PPC / ppc

Commit 561e3b3e61a2f2f94ff830a3827efd93816ed8ab

Authored by Michał Rudolf
1 parent faf97ed9
master

Use new header format in Sejm 1980-1985

Inline Side-by-side
Showing 140 changed files with 85118 additions and 66657 deletions

Too many changes to show.
Reload with full diff Plain diff Email patch

To preserve performance only 6 of 140 files are displayed.

1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00001-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00001-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">8</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">1</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1980-04-02</date>
... ... @@ -23,33 +23,95 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="ISekretarzKCPZPREdwardGierek" role="speaker">
27   - <persName>I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
30   - <persName>Marszałek</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="MarszałekSenior" role="speaker">
33   - <persName>Marszałek-Senior</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="MarszałekSeniorJerzyZiętek" role="speaker">
36   - <persName>Marszałek-Senior Jerzy Ziętek</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełCzesławArtyszuk" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Czesław Artyszuk</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełFranciszekGesing" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Franciszek Gesing</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełStanisławKania" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Stanisław Kania</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełTadeuszKałasa" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Tadeusz Kałasa</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
51   - <persName>Komentarz</persName>
52   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="EdwardGierek" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>I Sekretarz KC PZPR</roleName>
  30 + <forename>Edward</forename>
  31 + <surname>Gierek</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Gierek</idno>
  35 + </person>
  36 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  37 + <persName>
  38 + <roleName>Marszałek</roleName>
  39 + <forename>Stanisław</forename>
  40 + <surname>Gucwa</surname>
  41 + </persName>
  42 + <sex value="M" />
  43 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  44 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  45 + </person>
  46 + <person xml:id="MarszałekSenior" role="chair">
  47 + <persName>
  48 + <roleName>Marszałek-Senior</roleName>
  49 + </persName>
  50 + </person>
  51 + <person xml:id="JerzyZiętek" role="regular">
  52 + <persName>
  53 + <roleName>Marszałek-Senior</roleName>
  54 + <forename>Jerzy</forename>
  55 + <surname>Ziętek</surname>
  56 + </persName>
  57 + <sex value="M" />
  58 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Zi%C4%99tek</idno>
  59 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  60 + </person>
  61 + <person xml:id="CzesławArtyszuk" role="regular">
  62 + <persName>
  63 + <roleName>Poseł</roleName>
  64 + <forename>Czesław</forename>
  65 + <surname>Artyszuk</surname>
  66 + </persName>
  67 + <sex value="M" />
  68 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Artyszuk</idno>
  69 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  70 + </person>
  71 + <person xml:id="FranciszekGesing" role="regular">
  72 + <persName>
  73 + <roleName>Poseł</roleName>
  74 + <forename>Franciszek</forename>
  75 + <surname>Gesing</surname>
  76 + </persName>
  77 + <sex value="M" />
  78 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Gesing</idno>
  79 + </person>
  80 + <person xml:id="StanisławKania" role="regular">
  81 + <persName>
  82 + <roleName>Poseł</roleName>
  83 + <forename>Stanisław</forename>
  84 + <surname>Kania</surname>
  85 + </persName>
  86 + <sex value="M" />
  87 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Kania</idno>
  88 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  89 + </person>
  90 + <person xml:id="TadeuszKałasa" role="regular">
  91 + <persName>
  92 + <roleName>Poseł</roleName>
  93 + <forename>Tadeusz</forename>
  94 + <surname>Kałasa</surname>
  95 + </persName>
  96 + <sex value="M" />
  97 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ka%C5%82asa</idno>
  98 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  99 + </person>
  100 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  101 + <persName>komentarz</persName>
  102 + </person>
  103 + </listPerson>
  104 + <listOrg>
  105 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  106 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  107 + </org>
  108 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  109 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  110 + </org>
  111 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  112 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  113 + </org>
  114 + </listOrg>
53 115 </particDesc>
54 116 </profileDesc>
55 117 -</teiHeader>
  118 +</teiHeader>
56 119 \ No newline at end of file
... ...
1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -12,485 +12,485 @@
12 12 <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Zostaje odegrany hymn narodowy.)</u>
13 13 </div>
14 14 <div xml:id="div-2">
15   - <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Szanowni Obywatele Posłowie! Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powierzyła mi zaszczytną misję otwarcia pierwszego posiedzenia Sejmu ósmej kadencji. Przyjmuję ją z głębokim wzruszeniem.</u>
16   - <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Zabierając głos, nie mogę nie wspomnieć — z wyrazami należnego hołdu — imienia wielkiego pisarza, Budowniczego Polski Ludowej, posła Jarosława Iwaszkiewicza, który przed czterema laty z tej samej przecież trybuny w pięknych i mądrych słowach wyraził swą wiarę w niespożyte siły naszego narodu i naszej kultury.</u>
17   - <u xml:id="u-2.2" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">I oto na kalendarzu dziejów Polski Ludowej obróciła się kolejna karta. Rozpoczyna się dziś nowa kadencja Sejmu.</u>
18   - <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Powołaniem obecnego Sejmu będzie przedsiębranie różnorodnych działań na rzecz realizacji programu polityki państwowej, której generalne wytyczne, sformułowane przez VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zyskały poparcie sojuszniczych stronnictw, a jako podstawa platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu — spotkały się z powszechną aprobatą w wyborach marcowych. Naród nasz jeszcze raz potwierdził swe wielkie zaufanie dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dla naszego przywódcy towarzysza Edwarda Gierka, dla programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zrobimy wszystko, aby sprostać powinności, która z tego zaufania i mandatu wynika.</u>
19   - <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Niech mi będzie wolno wyrazić przekonanie, że problemy dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego naszej ojczyzny należeć będą w obecnym Sejmie do kategorii spraw pierwszoplanowych.</u>
20   - <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Skupiać będziemy również nasze zainteresowania na problemach pokoju między narodami. Należę do tego pokolenia, które kilkakrotnie musiało stawać do walki zbrojnej o Polskę.</u>
21   - <u xml:id="u-2.6" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Reprezentuję w tej Izbie ziemię śląską, której mieszkańcy długie wieki cierpieli w niewoli obcego zaborcy, ale twardo bronili polskości, pielęgnowali język i kulturę narodową. W przeszłości walką zbrojną, a dziś pracą składają dowody swej nierozerwalnej jedności z całym narodem polskim.</u>
22   - <u xml:id="u-2.7" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Dzisiaj wszyscy pragniemy żyć w pokoju i aktywnie działać na rzecz jego utrwalania. Dlatego też konieczne wydaje się podjęcie przez Sejm tych wszystkich inicjatyw odprężeniowych i rozbrojeniowych, z którymi występują na arenie międzynarodowej Polska, Związek Radziecki i inne pokój miłujące państwa, a zwłaszcza propozycji przywódcy naszego narodu towarzysza Edwarda Gierka w sprawie warszawskiej konferencji rozbrojeniowej. Spotka się to z pewnością z aktywnym poparciem całego społeczeństwa polskiego.</u>
23   - <u xml:id="u-2.8" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Szanowni Zgromadzeni! Przyjmijcie od najstarszego posła życzenia pomyślnej działalności poselskiej dla dalszego pomyślnego rozwoju budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, dla dobra narodu polskiego, dla pokoju między narodami.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.0" who="#JerzyZiętek">Szanowni Obywatele Posłowie! Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powierzyła mi zaszczytną misję otwarcia pierwszego posiedzenia Sejmu ósmej kadencji. Przyjmuję ją z głębokim wzruszeniem.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.1" who="#JerzyZiętek">Zabierając głos, nie mogę nie wspomnieć — z wyrazami należnego hołdu — imienia wielkiego pisarza, Budowniczego Polski Ludowej, posła Jarosława Iwaszkiewicza, który przed czterema laty z tej samej przecież trybuny w pięknych i mądrych słowach wyraził swą wiarę w niespożyte siły naszego narodu i naszej kultury.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.2" who="#JerzyZiętek">I oto na kalendarzu dziejów Polski Ludowej obróciła się kolejna karta. Rozpoczyna się dziś nowa kadencja Sejmu.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.3" who="#JerzyZiętek">Powołaniem obecnego Sejmu będzie przedsiębranie różnorodnych działań na rzecz realizacji programu polityki państwowej, której generalne wytyczne, sformułowane przez VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zyskały poparcie sojuszniczych stronnictw, a jako podstawa platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu — spotkały się z powszechną aprobatą w wyborach marcowych. Naród nasz jeszcze raz potwierdził swe wielkie zaufanie dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dla naszego przywódcy towarzysza Edwarda Gierka, dla programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zrobimy wszystko, aby sprostać powinności, która z tego zaufania i mandatu wynika.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.4" who="#JerzyZiętek">Niech mi będzie wolno wyrazić przekonanie, że problemy dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego naszej ojczyzny należeć będą w obecnym Sejmie do kategorii spraw pierwszoplanowych.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.5" who="#JerzyZiętek">Skupiać będziemy również nasze zainteresowania na problemach pokoju między narodami. Należę do tego pokolenia, które kilkakrotnie musiało stawać do walki zbrojnej o Polskę.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.6" who="#JerzyZiętek">Reprezentuję w tej Izbie ziemię śląską, której mieszkańcy długie wieki cierpieli w niewoli obcego zaborcy, ale twardo bronili polskości, pielęgnowali język i kulturę narodową. W przeszłości walką zbrojną, a dziś pracą składają dowody swej nierozerwalnej jedności z całym narodem polskim.</u>
  22 + <u xml:id="u-2.7" who="#JerzyZiętek">Dzisiaj wszyscy pragniemy żyć w pokoju i aktywnie działać na rzecz jego utrwalania. Dlatego też konieczne wydaje się podjęcie przez Sejm tych wszystkich inicjatyw odprężeniowych i rozbrojeniowych, z którymi występują na arenie międzynarodowej Polska, Związek Radziecki i inne pokój miłujące państwa, a zwłaszcza propozycji przywódcy naszego narodu towarzysza Edwarda Gierka w sprawie warszawskiej konferencji rozbrojeniowej. Spotka się to z pewnością z aktywnym poparciem całego społeczeństwa polskiego.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.8" who="#JerzyZiętek">Szanowni Zgromadzeni! Przyjmijcie od najstarszego posła życzenia pomyślnej działalności poselskiej dla dalszego pomyślnego rozwoju budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, dla dobra narodu polskiego, dla pokoju między narodami.</u>
24 24 <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
25   - <u xml:id="u-2.10" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Otwieram pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji.</u>
  25 + <u xml:id="u-2.10" who="#JerzyZiętek">Otwieram pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji.</u>
26 26 <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Marszałek-Senior trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
27   - <u xml:id="u-2.12" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
28   - <u xml:id="u-2.13" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
29   - <u xml:id="u-2.14" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">W myśl art. 1 ust. 3. regulaminu Sejmu, ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, po czym wszyscy siadają, a każdy poseł wywołany kolejno, powstając z miejsca, powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
30   - <u xml:id="u-2.15" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jednego z najmłodszych wiekiem posła — obywatela Czesława Artyszuka.</u>
31   - <u xml:id="u-2.16" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Proszę Obywatela Posła Czesława Artyszuka o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
  27 + <u xml:id="u-2.12" who="#JerzyZiętek">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
  28 + <u xml:id="u-2.13" who="#JerzyZiętek">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  29 + <u xml:id="u-2.14" who="#JerzyZiętek">W myśl art. 1 ust. 3. regulaminu Sejmu, ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, po czym wszyscy siadają, a każdy poseł wywołany kolejno, powstając z miejsca, powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
  30 + <u xml:id="u-2.15" who="#JerzyZiętek">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jednego z najmłodszych wiekiem posła — obywatela Czesława Artyszuka.</u>
  31 + <u xml:id="u-2.16" who="#JerzyZiętek">Proszę Obywatela Posła Czesława Artyszuka o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
32 32 <u xml:id="u-2.17" who="#komentarz">(Powołany poseł zajmuje miejsce przy stole prezydialnym)</u>
33   - <u xml:id="u-2.18" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  33 + <u xml:id="u-2.18" who="#JerzyZiętek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
34 34 <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
35 35 <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
36 36 </div>
37 37 <div xml:id="div-3">
38   - <u xml:id="u-3.0" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Proszę Posła Czesława Artyszuka o kolejne odczytanie nazwisk obywateli posłów.</u>
  38 + <u xml:id="u-3.0" who="#JerzyZiętek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Proszę Posła Czesława Artyszuka o kolejne odczytanie nazwisk obywateli posłów.</u>
39 39 <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Następujący posłowie, w kolejności odczytywanych przez posła Czesława Artyszuka nazwisk, odpowiadają „ślubuję”:)</u>
40   - <u xml:id="u-3.2" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Adamiak Stanisław,</u>
41   - <u xml:id="u-3.3" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Adamska Wanda,</u>
42   - <u xml:id="u-3.4" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Adamski Izydor,</u>
43   - <u xml:id="u-3.5" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Antczak Bronisław,</u>
44   - <u xml:id="u-3.6" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Antonowicz Leonarda,</u>
45   - <u xml:id="u-3.7" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Artyszuk Czesław,</u>
46   - <u xml:id="u-3.8" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Auderska Halina,</u>
47   - <u xml:id="u-3.9" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Auleytner Wacław,</u>
48   - <u xml:id="u-3.10" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Babiuch Edward,</u>
49   - <u xml:id="u-3.11" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bajda Edward,</u>
50   - <u xml:id="u-3.12" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bala Szymon,</u>
51   - <u xml:id="u-3.13" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Balcer Łukasz,</u>
52   - <u xml:id="u-3.14" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Banasik Janina,</u>
53   - <u xml:id="u-3.15" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bańkowski Józef,</u>
54   - <u xml:id="u-3.16" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Baranik Stanisław,</u>
55   - <u xml:id="u-3.17" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Barecki Józef,</u>
56   - <u xml:id="u-3.18" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Baska Wiesław,</u>
57   - <u xml:id="u-3.19" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Becelewska Jadwiga,</u>
58   - <u xml:id="u-3.20" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bernat Anna,</u>
59   - <u xml:id="u-3.21" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Berutowicz Włodzimierz,</u>
60   - <u xml:id="u-3.22" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bialic Eugeniusz,</u>
61   - <u xml:id="u-3.23" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Białecki Zbigniew (okr. wyb. nr 61 w Suwałkach),</u>
62   - <u xml:id="u-3.24" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Białecki Zbigniew (okr. wyb. nr 66 w Toruniu),</u>
63   - <u xml:id="u-3.25" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Biernat Jadwiga,</u>
64   - <u xml:id="u-3.26" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Biskupski Stefan,</u>
65   - <u xml:id="u-3.27" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Blaszyński Hieronim,</u>
66   - <u xml:id="u-3.28" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bohr Ryszard,</u>
67   - <u xml:id="u-3.29" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bołoczko Stefan,</u>
68   - <u xml:id="u-3.30" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bończak Andrzej,</u>
69   - <u xml:id="u-3.31" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Borkowski Andrzej,</u>
70   - <u xml:id="u-3.32" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Borucka Gertruda,</u>
71   - <u xml:id="u-3.33" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bruzda Stefania,</u>
72   - <u xml:id="u-3.34" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Brych Janusz,</u>
73   - <u xml:id="u-3.35" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bryl Alojzy,</u>
74   - <u xml:id="u-3.36" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Buchała Rudolf,</u>
75   - <u xml:id="u-3.37" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Budzanowska Maria,</u>
76   - <u xml:id="u-3.38" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bukowski Jerzy,</u>
77   - <u xml:id="u-3.39" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Bukowski Romuald,</u>
78   - <u xml:id="u-3.40" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Buśko Hanna,</u>
79   - <u xml:id="u-3.41" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Buziński Józef,</u>
80   - <u xml:id="u-3.42" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cabaj Władysław,</u>
81   - <u xml:id="u-3.43" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cebula Józef,</u>
82   - <u xml:id="u-3.44" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cegielski Longin,</u>
83   - <u xml:id="u-3.45" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Chałabis Marianna,</u>
84   - <u xml:id="u-3.46" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Chodyła Zbigniew,</u>
85   - <u xml:id="u-3.47" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Choma Stanisław,</u>
86   - <u xml:id="u-3.48" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Chromy Kazimierz,</u>
87   - <u xml:id="u-3.49" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Chudy Zenon,</u>
88   - <u xml:id="u-3.50" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cichocka Jadwiga,</u>
89   - <u xml:id="u-3.51" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ciechan Stanisław,</u>
90   - <u xml:id="u-3.52" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cieplińska Danuta,</u>
91   - <u xml:id="u-3.53" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cieślik Stanisław,</u>
92   - <u xml:id="u-3.54" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ciosek Stanisław,</u>
93   - <u xml:id="u-3.55" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ciszewska Maria,</u>
94   - <u xml:id="u-3.56" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Cupisz Kazimierz,</u>
95   - <u xml:id="u-3.57" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czapiewski Jan,</u>
96   - <u xml:id="u-3.58" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czarnecka Gertruda,</u>
97   - <u xml:id="u-3.59" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czechowska Kazimiera,</u>
98   - <u xml:id="u-3.60" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czerniej Stanisław,</u>
99   - <u xml:id="u-3.61" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czernik Apolonia,</u>
100   - <u xml:id="u-3.62" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czernik Wiesław,</u>
101   - <u xml:id="u-3.63" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czerwik Gustaw,</u>
102   - <u xml:id="u-3.64" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czeszejko-Sochacki Zdzisław,</u>
103   - <u xml:id="u-3.65" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czuliński Eugeniusz,</u>
104   - <u xml:id="u-3.66" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Czyżewski Wacław,</u>
105   - <u xml:id="u-3.67" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dąbal Franciszek,</u>
106   - <u xml:id="u-3.68" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dąbek Paweł,</u>
107   - <u xml:id="u-3.69" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dąbrowa Krystyn,</u>
108   - <u xml:id="u-3.70" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dembiński Czesław,</u>
109   - <u xml:id="u-3.71" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Derejski Mieczysław,</u>
110   - <u xml:id="u-3.72" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dietrich Wanda,</u>
111   - <u xml:id="u-3.73" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Drapich Wit,</u>
112   - <u xml:id="u-3.74" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Drewniowski Zdzisław,</u>
113   - <u xml:id="u-3.75" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Droszcz Bogusław,</u>
114   - <u xml:id="u-3.76" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Drożdż Ludwik,</u>
115   - <u xml:id="u-3.77" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Duda Dorota,</u>
116   - <u xml:id="u-3.78" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Duda Edward,</u>
117   - <u xml:id="u-3.79" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dukielska Krystyna,</u>
118   - <u xml:id="u-3.80" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dulska Maria,</u>
119   - <u xml:id="u-3.81" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dziedzic Stefan,</u>
120   - <u xml:id="u-3.82" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dzięgiel Edward,</u>
121   - <u xml:id="u-3.83" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Dziopak Ryszard,</u>
122   - <u xml:id="u-3.84" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fajęcki Jan Paweł,</u>
123   - <u xml:id="u-3.85" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Faron Stanisław,</u>
124   - <u xml:id="u-3.86" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Faska Marceli,</u>
125   - <u xml:id="u-3.87" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fiszbach Tadeusz,</u>
126   - <u xml:id="u-3.88" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fiuk Stefan,</u>
127   - <u xml:id="u-3.89" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fogielman Zdzisław,</u>
128   - <u xml:id="u-3.90" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fortuna Kazimierz,</u>
129   - <u xml:id="u-3.91" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Frąc Henryka,</u>
130   - <u xml:id="u-3.92" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Frątczak Kazimierz,</u>
131   - <u xml:id="u-3.93" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Fuszara Adam,</u>
132   - <u xml:id="u-3.94" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gabrielski Stanisław,</u>
133   - <u xml:id="u-3.95" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gadomski Witold,</u>
134   - <u xml:id="u-3.96" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gaertig Stanisław,</u>
135   - <u xml:id="u-3.97" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Galus Helena,</u>
136   - <u xml:id="u-3.98" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gałecki Stanisław,</u>
137   - <u xml:id="u-3.99" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gałek Bolesław,</u>
138   - <u xml:id="u-3.100" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gawdulska Barbara,</u>
139   - <u xml:id="u-3.101" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gawroński Bogdan,</u>
140   - <u xml:id="u-3.102" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gertych Zbigniew,</u>
141   - <u xml:id="u-3.103" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gertz Aleksander,</u>
142   - <u xml:id="u-3.104" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gesing Franciszek,</u>
143   - <u xml:id="u-3.105" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gębala Stanisław,</u>
144   - <u xml:id="u-3.106" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gębczyk Władysław,</u>
145   - <u xml:id="u-3.107" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gierek Edward,</u>
146   - <u xml:id="u-3.108" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Giżycka-Koprowska Jadwiga,</u>
147   - <u xml:id="u-3.109" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Głowacki Zbigniew,</u>
148   - <u xml:id="u-3.110" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gmur Leon,</u>
149   - <u xml:id="u-3.111" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gołaczyński Jerzy,</u>
150   - <u xml:id="u-3.112" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Góral Roman,</u>
151   - <u xml:id="u-3.113" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Górniak Józef,</u>
152   - <u xml:id="u-3.114" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gralewicz Jerzy,</u>
153   - <u xml:id="u-3.115" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grobelny Lech,</u>
154   - <u xml:id="u-3.116" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grochmalicki Jerzy,</u>
155   - <u xml:id="u-3.117" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grolewski Franciszek,</u>
156   - <u xml:id="u-3.118" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gruber Karol,</u>
157   - <u xml:id="u-3.119" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grudzień Zdzisław,</u>
158   - <u xml:id="u-3.120" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grygiel Józef,</u>
159   - <u xml:id="u-3.121" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grzebisz-Nowicka Zofia,</u>
160   - <u xml:id="u-3.122" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Grzybczak Jerzy,</u>
161   - <u xml:id="u-3.123" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gucwa Stanisław,</u>
162   - <u xml:id="u-3.124" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Gulij Antoni,</u>
163   - <u xml:id="u-3.125" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Haensel Józef,</u>
164   - <u xml:id="u-3.126" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Hager-Małecka Bożena,</u>
165   - <u xml:id="u-3.127" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Hajduk Ryszard,</u>
166   - <u xml:id="u-3.128" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Haładaj Tadeusz,</u>
167   - <u xml:id="u-3.129" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Harasim Edward,</u>
168   - <u xml:id="u-3.130" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Hebda Mieczysław,</u>
169   - <u xml:id="u-3.131" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Holoubek Gustaw,</u>
170   - <u xml:id="u-3.132" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Hosiawa Krystyna,</u>
171   - <u xml:id="u-3.133" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jabłońska Krystyna,</u>
172   - <u xml:id="u-3.134" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jabłoński Henryk,</u>
173   - <u xml:id="u-3.135" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jabrzyk Władysława,</u>
174   - <u xml:id="u-3.136" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jackiewicz-Kozanecka Lidia,</u>
175   - <u xml:id="u-3.137" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jagielski Mieczysław,</u>
176   - <u xml:id="u-3.138" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jagiełowicz-Gawle Helena,</u>
177   - <u xml:id="u-3.139" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jakubczak Marian,</u>
178   - <u xml:id="u-3.140" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Janczyszyn Ludwik,</u>
179   - <u xml:id="u-3.141" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jandy-Jendrośka Krystyna,</u>
180   - <u xml:id="u-3.142" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Janiak Kazimierz,</u>
181   - <u xml:id="u-3.143" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jankowski Witold,</u>
182   - <u xml:id="u-3.144" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Janowski Jan,</u>
183   - <u xml:id="u-3.145" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jaroszewicz Piotr,</u>
184   - <u xml:id="u-3.146" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jaruzelski Wojciech,</u>
185   - <u xml:id="u-3.147" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jędo Józef,</u>
186   - <u xml:id="u-3.148" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jędrzejewski Zygmunt,</u>
187   - <u xml:id="u-3.149" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jonkisz Władysław,</u>
188   - <u xml:id="u-3.150" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jóźwiak Jerzy,</u>
189   - <u xml:id="u-3.151" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Jusis Zdzisław,</u>
190   - <u xml:id="u-3.152" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Juszkiewicz Władysław,</u>
191   - <u xml:id="u-3.153" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Juśkiewicz Tadeusz,</u>
192   - <u xml:id="u-3.154" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Juzek Rudolf,</u>
193   - <u xml:id="u-3.155" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kaczorowski Jan,</u>
194   - <u xml:id="u-3.156" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kalicka Irena,</u>
195   - <u xml:id="u-3.157" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kalisz Zofia,</u>
196   - <u xml:id="u-3.158" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kałasa Tadeusz,</u>
197   - <u xml:id="u-3.159" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kamieniarz Stanisław,</u>
198   - <u xml:id="u-3.160" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kamiński Jan,</u>
199   - <u xml:id="u-3.161" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kandefer Władysław,</u>
200   - <u xml:id="u-3.162" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kania Stanisław,</u>
201   - <u xml:id="u-3.163" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kapitan Bolesław,</u>
202   - <u xml:id="u-3.164" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Karasek Marian,</u>
203   - <u xml:id="u-3.165" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Karchuć Zygmunt,</u>
204   - <u xml:id="u-3.166" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Karkoszka Alojzy,</u>
205   - <u xml:id="u-3.167" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Karolak Roman,</u>
206   - <u xml:id="u-3.168" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kaźmierczak Jerzy,</u>
207   - <u xml:id="u-3.169" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kempara Eugenia,</u>
208   - <u xml:id="u-3.170" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kętrzyński Wojciech,</u>
209   - <u xml:id="u-3.171" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kiełczyńska Jadwiga,</u>
210   - <u xml:id="u-3.172" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kijowski Józef,</u>
211   - <u xml:id="u-3.173" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Klafkowski Alfons,</u>
212   - <u xml:id="u-3.174" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Klasek Eryk,</u>
213   - <u xml:id="u-3.175" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kledecki Zbigniew,</u>
214   - <u xml:id="u-3.176" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Klęk Kazimierz,</u>
215   - <u xml:id="u-3.177" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Klofik Tadeusz,</u>
216   - <u xml:id="u-3.178" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kołat Józef,</u>
217   - <u xml:id="u-3.179" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koleśnik Irena,</u>
218   - <u xml:id="u-3.180" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kołodziej Emil,</u>
219   - <u xml:id="u-3.181" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kołodziej Henryka,</u>
220   - <u xml:id="u-3.182" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kołodziejczyk Walenty,</u>
221   - <u xml:id="u-3.183" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Komender Zenon,</u>
222   - <u xml:id="u-3.184" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Komorowski Zenon,</u>
223   - <u xml:id="u-3.185" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Konieczny Jan (okr. wyb. nr 24 w Gliwicach),</u>
224   - <u xml:id="u-3.186" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Konieczny Jan (okr. wyb. nr 49 w Piotrkowie Trybunalskim),</u>
225   - <u xml:id="u-3.187" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Konieczny Marian,</u>
226   - <u xml:id="u-3.188" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kopera Stanisław,</u>
227   - <u xml:id="u-3.189" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koperski Bolesław,</u>
228   - <u xml:id="u-3.190" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koperski Ryszard,</u>
229   - <u xml:id="u-3.191" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Korczykowska Maria,</u>
230   - <u xml:id="u-3.192" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Korus Edward,</u>
231   - <u xml:id="u-3.193" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Korzonek Jerzy,</u>
232   - <u xml:id="u-3.194" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Korzycki Antoni,</u>
233   - <u xml:id="u-3.195" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kostecki Henryk,</u>
234   - <u xml:id="u-3.196" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koszarowski Tadeusz,</u>
235   - <u xml:id="u-3.197" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kotarba Leon,</u>
236   - <u xml:id="u-3.198" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kowalczyk Stanisław,</u>
237   - <u xml:id="u-3.199" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kowalska Jadwiga,</u>
238   - <u xml:id="u-3.200" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kowalski Alfred,</u>
239   - <u xml:id="u-3.201" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kozdra Władysław,</u>
240   - <u xml:id="u-3.202" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koziej-Żukowa Barbara,</u>
241   - <u xml:id="u-3.203" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Koźniewska Halina,</u>
242   - <u xml:id="u-3.204" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Krotiuk Józef,</u>
243   - <u xml:id="u-3.205" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kruczek Władysław,</u>
244   - <u xml:id="u-3.206" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kruk Władysław,</u>
245   - <u xml:id="u-3.207" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Krzemień Barbara,</u>
246   - <u xml:id="u-3.208" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Krzemiński Feliks,</u>
247   - <u xml:id="u-3.209" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kubit Jan,</u>
248   - <u xml:id="u-3.210" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kukuryka Stanisław,</u>
249   - <u xml:id="u-3.211" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kulesza Stanisław,</u>
250   - <u xml:id="u-3.212" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kulińska Dobromiła,</u>
251   - <u xml:id="u-3.213" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kupiec Władysław,</u>
252   - <u xml:id="u-3.214" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kuranda Zenona,</u>
253   - <u xml:id="u-3.215" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kurnatowska Helena,</u>
254   - <u xml:id="u-3.216" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kurowski Zdzisław,</u>
255   - <u xml:id="u-3.217" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kurzawińska Jadwiga Maria,</u>
256   - <u xml:id="u-3.218" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kus Bernard,</u>
257   - <u xml:id="u-3.219" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kusz Stefan,</u>
258   - <u xml:id="u-3.220" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kwiatkowska Marianna,</u>
259   - <u xml:id="u-3.221" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kwiatkowski Jerzy,</u>
260   - <u xml:id="u-3.222" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Kwietniewski Czesław,</u>
261   - <u xml:id="u-3.223" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Langner Alojzy,</u>
262   - <u xml:id="u-3.224" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Legomski Zdzisław,</u>
263   - <u xml:id="u-3.225" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lehmann Anna,</u>
264   - <u xml:id="u-3.226" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lembas Jan,</u>
265   - <u xml:id="u-3.227" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lesińska Felicjanna,</u>
266   - <u xml:id="u-3.228" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Leś Jan,</u>
267   - <u xml:id="u-3.229" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lipińska Irena,</u>
268   - <u xml:id="u-3.230" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lipski Witold,</u>
269   - <u xml:id="u-3.231" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Listewnik Edmund,</u>
270   - <u xml:id="u-3.232" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Liszka Marian,</u>
271   - <u xml:id="u-3.233" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lubiejewski Tadeusz,</u>
272   - <u xml:id="u-3.234" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Luciński Zdzisław,</u>
273   - <u xml:id="u-3.235" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łabuś Ryszard,</u>
274   - <u xml:id="u-3.236" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łapiński Zygmunt,</u>
275   - <u xml:id="u-3.237" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łapuć Maria,</u>
276   - <u xml:id="u-3.238" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łęgowska Janina,</u>
277   - <u xml:id="u-3.239" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łodykowski Tadeusz,</u>
278   - <u xml:id="u-3.240" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łokkaj Jadwiga,</u>
279   - <u xml:id="u-3.241" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łopatka Adam,</u>
280   - <u xml:id="u-3.242" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Lubiński Mieczysław,</u>
281   - <u xml:id="u-3.243" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łukaszek Ferdynand,</u>
282   - <u xml:id="u-3.244" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Łysak Bogdan,</u>
283   - <u xml:id="u-3.245" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maciejewska Bożena,</u>
284   - <u xml:id="u-3.246" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maciejewski Stanisław,</u>
285   - <u xml:id="u-3.247" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maciszewski Jarema,</u>
286   - <u xml:id="u-3.248" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maj Tadeusz,</u>
287   - <u xml:id="u-3.249" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Majzel Barbara,</u>
288   - <u xml:id="u-3.250" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Malec Jan,</u>
289   - <u xml:id="u-3.251" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Malicki Zdzisław,</u>
290   - <u xml:id="u-3.252" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Malinowski Roman,</u>
291   - <u xml:id="u-3.253" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Malon Edmund,</u>
292   - <u xml:id="u-3.254" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Małcużyński Karol,</u>
293   - <u xml:id="u-3.255" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Markowicz Michał,</u>
294   - <u xml:id="u-3.256" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Markowski Stefan,</u>
295   - <u xml:id="u-3.257" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Marszałek-Młyńczyk Krystyna,</u>
296   - <u xml:id="u-3.258" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Masny Józef,</u>
297   - <u xml:id="u-3.259" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mastalerczyk Jerzy,</u>
298   - <u xml:id="u-3.260" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maszczyk Danuta,</u>
299   - <u xml:id="u-3.261" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Matyńkowska Józefa,</u>
300   - <u xml:id="u-3.262" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mazur Krystyna,</u>
301   - <u xml:id="u-3.263" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Maźnicki Ludwik,</u>
302   - <u xml:id="u-3.264" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mądry Czesław,</u>
303   - <u xml:id="u-3.265" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mąka Eugeniusz,</u>
304   - <u xml:id="u-3.266" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Melich Alojzy,</u>
305   - <u xml:id="u-3.267" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mełgieś Jan,</u>
306   - <u xml:id="u-3.268" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Męcik Kazimierz,</u>
307   - <u xml:id="u-3.269" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Męclewski Edmund,</u>
308   - <u xml:id="u-3.270" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Michalik Klemens,</u>
309   - <u xml:id="u-3.271" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Michalska Teresa,</u>
310   - <u xml:id="u-3.272" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Michna Waldemar,</u>
311   - <u xml:id="u-3.273" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Minkisiewicz-Latecka Halina,</u>
312   - <u xml:id="u-3.274" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Młyńczak Tadeusz Witold,</u>
313   - <u xml:id="u-3.275" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Moderacka Cecylia,</u>
314   - <u xml:id="u-3.276" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Morawska Jolanta,</u>
315   - <u xml:id="u-3.277" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Morawski Kazimierz,</u>
316   - <u xml:id="u-3.278" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mroczka Zofia,</u>
317   - <u xml:id="u-3.279" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mucha Józef,</u>
318   - <u xml:id="u-3.280" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Mularczyk Alfreda,</u>
319   - <u xml:id="u-3.281" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Najsznerski Ryszard,</u>
320   - <u xml:id="u-3.282" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Nawrocki Jerzy,</u>
321   - <u xml:id="u-3.283" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Nawrot Zenon,</u>
322   - <u xml:id="u-3.284" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Nowak Franciszek,</u>
323   - <u xml:id="u-3.285" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Nowak Karol,</u>
324   - <u xml:id="u-3.286" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Obidoska Władysława,</u>
325   - <u xml:id="u-3.287" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Odrzywolski Franciszek,</u>
326   - <u xml:id="u-3.288" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Olejnik Zofia,</u>
327   - <u xml:id="u-3.289" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Oleśkiewicz Marianna,</u>
328   - <u xml:id="u-3.290" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Oliwa Włodzimierz,</u>
329   - <u xml:id="u-3.291" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Olszewski Tadeusz,</u>
330   - <u xml:id="u-3.292" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Orlof Tadeusz,</u>
331   - <u xml:id="u-3.293" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Orłowska Józefa,</u>
332   - <u xml:id="u-3.294" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Orzechowski Henryk,</u>
333   - <u xml:id="u-3.295" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Orzechowski Kazimierz,</u>
334   - <u xml:id="u-3.296" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Osmańczyk Edmund,</u>
335   - <u xml:id="u-3.297" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Owsianik Bronisław,</u>
336   - <u xml:id="u-3.298" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ozdowski Jerzy,</u>
337   - <u xml:id="u-3.299" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ozga-Michalski Józef,</u>
338   - <u xml:id="u-3.300" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Paca Stanisława,</u>
339   - <u xml:id="u-3.301" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Papiewska Wacława,</u>
340   - <u xml:id="u-3.302" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pasternak Irena,</u>
341   - <u xml:id="u-3.303" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pasternak Walerian,</u>
342   - <u xml:id="u-3.304" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pietraszkiewicz Teresa,</u>
343   - <u xml:id="u-3.305" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pilecki Zdzisław,</u>
344   - <u xml:id="u-3.306" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pińkowski Józef,</u>
345   - <u xml:id="u-3.307" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Piotrowski Henryk,</u>
346   - <u xml:id="u-3.308" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Piszczek Adolf,</u>
347   - <u xml:id="u-3.309" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pizoń Tadeusz,</u>
348   - <u xml:id="u-3.310" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Plezia Kazimiera,</u>
349   - <u xml:id="u-3.311" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pławska Anna,</u>
350   - <u xml:id="u-3.312" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Płażewska Urszula,</u>
351   - <u xml:id="u-3.313" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Połowniak Antoni,</u>
352   - <u xml:id="u-3.314" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Porębski Tadeusz,</u>
353   - <u xml:id="u-3.315" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Porycka Helena,</u>
354   - <u xml:id="u-3.316" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Poznański Stefan,</u>
355   - <u xml:id="u-3.317" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Prokopiak Janusz,</u>
356   - <u xml:id="u-3.318" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Prus Maria,</u>
357   - <u xml:id="u-3.319" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pruszkowski Zbigniew,</u>
358   - <u xml:id="u-3.320" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Przymanowski Janusz,</u>
359   - <u xml:id="u-3.321" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pukorski Zdzisław,</u>
360   - <u xml:id="u-3.322" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Pyka Tadeusz,</u>
361   - <u xml:id="u-3.323" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rafalski Henryk,</u>
362   - <u xml:id="u-3.324" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rakowski Mieczysław,</u>
363   - <u xml:id="u-3.325" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ramian Jacek,</u>
364   - <u xml:id="u-3.326" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rapacewicz Henryk,</u>
365   - <u xml:id="u-3.327" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Reiff Ryszard,</u>
366   - <u xml:id="u-3.328" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rejman Genowefa,</u>
367   - <u xml:id="u-3.329" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rek Pelagia,</u>
368   - <u xml:id="u-3.330" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rewińska Olga,</u>
369   - <u xml:id="u-3.331" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rokoszewski Kazimierz,</u>
370   - <u xml:id="u-3.332" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rostkowski Tadeusz,</u>
371   - <u xml:id="u-3.333" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rostworowski Stanisław,</u>
372   - <u xml:id="u-3.334" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rośkiewicz Bernard,</u>
373   - <u xml:id="u-3.335" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Róg-Świostek Mieczysław,</u>
374   - <u xml:id="u-3.336" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Różański Józef,</u>
375   - <u xml:id="u-3.337" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rudnicki Zbigniew,</u>
376   - <u xml:id="u-3.338" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rurański Roman,</u>
377   - <u xml:id="u-3.339" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rutkowska Elżbieta,</u>
378   - <u xml:id="u-3.340" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rytych Barbara,</u>
379   - <u xml:id="u-3.341" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Rzepiela Mieczysław,</u>
380   - <u xml:id="u-3.342" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Saczuk Witold,</u>
381   - <u xml:id="u-3.343" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sadura Tadeusz,</u>
382   - <u xml:id="u-3.344" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sadurski Franciszek,</u>
383   - <u xml:id="u-3.345" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Samborski Antoni,</u>
384   - <u xml:id="u-3.346" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sarnik Maria,</u>
385   - <u xml:id="u-3.347" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sawajner Józef,</u>
386   - <u xml:id="u-3.348" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sawczuk Włodzimierz,</u>
387   - <u xml:id="u-3.349" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Secomski Kazimierz,</u>
388   - <u xml:id="u-3.350" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Serafin Danuta,</u>
389   - <u xml:id="u-3.351" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Serafin Józef,</u>
390   - <u xml:id="u-3.352" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Serwicki Stanisław,</u>
391   - <u xml:id="u-3.353" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Serwiński Mieczysław,</u>
392   - <u xml:id="u-3.354" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Seta Antoni,</u>
393   - <u xml:id="u-3.355" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sielańczuk Franciszek,</u>
394   - <u xml:id="u-3.356" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sienkiewicz Halina,</u>
395   - <u xml:id="u-3.357" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sikorski Zdzisław,</u>
396   - <u xml:id="u-3.358" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Simonides Dorota,</u>
397   - <u xml:id="u-3.359" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Siwicki Florian,</u>
398   - <u xml:id="u-3.360" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Skalski Mirosław,</u>
399   - <u xml:id="u-3.361" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Skibniewska Halina,</u>
400   - <u xml:id="u-3.362" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Składowski Stanisław,</u>
401   - <u xml:id="u-3.363" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Skórzewski Piotr,</u>
402   - <u xml:id="u-3.364" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Słomiński Jan,</u>
403   - <u xml:id="u-3.365" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Słomski Jan,</u>
404   - <u xml:id="u-3.366" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Słówek Czesław,</u>
405   - <u xml:id="u-3.367" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Słuszczak Józef,</u>
406   - <u xml:id="u-3.368" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Smolicz Agnieszka,</u>
407   - <u xml:id="u-3.369" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Smyczyński Jerzy,</u>
408   - <u xml:id="u-3.370" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Socha Ryszard,</u>
409   - <u xml:id="u-3.371" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sokołowska Krystyna,</u>
410   - <u xml:id="u-3.372" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sokołowski Marian,</u>
411   - <u xml:id="u-3.373" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sroczyńska Irena,</u>
412   - <u xml:id="u-3.374" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stachoń Roman,</u>
413   - <u xml:id="u-3.375" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stachura Mieczysław,</u>
414   - <u xml:id="u-3.376" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stadniczeńko Tadeusz,</u>
415   - <u xml:id="u-3.377" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Staniewska Marianna,</u>
416   - <u xml:id="u-3.378" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stasiak Ludomir,</u>
417   - <u xml:id="u-3.379" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stasiak Tadeusz,</u>
418   - <u xml:id="u-3.380" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stawski Henryk,</u>
419   - <u xml:id="u-3.381" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stefanowicz Janusz,</u>
420   - <u xml:id="u-3.382" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Stefański Piotr,</u>
421   - <u xml:id="u-3.383" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Strużek Bolesław,</u>
422   - <u xml:id="u-3.384" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Strzyżewska Marianna,</u>
423   - <u xml:id="u-3.385" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Styranowski Szczepan,</u>
424   - <u xml:id="u-3.386" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Suchocka Hanna,</u>
425   - <u xml:id="u-3.387" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Sudyka Zdzisława,</u>
426   - <u xml:id="u-3.388" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Surowiec Zygmunt,</u>
427   - <u xml:id="u-3.389" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szafrański Henryk,</u>
428   - <u xml:id="u-3.390" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szczepańska Janina,</u>
429   - <u xml:id="u-3.391" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szczepański Maciej,</u>
430   - <u xml:id="u-3.392" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szewczyk Wilhelm,</u>
431   - <u xml:id="u-3.393" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szpaliński Waldemar,</u>
432   - <u xml:id="u-3.394" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szulc Barbara,</u>
433   - <u xml:id="u-3.395" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szulc Zenon,</u>
434   - <u xml:id="u-3.396" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szydlak Jan,</u>
435   - <u xml:id="u-3.397" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szymanek Jerzy,</u>
436   - <u xml:id="u-3.398" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Szymański Edward,</u>
437   - <u xml:id="u-3.399" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Śliwa Gustaw,</u>
438   - <u xml:id="u-3.400" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Świderski Henryk,</u>
439   - <u xml:id="u-3.401" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Talewski Jakub,</u>
440   - <u xml:id="u-3.402" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Tarnawa Mieczysław,</u>
441   - <u xml:id="u-3.403" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Tekliński Franciszek,</u>
442   - <u xml:id="u-3.404" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Tomal Zdzisław,</u>
443   - <u xml:id="u-3.405" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Tomiak Felicja,</u>
444   - <u xml:id="u-3.406" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Trębaczkiewicz Krzysztof,</u>
445   - <u xml:id="u-3.407" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Trojanowski Stanisław,</u>
446   - <u xml:id="u-3.408" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Tumułka Barbara,</u>
447   - <u xml:id="u-3.409" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Urbanowicz Józef,</u>
448   - <u xml:id="u-3.410" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Utracki Bogusław,</u>
449   - <u xml:id="u-3.411" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Użycki Józef,</u>
450   - <u xml:id="u-3.412" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Waleczek Jan,</u>
451   - <u xml:id="u-3.413" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Walerczyk Bogdan,</u>
452   - <u xml:id="u-3.414" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wall Ignacy,</u>
453   - <u xml:id="u-3.415" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Waszczuk Jerzy,</u>
454   - <u xml:id="u-3.416" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wawrzeń Stanisław,</u>
455   - <u xml:id="u-3.417" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wawrzynowicz Krystyna,</u>
456   - <u xml:id="u-3.418" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Werblan Andrzej,</u>
457   - <u xml:id="u-3.419" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wesołowski Antoni,</u>
458   - <u xml:id="u-3.420" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Węglarzy Karol,</u>
459   - <u xml:id="u-3.421" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Widera Bernard,</u>
460   - <u xml:id="u-3.422" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Więcek Bronisław,</u>
461   - <u xml:id="u-3.423" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wiśniewska Alina,</u>
462   - <u xml:id="u-3.424" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wiśniewski Edward,</u>
463   - <u xml:id="u-3.425" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wiśniewski Henryk,</u>
464   - <u xml:id="u-3.426" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojciechowski Jerzy,</u>
465   - <u xml:id="u-3.427" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojna Ryszard,</u>
466   - <u xml:id="u-3.428" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojnowski Edmund,</u>
467   - <u xml:id="u-3.429" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojtala Józef,</u>
468   - <u xml:id="u-3.430" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojtaszek Emil,</u>
469   - <u xml:id="u-3.431" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wojtecki Jerzy,</u>
470   - <u xml:id="u-3.432" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wołowiec Lidia,</u>
471   - <u xml:id="u-3.433" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Woźniczka Tadeusz,</u>
472   - <u xml:id="u-3.434" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wroński Stanisław,</u>
473   - <u xml:id="u-3.435" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wróblewski Zenon,</u>
474   - <u xml:id="u-3.436" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wrzaszczyk Tadeusz,</u>
475   - <u xml:id="u-3.437" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wrzyszcz Maria Małgorzata,</u>
476   - <u xml:id="u-3.438" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Wydrzyński Zdzisław,</u>
477   - <u xml:id="u-3.439" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zabłocki Janusz,</u>
478   - <u xml:id="u-3.440" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zabłotny Zdzisław,</u>
479   - <u xml:id="u-3.441" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zakrzewski Witold,</u>
480   - <u xml:id="u-3.442" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zasada Jerzy,</u>
481   - <u xml:id="u-3.443" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zawadzki Sylwester,</u>
482   - <u xml:id="u-3.444" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zdonek Kazimierz,</u>
483   - <u xml:id="u-3.445" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zgłobicki Edward,</u>
484   - <u xml:id="u-3.446" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zieliński Zbigniew (ok. wyb. nr 36 w Legnicy),</u>
485   - <u xml:id="u-3.447" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zieliński Zbigniew (okr. wyb. nr 11 w Inowrocławiu),</u>
486   - <u xml:id="u-3.448" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ziętek Jerzy,</u>
487   - <u xml:id="u-3.449" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Ziętek Mieczysław,</u>
488   - <u xml:id="u-3.450" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Zygmanowski Jerzy,</u>
489   - <u xml:id="u-3.451" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Żandarowski Zdzisław,</u>
490   - <u xml:id="u-3.452" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Żelazny Władysław,</u>
491   - <u xml:id="u-3.453" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Żołnierczyk Marian,</u>
492   - <u xml:id="u-3.454" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Żukrowski Wojciech,</u>
493   - <u xml:id="u-3.455" who="#MarszałekSeniorJerzyZiętek">— Żymankowski Józef.</u>
  40 + <u xml:id="u-3.2" who="#JerzyZiętek">— Adamiak Stanisław,</u>
  41 + <u xml:id="u-3.3" who="#JerzyZiętek">— Adamska Wanda,</u>
  42 + <u xml:id="u-3.4" who="#JerzyZiętek">— Adamski Izydor,</u>
  43 + <u xml:id="u-3.5" who="#JerzyZiętek">— Antczak Bronisław,</u>
  44 + <u xml:id="u-3.6" who="#JerzyZiętek">— Antonowicz Leonarda,</u>
  45 + <u xml:id="u-3.7" who="#JerzyZiętek">— Artyszuk Czesław,</u>
  46 + <u xml:id="u-3.8" who="#JerzyZiętek">— Auderska Halina,</u>
  47 + <u xml:id="u-3.9" who="#JerzyZiętek">— Auleytner Wacław,</u>
  48 + <u xml:id="u-3.10" who="#JerzyZiętek">— Babiuch Edward,</u>
  49 + <u xml:id="u-3.11" who="#JerzyZiętek">— Bajda Edward,</u>
  50 + <u xml:id="u-3.12" who="#JerzyZiętek">— Bala Szymon,</u>
  51 + <u xml:id="u-3.13" who="#JerzyZiętek">— Balcer Łukasz,</u>
  52 + <u xml:id="u-3.14" who="#JerzyZiętek">— Banasik Janina,</u>
  53 + <u xml:id="u-3.15" who="#JerzyZiętek">— Bańkowski Józef,</u>
  54 + <u xml:id="u-3.16" who="#JerzyZiętek">— Baranik Stanisław,</u>
  55 + <u xml:id="u-3.17" who="#JerzyZiętek">— Barecki Józef,</u>
  56 + <u xml:id="u-3.18" who="#JerzyZiętek">— Baska Wiesław,</u>
  57 + <u xml:id="u-3.19" who="#JerzyZiętek">— Becelewska Jadwiga,</u>
  58 + <u xml:id="u-3.20" who="#JerzyZiętek">— Bernat Anna,</u>
  59 + <u xml:id="u-3.21" who="#JerzyZiętek">— Berutowicz Włodzimierz,</u>
  60 + <u xml:id="u-3.22" who="#JerzyZiętek">— Bialic Eugeniusz,</u>
  61 + <u xml:id="u-3.23" who="#JerzyZiętek">— Białecki Zbigniew (okr. wyb. nr 61 w Suwałkach),</u>
  62 + <u xml:id="u-3.24" who="#JerzyZiętek">— Białecki Zbigniew (okr. wyb. nr 66 w Toruniu),</u>
  63 + <u xml:id="u-3.25" who="#JerzyZiętek">— Biernat Jadwiga,</u>
  64 + <u xml:id="u-3.26" who="#JerzyZiętek">— Biskupski Stefan,</u>
  65 + <u xml:id="u-3.27" who="#JerzyZiętek">— Blaszyński Hieronim,</u>
  66 + <u xml:id="u-3.28" who="#JerzyZiętek">— Bohr Ryszard,</u>
  67 + <u xml:id="u-3.29" who="#JerzyZiętek">— Bołoczko Stefan,</u>
  68 + <u xml:id="u-3.30" who="#JerzyZiętek">— Bończak Andrzej,</u>
  69 + <u xml:id="u-3.31" who="#JerzyZiętek">— Borkowski Andrzej,</u>
  70 + <u xml:id="u-3.32" who="#JerzyZiętek">— Borucka Gertruda,</u>
  71 + <u xml:id="u-3.33" who="#JerzyZiętek">— Bruzda Stefania,</u>
  72 + <u xml:id="u-3.34" who="#JerzyZiętek">— Brych Janusz,</u>
  73 + <u xml:id="u-3.35" who="#JerzyZiętek">— Bryl Alojzy,</u>
  74 + <u xml:id="u-3.36" who="#JerzyZiętek">— Buchała Rudolf,</u>
  75 + <u xml:id="u-3.37" who="#JerzyZiętek">— Budzanowska Maria,</u>
  76 + <u xml:id="u-3.38" who="#JerzyZiętek">— Bukowski Jerzy,</u>
  77 + <u xml:id="u-3.39" who="#JerzyZiętek">— Bukowski Romuald,</u>
  78 + <u xml:id="u-3.40" who="#JerzyZiętek">— Buśko Hanna,</u>
  79 + <u xml:id="u-3.41" who="#JerzyZiętek">— Buziński Józef,</u>
  80 + <u xml:id="u-3.42" who="#JerzyZiętek">— Cabaj Władysław,</u>
  81 + <u xml:id="u-3.43" who="#JerzyZiętek">— Cebula Józef,</u>
  82 + <u xml:id="u-3.44" who="#JerzyZiętek">— Cegielski Longin,</u>
  83 + <u xml:id="u-3.45" who="#JerzyZiętek">— Chałabis Marianna,</u>
  84 + <u xml:id="u-3.46" who="#JerzyZiętek">— Chodyła Zbigniew,</u>
  85 + <u xml:id="u-3.47" who="#JerzyZiętek">— Choma Stanisław,</u>
  86 + <u xml:id="u-3.48" who="#JerzyZiętek">— Chromy Kazimierz,</u>
  87 + <u xml:id="u-3.49" who="#JerzyZiętek">— Chudy Zenon,</u>
  88 + <u xml:id="u-3.50" who="#JerzyZiętek">— Cichocka Jadwiga,</u>
  89 + <u xml:id="u-3.51" who="#JerzyZiętek">— Ciechan Stanisław,</u>
  90 + <u xml:id="u-3.52" who="#JerzyZiętek">— Cieplińska Danuta,</u>
  91 + <u xml:id="u-3.53" who="#JerzyZiętek">— Cieślik Stanisław,</u>
  92 + <u xml:id="u-3.54" who="#JerzyZiętek">— Ciosek Stanisław,</u>
  93 + <u xml:id="u-3.55" who="#JerzyZiętek">— Ciszewska Maria,</u>
  94 + <u xml:id="u-3.56" who="#JerzyZiętek">— Cupisz Kazimierz,</u>
  95 + <u xml:id="u-3.57" who="#JerzyZiętek">— Czapiewski Jan,</u>
  96 + <u xml:id="u-3.58" who="#JerzyZiętek">— Czarnecka Gertruda,</u>
  97 + <u xml:id="u-3.59" who="#JerzyZiętek">— Czechowska Kazimiera,</u>
  98 + <u xml:id="u-3.60" who="#JerzyZiętek">— Czerniej Stanisław,</u>
  99 + <u xml:id="u-3.61" who="#JerzyZiętek">— Czernik Apolonia,</u>
  100 + <u xml:id="u-3.62" who="#JerzyZiętek">— Czernik Wiesław,</u>
  101 + <u xml:id="u-3.63" who="#JerzyZiętek">— Czerwik Gustaw,</u>
  102 + <u xml:id="u-3.64" who="#JerzyZiętek">— Czeszejko-Sochacki Zdzisław,</u>
  103 + <u xml:id="u-3.65" who="#JerzyZiętek">— Czuliński Eugeniusz,</u>
  104 + <u xml:id="u-3.66" who="#JerzyZiętek">— Czyżewski Wacław,</u>
  105 + <u xml:id="u-3.67" who="#JerzyZiętek">— Dąbal Franciszek,</u>
  106 + <u xml:id="u-3.68" who="#JerzyZiętek">— Dąbek Paweł,</u>
  107 + <u xml:id="u-3.69" who="#JerzyZiętek">— Dąbrowa Krystyn,</u>
  108 + <u xml:id="u-3.70" who="#JerzyZiętek">— Dembiński Czesław,</u>
  109 + <u xml:id="u-3.71" who="#JerzyZiętek">— Derejski Mieczysław,</u>
  110 + <u xml:id="u-3.72" who="#JerzyZiętek">— Dietrich Wanda,</u>
  111 + <u xml:id="u-3.73" who="#JerzyZiętek">— Drapich Wit,</u>
  112 + <u xml:id="u-3.74" who="#JerzyZiętek">— Drewniowski Zdzisław,</u>
  113 + <u xml:id="u-3.75" who="#JerzyZiętek">— Droszcz Bogusław,</u>
  114 + <u xml:id="u-3.76" who="#JerzyZiętek">— Drożdż Ludwik,</u>
  115 + <u xml:id="u-3.77" who="#JerzyZiętek">— Duda Dorota,</u>
  116 + <u xml:id="u-3.78" who="#JerzyZiętek">— Duda Edward,</u>
  117 + <u xml:id="u-3.79" who="#JerzyZiętek">— Dukielska Krystyna,</u>
  118 + <u xml:id="u-3.80" who="#JerzyZiętek">— Dulska Maria,</u>
  119 + <u xml:id="u-3.81" who="#JerzyZiętek">— Dziedzic Stefan,</u>
  120 + <u xml:id="u-3.82" who="#JerzyZiętek">— Dzięgiel Edward,</u>
  121 + <u xml:id="u-3.83" who="#JerzyZiętek">— Dziopak Ryszard,</u>
  122 + <u xml:id="u-3.84" who="#JerzyZiętek">— Fajęcki Jan Paweł,</u>
  123 + <u xml:id="u-3.85" who="#JerzyZiętek">— Faron Stanisław,</u>
  124 + <u xml:id="u-3.86" who="#JerzyZiętek">— Faska Marceli,</u>
  125 + <u xml:id="u-3.87" who="#JerzyZiętek">— Fiszbach Tadeusz,</u>
  126 + <u xml:id="u-3.88" who="#JerzyZiętek">— Fiuk Stefan,</u>
  127 + <u xml:id="u-3.89" who="#JerzyZiętek">— Fogielman Zdzisław,</u>
  128 + <u xml:id="u-3.90" who="#JerzyZiętek">— Fortuna Kazimierz,</u>
  129 + <u xml:id="u-3.91" who="#JerzyZiętek">— Frąc Henryka,</u>
  130 + <u xml:id="u-3.92" who="#JerzyZiętek">— Frątczak Kazimierz,</u>
  131 + <u xml:id="u-3.93" who="#JerzyZiętek">— Fuszara Adam,</u>
  132 + <u xml:id="u-3.94" who="#JerzyZiętek">— Gabrielski Stanisław,</u>
  133 + <u xml:id="u-3.95" who="#JerzyZiętek">— Gadomski Witold,</u>
  134 + <u xml:id="u-3.96" who="#JerzyZiętek">— Gaertig Stanisław,</u>
  135 + <u xml:id="u-3.97" who="#JerzyZiętek">— Galus Helena,</u>
  136 + <u xml:id="u-3.98" who="#JerzyZiętek">— Gałecki Stanisław,</u>
  137 + <u xml:id="u-3.99" who="#JerzyZiętek">— Gałek Bolesław,</u>
  138 + <u xml:id="u-3.100" who="#JerzyZiętek">— Gawdulska Barbara,</u>
  139 + <u xml:id="u-3.101" who="#JerzyZiętek">— Gawroński Bogdan,</u>
  140 + <u xml:id="u-3.102" who="#JerzyZiętek">— Gertych Zbigniew,</u>
  141 + <u xml:id="u-3.103" who="#JerzyZiętek">— Gertz Aleksander,</u>
  142 + <u xml:id="u-3.104" who="#JerzyZiętek">— Gesing Franciszek,</u>
  143 + <u xml:id="u-3.105" who="#JerzyZiętek">— Gębala Stanisław,</u>
  144 + <u xml:id="u-3.106" who="#JerzyZiętek">— Gębczyk Władysław,</u>
  145 + <u xml:id="u-3.107" who="#JerzyZiętek">— Gierek Edward,</u>
  146 + <u xml:id="u-3.108" who="#JerzyZiętek">— Giżycka-Koprowska Jadwiga,</u>
  147 + <u xml:id="u-3.109" who="#JerzyZiętek">— Głowacki Zbigniew,</u>
  148 + <u xml:id="u-3.110" who="#JerzyZiętek">— Gmur Leon,</u>
  149 + <u xml:id="u-3.111" who="#JerzyZiętek">— Gołaczyński Jerzy,</u>
  150 + <u xml:id="u-3.112" who="#JerzyZiętek">— Góral Roman,</u>
  151 + <u xml:id="u-3.113" who="#JerzyZiętek">— Górniak Józef,</u>
  152 + <u xml:id="u-3.114" who="#JerzyZiętek">— Gralewicz Jerzy,</u>
  153 + <u xml:id="u-3.115" who="#JerzyZiętek">— Grobelny Lech,</u>
  154 + <u xml:id="u-3.116" who="#JerzyZiętek">— Grochmalicki Jerzy,</u>
  155 + <u xml:id="u-3.117" who="#JerzyZiętek">— Grolewski Franciszek,</u>
  156 + <u xml:id="u-3.118" who="#JerzyZiętek">— Gruber Karol,</u>
  157 + <u xml:id="u-3.119" who="#JerzyZiętek">— Grudzień Zdzisław,</u>
  158 + <u xml:id="u-3.120" who="#JerzyZiętek">— Grygiel Józef,</u>
  159 + <u xml:id="u-3.121" who="#JerzyZiętek">— Grzebisz-Nowicka Zofia,</u>
  160 + <u xml:id="u-3.122" who="#JerzyZiętek">— Grzybczak Jerzy,</u>
  161 + <u xml:id="u-3.123" who="#JerzyZiętek">— Gucwa Stanisław,</u>
  162 + <u xml:id="u-3.124" who="#JerzyZiętek">— Gulij Antoni,</u>
  163 + <u xml:id="u-3.125" who="#JerzyZiętek">— Haensel Józef,</u>
  164 + <u xml:id="u-3.126" who="#JerzyZiętek">— Hager-Małecka Bożena,</u>
  165 + <u xml:id="u-3.127" who="#JerzyZiętek">— Hajduk Ryszard,</u>
  166 + <u xml:id="u-3.128" who="#JerzyZiętek">— Haładaj Tadeusz,</u>
  167 + <u xml:id="u-3.129" who="#JerzyZiętek">— Harasim Edward,</u>
  168 + <u xml:id="u-3.130" who="#JerzyZiętek">— Hebda Mieczysław,</u>
  169 + <u xml:id="u-3.131" who="#JerzyZiętek">— Holoubek Gustaw,</u>
  170 + <u xml:id="u-3.132" who="#JerzyZiętek">— Hosiawa Krystyna,</u>
  171 + <u xml:id="u-3.133" who="#JerzyZiętek">— Jabłońska Krystyna,</u>
  172 + <u xml:id="u-3.134" who="#JerzyZiętek">— Jabłoński Henryk,</u>
  173 + <u xml:id="u-3.135" who="#JerzyZiętek">— Jabrzyk Władysława,</u>
  174 + <u xml:id="u-3.136" who="#JerzyZiętek">— Jackiewicz-Kozanecka Lidia,</u>
  175 + <u xml:id="u-3.137" who="#JerzyZiętek">— Jagielski Mieczysław,</u>
  176 + <u xml:id="u-3.138" who="#JerzyZiętek">— Jagiełowicz-Gawle Helena,</u>
  177 + <u xml:id="u-3.139" who="#JerzyZiętek">— Jakubczak Marian,</u>
  178 + <u xml:id="u-3.140" who="#JerzyZiętek">— Janczyszyn Ludwik,</u>
  179 + <u xml:id="u-3.141" who="#JerzyZiętek">— Jandy-Jendrośka Krystyna,</u>
  180 + <u xml:id="u-3.142" who="#JerzyZiętek">— Janiak Kazimierz,</u>
  181 + <u xml:id="u-3.143" who="#JerzyZiętek">— Jankowski Witold,</u>
  182 + <u xml:id="u-3.144" who="#JerzyZiętek">— Janowski Jan,</u>
  183 + <u xml:id="u-3.145" who="#JerzyZiętek">— Jaroszewicz Piotr,</u>
  184 + <u xml:id="u-3.146" who="#JerzyZiętek">— Jaruzelski Wojciech,</u>
  185 + <u xml:id="u-3.147" who="#JerzyZiętek">— Jędo Józef,</u>
  186 + <u xml:id="u-3.148" who="#JerzyZiętek">— Jędrzejewski Zygmunt,</u>
  187 + <u xml:id="u-3.149" who="#JerzyZiętek">— Jonkisz Władysław,</u>
  188 + <u xml:id="u-3.150" who="#JerzyZiętek">— Jóźwiak Jerzy,</u>
  189 + <u xml:id="u-3.151" who="#JerzyZiętek">— Jusis Zdzisław,</u>
  190 + <u xml:id="u-3.152" who="#JerzyZiętek">— Juszkiewicz Władysław,</u>
  191 + <u xml:id="u-3.153" who="#JerzyZiętek">— Juśkiewicz Tadeusz,</u>
  192 + <u xml:id="u-3.154" who="#JerzyZiętek">— Juzek Rudolf,</u>
  193 + <u xml:id="u-3.155" who="#JerzyZiętek">— Kaczorowski Jan,</u>
  194 + <u xml:id="u-3.156" who="#JerzyZiętek">— Kalicka Irena,</u>
  195 + <u xml:id="u-3.157" who="#JerzyZiętek">— Kalisz Zofia,</u>
  196 + <u xml:id="u-3.158" who="#JerzyZiętek">— Kałasa Tadeusz,</u>
  197 + <u xml:id="u-3.159" who="#JerzyZiętek">— Kamieniarz Stanisław,</u>
  198 + <u xml:id="u-3.160" who="#JerzyZiętek">— Kamiński Jan,</u>
  199 + <u xml:id="u-3.161" who="#JerzyZiętek">— Kandefer Władysław,</u>
  200 + <u xml:id="u-3.162" who="#JerzyZiętek">— Kania Stanisław,</u>
  201 + <u xml:id="u-3.163" who="#JerzyZiętek">— Kapitan Bolesław,</u>
  202 + <u xml:id="u-3.164" who="#JerzyZiętek">— Karasek Marian,</u>
  203 + <u xml:id="u-3.165" who="#JerzyZiętek">— Karchuć Zygmunt,</u>
  204 + <u xml:id="u-3.166" who="#JerzyZiętek">— Karkoszka Alojzy,</u>
  205 + <u xml:id="u-3.167" who="#JerzyZiętek">— Karolak Roman,</u>
  206 + <u xml:id="u-3.168" who="#JerzyZiętek">— Kaźmierczak Jerzy,</u>
  207 + <u xml:id="u-3.169" who="#JerzyZiętek">— Kempara Eugenia,</u>
  208 + <u xml:id="u-3.170" who="#JerzyZiętek">— Kętrzyński Wojciech,</u>
  209 + <u xml:id="u-3.171" who="#JerzyZiętek">— Kiełczyńska Jadwiga,</u>
  210 + <u xml:id="u-3.172" who="#JerzyZiętek">— Kijowski Józef,</u>
  211 + <u xml:id="u-3.173" who="#JerzyZiętek">— Klafkowski Alfons,</u>
  212 + <u xml:id="u-3.174" who="#JerzyZiętek">— Klasek Eryk,</u>
  213 + <u xml:id="u-3.175" who="#JerzyZiętek">— Kledecki Zbigniew,</u>
  214 + <u xml:id="u-3.176" who="#JerzyZiętek">— Klęk Kazimierz,</u>
  215 + <u xml:id="u-3.177" who="#JerzyZiętek">— Klofik Tadeusz,</u>
  216 + <u xml:id="u-3.178" who="#JerzyZiętek">— Kołat Józef,</u>
  217 + <u xml:id="u-3.179" who="#JerzyZiętek">— Koleśnik Irena,</u>
  218 + <u xml:id="u-3.180" who="#JerzyZiętek">— Kołodziej Emil,</u>
  219 + <u xml:id="u-3.181" who="#JerzyZiętek">— Kołodziej Henryka,</u>
  220 + <u xml:id="u-3.182" who="#JerzyZiętek">— Kołodziejczyk Walenty,</u>
  221 + <u xml:id="u-3.183" who="#JerzyZiętek">— Komender Zenon,</u>
  222 + <u xml:id="u-3.184" who="#JerzyZiętek">— Komorowski Zenon,</u>
  223 + <u xml:id="u-3.185" who="#JerzyZiętek">— Konieczny Jan (okr. wyb. nr 24 w Gliwicach),</u>
  224 + <u xml:id="u-3.186" who="#JerzyZiętek">— Konieczny Jan (okr. wyb. nr 49 w Piotrkowie Trybunalskim),</u>
  225 + <u xml:id="u-3.187" who="#JerzyZiętek">— Konieczny Marian,</u>
  226 + <u xml:id="u-3.188" who="#JerzyZiętek">— Kopera Stanisław,</u>
  227 + <u xml:id="u-3.189" who="#JerzyZiętek">— Koperski Bolesław,</u>
  228 + <u xml:id="u-3.190" who="#JerzyZiętek">— Koperski Ryszard,</u>
  229 + <u xml:id="u-3.191" who="#JerzyZiętek">— Korczykowska Maria,</u>
  230 + <u xml:id="u-3.192" who="#JerzyZiętek">— Korus Edward,</u>
  231 + <u xml:id="u-3.193" who="#JerzyZiętek">— Korzonek Jerzy,</u>
  232 + <u xml:id="u-3.194" who="#JerzyZiętek">— Korzycki Antoni,</u>
  233 + <u xml:id="u-3.195" who="#JerzyZiętek">— Kostecki Henryk,</u>
  234 + <u xml:id="u-3.196" who="#JerzyZiętek">— Koszarowski Tadeusz,</u>
  235 + <u xml:id="u-3.197" who="#JerzyZiętek">— Kotarba Leon,</u>
  236 + <u xml:id="u-3.198" who="#JerzyZiętek">— Kowalczyk Stanisław,</u>
  237 + <u xml:id="u-3.199" who="#JerzyZiętek">— Kowalska Jadwiga,</u>
  238 + <u xml:id="u-3.200" who="#JerzyZiętek">— Kowalski Alfred,</u>
  239 + <u xml:id="u-3.201" who="#JerzyZiętek">— Kozdra Władysław,</u>
  240 + <u xml:id="u-3.202" who="#JerzyZiętek">— Koziej-Żukowa Barbara,</u>
  241 + <u xml:id="u-3.203" who="#JerzyZiętek">— Koźniewska Halina,</u>
  242 + <u xml:id="u-3.204" who="#JerzyZiętek">— Krotiuk Józef,</u>
  243 + <u xml:id="u-3.205" who="#JerzyZiętek">— Kruczek Władysław,</u>
  244 + <u xml:id="u-3.206" who="#JerzyZiętek">— Kruk Władysław,</u>
  245 + <u xml:id="u-3.207" who="#JerzyZiętek">— Krzemień Barbara,</u>
  246 + <u xml:id="u-3.208" who="#JerzyZiętek">— Krzemiński Feliks,</u>
  247 + <u xml:id="u-3.209" who="#JerzyZiętek">— Kubit Jan,</u>
  248 + <u xml:id="u-3.210" who="#JerzyZiętek">— Kukuryka Stanisław,</u>
  249 + <u xml:id="u-3.211" who="#JerzyZiętek">— Kulesza Stanisław,</u>
  250 + <u xml:id="u-3.212" who="#JerzyZiętek">— Kulińska Dobromiła,</u>
  251 + <u xml:id="u-3.213" who="#JerzyZiętek">— Kupiec Władysław,</u>
  252 + <u xml:id="u-3.214" who="#JerzyZiętek">— Kuranda Zenona,</u>
  253 + <u xml:id="u-3.215" who="#JerzyZiętek">— Kurnatowska Helena,</u>
  254 + <u xml:id="u-3.216" who="#JerzyZiętek">— Kurowski Zdzisław,</u>
  255 + <u xml:id="u-3.217" who="#JerzyZiętek">— Kurzawińska Jadwiga Maria,</u>
  256 + <u xml:id="u-3.218" who="#JerzyZiętek">— Kus Bernard,</u>
  257 + <u xml:id="u-3.219" who="#JerzyZiętek">— Kusz Stefan,</u>
  258 + <u xml:id="u-3.220" who="#JerzyZiętek">— Kwiatkowska Marianna,</u>
  259 + <u xml:id="u-3.221" who="#JerzyZiętek">— Kwiatkowski Jerzy,</u>
  260 + <u xml:id="u-3.222" who="#JerzyZiętek">— Kwietniewski Czesław,</u>
  261 + <u xml:id="u-3.223" who="#JerzyZiętek">— Langner Alojzy,</u>
  262 + <u xml:id="u-3.224" who="#JerzyZiętek">— Legomski Zdzisław,</u>
  263 + <u xml:id="u-3.225" who="#JerzyZiętek">— Lehmann Anna,</u>
  264 + <u xml:id="u-3.226" who="#JerzyZiętek">— Lembas Jan,</u>
  265 + <u xml:id="u-3.227" who="#JerzyZiętek">— Lesińska Felicjanna,</u>
  266 + <u xml:id="u-3.228" who="#JerzyZiętek">— Leś Jan,</u>
  267 + <u xml:id="u-3.229" who="#JerzyZiętek">— Lipińska Irena,</u>
  268 + <u xml:id="u-3.230" who="#JerzyZiętek">— Lipski Witold,</u>
  269 + <u xml:id="u-3.231" who="#JerzyZiętek">— Listewnik Edmund,</u>
  270 + <u xml:id="u-3.232" who="#JerzyZiętek">— Liszka Marian,</u>
  271 + <u xml:id="u-3.233" who="#JerzyZiętek">— Lubiejewski Tadeusz,</u>
  272 + <u xml:id="u-3.234" who="#JerzyZiętek">— Luciński Zdzisław,</u>
  273 + <u xml:id="u-3.235" who="#JerzyZiętek">— Łabuś Ryszard,</u>
  274 + <u xml:id="u-3.236" who="#JerzyZiętek">— Łapiński Zygmunt,</u>
  275 + <u xml:id="u-3.237" who="#JerzyZiętek">— Łapuć Maria,</u>
  276 + <u xml:id="u-3.238" who="#JerzyZiętek">— Łęgowska Janina,</u>
  277 + <u xml:id="u-3.239" who="#JerzyZiętek">— Łodykowski Tadeusz,</u>
  278 + <u xml:id="u-3.240" who="#JerzyZiętek">— Łokkaj Jadwiga,</u>
  279 + <u xml:id="u-3.241" who="#JerzyZiętek">— Łopatka Adam,</u>
  280 + <u xml:id="u-3.242" who="#JerzyZiętek">— Lubiński Mieczysław,</u>
  281 + <u xml:id="u-3.243" who="#JerzyZiętek">— Łukaszek Ferdynand,</u>
  282 + <u xml:id="u-3.244" who="#JerzyZiętek">— Łysak Bogdan,</u>
  283 + <u xml:id="u-3.245" who="#JerzyZiętek">— Maciejewska Bożena,</u>
  284 + <u xml:id="u-3.246" who="#JerzyZiętek">— Maciejewski Stanisław,</u>
  285 + <u xml:id="u-3.247" who="#JerzyZiętek">— Maciszewski Jarema,</u>
  286 + <u xml:id="u-3.248" who="#JerzyZiętek">— Maj Tadeusz,</u>
  287 + <u xml:id="u-3.249" who="#JerzyZiętek">— Majzel Barbara,</u>
  288 + <u xml:id="u-3.250" who="#JerzyZiętek">— Malec Jan,</u>
  289 + <u xml:id="u-3.251" who="#JerzyZiętek">— Malicki Zdzisław,</u>
  290 + <u xml:id="u-3.252" who="#JerzyZiętek">— Malinowski Roman,</u>
  291 + <u xml:id="u-3.253" who="#JerzyZiętek">— Malon Edmund,</u>
  292 + <u xml:id="u-3.254" who="#JerzyZiętek">— Małcużyński Karol,</u>
  293 + <u xml:id="u-3.255" who="#JerzyZiętek">— Markowicz Michał,</u>
  294 + <u xml:id="u-3.256" who="#JerzyZiętek">— Markowski Stefan,</u>
  295 + <u xml:id="u-3.257" who="#JerzyZiętek">— Marszałek-Młyńczyk Krystyna,</u>
  296 + <u xml:id="u-3.258" who="#JerzyZiętek">— Masny Józef,</u>
  297 + <u xml:id="u-3.259" who="#JerzyZiętek">— Mastalerczyk Jerzy,</u>
  298 + <u xml:id="u-3.260" who="#JerzyZiętek">— Maszczyk Danuta,</u>
  299 + <u xml:id="u-3.261" who="#JerzyZiętek">— Matyńkowska Józefa,</u>
  300 + <u xml:id="u-3.262" who="#JerzyZiętek">— Mazur Krystyna,</u>
  301 + <u xml:id="u-3.263" who="#JerzyZiętek">— Maźnicki Ludwik,</u>
  302 + <u xml:id="u-3.264" who="#JerzyZiętek">— Mądry Czesław,</u>
  303 + <u xml:id="u-3.265" who="#JerzyZiętek">— Mąka Eugeniusz,</u>
  304 + <u xml:id="u-3.266" who="#JerzyZiętek">— Melich Alojzy,</u>
  305 + <u xml:id="u-3.267" who="#JerzyZiętek">— Mełgieś Jan,</u>
  306 + <u xml:id="u-3.268" who="#JerzyZiętek">— Męcik Kazimierz,</u>
  307 + <u xml:id="u-3.269" who="#JerzyZiętek">— Męclewski Edmund,</u>
  308 + <u xml:id="u-3.270" who="#JerzyZiętek">— Michalik Klemens,</u>
  309 + <u xml:id="u-3.271" who="#JerzyZiętek">— Michalska Teresa,</u>
  310 + <u xml:id="u-3.272" who="#JerzyZiętek">— Michna Waldemar,</u>
  311 + <u xml:id="u-3.273" who="#JerzyZiętek">— Minkisiewicz-Latecka Halina,</u>
  312 + <u xml:id="u-3.274" who="#JerzyZiętek">— Młyńczak Tadeusz Witold,</u>
  313 + <u xml:id="u-3.275" who="#JerzyZiętek">— Moderacka Cecylia,</u>
  314 + <u xml:id="u-3.276" who="#JerzyZiętek">— Morawska Jolanta,</u>
  315 + <u xml:id="u-3.277" who="#JerzyZiętek">— Morawski Kazimierz,</u>
  316 + <u xml:id="u-3.278" who="#JerzyZiętek">— Mroczka Zofia,</u>
  317 + <u xml:id="u-3.279" who="#JerzyZiętek">— Mucha Józef,</u>
  318 + <u xml:id="u-3.280" who="#JerzyZiętek">— Mularczyk Alfreda,</u>
  319 + <u xml:id="u-3.281" who="#JerzyZiętek">— Najsznerski Ryszard,</u>
  320 + <u xml:id="u-3.282" who="#JerzyZiętek">— Nawrocki Jerzy,</u>
  321 + <u xml:id="u-3.283" who="#JerzyZiętek">— Nawrot Zenon,</u>
  322 + <u xml:id="u-3.284" who="#JerzyZiętek">— Nowak Franciszek,</u>
  323 + <u xml:id="u-3.285" who="#JerzyZiętek">— Nowak Karol,</u>
  324 + <u xml:id="u-3.286" who="#JerzyZiętek">— Obidoska Władysława,</u>
  325 + <u xml:id="u-3.287" who="#JerzyZiętek">— Odrzywolski Franciszek,</u>
  326 + <u xml:id="u-3.288" who="#JerzyZiętek">— Olejnik Zofia,</u>
  327 + <u xml:id="u-3.289" who="#JerzyZiętek">— Oleśkiewicz Marianna,</u>
  328 + <u xml:id="u-3.290" who="#JerzyZiętek">— Oliwa Włodzimierz,</u>
  329 + <u xml:id="u-3.291" who="#JerzyZiętek">— Olszewski Tadeusz,</u>
  330 + <u xml:id="u-3.292" who="#JerzyZiętek">— Orlof Tadeusz,</u>
  331 + <u xml:id="u-3.293" who="#JerzyZiętek">— Orłowska Józefa,</u>
  332 + <u xml:id="u-3.294" who="#JerzyZiętek">— Orzechowski Henryk,</u>
  333 + <u xml:id="u-3.295" who="#JerzyZiętek">— Orzechowski Kazimierz,</u>
  334 + <u xml:id="u-3.296" who="#JerzyZiętek">— Osmańczyk Edmund,</u>
  335 + <u xml:id="u-3.297" who="#JerzyZiętek">— Owsianik Bronisław,</u>
  336 + <u xml:id="u-3.298" who="#JerzyZiętek">— Ozdowski Jerzy,</u>
  337 + <u xml:id="u-3.299" who="#JerzyZiętek">— Ozga-Michalski Józef,</u>
  338 + <u xml:id="u-3.300" who="#JerzyZiętek">— Paca Stanisława,</u>
  339 + <u xml:id="u-3.301" who="#JerzyZiętek">— Papiewska Wacława,</u>
  340 + <u xml:id="u-3.302" who="#JerzyZiętek">— Pasternak Irena,</u>
  341 + <u xml:id="u-3.303" who="#JerzyZiętek">— Pasternak Walerian,</u>
  342 + <u xml:id="u-3.304" who="#JerzyZiętek">— Pietraszkiewicz Teresa,</u>
  343 + <u xml:id="u-3.305" who="#JerzyZiętek">— Pilecki Zdzisław,</u>
  344 + <u xml:id="u-3.306" who="#JerzyZiętek">— Pińkowski Józef,</u>
  345 + <u xml:id="u-3.307" who="#JerzyZiętek">— Piotrowski Henryk,</u>
  346 + <u xml:id="u-3.308" who="#JerzyZiętek">— Piszczek Adolf,</u>
  347 + <u xml:id="u-3.309" who="#JerzyZiętek">— Pizoń Tadeusz,</u>
  348 + <u xml:id="u-3.310" who="#JerzyZiętek">— Plezia Kazimiera,</u>
  349 + <u xml:id="u-3.311" who="#JerzyZiętek">— Pławska Anna,</u>
  350 + <u xml:id="u-3.312" who="#JerzyZiętek">— Płażewska Urszula,</u>
  351 + <u xml:id="u-3.313" who="#JerzyZiętek">— Połowniak Antoni,</u>
  352 + <u xml:id="u-3.314" who="#JerzyZiętek">— Porębski Tadeusz,</u>
  353 + <u xml:id="u-3.315" who="#JerzyZiętek">— Porycka Helena,</u>
  354 + <u xml:id="u-3.316" who="#JerzyZiętek">— Poznański Stefan,</u>
  355 + <u xml:id="u-3.317" who="#JerzyZiętek">— Prokopiak Janusz,</u>
  356 + <u xml:id="u-3.318" who="#JerzyZiętek">— Prus Maria,</u>
  357 + <u xml:id="u-3.319" who="#JerzyZiętek">— Pruszkowski Zbigniew,</u>
  358 + <u xml:id="u-3.320" who="#JerzyZiętek">— Przymanowski Janusz,</u>
  359 + <u xml:id="u-3.321" who="#JerzyZiętek">— Pukorski Zdzisław,</u>
  360 + <u xml:id="u-3.322" who="#JerzyZiętek">— Pyka Tadeusz,</u>
  361 + <u xml:id="u-3.323" who="#JerzyZiętek">— Rafalski Henryk,</u>
  362 + <u xml:id="u-3.324" who="#JerzyZiętek">— Rakowski Mieczysław,</u>
  363 + <u xml:id="u-3.325" who="#JerzyZiętek">— Ramian Jacek,</u>
  364 + <u xml:id="u-3.326" who="#JerzyZiętek">— Rapacewicz Henryk,</u>
  365 + <u xml:id="u-3.327" who="#JerzyZiętek">— Reiff Ryszard,</u>
  366 + <u xml:id="u-3.328" who="#JerzyZiętek">— Rejman Genowefa,</u>
  367 + <u xml:id="u-3.329" who="#JerzyZiętek">— Rek Pelagia,</u>
  368 + <u xml:id="u-3.330" who="#JerzyZiętek">— Rewińska Olga,</u>
  369 + <u xml:id="u-3.331" who="#JerzyZiętek">— Rokoszewski Kazimierz,</u>
  370 + <u xml:id="u-3.332" who="#JerzyZiętek">— Rostkowski Tadeusz,</u>
  371 + <u xml:id="u-3.333" who="#JerzyZiętek">— Rostworowski Stanisław,</u>
  372 + <u xml:id="u-3.334" who="#JerzyZiętek">— Rośkiewicz Bernard,</u>
  373 + <u xml:id="u-3.335" who="#JerzyZiętek">— Róg-Świostek Mieczysław,</u>
  374 + <u xml:id="u-3.336" who="#JerzyZiętek">— Różański Józef,</u>
  375 + <u xml:id="u-3.337" who="#JerzyZiętek">— Rudnicki Zbigniew,</u>
  376 + <u xml:id="u-3.338" who="#JerzyZiętek">— Rurański Roman,</u>
  377 + <u xml:id="u-3.339" who="#JerzyZiętek">— Rutkowska Elżbieta,</u>
  378 + <u xml:id="u-3.340" who="#JerzyZiętek">— Rytych Barbara,</u>
  379 + <u xml:id="u-3.341" who="#JerzyZiętek">— Rzepiela Mieczysław,</u>
  380 + <u xml:id="u-3.342" who="#JerzyZiętek">— Saczuk Witold,</u>
  381 + <u xml:id="u-3.343" who="#JerzyZiętek">— Sadura Tadeusz,</u>
  382 + <u xml:id="u-3.344" who="#JerzyZiętek">— Sadurski Franciszek,</u>
  383 + <u xml:id="u-3.345" who="#JerzyZiętek">— Samborski Antoni,</u>
  384 + <u xml:id="u-3.346" who="#JerzyZiętek">— Sarnik Maria,</u>
  385 + <u xml:id="u-3.347" who="#JerzyZiętek">— Sawajner Józef,</u>
  386 + <u xml:id="u-3.348" who="#JerzyZiętek">— Sawczuk Włodzimierz,</u>
  387 + <u xml:id="u-3.349" who="#JerzyZiętek">— Secomski Kazimierz,</u>
  388 + <u xml:id="u-3.350" who="#JerzyZiętek">— Serafin Danuta,</u>
  389 + <u xml:id="u-3.351" who="#JerzyZiętek">— Serafin Józef,</u>
  390 + <u xml:id="u-3.352" who="#JerzyZiętek">— Serwicki Stanisław,</u>
  391 + <u xml:id="u-3.353" who="#JerzyZiętek">— Serwiński Mieczysław,</u>
  392 + <u xml:id="u-3.354" who="#JerzyZiętek">— Seta Antoni,</u>
  393 + <u xml:id="u-3.355" who="#JerzyZiętek">— Sielańczuk Franciszek,</u>
  394 + <u xml:id="u-3.356" who="#JerzyZiętek">— Sienkiewicz Halina,</u>
  395 + <u xml:id="u-3.357" who="#JerzyZiętek">— Sikorski Zdzisław,</u>
  396 + <u xml:id="u-3.358" who="#JerzyZiętek">— Simonides Dorota,</u>
  397 + <u xml:id="u-3.359" who="#JerzyZiętek">— Siwicki Florian,</u>
  398 + <u xml:id="u-3.360" who="#JerzyZiętek">— Skalski Mirosław,</u>
  399 + <u xml:id="u-3.361" who="#JerzyZiętek">— Skibniewska Halina,</u>
  400 + <u xml:id="u-3.362" who="#JerzyZiętek">— Składowski Stanisław,</u>
  401 + <u xml:id="u-3.363" who="#JerzyZiętek">— Skórzewski Piotr,</u>
  402 + <u xml:id="u-3.364" who="#JerzyZiętek">— Słomiński Jan,</u>
  403 + <u xml:id="u-3.365" who="#JerzyZiętek">— Słomski Jan,</u>
  404 + <u xml:id="u-3.366" who="#JerzyZiętek">— Słówek Czesław,</u>
  405 + <u xml:id="u-3.367" who="#JerzyZiętek">— Słuszczak Józef,</u>
  406 + <u xml:id="u-3.368" who="#JerzyZiętek">— Smolicz Agnieszka,</u>
  407 + <u xml:id="u-3.369" who="#JerzyZiętek">— Smyczyński Jerzy,</u>
  408 + <u xml:id="u-3.370" who="#JerzyZiętek">— Socha Ryszard,</u>
  409 + <u xml:id="u-3.371" who="#JerzyZiętek">— Sokołowska Krystyna,</u>
  410 + <u xml:id="u-3.372" who="#JerzyZiętek">— Sokołowski Marian,</u>
  411 + <u xml:id="u-3.373" who="#JerzyZiętek">— Sroczyńska Irena,</u>
  412 + <u xml:id="u-3.374" who="#JerzyZiętek">— Stachoń Roman,</u>
  413 + <u xml:id="u-3.375" who="#JerzyZiętek">— Stachura Mieczysław,</u>
  414 + <u xml:id="u-3.376" who="#JerzyZiętek">— Stadniczeńko Tadeusz,</u>
  415 + <u xml:id="u-3.377" who="#JerzyZiętek">— Staniewska Marianna,</u>
  416 + <u xml:id="u-3.378" who="#JerzyZiętek">— Stasiak Ludomir,</u>
  417 + <u xml:id="u-3.379" who="#JerzyZiętek">— Stasiak Tadeusz,</u>
  418 + <u xml:id="u-3.380" who="#JerzyZiętek">— Stawski Henryk,</u>
  419 + <u xml:id="u-3.381" who="#JerzyZiętek">— Stefanowicz Janusz,</u>
  420 + <u xml:id="u-3.382" who="#JerzyZiętek">— Stefański Piotr,</u>
  421 + <u xml:id="u-3.383" who="#JerzyZiętek">— Strużek Bolesław,</u>
  422 + <u xml:id="u-3.384" who="#JerzyZiętek">— Strzyżewska Marianna,</u>
  423 + <u xml:id="u-3.385" who="#JerzyZiętek">— Styranowski Szczepan,</u>
  424 + <u xml:id="u-3.386" who="#JerzyZiętek">— Suchocka Hanna,</u>
  425 + <u xml:id="u-3.387" who="#JerzyZiętek">— Sudyka Zdzisława,</u>
  426 + <u xml:id="u-3.388" who="#JerzyZiętek">— Surowiec Zygmunt,</u>
  427 + <u xml:id="u-3.389" who="#JerzyZiętek">— Szafrański Henryk,</u>
