Commit 4826141919405d6052a90f5abcdbdcdef2f58121
1 parent
4c3d3e58
Add 1943-1947 period.
Showing
12 changed files
with
7266 additions
and
0 deletions
Too many changes to show.
To preserve performance only 9 of 12 files are displayed.
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00006-01/header.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194347-krn-ppxxx-00006-01"> | |
| 3 | + <fileDesc> | |
| 4 | + <titleStmt> | |
| 5 | + <title>6 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 6 | + </titleStmt> | |
| 7 | + <publicationStmt> | |
| 8 | + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> | |
| 9 | + </publicationStmt> | |
| 10 | + <sourceDesc> | |
| 11 | + <bibl> | |
| 12 | + <title>6 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 13 | + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> | |
| 14 | + <note type="system">PRL</note> | |
| 15 | + <note type="house">Krajowa Rada Narodowa</note> | |
| 16 | + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> | |
| 17 | + <note type="sessionNo">6</note> | |
| 18 | + <note type="dayNo">1</note> | |
| 19 | + <date>1944-12-31, 1945-01-02 i 03</date> | |
| 20 | + </bibl> | |
| 21 | + </sourceDesc> | |
| 22 | + </fileDesc> | |
| 23 | + <profileDesc> | |
| 24 | + <particDesc> | |
| 25 | + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 26 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 27 | + </person> | |
| 28 | + <person xml:id="MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski" role="speaker"> | |
| 29 | + <persName>Minister Obrony Narodowej gen. Rola-Żymierski</persName> | |
| 30 | + </person> | |
| 31 | + <person xml:id="PoselksMarianBorowiec" role="speaker"> | |
| 32 | + <persName>Poseł ks. Marian Borowiec</persName> | |
| 33 | + </person> | |
| 34 | + <person xml:id="Poselob" role="speaker"> | |
| 35 | + <persName>Poseł ob.</persName> | |
| 36 | + </person> | |
| 37 | + <person xml:id="PoselobDabrowskiJan" role="speaker"> | |
| 38 | + <persName>Poseł ob. Dąbrowski Jan</persName> | |
| 39 | + </person> | |
| 40 | + <person xml:id="PoselobdrDrobner" role="speaker"> | |
| 41 | + <persName>Poseł ob. dr Drobner</persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="PoselobdrSommerstein" role="speaker"> | |
| 44 | + <persName>Poseł ob. dr Sommerstein</persName> | |
| 45 | + </person> | |
| 46 | + <person xml:id="PoselobdrSzuldenfrei" role="speaker"> | |
| 47 | + <persName>Poseł ob. dr Szuldenfrei</persName> | |
| 48 | + </person> | |
| 49 | + <person xml:id="PoselobJanWojcik" role="speaker"> | |
| 50 | + <persName>Poseł ob. Jan Wójcik</persName> | |
| 51 | + </person> | |
| 52 | + <person xml:id="PoselobJuszkiewicz" role="speaker"> | |
| 53 | + <persName>Poseł ob. Juszkiewicz</persName> | |
| 54 | + </person> | |
| 55 | + <person xml:id="PoselobKonopka" role="speaker"> | |
| 56 | + <persName>Poseł ob. Konopka</persName> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="PoselobKrolJanAleksander" role="speaker"> | |
| 59 | + <persName>Poseł ob. Król Jan Aleksander</persName> | |
| 60 | + </person> | |
| 61 | + <person xml:id="PoselobKurpiewski" role="speaker"> | |
| 62 | + <persName>Poseł ob. Kurpiewski</persName> | |
| 63 | + </person> | |
| 64 | + <person xml:id="PoselobMazur" role="speaker"> | |
| 65 | + <persName>Poseł ob. Mazur</persName> | |
| 66 | + </person> | |
| 67 | + <person xml:id="PoselobOchab" role="speaker"> | |
| 68 | + <persName>Poseł ob. Ochab</persName> | |
| 69 | + </person> | |
| 70 | + <person xml:id="PoselobOzgaMichalski" role="speaker"> | |
| 71 | + <persName>Poseł ob. Ozga-Michalski</persName> | |
| 72 | + </person> | |
| 73 | + <person xml:id="PoselobWende" role="speaker"> | |
| 74 | + <persName>Poseł ob. Wende</persName> | |
| 75 | + </person> | |
| 76 | + <person xml:id="PoselobWitaszewski" role="speaker"> | |
| 77 | + <persName>Poseł ob. Witaszewski</persName> | |
| 78 | + </person> | |
| 79 | + <person xml:id="PoselobWladyslawZawadzki" role="speaker"> | |
| 80 | + <persName>Poseł ob. Władysław Zawadzki</persName> | |
| 81 | + </person> | |
| 82 | + <person xml:id="PoselobZambrowski" role="speaker"> | |
| 83 | + <persName>Poseł ob. Zambrowski</persName> | |
| 84 | + </person> | |
| 85 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski" role="speaker"> | |
| 86 | + <persName>Prezes Rady Ministrów ob. Osóbka-Morawski</persName> | |
| 87 | + </person> | |
| 88 | + <person xml:id="PrezydentobBierut" role="speaker"> | |
| 89 | + <persName>Prezydent ob. Bierut</persName> | |
| 90 | + </person> | |
| 91 | + </particDesc> | |
| 92 | + </profileDesc> | |
| 93 | +</teiHeader> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00006-01/text_structure.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 4 | + <TEI> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml"/> | |
| 6 | + <text> | |
| 7 | + <body> | |
| 8 | + <div xml:id="div-1"> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">2=gi dzień obrad z dn. 2 stycznia 1945 r.</u> | |
| 10 | + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10.)</u> | |
| 11 | + </div> | |
| 12 | + <div xml:id="div-2"> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#PrezydentobBierut">Udzielam głosu Premierowi, ob. Osóbce-Morawskiemu, dla wygłoszenia deklaracji programowej.</u> | |
| 14 | + </div> | |
| 15 | + <div xml:id="div-3"> | |
| 16 | + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Stajemy przed Wami, Obywatele Posłowie, jako Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej, utworzony na wyzwolonej ziemi polskiej zgodnie z zasadami obowiązującej Konstytucji z 1921 r. Jako konsekwentni i szczerzy demokraci stoimy na stanowisku, że rząd stały wyłoniony będzie przez Sejm Ustawodawczy, wybrany przez cały Naród w głosowaniu powszechnym, bezpośrednim, równym, tajnym i stosunkowym. Temu rządowi, z chwilą jego powstania, niezwłocznie przekażemy władzę.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przyśpieszenie tej chwili, chwili wyzwolenia całego kraju, chwili ostatecznego zwycięstwa nad Niemcami hitlerowskimi, uważamy za naczelne zadanie Rządu Tymczasowego.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rząd uczyni wszystko, by udział narodu polskiego w walce z hitleryzmem był jak najwydatniejszy. Będziemy wzmacniać i rozbudowywać Wojsko Polskie, dumę narodu; zrobimy wszystko, by idąc ramię w ramię z potężną Armią Czerwoną do walki z faszyzmem, okryć nową chwałą oręż polski.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Będziemy też wspomagać i organizować walkę bohaterskich naszych partyzantów, toczących bój z najeźdźcą niemieckim za Wisłą.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Czerwona Armia, Wojsko Polskie i partyzanci polscy, swym wspólnym wysiłkiem i krwią zbliżają chwilę wyzwolenia całego kraju. Chwila ta już niedaleka. Poświęcimy dużo uwagi przygotowaniom do objęcia władzy na tych nowych terenach przez administrację Rządu Tymczasowego.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Będziemy dążyć do jak najszybszego zaprowadzenia ładu i porządku na oczyszczonych od nieprzyjaciela obszarach. Będziemy na terenach od Wisły do Odry i Nisy budować niezwłocznie władzę demokratyczną, opartą o wyłonione przez naród i reprezentujące ten naród rady narodowe. Będziemy niezwłocznie realizować wielkie reformy społeczne, a przede wszystkim zaspokoimy, tak jak to już zrobiliśmy na terenach na wschód od Wisły, odwieczny pęd chłopa do ziemi, przeprowadzając natychmiast, zgodnie z ustawą z 6 września r. ub., reformę rolną.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Odnieśliśmy wielki sukces na arenie międzynarodowej. Nasze rewindykacje na zachodzie, połączenie z Macierzą odwiecznie polskich ziem nad Odrą, Nisą i nad Bałtykiem, uznane już od dawna za słuszne przez naszego Wielkiego Sprzymierzeńca — ZSRR, znalazły uznanie w ustach premiera sojuszniczej Wielkiej Brytanii, Churchilla. Również słuszność stanowiska PKWN w sprawie granicy wschodniej została potwierdzona przez dalszy bieg wypadków. Sprawa naszych granic na zachodzie, sprawa właściwego i godnego miejsca Polski w Europie, będzie jedną z podstawowych trosk Rządu. Będziemy usilnie pracować, by na przyszłej konferencji pokojowej Polska miała odpowiedni głos i by jej słuszne żądania graniczne na zachodzie, żądania odszkodowań od Niemiec i kary na zbrodniarzy wojennych, którzy przez 5 lat znęcali się nad naszym narodem, otrzymały zadośćuczynienie.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wyzwolimy szybko nasz kraj, wygramy nie tylko wojnę, ale i pokój, jeżeli wzmocnimy jedność narodową, której wyrazem jest Krajowa Rada Narodowa i utworzony przez nią Rząd.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rząd, który staje przed Izbą, oparty jest na szczerym porozumieniu czterech stronnictw demokratycznych: Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Socjalistycznej, Polskiej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego. Wchodzą też do niego bezpartyjni demokraci. Będziemy strzec jedności demokracji polskiej, jak źrenicy oka. Pracowaliśmy wspólnie w podziemiu. Pracowaliśmy w harmonii i zgodzie w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego. Scementowała nas wspólna walka. Zgodna współpraca i jedność stronnictw jest trwałą zdobyczą całego narodu.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">I jakże śmiesznie wyglądają pretensje sanacyjnych i endeckich reakcjonistów z Londynu, usiłujących przeciwstawić naszemu rządowi, powstałemu z narodu i reprezentującemu naród, sprawującemu realną władzę w Polsce — pretensje rządu na emigracji p. Arciszewskiego — rzekomego — „socjalisty”. Opinia publiczna w kraju i za granicą wie, że jest to rząd zjednoczonych faszystów spod znaku Sosnkowskiego, Raczkiewicza, Bieleckiego. Wie, że pseudo-socjaliści — Arciszewski, Kwapiński i Pragier — to tylko figowy listek, mający okryć reakcyjną istotę tego — „rządu”. Temu przekonaniu dała wyraz również większość prasy angielskiej i amerykańskiej.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Pan Mikołajczyk wraz z grupką emigracyjnych ludowców nie wszedł do rządu pana Arciszewskiego. Ale nie tylko nie zerwał z reakcją, lecz pozostając pod kuratelą sanacji, wraz ze swymi przyjaciółmi zadeklarował poparcie dla gabinetu pana Arciszewskiego. Wiemy też teraz, że terroryści, którzy zza węgła mordują polskich demokratów, nie robią tego bez wiedzy pana Mikołajczyka. W tych warunkach p. Mikołajczyk sam siebie skazał na izolację od narodu i obozu polskiej demokracji i musi pozostać w zagranicznym ustroniu. Oczywiście wiemy dokładnie, że stanowisko p. Mikołajczyka nie odzwierciadla poglądów całej emigracji, że na emigracji w Londynie i gdzieindziej jest wielu prawdziwych patriotów, szczerych demokratów i tęgich fachowców. Tych, jak również błądzących po manowcach uczciwych Polaków, którzy postanowią w szczerych intencjach powrócić do kraju, aby budować razem z nami nową demokratyczną Polskę, powitamy z radością. Oderwanie się od narodu, kłótnie w grupach emigracyjnych, ciasne i egoistyczne ich interesy, pożądliwe dążenia za wszelką cenę do żłobu i władzy wbrew woli narodu, doprowadziły londyńskich wodzirejów do wewnętrznego rozkładu, do jawnego bankructwa, wepchnęły ich w ślepy zaułek.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Uzależnione od reakcji emigracyjnej organizacje w kraju przeżywają agonię lub staczają się w bagno moralne. Na terenach okupowanych NSZ i resztki AK sprzęgają się coraz ściślej z Niemcami. Na terenach wyzwolonych AK przegrała zainicjowaną przez swe dowództwo kampanię bojkotu mobilizacji, bojkotu świadczeń rzeczowych, odbudowy administracji, szkół i t. p. Nie udały się też naszej reakcji, dzięki godnej i wspaniałej postawie narodu, próby wzniecenia walk bratobójczych. Naród polski znalazł w sobie dość sił, aby udaremnić wysiłki reakcji wtrącenia Polski w odmęt wojny domowej. AK zostało izolowane od mas. Dziś kryzys w AK zaszedł tak daleko, że własne dowództwo zmuszone było rozwiązać resztki organizacji na obszarach, oczyszczonych od nieprzyjaciela. Oczywiście faszyści nie zrezygnowali z walki z demokracją. Na miejsce AK utworzyli wąską organizację terrorystyczną, usiłującą przenikać do aparatu państwowego, do wojska, do partii politycznych. W jakim celu? Oczywiście nie po to, by wzmacniać Polskę, lecz by ją osłabiać, by w ostatecznym rachunku działać na rękę Niemcom.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zapowiadamy: demokracja wzmoże jeszcze walkę ze swoimi wrogami. Niech ci, co trwać będą na pozycjach reakcji i terroryzmu, nie oczekują od nas pobłażania ani litości.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Silny poparciem zjednoczonego narodu i zjednoczonej demokracji, Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej stać będzie u steru, aż doprowadzi dzieło wyzwolenia Polski do końca, aż do zniszczenia reakcyjnej, wrogiej agentury; trwać będzie na posterunku, aż do zwołania Sejmu Ustawodawczego i wyłonienia rządu stałego.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kierujemy politykę zagraniczną Polski na nowe tory. Zmierzamy konsekwentnie do tego, by przyjaźń i solidarność narodów słowiańskich stały się twórczym, doniosłym czynnikiem w kształtowaniu stosunków politycznych w Europie, by stały się realną gwarancją i jednym z najistotniejszych czynników zbiorowego bezpieczeństwa. Narody słowiańskie, które złożyły tak obfitą daninę krwi i hekatomby ofiar w poprzedniej i obecnej walce z barbarzyńską agresją Niemiec, mają wszelkie powody do tego, aby wspólnym wysiłkiem zabezpieczyć się przed nową napaścią i stworzyć warunki dla pokojowego rozwoju olbrzymich sił twórczych, tkwiących w tych narodach.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jest sprawą honoru Polski, jest szlachetną ambicją Polaków zająć — obok wielkiego narodu rosyjskiego i innych narodów słowiańskich — przodujące miejsce w rodzinie tych narodów. Dążyć będziemy przede wszystkim do zacieśniania i rozbudowania przyjaznych stosunków między Polską a naszym wielkim sąsiadem — ZSRR; do nawiązania bezpośrednich stosunków dyplomatycznych i zacieśnienia sąsiedzkiej przyjaźni z bratnimi republikami sowieckimi: Ukrainą, Białorusią i Litwą. Ułatwi nam to także obopólne przeprowadzenie dobrowolnej wymiany ludności, która raz na zawsze radykalnie zlikwiduje nasze zagmatwane stosunki narodowościowe. Naszym pragnieniem jest znaczne rozszerzenie tak niezbędnych dla Polski stosunków handlowych ze Związkiem Radzieckim. Cały szereg konwencji, jak: konsularna, kolejowa, pocztowo-telegraficzna, o małym ruchu granicznym, do których zawarcia przygotowujemy się — pozwoli ustalić coraz to sprawniej funkcjonujący system przyjacielskich stosunków między obydwoma krajami.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Naszym gorącym pragnieniem jest utrwalenie jak najbardziej przyjaznych stosunków z Anglią i Stanami Zjednoczonymi, które wnoszą tak wielki wkład do sprawy rozgromienia Niemiec hitlerowskich i które wraz ze Związkiem Sowieckim tworzyć będą zręby bezpieczeństwa zbiorowego, wytyczone na konferencji w Dumbarton-Oaks, w realizacji których Polska jest żywotnie zainteresowana.</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Istnieją wszelkie warunki dla ożywionych stosunków gospodarczych i kulturalnych między odrodzoną, gospodarczo i politycznie znacznie wzmocnioną Polską a wielkimi krajami anglosaskimi. Serdecznie powitaliśmy w Lublinie przedstawiciela Rządu Tymczasowego Republiki Francuskiej i wierzymy, że obecność jego przyczyni się do dalszego pogłębienia przyjaźni i współpracy między Francją i Polską.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wierzymy, że nasze stosunki sąsiedzkie z Czechosłowacją będą się układały jak najpomyślniej, albowiem jest to podyktowane przynależnością do wspólnej rodziny narodów słowiańskich, a przede wszystkim wspólnością interesów w obronie przed niemiecką agresją i wspólną przyjaźnią ze Związkiem Radzieckim, któremu nasze narody w lwiej mierze zawdzięczać będą swe wyzwolenie. Zmierzamy też do nawiązania stosunków dyplomatycznych ze wszystkimi innymi demokratycznymi państwami.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie administracji publicznej dążyć będziemy w pierwszym rzędzie do umocnienia i rozbudowy podstawowych komórek naszej demokracji, organów samorządu i kontroli społecznej — wojewódzkich, powiatowych i gminnych rad narodowych. Będziemy w dziedzinie administracji, podobnie jak i w innych dziedzinach, wysuwać z ludu, kształcić i wychowywać nowe kadry urzędnicze.</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie bezpieczeństwa publicznego zmierzać będziemy do zapewnienia ładu i porządku, ustalonego przez demokratyczną Polskę, łamiąc bezwzględnie wszelkie zbrodnicze zakusy, wymierzone przeciwko odrodzonej państwowości polskiej, przeciwko najżywotniejszym interesom narodu. Tępić będziemy zarazem samowolę i nadużycia władzy, będziemy żądać od milicji ścisłego przestrzegania prawa i ochrony Porządku. Postaramy się zapewnić milicjantowi tego rodzaju warunki materialne, które pozwolą mu z całym poświęceniem pełnić swą trudną, odpowiedzialną i zaszczytną służbę, Sądownictwo będziemy nadal udemokratyczniać i usprawniać. W najbliższym czasie uruchomione będą sądy przysięgłych. Będziemy domagać się od sądów, aby sprawiedliwa i szybka kara nie ominęła też ani jednego przestępcy, ani jednego zdrajcy narodu.</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie szkolnictwa dążyć będziemy nadal do zrealizowania zasady bezpłatności na wszystkich stopniach. Szkoły wszelkich stopni i typów, dostępne być muszą dziecku robotnika i chłopa. Zwalczać będziemy analfabetyzm, smutny spadek po rządach przedwrześniowych, a przede wszystkim po rządach hitlerowskiej okupacji. Przełamywać będziemy, nie szczędząc sił, trudności, z którymi boryka się szkoła na terenach wyzwolonych: katastrofalny brak podręczników i pomocy szkolnych, trudności lokalowe i brak wykwalifikowanych sił nauczycielskich, w zbrodniczy sposób tępionych przez niemieckich najeźdźców. Uczynimy wszystko, by poprawić warunki materialne i zaopatrzeniowe nauczycielskie, kształcić będziemy nowe zastępy nauczycieli dla tych połaci Polski, które czekają na chwilę wyzwolenia od niemieckiego jarzma.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jesteśmy zdecydowani, wspólnie z ofiarnym i patriotycznym ogółem nauczycielskim, usunąć ze szkół wszelkie objawy tendencji antydemokratycznych, które dają się jeszcze we znaki. Tego rodzaju objawy nie będą tolerowane. Zapewnimy całkowitą wolność sumienia w szkolnictwie, jak i w całym życiu publicznym. Będziemy śmiało rozbudowywać nowe szkolnictwo wyższe: uniwersytety, politechniki i instytuty, aby zaspokoić ogromny pęd naszej młodzieży do nauki. Zwłaszcza przed szkolnictwem rolniczym i zawodowym na wsi przez rozbudowę uniwersytetów rolniczych i wiejskich domów kultury otwierają się wspaniałe perspektywy, wskutek uzyskania na ten cel pałaców i dworów pańskich w ramach reformy rolnej. Rozbudowywać będziemy sieć powszechnych, jednolitych samorządowych bibliotek publicznych.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rozbudujemy szeroko opiekę nad młodzieżą, zaniedbaną pod względem oświatowym, wychowawczym i zawodowym podczas straszliwej okupacji hitlerowskiej.</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Robotnik polski, który ofiarnie walczył z okupantem o wolność i niepodległość kraju, musi mieć zapewnione warunki ludzkiej egzystencji.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rozbudowywać będziemy ubezpieczenia społeczne wszelkiego typu. Podniesiemy rolę świata pracy przez ustawowe wprowadzenie rad zakładowych i nadanie im szerokich kompetencji w dziedzinie obrony interesów robotniczych, ochrony pracy, wpływu na warunki pracy i na całokształt działalności przedsiębiorstwa. Zacieśnimy współpracę ze związkami zawodowymi robotników i pracowników. W dalszym ciągu dążeniem Rządu będzie podniesienie realnych płac nie przez wzrost płac nominalnych, ale przez uefektywnienie systemu kartkowego i wprowadzenie opłat premialnych, z jednoczesnym stopniowym likwidowaniem niezdrowego systemu opłat w naturze.</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Z kolei Państwo żądać będzie od świadomego robotnika — współgospodarza kraju — maksymalnego udziału w wysiłku wojennym narodu, rzetelnej i uczciwej pracy oraz podniesienia wydajności tej pracy.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Chłop polski na terenach wyzwolonych otrzyma ziemię obszarniczą. Troską Rządu będzie danie ziemi tym chłopom, którzy jej jeszcze nie otrzymali na terenach nowych, rewindykowanych od Niemiec.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przed wsią polską, w której nie ma już obszarnika, otwiera się wielka przyszłość. Na zjazdach chłopskich wyrażane jest powszechne pragnienie wsi polepszenia swojego bytu drogą samopomocy i organizowania spółdzielni rozmaitych typów.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Państwo ze wszystkich sił poprze te dążenia chłopa-gospodarza, przychodząc organizacjom samopomocy chłopskiej z pomocą moralną i materialną. Szczególnie dołożymy starań w celu sprawnego przeprowadzenia wiosennej kampanii siewnej.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Inteligencja polska: uczeni, pisarze, artyści, nauczycielstwo i inni, otoczeni będą specjalną opieką. Stworzony zostanie fundusz Kultury Polskiej, którego zadaniem będzie pomoc instytucjom i osobom, pracującym w dziedzinie kultury.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zabezpieczymy wiele dóbr kulturalnych (obrazy, rzeźby, biblioteki), które były dotychczas w egoistycznym władaniu dworów obszarniczych i udostępnimy je, oddając na użytek powszechny, zwłaszcza że publiczne placówki kulturalne zostały przez okupanta rozgrabione i wyniszczone.</u> | |
| 48 | + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Troską Rządu będzie pomoc wysiedlonym przez hitlerowców ze swych starych miejsc osiedlenia Polakom w powrocie do ich rodzinnych zagród i domów.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dla czasowo wysiedlonej ludności pasa przyfrontowego zorganizowana będzie wydatniejsza pomoc.</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Polakom, rozsianym poza granicami kraju, którzy nie zhańbili się wrogością do odrodzonej Polski, Rząd dopomoże, gdy zechcą wrócić do kraju, i stworzy im warunki egzystencji na odzyskanych od Niemców obszarach na zachodzie.</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Pozostała przy życiu ludność żydowska będzie w pełni korzystała nie tylko z prawnego, ale i faktycznego równouprawnienia, jak również z pomocy w założeniu warsztatów pracy. Rząd nie będzie też krępował emigracji Żydów, opartej na zasadach całkowitej dobrowolności.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Pokryjemy cały kraj siecią klubów i domów kultury, w których robotnik, chłop i pracownik znajdą odpoczynek i rozrywkę kulturalną, czym odciągniemy społeczeństwo od złego wpływu szynków i karczem. Za pośrednictwem tych klubów, domów kultury, teatru, kina, odczytu, musimy przeprowadzić wielką pracę nad odbudową moralnego uzdrowienia społeczeństwa, zatrutego w czasie okupacji hitlerowskiej. Dążyć będziemy do radiofonizacji całego kraju.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-3.37" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przygotujemy się do planowej odbudowy naszych spalonych wsi i zrujnowanych miast, do rozbudowy spółdzielczych i społecznych osiedli mieszkaniowych, do likwidacji wielkiej nędzy mieszkaniowej w naszym kraju.</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-3.38" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rozbudujemy szeroko, w miarę naszych możliwości, kadry lekarskie i sanitarne oraz szpitalnictwo zarówno w mieście, jak i na wsi.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-3.39" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jakie są zamierzenia gospodarcze Rządu na najbliższy okres?</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-3.40" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Za najpilniejsze zadanie w dziedzinie rolnictwa Rząd uważa przygotowanie i przeprowadzenie wiosennego siewu. Na skutek sabotażu obszarników i działań wojennych, jesienią ubiegłego roku nie została zasiana część ozimin. Niedobór ten musi być pokryty w czasie siewu wiosennego.</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-3.41" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W ten sposób wiosną tego roku obszar zasiewów musi być poważnie zwiększony w stosunku do lat ubiegłych. Wykonanie tego trudnego zadania będzie wymagało mobilizacji wszystkich twórczych sił naszej wsi. Pomoc dla rolnictwa pójdzie przede wszystkim po dwóch liniach — przez udzielenie pomocy w ziarnie oraz w mechanicznej sile pociągowej dla uzupełnienia braków sprzężaju. Odpowiednie kroki w celu zgromadzenia rezerwy siewnej zostały już poczynione. Chcę skorzystać z okazji i przestrzec wszystkich zainteresowanych, że wszelkie naruszenie dyrektyw rządowych w zakresie rezerwy siewnej, wszelkie zużywanie zbóż selekcyjnych i w ogóle zbóż przeznaczonych na zasiew dla celów konsumpcyjnych będzie surowo karane. Jeżeli chodzi o mechaniczną siłę pociągową, to wskutek starań, poczynionych przez Rząd, będziemy dysponowali pewną liczbą importowych traktorów. Zarówno zboże siewne, jak i traktory zostaną w pierwszym rzędzie użyte dla obsługi indywidualnych gospodarstw, powstałych w rezultacie reformy rolnej oraz dla obsługi tych części kraju, w których zasiewów nie dokonano wskutek działań wojennych i które w rezultacie tych działań zostały najbardziej zniszczone. Akcję pomocy w siewie wiosennym Rząd będzie realizował w ścisłej współpracy i w oparciu o organizację Związku Samopomocy Chłopskiej, który jest wyrazem tendencji wsi do przebudowy rolnictwa i podniesienia jego poziomu w nowych warunkach, wynikłych w rezultacie likwidacji obszar nic twa, przebudowy opartej o istnienie i rozwój indywidualnych gospodarstw chłopskich. Już teraz możemy stwierdzić, że normy świadczeń rzeczowych na rok przyszły zostaną tak skonstruowane, że ci rolnicy, którzy rozszerzą obszar zasiewów, będą korzystali z wydatnych ulg. Ludności miejskiej: robotnikom i pracownikom, chcącym uprawiać działki warzywniczo-ogrodnicze, Państwo pomoże w nasionach i innych niezbędnych do tej akcji potrzebach.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-3.42" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dalszym ciągu dążyć będziemy do maksymalnego uruchomienia i odbudowy przemysłu i to zarówno państwowego, znajdującego się pod zarządem państwowym, samorządowego, spółdzielczego jak i prywatnego. Chociaż efekty osiągnięte w tej dziedzinie są niewątpliwie poważne, jednakże pozostaje tu jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Dla zakładów przemysłowych, już uruchomionych, zagadnieniem pierwszorzędnej wagi — jak to już zaznaczyłem — staje się podniesienie wydajności pracy, która — stwierdzić to należy — choć wyższa niż za czasów niemieckiej okupacji — jest jeszcze bardzo niska i zupełnie niewspółmierna z tym wysiłkiem, którego od nas wymaga ciężka walka o wypędzenie niemieckich zaborców.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-3.43" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W celu podniesienia wydajności pracy zostanie wprowadzony system opłat premialnych dla zakładów — jako całości — i dla poszczególnych robotników i pracowników umysłowych — indywidualnie. Premie te będą zarówno gotówkowe, jak i w naturze, w towarach spożywczych i przemysłowych. Nie mniejszej wagi zagadnienie stanowi sprawa rentowności zakładów, która dotychczas była prawie całkowicie poza polem widzenia przemysłu państwowego. Dziś chodzi już nie tylko o to, żeby produkować, ale żeby produkować wydajnie, oszczędnie i przynosić Państwu zysk. Ogólny plan działalności przemysłu, który po raz pierwszy sporządzony został na pierwszy kwartał 1945 r., ułatwi niewątpliwie osiągnięcie tych zadań i przyczyni się do wzmożenia dyscypliny pracy.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-3.44" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Do poważnych zadań należy uruchomienie tych zakładów przemysłowych, których zniszczenia, poczynione przez okupanta, są bardzo znaczne i wymagają dużych inwestycji i wielkiego nakładu pracy. Wielka ilość takich zakładów stoi po dziś dzień bezczynnie. Stan ten nie może trwać dłużej. W najbliższym okresie musimy dokonać całkowitej odbudowy przemysłu na terenach wyzwolonych. Odbudowa ta musi być połączona z pewną rekonstrukcją, zwłaszcza w dziedzinie sieci i urządzeń energetycznych, które muszą zostać przystosowane do nowych warunków, szczególnie w dziedzinie zaopatrzenia w paliwo. Przemysł, nie zaniedbując swych zadań w stosunku do ludności cywilnej miast i wsi, musi znacznie zwiększyć swój wysiłek dla armii walczących. Zaspokojenie potrzeb armii winno być punktem honoru wszystkich pracowników przemysłu.</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-3.45" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie aprowizacji czeka nas jeszcze wielki i żmudny wysiłek. Stwierdzić należy, że system kartkowy, nie bacząc na dostateczne zapasy żywności, funkcjonuje tylko częściowo, nie obejmując niektórych terenów prawie zupełnie. Przyczyna leży częściowo w trudnościach transportowych, jednakże w większym stopniu wynika z bierności i niedołęstwa miejscowych władz i organizacji gospodarczych. To samo dotyczy premii związanych z rzeczowymi świadczeniami wojennymi, które — mimo to, że towary są i szereg powiatów wykonał ciążące na nich obowiązki dostawy — docierają do chłopa bardzo powoli. Dołożymy starań, aby te braki usunąć.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-3.46" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wszystkie organy władzy i organizacje gospodarcze muszą zrozumieć, że bezczynność i bierność w dziedzinie aprowizacji kraju nie tylko nie będą tolerowane, ale surowo karane.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-3.47" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zorganizowanie specjalnego Ministerstwa Aprowizacji i Handlu wskazuje, jak wielką wagę przywiązujemy do zagadnienia aprowizacji kraju.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-3.48" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dotychczasowy system kartkowy musi ulec rozszerzeniu na tę część ludności rolniczej, która w rezultacie ewakuacji ze strefy działań wojennych została pozbawiona możności samodzielnego wyżywienia się. Stawia to przed aprowizacją nowe, skomplikowane zadania.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-3.49" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Obecnie po Kongresie Spółdzielczym i unifikacji ruchu spółdzielczego, po zacieśnieniu współpracy spółdzielczości z organami rządowymi, spodziewamy się w dziedzinie usprawnienia aprowizacji dużej poprawy.</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-3.50" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W ogóle spółdzielczy ruch uważamy za główną dźwignię rozwoju gospodarczego naszego Państwa, jak również za jedną z dróg likwidacji rozpanoszonej i szkodliwej lichwy oraz spekulacji. Będziemy popierać tylko taki handel prywatny, który stać będzie na poziomie swojego zawodu i etyki kupieckiej.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-3.51" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Pilnym zadaniem staje się uporządkowanie rynku pracy. Stan rzeczy, w którym przy ogromie prac do wykonania i wielkiej ilości rąk do pracy nie można często otrzymać siły roboczej — nie może dłużej trwać. Nie zawahamy się dla zaradzenia złu, jeśli zajdzie tego potrzeba, wprowadzić przymusu pracy oraz wydać innych zarządzeń, jak np. — wysiedlenia niepracującej ludności z większych miast itp. Będziemy też zwiększali naszą walkę z lichwą i spekulacją, ten szkodliwy spadek po okupacji hitlerowskiej, obecną zmorę ludności pracującej i przyczynę niechęci do produktywnej pracy.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-3.52" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W poprzednim swoim exposé zadeklarowałem wyrzeczenie się wszelkich tendencji inflacyjnych. Dziś mogę oświadczyć, że polityki tej przestrzegaliśmy całkowicie i idziemy w kierunku szybkiego osiągnięcia pełnej równowagi budżetowej.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-3.53" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jednym z podstawowych elementów naszego budżetu musi być dochód z przedsiębiorstw państwowych. Ważnym zadaniem będzie także wprowadzenie podatku od zysków wojennych, którego domaga się społeczeństwo, orasz konfiskata na rzecz Skarbu Państwa mienia volksdeutschów i zdrajców narodu. Dla osiągnięcia zniżki cen i podniesienia realnych płac przygotowujemy szereg poważnych posunięć deflacyjnych.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-3.54" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Gospodarujemy dotychczas tylko na części terytorium Polski. Wiemy, że w niedługim czasie staniemy się gospodarzami całego kraju. Dokładamy wszelkich wysiłków, aby przygotować się do tęgo zadania również w dziedzinie gospodarczej. Szykujemy kadry, szykujemy formy organizacyjne do tego, aby po wypędzeniu Niemców przejąć i uruchomić gospodarkę jak najszybciej, jak najsprawniej i z najmniejszymi stratami.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-3.55" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wierzymy niezachwianie, że skoro potrafiliśmy wybrnąć z wielkich trudności gospodarczych na części terytorium Polski, w trudnych warunkach, bez surowców, bez paliwa, to tym bardziej przezwyciężymy olbrzymie trudności na całym bogatym terytorium naszego kraju.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-3.56" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dziś stawiamy przed narodem, jako najważniejsze realne zadanie, mobilizację wszystkich sił dla wniesienia naszego jak największego wkładu w dzieło wyzwolenia reszty kraju spod okupacji wroga.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-3.57" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Silni jednością narodu, jednością demokracji, śmiało patrzymy w przyszłość naszego demokratycznego Państwa. Wierzymy w Naród Polski i naród nas nie zawiedzie, tak jak my nie zawiedziemy narodu. Wierzymy, że gorący patriotyzm naszego narodu, że demokratyczne formy ustroju, w którym będą się mogły wyładować niespożyte siły ludu polskiego, a zwłaszcza jego młodego pokolenia, że najbardziej ważkie i umiłowane przez naród hasło budowy wielkiej, silnej, niepodległej i demokratycznej Polski ożywią nas wszystkich, cały naród, entuzjazmem pracy, twórczości i budowy dla siebie i przyszłych pokoleń jasnej, szczęśliwej przyszłości.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-3.58" who="#komentarz">Po wygłoszeniu exposé ob. Premiera Prezydent ob. Bierut proponuje otwarcie łącznej dyskusji po wygłoszeniu exposé Ministra Obrony Narodowej, generała broni Roli-Żymierskiego.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-3.59" who="#komentarz">Wniosek ten został przyjęty.</u> | |
| 76 | + </div> | |
| 77 | + <div xml:id="div-4"> | |
| 78 | + <u xml:id="u-4.0" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Wojsko Polskie zrodzone w ogniu walki z niemieckim najeźdźcą o niepodległość Polski i jej demokratyczny ustrój powstało na wrześniowym pobojowisku, po klęsce, jakiej nie zna historia naszego narodu. Powstało nie tylko jako kontynuacja Wojska Polskiego sprzed września, nie tylko jako spadkobierca najchlubniejszych tradycji oręża polskiego, męstwa żołnierzy i oficerów, lecz jako zaprzeczenie tego wszystkiego, co dawną Armię Polską osłabiało, odrywało od narodu, czyniło igraszką w ręku reakcyjnych klik, prywatnym wojskiem rządzącej kamarylli.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-4.1" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Budowaliśmy naszą armię od nowa. I odrzuciliśmy to wszystko, co polskim generałom, oficerom, podoficerom i żołnierzom, co całej Armii Polskiej przeszkodziło w spełnieniu swego podstawowego obowiązku — obrony kraju i zwycięstwa n ad wrogiem.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-4.2" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Stara to prawda, że nie ma polityki wojskowej w oderwaniu od całokształtu polityki kraju, że organizacja, wyposażenie i strategia armii zależna jest od polityki zagranicznej, polityki wewnętrznej, polityki gospodarczej państwa.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-4.3" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wiadomo, że rządząca Polską przed 1939 rokiem reakcyjna grupa wojskowych i polityków doprowadziła do izolacji Polski w świecie, oderwała ją od państw demokratycznych, zwróciła przeciw swemu naturalnemu sojusznikowi—ZSRR i związała z najgorszym wrogiem — hitleryzmem, przygotowując w ten sposób klęskę.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-4.4" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Powszechnie wiadomo, że polityka wewnętrzna tej kliki, polityka Brześcia, Berezy Kartuskiej, polityka t. zw. — „zamordyzmu” wykopała przepaść między narodem a rządem, osłabiła jedność narodu w walce z wrogiem, w ten sposób także przygotowując klęskę. Znane jest również i uznane w społeczeństwie, że polityka gospodarcza sanacji, prowadzona w imię egoistycznych interesów obszarnictwa, wielkich banków i karteli, spychała naród w otchłań nędzy, była jedną wielką dewastacją majątku narodowego, osłabiała potencjał gospodarczy i militarny kraju, przygotowując również w sposób wydatny klęskę.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-4.5" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jeśli polityka zagraniczna, wewnętrzna i gospodarcza, w sposób widoczny dla społeczeństwa prowadziły do klęski, to skutki polityki wojskowej, osnutej mgłą tajemnicy i dymną zasłoną autoreklamy kliki wojskowej, skupiającej się dokoła Rydza-Śmigłego, nie były dla społeczeństwa dostatecznie jasne. Wrzesień 1939 r. rozbił brutalnie legendę sztucznie tworzoną przez rozmaite — „grupy pułkownikowskie” czy — „generalskie” sanacji. To, co przedtem już widzieli wykształceni wojskowi i inni światlejsi Polacy — naszą słabość militarną i nieprzygotowanie do walki z jedynym naszym wrogiem — Niemcami hitlerowskimi, stało się po wrześniu jasne dla przytłaczającej większości narodu.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-4.6" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Nie potrzebuję chyba przypominać, że najgorszym niewybaczalnym błędem polityki zagranicznej, związanym z nazwiskiem Becka — były uparcie i konsekwentnie realizowane jej tendencje antysowieckie. Najbardziej fatalne pociągnięcia tej polityki — storpedowanie Paktu Wschodniego, związanie się z Hitlerem i popieranie wszystkich poczynań faszystowskich w całej Europie, haniebne uderzenie w Czechosłowację — wszystkie te, tak zgubne dla Polski akty, miały swe źródło w antysowieckiej psychozie, która zaślepiała ówczesnych sterników naszej nawy państwowej. Ta ślepa nienawiść do naszego wschodniego sąsiada i naturalnego sojusznika, która ówczesnym kierownikom Państwa odebrała wszelki zmysł rzeczywistości, kazała im w ostatniej jeszcze chwili, na kilka tygodni przed wojną, odrzucić ofiarowaną przez ZSRR pomoc zbrojną przeciw Niemcom. Krok ten ostatecznie przesądził o wyniku kampanii wrześniowej, która — mimo bohaterstwa naszych żołnierzy i oficerów — zakończyła się klęską i przyniosła Polsce powtórną utratę niepodległości.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-4.7" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Żołnierz polski krwią, cierpieniem w obozach niemieckich, poniewierką po całym świecie — od tragicznych dni wrześniowych wraz z całym Narodem Polskim płacił wielką cenę za lata gospodarowania sanacyjnych wodzów.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-4.8" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Oficer polski, podoficer, żołnierz, walcząc do upadłego w beznadziejnej sytuacji, źle uzbrojony, bez dowódców, ratował honor naszej Ojczyzny, ratował honor oręża polskiego. W bohaterskich bojach pod Kutnem, w murach naszej pełnej chwały Stolicy, w Modlinie, na Helu i Westerplatte dał dowód bitności, bohaterstwa i poświęcenia dla Ojczyzny.</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-4.9" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Są w walce naszego kraju z hitlerowską okupacją etapy, w czasie których krok za krokiem kształtowała się i krzepła, oczyszczona od ideologii faszyzmu, polityka demokratyczna mas Narodu Polskiego. Kształtowała się strategia i taktyka organizowanych w podziemiu zbrojnych sił Narodu. Wyrastała i organizowała się wielka siła demokracji.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-4.10" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W ciężkich bojach wyrastało nowe kierownictwo polityczne i wojskowe Narodu, zrośnięte z nim krwią i cierpieniami.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-4.11" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Naród polski przez 5 lat ciężkiej okupacji hitlerowskiej budował fundamenty swej polityki i drogi odrodzenia swej siły wojskowej.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-4.12" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Mimo rozbicia naszych wojsk i Państwa walka z Niemcami nie ustała ani na moment. W pierwszym okresie walka i praca prowadzone były w rozproszeniu. Walczyły jedynie oddziały partyzanckie, stanowiące resztki rozbitej armii.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-4.13" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Klęska Francji zamknęła ten okres.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-4.14" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jednakże Naród Polski nie zaprzestał oporu. Walcząc, organizował się politycznie i wojskowo, wysuwając i kształcąc nowe kadry bojowników walki podziemnej.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-4.15" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Po zdradzieckim napadzie na Związek Radziecki walka przeciwko okupantowi wzmogła się. Masy ludowe wiązały swe nadzieje ze zwycięstwem Armii Czerwonej i rozpoczęły z większym jeszcze rozmachem akcję oporu przeciwko zaborcom hitlerowskim.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-4.16" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Sanacyjna reakcja, która po wrześniowej katastrofie przyczaiła się, teraz zaczęła dawać znaki życia. Postawiła na klęskę ZSRR. Zaczęła na konspiracyjnych zebraniach wojskowych organizacji nawoływać do wstrzymania się od walki zbrojnej, która by utrudniała sytuację Niemców. Żądała podporządkowania organizacji podziemnych opanowanemu przez siebie — „Związkowi Walki Zbrojnej”, który otrzymał od rządu emigracyjnego monopol na organizację sił zbrojnych. Organizacji tej posyłano pieniądze, uzbrojenie i rozkazy — — „siedzieć i czekać”, Dowódcy tej organizacji troszczyli się przede wszystkim o to, by nie dopuścić do rozwoju masowej walki zbrojnej i pod pozorem zjednoczenia — zlikwidować wszystkie organizacje wojskowe demokratyczne.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-4.17" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Prawdziwe jednak zjednoczenie sił wojskowych Narodu tworzyło się w walce zbrojnej. Nie przez podporządkowanie, a przez współdziałanie oddziałów przeciwko Niemcom.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-4.18" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Pierwsza zaczęła tworzyć swe partyzanckie oddziały Gwardia Ludowa. Ona pierwsza przeciwstawiła hasłom bierności, głoszonym przez sanacyjną reakcję, konieczność walki zbrojnej, której pragnął naród.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-4.19" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Klęskę Niemiec pod Moskwą, pierwsze zwycięstwo Armii Czerwonej przyjął naród polski z uczuciem wielkiej ulgi. Stała się ona nowym bodźcem w rozwoju walki z okupantem.</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-4.20" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W niedługim czasie wyrosła w całym kraju sieć oddziałów polskiej partyzantki, zorganizowanych przez Gwardię Ludową. Samorzutnie powstały wiosną 1942 r. pojedyncze, luźne oddziały i operując w Lubelszczyźnie, w Siedleckim, w Kieleckim, łączyły się w jedną sieć organizacyjną. Gwardia Ludowa popularyzowała się czynem zbrojnym i przyciągała ku sobie najbardziej patriotycznych żołnierzy i oficerów.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-4.21" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wzorem Gwardii Ludowej stopniowo stawały do walki oddziały zbrojne organizacji wojskowych innych demokratycznych partii politycznych, a przede wszystkim Bataliony Chłopskie.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-4.22" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Rząd emigracyjny w Londynie i jego prasa w dalszym ciągu twierdziły, że walka z Niemcami jest przedwczesna i proponowały czekać dalej z bronią u nogi, do czasu, aż tzw. — „rząd”, który ma w swoich rękach wszystkie nici, da sygnał do wystąpienia.</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-4.23" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Reakcji w Polsce nie udało się jednak, jak, tego chciała, skompromitować ideę ruchu zbrojnego, izolować go od Narodu.</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-4.24" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Naród przekonał się w praktyce, że ruch partyzancki i walka z Niemcami nie tylko nie utrudnia naszego położenia, ale wyraźnie je polepsza. Nasi partyzanci niszczyli transport, przeszkadzali Niemcom rabować chłopów, napadając na punkty kontyngentowe, uwalniali aresztowanych.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-4.25" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Już od maja 1942 roku Dowództwo Główne Gwardii Ludowej zaczęło wydawać regularne komunikaty o prowadzonych działaniach bojowych.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-4.26" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jednocześnie Naród Polski z napięciem śledził działania bohaterskiej Armii Czerwonej i wszystkimi dostępnymi środkami demonstrował swoje sympatie dla Narodu Radzieckiego, walczącego ze wspólnym wrogiem.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-4.27" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Społeczeństwo nasze pomagało czerwonoarmistom, którzy uciekali z obozów niemieckich. Dzieliliśmy się z nimi ubogą strawą — w miarę możności — zaopatrywaliśmy ich w broń.</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-4.28" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W obliczu narastającej walki i klęsk na wschodzie niemieccy okupanci usiłowali przy pomocy nowej fali barbarzyńskiego terroru zgnieść opór Narodu i coraz silniejszy ruch partyzancki.</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-4.29" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W październiku 1942 r. na czterech krańcach naszej stolicy powieszono 50 członków podziemnych organizacji demokratycznych. W odpowiedzi na te zbrodnie oddziały Gwardii Ludowej dokonały jednocześnie w centrum miasta uderzeń w gniazda niemieckich katów. Wybito dziesiątki oficerów i gestapowców w centralnych lokalach niemieckich: w Cafe Club, na rogu Al. Jerozolimskich i Nowego Świata, w restauracji na Dworcu Głównym, w drukarni — „Nowego Kuriera Warszawskiego”.</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-4.30" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Akcja przeprowadzona była słabymi sikami, ale skutek był olbrzymi. Okupant cofnął się, nie ośmielił się w odwet wystawić nowych szubienic, gdyż wiedział, że za bohaterskimi żołnierzami stoi cały Naród Polski. Przykład Warszawy wywołał szerokie echo. Zostały wykonane uderzenia na okupantów w Krakowie, Lublinie, Łodzi. Zostały wciągnięte nowe siły do walki zbrojnej. Przykład Gwardzistów porwał do walki zbrojnej Bataliony Chłopskie Stronnictwa Ludowego, Milicji Ludowej, R. P. P. S., jak również niektóre oddziały ZWZ. Nieustanna walka z Niemcami stała się faktem. Dojrzewała myśl o konieczności zjednoczenia wszystkich oddziałów walczących w jedną siłę zbrojną.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-4.31" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Już w styczniu 1943 r. demokratyczne organizacje wojskowe wspólnymi siłami stanęły w obronie wysiedlonych i niszczonych chłopów południowej Lubelszczyzny, skutecznie łamiąc akcję SS-manów. Również w styczniu tego roku, kiedy próbowano w niespotykanej dotychczas skali spacyfikować Warszawę łapankami, oddziały zbrojne Gwardii Ludowej złamały falę łapanek przez nowe akcje zbrojne w centrum miasta.</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-4.32" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Równolegle jednak ze zwycięstwami Armii Czerwonej wzmagała się i rosła partyzantka polska.</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-4.33" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Natomiast w łonie organizacji, podporządkowanych rządowi emigracyjnemu, wzmagały się fermenty.</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-4.34" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dowódcy ZWZ — PZP coraz częściej musieli wysłuchiwać uporczywych pytań — dlaczego siedzimy z założonymi rękoma, czemu nie walczymy z Niemcami, kiedy widoczne jest, że walka ta jest skuteczna i możliwa? Fermenty wzmagały się zwłaszcza wtedy, gdy po śmierci gen. Sikorskiego naczelnym dowódcą został gen. Sosnkowski, związany ściśle z kliką sanacyjną.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-4.35" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dla rządu emigracyjnego w Londynie i dla jego agentów w kraju stało się widoczne, że dalsza bezczynność grozi rozkładem szeregów PZP i że zachować wpływy można tylko wtedy, gdy zmieni się taktykę. Dlatego rzucone zostało nowe hasło walki ograniczonej, zamiast dawnego — stać z bronią u nogi.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-4.36" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Taktyka walki ograniczonej wyłączyła spod uderzenia linie komunikacyjne i te obiekty, które by w pewnym stopniu mogły wpłynąć na osłabienie Niemców w ich walce ze Związkiem Radzieckim. Jednocześnie podjęta została kampania przeciwko partyzantom polskim i organizacjom demokratycznym. W obliczu postępującego bankructwa swej polityki hr. Bór-Komorowski, mianowany dowódcą PZP, posuwa się do zbrodni bratobójczej, wydając rozkaz walki przeciwko walczącym z Niemcami oddziałom partyzanckim. Reakcja organizuje w całym kraju mordy bratobójcze. Wymordowanie latem 1943 r. oddziału Gwardii Ludowej im. Kilińskiego pod Borowem na Lubelszczyźnie jest ilustracją zbrodniczej akcji całego obozu reakcji polskiej przeciwko narodowi, walczącemu o swe wyzwolenie, Jednakże klice Sosnkowskiego i Bora nie udało się rozpętać walki bratobójczej. Urządzane przez nich wyczyny bandyckie wywołały oburzenie i pogardę w Narodzie.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-4.37" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Walka organizacji demokratycznych nie osłabła. Polacy w sposób coraz bardziej zdecydowany i zorganizowany walczyli z okupantem.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-4.38" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Już wówczas skrystalizowała się wśród demokratycznych organizacji polskich myśl zjednoczenia wszystkich walczących żołnierzy w jedną organizację wojskową, dla skuteczniejszej walki z wrogiem. Przygotowania do stworzenia jednolitego kierownictwa sił zbrojnych Polski trwały w ciągu drugiej połowy 1943 r. Toczyły się pertraktacje między demokratycznymi organizacjami wojskowymi.</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-4.39" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W warunkach ciągłego, bezwzględnego terroru działania bojowe przeciw Niemcom wymagały utworzenia jednolitego dowództwa, jednego sztabu.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-4.40" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Koniecznością stało się sięgnięcie po nowe środki walki. Koniecznością stało się zjednoczenie wszystkich sił politycznych kraju. Szybko dojrzewa sprawa wyłonienia reprezentacji i kierownictwa Narodu w kraju. Powstaje Krajowa Rada Narodowa — polityczne zjednoczenie demokratycznych organizacji w kraju. Powstanie Krajowej Rady Narodowej przyśpiesza jednocześnie powołanie wspólnego kierownictwa wojskowego sił zbrojnych Narodu Polskiego. Koncepcja Armii Ludowej realizuje się dzięki powołaniu przez najwyższy czynnik Narodu Polskiego — Krajową Radę Narodową Dowództwa Głównego AL i Sztabu Głównego na pierwszym historycznym posiedzeniu Rady z dnia 31. XII. 1943 na 1. I. 1944 r.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-4.41" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">i zorganizowaniu sztabów jednostek terytorialnych oraz brygad i batalionów w polu.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-4.42" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zjednoczenie sił zbrojnych Narodu Polskiego i stworzenie AL przyjęto w kraju z wielką radością. Nastroje żołnierzy i oficerów stały się jeszcze bardziej bojowe. Muszę podkreślić, że AL utworzyła się w warunkach ciężkich, bez żadnej pomocy z zewnątrz, rodziła się nie na papierze, nie w kancelariach sztabów, a w polu, w walce przeciw niemieckim okupantom.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-4.43" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Była ona zupełnym przeciwieństwem tej armii, którą tworzył na terytorium Polski Sosnkowski i jego przedstawiciel na kraj — gen. Bór.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-4.44" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W tym okresie, gdy idea tworzenia AL przybrała realne kształty, rząd emigracyjny nazwał oddziały PZP Armią Krajową. AK nie prowadziła akcji bojowych, mimo że posiadała kadry podoficerów, oficerów, broń i sztaby. AL stworzona została przez Naród dla Narodu i dla walki o wolność Narodu.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-4.45" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Armia Sosnkowskiego i Bora-Komorowskiego tworzyła się jako armia, stojąca ponad Narodem, tworzona w tym celu, aby ujarzmić Naród.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-4.46" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Nie można pominąć milczeniem zagadnienia nastrojów i stanu moralnego Armii Krajowej. Hasło biernego czekania i hasło walki ograniczonej działało demobilizująco i demoralizująco na kadry AK.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-4.47" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Gazety podziemne AK prowadziły ohydną kampanię przeciwko Związkowi Radzieckiemu, przeciwko czynnej walce z okupantem niemieckim. W przeciwieństwie do tego, w szeregach AL, w bojach z okupantem niemieckim, wyrosły i okrzepły nowe kadry oficerów, podoficerów i żołnierzy. Ich oddanie sprawie wyzwolenia Ojczyzny, ich wkład bojowy i bohaterstwo przyciągało najlepszych żołnierzy i oficerów. Na naszą stronę przeszło już w podziemiu wielu oficerów i żołnierzy z AK. Dosyć mieli nieróbstwa i biernego czekania, chcieli walczyć z Niemcami.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-4.48" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W tym okresie Dowództwo AK, idąc coraz bardziej na pasku reakcyjnym, związało się ze zdrajcami Narodu, z najpodlejszą organizacją wojskową — Narodowymi Siłami Zbrojnymi, która kroczyła i kroczy na czele mordów bratobójczych, która w nienawiści do demokracji w Polsce nie cofa się przed współpracą z niemieckimi okupantami.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-4.49" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Ostateczne sformowanie AL było stwierdzeniem przez Naród Polski wobec sojuszników, wobec całego świata, że walka Polaków w kraju została podjęta, zorganizowana przez demokrację polską wbrew wysiłkom sanacyjnych agentur faszystowskich z gen. Sosnkowskim — w Londynie, z gen. Bór-Komorowskim w kraju.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-4.50" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Na czele AL stanęło Dowództwo Główne, które do pomocy posiadało Sztab Główny. Dowództwo Główne kierowało całą robotą wojskową na terenie kraju przy pomocy dowództw okręgowych i obwodowych. W skład AL weszły organizacje wojskowe Gwardii Ludowej, część Batalionów Chłopskich, Milicji Ludowej, RPPS, szereg jednostek AK.</u> | |
| 129 | + <u xml:id="u-4.51" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">AL swą pracą wojskową objęła kilka tysięcy oficerów, podoficerów i żołnierzy w polu. W garnizonach jej możliwości mobilizacyjne wielokrotnie tę cyfrę przekraczały. AL w swym rozwoju napotykała największe trudności w braku dostatecznej ilości broni. Mimo to AL stała się najbardziej popularna wśród szerokich mas Narodu w kraju. Popularyzowały ją długie walki partyzanckie, bohaterskie wystąpienia przeciw terrorowi hitlerowskiemu. Walka na terenie kraju była prawie całkowicie jej dziełem.</u> | |
| 130 | + <u xml:id="u-4.52" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! W dorobku swym AL posiada setki wykolejonych i rozbitych pociągów, dziesiątki zniszczonych stacji kolejowych, tysiące godzin przerwy w ruchu kolejowym, setki zniszczonych samochodów, dziesiątki samolotów, setki rozbitych posterunków policji i żandarmerii, gmin, punktów kontyngentowych, oddziałów pocztowych itp., tysiące zabitych żołnierzy niemieckich, dziesiątki oficerów i kilku generałów, a także tysiące uwolnionych więźniów.</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-4.53" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">AL ma za sobą wygraną batalię o uruchomienie walki zbrojnej w kraju i wciągnięcie wszystkich jego sił do walki przeciw Niemcom. Ma za sobą wygrane bitwy przeciwko wielokrotnym falom terroru hitlerowskiego.</u> | |
| 132 | + <u xml:id="u-4.54" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Ma dorobek zahartowanych, związanych z Narodem, demokratycznych, pochodzących z ludu, kadr oficerów i podoficerów, ma w swoim dorobku bohaterów i bohaterskie walki, które wsławiły imię Polski walczącej daleko poza granicami naszego kraju.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-4.55" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Z takim dorobkiem, na podstawie dekretu najwyższej władzy politycznej Narodu Polskiego — Krajowej Rady Narodowej, weszła AL w skład odrodzonego, zjednoczonego Wojska Polskiego.</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-4.56" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Kiedy kraj prowadził nieugiętą walkę z okupantem — poza granicami kraju znalazły się setki tysięcy Polaków na terenie Związku Radzieckiego.</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-4.57" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Różne koleje losu rzuciły ich na ziemię tego państwa, które wkrótce miało stać się potężną redutą walki z hitleryzmem, walki z tym wrogiem, co ujarzmił naszą Ojczyznę. I gdy w czerwcu roku 1941 Hitler napadł na ZSRR, gdy zaczęła się wojna sowiecko-niemiecka, wybiła godzina odrodzenia regularnego Wojska Polskiego. Dojrzały nareszcie warunki znormalizowania stosunków polsko-sowieckich, zaognionych dzięki długoletniej wrogiej Związkowi Radzieckiemu polityce naszej reakcji. Walka o niepodległość mogła być prowadzona tylko w sojuszu z ZSRR — i tylko przy pomocy ZSRR możliwe było odrodzenie Wojska Polskiego, utworzenie z przebywających w Rosji Polaków polskiej siły zbrojnej, która na najważniejszym w tej wojnie i najbliższym Polsce froncie wschodnim wystąpiłaby razem z Armią Czerwoną do walki z Niemcami.</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-4.58" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zrozumiał to śp. Władysław Sikorski i wbrew oporowi reakcjonistów — zawarł znany układ z Rządem Radzieckim. Pod dowództwem gen. Andersa zaczęło się w Rosji formować i szkolić 5 dywizji polskich. Dywizje te, w myśl układu, miały wyruszyć na front sowiecko-niemiecki, by z bronią w ręku torować sobie drogę do kraju, niosąc mu wolność. Zdawało się, że w stosunkach polsko-sowieckich dokonany został rzeczywisty przełom, otwierający nową erę przyjaźni i braterskiej współpracy.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-4.59" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Niestety — dzieło Władysława Sikorskiego — od samego początku zaciekle atakowane przez obóz Raczkiewicza — Sosnkowskiego — zostało zmarnowane. Umowa polsko-sowiecka została złamana. Wbrew wyraźnemu brzmieniu układu, gen. Anders nie tylko nie poprowadził swych dywizji na front, ale wyprowadził je ze Związku Radzieckiego do Iranu na długotrwałą bezczynność.</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-4.60" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wykonując dyrektywy najbardziej reakcyjnych, wrogich Związkowi Radzieckiemu, kół wojskowych i politycznych, klika Sosnkowskiego — Andersa od samego początku nastawiała się na walkę nie z Niemcami, lecz z Rosją i w tym duchu oddziaływała na korpus oficerski, w tym duchu usiłowała wychowywać żołnierzy.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-4.61" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Antysowieckie zaślepienie reakcyjnych maniaków, którzy w tej wojnie niczego się nie nauczyli, stało się źródłem hańbiącego mundur polski i szkodliwego dla sprawy Polski — czynu gen. Andersa.</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-4.62" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Stosunki polsko-sowieckie utknęły znowu w ślepym zaułku. Na froncie wschodnim toczył się gigantyczny bój z hitleryzmem, świat cały z podziwem patrzył na bohaterstwo żołnierza radzieckiego — ale w walce tej nie brał niestety udziału żołnierz polski, który rwał się do boju, lecz dzięki niepoczytalnej polityce reakcjonistów znajdował się w odległości tysięcy kilometrów od frontu. A tymczasem na przełomie roku 1942 — 1943, po wspaniałym zwycięstwie stalingradzkim, front zaczął się zbliżać do Polski.</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-4.63" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">I wtedy, na wiosnę 1943 roku, grono działaczy polskich w ZSRR postanowiło podnieść porzucony przez reakcjonistów sztandar walki zbrojnej.</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-4.64" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Powstaje Związek Patriotów Polskich w ZSRR, złożony z ludzi różnych przekonań politycznych, złączonych jednak wspólnym pragnieniem służenia Ojczyźnie.</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-4.65" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zadaniem organizacji staje się skupienie całego uchodźstwa polskiego w ZSRR pod sztandarem Niepodległości i Demokracji, powołanie Polaków pod broń celem wspólnej z Czerwoną Armią walki przeciwko wspólnemu wrogowi.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-4.66" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">To, do czego dążył Władysław Sikorski i co zostało udaremnione przez reakcjonistów — tym razem stało się faktem.</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-4.67" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Związek Patriotów Polskich zwrócił się do rządu Radzieckiego z prośbą o wyrażenie zgody na utworzenie w ZSRR polskiej jednostki wojskowej, złożonej z Polaków, przebywających na ziemi Radzieckiej. Rząd Radziecki przychylił się do prośby Związku Patriotów Polskich i w maju 1943 r. zaczęto organizować I dywizję im. Tadeusza Kościuszki.</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-4.68" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jest historyczną zasługą Wandy Wasilewskiej, że w chwili, kiedy dzięki szkodliwej polityce reakcjonistów głucho było o sprawie polskiej, emigracja polska w ZSRR stanęła pod bronią.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-4.69" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jest zasługą Związku Patriotów Polskich i całego wychodźstwa polskiego w ZSRR, że w ciężkiej dla naszego narodu chwili Polacy zostali skupieni i uzbrojeni do walki o niepodległość, że stało się to w porozumieniu i sojuszu z naszym wschodnim sąsiadem, który w tej wojnie okazał się najpotężniejszą siłą antyniemiecką.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-4.70" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dziś z perspektywy półtora roku trzeba stwierdzić, że Związek Patriotów Polskich w ZSRR i jego działacze dobrze zasłużyli się Ojczyźnie, że wielkie ich dzieło przejdzie do historii naszego narodu jako jedna z najpiękniejszych kart patriotyzmu, jako szlachetny wzór wiernej służby krajowi.</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-4.71" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Bo jeżeli mówię tu o historycznej zasłudze ZPP, to trzeba pamiętać, że Związek Patriotów Polskich przez cały czas, aż do powstania Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, sprawował organizacyjne i polityczne kierownictwo nad naszą siłą zbrojną w ZSRR, że był w stosunku do niej władzą zwierzchnią, przed którą dowództwo ponosiło odpowiedzialność za całą swoją pracę organizacyjną, wyszkoleniową i wychowawczą.</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-4.72" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Sądzę, że nie będzie Polaka, który z uczuciem głębokiej wdzięczności nie pomyślałby o tym, co odrodzone Wojsko Polskie zawdzięcza naszemu wschodniemu sąsiadowi i sojusznikowi — Związkowi Radzieckiemu, ile zawdzięczamy Wielkiemu Wodzowi Czerwonej Armii, Marszałkowi Stalinowi. ZSRR, prowadząc sam ciężką, wymagającą nadludzkich ofiar, wojnę z niebezpiecznym wrogiem, umożliwił mobilizację Polaków, dał naszemu żołnierzowi świetne nowoczesne uzbrojenie i cały sprzęt, dał mu umundurowanie i wyżywienie, lekarstwa i urządzenia szpitalne, obozy formowania i znakomitych instruktorów. W żadnym przemówieniu nie da się opisać tej pomocy organizacyjnej i fachowej, jaką otrzymało nasze wojsko od ZSRR — tej życzliwości i prawdziwie braterskiej serdeczności, z jaką sowieckie władze wojskowe ułatwiały Związkowi Patriotów Polskich i Dowództwu naszych sił zbrojnych w ZSRR ich trudne i odpowiedzialne zadanie.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-4.73" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Rosła nasza siła zbrojna. Gdy w jesieni roku 1943 I dywizja piechoty im. T. Kościuszki poszła na front, by w bitwie pod Lenino zadokumentować udział Polaków w walce z hitleryzmem, tworzyła się już II dywizja, pułk lotniczy, brygada artylerii, brygada pancerna i szereg jednostek specjalnych — mieliśmy już w ZSRR I korpus Polskich Sił Zbrojnych. Ale szeregi odradzającego się Wojska Polskiego wciąż rosły i z początkiem roku 1944 była już I Armia Polska w ZSRR. W miarę posuwania się Czerwonej Armii na zachód napływały do szeregów nowe tysiące i dziesiątki tysięcy Polaków, pałających chęcią walki z Niemcem. Powstawały nowe dywizje i brygady — nieprzerwany potok uzbrojenia i sprzętu płynął dla nas z sowieckich fabryk. Aż przyszła radosna chwila: I Armia Polska w ZSRR połączyła się z Armią Ludową w kraju.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-4.74" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Z armii, utworzonej przez demokrację polską w kraju i z demokratycznej armii, utworzonej przez Polaków w ZSRR, powstało odrodzone Wojsko Polskie, podległe Krajowej Radzie Narodowej i Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, które dziś razem z Armią Czerwoną walczy już na ziemi ojczystej pod jednym dowództwem.</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-4.75" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Należy podkreślić, że już przy zawiązywaniu pierwszych formacji w kraju i w ZSRR nasunęła się potrzeba doboru odpowiednich dróg i środków, zmierzających do pogłębienia świadomości narodowej i obywatelskiej żołnierza. Potrzebę tę już odczuwały jednostki powstałe w ZSRR, gdzie przybywający z różnych stron żołnierz przechodził po katastrofie wrześniowej różne koleje losu. Systematyczna praca oświatowa, praca polityczno-wychowawcza, wynikająca z wolnościowych zadań naszej Armii i jej demokratycznych założeń, stała się nieodzownym i ważnym czynnikiem, jednoczącym różnolitą gromadę żołnierską.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-4.76" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Powołany przez reprezentację polityczną Polaków w Związku Radzieckim — przez ZPP do spełnienia tej odpowiedzialnej pracy Korpus Oficerów Polityczno-Wychowawczych sprostał swym zadaniom. Skupiając w swych szeregach ideowe i ofiarne elementy, reprezentujące nurtujące społeczeństwo polskie prądy demokratyczne, stał się rzeczywistym przewodnikiem duchowym wojska.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-4.77" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Rzecz jasna, iż do osiągnięć pracy politycznej w wojsku wydatnie przyczynili się ci oficerowie polityczno-wychowawczy, którzy wnieśli wieloletni dorobek walki z hitleryzmem i rodzimą reakcją, dorobek częstokroć okupiony latami prześladowań w Polsce przedwrześniowej.</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-4.78" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Czynnie uczestnicząc w żołnierskim znoju, wytrwale i z zapałem głosząc prawdę o Nowej Polsce, troszcząc się o byt i potrzeby kulturalne żołnierzy, dokształcając się wojskowo, oficerowie polityczno-wychowawczy zaskarbili sobie zaufanie i autorytet.</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-4.79" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zarówno w okresie szkoleniowym jak i w działaniach bojowych stali się dzielną pomocą dla dowódców liniowych, z powodzeniem zastępując ich w razie potrzeby. Ich wysiłek w dużej mierze przyczynił się do tego, że bitny nasz żołnierz staje się coraz bardziej świadomym swych obowiązków wobec narodu, wobec odradzającej się demokratycznej państwowości polskiej — obywatelem.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-4.80" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Atmosfera aktywności społecznej i patriotycznego zapału, powszechnej świadomości celów i zadań, cechująca nasze wojsko, dzięki pracy korpusu oficerów polityczno-wychowawczych sprzyja przejawianiu się cnót żołnierskich, toruje drogę zdolniejszym żołnierzom i podoficerom do uzyskania zasłużonych stopni oficerskich.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-4.81" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wysokie morale naszego żołnierza w akcjach partyzanckich lat 1942 — 1944 w kraju, w walkach pod Lenino, nad Pilicą i podczas szturmu Pragi, jest pozytywnym sprawdzianem celowości i niezbędności pracy polityczno-wychowawczej w wojsku.</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-4.82" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Skompletowanie korpusu oficerskiego, który by odpowiadał wymogom nowoczesnej organizacji i wyposażeniu technicznemu rosnącej naszej armii, jest zagadnieniem nasuwającym poważne trudności.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-4.83" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Budując od nowa Wojsko Polskie, natknęliśmy się pod tym względem na trudności nie lada. Nie mieliśmy oficerów. A ten kto wojował lub przynajmniej zna wojsko, wie, że najlepszy żołnierz, nawet najlepiej uzbrojony, nie wykona postawionego przed nim bojowego zadania, jeżeli do boju nie poprowadzi go wykwalifikowany, doświadczony, dobry dowódca. Siła wojska opiera się w pierwszym rzędzie na kadrze oficerskiej. A myśmy oficerów mieli mało.</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-4.84" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wielu — szczególnie wyższych oficerów dawnego Wojska Polskiego — emigrowało w 1939 roku za granicę. Tysiące Anders uprowadził przez Iran w daleką i bezsensowną tułaczkę. Dziś, w najlepszym razie, walczą na obczyźnie, daleko od ziemi rodzinnej. Nie mniej niż 12 tysięcy oficerów Niemiec uprowadził w niewolę. Ponad 11 tysięcy wymordował w Katyniu.</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-4.85" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dlatego, chcąc odrodzić siłę zbrojną narodu, chcąc zbudować nowe Wojsko Polskie, zwróciliśmy się o pomoc do Związku Radzieckiego. Życzliwy, a potężny sojusznik dał nam wielu oficerów-Polaków i instruktorów-Rosjan, w ogromnej swojej większości wybitnych specjalistów — artylerzystów, czołgistów, pilotów, techników, oficerów służby łączności, saperów i lekarzy. Oddali nam oni i oddają w dalszym ciągu wprost nieocenione przysługi, pomagając zorganizować nasze wojsko, szkoląc je i dowodząc nim w boju.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-4.86" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dlatego pozwolę sobie z tej trybuny jeszcze raz wyrazić wdzięczność Armii Czerwonej i osobiście Marszałkowi Stalinowi za pełne zrozumienie naszych potrzeb i przydzielenie do Wojska Polskiego tak wybitnych i niezbędnych dziś oficerów Armii Czerwonej.</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-4.87" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Doceniamy w pełni ogromne wartości, jakie przynieśli do naszego wojska oficerowie Armii Czerwonej, tej najlepszej na świecie Armii, która osiągnęła tak znakomite sukcesy w walce z niemieckim najeźdźcą. Jednocześnie kładziemy ogromny nacisk na wychowanie własnej, nowej kadry oficerskiej.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-4.88" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Już dziś mamy ponad 30 tysięcy oficerów, z tego — przytłaczająca większość Polaków. W naszych szkołach kształci się obecnie ponad 15 tysięcy podchorążych.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-4.89" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dobieraliśmy kandydatów do szkół oficerskich, mając na uwadze, że budujemy wojsko demokratyczne, że korpus oficerski nie może stać się — jak był przed rokiem 1939 — ekskluzywną kastą, ale winien być krwią i ciałem, pochodzeniem i interesami związany ściśle z masą żołnierską, ludem pracującym, z narodem. Ogromna większość naszych podchorążych — to synowie robotników i chłopów.</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-4.90" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Korpus oficerski Wojska Polskiego rośnie szybko i będzie rósł z każdym miesiącem. Wystarczy powiedzieć, że nadałem za ostatnie 5 miesięcy przeszło 7 tysięcy nominacji na podporuczników i chorążych.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-4.91" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W 1945 roku wyszkolimy na terenie Polski we własnych szkołach oficerskich piechoty, artylerii, czołgów, łączności i saperów około 50 tysięcy nowych oficerów.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-4.92" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Życie pokazało, że droga, po której poszliśmy, jest słuszna. Nasi młodzi oficerowie są rzeczywiście związani serdecznymi węzłami z masą żołnierską. Rozumieją jej potrzeby i interesy. A żołnierz ze swej strony ma zaufanie, ceni i szanuje swego dowódcę, który wyszedł z jego środowiska.</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-4.93" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Żołnierz wie, że tylko od jego własnych zdolności, wykształcenia, a przede wszystkim od chęci i dobrej woli zależy, ażeby jutro on sam otrzymał oficerskie dystynkcje.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-4.94" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Do szkół oficerskich przybywają setki demokratów, przesłanych przez organizacje demokratyczne. Wzmocnią one jeszcze bardziej elementem demokratycznym nasz korpus oficerski.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-4.95" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Tysiące młodych oficerów z naszych podchorążówek i szkół specjalnych zespala się ze starymi oficerami Wojska Polskiego w nowy jednolity korpus oficerski, scalony ideą niepodległości i demokracji, gorącym pragnieniem służenia Ojczyźnie, umiłowaniem szczytnego powołania żołnierza. Nasza inteligencja wojskowa rekrutuje się spośród tych, co w pracy codziennej i na polu bitwy najlepiej wykazali swą wartość, swe zdyscyplinowanie i wierność obowiązkom, swe przywiązanie do ideałów niepodległościowych i demokratycznych. Dzielny i sumienny podoficer otrzymuje w naszym wojsku stopień oficerski, otrzymuje możność doskonalenia się w rzemiośle wojskowym, bo armia nasza, służąca sprawie demokracji, jest sama wielkim wcieleniem idei demokratycznej i przed każdym, kto na to zasługuje, stoi u nas otworem droga do zaszczytnego awansu.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-4.96" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wiemy, że wielu naszych oficerów ma jeszcze poważne braki. Zdajemy sobie z nich sprawę i pracujemy nad ich usunięciem.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-4.97" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wiemy, że pozostaną najlepsi. Że stworzymy korpus oficerski wzorowy — o demokratycznych poglądach, związany z masą żołnierską swym pochodzeniem i interesami, zdolny do dowodzenia żołnierzem i do godnego reprezentowania Wojska Polskiego, korpus oficerski, z którego dumny będzie cały Naród.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-4.98" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Olbrzymie zadania stoją dziś przed Wojskiem Polskim. Większa część Polski znajduje się jeszcze pod okupacją niemiecką. Razem z żołnierzem sojuszniczej Armii Czerwonej musi żołnierz polski wyzwolić i uwolnić od wroga miliony umęczonych rodaków. To jest naszym naczelnym zadaniem. Wytężymy wszystkie siły, aby temu zadaniu podołać. Będziemy po obydwu stronach frontu, który dzieli jeszcze nasz kraj.</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-4.99" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Naczelne Dowództwo kieruje walką partyzantów AL na tyłach wroga — pomaga im bronią, amunicją, materiałem wybuchowym. Składam z tej trybuny hołd partyzantom AL, walczącym bohatersko w niezmiernie ciężkich warunkach w Kieleckim, Radomskim, Częstochowskim, Łódzkim, Płockim, Krakowskim, w Zagłębiu i na Śląsku.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-4.100" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Punktem honoru Narodu Polskiego winien być jak największy nasz wkład do dzieła wyzwolenia naszego kraju i wspólnego zwycięstwa narodów zjednoczonych nad faszyzmem.</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-4.101" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Musimy ponieść sztandar Rzeczypospolitej na zachód. Wyrąbiemy Polsce nowe granice nad Odrą, Nisą i nad Bałtykiem. Zdobędziemy nowe ziemie dla chłopa polskiego.</u> | |
| 180 | + <u xml:id="u-4.102" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Aby to zrealizować, musimy mieć silną i wielką armię.</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-4.103" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego zrozumiały wielkość tych zadań. Dlatego w mej pracy wojskowej znajdowałem zawsze zrozumienie i całkowite poparcie ze strony Rządu, którego mam honor być członkiem.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-4.104" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jednym z pierwszych aktów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego było ogłoszenie mobilizacji na terenach wyzwolonych. Mobilizacja objęła na razie cztery roczniki, gdyż trudności organizacyjne i materialne pozwalają tylko na stopniowe uruchomianie całego potencjału wojennego na obszarach oczyszczonych już od nieprzyjaciela.</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-4.105" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Mimo to Wojsko Polskie jest już dziś bardzo poważną siłą. W stanie gotowości bojowej obejmuje dwie armie, w składzie dziesięciu dywizji piechoty, korpusu pancernego i dwóch brygad pancernych, armii lotniczej, kilkunastu samodzielnych dywizji i brygad artylerii różnych kalibrów, brygady kawalerii, kilku samodzielnych brygad wojsk inżynieryjnych, saperskich, rozbudowanych służb sanitarnych, kwatermistrzostwa, aparatu mobilizacyjnego.</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-4.106" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Z tego wyliczenia widać, że armia nasza jest armią nowoczesną, odmienną od armii polskiej sprzed 1939 r., armią o bogatym wyposażeniu technicznym, armią, która będzie mogła realizować na polu walki szybki manewr, połączony z wielką siłą ognia, co pozwoli wszystkim dowódcom spełnić te zadania, które współczesna wojna stawia przed siłą zbrojną.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-4.107" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wracając do sprawy mobilizacji chcę stwierdzić, że wykazała ona wysoki poziom uświadomienia obywatelskiego i patriotyzmu naszego narodu.</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-4.108" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Mimo antynarodowej, zdradzieckiej agitacji elementów reakcyjnych, związanych z — „rządem” emigracyjnym, przebieg jej był ze wszech, miar pomyślny. Statystyka mobilizacji, gdy będzie mogła być ujawniona, pozostanie chlubnym dokumentem tężyzny i zdrowia naszego narodu.</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-4.109" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Niezależnie od mobilizacji piękne wyniki dał zaciąg ochotniczy, a szczególnie — przeprowadzony przez organizacje i partie demokratyczne. Pozwoli to zasilić elementem niezwykle cennym pod względem moralnym i politycznym szeregi naszego wojska.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-4.110" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Naród musi zapewnić utrzymanie swego wojska.</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-4.111" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Udział narodu w wojnie mierzy się nie tylko ilością zmobilizowanych żołnierzy, ale także stopniem, w jakim gospodarka narodowa bierze udział w zaopatrzeniu wojska w niezbędne mu wyżywienie, wyekwipowanie i uzbrojenie.</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-4.112" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jak pod tym względem przedstawia się nasz wysiłek? Jeżeli chodzi o wyżywienie, możemy stwierdzić, że obecnie Wojsko Polskie niemal całkowicie korzysta ze źródeł krajowych. Chłop polski zaopatruje wojsko w polski chleb, polską mąkę, polskie kasze, w polskie makarony, w dużym stopniu w mięso, tłuszcze, tytoń itd.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-4.113" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Ten stan rzeczy świadczy o tym, że cały kraj rozumie znaczenie Wojska Polskiego, że nie szczędzi wysiłków, by zaopatrzyć je jak należy, że w pierwszym rzędzie nie szczędzi w tym względzie wysiłków główny dostawca żywności — patriotyczne włościaństwo polskie.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-4.114" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dzięki temu stanowi rzeczy jesteśmy w możności nie tylko zaspokajać bieżące żywnościowe potrzeby wojska, ale także mieć jasną perspektywę wyżywienia na przyszłość i tworzyć pewne zapasy, stanowiące bazę dla przyszłego niezbędnego rozbudowania stanu ilościowego wojska.</u> | |
| 193 | + <u xml:id="u-4.115" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jeśli chodzi o zaopatrzenie wojska w wytwory przemysłowe, to tu należy uwzględnić, że przemysł nasz przeżywał i przeżywa okres odbudowy, tylko stopniowo, z trudem uruchamiając poszczególne działy produkcji.</u> | |
| 194 | + <u xml:id="u-4.116" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Tym niemniej i w tym zakresie wojsko nasze w wydatnym stopniu zaczęło już korzystać z wytworów rodzimego przemysłu.</u> | |
| 195 | + <u xml:id="u-4.117" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jak na razie jednak, przemysł polski pokrywa tylko stosunkowo nieznaczną część potrzeb wojska.</u> | |
| 196 | + <u xml:id="u-4.118" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obecnie nastąpił okres, kiedy ten stan rzeczy może i powinien być zmieniony. W uzgodnieniu z państwowym kierownictwem gospodarki narodowej uważam, że przemysł nasz wzmocnił się już na tyle, że powinien dokonać przełomu, przestawiając się w dużej mierze na potrzeby wojenne i wzmacniając bardzo wydatnie swój udział w zaopatrzeniu wojska.</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-4.119" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wiemy, że robotnik polski, który zawsze był w pierwszych szeregach walki o niepodległość, swoim wysiłkiem pomoże swemu bratu w mundurze.</u> | |
| 198 | + <u xml:id="u-4.120" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Trudnym zagadnieniem w organizacji wojska jest sprawa transportu. Przeprowadziliśmy mobilizację koni. Zdajemy sobie sprawę, że dla naszego, wyniszczonego przez okupanta kraju, dla naszego chłopa — jest to ciężka ofiara. Jednakże nie może walczyć wojsko, pozbawione siły pociągowej.</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-4.121" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zapewniam jednak z tej trybuny chłopa polskiego, że w zależności od sytuacji wojennej będą wydane rozkazy dywizjom i pułkom o udzielaniu pomocy ludności wsi w pilnych pracach na roli.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-4.122" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Naród dał wojsku to, co miał najcenniejszego — swoich synów. Chcę skorzystać z okazji, aby zapewnić żołnierzy i oficerów, że troska o pozostawione przez nich rodziny jest naszą troską. Rząd przez odpowiednie dekrety zapewni pomoc materialną rodzinom wojskowych.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-4.123" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Na wydatną opiekę narodu mogą liczyć rodziny poległych na polu boju i inwalidzi wojenni.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-4.124" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Nasza armia jest armią demokracji. Obce i wrogie nam są wszystkie tendencje antysemickie i rasistowskie. I jeżeli, jako pozostałość propagandy hitlerowskiej, gdzie nie gdzie przejawiają się nastroje antysemickie, to będą one przez dowództwo zwalczane z całą surowością.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-4.125" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Korzystam z okazji, żeby stwierdzić, że żołnierze i oficerowie Żydzi walczą z całą ofiarnością i męstwem z najeźdźcą, że są to również dzielni, a często bohaterscy bojownicy o wyzwolenie Polski, którą okupant niemiecki uczynił dla nich krajem straszliwej martyrologii.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-4.126" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Bezcenny jest wkład Armii Czerwonej w wyzwalaniu Polski spod okupacji niemieckiej, a świadczą o tym groby żołnierzy sowieckich i poniesione ofiary Armii Czerwonej.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-4.127" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W najcięższej dla Narodu chwili, w czwartym roku wojny, Rząd Radziecki podał nam bratnią dłoń, udzielił wszechstronnej pomocy formującej się na ziemiach radzieckich 1 dywizji Am. Tadeusza Kościuszki, która w ciągu roku rozrosła się w stutysięczną Armię Polską. W okresie niesłychanego natężenia walk na froncie, ogromnego zapotrzebowania na uzbrojenie, Rząd Radziecki daje nam najnowocześniejszą broń, zaopatruje odradzające się Wojsko Polskie we wszystko, co mu jest potrzebne: sprzęt techniczny, umundurowanie i wyżywienie.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-4.128" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Bohaterski żołnierz Armii Czerwonej toruje drogę do umęczonej naszej Ojczyzny i wespół z żołnierzem polskim wyzwala pierwsze połacie naszej ziemi.</u> | |
| 207 | + <u xml:id="u-4.129" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">We wspólnych walkach pod Lenino, w bohaterskich bojach nad Wisłą, Pilicą, o Pragę, Warszawę i Jabłonnę, pogłębia się i utrwala braterstwo broni Armii Czerwonej i Wojska Polskiego.</u> | |
| 208 | + <u xml:id="u-4.130" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Nasz sojusz ze Związkiem Radzieckim opiera się na głębokiej zbieżności polskiej i radzieckiej racji stanu. Polska racja stanu, najżywotniejsze interesy narodu wymagają, ażeby granica wschodnia przestała być zarzewiem niezgody i przegrodą pomiędzy obu bratnimi narodami, a stała się linią przyjaznego sąsiedztwa. Za taką granicę uważamy linię Curzona.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-4.131" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Różnie bywało w przeszłości. Wiele goryczy nagromadziło się w stosunkach polsko-rosyjskich. W jednej z rozmów, jakie miałem na Kremlu z Marszałkiem Stalinem, Kierownik Państwa Radzieckiego powiedział: — „Na przestrzeni 400 lat Polska i Rosja walczyły ze sobą, zadając sobie wzajemnie rany. Z tym trzeba raz na zawsze skończyć” — oświadczył Marszałek Stalin. Wiemy, że czyni on wszystko, żeby z tym rzeczywiście skończyć, żeby w stosunkach polsko-radzieckich otworzyć nową erę braterskiej współpracy i przyjaźni, tak koniecznej wobec istnienia wspólnego wroga Słowiańszczyzny, jakim jest imperializm niemiecki, Wiemy, jak szczerze dąży Wódz Czerwonej Armii do tego, żeby Polska zmartwychwstała jako państwo silne i niepodległe, żeby zajęła należne jej miejsce w gronie wolnych narodów.</u> | |
| 210 | + <u xml:id="u-4.132" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Pragnę w tym miejscu podkreślić zwłaszcza militarne znaczenie, jakie ma dla Polski przymierze ze Związkiem Radzieckim. Musimy być przygotowani ha to, że i na przyszłość, po wygranej przez nas wojnie, zaborcze Niemcy pozostaną naszym wrogiem, który będzie tylko czekał stosownej chwili, żeby ponownie napaść na nasz kraj. Ale imperializm niemiecki pozostanie również wrogiem Związku Radzieckiego, który unicestwił jego zaborcze plany. Ziemie słowiańskie na długo pozostaną dla krzyżactwa pożądaną zdobyczą, z której zagarnięcia nie zechce zrezygnować. Sojusz wojskowy z naszym potężnym sąsiadem wschodnim zapewnia nam jego pomoc militarną, gwarantując nam obronę naszych granic zachodnich nad Odrą i Nisą, gdyż państwo radzieckie jest na równi z nami zainteresowane w odsunięciu granic Rzeszy jak najdalej na zachód, właśnie za Odrę i Nisę, w zlikwidowaniu wschodnio-pruskiej wylęgarni junkierskiego raubritterstwa, w odebraniu Niemcom tej bazy zbrojeniowej, jaką stanowi dla nich potężny przemysł śląski. To, co dla nas przedstawia interes narodowy — oparcie naszych granic szeroko o Bałtyk, przyłączenie do Rzeczypospolitej odwiecznie polskich ziem nad Odrą i Nisą, niepodzielne panowanie nad ujściem Wisły i Odry, powrót do Polski całego Śląska — zbiega się z interesem strategicznym ZSRR. Oto podstawy trwałej współpracy między Polską a Związkiem Radzieckim — oto korzyści militarne, jakie rokuje nam sojusz z naszym wschodnim sąsiadem.</u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-4.133" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Kamieniem węgielnym naszego bezpieczeństwa jest sojusz z ZSRR. Uważamy zarazem, że pokój świata i pokój Polski musi być przede wszystkim wynikiem systemu zbiorowego bezpieczeństwa.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-4.134" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Przymierze z naszymi zachodnimi sąsiadami, z tradycyjną naszą przyjaciółką — Francją, z Anglią, z wielką demokracją z za Oceanu — Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej, uważamy za niezbędne ogniwo w systemie tego bezpieczeństwa, w którym narody słowiańskie powołane są do odegrania wielkiej roli.</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-4.135" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Będziemy wzmacniali węzły przyjaźni z bratnimi armiami Czechosłowacji i Jugosławii. Będziemy dążyli do zachowania i utrwalenia jedności obecnej wielkiej koalicji antyhitlerowskiej, gdyż zwartość tej koalicji po zwycięskiej wojnie będzie najlepszą gwarancją pokoju i bezpieczeństwa świata, gwarancją pomyślnego rozwoju Polski.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-4.136" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Kończąc chciałbym podkreślić, że siła armii jest przede wszystkim w jej żołnierzach i oficerach. Wspaniałe uzbrojenie i sprzęt zużytkujemy w pełni w walce, gdy dowódca i żołnierz będzie wyszkolony w sztuce wojowania i owiany duchem zwycięstwa.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-4.137" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dlatego wymagać będę nieustannego uczenia się dowódców i żołnierzy, aby umieli właściwie użyć na placu boju powierzony im sprzęt.</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-4.138" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Zrobię wszystko, aby przez kursy, szkoły, wydawnictwa regulaminów i podręczników wojskowych ułatwić oficerom i żołnierzom korzystanie z najnowszych doświadczeń z pola walki.</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-4.139" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Dyscyplina jest jedną z podstaw siły i wartości wojska. Armia nasza powstała z rozmaitych elementów. Tym ważniejsze jest jak najściślejsze stosowanie od dołu do góry żelaznej dyscypliny. Karność obowiązywać musi nie tylko szeregowych, ale i dowódców.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-4.140" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wszelkie przekroczenia regulaminów wojskowych karane będą z całą surowością.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-4.141" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Prócz dyscypliny, obowiązującej na podstawie regulaminów, pragnę, aby armia ożywiona była duchem dyscypliny wewnętrznej, wypływającej z uświadomienia żołnierza, z jego wychowania politycznego — dyscypliny, która będzie najlepszym spoidłem nowego wojska polskiego, przyczyniając się wydatnie do podniesienia jego wartości bojowej.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-4.142" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Obywatele Posłowie! Armia, sformowana w Związku Radzieckim, połączyła się z okrytą nieśmiertelną chwałą Armią Ludową i utworzyła na mocy uchwały Krajowej Rady Narodowej zjednoczone Wojsko Polskie.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-4.143" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">W ramach AL wlały się do Wojska Polskiego formacie Gwardii Ludowej, Milicji Ludowej, RPPS, część Batalionów Chłopskich.</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-4.144" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Stawili się do naszych szeregów także ci Polacy z Armii Krajowej, którzy zerwali z reakcją i zrozumieli, że tylko pod sztandarem demokracji może się odbywać zwycięska walka o niepodległość.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-4.145" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Ci, którzy przyszli do nas z otwartym sercem, powitani zostali jako bracia i towarzysze broni w walce o wspólną wielką sprawę, jaką jest Polska i szczęście jej Narodu.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-4.146" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wierzymy, że ci, którzy okryli chwałą oręż polski w walkach we Włoszech, Francji i Holandii, przez zerwanie ze swoimi reakcyjnymi prowodyrami — walką swoją przyczynią się do wywalczenia wolnej, demokratycznej Polski.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-4.147" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">I oto we wspólnej pracy żołnierskiej, w obozowym koleżeństwie, pod ogniem nieprzyjaciela, w atmosferze patriotyzmu i demokracji, wytworzonej przez systematyczną pracę polityczno-wychowawczą— z elementów tak różnorodnych odrodziła się Polska Siła Zbrojna, zespolona jedną myślą i jednym dążeniem, któremu na imię — wolność Ojczyzny.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-4.148" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">To nie jest cud. To zjawisko zrodzone z głębokiego patriotyzmu naszego Narodu, z naszej miłości Ojczyzny i nienawiści do wroga, z twórczej siły idei demokratycznej, idei braterskiego współdziałania wszystkich Polaków dla obrony Ojczyzny, idei, która nie według pochodzenia i stanowiska społecznego, ale tylko według szczerej chęci służenia narodowi oceni wartość każdego.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-4.149" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Ta idea przyświeca całej naszej pracy wojskowej — i to, co mamy dziś, to, co jest odrodzonym Wojskiem Polskim, jest dzieckiem tej idei. Wojsko Polskie jest dzieckiem demokracji — dlatego jest wojskiem prawdziwie narodowym, jest nową armią nowej Polski.</u> | |
| 228 | + <u xml:id="u-4.150" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jest wojskiem narodowym, bo powstało w walce narodu o wolność, w walce, prowadzonej w kraju i za granicą, wszędzie gdzie bije serce polskie.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-4.151" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jest wojskiem narodowym, bo nawiązuje do najchlubniejszych tradycji wojskowości polskiej, do wszystkiego, co było piękne i bohaterskie w czynach walczącego o wolność żołnierza polskiego, do wszystkiego, co było patriotyczne, uczciwe i zdrowe w naszym wojsku przed wrześniem, do wiekopomnej chwały, jaką okryli się bohaterowie Westerplatte i Warszawy, Kutna i Modlina, lasów Janowskich, gór Świętokrzyskich i Lenino, Pragi, Starego Miasta i Warki, Narwiku i Tobruku, Monte Cassino i Falaise.</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-4.152" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jest wojskiem narodowym, bo służy narodowi, bo walczy o jego niepodległość i stoi na straży jego wolności i suwerenności, na straży demokratycznych praw narodu — bo jest zbrojną ostoją demokratycznego ustroju Rzeczypospolitej. Odrodzone Wojsko Polskie, którego korpus oficerski wychodzi z głębi narodu i z narodem jest najściślej związany, nigdy nie stanie się narzędziem w ręku antydemokratycznych wrogich narodowi klik generalskich czy pułkownikowskich, nigdy nie stanie się pretoriańską gwardią antynarodowej dyktatury reakcjonistów. Dziś Wojsko Polskie stoi przed najdonioślejszym, najważniejszym zadaniem, jakie kiedykolwiek przypadło w udziale orężowi polskiemu: wespół z bohaterską Armią Czerwoną wypędzić z naszej ziemi niemieckiego okupanta, uratować miliony Polaków, którzy wołają o ratunek i wyzwolenie, pomścić straszliwe krzywdy, wyrządzone narodowi polskiemu przez dzicz hitlerowską, rozgromić odwiecznego wrogą i wznieść zwycięski sztandar biało-czerwony nad pokonanym Berlinem, obok okrytego sławą sztandaru radzieckiego i innych sojuszników.</u> | |
| 231 | + <u xml:id="u-4.153" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Nie wątpię, że Żołnierz Polski nie ustanie w walce, aż wróg będzie zmiażdżony. Nie wątpię, że Wojsko Polskie przysporzy chluby orężowi polskiemu.</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-4.154" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wywalczenie zwycięstwa wymaga nie tylko ofiarności żołnierza, lecz również natężenia wszystkich sił narodu, wymaga spójni nierozerwalnej między Wojskiem Polskim a Narodem.</u> | |
| 233 | + <u xml:id="u-4.155" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Do tej zwycięskiej walki, do ostatecznego zwycięstwa prowadzi naród Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-4.156" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Wierne sztandarom Niepodległości i Demokracji, wychowane w duchu braterstwa broni z Czerwoną Armią i z Armiami wszystkich państw sprzymierzonych, Wojsko Polskie spełni swój obywatelski obowiązek w wojnie o wyzwolenie reszty kraju — będzie po wojnie zbrojnym ramieniem Wolnej, Niepodległej i Demokratycznej Polski.</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-4.157" who="#komentarz">Następnie Prezydent ob. Bierut otwiera dyskusję łączną nad obydwoma exposé.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-4.158" who="#komentarz">(W dyskusji pierwszy zabiera głos poseł ob.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-4.159" who="#MinisterObronyNarodowejgenRolaZymierski">Jan Aleksander Król.)</u> | |
| 238 | + </div> | |
| 239 | + <div xml:id="div-5"> | |
| 240 | + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselobKrolJanAleksander">Wysoka Rado! Wysłuchaliśmy orędzia Prezydenta i exposé Premiera i Ministra Obrony Narodowej. Wypowiedziane zostały one po pięciu miesiącach od chwili wyzwolenia tych terenów. W krótkim tym czasie okrzepła nasza organizacja państwowa i samorządowa, dokonało się dzieło reformy rolnej, ruszył przemysł, wykonane zostały wojenne świadczenia, zorganizowano Wojsko Polskie, zawarto Porozumienie ze Związkiem Sowieckich Republik, nastąpił upadek znaczenia emigranckich uzurpatorskich władz polskich w Londynie, demokracja zachodu uznała nasz nowy porządek w Polsce.</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselobKrolJanAleksander">Orędzie Prezydenta i exposé Premiera i Ministra Obrony Narodowej mają mocne oparcie o nową rzeczywistość w Polsce, wykutą świadomie i celowo przez siły szczerze i nieugięcie demokratyczne. Znaczenie tej nowej rzeczywistości spotęgowało się w naszych oczach i będzie jeszcze wzrastało. Wystarczy zanalizować tę rzeczywistość w skali jednego roku — w rocznicę powstania Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselobKrolJanAleksander">Przed rokiem kilkunastu delegatów w konspiracji przed siecią agentów potwornej władzy najeźdźcy postawiło veto niewoli narodu i veto niewoli społecznej Ludu Polskiego. Po pierwsze, żądali oni walki Narodu z wrogiem niemieckim, po drugie — walki wewnątrz Narodu z reakcją. Polska wyzwolona miała być równocześnie Polską demokratyczną, Polską mas ludowych. I ten program ułożony przed rokiem — pod osłoną rewolwerów w gruzach dziś leżącej Warszawy nie okazał się wiatrem na wodzie pisanym.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselobKrolJanAleksander">Na tym historycznym, rocznicowym posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej niech mi będzie wolno w imieniu Stronnictwa Ludowego powołać się na naszą rocznicę krakowskiego kongresu Stronnictwa Ludowego. Tam to w przededniu wojny z Niemcami, jakby w przekonaniu, że walka o wolność Narodu przysłonić może walkę społeczną, stwierdzono, że wał trupów dzieli nas od sanacji i zaprzysiężono, że kto go przekroczy — będzie zdrajcą najistotniejszych tradycji ciemiężonego chłopa polskiego i walczącego o jego prawa — Stronnictwa Ludowego.</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselobKrolJanAleksander">Upłynęło 6 lat, tak brzemiennych w wydarzenia i konsekwencje dziejowe, że dają dostatecznie wielką perspektywę, aby określić bez wahania, kto zdradził, a kto pozostał wiernym.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselobKrolJanAleksander">I muszę to powiedzieć wobec Wysokiej Rady — że nie zdradził chłop polski, ten — od pługa i roli.</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselobKrolJanAleksander">Ten, co przed laty już zrozumiał, że bić się trzeba od zaraz. Że czekanie na cuda, na darowiznę wolności hańbi nas i do wolności nie prowadzi. Nie czekać — staje się jego hasłem.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselobKrolJanAleksander">Ten chłop gości uciekającego z niewoli niemieckiej Rosjanina — mimo 20-letniej propagandy antysowieckiej, mimo wściekłej propagandy hitlerowskiej i grozy kary śmierci, mimo antysowieckiej propagandy w pismach ludowych, inspirowanych przez emigrację londyńską. Ten chłop zrozumiał i drugą prawdę, zrozumiał i trzecią: polityka Narodu Polskiego musi być polityką państwa demokratycznego, wiążącego się z tymi narodami, gdzie masy ludowe mają decydujący głos.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselobKrolJanAleksander">Ten chłop w masach pozostał wierny kongresowi krakowskiemu. Wał trupów dzieli nas od sanacji. Ten wał trupów powiększył się straszliwie podczas okupacji. W samym województwie kieleckim z rąk AK i NSZ zginęło kilkuset najbardziej aktywnych działaczy ludowych.</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselobKrolJanAleksander">Obywatele Posłowie! Pragnę, abyście dobrze zrozumieli niezwykłość i wielkość postępu ducha demokratycznego na wsi polskiej.</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselobKrolJanAleksander">To wieś polska wydała z siebie RCh, ona zapełniła — obok robotników — szeregi Armii Ludowej.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselobKrolJanAleksander">Sympatie, jakimi dziś cieszy się Rząd demokratyczny na wsi, są dowodem, jak żywe, jak mocne są dążenia chłopa do demokracji, jak silny jest sojusz chłopsko-robotniczy, jak przez udział w reformie rolnej brygad robotniczych zacieśniła się więź naszej przyjaźni, której już nic zerwać nie będzie mogło.</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselobKrolJanAleksander">Obywatele Posłowie! Chcę zwrócić Waszą uwagę na przebieg reformy rolnej.</u> | |
| 253 | + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselobKrolJanAleksander">Rozkazowi z Londynu — czekać — chłop przeciwstawił się stanowczo i spontanicznie. Reformę przeprowadzono w ciągu 2 miesięcy. Chłop dzielił sam, upraszczając skomplikowane prace pomiarowo-obliczeniowe.</u> | |
| 254 | + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselobKrolJanAleksander">Obywatele Posłowie! Chcę zwrócić Waszą uwagę na fakt, że pierwszy etap przebudowy ustroju społeczno-gospodarczego Polski odbywa się dziś przede wszystkim na wsi. Rady terenowe, reforma rolna, Związek Samopomocy Chłopskiej, to wszystko przeorywa przede wszystkim — wieś.</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselobKrolJanAleksander">To nasze masy zapełniają szeregi Wojska Polskiego, to nasi synowie ludu stając się oficerami Wojska Polskiego z pełną świadomością walki o Polskę demokratyczną.</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselobKrolJanAleksander">Pragnąłbym, aby Wysoka Rada, widząc taką tradycję chłopską z czasów okupacji i jej twórczą kontynuację w tych miesiącach wolności, widziała właściwą reprezentację wsi zorganizowanej, jaką jest Stronnictwo Ludowe. Tak masy chłopskie wyłoniły własne władze naczelne w konspiracji, w dniu 21 lutego 1944 r. w Warszawie, na zjeździe delegatów, przeciwstawiające się błędnej i szkodliwej dla demokracji polityce kierownictwa Stronnictwa Ludowego w rządzie emigracyjnym.</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselobKrolJanAleksander">Proszę, aby Wysoka Rada uważała za członków Stronnictwa Ludowego, za jej właściwych działaczy tych wszystkich, którzy reprezentują przedstawione tu tradycje ruchu Stronnictwa Ludowego, przypieczętowane krwią, wylaną w walce z okupantem i reakcją, którzy reprezentują dążenia do ustroju społeczno-gospodarczego Polski w duchu demokratyzacji i uspołecznienia, przy pełnej solidarności ze wszystkimi stronnictwami demokratycznymi.</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselobKrolJanAleksander">Z nami są nie tylko masy chłopskie z tej strony Wisły, ale również i z tamtej, przesyłające nam radiogramy karnego podporządkowania się i najpełniejszej współpracy z Krajową Radą Narodową. Przysyłają nam komunikaty nie tylko z walki z wrogiem, ale i z tworzenia dziś w konspiracji rad terenowych, tego nowego symbolu nowej, demokratycznej Polski.</u> | |
| 259 | + </div> | |
| 260 | + <div xml:id="div-6"> | |
| 261 | + <u xml:id="u-6.0" who="#Poselob">Mantel: Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy exposé ob. Premiera i ob. Naczelnego Dowódcy. Z zadowoleniem i głęboką radością przyjmujemy do wiadomości i witamy sukcesy, które odniosła nasza administracja państwowa na niwie młodej, odbudowującej się państwowości polskiej. Dla porównania sięgam myślą wstecz, do owego roku 1918, kiedy była sytuacja podobna, kiedy po wielkiej wojnie światowej Polska się odbudowywała. Chcielibyśmy porównać wyniki ówczesnej pracy państwowej z tymi, które mamy obecnie przed sobą.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-6.1" who="#Poselob">Jeżeli przypomnimy sobie owe lata chaosu, braku dyscypliny, szalejącej soldateski, dewaluacji gospodarczej i finansowej, wówczas stwierdzić musimy, że relacje, których wysłuchaliśmy, przynoszą inny obraz i napawają nas otuchą na przyszłość. Po kilku miesiącach pracy, w toku wojny, kiedy działa grają jeszcze, młoda administracja państwowa, oparta o szerokie masy w Polsce, potrafiła zdobyć się na tak poważne osiągnięcia i rezultaty. Czemu to przypisać? Otóż przede wszystkim sile moralnej demokracji polskiej, która umożliwiła zniesienie odwiecznej krzywdy chłopa polskiego przez przeprowadzenie reformy rolnej, która dała robotnikowi polskiemu prawo udziału w zarządach fabryk.</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">/Oklaski.)</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-6.3" who="#Poselob">Po drugie zjednoczeniu ruchu proletariackiego w Polsce, reprezentowanego przez PPS i przez PPR. Jedność polskiego robotnika, chłopa i inteligenta stworzyła koalicję rządową, silną władzę demokratyczną, prowadzącą naród polski do zwycięstwa.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-6.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-6.5" who="#Poselob">A wreszcie ostatni przykład siły moralnej demokracji, to zdecydowana walka do zwycięskiego końca z okupantem niemieckim i rodzimą reakcją.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-6.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-6.7" who="#Poselob">Z radością witamy zdecydowane oświadczenie Premiera, że z wrogami demokracji polskiej przyszły rząd Rzeczypospolitej Polskiej prowadzić będzie zdecydowaną walkę, której nie zakończy przed zupełnym ich wytępieniem.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-6.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-6.9" who="#Poselob">Mówiąc o wrogach polskich za granicą, stwierdzić muszę w imieniu PPS, że partia nasza zdecydowanie i szczerze odcina się od byłych członków partii spod znaku Arciszewskiego, Kwapińskiego, Pragiera, — manekinów sanacyjnej reakcji. Potępia ich za ich działalność i wykreśla na zawsze ich nazwiska z polskiego ruchu socjalistycznego. Jeżeli chodzi o wrogów naszych w kraju, musimy wskazać problem piłsudczyzny, który dotąd w Polsce istnieje. Są gniazda przesiąknięte duchem dyktatury piłsudczyzny i jego pułkownikowskiej kliki. Gniazda te musimy gruntownie wykorzenić. Mamy za granicą wrogów — ale mamy za granicą i przyjaciół. Nie zapominajmy o tym, że za granicą są wielkie masy obywateli polskich. Przede wszystkim mowa tu o obywatelach polskich we Francji, którzy niejednokrotnie, w okresie ostatnich walk z okupantem niemieckim, złożyli dowody dużego bohaterstwa, uczestnicząc w ruchu oporu we Francji.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-6.10" who="#Poselob">Mamy Polaków w Stanach Zjednoczonych, którzy coraz bardziej rozumieją interesy demokracji polskiej. Mamy wreszcie Polaków, wywiezionych przez rząd londyński do Afryki, którzy żądają powrotu do Polski i powrócą. Jest wreszcie wielka grupa obywateli w Związku Radzieckim, którzy dążą do powrotu do Polski i do tej Polski powrócą.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-6.11" who="#Poselob">Wzywamy Rząd Polski do wszczęcia kroków, umożliwiających Polakom z całego świata powrót do kraju. Programy, wysłuchane przez nas, są wyczerpujące:</u> | |
| 273 | + <u xml:id="u-6.12" who="#Poselob">PPS odnosi się do tych programów z pełnym zaufaniem, tak samo, jak do tych, którzy te programy będą urzeczywistniali.</u> | |
| 274 | + </div> | |
| 275 | + <div xml:id="div-7"> | |
| 276 | + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselksMarianBorowiec">wojewódzkiej rady narodowej w Rzeszowie):* Obywatele Posłowie, Dostojny Rządzie! Do oświadczenia sekretarza Stronnictwa Ludowego chcę dołączyć kilka słów. Szlachetne są hasła demokracji. Mają one na względzie żywotne cele państwowe i dlatego muszą być w pełni wykonane. Istnieje plan odbudowy rolnictwa i przemysłu. Należy jednak uwzględnić interesy rolnictwa równomiernie z interesami przemysłu — aby nie stało się talk, jak było przedtem, gdy przemysł wykorzystywał swoją pozycję ze szkodą dla rolnictwa. Następnie wymaga omówienia sprawa spółdzielczości, do której weszły elementy wrogie. Te elementy spowodowały nieufność mas chłopskich do spółdzielczości. Z powodu nieczystych machinacji kierowników tych instytucji chłopi musieli często dziesięcio czy dwudziestokrotnie dopłacić do swych zadeklarowanych udziałów. Apeluję do Rządu Tymczasowego, aby już dzisiaj stworzył ogólny plan odbudowy życia gospodarczego, prawdziwie demokratycznego.</u> | |
| 277 | + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselksMarianBorowiec">Rozczuliłem się bardzo, gdy usłyszałem oświadczenie jednego z robotników warszawskich, że robotnicy chcą współpracować z rolnictwem. W imieniu Stronnictwa Ludowego oświadczam, że i masy chłopskie pragną współpracy z robotnikami. Chodzi jednak również o drugie zagadnienie — o zaopatrzenie wsi w produkty przemysłowe, jak sól, nafta, narzędzia rolnicze itp. Kiedy byłem na zebraniu w Kolbuszowej, to chłopi żalili się, że nie mają dość soli i nafty. Apeluję do Rządu, aby takie produkty nie tylko otrzymywali chłopi w formie premii, ale by także otrzymywali ci chłopi, którzy są zwolnieni z obowiązku dostaw świadczeń rzeczowych na rzecz Państwa.</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselksMarianBorowiec">Brak środków lokomocji uniemożliwia w wielkim stopniu pracę organizacyjną na wsi. Masy chłopskie wiedzą, że prowadzimy wojnę i że w związku z tym odczuwają pewne braki i niedostatki. Chłop sowiecki pracował ciężko, choć wyśmiewano się z niego, że ma — „pięciolatkę”, a na zachodzie jedzą czekoladę. Chłop sowiecki pracą swą jednak uchronił świat od zagłady germańskiej.</u> | |
| 279 | + <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselksMarianBorowiec">Chłop polski tak samo chce pracować, ale trzeba mu w tym dopomóc.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselksMarianBorowiec">Poruszę sprawę milicji. Jeżeli milicja jest uczciwa i fachowa, to sprawa jest w porządku. Jeżeli są nadużycia, to trzeba je usuwać. W województwie rzeszowskim niektóre posterunki nieraz i trzy razy zmieniano.</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselksMarianBorowiec">Jeszcze do urzędników administracji państwowej pewien apel.</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselksMarianBorowiec">Przychodzi chłop ze wsi — a trzeba wiedzieć, że to człowiek, który czasem nie umie pisać ani czytać, ale wie, o co mu chodzi. Cały dzień nieraz przechodzi i sprawy nie załatwi. Do tych spraw trzeba podchodzić z sercem, trzeba po ludzku udzielić mu rady, dostarczyć mu papieru, atramentu, lub potraktować go tak, jak my to w Rzeszowie z tamtejszym wojewodą robimy. Staramy się załatwić mu jego sprawę. A trzeba pamiętać, że — „vox populi, vox Dei”.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselksMarianBorowiec">Poseł ob. Burski (przedstawiciel ludności z</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-7.9" who="#komentarz"> Prus Wschodnich):</u> | |
| 286 | + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselksMarianBorowiec">Wysoka Izbo! Dostojny Rządzie! Stoimy dziś w przede dniu włączenia Prus Wschodnich w obręb państwowości polskiej. Po 700 latach twardej niewoli, ciągłego i systematycznego tępienia wszystkiego, co polskie, potomkowie dzielnych kolonizatorów ziemi Mazurskiej, Warmii i Powiśla mają wrócić do Polski.</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselksMarianBorowiec">Jako pierwszy Polak z terenu Prus Wschodnich, stanąłem przedwczoraj pośród Was w charakterze posła Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselksMarianBorowiec">Fakt ten świadczy o tym, że Naród Polski, kierowany dziś przez Krajową Radę Narodową i nowy, prawdziwie demokratyczny Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, zerwał z odwieczną błędną polityką pchania się na obce ziemie na wschodzie — ze szkodą dla Polaków na ziemiach zachodnich, deptanych bezlitosnym butem niemieckim.</u> | |
| 289 | + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselksMarianBorowiec">My, Polacy z Prus Wschodnich, i tacy sami na Śląsku i nad Odrą, składamy dziś podziękowanie Krajowej Radzie Narodowej, Rządowi Polskiemu i całemu, demokratycznie myślącemu Narodowi Polskiemu za zajęcie jasnego i twardego stanowiska w żądaniu powrotu do Polski odwiecznie polskich ziem na północy i na zachodzie.</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselksMarianBorowiec">Oświadczamy, że z ochotą przyłączamy się do ogólnego wysiłku budowania nowej demokratycznej Polski. Zahartowani w twardej walce z germanizacją, chcemy się odpłacić Niemcom za długo wiekową niewolę. Domagamy się, aby ani jeden Niemiec nie pozostał na naszej krwią przesiąkniętej ziemi. Dzisiejsze Prusy Wschodnie muszą przyjąć znowu czyste i jasne, uśmiechnięte oblicze polskie. Musimy narodowo odrodzić częściowo zniemczone masy ludu polskiego na tej umęczonej ziemi. Nie wolno nam prowadzić w stosunku do tego ludu polityki sanacyjnych rządów Polski przedwrześniowej. Skutki tej polityki dobrze znane są nam, Polakom z terenu Prus Wschodnich.</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselksMarianBorowiec">Pamiętam doskonale moment włączenia skrawka ziemi działdowskiej do Polski w roku 1920. Przeszło 18 tysięcy Mazurów opowiedziało się gremialnie za Polską. Był to jednak lud wiejski, chłop polski, taki sam, jak na innych ziemiach polskich, a skutkiem tego niewygodny dla władców sanacyjnych. Klika ozonowo-endecka postanowiła go zniszczyć. Nie zawahała się wepchnąć go w paszczę odwiecznego wroga — Niemców.</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselksMarianBorowiec">Polacy! Oskarżam dziś z tego miejsca niektórych starostów działdowskich (Twardowskiego i Śleblowskiego), oskarżam komisarzy policji przedwrześniowej i komisarzy straży granicznej i cały były rząd przedwrześniowy za to, że w wolnej, niepodległej Polsce zgermanizował 18 tysięcy ludności mazurskiej. Popełnili okrutną zbrodni ę wobec Narodu Polskiego. Czego nie umieli Niemcy zrobić w ciągu 700 lat — tego dokonała sanacja w ciągu kilku lat. Wstyd im i hańba wieczna — parobkom Hitlera!</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselksMarianBorowiec">Obywatele! Nasze stanowisko, stanowisko narodowe uświadomionych Polaków w Prusach Wschodnich wobec całego demokratycznego narodu polskiego jest w chwili powrotu naszego do Polski następujące:</u> | |
| 294 | + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselksMarianBorowiec">Domagamy się pomocy w całkowitej likwidacji niemczyzny na naszej ziemi. Domagamy się ochrony i lekarza dla tych chorych braci naszych, którzy, uległszy okrutnej germanizacji, częściowo zostali zniemczeni. Wszak jednym jesteśmy ludem i jedna nas łączy krew.</u> | |
| 295 | + </div> | |
| 296 | + <div xml:id="div-8"> | |
| 297 | + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselobJuszkiewicz">Wysoka Izbo!</u> | |
| 298 | + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselobJuszkiewicz">W imieniu Polaków, zamieszkałych chwilowo na ziemi radzieckiej, pragnę dzisiaj przynieść wszystkim rodakom gorące pozdrowienia braterskie. Emigracja polska w Związku Radzieckim czynem dowiodła swoją nierozerwalną łączność z krajem przez utworzenie — staraniem Związku Polskich Patriotów — Polskiej Armii w Związku Radzieckim. Emigracja polska w Związku Radzieckim z ogromnym napięciem śledzi za wydarzeniami, zachodzącymi w kraju i bierze czynny udział w pomocy Wojsku Polskiemu i polskiemu społeczeństwu, Dowodem tego jest niedawno zakończona akcja zbiórki pieniężnej, która dała 3 miliony rubli z dobrowolnych składek na zakup czołgów dla Wojska Polskiego. Czołgi, w ilości 70, zostały zakupione i w najbliższych dniach będą przekazane Wojsku Polskiemu.</u> | |
| 299 | + <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 300 | + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselobJuszkiewicz">Polacy na emigracji w Związku Radzieckim biorą udział w akcji rozpoczętej w kraju niesienia pomocy Warszawie. W tej chwili już mamy zebranych około 2 milionów rb. Akcja jeszcze nie jest skończona. Na sumę półtora miliona rb. zakupiono czekoladę, cukier, konserwy mięsne i rybne i za kilka dni artykuły te będą przesłane do kraju.</u> | |
| 301 | + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselobJuszkiewicz">Polacy w Związku Radzieckim, pragnąc powrócić na łono Ojczyzny, Ojczyzny szczęśliwej, sprawiedliwej i demokratycznej, biorą żywy udział w akcji politycznej kraju. Dziś wśród nas nie ma ani jednego Polaka, który by stał na uboczu. Dzisiaj nawet wśród rodzin żołnierzy i oficerów armii Andersa, pod wpływem olbrzymiego dzieła, dokonanego przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i Krajowej Rady Narodowej, panuje nastrój szczerego uznania dla nowych poczynań tych władz. Teraz rodziny te zgłaszają akces do Związku Patriotów Polskich, piętnują haniebną, zdradziecką politykę rządu emigracyjnego w Londynie i żądają w otwartych listach masowego powrotu swych synów i rodaków na ziemię polską i wstąpienia do Wojska Polskiego.</u> | |
| 302 | + <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Huczne brawa.)</u> | |
| 303 | + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselobJuszkiewicz">W imieniu Związku Patriotów Polskich pragnę wyrazić najgorętsze podziękowanie Naczelnemu Dowódcy Wojska Polskiego, który tak pięknie uznał naszą pracę w Związku Patriotów Polskich. Jestem naprawdę szczęśliwy, że wracając do tych, którzy mnie delegowali i prosili, abym gorąco poparł wniosek o przemianowanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego na Tymczasowy Rząd, będę mógł zapewnić, że przyszłość nakreślona w programie Premiera Rządu, ob. Osóbki-Morawskiego i Naczelnego Dowódcy Armii Polskiej — gen. broni Roli-Żymierskiego, zapewni im spełnienie pragnienia powrotu do kraju — do Polski silnej i demokratycznej. Szczęśliwy jestem, mogąc zapewnić ich, że Tymczasowy Rząd Polski potrafi zwyciężyć nawałę Niemiec i zniszczy faszyzm nic tylko obcy, ale i rodzimy. Szczęśliwy jestem, że będę mógł zapewnić rodaków, iż Tymczasowy Rząd Polski odbuduje Polskę taką, jakiej pragną polscy robotnicy, polscy chłopi i polska pracująca inteligencja.</u> | |
| 304 | + <u xml:id="u-8.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 305 | + </div> | |
| 306 | + <div xml:id="div-9"> | |
| 307 | + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselobWende">Demokratycznego):* Wysoka Izbo! Obywatele Posłowie! Jest coś niezmiernie wzruszającego, coś, co może nie dotarło w pełni do naszej świadomości, że my tu dziś, w 1945 r., siedzimy, obradujemy i mamy Rząd Tymczasowy Polski, że Polska żyje. W październiku 1939 r. Goebbels na pierwszej międzynarodowej konferencji w Berlinie, stojąc przed mapą Europy, wskazując pałeczką na miejsce, gdzie była Polska — powiedział: — „Meine Herren, Polen als Staat ist schon heute ein historischer Begriff” — że Polski nie było i nie będzie.</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselobWende">Polska jest, żyje i odradza się i będzie niepodległa!</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselobWende">Obywatele Posłowie! Mimo straszliwego, nieznanego w dziejach historii narodów terroru, mimo zdrady reakcji, Polska nie uległa i walczyła. Walka Narodu Polskiego znalazła swoje odpowiednie łożysko w tym momencie, gdy we wrześniu 1943 r., w Warszawie, w konspiracji powstała Krajowa Rada Narodowa. Dopiero ujęcie wysiłku narodu w odpowiednie ramy mogło dać to, że zwyciężamy, że jesteśmy, że żyjemy. Jak śmiesznie i beznadziejnie wyglądają wystąpienia kliki reakcyjnych emigrantów, którzy w chwili, gdy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego uchwalił wprowadzenie reformy rolnej, zastanawiają się nad metodami reformy rolnej, a gdy Rząd stwarza wielką armię, która walczy i wyzwala Polskę, zastanawiają się oni, czy mamy do tego prawo.</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselobWende">Proszę Obywateli, gdzie jest prawo moralne i faktyczne — wypowiedział się naród polski w licznych rezolucjach i artykułach, żądając stworzenia Tymczasowego Rządu. Dlatego Stronnictwo Demokratyczne z uznaniem wita zawarty w expose Prezesa Rady Ministrów i Ministra Obrony Narodowej naczelny program demokracji w walce o wyzwolenie ziem polskich i zjednoczenie ziem macierzystych, a także o ugruntowanie w Polsce podstaw sprawiedliwości społecznej.</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselobWende">Stronnictwo Demokratyczne podkreśla jako najżywotniejsze postulaty w budowie Nowej Polski, tworzącej swe życie na gruzach faszyzmu:</u> | |
| 312 | + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselobWende">1) dalszy rozwój naszej siły zbrojnej, aż do potęgi, odpowiadającej potencjałowi Narodu Polskiego w jego zmaganiach z dziczą hitlerowsko-niemiecką;</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselobWende">2) dalsze niezachwiane urzeczywistnienie reformy rolnej na zasadach, określonych w Manifeście Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 lipca r. ub., aż do ostatecznego jej dokonania na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej;</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselobWende">3)pogłębienie i utrwalenie przyjaźni i braterstwa broni Państwa Polskiego z ZSRR, przez zawarcie z rządem Związku Radzieckiego formalnego przymierza, zapewniającego wieczysty pokój między Polską a narodami wielkiego Związku Radzieckiego przez ostateczne zażegnanie wielowiekowych sporów granicznych;</u> | |
| 315 | + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselobWende">4)dążność do utrwalenia świeżo odnowionej, a tradycyjnej, krwią tylu pokoleń uświęconej przyjaźni polsko-francuskiej, mającej wszystkie dane historyczne, aby na nowo przeistoczyć się w sojusz, wyrosły w braterstwo broni w walce obronnej przeciw agresji germańskiej — sojusz, będący naturalnym ogniwem w łańcuchu przyjaznych i sojuszniczych stosunków z Anglią i Wielką Demokracją Amerykańską;</u> | |
| 316 | + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselobWende">5)konieczność zapewnienia robotnikom fizycznym i pracownikom takiego stanowiska w procesach wytwórczych, ażeby w zamian za pracę mogli uzyskać warunki bytu niezbędne do uczestniczenia w kulturze powszechnej i do najsprawniejszego użytkowania warsztatów lub instrumentów i zdolności, w które wyposażyły ich szkoła, państwo lub talent.</u> | |
| 317 | + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselobWende">W dążeniu, skierowanym do tych celów, Stronnictwo Demokratyczne deklaruje Rządowi wierną współpracę, pomoc i jak najofiarniejszy wysiłek wszystkich swoich członków, celem rychłego, ostatecznego wypędzenia z ziem polskich okupanta niemieckiego, celem odbudowania silnej, demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 318 | + </div> | |
| 319 | + <div xml:id="div-10"> | |
| 320 | + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselobdrDrobner">Wysoka Izbo! Kiedy na jesieni 1943 r. pod Stalingradem watahy hitlerowskie szturmowały przeciwko Związkowi Radzieckiemu, polskiej reakcji — i tej w Londynie i tej, której generałowie już mieli się ku wyjazdowi ze Związku Radzieckiego — zdawało się, że Związek Radziecki zginął i że zwycięży stary świat. Ta wiara przepadła, bo pod Stalingradem nie decydowały tylko miliony bagnetów, nie decydowały tylko setki czołgów, a decydowała ideologia, która twierdziła, że przeciwko siłom ludowym żadna moc, najbardziej militarystycznie wyćwiczona i wyszkolona, nie da rady, jeśli nie posiada u siebie odpowiedniej ideologii. Ideologia przeciwnego obozu różnych narodowości jest jedna — utrzymanie kapitalistycznego ustroju społecznego. Przeciw niej wyszła ta ideologia, która zwyciężyła pod Stalingradem. Dziś znajdujemy się w Lublinie, a wkrótce z pomocą Czerwonej Armii i z naszym Wojskiem Polskim przejdziemy przez</u> | |
| 321 | + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselobdrDrobner">Wisłę i Wartę i staniemy nad Nisą i Odrą.</u> | |
| 322 | + <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 323 | + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselobdrDrobner">Związek Radziecki będzie stał na stanowisku, iż niepodległość Polsce należy się, gdyby nawet reakcyjne władze polskie szły przeciwko Związkowi Radzieckiemu i przeciwko niemu niosły ogień i pożogę.</u> | |
| 324 | + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselobdrDrobner">W 1921 roku, gdy już Związek Radziecki był w spokoju — jeszcze wówczas Hitlera nie było — mówiono w Niemczech o tym, że Polska nie ma prawa do czarnych diamentów Górnego Śląska. Pachniał ten Górny Śląsk niemieckim kapitalistom. Dzisiaj w roku 1944, znowu reakcjoniści polscy — tym razem polscy reakcjoniści, nie niemieccy — mówią o tym, że nam się należy Ukraina zachodnia i Białoruś zachodnia, pachnie im ta Ukraina ropą naftową. Taka polityka — to jest polityka wojny, a my tej wojny nie chcemy. Myśmy powiedzieli, że wolność narodu polskiego nie może być niewolą narodu ukraińskiego i białoruskiego i musimy wytyczyć taką linię graniczną, żeby nie było więcej nienawiści narodów, lecz żeby był pokój między naszymi bratnimi narodami i żeby te trzy narody mogły należycie się rozwijać.</u> | |
| 325 | + <u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselobdrDrobner">Przytaczając te momenty wskazuję na to, że pewna ideologia musi być podstawą życia narodu, a stary świat musi paść, chociażby chwilowo odnosił zwycięstwa. Daremne żale — trzeba było powiedzieć społeczeństwu polskiemu, gdyśmy weszli na te ziemie lubelszczyzny, Białegostoku itd. — daremne żale, próżny trud, bezsilne złorzeczenia reakcji polskiej przeciwko nowej sile państwowej, jaka tu pokazała swoje oblicze, przeżytych kształtów żaden cud nie wróci do istnienia, a przeżytym kształtem jest dawna Polska dowrześniowa, sanacyjna,</u> | |
| 327 | + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselobdrDrobner">Mówią dzisiaj, że Kwapiński zdradził Polskę, skoro stanął w szeregu obrońców konstytucji 1935 r. Zdradził ją już dawniej, kiedy w marcu 1936 roku, gdy na ulicach miast polskich wrzała walka przeciwko sanacji, domagał się, żeby klasowe związki zawodowe nawiązały porozumienie z reakcją polską, z sanacyjnymi związkami zawodowymi, z ZZZ. Ta zdrada szła przez szeregi klasy robotniczej. Oni szerzyli walkę przeciwko Związkowi Radzieckiemu, oni szerzyli walkę przeciwko szlachetnym siłom postępu i sądzili, że będą się mogli utrzymać przy władzy. W tym społeczeństwie, kiedyśmy tu przyszli, spotkaliśmy się z klasą robotniczą i chłopską, która stanęła obok nas. Część społeczeństwa polskiego jeszcze trzymała się w rezerwie, sądziła — jak wówczas pod Stalingradem — że załamie się siła, że znajdą się jakieś siły wewnętrzne, które pozwolą na wojnę ze Związkiem Radzieckim o lepsze granice. Te elementy sądziły, że znajdzie się taka chwila, kiedy będą mogły — jak powiedział Anders — wbić sztylet w plecy naszego sojusznika. Sądziły, że na tej ziemi nastąpi walka, wojna domowa, a one wtedy wygrają.</u> | |
| 328 | + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselobdrDrobner">Udowodniliśmy w ciągu 5 miesięcy, że po naszej stronie jest ideologiczna siła, której żadna moc reakcji się nie oprze; że my mimo trudności przejdziemy naprzód. Dlatego w tej chwili muszę podkreślić, że wśród robotników znaleźli się w pierwszych dniach ludzie, którzy jeszcze mieli wiarę i zaufanie do londyńskiego rządu. Ta wiara i zaufanie prysły jak bańka mydlana. Przekonano się, że tu jest ideologia, z którą oni muszą iść razem i dlatego Polska Partia Socjalistyczna, w której imieniu przemawiam, wyraża pełną i szczerą radość z tego powodu, że w budowaniu tej Polski nowej, wolnej, sprawiedliwej i demokratycznej byliśmy magna pars, żeśmy stanęli do walki. Wyrażam też przekonanie, że w walce o wolną, niepodległą, demokratyczną i suwerenną Rzeczpospolitą Polską klasa robotnicza, zorganizowana w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej, nie będzie szła inaczej, jak w pierwszym rzędzie walczących, aż do zwycięstwa.</u> | |
| 329 | + </div> | |
| 330 | + <div xml:id="div-11"> | |
| 331 | + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselobKurpiewski">wojewódzkiej rady warszawskiej): *Wysoka Izbo! Dostojny Rządzie! Demokracja polityczna, ekonomiczna i kulturalna, to trzy zasadnicze elementy, gwarantujące emancypowanie się ciemiężonych mas ludowych. Niedocenianie lub lekceważenie jednego z tych elementów osłabia postęp społeczny i czyni krzywdę procesom demokracji. Dlatego też cieszę się, że w exposé ob. Premiera i Naczelnego Wodza te trzy zasadnicze elementy zostały uzgodnione i wplecione.</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselobKurpiewski">Chcę dotknąć nie demokracji politycznej, nie demokracji ekonomicznej, ale demokracji kulturalnej. Chcę poświęcić kilka słów problemowi oświaty i kultury w Polsce. O tym jeszcze żaden z mówców nie wspominał. Chłop polski tęsknił i tęskni nadal za rzetelną i uczciwą oświatą. Tak samo robotnik. Bo zdają sobie sprawę, że bez oświaty nie ma demokracji. Powiedziałbym odwrotnie: bez demokracji nie ma rzetelnej i powszechnej oświaty.</u> | |
| 333 | + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselobKurpiewski">Wojna zrobiła wielkie spustoszenia nie tylko w dziedzinie materialnej, ale również w dziedzinie duchowej. Zdeprawowała dusze ludzkie, dusze młodzieży, ludzi starszych, dorosłych, znacznej większości mas społeczeństwa i dlatego też stwierdzić należy, że po prostu na skutek wojny pomieszały się pojęcia dobra i zła — prawo oficjalne stało się bezprawnym i nie obowiązującym nas, prawda stała się zbrodnią, zaniedbywanie zaś w pracy — cnotą.</u> | |
| 334 | + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselobKurpiewski">Jeśli weźmiemy to pod uwagę, to zrozumiemy, jak ważną rolę muszą w Polsce demokratycznej odegrać szkoły i nauczycielstwo. Rola tej szkoły i nauczyciela na tym polu jest obecnie przeolbrzymia. Nauczycielstwo bezgraniczną i bezinteresowną pracą utrwala nową uczciwą demokrację i, jako członek Związku Nauczycielstwa Polskiego, dumny jestem w tej chwili, że związek ten, mimo terroru sanacji przed 1939 rokiem, pierwszy podniósł sztandar powszechnej, rzetelnej oświaty. Dumny jestem, że w dzisiejszym exposé ob. Premiera otwarcie i jasno ten problem został postawiony. Szkoła będzie bezwzględnie demokratyczna. Wszelkie antydemokratyczne nastroje będziemy zwalczać.</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselobKurpiewski">Miło mnie uderzyła zapowiedź współpracy Rządu z czynnikami zawodowym. Mam w tej chwili na myśli współpracę ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego. Cieszę się, że oświata nie będzie kopciuszkiem, jak była za czasów premiera Kozłowskiego, twórcy Berezy Kartuskiej, który, gdy zwróciliśmy się do niego, aby więcej szkół dał Polsce, wsi polskiej i robotnikowi, powiedział: — „Od tego się Polska nie zawali” (załamie). Ale właśnie Polska się zawaliła i to jego powiedzenie jest zadokumentowaniem hańby, która zostanie zapisana na kartach historii — zostanie zapisana ujemnie. Nie wrócą już czasy Składkowskiego (Kwapińskiego), który przy pomocy środków policyjnych, gumą policyjną gnębił chłopa polskiego, krwawo tłumił strajki, między innymi strajk, prowadzony przez Wandę Wasilewską, która razem z czołowymi członkami Związku Nauczycielstwa wypowiedziała protest przeciwko krzywdzie, jaka się działa oświacie i kulturze, Hańbą jest w obecnym momencie słynny proces z — „Płomykiem”, gdzie nie dano dziecku polskiemu zapoznać się z wynikami pracy młodego społeczeństwa u naszego sąsiada — Związku Radzieckiego.</u> | |
| 336 | + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselobKurpiewski">Dlatego też my, nauczyciele, cieszymy się, że obecnie sytuacja zmieni się całkowicie, że obecnie to dziecko polskie będzie wychowywane w duchu istotnie demokratycznym, że wychowa się nowy typ człowieka-obywatela bez wybujałego nacjonalizmu, że nie będzie się brać tematów faszystowskich, jak to było w tym okresie, kiedy naród hiszpański walczył, krwawił i cierpiał. Kazano wtedy pisać na tematy, że Franco-faszysta jest obrońcą chrześcijaństwa i Europy.</u> | |