  428 + <u xml:id="u-3.390" who="#JerzyZiętek">— Szczepańska Janina,</u>
  429 + <u xml:id="u-3.391" who="#JerzyZiętek">— Szczepański Maciej,</u>
  430 + <u xml:id="u-3.392" who="#JerzyZiętek">— Szewczyk Wilhelm,</u>
  431 + <u xml:id="u-3.393" who="#JerzyZiętek">— Szpaliński Waldemar,</u>
  432 + <u xml:id="u-3.394" who="#JerzyZiętek">— Szulc Barbara,</u>
  433 + <u xml:id="u-3.395" who="#JerzyZiętek">— Szulc Zenon,</u>
  434 + <u xml:id="u-3.396" who="#JerzyZiętek">— Szydlak Jan,</u>
  435 + <u xml:id="u-3.397" who="#JerzyZiętek">— Szymanek Jerzy,</u>
  436 + <u xml:id="u-3.398" who="#JerzyZiętek">— Szymański Edward,</u>
  437 + <u xml:id="u-3.399" who="#JerzyZiętek">— Śliwa Gustaw,</u>
  438 + <u xml:id="u-3.400" who="#JerzyZiętek">— Świderski Henryk,</u>
  439 + <u xml:id="u-3.401" who="#JerzyZiętek">— Talewski Jakub,</u>
  440 + <u xml:id="u-3.402" who="#JerzyZiętek">— Tarnawa Mieczysław,</u>
  441 + <u xml:id="u-3.403" who="#JerzyZiętek">— Tekliński Franciszek,</u>
  442 + <u xml:id="u-3.404" who="#JerzyZiętek">— Tomal Zdzisław,</u>
  443 + <u xml:id="u-3.405" who="#JerzyZiętek">— Tomiak Felicja,</u>
  444 + <u xml:id="u-3.406" who="#JerzyZiętek">— Trębaczkiewicz Krzysztof,</u>
  445 + <u xml:id="u-3.407" who="#JerzyZiętek">— Trojanowski Stanisław,</u>
  446 + <u xml:id="u-3.408" who="#JerzyZiętek">— Tumułka Barbara,</u>
  447 + <u xml:id="u-3.409" who="#JerzyZiętek">— Urbanowicz Józef,</u>
  448 + <u xml:id="u-3.410" who="#JerzyZiętek">— Utracki Bogusław,</u>
  449 + <u xml:id="u-3.411" who="#JerzyZiętek">— Użycki Józef,</u>
  450 + <u xml:id="u-3.412" who="#JerzyZiętek">— Waleczek Jan,</u>
  451 + <u xml:id="u-3.413" who="#JerzyZiętek">— Walerczyk Bogdan,</u>
  452 + <u xml:id="u-3.414" who="#JerzyZiętek">— Wall Ignacy,</u>
  453 + <u xml:id="u-3.415" who="#JerzyZiętek">— Waszczuk Jerzy,</u>
  454 + <u xml:id="u-3.416" who="#JerzyZiętek">— Wawrzeń Stanisław,</u>
  455 + <u xml:id="u-3.417" who="#JerzyZiętek">— Wawrzynowicz Krystyna,</u>
  456 + <u xml:id="u-3.418" who="#JerzyZiętek">— Werblan Andrzej,</u>
  457 + <u xml:id="u-3.419" who="#JerzyZiętek">— Wesołowski Antoni,</u>
  458 + <u xml:id="u-3.420" who="#JerzyZiętek">— Węglarzy Karol,</u>
  459 + <u xml:id="u-3.421" who="#JerzyZiętek">— Widera Bernard,</u>
  460 + <u xml:id="u-3.422" who="#JerzyZiętek">— Więcek Bronisław,</u>
  461 + <u xml:id="u-3.423" who="#JerzyZiętek">— Wiśniewska Alina,</u>
  462 + <u xml:id="u-3.424" who="#JerzyZiętek">— Wiśniewski Edward,</u>
  463 + <u xml:id="u-3.425" who="#JerzyZiętek">— Wiśniewski Henryk,</u>
  464 + <u xml:id="u-3.426" who="#JerzyZiętek">— Wojciechowski Jerzy,</u>
  465 + <u xml:id="u-3.427" who="#JerzyZiętek">— Wojna Ryszard,</u>
  466 + <u xml:id="u-3.428" who="#JerzyZiętek">— Wojnowski Edmund,</u>
  467 + <u xml:id="u-3.429" who="#JerzyZiętek">— Wojtala Józef,</u>
  468 + <u xml:id="u-3.430" who="#JerzyZiętek">— Wojtaszek Emil,</u>
  469 + <u xml:id="u-3.431" who="#JerzyZiętek">— Wojtecki Jerzy,</u>
  470 + <u xml:id="u-3.432" who="#JerzyZiętek">— Wołowiec Lidia,</u>
  471 + <u xml:id="u-3.433" who="#JerzyZiętek">— Woźniczka Tadeusz,</u>
  472 + <u xml:id="u-3.434" who="#JerzyZiętek">— Wroński Stanisław,</u>
  473 + <u xml:id="u-3.435" who="#JerzyZiętek">— Wróblewski Zenon,</u>
  474 + <u xml:id="u-3.436" who="#JerzyZiętek">— Wrzaszczyk Tadeusz,</u>
  475 + <u xml:id="u-3.437" who="#JerzyZiętek">— Wrzyszcz Maria Małgorzata,</u>
  476 + <u xml:id="u-3.438" who="#JerzyZiętek">— Wydrzyński Zdzisław,</u>
  477 + <u xml:id="u-3.439" who="#JerzyZiętek">— Zabłocki Janusz,</u>
  478 + <u xml:id="u-3.440" who="#JerzyZiętek">— Zabłotny Zdzisław,</u>
  479 + <u xml:id="u-3.441" who="#JerzyZiętek">— Zakrzewski Witold,</u>
  480 + <u xml:id="u-3.442" who="#JerzyZiętek">— Zasada Jerzy,</u>
  481 + <u xml:id="u-3.443" who="#JerzyZiętek">— Zawadzki Sylwester,</u>
  482 + <u xml:id="u-3.444" who="#JerzyZiętek">— Zdonek Kazimierz,</u>
  483 + <u xml:id="u-3.445" who="#JerzyZiętek">— Zgłobicki Edward,</u>
  484 + <u xml:id="u-3.446" who="#JerzyZiętek">— Zieliński Zbigniew (ok. wyb. nr 36 w Legnicy),</u>
  485 + <u xml:id="u-3.447" who="#JerzyZiętek">— Zieliński Zbigniew (okr. wyb. nr 11 w Inowrocławiu),</u>
  486 + <u xml:id="u-3.448" who="#JerzyZiętek">— Ziętek Jerzy,</u>
  487 + <u xml:id="u-3.449" who="#JerzyZiętek">— Ziętek Mieczysław,</u>
  488 + <u xml:id="u-3.450" who="#JerzyZiętek">— Zygmanowski Jerzy,</u>
  489 + <u xml:id="u-3.451" who="#JerzyZiętek">— Żandarowski Zdzisław,</u>
  490 + <u xml:id="u-3.452" who="#JerzyZiętek">— Żelazny Władysław,</u>
  491 + <u xml:id="u-3.453" who="#JerzyZiętek">— Żołnierczyk Marian,</u>
  492 + <u xml:id="u-3.454" who="#JerzyZiętek">— Żukrowski Wojciech,</u>
  493 + <u xml:id="u-3.455" who="#JerzyZiętek">— Żymankowski Józef.</u>
494 494 </div>
495 495 <div xml:id="div-4">
496 496 <u xml:id="u-4.0" who="#MarszałekSenior">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u>
... ... @@ -500,14 +500,14 @@
500 500 <u xml:id="u-4.4" who="#MarszałekSenior">Głos ma poseł Franciszek Gesing.</u>
501 501 </div>
502 502 <div xml:id="div-5">
503   - <u xml:id="u-5.0" who="#PosełFranciszekGesing">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zgodnie z propozycją przyjętą przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych — wnoszę o wybór na stanowisko Marszałka Sejmu VIII kadencji posła Stanisława Gucwy, Prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
  503 + <u xml:id="u-5.0" who="#FranciszekGesing">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zgodnie z propozycją przyjętą przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych — wnoszę o wybór na stanowisko Marszałka Sejmu VIII kadencji posła Stanisława Gucwy, Prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
504 504 <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
505   - <u xml:id="u-5.2" who="#PosełFranciszekGesing">Poseł Stanisław Gucwa, wywodzący swój rodowód z chłopskiej, ludowcowej rodziny od wczesnej młodości działał aktywnie w ruchu ludowym. W latach trzydziestych — w Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, a w okresie okupacji w Batalionach Chłopskich. Od wyzwolenia — w Stronnictwie Ludowym, a po połączeniu — w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym, wchodząc w skład władz naczelnych pełnił funkcję członka Prezydium Naczelnego Komitetu, a od 1971 r. jest Prezesem Stronnictwa.</u>
506   - <u xml:id="u-5.3" who="#PosełFranciszekGesing">Z ramienia Stronnictwa piastował odpowiedzialne funkcje państwowe: wiceministra Rolnictwa, Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu, zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa oraz Marszałka Sejmu VI i VII kadencji.</u>
507   - <u xml:id="u-5.4" who="#PosełFranciszekGesing">Konstruktywną, twórczą działalnością we władzach naczelnych Stronnictwa i na stanowiskach państwowych zdobył sobie uznanie i szacunek.</u>
  505 + <u xml:id="u-5.2" who="#FranciszekGesing">Poseł Stanisław Gucwa, wywodzący swój rodowód z chłopskiej, ludowcowej rodziny od wczesnej młodości działał aktywnie w ruchu ludowym. W latach trzydziestych — w Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, a w okresie okupacji w Batalionach Chłopskich. Od wyzwolenia — w Stronnictwie Ludowym, a po połączeniu — w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym, wchodząc w skład władz naczelnych pełnił funkcję członka Prezydium Naczelnego Komitetu, a od 1971 r. jest Prezesem Stronnictwa.</u>
  506 + <u xml:id="u-5.3" who="#FranciszekGesing">Z ramienia Stronnictwa piastował odpowiedzialne funkcje państwowe: wiceministra Rolnictwa, Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu, zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa oraz Marszałka Sejmu VI i VII kadencji.</u>
  507 + <u xml:id="u-5.4" who="#FranciszekGesing">Konstruktywną, twórczą działalnością we władzach naczelnych Stronnictwa i na stanowiskach państwowych zdobył sobie uznanie i szacunek.</u>
508 508 </div>
509 509 <div xml:id="div-6">
510   - <u xml:id="u-6.0" who="#PosełFranciszekGesing">Wiedza, zdolności organizacyjne oraz wieloletnie doświadczenie w działalności społecznej i państwowej posła Stanisława Gucwy dają rękojmię, że jako Marszałek Sejmu VIII kadencji przyczyni się do wypełnienia powinności najwyższego organu przedstawicielskiego na miarę aktualnych potrzeb Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  510 + <u xml:id="u-6.0" who="#FranciszekGesing">Wiedza, zdolności organizacyjne oraz wieloletnie doświadczenie w działalności społecznej i państwowej posła Stanisława Gucwy dają rękojmię, że jako Marszałek Sejmu VIII kadencji przyczyni się do wypełnienia powinności najwyższego organu przedstawicielskiego na miarę aktualnych potrzeb Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
511 511 <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
512 512 </div>
513 513 <div xml:id="div-7">
... ... @@ -526,238 +526,238 @@
526 526 <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa, witany oklaskami, podchodzi do stołu prezydialnego i obejmuje przewodnictwo)</u>
527 527 </div>
528 528 <div xml:id="div-8">
529   - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Z prawdziwym wzruszeniem przyjmuję ponowne powierzenie mi odpowiedzialnej funkcji Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Pragnę gorąco Obywatelom Posłom podziękować za to zaszczytne wyróżnienie, za wyrażone tym faktem zaufanie. Jako działacz chłopski widzę w Waszej decyzji symboliczny akt uznania dla trudu producentów chleba, dla olbrzymiej roli sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy naszego ludowego państwa oraz uznanie dla pracy Prezydium Sejmu minionej kadencji.</u>
530   - <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Chciałbym na samym wstępie złożyć Wam wszystkim serdeczne gratulacje w związku z powierzeniem wysokiego mandatu posła na Sejm VIII kadencji. Duża frekwencja wyborcza oraz uzyskane wyniki świadczą o powszechnym poparciu społeczeństwa dla programu Frontu Jedności Narodu, opartego na uchwałach VIII Zjazdu PZPR — przewodniej siły narodu, popartych przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne oraz wszystkie organizacje i związki skupione we Froncie Jedności Narodu.</u>
531   - <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Przyjmujemy ten mandat przede wszystkim jako społeczne zobowiązanie, aby zgodnie z konstytucyjnymi prawami Sejmu uczynić wszystko dla przekształcenia poparcia dla programu Frontu Jedności Narodu w jego pełne i skrupulatne urzeczywistnienie w codziennej ofiarnej pracy całego narodu.</u>
532   - <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Niech mi wolno będzie wyrazić przekonanie, że szczególną uwagę powinniśmy udzielić problemom oszczędniejszego i jak najbardziej efektywnego gospodarowania zasobami dóbr przyrody i rezultatami pracy człowieka, że podejmujemy walkę z marnotrawstwem, z rozrzutnością, walkę o porządek i dyscyplinę w każdym miejscu pracy, o odpowiedzialność każdego za należyte wywiązywanie się z nałożonych obowiązków. Uczynić musimy również wszystko, aby doskonalić zasady socjalistycznej sprawiedliwości społecznej, aby rozwijać i pogłębiać demokratyzm naszych urządzeń państwowych i społecznych.</u>
533   - <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że poparty przez społeczeństwo program realizować będziemy w trudniejszych warunkach nie tylko zewnętrznych, ale również wewnętrznych. Świadomość tego musimy przekształcić w wielką siłę cementującą jedność całego narodu, która przesądza o powodzeniu wszystkich naszych przedsięwzięć.</u>
534   - <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Konieczne będzie przeciwstawianie się wszelkim próbom pogarszania klimatu międzynarodowego, podważania historycznego dorobku helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Naszym poczynaniom będzie stale towarzyszyć niezłomna wola walki o pokój, najwyższe dobro ludzkości.</u>
535   - <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Bardziej niż dotychczas niezbędne jest obecnie powszechne zrozumienie racji stanu naszego ludowego państwa — zrozumienie potwierdzane obywatelską postawą, konkretną pracą na każdym stanowisku przyczyniającą się do wyraźnej poprawy efektywności gospodarowania w każdej dziedzinie.</u>
536   - <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Wśród wielu ważnych zadań, które jako posłowie mamy przed sobą, umacnianie poczucia odpowiedzialności obywatelskiej oraz usprawnienie funkcjonowania państwa i jego instytucji wysuwają się na plan pierwszy.</u>
537   - <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Jak powiedział I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek na przedwyborczym spotkaniu ze społeczeństwem Warszawy: „Jedność narodu polskiego wykuta w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne, rozwinięta i umocniona w procesie socjalistycznego budownictwa, to główna gwarancja dalszego pomyślnego rozwoju Polski”. Naród nasz dał nowy wyraz zrozumienia tej głębokiej prawdy w wyborach do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych — zadokumentował swą patriotyczną jedność i polityczną dojrzałość, udzielił pełnego poparcia programowi rozwoju socjalistycznej Polski uchwalonemu na VIII Zjeździe PZPR. Jest Marszałek to najtrwalszy fundament budowy pomyślności Polski w dekadzie lat osiemdziesiątych.</u>
538   - <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Wierzę, że podobnie jak dotychczas będę korzystać z Waszej pomocy, aby wespół z najwyższymi czynnikami politycznymi naszego kraju zapewnić jak najlepsze warunki do spełniania przez Sejm VIII kadencji jego konstytucyjnych obowiązków.</u>
  529 + <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Wysoka Izbo! Z prawdziwym wzruszeniem przyjmuję ponowne powierzenie mi odpowiedzialnej funkcji Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Pragnę gorąco Obywatelom Posłom podziękować za to zaszczytne wyróżnienie, za wyrażone tym faktem zaufanie. Jako działacz chłopski widzę w Waszej decyzji symboliczny akt uznania dla trudu producentów chleba, dla olbrzymiej roli sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy naszego ludowego państwa oraz uznanie dla pracy Prezydium Sejmu minionej kadencji.</u>
  530 + <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławGucwa">Chciałbym na samym wstępie złożyć Wam wszystkim serdeczne gratulacje w związku z powierzeniem wysokiego mandatu posła na Sejm VIII kadencji. Duża frekwencja wyborcza oraz uzyskane wyniki świadczą o powszechnym poparciu społeczeństwa dla programu Frontu Jedności Narodu, opartego na uchwałach VIII Zjazdu PZPR — przewodniej siły narodu, popartych przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne oraz wszystkie organizacje i związki skupione we Froncie Jedności Narodu.</u>
  531 + <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławGucwa">Przyjmujemy ten mandat przede wszystkim jako społeczne zobowiązanie, aby zgodnie z konstytucyjnymi prawami Sejmu uczynić wszystko dla przekształcenia poparcia dla programu Frontu Jedności Narodu w jego pełne i skrupulatne urzeczywistnienie w codziennej ofiarnej pracy całego narodu.</u>
  532 + <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławGucwa">Niech mi wolno będzie wyrazić przekonanie, że szczególną uwagę powinniśmy udzielić problemom oszczędniejszego i jak najbardziej efektywnego gospodarowania zasobami dóbr przyrody i rezultatami pracy człowieka, że podejmujemy walkę z marnotrawstwem, z rozrzutnością, walkę o porządek i dyscyplinę w każdym miejscu pracy, o odpowiedzialność każdego za należyte wywiązywanie się z nałożonych obowiązków. Uczynić musimy również wszystko, aby doskonalić zasady socjalistycznej sprawiedliwości społecznej, aby rozwijać i pogłębiać demokratyzm naszych urządzeń państwowych i społecznych.</u>
  533 + <u xml:id="u-8.4" who="#StanisławGucwa">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że poparty przez społeczeństwo program realizować będziemy w trudniejszych warunkach nie tylko zewnętrznych, ale również wewnętrznych. Świadomość tego musimy przekształcić w wielką siłę cementującą jedność całego narodu, która przesądza o powodzeniu wszystkich naszych przedsięwzięć.</u>
  534 + <u xml:id="u-8.5" who="#StanisławGucwa">Konieczne będzie przeciwstawianie się wszelkim próbom pogarszania klimatu międzynarodowego, podważania historycznego dorobku helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Naszym poczynaniom będzie stale towarzyszyć niezłomna wola walki o pokój, najwyższe dobro ludzkości.</u>
  535 + <u xml:id="u-8.6" who="#StanisławGucwa">Bardziej niż dotychczas niezbędne jest obecnie powszechne zrozumienie racji stanu naszego ludowego państwa — zrozumienie potwierdzane obywatelską postawą, konkretną pracą na każdym stanowisku przyczyniającą się do wyraźnej poprawy efektywności gospodarowania w każdej dziedzinie.</u>
  536 + <u xml:id="u-8.7" who="#StanisławGucwa">Wśród wielu ważnych zadań, które jako posłowie mamy przed sobą, umacnianie poczucia odpowiedzialności obywatelskiej oraz usprawnienie funkcjonowania państwa i jego instytucji wysuwają się na plan pierwszy.</u>
  537 + <u xml:id="u-8.8" who="#StanisławGucwa">Jak powiedział I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek na przedwyborczym spotkaniu ze społeczeństwem Warszawy: „Jedność narodu polskiego wykuta w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne, rozwinięta i umocniona w procesie socjalistycznego budownictwa, to główna gwarancja dalszego pomyślnego rozwoju Polski”. Naród nasz dał nowy wyraz zrozumienia tej głębokiej prawdy w wyborach do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych — zadokumentował swą patriotyczną jedność i polityczną dojrzałość, udzielił pełnego poparcia programowi rozwoju socjalistycznej Polski uchwalonemu na VIII Zjeździe PZPR. Jest Marszałek to najtrwalszy fundament budowy pomyślności Polski w dekadzie lat osiemdziesiątych.</u>
  538 + <u xml:id="u-8.9" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Wierzę, że podobnie jak dotychczas będę korzystać z Waszej pomocy, aby wespół z najwyższymi czynnikami politycznymi naszego kraju zapewnić jak najlepsze warunki do spełniania przez Sejm VIII kadencji jego konstytucyjnych obowiązków.</u>
539 539 <u xml:id="u-8.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
540   - <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">Informuję, że obywatel Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi pismo następującej treści:</u>
541   - <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">„Obywatel Marszałek Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu</u>
542   - <u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">W związku z wyborem w dniu 23 marca 1980 r. Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji, Rada Ministrów składa w ręce Sejmu swoje dotychczasowe funkcje.</u>
543   - <u xml:id="u-8.14" who="#Marszałek">Prezes Rady Ministrów Edward Babiuch”</u>
544   - <u xml:id="u-8.15" who="#Marszałek">Do powyższego pisma załączona została uchwała Rady Ministrów w sprawie ustąpienia Rządu.</u>
545   - <u xml:id="u-8.16" who="#Marszałek">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
546   - <u xml:id="u-8.17" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje zgłoszone przez Prezesa Rady Ministrów ustąpienie Rządu. Sejm powierza równocześnie Rządowi dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania Rady Ministrów w nowym składzie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm podjął proponowaną uchwałę.</u>
547   - <u xml:id="u-8.18" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
548   - <u xml:id="u-8.19" who="#Marszałek">Uważam uchwałę za przyjętą.</u>
549   - <u xml:id="u-8.20" who="#Marszałek">Proponuję, aby ustalić dalszy ciąg porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u>
550   - <u xml:id="u-8.21" who="#Marszałek">2. Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
551   - <u xml:id="u-8.22" who="#Marszałek">3. Wybór Rady Państwa.</u>
552   - <u xml:id="u-8.23" who="#Marszałek">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
553   - <u xml:id="u-8.24" who="#Marszałek">5. Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
554   - <u xml:id="u-8.25" who="#Marszałek">6. Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
555   - <u xml:id="u-8.26" who="#Marszałek">Czy w sprawie porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
556   - <u xml:id="u-8.27" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
557   - <u xml:id="u-8.28" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
558   - <u xml:id="u-8.29" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
559   - <u xml:id="u-8.30" who="#Marszałek">Proszę o zgłaszanie kandydatur na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
  540 + <u xml:id="u-8.11" who="#StanisławGucwa">Informuję, że obywatel Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi pismo następującej treści:</u>
  541 + <u xml:id="u-8.12" who="#StanisławGucwa">„Obywatel Marszałek Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu</u>
  542 + <u xml:id="u-8.13" who="#StanisławGucwa">W związku z wyborem w dniu 23 marca 1980 r. Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji, Rada Ministrów składa w ręce Sejmu swoje dotychczasowe funkcje.</u>
  543 + <u xml:id="u-8.14" who="#StanisławGucwa">Prezes Rady Ministrów Edward Babiuch”</u>
  544 + <u xml:id="u-8.15" who="#StanisławGucwa">Do powyższego pisma załączona została uchwała Rady Ministrów w sprawie ustąpienia Rządu.</u>
  545 + <u xml:id="u-8.16" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
  546 + <u xml:id="u-8.17" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje zgłoszone przez Prezesa Rady Ministrów ustąpienie Rządu. Sejm powierza równocześnie Rządowi dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania Rady Ministrów w nowym składzie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm podjął proponowaną uchwałę.</u>
  547 + <u xml:id="u-8.18" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  548 + <u xml:id="u-8.19" who="#StanisławGucwa">Uważam uchwałę za przyjętą.</u>
  549 + <u xml:id="u-8.20" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby ustalić dalszy ciąg porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u>
  550 + <u xml:id="u-8.21" who="#StanisławGucwa">2. Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
  551 + <u xml:id="u-8.22" who="#StanisławGucwa">3. Wybór Rady Państwa.</u>
  552 + <u xml:id="u-8.23" who="#StanisławGucwa">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  553 + <u xml:id="u-8.24" who="#StanisławGucwa">5. Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
  554 + <u xml:id="u-8.25" who="#StanisławGucwa">6. Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
  555 + <u xml:id="u-8.26" who="#StanisławGucwa">Czy w sprawie porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
  556 + <u xml:id="u-8.27" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  557 + <u xml:id="u-8.28" who="#StanisławGucwa">Uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
  558 + <u xml:id="u-8.29" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
  559 + <u xml:id="u-8.30" who="#StanisławGucwa">Proszę o zgłaszanie kandydatur na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
560 560 <u xml:id="u-8.31" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kałasa: Proszę o głos.)</u>
561   - <u xml:id="u-8.32" who="#Marszałek">Głos ma poseł Tadeusz Kałasa.</u>
  561 + <u xml:id="u-8.32" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Tadeusz Kałasa.</u>
562 562 </div>
563 563 <div xml:id="div-9">
564   - <u xml:id="u-9.0" who="#PosełTadeuszKałasa">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowiska wicemarszałków Sejmu: posła Haliny Skibniewskiej, posła Piotra Stefańskiego, posła Andrzeja Werblana.</u>
565   - <u xml:id="u-9.1" who="#PosełTadeuszKałasa">Posłanka Halina Skibniewska jest znanym architektem i urbanistą, pełniła w Sejmie VI i VII kadencji funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
566   - <u xml:id="u-9.2" who="#PosełTadeuszKałasa">Poseł Piotr Stefański jest wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. W Sejmie VII kadencji pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
567   - <u xml:id="u-9.3" who="#PosełTadeuszKałasa">Poseł Andrzej Werblan jest członkiem Biura Politycznego, sekretarzem KC PZPR. W Sejmie VI i VII kadencji pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
568   - <u xml:id="u-9.4" who="#PosełTadeuszKałasa">Przedstawieni kandydaci są znanymi działaczami politycznymi i społecznymi, wnieśli poważny wkład w dorobek prac sejmowych ubiegłych lat. Daje to rękojmię dalszego wykonywania odpowiedzialnych zadań Prezydium Sejmu w bieżącej kadencji.</u>
  564 + <u xml:id="u-9.0" who="#TadeuszKałasa">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowiska wicemarszałków Sejmu: posła Haliny Skibniewskiej, posła Piotra Stefańskiego, posła Andrzeja Werblana.</u>
  565 + <u xml:id="u-9.1" who="#TadeuszKałasa">Posłanka Halina Skibniewska jest znanym architektem i urbanistą, pełniła w Sejmie VI i VII kadencji funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
  566 + <u xml:id="u-9.2" who="#TadeuszKałasa">Poseł Piotr Stefański jest wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. W Sejmie VII kadencji pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
  567 + <u xml:id="u-9.3" who="#TadeuszKałasa">Poseł Andrzej Werblan jest członkiem Biura Politycznego, sekretarzem KC PZPR. W Sejmie VI i VII kadencji pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
  568 + <u xml:id="u-9.4" who="#TadeuszKałasa">Przedstawieni kandydaci są znanymi działaczami politycznymi i społecznymi, wnieśli poważny wkład w dorobek prac sejmowych ubiegłych lat. Daje to rękojmię dalszego wykonywania odpowiedzialnych zadań Prezydium Sejmu w bieżącej kadencji.</u>
569 569 <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
570 570 </div>
571 571 <div xml:id="div-10">
572   - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u>
573   - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 19 ust. 2 regulaminu Sejmu, wicemarszałków Sejmu wybiera się bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
574   - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
575   - <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
576   - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
577   - <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
578   - <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
579   - <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Piotra Stefańskiego na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
580   - <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
581   - <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
582   - <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
583   - <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
584   - <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
585   - <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
586   - <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
587   - <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów: Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
588   - <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  572 + <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u>
  573 + <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 19 ust. 2 regulaminu Sejmu, wicemarszałków Sejmu wybiera się bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  574 + <u xml:id="u-10.2" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  575 + <u xml:id="u-10.3" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  576 + <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  577 + <u xml:id="u-10.5" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  578 + <u xml:id="u-10.6" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  579 + <u xml:id="u-10.7" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Piotra Stefańskiego na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  580 + <u xml:id="u-10.8" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  581 + <u xml:id="u-10.9" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  582 + <u xml:id="u-10.10" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  583 + <u xml:id="u-10.11" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  584 + <u xml:id="u-10.12" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  585 + <u xml:id="u-10.13" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  586 + <u xml:id="u-10.14" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  587 + <u xml:id="u-10.15" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów: Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
  588 + <u xml:id="u-10.16" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
589 589 <u xml:id="u-10.17" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Halina Skibniewska, Piotr Stefański i Andrzej Werblan, witani oklaskami, zajmują miejsca przy stole prezydialnym.)</u>
590   - <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktów 3 i 4 porządku dziennego: Wybór Rady Państwa oraz powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
591   - <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka.</u>
  590 + <u xml:id="u-10.18" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktów 3 i 4 porządku dziennego: Wybór Rady Państwa oraz powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  591 + <u xml:id="u-10.19" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka.</u>
592 592 </div>
593 593 <div xml:id="div-11">
594   - <u xml:id="u-11.0" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Wysoki Sejmie! 23 marca w wyborach powszechnych naród polski dał jednoznaczny wyraz swojego poparcia dla platformy Frontu Jedności Narodu i swojej woli budowania socjalistycznej ojczyzny.</u>
595   - <u xml:id="u-11.1" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych są dobitnym świadectwem jedności społeczeństwa w sprawach zasadniczych dla rozwoju i przyszłości naszego kraju. Stanowią one równocześnie najwyższy, moralny nakaz, aby jedność tę umacniać i pogłębiać.</u>
596   - <u xml:id="u-11.2" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Pozwólcie Obywatele Posłowie, że w naszym wspólnym imieniu złożę z tej trybuny wszystkim naszym rodakom, wszystkim Polkom i Polakom podziękowanie za zaufanie, za zaszczytny mandat, jaki nam powierzyli.</u>
597   - <u xml:id="u-11.3" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Chciałbym też wyrazić z tego miejsca moją osobistą wdzięczność dla wyborców okręgu sosnowieckiego, których poparcie wysoko sobie cenię.</u>
  594 + <u xml:id="u-11.0" who="#EdwardGierek">Wysoki Sejmie! 23 marca w wyborach powszechnych naród polski dał jednoznaczny wyraz swojego poparcia dla platformy Frontu Jedności Narodu i swojej woli budowania socjalistycznej ojczyzny.</u>
  595 + <u xml:id="u-11.1" who="#EdwardGierek">Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych są dobitnym świadectwem jedności społeczeństwa w sprawach zasadniczych dla rozwoju i przyszłości naszego kraju. Stanowią one równocześnie najwyższy, moralny nakaz, aby jedność tę umacniać i pogłębiać.</u>
  596 + <u xml:id="u-11.2" who="#EdwardGierek">Pozwólcie Obywatele Posłowie, że w naszym wspólnym imieniu złożę z tej trybuny wszystkim naszym rodakom, wszystkim Polkom i Polakom podziękowanie za zaufanie, za zaszczytny mandat, jaki nam powierzyli.</u>
  597 + <u xml:id="u-11.3" who="#EdwardGierek">Chciałbym też wyrazić z tego miejsca moją osobistą wdzięczność dla wyborców okręgu sosnowieckiego, których poparcie wysoko sobie cenię.</u>
598 598 <u xml:id="u-11.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
599   - <u xml:id="u-11.5" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Jestem przekonany, że każdy z nas dokładać będzie wszelkich starań, aby rzetelnie wypełniać obowiązki wobec wyborców, wobec całego narodu. Zgodnie z rotą uroczystego ślubowania, które przed chwilą złożyliśmy, dbać będziemy o to, aby rola Sejmu w życiu państwowym i społecznym odpowiadała w pełni zasadom Konstytucji, by nasza działalność zawsze i bez reszty służyła dobru ludzi pracy i pomyślności ojczyzny.</u>
600   - <u xml:id="u-11.6" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">W Sejmie reprezentowane są wszystkie patriotyczne nurty polityczne i społeczne, wszystkie klasy i warstwy ludzi pracy, grupy zawodowe, orientacje światopoglądowe, wszystkie pokolenia. Są w nim przedstawiciele naszej partii, sojuszniczych stronnictw, są bezpartyjni. Mamy dobrą tradycję łączenia jedności w rozumieniu i realizowaniu podstawowych racji państwowych z otwartą, partnerską dyskusją w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań i decyzji. Tę tradycję powinniśmy również w obecnej kadencji pielęgnować i wzbogacać, dbając, aby prawa przez Sejm stanowione były mądre i sprawiedliwe, kontrola wnikliwa i skuteczna, a więź ze społeczeństwem żywa i owocna.</u>
601   - <u xml:id="u-11.7" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Zasady socjalistycznej demokracji, współuczestnictwa i współodpowiedzialności, inicjatywy i dyscypliny, dyskusji i jedności działania są szeroko akceptowane przez nasze społeczeństwo. Skupmy zatem nasze wysiłki na zapewnieniu właściwego i powszechnego stosowania tych zasad w praktyce. Nasza partia zmierzać będzie ku temu — tutaj w Sejmie oraz we wszystkich dziedzinach życia politycznego i społecznego — w tym duchu zacieśniać będzie współpracę ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, z bezpartyjnymi, z każdym, komu drogie jest dobro ojczyzny.</u>
602   - <u xml:id="u-11.8" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Obywatele Posłowie! Mamy program dalszego rozwoju Polski, wypracowany w oparciu o mądrość i doświadczenie ludzi pracy, całego narodu. Jesteśmy zdecydowani kontynuować linię polityczną lat siedemdziesiątych, wychodząc jednocześnie na spotkanie trudnym warunkom i problemom lat osiemdziesiątych. Politykę tę będziemy precyzować, opracowując 5-letni i roczne plany społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, wytyczając zadania dla poszczególnych dziedzin, porządkując pracę państwową i zarządzanie gospodarką. Potrzebne będą dalsze przemyślenia i dyskusję, decydować jednak będzie wytrwała i zdyscyplinowana praca nad wcielaniem w życie przyjętych ustaleń.</u>
603   - <u xml:id="u-11.9" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">VIII Zjazd stworzył dobry klimat polityczny, nacechowany rozważnym krytycyzmem i wysokimi wymaganiami, a jednocześnie wolą i potrzebą działania. Wybory ten klimat upowszechniły. Powinniśmy go zachować i umacniać. Kraj nasz dysponuje wielkim potencjałem materialnym. Pomnożyliśmy go i unowocześniliśmy w mijającej dekadzie. Obecnie wszystko zależy od właściwego wykorzystania tego potencjału jako podstawy dalszego rozwoju i polepszenia warunków życia narodu. Wymaga to zharmonizowania gospodarki i oszczędnego użytkowania wszystkich zasobów, aktywizacji rodzimych źródeł postępu naukowo-technicznego, pogłębienia uczestnictwa w międzynarodowym podziale pracy.</u>
604   - <u xml:id="u-11.10" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Musimy skupić wysiłki na zadaniach najważniejszych, na rozwoju bazy surowcowej i materiałowej, na rozwiązywaniu problemów żywnościowego i mieszkaniowego, na produkcji rynkowej i eksportowej, na energetyce i transporcie.</u>
605   - <u xml:id="u-11.11" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Złożoność problemów gospodarczych, które musimy rozwiązywać, wynika w znacznej mierze z niezależnych od nas czynników związanych ze światową sytuacją gospodarczą i warunkami klimatycznymi. Oddziaływanie tych czynników jest poważne. Nie usprawiedliwiają one jednak wszystkich zakłóceń procesów produkcyjnych, niepełnego wykorzystania drogich maszyn i urządzeń, przewlekania inwestycji i braków asortymentowych na rynku. W wielu I Sekretarz KC PZPR Gierek przypadkach przyczyny negatywnych zjawisk leżą w postawie i postępowaniu ludzi. Stawiamy czoło trudniejszym uwarunkowaniom obiektywnym poprzez odpowiednie zmiany proporcji gospodarczych, struktury produkcji i nakładów inwestycyjnych, kierunków zaangażowania sił i środków. Oczekujemy, że Rząd będzie w tej dziedzinie wnikliwy i dalekowzroczny w analizach, zdecydowany w działaniu. Oczekujemy jednocześnie, że z równym zdecydowaniem i energią na szerokim froncie rozwijać będzie prace nad eliminowaniem subiektywnych niedomagań i słabości. Nowe czasy i warunki wymagają zmiany sposobu myślenia i metod działania na wszystkich szczeblach. Często wymagają też nowych ludzi. Od kilku lat partia nasza wysuwa na czoło zadań sprawę szeroko pojętej efektywności w całej gospodarce narodowej, w każdej dziedzinie pracy państwowej i życia społecznego. Pora już postulat ten wdrożyć do praktyki. Wszędzie obowiązywać musi ścisły rachunek kosztów społecznych w stosunku do uzyskiwanych efektów. Powszechnie też odczuwamy potrzebę większego porządku, lepszej organizacji, wyższych wymagań i większej odpowiedzialności. Spełnienie tych oczekiwań zależy zarówno od Rządu, który Sejm powoła, jak i od całego społeczeństwa, Chodzi o to, aby nikt nie przechodził obojętnie i biernie obok zjawisk marnotrawstwa i nierzetelności, aby każdy starał się zapobiec wszelkiemu uszczerbkowi dla wspólnego dobra. Partia nasza udzieli zdecydowanego poparcia każdemu działaniu na rzecz gospodarności, wysokiej jakości, rzetelnego wypełniania obowiązków. Dbać będziemy o to, aby wszystkie władze państwowe były wytrwałe i skuteczne w podtrzymywaniu i upowszechnianiu zdrowej inicjatywy i dobrego przykładu, aby były wnikliwe i sprawiedliwe w reagowaniu na krytykę, a zdecydowane i energiczne w tępieniu zła. Obywatelskie zaangażowanie i współodpowiedzialność, rzetelna praca i gotowość do współdziałania są dziś wartościami patriotycznymi, świadectwem rzeczywistego umiłowania ojczyzny, troski o jej pomyślność.</u>
  599 + <u xml:id="u-11.5" who="#EdwardGierek">Jestem przekonany, że każdy z nas dokładać będzie wszelkich starań, aby rzetelnie wypełniać obowiązki wobec wyborców, wobec całego narodu. Zgodnie z rotą uroczystego ślubowania, które przed chwilą złożyliśmy, dbać będziemy o to, aby rola Sejmu w życiu państwowym i społecznym odpowiadała w pełni zasadom Konstytucji, by nasza działalność zawsze i bez reszty służyła dobru ludzi pracy i pomyślności ojczyzny.</u>
  600 + <u xml:id="u-11.6" who="#EdwardGierek">W Sejmie reprezentowane są wszystkie patriotyczne nurty polityczne i społeczne, wszystkie klasy i warstwy ludzi pracy, grupy zawodowe, orientacje światopoglądowe, wszystkie pokolenia. Są w nim przedstawiciele naszej partii, sojuszniczych stronnictw, są bezpartyjni. Mamy dobrą tradycję łączenia jedności w rozumieniu i realizowaniu podstawowych racji państwowych z otwartą, partnerską dyskusją w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań i decyzji. Tę tradycję powinniśmy również w obecnej kadencji pielęgnować i wzbogacać, dbając, aby prawa przez Sejm stanowione były mądre i sprawiedliwe, kontrola wnikliwa i skuteczna, a więź ze społeczeństwem żywa i owocna.</u>
  601 + <u xml:id="u-11.7" who="#EdwardGierek">Zasady socjalistycznej demokracji, współuczestnictwa i współodpowiedzialności, inicjatywy i dyscypliny, dyskusji i jedności działania są szeroko akceptowane przez nasze społeczeństwo. Skupmy zatem nasze wysiłki na zapewnieniu właściwego i powszechnego stosowania tych zasad w praktyce. Nasza partia zmierzać będzie ku temu — tutaj w Sejmie oraz we wszystkich dziedzinach życia politycznego i społecznego — w tym duchu zacieśniać będzie współpracę ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, z bezpartyjnymi, z każdym, komu drogie jest dobro ojczyzny.</u>
  602 + <u xml:id="u-11.8" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! Mamy program dalszego rozwoju Polski, wypracowany w oparciu o mądrość i doświadczenie ludzi pracy, całego narodu. Jesteśmy zdecydowani kontynuować linię polityczną lat siedemdziesiątych, wychodząc jednocześnie na spotkanie trudnym warunkom i problemom lat osiemdziesiątych. Politykę tę będziemy precyzować, opracowując 5-letni i roczne plany społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, wytyczając zadania dla poszczególnych dziedzin, porządkując pracę państwową i zarządzanie gospodarką. Potrzebne będą dalsze przemyślenia i dyskusję, decydować jednak będzie wytrwała i zdyscyplinowana praca nad wcielaniem w życie przyjętych ustaleń.</u>
  603 + <u xml:id="u-11.9" who="#EdwardGierek">VIII Zjazd stworzył dobry klimat polityczny, nacechowany rozważnym krytycyzmem i wysokimi wymaganiami, a jednocześnie wolą i potrzebą działania. Wybory ten klimat upowszechniły. Powinniśmy go zachować i umacniać. Kraj nasz dysponuje wielkim potencjałem materialnym. Pomnożyliśmy go i unowocześniliśmy w mijającej dekadzie. Obecnie wszystko zależy od właściwego wykorzystania tego potencjału jako podstawy dalszego rozwoju i polepszenia warunków życia narodu. Wymaga to zharmonizowania gospodarki i oszczędnego użytkowania wszystkich zasobów, aktywizacji rodzimych źródeł postępu naukowo-technicznego, pogłębienia uczestnictwa w międzynarodowym podziale pracy.</u>
  604 + <u xml:id="u-11.10" who="#EdwardGierek">Musimy skupić wysiłki na zadaniach najważniejszych, na rozwoju bazy surowcowej i materiałowej, na rozwiązywaniu problemów żywnościowego i mieszkaniowego, na produkcji rynkowej i eksportowej, na energetyce i transporcie.</u>
  605 + <u xml:id="u-11.11" who="#EdwardGierek">Złożoność problemów gospodarczych, które musimy rozwiązywać, wynika w znacznej mierze z niezależnych od nas czynników związanych ze światową sytuacją gospodarczą i warunkami klimatycznymi. Oddziaływanie tych czynników jest poważne. Nie usprawiedliwiają one jednak wszystkich zakłóceń procesów produkcyjnych, niepełnego wykorzystania drogich maszyn i urządzeń, przewlekania inwestycji i braków asortymentowych na rynku. W wielu I Sekretarz KC PZPR Gierek przypadkach przyczyny negatywnych zjawisk leżą w postawie i postępowaniu ludzi. Stawiamy czoło trudniejszym uwarunkowaniom obiektywnym poprzez odpowiednie zmiany proporcji gospodarczych, struktury produkcji i nakładów inwestycyjnych, kierunków zaangażowania sił i środków. Oczekujemy, że Rząd będzie w tej dziedzinie wnikliwy i dalekowzroczny w analizach, zdecydowany w działaniu. Oczekujemy jednocześnie, że z równym zdecydowaniem i energią na szerokim froncie rozwijać będzie prace nad eliminowaniem subiektywnych niedomagań i słabości. Nowe czasy i warunki wymagają zmiany sposobu myślenia i metod działania na wszystkich szczeblach. Często wymagają też nowych ludzi. Od kilku lat partia nasza wysuwa na czoło zadań sprawę szeroko pojętej efektywności w całej gospodarce narodowej, w każdej dziedzinie pracy państwowej i życia społecznego. Pora już postulat ten wdrożyć do praktyki. Wszędzie obowiązywać musi ścisły rachunek kosztów społecznych w stosunku do uzyskiwanych efektów. Powszechnie też odczuwamy potrzebę większego porządku, lepszej organizacji, wyższych wymagań i większej odpowiedzialności. Spełnienie tych oczekiwań zależy zarówno od Rządu, który Sejm powoła, jak i od całego społeczeństwa, Chodzi o to, aby nikt nie przechodził obojętnie i biernie obok zjawisk marnotrawstwa i nierzetelności, aby każdy starał się zapobiec wszelkiemu uszczerbkowi dla wspólnego dobra. Partia nasza udzieli zdecydowanego poparcia każdemu działaniu na rzecz gospodarności, wysokiej jakości, rzetelnego wypełniania obowiązków. Dbać będziemy o to, aby wszystkie władze państwowe były wytrwałe i skuteczne w podtrzymywaniu i upowszechnianiu zdrowej inicjatywy i dobrego przykładu, aby były wnikliwe i sprawiedliwe w reagowaniu na krytykę, a zdecydowane i energiczne w tępieniu zła. Obywatelskie zaangażowanie i współodpowiedzialność, rzetelna praca i gotowość do współdziałania są dziś wartościami patriotycznymi, świadectwem rzeczywistego umiłowania ojczyzny, troski o jej pomyślność.</u>
606 606 <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
607   - <u xml:id="u-11.13" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Obywatele Posłowie! W latach siedemdziesiątych zrobiliśmy wiele dla polepszenia materialnych warunków bytu narodu, dla stworzenia i upowszechnienia zgodnego z zasadami socjalizmu systemu świadczeń społecznych. Sprawy te nadal będą znajdować się w centrum naszej polityki, choć trzeba powiedzieć otwarcie, że w obecnych warunkach gospodarczych dalszy ilościowy wzrost spożycia indywidualnego i społecznego będzie trudniejszy do uzyskania. Tym większą zatem wagę przykładać musimy do bardziej sprawiedliwego podziału i racjonalnego wykorzystania wszystkiego, czym dysponujemy.</u>
608   - <u xml:id="u-11.14" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">W hierarchii wartości najwyżej stawiamy wszechstronny rozwój narodu i człowieka, socjalistyczne stosunki międzyludzkie i sprawiedliwość społeczną, wychowanie zdrowej fizycznie i moralnie młodzieży, szczęście polskiej rodziny. Te właśnie wartości miał na uwadze VIII Zjazd, formułując program polityki społecznej.</u>
609   - <u xml:id="u-11.15" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Cztery zadania wysuwają się na czoło.</u>
610   - <u xml:id="u-11.16" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Po pierwsze — zapewnienie większej zgodności płacy z wynikami pracy i skuteczniejsze przeciwdziałanie nieuzasadnionemu i nadmiernemu zróżnicowaniu dochodów.</u>
611   - <u xml:id="u-11.17" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Po drugie — szczególna dbałość o grupy społeczne i rodziny, żyjące wciąż jeszcze w trudnych warunkach.</u>
612   - <u xml:id="u-11.18" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Po trzecie — stałe polepszanie i wyrównywanie szans życiowych mierzonych dostępem do szkoły i zawodu, do opieki zdrowotnej i do mieszkań.</u>
613   - <u xml:id="u-11.19" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Po czwarte — umacnianie sprawiedliwości w polityce kadrowej i awansowej, w rozdziale świadczeń społecznych, w rozstrzyganiu spraw obywatelskich przez urzędy w życiu codziennym.</u>
614   - <u xml:id="u-11.20" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Większe niż dotąd znaczenie przywiązywać musimy do pozamaterialnych warunków życia, do uczestnictwa w kulturze, do ustawicznego kształcenia, do społecznej samorządności, do eliminowania obojętności wobec ludzkich potrzeb, biurokracji, naruszania norm moralnych i społecznych, do eliminowania wszystkiego, co dokucza ludziom i hamuje postęp.</u>
615   - <u xml:id="u-11.21" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">W każdej z tych spraw wiele oczekiwań społecznych można zaspokoić i wiele dolegliwości usunąć bez nakładów, przez poprawę stylu pracy, przez ideowość i przez gorące zaangażowanie.</u>
616   - <u xml:id="u-11.22" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Stawiając w tym względzie najwyższe wymagania kadrom państwowym, pamiętać powinniśmy, że socjalistyczna jakość życia zależy od zgodnego współdziałania władz i społeczeństwa, od aktywności obywatelskiej, od postawy każdego człowieka w pracy i w domu, wobec otoczenia i wobec własnej rodziny. Takie postawy kształtuje się, rzecz jasna, nie apelami, lecz I świadomym i dalekowzrocznym tworzeniem sprzyjających im mechanizmów społecznych. Z tego punktu widzenia powinniśmy rozpatrywać ustawy i przepisy prawne, programy szkolne i telewizyjne, stosunki w zakładach pracy i instytucjach. Powinniśmy działać tak, aby krok za krokiem czynić nasze życie lepszym, szlachetniejszym, bliższym ideałom, które wyznajemy.</u>
617   - <u xml:id="u-11.23" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Wysoka Izbo! Oddając swoje głosy na program Frontu Jedności Narodu, wyborcy wyrazili pełną aprobatę dla polityki zagranicznej naszego państwa. Polityka ta sięga swymi korzeniami do najtrudniejszych lat drugiej wojny światowej, wyrasta z tradycji polsko-radzieckiego braterstwa broni, z okupionego ogromem ofiar zwycięstwa nad hitleryzmem. Dzięki niej powróciliśmy nad Odrę, Nysę i Bałtyk. Oparliśmy bezpieczeństwo ojczyzny na własnej sile i niezawodnych sojuszach. Zdobyliśmy mocną pozycję w świecie.</u>
618   - <u xml:id="u-11.24" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Fundamentalne zasady międzynarodowej polityki Polski Ludowej stanowią najszerszą podstawę jedności narodu polskiego, zespalają wszystkich patriotów — niezależnie od różnic w jakichkolwiek innych sprawach. Ma to szczególne znaczenie właśnie w obecnym momencie dziejowym. Świat stoi u rozstajnych dróg. Odprężenie i rozszerzająca się współpraca pomiędzy krajami o odmiennych ustrojach, konferencja helsińska i układy SALT otworzyły szeroko perspektywy pokoju. Na perspektywy te rzuca jednak groźny cień aktywizacja sił zimnej wojny, a zwłaszcza nowa eskalacja wyścigu zbrojeń, rozpętana przez koła imperialistyczne. Ta złożona sytuacja jeszcze bardziej potwierdza słuszność naszej polityki.</u>
619   - <u xml:id="u-11.25" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Umacniamy bezpieczeństwo Polski, budując siłę polityczną, gospodarczą i obronną naszego kraju oraz zacieśniając nasze sojusze i naszą jedność z socjalistycznymi przyjaciółmi. Jednocześnie wszystkie nasze wysiłki kierujemy ku obronie odprężenia i wartości, jakie niesie ono dla narodów. Nie zaniedbujemy tu żadnej szansy. Jesteśmy otwarci na każdą konstruktywną inicjatywę. Nadaliśmy na VIII Zjeździe szczególną wagę i aktualność idei europejskiej konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia, proponując jej szybkie zwołanie w naszej stolicy — Warszawie. Inicjatywa ta zyskała pełne poparcie naszych sojuszników. Zyskała szeroki pozytywny oddźwięk w krajach zachodnich.</u>
620   - <u xml:id="u-11.26" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Przekazując rządom wszystkich państw — sygnatariuszy Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — rezolucję VIII Zjazdu naszej partii z inicjatywą zwołania do Warszawy konferencji odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie, rozpoczęliśmy aktywny dialog na ten temat, dialog, który obecnie intensyfikujemy. W najbliższym czasie zamierzamy pogłębić konsultację z Francją, dążąc do zbliżenia naszych stanowisk i znalezienia podstawy dla wspólnego działania na rzecz odprężenia militarnego w Europie i urzeczywistnienia idei tej konferencji. Bezpieczeństwo i niepodległość Polski, zachowanie pokoju — to dla nas Polaków i dla wszystkich narodów wartości najwyższe.</u>
  607 + <u xml:id="u-11.13" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! W latach siedemdziesiątych zrobiliśmy wiele dla polepszenia materialnych warunków bytu narodu, dla stworzenia i upowszechnienia zgodnego z zasadami socjalizmu systemu świadczeń społecznych. Sprawy te nadal będą znajdować się w centrum naszej polityki, choć trzeba powiedzieć otwarcie, że w obecnych warunkach gospodarczych dalszy ilościowy wzrost spożycia indywidualnego i społecznego będzie trudniejszy do uzyskania. Tym większą zatem wagę przykładać musimy do bardziej sprawiedliwego podziału i racjonalnego wykorzystania wszystkiego, czym dysponujemy.</u>
  608 + <u xml:id="u-11.14" who="#EdwardGierek">W hierarchii wartości najwyżej stawiamy wszechstronny rozwój narodu i człowieka, socjalistyczne stosunki międzyludzkie i sprawiedliwość społeczną, wychowanie zdrowej fizycznie i moralnie młodzieży, szczęście polskiej rodziny. Te właśnie wartości miał na uwadze VIII Zjazd, formułując program polityki społecznej.</u>
  609 + <u xml:id="u-11.15" who="#EdwardGierek">Cztery zadania wysuwają się na czoło.</u>
  610 + <u xml:id="u-11.16" who="#EdwardGierek">Po pierwsze — zapewnienie większej zgodności płacy z wynikami pracy i skuteczniejsze przeciwdziałanie nieuzasadnionemu i nadmiernemu zróżnicowaniu dochodów.</u>
  611 + <u xml:id="u-11.17" who="#EdwardGierek">Po drugie — szczególna dbałość o grupy społeczne i rodziny, żyjące wciąż jeszcze w trudnych warunkach.</u>
  612 + <u xml:id="u-11.18" who="#EdwardGierek">Po trzecie — stałe polepszanie i wyrównywanie szans życiowych mierzonych dostępem do szkoły i zawodu, do opieki zdrowotnej i do mieszkań.</u>
  613 + <u xml:id="u-11.19" who="#EdwardGierek">Po czwarte — umacnianie sprawiedliwości w polityce kadrowej i awansowej, w rozdziale świadczeń społecznych, w rozstrzyganiu spraw obywatelskich przez urzędy w życiu codziennym.</u>
  614 + <u xml:id="u-11.20" who="#EdwardGierek">Większe niż dotąd znaczenie przywiązywać musimy do pozamaterialnych warunków życia, do uczestnictwa w kulturze, do ustawicznego kształcenia, do społecznej samorządności, do eliminowania obojętności wobec ludzkich potrzeb, biurokracji, naruszania norm moralnych i społecznych, do eliminowania wszystkiego, co dokucza ludziom i hamuje postęp.</u>
  615 + <u xml:id="u-11.21" who="#EdwardGierek">W każdej z tych spraw wiele oczekiwań społecznych można zaspokoić i wiele dolegliwości usunąć bez nakładów, przez poprawę stylu pracy, przez ideowość i przez gorące zaangażowanie.</u>
  616 + <u xml:id="u-11.22" who="#EdwardGierek">Stawiając w tym względzie najwyższe wymagania kadrom państwowym, pamiętać powinniśmy, że socjalistyczna jakość życia zależy od zgodnego współdziałania władz i społeczeństwa, od aktywności obywatelskiej, od postawy każdego człowieka w pracy i w domu, wobec otoczenia i wobec własnej rodziny. Takie postawy kształtuje się, rzecz jasna, nie apelami, lecz I świadomym i dalekowzrocznym tworzeniem sprzyjających im mechanizmów społecznych. Z tego punktu widzenia powinniśmy rozpatrywać ustawy i przepisy prawne, programy szkolne i telewizyjne, stosunki w zakładach pracy i instytucjach. Powinniśmy działać tak, aby krok za krokiem czynić nasze życie lepszym, szlachetniejszym, bliższym ideałom, które wyznajemy.</u>
  617 + <u xml:id="u-11.23" who="#EdwardGierek">Wysoka Izbo! Oddając swoje głosy na program Frontu Jedności Narodu, wyborcy wyrazili pełną aprobatę dla polityki zagranicznej naszego państwa. Polityka ta sięga swymi korzeniami do najtrudniejszych lat drugiej wojny światowej, wyrasta z tradycji polsko-radzieckiego braterstwa broni, z okupionego ogromem ofiar zwycięstwa nad hitleryzmem. Dzięki niej powróciliśmy nad Odrę, Nysę i Bałtyk. Oparliśmy bezpieczeństwo ojczyzny na własnej sile i niezawodnych sojuszach. Zdobyliśmy mocną pozycję w świecie.</u>
  618 + <u xml:id="u-11.24" who="#EdwardGierek">Fundamentalne zasady międzynarodowej polityki Polski Ludowej stanowią najszerszą podstawę jedności narodu polskiego, zespalają wszystkich patriotów — niezależnie od różnic w jakichkolwiek innych sprawach. Ma to szczególne znaczenie właśnie w obecnym momencie dziejowym. Świat stoi u rozstajnych dróg. Odprężenie i rozszerzająca się współpraca pomiędzy krajami o odmiennych ustrojach, konferencja helsińska i układy SALT otworzyły szeroko perspektywy pokoju. Na perspektywy te rzuca jednak groźny cień aktywizacja sił zimnej wojny, a zwłaszcza nowa eskalacja wyścigu zbrojeń, rozpętana przez koła imperialistyczne. Ta złożona sytuacja jeszcze bardziej potwierdza słuszność naszej polityki.</u>
  619 + <u xml:id="u-11.25" who="#EdwardGierek">Umacniamy bezpieczeństwo Polski, budując siłę polityczną, gospodarczą i obronną naszego kraju oraz zacieśniając nasze sojusze i naszą jedność z socjalistycznymi przyjaciółmi. Jednocześnie wszystkie nasze wysiłki kierujemy ku obronie odprężenia i wartości, jakie niesie ono dla narodów. Nie zaniedbujemy tu żadnej szansy. Jesteśmy otwarci na każdą konstruktywną inicjatywę. Nadaliśmy na VIII Zjeździe szczególną wagę i aktualność idei europejskiej konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia, proponując jej szybkie zwołanie w naszej stolicy — Warszawie. Inicjatywa ta zyskała pełne poparcie naszych sojuszników. Zyskała szeroki pozytywny oddźwięk w krajach zachodnich.</u>
  620 + <u xml:id="u-11.26" who="#EdwardGierek">Przekazując rządom wszystkich państw — sygnatariuszy Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — rezolucję VIII Zjazdu naszej partii z inicjatywą zwołania do Warszawy konferencji odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie, rozpoczęliśmy aktywny dialog na ten temat, dialog, który obecnie intensyfikujemy. W najbliższym czasie zamierzamy pogłębić konsultację z Francją, dążąc do zbliżenia naszych stanowisk i znalezienia podstawy dla wspólnego działania na rzecz odprężenia militarnego w Europie i urzeczywistnienia idei tej konferencji. Bezpieczeństwo i niepodległość Polski, zachowanie pokoju — to dla nas Polaków i dla wszystkich narodów wartości najwyższe.</u>
621 621 <u xml:id="u-11.27" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
622   - <u xml:id="u-11.28" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Dla tych wartości czynić będziemy wszystko.</u>
  622 + <u xml:id="u-11.28" who="#EdwardGierek">Dla tych wartości czynić będziemy wszystko.</u>
623 623 <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
624   - <u xml:id="u-11.30" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Obywatele Posłowie! Głównym zadaniem obecnego 1 posiedzenia Sejmu jest powołanie naczelnych władz państwowych.</u>
625   - <u xml:id="u-11.31" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę, aby Sejm wybrał na stanowisko przewodniczącego Rady Państwa członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii, Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu — towarzysza profesora Henryka Jabłońskiego.</u>
  624 + <u xml:id="u-11.30" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! Głównym zadaniem obecnego 1 posiedzenia Sejmu jest powołanie naczelnych władz państwowych.</u>
  625 + <u xml:id="u-11.31" who="#EdwardGierek">Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę, aby Sejm wybrał na stanowisko przewodniczącego Rady Państwa członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii, Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu — towarzysza profesora Henryka Jabłońskiego.</u>
626 626 <u xml:id="u-11.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
627   - <u xml:id="u-11.33" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Towarzysz Jabłoński jest wybitnym działaczem polskiego ruchu robotniczego, uczestnikiem walk wyzwoleńczych, uczonym dużej miary. Jego działalność polityczna i naukowa, jego praca na stanowisku Przewodniczącego Rady Państwa w dwóch kolejnych kadencjach zyskały mu powszechny szacunek. Wszystko to w pełni uzasadnia ponowne powierzenie prof. Henrykowi Jabłońskiemu tej najwyższej godności państwowej.</u>
628   - <u xml:id="u-11.34" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Proponuję również powierzenie funkcji Prezesa Rady Ministrów wybitnemu działaczowi naszej partii, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii, towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi.</u>
  627 + <u xml:id="u-11.33" who="#EdwardGierek">Towarzysz Jabłoński jest wybitnym działaczem polskiego ruchu robotniczego, uczestnikiem walk wyzwoleńczych, uczonym dużej miary. Jego działalność polityczna i naukowa, jego praca na stanowisku Przewodniczącego Rady Państwa w dwóch kolejnych kadencjach zyskały mu powszechny szacunek. Wszystko to w pełni uzasadnia ponowne powierzenie prof. Henrykowi Jabłońskiemu tej najwyższej godności państwowej.</u>
  628 + <u xml:id="u-11.34" who="#EdwardGierek">Proponuję również powierzenie funkcji Prezesa Rady Ministrów wybitnemu działaczowi naszej partii, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii, towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi.</u>
629 629 <u xml:id="u-11.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
630   - <u xml:id="u-11.36" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Ma on rozległe doświadczenie w pracy politycznej i państwowej. Od najmłodszych lat jest związany z polskim ruchem robotniczym. Należał do czołowych działaczy Związku Młodzieży Polskiej, później kierował ważnymi odcinkami pracy partyjnej. Jako członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii i z-ca przewodniczącego Rady Państwa wniósł wielki wkład w opracowanie i realizację pogrudniowej strategii społeczno-gospodarczej, przyczynił się wielce do zacieśnienia współpracy z sojuszniczymi stronnictwami i z bezpartyjnymi, do kształtowania polityki zagranicznej naszego państwa i jej realizacji.</u>
631   - <u xml:id="u-11.37" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Po VIII Zjeździe Sejm VII kadencji powierzył towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi funkcję Prezesa Rady Ministrów. Doświadczenia kilku tygodni, które od tego czasu upłynęły, dowodzą, że jego nacechowana rzeczowością i energią działalność wzbudza w szerokich kołach społecznych uznanie. Wszystko to przemawia za powierzeniem towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi funkcji Prezesa Rady Ministrów w nowej kadencji i upoważnieniem go do przedłożenia Sejmowi propozycji w sprawie składu nowego Rządu.</u>
632   - <u xml:id="u-11.38" who="#ISekretarzKCPZPREdwardGierek">Jestem, Drodzy Towarzysze i Obywatele przekonany, że przy naszej wspólnej pomocy, przy aktywnym współdziałaniu całego społeczeństwa Rada Państwa i Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sprostają swoim trudnym zadaniom, że wytrwale i skutecznie wcielać będą w życie program Frontu Jedności Narodu.</u>
  630 + <u xml:id="u-11.36" who="#EdwardGierek">Ma on rozległe doświadczenie w pracy politycznej i państwowej. Od najmłodszych lat jest związany z polskim ruchem robotniczym. Należał do czołowych działaczy Związku Młodzieży Polskiej, później kierował ważnymi odcinkami pracy partyjnej. Jako członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii i z-ca przewodniczącego Rady Państwa wniósł wielki wkład w opracowanie i realizację pogrudniowej strategii społeczno-gospodarczej, przyczynił się wielce do zacieśnienia współpracy z sojuszniczymi stronnictwami i z bezpartyjnymi, do kształtowania polityki zagranicznej naszego państwa i jej realizacji.</u>
  631 + <u xml:id="u-11.37" who="#EdwardGierek">Po VIII Zjeździe Sejm VII kadencji powierzył towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi funkcję Prezesa Rady Ministrów. Doświadczenia kilku tygodni, które od tego czasu upłynęły, dowodzą, że jego nacechowana rzeczowością i energią działalność wzbudza w szerokich kołach społecznych uznanie. Wszystko to przemawia za powierzeniem towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi funkcji Prezesa Rady Ministrów w nowej kadencji i upoważnieniem go do przedłożenia Sejmowi propozycji w sprawie składu nowego Rządu.</u>
  632 + <u xml:id="u-11.38" who="#EdwardGierek">Jestem, Drodzy Towarzysze i Obywatele przekonany, że przy naszej wspólnej pomocy, przy aktywnym współdziałaniu całego społeczeństwa Rada Państwa i Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sprostają swoim trudnym zadaniom, że wytrwale i skutecznie wcielać będą w życie program Frontu Jedności Narodu.</u>
633 633 <u xml:id="u-11.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
634 634 </div>
635 635 <div xml:id="div-12">
636   - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wystąpienie.</u>
637   - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Zgłoszone zostały kandydatury na stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa i Prezesa Rady Ministrów.</u>
638   - <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia dalszych kandydatur do Rady Państwa?</u>
  636 + <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wystąpienie.</u>
  637 + <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławGucwa">Zgłoszone zostały kandydatury na stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa i Prezesa Rady Ministrów.</u>
  638 + <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia dalszych kandydatur do Rady Państwa?</u>
639 639 <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kania: Proszę o głos)</u>
640   - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Głos ma poseł Stanisław Kania.</u>
  640 + <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Stanisław Kania.</u>
641 641 </div>
642 642 <div xml:id="div-13">
643   - <u xml:id="u-13.0" who="#PosełStanisławKania">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na pierwszym posiedzeniu powołujemy Radę Państwa, najwyższy obok Sejmu organ władzy państwowej PRL. Przed chwilą I Sekretarz KC partii towarzysz Edward Gierek zgłosił dostojnego kandydata na urząd Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
644   - <u xml:id="u-13.1" who="#PosełStanisławKania">Zgodnie z Konstytucją Sejm wybiera jeszcze ze swego grona czterech zastępców Przewodniczącego, sekretarza i 11 członków Rady Państwa.</u>
645   - <u xml:id="u-13.2" who="#PosełStanisławKania">Jestem upoważniony do przedstawienia propozycji w tej sprawie przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych, przez kluby poselskie PZPR, ZSL i SD. Propozycje te były konsultowane również z posłami bezpartyjnymi.</u>
646   - <u xml:id="u-13.3" who="#PosełStanisławKania">Wnoszę o wybranie: Na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa obywateli posłów:</u>
647   - <u xml:id="u-13.4" who="#PosełStanisławKania">— Tadeusza Witolda Młyńczaka,</u>
648   - <u xml:id="u-13.5" who="#PosełStanisławKania">— Kazimierza Secomskiego,</u>
649   - <u xml:id="u-13.6" who="#PosełStanisławKania">— Zdzisława Tomala,</u>
650   - <u xml:id="u-13.7" who="#PosełStanisławKania">— Jerzego Ziętka oraz:</u>
651   - <u xml:id="u-13.8" who="#PosełStanisławKania">Na Sekretarza Rady Państwa:</u>
652   - <u xml:id="u-13.9" who="#PosełStanisławKania">— obywatela posła Edwarda Dudę.</u>
653   - <u xml:id="u-13.10" who="#PosełStanisławKania">Na członków Rady Państwa mam zaszczyt zgłosić kandydatury obywateli posłów:</u>
654   - <u xml:id="u-13.11" who="#PosełStanisławKania">— Edwarda Gierka,</u>
  643 + <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławKania">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na pierwszym posiedzeniu powołujemy Radę Państwa, najwyższy obok Sejmu organ władzy państwowej PRL. Przed chwilą I Sekretarz KC partii towarzysz Edward Gierek zgłosił dostojnego kandydata na urząd Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
  644 + <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławKania">Zgodnie z Konstytucją Sejm wybiera jeszcze ze swego grona czterech zastępców Przewodniczącego, sekretarza i 11 członków Rady Państwa.</u>
  645 + <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławKania">Jestem upoważniony do przedstawienia propozycji w tej sprawie przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych, przez kluby poselskie PZPR, ZSL i SD. Propozycje te były konsultowane również z posłami bezpartyjnymi.</u>
  646 + <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławKania">Wnoszę o wybranie: Na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa obywateli posłów:</u>
  647 + <u xml:id="u-13.4" who="#StanisławKania">— Tadeusza Witolda Młyńczaka,</u>
  648 + <u xml:id="u-13.5" who="#StanisławKania">— Kazimierza Secomskiego,</u>
  649 + <u xml:id="u-13.6" who="#StanisławKania">— Zdzisława Tomala,</u>
  650 + <u xml:id="u-13.7" who="#StanisławKania">— Jerzego Ziętka oraz:</u>
  651 + <u xml:id="u-13.8" who="#StanisławKania">Na Sekretarza Rady Państwa:</u>
  652 + <u xml:id="u-13.9" who="#StanisławKania">— obywatela posła Edwarda Dudę.</u>
  653 + <u xml:id="u-13.10" who="#StanisławKania">Na członków Rady Państwa mam zaszczyt zgłosić kandydatury obywateli posłów:</u>
  654 + <u xml:id="u-13.11" who="#StanisławKania">— Edwarda Gierka,</u>
655 655 <u xml:id="u-13.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
656   - <u xml:id="u-13.13" who="#PosełStanisławKania">— Eugenii Kempary,</u>
657   - <u xml:id="u-13.14" who="#PosełStanisławKania">— Emila Kołodzieja,</u>
658   - <u xml:id="u-13.15" who="#PosełStanisławKania">— Władysława Kruczka,</u>
659   - <u xml:id="u-13.16" who="#PosełStanisławKania">— Krystyny Marszałek-Młyńczyk,</u>
660   - <u xml:id="u-13.17" who="#PosełStanisławKania">— Jerzego Ozdowskiego,</u>
661   - <u xml:id="u-13.18" who="#PosełStanisławKania">— Józefa Ozgi-Michalskiego,</u>
662   - <u xml:id="u-13.19" who="#PosełStanisławKania">— Henryka Szafrańskiego,</u>
663   - <u xml:id="u-13.20" who="#PosełStanisławKania">— Jana Szczepańskiego,</u>
664   - <u xml:id="u-13.21" who="#PosełStanisławKania">— Stanisława Wrońskiego,</u>
665   - <u xml:id="u-13.22" who="#PosełStanisławKania">— Zdzisława Żandarowskiego.</u>
666   - <u xml:id="u-13.23" who="#PosełStanisławKania">Wysoki Sejmie! Sądzę, że przedstawieni kandydaci do Rady Państwa są obywatelom posłom znani. Jest wśród nich przywódca naszej partii i inni jej przedstawiciele, reprezentanci stronnictw politycznych i działacze bezpartyjni. Kandydaci wywodzą się z różnych środowisk zawodowych i różnych pokoleń, a więc bogate jest ich doświadczenie. Wszystkich kandydatów łączy to, co najważniejsze — wierna służba dla Polski Ludowej, dla jej rozkwitu i bezpieczeństwa, wspólny jest ich głęboki związek z ludźmi pracy, w których imieniu i interesie Rada Państwa sprawuje władzę. Wspólną cechą kandydatów jest ich wysoki autorytet polityczny i moralny, wysokie kompetencje, symbolizują oni tak potrzebną jedność Polek i Polaków w rozwijaniu socjalistycznego budownictwa i kształtowaniu pomyślności ojczyzny.</u>
667   - <u xml:id="u-13.24" who="#PosełStanisławKania">Wszystko to daje podstawę do przekonania, że Rada Państwa w proponowanym składzie będzie dobrze pełnić swoją doniosłą rolę określoną przez Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i przez program Frontu Jedności Narodu.</u>
  656 + <u xml:id="u-13.13" who="#StanisławKania">— Eugenii Kempary,</u>
  657 + <u xml:id="u-13.14" who="#StanisławKania">— Emila Kołodzieja,</u>
  658 + <u xml:id="u-13.15" who="#StanisławKania">— Władysława Kruczka,</u>
  659 + <u xml:id="u-13.16" who="#StanisławKania">— Krystyny Marszałek-Młyńczyk,</u>
  660 + <u xml:id="u-13.17" who="#StanisławKania">— Jerzego Ozdowskiego,</u>
  661 + <u xml:id="u-13.18" who="#StanisławKania">— Józefa Ozgi-Michalskiego,</u>
  662 + <u xml:id="u-13.19" who="#StanisławKania">— Henryka Szafrańskiego,</u>
  663 + <u xml:id="u-13.20" who="#StanisławKania">— Jana Szczepańskiego,</u>
  664 + <u xml:id="u-13.21" who="#StanisławKania">— Stanisława Wrońskiego,</u>
  665 + <u xml:id="u-13.22" who="#StanisławKania">— Zdzisława Żandarowskiego.</u>
  666 + <u xml:id="u-13.23" who="#StanisławKania">Wysoki Sejmie! Sądzę, że przedstawieni kandydaci do Rady Państwa są obywatelom posłom znani. Jest wśród nich przywódca naszej partii i inni jej przedstawiciele, reprezentanci stronnictw politycznych i działacze bezpartyjni. Kandydaci wywodzą się z różnych środowisk zawodowych i różnych pokoleń, a więc bogate jest ich doświadczenie. Wszystkich kandydatów łączy to, co najważniejsze — wierna służba dla Polski Ludowej, dla jej rozkwitu i bezpieczeństwa, wspólny jest ich głęboki związek z ludźmi pracy, w których imieniu i interesie Rada Państwa sprawuje władzę. Wspólną cechą kandydatów jest ich wysoki autorytet polityczny i moralny, wysokie kompetencje, symbolizują oni tak potrzebną jedność Polek i Polaków w rozwijaniu socjalistycznego budownictwa i kształtowaniu pomyślności ojczyzny.</u>
  667 + <u xml:id="u-13.24" who="#StanisławKania">Wszystko to daje podstawę do przekonania, że Rada Państwa w proponowanym składzie będzie dobrze pełnić swoją doniosłą rolę określoną przez Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i przez program Frontu Jedności Narodu.</u>
668 668 <u xml:id="u-13.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
669 669 </div>
670 670 <div xml:id="div-14">
671   - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Stanisławowi Kani za zgłoszenie kandydatur do Rady Państwa.</u>
672   - <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u>
673   - <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Przystępujemy więc do wyboru Rady Państwa.</u>
674   - <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 50 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
675   - <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
676   - <u xml:id="u-14.5" who="#Marszałek">Proponuję, aby oddzielnie dokonać wyboru na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa, natomiast łącznie głosować kandydatury na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa.</u>
677   - <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
678   - <u xml:id="u-14.7" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
679   - <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru obywatela posła Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
680   - <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
681   - <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
682   - <u xml:id="u-14.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  671 + <u xml:id="u-14.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję posłowi Stanisławowi Kani za zgłoszenie kandydatur do Rady Państwa.</u>
  672 + <u xml:id="u-14.1" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u>
  673 + <u xml:id="u-14.2" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy więc do wyboru Rady Państwa.</u>
  674 + <u xml:id="u-14.3" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 50 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  675 + <u xml:id="u-14.4" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  676 + <u xml:id="u-14.5" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby oddzielnie dokonać wyboru na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa, natomiast łącznie głosować kandydatury na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa.</u>
  677 + <u xml:id="u-14.6" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
  678 + <u xml:id="u-14.7" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  679 + <u xml:id="u-14.8" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru obywatela posła Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
  680 + <u xml:id="u-14.9" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  681 + <u xml:id="u-14.10" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  682 + <u xml:id="u-14.11" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
683 683 <u xml:id="u-14.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
684   - <u xml:id="u-14.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wybrał obywatela Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
685   - <u xml:id="u-14.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie wyboru na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
686   - <u xml:id="u-14.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
687   - <u xml:id="u-14.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
688   - <u xml:id="u-14.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
689   - <u xml:id="u-14.18" who="#Marszałek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
690   - <u xml:id="u-14.19" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — dokonuje wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u>
691   - <u xml:id="u-14.20" who="#Marszałek">Przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński.</u>
692   - <u xml:id="u-14.21" who="#Marszałek">Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
693   - <u xml:id="u-14.22" who="#Marszałek">— Tadeusz Witold Młyńczak,</u>
694   - <u xml:id="u-14.23" who="#Marszałek">— Kazimierz Secomski,</u>
695   - <u xml:id="u-14.24" who="#Marszałek">— Zdzisław Tomal,</u>
696   - <u xml:id="u-14.25" who="#Marszałek">— Jerzy Ziętek,</u>
697   - <u xml:id="u-14.26" who="#Marszałek">Sekretarz Rady Państwa — Edward Duda.</u>
698   - <u xml:id="u-14.27" who="#Marszałek">Członkowie Rady Państwa:</u>
699   - <u xml:id="u-14.28" who="#Marszałek">— Edward Gierek,</u>
700   - <u xml:id="u-14.29" who="#Marszałek">— Eugenia Kempara,</u>
701   - <u xml:id="u-14.30" who="#Marszałek">— Emil Kołodziej,</u>
702   - <u xml:id="u-14.31" who="#Marszałek">— Władysław Kruczek,</u>
703   - <u xml:id="u-14.32" who="#Marszałek">— Krystyna Marszałek-Młyńczyk,</u>
704   - <u xml:id="u-14.33" who="#Marszałek">— Jerzy Ozdowski,</u>
705   - <u xml:id="u-14.34" who="#Marszałek">— Józef Ozga-Michalski,</u>
706   - <u xml:id="u-14.35" who="#Marszałek">— Henryk Szafrański,</u>
707   - <u xml:id="u-14.36" who="#Marszałek">— Jan Szczepański,</u>
708   - <u xml:id="u-14.37" who="#Marszałek">— Stanisław Wroński,</u>
709   - <u xml:id="u-14.38" who="#Marszałek">— Zdzisław Żandarowski.</u>
710   - <u xml:id="u-14.39" who="#Marszałek">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u>
711   - <u xml:id="u-14.40" who="#Marszałek">Przypominam, że zgodnie z art. 51 ust. 2 regulaminu Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
712   - <u xml:id="u-14.41" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem Obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u>
713   - <u xml:id="u-14.42" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
714   - <u xml:id="u-14.43" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
715   - <u xml:id="u-14.44" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
716   - <u xml:id="u-14.45" who="#Marszałek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
717   - <u xml:id="u-14.46" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołuje obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u>
  684 + <u xml:id="u-14.13" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm wybrał obywatela Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
  685 + <u xml:id="u-14.14" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie wyboru na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
  686 + <u xml:id="u-14.15" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  687 + <u xml:id="u-14.16" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  688 + <u xml:id="u-14.17" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  689 + <u xml:id="u-14.18" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
  690 + <u xml:id="u-14.19" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — dokonuje wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u>
  691 + <u xml:id="u-14.20" who="#StanisławGucwa">Przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński.</u>
  692 + <u xml:id="u-14.21" who="#StanisławGucwa">Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
  693 + <u xml:id="u-14.22" who="#StanisławGucwa">— Tadeusz Witold Młyńczak,</u>
  694 + <u xml:id="u-14.23" who="#StanisławGucwa">— Kazimierz Secomski,</u>
  695 + <u xml:id="u-14.24" who="#StanisławGucwa">— Zdzisław Tomal,</u>
  696 + <u xml:id="u-14.25" who="#StanisławGucwa">— Jerzy Ziętek,</u>
  697 + <u xml:id="u-14.26" who="#StanisławGucwa">Sekretarz Rady Państwa — Edward Duda.</u>
  698 + <u xml:id="u-14.27" who="#StanisławGucwa">Członkowie Rady Państwa:</u>
  699 + <u xml:id="u-14.28" who="#StanisławGucwa">— Edward Gierek,</u>
  700 + <u xml:id="u-14.29" who="#StanisławGucwa">— Eugenia Kempara,</u>
  701 + <u xml:id="u-14.30" who="#StanisławGucwa">— Emil Kołodziej,</u>
  702 + <u xml:id="u-14.31" who="#StanisławGucwa">— Władysław Kruczek,</u>
  703 + <u xml:id="u-14.32" who="#StanisławGucwa">— Krystyna Marszałek-Młyńczyk,</u>
  704 + <u xml:id="u-14.33" who="#StanisławGucwa">— Jerzy Ozdowski,</u>
  705 + <u xml:id="u-14.34" who="#StanisławGucwa">— Józef Ozga-Michalski,</u>
  706 + <u xml:id="u-14.35" who="#StanisławGucwa">— Henryk Szafrański,</u>
  707 + <u xml:id="u-14.36" who="#StanisławGucwa">— Jan Szczepański,</u>
  708 + <u xml:id="u-14.37" who="#StanisławGucwa">— Stanisław Wroński,</u>
  709 + <u xml:id="u-14.38" who="#StanisławGucwa">— Zdzisław Żandarowski.</u>
  710 + <u xml:id="u-14.39" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u>
  711 + <u xml:id="u-14.40" who="#StanisławGucwa">Przypominam, że zgodnie z art. 51 ust. 2 regulaminu Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  712 + <u xml:id="u-14.41" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem Obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u>
  713 + <u xml:id="u-14.42" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  714 + <u xml:id="u-14.43" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  715 + <u xml:id="u-14.44" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  716 + <u xml:id="u-14.45" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
  717 + <u xml:id="u-14.46" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołuje obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u>
718 718 <u xml:id="u-14.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
719   - <u xml:id="u-14.48" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
720   - <u xml:id="u-14.49" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 28 regulaminu, Sejm wybiera 10 sekretarzy.</u>
721   - <u xml:id="u-14.50" who="#Marszałek">Kluby poselskie przedstawiają Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 1.</u>
722   - <u xml:id="u-14.51" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury?</u>
723   - <u xml:id="u-14.52" who="#Marszałek">Nie ma.</u>
724   - <u xml:id="u-14.53" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
725   - <u xml:id="u-14.54" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedłożonym wnioskiem w sprawie wyboru sekretarzy Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
726   - <u xml:id="u-14.55" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
727   - <u xml:id="u-14.56" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
728   - <u xml:id="u-14.57" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
729   - <u xml:id="u-14.58" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u>
730   - <u xml:id="u-14.59" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
731   - <u xml:id="u-14.60" who="#Marszałek">W myśl art. 30 regulaminu, Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u>
732   - <u xml:id="u-14.61" who="#Marszałek">Przedstawione przez kluby poselskie składy osobowe komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 2 wraz z załącznikami.</u>
733   - <u xml:id="u-14.62" who="#Marszałek">Czy są jakieś uwagi w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u>
734   - <u xml:id="u-14.63" who="#Marszałek">Nie ma.</u>
735   - <u xml:id="u-14.64" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
736   - <u xml:id="u-14.65" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u>
737   - <u xml:id="u-14.66" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
738   - <u xml:id="u-14.67" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
739   - <u xml:id="u-14.68" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
740   - <u xml:id="u-14.69" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
741   - <u xml:id="u-14.70" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
742   - <u xml:id="u-14.71" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Posła Czesława Artyszuka o odczytanie komunikatu.</u>
  719 + <u xml:id="u-14.48" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
  720 + <u xml:id="u-14.49" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 28 regulaminu, Sejm wybiera 10 sekretarzy.</u>
  721 + <u xml:id="u-14.50" who="#StanisławGucwa">Kluby poselskie przedstawiają Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 1.</u>
  722 + <u xml:id="u-14.51" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury?</u>
  723 + <u xml:id="u-14.52" who="#StanisławGucwa">Nie ma.</u>
  724 + <u xml:id="u-14.53" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  725 + <u xml:id="u-14.54" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przedłożonym wnioskiem w sprawie wyboru sekretarzy Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  726 + <u xml:id="u-14.55" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  727 + <u xml:id="u-14.56" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  728 + <u xml:id="u-14.57" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  729 + <u xml:id="u-14.58" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u>
  730 + <u xml:id="u-14.59" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
  731 + <u xml:id="u-14.60" who="#StanisławGucwa">W myśl art. 30 regulaminu, Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u>
  732 + <u xml:id="u-14.61" who="#StanisławGucwa">Przedstawione przez kluby poselskie składy osobowe komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 2 wraz z załącznikami.</u>
  733 + <u xml:id="u-14.62" who="#StanisławGucwa">Czy są jakieś uwagi w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u>
  734 + <u xml:id="u-14.63" who="#StanisławGucwa">Nie ma.</u>
  735 + <u xml:id="u-14.64" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  736 + <u xml:id="u-14.65" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u>
  737 + <u xml:id="u-14.66" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  738 + <u xml:id="u-14.67" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  739 + <u xml:id="u-14.68" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  740 + <u xml:id="u-14.69" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
  741 + <u xml:id="u-14.70" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  742 + <u xml:id="u-14.71" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Posła Czesława Artyszuka o odczytanie komunikatu.</u>
743 743 </div>
744 744 <div xml:id="div-15">
745   - <u xml:id="u-15.0" who="#PosełCzesławArtyszuk">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się posiedzenie Komisji Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u>
746   - <u xml:id="u-15.1" who="#PosełCzesławArtyszuk">W dniu jutrzejszym, tj. w czwartek, dnia 3 kwietnia 1980 r. w godzinach porannych odbędą się konstytutywne posiedzenia wszystkich komisji sejmowych, zgodnie z planem, który został doręczony obywatelom posłom do skrytek poselskich w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
  745 + <u xml:id="u-15.0" who="#CzesławArtyszuk">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się posiedzenie Komisji Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u>
  746 + <u xml:id="u-15.1" who="#CzesławArtyszuk">W dniu jutrzejszym, tj. w czwartek, dnia 3 kwietnia 1980 r. w godzinach porannych odbędą się konstytutywne posiedzenia wszystkich komisji sejmowych, zgodnie z planem, który został doręczony obywatelom posłom do skrytek poselskich w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
747 747 </div>
748 748 <div xml:id="div-16">
749   - <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Informuję, że do Sejmu wpłynęło sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 23 marca br. wyborów do Sejmu.</u>
750   - <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, zgodnie z art. 32 regulaminu Sejmu, skieruje to sprawozdanie wraz z aktami wyborczymi do Komisji Mandatowo-Regulaminowej w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u>
751   - <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Na tym kończymy pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
752   - <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
753   - <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się w dniu jutrzejszym, tj. 3 kwietnia br.</u>
754   - <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Początek posiedzenia o godz. 14.</u>
755   - <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Na porządku dziennym posiedzenia w dniu 3 kwietnia 1980 r. przewiduje się expose Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów oraz sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
756   - <u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  749 + <u xml:id="u-16.0" who="#StanisławGucwa">Informuję, że do Sejmu wpłynęło sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 23 marca br. wyborów do Sejmu.</u>
  750 + <u xml:id="u-16.1" who="#StanisławGucwa">Prezydium Sejmu, zgodnie z art. 32 regulaminu Sejmu, skieruje to sprawozdanie wraz z aktami wyborczymi do Komisji Mandatowo-Regulaminowej w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u>
  751 + <u xml:id="u-16.2" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  752 + <u xml:id="u-16.3" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  753 + <u xml:id="u-16.4" who="#StanisławGucwa">Następne posiedzenie odbędzie się w dniu jutrzejszym, tj. 3 kwietnia br.</u>
  754 + <u xml:id="u-16.5" who="#StanisławGucwa">Początek posiedzenia o godz. 14.</u>
  755 + <u xml:id="u-16.6" who="#StanisławGucwa">Na porządku dziennym posiedzenia w dniu 3 kwietnia 1980 r. przewiduje się expose Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów oraz sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
  756 + <u xml:id="u-16.7" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
757 757 <u xml:id="u-16.8" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
758 758 <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 35.)</u>
759 759 </div>
760 760 </body>
761 761 </text>
762 762 </TEI>
763 763 -</teiCorpus>
  764 +</teiCorpus>
764 765 \ No newline at end of file
... ...
1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00002-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00002-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">8</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">2</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1980-04-03</date>
... ... @@ -23,39 +23,127 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="PosełAndrzejWerblan" role="speaker">
30   - <persName>Poseł Andrzej Werblan</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełEdwardZgłobicki" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Edward Zgłobicki</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełJanuszZabłocki" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełKazimierzMorawski" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełPiotrStefański" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Piotr Stefański</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełRyszardReiff" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Ryszard Reiff</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełZdzisławTomal" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Zdzisław Tomal</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch" role="speaker">
51   - <persName>Prezes Rady Ministrów Edward Babiuch</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="SekretarzposełJanKonieczny" role="speaker">
54   - <persName>Sekretarz poseł Jan Konieczny</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
57   - <persName>Komentarz</persName>
58   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + <forename>Stanisław</forename>
  31 + <surname>Gucwa</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  35 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="AndrzejWerblan" role="regular">
  38 + <persName>
  39 + <roleName>Poseł</roleName>
  40 + <forename>Andrzej</forename>
  41 + <surname>Werblan</surname>
  42 + </persName>
  43 + <sex value="M" />
  44 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Werblan</idno>
  45 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  46 + </person>
  47 + <person xml:id="EdwardZgłobicki" role="regular">
  48 + <persName>
  49 + <roleName>Poseł</roleName>
  50 + <forename>Edward</forename>
  51 + <surname>Zgłobicki</surname>
  52 + </persName>
  53 + <sex value="M" />
  54 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Zg%C5%82obicki</idno>
  55 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  56 + </person>
  57 + <person xml:id="JanuszZabłocki" role="regular">
  58 + <persName>
  59 + <roleName>Poseł</roleName>
  60 + <forename>Janusz</forename>
  61 + <surname>Zabłocki</surname>
  62 + </persName>
  63 + <sex value="M" />
  64 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Zab%C5%82ocki</idno>
  65 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePolskiegoZwiązkuKatolickoSpołecznego" />
  66 + </person>
  67 + <person xml:id="KazimierzMorawski" role="regular">
  68 + <persName>
  69 + <roleName>Poseł</roleName>
  70 + <forename>Kazimierz</forename>
  71 + <surname>Morawski</surname>
  72 + </persName>
  73 + <sex value="M" />
  74 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Morawski_(1929%E2%80%932012)</idno>
  75 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  76 + </person>
  77 + <person xml:id="PiotrStefański" role="regular">
  78 + <persName>
  79 + <roleName>Poseł</roleName>
  80 + <forename>Piotr</forename>
  81 + <surname>Stefański</surname>
  82 + </persName>
  83 + <sex value="M" />
  84 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Stefa%C5%84ski_(polityk)</idno>
  85 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  86 + </person>
  87 + <person xml:id="RyszardReiff" role="regular">
  88 + <persName>
  89 + <roleName>Poseł</roleName>
  90 + <forename>Ryszard</forename>
  91 + <surname>Reiff</surname>
  92 + </persName>
  93 + <sex value="M" />
  94 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_Reiff</idno>
  95 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  96 + </person>
  97 + <person xml:id="ZdzisławTomal" role="regular">
  98 + <persName>
  99 + <roleName>Poseł</roleName>
  100 + <forename>Zdzisław</forename>
  101 + <surname>Tomal</surname>
  102 + </persName>
  103 + <sex value="M" />
  104 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Tomal</idno>
  105 + </person>
  106 + <person xml:id="EdwardBabiuch" role="regular">
  107 + <persName>
  108 + <roleName>Prezes Rady Ministrów</roleName>
  109 + <forename>Edward</forename>
  110 + <surname>Babiuch</surname>
  111 + </persName>
  112 + <sex value="M" />
  113 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Babiuch</idno>
  114 + </person>
  115 + <person xml:id="JanKonieczny" role="guest">
  116 + <persName>
  117 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  118 + <forename>Jan</forename>
  119 + <surname>Konieczny</surname>
  120 + </persName>
  121 + <sex value="M" />
  122 + </person>
  123 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  124 + <persName>komentarz</persName>
  125 + </person>
  126 + </listPerson>
  127 + <listOrg>
  128 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  129 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  130 + </org>
  131 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  132 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  133 + </org>
  134 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  135 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  136 + </org>
  137 + <org xml:id="KołoPoselskiePolskiegoZwiązkuKatolickoSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  138 + <orgName full="yes">Koło Poselskie Polskiego Związku Katolicko-Społecznego</orgName>
  139 + </org>
  140 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  141 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  142 + </org>
  143 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  144 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  145 + </org>
  146 + </listOrg>
59 147 </particDesc>
60 148 </profileDesc>
61 149 -</teiHeader>
  150 +</teiHeader>
62 151 \ No newline at end of file
... ...
1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -10,537 +10,537 @@
10 10 <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa.)</u>
11 11 </div>
12 12 <div xml:id="div-2">
13   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
14 14 <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
15   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Czesława Artyszuka i Jana Koniecznego.</u>
16   - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Artyszuk Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
17   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
18   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
19   - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
20   - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Uważam zatem, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
21   - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 3).</u>
22   - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Zgłobicki.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Czesława Artyszuka i Jana Koniecznego.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Artyszuk Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławGucwa">Uważam zatem, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 3).</u>
  22 + <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Zgłobicki.</u>
23 23 </div>
24 24 <div xml:id="div-3">
25   - <u xml:id="u-3.0" who="#PosełEdwardZgłobicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 2 i 3 kwietnia 1980 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu PRL przeprowadzonych w dniu 23 marca 1980 r.</u>
26   - <u xml:id="u-3.1" who="#PosełEdwardZgłobicki">Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności z protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u>
27   - <u xml:id="u-3.2" who="#PosełEdwardZgłobicki">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u>
28   - <u xml:id="u-3.3" who="#PosełEdwardZgłobicki">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez państwową i okręgowe komisje wyborcze oraz przez społecznych mężów zaufania.</u>
29   - <u xml:id="u-3.4" who="#PosełEdwardZgłobicki">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu, w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u>
30   - <u xml:id="u-3.5" who="#PosełEdwardZgłobicki">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u>
31   - <u xml:id="u-3.6" who="#PosełEdwardZgłobicki">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u>
32   - <u xml:id="u-3.7" who="#PosełEdwardZgłobicki">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 23 marca 1980 r. była o blisko 1 mln większa niż w wyborach przed 4 laty i wynosiła 25 098 816, oddano 24 816 304 głosy. W wyborach wzięło więc udział 98,87% wyborców. Głosów ważnych oddano 24 802 612, głosów nieważnych — 13 692. Na listy kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 24 683 056 głosów, to jest 99,52% ważnie oddanych głosów.</u>
33   - <u xml:id="u-3.8" who="#PosełEdwardZgłobicki">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w którym reprezentowane są wszystkie podstawowe grupy społeczno-zawodowe, orientacje światopoglądowe, wszystkie pokolenia, partyjni i bezpartyjni.</u>
34   - <u xml:id="u-3.9" who="#PosełEdwardZgłobicki">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów — 261 to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u>
35   - <u xml:id="u-3.10" who="#PosełEdwardZgłobicki">W Sejmie VIII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 106 posłanek, wobec 95 w VII kadencji. Stale wzrastająca liczba kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u>
36   - <u xml:id="u-3.11" who="#PosełEdwardZgłobicki">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i chłopów. Na ławach poselskich zasiada 93 robotników, 11 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że duża liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u>
37   - <u xml:id="u-3.12" who="#PosełEdwardZgłobicki">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową, stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 59 rolników i 11 specjalistów rolnych. Ponadto w Sejmie zasiada 8 działaczy spółdzielni i kółek rolniczych.</u>
38   - <u xml:id="u-3.13" who="#PosełEdwardZgłobicki">W składzie obecnego Sejmu zasiadają przedstawiciele licznych środowisk.</u>
39   - <u xml:id="u-3.14" who="#PosełEdwardZgłobicki">Wśród posłów jest 34 profesorów, w tym 8 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 19 zagranicznych towarzystw naukowych. Reprezentują oni szeroki zakres specjalności. Do Sejmu weszło 13 nauczycieli, 19 dziennikarzy, 10 literatów i artystów oraz pracowników kultury, 11 pracowników służby zdrowia, 19 prawników, w tym 10 pracowników wymiaru sprawiedliwości, oraz 9 prawników — pracowników nauki. W Sejmie zasiada także 6 rzemieślników.</u>
40   - <u xml:id="u-3.15" who="#PosełEdwardZgłobicki">Na ławach poselskich zasiada wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u>
41   - <u xml:id="u-3.16" who="#PosełEdwardZgłobicki">Przekrój społeczny obecnego Sejmu charakteryzują następujące dane:</u>
42   - <u xml:id="u-3.17" who="#PosełEdwardZgłobicki">185 posłów jest pochodzenia robotniczego, 186 — chłopskiego, 83 — inteligenckiego i 6 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u>
43   - <u xml:id="u-3.18" who="#PosełEdwardZgłobicki">Wzrósł w porównaniu z poprzednią kadencją poziom wykształcenia posłów: 270 ma wykształcenie wyższe, 25 — niepełne wyższe, 86 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 79 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u>
44   - <u xml:id="u-3.19" who="#PosełEdwardZgłobicki">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Dwóch spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 10 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 65 posłów, a w grupie od 40 do 49 lat — 148 posłów. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 180 posłów, a od 60 do 69 lat — 43; 12 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u>
45   - <u xml:id="u-3.20" who="#PosełEdwardZgłobicki">Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 37 posłów, Order Sztandaru Pracy — 129, Order Odrodzenia Polski — 250, Virtuti Militari — 8, Krzyż Grunwaldu — 17, Krzyż Walecznych — 22, Krzyż Zasługi — 326.</u>
46   - <u xml:id="u-3.21" who="#PosełEdwardZgłobicki">Nie zasiadało w żadnej z poprzednich kadencji, a więc po raz pierwszy piastuje mandat poselski 218 posłów.</u>
47   - <u xml:id="u-3.22" who="#PosełEdwardZgłobicki">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach — 6 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 10 — w Sejmie I kadencji, 19 — w II kadencji, 30 — w III kadencji, 41 — w IV kadencji, 54 — w V kadencji, 99 — w VI kadencji i 237 — w VII kadencji. Posłów, którzy nie zasiadali w VII kadencji mamy 223.</u>
48   - <u xml:id="u-3.23" who="#PosełEdwardZgłobicki">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że skład osobowy Sejmu VIII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno- -zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u>
49   - <u xml:id="u-3.24" who="#PosełEdwardZgłobicki">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 160-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym działaczom Frontu Jedności Narodu, za ich trud i obywatelską postawę, którą przyczynili się do dobrego przygotowania i sprawnego przeprowadzenia wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u>
50   - <u xml:id="u-3.25" who="#PosełEdwardZgłobicki">Wysoka frekwencja wyborcza oraz procent głosów oddanych na kandydatów Frontu Jedności Narodu, a także atmosfera, jaka towarzyszyła aktowi wyborczemu — to wymowny wyraz powszechnej aprobaty społeczeństwa dla programu VIII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego pomyślnego rozwoju socjalistycznej ojczyzny — Polski Ludowej.</u>
51   - <u xml:id="u-3.26" who="#PosełEdwardZgłobicki">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm przyjął przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 3. Dziękuję.</u>
  25 + <u xml:id="u-3.0" who="#EdwardZgłobicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 2 i 3 kwietnia 1980 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu PRL przeprowadzonych w dniu 23 marca 1980 r.</u>
  26 + <u xml:id="u-3.1" who="#EdwardZgłobicki">Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności z protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u>
  27 + <u xml:id="u-3.2" who="#EdwardZgłobicki">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u>
  28 + <u xml:id="u-3.3" who="#EdwardZgłobicki">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez państwową i okręgowe komisje wyborcze oraz przez społecznych mężów zaufania.</u>
  29 + <u xml:id="u-3.4" who="#EdwardZgłobicki">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu, w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u>
  30 + <u xml:id="u-3.5" who="#EdwardZgłobicki">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u>
  31 + <u xml:id="u-3.6" who="#EdwardZgłobicki">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VIII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u>
  32 + <u xml:id="u-3.7" who="#EdwardZgłobicki">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 23 marca 1980 r. była o blisko 1 mln większa niż w wyborach przed 4 laty i wynosiła 25 098 816, oddano 24 816 304 głosy. W wyborach wzięło więc udział 98,87% wyborców. Głosów ważnych oddano 24 802 612, głosów nieważnych — 13 692. Na listy kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 24 683 056 głosów, to jest 99,52% ważnie oddanych głosów.</u>
  33 + <u xml:id="u-3.8" who="#EdwardZgłobicki">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w którym reprezentowane są wszystkie podstawowe grupy społeczno-zawodowe, orientacje światopoglądowe, wszystkie pokolenia, partyjni i bezpartyjni.</u>
  34 + <u xml:id="u-3.9" who="#EdwardZgłobicki">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów — 261 to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u>
  35 + <u xml:id="u-3.10" who="#EdwardZgłobicki">W Sejmie VIII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 106 posłanek, wobec 95 w VII kadencji. Stale wzrastająca liczba kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u>
  36 + <u xml:id="u-3.11" who="#EdwardZgłobicki">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i chłopów. Na ławach poselskich zasiada 93 robotników, 11 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że duża liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u>
  37 + <u xml:id="u-3.12" who="#EdwardZgłobicki">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową, stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 59 rolników i 11 specjalistów rolnych. Ponadto w Sejmie zasiada 8 działaczy spółdzielni i kółek rolniczych.</u>
  38 + <u xml:id="u-3.13" who="#EdwardZgłobicki">W składzie obecnego Sejmu zasiadają przedstawiciele licznych środowisk.</u>
  39 + <u xml:id="u-3.14" who="#EdwardZgłobicki">Wśród posłów jest 34 profesorów, w tym 8 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 19 zagranicznych towarzystw naukowych. Reprezentują oni szeroki zakres specjalności. Do Sejmu weszło 13 nauczycieli, 19 dziennikarzy, 10 literatów i artystów oraz pracowników kultury, 11 pracowników służby zdrowia, 19 prawników, w tym 10 pracowników wymiaru sprawiedliwości, oraz 9 prawników — pracowników nauki. W Sejmie zasiada także 6 rzemieślników.</u>
  40 + <u xml:id="u-3.15" who="#EdwardZgłobicki">Na ławach poselskich zasiada wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u>
  41 + <u xml:id="u-3.16" who="#EdwardZgłobicki">Przekrój społeczny obecnego Sejmu charakteryzują następujące dane:</u>
  42 + <u xml:id="u-3.17" who="#EdwardZgłobicki">185 posłów jest pochodzenia robotniczego, 186 — chłopskiego, 83 — inteligenckiego i 6 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u>
  43 + <u xml:id="u-3.18" who="#EdwardZgłobicki">Wzrósł w porównaniu z poprzednią kadencją poziom wykształcenia posłów: 270 ma wykształcenie wyższe, 25 — niepełne wyższe, 86 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 79 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u>
  44 + <u xml:id="u-3.19" who="#EdwardZgłobicki">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Dwóch spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 10 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 65 posłów, a w grupie od 40 do 49 lat — 148 posłów. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 180 posłów, a od 60 do 69 lat — 43; 12 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u>
  45 + <u xml:id="u-3.20" who="#EdwardZgłobicki">Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 37 posłów, Order Sztandaru Pracy — 129, Order Odrodzenia Polski — 250, Virtuti Militari — 8, Krzyż Grunwaldu — 17, Krzyż Walecznych — 22, Krzyż Zasługi — 326.</u>
  46 + <u xml:id="u-3.21" who="#EdwardZgłobicki">Nie zasiadało w żadnej z poprzednich kadencji, a więc po raz pierwszy piastuje mandat poselski 218 posłów.</u>
  47 + <u xml:id="u-3.22" who="#EdwardZgłobicki">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach — 6 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 10 — w Sejmie I kadencji, 19 — w II kadencji, 30 — w III kadencji, 41 — w IV kadencji, 54 — w V kadencji, 99 — w VI kadencji i 237 — w VII kadencji. Posłów, którzy nie zasiadali w VII kadencji mamy 223.</u>
  48 + <u xml:id="u-3.23" who="#EdwardZgłobicki">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że skład osobowy Sejmu VIII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno- -zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u>
  49 + <u xml:id="u-3.24" who="#EdwardZgłobicki">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 160-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym działaczom Frontu Jedności Narodu, za ich trud i obywatelską postawę, którą przyczynili się do dobrego przygotowania i sprawnego przeprowadzenia wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u>
  50 + <u xml:id="u-3.25" who="#EdwardZgłobicki">Wysoka frekwencja wyborcza oraz procent głosów oddanych na kandydatów Frontu Jedności Narodu, a także atmosfera, jaka towarzyszyła aktowi wyborczemu — to wymowny wyraz powszechnej aprobaty społeczeństwa dla programu VIII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego pomyślnego rozwoju socjalistycznej ojczyzny — Polski Ludowej.</u>
  51 + <u xml:id="u-3.26" who="#EdwardZgłobicki">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm przyjął przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 3. Dziękuję.</u>
52 52 </div>
53 53 <div xml:id="div-4">
54   - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u>
55   - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
56   - <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
57   - <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 3.</u>
58   - <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
59   - <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
  54 + <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u>
  55 + <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  56 + <u xml:id="u-4.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  57 + <u xml:id="u-4.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 3.</u>
  58 + <u xml:id="u-4.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
  59 + <u xml:id="u-4.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
60 60 </div>
61 61 <div xml:id="div-5">
62   - <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
63   - <u xml:id="u-5.1" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
64   - <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
65   - <u xml:id="u-5.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
66   - <u xml:id="u-5.4" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u>
  62 + <u xml:id="u-5.0" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  63 + <u xml:id="u-5.1" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  64 + <u xml:id="u-5.2" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  65 + <u xml:id="u-5.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
  66 + <u xml:id="u-5.4" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu Obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u>
67 67 </div>
68 68 <div xml:id="div-6">
69   - <u xml:id="u-6.0" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed kilkoma tygodniami Sejm VII kadencji powierzył mi funkcję Prezesa Rady Ministrów. Wczoraj od nowo wybranego Sejmu VIII kadencji otrzymałem ponownie ten zaszczytny mandat.</u>
70   - <u xml:id="u-6.1" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dziękuję serdecznie za okazane mi zaufanie. Rozumiem, jak wielkie zobowiązanie wynika stąd dla mnie i dla całego Rządu, zobowiązanie wobec Was, Obywatele Posłowie, wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która rekomendowała moją kandydaturę na to stanowisko, wobec sojuszniczych stronnictw politycznych i Frontu Jedności Narodu, wobec całego społeczeństwa.</u>
71   - <u xml:id="u-6.2" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Pragnę także skierować słowa wdzięczności do wyborców z okręgu nr 52 w Poznaniu, w którym zostałem wybrany posłem.</u>
72   - <u xml:id="u-6.3" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">23 marca w wyborach powszechnych naród polski dał dobitny wyraz patriotycznej jedności, zdecydowanego poparcia dla Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, dla programu VIII Zjazdu partii, dla wytyczonych w nich celów społecznych i kierunków rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny. Dał kolejny dowód zaufania do partii, do jej kierownictwa.</u>
73   - <u xml:id="u-6.4" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Plon przedwyborczej rozmowy milionów Polek i Polaków jest naszym wspólnym, wielkim bogactwem. Rząd uczyni wszystko, aby niczego nie uronić z tej skarbnicy obywatelskiej mądrości, aby nie przeoczyć żadnego słusznego wniosku, żadnej konstruktywnej inicjatywy. Z całą energią i konsekwencją będziemy wcielać w życie program wyborczy, program partii zaaprobowany przez naród.</u>
74   - <u xml:id="u-6.5" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Problemy, które przedstawiłem w deklaracji z 18 lutego br., pozostają nadal aktualne. W ciągu 6 tygodni, które upłynęły od tego czasu, skupiliśmy uwagę na przełożeniu uchwał VIII Zjazdu na język konkretnych zadań administracji centralnej i terenowej, poszczególnych gałęzi gospodarki i przedsiębiorstw. Pracy Rządu w tym czasie towarzyszył dobry klimat społeczny, zachęta i poparcie. Wierzę, że również w rozpoczynającej się kadencji Rząd może liczyć na atmosferę społecznego wsparcia i współdziałania.</u>
75   - <u xml:id="u-6.6" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Mamy jasno określone cele i zadania. Punkt wyjścia do ich sformułowania tworzyły z jednej strony bezsporne dokonania mijającej dekady, z drugiej zaś wciąż duże i nie zaspokojone potrzeby społeczne oraz nowe problemy wynikające z rozwoju kraju i sytuacji w gospodarce światowej. Wszyscy pragniemy Polski silnej, gospodarnej i zamożnej, w której żyje się bezpiecznie i dostatnio, Polski, której stale rozwijana siła ekonomiczna przyspieszać będzie wszechstronny rozwój oświaty, nauki i kultury, Polski zajmującej godne miejsce w Europie i świecie. Takie są ambicje i oczekiwania narodu, znacznie rozbudzone i rozwinięte w dobiegającym końca dziesięcioleciu.</u>
76   - <u xml:id="u-6.7" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Muszę powiedzieć otwarcie, że niełatwo będzie tym oczekiwaniom sprostać. Do pracy nad realizacją celów nakreślonych na lata osiemdziesiąte przystępujemy w złożonej sytuacji gospodarczej. Dysponujemy co prawda poważnymi atutami stworzonymi przez naród w całym 35-leciu Polski Ludowej.</u>
77   - <u xml:id="u-6.8" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Przeznaczyliśmy wielkie środki na rozbudowę i unowocześnienie gospodarki, dzięki czemu wiele jej gałęzi osiągnęło wysoki poziom techniczny.</u>
78   - <u xml:id="u-6.9" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Znacznie wzrosła liczebność i podniosły się kwalifikacje kadr we wszystkich dziedzinach. Zgodnie z linią generalną, wytyczaną przez zjazdy partii, prowadziliśmy w latach siedemdziesiątych politykę szybkiego i powszechnego wzrostu dochodów ludności, stworzyliśmy nowoczesny i w pełni socjalistyczny system świadczeń społecznych.</u>
79   - <u xml:id="u-6.10" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jednocześnie splot wielu przyczyn sprawił, że w gospodarce narodowej występują istotne dysproporcje strukturalne. Wzrost eksportu w warunkach koniecznych spłat kredytów zagranicznych nie nadąża obecnie za potrzebami importowymi, a wzrost dochodów pieniężnych ludności wyprzedza rozwój produkcji towarów rynkowych i podaż usług. Niewystarczający poziom produkcji rolnej, zwłaszcza zbóż i pasz, odbija się ujemnie na sytuacji rynkowej i poważnie obciąża bilans płatniczy państwa. Zbyt szeroki w stosunku do możliwości gospodarki jest front inwestycyjny. Ograniczone są możliwości zaopatrzenia gospodarki w paliwa, surowce i materiały. Ich ceny na rynkach światowych szybko rosną. Wzrastają również koszty ich pozyskiwania w kraju. Niedostateczny jest potencjał energetyki, transportu oraz niektórych gałęzi i branż przemysłu. Niezadowalająco przedstawia się ogólna efektywność gospodarowania. Sporo do życzenia pozostawia sprawność zarządzania gospodarką i państwem, umiejętność przystosowywania się niektórych ogniw do pracy w zmieniających się i coraz bardziej złożonych warunkach.</u>
80   - <u xml:id="u-6.11" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Nie podejmuję analizy przyczyn wymienionych zjawisk i tendencji. Były one bowiem wnikliwie oświetlone w dyskusji przedzjazdowej i przede wszystkim na samym VIII Zjeździe. Chcę natomiast skupić uwagę Wysokiej Izby na zadaniach, które trzeba podjąć i wykonać, aby zrealizować cele określone w uchwałach Zjazdu i Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu.</u>
81   - <u xml:id="u-6.12" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Za sprawę pierwszoplanową uznajemy stopniowe przywracanie równowagi gospodarczej, podciągnięcie opóźnionych dziedzin i branż. Jest to niezbędny warunek poprawy ogólnej efektywności rozwoju kraju.</u>
82   - <u xml:id="u-6.13" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Mamy świadomość, że nie na wszystkich odcinkach możliwe będzie uzyskanie szybkiego postępu. Dlatego też Rząd nie zamierza składać ani przesadnych obietnic, ani dążyć do spektakularnych sukcesów. Chcemy pilnie podjąć sprawy, których załatwienie nie wymaga dłuższego czasu, a jednocześnie stopniowo i konsekwentnie rozwiązywać problemy długofalowe. Będziemy robić wszystko co w naszej mocy, aby utrzymać obecny ogólny poziom życia społeczeństwa, poprawiając go tam, gdzie najsilniej dają o sobie znać nie zaspokojone podstawowe potrzeby społeczne. Będzie to zależało od możliwości, jakie wspólnie stworzymy, od wyników pracy milionów Polek i Polaków.</u>
83   - <u xml:id="u-6.14" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Stoją przed nami poważne zadania w dziedzinie wzrostu produkcji materialnej. Jesteśmy świadomi, że rozstrzygające znaczenie w procesie ich realizacji będzie miało to, ile i jakiej produkcji uzyskamy z posiadanych surowców i materiałów, z maszyn i urządzeń, jak zorganizujemy pracę, aby była ona bardziej wydajna, przynosiła nowe dobra, dawała ludziom satysfakcję materialną i moralną.</u>
84   - <u xml:id="u-6.15" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Najtrudniejszym problemem, który musimy rozwiązać, jest zaopatrzenie gospodarki w paliwa i energię, w surowce i materiały. Ich niedobór dotkliwie odczuwa wiele zakładów produkcyjnych.</u>
85   - <u xml:id="u-6.16" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dokonaliśmy oceny możliwości produkcji i możliwości importu paliw i surowców. Wykazuje ona, że ich dostawy mogą wzrastać w tempie znacznie wolniejszym od zakładanej dynamiki wzrostu produkcji materialnej. Konieczne jest więc opanowanie w całej gospodarce trudnej sztuki zwiększania produkcji w drodze racjonalizacji zużycia paliw i surowców, szerszego wykorzystania surowców wtórnych. Wymagać to będzie wszechstronnych przedsięwzięć na wszystkich szczeblach zarządzania i we wszystkich dziedzinach gospodarki.</u>
86   - <u xml:id="u-6.17" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy dążyć do przekształcenia struktury produkcji w kierunku obniżenia jej energo-i materiałochłonności, do przyspieszenia rozwoju tych dziedzin produkcji, które charakteryzują się wysokim stopniem przetwarzania surowców i materiałów. W tym celu położymy nacisk na unowocześnienie technologii wytwarzania zwłaszcza w przemyśle, budownictwie i tych dziedzinach gospodarki, które zużywają najwięcej paliw i energii, surowców i materiałów. Oczekujemy, że istotny wkład wniesie do tego kadra naukowo-techniczna, a także ruch racjonalizatorski.</u>
87   - <u xml:id="u-6.18" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Sporo zaniedbań nawarstwiło się w normowaniu zużycia paliw i energii, surowców i materiałów. Przystąpiliśmy już do porządkowania sytuacji w tej dziedzinie. Nie może to być jednak akcja jednorazowa. Musimy wypracować skuteczny mechanizm stałej weryfikacji norm ich zużycia w miarę osiąganego postępu w metodach wytwarzania i konstrukcji wyrobów.</u>
88   - <u xml:id="u-6.19" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Z większą skutecznością będziemy eliminować występujące jeszcze często zwykłe marnotrawstwo surowców i materiałów, przypadki produkowania z nich towarów o niskiej jakości. Nie wolno nam tolerować stanu, w którym na skutek nieudolności, braku odpowiedzialności niektórych ludzi niweczony jest wysiłek całych zespołów. Liczymy tu na poparcie samorządów robotniczych, organizacji związkowych i młodzieżowych, a przede wszystkim organizacji i instancji partyjnych.</u>
89   - <u xml:id="u-6.20" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Duże znaczenie dla rytmicznego zaopatrzenia materiałowo-technicznego, dla rozwoju całej gospodarki ma poprawa sytuacji w transporcie. Będziemy kontynuować pracę nad zwiększeniem zdolności przewozowych oraz usprawnianiem funkcjonowania całego systemu transportowego.</u>
90   - <u xml:id="u-6.21" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Musimy również wyciągnąć wnioski z tego, że spora część majątku trwałego, produkcyjnego i nieprodukcyjnego nie jest w pełni wykorzystana. Ogólna wartość naszego majątku trwałego przekroczyła już 9 bilionów złotych. Jeden procent tej kwoty stanowi równowartość rocznych nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe. Stąd ogromne znaczenie wszystkich poczynań sprzyjających lepszemu wykorzystaniu tego majątku, utrzymaniu go w dobrym stanie, pieczołowitej konserwacji, przedłużaniu żywotności. Jest to ważna droga oszczędzania środków inwestycyjnych tak potrzebnych do lepszego zaspokojenia wielu pilnych potrzeb społecznych.</u>
91   - <u xml:id="u-6.22" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Lata osiemdziesiąte będą okresem niewielkich przyrostów zasobów pracy. Racjonalne gospodarowanie tymi zasobami, zwiększanie wydajności pracy zawsze traktowaliśmy jako problem istotny. Dziś nabiera on szczególnej wagi. Mamy tu spore możliwości. Wynikają one przede wszystkim ze stale rosnących kwalifikacji ludzi pracy oraz z nowoczesnego, technicznego uzbrojenia pracy w większości gałęzi i działów gospodarki narodowej. Musimy te możliwości jak najlepiej wykorzystać. W tym celu będziemy likwidować przerosty zatrudnienia, porządkować normatywy obsad pracowników i struktury organizacyjne, podejmować działania na rzecz lepszego wykorzystania czasu pracy, poprawy dyscypliny pracy, zmniejszenia fluktuacji i absencji. Pragniemy, aby dobrze zorganizowana praca we wszystkich ogniwach gospodarki i życia społecznego stała się trwałym elementem naszej rzeczywistości. Liczymy, że spotka się to ze zrozumieniem i poparciem załóg. Będziemy przy ścisłym współdziałaniu ze związkami zawodowymi troszczyć się o poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, o mechanizację i doskonalenie organizacji pracy, o zmniejszenie jej uciążliwości i eliminowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.</u>
92   - <u xml:id="u-6.23" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Zadaniem najwyższej wagi jest realizacja długofalowego programu poprawy wyżywienia narodu. Rząd będzie dokładać wysiłków, aby konsekwentnie urzeczywistniać sprawdzoną w praktyce, wypracowaną przez PZPR i ZSL politykę rolną, tworząc warunki dla rozwoju wszystkich sektorów gospodarki rolnej, popierając wysiłki rolników, którzy pragną unowocześniać swoje gospodarstwa i zwiększać produkcję. Rozwój rolnictwa wymaga znacznych nakładów na jego techniczną modernizację, kontynuowania postępowych zmian w strukturze agrarnej, wprowadzania nowych technik i technologii wytwarzania, lepszej organizacji i wyższej efektywności pracy. W obecnych czasach nowoczesne rolnictwo wszędzie kosztuje drogo. Czasy taniej produkcji żywności już nie wrócą. Rzecz w tym, aby środki przeznaczane na rolnictwo przynosiły maksymalne efekty, aby były prawidłowo rozdzielane i trafiały do właściwych rąk.</u>
93   - <u xml:id="u-6.24" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Sprawą pilną jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Od tego zależą bezpośrednio możliwości wzrostu produkcji zwierzęcej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe oraz ograniczenie kosztownego importu. Podejmujemy działania mające na celu zwiększenie obszaru zasiewu zbóż i wysokowydajnych roślin pastewnych, stosowanie w szerszym zakresie odmian intensywnych i rozwój produkcji na trwałych użytkach zielonych. Równolegle musimy uzyskać zdecydowaną poprawę wykorzystania zasobów paszowych. Wymaga to podniesienia jakości produkowanych pasz, zmniejszenia ich zużycia na jednostkę produkcji, racjonalizacji żywienia i poprawy warunków chowu zwierząt. Rząd zwiększy uprawnienia i odpowiedzialność władz terenowych za gospodarkę paszami. Powinny one doskonalić system rozdziału pasz i tworzyć zachęty do pełnego wykorzystania w hodowli własnych tanich pasz gospodarskich. Takie możliwości istnieją w tysiącach gospodarstw rolnych. Tkwi w tym poważna rezerwa poprawy bilansu paszowego, a co za tym idzie — wzrostu produkcji zwierzęcej.</u>
94   - <u xml:id="u-6.25" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Skupimy również uwagę na lepszym spożytkowaniu ziemi. Będziemy kompleksowo i konsekwentnie działać na rzecz poprawy struktury agrarnej zarówno w drodze międzysektorowego przepływu ziemi, jak też w obrębie gospodarki indywidualnej. Wydatnie skrócić musimy okres zagospodarowania gruntów przekazywanych nowym użytkownikom przez rolników odchodzących na emeryturę oraz przyspieszyć komasację gruntów.</u>
95   - <u xml:id="u-6.26" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zdecydowanie trzeba przeciwdziałać nadmiernemu przeznaczaniu gruntów rolnych na cele nierolnicze. W niedługim czasie przedłożymy Wysokiej Izbie projekt ustawy zaostrzającej ochronę gruntów. Większej rozwagi w gospodarowaniu zasobami ziemi wymagać będziemy od organów administracji terenowej.</u>
96   - <u xml:id="u-6.27" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Znamy potrzeby rolnictwa, gdy chodzi o środki produkcji. Przewyższają one nasze obecne możliwości dostaw. Zrobimy wszystko na co aktualnie stać gospodarkę narodową, aby wzmacniać potencjał produkcyjny wsi polskiej.</u>
97   - <u xml:id="u-6.28" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Podjęte zostały działania mające na celu terminowe wywiązywanie się producentów z obowiązków dostaw środków produkcji dla rolnictwa tak pod względem ilości, jak i asortymentu. Nasilimy kontrolę dostaw tych środków oraz prawidłowości ich rozdziału i sprzedaży. Równocześnie pilnym zadaniem staje się właściwe wykorzystanie potencjału techniczno-produkcyjnego, który już teraz znajduje się w dyspozycji rolnictwa. Z tym nie jest najlepiej. Zbyt wiele maszyn i urządzeń rolniczych, środków transportu skierowanych na wieś nie jest należycie wykorzystanych wskutek niegospodarności, złej konserwacji bądź braku części zamiennych. Troska o lepsze wykorzystanie ciągników, maszyn, urządzeń melioracyjnych, budynków gospodarskich musi być powszechna. Zadbać o to powinni sami rolnicy, pracownicy technicznej obsługi rolnictwa i służba rolna, władze wojewódzkie i gminne.</u>
98   - <u xml:id="u-6.29" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Mając na uwadze konieczność efektywnego wykorzystania nakładów przeznaczonych na rozwój rolnictwa, będziemy je kierować przede wszystkim na kompleksowe przedsięwzięcia, zwiększające produktywność ziemi, takie jak melioracje rolne, rekultywacja i użyźnianie gruntów, zaopatrzenie rolnictwa i wsi w wodę oraz na gospodarkę paszową. Zasadnicze znaczenie ma również w tym względzie realizacja długofalowego programu zagospodarowania i wykorzystania zasobów wodnych Wisły i jej dopływów.</u>
99   - <u xml:id="u-6.30" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Poprawa wyżywienia narodu wymaga dalszego rozwoju przemysłu rolno-spożywczego. Mamy zamiar zwiększać potencjał produkcyjny zarówno kluczowych zakładów przemysłu rolno-spożywczego, jak i drobnych zakładów wykorzystujących surowce lokalne.</u>
100   - <u xml:id="u-6.31" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wiele krytycznych uwag budzi wśród rolników system skupu produkcji rolnej. Rolnik nie może tracić cennego czasu w kolejce do punktów skupu wskutek złej organizacji pracy czy biurokratycznej mitręgi. Nie może też być narażony na jakąkolwiek nieuczciwość przy wycenie produktów swej pracy. Dlatego będziemy dążyć do doskonalenia form odbioru i skupu płodów rolnych, do rozwijania związków między producentami, przemysłem rolno-spożywczym i konsumentem. Służyć temu będzie również dalszy rozwój usług rolniczych.</u>
101   - <u xml:id="u-6.32" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Musimy ograniczyć straty, jakie powstają w drodze pomiędzy producentem-rolnikiem a konsumentem. Pracy rolnika nie wolno marnotrawić. Po tę rezerwę, często nie wymagającą większych nakładów, musimy w latach przyszłych sięgać z większym zdecydowaniem, doskonaląc organizację zbioru, skupu, transportu, przechowalnictwa i przetwarzania produkcji rolniczej.</u>
102   - <u xml:id="u-6.33" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zasadą naszej polityki jest stałe zwiększanie roli i odpowiedzialności administracji terenowej w sterowaniu i zarządzaniu sprawami rolnictwa. Wymaga to doskonalenia pracy urzędów wojewódzkich oraz dalszego umacniania gmin.</u>
103   - <u xml:id="u-6.34" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Duże nadzieje w rozwoju rolnictwa, w poprawie obsługi wsi, organizacji skupu i przetwórstwa wiążemy z umacnianiem samorządu wiejskiego, który powinien silniej oddziaływać na wszystkie jednostki działające w tej sferze gospodarczej.</u>
104   - <u xml:id="u-6.35" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Aby nasze rolnictwo produkowało więcej, musimy stwarzać społeczności wiejskiej warunki lepszego życia, łatwiejszej pracy na roli, rozwiązywać problemy społeczne środowiska wiejskiego — od wyrównywania poziomu oświaty poczynając, a na funkcjonowaniu systemu emerytalnego kończąc. Należną uwagę poświęcać będziemy wzrostowi dochodów rolników, które służą nie tylko poprawie warunków ich życia, ale także unowocześnianiu warsztatu pracy rolniczej.</u>
105   - <u xml:id="u-6.36" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Władze terenowe powinny uważnie przysłuchiwać się opinii rolników i wyciągać z niej odpowiednie wnioski, szybko usuwać przeszkody na drodze rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
106   - <u xml:id="u-6.37" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Rozpoczęła się kampania wiosenna, decydująca o całorocznych plonach. Niech stanie się ona powszechnym sprawdzianem umiejętnej i gospodarnej pracy rolnika oraz potwierdzeniem sprawnego wykonania zadań i zobowiązań przez wszystkich pracujących dla rolnictwa. Jest to rzecz o wymiarze ogólnonarodowym.</u>
107   - <u xml:id="u-6.38" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Sprawą wielkiej wagi jest poprawa sytuacji na froncie inwestycyjnym. Jest ona złożona. Mamy zbyt dużo rozpoczętych zadań inwestycyjnych w stosunku do obecnych możliwości gospodarki. Wysoki jest poziom zaangażowania i zamrożenia środków inwestycyjnych. Wiele zadań inwestycyjnych wykonujemy z opóźnieniem. Realizację niektórych inwestycji trzeba było wstrzymać. Mamy dużo maszyn i urządzeń, w tym w znacznej części pochodzących z importu, które długo czekają na zainstalowanie. Wszystko to rzutuje ujemnie na równowagę gospodarczą, budzi uzasadniony niepokój i wymaga zasadniczej poprawy.</u>
108   - <u xml:id="u-6.39" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Nasze możliwości inwestycyjne są ograniczone. Dlatego też sprawą o zasadniczym znaczeniu staje się podniesienie efektywności wykorzystania środków inwestycyjnych. W najbliższej przyszłości główny wysiłek skoncentrujemy na tych przedsięwzięciach, które sprzyjają harmonizacji gospodarki, wyzwalają potencjał produkcyjny, dają szybki wzrost produkcji na eksport i rynek. W programach długofalowych nacisk położymy na inwestycje pozwalające lepiej wykorzystać własne surowce, pogłębiać przetwórstwo, zmniejszać energo-i materiałochłonność produkcji, polepszać efektywność gospodarowania.</u>
109   - <u xml:id="u-6.40" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Porządkowanie frontu inwestycyjnego musi być odpowiednio rozłożone w czasie. W pierwszej kolejności chcemy doprowadzić do większej koncentracji potencjału wykonawczego na tych inwestycjach, które planujemy ukończyć w roku bieżącym i następnym. Nowe inwestycje będą podejmowane głównie w tych dziedzinach, które traktujemy priorytetowo. Dotyczy to budownictwa mieszkaniowego i gospodarki żywnościowej, energetyki, transportu, produkcji paliw, a także tych gałęzi, w których możliwości zwiększenia produkcji i przezwyciężania istniejących napięć drogą bezinwestycyjną są ograniczone. Rząd zweryfikuje i podejmie odpowiednie decyzje w sprawie programu niektórych inwestycji kapitałochłonnych, zwłaszcza tych, których produkcja charakteryzowałaby się wysoką energo-i surowcochłonnością.</u>
110   - <u xml:id="u-6.41" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jednocześnie stworzymy lepsze warunki dla rozwijania inwestycji typu modernizacyjnego i przedsięwzięć innowacyjnych. Upatrujemy w tym ważki czynnik poprawy wykorzystania środków trwałych i efektywności gospodarowania, lepszego dostosowania aparatu produkcyjnego do zmieniających się warunków. Doskonalić będziemy system programowania, planowania i finansowania tych inwestycji, m.in. stworzymy przedsiębiorstwom szersze możliwości wykorzystywania środków własnych na inwestycje modernizacyjne. Liczymy na inicjatywę kadry kierowniczej, inżynierów, techników, ekonomistów, samorządu robotniczego w wyborze możliwie najlepszych i najbardziej efektywnych przedsięwzięć tego rodzaju.</u>
111   - <u xml:id="u-6.42" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Podejmiemy działania zmierzające do ustabilizowania planów inwestycyjnych oraz ich dokładniejszego zbilansowania z możliwościami wykonawczymi i zaopatrzeniowymi. Zdecydowanie będziemy przeciwdziałać wszelkim przypadkom podejmowania i realizacji inwestycji, niezgodnie z obowiązującymi zasadami. Interes ogólnonarodowy wymaga dziś żelaznej dyscypliny na tym polu. Kto podejmuje i realizuje inwestycje niezgodnie z obowiązującymi zasadami, ten godzi w żywotne interesy społeczeństwa. Aby to uniemożliwić, zwiększymy rolę banków w zakresie kontroli działalności inwestycyjnej.</u>
112   - <u xml:id="u-6.43" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych na jakimkolwiek szczeblu muszą być przestrzegane wymogi rachunku ekonomicznego. Będziemy stanowczo przeciwdziałać wzrostowi kosztów inwestycji w trakcie ich realizacji. Również efekty inwestycji oddanych do użytku rozliczać będziemy według wymogów tego rachunku.</u>
113   - <u xml:id="u-6.44" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dużą uwagę należy skierować na usprawnienie pracy przedsiębiorstw budowlano-montażowych i biur projektów oraz na lepsze skoordynowanie działalności wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego.</u>
114   - <u xml:id="u-6.45" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Powtórzę: dokończmy to, co rozpoczęte, uporządkujmy to, co wymaga gospodarskiej ręki, zaprowadźmy elementarny ład we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego, wydajmy zdecydowaną walkę marnotrawstwu środków, nieporządkowi organizacyjnemu i niezdyscyplinowaniu. W tym kierunku musi pójść myślenie i aktywność ludzi odpowiedzialnych za działalność inwestycyjną. Rząd będzie tworzył po temu odpowiednie warunki, a równocześnie egzekwował odpowiedzialność od wszystkich, którzy lekceważą wymogi dobrego gospodarowania.</u>
115   - <u xml:id="u-6.46" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju kraju ma zwiększenie zdolności eksportowych gospodarki. Tylko przez przyśpieszenie wzrostu eksportu, zwiększenie jego opłacalności możemy poprawić sytuację płatniczą kraju, zapewnić niezbędny import paliw i surowców, materiałów i elementów kooperacyjnych, maszyn i urządzeń, towarów wzbogacających rynek wewnętrzny.</u>
116   - <u xml:id="u-6.47" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Szczególną rangę nadajemy rozwojowi stosunków gospodarczych z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Pierwszorzędną wagę przykładamy niezmiennie do rozwijania wzajemnej korzystnej współpracy ze Związkiem Radzieckim, z którym łączą nas ścisłe i szeroko rozbudowane powiązania gospodarcze, szczególnie cenne ze względu na ich stabilność, wielką skalę i dynamizm, ze względu na tak ważne dla naszej gospodarki dostawy paliw, surowców i materiałów.</u>
117   - <u xml:id="u-6.48" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Związek Radziecki był, jest i będzie naszym najważniejszym partnerem gospodarczym. W rozwoju polsko-radzieckiej współpracy będziemy kierować się ustaleniami z rozmów I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka z Sekretarzem Generalnym KC KPZR, Przewodniczącym Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, towarzyszem Leonidem Breżniewem.</u>
118   - <u xml:id="u-6.49" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Pragniemy też dalej rozwijać stosunki gospodarcze z pozostałymi sąsiadami — Czechosłowacją i Niemiecką Republiką Demokratyczną. Dzięki rozbudowie i modernizacji potencjałów przemysłowych naszych krajów istnieją obecnie warunki sprzyjające rozszerzaniu powiązań kooperacyjnych i wymiany opartej na planowo kształtowanej specjalizacji produkcji.</u>
119   - <u xml:id="u-6.50" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy rozwijać i umacniać stosunki gospodarcze z wszystkimi krajami RWPG i innymi krajami socjalistycznymi.</u>
120   - <u xml:id="u-6.51" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Szczególnie złożone problemy napotykamy obecnie w stosunkach gospodarczych z krajami kapitalistycznymi. Wynika to m.in. z osłabienia aktywności gospodarczej w wielu z tych krajów, z pogarszania się warunków dostępu na ich rynki, z zaostrzenia walki konkurencyjnej. Nie bez znaczenia są tu także napięcia polityczne ostatnich miesięcy na arenie międzynarodowej.</u>
121   - <u xml:id="u-6.52" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Nie zamierzamy jednak osłabiać naszych dążeń do rozwoju stosunków gospodarczych z krajami kapitalistycznymi. Aktywność w tym kierunku odpowiada potrzebom naszej gospodarki, jest zgodna z zasadami polityki pokojowego współistnienia, którą Polska konsekwentnie realizuje.</u>
122   - <u xml:id="u-6.53" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Rozszerzając wzajemnie korzystną współpracę gospodarczą z krajami kapitalistycznymi, Rząd będzie dążył do zmiany relacji między rozmiarami importu i eksportu, do osiągnięcia już w przyszłym roku dodatniego salda w wymianie towarowej z tymi krajami. Jest to tym bardziej konieczne, ponieważ pogorszeniu uległy warunki pozyskiwania kredytów zagranicznych. Są one coraz droższe i coraz trudniej je uzyskać.</u>
123   - <u xml:id="u-6.54" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dużą wagę przywiązujemy do rozwoju współpracy z krajami rozwijającymi się, które będą odgrywać coraz bardziej liczącą się rolę w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Będziemy wychodzić naprzeciw potrzebom wynikającym z ich zamierzeń rozwojowych, mając zarazem na uwadze nasze interesy i możliwości.</u>
124   - <u xml:id="u-6.55" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Aby zrealizować tak istotne zadania w handlu zagranicznym, trzeba wyraźnie wzmocnić proeksportowy charakter rozwoju naszej gospodarki. Chodzi tu głównie o trafny wybór kierunków specjalizacji eksportowej i modernizacji mocy produkcyjnych.</u>
125   - <u xml:id="u-6.56" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Myślą przewodnią działań proeksportowych powinna być stała troska o wysoką efektywność naszego eksportu, o tańsze, nowocześniejsze metody wytwarzania, o wyższą jakość wyrobów, o uzyskanie lepszych rynków zbytu i korzystniejszych warunków cenowych.</u>
126   - <u xml:id="u-6.57" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Równolegle z aktywizacją eksportu będziemy podejmować energiczne działania w celu obniżenia importochłonności produkcji. Pragnę podkreślić, że nie zamierzamy prowadzić polityki antyimportowej. Musimy jednak racjonalizować zakupy, traktując postęp w tej dziedzinie jako jeden z podstawowych czynników ogólnej poprawy efektywności gospodarowania oraz przystosowania gospodarki do trudniejszych warunków rozwoju.</u>
127   - <u xml:id="u-6.58" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wymagać to będzie zwiększenia odpowiedzialności od wszystkich realizatorów zadań handlu zagranicznego: producentów, transportowców, handlowców. Ich działalność wesprzemy odpowiednio udoskonalonymi instrumentami ekonomiczno-finansowymi i organizacyjnymi. Prace nad szczegółowymi rozwiązaniami w tej dziedzinie są znacznie zaawansowane.</u>
128   - <u xml:id="u-6.59" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Poziom dochodu narodowego jest najważniejszą miarą rozwoju gospodarczego. Dotychczas zbyt jednostronnie opieraliśmy jego wzrost na ilościowym przyroście produkcji. Obecnie musimy w znacznie większym stopniu sięgnąć po jakościowe czynniki rozwoju, takie jak: obniżanie kosztów wytwarzania, oszczędność materiałów i surowców, poprawa jakości produkcji, wzrost wydajności pracy.</u>
129   - <u xml:id="u-6.60" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Oszczędność powinna stać się naszą dewizą w sferze produkcji, w życiu publicznym, w gospodarstwach domowych. Oszczędzanie nie jest wyrazem ubóstwa. Oszczędną gospodarkę prowadzą narody i państwa znacznie od nas bogatsze, posiadające większe zasoby materialne, stojące na wyższym od Polski poziomie rozwoju gospodarczego. My też musimy się tego nauczyć. Umiejętność oszczędnego gospodarowania tym wszystkim czym dysponuje państwo, każda jednostka organizacyjna, każdy obywatel musi stać się nawykiem w naszej pracy, w życiu publicznym i prywatnym, w działalności produkcyjnej, socjalno-kulturalnej, społecznej, a także w administracji.</u>
130   - <u xml:id="u-6.61" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wiele zadań służących oszczędniejszemu gospodarowaniu środkami zostało już określonych w narodowym planie społeczno-gospodarczym oraz w budżecie państwa na 1980 rok. Działania podejmowane w tym kierunku będziemy rozwijać i pogłębiać.</u>
131   - <u xml:id="u-6.62" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wszędzie będziemy umacniać dyscyplinę finansową, egzekwować oszczędną i racjonalną gospodarkę pieniądzem społecznym. Zmniejszymy wydatki na cele reprezentacyjne, na wyposażenie biur i urzędów, a także na inne cele, bez których można się obejść. Ograniczymy liczbę samochodów służbowych, zwłaszcza produkcji zagranicznej.</u>
132   - <u xml:id="u-6.63" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zwracam się z apelem do wszystkich obywateli, aby w interesie własnym i społecznym starali się o przestrzeganie zasad racjonalnej oszczędności. W gospodarstwach domowych możemy lepiej wykorzystywać energie elektryczną, opał, wodę, sprzęt trwałego użytku, a także produkty żywnościowe.</u>
133   - <u xml:id="u-6.64" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jestem przekonany, że nasze społeczeństwo taką ideę działań oszczędnościowych w pełni zaakceptuje, że wspólnymi siłami będziemy ją wcielać w życie.</u>
134   - <u xml:id="u-6.65" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Zarówno sytuacja gospodarcza, jak i osiągnięty poziom rozwoju czynią zadaniem pierwszoplanowym aktywizację rodzimych czynników postępu naukowo-technicznego. Zgodnie z zaleceniami VIII Zjazdu partii problemy nauki będą znajdowały się w centrum uwagi Rządu. Zdajemy sobie sprawę z konieczności stałego polepszania warunków pracy naukowej, a zwłaszcza wyposażenia pracowni w nowoczesne narzędzia badawcze. Jednocześnie musi być zapewnione efektywne wykorzystanie środków, lepsze powiązanie prac badawczych z potrzebami kraju, sprawniejsze wdrażanie uzyskiwanych wyników do praktyki. Jeśli idzie o tę ostatnią sprawę, to będziemy poszukiwać lepszych rozwiązań systemowych zwiększających chłonność gospodarki na postęp naukowo-techniczny.</u>
135   - <u xml:id="u-6.66" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Oczekujemy od środowisk naukowych inicjatyw polepszających organizację prac badawczych i wdrożeniowych.</u>
136   - <u xml:id="u-6.67" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Powszechne jest pytanie o kierunki doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką i kierowania państwem. Jest to pytanie ważne. Mamy świadomość potrzeby i konieczności reform w tej dziedzinie. Widzimy w tym ważną dźwignię lepszego wykorzystywania niemałego już dziś potencjału produkcyjnego. Nie chcemy jednak działać pochopnie. Zmiany muszą być starannie przemyślane, wszelkie nowe rozwiązania powinny być konfrontowane z praktyką. Wymaga to czasu. Na ogół znamy słabość istniejącego stanu rzeczy, wiemy jak nie powinno być, ale nie wszędzie dopracowaliśmy się konstruktywnych, mogących znaleźć praktyczne zastosowanie, rozwiązań. Rząd do końca bieżącego roku dokona kompleksowej oceny sytuacji w zakresie zarządzania gospodarką oraz określi kierunki dalszego działania. Naszą intencją jest wzmocnienie rangi planu. Dokonamy zmian w trybie i metodach opracowywania planu pięcioletniego, biorąc pod uwagę cenne i ważne wnioski wynikające z prac sejmowych komisji nad planami. Do opracowywania planu pięcioletniego włączymy wszystkie szczeble zarządzania: ministerstwa i urzędy wojewódzkie, zjednoczenia i zakłady przemysłowe. Pragniemy także zwiększyć rolę wojewodów w opiniowaniu projektów planu przedsiębiorstw objętych planem centralnym, co umożliwić powinno lepszą koordynacje podejmowanych przedsięwzięć w układach gałęziowych i terytorialnych.</u>
137   - <u xml:id="u-6.68" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy podnosić jakość planowania na wszystkich szczeblach, tworzyć warunki dla stabilności planu, dbać o przestrzeganie zasady współmierności zadań i środków ich realizacji, podnosić rolę narzędzi ekonomiczno-finansowych w zarządzaniu. Podejmiemy również inne przedsięwzięcia zmierzające do wzmocnienia dyscypliny, podniesienia efektywności wytwarzania, pobudzania aktywności produkcyjnej pracowników.</u>
138   - <u xml:id="u-6.69" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W planowaniu na szczeblu centralnym skoncentrujemy się na problemach strategicznych decydujących o tempie, strukturze i efektywności rozwoju, na realizacji celów społecznych, na dziedzinach, którymi skutecznie i efektywnie można sterować jedynie z tego szczebla.</u>
139   - <u xml:id="u-6.70" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Natomiast od kadr kierowniczych, od załóg i samorządów robotniczych w zakładach pracy oczekiwać będziemy takiego działania, które z powierzonych im środków pozwala uzyskać jak największe efekty. Będziemy tworzyć po temu odpowiednie warunki, zwiększać uprawnienia, ograniczać ingerencję z zewnątrz, a konieczne zmiany w planach przedsiębiorstw — konsultować z samorządem robotniczym.</u>
140   - <u xml:id="u-6.71" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Musimy zwiększać w całej gospodarce rangę rachunku ekonomicznego. W tym celu obiektywizować będziemy główne jego parametry, a w szczególności ceny zaopatrzeniowe i środków inwestycyjnych Pracujemy nad przygotowaniem takich zmian tych cen, aby lepiej wyrażały one rzeczywiste koszty wytwarzania, aby pozwalały właściwie oceniać postęp osiągany w efektywności gospodarowania.</u>
141   - <u xml:id="u-6.72" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Kryteria rachunku ekonomicznego będziemy konsekwentnie wdrażać do praktyki, stosując je w ocenie działalności wszystkich, zwłaszcza zaś tych, którzy z racji zajmowanych stanowisk i pełnionych funkcji ponoszą szczególną odpowiedzialność za wyniki gospodarowania. Nie możemy się godzić na to, aby nakłady były niewspółmierne do efektów. Nie będziemy tolerować działalności pozornej, pracy na pokaz, nie liczącej się z kosztami. W zasadniczy sposób umocnimy odpowiedzialność przedsiębiorstw za właściwe i terminowe wywiązywanie się z zobowiązań umownych. Zamierzamy uczynić z tego ważne kryterium oceny działalności zakładów, zjednoczeń i resortów. Dokonamy przeglądu całej sieci powiązań zaopatrzeniowo-kooperacyjnych pod kątem ich ekonomicznego uzasadnienia i sprawności funkcjonowania. Będziemy dążyć do tego, aby system zarządzania lepiej sprzyjał optymalizacji zbiorowego wysiłku społeczeństwa i pracy każdego obywatela, lepszej działalności każdego zakładu, przedsiębiorstwa i instytucji stosownie do możliwości i środków.</u>
142   - <u xml:id="u-6.73" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Poważne miejsce w działaniach Rządu zajmie doskonalenie pracy administracji państwowej i gospodarczej wszystkich szczebli — ogniw centralnych i wojewódzkich, zjednoczeń i kombinatów, gmin i przedsiębiorstw. Będziemy dążyć do tego, aby wszystkie ogniwa zarządzania gospodarką i państwem funkcjonowały sprawnie i skutecznie. Ważnym kierunkiem będzie doskonalenie struktur organizacyjnych.</u>
143   - <u xml:id="u-6.74" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zaczynamy od usprawnienia pracy Rządu. Pragniemy umocnić jego funkcje jako organu kolegialnego, zwiększając równocześnie odpowiedzialność ministrów i wojewodów. Zakres odpowiedzialności członków Prezydium Rządu zamierzamy określić tak, aby sprzyjał on większej kompleksowości podejmowanych działań, a zarazem lepszej koordynacji pracy resortów i władz terenowych.</u>
144   - <u xml:id="u-6.75" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Ograniczamy liczbę członków Prezydium Rządu. Proponujemy ustanowić jedynie 4 stanowiska wicepremierów urzędujących i jedno połączone ze stanowiskiem ministra. Zmniejszona zostanie liczba wiceministrów. Odpowiedniemu zmniejszeniu ulegnie także liczba stanowisk kierowniczych w centralnej i terenowej administracji państwowej oraz w administracji gospodarczej.</u>
145   - <u xml:id="u-6.76" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Nasze działania zmierzać będą do usprawnienia procesów decyzyjnych w całej gospodarce, do ściślejszego określenia zakresu odpowiedzialności za podejmowane decyzje i ich rezultaty.</u>
146   - <u xml:id="u-6.77" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Duże możliwości poprawy funkcjonowania administracji i umacniania jej więzi ze społeczeństwem widzimy w systematycznym i wytrwałym eliminowaniu biurokracji i formalizmu.</u>
147   - <u xml:id="u-6.78" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Administracja wszystkich szczebli obowiązana jest w pełni respektować uprawnienia organów przedstawicielskich, rzetelnie je informować, poddawać się ich kontroli i realizować ich zalecenia.</u>
148   - <u xml:id="u-6.79" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Sprawy, które mogą być pozostawione inicjatywie i aktywności społecznej w skali regionu, miasta i gminy, będziemy przekazywać w kompetencje właściwych ogniw zarządzania.</u>
149   - <u xml:id="u-6.80" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Taki był najgłębszy sens przeprowadzonej przed kilku laty reformy administracji terenowej i nowego podziału administracyjnego kraju. W pełni zdały one egzamin, wyzwalając bogate i różnorodne zasoby społecznej inicjatywy i aktywności. Przyczyniły się do społeczno-gospodarczego awansu wielu zaniedbanych w przeszłości regionów. Chcemy nadal umacniać te pozytywne tendencje, prowadzące do zmniejszania różnic w poziomie rozwoju poszczególnych województw.</u>
150   - <u xml:id="u-6.81" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zwiększymy samodzielność i odpowiedzialność wojewodów, naczelników miast i gmin, przede wszystkim w takich dziedzinach, jak: produkcja rolna, przemysł drobny, budownictwo ogólne, zwłaszcza mieszkaniowe, i uzbrojenie terenów, handel detaliczny i gastronomia, budowa i utrzymywanie dróg lokalnych. Zaawansowane są już prace nad doskonaleniem systemu planowania i finansowania gospodarki terenowej.</u>
151   - <u xml:id="u-6.82" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wzrost uprawnień niższych szczebli zarządzania wiążemy nierozerwalnie ze wzrostem odpowiedzialności. Pragnę podkreślić, iż Rząd będzie z całą konsekwencją egzekwować tę odpowiedzialność od każdego i na każdym stanowisku. Nie może być w tej sprawie taryfy ulgowej dla nikogo.</u>
152   - <u xml:id="u-6.83" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy wychodzić naprzeciw inicjatywom zmierzającym do upraszczania i porządkowania wszelkiego rodzaju sprawozdawczości i dokumentacji. Jedyną instytucją uprawnioną do ustanawiania i opracowywania sprawozdawczości statystycznej jest Główny Urząd Statystyczny. Rzetelna ewidencja i statystyka leży w interesie Rządu, gospodarki i społeczeństwa.</u>
153   - <u xml:id="u-6.84" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Umacniać będziemy autorytet kadr kierowniczych, stawiać im wysokie wymagania zawodowe i ideowo-moralne. Musimy nadal troszczyć się o właściwe stosunki między przełożonymi i podwładnymi, o atmosferę nacechowaną rzeczowością, swobodą dyskusji, a jednocześnie niezbędnym szacunkiem i zdyscyplinowaniem, o atmosferę, w której nie mieszczą się lekceważące poklepywania po ramieniu, wielkopańska wyniosłość, różnego rodzaju podarki czy pseudogrzecznościowe świadczenia.</u>
154   - <u xml:id="u-6.85" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wzmocnimy wymagania w kierunku powszechnego przestrzegania ładu, porządku, praworządności, dyscypliny i elementarnej gospodarności. Wiele jest jeszcze na tym polu do zrobienia. Wystarczy porównać różne zakłady produkcyjne, przedsiębiorstwa, placówki służby zdrowia czy gminy dysponujące podobnym potencjałem i środkami, aby przekonać się, jak wiele zależy od ludzi, od ich zaangażowania i pracowitości. Najlepsze zarządzenia nie pomogą, jeśli nie będzie im towarzyszyć przełamywanie inercji, biurokratycznych przyzwyczajeń i rutyniarskich nawyków. Musimy wszyscy wydać zdecydowaną walkę tendencjom partykularnym, egoistycznie pojmowanym interesom grupowym. Wszyscy bowiem mamy jeden, wspólny i nadrzędny interes — jest nim pomyślny rozwój socjalistycznej Polski,...</u>
  69 + <u xml:id="u-6.0" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed kilkoma tygodniami Sejm VII kadencji powierzył mi funkcję Prezesa Rady Ministrów. Wczoraj od nowo wybranego Sejmu VIII kadencji otrzymałem ponownie ten zaszczytny mandat.</u>
  70 + <u xml:id="u-6.1" who="#EdwardBabiuch">Dziękuję serdecznie za okazane mi zaufanie. Rozumiem, jak wielkie zobowiązanie wynika stąd dla mnie i dla całego Rządu, zobowiązanie wobec Was, Obywatele Posłowie, wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która rekomendowała moją kandydaturę na to stanowisko, wobec sojuszniczych stronnictw politycznych i Frontu Jedności Narodu, wobec całego społeczeństwa.</u>
  71 + <u xml:id="u-6.2" who="#EdwardBabiuch">Pragnę także skierować słowa wdzięczności do wyborców z okręgu nr 52 w Poznaniu, w którym zostałem wybrany posłem.</u>
  72 + <u xml:id="u-6.3" who="#EdwardBabiuch">23 marca w wyborach powszechnych naród polski dał dobitny wyraz patriotycznej jedności, zdecydowanego poparcia dla Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, dla programu VIII Zjazdu partii, dla wytyczonych w nich celów społecznych i kierunków rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny. Dał kolejny dowód zaufania do partii, do jej kierownictwa.</u>
  73 + <u xml:id="u-6.4" who="#EdwardBabiuch">Plon przedwyborczej rozmowy milionów Polek i Polaków jest naszym wspólnym, wielkim bogactwem. Rząd uczyni wszystko, aby niczego nie uronić z tej skarbnicy obywatelskiej mądrości, aby nie przeoczyć żadnego słusznego wniosku, żadnej konstruktywnej inicjatywy. Z całą energią i konsekwencją będziemy wcielać w życie program wyborczy, program partii zaaprobowany przez naród.</u>
  74 + <u xml:id="u-6.5" who="#EdwardBabiuch">Problemy, które przedstawiłem w deklaracji z 18 lutego br., pozostają nadal aktualne. W ciągu 6 tygodni, które upłynęły od tego czasu, skupiliśmy uwagę na przełożeniu uchwał VIII Zjazdu na język konkretnych zadań administracji centralnej i terenowej, poszczególnych gałęzi gospodarki i przedsiębiorstw. Pracy Rządu w tym czasie towarzyszył dobry klimat społeczny, zachęta i poparcie. Wierzę, że również w rozpoczynającej się kadencji Rząd może liczyć na atmosferę społecznego wsparcia i współdziałania.</u>
  75 + <u xml:id="u-6.6" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Mamy jasno określone cele i zadania. Punkt wyjścia do ich sformułowania tworzyły z jednej strony bezsporne dokonania mijającej dekady, z drugiej zaś wciąż duże i nie zaspokojone potrzeby społeczne oraz nowe problemy wynikające z rozwoju kraju i sytuacji w gospodarce światowej. Wszyscy pragniemy Polski silnej, gospodarnej i zamożnej, w której żyje się bezpiecznie i dostatnio, Polski, której stale rozwijana siła ekonomiczna przyspieszać będzie wszechstronny rozwój oświaty, nauki i kultury, Polski zajmującej godne miejsce w Europie i świecie. Takie są ambicje i oczekiwania narodu, znacznie rozbudzone i rozwinięte w dobiegającym końca dziesięcioleciu.</u>
  76 + <u xml:id="u-6.7" who="#EdwardBabiuch">Muszę powiedzieć otwarcie, że niełatwo będzie tym oczekiwaniom sprostać. Do pracy nad realizacją celów nakreślonych na lata osiemdziesiąte przystępujemy w złożonej sytuacji gospodarczej. Dysponujemy co prawda poważnymi atutami stworzonymi przez naród w całym 35-leciu Polski Ludowej.</u>
  77 + <u xml:id="u-6.8" who="#EdwardBabiuch">Przeznaczyliśmy wielkie środki na rozbudowę i unowocześnienie gospodarki, dzięki czemu wiele jej gałęzi osiągnęło wysoki poziom techniczny.</u>
  78 + <u xml:id="u-6.9" who="#EdwardBabiuch">Znacznie wzrosła liczebność i podniosły się kwalifikacje kadr we wszystkich dziedzinach. Zgodnie z linią generalną, wytyczaną przez zjazdy partii, prowadziliśmy w latach siedemdziesiątych politykę szybkiego i powszechnego wzrostu dochodów ludności, stworzyliśmy nowoczesny i w pełni socjalistyczny system świadczeń społecznych.</u>
  79 + <u xml:id="u-6.10" who="#EdwardBabiuch">Jednocześnie splot wielu przyczyn sprawił, że w gospodarce narodowej występują istotne dysproporcje strukturalne. Wzrost eksportu w warunkach koniecznych spłat kredytów zagranicznych nie nadąża obecnie za potrzebami importowymi, a wzrost dochodów pieniężnych ludności wyprzedza rozwój produkcji towarów rynkowych i podaż usług. Niewystarczający poziom produkcji rolnej, zwłaszcza zbóż i pasz, odbija się ujemnie na sytuacji rynkowej i poważnie obciąża bilans płatniczy państwa. Zbyt szeroki w stosunku do możliwości gospodarki jest front inwestycyjny. Ograniczone są możliwości zaopatrzenia gospodarki w paliwa, surowce i materiały. Ich ceny na rynkach światowych szybko rosną. Wzrastają również koszty ich pozyskiwania w kraju. Niedostateczny jest potencjał energetyki, transportu oraz niektórych gałęzi i branż przemysłu. Niezadowalająco przedstawia się ogólna efektywność gospodarowania. Sporo do życzenia pozostawia sprawność zarządzania gospodarką i państwem, umiejętność przystosowywania się niektórych ogniw do pracy w zmieniających się i coraz bardziej złożonych warunkach.</u>
  80 + <u xml:id="u-6.11" who="#EdwardBabiuch">Nie podejmuję analizy przyczyn wymienionych zjawisk i tendencji. Były one bowiem wnikliwie oświetlone w dyskusji przedzjazdowej i przede wszystkim na samym VIII Zjeździe. Chcę natomiast skupić uwagę Wysokiej Izby na zadaniach, które trzeba podjąć i wykonać, aby zrealizować cele określone w uchwałach Zjazdu i Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu.</u>
  81 + <u xml:id="u-6.12" who="#EdwardBabiuch">Za sprawę pierwszoplanową uznajemy stopniowe przywracanie równowagi gospodarczej, podciągnięcie opóźnionych dziedzin i branż. Jest to niezbędny warunek poprawy ogólnej efektywności rozwoju kraju.</u>
  82 + <u xml:id="u-6.13" who="#EdwardBabiuch">Mamy świadomość, że nie na wszystkich odcinkach możliwe będzie uzyskanie szybkiego postępu. Dlatego też Rząd nie zamierza składać ani przesadnych obietnic, ani dążyć do spektakularnych sukcesów. Chcemy pilnie podjąć sprawy, których załatwienie nie wymaga dłuższego czasu, a jednocześnie stopniowo i konsekwentnie rozwiązywać problemy długofalowe. Będziemy robić wszystko co w naszej mocy, aby utrzymać obecny ogólny poziom życia społeczeństwa, poprawiając go tam, gdzie najsilniej dają o sobie znać nie zaspokojone podstawowe potrzeby społeczne. Będzie to zależało od możliwości, jakie wspólnie stworzymy, od wyników pracy milionów Polek i Polaków.</u>
  83 + <u xml:id="u-6.14" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Stoją przed nami poważne zadania w dziedzinie wzrostu produkcji materialnej. Jesteśmy świadomi, że rozstrzygające znaczenie w procesie ich realizacji będzie miało to, ile i jakiej produkcji uzyskamy z posiadanych surowców i materiałów, z maszyn i urządzeń, jak zorganizujemy pracę, aby była ona bardziej wydajna, przynosiła nowe dobra, dawała ludziom satysfakcję materialną i moralną.</u>
  84 + <u xml:id="u-6.15" who="#EdwardBabiuch">Najtrudniejszym problemem, który musimy rozwiązać, jest zaopatrzenie gospodarki w paliwa i energię, w surowce i materiały. Ich niedobór dotkliwie odczuwa wiele zakładów produkcyjnych.</u>
  85 + <u xml:id="u-6.16" who="#EdwardBabiuch">Dokonaliśmy oceny możliwości produkcji i możliwości importu paliw i surowców. Wykazuje ona, że ich dostawy mogą wzrastać w tempie znacznie wolniejszym od zakładanej dynamiki wzrostu produkcji materialnej. Konieczne jest więc opanowanie w całej gospodarce trudnej sztuki zwiększania produkcji w drodze racjonalizacji zużycia paliw i surowców, szerszego wykorzystania surowców wtórnych. Wymagać to będzie wszechstronnych przedsięwzięć na wszystkich szczeblach zarządzania i we wszystkich dziedzinach gospodarki.</u>
  86 + <u xml:id="u-6.17" who="#EdwardBabiuch">Będziemy dążyć do przekształcenia struktury produkcji w kierunku obniżenia jej energo-i materiałochłonności, do przyspieszenia rozwoju tych dziedzin produkcji, które charakteryzują się wysokim stopniem przetwarzania surowców i materiałów. W tym celu położymy nacisk na unowocześnienie technologii wytwarzania zwłaszcza w przemyśle, budownictwie i tych dziedzinach gospodarki, które zużywają najwięcej paliw i energii, surowców i materiałów. Oczekujemy, że istotny wkład wniesie do tego kadra naukowo-techniczna, a także ruch racjonalizatorski.</u>
  87 + <u xml:id="u-6.18" who="#EdwardBabiuch">Sporo zaniedbań nawarstwiło się w normowaniu zużycia paliw i energii, surowców i materiałów. Przystąpiliśmy już do porządkowania sytuacji w tej dziedzinie. Nie może to być jednak akcja jednorazowa. Musimy wypracować skuteczny mechanizm stałej weryfikacji norm ich zużycia w miarę osiąganego postępu w metodach wytwarzania i konstrukcji wyrobów.</u>
  88 + <u xml:id="u-6.19" who="#EdwardBabiuch">Z większą skutecznością będziemy eliminować występujące jeszcze często zwykłe marnotrawstwo surowców i materiałów, przypadki produkowania z nich towarów o niskiej jakości. Nie wolno nam tolerować stanu, w którym na skutek nieudolności, braku odpowiedzialności niektórych ludzi niweczony jest wysiłek całych zespołów. Liczymy tu na poparcie samorządów robotniczych, organizacji związkowych i młodzieżowych, a przede wszystkim organizacji i instancji partyjnych.</u>
  89 + <u xml:id="u-6.20" who="#EdwardBabiuch">Duże znaczenie dla rytmicznego zaopatrzenia materiałowo-technicznego, dla rozwoju całej gospodarki ma poprawa sytuacji w transporcie. Będziemy kontynuować pracę nad zwiększeniem zdolności przewozowych oraz usprawnianiem funkcjonowania całego systemu transportowego.</u>
  90 + <u xml:id="u-6.21" who="#EdwardBabiuch">Musimy również wyciągnąć wnioski z tego, że spora część majątku trwałego, produkcyjnego i nieprodukcyjnego nie jest w pełni wykorzystana. Ogólna wartość naszego majątku trwałego przekroczyła już 9 bilionów złotych. Jeden procent tej kwoty stanowi równowartość rocznych nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe. Stąd ogromne znaczenie wszystkich poczynań sprzyjających lepszemu wykorzystaniu tego majątku, utrzymaniu go w dobrym stanie, pieczołowitej konserwacji, przedłużaniu żywotności. Jest to ważna droga oszczędzania środków inwestycyjnych tak potrzebnych do lepszego zaspokojenia wielu pilnych potrzeb społecznych.</u>
  91 + <u xml:id="u-6.22" who="#EdwardBabiuch">Lata osiemdziesiąte będą okresem niewielkich przyrostów zasobów pracy. Racjonalne gospodarowanie tymi zasobami, zwiększanie wydajności pracy zawsze traktowaliśmy jako problem istotny. Dziś nabiera on szczególnej wagi. Mamy tu spore możliwości. Wynikają one przede wszystkim ze stale rosnących kwalifikacji ludzi pracy oraz z nowoczesnego, technicznego uzbrojenia pracy w większości gałęzi i działów gospodarki narodowej. Musimy te możliwości jak najlepiej wykorzystać. W tym celu będziemy likwidować przerosty zatrudnienia, porządkować normatywy obsad pracowników i struktury organizacyjne, podejmować działania na rzecz lepszego wykorzystania czasu pracy, poprawy dyscypliny pracy, zmniejszenia fluktuacji i absencji. Pragniemy, aby dobrze zorganizowana praca we wszystkich ogniwach gospodarki i życia społecznego stała się trwałym elementem naszej rzeczywistości. Liczymy, że spotka się to ze zrozumieniem i poparciem załóg. Będziemy przy ścisłym współdziałaniu ze związkami zawodowymi troszczyć się o poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, o mechanizację i doskonalenie organizacji pracy, o zmniejszenie jej uciążliwości i eliminowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.</u>
  92 + <u xml:id="u-6.23" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Zadaniem najwyższej wagi jest realizacja długofalowego programu poprawy wyżywienia narodu. Rząd będzie dokładać wysiłków, aby konsekwentnie urzeczywistniać sprawdzoną w praktyce, wypracowaną przez PZPR i ZSL politykę rolną, tworząc warunki dla rozwoju wszystkich sektorów gospodarki rolnej, popierając wysiłki rolników, którzy pragną unowocześniać swoje gospodarstwa i zwiększać produkcję. Rozwój rolnictwa wymaga znacznych nakładów na jego techniczną modernizację, kontynuowania postępowych zmian w strukturze agrarnej, wprowadzania nowych technik i technologii wytwarzania, lepszej organizacji i wyższej efektywności pracy. W obecnych czasach nowoczesne rolnictwo wszędzie kosztuje drogo. Czasy taniej produkcji żywności już nie wrócą. Rzecz w tym, aby środki przeznaczane na rolnictwo przynosiły maksymalne efekty, aby były prawidłowo rozdzielane i trafiały do właściwych rąk.</u>
  93 + <u xml:id="u-6.24" who="#EdwardBabiuch">Sprawą pilną jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Od tego zależą bezpośrednio możliwości wzrostu produkcji zwierzęcej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe oraz ograniczenie kosztownego importu. Podejmujemy działania mające na celu zwiększenie obszaru zasiewu zbóż i wysokowydajnych roślin pastewnych, stosowanie w szerszym zakresie odmian intensywnych i rozwój produkcji na trwałych użytkach zielonych. Równolegle musimy uzyskać zdecydowaną poprawę wykorzystania zasobów paszowych. Wymaga to podniesienia jakości produkowanych pasz, zmniejszenia ich zużycia na jednostkę produkcji, racjonalizacji żywienia i poprawy warunków chowu zwierząt. Rząd zwiększy uprawnienia i odpowiedzialność władz terenowych za gospodarkę paszami. Powinny one doskonalić system rozdziału pasz i tworzyć zachęty do pełnego wykorzystania w hodowli własnych tanich pasz gospodarskich. Takie możliwości istnieją w tysiącach gospodarstw rolnych. Tkwi w tym poważna rezerwa poprawy bilansu paszowego, a co za tym idzie — wzrostu produkcji zwierzęcej.</u>
  94 + <u xml:id="u-6.25" who="#EdwardBabiuch">Skupimy również uwagę na lepszym spożytkowaniu ziemi. Będziemy kompleksowo i konsekwentnie działać na rzecz poprawy struktury agrarnej zarówno w drodze międzysektorowego przepływu ziemi, jak też w obrębie gospodarki indywidualnej. Wydatnie skrócić musimy okres zagospodarowania gruntów przekazywanych nowym użytkownikom przez rolników odchodzących na emeryturę oraz przyspieszyć komasację gruntów.</u>
  95 + <u xml:id="u-6.26" who="#EdwardBabiuch">Zdecydowanie trzeba przeciwdziałać nadmiernemu przeznaczaniu gruntów rolnych na cele nierolnicze. W niedługim czasie przedłożymy Wysokiej Izbie projekt ustawy zaostrzającej ochronę gruntów. Większej rozwagi w gospodarowaniu zasobami ziemi wymagać będziemy od organów administracji terenowej.</u>
  96 + <u xml:id="u-6.27" who="#EdwardBabiuch">Znamy potrzeby rolnictwa, gdy chodzi o środki produkcji. Przewyższają one nasze obecne możliwości dostaw. Zrobimy wszystko na co aktualnie stać gospodarkę narodową, aby wzmacniać potencjał produkcyjny wsi polskiej.</u>
  97 + <u xml:id="u-6.28" who="#EdwardBabiuch">Podjęte zostały działania mające na celu terminowe wywiązywanie się producentów z obowiązków dostaw środków produkcji dla rolnictwa tak pod względem ilości, jak i asortymentu. Nasilimy kontrolę dostaw tych środków oraz prawidłowości ich rozdziału i sprzedaży. Równocześnie pilnym zadaniem staje się właściwe wykorzystanie potencjału techniczno-produkcyjnego, który już teraz znajduje się w dyspozycji rolnictwa. Z tym nie jest najlepiej. Zbyt wiele maszyn i urządzeń rolniczych, środków transportu skierowanych na wieś nie jest należycie wykorzystanych wskutek niegospodarności, złej konserwacji bądź braku części zamiennych. Troska o lepsze wykorzystanie ciągników, maszyn, urządzeń melioracyjnych, budynków gospodarskich musi być powszechna. Zadbać o to powinni sami rolnicy, pracownicy technicznej obsługi rolnictwa i służba rolna, władze wojewódzkie i gminne.</u>