| 337 | + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselobKurpiewski">Te rzeczy się skończyły i muszą zniknąć w całej rozciągłości bezpowrotnie. Szkoła musi stać się kuźnią myśli demokratycznej. Wierzę, że tak będzie, ponieważ na czele Ministerstwa Oświaty stanął człowiek, który wyszedł z naszych szeregów, który był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Wierzę, że poprawi się materialny byt nauczyciela, bo nauczyciel na to zasłużył. Bo ci nauczyciele to są oficerowie, o których wspominał ob. Żymierski. Na nauczycielu opiera się cała praca oświatowa i wychowawcza. Dlatego też na pewno inaczej będzie się przedstawiał byt materialny nauczyciela. Na pewno słynny Jędrzejewicz ze swoim powiedzeniem, że dla chłopa wystarczy 130 zł — również już nie powróci. To powiedzenie zapisaliśmy sobie na kartę hańby szkolnictwa.</u> | |
| 338 | + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselobKurpiewski">Poprzemy wysiłki Rządu, by szybko zdemokratyzować szkołę i upowszechnić kulturę.</u> | |
| 339 | + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselobKurpiewski">Muszę podać do wiadomości Wysokiej Izby fakt, który zdumiewał czynniki zagraniczne, a mianowicie, że w okresie okupacji niemieckiej, w okresie terroru hitlerowskiego, dzięki wysiłkom nauczycielstwa i społeczeństwa patriotycznego — uczyło się 10-krotnie więcej młodzieży aniżeli w okresie rządów sanacyjno-ozonowych.</u> | |
| 340 | + <u xml:id="u-11.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselobKurpiewski">Jest to oczywisty dowód, że ludzie ci sprzed 1939 roku nie mieli prawa kierować losami oświaty i kultury w Polsce. Zhańbili się. Dane statystyczne najwyraźniej na to wskazują.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselobKurpiewski">Gęstą siecią szkól i bibliotek pokryje się demokratyczna Polska. Biblioteki z dworów muszą przejść do szkół polskich i tego nauczycielstwo dopilnuje. Rzeczpospolita pokryje się gęstą siecią domów ludowych, uniwersytetów ludowych, bo muszą zbratać się warstwy społeczne: chłop, robotnik i inteligent razem z nauczycielstwem.</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselobKurpiewski">Zrobimy to, — „bo wolnej Polsce służymy już, Ojczyźnie umiłowanej” — jak to mówi nasz hymn.</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselobKurpiewski">Nauczyciel polski razem z chłopem, robotnikiem, pójdzie w bój o nową Polskę, bo chce, aby ten chłop nie zgubił rogu, aby zagrał na nim cudowną melodię triumfu i zwycięstwa demokracji całego świata.</u> | |
| 345 | + </div> | |
| 346 | + <div xml:id="div-12"> | |
| 347 | + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselobdrSommerstein">Wysoka Izbo! Obywatele Posłowie! Exposé szefów rządów przedwojennych w Polsce, szybko po sobie zmieniających się, mieściły w sobie pewną sumę frazesów, komunałów, recept na uszczęśliwienie kraju i narodu, a tylko w niedopowiedzeniach o stłumieniu wszelkich prób chaosu i rozprzężenia mogli słabi i uciśnieni, chłopi i robotnicy — mogła mniejszość żydowska — wyczytać zapowiedź dalszego wzmożenia gnębienia, eksterminacji, dalszego zaboru praw, wolności i swobody.</u> | |
| 348 | + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselobdrSommerstein">Dzisiejsze exposé Premiera pierwszego demokratycznego Rządu w Polsce, oparte o Manifest Lipcowy, poparte jest dotychczasową działalnością Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u> | |
| 349 | + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselobdrSommerstein">Ludność żydowska, ta nieliczna garstka pozostała przy życiu z totalnej mordowni hitlerowskiej, znajduje w tym exposé dwa akcenty nowe, akcenty skierowane w jej stronę.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselobdrSommerstein">Oto Premier zapewnia realizację nie tylko prawnego, ale i faktycznego równouprawnienia ludności żydowskiej; nie chodzi tylko o tylekroć powtarzaną, papierową formułę, która zawsze pozostawała potem fikcją, ale o polityczny, społeczny i gospodarczo-kulturalny dalszy efekt w rzeczywistym życiu.</u> | |
| 351 | + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselobdrSommerstein">W exposé Naczelnego Wodzą usłyszałem po raz pierwszy, że antysemityzm w Wojsku Polskim będzie ścigany i tępiony, po raź pierwszy usłyszałem stwierdzenie i to z tak autorytatywnej strony, że żołnierze Żydzi, że oficerowie Żydzi spełnili i spełniają nieraz bohatersko swój obowiązek żołnierski w obronie Polski i wolności, w walce z jej zbrodniczym okupantem — faszyzmem.</u> | |
| 352 | + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselobdrSommerstein">Jeżeli Premier mówił o pomocy dla ludności żydowskiej przy zakładaniu warsztatów pracy, ludność żydowska, akcentując i doceniając w całej pełni znaczenie tego oświadczenia, kładzie główny nacisk na pomoc w zupełnie innej dziedzinie, która nie ma charakteru materialnego, a sięga w sferę wielkich, niezniszczalnych dóbr ludzkości.</u> | |
| 353 | + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselobdrSommerstein">My stwierdzamy, że wypędzone zostały bandy hitlerowskie z wyzwolonych terenów Polski, ale na tych terenach pozostały jeszcze ślady jadu, wszczepionego przez zbrodniczego okupanta, pozostał jad nienawiści ku wszystkiemu, co pragnie panowania wolności i swobody.</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselobdrSommerstein">Ludność żydowska, która tyle strasznych przeżyć ma za sobą, nie może oddychać, tym zatrutym powietrzem. Należy tę atmosferę oczyścić, oczyścić gruntownie. Kto walczy o panowanie demokracji, musi wyłowić te, tak licznie na terenach Polski pozostałe jeszcze, założone miny..; nienawiści do postępu, do wolności, do zasady równości wszystkich obywateli; miny te jeszcze ciągle wybuchają i godzą w życie i egzystencję pozostałej ludności żydowskiej. Saperzy, bojownicy walki o wolność i demokrację, muszą oczyścić przedpole walki z tych min, muszą rzucić mosty od serca ludzkiego do serca ludzkiego. Oto postulat główny.</u> | |
| 355 | + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselobdrSommerstein">Przechodząc do postulatów szczegółowych, wskazuję, że pozostały ślady okupacji i w tym kierunku, że ocalała ludność żydowska nie wróciła jeszcze do swoich dawnych domów i mieszkań, do swego urządzenia, swoich warsztatów pracy. Wszystko to zabrał jej swego czasu okupant. Panoszą się wciąż jeszcze ci, co mienie to w swoim czasie otrzymali od okupanta. A upłynęło już ponad 5 miesięcy od wypędzenia okupanta. Należy więc wydać jak najprędzej dekret, który by pozostałej ludności żydowskiej zagwarantował rychłe odzyskanie zabranego jej przez okupanta mienia.</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselobdrSommerstein">W zakresie położenia gospodarczego ludności żydowskiej wskazuję na prowadzoną przez żydowskie organizacje społeczne akcję produktywizacji i gospodarczego przewarstwowienia tejże ludności, stosownie do zmienionych warunków gospodarczych w kraju i potrzeb, związanych z położeniem wojennym.</u> | |
| 357 | + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselobdrSommerstein">Domagamy się wydatnego poparcia tych dążeń przez Państwo, jak również pełnej pomocy w zakresie opieki społecznej, stosownie do tak opłakanego położenia pozostałej ludności żydowskiej.</u> | |
| 358 | + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselobdrSommerstein">Pamiętamy o rzeszy ludności żydowskiej obywateli polskich, przebywających jeszcze dotychczas na emigracji na terenach Związku Radzieckiego.</u> | |
| 359 | + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselobdrSommerstein">Stwierdzamy, że ta rzesza obywateli polskich, przebywających na emigracji w Związku Radzieckim, na równi z obywatelami narodowości polskiej, gorąco pragnie powrotu do kraju dla wypełnienia obowiązków obywatelskich — a w pierwszym rzędzie obowiązku służby w Wojsku Polskim i spodziewamy się, że pierwszy rząd demokratyczny w Polsce postulat ten jak najrychlej zrealizuje.</u> | |
| 360 | + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselobdrSommerstein">Premier wspomniał w swym exposé również o poparciu przez Rząd dobrowolnej emigracji ludności żydowskiej. To oświadczenie wnika w położenie i nastroje ludności żydowskiej w Polsce.</u> | |
| 361 | + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselobdrSommerstein">Wielka część tej ludności, która straciła wszystkich bliskich, drogich, rodzinę, dom — straciła wszystko, czy to dlatego, że nie może się z różnych powodów, od nich niezależnych, urządzić gospodarczo, czy dlatego, że pragnie włączyć się w pracę narodu żydowskiego dla budowy samodzielnego bytu — pragnie wyemigrować.</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselobdrSommerstein">Zapowiedź Premiera ułatwi tej części ludności zrealizowanie jej dążeń.</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselobdrSommerstein">Oto w krótkim zarysie myśli, nastroje, postulaty pozostałej przy życiu, nielicznej ludności żydowskiej w Polsce.</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselobdrSommerstein">Sądzę, że idą one po linii dążeń programu obozu demokratycznego w Polsce.</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">Po przemówieniu posła dr Sommersteina ob. Prezydent ogłasza przerwę do godz. 4 po południu,</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-12.19" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u> | |
| 367 | + <u xml:id="u-12.20" who="#komentarz">Prezydent ob. Bierut otwiera posiedzenie i udziela głosu Prezesowi Rady Ministrów celem złożenia oświadczenia.</u> | |
| 368 | + </div> | |
| 369 | + <div xml:id="div-13"> | |
| 370 | + <u xml:id="u-13.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W ciągu pięciu lat tak zw. — „rząd londyński” zaciąga różnego rodzaju zobowiązania w imieniu Polski i przede wszystkim trwoni nasz majątek narodowy w postaci wywiezionego z Polski złota Banku Polskiego. Znaczna część tego majątku i znaczna część tych zaciągniętych zobowiązań szła i idzie w dalszym ciągu na pracę, nic wspólnego nie mającą ze sprawami polskimi, znaczna część tych sum płynie na propagandę, na działalność, wrogą wobec Polski, wrogą wobec Narodu Polskiego. Przypomnijmy sobie, jak wielkie sumy szły na działalność tej kliki, na działalność — „stania z bronią u nogi”, na działalność, która prowadziła do walk bratobójczych. To samo dzieje się na emigracji. Przekupuje się różnego rodzaju ludzi, ludzi kliki, popierającej ten — „rząd” londyński. Finansuje się zarówno pracę własną, jak i pracę obcą, która wypowiada się po linii wrogiej ideologii.</u> | |
| 371 | + <u xml:id="u-13.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W związku z tym, chcę złożyć w imieniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej następujące oświadczenie i chciałbym, żebyście i Wy, Obywatele Posłowie, również ustosunkowali się do tego oświadczenia.</u> | |
| 372 | + <u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(Premier odczytuje oświadczenie, które brzmi następująco):</u> | |
| 373 | + <u xml:id="u-13.3" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">„Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej podaje do wiadomości wszystkich państw zainteresowanych, osób prawnych i fizycznych, że jako jedyny prawowity Rząd Polski, wyrażający wolę ludności w Polsce i dźwigający ciężar walki o wyzwolenie reszty kraju, znajdującego się jeszcze pod okupacją niemiecką, nie będzie respektował transakcji i zobowiązań, zaciąganych przez emigracyjny — „rząd” polski w Londynie, lub podległe mu organy, które wbrew woli narodu i ze szkodą dla jego najżywotniejszych interesów trwonią majątek narodowy, znajdujący się w jego dyspozycji i zaciągając zobowiązania finansowe, nadużywają zaufania swych kontrahentów, narażają na szwank ich interesy”.</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-13.5" who="#komentarz">(Następnie otrzymał głos poseł ob. Jan Dąbrowski (PPS).</u> | |
| 376 | + </div> | |
| 377 | + <div xml:id="div-14"> | |
| 378 | + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselobDabrowskiJan">Dostojny Rządzie ! We wszystkich dotychczasowych przemówieniach obywateli posłów przebijała jednolita nuta głębokiego wzruszenia, że przed kilku miesiącami z tego miejsca ustąpił ostatni pruski żołdak i my dzisiaj tworzymy nowe zręby Państwa Polskiego.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselobDabrowskiJan">Obywatele! Jeżeli tutaj możemy zasiadać wspólnie do twórczej pracy, to jest to zasługa naszego ducha walki. Możemy powiedzieć słowami starej księgi — — „po czynach poznacie ich”. Po czynach możemy stwierdzić, kto u nas w Polsce czynił To, co należało, a kto stał — „z bronią u nogi”. Masy robotnicze i masy chłopskie utrzymywały ducha walki. Mamy pełne zaufanie, że walki z okupantem nie zaprzestanie Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, że w dalszym ciągu będzie dostarczana broń, czołgi i samoloty, aż do wypędzenia ostatniego okupanta z naszych granic.</u> | |
| 380 | + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselobDabrowskiJan">Obywatele! Nie tylko fizycznie usiłował nas wyniszczyć okupant hitlerowski. Usiłował on zniszczyć naród polski — odebrać mu prawo do kultury. Ale stało się inaczej. Przypomnę dwie cyfry. Jedną z orędzia Prezydenta Rzeczypospolitej, — drugą, którą rzucił tutaj przedstawiciel nauczycielstwa polskiego, że w czasie okupacji dziesięć razy więcej dzieci korzystało — dzięki organizacjom podziemnym — z nauki w zakresie szkół średnich niż za rządów sanacyjnych. Masy chłopskie i robotnicze gamą się do kultury. My musimy określić trzeźwo, czego w dziedzinie kulturalnej żądamy i domagamy się od społeczeństwa i Rządu. My dzisiaj musimy wychować nowego człowieka, nowy typ Polaka, człowieka ściśle związanego ze społeczeństwem, który ma pełną świadomość, że jest gospodarzem swego kraju. Musimy stwierdzić, że dotychczasowe osiągnięcia w tej dziedzinie są olbrzymie. Ale tó jeszcze nie wszystko. Musimy stworzyć nową szkołę, szkołę obywatela, który by potrafił zajmować najbardziej czołowe stanowiska. Mamy pełne zaufanie, że i w dziedzinie kultury masom chłopskim i robotniczym będzie dane stworzyć kulturę robotniczo-chłopską.</u> | |
| 381 | + </div> | |
| 382 | + <div xml:id="div-15"> | |
| 383 | + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselobZambrowski">Polskiej Partii Robotniczej):</u> | |
| 384 | + <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz"> Obywatele Posłowie, Wysoki Rządzie! Chcę przede wszystkim z zadowoleniem stwierdzić, że w exposé Prezesa Rady Ministrów znalazły się mocne słowa zapowiedzi wydatnej pomocy ze strony Rządu dla wsi, pomocy w siewnej kampanii wiosennej, pomocy w przebudowie wsi polskiej drogą rozwoju spółdzielczości, pomocy tej nowej, masowej, powszechnej organizacji wsi polskiej, która powstała — Związkowi Samopomocy Chłopskiej. </u> | |
| 385 | + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselobZambrowski">(Oklaski.)*</u> | |
| 386 | + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselobZambrowski">Partia, którą ja reprezentuję — Polska Partia Robotnicza — brała znaczny udział w tej pierwszej pomocy, którą demokracja dała wsi polskiej przy wykonaniu dekretu o reformie rolnej. Kongres Chłopski, który zakończył swe obrady w dniu otwarcia posiedzenia Krajowej Rady Narodowej, był potężną manifestacją wsi polskiej na rzecz naszego Rządu Tymczasowego, był potężną manifestacją wsi polskiej na rzecz demokracji. Pokazał ogromny postęp, ogromny rozwój aktywności mas chłopskich, ogromny wzrost dojrzałości politycznej i dojrzałości społecznej naszej wsi. Kongres, na którym wśród 1500 delegatów znalazły się setki delegatów Stronnictwa Ludowego, setki delegatów Polskiej Partii Robotniczej, delegacje Polskiej Partii Socjalistycznej, delegacje Stronnictwa Demokratycznego, razem zgodnie, solidarnie i świadomie kroczył po drodze szukania nowych rozwiązań gospodarczych dla wsi polskiej, po drodze skupiania się wokół idei rozwoju wzajemnej pomocy chłopskiej, a przede wszystkim spółdzielczości. Ale trzeba sobie powiedzieć że zdobyliśmy pewne doświadczenie podczas wykonywania reformy rolnej i trzeba, aby te doświadczenia były przez nas do końca przemyślane i żebyśmy stąd wyciągnęli naukę dla dalszej naszej pracy.</u> | |
| 387 | + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselobZambrowski">Któż z nas nie pamięta sceptycznych głosów, nawet z obozu polskiej demokracji, pod adresem możliwości i realności wykonania reformy rolnej? Któż z nas nie pamięta tych głosów, które mówiły, że brak nam mierniczych, brak nam sił fachowych, że niemożliwe jest wykonanie reformy w terminie zakreślonym dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o reformie rolnej. Rzeczywistość, mobilizacja sił demokracji polskiej, mobilizacja sił chłopskich, gdy się do dzieła wzięli chłopi sami i otrzymali pomoc ze strony robotników, zadały kłam sceptykom, wątpiącym w wykonanie reformy rolnej. Okazało się, że świadomy chłop i świadomy robotnik świadomością swoją kompensują brak kwalifikacji i potrafią — nawet przy braku specjalistów — dokonać rzeczy wielkich, których zdawało się bez specjalistów dokonać nie można. O tym należałoby pamiętać, gdy mowa jest o tych, zadaniach gospodarczych, które teraz stoją przed wsią polską. Jest wielkie zadanie pchnięcia wsi po drodze spółdzielczości, jest zadanie zorganizowania potężnej sieci spółdzielczej. Kongres pokazał z całą wyrazistością, że chłop chce rozwoju tej spółdzielczości, że właśnie na tej drodze szuka i wierzy, że osiągnie podniesienie dobrobytu swego i dobrobytu kraju. Musimy mieć więcej zaufania i do zdolności gospodarczych i do zdolności organizacyjnych, kryjących się w masach ludowych, w masach chłopskich.</u> | |
| 388 | + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselobZambrowski">Rozlegają się głosy obawy, czy aby wystarczy nam aparatu gospodarczego do spółdzielni, które winny powstać. Czy aby Związek Samopomocy Chłopskiej swoją demokratycznością, swoją — powiedzmy wyraźnie — radykalnością nie odetnie się od tych kadr aparatu spółdzielczego, który w dotychczasowej pracy nie ujawnił tendencji do stworzenia masowej chłopskiej spółdzielczości.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselobZambrowski">Chciałbym stwierdzić, że tak samo jak nie zawiedliśmy się i nie mogliśmy się zawieść wierząc, że chłop weźmie w swoje ręce reformę rolną i wykona ją, tak samo możemy być pewni, że jeżeli śmiało oddamy sprawę rozwoju spółdzielczości w ręce mas chłopskich, to ta sprawa będzie dokonana i w krótkim czasie będziemy mieli potężną sieć spółdzielni, dźwigających dobrobyt wsi wzwyż. W związku z tym chciałbym stwierdzić, że wielka rzecz przebudowy nie może się dokonać i nigdy nie dokonuje się bez pomocy państwa, bez pomocy rządu. Wieś polska czeka pomocy od swego Rządu. Wieś polska czeka tej pomocy przede wszystkim przez udzielenie pomocy ze strony Rządu — Związkowi Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselobZambrowski">W związku z tym chcę wysunąć niektóre postulaty. Wszyscy pamiętamy pierwszy okres wykonania reformy rolnej, kiedy reforma rolna natknęła się na ogromne trudności ze strony urzędów ziemskich, które wysuwały rozmaite trudności w rodzaju braku fachowych mierniczych i t. p. Kto wreszcie dokonał tego przełomu w wykonaniu reformy rolnej? Niewątpliwie jest to rezultatem działania stronnictw demokratycznych. Od strony zaś aparatu państwowego jest to w dużym stopniu rezultatem działania tego nowego, demokratycznego aparatu państwowego, który został rzucony dla przeprowadzenia reformy rolnej. Mówię o pełnomocnikach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego wojewódzkich, gminnych i powiatowych dla wykonania reformy rolnej. Ci pełnomocnicy potrafili zmobilizować pracę w kontakcie ze wszystkimi czynnikami społecznymi i potrafili reformę rolną wykonać. Tu przed nami wysuwa się zagadnienie: — dlaczego tych pełnomocników, tych wszystkich aktywistów reformy rolnej jeszcze nie widzimy w urzędach ziemskich, dlaczego nie widzimy jeszcze tych wszystkich, którzy się wysunęli na czoło, w aparacie państwowym urzędów ziemskich?</u> | |
| 391 | + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselobZambrowski">Drugi postulat: wszystkim jest znane zagadnienie resztówek tych wszystkich przedsiębiorstw przemysłowych, które pozostały po rozparcelowaniu folwarków. Wcale nie przeceniając znaczenia gospodarczego resztówek należy stwierdzić, że resztówki — młyny, stawy, gorzelnie, olejarnie, maszyny rolne — mogą posłużyć jako bazy materialne dla powstania Związku Samopomocy Chłopskiej. Tu wysuwa się postulat drugi, polegający na tym, że resztówki obecnie są dewastowane. Resztówki te pozostają często bez żadnej opieki i nie ulega wątpliwości, że im prędzej resztówki będą przekazywane tym nowym spółdzielniom Związku Samopomocy Chłopskiej, które się tworzą, tym większą będziemy mieli gwarancję zachowania ich. Istnieją w naszych województwach pozostałe jeszcze z okresu sanacyjnego izby rolnicze, które według zgodnego oświadczenia chłopów, działaczy chłopskich, pełnomocników reformy rolnej, wreszcie całego Kongresu Chłopskiego, zjazdów wojewódzkich Samopomocy Chłopskiej, nie znalazły sobie jakoś miejsca w tej naszej demokratycznej Polsce dla pracy gospodarczej na wsi. Istnieją one dlatego, że kiedyś istniały, ale żadnej aktywności, żadnej pracy nie wykazują. Wszystkie niemal funkcje, które te izby miałyby wykonać, wchodzą w zakres funkcji Związku Samopomocy Chłopskiej. W związku z tym, wysuwa się postulat, aby te izby rolnicze, ich aparat, ich bazy, ich fachowców, najlepsze ich doświadczenie przekazać Związkowi Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 392 | + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselobZambrowski">Wreszcie postulat ostatni: wielkiej przebudowy nie można dokonać bez pomocy finansowej ze strony państwa. Rozwój spółdzielczości wsi i sytuacja na wsi wymaga pomocy finansowej ze strony państwa. I znowu chciałbym stwierdzić, że najwłaściwszym kanałem, przez który Państwo powinno udzielić pomocy wsi polskiej, jest Związek Samopomocy Chłopskiej. Jeżeli pomoc ta będzie udzielona, jeżeli sprawa resztówek, sprawa izb rolniczych będzie załatwiona, będzie to niewątpliwie silnym bodźcem dla rozwoju Związku Samopomocy Chłopskiej. Bo Związek już teraz, jakkolwiek jest to dość dziwne ze względu na krótki okres czasu jego istnienia, jest potęgą i niewątpliwie odegra ogromną rolę w rozwoju wsi polskiej, współdziałając ze stronnictwami demokratycznymi w Polsce.</u> | |
| 393 | + </div> | |
| 394 | + <div xml:id="div-16"> | |
| 395 | + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselobOzgaMichalski">Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego):*</u> | |
| 396 | + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselobOzgaMichalski">Jako sekretarz Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego stwierdzam, że Mikołajczyk nie wykonał uchwały pierwszego kongresu chłopskiego w Lublinie. Bo kiedy zabrakło mu w Moskwie podczas pertraktacji pełnomocnictwa, to udał się po pełnomocnictwa nie do kraju, nie do Stronnictwa Ludowego, nie do Macierzy, a udał się do Raczkiewicza, który w 1938 roku jako minister spraw wewnętrznych kazał strzelać do chłopów strajkujących w Małopolsce. Nic dziwnego, że znów zwolennicy sanacyjni w kraju zamordowali 48 chłopów w Małopolsce. Mikołajczyk zdał egzamin jako godny podżegacz do mordów bratobójczych. Mikołajczyka obecnie nie ma. Pozostały tylko osady fałszywej opinii, która głosi, że Stronnictwo Ludowe stacza się na niziny radykalizmu.</u> | |
| 397 | + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselobOzgaMichalski">Chciałem stwierdzić, że demokracja, która współtworzy Stronnictwo Ludowe, nie przekreśla prywatnej własności, a przeciwnie — powiększyła ją o całe setki tysięcy gospodarstw rolnych. Wczorajszy Kongres Chłopski dowiódł, że chłopi te gospodarstwa otrzymali na własność.</u> | |
| 398 | + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselobOzgaMichalski">W imieniu zorganizowanych mas ludowych, jako członek Stronnictwa Ludowego, zapewniam Tymczasowy Rząd, że wypełnimy po brzegi szeregi Wojska Polskiego, damy oficerów do szkół politycznych, do szkół liniowych, że to wojsko wyżywimy i że zbudujemy mocny grunt gospodarczy pod zręby demokratycznej, wolnej Polski.</u> | |
| 399 | + </div> | |
| 400 | + <div xml:id="div-17"> | |
| 401 | + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselobKonopka">ozonowców Raczkiewicza i NSZ Bieleckiego oraz kilku agentów II oddziału i PPS. Te grupy polityczne tylko przez nieporozumienie gdzie nie gdzie za granicą mogą być uważane za reprezentantów rządu politycznego naszego kraju.</u> | |
| 402 | + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselobKonopka">Nie można porównać tych grup z jakimikolwiek partiami zachodnio-europejskich krajów. Konserwatywne partie zachodnio-europejskich krajów mogą być bardziej lub mniej prawicowe w polityce, ale w żadnej szanującej się konserwatywnej partii nie toleruje się w swym gronie bandytów, w rodzaju ludzi z NSZ, bandytów, którzy wyrośli i wychowali się w walkach, mordach, zabójstwach i w ścisłej współpracy z Niemcami. W każdym państwie zachodnio-europejskim obywatel może być współpracownikiem wywiadu, ale w żadnym wypadku grupy polityczne, na których czele stoją ludzie, znający się tylko na jednej rzeczy — na robocie II oddziału. Mówię o Ozonie. Rzecz jasna, że Polska jest krajem europejskim i my jako europejski kraj i jako europejski naród — nie możemy uznać i nigdy nie uznamy za reprezentantów politycznych tego pokroju grupy politycznej. Przez jakiś czas w Londynie, wśród emigracji, było przyjęte uważać, że naród polski jest jednolity i że oni właśnie są reprezentantami narodu. W ostatnich czasach to się zmieniło. W ostatnich czasach emigracja mówi o tym, że są dwa obozy, które się zwalczają. Zaczęto o tym mówić wtedy, kiedy coraz bardziej stał się widoczny jeden obóz polskiej demokracji — obóz jedności narodowej. Niewątpliwie i to twierdzenie o dwóch obozach wewnątrz naszego społeczeństwa można między bajki włożyć. Niewątpliwa ta prawda, która jest dla nas dostępna i zrozumiała, stałaby się również zrozumiałą dla niektórych z pośród zagranicznych partyjników, gdyby oni byli razem z nami gośćmi jakiegoś zebrania społecznego, czy zjazdu, chociażby zjazdu chłopskiego. Byłoby ciekawe zapoznać ich z takimi wypadkami naszego życia. Pozwolę sobie zapoznać Was, Obywatele Posłowie, z uchwałą zjazdu BCH, właśnie tego BCH mikołajczykowskiego, które uważane jest za główną podstawę partii londyńskiego rządu. Ostatnio na terenie województwa lubelskiego mają miejsce spontaniczne, żywiołowe zjazdy BCH i londyńskiej części Stronnictwa Ludowego, które wypowiadają się za zerwaniem z AK i deklarują współpracę z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego. Mamy na przykład dokument powiatowego zarządu ROCH z Biłgoraja.</u> | |
| 403 | + <u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">(Poseł Konopka odczytuje następujące dokumenty AK):</u> | |
| 404 | + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselobKonopka">„Obywatele — Żołnierze Batalionów</u> | |
| 405 | + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselobKonopka">Chłopskich!</u> | |
| 406 | + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselobKonopka">Uchwałą zarządu powiatowego ROCH-a z dnia 29.XI. 1944 r. nastąpiło zerwanie współpracy z AK.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselobKonopka">Sześciomiesięczny okres współżycia z AK nie dał nam absolutnie nic. Swoim ustosunkowaniem się do nas udowodnili nam oni, że jak świat światem — pan nie był chłopu bratem!</u> | |
| 408 | + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselobKonopka">Przywódcy z AK spod znaku PZP trzymali nas silnie przy sobie, bo byliśmy im potrzebni. Robili to celowo. Łatwiej im było wykorzystać nas, trzymać w ciemności politycznej i nie dopuścić do samodzielności...</u> | |
| 409 | + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselobKonopka">...Przez pięć lat krwawej okupacji niemieckiej płaciliśmy za swój patriotyzm krwią i życiem najlepszych naszych bojowników. Oni natomiast obrzucali nas błotem nienawiści, pobrzękiwali szabelką, bawili się jak za króla Sasa, śmiejąc się z chłopskiej nędzy.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselobKonopka">Okres pracy konspiracyjnej zupełnie nie zmienił sanacji, niczego jej nie nauczył.</u> | |
| 411 | + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselobKonopka">AK to nie siła, na której możemy się oprzeć przy budowaniu nowego jutra. AK to nie siła, na której możemy budować lepsze jutro. Armia, w której dowódcy są wrogami idei, nie gwarantuje przebudowy naszej Ojczyzny.</u> | |
| 412 | + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselobKonopka">Przebudowę społeczną poprze nam silna armia demokratyczna, której twórcą jest Dowódca Naczelny, ob. gen. broni Rola-Żymierski. Dowódcami jej będą ludzie z ludu i lud kochający. To da nam zwycięstwo nad reakcją w kraju i poprowadzi do sprawiedliwej Polski ludowej”.</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselobKonopka">Odezwę podpisało sześciu komendantów BCH, pięciu komendantów — „Żywią” i piątka polityczna Rocha.</u> | |
| 414 | + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselobKonopka">Drugi dokument z powiatu puławskiego: — „Reakcja polska była odwiecznym wrogiem najżywotniejszych dążeń mas chłopskich. W imię Polski ludowej walczyliśmy w Batalionach Chłopskich z niemieckim terrorem i polskim faszyzmem o wolność i demokrację. Wierzyliśmy, że Mikołajczyk, stojący na czele rządu emigracyjnego, zagwarantuje nam spełnienie naszych pragnień. Już w czasie konspiracji mieliśmy bolesne doświadczenia, że panowie z Londynu prowadzą politykę, bijącą w ruch ludowy. AK-owcy I NSZ-owcy strzelali do naszych ludzi. Wydawali naszych ludzi w ręce niemieckie. Broni zrzutowej nie otrzymywaliśmy, mogliśmy ją tylko kupować.</u> | |
| 415 | + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselobKonopka">Mianem Stronnictwa Ludowego podpisywano ulotki antymobilizacyjne i przeciwrządowe gazetki.</u> | |
| 416 | + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselobKonopka">Dziś odcinamy się kategorycznie od ludzi, będących obecnie w konspiracji, uważamy za wrogów Narodu Polskiego wszystkich, którzy sabotują zarządzenia władz państwowych, którzy nawołują do dezercji z Wojska Polskiego”.</u> | |
| 417 | + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselobKonopka">Następują podpisy komendanta piątki politycznej BCH, dwóch komendantów LSB i zastępcy powiatowego komendanta KB.</u> | |
| 418 | + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselobKonopka">Mogę takich dokumentów przytoczyć więcej, ale już te dwa dokumenty charakteryzują dość wyraźnie to, co zaszło. Baza chłopska masowa AK zlikwidowana!</u> | |
| 419 | + <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski.)</u> | |
| 420 | + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselobKonopka">Ten proces jeszcze nie wszędzie wyraził się w tak skończonej formie, nie wszędzie wystąpił tak wyraźnie, ale ten proces będzie powszechny i wystąpi także za Wisłą, kiedy Wisłę przejdziemy.</u> | |
| 421 | + <u xml:id="u-17.20" who="#komentarz">(Brawa.)</u> | |
| 422 | + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselobKonopka">Jeżeli dzisiaj londyńska Polska Agencja Telegraficzna komunikuje o tym, że ministrowie londyńscy są ministrami z woli narodu, to dlatego, że komunikat PAT pisze się na papierze, a papier jest cierpliwy. Po drugie — pisze się te komunikaty w Londynie, w Anglii, gdzie nie ma BCH.</u> | |
| 423 | + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselobKonopka">Trzeba sobie życzyć, aby ci, którzy może jeszcze zastanawiają się, czy można wierzyć w te komunikaty, przyjechali w gości do nas, do prawdziwego Narodu Polskiego, prawdziwych obywateli Państwa Polskiego i z nami pomówili; jako przykład właśnie tego, że słuszny byłby taki przyjazd, można wskazać na to, że na Kongresie Związku Samopomocy Chłopskiej, o którym mówili moi przedmówcy, został zgłoszony wniosek o pozbawienie praw obywatelskich Raczkiewicza, Mikołajczyka i Sosnkowskiego. Wniosek został przegłosowany i jednogłośnie przyjęty. Ten wniosek zgłosili chłopi, zgłosił naród polski.</u> | |
| 424 | + <u xml:id="u-17.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 425 | + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselobKonopka">Ja myślę, że uszanuje go całe nasze społeczeństwo, a wcześniej czy później — i nasi sprzymierzeńcy.</u> | |
| 426 | + </div> | |
| 427 | + <div xml:id="div-18"> | |
| 428 | + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Wysoka Rado! Zarówno deklaracja programowa Premiera, jak i exposé</u> | |
| 429 | + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego zawierały szczere akcenty w stosunku do ludności żydowskiej. Te akcenty były konieczne. Tu, na ziemiach polskich, zwłaszcza tu, na ziemi lubelskiej, w pobliżu Majdanka, spotkała naród żydowski tragedia, jakiej nie doznał w takim rozmiarze i w tak barbarzyński sposób jeszcze żaden naród na przestrzeni całej historii ludzkości. W przebiegu tej tragedii ujawniło się zarazem najgłębsze przywiązanie ludności żydowskiej do ziemi polskiej i do polskiego narodu. To przywiązanie, ten głęboko pojęty patriotyzm polski wśród ludności żydowskiej, który wyrósł ze wspólnej tragedii ludu polskiego i żydowskiego, wyraził się przede wszystkim w bohaterskiej walce żydowskiego robotnika i żydowskiego inteligenta przeciw faszyzmowi, w bohaterskiej walce podziemnego ruchu i w bohaterskiej walce na barykadach ghetta warszawskiego, białostockiego i tylu miast polskich. Ten patriotyzm wyraził się w zbrojnym udziale żydowskiego robotnika i żydowskiego inteligenta w ruchu partyzanckim, znalazł i znajduje nadal swój wyraz w trwającej walce w szeregach Wojska Polskiego, czemu tak dobitne i piękne świadectwo dał Naczelny Dowódca w swoim przemówieniu. Ten patriotyzm znajduje wreszcie swój wyraz w głębokiej tęsknocie ludności żydowskiej za krajem, tej ludności, która przebywa na emigracji. To przywiązanie do ziemi polskiej przejawiło się i przejaw a się — mimo że polska reakcja, przesiąknięta ideologią faszyzmu, odtrącała ludność żydowską, mimo że polska reakcja deptała ludność żydowską, brutalnie nią poniewierała i wydawała często — ją bezbronną — w ręce hitlerowskich oprawców.</u> | |
| 430 | + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Żydowski ruch robotniczy, żydowski ruch socjalistyczny na swoim blisko półwiekowym szlaku walki rewolucyjnej zawsze widział i — co pragnę podkreślić— zawsze znajdował swoje oparcie tylko w polskiej demokracji, tylko w polskim ruchu robotniczym, tylko w polskim ruchu socjalistycznym. Tą ideologią pełnej solidarności jest przejęty i dzisiaj żydowski ruch robotniczy.</u> | |
| 431 | + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Wierzymy, że droga, po jakiej kroczy dzisiaj polski obóz demokratyczny, że droga wytyczona w dzisiejszych deklaracjach programowych Tymczasowego Rządu, jest jedyną drogą, która wiedzie do utrwalenia demokracji na ziemiach Polski.</u> | |
| 432 | + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselobdrSzuldenfrei">W utrwaleniu demokracji widzimy niezbędne założenie dla wolności i dobrobytu całego ludu pracującego tak polskiego, jak i żydowskiego.</u> | |
| 433 | + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselobdrSzuldenfrei">W tej myśli łączymy się z deklaracjami Tymczasowego Rządu Rzeczypospolitej.</u> | |
| 434 | + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Poseł ob. Rumiński (przedstawiciel Warszawy):* Obywatele Posłowie! Jako przedstawiciel Warszawy chciałem zabrać głos w sprawie, która została pominięta zarówno w dyskusji, jak również w samym exposé Premiera.</u> | |
| 435 | + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Jeżeli mowa o przyszłych pracach Rządu, nie możemy zapominać o odbudowie Stolicy Polski. Będzie to nie tylko rekompensatą poniesionych przez Warszawę straszliwych szkód i zniszczeń, ale przede wszystkim będzie historycznym aktem wdzięczności i hołdu, jaki złoży Rząd Warszawie. Dziś część Warszawy — Praga, stała się poważnym ośrodkiem przemysłu. Należy podkreślić, że w pierwszym rzędzie tam właśnie wyszkolona została rezerwa robotników, inżynierów i specjalistów. Przed wojną Warszawa zatrudniała przeszło 100 tysięcy robotników, skupiała poważną część naszego przemysłu metalowego, elektrycznego i chemicznego. Z przeglądu zniszczeń na Pradze wynika, że około 50% przemysłu ocalało. Jeżeli podsumujemy ogólną ilość fabryk, które należy jeszcze odbudować, oraz zdamy sobie sprawę z tych olbrzymich skarbów, jakie znajdują się pod gruzami zniszczonych fabryk, to wszyscy będziemy przekonani, że jednym z pierwszych zadań, jakie stoją przed Rządem, jest odbudowa zniszczonej Warszawy.</u> | |
| 436 | + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Dla przykładu powiem, że z gruzów Państwowych Zakładów Optycznych robotnicy w przeciągu półtora miesiąca odgrzebali około 40 ton stali, kilka tysięcy kg szkła optycznego i cały szereg narzędzi precyzyjnych, urządzeń itp. W cenach przedwojennych przedstawia to wartość przeszło 2 milionów złotych. W innych fabrykach obserwujemy ten sam objaw. Robotnicy przystępują do odbudowy fabryk, nie czekając na pomoc Rządu ani na inicjatywę wydziału przemysłowego. Tak, jak w czasie okupacji, robotnicy Warszawy samorzutnie organizowali się do walki, tak dziś pierwsi przystępują do odbudowy i rekonstrukcji. Muszę podkreślić, że w ostatnich czasach komitety fabryczne scentralizowały się w ogólny komitet odbudowy przemysłu na Pradze, który na zebraniu samych tylko przedstawicieli fabryk w dniu 10 grudnia, w obecności około 800 robotników i około 100 inżynierów, powziął postanowienie o: 1) uruchomieniu odremontowanych już i najmniej zniszczonych fabryk, 2) odgrzebaniu z gruzów maszyn, surowców i całych fabryk, zorganizowaniu brygad robotniczych, które będą na razie wykonywały pracę przy odkopywaniu, a z chwilą oswobodzenia Warszawy po lewej stronie Wisły przystąpią do organizowania przemysłu na lewym brzegu Wisły. To jest, proszę Obywateli Posłów, właściwa droga do odbudowy przemysłu. Wczoraj odbyła się konferencja delegacji robotniczej i inżynierów z Warszawy, reprezentowanej przez 10 robotników i 4 inżynierów, w wyniku której przedstawiono w zarysach plan odbudowy Warszawy z prośbą o pomoc Rządu.</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Trzeba im przyjść z natychmiastową pomocą i winno się tym zająć Prezydium Rady Ministrów. Jeżeli chodzi o politykę Lublina względem Warszawy, to chciałbym zwrócić uwagę, że nie może być prowadzona dłużej polityka wywożenia surowców, maszyn i przenoszenia ich z Warszawy do Lublina, a przeciwnie — należy przychodzić z pomocą zniszczonej Warszawie.</u> | |
| 438 | + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselobdrSzuldenfrei">Warszawa jest wielkim problemem, który stanie nie tylko przed krajem, ale który będzie postawiony przed całym światem, jako obraz barbarzyńskiego zniszczenia, dokonanego przez Niemców. Panowie Posłowie! Chciałbym na końcu ostrzec, że jeżeli teraz nie załatwimy zagadnienia Warszawy, to ono wkrótce wybuchnie z jeszcze większą siłą. Dlatego pozwolę sobie postawić następujący wniosek:</u> | |
| 439 | + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselobdrSzuldenfrei">„Krajowa Rada Narodowa widzi w Warszawie Stolicę niepodległego Państwa Polskiego. Ruiny Warszawy są symbolem niezłomnej walki ludu polskiego o wolność i demokrację, walki, którą prowadziła Stolica poprzez wszystkie powstania, obronę 1939 r. i okupację hitlerowską. W Warszawie kształtowała się i organizowała demokratyczna myśl polska. Warszawa była ośrodkiem nauki, kultury i sztuki polskiej. W niej koncentrowało się życie przemysłowe kraju i krzyżowały się najważniejsze szlaki komunikacyjne. I dziś w okręgu warszawskim skupiają się najlepsi przedstawiciele sztuki, najliczniejsze rzesze wykwalifikowanych robotników i inteligencji pracującej. I dziś — pomimo zniszczeń — Warszawa i okręg warszawski przedstawiają bardzo poważny ośrodek przemysłowy. Wobec powyższego Krajowa Rada Narodowa uważa, że odbudowa Warszawy jest jednym z zasadniczych zadań Państwa w dziele odbudowy kraju. Krajowa Rada Narodowa wita powstanie Komitetu Odbudowy Warszawy i poleca Rządowi udzielić mu wszelkiej pomocy w przeprowadzeniu odbudowy Stolicy.”</u> | |
| 440 | + </div> | |
| 441 | + <div xml:id="div-19"> | |
| 442 | + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselobOchab">Proszę Obywateli! Pragnę poruszyć sprawę, która — moim zdaniem — nie została jeszcze w dyskusji tak omówiona, jak na to zasługuje. Myślę o spółdzielczości polskiej. Zrobiono pod tym względem już niejedno. Może największym dotychczasowym osiągnięciem jest zunifikowanie ruchu spółdzielczego, stworzenie Samopomocy Chłopskiej. Ale szereg zagadnień jeszcze nie został rozwiązany. Nie wyrównaliśmy jeszcze nawet tych krzywd, jakie wyrządził ruchowi spółdzielczemu reżim sanacyjny. Do tych krzywd należy zmiana ustawy o podatku obrotowym i ulgach dla spółdzielni. Jeżeli stara ustawa z dnia 15 lipca 1935 r., uchwalona przez Sejm, przewidywała, że spółdzielnie zrzeszane płacą podatki tylko od 1/4 obrotu, to pod koniec swoich rządów sanacja cofnęła tę ulgę. Nowa ustawa przewidywała, że ulgi te stosuje się tylko do obrotu z członkami. Należałoby tę krzywdę, wyrządzoną ruchowi spółdzielczemu, wyrównać; należałoby opracować nowelę do podatku obrotowego, żeby przynajmniej przywrócić ten stan rzeczy, jaki istniał. Jeżeli spółdzielnie mają opłacać podatek w tej samej wysokości, co przedsiębiorstwa prywatne, faktycznie ponoszą znacznie większe świadczenia, bowiem ponoszą opłaty na rzecz Związku Rewizyjnego. Poza tym spółdzielnie podają obrót rzeczywisty, z reguły więc płacą podatki wyższe w stosunku do przedsiębiorstw prywatnych, które ukrywają faktyczną wysokość obrotu. Jeżelibyśmy utrzymali dotychczasowy stan prawny, faktycznie stworzylibyśmy gorsze warunki dla spółdzielczości od tych, jakie mają przedsiębiorstwa prywatne.</u> | |
| 443 | + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselobOchab">Druga sprawa, która staje przed nami, to sprawa rady spółdzielczej. Stara ustawa o radach spółdzielczych — moim zdaniem — nie odpowiada dzisiejszej sytuacji. Sprawa polega nie tylko na tym, żeby odbudować radę spółdzielczą, ale trzeba stworzyć pewne centrum państwowej polityki na terenie spółdzielczym. Spółdzielczość ma kolosalne znaczenie dla społeczeństwa polskiego i musi odegrać ważną rolę w ogólnogospodarczej polityce rządu. Do zadań rządu w dziedzinie polityki spółdzielczej powinna należeć m. in. sprawa kadr. Kadry odziedziczyliśmy po starych spółdzielniach. Obok ludzi wysoko ideowych mamy nasłanych przez sanację agentów, którzy powinni być usunięci z aparatu spółdzielczego. Pod tym względem zagadnienie stoi równie ostro. Jeżeli z administracji usunęliśmy szereg zgniłych elementów, to w ruchu spółdzielczym pod tym względem zrobiliśmy znacznie mniej. I tutaj musimy iść na pociągnięcia śmiałe i zdecydowane.</u> | |
| 444 | + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselobOchab">Kolejne zadanie — to zagadnienie szkolenia pracowników spółdzielczych. Płk. Zambrowski mówił o ogromnym zadaniu, jakie wzięliśmy na siebie przez tworzenie nowych typów spółdzielni — spółdzielni chłopskich. W pełni zgadzam się z jego zdaniem, że trzeba mieć wiarę w masy chłopskie. Dość powiedzieć, że już obecnie na wyzwolonych ziemiach Polski ma powstać około tysiąca gminnych stowarzyszeń spółdzielczych. Sprawa przydzielenia im tysiąca kierowników i buchalterów jest bardzo skomplikowana. Powinniśmy wierzyć w siłę masy chłopskiej, ale ona ma prawo oczekiwać od nas pomocy. Sprawa tego szkolenia to zagadnienie trudne, ale musi być rozwiązane szybko, gdyż gospodarka nie czeka. Należy zorganizować pomoc ze strony Państwa.</u> | |
| 445 | + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselobOchab">Chciałbym zwrócić uwagę na braki w naszej propagandzie odnośnie spółdzielczości. To jest zarzut nie tylko pod adresem Resortu Propagandy, ale odpowiedzialność za to spada również na Krajową Radę i wszystkich działaczy spółdzielczych i społecznych. Nie ma takiego terenu w kraju, gdzie by nie stało zagadnienie spółdzielczości i gdzie by nie można było tego oręża zużytkować w walce o demokrację. Spółdzielczość jest najważniejszym orężem ekonomicznym w walce ze spekulacją. Spółdzielczość to jest najlepsza forma pomocy dla wsi polskiej, która staje przed niezmiernie skomplikowanymi zagadnieniami. Reforma rolna to przełom agrarny, to nowa sytuacja ekonomiczna w Polsce. Musimy w sposób nieszablonowy, metodami nowymi, śmiałymi, o szerokim zasięgu pomóc chłopom, żeby ten wstrząs gospodarczy nie utrudniał nam wyjścia z różnych kłopotów gospodarczych, jakie się przed nami piętrzą.</u> | |
| 446 | + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselobOchab">Reforma agrarna daje podstawy dla dźwigania się wsi polskiej. Ale właśnie dlatego, że dokonaliśmy jej w czasie wojny, dokonaliśmy w terminie krótkim, musimy przemyśleć zagadnienie: w jaki sposób wszystkie siły rzucić na pomoc wsi?</u> | |
| 447 | + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselobOchab">Sprawa związania mas średnich z naszą państwowością także w ogromnym stopniu wiąże się z zagadnieniem spółdzielczości. W Polsce przedwrześniowej mieliśmy setki tysięcy warsztatów rzemieślniczych chłopskich. Te warsztaty, bite przez politykę kartelową, bardzo często stawały się łupem demagogii.</u> | |
| 448 | + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselobOchab">Obóz demokratyczny nie zawsze znajdował drogę do tych mas i po dziś dzień — jeżeli chodzi o naszą propagandę — nie umie trafić do tych mas średnich. W znacznym stopniu jest to zagadnienie spółdzielczości, które obejmuje te warstwy średnie, spółdzielczości kredytowej, wytwórczej i spożywczej, która interesuje te warstwy średnie, jako konsumenta. Trzeba pod tym względem zrobić bardzo wiele. Trzeba oręż spółdzielczości wykorzystać na wszystkich odcinkach, żeby wciągnąć miliony naszych obywateli do budownictwa spółdzielczego. Po raz pierwszy mamy Państwo Polskie, o którym masy ludowe mogą powiedzieć, że to jest państwo demokratyczne. Po raz pierwszy w historii możemy z pełnym zaufaniem zwrócić się do Rządu z apelem o pomoc dla ruchu spółdzielczego, widząc w tym ruchu ważny oręż do usunięcia trudności w walce o nową, wyższą formę ustroju, o Polskę silną i szczęśliwą.</u> | |
| 449 | + </div> | |
| 450 | + <div xml:id="div-20"> | |
| 451 | + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselksMarianBorowiec">Chcę parę słów poświęcić oświadczeniu przedstawicieli żydowskich co do exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> | |
| 452 | + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselksMarianBorowiec">Jakie jest stanowisko Stronnictwa Ludowego w stosunku do zagadnienia żydowskiego? Kiedy byłem kapelanem w Iwoniczu, w tamtejszym zakładzie leczniczym oo. Bonifratrów było 70 Żydów otoczonych opieka lekarską na równi z chrześcijanami. Masy chłopskie ustosunkowały się w czasie wojny do żydostwa życzliwie. Co innego było przed wojną. Wtedy była konkurencja w handlu. W czasie wojny Żydzi byli tym narodem, w który najbardziej uderzył obuch hitlerowski. Byliśmy jednak świadkami, jak chłopi przechowywali Żydów w swoich domach. Jeżeli się zdarzyło, że gestapo to wykryło, wtedy chłopi płacili za to życiem. Żydzi uciekali do lasów, gdzie nie mogli żyć manną niebieską. Należy stwierdzić, że chłopi ich żywili. Żydzi ze swej strony wywdzięczali się za to. Był tam żydowski element inteligencki i robotniczy. Wchodził on do szeregów partyzanckich i pełnił funkcję lekarzy itd. Czasem Żyd musiał uciekać z jednego miejsca na drugie. Wtedy zaopatrywano go w odpowiedni dokument. Czasem wyszło to na jaw i muszę powiedzieć, że Żyd ginął — ale tajemnicy nie wydał.</u> | |
| 453 | + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselksMarianBorowiec">Krajowa Rada Narodowa obchodzi dziś swoją rocznicę. Tę okoliczność winniśmy wykorzystać dla utrwalenia przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i z wszystkimi narodami słowiańskimi. Trzeba Niemców zniszczyć, bo jeżeli ich się nie usunie, to oni coś znowu wymyślą przeciwko narodom miłującym pokój, np. że idą w obronie kultury. Trzeba się przeciwko tej ewentualności zabezpieczyć. Postulatem polityki polskiej jest ścisła przyjaźń ze Związkiem Radzieckim.</u> | |
| 454 | + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselksMarianBorowiec">Aby dać wyraz uczuciu, jakie ogarnia serca polskie, w imieniu Stronnictwa Ludowego oddaję pod głosowanie tekst telegramu do Marszałka Stalina</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 456 | + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselksMarianBorowiec">„Moskwa — Kreml</u> | |
| 457 | + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselksMarianBorowiec">Do</u> | |
| 458 | + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselksMarianBorowiec">Marszałka Stalina.</u> | |
| 459 | + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselksMarianBorowiec">Krajowa Rada Narodowa, obradująca w Lublinie, w rocznicę swego powstania, jako Tymczasowy Parlament Polski, reprezentujący Polaków na terenach wyzwolonych oraz na terenach, okupowanych jeszcze przez Niemcy hitlerowskie — w imieniu Narodu Polskiego wyraża swą głęboką wdzięczność Wyzwolicielce swej, bohaterskiej Armii Czerwonej i Związkowi Radzieckiemu za braterską pomoc, a przede wszystkim Wam, Wodzowi Armii Czerwonej i Kierownikowi Rządu ZSRR, za Waszą szczerą, serdeczną i niezmienną przyjaźń dla Narodu Polskiego.</u> | |
| 460 | + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselksMarianBorowiec">Krajowa Rada Narodowa stwierdza, że Naród Polski nie będzie szczędził sił dla przyśpieszenia zwycięstwa całej koalicji antyhitlerowskiej nad faszystowskimi Niemcami i dążyć będzie niezłomnie do dalszego pogłębienia i zacieśnienia serdecznych węzłów przyjaźni między Polską a ZSRR dla szczęścia i pomyślności naszych bratnich narodów</u> | |
| 461 | + <u xml:id="u-20.10" who="#komentarz">oraz wolności, pokoju i bezpieczeństwa świata.” (Burzliwe oklaski.)</u> | |
| 462 | + </div> | |
| 463 | + <div xml:id="div-21"> | |
| 464 | + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselobWitaszewski">Związków Zawodowych):* Wysoka Izbo! W przemówieniu Prezydenta i w exposé Premiera poruszona została rola związków zawodowych. Sam ten fakt świadczy, że ruch zawodowy w Polsce stanął na słusznej drodze i spełnia swoje obowiązki wobec odradzającego się Państwa. Z chwilą przesunięcia się frontu dawni działacze ruchu zawodowego wyszli z podziemi i rozpoczęli w pierwszym rzędzie pracę nad odbudową przemysłu, organizując jednocześnie ruch zawodowy. Hitleryzm przez pięć lat okupacji zniszczył ruch zawodowy, lecz nie mógł zdusić dążenia klasy robotniczej do jedności i jednolitego ruchu zawodowego. Tu chciałbym podkreślić, że tak, jak w Lublinie i na Pradze, o czym mówił przedstawiciel Warszawy, tak samo w białostockim, w przemyśle naftowym czy w Rzeszowie — wszędzie ruch zawodowy stanął natychmiast do pracy, organizując klasę robotniczą dla odbudowy przemysłu.</u> | |
| 465 | + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselobWitaszewski">Robotnik zdawał sobie sprawę, że odbudowując swoje warsztaty pracy, jednocześnie przyczyni się do odbudowy nowego, demokratycznego państwa.</u> | |
| 466 | + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselobWitaszewski">Drugie z kolei zadanie, które stanęło przed klasą robotniczą — przed ruchem zawodowym, to kwestia unormowania warunków pracy i płacy. W tej sprawie ruch zawodowy zajął słuszne stanowisko. Doceniając ciężkie położenie gospodarcze kraju, robotnicy w poszczególnych przedsiębiorstwach nie wysunęli maksymalnych żądań. Aby jednak unormować te warunki, trzeba przede wszystkim dać normalne zaaprowiantowanie tym, co pracują. I tu chciałbym oświadczyć w imieniu zorganizowanej klasy robotniczej, że na tym odcinku wyniki są jeszcze niedostateczne.</u> | |
| 467 | + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselobWitaszewski">W exposé Premiera powiedziane było, że nie wszędzie zaprowadzony jest system kartkowy. Ale wszędzie robotnik pracuje uczciwie, sumiennie i dlatego na tych odcinkach, gdzie robotnik daje z siebie maksimum wysiłku, wykazuje maksimum dobrej woli i zrozumienia, należy dołożyć starań, aby aparat aprowizacyjny na naszym wyzwolonym terenie działał sprawniej. Chcę stwierdzić, że w aparacie tym siedzą ludzie, którzy albo sabotują, w celu wywołania niezadowolenia wśród klasy robotniczej — albo pracują nieudolnie. Kiedy przedstawiciel związków pojechał do Stalowej Woli i poruszył przed naszymi władzami zagadnienia aprowizacyjne, sytuacja zmieniła się na lepsze i mąka, która niewiadoma dlaczego leżała długi czas na składach, została robotnikom rozdana; robotnik w odpowiedzi na to, że został w granicach możliwości zaaprowiantowany, podniósł od razu wydajność pracy i zaostrzył dyscyplinę i już dziś można stwierdzić, że wydajność pracy w Stalowej Woli podniosła się o 30%.</u> | |
| 468 | + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselobWitaszewski">Klasa robotnicza wie o tym, że jej praca w fabrykach stanowi wielki wkład do naszej walki z okupantem o całkowite wyzwolenie kraju. Trzeba tu podkreślić jedno. Momentem, który napawa nas wszystkich otuchą, jest zapowiedź wydania dekretu o radach zakładowych. Komitet fabryczny wziął się do pracy i postawił sobie za zadanie nie tylko stać na straży w obronie interesów klasy robotniczej, ale także brać czynny udział w odbudowie przemysłu i transportu.</u> | |
| 469 | + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselobWitaszewski">Chciałbym podkreślić pewne charakterystyczne zjawiska w ruchu robotniczym. Kolejarze natychmiast po przesunięciu się linii frontu wzięli się do pracy, nie pytając o zapłatę. Zaczęli porządkować tory i odbudowywać transport, bo wiedzieli, że w czasie wojny jest on niezbędny. Moglibyśmy wyliczyć tu cały szereg różnych gałęzi przemysłu, gdzie związki zawodowe i klasa robotnicza stanęły na wysokości zadania.</u> | |
| 470 | + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselobWitaszewski">Chciałbym również poruszyć kwestię nauczycielstwa polskiego. W exposé Premiera jest zapowiedź otoczenia nauczycielstwa specjalną opieką. Centralny Komitet Związków Zawodowych ze swojej strony podtrzymuje tę sprawę.</u> | |
| 471 | + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselobWitaszewski">Oświadczamy w imieniu zorganizowanej klasy robotniczej i inteligencji pracującej, że ruch zawodowy w Polsce dołoży wszelkich starań, aby poczynania Rządu, wyłonionego z woli mas, były spełnione.</u> | |
| 472 | + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselobWitaszewski">Oświadczam, że związki zawodowe będą oparciem dla nowego Rządu Rzeczypospolitej.</u> | |
| 473 | + </div> | |
| 474 | + <div xml:id="div-22"> | |
| 475 | + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselobJanWojcik">Zagadnienie spółdzielczości w tej izbie poselskiej oficjalnie stanęło dopiero teraz, w bieżącej kadencji Krajowej Rady Narodowej. Nie znaczy to jednak, żeby spółdzielczość nie miała dotąd nic do powiedzenia. Spółdzielczość długie lata była krępowana tak, jak była krępowana cała demokracja. Spółdzielczość dopiero teraz czuje, że oddycha pełną piersią. Ale nie była ona tylko krępowana, była również zaśmiecana przez rodzimą reakcję, jak i przez okupantów niemieckich, którzy używali aparatu wykonawczego spółdzielczości dla swoich celów. Spółdzielczość więc musi oczyścić się z tych naleciałości, musi się odrodzić. I na to potrzeba pewnego czasu. Aparat gospodarczy spółdzielczości jest bardzo rozległy w terenie i trzeba dotrzeć do każdej komórki organizacyjnej, żeby dokonać odrodzenia moralności spółdzielczej, zgodnej z moralnością demokracji politycznej.</u> | |
| 476 | + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselobJanWojcik">Wiemy, że obecnie mamy odpowiednie warunki dla naszej działalności. Możemy więc zapewnić Rząd i Wysoką Izbę Poselską, że spółdzielczość wykona nałożone na nią przez Państwo zadania i nie zawiedzie zaufania wielotysięcznych mas ludu pracującego miast i wsi.</u> | |
| 477 | + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselobJanWojcik">Jesteśmy obecnie w zaczątku naszej pracy po Kongresie Spółdzielczym, który dokonał unifikacji związków u góry. Teraz dokonywać będziemy unifikacji ruchu w terenie. To nie jest łatwa robota. Ciemne siły reakcji polskiej zagnieździły się wszędzie, zagnieździły się i w ruchu spółdzielczym i przeszkadzają w naszej pracy odrodzeniowej.</u> | |
| 478 | + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselobJanWojcik">Wzywamy całą demokrację, zorganizowaną w stronnictwach politycznych i społecznych, aby poparła nasze wysiłki w tym kierunku. Wspólnymi siłami zwyciężymy!</u> | |
| 479 | + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselobJanWojcik">W najbliższych dniach organizujemy instrukcyjną konferencję, którą potraktujemy jako kurs spółdzielczy dla przygotowania nowych kadr pracowników terenowych dla spółdzielczości. Zwróciliśmy się do wszystkich stronnictw politycznych z apelem o nadsyłanie swoich kandydatów. W demokracji widzimy naturalnego sprzymierzeńca spółdzielczości.</u> | |
| 480 | + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselobJanWojcik">Długie lata wmawiano w nas apolityczność. Ale to wmawianie było po to, żeby pod płaszczykiem apolityczności przemycać czarną reakcję, plamić ruch spółdzielczy i hamować jego rozwój i rozpęd. Myśmy to wszystko, co tu mówią, odczuwali i wyrazem tych naszych uczuć była pierwsza na ziemiach wyzwolonych przyjęta rezolucja, wzywająca do przekształcenia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego na Tymczasowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 481 | + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselobJanWojcik">Jesteśmy dumni, że to wołanie rozbudziło w całym kraju wielkie echo i że to wołanie, będące objawem potrzeb całego zorganizowanego życia narodowego, zostało zrealizowane. Obecnie mamy jeszcze jedno pragnienie: pod adresem Obywateli Posłów zgłaszamy życzeń e, żeby na wszystkich posterunkach współdziałali z ruchem spółdzielczym tylko w ten sposób, w jaki współdziała Rząd Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 482 | + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselobJanWojcik">Następnie zabrał głos</u> | |
| 483 | + </div> | |
| 484 | + <div xml:id="div-23"> | |
| 485 | + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselobMazur">Wysoka Rado i Dostojny Rządzie! Nie będę tu poruszał ogólnych zagadnień, wypowiedzianych przez moich przedmówców, ks. Borowca i red. Króla. Chciałbym tylko powiedzieć kilka słów co do konkretnych zadań Związku Samopomocy Chłopskiej i urzeczywistnienia pomocy Rządu w tym kierunku.</u> | |
| 486 | + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselobMazur">Związek Samopomocy Chłopskiej ustalił swoje zasady, a ostatni Kongres Chłopski w Lublinie był potężną manifestacją woli chłopstwa — uczynienia gospodarstwa rolnego wydajnym. Przeprowadzenie reformy rolnej było ostatnim gwoździem do trumny polipa, który krwawicę chłopską trwonił za granicami Państwa.</u> | |
| 487 | + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselobMazur">W odniesieniu do zadań, jakie stoją przed Związkiem, chcę poruszyć sprawę aprowizacji kraju. Wolny handel nie rozwiązał sprawy aprowizacji. Moim zdaniem — Związek Samopomocy Chłopskiej będzie miał za obowiązek współdziałanie w aprowizacji kraju, aby zapasy w drodze współpracy ze spółdzielniami, można było wymienić. To jest zagadnienie podstawowe.</u> | |
| 488 | + </div> | |
| 489 | + <div xml:id="div-24"> | |
| 490 | + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Wysoka Izbo! W odrodzonym Państwie Polskim zaszła wielka rzecz. Z woli całego narodu polskiego powstał Rząd.</u> | |
| 491 | + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Zdawałoby się, że każdy Polak najbardziej prawicowy, który ma chociażby najmniejsze inklinacje w kierunku demokracji, wyciągnie z tego konsekwencje i ukorzy się przed wolą narodu polskiego.</u> | |
| 492 | + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Ale znalazła się klika, która nigdy rządem polskim nie była, a próbuje wmówić, że jest przedstawicielem części narodu polskiego. Chciałbym z tego miejsca zacytować pewne dokumenty, które stwierdzają, że klika ta nie reprezentuje żadnego odłamu społeczeństwa. Jestem w posiadaniu dokumentu ważnego, napisanego przez oficera AK, przedstawiciela na województwo rzeszowskie. Ten wyższy oficer, AK-owiec, pisze meldunek do swojego dowództwa, w którym daje analizę sytuacji wewnętrznej AK.</u> | |
| 493 | + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Jak ta analiza wygląda?</u> | |
| 494 | + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Mowa tu o tym, że sytuacja pogarsza się z każdym dniem i jest dla AK-owców nadzwyczaj ciężka. — „W tym stanie rzeczy — mówi dokument — szeregi nasze stopnieją w bardzo krótkim czasie do zera. Pozostały z nas tylko sztafety. Doszło do tego, że strach ludzi ogarnia przed AK-owcami. Również broń i sprzęt — topnieją. W tym stanie rzeczy nie ma mowy o jakiejkolwiek pracy planowej, organizacyjnej. Jesteśmy rozbici.”</u> | |
| 495 | + <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 496 | + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselobWladyslawZawadzki">To pisze wojskowy, oficer, który nawet wtedy, kiedy idzie do walki, nie ma szans zwycięstwa. Tego rodzaju tragiczny meldunek posłał swojemu dowódcy. Tu już nie można mówić o kurczeniu się bazy AK, o rozkładzie AK — tu należy już powiedzieć wyraźnie o początku końca AK. Mówią o tym również i inne dokumenty, a mianowicie dokument rządu londyńskiego, stawiający kropkę nad — „i”.</u> | |
| 497 | + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselobWladyslawZawadzki">AK się skończyła. Próbują wyciągnąć pewne wnioski, tworzyć, kleić coś innego. Instrukcja z 1 grudnia mówi o konieczności gruntownej reorganizacji całej AK. Reorganizacja ma się odbyć w warunkach najgłębszej konspiracji, ma być tak przeprowadzona, aby zaskoczyć przeciwnika. Co mówi ta instrukcja?</u> | |
| 498 | + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselobWladyslawZawadzki">W punkcie F zaleca się przeprowadzenie w szeregach AK bezkompromisowej selekcji. Ma to się odbyć w ten sposób:</u> | |
| 499 | + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselobWladyslawZawadzki">1)z dniem 1 grudnia zabrania się przyjmowania nowych członków, 2)przenieść należy w stan rezerwy ludzi niezupełnie pewnych, o chwiejnych przekonaniach.</u> | |
| 500 | + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Praktycznie AK skończyła się. Stanowi ona tylko szczupłą klikę, która w tej chwili stawia przed sobą dwa istotne zadania:</u> | |
| 501 | + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Wzorując się na starych doświadczeniach Piłsudskiego — naszpikowano swoimi agenturami partie demokratyczne i aparat państwowy. Teraz, kiedy zagadnienie walki o władzę przestało istnieć, AK chce wcisnąć się do obozu demokratycznego, paraliżować jego działalność i kierując się starym doświadczeniem, rozbijać jedność obozu demokratycznego.</u> | |
| 502 | + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Ale chociaż reakcji udawało się to do 1939 r., to teraz przy czujności obozu demokratycznego bezwzględnie jej to się nie uda.</u> | |
| 503 | + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Dziś odchodzą od AK nie tylko członkowie BCH. Naszym obowiązkiem jako demokratów jest tym, którzy wyciągają do nas rękę, podać tę rękę, ułatwić im zrehabilitowanie się.</u> | |
| 504 | + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Jaki jest obowiązek demokracji w stosunku do wojskowej kliki terrorystycznej?</u> | |
| 505 | + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselobWladyslawZawadzki">Demokracja tej kliki tolerować nie powinna. W odpowiedzi na pojedyncze mordy, które do dnia dzisiejszego są powtarzane, należy w majestacie prawa twardo odpowiedzieć: — „kule za kule”.</u> | |
| 506 | + <u xml:id="u-24.16" who="#komentarz">Po przemówieniu posła Władysława Zawadzkiego Prezydent ob. Bierut odracza sesję Krajowej Rady Narodowej do godz. 10 rano dnia następnego.</u> | |
| 507 | + <u xml:id="u-24.17" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 10.)</u> | |
| 508 | + </div> | |
| 509 | + </body> | |
| 510 | + </text> | |
| 511 | + </TEI> | |
| 512 | +</teiCorpus> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00007-01/header.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194347-krn-ppxxx-00007-01"> | |
| 3 | + <fileDesc> | |
| 4 | + <titleStmt> | |
| 5 | + <title>7 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 6 | + </titleStmt> | |
| 7 | + <publicationStmt> | |
| 8 | + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> | |
| 9 | + </publicationStmt> | |
| 10 | + <sourceDesc> | |
| 11 | + <bibl> | |
| 12 | + <title>7 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 13 | + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> | |
| 14 | + <note type="system">PRL</note> | |
| 15 | + <note type="house">Krajowa Rada Narodowa</note> | |
| 16 | + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> | |
| 17 | + <note type="sessionNo">7</note> | |
| 18 | + <note type="dayNo">1</note> | |
| 19 | + <date>1945-05-03, 04, 05 i 06</date> | |
| 20 | + </bibl> | |
| 21 | + </sourceDesc> | |
| 22 | + </fileDesc> | |
| 23 | + <profileDesc> | |
| 24 | + <particDesc> | |
| 25 | + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 26 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 27 | + </person> | |
| 28 | + <person xml:id="KptobWislicki" role="speaker"> | |
| 29 | + <persName>Kpt. ob. Wiślicki</persName> | |
| 30 | + </person> | |
| 31 | + <person xml:id="KrajowaRadaNarodowa" role="speaker"> | |
| 32 | + <persName>Krajowa Rada Narodowa</persName> | |
| 33 | + </person> | |
| 34 | + <person xml:id="MinisterPrzemysluobMinc" role="speaker"> | |
| 35 | + <persName>Minister Przemysłu ob. Minc</persName> | |
| 36 | + </person> | |
| 37 | + <person xml:id="ObManczykowski" role="speaker"> | |
| 38 | + <persName>Ob. Mańczykowski</persName> | |
| 39 | + </person> | |
| 40 | + <person xml:id="ObPrezydent" role="speaker"> | |
| 41 | + <persName>Ob. Prezydent</persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="PlkobJaroszewicz" role="speaker"> | |
| 44 | + <persName>Płk. ob. Jaroszewicz</persName> | |
| 45 | + </person> | |
| 46 | + <person xml:id="PoselobMijal" role="speaker"> | |
| 47 | + <persName>Poseł ob. Mijał</persName> | |
| 48 | + </person> | |
| 49 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski" role="speaker"> | |
| 50 | + <persName>Prezes Rady Ministrów ob. Osóbka-Morawski</persName> | |
| 51 | + </person> | |
| 52 | + <person xml:id="PrezydentobBierut" role="speaker"> | |
| 53 | + <persName>Prezydent ob. Bierut</persName> | |
| 54 | + </person> | |
| 55 | + </particDesc> | |
| 56 | + </profileDesc> | |
| 57 | +</teiHeader> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00007-01/text_structure.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 4 | + <TEI> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml"/> | |
| 6 | + <text> | |
| 7 | + <body> | |
| 8 | + <div xml:id="div-1"> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Rzeczpospolita Polska</u> | |
| 10 | + </div> | |
| 11 | + <div xml:id="div-2"> | |
| 12 | + <u xml:id="u-2.0" who="#KrajowaRadaNarodowa">Sesja VII</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.1" who="#KrajowaRadaNarodowa">Sprawozdanie Stenograficzne z posiedzeń Krajowej Rady Narodowej w dn. 3, 4, 5 i 6 maja 1945 r.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.2" who="#KrajowaRadaNarodowa">Warszawa 1 9 4 5 7 sesja z dn. 3, 4, 5 i 6 maja 1945 r.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(O godz. 14 min. 55, przy dźwiękach Hymnu Narodowego, wchodzi na salę Prezydent Krajowej Rady Narodowej ob. Bolesław Bierut oraz Premier ob. Edward Osóbka-Morawski. Wszyscy obecni na sali wstają.)</u> | |
| 16 | + </div> | |
| 17 | + <div xml:id="div-3"> | |
| 18 | + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezydentobBierut">Wysoka Rado! Szanowni Posłowie! Obywatele!</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezydentobBierut">Rozpoczynamy obrady Krajowej Rady Narodowej dziś w dniu 3 maja, aby w ten sposób uczcić po raz pierwszy w Polsce wolne, od okupanta rocznicę Konstytucji 1791 r. Chcemy przez to podnieść nie tylko uroczysty charakter te, rocznicy, którą Naród Polski czci Jako swe święto narodowe. Chcemy podkreślić przez to również łączność naszych zadań i naszych dążeń ideowych z tradycją wysiłków, zamiarów i porywów, które ożywiały przed 150 laty serca i umysły naszych przodków, torujących drogę myśli postępowe, i demokratycznej. Uważamy się bowiem za właściwych i godnych spadkobierców tych właśnie prądów postępowych, którym hołdowali twórcy Konstytucji 3-Ma,owe,. Cóż bowiem było istotnym kierunkiem ich wysiłków wówczas, przed półtora stuleciem? Chodziło wówczas o to, aby położyć kres samowoli wstecznictwa, aby okiełznać reakcję szlachecką, która — zaślepiona w swym egoizmie stanowym — nie wahała się przed spychaniem kraju w przepaść zagłady i niewoli. A Jakiż jest kierunek naszych zadań i naszych wysiłków dzisiejszych? Nam także chodzi nie o co innego, jak właśnie o to, aby uchronić Polskę wyzwoloną z jarzma niewoli hitlerowskiej przed zakusami reakcji sanacyjno-obszarniczej, która nie waha się pchać naród własny do zguby, byleby utrzymać swą władzę, swoje przywileje i swój stan posiadania. Mimo, że od okresu wydarzeń, których pamięć dzisiaj święcimy, upłynęło życie 5 pokoleń, jesteśmy ciągle świadkami i uczestnikami starcia tych samych zasadniczych prądów ideologicznych, tych samych przeciwstawnych sobie sił i kierunków: postępu i wstecznictwa, sprawy ogólnonarodowe, i ciasnego interesu wąskich klik społecznych, demokracji i faszyzmu. Inne Jest dzisiaj tło społeczne walki, która się toczy, ale jej sens, jej kierunek Jest ten sam, co i w okresie Sejmu 4-letniego. Wówczas ogólnym interesom narodu przeciwstawiała się klika magnatów szlacheckich, która za nic nie chciała się wyrzec starych przywilejów stanowych, monopolu władzy politycznej, utrzymania w zależności warstw mieszczańskich, traktowania chłopa jako niewolnika. Dzisiaj ogólnym interesom narodu przeciwstawiają się grupy reakcyjnych emigrantów, obszarników i faszystów, którzy nienawidzą reformy rolnej, boją się jak ognia samodzielności świata pracy i wojnę totalną prowadzą z demokracją.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezydentobBierut">Zmieniły się dziś całkowicie konkretne hasła i postulaty walki w porównaniu z tymi, które wysuwali twórcy Konstytucji 3-Majowej. Im chodziło zaledwie o polepszenie doli chłopa, znajdującego się w stanie poddaństwa i w pełnej zależności prawnej, gospodarczej i politycznej. Nie mieli jeszcze oni dość śmiałości, aby domagać się traktowania chłopa i rzemieślnika miejskiego Jako równoprawnych obywateli państwa. My idziemy dziś już znacznie dale, i żądamy nie tylko równouprawnienia tych, na których społeczeństwo opiera swój byt gospodarczy, ale zapewniamy tym warstwom przodującą rolę w całokształcie życia społecznego, politycznego i kulturalnego. Pomiędzy nami i naszymi czcigodnymi poprzednikami z okresu Sejmu 4-letniego leży burzliwy i pełen głębokich przekształceń społecznych okres półtorawiekowego rozwoju. Ale nawiązujemy z szacunkiem do tradycji naszych przodków — twórców Konstytucji 3-Majowe — właśnie dlatego, że tak samo jak oni w ówczesnych stosunkach społecznych i my dziś pragniemy być i Jesteśmy szermierzami i bojownikami postępu społecznego, pragniemy torować całemu narodowi, a nie jednej jego szczupłej warstwie — drogę rozwoju, dobrobytu, wolności i niepodległości. To też z najgłębszą czcią dla wielkich naszych postępowych poprzedników z przed 150 lat i z wiarą w słuszność naszych dzisiejszych dążeń wołamy: Niech żyje wielka rocznica Konstytucji 3-Majowej i niech żyje spadkobierczyni jej postępowych prądów i szlachetnych porywów — demokracja polska!</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezydentobBierut">.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz"> Orkiestra gra Hymn Narodowy.)</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezydentobBierut">Obywatele Posłowie! Zbieramy się po raz pierwszy w stolicy Polski — w Warszawie, w mieście męczeńskim, sponiewieranym i zdruzgotanym, jak żadne inne miasto polskie, a mimo to mieście świętszym dla nas i droższym ponad wszystkie skarby świata. Zbieramy się w chwili szczególne, i znamiennej, w chwili, gdy wypełniło się sprawiedliwe dzieło kary i odwetu nad zbójeckim barbarzyńcą hitlerowskim, który Jeszcze niedawno palił, niszczył i pastwił się zbrodniczo nad naszą Warszawą. Zbieramy się w chwili, gdy pod ciosami bohaterskiej Armii Czerwonej padł i kapitulował butny Berlin.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski.)</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezydentobBierut">Zbieramy się w chwili, kiedy przeklęty po tysiąckroć przez wszystkie narody Europy nikczemny kat i degenerat Hitler — wyzionął ducha (oklaski),* a jego szajka zbójecka, której przewodził przez 12 lat złorzecząc swojemu fuehrerowl, szuka w panicznym strachu ucieczki przed karzącym mieczem sprawiedliwości. W dniu dzisiejszym nad Berlinem, który Jeszcze niedawno mienił się być stolicą świata, powiewają dumnie zwycięskie sztandary Armii Czerwonej i nasze biało-czerwone sztandary Wojska Polskiego.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski, wszyscy wstają.)</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezydentobBierut">W dniu dzisiejszym święcimy całkowite wyzwolenie ziem polskich. Możemy stwierdzić dziś Już z całym spokojem i pewnością: wygraliśmy wojnę.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezydentobBierut">W tym radosnym dniu wyzwolenia hołd najgłębszy składamy bojownikom o wolność i niepodległość, którzy ofiarą swej krwi i życia, męczeństwem w lochach Gestapo i obozach koncentracyjnych — utorowali nam drogę ku wyzwoleniu. Na wieki czcić będziemy pamięć tych, którzy w pamiętnym wrześniu 1939 r. bronili honoru Polski w walce z barbarzyńskim najeźdźcą, tych, którzy w ciemną noc niewoli hitlerowskiej ginęli na szubienicy od kul oprawców niemieckich w walce z okupantem, tych, co w bohaterskiej partyzantce zadawali ciosy niemieckim katom, tych, co w tragicznym okresie od sierpnia do października 1944 r. ginęli w murach Warszawy w szlachetnym porywie młodzieńczym, niezależnie od występnego awanturnictwa niektórych wodzirejów, wreszcie czcimy pamięć żołnierzy polskich i żołnierzy radzieckich, którzy obficie krwią swą zrosili polską ziemię.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezydentobBierut">Wygraliśmy tę wojnę wespół z armiami wielkich mocarstw sojuszniczych i wespół ze wszystkimi narodami sprzymierzonymi, którym składamy w dniu naszego święta narodowego pozdrowienia i wyrazy najszczerszej radości z odniesionego zwycięstwa.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezydentobBierut">Szczególnie gorące i serdeczne uczucia ślemy zaprzyjaźnionym z nami narodom Zw. Socjal. Republik Radzieckich (burzliwe oklaski), ich niezwyciężonej i bohaterskiej Armii Czerwonej, która wyzwoliła Polskę z jarzma hitlerowskiego (oklaski) i wielkiemu Wodzowi Zwycięskiej Armii Czerwonej Marszałkowi Stalinowi (orkiestra gra hymn radziecki, wszyscy wstają, niemilknące oklaski),* który tak bardzo przyczynił się do odzyskania przez nas niepodległości i utrwalenia stosunków przyjaźni i wzajemnej pomocy między naszymi narodami.</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezydentobBierut">Krajowej Radzie Narodowej będzie przedłożona do zatwierdzenia umowa o przyjaźni, pomocy wzajemne) i współpracy powojenne) między Polską a ZSRR, umowa, która kładzie kres wszelkim sporom i konfliktom i stanowi kamień węgielny nowych dobrosąsiedzkich stosunków i wieczystej przyjaźni</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.16" who="#komentarz">(oklaski),</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezydentobBierut">wzajemnego zrozumienia I współpracy obu naszych państw i narodów. Umowa ta umacnia i utrwala na zawsze więź, jaką wytworzyła między narodem polskim a narodem sowieckim wspólnie przelana krew na polu walki ze zbójeckim najeźdźcą hitlerowskim. Odtąd żadne wrogie siły reakcyjne nie będą w stanie zakłócić przyjaźni z wielkim naszym sąsiadem wschodnim, którą demokracja polska zdobyła i którą piastować będzie. Jako główny czynnik, zabezpieczający nas przed groźbą nowej niemieckiej napaści i odwetu, Jako czynnik, zabezpieczający naszą niezawisłość i naszą pokojową twórczą pracę nad odbudową wielkości i rozkwitu Polski.</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezydentobBierut">Otwierając dziś 7 sesję Krajowej Rady Narodowej, mam zaszczyt powitać goszczących u nas po raz pierwszy przedstawicieli państw sojuszniczych, z którymi Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne. Witam więc p. Ambasadora ZSRR, Wiktora Lebiediewa, Posła Republiki Czechosłowackiej, p. Józefa Hojrata oraz przedstawiciela Francji, Ministra Pełnomocnego, p. Roggera Garreau.</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezydentobBierut">Szanowni Posłowie! Z wyrazem głębokiego smutku i czci pragnę złożyć hołd pamięci Wielkiego Męża, Myśliciela 1 Polityka, Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki, Franklina Delano Roosevelta. Śmierć jego w przededniu zwycięskiego zakończenia wojny z największym wrogiem ludzkości, barbarzyńskim hitleryzmem, była największą stratą, jaką w czasie tej wojny poniosły narody sprzymierzone. Naród polski z najgłębszą czcią chować będzie w pamięci Wielkiego Bojownika w walce z hitleryzmem, Wielkiego Szermierza idei postępu i demokracji, Franklina Roosevelta.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezydentobBierut">Proponuję, aby Wysoka Rada uczciła pamięć Jego minutą ciszy.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Wszyscy wstają i zachowują przez chwilę milczenie.)</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezydentobBierut">Nadeszły następujące depesze:</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezydentobBierut">„Do Pana B. Bieruta</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezydentobBierut">Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej — Warszawa.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezydentobBierut">Szczęśliwy Jestem, że mogę powitać Pana i w Pańskiej osobie Naród Polski z okazji Święta Narodowego Polski, które w tym roku zbiega się z wyzwoleniem Polski od niemieckich zaborców.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezydentobBierut">(—) M. Kalinin” „Do Pana E. Osóbki-Morawskiego</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezydentobBierut">Premiera Ministrów Polski — Warszawa.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezydentobBierut">Z okazji Święta Narodowego Polski — rocznicy Konstytucji 3-go Maja proszę przyjąć moje szczere pozdrowienia i najserdeczniejsze życzenia dla Pana osobiście i dla zaprzyjaźnionego Narodu Polskiego.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezydentobBierut">(—) J. Stalin.” „Do Pana B. Osóbki-Morawskiego</u> | |
| 48 | + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezydentobBierut">Ministra Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej — Warszawa.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezydentobBierut">Serdecznie pozdrawiam Pana z okazji Święta Narodowego Polski, które dziś Naród Polski świętuje w okresie odrodzenia silnej, niezależnej i demokratycznej Polski.</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezydentobBierut">(—) A. Wyszyński.”</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-3.33" who="#komentarz">(Po odczytaniu depesz Prezydent Bierut wznosi okrzyk):</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezydentobBierut">Niech żyje całkowicie już wyzwolona i wolna, odrodzona, demokratyczna Polska!</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-3.35" who="#komentarz">(Okrzyki: Niech żyjel Niemilknące oklaski. Orkiestra gra Hymn Narodowy.)</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezydentobBierut">Obywatele! Przed przystąpieniem do porządku obrad proponuję w uroczystym dniu naszego Święta Narodowego wręczyć odznaczenia, nadane uchwałą poprzedniej sesji Krajowej Rady Narodowej z dn. 2 stycznia r. b. za wybitne zasługi na polu walki z okupantem hitlerowskim i przy pracy nad odbudową odradzającej się państwowości polskiej. Jest to pierwsza lista odznaczeń, obejmująca działaczy społecznych, politycznych i wojskowych z terenów wyzwolonych przed dniem 1 stycznia r. b. Nie wątpię, iż sesja obecna Krajowej Rady Narodowej wyłoni komisję, która opracuje wnioski o nadaniu odznaczeń wszystkim pozostałym działaczom, zasłużonym w walce o zdobycie i utrwalenie naszej niepodległości.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">(Prezydent Bierut dokonuje wręczenia orderów i dokumentów odznaczonym Krzyżem Grunwaldu II Klasy i Krzyżem Grunwaldu III Klasy.)</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-3.38" who="#PrezydentobBierut">Wręczenie dalszych odznaczeń odbywać się będzie w Biurze Prezydialnym K. R. N., bądź też przez właściwe wojewódzkie rady narodowe.</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-3.39" who="#PrezydentobBierut">Orderem Polonia Restituta IV KI. odznaczono 141 osób. Polonia Restituta V KI. — 156 osób, Krzyżem Walecznych — 156 osób, Złotym Krzyżem Zasługi — 55 osoby, Srebrnym Krzyżem Zasługi— 455 osoby, Brązowym Krzyżem Zasługi — 151 osób.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-3.40" who="#PrezydentobBierut">Imienne listy odznaczonych ogłosi — „Monitor Polski” — Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-3.41" who="#komentarz">(Z kolei odbywa się uroczystość przekazania Prezydentowi K. R. N. ob. B. Bierutowi chorągwi lenna pruskiego z r. 1745, znalezionej w Malborku i przyniesionej przez delegację grupy operacyjnej przemysłu. Na podium prezydialne wchodzi delegacja wraz ze sztandarem. Kierownik grup operacyjnych kpt. Wiślicki wygłasza następujące przemówienie):</u> | |
| 60 | + </div> | |
| 61 | + <div xml:id="div-4"> | |
| 62 | + <u xml:id="u-4.0" who="#KptobWislicki">Obywatelu Prezydencie! Obywatelu Premierze! Obywatel Premier oświadczył, że mamy iść na zachód i organizować przemysł polski. Rozkaz ob. Premiera został wykonany. Natychmiast po rozpoczęciu ofensywy kadry przemysłowe, organizowane przez grupy operacyjne, ruszyły I w ciągu tygodnia obsadziły cały teren. Nasze zadanie zostało wykonane. Została dokonana inwentaryzacja, obsadzenie kierownictwa, określenie wartości fabryk. Uruchomiono w ciągu dwóch tygodni przeszło 2.000 fabryk, a przede wszystkim udało się skierować rzesze pracujące i inteligencję zawodową do obrony fabryk, udało się powstrzymać rabunek i złamać wrogą propagandę w stosunku do przemysłu oraz pozytywnie nastawić świat pracy do tych zadań.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-4.1" who="#KptobWislicki">Praca nasza została zakończona i otrzymaliśmy bardzo zaszczytną rolę — rozkaz przygotowania bazy dla przejęcia przemysłu na ziemiach pruskich, na ziemiach zachodnich i uruchomienia go dla dobra Państwa. Nasza grupa operacyjna wiedziała Jedno, że gdzie Jest silny przemysł, będzie silne państwo. Wiedzieliśmy, że trwałość granic musi być przygotowana siłą przemysłu, żeby Państwo mogło pracować. Pierwszym krokiem, który zrobiła morska grupa operacyjna po przybyciu do Malborka, było obsadzenie i zatknięcie biało-czerwonego sztandaru na tym zamku, z którego wyszło krzyżactwo, niemczyzna, mord, rabunek I hitleryzm. Postanowiliśmy w tym zamku, gdzie — jak wiedzieliśmy — muszą być ukryte dowody polskości tej ziemi, doszukać się dowodu, że ta ziemia jest polska. I spod stosu niemczyzny udało nam się wydobyć sztandar z 1745 r., który Jasno wskazuje na polskość tej ziemi.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-4.3" who="#KptobWislicki">Obywatelu Prezydencie! W naszych rękach, w rękach żołnierzy, w rękach ludu pracującego, w rękach marynarzy ten sztandar to symbol połączenia się wszystkich sił do pracy nad odbudową i wielkością Państwa, to symbol historycznego prawa do ziemi, symbol współpracy przemysłu na wielkiej ziemi w wielkich granicach, symbol wspólnej walki i pracy przemysłu i wojska w historii naszej walki o morze. Racz, Obywatelu Prezydencie, przyjąć ten sztandar z rąk tego, który go znalazł, z rąk obywatela Wilkońskiego, Pełnomocnika Rządu na okrąg malborski.</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">(Ob. Prezydent przyjmuje chorągiew lenna pruskiego i umieszcza ją na stole prezydialnym.)</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Następnie na podium wchodzi delegacja górników. Jeden z delegatów, ob. Mańczykowski wygłasza następujące przemówienie):</u> | |
| 69 | + </div> | |
| 70 | + <div xml:id="div-5"> | |
| 71 | + <u xml:id="u-5.0" who="#ObManczykowski">W imieniu polskiego górnictwa melduję Prezydentowi Krajowej Rady Narodowej, ob. Bolesławowi Bierutowi:</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-5.1" who="#ObManczykowski">Górnicy Polskich Zakładów Węglowych wyrażają głęboką wdzięczność jedynemu prawowitemu przedstawicielstwu Narodu Polskiego, Rządowi Tymczasowemu w Warszawie za opiekę i pomoc, okazaną braci górniczej i przemysłowi górniczemu uchwałą Rady Ministrów z dn. 11 kwietnia 1945 r. Dzienny plan wydobycia węgla na kwiecień 1945 r. wynoszący 38.500 ton — został przekroczony.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-5.3" who="#ObManczykowski">Wydobycie węgla wynosi obecnie ponad 42.000 ton dziennie, to jest 109% ilości przewidzianej w planie. Górnicy polscy wykonają również plan wydobycia na maj 1945 r. 55.500 ton, zapewniając w ten sposób sprawne działanie przewozów kolejowych, zakładów energetycznych i wszystkich okręgów przemysłowych w Polsce.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-5.4" who="#ObManczykowski">Niech żyje Krajowa Rada Narodowa i Jej Prezydent, Bolesław Bierut!</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-5.6" who="#ObManczykowski">Obywatelu Prezydencie, melduję, że dziś przywieźliśmy pierwszy podarunek węgla i przekazaliśmy Prezydentowi Miejskiej Rady Narodowej, jako pierwszy dar górnictwa polskiego.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-5.7" who="#ObManczykowski">Niech żyje Oblicze Majestatu Rzeczypospolitej Polskiej w osobie Tymczasowego Rządu Rzeczypospolite, Polskiej!</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-5.8" who="#komentarz">(Okrzyki: Niech żyją polscy górnicy! Oklaski.)</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Delegacja wręcza ob. Bierutowi adres hołdowniczy i posąg górnika wykonany z bryły węgla oraz szereg innych upominków: kowadło, wózek górniczy, młot itp.)</u> | |
| 81 | + </div> | |
| 82 | + <div xml:id="div-6"> | |
| 83 | + <u xml:id="u-6.0" who="#ObPrezydent">W imieniu Prezydium Rady pozwolę sobie złożyć Wam najserdeczniejsze podziękowanie za Wasz serdeczny stosunek do Krajowej Rady Narodowej, do nowego, odradzającego się Państwa Polskiego.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-6.1" who="#ObPrezydent">My wiedzieliśmy, budując demokratyczną Polskę, że podstawą, trzonem, oporą nowego państwa demokratycznego będzie klasa robotnicza i czołowa część te, klasy robotniczej — górnik polski.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-6.3" who="#ObPrezydent">Niech żyją górnicy Polskiego Zagłębia Węglowego!</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-6.4" who="#komentarz">(Okrzyki: Niech żyją! Oklaski.)</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-6.5" who="#ObPrezydent">Obywatele! Przystępujemy do porządku dziennego. Porządek dzienny wszyscy obywatele otrzymali, jeżeli więc nie będzie zgłoszeń odmiennych, będziemy go uważali za przyjęty.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-6.6" who="#komentarz">(Oklaski.) Jest jedna poprawka, mianowicie, żeby po punkcie 4 umieścić punkt — „Ratyfikacja umów międzynarodowych”. Czy w sprawie te, poprawki niema zastrzeżeń? (Oklaski.)</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-6.7" who="#ObPrezydent">Czy ktoś zgłasza sprzeciw? Nikt. Wobec tego przyjmujemy porządek dzienny z tą poprawką.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-6.8" who="#ObPrezydent">Proponuję na sekretarzy dzisiejszego zebrania posłów: Aleksandra Juszkiewicza i Józefa Ozgę-Michalskiego oraz na prowadzącego protokół i listę mówców sekretarza posła Ryszarda Obrączkę. Innych wniosków niema. Sprzeciwów niema. Proszę ob. ob. Sekretarzy o zajęcie miejsc.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-6.9" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego : Przyjęcie i zaprzysiężenie nowych posłów.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-6.10" who="#ObPrezydent">Prezydium Krajowej Rady Narodowej proponuje Wysokie, Radzie następujących kandydatów na posłów do Krajowej Rady Narodowej:</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-6.11" who="#ObPrezydent">ze Stronnictwa Demokratycznego 1.Barcikowski Wacław 2.Fijałkowski Wiesław 3.Guzicki Leszek Stefan 4.Klimowicz Andrzej 5.Miller Romuald ze Stronnictwa Ludowego 1.Baranowski Wincenty 2.Chruścielewski Mieczysław 3.Dybowski Stefan 4.Gancarczyk Jan 5.Gąsiorowski Stanisław 6.Inglot Antoni 7.Jagła Michał 8.Kopeć Władysław 9.Nadobnik Kazimierz 10.Pisula Feliks 11.Podedworny Bolesław 12.Rusin Jan 13.Sciborek Bolesław 14.Szymanek Piotr 15.Toporkiewicz Wojciech 16.Woner Tadeusz 17.Woźnicki Jan z P. P. R.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-6.12" who="#ObPrezydent">1.Baryła Marian 2.Bodalski Mieczysław 3.Brodziński Stanisław 4.Chełchowski Jan 5.Drzewiecki Michał 6.Dylewski Wincenty 7.Fiderkiewicz Alfred 8.Jaruszewski Mieczysław 9.Kalinowski Józef 10.Kalinowski Stefan 11.Kasman Leon 12.Kopczyński Maksymilian 13.Kowalski Aleksander 14.Kozłowska Helena 15.Król Franciszek 16.Lach Franciszek 17.Lipert Mieczysław 18.Polewka Adam 19.Rdzanek Józef 20.Ślusarek Kazimierz 21.Tkacz Karol 22.Treblińska Magda 23.Żymła Franciszek z P. P. S.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-6.13" who="#ObPrezydent">1.Ajnenkiel Eugeniusz 2.Armada Wacław 3.Baranowski Feliks 4.Bilewicz Tadeusz 5.Chudoba Franciszek 6.Gronkiewicz Kazimierz 7.Janasek Jan Konrad 8.Jerzyk Emil 9.Kazimierczak Jan 10.Leszczycki Jerzy 11.Miernik Leon 12.Niedziałek Stanisław 13.Nowicka Małgorzata 14.Pilchowa Rozalia 15.Pragerowa Eugenia 16.Sidowski Stanisław 17.Szyszko Michał 18.Tomasik Jan 19.Wachowicz Henryk 20.Wódzki Leon 21.Zygler Tadeusz 22.Dobrowolski Hieronim Wojewódzkie Rady Narodowe w Białymstoku 1.Hermanowski Wincenty 2.Jackowski Tadeusz 3.Orłowska Edwarda 4.Sokół Bolesław w Łodzi 1.Burski Julian 2.Duniak Stanisław 3.Socha-Domagalski Henryk w Poznaniu 1.Grajek Czesław 2.Osiński Dobromil 3.Piękniewski Zygmunt Związek Walki Młodych 1.Maciejewski Kazimierz 2.Morawski Jerzy 3.Tarłowska Irena T. U. R.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-6.14" who="#komentarz">(Młodzież)</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-6.15" who="#ObPrezydent">1.Kaczmarek Wiesław 2.Kuzańska Maria 3.Świętochowska Kazimiera Związki Spółdzielcze 1.Dominko Józef 2.Dratwa Franciszek 3.Drożniak Edward 4.Kuszewski Daniel 5.Oksiuta Władysław 6.Skałecki Henryk 7.Żerkowski Jan Związki Zawodowe:</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-6.16" who="#ObPrezydent">Komisja Centralna 1.Czapski Aleksander 2.Czerwiński Marian 3.Doliński Adam 4.Kuszyk Władysław 5.Sadło Genowefa Z. Z. K.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-6.17" who="#ObPrezydent">6.Żukowski Wacław</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-6.18" who="#ObPrezydent">Kooptowani 1.Borejsza Jerzy 2.Kaczorowski Michał 3.Nałkowska Zofia 4.Szymanowski Zygmunt To są wszystkie kandydatury na posłów, które przedkłada Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Czy w sprawie wymienionych kandydatur są Jakie zastrzeżenia?</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-6.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-6.20" who="#ObPrezydent">Zastrzeżeń nie ma. Uważam te kandydatury za zatwierdzone.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-6.21" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do ślubowania nowych posłów. Proszę wszystkich nowych posłów o podejście bliżej i powtarzanie za mną tekstu ślubowania</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-6.22" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-6.23" who="#ObPrezydent">„Ślubuję uroczyście Jako członek Rady Narodowej według najlepszego mego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży Jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę swoich sił i uzdolnień dla umocnienia Niepodległości i pomyślnego rozwoju Rzeczypospolitej.”</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-6.24" who="#komentarz">(Posłowie powtarzają za ob. Prezydentem słowa przysięgi.)</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-6.25" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-6.26" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu Prezesowi Rady Ministrów Rządu Tymczasowego R. P., ob. Osóbce-Morawskiemu.</u> | |
| 110 | + </div> | |
| 111 | + <div xml:id="div-7"> | |
| 112 | + <u xml:id="u-7.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Obywatelu Prezydencie! Obywatele Posłowie!</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-7.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przeżywamy wielkie i historyczne chwile w życiu naszego narodu. Cała prawie Polska wolna od najeźdźcy niemieckiego.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-7.2" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Święcimy triumf sprawiedliwości nad barbarzyństwem niemieckim. Za cierpienia, niezłomną walkę i heroizm naszego narodu, za wierność Ojczyźnie, za morze wylanych łez i krwi, za miliony ofiar pomordowanych rodaków w obozach i więzieniach niemieckich, doczekaliśmy się wolności i niepodległości oraz satysfakcji rozgromienia największego wroga naszego narodu i wroga ludzkości — hitlerowskich Niemiec.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-7.3" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Obok bohaterskiej, niezwyciężonej Armii wyzwolicielki, Armii Czerwonej doniosły udział w wyzwoleniu naszej Ojczyzny i w rozgromieniu armii hitlerowskich ma nasze dzielne, ofiarne Wojsko Polskie.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-7.5" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Żołnierz Wojska Polskiego, wierny syn swego narodu może z dumę powiedzieć o sobie, iż w dziele wielkiego zwycięstwa nad Niemcami, w dziele wyzwolenia Ojczyzny, w zdobyciu ziem niemieckich i w zdobyciu w dniu wczorajszym hitlerowskiej stolicy Berlina — był i jego poważny wkład; że na murach znienawidzonego Berlina zatknął on, obok sztandarów czerwonych, sztandary biało-czerwone, że za święte ruiny naszej Stolicy Warszawy zaniósł pomstę Narodu Polskiego do Berlina.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-7.7" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Po wieczne czasy żyć będzie chwała bohaterskiej Armii Czerwonej i jej genialnego Wodza Marszałka Stalina, za wyzwolenie naszej Ojczyzny! (Oklaski.) Na wieki pozostanie w naszych sercach cześć i miłość dla naszego Wojska Polskiego, za krew ofiarnie przelaną w walce o wyzwolenie Polski.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-7.9" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Bliskie i drogie są nam również ofiary naszego żołnierza polskiego, bijącego się dzielnie z dala od Ojczyzny za wyzwolenie innych narodów spod okupacji i ucisku hitlerowskiego.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-7.10" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wkroczyliśmy w nową erę naszych dziejów, kiedy żyć, pracować i budować będziemy w warunkach wolności, niepodległości i pokoju dla szczęścia naszego narodu, dla rozwoju i współpracy miłujących wolność narodów Europy i świata.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-7.11" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W tych wielkich historycznych dla nas dniach niechaj jeszcze żywszym tętnem zabiją serca wszystkich naszych rodaków, niechaj Jeszcze bardziej umocni się Jedność całego narodu, tak bardzo niezbędna dla nowych wysiłków i dla nowych zwycięstw, które nas czekają w gospodarce pokojowej i odbudowie kraju.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-7.12" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wojna obecna poczyniła olbrzymie spustoszenia gospodarcze i moralne. Polska, która była polem bojów dwukrotnie: raz w czasie napadu na Polskę we wrześniu 1939 r., drugi raz w okresie ustępowania wojsk niemieckich pod naporem Armii Czerwonej — ucierpiała w tej wojnie ogromnie. Niezależnie od działań wojennych Polska była w ciągu pięciu I pół lat wojny terenem najstraszliwszej okupacji hitlerowskiej, która dewastowała kraj i wyciskała żywotne soki narodu.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-7.13" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Barbarzyńca niemiecki mordował najdzielniejsze jednostki i warstwy narodu, burzył i grabił to, co najcenniejsze w naszej gospodarce i naszej kulturze.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-7.14" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Na ziemiach polskich i na oczach Polaków dokonał się wstrząsający dramat narodu żydowskiego, zwożonego tu ze wszystkich zakątków Europy. Na naszej ziemi w licznie rozsianych obozach śmierci mordowali zbrodniarze niemieccy miliony Jeńców i obywateli sowieckich, francuskich, włoskich, belgijskich, holenderskich, jugosłowiańskich, greckich i innych.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-7.15" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Na polskiej ziemi złowrogo dymiły piece Majdanka, Oświęcimia, zaczadzając atmosferę moralną, stępiając wśród mniej odpornych wrażliwość na codzienne, brutalne deptanie zasad etyki i moralności ludzkiej.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-7.16" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Teraz właśnie, kiedy zerwaliśmy dzięki Armii Czerwone, kajdany niewoli, kiedy wytężamy wszystkie siły dla odbudowy naszej państwowości, obnażyły się wszystkie rany naszego kraju i naszego narodu.</u> | |
| 129 | + <u xml:id="u-7.17" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Gdziekolwiek spojrzymy, wszędzie olbrzymie braki i spustoszenia. Zdewastowane fabryki, zrabowane surowce, zniszczony lub zrabowany transport, zmniejszone pogłowie bydła i koni, obniżony do granic najniższych stan sanitarny i zdrowotny ludności, zlikwidowane uniwersytety, szkoły, biblioteki, teatry, muzea, zastraszające obniżenie poziomu moralności i uczciwości wśród dość licznych warstw naszego społeczeństwa. Wciąż Jeszcze pracujemy w trudnych warunkach. Dźwigamy niełatwo brzemię ruiny wojenne. Nasz kolejarz czy górnik pracuje ofiarnie mimo dotkliwych wciąż jeszcze braków aprowizacyjnych. Nasz nauczyciel na skutek prawie całkowitego braku podręczników musi niejednokrotnie odręcznie lub na powielaczu przepisywać elementarz szkolny.</u> | |
| 130 | + <u xml:id="u-7.18" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Demokracja polska ujęła ster władzy w swoje ręce w niezwykle trudnych warunkach. — „Rządy” reakcyjnej emigracji londyńskiej pchały kraj ku nowe, katastrofie, rozpętały zbrodnicze walki bratobójcze w kraju i kopały przepaść między Polską a Związkiem Radzieckim. W tych warunkach tylko obóz szczerze demokratyczny, tylko partie zdolne do zaktywizowania wszystkich zdrowych sił w narodzie, tylko ludzie nieobarczeni odpowiedzialnością za dotychczasową katastrofalną politykę mogę wyprowadzić kraj z tak trudnego położenia.</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-7.19" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W tych warunkach, które bez osłonek przedstawiamy narodowi — tylko wysiłek najszerszych mas ludowych, tylko wysiłek całego narodu może dźwignąć kraj do nowego twórczego życia.</u> | |
| 132 | + <u xml:id="u-7.20" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Każdy uczciwy Polak musi wziąć na siebie odpowiedzialność i pomóc wysiłkowi Rządu w Jego ciężkiej pracy nad odbudową Państwa.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-7.21" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kto chciał stanąć z nami do uczciwej pracy, tego powitaliśmy z całą życzliwością, a kto Jeszcze zechce to uczynić, znajdzie z naszej strony gorące przyjęcie.</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-7.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-7.23" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Ale oskarżam z tego miejsca wszystkich tych, którzy, kierując się sobkostwem i ciasnym egoizmem, sabotują odradzające się Państwo dlatego tylko, że to nie oni stoją u steru Rządu. Nie stać ich nawet, prócz oszczerstw i defetyzmu, na rzeczową i uczciwą krytykę.</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-7.24" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Bierność, cóż dopiero sabotaż, wobec odradzającego się w tych warunkach Państwa jest niewybaczalną zbrodnią.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-7.25" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Demokracja polska ma dość siły na to, by karać i ukrócić samowolę wszelkiego rodzaju warchołów i sabotażystów oraz oduczyć pasożytnictwa spekulantów.</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-7.26" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Twórcza praca w podźwignięciu z ruin naszego Państwa przyciąga coraz liczniejsze rzesze obywateli. Wielu wczoraj Jeszcze otumanionych przez szkodników i warchołów politycznych, przez sługusów reakcji, dziś staje do szeregu budowniczych Państwa. Cenimy każdego fachowego pracownika, który szczerze chce oddać swe kwalifikacje w służbę odradzającego się Państwa. Otworzymy szeroko wrota dla tych, co kiedyś za chlebem lub w wyniku zawieruchy wojenne, znaleźli się daleko od Ojczyzny.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-7.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-7.28" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kraj czeka na swych zdolnych inżynierów, uczonych, artystów, lekarzy, dzielnych oficerów, marynarzy, rzemieślników, robotników i rolników.</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-7.29" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">31 grudnia ub. r. zamknęliśmy pewien okres historyczny w dziejach walk naszego narodu o wolność i niepodległość, o rządy demokratyczne.</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-7.30" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rok 1944, od dnia powołania Krajowej Rady Narodowe, po przez powołanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, aż do dnia powołania Rządu Tymczasowego był rokiem walki demokracji polskie, nie tylko z okupantem niemieckim, ale również z krajową i emigracyjną reakcją polską o zdrową myśl polityczną Polski, o duszę polskiego narodu. Siły obozu demokratycznego okrzepły w nierówne, walce z reakcją, obficie zasilaną z Londynu w latach straszliwej okupacji niemieckiej.</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-7.31" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Reakcja, nie prowadząc istotnej walki z okupantem niemieckim, rozbudowywała swój aparat przy pomocy obfitych środków finansowych, uważając za swój cel główny zagarnięcie władzy w Polsce.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-7.32" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kiedy została oswobodzona część terytorium Polski, kiedy walka polityczna została przeniesiona z wąskiej pozycji konspiracyjnej na szeroką arenę mas narodu, sytuacja zmieniła się radykalnie.</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-7.33" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Samo życie, bieg wypadków odsłonił przed narodem całą nicość zbankrutowanej polityki sanacyjnych i reakcyjnych polityków londyńskich. Nie utrzymała się i nie sprawdziła ani Jedna z tez politycznych reakcji. Po długiej nocy niewoli i okupacji naród był spragniony walki ze znienawidzonym okupantem niemieckim i serdecznej pracy dla odbudowy swego państwa. Toteż szybko ludzie uczciwi dostrzegli podłość i szkodnictwo tych, co nawoływali do bojkotu pracy dla Państwa, do bojkotu Wojska Polskiego, świadczeń dla Wojska i naszych miast.</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-7.34" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Równocześnie dzięki słusznej linii politycznej obozu demokratycznego zarówno na odcinku polityki zagranicznej, jak i wewnętrzne, wzrastał szybko w narodzie autorytet Krajowej Rady Narodowej i Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Obóz demokratyczny dążył niezłomnie do urzeczywistnienia swych podstawowych zadań zjednoczenia narodu dla walki z niemieckim okupantem, przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i innymi aliantami, odbudowy kraju, przeprowadzenia niezbędnych reform społeczno-gospodarczych z wielką reformą rolną na czele.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-7.35" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nie szczędziliśmy wysiłku, by Jedność narodu urzeczywistnić. Nie raz składaliśmy dowody dobre, woli, wyciągając rękę do zgody. Wychodziliśmy z założenia, że kiedy przed narodem polskim stoją tak wielkie i ciężkie zadania, jak wyzwolenie reszty kraju spod okupacji niemieckiej i odbudowa straszliwie zdewastowanego życia gospodarczego i kulturalnego — nie czas na rywalizacje partyjne, lecz skupić należy wszystkie siły demokratyczne, siły całego narodu w służbie wolności, niepodległości i odbudowy.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-7.36" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Na wyciągniętą przez nas rękę do zgody odpowiedziano bojkotem najżywotniejszych spraw państwowych, skrytobójczymi kulami z za węgła do żołnierzy, oficerów i przedstawicieli obozu demokratycznej Polski. Rząd demokratyczny zmuszony był odpowiedzieć surowymi konsekwencjami wobec zbrodniczych elementów, a naród odwrócił się od nich z pogardą.</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-7.37" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wszystko przemawia Jednak za tym, że chwiejność pewnych kół, szczególnie spośród członków dawnego Stronnictwa Ludowego, ustępuje i ustępować będzie coraz bardziej. Wyzbywają się oni coraz szybciej bezpłodnych wahań, gdyż wiedzą, że Jeśli nie włączą się do obozu walczącej demokracji polskiej, utoną w grzęzawisku reakcji, staną się wbrew swej woli — sługusami reakcji. Nie ma inne, drogi dla Polaka-demokraty niż ta, którą my kroczymy. Toteż idą oni tam, gdzie nakazuje im sumienie, tam, gdzie Jest ich Jedyne miejsce — do obozu budowniczych demokratyczne, państwowości polskiej, do obozu skupiającego się wokół Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej. Dla nich stoi otworem droga do twórcze, pracy państwowej, politycznej.</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-7.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-7.39" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rząd Tymczasowy nigdy nie odnosił się i nie odnosi wrogo do szeregowych członków AK i innych ugrupowań, którzy szczerze deklarowali się lub deklarują w pracy dla Państwa.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-7.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-7.41" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wiemy, że wrogowie nasi obrali metodę maskowania się i wkradania do aparatu państwowego w celach dywersyjnych i sabotażowych, lecz potrafimy odróżnić ziarno od plew, dywersantów od ludzi dobrej woli.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-7.42" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nic Jednak nie zdoła zmyć haniebnego faktu, że pewna część AK, zwłaszcza z grupy NSZ prowadzi zbrodniczą akcję już nie politycznego, a wręcz kryminalnego typu. Bo Jakże inaczej można nazwać mordowanie oficerów Wojska Polskiego? Bo Jakże inaczej nazwać mordowanie resztki ocalałych po potopie hitlerowskim Żydów? Takie objawy zwyrodnienia i bandytyzmu będą przez nas tępione z całą bezwzględnością.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-7.43" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jesteśmy przekonani, że społeczeństwo poprze całkowicie wysiłki Rządu w tym kierunku i wyrzuci poza nawias życia społecznego zwyrodnialców, którzy plamią imię Polaka i wciąż Jeszcze spełniają służalczo haniebną rolę pachołków rasistowskiego reżimu, gdy wali się w gruzy pod razami zwycięskie, demokracji zgniły gmach hitleryzmu.</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-7.44" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Drugi okres w życiu odradzającej się Polski — to czteromiesięczny okres istnienia Rządu Tymczasowego. Cechuje go proces wytężone, pracy organizacyjne, we wszystkich dziedzinach pracy państwowej w skali całego kraju.</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-7.45" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie polityki zagranicznej osiągnęliśmy za ten czteromiesięczny okres wielkie sukcesy polityczne.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-7.46" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zwycięstwo obozu demokratycznego i jego myśli politycznej znajduje wymowny wyraz nie tylko w kraju, nie tylko przez zwiększający się wpływ nasz na emigrację, ale również w postawie państw sojuszniczych. Rząd Tymczasowy uznany został przez Czechosłowację i Jugosławię, nawiązane zostały pierwsze nici współpracy z Włochami, Szwecją i innymi państwami.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-7.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-7.48" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Konferencja Krymska kierowników wielkich mocarstw powzięła doniosłe uchwały, które zbiegają się z naszą linią polityczną, zaś uchwała odnośnie wyłonienia w Polsce Rządu Jedności Narodowej, którego trzonem winien być Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej w Warszawie, odpowiada w swe, istocie naszej postawie. Jak również niewątpliwie pragnieniom przytłaczające, większości społeczeństwa polskiego, które zdecydowanie odwróciło się od garstki awanturników politycznych, mianujących się „rządem” polskim w Londynie. Wszelkie Inne rozwiązanie, o które ubiega się garstka polskich reakcjonistów byłoby pogwałceniem naszej rzeczywistości i woli narodu, to też nigdy nie uzyskałoby Jego zgody. Rzeczywistości tej nie może ani zmienić, ani zasłonić przykry fakt niezaproszenia przedstawicieli Rządu Tymczasowego na konferencję w San Francisco, poświęconą sprawie ustanowienia systemu powojennego bezpieczeństwa świata. Polska przedstawia zbyt poważny czynnik materialny i moralny, żeby mogła być pominięta, kiedy narody sprzymierzone mają decydować o pokoju i bezpieczeństwie Europy. W interesach trwałego pokoju i bezpieczeństwa Jest konieczny współudział Polski. Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej nie ponosi odpowiedzialności za zwłokę w realizacji uchwały Konferencji Krymskie, w sprawie Polski. Tym bardziej krzywdząca Jest postawa tych mężów stanu, którzy wbrew jasno wyrażonej opinii olbrzymiej większości narodu polskiego spowodowali niedopuszczenie odrodzonej Polski do stołu obrad w San Francisco.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-7.49" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Polska oraz ZSRR poniosły w tej wojnie największe ofiary, Polska wykazała dużo hartu, heroizmu i uporu w bezwzględnej walce z wrogiem pomimo straszliwego terroru i ofiar. Polsce należy się godne miejsce w rodzinie narodów sprzymierzonych. Wierzymy niezachwianie, że bliski Jest dzień, kiedy sprawiedliwości w tej sprawie stanie się zadość.</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-7.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-7.51" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nieobecność Polski na Konferencji w San Francisco Jest zjawiskiem przemijającym, natomiast faktem o doniosłości historycznej i największym sukcesem Polski w dziedzinie polityki zagranicznej jest zawarcie paktu przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-7.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-7.53" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Fakt ten utrwala i pogłębia historyczny, pozytywny zwrot w polityce zagranicznej Polski odnośnie jej wschodniego sąsiada. Ten pakt gwarantuje nam spokój, niepodległość i siłę naszego Państwa teraz i na przyszłość. Ten pakt i nowa polityka zagraniczna Polski torują drogę do tego, by Polska stanęła w rzędzie pierwszych narodów Europy, a jednocześnie są olbrzymim wkładem w dziele pokoju i bezpieczeństwa świata.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-7.54" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Pakt polsko-sowiecki będzie, jak sądzimy, podstawowym ogniwem całego łańcucha umów, które pragniemy zawrzeć z Czechosłowacją, Jugosławią, Francją i innymi państwami, umów stanowiących skuteczne dopełnienie systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, którego doniosłość całkowicie doceniamy. Nie trzeba chyba dodawać, że pragniemy Jak najserdeczniejszych stosunków z wielkimi narodami Anglii i Stanów Zjednoczonych. Nie dziw więc, że naród polski powitał podpisanie tego paktu z niezwykłym entuzjazmem. Po gorzkich i bolesnych doświadczeniach ostatnich wojen widzi w nim bowiem najlepszą rękojmię trwałego pokoju, a więc i rozkwitu gospodarczego i kulturalnego. Toteż milionowe rzesze narodu zwarły się dokoła Rządu Tymczasowego, darząc go całkowitym zaufaniem i poparciem, o czym świadczą wymownie niezwykle imponujące manifestacje w dniu 1 i 3 maja.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-7.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-7.56" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Ale nie tylko polityczne korzyści płyną dla nas z paktu polsko-sowieckiego. Pomoc i współpraca gospodarcza, która istnieje już obecnie i rozwija się, a która będzie uregulowana traktatem handlowym, pomogła nam przetrwać najcięższy dla nas okres wojny i rokuje Jak najlepsze dla nas perspektywy na przyszłość. Tanią drogą wodną mogą do Polski z ZSRR przychodzić brakujące nam: ruda żelazna, bawełna i inne surowce, a z Polski do ZSRR odchodzić tą samą drogą węgiel, wyroby włókiennicze itp.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-7.57" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W najbliższym czasie zostanie zawarta umowa o repatriacji Polaków z ZSRR, na podstawie której wrócą do Ojczyzny nie tylko obywatele polscy z przed września 1939 r., ale także będą mogli wrócić do Polski ci Polacy z ZSRR, którzy byli obywatelami sowieckimi przed wrześniem 1939 r., a którzy czują się Polakami i chcą wrócić do Polski.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-7.58" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-7.59" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przechodzę teraz do naszych osiągnięć na odcinku wojskowym. Wojsko Polskie przedstawia już dwie potężne armie, wspaniale uzbrojone, mające wiele jednostek pancernych oraz poważne lotnictwo. Braki w korpusie oficerskim, wywołane wymordowaniem masy oficerów polskich w Katyniu i innych obozach niemieckich, dużą ilością oficerów znajdujących się na emigracji i pewną ilością oficerów-reakcjonistów spod znaku NSZ i AK uchylających się od służby wojskowej, wypełniamy forsownym szkoleniem nowych kadr oficerskich. Bez przerwy szkoli oficerów dla odrodzonego Wojska polskiego ponad 10 szkół oficerskich. Prowadzimy dalej konsekwentnie wielkie dzieło demokratyzacji korpusu oficerskiego, kierując się w pierwszym rzędzie zdolnościami i dzielnością kandydatów oraz ich szczerym patriotyzmem.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-7.60" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rozbudowujemy coraz bardziej własne Już zaopatrzenie naszej Armii, zwłaszcza w takie materiały jak mundury, obuwie itp.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-7.61" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Mamy plany uruchomienia własnego przemysłu wojennego i możliwej jego rozbudowy na miarę wielkiego i silnego państwa, jakim Polska będzie po tej wojnie.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-7.62" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Odrodzone Wojsko Polskie, choć młode jeszcze i niedostatecznie czasami przeszkolone, dotrzymuje kroku doborowym wojskom Armii Czerwonej, zwłaszcza że jest doskonale zaopatrzone w nowoczesną broń, a o jego bitności decyduje głęboka ideowość, gorąca miłość Ojczyzny i pragnienie bezlitosnej walki z wrogiem.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-7.63" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wojsko Polskie już niejednokrotnie z ust najbardziej miarodajnych znawców wojskowych, a przede wszystkim z ust Marszałka Stalina, otrzymało ocenę bitnego, wartościowego i mającego wspaniałą przyszłość przed sobą wojska.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-7.64" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-7.65" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wojsko Polskie cieszy się wielką sympatią i szacunkiem u bratniej, zwycięskiej Armii Czerwonej. Wojsko Polskie posiada poważne własne sukcesy bojowe, jak przełamanie i zdobycie ufortyfikowanego przez Niemców wału pomorskiego, forsowanie Odry i Nissy itp.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-7.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-7.67" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Te wspaniałe wyniki i zwiększenie chwały oręża polskiego Wojsko Polskie okupiło poważnymi ofiarami w zabitych i rannych żołnierzach i oficerach, okupiło obficie już przelaną krwią serdeczną swych najdzielniejszych i bohaterskich jednostek. Znany Jest bowiem wszystkim zacięty opór, z jakim walczy, wróg na froncie wschodnim i brawura polskiego żołnierza, który bezlitośnie opór ten łamie na przypadających mu odcinkach frontu.</u> | |
| 180 | + <u xml:id="u-7.68" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Z ofiary, wysiłku i bohaterstwa polskiego żołnierza odrodzonego Wojska Polskiego rodzi się wolna, silna i niepodległa Polska, rośnie legenda o męstwie Polskiego Żołnierza, pogłębia się szacunek dla naszego narodu.</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-7.69" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Mówiąc o Wojsku Polskim, ani na chwilę nie zapominamy o naszych dzielnych i bohaterskich żołnierzach i oficerach, walczących z Niemcami na Innych frontach. Wiemy, że wbrew zbrodniczym intencjom Andersów i innych reakcyjnych generałów krew swą przelewają za wspólną sprawę, toteż nie wątpimy, że znajdą drogę do serca narodu, drogę powrotu do kraju. Nigdy zaś bardziej, niż obecnie, nie był nam drogi i bliski każdy wartościowy i istotny wysiłek naszych żołnierzy i naszych rodaków, wysiłek, który należy złączyć i podsumować, aby ukazać w pełni wielkość naszego bohaterskiego narodu, aby godnie i dumnie upomnieć się o należne Polsce miejsce wśród narodów Europy i świata.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-7.70" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-7.71" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nasza Milicja i Bezpieczeństwo Publiczne pracują w niezwykle ciężkich warunkach. Odradzająca się państwowość nie mogła i nie może zapewnić Jeszcze naszym organom bezpieczeństwa zaspokojenia często najbardziej elementarnych potrzeb, jak mundury, obuwie, zaaprowizowanie, podczas gdy pieniężne wynagrodzenie nie może być wysokie ze względu na politykę finansową Państwa.</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-7.72" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przedwojenny aparat bezpieczeństwa, dobierany odpowiednio przez sanację, okazał się w okresie okupacji całkowicie zgniłym, poszedł w swej większości na taką czy inną współpracę z okupantem, toteż został znienawidzony przez cały naród. Jest więc nie do pomyślenia, aby go użyć w nowotworzonym aparacie bezpieczeństwa. Pierwszymi kadrami naszego bezpieczeństwa byli partyzanci. Dzielnym, odważnym, młodym bojownikom konspiracji i walki z okupantem niemieckim brak jednak często doświadczenia w tym zakresie i znajomości przepisów prawa. Nieraz działali więc sposobem — „partyzanckim”. Tymczasem innego aparatu jeszcze nie było, a nie było czasu na masowe szkolenie, gdyż należało niezwłocznie spełniać bieżące konkretne zadania. A te zadania były i są o wiele większe, niż kiedykolwiek.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-7.73" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Działalność agentur hitlerowskich na tyłach armii, nacjonalistów ukraińskich oraz rodzimych faszystów spod znaku NSZ i AK, fakty wynikające z braku doświadczenia młodego aparatu administracyjnego oraz szereg zjawisk powstających na tle rozluźnienia więzów moralnych w ogóle, co Jest normalnym zjawiskiem wojennym, a w wyniku zbrodniczej okupacji hitlerowskiej zjawiskiem szczególnie ostrym — oto poważne obiektywne trudności.</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-7.74" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W tych warunkach nasz aparat bezpieczeństwa i milicji dały dowody niezwykłej często ofiarności i poświęcenia w walce ze zbrodniczymi zakusami reakcji.</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-7.75" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Oczywiście zdajemy sobie sprawę z wielkich braków naszych organów bezpieczeństwa, lecz nieustannie zmierzamy do zmian na lepsze.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-7.76" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zredukowaliśmy część aparatu zbyt młodego wiekiem i zastąpili go starszymi rocznikami, bardziej doświadczonymi, zredukowaliśmy część elementu partyzanckiego i zastąpili go zaciągiem z szeregów organizacji demokratycznych i związków zawodowych, powiększyliśmy Już procent umundurowanych, usprawniliśmy zaopatrzenie, przeszkoliliśmy na kursach nowych pracowników, wychowując ich pod względem ideowym i zawodowym.</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-7.77" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przecinać będziemy wszelkie objawy samowoli ze strony poszczególnych funkcjonariuszy, Jak najostrzej zwalczać będziemy fakty korupcji, gdziekolwiek się one pojawią.</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-7.78" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-7.79" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dalsze usprawnienie naszego aparatu bezpieczeństwa widzimy w niezmordowanym szkoleniu, dobieraniu kadr ideowych za pośrednictwem demokratycznych partii, związków zawodowych, organizacji młodzieżowych, wyposażeniu technicznym, podnoszeniu autorytetu organów bezpieczeństwa. Stan naszego bezpieczeństwa polepszy się znacznie z chwilą ustania działań wojennych, co pozwoli nam wzmocnić garnizony wojskowe i dobrać odpowiednie kadry oficerów dla nowych organów bezpieczeństwa.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-7.80" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Naszym niezmiennym i konsekwentnym dążeniem jest zbudowanie organów bezpieczeństwa publicznego, służących narodowi i demokracji. Jest naszym pragnieniem podnieść wysoko i moralne stanowisko i godność tych organów.</u> | |
| 193 | + <u xml:id="u-7.81" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nasza młoda administracja publiczna miała i ma jeszcze również wielkie trudności do pokonania w swej pracy. Brak dostatecznych środków komunikacji i łączności, brak dostatecznego doświadczenia u wielu naszych wójtów, burmistrzów, prezydentów i starostów, oraz wielka liczba niezwykłej wagi problemów, wymagających Jednoczesnego w czasie realizowania (jednoczesna odbudowa aparatu na całym terenie wyzwolonym, reforma rolna, repatriacja, zaludnienie ziem zachodnich, siew, kontyngenty, niezbędna odbudowa dróg i mostów itp.) — oto obraz sytuacji obiektywnej.</u> | |
| 194 | + <u xml:id="u-7.82" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Powoli Jednak normalizuje się i usprawnia nasz aparat administracyjny w miarę dobierania lepszych i bardziej doświadczonych kadr, usprawnienia łączności i komunikacji, zakończenia niektórych pilnych prac, nabywania doświadczenia administracyjnego. Dążymy przede wszystkim do podniesienia poziomu kwalifikacyj naszych starostów, naszych prezydentów miast i burmistrzów oraz całego aparatu administracyjnego. Wojewodą musi być pełnoprawnym i faktycznym gospodarzem swego województwa, starosta swego powiatu, prezydent i burmistrz swego miasta. Wzmacniając władzę kierowników administracji ogólnej, jednocześnie zmierzamy konsekwentnie do pełnej demokratyzacji naszej administracji i naszego samorządu. Rady narodowe — wojewódzkie, powiatowe, miejskie i gminne mają być tym czynnikiem, który wniesie inicjatywę i demokratycznego ducha do pracy nad administracją. Nie wszystkie rady narodowe ukonstytuowane są prawidłowo, nie wszystkie rozumieją stojące przed nimi zadania. Dołożymy Jednak starań, aby pracę rad narodowych usprawnić, niewłaściwości skorygować, wydobyć za pośrednictwem rad maksimum wysiłku samego społeczeństwa w dziele odbudowy życia państwowego, zaspokajania potrzeb społeczeństwa i odbudowy kraju.</u> | |
| 195 | + <u xml:id="u-7.83" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poważną bolączką naszego samorządu terytorialnego jest kwestia własnych finansów. Zasadniczo samorząd powinien oprzeć swoją gospodarkę budżetową na własnych dochodach. Tylko w wyjątkowych wypadkach może samorząd zwracać się do Skarbu Państwa o pomoc i subwencję. Na przeszkodzie stały: nieuregulowanie systemu podatkowego, brak sprawnego aparatu egzekucyjnego, zniszczenia w katastrach i księgach bierczych, ustawowe zwolnienia niektórych obiektów podatkowych (gospodarstwa repatriantów, podlegające reformie rolnej), zastój życia gospodarczego wywołany wojną itp.</u> | |
| 196 | + <u xml:id="u-7.84" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Rząd przedsięwziął energiczne kroki w celu dopomożenia samorządom do oparcia ich gospodarki budżetowej na własnych wpływach, w szczególności przez zreformowanie i uproszczenie systemu podatkowego oraz zrzeczenie się niektórych podatków państwowych na rzecz samorządu.</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-7.85" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dążymy do sprawnej i silnej władzy terenowej, do pełnej demokratyzacji samorządu terytorialnego i do rozkwitu jego pracy w terenie.</u> | |
| 198 | + <u xml:id="u-7.86" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W obecnym okresie na czoło naszych zagadnień państwowych wysuwają się zagadnienia gospodarcze.</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-7.87" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Cała Polska wyzwolona. Mamy demokratyczny Rząd i siłę zbrojną. Przeprowadziliśmy i przeprowadzamy wielkie i zbawienne dla narodu reformy społeczne. Mamy wspaniałe perspektywy gospodarczego, politycznego i kulturalnego rozwoju. Zawarliśmy pakt przyjaźni i współpracy z naszym wielkim sąsiadem na wschodzie. Możemy z ufnością i wiarą patrzeć w Jasne i szczęśliwe jutro Polski.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-7.88" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Czego nam brak? Aby to jasne i szczęśliwe Jutro Polski osiągnąć, trzeba nam zdobyczy i sukcesów gospodarczych. A dla osiągnięcia tych zdobyczy i sukcesów gospodarczych głównie potrzeba dwóch rzeczy: warunków obiektywnych i wytężone, pracy.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-7.89" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Trzy główne ministerstwa wysuwają się pod tym względem na czoło: Przemysł, Aprowizacja, Transport.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-7.90" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Polska w nowych granicach stała się państwem wysoko uprzemysłowionym. Kopalnie i huty Śląska, przemysł włókienniczy Łodzi, szeroko rozwinięty przemysł budowlany, dość rozwinięty i mający perspektywy rozwoju przemysł skórzany, spożywczy i inne mogą dostarczyć milionom rąk roboczych pracy, całemu narodowi wielu bogactw przemysłowych i jeszcze sporo towarów eksportować. Zwłaszcza otwierają się dla nas wielkie perspektywy i korzystne warunki współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim, a także i z innymi państwami. Potrzebujemy rudy żelaznej, bawełny, samochodów. Możemy w zamian ofiarować węgiel, gotowe wyroby włókiennicze z przerobionych surowców importowych i inne artykuły. Niezbędne surowce posiadamy lub otrzymujemy z importu.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-7.91" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Żeby rozwinąć i podnieść wydajność naszego przemysłu, trzeba nam dysponować transportem i żywnością dla pracujących. Ograniczam się do syntetycznego omówienia tych zagadnień, gdyż szerzej zostaną one ujęte w sprawozdaniu przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-7.92" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nie mogę jeszcze dokładnie ocenić, jak zostanie przeprowadzona kampania siewu wiosennego, która będzie podstawą naszego wyżywienia w sezonie 1945/46 r. Są bardzo duże obiektywne trudności w przeprowadzaniu tej kampanii. Do największych trudności należą: nierozminowanie poważniejszych obszarów, brak sprzężaju i wyludnienie niektórych terenów w strefie niedawnych operacyj wojennych.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-7.93" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Otrzymaliśmy pomoc siewną ze Związku Radzieckiego, pomaga nam też wojsko w akcji siewnej. Rząd robi wszystko, aby pomóc rolnikom obsiać pola. Żeby jednak akcja siewna została w całości przeprowadzona, trzeba wysunąć ją jako najważniejsze i najpilniejsze zadanie. Jeśli nie obsiejemy — nie będziemy mieli żywności pod dostatkiem na rok bieżący i przyszły. Wydaje mi się, że perspektywy aprowizacyjne nie są złe, jeśli się zważy, że kończy się wojna na bezpośrednio nas dotyczących terenach. Poza tym w czasie wojny i okupacji społeczeństwo przywykło żyć niezwykle skromnie.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-7.94" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dziś trudności aprowizacyjne naszych miast wypływają nie tyle z braku podstawowych artykułów żywnościowych (za wyjątkiem mięsa i tłuszczów), ile w duże, mierze z braków transportowych i nie dość sprawnie działającego aparatu aprowizacyjno-rozdzielczego.</u> | |
| 207 | + <u xml:id="u-7.95" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Trudności transportowe częściowo są pokonane. Obecnie już znacznie swobodniej możemy dysponować transportem kolejowym na ten cel. Powiększamy też nasz transport samochodowy.</u> | |
| 208 | + <u xml:id="u-7.96" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nasz aparat aprowizacyjno-rozdzielczy jest jeszcze mało sprawny oraz poszczególne Jego gałęzie nie synchronizowały ze sobą w pracy. Obok handlu prywatnego działa aparat Ministerstwa Aprowizacji, brygady do zbierania kontyngentów i kooperacja. Przedsięwzięliśmy energiczne kroki, aby skoordynować pracę i działalność tych trzech, podstawowych komórek aprowizacyjnych. Wypadnie nam rozwiązywać te niezwykle trudne zagadnienia etapami. W pierwszym rzędzie trzeba nam zorganizować prawidłową aprowizację poszczególnych kategorii pracowników. Jak np. kolejarzy, górników, nauczycielstwa itp.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-7.97" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Żeby zrealizować zagadnienia aprowizacyjne, odwołujemy się do współdziałania przede wszystkim samych zainteresowanych pracowników oraz do spółdzielczości. Nasz wysiłek połączony ze współdziałaniem zainteresowanych i spółdzielczości rokuje nam pomyślne rozwiązanie zagadnienia.</u> | |
| 210 | + <u xml:id="u-7.98" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Na terenach nowo wyzwolonych koleje nie zostały tak zniszczone przez okupanta, jak na prawym brzegu Wisły. Toteż szybciej i sprawniej rozpoczęły normalną pracę. Tu na lewym brzegu Wisły dewastacja dotyczyła więcej wywozu maszyn i sprzętu kolejowego z niektórych ośrodków, uratowanych następnie w drodze do wywózki w głąb Niemiec. Najgorzej przedstawiał się stan mostów, które okupant wszędzie wysadzał w powietrze. Odbudowaliśmy Jednak Już dotychczas przy pomocy Armii Czerwone, blisko 800 mostów.</u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-7.99" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Uruchomiliśmy dotychczas 60 dalekobieżnych pociągów pasażerskich i 190 pociągów miejscowych, razem 250 pociągów pasażerskich na dobę. Transport towarowy na potrzeby gospodarki niewojennej wynosił w marcu 12.652 wagony, głównie dla przewozu węgla i ma stałą tendencję zwyżkową.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-7.100" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Uruchomiliśmy szereg warsztatów kolejowych. Nasze warsztaty przeprowadzają poważne prace remontowe, np. DOKP w Poznaniu wyremontowało 100 parowozów i 1000 wagonów. Nasze fabryki w Poznaniu i Chrzanowie wypuściły Już pewną ilość nowych parowozów i przeprowadzają kapitalny remont starych parowozów.</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-7.101" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poważnie szwankuje wyładunek związany z brakiem dostatecznej ilości rąk do pracy, a ten ostatni brak — z trudnościami aprowizacyjnymi.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-7.102" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W pokonywaniu trudności i organizacji kolejnictwa bardzo wydatnie pomaga Związek Zawodowy Kolejarzy.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-7.103" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-7.104" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poza transportem kolejowym uruchomiliśmy komunikację lotniczą na trzech trasach wiążących ze sobą najważniejsze miasta Polski, Jak Warszawa — Łódź, Warszawa — Katowice, Warszawa — Poznań, Łódź — Katowice, Łódź — Poznań itd.</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-7.105" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zwiększenie transportu kolejowego dla celów gospodarki wewnętrznej, sprawna i właściwa aprowizacja kolejarzy oraz pogłębienie współpracy administracji kolejowe, ze Związkiem Zawodowym Kolejarzy — oto trzy główne wytyczne naszego kolejnictwa, a tym samym i rozwoju życia gospodarczego Polski. Nasi dzielni i znani na całym świecie z wybitnych zdolności kolejarze rokują najlepszą gwarancję rozwojowi naszego kolejnictwa.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-7.106" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zagadnienie rynku pracy jest u nas również ważnym zagadnieniem, od którego zależy rozwój życia gospodarczego, dobrobyt narodu i odbudowa kraju.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-7.107" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">O ile w czasie okupacji niemieckiej tempo żółwia w pracy i niektóre czynności spekulacyjne uchodziły za czyny patriotyczne, to dzisiaj, kiedy kra, czeka na odbudowę, ten stan rzeczy dale, trwać nie może.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-7.108" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przedsiębierzemy energiczne kroki w celu rugowania w społeczeństwie niechęci do pracy produktywnej, wprowadzenia należytego opodatkowania oraz wyłączenia spekulantów od różnego rodzaju praw, jak np. pozbawienie kartek żywnościowych, zakaz meldowania się w dużych miastach itp.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-7.109" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-7.110" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W celu ustalenia faktycznego stanu rzeczy i regulowania rynku pracy zostaną stworzone państwowe urzędy zatrudnienia.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-7.111" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zagadnienie pracy regulujemy i regulować będziemy w dalszym ciągu przez zawieranie umów zbiorowych i usprawnienie aprowizacji dla pracujących.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-7.112" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Myślimy o powołaniu Funduszu Wczasów Robotniczych, prowadzimy częściowo akcję likwidacji nędzy mieszkaniowe, wśród robotników, przeznaczając znaczną ilość mieszkań poniemieckich i mieszkań zdrajców narodu na te cele.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-7.113" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przygotowuje się dekrety o rozszerzeniu i pogłębieniu ubezpieczeń społecznych.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-7.114" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wielkie są potrzeby kraju w dziedzinie opieki społecznej. Prowadzimy akcję opieki społecznej we własnym zakresie, jak i poprzez różnego rodzaju zakłady charytatywne.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-7.115" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zwracamy szczególną uwagę na opiekę nad inwalidami wojennymi i ofiarami wojny.</u> | |