  98 + <u xml:id="u-6.29" who="#EdwardBabiuch">Mając na uwadze konieczność efektywnego wykorzystania nakładów przeznaczonych na rozwój rolnictwa, będziemy je kierować przede wszystkim na kompleksowe przedsięwzięcia, zwiększające produktywność ziemi, takie jak melioracje rolne, rekultywacja i użyźnianie gruntów, zaopatrzenie rolnictwa i wsi w wodę oraz na gospodarkę paszową. Zasadnicze znaczenie ma również w tym względzie realizacja długofalowego programu zagospodarowania i wykorzystania zasobów wodnych Wisły i jej dopływów.</u>
  99 + <u xml:id="u-6.30" who="#EdwardBabiuch">Poprawa wyżywienia narodu wymaga dalszego rozwoju przemysłu rolno-spożywczego. Mamy zamiar zwiększać potencjał produkcyjny zarówno kluczowych zakładów przemysłu rolno-spożywczego, jak i drobnych zakładów wykorzystujących surowce lokalne.</u>
  100 + <u xml:id="u-6.31" who="#EdwardBabiuch">Wiele krytycznych uwag budzi wśród rolników system skupu produkcji rolnej. Rolnik nie może tracić cennego czasu w kolejce do punktów skupu wskutek złej organizacji pracy czy biurokratycznej mitręgi. Nie może też być narażony na jakąkolwiek nieuczciwość przy wycenie produktów swej pracy. Dlatego będziemy dążyć do doskonalenia form odbioru i skupu płodów rolnych, do rozwijania związków między producentami, przemysłem rolno-spożywczym i konsumentem. Służyć temu będzie również dalszy rozwój usług rolniczych.</u>
  101 + <u xml:id="u-6.32" who="#EdwardBabiuch">Musimy ograniczyć straty, jakie powstają w drodze pomiędzy producentem-rolnikiem a konsumentem. Pracy rolnika nie wolno marnotrawić. Po tę rezerwę, często nie wymagającą większych nakładów, musimy w latach przyszłych sięgać z większym zdecydowaniem, doskonaląc organizację zbioru, skupu, transportu, przechowalnictwa i przetwarzania produkcji rolniczej.</u>
  102 + <u xml:id="u-6.33" who="#EdwardBabiuch">Zasadą naszej polityki jest stałe zwiększanie roli i odpowiedzialności administracji terenowej w sterowaniu i zarządzaniu sprawami rolnictwa. Wymaga to doskonalenia pracy urzędów wojewódzkich oraz dalszego umacniania gmin.</u>
  103 + <u xml:id="u-6.34" who="#EdwardBabiuch">Duże nadzieje w rozwoju rolnictwa, w poprawie obsługi wsi, organizacji skupu i przetwórstwa wiążemy z umacnianiem samorządu wiejskiego, który powinien silniej oddziaływać na wszystkie jednostki działające w tej sferze gospodarczej.</u>
  104 + <u xml:id="u-6.35" who="#EdwardBabiuch">Aby nasze rolnictwo produkowało więcej, musimy stwarzać społeczności wiejskiej warunki lepszego życia, łatwiejszej pracy na roli, rozwiązywać problemy społeczne środowiska wiejskiego — od wyrównywania poziomu oświaty poczynając, a na funkcjonowaniu systemu emerytalnego kończąc. Należną uwagę poświęcać będziemy wzrostowi dochodów rolników, które służą nie tylko poprawie warunków ich życia, ale także unowocześnianiu warsztatu pracy rolniczej.</u>
  105 + <u xml:id="u-6.36" who="#EdwardBabiuch">Władze terenowe powinny uważnie przysłuchiwać się opinii rolników i wyciągać z niej odpowiednie wnioski, szybko usuwać przeszkody na drodze rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
  106 + <u xml:id="u-6.37" who="#EdwardBabiuch">Rozpoczęła się kampania wiosenna, decydująca o całorocznych plonach. Niech stanie się ona powszechnym sprawdzianem umiejętnej i gospodarnej pracy rolnika oraz potwierdzeniem sprawnego wykonania zadań i zobowiązań przez wszystkich pracujących dla rolnictwa. Jest to rzecz o wymiarze ogólnonarodowym.</u>
  107 + <u xml:id="u-6.38" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Sprawą wielkiej wagi jest poprawa sytuacji na froncie inwestycyjnym. Jest ona złożona. Mamy zbyt dużo rozpoczętych zadań inwestycyjnych w stosunku do obecnych możliwości gospodarki. Wysoki jest poziom zaangażowania i zamrożenia środków inwestycyjnych. Wiele zadań inwestycyjnych wykonujemy z opóźnieniem. Realizację niektórych inwestycji trzeba było wstrzymać. Mamy dużo maszyn i urządzeń, w tym w znacznej części pochodzących z importu, które długo czekają na zainstalowanie. Wszystko to rzutuje ujemnie na równowagę gospodarczą, budzi uzasadniony niepokój i wymaga zasadniczej poprawy.</u>
  108 + <u xml:id="u-6.39" who="#EdwardBabiuch">Nasze możliwości inwestycyjne są ograniczone. Dlatego też sprawą o zasadniczym znaczeniu staje się podniesienie efektywności wykorzystania środków inwestycyjnych. W najbliższej przyszłości główny wysiłek skoncentrujemy na tych przedsięwzięciach, które sprzyjają harmonizacji gospodarki, wyzwalają potencjał produkcyjny, dają szybki wzrost produkcji na eksport i rynek. W programach długofalowych nacisk położymy na inwestycje pozwalające lepiej wykorzystać własne surowce, pogłębiać przetwórstwo, zmniejszać energo-i materiałochłonność produkcji, polepszać efektywność gospodarowania.</u>
  109 + <u xml:id="u-6.40" who="#EdwardBabiuch">Porządkowanie frontu inwestycyjnego musi być odpowiednio rozłożone w czasie. W pierwszej kolejności chcemy doprowadzić do większej koncentracji potencjału wykonawczego na tych inwestycjach, które planujemy ukończyć w roku bieżącym i następnym. Nowe inwestycje będą podejmowane głównie w tych dziedzinach, które traktujemy priorytetowo. Dotyczy to budownictwa mieszkaniowego i gospodarki żywnościowej, energetyki, transportu, produkcji paliw, a także tych gałęzi, w których możliwości zwiększenia produkcji i przezwyciężania istniejących napięć drogą bezinwestycyjną są ograniczone. Rząd zweryfikuje i podejmie odpowiednie decyzje w sprawie programu niektórych inwestycji kapitałochłonnych, zwłaszcza tych, których produkcja charakteryzowałaby się wysoką energo-i surowcochłonnością.</u>
  110 + <u xml:id="u-6.41" who="#EdwardBabiuch">Jednocześnie stworzymy lepsze warunki dla rozwijania inwestycji typu modernizacyjnego i przedsięwzięć innowacyjnych. Upatrujemy w tym ważki czynnik poprawy wykorzystania środków trwałych i efektywności gospodarowania, lepszego dostosowania aparatu produkcyjnego do zmieniających się warunków. Doskonalić będziemy system programowania, planowania i finansowania tych inwestycji, m.in. stworzymy przedsiębiorstwom szersze możliwości wykorzystywania środków własnych na inwestycje modernizacyjne. Liczymy na inicjatywę kadry kierowniczej, inżynierów, techników, ekonomistów, samorządu robotniczego w wyborze możliwie najlepszych i najbardziej efektywnych przedsięwzięć tego rodzaju.</u>
  111 + <u xml:id="u-6.42" who="#EdwardBabiuch">Podejmiemy działania zmierzające do ustabilizowania planów inwestycyjnych oraz ich dokładniejszego zbilansowania z możliwościami wykonawczymi i zaopatrzeniowymi. Zdecydowanie będziemy przeciwdziałać wszelkim przypadkom podejmowania i realizacji inwestycji, niezgodnie z obowiązującymi zasadami. Interes ogólnonarodowy wymaga dziś żelaznej dyscypliny na tym polu. Kto podejmuje i realizuje inwestycje niezgodnie z obowiązującymi zasadami, ten godzi w żywotne interesy społeczeństwa. Aby to uniemożliwić, zwiększymy rolę banków w zakresie kontroli działalności inwestycyjnej.</u>
  112 + <u xml:id="u-6.43" who="#EdwardBabiuch">Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych na jakimkolwiek szczeblu muszą być przestrzegane wymogi rachunku ekonomicznego. Będziemy stanowczo przeciwdziałać wzrostowi kosztów inwestycji w trakcie ich realizacji. Również efekty inwestycji oddanych do użytku rozliczać będziemy według wymogów tego rachunku.</u>
  113 + <u xml:id="u-6.44" who="#EdwardBabiuch">Dużą uwagę należy skierować na usprawnienie pracy przedsiębiorstw budowlano-montażowych i biur projektów oraz na lepsze skoordynowanie działalności wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego.</u>
  114 + <u xml:id="u-6.45" who="#EdwardBabiuch">Powtórzę: dokończmy to, co rozpoczęte, uporządkujmy to, co wymaga gospodarskiej ręki, zaprowadźmy elementarny ład we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego, wydajmy zdecydowaną walkę marnotrawstwu środków, nieporządkowi organizacyjnemu i niezdyscyplinowaniu. W tym kierunku musi pójść myślenie i aktywność ludzi odpowiedzialnych za działalność inwestycyjną. Rząd będzie tworzył po temu odpowiednie warunki, a równocześnie egzekwował odpowiedzialność od wszystkich, którzy lekceważą wymogi dobrego gospodarowania.</u>
  115 + <u xml:id="u-6.46" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju kraju ma zwiększenie zdolności eksportowych gospodarki. Tylko przez przyśpieszenie wzrostu eksportu, zwiększenie jego opłacalności możemy poprawić sytuację płatniczą kraju, zapewnić niezbędny import paliw i surowców, materiałów i elementów kooperacyjnych, maszyn i urządzeń, towarów wzbogacających rynek wewnętrzny.</u>
  116 + <u xml:id="u-6.47" who="#EdwardBabiuch">Szczególną rangę nadajemy rozwojowi stosunków gospodarczych z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Pierwszorzędną wagę przykładamy niezmiennie do rozwijania wzajemnej korzystnej współpracy ze Związkiem Radzieckim, z którym łączą nas ścisłe i szeroko rozbudowane powiązania gospodarcze, szczególnie cenne ze względu na ich stabilność, wielką skalę i dynamizm, ze względu na tak ważne dla naszej gospodarki dostawy paliw, surowców i materiałów.</u>
  117 + <u xml:id="u-6.48" who="#EdwardBabiuch">Związek Radziecki był, jest i będzie naszym najważniejszym partnerem gospodarczym. W rozwoju polsko-radzieckiej współpracy będziemy kierować się ustaleniami z rozmów I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka z Sekretarzem Generalnym KC KPZR, Przewodniczącym Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, towarzyszem Leonidem Breżniewem.</u>
  118 + <u xml:id="u-6.49" who="#EdwardBabiuch">Pragniemy też dalej rozwijać stosunki gospodarcze z pozostałymi sąsiadami — Czechosłowacją i Niemiecką Republiką Demokratyczną. Dzięki rozbudowie i modernizacji potencjałów przemysłowych naszych krajów istnieją obecnie warunki sprzyjające rozszerzaniu powiązań kooperacyjnych i wymiany opartej na planowo kształtowanej specjalizacji produkcji.</u>
  119 + <u xml:id="u-6.50" who="#EdwardBabiuch">Będziemy rozwijać i umacniać stosunki gospodarcze z wszystkimi krajami RWPG i innymi krajami socjalistycznymi.</u>
  120 + <u xml:id="u-6.51" who="#EdwardBabiuch">Szczególnie złożone problemy napotykamy obecnie w stosunkach gospodarczych z krajami kapitalistycznymi. Wynika to m.in. z osłabienia aktywności gospodarczej w wielu z tych krajów, z pogarszania się warunków dostępu na ich rynki, z zaostrzenia walki konkurencyjnej. Nie bez znaczenia są tu także napięcia polityczne ostatnich miesięcy na arenie międzynarodowej.</u>
  121 + <u xml:id="u-6.52" who="#EdwardBabiuch">Nie zamierzamy jednak osłabiać naszych dążeń do rozwoju stosunków gospodarczych z krajami kapitalistycznymi. Aktywność w tym kierunku odpowiada potrzebom naszej gospodarki, jest zgodna z zasadami polityki pokojowego współistnienia, którą Polska konsekwentnie realizuje.</u>
  122 + <u xml:id="u-6.53" who="#EdwardBabiuch">Rozszerzając wzajemnie korzystną współpracę gospodarczą z krajami kapitalistycznymi, Rząd będzie dążył do zmiany relacji między rozmiarami importu i eksportu, do osiągnięcia już w przyszłym roku dodatniego salda w wymianie towarowej z tymi krajami. Jest to tym bardziej konieczne, ponieważ pogorszeniu uległy warunki pozyskiwania kredytów zagranicznych. Są one coraz droższe i coraz trudniej je uzyskać.</u>
  123 + <u xml:id="u-6.54" who="#EdwardBabiuch">Dużą wagę przywiązujemy do rozwoju współpracy z krajami rozwijającymi się, które będą odgrywać coraz bardziej liczącą się rolę w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Będziemy wychodzić naprzeciw potrzebom wynikającym z ich zamierzeń rozwojowych, mając zarazem na uwadze nasze interesy i możliwości.</u>
  124 + <u xml:id="u-6.55" who="#EdwardBabiuch">Aby zrealizować tak istotne zadania w handlu zagranicznym, trzeba wyraźnie wzmocnić proeksportowy charakter rozwoju naszej gospodarki. Chodzi tu głównie o trafny wybór kierunków specjalizacji eksportowej i modernizacji mocy produkcyjnych.</u>
  125 + <u xml:id="u-6.56" who="#EdwardBabiuch">Myślą przewodnią działań proeksportowych powinna być stała troska o wysoką efektywność naszego eksportu, o tańsze, nowocześniejsze metody wytwarzania, o wyższą jakość wyrobów, o uzyskanie lepszych rynków zbytu i korzystniejszych warunków cenowych.</u>
  126 + <u xml:id="u-6.57" who="#EdwardBabiuch">Równolegle z aktywizacją eksportu będziemy podejmować energiczne działania w celu obniżenia importochłonności produkcji. Pragnę podkreślić, że nie zamierzamy prowadzić polityki antyimportowej. Musimy jednak racjonalizować zakupy, traktując postęp w tej dziedzinie jako jeden z podstawowych czynników ogólnej poprawy efektywności gospodarowania oraz przystosowania gospodarki do trudniejszych warunków rozwoju.</u>
  127 + <u xml:id="u-6.58" who="#EdwardBabiuch">Wymagać to będzie zwiększenia odpowiedzialności od wszystkich realizatorów zadań handlu zagranicznego: producentów, transportowców, handlowców. Ich działalność wesprzemy odpowiednio udoskonalonymi instrumentami ekonomiczno-finansowymi i organizacyjnymi. Prace nad szczegółowymi rozwiązaniami w tej dziedzinie są znacznie zaawansowane.</u>
  128 + <u xml:id="u-6.59" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Poziom dochodu narodowego jest najważniejszą miarą rozwoju gospodarczego. Dotychczas zbyt jednostronnie opieraliśmy jego wzrost na ilościowym przyroście produkcji. Obecnie musimy w znacznie większym stopniu sięgnąć po jakościowe czynniki rozwoju, takie jak: obniżanie kosztów wytwarzania, oszczędność materiałów i surowców, poprawa jakości produkcji, wzrost wydajności pracy.</u>
  129 + <u xml:id="u-6.60" who="#EdwardBabiuch">Oszczędność powinna stać się naszą dewizą w sferze produkcji, w życiu publicznym, w gospodarstwach domowych. Oszczędzanie nie jest wyrazem ubóstwa. Oszczędną gospodarkę prowadzą narody i państwa znacznie od nas bogatsze, posiadające większe zasoby materialne, stojące na wyższym od Polski poziomie rozwoju gospodarczego. My też musimy się tego nauczyć. Umiejętność oszczędnego gospodarowania tym wszystkim czym dysponuje państwo, każda jednostka organizacyjna, każdy obywatel musi stać się nawykiem w naszej pracy, w życiu publicznym i prywatnym, w działalności produkcyjnej, socjalno-kulturalnej, społecznej, a także w administracji.</u>
  130 + <u xml:id="u-6.61" who="#EdwardBabiuch">Wiele zadań służących oszczędniejszemu gospodarowaniu środkami zostało już określonych w narodowym planie społeczno-gospodarczym oraz w budżecie państwa na 1980 rok. Działania podejmowane w tym kierunku będziemy rozwijać i pogłębiać.</u>
  131 + <u xml:id="u-6.62" who="#EdwardBabiuch">Wszędzie będziemy umacniać dyscyplinę finansową, egzekwować oszczędną i racjonalną gospodarkę pieniądzem społecznym. Zmniejszymy wydatki na cele reprezentacyjne, na wyposażenie biur i urzędów, a także na inne cele, bez których można się obejść. Ograniczymy liczbę samochodów służbowych, zwłaszcza produkcji zagranicznej.</u>
  132 + <u xml:id="u-6.63" who="#EdwardBabiuch">Zwracam się z apelem do wszystkich obywateli, aby w interesie własnym i społecznym starali się o przestrzeganie zasad racjonalnej oszczędności. W gospodarstwach domowych możemy lepiej wykorzystywać energie elektryczną, opał, wodę, sprzęt trwałego użytku, a także produkty żywnościowe.</u>
  133 + <u xml:id="u-6.64" who="#EdwardBabiuch">Jestem przekonany, że nasze społeczeństwo taką ideę działań oszczędnościowych w pełni zaakceptuje, że wspólnymi siłami będziemy ją wcielać w życie.</u>
  134 + <u xml:id="u-6.65" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Zarówno sytuacja gospodarcza, jak i osiągnięty poziom rozwoju czynią zadaniem pierwszoplanowym aktywizację rodzimych czynników postępu naukowo-technicznego. Zgodnie z zaleceniami VIII Zjazdu partii problemy nauki będą znajdowały się w centrum uwagi Rządu. Zdajemy sobie sprawę z konieczności stałego polepszania warunków pracy naukowej, a zwłaszcza wyposażenia pracowni w nowoczesne narzędzia badawcze. Jednocześnie musi być zapewnione efektywne wykorzystanie środków, lepsze powiązanie prac badawczych z potrzebami kraju, sprawniejsze wdrażanie uzyskiwanych wyników do praktyki. Jeśli idzie o tę ostatnią sprawę, to będziemy poszukiwać lepszych rozwiązań systemowych zwiększających chłonność gospodarki na postęp naukowo-techniczny.</u>
  135 + <u xml:id="u-6.66" who="#EdwardBabiuch">Oczekujemy od środowisk naukowych inicjatyw polepszających organizację prac badawczych i wdrożeniowych.</u>
  136 + <u xml:id="u-6.67" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Powszechne jest pytanie o kierunki doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką i kierowania państwem. Jest to pytanie ważne. Mamy świadomość potrzeby i konieczności reform w tej dziedzinie. Widzimy w tym ważną dźwignię lepszego wykorzystywania niemałego już dziś potencjału produkcyjnego. Nie chcemy jednak działać pochopnie. Zmiany muszą być starannie przemyślane, wszelkie nowe rozwiązania powinny być konfrontowane z praktyką. Wymaga to czasu. Na ogół znamy słabość istniejącego stanu rzeczy, wiemy jak nie powinno być, ale nie wszędzie dopracowaliśmy się konstruktywnych, mogących znaleźć praktyczne zastosowanie, rozwiązań. Rząd do końca bieżącego roku dokona kompleksowej oceny sytuacji w zakresie zarządzania gospodarką oraz określi kierunki dalszego działania. Naszą intencją jest wzmocnienie rangi planu. Dokonamy zmian w trybie i metodach opracowywania planu pięcioletniego, biorąc pod uwagę cenne i ważne wnioski wynikające z prac sejmowych komisji nad planami. Do opracowywania planu pięcioletniego włączymy wszystkie szczeble zarządzania: ministerstwa i urzędy wojewódzkie, zjednoczenia i zakłady przemysłowe. Pragniemy także zwiększyć rolę wojewodów w opiniowaniu projektów planu przedsiębiorstw objętych planem centralnym, co umożliwić powinno lepszą koordynacje podejmowanych przedsięwzięć w układach gałęziowych i terytorialnych.</u>
  137 + <u xml:id="u-6.68" who="#EdwardBabiuch">Będziemy podnosić jakość planowania na wszystkich szczeblach, tworzyć warunki dla stabilności planu, dbać o przestrzeganie zasady współmierności zadań i środków ich realizacji, podnosić rolę narzędzi ekonomiczno-finansowych w zarządzaniu. Podejmiemy również inne przedsięwzięcia zmierzające do wzmocnienia dyscypliny, podniesienia efektywności wytwarzania, pobudzania aktywności produkcyjnej pracowników.</u>
  138 + <u xml:id="u-6.69" who="#EdwardBabiuch">W planowaniu na szczeblu centralnym skoncentrujemy się na problemach strategicznych decydujących o tempie, strukturze i efektywności rozwoju, na realizacji celów społecznych, na dziedzinach, którymi skutecznie i efektywnie można sterować jedynie z tego szczebla.</u>
  139 + <u xml:id="u-6.70" who="#EdwardBabiuch">Natomiast od kadr kierowniczych, od załóg i samorządów robotniczych w zakładach pracy oczekiwać będziemy takiego działania, które z powierzonych im środków pozwala uzyskać jak największe efekty. Będziemy tworzyć po temu odpowiednie warunki, zwiększać uprawnienia, ograniczać ingerencję z zewnątrz, a konieczne zmiany w planach przedsiębiorstw — konsultować z samorządem robotniczym.</u>
  140 + <u xml:id="u-6.71" who="#EdwardBabiuch">Musimy zwiększać w całej gospodarce rangę rachunku ekonomicznego. W tym celu obiektywizować będziemy główne jego parametry, a w szczególności ceny zaopatrzeniowe i środków inwestycyjnych Pracujemy nad przygotowaniem takich zmian tych cen, aby lepiej wyrażały one rzeczywiste koszty wytwarzania, aby pozwalały właściwie oceniać postęp osiągany w efektywności gospodarowania.</u>
  141 + <u xml:id="u-6.72" who="#EdwardBabiuch">Kryteria rachunku ekonomicznego będziemy konsekwentnie wdrażać do praktyki, stosując je w ocenie działalności wszystkich, zwłaszcza zaś tych, którzy z racji zajmowanych stanowisk i pełnionych funkcji ponoszą szczególną odpowiedzialność za wyniki gospodarowania. Nie możemy się godzić na to, aby nakłady były niewspółmierne do efektów. Nie będziemy tolerować działalności pozornej, pracy na pokaz, nie liczącej się z kosztami. W zasadniczy sposób umocnimy odpowiedzialność przedsiębiorstw za właściwe i terminowe wywiązywanie się z zobowiązań umownych. Zamierzamy uczynić z tego ważne kryterium oceny działalności zakładów, zjednoczeń i resortów. Dokonamy przeglądu całej sieci powiązań zaopatrzeniowo-kooperacyjnych pod kątem ich ekonomicznego uzasadnienia i sprawności funkcjonowania. Będziemy dążyć do tego, aby system zarządzania lepiej sprzyjał optymalizacji zbiorowego wysiłku społeczeństwa i pracy każdego obywatela, lepszej działalności każdego zakładu, przedsiębiorstwa i instytucji stosownie do możliwości i środków.</u>
  142 + <u xml:id="u-6.73" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Poważne miejsce w działaniach Rządu zajmie doskonalenie pracy administracji państwowej i gospodarczej wszystkich szczebli — ogniw centralnych i wojewódzkich, zjednoczeń i kombinatów, gmin i przedsiębiorstw. Będziemy dążyć do tego, aby wszystkie ogniwa zarządzania gospodarką i państwem funkcjonowały sprawnie i skutecznie. Ważnym kierunkiem będzie doskonalenie struktur organizacyjnych.</u>
  143 + <u xml:id="u-6.74" who="#EdwardBabiuch">Zaczynamy od usprawnienia pracy Rządu. Pragniemy umocnić jego funkcje jako organu kolegialnego, zwiększając równocześnie odpowiedzialność ministrów i wojewodów. Zakres odpowiedzialności członków Prezydium Rządu zamierzamy określić tak, aby sprzyjał on większej kompleksowości podejmowanych działań, a zarazem lepszej koordynacji pracy resortów i władz terenowych.</u>
  144 + <u xml:id="u-6.75" who="#EdwardBabiuch">Ograniczamy liczbę członków Prezydium Rządu. Proponujemy ustanowić jedynie 4 stanowiska wicepremierów urzędujących i jedno połączone ze stanowiskiem ministra. Zmniejszona zostanie liczba wiceministrów. Odpowiedniemu zmniejszeniu ulegnie także liczba stanowisk kierowniczych w centralnej i terenowej administracji państwowej oraz w administracji gospodarczej.</u>
  145 + <u xml:id="u-6.76" who="#EdwardBabiuch">Nasze działania zmierzać będą do usprawnienia procesów decyzyjnych w całej gospodarce, do ściślejszego określenia zakresu odpowiedzialności za podejmowane decyzje i ich rezultaty.</u>
  146 + <u xml:id="u-6.77" who="#EdwardBabiuch">Duże możliwości poprawy funkcjonowania administracji i umacniania jej więzi ze społeczeństwem widzimy w systematycznym i wytrwałym eliminowaniu biurokracji i formalizmu.</u>
  147 + <u xml:id="u-6.78" who="#EdwardBabiuch">Administracja wszystkich szczebli obowiązana jest w pełni respektować uprawnienia organów przedstawicielskich, rzetelnie je informować, poddawać się ich kontroli i realizować ich zalecenia.</u>
  148 + <u xml:id="u-6.79" who="#EdwardBabiuch">Sprawy, które mogą być pozostawione inicjatywie i aktywności społecznej w skali regionu, miasta i gminy, będziemy przekazywać w kompetencje właściwych ogniw zarządzania.</u>
  149 + <u xml:id="u-6.80" who="#EdwardBabiuch">Taki był najgłębszy sens przeprowadzonej przed kilku laty reformy administracji terenowej i nowego podziału administracyjnego kraju. W pełni zdały one egzamin, wyzwalając bogate i różnorodne zasoby społecznej inicjatywy i aktywności. Przyczyniły się do społeczno-gospodarczego awansu wielu zaniedbanych w przeszłości regionów. Chcemy nadal umacniać te pozytywne tendencje, prowadzące do zmniejszania różnic w poziomie rozwoju poszczególnych województw.</u>
  150 + <u xml:id="u-6.81" who="#EdwardBabiuch">Zwiększymy samodzielność i odpowiedzialność wojewodów, naczelników miast i gmin, przede wszystkim w takich dziedzinach, jak: produkcja rolna, przemysł drobny, budownictwo ogólne, zwłaszcza mieszkaniowe, i uzbrojenie terenów, handel detaliczny i gastronomia, budowa i utrzymywanie dróg lokalnych. Zaawansowane są już prace nad doskonaleniem systemu planowania i finansowania gospodarki terenowej.</u>
  151 + <u xml:id="u-6.82" who="#EdwardBabiuch">Wzrost uprawnień niższych szczebli zarządzania wiążemy nierozerwalnie ze wzrostem odpowiedzialności. Pragnę podkreślić, iż Rząd będzie z całą konsekwencją egzekwować tę odpowiedzialność od każdego i na każdym stanowisku. Nie może być w tej sprawie taryfy ulgowej dla nikogo.</u>
  152 + <u xml:id="u-6.83" who="#EdwardBabiuch">Będziemy wychodzić naprzeciw inicjatywom zmierzającym do upraszczania i porządkowania wszelkiego rodzaju sprawozdawczości i dokumentacji. Jedyną instytucją uprawnioną do ustanawiania i opracowywania sprawozdawczości statystycznej jest Główny Urząd Statystyczny. Rzetelna ewidencja i statystyka leży w interesie Rządu, gospodarki i społeczeństwa.</u>
  153 + <u xml:id="u-6.84" who="#EdwardBabiuch">Umacniać będziemy autorytet kadr kierowniczych, stawiać im wysokie wymagania zawodowe i ideowo-moralne. Musimy nadal troszczyć się o właściwe stosunki między przełożonymi i podwładnymi, o atmosferę nacechowaną rzeczowością, swobodą dyskusji, a jednocześnie niezbędnym szacunkiem i zdyscyplinowaniem, o atmosferę, w której nie mieszczą się lekceważące poklepywania po ramieniu, wielkopańska wyniosłość, różnego rodzaju podarki czy pseudogrzecznościowe świadczenia.</u>
  154 + <u xml:id="u-6.85" who="#EdwardBabiuch">Wzmocnimy wymagania w kierunku powszechnego przestrzegania ładu, porządku, praworządności, dyscypliny i elementarnej gospodarności. Wiele jest jeszcze na tym polu do zrobienia. Wystarczy porównać różne zakłady produkcyjne, przedsiębiorstwa, placówki służby zdrowia czy gminy dysponujące podobnym potencjałem i środkami, aby przekonać się, jak wiele zależy od ludzi, od ich zaangażowania i pracowitości. Najlepsze zarządzenia nie pomogą, jeśli nie będzie im towarzyszyć przełamywanie inercji, biurokratycznych przyzwyczajeń i rutyniarskich nawyków. Musimy wszyscy wydać zdecydowaną walkę tendencjom partykularnym, egoistycznie pojmowanym interesom grupowym. Wszyscy bowiem mamy jeden, wspólny i nadrzędny interes — jest nim pomyślny rozwój socjalistycznej Polski,...</u>
155 155 <u xml:id="u-6.86" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
156   - <u xml:id="u-6.87" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">...kontynuacja sprawdzonej, aprobowanej przez naród społeczno-gospodarczej polityki partii.</u>
157   - <u xml:id="u-6.88" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! VIII Zjazd PZPR organicznie powiązał realizację zadań społeczno-gospodarczych z pogłębianiem demokracji socjalistycznej. Rząd będzie tworzył warunki dla jej rozwoju, zwłaszcza bezpośrednio w zakładach pracy, osiedlach, na wsi. Zobowiążemy administrację państwową i gospodarczą do szerokiego korzystania z inspiracji organów przedstawicielskich, samorządowych i związkowych w rozstrzyganiu i rozwiązywaniu problemów zakładu pracy, regionu i kraju, w podnoszeniu wydajności i jakości pracy, w umacnianiu dyscypliny społecznej, w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej.</u>
158   - <u xml:id="u-6.89" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W rozwiązywaniu stojących przed nami problemów wiele zależy od postaw obywateli, ich aktywności zawodowej i społecznej inicjatywy, od ich poczucia współodpowiedzialności za swoi zakład pracy, osiedle, miejscowość, region. Takie cechy i postawy obywatelskie musimy upowszechniać. Będziemy zarazem przestrzegać zasady jedności praw i obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności.</u>
159   - <u xml:id="u-6.90" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Przeciwdziałać będziemy nierzadkim jeszcze przypadkom nieróbstwa, życia na cudzy koszt, z pracy innych, zjawiskom nadużywania stanowisk, łapownictwa, kumoterstwa i spekulacji. Liczymy tu na pomoc organów przedstawicielskich, organizacji społecznych i samorządowych, komitetów kontroli społecznej.</u>
160   - <u xml:id="u-6.91" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Istnieje wiele dokuczliwych bolączek i spraw obywatelskich, które można z powodzeniem załatwić bez osiadania się na innych, bez wyczekiwania na odgórne decyzje i zalecenia. Dotyczy to zwłaszcza spotykających się ze społeczną krytyką niedomagań w funkcjonowaniu komunikacji, gospodarki mieszkaniowej, służby zdrowia, oświaty oraz handlu i usług. Zobowiązaliśmy władze terenowe i jednostki gospodarcze, aby bezzwłocznie rozpatrzyły, co można w tej mierze usprawnić, zmienić na lepsze, rozwiązać z myślą o potrzebach obywateli.</u>
161   - <u xml:id="u-6.92" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Duże znaczenie społeczne ma prawidłowe i sprawne funkcjonowanie urzędów państwowych, zwłaszcza w zakresie obsługi obywatela. Rząd przykłada wielką wagę do doskonalenia ich pracy. Urząd musi służyć obywatelowi, cenić jego czas, uważnie wysłuchiwać ludzi, przestrzegać prawa i pilnować, aby było ono stosowane jednakowo wobec wszystkich. Dużą wagę przywiązujemy do wdrożenia znowelizowanego pod koniec poprzedniej kadencji Sejmu Kodeksu postępowania administracyjnego.</u>
162   - <u xml:id="u-6.93" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Pracę administracji cechować musi większa troska o człowieka, wrażliwość na ludzkie sprawy, poczucie praworządności i sprawiedliwości społecznej, a także zwyczajna ludzka życzliwość. O taką postawę przedstawicieli i pracowników administracji państwowej będziemy nie tylko apelować, będziemy jej wymagać. Władza ludowa, której społeczeństwo powierzyło mandat zaufania, musi zawsze i wszędzie dbać o interes społeczny, troszczyć się o każdego obywatela.</u>
163   - <u xml:id="u-6.94" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Przedmiotem stałej troski Rządu jest zapewnienie konsekwentnego przestrzegania prawa, poszanowania ładu i porządku publicznego oraz dyscypliny społecznej. Organy milicji, prokuratury, sądownictwa i kontroli spotykać się będą zawsze w swoich działaniach na rzecz praworządności ze wsparciem Rządu i terenowych ogniw administracji państwowej.</u>
164   - <u xml:id="u-6.95" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Postęp, jaki osiągniemy w produkcji materialnej, w efektywności gospodarowania, w funkcjonowaniu gospodarki i państwa decydować będzie o poprawie warunków życia społeczeństwa, o urzeczywistnieniu celów społecznych wytyczonych przez VIII Zjazd.</u>
165   - <u xml:id="u-6.96" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dla poprawy warunków życia zasadnicze znaczenie ma lepsze zaopatrzenie rynku. Wiemy, że obecna sytuacja rynkowa jest wciąż jeszcze trudna, że przysparza kłopotów ludziom pracy, zwłaszcza kobietom.</u>
166   - <u xml:id="u-6.97" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Muszę jednak z całą otwartością powiedzieć, że w obecnych warunkach nie widzimy możliwości szybkiego zlikwidowania wszystkich tych dokuczliwych zjawisk. Toteż w pierwszej kolejności zajmiemy się złagodzeniem niedostatków podstawowych artykułów codziennego użytku, niezbędnych dla normalnego funkcjonowania gospodarstwa domowego i rodziny. Jesteśmy przy tym świadomi, że w wielu przypadkach braki na rynku nie wynikają z niedostatku zdolności produkcyjnych czy surowców, nie tylko z tego, ale są również wynikiem zaniedbań zarówno w sferze produkcji, jak i w handlu.</u>
167   - <u xml:id="u-6.98" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zachodzi więc potrzeba bardziej wnikliwego rozliczania przedsiębiorstw, zjednoczeń i resortów zarówno z asortymentowego i jakościowego wykonania planów, jak i z tego, co uczyniły dla likwidacji niedoborów rynkowych.</u>
168   - <u xml:id="u-6.99" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Biorąc pod uwagę wyrażone przez obywateli opinie i postulaty, będziemy jednocześnie skuteczniej przeciwdziałać tendencjom do nieuzasadnionych społecznie zmian asortymentu produkcji do wprowadzania na rynek nowości pozornych do zaniedbywania produkcji tych artykułów, które zawsze powinny być w sklepach i to na terenie całego kraju.</u>
169   - <u xml:id="u-6.100" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy konsekwentnie realizować postanowienia XIV Plenum KC. Uchwały tego Plenum, jak również odpowiednie decyzje Rządu, stworzyły warunki pozwalające władzom terenowym lepiej wykorzystywać lokalne możliwości wzrostu produkcji artykułów rynkowych i rozwoju usług. Od tego będzie w dużym stopniu zależeć poprawa zaopatrzenia rynku w poszczególnych województwach w wiele artykułów codziennego użytku oraz usług. Rezultaty na tym polu staną się ważnym kryterium oceny działalności władz terenowych. Spodziewamy się również, że nowo wybrane wojewódzkie rady narodowe będą inspirować takie właśnie działania i śmielej sięgać po uprawnienia kontrolne. Wiele prostych potrzeb rynkowych można i należy zaspokoić na miejscu własnymi siłami.</u>
170   - <u xml:id="u-6.101" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Rząd będzie konsekwentnie wprowadzać w życie ustalony przez PZPR wspólnie ze Stronnictwem Demokratycznym program rozwoju różnorodnych form działalności usługowej. Będziemy tworzyć korzystne warunki dla rozwoju spółdzielczości pracy, drobnego przemysłu i rzemiosła, a zarazem położymy nacisk na wydatną poprawę jakości i solidności świadczonych usług.</u>
171   - <u xml:id="u-6.102" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W bezpośrednim związku z problemami zaopatrzenia rynku, a także sprawiedliwego podziału dochodu narodowego pozostaje polityka dotacji do cen detalicznych różnego rodzaju artykułów i świadczeń. W roku bieżącym na dotacje na te cele przeznaczy się ponad 500 mld złotych, co stanowi około 40% wydatków budżetowych państwa. Dotowane są ceny żywności, czynsze, energia elektryczna, gaz, opał oraz wiele innych towarów i usług. Środki na te cele uzyskuje się głównie z akumulacji finansowej na wyrobach przemysłowych.</u>
172   - <u xml:id="u-6.103" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jest oczywiste, że nasza polityka społeczna wymaga dotacji. Problem polega jednak na tym, jaka ma być ich skala, gdzie powinny być kierowane i komu służyć. Obecny system dotacji kształtował się w ciągu długiego czasu i odbiega od tego, co społecznie racjonalne. W rezultacie dotacje często przyczyniają się do naruszania zasady sprawiedliwości społecznej, uprzywilejowując dodatkowo ludzi wyżej uposażonych i zamożniejszych. Na przykład: przy obecnym systemie czynszów im większe mieszkanie, tym wyższa — i to niezależnie od liczebności zamieszkujących je rodziny — jest dopłata do kosztów utrzymania tego mieszkania. Trudno się z tym zgodzić. Nie proponujemy rezygnacji z dopłat państwowych do kosztów utrzymania mieszkań. Wydaje się jednak zasadne ustalenie pułapu tych dopłat. Wysuwane są na przykład propozycje, aby za taki pułap uznać jeden pokój na 1 osobę. Rodziny posiadające mieszkania przekraczające tę normę płaciłyby za dodatkowe pokoje czynsz według rzeczywistych kosztów. Rząd wnikliwie rozpatrzy tę sprawę.</u>
173   - <u xml:id="u-6.104" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Rozważamy również propozycje wprowadzenia zróżnicowanych opłat za energię elektryczną. Podstawę ich wymiaru stanowiłyby stosunkowo wysokie normy zużycia na gospodarstwo domowe uwzględniające liczbę osób. Zużycie powyżej normy powinno być opłacane według wyższych cen. Byłoby to rozwiązanie sprzyjające również oszczędnemu zużyciu energii elektrycznej. Odrębnego rozpatrzenia będzie wymagać sprawa zużycia energii elektrycznej na cele produkcyjne.</u>
174   - <u xml:id="u-6.105" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Problem rynku żywnościowego, zwłaszcza mięsnego, należy do najbardziej społecznie newralgicznych. Będziemy robić nadal wszystko co możliwe i niezbędne, aby poprawić wyżywienie narodu, aby stopniowo zmierzać ku samowystarczalności w tej dziedzinie. Będziemy przeznaczać na ten cel niezbędne nakłady. Musimy jednak spojrzeć prawdzie w oczy. Obecna struktura cen detalicznych utrudnia uporządkowanie sytuacji rynkowej, nie sprzyja też racjonalnemu gospodarowaniu żywnością.</u>
175   - <u xml:id="u-6.106" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Mamy świadomość, że zmiana struktury cen może być tylko stopniowa i rozłożona na kilka lat. Nie wolno w tej dziedzinie niczego robić pochopnie, ale nie wolno też rezygnować z wszelkiego działania.</u>
176   - <u xml:id="u-6.107" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obecnie pewna ilość mięsa i jego przetworów jest sprzedawana po cenach komercyjnych, tj. zbliżonych do kosztów produkcji. Sytuacja rynkowa przemawia za rozszerzeniem tej formy sprzedaży. Widzimy jednocześnie ujemną stronę tego sposobu rozwiązywania problemu rynku mięsnego, a zwłaszcza jego negatywny wpływ na budżety rodzin pracowniczych.</u>
177   - <u xml:id="u-6.108" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jesteśmy zdania, iż można pogodzić racje ekonomiczne z racjami społecznymi. Nie chodzi tu przecież o drenaż pieniędzy od ludności, a o właściwe relacje między popytem a podażą. W związku z tym jesteśmy skłonni przedyskutować wspólnie ze związkami zawodowymi sprawę przeznaczania uzyskiwanych oszczędności w dotacjach z tytułu wzrostu komercyjnej sprzedaży wyrobów mięsnych na zwiększenie zasiłków rodzinnych, emerytur i najniższych płac. Rząd będzie uważał za swój ważny obowiązek działanie dla stopniowego i społecznie akceptowanego uporządkowania rynku mięsnego w ciągu kilku lat.</u>
178   - <u xml:id="u-6.109" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Znacznie szybciej powinniśmy uporządkować nienormalną sytuację w dziedzinie zaopatrzenia w cukier, na który obowiązują dwie ceny, jedna za bony towarowe, druga w wolnej sprzedaży. Uważamy, że stopniowo i na zasadzie pełnej dobrowolności — zgodnie z życzeniem załóg pracowniczych, należy zamieniać te bony na ekwiwalent pieniężny.</u>
179   - <u xml:id="u-6.110" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Mamy nadzieję, że drogą konsultacji wypracujemy właściwy sposób rozwiązywania trudnych społecznie problemów struktury cen detalicznych, mając zawsze w polu widzenia troskę o poziom życia ludzi pracy.</u>
180   - <u xml:id="u-6.111" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Doskonaląc politykę cen, dbać będziemy o przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi kosztów utrzymania, o zachowanie właściwej, zgodnej z planem relacji między kosztami utrzymania a płacami i innymi dochodami ludności. Rząd wspólnie z Centralną Radą Związków Zawodowych będzie czuwać nad kształtowaniem tych relacji, nad prawidłową statystyką w tej dziedzinie, nad analizą budżetów rodzinnych.</u>
181   - <u xml:id="u-6.112" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jedno z istotniejszych zadań Rządu widzimy w doskonaleniu polityki płac i mechanizmów płacowych. Dążyć będziemy do zapewnienia prawidłowych relacji między wzrostem płac a wynikami pracy. Jedynym źródłem wzrostu płac w sferze produkcyjnej może być wzrost społecznej wydajności pracy. Zwiększymy też skuteczność bankowej kontroli nad gospodarką funduszem płac.</u>
182   - <u xml:id="u-6.113" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wiązanie poziomu wynagrodzeń i dochodów z wydajnością i jakością pracy, pełniejsze dostosowanie podaży towarów i usług do dochodów ludności stanowi niezbędną przesłankę umocnienia równowagi towarowo-pieniężnej i siły nabywczej złotego. Będziemy czynić wszystko, aby wzmocnić nasz pieniądz, nadając mu właściwe funkcje w gospodarce i pogłębiając społeczne do niego zaufanie.</u>
183   - <u xml:id="u-6.114" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wychodząc naprzeciw powszechnym opiniom ludzi pracy, dążyć będziemy do stopniowego zmniejszania istniejących rozpiętości w uzyskiwanych dochodach wszędzie tam, gdzie nie mają one uzasadnienia w rzeczywistych różnicach co do charakteru i efektów wykonywanej pracy. Zasadę tę musimy i będziemy mieć na uwadze w polityce kształtowania dochodów ludności. W tym też kierunku doskonalić będziemy system podatkowy.</u>
184   - <u xml:id="u-6.115" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W zakresie świadczeń socjalnych Rząd będzie stawiać w centrum uwagi kwestię pomocy rodzinom, zwłaszcza gorzej sytuowanym, żyjącym w trudnych warunkach. Stałą troską i pomocą otoczymy rodziny młode, aby ułatwiać im start życiowy. W uzupełnianiu dochodów rodziny powinny w przyszłości większą rolę odgrywać zasiłki rodzinne.</u>
185   - <u xml:id="u-6.116" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W naszym społeczeństwie rośnie z każdym rokiem liczba ludzi, którzy zakończyli okres aktywności zawodowej, którzy całe swe życie poświęcili pracy dla dobra Polski. Jest naszą powinnością zapewnić im troskliwą opiekę. Wiemy, że wielu jeszcze emerytów i rencistów żyje skromnie. Dlatego też Rząd będzie dążył do poprawy ich sytuacji materialnej, m. in. przez zmniejszanie rozpiętości świadczeń, a zwłaszcza przez wprowadzanie bardziej sprawiedliwych zasad przyznawania niektórych szczególnych dodatków do emerytur.</u>
186   - <u xml:id="u-6.117" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dużą wagę przywiązywać będziemy nadal do działalności socjalnej w zakładach pracy. Upatrujemy w niej ważny czynnik jedności spraw produkcyjnych i zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników. Dysponowanie funduszami socjalnymi powinno bardziej niż dotychczas odpowiadać zasadom sprawiedliwości społecznej. Sprawy te polecamy szczególnej trosce samorządów robotniczych, organizacji związkowych i młodzieżowych.</u>
187   - <u xml:id="u-6.118" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W polityce socjalnej państwa dominować będzie staranie o poprawę warunków życia i pracy obywateli, o spokojny byt rodzin, o bezpieczeństwo pracy. Tworzyć będziemy odpowiednie ku temu warunki materialne, techniczne i organizacyjne, wykorzystamy każdą szansę i każdą możliwość, jaka się pojawi, dla poprawy sytuacji materialnej ludzi pracy, poczynając od spraw społecznie najpilniejszych, najbardziej nabrzmiałych.</u>
188   - <u xml:id="u-6.119" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wiele miejsca w pracach Rządu poświęcimy sprawom budownictwa mieszkaniowego. Wiemy, jak bardzo uciążliwym problemem jest długie oczekiwanie na mieszkanie. Wiemy też, że w budownictwie mieszkaniowym, rozwiniętym już na skalę przemysłową, dalecy jesteśmy od wyczerpania nawet najprostszych rezerw. Dlatego energicznie przystąpimy do zasadniczego usprawnienia pracy przedsiębiorstw budownictwa ogólnego. Konsekwentnie rozliczać będziemy kierownictwo przedsiębiorstw i ich jednostki nadrzędne z postępu w organizacji pracy na budowach, w wykorzystaniu pracy maszyn i ludzi, w gospodarowaniu materiałami. Wszystko to powinno sprzyjać zwiększaniu ilości budowanych mieszkań, przyspieszaniu budownictwa towarzyszącego, poprawie jakości i terminowości oddawanych mieszkań, obniżaniu kosztów ich budowy. Budować taniej nie może jednak oznaczać — gorzej. Nie zgodzimy się, aby źródeł obniżki kosztów szukano w pogorszeniu standardu budowanych mieszkań i osiedli.</u>
189   - <u xml:id="u-6.120" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dalsza odczuwalna poprawa sytuacji mieszkaniowej wymaga wielkiego wysiłku ze strony państwa i społeczeństwa. Państwo finansować będzie rosnące koszty uzbrojenia nowych terenów, tworzenie infrastruktury, rozbudowę przemysłu mieszkaniowego. Jednocześnie niezbędne staje się zwiększenie udziału środków ludności w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego. Tworzyć będziemy także lepsze warunki dla rozwoju budownictwa jednorodzinnego.</u>
190   - <u xml:id="u-6.121" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Budując nowe domy, musimy wszyscy nieustannie troszczyć się o posiadane już zasoby mieszkaniowe. W tym celu doskonalić będziemy gospodarkę remontową, rozszerzymy zakres modernizacji. Za ważne zadanie uznajemy doskonalenie gospodarki komunalnej. Zwiększymy w tym zakresie odpowiedzialność władz i służb miejskich. Jednocześnie liczymy na wsparcie i inicjatywy społeczne samorządów mieszkańców w działalności na rzecz poprawy warunków zamieszkania w naszych miastach i osiedlach.</u>
191   - <u xml:id="u-6.122" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zgodnie z uchwałami VIII Zjazdu podjęte zostały szeroko zakrojone prace nad udoskonaleniem zasad polityki mieszkaniowej, a przede wszystkim nad bardziej sprawiedliwym rozdziałem mieszkań, preferującym rodziny wielodzietne i młode. Zmodyfikowane zostaną zasady polityki mieszkaniowej i przepisy prawne w celu skuteczniejszego zapobiegania spekulacji mieszkaniami.</u>
192   - <u xml:id="u-6.123" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Oczywiście, Zdajemy sobie sprawę, że najsłuszniejsze nawet przepisy mogą być skuteczne jedynie przy społecznym współdziałaniu. Zwracam się o to z apelem do rad narodowych i spółdzielni mieszkaniowych, a zwłaszcza do samorządu spółdzielczego.</u>
193   - <u xml:id="u-6.124" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W ochronie zdrowia społeczeństwa skoncentrujemy się na porządkowaniu bazy materialnej służby zdrowia, na przyspieszeniu tempa prac na podjętych inwestycjach szpitalnych oraz prac remontowych i modernizacyjnych w szpitalach. Dążyć będziemy do odczuwalnej poprawy zaopatrzenia w leki. Zwiększając produkcję leków liczymy na to, że służba zdrowia zapewni jednocześnie ich bardziej racjonalne wykorzystanie.</u>
194   - <u xml:id="u-6.125" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W oświacie kluczowym zadaniem pozostaje upowszechnienie średniego wykształcenia. Będziemy zapewniać niezbędne warunki wdrożenia programu dziesięcioletniej szkoły średniej, wyrównania warunków startu oświatowego i społecznego wszystkich dzieci. Otaczać będziemy nadal opieką szkolnictwo zawodowe i dbać o jego wysoką rangę.</u>
195   - <u xml:id="u-6.126" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W szkolnictwie wyższym wysuwamy na czoło poprawę jakości kształcenia i wychowania młodej inteligencji, zwiększenie udziału uczelni w badaniach naukowych oraz ściślejsze ich powiązanie z potrzebami rozwoju państwa i narodu.</u>
196   - <u xml:id="u-6.127" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Szczególną wagę przywiązujemy do działalności środowisk twórczych. Pragniemy, aby kultura i sztuka pełniej docierała ze swoimi patriotycznymi i humanistycznymi wartościami do jak najszerszych kręgów społeczeństwa. Wymaga to doskonalenia systemu upowszechniania kultury i rozwoju jej bazy materialnej. Świadomi jesteśmy istniejących potrzeb, zwłaszcza w dziedzinie czytelnictwa prasy i książek. Wyjdziemy temu naprzeciw drogą racjonalizacji zużycia papieru i zagospodarowania jego rezerw na potrzeby ruchu wydawniczego.</u>
197   - <u xml:id="u-6.128" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Państwo troszczyć się będzie o rozwój kultury fizycznej, turystyki i sportu, traktując je jako ważny czynnik zdrowia i wypoczynku narodu, a także istotny warunek racjonalnego wykorzystania czasu wolnego. W tym celu musimy zagospodarować wszystkie nie wymagające inwestycji rezerwy.</u>
198   - <u xml:id="u-6.129" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Takie są nasze główne zamierzenia w dziedzinie urzeczywistnienia polityki społecznej partii i państwa, której nadrzędnym celem jest dobro człowieka, zaspokajanie jego potrzeb materialnych i duchowych, wszechstronny rozwój jego osobowości. Starsze pokolenie pamięta i wie, w jakich warunkach zaczynaliśmy po wojnie, dążąc do tego co dziś jest już rzeczywistością. Jesteśmy ciągle narodem na dorobku. Pragniemy wyższej jakości życia. Możemy ją osiągnąć przez wyższą jakość pracy. Ta ambicja narodowa powinna się stać naszą wielką siłą, wyzwalać postęp, zmieniać rzeczywistość społeczno-gospodarczą, jednoczyć wszystkich wokół wspólnych celów.</u>
  156 + <u xml:id="u-6.87" who="#EdwardBabiuch">...kontynuacja sprawdzonej, aprobowanej przez naród społeczno-gospodarczej polityki partii.</u>
  157 + <u xml:id="u-6.88" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! VIII Zjazd PZPR organicznie powiązał realizację zadań społeczno-gospodarczych z pogłębianiem demokracji socjalistycznej. Rząd będzie tworzył warunki dla jej rozwoju, zwłaszcza bezpośrednio w zakładach pracy, osiedlach, na wsi. Zobowiążemy administrację państwową i gospodarczą do szerokiego korzystania z inspiracji organów przedstawicielskich, samorządowych i związkowych w rozstrzyganiu i rozwiązywaniu problemów zakładu pracy, regionu i kraju, w podnoszeniu wydajności i jakości pracy, w umacnianiu dyscypliny społecznej, w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej.</u>
  158 + <u xml:id="u-6.89" who="#EdwardBabiuch">W rozwiązywaniu stojących przed nami problemów wiele zależy od postaw obywateli, ich aktywności zawodowej i społecznej inicjatywy, od ich poczucia współodpowiedzialności za swoi zakład pracy, osiedle, miejscowość, region. Takie cechy i postawy obywatelskie musimy upowszechniać. Będziemy zarazem przestrzegać zasady jedności praw i obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności.</u>
  159 + <u xml:id="u-6.90" who="#EdwardBabiuch">Przeciwdziałać będziemy nierzadkim jeszcze przypadkom nieróbstwa, życia na cudzy koszt, z pracy innych, zjawiskom nadużywania stanowisk, łapownictwa, kumoterstwa i spekulacji. Liczymy tu na pomoc organów przedstawicielskich, organizacji społecznych i samorządowych, komitetów kontroli społecznej.</u>
  160 + <u xml:id="u-6.91" who="#EdwardBabiuch">Istnieje wiele dokuczliwych bolączek i spraw obywatelskich, które można z powodzeniem załatwić bez osiadania się na innych, bez wyczekiwania na odgórne decyzje i zalecenia. Dotyczy to zwłaszcza spotykających się ze społeczną krytyką niedomagań w funkcjonowaniu komunikacji, gospodarki mieszkaniowej, służby zdrowia, oświaty oraz handlu i usług. Zobowiązaliśmy władze terenowe i jednostki gospodarcze, aby bezzwłocznie rozpatrzyły, co można w tej mierze usprawnić, zmienić na lepsze, rozwiązać z myślą o potrzebach obywateli.</u>
  161 + <u xml:id="u-6.92" who="#EdwardBabiuch">Duże znaczenie społeczne ma prawidłowe i sprawne funkcjonowanie urzędów państwowych, zwłaszcza w zakresie obsługi obywatela. Rząd przykłada wielką wagę do doskonalenia ich pracy. Urząd musi służyć obywatelowi, cenić jego czas, uważnie wysłuchiwać ludzi, przestrzegać prawa i pilnować, aby było ono stosowane jednakowo wobec wszystkich. Dużą wagę przywiązujemy do wdrożenia znowelizowanego pod koniec poprzedniej kadencji Sejmu Kodeksu postępowania administracyjnego.</u>
  162 + <u xml:id="u-6.93" who="#EdwardBabiuch">Pracę administracji cechować musi większa troska o człowieka, wrażliwość na ludzkie sprawy, poczucie praworządności i sprawiedliwości społecznej, a także zwyczajna ludzka życzliwość. O taką postawę przedstawicieli i pracowników administracji państwowej będziemy nie tylko apelować, będziemy jej wymagać. Władza ludowa, której społeczeństwo powierzyło mandat zaufania, musi zawsze i wszędzie dbać o interes społeczny, troszczyć się o każdego obywatela.</u>
  163 + <u xml:id="u-6.94" who="#EdwardBabiuch">Przedmiotem stałej troski Rządu jest zapewnienie konsekwentnego przestrzegania prawa, poszanowania ładu i porządku publicznego oraz dyscypliny społecznej. Organy milicji, prokuratury, sądownictwa i kontroli spotykać się będą zawsze w swoich działaniach na rzecz praworządności ze wsparciem Rządu i terenowych ogniw administracji państwowej.</u>
  164 + <u xml:id="u-6.95" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Postęp, jaki osiągniemy w produkcji materialnej, w efektywności gospodarowania, w funkcjonowaniu gospodarki i państwa decydować będzie o poprawie warunków życia społeczeństwa, o urzeczywistnieniu celów społecznych wytyczonych przez VIII Zjazd.</u>
  165 + <u xml:id="u-6.96" who="#EdwardBabiuch">Dla poprawy warunków życia zasadnicze znaczenie ma lepsze zaopatrzenie rynku. Wiemy, że obecna sytuacja rynkowa jest wciąż jeszcze trudna, że przysparza kłopotów ludziom pracy, zwłaszcza kobietom.</u>
  166 + <u xml:id="u-6.97" who="#EdwardBabiuch">Muszę jednak z całą otwartością powiedzieć, że w obecnych warunkach nie widzimy możliwości szybkiego zlikwidowania wszystkich tych dokuczliwych zjawisk. Toteż w pierwszej kolejności zajmiemy się złagodzeniem niedostatków podstawowych artykułów codziennego użytku, niezbędnych dla normalnego funkcjonowania gospodarstwa domowego i rodziny. Jesteśmy przy tym świadomi, że w wielu przypadkach braki na rynku nie wynikają z niedostatku zdolności produkcyjnych czy surowców, nie tylko z tego, ale są również wynikiem zaniedbań zarówno w sferze produkcji, jak i w handlu.</u>
  167 + <u xml:id="u-6.98" who="#EdwardBabiuch">Zachodzi więc potrzeba bardziej wnikliwego rozliczania przedsiębiorstw, zjednoczeń i resortów zarówno z asortymentowego i jakościowego wykonania planów, jak i z tego, co uczyniły dla likwidacji niedoborów rynkowych.</u>
  168 + <u xml:id="u-6.99" who="#EdwardBabiuch">Biorąc pod uwagę wyrażone przez obywateli opinie i postulaty, będziemy jednocześnie skuteczniej przeciwdziałać tendencjom do nieuzasadnionych społecznie zmian asortymentu produkcji do wprowadzania na rynek nowości pozornych do zaniedbywania produkcji tych artykułów, które zawsze powinny być w sklepach i to na terenie całego kraju.</u>
  169 + <u xml:id="u-6.100" who="#EdwardBabiuch">Będziemy konsekwentnie realizować postanowienia XIV Plenum KC. Uchwały tego Plenum, jak również odpowiednie decyzje Rządu, stworzyły warunki pozwalające władzom terenowym lepiej wykorzystywać lokalne możliwości wzrostu produkcji artykułów rynkowych i rozwoju usług. Od tego będzie w dużym stopniu zależeć poprawa zaopatrzenia rynku w poszczególnych województwach w wiele artykułów codziennego użytku oraz usług. Rezultaty na tym polu staną się ważnym kryterium oceny działalności władz terenowych. Spodziewamy się również, że nowo wybrane wojewódzkie rady narodowe będą inspirować takie właśnie działania i śmielej sięgać po uprawnienia kontrolne. Wiele prostych potrzeb rynkowych można i należy zaspokoić na miejscu własnymi siłami.</u>
  170 + <u xml:id="u-6.101" who="#EdwardBabiuch">Rząd będzie konsekwentnie wprowadzać w życie ustalony przez PZPR wspólnie ze Stronnictwem Demokratycznym program rozwoju różnorodnych form działalności usługowej. Będziemy tworzyć korzystne warunki dla rozwoju spółdzielczości pracy, drobnego przemysłu i rzemiosła, a zarazem położymy nacisk na wydatną poprawę jakości i solidności świadczonych usług.</u>
  171 + <u xml:id="u-6.102" who="#EdwardBabiuch">W bezpośrednim związku z problemami zaopatrzenia rynku, a także sprawiedliwego podziału dochodu narodowego pozostaje polityka dotacji do cen detalicznych różnego rodzaju artykułów i świadczeń. W roku bieżącym na dotacje na te cele przeznaczy się ponad 500 mld złotych, co stanowi około 40% wydatków budżetowych państwa. Dotowane są ceny żywności, czynsze, energia elektryczna, gaz, opał oraz wiele innych towarów i usług. Środki na te cele uzyskuje się głównie z akumulacji finansowej na wyrobach przemysłowych.</u>
  172 + <u xml:id="u-6.103" who="#EdwardBabiuch">Jest oczywiste, że nasza polityka społeczna wymaga dotacji. Problem polega jednak na tym, jaka ma być ich skala, gdzie powinny być kierowane i komu służyć. Obecny system dotacji kształtował się w ciągu długiego czasu i odbiega od tego, co społecznie racjonalne. W rezultacie dotacje często przyczyniają się do naruszania zasady sprawiedliwości społecznej, uprzywilejowując dodatkowo ludzi wyżej uposażonych i zamożniejszych. Na przykład: przy obecnym systemie czynszów im większe mieszkanie, tym wyższa — i to niezależnie od liczebności zamieszkujących je rodziny — jest dopłata do kosztów utrzymania tego mieszkania. Trudno się z tym zgodzić. Nie proponujemy rezygnacji z dopłat państwowych do kosztów utrzymania mieszkań. Wydaje się jednak zasadne ustalenie pułapu tych dopłat. Wysuwane są na przykład propozycje, aby za taki pułap uznać jeden pokój na 1 osobę. Rodziny posiadające mieszkania przekraczające tę normę płaciłyby za dodatkowe pokoje czynsz według rzeczywistych kosztów. Rząd wnikliwie rozpatrzy tę sprawę.</u>
  173 + <u xml:id="u-6.104" who="#EdwardBabiuch">Rozważamy również propozycje wprowadzenia zróżnicowanych opłat za energię elektryczną. Podstawę ich wymiaru stanowiłyby stosunkowo wysokie normy zużycia na gospodarstwo domowe uwzględniające liczbę osób. Zużycie powyżej normy powinno być opłacane według wyższych cen. Byłoby to rozwiązanie sprzyjające również oszczędnemu zużyciu energii elektrycznej. Odrębnego rozpatrzenia będzie wymagać sprawa zużycia energii elektrycznej na cele produkcyjne.</u>
  174 + <u xml:id="u-6.105" who="#EdwardBabiuch">Problem rynku żywnościowego, zwłaszcza mięsnego, należy do najbardziej społecznie newralgicznych. Będziemy robić nadal wszystko co możliwe i niezbędne, aby poprawić wyżywienie narodu, aby stopniowo zmierzać ku samowystarczalności w tej dziedzinie. Będziemy przeznaczać na ten cel niezbędne nakłady. Musimy jednak spojrzeć prawdzie w oczy. Obecna struktura cen detalicznych utrudnia uporządkowanie sytuacji rynkowej, nie sprzyja też racjonalnemu gospodarowaniu żywnością.</u>
  175 + <u xml:id="u-6.106" who="#EdwardBabiuch">Mamy świadomość, że zmiana struktury cen może być tylko stopniowa i rozłożona na kilka lat. Nie wolno w tej dziedzinie niczego robić pochopnie, ale nie wolno też rezygnować z wszelkiego działania.</u>
  176 + <u xml:id="u-6.107" who="#EdwardBabiuch">Obecnie pewna ilość mięsa i jego przetworów jest sprzedawana po cenach komercyjnych, tj. zbliżonych do kosztów produkcji. Sytuacja rynkowa przemawia za rozszerzeniem tej formy sprzedaży. Widzimy jednocześnie ujemną stronę tego sposobu rozwiązywania problemu rynku mięsnego, a zwłaszcza jego negatywny wpływ na budżety rodzin pracowniczych.</u>
  177 + <u xml:id="u-6.108" who="#EdwardBabiuch">Jesteśmy zdania, iż można pogodzić racje ekonomiczne z racjami społecznymi. Nie chodzi tu przecież o drenaż pieniędzy od ludności, a o właściwe relacje między popytem a podażą. W związku z tym jesteśmy skłonni przedyskutować wspólnie ze związkami zawodowymi sprawę przeznaczania uzyskiwanych oszczędności w dotacjach z tytułu wzrostu komercyjnej sprzedaży wyrobów mięsnych na zwiększenie zasiłków rodzinnych, emerytur i najniższych płac. Rząd będzie uważał za swój ważny obowiązek działanie dla stopniowego i społecznie akceptowanego uporządkowania rynku mięsnego w ciągu kilku lat.</u>
  178 + <u xml:id="u-6.109" who="#EdwardBabiuch">Znacznie szybciej powinniśmy uporządkować nienormalną sytuację w dziedzinie zaopatrzenia w cukier, na który obowiązują dwie ceny, jedna za bony towarowe, druga w wolnej sprzedaży. Uważamy, że stopniowo i na zasadzie pełnej dobrowolności — zgodnie z życzeniem załóg pracowniczych, należy zamieniać te bony na ekwiwalent pieniężny.</u>
  179 + <u xml:id="u-6.110" who="#EdwardBabiuch">Mamy nadzieję, że drogą konsultacji wypracujemy właściwy sposób rozwiązywania trudnych społecznie problemów struktury cen detalicznych, mając zawsze w polu widzenia troskę o poziom życia ludzi pracy.</u>
  180 + <u xml:id="u-6.111" who="#EdwardBabiuch">Doskonaląc politykę cen, dbać będziemy o przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi kosztów utrzymania, o zachowanie właściwej, zgodnej z planem relacji między kosztami utrzymania a płacami i innymi dochodami ludności. Rząd wspólnie z Centralną Radą Związków Zawodowych będzie czuwać nad kształtowaniem tych relacji, nad prawidłową statystyką w tej dziedzinie, nad analizą budżetów rodzinnych.</u>
  181 + <u xml:id="u-6.112" who="#EdwardBabiuch">Jedno z istotniejszych zadań Rządu widzimy w doskonaleniu polityki płac i mechanizmów płacowych. Dążyć będziemy do zapewnienia prawidłowych relacji między wzrostem płac a wynikami pracy. Jedynym źródłem wzrostu płac w sferze produkcyjnej może być wzrost społecznej wydajności pracy. Zwiększymy też skuteczność bankowej kontroli nad gospodarką funduszem płac.</u>
  182 + <u xml:id="u-6.113" who="#EdwardBabiuch">Wiązanie poziomu wynagrodzeń i dochodów z wydajnością i jakością pracy, pełniejsze dostosowanie podaży towarów i usług do dochodów ludności stanowi niezbędną przesłankę umocnienia równowagi towarowo-pieniężnej i siły nabywczej złotego. Będziemy czynić wszystko, aby wzmocnić nasz pieniądz, nadając mu właściwe funkcje w gospodarce i pogłębiając społeczne do niego zaufanie.</u>
  183 + <u xml:id="u-6.114" who="#EdwardBabiuch">Wychodząc naprzeciw powszechnym opiniom ludzi pracy, dążyć będziemy do stopniowego zmniejszania istniejących rozpiętości w uzyskiwanych dochodach wszędzie tam, gdzie nie mają one uzasadnienia w rzeczywistych różnicach co do charakteru i efektów wykonywanej pracy. Zasadę tę musimy i będziemy mieć na uwadze w polityce kształtowania dochodów ludności. W tym też kierunku doskonalić będziemy system podatkowy.</u>
  184 + <u xml:id="u-6.115" who="#EdwardBabiuch">W zakresie świadczeń socjalnych Rząd będzie stawiać w centrum uwagi kwestię pomocy rodzinom, zwłaszcza gorzej sytuowanym, żyjącym w trudnych warunkach. Stałą troską i pomocą otoczymy rodziny młode, aby ułatwiać im start życiowy. W uzupełnianiu dochodów rodziny powinny w przyszłości większą rolę odgrywać zasiłki rodzinne.</u>
  185 + <u xml:id="u-6.116" who="#EdwardBabiuch">W naszym społeczeństwie rośnie z każdym rokiem liczba ludzi, którzy zakończyli okres aktywności zawodowej, którzy całe swe życie poświęcili pracy dla dobra Polski. Jest naszą powinnością zapewnić im troskliwą opiekę. Wiemy, że wielu jeszcze emerytów i rencistów żyje skromnie. Dlatego też Rząd będzie dążył do poprawy ich sytuacji materialnej, m. in. przez zmniejszanie rozpiętości świadczeń, a zwłaszcza przez wprowadzanie bardziej sprawiedliwych zasad przyznawania niektórych szczególnych dodatków do emerytur.</u>
  186 + <u xml:id="u-6.117" who="#EdwardBabiuch">Dużą wagę przywiązywać będziemy nadal do działalności socjalnej w zakładach pracy. Upatrujemy w niej ważny czynnik jedności spraw produkcyjnych i zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników. Dysponowanie funduszami socjalnymi powinno bardziej niż dotychczas odpowiadać zasadom sprawiedliwości społecznej. Sprawy te polecamy szczególnej trosce samorządów robotniczych, organizacji związkowych i młodzieżowych.</u>
  187 + <u xml:id="u-6.118" who="#EdwardBabiuch">W polityce socjalnej państwa dominować będzie staranie o poprawę warunków życia i pracy obywateli, o spokojny byt rodzin, o bezpieczeństwo pracy. Tworzyć będziemy odpowiednie ku temu warunki materialne, techniczne i organizacyjne, wykorzystamy każdą szansę i każdą możliwość, jaka się pojawi, dla poprawy sytuacji materialnej ludzi pracy, poczynając od spraw społecznie najpilniejszych, najbardziej nabrzmiałych.</u>
  188 + <u xml:id="u-6.119" who="#EdwardBabiuch">Wiele miejsca w pracach Rządu poświęcimy sprawom budownictwa mieszkaniowego. Wiemy, jak bardzo uciążliwym problemem jest długie oczekiwanie na mieszkanie. Wiemy też, że w budownictwie mieszkaniowym, rozwiniętym już na skalę przemysłową, dalecy jesteśmy od wyczerpania nawet najprostszych rezerw. Dlatego energicznie przystąpimy do zasadniczego usprawnienia pracy przedsiębiorstw budownictwa ogólnego. Konsekwentnie rozliczać będziemy kierownictwo przedsiębiorstw i ich jednostki nadrzędne z postępu w organizacji pracy na budowach, w wykorzystaniu pracy maszyn i ludzi, w gospodarowaniu materiałami. Wszystko to powinno sprzyjać zwiększaniu ilości budowanych mieszkań, przyspieszaniu budownictwa towarzyszącego, poprawie jakości i terminowości oddawanych mieszkań, obniżaniu kosztów ich budowy. Budować taniej nie może jednak oznaczać — gorzej. Nie zgodzimy się, aby źródeł obniżki kosztów szukano w pogorszeniu standardu budowanych mieszkań i osiedli.</u>
  189 + <u xml:id="u-6.120" who="#EdwardBabiuch">Dalsza odczuwalna poprawa sytuacji mieszkaniowej wymaga wielkiego wysiłku ze strony państwa i społeczeństwa. Państwo finansować będzie rosnące koszty uzbrojenia nowych terenów, tworzenie infrastruktury, rozbudowę przemysłu mieszkaniowego. Jednocześnie niezbędne staje się zwiększenie udziału środków ludności w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego. Tworzyć będziemy także lepsze warunki dla rozwoju budownictwa jednorodzinnego.</u>
  190 + <u xml:id="u-6.121" who="#EdwardBabiuch">Budując nowe domy, musimy wszyscy nieustannie troszczyć się o posiadane już zasoby mieszkaniowe. W tym celu doskonalić będziemy gospodarkę remontową, rozszerzymy zakres modernizacji. Za ważne zadanie uznajemy doskonalenie gospodarki komunalnej. Zwiększymy w tym zakresie odpowiedzialność władz i służb miejskich. Jednocześnie liczymy na wsparcie i inicjatywy społeczne samorządów mieszkańców w działalności na rzecz poprawy warunków zamieszkania w naszych miastach i osiedlach.</u>
  191 + <u xml:id="u-6.122" who="#EdwardBabiuch">Zgodnie z uchwałami VIII Zjazdu podjęte zostały szeroko zakrojone prace nad udoskonaleniem zasad polityki mieszkaniowej, a przede wszystkim nad bardziej sprawiedliwym rozdziałem mieszkań, preferującym rodziny wielodzietne i młode. Zmodyfikowane zostaną zasady polityki mieszkaniowej i przepisy prawne w celu skuteczniejszego zapobiegania spekulacji mieszkaniami.</u>
  192 + <u xml:id="u-6.123" who="#EdwardBabiuch">Oczywiście, Zdajemy sobie sprawę, że najsłuszniejsze nawet przepisy mogą być skuteczne jedynie przy społecznym współdziałaniu. Zwracam się o to z apelem do rad narodowych i spółdzielni mieszkaniowych, a zwłaszcza do samorządu spółdzielczego.</u>
  193 + <u xml:id="u-6.124" who="#EdwardBabiuch">W ochronie zdrowia społeczeństwa skoncentrujemy się na porządkowaniu bazy materialnej służby zdrowia, na przyspieszeniu tempa prac na podjętych inwestycjach szpitalnych oraz prac remontowych i modernizacyjnych w szpitalach. Dążyć będziemy do odczuwalnej poprawy zaopatrzenia w leki. Zwiększając produkcję leków liczymy na to, że służba zdrowia zapewni jednocześnie ich bardziej racjonalne wykorzystanie.</u>
  194 + <u xml:id="u-6.125" who="#EdwardBabiuch">W oświacie kluczowym zadaniem pozostaje upowszechnienie średniego wykształcenia. Będziemy zapewniać niezbędne warunki wdrożenia programu dziesięcioletniej szkoły średniej, wyrównania warunków startu oświatowego i społecznego wszystkich dzieci. Otaczać będziemy nadal opieką szkolnictwo zawodowe i dbać o jego wysoką rangę.</u>
  195 + <u xml:id="u-6.126" who="#EdwardBabiuch">W szkolnictwie wyższym wysuwamy na czoło poprawę jakości kształcenia i wychowania młodej inteligencji, zwiększenie udziału uczelni w badaniach naukowych oraz ściślejsze ich powiązanie z potrzebami rozwoju państwa i narodu.</u>
  196 + <u xml:id="u-6.127" who="#EdwardBabiuch">Szczególną wagę przywiązujemy do działalności środowisk twórczych. Pragniemy, aby kultura i sztuka pełniej docierała ze swoimi patriotycznymi i humanistycznymi wartościami do jak najszerszych kręgów społeczeństwa. Wymaga to doskonalenia systemu upowszechniania kultury i rozwoju jej bazy materialnej. Świadomi jesteśmy istniejących potrzeb, zwłaszcza w dziedzinie czytelnictwa prasy i książek. Wyjdziemy temu naprzeciw drogą racjonalizacji zużycia papieru i zagospodarowania jego rezerw na potrzeby ruchu wydawniczego.</u>
  197 + <u xml:id="u-6.128" who="#EdwardBabiuch">Państwo troszczyć się będzie o rozwój kultury fizycznej, turystyki i sportu, traktując je jako ważny czynnik zdrowia i wypoczynku narodu, a także istotny warunek racjonalnego wykorzystania czasu wolnego. W tym celu musimy zagospodarować wszystkie nie wymagające inwestycji rezerwy.</u>
  198 + <u xml:id="u-6.129" who="#EdwardBabiuch">Takie są nasze główne zamierzenia w dziedzinie urzeczywistnienia polityki społecznej partii i państwa, której nadrzędnym celem jest dobro człowieka, zaspokajanie jego potrzeb materialnych i duchowych, wszechstronny rozwój jego osobowości. Starsze pokolenie pamięta i wie, w jakich warunkach zaczynaliśmy po wojnie, dążąc do tego co dziś jest już rzeczywistością. Jesteśmy ciągle narodem na dorobku. Pragniemy wyższej jakości życia. Możemy ją osiągnąć przez wyższą jakość pracy. Ta ambicja narodowa powinna się stać naszą wielką siłą, wyzwalać postęp, zmieniać rzeczywistość społeczno-gospodarczą, jednoczyć wszystkich wokół wspólnych celów.</u>
199 199 <u xml:id="u-6.130" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
200   - <u xml:id="u-6.131" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! W zespole zadań, które stoją niezmiennie przed Rządem i całym społeczeństwem miejsce podstawowe zajmuje troska o bezcenne dobro narodu, jakim jest bezpieczeństwo kraju. Pomni gorzkich doświadczeń przeszłości i nauk z niej płynących, tej doniosłej sprawie w Polsce Ludowej poświęcaliśmy zawsze najwyższą uwagę. Godzi się o tym przypomnieć, zwłaszcza dzisiaj, w przededniu 35 rocznicy zwycięstwa nad niemieckim faszyzmem, do którego Polska, jej ludowe siły zbrojne, całe kombatanckie pokolenie naszego narodu wniosło liczący się, ceniony powszechnie wkład.</u>
201   - <u xml:id="u-6.132" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Bezpieczeństwo Polski jest dziś trwałe i niepodważalne. Jest ono funkcją i częścią składową wysiłków sojuszu państw socjalistycznych — Układu Warszawskiego, którego główne ogniwo stanowi Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Dla sprawy naszego bezpieczeństwa ogromne znaczenie ma siła ludowego państwa, jego potencjał ekonomiczny, jedność moralno-polityczna narodu, wysoki poziom ludowego Wojska Polskiego.</u>
202   - <u xml:id="u-6.133" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Doświadczenie nasze potwierdza jednak, że pokój i bezpieczeństwo nie jest dane raz na zawsze. Dlatego też Rząd będzie działać na rzecz doskonalenia systemu obronnego państwa, tworzyć niezawodne, wewnętrzne i zewnętrzne, odpowiadające współczesnym i przyszłym potrzebom gwarancje bezpieczeństwa socjalistycznej Polski.</u>
203   - <u xml:id="u-6.134" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W działalności na forum międzynarodowym Rząd będzie nadal konsekwentnie dążył do jak najpełniejszego zabezpieczenia żywotnych interesów narodu — niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa, zapewnienia optymalnych zewnętrznych warunków dla pomyślnego rozwoju kraju i pokojowego życia jego obywateli, umocnienia pozycji i autorytetu Polski w Europie i świecie. Będziemy działać zgodnie ze szczytnymi tradycjami polskiego patriotyzmu i internacjonalizmu.</u>
204   - <u xml:id="u-6.135" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dla narodu polskiego, tak ciężko doświadczonego w dziejach, zwłaszcza w tragicznych latach II wojny światowej, życie w pokoju jest wartością nadrzędną. Tej wielkiej sprawie umacniania bezpieczeństwa Polski służyła, służy i służyć będzie generalna linia naszej polityki zagranicznej, przyjęta u zarania Polski Ludowej. Z całą siłą uwypuklił to VIII Zjazd PZPR, którego dokumenty zawierają konkretny program działania na rzecz pokoju. Słuszność tego programu potwierdza w pełni analiza aktualnej sytuacji międzynarodowej. Charakteryzuje się ona, niestety, poważnym wzrostem komplikacji wywołanych polityką zimnowojenną sił imperialistycznych, które chcą narzucić Europie i światu nowy etap niezwykle kosztownych i niebezpiecznych zbrojeń.</u>
205   - <u xml:id="u-6.136" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W tej skomplikowanej sytuacji Polska Ludowa będzie, tak jak dotychczas, zawsze po stronie tych, którzy z pełną odpowiedzialnością i zaangażowaniem toczą walkę o pokój i postęp społeczny, o umocnienie bezpieczeństwa narodów, o sprawiedliwe warunki wszechstronnej współpracy międzynarodowej. Rośnie grono państw i sił politycznych, które tak jak my, głęboko wierzą, że wizja pokojowo współżyjącego świata jest realna. Tworzy ją polityka odprężenia i współpracy. Mamy już wielki dorobek w tej dziedzinie. Naszym wspólnym obowiązkiem jest nie pozwolić na zniszczenie tego dorobku, jest umacnianie zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach, obrona i kontynuacja polityki odprężenia, przede wszystkim przez powstrzymanie nowej spirali wyścigu zbrojeń i odprężenie militarne.</u>
206   - <u xml:id="u-6.137" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Kierunkiem priorytetowym w działaniach Rządu na arenie międzynarodowej był i będzie wszechstronny rozwój stosunków z bratnimi państwami socjalistycznymi. Wypływa to z niezmiennych, fundamentalnych założeń polskiej polityki zagranicznej.</u>
207   - <u xml:id="u-6.138" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Kluczowe znaczenie przywiązujemy do umacniania sojuszu i przyjaźni, do stałego rozwoju braterskich stosunków i wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Sojusz z ZSRR 35 lat temu stanowił zasadniczy czynnik odrodzenia się Polski w nowym kształcie politycznym i terytorialnym, a po dzień dzisiejszy stanowi niezawodną gwarancję bezpieczeństwa i pokojowego życia naszej ojczyzny, ważną przesłankę pomyślnego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budownictwa socjalistycznego. Ma on równocześnie doniosłe znaczenie dla umacniania polityczno-obronnego przymierza państw socjalistycznych, dla stabilizacji pokoju i budowy trwałego bezpieczeństwa w całej Europie. Sojusz, przyjaźń i współpracę z Krajem Rad będziemy nadal zacieśniać, podnosić na coraz wyższy poziom, wzbogacać o nowe treści.</u>
208   - <u xml:id="u-6.139" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Zamierzamy w dalszym ciągu aktywnie rozwijać wszechstronne braterskie stosunki z naszymi pozostałymi sąsiadami — z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną i Niemiecką Republiką Demokratyczną, wykorzystując nowe możliwości, jakie stwarza postęp w budownictwie socjalistycznym w naszych krajach. W tym kierunku będziemy rozwijać współpracę również z Węgrami, Bułgarią, Rumunią, Kubą i Mongolią. Nadal też będziemy rozszerzać przyjacielskie stosunki i płaszczyzny współdziałania z Jugosławią.</u>
209   - <u xml:id="u-6.140" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wkrótce przypadnie 25 rocznica powstania Układu Warszawskiego. Da to okazję do przypomnienia pokojowej, stabilizującej roli tego sojuszu, do podkreślenia jego ważkich inicjatyw odprężeniowych i rozbrojeniowych, do przedstawienia wkładu naszego kraju do jego polityczno-obronnej działalności, a także do potwierdzenia naszej wspólnej woli obrony, kontynuacji i rozwijania polityki odprężenia.</u>
210   - <u xml:id="u-6.141" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W aktualnej, skomplikowanej sytuacji międzynarodowej widać wyraźnie, jak dalekowzroczne i ważne są propozycje wysunięte przez państwa Układu Warszawskiego. W tym też nurcie znajduje się zgłoszona przez towarzysza Edwarda Gierka z trybuny VIII Zjazdu doniosła inicjatywa zwołania w stolicy Polski — Warszawie, konferencji odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Rząd z całym zaangażowaniem będzie dążył w swych kontaktach międzynarodowych do realizacji tej idei. Wysoko cenimy sobie, że inicjatywa ta spotkała się w świecie z pełnym poparciem naszych sojuszników i z tak szerokim, pozytywnym oddźwiękiem w wielu innych państwach — sygnatariuszach helsińskiego Aktu Końcowego. Zgodnie z oświadczeniem towarzysza Edwarda Gierka, złożonym na spotkaniu przedwyborczym w Sosnowcu, prowadzimy ożywione konsultacje w tej sprawie. Zamierzamy je kontynuować ze wszystkimi państwami, które podzielają nasze stanowisko co do konieczności przerwania wyścigu zbrojeń i zmniejszenia obecnego poziomu konfrontacji militarnej w Europie.</u>
211   - <u xml:id="u-6.142" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dołożymy wszelkich starań, by zbliżające się spotkanie madryckie państw — uczestników Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie miało konstruktywny przebieg, by udało się uczynić z niego instrument dalszego rozwoju procesu odprężenia i współpracy. Liczymy, iż spotka się to z takim samym podejściem ze strony naszych partnerów na Zachodzie.</u>
212   - <u xml:id="u-6.143" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy dążyć niezmiennie do osiągnięcia postępu w wiedeńskich negocjacjach w sprawie redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej.</u>
213   - <u xml:id="u-6.144" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Doceniając rolę, którą w dziedzinie pokoju, bezpieczeństwa, rozbrojenia i międzynarodowej współpracy może spełnić Organizacja Narodów Zjednoczonych, będziemy utrwalać naszą tradycyjną aktywność w tej organizacji. Będziemy zmierzać również do osiągnięcia postępu w rokowaniach prowadzonych w ramach genewskiego Komitetu Rozbrojeniowego.</u>
214   - <u xml:id="u-6.145" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Udzielamy naszego poparcia wszelkim rozmowom i inicjatywom politycznym, które mają na celu ograniczenie wyścigu zbrojeń, służą pokojowemu układaniu stosunków między państwami. Szczególne znaczenie miałaby rychła ratyfikacja porozumienia SALT II i wprowadzenie go w życie. Wywarłoby to doniosły wpływ na atmosferę stosunków międzynarodowych, sprzyjałoby postępowi w innych rokowaniach rozbrojeniowych.</u>
215   - <u xml:id="u-6.146" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy rozwijać wzajemnie korzystne stosunki dwustronne, przyczyniając się tą drogą do budowy trwałej infrastruktury odprężenia i współpracy w Europie. W stosunkach z państwami o odmiennych ustrojach będziemy dążyć do zabezpieczenia interesów Polski, do eliminacji istniejących nadal przypadków ograniczeń i dyskryminacyjnych praktyk we współpracy z naszym krajem.</u>
216   - <u xml:id="u-6.147" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wśród naszych partnerów w Europie Zachodniej, tak jak dotychczas, będziemy rozwijać stosunki z Francją, Belgią, Holandią, Włochami, Austrią, Szwajcarią, Hiszpanią i innymi państwami. Nadal w sposób aktywny będziemy kształtować stosunki z państwami nordyckimi. Kontynuować będziemy proces normalizacji i rozwój współpracy z Republiką Federalną Niemiec. Odnosić się będziemy z sympatią i zaufaniem do tych sił w Republice Federalnej Niemiec, które dążą do przezwyciężania i eliminowania z rzeczywistości tego państwa zjawisk sprzecznych z literą i duchem układu z 1970 r. i innych porozumień. Pragniemy utrzymania i wzbogacenia dotychczasowego dorobku w naszych stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą. Będziemy utrzymywać aktywne kontakty z Watykanem, wychodząc na spotkanie poczynaniom Papieża Jana Pawła II służącym sprawie pokoju i odprężenia.</u>
217   - <u xml:id="u-6.148" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Będziemy poświęcać jeszcze większą uwagę rozszerzaniu przyjaznych, wzajemnie korzystnych stosunków z państwami rozwijającymi się. Popieraliśmy i popieramy ich walkę narodowo- -wyzwoleńczą, dążenie do rzeczywistej polityczno-gospodarczej emancypacji i postępu społecznego.</u>
218   - <u xml:id="u-6.149" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Solidaryzujemy się z Wietnamem, Kampuczą i Laosem, które rozwiązują problemy budownictwa socjalistycznego w szczególnie trudnych warunkach, zmuszone odpierać hegemonistyczne naciski i agresywne poczynania z północy.</u>
219   - <u xml:id="u-6.150" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jesteśmy z narodem Afganistanu w jego dążeniu do położenia kresu ingerencji sił imperializmu w jego sprawy wewnętrzne, zapewnienia mu warunków dla pokojowego rozwoju i dobrosąsiedzkiej współpracy z innymi krajami tego regionu.</u>
220   - <u xml:id="u-6.151" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Popieramy dążenia narodów arabskich do całościowego i sprawiedliwego rozwiązania konfliktu na Bliskim Wschodzie, w tym arabskiego narodu Palestyny, do realizacji jego suwerennych praw do własnej państwowości.</u>
221   - <u xml:id="u-6.152" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Pozdrawiamy naród Zimbabwe, który po długiej walce z kolonializmem osiągnął zwycięstwo. Życzymy rządowi Zimbabwe sukcesów w rozwiązywaniu trudnych problemów rozwoju kraju. Wyrażamy przekonanie, że nasze stosunki z tym krajem rozwijać się będą pomyślnie.</u>
222   - <u xml:id="u-6.153" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Popieramy walkę narodów afrykańskich przeciwko neokolonializmowi, rasizmowi i apartheidowi.</u>
223   - <u xml:id="u-6.154" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jesteśmy zainteresowani coraz pełniejszym, partnerskim rozwojem współpracy z krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Nasze stosunki z Indiami, Syrią, Algierią i Irakiem; Angolą, Etiopią, Libią i Nigerią; Meksykiem, Brazylią, Nikaraguą i wieloma innymi krajami są wzajemnie korzystne i stwarzają możliwości ich dalszego rozszerzania. Dlatego też z pełną konsekwencją będziemy realizować rządowe programy wieloletniej współpracy z tymi państwami, pogłębiać partnerstwo w rozwoju.</u>
224   - <u xml:id="u-6.155" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Nadal poświęcać będziemy dużo uwagi urzeczywistnieniu postanowień Deklaracji ONZ o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju, rozwojowi współpracy kulturalnej i naukowo-technicznej, a także prezentacji za granicą dorobku Polski socjalistycznej.</u>