| 228 | + <u xml:id="u-7.116" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Powołaliśmy oddzielne Ministerstwo Zdrowia, chcąc temu zagadnieniu poświęcić więcej miejsca niż dotychczas. Chcemy powiększyć opiekę lekarską nad matką i dzieckiem, nad młodzieżą, nad klasą robotniczą 1 nad wsią polską, która przed wojną znajdowała się w opłakanych warunkach sanitarnych. Poświęcimy dużo zainteresowania przemysłowi farmaceutycznemu. Prowadzimy wytężoną walkę w celu zapobiegania chorobom epidemicznym.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-7.117" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Gospodarka na odcinku skarbowym idzie w kierunku: oszczędności, niedopuszczenia do inflacji, uzdrowienia i uproszczenia systemu podatkowego i wzrostu dochodów skarbowych.</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-7.118" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Gospodarka budżetowa nie została jeszcze zrównoważona, a to z następujących względów: nieopanowania Jeszcze wszystkich źródeł podatkowych, stosunkowo dużych wydatków na wojsko, przejściowego okresu deficytu w niektórych gałęziach przemysłu itp.</u> | |
| 231 | + <u xml:id="u-7.119" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Budżet nasz jest wybitnie inwestycyjny. W miesiącu kwietniu np. wydatki państwowe bieżące wzrosły w stosunku do marca o 130%, natomiast wydatki inwestycyjne o 360%. Dotychczasowe budżetowanie odbywało się systemem jednomiesięcznym. Obecnie przechodzimy na system budżetów kwartalnych. Dużą rolę w ożywieniu życia gospodarczego odegra odbudowany system bankowy. Dążymy do jak największego zreglamentowania gospodarki państwowej, aby nadać jej stałość i plan.</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-7.120" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Mimo dużych trudności budżetowych dość szeroko są uwzględniane wydatki społeczno-oświatowe. Budżet Ministerstwa Oświaty w kwietniu np. w stosunku do marca wzrósł czterokrotnie, Kultury i Sztuki dwuipółkrotnie. Poważnie wzrastają też wydatki na opiekę społeczną.</u> | |
| 233 | + <u xml:id="u-7.121" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Reforma systemu podatkowego idzie w kierunku zmniejszenia ilości podatków i oparcia dochodów na kilku podstawowych podatkach. Wprowadziliśmy specjalny podatek od wzbogacenia wojennego.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-7.122" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-7.123" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przeprowadziliśmy ujednolicenie waluty przez wycofanie z obiegu czterech różnych walut i wprowadzenie jednej — złotego. Akcja ta wymagała olbrzymiej pracy i napotykała na duże trudności przy przeprowadzaniu. Było też przy tej akcji sporo niedociągnięć i niezadowolenia, a nawet nadużyć. Nadużycia były i są ścigane, niedociągnięcia różnego rodzaju wyrównywaliśmy nawet po upływie przewidzianych terminów i wyrównujemy do dziś dnia. Pozytywne skutki akcji wymiany pieniędzy ujawniają się w pełni dopiero teraz. Został m. in. zahamowany wzrost cen. Obserwuje się nawet spadek cen. Większego spadku cen należy się spodziewać z chwilą rzucenia na rynek większej ilości towarów przemysłowych, co nastąpi w najbliższym czasie.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-7.124" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-7.125" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W pracach nowego Ministerstwa Odbudowy Kraju na pierwszy plan wysuwa się odbudowa stolicy, Warszawy, ale tego tematu nie będę rozwijał, gdyż będzie mu poświęcony referat specjalny. Zostało zabezpieczone i skoncentrowane dysponowanie materiałami budowlanymi. Zajmujemy się normalizacją elementów i planów oraz przepisów budowlanych, celem wniesienia do budownictwa maximum standardu i najnowszych zdobyczy techniki W pracach Ministerstwa Rolnictwa na pierwszy plan wysuwają się: reforma rolna i akcja siewna. Na dzień 6 kwietnia 1945 r. akcja parcelacyjna wyglądała jak następuje: ogólna liczba majątków 7.302 czyli 2.659.506 ha, z tego wyłączono w całości lub w części od parcelacji majątków 1.116 czyli 337.674 ha, już rozparcelowano majątków 2.641 czyli 537.470 ha, w toku parcelacji majątków 2.223 czyli 1.122.596 ha. Akcja parcelacyjna idzie szybko naprzód. Cały szereg powiatów zakończył już parcelację.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-7.126" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">jeżeli idzie o akcję siewną, to największe potrzeby wykazują te tereny, gdzie ustalił się przejściowo front w przerwie między letnią ofensywą 1944 a zimową 1945 r. Na tych terenach na 669.000 ha zasiano oziminami zaledwie 12%, a do obsiewu jarymi zbożami pozostaje 303.000 ha, co wymaga dostarczenia 55.000 ton zbóż jarych. Na pokrycie tego zapotrzebowania zużyje się 10.000 ton zboża aprowizacyjnego. 15.000 ton zboża zebranego w drodze wymiany za towary przemysłowe, 25.000 ton otrzymujemy z zapasów Armii Czerwonej, 1.600 ton otrzymujemy z zapasów Wojska Polskiego. Reszta — 3.200 ton ma być pokryta z samopomocy sąsiedzkiej. Odnośnie sadzeniaków ziemniaczanych braki wynoszą około 50.000 ton, co zostanie pokryte z rezerw: woj. lubelskiego — 2.180 ton, woj. poznańskiego — 9.538 ton, woj. łódzkiego— 20.076 ton. Dalsze rezerwy ziemniaków są jeszcze w pow. płockim i w woj. poznańskim. Poważną trudność stanowi duży brak sprzężaju. Straty w pogłowiu końskim szacuje się na 60%. Rząd przychodzi rolnictwu z wydatną pomocą w organizacji stacji traktorowych, które obsługują potrzeby gospodarstw indywidualnych na podstawie dobrowolnej umowy i za odpowiednią opłatą. Niezależnie od pomocy w traktorach Armia Czerwona i Wojsko Polskie zobowiązały się uprawić na terenach zachodnich 700.000 ha ziemi.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-7.127" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Z innych prac w dziedzinie rolnictwa podnieść należy rozwój szkolnictwa rolniczego i spółdzielczości rolniczej, do czego w dużym stopniu przyczyniła się reforma rolna.</u> | |
| 240 | + <u xml:id="u-7.128" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kontyngenty wpływają w stopniu zadowalającym. Brakiem w tej dziedzinie była kwestia niepunktualnej zapłaty za dostarczone kontyngenty, ale było to głównie z przyczyny niedomagania aparatu zbiórki kontyngentów. Również nastąpiło zahamowanie wypłat premiowych dla oddawców kontyngentów w postaci przydziału towarów przemysłowych po twardych cenach państwowych. Mogę Jednak zapewnić rolników, że towary te lub inne równej wartości otrzymają.</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-7.129" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Stan zniszczenia sieci pocztowej przez okupanta był bardzo dotkliwy. W szeregu miejscowości uległy zniszczeniu budynki pocztowe, natomiast inwentarz biurowy i specjalny został rozgrabiony i zniszczony prawie w 100%.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-7.130" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Podczas kiedy w sierpniu 1944 r. było czynnych 216 placówek pocztowych, to obecnie Jest czynnych 2150 placówek pocztowo-telekomunikacyjnych (800 urzędów pocztowych i 1350 agencyj.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-7.131" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Używanie komunikacji pocztowej lotniczej datuje się od września 1944 r. Bolączka tej komunikacji — to nieregularność z przyczyn atmosferycznych i braków benzyny. Obecnie w tym celu będzie wykorzystana szeroka sieć komunikacji lotniczej (20 transportowców i 100 maszyn typu — „P.O.2”). 29 marca uruchomiono pocztę lotniczą na linii Warszawa — Moskwa, a 30 marca na trasie Warszawa — Łódź — Kraków — Rzeszów — Lublin — Warszawa.</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-7.132" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Do końca lutego poczta doręczyła 15 milionów przesyłek. W najbliższym czasie zostanie wprowadzona obsługa w dyrekcjach Bydgoszcz, Wrocław i Olsztyn. Zamierzamy zawrzeć porozumienie pocztowe w sprawie wzajemnego tranzytu oraz ruchu telefonicznego i telegraficznego pomiędzy Polską a Z. S. R. R. i innymi krajami.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-7.133" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-7.134" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Planuje się uruchomić na nowo Pocztową Kasę Oszczędności oraz dokonywanie zaopatrzeń emerytalnych i inwalidzkich.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-7.135" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeszcze większe zniszczenia były dokopane w dziale urządzeń telekomunikacyjnych. Uległy zniszczeniu przede wszystkim linie napowietrzne międzymiastowe, sieci miejskie, linie kablowe i urządzenia stacyjne. Zdołaliśmy dotychczas przy wielkich trudnościach materialnych i narzędziowych uruchomić na terenie kraju 133 obwody telefoniczne drutowe o łącznej długości 4.604 km. oraz 65 większych sieci miejskich telefonicznych i szereg mniejszych. Uruchomiliśmy obsługę radiokomunikacyjną między 31 miejscowościami. W najbliższym czasie będą uruchomione połączenia Warszawy z Gdynią i Gdańskiem. W Warszawie w najbliższym czasie będzie znacznie rozbudowana sieć telefoniczna, m. in. prowadzi się pracę przy odbudowie automatycznej centrali na 5000 numerów. Również połączenia międzymiastowe będą usprawnione.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-7.136" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W dziedzinie oświaty spustoszenia i zniszczenia dokonane przez okupanta są wyjątkowo ciężkie. Urządzenia szkolne, pracownie i pomoce naukowe zostały w 90% zniszczone lub wywiezione. Ogromne straty poniosło nauczycielstwo.</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-7.137" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Zadaniem Rządu w tej dziedzinie było w pierwszym rzędzie zorganizowanie tego, co ocalało, powołanie do życia szkół na starych podstawach. Cała Polska objęta została siecią administracji szkolnej, zorganizowano 11 kuratoriów, inspektoraty szkolne powołują do życia szkoły także na niedawno wyzwolonych ziemiach zachodnich.</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-7.138" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Ministerstwo Oświaty opracowuje następny etap, którym będzie zasadnicza reforma ustroju szkolnego. Nowy ustrój szkolny winien zrealizować postulat demokratycznej szkoły polskiej.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-7.139" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-7.140" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Udostępnieniem nauki na wszystkich szczeblach masom ludowym, robotnikom, chłopom, inteligencji pracującej, nowy ustrój szkolny musi znieść sztuczne przegrody odcinające chłopom i robotnikom dostęp do szkół średnich i wyższych. Akcja pomocy i opieki nad młodzieżą, stypendia, bursy i stołówki winny doprowadzić już w krótkim czasie do zasilenia szeregów inteligencji masowym dopływem elementu robotniczego i chłopskiego.</u> | |
| 253 | + <u xml:id="u-7.141" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 254 | + <u xml:id="u-7.142" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Szkoła musi być zreformowana nie tylko pod względem ustrojowym, musi w niej zapanować nowy duch zgodny z demokratycznymi ideałami.</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-7.143" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-7.144" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Szkoła Polska musi być wolna od faszystowskiej ideologii, którą zaszczepiał gorliwie reżym przedwrześniowy. Toteż w przyspieszonym tempie przygotowywane są nowe programy i podręczniki, nad którymi pracują najwybitniejsi specjaliści. Dążymy do tego, by w wyzwolonej Polsce szkoła nowa w treści i formie wychowywała w duchu demokratycznym zastępy przyszłych budowniczych kraju.</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-7.145" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dużą uwagę przykłada Rząd do sprawy szkół wyższych i nauki. Odzyskanie prastarych ziem polskich na zachodzie nakłada na Rząd obowiązek przywrócenia ich kulturze polskie), wyplenienia śladów wielowiekowej germanizacji. Zadanie to m. in. spełniać będzie sieć szkół wyższych, która obejmie również ziemie odzyskane. Rząd, realizując hasło nauki i badań naukowych, czyniąc wysiłki w kierunku zapewnienia wszystkim pracownikom nauki warunków umożliwiających im pracę, będzie zarazem konsekwentnie dążyć do demokratyzacji szkół wyższych, do udostępnienia ich wszystkim warstwom społeczeństwa. Szkoły wyższe nie mogą pozostawać oderwane od naszej społecznej rzeczywistości, muszą zaspokajać potrzeby odbudowującego się kraju.</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-7.146" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Odbudowa szkolnictwa napotyka na poważne trudności. Jedną z nich są zniszczenia dokonane przez okupanta w kadrach nauczycielskich, w budynkach oraz urządzeniach szkolnych. Polska nigdy nie miała dość nauczycieli, aby objąć całą młodzież w wieku szkolnym. Dziś po tym, gdy tylu nauczycieli zginęło z rąk niemieckich katów, jeszcze dotkliwiej odczuwamy brak nauczycieli. W ciągu najbliższych lat musimy wyszkolić 30.000 nauczycieli, zbudować kilka tysięcy izb szkolnych.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-7.147" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przedmiotem ciągłej troski Rządu Jest sprawa położenia materialnego nauczycieli. Do poprawy położenia nauczycieli zmierza uchwalony przez Komitet Ekonomiczny przy Radzie Ministrów projekt dekretu o zaszeregowaniu nauczycieli. Projekt ten naprawia główne krzywdy, jakie wyrządziła nauczycielstwu ustawa sanacyjna. Opracowywany Jest projekt dekretu o weryfikacji pracy nauczycielskiej w okresie okupacji. Aby Jednak Już obecnie przyjść z pomocą pracującym ofiarnie rzeszom nauczycielskim, potrzebne Jest współdziałanie społeczeństwa, a przede wszystkim rad narodowych — gminnych, powiatowych, miejskich i wojewódzkich. Na te organa samorządu winna spaść część troski o losy szkoły i nauczyciela.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-7.148" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wysiłek Rządu i całego społeczeństwa pójdzie po linii podniesienia społecznej pozycji nauczyciela. Dużą rolę w tych wysiłkach Rządu odegrać winien zorganizowany, zawodowy ruch nauczycielski. Czynnik społeczny reprezentowany w pierwszym rzędzie przez organizacje nauczycielskie winien być dopuszczony do współpracy w sprawach szkoły.</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-7.149" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Dokonuje się powolne przeobrażenie naszego szkolnictwa. Polega ono m. in. na rehabilitacji upośledzonego dotąd szkolnictwa zawodowego. Szkolnictwo zawodowe, ze względu na Jego znaczenie przy odbudowie kraju, ulega gruntownej reformie i upowszechnieniu.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-7.150" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Z ważniejszych reform Ministerstwo Oświaty opracowało projekty, mające przyspieszyć przeszkolenie kadr oraz ułatwić dostęp do szkół wyższych te, młodzieży, która nie zdołała osiągnąć pełnego średniego wykształcenia. Synowie robotników i chłopów, którzy nie mogli sobie pozwolić na ukończenie liceum, Jeśli wykażą się zdolnością, minimalnym przygotowaniem i zapałem do pracy, otrzymają możność ukończenia politechniki i uniwersytetów.</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-7.151" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Praca na odcinku oświaty mimo trudności, wywołanych zniszczeniami i wojną, trwa, jakkolwiek jej efekty nie zawsze widoczne są bezpośrednio. Rząd, doceniając znaczenie tego odcinka dla całokształtu budowy demokratycznej i silnej Polski, zdecydowany Jest przezwyciężyć wszystkie trudności, jakie stać będą na drodze do stworzenia demokratycznej, dostępnej dla wszystkich szkoły.</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-7.152" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Życie kulturalne kraju to dziedzina, na które, w sposób najdotkliwszy odbiły się rządy okupanta. Toteż tym większy wysiłek konieczny jest dla odbudowy życia kulturalnego w kraju. W zrozumieniu wagi tego wysiłku Krajowa Rada Narodowa powołała do życia Ministerstwo Kultury i Sztuki. Na cele kultury i sztuki Rząd wyasygnował w roku bieżącym: w styczniu 2.337.550 zł, w lutym 4.051.500 zł, w marcu 4.051.500 zł, w kwietniu 12.765.000 zł, jeśli nie liczyć sum asygnowanych przez pełnomocników Rządu na terenach nowo wyzwolonych, a sięgających kilku milionów.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-7.153" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wiemy, jak niedostateczna była przed wojną opieka Państwa nad zabytkami przeszłości. Aby stworzyć ramy organizacyjne, w których zagadnienia muzealne i konserwatorskie będą mogły się pomyślnie rozwijać, powołano do życia Naczelną Dyrekcję Muzeów i Ochrony Zabytków. Nowoutworzona Dyrekcja rozpoczęła trudną swą akcję. Remontuje się szacowne gmachy wawelskie, otacza się opieką zabytki Warszawy, specjalną troskę budzą losy świadomie zniszczonych zabytków polskiego Gdańska. Przejęto na własność Państwa Muzeum Narodowe w Warszawie. Powołano do życia pracownię konserwatorską, której zadanie polega na ratowaniu od zagłady zniszczonych i uszkodzonych dzieł sztuki. Wśród nich pierwsze miejsce zajmują arcydzieła Jana Matejki, m. in. — „Bitwa pod Grunwaldem”, „Hołd Pruski”, — „Kazanie Skargi” i inne.</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-7.154" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Specjalnego poparcia moralnego i materialnego wymaga żywa współczesna twórczość artystyczna: literatura, malarstwo, rzeźba, grafika, muzyka. Poeci i pisarze, malarze i rzeźbiarze, kompozytorzy — muszą mleć stworzone warunki pracy, aby mogli jak najowocniej i jak najintensywniej pracować dla powetowania braków twórczości polskiej. Dla koordynacji ich wysiłków, dla stworzenia ośrodków, mogących występować w imieniu twórców i zabezpieczyć ich prawa, powstały odpowiednie związki: Związek Kompozytorów, Związek Literatów i Związek Artystów Plastyków. Związki te przy wydatnym, moralnym i materialnym poparciu Państwa rozpoczęły swe prace. Utworzono dla pisarzy i artystów szereg domów odpoczynkowych, domów pracy.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-7.155" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Drugą stroną zagadnienia, związanego z popieraniem twórczości artystycznej, jest udostępnienie sztuki szerokim masom. Obywatel zgłodniały jest widowisk o wysokim poziomie artystycznym. To, czym go karmił w te, dziedzinie okupant, to kabaret i pornografia. W tym świetle do roli zagadnienia państwowego wyrasta stworzenie teatrów, orkiestr, chórów, koncertów, które by reprezentowały wysoki poziom artystyczny. Dotychczas zorganizowano już pięć wielkich orkiestr symfonicznych oraz dwanaście teatrów. Teatry polskie Wilna i Lwowa przejeżdżają do teatrów na naszych ziemiach zachodnich.</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-7.156" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wykształcenie wielkich kadr specjalistów, którzy z kolei mogliby wychowywać całe społeczeństwo w duchu podniesienia poziomu artystycznego, możliwe Jest jedynie przy utworzeniu sieci państwowych lub społecznych szkół artystycznych na wyższym, średnim i niższym szczeblu nauczania.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-7.157" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Uruchamia się 4 konserwatoria i 2 akademie sztuk pięknych. Niezależnie od nich powstaje sieć średnich i niższych placówek kształcenia muzycznego, teatralnego, plastycznego, jak i szkoły przemysłu artystycznego i zdobnictwa.</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-7.158" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Aby pokierować twórczością samorodną i ochotniczą kraju i stworzyć pole dla rozwoju sztuki ludowej, powołane zostały przez Ministerstwo do życia Ośrodki Krzewienia Kultury i Sztuki. Mają one za zadanie ponieść kulturę artystyczną w najszersze masy społeczeństwa, na wieś i do ośrodków robotniczych.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-7.159" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Ministerstwo Informacji i Propagandy jest zupełnie nowym sektorem w naszym aparacie rządowym. Za pośrednictwem nasze) propagandy staramy się przede wszystkim, by naród polski przeniknęła głęboka świadomość państwowa, aby jak najszersze rozpowszechnienie celowych założeń polskie, polityki państwowe, było wykonane i zrealizowane. Propaganda nasza szerzy świadomość olbrzymich przeobrażeń politycznych, społecznych i ekonomicznych, jakie zachodzą na ziemiach polskich.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-7.160" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Szeroko rozbudowana sieć urzędów wojewódzkich, oddziałów powiatowych informacji i propagandy pozwala na planową i zorganizowaną akcję dla realizacji wyże, wymienionych celów. Na dzień dzisiejszy jest około 120 zorganizowanych Domów Kultury oraz przeszło 2300 świetlic. Mamy również do zanotowania około 150 zespołów artystycznych przy świetlicach, co świadczy o żywej aktywności kulturalne, naszych mas ludowych. Zorganizowano 19 kursów kierowników świetlic, po ukończeniu których około 500 nowo wyszkolonych kierowników świetlic wyruszyło w teren. Na 7 kursach propagandystów szkolono nowe kadry krzewicieli naszych idei i celów. Setki tysięcy plakatów, haseł, odezw, sloganów i broszur mobilizuje naród polski wokół najgłówniejszych zagadnień naszego życia politycznego, gospodarczego i społecznego. Cały majątek państwowy poligraficzny jest ujęty w formę przedsiębiorstwa państwowego p. n. „Państwowe Zakłady Graficzne”.</u> | |
| 273 | + <u xml:id="u-7.161" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W ostatnim okresie wzrosła znacznie działalność i znaczenie Polskie, Agencji Prasowe, — „Polpress”. Kilkanaście placówek — „Polpressu” w kraju dostarcza obszernych informacji o całokształcie życia społecznego, politycznego i gospodarczego kraju. — „Polpress” posiada obecnie dość rozgałęzioną sieć placówek zagranicznych, jak w Moskwie, Sztokholmie, Paryżu, Bukareszcie, Londynie, New-Yorku, Ankarze, Teheranie itd. Placówki te dokonują poważne, pracy w zakresie dostarczania prasie zagranicznej zaprzyjaźnionych z nami narodów prawdziwych i obiektywnych informacji o Polsce.</u> | |
| 274 | + <u xml:id="u-7.162" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Działalność wydawnicza, propaganda czytelnictwa i kultura książki w Polsce ogniskuje się przede wszystkim w ramach podstawowe, instytucji p. n. Spółdzielnia Wydawnicza — „Czytelnik”.</u> | |
| 275 | + <u xml:id="u-7.163" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Radio nasze popisać się może pokaźną cyfrą 166 uruchomionych radiowęzłów oraz 2500 głośników radiowych, rozstawionych w większych skupiskach ludności. W szybkim tempie postępuje naprzód odbudowa radiostacji raszyńskiej, poznańskiej i budowa rozgłośni łódzkiej.</u> | |
| 276 | + <u xml:id="u-7.164" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wielkie spustoszenie, jakiego dokonał okupant w miastach polskich, nie pozwala chwilowo na normalny rozwój nasze, kinofikacji. Ilość około 200 kin uważać należy w stosunku do potrzeb za znikomą. Organizacja własne, wytwórni filmowej na szeroką skalę, jakoteż szybkie tempo odbudowy stworzy warunki dla rozwoju te, ważne, dla życia społeczeństwa naszego dziedziny.</u> | |
| 277 | + <u xml:id="u-7.165" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Niezwykle korzystną jest praca naszych urzędów informacji i propagandy na ziemiach zachodnich. Akcja odniemczania, budzenie świadomości narodowej, aktywizacja ludności dla budownictwa demokratycznego dała doskonałe wyniki.</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-7.166" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nasza praca ustawodawcza poszczycić się może dużym dorobkiem. Do dnia 1 maja ogłoszono w Dzienniku Ustaw 169 aktów prawnych, w tej liczbie 9 ustaw, 99 dekretów i 59 rozporządzeń. Na warsztacie ustawodawczym znajdują się obecnie 42 akty prawne.</u> | |
| 279 | + <u xml:id="u-7.167" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli chodzi o organizację naszego sądownictwa, to znajdujemy się w stadium końcowym prac organizacyjnych. Uruchomiono 7 sądów apelacyjnych, 7 specjalnych sądów karnych, 31 sądów okręgowych, 279 sądów grodzkich (na terenach guberni generalnej oraz woj. białostockiego tylko 17 sądów grodzkich nie działa jeszcze).</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-7.168" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Sądownictwo specjalne — utworzone dekretem P.K.W.N. z dnia 12 września 1944 r. — w pełni spełnia swe zadania. Zbrodniarze faszystowsko-hitlerowscy oraz zdrajcy narodu polskiego powoływani są do surowe, odpowiedzialności. Do prokuratur specjalnych sądów karnych wpłynęło 4301 spraw, w tym większość kwalifikujących się do zastosowania kar obozów przymusowych. Zapadło już ponad 200 wyroków skazujących na karę śmierci i ciężkie więzienie.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-7.169" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Naszemu Biuru Kontroli Państwowej stawiamy zadanie wzmożenia kontroli do walki z łapownictwem, spekulacją i wszelkiego rodzaju nieuczciwością</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-7.170" who="#komentarz">(oklaski),</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-7.171" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">zakorzenionymi w czasie okupacji niemieckiej i jeszcze dość szeroko rozpowszechnionymi w naszym życiu publicznym. Będziemy karać i tępić z całą surowością spekulację mieszkaniową, t. zw. popularnie — „szabrownictwo” pod pozorem pracy na terenach zachodnich i wszelkie inne nadużycia. Wzywamy całe społeczeństwo do współdziałania z Rządem i Biurem Kontroli, do tępienia wszelkiego rodzaju nadużyć materialnych i prawnych, które chcemy z naszego życia wypalić gorącym żelazem i uczynimy to przy pomocy społeczeństwa.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-7.172" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-7.173" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Na wszystkich odcinkach życia społecznego i politycznego daje się zauważyć coraz większe ożywienie i aktywność. Odrodzone i okrzepłe w walce wyzwoleńcze} partie demokratyczne realizują Jedność działania koalicji rządowej, zachowując swe odrębne oblicze polityczne i ideologię.</u> | |
| 286 | + <u xml:id="u-7.174" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Harmonijna współpraca stronnictw koalicyjnych realizuje najlepiej Jedność narodu w służbie odrodzonej, demokratycznej państwowości polskiej, nie hamując rozwoju poszczególnych partii, których szeregi rosną z dnia na dzień. Dotyczy to w równej mierze PPS i PPR, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, które są spadkobiercami najpiękniejszych tradycji polskiej demokracji, walczącej w wieku 19 na barykadach wolności w całej Europie, przeciw siłom reakcji i wstecznictwa.</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-7.175" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W parze z rozwojem party, politycznych rosną organizacje młodzieży.</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-7.176" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Powstaje też cały szereg organizacji społecznych, oświatowych, literackich itd. a przede wszystkim wspaniale rozwija się nasz ruch zawodowy, który jest mocno zainteresowany i zaabsorbowany szeregiem problemów państwowego znaczenia, oraz ruch spółdzielczy. Wyrazem tego rozwoju społeczno-politycznego Jest stosunkowo duża, jak na nasze trudności na rynku papierniczym, ilość ukazujących się pism. Wychodzą</u> | |
| 289 | + <u xml:id="u-7.177" who="#komentarz">32</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-7.178" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">organa codzienne i około 75 periodyków.</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-7.179" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Chciałbym pod koniec wspomnieć o wielkim zagadnieniu zaludnienia ziem zachodnich. Tym zagadnieniem powinno się zająć obok Rządu i jego organów całe społeczeństwo. Problem to niezwykle poważny. Niemcy z naszych ziem zachodnich poważną ilość ludności polskiej wysiedlili lub wprost wytępili. Przede wszystkim tam teraz kierujemy naszych repatriantów z Ukrainy, Białorusi, Litwy. Tam też głównie skierowana zostanie ludność polska z repatriacji z innych terenów ZSRR. Ale poza tym jeszcze poważna liczba ludności winna wyjechać z województw centralnych, z ich przeludnionych miast, ludność bezrolna I zbędna na wsi z tychże województw.</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-7.180" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Tak, jak kiedyś nasza 1-sza Armia rzuciła jako główne hasło — „na zachód”, tak też i my teraz rzucamy narodowi to hasło. — „Na zachód! pójdziemy na zachód”, na prastare ziemie polskie, skąd nas odepchnęła ongiś wraża siła germańska w swym pochodzie na wschód.</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-7.181" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Tam, na prastarych ziemiach słowiańskich, gdzie spoczywają święte kości naszych przodków, naszych ojców, dziadów i pradziadów, przypomnimy sobie wspaniałą naszą historię, kiedy Prusak składał Rzeczypospolitej „Hołd Pruski”. Tam, na zachodzie, na Nissie, Odrze i na szerokich brzegach Bałtyku zbudujemy granitowy wał polski przeciwko zaborcy niemieckiemu, któremu już nigdy więcej nie pozwolimy deptać naszej świętej ziemi ojczystej.</u> | |
| 294 | + <u xml:id="u-7.182" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 295 | + <u xml:id="u-7.183" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poślijmy na zachód najdzielniejszych administratorów, najpracowitszych rolników, najlepszych fachowców do przemysłu, najdzielniejszych naszych marynarzy i żołnierzy, najbardziej ideowych nauczycieli i wychowawców, którzy zaniosą tam i ugruntują na wieki polskie granice, polskie prawo, polską gospodarkę i kulturę.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-7.184" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">I znowu powtórzę nasze najgorętsze życzenie. Tym życzeniem jest jeszcze pełniejsze zrealizowanie hasła o jedności narodu, by w zgodzie i jedności w tym historycznym dla nas momencie stanąć na wysokości zadania i odbudować Polskę naprawdę wielką, silną, demokratyczną i niepodległą.</u> | |
| 297 | + <u xml:id="u-7.185" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u> | |
| 298 | + </div> | |
| 299 | + <div xml:id="div-8"> | |
| 300 | + <u xml:id="u-8.0" who="#ObPrezydent">Przybyła z frontu delegacja oficerów i żołnierzy i Armii Polskiej.</u> | |
| 301 | + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Wchodzących na salę członków delegacji witają burzliwe oklaski i entuzjastyczne okrzyki: Niech żyje Wojsko Polskie! Delegacja ustawia się przed Prezydium.)</u> | |
| 302 | + <u xml:id="u-8.2" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu płk. Jaroszewiczowi, zastępcy Dowódcy I Armii.</u> | |
| 303 | + </div> | |
| 304 | + <div xml:id="div-9"> | |
| 305 | + <u xml:id="u-9.0" who="#PlkobJaroszewicz">Obywatelu Prezydencie! Zastępca Dowódcy I Armii Wojska Polskiego do spraw polityczno-wychowawczych płk. Jaroszewicz melduje:</u> | |
| 306 | + <u xml:id="u-9.1" who="#PlkobJaroszewicz">Z rozkazu Dowódcy I Armii W. P. gen. dyw. Popławskiego przybyła delegacja żołnierzy i oficerów I Armii dla uczczenia sesji Krajowej Rady Narodowej w związku z pełnym wyzwoleniem kraju i z tym, że żołnierz naszej Armii bije Niemca na jego własnej ziemi.</u> | |
| 307 | + <u xml:id="u-9.2" who="#PlkobJaroszewicz">Składam na ręce Wasze, Obywatelu Prezydencie, i Wysokie, Izbie dla Narodu Polskiego pozdrowienia od naszych jednostek, które brały udział w zdobyciu Berlina i walczących w pościgu za wrogiem nad brzegami Łaby.</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-9.3" who="#PlkobJaroszewicz">Obecni są w delegacji przedstawiciele: dyw. piechoty gen. Bewziuka, dyw. piech. gen. Kieniewicza, dyw. piech. płk. Surżyca, dyw. piech. płk. Gajkowskiego, dyw. piech. płk. Szejpaka, bryg. art. cięż. gen. Kierpa, bryg. art. ciężk. płk. Błońskiego, bryg. art. haub. płk.</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-9.4" who="#PlkobJaroszewicz">Wikientiewa, bryg. art. płk. Laszenki, dyw. panc. płk. Irzyka, dyw. przeciwlotniczej płk. Prokopowicza, bryg. kawalerii płk. Dawidziuka, pułku czołgów ciężkich ppłk. Janczelenki, pułku dział samobieżnych ppłk. Guroczkina, brygady saperów płk. Lubańskiego, pułku moździerzy ppłk. Popowicza, dywizji lotniczej gen. Połynina.</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-9.5" who="#PlkobJaroszewicz">I Armia składa Wam, Obywatelu Prezydencie, i Wysokiej Izbie, meldunek z etapu walk o wyzwolenie Kraju i rozszerzenie jego granic. Jesteśmy dumni, że meldujemy się dziś w Warszawie, którą wyzwolił swą krwią i męstwem żołnierz 1 Armii.</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-9.6" who="#PlkobJaroszewicz">Bitwa o Warszawę, rozgromienie warszawskiego ugrupowania Niemców, forsowanie Wisły i złamanie zasadniczej linii obronnej Niemców na wschodzie — to początek etapu.</u> | |
| 312 | + <u xml:id="u-9.7" who="#PlkobJaroszewicz">W pościgu za wrogiem I Armia pod dowództwem gen. dyw. Popławskiego dokonała potężnego marszu od Wisły na Pomorze w niezwykle trudnych warunkach walki, śnieżycy, bezdroża. Po przekroczeniu dawnej granicy wstąpiliśmy na zachodnie Pomorze i rozpoczęliśmy walkę o przywrócenie Polsce prastarych ziem na starym szlaku Krzywoustego. Potężny Wał Pomorski, żelazo-betonowa linia obronna, wzmocniona naturalnymi przeszkodami wodnistego pojezierza, został w marszu złamany przez nasze dywizje.</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-9.8" who="#PlkobJaroszewicz">Ruszyliśmy stamtąd nad morze. Padła pod ogniem naszego szturmu potężna twierdza Kołobrzeg. Nasze czołgi ruszyły z oddziałami Armii Czerwone, na Gdynię I Gdańsk. Stanęliśmy szeroko nad morzem I Odrą. Prastare Pomorze, obficie skropione krwią polskiego żołnierza, wróciło do Macierzy.</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-9.9" who="#PlkobJaroszewicz">W trzecim etapie dobijania wroga na jego własnej ziemi I Armia w zwycięskim boju sforsowała Odrę i wytyczyła granicę Polski na zachodnim brzegu rzeki. Opór przeciwnika na Alt Oder i kanale Hohenzollernów został złamany. Po zdobyciu szeregu miast i wsi niemieckch wdarliśmy się w głąb Niemiec. Dziś jednostki I Armii szturmują gniazdo najeźdźcy — Berlin i gonią Niemców ku Łabie. Na ruinach Berlina obok zwycięskich chorągwi czerwonych powiewają nasze sztandary.</u> | |
| 315 | + <u xml:id="u-9.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 316 | + <u xml:id="u-9.11" who="#PlkobJaroszewicz">Na szlaku walk od Wisły do Berlina i Łaby zadaliśmy wrogowi ciężkie straty: zabito 55.000 niemieckich żołnierzy i oficerów, wzięto do niewoli 26.000, zniszczono czołgów i dział samobieżnych 106, zdobyto czołgów i dział samobieżnych 96, zniszczono dział różnego kalibru 763, zdobyto dział 642, zniszczono 1600 ckm-ów, zdobyto 1900 ckm-ów, zniszczono ponad 500 bunkrów nieprzyjaciela i wiele innych. Usialiśmy ten szlak bojowy mogiłami własnych żołnierzy, walczyliśmy bowiem zażarcie i krwawo, ale straty nasze są kilkakrotnie niższe od strat Niemców.</u> | |
| 317 | + <u xml:id="u-9.12" who="#PlkobJaroszewicz">W uznaniu zasług bojowych rozkazy Naczelnego Dowódcy, gen. broni Żymierskiego, rozkazy Marsz. Stalina, odezwy marsz. Żukowa d-cy frontu wielokrotnie podkreślały dzielność i bohaterstwo naszego żołnierza.</u> | |
| 318 | + <u xml:id="u-9.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 319 | + <u xml:id="u-9.14" who="#PlkobJaroszewicz">Walcząc ramię w ramię z bohaterską Armią Czerwoną, doznawaliśmy od nie, niejednokrotnie pomocy i podtrzymania dodatkowymi środkami ognia i techniki. Dowództwo Frontu robiło wszystko, aby operacje I Armii miały zawsze dostateczne zabezpieczenie ogniowe, aby nasze boje kosztowały jak najmniej zbytecznej krwi. Nawzajem częstokroć pomagaliśmy manewrem i ogniem naszym sąsiadom z Czerwonej Armii. Nasze braterstwo broni, wykute w ogniu walk, jest faktyczne i wiecznie trwałe.</u> | |
| 320 | + <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 321 | + <u xml:id="u-9.16" who="#PlkobJaroszewicz">Jesteśmy dumni, że jako Wojsko Demokracji Polskiej, idąc od zwycięstwa do zwycięstwa, okryliśmy oręż Polski niespotkaną w historii chwałą. Zanieśliśmy nasze sztandary bojowe głęboko na ziemie wroga. Wbijamy polski bagnet w cielsko dogorywające, niemieckie, bestii, zbrojną nogą stanęliśmy w Berlinie. Obudziliśmy w polskim żołnierzu niebywałe poczucie siły i dumy narodowej.</u> | |
| 322 | + <u xml:id="u-9.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 323 | + <u xml:id="u-9.18" who="#PlkobJaroszewicz">Idąc nad Łabę, mamy okazję wzięcia udziału w połączeniu się wszystkich wojsk sojuszniczych — sowieckich, polskich, angielskich i amerykańskich w jeden Front Zwycięstwa.</u> | |
| 324 | + <u xml:id="u-9.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 325 | + <u xml:id="u-9.20" who="#PlkobJaroszewicz">Zapewniamy, że w oparciu o Krajową Radę Narodową i Rząd Tymczasowy staniemy twardo na straży nietykalności naszych granic na zachodzie. Odgrodziliśmy się od tych wszystkich, którzy chcą osłabić siłę naszego wojska, siłę naszego zaplecza, wysługując się w ten sposób dogorywającemu faszyzmowi. W twardym znoju pracy i krwi zdobyliśmy zwycięstwo. Jesteśmy pełni wiary w Nową Demokratyczną Polskę, o którą walczyliśmy i które, na pewno potrafimy bronić przed wszelkimi zakusami. Jesteśmy i pozostaniemy mieczem Demokracji Polskiej, uosobione, w Wysokiej Izbie, w Was, Prezydencie, i Rządzie Tymczasowym.</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-9.21" who="#PlkobJaroszewicz">I Armia nigdy Was nie zawiedzie.</u> | |
| 327 | + <u xml:id="u-9.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 328 | + </div> | |
| 329 | + <div xml:id="div-10"> | |
| 330 | + <u xml:id="u-10.0" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu w sprawie wniosku ob. posłowi Glebartowskiemu.</u> | |
| 331 | + <u xml:id="u-10.1" who="#ObPrezydent">Ob. poseł Giebartowski: W imieniu Krajowej Rady Narodowej mam zaszczyt przedstawić następującą depeszę do Armii Polskiej (czyta)*:</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-10.2" who="#ObPrezydent">„Do Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego, gen. broni Roli-Żymierskiego, do Dowódcy 1 Armii Polskiej, gen. Popławskiego.</u> | |
| 333 | + <u xml:id="u-10.3" who="#ObPrezydent">Krajowa Rada Narodowa po wysłuchaniu meldunku delegacji I Armii Polskiej, przybyłej z frontu — śle gorące pozdrowienia walczącym bohatersko z najeźdźcą żołnierzom polskim, łamiącym zwycięsko na ziemi niemieckiej rozpaczliwy opór wroga.</u> | |
| 334 | + <u xml:id="u-10.4" who="#ObPrezydent">Krajowa Rada Narodowa składa hołd żołnierzom bohaterom — poległym w boju o Wyzwolenie i Niepodległość Ojczyzny. Naród Polski zachowa w pamięci wieczystej ofiarną walkę i krew przelaną na polu walk przez oficerów i żołnierzy Wojska Polskiego.”</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-10.5" who="#ObPrezydent">Wniosek ob. posła Glebartowskiego poddaję pod głosowanie.</u> | |
| 336 | + <u xml:id="u-10.6" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski.)</u> | |
| 337 | + <u xml:id="u-10.7" who="#ObPrezydent">Stwierdzam, że wniosek przyjęty został jednomyślnie.</u> | |
| 338 | + <u xml:id="u-10.8" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu ob. posłowi Mijalowi.</u> | |
| 339 | + </div> | |
| 340 | + <div xml:id="div-11"> | |
| 341 | + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselobMijal">Pozwolę sobie odczytać uchwałę Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 3 maja 1945 r.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselobMijal">„W uznaniu wyjątkowych zasług Generała Broni Michała Roli-Żymierskiego, Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego, w walce o wyzwolenie demokratyczne, Rzeczypospolite, Polskie, i w rozgromieniu jej odwiecznego wroga germańskiego, Prezydium Krajowej Rady Narodowej — na zasadzie punktu 5 ustawy z dn. 21 lipca 1944 r. o przejęciu zwierzchnictwa nad Armią Polską w ZSRR i o scaleniu Armii Ludowej i Armii Polskie, w ZSRR w Jednolite Wojsko Polskie (Dz. U. R. P. Nr. 1 poz. 2) — postanawia:</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselobMijal">mianować Generała Broni Michała Rolę-Żymierskiego Marszałkiem Polski.</u> | |
| 345 | + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselobMijal">Prezydent Krajowej Rady Narodowej (—) Bolesław Bierut</u> | |
| 346 | + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselobMijal">Członkowie Prezydium Krajowej Rady Narod.</u> | |
| 347 | + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselobMijal">(—) Edward Osóbka-Morawski (—) Władysław Kowalski (—) Kazimierz Mijal.”</u> | |
| 348 | + </div> | |
| 349 | + <div xml:id="div-12"> | |
| 350 | + <u xml:id="u-12.0" who="#ObPrezydent">Uchwałę tę poddaję pod głosowanie.</u> | |
| 351 | + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Burzliwe i długotrwałe oklaski.)</u> | |
| 352 | + <u xml:id="u-12.2" who="#ObPrezydent">Uchwała przyjęta została jednomyślnie.</u> | |
| 353 | + <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Oklaski. Zebrani wznoszą entuzjastyczne okrzyki: Niech żyje Pierwszy Marszałek Polski Demokratycznej! Orkiestra gra Hymn Narodowy. Wszyscy wstają.)</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-12.4" who="#ObPrezydent">Zarządzam przerwę 45-minutową. W czasie przerwy ob. ob. posłowie i delegacje mogą otrzymać skromny posiłek na I piętrze w bufecie.</u> | |
| 355 | + <u xml:id="u-12.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 do godz. 19.)</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-12.6" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do dalszego ciągu obrad.</u> | |
| 357 | + <u xml:id="u-12.7" who="#ObPrezydent">Przechodzimy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u> | |
| 358 | + <u xml:id="u-12.8" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu Ministrowi Przemysłu, ob. Mincowi.</u> | |
| 359 | + </div> | |
| 360 | + <div xml:id="div-13"> | |
| 361 | + <u xml:id="u-13.0" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wysoka Rado! Minęło Już z górą 3 i pół miesiąca od wiekopomnej chwili, gdy bohaterska Czerwona Armia wraz z Wojskiem Polskim przełamała niemieckie umocnienia na Wiśle. Wraz z postępami Armii Czerwone, i Wojska Polskiego rozszerzały się granice tak zwane, Polski Lubelskiej i dziś władza Tymczasowego Rządu Rzeczypospolite, Polskiej rozciąga się już nie tylko nad całością ziem polskich w dawnych granicach, ale na obszernych terytoriach po Odrę i Nissę funkcjonuje już wszędzie polska administracja.</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-13.1" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jest rzeczą jasną, że mamy już poza sobą okres czasu dość długi, by pokusić się o próbę zbilansowania osiągniętych wyników w dziedzinie gospodarczej, by zanalizować te wyniki, by wyciągnąć na światło dzienne nasze niedomagania i bolączki, by znaleźć drogi do przezwyciężenia tych trudności, by wytyczyć perspektywy rozwoju gospodarczego na najbliższą przyszłość.</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-13.2" who="#MinisterPrzemysluobMinc">W pierwszym rzędzie musimy sobie zdać sprawę z drogi już przebyte. Musimy porównać stan gospodarczy kraju w momencie załamania się panowania niemieckiego z tym stanem, który mamy obecnie. Musimy odpowiedzieć na pytanie, jak wykorzystaliśmy te 3 i pół miesiąca czasu, które minęły od chwili przełamania niemieckich linii na Wiśle. Musimy stwierdzić, że rezultaty osiągnięte świadczą o tym, że możemy i umiemy przełamywać olbrzymie trudności gospodarcze.</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-13.3" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musimy stwierdzić, że zasady naszej polityki gospodarcze, sformułowane Jeszcze w historycznym manifeście lipcowym Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, a wprowadzone w życie nie bez powodzenia na niewielkim i względnie nieskomplikowanym terytorium Polski Lubelskiej, musimy stwierdzić, że zasady te zdały egzamin na całości ziem polskich, Co zastaliśmy w kraju w momencie wyzwolenia? Zastaliśmy:</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-13.4" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po pierwsze: Przemysł bądź zniszczony, bądź pozbawiony całkowicie lub prawie całkowicie surowców, materiałów pomocniczych i paliwa i przez to unieruchomiony. Stąd fakt niemal całkowitego wówczas bezrobocia polskiej klasy robotniczej.</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-13.5" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po drugie: Wieś ograbiona z bydła i sprzężaju, wypompowana przez okupanta ze znacznej części kontyngentu, zniszczona przez działania wojenne. Składnice aprowizacyjne w większych miastach puste. Zapasy żywności wywiezione bądź unieruchomione i stąd wyraźnie się zarysowująca perspektywa bliskiej katastrofy głodowej.</u> | |
| 367 | + <u xml:id="u-13.6" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po trzecie: Handel nie istniejący, rozbity, lub zdezorganizowany, zwłaszcza na ziemiach zachodnich po ucieczce Niemców.</u> | |
| 368 | + <u xml:id="u-13.7" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po czwarte: Transport i łączność w bardzo poważnym stopniu zniszczone i niemal całkowicie unieruchomione.</u> | |
| 369 | + <u xml:id="u-13.8" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po piąte: Drak ustalonej własności, brak wszelkich form organizacyjnych dla działalności gospodarczej, olbrzymia ilość warsztatów pracy bezpańskich lub opuszczonych i w rezultacie unieruchomionych.</u> | |
| 370 | + <u xml:id="u-13.9" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po szóste: Wielka i świadomie przez Niemców, zwłaszcza w ostatnich miesiącach przed katastrofą, powiększona masa środków obiegowych, co przy zupełnym prawie zaniku obrotu towarowego groziło bezpośrednio inflacją i nieobliczalnym w swych skutkach chaosem finansowym.</u> | |
| 371 | + <u xml:id="u-13.10" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po siódme: Rozbicie terytorium polskiego na dwa odrębne organizmy gospodarcze: dawne Generalne Gubernatorstwo i dawne ziemie przyłączone do Rzeszy, organizmy o różnej walucie, różnym poziomie płac i cen, różnym ciężarze gatunkowym rynku reglamentowanego.</u> | |
| 372 | + <u xml:id="u-13.11" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Reasumując, zastaliśmy w kraju w momencie jego wyzwolenia: niemal całkowite bezrobocie, groźbę katastrofy głodowej, brak transportu, brak łączności, chaos własnościowy, organizacyjny, finansowy.</u> | |
| 373 | + <u xml:id="u-13.12" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jakże przedstawia się stan obecny? Jak zostały przełamane te, zdawało się, nieprzezwyciężone trudności? Jak wybrnięto z tego, zdawało się, nie do pokonania chaosu, który zastaliśmy w kraju w momencie jego wyzwolenia?</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-13.13" who="#MinisterPrzemysluobMinc">1.Przeważająca większość zakładów przemysłowych została uruchomiona. Podstawowym gałęziom przemysłowym zapewniono zaopatrzenie w paliwo. Drak surowców i materiałów pomocniczych został przełamany bądź drogą mobilizacji resursów wewnętrznych, bądź drogą importu ze Związku Radzieckiego. W rezultacie na dzień 1.5 r. b. liczba zatrudnionych w wielkim przemyśle państwowym lub znajdującym się pod zarządem państwowym przekroczyła 370.000 osób, co stanowi około 60% stanu zatrudnienia przedwojennego w tym samym kręgu przedsiębiorstw. Groźba bezrobocia polskiego proletariatu została w bardzo poważnym stopniu ograniczona. Jeżeli chodzi o ośrodki bezrobocia, to w te, chwili stanowi go Jedynie całkowicie niemal przez Niemców zniszczone t zw. Staropolskie Zagłębie, a więc przemysłowe powiaty woj. kieleckiego. Na pozostałych terenach, gdzie przemysł uległ znacznie mniejszym zniszczeniom — bezrobocie znika bardzo szybko, a w niektórych gałęziach przemysłu, jak np. w przemyśle węglowym zarysowuje się już perspektywa braku sił roboczych.</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-13.14" who="#MinisterPrzemysluobMinc">O tym, jak wzrasta stan zatrudnienia, świadczyć mogą przykładowo dane dotyczące miasta Łodzi: w dniu 1.11. 1945 r. liczba zatrudnionych w mieście Łodzi wynosiła 1882 osoby, w dniu 1.III.1945 r. — 10.308 osób, w dniu 1.IV. 1945 r. — 52.884 osoby. Na skutek rozpoczęcia przeróbki surowców, otrzymanych z ZSRR, ilość zatrudnionych podniosła się na dzień 25.IV.1945 r. do 72176 osób. Liczba zatrudnionych nie przestaje w dalszym ciągu wzrastać z dnia na dzień.</u> | |
| 376 | + <u xml:id="u-13.15" who="#MinisterPrzemysluobMinc">2.Dzięki społecznej inicjatywie ludności miast, a w pierwszym rzędzie t. zw. brygad robotniczych zapobieżono grożącej katastrofie głodowej. Nie bacząc na olbrzymie trudności, wynikające z ograbienia wsi przez Niemców i brak środków transportowych, zebrano na nowo wyzwolonych terenach około 115.000 ton zboża.</u> | |
| 377 | + <u xml:id="u-13.16" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Rzecz jasna, że stan aprowizacji w ciągu tego okresu był w wysokim stopniu niezadowalający. Powodował on konieczność szeregu wyrzeczeń i ciężkich ofiar ze strony ludności miejskiej, a zwłaszcza ze strony świata pracy, ale bądź co bądź można stwierdzić, że aczkolwiek ze znacznymi trudnościami, z wielkimi wyrzeczeniami i ofiarami, przeszliśmy przez ten okres bez katastrofy głodowej, która zdawała się być nieunikniona w momencie wyzwolenia kraju.</u> | |
| 378 | + <u xml:id="u-13.17" who="#MinisterPrzemysluobMinc">3.Jest rzeczą niewątpliwą, że poczynione zostały poważne kroki na drodze odbudowy handlu, zupełnie rozbitego po ucieczce Niemców.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-13.18" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Reaktywowanie spółdzielczości na terenach wyzwolonych i inicjatywa prywatna w zakresie handlu przyczyniły się do tego, że sieć handlowa, aczkolwiek słaba i niedostateczna, powiększa się Jednak stale i systematycznie.</u> | |
| 380 | + <u xml:id="u-13.19" who="#MinisterPrzemysluobMinc">4.Najsłabsze do niedawna nasze miejsce, pięta Achillesowa naszej gospodarki — transport kolejowy — wykazuje stałe postępy. O ile w lutym liczba wagonów towarowych uruchomionych dla potrzeb gospodarki narodowe, wynosiła 2.543, to w marcu wzrasta ona do liczby 13.487, a w kwietniu dochodzi do 20.550. I tu więc mamy niedostateczne Jeszcze, ale w każdym razie widoczne i odczuwalne przełamywanie, zdawałoby się, nieprzezwyciężonych trudności.</u> | |
| 381 | + <u xml:id="u-13.20" who="#MinisterPrzemysluobMinc">5.Na miejsce braku wszelkich form organizacyjnych, chaosu organizacyjnego i własnościowego wyłaniać się już zaczynają wyraźnie kontury nowego stanu rzeczy.</u> | |
| 382 | + <u xml:id="u-13.21" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Znaczna liczba zakładów rzemieślniczych i handlowych powróciła do swoich właścicieli, wywłaszczonych w swoim czasie przez Niemców. Zostały stworzone formy organizacyjne w postaci Zarządów Centralnych Przemysłu i skomercjonalizowanych Zjednoczeń Zakładów Przemysłowych dla kierowania wielkim przemysłem, który stanowi własność Państwa lub znajduje się pod zarządem państwowym.</u> | |
| 383 | + <u xml:id="u-13.22" who="#MinisterPrzemysluobMinc">6.W rezultacie reformy walutowe, na miejsce nie kontrolowanych walut, kursujących w kraju, wprowadzona została Jedna kontrolowana waluta — złoty Narodowego Banku Polskiego.</u> | |
| 384 | + <u xml:id="u-13.23" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Niewątpliwie reforma walutowa uderzyła boleśnie wielu ludzi, niewątpliwie związana ona była z wieloma przeoczeniami i dała powód do niewątpliwie wielu nadużyć, ale niewątpliwe Jest również, że reforma walutowa przez wycofanie z obiegu około 65% znaków obiegowych uratowała kraj przed widmem inflacji i związanymi z tym nieobliczalnymi dla Polski i jej obywateli skutkami katastrofy finansowej.</u> | |
| 385 | + <u xml:id="u-13.24" who="#MinisterPrzemysluobMinc">7.Można już stwierdzić, że rozbicie terytorium kraju na dwa odrębne organizmy gospodarcze — organizmy o różnych walutach i różnym poziomie płac i cen — należy już do przeszłości.</u> | |
| 386 | + <u xml:id="u-13.25" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Od 1 kwietnia 1945 r. obowiązują w całym kraju jednolite stawki płac. Dla większości artykułów ustalony Jest Jednolity poziom cen stałych. Systematycznie wyrównują się ceny wolnorynkowe.</u> | |
| 387 | + <u xml:id="u-13.26" who="#MinisterPrzemysluobMinc">W szybkim tempie odbywa się proces zrastania terytoriów Polski w Jedną całość gospodarczą. Musi to być ocenione Jako zjawisko niewątpliwie dodatnie.</u> | |
| 388 | + <u xml:id="u-13.27" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Reasumując, można stwierdzić, że w ciągu 3 i pół miesięcy, które minęły od chwili przełamania niemieckich umocnień nad Wisłą, zdołaliśmy w dużym stopniu zlikwidować groźbę bezrobocia, zdołaliśmy uniknąć katastrofy głodowej, zdołaliśmy poczynić pierwsze kroki ku odbudowie handlu i transportu, zdołaliśmy ustalić zręby form organizacyjnych życia gospodarczego, zdołaliśmy uniknąć nieszczęścia inflacji, zdołaliśmy wreszcie doprowadzić do szybkiego zrastania się całości ziem polskich w jeden organizm gospodarczy.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-13.28" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli zważyć, że praca ta została wykonana w warunkach toczącej się wojny i związanych z nią ciężarów, w warunkach, kiedy Polska była bądź bezpośrednią areną operacji wojennych, bądź też bezpośrednim zapleczem olbrzymiego frontu, w warunkach braku kadr przetrzebionych tak okrutnie jeżeli chodzi o siły fachowe i kierownicze przez niemieckiego okupanta, to stwierdzić należy, że wykonana została praca wielka, osiągnięte zostały rezultaty poważne i to w tempie, które w stosunku do istniejących warunków uznać bezspornie należy za bardzo szybkie.</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-13.29" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Co więcej, porównując tempo i wyniki odbudowy życia gospodarczego u nas i w innych krajach wyzwolonych, np. we Francji, Belgii, Holandii, we Włoszech, w Grecji, stwierdzić trzeba, że bynajmniej na szarym końcu nie jesteśmy — raczej przeciwnie, wszystko wskazuje na to, że odbudowujemy swoją gospodarkę, zasklepiamy swoje rany, zadane przez okupanta, szybciej, sprawniej i z mniejszymi ofiarami, niż to się dzieje w innych krajach.</u> | |
| 391 | + <u xml:id="u-13.30" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Kryzys transportu, na który cierpimy, jest znacznie mniejszy u nas, niż to się dzieje we Francji.</u> | |
| 392 | + <u xml:id="u-13.31" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Sytuacja nasza żywnościowa, aczkolwiek ciężka, jest bez porównania lepsza od sytuacji Włoch, czy Holandii. Niema u nas tej atmosfery wojny domowe, i związanych z nią wstrząsów gospodarczych, jak to obserwowano np. w Grecji.</u> | |
| 393 | + <u xml:id="u-13.32" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Dlaczego odbudowa idzie u nas szybciej i sprawniej, niż w innych krajach wyzwolonych? Dlaczego idzie ona szybciej i sprawniej — chociaż zdawałoby się, że właśnie u nas w kraju najdłużej okupowanym przez Niemców, najbardziej dotkniętym przez wojnę i terror okupanta, mogłoby być raczej na odwrót.</u> | |
| 394 | + <u xml:id="u-13.33" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Dzieje się tak</u> | |
| 395 | + <u xml:id="u-13.34" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po pierwsze: dlatego, że wbrew wszelkim usiłowaniom upiorów przeszłości sanacyjnej olbrzymia większość narodu jest zwarta i jednolita w swoim dążeniu do jak najszybszej odbudowy kraju i udziela swojemu Rządowi Tymczasowemu nieograniczonego kredytu moralnego i poparcia.</u> | |
| 396 | + <u xml:id="u-13.35" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po drugie: dlatego, że zostały u nas usunięte źródła i podstawy anarchii gospodarcze, w postaci istnienia obszarnictwa i wielkiego kapitału finansowego, zorganizowanego w trustach i kartelach. Przez usunięcie obszarnictwa, przez wzięcie pod zarząd państwowy wielkiego przemysłu, zapobieżono rozwydrzone, i antynarodowej spekulacji w najbardziej dla gospodarki narodowej ważnych dziedzinach — zapewniono kluczową pozycję dla Państwa w jego zadaniu najszybsze, odbudowy kraju.</u> | |
| 397 | + <u xml:id="u-13.36" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Po trzecie: dlatego, ponieważ korzystamy z wielkiej, wydatnej, szczerej i bezinteresownej pomocy naszego sąsiada i sojusznika, Związku Radzieckiego — pomocy w żywności, w surowcach, w środkach transportu i wreszcie pomocy technicznej.</u> | |
| 398 | + <u xml:id="u-13.37" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Oto dlaczego odbudowujemy się szybciej, sprawniej i z mniejszymi ofiarami, niż inne kraje wyzwolone.</u> | |
| 399 | + <u xml:id="u-13.38" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Oto dlaczego osiągamy lepsze wyniki i większe tempo.</u> | |
| 400 | + <u xml:id="u-13.39" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Osiągamy je dlatego, że konsekwentnie dążymy do tego, by hasło Polski demokratycznej nie było czczym frazesem, ale było napełnione bogatą treścią gospodarczą i społeczną. Nasza nowa Polska — Polska demokratyczna — to kraj bez obszarników, bez wielkich kapitalistów, bez trustów i bez karteli. Na tę drogę weszliśmy, tą drogą iść będziemy dalej i z tej drogi zejść nie zamierzamy.</u> | |
| 401 | + <u xml:id="u-13.40" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nowa Polska, to Polska bez obszarników i bez skartelizowanego kapitału. Podkreślamy — „bez skartelizowanego kapitału”, bowiem element gospodarki indywidualnej, bądź to drobno i średniokapitalistycznej, bądź to drobnotowarowej, chłopskiej czy rzemieślniczej, u nas ma zapewnione pole działania i perspektywę rozwoju.</u> | |
| 402 | + <u xml:id="u-13.41" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Odrzucamy jako fantastyczne, wręcz prowokacyjne, rozsiewane przez wrogów insynuacje o tym, jakoby w dziedzinie rolnictwa Rząd dążył do kolektywne, gospodarki, jakoby po reformie rolnej miały przyjść kołchozy.</u> | |
| 403 | + <u xml:id="u-13.42" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Stoimy twardo na gruncie indywidualnej gospodarki chłopskiej. Ruch spółdzielczy, zainicjonowany przez Związek Samopomocy Chłopskiej, któremu udzielamy poparcia w jego działalności i rozwoju, traktujemy jako nową formę spółdzielczości rolniczej, wynikłe, ze zmiany struktury gospodarczej rolnictwa w rezultacie likwidacji gospodarstw obszarniczych.</u> | |
| 404 | + <u xml:id="u-13.43" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Stacje maszynowo-traktorowe, które odegrały już tak wydatną rolę w czasie kampanii siewnej, traktujemy jako formę pomocy dla indywidualnej gospodarki chłopskiej, pomocy oparte, na wzajemne, umowie między stacją a rolnikiem, pomocy przewidującej opłatę. Traktujemy stacje maszynowo-traktorowe jako formę połączenia dobrodziejstw techniki maszynowe, z istnieniem nienaruszalnego indywidualnego gospodarstwa chłopskiego.</u> | |
| 405 | + <u xml:id="u-13.44" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Chcemy, aby rolnik po wykonaniu swoich zobowiązań wobec Państwa, wobec miasta i wobec wojska mógł dysponować według swojego uznania rezultatem swoje, pracy. Rozszerzanie i rozbudowę wolnego handlu artykułami rolniczymi traktujemy jako zjawisko pożądane i dodatnie z punktu widzenia interesów gospodarki narodowe. Najlepiej w tym względzie intencje Rządu odbija rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów o „Obowiązku świadczeń rzeczowych na rok 1945—46”. W tym rozporządzeniu wieś została zawiadomiona, czego się Rząd od niej spodziewa.</u> | |
| 406 | + <u xml:id="u-13.45" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Rozporządzenie określa obowiązki każdego z rolników i daje każdemu gospodarstwu rolnemu jasność co do perspektyw jego indywidualnej gospodarki na okres najbliższy.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-13.46" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Rozporządzenie wyraźnie podkreśla, że każde gospodarstwo, które wypełni obowiązkową dostawę określoną w rozporządzeniu, będzie dysponowało nadwyżką płodów rolnych całkowicie według swego uznania. Normy dostaw rzeczowych są skonstruowane w ten sposób, by nie tylko pozostawić rolnikowi tę część jego plonu, która potrzebna jest na wyżywienie jego rodziny i inwentarza, ale także by umożliwić utworzenie nadwyżek przeznaczonych na rzucenie na wolny rynek, na wzmocnienie wymiany towarowej między wsią a miastem. Jest rzeczą niewątpliwą, że rozporządzenie to uzależniając wymiar od ilości gruntów ornych i stwarzając tym samym konieczność jak najpełniejszego wykorzystania ziemi nadającej się pod uprawę, określając jasno perspektywy każdego gospodarstwa i mówiąc chłopu, że ilość produktów rolnych, którą chłop będzie mógł sprzedać na wolnym rynku, zależna jest od wydajności jego gospodarki, przyczyni się bardzo poważnie do zwiększenia obszarów zasiewów i podniesienia gospodarki wsi.</u> | |
| 408 | + <u xml:id="u-13.47" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli chodzi o dziedzinę handlu, rzemiosła, drobnego i średniego przemysłu, to Rząd stoi na stanowisku, że równolegle do rozwoju spółdzielczości restytucja inicjatywy prywatnej, zniszczonej przez rabunek niemiecki, jest rzeczą pożądaną i celową.</u> | |
| 409 | + <u xml:id="u-13.48" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Ze zrozumiałych względów w momencie wyzwolenia kraju dla zabezpieczenia przed rabunkiem i rozdrapaniem przez elementy spekulacyjne przeszła pod zarząd państwowy znaczna ilość przedsiębiorstw handlowych, rzemieślniczych, drobnych i średnich zakładów przemysłowych. Trzeba jednakże zrozumieć, że to, co było dobre i celowe w pierwszych tygodniach po wyzwoleniu przestaje być dobrym i celowym obecnie, gdy dążymy do coraz większej normalizacji życia gospodarczego. Państwo nie pretenduje do tego, by rządzić bezpośrednio drobnym i średnim przemysłem, rzemiosłem, czy olbrzymią większością handlu. Wręcz przeciwnie. Państwo uważa, że włączenie w skład zjednoczeń przemysłowych o ogólnopaństwowym znaczeniu drobnych przedsiębiorstw utrudnia i hamuje pracę tych zjednoczeń, absorbuje ich uwagę, odrywając od zasadniczych zadań kierowanie wielkim przemysłem, nie dając jednocześnie możliwości rozwinięcia sił produkcyjnych kraju w pełni.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-13.49" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Dlatego trzeba, by jak najprędzej zakłady handlowe oraz większość drobnych, średnich zakładów przemysłowych i rzemieślniczych wyszły spod kompetencji zjednoczeń o charakterze ogólnopaństwowym i zostały przekazane bądź ich dawnym właścicielom, bądź też w wypadku, o ile są bezpańskie, na warunkach dzierżawy — spółdzielczości, względnie inicjatywie prywatnej.</u> | |
| 411 | + <u xml:id="u-13.50" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli chodzi o przemysł prywatny, to niewątpliwie nie bacząc na trudności zaopatrzenia w surowce i paliwo w nowych, zmienionych warunkach gospodarczych, znajdzie on możliwości rozwoju w drodze zawierania umów z odpowiednimi organami państwowymi na dostarczanie części swojej produkcji po cenach sztywnych, w zamian za otrzymanie surowców i paliwa również po cenach sztywnych.</u> | |
| 412 | + <u xml:id="u-13.51" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Tak więc model gospodarczy nowej, demokratycznej Polski rezerwuje możliwości rozwoju dla elementów gospodarki indywidualnej zarówno drobnotowarowej, jak i kapitalistycznej. Wynika to zresztą z naszej ogólnej postawy politycznej, postawy frontu narodowego, obejmującego wszystkie warstwy narodu, frontu zwróconego przeciwko garstce obszarników i wielkich potentatów kapitału finansowego.</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-13.52" who="#MinisterPrzemysluobMinc">O tym charakterze naszej demokratycznej Polski, o tym je, modelu gospodarczym nie należy nigdy zapominać w praktyczne, działalności.</u> | |
| 414 | + <u xml:id="u-13.53" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Byłoby rzeczą wręcz szkodliwą, gdybyśmy stwierdzając niewątpliwe sukcesy osiągnięte w dziedzinie odbudowy gospodarki i szybkie tempo w Osiągnięciu tych rezultatów chcieli zamknąć oczy na długi szereg naszych bolączek, wielce poważnych bolączek i niedomagań. Wręcz przeciwnie. Winniśmy wszystko zrobić, aby te bolączki i niedomagania wysunąć na światło dzienne, aby znaleźć źródło tych bolączek i niedomagań i drogi najszybszego ich przezwyciężenia.</u> | |
| 415 | + <u xml:id="u-13.54" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Obrazowo mówiąc, gospodarka nasza cierpi teraz z powodu siedmiu plag głównych:</u> | |
| 416 | + <u xml:id="u-13.55" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Pierwszą taką plagą niezmiernie poważną i dotkliwą jest zły stan naszej aprowizacji.</u> | |
| 417 | + <u xml:id="u-13.56" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Niema co zamykać oczu na to, że chociaż zdołaliśmy uniknąć katastrofy głodowej, to w wielu miejscach naszego kraju człowiek pracy jadał i je niedostatecznie i wręcz źle, nie mówiąc już o zaopatrywaniu w towary przemysłowe, które również należy uznać jako wysoce niedostateczne.</u> | |
| 418 | + <u xml:id="u-13.57" who="#MinisterPrzemysluobMinc">W obecne, chwili uwzględniając te resursy, które posiadamy w kraju oraz poważną pomoc żywnościową otrzymaną ze Związku Radzieckiego, można stwierdzić, że posiadamy dostateczne środki na to, aby zaopatrzyć ludność pracującą w chleb, przetwory zbożowe, jarzyny, kartofle, cukier, częściowo w mięso i tłuszcz.</u> | |
| 419 | + <u xml:id="u-13.58" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Te stwierdzenia nie wystarczają jednak, aby resursy, które posiadamy, doszły do konsumenta we właściwym czasie, we właściwych ilościach i we właściwej cenie.</u> | |
| 420 | + <u xml:id="u-13.59" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Aby tak się stało, musi być i będzie dokonana wielka praca organizacyjna.</u> | |
| 421 | + <u xml:id="u-13.60" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Kontyngenty były zbierane dotąd ofiarnie, ale tak czy inaczej po amatorsku, przez doraźnie i tymczasowo stworzone brygady robotnicze. Trzeba dla sprawnego zebrania kontyngentów zorganizować szybko specjalny aparat gospodarczy poborców świadczeń rzeczowych z personelem dostatecznym do objęcia nie tylko powiatów, ale wszystkich gmin.</u> | |
| 422 | + <u xml:id="u-13.61" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba, aby każdy rolnik zrozumiał, że żadnych zwolnień ogólnych od kontyngentów nie będzie i że Państwo prawa raz przez siebie ustalonego będzie się trzymało do końca.</u> | |
| 423 | + <u xml:id="u-13.62" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba także, aby wszystkie władze państwowe, a przede wszystkim władze administracji ogólnej, współdziałały w jak najlepszym i jak najpełniejszym zrozumieniu przez rolnika tych zasad.</u> | |
| 424 | + <u xml:id="u-13.63" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli chodzi o rozdział żywności, musi być jak najszybciej przeprowadzona zasada przerzucenia przede wszystkim żywności i innych środków materialnych w te miejsca, które z punktu widzenia interesów Państwa są najistotniejsze i najważniejsze. Takie miejsca to przede wszystkim robotnicy i pracownicy inżynieryjno-techniczni wielkiego przemysłu, pracownicy kolei, pracownicy nauki, literatury i sztuki i ludność wielkich miast.</u> | |
| 425 | + <u xml:id="u-13.64" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba, aby jak najszybciej została przeprowadzona dyferencja norm żywnościowych w zależności od wysiłku wykonywanego przy pracy i wagi te, pracy dla Państwa.</u> | |
| 426 | + <u xml:id="u-13.65" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Uchwała Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1945 r. przewidująca większe normy dla górników, zwłaszcza pracujących pod ziemią, jeść pierwszym krokiem na tej drodze.</u> | |
| 427 | + <u xml:id="u-13.66" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba jak najszybciej rozbudować handlową sieć spółdzielczą, korzystając także z handlu prywatnego.</u> | |
| 428 | + <u xml:id="u-13.67" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba pomóc spółdzielczości w spełnieniu roli głównego instrumentu aprowizacji kraju, trzeba okazać spółdzielczości pomoc w transporcie — i twardo wymagać od niej wykonania tych zadań, które na nią spadają.</u> | |
| 429 | + <u xml:id="u-13.68" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba podtrzymać i rozwinąć samorzutną inicjatywę robotniczą w tworzeniu w większych zakładach przemysłowych zamkniętych spółdzielni robotniczych i pomóc w organizacji tych spółdzielni według form organizacyjnych wielkiego przemysłu.</u> | |
| 430 | + <u xml:id="u-13.69" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba odciążyć Ministerstwo Aprowizacji od funkcji bezpośrednio gospodarczych, pozostawiając mu funkcje planowo administracyjne, przekazując funkcje bezpośrednio gospodarcze organizacjom spółdzielczym, a w razie gdy potrzeba będzie tego wymagała, specjalnie stworzonym organizacjom handlu państwowego.</u> | |
| 431 | + <u xml:id="u-13.70" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba w uzupełnieniu akcji kontyngentowej przedsięwziąć akcję zakupu, w szczególności mięsa i tłuszczu na wolnym rynku, przeznaczając na to odpowiednią ilość artykułów przemysłowych.</u> | |
| 432 | + <u xml:id="u-13.71" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli te wszystkie zadania zostaną spełnione, a muszą one być spełnione, to wtedy istnieje realna, praktyczna możliwość zapewnienia normalnej aprowizacji w całym kraju w ciągu czerwca, a w niektórych podstawowych, najważniejszych gałęziach gospodarczych, jak np. w górnictwie już w ciągu maja.</u> | |
| 433 | + <u xml:id="u-13.72" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Drugą plagą naszej gospodarki jest kryzys zbytu.</u> | |
| 434 | + <u xml:id="u-13.73" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wytwarza się paradoksalny stan, kiedy przy niewątpliwym głodzie towarowym, istniejącym w kraju, jednocześnie we wszystkich zakładach przemysłowych gromadzą się zapasy nie mogące znaleźć rynku zbytu. Gdzie leży przyczyna tego paradoksalnego zjawiska?</u> | |
| 435 | + <u xml:id="u-13.74" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Leży ona niewątpliwie, poza znanymi trudnościami transportowymi, w fakcie wielkiej centralizacji zbytu, a z drugiej strony w braku organów mających za zadanie systematyczną pracę nad zbytem artykułów przemysłowych. Luka ta musi być jak najszybciej wypełniona.</u> | |
| 436 | + <u xml:id="u-13.75" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wszystkie organizmy przemysłowe na szczeblu zarządów głównych i zjednoczeń przemysłowych o znaczeniu ogólnopaństwowym oraz zjednoczenia przemysłu masowego muszą posiadać odpowiednią skomercjonalizowaną organizację zbytu.</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-13.76" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musi zostać jak najszybciej wprowadzony taki stan rzeczy, przy którym zakłady przemysłowe, zwłaszcza produkujące artykuły reglamentowane centralnie, bezpośrednio po wykonaniu produkcji przekazywać ją będą skomercjalizowanym organizacjom zbytu i od tych organizacji otrzymywać będą zapłatę za towar. W tym celu trzeba, aby tym skomercjalizowanym organizacjom zbytu artykułów przemysłowych przydzielone zostały odpowiednie kapitały obrotowe. Niezależnie od tego, jeżeli chodzi o artykuły nie podlegające zbytowi reglamentowanemu centralnie, wielką wagę należy przywiązywać do sprawnego wykonania okólnika nr. 102. Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego, przewidującego decentralizację zbytu i sprzedaż licznych artykułów po cenach skomercjalizowanych.</u> | |
| 438 | + <u xml:id="u-13.77" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzecią plagę nasze, gospodarki stanowi niezadowalający stan spółdzielczości. W nowych warunkach gospodarczych i społecznych rola spółdzielczości wzrosła bardzo znacznie i w te, chwili spółdzielczość jest głównym i podstawowym dystrybutorem produktów i towarów przeznaczonych dla ludności. Każde niedomaganie spółdzielczości, każdy brak jej działalności musi w tych warunkach odbijać się niezmiernie ujemnie na naszym życiu gospodarczym.</u> | |
| 439 | + <u xml:id="u-13.78" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Tymczasem spółdzielczość wyszła z okresu okupacji niemieckiej mocno osłabiona, nie przygotowana do tych wielkich zadań, które stoją przed nią i obciążona w szeregu swych ogniw przeżytkami tendencji sklepikarsko-kramikarskich. Trzeba przyznać, że centralne organa spółdzielcze nie szczędzą wysiłków, aby zmienić ten stan rzeczy. Trzeba jednak przyznać jednocześnie, że osiągnięte rezultaty w przebudowie spółdzielczości znajdują się w rażące, dysproporcji do tych wielkich zadań, które przed spółdzielczością stoją. Ten stan rzeczy musi być jak najszybciej zlikwidowany. Procesy demokratyzacji spółdzielczości od wewnątrz, nie tylko w je, ogniwach centralnych, ale w jej ogniwach dołowych, muszą być przyśpieszone.</u> | |
| 440 | + <u xml:id="u-13.79" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Spółdzielczość powinna otrzymać od Państwa wydatną pomoc materialną przede wszystkim w postaci środków transportu i wydatną podporę i opiekę moralną.</u> | |
| 441 | + <u xml:id="u-13.80" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Na przebudowie spółdzielczości, na podporządkowaniu i nastawieniu spółdzielczości na zagadnienia aprowizacji kraju, winna być zogniskowana stała i czujna uwaga i kontrola ze strony Państwa, organizacji gospodarczych, politycznych i zawodowych.</u> | |
| 442 | + <u xml:id="u-13.81" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Proces przebudowy stare, tradycyjne, spółdzielczości na spółdzielczość nową, przystosowaną do struktury gospodarczej i społecznej Polski demokratycznej, powoduje, że do stare, spółdzielczości wlewają się trzy nowe wielkie strumienie spółdzielcze, wywołane zaistnieniem nowych warunków gospodarczych i społecznych. Są to: po pierwsze: spółdzielczy ruch, zainicjowany przez Samopomoc Chłopską, ruch będący wyrazem przystosowania się wsi do nowych warunków gospodarczych, wynikłych z likwidacji obszarnictwa; po drugie: żywiołowo powstały na Śląsku i w Łodzi ruch robotniczych spółdzielni fabrycznych, będący wyrazem tendencji przemysłu i jego załóg do osiągnięcia bezpośredniego wpływu na sprawy zaopatrzenia; po trzecie: żywiołowo również szerzący się w całym kraju ruch spółdzielni pracy, zrzeszających się rzemieślników i chałupników, którzy w tej formie spółdzielczości szukają najdogodniejszej dla siebie i dla Państwa formy współżycia z gospodarką reglamentowaną. Byłoby błędnym separowanie tych nowych form spółdzielczości od powszechnej organizacji spółdzielczej. Wręcz przeciwnie, dążyć należy do organicznego zespolenia stare, tradycyjnej spółdzielczości z nowymi formami spółdzielczości, które by odpowiadały warunkom gospodarczym t społecznym Polski demokratycznej.</u> | |
| 443 | + <u xml:id="u-13.82" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Czwartą plagą naszej gospodarki Jest niska wydajność pracy. Fakt uruchamiania nowych zakładów przemysłowych, likwidacji bezrobocia, wzrostu stanu zatrudnienia, nie może nam przesłaniać faktu, że w olbrzymie, większości dziedzin nasze, gospodarki wydajność pracy Jest niezmiernie niska, świadczy o tym chociażby to, że w przemyśle węglowym wydajność pracy wynosi 0,5 tony na Jednego robotnika dziennie w stosunku do niemal 2 ton przedwojennych, a w przemyśle włókienniczym produkcja tkanin bawełnianych na jednego robotnika osiąga zaledwie 5,1 metra na dzień w stosunku do 32 metrów możliwych.</u> | |
| 444 | + <u xml:id="u-13.83" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Na niską wydajność pracy składa się niewątpliwie szereg przyczyn obiektywnych, w pierwszym rzędzie zły stan aprowizacji, brak wielu artykułów pomocniczych, instrumentów, niemoralny stosunek między robotnikami zatrudnionymi bezpośrednio przy produkcji i robotnikami pomocniczymi. W miarę normalizacji stosunków gospodarczych i przełamywania piętrzących się na naszej drodze trudności przyczyny te będą stopniowo zanikać. Sedno zagadnienia, Jeżeli chodzi o wydajność pracy, leży jednak gdzieindziej. Z jednej strony nie nastąpiło jeszcze przełamanie starego stosunku do pracy, jako do przeklętego obowiązku i ciężkiej zmory. Nie nastąpiło Jeszcze zrozumienie, że w nowych warunkach, warunkach demokratycznej Polski praca przestała być przeklętym obowiązkiem i ciężką zmorą, a stała się sprawą honoru, godności i czci ludzkie,. Im prędzej ten stary stosunek do pracy zostanie przełamany, przy pomocy w pierwszym rzędzie robotniczych organizacji zawodowych, tym prędzej zostanie osiągnięty przełom w dziedzinie wydajności pracy.</u> | |
| 445 | + <u xml:id="u-13.84" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Z drugie, strony nasz obecny system płacy zarobkowej nie stanowi dostatecznego bodźca dla systematycznego i stałego podwyższania wydajności pracy. Nasz obecny system płacy zarobkowe, nie stwarza dostatecznych zainteresowań robotników w kierunku podwyższenia wydajności pracy.</u> | |
| 446 | + <u xml:id="u-13.85" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jako pilne zadanie stoi przed nami stworzenie takiego systemu płacy zarobkowej, który byłby najbardziej celowy z punktu widzenia zainteresowania materialnego robotnika do powiększenia wydajności pracy. Chodzi tu o szeroki system premiowania, oparty o wypełnienie z nadwyżką norm produkcyjnych, premiowania zarówno pieniężnego jak i produktami żywnościowymi i towarami przemysłowymi. Trzeba jak najszybciej przełamać istniejące w tym względzie opory. Trzeba w szczególności i jak najszybciej ustalić wszędzie tam, gdzie to jest możliwe, normy produkcyjne i skończyć z niesłusznym i nieusprawiedliwionym wykręcaniem się od tego zadania przez powoływanie się na nienormalność i zmienność warunków. Tylko wtedy będzie mógł być osiągnięty przełom w dziedzinie wydajności pracy, która w ostatecznym rezultacie jest głównym i podstawowym miernikiem postępów gospodarczych.</u> | |
| 447 | + <u xml:id="u-13.86" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Piątą plagą naszej gospodarki jest nieuregulowanie dotychczas stosunków pomiędzy załogą robotniczą a jej przedstawicielstwem, radami zakładowymi z jednej strony a dyrekcjami z drugiej strony. W okresie wyzwalania kraju stworzono jako formę zarządu przedsiębiorstw zarządy kolektywne trójosobowe, składające się z przedstawicieli robotników, dyrekcji i władzy przemysłowej. Ta forma była odpowiednią w okresie zabezpieczenia i obejmowania przedsiębiorstw — przestaje być jednak odpowiednią w chwili obecnej. Kolektywna forma zarządu przedsiębiorstwa pozbawia ten zarząd odpowiednie, sprężystości, a co najważniejsze, prowadzi do braku konkretnej personalnej odpowiedzialności za losy zakładu. Trzeba jednak jak najszybciej przejść w sposób najbardziej zorganizowany od tymczasowych zarządów do stałych i obarczonych pełną odpowiedzialnością za los przedsiębiorstw dyrekcji.</u> | |
| 448 | + <u xml:id="u-13.87" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Pozostaje sprawa uregulowania stosunków między radami zakładowymi a stałymi dyrekcjami. Dekret o radach zakładowych reguluje tę sprawę tylko częściowo. Wydaje się, że w obecnych warunkach najsłuszniejszą formą współpracy między radami zakładowymi a dyrekcjami będzie zarządzenie, aby szereg spraw dotyczących bezpośrednio bytu robotniczego był regulowany wspólnie przez dyrekcję i radę zakładową i aby zarządzenia w te, materii wychodziły za wspólnym podpisem dyrektora przedsiębiorstwa i przewodniczącego rady zakładowej. Chodzi tu o sprawy dotyczące przyjmowania i zwalniania robotników, karania, sprawy aprowizacyjne, mieszkaniowe, kulturalno-oświatowe i ochronę pracy.</u> | |
| 449 | + <u xml:id="u-13.88" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wszystkie inne sprawy, a w szczególności techniczne i gospodarcze, kierownictwo zakładu i sprawa premiowania robotników muszą być zarezerwowane do wyłącznej dyspozycji dyrektorów.</u> | |
| 450 | + <u xml:id="u-13.89" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Przejście od kolektywnych zarządów tymczasowych do stałych dyrekcyj wymaga podniesienia na wysoki poziom autorytetu personelu kierowniczego inżynieryjno-technicznego i gospodarczego. Ci, co posiadają wiedzę techniczną i niezbędne doświadczenie, muszą mieć warunki do tego, by tę wiedzę i to doświadczenie w praktyce stosować.</u> | |
| 451 | + <u xml:id="u-13.90" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Z drugiej strony muszą być jak najprędzej stworzone warunki powodujące zainteresowanie materialne personelu kierowniczego, inżynieryjno-technicznego i gospodarczego w dobrym i sprawnym funkcjonowaniu zakładu, w wykonaniu przez zakład planu państwowego, w osiągnięciu przez zakład jak największej rentowności.</u> | |
| 452 | + <u xml:id="u-13.91" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Utopijne i fantastyczne dążenia do wyrównania płac wszystkich pracowników na Jednym poziomie bez względu na ich kwalifikacje muszą być odrzucone Jako wsteczne, reakcyjne, uniemożliwiające wszelki postęp gospodarczy. Wręcz przeciwnie. Należy jak najszybciej wprowadzić taki system, przy którym dyrektor, inżynier, technik, majster, kierownik administracyjny i handlowy byłby jak najżywiej zainteresowany w osiąganiu przez zakład jak największej rentowności, wiedząc, że część zysków osiągniętych przez zakład przypadnie mu w postaci premii czy nagród.</u> | |
| 453 | + <u xml:id="u-13.92" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Z drugiej strony stoi przed nami wielkie, wymagające szybkiego rozwiązania zagadnienie uzupełnienia naszych kadr kierowniczych przez powołanie ludzi bezpośrednio z klasy robotniczej, bezpośrednio od warsztatu. Robotnik musi poczuć w całej pełni nie tylko w słowach i oświadczeniach, ale w praktyce w codziennym życiu, że zmieniło się coś w Polsce od 1939 r., że Polska demokratyczna to inna Polska niż przedwojenna sanacyjna. Czyż nie jest jasne, że czas najwyższy skończyć z kastowymi przesądami, nie pozwalającymi, by robotnik mógł objąć stanowisko kierownicze w zakładzie, do dyrektorskiego włącznie. Czy nie jest jasnym, że czas najwyższy skończyć ze stanem rzeczy, gdy marnują się talenty, zdolności organizacyjne, gdy nie zajmują stanowisk im należnych ludzie, których energia, przedsiębiorczość, doświadczenie życiowe, dojrzałość polityczna, wierność ideałom Polski demokratycznej na te stanowiska predestynują.</u> | |
| 454 | + <u xml:id="u-13.93" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba, aby każdy robotnik poczuł, że nosi buławę marszałkowską w tornistrze. Trzeba rozpocząć w najbliższym czasie szeroką kampanię wysuwania na stanowiska kierownicze, dyrektorów, zastępców, kierowników oddziałów fabrycznych itd. najzdolniejszych i najwybitniejszych robotników. Trzeba kampanię tę przeprowadzić równolegle z utworzeniem szerokiej sieci szkół i kursów, umożliwiających nowym ludziom zdobycie minimum niezbędnej wiedzy technicznej i gospodarczej. Hasło — „Droga wolna dla robotnika” musi się stać podstawowym hasłem naszej polityki personalnej w organizacjach gospodarczych. Trzeba tę pracę przeprowadzać nie tylko na szczeblu zakładu, ale także na szczeblu zjednoczeń przemysłowych przez wprowadzenie do dyrekcji tych zjednoczeń w charakterze pełnoprawnych członków przedstawicieli, wysuniętych przez związki zawodowe, odnośnej gałęzi przemysłowej.</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-13.94" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Szóstą plagą naszej gospodarki są ciągle nierozwiązane Jeszcze zagadnienia finansowe. Drogą wielkich ofiar przez urzeczywistnienie reformy walutowej uniknęliśmy widma inflacji. Nie Jest Jednak dla nikogo tajemnicą, że mamy wciąż Jeszcze do czynienia z pokaźnymi deficytami budżetowymi. Stwarza to niebezpieczeństwo, że widmo inflacji, usunięte tak ciężkim zabiegiem chirurgicznym, Jakim była reforma walutowa, może znów nam grozić. Wyjście leży w Jak najszerszym i Jak najskrupulatniejszym stosowaniu zasady oszczędności. Wyjście leży w reformie systemu podatkowego, odrzucającej stare, przeżyte, skomplikowane i niewydatne podatki i wprowadzającej nowe podatki, zgodne z interesem narodu i ogólnym kierunkiem rozwojowym Polski demokratycznej.</u> | |
| 456 | + <u xml:id="u-13.95" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nasze Ministerstwo Skarbu weszło na tę drogę, o czym świadczy chociażby fakt szybko przeprowadzonej reformy podatków samorządowych i wprowadzenie ze wszechmiar politycznie i gospodarczo uzasadnionego nowego podatku — podatku od wzbogacenia wojennego.</u> | |
| 457 | + <u xml:id="u-13.96" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba Jednak zrozumieć, że samymi podatkami nie da się rozwiązać zagadnienia równowagi budżetowej. Zmieniły się zasadniczo nasze warunki gospodarcze i społeczne. Zmieniły się przez zniknięcie obszarników i wielkich kapitalistów dochody, które mogłyby stanowić poważny element wpływów podatkowych. Wzrósł bardzo poważnie ciężar sektoru społecznego w gospodarce narodowej i staje się rzeczą jasną, że właśnie tu w dochodowości sektoru społecznego szukać należy dróg do przezwyciężenia naszych obecnych trudności finansowych.</u> | |
| 458 | + <u xml:id="u-13.97" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Zagadnienie rentowności przedsiębiorstw państwowych i znajdujących się pod zarządem państwowym staje się zagadnieniem centralnym. Tymczasem stan, który mamy w tej dziedzinie, Jest wysoce niezadowalający. Przedsiębiorstwa państwowe, znajdujące się pod zarządem państwowym, niezmiernie mało interesują się zagadnieniem rentowności. Zamiast dbać o dochody dla Skarbu Państwa, przyzwyczaiły się one do rozwiązywania trudności finansowych, wynikających z własnych nieudolności i niedbałości, drogą łatwych kredytów, płynących z emisji.</u> | |
| 459 | + <u xml:id="u-13.98" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba szybko, radykalnie i energicznie skończyć z tym nienormalnym stanem rzeczy — skończyć z tym traktowaniem Skarbu Państwa i emisji Jako dojne, krowy. Trzeba zrozumieć, że wszelkie kredyty nie podmurowane realnym wzrostem w obiegu towarów są wysoce szkodliwe i niebezpieczne. Trzeba, aby kredyt był udzielany w normalnej drodze kredytu bankowego, stosownie do faktycznego stanu finansowego przedsiębiorstwa i jego perspektyw produkcyjnych. Ci kierownicy przedsiębiorstw państwowych i znajdujących się pod zarządem państwowym, którzy nie umieją zapewnić rentowności swoim przedsiębiorstwom, będą musieli zrezygnować ze stanowisk kierowniczych. Tylko w ten sposób unikniemy niebezpieczeństwa inflacji, dla uniknięcia której dodatkowym czynnikiem będzie Jak najszersze stosowanie obrotu bezpieniężnego.</u> | |
| 460 | + <u xml:id="u-13.99" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Siódmą plagą naszej gospodarki są ciągle jeszcze znaczne trudności transportowe. Nie można wciąż się powoływać w tych trudnościach na stan taboru kolejowego. Nie ogłaszając liczb, stwierdzić mogę, że stan naszego taboru — ilościowy stan naszego taboru — jest nieomal dostateczny. Trzeba natomiast zapewnić jak najszybsze doprowadzenie do stanu zupełnej używalności zwłaszcza parku parowozowego. Trzeba również, aby nasze kolejnictwo przeszło do gruntownej i planowej naprawy szkód, zadanych przez okupanta, zamiast doraźnej, tymczasowej i mało skuteczne, dotychczas praktykowanej łataniny. W pomoc kolejnictwu musi przyjść restytucja transportu wodnego, w obecnym stanie rzeczy nie odgrywającego prawie żadnej roli. Odrębne zagadnienie stanowi doprowadzenie do stanu choćby częściowe, używalności naszych portów, stanowiących nasze okno na świat i najdostępniejszą drogę dla rozwoju obrotów handlowych z zagranicą. Jeżeli chodzi o transport samochodowy, trzeba w dalszym ciągu dążyć do scentralizowania tego transportu, do zlikwidowania obecnego jego rozproszkowania, do stworzenia warunków właściwej konserwacji samochodów przez rozbudowę szerokiej sieci zakładów remontowo-reparacyjnych.</u> | |
| 461 | + <u xml:id="u-13.100" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nakreśliłem siedem głównych plag, które gnębią obecnie naszą gospodarkę. Nakreśliłem również — jak się wydaje — konkretne drogi przezwyciężenia tych plag. Jest rzeczą jasną, że od nas tylko zależy, od naszej świadomej, przemyślanej działalności, od naszej energii i konsekwencji szybkie usunięcie tych plag. I nie ulega wątpliwości, że jeżeli potrafimy przełamać zły stan aprowizacji w kraju, usunąć kryzys zbytu, rozbudować i przebudować naszą spółdzielczość, osiągnąć przełom w dziedzinie wydajności pracy, doprowadzić do prawidłowego ułożenia się stosunków między załogami robotniczymi a dyrekcją i personelem inżynieryjno-technicznym, rozwiązać trudności finansowe i osiągnąć rentowność przedsiębiorstw państwowych, przełamać trudności transportowe — to wtedy zostanie zrobiony potężny krok naprzód w dziedzinie odbudowy naszego życia gospodarczego.</u> | |
| 462 | + <u xml:id="u-13.101" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nie ulega wątpliwości, że fakt bliskiego końca wojny ułatwi nam bardzo znacznie realizację tych zadań.</u> | |
| 463 | + <u xml:id="u-13.102" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nie można pracować wydajnie i wydatnie bez zdania sobie sprawy z charakteru okresu, który przeżywamy i z perspektyw rozwojowych, przynajmniej na czas najbliższy. Stoi przed nami zagadnienie odbudowy kraju i takiej rekonstrukcji gospodarczej w ramach tej odbudowy, która wywołana Jest zmianami gospodarczej i społecznej struktury nowej Polski. Nie stoi przed nami natomiast Jeszcze zagadnienie rozbudowy i szerokich planów inwestycyjnych. Nie, wszystko nie może być dokonane na raz. Należy odrzucić Jako niedojrzałe I nie liczące się z realnymi możliwościami, jako fantastyczne i utopijne pomysły, zmierzające do rozpoczęcia już w tej chwili szerokich prac nad rozbudową gospodarki, szerokich prac inwestycyjnych. Czy nie jest jasnym, że tego rodzaju tendencje, wobec zniszczenia kraju, wobec wciąż jeszcze ponoszonych ciężarów wojny, byłyby tylko swego rodzaju awanturnictwem gospodarczym i prowadziłyby do marnotrawienia i rozproszkowania sił.</u> | |
| 464 | + <u xml:id="u-13.103" who="#MinisterPrzemysluobMinc">A więc na najbliższy okres wszystko dla odbudowy i tylko dla odbudowy. Trzeba w tym miejscu mocno i Jasno podkreślić, że odbudowa musi być oparta na własnych siłach i zasobach poszczególnych dziedzin gospodarki. Trzeba jasno i mocno podkreślić, że odbudowa nie może się opierać na emisji banknotów, trzeba mocno i jasno podkreślić, że czy przedsiębiorstwa przemysłowe, czy koleje państwowe, czy lasy państwowe, czy inne dziedziny gospodarki odbudować się mogą tylko drogą mobilizacji własnych wewnętrznych resursów, podniesienia rentowności i przeznaczenia części zysków na sfinansowanie odbudowy.</u> | |
| 465 | + <u xml:id="u-13.104" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli chodzi o dziedzinę gospodarki, to uznawać będziemy potrzebę pomocy ze strony Skarbu Państwa jedynie w trzech następujących zagadnieniach:</u> | |
| 466 | + <u xml:id="u-13.105" who="#MinisterPrzemysluobMinc">po pierwsze: odbudowa Warszawy; po drugie: odbudowa portów morskich i dróg wodnych;</u> | |
| 467 | + <u xml:id="u-13.106" who="#MinisterPrzemysluobMinc">po trzecie: rewindykacja i transport sprzętu wywiezionego przez Niemców z zakładów przemysłowych.</u> | |
| 468 | + <u xml:id="u-13.107" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Poza tymi trzema zagadnieniami obowiązywać będą bezwzględnie zasady samowystarczalności finansowe, w dziedzinie odbudowy zrujnowanej gospodarki. Wszystkie siły dla odbudowy! Odbudowa i tylko odbudowa!</u> | |
| 469 | + <u xml:id="u-13.108" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Odbudową w granicach samowystarczalności finansowej poszczególnych dziedzin gospodarki — oto krótka charakterystyka najbliższych naszych perspektyw.</u> | |
| 470 | + <u xml:id="u-13.109" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Sprawozdanie moje byłoby niepełne, gdyby nie zostało w nim poruszone chociażby pobieżnie zagadnienie handlu zagranicznego.</u> | |
| 471 | + <u xml:id="u-13.110" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Dotychczas mieliśmy w tej dziedzinie szereg doraźnych, tym niemniej bardzo korzystnych dla nas transakcji z naszym wschodnim sąsiadem Związkiem Radzieckim. Transakcje te bynajmniej nie wyczerpują tych konkretnych możliwości obrotu handlowego, które zaistniały już w obecnej chwili.</u> | |
| 472 | + <u xml:id="u-13.111" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Sądzimy, że w ślad za zawarciem paktu politycznego ze Związkiem Radzieckim pójdzie zawarcie traktatu handlowego, który niewątpliwie przyczyni się bardzo znacznie do wzmożenia obrotów handlowych między obu naszymi krajami ku ich obopólnemu dobru. Równolegle do rozwoju obrotu handlowego ze Związkiem Radzieckim dążyć będziemy do wzmożenia obrotów handlowych z innymi krajami, do odbudowy starych więzi łączności gospodarczych, do restytucji handlu zagranicznego.</u> | |
| 473 | + <u xml:id="u-13.112" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Stwierdzamy, że obecny stan naszej gospodarki i transportu pozwala nam konkretnie przystąpić do rozwiązania zagadnienia handlu zagranicznego, a rozmowy, prowadzone w tej dziedzinie skłaniają nas do przypuszczenia, że czas, gdy rozpoczniemy na szeroką skalę transakcje handlowe z wieloma krajami zagranicznymi, nie jest odległy.</u> | |
| 474 | + <u xml:id="u-13.113" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 475 | + <u xml:id="u-13.114" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wysoka Izbo! Starałem się w krótkości przedstawić zasady naszej polityki gospodarczej i osiągnięcia — starałem się jednocześnie nie ukrywać naszych bolączek i niedomagań, nakreślając konkretne drogi do ich przezwyciężenia.</u> | |
| 476 | + <u xml:id="u-13.115" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Chcę stwierdzić, że ogólny bilans dotychczasowych działalności, jak i ocena perspektyw najbliższe, przyszłości mimo wszystkie niezmiernie poważne trudności wypaść muszą optymistycznie.</u> | |
| 477 | + <u xml:id="u-13.116" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Pozwalam sobie przypuścić, że Wysoka Izba nie odmówi te, nasze, polityce gospodarczej, polityce realne, i jednocześnie polityce nowej, polityce odpowiadające, interesom narodu, polityce zgodnej z kierunkami rozwojowymi Polski Demokratycznej — swego zaufania i swego poparcia.</u> | |
| 478 | + <u xml:id="u-13.117" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 479 | + </div> | |
| 480 | + <div xml:id="div-14"> | |
| 481 | + <u xml:id="u-14.0" who="#ObPrezydent">Chcę podać do wiadomości Krajowej Rady Narodowej, że w dn. 2 maja r. b. uwzględniłem wnioski: ob. Edwarda Osóbki-Morawskiego o zwolnienie go ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych, ob. Edmunda Zalewskiego o zwolnienie go ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości, ob. Wincentego Rzymowskiego o zwolnienie go ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki.</u> | |
| 482 | + <u xml:id="u-14.1" who="#ObPrezydent">Na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuję Ministrem Spraw Zagranicznych ob. Wincentego Rzymowskiego, Ministrem Sprawiedliwości ob. Henryka Świątkowskiego i Ministrem Kultury i Sztuki ob. Edmunda Zalewskiego.</u> | |
| 483 | + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 484 | + <u xml:id="u-14.3" who="#ObPrezydent">W związku z szeregiem wspaniałych sukcesów Armii Polskiej, walczącej na ziemi niemieckiej, a przede wszystkim w związku ze zwycięskim zakończeniem walki w stolicy hitleryzmu, w Berlinie, na którego murach Wojsko Polskie zatknęło, obok sławnych sztandarów bohaterskiej Armii Czerwonej, nasze sztandary polskie — odbędzie się na cześć Wojska Polskiego salwa rakietowa punktualnie o godz. 9 i wszyscy posłowie będą mogli obserwować tę salwę tu obok z placu w pobliżu naszego gmachu. Przed godz. 9 mamy jeszcze trochę czasu, wobec czego odbędzie się mały koncercik.</u> | |
| 485 | + <u xml:id="u-14.4" who="#ObPrezydent">Chciałbym prosić obywateli posłów, żeby w celu uregulowania różnych spraw technicznych, związanych z obsługiwaniem potrzeb posłów, zechcieli na kartkach podać swoje wnioski czy skargi, jakie w związku z tym istnieją, aby można w ciągu następnych dni poprawić sytuację w tym zakresie.</u> | |
| 486 | + <u xml:id="u-14.5" who="#ObPrezydent">Jutro posiedzenie rozpocznie się o godz. 10 punktualnie. Odbędzie się referat Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych o przeprowadzeniu reformy rolnej, poczem rozpocznie się dyskusja nad wszystkimi referatami oraz exposé Premiera łącznie.</u> | |
| 487 | + <u xml:id="u-14.6" who="#komentarz">(Koniec obrad w dn. 3 maja o godz. 20 min. 10.)</u> | |
| 488 | + </div> | |
| 489 | + </body> | |
| 490 | + </text> | |
| 491 | + </TEI> | |
| 492 | +</teiCorpus> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00008-01/header.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194347-krn-ppxxx-00008-01"> | |
| 3 | + <fileDesc> | |
| 4 | + <titleStmt> | |
| 5 | + <title>8 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 6 | + </titleStmt> | |
| 7 | + <publicationStmt> | |
| 8 | + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> | |
| 9 | + </publicationStmt> | |
| 10 | + <sourceDesc> | |
| 11 | + <bibl> | |
| 12 | + <title>8 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 13 | + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> | |
| 14 | + <note type="system">PRL</note> | |
| 15 | + <note type="house">Krajowa Rada Narodowa</note> | |
| 16 | + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> | |
| 17 | + <note type="sessionNo">8</note> | |
| 18 | + <note type="dayNo">1</note> | |
| 19 | + <date>1945-07-21, 22 i 23</date> | |
| 20 | + </bibl> | |
| 21 | + </sourceDesc> | |
| 22 | + </fileDesc> | |
| 23 | + <profileDesc> | |
| 24 | + <particDesc> | |
| 25 | + <person xml:id="DyrektorBiuraKontroliobGrubecki" role="speaker"> | |
| 26 | + <persName>Dyrektor Biura Kontroli ob. Grubecki</persName> | |
| 27 | + </person> | |
| 28 | + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 29 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 30 | + </person> | |
| 31 | + <person xml:id="MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski" role="speaker"> | |
| 32 | + <persName>Minister Aprowizacji i Handlu ob. Sztachelski</persName> | |
| 33 | + </person> | |
| 34 | + <person xml:id="MinisterPrzemysluobMinc" role="speaker"> | |
| 35 | + <persName>Minister Przemysłu ob. Minc</persName> | |
| 36 | + </person> | |
| 37 | + <person xml:id="MinisterSkarbuobDabrowski" role="speaker"> | |
| 38 | + <persName>Minister Skarbu ob. Dąbrowski</persName> | |
| 39 | + </person> | |
| 40 | + <person xml:id="ObPrezydent" role="speaker"> | |
| 41 | + <persName>Ob. Prezydent</persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="Poselob" role="speaker"> | |
| 44 | + <persName>Poseł ob.</persName> | |
| 45 | + </person> | |
| 46 | + <person xml:id="PoselobAjnenkiel" role="speaker"> | |
| 47 | + <persName>Poseł ob. Ajnenkiel</persName> | |
| 48 | + </person> | |
| 49 | + <person xml:id="PoselobBarcikowski" role="speaker"> | |
| 50 | + <persName>Poseł ob. Barcikowski</persName> | |
| 51 | + </person> | |
| 52 | + <person xml:id="PoselobBerlold" role="speaker"> | |
| 53 | + <persName>Poseł ob. Berłold</persName> | |
| 54 | + </person> | |
| 55 | + <person xml:id="PoselobBermanAdolf" role="speaker"> | |
| 56 | + <persName>Poseł ob. Berman Adolf</persName> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="PoselobBertold" role="speaker"> | |
| 59 | + <persName>Poseł ob. Bertold</persName> | |
| 60 | + </person> | |
| 61 | + <person xml:id="PoselobBienkowski" role="speaker"> | |
| 62 | + <persName>Poseł ob. Bieńkowski</persName> | |
| 63 | + </person> | |
| 64 | + <person xml:id="PoselobBiernacki" role="speaker"> | |
| 65 | + <persName>Poseł ob. Biernacki</persName> | |
| 66 | + </person> | |
| 67 | + <person xml:id="PoselobFedecki" role="speaker"> | |
| 68 | + <persName>Poseł ob. Fedecki</persName> | |
| 69 | + </person> | |
| 70 | + <person xml:id="PoselobFiderkiewicz" role="speaker"> | |
| 71 | + <persName>Poseł ob. Fiderkiewicz</persName> | |
| 72 | + </person> | |
| 73 | + <person xml:id="PoselobFijalkowski" role="speaker"> | |
| 74 | + <persName>Poseł ob. Fijałkowski</persName> | |
| 75 | + </person> | |
| 76 | + <person xml:id="PoselobGrubecki" role="speaker"> | |
| 77 | + <persName>Poseł ob. Grubecki</persName> | |
| 78 | + </person> | |
| 79 | + <person xml:id="PoselobHaneman" role="speaker"> | |
| 80 | + <persName>Poseł ob. Haneman</persName> | |
| 81 | + </person> | |
| 82 | + <person xml:id="PoselobJanasek" role="speaker"> | |
| 83 | + <persName>Poseł ob. Janasek</persName> | |
| 84 | + </person> | |
| 85 | + <person xml:id="PoselobKalinowskiJozef" role="speaker"> | |
| 86 | + <persName>Poseł ob. Kalinowski Józef</persName> | |
| 87 | + </person> | |
| 88 | + <person xml:id="PoselobKasman" role="speaker"> | |
| 89 | + <persName>Poseł ob. Kasman</persName> | |
| 90 | + </person> | |
| 91 | + <person xml:id="PoselobKliszko" role="speaker"> | |
| 92 | + <persName>Poseł ob. Kliszko</persName> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="PoselobKrolFranciszek" role="speaker"> | |
| 95 | + <persName>Poseł ob. Król Franciszek</persName> | |
| 96 | + </person> | |
| 97 | + <person xml:id="PoselobKrolJanAleksander" role="speaker"> | |
| 98 | + <persName>Poseł ob. Król Jan Aleksander</persName> | |
| 99 | + </person> | |
| 100 | + <person xml:id="PoselobMotyka" role="speaker"> | |
| 101 | + <persName>Poseł ob. Motyka</persName> | |
| 102 | + </person> | |
| 103 | + <person xml:id="PoselobOdorkiewicz" role="speaker"> | |
| 104 | + <persName>Poseł ob. Odorkiewicz</persName> | |
| 105 | + </person> | |
| 106 | + <person xml:id="PoselobPiotrowskiRoman" role="speaker"> | |
| 107 | + <persName>Poseł ob. Piotrowski Roman</persName> | |
| 108 | + </person> | |
| 109 | + <person xml:id="PoselobPodedworny" role="speaker"> | |
| 110 | + <persName>Poseł ob. Podedworny</persName> | |
| 111 | + </person> | |
| 112 | + <person xml:id="PoselobPopiel" role="speaker"> | |
| 113 | + <persName>Poseł ob. Popiel</persName> | |
| 114 | + </person> | |
| 115 | + <person xml:id="PoselobRustecki" role="speaker"> | |
| 116 | + <persName>Poseł ob. Rustecki</persName> | |
| 117 | + </person> | |
| 118 | + <person xml:id="PoselobSommerstein" role="speaker"> | |
| 119 | + <persName>Poseł ob. Sommerstein</persName> | |
| 120 | + </person> | |
| 121 | + <person xml:id="PoselobSteplewski" role="speaker"> | |
| 122 | + <persName>Poseł ob. Stęplewski</persName> | |
| 123 | + </person> | |
| 124 | + <person xml:id="PoselobSzuldenfrei" role="speaker"> | |
| 125 | + <persName>Poseł ob. Szuldenfrei</persName> | |
| 126 | + </person> | |
| 127 | + <person xml:id="PoselobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 128 | + <persName>Poseł ob. Szwalbe</persName> | |
| 129 | + </person> | |
| 130 | + <person xml:id="PoselobWachowiczHenryk" role="speaker"> | |
| 131 | + <persName>Poseł ob. Wachowicz Henryk</persName> | |
| 132 | + </person> | |
| 133 | + <person xml:id="PoselobZygler" role="speaker"> | |
| 134 | + <persName>Poseł ob. Zygler</persName> | |
| 135 | + </person> | |
| 136 | + <person xml:id="PoselobZerkowski" role="speaker"> | |
| 137 | + <persName>Poseł ob. Żerkowski</persName> | |
| 138 | + </person> | |
| 139 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski" role="speaker"> | |
| 140 | + <persName>Prezes Rady Ministrów ob. Osóbka-Morawski</persName> | |
| 141 | + </person> | |
| 142 | + <person xml:id="PrezydentobBierut" role="speaker"> | |
| 143 | + <persName>Prezydent ob. Bierut</persName> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="PrzewodniczacyposelobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 146 | + <persName>Przewodniczący poseł ob. Szwalbe</persName> | |
| 147 | + </person> | |
| 148 | + <person xml:id="PrzewodniczacyposelobZambrowski" role="speaker"> | |
| 149 | + <persName>Przewodniczący poseł ob. Zambrowski</persName> | |
| 150 | + </person> | |
| 151 | + <person xml:id="SocjalistycznychRepublikRadzieckich" role="speaker"> | |
| 152 | + <persName>Socjalistycznych Republik Radzieckich</persName> | |
| 153 | + </person> | |
| 154 | + </particDesc> | |
| 155 | + </profileDesc> | |
| 156 | +</teiHeader> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00008-01/text_structure.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 4 | + <TEI> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml"/> | |
| 6 | + <text> | |
| 7 | + <body> | |
| 8 | + <div xml:id="div-1"> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">8 sesja z dn. 21, 22 i 23 lipca 1945 r.</u> | |
| 10 | + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia w dn. 23 lipca o godz. 9 min. 55.)</u> | |
| 11 | + </div> | |
| 12 | + <div xml:id="div-2"> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#PrezydentobBierut">Wznawiam obrady.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#PrezydentobBierut">Na porządku dziennym jest dalszy ciąg dyskusji nad expose Premiera Rządu Jedności Narodowej. Udzielam głosu posłowi ob. Stęplewskiemu Stanisławowi z Francji.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#PrezydentobBierut">Czy poseł ob. Stęplewski jest na sali?</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(Nie.)</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-2.4" who="#PrezydentobBierut">Wobec tego udzielam głosu posłowi ob. Fijałkowskiemu.</u> | |
| 18 | + </div> | |
| 19 | + <div xml:id="div-3"> | |
| 20 | + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselobFijalkowski">Wysoka Rado! Przez złą politykę naszych sanacyjnych rządów zamieszani zostaliśmy w wojnę, która zwaliła naszą organizację administracyjną, przeniknęła przez głębokie zniszczenie do najbardziej istotnych podstaw życia naszego narodu. Między innymi skutkiem wojny naruszona została równowaga zaludnienia poszczególnych ośrodków kraju. Zniszczenie miast, opuszczenie całych obszarów przez ludność w czasie działań wojennych, represje przeprowadzone przez okupanta w stosunku do naszych obszarów zachodnich są tego przyczyną. Z tego powodu należy liczyć się przez dłuższy czas z samorzutnym i organizowanym ruchem masowym zmiany miejsca zamieszkania.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselobFijalkowski">Wojna dała nam jedyną może w dziejach naszych możliwość otrzymania zadośćuczynienia od t. zw. sprawiedliwości dziejowej za wielowiekowe wypychanie nas na wschód, przeprowadzone nie tylko w wojnie obecnej w najbardziej wyrafinowany sposób. Hitler, mając złudne nadzieje, że potrafi zatrzymać zwycięską Armię Czerwoną na Odrze, popędził i swoich obywateli również za Odrę i pozostawił przypadające nam tereny na zachodzie w dużym stopniu opróżnione. O konieczności jak najszybszego wypełnienia tej próżni nie potrzebuję się rozwodzić. Wspomnę tylko, że nie dające się zmierzyć wartości nam przypadającego majątku przepadają bezpowrotnie na skutek bezpańskości wielu naszych tamtejszych terenów. Nasze interesy wymagają, żebyśmy tereny zachodnie obsadzili i to zadania musimy wykonać.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselobFijalkowski">W przebiegu wojny rozproszeni zostali Polacy po całym świecie; teraz wrócą oni do Polski. Tereny zachodnie nie tylko ich pomieszczą, ale pomieszczą i tych, którzy kiedyś wyemigrowali z kraju, a teraz będą chcieli powrócić. Sprawiedliwa zmiana naszej granicy wschodniej spowoduje powrót wielu Polaków z ośrodków polskości z poza granicy wschodniej.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselobFijalkowski">Wszystko to są problemy repatriacji i przesiedlania, które w skali dotychczas niespotykanej stają przed nami.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselobFijalkowski">O ważności zagadnienia przesiedleńczego i repatriacji Rząd wypowiedział się kilkakrotnie, naznaczając, że uważa je za jedno z najważniejszych zagadnień państwowych. Zdaniem moim rzeczywiste wykonanie akcji przesiedleńczej i repatriacyjnej nie odpowiada tej wysokiej klasyfikacji ważności.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselobFijalkowski">Repatriacja i przesiedlenie obejmuje następujące zagadnienia: kierownictwo, propaganda, rejestracja werbunkowa i zapotrzebowania, komunikacja, aprowizacja, kwaterunek, organizacja władz administracyjnych, organizacja zatrudnienia.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselobFijalkowski">Omówię pokrótce poszczególne punkty.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselobFijalkowski">Kierownictwo. Pozornie tylko było scentralizowane, w rzeczywistości rozdzielone było między dwóch wiceministrów: jednego od wysyłki ludzi, drugiego od osiedlania ich na miejscu. Podział taki, przeprowadzony u samej góry, źle wpłynął na planowość i sprawność akcji. Kierownictwo oparło się w swojej pracy na Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym, komitetach przesiedleńczych z Centralnym Komitetem na czele i luźno i słabo zorganizowanych komitetach osadniczych.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselobFijalkowski">Państwowy Urząd Repatriacyjny z braku odpowiednich środków materialnych, ograniczenia własnych zainteresowań jedynie do transportu i może z powodu nieodpowiedniego doboru ludzi nie wypełnia ciążących na nim zadań w sposób, jak tego wymaga potrzeba chwili. Komitety przesiedleńcze i osadnicze są ciałami społecznymi bez określonych uprawnień i środków materialnych. Tylko w niektórych wypadkach wyszły one dynamicznie naprzeciw akcji i spełniły postawione przed nimi nadania.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselobFijalkowski">Propaganda. Nie widać, żeby propaganda nasza doprowadziła do należytego zrozumienia konieczności przesiedlenia i korzyści wynikających z tego przesiedlenia. Poszczególne urzędy informacji i propagandy, o ile mi wiadomo, nie rozporządzają kredytami na cele propagandy przesiedlenia.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselobFijalkowski">Rejestracja werbunkowa i zapotrzebowania. Wobec pozostawienia tej akcji bez kierownictwa inicjatywie komitetów przesiedleńczych i osadniczych akcja ta nie wypełniła swoich zadań.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselobFijalkowski">Komunikacja. Nie zorganizowano transportu samochodowego, pociągi przesiedleńcze kursują 3—6 razy dłużej, niż normalne dla t. zw. pasażerów, a w większości szabrowników.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselobFijalkowski">Aprowizacja i kwaterunek nie przejawiły się w planowej akcji.</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselobFijalkowski">Organizacja władz administracyjnych. Jest bezwzględnie konieczne dostosowanie zarówno organizacji administracji, jak i obsady personalnej do potrzeb przesiedlenia. Dla przykładu podam: miasto Elbląg ze względów pryncypialnych zabrano z województwa mazurskiego i przyłączono do gdańskiego w trakcie akcji przesiedleńczej. W Elblągu opóźniona została organizacja władz administracyjnych do tego stopnia, iż przesiedleni tam mieszkańcy Warszawy, nie znajdując najprymitywniejszych przygotowań na ich przyjęcie, wybierają się z powrotem do Warszawy.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselobFijalkowski">Organizacja zatrudnienia pozostawia, tak jak aprowizacja i kwaterunek, wiele do życzenia.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselobFijalkowski">Finanse. Chwiejność i niejasność polityki finansowania, szczupłość kredytów charakteryzują finansowe zagadnienia poruszone przeze mnie. Sądzę, że brak środków materialnych miał swój wpływ na wszystkie poruszone powyżej niedociągnięcia.</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselobFijalkowski">Podsumowując niedomagania dochodzę do wniosku, że tak jak to jest w wielu krajach europejskich, i to w takich, w których zagadnienia przesiedlenia i repatriacji nie występują tak silnie jak u nas, należy natychmiast:</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselobFijalkowski">1)utworzyć Ministerstwo Repatriacji i Osadnictwa, 2)powiększyć wielokrotnie świadczenia rzeczowe i pieniężne na cele przesiedlenia i repatriacji.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselobFijalkowski">W tej sprawie w imieniu klubu posłów Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam wniosek:</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselobFijalkowski">„Zobowiązuje się Rząd Jedności Narodowej do utworzenia Ministerstwa Repatriacji i Osadnictwa.”</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-3.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 41 | + </div> | |
| 42 | + <div xml:id="div-4"> | |
| 43 | + <u xml:id="u-4.0" who="#ObPrezydent">Wpłynął wniosek o zamknięcie listy mówców. Zapisanych jest jeszcze 32 osoby. Czy w sprawie tego wniosku zechce się kto wypowiedzieć?</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Nikł.)</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-4.2" who="#ObPrezydent">Czy przeciw temu wnioskowi ktoś występuje? Nie, wobec tego wniosek uważam za przyjęty.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-4.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Berman Adolf.</u> | |
| 47 | + </div> | |
| 48 | + <div xml:id="div-5"> | |
| 49 | + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselobBermanAdolf">Wysoka Izbo i Utworzenie Rządu Jedności Narodowej jest niewątpliwie osiągnięciem o znaczeniu historycznym. Stanowi ono dalszy krok na drodze zwycięstwa demokracji i sił postępu.</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselobBermanAdolf">Żydowska klasa robotnicza w Polsce, odbudowująca w trudzie swe organizacje i instytucje, wita z zadowoleniem powstanie Rządu Jedności Narodowej i akceptuje całkowicie exposé Premiera.</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselobBermanAdolf">Ostatnia narada krajowa Żydowskiej Partii Robotniczej — „Poalej Sjon” Lewica podkreśliła z naciskiem wolę ścisłej, organicznej współpracy z demokracją polską i z polską klasą robotniczą, kontynuując wspólnotę walki zbrojnej i ruchu podziemnego w okresie konspiracji.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselobBermanAdolf">Konsolidacja demokracji polskiej to poważny krok naprzód w dziele utrwalenia demokracji w skali międzynarodowej. Przyczyniła się ona do usunięcia zadrażnień, do wzmocnienia sojuszu między Związkiem Radzieckim a mocarstwami anglosaskimi, sojuszu zwycięstwa i pokoju. Tym samym służy ona sprawie utrwalenia pokoju.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselobBermanAdolf">Po rozgromieniu faszyzmu i hitleryzmu musi wola demokracji zapanować na całym święcie. Gniazda faszyzmu i reakcji nie mogą być tolerowane! Stąd wniosek: po zwycięstwie demokracji nie ma prawa do życia ultrafaszystowski reżim najbliższego sojusznika Hitlera i Mussoliniego, kata ludu hiszpańskiego, gen. Franco!</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselobBermanAdolf">Maskarada pseudo demokratyczna nic temu panu nie pomoże! W dziewiątą rocznicę walk bohaterskiego lodu Hiszpanii przesyłamy braterskie pozdrowienia walczącej demokracji hiszpańskiej.</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-5.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselobBermanAdolf">Mamy nadzieję, że niedługo już lud Hiszpan i osiągnie swe zasłużone zwycięstwo.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselobBermanAdolf">Również i w innych krajach, jak w Argentynie i Portugalii, panoszy się jeszcze reakcja. Widzimy w istnieniu tych gniazd reakcyjnych zagrożenie pokoju i możliwości pokojowej odbudowy i rozbudowy świata demokratycznego.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselobBermanAdolf">Wzywamy Rząd Rzeczypospolitej, aby stał na straży demokracji również na arenie międzynarodowej.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselobBermanAdolf">Podobnie, jak nie mają prawa do życia gniazda faszyzmu i reakcji zagranicą, podobnie i w kraju. Działają one jeszcze w ukryciu. Dają o sobie znać skrytobójczymi mordami. Mordują szczerych demokratów, socjalistów, ludowców.</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselobBermanAdolf">Jednym z dowodów ostatecznego zwyrodnienia moralnego tych band jest systematyczne mordowanie ocalałej z masakry ludności żydowskiej, mordowanie ludzi, którzy po 6-letniej męce i poniewierce wracają ocaleni z łap hitlerowskich do kraju i tu ich dosięga skrytobójcza kula.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselobBermanAdolf">Co jest celem tych morderstw? Głównym celem jest bez wątpienia walka z demokracją metodami hitlerowsko-rasistowskimi, mimo że one przegrały na całej linii. Cóż z tego? Tonący bankruci chwytają się brzytwy. Raz jeszcze ujawniają się związki między polską reakcją a faszyzmem i hitleryzmem. Nie darmo Mussolini i Franco byli bożyszczem polskiej reakcji.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselobBermanAdolf">Mam przed sobą wycinek z podziemnego pisma — „Naród”: sierpień — wrzesień 1943, Nr 8—9, podtytuł — „Organ chrześcijańsko-narodowy”. Czytamy tam dosłownie: — „Goebbels ma rację! Z woli Bożej Niemcy walczą o ratunek całej cywilizacji. Broniąc siebie, muszą Niemcy bronić również Polski i całej cywilizacji, czy chcą, czy nie chcą.” Teraz po utworzeniu Rządu Jedności Narodowej, gdy reakcja w kraju traci grunt pod nogami, należy spodziewać się zaostrzenia z jej strony akcji antysemickiej, gdyż u nas antyżydowski konik to najmniejsza linia oporu.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselobBermanAdolf">Drugi cel — to dyskredytowanie odrodzonego Państwa Polskiego zagranicą. Otrzymujemy z różnych stron świata depesze i listy: Jakżeż to? To i w Polsce demokratycznej mordują Żydów? To i tam mogą mieć posłuch brednie o mordach rytualnych, jak to było w Rzeszowie ?</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselobBermanAdolf">Jesteśmy pewni, że teraz, po stabilizacji stosunków, Rząd Rzeczypospolitej nie będzie tolerował hańbienia imienia polskiego na święcie, że potrafi zapewnić bezpieczeństwo wszystkim obywatelom!</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselobBermanAdolf">Chodzi jednak nie tylko o sprawę morderstw, chodzi o nastroje antysemickie w kraju. Powiedzmy sobie szczerze i otwarcie: one jeszcze nie wygasły, one jeszcze fermentują wśród znacznej części społeczeństwa. Co więcej, nie jest od nich wolna część niższego aparatu urzędniczego w administracji publicznej, część milicji. Taktyka przemilczania tej bolączki do celu nie doprowadzi!</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselobBermanAdolf">Jako przedstawiciel radykalnego odłamu żydowskiej klasy robotniczej, podkreślam, że widzimy w tych objawach niebezpieczeństwo nie tylko dla Żydów, ale dla całej demokracji polskiej, dla demokratycznego Państwa Polskiego.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselobBermanAdolf">Jeżeli robotnik żydowski, który chce zaprząc się do pracy produkcyjnej, ma trudności w dostaniu się do fabryk dlatego tylko, że nazywa się Abram lub Samuel, lub że ma wygląd niearyjski, to jest to objaw niepokojący. Jeżeli bojowcy żydowscy, którzy przelewali swą krew nie tylko w czasie powstania w ghetcie, ale w szeregach Armii Ludowej lub Armii Krajowej, na barykadach Starego Miasta czy Żoliborza, skarżą mi się, że nieraz czują się jak obywatele drugiej kategorii, to nie możemy nad tym przejść do porządku dziennego.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselobBermanAdolf">Sądzę, że wszyscy się z tym zgadzamy, iż stosunek do rasizmu i antysemityzmu jest jednym z probierzy szczerego demokratyzmu. Dopóki antysemityzm będzie istniał jako zjawisko masowe, do tego czasu demokracja polska nie będzie miała głębokich, istotnie trwałych podstaw.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-5.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselobBermanAdolf">Dlatego walka z antysemityzmem — to walka o utrwalenie demokracji.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselobBermanAdolf">Deklaracje i słowa nie wystarczą. Akcja uświadamiająca, prasowa jest ważna, ale nie wystarczająca. Najwyższy czas, aby podjęte zostały bardziej radykalne środki.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselobBermanAdolf">Dojrzała już świadomość tego, że niezbędna jest ustawowa walka z rasizmem i antysemityzmem. Szerzyciele antysemityzmu, świadomi lub nieświadomi, nie mogą się czuć bezkarni. Nawoływanie do walki na tle rasowym lub narodowościowym musi być uznane za przestępstwo!</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselobBermanAdolf">Poza tym uważamy, że walka z antysemityzmem tylko wtedy osiągnie rezultaty, gdy będzie zorganizowana, pianowa i systematyczna, gdy wezmą w nie, czynny udział czynniki państwowe, partie polityczne, organizacje społeczne.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselobBermanAdolf">Chcę poinformować, że ostatnio została utworzona w Rumunii, gdzie zresztą nasilenie antysemityzmu nie jest tak wielkie, Liga do walki z antysemityzmem. Sądzę, że również w Polsce niezbędna jest taka organizacja.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselobBermanAdolf">Dziwne, nieraz tragiczne są zbiegi okoliczności. Wczoraj przeżywaliśmy wszyscy radosną rocznicę Odrodzenia Państwa Polskiego. I właśnie 22 lipca przypada 3-cia rocznica początku tragedii półmilionowego ghetta w Warszawie, obchodzona przez 12-milionowy żydowski naród na całym świecie. Te dwie daty przejdą do historii narodu żydowskiego: 22 lipca, jako dzień upamiętnienia męczeństwa i 19 kwietnia, dzień wybuchu powstania w ghetcie w Warszawie, dla upamiętnienia bohaterskiej walki zbrojnej Żydów polskich. Wnoszę, ażeby w związku z tą rocznicą Krajowa Rada Narodowa uchwaliła wzniesienie na polach Treblinki, gdzie zginęło przeszło 3 miliony Żydów, pomnika i muzeum pamiątek. Niechaj pomnik ten będzie wieczną skargą przeciw hitlerowskim zbrodniom i pamiątką wiecznej chwały bojowników i męczenników żydowskich.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselobBermanAdolf">Naród żydowski mimo wszystko, co przeżył, nie traci wiary w swą przyszłość, w swe pełne wyzwolenie i niepodległość.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselobBermanAdolf">W końcu bieżącego miesiąca odbędzie się w Londynie światowa konferencja, poświęcona sprawom Palestyny. W połowie sierpnia odbędzie się w Paryżu światowy kongres żydowski Po raz pierwszy po wielkim kataklizmie zjawią się przedstawiciele społeczeństwa żydowskiego w Polsce na forum międzynarodowym. Przyniosą milionowym masom żydowskim całego świata pozdrowienie z wolnej, odrodzonej, demokratycznej Polski. Żydowska klasa robotnicza, awangarda narodu, wypowie na tych konferencjach swe ważkie słowo, zarówno w sprawie konieczności odbudowy zrujnowanego życia żydowskiego w krajach Europy, jak i w sprawie walki o niepodległość i socjalizm, o demokratyczne państwo żydowskie, o żydowską republikę ludową w Palestynie. Jesteśmy przekonani, że naród polski, że Rząd Rzeczypospolitej, najbliższy świadek tragedii narodu żydowskiego uczyni na forum międzynarodowym wszystko, co leży w jego mocy, aby pomóc tragicznie doświadczonemu narodowi żydowskiemu w jego walce o odbudowę życia, o wolność, niepodległość i demokrację. Wspólne są cele demokracji i klasy robotniczej całego świata, wspólna była nasza walka w okresie niewoli, wspólne będzie nasze zwycięstwo!</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-5.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 80 | + </div> | |
| 81 | + <div xml:id="div-6"> | |
| 82 | + <u xml:id="u-6.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Kalinowski</u> | |
| 83 | + </div> | |
| 84 | + <div xml:id="div-7"> | |
| 85 | + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselobKalinowskiJozef">Wysoka Rado! Wiłam oświadczenie ob. Premiera tyczące się ziem zachodnich; szczególniej interesuje mnie prawa Dolnego Śląska. Jako poseł z Kielecczyzny jestem w tym zainteresowany, gdyż od nas bardzo wielu ludzi wyjeżdża, ażeby osiedlić si ; na tym terenie. Będąc tam w przejeździe, mogłem stwierdzić co następuje: Śląsk Dolny — to olbrzymie bogactwo. Mamy tam Wolbrom — drugie Katowice, mamy dobra, których produkcja jest większa niż u nas przed wrześniem 1939 r. w Polsce. Jest tam powiat Jelenia Góra, gdzie są</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">232</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselobKalinowskiJozef">zakłady przemysłowe: papiernie, fabryki maszyn, cukrownie i to się tyczy tylko jednego powiatu, a takich powiatów mamy 34, powiaty, które jeszcze administracyjnie nie są zorganizowane. Pionierzy nasi i z całej Polski, a oderwani od Macierzy w swojej pracy. I przykro to powiedzieć, ale rozsiewane są tam pogłoski, że te ziemie nie będą nasze. Te pogłoski rozsiewane przez naszą reakcję zbiegają ;ię z pogłoskami rozsiewanymi przez niemieckich hitlerowców, których w Jeleniej Górze jest 20.000. Te pogłoski są rozsiewane pi zez reakcję w Kielecczyźnie, ażeby tam nie jechać, bo ziemie te zostaną zabrane. Są to głosy monety i karteli, jest to sprzedawanie naszego bogactwa. Tak wygląda robota reakcji. Ale ja tu mogę stwierdzić, widząc wysiłki naszych pionierów, że chłop polski i robotnik polski, jeżeli otrzyma należytą pomoc od Rządu, na wieczne czasy zaorze te ziemie dla Polski.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselobKalinowskiJozef">Chciałbym jeszcze w jedne, sprawie zwrócić się do Rządu, szczególnie do władz wojskowych, a mianowicie o rozminowanie przyczółków mostowych na ziemi kieleckie. Do tej pory rozminowano 700.000 min. Jest jeszcze do rozminowania około miliona min. Jest to poważny problem w związku ze zbliżającą się akcją siewną.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselobKalinowskiJozef">Witam też oświadczenie ob. Premiera w sprawie odbudowy zniszczonych wsi. W naszym województwie jest 5 powiatów zniszczonych i chłopi do tej pory nie otrzymali pomocy w sprawie odbudowy. Częściowo już dostali przydział 5 m^3^ drzewa, ale żeby odbudować jedną chałupę, trzeba 25 m^3^ drzewa. Jeżeli nie można dać drzewa, to należałoby dostarczyć cegły i doprowadzić do tego, ażeby w zniszczonej zagrodzie postawić chociaż jeden budynek.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselobKalinowskiJozef">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na Samopomoc Chłopską. U nas chłopi żądają rozwoju spółdzielni Samopomocy Chłopskiej, ale ktoś utrudnia te rzeczy. Gdy u nas w Kieleckim chciano zbudować spółdzielnię powiatową, to okazało się, że są tu jakieś kręte drogi, a nawet — „Społem” przeszkadza. Jest jednak ogólnym żądaniem chłopów, ażeby spółdzielnie chłopskie rozwinąć.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselobKalinowskiJozef">Chciałbym też zwrócić uwagę, że do te, pory u nas na wsi — chociaż woj. kieleckie jest w większości województwem robotniczym — jeszcze nie ukazały się artykuły przemysłowe, których chłop jednak potrzebuje. Prosiłbym, żeby spowodować, by artykuły przemysłowe znalazły się u nas na wsi. Jednocześnie chciałbym przypomnieć, że w woj. kieleckim nie ukazała się jeszcze ani jedna paczka z UNRRA, a mamy 5 powiatów zniszczonych i Centralny Okrąg Przemysłowy całkowicie leży w gruzach. Sytuacja w Częstochowie, Radomiu, Ostrowcu, Skarżysku jest bardzo ciężka. Chciałbym zwrócić uwagę na to i prosić, ażeby Wysoki Rząd zainteresował się tą sprawą. Na tym kończę.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 93 | + </div> | |
| 94 | + <div xml:id="div-8"> | |
| 95 | + <u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Janasek.</u> | |
| 96 | + </div> | |
| 97 | + <div xml:id="div-9"> | |
| 98 | + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselobJanasek">Wysoka Izbo! Kiedy trzy miesiące temu z te, trybuny stawiałem żądania w imieniu i w interesie szerokich warstw i mas pracujących, zatrudnionych na poczcie, żądania te spotkały się z gorącym i serdecznym aplauzem posłów.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselobJanasek">Ministerstwo Poczt i Telegrafów w tej sprawie dotychczas nic, względnie mało zrobiło. Dlatego w dniu dzisiejszym z te, trybuny ponawiam żądanie mas pocztowców w sprawie uregulowania ich warunków płacy, pracy i sytuacji materialnej. Nie trzeba dodawać, że spośród wszystkich pracowników państwowych pracownicy pocztowi znajdują się dziś w najbardziej rozpaczliwym położeniu.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselobJanasek">Następujące kwestie domagają się szybkiego i radykalnego uregulowania:</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselobJanasek">Uposażenie pocztowców musi być zrównane z uposażeniem pracowników ogólnopaństwowych, przytem musi być wprowadzona zasada automatycznego awansu, Jest to zgodne z zasadami demokracji i sprawiedliwości społecznej.</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselobJanasek">Dalej, z uwagi na brak pracowników pocztowych, powinno następie jak najrychlejsze reaktywowanie emerytów pocztowych poniżej lat 60-ciu.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselobJanasek">Poczta nie pracuje dziś tak jak powinna. Złożyło się na to cały szereg przyczyn. Jedną z nich jest zaśmiecenie aparatu pocztowego elementami sanacyjnymi; dlatego też podstawowym zadaniem uzdrowienia stosunków na poczcie jest oczyszczenie aparatu pocztowego z naleciałości sanacyjnych, którymi sanacja uszczęśliwiała pocztę do września 1939 roku. Domagamy się planowej obsady biura personalnego w urzędach i instytucjach państwowych, szczególnie na poczcie, przez ludzi dających gwarancję polityki personalnej, opartej na zasadach szczerze demokratycznych. Klika sanacyjna obsadziła biura personalne swoimi ludźmi, bez względu na ich zdolności i przygotowanie fachowe. Demokracja polska nie potrzebuje tych elementów; jest dość liczą i silna, aby znaleźć ludzi fachowych na stanowiska kierowników. Polska demokracja nie pozwoli na to, żeby ukryte czynniki reakcyjne opanowały tak ważne stanowiska i świadomie i celowo sabotowały zamierzenia Rządu.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselobJanasek">Co się dzieje na naszej poczcie? Odbudowa linij telekomunikacyjnych nie postępuje sprawnie naprzód. Marnujemy najlepszy pod tym względem okres, wiosnę i lato. Kierownicy służby teletechnicznej skarżą się na odpływ sił fachowych do przedsiębiorstw prywatnych z powodu niskiego wynagrodzenia. Kierownicy służby teletechnicznej skarżą się również na brak sił pomocniczych do pracy w tak ważnym dziale, jak służba teletechniczna. Jakie będą tego konsekwencje? Przyjdzie jesień i zima, i znowu nasz aparat łączności będzie chorował przez cały rok, bo nie można sobie wyobrazić, aby na słocie i mrozie można było reperować linie telekomunikacyjne.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselobJanasek">Jeżeli chodzi o urządzenie stacyj międzymiastowych automatycznych, to tu też jest wiele do zrobienia. Warszawa, Poznań nie mają nowoczesnej automatycznej stacji międzymiastowej, bo zostały one zniszczone przez okupanta. Ale jest w Polsce mieścina, w której stodołach leży 25 wagonów automatycznej, nowoczesnej międzymiastowej centrali, zachowanej w warunkach urągających wszelkim zasadom konserwacji. Leży tam ta centrala międzymiastowa, która mogłaby być zmontowana i uruchomiona w Warszawie dla usprawnienia naszej łączności. Niestety, wszystkie pisma z terenu do Ministerstwa spotkały się z wielką obojętnością. Na co my, Koledzy Posłowie, czekamy? Aż przyjdzie ktoś niepowołany i zdewastuje wielki milionowy majątek, na jaki fachowcy oceniają tę międzymiastową centralę. Trzeba, aby ktoś zainteresował Ministerstwo tą sprawą i żeby jak najszybciej, już jutro te 25 wagonów przewieźć do Warszawy i przystąpić do montowania wielkiej nowoczesnej centrali międzynarodowej.</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselobJanasek">Nie możemy się wszędzie tłumaczyć zniszczeniem.</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselobJanasek">Bardzo ważnych zagadnieniem jest zniesienie cenzury na poczcie. Aczkolwiek Rada Ministrów zniosła cenzurę, to jednak w praktyce ta cenzura istnieje dalej.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-9.11" who="#komentarz">(Głos: Dlaczego?)</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselobJanasek">Wpływa to na obniżenie naszej rentowności i jest niecelowe. Nie można sobie wyobrazić, aby 17-letnia panienka cenzurowała depesze i wykrywała wrogów ludu z kryptonimów, np. w depeszy, gdzie jest napisane — „Jutro przyjeżdża babka”.</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-9.13" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselobJanasek">W ten sposób telegramy, które mają służyć do usprawnienia naszego życia gospodarczego, dochodzą z 48-godzinnym opóźnieniem, co przekreśla oczywiście sens telegramów. My z konspiracji wiemy, że wróg nie jest naiwny i gdy pisze się, że jutro przyjeżdża babka, niejednokrotnie oznacza to, że przyjeżdża dynamit.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselobJanasek">Jeżeli chodzi o zagadnienie poczty, to pragnę jeszcze poruszyć stosunek, poczty do Pocztowej Kasy Oszczędności. Domagamy się jak najściślejszego związania Pocztowej Kasy Oszczędności z przedsiębiorstwem — „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, w szczególności należy dążyć do tego, by zyski tej instytucji, na rzecz której pracują przede wszystkim organa pocztowe, włączyć do dochodów — „Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu”; w zyskach tych winni mieć odpowiedni udział pracownicy pocztowi. Nie można dopuścić do tego, by PKO stała się instytucją kapitalistyczną na wzór przedwojenny, by budowała luksusowe gmachy i zapewniała pracownikom swoim wysokie wynagrodzenia kosztem dziesiątków tysięcy bez porównania gorzej wynagradzanych pracowników pocztowych, którzy na tysiącach placówek pocztowych wykonują te funkcje, które są istotą zadań PKO. Domagamy się zwiększenia opieki Państwa nad wdowami i sierotami po pracownikach państwowych, w szczególności pocztowych.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselobJanasek">Przy tej okazji zwracamy się z apelem do Marszałka ob. Roli-Żymierskiego. Chodzi mianowicie o to, że na terenie ziem zachodnich najbardziej upośledzone są rodziny powołanych do służby wojskowej. Przyznanych i zatwierdzonych zasiłków nie wypłaca się wcale, albo w małym procencie. Wystarczy wspomnieć, że w jednym powiecie wrzesińskim zaległości z tego tytułu dochodzą do wysokości 720.000 zł. Cyfra ta jest wyrazem wielkiej nędzy rodzin tych właśnie, których ojcowie poszli do armii i wykuli nasze granice na Odrze i Nisie.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-9.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselobJanasek">Muszą znaleźć się środki do wypłacenia tych zasiłków, bo nie możemy sobie wyobrazić dalej sytuacji takiej, aby ojciec rodziny: żołnierz, podoficer, czy oficer przyjeżdżając na urlop konstatował niesłychany fakt, że rodzina jego nie spotyka się z realną pomocą Państwa, wtedy gdy on pełni ciężką i twardą służbę w obronie naszych granic. Trzeba stwierdzić, kto tu zawinił, gdzie są te siły ukryte, które sabotują zarządzenia Rządu.</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselobJanasek">Nawiązując do przemówienia ob. posła Polewki, który mówił o Pikutkowie, pragnę i ja poruszyć jeden, moim zdaniem i zdaniem klubu poselskiego PPS, niepożądany objaw w Polsce. Jest to sprawa bankietów, które jak lawina urządzane są na terenie całej Rzeczypospolitej Polskiej. Można w sprawie bankietów mieć dwa stanowiska: jedno, że bankiety ze względów politycznych są konieczne, ale wtedy zrozumiałe są one w centrali Państwa, gdzie koncentruje się życie polityczne Państwa. Tymczasem stwierdzić z tej trybuny muszę, że im dale, od Stolicy, tym liczniejsze, tym świetniejsze są bankiety urządzane przez dygnitarzy państwowych. Muszę tu podnieść, że w Poznaniu z okazji przyjęcia jednego z członków Rządu Jedności Narodowe, czynniki oficjalne urządziły bankiet, którego koszt przekraczał sumę 100 tysięcy złotych. Jest to wielka suma z uwagi na nasze stosunki gospodarcze i społeczne.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselobJanasek">Suma ta, która wystarczyłaby na wyremontowanie niejednego gmachu państwowego, jest przejedzona, jest zaklęta w winie perlistym, w majonezach i wszelkich frykasach, pod których ciężarem uginają się stoły na tych bankietach. Chcę tu podnieść, że Marks dążył do usunięcia sprzeczności materialnych w społeczeństwach, które prowadziły do nienawiści i walk klasowych. Nie przyczyniajmy się więc obecnie swoim postępowaniem do wzrastania i pogłębiania tych sprzeczności w społeczeństwie. Również Lenin i Stalin tym porywali ludzi w okresie rewolucji, że jedli razem z masami z tego samego kotła.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-9.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselobJanasek">Dlatego też, uznając konieczność urządzania takich czy innych bankietów w centrali Państwa, klub poselski PPS zgłasza następującą rezolucję:</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselobJanasek">„Krajowa Rada Narodowa wzywa ob. Premiera do wydania zarządzenia, zabraniającego urządzania bankietów na cześć dostojników państwowych, jeżeli nie są uzasadnione koniecznościami państwowymi, aż do odwołania.” Nic dziwnego bowiem, że w odpowiedzi na te bankiety klasa robotnicza odpowiada pomrukiem.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselobJanasek">Wtedy, gdy musimy przetrwać przednówek i proletariat miast i wsi nie dojada, niech przestaną w Polsce dzwonić puchary od wznoszonych toastów.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-9.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 125 | + </div> | |
| 126 | + <div xml:id="div-10"> | |
| 127 | + <u xml:id="u-10.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Odczytam dla porządku listę mówców. Teraz będzie przemawiał poseł Rustecki, a następnie ob. ob. posłowie: Król Jan Aleksander, Król Franciszek, Fedecki, Stęplewski, Haneman, Podedworny, Wachowicz Henryk, Zygler, Bertold, Odorkiewicz, Żerkowski, Popiel, Motyka, Piotrowski Roman, Grubecki, Bieńkowski, Biernacki, Szymanowski, Przyboś, Rumiński, Wysocki, Święcicka, Juszkiewicz, Ozga-Michalski, Kurpiewski i Barcikowski.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-10.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Obecnie głos ma poseł ob. Rustecki.</u> | |
| 129 | + </div> | |
| 130 | + <div xml:id="div-11"> | |
| 131 | + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselobRustecki">Wysoka Izbo! Wśród wielu zagadnień o skali ogólnopaństwowej, omawianych tu w te, Izbie, należy, moim zdaniem, również poruszyć sprawy mniejszej wagi, których jednak w sumie ciężar gatunkowy nie jest mały i których wpływ na kształtowanie się życia politycznego, społecznego i gospodarczego również nie jest mały. Wiemy, że po przejściu tego okrutnego walca wojny poprzez nasze ziemie sytuacja finansowa naszych miast, szczególnie sytuacja finansowa Warszawy jest niezmiernie ciężka. Z drugie, strony, jeżeli chodzi o związki zawodowe, o ruch zawodowy, to ustosunkowaniu się ich do polityki gospodarcze, i do posunięć na polu gospodarczym dawał tu wyraz niejednokrotnie z tego miejsca generalny sekretarz Centralne, Komisji Związków Zawodowych poseł Witaszewski. Ja, jako przedstawiciel Warszawskie, Rady Związków, chcę zwrócić na jedną rzecz uwagę.</u> | |
| 132 | + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselobRustecki">Po oswobodzeniu Pragi robotnik warszawski, inteligent pracujący miasta Warszawy nie patrząc na ciężkie warunki, nie patrząc na ciągły obstrzał artyleryjski, przystąpił do odbudowy swoich warsztatów pracy i fabryk, do organizowania szkół, urzędów, aparatu samorządowego, nie pytając się, co za to będzie miał. I teraz, uznając za zupełnie zdrowe szukanie przez samorząd miejski źródeł dochodu celem poprawy sytuacji finansowe, miasta z jednej strony, z drugiej strony nie możemy się pogodzić, aby większość ciężarów spychana była na klasę pracującą.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselobRustecki">Niestety, sugestje Zarządu Miasta w tym kierunku pod adresem Rady Narodowej osiągają nieraz skutek. Na posiedzeniu Warszawskie, Rady Narodowe, obliczyliśmy ostatnio, że gdyby sugestie Zarządu Miejskiego były przez Radę Miejską wzięte pod uwagę, to robotnik lub inteligent pracujący, zarabiający miesięcznie 1.500 zł, po odliczeniu wszystkich obciążeń na niego przypadających łącznie oczywiście z komornem wziąłby na rękę 490 zł. Ale to jeszcze nie wszystko, bo jeszcze są obciążenia, co do których mamy pewne wątpliwości i uważamy je za ukryty podatek, w której to sprawie i Warszawska Rada Narodowa nie bardzo się orientowała. Np. opłaty kwaterunkowe. Za lokal jednoizbowy opłata ta wynosi 50 zł, za lokal dwuizbowy 120 zł, za lokal trzyizbowy (dwa pokoje z kuchnią) 200 zł plus 27 zł za nakaz z załącznikami. A trzeba wiedzieć, że nakaz to jeszcze nie jest mieszkanie i może ich być kilka. Wprawdzie jest powiedziane, że dla pracujących przysługują ulgi 50%, ale czy to przez zbytnią gorliwość, czy przez brak czasu urzędnicy nie zawsze te ulgi stosują i nieraz aby otrzymać ten nakaz, pracujący musi kilka razy wracać się do domu, aby przynieść potrzebne 227 zł. Z drugiej strony jeszcze ta sama ustawa mówi, że ci, którzy nie opuścili swoich mieszkań — a kto ich nie opuszczał? tylko robotnik, tylko inteligent pracujący, — muszą uzyskać jeszcze raz nakaz na ten swój lokal, czyli że muszą znowu wnosić opłaty. Jest to dziwne tym bardziej, że nie widzę, aby polityka finansowa Zarządu Miasta szła po linii oszczędności:</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselobRustecki">Brak do tej pory ustawy o samorządzie miejskim dla m. st. Warszawy. Powoduje to, że Zarząd Miejski ma tendencję rozbudowywania, naszym zdaniem, zbyt szeroko aparatu miejskiego, a zwłaszcza jego ogniw kierowniczych. Dobrnęliśmy szczęśliwie do liczby 40 wydziałów, 40 naczelników w ramach 10 referatów. Ale kiedy została wysunięta propozycja stworzenia jeszcze jednego wydziału, t. zw. użytkowników miejskich, to już Prezydium Rady Miejskiej nie wykazało zrozumienia dla tego projektu. Ponieważ jednak był przewidziany człowiek na kierownika tego wydziału, więc Zarząd Miejski wysunął propozycję stworzenia nowego urzędu. To wywołuje podejrzenie, że wydziały — te ogniwa kierownicze — tworzy się dla posad. Żeby tego uniknąć, zwracamy się do Ministra Administracji Publicznej, żeby raz nareszcie wydana została ustawa o samorządzie miasta Warszawy.</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselobRustecki">Jeszcze o kwaterunku. W zeszłym roku we wrześniu wydany został dekret o kwaterunku. W myśl tego dekretu powinny być stworzone komisje kwaterunkowe, w skład których wchodziliby przedstawiciele związków zawodowych, żeby była kontrola społeczna. Ale niewiadomo dlaczego Minister Sprawiedliwości Świątkowski uważa, że ten dekret nie powinien mieć zastosowania w Warszawie i dla tej Warszawy, gdzie kwestia kwaterunku Jest najcięższa, nie powinien on być wprowadzony w życie. Może i są jakieś uzasadnione przyczyny dla tego stanowiska, w każdym razie domagamy się jak najszybszej nowelizacji tego dekretu i zapoznania warszawskich związków zawodowych z podstawowymi zasadami, na jakich ta nowelizacja ma być przeprowadzona Jeżeli chodzi jeszcze o gospodarowanie groszem publicznym, to przytoczę jako przykład dezynfekcję hoteli miejskich. Za dezynfekcję jednego pokoju prywatna firma bierze 30 złotych i daje gwarancję na 15 dni. Do hoteli przywożone są z Zarządu Mienia Państwowego z Łodzi różne przedmioty i miasto wielkie sumy za to płaci. Zainteresowała się tym Komisja Kontroli i konsekwencje tego są takie, że dyrektor hoteli miejskich, p. Zandberg wylał tego dyrektora, który się właśnie nie zgadza z taką gospodarką.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselobRustecki">Jeszcze jedna bardzo przykra sprawa. Przy organizowaniu Milicji Obywatelskiej związki zawodowe wysłały wielu swoich ludzi — ludzi dobrych — dla zasilenia jej kadr. Tymczasem społeczeństwo skarży się na działalność Milicji. Po zbadaniu tych stosunków doszliśmy do wniosku, że ci ludzie dokazują po prostu cudów, żeby móc w tych warunkach pracować. Ob. Premier wspomniał, że wchodzimy w okres stosunków pokojowych i że Rząd wydaje rozporządzenia, przystosowane już do stosunków pokojowych, ale w tej dziedzinie stosunki, które panują, przypominają raczej stosunki pierwsze, linii frontu. Apelujemy do Rządu, żeby wziął pod uwagę te ciężkie warunki, w jakich pracuje Milicja, i żeby w miarę możliwości te warunki zostały polepszone.</u> | |
| 138 | + </div> | |
| 139 | + <div xml:id="div-12"> | |
| 140 | + <u xml:id="u-12.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Król Jan Aleksander.</u> | |
| 141 | + </div> | |
| 142 | + <div xml:id="div-13"> | |
| 143 | + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselobKrolJanAleksander">Wysoka Izbo! Święciliśmy wczoraj rocznicę odzyskania niepodległości. Przedstawiony tu został obraz sytuacji Polski na przestrzeni minionego roku. Korzystając z tego obrachunku dziejów nieodległych, chcę ze splotu wielu zagadnień wyodrębnić jedno — nową sytuację wsi polskiej.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselobKrolJanAleksander">Na czym ta nowość polega? Od strony faktów historycznych charakteryzują tę nową sytuację wsi polskie, trzy wydarzenia: reforma rolna, wielka akcja przesiedleńcza na zachód i powstanie Związku Samopomocy Chłopskie!</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselobKrolJanAleksander">Ale wyliczenie faktów nie jest równoznaczne z ich wyjaśnieniem i zrozumieniem. Obywatele posłowie pozwolą wobec tego, że o wymienionych procesach gospodarczych i społecznych wsi polskiej będę mówił w większej perspektywie historycznej i społecznej.</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselobKrolJanAleksander">Historia Europy ostatnich stuleci, a w szczególności wieku XIX, to historia definitywnego przejścia cywilizacji ludzkiej od cywilizacji rolniczej do cywilizacji przemysłowej. Nie znaczy to, aby rolnictwo przestało istnieć. Produkcja rolna jest nieśmiertelna, skoro podtrzymuje życie organiczne. Jest synonimem życia! Ale znaczy to, że o dalsze, produkcji towarów żywnościowych decydować mogę i będą, poza jej dotychczasowym tradycyjnym systemem, wygotowane nowe sprawniejsze narzędzia techniczne, nowe środki uprawy, nowa wiedza agrotechniczna, nowa organizacja pracy, nowe środki wymiany.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselobKrolJanAleksander">Rozwój wielkiego fabrycznego przemysłu, nowoczesnych środków komunikacji i wielkich centrów organizacji wiedzy i kultury odbył się poza wsią.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselobKrolJanAleksander">Wieś znalazła się w trojakim stosunku do tych procesów, zmieniających gospodarcze społeczne oblicze świata:</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselobKrolJanAleksander">Albo, jak w Niemczech, Francji i Anglii, przesunęła 60% swe, ludności do miejskich centrów cywilizacji przemysłowej, uzyskując w nowych warunkach industrialnych większą wydajność rolniczą, przy wkładzie pracy 40% dawne, ilości rolników.</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselobKrolJanAleksander">Albo, jak w Danii i Szwecji, wdarła się w przemysł, nie opuszczając swej wielkie, przestrzeni geograficznej i społecznej, a przeciwnie przesuwając na wieś wytwórczość przemysłową i na miejscu włączając się w wyższą strukturę cywilizacji technicznej;</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselobKrolJanAleksander">Albo wreszcie, jak w Polsce, wieś pozostała na uboczu, poza tym wielkim i obowiązującym procesem historycznym.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselobKrolJanAleksander">W rozwoju przemysłu jesteśmy krajem bardzo zapóźnionym wobec państw zachodnich. Trzeba to powiedzieć, że w tym opóźnieniu wielką rolę odegrała nasza klasa obszarnicza. Podtrzymywała je świadomie, wierna tradycyjnej agrarnej latyfundiowej strukturze gospodarczej Polski. Wciąż jeszcze olbrzymie dochody prywatne nie mobilizowały je, do zerwania z wstecznictwem podtrzymywanego systemu ekonomicznego. Obawa przed wzrostem klasy robotniczej, przed wzrostem zainteresowania nowymi możliwościami warstwy chłopskiej umocniła obszarnictwo w tym stanowisku.</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselobKrolJanAleksander">Trzeba to powiedzieć, że wieś polska, która dopiero w drugiej połowie XIX wieku zostaje wyzwolona z pańszczyzny, na które, do ostatnich lat ciąży poniżenie socjalne — chłopów wobec panów, ta wieś w swojej klasie gospodarczo najsilniejszej chłopów kilkunasto, kilkudziesięcio hektarowych, żyła trybem, jaki jej wyznaczył przed wiekami nakaz glebac adscriptus. Pozostała klasą rolników. Ze względu na wielkość gospodarstw, mając zapewnioną we wsi najlepszą pozycję gospodarczą i społeczną, gotowa była wegetować w tradycyjnej strukturze wiejskie, — producenta płodów rolnych, wyłącznie w roli rolnika. Nic też dziwnego, że reprezentacja polityczna tej klasy, stronnictwo — „Piasta”, w programach swych, jak w odniesieniu do reformy rolnej, nie widziało chłopa w bandosie, komorniku, bezrolnym, folwarcznym i na karłowatym gospodarstwie. Nie byli to chłopi, bo nie byli gospodarze. Nic dziwnego, że stronnictwo to w programie gospodarczym żądało naiwnie uprzywilejowane, pozycji dla rolnictwa i prawa dyktowania cen przemysłowi wtedy, kiedy kapitalistyczny sposób parcelacji separował chłopa od wszelkiej działalności przemysłowej, kiedy wyrób środków produkcji, budownictwo, wyrób tkanin i odzieży włącznie aż do konserwowania mięsa i jarzyn odbywał się poza chłopem.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselobKrolJanAleksander">Trzeba zdać sobie sprawę z konsekwencji tego stanowiska. Wzór — „rolnika”, jako jedyny powszechnie obowiązujący chłopów wzór osobowy, zagrażał nawet tej najmocniejsze, gospodarczo klasie już w najbliższe, przyszłości ruiną, a w odniesieniu do reszty wsi, do olbrzymiej większości chłopów oznaczał w te, ruinie i nędzy dalsze pogłębiające się trwanie.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselobKrolJanAleksander">Wzór — „rolnika”, narzucony przez panów chłopom jako jedyny wzór, zepchnął ich do spędzania całego życia prawie wyłącznie w ramach własnej niewielkie, grupy, jaką jest gromada. Ten wzór, nie dopuszczając do zróżnicowania się funkcyj społecznych wewnątrz warstwy chłopskiej, podtrzymał niezmienność stosunków społecznych z ich ubogą treścią starej tradycyjne, kultury ludowej. W ten sposób wzór ten pogłębił separatyzm wobec innych grup społecznych, o innej bogatszej treści kulturowej, pogłębił unikanie styczności z innymi grupami, a wraz z tym utrzymał brak odczuwania nowych potrzeb i bezwolność chłopa polskiego wobec nowej cywilizacji.</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselobKrolJanAleksander">W konsekwencji wieś polska nie tylko nie miała tendencji do włączenia się do kultury narodowej, do włączenia się w procesy nowoczesnego życia narodu polskiego, ale znakomicie umocniła w sobie wszystkie warunki, które ją z łączności z całym narodem wydzielały.</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselobKrolJanAleksander">Rosła jej postawa wojująca wobec innych klas społecznych. Słuszna wobec ziemiaństwa, mniej słuszna wobec miasta, w którym z kolei wieś upatrywać zaczęła swe upośledzenie ekonomiczne. Nienawiść, obejmująca ryczałtem całe miasto, utrudniła chłopu spotkanie i powiązanie się z klasą robotniczą, znajdującą się w podobne, sytuacji wyzyskiwanego świata pracy.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselobKrolJanAleksander">W tych warunkach zdobycie władzy politycznej, zdobycie pozycji współgospodarza kraju, było i musiało być nieosiągalne. Bo żeby rządzić krajem, nie można być tylko — „rolnikiem”. Władza leży w sprawowaniu wszystkich kluczowych dla nowoczesnej cywilizacji funkcyj i zawodów, w organizowaniu i kierowaniu wszystkimi kluczowymi ośrodkami produkcji.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselobKrolJanAleksander">Reprezentacja polityczna to nie wszystko, jeśli za nią nie stoi grupa specjalistów zawodowców, od których zależy sam proces produkcji i jego system, jeśli za reprezentacją polityczną wsi nie stoi wieś przemieniona z chłopów rolników w obywateli nowoczesnego państwa.</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselobKrolJanAleksander">Kiedy na tle te, analizy społecznej przyjrzymy się reformie rolne, i Związkowi Samopomocy Chłopskiej, jasnym stanie się sens wielkie, rewolucji społecznej, jaka zaszła na wsi, i jasne jej konsekwencje dla ludowładztwa...</u> | |
| 161 | + </div> | |
| 162 | + <div xml:id="div-14"> | |
| 163 | + <u xml:id="u-14.0" who="#ObPrezydent">Czas przemówienia mówcy upłynął. Uprzedzam, że nie możemy przedłużać czasu przemówień. Jest zapisanych prawie 30 mówców. Gdybyśmy nie stosowali normy czasu, to dyskutowalibyśmy jeszcze</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">5</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-14.2" who="#ObPrezydent">godzin. Wobec tego proszę mówców o zastosowanie się do 10-minutowej normy czasu.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-14.3" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu posłowi ob. Fr. Królowi.</u> | |
| 167 | + </div> | |
| 168 | + <div xml:id="div-15"> | |
| 169 | + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselobKrolFranciszek">Wysoka Izbo! Po raz pierwszy zabieram głos z te, trybuny w imieniu Związku Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselobKrolFranciszek">Reforma rolna na terenie całego Państwa została dokonana. Dalszym etapem tej reformy jest Związek Samopomocy Chłopskiej. Do Związku Samopomocy Chłopskiej podchodzono z niewiarą. Myślano, że Związek Samopomocy Chłopskiej nie wykona wielkiego dzieła przebudowy wsi polskiej. Teraz możemy stwierdzić, że zaufania naczelnych władz naszego Państwa nie zawiódł. Samopomoc Chłopska liczy na terenie całego kraju ponad pół miliona członków.</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselobKrolFranciszek">Chcę mówić również i o spółdzielczości. Na terenie naszego województwa pomorskiego w krótkim czasie po oswobodzeniu od okupanta stworzono podwaliny pod przebudowę wsi polskie,. Dokonano w krótkim czasie przebudowy 12.000 nowych gospodarstw rolnych. Zapas ziemi na terenie naszego województwa wynosi ponad 100.000 ha. Stworzyliśmy organizację Związku Samopomocy Chłopskiej, która liczy dziś około 40.000 członków. Stworzyliśmy 144 spółdzielnie gminne, przejęliśmy 14 spółdzielni powiatowych. Uważamy, że przez przebudowę wsi, przez spółdzielczość, idziemy do tego głównego etapu — dobrobytu wsi polskiej.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselobKrolFranciszek">Przed nami dziś stoi zadanie dalszej przebudowy wsi. Ale są olbrzymie trudności, które się piętrzą w terenie. Chciałbym zapoznać Wysoką Izbę z tymi trudnościami. Chciałbym podać, jak musimy walczyć o zdobycie tego, co nam dał dekret o reformie rolnej, co dała nam ustawa. Dekret i ustawa o reformie rolnej powiedziały, że wszystkie resztówki mają przejść do Związku Samopomocy Chłopskiej. Niestety, tak nie jest. Ministerstwo Reform Rolnych dotychczas nie zrobiło tego, nie przekazało dotychczas resztówek Związkowi Samopomocy Chłopskiej. Ministerstwo Reform Rolnych zabiera co lepsze kąski dla siebie, a nam daje zdewastowane ośrodki i każę nam gospodarować. Niektóre powiatowe urzędy ziemskie idą również po te, linii, aby dewastować. Dla przykładu chcę przytoczyć: urząd ziemski wydzierżawia stawy i obiekty ziemskie osobom prywatnym bez kwalifikacyj. Komisarz ziemski na terenie pow. grójeckiego oświadczył, że będzie wydzierżawiał sady nawet na tydzień i dwa. Na zjeździe wojewódzkim w Kielcach Związku Samopomocy Chłopskie, zostały stwierdzone nadużycia ze strony urzędów ziemskich. W resztówkach, które były w rękach urzędów ziemskich, zboże ulotniło się gdzieś, sprawa została skierowana do prokuratora. Związek Samopomocy Chłopskiej tam, gdzie przejął resztówki, zakładał placówki przemysłowe, wkładał w to kapitały. Dla przykładu chcę przytoczyć, że w pewien tartak woj. lubelskiego Związek włożył 150.000 zł, obecnie przychodzi się i odbiera ten tartak. W majątku Kluczkowice pow. puławskiego Związek Samopomocy Chłopskiej z nakładem wielkich sił i pracy włożył 250.000 zł, odbudował młyn, doprowadził do stanu używalnego plantacje chmielu, browar. Obecnie przychodzi urząd i oddaje ten uprzemysłowiony obiekt szkole rolniczej. Dotychczas szkoła nie jest otwarta. Dlaczego to się robi, na czyj rachunek?</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselobKrolFranciszek">Proszę Obywateli! Na terenie całej Polski i na terenie naszego województwa ludność całkowicie z zaufaniem odnosi się do zarządzeń naszego demokratycznego Rządu, ale niestety nie wiem, czyja to jest wina, iż chłop polski dostarczył kontyngent, swój obowiązek spełnił na rzecz Państwa, ale dotychczas nie otrzymał ani grosza zapłaty. Ponadto na terenie naszego województwa dotychczas chłop polski nie otrzymuje artykułów pierwszej potrzeby: cukru, sody, soli, zapałek, mydła. A wiemy, że na te cele były duże fundusze i — „Społem” otrzymało pieniądze, a Jednak nie rozprowadza się tych towarów. Dlatego zwracam się z apelem do Rządu, ażeby usprawnił aprowizację, ażeby usprawnił rozprowadzenie potrzebnych artykułów po wsi polskiej. Ponadto zwracam się do Rządu, ażeby Rząd dla samopomocy chłopskiej, dla Związku Samopomocy Chłopskiej udzielił pewnych kredytów. 9%-owy kredyt Jest zarżnięciem nowopowstających spółdzielni Związku Samopomocy Chłopskiej. Żądamy wybitnego przyjścia z pomocą Związkowi Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselobKrolFranciszek">Dalej wieś chłopska jest w opłakanym stanie pod względem opału. Należałoby i w tej mierze przyjść z wydatną pomocą, aby Ministerstwo Lasów dało wsi drzewo po cenach tanich, gdyż obecna cena jest nie do przyjęcia.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselobKrolFranciszek">Chłop odnosi się z niewiarą do demokratycznych władz rządowych. Jest przepaść w te, chwili między urzędami leśnymi, leśniczymi i nadleśniczymi a wsią. Chłop nie jest w stanie za 180 czy 190 zł kupić drzewa, musi iść i kraść; to tworzy tę przepaść między wsią a urzędnikiem leśnym.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselobKrolFranciszek">Na terenie naszego województwa dzieją się rzeczy bardzo niedobre. Powiatowy Urząd Aprowizacji i Handlu działa źle — to trzeba stwierdzić. Robotnicy zatrudnieni w przemyśle, a w tym wypadku także nasi kolejarze jeszcze za miesiąc czerwiec nie otrzymali nic na kartki poza chlebem, a w Nowym Mieście zniszczone zostało 10 ton masła. Nie wiem, dlaczego go nie dano dla aprowizacji klasy robotniczej. Zdajemy sobie sprawę, że wszędzie siedzą wrogowie ludu. I dlatego żądamy zrobienia czystki od dołu do góry we wszystkich urzędach aprowizacyjnych.</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-15.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 178 | + </div> | |
| 179 | + <div xml:id="div-16"> | |
| 180 | + <u xml:id="u-16.0" who="#ObPrezydent">Ma Pan Poseł jeszcze 2 minuty czasu.</u> | |
| 181 | + </div> | |
| 182 | + <div xml:id="div-17"> | |
| 183 | + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselobKrolFranciszek">Jesteśmy ograniczeni w czasie, ale chciałbym jeszcze powrócić do jedne, rzeczy. Wojewódzki Urząd Aprowizacji i Handlu obdziela młynami swoich urzędników, jako rekompensatą małych zarobków. Wojewódzka Rada Narodowa ten wniosek odrzuciła. Z tego miejsca apeluję, ażeby młynów nie przekazywać prywatnym spekulantom, którzy będą bili po kieszeni chłopów, ale Związkowi Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 184 | + </div> | |
| 185 | + <div xml:id="div-18"> | |
| 186 | + <u xml:id="u-18.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Fedecki.</u> | |
| 187 | + </div> | |
| 188 | + <div xml:id="div-19"> | |
| 189 | + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselobFedecki">Związek Samopomocy Chłopskiej rozpoczął drugie półrocze swojej działalności. Pół roku czasu w naszych warunkach to jest olbrzymi okres. W początkach Związek był w znacznym stopniu organizacją chłopską, która otrzymała ziemię z reformy rolnej. Obecnie Związek wyrósł w olbrzymią masową organizację, liczącą przeszło pół miliona członków i obejmującą całość masy chłopskiej, organizację, która swoim zainteresowaniem, swoimi wpływami obejmuje wszystkie dziedziny życia wsi. W początkach na czoło zadań Związku wysuwały się z natury rzeczy momenty organizacyjne, momenty montowania aparatu. Poza tym musieliśmy w toku naszej działalności opracować nasz program, naszą linię. Nie zawsze przy ustalaniu tego programu, tej linii umieliśmy utrafić w ten ton, który w danym wypadku był właściwy, w te realne możliwością które na danym etapie rozwoju naszego Związku wydawałyby się jak najbardziej wskazane. Obecnie okrzepliśmy, obecnie mamy już swój program, obecnie wiemy dobrze, czego chcemy, i jeżeli teraz zgłaszamy w te, czy w innej dziedzinie wsi takie czy inne postulaty, to możemy dać gwarancję, ze zadaniom, które stoją przed nami, podołamy.</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselobFedecki">Na obecnym etapie rozwoju Związku na czoło zadań Związku wysuwają się zadania natury gospodarczej: 1) przebudowa wsi polskiej, przebudowa gospodarcza wsi polskiej poprzez spółdzielczość i 2) dążenie do podniesienia poziomu rolnictwa, poziomu techniki rolniczej. Chcemy, żeby Polska z kraju stojącego na jednym z ostatnich miejsc pod względem wydajności produktów rolniczych zajęła miejsce przodujące, żeby dorównała, a może przewyższyła kraje takie, jak Dania i Holandia, jak również inne najbardziej przodujące pod względem rolniczym kraje europejskie.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselobFedecki">Jeżeli chodzi o spółdzielczość, również przeszliśmy początkową fazę — choroby rozwojowe nasze, spółdzielczości. Potrafiliśmy znaleźć swoją własną linię. Kilka dni temu odbyły się w Warszawie pierwsze ogólnokrajowe narady spółdzielcze naszego Związku. Narady te utrwaliły linię rozwojową naszej spółdzielczości i twardo stanęły na stanowisku ujednolicenia ruchu spółdzielczego. I tutaj, jak i w innych dziedzinach spółdzielczość zademonstrowała jednolitość demokracji polskiej, potrafiliśmy znaleźć wyjście i ustalić nasze miejsce, miejsce spółdzielczości chłopskiej w ramach ogólne, spółdzielczości w naszym kraju Rezultatem tego będzie niewątpliwie dalszy szybszy jeszcze rozwój spółdzielczości samopomocowej. Jeżeli przy tych trudnościach, które wskutek szeregu przyczyn stanęły przed spółdzielczością Samopomocy Chłopskiej — jedną z trudności był przede wszystkim, brak normalizacji stosunków ze Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni oraz gospodarczą spółdzielnią „Społem”, — jeżeli pomimo to ogólna liczba spółdzielni Samopomocy Chłopskiej, zarówno już zorganizowanych i zarejestrowanych, jak i będących w organizacji, przekracza 1.000, to jest to jednak duże osiągnięcie. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w tym tysiącu jest przeszło 400 spółdzielni, które zostały zarejestrowane przez sąd, które przezwyciężyły wszelkie trudności formalne i prawne, które chłopu przezwyciężyć jest bardzo trudno czasami, to już ten fakt sam w sobie jest dowodem prężności naszego młodego ruchu spółdzielczego.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselobFedecki">Jeżeli mówimy o spółdzielczości Samopomocy Chłopskiej, to trzeba powiedzieć, że zasadniczą bazą materialną tych spółdzielni są resztówki. O gospodarce na resztówkach mówił już mój przedmówca, chcę tylko wspomnieć, że wielką trudnością w rozwoju spółdzielczości Samopomocy Chłopskiej jest nieukazanie się dotychczas dekretu o resztówkach. Dekret ten wprawdzie został w początkach czerwca uchwalony przez Radę Ministrów, ale dotychczas nie został ogłoszony i nie może się stać prawem. Dekret ten przewiduje, że Minister Rolnictwa winien wydać spis resztówek wyłączonych od przekazania spółdzielniom. Spis taki dotychczas się nie ukazał. Hamuje to przejmowanie resztówek przez spółdzielnie i sprzyja dalszej ich dewastacji, ponieważ urzędy ziemskie oświadczają, że nie mogą przekazywać resztówek spółdzielniom, nie wiedząc, które zostały wyłączone.</u> | |
| 193 | + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselobFedecki">Z kolei jeżeli chodzi o zadania gospodarcze Samopomocy, wiążą się one ściśle z działalnością izb rolniczych. Od razu na początku swej działalności, w styczniu jeszcze Związek zajął stanowisko w stosunku do izb rolniczych...</u> | |
| 194 | + </div> | |
| 195 | + <div xml:id="div-20"> | |
| 196 | + <u xml:id="u-20.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">(prze</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">rywa):</u> | |
| 198 | + <u xml:id="u-20.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Zwracam uwagę, że minęło już 10 minut.</u> | |
| 199 | + </div> | |
| 200 | + <div xml:id="div-21"> | |
| 201 | + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselobFedecki">Zaraz kończę.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselobFedecki">Związek Samopomocy Chłopskiej zażądał wówczas likwidacji izb rolniczych. Jeżeli wtenczas można było mówić, że to było żądanie przedwczesne, że nie damy sobie rady ze spółdzielniami bez izb, to obecnie z całą odpowiedzialnością możemy powiedzieć, że dojrzeliśmy do tego. Mamy poparcie w Zarządzie Głównym, który ma odgrywać rolę Związku Izb Rolniczych, który był przed wojną, a którego teraz nie ma i który będzie koordynować pracę izb. Rozwiązanie izb rolniczych zostało przez Ministerstwo Rolnictwa przesądzone i taki stan, kiedy izby pomimo to istnieją, wiedząc, że ich żywot mierzy się na miesiące, jest szkodliwy z każdego punktu widzenia, ludzie najwartościowsi uciekają, a Związek nie może ich zatrudnić wobec braku funduszów.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselobFedecki">Do Prezydium składam wnioski, które posłowie Samopomocy Chłopskiej w liczbie 17-u sformułowali w sprawie dekretu o resztówkach, w sprawie uregulowania hipoteki gruntów otrzymanych przez nabywców przy wykonaniu reformy rolnej, w sprawie rozwiązania izb rolniczych, w sprawie ustawodawstwa podatkowego.</u> | |
| 204 | + </div> | |
| 205 | + <div xml:id="div-22"> | |
| 206 | + <u xml:id="u-22.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Stęplewski z Francji.</u> | |
| 207 | + </div> | |
| 208 | + <div xml:id="div-23"> | |
| 209 | + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselobSteplewski">Wysoka Izbo, Posłanki i Posłowie! Trudno mi się oprzeć w tej chwili głębokiemu wzruszeniu. Jako poseł wychodźstwa polskiego we Francji, które żyje myślą powrotu do Ojczyzny, mam honor i szczęście z tej wysokiej trybuny wyrazić hołd półmilionowej emigracji dla nowej, demokratycznej, silnej i niepodległej Polski</u> | |
| 210 | + <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(oklaski), </u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselobSteplewski">wyrazić hołd Prezydentowi ob. Bierutowi, Premierowi ob. Osóbce-Morawskiemu i Wodzowi Wojska Polskiego Marszałkowi Roli-Żymierskiemu.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselobSteplewski">Emigracja polska wygnana była na tułaczkę za chlebem przez rządy sanacyjne. Wychodźstwo polskie we Francji nigdy tego nie zapomni, głęboko tkwi w naszych sercach nienawiść do reakcji.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselobSteplewski">W okresie okupacji wychodźstwo nasze, choć nie mogło porozumieć się z krajem, wstąpiło jednak na drogę tej samej walki, jaką prowadzi naród polski na ziemi ojczystej. Hasła wasze były hasłami naszymi.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselobSteplewski">Od 1940 r. emigracja nasza u boku narodu francuskiego przystępuje do zaciętej walki z okupantem. Mnożą się sabotaże po fabrykach i kopalniach, gdzie pracują Polacy. Polacy idą do pierwszych partyzanckich oddziałów.</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselobSteplewski">Pod okupacją budujemy w walce masowe podziemne demokratyczne organizacje uchodźstwa: — „Organizacja pomocy Ojczyźnie, — „Związek Młodzieży Polskiej Grunwald”, — „Związek Kobiet Polskich im. Marii Konopnickiej” oraz nielegalne sekcje związków zawodowych.</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselobSteplewski">Szereg nielegalnych pism patriotycznych dociera do osiedli, gdzie znajdują się Polacy: — „Nasza Walka”, — „Na Straży”, — „Jedność Polski”. „Związkowiec”, — „Robotnik Rolny”, — „Dla Polski”. Wreszcie — „Grunwald”, — „Głos Kobiet” i — „Niepodległość” — te trzy ostatnie pisma wychodzą po dziś dzień.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselobSteplewski">Pierwsze grupy partyzanckie przekształcają się w liczne oddziały, tworzą się polskie — „maquis” po lasach. W przeddzień wyzwolenia w samym tylko zagłębiu północnej Francji stanęło do zbrojnej walki z wrogiem 6 pułków milicji patriotycznej. 20.000 Polaków bierze udział w zbrojnym powstaniu.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselobSteplewski">Szereg miejscowości, jak Autun, Carmeaux, Albi zostało zdobyte przez Polaków.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-23.12" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselobSteplewski">W ten sposób wychodźstwo polskie spełniło na ziemi francuskiej swój patriotyczny obowiązek wobec Ojczyzny, wbrew usiłowaniom agentów sanacyjnych POWN, nawołujących emigrację do niebrania udziału w walce.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselobSteplewski">W tej walce emigracja wykuwała swą demokratyczną jedność. A gdy pamiętnego stycznia 1944 r. doszła nas wieść, że Polska walcząca z woli ludu stworzyła Krajową Radę Narodową, wychodźstwo odpowiedziało stworzeniem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego we Francji, który ogarnął wszystkie organizacje patriotyczne we Francji.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselobSteplewski">Manifest chełmski z 22 lipca 1944 r. był przyjęty przez wychodźstwo z entuzjazmem. Imigracja polska we Francji w swej olbrzymiej większości zrozumiała, że Manifest Lipcowy to zapowiedź zwycięstwa narodu polskiego nad odwiecznym wrogiem — prusactwem; że polityka przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i wszystkimi narodami słowiańskimi to droga do odzyskana prastarych zachodnich ziem polskich, że granice Polski z Odrą i Nisą i reforma rolna to podstawa dla stworzenia Polski nowoczesnej, żywotnej, bogatej i niepodległej.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselobSteplewski">Niech mi wolno będzie w tym dniu uroczystym złożyć uznanie i podziękę uchodźstwa polskiego we Francji podziemnemu ruchowi Polski, z którego łona wyszli twórcy Manifestu Lipcowego, stanowiącego punkt zwrotny w historii naszego narodu i wiodącego do wielkości Polski.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselobSteplewski">Uchodźstwo zamknęło w sercu swym wszystkich rodaków, którzy w Polsce walczyli z najeźdźcą w przekonaniu, że służą Ojczyźnie.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselobSteplewski">Na pierwszym walnym zjeździe w grudniu 1944 r. brali udział przedstawiciele 28 organizacyj polskich, różnych poglądów politycznych. Reprezentowali oni przeważającą większość wychodźstwa, która wypowiedziała się za PKWN w Lublinie.</u> | |
| 228 | + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselobSteplewski">Utworzenie Rządu Jedności Narodowej sprawiło, że również i mniejszość, która dotychczas stała na uboczu, przyłącza się do wielkiej rodziny wychodźstwa. Na marginesie zostaje tylko nieliczna garstka agentów reakcji.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselobSteplewski">Drugi walny zjazd emigracji, który rozpocznie swe obrady 28 lipca, będzie wielką manifestacją uchodźstwa na rzecz Rządu Jedności Narodowej.</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselobSteplewski">Walka emigracji szła ramię przy ramieniu z ludem francuskim. Walcząc o Polskę, walczyliśmy również o wolność Francji demokratycznej, tej drugiej ojczyzny wychodźstwa polskiego. Wierzyliśmy i wierzymy, że krew przelana na ziemi francuskiej przyczyni się do wzmocnienia przyjaźni polsko-francuskiej, w interesie demokratycznej Francji i demokratycznej Polski.</u> | |
| 231 | + <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselobSteplewski">Tę przyjaźń symbolizuje dzisiaj wyrosłe z partyzantów polskie ugrupowanie piechoty I Armii Francuskiej, które okupuje dziś teren niemiecki.</u> | |
| 233 | + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselobSteplewski">Wychodźstwo otacza miłością wojsko polskie w kraju, bo wie, że jego walka u boku Armii Czerwonej, wyswobodzicielki narodów, pozwoliła zatknąć sztandary polskie nad Bałtykiem, Odrą i Nisą. Emigracja kocha żołnierzy polskich, którzy pod Monte Cassino i na wszystkich frontach armij sprzymierzonych okryli chwałą naszą Ojczyznę.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselobSteplewski">Wychodźstwo chce wracać do kraju. Nie myśli ono, że wróci do gotowego, ale chce wrócić, by zakasać rękawy i wraz z całym narodem budować nową Polskę.</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-23.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselobSteplewski">Wśród półmilionowej rzeszy emigrantów, licząc razem z rodzinami, jest około 70.000 górników, około 30.000 robotników rolnych, są metalowcy i włókniarze. Nasza emigracja chce jak najszybciej pomóc w opanowaniu ziem zachodnich, przeoraniu ich polską pracą, polską mocą i kulturą.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselobSteplewski">Młodzież emigracyjna rwie się do wojska polskiego pod wodzą Marszałka Roli-Żymierskiego. Młodzież ta chce wrócić, by pomóc młodzieży w kraju w odbudowie zniszczonej Ojczyzny.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselobSteplewski">Wychodźstwo jest pewne, że Rząd polski potrafi obronić interesy tych, co wracają do kraju. Chodzi o to, aby nie zmarnowano ich składek, wpłacanych od lat do francuskich ubezpieczeń społecznych, chodzi o zabezpieczenie ich oszczędności, o prawo zabrania do kraju dobytku zdobytego pracą.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselobSteplewski">Wychodźstwo jest pewne, że skończyła się raz na zawsze polityka sanacyjnych konsulatów, że przedstawiciele Rządu Jedności Narodowej zagranicą otoczą serdeczną opieką naszych rodaków, nasze szkolnictwo, naszych starców, wdowy i sieroty po poległych w walce z faszyzmem.</u> | |
| 240 | + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselobSteplewski">Wychodźstwo tęskni do Ojczyzny. W ub. miesiącu ob. Jędrychowski przybył do zagłębia górniczego północnej Francji. Pomimo ulewnego deszczu 30.000 manifestantów wypełniło ulice małego miasteczka Lens, a nad manifestacją powiewał wielki napis: „Jędrychowski, prowadź nas do Polski!”</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-23.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselobSteplewski">W oczekiwaniu dnia powrotu do kraju emigracja nasza u boku robotników francuskich bierze aktywny udział w podniesieniu produkcji sojusznicze, Francji. Górnicy polscy pracowali w niedzielę dla podniesienia produkcji węglowej, a dniówkę z tej pracy niedzielnej przeznaczyli na fundusz odbudowy Polski, na który emigracja już zebrała przeszło 21/2 miliona franków.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-23.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselobSteplewski">Emigracja zwiększy jeszcze bardzie, swe wysiłki, by pomóc w odbudowie Ojczyzny. Ale największym pragnieniem wychodźstwa jest skończyć z życiem emigracyjnym i rozpocząć życie nowe na polskie, wolnej ziemi. Wrócimy do kraju, by pracować, by pomóc w podniesieniu produkcji, wrócimy do kraju zjednoczeni w demokratycznym bloku.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselobSteplewski">Niech żyje powrót emigracji do kraju!</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-23.37" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselobSteplewski">Niech żyje Rząd Jedności Narodowej i Krajowa Rada Narodowa!</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-23.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselobSteplewski">Niech żyje Prezydent Rzeczypospolitej Bolesław Bierut!</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-23.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-23.42" who="#PoselobSteplewski">Niech żyje niepodległa demokratyczna Polska!</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-23.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 253 | + </div> | |
| 254 | + <div xml:id="div-24"> | |
| 255 | + <u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Haneman.</u> | |
| 256 | + </div> | |
| 257 | + <div xml:id="div-25"> | |
| 258 | + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselobHaneman">Wysoka Izbo! Podzielając całkowicie program Rządu Jedności Narodowej, wynikający z exposé ob. Premiera, pozwolę sobie na krytykę wypowiedzianą przez czcigodnego prof. Krzyżanowskiego, przemawiającego w imieniu Stronnictwa Demokratycznego, odpowiedzieć kilka słów na marginesie tych uwag krytycznych w odniesieniu do zagadnień finansowych.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselobHaneman">Czcigodny prof. Krzyżanowski nie rozumie ducha czasu, jeżeli mówi o tym, że ażeby zachęcić Polaków z Londynu do powrotu do kraju, należy im zapewnić szczególne uprawnienia, przekonywujące ich materialnie do przyjazdu, umożliwiające im tutaj w kraju wymianę dolarów nie po kursie urzędowym, ale po kursie wolnego rynku, który nota bene dzisiaj wynosi 140. Kalkulacja prosta — ażeby mogli zagospodarować się w kraju, gdyż inaczej zniechęci się ich do powrotu. Pragniemy powrotu do kraju wszystkich tych Polaków, którzy na odcinku gospodarczym i odbudowy Państwa zechcą nam być pomocni w pracy, ale nie będziemy zachwyceni, jeżeli do kraju będą powracali ludzie, którzy już z góry deklarują się jako kupcy, sklepikarze, kamienicznicy i kapitaliści, szukający prosperity i rynków dla swoich kapitałów.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselobHaneman">Należy rozumieć uwagi krytyczne ob. prof. Krzyżanowskiego w ten sposób, że żąda dania prawa wolnego handlu na rynku walutami i twierdzi, że nie ma obawy spekulacji, gdyż podaż większa dolarów wpłynie na spadek kursu dolarów na wolnym rynku w myśl znanej zasady ekonomicznej: większa podaż wpływa na obniżenie ceny, a większy popyt na podniesienie ceny artykułów. Mam jednak wielkie zastrzeżenia i twierdzę, że w obecnych warunkach, w dzisiejszej fazie przejściowej dopuszczenie obcej waluty na wolny rynek nie obniży kardynalnie kursu waluty, gdyż waluta, jeżeli nie będzie pod ścisłą reglamentacją, będzie zakupywana przez nuworiszów-spekulantów i innych wzbogaconych na wojnie, ażeby móc zrealizować swoje zyski i ukryć je przed podatkami i kontrolą urzędów państwowych.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-25.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselobHaneman">Taki jest mój skromny pogląd ekonomisty z praktyki finansowej. To jest jedno.</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselobHaneman">Po drugie — nowa Polska pociąga do odbudowy Państwa całe społeczeństwo, cały naród. Cały naród poniósł ofiary pieniężne i kapitałowe. Polska polityka finansowa, zapoczątkowana przez PKWN, wymagała ofiar od tych, którzy posiadali sumy pieniężne. Za jednym dekretem, którego byłem współtwórcą, pozbawiliśmy chłopa, robotnika, spółdzielnie, posiadające kapitały instytucje społeczne i gospodarcze owych kapitałów, ograniczyliśmy wymianę do minimum. Dla Polski, dla przyszłej je, potęgi. Dziś wkraczamy w okres stabilizacji, ale jeszcze daleko nam do deflacji — Jesteśmy już w okresie ograniczone, inflacji, inflacji, którą Skarb kieruje, to nie jest tylko przypadek, — a na to złożyły się ofiary całego społeczeństwa polskiego. Gdy doprowadzimy do zrównoważenia budżetu państwowego, gdy Skarb przestanie korzystać z emisji, wtedy nastąpi czas do wkroczenia na drogę deflacji. Dziś jeszcze nie czas na deflację. Szanowny prof. Krzyżanowski mówi o tych obywatelach, którzy może nie zechcą wrócić do Polski, jeśli z góry nie zapewni im się możliwości wysokie, rentowności. Wszyscy ponieśliśmy ofiary w kraju — przeżyliśmy okupację najstraszniejszą w dziejach ludzkości, Polska przeszła przez Katynie, Majdanki, Treblinki i inne mordownie hitlerowskie. Przez pożary i zgliszcza, poprzez miliony ofiar Polska powstała do nowego życia. Z jakiej to racji mają dzisiaj dostać przywileje Polacy z Londynu, którzy uciekli we wrześniu 1939 r. z Polski, pozostawiając nas na pastwę losu?</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-25.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselobHaneman">A w ogóle skąd mają pieniądze, skąd mają waluty? Jeśli to są kapitały z bogactw jeszcze z Polski wywiezionych, to one należą się Państwu (oklaski),</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-25.9" who="#komentarz"> a jeśli to kapitały zarobione na obczyźnie, na wojnie, to dlaczego mają ci Polacy być traktowani inaczej, niż wszyscy obywatele? Ja nie mam na myśli tutaj tych Polaków, którzy Jeszcze przed wielu laty wyemigrowali do pracy do Ameryki i Francji i tam z pracy! swych rąk tworzyli sobie oszczędności. A może to będzie waluta rozdzielana — „na złość” Rządowi Jedności Narodowe, przez Raczkiewiczów i Arciszewskich, ażeby tuta, w kraju za te dolary sprzedawane na — „wolnym” rynku prowadzić robotę antydemokratyczną, faszystowską? </u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselobHaneman">(Oklaski.)* Caveant consules! Ostrzegamy.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselobHaneman">Demokracja, Czcigodny Profesorze Krzyżanowski, to nie kompromis. Demokracja to nie oportunizm. Nasza demokracja to podporządkowanie się całego życia gospodarczego, produkcji, wymiany, transportu i finansów pod ścisłą kontrolę i reglamentację państwa. A waluta zagraniczna w ustroju obecnym jest narzędziem międzynarodowej wymiany i dlatego dla naszego Państwa młodego ważnym jest, aby te waluty nie znajdowały się na wolnym rynku, a w skarbcu Państwa Polskiego. Demokracja, którą budują cztery stronnictwa, to nie kompromis — to wcielanie w życie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który wyraźnie i jasno stawia cele polityczne i gospodarcze Polski demokratycznej, wolnej, silnej i niepodległej.</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselobHaneman">W związku z tym wypływa drugie zagadnienie — zagadnienie walut i kruszców spełniających funkcje rozrachunków międzynarodowych. Jest to zagadnienie wymagające poważnych i gruntownych rozważań i dyskusyj na komisjach Krajowe, Rady Narodowej: Skarbowo-Budżetowej i Przemysłowo-Handlowe, dla ustalenia zasadniczego stanowiska, jakie zająć winien Rząd nasz w sprawie upaństwowienia, zetatyzowania względnie reprywatyzacji handlu zagranicznego. Handel zagraniczny, wymiana dóbr narodowych i zawierane umowy handlowe międzynarodowe mogą być mnie, lub więcej korzystne — zależy to od siły atrakcyjnej, przyciągające, zagranicę do obiektów i dóbr krajowych, zarówno w dziedzinie surowców jak i produktów wytwarzanych. Exposé Premiera daje nam i w tym kierunku wytyczne. Polska, która przywoła warchołów politycznych i szkodników-sabotażystów gospodarczych do porządku, Polska, która pracę wysunęła jako symbol odradzającej się państwowości polskiej, Polska, która jednoczy wysiłki całego narodu w odbudowie zniszczeń wojennych, — ta Polska przezwycięży wszystkie trudności. W to wierzy inteligent pracujący, robotnik i chłop — cała klasa pracująca, która dziś dźwiga ciężar odpowiedzialności za losy Państwa.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselobHaneman">Pozwolę sobie jeszcze na Jedno przypomnienie: rok 1918 i 1919 — słaby rząd i jeszcze słabsza demokracja, słaba władza polityczna, rząd ustępuje, rezygnuje z władzy. Moraczewski oświadcza: my rezygnujemy, oddajemy władzę w ręce Paderewskiego, bo nie mamy pieniędzy, nie otrzymamy walut, pożyczek. A później, gdy ten rząd ustąpił i władzę objął Paderewski, to pamiętacie, co spotkało Polaków w kraju i polskich robotników z Ameryki, którzy swoje grosze oddali i otrzymali za to pożyczkę odrodzenia, pożyczkę narodową, pożyczkę dolarową, jednym słowem zostali w kilka lat wykwitowani. A pamiętacie — „lex Zoll”, wszystkie hipoteki, wszystkie kapitały t. zw. sieroce, wdowie i pieniądze instytucyj publicznych i społecznych zostały kompletnie zdewaluowane. My do tego nie możemy dopuścić. Władzy, którą mamy w rękach, nie oddamy. Program naszkicowany przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego to Jest program całego narodu polskiego. Będziemy prowadzić politykę finansową, gospodarczą i polityczną, która będzie zgodna z duchem czasu, z duchem demokracji, z duchem Polski ludowej, niepodległej i wolnej.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-25.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 273 | + </div> | |
| 274 | + <div xml:id="div-26"> | |
| 275 | + <u xml:id="u-26.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Podedworny.</u> | |
| 276 | + </div> | |
| 277 | + <div xml:id="div-27"> | |
| 278 | + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselobPodedworny">My, chłopi, z radością witamy powstanie Rządu Jedności Narodowej jako znak zgody i spokoju nad zniszczonymi zagrodami naszymi, zwłaszcza w woj. białostockim. Z radością witamy starych przywódców ludu z Witosem i Mikołajczykiem na czele, którzy w przełomowych momentach nie zawahali się czynem swoim wskazać jedyną właściwą dla narodu polskiego drogę</u> | |
| 279 | + <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(oklaski)</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselobPodedworny">, po długim namyśle i dokładnej rozwadze nie zawahali się na oczach całego świata zerwać z reakcją i tym stwierdzili, że kierują się dobrem narodu, że postępują zgodnie z sumieniem swoim i że droga rządu polskiego w Londynie była błędna i szkodliwa.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselobPodedworny">Z tej błędnej drogi zawrócili i do nas wrócili, tak jak wszyscy uczciwi Polacy wrócą do ziemi rodzinne: do pracy nad odbudową tak ciężko dotkniętej Ojczyzny.</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselobPodedworny">Lud wiejski był pierwszym gospodarzem i panem tej ziemi; z niego wyszli obrońcy i wodzowe, którzy później, przerodzili się w magnaterię i zakuli lud w niewolę pańszczyźnianą i odgrodzili się od tego ludu obcymi zwyczajami i obcą mową. W Polsce odrodzonej, dowrześniowej magnateria miała jeszcze wielkie obszary ziemi w swoim posiadaniu, a chłop polski był wywożony na poniewierkę zagranicę. Bogactwo i kapitały, uzyskane z pracy ludu, wywozili również zagranicę na wszelki wypadek, na czarną godzinę. Ta czarna godzina nareszcie przyszła na nich.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselobPodedworny">Z ludu wiejskiego wyszli również i robotnicy, którzy jak bracia i przyjaciele wyciągnęli uczciwą rękę do zgody i pokoju. I dlatego my chłopi zawarliśmy z robotnikami braterski nierozerwalny sojusz robotniczo-chłopski.</u> | |
| 286 | + <u xml:id="u-27.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselobPodedworny">Wspólnymi siłami nie damy się zakuć w niewolę, nie damy odebrać sobie władzy i ziemi. Uczciwy chłop polski nie pójdzie z reakcją i zielonych sztandarów Stronnictwa Ludowego nie da zepchnąć z drogi demokracji.</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-27.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 289 | + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselobPodedworny">I w polityce zagranicznej chłop polski stoi twardo przy Krajowej Radzie Narodowej, która prowadzi naród nie przeciwko wschodowi, bo to jest kierunek plemion germańskich, ale na zachód, przeciwko krzyżactwu, po ziemie krzyżackie, po stary dostęp do morza; zlikwiduje zmorę Prus Wschodnich, która jak chmura gradowa przez tyle pokoleń wisiała nad nami.</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-27.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselobPodedworny">I dlatego ścisłe przymierze ze Związkiem Radzieckim i z narodami słowiańskimi uważamy za konieczność dziejową w naszym najżywotniejszym, wspólnym interesie.</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-27.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselobPodedworny">W Polsce jest dużo złego, lecz największym złem, największym nieszczęściem jest morderca hitlerowski na naszych ziemiach. Przetrzymaliśmy jednak i jako naród żyjemy. Nasze skrwawione lecz zwycięskie biało-czerwone sztandary głoszą światu, że Polska nie zginęła i nie zginie.</u> | |
| 294 | + <u xml:id="u-27.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 295 | + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselobPodedworny">Mamy dużo złego, dużo faktów przykrych i bolesnych. Chłop najwięcej na tym cierpi, lecz pracuje, wypełnia i wypełni swoje zadanie wobec narodu i Państwa z wiarą, że zgodnym i wspólnym wysiłkiem całego narodu w oparciu o Rząd te przykrości, te przeszkody usuniemy i doczekamy się w krótkim czasie Polski dobrej dla wszystkich.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-27.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 297 | + </div> | |
| 298 | + <div xml:id="div-28"> | |
| 299 | + <u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma ob. poseł Wachowicz.</u> | |
| 300 | + </div> | |
| 301 | + <div xml:id="div-29"> | |
| 302 | + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselobWachowiczHenryk">Wysoka Rado! Przede wszystkim w imieniu klubu poselskiego Polskie, Partii Socjalistycznej zapowiadam złożenie poprawki do rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie regulaminu wyborów rad zakładowych. Stoimy na stanowisku, że regulamin wyborów do rad zakładowych, w zasadzie słuszny, zawiera jednak pewien błąd. Mianowicie w art. 19 jest mowa o tym, że gdy zgłoszona jest tylko jedna lista kandydatów, to lista ta przechodzi przez aklamację i nie odbywa się zupełnie akt wyborczy. Jestem zdania, że przy zgłoszeniu nawet jednej listy wyborczej akt wyborczy powinien się odbyć, powinno się odbyć głosowanie na poszczególnych kandydatów imiennie, aby robotnicy mogli wyrazić swoją opinię, czy ten lub inny kandydat cieszy się zaufaniem wśród załogi robotniczej.</u> | |
| 303 | + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselobWachowiczHenryk">Druga sprawa drobna. Chcę odpowiedzieć na przemówienie posła Witaszewskiego, który przemawiał w dniu przedwczorajszym. Mianowicie poseł Witaszewski nie wiem dlaczego, czym powodowany, nie sprawdziwszy istoty sprawy, rzucił pewne nazwisko, nazwisko ob. Lewelta i podał jako przykład pewnej korupcji, że człowiek, który w jednym mieście został aresztowany, otrzymał gdzieindziej stanowisko. Pragnę oświadczyć, że ob. Lewelt nie został aresztowany za nadużycia służbowe. Natomiast był aresztowany na skutek pewnych podejrzeń natury politycznej. Został jednak zwolniony, śledztwo nie udowodniło żadnego przestępstwa i taki człowiek ma prawo do zajęcia innego stanowiska, a nawet tego samego stanowiska, gdyby na to stanowisko, które uprzednio zajmował, Prezydent m. Łodzi Mijał nie wyznaczył kogo innego.</u> | |
| 304 | + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselobWachowiczHenryk">Natomiast z tego miejsca muszę zaprotestować w imieniu posłów demokratycznych i w imieniu wszystkich stronnictw w Łodzi — i niech to oświadczenie będzie jednocześnie wyrazem tego, co było na Miejskie, Radzie Narodowej w Łodzi, — że istnieje drugi obywatel — a to jest rzecz sprawdzona, powołuję się tu na oświadczenie Prezydenta miasta, — istnieje człowiek, którego sprawa idzie do prokuratora, który zostaje zwolniony ze stanowiska na skutek stwierdzenia, że popełnił nadużycia, a który dostaje następnego dnia nominację Ministerstwa Aprowizacji na stanowisko nie w jednym mieście, ale na stanowisko na wszystkie miasta, na kraj. To jest skandal niesamowity i sądzę, że Minister Aprowizacji i Handlu swoją decyzję wycofa w imię zasad, które w życiu publicznym obowiązywać muszą.</u> | |
| 305 | + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselobWachowiczHenryk">A teraz sprawa dla naszego klubu dość istotna. Przemawiał przedwczoraj poseł ob. Sommerstein, przemawiał również inny przedstawiciel ludności żydowskiej. Na salę tę wdarły się pewne tony, które nie powinny mieć miejsca. My jesteśmy przeciwnikami, jesteśmy wrogami polskiego szowinizmu, ale jesteśmy również przeciwnikami szowinizmu żydowskiego.</u> | |
| 306 | + <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 307 | + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselobWachowiczHenryk">My wiemy o tym, że współudział w akcji tępienia nie tylko ludności żydowskiej, ale również ludności polskiej biorą chuligani, wyrzutki społeczeństwa polskiego, ale i społeczeństwo żydowskie nie jest wolne od tego samego rodzaju wyrzutków, którzy w obozach, w ghetcie współpracowali z gestapo, mordowali i wydawali Żydów na śmierć.</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-29.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselobWachowiczHenryk">My znamy — „trzynastkę” ghetta warszawskiego. Wczoraj otrzymałem oświadczenie od ludzi, którzy wrócili z obozu w Oświęcimiu i Mauthausen, od obywateli Rusinka, Cyrankiewicza i innych, którzy podali mi nazwiska t. zw. kapo obozowych, Żydów, którzy mordowali nie tylko Żydów, ale i Polaków. Czy w tym wypadku szowinista polski może powiedzieć, że naród żydowski jest odpowiedzialny za zbrodnie tych wyrzutków? To są wyrzutki, jacy się mogą zdarzyć w każdym społeczeństwie. I w społeczeństwie polskim byli Żydzi, którzy współpracowali z aparatem hitlerowskim i nie tylko Żydów tępili — Panie Pośle Sommerstein, — ale tępili Polaków i niech Pan, Panie Pośle Sommerstein, przyjmie do wiadomości, że dziś reakcja morduje nie tylko bezbronne kobiety żydowskie — a tych wypadków poseł Sommerstein naliczył kilka, — ale mamy dowody, że morduje również funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa i milicji. Wiemy, że dyspozycje tych mordów pochodzą ze środowiska, które jest obozem wstecznictwa, nie mającym nic wspólnego z demokratycznym i postępowym społeczeństwem polskim. Jeżeli ob. poseł Sommerstein i inni posłowie będą tu przemawiali tylko na bardzo wąskim odcinku spraw, które dotyczą pozostałej ludności żydowskiej, to chcę powiedzieć, że nasz stosunek do zagadnienia ludności żydowskiej jest stosunkiem socjalizmu, a nie innym. Tak jak społeczeństwo polskie, tak i społeczeństwo żydowskie, jeżeli chodzi o jego społeczną strukturę, dzielimy na dwie części: na ludzi pracy, którzy z nami będą budować demokratyczną Polskę (oklaski) i na przelotnych ptaków, którzy nam są tak samo — „mili”, jak te same typy w społeczeństwie polskim, które bez względu na narodowość sprowadzamy do wspólnego mianownika: burżuazji.</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-29.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselobWachowiczHenryk">Poseł ob. Sommerstein mówił o wypadkach w Rzeszowie. Sądzę, że bardzo wyolbrzymił tę sprawę. Nie wiem, czy poseł Sommerstein był w Rzeszowie i czy sprawdzał te rzeczy. Ja mam oświadczenia szeregu osób i działaczy, między innymi wicewojewody rzeszowskiego, które stwierdzają, że rzecz ta wyglądała nieco inaczej, albo raczej zgoła inaczej, niż to było tu naświetlone. Ja bym nie chciał, by pewne przemówienia wychodziły poza tę salę. Obóz demokracji polskiej stoi na stanowisku, że chuliganerię trzeba tępić, skądkolwiekby pochodziła. Jeżeli poseł Sommerstein przemawiał z tej trybuny i przemówienie jego może być drukowane zagranicą i w organach syjonistycznych, to chciałbym, żeby z drugiej strony było wydrukowane i to, co mówię, a mianowicie, że nie tylko odgradzamy się od chuliganerii polskiej, ale musimy stwierdzić — a przyzna to wielu ludzi, którzy i tu siedzą, którzy byli w obozach i którzy w czasie wojny to widzieli, — że jeżeli były w społeczeństwie polskim jednostki, które poszły na współpracę z hitleryzmem i wyzwoliły w sobie najgorsze instynkty, to nikt nie zaprzeczy tej prawdzie, że w społeczeństwie polskim były elementy walki, elementy idei, elementy oporu, które bardzo wielu obywateli wyznania mojżeszowego — jeżeli tak można powiedzieć, — obywateli narodowości żydowskiej nie tylko kryły, ale były za to prześladowane, były za to rozstrzeliwane i równocześnie z tymi obywatelami narodowości żydowskiej brały aktywny udział w partyzanckich walkach o Polskę demokratyczną.</u> | |
| 312 | + <u xml:id="u-29.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselobWachowiczHenryk">Sprawa Rzeszowa wygląda tak: istotnie zamordowano tam młodą dziewczynę. Zamordowano ją, jak stwierdzają wszelkie oznaki, w ten sposób, że popełniono zwyczajny mord sadystyczny. Ktoś puścił pogłoskę, że dokonano mordu rytualnego. Ale przecież żyjemy dziś w epoce pogłosek. Ileż razy Premier Osóbka-Morawski był rzekomo zamordowany, ileż razy Marszałek Rola-Żymierski był rzekomo aresztowany. Gdybyśmy chcieli sprawdzić wszystkie te pogłoski na temat Rządu i naszych poczynań, to musielibyśmy codziennie wydawać gazetę, prostującą te obrzydliwe plotki i pogłoski. Otóż plotka ta głosiła najpierw, że dokonano mordu rytualnego, że zamordowano nie jedną osobę, ale siedem, a potem kilkanaście osób. W ciągu paru godzin sprawa w całym mieście ucichła, nie było żadnego ekscesu, a co najważniejsze ze strony aparatu państwowego żadnego prześladowania ludności żydowskiej, a tak samo nie było żadnego gwałtownego wystąpienia przeciwko te, ludności. W imię prawdy uważam to za obowiązek stwierdzić, żeby nie utrudniać sytuacji Polsce demokratycznej, budującej dziś z takim trudem własną pozycję, Polsce demokratycznej, walczącej z bandytyzmem, mające, codziennie ofiary w postaci zabitych i rannych przez bojówki NSZ, żeby nie przedstawiać zagranicą, że w Polsce istnieje ucisk w stosunku do ludności żydowskie.</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-29.12" who="#komentarz">(Oklaski )</u> | |
| 315 | + </div> | |
| 316 | + <div xml:id="div-30"> | |
| 317 | + <u xml:id="u-30.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Bertold.</u> | |
| 318 | + </div> | |
| 319 | + <div xml:id="div-31"> | |
| 320 | + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselobBertold">Wysoka Rado! Imieniem Stronnictwa Ludowego pozwolę sobie zająć krótkie 10 minut i poruszyć zagadnienie, które żywo interesuje, a nawet niepokoi najszerszą warstwę społeczeństwa naszego — chłopa polskiego. Poruszę je dlatego, że zagadnienie powyższe nie znalazło dostatecznego wyrazu w exposé ob. Premiera.</u> | |
| 321 | + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselobBertold">Exposé ob. Premiera nazwałbym programem odbudowy: odbudowy przemysłu, odbudowy portów, odbudowy transportów i odbudowy wsi. Już samo umiejscowienie odbudowy wsi na końcu programu jest wysoce krzywdzące, nie dlatego że według aproksymatywnych obliczeń straty wsi według cen przedwojennych wynoszą 6 miliardów, a straty przemysłu 41/2 miliarda, nie dlatego że wieś jest jedynym producentem artykułów spożywczych dla miast i dla klasy robotniczej, ale dlatego że jest równocześnie największym konsumentem artykułów przemysłowych. Musimy powiedzieć, że nie ma odbudowy przemysłu, nie ma odbudowy portów, nie ma odbudowy transportów bez odbudowy wsi.</u> | |
| 322 | + <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 323 | + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselobBertold">Można zrobić małe porównanie z organizmem ludzkim: jeżeli będziemy jeden narząd organizmu ludzkiego zbytnio forsowali, to cały organizm będzie szwankował. Nie można kosztem jednej gałęzi gospodarki narodowej prowadzić intensywnej gospodarki całością.</u> | |
| 324 | + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselobBertold">Przejdę do drugiej części. Ob. Premier zaznaczył, iż odbudowa nasza winna się obyć bez kapitału zagranicznego. Jeden z przedmówców, ob. Haneman, podkreślił dokładnie złe skutki wprowadzania kapitału zagranicznego. Ale jest jeszcze jedna strona medalu. Musimy sięgnąć do wewnętrznego kapitału, tak spółdzielczego, jak i prywatnego. I tu wynikają trudności, które pochodzą z samego charakteru kapitału. Kapitał przeważnie lokuje się tam, gdzie ma zabezpieczenie. Zabezpieczenie — to jest zaufanie. Musi być stworzone zaufanie społeczeństwa do polityki finansowej, żeby kapitał spółdzielczy i kapitał prywatny mogły być wprowadzone na rynek. Tego zaufania dotychczas — musimy to sobie jasno powiedzieć — nie mamy w pełni, dlatego że nasza polityka finansowa nie jest całkowicie jasna. Ob. Premier powiedział, że stoimy w dalszym ciągu na stanowisku reglamentowanej polityki deflacyjnej. Jak pogodzić z polityką deflacyjną podwyższenie cen za bezpośrednie świadczenia państwowe w stosunku do obywateli? Mówię tu o podwyższeniu taryfy kolejowej, która tylko pozornie dotyka spekulantów, w rzeczywistości dotyka konsumenta. Mówię o podwyższeniu taryfy samochodowej, taryf transportowych, o podwyżce cen za prąd, za światło, o opłatach za radio. One biją wszystkie w konsumenta, którego największym przedstawicielem jest klasa robotnicza i klasa chłopska. Jednocześnie te objawy są jak gdyby otwarciem drzwi dla polityki inflacyjnej, bo musimy sobie zdać sprawę z tego, że jeżeli świadczenia te będą podwyższane w dalszym ciągu, to podwyższone muszą być płace robotnicze na skutek podwyższenia cen na całym rynku spożywczym. A to sprowadza inflację.</u> | |
| 325 | + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselobBertold">Wobec tego nasza polityka finansowa musi być wyjaśniona.</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselobBertold">Podatki pośrednie, które widzimy właśnie w tych podwyżkach cen za świadczenia bezpośrednie Państwa, muszą być zamienione na podatki bezpośrednie, tak, aby dotykały one wszystkich obywateli, a nie tylko klasy najbiedniejszych konsumentów, tak ze wsi, jak z miast. Poza tym opinia publiczna musi być informowana stale o zamierzeniach finansowych naszego Rządu. Opinia publiczna musi być informowana o linii polityki finansowej, więcej, społeczeństwo chce tę politykę kontrolować nie tylko w postaci następnych sprawozdań na sesjach Krajowe, Rady Narodowej, ale w postaci bezpośredniego współudziału.</u> | |
| 327 | + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselobBertold">W związku z tym w imieniu Stronnictwa Ludowego zgłaszam pod adresem Rządu dwa dezyderaty:</u> | |
| 328 | + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselobBertold">1)w związku z przejściem z jednomiesięcznych budżetów na trzymiesięczne powinien być projekt trzymiesięcznego budżetu przedkładany Krajowej Radzie Narodowe, do zatwierdzenia;</u> | |
| 329 | + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselobBertold">2)aby została utworzona komisja Krajowej Rady Narodowej, która by uczestniczyła bezpośrednio w pracach Komitetu Ekonomicznego, przynajmniej w charakterze doradczym.</u> | |
| 330 | + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselobBertold">Wracając do kwestii obudowy wsi, muszę zaznaczyć, że odbudowa wsi nie odnosi się jedynie do odbudowy spalonych gospodarstw, odbudować należy również naszą hodowlę. Hodowla nasza spadła z 10.400.000 sztuk do 2.800.000. To jest stan katastrofalny. A jednocześnie projekt Ministerstwa Aprowizacji opodatkowuje w świadczeniach rzeczowych mięsnych 1 ha ziemi chłopskiej 32 kg mięsa, gdy tymczasem zwykłe cielę chłopskie waży 24 kg. Taka polityka podatkowa poderwie korzenie nasze, produkcji rolnej. Należy dążyć do tego, aby świadczenia przymusowe mięsne zostały zamienione na świadczenia mleka i tłuszczów roślinnych. Jest to w interesie wsi i w interesie także klasy robotniczej, która, jeśli polityka świadczeń rzeczowych pójdzie w dalszym ciągu w tym kierunku, na przyszły rok będzie pozbawiona zupełnie mięsa.</u> | |
| 331 | + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselobBertold">W związku z tym w imieniu Stronnictwa Ludowego zgłaszam projekt ustawy o zakazie uboju bydła, uchwalony przez Komisję Rolną, i proszę Wysoką Radę o uchwalenie na dzisiejszym posiedzeniu te, ustawy.</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-31.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 333 | + </div> | |
| 334 | + <div xml:id="div-32"> | |
| 335 | + <u xml:id="u-32.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Udzielam głosu posłowi ob. Żerkowskiemu.</u> | |
| 336 | + </div> | |
| 337 | + <div xml:id="div-33"> | |
| 338 | + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselobZerkowski">Wysoka Izbo! Już tu w dyskusji mówcy zestawiali z jednej strony sukcesy Rządu Tymczasowego i Rządu Jedności Narodowej na odcinku politycznym, z drugiej strony podkreślali trudności, z jakimi boryka się Rząd na odcinku polityki wewnętrznej i gospodarczej. Istotnie tak jest.</u> | |
| 339 | + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselobZerkowski">Jeżeli chodzi o uznanie Rządu zagranicą, o podniesienie jego prestiżu w kraju, o te wszystkie momenty, które nadają krajowi i rządowi właściwe znaczenie, to w tej dziedzinie odnieśliśmy poważne sukcesy i powodzenia.</u> | |
| 340 | + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselobZerkowski">Jeżeli jednak podejdziemy do zagadnień gospodarczych, specjalnie tu poruszonych zagadnień transportu, łączności, aprowizacji i t. p., to tak jak mówiono na poprzednim posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej, tak i dzisiaj trzeba stwierdzić, że osiągnęliśmy niewielkie postępy. Wydaje mi się, że z tymi zagadnieniami będziemy musieli się borykać nie tylko przez wiele miesięcy, ale i przez wiele lat. Społeczeństwo polskie w dziedzinie gospodarczej nie ma ani tradycji, ani zrozumienia. Społeczeństwo polskie od wieków do zagadnień ekonomicznych nie przywiązywało wielkiej wagi, raczej zajmowało się zagadnieniami politycznymi, organizacyjnymi, a zagadnienia takie, jak handel, przemysł, rzemiosło stawiało zawsze na peryferiach zainteresowań. I jest rzeczą wiadomą, że w dziedzinie wojskowości, kultury, literatury i innych Polacy wysuwają się na czoło nie tylko w Polsce, ale i zagranicą, natomiast w dziedzinie gospodarczej nie mają się czym większym pochwalić.</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselobZerkowski">Jednym z czynników, który w życiu ekonomicznym Polski odgrywał wielką rolę i będzie odgrywać coraz większą, jest spółdzielczość. Ruch ten reprezentuje dziś 7.000 spółdzielni różnych typów: spożywczych, rolniczych, mleczarskich, mieszkaniowych, pracy i innych oraz 2 miliony zrzeszonych członków. To jest coś. Jeżeli chodzi o wkład myśli gospodarczej Polski, jeżeli poszukamy wielkich ludzi, którzy wybitniej zapisali się w dziedzinie gospodarczej, to są to ludzie z obozu spółdzielczości. Takie nazwiska, jak: Mielczarski, Stefczyk, Rapacki, Chmielewski — to nazwiska ludzi, którzy nie tylko w dziedzinie spółdzielczości, ale i w ogólnym gospodarstwie Polski odegrali wielką rolę.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselobZerkowski">Spółdzielczość w Polsce pracuje obecnie zarówno dla miast, jak i dla wsi. Jeśli chodzi o dziedzinę miejską, to spółdzielczość chce podjąć aprowizację miast w wielkim zakresie, chce objąć przynajmniej 50% tego zagadnienia.</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselobZerkowski">W dziedzinie rolne, dążymy do rozwiązania całego zagadnienia wymiany między wsią a miastem, spodziewamy się ujęcia w formach spółdzielczych całego życia wsi. Napotykamy tu jednak na poważne trudności. Dlatego też jesteśmy wdzięczni posłowi ob. Dąb-Kociołowi, który zajął zdecydowanie życzliwe stanowisko dla ruchu spółdzielczego. Inni mówcy, jak ob. Obrączka, prof. Krzyżanowski również życzliwie potraktowali spółdzielczość.</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselobZerkowski">Z kolei pragnąłbym omówić stosunek spółdzielczości do innych form gospodarczych w Polsce.</u> | |
| 345 | + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselobZerkowski">My, jako spółdzielcy, nie negujemy czynnika handlu prywatnego, a z drugiej strony inicjatywy państwa w zagadnieniach gospodarczych.</u> | |
| 346 | + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselobZerkowski">Chcę podkreślić, że jeśli w stosunku do zdrowego handlu zajmujemy przychylne stanowisko, to jesteśmy przeciwni wszelkie, spekulacji.</u> | |
| 347 | + <u xml:id="u-33.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 348 | + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselobZerkowski">Jeśli solidny kupiec przyjdzie i powie, że w dziedzinie importu czy eksportu ma tradycję i chce dla dobra kraju pracować, to go poprzemy, ale jeśli chodzi o niebieskie ptaki, o spekulantów, to tych trzeba usunąć z życia gospodarczego, bo za nich kra) i Państwo płacą.</u> | |
| 349 | + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselobZerkowski">Natomiast zagadnienia i koncepcje państwowe zahaczają o inicjatywę społeczną. I tu konieczne jest właściwe rozgraniczenie i ułożenie pracy państwa i spółdzielczości, by uniknąć zbędnego dublowania roboty.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselobZerkowski">Tworzy się Państwowa Centrala Handlowa, która ma prowadzić handel detaliczny i hurtowy artykułami spożywczymi i kolonialnymi. Pytam się, po co Państwo ma tworzyć nowy aparat, jeżeli ruch spółdzielczy ma zorganizowany swój aparat społeczny i od 30 czy 50 lat prowadzi działalność handlową hurtową i detaliczną. Jeżeli chodzi o stosunek Państwa do zakresu działania takich organizacyj spółdzielczych, jak „Społem”, Związek Gospodarczy Spółdzielni R. P., to Państwo uważa, że powinniśmy prowadzić całą akcję kontyngentową. Zgoda. Akcję świadczeń rzeczowych prowadzimy, chociaż na tym nie zarabiamy, a nawet dopłacamy. Pomijając ten moment dopłat, robimy to z punktu widzenia solidarności obowiązków społecznych, robimy to dlatego, że to dla Państwa, ludności włościańskiej, robotnicze, jest potrzebne. Jeżeli jednak chodzi o rozszerzenie działalności handlowe, na te dziedziny, które mogą dać nadwyżki, umożliwiające pokrycie dopłat do akcyj kontyngentowych, to tu występuje koncepcja Państwowej Centrali Handlowej, mającej prowadzić obrót właśnie artykułami rentownymi. Jeżeli chodzi o — „Społem”, o spółdzielczość, to nam niełatwo dostać taką czy inną pomoc ze strony Państwa. Mamy duże trudności. Mówiliśmy już o tym na poprzednim posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej. W odniesieniu do samochodów czy w ogóle do lokomocji oraz innych kwestyj technicznych musimy się przebijać przez wielkie trudności. Tak samo zresztą i w stosunkach z rozmaitymi urzędami i Ministerstwami nie odczuwamy ułatwień, a przeciwnie natrafiamy często na poważne opory. My dostaliśmy samochody stare, zniszczone, niezdatne do chodu, ostatnio wprawdzie otrzymujemy trochę nowych z UNRRA, którymi mamy zaspokoić poza normalną działalnością handlową ponad 200 placówek w całym kraju w zakresie świadczeń rzeczowych, akcji mięsnej, mleczarskiej, jajczarskie, i t. p., a Państwowa Centrala Handlowa przed rozpoczęciem pełnej działalności ma już zabezpieczone 30 samochodów doskonałych do prowadzenia. Zapytuję dalej: jeżeli spółdzielczość, która ma swoje tradycje, ma ludzi, ma doświadczenie, ma swoje specjalne wypracowane w ciągu kilkudziesięciu lat metody działania, walczy jeszcze z kolosalnymi trudnościami z powodu braku materiału ludzkiego, to jaki materiał ludzki będzie w Państwowej Centrali Handlowej? Mniemam, że Państwowa Centrala Handlowa tego zagadnienia nie zdoła właściwie rozwiązać. Jeden z przedmówców moich podał pewne nazwisko dotyczące osoby, którą wyrzucono z jednej placówki i przy pomocy pewnych koneksyj z powrotem wprowadzono. Nie rzucam nazwisk, nomina sunt odiosa. Teraz jednak słyszymy, że osoba ta ma być zatrudniona w owej Centrali Państwowej.</u> | |
| 351 | + <u xml:id="u-33.13" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> | |
| 352 | + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselobZerkowski">Ja tego przykładu nie generalizuję. Jedna jaskółka nie mówi o wiośnie. Chcę tylko podkreślić że odczuwamy kolosalny brak ludzi na wszystkich odcinkach. Jeżeli my spółdzielcy, którzy reprezentujemy 30-tysięczną armię pracowników, borykamy się z trudnościami w rozwiązywaniu tego zagadnienia, to skąd weźmie ludzi Państwowa Centrala Handlowa? Obawiam się, że wszyscy} lewiatańczycy, zbankrutowani kupcy, wszyscy ci, których wyrzuciła reforma rolna, w owej centrali znajdą swoje przydziały.</u> | |
| 353 | + <u xml:id="u-33.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselobZerkowski">Ma to znaczenie nie tylko gospodarcze, ale i polityczne. Spółdzielczość ma duże braki i bolączki z aparatem ludzkim, ale wiemy również, że ruch spółdzielczy jest ruchem nie tylko gospodarczym, jest ruchem ideowym, który wychowuje ludzi. Prezydium dzisiejsze Krajowej Rady Narodowej, Rząd dzisiejszy świadczy o tym, że właśnie spółdzielczość dała wielkich ludzi.</u> | |
| 355 | + <u xml:id="u-33.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselobZerkowski">Reasumując powyższe wywody, pozwalam sobie zgłosić następujący wniosek, podpisany przez dostateczną ilość posłów, i proszę o jego przyjęcie</u> | |
| 357 | + <u xml:id="u-33.19" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 358 | + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselobZerkowski">„Wobec istnienia zamiaru utworzenia Państwowej Centrali handlowej, której zamierzony zakres działania pokrywa się z działalnością ruchu spółdzielczego na szczeblach detalicznych i hurtowych, Krajowa Rada Narodowa, opierając się na treści manifestu PKWN i wypowiedziach czynników naczelnych w Państwie oraz w zgodzie z interesem i opinią społeczeństwa Polskiego — zaleca, by organy państwowe nie podejmowały tych czynności gospodarczych, które mogą być z pożytkiem dla Państwa wykonywane przez organizacje spółdzielcze.</u> | |
| 359 | + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselobZerkowski">Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd do wszechstronnego poparcia ruchu spółdzielczego, który posiadając przygotowany w ciągu długich lat swojej działalności odpowiedni aparat ludzki, może i powinien przy współdziałaniu Rządu wykonać nałożone na ten ruch obowiązki zarówno w zakresie artykułów reglamentowanych, jak i obrotu wolnorynkowego.” Chcę poruszyć pozatem jeszcze drugie zagadnienie ważne dla ruchu spółdzielczego, a mianowicie: trudności w przeprowadzeniu dekretu unifikacyjnego ruchu spółdzielczego. Kongres spółdzielczy w Lublinie w listopadzie 1944 r. pod przewodnictwem i przy wybitnej współpracy Rządu Tymczasowego powziął uchwałę unifikacji spółdzielczości w jednej centrali gospodarczej — „Społem” i w drugiej centrali rewizyjnej w Związku Rewizyjnym Spółdzielni R. P. Jedna i druga centrala boryka się z wieloma trudnościami z racji niewydania do tej pory przez Rząd odpowiedniego dekretu. W naszych urzędach ministerialnych — a te zagadnienia dotyczą kilku Ministerstw — różne jest podejście do zagadnienia: jurydyczne, kazuistyczne czy inne. Nie możemy sobie dać z tym rady.</u> | |
| 360 | + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselobZerkowski">Nie chcąc przedłużać swego przemówienia, zgłaszam wniosek podpisany przez</u> | |
| 361 | + <u xml:id="u-33.23" who="#komentarz">25 posłów i proszę o przyjęcie go, jako wniosek nagły (czyta):</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-33.24" who="#PoselobZerkowski">„Krajowa Rada Narodowa wzywa i upoważnia Rząd do wydania w nieprzekraczalnym terminie jednego miesiąca dekretu o częściowe, zmianie ustawy o spółdzielniach z dnia 20 października 1920 r. w kierunku upoważnienia Rady Ministrów do:</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-33.25" who="#PoselobZerkowski">1. połączenia w drodze uchwały: a) spółdzielczych związków gospodarczych w jeden związek na podstawie statutu — „Społem” Związku Gospodarczego Spółdzielni R. P.;</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-33.26" who="#PoselobZerkowski">b)spółdzielczych związków rewizyjnych w jeden Związek Rewizyjny Spółdzielni R. P.;</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-33.27" who="#PoselobZerkowski">c)Centralnej Kasy Spółek Rolniczych i Banku — „Społem” w jedną spółdzielczą instytucję bankową;</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-33.28" who="#PoselobZerkowski">2. dostosowania przepisów dotyczących Państwowej Rady Spółdzielczej do zmienionej sytuacji organizacyjnej polskie, spółdzielczości.”</u> | |
| 367 | + </div> | |
| 368 | + <div xml:id="div-34"> | |
| 369 | + <u xml:id="u-34.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Odorkiewicz.</u> | |
| 370 | + </div> | |
| 371 | + <div xml:id="div-35"> | |
| 372 | + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselobOdorkiewicz">Wysoka Izbo! Z wielkim zadowoleniem wysłuchaliśmy te, części mowy ob. Premiera, która mówi o zamierzeniach ustawodawczych Rządu i o dokonanych już krokach w celu normalizacji stosunków. Doskonale rozumiemy, że Rząd ma jak najlepsze intencje, wydaje wszystkie potrzebne zarządzenia, ale trzeba jeszcze zwracać uwagę, jak są one wykonywane w terenie. Możemy mnożyć przykłady, że zarządzenia wydawane tu w Warszawie, gdy dojdą na prowincję, leżą pod suknem, a w dalszym ciągu stosuje się te metody, jakie sobie dany urzędnik ustalił i nie odstępuje od tego. Minister daleko, Warszawa daleko, a urzędnik jest blisko. On rządzi, jak sam chce. Dlatego wzywam Rząd, żeby wyłonił komisje kontrolne, czy to społeczne z ramienia Krajowej Rady Narodowej, czy to rządowe przez stworzenie inspektoratów, które by na miejscu dopilnowały wykonania ustaw, przestrzegały zarządzeń nawet nie według litery prawa, a według intencji ustawodawcy, według intencji Rządu. Wielu ludzi, którzy na różnych stanowiskach siedzą, ogranicza się w swojej działalności właściwie do szabrowania. Jeżeli do tego do puścimy, jeżeli tych łapowników nie powsadzamy do kryminału, to nam rozszabrują cały autorytet Rządu, rozszabrują nam administrację nawet, i dlatego wzywamy Rząd do wydania jak najostrzejszych zarządzeń przeciwko łapownikom, przeciwko szabrownikom. Ktokolwiekby to nie był, jeżeli szabruje, musi iść do kryminału.</u> | |
| 373 | + <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselobOdorkiewicz">Jeżeli jest mowa o kontroli, trzeba wspomnieć, że kontroli właściwie nie mamy jako członek wojewódzkie, rady narodowej zetknąłem się z instrukcją kontrolną, instrukcją, która już jest realizowana, a nie opiera się o żadną ustawę. W te, instrukcji w miejscu, gdzie jest powołanie się na Dziennik Ustaw, znajdują się tylko kropeczki. Pytam się, dlaczego ustawa, która jeszcze nie jest wydana, już jest realizowana? Niewątpliwie potrzeba kontroli istnieje, kontroli wszystkich dziedzin życia państwowego, administracji, instytucyj, muszą być one kontrolowane, bo to jest nasz obowiązek i nasze prawo, ale ta kontrola musi być jakoś zorganizowana. Przecież w te, instrukcji jest szereg takich pomysłów, że kilku z nas, którzy chcieli się z nią zapoznać — a mamy doświadczenie w te, sprawie, — mało się nie pochorowało. Przecież ta instrukcja to stek biurokratycznych pomysłów, bez żadnej możliwości zrealizowania. To nie będzie kontrola, to będzie znów jakaś nowa instytucja, którą trzeba będzie kontrolować.</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselobOdorkiewicz">Dlatego wzywamy Rząd do przedstawienia nam ustawy o kontroli Państwa, która by odpowiadała zasadom demokratyczne, kontroli społecznej, ale niech to będzie kontrola oparta na jakimś prawie, na przepisach. Do kontroli mamy dużo dziedzin. Jeżeli chodzi np. o przemysł papierniczy, toż tam do tego stopnia doszedł bałagan, że już poczyna się odnawiać kartel papierniczy. — „Centropapier” już zaczyna rządzić gospodarką papierem. Oficjalnie papierem dysponuje w połowie Ministerstwo Informacji i Propagandy, a w połowie Centralny Zarząd Przemysłu Papierniczego. Dochodzi do tego, że na książki szkolne nie można dostać papieru. Wiemy, że książek nie ma, zwłaszcza na Śląsku. Książki przygotowane do druku leżą, bo zamiast 900 ton papieru, otrzymaliśmy 90 ton, czyli 10%.</u> | |
| 376 | + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselobOdorkiewicz">Poza tym do gospodarki papierem wprowadza się jakichś pośredników, którzy swoją działalnością spowodowali to, że cena papieru z 6 zł skoczyła na 12 zł, a po wielkiej awanturze spadła do 8 czy 7 zł z groszami. Jestem zwolennikiem wolne, inicjatywy w przemyśle średnim, ale w tym momencie przemysł papierniczy jest przemysłem kluczowym i musi być pod kontrolą Państwa. Nie może być 10 gospodarzy, 10 różnych pośredników. Państwo musi regulować gospodarkę papierem, bo przed nami stoi rok szkolny, a książek jeszcze nie ma.</u> | |
| 377 | + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselobOdorkiewicz">Tak samo należałoby, jak mi oświadczyła dyrekcja wydawnictw Stronnictwa Demokratycznego, zbadać politykę gospodarczą — „Czytelnika”, który zabiera 40% ceny gazety Nie wyobrażam sobie, żeby taki koszt był usprawiedliwiony normalną kalkulacją handlową.</u> | |
| 378 | + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselobOdorkiewicz">Należałoby także skontrolować pracę cenzury; przecież cenzura przepuszcza takie skandaliczne rzeczy, które podrywają zaufanie do Państwa. Zgadzam się, że w związku 2 sytuacją powojenną zachowujemy tymczasowość formy, ale nie zgadzam się, żeby zachowywać tymczasowość idei i zasad demokracji. Są zasady stałe, od których się nie odstępuje, tymczasem są pisma, które podają w wątpliwość, czy zasady głoszone przez Rząd i tutaj z tej wysokiej trybuny będą utrzymane.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselobOdorkiewicz">Więc cenzura ma nad tym czuwać, żeby takie głosy, które podrywają zaufanie do Rządu, się nie ukazywały.</u> | |
| 380 | + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselobOdorkiewicz">Z radością wysłuchaliśmy zapowiedzi uregulowania bytu świata pracy, zwłaszcza inteligencji pracującej. Co do tego mamy Jeden tylko postulat, aby żywność była równomiernie rozdzielana, żeby nie było tak, że w Jednym miejscu ktoś otrzyma 3,5 kg cukru, a w drugim wydaje się 10 dkg cukru, To Jest niesprawiedliwość, wołająca o pomstę do nieba. Sądzę, że te anomalie znikną.</u> | |
| 381 | + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselobOdorkiewicz">Mówiłem już o przedsiębiorstwach. Rozumiem różne przedsiębiorstwa państwowe, Państwo chce mieć dochód, ale żeby karuzela czy huśtawka miały być przedsiębiorstwem państwowym, to już jest śmieszna rzecz Człowiek idzie i widzi, że na karuzeli jest kartka — „Przedsiębiorstwo państwowe”, z dyrektorem, który ma 3.000 zł miesięcznie pensji i ma taką umowę, że właściwie może sobie pensję 5-krotnie podwyższyć. Zdaje mi się, że takie rzeczy powinny zniknąć z naszego życia.</u> | |
| 382 | + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselobOdorkiewicz">Natomiast chciałbym usłyszeć wyjaśnienie Ministra Przemysłu co do polityki mnożników. W jednej tylko dziedzinie, w przemyśle elektrotechnicznym są takie rzeczy: do niedawna obowiązywał mnożnik 1X2X6, nagle przychodzi zmiana, mnożnik się podwyższa 1X2X15, a nawet 20. Czym to jest usprawiedliwione? Tak jest i w innych dziedzinach naszego życia. Stwierdziłem, bo się z tym stykam, że na wolnym rynku ceny są niższe, niż nasze urzędowe ceny.</u> | |
| 383 | + </div> | |
| 384 | + <div xml:id="div-36"> | |
| 385 | + <u xml:id="u-36.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Zwracam uwagę mówcy, że minęło już 10 minut.</u> | |
| 386 | + </div> | |
| 387 | + <div xml:id="div-37"> | |
| 388 | + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselobOdorkiewicz">Ja mówię jako drugi poseł śląski. Inni posłowie śląscy byli skromni po to, żebyśmy dwaj mogli dłużej przemawiać.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselobOdorkiewicz">Jeszcze jedna kwestia, którą poruszył gen. Zawadzki, kwestia nadania obywatelstwa polskiego bez zastrzeżeń ludności niemieckiej III i IV kategorii. Do tej pory ci ludzie jeszcze nie są pełnoprawnymi obywatelami, chociaż pracują, a ta niepewność wytwarza nerwowość, która nie pozwala im należycie wykonywać swoich obowiązków.</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselobOdorkiewicz">W związku z tym przedkładam wniosek w imieniu posłów śląskich, ażeby Rada wezwała Ministerstwo Sprawiedliwości do opracowania noweli do poprzedniej ustawy, aby ludność śląska I-II i IV grupy została z chwilą podpisania deklaracji lojalności dla Polski demokratycznej uznana za pełnoprawnych obywateli polskich. Gdybyście widzieli 1 lipca święto ślązaków, gdybyście widzieli manifestacje tych ludzi, okrytych orderami za powstanie, nie odmówilibyście im tej łaski. Dlatego zgłaszam powyższy wniosek, żeby mogli oni z dumą po wiedzieć, że są pełnoprawnymi obywatelami Polski.</u> | |
| 391 | + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselobOdorkiewicz">Jeszcze jedna kwestia — kwestia Zaolzia. Ta kwestia niewątpliwie poruszyła naszych rodaków na Zaolziu, którzy z zadowoleniem przyjęli oświadczenie Premiera, że będziemy się starali te ziemie jednak odzyskać. Do tej pory do porozumienia nie daje nam dojść reakcja czeska, która wysuwa żądanie Raciborza, Pszczyny, ba nawet Opola. Dziś dostałem wiadomość, że na teren pow. kładzkiego ta reakcja wysłała nam podarunek w postaci 2000 Niemców, których przerzucono na naszą ziemię, gdy my Niemców wyrzucamy. Ale sądzę, że jednak zdołamy ponad głową reakcji czeskiej porozumieć się, że zdołamy dać Czechom ten węgiel, którego potrzebują — bo my węglem możemy handlować, ale nie możemy frymarczyć duszami chłopa, inteligenta i robotnika śląskiego.</u> | |
| 392 | + <u xml:id="u-37.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 393 | + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselobOdorkiewicz">A teraz inna kwestia. Mianowicie poseł Górecki oświadczył, że właściwie naród polski przyjmował Hitlera i hitleryzm z otwartymi ramionami, że naród polski pomagał Niemcom w wymordowywaniu Żydów, że gdyby Niemcy chcieli, to mieliby rząd polski utworzony! Jest to nieprawda, po trzykroć nieprawda. Naród polski od razu, od pierwszej chwili ustosunkował się wrogo do Niemców, najlepszym dowodem czego jest, że na ziemiach naszych od pierwszej chwili podziemny ruch polski walczył z Niemcami i strzelał do przywódców niemieckich, od pierwszej chwili przedstawiciele narodu polskiego szli do obozów, do Oświęcimia i innych, gdzie masowo ginęli. Od pierwszej chwili polscy robotnicy, chłopi i inteligenci ginęli w walce z hitleryzmem; sami stracili wiele w tej walce, ale nie stracili jednego — honoru!</u> | |
| 394 | + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselobOdorkiewicz">Nikt nie ma prawa zarzucać nam, że szliśmy w parze z Niemcami, a najlepszym dowodem tego, że pomagaliśmy Żydom, żywiliśmy ich i zaopatrywali w polskie dokumenty, jest to, że wielu Żydów ocalało i mogą tu stanąć jako żywy dowód.</u> | |
| 395 | + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselobOdorkiewicz">Żeby nie było tych niesnasek, żeby reakcja polska nie chciała podszywać się pod hasła antysemityzmu, w imieniu Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam wniosek:</u> | |
| 396 | + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselobOdorkiewicz">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministerstwo Sprawiedliwości do wydania dekretu, dotyczącego odpowiedzialności karnej za sianie waśni między obywatelami polskimi na skutek ich przynależności narodowej, rasowe, lub religijnej.” Sądzę, że wniosek ten przejdzie jednomyślnie.</u> | |
| 397 | + <u xml:id="u-37.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 398 | + </div> | |
| 399 | + <div xml:id="div-38"> | |
| 400 | + <u xml:id="u-38.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Zygler.</u> | |
| 401 | + </div> | |
| 402 | + <div xml:id="div-39"> | |
| 403 | + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselobZygler">Wysoka Izbo! Znaczenie oświaty i kultury dla materialne, i duchowej odbudowy kraju zostało mocno podkreślone w exposé ob. Premiera, a program polityki kulturalno-oświatowe, Rządu Jedności Narodowe, odpowiada dzisiejsze, rzeczywistości polskiej.</u> | |
| 404 | + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselobZygler">Ażeby jednak program ten mógł być zrealizowany, muszą być stworzone odpowiednie warunki.</u> | |
| 405 | + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselobZygler">Budżet na rzecz oświaty, kultury i sztuki zajmuje co prawda pierwsze miejsce w budżecie Państwa, stanowiąc 13% całości, ale w porównaniu z okresem przedwojennym, kiedy wynosił przeciętnie 16%, jest procentowo niższy.</u> | |
| 406 | + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselobZygler">Ponadto ogromnie zmalały pozycje budżetowe samorządu na oświatę, kulturę i sztukę.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselobZygler">Zwiększenie procentowe budżetu Ministerstwa Oświaty, Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz samorządów na cele oświaty i kultury, ze względu na wielkie zadania, jakie mają do spełnienia, a mianowicie: likwidacja analfabetyzmu, repolonizacja ziem zachodnich, kształcenie przodowników dla ruchu zawodowego i wyrównanie braków z okresu wojny i okupacji, jest nakazem chwili Natomiast poważne oszczędności gospodarcze w pieniądzach i ludziach można osiągnąć przez uporządkowanie kompetencyj w dziedzinie oświaty pomiędzy Ministerstwami: Oświaty, Kultury i Sztuki, Informacji i Propagandy, Przemysłu, Rolnictwa i Komunikacji.</u> | |
| 408 | + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselobZygler">Obecna sytuacja przedstawia się w ten sposób, że szereg ministerstw posiada, a nawet rozbudowuje własne aparaty administracyjne dla zagadnień oświaty i kultury, co pociąga za sobą: chaos kompetencyjny, błąkanie się interesantów i papierów, obniżenie powagi urzędów, które stale posiadają wątpliwości kto i gdzie ma sprawę załatwić, lecz przede wszystkim powoduje to uwielokrotnienie wydatków personalnych oraz zatrudnienie parokrotnie większej, niż potrzeba, liczby oświatowców w administracji, przy równoczesnym braku ich przy bezpośrednich warsztatach pracy.</u> | |
| 409 | + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselobZygler">Szczególnie daje się to odczuwać w dziedzinie oświaty dorosłych. My, oświatowcy, stoimy na stanowisku, że ogromną pracę oświatowo-społeczną w dziedzinie oświaty dorosłych winno prowadzić samo społeczeństwo, zorganizowane w instytucjach oświatowych, organizacjach młodzieżowych, związkach zawodowych i t. p. dobrowolnych zrzeszeniach publicznych. Nie mnie, jednak, mimo tej decentralizacji aparatu wykonawczego, winien być jeden centralny ośrodek dyspozycji, subwencjonowania i nadzoru, a za taki ośrodek oświatowcy uważają Ministerstwo Oświaty.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselobZygler">Podobnie, nie negując konieczności wpływania zainteresowanych ministerstw na sprawy szkolenia i zaopatrzenia w odpowiednich szkołach zawodowych, powinny być ściśle rozgraniczone kompetencje tych ministerstw, a tym samym usunięte niedomagania, o jakich mówiłem przed chwilą.</u> | |
| 411 | + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselobZygler">Jak najszybsze więc zatwierdzenie statutów organizacyjnych ministerstw, określających ich zakres kompetencyjny, jest rzeczą pilną.</u> | |
| 412 | + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselobZygler">W związku z tym mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie do zatwierdzenia następujące dwa wnioski:</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselobZygler">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd do opracowania w nieprzekraczalnym terminie dwumiesięcznym statutów organizacyjnych ministerstw w celu dokładnego określenia kompetencyj poszczególnych resortów i urzędów centralnych.” W dziedzinie oświaty dorosłych, zwanej dawniej oświatą pozaszkolną, panuje wielotorowość, wywołująca częste spory kompetencyjne, nadmierne wydatki administracyjne oraz nieoszczędną gospodarkę materiałem ludzkim. By uregulować tę sprawę, zgłaszam wniosek drugi:</u> | |
| 414 | + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselobZygler">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Oświaty do takiego określenia kompetencji działu oświaty dla dorosłych w statucie organizacyjnym Ministerstwa Oświaty, aby ośrodkiem dyspozycyjnym i koordynującym w te, dziedzinie oświaty było Ministerstwo Oświaty.” Trzecia sprawa, to sprawa bytu nauczycieli, którą należy traktować nie tylko z punktu zawodowego, ale i z punktu widzenia poziomu i zasięgu oświaty. Najlepsza reforma ustroju szkolnego i oświaty dorosłych nie da wyników, jeśli nie będzie jej realizował wartościowy nauczyciel — wartościowy oświatowiec Potrzeba nam, w pierwsze, fazie realizowania nowego ustroju szkolnego, 15.000 nowych sił nauczycielskich, jak stwierdził w swym expose ob. Premier.</u> | |
| 415 | + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselobZygler">Mam wątpliwość, czy zdołamy pozyskać taką liczbę nowych nauczycieli, o ile nie poprawimy doli nauczycielskiej, która od ostatniej sesji KRN, mimo wniosków w te, sprawie, mimo wielu zabiegów w radach narodowych wszystkich stopni, nie polepszyła się wyraźnie. Dotrzymanie zagwarantowanych przez Ministerstwo Aprowizacji i Handlu przydziałów dla nauczycielstwa oraz szybkie przeprowadzenie weryfikacji nauczycieli przez Ministerstwo Oświaty i wypłacenie wyrównań, jakie powstaną skutkiem przeszeregowania od chwili zatrudnienia w odrodzonej Polsce, są minimalnymi postulatami, jakie zmuszone jest stawiać nauczycielstwo, doceniając całkowicie ogromne trudności gospodarcze piętrzące się przed Rządem.</u> | |
| 416 | + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselobZygler">Sprawa poprawy bytu nie jest zresztą odrębnym zagadnieniem nauczycielstwa, lecz sprawą wszystkich urzędników państwowych, i w tej sprawie nie składam oddzielnego wniosku, przyłączając jedynie swój głos do postulatów urzędników państwowych. Przedkładam jedynie wniosek w sprawie weryfikacji w brzmieniu następującym:</u> | |
| 417 | + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselobZygler">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Oświaty do opracowania i przedłożenia Radzie Ministrów dekretu w sprawie zweryfikowania nauczycieli, zaliczenia im lat pracy oraz wypłacenia tymczasowo wyrównań za okres od objęcia służby w odrodzonej Polsce do chwili obecnej.” Czwarta sprawa to sprawa budynków szkolnych, których ogromna ilość zajęta jest przez różne instytucje nie związane z oświatą. Wiele z tych instytucyj przeprowadza w nich przeróbki i zamierza w nich lokować się na stałe, gdy tymczasem setki tysięcy dziatwy gnieździ się na lekcjach po prywatnych mieszkaniach lub w najgorszych budynkach. W imieniu PPS i nauczycielstwa apeluję do Rządu o poczynienie energicznych kroków, które by doprowadziły do zwrotu budynków szkolnych szkołom, bez czego realizacja powszechnego nauczania — tej największej zdobyczy demokracji — jest niemożliwa. W tej sprawie mam zaszczyt przedstawić wniosek treści następującej:</u> | |
| 418 | + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselobZygler">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd do poczynienia stanowczych kroków w celu bezzwłocznego zwrócenia tych budynków szkołom, aby mogły one być zużytkowane w nadchodzącym roku szkolnym 1945/46.” I wreszcie sprawa ostatnia, sprawa wolności sumienia.</u> | |
| 419 | + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselobZygler">Nawiązując do przemówienia ob. Drobnera, które tak żywy oddźwięk znalazło u większości Izby, i do uchwały XXVI Kongresu PPS, przedstawiam następujący wniosek:</u> | |
| 420 | + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselobZygler">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Oświaty do opracowania norm prawnych, w wyniku których nauka religii w szkołach wszystkich stopni i typów traktowana będzie jako przedmiot nadobowiązkowy.”</u> | |
| 421 | + <u xml:id="u-39.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 422 | + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselobZygler">Uzasadniać tego wniosku chyba nie potrzeba i uzasadniać go obszerniej nie będę, bo każdy rozumie, że nowa, demokratyczna Polska nie może stosować przymusu wobec tych obywateli, którzy dzieci swe wychowują sami etycznie, a nie chcą by uczęszczały na obowiązkową naukę religii. Dalszy przymus nauki religii mógłby spowodować przepaść między domem a szkołą w demokratycznym Państwie Polskim.</u> | |
| 423 | + <u xml:id="u-39.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 424 | + </div> | |
| 425 | + <div xml:id="div-40"> | |
| 426 | + <u xml:id="u-40.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Popiel.</u> | |
| 427 | + </div> | |
| 428 | + <div xml:id="div-41"> | |
| 429 | + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselobPopiel">Proszę Obywateli! Odbudowa Warszawy jest powszechną troską — nie tylko porusza do głębi zakochanych w swym niezniszczalnym mieście Warszawiaków, lecz wzbudza ofiarność u pełnych przywiązania i czci dla zawsze bohaterskie, Stolicy Polaków w całym kraju, czego wyrazem są coraz liczniejsze dary zewsząd — ze śląska i Gdańska, od robotników i żołnierzy, od chłopów, od uczniaków i ich nauczycieli.</u> | |
| 430 | + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselobPopiel">Odbudowa Warszawy wzbudza zainteresowanie i życzliwość także za granicą — i to nie tylko wśród Polaków na emigracji, ale i wśród bratnich narodów słowiańskich, spośród których, jak wiadomo, narody Związku Radzieckiego podjęły się ponieść połowę kosztów odbudowy najbardziej uszkodzonych dzielnic Stolicy, a także wśród innych narodów zjednoczonych, żywiących uczucia podziwu dla niezłomne, Stolicy Polaków, jak to o Francji mówił Prezydent ob. Tołwiński.</u> | |
| 431 | + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselobPopiel">To obowiązuje. To obowiązuje i nas, i Rząd, i Zarząd miasta, i budowniczych Warszawy. Niestety, nie wszystko rozwija się tak, jak powinno, mimo że Rząd skierował na odbudowę Stolicy poważne fundusze, których poskąpił na tym etapie na poważniejsze inwestycje w przemyśle, mimo iż sam BOS dysponuje kredytami, sięgającymi 300 milionów zł. Niewątpliwie trudności obiektywne stanowią poważną przeszkodę w aprowidowaniu robotników, w przewożeniu budulca, w zmechanizowaniu robót, a inicjatywa, energia i umiejętność pokonywania tych przeszkód nie zawsze odpowiadają ich nasileniu. Ale źródłem słabości jest co innego, źródłem słabości są trzy monopole: 1) monopol na projektowanie BOS-u, 2) monopol na prowadzenie bieżącej polityki budowlanej dla urbanistów z pominięciem ekonomistów i 3) monopol na wykonawstwo SPB.</u> | |
| 432 | + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselobPopiel">Wykonanie dotychczasowe daje nam następujące rezultaty: w ciągu połowy letniego sezonu około 300 remontów, przy czym uwzględnić trzeba rozbiórki i uporządkowanie ulic. Zapowiedź wykonania tylko połowy programu słusznie budzi niepokój i rodzi zjadliwe dowcipy wśród Warszawiaków o BOS-ie i SPB. Zmonopolizowanie może początkowo było i słuszne, Jest to rezultat polityki kredytowej, ale w dalszym ciągu być nie może. Dziś nadszedł czas na wypełnienie wielkich planów gospodarczych. Dziś rozumiemy, że zdrowa rywalizacja przyśpieszy to wielkie dzieło odbudowy. Dzisiaj Jest czas na zjednoczenie przedsiębiorstw państwowych, specjalizujących się jedne w rozbiórce, inne w kanalizacji, inne Jeszcze w instalacji, elektryfikacji i t. p. Poszczególne Ministerstwa powinny zamawiać u tych i innych przedsiębiorstw, nadzorować wykonanie robót i powoływać własne przedsiębiorstwa, gdy zakres tych robót Jest wielki Przedsiębiorstwa spółdzielcze, nie tylko wielkie, ale i małe, Jak — „Grupa Techniczna”, mogą przejawić swoją inicjatywę i możliwości. Prócz tego powinny być dopuszczone przedsiębiorstwa prywatne, ale nie jako subprzedsiębiorstwa, wobec których SPB tylko było pośrednikiem, co podraża o 15% koszta budowy wskutek wygórowanych kosztorysów i wyższych płac robotniczych niż w SPB, co wprowadza na rynku płac i pracy chaos. Trzeba wszystkie te formy rozwinąć i dopuścić do ich realizacji i wtedy będziemy mieli należyte efekty gospodarcze.</u> | |
| 433 | + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselobPopiel">Przy tego rodzaju organizacji staje się koniecznym powołanie do życia miejskiego organu zleceniodawczego, nadzorczego, który by koordynował prace tych wszystkich przedsiębiorstw i kontrolował Jakość wykonywania tych robót, przede wszystkim kontrolował kosztorysy, pilnując jednolitości polityki ekonomicznej, który by zajął się opieką nad dostawami materiałów technicznych i przejął na siebie opiekę nad aprowizacją robotników, przeprowadzaną przez specjalne spółdzielnie. Zalążkiem tego była instytucja, którą została zorganizowana w SPB i która w SPB zdała swój egzamin. Rzeczą niedopuszczalną jest, aby w Ministerstwie Odbudowy nie było należytego stosunku do polityki ekonomicznej w całym kraju i troski o nią. Musi być miejski organ nadzorczy dla kontrolowania kosztorysów. Powołanie względnie ożywienie tego organu Jest rzeczą pierwszorzędnej wagi. Monopol urbanistów jest monopolem nie formalnym, ale faktycznym; po prostu zebrali się tacy ludzie, którzy kierują się słuszną troską niedopuszczenia do spontanicznej rozbudowy Stolicy jak w w. XIX i kierują się dążeniem do zrealizowania na gruzach Warszawy i w oparciu o system, który usuwa przedwojenne przeszkody w planowej rozbudowie, wizji stolicy ludowego Państwa. Ci szanowni inżynierowie i architekci ujawnili w stosunku do nowych władz demokratycznych brak należytej ufności w to, że te władze także stoją na tym samym stanowisku planowości w rozbudowie Stolicy. Punktem wyjścia musi być tu rzeczywistość. Warszawa żyje, liczy blisko 400.000 mieszkańców. Warszawa już jest stolicą i koniecznym Jest zaspo kojenie jej potrzeb, a mianowicie w kierunku pomieszczeń dla władz, rozmieszczenia mieszkańców, a w szczególności rozmieszczenia robotników, zajętych przy rozbudowie Stolicy.</u> | |
| 434 | + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselobPopiel">Stąd wytyczna; remontować wszystkie budynki, jakie nadają się do remontu, jeśli nie przewiduje się usunięcia ich już w najbliższym roku następnym, choćby nie zostały one zamortyzowane, choćby trzeba je było potem znieść. Zawsze to taniej będzie kosztowało niż fińskie domki i budowa ich w potrzebnej ilości.</u> | |
| 435 | + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselobPopiel">Wreszcie trzeci monopol w zakresie projektowania urbanistycznego, który też ma swoje wady, aczkolwiek nie rozwinęły się one tutaj w tak dotkliwy sposób. Trzeba stwierdzić, że BOS poczynił wielkie postępy w zakresie projektowania urbanistycznego, ale wydaje mi się, że nadszedł czas, aby powołać szerokie rzesze narodu do dyskusji nad dotychczasowymi projektami BOS-u, a tym bardziej, aby powołać do współpracy tych architektów i te szkoły architektoniczne, które niedostatecznie się jeszcze wypowiedziały. Trzeba stworzyć odpowiednie warunki pracy i zdobyć odpowiednie fundusze, a wreszcie trzeba przyciągnąć do tej roboty architektów całego świata, mianowicie iść po tej linii, jak to było na poprzedniej sesji Krajowej Rady Narodowej mówione, to znaczy po linii konkursu międzynarodowego.</u> | |
| 436 | + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselobPopiel">Konkludując, stwierdzić musimy, że odbudowa Warszawy dojrzała do radykalnych, zasadniczych przesunięć. Musimy wziąć pod uwagę doświadczenia tych wszystkich, którzy odbudowywali i odbudowują inne wielkie miasta i stolice, i wytyczne uchwalone na poprzedniej Krajowej Radzie Narodowej.</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselobPopiel">To są wszystko uwagi, które praktyka wykonywania nam wszystkim podsuwa na dzień dzisiejszy.</u> | |
| 438 | + <u xml:id="u-41.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 439 | + </div> | |
| 440 | + <div xml:id="div-42"> | |
| 441 | + <u xml:id="u-42.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Motyka.</u> | |
| 442 | + </div> | |
| 443 | + <div xml:id="div-43"> | |
| 444 | + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselobMotyka">Wysoka Izbo! Pragnę nawiązać do exposé Premiera, który powiedział, że Rząd ma zamiar opracować nową politykę pracy j płac robotniczych. Zagadnienie to, poruszane kilkakrotnie na poprzedniej sesji Krajowej Rady Narodowej, jest na tyle ważne, że zmuszony jestem do niego powrócić i pewne kwestie naświetlić. Jest rzeczą jasną, że obecne płace robotnicze nie spełniają swoich funkcyj, to znaczy nie zabezpieczają minimum egzystencji robotnikom. Klasa robotnicza i pracownicza, zorganizowana w związkach, doskonale rozumie, że musi przetrwać pewien okres ponoszenia ofiar dla odbudowy Państwa; ofiary te jednak nie mogą przekraczać możliwości biologicznych robotników i pracowników.</u> | |
| 445 | + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselobMotyka">Już pół roku upłynęło od wyzwolenia ziem zachodnich, a sprawa płac robotniczych nie jest jeszcze konkretnie ustalona. Uregulowanie tej sprawy jest problemem palącym, który trzeba załatwić jako jeden z najważniejszych problemów państwowych. Pierwszą uwagą odnośnie płac robotniczych i pracowniczych byłoby stwierdzenie niejednolitości płac za wykonywanie identycznych lub analogicznych funkcyj w różnych przedsiębiorstwach. Np. pracownicy samorządowi zarabiają kilkakrotnie mniej niż pracownicy w przemyśle. Np. inżynier miejski, będący naczelnikiem wydziału technicznego, zarabia miesięcznie 1.000 zł, a podmajstrzy murarski, będący podległym temu urzędnikowi, na podstawie umowy zarabia 2.580 zł miesięcznie. Wytwarza się taka sytuacja, że inżynier przychodź, do zarządu miejskiego z tym, że będzie pracował jako podmajstrzy murarski, a będzie również wykonywał funkcje inżyniera. Taki sam inżynier w innym przedsiębiorstwie zarabia 4.000 zł. Należałoby unikać tego rodzaju rozbieżności. Trzeba, aby w Państwie Polskim były wprowadzone jednolite płace za wykonywanie tych samych prac. Zresztą płace nie spełniają całego zadania; uzupełniać je winny przydziały żywnościowe. Zdajemy sobie dokładnie sprawę, że Państwo znajduje się w ciężkich warunkach aprowizacyjnych, nie posiada zapasów, są trudności transportowe, jednak musimy stwierdzić, że wiele przyrzeczeń w stosunku do robotników i pracowników nie jest dotrzymywane, co wytwarza ciężką sytuację, powiedziałbym — sytuację niebezpieczną. W woj. krakowskim robotnicy od 12 dni nie dostają chleba, który im się należy na kartki. Zrozumiałą jest rzeczą, że trudno jest w takich warunkach mówić o podniesieniu produkcji i wydajności pracy.</u> | |
| 446 | + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselobMotyka">Jak ma wyglądać pensja pracownicza? Uważamy, że winna ona się składać z czterech zasadniczych elementów, to znaczy z pensji zasadniczej, otrzymywanej w gotówce, z dodatku gospodarczego czy wojennego, który by regulował ewentualne anomalie stosunków obecnie panujących, z odpowiednich przydziałów żywnościowych i odpowiednio rozprowadzanych premij za wydajną pracę. Te cztery elementy zarobku winny stanowić podstawę pewnego minimum egzystencji.</u> | |
| 447 | + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselobMotyka">Dalej chcę zwrócić uwagę na wytwarzające się już różnice w ramach pracowników i robotników. Są znane mi wypadki, że w jednej instytucji są dwie stołówki, jedna dla pracowników umysłowych, druga dla pracowników fizycznych, przyczem robotnik fizyczny dostaje tylko zupkę kartoflankę, natomiast pracownik umysłowy obiad z dwóch dań. Jest to anormalne i niedopuszczalne, stwarza bowiem wrażenie, że pracownik fizyczny jest czymś gorszym, że jest pracownikiem drugiej kategorii.</u> | |
| 448 | + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselobMotyka">Zagadnienie następne, które chcę poruszyć, to jest kwestia emerytur i zaopatrzenia rodzin po poległych w czasie okupacji. Jest zrozumiałe, że Państwo nasze, oparte właśnie na władzy przedstawicieli klasy robotniczej, ma na celu podniesienie stopy życiowej tej klasy. Zdajemy sobie sprawę z tego, że to nie da się zrealizować w ciągu paru miesięcy. Niemniej jednak obecna sytuacja materialna emerytów jest tak katastrofalna, że należy ją uregulować w jak najszybszym czasie, gdyż jest nie do pomyślenia, aby emeryt, który zdarł swoje siły w pracy, otrzymywał miesięcznie 50 do 70 zł zasiłku. Zasiłki te muszą być proporcjonalne i w stosunku do zarobków robotniczych, tak jak proporcjonalne były do r. 1939.</u> | |
| 449 | + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselobMotyka">Następna sprawa, którą chcę poruszyć, to sprawa dość swobodnego stosowania zdobyczy robotniczych lub raczej nieprzestrzegania tych zdobyczy, które robotnicy osiągnęli przed r. 1939. Robotnik rozumie, że obecnie nie może otrzymywać takiego wynagrodzenia, jakie mu przysługuje z racji wykonywanej pracy, ale nie może zrozumieć, dlaczego jeżeli przed 1939 r., za czasów sanacji wywalczył sobie np. fundusz emerytalny czy jakiś inny specjalny regulamin, który mu daje lepsze prawa od praw przewidzianych ustawą, dlaczego obecnie nie może z nich korzystać. Np. samorząd, jak to ma miejsce w Krakowie z pracownikami tramwajowymi, pragnie taki regulamin usunąć i w życie go nie wprowadzać Wytwarza to u robotnika bardzo niebezpieczne dla nas przekonanie, że Rząd obecny nie respektuje tych praw, które on zdobył sobie za czasów sanacji. Tego rodzaju postępowanie nie może mieć miejsca na terenie wolnej demokratycznej Polski. My możemy ograniczyć wysokość płac robotniczych ze względu na ciężką sytuację, ale zasadniczych uprawnień ograniczać nie można.</u> | |
| 450 | + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselobMotyka">Dotyczy to również kwestii urlopów, co do których ustawa wyraźnie przewiduje normy urlopowe dla pracowników fizycznych i umysłowych. Tymczasem w całym szeregu instytuty} te normy nie są przestrzegane, co znowu wytwarza u robotników rozgoryczenie.</u> | |
| 451 | + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselobMotyka">W związku z tym pragnę przedłożyć Prezydium Krajowej Rady Narodowej dwa wnioski, o których uchwalenie proszę Wysoką Izbę.</u> | |
| 452 | + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselobMotyka">Wniosek pierwszy:</u> | |
| 453 | + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselobMotyka">4) Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Aprowizacji i Handlu do ścisłego wykonywania zagwarantowanych przydziałów pracowniczych.” W zakresie uposażeń pracowników samorządowych brak w chwili obecne, wszelkich norm prawnych. W wyniku tego stanu rzeczy zachodzą rażące rozbieżności pomiędzy uposażeniami pracowników samorządowych oraz osób pracujących na kierowniczych stanowiskach w przedsiębiorstwach państwowych i przemysłowych.</u> | |
| 454 | + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselobMotyka">W związku z tym zgłaszam wniosek drugi:</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselobMotyka">„2) Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd ćo niezwłocznego opracowania i przedłożenia Radzie Ministrów dekretu w przedmiocie uposażenia pracowników samorządowych.”</u> | |
| 456 | + <u xml:id="u-43.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 457 | + </div> | |
| 458 | + <div xml:id="div-44"> | |
| 459 | + <u xml:id="u-44.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Piotrowski.</u> | |
| 460 | + </div> | |
| 461 | + <div xml:id="div-45"> | |
| 462 | + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Wysoka Rado! Poseł Popiel podkreślił, że warszawiacy szczególną miłością darzą swoje miasto. Rzeczywiście jest to miłość gorąca, ale nie platoniczna, jest to miłość zachłanna, wymagająca bardzo wiele od ukochanej. Chcielibyśmy Warszawę widzieć jak najprędzej, już zaraz, najpiękniejszą i najwspanialszą. I stąd właśnie rodzi się to głębokie zainteresowanie t ta głęboka troska o to, w jaki sposób ta ukochana powróci do życia i, co najważniejsze, jak prędko będzie znowu wspaniała,</u> | |
| 463 | + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Tym niemniej nie można wszystkiego rozpatrywać tylko pod kątem widzenia uczucia Rozpatrując obiektywnie dotychczasowe prace przy odbudowie Stolicy, powinniśmy postawić sobie trzy zasadnicze pytania:</u> | |
| 464 | + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselobPiotrowskiRoman">1)Czy stan obecny jest zadowalający, czy nie? Jeżeli odpowiedź wypadnie przecząco, należy zadać następne pytanie:</u> | |
| 465 | + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselobPiotrowskiRoman">2)Czy winy niedociągnięć należy przypisać ludziom, czy też położyć je na karb wadliwości organizacyjnej? Wreszcie:</u> | |
| 466 | + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselobPiotrowskiRoman">3)Jakie kroki zostały przedsięwzięte, by usunąć niedomagania?</u> | |
| 467 | + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Chcąc sklasyfikować obecny stan prac przy odbudowie Warszawy, powinniśmy przede wszystkim pamiętać o relatywności tej oceny, Inaczej wypadnie opinia nasza, gdy będziemy porównywać stan obecny z możliwościami przedwojennymi, inaczej zaś gdy rozpatrzymy go na tle obecnej rzeczywistości, uwzględniając zmiany i fluktuacje, jakie zachodziły i zachodzą na terenie całego Państwa w tym kilkumiesięcznym okresie trwania prac nad odbudową.</u> | |
| 468 | + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Jasnym jest, że Warszawa nie była i nie jest oazą odgrodzoną od trudności gospodarczych społecznych i organizacyjnych, występujących na terenie całej Polski jako wynik wieloletniej wyniszczającej wojny. Co więcej, objawy te występują w Warszawie z powodu bezprzykładnego zniszczenia miasta w formach daleko ostrzejszych, niż gdziekolwiek indziej. Nie da się natomiast zaprzeczyć, że przywrócenie Warszawie jej stołecznego charakteru wpływa pobudzająco na procesy realizacyjne, co przeważnie należy uznać za czynnik dodatni. Wreszcie czynnikiem dodatnim, specyficznym dla wypadku Warszawy, jest atmosfera przychylności, a nawet szczerego zapału, wytworzona w całej Polsce wokół sprawy odbudowy Warszawy. Ofiary i zgłoszenia do współpracy napływają codziennie do BOS-u z całego Państwa. Pierwsze miejsce w tym względzie zajmuje województwo śląskie, co podkreślam z całym naciskiem. Jest to jeszcze jeden dowód, że ludność śląska jest szczerze i głęboko polska i czuje się najściślej związana z całym krajem.</u> | |
| 469 | + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Takie jest rzucone w ogólnych zarysach tło, na którym mamy rozpatrywać dotychczasowy stan prac przy odbudowie Stolicy. Z kolei wysuwa się pytanie, jaką miarę przyłożymy dla uzyskania obiektywnej oceny.</u> | |
| 470 | + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Teoretycznie biorąc, taką najbardziej obiektywną miarą są liczby. Nikt chyba lepie) od nas techników nie zna wymowy liczb, ale również i ich magicznej zdolności ukrywania prawdy. Liczby oderwane umieją tak samo kłamać, jak słowa. Jest to precyzyjne narzędzie i jak każdy czuły aparat wymaga bardzo ostrożnego obchodzenia się z nim. W naszym wypadku najsłuszniejsze byłoby porównanie zamierzeń z osiągniętymi wynikami. Porównanie takie, oparte na wymowie liczb, dałoby obraz najbardziej zbliżony do prawdy.</u> | |
| 471 | + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Niestety, niespełna 5-miesięczny okres prac nad odbudową Stolicy nie daje jeszcze dostatecznego materiału dla porównywania dotychczasowych osiągnięć z całością naszych zamierzeń. Dlatego do porównania musimy brać pod uwagę nie całkowity wieloletni program, lecz cząstkowy, obejmujący rok bieżący. I tutaj napotykamy zasadniczą trudność. Już od szeregu tygodni istnieje zatwierdzony plan prac na rok 1945. Plan ten został ustalony przy udziale doradców radzieckich, co pozwala sądzić, iż przy układaniu jego uniknięto błędu jednostronności. Jednak prężność życia warszawskiego rozsadza już dzisiaj te ramy przez gwałtownie narastające potrzeby.</u> | |
| 472 | + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Ten anormalny stosunek rzeczywistości do zamierzeń zmusza do ciągłych korektur planu, tym trudniejszych, że równolegle ze wzmagającymi się trudnościami, wysuwanymi pod adresem realizacji planu, zjawiają się dodatkowe komplikacje natury gospodarczej i finansowej, (np. obcięcie kredytów na 3-ci kwartał 1945 r. o więcej niż 1/3).</u> | |
| 473 | + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Dlatego też precyzyjna i niezawodna miara, jaką daje porównanie planu z osiągniętym efektem, nie może znaleźć zastosowania w danym wypadku.</u> | |
| 474 | + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Pozostanie zatem droga pośrednia, polegająca na zestawieniu obserwacyj, wprawdzie nie całkowitych, lecz w zamian za to naświetlających zagadnienie z różnych stron.</u> | |
| 475 | + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Weźmiemy więc pod uwagę zarówno liczbowe dane, obrazujące osiągnięte wyniki, jak i znaczenie czynników wpływających na płynność planu, a wreszcie głosy opinii publicznej jako refleksy wielkiej ilości jednostkowych obserwacyj prac nad odbudową Warszawy.</u> | |
| 476 | + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselobPiotrowskiRoman">W tym miejscu pozwolę sobie przytoczyć parę najbardziej charakterystycznych cyfr z tego, co zostało dotychczas wykonane:</u> | |
| 477 | + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Roboty remontowe — budynki państwowe, samorządowe i inne: ukończone 453.290 m3, w toku 1.095.590 m^3^. To są dane na 1 lipca 1945 r. Budynki mieszkalne: ukończone 123.150 m^3^, w toku 1.295.400 m^3^. Razem: ukończone 606.470 m3, w toku 2.394.290 m^3^</u> | |
| 478 | + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Wodociągi i kanalizacja. Nawodniono 125 km, co stanowi 23% całe, sieci przedwojennej. Przyłączono nieruchomości 541 sztuk, czyli 6% stanu przedwojennego. Ustawiono punktów czerpania 70.</u> | |
| 479 | + <u xml:id="u-45.17" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Nie będę dale, wyszczególniał, bo to by zabrało zbyt wiele czasu. Podam przykładowo:</u> | |
| 480 | + <u xml:id="u-45.18" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Elektrownia. Naprawiono kabli elektrycznych 277 km, co stanowi 15% stanu przedwojennego, przyłączono do sieci 255 obiektów, uruchomiono 3 turbozespoły o łącznej mocy 35.000 KW.</u> | |
| 481 | + <u xml:id="u-45.19" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Gazownia. Uruchomiono sieć o wydajności 70.000 m3 gazu na dobę.</u> | |
| 482 | + <u xml:id="u-45.20" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Komunikacja. Sieci jezdnej oddano do użytku 19 km; kable zasilające 31,5 km; wagony gotowe do ruchu: silnikowe 21 sztuk, doczepne 24 sztuki i t. d.</u> | |
| 483 | + <u xml:id="u-45.21" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Żywiołowy rozwój Warszawy, sprawiający, że Stolica nasza jest już dzisiaj jednym z najbardziej aktywnych miast w Polsce, uzależniony jest naturalnie w pierwszym rzędzie od przyczyn natury politycznej i od specyficznych cech ludności Warszawy. Tym niemniej warunkiem nie wystarczającym, ale koniecznym dla rozwoju życia wielkomiejskiego jest stworzenie dostatecznych przestrzennych warunków, jako formy zewnętrznej urządzeń gospodarczych, społecznych i kulturalnych rozwój życia Warszawy wskazuje na to, że warunek ten został w danym wypadku dopełniony. Daje to więc pośrednio dodatnie świadectwo procesu regeneracji miasta. Gdy jednak będziemy sądzić o tempie tego procesu, wsłuchując się w głosy opinii publicznej, dochodzimy do wniosków ujemnych.</u> | |
| 484 | + <u xml:id="u-45.22" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Wystarczy powołać się chociażby na coraz żywię, rozwijającą się dyskusję prasową na tematy związane z odbudową Stolicy, dyskusję, będącą wyrazem olbrzymiego zainteresowania się ogółu tym zagadnieniem, a jednocześnie odzwierciadlającą duże zniecierpliwienie ludności Warszawy.</u> | |
| 485 | + <u xml:id="u-45.23" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Jeżeli pominąć przejaskrawienie argumentacji i formy oraz nieścisłości informacyjne, normalne w takich warunkach w polemice prasowej, to trzeba stwierdzić, że część stawianych zarzutów jest uzasadniona. Tak więc, podsumowując przytoczone rozważania, mulimy dojść do wniosku, że dotychczasowe formy realizacyjne zagadnienia odbudowy Warszawy ujawniły wady, które należy usunąć. Należy jednak podkreślić z naciskiem, że wady te nie są czymś szczególnie nienormalnym na tle naszego ogólnego życia gospodarczego, lecz raczej z tych stosunków wynikają lub są z nimi ściśle przyczynowo związane. Ostateczne wnioski idą tu w kierunku decentralizacji wykonawstwa.</u> | |
| 486 | + <u xml:id="u-45.24" who="#PoselobPiotrowskiRoman">Nie będę powtarzał tego, co było mówione o tym częściowym czy faktycznym monopolu zarówno dla prac przygotowawczych jak wykonawczych, tylko oświadczę, że po pierwszym wstępnym okresie, który z konieczności musiał być nacechowany pewnym centralizmem, wchodzimy w okres następny, gdzie wytyczne opracowywane będą jak dotychczas przez BOS, gdzie w sprawie odbudowy Warszawy zasięgniemy opinii świata zawodowego przez zwołanie I Międzynarodowego Kongresu Architektów i Urbanistów i ewentualne rozpisanie konkursu dla naszych architektów, gdzie wreszcie będzie należycie uwzględnione zagadnienie decentralizacji w płaszczyźnie wykonawstwa.</u> | |
| 487 | + <u xml:id="u-45.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 488 | + </div> | |
| 489 | + <div xml:id="div-46"> | |
| 490 | + <u xml:id="u-46.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Grubecki.</u> | |
| 491 | + </div> | |
| 492 | + <div xml:id="div-47"> | |
| 493 | + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselobGrubecki">Wysoka Rado! Niezmiernie żałuję, przemawiając w imieniu Klubu Ludowego, że zabieram głos nie przed a po reprezentancie odbudowy. Zarówno chłop przyjeżdżający na swoje święto ludowe do Warszawy, jak i poseł ludowy, przyjeżdżający tu w sprawach publicznych, nie mogą zrozumieć rzucającego się im w oczy powolnego tempa odbudowy. Chłop przywykł do tego, że w żniwa nie wolno mu się spóźniać i że dni grają tu rolę. Chłop widzi, że żniwa odbudowy — sezon budowlany trwa od szeregu miesięcy, a około mostów, w nurtach rzeki leżących, nikt się nie krząta. Chłop nie może zrozumieć, dlaczego ewentualnie budowa jednego czy drugiego tańszego mostu miałaby przekreślać odbudowę dobrego mostu Poniatowskiego, bo dotychczas ten most się właściwie nie odbudowuje. Chłop, który widzi, jak gruzy Warszawy wywozi się furmankami jak cukier, za wysoką cenę jednostkową od 1 m^3^, nie rozumie, dlaczego szybsze i masowe środki transportu nie znalazły zastosowania do tak wielkiego dzieła.</u> | |
| 494 | + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselobGrubecki">Również niepokoją się posłowie ludowi faktem, że przewidziany na obecny okres sztab 60.000 pracowników dotychczas nie jest zrealizowany, a jak sprawozdania mówią, pracuje ich zaledwie około 16.000. Oczywiście, że są jakieś przyczyny, jednakże klub Stronnictwa Ludowego nie sądzi, aby te przyczyny były tak poważne i aby centralne problemy były nie do rozwiązania. Obserwujemy również zjawisko, że 16.000 pracowników jest skupionych w jednej organizacji, a tymczasem doświadczenie życiowe nam mówi, że nie mieliśmy na naszych ziemiach zgromadzeń tak wielkiej ilości ludzi, że w żadnej z dotychczasowych budów w jednej jednostce administracyjnej nie było takiego zjawiska. Wiedzieliśmy, że nawet dobre konie, zgrane, zaprzęga się najwyżej w trzy pary do drogowego walca, bo w cztery pary przeszkadzają sobie i tj. się nie opłaca. Właściwa struktura organizacyjna odbudowy musi polegać nie na tym, żeby kumulować w jednych rękach zbyt wielką ilość zadań, ale żeby raczej je dzielić i centralnie nadzorować.</u> | |
| 495 | + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselobGrubecki">Dlatego imieniem klubu poselskiego Stronnictwa Ludowego zgłaszam dezyderat, wyrażający pogląd naszego ruchu na ten problem, że zdaniem naszym należałoby tu pomyśleć o decentralizacji i to pomyśleć szybko. Czy ona będzie wyrażać się przez szeroką sieć równoległych spółdzielni, czy innego rodzaju instytucyj, to kwestia do dyskusji. Czy przyciągnie w szerszej lub węższej mierze czynnik inicjatywy prywatnej — to kwestia do dyskusji. Prawdą jest, że należy działalność zdecentralizować i większą ilość czynników wykorzystać dla dzieła odbudowy Warszawy.</u> | |
| 496 | + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselobGrubecki">Nas w szczególności interesuje drugi problem: przebudowy i odbudowy wsi. Tu zabierano głos przede mną w kwestii odbudowy na innych odcinkach. Ja chcę poruszyć kwestię odbudowy budynków na wsi. Braliśmy udział w zjeździe w Warszawie. Wiemy, że realizuje się wzorowe osiedle w grójeckim, że opracowuje się czteroletni plan odbudowy wsi. To są rzeczy potrzebne i cenne, ale to nie jest odbudowa w całym tego słowa znaczeniu. Odbudowa nam dziś już potrzebna. Chłopi są zmuszeni rozwiązywać ten problem sami. Tu padło już słowo, że bogatsi tylko to robią, potrafią zdobyć materiał, drzewo i środki, biedniejsi chodzą od Annasza do Kaifasza, dobijając się daremnie o budulec. Bo, jak się żali jedna z gmin, pokazują jej okólnik w Lasach Państwowych, że drzewo sprzedawać można tylko za zezwoleniem władz odbudowy, a chłopi o tych władzach za mało wiedzą — tak się zakonspirowały, — albo też ich nie ma, i trafiają do centrali ze swoim memoriałem. Praktycznie rzecz biorąc, chłopi legalnie drzewa na odbudowę, choćby prymitywną, zdobyć nie mogą, tak są wielkie trudności, tak coś nie dociąga w tej sprawie, przede wszystkim w dołowych organizacjach administracji Lasów Państwowych. Chciałbym, aby nad tą sprawą władze się zastanowiły.</u> | |
| 497 | + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselobGrubecki">Imieniem klubu poselskiego Stronnictwa Ludowego zgłaszam następujący wniosek w tej sprawie:</u> | |
| 498 | + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselobGrubecki">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd do wprowadzenia jak najrychlej w życie doraźnego planu odbudowy wsi, który by zapewnił chłopom niezbędną pomoc władz odbudowy w budulcu i narzędziach.” Poza tym w imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Ludowego pozwolę sobie zgłosić rezolucję w sprawie Serbołużyczan.</u> | |
| 499 | + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselobGrubecki">Za Odrą i Nisą Łużycką znajduje się około 150.000—200.000 Serbów Łużyckich, którzy od tysiąca lat czekają na oswobodzenie z kajdan i jarzma germańskiego. Dzisiaj Serbołużyczanie rozpaczliwym głosem wzywają cały naród polski, aby stanął w ich obronie przed całym światem, domagając się zagwarantowania wolnej i niezależnej egzystencji narodowi serbołużyckiemu. Stronnictwo Ludowe, jako największa organizacja polityczna, wzywa Krajową Radę Narodową do powzięcia uchwały:</u> | |
| 500 | + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselobGrubecki">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd, aby zwrócił się do wszystkich miłujących wolność narodów świata o stworzenie warunków dla wolnej egzystencji Serbów Łużyckich.”</u> | |
| 501 | + <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 502 | + </div> | |
| 503 | + <div xml:id="div-48"> | |
| 504 | + <u xml:id="u-48.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Biernacki. Będzie to ostatni mówca przed przerwą. Po przerwie rozpoczniemy punktualnie o godz. 16.</u> | |
| 505 | + </div> | |
| 506 | + <div xml:id="div-49"> | |
| 507 | + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselobBiernacki">Wysoka Rado! Ob. Dąb-Kocioł, wojewoda łódzki, w dyskusji nad exposé Premiera Rządu poruszył sprawy związane z energetyką, co wymaga pewnego wyjaśnienia.</u> | |
| 508 | + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselobBiernacki">Ob. Dąb-Kocioł na przykładzie elektrowni w Piotrkowie poddał krytyce dążenie Ministerstwa Przemysłu do przejmowania pod zarząd państwowy elektrowni oraz zaatakował gospodarkę, wyrażającą się w zbyt wysokich taryfach.</u> | |
| 509 | + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselobBiernacki">Dla wyjaśnienia podam, że elektrownia w Piotrkowie, należąca do Belgijskiego Towarzystwa — „Elektropol”, jako mienie opuszczone została zgodnie z obowiązującym prawem wzięta pod zarząd państwowy.</u> | |
| 510 | + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselobBiernacki">Co do taryf mógłbym ten sam zarzut postawić samorządom, tylko nie w jednym, a w wielu przypadkach. Takie miasta, jak Lublin, Kraków, Sandomierz, Płock otrzymują energię elektryczną od Zjednoczeń Energetycznych po cenie od 30 gr do 80 gr za 1 KW/godz., a sprzedają swoim odbiorcom po cenie od 3 do 10 zł, Sandomierz nawet 10 zł KW/godz. Dalej mogę wyjaśnić, że przygotowane zostały jednolite taryfy dla poszczególnych okręgów elektryfikacyjnych, tak że z dniem 1 sierpnia na terenie każdego okręgu obowiązywać będzie jedna i ta sama taryfa za energię elektryczną. W okręgu łódzkim taryfa wynosić będzie 80 gr za KWh plus opłata stała, której wysokość związana jest z wielkością mieszkania.</u> | |
| 511 | + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselobBiernacki">Posługując się przykładem elektrowni w Piotrkowie, zresztą niezupełnie przekonywującym, poseł ob. Dąb-Kocioł wysuwa daleko idące wnioski, zmierzające do pozostawienia względnie przekazania samorządom prawa do gospodarki energetycznej.</u> | |
| 512 | + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselobBiernacki">Ponieważ ściśle biorąc w Polsce mamy niewiele zakładów, mających charakter okręgowy czy ponadokręgowy, żądanie to, praktycznie biorąc, sprowadza się do oddania prawie całe, gospodarki energetycznej w ręce samorządu.</u> | |
| 513 | + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselobBiernacki">Na poparcie tej tezy poseł ob. Dąb-Kocioł ma tylko jeden argument: samorząd potrzebuje pieniędzy — ergo musi mieć przedsiębiorstwa, które te pieniądze dadzą.</u> | |
| 514 | + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselobBiernacki">Wysoka Rado! Niechaj mi będzie wolno jako energetykowi przytoczyć argumenty, przemawiające przeciwko tendencjom wypowiedzianym przez posła ob. Dąb-Kocioła.</u> | |
| 515 | + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselobBiernacki">Polska w zakresie elektryfikacji i gazyfikacji jest niewątpliwie jednym z najbardziej zacofanych krajów Europy. Zarówno pod względem zużycia energii na głowę mieszkańca, jak również pod względem poziomu technicznego naszych urządzeń stoimy daleko w tyle za przodującymi państwami świata. Dość porów nać zużycie energii w r. 1937: w Polsce — 100 KWh na głowę, w Niemczech — 700 KWh na głowę, w Szwajcarii — 1.660 KWh na głowę; dość porównać zużycie węgla dla wytworzenia 1 KWh: w elektrowniach polskich waha się od 1 — 2 kg, w nowoczesnych elektrowniach zagranicznych około 0,5 kg, t. j. około 3 razy mnie, niż u nas, w najnowszych ciepłocentralach sowieckich ok. 0,3 kg, by uświadomić sobie ogrom zadań, jakie stoją do rozwiązania przed polską energetyką.</u> | |
| 516 | + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselobBiernacki">Proste obliczenie wykazuje, jak wielkie ilości energii marnują się w Polsce wskutek istnienia przestarzałych urządzeń wytwórczych. Gdybyśmy mogli obniżyć zużycie węgla na 1 KWh o 0,5 kg — co jest zupełnie możliwe w nowoczesnych elektrowniach, — zaoszczędzilibyśmy przy nasze, skromnej produkcji energii elektrycznej 4 miliardów KWh w r. 1938 2 miliony ton węgla rocznie. Przy planowanym wzroście produkcji energii elektrycznej marnotrawstwo to byłoby jeszcze dotkliwsze i nawet w naszym, bogatym w węgiel kraju, niedopuszczalne.</u> | |