225   - <u xml:id="u-6.156" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Gorąco pozdrawiamy miliony ludzi polskiego pochodzenia rozsianych w tak wielu krajach świata. Pragniemy nadal zacieśniać z nimi kontakty i rozwijać współpracę, w tym zwłaszcza w dziedzinie kultury i gospodarki oraz krzewienia pięknych i szlachetnych tradycji naszego narodu w świecie.</u>
226   - <u xml:id="u-6.157" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem główne założenia programu działania Rządu. Mam świadomość, że nie zawiera on pełnej, wyczerpującej odpowiedzi na wszystkie pytania nurtujące nasze społeczeństwo. Określiliśmy zadania, które w naszym przekonaniu są najpilniejsze z punktu widzenia rozwiązywania problemów dnia dzisiejszego i przyszłości. Są to jednocześnie zadania, które możemy zrealizować w takich warunkach, w jakich działamy i działać będziemy. Jednocześnie jesteśmy przeświadczeni, że konsekwentne i uporczywe urzeczywistnianie przedstawionego programu zapewni osiągnięcie podstawowych celów społecznych, wytyczonych przez VIII Zjazd PZPR i zawartych w platformie wyborczej Frontu Jedności Narodu.</u>
227   - <u xml:id="u-6.158" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W rozwiązywaniu stojących przed nami zadań liczymy na pomoc, rady i inspiracje Obywateli Posłów. Pragnę zapewnić, że Rząd w swej codziennej działalności będzie starał się ściślej współpracować z Sejmem, ze wszystkimi jego organami, wyciągać wnioski z dyskusji i krytyki. Że będzie przestrzegać stanowionych przez Wysoką Izbę praw.</u>
228   - <u xml:id="u-6.159" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Społeczeństwo nasze wielokrotnie dawało wyraz swego patriotyzmu, swojej mądrości i obywatelskiej postawy. Dzisiaj najlepszą i najskuteczniejszą formą poparcia naszego programu jest codzienna, solidna i wytrwała, dobrze zorganizowana i wydajna praca na wszystkich stanowiskach. W tworzeniu klimatu dla takiej pracy liczymy na wzmożoną aktywność związków zawodowych, organizacji społecznych i młodzieżowych. Zwracamy się o to do klasy robotniczej, rolników, inteligencji, do wszystkich środowisk społeczno-zawodowych.</u>
229   - <u xml:id="u-6.160" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Liczymy na zrozumienie, życzliwość i wsparcie dla naszych zamiarów ze strony kościoła. Nasza polityka wyznaniowa sprawdziła się jako ważny czynnik jedności narodu w pracy dla socjalistycznej ojczyzny. Sprzyja ona dobremu samopoczuciu i aktywności wszystkich obywateli. Dlatego też będziemy tę politykę kontynuować i doskonalić.</u>
230   - <u xml:id="u-6.161" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na dziś najważniejszym obowiązkiem jest jak najlepsze wykonanie tegorocznego planu. Osiągnięte w pierwszym kwartale wyniki wskazują na poprawę sytuacji w wielu dziedzinach. Jednakże na niektórych odcinkach nadal występują niekorzystne odchylenia od przyjętych założeń. Nie wykonano planu produkcji części surowców i materiałów, zbyt wolno dokonują się zmiany strukturalne w produkcji przemysłowej, nie w pełni realizowane są zadania w zakresie obniżki kosztów wytwarzania.</u>
231   - <u xml:id="u-6.162" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Musimy wzmóc wysiłki dla przezwyciężenia występujących jeszcze słabości, skupiając uwagę na rytmicznej realizacji zadań planowych, na odrabianiu powstałych zaległości produkcyjnych, na przestrzeganiu relacji ekonomicznych i umocnieniu dyscypliny społeczno-produkcyjnej.</u>
232   - <u xml:id="u-6.163" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Osiągnięcie jak najlepszych wyników w 1980 r., ostatnim roku tej pięciolatki — decydować będzie o starcie w następną, stanowić będzie ważną przesłankę realizacji programu społeczno-gospodarczego, wytyczonego na VIII Zjeździe PZPR.</u>
233   - <u xml:id="u-6.164" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Patrzymy w przyszłość z optymizmem, mając świadomość występujących trudności, ale zarazem przekonani o realności zadań, jakie sobie stawiamy. Podstawą wiary w dalszy pomyślny rozwój Polski jest moralno-polityczna jedność narodu, wspólnota podstawowych celów i dążeń. Dobro Polski i Polaków zgodnie jednoczy klasę robotniczą, rolników, inteligencję, partyjnych i bezpartyjnych, ludzi różnych światopoglądów, młodzież i weteranów walki i pracy. Jedność to nasza siła, to najlepsza gwarancja urzeczywistnienia naszych celów. Cała polityka Rządu będzie tę jedność umacniać i jej służyć.</u>
  200 + <u xml:id="u-6.131" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! W zespole zadań, które stoją niezmiennie przed Rządem i całym społeczeństwem miejsce podstawowe zajmuje troska o bezcenne dobro narodu, jakim jest bezpieczeństwo kraju. Pomni gorzkich doświadczeń przeszłości i nauk z niej płynących, tej doniosłej sprawie w Polsce Ludowej poświęcaliśmy zawsze najwyższą uwagę. Godzi się o tym przypomnieć, zwłaszcza dzisiaj, w przededniu 35 rocznicy zwycięstwa nad niemieckim faszyzmem, do którego Polska, jej ludowe siły zbrojne, całe kombatanckie pokolenie naszego narodu wniosło liczący się, ceniony powszechnie wkład.</u>
  201 + <u xml:id="u-6.132" who="#EdwardBabiuch">Bezpieczeństwo Polski jest dziś trwałe i niepodważalne. Jest ono funkcją i częścią składową wysiłków sojuszu państw socjalistycznych — Układu Warszawskiego, którego główne ogniwo stanowi Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Dla sprawy naszego bezpieczeństwa ogromne znaczenie ma siła ludowego państwa, jego potencjał ekonomiczny, jedność moralno-polityczna narodu, wysoki poziom ludowego Wojska Polskiego.</u>
  202 + <u xml:id="u-6.133" who="#EdwardBabiuch">Doświadczenie nasze potwierdza jednak, że pokój i bezpieczeństwo nie jest dane raz na zawsze. Dlatego też Rząd będzie działać na rzecz doskonalenia systemu obronnego państwa, tworzyć niezawodne, wewnętrzne i zewnętrzne, odpowiadające współczesnym i przyszłym potrzebom gwarancje bezpieczeństwa socjalistycznej Polski.</u>
  203 + <u xml:id="u-6.134" who="#EdwardBabiuch">W działalności na forum międzynarodowym Rząd będzie nadal konsekwentnie dążył do jak najpełniejszego zabezpieczenia żywotnych interesów narodu — niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa, zapewnienia optymalnych zewnętrznych warunków dla pomyślnego rozwoju kraju i pokojowego życia jego obywateli, umocnienia pozycji i autorytetu Polski w Europie i świecie. Będziemy działać zgodnie ze szczytnymi tradycjami polskiego patriotyzmu i internacjonalizmu.</u>
  204 + <u xml:id="u-6.135" who="#EdwardBabiuch">Dla narodu polskiego, tak ciężko doświadczonego w dziejach, zwłaszcza w tragicznych latach II wojny światowej, życie w pokoju jest wartością nadrzędną. Tej wielkiej sprawie umacniania bezpieczeństwa Polski służyła, służy i służyć będzie generalna linia naszej polityki zagranicznej, przyjęta u zarania Polski Ludowej. Z całą siłą uwypuklił to VIII Zjazd PZPR, którego dokumenty zawierają konkretny program działania na rzecz pokoju. Słuszność tego programu potwierdza w pełni analiza aktualnej sytuacji międzynarodowej. Charakteryzuje się ona, niestety, poważnym wzrostem komplikacji wywołanych polityką zimnowojenną sił imperialistycznych, które chcą narzucić Europie i światu nowy etap niezwykle kosztownych i niebezpiecznych zbrojeń.</u>
  205 + <u xml:id="u-6.136" who="#EdwardBabiuch">W tej skomplikowanej sytuacji Polska Ludowa będzie, tak jak dotychczas, zawsze po stronie tych, którzy z pełną odpowiedzialnością i zaangażowaniem toczą walkę o pokój i postęp społeczny, o umocnienie bezpieczeństwa narodów, o sprawiedliwe warunki wszechstronnej współpracy międzynarodowej. Rośnie grono państw i sił politycznych, które tak jak my, głęboko wierzą, że wizja pokojowo współżyjącego świata jest realna. Tworzy ją polityka odprężenia i współpracy. Mamy już wielki dorobek w tej dziedzinie. Naszym wspólnym obowiązkiem jest nie pozwolić na zniszczenie tego dorobku, jest umacnianie zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach, obrona i kontynuacja polityki odprężenia, przede wszystkim przez powstrzymanie nowej spirali wyścigu zbrojeń i odprężenie militarne.</u>
  206 + <u xml:id="u-6.137" who="#EdwardBabiuch">Kierunkiem priorytetowym w działaniach Rządu na arenie międzynarodowej był i będzie wszechstronny rozwój stosunków z bratnimi państwami socjalistycznymi. Wypływa to z niezmiennych, fundamentalnych założeń polskiej polityki zagranicznej.</u>
  207 + <u xml:id="u-6.138" who="#EdwardBabiuch">Kluczowe znaczenie przywiązujemy do umacniania sojuszu i przyjaźni, do stałego rozwoju braterskich stosunków i wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Sojusz z ZSRR 35 lat temu stanowił zasadniczy czynnik odrodzenia się Polski w nowym kształcie politycznym i terytorialnym, a po dzień dzisiejszy stanowi niezawodną gwarancję bezpieczeństwa i pokojowego życia naszej ojczyzny, ważną przesłankę pomyślnego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budownictwa socjalistycznego. Ma on równocześnie doniosłe znaczenie dla umacniania polityczno-obronnego przymierza państw socjalistycznych, dla stabilizacji pokoju i budowy trwałego bezpieczeństwa w całej Europie. Sojusz, przyjaźń i współpracę z Krajem Rad będziemy nadal zacieśniać, podnosić na coraz wyższy poziom, wzbogacać o nowe treści.</u>
  208 + <u xml:id="u-6.139" who="#EdwardBabiuch">Zamierzamy w dalszym ciągu aktywnie rozwijać wszechstronne braterskie stosunki z naszymi pozostałymi sąsiadami — z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną i Niemiecką Republiką Demokratyczną, wykorzystując nowe możliwości, jakie stwarza postęp w budownictwie socjalistycznym w naszych krajach. W tym kierunku będziemy rozwijać współpracę również z Węgrami, Bułgarią, Rumunią, Kubą i Mongolią. Nadal też będziemy rozszerzać przyjacielskie stosunki i płaszczyzny współdziałania z Jugosławią.</u>
  209 + <u xml:id="u-6.140" who="#EdwardBabiuch">Wkrótce przypadnie 25 rocznica powstania Układu Warszawskiego. Da to okazję do przypomnienia pokojowej, stabilizującej roli tego sojuszu, do podkreślenia jego ważkich inicjatyw odprężeniowych i rozbrojeniowych, do przedstawienia wkładu naszego kraju do jego polityczno-obronnej działalności, a także do potwierdzenia naszej wspólnej woli obrony, kontynuacji i rozwijania polityki odprężenia.</u>
  210 + <u xml:id="u-6.141" who="#EdwardBabiuch">W aktualnej, skomplikowanej sytuacji międzynarodowej widać wyraźnie, jak dalekowzroczne i ważne są propozycje wysunięte przez państwa Układu Warszawskiego. W tym też nurcie znajduje się zgłoszona przez towarzysza Edwarda Gierka z trybuny VIII Zjazdu doniosła inicjatywa zwołania w stolicy Polski — Warszawie, konferencji odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Rząd z całym zaangażowaniem będzie dążył w swych kontaktach międzynarodowych do realizacji tej idei. Wysoko cenimy sobie, że inicjatywa ta spotkała się w świecie z pełnym poparciem naszych sojuszników i z tak szerokim, pozytywnym oddźwiękiem w wielu innych państwach — sygnatariuszach helsińskiego Aktu Końcowego. Zgodnie z oświadczeniem towarzysza Edwarda Gierka, złożonym na spotkaniu przedwyborczym w Sosnowcu, prowadzimy ożywione konsultacje w tej sprawie. Zamierzamy je kontynuować ze wszystkimi państwami, które podzielają nasze stanowisko co do konieczności przerwania wyścigu zbrojeń i zmniejszenia obecnego poziomu konfrontacji militarnej w Europie.</u>
  211 + <u xml:id="u-6.142" who="#EdwardBabiuch">Dołożymy wszelkich starań, by zbliżające się spotkanie madryckie państw — uczestników Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie miało konstruktywny przebieg, by udało się uczynić z niego instrument dalszego rozwoju procesu odprężenia i współpracy. Liczymy, iż spotka się to z takim samym podejściem ze strony naszych partnerów na Zachodzie.</u>
  212 + <u xml:id="u-6.143" who="#EdwardBabiuch">Będziemy dążyć niezmiennie do osiągnięcia postępu w wiedeńskich negocjacjach w sprawie redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej.</u>
  213 + <u xml:id="u-6.144" who="#EdwardBabiuch">Doceniając rolę, którą w dziedzinie pokoju, bezpieczeństwa, rozbrojenia i międzynarodowej współpracy może spełnić Organizacja Narodów Zjednoczonych, będziemy utrwalać naszą tradycyjną aktywność w tej organizacji. Będziemy zmierzać również do osiągnięcia postępu w rokowaniach prowadzonych w ramach genewskiego Komitetu Rozbrojeniowego.</u>
  214 + <u xml:id="u-6.145" who="#EdwardBabiuch">Udzielamy naszego poparcia wszelkim rozmowom i inicjatywom politycznym, które mają na celu ograniczenie wyścigu zbrojeń, służą pokojowemu układaniu stosunków między państwami. Szczególne znaczenie miałaby rychła ratyfikacja porozumienia SALT II i wprowadzenie go w życie. Wywarłoby to doniosły wpływ na atmosferę stosunków międzynarodowych, sprzyjałoby postępowi w innych rokowaniach rozbrojeniowych.</u>
  215 + <u xml:id="u-6.146" who="#EdwardBabiuch">Będziemy rozwijać wzajemnie korzystne stosunki dwustronne, przyczyniając się tą drogą do budowy trwałej infrastruktury odprężenia i współpracy w Europie. W stosunkach z państwami o odmiennych ustrojach będziemy dążyć do zabezpieczenia interesów Polski, do eliminacji istniejących nadal przypadków ograniczeń i dyskryminacyjnych praktyk we współpracy z naszym krajem.</u>
  216 + <u xml:id="u-6.147" who="#EdwardBabiuch">Wśród naszych partnerów w Europie Zachodniej, tak jak dotychczas, będziemy rozwijać stosunki z Francją, Belgią, Holandią, Włochami, Austrią, Szwajcarią, Hiszpanią i innymi państwami. Nadal w sposób aktywny będziemy kształtować stosunki z państwami nordyckimi. Kontynuować będziemy proces normalizacji i rozwój współpracy z Republiką Federalną Niemiec. Odnosić się będziemy z sympatią i zaufaniem do tych sił w Republice Federalnej Niemiec, które dążą do przezwyciężania i eliminowania z rzeczywistości tego państwa zjawisk sprzecznych z literą i duchem układu z 1970 r. i innych porozumień. Pragniemy utrzymania i wzbogacenia dotychczasowego dorobku w naszych stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą. Będziemy utrzymywać aktywne kontakty z Watykanem, wychodząc na spotkanie poczynaniom Papieża Jana Pawła II służącym sprawie pokoju i odprężenia.</u>
  217 + <u xml:id="u-6.148" who="#EdwardBabiuch">Będziemy poświęcać jeszcze większą uwagę rozszerzaniu przyjaznych, wzajemnie korzystnych stosunków z państwami rozwijającymi się. Popieraliśmy i popieramy ich walkę narodowo- -wyzwoleńczą, dążenie do rzeczywistej polityczno-gospodarczej emancypacji i postępu społecznego.</u>
  218 + <u xml:id="u-6.149" who="#EdwardBabiuch">Solidaryzujemy się z Wietnamem, Kampuczą i Laosem, które rozwiązują problemy budownictwa socjalistycznego w szczególnie trudnych warunkach, zmuszone odpierać hegemonistyczne naciski i agresywne poczynania z północy.</u>
  219 + <u xml:id="u-6.150" who="#EdwardBabiuch">Jesteśmy z narodem Afganistanu w jego dążeniu do położenia kresu ingerencji sił imperializmu w jego sprawy wewnętrzne, zapewnienia mu warunków dla pokojowego rozwoju i dobrosąsiedzkiej współpracy z innymi krajami tego regionu.</u>
  220 + <u xml:id="u-6.151" who="#EdwardBabiuch">Popieramy dążenia narodów arabskich do całościowego i sprawiedliwego rozwiązania konfliktu na Bliskim Wschodzie, w tym arabskiego narodu Palestyny, do realizacji jego suwerennych praw do własnej państwowości.</u>
  221 + <u xml:id="u-6.152" who="#EdwardBabiuch">Pozdrawiamy naród Zimbabwe, który po długiej walce z kolonializmem osiągnął zwycięstwo. Życzymy rządowi Zimbabwe sukcesów w rozwiązywaniu trudnych problemów rozwoju kraju. Wyrażamy przekonanie, że nasze stosunki z tym krajem rozwijać się będą pomyślnie.</u>
  222 + <u xml:id="u-6.153" who="#EdwardBabiuch">Popieramy walkę narodów afrykańskich przeciwko neokolonializmowi, rasizmowi i apartheidowi.</u>
  223 + <u xml:id="u-6.154" who="#EdwardBabiuch">Jesteśmy zainteresowani coraz pełniejszym, partnerskim rozwojem współpracy z krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Nasze stosunki z Indiami, Syrią, Algierią i Irakiem; Angolą, Etiopią, Libią i Nigerią; Meksykiem, Brazylią, Nikaraguą i wieloma innymi krajami są wzajemnie korzystne i stwarzają możliwości ich dalszego rozszerzania. Dlatego też z pełną konsekwencją będziemy realizować rządowe programy wieloletniej współpracy z tymi państwami, pogłębiać partnerstwo w rozwoju.</u>
  224 + <u xml:id="u-6.155" who="#EdwardBabiuch">Nadal poświęcać będziemy dużo uwagi urzeczywistnieniu postanowień Deklaracji ONZ o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju, rozwojowi współpracy kulturalnej i naukowo-technicznej, a także prezentacji za granicą dorobku Polski socjalistycznej.</u>
  225 + <u xml:id="u-6.156" who="#EdwardBabiuch">Gorąco pozdrawiamy miliony ludzi polskiego pochodzenia rozsianych w tak wielu krajach świata. Pragniemy nadal zacieśniać z nimi kontakty i rozwijać współpracę, w tym zwłaszcza w dziedzinie kultury i gospodarki oraz krzewienia pięknych i szlachetnych tradycji naszego narodu w świecie.</u>
  226 + <u xml:id="u-6.157" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem główne założenia programu działania Rządu. Mam świadomość, że nie zawiera on pełnej, wyczerpującej odpowiedzi na wszystkie pytania nurtujące nasze społeczeństwo. Określiliśmy zadania, które w naszym przekonaniu są najpilniejsze z punktu widzenia rozwiązywania problemów dnia dzisiejszego i przyszłości. Są to jednocześnie zadania, które możemy zrealizować w takich warunkach, w jakich działamy i działać będziemy. Jednocześnie jesteśmy przeświadczeni, że konsekwentne i uporczywe urzeczywistnianie przedstawionego programu zapewni osiągnięcie podstawowych celów społecznych, wytyczonych przez VIII Zjazd PZPR i zawartych w platformie wyborczej Frontu Jedności Narodu.</u>
  227 + <u xml:id="u-6.158" who="#EdwardBabiuch">W rozwiązywaniu stojących przed nami zadań liczymy na pomoc, rady i inspiracje Obywateli Posłów. Pragnę zapewnić, że Rząd w swej codziennej działalności będzie starał się ściślej współpracować z Sejmem, ze wszystkimi jego organami, wyciągać wnioski z dyskusji i krytyki. Że będzie przestrzegać stanowionych przez Wysoką Izbę praw.</u>
  228 + <u xml:id="u-6.159" who="#EdwardBabiuch">Społeczeństwo nasze wielokrotnie dawało wyraz swego patriotyzmu, swojej mądrości i obywatelskiej postawy. Dzisiaj najlepszą i najskuteczniejszą formą poparcia naszego programu jest codzienna, solidna i wytrwała, dobrze zorganizowana i wydajna praca na wszystkich stanowiskach. W tworzeniu klimatu dla takiej pracy liczymy na wzmożoną aktywność związków zawodowych, organizacji społecznych i młodzieżowych. Zwracamy się o to do klasy robotniczej, rolników, inteligencji, do wszystkich środowisk społeczno-zawodowych.</u>
  229 + <u xml:id="u-6.160" who="#EdwardBabiuch">Liczymy na zrozumienie, życzliwość i wsparcie dla naszych zamiarów ze strony kościoła. Nasza polityka wyznaniowa sprawdziła się jako ważny czynnik jedności narodu w pracy dla socjalistycznej ojczyzny. Sprzyja ona dobremu samopoczuciu i aktywności wszystkich obywateli. Dlatego też będziemy tę politykę kontynuować i doskonalić.</u>
  230 + <u xml:id="u-6.161" who="#EdwardBabiuch">Na dziś najważniejszym obowiązkiem jest jak najlepsze wykonanie tegorocznego planu. Osiągnięte w pierwszym kwartale wyniki wskazują na poprawę sytuacji w wielu dziedzinach. Jednakże na niektórych odcinkach nadal występują niekorzystne odchylenia od przyjętych założeń. Nie wykonano planu produkcji części surowców i materiałów, zbyt wolno dokonują się zmiany strukturalne w produkcji przemysłowej, nie w pełni realizowane są zadania w zakresie obniżki kosztów wytwarzania.</u>
  231 + <u xml:id="u-6.162" who="#EdwardBabiuch">Musimy wzmóc wysiłki dla przezwyciężenia występujących jeszcze słabości, skupiając uwagę na rytmicznej realizacji zadań planowych, na odrabianiu powstałych zaległości produkcyjnych, na przestrzeganiu relacji ekonomicznych i umocnieniu dyscypliny społeczno-produkcyjnej.</u>
  232 + <u xml:id="u-6.163" who="#EdwardBabiuch">Osiągnięcie jak najlepszych wyników w 1980 r., ostatnim roku tej pięciolatki — decydować będzie o starcie w następną, stanowić będzie ważną przesłankę realizacji programu społeczno-gospodarczego, wytyczonego na VIII Zjeździe PZPR.</u>
  233 + <u xml:id="u-6.164" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Patrzymy w przyszłość z optymizmem, mając świadomość występujących trudności, ale zarazem przekonani o realności zadań, jakie sobie stawiamy. Podstawą wiary w dalszy pomyślny rozwój Polski jest moralno-polityczna jedność narodu, wspólnota podstawowych celów i dążeń. Dobro Polski i Polaków zgodnie jednoczy klasę robotniczą, rolników, inteligencję, partyjnych i bezpartyjnych, ludzi różnych światopoglądów, młodzież i weteranów walki i pracy. Jedność to nasza siła, to najlepsza gwarancja urzeczywistnienia naszych celów. Cała polityka Rządu będzie tę jedność umacniać i jej służyć.</u>
234 234 <u xml:id="u-6.165" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
235   - <u xml:id="u-6.166" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić obecnie Wysokiej Izbie projekt składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który przedłożyłem obywatelowi Marszałkowi Sejmu na piśmie.</u>
236   - <u xml:id="u-6.167" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie pozwolą, że przedstawiając propozycję składu Rządu podam bliższą charakterystykę tych kandydatów, którzy wchodzą jako nowi członkowie w jego skład.</u>
237   - <u xml:id="u-6.168" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję: obywatela Mieczysława Jagielskiego, obywatela Tadeusza Wrzaszczyka, który będzie równocześnie pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, obywatela Kazimierza Barcikowskiego, obywatela Tadeusza Pykę, obywatela Romana Malinowskiego, który będzie równocześnie pełnił funkcję Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u>
238   - <u xml:id="u-6.169" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Roman Malinowski jest członkiem Prezydium i Sekretarzem Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Urodził się w 1935 roku w Białymstoku, w rodzinie robotniczej. Ukończył studia na Wydziale Ekonomiki Rolnictwa SGPiS. Pracę zawodową rozpoczął w roku 1956 jako ekonomista w różnych instytucjach związanych z rolnictwem; w roku 1963 przeszedł do pracy w Naczelnym Komitecie ZSL. Po krótkim okresie działalności na stanowisku wiceprezesa Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich wybrany został przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi, a następnie powołany na wojewodę w tym województwie. Od 1975 roku jest sekretarzem Naczelnego Komitetu ZSL i w jego kompetencji znajdują się sprawy rolnictwa i kompleksu żywnościowego. Obywatel Roman Malinowski ma dużą znajomość problematyki rolnej i przemysłu spożywczego. Jest doświadczonym działaczem partyjnym i państwowym.</u>
239   - <u xml:id="u-6.170" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli proponuję w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa obywatela Mieczysława Moczara.</u>
240   - <u xml:id="u-6.171" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Proponuję na stanowiska Ministrów:</u>
241   - <u xml:id="u-6.172" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Obrony Narodowej — obywatela Wojciecha Jaruzelskiego,</u>
242   - <u xml:id="u-6.173" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Spraw Wewnętrznych — obywatela Stanisława Kowalczyka,</u>
243   - <u xml:id="u-6.174" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Spraw Zagranicznych — obywatela Emila Wojtaszka,</u>
244   - <u xml:id="u-6.175" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Finansów — obywatela Henryka Kisiela,</u>
245   - <u xml:id="u-6.176" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — obywatela Ryszarda Karskiego,</u>
246   - <u xml:id="u-6.177" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — obywatela Józefa Kępę,</u>
247   - <u xml:id="u-6.178" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Sprawiedliwości — obywatela Jerzego Bafię,</u>
248   - <u xml:id="u-6.179" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — obywatela Janusza Górskiego,</u>
249   - <u xml:id="u-6.180" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Zdrowia i Opieki Społecznej — obywatela Mariana Śliwińskiego,</u>
250   - <u xml:id="u-6.181" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — obywatelkę Marię Milczarek,</u>
251   - <u xml:id="u-6.182" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Kultury i Sztuki — obywatela Zygmunta Najdowskiego,</u>
252   - <u xml:id="u-6.183" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — obywatela Adama Glazura,</u>
253   - <u xml:id="u-6.184" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Energetyki i Energii Atomowej — obywatela Zbigniewa Bartosiewicza,</u>
254   - <u xml:id="u-6.185" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Górnictwa — obywatela Włodzimierza Lejczaka,</u>
255   - <u xml:id="u-6.186" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Hutnictwa — obywatela Franciszka Kaima,</u>
256   - <u xml:id="u-6.187" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Przemysłu Maszynowego — obywatela Aleksandra Kopcia,</u>
257   - <u xml:id="u-6.188" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Przemysłu Lekkiego — obywatela Stanisława Macha,</u>
258   - <u xml:id="u-6.189" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Rolnictwa — obywatela Leona Kłonicę,</u>
259   - <u xml:id="u-6.190" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — obywatela Tadeusza Skwirzyńśkiego,</u>
260   - <u xml:id="u-6.191" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Handlu Wewnętrznego i Usług — obywatela Adama Kowalika,</u>
261   - <u xml:id="u-6.192" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Komunikacji — obywatela Mieczysława Zajfryda,</u>
262   - <u xml:id="u-6.193" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— Gospodarki Materiałowej — obywatela Eugeniusza Szyra.</u>
263   - <u xml:id="u-6.194" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra do Spraw Kombatantów proponuję obywatela Mieczysława Grudnia.</u>
264   - <u xml:id="u-6.195" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania proponuję obywatela Krzysztofa Kruszewskiego.</u>
265   - <u xml:id="u-6.196" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Krzysztof Kruszewski jest sekretarzem Komitetu Warszawskiego PZPR, urodził się w 1935 roku w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. Studiował na wydziale pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego i tam uzyskał stopień naukowy doktora i doktora habilitowanego w zakresie pedagogiki. Obecnie jest profesorem nadzwyczajnym. Pracę rozpoczął w 1962 roku jako asystent na tymże wydziale i pracował na Uniwersytecie do 1973 roku, to jest do czasu powołania do pracy w Komitecie Centralnym partii. Od 1977 roku jest sekretarzem Komitetu Warszawskiego i w jego kompetencji znajdują się sprawy warszawskiego środowiska naukowego i oświaty. Obywatel Krzysztof Kruszewski jest cenionym specjalistą w dziedzinie dydaktyki i pedagogiki, doświadczonym działaczem społecznym i politycznym.</u>
266   - <u xml:id="u-6.197" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego proponuję dotychczasowego podsekretarza stanu — pierwszego Zastępcę Ministra Przemysłu Chemicznego — obywatela Henryka Pruchniewicza.</u>
267   - <u xml:id="u-6.198" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Henryk Pruchniewicz urodził się w 1926 roku w Chorzowie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia na wydziale przemysłu w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach.</u>
268   - <u xml:id="u-6.199" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Od 1949 roku pracuje nieprzerwanie na różnych stanowiskach w zakładach przemysłu chemicznego, w Zjednoczeniu Przemysłu Azotowego jako jeden z dyrektorów. W latach 1971–1974 był wiceministrem w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego, a następnie wiceministrem Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. W 1978 r. powraca ponownie jako wiceminister do resortu chemii. Obywatel Henryk Pruchniewicz ma dużą znajomość problematyki ekonomiczno-organizacyjnej i długoletnie doświadczenie w pracy kierowniczej na wszystkich szczeblach w przemyśle chemicznym.</u>
269   - <u xml:id="u-6.200" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych proponuję obywatela Andrzeja Jedynaka, aktualnie ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnika PRL w Republice Austrii.</u>
270   - <u xml:id="u-6.201" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Andrzej Jedynak urodził się w 1932 r. w Rzeszowie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia pierwszego stopnia na Politechnice Krakowskiej, specjalizując się w zakresie technologii budowy maszyn, a następnie studia magisterskie na Politechnice Rzeszowskiej w tej samej specjalności. Pracę zawodową rozpoczął w branży maszynowej, obejmując kolejno kierownicze stanowiska w zakładzie przemysłowym, w zjednoczeniach branżowych do dyrektora generalnego Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego włącznie. W 1976 r. powołany został na stanowisko wiceministra Przemysłu Maszynowego. W 1978 r. został mianowany ambasadorem PRL w Republice Austrii.</u>
271   - <u xml:id="u-6.202" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Andrzej Jedynak pracował 26 lat w przemyśle maszynowym na różnych stanowiskach kierowniczych, posiada dobrą znajomość problemów techniczno-ekonomicznych i organizacyjnych tego przemysłu.</u>
272   - <u xml:id="u-6.203" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Łączności proponuję obywatela Zbigniewa Rudnickiego, członka Prezydium i Sekretarza Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u>
273   - <u xml:id="u-6.204" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Zbigniew Rudnicki urodził się w 1928 r. w Stanisławowie, w rodzinie robotniczej. Studiował w Akademii Handlowej w Poznaniu, a następnie na Wydziale Prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracę zawodową rozpoczął w 1948 r., pracując w różnych instytucjach w służbach ekonomicznych; w 1956 r. powołany został do pracy w aparacie Stronnictwa Demokratycznego w Poznaniu. W 1961 r. wybrany został na stanowisko zastępcy przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu. Funkcję tę pełnił do 1973 r. W 1973 r. wybrany został sekretarzem Centralnego Komitetu SD i zajmuje się problematyką ekonomiczną. Obywatel Zbigniew Rudnicki jest doświadczonym organizatorem, działaczem społecznym i państwowym.</u>
274   - <u xml:id="u-6.205" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Na stanowiska Ministrów proponuję: obywatela Tadeusza Bejma, który będzie pełnił funkcję wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, obywatela Eugeniusza Grochala, który będzie pełnił funkcję Przewodniczącego Państwowej Komisji Cen, obywatela Jerzego Kuberskiego, który będzie pełnił funkcję kierownika Urzędu do Spraw Wyznań.</u>
275   - <u xml:id="u-6.206" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Jerzy Kuberski urodził się w 1930 roku w miejscowości Paschalin, województwo warszawskie, w rodzinie chłopskiej. Studiował w Wyższej Szkole Pedagogicznej i w Uniwersytecie Warszawskim. Od 1948 roku pracował na różnych stanowiskach w oświacie.</u>
276   - <u xml:id="u-6.207" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W 1971 roku został wybrany sekretarzem Komitetu Warszawskiego partii, a następnie powołany został na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania. W ubiegłym roku objął stanowisko kierownika wydziału w Komitecie Centralnym PZPR.</u>
277   - <u xml:id="u-6.208" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Jerzy Kuberski ma bogatą praktykę w działalności społecznej, jest doświadczonym, cenionym działaczem politycznym i państwowym.</u>
278   - <u xml:id="u-6.209" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatela Tadeusza Rudolfa, który będzie pełnił równocześnie funkcję pierwszego zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, obywatela Macieja Wirowskiego, który będzie pełnił równocześnie funkcję pierwszego zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
279   - <u xml:id="u-6.210" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Proponuję również w skład Rządu na stanowiska Ministrów: obywatela Jana Kamińskiego, Prezesa Zarządu Głównego Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, Premier Babiuch obywatela Wiktora Sielanko, prezesa Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.</u>
280   - <u xml:id="u-6.211" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Wiktor Sielanko urodził się w 1935 roku w Wilnie, w rodzinie inteligenckiej; ukończył studia w Politechnice Wrocławskiej, uzyskując kolejne stopnie naukowe, do docenta włącznie.</u>
281   - <u xml:id="u-6.212" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Pracę zawodową rozpoczął w 1956 roku w resortowych placówkach naukowo-badawczych z zakresu elektroniki. Od 1972 roku pracuje w Zjednoczeniu „Unitra-Elektron”, awansując tam do stanowiska dyrektora generalnego tego Zjednoczenia. Otrzymał szereg nagród indywidualnych i zespołowych za osiągnięcia w pracach badawczo-rozwojowych. W marcu br. obywatel Wiktor Sielanko wybrany został przez Radę Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy — prezesem Zarządu.</u>
282   - <u xml:id="u-6.213" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obywatel Wiktor Sielanko ma wiedzę teoretyczną, znajomość nowoczesnych metod zarządzania organizacjami przemysłowymi, przydatnych w modernizacji drobnego przemysłu; jest doświadczonym, bezpartyjnym działaczem społecznym.</u>
283   - <u xml:id="u-6.214" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Jeśli chodzi o dwie ostatnie propozycje, to wynikają one z chęci zapewnienia kierownikom wielkich pionów spółdzielczych wpływu na politykę gospodarczą Rządu, w niczym nie ograniczając ich niezależności i zobowiązań wynikających z zasad spółdzielczej samorządności.</u>
284   - <u xml:id="u-6.215" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">W związku z proponowanym przeze mnie składem Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Chciałbym serdecznie podziękować za pracę na dotychczas zajmowanych kierowniczych stanowiskach państwowych:</u>
285   - <u xml:id="u-6.216" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Longinowi Cegielskiemu i obywatelowi Kazimierzowi Secomskiemu — wiceprezesom Rady Ministrów,</u>
286   - <u xml:id="u-6.217" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Franciszkowi Adamkiewiczowi — Ministrowi Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych,</u>
287   - <u xml:id="u-6.218" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Kazimierzowi Kąkolowi — Ministrowi — kierownikowi Urzędu do Spraw Wyznań,</u>
288   - <u xml:id="u-6.219" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Emilowi Kołodziejowi — Ministrowi Przemysłu Spożywczego i Skupu,</u>
289   - <u xml:id="u-6.220" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Henrykowi Konopackiemu — Ministrowi Przemysłu Chemicznego,</u>
290   - <u xml:id="u-6.221" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Edwardowi Kowalczykowi — Ministrowi Łączności,</u>
291   - <u xml:id="u-6.222" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">— obywatelowi Józefowi Tejchmie — Ministrowi Oświaty i Wychowania.</u>
292   - <u xml:id="u-6.223" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Wnieśli oni duży wkład w dzieło rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ich wiedza i doświadczenia będą odpowiednio wykorzystane w wypełnianiu nowych zadań, które zostaną im powierzone.</u>
293   - <u xml:id="u-6.224" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie zaproponowanego przeze mnie składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  235 + <u xml:id="u-6.166" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić obecnie Wysokiej Izbie projekt składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który przedłożyłem obywatelowi Marszałkowi Sejmu na piśmie.</u>
  236 + <u xml:id="u-6.167" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie pozwolą, że przedstawiając propozycję składu Rządu podam bliższą charakterystykę tych kandydatów, którzy wchodzą jako nowi członkowie w jego skład.</u>
  237 + <u xml:id="u-6.168" who="#EdwardBabiuch">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję: obywatela Mieczysława Jagielskiego, obywatela Tadeusza Wrzaszczyka, który będzie równocześnie pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, obywatela Kazimierza Barcikowskiego, obywatela Tadeusza Pykę, obywatela Romana Malinowskiego, który będzie równocześnie pełnił funkcję Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u>
  238 + <u xml:id="u-6.169" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Roman Malinowski jest członkiem Prezydium i Sekretarzem Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Urodził się w 1935 roku w Białymstoku, w rodzinie robotniczej. Ukończył studia na Wydziale Ekonomiki Rolnictwa SGPiS. Pracę zawodową rozpoczął w roku 1956 jako ekonomista w różnych instytucjach związanych z rolnictwem; w roku 1963 przeszedł do pracy w Naczelnym Komitecie ZSL. Po krótkim okresie działalności na stanowisku wiceprezesa Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich wybrany został przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi, a następnie powołany na wojewodę w tym województwie. Od 1975 roku jest sekretarzem Naczelnego Komitetu ZSL i w jego kompetencji znajdują się sprawy rolnictwa i kompleksu żywnościowego. Obywatel Roman Malinowski ma dużą znajomość problematyki rolnej i przemysłu spożywczego. Jest doświadczonym działaczem partyjnym i państwowym.</u>
  239 + <u xml:id="u-6.170" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli proponuję w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa obywatela Mieczysława Moczara.</u>
  240 + <u xml:id="u-6.171" who="#EdwardBabiuch">Proponuję na stanowiska Ministrów:</u>
  241 + <u xml:id="u-6.172" who="#EdwardBabiuch">— Obrony Narodowej — obywatela Wojciecha Jaruzelskiego,</u>
  242 + <u xml:id="u-6.173" who="#EdwardBabiuch">— Spraw Wewnętrznych — obywatela Stanisława Kowalczyka,</u>
  243 + <u xml:id="u-6.174" who="#EdwardBabiuch">— Spraw Zagranicznych — obywatela Emila Wojtaszka,</u>
  244 + <u xml:id="u-6.175" who="#EdwardBabiuch">— Finansów — obywatela Henryka Kisiela,</u>
  245 + <u xml:id="u-6.176" who="#EdwardBabiuch">— Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — obywatela Ryszarda Karskiego,</u>
  246 + <u xml:id="u-6.177" who="#EdwardBabiuch">— Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — obywatela Józefa Kępę,</u>
  247 + <u xml:id="u-6.178" who="#EdwardBabiuch">— Sprawiedliwości — obywatela Jerzego Bafię,</u>
  248 + <u xml:id="u-6.179" who="#EdwardBabiuch">— Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — obywatela Janusza Górskiego,</u>
  249 + <u xml:id="u-6.180" who="#EdwardBabiuch">— Zdrowia i Opieki Społecznej — obywatela Mariana Śliwińskiego,</u>
  250 + <u xml:id="u-6.181" who="#EdwardBabiuch">— Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — obywatelkę Marię Milczarek,</u>
  251 + <u xml:id="u-6.182" who="#EdwardBabiuch">— Kultury i Sztuki — obywatela Zygmunta Najdowskiego,</u>
  252 + <u xml:id="u-6.183" who="#EdwardBabiuch">— Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — obywatela Adama Glazura,</u>
  253 + <u xml:id="u-6.184" who="#EdwardBabiuch">— Energetyki i Energii Atomowej — obywatela Zbigniewa Bartosiewicza,</u>
  254 + <u xml:id="u-6.185" who="#EdwardBabiuch">Górnictwa — obywatela Włodzimierza Lejczaka,</u>
  255 + <u xml:id="u-6.186" who="#EdwardBabiuch">— Hutnictwa — obywatela Franciszka Kaima,</u>
  256 + <u xml:id="u-6.187" who="#EdwardBabiuch">— Przemysłu Maszynowego — obywatela Aleksandra Kopcia,</u>
  257 + <u xml:id="u-6.188" who="#EdwardBabiuch">— Przemysłu Lekkiego — obywatela Stanisława Macha,</u>
  258 + <u xml:id="u-6.189" who="#EdwardBabiuch">— Rolnictwa — obywatela Leona Kłonicę,</u>
  259 + <u xml:id="u-6.190" who="#EdwardBabiuch">— Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — obywatela Tadeusza Skwirzyńśkiego,</u>
  260 + <u xml:id="u-6.191" who="#EdwardBabiuch">— Handlu Wewnętrznego i Usług — obywatela Adama Kowalika,</u>
  261 + <u xml:id="u-6.192" who="#EdwardBabiuch">— Komunikacji — obywatela Mieczysława Zajfryda,</u>
  262 + <u xml:id="u-6.193" who="#EdwardBabiuch">— Gospodarki Materiałowej — obywatela Eugeniusza Szyra.</u>
  263 + <u xml:id="u-6.194" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra do Spraw Kombatantów proponuję obywatela Mieczysława Grudnia.</u>
  264 + <u xml:id="u-6.195" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania proponuję obywatela Krzysztofa Kruszewskiego.</u>
  265 + <u xml:id="u-6.196" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Krzysztof Kruszewski jest sekretarzem Komitetu Warszawskiego PZPR, urodził się w 1935 roku w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. Studiował na wydziale pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego i tam uzyskał stopień naukowy doktora i doktora habilitowanego w zakresie pedagogiki. Obecnie jest profesorem nadzwyczajnym. Pracę rozpoczął w 1962 roku jako asystent na tymże wydziale i pracował na Uniwersytecie do 1973 roku, to jest do czasu powołania do pracy w Komitecie Centralnym partii. Od 1977 roku jest sekretarzem Komitetu Warszawskiego i w jego kompetencji znajdują się sprawy warszawskiego środowiska naukowego i oświaty. Obywatel Krzysztof Kruszewski jest cenionym specjalistą w dziedzinie dydaktyki i pedagogiki, doświadczonym działaczem społecznym i politycznym.</u>
  266 + <u xml:id="u-6.197" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego proponuję dotychczasowego podsekretarza stanu — pierwszego Zastępcę Ministra Przemysłu Chemicznego — obywatela Henryka Pruchniewicza.</u>
  267 + <u xml:id="u-6.198" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Henryk Pruchniewicz urodził się w 1926 roku w Chorzowie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia na wydziale przemysłu w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach.</u>
  268 + <u xml:id="u-6.199" who="#EdwardBabiuch">Od 1949 roku pracuje nieprzerwanie na różnych stanowiskach w zakładach przemysłu chemicznego, w Zjednoczeniu Przemysłu Azotowego jako jeden z dyrektorów. W latach 1971–1974 był wiceministrem w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego, a następnie wiceministrem Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. W 1978 r. powraca ponownie jako wiceminister do resortu chemii. Obywatel Henryk Pruchniewicz ma dużą znajomość problematyki ekonomiczno-organizacyjnej i długoletnie doświadczenie w pracy kierowniczej na wszystkich szczeblach w przemyśle chemicznym.</u>
  269 + <u xml:id="u-6.200" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych proponuję obywatela Andrzeja Jedynaka, aktualnie ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnika PRL w Republice Austrii.</u>
  270 + <u xml:id="u-6.201" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Andrzej Jedynak urodził się w 1932 r. w Rzeszowie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia pierwszego stopnia na Politechnice Krakowskiej, specjalizując się w zakresie technologii budowy maszyn, a następnie studia magisterskie na Politechnice Rzeszowskiej w tej samej specjalności. Pracę zawodową rozpoczął w branży maszynowej, obejmując kolejno kierownicze stanowiska w zakładzie przemysłowym, w zjednoczeniach branżowych do dyrektora generalnego Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego włącznie. W 1976 r. powołany został na stanowisko wiceministra Przemysłu Maszynowego. W 1978 r. został mianowany ambasadorem PRL w Republice Austrii.</u>
  271 + <u xml:id="u-6.202" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Andrzej Jedynak pracował 26 lat w przemyśle maszynowym na różnych stanowiskach kierowniczych, posiada dobrą znajomość problemów techniczno-ekonomicznych i organizacyjnych tego przemysłu.</u>
  272 + <u xml:id="u-6.203" who="#EdwardBabiuch">Na stanowisko Ministra Łączności proponuję obywatela Zbigniewa Rudnickiego, członka Prezydium i Sekretarza Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  273 + <u xml:id="u-6.204" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Zbigniew Rudnicki urodził się w 1928 r. w Stanisławowie, w rodzinie robotniczej. Studiował w Akademii Handlowej w Poznaniu, a następnie na Wydziale Prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracę zawodową rozpoczął w 1948 r., pracując w różnych instytucjach w służbach ekonomicznych; w 1956 r. powołany został do pracy w aparacie Stronnictwa Demokratycznego w Poznaniu. W 1961 r. wybrany został na stanowisko zastępcy przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu. Funkcję tę pełnił do 1973 r. W 1973 r. wybrany został sekretarzem Centralnego Komitetu SD i zajmuje się problematyką ekonomiczną. Obywatel Zbigniew Rudnicki jest doświadczonym organizatorem, działaczem społecznym i państwowym.</u>
  274 + <u xml:id="u-6.205" who="#EdwardBabiuch">Na stanowiska Ministrów proponuję: obywatela Tadeusza Bejma, który będzie pełnił funkcję wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, obywatela Eugeniusza Grochala, który będzie pełnił funkcję Przewodniczącego Państwowej Komisji Cen, obywatela Jerzego Kuberskiego, który będzie pełnił funkcję kierownika Urzędu do Spraw Wyznań.</u>
  275 + <u xml:id="u-6.206" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Jerzy Kuberski urodził się w 1930 roku w miejscowości Paschalin, województwo warszawskie, w rodzinie chłopskiej. Studiował w Wyższej Szkole Pedagogicznej i w Uniwersytecie Warszawskim. Od 1948 roku pracował na różnych stanowiskach w oświacie.</u>
  276 + <u xml:id="u-6.207" who="#EdwardBabiuch">W 1971 roku został wybrany sekretarzem Komitetu Warszawskiego partii, a następnie powołany został na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania. W ubiegłym roku objął stanowisko kierownika wydziału w Komitecie Centralnym PZPR.</u>
  277 + <u xml:id="u-6.208" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Jerzy Kuberski ma bogatą praktykę w działalności społecznej, jest doświadczonym, cenionym działaczem politycznym i państwowym.</u>
  278 + <u xml:id="u-6.209" who="#EdwardBabiuch">Obywatela Tadeusza Rudolfa, który będzie pełnił równocześnie funkcję pierwszego zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, obywatela Macieja Wirowskiego, który będzie pełnił równocześnie funkcję pierwszego zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
  279 + <u xml:id="u-6.210" who="#EdwardBabiuch">Proponuję również w skład Rządu na stanowiska Ministrów: obywatela Jana Kamińskiego, Prezesa Zarządu Głównego Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, Premier Babiuch obywatela Wiktora Sielanko, prezesa Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.</u>
  280 + <u xml:id="u-6.211" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Wiktor Sielanko urodził się w 1935 roku w Wilnie, w rodzinie inteligenckiej; ukończył studia w Politechnice Wrocławskiej, uzyskując kolejne stopnie naukowe, do docenta włącznie.</u>
  281 + <u xml:id="u-6.212" who="#EdwardBabiuch">Pracę zawodową rozpoczął w 1956 roku w resortowych placówkach naukowo-badawczych z zakresu elektroniki. Od 1972 roku pracuje w Zjednoczeniu „Unitra-Elektron”, awansując tam do stanowiska dyrektora generalnego tego Zjednoczenia. Otrzymał szereg nagród indywidualnych i zespołowych za osiągnięcia w pracach badawczo-rozwojowych. W marcu br. obywatel Wiktor Sielanko wybrany został przez Radę Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy — prezesem Zarządu.</u>
  282 + <u xml:id="u-6.213" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Wiktor Sielanko ma wiedzę teoretyczną, znajomość nowoczesnych metod zarządzania organizacjami przemysłowymi, przydatnych w modernizacji drobnego przemysłu; jest doświadczonym, bezpartyjnym działaczem społecznym.</u>
  283 + <u xml:id="u-6.214" who="#EdwardBabiuch">Jeśli chodzi o dwie ostatnie propozycje, to wynikają one z chęci zapewnienia kierownikom wielkich pionów spółdzielczych wpływu na politykę gospodarczą Rządu, w niczym nie ograniczając ich niezależności i zobowiązań wynikających z zasad spółdzielczej samorządności.</u>
  284 + <u xml:id="u-6.215" who="#EdwardBabiuch">W związku z proponowanym przeze mnie składem Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Chciałbym serdecznie podziękować za pracę na dotychczas zajmowanych kierowniczych stanowiskach państwowych:</u>
  285 + <u xml:id="u-6.216" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Longinowi Cegielskiemu i obywatelowi Kazimierzowi Secomskiemu — wiceprezesom Rady Ministrów,</u>
  286 + <u xml:id="u-6.217" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Franciszkowi Adamkiewiczowi — Ministrowi Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych,</u>
  287 + <u xml:id="u-6.218" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Kazimierzowi Kąkolowi — Ministrowi — kierownikowi Urzędu do Spraw Wyznań,</u>
  288 + <u xml:id="u-6.219" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Emilowi Kołodziejowi — Ministrowi Przemysłu Spożywczego i Skupu,</u>
  289 + <u xml:id="u-6.220" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Henrykowi Konopackiemu — Ministrowi Przemysłu Chemicznego,</u>
  290 + <u xml:id="u-6.221" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Edwardowi Kowalczykowi — Ministrowi Łączności,</u>
  291 + <u xml:id="u-6.222" who="#EdwardBabiuch">— obywatelowi Józefowi Tejchmie — Ministrowi Oświaty i Wychowania.</u>
  292 + <u xml:id="u-6.223" who="#EdwardBabiuch">Wnieśli oni duży wkład w dzieło rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ich wiedza i doświadczenia będą odpowiednio wykorzystane w wypełnianiu nowych zadań, które zostaną im powierzone.</u>
  293 + <u xml:id="u-6.224" who="#EdwardBabiuch">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie zaproponowanego przeze mnie składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
294 294 <u xml:id="u-6.225" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
295   - <u xml:id="u-6.226" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Dziękuję Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów za wystąpienie.</u>
296   - <u xml:id="u-6.227" who="#PrezesRadyMinistrówEdwardBabiuch">Obecnie ogłaszam 30-minutową przerwę w obradach.</u>
  295 + <u xml:id="u-6.226" who="#EdwardBabiuch">Dziękuję Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów za wystąpienie.</u>
  296 + <u xml:id="u-6.227" who="#EdwardBabiuch">Obecnie ogłaszam 30-minutową przerwę w obradach.</u>
297 297 <u xml:id="u-6.228" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 20 do godz. 16 min. 55)</u>
298 298 </div>
299 299 <div xml:id="div-7">
300   - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
301   - <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
302   - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u>
  300 + <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławGucwa">Wznawiam posiedzenie.</u>
  301 + <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
  302 + <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u>
303 303 </div>
304 304 <div xml:id="div-8">
305   - <u xml:id="u-8.0" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Wczoraj z tej trybuny I Sekretarz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Nowe czasy i warunki wymagają zmiany sposobu myślenia i metod działania na wszystkich szczeblach”. Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, towarzysza Edwarda Babiucha, wychodzi temu postulatowi naprzeciw rzetelnością ocen sytuacji, realnością prognoz i rzeczowością zadań. Jest to dobra zapowiedź dla pracy Rządu i dla współpracy Sejmu z Rządem.</u>
306   - <u xml:id="u-8.1" who="#PosełAndrzejWerblan">Wyniki wyborów z 23 marca zostały ocenione przez II Plenum KC naszej partii. Dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której VIII Zjazd dał wyborom podstawę programową i wpłynął decydująco na klimat polityczny, w jakim się one odbywały — zwycięstwo Frontu Jedności Narodu stanowi nie tylko powód do satysfakcji, lecz przede wszystkim umacnia poczucie powinności. Powinności trafnego wyrażania interesów i dążeń polskiej klasy robotniczej i całego narodu polskiego, marksistowsko-leninowskiej analizy rzeczywistości oraz wyprowadzania z niej właściwych wniosków, skutecznej organizacji zbiorowych wysiłków w budowaniu pomyślności i bezpieczeństwa ojczyzny. Tym dążeniem kierować się będą w pracach sejmowych posłowie naszej partii, zgodnie z linia i wskazaniami Komitetu Centralnego, we współpracy z posłami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, z bezpartyjnymi i kołami katolickimi.</u>
307   - <u xml:id="u-8.2" who="#PosełAndrzejWerblan">Rząd może liczyć na naszą pomoc i współdziałanie w konsekwentnej realizacji linii VIII Zjazdu. Znajdzie to wyraz w poparciu każdej pozytywnej tendencji i propozycji, a także w krytyce zaniedbań i słabości, w wysokiej skali wymagań.</u>
308   - <u xml:id="u-8.3" who="#PosełAndrzejWerblan">Rząd może liczyć na nasze wsparcie zarówno na sali obrad sejmowych, jak i wśród społeczeństwa, przez pobudzanie aktywności i inicjatywy, kształtowanie zrozumienia dla sytuacji i decyzji trudnych, przez pogłębianie kultury politycznej i obywatelskiego zaangażowania.</u>
309   - <u xml:id="u-8.4" who="#PosełAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Obiektywne możliwości gospodarcze naszego kraju są znaczne. Mamy dobre miejsce w świecie pod względem wielkości i perspektyw wydobycia szeregu bogactw naturalnych. Mamy wysoki udział ludności zawodowo czynnej i korzystną jej strukturę pod względem i wieku, i kwalifikacji. Rozbudowaliśmy i unowocześniliśmy aparat wytwórczy. Chodzi o to, aby te możliwości jak najlepiej wykorzystywać.</u>
310   - <u xml:id="u-8.5" who="#PosełAndrzejWerblan">Wzrost dochodu narodowego musimy w przyszłości opierać nie tylko na ilościowym przyroście zasobów pracy, surowców, materiałów i majątku produkcyjnego, lecz w coraz większym stopniu na bardziej racjonalnym i oszczędnym nimi gospodarowaniu.</u>
311   - <u xml:id="u-8.6" who="#PosełAndrzejWerblan">Prezes Rady Ministrów wiele miejsca w swoim oświadczeniu poświęcił warunkom poprawy efektywności gospodarowania, zwłaszcza drogą harmonizacji gospodarki oraz doskonalenia systemu planowania i zarządzania. Waga i pilność tych zadań została z naciskiem podkreślona przez VIII Zjazd partii i jest coraz lepiej rozumiana przez nasze społeczeństwo. Z rozległego i wszechstronnego programu Rządu Chciałbym zwrócić uwagę na niektóre tylko sprawy.</u>
312   - <u xml:id="u-8.7" who="#PosełAndrzejWerblan">Po pierwsze — obniżenie materiałochłonności produkcji, co wiąże się bezpośrednio ze zmniejszeniem jej energo-i transportochłonności, a także z racjonalizacją programu inwestycyjnego. Ekstensywne zużycie surowców i materiałów zwiększa bowiem presję inwestycyjną i importową.</u>
313   - <u xml:id="u-8.8" who="#PosełAndrzejWerblan">Po drugie — dążenie do intensyfikacji produkcji rolnej, a w perspektywie do samowystarczalności kraju pod tym względem. Wymaga to wykorzystania obecnych możliwości gospodarstw rolnych i stopniowych zmian struktury rolnej, zakłada postęp produkcyjny i przeobrażenia społeczne, określa współczesną treść sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
314   - <u xml:id="u-8.9" who="#PosełAndrzejWerblan">Po trzecie — lepsze wykorzystanie czasu pracy. W tej dziedzinie są wciąż niemałe rezerwy zawierające się w nadmiernym zatrudnieniu, w wadliwym funkcjonowaniu kooperacji i zaopatrzenia, w kulejącej organizacji i dyscyplinie pracy.</u>
315   - <u xml:id="u-8.10" who="#PosełAndrzejWerblan">Po czwarte — powszechny system oszczędności w procesie produkcji i spożycia — w gospodarowaniu środkami publicznymi i w życiu prywatnym. Nader trafna jest uwaga, że oszczędnie nie znaczy ubogo, lecz bez marnotrawstwa i rozrzutności.</u>
316   - <u xml:id="u-8.11" who="#PosełAndrzejWerblan">Podkreślam te właśnie sprawy dlatego, że w nich najdobitniej przejawia się potrzeba i możliwość połączenia energicznych działań władz z szeroką aktywnością społeczną, z inicjatywą terenową i obywatelską, w których pobudzaniu i organizowaniu widzimy ważne zadania organizacji i instancji partyjnych.</u>
317   - <u xml:id="u-8.12" who="#PosełAndrzejWerblan">Popierając wysiłki Rządu, trzeba zadbać o to, aby programy oszczędnego i racjonalnego gospodarowania zawarte w planach centralnych znajdowały należyte odbicie we wszystkich przedsięwzięciach i instytucjach, aby wspierało je powszechne zrozumienie i zaangażowanie. Obiektywne konieczności i trudności nie mogą nigdzie, na żadnym szczeblu, służyć za usprawiedliwienie pracy złej i nierzetelnej, zaniedbań i bierności.</u>
318   - <u xml:id="u-8.13" who="#PosełAndrzejWerblan">Z expose Premiera wynika, że pilne zadania w dziedzinie doraźnego porządkowania gospodarki nie przesłonią potrzeby długofalowego doskonalenia systemu planowania, zarządzania i organizacji zgodnie z wymogami efektywnego i zrównoważonego rozwoju. Sprawą najważniejszą, chociaż zapewne najtrudniejszą, będzie opracowanie takiego systemu planowania i zarządzania, który zapobiegałby skutecznie powstawaniu dysproporcji między rozwojem infrastruktury, przemysłu, handlu wewnętrznego i handlu zagranicznego oraz zapewniał zgodność motywacyjną interesów gospodarki jako całości z interesami samodzielnie działających przedsiębiorstw i władz terenowych.</u>
319   - <u xml:id="u-8.14" who="#PosełAndrzejWerblan">Nie rozwijając szerzej tego zagadnienia, Chciałbym zwrócić uwagę na jego psychologiczne uwarunkowania. W kraju ogromnych potrzeb, do niedawna jeszcze biednym i zacofanym, naturalnym porządkiem rzeczy istnieje skłonność do stawiania ilości nad jakością. Reorientacja w tej dziedzinie — dziś żywotnie konieczna — nie jest i nie będzie łatwa. Istnieją np. w naszej gospodarce i społeczeństwie poważne siły dążące do rozpraszania wysiłków inwestycyjnych, co w konsekwencji prowadzi do obniżania ich efektywności. Kryją się za tym często, być może nawet najczęściej, szlachetne intencje i zdrowe skądinąd ambicje terenowe i branżowe. Suma dobrych intencji sama przez się z rzadka jednak daje pożądany wynik społeczny. Musimy zatem wśród kadr gospodarczych i szerzej w społeczeństwie, zwłaszcza wśród inteligencji, upowszechniać zrozumienie ogólnonarodowych konieczności gospodarczych, myślenie kategoriami państwa.</u>
320   - <u xml:id="u-8.15" who="#PosełAndrzejWerblan">W expose Premiera zawiera się konkretny program zwiększenia zdolności eksportowych naszej gospodarki. Jest to nie tylko nakaz chwili, lecz także zasadniczy wymóg na przyszłość, zasługujący na powszechne i czynne poparcie. Pomyślny rozwój gospodarczy kraju w coraz większym stopniu zależeć będzie od wzrostu udziału jego w międzynarodowym podziale pracy. W warunkach niepewności, a nawet chaosu światowego rynku kapitalistycznego, nasze strukturalne powiązania z rynkiem krajów RWPG stanowią o możliwościach normalnego funkcjonowania polskiej gospodarki. Dlatego intensyfikacja współpracy ekonomicznej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej jest i będzie stałą podstawą wzrostu efektywności naszej działalności gospodarczej.</u>
321   - <u xml:id="u-8.16" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Kilka słów w kwestii postępu naukowo-technicznego. Dysponujemy obecnie znacznym potencjałem naukowym. Zdobyliśmy pewne doświadczenie w nowoczesnej organizacji badań. Kształcimy kadry na dobrym, a w wielu dziedzinach na bardzo dobrym poziomie. Nasza polityka naukowa docenia znaczenie badań i dyscyplin podstawowych, respektuje specyficzne potrzeby procesu badawczego. Aby osiągnąć z tego potencjału optymalne korzyści gospodarcze i społeczne, niezbędne są: lepsza korelacja przedsięwzięć badawczych z programami gospodarczymi i inwestycyjnymi, wyższe zaangażowanie kierownictwa wielkich organizacji gospodarczych w promowanie postępu naukowo-technicznego, większa chłonność gospodarki na rodzime innowacje. W podejmowaniu i rozwiązywaniu tych problemów Rząd może liczyć na aktywne współdziałanie środowisk naukowych.</u>
322   - <u xml:id="u-8.17" who="#PosełAndrzejWerblan">Jeśli idzie o warunki pracy naukowo-badawczej, to w bazie materialnej najpilniejsza jest poprawa wyposażenia w nowoczesną aparaturę, co w obecnej sytuacji musi być powiązane ze staranną selekcją zapotrzebowania i maksymalną efektywnością wykorzystania. Istnieją jednocześnie znaczne możliwości polepszania warunków pracy naukowo-badawczej bez nakładów materialnych poprzez odformalizowanie i uelastycznienie różnego rodzaju limitów i rygorów, zobowiązań planistycznych i sprawozdawczych. W nauce wszystko co istotne i cenne powstaje bezpośrednio w procesie twórczym w laboratorium i pracowni. Zatem główną i jedynie godną uwagi funkcją działalności administracyjnej w instytucjach i organizacjach naukowych powinna być pomoc i obsługa pracy badawczej i dydaktycznej oraz uwalnianie ludzi nauki od zajęć nie wymagających ich kwalifikacji i uzdolnień. Warto, aby odpowiednie organy administracji centralnej w tym właśnie kierunku oddziaływały na praktykę, wychodząc na spotkanie postulatom środowisk naukowych.</u>
323   - <u xml:id="u-8.18" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Założenia polityki społecznej Rządu skonkretyzowane dziś przez Prezesa Rady Ministrów kładą nacisk na sprawy o największym znaczeniu dla sprawiedliwości społecznej, pomyślności rodziny i wszechstronnego rozwoju człowieka. Jest to kierunek słuszny nie tylko ze względu na doraźnie trudne uwarunkowania, lecz również z punku widzenia szerszych, historycznych perspektyw. Rozwinięte społeczeństwo socjalistyczne, które budujemy, ze swej istoty wymaga maksymalnej równości szans, dostatku rozsądnego i powszechnego, harmonii materialnych i duchowych warunków życia.</u>
324   - <u xml:id="u-8.19" who="#PosełAndrzejWerblan">Z optymizmem należy zatem przyjąć zapowiedzi lepszego przestrzegania zależności między pracą i płacą, ochrony budżetów rodzin pracowniczych, przeciwdziałania dochodom nieuprawnionym oraz modyfikacji polityki mieszkaniowej, zgodnie z priorytetami społecznymi. Na podkreślenie i aktywne poparcie zasługuje ogólna orientacja na to, aby trudne problemy rynkowe i socjalne rozwiązywać ze szczególną dbałością o klasową sprawiedliwość i społeczną akceptację.</u>
325   - <u xml:id="u-8.20" who="#PosełAndrzejWerblan">Nasuwa się w tym kontekście refleksja ogólniejszej natury. Występuje w naszym kraju poważna rozpiętość między aspiracjami ludzkimi a ekonomicznymi możliwościami ich zaspokojenia. Zjawisko to we współczesnym świecie ma charakter szeroki, niemal powszechny. Konsekwencje jego bywają jednak różne: może stać się motorem postępu, może też rodzić frustracje i wywoływać ogólny brak harmonii społecznej. W ustroju socjalistycznym zawarta jest obiektywna możliwość tej pierwszej, pozytywnej tendencji. Nie dzieje się to jednak samo przez się, automatycznie. Dwa czynniki mają tu największe znaczenie. Z jednej strony — polityka społeczna, zachowująca równowagę między zbiorowym i indywidualnym funduszem spożycia oraz zapobiegająca nadmiernemu zróżnicowaniu społecznemu. Z drugiej strony — ideologia socjalistyczna, wpływająca odpowiednio na kształtowanie się wzorców życiowych, postaw i dążeń. Niezbędne jest zatem umacnianie wszystkiego, co zwiększa satysfakcję z pracy i aktywności społecznej, kieruje uwagę i ambicje ku kształceniu się i uczestnictwu w kulturze, pogłębia egalitaryzm i demokratyzm obyczajów. Temu sprzyjać powinny pedagogika społeczna, systemy motywacyjne, a także wymagania ideowe i moralne stawiane kadrom partyjnym, państwowym i gospodarczym.</u>
326   - <u xml:id="u-8.21" who="#PosełAndrzejWerblan">Nie sposób pominąć także roli systemu oświatowego, a zwłaszcza potrzeby takiego pokierowania reformą szkolną, aby harmonijnie łączyć jej cele ideowe, kulturowe z dydaktycznymi, przygotowanie do życia w społeczeństwie z przygotowaniem do pracy zawodowej.</u>
327   - <u xml:id="u-8.22" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Ostatnie miesiące przyniosły nowe potwierdzenie bogactwa i żywotności socjalistycznej demokracji. Z inicjatywy partii została rozwinięta szeroka debata nad sprawami kraju. Ton tej debacie nadał towarzysz Edward Gierek. Zjazd był jej kulminacją. Pragniemy z tego pozytywnego doświadczenia wyciągnąć trwałe wnioski. Oznaczać to powinno dalsze podnoszenie rangi i rozwijanie form konsultacji społecznych, wzbogacenie treści pracy organów przedstawicielskich, samorządów robotniczych, wiejskich i lokalnych, spółdzielczych, środowiskowych i zawodowych, przy jednoczesnym umocnieniu dyscypliny, poszanowania ładu i porządku. Sejm powołany jest do wspierania tych procesów zarówno ustanowionymi przez siebie ustawami, jak też bezpośrednim oddziaływaniem przykładem swoich debat i prac nie tylko w komisjach, lecz także, na posiedzeniach plenarnych. Sejm i Rząd są jednakowo zainteresowane optymalizacją podejmowanych decyzji i skutecznością ich realizacji. Wspólnie powinniśmy dbać o wyższą rangę naukowych ekspertyz, o bezstronność dyskusji, o wnikliwość analiz w procesie decyzyjnym. Powinniśmy też umacniać niezależność i skuteczność kontroli tak w tępieniu zła, jak i w wykrywaniu słabych ogniw w naszej pracy. W tym kierunku trzeba doskonalić działania, a w niektórych przypadkach również modyfikować usytuowanie instytucji kontrolnych, dbając o ich ściślejszy związek z organami przedstawicielskimi.</u>
328   - <u xml:id="u-8.23" who="#PosełAndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Zbliżamy się ku 35-leciu zwycięstwa nad hitleryzmem. Za sprawą lewicy polskiej, która w myśli programowej i praktyce politycznej zespoliła cele narodowe i klasowe, naród nasz stał się tego zwycięstwa współtwórcą i współuczestnikiem. Dzięki niemu odmienił swój los, ugruntował bezpieczeństwo naszego kraju, wyszedł na drogę socjalistycznego rozwoju.</u>
329   - <u xml:id="u-8.24" who="#PosełAndrzejWerblan">Do najważniejszych czynników, które określiły obecną pozycję Polski, należy międzynarodowa polityka państwa ludowego. Polityka ta, łącząc nierozdzielnie internacjonalizm i patriotyzm, dobrze służy żywotnym interesom narodu polskiego. Stanowi też najszerszą podstawę jego jedności, ma powszechne poparcie. Przejawia się to ze szczególną wyrazistością obecnie, kiedy na horyzoncie światowym i europejskim gromadzą się chmury, a siły imperialistyczne usiłują przekreślić odprężenie, rozpętują nową fazę wyścigu zbrojeń, metodami zimnej wojny i groźbą otwartego konfliktu chcą powstrzymać nieuchronny bieg procesu dziejowego.</u>
330   - <u xml:id="u-8.25" who="#PosełAndrzejWerblan">Polityka międzynarodowa Polski realizowana przez Rząd i Radę Państwa, pod kierownictwem I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka i z jego ogromnym, osobistym udziałem, opiera się na podstawowych kanonach współczesnej polskiej myśli politycznej, jakimi są: umacnianie siły gospodarczej, politycznej i obronnej naszego kraju, zacieśnianie naszych sojuszy, a zwłaszcza sojuszu ze Związkiem Radzieckim, zdecydowana obrona odprężenia i otwarcie na wszystkie inicjatywy służące pokojowi.</u>
331   - <u xml:id="u-8.26" who="#PosełAndrzejWerblan">Idee te wymagają stałego utrwalania i pogłębiania w Świadomości społecznej. Jest to tym ważniejsze, że stopniowo odchodzi generacja, która zarówno doświadczyła grozy wojny i goryczy niewoli, jak i radości wyzwolenia i dobrodziejstw pokoju. Przenoszenie z pokolenia na pokolenie klasowego i patriotycznego doświadczenia, nabytego w czasie przełomu i zweryfikowanego przez historię, jest naszym niezbywalnym obowiązkiem, naszą powinnością wobec narodu.</u>
332   - <u xml:id="u-8.27" who="#PosełAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Podstawowym warunkiem pomyślnego rozwoju kraju, realizacji naszych wewnętrznych i międzynarodowych zadań jest jedność naszego narodu. Chodzi tu o jedność w sprawach zasadniczych, dotyczących racji narodowych i państwowych, socjalistycznego ustroju społecznego, głównych założeń polityki wewnętrznej i międzynarodowej; o jedność, która zakłada dyskusję, krytykę, twórcze poszukiwania, lecz sprzeciwia się stanowczo wszelkim antysocjalistycznym uroszczeniom i próbom cofania kraju wstecz. Taka jedność realizowała się w Sejmie poprzedniej kadencji i takiej jedności pragniemy w Sejmie obecnej kadencji.</u>
333   - <u xml:id="u-8.28" who="#PosełAndrzejWerblan">Jest to tradycyjna już cecha polityki naszej partii, umocniona wydatnie w ostatnim dziesięcioleciu. Znajduje ona wyraz również w programie Rządu stwarzającym dobrą podstawę dla jedności działania władz państwowych i całego społeczeństwa w urzeczywistnianiu linii VIII Zjazdu i platformy Frontu Jedności Narodu. W tym przekonaniu Klub Poselski PZPR udzieli programowi przedstawionemu przez towarzysza Edwarda Babiucha i Rządowi pracującemu pod jego kierownictwem pełnego poparcia. Dziękuję za uwagę.</u>
  305 + <u xml:id="u-8.0" who="#AndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Wczoraj z tej trybuny I Sekretarz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Nowe czasy i warunki wymagają zmiany sposobu myślenia i metod działania na wszystkich szczeblach”. Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, towarzysza Edwarda Babiucha, wychodzi temu postulatowi naprzeciw rzetelnością ocen sytuacji, realnością prognoz i rzeczowością zadań. Jest to dobra zapowiedź dla pracy Rządu i dla współpracy Sejmu z Rządem.</u>
  306 + <u xml:id="u-8.1" who="#AndrzejWerblan">Wyniki wyborów z 23 marca zostały ocenione przez II Plenum KC naszej partii. Dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której VIII Zjazd dał wyborom podstawę programową i wpłynął decydująco na klimat polityczny, w jakim się one odbywały — zwycięstwo Frontu Jedności Narodu stanowi nie tylko powód do satysfakcji, lecz przede wszystkim umacnia poczucie powinności. Powinności trafnego wyrażania interesów i dążeń polskiej klasy robotniczej i całego narodu polskiego, marksistowsko-leninowskiej analizy rzeczywistości oraz wyprowadzania z niej właściwych wniosków, skutecznej organizacji zbiorowych wysiłków w budowaniu pomyślności i bezpieczeństwa ojczyzny. Tym dążeniem kierować się będą w pracach sejmowych posłowie naszej partii, zgodnie z linia i wskazaniami Komitetu Centralnego, we współpracy z posłami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, z bezpartyjnymi i kołami katolickimi.</u>
  307 + <u xml:id="u-8.2" who="#AndrzejWerblan">Rząd może liczyć na naszą pomoc i współdziałanie w konsekwentnej realizacji linii VIII Zjazdu. Znajdzie to wyraz w poparciu każdej pozytywnej tendencji i propozycji, a także w krytyce zaniedbań i słabości, w wysokiej skali wymagań.</u>
  308 + <u xml:id="u-8.3" who="#AndrzejWerblan">Rząd może liczyć na nasze wsparcie zarówno na sali obrad sejmowych, jak i wśród społeczeństwa, przez pobudzanie aktywności i inicjatywy, kształtowanie zrozumienia dla sytuacji i decyzji trudnych, przez pogłębianie kultury politycznej i obywatelskiego zaangażowania.</u>
  309 + <u xml:id="u-8.4" who="#AndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Obiektywne możliwości gospodarcze naszego kraju są znaczne. Mamy dobre miejsce w świecie pod względem wielkości i perspektyw wydobycia szeregu bogactw naturalnych. Mamy wysoki udział ludności zawodowo czynnej i korzystną jej strukturę pod względem i wieku, i kwalifikacji. Rozbudowaliśmy i unowocześniliśmy aparat wytwórczy. Chodzi o to, aby te możliwości jak najlepiej wykorzystywać.</u>
  310 + <u xml:id="u-8.5" who="#AndrzejWerblan">Wzrost dochodu narodowego musimy w przyszłości opierać nie tylko na ilościowym przyroście zasobów pracy, surowców, materiałów i majątku produkcyjnego, lecz w coraz większym stopniu na bardziej racjonalnym i oszczędnym nimi gospodarowaniu.</u>
  311 + <u xml:id="u-8.6" who="#AndrzejWerblan">Prezes Rady Ministrów wiele miejsca w swoim oświadczeniu poświęcił warunkom poprawy efektywności gospodarowania, zwłaszcza drogą harmonizacji gospodarki oraz doskonalenia systemu planowania i zarządzania. Waga i pilność tych zadań została z naciskiem podkreślona przez VIII Zjazd partii i jest coraz lepiej rozumiana przez nasze społeczeństwo. Z rozległego i wszechstronnego programu Rządu Chciałbym zwrócić uwagę na niektóre tylko sprawy.</u>
  312 + <u xml:id="u-8.7" who="#AndrzejWerblan">Po pierwsze — obniżenie materiałochłonności produkcji, co wiąże się bezpośrednio ze zmniejszeniem jej energo-i transportochłonności, a także z racjonalizacją programu inwestycyjnego. Ekstensywne zużycie surowców i materiałów zwiększa bowiem presję inwestycyjną i importową.</u>
  313 + <u xml:id="u-8.8" who="#AndrzejWerblan">Po drugie — dążenie do intensyfikacji produkcji rolnej, a w perspektywie do samowystarczalności kraju pod tym względem. Wymaga to wykorzystania obecnych możliwości gospodarstw rolnych i stopniowych zmian struktury rolnej, zakłada postęp produkcyjny i przeobrażenia społeczne, określa współczesną treść sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
  314 + <u xml:id="u-8.9" who="#AndrzejWerblan">Po trzecie — lepsze wykorzystanie czasu pracy. W tej dziedzinie są wciąż niemałe rezerwy zawierające się w nadmiernym zatrudnieniu, w wadliwym funkcjonowaniu kooperacji i zaopatrzenia, w kulejącej organizacji i dyscyplinie pracy.</u>
  315 + <u xml:id="u-8.10" who="#AndrzejWerblan">Po czwarte — powszechny system oszczędności w procesie produkcji i spożycia — w gospodarowaniu środkami publicznymi i w życiu prywatnym. Nader trafna jest uwaga, że oszczędnie nie znaczy ubogo, lecz bez marnotrawstwa i rozrzutności.</u>
  316 + <u xml:id="u-8.11" who="#AndrzejWerblan">Podkreślam te właśnie sprawy dlatego, że w nich najdobitniej przejawia się potrzeba i możliwość połączenia energicznych działań władz z szeroką aktywnością społeczną, z inicjatywą terenową i obywatelską, w których pobudzaniu i organizowaniu widzimy ważne zadania organizacji i instancji partyjnych.</u>
  317 + <u xml:id="u-8.12" who="#AndrzejWerblan">Popierając wysiłki Rządu, trzeba zadbać o to, aby programy oszczędnego i racjonalnego gospodarowania zawarte w planach centralnych znajdowały należyte odbicie we wszystkich przedsięwzięciach i instytucjach, aby wspierało je powszechne zrozumienie i zaangażowanie. Obiektywne konieczności i trudności nie mogą nigdzie, na żadnym szczeblu, służyć za usprawiedliwienie pracy złej i nierzetelnej, zaniedbań i bierności.</u>
  318 + <u xml:id="u-8.13" who="#AndrzejWerblan">Z expose Premiera wynika, że pilne zadania w dziedzinie doraźnego porządkowania gospodarki nie przesłonią potrzeby długofalowego doskonalenia systemu planowania, zarządzania i organizacji zgodnie z wymogami efektywnego i zrównoważonego rozwoju. Sprawą najważniejszą, chociaż zapewne najtrudniejszą, będzie opracowanie takiego systemu planowania i zarządzania, który zapobiegałby skutecznie powstawaniu dysproporcji między rozwojem infrastruktury, przemysłu, handlu wewnętrznego i handlu zagranicznego oraz zapewniał zgodność motywacyjną interesów gospodarki jako całości z interesami samodzielnie działających przedsiębiorstw i władz terenowych.</u>
  319 + <u xml:id="u-8.14" who="#AndrzejWerblan">Nie rozwijając szerzej tego zagadnienia, Chciałbym zwrócić uwagę na jego psychologiczne uwarunkowania. W kraju ogromnych potrzeb, do niedawna jeszcze biednym i zacofanym, naturalnym porządkiem rzeczy istnieje skłonność do stawiania ilości nad jakością. Reorientacja w tej dziedzinie — dziś żywotnie konieczna — nie jest i nie będzie łatwa. Istnieją np. w naszej gospodarce i społeczeństwie poważne siły dążące do rozpraszania wysiłków inwestycyjnych, co w konsekwencji prowadzi do obniżania ich efektywności. Kryją się za tym często, być może nawet najczęściej, szlachetne intencje i zdrowe skądinąd ambicje terenowe i branżowe. Suma dobrych intencji sama przez się z rzadka jednak daje pożądany wynik społeczny. Musimy zatem wśród kadr gospodarczych i szerzej w społeczeństwie, zwłaszcza wśród inteligencji, upowszechniać zrozumienie ogólnonarodowych konieczności gospodarczych, myślenie kategoriami państwa.</u>
  320 + <u xml:id="u-8.15" who="#AndrzejWerblan">W expose Premiera zawiera się konkretny program zwiększenia zdolności eksportowych naszej gospodarki. Jest to nie tylko nakaz chwili, lecz także zasadniczy wymóg na przyszłość, zasługujący na powszechne i czynne poparcie. Pomyślny rozwój gospodarczy kraju w coraz większym stopniu zależeć będzie od wzrostu udziału jego w międzynarodowym podziale pracy. W warunkach niepewności, a nawet chaosu światowego rynku kapitalistycznego, nasze strukturalne powiązania z rynkiem krajów RWPG stanowią o możliwościach normalnego funkcjonowania polskiej gospodarki. Dlatego intensyfikacja współpracy ekonomicznej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej jest i będzie stałą podstawą wzrostu efektywności naszej działalności gospodarczej.</u>
  321 + <u xml:id="u-8.16" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Kilka słów w kwestii postępu naukowo-technicznego. Dysponujemy obecnie znacznym potencjałem naukowym. Zdobyliśmy pewne doświadczenie w nowoczesnej organizacji badań. Kształcimy kadry na dobrym, a w wielu dziedzinach na bardzo dobrym poziomie. Nasza polityka naukowa docenia znaczenie badań i dyscyplin podstawowych, respektuje specyficzne potrzeby procesu badawczego. Aby osiągnąć z tego potencjału optymalne korzyści gospodarcze i społeczne, niezbędne są: lepsza korelacja przedsięwzięć badawczych z programami gospodarczymi i inwestycyjnymi, wyższe zaangażowanie kierownictwa wielkich organizacji gospodarczych w promowanie postępu naukowo-technicznego, większa chłonność gospodarki na rodzime innowacje. W podejmowaniu i rozwiązywaniu tych problemów Rząd może liczyć na aktywne współdziałanie środowisk naukowych.</u>
  322 + <u xml:id="u-8.17" who="#AndrzejWerblan">Jeśli idzie o warunki pracy naukowo-badawczej, to w bazie materialnej najpilniejsza jest poprawa wyposażenia w nowoczesną aparaturę, co w obecnej sytuacji musi być powiązane ze staranną selekcją zapotrzebowania i maksymalną efektywnością wykorzystania. Istnieją jednocześnie znaczne możliwości polepszania warunków pracy naukowo-badawczej bez nakładów materialnych poprzez odformalizowanie i uelastycznienie różnego rodzaju limitów i rygorów, zobowiązań planistycznych i sprawozdawczych. W nauce wszystko co istotne i cenne powstaje bezpośrednio w procesie twórczym w laboratorium i pracowni. Zatem główną i jedynie godną uwagi funkcją działalności administracyjnej w instytucjach i organizacjach naukowych powinna być pomoc i obsługa pracy badawczej i dydaktycznej oraz uwalnianie ludzi nauki od zajęć nie wymagających ich kwalifikacji i uzdolnień. Warto, aby odpowiednie organy administracji centralnej w tym właśnie kierunku oddziaływały na praktykę, wychodząc na spotkanie postulatom środowisk naukowych.</u>
  323 + <u xml:id="u-8.18" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Założenia polityki społecznej Rządu skonkretyzowane dziś przez Prezesa Rady Ministrów kładą nacisk na sprawy o największym znaczeniu dla sprawiedliwości społecznej, pomyślności rodziny i wszechstronnego rozwoju człowieka. Jest to kierunek słuszny nie tylko ze względu na doraźnie trudne uwarunkowania, lecz również z punku widzenia szerszych, historycznych perspektyw. Rozwinięte społeczeństwo socjalistyczne, które budujemy, ze swej istoty wymaga maksymalnej równości szans, dostatku rozsądnego i powszechnego, harmonii materialnych i duchowych warunków życia.</u>
  324 + <u xml:id="u-8.19" who="#AndrzejWerblan">Z optymizmem należy zatem przyjąć zapowiedzi lepszego przestrzegania zależności między pracą i płacą, ochrony budżetów rodzin pracowniczych, przeciwdziałania dochodom nieuprawnionym oraz modyfikacji polityki mieszkaniowej, zgodnie z priorytetami społecznymi. Na podkreślenie i aktywne poparcie zasługuje ogólna orientacja na to, aby trudne problemy rynkowe i socjalne rozwiązywać ze szczególną dbałością o klasową sprawiedliwość i społeczną akceptację.</u>
  325 + <u xml:id="u-8.20" who="#AndrzejWerblan">Nasuwa się w tym kontekście refleksja ogólniejszej natury. Występuje w naszym kraju poważna rozpiętość między aspiracjami ludzkimi a ekonomicznymi możliwościami ich zaspokojenia. Zjawisko to we współczesnym świecie ma charakter szeroki, niemal powszechny. Konsekwencje jego bywają jednak różne: może stać się motorem postępu, może też rodzić frustracje i wywoływać ogólny brak harmonii społecznej. W ustroju socjalistycznym zawarta jest obiektywna możliwość tej pierwszej, pozytywnej tendencji. Nie dzieje się to jednak samo przez się, automatycznie. Dwa czynniki mają tu największe znaczenie. Z jednej strony — polityka społeczna, zachowująca równowagę między zbiorowym i indywidualnym funduszem spożycia oraz zapobiegająca nadmiernemu zróżnicowaniu społecznemu. Z drugiej strony — ideologia socjalistyczna, wpływająca odpowiednio na kształtowanie się wzorców życiowych, postaw i dążeń. Niezbędne jest zatem umacnianie wszystkiego, co zwiększa satysfakcję z pracy i aktywności społecznej, kieruje uwagę i ambicje ku kształceniu się i uczestnictwu w kulturze, pogłębia egalitaryzm i demokratyzm obyczajów. Temu sprzyjać powinny pedagogika społeczna, systemy motywacyjne, a także wymagania ideowe i moralne stawiane kadrom partyjnym, państwowym i gospodarczym.</u>
  326 + <u xml:id="u-8.21" who="#AndrzejWerblan">Nie sposób pominąć także roli systemu oświatowego, a zwłaszcza potrzeby takiego pokierowania reformą szkolną, aby harmonijnie łączyć jej cele ideowe, kulturowe z dydaktycznymi, przygotowanie do życia w społeczeństwie z przygotowaniem do pracy zawodowej.</u>
  327 + <u xml:id="u-8.22" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Ostatnie miesiące przyniosły nowe potwierdzenie bogactwa i żywotności socjalistycznej demokracji. Z inicjatywy partii została rozwinięta szeroka debata nad sprawami kraju. Ton tej debacie nadał towarzysz Edward Gierek. Zjazd był jej kulminacją. Pragniemy z tego pozytywnego doświadczenia wyciągnąć trwałe wnioski. Oznaczać to powinno dalsze podnoszenie rangi i rozwijanie form konsultacji społecznych, wzbogacenie treści pracy organów przedstawicielskich, samorządów robotniczych, wiejskich i lokalnych, spółdzielczych, środowiskowych i zawodowych, przy jednoczesnym umocnieniu dyscypliny, poszanowania ładu i porządku. Sejm powołany jest do wspierania tych procesów zarówno ustanowionymi przez siebie ustawami, jak też bezpośrednim oddziaływaniem przykładem swoich debat i prac nie tylko w komisjach, lecz także, na posiedzeniach plenarnych. Sejm i Rząd są jednakowo zainteresowane optymalizacją podejmowanych decyzji i skutecznością ich realizacji. Wspólnie powinniśmy dbać o wyższą rangę naukowych ekspertyz, o bezstronność dyskusji, o wnikliwość analiz w procesie decyzyjnym. Powinniśmy też umacniać niezależność i skuteczność kontroli tak w tępieniu zła, jak i w wykrywaniu słabych ogniw w naszej pracy. W tym kierunku trzeba doskonalić działania, a w niektórych przypadkach również modyfikować usytuowanie instytucji kontrolnych, dbając o ich ściślejszy związek z organami przedstawicielskimi.</u>
  328 + <u xml:id="u-8.23" who="#AndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Zbliżamy się ku 35-leciu zwycięstwa nad hitleryzmem. Za sprawą lewicy polskiej, która w myśli programowej i praktyce politycznej zespoliła cele narodowe i klasowe, naród nasz stał się tego zwycięstwa współtwórcą i współuczestnikiem. Dzięki niemu odmienił swój los, ugruntował bezpieczeństwo naszego kraju, wyszedł na drogę socjalistycznego rozwoju.</u>
  329 + <u xml:id="u-8.24" who="#AndrzejWerblan">Do najważniejszych czynników, które określiły obecną pozycję Polski, należy międzynarodowa polityka państwa ludowego. Polityka ta, łącząc nierozdzielnie internacjonalizm i patriotyzm, dobrze służy żywotnym interesom narodu polskiego. Stanowi też najszerszą podstawę jego jedności, ma powszechne poparcie. Przejawia się to ze szczególną wyrazistością obecnie, kiedy na horyzoncie światowym i europejskim gromadzą się chmury, a siły imperialistyczne usiłują przekreślić odprężenie, rozpętują nową fazę wyścigu zbrojeń, metodami zimnej wojny i groźbą otwartego konfliktu chcą powstrzymać nieuchronny bieg procesu dziejowego.</u>
  330 + <u xml:id="u-8.25" who="#AndrzejWerblan">Polityka międzynarodowa Polski realizowana przez Rząd i Radę Państwa, pod kierownictwem I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka i z jego ogromnym, osobistym udziałem, opiera się na podstawowych kanonach współczesnej polskiej myśli politycznej, jakimi są: umacnianie siły gospodarczej, politycznej i obronnej naszego kraju, zacieśnianie naszych sojuszy, a zwłaszcza sojuszu ze Związkiem Radzieckim, zdecydowana obrona odprężenia i otwarcie na wszystkie inicjatywy służące pokojowi.</u>
  331 + <u xml:id="u-8.26" who="#AndrzejWerblan">Idee te wymagają stałego utrwalania i pogłębiania w Świadomości społecznej. Jest to tym ważniejsze, że stopniowo odchodzi generacja, która zarówno doświadczyła grozy wojny i goryczy niewoli, jak i radości wyzwolenia i dobrodziejstw pokoju. Przenoszenie z pokolenia na pokolenie klasowego i patriotycznego doświadczenia, nabytego w czasie przełomu i zweryfikowanego przez historię, jest naszym niezbywalnym obowiązkiem, naszą powinnością wobec narodu.</u>
  332 + <u xml:id="u-8.27" who="#AndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Podstawowym warunkiem pomyślnego rozwoju kraju, realizacji naszych wewnętrznych i międzynarodowych zadań jest jedność naszego narodu. Chodzi tu o jedność w sprawach zasadniczych, dotyczących racji narodowych i państwowych, socjalistycznego ustroju społecznego, głównych założeń polityki wewnętrznej i międzynarodowej; o jedność, która zakłada dyskusję, krytykę, twórcze poszukiwania, lecz sprzeciwia się stanowczo wszelkim antysocjalistycznym uroszczeniom i próbom cofania kraju wstecz. Taka jedność realizowała się w Sejmie poprzedniej kadencji i takiej jedności pragniemy w Sejmie obecnej kadencji.</u>
  333 + <u xml:id="u-8.28" who="#AndrzejWerblan">Jest to tradycyjna już cecha polityki naszej partii, umocniona wydatnie w ostatnim dziesięcioleciu. Znajduje ona wyraz również w programie Rządu stwarzającym dobrą podstawę dla jedności działania władz państwowych i całego społeczeństwa w urzeczywistnianiu linii VIII Zjazdu i platformy Frontu Jedności Narodu. W tym przekonaniu Klub Poselski PZPR udzieli programowi przedstawionemu przez towarzysza Edwarda Babiucha i Rządowi pracującemu pod jego kierownictwem pełnego poparcia. Dziękuję za uwagę.</u>
334 334 <u xml:id="u-8.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
335 335 </div>
336 336 <div xml:id="div-9">
337   - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u>
  337 + <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u>
338 338 </div>
339 339 <div xml:id="div-10">
340   - <u xml:id="u-10.0" who="#PosełZdzisławTomal">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 23 marca br. mieszkańcy miast i wsi udzielili jednoznacznego poparcia platformie wyborczej FJN, której podstawę stanowiły uchwały VIII Zjazdu PZPR. Zamanifestowana została jedność narodu w sprawach decydujących o politycznym, społecznym i gospodarczym rozwoju Polski. Ta wielka kampania polityczna, zapoczątkowana dyskusją przedzjazdową, obejmująca wszystkich członków PZPR, ZSL, SD i szerokie rzesze bezpartyjnych, pozwoliła na głębsze przemyślenie źródeł osiągnięć widocznych w każdym mieście i wsi, przyczyn występujących trudności oraz krajowych i między narodowych uwarunkowań, z jakimi wchodzimy w lata osiemdziesiąte. Przyczyniła się do zrozumienia, że wyczerpują się ekstensywne czynniki rozwoju społeczno-gospodarczego i musimy dalszy wzrost gospodarki opierać na czynnikach intensywnych. Sprawę szybkiej oraz wydatnej poprawy efektywności społecznych i gospodarczych przedsięwzięć VIII Zjazd wysunął jako czołowe zadanie w latach osiemdziesiątych. Podkreślił to wczoraj z tej trybuny I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek stwierdzając: „Pora już ten postulat wdrożyć do praktyki”. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe podziela to stanowisko i będzie koncentrowało swój wysiłek na jego urzeczywistnianiu.</u>
341   - <u xml:id="u-10.1" who="#PosełZdzisławTomal">Obywatele Posłowie! Przed chwilą wysłuchaliśmy expose Prezesa Rady Ministrów posła Edwarda Babiucha, w którym przedstawił węzłowe problemy, kierunki i zasady działania Rządu. Widzimy w tym programie zapowiedź konsekwentnego dążenia Rządu do wdrażania we wszystkich dziedzinach nowoczesnych kryteriów rozwoju, pełniejszego wykorzystania potencjału gospodarczego i kadrowego, racjonalnej i oszczędnej gospodarki surowcami i materiałami, obniżania społecznych kosztów wytwarzania, umacniania równowagi rynku wewnętrznego i handlu zagranicznego. Z najwyższą troską i uwagą zostały w nim uwzględnione cele polityki społecznej, sprawy rozwoju nauki, oświaty, kultury i ochrony zdrowia oraz poprawy warunków pracy i życia w mieście i na wsi. Klub Poselski ZSL — w imieniu którego zabieram głos — z całym przekonaniem udziela poparcia dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Premiera Babiucha i będzie współdziałał w jego realizacji.</u>
342   - <u xml:id="u-10.2" who="#PosełZdzisławTomal">Z uznaniem przyjmujemy również rzeczowość w ocenie sytuacji, zapowiedź śmiałego, a równocześnie rozważnego podejmowania decyzji, realizmu w formułowaniu zadań i konsekwencji w ich egzekwowaniu, zwiększaniu samodzielności z równoczesnym wzrostem odpowiedzialności poszczególnych ogniw administracji państwowej i gospodarczej. Taki styl pracy wzbogacony doskonaleniem systemu zarządzania i planowania oraz mechanizmów finansowo-ekonomicznych odpowiada odczuciom społecznym i stanowi rękojmię powodzenia. Jestem przekonany, że treść programu i styl działania Rządu spotka się z aprobatą nie tylko Sejmu, ale również rad narodowych, wszystkich ogniw samorządu i całego społeczeństwa.</u>
343   - <u xml:id="u-10.3" who="#PosełZdzisławTomal">Zdajemy sobie sprawę, że wspólnie z Rządem stajemy przed niełatwymi problemami związanymi tak z realizacją planu i budżetu roku bieżącego, jak i z wypracowaniem planu społeczno-gospodarczego na przyszłe pięciolecie. Główny wysiłek koncentrować musimy na przywróceniu i umocnieniu równowagi gospodarczej, na zrównoważeniu rynku wewnętrznego, handlu zagranicznego, na poprawie dyscypliny zaopatrzenia przemysłu i rolnictwa. Nasza gospodarka rozwiązywać będzie problemy rozwojowe w trudniejszych niż w poprzedniej dekadzie warunkach. Niższa będzie liczebność roczników wchodzących w wiek produkcyjny, mniejsza dynamika inwestycyjna oraz przyrostu surowców i materiałów, trudniejszy import. Do tej sytuacji, wynikającej nie tylko z uwarunkowań krajowych, lecz również na rynku światowym nasza gospodarka musi się dostosować. Oznacza to, że wzrost produkcji powinien być osiągany przede wszystkim w drodze racjonalnego wykorzystania zasobów pracy, wydatnego obniżania zużycia na jednostkę produkcji surowców, materiałów i energii. Tej umiejętności nie zdołaliśmy jeszcze w skali powszechnej opanować, a jest to konieczne i pilne, stajemy bowiem wobec wyzwania czasów, w których jest to jedyna droga zapewnienia harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego.</u>
344   - <u xml:id="u-10.4" who="#PosełZdzisławTomal">Racjonalnej i oszczędnej gospodarce materiałowej towarzyszyć musi znaczna poprawa jakości produkowanych maszyn, urządzeń i towarów rynkowych. Tylko produkcja o najwyższej jakości zaspokaja rzeczywiste potrzeby społeczne, spełnia wymagania konsumentów i może być korzystnie eksportowana. Słowem nie stanowi i nie może stanowić podstawy do zadowolenia produkcja słabej jakości, wytwarzana przy nadmiernym zużyciu materiałów i energochłonności. W jednym i drugim przypadku oznacza w istocie rzeczy marnotrawstwo tak cennych i z trudem pozyskiwanych surowców, materiałów, energii i pracy. Nie sprzyja ona wzrostowi dochodu narodowego, jedynego źródła zaspokajania rosnących potrzeb społecznych i rozwoju gospodarczego.</u>
345   - <u xml:id="u-10.5" who="#PosełZdzisławTomal">Jest w tej dziedzinie potrzebne powszechne zrozumienie, codzienna troska o gospodarność i oszczędność, klimat społecznego uznania dla dobrej pracy, rzetelności i inicjatywy oraz społeczna dezaprobata dla lekceważenia obowiązków, dla marnotrawstwa, naruszania mienia społecznego, łamania dyscypliny technologicznej i dyscypliny pracy. Tylko bowiem w klimacie najszerszego zaangażowania skutecznie funkcjonować będą — podkreślane w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów — posunięcia dyscyplinujące realizację planu, wdrażające postęp organizacyjny, porządkujące gospodarkę surowcowo-materiałową i płacową, a leży to w interesie wszystkich; jeśli chcemy żyć dostatniej, musimy gospodarować racjonalnie i oszczędnie.</u>
346   - <u xml:id="u-10.6" who="#PosełZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów dużo uwagi poświęcił zadaniom, jakie w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej wytyczonej przez VIII Zjazd przypadają rolnictwu i pozostałym ogniwom gospodarki żywnościowej. Wymagają one takiego wzrostu produkcji, który pozwoliłby na poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze, przy równoczesnym ograniczeniu importu zbóż i pasz, co staje się konieczne dla zrównoważenia bilansu handlu zagranicznego w obrocie artykułami żywnościowymi i paszami. Niezbędny jest więc wzmożony wysiłek ze strony rolników, placówek obsługujących rolnictwo, przemysłu rolno-spożywczego oraz przemysłów zaopatrujących gospodarkę rolną w środki produkcji.</u>
347   - <u xml:id="u-10.7" who="#PosełZdzisławTomal">Program Rządu zmierza do podniesienia skuteczności realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, podkreśla trwałość i stabilność jej generalnych zasad i celów. Państwo stwarzać będzie korzystne warunki rozwoju wszystkim sektorom naszego rolnictwa, gospodarstwom chłopskim, spółdzielniom produkcyjnym oraz państwowym gospodarstwom rolnym i stawiać im będzie wyższe zadania produkcyjne. Najważniejszym bowiem celem polityki rolnej jest zapewnienie — niezbędnego dla poprawy wyżywienia — wzrostu produkcji i temu celowi podporządkowane są i będą instrumenty ekonomiczne, techniczne i organizacyjno-strukturalne.</u>
348   - <u xml:id="u-10.8" who="#PosełZdzisławTomal">Znane i doceniane są potrzeby rolnictwa — podkreślił to towarzysz Premier Babiuch. W realizacji swych zadań i uruchamianiu rezerw produkcyjnych musi być ono coraz skuteczniej wspierane przez przemysł. Chodzi przede wszystkim o zgodne z planem i terminowe dostawy środków produkcji i materiałów zapewniających sprawne wykonywanie inwestycji rolnych, a szczególnie w zakresie melioracji i zaopatrzenia w wodę. Nie oznacza to jednak, że można liczyć na ich obfitość i nieograniczoność. Stawia to na porządku dziennym konieczność znacznej poprawy wykorzystania tych środków, którymi dysponujemy w rolnictwie. Dotychczasowy stan trudno uznać za zadowalający. Produktywność ziemi, nawozów mineralnych i nawozów naturalnych, środków ochrony roślin, traktorów, maszyn i urządzeń oraz nakładów inwestycyjnych — może i powinna być większa niż osiągana w ostatnich latach. Wyniki badań naukowych oraz doświadczenia dobrych rolników i gospodarstw uspołecznionych udowadniają, że kluczem do poprawy efektywności posiadanego potencjału produkcyjnego jest nadal podniesienie dyscypliny agrotechnicznej, staranne i terminowe przeprowadzanie prac polowych, począwszy od siewów i sadzenia, poprzez pielęgnację roślin, aż do zbiorów, ich przechowywania i konserwacji. Ma to szczególne znaczenie dla zwiększenia produkcji zbóż i pasz jako podstawy dla dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej.</u>
349   - <u xml:id="u-10.9" who="#PosełZdzisławTomal">Niezbędna jest również reorientacja rolników i kadr kierujących rolnictwem na pogłębianie rachunku ekonomicznego, wnikliwego analizowania nakładów i osiąganych wyników i wyciągania z tej analizy wniosków dla poprawy efektywności gospodarowania. Przy ograniczonych możliwościach zwiększenia dostaw środków produkcji i nakładów inwestycyjnych, kierowane one być muszą do tych rejonów i gospodarstw, które legitymują się prawidłowym ich wykorzystaniem.</u>
350   - <u xml:id="u-10.10" who="#PosełZdzisławTomal">Dzisiejsze posiedzenie odbywa się na początku wiosennych prac polowych, w dużym stopniu decydujących o plonach. Chodzi więc o to, aby wszyscy rolnicy, od pierwszych dni wiosny zadbali o dobry poziom agrotechniki, aby starannie uprawiony został każdy hektar ziemi, aby nie zaniedbać niczego, co ma wpływ na wzrost plonów i zbiorów. Zatroszczyć się o to powinni sami rolnicy, naczelnicy gmin, ich służba rolna i kółka rolnicze oraz te wszystkie zakłady przemysłowe, które zaopatrują rolnictwo. Sprawne przeprowadzenie wiosennych prac w polu stawiamy też jako najważniejsze zadanie kół i instancji Stronnictwa oraz ich wspólnego działania z POP i instancjami partii.</u>
351   - <u xml:id="u-10.11" who="#PosełZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Ważną przesłankę pomyślnego osiągania celów rozwojowych wsi i rolnictwa widzimy w dalszym ożywieniu działalności samorządu wiejskiego. Ma on piękne i bogate tradycje i odegrał doniosłą rolę w dotychczasowych przeobrażeniach rolnictwa i warunków życia na wsi. Obejmuje swym działaniem sferę organizacji produkcji i usług produkcyjnych, kontraktacji, skupu i zaopatrzenia, spółdzielczą gospodarkę rolną, oddziałuje na rozwój oświaty, kultury i ochrony zdrowia. Stanowi istotne ogniwo w naszym systemie demokracji socjalistycznej. W miarę rozwoju sił wytwórczych na wsi, w miarę unowocześniania gospodarki rolnej i wzrostu standardu życia na wsi jego rola nie maleje. Może i powinien umacniać on swą funkcję w krzewieniu nowoczesnych form gospodarowania, organizowaniu pomocy sąsiedzkiej, wyzwalaniu inicjatyw rolników, wnikliwiej opiniować plany gospodarcze spółdzielczości wiejskiej i kółek rolniczych, sprawować skuteczny społeczny nadzór nad ich codzienną pracą, a szczególnie, aby ich działalność sprzyjała wzrostowi produkcji rolniczej i wspierała wysiłek produkcyjny rolników. Aktywna działalność samorządu wiejskiego najskuteczniej może przeciwdziałać przejawom marnotrawstwa ziemi i środków produkcji, mienia społecznego i nieliczenia się z czasem rolnika.</u>
352   - <u xml:id="u-10.12" who="#PosełZdzisławTomal">Uprawnienia samorządu wiejskiego są niemałe i powinny być pełniej wykorzystane w interesie samych rolników i w interesie państwa. Widzimy w tym ważkie ogniwo demokracji socjalistycznej i równie ważki instrument wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. Wspólnie też będziemy dążyć, aby samorząd wiejski zajmował należne mu miejsce w rozwoju wsi i rolnictwa.</u>
353   - <u xml:id="u-10.13" who="#PosełZdzisławTomal">Obywatele Posłowie! Klub Poselski ZSL podziela wyrażoną w expose Premiera Edwarda Babiucha analizę sytuacji międzynarodowej i popiera program działania — oparty na niezłomnych zasadach naszej polityki zagranicznej, służącej od prawie 36 lat najżywotniejszym interesom naszego narodu i państwa. Jej fundament stanowi sojusz za Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami wspólnoty socjalistycznej.</u>
354   - <u xml:id="u-10.14" who="#PosełZdzisławTomal">Działalność Polski na arenie międzynarodowej ma na celu utrwalenie polityki odprężenia i pokoju, polskie inicjatywy nie zagrażają żadnemu krajowi, a wszystkim mogą przynieść tylko korzyść. Wyrazem tego jest fakt, że obecnie, gdy w wyniku aktywizacji przeciwników odprężenia w krajach zachodnich wzmogło się zagrożenie dla pokoju, z trybuny VIII Zjazdu partii I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek wysunął propozycję, aby w naszej stolicy — Warszawie — odbyła się jak najszybciej konferencja w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Jesteśmy przekonani, że ta inicjatywa, leżąca w żywotnym interesie Europy, zostanie przez zainteresowane kraje przyjęta.</u>
355   - <u xml:id="u-10.15" who="#PosełZdzisławTomal">Pragnę na zakończenie wspomnieć, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, udzielając poparcia dla polityki zagranicznej państwa, w jej duchu będzie działać w swych kontaktach z partiami i organizacjami chłopskimi. Będziemy dążyć, aby przyczyniała się ona do umacniania sił postępu i socjalizmu, aby służyła sprawie pokoju.</u>
356   - <u xml:id="u-10.16" who="#PosełZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL popiera całokształt programu Rządu i głosować będzie za przedstawionym przez Premiera Edwarda Babiucha składem Rady Ministrów.</u>
  340 + <u xml:id="u-10.0" who="#ZdzisławTomal">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 23 marca br. mieszkańcy miast i wsi udzielili jednoznacznego poparcia platformie wyborczej FJN, której podstawę stanowiły uchwały VIII Zjazdu PZPR. Zamanifestowana została jedność narodu w sprawach decydujących o politycznym, społecznym i gospodarczym rozwoju Polski. Ta wielka kampania polityczna, zapoczątkowana dyskusją przedzjazdową, obejmująca wszystkich członków PZPR, ZSL, SD i szerokie rzesze bezpartyjnych, pozwoliła na głębsze przemyślenie źródeł osiągnięć widocznych w każdym mieście i wsi, przyczyn występujących trudności oraz krajowych i między narodowych uwarunkowań, z jakimi wchodzimy w lata osiemdziesiąte. Przyczyniła się do zrozumienia, że wyczerpują się ekstensywne czynniki rozwoju społeczno-gospodarczego i musimy dalszy wzrost gospodarki opierać na czynnikach intensywnych. Sprawę szybkiej oraz wydatnej poprawy efektywności społecznych i gospodarczych przedsięwzięć VIII Zjazd wysunął jako czołowe zadanie w latach osiemdziesiątych. Podkreślił to wczoraj z tej trybuny I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek stwierdzając: „Pora już ten postulat wdrożyć do praktyki”. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe podziela to stanowisko i będzie koncentrowało swój wysiłek na jego urzeczywistnianiu.</u>
  341 + <u xml:id="u-10.1" who="#ZdzisławTomal">Obywatele Posłowie! Przed chwilą wysłuchaliśmy expose Prezesa Rady Ministrów posła Edwarda Babiucha, w którym przedstawił węzłowe problemy, kierunki i zasady działania Rządu. Widzimy w tym programie zapowiedź konsekwentnego dążenia Rządu do wdrażania we wszystkich dziedzinach nowoczesnych kryteriów rozwoju, pełniejszego wykorzystania potencjału gospodarczego i kadrowego, racjonalnej i oszczędnej gospodarki surowcami i materiałami, obniżania społecznych kosztów wytwarzania, umacniania równowagi rynku wewnętrznego i handlu zagranicznego. Z najwyższą troską i uwagą zostały w nim uwzględnione cele polityki społecznej, sprawy rozwoju nauki, oświaty, kultury i ochrony zdrowia oraz poprawy warunków pracy i życia w mieście i na wsi. Klub Poselski ZSL — w imieniu którego zabieram głos — z całym przekonaniem udziela poparcia dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Premiera Babiucha i będzie współdziałał w jego realizacji.</u>
  342 + <u xml:id="u-10.2" who="#ZdzisławTomal">Z uznaniem przyjmujemy również rzeczowość w ocenie sytuacji, zapowiedź śmiałego, a równocześnie rozważnego podejmowania decyzji, realizmu w formułowaniu zadań i konsekwencji w ich egzekwowaniu, zwiększaniu samodzielności z równoczesnym wzrostem odpowiedzialności poszczególnych ogniw administracji państwowej i gospodarczej. Taki styl pracy wzbogacony doskonaleniem systemu zarządzania i planowania oraz mechanizmów finansowo-ekonomicznych odpowiada odczuciom społecznym i stanowi rękojmię powodzenia. Jestem przekonany, że treść programu i styl działania Rządu spotka się z aprobatą nie tylko Sejmu, ale również rad narodowych, wszystkich ogniw samorządu i całego społeczeństwa.</u>
  343 + <u xml:id="u-10.3" who="#ZdzisławTomal">Zdajemy sobie sprawę, że wspólnie z Rządem stajemy przed niełatwymi problemami związanymi tak z realizacją planu i budżetu roku bieżącego, jak i z wypracowaniem planu społeczno-gospodarczego na przyszłe pięciolecie. Główny wysiłek koncentrować musimy na przywróceniu i umocnieniu równowagi gospodarczej, na zrównoważeniu rynku wewnętrznego, handlu zagranicznego, na poprawie dyscypliny zaopatrzenia przemysłu i rolnictwa. Nasza gospodarka rozwiązywać będzie problemy rozwojowe w trudniejszych niż w poprzedniej dekadzie warunkach. Niższa będzie liczebność roczników wchodzących w wiek produkcyjny, mniejsza dynamika inwestycyjna oraz przyrostu surowców i materiałów, trudniejszy import. Do tej sytuacji, wynikającej nie tylko z uwarunkowań krajowych, lecz również na rynku światowym nasza gospodarka musi się dostosować. Oznacza to, że wzrost produkcji powinien być osiągany przede wszystkim w drodze racjonalnego wykorzystania zasobów pracy, wydatnego obniżania zużycia na jednostkę produkcji surowców, materiałów i energii. Tej umiejętności nie zdołaliśmy jeszcze w skali powszechnej opanować, a jest to konieczne i pilne, stajemy bowiem wobec wyzwania czasów, w których jest to jedyna droga zapewnienia harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego.</u>
  344 + <u xml:id="u-10.4" who="#ZdzisławTomal">Racjonalnej i oszczędnej gospodarce materiałowej towarzyszyć musi znaczna poprawa jakości produkowanych maszyn, urządzeń i towarów rynkowych. Tylko produkcja o najwyższej jakości zaspokaja rzeczywiste potrzeby społeczne, spełnia wymagania konsumentów i może być korzystnie eksportowana. Słowem nie stanowi i nie może stanowić podstawy do zadowolenia produkcja słabej jakości, wytwarzana przy nadmiernym zużyciu materiałów i energochłonności. W jednym i drugim przypadku oznacza w istocie rzeczy marnotrawstwo tak cennych i z trudem pozyskiwanych surowców, materiałów, energii i pracy. Nie sprzyja ona wzrostowi dochodu narodowego, jedynego źródła zaspokajania rosnących potrzeb społecznych i rozwoju gospodarczego.</u>
  345 + <u xml:id="u-10.5" who="#ZdzisławTomal">Jest w tej dziedzinie potrzebne powszechne zrozumienie, codzienna troska o gospodarność i oszczędność, klimat społecznego uznania dla dobrej pracy, rzetelności i inicjatywy oraz społeczna dezaprobata dla lekceważenia obowiązków, dla marnotrawstwa, naruszania mienia społecznego, łamania dyscypliny technologicznej i dyscypliny pracy. Tylko bowiem w klimacie najszerszego zaangażowania skutecznie funkcjonować będą — podkreślane w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów — posunięcia dyscyplinujące realizację planu, wdrażające postęp organizacyjny, porządkujące gospodarkę surowcowo-materiałową i płacową, a leży to w interesie wszystkich; jeśli chcemy żyć dostatniej, musimy gospodarować racjonalnie i oszczędnie.</u>
  346 + <u xml:id="u-10.6" who="#ZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów dużo uwagi poświęcił zadaniom, jakie w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej wytyczonej przez VIII Zjazd przypadają rolnictwu i pozostałym ogniwom gospodarki żywnościowej. Wymagają one takiego wzrostu produkcji, który pozwoliłby na poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze, przy równoczesnym ograniczeniu importu zbóż i pasz, co staje się konieczne dla zrównoważenia bilansu handlu zagranicznego w obrocie artykułami żywnościowymi i paszami. Niezbędny jest więc wzmożony wysiłek ze strony rolników, placówek obsługujących rolnictwo, przemysłu rolno-spożywczego oraz przemysłów zaopatrujących gospodarkę rolną w środki produkcji.</u>
  347 + <u xml:id="u-10.7" who="#ZdzisławTomal">Program Rządu zmierza do podniesienia skuteczności realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, podkreśla trwałość i stabilność jej generalnych zasad i celów. Państwo stwarzać będzie korzystne warunki rozwoju wszystkim sektorom naszego rolnictwa, gospodarstwom chłopskim, spółdzielniom produkcyjnym oraz państwowym gospodarstwom rolnym i stawiać im będzie wyższe zadania produkcyjne. Najważniejszym bowiem celem polityki rolnej jest zapewnienie — niezbędnego dla poprawy wyżywienia — wzrostu produkcji i temu celowi podporządkowane są i będą instrumenty ekonomiczne, techniczne i organizacyjno-strukturalne.</u>
  348 + <u xml:id="u-10.8" who="#ZdzisławTomal">Znane i doceniane są potrzeby rolnictwa — podkreślił to towarzysz Premier Babiuch. W realizacji swych zadań i uruchamianiu rezerw produkcyjnych musi być ono coraz skuteczniej wspierane przez przemysł. Chodzi przede wszystkim o zgodne z planem i terminowe dostawy środków produkcji i materiałów zapewniających sprawne wykonywanie inwestycji rolnych, a szczególnie w zakresie melioracji i zaopatrzenia w wodę. Nie oznacza to jednak, że można liczyć na ich obfitość i nieograniczoność. Stawia to na porządku dziennym konieczność znacznej poprawy wykorzystania tych środków, którymi dysponujemy w rolnictwie. Dotychczasowy stan trudno uznać za zadowalający. Produktywność ziemi, nawozów mineralnych i nawozów naturalnych, środków ochrony roślin, traktorów, maszyn i urządzeń oraz nakładów inwestycyjnych — może i powinna być większa niż osiągana w ostatnich latach. Wyniki badań naukowych oraz doświadczenia dobrych rolników i gospodarstw uspołecznionych udowadniają, że kluczem do poprawy efektywności posiadanego potencjału produkcyjnego jest nadal podniesienie dyscypliny agrotechnicznej, staranne i terminowe przeprowadzanie prac polowych, począwszy od siewów i sadzenia, poprzez pielęgnację roślin, aż do zbiorów, ich przechowywania i konserwacji. Ma to szczególne znaczenie dla zwiększenia produkcji zbóż i pasz jako podstawy dla dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej.</u>
  349 + <u xml:id="u-10.9" who="#ZdzisławTomal">Niezbędna jest również reorientacja rolników i kadr kierujących rolnictwem na pogłębianie rachunku ekonomicznego, wnikliwego analizowania nakładów i osiąganych wyników i wyciągania z tej analizy wniosków dla poprawy efektywności gospodarowania. Przy ograniczonych możliwościach zwiększenia dostaw środków produkcji i nakładów inwestycyjnych, kierowane one być muszą do tych rejonów i gospodarstw, które legitymują się prawidłowym ich wykorzystaniem.</u>
  350 + <u xml:id="u-10.10" who="#ZdzisławTomal">Dzisiejsze posiedzenie odbywa się na początku wiosennych prac polowych, w dużym stopniu decydujących o plonach. Chodzi więc o to, aby wszyscy rolnicy, od pierwszych dni wiosny zadbali o dobry poziom agrotechniki, aby starannie uprawiony został każdy hektar ziemi, aby nie zaniedbać niczego, co ma wpływ na wzrost plonów i zbiorów. Zatroszczyć się o to powinni sami rolnicy, naczelnicy gmin, ich służba rolna i kółka rolnicze oraz te wszystkie zakłady przemysłowe, które zaopatrują rolnictwo. Sprawne przeprowadzenie wiosennych prac w polu stawiamy też jako najważniejsze zadanie kół i instancji Stronnictwa oraz ich wspólnego działania z POP i instancjami partii.</u>
  351 + <u xml:id="u-10.11" who="#ZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Ważną przesłankę pomyślnego osiągania celów rozwojowych wsi i rolnictwa widzimy w dalszym ożywieniu działalności samorządu wiejskiego. Ma on piękne i bogate tradycje i odegrał doniosłą rolę w dotychczasowych przeobrażeniach rolnictwa i warunków życia na wsi. Obejmuje swym działaniem sferę organizacji produkcji i usług produkcyjnych, kontraktacji, skupu i zaopatrzenia, spółdzielczą gospodarkę rolną, oddziałuje na rozwój oświaty, kultury i ochrony zdrowia. Stanowi istotne ogniwo w naszym systemie demokracji socjalistycznej. W miarę rozwoju sił wytwórczych na wsi, w miarę unowocześniania gospodarki rolnej i wzrostu standardu życia na wsi jego rola nie maleje. Może i powinien umacniać on swą funkcję w krzewieniu nowoczesnych form gospodarowania, organizowaniu pomocy sąsiedzkiej, wyzwalaniu inicjatyw rolników, wnikliwiej opiniować plany gospodarcze spółdzielczości wiejskiej i kółek rolniczych, sprawować skuteczny społeczny nadzór nad ich codzienną pracą, a szczególnie, aby ich działalność sprzyjała wzrostowi produkcji rolniczej i wspierała wysiłek produkcyjny rolników. Aktywna działalność samorządu wiejskiego najskuteczniej może przeciwdziałać przejawom marnotrawstwa ziemi i środków produkcji, mienia społecznego i nieliczenia się z czasem rolnika.</u>
  352 + <u xml:id="u-10.12" who="#ZdzisławTomal">Uprawnienia samorządu wiejskiego są niemałe i powinny być pełniej wykorzystane w interesie samych rolników i w interesie państwa. Widzimy w tym ważkie ogniwo demokracji socjalistycznej i równie ważki instrument wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. Wspólnie też będziemy dążyć, aby samorząd wiejski zajmował należne mu miejsce w rozwoju wsi i rolnictwa.</u>
  353 + <u xml:id="u-10.13" who="#ZdzisławTomal">Obywatele Posłowie! Klub Poselski ZSL podziela wyrażoną w expose Premiera Edwarda Babiucha analizę sytuacji międzynarodowej i popiera program działania — oparty na niezłomnych zasadach naszej polityki zagranicznej, służącej od prawie 36 lat najżywotniejszym interesom naszego narodu i państwa. Jej fundament stanowi sojusz za Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami wspólnoty socjalistycznej.</u>
  354 + <u xml:id="u-10.14" who="#ZdzisławTomal">Działalność Polski na arenie międzynarodowej ma na celu utrwalenie polityki odprężenia i pokoju, polskie inicjatywy nie zagrażają żadnemu krajowi, a wszystkim mogą przynieść tylko korzyść. Wyrazem tego jest fakt, że obecnie, gdy w wyniku aktywizacji przeciwników odprężenia w krajach zachodnich wzmogło się zagrożenie dla pokoju, z trybuny VIII Zjazdu partii I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek wysunął propozycję, aby w naszej stolicy — Warszawie — odbyła się jak najszybciej konferencja w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Jesteśmy przekonani, że ta inicjatywa, leżąca w żywotnym interesie Europy, zostanie przez zainteresowane kraje przyjęta.</u>
  355 + <u xml:id="u-10.15" who="#ZdzisławTomal">Pragnę na zakończenie wspomnieć, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, udzielając poparcia dla polityki zagranicznej państwa, w jej duchu będzie działać w swych kontaktach z partiami i organizacjami chłopskimi. Będziemy dążyć, aby przyczyniała się ona do umacniania sił postępu i socjalizmu, aby służyła sprawie pokoju.</u>
  356 + <u xml:id="u-10.16" who="#ZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL popiera całokształt programu Rządu i głosować będzie za przedstawionym przez Premiera Edwarda Babiucha składem Rady Ministrów.</u>
357 357 <u xml:id="u-10.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
358 358 </div>
359 359 <div xml:id="div-11">
360   - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">I Głos ma poseł Piotr Stefański.</u>
  360 + <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławGucwa">I Głos ma poseł Piotr Stefański.</u>
361 361 </div>
362 362 <div xml:id="div-12">
363   - <u xml:id="u-12.0" who="#PosełPiotrStefański">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Stronnictwa Demokratycznego upoważnili mnie do złożenia następującego oświadczenia:</u>
364   - <u xml:id="u-12.1" who="#PosełPiotrStefański">Klub Stronnictwa Demokratycznego udziela poparcia dla zawartego w expose Premiera Edwarda Babiucha programu działania Rządu zarówno w części długofalowej, jak i w części dotyczącej zadań bieżących.</u>
365   - <u xml:id="u-12.2" who="#PosełPiotrStefański">Jesteśmy zdania, że dla osiągnięcia nakreślonych przez VIII Zjazd PZPR i wyrażonych w Deklaracji Wyborczej FJN celów społecznych problem kluczowy stanowi dziś poprawa wyników gospodarczych, decydujących o materialnych podstawach postępu we wszystkich dziedzinach życia. Program rządowy wskazuje drogę takiej poprawy. Widzimy ją w wyborze kierunków gospodarczych, w harmonizacji gospodarki, zwiększaniu produkcji w wyniku racjonalizacji zużycia paliw, surowców i materiałów, w postępie gospodarki żywnościowej, w porządkowaniu frontu inwestycyjnego, we wzroście eksportu.</u>
366   - <u xml:id="u-12.3" who="#PosełPiotrStefański">Widzimy ją również — i chcemy to podkreślić szczególnie mocno — w zapowiedzianym zespole przedsięwzięć gwarantujących realizację wytyczonych zadań, takich przede wszystkim, jak umocnienie rangi planu, podniesienie poziomu dyscypliny państwowej, usprawnienie procesów decyzyjnych, doskonalenie funkcjonowania administracji państwowej i gospodarczej, co jest bardzo ważne, oraz respektowanie rachunku ekonomicznego pozwalającego obiektywnie określać efektywność gospodarowania. I wreszcie jako klamra, która to wszystko spina — zasada oszczędności w całym życiu gospodarczym i społecznym. Powiązanie tych przedsięwzięć z pogłębieniem demokracji socjalistycznej nadaje im wszystkim wyraźną treść polityczną, oznacza po prostu aktywne sięganie po kapitał obywatelskiego zaangażowania i społecznego doświadczenia ludzi pracy.</u>
367   - <u xml:id="u-12.4" who="#PosełPiotrStefański">Poparcie dla programu Rządu wyrażać będziemy zarówno w działalności na terenie Sejmu, jak i w całej pracy Stronnictwa, przygotowującego się do swego XII Kongresu.</u>
368   - <u xml:id="u-12.5" who="#PosełPiotrStefański">Przede wszystkim zwiększać będziemy wysiłki służące skutecznej realizacji wspólnej z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą polityki w sferze usług, drobnej wytwórczości i rzemiosła. Polityka ta przynosi już wyniki: usługi stały się dostępniejsze, wzrosła produkcja rynkowa drobnej wytwórczości. Prawdą jest jednak, że wciąż daleko jest tu do zaspokojenia szybko rosnących potrzeb społecznych. Pracując na rzecz ilościowego rozwoju usług i drobnej wytwórczości, duży nacisk będziemy kłaść na jakość, solidność, rzetelność i kulturę świadczeń.</u>
369   - <u xml:id="u-12.6" who="#PosełPiotrStefański">Rząd może liczyć na naszą aktywność w realizacji zadań związanych z poprawą sytuacji mieszkaniowej, przede wszystkim na odcinku rozwijania budownictwa jednorodzinnego, budownictwa towarzyszącego oraz na coraz ważniejszym odcinku remontów i modernizacji starych zasobów mieszkaniowych. Będziemy zwiększać wkład członków i środowisk oddziaływania' Stronnictwa Demokratycznego w rozwój gospodarki żywnościowej, w doskonalenie i rozwijanie systemu ochrony zdrowia, w realizację reformy oświaty, w rozwój kultury. Dążyć będziemy do tego, by poparcie udzielone dziś programowi działania Rządu wyraziło się w konkretnych rezultatach, służących krajowi i społeczeństwu.</u>
370   - <u xml:id="u-12.7" who="#PosełPiotrStefański">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego w całej rozciągłości podpisuje się pod oceną sytuacji międzynarodowej przedstawioną przez Premiera Edwarda Babiucha i pod wyprowadzonymi z tej oceny wnioskami. Doświadczenia naszego narodu nakazują bezustanną aktywność w tworzeniu i ciągłym potwierdzaniu gwarancji bezpieczeństwa Polski. Stąd doniosłe znaczenie wysuniętej przez, I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka na VIII Zjeździe partii inicjatywy zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie, stąd rola dyplomatycznej aktywności naszego państwa w przybliżaniu realizacji tej inicjatywy. Określona rola przypada też kontaktom międzyparlamentarnym. Za swój partyjny obowiązek uważamy współdziałanie z Rządem w obronie procesu odprężenia. Będziemy współdziałać w umacnianiu więzi łączących Polskę z najpotężniejszą w świecie siłą pokoju — wspólnotą socjalistyczną, w umacnianiu jedności i rozwijaniu wszechstronnej współpracy z naszym najbliższym sojusznikiem i przyjacielem — Związkiem Radzieckim.</u>
371   - <u xml:id="u-12.8" who="#PosełPiotrStefański">Jesteśmy świadomi, że program przedstawiony w expose Prezesa Rady Ministrów nakłada zwiększone obowiązki na Rząd.</u>
372   - <u xml:id="u-12.9" who="#PosełPiotrStefański">Z pełnym zrozumieniem podchodzimy do propozycji składu Rady Ministrów i za tą propozycją będziemy głosować.</u>
373   - <u xml:id="u-12.10" who="#PosełPiotrStefański">Wysoki Sejmie! Oświadczenie Klubu Chciałbym uzupełnić kilkoma jeszcze uwagami. Pierwsza z nich dotyczy oczekiwań, jakie opinia społeczna wiąże z programem działania Rządu.</u>
374   - <u xml:id="u-12.11" who="#PosełPiotrStefański">W czasie spotkań przedwyborczych mieliśmy możność uzyskać bardzo szerokie potwierdzenie poglądów już wcześniej wyrażanych w okresie dyskusji przed VIII Zjazdem partii. Koncentrują się one wokół pytań dotyczących realności naszych zamierzeń, skuteczności poczynań oraz zasad, jakimi będziemy się kierować. Expose Premiera z ogromnym wyczuciem wychodzi naprzeciw tym pytaniom. O istocie i przyczynach podstawowych trudności powiedziano już dużo. Istnieje dość powszechna świadomość obiektywnych uwarunkowań naszych możliwości gospodarczych. Dlatego oczekiwania dotyczą nie tyle nowych programów, lecz środków służących urealnianiu programów istniejących, nie daleko idących zapowiedzi, lecz konkretnych kroków w rozwiązywaniu wielu nabrzmiałych spraw codziennego życia. Właśnie takich, jak rynek mięsny i paraliżująca go sprawa cen — sprawa dotycząca zresztą dużej części artykułów żywnościowych, takich spraw, jak bilety towarowe na cukier, jak ucieczka od produkcji wielu podstawowych asortymentów towarów w pogoni za złotówkową dynamiką, jak sytuacja w zakresie rozdziału mieszkań, czy sytuacja panująca w tzw. budownictwie towarzyszącym, którego opóźnienia sprawiają, że warunki życia, jest to paradoksalne, w nowych wielkich, nowoczesnych osiedlach stają się bardzo uciążliwe.</u>
375   - <u xml:id="u-12.12" who="#PosełPiotrStefański">Realistyczny, wolny od obietnic łatwych sukcesów, ale za to wskazujący drogę przezwyciężania spodziewanych trudności i uzyskiwania tak bardzo potrzebnego nam postępu, program Rządu powinien spotkać się z powszechnym oddźwiękiem.</u>
376   - <u xml:id="u-12.13" who="#PosełPiotrStefański">We wczorajszym wystąpieniu w Sejmie z tej trybuny I Sekretarz KC partii towarzysz Edward Gierek mówił o niezmiernie ważnej relacji między ilościowymi i jakościowymi możliwościami poprawy warunków życia. Te pierwsze są obiektywnie ograniczone. Tych drugich bardzo często nie umiemy uruchamiać.</u>
377   - <u xml:id="u-12.14" who="#PosełPiotrStefański">Zbędne jest przekonywanie kogokolwiek, że nie zdołamy szybko powiększyć liczby nowoczesnych placówek handlowych. Przy znanej sytuacji inwestycyjnej jest to zrozumiałe. Ale nie sposób przekonać ludzi marnujących czas w kolejkach, że nie ma sposobu i nie ma sił na uruchomienie w istniejących placówkach notorycznie nieczynnych punktów kasowych. Wiadomo, że trzeba urealniać wszystkie opłaty. Dotyczy to i opłat rejestracyjnych za samochody; samochodów dorobiliśmy się już ponad dwa miliony. Ale znowu żadnymi trudnościami obiektywnymi nie można wytłumaczyć atmosfery bałaganu i zdenerwowania towarzyszącej od kilku tygodni pobieraniu podwyższonych opłat, wprowadzonych zresztą z opóźnieniem i w oparciu o zasady nie zawsze jasno sformułowane.</u>
378   - <u xml:id="u-12.15" who="#PosełPiotrStefański">Przykładów uciążliwości i kłopotów biorących swój początek w nie domyślanych do końca rozwiązaniach, w pewnej niefrasobliwości, w lekceważeniu obowiązków czy też zwykłej niegospodarności jest, niestety, bardzo dużo. Może ktoś powiedzieć: w proporcji do problemów, przed którymi stoimy, które musimy rozwiązać, są to ostatecznie w większości sprawy stosunkowo drobne. Może. Jednak suma tych pozornie drobnych spraw liczy się w bilansie jakości życia obywatela. A ten bilans możemy i powinniśmy poprawić.</u>
379   - <u xml:id="u-12.16" who="#PosełPiotrStefański">I ostatnia uwaga częściowo wiążąca się z poprzednimi, a dotycząca nas — Sejmu: chodzi mianowicie o wpływ Sejmu na planowanie. Wpływ ten, choć znaczący, był jednak dotąd ograniczony faktem rozpatrywania, stosunkowo w bardzo krótkim czasie, planu i budżetu w postaci pewnych gotowych, zamkniętych konstrukcji. O ile większe byłyby możliwości wpływania przez komisje sejmowe na rozwiązania planu, gdyby zaczynać dyskusję nie nad gotową konstrukcją, a wcześniej, nad jej założeniami, gdyby zawczasu wprowadzać wątki związane z postępem jakościowym, uwzględniające tak dobrze znane posłom oczekiwania obywateli. Jest rzeczą jasną, że nie wszystkie wnioski wynikające z tego rodzaju wymiany poglądów mogłyby się znaleźć w konstrukcji ostatecznie już zbilansowanego planu. Ale wówczas pojawiłby się obowiązek rzetelnego i przekonywającego wyjaśnienia przez zainteresowany resort lub Komisję Planowania, dlaczego dana sprawa nie znalazła odbicia w planie, jakie względy decydowały o hierarchii przyjętych zadań. Sądzę, że byłaby to forma kontroli wartościowa i autentycznie pomocna dla Rządu.</u>
380   - <u xml:id="u-12.17" who="#PosełPiotrStefański">Obywatele Posłowie! Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych ukazały, jak powszechna i mocna jest świadomość celów i zadań wytyczonych przez VIII Zjazd partii, popartych przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, przyjętych jako program wyborczy Frontu Jedności Narodu. Wybory stały się świadectwem jedności zespalającej wokół ogólnonarodowego programu rozwoju socjalistycznej Polski wszystkie, dosłownie wszystkie, warstwy społeczeństwa. Dowiodły też zaufania. Trzeba nam będzie w pracy Sejmu na posiedzeniach plenarnych, w pracy komisji, we wszystkich przekrojach naszej pracy poselskiej, w całej działalności dać z siebie maksimum wysiłku, trzeba będzie szczególnej konsekwencji i graniczącej z uporem wytrwałości, by tego zaufania nie zawieść.</u>
  363 + <u xml:id="u-12.0" who="#PiotrStefański">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Stronnictwa Demokratycznego upoważnili mnie do złożenia następującego oświadczenia:</u>
  364 + <u xml:id="u-12.1" who="#PiotrStefański">Klub Stronnictwa Demokratycznego udziela poparcia dla zawartego w expose Premiera Edwarda Babiucha programu działania Rządu zarówno w części długofalowej, jak i w części dotyczącej zadań bieżących.</u>
  365 + <u xml:id="u-12.2" who="#PiotrStefański">Jesteśmy zdania, że dla osiągnięcia nakreślonych przez VIII Zjazd PZPR i wyrażonych w Deklaracji Wyborczej FJN celów społecznych problem kluczowy stanowi dziś poprawa wyników gospodarczych, decydujących o materialnych podstawach postępu we wszystkich dziedzinach życia. Program rządowy wskazuje drogę takiej poprawy. Widzimy ją w wyborze kierunków gospodarczych, w harmonizacji gospodarki, zwiększaniu produkcji w wyniku racjonalizacji zużycia paliw, surowców i materiałów, w postępie gospodarki żywnościowej, w porządkowaniu frontu inwestycyjnego, we wzroście eksportu.</u>
  366 + <u xml:id="u-12.3" who="#PiotrStefański">Widzimy ją również — i chcemy to podkreślić szczególnie mocno — w zapowiedzianym zespole przedsięwzięć gwarantujących realizację wytyczonych zadań, takich przede wszystkim, jak umocnienie rangi planu, podniesienie poziomu dyscypliny państwowej, usprawnienie procesów decyzyjnych, doskonalenie funkcjonowania administracji państwowej i gospodarczej, co jest bardzo ważne, oraz respektowanie rachunku ekonomicznego pozwalającego obiektywnie określać efektywność gospodarowania. I wreszcie jako klamra, która to wszystko spina — zasada oszczędności w całym życiu gospodarczym i społecznym. Powiązanie tych przedsięwzięć z pogłębieniem demokracji socjalistycznej nadaje im wszystkim wyraźną treść polityczną, oznacza po prostu aktywne sięganie po kapitał obywatelskiego zaangażowania i społecznego doświadczenia ludzi pracy.</u>
  367 + <u xml:id="u-12.4" who="#PiotrStefański">Poparcie dla programu Rządu wyrażać będziemy zarówno w działalności na terenie Sejmu, jak i w całej pracy Stronnictwa, przygotowującego się do swego XII Kongresu.</u>
  368 + <u xml:id="u-12.5" who="#PiotrStefański">Przede wszystkim zwiększać będziemy wysiłki służące skutecznej realizacji wspólnej z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą polityki w sferze usług, drobnej wytwórczości i rzemiosła. Polityka ta przynosi już wyniki: usługi stały się dostępniejsze, wzrosła produkcja rynkowa drobnej wytwórczości. Prawdą jest jednak, że wciąż daleko jest tu do zaspokojenia szybko rosnących potrzeb społecznych. Pracując na rzecz ilościowego rozwoju usług i drobnej wytwórczości, duży nacisk będziemy kłaść na jakość, solidność, rzetelność i kulturę świadczeń.</u>
  369 + <u xml:id="u-12.6" who="#PiotrStefański">Rząd może liczyć na naszą aktywność w realizacji zadań związanych z poprawą sytuacji mieszkaniowej, przede wszystkim na odcinku rozwijania budownictwa jednorodzinnego, budownictwa towarzyszącego oraz na coraz ważniejszym odcinku remontów i modernizacji starych zasobów mieszkaniowych. Będziemy zwiększać wkład członków i środowisk oddziaływania' Stronnictwa Demokratycznego w rozwój gospodarki żywnościowej, w doskonalenie i rozwijanie systemu ochrony zdrowia, w realizację reformy oświaty, w rozwój kultury. Dążyć będziemy do tego, by poparcie udzielone dziś programowi działania Rządu wyraziło się w konkretnych rezultatach, służących krajowi i społeczeństwu.</u>
  370 + <u xml:id="u-12.7" who="#PiotrStefański">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego w całej rozciągłości podpisuje się pod oceną sytuacji międzynarodowej przedstawioną przez Premiera Edwarda Babiucha i pod wyprowadzonymi z tej oceny wnioskami. Doświadczenia naszego narodu nakazują bezustanną aktywność w tworzeniu i ciągłym potwierdzaniu gwarancji bezpieczeństwa Polski. Stąd doniosłe znaczenie wysuniętej przez, I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka na VIII Zjeździe partii inicjatywy zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie, stąd rola dyplomatycznej aktywności naszego państwa w przybliżaniu realizacji tej inicjatywy. Określona rola przypada też kontaktom międzyparlamentarnym. Za swój partyjny obowiązek uważamy współdziałanie z Rządem w obronie procesu odprężenia. Będziemy współdziałać w umacnianiu więzi łączących Polskę z najpotężniejszą w świecie siłą pokoju — wspólnotą socjalistyczną, w umacnianiu jedności i rozwijaniu wszechstronnej współpracy z naszym najbliższym sojusznikiem i przyjacielem — Związkiem Radzieckim.</u>
  371 + <u xml:id="u-12.8" who="#PiotrStefański">Jesteśmy świadomi, że program przedstawiony w expose Prezesa Rady Ministrów nakłada zwiększone obowiązki na Rząd.</u>
  372 + <u xml:id="u-12.9" who="#PiotrStefański">Z pełnym zrozumieniem podchodzimy do propozycji składu Rady Ministrów i za tą propozycją będziemy głosować.</u>
  373 + <u xml:id="u-12.10" who="#PiotrStefański">Wysoki Sejmie! Oświadczenie Klubu Chciałbym uzupełnić kilkoma jeszcze uwagami. Pierwsza z nich dotyczy oczekiwań, jakie opinia społeczna wiąże z programem działania Rządu.</u>
  374 + <u xml:id="u-12.11" who="#PiotrStefański">W czasie spotkań przedwyborczych mieliśmy możność uzyskać bardzo szerokie potwierdzenie poglądów już wcześniej wyrażanych w okresie dyskusji przed VIII Zjazdem partii. Koncentrują się one wokół pytań dotyczących realności naszych zamierzeń, skuteczności poczynań oraz zasad, jakimi będziemy się kierować. Expose Premiera z ogromnym wyczuciem wychodzi naprzeciw tym pytaniom. O istocie i przyczynach podstawowych trudności powiedziano już dużo. Istnieje dość powszechna świadomość obiektywnych uwarunkowań naszych możliwości gospodarczych. Dlatego oczekiwania dotyczą nie tyle nowych programów, lecz środków służących urealnianiu programów istniejących, nie daleko idących zapowiedzi, lecz konkretnych kroków w rozwiązywaniu wielu nabrzmiałych spraw codziennego życia. Właśnie takich, jak rynek mięsny i paraliżująca go sprawa cen — sprawa dotycząca zresztą dużej części artykułów żywnościowych, takich spraw, jak bilety towarowe na cukier, jak ucieczka od produkcji wielu podstawowych asortymentów towarów w pogoni za złotówkową dynamiką, jak sytuacja w zakresie rozdziału mieszkań, czy sytuacja panująca w tzw. budownictwie towarzyszącym, którego opóźnienia sprawiają, że warunki życia, jest to paradoksalne, w nowych wielkich, nowoczesnych osiedlach stają się bardzo uciążliwe.</u>
  375 + <u xml:id="u-12.12" who="#PiotrStefański">Realistyczny, wolny od obietnic łatwych sukcesów, ale za to wskazujący drogę przezwyciężania spodziewanych trudności i uzyskiwania tak bardzo potrzebnego nam postępu, program Rządu powinien spotkać się z powszechnym oddźwiękiem.</u>
  376 + <u xml:id="u-12.13" who="#PiotrStefański">We wczorajszym wystąpieniu w Sejmie z tej trybuny I Sekretarz KC partii towarzysz Edward Gierek mówił o niezmiernie ważnej relacji między ilościowymi i jakościowymi możliwościami poprawy warunków życia. Te pierwsze są obiektywnie ograniczone. Tych drugich bardzo często nie umiemy uruchamiać.</u>
  377 + <u xml:id="u-12.14" who="#PiotrStefański">Zbędne jest przekonywanie kogokolwiek, że nie zdołamy szybko powiększyć liczby nowoczesnych placówek handlowych. Przy znanej sytuacji inwestycyjnej jest to zrozumiałe. Ale nie sposób przekonać ludzi marnujących czas w kolejkach, że nie ma sposobu i nie ma sił na uruchomienie w istniejących placówkach notorycznie nieczynnych punktów kasowych. Wiadomo, że trzeba urealniać wszystkie opłaty. Dotyczy to i opłat rejestracyjnych za samochody; samochodów dorobiliśmy się już ponad dwa miliony. Ale znowu żadnymi trudnościami obiektywnymi nie można wytłumaczyć atmosfery bałaganu i zdenerwowania towarzyszącej od kilku tygodni pobieraniu podwyższonych opłat, wprowadzonych zresztą z opóźnieniem i w oparciu o zasady nie zawsze jasno sformułowane.</u>
  378 + <u xml:id="u-12.15" who="#PiotrStefański">Przykładów uciążliwości i kłopotów biorących swój początek w nie domyślanych do końca rozwiązaniach, w pewnej niefrasobliwości, w lekceważeniu obowiązków czy też zwykłej niegospodarności jest, niestety, bardzo dużo. Może ktoś powiedzieć: w proporcji do problemów, przed którymi stoimy, które musimy rozwiązać, są to ostatecznie w większości sprawy stosunkowo drobne. Może. Jednak suma tych pozornie drobnych spraw liczy się w bilansie jakości życia obywatela. A ten bilans możemy i powinniśmy poprawić.</u>
  379 + <u xml:id="u-12.16" who="#PiotrStefański">I ostatnia uwaga częściowo wiążąca się z poprzednimi, a dotycząca nas — Sejmu: chodzi mianowicie o wpływ Sejmu na planowanie. Wpływ ten, choć znaczący, był jednak dotąd ograniczony faktem rozpatrywania, stosunkowo w bardzo krótkim czasie, planu i budżetu w postaci pewnych gotowych, zamkniętych konstrukcji. O ile większe byłyby możliwości wpływania przez komisje sejmowe na rozwiązania planu, gdyby zaczynać dyskusję nie nad gotową konstrukcją, a wcześniej, nad jej założeniami, gdyby zawczasu wprowadzać wątki związane z postępem jakościowym, uwzględniające tak dobrze znane posłom oczekiwania obywateli. Jest rzeczą jasną, że nie wszystkie wnioski wynikające z tego rodzaju wymiany poglądów mogłyby się znaleźć w konstrukcji ostatecznie już zbilansowanego planu. Ale wówczas pojawiłby się obowiązek rzetelnego i przekonywającego wyjaśnienia przez zainteresowany resort lub Komisję Planowania, dlaczego dana sprawa nie znalazła odbicia w planie, jakie względy decydowały o hierarchii przyjętych zadań. Sądzę, że byłaby to forma kontroli wartościowa i autentycznie pomocna dla Rządu.</u>
  380 + <u xml:id="u-12.17" who="#PiotrStefański">Obywatele Posłowie! Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych ukazały, jak powszechna i mocna jest świadomość celów i zadań wytyczonych przez VIII Zjazd partii, popartych przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, przyjętych jako program wyborczy Frontu Jedności Narodu. Wybory stały się świadectwem jedności zespalającej wokół ogólnonarodowego programu rozwoju socjalistycznej Polski wszystkie, dosłownie wszystkie, warstwy społeczeństwa. Dowiodły też zaufania. Trzeba nam będzie w pracy Sejmu na posiedzeniach plenarnych, w pracy komisji, we wszystkich przekrojach naszej pracy poselskiej, w całej działalności dać z siebie maksimum wysiłku, trzeba będzie szczególnej konsekwencji i graniczącej z uporem wytrwałości, by tego zaufania nie zawieść.</u>
381 381 <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
382 382 </div>
383 383 <div xml:id="div-13">
384   - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Ryszard Reiff.</u>
  384 + <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Ryszard Reiff.</u>
385 385 </div>
386 386 <div xml:id="div-14">
387   - <u xml:id="u-14.0" who="#PosełRyszardReiff">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wielkim skupieniu wysłuchaliśmy przemówienia Prezesa Rady Ministrów zawierającego analizę sytuacji w państwie, a szczególnie gospodarki narodowej. To co wzbudziło szczególne uznanie, niezależnie od elementów merytorycznych i treściowych, to pełen umiarkowania i rzeczowości ton powodujący, że patrzymy w przyszłość z odnowioną wolą współdziałania dla realizacji wspólnie wytyczonych celów. Na tym tle możemy z całą powagą stwierdzić, że VIII Zjazd, którego obrady z taką uwagą śledziło całe społeczeństwo, otworzył kolejny etap w historii Polski Ludowej. Tej Polski, której największe bogactwo stanowi moralno-patriotyczna jedność narodu w sprawach najistotniejszych.</u>
388   - <u xml:id="u-14.1" who="#PosełRyszardReiff">Nie rezygnujemy ze strategii rozwoju przyjętej u progu lat siedemdziesiątych z inicjatywy I Sekretarza Edwarda Gierka. „Zjazd — mówił Edward Gierek w końcowym przemówieniu wygłoszonym ze zjazdowej trybuny — jednomyślnie postanowił kontynuować strategię, której nadrzędnym celem jest dobro człowieka, I dobro każdej polskiej rodziny”. Poważne zmiany mają natomiast nastąpić w realizacji tej strategii. Powinny one zagwarantować społeczeństwu, że ogromny wysiłek, jaki włożyło ono i nadal wkłada w rozbudowę i modernizację naszej gospodarki, owocować będzie bardziej odczuwalnymi efektami, lepiej służyć Polsce i Polakom. Wielka część przemówienia Premiera Edwarda Babiucha jest właśnie poświęcona sprawie wskazywania na kierunki koniecznych zmian.</u>
389   - <u xml:id="u-14.2" who="#PosełRyszardReiff">Rozpoczynający swą kadencję Sejm powinien zatem dźwigać ogromną część odpowiedzialności za to, by treści programowe tego wystąpienia rzeczywiście weszły w bieg spraw publicznych i były wyraźnie widoczne zarówno w planowaniu, jak i zarządzaniu. Jest to wielka odpowiedzialność wobec społeczeństwa, które ma nie tylko prawo, lecz i obowiązek bieżącej oceny. My, posłowie, tej właśnie odpowiedzialności powinniśmy sprostać. Trudności, w jakich znajduje się kraj, nie wolno nam nie dostrzegać ani ich lekceważyć. W wyniku jednak VIII Zjazdu zarysował się wyraźnie w polskiej opinii publicznej pozytywny zwrot, a wartość dzisiejszego przemówienia Premiera polega na tym, że ten zwrot umacnia i daje mu nowe bodźce. Istnieją więc realne przesłanki, by stwierdzić, że społeczeństwo z uznaniem i nadzieją przyjmuje expose rządowe, jak przyjęło i powitało krytyczny i twórczy klimat w dyskusji zjazdowej oraz podjęte na Zjeździe decyzje jako zapowiedź lepszego wykorzystania szans, stworzonych dzięki rozwojowi polskiej gospodarki w ciągu minionych dziewięciu lat. Dodajmy, że był to rozwój bez precedensu w całej historii. I dlatego możemy powiedzieć, że w nowy etap wchodzimy w sytuacji korzystniejszej niż ta, która panowała w kraju jeszcze jesienią ubiegłego roku, mimo nadal trudnych warunków ekonomicznych zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, których skala i długotrwałość nie są dla nikogo tajemnicą i słyszeliśmy również dziś ich szczery opis.</u>
390   - <u xml:id="u-14.3" who="#PosełRyszardReiff">Jest to ważny moment i dlatego podstawową wytyczną ideowo-polityczną, obowiązującą wszystkich myślących Polaków, jest uznanie nadrzędności zasady krytycznej kontynuacji ustroju i władzy. Priorytet tej ciągłości jest jedynym naturalnym warunkiem realizowania jakiegokolwiek programu. Społeczeństwo jest świadome, że niczego nie zaczynamy od nowa, że trzeba skoncentrować się na tym, by z drogi, która prowadzi do celów, jakie sobie stawiamy, usunąć przeszkody i trudności.</u>
391   - <u xml:id="u-14.4" who="#PosełRyszardReiff">Przytłaczająca większość obywateli przyjęła z ulgą to, że towarzysząca ogólnonarodowej dyskusji atmosfera troski o odnowę Rzeczypospolitej przekształciła się na Zjeździe w przekonywające zapowiedzi programowe, tak szeroko zarysowane i rozwinięte przez Premiera Edwarda Babiucha w jego dzisiejszym expose.</u>
392   - <u xml:id="u-14.5" who="#PosełRyszardReiff">Wysoka Izbo! Różnorodność spraw, które są przed nami, jest ogromna. Lista ich jest długa. Zrozumiałe, że na pierwszym miejscu widnieją kwestie natury gospodarczej, gdyż pomyślne ich rozwiązanie warunkuje osiągnięcie najważniejszych i nadrzędnych w stosunku do nich celów społecznych. Dotyczą one zarówno wizji i celów perspektywicznych, określających kierunki dalszych działań Rządu, jak i bieżącego wykonywania — w sposób uwzględniający skalę potrzeb i wymogi czasu. Potrzebne są — o czym już w dzisiejszej debacie mówiono — gruntowne usprawnienia wszystkich czynników, które decydują o efektywności gospodarowania: od mechanizmów planowania i zarządzania, poprzez trafność wyboru decyzji kierunkowych, inwestycyjnych i produkcyjnych, aż po społeczną i indywidualną wydajność pracy. Sądzimy, że optymalizowanie rozwoju społeczno-gospodarczego wymaga stosowania wariantowości proponowanych programów. Na tej drodze przygotowywane decyzje zmniejszają ryzyko błędu, umożliwiają dostatecznie wczesne reagowanie na nowe potrzeby, zwiększają poczucie odpowiedzialności tych, którzy zadania wykonują na równi z tymi, którzy decyzje podejmują.</u>
393   - <u xml:id="u-14.6" who="#PosełRyszardReiff">Ale podkreślić tu należy, że powodzenie zarówno dalekosiężnej strategii, jak i działalności bieżącej uwarunkowane jest programem, który przełożony na język konkretów ujmujących jego poszczególne części szczegółowe powinien zawierać odpowiedź na zasadnicze pytania: co, kiedy, jakim wysiłkiem społecznym i w jaki sposób. Ponieważ warunki obiektywne nie pozwalają na jednoczesne zaspokajanie wszystkich uzasadnionych potrzeb społecznych powinno się, jak sądzimy, przedstawić społeczeństwu kolejność konkretnych celów określonych w czasie. Oczekiwanie na to dominowało na wielu spotkaniach z wyborcami i obowiązkiem nas, posłów, jest przeniesienie tego na forum Wysokiej Izby.</u>
394   - <u xml:id="u-14.7" who="#PosełRyszardReiff">Naród nasz z pewnością nie lęka się dalszych wysiłków i dalszych nakładów, pragnie jednak, by dawały one proporcjonalne do nich efekty i ma prawo wiedzieć, kiedy społeczeństwo, każda polska rodzina odczuje to w wymiernym stopniu.</u>
395   - <u xml:id="u-14.8" who="#PosełRyszardReiff">Oczywiście wiadomo, że środki, które możemy przeznaczyć na dalszy rozwój gospodarczy, stanowiący dźwignię rozwoju społecznego, są ograniczone. Z pewnością i tu kryją się jeszcze rezerwy, których ujawnienie i uruchomienie jest obowiązkiem kompetentnych dla poszczególnych dziedzin instancji. Istnieje jednak potężna rezerwa, której wykorzystanie dla dobra Polski stanowi powinność nas wszystkich, niezależnie od naszych zainteresowań, kwalifikacji, przynależności.</u>
396   - <u xml:id="u-14.9" who="#PosełRyszardReiff">Jest nią zbiorowa mądrość narodu, jego doświadczenie i wiedza, jego aktywność i inicjatywa. Są nią najlepsze cechy polskiego patriotyzmu, moralne imponderabilia, sprawiające, że nic, co nas dotyczy nie jest nam Polakom obojętne i że najważniejszym kryterium naszego charakteru narodowego była i pozostała służba Polsce. Po to bogactwo trzeba sięgać, stanowi ono bowiem potężną siłę motoryczną dalszego rozwoju.</u>
397   - <u xml:id="u-14.10" who="#PosełRyszardReiff">Jednakże warunkiem spożytkowania tego bogactwa dla wspólnej sprawy jest awans obywatelski współczesnego Polaka — chodzi mianowicie o to, by życie publiczne kierowało postulaty do niego nie tylko jako do pracownika, ale i jako do obywatela.</u>
398   - <u xml:id="u-14.11" who="#PosełRyszardReiff">VIII Zjazd wykazał, że partia, która sprawuje w Polsce przywództwo polityczne, jest otwarta na współudział obywateli również i w podejmowaniu zasadniczych, strategicznych decyzji w sprawach żywotnych dla Polski i Polaków. Rzecz w tym, by współudział ten stawał się coraz bardziej autentyczny, by społeczeństwo w większym stopniu niż dotychczas było nie tylko adresatem określonych postanowień, lecz również nadawcą uwag, wniosków i propozycji, które będą na odpowiednich szczeblach decydowania rozpatrywane i nie pozostaną bez odpowiedzi i wpływu na bieg rzeczy. Taka dyskusja kontynuująca i rozszerzająca dialog władzy ze społeczeństwem, który w okresie przed Zjazdem i przed wyborami stanowił cenny element życia politycznego w Polsce — jest jednym z istotnych wyrazów demokracji socjalistycznej.</u>
399   - <u xml:id="u-14.12" who="#PosełRyszardReiff">Pojawia się tu równolegle — także przez VIII Zjazd eksponowana — potrzeba aktywizowania wysiłków na rzecz urzeczywistniania nadrzędnej w socjalizmie zasady sprawiedliwości społecznej jako celu ideowego ustroju. Na gruncie polityki społecznej zaś oznacza to zwiększanie skutecznej pomocy dla tych przede wszystkim, którym najciężej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym.</u>
400   - <u xml:id="u-14.13" who="#PosełRyszardReiff">Specjalnym problemem jest eliminowanie z naszego życia kumoterstwa, łapownictwa, sobiepaństwa i innych przejawów patologii społecznej.</u>
401   - <u xml:id="u-14.14" who="#PosełRyszardReiff">Troszczyć się również powinniśmy o zapewnienie obywatelom możliwości pełnego korzystania z prawa do odpowiedzialnej krytyki, na którą jest miejsce w samorządzie i w organach przedstawicielskich wszystkich stopni, jak w środkach masowego przekazu. Rolę samorządu i ciał przedstawicielskich — organów władzy ludowej oraz środków masowego przekazu widzimy w tym, że są one organizatorami, pośrednikami i katalizatorami wewnętrznego dialogu, potrzebnego w każdej fazie życia narodu, a nie jedynie jednostronnymi wyrazicielami i bezkrytycznymi interpretatorami wszystkich poczynań organów administracji. Wybranym przez społeczeństwo przedstawicielom, a także pracownikom środków masowego przekazu — można ufać, że prawa do krytyki nie nadużyją, lecz posługiwać się nim będą z poczuciem odpowiedzialności i troski o ojczyznę.</u>
402   - <u xml:id="u-14.15" who="#PosełRyszardReiff">Jest przecież faktem, że w sprawach najważniejszych dla narodu i państwa istnieje zgoda narodowa. Wyraża się ona jednością, aprobatą dla decyzji strategicznych, solidarnością w ich realizacji. W tym świetle trzeba widzieć wyniki wyborów. Ale jest i życie codzienne, są sprawy powszednie. Tu obywatel milczy, gdy uważa, że wszystko przebiega pomyślnie, oczywiście na skalę istniejących możliwości. Zabiera natomiast głos wtedy, gdy pragnie na coś zwrócić uwagę, coś doradzić, coś poddać krytyce. Jeśli krytyka ta nie godzi w pryncypia, jest krytyką odpowiedzialną. Jeśli godzi w błędy i pomyłki — jest konstruktywna.</u>
403   - <u xml:id="u-14.16" who="#PosełRyszardReiff">Rzecz w tym, by uwagi te docierały najkrótszą drogą do szczebla kompetentnego do wyciągnięcia wniosków i podjęcia decyzji. Drogą tą może być udział w samorządzie lub współdziałanie z właściwym terenowo radnym czy posłem. Powinien nią być bezpośredni kontakt z urzędem odpowiedzialnym za daną dziedzinę, prowadzi ona przez środki masowego przekazu przez bardziej aktywną obecność obywateli w działalności Frontu Jedności Narodu.</u>
404   - <u xml:id="u-14.17" who="#PosełRyszardReiff">Ale te ogniwa życia społecznego też często nie są w stanie unieść ciężaru krytyki i zapewnić wysuwanym przez nią częstokroć bezspornie trafnym i bezdyskusyjnie słusznym postulatom szybkiej i skutecznej egzekutywy.</u>
405   - <u xml:id="u-14.18" who="#PosełRyszardReiff">A więc powstaje problem nie tylko skutecznej obrony krytykujących przed przykrymi dla nich konsekwencjami tej obywatelskiej postawy — bo tu jeszcze zawsze istnieje możliwość odwołania się do instancji politycznych — ale także obrony myśli krytycznej, doprowadzenia do stanu, by trafiała ona tam, gdzie trzeba i uruchamiała mechanizm zmian. We wczorajszym przemówieniu sejmowym podkreślił to Edward Gierek.</u>
406   - <u xml:id="u-14.19" who="#PosełRyszardReiff">Stan aktualny jest zaś taki, że na ogół nie dyskryminuje się krytykujących, lecz także nie zakłóca spokoju tym, którzy tej krytyki nie uwzględniają w kierowanych przez siebie instytucjach.</u>
407   - <u xml:id="u-14.20" who="#PosełRyszardReiff">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przypomnieć, że w kampanii przedwyborczej aktywnie uczestniczyły wszystkie ogniwa „Pax”, w którego imieniu przemawiam. Dalsza praca w tym kierunku będzie stanowiła pierwszy obowiązek naszych działaczy, którym społeczeństwo powierzyło mandaty posłów i radnych. Nasze stanowisko dotyczące sytuacji wewnętrznej, któremu daję tu wyraz, było przedmiotem obrad i ustaleń Zarządu Stowarzyszenia „Pax” w dniach 26 i 27 marca br. Stwierdziliśmy tam, że atmosfera wyborów i poparcie społeczne dla programu i kandydatów FJN stanowi w dużej mierze następstwo — z jednej strony obywatelskiego zaangażowania społeczności katolickiej, a i z drugiej — prawidłowego rozwoju stosunków kościelno-państwowych, który umożliwia współdziałanie kościoła i państwa w wielu dziedzinach życia społecznego, decydujących o przyszłości narodu.</u>
408   - <u xml:id="u-14.21" who="#PosełRyszardReiff">Wspominając tu o polityce wyznaniowej, chcę wyrazić z tego miejsca słowa uznania pod adresem Ministra Kazimierza Kąkola, który I przechodzi na inne stanowisko, za jego osobiste zasługi w dziedzinie realizowania słusznej linii politycznej partii, w zakresie pozytywnej normalizacji stosunków kościelno-państwowych.</u>
409   - <u xml:id="u-14.22" who="#PosełRyszardReiff">Równocześnie Chciałbym to uznanie połączyć z przekonaniem i nadzieją, że jego następca Minister Jerzy Kuberski podejmie i rozwinie to słuszne dzieło, przejmując stanowisko dla tej sprawy tak istotne, jak kierownictwo Urzędem do Spraw Wyznań. Tym bardziej uważamy za nasz obowiązek stwierdzenie tych faktów dotyczących obywatelskiego zaangażowania społeczności katolickiej i prawidłowego rozwoju stosunków kościelno-państwowych, że ruch społecznie postępowy „Pax” zawsze pracował na rzecz obu tych elementów, a ich obecny pomyślny rozwój, podkreślony tak w wystąpieniach hierarchii kościoła katolickiego, jak i władz politycznych i państwowych, wita z najgłębszą satysfakcją. Widzimy w nich bowiem niezbywalny element pokoju społecznego i zasadniczej jedności narodu, gdyż dotyczącej najważniejszych celów patriotycznych. Widzimy w nich także cząstkę uniwersalnej sprawy ogólnoludzkiej — jeśli w tych kategoriach spojrzeć na ubiegłoroczną pielgrzymkę Papieża-Polaka Jana Pawła II do ojczyzny i konsekwentne zaangażowanie stolicy apostolskiej w dzieło wychowania ludzkości dla pokoju, w walkę z moralnymi i społecznymi plagami współczesnego świata. Jest to zarazem droga ku twórczemu i wzajemnie wzbogacającemu sojuszowi humanizmu. Swoją rolę, rolę ruchu katolików świeckich upatrujemy w przyczynianiu się do dalszego tworzenia pomyślnego klimatu dla pogłębiania tej normalizacji, również poprzez służbę na rzecz narodu, której wyrazem jest nasz współudział w budowaniu rozwojowego socjalizmu. Za swoje historyczne zadanie uważamy dążenie do realizacji najważniejszego postulatu „Pax”, jakim jest wyciągnięcie konkretnych wniosków ideowo-politycznych z faktu wielo-światopoglądowości naszego socjalistycznego społeczeństwa. Sprawę rozwoju pełnej demokracji światopoglądowej, jako ważkiego elementu demokracji socjalistycznej, wysuwamy zawsze jako postulat sprawy ludzkiej, nie tylko religijnej, o czym kiedyś mówił z tego miejsca twórca naszego ruchu i jego długoletni przywódca Bolesław Piasecki.</u>
410   - <u xml:id="u-14.23" who="#PosełRyszardReiff">Wysoka Izbo! W grudniu ub. roku, gdy decyzja NATO o rozmieszczeniu nowych rodzajów broni jądrowej w Europie Zachodniej spotęgowała kolejna eskalacje napięcia międzynarodowego. co wywołało wtedy tak ostry sprzeciw polskiej opinii publicznej, Prezydium Zarządu i Koło Poselskie „Pax” ogłosiły oświadczenie stwierdzające m.in.: Naród polski nie musi dowodzić swego przywiązania do sprawy pokoju i swojej nienawiści do wojny. Drogo okupiliśmy ten tytuł w mrocznych latach okupacji, potwierdziliśmy go dobitnie całym 35-leciem Polski Ludowej na arenie międzynarodowej, licznymi i doniosłymi inicjatywami, mającymi na celu utrwalenie i umocnienie pokoju, urzeczywistnianie odprężenia politycznego i militarnego. Również dzisiaj wszyscy Polacy, bez względu na przekonania światopoglądowe i inne pragną, aby obecna krytyczna sytuacja znalazła pozytywne rozwiązanie w procesie rokowań, postulowanych przez państwa wspólnoty socjalistycznej”. Dziś możemy jedynie te słowa powtórzyć.</u>
411   - <u xml:id="u-14.24" who="#PosełRyszardReiff">I uważamy to za swą powinność, bo właśnie w tym roku, w którym przypada 35-lecie zwycięstwa koalicji nad hitleryzmem, zwycięstwa, w którym tak decydującą rolę odegrał ZSRR, głos Polski opowiadającej się za pokojem, a przeciw wojnie, powinien zabrzmieć bardzo mocno.</u>
412   - <u xml:id="u-14.25" who="#PosełRyszardReiff">Polska ma bowiem szczególne prawo do życia w pokoju i więcej, bo do aktywnego podmiotowego udziału w budowaniu jego struktury. Okupiliśmy je nie tylko ogromem naszych ofiar i strat, ale również heroiczną postawą w latach najcięższej próby, żołnierskim męstwem Polaków walczących na wszystkich frontach, wkładem wniesionym we wspólne zwycięstwo nad hitlerowską Rzeszą. To przesądza, że wysunięta z trybuny VIII Zjazdu przez przywódcę narodu Edwarda Gierka propozycja zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie spotkała się z tak życzliwym zainteresowaniem i poparciem światowej opinii publicznej.</u>
413   - <u xml:id="u-14.26" who="#PosełRyszardReiff">Polska nie czekała biernie, aż wrócą do niej wolność i pokój, lecz o przyspieszenie tego powrotu walczyła z bronią w ręku od pierwszego do ostatniego dnia wojny. To wzmacnia nasz tytuł do wysuwania takich inicjatyw. Płynie on z martyrologii i walki naszego narodu, ale i z jego postawy obecnej. W roku 35-lecia zwycięstwa powinniśmy to także światu przypomnieć.</u>
414   - <u xml:id="u-14.27" who="#PosełRyszardReiff">Kończąc, pragnę w imieniu posłów reprezentujących Stowarzyszenie „Pax” wyrazić przekonanie, że Sejm nowej kadencji udźwignie ciężar odpowiedzialności, jaka na nim spoczywa, a jednocześnie wyrazić poparcie dla programu i składu nowego Rządu.</u>
  387 + <u xml:id="u-14.0" who="#RyszardReiff">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wielkim skupieniu wysłuchaliśmy przemówienia Prezesa Rady Ministrów zawierającego analizę sytuacji w państwie, a szczególnie gospodarki narodowej. To co wzbudziło szczególne uznanie, niezależnie od elementów merytorycznych i treściowych, to pełen umiarkowania i rzeczowości ton powodujący, że patrzymy w przyszłość z odnowioną wolą współdziałania dla realizacji wspólnie wytyczonych celów. Na tym tle możemy z całą powagą stwierdzić, że VIII Zjazd, którego obrady z taką uwagą śledziło całe społeczeństwo, otworzył kolejny etap w historii Polski Ludowej. Tej Polski, której największe bogactwo stanowi moralno-patriotyczna jedność narodu w sprawach najistotniejszych.</u>
  388 + <u xml:id="u-14.1" who="#RyszardReiff">Nie rezygnujemy ze strategii rozwoju przyjętej u progu lat siedemdziesiątych z inicjatywy I Sekretarza Edwarda Gierka. „Zjazd — mówił Edward Gierek w końcowym przemówieniu wygłoszonym ze zjazdowej trybuny — jednomyślnie postanowił kontynuować strategię, której nadrzędnym celem jest dobro człowieka, I dobro każdej polskiej rodziny”. Poważne zmiany mają natomiast nastąpić w realizacji tej strategii. Powinny one zagwarantować społeczeństwu, że ogromny wysiłek, jaki włożyło ono i nadal wkłada w rozbudowę i modernizację naszej gospodarki, owocować będzie bardziej odczuwalnymi efektami, lepiej służyć Polsce i Polakom. Wielka część przemówienia Premiera Edwarda Babiucha jest właśnie poświęcona sprawie wskazywania na kierunki koniecznych zmian.</u>
  389 + <u xml:id="u-14.2" who="#RyszardReiff">Rozpoczynający swą kadencję Sejm powinien zatem dźwigać ogromną część odpowiedzialności za to, by treści programowe tego wystąpienia rzeczywiście weszły w bieg spraw publicznych i były wyraźnie widoczne zarówno w planowaniu, jak i zarządzaniu. Jest to wielka odpowiedzialność wobec społeczeństwa, które ma nie tylko prawo, lecz i obowiązek bieżącej oceny. My, posłowie, tej właśnie odpowiedzialności powinniśmy sprostać. Trudności, w jakich znajduje się kraj, nie wolno nam nie dostrzegać ani ich lekceważyć. W wyniku jednak VIII Zjazdu zarysował się wyraźnie w polskiej opinii publicznej pozytywny zwrot, a wartość dzisiejszego przemówienia Premiera polega na tym, że ten zwrot umacnia i daje mu nowe bodźce. Istnieją więc realne przesłanki, by stwierdzić, że społeczeństwo z uznaniem i nadzieją przyjmuje expose rządowe, jak przyjęło i powitało krytyczny i twórczy klimat w dyskusji zjazdowej oraz podjęte na Zjeździe decyzje jako zapowiedź lepszego wykorzystania szans, stworzonych dzięki rozwojowi polskiej gospodarki w ciągu minionych dziewięciu lat. Dodajmy, że był to rozwój bez precedensu w całej historii. I dlatego możemy powiedzieć, że w nowy etap wchodzimy w sytuacji korzystniejszej niż ta, która panowała w kraju jeszcze jesienią ubiegłego roku, mimo nadal trudnych warunków ekonomicznych zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, których skala i długotrwałość nie są dla nikogo tajemnicą i słyszeliśmy również dziś ich szczery opis.</u>
  390 + <u xml:id="u-14.3" who="#RyszardReiff">Jest to ważny moment i dlatego podstawową wytyczną ideowo-polityczną, obowiązującą wszystkich myślących Polaków, jest uznanie nadrzędności zasady krytycznej kontynuacji ustroju i władzy. Priorytet tej ciągłości jest jedynym naturalnym warunkiem realizowania jakiegokolwiek programu. Społeczeństwo jest świadome, że niczego nie zaczynamy od nowa, że trzeba skoncentrować się na tym, by z drogi, która prowadzi do celów, jakie sobie stawiamy, usunąć przeszkody i trudności.</u>
  391 + <u xml:id="u-14.4" who="#RyszardReiff">Przytłaczająca większość obywateli przyjęła z ulgą to, że towarzysząca ogólnonarodowej dyskusji atmosfera troski o odnowę Rzeczypospolitej przekształciła się na Zjeździe w przekonywające zapowiedzi programowe, tak szeroko zarysowane i rozwinięte przez Premiera Edwarda Babiucha w jego dzisiejszym expose.</u>
  392 + <u xml:id="u-14.5" who="#RyszardReiff">Wysoka Izbo! Różnorodność spraw, które są przed nami, jest ogromna. Lista ich jest długa. Zrozumiałe, że na pierwszym miejscu widnieją kwestie natury gospodarczej, gdyż pomyślne ich rozwiązanie warunkuje osiągnięcie najważniejszych i nadrzędnych w stosunku do nich celów społecznych. Dotyczą one zarówno wizji i celów perspektywicznych, określających kierunki dalszych działań Rządu, jak i bieżącego wykonywania — w sposób uwzględniający skalę potrzeb i wymogi czasu. Potrzebne są — o czym już w dzisiejszej debacie mówiono — gruntowne usprawnienia wszystkich czynników, które decydują o efektywności gospodarowania: od mechanizmów planowania i zarządzania, poprzez trafność wyboru decyzji kierunkowych, inwestycyjnych i produkcyjnych, aż po społeczną i indywidualną wydajność pracy. Sądzimy, że optymalizowanie rozwoju społeczno-gospodarczego wymaga stosowania wariantowości proponowanych programów. Na tej drodze przygotowywane decyzje zmniejszają ryzyko błędu, umożliwiają dostatecznie wczesne reagowanie na nowe potrzeby, zwiększają poczucie odpowiedzialności tych, którzy zadania wykonują na równi z tymi, którzy decyzje podejmują.</u>
  393 + <u xml:id="u-14.6" who="#RyszardReiff">Ale podkreślić tu należy, że powodzenie zarówno dalekosiężnej strategii, jak i działalności bieżącej uwarunkowane jest programem, który przełożony na język konkretów ujmujących jego poszczególne części szczegółowe powinien zawierać odpowiedź na zasadnicze pytania: co, kiedy, jakim wysiłkiem społecznym i w jaki sposób. Ponieważ warunki obiektywne nie pozwalają na jednoczesne zaspokajanie wszystkich uzasadnionych potrzeb społecznych powinno się, jak sądzimy, przedstawić społeczeństwu kolejność konkretnych celów określonych w czasie. Oczekiwanie na to dominowało na wielu spotkaniach z wyborcami i obowiązkiem nas, posłów, jest przeniesienie tego na forum Wysokiej Izby.</u>
  394 + <u xml:id="u-14.7" who="#RyszardReiff">Naród nasz z pewnością nie lęka się dalszych wysiłków i dalszych nakładów, pragnie jednak, by dawały one proporcjonalne do nich efekty i ma prawo wiedzieć, kiedy społeczeństwo, każda polska rodzina odczuje to w wymiernym stopniu.</u>
  395 + <u xml:id="u-14.8" who="#RyszardReiff">Oczywiście wiadomo, że środki, które możemy przeznaczyć na dalszy rozwój gospodarczy, stanowiący dźwignię rozwoju społecznego, są ograniczone. Z pewnością i tu kryją się jeszcze rezerwy, których ujawnienie i uruchomienie jest obowiązkiem kompetentnych dla poszczególnych dziedzin instancji. Istnieje jednak potężna rezerwa, której wykorzystanie dla dobra Polski stanowi powinność nas wszystkich, niezależnie od naszych zainteresowań, kwalifikacji, przynależności.</u>
  396 + <u xml:id="u-14.9" who="#RyszardReiff">Jest nią zbiorowa mądrość narodu, jego doświadczenie i wiedza, jego aktywność i inicjatywa. Są nią najlepsze cechy polskiego patriotyzmu, moralne imponderabilia, sprawiające, że nic, co nas dotyczy nie jest nam Polakom obojętne i że najważniejszym kryterium naszego charakteru narodowego była i pozostała służba Polsce. Po to bogactwo trzeba sięgać, stanowi ono bowiem potężną siłę motoryczną dalszego rozwoju.</u>
  397 + <u xml:id="u-14.10" who="#RyszardReiff">Jednakże warunkiem spożytkowania tego bogactwa dla wspólnej sprawy jest awans obywatelski współczesnego Polaka — chodzi mianowicie o to, by życie publiczne kierowało postulaty do niego nie tylko jako do pracownika, ale i jako do obywatela.</u>
  398 + <u xml:id="u-14.11" who="#RyszardReiff">VIII Zjazd wykazał, że partia, która sprawuje w Polsce przywództwo polityczne, jest otwarta na współudział obywateli również i w podejmowaniu zasadniczych, strategicznych decyzji w sprawach żywotnych dla Polski i Polaków. Rzecz w tym, by współudział ten stawał się coraz bardziej autentyczny, by społeczeństwo w większym stopniu niż dotychczas było nie tylko adresatem określonych postanowień, lecz również nadawcą uwag, wniosków i propozycji, które będą na odpowiednich szczeblach decydowania rozpatrywane i nie pozostaną bez odpowiedzi i wpływu na bieg rzeczy. Taka dyskusja kontynuująca i rozszerzająca dialog władzy ze społeczeństwem, który w okresie przed Zjazdem i przed wyborami stanowił cenny element życia politycznego w Polsce — jest jednym z istotnych wyrazów demokracji socjalistycznej.</u>