| 517 | + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselobBiernacki">Współczesna technika wytwarzania energii elektrycznej, a nawet gazowe, zerwała z dawną zasadą budowania małych central, dostosowanych do potrzeb lokalnych. Obowiązującą dziś zasadą jest budowanie dużych central okręgowych, najchętniej tuż przy źródłach paliwa dla uniknięcia długiego transportu. Wspaniale rozwinięta technika wysokich napięć umożliwia dziś z łatwością przesyłanie energii na duże odległości.</u> | |
| 518 | + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselobBiernacki">Kilka cyfr pozwoli Wysokiej Radzie ocenić wielkość postępu technicznego, jaki dokonał się zagranicą w ciągu ostatnich lat:</u> | |
| 519 | + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselobBiernacki">1)w Polsce ciśnienie pary w kotłach waha się od 8 do 24 atm. w nowoczesnych kotłach zagranicznych — od 80 do 130 atm.;</u> | |
| 520 | + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselobBiernacki">2)w Polsce moc jednostek prądotwórczych przeważnie obraca się w granicach od 1.000 do 5.000 KW, zagranicą obecnie buduje się seryjnie turbozespoły o mocy od 50.000 do 100.000 KW;</u> | |
| 521 | + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselobBiernacki">3)w Polsce niemal do wojny najwyższe stosowane napięcie na liniach przesyłowych wynosiło 60.000 V, dopiero tuż przed wojną zaczęto budować linię Rożnów — Warszawa na napięcie 150.000 V. Zagranicą szeroko stosowane napięcie na liniach dalekosiężnych wynosiło 220.000 V, a nawet w niektórych wypadkach 380.000 V.</u> | |
| 522 | + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselobBiernacki">Jak wynika z tych danych, likwidacja tego zacofania wymaga niebyłe jakiego wysiłku od Państwa.</u> | |
| 523 | + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselobBiernacki">Czy samorząd może podjąć się tego zadania? Obawiam się, że nie!</u> | |
| 524 | + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselobBiernacki">Mógłby ktoś zaoponować, mówiąc, że to wszystko, co ja tu mówię, jest bardzo piękne, ale na razie nierealne, gdyż nie zdołaliśmy jeszcze odbudować i uruchomić tego, co mieliśmy przed wojną. Ale i tuta, przytoczę ważkie argumenty, przemawiające za centralizacją gospodarki energetycznej w rękach Państwa.</u> | |
| 525 | + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselobBiernacki">Odbudowa zakładów energetycznych przy obecnych ograniczonych środkach finansowych i materiałowych wymaga zachowania hierarchii potrzeb, co możliwe jest tylko przy centralnym zarządzaniu gospodarką energetyczną.</u> | |
| 526 | + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselobBiernacki">Odbudowa zniszczonych lub częściowo uszkodzonych zakładów jest możliwa kosztem części urządzeń innych zakładów. Decyzja w tym względzie wymaga dyspozycji centralnej, Również racjonalna gospodarka istniejącymi zapasami materiałowymi, a szczególnie przetrzebionym materiałem ludzkim o wysokiej specjalizacji wymaga dyspozycji centralnej.</u> | |
| 527 | + <u xml:id="u-49.20" who="#PoselobBiernacki">Już dzisiaj w elektrowniach, połączonych ze sobą liniami przesyłowymi, mamy możność przy centralnym zarządzeniu przerzucania obciążenia z elektrowni pracującej mniej ekonomicznie na elektrownię ekonomiczniejszą i w ten sposób uzyskania oszczędności na paliwie. Przykładem — Lublin i Stalowa Wola oraz Kraków — Chorzów.</u> | |
| 528 | + <u xml:id="u-49.21" who="#PoselobBiernacki">Wprowadzenie jednolitej i sprawiedliwe; taryfy na terenie całego okręgu, co jest postulatem mas odbiorców, jest możliwe tylko przy centralnym zarządzaniu wszystkimi zakładami w okręgu, gdyż tylko wówczas będzie można ustalić taryfę poniżej kosztu własnego zakładów pracujących mnie, ekonomicznie z racji posiadania przestarzałych urządzeń.</u> | |
| 529 | + <u xml:id="u-49.22" who="#PoselobBiernacki">Centralizacja dyspozycji energią w rękach państwa — to pierwszy warunek do szerokiej elektryfikacji, t. j. do pokrycia kraju gęstą siecią linij wysokiego i niskiego napięcia, a więc i do elektryfikacji wsi. Chłop polski z niecierpliwością czeka na światło elektryczne, na aparat radiowy, który połączy go ze światem. Spółdzielnie chłopskie czekają na siłę elektryczną, gdyż tylko ta będzie mogła szybko dźwignąć gospodarczo nasze rolnictwo. Tego dobrodziejstwa chłop polski nie doczekał się przed 1939 r., ale ma prawo spodziewać się od odrodzonej Polski r. 1945.</u> | |
| 530 | + <u xml:id="u-49.23" who="#komentarz">(Poseł ob. Haneman:</u> | |
| 531 | + <u xml:id="u-49.24" who="#PoselobBiernacki">To dadzą mu samorządy.)</u> | |
| 532 | + <u xml:id="u-49.25" who="#PoselobBiernacki">Sądzę, że wyżej podane argumenty przemawiają z dostateczną siłą za przejęciem gospodarki energetycznej w Polsce przez Państwo. Jedyny kontrargument samorządu, podany na wstępie, nie dający się przemilczeć, wymaga pewnej dyskusji i uzgodnienia, jednak nie na forum Krajowe, Rady Narodowej</u> | |
| 533 | + <u xml:id="u-49.26" who="#komentarz">(Głos: To jest dziedzina samorządu), a między Ministerstwem Przemysłu i Ministerstwem Administracji Publicznej. </u> | |
| 534 | + <u xml:id="u-49.27" who="#PoselobBiernacki">(Poseł ob. Haneman: Elektrownie prowadzone przez samorządy dawały przed wojną najtańszy prąd.)*</u> | |
| 535 | + <u xml:id="u-49.28" who="#PoselobBiernacki">Jako uzupełnienie tego, co już powiedziałem, przypomnę, że w krajach o dużo wyższym poziomie elektryfikacji, w których problemy, o których mówiłem, nie zarysowują się tak ostro jak w Polsce, idea przejmowania gospodarki energetycznej przez państwo jest nie tylko zrozumiana przez społeczeństwo, ale i realizowana. W Anglii, gdzie od 1926 r. istnieje centralny zarząd energetyczny, którego zadaniem jest budowa i eksploatacja sieci ogólnokrajowych oraz wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej, Partia Pracy domaga się całkowitego upaństwowienia gospodarki energetycznej. We Francji gen. de Gaulle zapowiedział jeszcze w tym roku upaństwowienie wszystkich elektrowni, a obecnie są one już wszystkie pod zarządem państwowym. W Czechosłowacji minister przemysłu zapowiedział przed kilku dniami upaństwowienie zakładów energetycznych w zasadzie bez odszkodowania. W Związku Radzieckim pełne upaństwowienie zostało przeprowadzone bezpośrednio po rewolucji. W szeregu innych krajów, jak Szwecja i Norwegia, rola państwa w gospodarce energetycznej była dużo większa niż w Polsce.</u> | |
| 536 | + <u xml:id="u-49.29" who="#PoselobBiernacki">Jak widzimy, na całym świecie powoli ugruntowuje się zasada, że gospodarka energetyczna, będąca podstawową gałęzią przemysłu, jest wyłączną domeną państwa w Polsce, jeżeli chodzi o wytwarzanie, rozprowadzanie i sprzedaż energii elektrycznej, stosunki prawne opierają się na ustawie elektrycznej z dn. 21 marca 1922 r. oraz kilku rozporządzeniach wykonawczych. Działalność zakładów oparta była na uprawnieniu rządowym. Czas działania uprawnienia przeważnie wynosił 40 lat. Uprawnienie to dawało właścicielowi zakładu prawo wyłącznego wytwarzania i zbytu energii elektrycznej. Elektrownie komunalne, istniejące przed wejściem w życie ustawy elektrycznej, otrzymały w myśl te, ustawy prawa nabyte. Obecnie działalność zakładów elektrycznych oraz organizacja Zjednoczeń Energetycznych opiera się głównie na ustawie o powszechnym obowiązku świadczeń rzeczowych, na podstawie które, Minister Przemysłu ma prawo w okolicznościach określonych w ustawie ustanawiać zarząd państwowy w zakładach elektrycznych oraz zrzeszać je w organizacje przymusowe. Ustawa ta nie precyzuje bliżej praw i zakresu działania zarządu powołanej organizacji przymusowej. Pozatem, co najważniejsze, ustawa ta ma charakter przejściowy. Ustawa z 1922 r., Jako przestarzała i niezgodna z duchem czasu, musi być jak najrychlej zmieniona w duchu scentralizowania w rękach Państwa całej dyspozycji odnośnie gospodarki energetycznej.</u> | |
| 537 | + <u xml:id="u-49.30" who="#PoselobBiernacki">Wysoka Rado! Przemawiam nie tylko w imieniu swoim, ale jako przedstawiciel wszystkich energetyków polskich, którzy niezależnie od swoich przekonań politycznych na licznych zjazdach i konferencjach zgodnie wielkim głosem domagają się jak najrychlejsze, zmiany ustawy elektryczne, w duchu upaństwowienia gospodarki energetycznej, gdyż tylko ta droga prowadzi do szerokie, elektryfikacji kraju.</u> | |
| 538 | + <u xml:id="u-49.31" who="#PoselobBiernacki">Polscy energetycy inżynierowie i technicy chcą dla odrodzone, Polski oddać wszystkie swoje siły i umiejętności, pod warunkiem dania im możliwości pracy. Powrót do stanu sprzed 1939 r. tych możliwości nie daje.</u> | |
| 539 | + <u xml:id="u-49.32" who="#PoselobBiernacki">Zgłaszam wniosek: — „Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd Jedności Narodowe, do jak najrychlejszej zmiany ustawy elektrycznej z dnia 21 marca 1922 r. w duchu upaństwowienia całe, gospodarki energetyczne, w kraju.”</u> | |
| 540 | + </div> | |
| 541 | + <div xml:id="div-50"> | |
| 542 | + <u xml:id="u-50.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Odraczam posiedzenie do godz. 16.</u> | |
| 543 | + <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 10 do godz. 16 min. 15.)</u> | |
| 544 | + <u xml:id="u-50.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 545 | + <u xml:id="u-50.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Bieńkowski.</u> | |
| 546 | + </div> | |
| 547 | + <div xml:id="div-51"> | |
| 548 | + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselobBienkowski">Wysoka Izbo! Dwie kwestie chcę z tej trybuny poruszyć. Jedna dotyczy sprawy stosunku całego narodu, społeczeństwa do tego, co Jest naszym najwyższym wykwitem, naszą chlubą i dumą, to znaczy do przedstawicieli polskie, nauki. Niestety, muszę powiedzieć, że stosunek społeczeństwa do tych nielicznych kadr reprezentantów naszej nauki, którzy ocalali przed zniszczeniem w te, ciężkie, okupacji, pozostawia wiele do życzenia. Państwo, Rząd, zdaje sobie sprawę, Jaką rolę dla całości nasze, kultury, dla udziału naszego w życiu międzynarodowym odgrywają przedstawiciele nauki, przedstawiciele szkolnictwa wyższego Niestety jednak wszystkie próby, żeby ludziom tym, najczęściej niezaradnym, nie umiejącym sobie w nasze, trudnej rzeczywistości poradzić, przyjść z pomocą, napotykają na opór nie u góry, tylko u dołu. U dołu spotykamy takie zjawisko, że w mieście z którego wyrzucono kilkadziesiąt tysięcy Niemców i volksdeutschów, dla wszystkich starczyło mieszkań, oprócz dla profesorów uniwersytetu. W mieście, liczącym pół miliona mieszkańców, wszystkich można wyżywić, ale nie starcza żywności dla profesorów uniwersytetu, dla tych, którzy zajmują się nauką. I tu musimy sobie powiedzieć jasno i wszystkim, którzy reprezentują te niższe organa państwowe, organizacje partyjne, społeczne, musimy zwrócić na to uwagę: cóż stąd, że Minister Oświaty uzyska u Ministra Aprowizacji przyrzeczenie, że się tym ludziom ułatwi życie, jeżeli to do niższych organów nie dojdzie. Na dole okazuje się, że coś jest nie tak, że się coś opóźnia i t. d. Musimy zwrócić na to uwagę dlatego, że stosunek społeczeństwa do nauki, do przedstawicieli nauki jest miarą naszej cywilizacji i naszej kultury i musimy na ten odcinek szczególnie baczną zwrócić uwagę dlatego, że kadry naszych przedstawicieli nauki są nieliczne, są, że tak powiem, na wymarciu. Musimy stworzyć takie warunki, żeby ci ocaleli i mogli wychowywać nowe kadry.</u> | |
| 549 | + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselobBienkowski">Druga kwestia z nieco innej dziedziny, którą chciałbym poruszyć, to jest sprawa antysemityzmu, jest to sprawa mordów, dokonywanych na obywatelach polskich narodowości żydowskiej. Z tej trybuny w czasie obecnej sesji wielokrotnie już charakteryzowano sytuację i wracano do tego zagadnienia. Chcę jeszcze w imieniu klubu poselskiego Polskiej Partii Robotniczej podkreślić z całym naciskiem, że jeżeli jest dziedzina w Polsce, w której żyje jeszcze jad wszczepiony przez okupanta, to jest nią niewątpliwie sprawa stosunku do Żydów. I muszę powiedzieć jedno, że jeżeli przed 1939 r. mogliśmy na antysemityzm patrzyć cokolwiek inaczej, mogliśmy go traktować jakoś normalniej, to twierdzę, że antysemityzm dzisiaj po 6 latach strasznych doświadczeń jest najohydniejszą zbrodnią i nie możemy traktować tego inaczej, tylko jako kontynuację tego, co na ziemiach naszych gestapowcy i potworny aparat hitlerowski dokonywał w ciągu 6 lat</u> | |
| 550 | + <u xml:id="u-51.2" who="#komentarz">(oklaski),</u> | |
| 551 | + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselobBienkowski">dokonywał nie tylko wobec Żydów, ale dokonywał wobec Polaków, Francuzów i wszystkich narodowości, które mordował, i mordował najczęściej tu, na naszych ziemiach. Dlatego klub poselski Polskiej Partii Robotniczej uważa, że jeżeli chcemy likwidować skutki wojny, to w pierwszym rzędzie musimy wykorzenić to nasienie, jakie posiał hitleryzm w spaczonych duszach narodu polskiego.</u> | |
| 552 | + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselobBienkowski">Klub poselski Polskiej Partii Robotniczej wzywa całe społeczeństwo, wzywa wszystkie organizacje polityczne i społeczne, żeby przedsięwzięły wszystkie środki, które by uświadomiły naród i pomogły całemu społeczeństwu polskiemu przeciwstawić się tym ohydnym, dyskredytującym naród nasz w opinii całej Europy zjawiskom.</u> | |
| 553 | + <u xml:id="u-51.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 554 | + </div> | |
| 555 | + <div xml:id="div-52"> | |
| 556 | + <u xml:id="u-52.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Obywatele Posłowie, wytworzyła się taka sytuacja, że Premier będzie musiał wyjechać. Wobec tego trzeba będzie trochę zmienić porządek obrad. Jest teraz za 3 minuty w pół do piątej; umówiliśmy się, że Premier odpowie o w pół do piątej na dyskusję, która toczyła się tu przez dwa dni. Później dopiero odpowiedzą inni Ministrowie. Jeżeli czasu starczy, to dyskusja potoczy się dalej, ale wątpię, i wtedy raczej postawię wniosek o zamknięcie dyskusji, bo lista mówców już poprzednio została zamknięta. Jest to wypadek wyjątkowy, ponieważ nie wiedzieliśmy o wyjeździe Premiera. Zresztą w myśl regulaminu Premier w każdej chwili ma prawo zabrać głos, tak samo i inni Ministrowie.</u> | |
| 557 | + <u xml:id="u-52.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Posiedzenie Komisji Skarbowo-Budżetowej, które miało się odbyć o godz. 17, musi być odroczone do nowego terminu i nowej godziny, o czym dodatkowo damy znać na sali.</u> | |
| 558 | + <u xml:id="u-52.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wobec tego proszę ob. Premiera o zabranie głosu.</u> | |
| 559 | + </div> | |
| 560 | + <div xml:id="div-53"> | |
| 561 | + <u xml:id="u-53.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wysoka Izbo! Dyskusja wykazała, że posłowie nie krytykowali podstawowych zasad polityki Rządu, a wyrażali wiele krytycznych uwag na temat bolączek naszego życia państwowego i publicznego. Świadczy to o tym, że podstawowe zasady odpowiadają intencji posłów i narodu polskiego. Jeśli chodzi o te uwagi drobniejsze i o te bolączki, to muszę stwierdzić, że w tej dziedzinie krytyka ta posuwała się czasem zbyt daleko, była może nawet przesadna. Mógłbym zaryzykować twierdzenie, że każdy z posłów starał się znaleźć coś, co trzeba by krytykować. Ale najbardziej krytyczne uwagi uważali za wskazane wypowiadać posłowie ze stronnictw rządowych.</u> | |
| 562 | + <u xml:id="u-53.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Żeby nie być gołosłownym, powiem, że zdarzało się i tak, iż krytykowano niesłusznie. Pozwolę sobie przytoczyć niektóre fakty. Np. rzucano nazwiska osób poddawanych krytyce, wymieniono np. nazwisko jednego z dyrektorów departamentu Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, co po sprawdzeniu okazało się, że nie odpowiada prawdzie. Nie ma takiego dyrektora departamentu, który byłby odpowiedzialny za jakiś tam okólnik, o którym mówił poseł Witaszewski. Więc tu jest tylko jakieś nieporozumienie. Druga osoba, która został skrytykowana z tej trybuny, to ob. Lewelt. Otóż nie jest zgodne z prawdą, że został on aresztowany za przekroczenie w swojej pracy; został zaaresztowany przez nieporozumienie o inną zupełnie pretensję i po sprawdzeniu został wypuszczony jako niesłusznie zaaresztowany. Więc wynika z tego, że obywatele posłowie wypowiadają również krytyczne uwagi bez sprawdzenia stanu rzeczywistego, i nawet można by mieć o to trochę pretensji do obywateli posłów, którzy krytykują wtedy, kiedy nie mają dokumentu stwierdzającego w ręku. Bo jeśli mieli wątpliwość, to mogli to uczynić znacznie wcześniej, aniżeli dopiero na posiedzeniu Krajowe, Rady Narodowej, a tym bardziej występować z oskarżeniem, które potem okazało się oskarżeniem niesłusznym. Mógł taki jeden czy drugi obywatel, czy poseł napisać do nas, jeżeli miał jakieś wątpliwości. Sprawa wyjaśniłaby się i nie trzeba byłoby czekać i aż na Krajowej Radzie Narodowej gromy rzucać, i to jak się później okazuje, niesłusznie. W ogóle prosimy, aby obywatele posłowie, jak zresztą i inni działacze społeczni mówili nam bez czekania na Krajową Radę Narodową o wszelkich usterkach, które dzieją się w naszym życiu państwowym i publicznym.</u> | |
| 563 | + <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 564 | + <u xml:id="u-53.3" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">A teraz jeśli chodzi o towary, które się sprowadza przez organizację UNRRA, to muszę stwierdzić, że pierwszy asortyment, pierwsze transporty były układane bądź przez samą UNRRA-ę, bądź też lista ich była układana w Lublinie, więc nie były to jeszcze planowo opracowane transporty. Obecnie będziemy się starali sprowadzać te towary, które są nam najbardziej potrzebne.</u> | |
| 565 | + <u xml:id="u-53.4" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Drugie zagadnienie to jest zagadnienie rozminowania terenów. Otóż nie jest to zagadnienie proste. Nasze tereny zostały bardzo mocno zaminowane. Do 15 lipca rozminowano 50.000 km^2^ terenu. Zdjęto i unieszkodliwiono 2.300.000 mln i 3 miliony granatów, pocisków artyleryjskich, bomb lotniczych i t.p., razem 5.300.000 sztuk. Obliczamy, że na naszym terenie znajduje się przeszło 7 milionów min. Cała ta akcja według oceny Ministerstwa Obrony Narodowej może być zakończona dopiero około 15 listopada.</u> | |
| 566 | + <u xml:id="u-53.5" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeśli chodzi o pożyczki zagraniczne, to sądzę, że niektórzy obywatele, jak np. poseł Krzyżanowski czy poseł Bertold niezbyt ściśle zrozumieli intencję mojego przemówienia. Ja nie powiedziałem, że nie chcemy pożyczek zagranicznych. Owszem, chcemy takich pożyczek, będziemy uważali za celowe i wskazane, jeżeli można je będzie uzyskać. Oczywiście nie jest intencją Rządu, aby brać pożyczki na wszelkich warunkach bez zastrzeżeń. W szczególności nie uważamy za wskazane zaciągania takich pożyczek, jak np. pożyczka zapałczana i t.p., które potem okazały się niekorzystne dla Państwa. My będziemy, jeśli to będzie możliwe, szeroko korzystać z pożyczek zagranicznych, tylko będziemy pilnowali interesów i korzyści, jakie by z tych pożyczek płynęły.</u> | |
| 567 | + <u xml:id="u-53.6" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Wspomniałem pod koniec mojego przemówienia kiedy mówiłem o suwerenności, że właśnie teraz dopiero Polska staje się krajem suwerennym, kiedy nie będzie w niewoli kapitału międzynarodowego, bo podstawowe gałęzie naszego przemysłu są obecnie w rękach Państwa i to uważam za element pełnej suwerenności, ale to nie miało nic wspólnego z Jakimiś wypowiedziami czy intencjami Rządu, że Rząd nie chce pożyczek zagranicznych. Rząd pragnie pożyczek, o ile tylko będą one możliwe do osiągnięcia i na odpowiednich warunkach.</u> | |
| 568 | + <u xml:id="u-53.7" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Krytykowano tutaj projekt unifikacji prawa, a właściwie ostrzegano nas przed szybkim wprowadzeniem unifikacji. Oczywiście nie uważamy za wskazane, żeby to zrobić w ciągu paru tygodni. Jest na to przewidziane pół roku, ale sądzimy, że pół roku wystarczy, by ten problem uregulować. Sanacja miała 21 lat czasu i nie uregulowała tego zagadnienia, a — jak podkreśliłem w swoim przemówieniu — pozostawienie obcych praw wprowadza chaos w pojęciach, wprowadza różnice dzielnicowości i zawiera w sobie ducha obcości. Dlatego też unifikację prawa traktujemy Jako jedną z podstawowych reform. Reformy te należy przeprowadzić możliwie we wszystkich dziedzinach, a między innymi w dziedzinie prawa, żeby prawo w Polsce było Jasne, proste, żeby na jedno zagadnienie nie było dziesięciu przepisów prawnych, tylko żeby obowiązywał jeden przepis.</u> | |
| 569 | + <u xml:id="u-53.8" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poruszono zagadnienie spółdzielczości samopomocy chłopskie, i resztówek. Mówiono tu o całokształcie tego zagadnienia, twierdzono, że Rząd jakoby nieprzychylnie czy też nie dość przychylnie odnosi się do spółdzielczości samopomocy chłopskiej. Rzeczywistość Jest inna. My uważamy, że spółdzielczość odgrywa w naszej państwowości, w naszym życiu gospodarczym wielką rolę. Musi odgrywać nawet coraz to większą rolę i dlatego jest i będzie popierana w miarę naszych możliwości.</u> | |
| 570 | + <u xml:id="u-53.9" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli gdzieś znajdzie się jakiś przeciwnik spółdzielczości w aparacie państwowym, to nie można oskarżać Rządu o nieprzychylny stosunek do spółdzielczości. Trzeba raczej tego pana urzędnika, który jest przeciwnikiem spółdzielczości, nam wskazać, a my się z nim rozprawimy.</u> | |
| 571 | + <u xml:id="u-53.10" who="#komentarz">(Oklaski. Głosy:</u> | |
| 572 | + <u xml:id="u-53.11" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Brawo!)</u> | |
| 573 | + <u xml:id="u-53.12" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli chodzi o Samopomoc Chłopską, to muszę stwierdzić, że stosunek Rządu do niej Jest życzliwy. Były pewne nieporozumienia na temat tego, czym ma być Samopomoc Chłopska, jaki ma być zakres jej prac, ale ostatnio te właśnie niejasności zostają usuwane. Związek Samopomocy Chłopskie, wyrzekł się organizowania jakiejś drugiej, inne, spółdzielczości, jak to niektórzy działacze projektowali</u> | |
| 574 | + <u xml:id="u-53.13" who="#komentarz">(oklaski),</u> | |
| 575 | + <u xml:id="u-53.14" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">jakiegoś zakładania drugich oddziałów — „Społem”, wojewódzkich czy powiatowych, a to przecież powodowało rozdźwięki w poglądach na temat spółdzielczości.</u> | |
| 576 | + <u xml:id="u-53.15" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli te nieporozumienia Związek Samopomocy Chłopskiej, który jest gospodarczą i zawodową organizacją chłopską, usunie, a będzie popierać i budować spółdzielczość rolniczą, to jego działalność idącą po linii zamierzeń gospodarczych Rządu będziemy serdecznie popierać.</u> | |
| 577 | + <u xml:id="u-53.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 578 | + <u xml:id="u-53.17" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">I znów to samo mogę powiedzieć, że jeżeli gdzieś jest jakiś pan komisarz urzędu ziemskiego czy inny urzędnik, bo jeszcze dużo jest sabotażystów w naszym aparacie urzędniczym, który przeszkadza w normalnym rozwoju Samopomocy Chłopskiej, to proszę nam podać jego nazwisko, podać konkretne fakty, a my się z nim też rozprawimy.</u> | |
| 579 | + <u xml:id="u-53.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 580 | + <u xml:id="u-53.19" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Podnoszono tutaj z naciskiem sprawę wzmocnienia kadr bezpieczeństwa publicznego. Bardzo słusznie. Myśmy budowali nasz aparat bezpieczeństwa zupełnie od nowa. Jeżeli aparat państwowy w innych dziedzinach, czy w samorządzie, czy w administracji ogólnej, czy szkolnej, czy skarbowej, na ogół po pewnych zmianach pozostał jednak tym samym, którym był do 1939 r., po pewnych zmianach, powiedziałem, ale wykorzystaliśmy ten aparat, to zupełnie inaczej wyglądało to na odcinku bezpieczeństwa publicznego.</u> | |
| 581 | + <u xml:id="u-53.20" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Kadry starego bezpieczeństwa publicznego współpracowały dość powszechnie z okupantem niemieckim. Zostały też odpowiednio ocenione i znienawidzone przez cały naród polski. Dlatego też nie było nawet do pomyślenia, żebyśmy mogli użyć tamtego aparatu w demokratycznej Polsce w naszej pracy. Musieliśmy budować go od nowa i dlatego też, jeżeli tam jest sporo braków pod względem fachowym, to nie należy się temu dziwić. Należy wziąć pod uwagę tę specyficzną strukturę, to, że właściwie w ciągu roku musieliśmy zbudować od nowa cały aparat, a fest to jednak aparat dość poważny i niełatwy do zbudowania.</u> | |
| 582 | + <u xml:id="u-53.21" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Chcę powiedzieć jedno: aparat ten z każdym dniem, z każdym tygodniem specjalizuje się i doskonali, jednak partie polityczne muszą tutaj dopomóc, aby dać najlepszych ludzi, najbardziej ideowych, najbardziej zaufanych, aby wzmocnić ten aparat bezpieczeństwa, a wtedy — sądzę nie będzie żadnych utyskiwań na złe jego funkcjonowanie Poseł ob. Drzewiecki w swoim przemówieniu wykazał, a właściwie nie tyle wykazał, ile wydało mi się, odczuł, że jest inny stosunek do chłopów, że chłopów w Polsce gorzej się traktuje. Otóż uważam, że absolutnie tak nie jest, że organa Rządu odnoszą się do wszystkich obywateli jednakowo. Nie robimy żadnych różnic, żadnych podziałów na chłopów, robotników czy inteligentów. Uważamy, że podstawą demokratycznego państwa są przede wszystkim chłopi, robotnicy i inteligencja. Może być inna przyczyna tego stanu rzeczy, o którym mówił poseł ob. Drzewiecki, mianowicie, że chłopi mają może jeszcze niezbyt sil nie rozwinięte swoje organizacje, nie tak, jak to jest w mieście. Jeżeli Stronnictwo Ludowe zjednoczy się, jeżeli bardziej aktywnie zacznie pracować, to sądzę, że tych utyskiwań nie będzie. Ta przyczyna, o której mówił poseł Drzewiecki, leży raczej w samych organizacjach chłopskich, a przede wszystkim uzależniona jest od jak najszybszego doprowadzenia do jednego skonsolidowanego Stronnictwa Ludowego.</u> | |
| 583 | + <u xml:id="u-53.22" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 584 | + <u xml:id="u-53.23" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli chodzi o ceny za świadczenia takie, jak: elektryczność, gaz, opłaty tramwajowe, to też nie jest intencją Rządu, aby podwyższać te świadczenia. Opłaty, które były ustalone na początku, być może nie były zbyt dobrze i prawidłowo skalkulowane. Jedne opłaty były ustalone za wysoko, inne za nisko< Intencją Rządu jest, aby tego rodzaju opłaty były oparte na zasadzie samowystarczalności, aby nie było takich zjawisk, że np. tramwaje, które do 1939 r. przynosiły dochody — teraz dawały straty, aby tego rodzaju przedsiębiorstwa, jak tramwaje, elektrownie i gazownie z jednej strony były rentowne, a z drugiej strony aby opłaty były dostosowane do płac, które ustalamy dla ludności pracującej. Niektóre opłaty, np. bilety kolejowe czy tramwajowe są zróżniczkowane w ten sposób, aby pracownicy państwowi, robotnicy i młodzież szkolna, która korzysta z tych środków przewozowych, płacili inne ceny za bilety aniżeli spekulanci. Możliwe, że są jeszcze w tej dziedzinie różnego rodzaju nieprawidłowości, ale należy komunikować o nich Rządowi, który będzie wkraczał i normalizował ceny za te świadczenia, jeżeli będą one wygórowane.</u> | |
| 585 | + <u xml:id="u-53.24" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W wielu przemówieniach poruszono tu problem repatriacji i jej bolączki. Muszę powiedzieć, że jest to jedna z najtrudniejszych spraw w naszych pracach. Są różne przyczyny, że repatriacja nie idzie tak sprawnie, jak należałoby się tego spodziewać. Najważniejsza przyczyna tych bolączek leży w transporcie. Gdybyśmy mogli rozporządzać większą ilością środków transportowych, kolejowych i samochodowych, to niewątpliwie wiele tych bolączek dałoby się usunąć. Z drugiej strony do wykonania tego wielkiego zadania potrzeba dobrze zorganizowanego aparatu, od którego sprawności i uczciwości zależy, czy repatriacja będzie sprawnie funkcjonowała, czy też nie. W chwili obecnej realizujemy wiele ważnych zagadnień jednocześnie. Mamy do wykonania i repatriację, i żniwa, i bezpieczeństwo, i administrację publiczną, i szereg innych ważnych problemów, które musimy realizować jednocześnie. Nie zawsze jednak starczy uczciwych i dzielnych kadr ludzkich, które by mogły sprawnie te zadania wykonać i od Was, Obywatele, od pracowników terenowych zależy wynik tej pracy. Od tego, jak będziecie kontrolować tę pracę w terenie, od tego, czy dostarczycie do tego aparatu odpowiednich ludzi, będzie zależało, czy akcje tego rodzaju będą w myśl naszych intencyj realizowane.</u> | |
| 586 | + <u xml:id="u-53.25" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Problem repatriacji jest przez nas uznany za jedno z czołowych zagadnień państwowych i z tego punktu widzenia Rząd robi w tej dziedzinie wszystko, co tylko może.</u> | |
| 587 | + <u xml:id="u-53.26" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poruszono tu problem aprowizacji robotniczej. Jest to stara nasza bolączka Obecnie zarysowała się w tej dziedzinie pewna poprawa, chociaż aparat rozdzielczy jeszcze częściowo źle funkcjonuje. Musimy jeszcze bardziej zaprzęgnąć do te, pracy ruch spółdzielczy. Musimy ten ruch spółdzielczy uzdrawiać od dołu przez walne zebrania spółdzielców i przez zjazdy okręgowe. Jednym z najbardziej powołanych do sprawowania funkcji aprowizacyjnej, najwięcej jeszcze wzbudzającym zaufanie jest właśnie aparat spółdzielczy. Ale tu realizować ten problem musi całe społeczeństwo. Również związki zawodowe, organizacje polityczne i społeczne muszą dołożyć starań w sensie wzmożenia kontroli nad tym aparatem i jeżeli są sabotażyści, o których tu mówiono, to trzeba ich wykrywać, trzeba ich nam wskazywać, by postawić na ich miejsce nowych, lepszych ludzi. Dlatego problem ten jest problemem podstawowym. My się zgadzamy z tym, że jeżeli robotnikowi nie zapewnimy normalnej aprowizacji, to on będzie musiał starać się o tę aprowizację na własną rękę i nie będzie miał ani dość siły, ani dość czasu na intensywną pracę, której Państwo od niego wymaga. Muszę tu stwierdzić, że obecnie klasa robotnicza Polski daje największe ofiary w odbudowie nowej Polski.</u> | |
| 588 | + <u xml:id="u-53.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 589 | + <u xml:id="u-53.28" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Ale ta świadomość, że jest ona twórczynią nowego życia, że od jej pracy zależy i podniesienie naszego przemysłu, i wydajność pracy, i inne konsekwencje życia gospodarczego — to musi przeniknąć do niej za pośrednictwem organizacyj politycznych i zawodowych. Nie ma innego wyjścia, trzeba podnieść wydajność pracy. Nie ma innego sposobu — tylko w ten sposób będziemy posuwać się naprzód w rozwiązywaniu trudności.</u> | |
| 590 | + <u xml:id="u-53.29" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Chcę jeszcze Jedno podkreślić. Podniósł tutaj ob. poseł Bertold zagadnienie, że nie zwrócono dostateczne, uwagi na odbudowę gospodarczą wsi, i twierdzono tutaj, że od odbudowy wsi zależy odbudowa życia gospodarczego w miastach. Niewątpliwie ta zależność Jest duża, ale ja bym to odwrócił i powiedział, że bez odbudowy przemysłu, bez odbudowy życia gospodarczego w miastach nie ma odbudowy wsi, bo odbudowa wsi polega przede wszystkim na tym, żeby wsi dostarczyć materiałów budowlanych, dostarczyć materiałów włókienniczych, dostarczyć innych materiałów przemysłowych, jak narzędzia i t.d. Więc nie można bagatelizować odbudowy życia gospodarczego w miastach, bo im prędze, to życie odbudujemy, tym prędze, odbudujemy polską wieś.</u> | |
| 591 | + <u xml:id="u-53.30" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Podnoszono tuta, problem likwidacji agend rządu Arciszewskiego oraz z te, same, dziedziny polityki zagranicznej — problem jak najszybszego rozwiązania sporu polsko-czechosłowackiego. Muszę tu stwierdzić, że Rząd robi wysiłki w tym kierunku, zarówno w jednej jak i w drugiej sprawie, żeby te problemy rozwiązać, żeby jak najprędzej rozwiązać wszystkie komisje likwidacyjne rządu p. Arciszewskiego, żeby nie było przedłużenia tam tego upioru na emigracji, ale to będzie zależało nie tylko od nas, ale od uwzględnienia naszych postulatów przez rząd Wielkiej Brytanii.</u> | |
| 592 | + <u xml:id="u-53.31" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Tak samo robimy wszystko, żeby w sporze o Zaolzie z Czechosłowacją możliwie dogadać się samym, bez odkładania do konferencji pokojowej, ponieważ sądzimy, że bratnie narody słowiańskie, które mają żyć w zgodzie, nie powinny mieć takich problemów, które nie dałyby się rozwiązać w przyjaznym, dobrowolnym porozumieniu. Ale to zależy też od drugie, strony. W zależności od dobre, woli wykazane, przez Czechosłowację ten problem będzie mógł być przez nas samych rozwiązany.</u> | |
| 593 | + <u xml:id="u-53.32" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poruszono zagadnienie — mówił to poseł Dąb-Kocioł i inni, — że dzieją się fakty przejmowania bezprawnego przez różne organa administracji państwowej elektrowni samorządowych czy innych przedsiębiorstw. Oczywiście takie fakty należy nam komunikować i nie może być takiego stanu rzeczy, żeby ktoś przejmował przedsiębiorstwo, Jeżeli nie ma do tego prawa. Urzędników takich, którzy będą łamali obowiązujące prawa, będziemy przywoływać do porządku.</u> | |
| 594 | + <u xml:id="u-53.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> | |
| 595 | + <u xml:id="u-53.34" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Podnoszono problem zależności naszej, zależności Kościoła katolickiego od biskupów niemieckich. Otóż Państwo nie toleruje tego i sądzę, że patriotyczne duchowieństwo polskie nie powinno słuchać biskupów hitlerowskich</u> | |
| 596 | + <u xml:id="u-53.35" who="#komentarz">(huczne oklaski),</u> | |
| 597 | + <u xml:id="u-53.36" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">tak Jak to było z Bertramem. To, że biskupi ci zostali zamianowani przez Rzym, nie powinno zasłaniać oczu na fakt, że wysunął ich Hitler. Sądzę, że jeżeli takie wypadki się dzieją, to opinia publiczna musi się z całym naciskiem temu przeciwstawić i patriotyczne duchowieństwo polskie również nie powinno słuchać rozkazów takich biskupów niemieckich, znanych z wrogiego stosunku do Polski.</u> | |
| 598 | + <u xml:id="u-53.37" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poseł Bertold podniósł problem przedstawiania budżetów państwowych do opracowania, względnie do przejrzenia przez Krajową Radę Narodową. Niewątpliwie byłoby to bardzo wskazane. Rząd chętnie przedstawiałby te budżety np. Komisji Budżetowej Krajowe, Rady Narodowej. Jeśli chodzi natomiast o uchwalanie budżetów kwartalnych przez plenum Krajowe, Rady Narodowej, to mnie się zdaje, że obecnie jest to jeszcze nieosiągalne. Te budżety Jeszcze są w stanie płynnym, poszczególne resorty dopiero w ostatnich dniach mogą je przedstawiać, nie ma tradycji, nie ma dostatecznych sprawdzianów, żeby można było na długo przed uchwaleniem taki budżet opracować. Dlatego wydaje mi się, że na danym etapie najwyżej można by było brać pod uwagę przeglądanie tych budżetów przez Komisję Budżetową, ale nie przez plenum Krajowe, Rady Narodowej.</u> | |
| 599 | + <u xml:id="u-53.38" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Poseł Bertold wspomniał o tym, że są Jakieś kontyngenty mięsne, ustalone na 30 kg. To polega na jakiejś plotce. Takich kontyngentów Rząd nie ustanawiał. Był taki projekt przedstawiony, ale Komitet Ekonomiczny z miejsca to odrzucił, tak, że nie ma mowy o tym, żeby tego rodzaju kontyngent był ustalony. Odwrotnie, plany kontyngentów na rok przyszły są ustalane w mniejszych normach, aniżeli to było dotychczas.</u> | |
| 600 | + <u xml:id="u-53.39" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Nie będę poruszał wszystkich zagadnień, które tu zostały w dyskusji podniesione. Będą Jeszcze odpowiadać na nie poszczególni ministrowie. Chcę Jeszcze się zatrzymać nad jednym zagadnieniem, nad zagadnieniem, które też poruszyłem w przemówieniu programowym Rządu, nad zagadnieniem moralności w naszym życiu państwowym i publicznym. Jeśli zgłasza się z tej trybuny wnioski, żeby rozwiązać PUR czy związek zachodni, to muszą być jakieś głębokie choroby w naszym życiu publicznym i to tak zakorzenione, iż są głosy o rozwiązanie tych instytucyj. Ale trzeba sobie powiedzieć jedną prawdę w oczy: odziedziczyliśmy po okupancie niemieckim wielkie spustoszenia na odcinku moralności publicznej i na tym odcinku czeka nas wielka praca, i dlatego też musimy wszyscy zająć się wypędzeniem, wypaleniem z naszego życia publicznego gorącym żelazem wszelkiego rodzaju łapownictwa, szabrownictwa czy innego rodzaju niemoralnych metod.</u> | |
| 601 | + <u xml:id="u-53.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> | |
| 602 | + <u xml:id="u-53.41" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Tego rodzaju metody nie dadzą się jakimś zarządzeniem Rządu zlikwidować, z tym musi walczyć całe zdrowe społeczeństwo polskie, z tym muszą walczyć wszystkie partie polityczne, organizacje społeczne, związki zawodowe.</u> | |
| 603 | + <u xml:id="u-53.42" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Mówiono tu o Tymczasowym Zarządzie Państwowym i o takich czy innych jego błędach. Ja myślę, że nie tyle oficjalny TZP popełniał te błędy, ile różne nieoficjalne czynniki. Dlatego też Rząd wzywa wszystkich obywateli posłów, wszystkie partie polityczne, wszystkie związki zawodowe do bezwzględnej walki i wypalania z życia publicznego tego właśnie szabrownictwa, czy łapownictwa, czy innych metod, które prowadzą do tego, iż jednostki żerują na trudnościach naszego aparatu aprowizacyjnego i naszych trudnościach państwowych. Musimy wszyscy stanąć do tego rodzaju pracy i walki.</u> | |
| 604 | + <u xml:id="u-53.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 605 | + </div> | |
| 606 | + <div xml:id="div-54"> | |
| 607 | + <u xml:id="u-54.0" who="#ObPrezydent">Wobec nagłej konieczności wyjazdu Premiera Rządu Jedności Narodowej i mojego w sprawach doniosłych dla naszego Państwa, proponuję przerwanie dyskusji nad exposé Premiera, następnie kontynuowanie wyjaśnień Ministrów, którzy się do głosu zapisali, po uchwaleniu ustosunkowania się Krajowej Rady Narodowe, do Rządu Jedności Narodowej.</u> | |
| 608 | + <u xml:id="u-54.1" who="#ObPrezydent">Czy Wysoka Rada zatwierdza projekt przerwania dyskusji nad exposé? Kto jest za tym, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 609 | + <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 610 | + <u xml:id="u-54.3" who="#ObPrezydent">Wobec tego wniosek przeszedł. Dyskusja przerwana.</u> | |
| 611 | + <u xml:id="u-54.4" who="#ObPrezydent">Zapytuję, czy jest jaki wniosek w sprawie ustosunkowania się Krajowej Rady Narodowej do Rządu Jedności Narodowej?</u> | |
| 612 | + <u xml:id="u-54.5" who="#komentarz">(Poseł ob. Kliszko:</u> | |
| 613 | + <u xml:id="u-54.6" who="#ObPrezydent">Proszę o głos w sprawie wniosku.)</u> | |
| 614 | + <u xml:id="u-54.7" who="#ObPrezydent">Poseł ob. Kliszko ma głos w sprawie wniosku.</u> | |
| 615 | + </div> | |
| 616 | + <div xml:id="div-55"> | |
| 617 | + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselobKliszko">Wysoka Izbo! W imieniu Konwentu Seniorów zgłaszam następujący wniosek:</u> | |
| 618 | + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselobKliszko">„Krajowa Rada Narodowa po wysłuchaniu expose Premiera Rządu Jedności Narodowej uchwala votum zaufania Rządowi.”</u> | |
| 619 | + <u xml:id="u-55.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 620 | + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselobKliszko">Ob. Prezydent: Co do zgłoszonego przez posła Kliszko wniosku czy kto się zechce wypowiedzieć w sprawie zmian względnie uzupełnień? (Nikt.)</u> | |
| 621 | + <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz"> Wobec tego będziemy głosowali nad wnioskiem posła Kliszko. Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw wnioskowi? </u> | |
| 622 | + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselobKliszko">(Nikt).*</u> | |
| 623 | + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselobKliszko">Kto się wstrzymuje od głosowania?</u> | |
| 624 | + <u xml:id="u-55.7" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 625 | + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselobKliszko">Wniosek przeszedł jednomyślnie.</u> | |
| 626 | + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselobKliszko">Wysoka Rada raczy wybaczyć, że nie będę mógł pozostać do końca obrad. Przewodniczyć obradom będzie nadal poseł ob. Szwalbe.</u> | |
| 627 | + </div> | |
| 628 | + <div xml:id="div-56"> | |
| 629 | + <u xml:id="u-56.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma Minister Przemysłu ob. Minc.</u> | |
| 630 | + </div> | |
| 631 | + <div xml:id="div-57"> | |
| 632 | + <u xml:id="u-57.0" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Wysoka Izbo! Obecna sesja Krajowej Rady Narodowej przeszła pod znakiem zbilansowania tych niewątpliwych i niezaprzeczalnych sukcesów politycznych, które miały miejsce od 22 lipca 1944 r do 22 lipca 1945 r. W dyskusji tu jeden z posłów uważał za słuszne i za potrzebne prze prowadzenie rozróżnienia między sukcesami, osiągniętymi w dziedzinie politycznej i między zupełnym, według jego zdania, albo prawie zupełnym brakiem osiągnięć i sukcesów w polityce gospodarcze,. Sądzę, że to zdanie jest błędne i fałszywe. Wystarczy wyobrazić sobie na chwilę, że nie mieliśmy tych osiągnięć gospodarczych, które mamy obecnie, wystarczy wyobrazić sobie na chwilę, że nie uruchomiliśmy przemysłu, że mamy w kraju setki tysięcy bezrobotnych i głodnych ludzi, że nie uruchomiliśmy transportu, że miasta są oderwane jedno od drugiego, że nie zorganizowaliśmy zrębów aprowizacji. Wystarczy wyobrazić sobie na chwilę i zapytać się, czy przy takim stanie rzeczy, przy takim chaosie i bezładzie gospodarczym mielibyśmy te sukcesy, które osiągnęliśmy, i czy moglibyśmy ten dzień</u> | |
| 633 | + <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">22</u> | |
| 634 | + <u xml:id="u-57.2" who="#MinisterPrzemysluobMinc">lipca święcić jako dzień triumfu nasze, kierownicze, linii gospodarczej i politycznej? Błędnym i fałszywym jest mniemanie, że nie ma łączności między tym, co osiągnęliśmy w dziedzinie gospodarczej, i tym, co osiągnęliśmy w dziedzinie politycznej. Te rzeczy łączą się nierozerwalnie i całkowicie.</u> | |
| 635 | + <u xml:id="u-57.3" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Prawdą jest, że święcimy dzień 22 lipca jako dzień triumfu naszej linii polityczne, i naszej linii gospodarczej.</u> | |
| 636 | + <u xml:id="u-57.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 637 | + <u xml:id="u-57.5" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Na tym, a nie na innym stanowisku stanęła dzisiaj Wysoka Izba, uchwalając votum ufności Rządowi.</u> | |
| 638 | + <u xml:id="u-57.6" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Dyskusja, która miała tu miejsce, była dyskusją, w które, przewijała się nuta ostre, krytyki. To, że w naszym współczesnym parlamencie, uznając słuszność naszej ogólne, linii polityczne, i gospodarczej, poddaje się jednocześnie tę linię krytycznej próbie w zakresie wykonywania te, linii w praktyce i w terenie, to jest źródło naszej siły. My się krytyki nie boimy, my chcemy krytyki, my o krytykę prosimy. Krytyka i szybka reakcja Rządu na tę krytykę to jest źródło naszej siły i to jest podstawa naszych sukcesów.</u> | |
| 639 | + <u xml:id="u-57.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 640 | + <u xml:id="u-57.8" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nie znaczy to, ażeby wszystko, co z te, wysokiej trybuny było krytycznie powiedziane, mogło być bez zastrzeżeń zaakceptowane i przyjęte. Jest szereg spraw z dziedziny polityki gospodarczej, które wymagają wyjaśnienia.</u> | |
| 641 | + <u xml:id="u-57.9" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Pierwsza taka sprawa, która się tuta, wielokrotnie przewijała, jest to zagadnienie naszej polityki finansowej. Chciałbym od razu zaznaczyć, że uważam te dość myszką tracące i przestarzałe rozmowy o inflacji i deflacji, które miały tutaj miejsce, za nieco jałowe. Mam wrażenie, że prof. Krzyżanowski mówiąc o tym, że stosujemy politykę, która jest kombinacją deflacyjnych i inflacyjnych posunięć, że stwierdzając to prof. Krzyżanowski miał rację. A czy to jest kwestią przypadku, jak uważa profesor, czy też kwestią świadomej i przemyślanej dążności, jak ja uważam — to jest kwestia drugorzędna, ważne są osiągnięte wyniki, co do których zgadzam się z prof. Krzyżanowskim Stosujemy kombinacje, rozmaity dozaż polityki deflacyjnej i polityki inflacyjnej. Zagadnienie polega tylko na tym, gdzie i w jakim kierunku stosujemy deflację, gdzie i w jakim kierunku stosujemy inflację. Powiedziałbym, że staramy się przez deflację wypompować z obiegu pieniężnego to, co w tym obiegu jest niezdrowe, np. te kapitały, które się zajmują niezdrową spekulacją. Staramy się przez inflację zastrzyknąć do obiegu pieniężnego sumy w tym miejscu, gdzie uważamy je za najpotrzebniejsze, tam gdzie odbudowywane są nasze miasta i porty, nasza wieś i nasz przemysł.</u> | |
| 642 | + <u xml:id="u-57.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 643 | + <u xml:id="u-57.11" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli pozwoliłbym sobie na porównanie, to bym chciał powiedzieć, że ta nasza kombinacja polityki inflacyjno-deflacyjnej wygląda mnie, więcej tak: proszę sobie wyobrazić wielki zbiornik wody, przez deflację wypompowujemy brudną wodę, przez inflację napompowujemy wodę czystą, a perspektywa naszej polityki to nowe napełnienie czystą wodą, to szybkie wypompowanie brudnej wody, tak żeby nasz obieg pieniężny najczyściej, najprawdziwiej odpowiadał naszemu życiu gospodarczemu, które ma kierunek: marsz ku odbudowie. Taka jest nasza polityka finansowa,</u> | |
| 644 | + <u xml:id="u-57.12" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Chciałbym poruszyć teraz drugie zagadnienie t, zw. cen komercyjnych, które wielokrotnie tutaj były poruszane z te, trybuny. Faktem jest, że w przemyśle istnieją dwie ceny: sztywna i komercyjna, tak jak faktem jest, że w całym naszym życiu gospodarczym istnieją dwie ceny, zwłaszcza, jeżeli chodzi o wieś. Trzeba bowiem stwierdzić jasno i wyraźnie, że chłop nasz część produktów oddaje Państwu po cenie sztywnej, a drugą część, bardzo znaczną, sprzedać po cenie rynkowej. Polityka miasta, sytuacja w mieście, w przemyśle, odpowiada sytuacji na wsi; i w mieście i na wsi mamy dwa rynki. Czy to jest zjawisko zdrowe, czy to zjawisko jest normalne, czy to zjawisko powinno być utrzymane? Nie, to nie jest zdrowe zjawisko, to nie jest normalne zjawisko i ono nic powinno być utrzymane à la longue. Jest ono rezultatem i spadkiem po okresie wojny. Minie i przejdzie, kiedy miną zupełnie lub w dużym stopniu miną rezultaty wojny. Czy można już dzisiaj mówić o tym, żeby znieść ceny komercyjne? Sądzę, że nie. Dlaczego? Przemysł nasz produkuje drogo, bo produkuje tylko na część mocy, nie ma dostateczne, ilości surowca, opału, bo niska jest wydajność pracy, zła jej organizacja. Gdybyśmy dzisiaj chcieli sprzedawać towar według istotnych kosztów przemysłu, to nie omyliłbym się, gdybym stwierdził, że towary te należałoby sprzedawać gdzieś na wysokości 20-krotnego mnożnika w stosunku do ceny przedwojennej. Co by to oznaczało? To by oznaczało, że olbrzymia większość ludzi nie mogłaby korzystać nawet z tych drobnych przydziałów, których Państwo im udziela.</u> | |
| 645 | + <u xml:id="u-57.13" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jest jeszcze inny aspekt w tej sprawie. Trzeba sobie jasno zdać sprawę z tego, że w dużej części naszego przemysłu robotnicy jedzą dlatego, że istnieją ceny komercyjne. Istnieją całe gałęzie naszego przemysłu, które nic, albo prawie nic nie biorą od centralnej aprowizacji. Zacytuję jeden fakt: do 17 lipca przemysł hutniczy nie dostał z centralnej aprowizacji nic poza cukrem, ani chleba, mąki, kaszy, ani mięsa i tłuszczu itd. itd., a jednak robotnicy jedli, dzięki temu, że istnieje komercyjna sprzedaż części wyrobów przemysłowych. Tak samo jest w przemyśle szklanym, tak samo częściowo w przemyśle włókienniczym i skórzanym itd. Gdybyśmy dzisiaj znieśli ceny komercyjne, to należałoby się spodziewać jednej z dwóch alternatyw: albo trzeba skazać setki tysięcy ludzi na głód i w konsekwencji zamknąć fabryki i patrzeć, aż ludzie pójdą na wieś z torbami szukać chleba dla siebie, albo też trzeba by wzmocnić śrubę kontyngentową na wsi, za wszelką cenę z użyciem środków policyjnych wyciągać potrzebne zboże, tłuszcz i mięso. Sądzę, że wnioskodawcy zniesienia cen komercyjnych nie chcą ani jednej, ani drugie, alternatywy i sądzę, że ceny komercyjne dlatego muszą czasowo pozostać.</u> | |
| 646 | + <u xml:id="u-57.14" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jaka jest perspektywa naszego rozwoju, którą widzimy wyraźnie? Jest nią ciągły spadek cen i widać już, jak zwierają się nożyce między cenami komercyjnymi a sztywnymi. Widać, jak przyjdzie moment ustanowienia jednej ceny, ceny niższej.</u> | |
| 647 | + <u xml:id="u-57.15" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzecią sprawą, która tutaj przewijała się, jest sprawa stosunku do kapitału zagranicznego. Mam wrażenie, że sprawa ta w wielu wypowiedziach stawiana była niewłaściwie. Uważam, że społecznym fundamentem naszej współczesnej Polski jest: 1) reforma rolna, 2) usunięcie wielkich kapitałów z naszego życia.</u> | |
| 648 | + <u xml:id="u-57.16" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nie ma takiej siły, która by zmusiła Polskę demokratyczną do przywrócenia obszarników, bądź do przywrócenia wielkich kapitałów.</u> | |
| 649 | + <u xml:id="u-57.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 650 | + <u xml:id="u-57.18" who="#MinisterPrzemysluobMinc">O suwerenność gospodarczą, podstawę suwerenności politycznej, będziemy się bić. I nic z tej suwerenności nikomu i nigdzie nie ustąpimy.</u> | |
| 651 | + <u xml:id="u-57.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 652 | + <u xml:id="u-57.20" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Ale czy to oznacza, że my nie chcemy stosunków handlowych i finansowych z zagranicą? To nie oznacza oczywiście i nie może tego oznaczać. My orientujemy się dostatecznie dobrze w sytuacji na rynkach zagranicznych, aby wiedzieć, że tranzakcje towarowe z szeregiem krajów są niemożliwe bez jednoczesnych tranzakcyj finansowych. I dlatego uważamy za bardzo prawdopodobne i bardzo celowe nawiązanie nie tylko handlowych stosunków z zagranicą, ale i finansowych, przede wszystkim z trzema naszymi wielkimi sojusznikami: Związkiem Radzieckim, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi A P. Uważamy dalej, że kto jak kto, ale właśnie Polska ma prawo do pomocy w formie kredytów towarowych i sądzimy, że dotychczasowa nasza działalność, tak samo jak przyszła działalność, wykaże, że jesteśmy dostatecznie solidni, aby być godnymi otrzymania tych kredytów. Tyle w sprawie stosunku do zagadnienia kredytów zagranicznych.</u> | |
| 653 | + <u xml:id="u-57.21" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Zagadnienie dysproporcji cen rolniczych i przemysłowych. W wystąpieniach wielu posłów doszukuję się pewnego błędu metodycznego. Porównuje się sztywne ceny, płacone rolnikom, z komercyjnymi cenami wyrobów przemysłowych. Wydaje mi się, że byłoby słuszniej porównywać rynkowe ceny, otrzymywane przez rolników, z komercyjnymi cenami wyrobów przemysłowych. W jednej ze swoich prac, opublikowanych, wykazałem cyfrowo, że to porównanie wypada na korzyść rolników.</u> | |
| 654 | + <u xml:id="u-57.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 655 | + <u xml:id="u-57.23" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Nie ma obawy, abyśmy mogli cierpieć na kryzys zbytu. Cierpimy na kryzys organizacji, transportu, sprawności. Tendencja, którą obserwujemy w naszym życiu gospodarczym, streszcza się w tym, że cery przemysłowe spadają szybciej, niż ceny rolnicze. I jeżeli, jak to już widać, mamy w tym roku zapowiadający się bardzo dobry urodzaj, to sądzę, że i Wysoka Izba i cały kraj będą się cieszyć z tego niewątpliwego spadku ogólnego cen, rolniczych i przemysłowych, który nastąpi. A dążeniem Rządu jest systematyczne i konsekwentne przeprowadzenie tej myśli, bo to tylko podniesie realną zdolność nabywczą świata pracy.</u> | |
| 656 | + <u xml:id="u-57.24" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Jeżeli chodzi o zagadnienie kontyngentów, jest rzeczą jasną, że wytworzyły się tu pewne dysproporcje między miastem a wsią. Jest rzeczą jasną, że wieś łatwiej uruchamia swoją produkcję niż miasto, niż przemysł. Jeżeli można czekać z konsumpcją wyrobów przemysłowych, to nie można czekać z jedzeniem. I dlatego wieś, kiedy przemysł jeszcze nic nie wytwarzał, musiała dać miastu kredyt w postaci kontyngentów. Przyjdzie niedługo czas, kiedy wraz z odbudową przemysłu i całego naszego życia gospodarczego ten kredyt będzie mógł być, jeśli nie w całości, to ratami spłacony. Kontyngenty tegoroczne, zwłaszcza jeśli chodzi o zboże, są niższe niż zeszłego roku. I tu meldunki z terenu wykazują, że ten system kontyngentowy, który został opracowany, który idzie z dołu, nie z góry, uwzględnia jakość gleby, powierzchnię, jakość gospodarstwa, nie napotyka na poważne trudności i ogólna opinia wsi jest, że kontyngenty nie będą stanowić wielkiego ciężaru. Jednocześnie stanowią one dostateczną bazę dla regularnej aprowizacji miasta. Jeżeli te kontyngenty zostaną zebrane szybko i sprawnie, jeżeli dadzą one możność usunięcia tych bolączek aprowizacyjnych, które istnieją w mieście, to niewątpliwie w ślad za tym przyjdzie szybkie zwracanie kredytu, zaciągniętego przez miasto u wsi, szybki napływ towarów przemysłowych na wieś w zamian za kontyngenty, które szły i będą szły do miasta.</u> | |
| 657 | + <u xml:id="u-57.25" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Następne zagadnienie to zagadnienie płac. Ten kurs, który wzięliśmy poprzednio, kurs, polegający na uzależnieniu płac od wydajności, na wprowadzeniu systemu premiowego, ten kurs dał swoje rezultaty. Mamy niewątpliwy i niemal powszechny wzrost wydajności pracy w naszej gospodarce. Jest jednak Jeszcze dziedzina, która nie została objęta dostatecznie tą podwyżką płac. Tą dziedziną, poza urzędnikami państwowymi, jest aparat dyrektorów, inżynierów, techników w naszym życiu gospodarczym. Legendą są pogłoski o t. zw. wysokich płacach dyrektorskich czy inżynierskich. Ja ostatnio mam do czynienia ze specyficznymi delegacjami, z delegacjami robotników, wysuniętych na dyrektorów, które zwracają się do mnie z prośbą o zwolnienie ze stanowiska dyrektora i powrotu na stanowisko robotnika. Przyszedł robotnik z huty szklanej na stanowisku dyrektora, który mi wytłumaczył, że jako hutnik szklarz zarabiałby 3.000 i po skończonym dniu mógłby spokojnie pójść do domu, a jako dyrektor zarabia 21/2 tysiąca i głowa go boli, gdzie zdobyć materiały, jak załatwić sprawę opału czy sody i sprawę płac robotniczych. Ta sytuacja musi być zlikwidowana i nasi dyrektorzy i inżynierowie muszą zdobyć możność uczciwego i legalnego przyzwoitego życia. Powiadam, legalne i uczciwe możliwości przyzwoitego życia, bowiem jest faktem, że w szeregu miejsc mamy do czynienia z nielegalnymi usiłowaniami życia nad stan.</u> | |
| 658 | + <u xml:id="u-57.26" who="#MinisterPrzemysluobMinc">W rezultacie przeklętych pozostałości okupacji, w rezultacie tej demoralizacji, która nastąpiła w całości naszego życia gospodarczego, na tle głodu towarowego, na tle istnienia dwóch rynków mamy do czynienia ze zjawiskiem korupcji w naszym życiu gospodarczym. To nie są poszczególne fakty i odosobnione wypadki. To jest zjawisko i problem, który stawia przed nami wiele zagadnień. Mamy do czynienia z korupcją w przemyśle, która wyraża się w ukrywaniu części towarów od reglamentacji Państwa, mamy do czynienia z korupcją na kolejach, która wyraża się w tym, że szereg odcinków kolejowych przypomina dziki zachód, gdzie bez łapówki nie otrzyma się wagonu, mamy do czynienia z korupcją w handlu i nawet częściowo w spółdzielczości, gdzie korupcja wyraża się w tym, że towary nie dochodzą po właściwej cenie do konsumenta. To jest rak, który toczy nasze życie gospodarcze.</u> | |
| 659 | + <u xml:id="u-57.27" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Przyszedł czas, ażeby to zagadnienie postawić w całej rozciągłości. Z tą samą energią i siłą, którą potrafiliśmy rozwinąć w walce z reakcją, musimy się wziąć do bezwzględnej walki z łapownictwem i korupcją.</u> | |
| 660 | + <u xml:id="u-57.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 661 | + <u xml:id="u-57.29" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musimy się wziąć nie tylko w słowach i deklaracjach, ale w praktyce musimy zorganizować naszą kontrolę tak, żeby w każdym mieście był urzędnik uczciwy i skromny, do którego można przyjść i z najzupełniejszą pewnością dyskrecji wypowiedzieć, jakie brudy i łajdactwa się dzieją. Musimy postawić sprawę tak, żeby na każdy list czy telefon następowała szybka i natychmiastowa reakcja.</u> | |
| 662 | + <u xml:id="u-57.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 663 | + <u xml:id="u-57.31" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musimy zorganizować i zorganizujemy nasz aparat kontroli, który jak miecz Damoklesa będzie wisiał nad każdym potencjalnym złodziejem. Musimy dołączyć do naszej walki z korupcją jeszcze szereg poważnych kroków, które zapewnią ludziom możność uczciwego życia uczciwą drogą. Ale walcząc z korupcją, musimy dbać jednocześnie o to, żeby nie szargać lekkomyślnie ludzi.</u> | |
| 664 | + <u xml:id="u-57.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 665 | + <u xml:id="u-57.33" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musi być tak, że człowiek, który z nami pracuje, musi być pewien swoich pleców, że mu nikt noża nie wbije z tyłu.</u> | |
| 666 | + <u xml:id="u-57.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 667 | + <u xml:id="u-57.35" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Musi być tak, ażeby z tej wysokiej trybuny nie padały lekkomyślne słowa. Mówiono tu o Lewelcie, którego znam. To nie jest złodziej. Kto dał prawo nazywać go złodziejem? Będziemy walczyć z korupcją, ale będziemy również walczyć z nieprzemyślanymi oskarżeniami.</u> | |
| 668 | + <u xml:id="u-57.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 669 | + <u xml:id="u-57.37" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Trzeba unikać tej maniery nagonki na ludzi i na instytucje. Trzeba odróżniać istotne fakty od nieistotnych. Trzeba wiedzieć, że jeżeli nie ma czasem żywności, zwłaszcza na przednówku, to nie dlatego, że jeden, czy drugi Lewelt ukradł 100 czy 200 tysięcy ton mąki, trzeba się wystrzegać demagogii, bo przy demagogii nie ma walki z korupcją, a jest tylko wiecowe gadanie.</u> | |
| 670 | + <u xml:id="u-57.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 671 | + <u xml:id="u-57.39" who="#MinisterPrzemysluobMinc">Kończąc stwierdzam, że będziemy dalej podnosić wydajność pracy i zwiększać produkcję, będziemy zwiększać produkcję dla miast i dla wsi, będziemy dalej stosować politykę finansową, która ułatwi odbudowę, będziemy nawiązywać stosunki handlowe i finansowe z zagranicą, będziemy zwalczać korupcję i wystrzegać się demagogii. Taki jest nasz program.</u> | |
| 672 | + <u xml:id="u-57.40" who="#MinisterPrzemysluobMinc">W swoim przemówieniu w rocznicę 22 lipca Wicepremier Rządu Jedności Narodowej ob. Gomułka porównał Polskę do pacjenta, który odpoczywa teraz po ciężkiej operacji. Gdybyśmy chcieli ocenić rezultat naszej polityki, to musimy zapytać się, czy po te, ciężkiej wojennej operacji nasze rany goją się, czy jątrzą. Mam wrażenie, że odpowiedź jest jasna. Nasze rany goją się, nie jątrzą. Jeszcze nie jeden raz wróci do chorego pacjenta gorączka, jeszcze nie jeden raz trzeba będzie siedzieć u jego łóżka z ręką na pulsie — tak, jak jest dzisiaj w okresie przednówka, ale tendencja jest jasna i prosta, tendencja jest na gojenie i na odbudowę.</u> | |
| 673 | + <u xml:id="u-57.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 674 | + </div> | |
| 675 | + <div xml:id="div-58"> | |
| 676 | + <u xml:id="u-58.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma Minister Skarbu ob. Dąbrowski.</u> | |
| 677 | + </div> | |
| 678 | + <div xml:id="div-59"> | |
| 679 | + <u xml:id="u-59.0" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Wysoka Izbo! Podczas dyskusji pod adresem Rządu padło szereg zarzutów, szereg wymagań zostało postawionych Rządowi w zakresie podatków, w zakresie kredytów, na które to zarzuty chciałbym dać odpowiedź.</u> | |
| 680 | + <u xml:id="u-59.1" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">A więc sprawa podatków. Sprawa reformy systemu podatkowego została rozpoczęta jeszcze w Lublinie, przy czym zaczęliśmy reformę systemu podatkowego od tego, że uchyliliśmy szereg podatków mniejszych, głównie takich, które obciążały między innymi świat pracy. Nad reformą systemu podatkowego w dalszym ciągu pracujemy, przy czym reformę tę prowadzimy w ten sposób, że chcemy nasz system podatkowy uczynić prostym i zrozumiałym, a przy tym nie możemy zapominać o wydajności tego systemu dla budżetu państwowego. Bo jeżeli się mówi o konieczności bezpłatnego powszechnego nauczania, jeżeli się mówi o konieczności odbudowy i o wielu innych ważnych problematach, których rozwiązania oczekuje się od Rządu, to należy sobie zadać pytanie, z jakich źródeł mają być zdobyte środki potrzebne na realizację tych problemów. Dlatego sprawę ciężarów podatkowych trzeba rozpatrywać od strony konieczności pokrycia tych wszystkich potrzeb państwowych. Oczywiście jest rzeczą zrozumiałą, że nie możemy wszystkich ciężarów przerzucać na świat pracy; chcemy wprowadzić system podatkowy oparty na sprawiedliwości, ale świat pracy jako gospodarz tej ziemi nie może również uchylać się od ponoszenia ciężarów na rzecz państwa.</u> | |
| 681 | + <u xml:id="u-59.2" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">To samo jeżeli chodzi szczególnie o sprawę podatku od uposażeń. Sprawa tego podatku już uległa reformie. Na czym ona będzie polegać? Słyszeliśmy narzekania, że minimum egzystencji jest określone na 3.000 zł rocznie. Oczywiście, że jest to minimum nierealne, podnieśliśmy to minimum do 12.000, czyli że kto będzie zarabiał 1.000 zł miesięcznie, będzie od tego podatku zwolniony. Od 12 do 16.000 wprowadziliśmy stawkę minimalną, t. j. Sądzę, że ta reforma zadowoli świat pracy. Musieliśmy pamiętać o tym, aby przez tę reformę nie uszczuplić dochodów Skarbu Państwa, i dlatego wychodzimy z założenia, że jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa prywatne, np. takie, którym udaje się zdobyć nisko opłacane siły robotnicze, do 1.000 zł miesięcznie, to pracodawca powinien opłacać podatki w takiej wysokości, aby Skarb Państwa nie ponosił uszczerbku.</u> | |
| 682 | + <u xml:id="u-59.3" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Jeżeli chodzi o spółdzielczość, to spółdzielcy chcieliby się uchylić od podatku obrotowego, względnie bardzo wydatnie go zmniejszyć. Chcielibyśmy to zrobić w jak najszerszych granicach, jednak nie możemy zapominać o tym, że skoro naszym dążeniem jest rozwijanie spółdzielczości i przedsiębiorstw państwowych, to te właśnie przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie muszą ponosić ciężary na rzecz Skarbu Państwa. Sprawa ulg będzie dla rozwoju spółdzielczości rozstrzygnięta pomyślnie. Nie będą to ulgi tego rodzaju, które by zwalniały całkowicie od podatku obrotowego, ale podatek będzie skonstruowany w ten sposób, aby był podatkiem scalonym i żeby mógł być pobierany u źródła. To usunie szereg nieporozumień. Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie, to tu powinna być stosowana skala nie progresywna, ale jedna skala dla całego dochodu bez względu na jego wysokość.</u> | |
| 683 | + <u xml:id="u-59.4" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Jeżeli chodzi o sprawę polityki kredytowej, to w tym zakresie robimy wszystko, co jest możliwe, aby zadość uczynić wszystkim potrzebom naszego życia. Co do spółdzielczości przedsiębiorstw państwowych, to te dziedziny nie wykorzystały nawet tego kredytu, który im został postawiony do dyspozycji. Więc nie ma mowy o głodzie kredytowym.</u> | |
| 684 | + <u xml:id="u-59.5" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Słyszy się ciągle słowa: deflacja, inflacja. Nie robimy ani jednego, ani drugiego. Staramy się utrzymać równowagę pomiędzy ilością pieniędzy będących w obrocie, a ilością towarów wypuszczonych na rynek, i stąd zjawisko pewnej stabilizacji, a nawet bardzo wydatne, zniżki. W zakresie kredytów staramy się robić w ten sposób, aby o ile możności na ten cel nie drukować pieniędzy. Zbyt szeroko zakrojona akcja kredytowa doprowadziłaby do tego, że inflacja stałaby się faktem, a do tego w interesie szerokich mas świata pracy nie chcielibyśmy dopuścić.</u> | |
| 685 | + <u xml:id="u-59.6" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Ostatnia sprawa, która była poruszona, to sprawa mienia porzuconego i opuszczonego. Proszę Obywateli, sprawę tę trzeba potraktować na płaszczyźnie ogólnej. Otóż Tymczasowy Zarząd Państwowy powstał stosunkowo późno, w marcu, wtedy, kiedy już wiele z tego mienia zostało zabrane, rozebrane przez rozmaitych ludzi i instytucje. Urząd ten wcale nie ma łatwego życia, a to dlatego, że w terenie wszystkie niemal władze i instytucje pretendują do prawa zarządzania tym mieniem. Oprócz jednego legalnego Urzędu Tymczasowego Zarządu Państwowego istnieje wiele instytucyj, które tym mieniem rozporządzają nielegalnie. Często te rzeczy ze sobą się łączą. Zdajemy sobie sprawę, że i w Urzędzie nie wszystko jest w porządku, ale trzeba wziąć pod uwagę okoliczności, w których ten Urząd powstał i pracuje. Trzeba dążyć do tego, aby usunąć wszystkich nielegalnych likwidatorów.</u> | |
| 686 | + <u xml:id="u-59.7" who="#MinisterSkarbuobDabrowski">Jeżeli chodzi o prawo zarządzania domami, która to sprawa była poruszona przez ob. Prezydenta Łodzi, to oczywiście najchętniej oddalibyśmy wszystkie te domy pod zarząd miasta, jednakże nie zawsze można dojść do załatwienia tej sprawy. Miasta najchętniej chciałyby otrzymać domy dochodowe, natomiast domy nie dające dochodów, wymagające remontu — tymi ma się zająć Urząd. Na takie postawienie sprawy trudno się zgodzić, bo to prowadziłoby w proste, linii do zbytniego obciążenia budżetu państwowego, a my za wszelką cenę musimy dążyć do tego, żeby nie stwarzać dodatkowych ciężarów dla Skarbu Państwa, i tak nadmiernie już obciążonego różnym, wydatkami, które w tych ciężkich warunkach trzeba realizować.</u> | |
| 687 | + <u xml:id="u-59.8" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 688 | + </div> | |
| 689 | + <div xml:id="div-60"> | |
| 690 | + <u xml:id="u-60.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma Minister Aprowizacji i Handlu ob. Sztachelski.</u> | |
| 691 | + </div> | |
| 692 | + <div xml:id="div-61"> | |
| 693 | + <u xml:id="u-61.0" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Wysoka Izbo! Ja chcę poruszyć tutaj te zagadnienia, które niejednokrotnie były w dyskusji wysuwane i które wywoływały największe emocje, mianowicie zagadnienia aprowizacji.</u> | |
| 694 | + <u xml:id="u-61.1" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Jest faktem niezaprzeczalnym, że stan aprowizacji jest wysoce niezadowalający. Jest okolicznością zupełnie zrozumiałą, że w okresie, kiedy wojna się skończyła, ludzie zmęczeni przez okres okupacji i następnie ciężki okres odbudowy chcą rozprężyć się i nareszcie zacząć żyć normalnie. Tym niemniej trzeba zdawać sobie sprawę z tych wszystkich ważnych ekonomicznych okoliczności, które uniemożliwiają postawienie aprowizacji w obecnej chwili na zadowalającym poziomie.</u> | |
| 695 | + <u xml:id="u-61.2" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Przede wszystkim pierwsze zagadnienie, zagadnienie zasobów w kraju. W tej chwili, w okresie przednówka o zasobach nie możemy mówić, należy raczej mówić o resztkach zasobów, jakie pozostały po zabraniu kontyngentów przez okupanta, jakie pozostały po okresie zniszczeń wojennych i po okresie konsumowania prawie rocznym na pewnym terenie, a półrocznym na reszcie terytorium Polski.</u> | |
| 696 | + <u xml:id="u-61.3" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Drugie zagadnienie to zagadnienie transportu, który niesłychanie utrudnia manewrowanie tymi szczupłymi zasobami, jakie posiadamy.</u> | |
| 697 | + <u xml:id="u-61.4" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Wreszcie trzecie zagadnienie, bezpośrednio nas tyczące, zagadnienie aparatu aprowizacyjnego. Tu należy wyraźnie rozgraniczyć dwie części: zagadnienie administracji aprowizacyjnej, czyli urzędu Ministerstwa Aprowizacji i zagadnienie aparatu gospodarczego, wykonawczego. I jeden aparat i drugi były formowane niesłychanie pośpiesznie, w sposób, który by umożliwiał natychmiastowe rozpoczęcie działalności i zaspokajanie najpilniejszych potrzeb ludności pracującej. W związku z tym, do jednego i do drugiego aparatu trafiło wiele elementu całkowicie przypadkowego, elementu nie odpowiadającego włożonym na niego obowiązkom. Nic dziwnego, że ten aparat bardzo często zawodzi Przede wszystkim opieramy się na Związku Gospodarczym — „Społem”, w którym przeważa element spółdzielczy dawny, jeszcze sprzed roku 1939, oraz ten, który przyszedł do — „Społem” czy też do spółdzielczości w okresie okupacji.</u> | |
| 698 | + <u xml:id="u-61.5" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Oczywiście, że ten element i gospodarczo, a przede wszystkim politycznie niejednokrotnie zawodzi. Należy sobie przecież zdać sprawę z tego, że zagadnienia kadr nie można rozwiązać cięciem gordyjskim. Zagadnienie kadr i polityki personalnej, szczególnie w takiej dziedzinie, jak dziedzina gospodarki, jak dziedzina aprowizacji, wymaga codziennej uciążliwej pracy i mogę zapewnić Wysoką izbę, że ta praca u nas odbywa się i że wreszcie musi wydać wyniki.</u> | |
| 699 | + <u xml:id="u-61.6" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Kontyngenty na rok przyszły zostały już rozłożone. System tych kontyngentów — twierdzę z całą stanowczością — jest słuszny, sprawiedliwy. W tej chwili przyszłość i perspektywy aprowizacyjne kraju zależą od sprawnego wykonania tych kontyngentów, od wykonania ich ściśle w terminie, dlatego niepokojące są te wszystkie sygnały, jakie dochodzą nas niejednokrotnie z terenu, sygnały świadczące o niezrozumieniu znaczenia gospodarki reglamentowanej w okresie odbudowy, sygnały, które świadczą o tym, że są jeszcze w społeczeństwie tendencje, zmierzające do zniesienia kontyngentów i natychmiastowego przejścia na wolny obrót. Takie postawienie sprawy zagłodziłoby miasta. Takie postawienie sprawy wyrwałoby jeden z kamieni węgielnych odbudowy kraju. Dlatego też apeluję do ob.ob. posłów, szczególnie reprezentujących ugrupowania polityczne i organizacje społeczne, aby drogą pracy w tych organizacjach przyszli robotnikom i pracownikom odbudowującej się Polski z pomocą w tym sensie, aby przyczynili się do usprawnienia akcji zbioru kontyngentów, do której niebawem przystąpimy.</u> | |
| 700 | + <u xml:id="u-61.7" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Powracając jeszcze do zagadnienia polityki personalnej i kadr, chciałbym tu krótko zatrzymać się nad jednym incydentalnym zagadnieniem, mianowicie nad sprawą inż. Masina, naczelnika Wydziału Aprowizacji w Krakowie. W końcu kwietnia i początku maja do Ministerstwa Aprowizacji zaczęły nadchodzić sygnały świadczące o tym, że działalność inż. Mazina nasuwa cały szereg poważnych zastrzeżeń. Jednocześnie Ministerstwo Aprowizacji i Handlu zostało zawiadomione o tym, że Wojewódzka Rada Narodowa w Krakowie przy udziale związków zawodowych, partyj politycznych zajęła się tą sprawą i wyłoniła specjalną komisję, która miała ją zbadać Oświadczono nam, że do Ministerstwa zostaną przesłane materiały w tej sprawie. Uważając tę komisję za całkowicie kompetentną, nie chciałem od razu wysyłać osobnej kontroli, która by na miejscu sprawę zbadała. Sprawa przewlekała się, a mimo wielokrotnego upominania się materiały obciążające inż. Mazina nie nadchodziły, zresztą dotąd nie przyszły do Ministerstwa Aprowizacji. W międzyczasie inż. Mazin został zwolniony przez wojewodę krakowskiego ob.</u> | |
| 701 | + <u xml:id="u-61.8" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Ostrowskiego z zajmowanego stanowiska, nie za nadużycia, ale za uchybienie służbowe, polegające na niewyrażeniu zgody na przeniesienie Oddziału Finansowego Wydziału Aprowizacji do Urzędu Wojewódzkiego. Nie rozporządzając materiałem obciążającym inż. Mazina, opierając się jedynie na stwierdzeniu zarzutu niesubordynacji wobec wojewody, za karę przeniosłem go na teren trudny i zaniedbany, mianowicie na teren Gdańska, chcąc mu dać możność rehabilitacji.</u> | |
| 702 | + <u xml:id="u-61.9" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">W międzyczasie nasza kontrola zakończyła badania, stwierdzając szereg poważnych uchybień. W związku z tym skierowałem sprawę do prokuratora, zdejmując inż. Mazina z nowego stanowiska w Gdańsku. Od tego czasu sprawa znajduje się u władz prokuratorskich i wyszła spod zasięgu Ministerstwa Aprowizacji. Uważam, że troska o pracę Ministerstwa Aprowizacji, o stan aprowizacji kraju powinna tu na tym miejscu wyrażać się inaczej, niż analizowaniem sprawy ob. Mazina.</u> | |
| 703 | + <u xml:id="u-61.10" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Wreszcie sprawa ostatnia, sprawa Państwowej Centrali Handlowej. Rzecz dziwna, mowa jest o instytucji, która jeszcze nie powstała, która nie rozpoczęła działać, a mimo to wywołuje takie zaniepokojenie. Sprawą Państwowej Centrali Handlowej mogą być zaniepokojone z jedne, strony spółdzielczość, z drugiej strony handel prywatny.</u> | |
| 704 | + <u xml:id="u-61.11" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Chciałbym wyjaśnić w paru słowach te zamierzenia, jakie posiadamy w odniesieniu do Państwowe, Centrali Handlowej i wyjaśnić, że nie stoją one w żadnej absolutnie sprzeczności ani z działalnością spółdzielczości, ani handlu prywatnego, bo Państwowa Centrala Handlowa nie ma zadania krępowania handlu prywatnego.</u> | |
| 705 | + <u xml:id="u-61.12" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Na Związek Gospodarczy — „Społem” zostały nałożone bardzo szerokie obowiązki. Związek Gospodarczy — „Społem”, mimo dokonania duże, pracy, należy stwierdzić, że dotychczas z zadań powierzone, pracy należycie się nie wywiązał, nie podołał je, i dlatego współodpowiedzialność za niedostateczny stan aprowizacji w kraju ponosi również Związek Gospodarczy — „Społem”. Nie ma powodów, aby te luki, które w aprowizacji powstawały, nie były uzupełniane pracą instytucji, która część tych zadań może wziąć na siebie.</u> | |
| 706 | + <u xml:id="u-61.13" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Państwowa Centrala Handlowa ma być powołana w związku z uchwałą Rady Ministrów z dnia 11 maja r. b. w celu prowadzenia handlu komercyjnego przede wszystkim artykułami przemysłowymi i dzięki temu handlowi ma ona odgrywać rolę interwencyjną na wolnym rynku, ma organizować rynek, wpływać na obniżenie marży zarobkowej. A następnie ze swoich zysków stworzyć fundusz, który jest przeznaczony na uzupełnienie aprowizacji robotników i pracowników miast.</u> | |
| 707 | + <u xml:id="u-61.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 708 | + <u xml:id="u-61.15" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">W związku z tym należy stwierdzić, że działalność Państwowe, Centrali Handlowe, nie może kolidować z działalnością Związku Gospodarczego — „Społem”.</u> | |
| 709 | + <u xml:id="u-61.16" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Chcę dodać jeszcze, że klasycznym przykładem niemożności objęcia wszystkich tych dziedzin życia gospodarczego, jakie Związek Gospodarczy „Społem” chciałby objąć, jest choćby zagadnienie ziem odzyskanych. Przed trzema miesiącami podczas oficjalnej rozmowy z przedstawicielami „Społem” postawiłem zagadnienie natychmiastowego przystąpienia do organizacji aparatu gospodarczego — „Społem” na terenie ziem odzyskanych, rozumiejąc, że szerokie rzesze ludności nie potrafią osiedlić się na tych ziemiach, dopóki od pierwszego dnia nie będą zaspokojone ich najważniejsze potrzeby gospodarcze. Minęły od tego czasu trzy miesiące Przez ten okres Związek Gospodarczy — „Społem” na tereny ziem odzyskanych praktycznie nie wszedł. Jest to najlepszym dowodem tego, że Związek Gospodarczy — „Społem” mimo swoich najlepszych — wierzę — chęci, jednakże z tym ogromnym rzeczywiście zakresem działania nie może się uporać.</u> | |
| 710 | + <u xml:id="u-61.17" who="#komentarz">(Glos: Czy Państwo dałoby sobie radę?)</u> | |
| 711 | + <u xml:id="u-61.18" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">W związku z tym pozostają dwie ewentualności: albo Związek Gospodarczy „Społem” stworzy własną organizację na ziemiach odzyskanych, albo Państwo musi stworzyć własny aparat gospodarczy, który by na tych ziemiach zaczął pracować.</u> | |
| 712 | + <u xml:id="u-61.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 713 | + <u xml:id="u-61.20" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Wreszcie ataki na niepowstałą dotychczas Państwową Centralę Handlową mogą pochodzić ze strony przedstawicieli prywatnego handlu. Należy stwierdzić, że Państwowa Centrala Handlowa nie jest pomyślana jako aparat likwidacyjny handlu prywatnego. Najlepszym tego dowodem jest to, że nie jest zamierzone tworzenie sieci sklepów detalicznych, a przede wszystkim i w pierwsze, linii stworzenie tego ogniwa organizacji handlowej, którego dotychczas nie ma, a mianowicie hurtowni handlowych, które by zaopatrywały również drobne detaliczne sklepy prywatne. Przy tak pojętych zadaniach Państwowa Centrala Handlowa będzie czynnikiem, który będzie sprzyjał rozwojowi prywatnego handlu drobnego, wypełniając brakujące dotychczas ogniwo handlu hurtowego.</u> | |
| 714 | + <u xml:id="u-61.21" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Te uwagi chciałem rzucić w związku z dyskusją, jaka tu miała miejsce.</u> | |
| 715 | + <u xml:id="u-61.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 716 | + </div> | |
| 717 | + <div xml:id="div-62"> | |
| 718 | + <u xml:id="u-62.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Teraz ostatni głos z cyklu wyjaśnień rządowych będzie miał Dyrektor Biura Kontroli, ob. Grubecki.</u> | |
| 719 | + </div> | |
| 720 | + <div xml:id="div-63"> | |
| 721 | + <u xml:id="u-63.0" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Wysoka Rado! Zostało na tej sesji poruszonych kilka spraw, do których wyjaśnienia, Jako organ kontroli Krajowe, Rady Narodowej, poczuwam się w obowiązku. Była poruszona między innymi sprawa likwidatury mienia, sprawa inż. Mazina, sprawa niedociągnięć w niektórych referatach przemysłowych, sprawa udziału urzędników jak gdyby w ochronie szabru, sprawa nieporządków w polityce mieszkaniowej. Mogę Wysoką Radę zapewnić, że tych pięć, które wyliczyłem, ogólnie ujętych zarzutów od miesięcy Jest przedmiotem badania Biura Kontroli Krajowej Rady Narodowej i że sprawy te na różnych terenach są przedmiotem prokuratorskich dochodzeń i rozpraw.</u> | |
| 722 | + <u xml:id="u-63.1" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">O sprawie inż. Mazina wspomina, tu ob. Minister Sztachelski, ja chcę ją uzupełnić, ponieważ opinia publiczna była zaniepokojona tą sprawą również przez prasę. Dowiedziawszy się, że opinia posiada zastrzeżenia co do dotychczasowego biegu tej sprawy, zarządziliśmy kontrolę własną i ustaliliśmy szereg faktów dodatkowych oraz wnieśliśmy dodatkowe oskarżenia do prokuratora.</u> | |
| 723 | + <u xml:id="u-63.2" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Zapewniam Wysoką Izbę, że poruszone tu sprawy, które już zostały wniesione, i nowe, które się wyłaniają, będą, tak jak dotychczas, przedmiotem nasze, wspólne, z ob. Ministrem Sprawiedliwości troski, aby efektywnie i w sposób pouczający dla tych, którzy na to zasługują, je zakończyć.</u> | |
| 724 | + <u xml:id="u-63.3" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Jeśli już mogę przemawiać o problemie kontroli, to chcę wykorzystać ten moment dla poruszenia jedne, z największych klęsk, jaką wyrządził nam okupant, dla poruszenia epidemicznej choroby moralnej, która dość szeroko w naszym społeczeństwie się zakorzeniła. Mówiono tu o zjawisku szabru, o zjawisku korupcji, ale to nie wszystko. W naszej pracy codziennej stwierdzamy bardzo dużo niedbalstwa, bardzo dużo nieumiejętności i bardzo dużo braków organizacyjnych w pracy aparatu państwowego. Jest to zupełnie zrozumiałe i trzeba stwierdzić, że nie od razu Kraków zbudowano. Nastawieni na rozbudowę wszerz resortów, aby ująć całość gospodarki państwowe, w swoje ręce, nie mieliśmy dość czasu, aby pracę swoją na tym odcinku pogłębić. Współpracując z resortami, staramy się o otworzenie i rozbudowę resortowych organów kontroli, gdyż okręgowych izb obecna struktura naszej izby nie przewiduje. Na podstawie dotychczasowej współpracy w tej sprawie przypuszczam, że żaden egoizm resortowy nie będzie miał miejsca, tak Jak nie ma miejsca dotychczas, a będzie miał miejsce dobrze zrozumiany interes resortów, które niewątpliwie są zainteresowane w tym, aby ich organa dobrze pracowały. Jednakże wobec epidemii moralnej, która dotknęła nie tylko aparat państwowy, nie tylko instytucje społeczne, ale całe nasze życie, trzeba zastosować takie metody, Jakich wymaga walka z epidemiami. Nie wystarczy tu praca garstki ludzi, choćby najbardziej dobranych.</u> | |
| 725 | + <u xml:id="u-63.4" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Stwierdził tu poseł Drobner, że Jest nas za mało. Słusznie i niesłusznie. Niesłusznie dlatego, że to tempo, które przyjęliśmy w rozbudowie organów Kontroli, okazało się szybsze, niż pozwala na to atmosfera moralna, w której żyjemy. Postawiliśmy sobie za cel pierwszorzędny stworzenie takich organów Kontroli Państwowej, które by gwarantowały bezwzględną uczciwość i troskę o interes i dobro publiczne.</u> | |
| 726 | + <u xml:id="u-63.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 727 | + <u xml:id="u-63.6" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Po tej drodze będziemy i nadal postępować, a dowodem niech będą cyfry, które mówią, że na 100 przyjętych pracowników z pieczęciami stronnictw i rad byliśmy zmuszeni dotychczas 30 zwolnić. Gdybyśmy nawet dysponowali dzisiaj aparatem dziesięciokrotnie większym, to jest takim, jakim dysponowała Najwyższa Izba Kontroli przed wojną, tj. cyfrą kilkuset ludzi, to wobec ogromu problemów, które spotykamy dziś w życiu, bylibyśmy garstką nic nie znaczącą. I dlatego struktura, jaką przewidujemy dla Kontroli, przewiduje ścisłą współpracę z organami Krajowe, Rady Narodowej, której i my jesteśmy organem. Struktura ta opiera się na kontroli masowej, na kontroli demokratycznej, na kontroli rad narodowych, rad zakładowych i związków zawodowych.</u> | |
| 728 | + <u xml:id="u-63.7" who="#komentarz">(Głos: Brak dekretu wykonawczego.)</u> | |
| 729 | + <u xml:id="u-63.8" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Napotykamy na trudności — trudności, powiedziałbym, mało istotne, gdyż wypływają ze źródeł nadmierne, formalistyki. Spotykamy się niejednokrotnie w niektórych radach narodowych z pewną hegemonią czynnika biurokratycznego, czynnika zainteresowanego w takiej kontroli, który powiada, że brak rozporządzenia wykonawczego. To nic, że ustawa o radach narodowych z 11 września 1944 r. mówi, czym Jest Biuro Kontroli, to nic, że w § 16 przepisuje Jego kompetencje, a w następnych paragrafach mówi wyraźnie, że rady narodowe mają być organem kontroli, że mają prawo tworzenia komisyj. Czyż potrzeba innych podstaw prawnych ? Opierając się na tych podstawach, możemy rozwinąć szeroką działalność i przypisujemy tylko zabiegom czynników biurokratycznych, że do tej kontroli tu i ówdzie jeszcze nie doszło.</u> | |
| 730 | + <u xml:id="u-63.9" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Na doświadczeniu kilkumiesięcznym oparta jest kontrola społeczna w okręgu łódzkim, gdzie wyciągnięto dość bogate doświadczenie. Stwierdzam, że jeżeli Łódź przed rozpoczęciem tej pracy uchodziła za polskie Klondike, to dziś nim nie jest. Trzeba tu podkreślić ofiarną pracę związków zawodowych, bo stało się to dzięki kontroli społecznej. I musimy sobie przypisać umiejętne wykorzystanie, umiejętną współpracę tego czynnika.</u> | |
| 731 | + <u xml:id="u-63.10" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Oczywiście, że po doświadczeniach kilku miesięcy pora już na to, żeby to nabyte doświadczenie ująć w formę prawną. Doświadczenie to w takie formy zostało ujęte. Projekty ustaw, projekty instrukcyj, projekty rozporządzeń o organach Kontroli są gotowe i są w zatwierdzeniu w różnych organach władzy. Spodziewamy się w najbliższym czasie nowej ustawy o kontroli państwowej i społecznej.</u> | |
| 732 | + <u xml:id="u-63.11" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Stwierdzić trzeba, że jedną z trudności w naszej prący jest to, że o ile inne resorty rozpoczęły działalność od lipca zeszłego roku, to Biuro Kontroli, powołane w składzie dwóch osób w listopadzie zeszłego roku, pozbawione było możności dobrania odpowiednich ludzi z powodu wyczerpania materiału ludzkiego przez resorty państwowe w Lubelszczyźnie, mogło więc przystąpić do mobilizacji personelu dopiero w marcu.</u> | |
| 733 | + <u xml:id="u-63.12" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Obok ustaw, rozporządzeń i instrukcyj, o których mówiłem, wystąpiliśmy z propozycjami ustawodawczymi do Ministerstwa Sprawiedliwości w kierunku zaostrzenia kodeksu postępowania karnego w stosunku do nadużyć, w kierunku zastosowania specjalnej procedury badania nadużyć i specjalnego aparatu. Problem, tak jak on stoi, zasługuje na to, żeby uzyskał poparcie i spodziewamy się, że z pomocą Ministerstwa Sprawiedliwości dostaniemy tę broń do ręki.</u> | |
| 734 | + <u xml:id="u-63.13" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Jeżeli tak zakreśliłem Obywatelom kontrolę, w które, działamy, to muszę stwierdzić, że w tej pracy spotykały nas zarzuty, czy aby nie za daleko idziemy z demokratyzacją kontroli. Taki zarzut spotkał nas z powodu wciągnięcia do kontroli rad zakładowych. Kwestionowano celowość tego aktu. Tym bardziej dziwi mnie zarzut wręcz przeciwny o jakoby biurokratycznym podejściu do tego zagadnienia i tłumaczę to sobie tylko albo niezgłębieniem przepracowanego przez nas systemu kontroli, albo sugestią ze strony czynników biurokratycznych przeciw naszym poczynaniom, które były bez zbadania ich treści lekko wzięte. Spotykaliśmy się z takimi faktami, z którymi nam walczyć wypada, że nacisk czynnika biurokratycznego na rady narodowe jest tak silny, że rady postanowiły nie wykonywać swoich funkcyj kontrolnych, wynikających z dekretu z dnia 11 września 1944 r., uważając, że to zrobi za nie Wydział, a więc czynnik biurokratyczny. Z tym walczymy i mogę uspokoić Was, Obywatelu Pośle, że o demokratyczną kontrolę walczymy i z biurokracją w Biurze Kontroli.</u> | |
| 735 | + <u xml:id="u-63.14" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Jeśli nawiązuję do tej choroby upadku moralności publicznej, na każdym kroku spotykanej, to dlatego, że jak ob. Minister Minc powiedział, hasłem dnia powinna dziś być walka z nadużyciami — wszędzie: w radach narodowych, w prasie, w kinie, wszędzie powinniśmy tępić to, co chce podciąć korzenie demokracji.</u> | |
| 736 | + <u xml:id="u-63.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 737 | + <u xml:id="u-63.16" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">I nie słowami, i nie hasłami wiecowymi, ale konkretnym wypełnieniem swego poselskiego obowiązku na każdym kroku, gdzie się znajdujemy, pragnęlibyśmy wypełniać to hasło, tak, żeby się w całej Polsce rozlegał zew, żeby wszystkie rady terenowe, żeby wszystkie partie postępowe przyjęły odpowiednią formę te, kontroli i wprowadziły ją wszędzie w działanie.</u> | |
| 738 | + <u xml:id="u-63.17" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Dla pomocy rozesłaliśmy po wszystkich województwach swoje delegatury. Chodzi o to, żeby z ich pomocy korzystać Spotykamy w tej pracy jeszcze jeden charakterystyczny objaw choroby bodajże najniebezpieczniejszy, bo uderzający głęboko w moralność, uderzający w serce. W razach badania nadużyć i pociągania człowieka do odpowiedzialności spotykamy się z tym, że kładzie się nam na stole bilet czy legitymację stronnictwa. Z tej trybuny na poprzednie, sesji padły pełne zapału słowa przedstawicielki jednego ze stronnictw — słowa, że z takimi ludźmi będziemy walczyć że zawiesimy ich, żeby nie plamili sztandaru. Nikt nie ma prawa ze sztandaru instytucji publicznej czynić płaszcza dla nadużyć. To jest hańbiące dla Sztandaru, do tego nie powinniśmy dopuścić.</u> | |
| 739 | + <u xml:id="u-63.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 740 | + <u xml:id="u-63.19" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Chciałbym, żeby także i ten zew i to hasło panowało w całej Polsce, żeby padło słowo ostrzeżenia, że takiego prawa nie ma, że taka ochrona dla nadużyć się nie znajdzie.</u> | |
| 741 | + <u xml:id="u-63.20" who="#DyrektorBiuraKontroliobGrubecki">Kończąc te kilka słów informacji o kierunkach i kilka wyliczeń konkretnych prac Kontroli, pragnąłbym, żebyśmy tak, jak w dotychczasowe, naszej pracy ze strony Prezydium Krajowej Rady Narodowe, mieli poparcie, abyśmy i w przyszłości mogli liczyć na poparcie całej Wysokiej Rady.</u> | |
| 742 | + <u xml:id="u-63.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 743 | + </div> | |
| 744 | + <div xml:id="div-64"> | |
| 745 | + <u xml:id="u-64.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Ponieważ już przegłosowaliśmy poprzednio votum zaufania dla Rządu, nie sądzimy w łonie Prezydium, aby obecnie po wyjaśnieniach Ministrów była wymagana Jakakolwiek uchwała. Sądzę, że przyjmujemy do wiadomości wyjaśnienia ob.ob. Ministrów.</u> | |
| 746 | + <u xml:id="u-64.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Zanim przejdziemy do następnego punktu porządku dziennego, w sprawie osobistej do głosu zgłosił się poseł ob. Sommerstein. W myśl regulaminu mam obowiązek udzielić mu głosu. Ma prawo przemawiać 5 minut.</u> | |
| 747 | + </div> | |
| 748 | + <div xml:id="div-65"> | |
| 749 | + <u xml:id="u-65.0" who="#PoselobSommerstein">Wysoka Rado! Sposób, w Jaki poseł Wachowicz zareagował na moje przemówienie, naświetlające położenie ludności żydowskiej, zmusza mnie do skorzystania z uprawnienia, przewidzianego w art. 36 pkt. c obowiązującego regulaminu obrad Krajowej Rady Narodowej, dla złożenia następującego oświadczenia:</u> | |
| 750 | + <u xml:id="u-65.1" who="#PoselobSommerstein">Poseł Wachowicz reagował na moje wywody, a nie wysłuchał dokładnie mego przemówienia, ani też nie upewnił się o Jego treści ze stenogramu.</u> | |
| 751 | + <u xml:id="u-65.2" who="#PoselobSommerstein">Gdyby to był uczynił, byłby stwierdził:</u> | |
| 752 | + <u xml:id="u-65.3" who="#PoselobSommerstein">1)że nie mówiłem ani o Polsce, ani o narodzie polskim, w związku z akcją przeciwżydowską, 2)że natomiast podkreśliłem w sposób wykluczający wszelką niejasność czy wątpliwość, że — cytuję dosłownie — — „odróżniamy Polskę od chuliganów, żyjących w Polsce”, 3)że mordowanie ludności żydowskiej przypisałem jedynie tej reakcji polskiej, która przed wojną działała jako piąta kolumna, w czasie okupacji Jako agentura hitlerowska, a obecnie prowadzi akcję przeciwżydowską, by siać ferment i zamieszanie, podważyć fundamenty demokracji.</u> | |
| 753 | + <u xml:id="u-65.4" who="#PoselobSommerstein">Zastrzegam się stanowczo przeciw zarzutowi jakiegoś szowinizmu żydowskiego.</u> | |
| 754 | + <u xml:id="u-65.5" who="#PoselobSommerstein">Przeciwstawianie poglądu socjalistycznego szowinizmowi jest zupełnie nie na miejscu przy naświetleniu sprawy mordowania niewinnych, bezbronnych ludzi i podważa akcję zwalczania antysemityzmu.</u> | |
| 755 | + <u xml:id="u-65.6" who="#PoselobSommerstein">W sprawie rzeszowskiej oparłem się zarówno na protokółach, podpisanych przez naocznych świadków, jak niemniej na sprawozdaniu wysłanych na miejsce dwóch delegatów Centralnego Komitetu Żydów Polskich.</u> | |
| 756 | + <u xml:id="u-65.7" who="#PoselobSommerstein">Obowiązki poselskie spełniam zgodnie z moim sumieniem i obowiązkami, wynikającymi ze ślubowania poselskiego, i tak postępować będę, bez względu na ataki, skądkolwiekby one szły.</u> | |
| 757 | + </div> | |
| 758 | + <div xml:id="div-66"> | |
| 759 | + <u xml:id="u-66.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Teraz odbędzie się przerwane posiedzenie Komisji Skarbowo-Budżetowe, w sali z napisem — „P.P.S.” na pierwszym piętrze.</u> | |
| 760 | + <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Głos. Kto jest członkiem tej komisji?)</u> | |
| 761 | + <u xml:id="u-66.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Każdy dostał zaproszenie. Do Komisji Skarbowo-Budżetowe, należą posłowie ob. ob.: Grodzicki, Kliszko, Rumiński, Cudny, Grubecki, Haneman, T. Piotrowski, Żaruk-Michalski, Krzyżanowski, Guzicki i Sommerstein. Razem 11 osób.</u> | |
| 762 | + <u xml:id="u-66.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Przechodzimy do następnego punktu 6 porządku dziennego: ratyfikacja umów międzynarodowych.</u> | |
| 763 | + <u xml:id="u-66.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Jako sprawozdawca głos ma poseł ob. Fiderkiewicz.</u> | |
| 764 | + </div> | |
| 765 | + <div xml:id="div-67"> | |
| 766 | + <u xml:id="u-67.0" who="#PoselobFiderkiewicz">Wysoka Izbo! Uchwałą Komisji Spraw Zagranicznych z dn. 20 lipca 1945 r. przypadł mi zaszczyt zreferować Wysokie, Izbie układ handlowy, zawarty między Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Układ ten ma dla obu państw kolosalne znaczenie gospodarcze. Układem tym, opartym na zasadach najwyższego uprzywilejowania, wykazujemy, że stosunki nasze budują podstawę do współżycia i wzajemnej pomocy. Więź gospodarcza ugruntowuje naszą przyjaźń i daje rękojmię, że współpraca będzie coraz bardziej się rozszerzać. W układzie widać wyraźnie nie tylko dobrą wolę, ale i troskę o dobro ogólne narodów.</u> | |
| 767 | + <u xml:id="u-67.1" who="#PoselobFiderkiewicz">Wojna spowodowała ogromne zniszczenia w obu krajach. Odwieczny nasz wróg, Niemiec, najechał Polskę, zniszczył miasta i wsie, zrabował dobytek narodu, wymordował, rozstrzelał, wytruł gazem i spalił w krematoriach kilka milionów narodu polskiego. Ogłosił nam i całemu światu, że Polski nie ma i nigdy nie powstanie.</u> | |
| 768 | + <u xml:id="u-67.2" who="#PoselobFiderkiewicz">Pięcioletni sukces zawdzięczają Germanie temu, że faszyzm, który panował w Niemczech, Włoszech i Japonii, Hiszpanii i innych pomniejszych krajach, znalazł również oparcie w reakcyjnym, sanacyjnym rządzie polskim, rządzie złożonym z obszarników, panów, magnatów, wielkich fabrykantów i ich lokajów. Rząd ten, nie patrząc na dobro Polski, poszedł za hasłem Hitlera i hołdował zasadom faszystowskim.</u> | |
| 769 | + <u xml:id="u-67.3" who="#PoselobFiderkiewicz">Wzorem faszystów wsadzał swoich przeciwników do więzienia lub do obozu w Berezie. Szczególnie srogo występował przeciw ideologii robotniczej, żądającej nawiązania stosunków przyjaźni i współpracy ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> | |
| 770 | + <u xml:id="u-67.4" who="#PoselobFiderkiewicz">Tych katował i skazywał na wieloletnie więzienia.</u> | |
| 771 | + <u xml:id="u-67.5" who="#PoselobFiderkiewicz">Od zarania niepodległości jasnym było, że Polska powinna żyć w najserdeczniejszej, gospodarczej i duchowej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, że wzajemne porozumienie leżało w interesie obu narodów. Pogląd ten miał w polskich masach społecznych wielu zwolenników. Wiedząc o tym, sanacja stosowała razem z faszystami wszystkich krajów metodę oczerniania naszego wschodniego sąsiada, posługując się kłamstwami, obelgami, straszakami i terrorem. Bezwstydnie poszli na służbę do bandyty Hitlera i jego szajki. Służyli im, karmili ich, wozili na polowania i tak jeszcze raz przehulali Polskę. Pycha szlachetczyzny nie zrozumiała nawet w ostatniej chwili swojej łajdackiej polityki w przeddzień najazdu w r. 1939, nie przyjęła ręki wielkiego sąsiada Związku Radzieckiego. Woleli uciec zagranicę; zostawili naród na pastwę najeźdźcy. Pozostał, krwawił się, ginął w obozach robotnik, chłop, inteligent pracujący.</u> | |
| 772 | + <u xml:id="u-67.6" who="#PoselobFiderkiewicz">Nakarmiona chlebem polskim i krwią polską bestia niemiecka rzuciła się na Związek Radziecki. Wiele krwi spłynęło, wiele trupów, cierpień i zniszczeń, wiele czasu minęło, aż dosięgła ją ręka sprawiedliwości. Ręka żołnierza Czerwonej Armii, która pod przewodnictwem Wielkiego Stalina pędziła go przez całe terytorium Związku. Radzieckiego, a później przez Polskę, aż do siedziby Berlina. I stało się tak, że zwycięstwo Związku Socjalistycznych Republik Rad stało się zwycięstwem Polski. Stało się, że i nasz Marszałek Żymierski na czele młodej jeszcze armii, walcząc ramię w ramię z żołnierzem sowieckim, bił i pędził Niemca, aż do jego pieczary w Berlinie i zatknął sztandar białoczerwony obok sztandaru czerwonego.</u> | |
| 773 | + <u xml:id="u-67.7" who="#PoselobFiderkiewicz">Wśród walk, w rzece jeszcze płynącej krwi, powstała wolna, demokratyczna Polska, oparta o szerokie masy ludu pracującego. Powstał Komitet Wyzwolenia Narodowego, później Rząd Tymczasowy, który od pierwszego dnia nawiązał najserdeczniejsze stosunki ze Związkiem Radzieckim. Tak wskazywał rozum, tak chciały szerokie masy pracujące. Skończyło się panowanie szlachty, zdrady i faszyzmu. Stara Polska już zginęła i nigdy nie powstanie. Powstał Rząd Jedności Narodowej na zasadach demokratycznych. Szczęście sprzyja rozumnym posunięciom Rządu. Oprócz zwycięstw politycznych na arenie międzynarodowej wielkie mamy zwycięstwa w dziedzinie gospodarczej i układów handlowych. Zaczęliśmy od układu handlowego z ZSRR, który był nie do pomyślenia za czasów sanacji.</u> | |
| 774 | + <u xml:id="u-67.8" who="#PoselobFiderkiewicz">Mnie spotkał ten wielki zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie ten wielki układ, który da Polsce i Związkowi Radzieckiemu duże korzyści. My mamy węgiel, mamy robotnika, który umie wiele pracować i będzie pracował dla bratniego Związku Sowieckiego, a Związek Sowiecki ma surowce, ma rudę manganową, ma bawełnę, czym się będzie dzielił z nami. Układ ten nie ma na celu wzajemnego obdzierania. Cel układu to wzajemna wymiana dóbr i wzajemna pomoc. To chleb i sól dla obu narodów.</u> | |
| 775 | + <u xml:id="u-67.9" who="#PoselobFiderkiewicz">Układ brzmi następująco</u> | |
| 776 | + <u xml:id="u-67.10" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 777 | + <u xml:id="u-67.11" who="#PoselobFiderkiewicz">„Układ handlowy między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem</u> | |
| 778 | + </div> | |
| 779 | + <div xml:id="div-68"> | |
| 780 | + <u xml:id="u-68.0" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Prezydent Krajowej Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich ożywieni pragnieniem współpracy w duchu przyjaźni i w celach dalszego rozwoju i umocnienia ekonomicznych więzów, istniejących między obydwoma krajami, i wzajemnej pomocy w odbudowie gospodarstwa obydwu krajów na podstawie Układu o przyjaźni, wzajemnej pomocy i powojennej współpracy między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich z dnia 21 kwietnia 1945 r., postanowili zawrzeć w tym celu Układ handlowy i wyznaczyli jako swoich pełnomocników:</u> | |
| 781 | + <u xml:id="u-68.1" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Prezydent Krajowej Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskie,</u> | |
| 782 | + <u xml:id="u-68.2" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Minca Hilarego, Ministra Przemysłu Polskiego Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.</u> | |
| 783 | + <u xml:id="u-68.3" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Prezydium Rady Najwyższe, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Mikojana Anastaza Iwanonicza, Komisarza Ludowego Handlu Zewnętrznego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, którzy, po dokonaniu wymiany swoich pełnomocnictw, uznanych za dobre i sporządzonych w należyte, formie, zgodzili się na następujące artykuły:</u> | |
| 784 | + <u xml:id="u-68.4" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 1.</u> | |
| 785 | + <u xml:id="u-68.5" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Umawiające się Strony będą wszelkimi środkami rozwijały i umacniały ekonomiczne stosunki między nimi w duchu przyjaźni i współpracy.</u> | |
| 786 | + <u xml:id="u-68.6" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 2.</u> | |
| 787 | + <u xml:id="u-68.7" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Każda z Umawiających się Stron gwarantuje drugiej Umawiającej się Stronie stosowanie zasad najwyższego uprzywilejowania we wszystkich wzajemnych stosunkach gospodarczych, a w szczególności pod względem ceł i opłat z tytułu przywozu i wywozu, traktowania okrętów drugiej Umawiającej się Strony w jej portach i na wodach terytorialnych, traktowania obywateli i osób prawnych drugiej Umawiającej się Strony, obciążenia wewnętrznymi podatkami i opłatami towarów drugiej Umawiającej się Strony oraz warunków tranzytu.</u> | |
| 788 | + <u xml:id="u-68.8" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 3.</u> | |
| 789 | + <u xml:id="u-68.9" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przewidziana w artykule 2 zasada największego uprzywilejowania pod względem traktowania celnego będzie rozciągała się w szczególności na:</u> | |
| 790 | + <u xml:id="u-68.10" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">a)cła, dodatki do ceł, a także opłaty wszelkiego rodzaju z tytułu przywozu jak i wywozu;</u> | |
| 791 | + <u xml:id="u-68.11" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">b)warunki pobierania wspomnianych ceł, dodatków i opłat, oraz na formalności celne;</u> | |
| 792 | + <u xml:id="u-68.12" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">c)składowanie towarów, użytkowanie w tym celu składów celnych, normowanie przywozu i pozostawanie towarów w składach celnych i innych publicznych składach, oraz wywozu z nich;</u> | |
| 793 | + <u xml:id="u-68.13" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">d)sposób kontroli analizy towarów, warunki dopuszczenia przywozu towarów i zastosowanie do nich ulg celnych, w zależności od konsystencji towaru i stopnia jego czystości, właściwości sanitarnych i t.p.;</u> | |
| 794 | + <u xml:id="u-68.14" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">e)klasyfikacja celna i interpretacja stosowanych taryf.</u> | |
| 795 | + <u xml:id="u-68.15" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 4.</u> | |
| 796 | + <u xml:id="u-68.16" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Żadna z Umawiających się Stron nie będzie stosowała do przywozu z terytorium drugiej Strony lub do wywozu na terytorium tej ostatniej jakichkolwiek ograniczeń bądź zakazów, o ile nie będą one zastosowane do wszystkich innych krajów, z wyjątkiem rozciąganych bez różnicy na wszystkie kraje, znajdujące się w jednakowych warunkach ograniczeń lub zakazów związanych z ładem społecznym, ochroną zdrowotności, bezpieczeństwem państwowym, zwalczaniem chorób roślinnych i zwierzęcych, oraz ochroną nasion roślinnych od degeneracji.</u> | |
| 797 | + <u xml:id="u-68.17" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">W każdym wypadku, przy ustanawianiu ograniczeń i zakazów przywozu lub wywozu towarów, każda z Umawiających się Stron będzie w należyty sposób uwzględniała interesy drugiej Umawiającej się Strony odpowiednio do artykułu 1 niniejszego Układu.</u> | |
| 798 | + <u xml:id="u-68.18" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 5.</u> | |
| 799 | + <u xml:id="u-68.19" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Odnośnie obciążania towarów jednej Strony na terytorium drugiej z Umawiających się Stron opłatami wewnętrznymi nakładanymi na produkcję, obróbkę, obrót lub spożycie odpowiednich towarów w czyim by imieniu i na czyj by rachunek takie opłaty były pobierane, każda z Umawiających się Stron będzie stosowała traktowanie ustanowione przez nią dla towarów krajowych lub traktowanie na zasadzie największego uprzywilejowania, jeśli to ostatnie jest dla drugiej Strony bardziej korzystne.</u> | |
| 800 | + <u xml:id="u-68.20" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 6.</u> | |
| 801 | + <u xml:id="u-68.21" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Zasada największego uprzywilejowania w stosunku do statków, ich ładunków i pasażerów będzie stosowana w szczególności: odnośnie warunków wejścia statków do morskich portów i na wody terytorialne drugiej Strony, pobytu w nich i wyjścia z nich; całkowitego wykorzystania udogodnień, udzielanych żegludze; czynności handlowych, dotyczących statków morskich, ich ładunków, pasażerów i bagażu; odnośnie wszelkiego rodzaju ulg, dotyczących przydziału miejsc przy nadbrzeżu dla załadowywania i wylądowania; odnośnie ceł i opłat wszelkiego rodzaju pobieranych w imieniu i na rachunek państwa, władz miejskich, innych publicznych organów i instytucyj i koncesjonariuszy; odnośnie udzielenia pomocy kapitanowi i załodze zarówno dla statku i ładunku w wypadku rozbicia się statku, osadzenia na mieliźnie i innych awariach morskich, jak i przy przymusowym zawinięciu statku do portu, bądź wejścia na wody terytorialne drugiej Strony.</u> | |
| 802 | + <u xml:id="u-68.22" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przynależność Krajowa statków morskich uznawana będzie obustronnie na podstawie dokumentów i świadectw, znajdujących się na statku i wystawionych przez właściwe władze odnośnej Strony zgodnie z jej prawami, rozporządzeniami i przepisami.</u> | |
| 803 | + <u xml:id="u-68.23" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Świadectwa wymiarowe, wydawane lub uznawane przez jedną z Umawiających się Stron, będą uznawane i przez drugą Stronę i odnośne statki nie będą zobowiązane płacić jakichkolwiek opłat za przeprowadzenie wymiaru.</u> | |
| 804 | + <u xml:id="u-68.24" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 7.</u> | |
| 805 | + <u xml:id="u-68.25" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Osoby prawne, mające swoją siedzibę na terytorium jednej z Umawiających się Stron, będą jednakowo uznawane na terytorium drugiej. Osoby te także zarówno jak i obywatele każdej Umawiającej się Strony będą miały prawo zwracać się do sądu zarówno dla wniesienia powództwa jak i dla obrony swoich praw.</u> | |
| 806 | + <u xml:id="u-68.26" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Osoby prawne i obywatele każdej z Umawiających się Stron będą korzystały na terytorium drugiej Strony pod każdym względem z takiego samego traktowania jak i osoby prawne i obywatele najbardziej uprzywilejowanego państwa.</u> | |
| 807 | + <u xml:id="u-68.27" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 6.</u> | |
| 808 | + <u xml:id="u-68.28" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich będzie miał w składzie swej Ambasady w Polsce Przedstawicielstwo Handlowe, którego statut prawny został określony w załączniku do niniejszego Układu; załącznik ten stanowi integralną część tego Układu.</u> | |
| 809 | + <u xml:id="u-68.29" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 9.</u> | |
| 810 | + <u xml:id="u-68.30" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Umawiające się Strony będą współdziałały przy wymianie doświadczenia technicznego przez wysyłanie specjalistów, organizowanie przemysłowych, rolniczych i innych wystaw, a także innymi sposobami.</u> | |
| 811 | + <u xml:id="u-68.31" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 10.</u> | |
| 812 | + <u xml:id="u-68.32" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Umawiające się Strony zobowiązują się przekazywać do wykonania decyzje arbitrażu w sprawach spornych, wynikłych z zawieranych przez jej instytucje i osoby tranzakcyj handlowych, jeśli rozstrzygnięcie sporu przez odpowiedni arbitraż — specjalnie w tym celu stworzony lub stale działający — było przewidziane w samej tranzakcji lub w oddzielnym porozumieniu, ujętym w wymaganą dla tranzakcji formę.</u> | |
| 813 | + <u xml:id="u-68.33" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Wykonanie decyzji arbitrażu, zapadłej zgodnie z wyżej podanym niniejszym artykułem, może być zaniechane jedynie w następujących wypadkach:</u> | |
| 814 | + <u xml:id="u-68.34" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">a)jeśli decyzja arbitrażu nie uprawomocniła się jako ostateczna decyzja na podstawie praw tego państwa, w którym ona zapadła, b)jeśli decyzja arbitrażu zobowiązuje Strony do działania, niedopuszczalnego według praw państwa, w którym żąda się wykonania decyzji, c)jeśli decyzja arbitrażu jest sprzeczna z ładem publicznym państwa, w którym żąda się wykonania decyzji.</u> | |
| 815 | + <u xml:id="u-68.35" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Postanowienia o wykonaniu zarówno jak i samo wykonanie decyzji arbitrażu będą przeprowadzone zgodnie z ustawodawstwem Umawiającej się Strony, przekazującej decyzję do wykonania.</u> | |
| 816 | + <u xml:id="u-68.36" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 11.</u> | |
| 817 | + <u xml:id="u-68.37" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Umawiające się Strony przystąpią w najbliższym czasie do pertraktacji w sprawach zawarcia umów: o komunikacji kolejowej, umowy tranzytowej, o komunikacji powietrznej, o żegludze rzecznej i umowy turystycznej.</u> | |
| 818 | + <u xml:id="u-68.38" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Artykuł 12.</u> | |
| 819 | + <u xml:id="u-68.39" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Układ niniejszy będzie ratyfikowany i wejdzie w życie z dniem wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, która nastąpi w Warszawie w terminie możliwie najkrótszym.</u> | |
| 820 | + <u xml:id="u-68.40" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Układ niniejszy zostaje zawarty na czas nieograniczony. Każda z umawiających się Stron ma prawo zakomunikowania drugiej Stronie wypowiedzenie Układu w którymkolwiek roku jego mocy obowiązującej, nie później jednak, aniżeli na trzy miesiące przed upływem odnośnego okresu rocznego, przy czym za początek pierwszego z tych okresów rocznych uznana zostaje data wejścia Układu w życie. W razie takiego wypowiedzenia Układ przestaje obowiązywać z wygaśnięciem tego okresu rocznego, w którym nastąpiło wypowiedzenie.</u> | |
| 821 | + <u xml:id="u-68.41" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Układ niniejszy został sporządzony w dwóch oryginalnych egzemplarzach każdy w polskim i rosyjskim, przy czym obydwa teksty są jednakowo miarodajne.</u> | |
| 822 | + <u xml:id="u-68.42" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Na dowód czego Pełnomocnicy obydwu Stron podpisali Układ niniejszy i wycisnęli na nim swoje pieczęcie.</u> | |
| 823 | + <u xml:id="u-68.43" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Sporządzono w Moskwie 7 lipca 1945 r.</u> | |
| 824 | + <u xml:id="u-68.44" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Z upoważnienia Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (-) A. M.A. Mikojan Z upoważnienia Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej (-) H. Minc.” Załącznik, o którym mówi art. 8 Układu, brzmi w sposób następujący</u> | |
| 825 | + <u xml:id="u-68.45" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 826 | + <u xml:id="u-68.46" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">„O statucie prawnym przedstawicielstwa handlowego</u> | |
| 827 | + <u xml:id="u-68.47" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Związku Socjalistyczn. Republik Radzieckich w Polsce.</u> | |
| 828 | + <u xml:id="u-68.48" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">1. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich posiada w Polsce Przedstawicielstwo Handlowe, na które nakłada się następujące funkcje:</u> | |
| 829 | + <u xml:id="u-68.49" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">a)współdziałanie w rozwijaniu stosunków gospodarczych między Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Rzecząpospolitą Polską;</u> | |
| 830 | + <u xml:id="u-68.50" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">b)reprezentowanie interesów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w dziedzinie handlu zagranicznego;</u> | |
| 831 | + <u xml:id="u-68.51" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">c)regulowanie w imieniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich handlu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z Rzecząpospolitą Polską;</u> | |
| 832 | + <u xml:id="u-68.52" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">d) prowadzenie handlu pomiędzy Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich a Rzeczypospolitą Polską.</u> | |
| 833 | + <u xml:id="u-68.53" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">2.Przedstawicielstwo Handlowe stanowi część składową Ambasady Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polsce.</u> | |
| 834 | + <u xml:id="u-68.54" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przedstawicielstwo Handlowe posiada siedzibę swą w Warszawie.</u> | |
| 835 | + <u xml:id="u-68.55" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przedstawicielstwo Handlowe będzie posiadało swoje Oddziały w miastach: Gdańsk, Katowice i Łódź. Otwieranie Oddziałów Przedstawicielstwa Handlowego w innych miastach Polski będzie dokonywane na podstawie porozumienia Rządu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Rządu Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 836 | + <u xml:id="u-68.56" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przedstawiciel Handlowy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polsce i jego zastępcy wchodzą w skład personelu dyplomatycznego i korzystają ze wszystkich uprawnień i przywilejów, przysługujących członkom przedstawicielstw dyplomatycznych.</u> | |
| 837 | + <u xml:id="u-68.57" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Lokale, zajmowane przez Przedstawicielstwo Handlowe i jego Oddziały korzystają z prawa zakrajowości.</u> | |
| 838 | + <u xml:id="u-68.58" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przedstawicielstwu Handlowemu i jego Oddziałom przysługuje prawo szyfru.</u> | |
| 839 | + <u xml:id="u-68.59" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przedstawicielstwo Handlowe, zgodnie z jego statutem prawnym, nie podlega przepisom o rejestrze handlowym.</u> | |
| 840 | + <u xml:id="u-68.60" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">3.Przedstawicielstwo Handlowe działa w imieniu Rządu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> | |
| 841 | + <u xml:id="u-68.61" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich ponosi odpowiedzialność tylko za tranzakcje handlowe zawarte lub poręczone w Polsce w imieniu Przedstawicielstwa Handlowego i podpisane przez upoważnione do tego osoby.</u> | |
| 842 | + <u xml:id="u-68.62" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Nazwiska osób, upoważnionych do działań prawnych w imieniu Przedstawicielstwa Handlowego, jak również dane, dotyczące zakresu uprawnień każdej z tych osób do podpisywania zobowiązań handlowych Przedstawicielstwa Handlowego, będą ogłaszane w dzienniku urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.</u> | |
| 843 | + <u xml:id="u-68.63" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">4.Wszelkie przynależne Przedstawicielstwu Handlowemu i Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich immunitety suwerennego państwa są przyznawane, w szczególności i w stosunku do działalności w zakresie handlu zewnętrznego, z następującymi tylko wyjątkami, co do których Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich daje swoją zgodę.</u> | |
| 844 | + <u xml:id="u-68.64" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Spory, wynikające z tranzakcyj handlowych zawartych lub poręczonych na terytorium Polski przez Przedstawicielstwo Handlowe zgodnie z poprzednim ustępem, podlegają rozpatrzeniu przez sądy Rzeczypospolitej Polskiej przy braku warunku o rozpatrywaniu arbitrażowym lub o innej jurysdykcji. Przy tym jednak nie jest dopuszczalne zabezpieczenie powództwa w stosunku do Przedstawicielstwa Handlowego.</u> | |
| 845 | + <u xml:id="u-68.65" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Przymusowe wykonanie ostatecznych uprawomocnionych wyroków sądowych, zapadłych przeciwko Przedstawicielstwu Handlowemu we wspomnianych sporach, może nastąpić, ale tylko w stosunku do towarów i tytułów dłużnych Przedstawicielstwa Handlowego.</u> | |
| 846 | + <u xml:id="u-68.66" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">5.Osoby, należące do składu osobowego Przedstawicielstwa Handlowego — Obywatele Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich — nie podlegają jurysdykcji sądów polskich w sprawach wynikających z ich wewnętrznego stosunku służbowego. W podobny sposób wspomniane wyżej osoby są zwolnione w Polsce od wszelkich świadczeń osobistych i rzeczowych, zarówno wojskowych jak i cywilnych, a także od podatku dochodowego od poborów służbowych.</u> | |
| 847 | + <u xml:id="u-68.67" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">(Minc) (A. Mikojan)</u> | |
| 848 | + <u xml:id="u-68.68" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">A. M.”</u> | |
| 849 | + <u xml:id="u-68.69" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Układ ten został podpisany i na Komisji Zagranicznej jednogłośnie przyjęty. Wobec tego proszę Wysoką Izbę o przyjęcie następującej ustawy</u> | |
| 850 | + <u xml:id="u-68.70" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 851 | + <u xml:id="u-68.71" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">„Ustawa z dnia 23 lipca 1945 r.</u> | |
| 852 | + <u xml:id="u-68.72" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">o ratyfikacji podpisanego w Moskwie 7 lipca 1945 r. Układu handlowego między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> | |
| 853 | + <u xml:id="u-68.73" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Art. 1.</u> | |
| 854 | + <u xml:id="u-68.74" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji podpisanego w Moskwie 7 lipca 1945 r. Układu handlowego między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> | |
| 855 | + <u xml:id="u-68.75" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Art. 2.</u> | |
| 856 | + <u xml:id="u-68.76" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Wykonanie ustawy niniejszej porucza się Ministrowi Spraw Zagranicznych, wykonanie zaś powyższego Układu Ministrom: Przemysłu, oraz Żeglugi i Handlu Zagranicznego w porozumieniu z właściwymi Ministrami.</u> | |
| 857 | + <u xml:id="u-68.77" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Art. 3.</u> | |
| 858 | + <u xml:id="u-68.78" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 859 | + <u xml:id="u-68.79" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Z samej ustawy wynika, że układ ten został zawarty w dobrej myśli dla Polski i dla Związku Radzieckiego. Jest to pierwszy układ handlowy większej wagi, do którego komisja przykłada wielkie znaczenie.</u> | |
| 860 | + <u xml:id="u-68.80" who="#SocjalistycznychRepublikRadzieckich">Proszę Izbę o przyjęcie tego układu.</u> | |
| 861 | + <u xml:id="u-68.81" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 862 | + </div> | |
| 863 | + <div xml:id="div-69"> | |
| 864 | + <u xml:id="u-69.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Barcikowski.</u> | |
| 865 | + </div> | |
| 866 | + <div xml:id="div-70"> | |
| 867 | + <u xml:id="u-70.0" who="#PoselobBarcikowski">Wysoka Izbo! Każda umowa międzynarodowa jest w dziele wzbogacenia kraju nową cegłą, która nam dopomoże do jego odbudowy. Jest to początek naszych stosunków i korzyści rzeczowych, jakie osiągamy i będziemy osiągali niemal z dnia na dzień.</u> | |
| 868 | + <u xml:id="u-70.1" who="#PoselobBarcikowski">Zwycięstwo demokracji po straszliwym kataklizmie wojennym, który wstrząsnął całą Europą, to naturalna reakcja, jakiej należało oczekiwać od dawna, zwłaszcza w krajach najbardziej wojną dotkniętych. Wojna ta była ostatecznym rozładowaniem nagromadzonych przeciwieństw gospodarczych w skali światowej, była ich bezpośrednim skutkiem. Rezultatem jej według dotychczasowych obliczeń jest 13 milionów trupów i 23 miliony rannych, nie licząc wielu milionów bezbronnych ofiar bestialstwa niemieckiego.</u> | |
| 869 | + <u xml:id="u-70.2" who="#PoselobBarcikowski">Zbrodniarze wojenni rozpętali wszystkie siły, aby zniszczyć oporne narody, w szczególności naród polski. Robili to wszelkimi dostępnymi im środkami: głodem i ogniem, gazami i masowym rozstrzeliwaniem, szubienicą i metodycznym wyniszczaniem organizmu ludzkiego. Nie złamali nas jednak. Celem faszyzmu było zepchnięcie wrogich mu narodów do roli bezwładnych narzędzi w rękach herrenvolków, chcących drogą gwałtu opanować cudze ziemie i cudze bogactwa. Faszyzm traktował naród jako wielkie zbiorowisko ludzi nie mających nic do powiedzenia. Tak zwana — „elita” dyktowała im swoje prawa i swoje warunki, rządziła nimi, stawiała wymagania i chciała budzić postrach i posłuch wśród obywateli, nie licząc się zupełnie z ich wolą.</u> | |
| 870 | + <u xml:id="u-70.3" who="#PoselobBarcikowski">Po tej strasznej krwawej rozgrywce musiał nastąpić potężny wstrząs, a po nim nowa rzeczywistość. Otrząsnęły się ujarzmione chwilowo narody z narzuconej przemocy i chcą żyć nowym życiem. Zrozumiały one, że zupełna separacja narodowa jest nie do pomyślenia.</u> | |
| 871 | + <u xml:id="u-70.4" who="#PoselobBarcikowski">Czechosłowacja i Jugosławia pierwsze stanęły na słusznej drodze. Nawiązały stosunek przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, który wykazał w tej wojnie niespotykany w dziejach rozmach i żywotność.</u> | |
| 872 | + <u xml:id="u-70.5" who="#PoselobBarcikowski">Stany Zjednoczone i Anglia, doceniając należycie potęgę Związku Radzieckiego, podnosiły niejednokrotnie, że on to na bary zwycięskiego żołnierza wziął co najmniej 75% wysiłku wojennego.</u> | |
| 873 | + <u xml:id="u-70.6" who="#PoselobBarcikowski">Reakcja polska zupełnie nie docenia sytuacji międzynarodowej, w szczególności sytuacji Europy.</u> | |
| 874 | + <u xml:id="u-70.7" who="#PoselobBarcikowski">Śmiem twierdzić, że niezadługo cała Europa pokryje się siecią demokratycznych republik, że wszędzie wprowadzone będą ustroje demokratyczne w nowoczesnym pojęciu tego wyrazu.</u> | |
| 875 | + <u xml:id="u-70.8" who="#PoselobBarcikowski">Dawna demokracja wywodząca się z — „deklaracji praw człowieka i obywatela”, zrodzona w okresie narastania współczesnego kapitalizmu, w okresie zaczątkowego stadium maszynizacji wytwórczej nie uwzględniała czynnika gospodarczego.</u> | |
| 876 | + <u xml:id="u-70.9" who="#PoselobBarcikowski">Chcemy, aby z urządzeń demokratycznych mogli korzystać ci wszyscy, którzy dotychczas byli tego pozbawieni, a były to miliony ludzi pracujących. Jesteśmy demokratami XX, a nie XIX wieku. Jesteśmy demokratami, zmierzającymi do zużytkowania wszystkich produkcyjnych sił kraju na cele społeczne, a nie demokratami lesseferyzmu, nie zwolennikami anarchii gospodarczej i wyzysku na szkodę większości obywateli; nie hołdujemy zasadzie — „w Polsce jak kto chce”, ale zasadzie — — „w Polsce wszystko dla pracujących”. Dlatego też pozostawiamy za sobą w tyle demokratów żyjących jeszcze życiem ubiegłego stulecia.</u> | |
| 877 | + <u xml:id="u-70.10" who="#PoselobBarcikowski">Nasza racja stanu i nasze żywotne interesy narodowe wymagają utrzymania jak najżywszej przyjaźni ze wszystkimi narodami, a w szczególności ze Związkiem Radzieckim, Stanami Zjednoczonymi, Anglią i Francją. Gdyby przyjaźń ze Związkiem Radzieckim powstała od zarania naszej niepodległości po tamtej wojnie, inny przebieg miałaby ostatnia rozgrywka z Niemcami, a może nie byłoby jej wcale. Aby nie dopuścić do następnej wojny, musimy wznieść wał ochronny, który przewyższy odporność linii Hindenburga, Maginota i innych, musimy stworzyć takie formy bezpieczeństwa, przy których nigdy więcej — „nie będzie Niemiec pluł nam w twarz i dzieci nam germani.” Nasza przyjaźń ze Związkiem Radzieckim została wzmocniona braterstwem krwi, krwi przelane, wspólnie na polach walki przez bohaterskich żołnierzy Armii Czerwone, i walczących z nimi razem ramię przy ramieniu, pierś przy piersi — polskich żołnierzy. Przyjaźń ta pozostaje trwałym fundamentem i gwarantem naszej niepodległości i nasze, suwerenności.</u> | |
| 878 | + <u xml:id="u-70.11" who="#PoselobBarcikowski">Od wieków łączą Polskę ze Stanami Zjednoczonymi serdeczne węzły przyjaźni. Węzły wzmocnione nie tylko przez Kościuszkę i Pułaskiego, węzły długoletniej współpracy obu bratnich narodów. Stany Zjednoczone zawsze odnosiły się do Polski ze szczerą i prawdziwą sympatią, z prawdziwym zrozumieniem naszych spraw i naszych żywotnych interesów.</u> | |
| 879 | + <u xml:id="u-70.12" who="#PoselobBarcikowski">Zaznaczyło się to specjalnie w okresie tej wojny. Zaznaczyło się też w czasach ostatnich. Uznanie przez Stany Zjednoczone Rządu Jedności Narodowej jest wyrazem zrozumienia potrzeb naszego życia i naszych stosunków, jest dowodem niezłomnych więzi łączących demokrację amerykańską z demokratyczną, wolną i suwerenną Polską.</u> | |
| 880 | + <u xml:id="u-70.13" who="#PoselobBarcikowski">Pomimo jątrzenia i judzenia ze strony reakcji polskie, w Stanach Zjednoczonych, rząd Stanów Zjednoczonych, a wraz z nim całe demokratyczne społeczeństwo amerykańskie dało wyraz swej sympatii, swej solidarności i szczerej, głębokiej, prawdziwe, chęci współpracy z demokracją polską.</u> | |
| 881 | + <u xml:id="u-70.14" who="#PoselobBarcikowski">W tym miejscu podnieść muszę, że są to węzły nie tylko tradycyjne, przyjaźni politycznej, ale i nierozerwalna więź uczuciowa, jaka łączy nas z narodem amerykańskim, ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej. Te węzły — to niezapomniana walka wielkiego Prezydenta Wilsona w okresie pierwszej wojny światowe, o naszą wolność i niepodległość państwową, to pomoc materialna zorganizowana przez Prezydenta Hoovera po tamtej wojnie, to uparta i nieprzerwana pamięć o nas okazana przez wielkiego Prezydenta Roosevelta, a obecnie Prezydenta Trumana. Nasze uczucia wdzięczności dla narodu amerykańskiego znalazły swój wyraz w nazwaniu najpiękniejszych ośrodków w szeregu naszych wielkich miast ze stolicą naszą, bohaterską Warszawą na czele, imieniem Prezydenta USA Wilsona, tak samo jak naród amerykański, czcząc w Kościuszce i Pułaskim swoich bohaterów narodowych, oddaje tym samym cześć narodowi polskiemu. Serdeczna przyjaźń, łącząca nasz naród z narodem USA, znajduje też wyraz w gorącym patriotyzmie wykazywanym w pracy pokojowe, i na wojnie przez miliony Polaków — obywateli USA.</u> | |
| 882 | + <u xml:id="u-70.15" who="#PoselobBarcikowski">Kultywowanie i pogłębianie tych stosunków pozostaje nieprzerwanie stałym naszym dążeniem.</u> | |
| 883 | + <u xml:id="u-70.16" who="#PoselobBarcikowski">Węzły równie serdeczne, przyjaźni, które wytrzymały próbę w różnych okresach naszych dziejów, łączą nas także z Anglią i Francją.</u> | |
| 884 | + <u xml:id="u-70.17" who="#PoselobBarcikowski">Bezpieczeństwo więc nasze można oprzeć tylko na szczerym stosunku przyjaźni z innymi narodami, które zechcą zrozumieć potrzebę zachodzących przemian społecznych i zechcą iść po drodze wspólnego światowego rozwoju.</u> | |
| 885 | + <u xml:id="u-70.18" who="#PoselobBarcikowski">Żadne państwo w dzisiejszym stanie rozwoju gospodarki i potrzeb społecznych i politycznych nie może żyć odrębnym życiem.</u> | |
| 886 | + <u xml:id="u-70.19" who="#PoselobBarcikowski">Projektowany statut Narodów Zjednoczonych zwiąże je nierozerwalnym węzłem współpracy. Prężność gospodarcza każdego państwa powinna być zużytkowana odtąd nie dla wojny, ale dla sprawy pokoju i rozwoju gospodarczego.</u> | |
| 887 | + <u xml:id="u-70.20" who="#PoselobBarcikowski">Przypuszczenie, że wrócimy do przeszłości, byłoby naiwnym politycznym błędem. Wielkie kataklizmy dziejowe wznoszą słupy graniczne, oddzielające przeszłość historyczną od nowych czasów. Jesteśmy na rubieży nowych granic, już po te, stronie. Są — „marzyciele”, którzy przypuszczają, że potrafią koło historii cofnąć wstecz. Niech się nie łudzą, a jeśli spróbują, zostaną porwani przez jego ruch i zginą.</u> | |
| 888 | + <u xml:id="u-70.21" who="#PoselobBarcikowski">Zmieniło się oblicze całego świata i Polska nie będzie tu wyjątkiem, a gdyby chciała być nim, utraciłaby swoją niepodległość. Państwo współczesne będzie jednym z instrumentów wielkiej orkiestry, które, pierwsze skrzypce będą należały do Wielkiej Trójki.</u> | |
| 889 | + <u xml:id="u-70.22" who="#PoselobBarcikowski">Musimy być przygotowani do doniosłych zmian społecznych. Świat przyszłości jest pełen uroku. Przed człowiekiem otwierają się piękne perspektywy. Rozwój techniki zaprowadzi go na szczyty kultury i cywilizacji, choć droga będzie ciężka. Przestanie on chodzić luzem, zdany jedynie na własne ryzyko. Ciężar odpowiedzialności za jego los przesunie się na całe społeczeństwo.</u> | |
| 890 | + <u xml:id="u-70.23" who="#PoselobBarcikowski">Polska jako jeden ze słabszych narodów musi wytężać wszystkie siły, aby nadążyć w tym pochodzie dziejowych wydarzeń. Musi iść ręka w rękę z innymi narodami, inaczej zostanie porwana rwącym górskim potokiem i spłynie w dół. Dzisiejsza Polska musi zmobilizować cały swój stan posiadania w kraju i zagranicą; w szczególności musi zdobyć kilkomilionową Polonię zagraniczną, nie tylko po to, by zasilić nią kraj, ale i po to, by mieć w niej oparcie i gotowość do wspólnego pochodu wzwyż. Nie wątpię, że ją zdobędziemy i że zwyciężymy. Zwyciężymy choćby dlatego, że przyszliśmy jako bojownicy o nową rzeczywistość, dlatego, że jesteśmy rzecznikami sprawiedliwości społecznej.</u> | |
| 891 | + <u xml:id="u-70.24" who="#PoselobBarcikowski">Polityka zagraniczna naszego Rządu idzie właśnie po tej drodze i dlatego należy się jej gorące poparcie. Chcemy nie mocarstwowej, skłóconej ze wszystkimi sąsiadami Polski, ale Polski postępowej, Polski zaspokajającej wszelkie fizyczne i duchowe potrzeby swego obywatela, chcemy Polski szczęśliwej i żyjącej w pokoju z innymi narodami.</u> | |
| 892 | + <u xml:id="u-70.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 893 | + </div> | |
| 894 | + <div xml:id="div-71"> | |
| 895 | + <u xml:id="u-71.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nikt więcej do głosu się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Był odczytany i zreferowany układ handlowy ze Związkiem Radzieckim oraz ustawa ratyfikacyjna. Proszę Posłów, którzy są za projektem ustawy ratyfikacyjnej o podniesienie ręki. Czy jest kto przeciw projektowi ustawy?</u> | |
| 896 | + <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Nikt.) Czy ktoś wstrzymuje się od głosowania? (Nikt.)</u> | |
| 897 | + <u xml:id="u-71.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa ratyfikacyjna została jednomyślnie przyjęta, a tym samym układ handlowy ze Związkiem Radzieckim został jednomyślnie ratyfikowany.</u> | |
| 898 | + <u xml:id="u-71.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Przystępujemy do następnego punktu 7 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Prawnicze, w sprawie zatwierdzenia dekretów Rządu Tymczasowego R. P.</u> | |
| 899 | + <u xml:id="u-71.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma sprawozdawca poseł ob. Szuldenfrei.</u> | |
| 900 | + </div> | |
| 901 | + <div xml:id="div-72"> | |
| 902 | + <u xml:id="u-72.0" who="#PoselobSzuldenfrei">Wysoka Izbo! Ustawa z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy nadała Rządowi prawo do wydawania dekretów. Na zasadzie przepisów tej ustawy Rząd uchwalił w okresie między 7 a obecną sesją Krajowej Rady Narodowej 14 dekretów. Wszystkie te dekrety zostały zatwierdzone przez Prezydium Krajowej Rady Narodowe, i ogłoszone w Nr. 18 i 21 Dziennika Ustaw. Prezydium Krajowej Rady Narodowe, przedłożyło te dekrety do zatwierdzenia na obecnym plenarnym posiedzeniu. Komisja Prawnicza rozpatrzyła te dekrety i uznała, że treść ich nie nasuwa żadnych zastrzeżeń.</u> | |
| 903 | + <u xml:id="u-72.1" who="#PoselobSzuldenfrei">Wobec tego jako sprawozdawca Komisji Prawniczej wnoszę: Wysoka Rada raczy zatwierdzić wszystkie dekrety, które są ogłoszone w Nr. 18 i 21 Dziennika Ustaw.</u> | |
| 904 | + <u xml:id="u-72.2" who="#PoselobSzuldenfrei">Dekrety te są następujące</u> | |
| 905 | + <u xml:id="u-72.3" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 906 | + <u xml:id="u-72.4" who="#PoselobSzuldenfrei">1)dekret z dnia 7 maja 1945 r. o upaństwowieniu Muzeum Narodowego w Warszawie, 2)dekret z dnia 7 maja 1945 r. o przedłużeniu moratorium lokalowego dla spółdzielni.</u> | |
| 907 | + <u xml:id="u-72.5" who="#PoselobSzuldenfrei">3)dekret z dnia 7 maja 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Polskie Biuro Podróży — „Orbis”, 4)dekret z dnia 7 maja 1945 r. o częściowej zmianie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 października 1944 r. o utworzeniu Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, 5)dekret z dnia 8 maja 1945 r. o ustanowieniu narodowego Święta Zwycięstwa i Wolności, 6)dekret z dnia 16 maja 1945 r. w sprawie zmiany art. 16 ustawy z dnia 18 grudnia 1919 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu, 7)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Politechniki Śląskiej, 8)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Uniwersytetu Łódzkiego, 9)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Politechniki Łódzkiej, 10)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o przekształceniu Politechniki Gdańskiej w polską państwową szkołę akademicką, 11)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu wstępnego roku studiów w szkołach wyższych, 12)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Ministerstwa Odbudowy, 13)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o odbudowie m. st. Warszawy, 14)dekret z dnia 24 maja 1945 r. o uchyleniu ustawy z dnia 31 marca 1925 r. o języku urzędowym sądów, urzędów prokuratorskich i notariuszy w okręgach sądów apelacyjnych w Poznaniu i Toruniu (Dz. U. R. P. Nr. 32, poz. 226) oraz ustawy z dnia 7 sierpnia 1937 r. o rozciągnięciu tejże ustawy na obszar sądu okręgowego w Katowicach (Dz. U. R. P. Nr 60, poz. 473).</u> | |
| 908 | + <u xml:id="u-72.6" who="#PoselobSzuldenfrei">Wnoszę o zatwierdzenie wszystkich tych dekretów</u> | |
| 909 | + </div> | |
| 910 | + <div xml:id="div-73"> | |
| 911 | + <u xml:id="u-73.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy kto z posłów chciałby zabrać głos do referatu sprawozdawcy Komisji Prawniczej i Regulaminowej w sprawie zatwierdzenia 14 dekretów ogłoszonych w Dzienniku Ustaw Nr 18 i 21? Nikt do głosu się nie zgłasza.</u> | |
| 912 | + <u xml:id="u-73.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Przystępujemy do głosowania. Kto jest za propozycją sprawozdawcy Komisji Prawniczej i Regulaminowe, zatwierdzenia 14 dekretów ogłoszonych w Dzienniku Ustaw Nr 18 i 21, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Czy jest ktoś przeciwny?</u> | |
| 913 | + <u xml:id="u-73.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 914 | + <u xml:id="u-73.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy jest ktoś wstrzymujący się od głosowania? (Nikt.)* Wobec tego stwierdzam, że jednomyślnie uchwaliliśmy zatwierdzenie dekretów.</u> | |
| 915 | + <u xml:id="u-73.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy jest obecny na sali ob. Bertold?</u> | |
| 916 | + <u xml:id="u-73.5" who="#komentarz">(Glos: Jest.)</u> | |