  399 + <u xml:id="u-14.12" who="#RyszardReiff">Pojawia się tu równolegle — także przez VIII Zjazd eksponowana — potrzeba aktywizowania wysiłków na rzecz urzeczywistniania nadrzędnej w socjalizmie zasady sprawiedliwości społecznej jako celu ideowego ustroju. Na gruncie polityki społecznej zaś oznacza to zwiększanie skutecznej pomocy dla tych przede wszystkim, którym najciężej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym.</u>
  400 + <u xml:id="u-14.13" who="#RyszardReiff">Specjalnym problemem jest eliminowanie z naszego życia kumoterstwa, łapownictwa, sobiepaństwa i innych przejawów patologii społecznej.</u>
  401 + <u xml:id="u-14.14" who="#RyszardReiff">Troszczyć się również powinniśmy o zapewnienie obywatelom możliwości pełnego korzystania z prawa do odpowiedzialnej krytyki, na którą jest miejsce w samorządzie i w organach przedstawicielskich wszystkich stopni, jak w środkach masowego przekazu. Rolę samorządu i ciał przedstawicielskich — organów władzy ludowej oraz środków masowego przekazu widzimy w tym, że są one organizatorami, pośrednikami i katalizatorami wewnętrznego dialogu, potrzebnego w każdej fazie życia narodu, a nie jedynie jednostronnymi wyrazicielami i bezkrytycznymi interpretatorami wszystkich poczynań organów administracji. Wybranym przez społeczeństwo przedstawicielom, a także pracownikom środków masowego przekazu — można ufać, że prawa do krytyki nie nadużyją, lecz posługiwać się nim będą z poczuciem odpowiedzialności i troski o ojczyznę.</u>
  402 + <u xml:id="u-14.15" who="#RyszardReiff">Jest przecież faktem, że w sprawach najważniejszych dla narodu i państwa istnieje zgoda narodowa. Wyraża się ona jednością, aprobatą dla decyzji strategicznych, solidarnością w ich realizacji. W tym świetle trzeba widzieć wyniki wyborów. Ale jest i życie codzienne, są sprawy powszednie. Tu obywatel milczy, gdy uważa, że wszystko przebiega pomyślnie, oczywiście na skalę istniejących możliwości. Zabiera natomiast głos wtedy, gdy pragnie na coś zwrócić uwagę, coś doradzić, coś poddać krytyce. Jeśli krytyka ta nie godzi w pryncypia, jest krytyką odpowiedzialną. Jeśli godzi w błędy i pomyłki — jest konstruktywna.</u>
  403 + <u xml:id="u-14.16" who="#RyszardReiff">Rzecz w tym, by uwagi te docierały najkrótszą drogą do szczebla kompetentnego do wyciągnięcia wniosków i podjęcia decyzji. Drogą tą może być udział w samorządzie lub współdziałanie z właściwym terenowo radnym czy posłem. Powinien nią być bezpośredni kontakt z urzędem odpowiedzialnym za daną dziedzinę, prowadzi ona przez środki masowego przekazu przez bardziej aktywną obecność obywateli w działalności Frontu Jedności Narodu.</u>
  404 + <u xml:id="u-14.17" who="#RyszardReiff">Ale te ogniwa życia społecznego też często nie są w stanie unieść ciężaru krytyki i zapewnić wysuwanym przez nią częstokroć bezspornie trafnym i bezdyskusyjnie słusznym postulatom szybkiej i skutecznej egzekutywy.</u>
  405 + <u xml:id="u-14.18" who="#RyszardReiff">A więc powstaje problem nie tylko skutecznej obrony krytykujących przed przykrymi dla nich konsekwencjami tej obywatelskiej postawy — bo tu jeszcze zawsze istnieje możliwość odwołania się do instancji politycznych — ale także obrony myśli krytycznej, doprowadzenia do stanu, by trafiała ona tam, gdzie trzeba i uruchamiała mechanizm zmian. We wczorajszym przemówieniu sejmowym podkreślił to Edward Gierek.</u>
  406 + <u xml:id="u-14.19" who="#RyszardReiff">Stan aktualny jest zaś taki, że na ogół nie dyskryminuje się krytykujących, lecz także nie zakłóca spokoju tym, którzy tej krytyki nie uwzględniają w kierowanych przez siebie instytucjach.</u>
  407 + <u xml:id="u-14.20" who="#RyszardReiff">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przypomnieć, że w kampanii przedwyborczej aktywnie uczestniczyły wszystkie ogniwa „Pax”, w którego imieniu przemawiam. Dalsza praca w tym kierunku będzie stanowiła pierwszy obowiązek naszych działaczy, którym społeczeństwo powierzyło mandaty posłów i radnych. Nasze stanowisko dotyczące sytuacji wewnętrznej, któremu daję tu wyraz, było przedmiotem obrad i ustaleń Zarządu Stowarzyszenia „Pax” w dniach 26 i 27 marca br. Stwierdziliśmy tam, że atmosfera wyborów i poparcie społeczne dla programu i kandydatów FJN stanowi w dużej mierze następstwo — z jednej strony obywatelskiego zaangażowania społeczności katolickiej, a i z drugiej — prawidłowego rozwoju stosunków kościelno-państwowych, który umożliwia współdziałanie kościoła i państwa w wielu dziedzinach życia społecznego, decydujących o przyszłości narodu.</u>
  408 + <u xml:id="u-14.21" who="#RyszardReiff">Wspominając tu o polityce wyznaniowej, chcę wyrazić z tego miejsca słowa uznania pod adresem Ministra Kazimierza Kąkola, który I przechodzi na inne stanowisko, za jego osobiste zasługi w dziedzinie realizowania słusznej linii politycznej partii, w zakresie pozytywnej normalizacji stosunków kościelno-państwowych.</u>
  409 + <u xml:id="u-14.22" who="#RyszardReiff">Równocześnie Chciałbym to uznanie połączyć z przekonaniem i nadzieją, że jego następca Minister Jerzy Kuberski podejmie i rozwinie to słuszne dzieło, przejmując stanowisko dla tej sprawy tak istotne, jak kierownictwo Urzędem do Spraw Wyznań. Tym bardziej uważamy za nasz obowiązek stwierdzenie tych faktów dotyczących obywatelskiego zaangażowania społeczności katolickiej i prawidłowego rozwoju stosunków kościelno-państwowych, że ruch społecznie postępowy „Pax” zawsze pracował na rzecz obu tych elementów, a ich obecny pomyślny rozwój, podkreślony tak w wystąpieniach hierarchii kościoła katolickiego, jak i władz politycznych i państwowych, wita z najgłębszą satysfakcją. Widzimy w nich bowiem niezbywalny element pokoju społecznego i zasadniczej jedności narodu, gdyż dotyczącej najważniejszych celów patriotycznych. Widzimy w nich także cząstkę uniwersalnej sprawy ogólnoludzkiej — jeśli w tych kategoriach spojrzeć na ubiegłoroczną pielgrzymkę Papieża-Polaka Jana Pawła II do ojczyzny i konsekwentne zaangażowanie stolicy apostolskiej w dzieło wychowania ludzkości dla pokoju, w walkę z moralnymi i społecznymi plagami współczesnego świata. Jest to zarazem droga ku twórczemu i wzajemnie wzbogacającemu sojuszowi humanizmu. Swoją rolę, rolę ruchu katolików świeckich upatrujemy w przyczynianiu się do dalszego tworzenia pomyślnego klimatu dla pogłębiania tej normalizacji, również poprzez służbę na rzecz narodu, której wyrazem jest nasz współudział w budowaniu rozwojowego socjalizmu. Za swoje historyczne zadanie uważamy dążenie do realizacji najważniejszego postulatu „Pax”, jakim jest wyciągnięcie konkretnych wniosków ideowo-politycznych z faktu wielo-światopoglądowości naszego socjalistycznego społeczeństwa. Sprawę rozwoju pełnej demokracji światopoglądowej, jako ważkiego elementu demokracji socjalistycznej, wysuwamy zawsze jako postulat sprawy ludzkiej, nie tylko religijnej, o czym kiedyś mówił z tego miejsca twórca naszego ruchu i jego długoletni przywódca Bolesław Piasecki.</u>
  410 + <u xml:id="u-14.23" who="#RyszardReiff">Wysoka Izbo! W grudniu ub. roku, gdy decyzja NATO o rozmieszczeniu nowych rodzajów broni jądrowej w Europie Zachodniej spotęgowała kolejna eskalacje napięcia międzynarodowego. co wywołało wtedy tak ostry sprzeciw polskiej opinii publicznej, Prezydium Zarządu i Koło Poselskie „Pax” ogłosiły oświadczenie stwierdzające m.in.: Naród polski nie musi dowodzić swego przywiązania do sprawy pokoju i swojej nienawiści do wojny. Drogo okupiliśmy ten tytuł w mrocznych latach okupacji, potwierdziliśmy go dobitnie całym 35-leciem Polski Ludowej na arenie międzynarodowej, licznymi i doniosłymi inicjatywami, mającymi na celu utrwalenie i umocnienie pokoju, urzeczywistnianie odprężenia politycznego i militarnego. Również dzisiaj wszyscy Polacy, bez względu na przekonania światopoglądowe i inne pragną, aby obecna krytyczna sytuacja znalazła pozytywne rozwiązanie w procesie rokowań, postulowanych przez państwa wspólnoty socjalistycznej”. Dziś możemy jedynie te słowa powtórzyć.</u>
  411 + <u xml:id="u-14.24" who="#RyszardReiff">I uważamy to za swą powinność, bo właśnie w tym roku, w którym przypada 35-lecie zwycięstwa koalicji nad hitleryzmem, zwycięstwa, w którym tak decydującą rolę odegrał ZSRR, głos Polski opowiadającej się za pokojem, a przeciw wojnie, powinien zabrzmieć bardzo mocno.</u>
  412 + <u xml:id="u-14.25" who="#RyszardReiff">Polska ma bowiem szczególne prawo do życia w pokoju i więcej, bo do aktywnego podmiotowego udziału w budowaniu jego struktury. Okupiliśmy je nie tylko ogromem naszych ofiar i strat, ale również heroiczną postawą w latach najcięższej próby, żołnierskim męstwem Polaków walczących na wszystkich frontach, wkładem wniesionym we wspólne zwycięstwo nad hitlerowską Rzeszą. To przesądza, że wysunięta z trybuny VIII Zjazdu przez przywódcę narodu Edwarda Gierka propozycja zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie spotkała się z tak życzliwym zainteresowaniem i poparciem światowej opinii publicznej.</u>
  413 + <u xml:id="u-14.26" who="#RyszardReiff">Polska nie czekała biernie, aż wrócą do niej wolność i pokój, lecz o przyspieszenie tego powrotu walczyła z bronią w ręku od pierwszego do ostatniego dnia wojny. To wzmacnia nasz tytuł do wysuwania takich inicjatyw. Płynie on z martyrologii i walki naszego narodu, ale i z jego postawy obecnej. W roku 35-lecia zwycięstwa powinniśmy to także światu przypomnieć.</u>
  414 + <u xml:id="u-14.27" who="#RyszardReiff">Kończąc, pragnę w imieniu posłów reprezentujących Stowarzyszenie „Pax” wyrazić przekonanie, że Sejm nowej kadencji udźwignie ciężar odpowiedzialności, jaka na nim spoczywa, a jednocześnie wyrazić poparcie dla programu i składu nowego Rządu.</u>
415 415 <u xml:id="u-14.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
416 416 </div>
417 417 <div xml:id="div-15">
418   - <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
  418 + <u xml:id="u-15.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
419 419 </div>
420 420 <div xml:id="div-16">
421   - <u xml:id="u-16.0" who="#PosełJanuszZabłocki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z głęboką uwagą wysłuchaliśmy expose Prezesa Rady Ministrów, które ujmuje swoją szczerością i realizmem. Jesteśmy wszyscy, w tej Izbie świadomi, że lata, w których przypadnie nam działać, będą latami trudniejszymi niż dekada lat siedemdziesiątych, która — zwłaszcza w swojej pierwszej połowie — należała do najlepszych okresów w historii gospodarczej Polski Ludowej.</u>
422   - <u xml:id="u-16.1" who="#PosełJanuszZabłocki">Lata osiemdziesiąte, które rozpoczynają się pod znakiem destabilizacji ekonomiki światowej, a nadto jeszcze i niebezpiecznego nasilenia wyścigu zbrojeń i napięcia w stosunkach międzynarodowych, jawią się we wszystkich publikacjach i prognozach w barwach dość ciemnych. Jest to dekada, w której — jak się wyraził jeden z amerykańskich autorów „tylko niepewność jest pewna”.</u>
423   - <u xml:id="u-16.2" who="#PosełJanuszZabłocki">Dlatego też, rozumiejąc iż sprawą przesądzającą o przyszłości nie tylko naszego kraju, ale całego kontynentu i świata jest zachowanie pokoju, a także rozumiejąc nasze miejsce w istniejącym w Europie układzie sił i sojuszy, uważamy za sprawę najwyższej wagi zapewnienie przez społeczeństwo polskie poparcia dla prowadzonej w tych trudnych warunkach polityki zagranicznej Rządu. Polityka ta konsekwentnie skierowana na ocalenie pokoju, na zachowanie dróg wiodących ku odprężeniu, rozbrojeniu i współpracy międzynarodowej, odpowiada żywotnym interesom naszego narodu. Przejawem jej jest wysunięta przez Edwarda Gierka na VIII Zjeździe PZPR propozycja zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Kontynuując w naszym kraju dotychczasową strategię społeczno-gospodarczego rozwoju w nowych, bardziej niekorzystnych warunkach, musimy być świadomi, że wzrost naszej gospodarki nie może być już tak szybki jak w latach siedemdziesiątych, a to, odsuwając w czasie zaspokojenie wielu uzasadnionych potrzeb i aspiracji społeczeństwa, pociągnąć musi za sobą w różnych dziedzinach życia rozliczne i wielorakie skutki. W warunkach ograniczonego z konieczności udziału inwestycji przy malejącym przyroście siły roboczej, w warunkach wreszcie napiętego bilansu płatniczego, stale zagrożonego niekorzystnymi dla nas tendencjami w gospodarce światowej, a przy tym obciążonego spłatą wcześniejszych kredytów — w tych warunkach staje się jasne, iż dalszy rozwój dokonywać się może nie tyle przez rozbudowę, co przede wszystkim przez lepsze wykorzystanie już istniejącego potencjału produkcyjnego. Potencjał ten nagromadzony praca i wyrzeczeniami 35 minionych lat jest niemały, nie zawsze jednak, co jest szerokim społecznym odczuciem, jest najwłaściwiej wykorzystany. Dlatego staje się koniecznością podniesienie efektywności naszej pracy i tej żywej, i tej uprzedmiotowionej w środkach produkcji.</u>
424   - <u xml:id="u-16.3" who="#PosełJanuszZabłocki">Nie jest to hasłem propagandowym, ale żywotną koniecznością naszego bytu narodowego, bez czego w trudnej dekadzie lat osiemdziesiątych nie jest możliwe zabezpieczenie pozycji Polski w świecie i warunków życia jej mieszkańców.</u>
425   - <u xml:id="u-16.4" who="#PosełJanuszZabłocki">Będzie to, jak wynika z expose Prezesa Rady Ministrów, główny kierunek działania na najbliższe 5-lecie. Wynikać muszą z tego nie tylko zadania Rządu, kierownictwa resortów gospodarczych i wszystkich ogniw administracji, ale i określone wnioski dla całego społeczeństwa. Na czoło tych wniosków wysuwa się ten, że przyszłość zależy od dobrze zorganizowanej i wydajnej pracy narodu, a tworzenie dla niej warunków i sprzyjającego klimatu społecznego jest dzisiaj miarą prawdziwego poczucia odpowiedzialności za los kraju.</u>
426   - <u xml:id="u-16.5" who="#PosełJanuszZabłocki">Nie zamierzam podejmować wszystkich problemów, jakie znalazły się w bogatym i interesującym wystąpieniu obywatela Prezesa Rady Ministrów. Do niektórych spośród nich ustosunkuje się nasze Koło, przedkładając swoje wnioski w osobnym memoriale.</u>
427   - <u xml:id="u-16.6" who="#PosełJanuszZabłocki">Chcę jedynie wyrazić przekonanie, że nadchodzące lata ze wszystkimi przewidywanymi przez Rząd trudnościami i ograniczeniami będą swego rodzaju sprawdzianem, jak wprowadzamy w życie zasady sprawiedliwości społecznej. W warunkach deficytu wielu dóbr i wzrastających trudności w dostępie do nich, tym łatwiej dostrzegane są i tym bardziej rzucają się w oczy wszystkie zjawiska, które jej uchybiają, uprzywilejowania jednych kosztem innych, protekcji i prywaty, wykorzystywania stanowisk, nadużyć i korupcji. Społeczeństwo polskie niejednokrotnie reaguje na fakty takie ostrzej i bardziej krytycznie niż na obiektywne trudności gospodarcze. Dobrze, że tym negatywnym zjawiskom poświęca się ostatnio więcej uwagi.</u>
428   - <u xml:id="u-16.7" who="#PosełJanuszZabłocki">W minionych dziesięcioleciach zaznaczyły się w polskim społeczeństwie procesy zacierania dawniejszych różnic społecznych i kulturalnych między ludnością miast i wsi, między pracownikami fizycznymi i umysłowymi, co trzeba ocenić pozytywnie.</u>
429   - <u xml:id="u-16.8" who="#PosełJanuszZabłocki">Nie może to jednak prowadzić do wniosku, że procesy demokratyzacji stosunków społecznych i obyczajowości w naszym kraju dobiegły końca, ani że osiągnęły stan zadowalający.</u>
430   - <u xml:id="u-16.9" who="#PosełJanuszZabłocki">Przezwyciężając rozwarstwienia tradycyjne, nie możemy zamykać oczu na stałe niebezpieczeństwo odrodzenia się ich w nowych postaciach.</u>
431   - <u xml:id="u-16.10" who="#PosełJanuszZabłocki">Dalszej uwagi i czujności wymagają stosunki w zakładach pracy, w szczególności między kierownictwem a pracownikami zależnymi. Potrzebna jest stała troska nie tylko o warunki zdrowotne pracy i bezpieczeństwo, co zresztą pozostawia u nas w praktyce nieraz wiele do życzenia, ale także o sprawy socjalne załogi i kulturę jej życia na co dzień. Przykładem tego jest praktyczny stosunek do przepisów o ochronie czasu pracy i prawa do wypoczynku, zwłaszcza niedzielnego. A przecież przepracowanie ludzi odbija się również na jakości pracy i na jej bezpieczeństwie, zwłaszcza w kopalniach. Życzyć by sobie należało, by problemy te były i nadal przedmiotem szczególnego zainteresowania Rządu i całej administracji, by były także stale obecne w pracach Sejmu.</u>
432   - <u xml:id="u-16.11" who="#PosełJanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Podstawową przesłanką powodzenia każdego programu rządowego jest zdolność do skupienia wokół jego głównych celów całego narodu. W Polsce, gdzie kierownictwo życiem politycznym sprawują marksiści, a większość narodu stanowią katolicy, nie można programować długofalowego rozwoju życia narodowego bez oparcia go na porozumieniu obu tych wielkich sił, a więc bez porozumienia między państwem a kościołem.</u>
433   - <u xml:id="u-16.12" who="#PosełJanuszZabłocki">Jest niezaprzeczalną zasługą pogrudniowego kierownictwa PZPR z I Sekretarzem KC Edwardem Gierkiem, że rozumiejąc te realia życia polskiego i właściwie odczytując potrzeby narodu, przyjęło za swój program dążenie do pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem.</u>
434   - <u xml:id="u-16.13" who="#PosełJanuszZabłocki">Miniona kadencja była okresem, w którym procesy zmierzające ku takiej normalizacji postąpiły w istotny sposób naprzód. Znaczą jej drogę takie ważne i nie mające dotąd precedensu wydarzenia, jak kolejne spotkania I Sekretarza KC PZPR z Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim, jak wizyta Edwarda Gierka w dniu 1 grudnia 1977 roku w Watykanie u Papieża Pawła VI, a wreszcie podróż Jana Pawła II, Papieża-Polaka, do naszego kraju w czerwcu 1979 roku i jego kontakty z przywódcami naszego państwa.</u>
435   - <u xml:id="u-16.14" who="#PosełJanuszZabłocki">Z zadowoleniem konstatujemy, że zasady tej polityki, które wyznaczały przez lata siedemdziesiąte linię działania państwa, znajdują potwierdzenie oraz zapowiedź kontynuacji i doskonalenia również w programie przedstawionym dzisiaj Sejmowi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u>
436   - <u xml:id="u-16.15" who="#PosełJanuszZabłocki">Rzecz jasna, w ocenie wszystkich wydarzeń, jak i ich skutków należy zachować konieczny realizm. Nie ma podstaw do oczekiwania, iż w stosunkach między kościołem i państwem, kierującymi się diametralnie odmiennym poglądem na świat, zanikną nagle wszystkie różnice i sporne problemy. Trzeba też przyjąć, że normalizacja jest procesem wymagającym czasu, cierpliwości i wytrwałości, a także nieustannie ponawianych z obu stron dowodów dobrej woli.</u>
437   - <u xml:id="u-16.16" who="#PosełJanuszZabłocki">Pozytywnie oceniając ogólny przebieg procesów normalizacji, pragniemy zatrzymać się na jednym tylko z jej problemów. Normalizacja — co już podnosiliśmy — ma charakter integralny. Powinna ona objąć nie tylko uzgodnione rozwiązania problemów związanych ze statusem prawnym i funkcjonowaniem kościoła jako instytucji, ale również uregulowaniem statusu wierzących obywateli w państwie socjalistycznym. Chodzi nie o status formalno- -prawny, bo ten unormowany jest należycie w naszej Konstytucji, ale o ich sytuację faktyczną, o rzeczywiste możliwości korzystania przez ludzi wierzących z zagwarantowanej im konstytucyjnie równości obywatelskich praw i obowiązków:</u>
438   - <u xml:id="u-16.17" who="#PosełJanuszZabłocki">Nie mogą mieć miejsca — jak powiedział Jan Paweł II w zeszłorocznym przemówieniu do ONZ — „takie układy życia społecznego, w których korzystanie z tych wolności skazuje człowieka (nie w sensie formalnym, lecz faktycznym) na to, że staje się w owym społeczeństwie obywatelem drugiej lub trzeciej kategorii, tracąc możliwość awansu społecznego, kariery zawodowej, piastowania pewnych odpowiedzialnych stanowisk, a nawet niezależnego kształcenia własnych dzieci. Jest rzeczą najwyższej doniosłości, ażeby w życiu społecznym i międzynarodowym wszyscy ludzie w każdym narodzie i państwie, w każdym ustroju i systemie politycznym cieszyli się rzeczywistą pełnią praw”.</u>
439   - <u xml:id="u-16.18" who="#PosełJanuszZabłocki">Rzeczywisty postęp w normalizacji zachodzi wtedy, jeśli odczuwalny jest zarazem w sytuacji kościoła jako instytucji, jak i faktycznej sytuacji wierzących obywateli. Toteż oczekujemy, że nowy Rząd w swoim słusznym dążeniu do przywrócenia należytej rangi prawa we wszystkich dziedzinach życia, co gorąco popieramy, weźmie pod uwagę i ten problem, nie po raz pierwszy przez nas podnoszony. Będzie to istotny wkład w budowanie jedności narodu, która jest podstawowym warunkiem pomyślnej przyszłości Polski, a której najpełniejszą podwaliną jest rzeczywiste uczestnictwo wszystkich Polaków w ich prawach i obowiązkach.</u>
440   - <u xml:id="u-16.19" who="#PosełJanuszZabłocki">Należy podkreślić, iż dążenie do normalizacji stosunków kościoła z państwem, które w przeszłości nie wszędzie po obu stronach spotykało się z jednakowym zrozumieniem i przekonaniem, uzyskuje nowy impuls i nowe wymiary dzięki pontyfikatowi Jana Pawła II. W szczególny sposób służą temu wyniki jego zeszłorocznej podróży po Polsce. Podczas tej podróży została bowiem przez najwyższy autorytet kościoła potwierdzona słuszność jego dążeń do unormowania stosunków z socjalistycznym państwem; potwierdzona została też ufność, że ich wzajemny dialog tak wewnątrz kraju, jak i w relacjach ze Stolicą Apostolską — jest możliwy i owocny, a to wskutek zbieżności, jakie występują w stanowisku obu stron wobec wielkich zagadnień dnia dzisiejszego. Podróż czerwcowa Jana Pawła II wykazała też, że polska społeczność katolicka, wbrew spekulacjom tych, którzy liczyli na coś innego, wykazała powagę, zdyscyplinowanie i odpowiedzialność, postawa swoją dowodząc obywatelskiej dojrzałości. Jest to ważne społeczne doświadczenie, które powinno zachęcać do tego, by do tej dojrzałości i odpowiedzialności, do tkwiących w masach katolickich ogromnych rezerw wartości i sił moralnych odwoływać się również i w innych sprawach, by śmielej do nich sięgać i wzywać do współuczestnictwa wszędzie tam, gdzie wchodzi w grę dobro narodu.</u>
441   - <u xml:id="u-16.20" who="#PosełJanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Koło Poselskie, w imieniu którego głos zabieram, ukonstytuowało się w obecnej kadencji pod nazwą Katolicko-Społeczne Koło Poselskie „Znak”. Kontynuuje ono tradycje działającego w Sejmie od 1957 r. Koła „Znak”, którego przewodnia idea i racja istnienia było wyrażenie woli obecności katolików, działających w łączności z kościołem, w życiu publicznym socjalistycznej Polski. Będziemy wiec i nadal respektować w naszym działaniu te szczególne elementy postawy „Znaku”, które stanowiły zawsze o jego ideowej tożsamości.</u>
442   - <u xml:id="u-16.21" who="#PosełJanuszZabłocki">Przyjmując nazwę Katolicko-Społeczne Koło Poselskie „Znak”, chcemy nadto dać wyraz prawdzie, iż katolicy, działający w życiu społecznym, za główne i ostateczne źródło inspiracji dla swej pracy przyjąć powinni naukę społeczną kościoła. Przypomina o tym w szczególny sposób zeszłoroczna podróż Jana Pawła II do naszego kraju, podróż, w czasie której nie tylko potwierdził prawomocność nauki społecznej kościoła, ale katolikom polskim, żyjącym w socjalistycznym państwie dał przykład jej twórczych zastosowań w różnorodnych dziedzinach życia i wychowania społecznego.</u>
443   - <u xml:id="u-16.22" who="#PosełJanuszZabłocki">Jesteśmy głęboko przekonani, że współczesne nauczanie społeczne kościoła, tego kościoła, który — mówiąc słowami Jana Pawła II, wypowiedzianymi w Belwederze — „stale udziela poparcia dla autentycznego postępu i pokojowego rozwoju ludzkości” i który „w naszej ojczyźnie starał się na różnych drogach o wychowanie wartościowych synów i córek narodu, dobrych obywateli, pożytecznych i twórczych pracowników w różnych dziedzinach życia społecznego, zawodowego i kulturalnego” — że tak rozumiane nauczanie społeczne kościoła ma w naszym kraju do spełnienia ważne zadania przez swój konstruktywny udział w kształtowaniu moralności społecznej i rozwoju życia narodowego.</u>
444   - <u xml:id="u-16.23" who="#PosełJanuszZabłocki">Chcę powiedzieć na zakończenie, że z głęboką satysfakcją przyjmujemy fakt, iż do składu Rady Państwa powołany został wczoraj przedstawiciel naszego Koła Poselskiego w osobie posła Jerzego Ozdowskiego. Odpowiada to tradycjom naszego Koła, które w przeszłości w ciągu wielu lat reprezentowane było w Radzie Państwa przez Jerzego Zawieyskiego, a następnie przez Konstantego Łubieńskiego. Sądzę, iż obok zasłużonego wyróżnienia osobistego mamy prawo odczytać w tym akcie również uznanie roli, jaką nasze Koło, nasz ruch, nasz program działania mają do odegrania w zbiorowej pracy dla wspólnej nam ojczyzny.</u>
445   - <u xml:id="u-16.24" who="#PosełJanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu Katolicko-Społecznego Koła Poselskiego „Znak” oświadczyć, iż uznając główne kierunki działalności Rządu, przedstawione dzisiaj przez Prezesa Rady Ministrów, za słuszne i odpowiadające oczekiwaniom społeczeństwa, programowi temu, podobnie jak towarzyszącym mu propozycjom dotyczącym składu Rady Ministrów — udzielamy naszego poparcia.</u>
  421 + <u xml:id="u-16.0" who="#JanuszZabłocki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z głęboką uwagą wysłuchaliśmy expose Prezesa Rady Ministrów, które ujmuje swoją szczerością i realizmem. Jesteśmy wszyscy, w tej Izbie świadomi, że lata, w których przypadnie nam działać, będą latami trudniejszymi niż dekada lat siedemdziesiątych, która — zwłaszcza w swojej pierwszej połowie — należała do najlepszych okresów w historii gospodarczej Polski Ludowej.</u>
  422 + <u xml:id="u-16.1" who="#JanuszZabłocki">Lata osiemdziesiąte, które rozpoczynają się pod znakiem destabilizacji ekonomiki światowej, a nadto jeszcze i niebezpiecznego nasilenia wyścigu zbrojeń i napięcia w stosunkach międzynarodowych, jawią się we wszystkich publikacjach i prognozach w barwach dość ciemnych. Jest to dekada, w której — jak się wyraził jeden z amerykańskich autorów „tylko niepewność jest pewna”.</u>
  423 + <u xml:id="u-16.2" who="#JanuszZabłocki">Dlatego też, rozumiejąc iż sprawą przesądzającą o przyszłości nie tylko naszego kraju, ale całego kontynentu i świata jest zachowanie pokoju, a także rozumiejąc nasze miejsce w istniejącym w Europie układzie sił i sojuszy, uważamy za sprawę najwyższej wagi zapewnienie przez społeczeństwo polskie poparcia dla prowadzonej w tych trudnych warunkach polityki zagranicznej Rządu. Polityka ta konsekwentnie skierowana na ocalenie pokoju, na zachowanie dróg wiodących ku odprężeniu, rozbrojeniu i współpracy międzynarodowej, odpowiada żywotnym interesom naszego narodu. Przejawem jej jest wysunięta przez Edwarda Gierka na VIII Zjeździe PZPR propozycja zwołania w Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Kontynuując w naszym kraju dotychczasową strategię społeczno-gospodarczego rozwoju w nowych, bardziej niekorzystnych warunkach, musimy być świadomi, że wzrost naszej gospodarki nie może być już tak szybki jak w latach siedemdziesiątych, a to, odsuwając w czasie zaspokojenie wielu uzasadnionych potrzeb i aspiracji społeczeństwa, pociągnąć musi za sobą w różnych dziedzinach życia rozliczne i wielorakie skutki. W warunkach ograniczonego z konieczności udziału inwestycji przy malejącym przyroście siły roboczej, w warunkach wreszcie napiętego bilansu płatniczego, stale zagrożonego niekorzystnymi dla nas tendencjami w gospodarce światowej, a przy tym obciążonego spłatą wcześniejszych kredytów — w tych warunkach staje się jasne, iż dalszy rozwój dokonywać się może nie tyle przez rozbudowę, co przede wszystkim przez lepsze wykorzystanie już istniejącego potencjału produkcyjnego. Potencjał ten nagromadzony praca i wyrzeczeniami 35 minionych lat jest niemały, nie zawsze jednak, co jest szerokim społecznym odczuciem, jest najwłaściwiej wykorzystany. Dlatego staje się koniecznością podniesienie efektywności naszej pracy i tej żywej, i tej uprzedmiotowionej w środkach produkcji.</u>
  424 + <u xml:id="u-16.3" who="#JanuszZabłocki">Nie jest to hasłem propagandowym, ale żywotną koniecznością naszego bytu narodowego, bez czego w trudnej dekadzie lat osiemdziesiątych nie jest możliwe zabezpieczenie pozycji Polski w świecie i warunków życia jej mieszkańców.</u>
  425 + <u xml:id="u-16.4" who="#JanuszZabłocki">Będzie to, jak wynika z expose Prezesa Rady Ministrów, główny kierunek działania na najbliższe 5-lecie. Wynikać muszą z tego nie tylko zadania Rządu, kierownictwa resortów gospodarczych i wszystkich ogniw administracji, ale i określone wnioski dla całego społeczeństwa. Na czoło tych wniosków wysuwa się ten, że przyszłość zależy od dobrze zorganizowanej i wydajnej pracy narodu, a tworzenie dla niej warunków i sprzyjającego klimatu społecznego jest dzisiaj miarą prawdziwego poczucia odpowiedzialności za los kraju.</u>
  426 + <u xml:id="u-16.5" who="#JanuszZabłocki">Nie zamierzam podejmować wszystkich problemów, jakie znalazły się w bogatym i interesującym wystąpieniu obywatela Prezesa Rady Ministrów. Do niektórych spośród nich ustosunkuje się nasze Koło, przedkładając swoje wnioski w osobnym memoriale.</u>
  427 + <u xml:id="u-16.6" who="#JanuszZabłocki">Chcę jedynie wyrazić przekonanie, że nadchodzące lata ze wszystkimi przewidywanymi przez Rząd trudnościami i ograniczeniami będą swego rodzaju sprawdzianem, jak wprowadzamy w życie zasady sprawiedliwości społecznej. W warunkach deficytu wielu dóbr i wzrastających trudności w dostępie do nich, tym łatwiej dostrzegane są i tym bardziej rzucają się w oczy wszystkie zjawiska, które jej uchybiają, uprzywilejowania jednych kosztem innych, protekcji i prywaty, wykorzystywania stanowisk, nadużyć i korupcji. Społeczeństwo polskie niejednokrotnie reaguje na fakty takie ostrzej i bardziej krytycznie niż na obiektywne trudności gospodarcze. Dobrze, że tym negatywnym zjawiskom poświęca się ostatnio więcej uwagi.</u>
  428 + <u xml:id="u-16.7" who="#JanuszZabłocki">W minionych dziesięcioleciach zaznaczyły się w polskim społeczeństwie procesy zacierania dawniejszych różnic społecznych i kulturalnych między ludnością miast i wsi, między pracownikami fizycznymi i umysłowymi, co trzeba ocenić pozytywnie.</u>
  429 + <u xml:id="u-16.8" who="#JanuszZabłocki">Nie może to jednak prowadzić do wniosku, że procesy demokratyzacji stosunków społecznych i obyczajowości w naszym kraju dobiegły końca, ani że osiągnęły stan zadowalający.</u>
  430 + <u xml:id="u-16.9" who="#JanuszZabłocki">Przezwyciężając rozwarstwienia tradycyjne, nie możemy zamykać oczu na stałe niebezpieczeństwo odrodzenia się ich w nowych postaciach.</u>
  431 + <u xml:id="u-16.10" who="#JanuszZabłocki">Dalszej uwagi i czujności wymagają stosunki w zakładach pracy, w szczególności między kierownictwem a pracownikami zależnymi. Potrzebna jest stała troska nie tylko o warunki zdrowotne pracy i bezpieczeństwo, co zresztą pozostawia u nas w praktyce nieraz wiele do życzenia, ale także o sprawy socjalne załogi i kulturę jej życia na co dzień. Przykładem tego jest praktyczny stosunek do przepisów o ochronie czasu pracy i prawa do wypoczynku, zwłaszcza niedzielnego. A przecież przepracowanie ludzi odbija się również na jakości pracy i na jej bezpieczeństwie, zwłaszcza w kopalniach. Życzyć by sobie należało, by problemy te były i nadal przedmiotem szczególnego zainteresowania Rządu i całej administracji, by były także stale obecne w pracach Sejmu.</u>
  432 + <u xml:id="u-16.11" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Podstawową przesłanką powodzenia każdego programu rządowego jest zdolność do skupienia wokół jego głównych celów całego narodu. W Polsce, gdzie kierownictwo życiem politycznym sprawują marksiści, a większość narodu stanowią katolicy, nie można programować długofalowego rozwoju życia narodowego bez oparcia go na porozumieniu obu tych wielkich sił, a więc bez porozumienia między państwem a kościołem.</u>
  433 + <u xml:id="u-16.12" who="#JanuszZabłocki">Jest niezaprzeczalną zasługą pogrudniowego kierownictwa PZPR z I Sekretarzem KC Edwardem Gierkiem, że rozumiejąc te realia życia polskiego i właściwie odczytując potrzeby narodu, przyjęło za swój program dążenie do pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem.</u>
  434 + <u xml:id="u-16.13" who="#JanuszZabłocki">Miniona kadencja była okresem, w którym procesy zmierzające ku takiej normalizacji postąpiły w istotny sposób naprzód. Znaczą jej drogę takie ważne i nie mające dotąd precedensu wydarzenia, jak kolejne spotkania I Sekretarza KC PZPR z Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim, jak wizyta Edwarda Gierka w dniu 1 grudnia 1977 roku w Watykanie u Papieża Pawła VI, a wreszcie podróż Jana Pawła II, Papieża-Polaka, do naszego kraju w czerwcu 1979 roku i jego kontakty z przywódcami naszego państwa.</u>
  435 + <u xml:id="u-16.14" who="#JanuszZabłocki">Z zadowoleniem konstatujemy, że zasady tej polityki, które wyznaczały przez lata siedemdziesiąte linię działania państwa, znajdują potwierdzenie oraz zapowiedź kontynuacji i doskonalenia również w programie przedstawionym dzisiaj Sejmowi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u>
  436 + <u xml:id="u-16.15" who="#JanuszZabłocki">Rzecz jasna, w ocenie wszystkich wydarzeń, jak i ich skutków należy zachować konieczny realizm. Nie ma podstaw do oczekiwania, iż w stosunkach między kościołem i państwem, kierującymi się diametralnie odmiennym poglądem na świat, zanikną nagle wszystkie różnice i sporne problemy. Trzeba też przyjąć, że normalizacja jest procesem wymagającym czasu, cierpliwości i wytrwałości, a także nieustannie ponawianych z obu stron dowodów dobrej woli.</u>
  437 + <u xml:id="u-16.16" who="#JanuszZabłocki">Pozytywnie oceniając ogólny przebieg procesów normalizacji, pragniemy zatrzymać się na jednym tylko z jej problemów. Normalizacja — co już podnosiliśmy — ma charakter integralny. Powinna ona objąć nie tylko uzgodnione rozwiązania problemów związanych ze statusem prawnym i funkcjonowaniem kościoła jako instytucji, ale również uregulowaniem statusu wierzących obywateli w państwie socjalistycznym. Chodzi nie o status formalno- -prawny, bo ten unormowany jest należycie w naszej Konstytucji, ale o ich sytuację faktyczną, o rzeczywiste możliwości korzystania przez ludzi wierzących z zagwarantowanej im konstytucyjnie równości obywatelskich praw i obowiązków:</u>
  438 + <u xml:id="u-16.17" who="#JanuszZabłocki">Nie mogą mieć miejsca — jak powiedział Jan Paweł II w zeszłorocznym przemówieniu do ONZ — „takie układy życia społecznego, w których korzystanie z tych wolności skazuje człowieka (nie w sensie formalnym, lecz faktycznym) na to, że staje się w owym społeczeństwie obywatelem drugiej lub trzeciej kategorii, tracąc możliwość awansu społecznego, kariery zawodowej, piastowania pewnych odpowiedzialnych stanowisk, a nawet niezależnego kształcenia własnych dzieci. Jest rzeczą najwyższej doniosłości, ażeby w życiu społecznym i międzynarodowym wszyscy ludzie w każdym narodzie i państwie, w każdym ustroju i systemie politycznym cieszyli się rzeczywistą pełnią praw”.</u>
  439 + <u xml:id="u-16.18" who="#JanuszZabłocki">Rzeczywisty postęp w normalizacji zachodzi wtedy, jeśli odczuwalny jest zarazem w sytuacji kościoła jako instytucji, jak i faktycznej sytuacji wierzących obywateli. Toteż oczekujemy, że nowy Rząd w swoim słusznym dążeniu do przywrócenia należytej rangi prawa we wszystkich dziedzinach życia, co gorąco popieramy, weźmie pod uwagę i ten problem, nie po raz pierwszy przez nas podnoszony. Będzie to istotny wkład w budowanie jedności narodu, która jest podstawowym warunkiem pomyślnej przyszłości Polski, a której najpełniejszą podwaliną jest rzeczywiste uczestnictwo wszystkich Polaków w ich prawach i obowiązkach.</u>
  440 + <u xml:id="u-16.19" who="#JanuszZabłocki">Należy podkreślić, iż dążenie do normalizacji stosunków kościoła z państwem, które w przeszłości nie wszędzie po obu stronach spotykało się z jednakowym zrozumieniem i przekonaniem, uzyskuje nowy impuls i nowe wymiary dzięki pontyfikatowi Jana Pawła II. W szczególny sposób służą temu wyniki jego zeszłorocznej podróży po Polsce. Podczas tej podróży została bowiem przez najwyższy autorytet kościoła potwierdzona słuszność jego dążeń do unormowania stosunków z socjalistycznym państwem; potwierdzona została też ufność, że ich wzajemny dialog tak wewnątrz kraju, jak i w relacjach ze Stolicą Apostolską — jest możliwy i owocny, a to wskutek zbieżności, jakie występują w stanowisku obu stron wobec wielkich zagadnień dnia dzisiejszego. Podróż czerwcowa Jana Pawła II wykazała też, że polska społeczność katolicka, wbrew spekulacjom tych, którzy liczyli na coś innego, wykazała powagę, zdyscyplinowanie i odpowiedzialność, postawa swoją dowodząc obywatelskiej dojrzałości. Jest to ważne społeczne doświadczenie, które powinno zachęcać do tego, by do tej dojrzałości i odpowiedzialności, do tkwiących w masach katolickich ogromnych rezerw wartości i sił moralnych odwoływać się również i w innych sprawach, by śmielej do nich sięgać i wzywać do współuczestnictwa wszędzie tam, gdzie wchodzi w grę dobro narodu.</u>
  441 + <u xml:id="u-16.20" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Koło Poselskie, w imieniu którego głos zabieram, ukonstytuowało się w obecnej kadencji pod nazwą Katolicko-Społeczne Koło Poselskie „Znak”. Kontynuuje ono tradycje działającego w Sejmie od 1957 r. Koła „Znak”, którego przewodnia idea i racja istnienia było wyrażenie woli obecności katolików, działających w łączności z kościołem, w życiu publicznym socjalistycznej Polski. Będziemy wiec i nadal respektować w naszym działaniu te szczególne elementy postawy „Znaku”, które stanowiły zawsze o jego ideowej tożsamości.</u>
  442 + <u xml:id="u-16.21" who="#JanuszZabłocki">Przyjmując nazwę Katolicko-Społeczne Koło Poselskie „Znak”, chcemy nadto dać wyraz prawdzie, iż katolicy, działający w życiu społecznym, za główne i ostateczne źródło inspiracji dla swej pracy przyjąć powinni naukę społeczną kościoła. Przypomina o tym w szczególny sposób zeszłoroczna podróż Jana Pawła II do naszego kraju, podróż, w czasie której nie tylko potwierdził prawomocność nauki społecznej kościoła, ale katolikom polskim, żyjącym w socjalistycznym państwie dał przykład jej twórczych zastosowań w różnorodnych dziedzinach życia i wychowania społecznego.</u>
  443 + <u xml:id="u-16.22" who="#JanuszZabłocki">Jesteśmy głęboko przekonani, że współczesne nauczanie społeczne kościoła, tego kościoła, który — mówiąc słowami Jana Pawła II, wypowiedzianymi w Belwederze — „stale udziela poparcia dla autentycznego postępu i pokojowego rozwoju ludzkości” i który „w naszej ojczyźnie starał się na różnych drogach o wychowanie wartościowych synów i córek narodu, dobrych obywateli, pożytecznych i twórczych pracowników w różnych dziedzinach życia społecznego, zawodowego i kulturalnego” — że tak rozumiane nauczanie społeczne kościoła ma w naszym kraju do spełnienia ważne zadania przez swój konstruktywny udział w kształtowaniu moralności społecznej i rozwoju życia narodowego.</u>
  444 + <u xml:id="u-16.23" who="#JanuszZabłocki">Chcę powiedzieć na zakończenie, że z głęboką satysfakcją przyjmujemy fakt, iż do składu Rady Państwa powołany został wczoraj przedstawiciel naszego Koła Poselskiego w osobie posła Jerzego Ozdowskiego. Odpowiada to tradycjom naszego Koła, które w przeszłości w ciągu wielu lat reprezentowane było w Radzie Państwa przez Jerzego Zawieyskiego, a następnie przez Konstantego Łubieńskiego. Sądzę, iż obok zasłużonego wyróżnienia osobistego mamy prawo odczytać w tym akcie również uznanie roli, jaką nasze Koło, nasz ruch, nasz program działania mają do odegrania w zbiorowej pracy dla wspólnej nam ojczyzny.</u>
  445 + <u xml:id="u-16.24" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu Katolicko-Społecznego Koła Poselskiego „Znak” oświadczyć, iż uznając główne kierunki działalności Rządu, przedstawione dzisiaj przez Prezesa Rady Ministrów, za słuszne i odpowiadające oczekiwaniom społeczeństwa, programowi temu, podobnie jak towarzyszącym mu propozycjom dotyczącym składu Rady Ministrów — udzielamy naszego poparcia.</u>
446 446 <u xml:id="u-16.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
447 447 </div>
448 448 <div xml:id="div-17">
449   - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
  449 + <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
450 450 </div>
451 451 <div xml:id="div-18">
452   - <u xml:id="u-18.0" who="#PosełKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy z wielką uwagą ważkich treści zawartych we wczorajszym wystąpieniu sejmowym I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, jak również expose Prezesa Rady Ministrów, przedstawiające program działalności Rządu. Naród nasz w ostatnich wyborach wyraził poparcie dla kursu polityki PZPR, której przewodzi przywódca naszego narodu Edward Gierek — dla kursu, który znajduje swoje odzwierciedlenie w uchwałach zjazdowych. Polityka ta, wyrastająca z dorobku lat siedemdziesiątych, kontynuuje strategię rozwojową kraju zorientowaną na dobro człowieka, wysuwa także nowe zadania wynikające z aktualnych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych kraju.</u>
453   - <u xml:id="u-18.1" who="#PosełKazimierzMorawski">Z zadowoleniem pragnę stwierdzić, że w zamierzeniach nowego Rządu widzimy konsekwentne dążenie, by realizować lepiej cele pogrudniowej, humanistycznej orientacji społeczno-gospodarczej. Na czoło aktualnych zadań działalności państwowej wysuwa się sprawa efektywności gospodarowania oraz wyrównania dysproporcji, jakie występowały w naszym rozwoju gospodarczym. Rząd, jak widać, zamierza dla realizacji tych celów stworzyć jak najlepsze warunki. Szczególne uznanie budzi wyrażona troska i konkretne zamierzenia Rządu, zdążające do godzenia racji ekonomicznych i społecznych, co m.in. wyraża się w otoczeniu szczególną troską grupy gorzej sytuowanych. Służyć temu ma m.in. projekt wygospodarowania środków na wzrost zasiłków rodzinnych, emerytur i najniższych płac, a także zapowiedziane działania na rzecz przeciwdziałania wzrostowi kosztów utrzymania i stabilizacji budżetów rodzinnych, zwłaszcza rodzin wielodzietnych i gorzej sytuowanych.</u>
454   - <u xml:id="u-18.2" who="#PosełKazimierzMorawski">Pogłębianie dobrego klimatu społecznego w naszym kraju będzie istotnym elementem pomyślnej realizacji programu rządowego. Zarówno VIII Zjazd, jak i program nowego Rządu mówią narodowi prawdę, także w sprawach trudnych. Proponują działania w oparciu o realizm i istniejące możliwości, w oparciu o racjonalne postępowanie, bez, obietnic — na wyrost. Skłania to tym bardziej do szerokiego, społecznego uznania racji zawartych w wystąpieniu obywatela Premiera.</u>
455   - <u xml:id="u-18.3" who="#PosełKazimierzMorawski">W naszym społeczeństwie jest coraz pełniejsze zrozumienie, że musimy obecnie przejść przez trudniejszy okres, że najbliższe lata nie będą łatwe. Że potrzebne jest nam w tej chwili ogólnospołeczne poczucie obowiązku, upór i konsekwencja w działaniu, powszechna dyscyplina i myślenie kategoriami państwowej odpowiedzialności, jak również walka z prywatą i partykularyzmem. Istnieje oczekiwanie, które zbiega się w pełni z przedstawionymi dziś przez obywatela Premiera zamierzeniami, że Rząd, stwarzając lepsze warunki dla samodzielności i inicjatyw, dając większe uprawnienia, będzie szerzej i konsekwentniej egzekwował właściwe wykonywanie zadań przez wszystkich. Umocnienie ładu, porządku i dyscypliny jest dziś sprawą zarówno władz państwowych, jak i całego społeczeństwa. Tylko wspólny wysiłek w tej dziedzinie przynieść może oczekiwane przez nas wszystkich rezultaty.</u>
456   - <u xml:id="u-18.4" who="#PosełKazimierzMorawski">W przedstawionym programie działania rządowego widzimy pragnienie realizacji wysuwających się na plan pierwszy potrzeb społecznych naszego kraju. Należą do nich nie tylko potrzeby materialne, ale także ład moralny, prawda i sprawiedliwość w życiu publicznym, działanie na rzecz umacniania więzi władzy ze społeczeństwem, wyrażające się przez konsultacje w istotnych sprawach publicznych, słowem — na rządzenie w łączności z narodem. W swym przemówieniu w Radomiu w styczniu bieżącego roku I Sekretarz KC PZPR mówił, co następuje: „Nie wolno uciekać od złożonych spraw, od najtrudniejszej 'nawet prawdy. Tylko przez otwarte stawianie problemów można zmobilizować ludzi do współudziału w ich rozwiązywaniu. Musimy znajdować zawsze taką drogę rozwiązywania problemów, by można było pozyskać świadome poparcie klasy robotniczej, społeczeństwa, aby nikt, kto uczciwy, nie miał wątpliwości co do konieczności proponowanych rozwiązań”.</u>
457   - <u xml:id="u-18.5" who="#PosełKazimierzMorawski">Urzeczywistnianie zasad socjalistycznej demokracji ma zasadniczy wpływ na polityczną atmosferę życia w kraju, buduje poczucie godności ludzkiej, umacnia poczucie odpowiedzialności za sprawy kraju, za sprawy naszego państwa, daje poczucie, że za sprawy polskie odpowiadamy wszyscy, zarówno władze jak i obywatele.</u>
458   - <u xml:id="u-18.6" who="#PosełKazimierzMorawski">Gdy mówimy o warunkach dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego, którego celem jest wszechstronny rozwój człowieka, musimy zawsze pamiętać o zachowaniu właściwej harmonii między rozwojem materialnym i duchowym życia narodu. Podkreślił to wczoraj w swym wystąpieniu z tej trybuny I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek. Kultura narodu decyduje o jego aspiracjach, dążeniach, decyduje o wyborze przez niego wartości, które będzie on w swym życiu realizował. Wzrost gospodarczy kraju, słuszny i konieczny rozwój bazy materialnej naszego życia wymaga stałej, wszechstronnej troski o właściwy z punktu widzenia patriotycznej odpowiedzialności kierunek rozwoju świadomości społecznej, wzrost kultury politycznej narodu, wymaga wzrostu duchowych i moralnych mocy narodu jako ważnych czynników dalszego pomyślnego rozwoju siły i znaczenia naszego państwa. W związku z tym zagadnieniem trzeba podkreślić, że istnieje ścisła więź między rozwojem duchowym narodu a jego rozwojem gospodarczym, między ładem moralnym a efektywnością gospodarowania. Moralność społeczna jest bowiem istotnym składnikiem całego potencjału rozwojowego narodu. W tej sferze działań, kształtujących coraz wyższą jakość pracy i naszego życia i tworzących podstawy dalszego rozwoju, jest szczególne pole dla współdziałania kościoła i państwa, którego skuteczność będzie tym większa, im szersza będzie rola, większe zaangażowanie świeckiej społeczności chrześcijańskiej.</u>
459   - <u xml:id="u-18.7" who="#PosełKazimierzMorawski">Proces współdziałania, zbudowany na bazie polityki PZPR lat siedemdziesiątych, dobrze służy naszemu krajowi i całemu społeczeństwu, umacniając moralno-polityczną jedność Polaków wokół nadrzędnych zadań i celów. Jest on wyrazem pozytywnego rozwoju stosunków kościoła i państwa w naszym kraju. Uzyskany w tej dziedzinie dorobek, powszechnie doceniany, owocuje na gruncie życia społecznego wzrostem odpowiedzialności za sprawy naszego kraju, jego pomyślnego rozwoju i bezpieczeństwa. Dotychczasowa linia polityczna partii i państwa w tej dziedzinie znajduje pełne potwierdzenie w dzisiejszym przemówieniu obywatela Premiera. Z uznaniem witamy zapowiedź jej dalszej kontynuacji, jej dalszego rozwoju. Jak stwierdził w swym expose obywatel Premier Babiuch: „Liczymy na zrozumienie, życzliwość i wsparcie dla naszych zamiarów ze strony kościoła. Nasza polityka wyznaniowa sprawdziła się jako ważny czynnik jedności narodu w pracy dla socjalistycznej ojczyzny. Sprzyja ona dobremu samopoczuciu i aktywności wszystkich obywateli. Dlatego będziemy tę politykę kontynuować i doskonalić”. Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że cała polityka lat siedemdziesiątych dobrze służyła i służy tworzeniu najlepszych warunków jedności narodu i współdziałania wszystkich Polaków w imię ogólnonarodowych celów. Nie pozostawało to bez wpływu na stanowisko kościoła wobec najżywotniejszych spraw naszego ludowego państwa. Jestem przekonany, że te ważkie słowa obywatela Premiera, wypowiedziane w tej sprawie, znajdą szerokie, pozytywne echo wśród społeczności katolickiej, wzmagając aktywne uczestnictwo w pracy na rzecz dobra publicznego.</u>
460   - <u xml:id="u-18.8" who="#PosełKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Dalszy rozwój Polski odbywać się będzie w warunkach pod wieloma względami niepokojącej ewolucji sytuacji na arenie międzynarodowej. Państwo nasze, rozbijając aktywnie i dynamicznie swą politykę zagraniczną, stawiać musi czoło skutkom wzmagających się napięć i kryzysów, podsycanej przez określone koła imperialistyczne tendencji antyodprężeniowej, zimno wojennej. Solidaryzując się także z tą częścią expose Premiera, która dotyczy polityki zagranicznej, pragnę podkreślić, że widzimy dziś tym ostrzej Historyczną słuszność wyboru dokonanego przed 35 laty przez obóz polskiej lewicy. Trwały sojusz i współpraca ze Związkiem Radzieckim, solidarne współdziałanie państw wspólnoty socjalistycznej, powołanie do życia i stałe umacnianie obronnego Układu Warszawskiego — oto najskuteczniejsze gwarancje naszego państwowego i narodowego bezpieczeństwa, a zarazem główne współczynniki dziejowego procesu, w którym Polska stała się, jak nigdy w przeszłości, istotnym elementem stabilizacji i pokoju w Europie. Nigdy zapomnieć nie wolno, że dobiegające 36-lecie istnienia ludowego państwa polskiego — to najdłuższy w nowożytnej historii okres posiadania przez Polaków własnego, niepodległego państwa.</u>
461   - <u xml:id="u-18.9" who="#PosełKazimierzMorawski">Aktywna rola Polski na rzecz uchronienia i zabezpieczenia odprężenia, na rzecz rozbrojenia i pokoju w tej skomplikowanej obecnie sytuacji międzynarodowej, wywołuje poparcie i satysfakcję Polaków, których wojna tak okrutnie doświadczyła. Ten kierunek działania, którego najlepszym wyrazem jest propozycja Edwarda Gierka, przedstawiona na VIII Zjeździe PZPR, aby Warszawa stała się miejscem obrad europejskiej konferencji na rzecz odprężenia militarnego i rozbrojenia, spotyka się — jak wiemy — z poparciem naszych sojuszników, a także z coraz szerszym zainteresowaniem, a nierzadko i poparciem polityków i różnych sił społecznych Zachodniej Europy. Rezonans tej inicjatywy jest potwierdzeniem tego, jak była ona potrzebna i jak bardzo wyszła naprzeciw dążeniom opinii publicznej krajów europejskich, by nasz kontynent i świat wróciły na drogę dialogu, odprężenia i porozumienia, na drogę, która zagrodziłaby możliwość kształtowania stosunków międzynarodowych nieodpowiedzialnym siłom zimnowojennym w oparciu o eskalację zbrojeń. Pragnę stwierdzić w tym miejscu, że Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne zwróciło się do szeregu znaczących polityków o orientacji chrześcijańskiej w Europie Zachodniej, by poparli i spopularyzowali idee zwołania do Warszawy konferencji rozbrojeniowej, o której mowa była tutaj. Kontakty te i uzyskane odpowiedzi wskazują na daleko idące zainteresowanie, a także poparcie tych kręgów dla idei wysuniętej przez Edwarda Gierka.</u>
462   - <u xml:id="u-18.10" who="#PosełKazimierzMorawski">Pragnę w tym miejscu podkreślić znaczenie służącej dobrze sprawie odprężenia, rozbrojenia i międzynarodowej współpracy pokojowej polityki Stolicy Apostolskiej, której przewodzi Papież-Polak. Jan Paweł II nieraz podkreślał swój sprzeciw wobec napinania spirali zbrojeń i lokowania w Europie nowych gatunków broni masowej zagłady, co — jak wiemy — zostało zdecydowane na grudniowej sesji NATO. Jednocześnie polityka Stolicy Apostolskiej jest nacechowana umiarem i realizmem wobec napięć i kryzysów, jakie występują aktualnie w świecie. Te pokojowe kierunki międzynarodowej aktywności Stolicy Apostolskiej, a w szczególności pokojowe apele Jana Pawła II, wyrosłe z naszych ojczystych tradycji narodowych, z naszych doświadczeń i przeżyć, współbrzmią jakże wyraźnie z wysiłkami Polski na arenie międzynarodowej, z pokojowymi celami całej wspólnoty socjalistycznej. Znalazło to swój pozytywny wyraz w expose Premiera. Dzieło Papieża-Polaka jest bowiem wyrazem otwarcia polityki Stolicy Apostolskiej na wszystkie wartości współczesnego świata, służące dobru człowieka, jego godności i egzystencji w pokoju.</u>
463   - <u xml:id="u-18.11" who="#PosełKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Prezesa Rady Ministrów plany i zamierzenia wymagają aktywnego poparcia całego narodu, tylko bowiem wspólną pracą i jednością działania osiągniemy zamierzone cele. Trudne zadania gospodarcze, niełatwa sytuacja międzynarodowa wymaga od Polaków szczególnego poczucia odpowiedzialności i zespolenia wokół polityki wytyczonej na VIII Zjeździe PZPR i zaprezentowanej w dzisiejszym expose obywatela Premiera. Pragniemy jak najszerzej współdziałać w realizacji tego programu. Dlatego członkowie Koła Poselskiego Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wyrażają pełne poparcie dla kierunków polityki Rządu i będą głosować za propozycjami Premiera Edwarda Babiucha, odnoszącymi się do składu osobowego Rządu. Dziękuję za uwagę.</u>
  452 + <u xml:id="u-18.0" who="#KazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy z wielką uwagą ważkich treści zawartych we wczorajszym wystąpieniu sejmowym I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, jak również expose Prezesa Rady Ministrów, przedstawiające program działalności Rządu. Naród nasz w ostatnich wyborach wyraził poparcie dla kursu polityki PZPR, której przewodzi przywódca naszego narodu Edward Gierek — dla kursu, który znajduje swoje odzwierciedlenie w uchwałach zjazdowych. Polityka ta, wyrastająca z dorobku lat siedemdziesiątych, kontynuuje strategię rozwojową kraju zorientowaną na dobro człowieka, wysuwa także nowe zadania wynikające z aktualnych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych kraju.</u>
  453 + <u xml:id="u-18.1" who="#KazimierzMorawski">Z zadowoleniem pragnę stwierdzić, że w zamierzeniach nowego Rządu widzimy konsekwentne dążenie, by realizować lepiej cele pogrudniowej, humanistycznej orientacji społeczno-gospodarczej. Na czoło aktualnych zadań działalności państwowej wysuwa się sprawa efektywności gospodarowania oraz wyrównania dysproporcji, jakie występowały w naszym rozwoju gospodarczym. Rząd, jak widać, zamierza dla realizacji tych celów stworzyć jak najlepsze warunki. Szczególne uznanie budzi wyrażona troska i konkretne zamierzenia Rządu, zdążające do godzenia racji ekonomicznych i społecznych, co m.in. wyraża się w otoczeniu szczególną troską grupy gorzej sytuowanych. Służyć temu ma m.in. projekt wygospodarowania środków na wzrost zasiłków rodzinnych, emerytur i najniższych płac, a także zapowiedziane działania na rzecz przeciwdziałania wzrostowi kosztów utrzymania i stabilizacji budżetów rodzinnych, zwłaszcza rodzin wielodzietnych i gorzej sytuowanych.</u>
  454 + <u xml:id="u-18.2" who="#KazimierzMorawski">Pogłębianie dobrego klimatu społecznego w naszym kraju będzie istotnym elementem pomyślnej realizacji programu rządowego. Zarówno VIII Zjazd, jak i program nowego Rządu mówią narodowi prawdę, także w sprawach trudnych. Proponują działania w oparciu o realizm i istniejące możliwości, w oparciu o racjonalne postępowanie, bez, obietnic — na wyrost. Skłania to tym bardziej do szerokiego, społecznego uznania racji zawartych w wystąpieniu obywatela Premiera.</u>
  455 + <u xml:id="u-18.3" who="#KazimierzMorawski">W naszym społeczeństwie jest coraz pełniejsze zrozumienie, że musimy obecnie przejść przez trudniejszy okres, że najbliższe lata nie będą łatwe. Że potrzebne jest nam w tej chwili ogólnospołeczne poczucie obowiązku, upór i konsekwencja w działaniu, powszechna dyscyplina i myślenie kategoriami państwowej odpowiedzialności, jak również walka z prywatą i partykularyzmem. Istnieje oczekiwanie, które zbiega się w pełni z przedstawionymi dziś przez obywatela Premiera zamierzeniami, że Rząd, stwarzając lepsze warunki dla samodzielności i inicjatyw, dając większe uprawnienia, będzie szerzej i konsekwentniej egzekwował właściwe wykonywanie zadań przez wszystkich. Umocnienie ładu, porządku i dyscypliny jest dziś sprawą zarówno władz państwowych, jak i całego społeczeństwa. Tylko wspólny wysiłek w tej dziedzinie przynieść może oczekiwane przez nas wszystkich rezultaty.</u>
  456 + <u xml:id="u-18.4" who="#KazimierzMorawski">W przedstawionym programie działania rządowego widzimy pragnienie realizacji wysuwających się na plan pierwszy potrzeb społecznych naszego kraju. Należą do nich nie tylko potrzeby materialne, ale także ład moralny, prawda i sprawiedliwość w życiu publicznym, działanie na rzecz umacniania więzi władzy ze społeczeństwem, wyrażające się przez konsultacje w istotnych sprawach publicznych, słowem — na rządzenie w łączności z narodem. W swym przemówieniu w Radomiu w styczniu bieżącego roku I Sekretarz KC PZPR mówił, co następuje: „Nie wolno uciekać od złożonych spraw, od najtrudniejszej 'nawet prawdy. Tylko przez otwarte stawianie problemów można zmobilizować ludzi do współudziału w ich rozwiązywaniu. Musimy znajdować zawsze taką drogę rozwiązywania problemów, by można było pozyskać świadome poparcie klasy robotniczej, społeczeństwa, aby nikt, kto uczciwy, nie miał wątpliwości co do konieczności proponowanych rozwiązań”.</u>
  457 + <u xml:id="u-18.5" who="#KazimierzMorawski">Urzeczywistnianie zasad socjalistycznej demokracji ma zasadniczy wpływ na polityczną atmosferę życia w kraju, buduje poczucie godności ludzkiej, umacnia poczucie odpowiedzialności za sprawy kraju, za sprawy naszego państwa, daje poczucie, że za sprawy polskie odpowiadamy wszyscy, zarówno władze jak i obywatele.</u>
  458 + <u xml:id="u-18.6" who="#KazimierzMorawski">Gdy mówimy o warunkach dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego, którego celem jest wszechstronny rozwój człowieka, musimy zawsze pamiętać o zachowaniu właściwej harmonii między rozwojem materialnym i duchowym życia narodu. Podkreślił to wczoraj w swym wystąpieniu z tej trybuny I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek. Kultura narodu decyduje o jego aspiracjach, dążeniach, decyduje o wyborze przez niego wartości, które będzie on w swym życiu realizował. Wzrost gospodarczy kraju, słuszny i konieczny rozwój bazy materialnej naszego życia wymaga stałej, wszechstronnej troski o właściwy z punktu widzenia patriotycznej odpowiedzialności kierunek rozwoju świadomości społecznej, wzrost kultury politycznej narodu, wymaga wzrostu duchowych i moralnych mocy narodu jako ważnych czynników dalszego pomyślnego rozwoju siły i znaczenia naszego państwa. W związku z tym zagadnieniem trzeba podkreślić, że istnieje ścisła więź między rozwojem duchowym narodu a jego rozwojem gospodarczym, między ładem moralnym a efektywnością gospodarowania. Moralność społeczna jest bowiem istotnym składnikiem całego potencjału rozwojowego narodu. W tej sferze działań, kształtujących coraz wyższą jakość pracy i naszego życia i tworzących podstawy dalszego rozwoju, jest szczególne pole dla współdziałania kościoła i państwa, którego skuteczność będzie tym większa, im szersza będzie rola, większe zaangażowanie świeckiej społeczności chrześcijańskiej.</u>
  459 + <u xml:id="u-18.7" who="#KazimierzMorawski">Proces współdziałania, zbudowany na bazie polityki PZPR lat siedemdziesiątych, dobrze służy naszemu krajowi i całemu społeczeństwu, umacniając moralno-polityczną jedność Polaków wokół nadrzędnych zadań i celów. Jest on wyrazem pozytywnego rozwoju stosunków kościoła i państwa w naszym kraju. Uzyskany w tej dziedzinie dorobek, powszechnie doceniany, owocuje na gruncie życia społecznego wzrostem odpowiedzialności za sprawy naszego kraju, jego pomyślnego rozwoju i bezpieczeństwa. Dotychczasowa linia polityczna partii i państwa w tej dziedzinie znajduje pełne potwierdzenie w dzisiejszym przemówieniu obywatela Premiera. Z uznaniem witamy zapowiedź jej dalszej kontynuacji, jej dalszego rozwoju. Jak stwierdził w swym expose obywatel Premier Babiuch: „Liczymy na zrozumienie, życzliwość i wsparcie dla naszych zamiarów ze strony kościoła. Nasza polityka wyznaniowa sprawdziła się jako ważny czynnik jedności narodu w pracy dla socjalistycznej ojczyzny. Sprzyja ona dobremu samopoczuciu i aktywności wszystkich obywateli. Dlatego będziemy tę politykę kontynuować i doskonalić”. Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że cała polityka lat siedemdziesiątych dobrze służyła i służy tworzeniu najlepszych warunków jedności narodu i współdziałania wszystkich Polaków w imię ogólnonarodowych celów. Nie pozostawało to bez wpływu na stanowisko kościoła wobec najżywotniejszych spraw naszego ludowego państwa. Jestem przekonany, że te ważkie słowa obywatela Premiera, wypowiedziane w tej sprawie, znajdą szerokie, pozytywne echo wśród społeczności katolickiej, wzmagając aktywne uczestnictwo w pracy na rzecz dobra publicznego.</u>
  460 + <u xml:id="u-18.8" who="#KazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Dalszy rozwój Polski odbywać się będzie w warunkach pod wieloma względami niepokojącej ewolucji sytuacji na arenie międzynarodowej. Państwo nasze, rozbijając aktywnie i dynamicznie swą politykę zagraniczną, stawiać musi czoło skutkom wzmagających się napięć i kryzysów, podsycanej przez określone koła imperialistyczne tendencji antyodprężeniowej, zimno wojennej. Solidaryzując się także z tą częścią expose Premiera, która dotyczy polityki zagranicznej, pragnę podkreślić, że widzimy dziś tym ostrzej Historyczną słuszność wyboru dokonanego przed 35 laty przez obóz polskiej lewicy. Trwały sojusz i współpraca ze Związkiem Radzieckim, solidarne współdziałanie państw wspólnoty socjalistycznej, powołanie do życia i stałe umacnianie obronnego Układu Warszawskiego — oto najskuteczniejsze gwarancje naszego państwowego i narodowego bezpieczeństwa, a zarazem główne współczynniki dziejowego procesu, w którym Polska stała się, jak nigdy w przeszłości, istotnym elementem stabilizacji i pokoju w Europie. Nigdy zapomnieć nie wolno, że dobiegające 36-lecie istnienia ludowego państwa polskiego — to najdłuższy w nowożytnej historii okres posiadania przez Polaków własnego, niepodległego państwa.</u>
  461 + <u xml:id="u-18.9" who="#KazimierzMorawski">Aktywna rola Polski na rzecz uchronienia i zabezpieczenia odprężenia, na rzecz rozbrojenia i pokoju w tej skomplikowanej obecnie sytuacji międzynarodowej, wywołuje poparcie i satysfakcję Polaków, których wojna tak okrutnie doświadczyła. Ten kierunek działania, którego najlepszym wyrazem jest propozycja Edwarda Gierka, przedstawiona na VIII Zjeździe PZPR, aby Warszawa stała się miejscem obrad europejskiej konferencji na rzecz odprężenia militarnego i rozbrojenia, spotyka się — jak wiemy — z poparciem naszych sojuszników, a także z coraz szerszym zainteresowaniem, a nierzadko i poparciem polityków i różnych sił społecznych Zachodniej Europy. Rezonans tej inicjatywy jest potwierdzeniem tego, jak była ona potrzebna i jak bardzo wyszła naprzeciw dążeniom opinii publicznej krajów europejskich, by nasz kontynent i świat wróciły na drogę dialogu, odprężenia i porozumienia, na drogę, która zagrodziłaby możliwość kształtowania stosunków międzynarodowych nieodpowiedzialnym siłom zimnowojennym w oparciu o eskalację zbrojeń. Pragnę stwierdzić w tym miejscu, że Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne zwróciło się do szeregu znaczących polityków o orientacji chrześcijańskiej w Europie Zachodniej, by poparli i spopularyzowali idee zwołania do Warszawy konferencji rozbrojeniowej, o której mowa była tutaj. Kontakty te i uzyskane odpowiedzi wskazują na daleko idące zainteresowanie, a także poparcie tych kręgów dla idei wysuniętej przez Edwarda Gierka.</u>
  462 + <u xml:id="u-18.10" who="#KazimierzMorawski">Pragnę w tym miejscu podkreślić znaczenie służącej dobrze sprawie odprężenia, rozbrojenia i międzynarodowej współpracy pokojowej polityki Stolicy Apostolskiej, której przewodzi Papież-Polak. Jan Paweł II nieraz podkreślał swój sprzeciw wobec napinania spirali zbrojeń i lokowania w Europie nowych gatunków broni masowej zagłady, co — jak wiemy — zostało zdecydowane na grudniowej sesji NATO. Jednocześnie polityka Stolicy Apostolskiej jest nacechowana umiarem i realizmem wobec napięć i kryzysów, jakie występują aktualnie w świecie. Te pokojowe kierunki międzynarodowej aktywności Stolicy Apostolskiej, a w szczególności pokojowe apele Jana Pawła II, wyrosłe z naszych ojczystych tradycji narodowych, z naszych doświadczeń i przeżyć, współbrzmią jakże wyraźnie z wysiłkami Polski na arenie międzynarodowej, z pokojowymi celami całej wspólnoty socjalistycznej. Znalazło to swój pozytywny wyraz w expose Premiera. Dzieło Papieża-Polaka jest bowiem wyrazem otwarcia polityki Stolicy Apostolskiej na wszystkie wartości współczesnego świata, służące dobru człowieka, jego godności i egzystencji w pokoju.</u>
  463 + <u xml:id="u-18.11" who="#KazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Prezesa Rady Ministrów plany i zamierzenia wymagają aktywnego poparcia całego narodu, tylko bowiem wspólną pracą i jednością działania osiągniemy zamierzone cele. Trudne zadania gospodarcze, niełatwa sytuacja międzynarodowa wymaga od Polaków szczególnego poczucia odpowiedzialności i zespolenia wokół polityki wytyczonej na VIII Zjeździe PZPR i zaprezentowanej w dzisiejszym expose obywatela Premiera. Pragniemy jak najszerzej współdziałać w realizacji tego programu. Dlatego członkowie Koła Poselskiego Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wyrażają pełne poparcie dla kierunków polityki Rządu i będą głosować za propozycjami Premiera Edwarda Babiucha, odnoszącymi się do składu osobowego Rządu. Dziękuję za uwagę.</u>
464 464 <u xml:id="u-18.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
465 465 </div>
466 466 <div xml:id="div-19">
467   - <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u>
468   - <u xml:id="u-19.1" who="#Marszałek">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
469   - <u xml:id="u-19.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
470   - <u xml:id="u-19.3" who="#Marszałek">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
471   - <u xml:id="u-19.4" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia — w imieniu Konwentu Seniorów — następującego projektu uchwały:</u>
472   - <u xml:id="u-19.5" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej aprobuje przedstawiony, przez Prezesa Rady Ministrów program prac Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
473   - <u xml:id="u-19.6" who="#Marszałek">Sejm podkreśla, że program ten przewiduje podjęcie działań mających na celu realizację uchwały VIII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych w dniu 23 marca 1980 r.</u>
474   - <u xml:id="u-19.7" who="#Marszałek">Sejm wyraża przekonanie, że działalnością swoją, zgodną z przedstawionym programem, Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyczyniać się będzie do dalszego rozwoju sił twórczych narodu, zaspokajania potrzeb obywateli oraz umacniania pozycji i autorytetu naszego kraju w świecie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u>
475   - <u xml:id="u-19.8" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
476   - <u xml:id="u-19.9" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę.</u>
  467 + <u xml:id="u-19.0" who="#StanisławGucwa">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u>
  468 + <u xml:id="u-19.1" who="#StanisławGucwa">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
  469 + <u xml:id="u-19.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  470 + <u xml:id="u-19.3" who="#StanisławGucwa">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
  471 + <u xml:id="u-19.4" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia — w imieniu Konwentu Seniorów — następującego projektu uchwały:</u>
  472 + <u xml:id="u-19.5" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej aprobuje przedstawiony, przez Prezesa Rady Ministrów program prac Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  473 + <u xml:id="u-19.6" who="#StanisławGucwa">Sejm podkreśla, że program ten przewiduje podjęcie działań mających na celu realizację uchwały VIII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych w dniu 23 marca 1980 r.</u>
  474 + <u xml:id="u-19.7" who="#StanisławGucwa">Sejm wyraża przekonanie, że działalnością swoją, zgodną z przedstawionym programem, Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyczyniać się będzie do dalszego rozwoju sił twórczych narodu, zaspokajania potrzeb obywateli oraz umacniania pozycji i autorytetu naszego kraju w świecie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u>
  475 + <u xml:id="u-19.8" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  476 + <u xml:id="u-19.9" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę.</u>
477 477 <u xml:id="u-19.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
478   - <u xml:id="u-19.11" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u>
479   - <u xml:id="u-19.12" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 51 i 52 regulaminu — Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u>
480   - <u xml:id="u-19.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
481   - <u xml:id="u-19.14" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
482   - <u xml:id="u-19.15" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
483   - <u xml:id="u-19.16" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
484   - <u xml:id="u-19.17" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
485   - <u xml:id="u-19.18" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
486   - <u xml:id="u-19.19" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
487   - <u xml:id="u-19.20" who="#Marszałek">Marszałek „Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — powołuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
488   - <u xml:id="u-19.21" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
489   - <u xml:id="u-19.22" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
490   - <u xml:id="u-19.23" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Barcikowski,</u>
491   - <u xml:id="u-19.24" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka,</u>
492   - <u xml:id="u-19.25" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Roman Malinowski,</u>
493   - <u xml:id="u-19.26" who="#Marszałek">— Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar,</u>
494   - <u xml:id="u-19.27" who="#Marszałek">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
495   - <u xml:id="u-19.28" who="#Marszałek">— Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk,</u>
496   - <u xml:id="u-19.29" who="#Marszałek">— Minister Spraw Zagranicznych — Emil Wojtaszek,</u>
497   - <u xml:id="u-19.30" who="#Marszałek">— Minister Finansów — Henryk Kisiel,</u>
498   - <u xml:id="u-19.31" who="#Marszałek">— Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Ryszard Karski,</u>
499   - <u xml:id="u-19.32" who="#Marszałek">— Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Józef Kępa,</u>
500   - <u xml:id="u-19.33" who="#Marszałek">— Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia,</u>
501   - <u xml:id="u-19.34" who="#Marszałek">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Janusz Górski,</u>
502   - <u xml:id="u-19.35" who="#Marszałek">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
503   - <u xml:id="u-19.36" who="#Marszałek">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Maria Milczarek,</u>
504   - <u xml:id="u-19.37" who="#Marszałek">— Minister Kultury i Sztuki — Zygmunt Najdowski,</u>
505   - <u xml:id="u-19.38" who="#Marszałek">— Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur,</u>
506   - <u xml:id="u-19.39" who="#Marszałek">— Minister Energetyki i Energii Atomowej — Zbigniew Bartosiewicz,</u>
507   - <u xml:id="u-19.40" who="#Marszałek">— Minister Górnictwa — Włodzimierz Lejczak,</u>
508   - <u xml:id="u-19.41" who="#Marszałek">— Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim,</u>
509   - <u xml:id="u-19.42" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć,</u>
510   - <u xml:id="u-19.43" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Lekkiego — Stanisław Mach,</u>
511   - <u xml:id="u-19.44" who="#Marszałek">— Minister Rolnictwa — Leon Kłonica,</u>
512   - <u xml:id="u-19.45" who="#Marszałek">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński,</u>
513   - <u xml:id="u-19.46" who="#Marszałek">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Adam Kowalik,</u>
514   - <u xml:id="u-19.47" who="#Marszałek">— Minister Komunikacji — Mieczysław Zajfryd,</u>
515   - <u xml:id="u-19.48" who="#Marszałek">— Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr,</u>
516   - <u xml:id="u-19.49" who="#Marszałek">— Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień,</u>
517   - <u xml:id="u-19.50" who="#Marszałek">— Minister Oświaty i Wychowania — Krzysztof Kruszewski,</u>
518   - <u xml:id="u-19.51" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Chemicznego — Henryk Pruchniewicz,</u>
519   - <u xml:id="u-19.52" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Andrzej Jedynak,</u>
520   - <u xml:id="u-19.53" who="#Marszałek">— Minister Łączności — Zbigniew Rudnicki,</u>
521   - <u xml:id="u-19.54" who="#Marszałek">— Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Jerzy Kuberski oraz Ministrowie:</u>
522   - <u xml:id="u-19.55" who="#Marszałek">— Tadeusz Bejm,</u>
523   - <u xml:id="u-19.56" who="#Marszałek">— Eugeniusz Grochal,</u>
524   - <u xml:id="u-19.57" who="#Marszałek">— Tadeusz Rudolf,</u>
525   - <u xml:id="u-19.58" who="#Marszałek">— Maciej Wirowski,</u>
526   - <u xml:id="u-19.59" who="#Marszałek">— Jan Kamiński,</u>
527   - <u xml:id="u-19.60" who="#Marszałek">— Wiktor Sielanko”.</u>
528   - <u xml:id="u-19.61" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
529   - <u xml:id="u-19.62" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Jana Koniecznego o odczytanie komunikatu.</u>
  478 + <u xml:id="u-19.11" who="#StanisławGucwa">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u>
  479 + <u xml:id="u-19.12" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 51 i 52 regulaminu — Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u>
  480 + <u xml:id="u-19.13" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
  481 + <u xml:id="u-19.14" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  482 + <u xml:id="u-19.15" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
  483 + <u xml:id="u-19.16" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  484 + <u xml:id="u-19.17" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  485 + <u xml:id="u-19.18" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  486 + <u xml:id="u-19.19" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
  487 + <u xml:id="u-19.20" who="#StanisławGucwa">Marszałek „Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — powołuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
  488 + <u xml:id="u-19.21" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
  489 + <u xml:id="u-19.22" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
  490 + <u xml:id="u-19.23" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Barcikowski,</u>
  491 + <u xml:id="u-19.24" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka,</u>
  492 + <u xml:id="u-19.25" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Roman Malinowski,</u>
  493 + <u xml:id="u-19.26" who="#StanisławGucwa">— Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar,</u>
  494 + <u xml:id="u-19.27" who="#StanisławGucwa">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
  495 + <u xml:id="u-19.28" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk,</u>
  496 + <u xml:id="u-19.29" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Zagranicznych — Emil Wojtaszek,</u>
  497 + <u xml:id="u-19.30" who="#StanisławGucwa">— Minister Finansów — Henryk Kisiel,</u>
  498 + <u xml:id="u-19.31" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Ryszard Karski,</u>
  499 + <u xml:id="u-19.32" who="#StanisławGucwa">— Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Józef Kępa,</u>
  500 + <u xml:id="u-19.33" who="#StanisławGucwa">— Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia,</u>
  501 + <u xml:id="u-19.34" who="#StanisławGucwa">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Janusz Górski,</u>
  502 + <u xml:id="u-19.35" who="#StanisławGucwa">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
  503 + <u xml:id="u-19.36" who="#StanisławGucwa">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Maria Milczarek,</u>
  504 + <u xml:id="u-19.37" who="#StanisławGucwa">— Minister Kultury i Sztuki — Zygmunt Najdowski,</u>
  505 + <u xml:id="u-19.38" who="#StanisławGucwa">— Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur,</u>
  506 + <u xml:id="u-19.39" who="#StanisławGucwa">— Minister Energetyki i Energii Atomowej — Zbigniew Bartosiewicz,</u>
  507 + <u xml:id="u-19.40" who="#StanisławGucwa">— Minister Górnictwa — Włodzimierz Lejczak,</u>
  508 + <u xml:id="u-19.41" who="#StanisławGucwa">— Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim,</u>
  509 + <u xml:id="u-19.42" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć,</u>
  510 + <u xml:id="u-19.43" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Lekkiego — Stanisław Mach,</u>
  511 + <u xml:id="u-19.44" who="#StanisławGucwa">— Minister Rolnictwa — Leon Kłonica,</u>
  512 + <u xml:id="u-19.45" who="#StanisławGucwa">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński,</u>
  513 + <u xml:id="u-19.46" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Adam Kowalik,</u>
  514 + <u xml:id="u-19.47" who="#StanisławGucwa">— Minister Komunikacji — Mieczysław Zajfryd,</u>
  515 + <u xml:id="u-19.48" who="#StanisławGucwa">— Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr,</u>
  516 + <u xml:id="u-19.49" who="#StanisławGucwa">— Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień,</u>
  517 + <u xml:id="u-19.50" who="#StanisławGucwa">— Minister Oświaty i Wychowania — Krzysztof Kruszewski,</u>
  518 + <u xml:id="u-19.51" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Chemicznego — Henryk Pruchniewicz,</u>
  519 + <u xml:id="u-19.52" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Andrzej Jedynak,</u>
  520 + <u xml:id="u-19.53" who="#StanisławGucwa">— Minister Łączności — Zbigniew Rudnicki,</u>
  521 + <u xml:id="u-19.54" who="#StanisławGucwa">— Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Jerzy Kuberski oraz Ministrowie:</u>
  522 + <u xml:id="u-19.55" who="#StanisławGucwa">— Tadeusz Bejm,</u>
  523 + <u xml:id="u-19.56" who="#StanisławGucwa">— Eugeniusz Grochal,</u>
  524 + <u xml:id="u-19.57" who="#StanisławGucwa">— Tadeusz Rudolf,</u>
  525 + <u xml:id="u-19.58" who="#StanisławGucwa">— Maciej Wirowski,</u>
  526 + <u xml:id="u-19.59" who="#StanisławGucwa">— Jan Kamiński,</u>
  527 + <u xml:id="u-19.60" who="#StanisławGucwa">— Wiktor Sielanko”.</u>
  528 + <u xml:id="u-19.61" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  529 + <u xml:id="u-19.62" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Jana Koniecznego o odczytanie komunikatu.</u>
530 530 </div>
531 531 <div xml:id="div-20">
532   - <u xml:id="u-20.0" who="#SekretarzposełJanKonieczny">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się zebranie Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, w sali obrad plenarnych Sejmu.</u>
  532 + <u xml:id="u-20.0" who="#JanKonieczny">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się zebranie Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, w sali obrad plenarnych Sejmu.</u>
533 533 </div>
534 534 <div xml:id="div-21">
535   - <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
536   - <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
537   - <u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
538   - <u xml:id="u-21.3" who="#Marszałek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
539   - <u xml:id="u-21.4" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  535 + <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  536 + <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  537 + <u xml:id="u-21.2" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  538 + <u xml:id="u-21.3" who="#StanisławGucwa">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
  539 + <u xml:id="u-21.4" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
540 540 <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
541 541 <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 55.)</u>
542 542 </div>
543 543 </body>
544 544 </text>
545 545 </TEI>
546 546 -</teiCorpus>
  547 +</teiCorpus>
547 548 \ No newline at end of file
... ...