| 917 | + <u xml:id="u-73.6" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wobec tego proszę posła ob. Bertolda o złożenie sprawozdania w imieniu Komisji Rolnej o projekcie ustawy o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich.</u> | |
| 918 | + </div> | |
| 919 | + <div xml:id="div-74"> | |
| 920 | + <u xml:id="u-74.0" who="#PoselobBerlold">Wysoka Rado! Jak już w swoim poprzednim przemówieniu zaznaczyłem, straty, jakie ponieśliśmy w pogłowiu zwierzęcym, podcinają całkowicie aprowizację kraju, podcinają całkowicie gospodarkę narodową.</u> | |
| 921 | + <u xml:id="u-74.1" who="#PoselobBerlold">Dla orientacji podam następujące cyfry:</u> | |
| 922 | + <u xml:id="u-74.2" who="#PoselobBerlold">Do wojny na terenach naszych posiadaliśmy 10.554.000 sztuk bydła, w tym 7.237.000 sztuk krów. Obecnie posiadamy 2.800.000 sztuk bydła, w tym 1.900.000 sztuk krów. Jest to stan katastrofalny. Jeżeli stan ten w dalszym ciągu będzie szedł ku dołowi, co przewidujemy, to dojdziemy do stanu prawie zerowego. Dla orientacji podam drugą cyfrę. Do wojny mieliśmy 7.696.000 sztuk trzody chlewnej, w tym 3.591.000 sztuk powyżej 6 miesięcy. Obecnie mamy aproksymatywną cyfrę 1.200.000 sztuk trzody chlewnej, w tym 560.000 powyżej 6 miesięcy.</u> | |
| 923 | + <u xml:id="u-74.3" who="#PoselobBerlold">Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że za stan normalny uważa się, że od cyfry 2.800.000 sztuk przyrost przynosi mniej więcej 1.300.000 sztuk cieląt, to przy obliczeniu dokładnym, wraz z procentem składanym, dojdziemy do wniosku, że stan naszego pogłowia bydła rogatego uzupełnimy do stanu przedwojennego dopiero za lat 10, i to dopiero jeżeli przyjmiemy, że ani jedna jałówka nie pójdzie na rzeź, zaledwie 10% krów i 3% młodzieży zostanie zbrakowane i oddane na rzeź.</u> | |
| 924 | + <u xml:id="u-74.4" who="#PoselobBerlold">Jeżeli chodzi o stan trzody chlewnej, to wobec szybszej rozrodczości musimy stwierdzić, że stan trzody chlewnej możemy uzupełnić w ciągu 41/2 lat, i to znowu o ile wyjdzie zakaz uboju sztuk poniżej 80 kg wagi i macior poniżej 2% lat.</u> | |
| 925 | + <u xml:id="u-74.5" who="#PoselobBerlold">W związku z tym, na wniosek Stronnictwa Ludowego, został przedłożony Wysokiej Radzie projekt ustawy o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich. Projekt powyższy został z poprawkami zaakceptowany przez Komisję Rolną i proszę Wysoką Radę o uchwalenie powyższego projektu według brzmienia następującego</u> | |
| 926 | + <u xml:id="u-74.6" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 927 | + <u xml:id="u-74.7" who="#PoselobBerlold">„Ustawa z dnia 23 lipca 1945 r. o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich Art. 1.</u> | |
| 928 | + <u xml:id="u-74.8" who="#PoselobBerlold">Zakazuje się uboju zarówno dla celów przemysłowo-aprowizacyjnych, jak również dla celów własnego gospodarstwa domowego:</u> | |
| 929 | + <u xml:id="u-74.9" who="#PoselobBerlold">1)krów, buhai, koni, owiec i trzody chlewnej zapisanych do ksiąg hodowlanych, 2)przychówku pochodzącego od zwierząt wymienionych w ust. 1 niniejszego artykułu, 3)krów poniżej lat 10 i przychówku płci żeńskiej, 4)buhai i knurów zakwalifikowanych przez Hodowlane Komisje Kwalifikacyjne, 5)świń poniżej 80 kg żywej wagi oraz macior w wieku poniżej lat 2%, 6)owiec-matek w wieku poniżej lat 4 oraz przychówku płci żeńskiej.</u> | |
| 930 | + <u xml:id="u-74.10" who="#PoselobBerlold">Art. 2.</u> | |
| 931 | + <u xml:id="u-74.11" who="#PoselobBerlold">Spod działania art. 1 niniejszej ustawy są wyłączone:</u> | |
| 932 | + <u xml:id="u-74.12" who="#PoselobBerlold">1)zwierzęta nie nadające się do chowu wybrakowane na podstawie orzeczeń Powiatowych Biur Rolnych z udziałem przedstawiciela Związku Samopomocy Chłopskiej;</u> | |
| 933 | + <u xml:id="u-74.13" who="#PoselobBerlold">2)zwierzęta podlegające ubojowi z konieczności w rozumieniu art. 2 lit. c), pkt. 1 i 2 Rozporządzenia Prezydenta R. P. z dnia 22 marca 1928 r. o badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa (Dz. U.R.P. Nr. 38, poz. 361) oraz zwierzęta podlegające zabiciu z urzędu w myśl Rozporządzenia Prezydenta R. P. z dnia 22 sierpnia 1927 r. o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych (Dz. U. R. P. Nr. 77, poz. 176). Art. 3.</u> | |
| 934 | + <u xml:id="u-74.14" who="#PoselobBerlold">1)Właściciele zwierząt wymienionych w art. 1, podlegających zakazowi uboju mogą je odsprzedawać do hodowli innym rolnikom za pośrednictwem Powiatowych Biur Rolnych w porozumieniu z Powiatowym Związkiem Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 935 | + <u xml:id="u-74.15" who="#PoselobBerlold">2)Sprzedaż zwierząt zapisanych do ksiąg hodowlanych, w sposób wyżej ustalony zwalnia pierwszego właściciela — sprzedawcę od świadczeń rzeczowych mięsa w wysokości wagi sprzedanej sztuki.</u> | |
| 936 | + <u xml:id="u-74.16" who="#PoselobBerlold">Art. 4.</u> | |
| 937 | + <u xml:id="u-74.17" who="#PoselobBerlold">Rozporządzenie wykonawcze Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych wydane w porozumieniu z Ministrem Aprowizacji i Handlu ustali:</u> | |
| 938 | + <u xml:id="u-74.18" who="#PoselobBerlold">1)sposób i warunki nabywania przez rolników zwierząt wymienionych w art. 1 niniejszej ustawy;</u> | |
| 939 | + <u xml:id="u-74.19" who="#PoselobBerlold">2)sposób i kryteria oceny zwierząt nie nadających się do chowu;</u> | |
| 940 | + <u xml:id="u-74.20" who="#PoselobBerlold">3)sposób i tryb kontroli wypadków uboju z konieczności i zabicia z urzędu;</u> | |
| 941 | + <u xml:id="u-74.21" who="#PoselobBerlold">4)sposób zamiany obowiązkowych świadczeń rzeczowych mięsa na mleko i tłuszcze roślinne.</u> | |
| 942 | + <u xml:id="u-74.22" who="#PoselobBerlold">Art. 5.</u> | |
| 943 | + <u xml:id="u-74.23" who="#PoselobBerlold">1)Winni naruszenia przepisów niniejszej ustawy lub rozporządzeń na jego podstawie wydanych podlegają karze aresztu do 6 miesięcy albo grzywnie do wysokości 50.000 zł, lub obydwu tym karom łącznie;</u> | |
| 944 | + <u xml:id="u-74.24" who="#PoselobBerlold">2)Do orzekania przestępstw przewidzianych w ust. 1 niniejszego artykułu właściwe są władze administracji publicznej I instancji;</u> | |
| 945 | + <u xml:id="u-74.25" who="#PoselobBerlold">3) Władza orzekająca zarządza równocześnie konfiskatę mięsa i przetworów na rzecz obowiązkowych świadczeń rzeczowych.</u> | |
| 946 | + <u xml:id="u-74.26" who="#PoselobBerlold">Art. 6.</u> | |
| 947 | + <u xml:id="u-74.27" who="#PoselobBerlold">Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrom: Rolnictwa i Reform Rolnych, Aprowizacji i Handlu i Administracji Publicznej.</u> | |
| 948 | + <u xml:id="u-74.28" who="#PoselobBerlold">Art. 7.</u> | |
| 949 | + <u xml:id="u-74.29" who="#PoselobBerlold">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 950 | + <u xml:id="u-74.30" who="#PoselobBerlold">Chciałbym jeszcze dodatkowo wyjaśnić, że ustawa powyższa w niczym nie naruszy w tej chwili obecnych świadczeń rzeczowych mięsa, ponieważ według dokładnych obliczeń, jeżeli przyjmiemy tylko 7% zbrakowanych krów, to wyniesie to ilość 26.600 ton mięsa. Jeżeli przyjmiemy 3% zbrakowanej młodzieży po 120 kg wagi, to wyniesie to 3.240 ton mięsa. 500.000 sztuk cieląt płci męskiej wyniesie 10.000 ton mięsa. 1.200.000 sztuk trzody chlewnej da 72.000 ton mięsa. Łącznie daje nam to 111.840 ton mięsa.</u> | |
| 951 | + <u xml:id="u-74.31" who="#PoselobBerlold">Zapotrzebowanie zaś Ministerstwa Aprowizacji w te, chwili wynosi: dla 1.400.000 pracowników I kategorii po 24 kg mięsa rocznie — 33.600 ton; dla 440.000 pracowników II kategorii po 18 kg mięsa rocznie — 7.920 ton; dla 3,150.000 rodzin pracowników I kategorii po 12 kg mięsa rocznie — 37.800 ton i około 30.000 ton zapotrzebowania wojska. Łącznie wynosi to 109.320 ton. Z obliczeń tych wynika zatem jeszcze malutka nadwyżka mięsa.</u> | |
| 952 | + <u xml:id="u-74.32" who="#PoselobBerlold">Wobec powyższego w imię ochrony naszej gospodarki hodowlane, proszę Wysoką Radę o uchwalenie zreferowane, ustawy.</u> | |
| 953 | + <u xml:id="u-74.33" who="#komentarz">(Oklaski,)</u> | |
| 954 | + </div> | |
| 955 | + <div xml:id="div-75"> | |
| 956 | + <u xml:id="u-75.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem posła ob. Bertolda w sprawie ustawy o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich. Czy chce ktoś zabrać głos w sprawie tego projektu? Nikt, wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 957 | + <u xml:id="u-75.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto jest za projektem ustawy według brzmienia zreferowanego przez sprawozdawcę posła ob. Bertolda, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Czy jest ktoś przeciw?</u> | |
| 958 | + <u xml:id="u-75.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 959 | + <u xml:id="u-75.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy ktoś wstrzymuje się od głosowania (Nikt.)* Stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u> | |
| 960 | + <u xml:id="u-75.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Następnie jako sprawozdawca Komisji Oświatowej o wniosku posła Żółkiewskiego w sprawie świadczeń na rzecz szkoły, ucznia i nauczyciela ma głos poseł ob. Zygler.</u> | |
| 961 | + </div> | |
| 962 | + <div xml:id="div-76"> | |
| 963 | + <u xml:id="u-76.0" who="#PoselobZygler">Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Oświatowej o wniosku posła Stefana Żółkiewskiego w sprawie świadczeń na rzecz szkoły, ucznia i nauczyciela.</u> | |
| 964 | + <u xml:id="u-76.1" who="#PoselobZygler">Uzasadnienie do tego wniosku brzmi następująco :</u> | |
| 965 | + <u xml:id="u-76.2" who="#PoselobZygler">Konieczność dźwignięcia oświaty polskiej po barbarzyńskich ciosach okupanta zmusza całe społeczeństwo do szczególnego wysiłku i ofiar. Aby przyśpieszyć proces odbudowy polskiego szkolnictwa, aby uczynić je w pełni odpowiadającym wymogom szkoły demokratycznej, trzeba współdziałania całego społeczeństwa. Tylko zbiorowym wysiłkiem całego narodu osiągniemy rehabilitację poniżonego przez porządek sanacyjny i faszyzm zawodu nauczycielskiego, tylko zbiorowym wysiłkiem zbudujemy szkołę demokratyczną, poza murami której nie znajdzie się ani jedno dziecko w wieku szkolnym, tylko zbiorowym wysiłkiem otworzymy szeroko bramy szkół akademickich przed młodzieżą chłopską i robotniczą.</u> | |
| 966 | + <u xml:id="u-76.3" who="#PoselobZygler">Po rozważeniu powyższego wniosku na posiedzeniu w dniu 20 lipca 1945 r. komisja wnosi:</u> | |
| 967 | + <u xml:id="u-76.4" who="#PoselobZygler">Wysoka Rada uchwalić raczy załączone rezolucje :</u> | |
| 968 | + <u xml:id="u-76.5" who="#PoselobZygler">Rezolucja I: — „Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd:</u> | |
| 969 | + <u xml:id="u-76.6" who="#PoselobZygler">1)do określenia w drodze ustawowe, obowiązku świadczeń rzeczowych i szarwarkowych samorządu na rzecz szkoły i nauczyciela w wysokości, zapewniającej mu i jego rodzinie utrzymanie, 2)do wstawienia w budżetach samorządów gminnych, miejskich, powiatowych i wojewódzkich kwot na budowę, remonty, konserwację i wyposażenie szkół oraz na stypendia dla niezamożnych uczniów szkół średnich i wyższych.” Rezolucja II: — „Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Aprowizacji i Handlu do określenia wysokości zaopatrzenia nauczycieli — przede wszystkim w wielkich miastach — w materiały pierwszej potrzeby.” Obie rezolucje przedkładam Wysokie, Radzie do zatwierdzenia.</u> | |
| 970 | + </div> | |
| 971 | + <div xml:id="div-77"> | |
| 972 | + <u xml:id="u-77.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy kto chce zabrać głos do sprawozdania posła Zyglera i wniesionych rezolucyj w sprawie świadczeń na rzecz szkoły, ucznia i nauczyciela? Nie widzę kandydatów. Wobec tego przystępujemy do głosowania rezolucyj komisji w sprawie świadczeń na rzecz szkoły, ucznia i nauczyciela według referatu posła Zyglera. Kto jest za tymi rezolucjami, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Czy jest ktoś przeciw? *(Nikł.) Czy ktoś wstrzymuje się od głosowania?</u> | |
| 973 | + <u xml:id="u-77.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 974 | + <u xml:id="u-77.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Rezolucje Komisji Oświatowej uważam za przyjęte.</u> | |
| 975 | + <u xml:id="u-77.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy jest posłanka Świętochowska?</u> | |
| 976 | + <u xml:id="u-77.4" who="#komentarz">(Nie ma.)</u> | |
| 977 | + <u xml:id="u-77.5" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł Kliszko jako sprawozdawca Komisji Prawniczej i Regulaminowej o projekcie ustawy o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> | |
| 978 | + </div> | |
| 979 | + <div xml:id="div-78"> | |
| 980 | + <u xml:id="u-78.0" who="#PoselobKliszko">Wysoka Izbo! Z ramienia Komisji Prawniczej i Regulaminowej mam zaszczyt zreferować projekt ustawy o zasiłkach i pomocy dla osób, pozostałych po bojownikach poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> | |
| 981 | + <u xml:id="u-78.1" who="#PoselobKliszko">Zagadnienie pomocy dla tych rodzin jest zagadnieniem, na którego rozwiązanie czekamy już od kilku miesięcy. Wiemy przecież, że polski robotnik, polski chłop i polski inteligent pierwsi stanęli do organizowania czynnej, zbrojnej walki z najeźdźcą hitlerowskim, że w tej walce brali najczynniejszy udział i w walce tej ponieśli największe ofiary. Wiemy również i to, że rodziny tych bojowników żyją dziś nieraz w wielkiej nędzy i znikąd nie otrzymują żadnej pomocy. Wiemy wreszcie i to, że ta część ludności jest najmocniej związana z obozem demokracji polskiej. Chociaż Państwo Polskie, Rząd polski boryka się z poważnymi trudnościami gospodarczymi, to jednak muszą się znaleźć środki finansowe, aby przyjść już dziś z konkretną pomocą dla rodzin po poległych bojownikach w walce z hitleryzmem. Dlatego też nasz klub poselski Polskiej Partii Robotniczej wystąpił na poprzedniej sesji Krajowej Rady Narodowej z projektem ustawy w tej sprawie i pragnie, aby ta ustawa dziś na obecne, sesji została uchwalona w trybie skróconym.</u> | |
| 982 | + <u xml:id="u-78.2" who="#PoselobKliszko">W druku nr 11 należy poczynić pewne sprostowania. Mianowicie w art. 10 należy skreślić umieszczone omyłkowo wyrazy: — „i Główne, Komisji Kwalifikacyjnej”, w art. 11 zaś — końcowe wyrazy: — „oraz Rolnictwa i Reform Rolnych”.</u> | |
| 983 | + <u xml:id="u-78.3" who="#PoselobKliszko">Z tymi poprawkami tekst ustawy brzmi w sposób następujący</u> | |
| 984 | + <u xml:id="u-78.4" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 985 | + <u xml:id="u-78.5" who="#PoselobKliszko">„Ustawa o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> | |
| 986 | + <u xml:id="u-78.6" who="#PoselobKliszko">Art 1.</u> | |
| 987 | + <u xml:id="u-78.7" who="#PoselobKliszko">Prawo do zasiłków i pomocy służy osobom pozostałym po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego, którzy ponieśli śmierć w związku z walką o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> | |
| 988 | + <u xml:id="u-78.8" who="#PoselobKliszko">Art. 2.</u> | |
| 989 | + <u xml:id="u-78.9" who="#PoselobKliszko">Za osoby uprawnione do zasiłków i pomocy (art. 1) uważa się:</u> | |
| 990 | + <u xml:id="u-78.10" who="#PoselobKliszko">a)żonę bez względu na to, czy związek małżeński zawarty był formą prawem przepisaną, b)dzieci ślubne, uprawnione, uznane, przysposobione oraz nieślubne i pasierbów — do 18 roku życia, a jeżeli kształcą się w szkołach średnich, wyższych lub zawodowych — do 25 roku życia, c)inne osoby, niezdolne do pracy, które pozostawały na wyłącznym utrzymaniu uczestnika ruchu podziemnego lub partyzanckiego.</u> | |
| 991 | + <u xml:id="u-78.11" who="#PoselobKliszko">Art. 3.</u> | |
| 992 | + <u xml:id="u-78.12" who="#PoselobKliszko">Wyłączone są od korzystania z uprawnień, objętych niniejszą ustawą, osoby skazane po dniu 22 lipca 1944 r. prawomocnym wyrokiem na karę dodatkową utraty praw publicznych lub utratę obywatelskich praw honorowych.</u> | |
| 993 | + <u xml:id="u-78.13" who="#PoselobKliszko">Art. 4.</u> | |
| 994 | + <u xml:id="u-78.14" who="#PoselobKliszko">(1)Osobom wymienionym w art. 2 lit. a) służy prawo do zasiłków w wysokości 60% uposażenia urzędnika państwowego X kategorii służbowej.</u> | |
| 995 | + <u xml:id="u-78.15" who="#PoselobKliszko">(2)Osobom, wymienionym w art. 2 lit. b) i c) służy prawo do zasiłków w wysokości 40% uposażenia urzędnika państwowego X kategorii służbowej.</u> | |
| 996 | + <u xml:id="u-78.16" who="#PoselobKliszko">(3)Łączna kwota zasiłków przypadających osobom, pozostałym po poszczególnym uczestniku ruchu podziemnego lub partyzanckiego, nie może przekraczać podwójnego uposażenia urzędnika państwowego X kategorii. W tym wypadku osoby wymienione w art. 2 punkt a), b) mają pierwszeństwo przed innymi członkami rodziny, rodzice zaś — przed osobami, wymienionymi w art.</u> | |
| 997 | + <u xml:id="u-78.17" who="#komentarz">2</u> | |
| 998 | + <u xml:id="u-78.18" who="#PoselobKliszko">lit. c).</u> | |
| 999 | + <u xml:id="u-78.19" who="#PoselobKliszko">Art. 5.</u> | |
| 1000 | + <u xml:id="u-78.20" who="#PoselobKliszko">(1) Jeżeli osoba uprawniona do zasiłków uzyska środki zapewniające jej egzystencję, prawo do zasiłków zawiesza się na czas posiadania tych środków.</u> | |
| 1001 | + <u xml:id="u-78.21" who="#PoselobKliszko">(2) Kwoty, nienależnie pobrane tytułem zasiłków, podlegają zwrotowi bez względu na to, czy miało miejsce świadome wprowadzenie władzy w błąd.</u> | |
| 1002 | + <u xml:id="u-78.22" who="#PoselobKliszko">Art. 6.</u> | |
| 1003 | + <u xml:id="u-78.23" who="#PoselobKliszko">Zasiłki, pobierane na zasadzie niniejszej ustawy, są wolne od podatków i nie podlegają zajęciu w drodze egzekucji z wyjątkiem ustawowych roszczeń alimentacyjnych na rzecz wstępnych i zstępnych.</u> | |
| 1004 | + <u xml:id="u-78.24" who="#PoselobKliszko">Art. 7.</u> | |
| 1005 | + <u xml:id="u-78.25" who="#PoselobKliszko">Osoby pozostałe po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego (art. 2) korzystają z następującej pomocy:</u> | |
| 1006 | + <u xml:id="u-78.26" who="#PoselobKliszko">a)otrzymują zaopatrzenie żywnościowe według norm przewidzianych dla członków rodzin urzędników państwowych;</u> | |
| 1007 | + <u xml:id="u-78.27" who="#PoselobKliszko">b)służy im prawo pierwszeństwa przy równych kwalifikacjach w przyjmowaniu do pracy, w otrzymywaniu koncesyj, przydziałów mieszkaniowych, stypendiów, w przyjmowaniu do zakładów naukowych, burs i zakładów leczniczych;</u> | |
| 1008 | + <u xml:id="u-78.28" who="#PoselobKliszko">c)otrzymują bezpłatną pomoc lekarską na koszt Państwa w Ubezpieczalniach Społecznych oraz w państwowych i samorządowych zakładach leczniczych;</u> | |
| 1009 | + <u xml:id="u-78.29" who="#PoselobKliszko">d)przy osiedlaniu na ziemiach zachodnich — korzystają z wszelkich ulg i udogodnień, jakie służą rodzinom żołnierzy Wojska Polskiego.</u> | |
| 1010 | + <u xml:id="u-78.30" who="#PoselobKliszko">Art. d.</u> | |
| 1011 | + <u xml:id="u-78.31" who="#PoselobKliszko">(1)Prawo do zasiłków i pomocy w zakresie przewidzianym niniejszą ustawą ustala na wniosek komisyj kwalifikacyjnych urzędujących przy Powiatowych Radach Narodowych — Wojewódzka Komisja Kwalifikacyjna urzędująca przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej.</u> | |
| 1012 | + <u xml:id="u-78.32" who="#PoselobKliszko">(2)Od orzeczeń Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej służy odwołanie do Głównej Komisji Kwalifikacyjnej urzędującej przy Krajowej Radzie Narodowej.</u> | |
| 1013 | + <u xml:id="u-78.33" who="#PoselobKliszko">(3)Główną Komisję Kwalifikacyjną powoła Prezydium Krajowej Rady Narodowej, która ustali skład i tryb postępowania.</u> | |
| 1014 | + <u xml:id="u-78.34" who="#PoselobKliszko">Art. 9.</u> | |
| 1015 | + <u xml:id="u-78.35" who="#PoselobKliszko">Osobom pozostałym po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego (art. 2) szczególnie zasłużonych w walkach o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego Główna Komisja Kwalifikacyjna może przyznać wyższe zasiłki, niż przewidziane w art. 4.</u> | |
| 1016 | + <u xml:id="u-78.36" who="#PoselobKliszko">Art. 10.</u> | |
| 1017 | + <u xml:id="u-78.37" who="#PoselobKliszko">Rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrami:</u> | |
| 1018 | + <u xml:id="u-78.38" who="#PoselobKliszko">Obrony Narodowej, Administracji Publicznej oraz Skarbu ustalą tryb postępowania w sprawie o przyznanie uprawnień do zasiłków i pomocy, skład i sposób powołania komisyj kwalifikacyjnych, a także terminy ostateczne do zgłaszania uprawnień przez osoby zainteresowane.</u> | |
| 1019 | + <u xml:id="u-78.39" who="#PoselobKliszko">Art. 11.</u> | |
| 1020 | + <u xml:id="u-78.40" who="#PoselobKliszko">Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrami: Obrony Narodowej, Administracji Publicznej, Skarbu, Zdrowia, Oświaty, Przemysłu, Aprowizacji i Handlu.</u> | |
| 1021 | + <u xml:id="u-78.41" who="#PoselobKliszko">Art. 12.</u> | |
| 1022 | + <u xml:id="u-78.42" who="#PoselobKliszko">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 1023 | + <u xml:id="u-78.43" who="#PoselobKliszko">Komisja Prawniczo-Regulaminowa wnosi: Wysoka Rada uchwalić raczy zreferowany projekt ustawy.</u> | |
| 1024 | + <u xml:id="u-78.44" who="#PoselobKliszko">Przewodniczący poseł ob. Szwalbe: Czy kto chce zabrać głos do ustawy o zasiłkach i pomocy dla osób pozostały po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego? (Poseł ob</u> | |
| 1025 | + <u xml:id="u-78.45" who="#komentarz">.</u> | |
| 1026 | + <u xml:id="u-78.46" who="#PoselobKliszko">Fr. Król: *Proszę o głos.)</u> | |
| 1027 | + <u xml:id="u-78.47" who="#PoselobKliszko">Głos ma poseł ob. Król Franciszek.</u> | |
| 1028 | + </div> | |
| 1029 | + <div xml:id="div-79"> | |
| 1030 | + <u xml:id="u-79.0" who="#PoselobKrolFranciszek">Proszę Obywateli! Proponuję do art. 1, który mówi: — „Prawo do zasiłków i pomocy służy osobom pozostałym po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego, którzy ponieśli śmierć w związku z walką o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego” — dodać słowa: — „oraz rodzinom osób zamordowanych w walce o utrwalenie ustroju demokratycznego”.</u> | |
| 1031 | + <u xml:id="u-79.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1032 | + </div> | |
| 1033 | + <div xml:id="div-80"> | |
| 1034 | + <u xml:id="u-80.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy jeszcze ktoś żąda głosu w sprawie tej ustawy?</u> | |
| 1035 | + <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1036 | + <u xml:id="u-80.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Proszę posła ob. Króla o zgłoszenie poprawki na piśmie.</u> | |
| 1037 | + <u xml:id="u-80.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Za chwilę przyjdzie Minister Skarbu, który chce być obecnym przy głosowaniu.</u> | |
| 1038 | + <u xml:id="u-80.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Przystępujemy więc obecnie do następnego projektu ustawy o zmianie ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych.</u> | |
| 1039 | + <u xml:id="u-80.5" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma sprawozdawca poseł ob. Kasman.</u> | |
| 1040 | + </div> | |
| 1041 | + <div xml:id="div-81"> | |
| 1042 | + <u xml:id="u-81.0" who="#PoselobKasman">Referowany przeze mnie projekt ustawy o zmianie ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych wnosi do uchwalonej na poprzedniej sesji Krajowej Rady Narodowej następujące zmiany:</u> | |
| 1043 | + <u xml:id="u-81.1" who="#PoselobKasman">Ustawa ta, jak wiadomo, dotyczy mienia pozostałego bez właściciela w rezultacie zbrodni i przestępstw dokonanych przez okupanta niemieckiego. Przewiduje ona, że osoby prawne prawa publicznego, instytucje społeczne, organizacje kulturalne i oświatowe oraz organizacje pomocy dla grup ludności szczególnie prześladowanych przez okupanta, mogą wystąpić do Głównego Urzędu Tymczasowego Zarządu Państwowego z wnioskiem o oddanie im w zarząd i użytkowanie niektórych majątków opuszczonych lub porzuconych.</u> | |
| 1044 | + <u xml:id="u-81.2" who="#PoselobKasman">Poseł Mijal wnosi projekt ustawy, żeby wśród instytucyj uprawnionych do przejęcia pod zarząd majątku porzuconego figurowały także gminy miejskie. Chodzi o to, że przy rozdziale uprawnień na sprawowanie tymczasowego zarządu nad mieniem porzuconym wynikały spory i nie wszędzie i nie zawsze gminy miejskie były traktowane jako uprawnione do przejmowania ruchomości, znajdujących się na ich terenach.</u> | |
| 1045 | + <u xml:id="u-81.3" who="#PoselobKasman">Komisja Prawniczo rozważyła ten projekt noweli, przedłożonej przez posła Mijała i przyjęła go. Projekt ten brzmi w sposób następujący</u> | |
| 1046 | + <u xml:id="u-81.4" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 1047 | + <u xml:id="u-81.5" who="#PoselobKasman">„Ustawa z dnia</u> | |
| 1048 | + <u xml:id="u-81.6" who="#komentarz">23</u> | |
| 1049 | + <u xml:id="u-81.7" who="#PoselobKasman">lipca 1945 r.</u> | |
| 1050 | + <u xml:id="u-81.8" who="#PoselobKasman">o zmianie ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych.</u> | |
| 1051 | + <u xml:id="u-81.9" who="#PoselobKasman">Art. 1.</u> | |
| 1052 | + <u xml:id="u-81.10" who="#PoselobKasman">W ustawie z dnia 6 maja 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych (Dz. U. R. P. Nr. 17 poz. 97) wprowadza się zmiany następujące:</u> | |
| 1053 | + <u xml:id="u-81.11" who="#PoselobKasman">1)w art. 13 § 1 w zdaniu pierwszym po wyrazach: — „osoby prawne prawa publicznego” dodaje się wyrazy: — „a w szczególności gminy miejskie”;</u> | |
| 1054 | + <u xml:id="u-81.12" who="#PoselobKasman">2)w art. 37 ust. 1 i w art. 38 po wyrazie — „względnie” dodaje się wyrazy: „gminy miejskie wymienione w art. 13 jak również”.</u> | |
| 1055 | + <u xml:id="u-81.13" who="#PoselobKasman">Art.</u> | |
| 1056 | + <u xml:id="u-81.14" who="#komentarz">2.</u> | |
| 1057 | + <u xml:id="u-81.15" who="#PoselobKasman">Wykonanie ustawy niniejszej porucza się Ministrom: Skarbu, Sprawiedliwości, Przemysłu, Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Aprowizacji i Handlu.</u> | |
| 1058 | + <u xml:id="u-81.16" who="#PoselobKasman">Art. 3.</u> | |
| 1059 | + <u xml:id="u-81.17" who="#PoselobKasman">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 1060 | + <u xml:id="u-81.18" who="#PoselobKasman">Zmiana polega na tym, że wstawia się wyrazy mówiące o gminach miejskich jako uprawnionych do przyjmowania pod zarząd mienia porzuconego.</u> | |
| 1061 | + </div> | |
| 1062 | + <div xml:id="div-82"> | |
| 1063 | + <u xml:id="u-82.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Czy ktoś z posłów zabierze głos do projektu ustawy o zmianie ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych? (Po chwili.) Nikt do głosu się nie zgłasza.</u> | |
| 1064 | + <u xml:id="u-82.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Jest jeszcze trzeci projekt ustawy, mianowicie o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim.</u> | |
| 1065 | + <u xml:id="u-82.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Jako sprawozdawca głos ma ob. poseł Mantel.</u> | |
| 1066 | + </div> | |
| 1067 | + <div xml:id="div-83"> | |
| 1068 | + <u xml:id="u-83.0" who="#Poselob">Mantel: Obywatele Posłowie! Przed chwilą poseł Kliszko referował projekt ustawy o opiece nad rodzinami uczestników ruchu podziemnego i partyzanckiego. Ten projekt jeszcze nie został uchwalony, ale niewątpliwie znajdzie większość na tej sali i wejdzie w życie. Wtedy nasuwa się konieczność nowelizacji ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim. Chodzi o to, że uczestnicy ruchu podziemnego i partyzanckiego, którzy zostali inwalidami, otrzymują zasiłki na zasadzie ustawy inwalidzkiej, a rodziny ich na zasadzie specjalnej ustawy, referowanej przedtem przez posła Kliszko.</u> | |
| 1069 | + <u xml:id="u-83.1" who="#Poselob">Projektowana nowela brzmi jak następuje</u> | |
| 1070 | + <u xml:id="u-83.2" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 1071 | + <u xml:id="u-83.3" who="#Poselob">„Ustawa o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim.</u> | |
| 1072 | + <u xml:id="u-83.4" who="#Poselob">Art. 1.</u> | |
| 1073 | + <u xml:id="u-83.5" who="#Poselob">W ustawie z dnia 17 marca 1932 r. o zaopatrzeniu inwalidzkim (Dz. U. R. P. Nr.</u> | |
| 1074 | + <u xml:id="u-83.6" who="#komentarz">22, poz. 131 z 1945 r.) wprowadza się następujące zmiany: w art. 2</u> | |
| 1075 | + <u xml:id="u-83.7" who="#Poselob">ust. 1 punkt d) otrzymuje brzmienie:</u> | |
| 1076 | + <u xml:id="u-83.8" who="#Poselob">„d) w oddziałach lub organizacjach niepodległościowych w toku walk orężnych przeciw państwom zaborczym i nieprzyjacielskim o niepodległość Polski po 1 sierpnia 1914 r., oraz uczestników ruchu podziemnego i partyzanckiego w walce o wyzwolenie Polski w okresie okupacji hitlerowskiej”.</u> | |
| 1077 | + <u xml:id="u-83.9" who="#Poselob">Art. 2.</u> | |
| 1078 | + <u xml:id="u-83.10" who="#Poselob">Rodziny uczestników ruchu podziemnego i partyzanckiego korzystają jedynie z uprawnień, przewidzianych w ustawie z dnia</u> | |
| 1079 | + <u xml:id="u-83.11" who="#komentarz">23</u> | |
| 1080 | + <u xml:id="u-83.12" who="#Poselob">lipca 1945 r. o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> | |
| 1081 | + <u xml:id="u-83.13" who="#Poselob">Art. 3.</u> | |
| 1082 | + <u xml:id="u-83.14" who="#Poselob">Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej i Ministrowi Skarbu w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.</u> | |
| 1083 | + <u xml:id="u-83.15" who="#Poselob">Art. 4.</u> | |
| 1084 | + <u xml:id="u-83.16" who="#Poselob">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 1085 | + <u xml:id="u-83.17" who="#Poselob">Proszę Wysoką Radę o uchwalenie zreferowanego projektu noweli o zaopatrzeniu inwalidzkim.</u> | |
| 1086 | + </div> | |
| 1087 | + <div xml:id="div-84"> | |
| 1088 | + <u xml:id="u-84.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Przystępujemy do głosowania nad projektami ustaw referowanymi przez posłów Kliszkę, Kasmana i Mantla. Są to projekty ustaw:</u> | |
| 1089 | + <u xml:id="u-84.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">1)o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego, 2)o zmianie ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych, oraz 3)o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim.</u> | |
| 1090 | + <u xml:id="u-84.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Do ustawy o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego została zgłoszona poprawka, ażeby dodać, że tej ustawie podlegają również rodziny osób zamordowanych w walkach o utrwalenie ustroju demokratycznego. Ponieważ Rząd stwierdza, że w tej sprawie wystąpi z oddzielnym projektem ustawy, więc wnioskodawca zgodził się, żeby tej poprawki nie głosować.</u> | |
| 1091 | + <u xml:id="u-84.3" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wobec tego przystępujemy do głosowania projektu ustawy o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego poległych w walce o wyzwolenie Polski od najazdu hitlerowskiego — według referatu posła ob. Kliszki.</u> | |
| 1092 | + <u xml:id="u-84.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto jest za przyjęciem ustawy według brzmienia odczytanego, zechce podnieść rękę. Kto jest przeciw?</u> | |
| 1093 | + <u xml:id="u-84.5" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1094 | + <u xml:id="u-84.6" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została uchwalona.</u> | |
| 1095 | + <u xml:id="u-84.7" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">W związku z tym jest zreferowany przez posła ob. Mantla projekt zmian w ustawie o zaopatrzeniu inwalidzkim, zawierający te same tendencje. Kto jest za tym projektem ustawy, zechce podnieść rękę. Kto jest przeciw?</u> | |
| 1096 | + <u xml:id="u-84.8" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1097 | + <u xml:id="u-84.9" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została uchwalona.</u> | |
| 1098 | + <u xml:id="u-84.10" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wreszcie ostatni projekt ustawy o majątkach opuszczonych i porzuconych. Ponieważ referent nie mógł głośno mówić, a wniosek przedstawiony był dość skomplikowanie, więc chcę wyjaśnić, że chodzi o to, żeby z uprawnień tej ustawy mogły korzystać i gminy miejskie, żeby im można było takie majątki przekazywać. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy? Kto jest przeciw?</u> | |
| 1099 | + <u xml:id="u-84.11" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1100 | + <u xml:id="u-84.12" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u> | |
| 1101 | + <u xml:id="u-84.13" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Jest jeszcze jedno sprawozdanie Komisji Oświatowe, o wniosku posła Żółkiewskiego w sprawie reformy szkolnej. Czy sprawozdawczyni Komisji Oświatowe, posłanka ob. Świętochowska jest na sali? Ponieważ sprawozdawczyni jest nieobecna, sprawa spada z porządku dziennego.</u> | |
| 1102 | + <u xml:id="u-84.14" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Zanim przejdziemy do ostatniego punktu porządku dziennego komunikuję, że przed zamknięciem posiedzenia załatwimy wszystkie sprawy porządkowe, związane z wnioskami złożonymi i dalszym tokiem prac nasze, Izby.</u> | |
| 1103 | + <u xml:id="u-84.15" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Dalej chcę zakomunikować, że sesja zamkniętą nie zostanie. Zamknięte zostanie dzisiejsze posiedzenie i zostaną uruchomione komisje. W krótkim czasie znów odbędzie się dalsze posiedzenie Izby w ramach obecnej sesji.</u> | |
| 1104 | + <u xml:id="u-84.16" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Na ostatnim punkcie porządku dziennego są sprawy organizacyjne rad narodowych; ponieważ ja je będę referował, proszę kol. Zambrowskiego o objęcie przewodnictwa.</u> | |
| 1105 | + </div> | |
| 1106 | + <div xml:id="div-85"> | |
| 1107 | + <u xml:id="u-85.0" who="#PrzewodniczacyposelobZambrowski">Udzielam głosu posłowi ob. Szwalbemu.</u> | |
| 1108 | + </div> | |
| 1109 | + <div xml:id="div-86"> | |
| 1110 | + <u xml:id="u-86.0" who="#PoselobSzwalbe">Został rozdany obywatelom posłom projekt ustawy w sprawie odwoływania posłów do Krajowe, Rady Narodowej. Treść projektu jest prosta, podam tylko krótkie uzasadnienie.</u> | |
| 1111 | + <u xml:id="u-86.1" who="#PoselobSzwalbe">Pracując w Prezydium K. R. N., często spotykaliśmy się z takim zjawiskiem, że poszczególne wojewódzkie rady narodowe występują z wnioskami o powołanie kandydatów na posłów do K. R. N., nie bacząc na to, że liczba posłów z danej rady jest już od dawna wyczerpana. Motywy tego są proste: były poseł opuścił miejsce zamieszkania, wobec czego dane, rady wojewódzkiej już nie reprezentuje, a ponieważ nakaz grzeczności nie pozwala stawiać wniosku o odwołanie, wobec tego w konsekwencji byłoby, że poszczególne województwa mają podwójną lub potrójną ilość reprezentantów w porównaniu do ustawy, która ich do tego upoważnia. Mieliśmy zresztą analogiczne przypadki w stosunku do pewnych zrzeszeń, w których także bywało, że działacz zaangażowany w instytucji zmienia zainteresowania lub jest delegowany do innej instytucji, wobec czego może się zdarzyć, że wybitna organizacja, która powinna mieć swego reprezentanta w Krajowej Radzie Narodowej, jest go pozbawiona, bo uprzedni kandydat zrzekł się mandatu. Uważaliśmy w Prezydium, że to jest niedemokratyczne i niezgodne z intencjami. Póki nie ma normalnych wyborów, intencją naszą było, żeby każdy poseł reprezentował okręg, ośrodek lub instytucję, chyba, że jest powołany z listy ogólnokrajowej czy ogólnopaństwowej, jako wybitny działacz.</u> | |
| 1112 | + <u xml:id="u-86.2" who="#PoselobSzwalbe">Wobec tego przedstawiam projekt ustawy, który brzmi</u> | |
| 1113 | + <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(czyta): „Ustawa z dnia 23</u> | |
| 1114 | + <u xml:id="u-86.4" who="#PoselobSzwalbe">lipca 1945 r.</u> | |
| 1115 | + <u xml:id="u-86.5" who="#PoselobSzwalbe">o sprawie odwoływania posłów do Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 1116 | + <u xml:id="u-86.6" who="#PoselobSzwalbe">Art. 1.</u> | |
| 1117 | + <u xml:id="u-86.7" who="#PoselobSzwalbe">1)Organizacje, zrzeszenia i terenowe rady narodowe, które delegują swych przedstawicieli do Krajowe, Rady Narodowej, stosownie do przepisów art. 4 pkt. 2, 3 i 4 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz. U. R. P. Nr, 5, poz. 22), mogą w okresach między posiedzeniami Krajowej Rady Narodowej (art. 16 § 1 i</u> | |
| 1118 | + <u xml:id="u-86.8" who="#komentarz">2</u> | |
| 1119 | + <u xml:id="u-86.9" who="#PoselobSzwalbe">ustawy z dnia 11.9.1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych) składać Prezydium Krajowej Rady Narodowej umotywowane wnioski o odwołanie lub pozbawienie mandatu delegowanych przez siebie przedstawicieli.</u> | |
| 1120 | + <u xml:id="u-86.10" who="#PoselobSzwalbe">2)Odwołanie lub pozbawienie mandatu następuje w drodze uchwały Prezydium Krajowej Rady Narodowej, o czym należy powiadomić organizacje wysyłające, celem przedstawienia innego kandydata.</u> | |
| 1121 | + <u xml:id="u-86.11" who="#PoselobSzwalbe">Art. 2.</u> | |
| 1122 | + <u xml:id="u-86.12" who="#PoselobSzwalbe">Uchwały Prezydium Krajowe, Rady Narodowe, w sprawie cofnięcia lub pozbawienia mandatu poselskiego winny być przedstawione do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu plenarnym Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 1123 | + <u xml:id="u-86.13" who="#PoselobSzwalbe">Art. 3.</u> | |
| 1124 | + <u xml:id="u-86.14" who="#PoselobSzwalbe">Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Prezydium Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 1125 | + <u xml:id="u-86.15" who="#PoselobSzwalbe">Art. 4.</u> | |
| 1126 | + <u xml:id="u-86.16" who="#PoselobSzwalbe">Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> | |
| 1127 | + <u xml:id="u-86.17" who="#PoselobSzwalbe">Sądzę, że uwzględniając motywy praktyczne, o których uprzednio wspomniałem, Wysoka Rada projekt ustawy zatwierdzi.</u> | |
| 1128 | + </div> | |
| 1129 | + <div xml:id="div-87"> | |
| 1130 | + <u xml:id="u-87.0" who="#PrzewodniczacyposelobZambrowski">Czy pragnie się kto wypowiedzieć w sprawie ustawy o prawie odwoływania posłów do Krajowej Rady Narodowej? Nikt się do głosu nie zgłasza. Poddaję projekt ustawy pod głosowanie. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy? Kto jest przeciwko?</u> | |
| 1131 | + <u xml:id="u-87.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1132 | + <u xml:id="u-87.2" who="#PrzewodniczacyposelobZambrowski">Kto się wstrzymuje od głosowania ? Trzech posłów wstrzymuje się od głosowania.</u> | |
| 1133 | + <u xml:id="u-87.3" who="#PrzewodniczacyposelobZambrowski">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta większością głosów.</u> | |
| 1134 | + </div> | |
| 1135 | + <div xml:id="div-88"> | |
| 1136 | + <u xml:id="u-88.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Proszę Kolegów! Przystępujemy teraz do zgłoszonych wniosków. Sześć wniosków zgłoszono jako wnioski nagłe. Przypominam nasz regulamin, ogłoszony w — „Monitorze Polskim”. W myśl tego regulaminu wnioski nagłe mają to pierwszeństwo przed innymi wnioskami, że mają natychmiast być rozpatrywane na komisjach i samo głosowanie jest dla Rządu wskazówką, ażeby sprawą się natychmiast zajął. Wnioski, które mają 25 podpisów, mogą być uznane za wnioski nagłe, jeżeli Izba się na to zgodzi.</u> | |
| 1137 | + <u xml:id="u-88.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Pierwszy wniosek zgłoszony przez posłów ze Związku Samopomocy Chłopskie, w sprawie wykazu resztówek wyłączonych:</u> | |
| 1138 | + <u xml:id="u-88.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd, aby najdalej do dnia 1 września 1945 r. ustalił imienny wykaz resztówek wyłączonych, przewidziany w art. 1 ust. 3 dekretu o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych na spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej.” Wniosek ponownie nie będzie dyskutowany, bo został już w dyskusji omówiony i ma 27 podpisów. Czy Izba godzi się na uznanie jego nagłości? Kto jest za tym? Kto jest przeciw nagłości?</u> | |
| 1139 | + <u xml:id="u-88.3" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1140 | + <u xml:id="u-88.4" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nagłość uchwalona.</u> | |
| 1141 | + <u xml:id="u-88.5" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Następny wniosek posłów ze Związku Samopomocy Chłopskiej w sprawie rozwiązania izb rolniczych:</u> | |
| 1142 | + <u xml:id="u-88.6" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd do przyśpieszenia opracowania dekretu o rozwiązaniu izb rolniczych, postanowionym przez Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych i przekazaniu ich zadań, nie posiadających charakteru administracji rolniczej, Związkowi Samopomocy Chłopskie, z równoczesnym uznaniem tego Związku za stowarzyszenie wyższe, użyteczności.” Kto jest za nagłością tego wniosku, zechce podnieść rękę. Kto jest przeciw? Większość jest za.</u> | |
| 1143 | + <u xml:id="u-88.7" who="#komentarz">(Głos: Większość się wstrzymuje od głosowania.)</u> | |
| 1144 | + <u xml:id="u-88.8" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Proszę mi nie pomagać. Nagłość jest uchwalona.</u> | |
| 1145 | + <u xml:id="u-88.9" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Trzeci wniosek posłów ze Związku Samopomocy Chłopskiej w sprawie uregulowania hipotek gruntów otrzymanych przez nabywców w wykonaniu reformy rolnej:</u> | |
| 1146 | + <u xml:id="u-88.10" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd, aby niezwłocznie wydał dekret o wykonaniu hipotecznym aktów nadania gruntów z parcelacji i zwolnienia od długów hipotek majątków rozparcelowanych.” Kto jest za nagłością tego wniosku, zechce podnieść rękę. Kto jest przeciw nagłości?</u> | |
| 1147 | + <u xml:id="u-88.11" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1148 | + <u xml:id="u-88.12" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nagłość uchwalona.</u> | |
| 1149 | + <u xml:id="u-88.13" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek podpisany przez posłów z PPS, PPR, Stron. Ludowego, Stron. Demokratycznego i inn. w sprawie zmiany ustawy o spółdzielniach, którym ma być nadany nowy statut.</u> | |
| 1150 | + <u xml:id="u-88.14" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto jest za nagłością tego wniosku? Dziękuje. Kto jest przeciw nagłości?</u> | |
| 1151 | + <u xml:id="u-88.15" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1152 | + <u xml:id="u-88.16" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nagłość uchwalona.</u> | |
| 1153 | + <u xml:id="u-88.17" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek Stronnictwa Demokratycznego:</u> | |
| 1154 | + <u xml:id="u-88.18" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministerstwo Sprawiedliwości do wydania dekretu dotyczącego odpowiedzialności karnej za sianie waśni pomiędzy obywatelami polskimi na skutek ich przynależności narodowej, rasowej lub religijnej.” Kto jest za nagłością tego wniosku? Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 1155 | + <u xml:id="u-88.19" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1156 | + <u xml:id="u-88.20" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nagłość uchwalona.</u> | |
| 1157 | + <u xml:id="u-88.21" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek posłów z PPS w s prawie wprowadzenia na obszarze całego Państwa jednolitych urzędów stanu cywilnego i jednolitego świeckiego prawa małżeńskiego.</u> | |
| 1158 | + <u xml:id="u-88.22" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto jest za nagłością tego wniosku? Dziękuję. Kto jest przeciw nagłości?</u> | |
| 1159 | + <u xml:id="u-88.23" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1160 | + <u xml:id="u-88.24" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Nagłość uchwalona.</u> | |
| 1161 | + <u xml:id="u-88.25" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Teraz odczytam wszystkie inne wnioski, które w myśl regulaminu odeślę do właściwych komisyj, przy czym podkreślam, że sesja obecna nie jest zamknięta. Zwołane zostaną w najbliższym czasie komisje, które wszystkie wnioski rozpatrzą i na następnym posiedzeniu, o którym posłowie zostaną zawiadomieni, sprawozdawcy komisyjni zreferują stanowisko komisyj odnośnie tych wniosków. Przede wszystkim Izba ma prawo odrzucić wniosek. Jeżeli nie będzie odrzucony, to będzie odesłany do komisji.</u> | |
| 1162 | + <u xml:id="u-88.26" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek posłów z PPS w sprawie poparcia ruchu spółdzielczego.</u> | |
| 1163 | + <u xml:id="u-88.27" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie znowelizowania ustawy o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów. Mówił o tym poseł Zawadzki. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, to będę uważał, że wniosek ten jest odesłany do Komisji Narodowościowej.</u> | |
| 1164 | + <u xml:id="u-88.28" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie przyśpieszenia tempa prac nad remontem budynków szkolnych.</u> | |
| 1165 | + <u xml:id="u-88.29" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie opracowania w terminie dwumiesięcznym statutów organizacyjnych ministerstw.</u> | |
| 1166 | + <u xml:id="u-88.30" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie wzniesienia pomnika i ufundowania muzeum pamiątek w Treblince na terenie miejsca kaźni Żydów polskich.</u> | |
| 1167 | + <u xml:id="u-88.31" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie norm zaopatrzenia dla poszczególnych grup pracowników.</u> | |
| 1168 | + <u xml:id="u-88.32" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie uposażenia pracowników samorządowych.</u> | |
| 1169 | + <u xml:id="u-88.33" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie zmiany rozporządzenia z dnia 7.V. 1945 r. o regulaminie wyborów do rady zakładowej i wyborów delegata.</u> | |
| 1170 | + <u xml:id="u-88.34" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie ustawodawstwa podatkowego dla rolnictwa.</u> | |
| 1171 | + <u xml:id="u-88.35" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie odbudowy wsi.</u> | |
| 1172 | + <u xml:id="u-88.36" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie oświaty dla dorosłych.</u> | |
| 1173 | + <u xml:id="u-88.37" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie zwrotu budynków szkolnych.</u> | |
| 1174 | + <u xml:id="u-88.38" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie wynagrodzenia nauczycieli.</u> | |
| 1175 | + <u xml:id="u-88.39" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie nauki religii w szkołach.</u> | |
| 1176 | + <u xml:id="u-88.40" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie obniżenia opłat za świadczenia samorządowych i państwowych przedsiębiorstw.</u> | |
| 1177 | + <u xml:id="u-88.41" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wniosek w sprawie reorganizacji Państwowego Urzędu Repatriacyjnego.</u> | |
| 1178 | + <u xml:id="u-88.42" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Jest jeszcze pewien wniosek, który chcę odesłać do Komisji Regulaminowej, mianowicie wniosek w sprawie Serbołużyczan na ziemiach niemieckich. Wniosek ten odeślę do Komisji Prawnicze, i Regulaminowe, ze względów formalnych, by nadać mu brzmienie, które by nie kolidowało z naszym ustawodawstwem międzynarodowym.</u> | |
| 1179 | + <u xml:id="u-88.43" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Teraz mamy przystąpić do dyskusji nad wnioskiem w sprawie gospodarki energetycznej. Dopuszczalni są dwaj mówcy: jeden za, jeden przeciw.</u> | |
| 1180 | + <u xml:id="u-88.44" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Ajnenkiel.</u> | |
| 1181 | + </div> | |
| 1182 | + <div xml:id="div-89"> | |
| 1183 | + <u xml:id="u-89.0" who="#PoselobAjnenkiel">Obywatele Posłowie! Wniosek złożony o jak najrychlejsze upaństwowienie całej gospodarki energetycznej w Polsce jest wnioskiem, uderzającym w samorządy, jest wnioskiem pozbawiającym samorządy wpływu na kształtowanie się cen i korzystanie ze źródeł energetycznych w poszczególnych miastach. Samorządy czerpią z tego źródła pewien wpływ na pokrycie budżetów, które mają obecnie cały szereg luk. Stąd sprawa wyłączenia samorządów od wpływu na gospodarkę energetyczną w kraju jest sprawą uderzającą i w ludność i w samorządy. Z drugiej strony w ten sposób dąży się do tworzenia takich zespołów, które jak kartele przedwojenne będą narzucały ceny społeczeństwu za używanie energii elektrycznej. Dlatego przemawiam przeciw wnioskowi i proszę Izbę o odrzucenie go.</u> | |
| 1184 | + <u xml:id="u-89.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1185 | + </div> | |
| 1186 | + <div xml:id="div-90"> | |
| 1187 | + <u xml:id="u-90.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto przemawia w obronie wniosku? (Nikt się nie zgłasza.) Nawet nikt z tych, którzy są podpisani na nim?</u> | |
| 1188 | + <u xml:id="u-90.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Wobec tego przystępujemy do głosowania. Kto z posłów jest za tym, aby odrzucić wniosek, nie odsyłając go do komisji? Kto jest za tym, aby wniosek odesłać do komisji? Znaczna mniejszość — wniosek upadł.</u> | |
| 1189 | + <u xml:id="u-90.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Następny wniosek w sprawie utworzenia Ministerstwa Repatriacji i Osadnictwa. Głos ma poseł ob. Dertold.</u> | |
| 1190 | + </div> | |
| 1191 | + <div xml:id="div-91"> | |
| 1192 | + <u xml:id="u-91.0" who="#PoselobBertold">Wysoka Izbo! Dużo było dzisiaj i w sobotę mówione o repatriacji. W tych wszystkich głosach, które się tu przewijały, brzmiała jedna nuta, nuta troski o bezpieczeństwo repatriantów, nuta troski o zagospodarowanie tych repatriantów, ale brak było troski o to, kto ma tę sprawę załatwić. Uważam, że sprawa repatriacji powinna pójść tym torem, którym szła dotychczas, poprzez stworzenie ruchu masowego, tylko należy nadać tym czynnikom egzekutywę nie w formie tworzenia Ministerstwa, ale w formie wyłącznie podsekretariatu stanu, tak jak jest dotychczas w Ministerstwie Administracji Publicznej, na którym ciążą i sprawy gospodarcze i sprawy bezpieczeństwa tamtych terenów.</u> | |
| 1193 | + <u xml:id="u-91.1" who="#PoselobBertold">Z tych względów wypowiadam się przeciw odesłaniu tego wniosku do komisji.</u> | |
| 1194 | + </div> | |
| 1195 | + <div xml:id="div-92"> | |
| 1196 | + <u xml:id="u-92.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto</u> | |
| 1197 | + <u xml:id="u-92.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">chce przemawiać za odesłaniem wniosku do komisji?</u> | |
| 1198 | + <u xml:id="u-92.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma poseł ob. Odorkiewicz.</u> | |
| 1199 | + </div> | |
| 1200 | + <div xml:id="div-93"> | |
| 1201 | + <u xml:id="u-93.0" who="#PoselobOdorkiewicz">Wysoka Izbo! Kwestia repatriacji i osadnictwa nie jest tak prosta, jak to przedmówca przedstawił. My mieszkając na zachodzie i jeżdżąc po terenach zachodnich, mamy możność przypatrzenia się z bliska, jak ta sprawa wygląda. Otóż tu nie wystarczy egzekutywa. Tu chodzi o planowe zorganizowanie wszystkich czynników. Tego żaden urząd o wąskim zakresie działania nie załatwi. To jest sprawa zorganizowania i zebrania nie tylko ludzi do obsadzenia na roli, w przemyśle i w miastach, ale jest to sprawa, która jeszcze wymaga przygotowania terenu.</u> | |
| 1202 | + <u xml:id="u-93.1" who="#PoselobOdorkiewicz">Żadne ministerstwo nie zajmuje się sprawą przygotowania terenu. Sam jeździłem niejednokrotnie i stwierdziłem, że ani Urząd Repatriacyjny, ani żaden inny resort nie zajmuje się tym, jak należy. Zdarzają się wypadki, że kieruje się olbrzymie transporty ludzi i ci ludzie czekają na osadzenie ich nieraz w najgorszych warunkach na zimnie i wietrze i ludzie ci tracą całą energię i zdrowie. Nie można dopuścić do tego, żeby ludzie zniechęcali się. Trzeba zachęcić ich, aby tamte ziemie obsadzali i ich polskość budowali. Tu musi być ministerstwo, które będzie miało zdecydowaną politykę, bo mało jest ziemię objąć, trzeba ją przygotować do objęcia, trzeba stworzyć warunki życia dla osadników, trzeba stworzyć dla nich warunki pracy. Tego żaden urząd nie przeprowadzi.</u> | |
| 1203 | + <u xml:id="u-93.2" who="#PoselobOdorkiewicz">Kwestia ziem zachodnich jest kwestią przyszłości Polski, bo jeżeli my tych ziem do czasu konferencji pokojowej nie zorganizujemy i nie zaludnimy, to powiedzą nam to, co powiedział Arciszewski w Londynie, że Polska nie potrzebuje tych ziem, bo nie potrafi ich zagospodarować. I dlatego uważam, że tylko Państwo może dopilnować tej sprawy, stwarzając odpowiednie ministerstwo.</u> | |
| 1204 | + <u xml:id="u-93.3" who="#PoselobOdorkiewicz">Proszę Izbę, aby wniosek w imię przyszłości Polski odesłać przynajmniej do komisji.</u> | |
| 1205 | + <u xml:id="u-93.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1206 | + </div> | |
| 1207 | + <div xml:id="div-94"> | |
| 1208 | + <u xml:id="u-94.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Kto jest za tym, aby wniosek od razu odrzucić, nie odsyłając go do komisji, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest za tym, aby odesłać wniosek do komisji ? Znaczna większość. Wniosek zostanie odesłany do Komisji Repatriacyjnej.</u> | |
| 1209 | + <u xml:id="u-94.1" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Dziękuję Obywatelom Posłom za trudy i pracę w ciągu tych paru dni. Sesja Krajowa^ ^Rady Narodowej nadal trwa i komisje będą pracowały. Życzę owocnej pracy w terenie i do prędkiego zobaczenia.</u> | |
| 1210 | + <u xml:id="u-94.2" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 1211 | + <u xml:id="u-94.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia w dniu 23 lipca o godz. 20 min. 25.)</u> | |
| 1212 | + </div> | |
| 1213 | + </body> | |
| 1214 | + </text> | |
| 1215 | + </TEI> | |
| 1216 | +</teiCorpus> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00009-01/header.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194347-krn-ppxxx-00009-01"> | |
| 3 | + <fileDesc> | |
| 4 | + <titleStmt> | |
| 5 | + <title>9 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 6 | + </titleStmt> | |
| 7 | + <publicationStmt> | |
| 8 | + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> | |
| 9 | + </publicationStmt> | |
| 10 | + <sourceDesc> | |
| 11 | + <bibl> | |
| 12 | + <title>9 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 13 | + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> | |
| 14 | + <note type="system">PRL</note> | |
| 15 | + <note type="house">Krajowa Rada Narodowa</note> | |
| 16 | + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> | |
| 17 | + <note type="sessionNo">9</note> | |
| 18 | + <note type="dayNo">1</note> | |
| 19 | + <date>1945-12-29, 30, 31, 1946-01-02 i 03</date> | |
| 20 | + </bibl> | |
| 21 | + </sourceDesc> | |
| 22 | + </fileDesc> | |
| 23 | + <profileDesc> | |
| 24 | + <particDesc> | |
| 25 | + <person xml:id="DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak" role="speaker"> | |
| 26 | + <persName>Dyrektor Biura Prezydialnego Rady Ministrów ob. Żuniak</persName> | |
| 27 | + </person> | |
| 28 | + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 29 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 30 | + </person> | |
| 31 | + <person xml:id="MarszalekobZymierski" role="speaker"> | |
| 32 | + <persName>Marszałek ob. Żymierski</persName> | |
| 33 | + </person> | |
| 34 | + <person xml:id="MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski" role="speaker"> | |
| 35 | + <persName>Minister Aprowizacji i Handlu ob. Sztachelski</persName> | |
| 36 | + </person> | |
| 37 | + <person xml:id="MinisterInformacjiiPropagandyobMatuszewski" role="speaker"> | |
| 38 | + <persName>Minister Informacji i Propagandy ob. Matuszewski</persName> | |
| 39 | + </person> | |
| 40 | + <person xml:id="MinisterSprawZagranicznychobRzymowski" role="speaker"> | |
| 41 | + <persName>Minister Spraw Zagranicznych ob. Rzymowski</persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="ObPrezydent" role="speaker"> | |
| 44 | + <persName>Ob. Prezydent</persName> | |
| 45 | + </person> | |
| 46 | + <person xml:id="Poselob" role="speaker"> | |
| 47 | + <persName>Poseł ob.</persName> | |
| 48 | + </person> | |
| 49 | + <person xml:id="PoselobAjnenkiel" role="speaker"> | |
| 50 | + <persName>Poseł ob. Ajnenkiel</persName> | |
| 51 | + </person> | |
| 52 | + <person xml:id="PoselobArczynski" role="speaker"> | |
| 53 | + <persName>Poseł ob. Arczyński</persName> | |
| 54 | + </person> | |
| 55 | + <person xml:id="PoselobBertold" role="speaker"> | |
| 56 | + <persName>Poseł ob. Bertold</persName> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="PoselobBukowski" role="speaker"> | |
| 59 | + <persName>Poseł ob. Bukowski</persName> | |
| 60 | + </person> | |
| 61 | + <person xml:id="PoselobChajn" role="speaker"> | |
| 62 | + <persName>Poseł ob. Chajn</persName> | |
| 63 | + </person> | |
| 64 | + <person xml:id="PoselobCieslak" role="speaker"> | |
| 65 | + <persName>Poseł ob. Cieślak</persName> | |
| 66 | + </person> | |
| 67 | + <person xml:id="PoselobDenisiuk" role="speaker"> | |
| 68 | + <persName>Poseł ob. Denisiuk</persName> | |
| 69 | + </person> | |
| 70 | + <person xml:id="PoselobDobrowolskiWladyslaw" role="speaker"> | |
| 71 | + <persName>Poseł ob. Dobrowolski Władysław</persName> | |
| 72 | + </person> | |
| 73 | + <person xml:id="PoselobDominko" role="speaker"> | |
| 74 | + <persName>Poseł ob. Dominko</persName> | |
| 75 | + </person> | |
| 76 | + <person xml:id="PoselobDrobner" role="speaker"> | |
| 77 | + <persName>Poseł ob. Drobner</persName> | |
| 78 | + </person> | |
| 79 | + <person xml:id="PoselobDzendzel" role="speaker"> | |
| 80 | + <persName>Poseł ob. Dzendzel</persName> | |
| 81 | + </person> | |
| 82 | + <person xml:id="PoselobFedecki" role="speaker"> | |
| 83 | + <persName>Poseł ob. Fedecki</persName> | |
| 84 | + </person> | |
| 85 | + <person xml:id="PoselobFelczak" role="speaker"> | |
| 86 | + <persName>Poseł ob. Felczak</persName> | |
| 87 | + </person> | |
| 88 | + <person xml:id="PoselobGrubecki" role="speaker"> | |
| 89 | + <persName>Poseł ob. Grubecki</persName> | |
| 90 | + </person> | |
| 91 | + <person xml:id="PoselobHaneman" role="speaker"> | |
| 92 | + <persName>Poseł ob. Haneman</persName> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="PoselobHelmanBurski" role="speaker"> | |
| 95 | + <persName>Poseł ob. Helman-Burski</persName> | |
| 96 | + </person> | |
| 97 | + <person xml:id="PoselobJagla" role="speaker"> | |
| 98 | + <persName>Poseł ob. Jagła</persName> | |
| 99 | + </person> | |
| 100 | + <person xml:id="PoselobKaminski" role="speaker"> | |
| 101 | + <persName>Poseł ob. Kamiński</persName> | |
| 102 | + </person> | |
| 103 | + <person xml:id="PoselobKlossek" role="speaker"> | |
| 104 | + <persName>Poseł ob. Kłossek</persName> | |
| 105 | + </person> | |
| 106 | + <person xml:id="PoselobKolodziejski" role="speaker"> | |
| 107 | + <persName>Poseł ob. Kołodziejski</persName> | |
| 108 | + </person> | |
| 109 | + <person xml:id="PoselobKubicki" role="speaker"> | |
| 110 | + <persName>Poseł ob. Kubicki</persName> | |
| 111 | + </person> | |
| 112 | + <person xml:id="PoselobMazur" role="speaker"> | |
| 113 | + <persName>Poseł ob. Mazur</persName> | |
| 114 | + </person> | |
| 115 | + <person xml:id="PoselobMichejda" role="speaker"> | |
| 116 | + <persName>Poseł ob. Michejda</persName> | |
| 117 | + </person> | |
| 118 | + <person xml:id="PoselobMiller" role="speaker"> | |
| 119 | + <persName>Poseł ob. Miller</persName> | |
| 120 | + </person> | |
| 121 | + <person xml:id="PoselobMotyka" role="speaker"> | |
| 122 | + <persName>Poseł ob. Motyka</persName> | |
| 123 | + </person> | |
| 124 | + <person xml:id="PoselobNadobnik" role="speaker"> | |
| 125 | + <persName>Poseł ob. Nadobnik</persName> | |
| 126 | + </person> | |
| 127 | + <person xml:id="PoselobNowak" role="speaker"> | |
| 128 | + <persName>Poseł ob. Nowak</persName> | |
| 129 | + </person> | |
| 130 | + <person xml:id="PoselobObraczka" role="speaker"> | |
| 131 | + <persName>Poseł ob. Obrączka</persName> | |
| 132 | + </person> | |
| 133 | + <person xml:id="PoselobRafalowskl" role="speaker"> | |
| 134 | + <persName>Poseł ob. Rafałowskl</persName> | |
| 135 | + </person> | |
| 136 | + <person xml:id="PoselobRogalski" role="speaker"> | |
| 137 | + <persName>Poseł ob. Rogalski</persName> | |
| 138 | + </person> | |
| 139 | + <person xml:id="PoselobSokorski" role="speaker"> | |
| 140 | + <persName>Poseł ob. Sokorski</persName> | |
| 141 | + </person> | |
| 142 | + <person xml:id="PoselobSzuldenfrei" role="speaker"> | |
| 143 | + <persName>Poseł ob. Szuldenfrei</persName> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="PoselobTolwinski" role="speaker"> | |
| 146 | + <persName>Poseł ob. Tołwiński</persName> | |
| 147 | + </person> | |
| 148 | + <person xml:id="PoselobToporkiewicz" role="speaker"> | |
| 149 | + <persName>Poseł ob. Toporkiewicz</persName> | |
| 150 | + </person> | |
| 151 | + <person xml:id="PoselobTurowski" role="speaker"> | |
| 152 | + <persName>Poseł ob. Turowski</persName> | |
| 153 | + </person> | |
| 154 | + <person xml:id="PoselobWenclik" role="speaker"> | |
| 155 | + <persName>Poseł ob. Wenclik</persName> | |
| 156 | + </person> | |
| 157 | + <person xml:id="PoselobWitkowski" role="speaker"> | |
| 158 | + <persName>Poseł ob. Witkowski</persName> | |
| 159 | + </person> | |
| 160 | + <person xml:id="PoselobWojdak" role="speaker"> | |
| 161 | + <persName>Poseł ob. Wojdak</persName> | |
| 162 | + </person> | |
| 163 | + <person xml:id="PoselobWoner" role="speaker"> | |
| 164 | + <persName>Poseł ob. Woner</persName> | |
| 165 | + </person> | |
| 166 | + <person xml:id="PoselobZajaczkowski" role="speaker"> | |
| 167 | + <persName>Poseł ob. Zajączkowski</persName> | |
| 168 | + </person> | |
| 169 | + <person xml:id="PoselobZaleski" role="speaker"> | |
| 170 | + <persName>Poseł ob. Załęski</persName> | |
| 171 | + </person> | |
| 172 | + <person xml:id="PoselobZygler" role="speaker"> | |
| 173 | + <persName>Poseł ob. Zygler</persName> | |
| 174 | + </person> | |
| 175 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski" role="speaker"> | |
| 176 | + <persName>Prezes Rady Ministrów ob. Osóbka-Morawski</persName> | |
| 177 | + </person> | |
| 178 | + <person xml:id="PrezydentobBierut" role="speaker"> | |
| 179 | + <persName>Prezydent ob. Bierut</persName> | |
| 180 | + </person> | |
| 181 | + <person xml:id="PrzewodniczacyposelobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 182 | + <persName>Przewodniczący poseł ob. Szwalbe</persName> | |
| 183 | + </person> | |
| 184 | + <person xml:id="WiceministerOdbudowyobPietrusiewicz" role="speaker"> | |
| 185 | + <persName>Wiceminister Odbudowy ob. Pietrusiewicz</persName> | |
| 186 | + </person> | |
| 187 | + <person xml:id="WiceministerOswiatyobBienkowski" role="speaker"> | |
| 188 | + <persName>Wiceminister Oświaty ob. Bieńkowski</persName> | |
| 189 | + </person> | |
| 190 | + <person xml:id="WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski" role="speaker"> | |
| 191 | + <persName>Wiceminister Spraw Zagranicznych ob. Modzelewski</persName> | |
| 192 | + </person> | |
| 193 | + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk" role="speaker"> | |
| 194 | + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów i Minister Rolnictwa i Reform Rolnych ob. Mikołajczyk</persName> | |
| 195 | + </person> | |
| 196 | + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowobGomulka" role="speaker"> | |
| 197 | + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów ob. Gomułka</persName> | |
| 198 | + </person> | |
| 199 | + <person xml:id="ZastepcaPrezydentaobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 200 | + <persName>Zastępca Prezydenta ob. Szwalbe</persName> | |
| 201 | + </person> | |
| 202 | + </particDesc> | |
| 203 | + </profileDesc> | |
| 204 | +</teiHeader> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00009-01/text_structure.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 4 | + <TEI> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml"/> | |
| 6 | + <text> | |
| 7 | + <body> | |
| 8 | + <div xml:id="div-1"> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">5 -ty dzień obrad z dn. 3 stycznia 1946 r.</u> | |
| 10 | + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> | |
| 11 | + </div> | |
| 12 | + <div xml:id="div-2"> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#PrezydentobBierut">Otwieram posiedzenie.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#PrezydentobBierut">Przystępujemy do drugiego czytania zgłoszonych wczoraj przez Komisje Przemysłową oraz Prawniczą i Regulaminową projektów ustaw:</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#PrezydentobBierut">1)o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, oraz 2)o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#PrezydentobBierut">Udzielam głosu sprawozdawcy komisji posłowi ob. Obrączce.</u> | |
| 17 | + </div> | |
| 18 | + <div xml:id="div-3"> | |
| 19 | + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselobObraczka">Wysoka Izbo! Na posiedzeniu połączonych Komisyj Przemysłowej oraz Prawniczej i Regulaminowej w dniu dzisiejszym były rozpatrywane poprawki, wniesione na wczorajszym plenarnym posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej przez Klub Poselski Stronnictwa Ludowego. Chcę wyjaśnić, że poprawki, które były zgłoszone wcześniej przez Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego, były rozpatrywane na wcześniejszym posiedzeniu komisji i w dniu dzisiejszym tych poprawek, Jako przesądzonych i odrzuconych przez komisję, nie rozpatrywaliśmy.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselobObraczka">Klub Poselski Stronnictwa Ludowego wniósł następujące poprawki i A więc przede wszystkim, Jeżeli chodzi o tytuł ustawy, proponował zmianę w tym sensie, żeby po słowach: — „ustawa o przejęciu na własność Państwa” dodać: — „i uspołecznieniu podstawowych gałęzi gospodarki narodowej”. Ta poprawka przez komisję została odrzucona.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselobObraczka">Następnie proponowana była do art. 1 poprawka, aby po słowach: „przejmuje Państwo” dodać: — „samorząd terytorialny i organizacje spółdzielcze”. Ta poprawka przez komisję została również odrzucona i art. 1 utrzymano w brzmieniu, Jakie Jest w projekcie ustawy, którą miałem zaszczyt referować wczoraj.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselobObraczka">W art. 3 Klub Poselski Stronnictwa Ludowego projektował dość duże zmiany, a mianowicie: w art. 3 ust. (1) brzmiałby: — „Państwo przejmuje na własność”, natomiast w naszym projekcie ustawy ten ustęp art. 3 brzmi: — „Państwo przejmuje na własność za odszkodowaniem”. I ta poprawka Klubu Stronnictwa Ludowego została również odrzucona i brzmienie tego ustępu zostało utrzymane Jak w projekcie, który referowałem wczoraj.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselobObraczka">Poza tym w pkcie 9) miały być następujące zmiany, mianowicie by pkt. 9) nie brzmiał tak, Jak zostało wyliczone w naszym spisie, natomiast żeby tam było zamieszczone: — „wielki i średni przemysł włókienniczy”. Jednocześnie przeniosłoby się dale, w tym samym artykule: — „cukrownie i rafinerie cukru”, po czym nastąpiłyby inne ustępy i dalsze wyszczególnienie przemysłu spożywczego.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselobObraczka">Dalej poprawka szła w tym kierunku, aby punkt 17) — „przemysł poligraficzny i drukarnie”, który ma być przejęty przez Państwo, nie był wymieniony.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselobObraczka">Następnie, Jeżeli chodzi o przemysł spożywczy, to tu proponowane były następujące poprawki: ust. (6) rozpocznie się: — „Następujące przedsiębiorstwa przemysłowe będą uspołecznione przez przekazanie, po przejęciu ich przez Państwo, terenowym spółdzielniom rolniczym lub ich związkom albo samorządowi terytorialnemu”. Tu następuje wyszczególnienie tego przemysłu spożywczego, a więc cukrownie i rafinerie cukru, gorzelnie przemysłowe, destylarnie, rafinerie spirytusu oraz fabryki wódek, browary, fabryki drożdży, młyny zbożowe, olejarnie oraz chłodnie składowe.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselobObraczka">Do przedsiębiorstw powyższych stosuję się przepisy ust. (2) i (3) niniejszego artykułu. Te poprawki Stronnictwa Ludowego nie zostały na komisji przyjęte. Artykuł został utrzymany w^1^ brzmieniu, które było referowane wczoraj przeze mnie.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselobObraczka">W art. 5 natomiast przyjęto poprawkę, idącą w tym kierunku, że zamiast słów: — „związkom samorządowym” używa się słów: — „samorządowi terytorialnemu”, a więc wszędzie w tym artykule mają być słowa: „samorząd terytorialny”.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselobObraczka">Do art. 7 zgłoszono poprawkę, aby ust. (1) miał brzmienie następujące: „Przejęcie przedsiębiorstw, wymienionych w art. 3 niniejszej ustawy, będących własnością obywateli i osób prawnych państw zaprzyjaźnionych z Polską, następuje przy zastosowaniu wzajemności na podstawie słusznego odszkodowania od Skarbu Państwa w terminie jednego roku, licząc od dnia doręczenia zawiadomienia w przedmiocie prawomocnego ustalenia wysokości przypadającego odszkodowania.” Ta poprawka została również przez komisję odrzucona.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselobObraczka">Następna poprawka dotyczy ust. (4) art. 7, który miałby otrzymać brzmienie następujące: — „Skład komisji, sposób powoływania jej członków, liczbę członków konieczną do ważności uchwał, tryb postępowania komisji oraz odwoływania się od jej orzeczeń określi rozporządzenie Rady Ministrów...” i tu dodaje się: — „przy czym większość mandatów w tych komisjach musi być zastrzeżona przedstawicielom rad narodowych, związków zawodowych i związków spółdzielni.” Ta poprawka również przez komisję została odrzucona.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselobObraczka">Odrzucono również projektowane dodanie po ust. (6) nowego ustępu (7) treści następującej: — „Przejęcie przedsiębiorstw, wymienionych w art. 3 niniejszej ustawy, będących własnością osób fizycznych i prawnych nie wymienionych w ust. (1) niniejszego artykułu, następuje bez odszkodowania.” Tę poprawkę komisja również odrzuciła.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselobObraczka">Natomiast w art. 6 dokonano następującej zmiany, że słowa: — „w ciągu najdalej 6 miesięcy” zastępuje się słowami: — „najdalej do dnia 31 grudnia 1946 r.” A więc ze zgłoszonych przez Stronnictwo Ludowe poprawek przyjęto: w art. 5 zmianę, że — „związki samorządowe” zastępuje się słowami: — „samorząd terytorialny”, oraz w art. 6 zmianę, że słowa: — „najdalej do 6 miesięcy” zastępuje się słowami: — „najdalej do dnia 31 grudnia 1946 r.” Poza tym komisja zajęła się jeszcze poprawkami, wniesionymi na posiedzeniu komisji przez klub PPS. Mianowicie w art. 11 zmienia się brzmienie: — „Ustawa niniejsza wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia” na: — „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.” Taką poprawkę wniosła komisja do projektu ustawy, którą referowałem w dniu wczorajszym.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselobObraczka">Dziś, referując te poprawki, mam zaszczyt prosić wysoką Izbę o uchwalenie projektu ustawy z poprawkami, które zostały przyjęte przez komisje.</u> | |
| 33 | + </div> | |
| 34 | + <div xml:id="div-4"> | |
| 35 | + <u xml:id="u-4.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Nadobnik.</u> | |
| 36 | + </div> | |
| 37 | + <div xml:id="div-5"> | |
| 38 | + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselobNadobnik">Dyskusja nad poprawkami, wniesionymi przez Klub Poselski PSL, nie wniosła żadnych nowych zasadniczych i rzeczowych argumentów, które mogłyby zachwiać nasze stanowisko. Wręcz przeciwnie, okazało się, że zasadnicze poglądy nasze znalazły gorące poparcie u kolegów ze Stronnictwa Ludowego, co udowodniło chyba Wysokiej Izbie, że stanowisko wsi polskiej pod tym względem jest jednolite.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselobNadobnik">Z naszą tezą wywłaszczenia bez odszkodowania nikt nie próbował polemizować rzeczowo. Było na ten temat trochę dowcipów w sensie notatki w — „Robotniku”, że chłopi są — „plus catholiques que le PPR”, ale dowcipy mają na celu wprowadzenie dobrego humoru—nie przekonują. Usiłowano też wmówić Wysokie, Izbie wbrew naszemu i kolegów z SL twierdzeniu, że chłop polski nigdy sprawą nacjonalizacji przemysłu się nie zajmował. Nie chciałbym pod tym względem zarzucać na przykład posłowi Mantlowi oczywistej nieprawdy, bo byłoby to nieuprzejmie. Złożę to raczej na karb tego, że ci panowie, którzy dzisiaj głoszą hasło. — gdy idzie o głosy w wyborach—że trzeba iść na wieś, że trzeba dla wsi dużo zrobić, nie zadali sobie przed wojną tego drobnego trudu, aby przeczytać nasz — t.j. dzisiejszego PSL i SL — program, z którego na pewno dowiedzieliby się, czego wieś żąda. Zresztą mieliśmy tego dowody, bo przecież w roku martyrologii chłopa, roku strajku rolnego — bonzowie socjalistyczni, mimo naszych próśb, nie dopuścili robotników do przyjścia chłopu z pomocą w jego walce, która była przecież wspólną walką przeciw sanacji.</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselobNadobnik">Ale nie wypominajmy sobie starych dziejów — nie czas dziś na to, aby wznawiać to, co kiedyś było. Dziś musimy najwyżej wspominać to, co nas łączyło i co mogłoby wpłynąć na jeszcze ściślejszą współpracę nad odbudową Ojczyzny.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselobNadobnik">Całą dyskusję usiłowano sprowadzić do jednej kolubryny, która miała zawalić domek zbudowany przez PSL. Twierdzono: PSL usiłuje bronić kapitalistów, bo stawia granicę 100 robotników. Czy Obywatel Minister Przemysłu myśli, że myśmy sprawę dolne, granicy stawiali nie orientując się w następstwach, Jakie to może wywołać, gdy się pójdzie po najłatwiejszej linii obrzucania nas błotem? Za tak kiepskich polityków proszę nas nie uważać. Jeżeli mimo tego wzięliśmy ten ciężar na siebie, to tylko dla dobra sprawy i rzeczowego stawiania zagadnienia. Niestety, pominięto w sposób oczywisty uzasadnienie, które podałem we wczorajszym przemówieniu. Powiedziałem, że Jesteśmy gotowi do przyjęcia każdej zmiany, która będzie uwzględniała nowe warunki wywłaszczenia bez odszkodowania, bo przy wywłaszczeniu za odszkodowaniem sprawa dolnej granicy nie byłaby tak drażliwa i ewentualne błędy popełnione wskutek zbyt uproszczonego traktowania zagadnienia nie nabrałyby tej ostrości.</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselobNadobnik">Referent ob. Minister, zamiast zająć się tą sprawą, przytoczył cyfrę 200.000 robotników, zatrudnionych w przedsiębiorstwach obejmujących od 50 do 100 robotników — która Wydaje się nam nieścisłą, bo w Roczniku Statystycznym z 1939 r. było podanych około 1997 zakładów zatrudniających od 50 do 199 robotników. Jeżeli weźmiemy nawet aż 1200 zakładów zatrudniających od 50 do 100 robotników, nie licząc już nawet tych, które odpadły na ziemiach wschodnich lub zostały przejęte przez Państwo Jako poniemieckie, to do cyfry 200 tysięcy nie dojdziemy. Nie chodzi nam jednak o wykazanie ob. Ministrowi nieścisłości. Nawet gdyby cyfra ta była prawdziwa, to jest to tylko jednym argumentem więcej, żeby przy przyjęciu dolnej granicy 50 robotników tym bardziej głosować za wywłaszczeniem bez odszkodowania, bo to dowodzi, jak wielkie będzie obciążenie, które na Państwo spada z tytułu odszkodowania. Sprawę dolnej granicy można traktować tylko łącznie ze sprawą odszkodowania i tak my ją traktujemy. Jeżeli z odszkodowaniem, to wzrasta niewspółmiernie kwota obciążająca Państwo i społeczeństwo. Jeżeli bez odszkodowania, to problem nabiera na ostrości w razie uproszczonego traktowania granicy. Ob. Minister mimo naszego wezwania do wyjaśnienia nam naszych wątpliwości w tym względzie nie dał żadnych wskazówek, czy w razie wywłaszczenia bez odszkodowania byłoby jakieś racjonalne rozwiązanie zagadnienia, które lepiej uspokoiłoby nasze obawy.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselobNadobnik">Ob. Minister wymienił dalej cały szereg przemysłów, które nie uległyby upaństwowieniu, jak fabryki skóry, garbarnie, które przecież mogłyby ulec upaństwowieniu na podstawie art. 3. ust. (4). Zresztą myśmy sprawę granicy postawili tylko jako czasową do chwili opracowania dokładniejszego projektu, z którym można by się było nie liczyć, gdybyśmy dali odszkodowanie.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselobNadobnik">Całe stanowisko ob. Ministra dowodzi tylko przyzwyczajenia do stosowania maksymy: Roma locuta causa finita. Jak pisał — „Robotnik” w numerze z 1 stycznia przed przesądzeniem sprawy przez Wysoką Radę: „Właściciele unarodowionych przedsiębiorstw wbrew pewnym sugestiom — płynącym z bardzo umiarkowanych środowisk — otrzymają sprawiedliwe odszkodowanie.” Po co się więc jeszcze bawić z prośbą tego — „enfant terrible”, jakim jest PSL, o dokładniejsze naświetlenie sprawy dolnej granicy w razie niedania odszkodowania? Łatwiej przecież dać dziecku w łeb kilkoma dowcipami i przedstawić je Jako wybitnie krnąbrne, aby wobec sąsiadów usprawiedliwić się — i będzie po krzyku. Nas to jednak nie zadowala i apelujemy do ob. Ministra, jako do referenta i eksperta tego zagadnienia, aby raczył jednak uwzględnić moment, że Wysoka Izba może uchwalić wywłaszczenie bez odszkodowania, i naświetlił sprawę dolnej granicy w tym przypadku. Być może, że ta koncepcja nas zadowoli. W przeciwnym razie będziemy musieli podtrzymywać nasz pierwotny projekt, który wprawdzie twierdzimy, że nas też nie zadowala, ale nie zamyka późniejszego upaństwowienia, jeżeli się tego okaże potrzeba w poszczególnych gałęziach przemysłu.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselobNadobnik">Poprawkę odnośnie przemysłu poligraficznego i spożywczego podtrzymujemy w całej rozciągłości, mimo stanowiska posła Żerkowskiego w tej sprawie, reprezentującego spółdzielczość, bo oprócz interesu spółdzielczości musimy uwzględnić specjalnie interesy wsi. Mimo ustalenia zasady, że resztówki mają być przekazane Związkowi Samopomocy Chłopskiej, trzeba było rok na to czekać.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselobNadobnik">Kończąc swe uwagi na temat dyskusji nad wniesionymi przez PSL poprawkami, apeluję raz jeszcze do Wysokiej Izby, aby wzięła pod uwagę stanowisko rzeczowe zajęte przez nas i rzeczowo się do niego ustosunkowała. Powtarzam raz jeszcze, że chłop polski ocenia całą ważność ustawy o nacjonalizacji przemysłu i dlatego PSL będzie głosowało za ustawą w każdym brzmieniu w imię sojuszu chłopsko-robotniczego, bo jakiekolwiek brzmienie lepsze jest niż żadne. Za ustawą będziemy głoso- wali jeszcze z tego względu, że jesteśmy zwolennikami legalizmu, a ustawa legalizuje stan faktyczny. Będziemy głosowali za ustawą, ponieważ nareszcie Jasno określa odpowiedzialność za poszczególne gałęzie przemysłu Państwa, robotników, spółdzielczości i inicjatywy prywatnej. Będziemy głosowali za ustawą, bo przyjęto poprawkę, dotyczącą spółdzielczości, a my jesteśmy spółdzielcami, pomimo że na terenie spółdzielczości tego nie chcą uznać przez zapewnienie nam odpowiedniego w jej władzach udziału.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselobNadobnik">Jeżeli mamy pewne zastrzeżenia, to ze względu na możliwość lepszego ujęcia zagadnienia, przede wszystkim o ile chodzi o wywłaszczenie bez odszkodowania. Sądzimy, że tutaj interes robotnika pokrywa się z naszym stanowiskiem, i dlatego zwracamy się do Wysokiej Rady o uwzględnienie naszych poprawek.</u> | |
| 48 | + <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 49 | + </div> | |
| 50 | + <div xml:id="div-6"> | |
| 51 | + <u xml:id="u-6.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie ustawy życzy sobie jeszcze ktoś zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-6.1" who="#ObPrezydent">Najpierw przegłosujemy wniosek mniejszości posłów: Bertolda, Mazura i Nadobnika i posłów ze Stronnictwa Ludowego, aby tytułowi ustawy nadać brzmienie: — „Ustawa o przejęciu na własność Państwa i uspołecznieniu podstawowych gałęzi gospodarki narodowej”</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Glos:</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-6.3" who="#ObPrezydent">Prosimy o głosowanie legitymacjami.)</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-6.4" who="#ObPrezydent">Proszę Obywateli Posłów, którzy są przeciw temu wnioskowi mniejszości, o podniesienie ręki z legitymacją poselską albo tymczasowym zaświadczeniem. Proszę Sekretarzy ob. Szafrańskiego i Baranowskiego o obliczenie głosów.</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-6.6" who="#ObPrezydent">Teraz kto z Obywateli Posłów Jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-6.7" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-6.8" who="#ObPrezydent">Wynik głosowania jest następujący: przeciw poprawce głosowało 176 posłów, za poprawką maksimum 62. Poprawka upadła. A zatem tytuł ustawy pozostaje bez zmiany.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-6.9" who="#ObPrezydent">Do art. 1 jest poprawka posłów ze Stronnictwa Ludowego, ażeby artykułowi temu nadać brzmienie: — „Dla planowego odbudowania gospodarki narodowej, zapewnienia Państwu suwerenności gospodarczej i podniesienia ogólnego dobrobytu przejmują: Państwo, samorząd terytorialny i organizacje spółdzielcze na własność przedsiębiorstwa na zasadach niniejsze, ustawy.” Kto z Obywateli Posłów Jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-6.10" who="#ObPrezydent">Do art. 3 są zgłoszone poprawki przez posłów ze Stronnictwa Ludowego oraz ob. ob. posłów: Bertolda, Mazura i Nadobnika. Poprawki te zmierzają do zastąpienia całego art. 3, uchwalonego przez połączone komisje, nowym tekstem.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-6.11" who="#ObPrezydent">Przegłosujemy najpierw poprawkę posłów z PSL, aby art. 3 nadać brzmienie</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-6.12" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-6.13" who="#ObPrezydent">„(1) Państwo przejmuje na własność bez odszkodowania:</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-6.14" who="#ObPrezydent">A.Przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe w następujących gałęziach gospodarki narodowej:</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-6.15" who="#ObPrezydent">1)kopalnie oraz nadania górnicze, podlegające przepisom prawa górniczego, 2)przemysł naftowy i gazu ziemnego z kopalniami, rafineriami, gazoliniarniami i innymi zakładami przetwórczymi, gazociągami oraz przemysł paliw syntetycznych, 3)przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania energii elektrycznej w celu zarobkowego zbytu albo w celu zasilenia publicznych środków komunikacji korzystających z prądu silnego, 4)przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania gazu dla celów przemysłowych i domowych, 5)zakłady wodociągowe, obejmujące więcej aniżeli teren Jednej gminy (okręgowe zakłady wodociągowe), 6)huty żelaza oraz huty metali kolorowych, 7)przedsiębiorstwa przemysłu zbrojeniowego, lotniczego oraz materiałów wybuchowych, 6) koksownie, 9) wielki i średni przemysł włókienniczy.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-6.16" who="#ObPrezydent">Rozporządzenie Rady Ministrów określi kategorie przedsiębiorstw wymienionych w punkcie 9), które przechodzą na własność Państwa.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-6.17" who="#ObPrezydent">B.Przedsiębiorstwa przemysłowe, nlewymienione pod A., Jeżeli zdolne są zatrudnić przy produkcji na Jedną zmianę więcej niż 100 pracowników.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-6.18" who="#ObPrezydent">Spód działania tego przepisu wyłącza się przedsiębiorstwa robót budowlanych oraz instalacyjnych, bez względu na ilość pracowników, którą zdolne są zatrudnić.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-6.19" who="#ObPrezydent">Rozporządzenie Rady Ministrów może podwyższyć dolną granicę 100 pracowników w przemyśle wyrobów niepowszechnego użytku bądź mało zmechanizowanym, bądź o charakterze pionierskim lub sezonowym.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-6.20" who="#ObPrezydent">C.1) Przedsiębiorstwa komunikacyjne (kolei żelaznych normalnych i wąskotorowych, kolei elektrycznych, komunikacji powietrznej), 2)przedsiębiorstwa telekomunikacyjne (telefoniczne, telegraficzne, radiowe).</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-6.21" who="#ObPrezydent">(2)Państwo Polskie zabezpiecza odszkodowania kapitałów i wkładów zagranicznych w przedsiębiorstwach wymienionych w ust.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-6.22" who="#ObPrezydent">(1). Wysokość tego odszkodowania zostanie określona odrębną ustawą na podstawie umów Rządu Polskiego z zainteresowanymi państwami.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-6.23" who="#ObPrezydent">(3)Przejęciu przez Państwo na własność nie podlegają przedsiębiorstwa, wymienione w ust. (1), jeżeli stanowią własność związków samorządowych, międzykomunalnych, spółdzielni albo związków spółdzielni.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-6.24" who="#ObPrezydent">Jeżeli własność wymienionych związków lub spółdzielni dotyczy tylko części przedsiębiorstwa, lub tylko części udziału majątkowego w nim, natenczas przejęciu na własność przez Państwo podlega tylko pozostała część.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-6.25" who="#ObPrezydent">(4)Uchwała Rady Ministrów, powzięta na wniosek zainteresowanego ministra, może wyłączyć spod działania przepisu ust. (1) poszczególne przedsiębiorstwa albo ich kategorie lub grupy.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-6.26" who="#ObPrezydent">(5)Poszczególne przedsiębiorstwa, istniejące w dniu wejścia w życie niniejsze, ustawy, a nie podpadające pod przepis ust. (1), mogą być przejęte na własność przez Państwo na zasadzie uchwały Rady Ministrów, powziętej na wniosek zainteresowanego ministra, jeśli posiadają one faktyczną wyłączność produkcji w ważnych gałęziach gospodarki narodowej; w tym samym trybie może nastąpić przejęcie na Własność przez Państwo przedsiębiorstw bankowych oraz szczególnych urządzeń magazynowych, składowych lub przeładunkowych zwłaszcza w portach lub przy drogach kolejowych i wodnych.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-6.27" who="#ObPrezydent">(6)Przepis art. 2 ust. (7) stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw przejętych na zasadzie niniejszego artykułu.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-6.28" who="#ObPrezydent">(7)Orzeczenie o przejęciu przez Państwo na własność w trybie niniejszego artykułu może nastąpić tylko do dnia 31 grudnia 1946 r.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-6.29" who="#ObPrezydent">(6) Następujące przedsiębiorstwa przemysłowe będą uspołecznione przez przekazanie— po przejęciu ich przez Państwo — terenowym spółdzielniom producentów surowca lub ich związkom spółdzielczym albo samorządom:</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-6.30" who="#ObPrezydent">1)cukrownie i rafinerie cukru, 2)gorzelnie przemysłowe, destylarnie, rafinerie spirytusu oraz fabryki wódek, 3)browary o zdolności produkcyjnej powyżej 15.000 hl rocznie, 4)fabryki drożdży, 5)młyny zbożowe o zdolności przemiałowe, powyżej 15 ton zboża na dobę, obliczone, na podstawie długości walców lub powierzchni kamieni młyńskich, 6)olejarnie o zdolności produkcyjne, powyżej 500 ton rocznie oraz wszelkie rafinerie tłuszczów jadalnych, 7)chłodnie składowe.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-6.31" who="#ObPrezydent">Do przedsiębiorstw powyższych stosują się przepisy ust. (2) i (3) niniejszego artykułu.” Tak brzmi poprawka zgłoszona przez Polskie Stronnictwo Ludowe.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-6.32" who="#ObPrezydent">Czy trzeba odczytać art. 3 w brzmieniu, proponowanym przez Rząd?</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-6.33" who="#komentarz">(Głos: Nie.)</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-6.34" who="#ObPrezydent">Nie potrzeba.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-6.35" who="#ObPrezydent">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką, zgłoszoną przez Polskie Stronnictwo Ludowe. Kto jest za poprawką, którą odczytałem?</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-6.36" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-6.37" who="#ObPrezydent">Za poprawką głosowało 45 posłów. Kto jest przeciw? Większość. Poprawka upadła.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-6.38" who="#ObPrezydent">Do art. 3 jest również poprawka, zgłoszona przez posłów ze Stronnictwa Ludowego. Poprawka ta brzmi</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-6.39" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-6.40" who="#ObPrezydent">„(1) Państwo przejmuje na własność:</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-6.41" who="#ObPrezydent">A.Przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe w następujących gałęziach gospodarki narodowe, 1)kopalnie oraz nadania górnicze, podlegające przepisom prawa górniczego, 2)przemysł naftowy i gazu ziemnego z kopalniami, rafineriami, gazoliniarniami i innymi zakładami przetwórczymi, gazociągami oraz przemysł paliw syntetycznych, 3)przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania energii elektryczne, w celu zarobkowego zbytu albo w celu zasilenia publicznych środków komunikacji, korzystających z prądu silnego, 4)przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania gazu dla celów przemysłowych i domowych, 5)zakłady wodociągowe, obejmujące więcej aniżeli teren jednej gminy (okręgowe zakłady wodociągowe), 6)huty żelaza oraz huty metali kolorowych, 7)przedsiębiorstwa przemysłu zbrojeniowego, lotniczego oraz materiałów wybuchowych, 8)koksownie, 9)przemysł wielki i średni przemysł włókienniczy.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-6.42" who="#ObPrezydent">Rozporządzenie Rady Ministrów określi kategorie przedsiębiorstw, wymienionych w pkt. 9), które przechodzą na własność Państwa.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-6.43" who="#ObPrezydent">B.Przedsiębiorstwa przemysłowe nie wymienione pod A., Jeżeli zdolne są zatrudnić przy produkcji na jedną zmianę więcej niż 50 pracowników.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-6.44" who="#ObPrezydent">Spod działania tego przepisu wyłącza się przedsiębiorstwa robót budowlanych oraz instalacyjnych, bez względu na ilość pracowników, którą zdolne są zatrudnić.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-6.45" who="#ObPrezydent">Rozporządzenie Rady Ministrów może podwyższyć dolną granicę 50 pracowników w przemyśle wyrobów niepowszechnego użytku, bądź mało zmechanizowanym, bądź o charakterze pionierskim lub sezonowym.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-6.46" who="#ObPrezydent">C.1) Przedsiębiorstwa komunikacyjne (kolei żelaznych normalnych i wąskotorowych, kolei elektrycznych, komunikacji powietrznej).</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-6.47" who="#ObPrezydent">2) Przedsiębiorstwa telekomunikacyjne (telefoniczne, telegraficzne, radiowe.) (2)Przejęciu przez Państwo na własność nie podlegają przedsiębiorstwa wymienione w ust. (1), jeżeli stanowią własność związków samorządowych, międzykomunalnych, spółdzielni albo związków spółdzielni.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-6.48" who="#ObPrezydent">Jeżeli własność wymienionych związków lub spółdzielni dotyczy tylko części przedsiębiorstwa lub tylko części udziału majątkowego w nim, natenczas przejęciu na własność przez Państwo podlega tylko pozostała część.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-6.49" who="#ObPrezydent">(3)Uchwała Rady Ministrów, powzięta na wniosek zainteresowanego ministra, może wyłączyć spod działania przepisu ust. (1) poszczególne przedsiębiorstwa albo ich kategorie lub grupy.</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-6.50" who="#ObPrezydent">(4)Poszczególne przedsiębiorstwa, istniejące w dniu wejścia w życie niniejsze, ustawy, a nie podpadające pod przepis ust. (1), mogą być przejęte na własność przez Państwo na zasadzie uchwały Rady Ministrów, powziętej na wniosek zainteresowanego ministra, jeżeli posiadają one faktyczną wyłączność produkcji w ważnych gałęziach gospodarki narodowej; w tym samym trybie może nastąpić przejęcie na własność przez Państwo przedsiębiorstw bankowych oraz szczególnych urządzeń magazynowych, składowych lub przeładunkowych, zwłaszcza w portach lub przy drogach kolejowych i wodnych.</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-6.51" who="#ObPrezydent">(5)Przepis art. 2 ust. (7) stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw przejętych na zasadzie niniejszego artykułu.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-6.52" who="#ObPrezydent">(6)Następujące przedsiębiorstwa przemysłowe będą uspołecznione przez przekazanie, po przejęciu ich przez Państwo, terenowym spółdzielniom rolniczym lub ich związkom albo samorządowi terytorialnemu:</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-6.53" who="#ObPrezydent">1)cukrownie i rafinerie cukru, 2)gorzelnie przemysłowe, destylarnie, rafinerie spirytusu oraz fabryki wódek, 3)browary o zdolności produkcyjne, powyżej 15.000 hl rocznie, 4)fabryki drożdży, 5)młyny zbożowe o zdolności przemiałowe, powyżej 15 ton zboża na dobę, obliczone, na podstawie długości walców lub powierzchni kamieni młyńskich, 6)olejarnie o zdolności produkcyjne, powyżej 500 ton rocznie oraz wszelkie rafinerie tłuszczów jadalnych, 7)chłodnie składowe.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-6.54" who="#ObPrezydent">Do przedsiębiorstw powyższych stosują się przepisy ust. (2) i (3) niniejszego artykułu.</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-6.55" who="#ObPrezydent">(7)Orzeczenie o przejęciu przez Państwo, samorząd terytorialny i organizacje spółdzielcze na własność w trybie niniejszego artykułu może nastąpić tylko do dnia 31 grudnia 1946 r.” Będziemy głosowali. Kto jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Około 80 posłów. Kto jest przeciw tej poprawce? Większość. Poprawka upadła.</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-6.56" who="#ObPrezydent">Do art. 3 zostały zgłoszone poprawki, przyjęte przez połączone Komisje Prawniczą i Regulaminową oraz Przemysłową, że w ust.</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-6.57" who="#ObPrezydent">(1)zdanie, następujące po pkt. 17): — „Rozporządzenie Rady Ministrów określi kategorie przedsiębiorstw, wymienionych w pkt. 16) i 17), które przechodzą na własność Państwa” zastępuje się przez: — „Rozporządzenie Rady Ministrów określi co do przedsiębiorstw wymienionych w pkt. 16) i 17), które kategorie z nich przechodzą na własność Państwa, a co do drukarń, które z nich mają być przekazane na własność organizacjom politycznym lub społecznym, stowarzyszeniom lub spółdzielniom.” Kto jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Większość. Poprawka została przyjęta.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-6.58" who="#ObPrezydent">Do art. 5 jest poprawka przyjęta przez komisje, która nadaje temu artykułowi następujące brzmienie</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-6.59" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-6.60" who="#ObPrezydent">„(1) Państwo może przedsiębiorstwa przejęte na własność prowadzić we własnym zarządzie albo przekazywać je samorządowi terytorialnemu lub spółdzielniom albo ich związkom na zasadzie uchwały Rady Ministrów, powziętej na wniosek właściwego ministra lub komitetu powołanego w trybie ust. (2) niniejszego artykułu. Przedsiębiorstwa z zakresu art. 3 ust. (1), A. 9) — 15) przekaże Państwo samorządowi terytorialnemu lub spółdzielniom albo ich związkom uchwałą Rady Ministrów, powziętą na wniosek właściwego ministra lub komitetu powołanego w trybie ust. (2) niniejszego artykułu.</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-6.61" who="#ObPrezydent">(2)Uchwała Rady Ministrów powoła komitet złożony z przedstawicieli Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Przemysłu, Ministerstwa Administracji Publicznej, Ministerstwa Aprowizacji i Handlu, Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej i Centralnego Urzędu Planowania oraz przedstawicieli: spółdzielczości, Związku Samopomocy Chłopskiej, związków zawodowych i samorządu terytorialnego. Zadaniem komitetu będzie przedstawienie Radzie Ministrów wniosków w przedmiocie przekazywania przedsiębiorstw upaństwowionych organizacjom spółdzielczym i samorządowi terytorialnemu.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-6.62" who="#ObPrezydent">(3)Rada Ministrów przekaże w pierwszym rzędzie na wniosek właściwego ministra lub wymienionego wyżej komitetu spółdzielniom lub ich związkom przedsiębiorstwa przemysłowe, które:</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-6.63" who="#ObPrezydent">a)oparte są wyłącznie lub głównie o miejscowy surowiec i produkują głównie dla potrzeb lokalnych, b)dotyczą lokalnego interesu producentów surowca lub konsumentów, c)są integralnie związane z funkcjami gospodarczymi, spełnianymi wyłącznie lub głównie przez spółdzielczość.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-6.64" who="#ObPrezydent">(4)Rada Ministrów we wszystkich innych przypadkach przyjmie pod uwagę istotne interesy spółdzielczości zarówno konsumentów jak i producentów.” Kto jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw poprawce?</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-6.65" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-6.66" who="#ObPrezydent">Poprawka przyjęta jednogłośnie.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-6.67" who="#ObPrezydent">Do art. 6 Polskie Stronnictwo Ludowe proponuje następującą poprawkę: — „W ust. (1) w wierszu drugim i trzecim po słowach: — „polskich osób prawa publicznego” dodaje się wyrazy:” i organizacyj spółdzielczych”.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-6.68" who="#ObPrezydent">Będziemy głosowali nad tą poprawką. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, o podniesienie ręki. Dziękuję. Kto Jest przeciw tej poprawce? Większość. Poprawka upadła.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-6.69" who="#ObPrezydent">Dalej do art. 6 Jest poprawka PSL, aby ust. (2) rządowego projektu ustawy, który wczoraj był rozdany Obywatelom Posłom — skreślić.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-6.70" who="#komentarz">(Głos: Prosimy przeczytać.)</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-6.71" who="#ObPrezydent">(Czyta):* „(2) Do odszkodowania za obciążenia i zobowiązania, które z mocy przepisu ust. (1) nie podlegają przejęciu, stosuje się odpowiednio przepis art. 7.”</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-6.72" who="#ObPrezydent">Ponieważ PSL stoi na stanowisku, ażeby wywłaszczać bez odszkodowania, trzeba więc skreślić ten przepis. Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest za utrzymaniem tego ustępu? Większość. Ustęp ten został utrzymany.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-6.73" who="#ObPrezydent">Dalsze poprawki PSL, zmierzające do zmiany numeracji pozostałych ustępów, odpadają, skoro utrzymaliśmy ust. (2). Głosować ich zatem nie będziemy.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-6.74" who="#ObPrezydent">Do art. 7 jest poprawka PSL, proponująca skreślić cały ten artykuł. Czy odczytać go? Nikt nie żąda odczytania. Wobec tego przegłosujemy tę poprawkę. Kto jest za skreśleniem art. 7, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciwny skreśleniu? Większość. Artykuł został utrzymany.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-6.75" who="#ObPrezydent">Wobec tego poprawka o zmianę numeracji dalszych artykułów staje się bezprzedmiotową.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-6.76" who="#ObPrezydent">Do tego artykułu są jeszcze poprawki posłów ze Stronnictwa Ludowego: Ust. (1) otrzymuje brzmienie</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-6.77" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 129 | + <u xml:id="u-6.78" who="#ObPrezydent">„Przejęcie przedsiębiorstw wymienionych w art. 3 niniejszej ustawy, będących własnością obywateli i osób prawnych państw zaprzyjaźnionych z Polską, następuje przy zastosowaniu wzajemności na podstawie słusznego odszkodowania od Skarbu Państwa w terminie jednego roku, licząc do dnia doręczenia zawiadomienia w przedmiocie prawomocnego ustalenia wysokości przypadającego odszkodowania.”</u> | |
| 130 | + <u xml:id="u-6.79" who="#ObPrezydent">Ust. (4) otrzymuje brzmienie:</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-6.80" who="#ObPrezydent">„Skład komisji, sposób powoływania jej członków, liczbę członków konieczną do ważności uchwał, tryb postępowania komisji oraz odwoływania się od jej orzeczeń określi rozporządzenie Rady Ministrów, przy czym większość mandatów w tych komisjach musi być zastrzeżona przedstawicielom rad narodowych, związków zawodowych i związków spółdzielni.” Po ust. (6) dodaje się nowy ust. (7) o brzmieniu:</u> | |
| 132 | + <u xml:id="u-6.81" who="#ObPrezydent">(7) — „Przejęcie przedsiębiorstw, wymienionych w art. 3 niniejszej ustawy, będących własnością osób fizycznych i prawnych nie wymienionych w ust. (1) niniejszego artykułu, następuje bez odszkodowania.” Będziemy głosowali nad tymi poprawkami razem. Kto jest za odczytanymi poprawkami, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Około 80 posłów. Kto jest przeciw tym poprawkom? Większość. Poprawki upadły.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-6.82" who="#ObPrezydent">Do art. 7 jest jeszcze kilka poprawek, przyjętych przez komisję</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-6.83" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-6.84" who="#ObPrezydent">w ust. (1) w wierszu drugim skreśla się wyraz — „słuszne”, w ust. (2) w wierszu 3 po wyrazie — „wypadkach” dodaje się nowe wyrazy „może być wypłacane”, w ust. (5) w wierszu 1 wyrazy — „mieć na uwadze” zastępuje się wyrazem „uwzględnić”, w ust. (5) lit. c) w wierszu 1 wyraz — „wysokość” zastępuje się wyrazami: — „obniżenie wartości przedsiębiorstwa na skutek”, w ust. (6) w wierszu 3 po wyrazach: — „wypłacanie odszkodowania, (ust. (2) ) — „dodaje się nowe wyrazy — „i tryb amortyzacji papierów wartościowych.”</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-6.85" who="#ObPrezydent">Kto jest za tymi poprawami, zechce podnieść rękę. Większość. Poprawki zostały przyjęte.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-6.86" who="#ObPrezydent">Do art. 6 Jest poprawka, również przyjęta przez komisję, aby w wierszu 4 wyrazy: — „w ciągu najdalej 6 miesięcy” zastąpić wyrazami: — „najdalej do dnia 31 grudnia 1946 r.” Kto Jest za poprawką? Dziękuję. Kto jest przeciw niej?</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-6.87" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-6.88" who="#ObPrezydent">Poprawka została przyjęta jednomyślnie.</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-6.89" who="#ObPrezydent">Do art. 11 jest poprawka, przyjęta przez komisję, polegająca na tym, że wyrazy: — „po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia” zastępuje się wyrazami: „z dniem ogłoszenia”. Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciwny?</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-6.90" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-6.91" who="#ObPrezydent">Poprawka została przyjęta jednomyślnie.</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-6.92" who="#ObPrezydent">Czy wszystkie poprawki zostały uwzględnione w tym głosowaniu, czy też są jeszcze jakie propozycje? Nie słyszę żadnych propozycyj, wszystkie poprawki zostały uwzględnione.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-6.93" who="#ObPrezydent">Obecnie będziemy głosowali nad projektem ustawy, z poprawkami komisyj, które postały przyjęte w art. 3, 5, 7, 8 i 11.</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-6.94" who="#komentarz">(Poseł ob. Woner:</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-6.95" who="#ObPrezydent">Proszę o głos dla złożenia deklaracji.)</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-6.96" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Woner.</u> | |
| 148 | + </div> | |
| 149 | + <div xml:id="div-7"> | |
| 150 | + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselobWoner">Klub Poselski Stronnictwa Ludowego stoi niezachwianie na gruncie unarodowienia przemysłu bez odszkodowania w stosunku do kapitału krajowego, oraz przekazania przemysłu przetwórczo - rolniczego i spożywczego organizacjom spółdzielczym i samorządowi terytorialnemu, co znalazło wyraz w zgłoszonych poprawkach w drugim czytaniu ustawy.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselobWoner">Z uwagi jednak, że poprawki Stronnictwa Ludowego nie uzyskały większości, Klub Poselski SL, stojąc na stanowisku unarodowienia przemysłu, w trzecim czytaniu głosować będzie za projektem ustawy przyjętym w drugim czytaniu.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 153 | + </div> | |
| 154 | + <div xml:id="div-8"> | |
| 155 | + <u xml:id="u-8.0" who="#ObPrezydent">Ponieważ wszystkie poprawki zostały przegłosowane, nowych poprawek teraz się nie zgłasza, jest propozycja, żeby traktować głosowanie jako głosowanie łączne w drugim i trzecim czytaniu. Art. 16 regulaminu na to pozwala. Kto jest za tym, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-8.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego będziemy głosowali ustawę w całości w drugim i trzecim czytaniu łącznie.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-8.3" who="#ObPrezydent">Kto Jest za przyjęciem projektu ustawy o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej w drugim i trzecim czytaniu, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto Jest przeciw?</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-8.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-8.5" who="#ObPrezydent">Ustawa została w całości w drugim i trzecim czytaniu jednomyślnie przyjęta.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-8.6" who="#komentarz">(Posłowie wstają, śpiewają „O cześć wam, panowie magnaci”, „Czerwony Sztandar”, „Międzynarodówkę” oraz Hymn Państwowy, poczem wznoszą okrzyki:</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-8.7" who="#ObPrezydent">Niech żyje Blok Stronnictw Demokratycznych! Niech żyje Jedność Narodowa! Niech żyje Rząd Jedności Narodowej! Niech żyje sojusz robotników i chłopów!)</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-8.8" who="#ObPrezydent">Niech żyje jedność całej Izby!</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-8.9" who="#komentarz">(Posłowie trzykrotnie podejmują okrzyk. Długotrwałe oklaski. Okrzyki:</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-8.10" who="#ObPrezydent">Niech żyje Prezydent Krajowej Rady Narodowej!)</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-8.11" who="#ObPrezydent">Wobec tego</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-8.12" who="#komentarz">, że jest nieco późno i boimy się, że nie wyczerpiemy porządku dziennego, a bardzo wielu posłów musi wyjechać na swój teren — proponuję czasowo przesunąć referat posła ob. Barcikowskiego o Radach Narodowych na punkt końcowy. Jeśli zdążymy, to referat ten będzie miał miejsce, Jeśli nie, to będziemy musieli się go zrzec. Czy ktoś występuje przeciw takiemu postawieniu sprawy? (Nikt.)</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-8.13" who="#ObPrezydent">Wobec tego sprawa została załatwiona.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-8.14" who="#ObPrezydent">W odpowiedzi na interpelacje, zgłoszone wczoraj, udzielam głosu Ministrowi Rzymowskiemu.</u> | |
| 170 | + </div> | |
| 171 | + <div xml:id="div-9"> | |
| 172 | + <u xml:id="u-9.0" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Wysoka Izbo! Pragnę odpowiedzieć na interpelację w sprawie losu oddziałów wojska naszego zagranicą.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-9.1" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Stan rzeczy w związku z oddziałami naszego wojska zagranicą jest Rządowi naszemu znany. Zgadzam się całkowicie z interpelantami, którzy określili go jako niepojęty. Istotnie, Jest on niepojęty dla naszego społeczeństwa, które pragnęłoby jak najprędzej powitać braci, ojców i synów, opromienionych chwałą Tobruku, Narwiku i Monte Cassino; niepojęty dla Rządu Jedności Narodowej, który uczynił wszystko, co było w jego mocy, aby oddziały te sprowadzić do kraju; niepojęty — o ile wolno nam sądzić — dla społeczeństwa angielskiego.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-9.2" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Niestety jednak nie od nas samych zależy rozwiązanie tego prostego, naszym zdaniem, zagadnienia.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-9.3" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">W sprawie Wojska Polskiego zagranicą zaistniał cały szereg nie przez nas spowodowanych okoliczności, które dotychczas utrudniają rozwiązanie sprawy. Jedynym prostym, logicznym i szybkim rozwiązaniem, wypływającym w sposób naturalny z uznania naszego Rządu przez rząd brytyjski, byłoby przejęcie przez nas dowództwa nad całością wojska pozostającego zagranicą i zorganizowanie powrotu z tym oczywiście, żebyśmy nikogo do powrotu nie zmuszali.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-9.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-9.5" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">W tym kierunku uczyniliśmy propozycje, tegośmy żądali i żądamy nadal, wskazując na fakt, że czynniki reakcyjne starać się będą uniemożliwić powrót żołnierzy. Stanowisku temu dał wyraz nasz Rząd natychmiast po uznaniu go przez rząd brytyjski, w notach oficjalnych, w oświadczeniach naszego attache wojskowego w Londynie, w nocie naszej specjalnej misji wojskowej w Anglii, ostatnio — w oświadczeniach i nocie Wiceministra Spraw Zagranicznych Modzelewskiego w czasie Jego ostatniego pobytu w Londynie.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-9.6" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Tego przejęcia dowództwa dotychczas nie uzyskaliśmy. Zamiast tego, jednostronną decyzją, która — nawiasem mówiąc — niełatwo daje się pogodzić z układem Sikorski — Churchill, brytyjskie władze wojskowe same przejęły dowództwo nad naszymi oddziałami, do których my nawet dostępu nie mamy. Reakcyjna, antypaństwowa propaganda szaleje w oddziałach po staremu, na co istnieją setki dowodów. Na terenie tych oddziałów w dalszym ciągu istnieją szkoły dywersantów przerzucanych do kraju. Faszystowskim oficerom Arciszewskiego i Andersa nie brak pieniędzy, nawet na to, aby dopłacać żołnierzom za niezgłaszanie chęci powrotu do kraju.</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-9.7" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">O niefortunnym — „plebiscycie” nie będę mówił, sądzę bowiem, że wszyscy już wiedzą o nim dostatecznie. Zatrzymam się może tylko na paru nowych, innych momentach.</u> | |
| 180 | + <u xml:id="u-9.8" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">W chwili obecnej znajduje się już na morzu, w drodze do Ojczyzny pierwszy okręt z tymi żołnierzami, którzy nie bacząc na nacisk ze strony reakcyjnego londyńskiego dowództwa, zadeklarowali chęć natychmiastowego powrotu do kraju.</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-9.9" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Dziś wracają pełni szczęścia, że oto za niewiele już godzin przybiją do polskiego brzegu, ujrzą swoich.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-9.10" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Wracają rozradowani, że oto już jutro staną się nie obozem repatriantów, lecz znów regularnym Wojskiem Polskim, na ziemi polskiej, pod polskim Naczelnym Dowództwem, że służyć będą demokratyczne, Polsce.</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-9.11" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Wracają pełni dumy, że oni, tułacze z podbitego przez Hitlera kraju, walcząc o Polskę, bronili sojuszniczej Anglii w najcięższej godzinie losu Wielkie, Brytanii. Bronili Anglii tym, czym mogli, tym jedynym, co z kraju unieśli własną krwią, własnym życiem.</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-9.12" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Ale obok tych uczuć radości i dumy niosą też uczucie rozczarowania i goryczy, którą ich napojono na pożegnanie. Za wolę powrotu do Ojczyzny wyłączono ich z szeregów wojska. Przywożą ze sobą tylko ręczne karabiny, o których wiedzą dobrze, że są w Polsce bezużyteczne. Bogaty, nowoczesny sprzęt bojowy pozostał w Anglii.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-9.13" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Nie otrzymali też dotąd odszkodowania materialnego, które dostali ich towarzysze broni, żołnierze brytyjscy, w chwili opuszczania szeregów armii brytyjskiej.</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-9.14" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Najważniejsze jest jednak to, że — jak słusznie formułują interpelanci — nie możemy dłużej tolerować paradoksalnego stanu rzeczy, w którym ci, co się zadeklarowali za powrotem do Polski, są — jak nam donoszą — w dalszym ciągu, do chwili obecnej, mimo oficjalnej obietnicy, eliminowani z oddziałów Wojska Polskiego zagranicą, a oddziały te pozostają w dalszym ciągu pod obcym dowództwem, pod wpływami wrogiej Polsce propagandy, jako siedlisko reakcyjnych, dywersyjnych, wymierzonych przeciwko Polsce poczynań.</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-9.15" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Rozbieżność między postępowaniem Andersa i jego oficerów a deklaracjami rządu brytyjskiego nie ulega wątpliwości. Jest to jeszcze jeden argument, który potwierdza przed całą opinią światową, że tylko przekazanie nam dowództwa pozwoli szybko rozciąć ten węzeł. Toteż domagamy się z całą stanowczością uznania zasady, że oddziałami Wojska Polskiego, gdziekolwiek by się znajdowały, mogą dowodzić tylko oficerowie wyznaczeni przez nasze Naczelne Dowództwo.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-9.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-9.17" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Innych oddziałów Wojska Polskiego być nie może!</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-9.18" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">I jeszcze jedno — nie możemy zgodzić się na przewlekanie w nieskończoność możliwości powrotu do Polski oddziałów, które nie są nam podporządkowane. Wszyscy muszą zrozumieć, że kto pozostanie w oddziałach wojskowych zagranicą, nie podlegających Rządowi Rzeczypospolitej, kto nie podporządkuje się suwerennemu Rządowi Polskiemu, ten nie zachowa możności powrotu do Polski.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-9.19" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-9.20" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Wiemy dobrze, że zarówno żołnierz jak i oficer w tych oddziałach pragnie w masie swojej powrotu do Ojczyzny, jest jednak zastraszony przez starych, reakcyjnych dowódców. W tej obawie podtrzymuje go to, że to reakcyjne dowództwo wciąż jeszcze ma możność i środki narzucania mu swej woli. Żołnierz i oficer, pragnący powrotu do kraju, będą musieli powziąć ostateczną decyzję — z Andersem, czy z Polską, której wierność ślubowali; będą musieli wybrać w sposób stanowczy, bo dłużej tego stanu ani Rząd, ani Naród tolerować nie będą.</u> | |
| 193 | + <u xml:id="u-9.21" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Rząd uczyni wszystko, co będzie niezbędne, aby sprawę oddziałów polskich zagranicą załatwić jak najrychlej i w takim duchu, jaki odpowiada nasze, suwerenności państwowej i godności narodowej.</u> | |
| 194 | + <u xml:id="u-9.22" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">Przyjaźń polsko-angielska, scementowana krwią przelaną przez żołnierza polskiego w walce o wolność Anglii i Polski, okaże się niewątpliwie czynnikiem, który dopomoże w ostatecznym zlikwidowaniu tego zagadnienia w duchu życzliwych stosunków polsko-brytyjskich.</u> | |
| 195 | + <u xml:id="u-9.23" who="#MinisterSprawZagranicznychobRzymowski">W odpowiedzi na interpelację w sprawie złota, stanowiącego pozostałość dawnego Skarbu Państwa, wypowie się kolega Wiceminister Modzelewski, gdy tylko będzie miał czas po przyjęciu posłów, którzy w chwili obecnej zgłosili się do niego z wizytą.</u> | |
| 196 | + </div> | |
| 197 | + <div xml:id="div-10"> | |
| 198 | + <u xml:id="u-10.0" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do przegłosowania projektu ustawy o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu, która była referowana przez Ministra Przemysłu łącznie z ustawą o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-10.1" who="#ObPrezydent">W sprawie tej ustawy chce wypowiedzieć się ob. poseł Bukowski ze Stronnictwa Pracy.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-10.2" who="#ObPrezydent">Udzielam mu głosu.</u> | |
| 201 | + </div> | |
| 202 | + <div xml:id="div-11"> | |
| 203 | + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselobBukowski">Wysoka Rado! Ustawa o upaństwowieniu przedsiębiorstw tak zaabsorbowała uwagę Wysokie, Rady — i słusznie — że projekt drugiej ważnej ustawy — o popieraniu prywatne, inicjatywy został niemal zagubiony w ożywionej dyskusji.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselobBukowski">Wysoka Rado! Stronnictwo Pracy, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać po raz pierwszy wobec Wysokiej Rady, jest stronnictwem ludzi pracy, to jest ludzi uznających prawo do pracy i obowiązek pracy za podstawowe prawo i podstawowy obowiązek każdego człowieka, a więc ludzi żyjących z pracy własnych rąk i własnych mózgów. Jedyna zasadnicza różnica, jaka istnieje między nami a pozostałymi stronnictwami, skupiającymi w Polsce w swoich szeregach takich samych jak i my ludzi pracy, jest ta, że nasze stronnictwo buduje i realizuje swój program nie tylko formalnie, ale i istotnie na gruncie chrześcijańskiego poglądu na świat, t.zn. na gruncie tego poglądu, z którego cały świat zaczerpnął i uznał za swoje — wielkie demokratyczne ideały wolności, równości i braterstwa.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselobBukowski">Ta wstępna uwaga, określająca najdokładniej nasze miejsce w wachlarzu reprezentowane, przez Wysoką Radę polskiej demokracji, pozwoli na uniknięcie wielu możliwych nieporozumień, które mogą wyniknąć, gdy — w związku z przedłożonym Wysokie, Radzie rządowym projektem ustawy o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu — będę mówił o t.zw. inicjatywie prywatnej, o jej roli, jej prawach i jej obowiązkach względem gospodarki narodowej, słowem, gdy będę mówił o roli, prawach i obowiązkach tych naszych współobywateli, których wymienia się często z tej wysokiej trybuny w jednym rzędzie z szabrownikami, spekulantami i innymi szkodnikami gospodarki narodowej.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselobBukowski">Wydaje się przede wszystkim rzeczą pożyteczną określić na wstępie, co należy rozumieć przez pojęcie — „inicjatywa prywatna” i — „kapitał prywatny.” W praktyce obserwujemy łączenie tych dwóch pojęć. Najniepotrzebniej jednak uznajemy je za jedno pojęcie. Te dwa pojęcia związane są ze sobą tylko —że się tak wyrażę — technicznie, t. j. po prostu przez zwykłą w praktyce i naturalną współpracę inicjatywy i kapitału w realizacji prywatnych zamierzeń gospodarczych. Merytorycznie zaś są to pojęcia różne. Zobaczymy za chwilę, z jaką szkodą dla pojęcia „prywatna inicjatywa” obciąża się je niechęcią, wiązaną przez wielu z pojęciem — „prywatny kapitał.” Postawmy pytanie wręcz: czy istnieje, czy może istnieć inicjatywa nieprywatna? Ośmielam się twierdzić, że każda inicjatywa — nominalnie nawet najbardziej państwowa czy samorządowa, czy inna społeczna— jak byśmy jej nie nazwali — zawiera w sobie wszystkie cechy inicjatywy prywatnej. Jest po prostu inicjatywą najzupełniej prywatną, bo powstaje w ludzkim mózgu, który jest przecież osobistą, prywatną własnością każdego człowieka. Nie urząd, nie rozstawione w nim biurka i fotele ani nagromadzone na tych biurkach teczki są źródłem inicjatywy, lecz własne, a więc prywatne mózgi obywateli ministrów, samorządowców czy innych działaczy społecznych. I trzeba by dopiero te mózgi albo upaństwowić, albo usamorządowić, albo inaczej znacjonalizować, aby twórcze myśli, które w tych intymnych laboratoriach istot ludzkich powstają, straciły wszelkie cechy myśli, a więc i inicjatywy prywatnej.</u> | |
| 207 | + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselobBukowski">Praca mózgu ludzkiego była, jest i będzie po wszystkie czasy pracą prywatną i zasługą osobistą człowieka. Możemy więc tylko życzyć sobie, żeby ta praca kwitła i owocowała, żeby tej właśnie — prywatnej, osobistej, twórczej i pożytecznej inicjatywy było jak najwięcej wszędzie: zarówno w urzędach, jak też na wszystkich płaszczyznach i szczeblach życia zbiorowego. Bez tej prywatnej, osobistej inicjatywy stanęłoby życie, a wszelki postęp byłby niemożliwy.</u> | |
| 208 | + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselobBukowski">Zupełnie inną sprawą jest to, komu ma służyć ta prywatna inicjatywa: czy tylko temu, w czyim mózgu powstała, czy i ogółowi? I w tym dopiero tkwi moralna strona zagadnienia, rozpalająca namiętności.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselobBukowski">Każda inicjatywa może być społecznie dobra lub zła, pożyteczna lub szkodliwa. Szabrownicy rozkradający obce mienie i spekulanci, wyzyskujący dla swoich niecnych celów trudności gospodarcze, w których znalazł się nasz naród po sześcioletniej, śmiertelne, walce o swój byt, są również pełni przebogatej — chociaż niesławnej — inicjatywy prywatnej! Nie znaczy to jednak, że inicjatywa prywatna jako zjawisko ma być potępiona. Potępieni muszą być tylko ci, którzy jej nadużywają dla celów egoistycznych i niemoralnych, gdziekolwiek ma to miejsce.</u> | |
| 210 | + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselobBukowski">Inicjatywa prywatna jest więc rzeczą dobrą i pożądaną. Stwierdza to zresztą również fakt wniesienia rządowego projektu ustawy o popieraniu inicjatywy prywatnej w przemyśle i handlu. Chodzi tu przecież o popieranie działalności, w której inicjatywa prywatna jest sprzężona z prywatnym kapitałem.</u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselobBukowski">Inicjatywa prywatna i osobista, oddana na użytek państwa czy społeczeństwa i realizowana przez państwo lub instytucje, nosi miano inicjatywy państwowe, lub społecznej. Inicjatywa prywatna, realizowana przy pomocy kapitału prywatnego, może posiadać różne cechy i winna być różnie oceniana.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselobBukowski">Spotykamy się tu po raz drugi z moralną stroną zagadnienia. Inicjatywa prywatna egoistyczna, nie licząca się z dobrem ogółu i kierująca się jedynie względem na jak największe zyski, bez oglądania się na sposób osiągania tychże, Jest szkodliwa i popierana być nie może. Inicjatywa zaś prywatna, realizowana przez kapitał prywatny w sposób pożyteczny nie tylko dla realizatorów, lecz także dla ogółu, jest inicjatywą pożądaną i godną poparcia. Niewątpliwie o ten ostatni gatunek inicjatywy prywatnej i gospodarczej chodzi autorom projektu złożonej Wysokiej Radzie ustawy.</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselobBukowski">Zdrowa prywatna inicjatywa gospodarcza, o której mówił ob. Minister Minc, Jest istotnie zjawiskiem pożądanym i należy powitać z uznaniem próbę Rządu, która zmierza teraz do jej odrodzenia. Oznacza to bowiem zerwanie z doktrynalnym nastawieniem na hamowanie tej inicjatywy, co się przejawiło dotychczas może nie tyle w deklaracjach, ile w faktach dokonanych. Żałować należy tylko, że ta zmiana nastawienia przychodzi dość późno, żeby można było łatwo odrobić to wszystko, co się w te, dziedzinie już popsuło.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselobBukowski">Zdrowa prywatna inicjatywa gospodarcza spełnia poważne zadania:</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselobBukowski">1) tworzy te wartości i zaspokaja te potrzeby gospodarcze narodu, których państwo— szczególnie z tak wyczerpanym skarbem, jak nasz — wytworzyć i zaspokoić nie jest w stanie, 2)daje najpoważniejsze źródło dochodów skarbowych, bez których nie podobna zrównoważyć budżetu państwowego, 3)mobilizuje do współudziału w wytwarzaniu potrzebnych dóbr i usług tę część sił narodowych, które w inny sposób — z takim samym przynajmniej pożytkiem — nie dadzą się wyzyskać w gospodarce narodowej.</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselobBukowski">Żeby jednak zdrowa inicjatywa prywatna mogła rozwijać się pomyślnie i pozostawać rzeczywiście zdrową, a więc rzeczywiście pożyteczną dla narodu i państwa, muszą być spełnione pewne warunki. Tej potrzeby nie zaspokaja w zupełności złożony projekt ustawy. Naprawdę zdrowe, gospodarczej inicjatywy prywatnej nie można powołać do życia dekretem, ani w drodze przymusu, ani też w drodze pozostawienia sprawy własnemu biegowi. Dlatego, żeby ona powstała i owocowała, muszą zaistnieć warunki następujące:</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselobBukowski">Pierwszym warunkiem jest wytworzenie klimatu, w którym zdrowa inicjatywa prywatna poczuje się lepiej niż inicjatywa szkodliwa. Tylko wtedy pierwsza potrafi zastąpić drugą. Chodzi tu przede wszystkim o zdobycie zaufania uczciwego prywatnego przedsiębiorcy do dnia jutrzejszego. Inicjatywy niezdrowej nie interesuje, co będzie jutro, żyje ona ryzykiem dnia dzisiejszego i za to ryzyko każe sobie słono płacić konsumentowi, przede wszystkim człowiekowi pracy. Inicjatywa zdrowa mobilizuje się i staje do pracy tylko tam, gdzie Jest pewna, że jej rzetelny wysiłek nie zostanie zmarnowany przez jakieś nieprzemyślane zarządzenie lub nową, niszczącą go akcję czynników miarodajnych. Tylko w zaufaniu do dnia jutrzejszego może ona wcielać w życie swoją normalną, rzetelną kalkulację. Trzeba więc to zaufanie wytworzyć, trzeba je w obecne, sytuacji przywrócić.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselobBukowski">Drugim warunkiem jest dostarczenie zdrowej gospodarczej inicjatywie niezbędnych technicznych środków realizacji: sprawnego transportu, lepszych warunków bezpieczeństwa, większej pewności co do wartości pieniądza ltd.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselobBukowski">Trzecim wreszcie warunkiem — nie mniej ważnym od dwóch pierwszych — jest konieczność rewizji poglądów zarówno ogółu, jak też tych, którzy tę działalność uprawiają lub też pragną uprawiać. W tej dziedzinie panują najszkodliwsze przesądy. Trzeba mianowicie, aby i społeczeństwo — z jednej strony — i przemysłowcy, rzemieślnicy oraz kupcy — z drugiej uświadomili sobie, że zawód gospodarczy jest taką samą służbą społeczną, jak każda inna. Trzeba zrozumieć, że produkowanie, wymiana i dostarczanie wartości dla zaspokojenia potrzeb życiowych ogółu jest służbą społeczną nie mniej ważną niż służba zdrowia, czy bezpieczeństwa, czy komunikacji itd. Każdy zawód uprawiany jest przecież ze względu nie tylko na zamiłowanie, lecz również ze względu na dochód, który przynosi. Dlaczego więc tylko zawód gospodarczy ma być pozbawiony znaczenia służby społecznej, t.j. znaczenia, które podnosi jego godność zarówno w oczach ogółu, jak też w oczach uprawiającego? Z chwilą, gdy kupiec czy rzemieślnik uprzytomni sobie, że wysokość dochodu, który on uzyskuje z produkcji czy handlu, może być usprawiedliwiona tylko wielkością i rzetelnością usługi, jaką świadczy on społeczeństwu, a nie ilością tzw. sprytu, jaką wykazał w kalkulacji, poczuje się równym lekarzowi, prawnikowi czy robotnikowi, który słusznie dąży do sprawiedliwego za swoją pracę wynagrodzenia, lecz niemniej słusznie czuje się człowiekiem społecznie użytecznym.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselobBukowski">Tylko wprowadzenie nowej, zdrowej i społecznej atmosfery do dziedziny prywatnej gospodarki przez rewizję poglądów i odpowiednie wychowanie uspołecznionych kupców, rzemieślników i przemysłowców, a więc przede wszystkim przez reorganizację nauczania w szkołach zawodowych w tym kierunku i zaostrzenie wymagań co do fachowych i moralnych kwalifikacyj — wyda owoce pożądane i t. zw. trzeci stan zostanie pozyskany dla demokracji jako stan zdrowy i użyteczny.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselobBukowski">Spełnienie tych wszystkich warunków jest konieczne, aby uzdrowić panujące w gospodarce prywatnej stosunki i wciągnąć ją do pożytecznej pracy dla dobra całego narodu.</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselobBukowski">Jakie prowadzą do tego środki? Uniwersalnym środkiem, zdolnym zaradzić tym wszystkim i jeszcze wielu innym potrzebom naszego życia gospodarczego, jest właściwe potraktowanie zagadnienia samorządu społeczno-gospodarczego.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselobBukowski">Dylemat: albo wolna gospodarka prywatna, albo etatyzacja gospodarcza — rozwiązuje się jako nieistniejący, gdy poważnie postawimy zagadnienie samorządu. Cieszymy się, że Minister ob. Minc wspomniał o tym w swoim przemówieniu Stronnictwo Pracy jest wielkim zwolennikiem zasady samorządowej we wszystkich trzech jej formach wcielenia. Demokratyczny samorząd terytorialny, demokratyczny samorząd społeczno-gospodarczy i demokratyczny samorząd wychowawczy i kulturalny realizują istotną społeczną demokrację, odciążając znakomicie Państwo od wielu uciążliwych obowiązków, a jednocześnie porządkują nurt życia zbiorowego we wszystkich dziedzinach, wprowadzając doń niezbędną planowość i niezbędny ład i porządek.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselobBukowski">Zorganizowanie życia gospodarczego narodu na zasadach pełnego demokratycznego samorządu społecznego pozwoliłoby Państwu na takie postawienie sprawy, że samorząd ten spełniałby własnymi siłami funkcje organizacyjne i kontrolne, obarczające obecnie budżet i administrację państwową, wziąłby na siebie cały ciężar dostarczenia preliminowanego przez Państwo w tej dziedzinie dochodu, dźwignąłby reprezentowane przez siebie zawody na pożądany wyższy poziom, a jednocześnie pozostawiłby Państwu zupełną możliwość zwierzchniego nadzoru nad wykonywaniem postawionych mu przez Państwo zadań w ramach ogólnego planu gospodarczego. Sama tylko korzyść oszczędności na aparacie administracyjnym Państwa oraz korzyść, jaką daje pewność podniesienia wysokości dochodów z poręczonych przez cały samorząd wpływów na rzecz Skarbu, wystarczają, aby skierować ustawodawcę na tę właśnie drogę uporządkowania gospodarki narodowej w tej jej części, która pozostawiona jest inicjatywie prywatnej. Mielibyśmy wówczas do czynienia obok gospodarki państwowej z gospodarką prywatną, lecz uregulowaną i uspołecznioną, a więc zgodną z duchem i wymaganiami naszych czasów.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselobBukowski">Stronnictwo Pracy rezerwuje sobie możliwość powrócenia do tego tematu i przedłożenia w razie potrzeby projektów ustaw, wcielających rzeczywisty samorząd społeczno-gospodarczy w życie.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselobBukowski">Proponowane przez nas postawienie sprawy prowadzi do spełnienia wszystkich warunków, które winny być zachowane, aby prywatna inicjatywa gospodarcza nie tylko została pobudzona, lecz także uzdrowiona i uspołeczniona w zgodzie z wymaganiami demokracji i potrzebami gospodarki narodowej.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselobBukowski">Obawiamy się, że złożony Wysokiej Radzie projekt ustawy o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu nie spełni pokładanych w nim nadziei, jeśli za tym pierwszym krokiem nie nastąpią inne, zdolne przywrócić zaufanie zainteresowanych, którzy wiedzą, że każdy nowy dekret może zmienić ich sytuację, nie tylko z gorszej na lepszą, lecz również z lepszej na gorszą. Uchwalony właśnie projekt ustawy o upaństwowieniu podstawowych gałęzi gospodarki narodowej nie przyczynia się do odbudowy zaufania płochliwej inicjatywy prywatnej. Nie czyni tego również, niestety, znany i skądinąd może uzasadniony dekret z dnia 26 października 1945 r. o zmianie tytułu własności placów w Warszawie. Trzeba liczyć się z mentalnością tych, którzy obawiają się o swoją własność nawet wtedy, a może szczególnie wtedy, gdy jest ona niewielka.</u> | |
| 228 | + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselobBukowski">Omawiany dziś projekt ustawy o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu inicjatywy prywatnej w gospodarce może i winien być traktowany jako dobra zapowiedź pożądanego generalnego uregulowania sprawy i uzdrowienia stosunków na tym ważnym odcinku życia narodowego. I dlatego Klub Poselski Stronnictwa Pracy będzie głosował za uchwaleniem tej ustawy.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-11.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 230 | + </div> | |
| 231 | + <div xml:id="div-12"> | |
| 232 | + <u xml:id="u-12.0" who="#ObPrezydent">Więcej posłów zapisanych do głosu w tej sprawie nie ma.</u> | |
| 233 | + <u xml:id="u-12.1" who="#ObPrezydent">Do tej ustawy, która także była rozpatrywana na komisji, zgłoszona została przez posłów Bertolda, Mazura i Nadobnika poprawka do art. 2, ażeby w ust. (4) w wierszu 5 liczbę — „50” zastąpić liczbą — „100”. Ust. (4) brzmiałby następująco</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-12.3" who="#ObPrezydent">„Nowopowstałe przedsiębiorstwa nie podlegają przejęciu na własność przez Państwo, chociażby zdolne były zatrudnić przy produkcji na jedną zmianę więcej niż 100 pracowników.”</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-12.4" who="#komentarz">(Poseł ob. Nadobnik:</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-12.5" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-12.6" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Nadobnik</u> | |
| 239 | + </div> | |
| 240 | + <div xml:id="div-13"> | |
| 241 | + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselobNadobnik">Wysoka Izbo! Ponieważ poprawka powyższa stała się bezprzedmiotowa wobec uchwalenia poprzedniej ustawy, gdyż mogła być rozważana tylko łącznie z poprzednią ustawą, Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego wycofuje tę poprawkę.</u> | |
| 242 | + </div> | |
| 243 | + <div xml:id="div-14"> | |
| 244 | + <u xml:id="u-14.0" who="#ObPrezydent">Wobec tego poprawek do tej ustawy nie ma.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-14.1" who="#ObPrezydent">Zapytuję, czy Obywatele Posłowie zgadzają się, że będziemy głosować tę ustawę w całości w drugim i trzecim czytaniu? Kto jest za tym, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-14.3" who="#ObPrezydent">Wobec tego będziemy głosowali ustawę w całości.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-14.4" who="#ObPrezydent">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-14.5" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-14.6" who="#ObPrezydent">Ustawa została w całości w drugim i trzecim czytaniu jednomyślnie przyjęta.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-14.7" who="#ObPrezydent">Dla zreferowania noweli do ustawy o organizacji i zakresie działania rad narodowych zabierze głos poseł ob. Chajn.</u> | |
| 252 | + </div> | |
| 253 | + <div xml:id="div-15"> | |
| 254 | + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselobChajn">Wysoka Rado) Obowiązująca dotychczas ustawa o organizacji i zakresie działania rad narodowych z 11 września 1944 r. na skutek nowych okoliczności wymaga nowelizacji. Okolicznościami, które skłaniają nas do nowelizacji tej ustawy, jest przede wszystkim okoliczność zakończenia działań wojennych i budowania życia politycznego, społecznego i gospodarczego na zasadach pokojowych. Drugą okolicznością jest rozszerzenie bazy politycznej Rządu Jedności Narodowej i włączenie nowych sił politycznych do pracy rad narodowych, Krajowej Rady Narodowej i Rządu Jedności Narodowej. Wreszcie szereg doświadczeń z niemal rocznego funcjonowania rad narodowych również wpłynąć musi na tendencję, nowelizującą ustawę o organizacji i zakresie działania rad narodowych.</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselobChajn">Panowie Posłowie otrzymali sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej w sprawie nowelizacji tej ustawy. Nowela obejmuje 16 poprawek.</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselobChajn">Pierwsza poprawka dotyczy art. 1. Art. 1 w dotychczasowym swoim brzmieniu głosi: — „Do czasu powołania stałej politycznej reprezentacji narodu w myśl zasad Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. Jako tymczasowe organy ustawodawcze i samorządowe na oswobodzonych od okupanta terenach Rzeczypospolitej działają rady narodowe.” Z tego artykułu logiczną przesłanką było to, że w momencie powołania przedstawicielstwa narodowego przestaje działać Krajowa Rada Narodowa, natomiast pozostają terenowe rady narodowe. Takie brzmienie art. 1 mogło wywołać duże wątpliwości co do dalszego funkcjonowania terenowych rad narodowych i dlatego Prezydium Krajowej Rady Narodowej zaproponowało rozbicie tego artykułu na 2 paragrafy : pierwszy dotyczy funkcjonowania Krajowej Rady Narodowej, drugi dotyczy funkcjonowania rad terenowych. Artykuł ten będzie więc wyglądał w ten sposób</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselobChajn">„§ 1. Do czasu powołania stałej politycznej reprezentacji narodu, w myśl zasad Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. organem narodu w zakresie ustawodawstwa oraz kontroli nad działalnością Rządu i w zakresie nadzoru nad radami narodowymi jest Krajowa Rada Narodowa.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselobChajn">§ 2. Jako organy planowania działalności publicznej oraz kontroli nad rządowymi i samorządowymi organami wykonawczymi działają gminne, miejskie, powiatowe i wojewódzkie rady narodowe.” Paragraf pierwszy ma charakter czasowy, paragraf drugi ma charakter trwały.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy art. 2, gdzie dodaje się nowy paragraf. Treścią istotną tego paragrafu Jest dążność do wzmocnienia kontaktu obywateli z władzami lokalnymi przez powołanie w dużych miastach, liczących ponad 200.000 mieszkańców, rad dzielnicowych. Pewien surogat rad dzielnicowych w dużych miastach, jak np. w Warszawie, mieliśmy dotychczas w postaci t. zw. komitetów domowych, jednak w praktyce komitety domowe w wielu wypadkach nie spełniły zadania i dlatego powstała konieczność umożliwienia miejskim radom narodowym w większych miastach powoływania rad dzielnicowych. Nie Jest to przepis obligatoryjny a fakultatywny. Miejska rada narodowa może — o ile uzna to za potrzebne — powołać Rady dzielnicowe. W ten sposób § 3 art. 2 brzmiałby</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-15.7" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselobChajn">„W miastach liczących ponad 200.000 mieszkańców mogą miejskie rady narodowe powołać Jako organy pomocnicze — rady dzielnicowe. Zasady powołania i zakres działania rad dzielnicowych ustala miejska rada narodową.”</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy skreślenia § 3 art. 5. Jaka była treść tego § 3? Treść tego § 3 art. 5 była następująca</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-15.10" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselobChajn">„Liczba przedstawicieli wymienionych w § 2 zrzeszeń i organizacyj z całego terenu Rzeczypospolitej wraz z dotychczasowymi członkami Krajowej Rady Narodowej z ich ramienia nie może przekraczać 1/5 ogółu członków Krajowej Rady Narodowej.”</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselobChajn">Inaczej mówiąc w każdej terenowej radzie narodowej organizacje zrzeszeń zawodowych inteligencji pracującej, organizacje rzemieślnicze, organizacje rolnicze, centrale i związki społeczne, organizacje i zrzeszenia przemysłowe i handlowe, instytucje kulturalne i oświatowe, stowarzyszenia pomocy i opieki społecznej, organizacje młodzieży, mogły delegować tylko 1/5 część rady terenowej. Życie wykazało w dużym stopniu brak realizmu tego przepisu. Są ośrodki robotnicze względnie ośrodki chłopskie, które przez ten przepis mogły uzyskać tylko nikłą reprezentację w radach terenowych i w praktyce okazało się, że w większości rad narodowych zrzeszenia pracownicze, zarówno robotnicze związki jak chłopów i inteligencji miały znacznie większą ilość swoich przedstawicieli aniżeli 1/5 część ogółu reprezentacji. Dlatego Prezydium Krajowe, Rady Narodowej zaproponowało skreślenie tego paragrafu.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy § 1 art. 6. Art. 6 reguluje system przedstawicielstwa w radach narodowych. Określa on skład ilościowy poszczególnych rad narodowych. Z uwagi na to, że większość zarówno wojewódzkich jak i hierarchicznie niższych rad narodowych została skompletowana przed utworzeniem Rządu Jedności Narodowej, przed tym momentem, kiedy do życia politycznego włączyły się nowe ugrupowania polityczne, które maję słuszne i sprawiedliwe prawo żądania reprezentacji w terenowych radach narodowych — aby dać im możność tej reprezentacji, proponuje się zwiększenie składu osobowego poszczególnych rad narodowych. Dotychczas w wojewódzkich radach narodowych było 100 delegatów. Poprawka zmierza, aby zwiększyć ich liczbę do 120. W radach powiatowych było 50, poprawka proponuje zwiększenie do 60. W radach miejskich w zależności od miasta cyfra radnych wynosiła od 12 do 72. Obecnie proponuje się od 16 do 80. W radach gminnych dotychczasowa liczba radnych wynosiła od 12 do 30, obecnie od 16 do 36. Taka jest istotna treść poprawki do § 1 art. 6 zaproponowanej przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy § 2 tegoż artykułu. Mianowicie Prezydium Krajowej Rady Narodowej proponuje dodanie następującego ustępu w § 2</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselobChajn">„Jeżeli wskutek delegowania przez rady niższych stopni swych przedstawicieli do rady wyższego stopnia liczba delegatów przekroczyłaby połowę ustawowej liczby członków rady — Prezydium Krajowej Rady Narodowej może ustalić dla poszczególnych rad odrębne zasady udziału przedstawicieli rad niższych stopni.”</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselobChajn">O co chodzi w tej poprawce? Są w niektórych województwach powiaty, które mają dużą ilość gmin. Są wypadki, że te powiaty liczą 100 gmin. Są województwa, które liczą ponad 40 powiatów. A liczba członków rad narodowych w radach powiatowych wynosiła 50, a w radach wojewódzkich 100. Żeby stosunek ten uregulować, proponujemy poprawkę, aby wszystkie terenowe rady niższego stopnia miały zafiksowaną swoją reprezentację w radach narodowych wyższego stopnia. Poprawka ta unormowałaby udział czynnika zawodowego, związkowego czy innego w radzie terenowej. Poprawka ta przewiduje, że w poszczególnych wypadkach wyjątkowo Prezydium Krajowej Rady Narodowej może ustalić odrębne zasady udziału przedstawicieli rad niższych stopni.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy § 3 tegoż artykułu 6. § 3 tego artykułu omawia udział kooptowanych członków wojewódzkich, powiatowych i gminnych rad narodowych i przewiduje, że w wojewódzkich radach narodowych liczba członków dokooptowanych nie może przekraczać 1/4 ogółu członków rady, w powiatowych radach narodowych 1/5 ogółu członków rady, a w gminnych radach narodowych 1/6 ogółu członków rady.</u> | |
| 273 | + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselobChajn">Prezydium Krajowej Rady Narodowej proponuje dodać obok powiatowych i gminnych rad narodowych także rady narodowe miast wydzielonych i niewydzielonych.</u> | |
| 274 | + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselobChajn">W ten sposób punkt b) § 3 art. 6 otrzymałby brzmienie, że liczba członków dokooptowanych nie może przekraczać:</u> | |
| 275 | + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselobChajn">„b) w powiatowych radach narodowych i radach narodowych miast wydzielonych 1/5 ogółu członków rady.” Punkt c) tego artykułu otrzymałby brzmienie:</u> | |
| 276 | + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselobChajn">„W gminnych radach narodowych i radach narodowych miast niewydzielonych 1/6 ogółu członków rady.” Następna poprawka dotyczy § 1) art. 7. Jest to poprawka o charakterze porządkowym. Dotychczas w § 1 art. 7 była mowa o tym, kto może być delegatem organizacji związkowej, delegowanym do Krajowe, Rady Narodowej. Do tej pory była mowa o osobach, które — „brały lub biorą czynny udział w walce zbrojnej z okupantem”. W związku z zakończeniem działań wojennych i ustaniem okupacji należy zmienić słowa — „biorą udział...” itd., i proponujemy na to miejsce słowa: — „biorą udział w akcji odbudowy państwowości polskiej.” W ten sposób § 1 art. 7 otrzymałby brzmienie następujące</u> | |
| 277 | + <u xml:id="u-15.23" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselobChajn">„Delegatami organizacyj wymienionych w art. 4 mogą być osoby, które brały czynny udział bądź w walce zbrojne, z okupantem, bądź w cywilne, akcji samoobrony i oporu, włączając w to akcję propagandową, bądź też biorą udział w akcji odbudowy państwowości polskiej w zakresie politycznym, społecznym, gospodarczym lub kulturalnym, jeżeli ukończyły 21 lat życia.”</u> | |
| 279 | + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselobChajn">Nadmieniam, że wydruku otrzymanym przez Panów Posłów jest błąd maszynowy, mianowicie powinno być nie — „biorąc”, a — „biorą udział.” Następna poprawka dotyczy § 1 art. 13. Jest to poprawka bardzo istotna, gdyż dotyczy ona składu prezydiów rad narodowych. Artykuł ten wyklucza możliwość udziału w prezydium hierarchicznie wyższej rady członków prezydium niższej rady. Ponadto, z wyjątkiem tych wypadków, kiedy prezydium rady narodowej wyższego stopnia wyda wyjątkowo na to zezwolenie, wyklucza również udział osób zajmujących stanowiska w administracji państwowej lub samorządowej na obszarze podległym właściwości danej rady, a także wyklucza udział członków i pracowników organów wykonawczych rady narodowej, a więc wydziałów wojewódzkich, powiatowych, zarządu miejskiego względnie gminnego.</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselobChajn">Jaki jest sens tej poprawki? Jedną z zasadniczych kompetencyj rad narodowych jest kontrola i nadzór rady narodowej niższego stopnia. Jeżeli zgodzilibyśmy się z tym, że w prezydium rady wyższego stopnia zasiadaliby przedstawiciele administracji państwowej na danym obszarze względnie przedstawiciele rady narodowej niższego stopnia, wówczas pojęcie kontroli stanęłoby pod znakiem zapytania, bo w wielu wypadkach mielibyśmy taki stan, że kontroler byłby jednocześnie kontrolowanym czynnikiem, względnie nadzorujący byłby nadzorowanym i dlatego Prezydium Krajowej Rady Narodowej zaproponowało zmianę, która jest przedstawiona w § 1 art. 13, jak również w sprostowaniu załączonym do druku, doręczonego Panom Posłom.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselobChajn">§ 1 art. 13 Jest proponowany w brzmieniu następującym</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-15.28" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselobChajn">„Rady narodowe wybierają ze swego grona prezydium, złożone z przewodniczącego, jego zastępcy oraz trzech członków. Osoby zajmujące stanowiska w administracji państwowej lub samorządowej na obszarze, podległym właściwości danej rady, oraz członkowie prezydium jakiejkolwiek innej rady narodowej mogą wchodzić w skład prezydium rady terenowej tylko za uprzednią zgodą prezydium rady narodowej wyższego stopnia.” W żadnym jednak razie nie mogą wchodzić w skład prezydium rady terenowej członkowie i pracownicy jej organów wykonawczych, wydziałów wojewódzkich i powiatowych, zarządów miejskich względnie gminnych.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy § 2 art. 16. Jest to poprawka natury porządkowej. Mianowicie słowa: — „Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego oraz wszystkie resorty” zastępuje się słowami: — „Rząd, wszystkie Ministerstwa i podległe im urzędy.” Ponadto dla uniknięcia wątpliwości co do kompetencji Biura Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowe, na odcinku kontroli finansowo-budżetowe, urzędów prokuratorskich i sądowych — dodaje się słowa: — „nie wyłączając sądowych i prokuratorskich”. W ten sposób §</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-15.31" who="#komentarz">2 art. 16 otrzymałby brzmienie następujące (czyta):</u> | |
| 286 | + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselobChajn">„Rząd, wszystkie Ministerstwa i podległe im urzędy (nie wyłączając sądowych i prokuratorskich), instytucje, zakłady, przedsiębiorstwa itp. państwowe i samorządowe będą udostępniać Biuru Kontroli do wglądu znajdujące się w ich dyspozycji dokumenty finansowe (budżety, plany finansowo - gospodarcze, dokumenty przychodowe i rozchodowe, księgi rachunkowe itp.), umożliwiać kontrolę mienia publicznego oraz pod publicznym zarządem się znajdującego (kasy, magazyny, inwentarz itp.) oraz udzielać wszelkich wyjaśnień w sprawach organizacyjnych, administracyjnych, gospodarczych i finansowych.”</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy art. 17. Art. 17 określał możliwość powoływania komisyj bądź stałych, bądź specjalnych przy radach narodowych. Praktyka wykazała, że niemal w każdej z rad narodowych były różnego typu komisje i dlatego pozostawiając przepisy art. 17 w dotychczasowym brzmieniu, dodaje się jeszcze jako § 1 nowy przepis o brzmieniu następującym</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-15.34" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 289 | + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselobChajn">„Rady narodowe powołują stałe komisje: finansowo - budżetową, oświatową i kontroli. W razie potrzeby mogą powoływać również i komisje inne. Tryb powoływania komisyj ustali Prezydium Krajowej Rady Narodowej”.</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselobChajn">W ten sposób przy każdej z rad narodowych będą stale funkcjonowały trzy komisje. Ponadto radom narodowym pozostawiono prawo do wyłaniania i wyznaczania komisyj nadzwyczajnych.</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselobChajn">Następna poprawka dotyczy § 4 art. 16. Chodzi o możliwość zawieszania względnie wykluczania w drodze uchwały 2/3 członków rad narodowych — członka ze swego grona. Dotychczasowe przepisy pozwalały radom narodowym wykluczać względnie zawieszać członka większością 2/3 głosów, brak Jednak było klauzuli, która by nadawała temu zawieszeniu lub wykluczeniu rygor natychmiastowej wykonalności. Nie przekreśla się zasady, że wykluczonemu lub zawieszonemu członkowi rady narodowej przysługuje prawo odwołania się do hierarchicznie wyższej rady. Ten przepis zostaje utrzymany. Ale z uwagi na to, że były wypadki, kiedy zawieszony względnie wykluczony członek rady narodowe, uważał, że do czasu rozstrzygnięcia przez wyższą radę narodową może i powinien brać udział w pracach swojej rady, co było sprzeczne z intencją i z uchwałą tej rady — zaszła potrzeba zaopatrzenia tego przepisu w rygor natychmiastowej wykonalności. W ten sposób nowy przepis art. 16 zyskuje numerację § 5 i brzmi:</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselobChajn">„Wykluczonemu lub zawieszonemu członkowi przysługuje prawo odwołania się do rady narodowej wyższego stopnia. Odwołanie nie wstrzymuje wykonania uchwały w przedmiocie wykluczenia lub zawieszenia.” Następna poprawka dotyczy art. 23, t.j. artykułu, który mówi o kompetencjach rad narodowych. Art. 23 w proponowanym przez Prezydium Krajowej Rady Narodowe, brzmieniu opiewa</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-15.39" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 294 | + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselobChajn">„Do kompetencji terenowych rad narodowych należy:</u> | |
| 295 | + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselobChajn">1)Planowanie działalności publicznej, a w szczególności ustalanie budżetu oraz planu świadczeń w naturze, 2)kontrola działalności organów wykonawczych (rządowych i samorządowych )oraz instytucyj i osób, wykonywujących funkcje zlecone w zakresie administracji i gospodarki publicznej z punktu widzenia legalności, celowości i zgodności z zasadniczą linią działalności Krajowe, Rady Narodowej, 3)powoływanie samorządowych organów wykonawczych, 4)ustalanie zasad i warunków, na których organy wykonawcze samorządu mogą zawierać umowy w sprawie zaciągnięcia pożyczki, zbycia, zamiany lub obciążenia majątku nieruchomego, 5)uchwalanie regulaminów obrad rady i komisyj.” Następna poprawka dotyczy skreślenia dwóch artykułów, które straciły aktualność w związku z zakończeniem działań wojennych. Art. 31 i 32 mówiły o tych terenach, które pozostawały jeszcze pod okupacją i o radach, które istniały na tych terenach. Poprawka jest jasna, nie wymagająca szerszego omówienia: — „skreśla się art. 31 i 32.” W związku ze skreśleniem tych artykułów ulega zmianie numeracja następnych artykułów, mianowicie przesunięta zostaje o dwa numery.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselobChajn">Dalsza poprawka dotyczy zagadnienia zakończenia działalności Krajowej Rady Narodowej w związku z przeprowadzeniem wyborów do przedstawicielstwa narodowego. Proponowana przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej poprawka brzmi: Art. 33, a według nowej numeracji art. 31 otrzymuje brzmienie</u> | |
| 297 | + <u xml:id="u-15.43" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 298 | + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselobChajn">„§ 1. Z chwilą przeprowadzenia wyborów powszechnych do przedstawicielstwa narodowego na zasadach Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. Krajowa Rada Narodowa ulega rozwiązaniu z mocy samego prawa.</u> | |
| 299 | + <u xml:id="u-15.45" who="#PoselobChajn">§ 2. Do chwili ukonstytuowania się przedstawicielstwa narodowego kompetencje Krajowej Rady Narodowej, określone w ustawie z dnia 31 grudnia 1944 r. o zmianie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania Rad Narodowych (Dz. U. R. P. Nr. 19, poz. 93), wykonywuje Prezydium Krajowej Rady Narodowej.” W ten sposób, z chwilą przeprowadzenia wyborów Krajowa Rada Narodowa ulega rozwiązaniu z mocy samego prawa, a do momentu ukonstytuowania się nowego przedstawicielstwa narodowego funkcjonuje Prezydium Krajowej Rady Narodowej, które korzysta z tych pełnomocnictw, jakie mu nadał dekret z 31 grudnia 1944 r.</u> | |
| 300 | + <u xml:id="u-15.46" who="#PoselobChajn">Następna poprawka ma charakter porządkowy, mianowicie w tych wszystkich artykułach, w których mowa jest o Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego, zastępuje się te słowa przez słowo — „Rząd”, z wyjątkiem jednego artykułu, w którym wykonanie zlecone było Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, a gdzie wstawia się teraz zamiast słów „Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego” słowa — „Prezesowi Rady Ministrów, właściwym ministrom, każdemu w zakresie jego działania.” Wreszcie następna poprawka, również o charakterze porządkowym, ażeby we wszystkich artykułach, w których użyto wyrazów — „Przewodniczący” dla oznaczenia Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej — wyraz ten zastąpić wyrazem — „Prezydent”. Wprawdzie już taka poprawka była uchwalona, lecz artykuł nie został ściśle sprecyzowany, w wyniku czego mieliśmy fakty, że przewodniczący gminnej rady narodowej również używał tytułu — „Prezydent”. Dlatego zaszła potrzeba ściślejszego sprecyzowania tego artykułu. W ten sposób poprawka w punkcie 17) brzmi: we wszystkich artykułach, w których użyto wyrazu — „Przewodniczący” dla oznaczenia osoby Przewodniczącego Krajowe, Rady Narodowej, wyraz ten zastępuje się wyrazem — „Prezydent” a zdanie wstępne art. 9 otrzymuje brzmienie: „Nowowprowadzeni członkowie Krajowe, Rady Narodowej składają na ręce Prezydenta Krajowej Rady Narodowej, a członkowie terenowych rad narodowych — na ręce przewodniczącego właściwej rady — następujące ślubowanie:” Art. 2 noweli mówi o poruczeniu wykonania ustawy Prezydium Krajowe, Rady Narodowe, i Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 301 | + <u xml:id="u-15.47" who="#PoselobChajn">Art. 3. określa wejście ustawy w życie z dniem ogłoszenia i zawiera upoważnienie dla Prezydenta Krajowej Rady Narodowej do wydania jednolitego tekstu ustawy ze wszystkimi zmianami tu zacytowanymi i uprzednio uchwalonymi.</u> | |
| 302 | + <u xml:id="u-15.48" who="#PoselobChajn">W związku z powyższym. Komisja Prawnicza i Regulaminowa wnosi: Wysoka Rada uchwalić raczy załączony projekt ustawy.</u> | |
| 303 | + <u xml:id="u-15.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 304 | + </div> | |
| 305 | + <div xml:id="div-16"> | |
| 306 | + <u xml:id="u-16.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie zatwierdzenia tej ustawy pragnie kto zabrać głos? Zwracam uwagę, że ustawa była zatwierdzona przez Prezydium KRN, działające na podstawie pełnomocnictw udzielonych przez KRN, była przedmiotem obrad Rządu, który ustosunkował się do niej i była dwukrotnie przedmiotem obrad komisji poselskiej. W tej chwili chodzi o zatwierdzenie ustawy, która została przyjęta przez Prezydium. Zatwierdzenie tej ustawy wymaga kwalifikowanej większości. Musi być obecna połowa ogólnej liczby posłów, to znaczy 219, i z tej połowy 2/3 musi głosować za ustawą, inaczej nie będzie ona przyjęta.</u> | |
| 307 | + <u xml:id="u-16.1" who="#ObPrezydent">Czy w dyskusji nad ustawą pragnie ktoś zabrać głos?</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-16.3" who="#ObPrezydent">Proszę Obywateli Sekretarzy o sprawdzenie liczby posłów. Prosiłbym Posła Bertolda z klubu PSL, by działał jako czwarty sekretarz. Należy obliczyć również wszystkich Ministrów i Prezydium KRN.</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-16.5" who="#ObPrezydent">Stwierdzam, iż obecnych jest 223 posłów, zatem więcej niż połowa ogólnej liczby KRN.</u> | |
| 312 | + <u xml:id="u-16.6" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do głosowania. Ponieważ żadne poprawki nie zostały zgłoszone, będziemy głosować nad zatwierdzeniem ustawy tak, jak ją zreferował poseł ob. Chajn. Kto jest za przyjęciem ustawy, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-16.7" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-16.8" who="#ObPrezydent">Proponowana ustawa została przyjęta jednomyślnie.</u> | |
| 315 | + <u xml:id="u-16.9" who="#ObPrezydent">W sprawie odpowiedzi na interpelację posła Owczarka udzielam głosu Dyrektorowi Biura Prezydialnego Rady Ministrów ob. Żuniakowi.</u> | |
| 316 | + </div> | |
| 317 | + <div xml:id="div-17"> | |
| 318 | + <u xml:id="u-17.0" who="#DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak">Z polecenia Prezesa Rady Ministrów mam zaszczyt odpowiedzieć na interpelację ob. posła Stefana Owczarczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego i towarzyszy w sprawie niedopuszczenia do odbycia zjazdu powiatowego Związku Samopomocy Chłopskiej powiatu warszawskiego w dniu 16 grudnia 1945 r.</u> | |
| 319 | + <u xml:id="u-17.1" who="#DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak">Jak wynika z treści interpelacji, chodzi w tym wypadku o nieporozumienia pomiędzy organami legalnie istniejącej organizacji, a mianowicie Związku Samopomocy Chłopskiej. Interpelanci przyznają, iż powiatowy zarząd Związku Samopomocy Chłopskiej powiatu warszawskiego został jeszcze przed zjazdem zawieszony w urzędowaniu przez Zarząd Główny Związku Samopomocy Chłopskiej oraz że zjazd został odwołany na zarządzenie hierarchicznie wyższego organu tego związku, a mianowicie zarządu wojewódzkiego.</u> | |
| 320 | + <u xml:id="u-17.2" who="#DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak">W tym stanie rzeczy Rząd sądzi, iż interpelanci powinni zwrócić się do właściwych władz Związku Samopomocy Chłopskiej celem załatwienia sprawy w sposób przewidziany statutem tego Związku.</u> | |
| 321 | + <u xml:id="u-17.3" who="#DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak">To samo dotyczy podniesionych w interpelacji zarzutów w stosunku do administratora gmachu w sprawie zamykania kaloryferów itp.</u> | |
| 322 | + <u xml:id="u-17.4" who="#DyrektorBiuraPrezydialnegoRadyMinistrowobZuniak">Wobec tego. Rząd odsyła interpelację do Zarządu Głównego Związku Samopomocy Chłopskiej i prosi Wysoką Izbę o przyjęcie tej odpowiedzi do wiadomości.</u> | |
| 323 | + </div> | |
| 324 | + <div xml:id="div-18"> | |
| 325 | + <u xml:id="u-18.0" who="#ObPrezydent">Przechodzimy teraz do punktu 10 porządku dziennego: sprawozdania i wnioski komisyj poselskich. Niektóre komisje poselskie nie zgodziły się z brzmieniem niektórych dekretów, uchwalonych przez Rząd i Prezydium KRN, zajmując stanowisko odmienne. Musimy im dać prawo przedstawienia swoich argumentów.</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-18.1" who="#ObPrezydent">W imieniu Komisji Oświatowej głos ma poseł ob. Zygler.</u> | |
| 327 | + </div> | |
| 328 | + <div xml:id="div-19"> | |
| 329 | + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselobZygler">Wysoka Rado! Mam zaszczyt złożyć sprawozdanie z Komisji Oświatowej.</u> | |
| 330 | + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselobZygler">Od ostatniej sesji KRN Komisja Oświatowa odbyła 9 posiedzeń, w tym Jedno wspólne z komisją Kultury i Sztuki oraz z Komisją Informacji i Propagandy. Wszystkie posiedzenia komisji doszły do skutku w terminach przewidzianych przy quorum obecnych posłów. W posiedzeniach komisji uczestniczyli zawsze przedstawiciele Ministerstwa Oświaty, Biura Kontroli przy Prezydium KRN oraz zainteresowani przedstawiciele Ministerstw i urzędów. Uczestniczyli też na kilku posiedzeniach komisji przedstawiciele Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz rzeczoznawcy. Biuro Kontroli i Ministerstwo Oświaty dostarczało w terminie wszystkich materiałów, jakich komisja żądała. Poza tym przedstawiciele komisji brali udział w konferencjach, w zjazdach krajowych i zagranicznych, między innymi w konferencji ministrów oświaty Narodów Zjednoczonych w Londynie.</u> | |
| 331 | + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselobZygler">Rozpatrzono następujące ważniejsze sprawy: o zakładaniu i utrzymywaniu szkół powszechnych, o bibliotekach, rozpatrywano zagadnienie szkolnictwa zawodowego, zagadnienie szkolnictwa wyższego, oświaty dorosłych, wychowania fizycznego. Wyłoniono podkomisję do zbadania gospodarki papierem. Czynności tej podkomisji nie są jeszcze zakończone. Poza tym rozpatrywano zagadnienie bytu nauczycieli. Na wspólnym posiedzeniu trzech komisyj, o którym wzmiankowałem, rozpatrywano zagadnienie podziału kompetencyj tych trzech ministerstw w dziedzinie oświaty i sztuki. Poza tym rozpatrywano dekrety Ministerstwa Oświaty, które ukazały się już w druku i co do których komisja ustosunkowała się.</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselobZygler">Następnie Komisja Oświatowa przy rozpatrywaniu zagadnienia wychowania fizycznego opracowała projekty dwóch ustaw, które mam zaszczyt dzisiaj Wysokiej Radzie przedstawić. Zanim Jednak przystąpię do omówienia treści tych ustaw, które Obywatelom Posłom zostały w drukach rozdane, pozwolę sobie na kilka słów wyjaśnień.</u> | |
| 333 | + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselobZygler">Wiadomość o projekcie dekretu Ministerstwa Obrony Narodowej z dnia 10 sierpnia ub. r. o Wychowaniu Fizycznym i Przysposobieniu Wojskowym, doszła do wiadomości Komisji Oświatowej w drugiej połowie sierpnia. Na posiedzeniu w dniu 12 września komisja rozważyła projekt dekretu, który miał następujące cechy:</u> | |
| 334 | + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselobZygler">1)wprowadzał powszechny obowiązek wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego od 16 roku życia bez oznaczenia granicy górnej;</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselobZygler">2)łączył ściśle wychowanie fizyczne z przysposobieniem wojskowym;</u> | |
| 336 | + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselobZygler">5) organizacyjnie wychowanie fizyczne i przysposobienie wojskowe podrządkowywał Ministerstwu Obrony Narodowej przez stworzenie Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego przy tymże Ministerstwie.</u> | |
| 337 | + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselobZygler">Komisja Oświatowa zważywszy, że wychowanie fizyczne jest przede wszystkim zabiegiem zdrowotnym i wychowawczym, a dopiero w dalszym ciągu nabyciem utylitarnych sprawności takich czy innych, a więc zagadnieniem, które integralnie należy do zakresu Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Oświaty, Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, a częściowo Ministerstwa Obrony Narodowej, że obowiązek powszechnego wychowania fizycznego winien obejmować dziatwę od początków systematycznego wychowania, a więc od dolnej granicy wieku przedszkolnego, to jest od czwartego roku życia, że wychowanie fizyczne winno być dobrem społecznym, będącym pod kontrolą społeczeństwa, gdyż służy w jednakim stopniu wszystkim obywatelom w różnych formach pracy i odpoczynku, że doświadczenia wieloletnie państw demokratycznych oddawały i oddają wychowanie fizyczne w ręce czynników cywilnych, czego przykładem niech będzie, że do 1935 r. Jedynie w trzech państwach Europy, t.j. faszystowskiej Italii, hitlerowskich Niemczech i sanacyjnej Polsce wychowanie fizyczne było podporządkowane władzom względnie organizacjom wojskowym, że Związek Radziecki od 1955 r. powołał Wszechzwiązkowy Komitet Wychowania Fizycznego o dwudziestu trzech wydziałach, podporządkowany Radzie Komisarzy Ludowych, że Czechosłowacja stworzyła w ub. roku Narodni Telovychowny Vybor, (dla którego nawiasem mówiąc rezerwuje się 5 mandaty poselskie w ciałach parlamentarnych) — doszła do przekonania, że należy:</u> | |
| 338 | + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselobZygler">1)wychowanie fizyczne oddzielić od przysposobienia wojskowego, 2)wprowadzić obowiązek wychowania fizycznego od 4 roku życia aż do pełnoletności fizycznej, 3)sprawy wychowania fizycznego powierzyć urzędowi zależnemu bezpośrednio od Prezesa Rady Ministrów, 4)w Radzie Wychowania Fizycznego wprowadzić w przeważającej mierze czynnik społeczny, który w przypadku powierzenia wychowania fizycznego Ministerstwu Obrony Narodowej nie mógłby odegrać decydującej roli, gdyż z istoty rzeczy sprawy wojskowe muszą być wyłączone spod wnikliwej i ścisłej kontroli szerokich mas społeczeństwa.</u> | |
| 339 | + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselobZygler">W tym duchu zostały opracowane dwa projekty ustaw (druki nr 49 i 50, rozdane Obywatelom Posłom), które mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Radzie do zatwierdzenia.</u> | |
| 340 | + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselobZygler">Równocześnie muszę zaznaczyć, że w ubiegłym tygodniu Rada Ministrów zatwierdziła dekret w tej materii, którego brzmienie nie jest jeszcze znane Komisji Oświatowej.</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselobZygler">Jako sprawozdawca Komisji Oświatowej, nie mam prawa, w myśl ust. 3) art. 44 regulaminu wnosić inicjatywy, a tylko mogę prosić o uchwalenie powyższych projektów dwóch ustaw. Niemniej Jednak ktoś z obecnych na sali posłów może zajęć odmienne stanowisko.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselobZygler">Trzecią ustawę, które opracowała komisja, jest ustawa o dodatku naukowym do uposażenia. Chcę wyjaśnić, że różnica pomiędzy dekretem, który został ogłoszony w Nr 25 poz. 152 Dziennika Ustaw, a ustawę Komisji Oświatowej jest nieznaczna. Wprowadzono tylko jeden punkt, mianowicie że dodatek naukowy przyznaje się również i pracownikom naukowym, zatrudnionym w innych instytucjach, niż to opiewają trzy pierwsze ustępy art. 1 ustawy, a więc rozszerza się zakres udzielania dodatku naukowego i na innych naukowców, pracujących w innych instytucjach nawet typu nienaukowego.</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselobZygler">O uchwalenie tej ustawy proszę w imieniu Komisji Oświatowej.</u> | |
| 344 | + </div> | |
| 345 | + <div xml:id="div-20"> | |
| 346 | + <u xml:id="u-20.0" who="#PrzewodniczacyposelobSzwalbe">Głos ma Wiceminister Oświaty ob. Bieńkowski.</u> | |
| 347 | + </div> | |
| 348 | + <div xml:id="div-21"> | |
| 349 | + <u xml:id="u-21.0" who="#WiceministerOswiatyobBienkowski">Wysoka Izbo! Wobec tego, że sprawa dekretu rzędowego o przysposobieniu wojskowym i wychowaniu fizycznym znajduje się w następnym punkcie porządku dziennego, proponuję w tej chwili przełożenie tej sprawy do dalszego punktu porządku dziennego.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 351 | + </div> | |
| 352 | + <div xml:id="div-22"> | |
| 353 | + <u xml:id="u-22.0" who="#ObPrezydent">Jest propozycja, aby sprawę dekretu o wychowaniu fizycznym przełożyć do momentu zatwierdzenia dekretu rządowego. Kto jest za tą propozycją, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw? Mniejszość. Zatem sprawę powyższą odkładamy.</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-22.1" who="#ObPrezydent">Przystępujemy teraz do głosowania zreferowanego projektu ustawy o dodatku naukowym do uposażenia.</u> | |
| 355 | + <u xml:id="u-22.2" who="#ObPrezydent">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o dodatku naukowym do uposażenia, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-22.3" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 357 | + <u xml:id="u-22.4" who="#ObPrezydent">Ustawa została uchwalona w całości w drugim i trzecim czytaniu.</u> | |
| 358 | + <u xml:id="u-22.5" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu sprawozdawcy Komisji Komunikacyjnej posłowi Grubeckiemu.</u> | |
| 359 | + </div> | |
| 360 | + <div xml:id="div-23"> | |
| 361 | + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselobGrubecki">Wysoka Izbo! Komisja Komunikacyjna, zdając sobie sprawę z niezwykłej wagi problemów komunikacyjnych w naszej gospodarce, z przejęciem pracowała nad problemami komunikacyjnymi we wszystkich dziedzinach, odbywając kilkanaście posiedzeń.</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselobGrubecki">W zakresie komunikacji kolejowej jako podstawowe zagadnienie, jako punkt wyjścia do usprawnienia tej komunikacji, rozpatrywała sprawę zaopatrzenia kolejarzy i sprawę zasobów kolejowych.</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselobGrubecki">W zakresie komunikacji kołowej rozpatrywała niezwykle ważną sprawę transportu samochodowego i brała aktywny udział w przyśpieszeniu ustawowego załatwienia tego zagadnienia, opracowując ze swej strony wspólnie z przedstawicielami Ministerstwa Komunikacji odnośne wnioski ustawowe, które mam nadzieję doprowadzą do właściwego rozwiązania tego zagadnienia.</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselobGrubecki">W zakresie komunikacji wodnej śródlądowej komisja powołała podkomisję, która odbyła dwa terenowe wyjazdy, badając szczegółowo zagadnienie Odry i złożyła komisji w rezultacie obrad szereg wniosków — dezyderatów pod adresem Rządu.</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselobGrubecki">W zakresie komunikacji powietrznej komisja zajmowała się zagadnieniami lotniczymi, które mam zaszczyt w formie wniosku ustawodawczego w tej chwili. Wysokiej Izbie referować.</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselobGrubecki">Uchwalony przez Rząd przed kilku miesiącami dekret o przedsiębiorstwie państwowym — „Lot” nie uwzględniał szeregu zmian, które nasunęło życie w zastosowaniu do przedsiębiorstw państwowych i które znalazły swój wyraz w opracowanym dekrecie ramowym, jednolitym dla przedsiębiorstw państwowych. To spowodowało, że dekret, uchwalony przed kilku miesiącami, nie uwzględniał szeregu punktów zawartych w dekrecie ramowym i skłoniło komisję do przystosowania tego dekretu do niebudzących wątpliwości i niekwestionowanych przez nikogo punktów, przewidzianych w dekrecie ramowym i organizacyjnie uzasadnionych.</u> | |
| 367 | + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselobGrubecki">Drugim problemem, niezmiernie ważnym dla naszego lotnictwa, to problem rozdziału działalności ogólno-państwowej od działalności eksploatacyjno-gospodarczej tego przedsiębiorstwa. W ciągu dwu lat jeszcze przed zakończeniem wojny wielu z nas zapoznawało się w prasie angielskiej i amerykańskiej z ożywioną dyskusją, jaka toczyła się na tych terenach w sprawie niezwykłej wagi lotnictwa w powojennym panowaniu nad światem. Wielu z nas stykając się z tym zagadnieniem w Polsce przedwojennej stwierdziło, że połączenie działalności ogólno — państwowej i działalności gospodarczej w tym przedsiębiorstwie na rozwój naszego lotnictwa wpływało ujemnie. Wobec tego komisja starała się ten postulat uwzględnić nie tworząc dwu przedsiębiorstw dla działalności ogólno - państwowej i dla działalności gospodarczej, lecz pozostawiając w — „Locie” Jako wyodrębnione i zlecone przez Ministerstwo Komunikacji czynności ogólno-państwowe, a właściwy zakres Jego samodzielnego działania pod kontrolą Ministerstwa ograniczając do spraw eksploatacji. Wyrazem tych dążeń są wnioski Komisji Komunikacyjnej. Tu jeszcze zaznaczyć muszę, że dyskusja nad wnioskiem, który zamierzam przedłożyć w imieniu komisji, odbywała się przy współudziale przedstawicieli wojska polskiego, Komitetu Ekonomicznego, Biura Planowania Ministerstwa Komunikacji, a nawet zainteresowanych departamentów tego ministerstwa i żaden sprzeciw nie został wniesiony, a ze strony sfer lotniczych stanowisko komisji przyjęto z wielkim zadowoleniem.</u> | |
| 368 | + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselobGrubecki">Mam zaszczyt przedłożyć następujące wnioski</u> | |
| 369 | + <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 370 | + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselobGrubecki">„Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o dekrecie Rządu Jedności Narodowej R. P. z dnia 16 lipca 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze — „Lot” (Dz.U.R.P. Nr 24, poz. 138). Po rozpatrzeniu powyższego dekretu na posiedzeniu w dniu 14 grudnia 1945 r. Komisja Komunikacyjna wnosi — Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę: Krajowa Rada Narodowa dekret ogłoszony w Dz.U.R.P. Nr 24 pod poz. 138 — odrzuca.</u> | |
| 371 | + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselobGrubecki">Wniosek drugi: Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o ustalonym przez poselską podkomisję komunikacyjną z dnia 17 grudnia 1945 r. projekcie ustawy o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze — „Lot”. Komisja Komunikacyjna po rozważeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 21 grudnia 1945 r. wnosi — Wysoka Rada uchwalić raczy załączony projekt ustawy.” Projekt ten Obywatele Posłowie otrzymali i zapewne się z jego treścią zapoznali.</u> | |
| 372 | + </div> | |
| 373 | + <div xml:id="div-24"> | |
| 374 | + <u xml:id="u-24.0" who="#ObPrezydent">Czy są jakieś propozycje wobec wniosku posła Grubeckiego, aby zamiast dekretu zatwierdzić projekt ustawy w brzmieniu, w Jakim został rozesłany?</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-24.1" who="#ObPrezydent">Kto chce zabrać głos w tej sprawie? Nie słyszę zgłoszeń. Wobec tego będziemy głosowali.</u> | |
| 376 | + <u xml:id="u-24.2" who="#ObPrezydent">Kto Jest za zatwierdzeniem projektu ustawy w brzmieniu, proponowanym przez Komisję Komunikacyjną, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 377 | + <u xml:id="u-24.3" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 378 | + <u xml:id="u-24.4" who="#ObPrezydent">Wobec tego ustawa została przyjęta w całości według propozycji sprawozdawcy w drugim i trzecim czytaniu.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-24.5" who="#ObPrezydent">Głos ma sprawozdawca Komisji Prawniczej i Regulaminowej poseł ob. Mantel.</u> | |
| 380 | + </div> | |
| 381 | + <div xml:id="div-25"> | |
| 382 | + <u xml:id="u-25.0" who="#Poselob">Mantel:</u> | |
| 383 | + <u xml:id="u-25.1" who="#Poselob">Wysoka Izbo! Jak wiadomo do wojny nie istniało u nas odrębne Ministerstwo Zdrowia. W roku bieżącym w kwietniu Ministerstwo Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia zostało podzielone na dwa resorty. W związku z tym zaszła konieczność ustalenia kompetencji Ministra Zdrowia, o ile chodzi o nadzór nad lecznictwem. Agendy Ministerstwa Zdrowia zazębiają się nie tylko z agendami Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, ale również innych ministerstw, które w swoim zakresie, mimo że nie prowadzą pieczy nad lecznictwem, prowadzą jednak agendy lecznictwa. Aby ustalić ostatecznie kompetencje poszczególnych resortów, aby oznaczyć kompetencje Ministra Zdrowia, powstał projekt ustawy o nadzorze nad lecznictwem, który przeszedł przez Komisję Zdrowia oraz Komisję Prawniczą i Regulaminową Krajowej Rady Narodowej i który mam zaszczyt tu właśnie Obywatelom Posłom przedstawić. Projekt ten został rozdany Obywatelom Posłom jako druk nr 66.</u> | |
| 384 | + <u xml:id="u-25.2" who="#Poselob">Zasadą tego projektu jest przydzielenie Ministrowi Zdrowia zwierzchniego nadzoru i naczelnego kierownictwa nad lecznictwem w Państwie. Jest to zgodne z tendencją nowoczesnego państwa, że w swoim zakresie rzeczowym Minister sprawuje naczelne kierownictwo i zwierzchni nadzór nad przedmiotem swego resortu. Atrybucje naczelnego kierownictwa i zwierzchniego nadzoru są ustalone w art. 2, który pozwala Ministrowi Zdrowia na ustalenie ogólnego planu organizacji lecznictwa. Ministrowie, którzy sprawują zarząd lub nadzór nad podległymi im zakładami, instytucjami i organizacjami, wykonującymi lecznictwo, ustalają te plany w zakresie im podległego resortu w porozumieniu z Ministrem Zdrowia.</u> | |
| 385 | + <u xml:id="u-25.3" who="#Poselob">Jakie prawa ma Minister Zdrowia w zakresie wykonywania zwierzchniego nadzoru i naczelnego kierownictwa nad lecznictwem?</u> | |
| 386 | + <u xml:id="u-25.4" who="#Poselob">1)ma prawo przeprowadzania lustracji wszelkich zakładów, instytucyj i organizacyj wykonujących lecznictwo, 2)ma prawo badania przedstawionych mu sprawozdań w zakresie lecznictwa, 3)ma prawo wydawania instrukcyj w zakresie lecznictwa, 4)ustala w porozumieniu z właściwymi ministrami warunki i tryb powoływania pracowników fachowych oraz określa warunki ich wynagrodzenia.</u> | |
| 387 | + <u xml:id="u-25.5" who="#Poselob">Jeżeli chodzi o zakładanie aptek publicznych, to Minister Zdrowia ma prawo związkom samorządu terytorialnego, zakładom, instytucjom i organizacjom wykonującym lecznictwo oraz spółdzielniom pracowników farmaceutycznych udzielać zezwoleń na otwieranie aptek publicznych. Otwieranie aptek publicznych przez ubezpieczalnie uzależnione jest od porozumienia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z Ministrem Zdrowia.</u> | |
| 388 | + <u xml:id="u-25.6" who="#Poselob">Przepisy tej ustawy dotyczą również działalności lecznictwa zapobiegawczego, natomiast nie stosują się do lecznictwa wykonywanego w zakresie kompetencji Ministerstwa Obrony Narodowej. Poza tym przepisy tej ustawy nie naruszają uprawnień Ministra Zdrowia, wypływających z innych ustaw i rozporządzeń.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-25.7" who="#Poselob">Taka Jest treść istotna tej ustawy.</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-25.8" who="#Poselob">Imieniem Komisji Prawniczej i Regulaminowej wnoszę o przyjęcie omówionego projektu ustawy przez plenum Izby.</u> | |
| 391 | + </div> | |
| 392 | + <div xml:id="div-26"> | |
| 393 | + <u xml:id="u-26.0" who="#ObPrezydent">Mamy ustawę o nadzorze nad lecznictwem. Czy pragnie kto zabrać głos w tej sprawie?</u> | |
| 394 | + <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Michejda:</u> | |
| 395 | + <u xml:id="u-26.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 396 | + <u xml:id="u-26.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Michejda.</u> | |
| 397 | + </div> | |
| 398 | + <div xml:id="div-27"> | |
| 399 | + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselobMichejda">Wysoka Izbol Wyniszczenie fizyczne i niedożywianie szerokich mas świata pracy, rozszerzające się choroby zakaźne i społeczne, często straszliwe powojenne warunki mieszkaniowe w wielu połaciach kraju stwarzają zatrważający i ponury obraz ogólnego stanu zdrowia w Polsce.</u> | |
| 400 | + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselobMichejda">Walkę ze stanem tym, którego pierwotne przyczyny leżą w dalszej i bliższej przeszłości naszej przedwojennej, utrudnia, ograniczając jej możliwości, cały szereg elementów związanych ze skutkami wojny, pogłębiając i obniżając poziom zdrowotności.</u> | |
| 401 | + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselobMichejda">Do elementów tych przede wszystkim zaliczyć należy: warunki niedostatecznego odżywiania się olbrzymiej części sfer pracowników fizycznych i umysłowych, fatalne warunki bytowania osiedleńców i przesiedleńców, warunki komunikacyjne, brak lekarzy i odpowiedniej ilości instytucyj zapobiegawczych i leczniczych, brak środków leczniczych i brak odpowiedniego rozprowadzenia będących do dyspozycji środków leczniczych.</u> | |
| 402 | + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselobMichejda">O ile chodzi o odcinek lecznictwa, to momentem hamującym racjonalne tegoż stosowanie jest brak Jednolitego ujęcia problemu na całym terenie Rzeczypospolitej.</u> | |
| 403 | + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselobMichejda">Temu postulatowi czyni zadość art. 1 przedłożonego projektu ustawy o nadzorze nad lecznictwem, oddający zwierzchni nadzór i naczelne kierownictwo nad lecznictwem w Państwie Ministrowi Zdrowia, tworząc w ten sposób jeden jedyny ośrodek dyspozycyjny.</u> | |
| 404 | + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselobMichejda">Nad wagą lecznictwa i działalności leczniczo-zapobiegawczej dla jednostki, grup społecznych, narodu i państwa jako podwaliny żywotności, rozwoju i potęgi państwa rozwodzić się nie trzeba. Chodzi o to, by w danych warunkach i w danych możliwościach stworzyć i zorganizować aparat lecznictwa tak, by dał optimum wyników nie tylko pod kątem widzenia przyszłości, ale natychmiast. Toteż szybkie wprowadzenie w życie projektu ustawy i będącego z nim w bezpośredniej łączności projektu ustawy o organizacji lecznictwa, ustalonego i ogłoszonego przez Państwową Radę Zdrowia, jest koniecznością. Projekty te głęboko przemyślane i celowo ujmujące całokształt zagadnienia, mimo trudności — przede wszystkim finansowych — winny pchnąć lecznictwo głównie na wsi na nowe tory i stworzyć realne podstawy jego rozwoju. Znany już a będący wynikiem przedłożonego obecnie projektu plan organizacyjny Państwowej Rady Zdrowia przy Ministerstwie Zdrowia zwalnia mnie od analizy i rozpatrywania poszczególnych artykułów. Należy jednak podnieść najbardziej istotne zamierzenia planu organizacyjnego pod kątem widzenia ogarnięcia leczeniem właściwym ludności pracującej poza dużymi ośrodkami miejskimi i uprzemysłowionymi, przede wszystkim na wsi.</u> | |
| 405 | + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselobMichejda">Projekt przewiduje skoncentrowanie całokształtu lecznictwa w centrum poszczególnych powiatów przy utworzeniu w gminach względnie mniejszych miastach placówek o charakterze ośrodków zdrowia, kierowanych przez lekarzy i siły pomocnicze lekarskie. Każdy powiat ma szpital na wysokim poziomie z wszystkimi środkami pomocniczymi, specjalistami, wyposażony w — „roentgena”, laboratoria, instytucje przyrodo - lecznictwa, aptekę. W całości — wszystko to, co dla nowoczesnego leczenia jest konieczne. Każdy obywatel ma możność szybkiego zasięgnięcia porady lekarskiej, skierowania do szpitala, wszechstronnego zbadania i właściwego leczenia.</u> | |
| 406 | + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselobMichejda">Przy takiej organizacji odpada to, że bardzo często zaniedbuje się chorobę, że bardzo często chory dniami i tygodniami szuka lekarza, że komunikacja uniemożliwia dostarczenie pomocy lekarskiej na czas i przewożenie chorych na dalekie odległości, a wiemy że dzisiaj chorych przewozi się setki kilometrów celem przeprowadzenia zabiegu, wiemy, że bardzo często wzywa się lekarza na wsi z powodu tych przyczyn tylko do umierającego.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselobMichejda">To skoncentrowanie całokształtu wszystkich możliwości leczenia w centrum poszczególnych powiatów, to upowszechnienie leczenia należy uważać za najistotniejszą część zamierzonego projektu. Udostępnienie pomocy lekarskiej w odpowiednim stopniu na dalekiej wsi da możność leczenia w ośrodkach dotychczas pozostających bez pomocy lekarskiej. To jest jeden z najistotniejszych punktów.</u> | |
| 408 | + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselobMichejda">Drugim punktem Jest rozmieszczenie lekarzy. Nie ulega wątpliwości, że przy dzisiejszym braku lekarzy kapitalnym zagadnieniem jest odpowiednie rozmieszczenie ich, aby zapewnić tę pomoc lekarską najszerszym warstwom ludności, i to nie tylko lekarzy, ale i sił pomocniczych. Nie ulega wątpliwości, że zagadnienie to będzie wymagało dużego poziomu uspołecznienia i u lekarzy i u pomocniczego personelu lekarskiego, a niestety stwierdzić należy, że nie zawsze i nie wszędzie — nie chcę generalizować — ale w dużej części świat lekarski właściwego nastawienia, właściwego zrozumienia obecnych konieczności przeprowadzania lecznictwa w Państwie demokratycznym nie ma.</u> | |
| 409 | + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselobMichejda">Art. 4 ustawy powiada o aptekach. Nie poruszałbym szczegółowo tej sprawy, gdyby nie zmusiła mnie do tego konieczność. Tu przede wszystkim trzeba zaakcentować: kwestia uspołecznienia personelu aptekarskiego nie stoi na wysokości zadania. Nie generalizuję, ale spotykamy się w terenie z niskim nastawieniem społecznym w tym przedmiocie. Ob. Premier w dyskusji nad expose zaznaczył wyraźnie, że w tej chwili nie ma mowy o upaństwowieniu aptek. Ustawa przewiduje uspołecznienie, a ob. Premier powiada, że ingerencja Państwa w sprawie szafowania środkami lekarskimi jest celowa i konieczna. Uważam, że jest konieczne zwrócić się tu do Ministra Zdrowia, żeby ta ingerencja rzeczywiście odnosiła skutek. Gdyby wypadki spekulacji — jak podkreślił ob. Premier — były wypadkami sporadycznymi, moglibyśmy nad tymi rzeczami przejść do porządku dziennego, ale stwierdzam, że wytworzył się pewien system. Zdarzają się wypadki, że chorzy z Ubezpieczalni Społecznej z receptami instytucji chodzą od apteki do apteki, ciężko chorzy w stanie gorączkowym nie dostają lekarstw. Apteka stwierdza, że lekarstwa nie ma, a tymczasem nie tylko na prywatną receptę lekarstwo dostać można, ale aptekarz oświadcza, że za pieniądze to lekarstwo będzie. Tego stanu tolerować nie można. Ten stan uniemożliwia prowadzenie racjonalnego lecznictwa. Zdarzały się i zdarzają wypadki, że środków lekarskich, od których zależne Jest życie, Jak np. w dyfterii surowica, nie chciano wydać, a surowica była na miejscu, tylko sprzedawano ją po wysokiej cenie.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselobMichejda">Szpitale wbrew ustawie i mimo ustawy żądają osobnej dopłaty nie tylko od Ubezpieczalni, ale od wszystkich chorych, nawet biednych, którzy leczą się w szpitalu, twierdząc, że nie są w stanie przy niskiej taryfie szpitalnej pokryć wydatków na leczenie. Uważamy, że mimo ciężkiego położenia samorządów, nie powinno to mieć miejsca, a w każdym razie trzeba nad tym się zastanowić, aby ten problem finansowy w ten czy inny sposób rozstrzygnąć.</u> | |
| 411 | + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselobMichejda">Bardzo ważnym punktem, jeżeli chodzi o środki lecznicze, jest cena lekarstw, niejednokrotnie wyższa od taryfy przedwojennej. W krytycznej sytuacji znalazły się przede wszystkim instytucje Ubezpieczalni Społecznych, które w ostatnich miesiącach do 70% wpływów wydawały na same środki lecznicze. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że przed wojną 10 — 12% z wpływów — według przepisów — było wydawane na środki lecznicze, to zrozumiałym jest, że jeżeli dziś Ubezpieczalnie muszą wydawać 70%, nie są w stanie utrzymać budżetu i muszą udawać się o pomoc.</u> | |
| 412 | + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselobMichejda">Jeszcze jedną rzecz chciałbym poruszyć, mianowicie fakt ten, że na zachodnich terenach Polski Ubezpieczalnie Społeczne posiadały własne apteki, które zostały zagrabione przez Niemców, a obecnie daremnie dopominamy się w Poznańskim, aby te apteki zostały nam przydzielone. Ustawa obecna daje prawo tworzenia nowych aptek, ale łatwiej byłoby, aby apteki poniemieckie przydzielone były polskim aptekarzom, niż obecnie w tych ciężkich warunkach tworzenie i kompletowanie całego aparatu aptekarskiego. Uważamy, że Ministerstwo Zdrowia powinno Jeszcze teraz wpłynąć na to, aby apteki, które zostały zabrane instytucjom Ubezpieczalni Społecznych, zostały im oddane w formie przydzielenia aptek poniemieckich. Że obecny stan jest zły, jeżeli chodzi o lekarstwa — najlepszy dowód, że kiedy fenicytyna nie była zupełnie rozprowadzona, w Poznańskim można ją było kupić. Uważamy, że stosunki te są niezdrowe, Dlatego sądzimy, że apteki trzeba bezwzględnie, jeżeli nie upaństwowić, to uspołecznić, a w każdym razie bardzo wybitnie kontrolować, co obecnie w myśl ustawy chcemy umożliwić.</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselobMichejda">Udostępnienie lecznictwa wszystkim, podniesienie jego poziomu jak najwyżej, zorganizowanie lecznictwa zapobiegawczego w szerokim zakresie — zwiększy wydajność pracy, zaoszczędzi Państwu w przyszłości miliony na renty inwalidzkie, na zaopatrzenie wdów i sierot. Wysoki poziom lecznictwa, stopniowo wprowadzany na terenie całej Rzeczypospolitej po myśli projektu obecnej ustawy, najszersze zastosowanie upowszechnienia lecznictwa — to przecież jest rozrost ludności, to wypełnienie szeregów przerzedzonych przez wojnę. Przez wysoki poziom lecznictwa i jego rozpowszechnienie wzmożona będzie obronność Państwa i jego moc. Wysoki poziom i najszersze upowszechnienie lecznictwa — to przecież kładzenie podwalin potęgi Państwa.</u> | |
| 414 | + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselobMichejda">Jesteśmy państwem demokratycznym, demokracja — to równość obywateli. Niechże na podstawie tych projektów lecznictwo w tym rozumieniu demokratyzuje się. Niech będzie równość i na odcinku lecznictwa. Niech każdy obywatel w państwie demokratycznym — czy ma możliwości finansowe, czy ich nie ma — ma tę równość w leczeniu, w traktowaniu swojej choroby, w możliwościach korzystania z najnowszych osiągnięć wiedzy lekarskiej. Niech nie będzie w Polsce w przyszłości takich wypadków, że człowiek na głębokiej wsi zaledwie raz w życiu widzi lekarza — na łożu śmierci.</u> | |
| 415 | + <u xml:id="u-27.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 416 | + </div> | |
| 417 | + <div xml:id="div-28"> | |
| 418 | + <u xml:id="u-28.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Kłossek.</u> | |
| 419 | + </div> | |
| 420 | + <div xml:id="div-29"> | |
| 421 | + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselobKlossek">Wysoka Rado! Przedmówca mój zaatakował art. 4, gdzie mówi się o aptekach. Nie uczestniczył on w posiedzeniach Komisji Zdrowia. Komisja Zdrowia, opracowując ustawę, przyjęła specjalną uchwałę o aptekach poniemieckich. Uchwała ta głosi, że wszystkie apteki poniemieckie na terenach zachodnich mają być oddane instytucjom społecznym. Mieliśmy tu na uwadze Ubezpieczalnię Społeczną. Gdyby kol. Michejda interesował się pracami tej komisji, nie podnosiłby tej sprawy tu z trybuny.</u> | |
| 422 | + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselobKlossek">Następnie artykuł ten nie mówi o uspołecznieniu aptek już istniejących. Braliśmy pod uwagę, że przy braku lekarstw inicjatywa prywatnych aptek jest nam niezbędna. Natomiast dajemy możność i prawo Ministrowi otwierania aptek konkurencyjnych. Im tych aptek będzie więcej, im więcej będziemy mieli środków leczniczych, tym lepiej ludność będzie zaopatrzona w lekarstwa i będą one po tańszych cenach.</u> | |
| 423 | + </div> | |
| 424 | + <div xml:id="div-30"> | |
| 425 | + <u xml:id="u-30.0" who="#ObPrezydent">Czy w tej sprawie ktoś chce zabrać jeszcze głos? Nikt się nie zgłasza. Poprawki do tej ustawy nie zostały zgłoszone, wobec tego możemy głosować nad ustawą w całości.</u> | |
| 426 | + <u xml:id="u-30.1" who="#ObPrezydent">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 427 | + <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 428 | + <u xml:id="u-30.3" who="#ObPrezydent">Ustawa została przyjęta w całości w drugim i trzecim czytaniu.</u> | |
| 429 | + <u xml:id="u-30.4" who="#ObPrezydent">Następny ma głos sprawozdawca Komisji Skarbowo-Budżetowej poseł ob. Haneman.</u> | |
| 430 | + </div> | |
| 431 | + <div xml:id="div-31"> | |
| 432 | + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselobHaneman">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Skarbowo - Budżetowej mam zaszczyt przedłożyć 18 dekretów do zatwierdzenia przez Wysoką Izbę, a mianowicie</u> | |
| 433 | + <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 434 | + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselobHaneman">1)z dnia 24 maja 1945 r. o zmianie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia</u> | |
| 435 | + <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">27 grudnia 1944 r. o tymczasowym uregulowaniu uposażeń pracowników państwowych (Dz. U. R. P. Nr 24, poz.</u> | |
| 436 | + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselobHaneman">137), 2)z dnia 29 maja 1945 r. o zniesieniu Polskiego Instytutu Rozrachunkowego i o zleceniu Narodowemu Bankowi Polskiemu czynności związanych z wykonaniem międzynarodowych umów rozrachunkowych (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 147), 3)z dnia 7 lipca 1945 r. o zniesieniu podatku od olejów mineralnych (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 165), 4)z dnia 7 lipca 1945 r. o uchyleniu niektórych przepisów prawa karnego skarbowego (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 166), 5)z dnia 18 lipca 1945 r. o pomocy i zasiłkach dla rodzin żołnierzy Wojska Polskiego oraz zdemobilizowanych żołnierzy (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 202), 6)z dnia 2 sierpnia 1945 r. o zawieszeniu mocy obowiązujące, przepisów ustawy o monopolu zapałczanym, dotyczących zapalniczek (Dz. U. R. P. Nr 31, poz. 183), 7)z dnia 2 sierpnia 1945 r. o sprzedaży wyrobów tytoniowych (Dz. U. R. P. Nr 31, poz. 184), 8)z dnia 2 sierpnia 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolite, z dnia 11 lipca 1932 r. o monopolu spirytusowym, opodatkowaniu kwasu octowego i drożdży oraz sprzedaży napojów alkoholowych (Dz. U. R. P. Nr 31, poz. 185) , 9)z dnia 18 sierpnia 1945 r. o podatku od wynagrodzeń (Dz. U. R. P. Nr 38, poz. 220), 10)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1952 r. o monopolu spirytusowym, opodatkowaniu kwasu octowego i drożdży oraz sprzedaży napojów alkoholowych (Dz. U. R. P. Nr 54, poz. 276), 11)z dnia 16 września 1945 r. o włączeniu emisji biletów skarbowych do emisji biletów bankowych Narodowego Banku Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 42, poz. 252), 12)z dnia 29 września 1945 r. o upoważnieniu Ministra Skarbu do zaciągnięcia kredytu zagranicznego (Dz. U. R. P. Nr 45, poz. 137), 15)z dnia 29 września 1945 r. o dodatku przejściowym do zaopatrzeń emerytalnych (Dz. U. R. P. Nr 43, poz. 239), 14)z dnia 29 *września 1945 r. o zmianie ustawy z dnia 11 grudnia 1923 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy państwowych i zawodowych wojskowych (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 246), 15)z dnia 6 października 1945 r. o zmianie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 27 grudnia 1944 r. o tymczasowym uregulowaniu uposażeń pracowników państwowych (Dz. U. R. P. Nr 47, poz. 267), 16)z dnia 6 października 1945 r. o uposażeniu pieniężnym nadterminowych i podoficerów zawodowych (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 249), 17)z dnia 26 października 1945 r. o uzupełnieniu ustawy z dnia 10 marca 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 263), 16)z dnia 13 listopada 1945 r. o zmianie ustawy z dnia 22 października 1931 r. o opodatkowaniu piwa (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 291).</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselobHaneman">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Rady na dekret z dnia 29 maja 1945 r. o zniesieniu Polskiego Instytutu Rozrachunkowego i o zlecenie Narodowemu Bankowi Polskiemu czynności, związanych z wykonaniem międzynarodowych umów rozrachunkowych. Ten dekret przynosi zmianę epokową, zmianę zasadniczą. Tak jak reforma rolna wyeliminowała z życia gospodarczego ziemiaństwo, tak jak przyjęcie ustawy o upaństwowieniu zakładów przemysłowych wyeliminuje z życia gospodarczego wielką burżuazję, tak ten dekret eliminuje z państwowego życia gospodarczego pośrednika, który przed wojną odgrywał tak wielką rolę na odcinku eksportu i importu.</u> | |
| 438 | + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselobHaneman">Przypominamy sobie, jaką gospodarkę prowadziła instytucja Polskiego Instytutu Rozrachunkowego, instytucja importu i eksportu rządów sanacyjnych, przypominamy sobie, jak to z Polski sanacyjnej wysyłano do Anglii cukier wtedy, kiedy brak było tego cukru dla dzieci chłopów i robotników, a w zamian za to nie sprowadzano rzeczy, które były koniecznie potrzebne, jak, powiedzmy, maszyny, artykuły techniczne i pomocnicze, lecz pomarańcze, cytryny, daktyle, pudry, perfumy itp. artykuły luksusowe. Więc jeśli dziś z życia gospodarczego wyeliminujemy pośrednika, to będzie to miało doniosłe znaczenie gospodarcze w nowej strukturze Państwa Polskiego. Albowiem dziś pierwszym importerem i eksporterem jest Państwo, dziś nie ma pośrednika, nie ma prywatnych importerów i eksporterów, a tym ośrodkiem dyspozycyjnym Państwa w eksporcie i imporcie jest nie kto inny, jak czynnik państwowy, jak Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Żeglugi.</u> | |
| 439 | + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselobHaneman">Dekret, który znosi Polski Instytut Rozrachunkowy i powierza Narodowemu Bankowi Polskiemu likwidację agend PIR-u oraz przejęcie jego majątku, był rzeczywiście potrzebny. Trzeba pamiętać, że cały handel zagraniczny odbywa się obecnie przez aparat państwowy. Tylko tą drogą eksporter krajowy, jak i importer krajowy, niezależnie od tego, czy jest nim przedsiębiorstwo państwowe, czy pod zarządem państwowym, spółdzielcze czy prywatne, może wywozić z Polski lub przywozić do kraju towary. W ten sposób Państwo uzyskało pełną kontrolę handlu zagranicznego, jest jedynym ośrodkiem dyspozycyjnym, co ułatwia znakomicie powzięcie decyzji, czy i jakie towary należy przywieźć oraz czy i jakie towary można wyeksportować. Handel zagraniczny Polski odbywa się na razie w drodze kompensaty towarowej, ale są już umowy, np. szwedzka, na podstawie których możemy sprowadzać towary na kredyt, są poza tym również i obroty płatnicze w postaci konieczności obsługi dewizowej naszych przedstawicieli wyjeżdżających za granicę, przedstawicieli państw obcych, obsługi dewizowe, portów i t. p.</u> | |
| 440 | + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselobHaneman">W związku z intensyfikacją obrotów z zagranicą zachodziła coraz to bardziej paląca konieczność powierzenia związanych z tymi obrotami czynności obrachunkowych jedne, wyspecjalizowanej, fachowej instytucji. Taką instytucją był przed wojną Polski Instytut Rozrachunkowy. Obecnie, w związku z olbrzymimi przemianami ustrojowymi w gospodarstwie narodowym Polski — PIR stracił rację swego bytu. Jedyną instytucją, która może spraw- nie spełniać funkcje aparatu obrotów pieniężnych z zagranicę, może być i jest jedynie Narodowy Bank Polski, jako centralny bank państwowy emisyjny, stojący na straży waluty krajowej.</u> | |
| 441 | + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselobHaneman">Bank ten musi panować nie tylko nad rynkiem pieniężnym krajowym, lecz również musi mieć pełną kontrolę nad obrotami pieniężnymi z zagranicą, zwłaszcza w ramach gospodarki planowej, która Centralnemu Bankowi Biletowemu wyznacza rolę centralnego ośrodka dyspozycji kredytowej i pieniężnej gospodarstwa narodowego.</u> | |
| 442 | + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselobHaneman">Na zasadzie tego dekretu przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego podczas swego pobytu za granicą zawarli szereg umów, dotyczących techniki rozrachunkowej z instytucjami zagranicznymi, a mianowicie w Szwecji, Norwegii i Danii.</u> | |
| 443 | + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselobHaneman">Narodowy Bank Polski ogniskuje zatem nie tylko obroty walutami na rynku krajowym, ale również i obroty pieniężne z zagranicą biorąc przez swych przedstawicieli czynny udział w pertraktacjach zagranicznych, wypływających z rozrachunku z zagranicą oraz przeprowadzenia obrotów kompensacyjnych.</u> | |
| 444 | + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselobHaneman">To jest jeden z dekretów.</u> | |
| 445 | + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselobHaneman">Drugim dekretem, o którym chcę kilka słów powiedzieć, jest dekret z dnia 29 września 1945 r. o upoważnieniu Ministra Skarbu do zaciągania kredytu zagranicznego.</u> | |
| 446 | + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselobHaneman">Dekret upoważnia Ministra Skarbu do zaciągnięcia kredytu zagranicznego do wysokości 100 milionów koron szwedzkich na zakup w Szwecji towarów na warunkach ustalonych przez Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrem Żeglugi i Handlu Zagranicznego i z Ministrem Spraw Zagranicznych, z tym, że oprocentowanie nie może przekraczać 3% w stosunku rocznym.</u> | |
| 447 | + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselobHaneman">W ramach umowy polsko-szwedzkiej strona szwedzka udzieliła nam kredytu w wysokości 100 milionów koron, który niezależnie od kompensaty towarowe! (na 110 milionów koron) według asortymentu z góry oznaczonego w umowie, umożliwia nam sprowadzenie towarów według naszego wyboru i własnego uznania lub też płacenie za usługi gospodarcze. W porównaniu więc z kompensatą towarową, narzucającą nam w sposób sztywny asortyment towarowy, ten rodzaj kredytu towarowego daje nam pełną swobodę ruchów na rynku kontrahenta.</u> | |
| 448 | + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselobHaneman">Trzeba bowiem pamiętać, że Polska nie jest krajem samowystarczalnym. Kra, potrzebuje nie tylko surowców, ale przede wszystkim szeregu instalacyj, urządzeń i maszyn, bez sprowadzenia których z zagranicy albo nie można w ogóle uruchomić produkcji, albo też brak ich zmniejsza naszą zdolność wytwórczą, nie pozwalając na wykorzystanie całego naszego potencjału gospodarczego.</u> | |
| 449 | + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselobHaneman">O ile więc chcemy móc sprowadzać brakujące w okresie przejściowym towary z zagranicy, musimy jednocześnie eksportować polskie wytwory, ażebyśmy mogli nimi zapłacić za niezbędny import.</u> | |
| 450 | + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselobHaneman">Ażeby zaś eksportować, trzeba produkować nie tylko na potrzeby rynku wewnętrznego, lecz również odpowiednio więcej na wywóz za granicę. W wielu zaś wypadkach na przeszkodzie znacznego zwiększenia produkcji stoi właśnie brak drobnych zresztą części, np. specjalnych łożysk kulkowych lub narzędzi, których w kraju nie produkujemy lub ich produkcja nie opłaciłaby się.</u> | |
| 451 | + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselobHaneman">W tych wszystkich przypadkach zachodzi konieczność sprowadzania z zagranicy towarów nie narzucanych nam przez kontrahenta, lecz wybranych przez nas, które pozwolą nam przezwyciężyć — „wąskie przejścia” naszego aparatu produkcyjnego jak najszybciej, co jest właśnie podstawowym warunkiem pełnego wykorzystania krajowego potencjału gospodarczego.</u> | |
| 452 | + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselobHaneman">Z tego punktu widzenia zaciągnięcie kredytu towarowego w Szwecji w kwocie 100 milionów koron jest klasycznym przykładem planowej gospodarki Państwa w zakresie kredytów zagranicznych, a zarazem z drugiej strony dowodem zaufania zagranicy do naszej gospodarki narodowej.</u> | |
| 453 | + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselobHaneman">Jeżeli chodzi o pozostałe dekrety, są to dekrety skarbowe, które formalnie tylko czy też w sposób stylistyczny zmieniają redakcję dekretów, które Komisja Skarbowo-Budżetowa w liczbie 18 przedstawia Wysokiej Izbie z prośbą o przyjęcie.</u> | |
| 454 | + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselobHaneman">Jest jednak jeden dekret, mianowicie dekret umieszczony w Dz. U. R. P. Nr 31 pod poz. 156 z dnia 4 sierpnia 1945 r, o tymczasowym uregulowaniu uposażenia funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa, którego komisja nie zatwierdza. Komisja Skarbowo - Budżetowa uważa, że dekret ten jest w stosunku do funkcjonariuszy bezpieczeństwa niesprawiedliwy, bo jeżeli pracownicy administracji państwowe, otrzymują płacę według pewnej siatki płac, to funkcjonariusze służby bezpieczeństwa, którzy ofiarnie na rzecz Państwa pracują i którzy ponoszą może największe ofiary, nie powinni być pod względem tej siatki płac inaczej traktowani.</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselobHaneman">Otóż Komisję Skarbowo-Budżetowa uważa, że tego dekretu z dnia 4 sierpnia 1945 r, nie należy zatwierdzić, natomiast proponuje Wysokiej Izbie przyjęcie drugiej ustawy o tymczasowym uregulowaniu uposażenia funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa, która różni się od dekretu przez to, że dodatek ekonomiczny, który był w dekrecie przewidziany jako dodatek niższy, tu zastąpiony jest przez zastosowanie siatki płac, żeby funkcjonariusze ci mieli te dodatki, jakie przysługują wszystkim pracownikom administracji państwowej.</u> | |
| 456 | + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselobHaneman">Wysoka Izbo! W związku z tym pozwalam sobie Wysokiej Izbie jeszcze na jedno zwrócić uwagę, a mianowicie na zagadnienie płac. Chodzi mi o tego żywego człowieka — robotnika, pracownika i urzędnika, którzy zdali egzamin patriotyzmu i na polach bitew i na polu pracy przy odbudowie zniszczeń, warsztatów pracy i urzędów. Pamiętamy, w jakich ciężkich warunkach to miało miejsce, pamiętamy, jaką płacę otrzymywali za tę pracę i co mogli za to kupić — też wiemy. Jeśli płace podniosły się do mnożnika 3 w stosunku do wartości marki z ostatniego miesiąca okupacji a do mnożnika 6 w stosunku do złotego i jeśli żądania pracujących o podwyżkę płac zostały tylko częściowo uwzględnione z uwagi na obawę „inflacji”, i to spotkało się ze zrozumieniem klasy pracującej, to z drugiej strony przedsiębiorstwa przemysłowe, wyczerpując swoje stare zapasy surowców, materiałów technicznych i pomocniczych, zakupywały na wolnym rynku niezbędne utensylia i materiały, płacąc nie 6-ciokrotne ceny okupacyjne, lecz ceny te dochodziły do mnożnika 30, a przy niektórych koniecznych artykułach do mnożnika 50 i wyżej. Jeśli o tym dziś przypominam, to dlatego, że Skarb prowadził słuszną politykę finansową, gdy był przeciwny podwyżkom płac w tym czasie, kiedy życie gospodarcze było w stadium organizacji i niewiele dóbr wytworzonych wchodziło na rynek wymiany. Przeprowadzona reforma walutowa, pociągająca za sobą stabilizację dzisiejszego pieniądza, wyszła na dobro całemu życiu gospodarczemu odrodzonej Polski.</u> | |
| 457 | + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselobHaneman">Jeśli jednak dziś z jednej strony w odniesieniu do wysokości i systemu płac podtrzymujemy restrykcje, a z drugiej strony dopuszczamy do tego, że kierownictwa przedsiębiorstw państwowych zakupują większość materiałów technicznych i pomocniczych na wolnym rynku, to nielogicznym jest w stosunku do klasy pracującej mieć obawę o „inflację”, a w stosunku do zjednoczeń, zakupujących i wydatkujących dziesiątki i setki milionów na wolnym rynku, pochodzących z kredytów bankowych, a więc z emisji — obaw tych nie posiadać.</u> | |
| 458 | + <u xml:id="u-31.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 459 | + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselobHaneman">Ostrożna polityka skarbowa Państwa i polityka kredytowa Narodowego Banku Polskiego prowadzone do dziś dnia dały w rezultacie wynik pozytywny. Nie ma dziś obawy, że podniesienie płac normowane rzeczywistymi kosztami wyżywienia i nabycia odzieży przez masy pracujące mogłoby sprowadzić t. zw. inflację, pod warunkiem podniesienia wydajności pracy.</u> | |
| 460 | + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselobHaneman">Nasza polityka pieniężna, a raczej ocena tej polityki wymaga pewnego ustalenia pojęć i oczyszczenia atmosfery z — „wierzeń” i — „fetyszów” gospodarczych.</u> | |
| 461 | + <u xml:id="u-31.29" who="#PoselobHaneman">Polskie władze monetarne postawiły sobie za słuszny cel strzeżenie stałości waluty polskiej. Chodzi tylko o to, by strzegąc waluty nie uśmiercono całej gospodarki. A jednak istnieje u nas strach przed udzielaniem podwyżek płac, strach przed udzielaniem kredytów, strach przed uzasadnionym zwiększeniem obiegu pieniądza oparty na fetyszyzmie słowa — „inflacja”.</u> | |
| 462 | + <u xml:id="u-31.30" who="#PoselobHaneman">I tu należy z naciskiem wyjaśnić, że w pewnym wypadku ilość pieniądza puszczonego do obiegu może rosnąć, a mimo to nie zachodzi inflacja, jeśli wraz z tym strumieniem pieniądza rośnie również strumień nowych dóbr wyprodukowanych.</u> | |
| 463 | + <u xml:id="u-31.31" who="#PoselobHaneman">Gdyby można było podnieść — a to należy uczynić — wydajność pracy, przeprowadzić niezbędne do uruchomienia warsztatów i fabryk remonty, przystąpić do racjonalizacji technicznej zakładów przemysłowych i produkować jak najwięcej, a do tego przecież zdążamy — to w tym wypadku nie grozi nam niebezpieczeństwo inflacji przez to, że podniosą się płace robotnicze, pracownicze i urzędnicze, albowiem sumy podwyżek dostaną się do obiegu i wzmogą produkcję.</u> | |
| 464 | + <u xml:id="u-31.32" who="#PoselobHaneman">Prawdą natomiast jest, że jeśli przy tym nie będzie usprawniona kontrola Państwa nad życiem gospodarczym, jeśli uprawiane będą sabotaże przez niedołęstwo niektórych odpowiedzialnych pracowników, a urząd walki z lichwą i spekulacją z urzędem ochrony skarbowej i komisją kontroli społeczne) nie opanują chaosu na — „wolnym” rynku, który w 75% zaopatruje się w artykuły pochodzące ze — „sztywnego” rynku a przerzucone tam z t. zw. przydziałów robotniczych, deputatów, premij i towaru pochodzącego z kradzieży (mówmy o tym głośno) —to taki stan nie może wróżyć nic dobrego i w tym wypadku wszelkie podwyżki płac będą problematyczne i nie dadzą żadnego efektu dla ludzi pracy.</u> | |
| 465 | + <u xml:id="u-31.33" who="#PoselobHaneman">Podwyżka płac, podniesienie standardu życia pracowniczego nie Jest tym czynnikiem, który może naruszyć równowagę polityki pieniężnej naszego Państwa, pod warunkiem podniesienia wydajności pracy. Przy tym ogromne znaczenie będzie miało sprawne, reglamentowane rozdzielnictwo żywności wyłącznie dla ludności pracującej na specjalne karty, które będą realizowane. Instytucja Funduszu Aprowizacyjnego ma tutaj wielkie zadanie do spełnienia.</u> | |
| 466 | + <u xml:id="u-31.34" who="#PoselobHaneman">Wysoka Izbo! Przedkładając projekt ustawy proszę Wysoką Izbę o przyjęcie wniosku Komisji Skarbowo-Budżetowej.</u> | |
| 467 | + </div> | |
| 468 | + <div xml:id="div-32"> | |
| 469 | + <u xml:id="u-32.0" who="#ObPrezydent">W sprawie zgłoszonego przez Komisję Skarbowo-Budżetową projektu ustawy pragnie zabrać głos ob. Premier.</u> | |
| 470 | + </div> | |
| 471 | + <div xml:id="div-33"> | |
| 472 | + <u xml:id="u-33.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Proszę Wysokiej Rady, chciałbym bardzo podziękować Komisji Skarbowo-Budżetowe, za uznanie pod adresem Bezpieczeństwa, ale chcę wyjaśnić, że ani Minister Bezpieczeństwa nie występował o podwyżki, bo dekret, który regulował tę sprawę, niedawno był przez nas uchwalony, ani też poseł sprawozdawca nie wskazał źródeł dochodów, żeby pokryć zwiększone te płace.</u> | |
| 473 | + <u xml:id="u-33.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Proponuję odrzucić projekt ustawy przedstawiony przez sprawozdawcę.</u> | |
| 474 | + </div> | |
| 475 | + <div xml:id="div-34"> | |
| 476 | + <u xml:id="u-34.0" who="#ObPrezydent">Głos ma ob. poseł Haneman.</u> | |
| 477 | + </div> | |
| 478 | + <div xml:id="div-35"> | |
| 479 | + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselobHaneman">Chcę oświadczyć ob. Premierowi, że przedstawiciel Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego bronił na posiedzeniu Komisji Skarbowo-Budżetowe, tego nowego projektu ustawy.</u> | |
| 480 | + </div> | |
| 481 | + <div xml:id="div-36"> | |
| 482 | + <u xml:id="u-36.0" who="#ObPrezydent">Głos ma ob. Premier.</u> | |
| 483 | + </div> | |
| 484 | + <div xml:id="div-37"> | |
| 485 | + <u xml:id="u-37.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Przedstawiciel Ministerstwa Bezpieczeństwa nie uzgodnił swego stanowiska z Ministrem Skarbu i ze mną.</u> | |
| 486 | + </div> | |
| 487 | + <div xml:id="div-38"> | |
| 488 | + <u xml:id="u-38.0" who="#ObPrezydent">Czy w tej sprawie jeszcze ktoś chce zabrać głos?</u> | |
| 489 | + <u xml:id="u-38.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 490 | + <u xml:id="u-38.2" who="#ObPrezydent">Będziemy więc głosowali nad propozycją Premiera odrzucenia tego projektu ustawy.</u> | |
| 491 | + <u xml:id="u-38.3" who="#ObPrezydent">Kto jest za wnioskiem Premiera o odrzucenie projektu ustawy, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciwko odrzuceniu tego projektu ustawy?</u> | |
| 492 | + <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 493 | + <u xml:id="u-38.5" who="#ObPrezydent">Projekt ustawy został odrzucony.</u> | |
| 494 | + <u xml:id="u-38.6" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do przegłosowania wniosku o zatwierdzenie dekretów, odczytanych przez sprawozdawcę.</u> | |
| 495 | + <u xml:id="u-38.7" who="#ObPrezydent">Kto jest za zatwierdzeniem tych dekretów, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 496 | + <u xml:id="u-38.8" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 497 | + <u xml:id="u-38.9" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone.</u> | |
| 498 | + <u xml:id="u-38.10" who="#ObPrezydent">Została zgłoszona interpelacja posła ob. Sokorskiego.</u> | |
| 499 | + <u xml:id="u-38.11" who="#ObPrezydent">Dla odczytania interpelacji udzielam głosu posłowi ob. Sokorskiemu.</u> | |
| 500 | + </div> | |
| 501 | + <div xml:id="div-39"> | |
| 502 | + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselobSokorski">„Grupa posłów, desygnowanych przez Komisję Centralną Związków Zawodowych do Krajowe, Rady Narodowej, zapytuje ob. Premiera, jak Rząd Jedności Narodowej ustosunkowuje się do uchwały Prezydium Komisji Centralnej Związków Zawodowych z dn. 19 grudnia 1945 r. w sprawie akcji Kierownika Poczt, Telegrafu i Telefonów ob. Kapelińskiego, zmierzające, do podważenia autorytetu ruchu zawodowego w ogólności i do rozbicia Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji w szczególności.</u> | |
| 503 | + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselobSokorski">Akcja ta wyrażała się w następujących faktach:</u> | |
| 504 | + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselobSokorski">1)Niechęć do utrzymywania łączności z Zarządem Głównym Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji. Brak odpowiedzi na pisma Zarządu Głównego tegoż Związku: z dn. 23 lutego 1945 r. w sprawach mieszkań pracowników, aprowizacji, przydzielenia samochodu, umundurowania pracowników pocztowych, utworzenia samodzielnych referatów dochodzeniowych w przedmiocie zbrodnicze, działalności niektórych pracowników pocztowych w okresie okupacji; z dn. 12 kwietnia 1945 r. w sprawie przydzielenia lokalu dla Zarządu Głównego, w sprawie przydzielenia kiosków w poczekalniach urzędów pocztowych do wydzierżawienia wdowom i sierotom po zamordowanych pocztowcach; z dnia 5 maja 1945 r. w sprawie wydania zarządzenia o obowiązku odpowiadania na pisma, 2)Nieprzyjęcie delegacji pracowników pocztowych przez Kierownika Poczt, Telefonów i Telegrafu — ob. Kapelińskiego.</u> | |
| 505 | + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselobSokorski">3)Niedopuszczenie zarządu głównego do konferencji zainicjowane, przezeń w dn. 27 i 28 czerwca 1945 r. gdyż — „Związek nie jest zainteresowany w sprawach administracyjnych i rozwojowych poczty”, jak się wyraził ob. Kapeliński.</u> | |
| 506 | + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselobSokorski">4)Przekazanie materiału poufnego przesłanego przez Komisję Centralną Związków Zawodowych w sprawie Szymańskiego i innych— zainteresowanym.</u> | |
| 507 | + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselobSokorski">5)Próba podważania autorytetu Zarządu Głównego Pracowników Poczt i Telekomunikacji.</u> | |
| 508 | + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselobSokorski">6)Wszczęcie akcji przez rozesłanie wysokich urzędników Ministerstwa — Doleżala i innych w sprawie wyrażenia nieufności Zarządowi Głównemu Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji przez usiłowanie zwołania i finansowania nowego zjazdu pracowników poczt i telekomunikacji.”</u> | |
| 509 | + <u xml:id="u-39.7" who="#komentarz">( Oklaski.)</u> | |
| 510 | + </div> | |
| 511 | + <div xml:id="div-40"> | |
| 512 | + <u xml:id="u-40.0" who="#ObPrezydent">Interpelację tę prześlę Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 513 | + <u xml:id="u-40.1" who="#ObPrezydent">Dla odczytania interpelacji udzielam głosu posłowi ob. Wonerowi.</u> | |
| 514 | + </div> | |
| 515 | + <div xml:id="div-41"> | |
| 516 | + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselobWoner">Proszę o skierowanie interpelacji, zgłoszonej przez posłów Tadeusza Wonera, Jana Rusina i Jana Gancarczyka w sprawie pomieszczenia dla zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, w trybie przewidzianym przez regulamin. Odczytania nie żądam.</u> | |
| 517 | + </div> | |
| 518 | + <div xml:id="div-42"> | |
| 519 | + <u xml:id="u-42.0" who="#ObPrezydent">Interpelacja zostanie przesłana Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 520 | + <u xml:id="u-42.1" who="#ObPrezydent">Trzecia interpelacja jest posła ob. Wenclika i tow.</u> | |
| 521 | + <u xml:id="u-42.2" who="#ObPrezydent">Dla odczytania interpelacji udzielam głosu posłowi ob. Wenclikowi.</u> | |
| 522 | + </div> | |
| 523 | + <div xml:id="div-43"> | |
| 524 | + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselobWenclik">(czyta)</u> | |
| 525 | + <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">:</u> | |
| 526 | + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselobWenclik">„W województwie białostockim, na którego terenie front zatrzymał się przez około pół roku, zniszczonych zostało w szerokim pasie w powiatach: suwalskim, augustowskim, sokolskim, szczucińskim oraz łomżyńskim około 60.000 gospodarstw wiejskich. Miasto Białystok zniszczone zostało w 80%, zaś miasteczka Dąbrowa i Nowogród całkowicie. Ponieważ pomoc na odbudowę w szerokim zakresie zapowiedziana została przez ob. Ministra Odbudowy Kaczorowskiego jedynie 27 powiatom w pasie między Wisłoką a Narwią — posłowie z terenu województwa białostockiego zapytują:</u> | |
| 527 | + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselobWenclik">1)Czym uzasadnia się pominięcie województwa białostockiego w szerokiej akcji pomocy na odbudowę?</u> | |
| 528 | + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselobWenclik">2)W jakim zakresie Rząd zamierza przyjść z pomocą zniszczonym wsiom i miastom województwa białostockiego?”</u> | |
| 529 | + </div> | |
| 530 | + <div xml:id="div-44"> | |
| 531 | + <u xml:id="u-44.0" who="#ObPrezydent">Interpelację tę odsyłam Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 532 | + <u xml:id="u-44.1" who="#ObPrezydent">W sprawie zgłoszonej wczoraj interpelacji posłanki ob. Lewińskiej odnośnie złota dawne go Skarbu Państwa i spłaty złotem długu b. rządu emigracyjnego udzielam głosu Wiceministrowi Spraw Zagranicznych ob. Modzelewskiemu.</u> | |
| 533 | + </div> | |
| 534 | + <div xml:id="div-45"> | |
| 535 | + <u xml:id="u-45.0" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Wysoka Izbo! Kiedy mówi się o zlocie, to trzeba pamiętać o jednym, mianowicie o tym, że złoto nie ma zapachu. Każde złoto jest dobre i ten, w czyich rękach to złoto znajduje się, zawsze posiada przewagę nad tym, który tego złota potrzebuje i w tej chwili go nie posiada, chociażby nawet tego złota był prawym właścicielem.</u> | |
| 536 | + <u xml:id="u-45.1" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Historia naszego złota Wam, Obywatele Posłowie, jest znana. Jest to złoto Banku Polskiego, uratowane we wrześniu 1939 r. przez przetransportowanie go do Rumunii, stamtąd różnymi drogami do Dakaru, wreszcie część tego złota znalazła się jako depozyt w Wielkiej Brytanii, część w Kanadzie, część w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.</u> | |
| 537 | + <u xml:id="u-45.2" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Złoto to, jeśli chodzi o tę część, która znajduje się w Wielkiej Brytanii, jest naszym depozytem, my jesteśmy prawym jego właścicielem, ale znajduje się ono w rękach Banku Wielkie, Brytanii. Już dawno postawiliśmy kwestię zwrotu tego złota. Nie potrzebuję chyba wyjaśniać, jak bardzo złoto to jest potrzebne dla naszej zniszczonej gospodarki. Jednakże strona posiadająca w te, chwili to złoto, mianowicie Wielka Brytania, powiązała kwestię złota z kwestią długów rządu emigracyjnego, które to sprawy długów rozbijają się na szereg kategoryj.</u> | |
| 538 | + <u xml:id="u-45.3" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Przede wszystkim jest dług wojskowy, wynikający z sum wypłacanych przez rząd Wielkiej Brytanii na utrzymanie wojska walczącego na zachodzie w ciągu wojny i na utrzymanie jego w tej chwili, po drugie jest dług, wynikający z wydatków cywilnych rządu emigracyjnego. I ten dług rozbija się na dwie kategorie: na kategorię długu z okresu wojny i na kategorię długu, wynikającego z obecnego stanu, a mianowicie z opieki społecznej nad obywatelami polskimi, znajdującymi się na terytorium czy to Wielkiej Brytanii, czy też Dominiów lub kolonii brytyjskich, wreszcie ewentualnego długu na te same cele na przyszłość. Wielka Brytania stawia sprawę uregulowania tych długów przez pokrycie za pomocą naszego złota. W dyskusji na ten temat w Londynie motywowaliśmy, że po pierwsze złota tego posiadamy bardzo mało, po drugie zniszczenia, z jakimi mamy do czynienia w Polsce, są tak wielkie, iż złoto to bardzo a bardzo i to jak najprędzej przydałoby się nam. Ze strony brytyjskiej motywowano również swoje potrzeby, mówiąc, że Wielka Brytania nie posiada złota i że to złoto również bardzo a bardzo by się jej przydało.</u> | |
| 539 | + <u xml:id="u-45.4" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">W wyniku rozmów sprawa w tej chwili stanęła tak: długi wojskowe mają być zawieszone. Do tej sprawy mamy wrócić wtedy, kiedy długi wojskowe będą rozpatrywane w związku z długami wojskowymi międzynarodowymi. Jeżeli chodzi o długi cywilne, to oświadczyliśmy, że gotowi jesteśmy wziąć zobowiązania za długi przeszłe, co się zaś tyczy długów, wynikających z obecnej opieki społecznej nad obywatelami polskimi, to gdyby ta sprawa była przekazana nam, a opieka ta nie była sprawowana przez t. zw. Tymczasowy Komitet Angielski, który pracuje przy pomocy b. rządu Arciszewskiego, to wtedy moglibyśmy o tych długach mówić. Ze względu jednak na to, że my nie mamy żadnego wpływu na wydatkowanie, długów tych uznać nie możemy. Pozostaje jeszcze kwestia ewentualnego zaciągnięcia przez nas pożyczki, która by nam pozwoliła kontynuować tę opiekę. Rzecz jasna— w razie uzyskania tego rodzaju pożyczki, wzięlibyśmy zobowiązanie spłacenia jej. Tak czy inaczej, stawialiśmy kwestię uregulowania tych długów w zupełnej niezależności od sprawy naszego złota, którego jesteśmy prawym właścicielem i które na skutek zbiegu okoliczności znalazło się na terenie Wielkiej Brytanii.</u> | |
| 540 | + <u xml:id="u-45.5" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Ostatnie propozycje, wysunięte ze strony Wielkiej Brytanii, mówią o zredukowaniu długów i dostarczeniu nam pewnej ilości towarów z t. zw. demobilu, w zamian za pewną część naszego złota. Propozycję tę odrzuciliśmy. Tym niemniej, nie będąc fetyszystami w stosunku do złota, gdyby propozycja ta była istotnie wygodna, zwłaszcza jeżeli chodzi o otrzymanie tych towarów, które nam są bardzo potrzebne i otrzymanie ich w takiej ilości, żebyśmy istotnie odczuli te towary jako pomoc dla ludności w Polsce—to wtedy ewentualnie gotowi bylibyśmy na ten temat rozmawiać. Rząd jeszcze nie powziął ostatecznej decyzji w tej sprawie, wychodząc z założenia, tak jak do tej pory, że kwestia złota nie powinna być związana z kwestią uregulowania starych długów.</u> | |
| 541 | + <u xml:id="u-45.6" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Rokowania w tej sprawie wykazały jak długo i jak ciężko załatwiana jest praktycznie konkretna sprawa, która wydaje się być zupełnie jasna. Nawet zagranica nie kwestionuje prawa naszego do tego złota, nikt nie mówi, nie ośmiela się powiedzieć, że to nie jest nasze złoto. Nikt nie może kontestować również potrzeb naszych po tym zniszczeniu, po tej daninie krwi, jaką złożyliśmy zarówno w Polsce, jak i na wszystkich frontach, tym niemniej jednak korzysta się z tego zbiegu okoliczności, że złoto nie jest na naszym terenie i do tego złota my, jako prawi właściciele, w rzeczywistości nie mamy dostępu.</u> | |
| 542 | + <u xml:id="u-45.7" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Mówię o tym dlatego, że jeżeli w takiej prostej sprawie trudno jest dojść do sprawiedliwego, normalnego porozumienia, to wczorajsza dyskusja na temat odszkodowania, a zwłaszcza stanowisko nacjonalizacji „bez odszkodowania” bardzo by skomplikowało naszą sytuację w odniesieniu również i do tego złota, gdyż gdyby to stanowisko stało się faktem, to od razu po nasze złoto wyciągnęliby ręce ci, których fabryki uchwałą o nacjonalizacji przechodzą na własność Państwa Polskiego.</u> | |
| 543 | + <u xml:id="u-45.8" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Na temat złota, które znajduje się w Ameryce i w Kanadzie, wszczęte są dopiero pierwsze kroki. Nie wiemy, jaka będzie tam pozycja. Jeżeli chodzi o pozycję Wielkiej Brytanii, to jest ona jasna. Na pytanie, czy gdybyśmy w innej formie doszli do porozumienia co do uregulowania długów, dostalibyśmy złoto, otrzymaliśmy odpowiedź, że i wtedy trudno byłoby wydać nam to złoto, dlatego że strona wielkobrytyjska chciałaby mieć pewne gwarancje co do spłaty długów, które zgadzamy się spłacić. Z tego wynika, że kwestię złota potrafimy uregulować tylko przy uregulowaniu całokształtu wszystkich spraw natury gospodarczej, a więc starych i bieżących długów, długów przeszłości i długów obecnych i innych spraw gospodarczych.</u> | |
| 544 | + <u xml:id="u-45.9" who="#WiceministerSprawZagranicznychobModzelewski">Co do jednego chciałbym Wysoką Izbę zapewnić. Jeżelibyśmy ustąpili z zasadniczego naszego stanowiska i poszli na to, żeby część złota ustąpić, to tylko w tym wypadku, gdybyśmy, po pierwsze, resztę złota natychmiast otrzymali, po drugie, jeżeli za oddaną przez nas część złota otrzymalibyśmy ekwiwalent, który by był istotnie ekwiwalentem, a nie byłoby to tylko zwykłą transakcją kupna-sprzedaży złota po kursie notowanym na czarnych giełdach. Zatem w naszych dalszych rozmowach na temat złota będziemy mieć na uwadze, że złoto jest nasze i jeżeli część jego oddamy, to oddamy dobrowolnie i tylko za to, co nam istotnie jest potrzebne, i w takich ilościach, żeby kraj nasz to odczuł.</u> | |
| 545 | + <u xml:id="u-45.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 546 | + </div> | |
| 547 | + <div xml:id="div-46"> | |
| 548 | + <u xml:id="u-46.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie odpowiedzi Wiceministra Modzelewskiego na interpelację chce kto zabrać głos? Zgodnie z regulaminem, posłowie, którzy nie są zadowoleni z odpowiedzi, mają prawo zabrać głos i umotywować, dlaczego nie są zadowoleni. Czy pragnie kto zabrać głos?</u> | |
| 549 | + <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 550 | + <u xml:id="u-46.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego uważam sprawę za wyczerpaną.</u> | |
| 551 | + <u xml:id="u-46.3" who="#ObPrezydent">Zrobimy teraz dwugodzinną przerwę, to znaczy do godz. 16 min 15.</u> | |
| 552 | + <u xml:id="u-46.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 15 do godz.16 min. 20.)</u> | |
| 553 | + <u xml:id="u-46.5" who="#ObPrezydent">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 554 | + <u xml:id="u-46.6" who="#ObPrezydent">Ci Obywatele Posłowie, którzy nie złożyli jeszcze ślubowania, zechcą je złożyć obecnie.</u> | |
| 555 | + <u xml:id="u-46.7" who="#ObPrezydent">Proszę wszystkich Posłów, którzy dotąd nie złożyli ślubowania, a są obecni, o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania. Proszę wszystkich Posłów o powstanie.</u> | |
| 556 | + <u xml:id="u-46.8" who="#komentarz">(Wszyscy obecni na sali wstają.)</u> | |
| 557 | + <u xml:id="u-46.9" who="#ObPrezydent">Proszę o powtarzanie za mną tekstu ślubowania</u> | |
| 558 | + <u xml:id="u-46.10" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 559 | + <u xml:id="u-46.11" who="#ObPrezydent">„ślubuję uroczyście jako członek Rady Narodowej według najlepszego mego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę swoich sił i uzdolnień dla umocnienia Niepodległości i pomyślnego rozwoju Rzeczypospolitej.”</u> | |
| 560 | + <u xml:id="u-46.12" who="#komentarz">(Posłowie: 1) Burda Józef, 2) Cieśla Tadeusz, 3) Klimczak Stanisław, 4) Król Jan, 5) Niecko Józef, 6) Nowak Tadeusz,</u> | |
| 561 | + <u xml:id="u-46.13" who="#komentarz">7)Osiejowa Genowefa, 8) Poniecki Czesław, 9) Swidziński Lucjan, 10) Warowny Bronisław — powtarzają za ob. Prezydent tern przytoczone wyżej słowa ślubowania.)</u> | |
| 562 | + <u xml:id="u-46.14" who="#ObPrezydent">Uważam ślubowanie za dokonane.</u> | |
| 563 | + <u xml:id="u-46.15" who="#ObPrezydent">Następnie ma głos poseł ob. Ajnenkiel do sprawozdania Komisji Organizacyjno - Samorządowe, o projekcie ustawy o Komunalnym Funduszu Pożyczkowo - Zapomogowym oraz o ogłoszonym w Dzienniku Ustaw dekrecie w powyższej sprawie.</u> | |
| 564 | + </div> | |
| 565 | + <div xml:id="div-47"> | |
| 566 | + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselobAjnenkiel">Komisja Organizacyjno-Samorządowa w pracach swoich wysunęła trzy zagadnienia, które uważała za najpilniejsze, celem ich rozpatrzenia. Pierwsze — to była sprawa ustawy ramowej dla samorządu, ustawy, która do tej pory w lwiej części opiera się na ustawie sanacyjnej. Drugą sprawą była sprawa polityki społecznej, Jaką stosować ma samorząd w swoich pracach terenowych. Trzecią sprawą była sprawa finansów komunalnych. W tych wszystkich trzech zagadnieniach efekty obrad komisji będą ujęte w ustawach i dekretach przygotowanych do ogłoszenia.</u> | |
| 567 | + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselobAjnenkiel">Z polecenia komisji referuję sprawę Jedną, która ujrzała światło w formie dekretu, a mianowicie dekretu o Komunalnym Funduszu Pożyczkowo - Zapomogowym. Obywatele Posłowie otrzymali projekt dekretu, ustalony przez komisję, i posiadają Nr 50 Dziennika Ustaw, w którym w poz. 290 jest dekret dotychczasowy. Komisja stanęła na stanowisku, że kwestia rozdziału funduszu zapomogowo - pożyczkowego dla samorządu nie może być traktowana li tylko z punktu widzenia podejścia urzędniczego, bez wkładu i pracy czynnika obywatelskiego. Stąd też, jeżeli Obywatele Posłowie porównają dekret z dnia</u> | |
| 568 | + <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">2</u> | |
| 569 | + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselobAjnenkiel">listopada 1945 r. z projektem komisji, uchwalonym 14 grudnia 1945 r., to muszą stwierdzić, że nastąpiły zmiany. Komisja stanęła na stanowisku, aby sprawę tę rozstrzygał czynnik obywatelski i dlatego wprowadziła zmianę tego punktu.</u> | |
| 570 | + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselobAjnenkiel">Do decydowania o rozdziale zapomóg i pożyczek z Funduszu—Prezydium Krajowej Rady Narodowej powoła komisję w liczbie 5 posłów do Krajowej Rady Narodowej oraz po jednym przedstawicielu Ministerstw: Skarbu i Administracji Publicznej. Biorąc te rzeczy pod uwagę Komisja Organizacyjno - Samorządowa wnosi o odrzucenie dekretu, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw Nr 50 poz. 290, oraz wnosi, aby Wysoka Rada uchwalić raczyła projekt ustawy o Komunalnym Funduszu Pożyczkowo-Zapomogowym, zamieszczony w druku Nr 69, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> | |
| 571 | + </div> | |
| 572 | + <div xml:id="div-48"> | |
| 573 | + <u xml:id="u-48.0" who="#ObPrezydent">Głos ma ob. Premier.</u> | |
| 574 | + </div> | |
| 575 | + <div xml:id="div-49"> | |
| 576 | + <u xml:id="u-49.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Projekt ten nie jest uzgodniony z Ministerstwem Skarbu, które ma go wykonywać w porozumieniu z Ministerstwem Administracji. Projekt jest niezharmonizowany z przygotowanym przez nas kompleksem dekretów o finansach komunalnych. Stawiam wniosek o odesłanie go do uchwalenia przez Rząd w drodze dekretu.</u> | |
| 577 | + </div> | |
| 578 | + <div xml:id="div-50"> | |
| 579 | + <u xml:id="u-50.0" who="#ObPrezydent">Czy kto w tej sprawie chce zabrać głos?</u> | |
| 580 | + <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Witkowski:</u> | |
| 581 | + <u xml:id="u-50.2" who="#ObPrezydent">W sprawie art. 5 proszę o głos.)</u> | |
| 582 | + <u xml:id="u-50.3" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu posłowi ob. Witkowskiemu.</u> | |
| 583 | + </div> | |
| 584 | + <div xml:id="div-51"> | |
| 585 | + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselobWitkowski">W sprawie art. 5 tej ustawy prosiłbym jedno zmienić, a mianowicie, aby zamiast pkt. 1 był postawiony pkt. 2. Bo najpierw się decyduje, a potem się wykonywa.</u> | |
| 586 | + </div> | |
| 587 | + <div xml:id="div-52"> | |
| 588 | + <u xml:id="u-52.0" who="#ObPrezydent">Ob. Premier prosi o przekazanie tego dekretu Rządowi do uchwalenia. Ponieważ są tam przewidziane pewne wydatki ze Skarbu Państwa, Minister Skarbu nie zgadza się na te propozycje.</u> | |
| 589 | + <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Ajnenkiel:</u> | |
| 590 | + <u xml:id="u-52.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 591 | + <u xml:id="u-52.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Ajnenkiel.</u> | |
| 592 | + </div> | |
| 593 | + <div xml:id="div-53"> | |
| 594 | + <u xml:id="u-53.0" who="#PoselobAjnenkiel">Jeżeli chodzi o sprawę poruszoną przez ob. Premiera, to dekret proponowany przez komisję nie zmienia podstawowych założeń, Jakie interesują Ministerstwo Skarbu, chodzi tylko o rozprowadzenie Funduszu Pożyczkowo-Zapomogowego i o to, aby był w tym czynnik obywatelski, a nie urzędniczy. Stąd komisja uchwaliła, ażeby tę sprawę traktować łącznie.</u> | |
| 595 | + </div> | |
| 596 | + <div xml:id="div-54"> | |
| 597 | + <u xml:id="u-54.0" who="#ObPrezydent">Jest wniosek ob. Premiera o odłożenie tej sprawy. Kto jest za wnioskiem ob. Premiera, aby przedłożoną ustawę odłożyć dla omówienia jej jeszcze w ramach Rządu i dla ustosunkowania się do nie, Ministerstwa Skarbu — proszę o podniesienie ręki. Dziękuję. Kto jest przeciwko odłożeniu? Mniejszość.</u> | |
| 598 | + <u xml:id="u-54.1" who="#ObPrezydent">Wniosek ob. Premiera został przyjęty. Tym samym dekret rządowy o Komunalnym Funduszu Pożyczkowo - Zapomogowym jest zatwierdzony.</u> | |
| 599 | + <u xml:id="u-54.2" who="#ObPrezydent">Przechodzimy do punktu 11 porządku dziennego: zatwierdzenie dekretów Rządu Jedności Narodowej. Teraz będziemy podawali te dekrety, które zostały uchwalone i ogłoszone w Dzienniku Ustaw.</u> | |
| 600 | + <u xml:id="u-54.3" who="#ObPrezydent">Głos ma sprawozdawca Komisji Prawnicze, i Regulaminowej poseł ob. Szuldenfrei.</u> | |
| 601 | + </div> | |
| 602 | + <div xml:id="div-55"> | |
| 603 | + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselobSzuldenfrei">Wysoka Rado! Jako sprawozdawca Komisji Prawniczej i Regulaminowej, przedkładam do zatwierdzenia 60 dekretów, wydanych przez Rząd i zatwierdzonych przez Prezydium KRN w okresie między VIII a obecną sesją Krajowej Rady Narodowej. Dekrety te są wyliczone w rozdanych obywatelom posłom drukach nr 68 i 75.</u> | |
| 604 | + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselobSzuldenfrei">Dekrety te można podzielić na dwie grupy:</u> | |
| 605 | + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselobSzuldenfrei">a)Jedną grupę stanowią dekrety, których celem było prawne uregulowanie poszczególnych bieżących zagadnień. Do te, grupy należą dekrety, dotyczące różnych dziedzin życia społecznego — dekrety nieraz wielkie, wagi, jak np. dekret o amnestii, dekret o częściowe, demobilizacji żołnierzy, dekret o koncesjonowaniu przemysłu gastronomicznego, dekret o odtworzeniu dyplomów i świadectw z ukończenia nauki, dekret o zasiłkach i pomocy dla wdów i sierot po ofiarach wrogów demokratycznego ustroju Polski.</u> | |
| 606 | + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselobSzuldenfrei">b)Druga grupa dekretów zmierza do skodyfikowania całych dziedzin życia społecznego. Do tej grupy należy dekret, który obejmuje Kodeks Postępowania Sądowego Wojska Polskiego, dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, t. zw. mały kodeks karny. Do tej grupy należą także dekrety, które unifikują pewne zamknięte działy prawa cywilnego. Takimi dekretami są dekrety, obejmujące prawo osobowe, prawo małżeńskie i prawo o aktach stanu cywilnego.</u> | |
| 607 | + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselobSzuldenfrei">Komisja Prawnicza i Regulaminowa uznała, że przepisy tych dekretów nie nasuwają żadnych zastrzeżeń.</u> | |
| 608 | + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselobSzuldenfrei">Imieniem komisji wnoszę o zatwierdzenie wszystkich 60 dekretów, wymienionych w sprawozdaniach, objętych drukami nr 60 i 75, a mianowicie</u> | |
| 609 | + <u xml:id="u-55.6" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 610 | + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselobSzuldenfrei">1)z dnia 24 maja 1945 r. o tymczasowych przepisach uzupełniających prawo o ustroju adwokatury (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 146), 2)z dnia 6 czerwca 1945 r. o zmianie przepisów kodeksu postępowania karnego (Dz. U. R. P. Nr 25 poz. 148), 3)z dnia 6 czerwca 1945 r o uzupełnieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 149), 4)z dnia 6 czerwca 1945 r. o kosztach sądowych w postępowaniu sądowym, przewidzianym w ustawie z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 150), 5)z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskie, (Dz U. R. P. Nr 25, poz. 151), 6)z dnia 7 lipca 1945 r. o zawieszeniu biegu przedawnienia i przedłużeniu terminów prawa wekslowego i czekowego (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 163), 7)z dnia 7 lipca 1945 r. o odtworzeniu dyplomów i świadectw z ukończenia nauki (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 164), 8)z dnia 18 lipca 1945 r. kodeks postępowania niespornego (Dz. U R. P. Nr 27, poz. 169), 9)z dnia 2 sierpnia 1945 r. o amnestii (Dz. U. R. P. Nr 28, poz. 172), 10)z dnia 10 sierpnia 1945 r. o częściowej demobilizacji żołnierzy armii czynnej (Dz. U. R. P. Nr 31, poz. 187), 11)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o zmianie ustawy z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 203), 12)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o wpisywaniu do ksiąg hipotecznych (gruntowych) prawa własności nieruchomości przejętych na cele reformy rolnej (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 204), 13)z dnia 23 czerwca 1945 r. przepisy wprowadzające Kodeks Wojskowego Postępowania Karnego (Dz. U. R. P. Nr 36, poz. 215), 14)z dnia</u> | |
| 611 | + <u xml:id="u-55.8" who="#komentarz">23</u> | |
| 612 | + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselobSzuldenfrei">czerwca 1945 r. Kodeks Wojskowego Postępowania Karnego (Dz. U. R. P. Nr 36, poz. 216), 15)z dnia 26 czerwca 1945 r. Statut oficerskich sądów honorowych Wojska Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 37, poz. 217), 16)z dnia 26 czerwca 1945 r. Statut koleżeńskich sądów szeregowych Wojska Polskiego (Dz U. R. P. Nr 37, poz. 218), 17)z dnia 26 czerwca 1945 r. Wojskowe przepisy dyscyplinarne (Dz. U. R. P. Nr 37, poz. 219), 18)z dnia 22 września 1945 r. o przedłużeniu niektórych terminów przewidzianych dekretem o amnestii (Dz. U. R. P. Nr 39, poz. 2»21), 19)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o dalszym przedłużeniu moratorium lokalowego dla spółdzielni (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 222), 20)z dnia 29 sierpnia 1945 r. — Prawo osobowe (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 223), 21)z dnia 29 sierpnia 1945 r. — Przepisy wprowadzające prawo osobowe (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 224), 22)z dnia 29 sierpnia 1945 r. w sprawie postępowania o ubezwłasnowolnienie (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 225), 23)z dnia 29 sierpnia 1945 r. w sprawie postępowania o uznanie za zmarłego i o stwierdzenie zgonu (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 226), 24)z dnia 25 września 1945 r. o służbie wojskowej nadterminowych i podoficerów zawodowych (Dz. U. R. P. Nr 42, poz. 233), 25)z dnia 8 października 1945 r. o zmianie prawa prywatnego międzydzielnicowego (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 252), 26)z dnia 25 września 1945 r. — Prawo małżeńskie (Dz. U. R. P. Nr 48, poz. 270), 27)z dnia 25 września 1945 r. — Przepisy wprowadzające prawo małżeńskie (Dz. U. R. P. Nr 48, poz. 271), 28)z dnia 25 września 1945 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. R. P. Nr 48, poz. 272), 29)z dnia 25 września 1945 r. — Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. R. P. Nr 48, poz. 273), 30)z dnia 26 października 1945 r. o uzupełnieniu przepisów prawa lotniczego (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 282), 31)z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu — „Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r” (Dz. U. R. P. Nr 50 poz. 286), 32)z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu — „Medalu za Odrę, Nysę, Bałtyk” (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 285), 33)z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu — „Medalu za Warszawę” (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 287), 34)z dnia 26 października 1945 r. o — „Krzyżu Partyzanckim” (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 288), 35)z dnia 10 listopada 1945 r. o Głównej Komisji i Okręgowych Komisjach Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce (Dz. U. R. P. Nr 51, poz. 293), 36)z dnia 13 listopada 1945 r. o zasiłkach i pomocy dla wdów i sierot po ofiarach wrogów demokratycznego ustroju Polski (Dz. U. R. P. Nr 51, poz. 294), 37)z dnia 13 listopada 1945 r. o zarządzie Ziem Odzyskanych (Dz. U. R. P. Nr 51, poz. 295), 38)z dnia 10 listopada 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego: Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 297), 39)z dnia 10 listopada 1945 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania przy Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 298), 40)z dnia 16 listopada 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. R. P. Nr 53, poz. 300), 41)z dnia 16 listopada 1945 r. o postępowaniu doraźnym (Dz. U. R. P. Nr 53, poz. 301), 42)z dnia 16 listopada 1945 r. o utworzeniu i zakresie działania Komisji Specjalnej dla walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym (Dz. U. R. P. Nr 53, poz. 302), 43)z dnia 29 września 1945 r. o zmianie i uzupełnieniu przepisów o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R. P. Nr 55, poz. 305), 44)z dnia 30 października 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 kwietnia 1927 r. o należnościach za sporządzenie protestu (Dz. U. R. P. Nr 55, poz. 306), 45)z dnia 30 października 1945 r. o zmianie ustawy z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz. U. R. P. Nr 55, poz. 307), 46)z dnia 13 listopada 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego — „Film Polski” (Dz. U. R. P. Nr 55, poz. 308), 47)z dnia 10 listopada 1945 r. o zmianie i ustalaniu imion i nazwisk (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 310), 46) z dnia 10 listopada 1045 r. o wypuszczeniu biletów skarbowych (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 511),.</u> | |
| 613 | + <u xml:id="u-55.10" who="#PoselobSzuldenfrei">49)z dnia 16 listopada 1945 r. o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych oraz nawiązek (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 512), 50)z dnia 16 listopada 1945 r. o zmianie przepisów dotyczących szkół akademickich i stosunku służbowego profesorów i pomocniczych sił naukowych tych szkół (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 515), 51)z dnia 16 listopada 1945 r. o stosunku służbowym i uposażeniu etatowych docentów państwowych szkół akademickich (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 514), 52)z dnia 50 listopada 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 września 1927 r. o opodatkowaniu cukru (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 515), 55)z dnia 26 listopada 1945 r. o przejęciu niektórych nieruchomości ziemskich na cele reformy rolnej i osadnictwa (Dz. U. R. P. Nr 57, poz. 521), 54)z dnia 50 listopada 1945 r. o koncesjonowaniu przedsiębiorstw przemysłu gastronomicznego (Dz. U. R. P. Nr 57, poz. 522), 55)z dnia 50 listopada 1945 r. o zniesieniu Związku Rewizyjnego Samorządu Terytorialnego (Dz. U. R. P. Nr 57, poz. 525), 56)z dnia 50 listopada 1945 r. o Języku państwowym i języku urzędowania rządowych i samorządowych władz administracyjnych (Dz. U. R. P. Nr 57, poz. 524).</u> | |
| 614 | + <u xml:id="u-55.11" who="#PoselobSzuldenfrei">57)z dnia 50 listopada 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1926 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 554), 56)z dnia 4 grudnia 1945 r. o nadaniu Narodowemu Bankowi Polskiemu uprawnień w zakresie obrotu pieniężnego z zagranicą (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 555), 59)z dnia 4 grudnia 1945 r. o należnościach ławników za udział w posiedzeniach sądowych oraz o karach porządkowych na ławników (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 556), 60)z dnia 7 grudnia 1945 r. o wykonywaniu praktyki lekarsko-weterynaryjne) (Dz. U. R. P. Nr 56, poz. 557).</u> | |
| 615 | + </div> | |
| 616 | + <div xml:id="div-56"> | |
| 617 | + <u xml:id="u-56.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Turowski.</u> | |
| 618 | + </div> | |
| 619 | + <div xml:id="div-57"> | |
| 620 | + <u xml:id="u-57.0" who="#PoselobTurowski">W związku z wejściem do Krajowej Rady Narodowej dopiero na obecnej sesji, nie mogłem przedstawić konkretnego kontrprojektu, wobec tego zgłaszam następujące oświadczenie:</u> | |
| 621 | + <u xml:id="u-57.1" who="#PoselobTurowski">„Niżej podpisani posłowie ze Stronnictwa Pracy, uznając konieczność unifikacji prawa małżeńskiego na terytorium całego Państwa, stwierdzają, że niektóre jednak postanowienia dekretu rządowego o prawie małżeńskim przekreślają zasadę nierozerwalności małżeństwa, co jest sprzeczne z podstawowymi założeniami ideologii Stronnictwa Pracy. Wobec tego niżej podpisani posłowie Stronnictwa Pracy głosować będą przeciwko wnioskowi o zatwierdzenie tego dekretu. Podpisani: K. Popiel, A. Antczak, J. Kwasiborski, St. Bukowski, K. Kuma- niecki, K. Turowski.” Proszę uprzejmie o wyłączenie tego dekretu spośród innych, przedstawionych do zatwierdzenia, i o głosowanie nad nim osobno.</u> | |
| 622 | + </div> | |
| 623 | + <div xml:id="div-58"> | |
| 624 | + <u xml:id="u-58.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Felczak.</u> | |
| 625 | + </div> | |
| 626 | + <div xml:id="div-59"> | |
| 627 | + <u xml:id="u-59.0" who="#PoselobFelczak">Wysoka Radol W związku z dekretem o prawie małżeńskim składam w imieniu większości Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Pracy następujące oświadczenie:</u> | |
| 628 | + <u xml:id="u-59.1" who="#PoselobFelczak">„Klub Poselski Stronnictwa Pracy, uznając konieczność unifikacji prawa małżeńskiego na terytorium całego Państwa Polskiego za celową i niezbędną, mając jednak na uwadze fakt, że niektóre postanowienia projektu dekretu o małżeństwie rozluźniają nierozerwalność małżeństwa, co jest sprzeczne z podstawowymi założeniami ideologii Stronnictwa, nie może głosować na przyjęciem w całości wniesionego przez Rząd dekretu.”</u> | |
| 629 | + </div> | |
| 630 | + <div xml:id="div-60"> | |
| 631 | + <u xml:id="u-60.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Władysław Dobrowolski.</u> | |
| 632 | + </div> | |
| 633 | + <div xml:id="div-61"> | |
| 634 | + <u xml:id="u-61.0" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Wysoka Izbo! Miałem ten zaszczyt, że w imieniu Polskiej Partii Socjalistycznej zgłosiłem ha ostatnim posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej w lipcu 1945 r. wniosek o wprowadzenie świeckich aktów stanu cywilnego i świeckiego prawa małżeńskiego. Dekret ten został w myśl uchwały Krajowej Rady Narodowej uchwalony przez Rząd i wprowadzony w życie z dniem 1 stycznia r. b.</u> | |
| 635 | + <u xml:id="u-61.1" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Jako mieszkaniec od r. 1924 ziem zachodnich, muszę tu z tej trybuny stwierdzić, że Naród Polski na ziemiach Pomorza i Poznańskiego nie jest mniej pobożny aniżeli naród i lud polski w centralnych województwach Polski</u> | |
| 636 | + <u xml:id="u-61.2" who="#komentarz">(oklaski),</u> | |
| 637 | + <u xml:id="u-61.3" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">pomimo że od lat 51 obowiązują tam świeckie urzędy stanu cywilnego i świeckie prawo małżeńskie. I nie tylko lud, ale nawet duchowni na wysokich stanowiskach — co powtarzam z tej trybuny po raz drugi — nie tylko nie sprzeciwiają się temu, ale dziwią się, że tak długo Polska mogła prowadzić w tej dziedzinie dwutorowość.</u> | |
| 638 | + <u xml:id="u-61.4" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Chciałbym tu podnieść, że w stosunku do kleru Rząd nasz wykazał aż zbyt daleką pobłażliwość. Chociażby wyłączenie z reformy rolnej — „dóbr martwej ręki”, co sprawia, że dziś proboszczowie na ziemiach zachodnich, posiadając po 1000 morgów plebanki, wydzierżawiają je i tworzą nową warstwę obszarników — dowodzi, jak dalece byliśmy pobłażliwi.</u> | |
| 639 | + <u xml:id="u-61.5" who="#komentarz">(Głos: Rozparcelować dobra — „martwej ręki”.)</u> | |
| 640 | + <u xml:id="u-61.6" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Rozparcelować, czas najwyższy.</u> | |
| 641 | + <u xml:id="u-61.7" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">My nie rzucamy klerowi rękawicy do podjęcia walki, ale tej walki nie ulękniemy się.</u> | |
| 642 | + <u xml:id="u-61.8" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Nie dalej, jak przed czterema dniami, z ambon kościołów warszawskich padły słowa, obniżające powagę Krajowej Rady Narodowe, i Rządu. Księża w niedzielę z ambon oświadczyli swoim owieczkom, że Rząd wydał dekret bez porozumienia się z narodem, jak gdyby Krajowa Rada Narodowa nie była przedstawicielstwem tego narodu — wprawdzie nie tego narodu, który reprezentują oni, ale tego, który my reprezentujemy i który stanowi właściwy naród Państwa Polskiego.</u> | |
| 643 | + <u xml:id="u-61.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 644 | + <u xml:id="u-61.10" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Wezwano wiernych w swoich świątyniach, aby dla obniżenia powagi państwowej formy załatwiania spraw, jaka na całym zachodzie, w całej niemal Europie została wprowadzona, tylko nie u nas — wezwano wiernych, aby na kilka dni przed zawarciem ślubu cywilnego iść do kościoła, aby zawrzeć ślub kościelny. Wiedzą, że i tak nowożeńcy będą musieli iść do urzędu stanu cywilnego, a więc robią to tylko dla obniżenia powagi Krajowej Rady Narodowej i Rządu. Jeżeli na ziemiach zachodnich ani jednemu księdzu nie przyśniło się nawet nigdy, aby mógł dać ślub kościelny, jeśli nowożeńcy nie okażą metryki zawarcia ślubu w urzędzie stanu cywilnego, to i u nas muszą zapanować te same stosunki.</u> | |
| 645 | + <u xml:id="u-61.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 646 | + <u xml:id="u-61.12" who="#PoselobDobrowolskiWladyslaw">Oczekujemy od Rządu, aby zmusił tych, którzy nie chcą wykonywać ustaw państwowych, do posłuszeństwa.</u> | |
| 647 | + <u xml:id="u-61.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 648 | + </div> | |
| 649 | + <div xml:id="div-62"> | |
| 650 | + <u xml:id="u-62.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie dekretów zreferowanych przez posła ob. Szuldenfreia życzy sobie ktoś zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u> | |
| 651 | + <u xml:id="u-62.1" who="#ObPrezydent">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad dekretem zawartym w druku Nr 46 Dziennika Ustaw, dotyczącym prawa małżeńskiego, a następnie przegłosujemy pozostałe dekrety, które nie budzą zastrzeżeń.</u> | |
| 652 | + <u xml:id="u-62.2" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu dotyczącego prawa małżeńskiego, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 653 | + <u xml:id="u-62.3" who="#ObPrezydent">Dekret został zatwierdzony przeciw 5 głosom.</u> | |
| 654 | + <u xml:id="u-62.4" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do przegłosowania pozostałych dekretów, zreferowanych przez posła ob. Szuldenfreia.</u> | |
| 655 | + <u xml:id="u-62.5" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem tych dekretów, zechce podnieść rękę. Kto jest przeciw?</u> | |
| 656 | + <u xml:id="u-62.6" who="#komentarz">(Nikt)</u> | |
| 657 | + <u xml:id="u-62.7" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone jednomyślnie.</u> | |
| 658 | + <u xml:id="u-62.8" who="#ObPrezydent">Sprawę dalszych dekretów będą referowali poszczególni przedstawiciele komisyj.</u> | |
| 659 | + <u xml:id="u-62.9" who="#ObPrezydent">W sprawie wychowania fizycznego udzielam głosu posłowi ob. Denisiukowi.</u> | |
| 660 | + </div> | |
| 661 | + <div xml:id="div-63"> | |
| 662 | + <u xml:id="u-63.0" who="#PoselobDenisiuk">Wysoka Izbol Kilka uwag na temat potrzeby wychowania fizycznego.</u> | |
| 663 | + <u xml:id="u-63.1" who="#PoselobDenisiuk">Już kilkakrotnie padały z tego miejsca słowa wyrażające niepokój z powodu szerzenia się nagminnie gruźlicy. Dla lepszego uzmysłowienia groźby sytuacji w dziedzinie śmiertelności przytoczę kilka dowolnych wyciągów z ksiąg urzędu stanu cywilnego. W okresie czasu od 20 do 31 sierpnia 1945 r. w księgach miejscowego urzędu stanu cywilnego zanotowano 73 urodzenia, 130 zgonów. Od 10 do 15 września 1945 r. — 24 urodzenia, 54 zgony. Od 24 do 29 września — 20 urodzeń, 46 zgonów. Od 6 do 13 października — 25 urodzeń, 42 zgony. Od 22 do 29 października—15 urodzeń, 30 zgonów. Od 5 do 17 listopada — 37 urodzeń, 63 zgony itd. Liczba zgonów do dnia dzisiejszego jest niemal dwukrotnie wyższa od liczby urodzeń. Weźmy jeszcze pod uwagę fakt zatrważającej liczby zgonów niemowląt. Jak podaje — „Ilustrowany Kurier Polski”, na 100 urodzeń żywych — zgony niemowląt do 1 roku życia w lipcu 1945 r. wynosiły 60%, a w sierpniu 70%. Są to liczby potworne. A więc Niemcy nie tylko wymordowali 6 milionów Polaków, ale mamy teraz ciąg dalszy Oświęcimia, Majdanka, Dachau i setek innych obozów śmierci. „Kominy jeszcze dymią...” W walce z gruźlicą jednym z bardzo ważnych czynników — obok odżywiania, powietrza i słońca —' jest wychowanie fizyczne. Drogą stosowania odpowiednich ćwiczeń fizycznych powoduje się lepsze przewietrzanie szczytów płucnych, oddziaływa się rozwojowo na klatkę piersiową, wzmagając jej ruchomość, przeciwdziała się osadzaniu laseczników, a przez wzmocnienie całego ustroju potęguje się jego odporność. To samo odnosi się do spraw gruczołowych. Widzimy więc, że najskuteczniejszą bronią w walce z gruźlicą jest nie tyle indywidualne leczenie, ile raczej poprawa warunków higienicznych oraz masowe uodpornienie ludności drogą upowszechnienia wychowania fizycznego. Wychowanie fizyczne — to najpoważniejszy czynnik profilaktyczny w walce z gruźlicą.</u> | |
| 664 | + <u xml:id="u-63.2" who="#PoselobDenisiuk">Poza tym na podstawie danych nie budzących wątpliwości, stwierdzono, że rozpowszechnienie sportu odbija się odwrotnie proporcjonalnie na panowaniu chorób wenerycznych, gdyż sport usuwa okazję zetknięcia się z prostytucją, usuwa od rozrywek zatrutych prostytucją oraz od używania alkoholu.</u> | |
| 665 | + <u xml:id="u-63.3" who="#PoselobDenisiuk">A więc abstrahując od tego, że wychowanie fizyczne wyprowadzając młodzież na boiska, pola i lasy styka ją z naturą, ze światem fizycznym, uczy ją obserwować, dostrzegać, przez co przyczynia się do pomnażania wrażeń, spostrzeżeń, a więc rozwija umysł; że wyrabia pewne dyspozycje psychiczne, jak dzielność, odwaga, karność; uczy szanować prawa i współżyć przy szlachetnej rywalizacji; że potęgując zdrowie tym samym wpływa na długość życia, co ze względów bodajby ekonomicznych jest bardzo pożądane dla naszego obszabrowanego Państwa — otóż abstrahując od tych danych i całego szeregu innych dodatnich skutków, ale bodajby wyłącznie z uwagi na ogromną rolę, jaką odgrywa wychowanie fizyczne w walce z gruźlicą, chorobami wenerycznymi i alkoholizmem — należy na nie zwrócić szczególną uwagę. Tego domaga się zdrowie współczesnej generacji.</u> | |
| 666 | + <u xml:id="u-63.4" who="#PoselobDenisiuk">Mówiąc o wychowaniu fizycznym, mam na myśli wychowanie fizyczne racjonalnie prowadzone, pod okiem fachowego instruktora i wychowawcy, oparte na zdrowych podstawach organizacyjno - wychowawczych — w przeciwieństwie do wychowania fizycznego prowadzonego przez niektóre kluby o bogatej tradycji urządzania t. zw. bankietów i przyjęć suto zakrapianych alkoholem.</u> | |
| 667 | + <u xml:id="u-63.5" who="#PoselobDenisiuk">Należy też z całym uznaniem powitać inicjatywę powołania do życia Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego.</u> | |
| 668 | + <u xml:id="u-63.6" who="#PoselobDenisiuk">Dalej należy z radością powitać projekt ustawy dotyczącej upowszechnienia wychowania fizycznego, które ma obejmować młodzież od 4 roku życia.</u> | |
| 669 | + <u xml:id="u-63.7" who="#PoselobDenisiuk">Odnośnie powszechnego obowiązku wychowania fizycznego należy rozumieć wychowanie fizyczne jako stworzenie optymalnych warunków, wymaganych dla rozwoju fizycznego danego osobnika. Stąd też do zadań wy chowania fizycznego należą: Powszechne uświadomienie o higienie społecznej i zasadach wychowania fizycznego. Dozór higieniczny nad ogółem młodzieży, ze specjalnym uwzględnieniem chłopców od 10 do 18 lat. Zorganizowanie lecznictwa dla młodzieży w tym wieku. Metodyczne wychowanie fizyczne. Życie sportowe. Spopularyzowanie ruchowych gier, zabaw, sportów wśród najszerszych sfer robotniczych oraz igrzysk ludowych po wsiach. Zabezpieczenie terenów potrzebnych do celów życia ruchowego. Danie fachowego kierownictwa i udostępnienie poradni higienicznych dla sportowców.</u> | |
| 670 | + <u xml:id="u-63.8" who="#PoselobDenisiuk">W ten sposób pojęte wychowanie fizyczne, gdy zostanie zorganizowane, istotnie będzie powszechne. Będzie ono też przygotowaniem ludności do walki w obronie bytu niepodległego.</u> | |
| 671 | + <u xml:id="u-63.9" who="#PoselobDenisiuk">Pierwsza refleksja, jaka nasuwa się po ogłoszeniu dekretu o powszechnym obowiązku wychowania fizycznego, to ta, że ustawa zmusi kogoś do uprawiania ćwiczeń fizycznych. Tymczasem w rzeczywistości przymus pójdzie w kierunku stworzenia młodzieży warunków koniecznych do korzystania z dobrodziejstw wychowania fizycznego, bo młodzież ochotnie sama garnie się do uprawiania sportów i do wysiłków. Tymi warunkami są: czas, miejsce, przybory, kierownictwo i nadzór.</u> | |
| 672 | + <u xml:id="u-63.10" who="#PoselobDenisiuk">Jeżeli chodzi o czas, to ustawa jest najbardziej potrzebna dla tych młodych i tych starszych, którzy dopiero dzięki niej znajdą możność uprawiania ćwiczeń ruchowych, bo szkolnictwo jakoś sobie radzi. Aczkolwiek i tutaj należy stwierdzić z ubolewaniem, że na wychowanie fizyczne w szkołach powszechnych przeznacza się tylko od % godziny do 2 godzin tygodniowo; w szkołach średnich</u> | |
| 673 | + <u xml:id="u-63.11" who="#komentarz">2 godziny plus 2</u> | |
| 674 | + <u xml:id="u-63.12" who="#PoselobDenisiuk">godziny na gry i zabawy popołudniowe i to w kompletach do 90 uczniów.</u> | |
| 675 | + <u xml:id="u-63.13" who="#PoselobDenisiuk">Mamy 25% szkół, gdzie na wychowanie fizyczne przeznacza się % godziny tygodniowo na dwie klasy łączone, 49% szkół—1 godz. tygodniowo na 2 klasy i 25% szkół z 2 godzinami wychowania fizycznego na jedną klasę. Są także klasy pierwszej, gdzie przy 13 godzinach nauki tygodniowo na wychowanie fizyczne przeznacza się % godziny — rzecz niedopuszczalna w tym wieku.</u> | |
| 676 | + <u xml:id="u-63.14" who="#PoselobDenisiuk">W szkołach średnich, jak mówiłem, przeznacza się 2 godziny plus 2 godziny na gry i zabawy popołudniowe i to w kompletach dużych, liczących do 90 uczniów, co w praktycznym wykonaniu tworzy fikcję, gdyż żaden geniusz nie potrafi zorganizować lekcji z taką gromadą uczniów przy kompletnym braku sprzętów i odpowiedniego boiska.</u> | |
| 677 | + <u xml:id="u-63.15" who="#PoselobDenisiuk">W programie na r. 1945/46 szkół powszechnych i I klasy gimnazjum w ogóle znosi się czas (przeznaczony na gry i zabawy, na co przeznaczano 2 godziny.</u> | |
| 678 | + <u xml:id="u-63.16" who="#PoselobDenisiuk">Na całym szeregu organizowanych i prowadzonych w te, chwili kursów semestralnych nie ma w ogóle wychowania fizycznego. Naprawdę Jakże Jeszcze daleko Jesteśmy od uchwał sejmu nauczycielskiego, który odbył się w 1919 r. w Warszawie i na którym to sejmie powzięto uchwałę treści następującej:</u> | |
| 679 | + <u xml:id="u-63.17" who="#PoselobDenisiuk">„Zasada równorzędności wychowania fizycznego i umysłowego oraz piecza nad zdrowiem dziatwy i młodzieży powinna być jak najściślej przestrzegana na wszystkich stopniach nauczania i we wszystkich zamierzeniach wychowawczych.” Tymczasem jeżeli chodzi o ten stosunek, to on w klasach pierwszych pełnej szkoły według nowego programu wyraża się Jak 1:10, a dla klas 6 i 7 w szkole z liczbą uczniów do 40 Jak 1:44.</u> | |
| 680 | + <u xml:id="u-63.18" who="#PoselobDenisiuk">Tym bardziej niezrozumiałym będzie się nam wydawać niedocenianie tej dziedziny wychowania, Jeżeli przypomnimy sobie nie tak dawne zarządzenie hitlerowskie w t. zw. GG, zabraniające prowadzenia wychowania fizycznego w szkołach. Zakaz ów był jednym z czynników, mających na celu szybsze wyniszczenie narodu. Stąd też współcześnie nieomal że we wszystkich krajach wychowanie fizyczne staje się naczelnym zagadnieniem narodowym.</u> | |
| 681 | + <u xml:id="u-63.19" who="#PoselobDenisiuk">Że ta dziedzina jest u nas zapoznawana, wynika m. in. po pierwsze z faktu zaliczania wychowania fizycznego do trzeciej grupy przedmiotów nauczania, a nie do pierwszej, jak to nakazuje ważność i znaczenie tego przedmiotu, po drugie z dotacyj udzielanych na cele wychowania fizycznego przez Państwo. Na przykład Ministerstwo Oświaty na cele wychowania fizycznego w miesiącu bieżącym dla Kuratorium okręgu szkolnego pomorskiego, które posiada zorganizowanych 1409 szkół powszechnych, 141 szkół średnich ogólnokształcących i zawodowych, 12 kursów i zakładów kształcenia nauczycieli, przydzieliło 15.000 zł, co przypada po zł 9.50 na zakład, gdy tymczasem jedna piłka kosztuje 1.500 zł. Są i takie kuratoria szkolne, które w ogóle nic nie otrzymały z powodu braku gotówki na ten cel.</u> | |
| 682 | + <u xml:id="u-63.20" who="#PoselobDenisiuk">Odnośnie wspomnianego powyżej drugiego warunku, tj. miejsca, należy wykorzystać dokonywaną parcelację majątków i w pierwszym rzędzie każdej szkole powszechnej przydzielić teren na boisko szkolne, z którego będą korzystały również organizacje młodzieżowe danej miejscowości. Jest to jedyna okazja w dziejach naszego Państwa, której nie wolno nie wykorzystać.</u> | |
| 683 | + <u xml:id="u-63.21" who="#PoselobDenisiuk">Również tam, gdzie to jest możliwe, należy przydzielać tereny na boiska ośrodkom fabrycznym. Dalej na terenach Polski jest cały szereg baraków, które niewykorzystane marnują się i są rozkradane. Otóż te baraki należy zabezpieczyć i poprzydzielać na rzecz wychowania fizycznego szkołom oraz organizacjom, gdyż przy małych przeróbkach mogą czasowo służyć za sale gimnastyczne, schroniska wycieczkowe i przystanie wioślarskie.</u> | |
| 684 | + <u xml:id="u-63.22" who="#PoselobDenisiuk">Podobnie bardzo ważnym zagadnieniem jest sprawa kształcenia fachowych kierowników sportu i instruktorów wychowania fizycznego. W związku z powyższym należy powołać do życia Akademię Wychowania Fizycznego na Bielanach. Około 30 milionów zł, włożone w inwestycje przed wojną, w tej chwili marnieje i im dłużej nie będą konserwowane boiska, mury, tym większe będą koszty związane z reaktywowaniem Akademii. Należy także zabezpieczyć odpowiednie warunki pracy dla nauczycieli, kierowników i instruktorów wychowania fizycznego. Na przykład nauczyciel, prowadzący wychowanie fizyczne w szkołach, już po 20 latach pracy jest faktycznie niezdolny do dalszej pracy z powodu między innymi nadwerężenia strun głosowych i w ogóle zdrowia, gdyż wychowanie fizyczne jest jednym z przedmiotów, który najbardziej wyczerpuje nauczyciela.</u> | |
| 685 | + <u xml:id="u-63.23" who="#PoselobDenisiuk">Następnie powszechny obowiązek wychowania fizycznego należy rozszerzyć na wszystkich studentów i studentki w uczelniach wyższych przynajmniej na pierwszym roku studiów.</u> | |
| 686 | + <u xml:id="u-63.24" who="#PoselobDenisiuk">Dalej należy do programów nauczania szkół powszechnych wprowadzić jako przedmiot obowiązkowy poza higieną dla chłopców i dziewcząt wykłady z dziedziny pielęgnowania niemowląt i higieny domowej dla dziewcząt ze szczególnym uwzględnieniem dietetyki racjonalnej. Niech młoda obywatelka idzie w życie z pełnym zrozumieniem obowiązków żony, matki i gospodyni i należycie przygotowana do sumiennego spełniania tych obowiązków. Zdrowotność dziecka to podstawa zdrowotności narodu.</u> | |
| 687 | + <u xml:id="u-63.25" who="#PoselobDenisiuk">Ideał wychowania wyrasta z realnych warunków egzystencji narodu. Polska, która przeszła w dziejach historii nad wyraz ciężkie doświadczenia, może żądać od swych obywateli, aby jej ofiarowali swe głowy i ręce do pracy i żeby je przynieśli w najlepszym stanie. Musi też żądać, aby każdy stawał w obronie całości I niepodległości Ojczyzny w sposób, jaki przy- stoi jego płci i jego wiekowi. Ale z drugiej strony Państwo bierze na siebie obowiązek stworzenia i zabezpieczenia odpowiednich warunków, w których wzrasta obywatel.</u> | |
| 688 | + <u xml:id="u-63.26" who="#PoselobDenisiuk">Odpowiednie wnioski zostały przedłożone.</u> | |
| 689 | + </div> | |
| 690 | + <div xml:id="div-64"> | |
| 691 | + <u xml:id="u-64.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie tych wniosków chce się jeszcze ktoś wypowiedzieć? Nikt się nie zgłasza. Ponieważ wnioski te są zgłoszone bez ustosunkowania się komisji I Rządu, odeślemy je do Komisji Oświatowej z tym, że komisja przedłoży swoje stanowisko Prezydium KRN.</u> | |
| 692 | + <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Kłossek:</u> | |
| 693 | + <u xml:id="u-64.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 694 | + <u xml:id="u-64.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Kłossek.</u> | |
| 695 | + </div> | |
| 696 | + <div xml:id="div-65"> | |
| 697 | + <u xml:id="u-65.0" who="#PoselobKlossek">Proponuję odesłanie tych wniosków również i do Komisji Zdrowia, bo ona ma tu dużo do powiedzenia.</u> | |
| 698 | + </div> | |
| 699 | + <div xml:id="div-66"> | |
| 700 | + <u xml:id="u-66.0" who="#ObPrezydent">Obie te komisje są zainteresowane. Czy na odesłanie wniosków do połączonych komisyj zgadzają się wszyscy? Kto się zgadza, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto Jest przeciw?</u> | |
| 701 | + <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 702 | + <u xml:id="u-66.2" who="#ObPrezydent">Odsyłam te wnioski do połączonych Komisyj Oświatowej i Zdrowia.</u> | |
| 703 | + <u xml:id="u-66.3" who="#ObPrezydent">W sprawie utworzenia Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i państwowych rad wychowania fizycznego głos ma poseł ob. Zajączkowski.</u> | |
| 704 | + </div> | |
| 705 | + <div xml:id="div-67"> | |
| 706 | + <u xml:id="u-67.0" who="#PoselobZajaczkowski">Sprawa utworzenia Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego była wałkowana od dość dawna. My, działacze związkowi robotniczych stowarzyszeń sportowych, kładziemy wielki nacisk na wprowadzenie czynnika społecznego, żeby nie wyglądało, iż sprawa wychowania fizycznego jest tylko i wyłącznie podporządkowana wojsku. Rada Ministrów dekretem z 20 grudnia 1945 r. wprowadziła szereg poprawek, na które my, działacze związków robotniczych i towarzystw sportowych, zgadzamy się i w związku z tym prosimy Rząd o jak najszybsze ogłoszenie dekretu o utworzeniu Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i państwowych rad wychowania fizycznego. Jednocześnie wnosimy o zdjęcie z porządku dziennego przedłożonych projektów ustaw w tym przedmiocie.</u> | |
| 707 | + <u xml:id="u-67.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 708 | + </div> | |
| 709 | + <div xml:id="div-68"> | |
| 710 | + <u xml:id="u-68.0" who="#ObPrezydent">Czy pragnie kto jeszcze przemawiać?</u> | |
| 711 | + <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 712 | + <u xml:id="u-68.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego będziemy głosowali.</u> | |
| 713 | + <u xml:id="u-68.3" who="#ObPrezydent">Kto jest za zgłoszonym wnioskiem o zdjęcie z porządku dziennego przedłożonych projektów ustaw w sprawie wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 714 | + <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 715 | + <u xml:id="u-68.5" who="#ObPrezydent">Wniosek został przyjęty.</u> | |
| 716 | + <u xml:id="u-68.6" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Drobner.</u> | |
| 717 | + </div> | |
| 718 | + <div xml:id="div-69"> | |
| 719 | + <u xml:id="u-69.0" who="#PoselobDrobner">Zapewne większości obywateli posłów jest wiadomo, że nazajutrz po wtargnięciu faszystowskich hord niemieckich do Krakowa zajechało kilka czołgów na dziedziniec Wawelu, zarzucono liny żelazne na pomnik Tadeusza Kościuszki i w krótkim czasie ten pomnik zrzucono, rozpadł się on na kawałki. Herrenvolk sądził, że już nigdy nie powstanie pomnik tego hetmana, który — „nie hołdował pysze i potędze, chodził w chłopskich szeregach, chodził w ich siermiędze”.</u> | |
| 720 | + <u xml:id="u-69.1" who="#PoselobDrobner">Dzisiaj lud ziemi krakowskiej zorganizował wojewódzki komitet uczczenia 200-ej rocznicy urodzenia Tadeusza Kościuszki.</u> | |
| 721 | + <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 722 | + <u xml:id="u-69.3" who="#PoselobDrobner">Komitet ten jako punkt ambicji postanowił sobie restytuowanie pomnika Tadeusza Kościuszki u wrót Zamku Wawelskiego. Dalej komitet ten postanowił naokoło kopca Kościuszki, który został nieco zniszczony podczas okupacji, zburzyć mury forteczne poaustriackie, żeby nie szpeciły tego miejsca, na którym jest kopiec Kościuszki, usypany rękami robotnika, chłopa i mieszczanina krakowskiego. Komitet ten uważa, że konieczne jest zorganizowanie wystawy pamiątek po Kościuszce. Wreszcie komitet uważa za słuszne poczynić kroki, ażeby ze Lwowa do Krakowa, w którym 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko przysięgał narodowi polskiemu wierną służbę Ojczyźnie, sprowadzić panoramę Racławicką. W tym celu chce zbudować w parku imienia dr Jordana rotundę, ażeby to arcydzieło Kossaka, Styki i Rozwadowskiego mogło oglądać całe młode pokolenie, które tego nie widziało, i źebyśmy sobie mogli przypomnieć tę wielką chwilę chwały polskiego oręża pod Racławicami.</u> | |
| 723 | + <u xml:id="u-69.4" who="#PoselobDrobner">W tej chwili otrzymałem zaszczytne polecenie ze strony Wojewódzkiego Komitetu uczczenia 200-lecia urodzin Tadeusza Kościuszki i wypełniając to polecenie, jako prawnuk uczestnika insurekcji i jako ojciec żołnierza I dywizji kościuszkowskiej składam wniosek</u> | |
| 724 | + <u xml:id="u-69.5" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 725 | + <u xml:id="u-69.6" who="#PoselobDrobner">„1. Krajowa Rada Narodowa uchwala jednomyślnie ogłosić r. 1946 jako „Rok Kościuszkowski” w kraju I na emigracji.</u> | |
| 726 | + <u xml:id="u-69.7" who="#PoselobDrobner">2. Krajowa Rada Narodowa upoważnia Rząd do wyasygnowania na cel zburzenia poaustriacklch fortów, szpecących Kopiec Kościuszki, uporządkowania samego kopca, restytuowania pomnika T. Kościuszki na wzgórzu wawelskim, sprowadzenia panoramy Racławickiej ze Lwowa do Krakowa, na odnowienie jej (po wojennym uszkodzeniu) oraz wybudowanie dla niej rotundy w parku im. dr Jordana, na urządzenie wystawy pamiątek Kościuszkowskich w Muzeum Narodowym w Krakowie — subwencji w Wysokości 20 milionów zł.”</u> | |
| 727 | + </div> | |
| 728 | + <div xml:id="div-70"> | |
| 729 | + <u xml:id="u-70.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wniosku pragnie kto zabrać głos?</u> | |
| 730 | + <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 731 | + <u xml:id="u-70.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego proponują wniosek ten odesłać do właściwej komisji.</u> | |
| 732 | + <u xml:id="u-70.3" who="#ObPrezydent">Kto jest za odesłaniem wniosku do komisji? Dziękuję. Kto jest przeciwny?</u> | |
| 733 | + <u xml:id="u-70.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 734 | + <u xml:id="u-70.5" who="#ObPrezydent">Wobec tego wniosek odsyłam do komisji z tym, że Prezydium ustosunkuje się do uchwały komisji.</u> | |
| 735 | + <u xml:id="u-70.6" who="#ObPrezydent">W imieniu Komisji Rolnej głos ma poseł ob. Fedecki.</u> | |
| 736 | + </div> | |
| 737 | + <div xml:id="div-71"> | |
| 738 | + <u xml:id="u-71.0" who="#PoselobFedecki">Wysoka Izbo! Odczytam sprawozdanie Komisji Rolnej KRN</u> | |
| 739 | + <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 740 | + <u xml:id="u-71.2" who="#PoselobFedecki">Komisja Rolna odbyła 13 posiedzeń. Na posiedzeniach tych komisja rozpatrzyła i przyjęła: 9 sprawozdań rządowych i poselskich, 3 projekty ustaw oraz 4 dekrety Rządu Jedności Narodowej.</u> | |
| 741 | + <u xml:id="u-71.3" who="#PoselobFedecki">Sprawozdania dotyczyły następujących zagadnień:</u> | |
| 742 | + <u xml:id="u-71.4" who="#PoselobFedecki">a)reorganizacji Izb Rolniczych, b)spisu resztówek wyłączonych, c)organizacji lasów nieupaństwowionych, d)planu melioracyj rolnych, e)planu przebudowy ustroju rolnego, f)sytuacji ekonomicznej wsi, g)wykonania planu akcji siewne, w r. 1945 oraz planu akcji siewnej na r. 1946, h)planu organizacji oświaty rolniczej, I)wykonania akcji świadczeń rzeczowych.</u> | |
| 743 | + <u xml:id="u-71.5" who="#PoselobFedecki">Rozpatrzono i przyjęto projekty następujących ustaw:.</u> | |
| 744 | + <u xml:id="u-71.6" who="#PoselobFedecki">a)ustawy o obrocie nieruchomościami ziemskimi, b)poprawek Ministerstwa Aprowizacji i Handlu do ustawy o ochronie zwierząt gospodarskich, przyjętej na posiedzeniu KRN w dn. 23 lipca 1945 r., c)noweli do ustawy o funduszu melioracyjnym.</u> | |
| 745 | + <u xml:id="u-71.7" who="#PoselobFedecki">Rozpatrzono 1 przyjęto bez zmian następujące dekrety Rządu Jedności Narodowej:</u> | |
| 746 | + <u xml:id="u-71.8" who="#PoselobFedecki">a)z dnia 6 czerwca 1945 r. o izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 153), b)z dnia 6 czerwca 1945 r. o Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 154), c)z dnia 12 czerwca 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych na spółdzielnie Samopomocy Chłopskie, (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 162), ' d)z dnia 6 października 1945 r. o Państwowych Zakładach Hodowli Roślin (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 250).</u> | |
| 747 | + <u xml:id="u-71.9" who="#PoselobFedecki">Powołano dwie podkomisje dla zadań specjalnych, mianowicie: podkomisję celem zbadania sprawy przekazywania resztówek spółdzielniom Samopomocy Chłopskie, przez organy Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych oraz podkomisję celem zbadania gospodarki Państwowego Przedsiębiorstwa Traktorów i Maszyn Rolniczych.</u> | |
| 748 | + <u xml:id="u-71.10" who="#PoselobFedecki">Współpraca komisji z organami Rządu Jedności Narodowe, w Jednym wypadku natrafiła na nieprzezwyciężone trudności. Dotyczyło to wykonania przez Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych uchwały plenum Krajowe, Rady Narodowe, z dnia 23 lipca 1945 r. o przekazaniu resztówek poparcelacyjnych spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej i wydaniu do dnia 1 września 1945 r. spisu resztówek, wyłączonych od przekazania. Mianowicie Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych nie ogłosiło w tym terminie spisu resztówek wyłączonych, natomiast wydało w dniu 8 września r. ub. rozporządzenie, normujące przekazywanie resztówek przez urzędy ziemskie. Rozporządzenie to komisja uznała za niezgodne z dekretem z dnia 12 czerwca 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek i przyjęła w tej sprawie następującą uchwałę:</u> | |
| 749 | + <u xml:id="u-71.11" who="#PoselobFedecki">1)że Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych nie wykonało uchwały Plenum Krajowej Rady Narodowej z dnia 23 lipca rb. o przekazaniu resztówek poparcelacyjnych spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej i wydaniu do dnia 1 września r. b. spisu resztówek wyłączonych od przekazania, 2)że rozporządzenie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 8 września r. b. Nr F. Z./Pr/10/45/1031, polecające przekazanie spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej tych tylko resztówek, które były projektowane i uzgodnione do przekazania spółdzielniom przez poszczególne Wojewódzkie Urzędy Ziemskie z miejscowymi organami Związku Samopomocy Chłopskie, oraz wyłączające z góry od przekazania ręsztówki, przeznaczone na cele szkolnictwa, opieki społecznej i zdrowia, resztówki, które mają pozostać w bezpośredniej administracji Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, resztówki przeznaczone na cele aprowizacyjne różnego rodzaju instytucyj, wreszcie nieokreślone bliżej resztówki — „inne” — bez jednoczesnego wydania spisu imiennego wszystkich tych kategoryj resztówek — pozostaje w wyraźnej sprzeczności z art. 1, 2 i 3 dekretu z dnia 12 czerwca 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 162), 3)że w szczególności przekazanie przez Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych resztówek na cele aprowizacyjne różnych instytucyj i wyłączenie tych resztówek od przekazania spółdzielniom nie znajduje uzasadnienia w dekrecie z dnia 12 czerwca 1945 r., 4)że wyjaśnienia przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych są niewystarczające.</u> | |
| 750 | + <u xml:id="u-71.12" who="#PoselobFedecki">Uważając, że przekazywanie resztówek jest dalszym ciągiem przebudowy ustroju rolnego, Komisja Rolna postanawia:</u> | |
| 751 | + <u xml:id="u-71.13" who="#PoselobFedecki">a)wezwać Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych do cofnięcia rozporządzenia z dnia 6 września rb. F. Z./Pr/10/45/1031 i niezwłocznego wydania nowego rozporządzenia, polecającego przekazanie spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej wszystkich resztówek poparcelacyjnych z wyjątkiem zamieszczonych w spisie resztówek wyłączonych, który to spis winien być dołączony do rozporządzenia, b)wezwać Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych do wyciągnięcia konsekwencyj dyscyplinarnych w stosunku do urzędników, winnych przewlekania sprawy przekazywania resztówek spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 752 | + <u xml:id="u-71.14" who="#PoselobFedecki">c)powołać podkomisję w składzie posłów: Bertolda, Bodalskiego i Wachowicza celem zbadania całokształtu sprawy przekazywania resztówek poparcelacyjnych, przede wszystkim o ile chodzi o teren woj. poznańskiego, d)wezwać Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych do przedstawienia Komisji Rolne Krajowe Rady Narodowej planu sieci szkolne, ze wskazaniem terminów uruchomienia szkół w te, sieci przewidzianych, niezbędnych na ten cel środków finansowych oraz źródeł ich pokrycia, wreszcie potrzebnych sił nauczycielskich, e)wezwać Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych do wydzierżawienia spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej wszystkich tych resztówek, w których w bieżącym roku szkolnym nie zostaną urządzone szkoły rolnicze.</u> | |
| 753 | + <u xml:id="u-71.15" who="#PoselobFedecki">Należy zaznaczyć, że zarząd główny Związku Samopomocy Chłopskiej, dążąc do możliwie szybkiego i pełnego przekazania spółdzielniom gminnym resztówek poparcelacyjnych, przeprowadził w tej sprawie w sierpniu r. ub. narady z dyrektorem departamentu Funduszu Ziemi Ministerstwa Rolnictwa. Rezultatem tych narad było uzgodnienie tekstu odnośnego rozporządzenia. Rozporządzenie to jednak nie ukazało się, natomiast zostało podpisane przez Ministra i ogłoszone rozporządzenie, które nie było uzgodnione ze Związkiem Samopomocy Chłopskiej i które Komisja Rolna zmuszona była uznać za niezgodne z dekretem o resztówkach.</u> | |
| 754 | + <u xml:id="u-71.16" who="#PoselobFedecki">Ministerstwo Rolnictwa nie zastosowało się jednak również do uchwały Komisji Rolnej z dn. 16 października r. ub. i ani nie cofnęło rozporządzenia z dn. 6 września, ani nie wydało w tej sprawie żadnego innego rozporządzenia. W tym stanie rzeczy komisja widziała się zmuszoną do przyjęcia na posiedzeniu w dniu 16 grudnia r. ub. następującej uchwały:</u> | |
| 755 | + <u xml:id="u-71.17" who="#PoselobFedecki">„Komisja Rolna Krajowej Rady Narodowej po wysłuchaniu wyjaśnień przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie resztówek wyłączonych stwierdza, że wyjaśnienia te są niewystarczające oraz że Ministerstwo Rolnictwa, które nie wykonało uchwały Plenum Krajowe, Rady Narodowe, z dnia 23 lipca 1945 r. o wydaniu do dnia 1 września 1945 r. spisu resztówek wyłączonych od przekazania, nie wykonało również uchwały Komisji Rolnej z dnia 16 października 1945 r.</u> | |
| 756 | + <u xml:id="u-71.18" who="#PoselobFedecki">Komisja Rolna uważając, że tego rodzaju postępowanie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych poza szkodą, wynikającą dla interesu publicznego na skutek niewykonania wymienionych wyżej uchwał, stanowi naruszenie autorytetu władzy ustawodawczej postanawia powiadomić o tym Prezydium Krajowej Rady Narodowej.” Należy dodać, że na ogólną liczbę przeszło 6.000 resztówek poparcelacyjnych przekazano spółdzielniom dotychczas około 2.000 resztówek, czyli zaledwie przekazanie to poza tym nosi w przeważne, większości charakter jedynie oddania w użytkowanie bez dopełnienia przepisanych dekretem formalności. W tym stanie rzeczy spółdzielnie oczywiście nie mogą przeprowadzać na przejętych resztówkach żadnych inwestycyj.</u> | |
| 757 | + <u xml:id="u-71.19" who="#PoselobFedecki">Trzeba też zaznaczyć, że według informacyj, otrzymanych z Biura Kontroli przy Prezydium Krajowe, Rady Narodowej, resztówki, administrowane przez urzędy ziemskie, podlegają daleko idącej dewastacji.</u> | |
| 758 | + <u xml:id="u-71.20" who="#PoselobFedecki">W tym stanie rzeczy składam następujący wniosek</u> | |
| 759 | + <u xml:id="u-71.21" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 760 | + <u xml:id="u-71.22" who="#PoselobFedecki">„Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę: Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych do niezwłocznego wykonania uchwały Plenum Krajowej Rady Narodowej z dnia 23 lipca 1945 r. o przekazaniu resztówek poparcelacyjnych spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej i wydaniu spisu resztówek, wyłączonych od przekazania, oraz do cofnięcia rozporządzenia z dnia 6 wrześn&a 1945 r. Nr F. Z./Pr./10/45 jako niezgodnego z dekretem z dnia 12 czerwca 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 162).”</u> | |
| 761 | + </div> | |
| 762 | + <div xml:id="div-72"> | |
| 763 | + <u xml:id="u-72.0" who="#ObPrezydent">Minister Rolnictwa i Reform Rolnych jest nieobecny. Czy jest ktoś z Ministerstwa Rolnictwa, kto zechce się w tej sprawie wypowiedzieć?</u> | |
| 764 | + <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 765 | + <u xml:id="u-72.2" who="#ObPrezydent">Czy ktoś z Posłów chce się w tej sprawie wypowiedzieć? Nikt się nie zgłasza.</u> | |
| 766 | + <u xml:id="u-72.3" who="#ObPrezydent">Wniosek posła Fedeckiego będzie traktowany jako dezyderat, do którego Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych ustosunkuje się po zapoznaniu się z nim.</u> | |
| 767 | + <u xml:id="u-72.4" who="#ObPrezydent">W sprawie odpowiedzi na interpelację posła Głowacza udzielam głosu Marszałkowi Żymierskiemu.</u> | |
| 768 | + </div> | |
| 769 | + <div xml:id="div-73"> | |
| 770 | + <u xml:id="u-73.0" who="#MarszalekobZymierski">Wysoka Izbo! Poseł Głowacz i koledzy z Polskiego Stronnictwa Ludowego wnieśli interpelację w sprawie palenia i mordowania ludzi w pow. przemyskim.</u> | |
| 771 | + <u xml:id="u-73.1" who="#MarszalekobZymierski">W imieniu Rządu mam zaszczyt oświadczyć, co następuje:</u> | |
| 772 | + <u xml:id="u-73.2" who="#MarszalekobZymierski">Dość ciężka sytuacja w naszych powiatach nadgranicznych jest Rządowi znana od dawna. Rząd do tej sprawy ustosunkował się już przed pół rokiem w ten sposób, że z chwilą, kiedy tylko wojna się skończyła, wysłał kilka dywizyj wojska, aby stworzyć w naszych powiatach granicznych możliwie spokojne warunki pracy. W dalszym etapie swoich prac Rząd wyłonił komisję pod przewodnictwem Wicepremiera Gomułki w składzie Ministra Administracji Publicznej, Ministra Bezpieczeństwa i Ministra Obrony Narodowej z tym, aby ten problem jako całość załatwiła. W związku z zawarciem umowy przez Rząd Polski z sąsiedzką Republiką Ukraińską w sprawie dobrowolnej repatriacji obywateli, uzgodniono cały program tej repatriacji. W związku z prowadzeniem repatriacji nasilenie band undowskich i bulbowców wzmogło się na sile. W okresie tym bandy miały na celu przeszkodzić dobrowolnemu repatriowaniu się ludności. Bandy te podjęły walkę, niszcząc mosty, tory kolejowe, aby przeszkodzić repatriacji, z drugiej strony podpalając i paląc wsie. Przyszło do dość zaciętych walk, w których wojsko osiągnęło bardzo poważne efekty. Rząd w tej sprawie poczynił wszystkie możliwe starania i pragnął plan zrealizować jeszcze do jesieni ubiegłego roku, t. zn. do października 1945 r., aby repatriację przeprowadzić w warunkach możliwie najpomyślniejszych. Niezależnie od wysiłków Rządu, wskutek braku transportu kolejowego repatriacja opóźniła się. Mimo to w tych warunkach Rząd osiągnął jednak bardzo poważne rezultaty, gdyż wykonano prawie 65% planu repatriacji, ustanowionego przez Rząd wspólnie z przedstawicielem Republiki Ukraińskiej. Repatriacja pozostałych 35%, t. j. % ludności, która zgodziła się dobrowolnie na repatriację, będzie przeprowadzona w najbliższym okresie, jednak jest jasne, że okres zimowy cokolwiek ten termin opóźnił.</u> | |
| 773 | + <u xml:id="u-73.3" who="#MarszalekobZymierski">Jeżeli chodzi o efekt dania opieki ludności pracującej w powiatach nadgranicznych, to muszę powiedzieć, że za okres półroczny zlikwidowano około 28 band, zabito w walkach 984 bandytów, wzięto do niewoli względnie zatrzymano podejrzanych około 3.500 osób, które przekazano władzom bezpieczeństwa. W walkach tych poza tymi konkretnymi efektami zdobyto bardzo poważną ilość broni wojennej, co świadczy o nasileniu tych walk. I tak zdobyto 14 ciężkich karabinów maszynowych, 81 ręcznych karabinów maszynowych, 812 karabinów zwykłych, 178 automatów, pistoletów 110, granatów 1.768, dużą ilość samochodów, wozów, koni i krów. W walkach tych ponieśliśmy również pewne straty. Wspominam o tym tylko, żeby dowieść, że jednak Rząd stara się wprowadzić jak największe uspokojenie w tych rejonach. Straty nasze wynoszą w zabitych 6 oficerów, 72 podoficerów i szeregowych; rannych 19 oficerów i 62 podoficerów i żołnierzy.</u> | |
| 774 | + <u xml:id="u-73.4" who="#MarszalekobZymierski">Przeprowadzając tę akcję, Wysoka Izbo, Rząd zdawał sobie sprawę, że przeważnie w tych bandach byli bulbowcy, undowcy, własowcy, względnie nawet znajdowaliśmy żołnierzy i oficerów niemieckich, którzy tymi bandami kierowali.</u> | |
| 775 | + <u xml:id="u-73.5" who="#MarszalekobZymierski">To jest rezultat, co do tego czasu Rząd w tej sprawie zrobił.</u> | |
| 776 | + <u xml:id="u-73.6" who="#MarszalekobZymierski">Jakie są zamierzenia Rządu na najbliższy okres czasu? Konsekwentnie w myśl planu ustalonego przez Rząd przeprowadzić do końca repatriację z tych terenów, zjednoczyć akcję bezpieczeństwa i wojska razem i bezwzględnie doprowadzić do zupełnego zlikwidowania tych band, które — rzecz jasna — częściowo znajdując u ludności ukrycie, mają możność Jeszcze utrzymywać się w terenie. Z chwilą, kiedy skończy się całkowicie repatriacja, jasne jest, że wszelkie oddziały undowców i bulbowców tej podpory mieć nie będą i dojdzie do uspokojenia tych terenów. Ponadto Rząd zarządził, aby właśnie w tych powiatach, zagrożonych bandytyzmem, specjalnie nie zmniejszać sił Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, a przeciwnie zwiększyć je, by dać ludności cywilnej możność najbardziej spokojnej pracy.</u> | |
| 777 | + <u xml:id="u-73.7" who="#MarszalekobZymierski">Przyjmując tę interpelację, imieniem Rządu oświadczam, że sprawa ta bardzo leży na sercu Rządowi i Rząd dołoży wszystkich starań, aby obywatelom, zamieszkałym na tych terenach, zapewnić warunki spokojnej i bezpiecznej pracy,</u> | |
| 778 | + <u xml:id="u-73.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 779 | + </div> | |
| 780 | + <div xml:id="div-74"> | |
| 781 | + <u xml:id="u-74.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie interpelacji i udzielonej odpowiedzi zechce Jeszcze kto zabrać głos?</u> | |
| 782 | + <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 783 | + <u xml:id="u-74.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego uważam dyskusję za wyczerpaną.</u> | |
| 784 | + <u xml:id="u-74.3" who="#ObPrezydent">W sprawie sprawozdania Komisji Rolnej ma głos poseł ob. Bertold.</u> | |
| 785 | + <u xml:id="u-74.4" who="#ObPrezydent">Poseł ob. Bertold:</u> | |
| 786 | + <u xml:id="u-74.5" who="#ObPrezydent">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie opowiedzieć historię jednej nieszczęśliwej ustawy, która dziwnym zbiegiem okoliczności nie była należycie przeprowadzona.</u> | |
| 787 | + <u xml:id="u-74.6" who="#ObPrezydent">Wysoka Izba przypomina sobie zapewne, że w dniu 23 lipca 1943 r. tu z tej samej trybuny referowałem projekt ustawy o ochronie zwierząt gospodarskich. Ustawa ta została Jednomyślnie przez Izbę przyjęta. Prezydium Krajowej Rady Narodowej ustawę zatwierdziło i przesłało do Rządu celem ogłoszenia. I od tej chwili ustawa zginęła. Komisja Rolna postanowiła przeciwko takiemu stawianiu sprawy i majoryzowaniu Izby przez Rząd zaprotestować i zawiesiła swoje obrady. Zwracaliśmy się do Rządu i otrzymaliśmy wyjaśnienie, że ustawa ta musi być ponownie przepracowana wspólnie z Ministerstwem Aprowizacji. Udaliśmy się do Ministerstwa Aprowizacji i po pertraktacjach przyjęliśmy pewne poprawki i wnieśliśmy po raz drugi ustawę na Komisję Rolną. Po raz drugi ustawa została przez Komisję Rolną przyjęta i od tej chwili znów zaginął słuch o niej.</u> | |
| 788 | + <u xml:id="u-74.7" who="#ObPrezydent">Ja się pytam, w czyim interesie, czy tylko warstwy chłopskiej, czy w interesie całego narodu i Państwa leży wydanie ustawy o ochronie zwierząt gospodarskich? Wiemy dobrze, że stan pogłowia zwierząt maleje z dnia na dzień. Ustawa ma na celu jedynie zabezpieczenie przed nielegalnym rabunkowym ubojem zwierząt. Ustawa ta w żadnym miejscu nie dotykała świadczeń rzeczowych, do tego stopnia, że było tam wyraźnie postawione, że zakazuje się uboju, a nie zakazuje się ściągania na świadczenia rzeczowe. Ministerstwo Aprowizacji mogło stawiać sprawę w ten sposób, że mogło popierać świadczenia rzeczowe i stawiać te zwierzęta do tuczu. Niestety, Ministerstwo Aprowizacji w tym kierunku nie poszło.</u> | |
| 789 | + <u xml:id="u-74.8" who="#ObPrezydent">Obecnie Rząd po naleganiach Komisji Rolnej po raz drugi przyjął w formie dekretu ustawę o ochronie zwierząt gospodarskich. Ponieważ chodzi nam wyłącznie o dobro wsi w tym wypadku, Komisja Rolna postanowiła prosić Wysoką Radę o reasumpcję poprzedniej uchwały, czyli o zniesienie tej ustawy i jednocześnie zwraca się do Rządu o jak najrychlejsze ogłoszenie prawie tego samego tekstu w formie dekretu rządowego. Szkoda tylko, że 6 miesięcy od tego czasu minęło.</u> | |
| 790 | + <u xml:id="u-74.9" who="#ObPrezydent">Wnoszę co następuje:</u> | |
| 791 | + <u xml:id="u-74.10" who="#ObPrezydent">„Poselska Komisja Rolna wnosi:</u> | |
| 792 | + <u xml:id="u-74.11" who="#ObPrezydent">Wysoka Rada raczy uchwalić reasumpcję uchwały Krajowej Rady Narodowej z dnia 23 lipca 1945 r. dotyczącej ustawy o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich.”</u> | |
| 793 | + <u xml:id="u-74.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 794 | + <u xml:id="u-74.13" who="#ObPrezydent">Głos ma Minister ob. Sztachelski.</u> | |
| 795 | + </div> | |
| 796 | + <div xml:id="div-75"> | |
| 797 | + <u xml:id="u-75.0" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Wysoka Izbo! Chcę złożyć krótkie wyjaśnienie w sprawie przed chwilą poruszonej przez ob. posła Bertolda.</u> | |
| 798 | + <u xml:id="u-75.1" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Ustawa o ochronie zwierząt rzeźnych została wprawdzie wniesiona pa poprzednim posiedzeniu plenarnym Krajowej Rady Narodowe), jednak została wniesiona bez przekonsultowania z zainteresowanymi czynnikami, w momencie, kiedy Rząd wyjechał do Poczdamu na znaną konferencję i przeszła tylko dzięki temu, że została niezauważona.</u> | |
| 799 | + <u xml:id="u-75.2" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Ustawa ta godziła bardzo dotkliwie w akcję świadczeń rzeczowych, wprowadzała cały szereg ograniczeń, które by sprowadziły akcję świadczeń rzeczowych do zupełnej fikcji. Odnosi się to szczególnie do art. 1, który w swoim pkt 4 wprowadzą zakaz uboju krów do lat 10. Następnie odnosi się to również do art. 4 pkt 4, który wprowadza możliwość zastąpienia całego mięsa zbieranego w drodze świadczeń rzeczowych przez inne artykuły zastępcze, podczas kiedy pewne minimalne ilości mięsa, białka zwierzęcego są niezbędne dla odżywiania.</u> | |
| 800 | + <u xml:id="u-75.3" who="#MinisterAprowizacjiiHandluobSztachelski">Z tych dwóch względów Ministerstwo Aprowizacji zaprotestowało przeciwko tej usta, wie i zgłosiło od razu swoje poprawki. Po dłuższym dopiero okresie czasu Inicjator i twórca tej ustawy poseł ob. Bertold zainteresował się tą ustawą, przybył do Ministerstwa Aprowizacji, gdzie uzgodniono stanowisko i drogą kompromisu powstał projekt, który ponownie wrócił na komisję poselską. Dzięki tym wszystkim perturbacjom sprawa istotnie bardzo się przeciągnęła. Tym niemniej ze swej strony chcę oświadczyć, że do świadczeń rzeczowych w mięsie przystąpiliśmy niedawno, bo w ubiegłym miesiącu zbierając bydło na świadczenia tylko w tych koniecznych i niezbędnych wypadkach, kiedy to Jest potrzebne dla instytucyj względnie grup ludności produkcyjnie najważniejszych.</u> | |
| 801 | + </div> | |
| 802 | + <div xml:id="div-76"> | |
| 803 | + <u xml:id="u-76.0" who="#ObPrezydent">W sprawie wniosku ob. posła Bertolda czy kto jeszcze chce się wypowiedzieć? Nikt się nie zgłasza.</u> | |
| 804 | + <u xml:id="u-76.1" who="#ObPrezydent">Poselska Komisja Rolna wnosi o reasumpcję uchwały Krajowej Rady Narodowej z dnia 33 lipca 1943 r. w przedmiocie ustawy o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich. Taka uchwała została przyjęta, wyjaśnienia przez posła ob. Bertolda i Ministra Sztachelskiego zostały udzielone, a teraz Rada musi zaakceptować to stanowisko albo odrzucić.</u> | |
| 805 | + <u xml:id="u-76.2" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie tej Jeszcze ktoś chce się wypowiedzieć?</u> | |
| 806 | + <u xml:id="u-76.3" who="#komentarz">(Poseł ob. Mazur: W kwestii zapytania formalnego proszę o głos.)</u> | |
| 807 | + <u xml:id="u-76.4" who="#ObPrezydent">Proszę.</u> | |
| 808 | + </div> | |
| 809 | + <div xml:id="div-77"> | |
| 810 | + <u xml:id="u-77.0" who="#PoselobMazur">Jeśli ustawa została przyjęta przez Krajową Radę Narodową, czy mogła być potem zakwestionowana przez Ministerstwo Aprowizacji, czy nie?</u> | |
| 811 | + </div> | |
| 812 | + <div xml:id="div-78"> | |
| 813 | + <u xml:id="u-78.0" who="#ObPrezydent">Mogę wyjaśnić ex praesidio, że ustawa istotnie została uchwalona poza wszelką procedurą formalną, bez I, II i III czytania. Poseł Bertold wniósł tę ustawę, zaproponował jej uchwalenie, pominięto przy tym stanowisko Rządu w tej sprawie, ponieważ za. interesowany Minister nie był obecny. Rząd się nie ustosunkował do tej ustawy, a potem, gdy ją trzeba było wykonać, spostrzegł, że jej wykonać nie można. Ponieważ ustawa była nieformalnie przyjętą, z punktu widzenia formalnego ona nie obowiązywała. Dlatego też stanowisko Rządu było uzasadnione. Komisja z tym się w końcu zgodziła i uznała stanowisko Rządu. W każdym razie ustawa taka była uchwalona, aczkolwiek nieformalnie, i musimy formalnie ją teraz znieść, ponieważ na jej miejsce został ogłoszony dekret z odpowiednimi poprawkami, zaakceptowany przez samych wnioskodawców tej ustawy i przez Komisję Rolniczą i dekret ten już obowiązuje.</u> | |
| 814 | + <u xml:id="u-78.1" who="#ObPrezydent">W związku z tym proponowałbym formalną reasumpcję tamtej uchwały, która obecnie jest bezprzedmiotowa.</u> | |
| 815 | + <u xml:id="u-78.2" who="#ObPrezydent">Kto jest za reasumpcją tej uchwały, proszę o podniesienie ręki. Dziękuję. Kto jest przeciw reasumpcji?</u> | |
| 816 | + <u xml:id="u-78.3" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 817 | + <u xml:id="u-78.4" who="#ObPrezydent">Uchwała została zreasumowana.</u> | |
| 818 | + <u xml:id="u-78.5" who="#ObPrezydent">Dla uzasadnienia wniosku w sprawie pomników głos ma poseł ob. Rafałowski.</u> | |
| 819 | + </div> | |
| 820 | + <div xml:id="div-79"> | |
| 821 | + <u xml:id="u-79.0" who="#PoselobRafalowskl">Wysoka Izbo! Wróg najcięższy cios wymierzył w naszą kulturę i sztukę. Przez zniszczenie naszej kultury i sztuki chciał nam odebrać prawo do egzystencji. Kat polski, Frank, zapowiadał nawet zmianę pejzażu polskiego, żeby oderwać Polaka od jego ziemi.</u> | |
| 822 | + <u xml:id="u-79.1" who="#PoselobRafalowskl">Dlatego mam zaszczyt w imieniu Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków zgłosić następujący wniosek:</u> | |
| 823 | + <u xml:id="u-79.2" who="#PoselobRafalowskl">„Krajowa Rada Narodowa wzywa Rząd, aby w swoim programie odbudowy kulturalnej kraju zwrócił szczególną uwagę na pomniki i monumenty, będące świadectwem kultury plastycznej i pietyzmu Narodu dla wielkich jego mężów.”</u> | |
| 824 | + </div> | |
| 825 | + <div xml:id="div-80"> | |
| 826 | + <u xml:id="u-80.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wniosku posła ob. Rafałowskiego kto chce się wypowiedzieć?</u> | |
| 827 | + <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 828 | + <u xml:id="u-80.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego proponuję odesłać ten wniosek do Komisji Kultury i Sztuki.</u> | |
| 829 | + <u xml:id="u-80.3" who="#ObPrezydent">Kto jest za odesłaniem wniosku do komisji, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto Jest przeciw?</u> | |
| 830 | + <u xml:id="u-80.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 831 | + <u xml:id="u-80.5" who="#ObPrezydent">Wniosek zostanie odesłany do tej komisji.</u> | |
| 832 | + <u xml:id="u-80.6" who="#ObPrezydent">Jako sprawozdawca Komisji Oświatowej ma głos poseł ob. Zygler.</u> | |
| 833 | + </div> | |
| 834 | + <div xml:id="div-81"> | |
| 835 | + <u xml:id="u-81.0" who="#PoselobZygler">Wysoka Rado! W imieniu Komisji Oświatowej mam zaszczyt przedstawić projekt zatwierdzenia czterech dekretów, dotyczących utworzenia Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i Akademii Lekarskiej w Gdańsku oraz ustanowienia delegatów do spraw młodzieży szkół wyższych.</u> | |
| 836 | + <u xml:id="u-81.1" who="#PoselobZygler">Komisja Oświatowa wnosi o odrzucenie dekretu o dodatku naukowym do uposażenia, ponieważ przyjęta została w tej sprawie ustawa, opracowana przez posła Żółkiewskiego.</u> | |
| 837 | + <u xml:id="u-81.2" who="#PoselobZygler">Wnoszę więc o zatwierdzenie następujących dekretów rządowych</u> | |
| 838 | + <u xml:id="u-81.3" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 839 | + <u xml:id="u-81.4" who="#PoselobZygler">1)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o przekształceniu Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej na polskie państwowe szkoły akademickie (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 207), 2)z dnia 24 sierpnia 1945 r. o utworzeniu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 208), 3)z dnia 8 października 1945 r. o utworzeniu Akademii Lekarskiej w Gdańsku (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 253), 4)z dnia 16 października 1945 r. o ustanowieniu delegatów do spraw młodzieży szkól wyższych (Dz. U. R. P. Nr 46, poz. 260),</u> | |
| 840 | + </div> | |
| 841 | + <div xml:id="div-82"> | |
| 842 | + <u xml:id="u-82.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie zatwierdzenia dekretów, o których mówił poseł Zygler, chce kto zabrać głos? (Nikt.) Ponieważ nikt głosu nie zabiera, będziemy głosowali.</u> | |
| 843 | + <u xml:id="u-82.1" who="#ObPrezydent">Kto jest za zatwierdzeniem tych dekretów, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto Jest przeciw?</u> | |
| 844 | + <u xml:id="u-82.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 845 | + <u xml:id="u-82.3" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone.</u> | |
| 846 | + <u xml:id="u-82.4" who="#ObPrezydent">W sprawie dekretu odnośnie spółdzielczości głos ma poseł ob. Dominko.</u> | |
| 847 | + </div> | |
| 848 | + <div xml:id="div-83"> | |
| 849 | + <u xml:id="u-83.0" who="#PoselobDominko">Wysoka Rado! Komisja Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu zgłasza wniosek o zatwierdzenie dekretu o zmianie ustawy o spółdzielniach.</u> | |
| 850 | + <u xml:id="u-83.1" who="#PoselobDominko">Przed wojną na ziemiach polskich istniało wiele gospodarczych central spółdzielczych i wiele związków rewizyjnych. Ten stan był niekorzystny dla rozwoju ruchu spółdzielczego. Toteż przed wojną, a zwłaszcza w czasie okupacji, przodownicy ruchu tego zastanawiali się nad konsolidacją spółdzielczości i dążyli do zgodnego zjednoczenia tego ruchu. Toteż, gdy tylko nastały dogodne warunki, w listopadzie 1944 r. na Kongresie w Lublinie przedstawiciele wszystkich spółdzielni uchwalili połączenie wszystkich związków w jeden Związek Rewizyjny Spółdzielni R. P. i wszystkich central gospodarczych w jeden Związek Gospodarczy Spółdzielni R. P. — „Społem”. Usankcjonowanie prawne tych uchwał nie mogło nastąpić na podstawie ustawy o spółdzielniach, a to dlatego, że instytucje spółdzielcze uległy w znacznej mierze zniszczeniu przez okupanta. Dlatego przedstawiciele spółdzielczości zwrócili się do Rządu, żeby wydał dekret o zatwierdzeniu formalnym powstania tych dwóch związków spółdzielczych.</u> | |
| 851 | + <u xml:id="u-83.2" who="#PoselobDominko">Krajowa Rada Narodowa wypowiedziała się w tej sprawie na sesji lipcowej, przyjmując wniosek nagły o wydanie potrzebnego aktu prawnego. W dniu 24 sierpnia r. b. Rada Ministrów uchwaliła, a Prezydent Bierut podpisał dekret o zmianie ustawy z dnia 29 października 1920 r. o spółdzielniach. Dekret ten przez dodanie dwóch artykułów do ustawy o spółdzielniach umożliwił Radzie Ministrów powzięcie uchwały, dotyczącej połączenia związków rewizyjnych oraz w wyjątkowych wypadkach połączenia spółdzielni w Centralę Gospodarczą. Na podstawie tego dekretu Rada Ministrów powzięła uchwałę o połączeniu 9 związków gospodarczych w jeden Związek Gospodarczy Spółdzielni — „Społem” i połączeniu związków rewizyjnych w jeden Związek Rewizyjny Spółdzielni. Uchwały te zostały ogłoszone w Monitorze Polskim.</u> | |
| 852 | + <u xml:id="u-83.3" who="#PoselobDominko">Po rozpatrzeniu powyższego dekretu w dniu 14 grudnia 1945 r. Komisja Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu wnosi:</u> | |
| 853 | + <u xml:id="u-83.4" who="#PoselobDominko">„Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę:</u> | |
| 854 | + <u xml:id="u-83.5" who="#PoselobDominko">Krajowa Rada Narodowa dekret, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 34 pod poz. 205, zatwierdza.”</u> | |
| 855 | + <u xml:id="u-83.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 856 | + </div> | |
| 857 | + <div xml:id="div-84"> | |
| 858 | + <u xml:id="u-84.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie zreferowanego dekretu zechce kto zabrać głos?</u> | |
| 859 | + <u xml:id="u-84.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 860 | + <u xml:id="u-84.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad zatwierdzeniem dekretu, zreferowanego przez posła ob. Dominko.</u> | |
| 861 | + <u xml:id="u-84.3" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 862 | + <u xml:id="u-84.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 863 | + <u xml:id="u-84.5" who="#ObPrezydent">Dekret został zatwierdzony jednomyślnie.</u> | |
| 864 | + <u xml:id="u-84.6" who="#ObPrezydent">Dla zreferowania dekretów z dnia 26 października 1945 r., uchwalonych przez Radę Ministrów, zatwierdzonych przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej i ogłoszonych w Dzienniku Ustaw z 21 listopada 1945 r., poz. 279, 280, 281 — udzielam głosu przewodniczącemu Komisji Odbudowy posłowi ob. Tołwińskiemu.</u> | |
| 865 | + </div> | |
| 866 | + <div xml:id="div-85"> | |
| 867 | + <u xml:id="u-85.0" who="#PoselobTolwinski">Wysoka Rado! W imieniu Komisji Odbudowy chciałbym złożyć krótkie sprawozdanie i prosić o zatwierdzenie uchwalonych przez Rząd dekretów w zakresie odbudowy.</u> | |
| 868 | + <u xml:id="u-85.1" who="#PoselobTolwinski">Komisja Odbudowy rozpoczęła swoją działalność 7 sierpnia 1945 r. W okresie dzielącym nas od te, daty komisja odbyła 9 posiedzeń. Chcę podkreślić, że w posiedzeniach Komisji Odbudowy brali udział przedstawiciele Ministerstwa Odbudowy, przy czym sam Minister Odbudowy był obecny na 5 posiedzeniach, a na pozostałych obecni byli podsekretarze stanu. Wysłuchaliśmy 4 referatów wygłoszonych osobiście przez ob. Ministra Odbudowy, 1 — przez Wiceministra Odbudowy, 3 referatów Kierownika Biura Odbudowy Stolicy i 1 koreferatu posła ob. Spychalskiego. Oprócz tego w posiedzeniach komisji brało udział liczne grono rzeczoznawców. Przedyskutowane zostały zagadnienia: odbudowy wsi, odbudowy Warszawy, odbudowy kraju, regionalizacji gospodarczej, planowania przestrzennego.</u> | |
| 869 | + <u xml:id="u-85.2" who="#PoselobTolwinski">Wszystkie dekrety, wnoszone na Radę Ministrów przez Ministra Odbudowy, uprzednio wchodziły na posiedzenia Komisji Odbudowy i były przez nią rozpatrywane i opiniowane. Z tych projektów dekretów, rozpatrzonych przez Komisję Odbudowy, 3 stały się już dekretami. Są to mianowicie dekrety: o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, o prawie zabudowy oraz dekret o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny.</u> | |
| 870 | + <u xml:id="u-85.3" who="#PoselobTolwinski">Chcę tu przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie tych dekretów podkreślić rolę, Jaką spełniała Komisja Odbudowy, która to rola wydaje mi się godną zaznaczenia. Mianowicie dzięki bezpośredniej współpracy Ministra Odbudowy komisja stała się prawdziwym kolegium społecznym przy Ministrze Odbudowy.</u> | |
| 871 | + <u xml:id="u-85.4" who="#PoselobTolwinski">Chcę podkreślić pewnego rodzaju kontrast. Mianowicie Jestem jednocześnie członkiem Komisji Organizacyjno - Samorządowej. Otóż muszę stwierdzić, że w posiedzeniach tej komisji Minister nie brał udziału ani razu, Podsekretarz Stanu — raz jeden, i to został na to jedno posiedzenie przeze mnie przywieziony i w ten sposób można było sprawę, którą komisja uważała za ważną, rozpatrzyć. Wydaje mi się, że w realizacji nowej demokracji znaczenie Komisji Organizacyjno - Samorządowej powinno być przez poszczególnych członków Rządu w odpowiedni sposób traktowane i doceniane. Komisja stanie się wtedy właściwym organem w odpowiedni sposób funkcjonującym 1 współpracującym z Rządem.</u> | |
| 872 | + <u xml:id="u-85.5" who="#PoselobTolwinski">Co do Komisji Odbudowy muszę stwierdzić, że wszystkie dekrety były przez komisję rozpatrywane i opiniowane. Same dekrety mają duże znaczenie dla odbudowy kraju. Dekrety zostały ogłoszone w Nr 50 Dziennika Ustaw 21 listopada 1945 r. i dotyczą, jak wspomniałem, własności i użytkowania gruntów na obszarze m. st. Warszawy, prawa zabudowy oraz rozbiórki i naprawy budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny. Szczególnie dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy jest ważny i stanowi historyczną datę w rozwoju i umożliwieniu odbudowy naszej Stolicy w odpowiedni sposób. Dekret ten jest dla Warszawy tak zasadniczym, jak dla całego naszego kraju dekret o reformie rolnej i uchwalony przez nas dzisiaj dekret o upaństwowieniu przedsiębiorstw przemysłowych.</u> | |
| 873 | + <u xml:id="u-85.6" who="#PoselobTolwinski">Treść dekretów jest Obywatelom Posłom znana, nie będę ich szczegółowo omawiał i ograniczę się jedynie do, złożenia następującego wniosku</u> | |
| 874 | + <u xml:id="u-85.7" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 875 | + <u xml:id="u-85.8" who="#PoselobTolwinski">„Wysoka Rada uchwalić raczy: Zatwierdza się dekrety z dnia 26 października 1945 r., uchwalone przez Radę Ministrów, zatwierdzone przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej i ogłoszone w Dzienniku Ustaw z dnia 21 listopada 1945 r. poz. 279, 260 i 261, a mianowicie :</u> | |
| 876 | + <u xml:id="u-85.9" who="#PoselobTolwinski">1)dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, 2)dekret o prawie zabudowy, 3)dekret o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny.”</u> | |
| 877 | + </div> | |
| 878 | + <div xml:id="div-86"> | |
| 879 | + <u xml:id="u-86.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie dekretów, zreferowanych przez posła ob. Tołwińskiego, zechce ktoś zabrać głos?</u> | |
| 880 | + <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 881 | + <u xml:id="u-86.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad zatwierdzeniem wymienionych dekretów.</u> | |
| 882 | + <u xml:id="u-86.3" who="#ObPrezydent">Proszę Obywateli Posłów, którzy są za tymi dekretami, o podniesienie ręki. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 883 | + <u xml:id="u-86.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 884 | + <u xml:id="u-86.5" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone jednomyślnie.</u> | |
| 885 | + <u xml:id="u-86.6" who="#ObPrezydent">W imieniu Komisji Propagandowej udzielam głosu posłowi ob. Kamińskiemu.</u> | |
| 886 | + </div> | |
| 887 | + <div xml:id="div-87"> | |
| 888 | + <u xml:id="u-87.0" who="#PoselobKaminski">Wysoka Izbo! Późną wiosną 1944 r. decyzją zarządu głównego Związku Patriotów Polskich powołano do życia Polską Agencję Prasową „Polpress”.</u> | |
| 889 | + <u xml:id="u-87.1" who="#PoselobKaminski">Zagraniczna opinia publiczna była wówczas domeną wpływów reakcyjnych polskich ośrodków politycznych. Polska Agencja Prasowa — „Polpress” zaraz w chwili swego powstania musiała stanąć do walki z wrogą reakcyjną propagandą i szerzyć w świecie prawdę o bohaterskiej walce narodu polskiego z okupantem hitlerowskim oraz wyjaśnić stanowisko polityczne i prawdziwe oblicze zjednoczonej demokracji polskiej.</u> | |
| 890 | + <u xml:id="u-87.2" who="#PoselobKaminski">W dość krótkim czasie na terenie państw zaprzyjaźnionych i neutralnych w Europie i na kontynencie amerykańskim powstaje cały szereg placówek zagranicznych — „Polpress”, jak np. w Londynie, Sztokholmie, Nowym Jorku, Montevideo, Toronto, a później w Paryżu i Stambule. Rozpowszechniały one nie tylko biuletyny prasowe w języku polskim i obcym, ale były również nieoficjalnymi przedstawicielstwami obozu zjednoczonej demokracji polskiej, a w późniejszym okresie przedstawicielami Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u> | |
| 891 | + <u xml:id="u-87.3" who="#PoselobKaminski">Po powstaniu w lipcu 1944 r. Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i oswobodzeniu znacznej części Polski, Polska Agencja Prasowa — „Polpress” przekształca się w agencję rzędową, reprezentującą w krajowej i międzynarodowej opinii publicznej poglądy i politykę Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u> | |
| 892 | + <u xml:id="u-87.4" who="#PoselobKaminski">Początkowo w Lublinie obsługiwano jedno pismo codzienne, a później trzy pisma i kilka prowincjonalnych pism tygodniowych.</u> | |
| 893 | + <u xml:id="u-87.5" who="#PoselobKaminski">Z Lublina przeniesiono centralę do Łodzi, a od 22 lipca 1945 r. centrala znajduje się w Warszawie, gdzie założono nowoczesną instalację radio-odbiorczą, umożliwiającą przyjmowanie wiadomości zagranicznych.</u> | |
| 894 | + <u xml:id="u-87.6" who="#PoselobKaminski">W chwili obecnej na terenie kraju Polska Agencja Prasowa posiada 14 oddziałów oraz we wszystkich częściach świata 20 placówek zagranicznych.</u> | |
| 895 | + <u xml:id="u-87.7" who="#PoselobKaminski">Polska Agencja Prasowa zatrudnia: w centrali 229 pracowników, w oddziałach 156 pracowników; korespondentów 10, korespondentów terenowych 64; razem 479 pracowników oraz około 50 pracowników za granicą.</u> | |
| 896 | + <u xml:id="u-87.8" who="#PoselobKaminski">Poza tym centrala i oddziały posiadają 26 samochodów osobowych i ciężarowych oraz kilkanaście motocykli i rowerów.</u> | |
| 897 | + <u xml:id="u-87.9" who="#PoselobKaminski">Podkreślić trzeba pracę Wydziału Informacji Zagranicznej, który zaopatruje placówki zagraniczne — „Polpressu” i polskie placówki dyplomatyczne w materiały informacyjne, nadawane telegraficznie, oraz Wysyła pocztą dyplomatyczną książki, artykuły, plakaty i t. p., poza tym — „Polpress” wydaje co dzień obszerny biuletyn w językach francuskim, angielskim i rosyjskim na użytek korpusu dyplomatycznego, akredytowanego w Warszawie.</u> | |
| 898 | + <u xml:id="u-87.10" who="#PoselobKaminski">Do bolączek Polskiej Agencji Prasowej zaliczyć by trzeba nie tylko płynność kadr, gdyż część personelu szuka lepszych stanowisk, lecz i łączność telegraficzną, zwłaszcza z zagranicą, która to łączność ogromnie szwankuje. Jako przykład mogą służyć dwie większe wiadomości telegraficzne z Sofii, które wysłane zostały w sierpniu, a przyszły 7 grudnia i za które trzeba było dość dużo zapłacić.</u> | |
| 899 | + <u xml:id="u-87.11" who="#PoselobKaminski">Najważniejszym obecnie środkiem łączności jest dyktando radiowe, nadawane przez Warszawę II na fali 421 m w godzinach od 10 do 11 i od godz. 12 w nocy.</u> | |
| 900 | + <u xml:id="u-87.12" who="#PoselobKaminski">Najgłówniejszymi odbiorcami wiadomości radiowych są wydawnictwa codzienne prasy warszawskiej oraz 27 pism codziennych na prowincji i 12 pism tygodniowych, ponadto Polskie Radio oraz ponad 100 innych abonentów.</u> | |
| 901 | + <u xml:id="u-87.13" who="#PoselobKaminski">W listopadzie zostały zawarte umowy międzynarodowe między PAP-em a TASS-em, Jak również Reuterem i Agencją Rządową w Belgradzie.</u> | |
| 902 | + <u xml:id="u-87.14" who="#PoselobKaminski">Polska Agencja Prasowa dążąc do spotęgowania swych dochodów powołała do życia Agencję Fotograficzną na zasadach handlowych, jak również Biuro Ogłoszeń i Reklam, które pośredniczy w umieszczaniu ogłoszeń w prasie codziennej. PAP wydaje również — „Monitor Polski” oraz tygodnik sportowy „Start”.</u> | |
| 903 | + <u xml:id="u-87.15" who="#PoselobKaminski">Jako przykład wzrostu własnych dochodów, a tym samym zmniejszania się dotacyj państwowych chcę dać następujące przykłady: Za pierwszy kwartał 1945 r. wydatki PAP wyniosły 1.616.000, z czego dopłata Skarbu Państwa wynosiła 1.660.500, czyli procentowo dopłata wyniosła 92,5% a 7,5% wpływy własne.</u> | |
| 904 | + <u xml:id="u-87.16" who="#PoselobKaminski">Od kwietnia do października 1945 r., mimo olbrzymiego wzrostu organizacyjnego i zwiększenia się wydatków, zmniejszyły się również i własne wpływy, które przedstawiają się następująco: wydatki 15.669.655, dopłata ze Skarbu Państwa 10.610.000, czyli procent pokrycia przez Skarb Państwa wyniósł 66,6%, a wpływy własne 53,2%. W listopadzie Skarb Państwa pokrył 56,67% a własne wpływy wyniosły 41,13%.</u> | |
| 905 | + <u xml:id="u-87.17" who="#PoselobKaminski">Chcę podkreślić wreszcie ogromny rozwój tej instytucji, która z małego oddziału rozwinęła się, mimo niezwykle ciężkich warunków, w nowoczesną agencję prasową, obsługującą nie tylko nasz kraj, ale posiadającą 20 placówek zagranicznych.</u> | |
| 906 | + <u xml:id="u-87.18" who="#PoselobKaminski">Jest to również duży wkład przy odbudowie naszego Państwa i dlatego nie mogę pominąć zasług, pierwszego organizatora tej instytucji, a obecnie jej Dyrektora Naczelnego ob. Andrzeja Jana Nowickiego, jak i Redaktora Naczelnego ob. Julii Mincowej oraz jednego z pierwszych pionierów tej pracy na terenie Warszawy ob. Redaktora Antoniego Pisarskiego.</u> | |
| 907 | + <u xml:id="u-87.19" who="#PoselobKaminski">Po tym wstępie chciałbym prosić w Imieniu Komisji Propagandowej, która rozpatrzy ła powyższy dekret, zamieszczony w Dzienniku Ustaw Nr 50, poz. 276, na posiedzeniu w dniu 14 grudnia 1945 r. — o przyjęcie tego dekretu.</u> | |
| 908 | + <u xml:id="u-87.20" who="#PoselobKaminski">Komisja wnosi: Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę:</u> | |
| 909 | + <u xml:id="u-87.21" who="#PoselobKaminski">„Krajowa Rada Narodowa zatwierdza dekret z 26 października 1945 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Prasowe, PAP, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 50, poz. 278.”</u> | |
| 910 | + </div> | |
| 911 | + <div xml:id="div-88"> | |
| 912 | + <u xml:id="u-88.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie dekretu, referowanego przez posła ob. Kamińskiego, chce kto zabrać głos?</u> | |
| 913 | + <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Miller:</u> | |
| 914 | + <u xml:id="u-88.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 915 | + <u xml:id="u-88.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Miller.</u> | |
| 916 | + </div> | |
| 917 | + <div xml:id="div-89"> | |
| 918 | + <u xml:id="u-89.0" who="#PoselobMiller">Przed chwilą słyszeliśmy sprawozdanie komisji Krajowej Rady Narodowej o działalności Polskiej Agencji Prasowej.</u> | |
| 919 | + <u xml:id="u-89.1" who="#PoselobMiller">Niestety nie byłem przygotowany na tę enuncjację, pozwolę sobie w każdym razie kilka słów trochę improwizacyjnie wypowiedzieć.</u> | |
| 920 | + <u xml:id="u-89.2" who="#PoselobMiller">Otóż niewątpliwie PAP ma olbrzymie zasługi, których nie będę podawał w wątpliwość, niemniej jednak zwrócę uwagę w związku z całkowicie panegirycznym tonem wypowiedzianych przed chwilą uwag o zasługach PAP-u, że wiele sprawozdań i wypowiedzi PAP-u w niewielkim stopniu odmalowuje fakty, a w każdym razie nie docenią ich w należytej i znacznej mierze. Chodzi mi o przedstawiane sprawozdania z pewnych zjazdów społecznych czy kulturalnych.</u> | |
| 921 | + <u xml:id="u-89.3" who="#PoselobMiller">Otóż miałem honor brać udział w Zjeździe Literatów w Krakowie. W następstwie miałem nieostrożność przeczytania sprawozdania z tego zjazdu w obiektywie PAP-u. Doprawdy nie poznałem przebiegu zjazdu!</u> | |
| 922 | + <u xml:id="u-89.4" who="#PoselobMiller">Coś podobnego działo się również w związku z Walnym Zgromadzeniem Literatów w Warszawie. Przeczytałem w następstwie to sprawozdanie i nie poznałem przebiegu tego Walnego Zgromadzenia. Najistotniejsze wnioski zostały pominięte lub całkowicie zlekceważone, wysunięte rzeczy błahe i nieistotne.</u> | |
| 923 | + <u xml:id="u-89.5" who="#PoselobMiller">Nie umniejszam znaczenia tej Instytucji, nie podważam Jej roli — jest to rzecz jasna , prosta, nie ulegająca żadnej wątpliwości — niemniej jednak byłoby rzeczą ze wszech miar pożądaną, aby pracownicy tej instytucji z większą uwagą przypatrywali się faktom i rzeczywistości. ( Okla</u> | |
| 924 | + <u xml:id="u-89.6" who="#komentarz">ski.)</u> | |
| 925 | + </div> | |
| 926 | + <div xml:id="div-90"> | |
| 927 | + <u xml:id="u-90.0" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu posłowi ob. Dzendzelowi.</u> | |
| 928 | + </div> | |
| 929 | + <div xml:id="div-91"> | |
| 930 | + <u xml:id="u-91.0" who="#PoselobDzendzel">Niewątpliwie co do działalności PAP-u mieliśmy możność na X zjazdach stwierdzić, że od pierwszej chwili swojej egzystencji instytucja ta pracowała więcej, niż można było, i pracowała doskonale, ale mam jedno zastrzeżenie w stosunku do komercjalnej strony pracy PAP-u, a mianowicie co do wyłączności ogłoszeń.</u> | |
| 931 | + <u xml:id="u-91.1" who="#PoselobDzendzel">W myśl opracowanego regulaminu, a obecnie ustawy, Polska Agencja Prasowa będzie jedyną monopolistyczną placówką, która dla całej prasy polskiej rozdzielać będzie ogłoszenia. Z praktyki wiemy, jak to wygląda. Kilkakrotnie już dotychczas interweniowaliśmy, że na przykład ogłoszenia dotyczące wyłącznie ludności warszawskiej otrzymywały pisma pozawarszawskie dlatego, że taka była decyzja tej placówki, która te ogłoszenia rozdziela. Kiedy myśmy się z tym zwrócili do PAP-u, odpowiedziano: jesteśmy bezbronni, bo rozdział jest z góry tak wyznaczony, musimy tak rozdzielać, jak dana instytucja zażądała. Zwróciliśmy się do instytucji, która krótko i węzłowato powiedziała, a była to instytucja samorządowa: Myśmy dali PAP- owi i z wami na ten temat rozmawiać nie będziemy. To stwarza monopol i dlatego wypowiadamy się przeciwko określonej w art. 5 lit. c) dekretu wyłączności w przyjmowaniu ogłoszeń instytucyj, urzędów i przedsiębiorstw państwowych i samorządowych przez PAP.</u> | |
| 932 | + <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 933 | + </div> | |
| 934 | + <div xml:id="div-92"> | |
| 935 | + <u xml:id="u-92.0" who="#ObPrezydent">Głos ma Minister Informacji i Propagandy ob. Matuszewski.</u> | |
| 936 | + </div> | |
| 937 | + <div xml:id="div-93"> | |
| 938 | + <u xml:id="u-93.0" who="#MinisterInformacjiiPropagandyobMatuszewski">Wysoka Izbo! Sprawozdanie Komisji Propagandowej przedstawiło rzeczywiście bardzo pozytywnie pracę Polskiej Agencji Prasowej. Niewątpliwie nie wszystkie zasługi, które tutaj zostały przedstawione, są w stu procentach przyjęte z aprobatą przez Wysoką Radę. Trzeba jednak podkreślić, że warunki pracy PAP-u są niesłychanie trudne. Zwłaszcza jeżeli chodzi o dobór kadr dziennikarzy, publicystów placówka ta nie stoi jeszcze na takim poziomie, jakbyśmy sobie tego życzyli. Jednakże ze względu na to, że placówka ta ma poważne zasługi w dziedzinie popularyzacji naszych osiągnięć rządowych w kraju i zagranicą, że jest związana z pracą Związku Patriotów Polskich, Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządem Tymczasowym Jedności Narodowej, że jest głównym źródłem informacji o tym, co się dzieje w Polsce, że dostarcza nam wiadomości z zagranicy— prosiłbym o zaakceptowanie tego dekretu.' Do zgłoszonej poprawki chcę się ustosunkować w następujący sposób: PAP nie ma prawa wyłączności, jeżeli chodzi o ogłoszenia, a ma tylko prawo wyłączności w pośrednictwie ogłoszeń. Uważam, że taka instytucja Jest potrzebna celem racjonalnego rozprowadzania ogłoszeń rządowych, samorządowych i spółdzielczych.</u> | |
| 939 | + <u xml:id="u-93.1" who="#MinisterInformacjiiPropagandyobMatuszewski">Proszę więc Wysoką Izbę o przyjęcie dekretu w brzmieniu zgłoszonym przez Komisję Propagandową.</u> | |
| 940 | + <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 941 | + </div> | |
| 942 | + <div xml:id="div-94"> | |
| 943 | + <u xml:id="u-94.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Arczyński.</u> | |
| 944 | + </div> | |
| 945 | + <div xml:id="div-95"> | |
| 946 | + <u xml:id="u-95.0" who="#PoselobArczynski">Wysoka Izbo! Wniosek mego przedmówcy ob. Dzendzla jest w pełni uzasadniony i nie umniejsza zasług PAP-u, nie usiłuje uderzyć w najistotniejsze podstawy jego działalności, albowiem PAP bierze tylko od jednego pisma za swoje informacje radiowe 40 tysięcy, czyli że te podstawy materialne nie są tak słabe, jakby to pozornie wyglądało. Uważam udzielenie PAP-owi monopolu rozdziału tych ogłoszeń, które dla poszczególnych pism stanowią niejednokrotnie o egzystencji, za rzecz niezdrową, albowiem mogą się okazać w pewnym stopniu sympatie dla takiego lub innego pisma, a wydawcy doskonale wiedzą, co to znaczy być pozbawionym dopływu ogłoszeń. Dlatego chcąc to życie w dziedzinie ogłoszeń należycie uregulować, uważam, że nie należałoby dawać tego rodzaju wyłączności, jeżeli idzie o dział ogłoszeń, a pozostawić to wolne mu rynkowi.</u> | |
| 947 | + <u xml:id="u-95.1" who="#PoselobArczynski">Wniosek ob. Dzendzla w całości popieram i proszę o przegłosowanie w tym jednym, jedynym punkcie, nie naruszając zresztą całkowicie innych dziedzin i uprawnień PAP-u.</u> | |
| 948 | + <u xml:id="u-95.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 949 | + </div> | |
| 950 | + <div xml:id="div-96"> | |
| 951 | + <u xml:id="u-96.0" who="#ObPrezydent">Nie można przyjąć części dekretu. Można albo odrzucić całość, albo przyjąć cały dekret. Można jeszcze w ten sposób zrobić, żeby krytyczne wypowiedzi, dotyczące zagadnienia ogłoszeń, przesłać do Komisji Propagandowe, z tym, żeby uwzględniła te sprawy w następnych opracowaniach ustawowych, a teraz trzeba się ustosunkować do dekretu i albo go przyjąć, albo odrzucić.</u> | |
| 952 | + <u xml:id="u-96.1" who="#ObPrezydent">Poruszona sprawa dotyczy wykonania dekretu. Może Minister Propagandy weźmie tę sprawę pod uwagę i tak nią pokieruje, żeby nie budziła zastrzeżeń. Poproszę wnioskodawców o sformułowanie zastrzeżeń na piśmie i przesłanie do komisji, która w porozumieniu z Rządem ustali pewne formy. Tymczasem będziemy głosowali sam dekret. Wniosek nie jest w sprzeczności z dekretem. Dekret można przyjąć względnie można odrzucić.</u> | |
| 953 | + <u xml:id="u-96.2" who="#ObPrezydent">Kto jest za zatwierdzeniem dekretu? Proszę Obywateli Sekretarzy o przeliczenie głosów.</u> | |
| 954 | + <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 955 | + <u xml:id="u-96.4" who="#ObPrezydent">Za zatwierdzeniem dekretu głosowało 122 posłów.</u> | |
| 956 | + <u xml:id="u-96.5" who="#ObPrezydent">Kto jest przeciwko zatwierdzeniu dekretu?</u> | |
| 957 | + <u xml:id="u-96.6" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u> | |
| 958 | + <u xml:id="u-96.7" who="#ObPrezydent">Przeciwko zatwierdzeniu dekretu głosowało 73 posłów, zatem mniejszość.</u> | |
| 959 | + <u xml:id="u-96.8" who="#ObPrezydent">Dekret został zatwierdzony.</u> | |
| 960 | + <u xml:id="u-96.9" who="#ObPrezydent">Proszę o zgłoszenie dezyderatów na piśmie celem przekazania ich komisji.</u> | |
| 961 | + <u xml:id="u-96.10" who="#ObPrezydent">W sprawie wyjaśnienia dotyczącego sprawozdania Komisji Rolnej udzielam głosu Wicepremierowi Mikołajczykowi.</u> | |
| 962 | + </div> | |
| 963 | + <div xml:id="div-97"> | |
| 964 | + <u xml:id="u-97.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Wpłynął wniosek: Krajowa Rada Narodowa wzywa Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych do niezwłocznego wykonania uchwały Plenum KRN z dnia 23 lipca 1945 r. o przekazaniu resztówek poparcelacyjnych spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej i wydanie spisu resztówek wyłączonych od przekazania oraz do cofnięcia rozporządzenia z dnia 8 września 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych. (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 162.) W dniu 6 września, a więc zaledwie w kilkanaście dni po objęciu przeze mnie urzędowania, wydałem rozporządzenie, którego tendencja jest zupełnie jasna i które mówi bardzo wyraźnie, iż chodzi o jak najszybsze wykonanie dekretu o przekazaniu resztówek spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej.</u> | |
| 965 | + <u xml:id="u-97.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">W czym więc leży istota sporu? W moim rozporządzeniu powiedziane jest, że należy przekazać wszystkie resztówki, prócz tych, które są przeznaczone na szkolnictwo rolnicze powszechne, na opiekę społeczną i zdrowie. Powiedziane tam jest również — — „inne”. Cała walka, którą Samopomoc Chłopska rozpoczęła, dotyczy tego punktu trzeciego: — „inne.” O jakie resztówki — „inne”, które mogłyby chwilowo nie być przekazane, chodzi ? Jest to raczej ostrożne sformułowanie i nie kryje się za tym żadna tendencja, gdyż mam zamiar, poza wyżej wymienionymi, oddać wszystkie resztówki jak najprędzej, lecz na 7000 resztówek chodzi o ca 350 resztówek, które w tej chwili nie mogą być przekazane, gdyż znajdują się w użytkowaniu czasowym różnych partyj politycznych i jednostek wojskowych, milicji obywatelskiej, urzędów bezpieczeństwa. To nie znaczy, ażebyśmy mieli jakąkolwiek tendencję zatrzymywania tych resztówek, chodzi o to, że są one przejściowo w innej administracji. Natomiast nie ulegało żadnej wątpliwości i co do tego nie było żadnego sprzeciwu, że resztówki przeznaczone na szkolnictwo rolnicze powszechne, opiekę społeczną i zdrowie nie będą przekazane Samopomocy Chłopskiej. Mamy dosyć kłopotu z administrowaniem różnych majątków państwowych i niewątpliwie tendencją moją jest oddanie ich komuś, kto byłby zdolne w najszybszym tempie tę administrację przejąć. Dlatego mam zamiar powołać do życia Zarząd Państwowych Nieruchomości Ziemskich.</u> | |
| 966 | + <u xml:id="u-97.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Jednocześnie muszę powiedzieć, że mam również poczucie odpowiedzialności przy przekazywaniu resztówek, czy aby po przekazaniu będą należycie zagospodarowane. Dekret, na który Panowie się powołują, mówi: resztówki mają być oddane w posiadanie spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej. A więc na terenie te spółdzielnie muszą być zorganizowane. Tu nie wystarczy jakaś fikcja, że dwie, trzy osoby zawiążą spółdzielnię, ale muszą istotnie powstać spółdzielnie i spółdzielnie te muszą być faktycznie zdolne do zagospodarowania resztówek.</u> | |
| 967 | + <u xml:id="u-97.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 968 | + <u xml:id="u-97.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Wcale nie mam zamiaru twierdzić, że wszystko ze strony urzędów ziemskich i podległych mi urzędników zostało zrobione w kierunku przyśpieszenia oddania resztówek, ale muszę powiedzieć, że w bardzo wielu wypadkach — mam niezbite na to dowody — nie było w terenie komu ich przekazać i nieraz przekazywaliśmy te resztówki, mimo iż spółdzielnie przez Samopomoc Chłopską nie zostały jeszcze zorganizowane. A więc wina jest obopólna i trzeba to wyraźnie i jasno powiedzieć.</u> | |
| 969 | + <u xml:id="u-97.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Mało tego, jest drugie zjawisko, i w tym wypadku o największą liczbę resztówek tu chodzi, mianowicie o resztówki w województwach poznańskim i bydgoskim. Zjawisko to wygląda następująco: akty nadania ziemi zostały w dużym procencie zwrócone przez miejscowych robotników rolnych, jednak ci robotnicy rolni wyraźnie stwierdzają, że przez to nie mają zamiaru zrzekania się aktów nadania ziemi, tylko w tej chwili nie są w stanie należycie gospodarować na tych ziemiach i proszą, by mogli we wspólnym gospodarstwie zamieszkiwać na tych resztówkach i prowadzić gospodarstwo. Proszę mi pokazać takiego cudotwórcę, który chciałby w takiej sytuacji rozstrzygnąć zagadnienie w ten sposób, iż koniecznie resztówki muszą być w danym momencie przekazane, jeżeli względy życiowe, gospodarcze i społeczne wymagają utrzymania tego stanu rzeczy dla podtrzymania produkcji i umożliwienia zamieszkania tam robotnikom rolnym. Nic dziwnego, że z tamtego terenu mieliśmy w Ministerstwie wiele pism o przewlekaniu z tej okazji przekazywania resztówek do Funduszu Ziemi, gdyż tworzą one wraz z resztą majątku jeszcze t. zw. zapas ziemi. Natomiast tam, gdzie zagadnienie już dojrzało, akcja zdawania resztówek jest w pełnym toku.</u> | |
| 970 | + <u xml:id="u-97.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Dlatego mogę oświadczyć, że jeżeli chodzi o wykonanie dekretu, jestem zdecydowany jak najszybciej oddać wszystko to, co przynależy, tylko muszę żądać od Związku Samopomocy Chłopskiej, by równocześnie z tym samym naciskiem zorganizował w terenie spółdzielnie, których wymaga dekret przy zdawaniu resztówek.</u> | |
| 971 | + <u xml:id="u-97.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Druga kwestia to tylko spór o grę słów. Mówi się, że mój okólnik jest niezgodny z dekretem. Otóż oświadczam, że mego okólnika, mającego za tendencję oddanie wszystkich resztówek, nie cofnę, stwierdzam bowiem, że ten okólnik jest zgodny z dekretem. Jest powiedziane w ,dekrecie: Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami ustali imienny wykaz resztówek, wyłączonych spod działania niniejszego dekretu.</u> | |
| 972 | + <u xml:id="u-97.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Jest jednak jeszcze jedno zagadnienie, t. j. zagadnienie resztówek dla sieci szkół rolniczych. Jakkolwiek przy wykonaniu reformy rolnej z miejsca zostały wyłączone te resztówki, które mają być przeznaczone na szkolnictwo rolnicze, to bardzo często jednak w praktyce resztówki te zostały obecnie przeznaczone na inne cele. Jako rolnik i jako chłop uważam, że takiej drugiej historycznej chwili jak ta, którą przeżywamy, nie będzie i byłoby źle, aby nie skorzystać z tej okazji, aby stworzyć należytą sieć szkolnictwa rolniczego. Jeżeli przez takie czy inne fakty szkolnictwo rolnicze straciłoby sieć tych resztówek nie z własnej winy, byłaby to ogromna strata dla oświaty rolniczej. Dlatego i to zagadnienie musi być należycie i z rozwagą rozwiązane przy akcji zdawania resztówek.</u> | |
| 973 | + <u xml:id="u-97.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Kończąc mogę powiedzieć jeszcze raz: Mam wszelkie tendencje, by jak najszybciej przekazać należne resztówki Samopomocy Chłopskiej, bezwzględnie będę jednak tępił takie wypadki, jak ostatnie dwa, gdzie w jednym wypadku natychmiast po przejęciu resztówki rozebrano cegielnię zamiast dokończyć jej remont i produkować cegłę na odbudowę wsi, lub też gdzie natychmiast po odebraniu resztówki sprzedano na publicznej licytacji budynki mieszkalne na tej resztówce. Takie wypadki nie mogą mnie zachęcić w akcji przyśpieszania zdawania resztówek.</u> | |
| 974 | + <u xml:id="u-97.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk">Stwierdzam, że jeżeli chodzi o kwestię skreślenia punktu — „inne”, Jestem temu przeciwny, gdyż słowo to w rozporządzeniu nie Jest sprzeczne z dekretem i prawami Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych w tym przedmiocie. Natomiast jest moim zamiarem zrobić wszystko, aby wszystkie należne resztówki zostały przekazane Jak najszybciej Samopomocy Chłopskiej, z uwzględnieniem interesów reform rolnych na ziemiach zachodnich oraz interesów szkolnictwa rolniczego. Apeluję równocześnie o dopomożenie mi, by sprawy te mogły być jak najszybciej wykonane przez zorganizowanie żywotnych miejscowych spółdzielni Samopomocy Chłopskiej, które dekretem są powołane, by resztówki przejmować.</u> | |
| 975 | + <u xml:id="u-97.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 976 | + </div> | |
| 977 | + <div xml:id="div-98"> | |
| 978 | + <u xml:id="u-98.0" who="#ObPrezydent">Kto w sprawie wyjaśnień ob. Wicepremiera Mikołajczyka chce jeszcze zabrać głos?</u> | |
| 979 | + <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Cieślak:</u> | |
| 980 | + <u xml:id="u-98.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 981 | + <u xml:id="u-98.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Cieślak.</u> | |
| 982 | + </div> | |
| 983 | + <div xml:id="div-99"> | |
| 984 | + <u xml:id="u-99.0" who="#PoselobCieslak">Wysoka Rado! W czasie kilkudniowych obrad Krajowej Rady Narodowej stosunkowo mało miejsca poświęcono zagadnieniu odbudowy rolnictwa, zagadnieniu odbudowy bazy aprowizacyjnej Państwa Polskiego.</u> | |
| 985 | + <u xml:id="u-99.1" who="#PoselobCieslak">Zanim przejdę do spraw, o których bezpośrednio w tej chwili mówimy, chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Rady na to, że produkcja roślinna w Polsce wynosi obecnie nie więcej niż 40—50% produkcji przedwojennej. Jeżeli chodzi o produkcję zwierzęcą, to ta wynosi od 20 do 30% produkcji przedwojennej. Nasz przemysł, który będzie odbudowany i będzie rozbudowany, nie posiada dostatecznej ilości surowców. Stąd zachodzi konieczność, by sprowadzać surowce dla tego przemysłu z poza naszego kraju. Jeżeli będziemy sprowadzać jeszcze żywność, w takim razie Zachwieje się nasz bilans płatniczy i gospodarka w naszym Państwie ulegnie poważnemu zakłóceniu.</u> | |
| 986 | + <u xml:id="u-99.2" who="#PoselobCieslak">Zagadnienie odbudowy rolnictwa — to jest przede wszystkim zagadnienie finansowe. Wymaga ono odpowiednich sum, przeznaczonych i na budownictwo wiejskie, i na kredyty i hodowle, ale odbudowa rolnictwa wymaga także pewnych zabiegów natury organizacyjnej. Mieliśmy niedawno do czynienia z rozdziałem koni klasy zarodowej, przysłanych przez UNRRA, na pow. kozienicki i był wielki kłopot, gdzie je umieścić dlatego, że na terenie całego powiatu kozienickiego, liczącego paręset tysięcy ludności, nie można było znaleźć odpowiedniego budynku, aby umieścić kilkadziesiąt klaczy.</u> | |
| 987 | + <u xml:id="u-99.3" who="#PoselobCieslak">Spośród wielu spraw, które wchodzą do dziedziny zabiegów organizacyjnych, które mają na celu podniesienie naszej wytwórczości rolnej przynajmniej do poziomu przedwojennego, na plan pierwszy wysuwa się sprawa spółdzielczości chłopskiej.</u> | |
| 988 | + <u xml:id="u-99.4" who="#PoselobCieslak">Sprawa spółdzielczości chłopskiej, spółdzielczości Samopomocy Chłopskiej natrafiała i natrafia do dziś dnia na cały szereg oporów. W aparacie spółdzielczym jest wiele czynników, które nie mogą się pogodzić z tym innym typem spółdzielni niż te, które miały miejsce dotychczas. Ponadto jest cały szereg czynników, które nie rozumieją i nie doceniają, że takie zasadnicze zmiany, jakie zaszły w naszym ustroju gospodarczym, jak reforma rolna, jak przejęcie przez Państwo zakładów przemysłowych, wymagają nowych, innych, nowoczesnych metod organizowania się na zasadach spółdzielczych. Resztówki, o które wojujemy od roku, są gminnym spółdzielniom Samopomocy Chłopskiej potrzebne jako bazy zaopatrzenia gospodarstw chłopskich. Ustrój rolny Rzeczypospolitej Polskiej składa się z milionowej masy gospodarstw chłopskich i majątków państwowych, mających przeznaczenie specjalne. Po przejęciu tych resztówek gminne spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej mają uczynić z nich bazy zaopatrzeniowe i punkty zbytu dla wszystkich gospodarstw wiejskich danej gminy. Organizacja spółdzielczości chłopskiej to jest jeden właśnie z tych zabiegów natury organizacyjnej, które niewątpliwie przyczynią się do odbudowy rolnictwa.</u> | |
| 989 | + <u xml:id="u-99.5" who="#PoselobCieslak">Na tej drodze, niestety, spotykamy duże opory w aparacie Ministerstwa Rolnictwa. I nasz spór, spór Związku Samopomocy Chłopskiej i Komisji Rolnej KRN z Ministerstwem Rolnictwa polega na tym, że Ministerstwo Rolnictwa nie chce nam przekazać wszystkich resztówek, do których przekazania jest obowiązane, zatrzymując szereg resztówek w swoim posiadaniu.</u> | |
| 990 | + <u xml:id="u-99.6" who="#komentarz">(Głos: Gdzie?)</u> | |
| 991 | + <u xml:id="u-99.7" who="#PoselobCieslak">W woj. poznańskim. Ziemia jest i nam potrzebna—oświadczają w Ministerstwie Rolnictwa— jako podstawa gospodarki folwarcznej. Majątki państwowe, które nie posiadają planu gospodarczego, potrzebują tych resztówek.</u> | |
| 992 | + <u xml:id="u-99.8" who="#PoselobCieslak">Potrzebuje ich zwłaszcza przemysł rolny, który się na tych resztówkach znajduje, właśnie dla podparcia gospodarki finansowej na tych folwarkach. Stoimy na stanowisku, że przemysł rolny powinien jak najszybciej przejść w ręce chłopów, a sprawa zagospodarowania majątków państwowych powinna być załatwiona na innej drodze.</u> | |
| 993 | + <u xml:id="u-99.9" who="#PoselobCieslak">Jeżeli Komisja Rolna Krajowej Rady Narodowej twierdzi, że zarządzenie ob. Ministra Rolnictwa jest sprzeczne z dekretem, to nie atakuję już drugiej części tego zarządzenia, tylko pierwszą, która mówi, że na podstawie art. 1 o przenoszeniu własności resztówek na spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej Ministerstwo poleca przekazać te resztówki, które były projektowane i uzgodnione do przekazania Związkowi Samopomocy Chłopskiej. Twierdzę, że Związkowi dostały się resztówki najgorsze. My stoimy na stanowisku, że Ministerstwo zgodnie z dekretem powinno przedstawić wykaz resztówek, które powinny być wyłączone od przydziału Samopomocy Chłopskiej. Tymczasem tylko te resztówki, które urzędy ziemskie uznały za właściwe przekazać, te zostały przekazane i urzędy ziemskie nie chciały przekazać resztówek lepszych. I w zarządzeniu Ministra Rolnictwa znajdują w tym zachętę. Żądamy od Ministerstwa Rolnictwa spisu resztówek, których nie przekazano, spisu resztówek „innych”, a które powinny według dekretu być przekazane.</u> | |
| 994 | + <u xml:id="u-99.10" who="#PoselobCieslak">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie doskonale sprawę, że spółdzielczość Samopomocy Chłopskiej, która sama toruje sobie drogę w ruchu spółdzielczym bez dostatecznej pomocy tych organizacyj spółdzielczych, tych centrali, które są powołane, żeby tej pomocy udzielać — że spółdzielczość ta będzie natrafiała na przeszkody w aparacie Ministerstwa Rolnictwa, które niechętnie oddaje te resztówki spółdzielniom. Zdajemy sobie sprawę, że przy tych trudnościach, jakie mają spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej, niejednokrotnie nie stoją one na wysokim poziomie. Niejednokrotnie my sami zarzucamy im niedołęstwo i zbyt wąską postawę społeczną. Zdajemy sobie jednak sprawę, że jeżeli my organizujemy chłopów w spółdzielniach i jeżeli przez pół roku dopominamy się o resztówki i nie otrzymujemy ich, to trudno, aby te spółdzielnie rosły, bo nie mają podstawy gospodarczej i nie cieszą się opieką i pomocą tych, którzy do tego są powołani, nie mogą więc pełnić tej roli, do jakiej są powołane.</u> | |
| 995 | + <u xml:id="u-99.11" who="#komentarz">(Poseł ob. Nowak:</u> | |
| 996 | + <u xml:id="u-99.12" who="#PoselobCieslak">Proszę o głos w tej sprawie.)</u> | |
| 997 | + </div> | |
| 998 | + <div xml:id="div-100"> | |
| 999 | + <u xml:id="u-100.0" who="#ObPrezydent">Poseł ob. Nowak ma głos.</u> | |
| 1000 | + </div> | |
| 1001 | + <div xml:id="div-101"> | |
| 1002 | + <u xml:id="u-101.0" who="#PoselobNowak">Wysoka Izbo! W dyskusji nad wnioskiem, wzywającym Ministra Rolnictwa do natychmiastowego cofnięcia swego zarządzenia, jako najważniejszego argumentu używano przykładu z Wielkopolski. Jestem posłem z tej ziemi. Jestem członkiem zarządu wojewódzkiego Związku Samopomocy Chłopskiej, jestem także członkiem wojewódzkiej komisji ziemskiej. I w imię sprawiedliwości, w imię tego, aby sobie Wysoka Izba nie zbudowała poglądu, że na terenie woj. poznańskiego istnieje stan wołający o pomstę do nieba w dziedzinie przekazywania resztówek, pragnę oświadczyć, że z chwilą ukazania się wymienionego okólnika Ministra Rolnictwa przekazywanie resztówek na terenie woj. poznańskiego postępuje w szybkim tempie.</u> | |
| 1003 | + <u xml:id="u-101.1" who="#PoselobNowak">Jeżeli było w tej dziedzinie pewne zawahanie, pewnego rodzaju zastój, to z dwóch powodów. Raz dlatego, że istnieją na terenie woj. poznańskiego powiaty, gdzie nowonabywcy działek z tytułu reformy rolnej w 85% zdali akty nadania, jak mówił Minister Rolnictwa, zdali swoje prawa do tej ziemi. Zdali je bez namów, dlatego że chłop wielkopolski posiada w wysokim stopniu poczucie odpowiedzialności za to, co czyni. Kiedy otrzymał ziemię, na której nie mógł gospodarzyć, nie był zdolny gospodarzyć — zrzekł się. Chłopi zrzekli się indywidualnego gospodarowania na tych działkach i domagali się zbiorowego gospodarowania na tych obiektach.</u> | |
| 1004 | + <u xml:id="u-101.2" who="#komentarz">(Głos: Kołchozy.)</u> | |
| 1005 | + <u xml:id="u-101.3" who="#PoselobNowak">Myśmy nie mieli zamiaru tworzyć kołchozów i reformy rolnej nie traktowaliśmy w tym sensie, trudno nas o to posądzać. Dlatego w pewnym momencie zaistniało pewne zawahanie, a nie zła wola. I z chwilą, kiedy zostało to zagadnienie wyregulowane w sposób jasny, muszę powiedzieć, że ze strony urzędów ziemskich nie mamy trudności. Były fakty, że urzędy ziemskie nalegały na przyśpieszenie przydziału resztówek i my nie mogliśmy podążyć za propozycjami urzędów ziemskich.</u> | |
| 1006 | + <u xml:id="u-101.4" who="#PoselobNowak">Mam nadzieję, że ta sprawa po wyjaśnieniu z mojej strony będzie jasna i sprostuje to mniemanie, jakie mogło powstać na podstawie tych przemówień, na podstawie tego zobrazowania, jakie moi przedmówcy, powołując się na przykład Wielkopolski, mogli Izbie przedstawić.</u> | |
| 1007 | + <u xml:id="u-101.5" who="#PoselobNowak">Jeszcze raz pragnę oświadczyć, że w przejmowaniu resztówek na terenie woj. poznańskiego nie napotykamy na trudności. Istnieje wyraźna umowa między urzędami ziemskimi a Związkiem Samopomocy Chłopskiej, że sprawa ta ma być przepracowana w ten sposób, że z ramienia Samopomocy Chłopskiej i urzędów ziemskich jest komisja i ma miejsce dokonywanie rozgraniczenia tych resztówek, Jakie zostają przekazane na cele oświatowe i na rzecz instytucyj społecznych, od tych, jakie mają być przydzielone Samopomocy Chłopskiej. I moim zdaniem i zdaniem Związku Samopomocy Chłopskiej sprawa ta Jest uregulowana, jest jasna i na najlepszej drodze.</u> | |
| 1008 | + </div> | |
| 1009 | + <div xml:id="div-102"> | |
| 1010 | + <u xml:id="u-102.0" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Kubicki.</u> | |
| 1011 | + </div> | |
| 1012 | + <div xml:id="div-103"> | |
| 1013 | + <u xml:id="u-103.0" who="#PoselobKubicki">Wysoka Izbo! Jako członek zarządu głównego Samopomocy Chłopskiej oświadczam, że praca resztówek — ta nowa forma pracy społecznej opartej na pracy gromadzkiej na wsi w dotychczasowym stanie zdała całkowicie egzamin. Polityka Ministerstwa Rolnictwa opiera się na tym, że chce, żeby resztówki, zwłaszcza na Zachodzie, w Wielkopolsce i na Pomorzu były w posiadaniu majątków państwowych. Dlaczego tak jest? Wiemy, że jak ostatnio zostało stwierdzone, resztówki zdają świadczenia, a majątki państwowe wcale świadczeń nie zdają.</u> | |
| 1014 | + <u xml:id="u-103.1" who="#komentarz">(Oklaski,)</u> | |
| 1015 | + <u xml:id="u-103.2" who="#PoselobKubicki">Resztówki zdały te świadczenia, mimo że zostały zdewastowane, mimo że chłopi nie mają ani sprzężaju, ani odpowiednich narzędzi rolniczych. Ale ponieważ jest kontrola społeczna całej gromady, całej wsi, wszystkich, którzy chcą wprowadzenia nowej formy spółdzielczości, ażeby wieś gospodarczo podnieść, ażeby podnieść swój byt, swoją egzystencję — dlatego resztówki zdają całkowicie egzamin. Natomiast majątki państwowe, gdzie nadzór i rządcy pochodzą przeważnie z dawnego ziemiaństwa, a więc elementów reakcyjnych, robią wszystko, żeby bojkotować te świadczenia rzeczowe.</u> | |
| 1016 | + <u xml:id="u-103.3" who="#PoselobKubicki">W sprawie resztówek chciałbym jeszcze odpowiedzieć memu przedmówcy. Na Zjeździe w Gdańsku, o czym poseł Nowak wie, i na Zjeździe Samopomocy Chłopskiej w Poznaniu chłopi tamtejsi mówili i żalili się, że niestety źle się dzieje z tymi resztówkami, żalili się, że nie można dostać najemników, mówili, że trzeba zatrzymać Niemców w Polsce, żeby pomogli uprawiać rolę. Otóż chcę powiedzieć, że my wolimy sami robić, a Niemców precz wypędzić. A w sprawie resztówek chciałbym, żeby Minister wypowiedział się, ponieważ on sam nie wie, co się tam dzieje. Słusznie „Gazeta Ludowa”, jego organ, życzyła mu, żeby dostał w prezencie świątecznym komplet przyborów podróżniczych, bo stale podróżuje, a nie wie, co się dzieje w jego resorcie. Nie wie, np. że Zofia Solarzowa, żona Ignacego Solarza, wychowawcy całego młodego pokolenia chłopskiego, musiała błagać we wszystkich instytucjach o resztówkę na uniwersytet ludowy. To są fakty i Klub — „Wiciarzy” o tym wie, i wiedzą o tym koledzy z PSL, tylko im wstyd, że nie pomagali.</u> | |
| 1017 | + <u xml:id="u-103.4" who="#PoselobKubicki">Wysoka Izbo) My wiemy, że Związek Samopomocy Chłopskiej jeszcze nie jest przygotowany należycie do pracy, tak jak nie jest przygotowana w ogóle cała administracja, urzędy i całość naszej gospodarki. Ale mamy gwarancję — i to jest fakt nie do obalenia— że tam, gdzie jest kontrola społeczna, gdzie na gospodarkę na Wsi patrzy cała wieś, tam nikt nie zdewastuje gospodarstwa, nikt nie weźmie nic z resztówki, tam wyniki całej pracy są pozytywne. Natomiast, jeżeli resztówki staną się podstawą nowej formy odbudowy majątków, to w tej formie zatraci się praca spółdzielczości i to obali istotę uchwał PKWN.</u> | |
| 1018 | + <u xml:id="u-103.5" who="#PoselobKubicki">Dlatego Wysoka Izba zechce przyjąć wniosek Komisji Rolnej, żeby Minister Rolnictwa zechciał wykonywać należycie i we właściwy sposób uchwały PKWN, Komisji Rolnej i Krajowej Rady Narodowej.</u> | |
| 1019 | + <u xml:id="u-103.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1020 | + </div> | |
| 1021 | + <div xml:id="div-104"> | |
| 1022 | + <u xml:id="u-104.0" who="#ObPrezydent">Muszę zwrócić uwagę, że za daleko zaszliśmy w tej dyskusji, ponieważ istnieje jeszcze jeden organ, który jest powołany do kontroli prac Rządu; mianowicie Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Więc jeżeli są skargi, że ten czy inny Minister nie wykonuje powziętych i obowiązujących uchwał, to trzeba zwrócić się do Prezydium Krajowej Rady Narodowej, żeby skontrolowało, czy skargi są uzasadnione. Proponuję dyskusję przerwać, a skierować do Prezydium Krajowej Rady Narodowej odpowiednie fakty. Prezydium Krajowej Rady Narodowej wydzieli odpowiednią komisję, która sprawę skontroluje i jeżeli takie czy inne niedomagania w tej dziedzinie istnieją, spowoduje w drodze uchwały, żeby zostały usunięte.</u> | |
| 1023 | + <u xml:id="u-104.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1024 | + <u xml:id="u-104.2" who="#ObPrezydent">Wniosek, który został zgłoszony, proponuję przekazać Prezydium Krajowe, Rady Narodowej. Nie będziemy go głosowali. Związek Samopomocy Chłopskie, i Komisja Rolna materiały w tej sprawie, jeśli istnieją, oparte na określonych faktach, skierują do Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Czy Izba zgadza się na takie postawienie sprawy?</u> | |
| 1025 | + <u xml:id="u-104.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1026 | + <u xml:id="u-104.4" who="#ObPrezydent">Sprzeciwu nie słyszę, uważam sprawę za załatwioną.</u> | |
| 1027 | + <u xml:id="u-104.5" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do dalszych dekretów.</u> | |
| 1028 | + <u xml:id="u-104.6" who="#ObPrezydent">Zostały zgłoszone do zatwierdzenia następujące dekrety</u> | |
| 1029 | + <u xml:id="u-104.7" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 1030 | + <u xml:id="u-104.8" who="#ObPrezydent">1)z dnia 6 czerwca 1945 r. o izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 153), 2)z dnia 6 czerwca 1945 r. o Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 154), 3)z dnia 12 czerwca 1945 r. o przeniesieniu własności resztówek majątków rozparcelowanych na spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 162), 4)z dnia 6 października 1945 r. o państwowych zakładach hodowli roślin (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 250).</u> | |
| 1031 | + <u xml:id="u-104.9" who="#ObPrezydent">s</u> | |
| 1032 | + <u xml:id="u-104.10" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie zatwierdzenia tych dekretów chce ktoś zabrać głos?</u> | |
| 1033 | + <u xml:id="u-104.11" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1034 | + <u xml:id="u-104.12" who="#ObPrezydent">Przystępujemy do głosowania. Kto Jest za zatwierdzeniem tych dekretów? Dziękuję. Kto Jest przeciw? (Nikt.)*</u> | |
| 1035 | + <u xml:id="u-104.13" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone.</u> | |
| 1036 | + <u xml:id="u-104.14" who="#ObPrezydent">Głos ma sprawozdawca Komisji Administracji i Bezpieczeństwa Publicznego, poseł ob. Woner.</u> | |
| 1037 | + </div> | |
| 1038 | + <div xml:id="div-105"> | |
| 1039 | + <u xml:id="u-105.0" who="#PoselobWoner">Komisja Administracji i Bezpieczeństwa Publicznego przedkłada Wysokiej Radzie wniosek o zatwierdzenie 4 następujących dekretów:</u> | |
| 1040 | + <u xml:id="u-105.1" who="#PoselobWoner">1)dekret z 26 czerwca 1945 r. o zniesieniu cenzury korespondencji (Dz. U. R. P. Nr 26, poz. 158). Dekret ten przewiduje, że znosi się wszelkiego rodzaju cenzurę korespondencji, z wyjątkiem cenzury korespondencji osób wojskowych i cenzury obywateli polskich przebywających za granicą;</u> | |
| 1041 | + <u xml:id="u-105.2" who="#PoselobWoner">2)dekret z 7 lipca 1945 r. o zmianie granic województw śląskiego, krakowskiego, kieleckiego, białostockiego i warszawskiego (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 167) — które to zmiany są wprowadzone zgodnie z intencjami zainteresowanych rad wojewódzkich;</u> | |
| 1042 | + <u xml:id="u-105.3" who="#PoselobWoner">3)dekret z 7 lipca 1945 r o utworzeniu województwa rzeszowskiego (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 168) — w związku z tym, że powołanie nowego województwa rzeszowskiego nie zostało do chwili obecnej ujęte w formie aktu ustawodawczego;</u> | |
| 1043 | + <u xml:id="u-105.4" who="#PoselobWoner">4)dekret z 26 października 1945 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskie, z 22 marca 1928 r. o postępowaniu przymusowym w administracji (Dz. U. R. P. Nr 50, poz. 284). Dekret ten wprowadza tylko jedną zmianę, mianowicie w dawnym rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. w artykule, który przewiduje przymus w stosunku do obywateli w związku z wykonaniem zarządzenia władz administracyjnych w formie odpowiednich sankcyj karnych, podwyższa się sankcję karną, przewidzianą w tamtym dekrecie w wysokości 100 zł grzywny do 500 zł grzywny.</u> | |
| 1044 | + <u xml:id="u-105.5" who="#PoselobWoner">W związku z tym, że treść tych dekretów nie nasuwa najmniejszych wątpliwości, Komisja Administracji i Bezpieczeństwa Publicznego wnosi jednomyślnie, aby Wysoka Krajowa Rada Narodowa uchwaliła zatwierdzenie wymienionych dekretów.</u> | |
| 1045 | + </div> | |
| 1046 | + <div xml:id="div-106"> | |
| 1047 | + <u xml:id="u-106.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wymienionych dekretów zabierze ktoś głos?</u> | |
| 1048 | + <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1049 | + <u xml:id="u-106.2" who="#ObPrezydent">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1050 | + <u xml:id="u-106.3" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretów, zreferowanych przez posła ob. Wonera, zechce podnieść rękę? Dziękuję. Kto Jest przeciw?</u> | |
| 1051 | + <u xml:id="u-106.4" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1052 | + <u xml:id="u-106.5" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały jednomyślnie zatwierdzone.</u> | |
| 1053 | + <u xml:id="u-106.6" who="#ObPrezydent">W imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej ma głos sprawozdawca poseł Helman-Burski.</u> | |
| 1054 | + </div> | |
| 1055 | + <div xml:id="div-107"> | |
| 1056 | + <u xml:id="u-107.0" who="#PoselobHelmanBurski">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej proszę o przyjęcie następujących dekretów Rządu Jedności Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej</u> | |
| 1057 | + <u xml:id="u-107.1" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 1058 | + <u xml:id="u-107.2" who="#PoselobHelmanBurski">1)dekret z 2 sierpnia 1945 r. o urzędach zatrudnienia (Dz. U. R. P. Nr 30, poz. 182), 2)dekret z 18 lipca 1945 r. o pomocy i zasiłkach dla rodzin żołnierzy Wojska Polskiego oraz zdemobilizowanych żołnierzy (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 202), 3)dekret z dnia 29 września 1945 r. o zmianie ustawy z 2 lipca 1926 r. w przedmiocie pracy kobiet i młodocianych (Dz. U. R. P. Nr 43, poz. 236), 4)dekret z 29 września 1945 r. o zmianie ustawy z 16 maja 1922 r. o urlopach dla pracowników zatrudnionych w przemyśle i handlu (Dz. U. R. P. Nr 43, poz. 238), 5)dekret z dnia 29 września 1945 r. o uiszczaniu przez pracodawców całości składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy (Dz. U. R. P. Nr 43, poz. 240).</u> | |
| 1059 | + <u xml:id="u-107.3" who="#PoselobHelmanBurski">Po rozpatrzeniu powyższych dekretów na posiedzeniu w dniu 19 grudnia 1945 r. komisja wnosi:</u> | |
| 1060 | + <u xml:id="u-107.4" who="#PoselobHelmanBurski">Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę: — „Krajowa Rada Narodowa dekrety ogłoszone w Dzienniku Ustaw Nr 30 pod poz. 132, pod poz. 202, pod poz. 236, 238 i 240 — zatwierdza.”</u> | |
| 1061 | + </div> | |
| 1062 | + <div xml:id="div-108"> | |
| 1063 | + <u xml:id="u-108.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wymienionych dekretów zechce kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1064 | + <u xml:id="u-108.1" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem wymienionych dekretów, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw? (Nikt,) Dekrety zostały jednomyślnie zatwierdzone.</u> | |
| 1065 | + <u xml:id="u-108.2" who="#ObPrezydent">Następny sprawozdawca poseł ob. Bertold ma głos w imieniu Komisji Przemysłowej.</u> | |
| 1066 | + </div> | |
| 1067 | + <div xml:id="div-109"> | |
| 1068 | + <u xml:id="u-109.0" who="#PoselobBertold">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Przemysłowej mam zaszczyt przedstawić wniosek o zatwierdzenie dekretu o przeniesieniu na Ministra Przemysłu uprawnień wynikających z rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolite, z dnia 22 marca 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych.</u> | |
| 1069 | + <u xml:id="u-109.1" who="#PoselobBertold">Jest to rzecz zupełnie formalna. Ustawa poprzednia przewidywała te uprawnienia dla Ministra Przemysłu i Handlu. W związku z rozdziałem tych funkcyj na dwa Ministerstwa: Przemysłu oraz Aprowizacji i Handlu — Komisja Przemysłowa uważa, że uprawnienia te należy przesądzić na rzecz Ministra Przemysłu.</u> | |
| 1070 | + <u xml:id="u-109.2" who="#PoselobBertold">W związku z tym po rozpatrzeniu powyższego dekretu Komisja Przemysłowa wnosi: Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę:</u> | |
| 1071 | + <u xml:id="u-109.3" who="#PoselobBertold">„Krajowa Rada Narodowa dekret z 26 października 1945 r. ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 50, poz. 289 o przekazaniu uprawnień Ministra Przemysłu i Handlu, wynikających z rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolite, z 22 marca 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych, Ministrowi Przemysłu — zatwierdza.”</u> | |
| 1072 | + </div> | |
| 1073 | + <div xml:id="div-110"> | |
| 1074 | + <u xml:id="u-110.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wymienionego dekretu zechce kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1075 | + <u xml:id="u-110.1" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem wymienionego dekretu, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw? (Nikt) Dekret został zatwierdzony.</u> | |
| 1076 | + <u xml:id="u-110.2" who="#ObPrezydent">Następny sprawozdawca poseł ob. Rogalski ma głos w imieniu Komisji Wyznaniowej i Narodowościowej.</u> | |
| 1077 | + </div> | |
| 1078 | + <div xml:id="div-111"> | |
| 1079 | + <u xml:id="u-111.0" who="#PoselobRogalski">Wysoka Rado! Na szczególną uwagę zasługuje w Polsce Kościół metodystyczny, istniejący od r. 1760 i liczący ponad 40 milionów dorosłych członków w samej tylko Anglii i Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej; oprócz tego jest on licznie reprezentowany w Afryce, Australii i 53 państwach w świecie.</u> | |
| 1080 | + <u xml:id="u-111.1" who="#PoselobRogalski">Do Kościoła metodystycznego należało wielu prezydentów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Ostatnio należy żona ś. p. Roosevelta i prezydent Stanów Zjednoczonych Truman. Kierownikami ruchu Labour Party w Anglii byli księża Kościoła metodystycznego jak np. Lansbury i Carter. Prezydent Chin Czang-Kai-Szek i jego małżonka są od r. 1920 metodystami. Kościół metodystyczny ma obecnie w Polsce 32 zbory i około 13 tysięcy członków oraz około 300 tysięcy sympatyków.</u> | |
| 1081 | + <u xml:id="u-111.2" who="#PoselobRogalski">Kościół ten w Polsce przedwrześniowe, do 1939 r. był nieuznany, szykanowany i obraźliwie traktowany jako — „sekta”. Stan ten nie uległ większej poprawie i po wyzwoleniu Polski z jarzma hitlerowskiego, czego dowodem było zabranie kościoła metodystów w Łodzi na teatr dla Milicji Obywatelskiej. Dopiero Ministerstwo Administracji Publicznej uznało Kościół metodystów za publiczno-prawny związek religijny reskryptem z dnia 5 września 1945 r. na zasadzie art. 116 Konstytucji.</u> | |
| 1082 | + <u xml:id="u-111.3" who="#PoselobRogalski">Sprawa uznania tego Kościoła uznaną została przez Rząd za pilną, pozwolę więc sobie przedłożyć Wysokiej Radzie dekret Rządu z dnia 16 października 1945 r. o stosunku Państwa do Kościoła metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej do zatwierdzające, wiadomości ze względu na to, że 1) będzie on służył za wzór dla zatwierdzenia innych wyznań uznanych, 2) że Kościół metodystów w okresie okupacji hitlerowskiej złożył dowody niezachwiane, postawy i lojalności dla Państwa Polskiego, 3) że uznanie tego Kościoła w pierwszym rzędzie przez Rząd i zrównanie z innymi już uznanymi i korzystającymi z wszelkich praw wyznaniami jest w interesie naszej polityki zagranicznej.</u> | |
| 1083 | + <u xml:id="u-111.4" who="#PoselobRogalski">Wysoka Rada raczy powziąć następującą uchwałę: Krajowa Rada Narodowa dekret z dnia 16 października 1945 r. o stosunku Państwa do Kościoła metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskie, (Dz. U. R. P. Nr 46, poz. 259) — zatwierdza.</u> | |
| 1084 | + </div> | |
| 1085 | + <div xml:id="div-112"> | |
| 1086 | + <u xml:id="u-112.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie wymienionego dekretu zechce ktoś zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1087 | + <u xml:id="u-112.1" who="#ObPrezydent">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem wymienionego dekretu, zechce podnieść rękę? Dziękuję. Kto jest przeciw? — Jeden głos.</u> | |
| 1088 | + <u xml:id="u-112.2" who="#ObPrezydent">Dekret został zatwierdzony przy jednym głosie sprzeciwu.</u> | |
| 1089 | + <u xml:id="u-112.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Kłossek jako sprawozdawca Komisji Zdrowia.</u> | |
| 1090 | + </div> | |
| 1091 | + <div xml:id="div-113"> | |
| 1092 | + <u xml:id="u-113.0" who="#PoselobKlossek">W imieniu Komisji Zdrowia mam zaszczyt prosić Wysoką Radę o zatwierdzenie dekretu z dnia 10 sierpnia 1945 r. o rejestracji pracowników służby zdrowia (Dz. U. R. P. Nr 43, poz 235).</u> | |
| 1093 | + <u xml:id="u-113.1" who="#PoselobKlossek">Dekret ten ogłoszony został dlatego, że na terenie naszej Rzeczypospolitej wielu pracowników służby zdrowia zmieniło miejsce zamieszkania, a Jednocześnie powstał duży ubytek tych pracowników, tak że Ministerstwo nie wiedziało, czym rozporządza. W związku z projektem ustawy, jaką dziś Wysoka Rada zatwierdziła, Minister będzie miał prawo powoływać pracowników służby zdrowia z miejscowości, gdzie ich jest dużo, do tych miejscowości, gdzie ich brak.</u> | |
| 1094 | + <u xml:id="u-113.2" who="#PoselobKlossek">Otóż żeby dać Ministrowi prawo dysponowania pracownikami służby zdrowia, trzeba wiedzieć w pierwsze, kolejności, jaką ilością tych pracowników rozporządza się. Ten dekret o rejestracji pracowników służby zdrowia właśnie w tym celu jest potrzebny.</u> | |
| 1095 | + <u xml:id="u-113.3" who="#PoselobKlossek">Następnie jest drugi dekret z dnia 8 października 1945 r. o utworzeniu Akademii Lekarskiej w Gdańsku (Dz. U. R. P. Nr 44, poz. 253).</u> | |
| 1096 | + <u xml:id="u-113.4" who="#PoselobKlossek">Wydaje mi się, że konieczności dekretu nie potrzeba uzasadniać, bo każda uczelnia, a tym bardziej uczelnia o charakterze wyższym, w Polsce Jest bardzo pożądana. Nigdy tych uczelni nie mieliśmy za dużo, a uczelni, mających za zadanie przygotowanie nowego zastępu lekarzy, których tak obecnie brak, specjalnie potrzeba.</u> | |
| 1097 | + <u xml:id="u-113.5" who="#PoselobKlossek">Proszę w imieniu komisji o zatwierdzenie tych dwóch dekretów.</u> | |
| 1098 | + </div> | |
| 1099 | + <div xml:id="div-114"> | |
| 1100 | + <u xml:id="u-114.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie zatwierdzenia tych dekretów życzy sobie kto zabrać głos? Nikt do głosu się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1101 | + <u xml:id="u-114.1" who="#ObPrezydent">Kto jest za zatwierdzeniem tych dekretów, proszę o podniesienie ręki. Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 1102 | + <u xml:id="u-114.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1103 | + <u xml:id="u-114.3" who="#ObPrezydent">Dekrety zostały zatwierdzone.</u> | |
| 1104 | + <u xml:id="u-114.4" who="#ObPrezydent">W ten sposób zostały zatwierdzone wszystkie dekrety rządowe.</u> | |
| 1105 | + <u xml:id="u-114.5" who="#ObPrezydent">W sprawie dekretu, dotyczącego Polskiej Agencji Prasowe, PAP, wpłynął wniosek, który przekazuję do Komisji Propagandowej.</u> | |
| 1106 | + <u xml:id="u-114.6" who="#ObPrezydent">Wpłynęła interpelacja posła ob. Wenclika.</u> | |
| 1107 | + <u xml:id="u-114.7" who="#ObPrezydent">W te, sprawie udzielam głosu Wiceministrowi Odbudowy.</u> | |
| 1108 | + </div> | |
| 1109 | + <div xml:id="div-115"> | |
| 1110 | + <u xml:id="u-115.0" who="#WiceministerOdbudowyobPietrusiewicz">W odpowiedzi na interpelację posła ob. Wenclika Chciałem sprostować pewne nieporozumienie. Minister Odbudowy, mówiąc o planie odbudowy na rok przyszły, nie wymienił wprawdzie województwa białostockiego, ale podkreślił, że jeżeli chodzi o odbudowę wsi, to akcja ta będzie skoncentrowana przede wszystkim na terenach masowych zniszczeń, na których zatrzymał się w zeszłym roku front, a teren ten obejmuje i znaczną część województwa białostockiego. Dlatego też województwo białostockie w roku przyszłym jest uwzględnione w odpowiednim procencie w akcji odbudowy.</u> | |
| 1111 | + <u xml:id="u-115.1" who="#WiceministerOdbudowyobPietrusiewicz">Nie mogę niestety podać dziś cyfr dlatego, że plan odbudowy nie jest jeszcze zatwierdzony i cyfry w tej chwili nie są ustalone, ale w każdym razie województwo białostockie jest w planie uwzględnione w takim samym stosunku jak i tereny największych zniszczeń nad Wisłą, Narwią i Wisłoką. Również w tym planie odbudowy będzie uwzględnione i samo miasto Białystok.</u> | |
| 1112 | + </div> | |
| 1113 | + <div xml:id="div-116"> | |
| 1114 | + <u xml:id="u-116.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie odpowiedzi Wiceministra Odbudowy ob. Pietrusiewicza chce kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Sprawę uważam za wyczerpaną.</u> | |
| 1115 | + <u xml:id="u-116.1" who="#ObPrezydent">Zgłoszono nową interpelację, podpisaną przez posłankę Nowicką, posła Wojdaka i szereg innych.</u> | |
| 1116 | + <u xml:id="u-116.2" who="#ObPrezydent">Głos m poseł ob. Wojdak.</u> | |
| 1117 | + </div> | |
| 1118 | + <div xml:id="div-117"> | |
| 1119 | + <u xml:id="u-117.0" who="#PoselobWojdak">„Interpelacja. Niżej podpisani posłowie zgłaszają pod adresem Rządu interpelację treści następującej:</u> | |
| 1120 | + <u xml:id="u-117.1" who="#PoselobWojdak">Od dłuższego czasu daje się obserwować coraz bardzie, wzrastająca na intensywności działalność polityczna części kleru rzymskokatolickiego, skierowana zdecydowanie przeciwko Rządowi Jedności Narodowej, ustrojowi demokratycznemu i demokratycznemu ustawodawstwu.</u> | |
| 1121 | + <u xml:id="u-117.2" who="#PoselobWojdak">Terenem tej antyrządowej działalności stały się przede wszystkim ambony, z których zamiast kazań na tematy religijne, wygłaszane są propagandowe przemówienia polityczne. Nadużywanie ambon dla celów propagandy politycznej stało się ostatnio zjawiskiem masowym. Niejednokrotnie „kazania” te, wygłaszane w różnych kościołach na terenie całego Państwa, mają tak ostry ton antyrządowy i tak bojowe nastawienie antydemokratyczne, że gdyby słowa te padały nie w kościele, ale na jakichkolwiek zgromadzeniach publicznych, musiałyby spowodować interwencję właściwych władz.</u> | |
| 1122 | + <u xml:id="u-117.3" who="#PoselobWojdak">Dla ilustracji powyższego stanu rzeczy podajemy kilka przykładowo wybranych faktów:</u> | |
| 1123 | + <u xml:id="u-117.4" who="#PoselobWojdak">1)W dniu 8 grudnia 1945 r. w kościele garnizonowym w Katowicach ksiądz, wygłaszający kazanie, zaatakował ostro wydane przez Rząd ustawy, a w szczególności nowe prawo małżeńskie, następnie zaś zaatakował Rząd Jedności Narodowej, wypowiadając między innymi zdanie, że Rząd ten składa się z — „bezbożników” i wydaje — „bezbożne” prawa.</u> | |
| 1124 | + <u xml:id="u-117.5" who="#PoselobWojdak">2)W dniu 25 grudnia 1945 r. (w pierwszy dzień Bożego Narodzenia) w kościele farnym w Kielcach ksiądz, wygłaszający kazanie, atakował mocno demokrację i socjalizm i oświadczył między innymi: — „gdy pyta się ktoś, kto stanowi t. zw. reakcję, to oświadczam jasno : reakcją jesteśmy my — chrześcijanie i my zwyciężymy w walce z marksizmem”.</u> | |
| 1125 | + <u xml:id="u-117.6" who="#PoselobWojdak">3)W dniach 23 i 30 grudnia 1945 r. w kościele św. Floriana na Pradze w Warszawie księża podczas kazania atakowali ostro i w sposób niedopuszczalny nowe prawo małżeńskie, oświadczając wiernym, iż zabraniają im zawierania ślubów w formie przewidzianej przez nowe prawo małżeńskie.</u> | |
| 1126 | + <u xml:id="u-117.7" who="#PoselobWojdak">Przykładów takich jak powyższe można by przytaczać całe setki. Ale nie tylko z ambon prowadzona jest przez kler agitacja antyrządowa. Nadużywają swych stanowisk księża prefekci w szkołach. Tak na przykład w miesiącu listopadzie 1945 r. prefekt II klasy licealnej liceum męskiego na placu Inwalidów w Warszawie odczytał uczniom i omawiał z nimi pod kątem politycznym list Episkopatu z października 1945 r. atakujący Rząd Jedności Narodowej, a nadto omawiał z nimi nielegalne ulotki i gazetki, prawdopodobnie wydawnictwa NSZ-u.</u> | |
| 1127 | + <u xml:id="u-117.8" who="#PoselobWojdak">Podobny stan rzeczy, wskazujący na wybitną zaangażowanie się części kleru katolickiego w antyrządowej i antydemokratycznej działalności politycznej, budzi poważne obawy i wymaga jak najenergiczniejszego przeciwdziałania.</u> | |
| 1128 | + <u xml:id="u-117.9" who="#PoselobWojdak">Stojąc na stanowisku swobody sumienia i wyznania oraz tolerancji w sprawach religijnych obóz demokratyczny nie może zgodzić się jednak na to, by kler nadużywał instytucji Kościoła i powagi religii dla akcji politycznej.</u> | |
| 1129 | + <u xml:id="u-117.10" who="#PoselobWojdak">Z uwagi na to niżej podpisani zapytują Rząd, a w szczególności Ministrów: Sprawiedliwości, Bezpieczeństwa oraz Administracji Publicznej, czy znany jest im powyższy stan rzeczy oraz czy i jakie środki zamierzają przedsięwziąć, aby zlikwidować tę polityczną antyrządową i antydemokratyczną propagandę kleru, prowadzoną z ambon i w szkołach.”</u> | |
| 1130 | + </div> | |
| 1131 | + <div xml:id="div-118"> | |
| 1132 | + <u xml:id="u-118.0" who="#ObPrezydent">Interpelację zgodnie z regulaminem przesyłam Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 1133 | + <u xml:id="u-118.1" who="#ObPrezydent">Następna interpelacja jest posła Głowacza w sprawie zakazu urządzenia akademii w gminie Nowosolna ku uczczeniu ś.p. Wincentego Witosa, przez Urząd Bezpieczeństwa w Łodzi.</u> | |
| 1134 | + <u xml:id="u-118.2" who="#ObPrezydent">W zastępstwie posła Głowacza dla odczytania interpelacji głos ma poseł Toporkiewicz.</u> | |
| 1135 | + </div> | |
| 1136 | + <div xml:id="div-119"> | |
| 1137 | + <u xml:id="u-119.0" who="#PoselobToporkiewicz">(czyta):</u> | |
| 1138 | + <u xml:id="u-119.1" who="#PoselobToporkiewicz">„Interpelacja posła Głowacza Michała i kolegów z Klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego do obywatela Ministra Bezpieczeństwa w sprawie zakazu urządzenia akademii w gminie Nowosolna ku uczczeniu ś. p. Wincentego Witosa przez Urząd Bezpieczeństwa w Łodzi.</u> | |
| 1139 | + <u xml:id="u-119.2" who="#PoselobToporkiewicz">Stan sprawy: Koło gminne PSL w gminie Nowosolna powiatu łódzkiego, woj. Łódź urządziło akademię dnia 16 grudnia 1945 r. ku uczczeniu ś. p. Wincentego Witosa, a na dzień 17 grudnia 1945 r. nabożeństwo za spokój duszy ś. p. Wincentego Witosa. W momencie, kiedy już wszystko było gotowe i ludzie zgromadzeni, przyjechało kilka osób z Urzędu Bezpieczeństwa z Łodzi, które nie pozwoliły na odbycie się akademii. Urząd Bezpieczeństwa z Łodzi zakazał odprawienia nabożeństwa za Witosa w dniu 17 grudnia 1945 r. Ponieważ urządzenie akademii nie ma charakteru politycznego i jako takie zostało zgłoszone w miejscowej milicji obywatelskiej, dlatego podpisani zapytują obywatela Ministra, na jakiej podstawie Urząd Bezpieczeństwa w Łodzi zakazał odbycia akademii, a tym więcej nabożeństwa, na którego odprawienie nie należy prosić władz o zezwolenie.”</u> | |
| 1140 | + </div> | |
| 1141 | + <div xml:id="div-120"> | |
| 1142 | + <u xml:id="u-120.0" who="#ObPrezydent">Zgodnie z regulaminem interpelację odsyłam Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 1143 | + <u xml:id="u-120.1" who="#ObPrezydent">W sprawie prac posłów do Krajowe, Rady Narodowe, głos ma Wiceprezydent ob. Szwalbe.</u> | |
| 1144 | + </div> | |
| 1145 | + <div xml:id="div-121"> | |
| 1146 | + <u xml:id="u-121.0" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Wysoka Izbo! Rozdaliśmy regulamin obrad Krajowej Rady Narodowej, w którym zostały umieszczone nowe przepisy dyscyplinarne i o sądzie honorowym. Pragnę zwrócić uwagę Posłów na przepisy o sądzie honorowym, gdyż weszły one w życie na zasadzie na razie uchwały Prezydium.</u> | |
| 1147 | + <u xml:id="u-121.1" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Przewidziane kary dyscyplinarne nie są duże. Jest mowa o przywołaniu do porządku, o przywołaniu do porządku z zapisaniem do protokółu, jest mowa o wykluczeniu czasowym posła z posiedzeń. A oprócz tego wydaliśmy okólnik do wszystkich posłów, w którym reasumujemy pewne zobowiązania poselskie w zakresie sumiennego wykonywania obowiązków poselskich.</u> | |
| 1148 | + <u xml:id="u-121.2" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Na mocy zlecenia Prezydium mam obowiązek zwrócić uwagę posłów z tej trybuny na konieczność wykonywania swych obowiązków, gdyż pracą naszej Izby jest utrudniona na skutek dość nieraz opieszałego traktowania obowiązków przez posłów, świadczy o tym także fakt, że frekwencja na dzisiejszym posiedzeniu KRN nie jest duża, waha się od 247 do maksimum 520 wtedy, gdy ogólna liczba posłów wynosi 455. Zwrócić należy uwagę, że na porządku dziennym obrad tej sesji były sprawy niezmiernej wagi, więc z tego by wynikało, że frekwencja zaczyna utykać nawet na plenarnych posiedzeniach. Jeżeli idzie o statystykę przeprowadzoną odnośnie posiedzeń komisyj, to liczby wskazują, że także posiedzenia komisyj były niedostatecznie obsadzone, że tylko 76% komisyj w ogóle doszło do skutku, czyli 24% komisy, nie doszło do skutku. Część nie doszła do skutku z tego powodu, że została odroczona na skutek żądania Rządu, ale to dotyczy tylko 5%, część została odwołana na skutek inicjatywy większości posłów danej komisji lub prezydium komisji, ale 14% komisy, nie odbyło się dlatego, że frekwencja posłów była mniejsza niż połowa. Wobec tego należałoby stwierdzić, że frekwencja jest niedostateczna.</u> | |
| 1149 | + <u xml:id="u-121.3" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Przewidujemy, że można poza sankcjami moralnymi przystąpić do pewnych materialnych — „uderzeń”, mianowicie jest przewidziana możność potrąceń za nieobecność na posiedzeniu. Chcę dodać, że Prezydium ustaliło, iż od stycznia, zgodnie z Konstytucją, wszyscy posłowie będą otrzymywać diety poselskie. Zasada wypłacania wszystkim diet poselskich wiąże się z przepisem, o którym przed chwilą powiedziałem, iż będzie można potrącać z diet poselskich kwoty, które są wyższe niż wyniesie przeciętna dieta, tak że poseł będzie dodatkowo — „uderzony”, jeżeli nie będzie przychodził na posiedzenia.</u> | |
| 1150 | + <u xml:id="u-121.4" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Niektóre komisje pracowały w sposób właściwy i są tym, czym powinny być. Komisja powinna być fachowym doradcą ministra i Prezydium KRN w czasie nie zbierania się plenum. Są komisje, które te funkcje spełniały, ale są i takie, które się niemal nie zbierają, a jeżeli się zbierają, to ustawowych funkcyj nie wykonują. Czasami była to wina resortów niedostatecznie obsługujących komisje. Ponieważ Jednak komisje mają nieograniczoną inicjatywę, to regulaminowo mają możność domagania się, by technicznie Biuro Prezydialne to umożliwiło, a Prezydium KRN pomogłoby do tego, by resort zainteresowany w odpowiedni sposób współpracował z komisją.</u> | |
| 1151 | + <u xml:id="u-121.5" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Wzywam więc komisje do wykazania większej inicjatywy. Prawda, że prace KRN skończą się w 1946 r., ale właśnie przez te ostatnie parę miesięcy sądzimy, iż należy wykazać jak największą troskę w wykonywaniu obowiązków i pieczę w zakresie kontroli nad działalnością Rządu, ażeby zakończyć nasze prace parlamentarne w pełni poczucia najlepszego wykonania swych obowiązków.</u> | |
| 1152 | + <u xml:id="u-121.6" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Wreszcie chcę dodać, że Prezydium występuje — z uwagi na konieczność unormowania i wzmożenia prac KRN — z projektem rozszerzenia zakresu działania komisyj przez powołanie nowych komisyj. Przede wszystkim powołaliśmy nową Komisję Morską, która częściowo obraduje na wybrzeżu, naturalnie w składzie poselskim, z udziałem rzeczoznawców. Powołaliśmy Komisję Wojskową i pragniemy ustosunkować się pozytywnie do wniosku posła Reczka, który w związku z wydaniem dekretu o utworzeniu Ministerstwa Ziem Odzyskanych proponuje powołanie specjalnej komisji KRN, dostosowanej do działalności tego resortu.</u> | |
| 1153 | + <u xml:id="u-121.7" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Mam przekonanie, że to wezwanie, które jest oparte na pewnych doświadczeniach oraz brakach i lukach naszych prac, odniesie skutki owocne i że w tym ostatnim półroczu podniesie się frekwencja i wzmoże się inicjatywa oraz rozszerzy się praca posłów i w terenie. Sądzę, że gdy zejdziemy się na następnym posiedzeniu plenarnym, będziemy mogli wyciągnąć lepsze i przyjemniejsze wnioski, niż te, które wynikałyby z tego krótkiego referatu.</u> | |
| 1154 | + </div> | |
| 1155 | + <div xml:id="div-122"> | |
| 1156 | + <u xml:id="u-122.0" who="#ObPrezydent">Przemówienie posła ob. Szwalbego jest apelem tylko, żadnych specjalnych uchwał nie wymaga, wymaga jedynie pozytywnego ustosunkowania się wszystkich posłów do swych obowiązków.</u> | |
| 1157 | + <u xml:id="u-122.1" who="#komentarz">(Głos: Chciałbym prosić o dobre i czasowe zawiadomienia o komisjach.)</u> | |
| 1158 | + <u xml:id="u-122.2" who="#ObPrezydent">Biuro Prezydialne niech weźmie pod uwagę ten dezyderat.</u> | |
| 1159 | + <u xml:id="u-122.3" who="#ObPrezydent">W sprawie odczytania wniosku głos ma poseł Motyka.</u> | |
| 1160 | + </div> | |
| 1161 | + <div xml:id="div-123"> | |
| 1162 | + <u xml:id="u-123.0" who="#PoselobMotyka">(czyta):</u> | |
| 1163 | + <u xml:id="u-123.1" who="#PoselobMotyka">„Wniosek wspólny Klubów Poselskich: Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Robotniczej w sprawie powołania nadzwyczajnej komisji dla opracowania projektu ordynacji wyborczej.</u> | |
| 1164 | + <u xml:id="u-123.2" who="#PoselobMotyka">W związku ze zbliżającymi się wyborami do Sejmu, który ustali również nowe podstawy konstytucyjne Państwa Polskiego, zachodzi konieczność opracowania ordynacji wyborczej, opartej na zasadach powszechności, równości, bezpośredniości, tajności, proporcjonalności, uwzględniającej głębokie zmiany ustrojowe i terytorialne Państwa. Niżej podpisani posłowie, członkowie Klubów Poselskich Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Robotniczej, wnoszą o wyłonienie przez Krajową Radę Narodową nadzwyczajnej komisji w składzie 30 posłów, których wyznaczą kluby poselskie za pośrednictwem Konwentu Seniorów dla opracowania projektu ordynacji wyborczej z zakreśleniem komisji terminu najpóźniej do dnia 31 marca 1946 r. dla wykonania powyższego zadania.</u> | |
| 1165 | + <u xml:id="u-123.3" who="#PoselobMotyka">R. Obrączka, Cyrankiewicz, Lucjan Motyka, Włodzimierz Reczek, Feliks Mantel, K. Rusinek, Kowalski, Edward Ochab, Z. Kliszko, Minc, Mijal, A. H. Burski, J. Borejsza.”</u> | |
| 1166 | + </div> | |
| 1167 | + <div xml:id="div-124"> | |
| 1168 | + <u xml:id="u-124.0" who="#ObPrezydent">Czy w sprawie tego wniosku ktoś pragnie zabrać głos?</u> | |
| 1169 | + <u xml:id="u-124.1" who="#ObPrezydent">Głos ma ob. Załęski.</u> | |
| 1170 | + </div> | |
| 1171 | + <div xml:id="div-125"> | |
| 1172 | + <u xml:id="u-125.0" who="#PoselobZaleski">Przychylając się zasadniczo do wniosku zgłoszonego przed chwilą, chciałbym zwrócić uwagę, że nie bardzo właściwą jest rzeczą, aby członkowie komisji wyborczej byli powoływani za pośrednictwem Konwentu Seniorów, którego właściwością nie jest podejmowanie decyzji w innych sprawach jak tylko w sprawie technicznego prowadzenia obrad. Dlatego apelowałbym w tej sprawie do Prezydium o odpowiednią zmianę.</u> | |
| 1173 | + <u xml:id="u-125.1" who="#PoselobZaleski">Z drugiej strony komisja powinna jak najintensywniej przystąpić do pracy i termin, dany tej komisji, powinien być o dwa tygodnie wcześniejszy, a nie do 31 marca, ażeby ewentualnie posłowie mogli przygotować się do obrad KRN.</u> | |
| 1174 | + </div> | |
| 1175 | + <div xml:id="div-126"> | |
| 1176 | + <u xml:id="u-126.0" who="#ZastepcaPrezydentaobSzwalbe">Chcę wyjaśnić, że uchwałę rozumiemy w ten sposób, że komisję powoła Prezydium, które w czasie między sesjami zastępuje Plenum KRN, a Konwent Seniorów będzie użyty, jak tego pragnie przedmówca — w sposób tylko techniczny, to znaczy do reprezentowania wszystkich stronnictw, będzie użyty jako polityczne ciało doradcze dla Prezydium, które to Prezydium reprezentuje całość KRN.</u> | |
| 1177 | + </div> | |
| 1178 | + <div xml:id="div-127"> | |
| 1179 | + <u xml:id="u-127.0" who="#ObPrezydent">Traktujemy wniosek ten jako dezyderat pod adresem Prezydium.</u> | |
| 1180 | + <u xml:id="u-127.1" who="#ObPrezydent">Kto jest za takim postawieniem sprawy? Dziękuję. Kto jest przeciw?</u> | |
| 1181 | + <u xml:id="u-127.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u> | |
| 1182 | + <u xml:id="u-127.3" who="#ObPrezydent">Wniosek ten przekazany będzie Prezydium KRN.</u> | |
| 1183 | + <u xml:id="u-127.4" who="#ObPrezydent">Obecnie głos ma ob. Premier.</u> | |
| 1184 | + </div> | |
| 1185 | + <div xml:id="div-128"> | |
| 1186 | + <u xml:id="u-128.0" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">W związku z krytyką aparatu Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych i wyjaśnieniem złożonym przez Wicepremiera Mikołajczyka były pewne komentarze, Jakoby była tendencja wprowadzania reakcyjnego elementu do Ministerstwa. Otóż muszę wyjaśnić, jak ta sprawa przedstawia się.</u> | |
| 1187 | + <u xml:id="u-128.1" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jest rzeczywiście jeszcze w naszym aparacie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych dużo elementów, które by można podciągnąć pod tę nazwę, ale one były u nas od początku istnienia resortu dlatego, że nie mieliśmy dostatecznej ilości fachowych elementów demokratycznych. Izby rolnicze i dawne urzędy ziemskie miały duży odsetek elementu prawicowego u siebie. Stąd dostali się oni do naszego aparatu, a nie byli celowo przez kogoś wprowadzani. Wyjaśniam to dlatego, aby nikt nie przypuszczał, że ob. Wiceminister Bieniek, który czuwał nad polityką personalną, uczynił jakieś niedopatrzenie w tym względzie. Jest inna sprawa. O ile dawniej ta reakcja w administracji siedziała cicho, o tyle w ostatnim czasie, (po utworzeniu Rządu Jedności Narodowej) zaktywizowała się i zauważa się podnoszenie głowy przez tych ludzi. Na to jest jedyna rada: nie krytykować Ministerstwa, tylko wskazywać poszczególne wypadki niewłaściwego, niedemokratycznego podejścia, a wtedy w stosunku do tych osób i w stosunku do tych wypadków będziemy wyciągali wszystkie konsekwencje.</u> | |
| 1188 | + <u xml:id="u-128.2" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Chciałbym ustosunkować się do odczytanych interpelacyj. Jeżeli chodzi o interpelację posłów z Komisji Centralnej Związków Zawodowych w sprawie sporu między Związkiem Zawodowym Pracowników Pocztowych a Ministrem Poczt i Telegrafów, sprawę tę zbadamy i damy Komisji Centralnej odpowiedź.</u> | |
| 1189 | + <u xml:id="u-128.3" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Również nie mogę dziś dać odpowiedzi na interpelację posła Wonera w sprawie lokalu dla Muzeum w Krakowie. I ta sprawa będzie zbadana i poseł Woner odpowiedź otrzyma.</u> | |
| 1190 | + <u xml:id="u-128.4" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">Jeżeli chodzi o trzecią interpelację, zgłoszoną ostatnio w sprawie uprawiania polityki przez kler w kościołach, to chcę oświadczyć, że Rządowi znane są wypadki tego rodzaju, o jakich mowa w interpelacji, ale Rząd z Chrystusową cierpliwością odnosi się do duchowieństwa w Polsce</u> | |
| 1191 | + <u xml:id="u-128.5" who="#komentarz">(oklaski)</u> | |
| 1192 | + <u xml:id="u-128.6" who="#PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski">i ma nadzieję, że ta polityka w kościołach, jako niezgodna z dobrymi obyczajami, bo kościoły są od tego, aby sprawy religijne były tam wykładane a nie polityczne — może ustanie. A jeżeli nie ustanie, to nieobowiązywanie konkordatu pozwoli nam wyciągnąć wszystkie konsekwencje w stosunku do przestępstw politycznych księży, ponieważ obecnie stali się on tak jak wszyscy inni zwykli obywatele odpowiedzialni za czyny swoje wobec Państwa i wobec prawa.</u> | |
| 1193 | + <u xml:id="u-128.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1194 | + </div> | |
| 1195 | + <div xml:id="div-129"> | |
| 1196 | + <u xml:id="u-129.0" who="#ObPrezydent">Poza porządkiem dziennym w sprawie oświadczenia prosi o głos poseł ob. Jagła z ramienia PSL.</u> | |
| 1197 | + </div> | |
| 1198 | + <div xml:id="div-130"> | |
| 1199 | + <u xml:id="u-130.0" who="#PoselobJagla">Wysoka Rado! Przedstawiłem tu pogląd młodzieży na zagadnienia polityki polskiej na ziemiach zachodnich w tym przeświadczeniu, że nie jest to narzucanie naszego poglądu, ale zebranie naszych doświadczeń i podzielenie się nimi z Wysoką Radą. Jestem zdziwiony, że ob. Wicepremier Gomułka w ten sposób potraktował te uwagi. Ob. Wicepremier przyznał, że nie jest pewny, czy dobrze zrozumiał moje określenie, że „na ziemiach śląskiej, kaszubskiej i mazurskiej trzeba prowadzić politykę polską a nie partyjną”. Pragnę utwierdzić ob. Wicepremiera w przekonaniu, że zrozumiał mnie źle i wybrał błędne założenie, wprost przeciwne przewodniej myśli mego określenia. Przez prowadzenie polskiej polityki rozumiałem: a) niewprowadzanie na ziemie zachodnie rywalizacji partyjnej, b) szczerą i głęboką współpracę wszystkich partyj w sensie reprezentowania przez każdą z nich interesów politycznych, gospodarczych i kulturalnych Polski.</u> | |
| 1200 | + <u xml:id="u-130.1" who="#PoselobJagla">Ob. Wicepremier pomylił się w przypuszczeniach i w drugim miejscu, zakładając, że mówiąc o napadach rabunkowych na osadników mieliśmy na myśli napady, dokonywane przez maruderów Armii Czerwonej. Założenie i w tym wypadku błędne — przeciwne intencjom wniosku, w którym mieliśmy na myśli napady w ogóle, skądkolwiek by one pochodziły.</u> | |
| 1201 | + <u xml:id="u-130.2" who="#PoselobJagla">Przy tej okazji ob. Wicepremier dokonał oceny — „Wici” i moje, osoby. Ocenę obiektywną przyjmujemy z wdzięcznością. Nie mogę Jednak tej oceny za taką uznać, bo pomija fakty zarówno z działalności związku, jak i mojej własnej, świadczące o wyraźnie pozytywnym stosunku do zagranicznej i wewnętrznej polityki Rządu Jedności Narodowej. Z uwagi na to, że ocena ta zawiera tak samo jak w pierwszych dwóch wypadkach wyraźną tendencję ob. Wicepremiera dopatrywania się w odniesieniu do „Wici” tego, co ob. Wicepremier chce widzieć, a nie tego, co...</u> | |
| 1202 | + </div> | |
| 1203 | + <div xml:id="div-131"> | |
| 1204 | + <u xml:id="u-131.0" who="#ObPrezydent">Ja udzieliłem głosu dla oświadczenia, a nie dla polemiki z tym czy innym członkiem Rządu. Proszę oświadczyć, na czym polega nieporozumienie, a nie prowadzić polemiki.</u> | |
| 1205 | + </div> | |
| 1206 | + <div xml:id="div-132"> | |
| 1207 | + <u xml:id="u-132.0" who="#PoselobJagla">...Jest rzeczywiście — takiej oceny ani w imieniu — „Wici”, ani osobiście nie przyjmuję do wiadomości.</u> | |
| 1208 | + </div> | |
| 1209 | + <div xml:id="div-133"> | |
| 1210 | + <u xml:id="u-133.0" who="#ObPrezydent">Ob. poseł Mazur ma głos również w sprawie oświadczenia.</u> | |
| 1211 | + <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Wiceprezes Rady Ministrów ob. Gomułka:</u> | |
| 1212 | + <u xml:id="u-133.2" who="#ObPrezydent">Ja bym prosił o głos w sprawie „Wici”.)</u> | |
| 1213 | + </div> | |
| 1214 | + <div xml:id="div-134"> | |
| 1215 | + <u xml:id="u-134.0" who="#PoselobMazur">W związku z wypowiedzią, jakoby winę za kilkumiesięczną zwłokę w przydzieleniu ośrodka w Brusie pod Łodzią uniwersytetowi ludowemu ponosiło Ministerstwo Rolnictwa, oświadczam w imieniu Związku Młodzieży Wiejskie, RP — „Wici”, co następuje:</u> | |
| 1216 | + <u xml:id="u-134.1" who="#PoselobMazur">Prawdą jest że ob. Solarzowa, żona zaginionego bojownika o demokrację i wychowawcy młodego pokolenia chłopów, czekała 6 miesięcy na przydział ośrodka w Brusie. Nieprawdą jest, że wina za ten stan rzeczy obciąża Ministerstwo Rolnictwa. Prawdą natomiast jest, że za ten stan rzeczy odpowiedzialny jest wojewódzki urząd ziemski, na którego czele stoi członek jednej z partyj demokratycznych, a w każdym bądź razie nie Stronnictwa Ludowego albo Polskiego Stronnictwa Ludowego. Prawdą jest, że właśnie Ministerstwo Rolnictwa zlikwidowało ten stan rzeczy i przydzieliło wspomniany ośrodek ob. Solarzowej na założenie uniwersytetu ludowego.</u> | |
| 1217 | + <u xml:id="u-134.2" who="#PoselobMazur">Pragnąłbym oświadczyć, że tego rodzaju kłamliwe i tendencyjne głosy z tej trybuny nie powinny mieć miejsca. Obywatel, który piastuje wysoką godność posła KRN...</u> | |
| 1218 | + </div> | |
| 1219 | + <div xml:id="div-135"> | |
| 1220 | + <u xml:id="u-135.0" who="#ObPrezydent">Obywatelu Pośle Mazur! Odbieram Obywatelowi Posłowi głos. Oświadczenia — zgodnie ze zwyczajami parlamentarnymi — nie mogą być używane dlatego, aby obrażać nawzajem innych posłów, a mogą być używane tylko w tej formie, aby zgłosić swoje własne ustosunkowanie do danej sprawy, nie zaś do polemizowania i stosowania tego rodzaju wyrażeń, jakich Obywatel Poseł używa. Wobec tego odbieram Obywatelowi Posłowi głos.</u> | |
| 1221 | + <u xml:id="u-135.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1222 | + <u xml:id="u-135.2" who="#ObPrezydent">Udzielam głosu ob. Wicepremierowi Gomułce.</u> | |
| 1223 | + </div> | |
| 1224 | + <div xml:id="div-136"> | |
| 1225 | + <u xml:id="u-136.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowobGomulka">W sprawie oświadczenia posła Jagły przyjmuję do wiadomości dwa pierwsze wyjaśnienia, które złożył Wysokiej Izbie poseł Jagła i które prostują moje rozumowanie. Natomiast, niestety, muszę podtrzymać swój zarzut odnośnie ostatniego zjazdu — „Wici” i oświadczam, że na żądanie posła Jagły udokumentuję o wiele szerzej, niż poprzednio z tej trybuny dokumentowałem, podniesione zarzuty.</u> | |
| 1226 | + <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1227 | + </div> | |
| 1228 | + <div xml:id="div-137"> | |
| 1229 | + <u xml:id="u-137.0" who="#ObPrezydent">Ob. poseł Kołodziejski ma głos w sprawie wniosku.</u> | |
| 1230 | + </div> | |
| 1231 | + <div xml:id="div-138"> | |
| 1232 | + <u xml:id="u-138.0" who="#PoselobKolodziejski">Wysoka Izbo! Dnia 10 stycznia r. b. zbiera się w Londynie Organizacja Narodów Zjednoczonych. Wydaje mi się, że byłoby wskazane, aby w takiej chwili ze strony naszej Izby zabrać głos, głos powitania. Powitanie to brzmiałoby w następujący sposób</u> | |
| 1233 | + <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(czyta):</u> | |
| 1234 | + <u xml:id="u-138.2" who="#PoselobKolodziejski">„Naród Polski przez usta Krajowej Rady Narodowej wita przedstawicieli Narodów miłujących pokój. Witamy Was jako braci w historycznym dniu dla całej ludzkości. Witamy głosem 25 milionów żyjących oraz 6 milionów zamordowanych i poległych w walce Polaków. Witamy jako ci, którzy pierwsi przeciwstawili się nawale hitlerowskiej, najwięcej ofiar po nieśli, najgłębiej istotę faszyzmu poznali. Za to poznanie zapłaciliśmy drogo, lecz zdobyliśmy przez to prawo miarodajnego głosu w sprawach wojny i faszyzmu, w sprawach ich grozy dla całego świata i dla człowieczeństwa. Za głosem naszego i Waszych narodów wołamy ku Wam, przedstawiciele Zjednoczonych Narodów: Tym razem już nigdy więcej wojny. Nigdy więcej tolerowania zalążków faszyzmu. Nigdy więcej igrania z tym ogniem, który by zniszczył świat i ludzkość całą, gdyby nie wspólne zwycięstwo sprzymierzonych.</u> | |
| 1235 | + <u xml:id="u-138.3" who="#PoselobKolodziejski">Nie powtarzajmy błędów przeszłości. Naród Polski głęboko wierzy w to, że Organizacja Narodów Zjednoczonych może stać się i stanie się czynnikiem zapewniającym pokojowy rozwój i dobrobyt ludzkości, gdy wszystkie narody miłujące wolność, oparte o jedność działania i zgodną współpracę trzech wielkich mocarstw, wytężą swe siły dla uniemożliwienia agresji, dla szybkiej odbudowy zniszczonych przez wojnę.</u> | |
| 1236 | + <u xml:id="u-138.4" who="#PoselobKolodziejski">Naród Polski zapewnia przedstawicieli Narodów Zjednoczonych, że stać będzie w pierwszych szeregach budowniczych pokoju i dobrobytu. Jeśli Polska niepodległa i demokratyczna w swoich nowych granicach jest nieodzownym elementem pokoju europejskiego i światowego, to harmonijna i zgodna współpraca międzynarodowa jest warunkiem koniecznym bezpieczeństwa i dobrobytu naszego umęczonego kraju.</u> | |
| 1237 | + <u xml:id="u-138.5" who="#PoselobKolodziejski">Przesyłając serdeczne życzenia owocnej pracy Wielkiemu Zgromadzeniu, na które zwrócone są oczy całego świata, Naród Polski wierzy, że dzięki wspólnemu wysiłkowi zniknie groza wojny i faszyzmu, że przyjaźń i braterska współpraca między narodami stanie się trwałą rzeczywistością.” Sądzę, że Wysoka Izba zechce wniosek przyjąć — wniosek, który jest złożony w porozumieniu z Prezydium.</u> | |
| 1238 | + <u xml:id="u-138.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1239 | + </div> | |
| 1240 | + <div xml:id="div-139"> | |
| 1241 | + <u xml:id="u-139.0" who="#ObPrezydent">W sprawie wniosku posła ob. Kołodziejskiego, czy kto chce zabrać głos?</u> | |
| 1242 | + <u xml:id="u-139.1" who="#komentarz">(Poseł ob. Miller:</u> | |
| 1243 | + <u xml:id="u-139.2" who="#ObPrezydent">Proszę o głos.)</u> | |
| 1244 | + <u xml:id="u-139.3" who="#ObPrezydent">Głos ma poseł ob. Miller.</u> | |
| 1245 | + </div> | |
| 1246 | + <div xml:id="div-140"> | |
| 1247 | + <u xml:id="u-140.0" who="#PoselobMiller">Ja bym proponował; aby ten wniosek odesłać do komisji Językowej. Godząc się całkowicie z intencją posła ob. Kołodziejskiego, uważam, że stylistycznie wniosek ten wymaga przepracowania, nie mówiąc już o tym, że zawiera on jeden błąd kardynalny.</u> | |
| 1248 | + </div> | |
| 1249 | + <div xml:id="div-141"> | |
| 1250 | + <u xml:id="u-141.0" who="#ObPrezydent">Wniosek ten pod względem językowym zostanie oszlifowany i poprawiony. Niejednokrotnie zdarza się, że pod względem językowym wnioski wymagają poprawienia i nie zawsze przedtem mogą być skontrolowane. Tu chodzi o treść sprawy.</u> | |
| 1251 | + <u xml:id="u-141.1" who="#ObPrezydent">Czy Krajowa Rada Narodowa zgadza się wysłać tego rodzaju adres do Organizacji Zjednoczonych Narodów?</u> | |
| 1252 | + <u xml:id="u-141.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1253 | + <u xml:id="u-141.3" who="#ObPrezydent">Sprzeciwu nie ma. Traktuję to jako jednomyślne przyjęcie uchwały.</u> | |
| 1254 | + <u xml:id="u-141.4" who="#ObPrezydent">Wysoka Rado! W ten sposób zakończyliśmy prace IX sesji Krajowej Rady Narodowej. Prace te, w ciągu 5 dni prowadzone, miały niezwykle duże, doniosłe znaczenie w swoich uchwałach, w swojej treści. Najpierw podsumowaliśmy prace Rządu za ubiegły okres, stwierdziliśmy, że Rząd Jedności Narodowej, Prezydium Krajowej Rady Narodowej, nasze władze i nasz naród idą po właściwej drodze i powinny po tej drodze kroczyć nadal. Pod tym względem stanowisko Krajowej Rady Narodowej nie podlegało wahaniom czy wątpieniom. Następnie, powzięliśmy szereg niezwykle doniosłych uchwał, które mają historyczne znaczenie dla naszego narodu. Niezwykle ważną rzeczą jest, że mimo pewnych tarć i sporów, które są w każdym parlamencie, uchwały te zostały przyjęte jednomyślnie. Świadczy to o zdolności naszego parlamentu do tego, aby kierować się przede wszystkim interesem ogólnym, interesem Państwa i narodu jako całości.</u> | |
| 1255 | + <u xml:id="u-141.5" who="#ObPrezydent">Kończąc prace tej sesji chciałbym jeszcze raz zaapelować do wszystkich Obywateli Posłów, ażeby w zrozumieniu zadań, jakie stoją przed Polską, przed narodem polskim, przed Państwem Polskim, jeszcze większy wysiłek włożyli w to, aby praca nasza szła bez zgrzytów, zgodnie, dla dobra narodu, dobra Państwa i dla dobra przyszłości. Można unikać i należy unikać wszystkiego, co hamuje pracę, niezwykle ważną, pracę, od której zależy byt i przyszłość Państwa, byt i przyszłość Polski. Dlatego apelujemy do wszystkich Obywateli Posłów, aby w swej pracy kierowali się dobrem narodu, zarówno tu jak i w terenie.</u> | |
| 1256 | + <u xml:id="u-141.6" who="#ObPrezydent">Dziękuję Obywatelom Posłom za pracę, żegnam i życzę powodzenia w pracy terenowej.</u> | |
| 1257 | + <u xml:id="u-141.7" who="#ObPrezydent">Zamykam obrady i ogłaszam IX sesję Krajowej Rady Narodowej za zamkniętą.</u> | |
| 1258 | + <u xml:id="u-141.8" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 5.)</u> | |
| 1259 | + <u xml:id="u-141.9" who="#ObPrezydent">-- --———————————————-- -- —</u> | |
| 1260 | + </div> | |
| 1261 | + </body> | |
| 1262 | + </text> | |
| 1263 | + </TEI> | |
| 1264 | +</teiCorpus> | |
| ... | ... |
1943-1947/krn/posiedzenia/pp/194347-krn-ppxxx-00010-01/header.xml
0 → 100644
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194347-krn-ppxxx-00010-01"> | |
| 3 | + <fileDesc> | |
| 4 | + <titleStmt> | |
| 5 | + <title>10 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 6 | + </titleStmt> | |
| 7 | + <publicationStmt> | |
| 8 | + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> | |
| 9 | + </publicationStmt> | |
| 10 | + <sourceDesc> | |
| 11 | + <bibl> | |
| 12 | + <title>10 posiedzenie Krajowej Rady Narodowej</title> | |
| 13 | + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> | |
| 14 | + <note type="system">PRL</note> | |
| 15 | + <note type="house">Krajowa Rada Narodowa</note> | |
| 16 | + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> | |
| 17 | + <note type="sessionNo">10</note> | |
| 18 | + <note type="dayNo">1</note> | |
| 19 | + <date>1946-04-26, 27 i 28</date> | |
| 20 | + </bibl> | |
| 21 | + </sourceDesc> | |
| 22 | + </fileDesc> | |
| 23 | + <profileDesc> | |
| 24 | + <particDesc> | |
| 25 | + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 26 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 27 | + </person> | |
| 28 | + <person xml:id="MinisterBezpieczenstwaPublicznegoobRadkiewicz" role="speaker"> | |
| 29 | + <persName>Minister Bezpieczeństwa Publicznego ob. Radkiewicz</persName> | |
| 30 | + </person> | |
| 31 | + <person xml:id="MinisterSkarbuobDabrowski" role="speaker"> | |
| 32 | + <persName>Minister Skarbu ob. Dąbrowski</persName> | |
| 33 | + </person> | |
| 34 | + <person xml:id="ObPrezydent" role="speaker"> | |
| 35 | + <persName>Ob. Prezydent</persName> | |
| 36 | + </person> | |
| 37 | + <person xml:id="PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychobModzelewski" role="speaker"> | |
| 38 | + <persName>Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ob. Modzelewski</persName> | |
| 39 | + </person> | |
| 40 | + <person xml:id="PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwosciobChajn" role="speaker"> | |
| 41 | + <persName>Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości ob. Chajn</persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="PoselabGrubecki" role="speaker"> | |
| 44 | + <persName>Poseł ab. Grubecki</persName> | |
| 45 | + </person> | |
| 46 | + <person xml:id="Poselob" role="speaker"> | |
| 47 | + <persName>Poseł ob.</persName> | |
| 48 | + </person> | |
| 49 | + <person xml:id="PoselobAndrzejewskiJulian" role="speaker"> | |
| 50 | + <persName>Poseł ob, Andrzejewski Julian</persName> | |
| 51 | + </person> | |
| 52 | + <person xml:id="PoselobBalcerzak" role="speaker"> | |
| 53 | + <persName>Poseł ob. Balcerzak</persName> | |
| 54 | + </person> | |
| 55 | + <person xml:id="PoselobBanach" role="speaker"> | |
| 56 | + <persName>Poseł ob. Banach</persName> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="PoselobBeniger" role="speaker"> | |
| 59 | + <persName>Poseł ob. Beniger</persName> | |
| 60 | + </person> | |
| 61 | + <person xml:id="PoselobBertold" role="speaker"> | |
| 62 | + <persName>Poseł ob. Bertold</persName> | |
| 63 | + </person> | |
| 64 | + <person xml:id="PoselobBrzezinski" role="speaker"> | |
| 65 | + <persName>Poseł ob. Brzeziński</persName> | |
| 66 | + </person> | |
| 67 | + <person xml:id="PoselobChudoba" role="speaker"> | |
| 68 | + <persName>Poseł ob. Chudoba</persName> | |
| 69 | + </person> | |
| 70 | + <person xml:id="PoselobDobrowolskiStanislaw" role="speaker"> | |
| 71 | + <persName>Poseł ob. Dobrowolski Stanisław</persName> | |
| 72 | + </person> | |
| 73 | + <person xml:id="PoselobDrewnowski" role="speaker"> | |
| 74 | + <persName>Poseł ob. Drewnowski</persName> | |
| 75 | + </person> | |
| 76 | + <person xml:id="PoselobFedecki" role="speaker"> | |
| 77 | + <persName>Poseł ob. Fedecki</persName> | |
| 78 | + </person> | |
| 79 | + <person xml:id="PoselobGrodzicki" role="speaker"> | |
| 80 | + <persName>Poseł ob. Grodzicki</persName> | |
| 81 | + </person> | |
| 82 | + <person xml:id="PoselobGrubecki" role="speaker"> | |
| 83 | + <persName>Poseł ob. Grubecki</persName> | |
| 84 | + </person> | |
| 85 | + <person xml:id="PoselobKaczmarek" role="speaker"> | |
| 86 | + <persName>Poseł ob. Kaczmarek</persName> | |
| 87 | + </person> | |
| 88 | + <person xml:id="PoselobKaczochaJozewski" role="speaker"> | |
| 89 | + <persName>Poseł ob. Kaczocha-Józewski</persName> | |
| 90 | + </person> | |
| 91 | + <person xml:id="PoselobKalinowskiStefan" role="speaker"> | |
| 92 | + <persName>Poseł ob. Kalinowski Stefan</persName> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="PoselobKliszko" role="speaker"> | |
| 95 | + <persName>Poseł ob. Kliszko</persName> | |
| 96 | + </person> | |
| 97 | + <person xml:id="PoselobKlossek" role="speaker"> | |
| 98 | + <persName>Poseł ob. Kłossek</persName> | |
| 99 | + </person> | |
| 100 | + <person xml:id="PoselobLitynski" role="speaker"> | |
| 101 | + <persName>Poseł ob. Lityński</persName> | |
| 102 | + </person> | |
| 103 | + <person xml:id="PoselobNadobnik" role="speaker"> | |
| 104 | + <persName>Poseł ob. Nadobnik</persName> | |
| 105 | + </person> | |
| 106 | + <person xml:id="PoselobNagorski" role="speaker"> | |
| 107 | + <persName>Poseł ob. Nagórski</persName> | |
| 108 | + </person> | |
| 109 | + <person xml:id="PoselobObraczka" role="speaker"> | |
| 110 | + <persName>Poseł ob. Obrączka</persName> | |
| 111 | + </person> | |
| 112 | + <person xml:id="PoselobOchab" role="speaker"> | |
| 113 | + <persName>Poseł ob. Ochab</persName> | |
| 114 | + </person> | |
| 115 | + <person xml:id="PoselobOdorkiewicz" role="speaker"> | |
| 116 | + <persName>Poseł ob. Odorkiewicz</persName> | |
| 117 | + </person> | |
| 118 | + <person xml:id="PoselobOrynski" role="speaker"> | |
| 119 | + <persName>Poseł ob. Oryński</persName> | |
| 120 | + </person> | |
| 121 | + <person xml:id="PoselobPodedworny" role="speaker"> | |
| 122 | + <persName>Poseł ob. Podedworny</persName> | |
| 123 | + </person> | |
| 124 | + <person xml:id="PoselobPotapczuk" role="speaker"> | |
| 125 | + <persName>Poseł ob. Potapczuk</persName> | |
| 126 | + </person> | |
| 127 | + <person xml:id="PoselobPszczolkowskiTeofil" role="speaker"> | |
| 128 | + <persName>Poseł ob. Pszczółkowski Teofil</persName> | |
| 129 | + </person> | |
| 130 | + <person xml:id="PoselobSajdak" role="speaker"> | |
| 131 | + <persName>Poseł ob. Sajdak</persName> | |
| 132 | + </person> | |
| 133 | + <person xml:id="PoselobSokorski" role="speaker"> | |
| 134 | + <persName>Poseł ob. Sokorski</persName> | |
| 135 | + </person> | |
| 136 | + <person xml:id="PoselobSzuldenfrei" role="speaker"> | |
| 137 | + <persName>Poseł ob. Szuldenfrei</persName> | |
| 138 | + </person> | |
| 139 | + <person xml:id="PoselobSwidzinski" role="speaker"> | |
| 140 | + <persName>Poseł ob. Świdziński</persName> | |
| 141 | + </person> | |
| 142 | + <person xml:id="PoselobTilgner" role="speaker"> | |
| 143 | + <persName>Poseł ob. Tilgner</persName> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="PoselobWilanowskiStefan" role="speaker"> | |
| 146 | + <persName>Poseł ob. Wilanowski Stefan</persName> | |
| 147 | + </person> | |
| 148 | + <person xml:id="PoselobWojcikStanislaw" role="speaker"> | |
| 149 | + <persName>Poseł ob. Wójcik Stanisław</persName> | |
| 150 | + </person> | |
| 151 | + <person xml:id="PoselobWyrzykowski" role="speaker"> | |
| 152 | + <persName>Poseł ob. Wyrzykowski</persName> | |
| 153 | + </person> | |
| 154 | + <person xml:id="PoselobZajaczkowski" role="speaker"> | |
| 155 | + <persName>Poseł ob. Zajączkowski</persName> | |
| 156 | + </person> | |
| 157 | + <person xml:id="PoselobZaleski" role="speaker"> | |
| 158 | + <persName>Poseł ob. Załęski</persName> | |
| 159 | + </person> | |
| 160 | + <person xml:id="PoselobZygler" role="speaker"> | |
| 161 | + <persName>Poseł ob. Zygler</persName> | |
| 162 | + </person> | |
| 163 | + <person xml:id="PrezesCentralnegoUrzeduPlanowaniaobBobrowski" role="speaker"> | |
| 164 | + <persName>Prezes Centralnego Urzędu Planowania ob. Bobrowski</persName> | |
| 165 | + </person> | |
| 166 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowobOsobkaMorawski" role="speaker"> | |
| 167 | + <persName>Prezes Rady Ministrów ob. Osóbka-Morawski</persName> | |
| 168 | + </person> | |
| 169 | + <person xml:id="PrezydentobBierut" role="speaker"> | |
| 170 | + <persName>Prezydent ob. Bierut</persName> | |
| 171 | + </person> | |
| 172 | + <person xml:id="PrzedstawicielMinisterstwaBezpieczenstwaPublicznegoplkKorczynski" role="speaker"> | |
| 173 | + <persName>Przedstawiciel Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego płk. Korczyński</persName> | |
| 174 | + </person> | |
| 175 | + <person xml:id="PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysluobRuminski" role="speaker"> | |
| 176 | + <persName>Przedstawiciel Ministerstwa Przemysłu ob. Rumiński</persName> | |
| 177 | + </person> | |
| 178 | + <person xml:id="PrzewodniczacypioselobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 179 | + <persName>Przewodniczący pioseł ob. Szwalbe</persName> | |
| 180 | + </person> | |
| 181 | + <person xml:id="PrzewodniczacyposelobSzwalbe" role="speaker"> | |
| 182 | + <persName>Przewodniczący poseł ob. Szwalbe</persName> | |
| 183 | + </person> | |
| 184 | + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowiMinisterRolnictwaiReformRolnychobMikolajczyk" role="speaker"> | |
| 185 | + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów i Minister Rolnictwa i Reform Rolnych ob. Mikołajczyk</persName> | |
| 186 | + </person> | |
| 187 | + </particDesc> | |
| 188 | + </profileDesc> | |
| 189 | +</teiHeader> | |
| ... | ... |