1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00003-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-198085-sjm-ppxxx-00003-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">8</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">3</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1980-05-22</date>
... ... @@ -23,93 +23,290 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur" role="speaker">
30   - <persName>Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych Adam Glazur</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski" role="speaker">
33   - <persName>Minister Oświaty i Wychowania Krzysztof Kruszewski</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełAlojzyBryl" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Alojzy Bryl</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełAndrzejŻabiński" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Andrzej Żabiński</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełBogdanŁysak" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Bogdan Łysak</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełEdwardHarasim" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Edward Harasim</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełFranciszekOdrzywolski" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Franciszek Odrzywolski</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PosełHalinaSkibniewska" role="speaker">
51   - <persName>Poseł Halina Skibniewska</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="PosełHenrykŚwiderski" role="speaker">
54   - <persName>Poseł Henryk Świderski</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="PosełJanSzczepański" role="speaker">
57   - <persName>Poseł Jan Szczepański</persName>
58   - </person>
59   - <person xml:id="PosełJanuszProkopiak" role="speaker">
60   - <persName>Poseł Janusz Prokopiak</persName>
61   - </person>
62   - <person xml:id="PosełJerzyGołaczyński" role="speaker">
63   - <persName>Poseł Jerzy Gołaczyński</persName>
64   - </person>
65   - <person xml:id="PosełKazimierzBarcikowski" role="speaker">
66   - <persName>Poseł Kazimierz Barcikowski</persName>
67   - </person>
68   - <person xml:id="PosełMichałMarkowicz" role="speaker">
69   - <persName>Poseł Michał Markowicz</persName>
70   - </person>
71   - <person xml:id="PosełMieczysławŁubiński" role="speaker">
72   - <persName>Poseł Mieczysław Łubiński</persName>
73   - </person>
74   - <person xml:id="PosełRomanStachoń" role="speaker">
75   - <persName>Poseł Roman Stachoń</persName>
76   - </person>
77   - <person xml:id="PosełRyszardBryk" role="speaker">
78   - <persName>Poseł Ryszard Bryk</persName>
79   - </person>
80   - <person xml:id="PosełStanisławKukuryka" role="speaker">
81   - <persName>Poseł Stanisław Kukuryka</persName>
82   - </person>
83   - <person xml:id="PosełSylwesterZawadzki" role="speaker">
84   - <persName>Poseł Sylwester Zawadzki</persName>
85   - </person>
86   - <person xml:id="PosełWacławAuleytner" role="speaker">
87   - <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName>
88   - </person>
89   - <person xml:id="PosełWaldemarMichna" role="speaker">
90   - <persName>Poseł Waldemar Michna</persName>
91   - </person>
92   - <person xml:id="PosełWitoldJankowski" role="speaker">
93   - <persName>Poseł Witold Jankowski</persName>
94   - </person>
95   - <person xml:id="PosełZbigniewZieliński" role="speaker">
96   - <persName>Poseł Zbigniew Zieliński</persName>
97   - </person>
98   - <person xml:id="PosełZdzisławPilecki" role="speaker">
99   - <persName>Poseł Zdzisław Pilecki</persName>
100   - </person>
101   - <person xml:id="SekretarzposełMariaKorczykowska" role="speaker">
102   - <persName>Sekretarz poseł Maria Korczykowska</persName>
103   - </person>
104   - <person xml:id="WicemarszałekHalinaSkibniewska" role="speaker">
105   - <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName>
106   - </person>
107   - <person xml:id="WicemarszałekPiotrStefański" role="speaker">
108   - <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName>
109   - </person>
110   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
111   - <persName>Komentarz</persName>
112   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + <forename>Stanisław</forename>
  31 + <surname>Gucwa</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  35 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="AdamGlazur" role="guest">
  38 + <persName>
  39 + <roleName>Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych</roleName>
  40 + <forename>Adam</forename>
  41 + <surname>Glazur</surname>
  42 + </persName>
  43 + <sex value="M" />
  44 + </person>
  45 + <person xml:id="KrzysztofKruszewski" role="guest">
  46 + <persName>
  47 + <roleName>Minister Oświaty i Wychowania</roleName>
  48 + <forename>Krzysztof</forename>
  49 + <surname>Kruszewski</surname>
  50 + </persName>
  51 + <sex value="M" />
  52 + </person>
  53 + <person xml:id="AlojzyBryl" role="regular">
  54 + <persName>
  55 + <roleName>Poseł</roleName>
  56 + <forename>Alojzy</forename>
  57 + <surname>Bryl</surname>
  58 + </persName>
  59 + <sex value="M" />
  60 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Alojzy_Bryl</idno>
  61 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  62 + </person>
  63 + <person xml:id="AndrzejŻabiński" role="regular">
  64 + <persName>
  65 + <roleName>Poseł</roleName>
  66 + <forename>Andrzej</forename>
  67 + <surname>Żabiński</surname>
  68 + </persName>
  69 + <sex value="M" />
  70 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_%C5%BBabi%C5%84ski</idno>
  71 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  72 + </person>
  73 + <person xml:id="BogdanŁysak" role="regular">
  74 + <persName>
  75 + <roleName>Poseł</roleName>
  76 + <forename>Bogdan</forename>
  77 + <surname>Łysak</surname>
  78 + </persName>
  79 + <sex value="M" />
  80 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bogdan_%C5%81ysak</idno>
  81 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  82 + </person>
  83 + <person xml:id="EdwardHarasim" role="regular">
  84 + <persName>
  85 + <roleName>Poseł</roleName>
  86 + <forename>Edward</forename>
  87 + <surname>Harasim</surname>
  88 + </persName>
  89 + <sex value="M" />
  90 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Harasim</idno>
  91 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  92 + </person>
  93 + <person xml:id="FranciszekOdrzywolski" role="regular">
  94 + <persName>
  95 + <roleName>Poseł</roleName>
  96 + <forename>Franciszek</forename>
  97 + <surname>Odrzywolski</surname>
  98 + </persName>
  99 + <sex value="M" />
  100 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Odrzywolski</idno>
  101 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  102 + </person>
  103 + <person xml:id="HalinaSkibniewska" role="regular">
  104 + <persName>
  105 + <roleName>Poseł</roleName>
  106 + <forename>Halina</forename>
  107 + <surname>Skibniewska</surname>
  108 + </persName>
  109 + <sex value="F" />
  110 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Halina_Skibniewska</idno>
  111 + </person>
  112 + <person xml:id="HenrykŚwiderski" role="regular">
  113 + <persName>
  114 + <roleName>Poseł</roleName>
  115 + <forename>Henryk</forename>
  116 + <surname>Świderski</surname>
  117 + </persName>
  118 + <sex value="M" />
  119 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_%C5%9Awiderski</idno>
  120 + </person>
  121 + <person xml:id="JanSzczepański" role="regular">
  122 + <persName>
  123 + <roleName>Poseł</roleName>
  124 + <forename>Jan</forename>
  125 + <surname>Szczepański</surname>
  126 + </persName>
  127 + <sex value="M" />
  128 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Szczepa%C5%84ski_(socjolog)</idno>
  129 + </person>
  130 + <person xml:id="JanuszProkopiak" role="regular">
  131 + <persName>
  132 + <roleName>Poseł</roleName>
  133 + <forename>Janusz</forename>
  134 + <surname>Prokopiak</surname>
  135 + </persName>
  136 + <sex value="M" />
  137 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Prokopiak</idno>
  138 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  139 + </person>
  140 + <person xml:id="JerzyGołaczyński" role="regular">
  141 + <persName>
  142 + <roleName>Poseł</roleName>
  143 + <forename>Jerzy</forename>
  144 + <surname>Gołaczyński</surname>
  145 + </persName>
  146 + <sex value="M" />
  147 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Go%C5%82aczy%C5%84ski</idno>
  148 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  149 + </person>
  150 + <person xml:id="KazimierzBarcikowski" role="regular">
  151 + <persName>
  152 + <roleName>Poseł</roleName>
  153 + <forename>Kazimierz</forename>
  154 + <surname>Barcikowski</surname>
  155 + </persName>
  156 + <sex value="M" />
  157 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Barcikowski</idno>
  158 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  159 + </person>
  160 + <person xml:id="MichałMarkowicz" role="regular">
  161 + <persName>
  162 + <roleName>Poseł</roleName>
  163 + <forename>Michał</forename>
  164 + <surname>Markowicz</surname>
  165 + </persName>
  166 + <sex value="M" />
  167 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Markowicz</idno>
  168 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  169 + </person>
  170 + <person xml:id="MieczysławŁubiński" role="regular">
  171 + <persName>
  172 + <roleName>Poseł</roleName>
  173 + <forename>Mieczysław</forename>
  174 + <surname>Łubiński</surname>
  175 + </persName>
  176 + <sex value="M" />
  177 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_%C5%81ubi%C5%84ski</idno>
  178 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  179 + </person>
  180 + <person xml:id="RomanStachoń" role="regular">
  181 + <persName>
  182 + <roleName>Poseł</roleName>
  183 + <forename>Roman</forename>
  184 + <surname>Stachoń</surname>
  185 + </persName>
  186 + <sex value="M" />
  187 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Stacho%C5%84</idno>
  188 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  189 + </person>
  190 + <person xml:id="RyszardBryk" role="regular">
  191 + <persName>
  192 + <roleName>Poseł</roleName>
  193 + <forename>Ryszard</forename>
  194 + <surname>Bryk</surname>
  195 + </persName>
  196 + <sex value="M" />
  197 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_Bryk</idno>
  198 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  199 + </person>
  200 + <person xml:id="StanisławKukuryka" role="regular">
  201 + <persName>
  202 + <roleName>Poseł</roleName>
  203 + <forename>Stanisław</forename>
  204 + <surname>Kukuryka</surname>
  205 + </persName>
  206 + <sex value="M" />
  207 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Kukuryka</idno>
  208 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  209 + </person>
  210 + <person xml:id="SylwesterZawadzki" role="regular">
  211 + <persName>
  212 + <roleName>Poseł</roleName>
  213 + <forename>Sylwester</forename>
  214 + <surname>Zawadzki</surname>
  215 + </persName>
  216 + <sex value="M" />
  217 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Sylwester_Zawadzki</idno>
  218 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  219 + </person>
  220 + <person xml:id="WacławAuleytner" role="regular">
  221 + <persName>
  222 + <roleName>Poseł</roleName>
  223 + <forename>Wacław</forename>
  224 + <surname>Auleytner</surname>
  225 + </persName>
  226 + <sex value="M" />
  227 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Auleytner</idno>
  228 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePolskiegoZwiązkuKatolickoSpołecznego" />
  229 + </person>
  230 + <person xml:id="WaldemarMichna" role="regular">
  231 + <persName>
  232 + <roleName>Poseł</roleName>
  233 + <forename>Waldemar</forename>
  234 + <surname>Michna</surname>
  235 + </persName>
  236 + <sex value="M" />
  237 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Waldemar_Michna</idno>
  238 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  239 + </person>
  240 + <person xml:id="WitoldJankowski" role="regular">
  241 + <persName>
  242 + <roleName>Poseł</roleName>
  243 + <forename>Witold</forename>
  244 + <surname>Jankowski</surname>
  245 + </persName>
  246 + <sex value="M" />
  247 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jankowski</idno>
  248 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  249 + </person>
  250 + <person xml:id="ZbigniewZieliński" role="regular">
  251 + <persName>
  252 + <roleName>Poseł</roleName>
  253 + <forename>Zbigniew</forename>
  254 + <surname>Zieliński</surname>
  255 + </persName>
  256 + <sex value="M" />
  257 + </person>
  258 + <person xml:id="ZdzisławPilecki" role="regular">
  259 + <persName>
  260 + <roleName>Poseł</roleName>
  261 + <forename>Zdzisław</forename>
  262 + <surname>Pilecki</surname>
  263 + </persName>
  264 + <sex value="M" />
  265 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Pilecki</idno>
  266 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  267 + </person>
  268 + <person xml:id="MariaKorczykowska" role="guest">
  269 + <persName>
  270 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  271 + <forename>Maria</forename>
  272 + <surname>Korczykowska</surname>
  273 + </persName>
  274 + <sex value="F" />
  275 + </person>
  276 + <person xml:id="PiotrStefański" role="regular">
  277 + <persName>
  278 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  279 + <forename>Piotr</forename>
  280 + <surname>Stefański</surname>
  281 + </persName>
  282 + <sex value="M" />
  283 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Stefa%C5%84ski_(polityk)</idno>
  284 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  285 + </person>
  286 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  287 + <persName>komentarz</persName>
  288 + </person>
  289 + </listPerson>
  290 + <listOrg>
  291 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  292 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  293 + </org>
  294 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  295 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  296 + </org>
  297 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  298 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  299 + </org>
  300 + <org xml:id="KołoPoselskiePolskiegoZwiązkuKatolickoSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  301 + <orgName full="yes">Koło Poselskie Polskiego Związku Katolicko-Społecznego</orgName>
  302 + </org>
  303 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  304 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  305 + </org>
  306 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  307 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  308 + </org>
  309 + </listOrg>
113 310 </particDesc>
114 311 </profileDesc>
115 312 -</teiHeader>
  313 +</teiHeader>
116 314 \ No newline at end of file
... ...
1980-1985/sejm/posiedzenia/pp/198085-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml
  View file @561e3b3
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -10,721 +10,721 @@
10 10 <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Piotr Stefański.)</u>
11 11 </div>
12 12 <div xml:id="div-2">
13   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
14 14 <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
15   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Apolonię Czernik i Marię Korczykowską.</u>
16   - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Apolonia Czernik.</u>
17   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
18   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokoły pierwszego i drugiego posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte, wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
19   - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie: Kazimierz Barcikowski, Ryszard Bryk, Jan Szczepański i Andrzej Żabiński.</u>
20   - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do złożenia ślubowania.</u>
21   - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Apolonię Czernik i Marię Korczykowską.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Apolonia Czernik.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Protokoły pierwszego i drugiego posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte, wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie: Kazimierz Barcikowski, Ryszard Bryk, Jan Szczepański i Andrzej Żabiński.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do złożenia ślubowania.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławGucwa">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
22 22 <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
23 23 <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
24   - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  24 + <u xml:id="u-2.11" who="#StanisławGucwa">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
25 25 </div>
26 26 <div xml:id="div-3">
27   - <u xml:id="u-3.0" who="#PosełKazimierzBarcikowski">Ślubuję.</u>
  27 + <u xml:id="u-3.0" who="#KazimierzBarcikowski">Ślubuję.</u>
28 28 </div>
29 29 <div xml:id="div-4">
30   - <u xml:id="u-4.0" who="#PosełRyszardBryk">Ślubuję.</u>
  30 + <u xml:id="u-4.0" who="#RyszardBryk">Ślubuję.</u>
31 31 </div>
32 32 <div xml:id="div-5">
33   - <u xml:id="u-5.0" who="#PosełJanSzczepański">Ślubuję.</u>
  33 + <u xml:id="u-5.0" who="#JanSzczepański">Ślubuję.</u>
34 34 </div>
35 35 <div xml:id="div-6">
36   - <u xml:id="u-6.0" who="#PosełAndrzejŻabiński">Ślubuję.</u>
  36 + <u xml:id="u-6.0" who="#AndrzejŻabiński">Ślubuję.</u>
37 37 </div>
38 38 <div xml:id="div-7">
39   - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że posłowie Kazimierz Barcikowski, Ryszard Bryk, Jan Szczepański i Andrzej Żabiński złożyli ślubowanie poselskie.</u>
40   - <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
41   - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
42   - <u xml:id="u-7.3" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
43   - <u xml:id="u-7.4" who="#Marszałek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u>
44   - <u xml:id="u-7.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Rządu o realizacji zadań w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego.</u>
45   - <u xml:id="u-7.6" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatela Adama Glazura.</u>
  39 + <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że posłowie Kazimierz Barcikowski, Ryszard Bryk, Jan Szczepański i Andrzej Żabiński złożyli ślubowanie poselskie.</u>
  40 + <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  41 + <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
  42 + <u xml:id="u-7.3" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  43 + <u xml:id="u-7.4" who="#StanisławGucwa">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u>
  44 + <u xml:id="u-7.5" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Rządu o realizacji zadań w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego.</u>
  45 + <u xml:id="u-7.6" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatela Adama Glazura.</u>
46 46 </div>
47 47 <div xml:id="div-8">
48   - <u xml:id="u-8.0" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Partia nasza w uchwałach VI Zjazdu, a następnie na V Plenum Komitetu Centralnego, podjęła w 1971 roku — obok wielu złożonych spraw, również problem budownictwa mieszkaniowego, niezwykle trudny i kosztowny, ale ogromnie ważny dla każdego Polaka. Nakreślone zostały perspektywiczne zadania gospodarki narodowej w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego.</u>
49   - <u xml:id="u-8.1" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W tej ważnej sprawie społecznej Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął w dniu 19 października 1972 roku uchwałę o perspektywicznym programie mieszkaniowym.</u>
50   - <u xml:id="u-8.2" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Nadając priorytet budownictwu mieszkaniowemu uchwała określiła zadania w tym zakresie do roku 1990. Zobowiązała Rząd do rozwinięcia ogólnokrajowego przemysłu mieszkaniowego i stworzenia dla niego odpowiedniej bazy materialnej. Uchwała zobowiązała też do uformowania niezbędnego potencjału wykonawczego i zapewnienia mu warunków organizacyjno-technicznych i kadrowych dla szybkiego rozwoju. W wykonaniu tych postanowień Rząd ustalił konkretne plany realizacyjne.</u>
51   - <u xml:id="u-8.3" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Obecnie jesteśmy w połowie drogi realizacji perspektywicznego programu mieszkaniowego. Dzisiaj można stwierdzić, że w dotychczasowej realizacji tego programu osiągnęliśmy znaczne efekty. W bieżącym 10-leciu wybudujemy w kraju około 2 mln 600 tys. mieszkań. Do roku 1970 na takie rezultaty pracowaliśmy całe 20 lat. W budownictwie uspołecznionym wielorodzinnym oddanych zostanie do użytku 1 mln 950 tys. mieszkań, z tego 90% wykonają przedsiębiorstwa resortu budownictwa.</u>
52   - <u xml:id="u-8.4" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zaczynaliśmy od 191 tysięcy mieszkań w 1971 r. Planujemy, że w roku 1980 wybudujemy o 80% więcej niż w roku rozpoczynającym bieżącą dekadę. W konsekwencji, stan zasobów mieszkaniowych kraju wzrośnie na koniec bieżącego roku do około 10 mln 300 tys. mieszkań. Co czwarte mieszkanie będzie więc efektem mijającego 10-lecia. Po roku 1970 w nowych mieszkaniach zamieszka około 2 mln 600 tys. rodzin, a ponadto wiele jeszcze poprawi swoje warunki zamieszkania. Rozmiary osiągniętych efektów są wysokie. Mamy jednak świadomość niepełnego jeszcze zaspokojenia potrzeb społecznych oraz utrzymującego się nadal braku mieszkań. Dotyczy to szczególnie tych regionów, gdzie niezbędne było planowanie bardzo wysokich przyrostów budownictwa mieszkaniowego. W regionach tych, mimo podejmowania wysiłków w zakresie koncentracji potencjału budowlanego, nie można było w pełni zabezpieczyć realizacji zadań. Zjawisko takie występowało głównie w wielkich aglomeracjach miejskich.</u>
53   - <u xml:id="u-8.5" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Ważną rolę w realizacji programu mieszkaniowego spełnia budownictwo jednorodzinne. Warunki dla jego rozwoju stworzyła uchwała Rady Ministrów z czerwca 1976 roku. Zobowiązała ona ministrów, terenowe organy administracji państwowej, a także zakłady pracy do udzielania szerokiej pomocy organizacyjnej, technicznej i materiałowej dla ludności, podejmującej budowę domów jednorodzinnych. Budownictwo to realizowane jest głównie systemem gospodarczym, a więc bez angażowania skomplikowanego sprzętu technicznego i w oparciu — chociaż w niewielkim jeszcze stopniu — o miejscowe surowce i materiały.</u>
54   - <u xml:id="u-8.6" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Efekty rzeczowe budownictwa jednorodzinnego w latach 1971–1980 wyniosą 650 tysięcy mieszkań. Stanowi to około 25% ogółu wybudowanych w tym okresie mieszkań. W jego ramach rozwija się spółdzielcza forma budownictwa jednorodzinnego.</u>
55   - <u xml:id="u-8.7" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W całym mijającym 10-leciu, mimo niepełnego wykonania planu, oddanych będzie w spółdzielczym jednorodzinnym budownictwie ponad 28 tysięcy mieszkań, z tego potencjałem własnym spółdzielczości prawie 11 tysięcy mieszkań.</u>
56   - <u xml:id="u-8.8" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W 1971 r. budowaliśmy — we wszystkich formach — średnio 5,8 mieszkań na tysiąc mieszkańców. Obecnie, w 1980 r., zbudujemy prawie 10 mieszkań na tysiąc mieszkańców. Dziś zaliczamy się więc pod tym względem do grupy krajów budujących najwięcej mieszkań na tysiąc mieszkańców.</u>
57   - <u xml:id="u-8.9" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Pozwoliło to na znaczną poprawę warunków mieszkaniowych ludności. W mijającej dekadzie wzrosła powierzchnia użytkowa mieszkania realizowanego w uspołecznionym budownictwie z 43,7 m2 w 1970 r. do ponad 52 m2 obecnie. Podwyższony został standard wyposażenia mieszkań w podstawowe urządzenia. Na przykład odsetek ludności miejskiej korzystającej z komunalnych urządzeń wodociągowych zwiększył się z 75% w 1970 r. do 86% obecnie, a z urządzeń kanalizacyjnych z 55 do 75%. Znaczną poprawę osiągnięto w ukształtowaniu funkcjonalnych układów osiedli, budynków i mieszkań, szczególnie po wprowadzeniu w 1974 r. nowego normatywu urbanistycznego i mieszkaniowego. Wyeliminowano rozwiązania z ciemnymi kuchniami, wydzielono urządzenia sanitarne, zwiększono powierzchnię kuchni i pomieszczeń pomocniczych. W znacznej mierze zlikwidowano rozwiązania korytarzowe, utrudniające przewietrzanie mieszkań.</u>
58   - <u xml:id="u-8.10" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Systematycznie przeprowadzane są analizy rozwiązań projektowych. Wspólnie ze spółdzielczością mieszkaniową dokonywane są przeglądy realizowanych osiedli mieszkaniowych. Na tej podstawie wydawane są wytyczne, służące dalszej poprawie rozwiązań projektowych. Równolegle następował stały, chociaż jeszcze niewystarczający w stosunku do potrzeb, rozwój budownictwa towarzyszącego. Skalę wysiłku podejmowanego w tej dziedzinie charakteryzują uzyskane rezultaty.</u>
59   - <u xml:id="u-8.11" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W budownictwie służby zdrowia oddanych będzie około 44 tys. łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych oraz blisko 9 tys. łóżek w sanatoriach. Z przeznaczeniem tylko na przychodnie i ośrodki zdrowia oddamy — mimo niepełnego zaspokojenia jeszcze potrzeb — 1225 obiektów.</u>
60   - <u xml:id="u-8.12" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Przekażemy też w mijającym 10-leciu 160 tys. miejsc w przedszkolach i żłobkach. Zwiększy się również baza oświaty i wychowania o ponad 23 tys. nowych pomieszczeń do nauki, a w internatach o 84 tys. miejsc. Rozszerzyła się równocześnie sieć handlu o 375 domów towarowych i o blisko 11 tys. sklepów. Rozbudowana została również sieć zakładów gastronomicznych.</u>
61   - <u xml:id="u-8.13" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Mamy jednak też świadomość, że w wielu nowo budowanych osiedlach dawaliśmy prymat budownictwu mieszkaniowemu — kosztem budowy usług towarzyszących.</u>
62   - <u xml:id="u-8.14" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Musimy zatem doprowadzić do zharmonizowania planów w tych dziedzinach i ich pełnej realizacji.</u>
63   - <u xml:id="u-8.15" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego nastąpił dzięki dużym zmianom w technice, technologii i organizacji budownictwa. W 1970 r. organizacje budowlane rozporządzały 29 wytwórniami prefabrykatów. Z końcem 1980 r. budownictwo rozporządzać będzie 179 wytwórniami. Zapewnią one w najbliższych latach prefabrykaty, co przyczyni się do realizacji programu mieszkaniowego, wynikającego z uchwał VIII Zjazdu partii. Obecnie intensyfikujemy produkcję prefabrykatów w tych województwach, gdzie nie zabezpieczamy jeszcze pełnych potrzeb w tym zakresie oraz w tych wytwórniach, które nie osiągnęły dotąd planowanych zdolności produkcyjnych. Pozwoli to również na znaczne ograniczenie dokonywanych obecnie międzywojewódzkich przerzutów elementów prefabrykowanych, a tym samym na obniżenie kosztów budownictwa.</u>
64   - <u xml:id="u-8.16" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Wysoka Izbo! U progu lat 70 stanęliśmy przed problemem wyboru właściwej koncepcji technologicznej dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zdecydowaliśmy się na uprzemysłowione, chociaż bardziej kapitałochłonne technologie, oparte na fabrycznie wytwarzanych, wielkowymiarowych elementach budowlanych. Gwarantowały one bowiem przyspieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego, skrócenie cyklu budowy oraz zmniejszenie pracochłonności. Za takim wyborem przemawiały również baza surowcowa i prognoza malejącego dopływu zatrudnienia. W wyniku stosowania technologii wielkopłytowej zmniejszyliśmy w ciągu ubiegłych lat tej dekady pracochłonność budownictwa mieszkaniowego o 30%. Pracując systematycznie nad jej udoskonaleniem, doprowadziliśmy do tego, że dziś budownictwo wielkopłytowe umożliwia urozmaicone kształtowanie układów osiedli i brył budynków oraz tworzy funkcjonalne walory wnętrz. Jednym z czynników większej elastyczności rozwiązań było stałe rozszerzanie otwartych systemów projektowania. Dzisiaj obejmują one 40% wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego. W budownictwie mieszkaniowym nie ograniczamy się tylko do technologii wielkopłytowej. Udoskonalamy również technologię wielkoblokową i rozszerzamy zakres stosowania technologii monolitycznej.</u>
65   - <u xml:id="u-8.17" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Równocześnie stopniowo wprowadzano do stosowania nowe techniki realizacji obiektów towarzyszących budownictwu mieszkaniowemu. Do budowy obiektów użyteczności publicznej, w tym obiektów służby zdrowia, wprowadzono system budownictwa monolitycznego. Uruchomiono w tym celu produkcję szeregu nowych urządzeń produkcyjnych, jak: deskowania tunelowe i uniwersalne, sprzęt do obróbki, dojrzewania i transportu betonu.</u>
66   - <u xml:id="u-8.18" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Do budowy obiektów handlowo-usługowych wprowadzono system budownictwa szkieletowego w konstrukcji stalowej z lekką obudową.</u>
67   - <u xml:id="u-8.19" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W roku ubiegłym wybudowano w tym systemie obiekty o powierzchni użytkowej około 200 tys. m2. Rozwijany jest także system szkieletu żelbetowego. Rozszerzamy tą drogą możliwości realizacyjne budownictwa pawilonów handlowych i usługowych, a także obiektów oświaty.</u>
68   - <u xml:id="u-8.20" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Uruchomiono produkcję typowych obiektów z elementów drewnopochodnych. W latach 1976–1980 zrealizowanych będzie w tej technologii między innymi ponad 300 przedszkoli dla 36 tysięcy dzieci.</u>
69   - <u xml:id="u-8.21" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Dla przygotowania dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego, zapewnienia jego nowoczesności i pożądanej jakości — przyjęty został w 1975 roku rządowy program badawczo-rozwojowy pod nazwą „Kompleksowy rozwój budownictwa mieszkaniowego”. W wyniku realizacji programu powstały nowe rozwiązania z dziedziny konstrukcji, materiałów, wyrobów, maszyn i urządzeń.</u>
70   - <u xml:id="u-8.22" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Opracowano wzorcowe rozwiązania dla miejskich i wiejskich zespołów budownictwa mieszkaniowego oraz projekty rozwiązań organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych.</u>
71   - <u xml:id="u-8.23" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Do końca 1980 roku przewiduje się powszechne wdrożenie ponad 150 tematów objętych tymi rozwiązaniami. Nad wdrożeniem dalszych około 220 obecnie pracujemy.</u>
72   - <u xml:id="u-8.24" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Komplementarność opracowań tematów objętych programem jest zapewniona przez udział 37 instytutów uczelnianych oraz 50 jednostek naukowo-badawczych różnych resortów gospodarczych. Dla zapewnienia harmonijnego rozwoju bazy surowcowej i produkcji materiałów budowlanych oraz wyrobów służących potrzebom budownictwa mieszkaniowego wydatkowanych będzie w mijającym 10-leciu około 150 mld zł.</u>
73   - <u xml:id="u-8.25" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Tą drogą nastąpił znaczny rozwój potencjału wytwórczego przemysłu mieszkaniowego. Obecnie na wybudowanie obiektu mieszkalnego składa się produkcja zakładów ponad 80 wyspecjalizowanych branż przemysłu. W ostatnich latach uruchomiono produkcję lekkich ścian działowych i osłonowych, nowych rodzajów papy, nowoczesnej armatury domowej, okuć budowlanych, nowych materiałów podłogowych, tapet zmywalnych, farb emulsyjnych, cementów szybko twardniejących i specjalnych oraz nowych rodzajów stali o podwyższonej jakości.</u>
74   - <u xml:id="u-8.26" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Rozwinął się przemysł oświetleniowy, meblarski oraz przemysł wyposażenia mieszkań w nowoczesne, zmechanizowane urządzenia służące ułatwianiu życia mieszkańców.</u>
75   - <u xml:id="u-8.27" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Następował stały wzrost dostaw materiałów budowlanych na potrzeby ludności. W ramach produkcji przemysłowej resortu budownictwa, dostawy na rynek w okresie całego 10-lecia wzrosły 3-krotnie, osiągając wartość ponad 210 mld zł.</u>
76   - <u xml:id="u-8.28" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W ramach tego między innymi dostarczymy 55 mln ton cementu, 45 miliardów jednostek ceramicznych materiałów ściennych, 400 mln m2 płyt azbestowo-cementowych. Zdajemy sobie sprawę, że nie zabezpieczamy jeszcze w pełni potrzeb ludności w tym zakresie. W najbliższych latach musimy w dalszym ciągu rozwijać produkcję materiałów budowlanych, w szczególności materiałów izolacyjnych, materiałów dla instalacji elektrycznych i sanitarnych oraz materiałów dla robót wykończeniowych.</u>
77   - <u xml:id="u-8.29" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Jednym z istotnych warunków rozwoju budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego jest terminowe przygotowanie terenów uzbrojonych. W latach 1966–1970 dysponowaliśmy w kraju znacznymi jeszcze zasobami terenów uzbrojonych. Dużą część budownictwa mieszkaniowego realizowano w tych latach na terenach uzbrojonych przed 1966 rokiem.</u>
78   - <u xml:id="u-8.30" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zasoby te na początku lat siedemdziesiątych zostały znacznie wyczerpane. Realizowaliśmy bowiem w tym czasie już nie tylko budowę poszczególnych obiektów, lecz całych zespołów miejskich i osiedlowych, wymagających uzbrojenia terenów od podstaw.</u>
79   - <u xml:id="u-8.31" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W ubiegłym pięcioleciu nakłady na uzbrojenie terenów były dwa i pół raza wyższe od poniesionych w latach 1966–1970 i wyprzedzały znacznie dynamikę rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Również w bieżącym pięcioleciu, chociaż plany roczne nie były w pełni wykonane — nakłady na ten cel wzrosną o 74%. Mimo tak dużego wysiłku inwestycyjnego, udział budynków mieszkalnych, realizowanych równolegle z uzbrajaniem terenów, zwiększył się z 11% w 1975 roku do 53% w roku ubiegłym. Sytuacja taka utrudnia w poważny sposób rytmiczną realizację zadań.</u>
80   - <u xml:id="u-8.32" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Podjęliśmy wysiłki dla przyspieszenia rozwoju potencjału wykonawczego do robót inżynieryjnych, między innymi przez ich uprzemysłowienie i większe zmechanizowanie.</u>
81   - <u xml:id="u-8.33" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Uruchomiono licencyjną produkcję nowoczesnych rur kanalizacyjnych z betonu, z tworzyw sztucznych oraz produkcję stalowych profili zimnogiętych do zmechanizowanej obudowy wykopów.</u>
82   - <u xml:id="u-8.34" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W bieżącym roku zostanie uruchomiona produkcja nowoczesnych rur wodociągowych z betonu wstępnie sprężonego.</u>
83   - <u xml:id="u-8.35" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Opracowano i wdrożono, chociaż w ograniczonym jeszcze zakresie, kompleksową mechanizację wykonywania robót ziemnych dla budowy sieci uzbrojenia podziemnego oraz uprzemysłowione metody budowania oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody. Zwiększy to również ochronę wód, stanowiących źródło zaopatrzenia miast i osiedli.</u>
84   - <u xml:id="u-8.36" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Podejmujemy unowocześnienie budowy sieci cieplnych, głównie w celu zmniejszenia strat ciepła podczas przesyłu.</u>
85   - <u xml:id="u-8.37" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Postawiliśmy sobie zadanie osiągnięcia w najbliższych latach wyraźnej poprawy w przygotowaniu terenów uzbrojonych, aby uzyskać w tym zakresie pożądane wyprzedzenie w stosunku do robót kubaturowych. W realizacji tego zadania uczestniczyć będą organizacje budowlane i projektowe oraz służby inwestorskie wielu resortów.</u>
86   - <u xml:id="u-8.38" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Równolegle z dokonanymi zmianami w technologii i technice budownictwa mieszkaniowego nastąpiły poważne przeobrażenia w strukturze dostarczanych maszyn budowlanych oraz środkach transportu.</u>
87   - <u xml:id="u-8.39" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Rozwinięto produkcję nowoczesnych, w tym również licencyjnych ciężkich maszyn budowlanych. Park maszyn budowlanych zwiększył się z 19 tys. sztuk w 1970 r. do blisko 45 tys. sztuk w 1980 r. Obecnie na 1 tysiąc robotników produkcji podstawowej przypada 100 ciężkich maszyn budowlanych, a wskaźnik uzbrojenia energetycznego kształtuje się na poziomie 12 kW na jednego robotnika.</u>
88   - <u xml:id="u-8.40" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Wprowadzone zostały do budownictwa wysokotonażowe specjalistyczne środki transportu. Taki stan wyposażenia pozwala na niemal pełne zmechanizowanie pracochłonnych robót ziemnych i montażowych, transportu pionowego oraz, wytwarzania i transportu betonów. Istnieją jednak poważne trudności w utrzymaniu pełnej gotowości maszyn i środków transportu ze względu na okresowe braki części zamiennych, ogumienia i akumulatorów Problem ten sukcesywnie rozwiązujemy również siłami własnymi resortu. Stawiamy też przed organizacjami budowlanymi zadanie lepszego niż do tej pory wykorzystania maszyn i sprzętu budowlanego. Podjęto również produkcję i dostawy dla budownictwa nowoczesnych elektronarzędzi. W ostatnich latach 3,5-krotnie zwiększono wyposażenie w elektronarzędzia. Nadal jednak nie zaspokaja to w pełni potrzeb. Konieczne jest dalsze rozwijanie tej produkcji, a w szczególności rozszerzanie jej asortymentu w celu pełnej mechanizacji robót rzemieślniczych.</u>
89   - <u xml:id="u-8.41" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Rozwój budownictwa w pierwszym pięcioleciu obecnej dekady następował przy dużym wzroście zatrudnienia. Podstawowym źródłem przyrostu zatrudnienia w tym okresie była ludność wiejska, z reguły o braku wymaganych kwalifikacji i traktująca często pracę w budownictwie jako zajęcie sezonowe. Jednocześnie postępująca szybko mechanizacja pracy zwiększyła zapotrzebowanie na ustabilizowaną kadrę o wysokich kwalifikacjach. Rozwinięto więc szkolenie pracowników. W konsekwencji liczba robotników wykwalifikowanych i przyuczonych zwiększyła się w całym budownictwie z ponad 400 tysięcy na początku lat siedemdziesiątych do około 650 tysięcy ludzi obecnie.</u>
90   - <u xml:id="u-8.42" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W 352 szkołach różnego typu podległych resortowi kształci się około 100 tysięcy uczniów, a roczna liczba absolwentów przekracza obecnie 33 tysiące osób. Nadal jednak odczuwamy trudności w zapewnieniu niezbędnej kadry kwalifikowanej, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich. Powodem tego jest m.in. duża fluktuacja kadr. Przeciwdziałamy temu przez poprawę organizacji, tworzenie lepszych warunków pracy i dalsze uprzemysławianie budownictwa.</u>
91   - <u xml:id="u-8.43" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Obok fluktuacji ma miejsce niepełne wykorzystanie czasu pracy. W latach 1978 i 1979 przeciętny czas nie przepracowany przez jednego robotnika grupy wytwórczej utrzymywał się na poziomie 190–200 godzin. Przeciwdziałamy tym niekorzystnym zjawiskom.</u>
92   - <u xml:id="u-8.44" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Na rok bieżący postawiliśmy sobie zadanie zmniejszenia w stosunku do 1979 r. liczby godzin nie przepracowanych i jednoczesne zmniejszenie o 10% liczby godzin nadliczbowych.</u>
93   - <u xml:id="u-8.45" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zaostrzamy przestrzeganie obowiązku dyscypliny pracy. Po upływie I kwartału bieżącego roku odnotowujemy pewną poprawę w tej dziedzinie.</u>
94   - <u xml:id="u-8.46" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Na przykład w jednostkach resortu budownictwa zmniejszyła się liczba nie przepracowanych godzin w stosunku do I kwartału 1978 r. o 2,3 godziny na 1 pracownika, a do 1979 r. o 7,4 godziny. Postęp ten nie był jednak równomierny we wszystkich jednostkach organizacyjnych.</u>
95   - <u xml:id="u-8.47" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Dalszemu umacnianiu dyscypliny pracy służyć będą wprowadzane dodatki stażowe w budownictwie, wypłacane zależnie od efektów pracy każdego pracownika i przestrzegania obowiązujących regulaminów pracy.</u>
96   - <u xml:id="u-8.48" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Umacnianiu dyscypliny i organizacji pracy służyć też będzie coraz bardziej upowszechniany wielobrygadowy, kompleksowy system pracy. W warunkach budownictwa mieszkaniowego jest to system najbardziej efektywny. Wymusza on poprawną organizację robót, podwyższa dyscyplinę pracy, umożliwia osiąganie lepszych efektów w produkcji. System ten eliminuje z brygad osoby niezdyscyplinowane, niedbale wykonujące pracę.</u>
97   - <u xml:id="u-8.49" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Mimo trudności występujących w ostatnich latach w gospodarce narodowej nadawaliśmy i nadajemy budownictwu mieszkaniowemu szczególny priorytet. Było to konieczne, bowiem budownictwo to podlega wpływom tych wszystkich zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań, jakie towarzyszą rozwojowi całej gospodarki.</u>
98   - <u xml:id="u-8.50" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Istota priorytetu wyrażała się w tym, że mimo obniżania nakładów inwestycyjnych na rozwój całej gospodarki narodowej, zabezpieczaliśmy niezbędne nakłady i potencjał budowlany na dalszy wzrost budownictwa mieszkaniowego.</u>
99   - <u xml:id="u-8.51" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W latach 1978–1980 w resorcie budownictwa zmniejszyliśmy o 34% potencjał przeznaczony dla budownictwa przemysłowego, jednocześnie zwiększając prawie o 40% wykonawstwo na rzecz budownictwa mieszkaniowego i ogólnego.</u>
100   - <u xml:id="u-8.52" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Organizacjom realizującym budownictwo mieszkaniowe i ogólne zapewniamy równocześnie pierwszeństwo w dostawach materiałów, maszyn i sprzętu budowlanego. Już w ubiegłym roku w zasadzie całość dostaw nowych maszyn i sprzętu budowlanego, jakim dysponował resort, skierowano do tych organizacji.</u>
101   - <u xml:id="u-8.53" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Dla wzmocnienia rozwoju i dalszej specjalizacji potencjału budownictwa ogólnego utworzyliśmy, w zasadzie we wszystkich województwach, kombinaty budowlane, profilując ich działalność na kompleksową realizację osiedli i zespołów mieszkaniowych.</u>
102   - <u xml:id="u-8.54" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Powołaliśmy wyspecjalizowane przedsiębiorstwa budownictwa obiektów użyteczności publicznej, zgrupowane w odrębnym zjednoczeniu, które obejmuje obecnie swym zasięgiem działania 42 województwa. Utworzyliśmy również Zjednoczenie Budownictwa Inżynierii Miejskiej dla zapewnienia szybszego rozwoju potencjału w robotach inżynieryjnych.</u>
103   - <u xml:id="u-8.55" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Obywatele Posłowie! Osiągając wysokie tempo realizacji budownictwa mieszkaniowego, napotykamy w ostatnich latach poważne trudności w wykonywaniu planów rocznych. Szczególnie złożone warunki wystąpiły w roku ubiegłym. Ostra zima, a w jej wyniku powstałe trudności transportowe, zaopatrzeniowe i energetyczne, spowodowały obniżenie zdolności wykonawczych. Mimo szeregu działań podjętych dla nadrobienia zaległości, plan roczny nie został wykonany.</u>
104   - <u xml:id="u-8.56" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Na wyniki ubiegłego roku wpływ miało także to, że likwidujemy występującą od wielu lat praktykę statystycznego zaliczania do wykonania planu obiektów nie w pełni zrealizowanych. Rok bieżący będzie kolejnym okresem konsekwentnego przestrzegania zgodności rozliczeń z faktycznym wykonaniem zadań.</u>
105   - <u xml:id="u-8.57" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Plan na rok 1980 zakłada oddanie w uspołecznionym budownictwie mieszkaniowym dla ludności nierolniczej 12,3 mln m2 powierzchni użytkowej mieszkań, z tego przez przedsiębiorstwa resortu budownictwa 11,1 mln m2. Zadania te są wyższe od wykonania w roku ubiegłym o ponad 17%, a w resorcie budownictwa o 21%.</u>
106   - <u xml:id="u-8.58" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zadania tegoroczne oceniamy jako napięte. Wynika to nie tylko z wysokiego ich wzrostu, ale także ze stopnia przygotowania do realizacji. Trudne warunki ubiegłego roku wpłynęły na niskie zaawansowanie obiektów przewidzianych do oddania w 1980 roku. Ponadto, dla części programu rzeczowego, organizacje inwestorskie nie zapewniły przekazania wykonawcom w obowiązującym terminie terenów pod budowę i dokumentacji projektowo-kosztorysowej. Ma to niekorzystny wpływ na rytmikę realizacji budownictwa mieszkaniowego w bieżącym roku. Po upływie czterech miesięcy zarysowały się zagrożenia wykonania planu w niektórych województwach.</u>
107   - <u xml:id="u-8.59" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">We wszystkich organizacjach wykonawczych kontrolujemy systematycznie przebieg realizacji ustalonych w planie zadań rzeczowych.</u>
108   - <u xml:id="u-8.60" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zadania te ustaliliśmy również dla poszczególnych faz robót. W warunkach napiętego planu rocznego konieczne jest jednak jeszcze w bieżącym roku uczestnictwo w niektórych województwach brygad budowlanych zakładów pracy w wykonaniu robót wykończeniowych. Zmieniliśmy jednak w stosunku do ubiegłego roku zasady współdziałania przedsiębiorstw budowlanych z zakładami pracy w tym zakresie. Ustaliliśmy, że przedsiębiorstwa wykonawcze przekażą obiekty brygadom budowlanym zakładów pracy najpóźniej do końca lipca bieżącego roku. Dostarczymy im niezbędne materiały do robót wykończeniowych. Zapewni to tym brygadom co najmniej 5-miesięczny okres na wykonanie robót, a więc nie później niż do końca grudnia bieżącego roku. Jest to graniczny termin realizacji zadań dla wszystkich realizatorów budownictwa mieszkaniowego.</u>
109   - <u xml:id="u-8.61" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Podjęliśmy wysiłek, aby w bieżącym roku przekazać do eksploatacji szpitale o 13 tysiącach łóżek. Pozwoliłoby to na pełne wykonanie zadań pięcioletnich.</u>
110   - <u xml:id="u-8.62" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Obecnie, po upływie 4 miesięcy oceniamy, że występują trudności w zakończeniu budowy obiektów szpitalnych na około tysiąc łóżek. Podejmujemy działania, aby w realizacji budowy tych szpitali znacznie przyspieszyć roboty i wykonać te zadania do końca bieżącego roku. W zakresie budownictwa ogólnego, to jest: szkół, przedszkoli, żłobków, domów akademickich — oceniamy, że zadania są możliwe do wykonania przy dalszym, konsekwentnym tworzeniu warunków do ich realizacji.</u>
111   - <u xml:id="u-8.63" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Skoncentrowaliśmy potencjał dla pełnego wykonania planowanych zadań w realizacji obiektów usługowych i handlowych.</u>
112   - <u xml:id="u-8.64" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Oddzielnym problemem są koszty realizowanego budownictwa mieszkaniowego. W 1979 r. wystąpiło przekroczenie o 363 złote planowanego kosztu jednego metra kwadratowego powierzchni użytkowej mieszkań. Dotyczyło ono głównie zwiększonych o 330 zł nakładów na szerszy niż pierwotnie zakładano zakres zbrojenia terenów oraz tworzenie niezbędnej infrastruktury. Mimo że koszt bezpośredni mieszkalnych obiektów budowlanych został nieznacznie przekroczony, to oceniamy, że w tym zakresie występują również rezerwy. Występują one w szczególności w nadmiernym udziale budownictwa wysokiego, w gospodarowaniu materiałami oraz siłą roboczą. Rezerwy te musimy szybko zagospodarować. Zgodnie z ustawą o ochronie użytków rolnych, niezbędna jest bardziej oszczędna gospodarka ziemią, przeznaczaną corocznie pod budownictwo mieszkaniowe i inne inwestycje.</u>
113   - <u xml:id="u-8.65" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Potencjał wykonawczy ogółu uspołecznionych przedsiębiorstw budowlano-montażowych w kraju reprezentuje w 1980 r. zdolność wykonawczą o wartości 344 mld zł produkcji budowlanej. W ramach tej wielkości potencjał resortu budownictwa stanowi około 50%.</u>
114   - <u xml:id="u-8.66" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Na ogólną liczbę ok. 1200 przedsiębiorstw — w resorcie budownictwa zgrupowanych jest 320 jednostek. Pozostałe blisko 900 jest w gestii 15 innych resortów. Liczebnie przeważają przedsiębiorstwa o niewielkich zdolnościach produkcyjnych. Większość z nich systematycznie nie wykonuje planów produkcyjnych, pracuje przy wysokich kosztach produkcji. Organizację tych przedsiębiorstw cechują rozbudowane struktury, wieloszczeblowość, często z nadmierną administracją. Problemy te podkreślił w swoim expose sejmowym Prezes Rady Ministrów, wskazując na znaczne w tej dziedzinie rezerwy. Podjęliśmy już działania dla usprawnienia i uproszczenia struktur wewnętrznych w przedsiębiorstwach resortu budownictwa i innych resortów gospodarczych.</u>
115   - <u xml:id="u-8.67" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Likwidujemy przerosty administracyjne i spłaszczamy struktury zarządzania. Dokonaliśmy na przestrzeni ostatniego okresu koncentracji potencjału przez łączenie przedsiębiorstw budownictwa przemysłowego w związku z ograniczeniem zadań tego budownictwa. W ten sposób, na przykład w resorcie budownictwa, połączyliśmy już w bieżącym roku szereg przedsiębiorstw, nie dopuszczając tą drogą do powstawania małych, słabych ekonomicznie jednostek. W pierwszym kwartale zmniejszyliśmy stan zatrudnienia pracowników umysłowych o około 3 tys. osób.</u>
116   - <u xml:id="u-8.68" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Zaawansowaliśmy też prace nad modelem budownictwa lat osiemdziesiątych.</u>
117   - <u xml:id="u-8.69" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Począwszy od 1981 roku proponujemy zwiększyć wpływ wojewodów na kierowanie potencjałem budownictwa ogólnego. Dotyczyć to będzie w szczególności tych województw, w których stopień przygotowania kombinatów do kompleksowej realizacji zadań stwarza takie możliwości. W miejsce obecnie rozdrobnionych przedsiębiorstw wykonujących zadania w zakresie budownictwa ogólnego podporządkowanych różnym jednostkom, proponujemy utworzenie zintegrowanej organizacji wykonawczej, o wysokiej koncentracji produkcji, lepiej wykorzystującej posiadany sprzęt oraz zaplecze produkcyjne.</u>
118   - <u xml:id="u-8.70" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Nastąpi również wzmocnienie bezpośredniego nadzoru nad przygotowaniem i realizacją planu budownictwa mieszkaniowego oraz innych zadań pilnych — z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego.</u>
119   - <u xml:id="u-8.71" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">We wszystkich naszych zamierzeniach i działaniach bardziej niż kiedykolwiek eksponujemy konieczność podniesienia efektywności gospodarowania.</u>
120   - <u xml:id="u-8.72" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">„Pilnym zadaniem najbliższych miesięcy — jak to stwierdził w przemówieniu programowym na VIII Zjeździe partii I Sekretarz towarzysz Edward Gierek — będzie opanowanie trudnej sztuki oszczędnego gospodarowania surowcami i materiałami do produkcji. Wiąże się to z obniżką materiałochłonności produkcji, z poprawą gospodarki surowcowo-materiałowej, z udoskonaleniem systemu zaopatrzenia materiałowego na wszystkich etapach procesu produkcyjnego. Surowy reżim oszczędnościowy musi obowiązywać wszystkich”. Realizując te wskazania, kładziemy szczególny nacisk na eliminowanie marnotrawstwa materiałów w produkcji; na poprawę gospodarki zapasami i wdrażanie porządku w magazynach i na placach składowych; na weryfikację i porządkowanie bazy normatywnej zużycia materiałów. W ostatnim czasie znowelizowane zostały katalogi norm zużycia materiałów w robotach budownictwa ogólnego, instalacji sanitarnych i elektrycznych. Trwają prace nad nowelizacją norm zużycia materiałów w robotach specjalistycznych. Wzmacniamy kontrolę ich stosowania w projektowaniu, planowaniu i przydziale materiałów oraz w limitowaniu i rozliczaniu budów z zużycia materiałów. Założyliśmy, że w wyniku tych działań budownictwo zaoszczędzi w bieżącym roku między innymi 650 tys. ton cementu oraz 150 tys. ton wyrobów walcowanych. Rezerwy, jakie wygospodarujemy, przeznaczone zostaną przede wszystkim na poprawę jakości budownictwa i zapewnienie komplementarnego oddawania zespołów miejskich.</u>
121   - <u xml:id="u-8.73" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">W budowie mieszkań nie zapewniliśmy jeszcze właściwej jakości robót, zwłaszcza wykończeniowych, zgodnie z wymaganiami określonymi w warunkach technicznych. Podjęliśmy zdecydowane działania dla osiągnięcia wyraźnej poprawy w tym zakresie. Ogół działań objęty został programem rządowym i programami szczegółowymi obowiązującymi we wszystkich jednostkach organizacyjnych. Na pierwszym miejscu stawiamy poprawę jakości elementów prefabrykowanych. One bowiem decydują o późniejszej jakości całych obiektów. Od dwóch lat prowadzimy systematyczną kontrolę jakości w wytwórniach elementów prefabrykowanych. W 1977 r. w 27 wytwórniach jakość produkcji nie odpowiadała wymogom norm. Występowały odkształcenia w geometrii prefabrykatów oraz liczne ich uszkodzenia. Było to przyczyną znacznych strat materiałowych. Przeprowadzono więc niezbędne zabiegi techniczne. Zapewniono serwis fabryczny. Zaostrzono dyscyplinę technologiczną. Działania te umożliwiły uzyskanie pewnej poprawy jakości. Jednak nadal jeszcze produkcja niektórych wytwórni nie osiągnęła poziomu odpowiadającego normom. Intensywnie działamy, aby i w tych wytwórniach produkcja elementów uległa zdecydowanej poprawie. Krytycznie oceniamy stan izolacyjności cieplnej budynków mieszkalnych. Część nieprawidłowości łączy się z zaniedbaniami występującymi w wykonawstwie robót. Zostały dokonane w tej sprawie dyscyplinujące ustalenia. Zamierzamy jeszcze w bieżącym roku wprowadzić, poczynając od północnych regionów kraju, zaostrzone normy na produkcję ścian zewnętrznych o podwyższonej izolacyjności. Wdrażanie tych norm następować będzie etapowo, w zależności od podaży materiałów izolacyjnych. Przewidujemy więc na najbliższe 5-lecie rozwinięcie produkcji wełny mineralnej, waty szklanej oraz betonów komórkowych lekkich odmian. Podejmujemy równolegle działania dla zapewnienia wymaganej staranności wykonania robót, zwłaszcza wykończeniowych. Aktywizujemy działalność służb kontroli jakości. Zdecydowaną walkę wydajemy produkcji materiałów, nie spełniających wymogów jakościowych, określonych w normach. Podjęliśmy także działania dla utworzenia centralnego organu inspekcyjno-kontrolnego nadzoru nad jakością wykonawstwa i pewnością konstrukcji.</u>
122   - <u xml:id="u-8.74" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Ogół działań, jakie podejmujemy, tworzy warunki do realizacji ustawy z dnia 8 lutego 1979 r. o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Zdajemy sobie jednak sprawę, że reagując na odczucia społeczne w sprawach jakości, musimy znacznie zwiększyć tempo naszego działania.</u>
123   - <u xml:id="u-8.75" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Wysoki Sejmie! Obecnie przygotowujemy się do podjęcia nowych zadań przyszłego 5-lecia. Zgodnie z uchwałami VIII Zjazdu partii został określony, dostosowany do aktualnych możliwości gospodarki narodowej, program rzeczowy budownictwa mieszkaniowego.</u>
124   - <u xml:id="u-8.76" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Podejmując realizację nowych zadań, zdajemy sobie sprawę, że konieczne jest zdecydowane polepszenie jakości wykonywanych robót, harmonijne wykonywanie budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego oraz poprawa efektywności gospodarowania. Doskonalić będziemy system ekonomiczno-finansowy. Jego wprowadzenie już w 1979 r. umożliwiło wykorzystanie szeregu rezerw prostych, tkwiących w kosztach produkcji. Doskonaląc ten system, powiążemy ściślej fundusz płac z realizacją planów rzeczowych oraz poprawą gospodarki materiałami.</u>
125   - <u xml:id="u-8.77" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Konsekwentnie rozliczać będziemy kierownictwo przedsiębiorstw i ich jednostki nadrzędne z postępu w organizacji pracy na budowach, z wykorzystania pracy maszyn i ludzi, z gospodarowania materiałami. Potwierdzeniem wdrażania tej zasady może być fakt, że w resorcie budownictwa w ostatnich miesiącach za zaniedbania w dziedzinie gospodarności, za marnotrawstwo materiałowe i niedostateczną jakość robót, odwołano ze stanowisk wielu kierowników jednostek gospodarczych.</u>
126   - <u xml:id="u-8.78" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Lata 1981–1985 wymagają usunięcia dysproporcji w rozwoju poszczególnych branż pracujących na rzecz budownictwa. Konieczne będzie zapewnienie pełnej korelacji bazy produkcyjnej materiałów instalacyjnych, wykończeniowych i izolacyjnych z rozbudowaną już bazą produkcyjną dla stanów surowych obiektów mieszkalnych. Podejmowanie dalszych działań dla odczuwalnego wzrostu potencjału wytwórczego związane jest ściśle z koniecznymi zmianami strukturalnymi w produkcji materiałów budowlanych, wynikającymi z uwarunkowań surowcowych, energetycznych i ekonomicznych. W trudnym dla gospodarki roku 1980 Prezes Rady Ministrów podjął decyzję o przyznaniu dodatkowych środków w celu przyspieszenia budowy ważnych zakładów dla produkcji materiałów budowlanych. Dotyczy to zwłaszcza 4 cegielni o zdolności ok. 250 mln jednostek ceramicznych rocznie oraz dużego zakładu wełny mineralnej. Sprzyjać to będzie niezbędnemu zwiększaniu dostaw materiałów budowlanych na potrzeby ludności. Niezależnie od tego tworzyć będziemy również warunki dla rozwoju lokalnej produkcji materiałów budowlanych.</u>
127   - <u xml:id="u-8.79" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Równolegle z programem mieszkaniowym, budownictwo ma do wykonania olbrzymi zakres robót na inwestycjach produkcyjnych, warunkujących dalszy rozwój gospodarki narodowej.</u>
128   - <u xml:id="u-8.80" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Realizując wytyczne Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, zmierzające do zastosowania począwszy od 1981 r. szeregu nowych rozwiązań w programowaniu i planowaniu inwestycji, budownictwo koncentrować będzie w pierwszej kolejności potencjał wykonawczy na inwestycjach przewidzianych do zakończenia, zwłaszcza tych, które dotyczą bazy paliwowo-energetycznej i surowcowej oraz na inwestycjach zapewniających wzrost produkcji na rynek i eksport. W tym działaniu uwzględniać będziemy nagromadzone zapasy maszyn i urządzeń. Dostosowywać będziemy również potencjał do zwiększonego zakresu robót modernizacyjnych. Zwiększać będziemy w resorcie produkcję materiałów na rzecz rynku i eksportu.</u>
129   - <u xml:id="u-8.81" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem dorobek w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego w mijającej dekadzie. Zdajemy sobie sprawę, że nie osiągnęliśmy w pełni wszystkiego co zamierzaliśmy.</u>
130   - <u xml:id="u-8.82" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysłuMateriałówBudowlanychAdamGlazur">Osiągnęliśmy jednak więcej niż kiedykolwiek w historii naszego kraju. Realizacji tych zadań towarzyszył olbrzymi wysiłek. Był on udziałem setek tysięcy robotników, techników i inżynierów, zatrudnionych zarówno w produkcji budowlanej, jak i przemysłowej, w projektowaniu i służbach inwestorskich, w zaopatrzeniu i transporcie. Jest on też udziałem wielu działaczy gospodarczych i społecznych. Istotny wkład w te dokonania wniósł Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jego komisje i zespoły poselskie. Korzystaliśmy ze wskazówek i pomocy tych organów. Liczymy na dalszą pomoc. Jest ona nam niezbędna w rozwiązywaniu stojących jeszcze przed nami problemów. W realizacji naszych zadań konsekwentnie kierować się będziemy podstawowymi w tym zakresie uchwałami VIII Zjazdu partii. W codziennej naszej pracy, jak dotychczas, realizować będziemy uchwały i wytyczne Wysokiego Sejmu. Są one bowiem wynikiem obiektywnej oceny potrzeb społecznych i źródłem rozwiązań najlepiej służących każdemu obywatelowi naszego kraju. Dziękuję.</u>
  48 + <u xml:id="u-8.0" who="#AdamGlazur">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Partia nasza w uchwałach VI Zjazdu, a następnie na V Plenum Komitetu Centralnego, podjęła w 1971 roku — obok wielu złożonych spraw, również problem budownictwa mieszkaniowego, niezwykle trudny i kosztowny, ale ogromnie ważny dla każdego Polaka. Nakreślone zostały perspektywiczne zadania gospodarki narodowej w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego.</u>
  49 + <u xml:id="u-8.1" who="#AdamGlazur">W tej ważnej sprawie społecznej Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął w dniu 19 października 1972 roku uchwałę o perspektywicznym programie mieszkaniowym.</u>
  50 + <u xml:id="u-8.2" who="#AdamGlazur">Nadając priorytet budownictwu mieszkaniowemu uchwała określiła zadania w tym zakresie do roku 1990. Zobowiązała Rząd do rozwinięcia ogólnokrajowego przemysłu mieszkaniowego i stworzenia dla niego odpowiedniej bazy materialnej. Uchwała zobowiązała też do uformowania niezbędnego potencjału wykonawczego i zapewnienia mu warunków organizacyjno-technicznych i kadrowych dla szybkiego rozwoju. W wykonaniu tych postanowień Rząd ustalił konkretne plany realizacyjne.</u>
  51 + <u xml:id="u-8.3" who="#AdamGlazur">Obecnie jesteśmy w połowie drogi realizacji perspektywicznego programu mieszkaniowego. Dzisiaj można stwierdzić, że w dotychczasowej realizacji tego programu osiągnęliśmy znaczne efekty. W bieżącym 10-leciu wybudujemy w kraju około 2 mln 600 tys. mieszkań. Do roku 1970 na takie rezultaty pracowaliśmy całe 20 lat. W budownictwie uspołecznionym wielorodzinnym oddanych zostanie do użytku 1 mln 950 tys. mieszkań, z tego 90% wykonają przedsiębiorstwa resortu budownictwa.</u>
  52 + <u xml:id="u-8.4" who="#AdamGlazur">Zaczynaliśmy od 191 tysięcy mieszkań w 1971 r. Planujemy, że w roku 1980 wybudujemy o 80% więcej niż w roku rozpoczynającym bieżącą dekadę. W konsekwencji, stan zasobów mieszkaniowych kraju wzrośnie na koniec bieżącego roku do około 10 mln 300 tys. mieszkań. Co czwarte mieszkanie będzie więc efektem mijającego 10-lecia. Po roku 1970 w nowych mieszkaniach zamieszka około 2 mln 600 tys. rodzin, a ponadto wiele jeszcze poprawi swoje warunki zamieszkania. Rozmiary osiągniętych efektów są wysokie. Mamy jednak świadomość niepełnego jeszcze zaspokojenia potrzeb społecznych oraz utrzymującego się nadal braku mieszkań. Dotyczy to szczególnie tych regionów, gdzie niezbędne było planowanie bardzo wysokich przyrostów budownictwa mieszkaniowego. W regionach tych, mimo podejmowania wysiłków w zakresie koncentracji potencjału budowlanego, nie można było w pełni zabezpieczyć realizacji zadań. Zjawisko takie występowało głównie w wielkich aglomeracjach miejskich.</u>
  53 + <u xml:id="u-8.5" who="#AdamGlazur">Ważną rolę w realizacji programu mieszkaniowego spełnia budownictwo jednorodzinne. Warunki dla jego rozwoju stworzyła uchwała Rady Ministrów z czerwca 1976 roku. Zobowiązała ona ministrów, terenowe organy administracji państwowej, a także zakłady pracy do udzielania szerokiej pomocy organizacyjnej, technicznej i materiałowej dla ludności, podejmującej budowę domów jednorodzinnych. Budownictwo to realizowane jest głównie systemem gospodarczym, a więc bez angażowania skomplikowanego sprzętu technicznego i w oparciu — chociaż w niewielkim jeszcze stopniu — o miejscowe surowce i materiały.</u>
  54 + <u xml:id="u-8.6" who="#AdamGlazur">Efekty rzeczowe budownictwa jednorodzinnego w latach 1971–1980 wyniosą 650 tysięcy mieszkań. Stanowi to około 25% ogółu wybudowanych w tym okresie mieszkań. W jego ramach rozwija się spółdzielcza forma budownictwa jednorodzinnego.</u>
  55 + <u xml:id="u-8.7" who="#AdamGlazur">W całym mijającym 10-leciu, mimo niepełnego wykonania planu, oddanych będzie w spółdzielczym jednorodzinnym budownictwie ponad 28 tysięcy mieszkań, z tego potencjałem własnym spółdzielczości prawie 11 tysięcy mieszkań.</u>
  56 + <u xml:id="u-8.8" who="#AdamGlazur">W 1971 r. budowaliśmy — we wszystkich formach — średnio 5,8 mieszkań na tysiąc mieszkańców. Obecnie, w 1980 r., zbudujemy prawie 10 mieszkań na tysiąc mieszkańców. Dziś zaliczamy się więc pod tym względem do grupy krajów budujących najwięcej mieszkań na tysiąc mieszkańców.</u>
  57 + <u xml:id="u-8.9" who="#AdamGlazur">Pozwoliło to na znaczną poprawę warunków mieszkaniowych ludności. W mijającej dekadzie wzrosła powierzchnia użytkowa mieszkania realizowanego w uspołecznionym budownictwie z 43,7 m2 w 1970 r. do ponad 52 m2 obecnie. Podwyższony został standard wyposażenia mieszkań w podstawowe urządzenia. Na przykład odsetek ludności miejskiej korzystającej z komunalnych urządzeń wodociągowych zwiększył się z 75% w 1970 r. do 86% obecnie, a z urządzeń kanalizacyjnych z 55 do 75%. Znaczną poprawę osiągnięto w ukształtowaniu funkcjonalnych układów osiedli, budynków i mieszkań, szczególnie po wprowadzeniu w 1974 r. nowego normatywu urbanistycznego i mieszkaniowego. Wyeliminowano rozwiązania z ciemnymi kuchniami, wydzielono urządzenia sanitarne, zwiększono powierzchnię kuchni i pomieszczeń pomocniczych. W znacznej mierze zlikwidowano rozwiązania korytarzowe, utrudniające przewietrzanie mieszkań.</u>
  58 + <u xml:id="u-8.10" who="#AdamGlazur">Systematycznie przeprowadzane są analizy rozwiązań projektowych. Wspólnie ze spółdzielczością mieszkaniową dokonywane są przeglądy realizowanych osiedli mieszkaniowych. Na tej podstawie wydawane są wytyczne, służące dalszej poprawie rozwiązań projektowych. Równolegle następował stały, chociaż jeszcze niewystarczający w stosunku do potrzeb, rozwój budownictwa towarzyszącego. Skalę wysiłku podejmowanego w tej dziedzinie charakteryzują uzyskane rezultaty.</u>
  59 + <u xml:id="u-8.11" who="#AdamGlazur">W budownictwie służby zdrowia oddanych będzie około 44 tys. łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych oraz blisko 9 tys. łóżek w sanatoriach. Z przeznaczeniem tylko na przychodnie i ośrodki zdrowia oddamy — mimo niepełnego zaspokojenia jeszcze potrzeb — 1225 obiektów.</u>
  60 + <u xml:id="u-8.12" who="#AdamGlazur">Przekażemy też w mijającym 10-leciu 160 tys. miejsc w przedszkolach i żłobkach. Zwiększy się również baza oświaty i wychowania o ponad 23 tys. nowych pomieszczeń do nauki, a w internatach o 84 tys. miejsc. Rozszerzyła się równocześnie sieć handlu o 375 domów towarowych i o blisko 11 tys. sklepów. Rozbudowana została również sieć zakładów gastronomicznych.</u>
  61 + <u xml:id="u-8.13" who="#AdamGlazur">Mamy jednak też świadomość, że w wielu nowo budowanych osiedlach dawaliśmy prymat budownictwu mieszkaniowemu — kosztem budowy usług towarzyszących.</u>
  62 + <u xml:id="u-8.14" who="#AdamGlazur">Musimy zatem doprowadzić do zharmonizowania planów w tych dziedzinach i ich pełnej realizacji.</u>
  63 + <u xml:id="u-8.15" who="#AdamGlazur">Dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego nastąpił dzięki dużym zmianom w technice, technologii i organizacji budownictwa. W 1970 r. organizacje budowlane rozporządzały 29 wytwórniami prefabrykatów. Z końcem 1980 r. budownictwo rozporządzać będzie 179 wytwórniami. Zapewnią one w najbliższych latach prefabrykaty, co przyczyni się do realizacji programu mieszkaniowego, wynikającego z uchwał VIII Zjazdu partii. Obecnie intensyfikujemy produkcję prefabrykatów w tych województwach, gdzie nie zabezpieczamy jeszcze pełnych potrzeb w tym zakresie oraz w tych wytwórniach, które nie osiągnęły dotąd planowanych zdolności produkcyjnych. Pozwoli to również na znaczne ograniczenie dokonywanych obecnie międzywojewódzkich przerzutów elementów prefabrykowanych, a tym samym na obniżenie kosztów budownictwa.</u>
  64 + <u xml:id="u-8.16" who="#AdamGlazur">Wysoka Izbo! U progu lat 70 stanęliśmy przed problemem wyboru właściwej koncepcji technologicznej dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zdecydowaliśmy się na uprzemysłowione, chociaż bardziej kapitałochłonne technologie, oparte na fabrycznie wytwarzanych, wielkowymiarowych elementach budowlanych. Gwarantowały one bowiem przyspieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego, skrócenie cyklu budowy oraz zmniejszenie pracochłonności. Za takim wyborem przemawiały również baza surowcowa i prognoza malejącego dopływu zatrudnienia. W wyniku stosowania technologii wielkopłytowej zmniejszyliśmy w ciągu ubiegłych lat tej dekady pracochłonność budownictwa mieszkaniowego o 30%. Pracując systematycznie nad jej udoskonaleniem, doprowadziliśmy do tego, że dziś budownictwo wielkopłytowe umożliwia urozmaicone kształtowanie układów osiedli i brył budynków oraz tworzy funkcjonalne walory wnętrz. Jednym z czynników większej elastyczności rozwiązań było stałe rozszerzanie otwartych systemów projektowania. Dzisiaj obejmują one 40% wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego. W budownictwie mieszkaniowym nie ograniczamy się tylko do technologii wielkopłytowej. Udoskonalamy również technologię wielkoblokową i rozszerzamy zakres stosowania technologii monolitycznej.</u>
  65 + <u xml:id="u-8.17" who="#AdamGlazur">Równocześnie stopniowo wprowadzano do stosowania nowe techniki realizacji obiektów towarzyszących budownictwu mieszkaniowemu. Do budowy obiektów użyteczności publicznej, w tym obiektów służby zdrowia, wprowadzono system budownictwa monolitycznego. Uruchomiono w tym celu produkcję szeregu nowych urządzeń produkcyjnych, jak: deskowania tunelowe i uniwersalne, sprzęt do obróbki, dojrzewania i transportu betonu.</u>
  66 + <u xml:id="u-8.18" who="#AdamGlazur">Do budowy obiektów handlowo-usługowych wprowadzono system budownictwa szkieletowego w konstrukcji stalowej z lekką obudową.</u>
  67 + <u xml:id="u-8.19" who="#AdamGlazur">W roku ubiegłym wybudowano w tym systemie obiekty o powierzchni użytkowej około 200 tys. m2. Rozwijany jest także system szkieletu żelbetowego. Rozszerzamy tą drogą możliwości realizacyjne budownictwa pawilonów handlowych i usługowych, a także obiektów oświaty.</u>
  68 + <u xml:id="u-8.20" who="#AdamGlazur">Uruchomiono produkcję typowych obiektów z elementów drewnopochodnych. W latach 1976–1980 zrealizowanych będzie w tej technologii między innymi ponad 300 przedszkoli dla 36 tysięcy dzieci.</u>
  69 + <u xml:id="u-8.21" who="#AdamGlazur">Dla przygotowania dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego, zapewnienia jego nowoczesności i pożądanej jakości — przyjęty został w 1975 roku rządowy program badawczo-rozwojowy pod nazwą „Kompleksowy rozwój budownictwa mieszkaniowego”. W wyniku realizacji programu powstały nowe rozwiązania z dziedziny konstrukcji, materiałów, wyrobów, maszyn i urządzeń.</u>
  70 + <u xml:id="u-8.22" who="#AdamGlazur">Opracowano wzorcowe rozwiązania dla miejskich i wiejskich zespołów budownictwa mieszkaniowego oraz projekty rozwiązań organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych.</u>
  71 + <u xml:id="u-8.23" who="#AdamGlazur">Do końca 1980 roku przewiduje się powszechne wdrożenie ponad 150 tematów objętych tymi rozwiązaniami. Nad wdrożeniem dalszych około 220 obecnie pracujemy.</u>
  72 + <u xml:id="u-8.24" who="#AdamGlazur">Komplementarność opracowań tematów objętych programem jest zapewniona przez udział 37 instytutów uczelnianych oraz 50 jednostek naukowo-badawczych różnych resortów gospodarczych. Dla zapewnienia harmonijnego rozwoju bazy surowcowej i produkcji materiałów budowlanych oraz wyrobów służących potrzebom budownictwa mieszkaniowego wydatkowanych będzie w mijającym 10-leciu około 150 mld zł.</u>
  73 + <u xml:id="u-8.25" who="#AdamGlazur">Tą drogą nastąpił znaczny rozwój potencjału wytwórczego przemysłu mieszkaniowego. Obecnie na wybudowanie obiektu mieszkalnego składa się produkcja zakładów ponad 80 wyspecjalizowanych branż przemysłu. W ostatnich latach uruchomiono produkcję lekkich ścian działowych i osłonowych, nowych rodzajów papy, nowoczesnej armatury domowej, okuć budowlanych, nowych materiałów podłogowych, tapet zmywalnych, farb emulsyjnych, cementów szybko twardniejących i specjalnych oraz nowych rodzajów stali o podwyższonej jakości.</u>
  74 + <u xml:id="u-8.26" who="#AdamGlazur">Rozwinął się przemysł oświetleniowy, meblarski oraz przemysł wyposażenia mieszkań w nowoczesne, zmechanizowane urządzenia służące ułatwianiu życia mieszkańców.</u>
  75 + <u xml:id="u-8.27" who="#AdamGlazur">Następował stały wzrost dostaw materiałów budowlanych na potrzeby ludności. W ramach produkcji przemysłowej resortu budownictwa, dostawy na rynek w okresie całego 10-lecia wzrosły 3-krotnie, osiągając wartość ponad 210 mld zł.</u>
  76 + <u xml:id="u-8.28" who="#AdamGlazur">W ramach tego między innymi dostarczymy 55 mln ton cementu, 45 miliardów jednostek ceramicznych materiałów ściennych, 400 mln m2 płyt azbestowo-cementowych. Zdajemy sobie sprawę, że nie zabezpieczamy jeszcze w pełni potrzeb ludności w tym zakresie. W najbliższych latach musimy w dalszym ciągu rozwijać produkcję materiałów budowlanych, w szczególności materiałów izolacyjnych, materiałów dla instalacji elektrycznych i sanitarnych oraz materiałów dla robót wykończeniowych.</u>
  77 + <u xml:id="u-8.29" who="#AdamGlazur">Jednym z istotnych warunków rozwoju budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego jest terminowe przygotowanie terenów uzbrojonych. W latach 1966–1970 dysponowaliśmy w kraju znacznymi jeszcze zasobami terenów uzbrojonych. Dużą część budownictwa mieszkaniowego realizowano w tych latach na terenach uzbrojonych przed 1966 rokiem.</u>
  78 + <u xml:id="u-8.30" who="#AdamGlazur">Zasoby te na początku lat siedemdziesiątych zostały znacznie wyczerpane. Realizowaliśmy bowiem w tym czasie już nie tylko budowę poszczególnych obiektów, lecz całych zespołów miejskich i osiedlowych, wymagających uzbrojenia terenów od podstaw.</u>
  79 + <u xml:id="u-8.31" who="#AdamGlazur">W ubiegłym pięcioleciu nakłady na uzbrojenie terenów były dwa i pół raza wyższe od poniesionych w latach 1966–1970 i wyprzedzały znacznie dynamikę rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Również w bieżącym pięcioleciu, chociaż plany roczne nie były w pełni wykonane — nakłady na ten cel wzrosną o 74%. Mimo tak dużego wysiłku inwestycyjnego, udział budynków mieszkalnych, realizowanych równolegle z uzbrajaniem terenów, zwiększył się z 11% w 1975 roku do 53% w roku ubiegłym. Sytuacja taka utrudnia w poważny sposób rytmiczną realizację zadań.</u>
  80 + <u xml:id="u-8.32" who="#AdamGlazur">Podjęliśmy wysiłki dla przyspieszenia rozwoju potencjału wykonawczego do robót inżynieryjnych, między innymi przez ich uprzemysłowienie i większe zmechanizowanie.</u>
  81 + <u xml:id="u-8.33" who="#AdamGlazur">Uruchomiono licencyjną produkcję nowoczesnych rur kanalizacyjnych z betonu, z tworzyw sztucznych oraz produkcję stalowych profili zimnogiętych do zmechanizowanej obudowy wykopów.</u>
  82 + <u xml:id="u-8.34" who="#AdamGlazur">W bieżącym roku zostanie uruchomiona produkcja nowoczesnych rur wodociągowych z betonu wstępnie sprężonego.</u>
  83 + <u xml:id="u-8.35" who="#AdamGlazur">Opracowano i wdrożono, chociaż w ograniczonym jeszcze zakresie, kompleksową mechanizację wykonywania robót ziemnych dla budowy sieci uzbrojenia podziemnego oraz uprzemysłowione metody budowania oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody. Zwiększy to również ochronę wód, stanowiących źródło zaopatrzenia miast i osiedli.</u>
  84 + <u xml:id="u-8.36" who="#AdamGlazur">Podejmujemy unowocześnienie budowy sieci cieplnych, głównie w celu zmniejszenia strat ciepła podczas przesyłu.</u>
  85 + <u xml:id="u-8.37" who="#AdamGlazur">Postawiliśmy sobie zadanie osiągnięcia w najbliższych latach wyraźnej poprawy w przygotowaniu terenów uzbrojonych, aby uzyskać w tym zakresie pożądane wyprzedzenie w stosunku do robót kubaturowych. W realizacji tego zadania uczestniczyć będą organizacje budowlane i projektowe oraz służby inwestorskie wielu resortów.</u>
  86 + <u xml:id="u-8.38" who="#AdamGlazur">Równolegle z dokonanymi zmianami w technologii i technice budownictwa mieszkaniowego nastąpiły poważne przeobrażenia w strukturze dostarczanych maszyn budowlanych oraz środkach transportu.</u>
  87 + <u xml:id="u-8.39" who="#AdamGlazur">Rozwinięto produkcję nowoczesnych, w tym również licencyjnych ciężkich maszyn budowlanych. Park maszyn budowlanych zwiększył się z 19 tys. sztuk w 1970 r. do blisko 45 tys. sztuk w 1980 r. Obecnie na 1 tysiąc robotników produkcji podstawowej przypada 100 ciężkich maszyn budowlanych, a wskaźnik uzbrojenia energetycznego kształtuje się na poziomie 12 kW na jednego robotnika.</u>
  88 + <u xml:id="u-8.40" who="#AdamGlazur">Wprowadzone zostały do budownictwa wysokotonażowe specjalistyczne środki transportu. Taki stan wyposażenia pozwala na niemal pełne zmechanizowanie pracochłonnych robót ziemnych i montażowych, transportu pionowego oraz, wytwarzania i transportu betonów. Istnieją jednak poważne trudności w utrzymaniu pełnej gotowości maszyn i środków transportu ze względu na okresowe braki części zamiennych, ogumienia i akumulatorów Problem ten sukcesywnie rozwiązujemy również siłami własnymi resortu. Stawiamy też przed organizacjami budowlanymi zadanie lepszego niż do tej pory wykorzystania maszyn i sprzętu budowlanego. Podjęto również produkcję i dostawy dla budownictwa nowoczesnych elektronarzędzi. W ostatnich latach 3,5-krotnie zwiększono wyposażenie w elektronarzędzia. Nadal jednak nie zaspokaja to w pełni potrzeb. Konieczne jest dalsze rozwijanie tej produkcji, a w szczególności rozszerzanie jej asortymentu w celu pełnej mechanizacji robót rzemieślniczych.</u>
  89 + <u xml:id="u-8.41" who="#AdamGlazur">Rozwój budownictwa w pierwszym pięcioleciu obecnej dekady następował przy dużym wzroście zatrudnienia. Podstawowym źródłem przyrostu zatrudnienia w tym okresie była ludność wiejska, z reguły o braku wymaganych kwalifikacji i traktująca często pracę w budownictwie jako zajęcie sezonowe. Jednocześnie postępująca szybko mechanizacja pracy zwiększyła zapotrzebowanie na ustabilizowaną kadrę o wysokich kwalifikacjach. Rozwinięto więc szkolenie pracowników. W konsekwencji liczba robotników wykwalifikowanych i przyuczonych zwiększyła się w całym budownictwie z ponad 400 tysięcy na początku lat siedemdziesiątych do około 650 tysięcy ludzi obecnie.</u>
  90 + <u xml:id="u-8.42" who="#AdamGlazur">W 352 szkołach różnego typu podległych resortowi kształci się około 100 tysięcy uczniów, a roczna liczba absolwentów przekracza obecnie 33 tysiące osób. Nadal jednak odczuwamy trudności w zapewnieniu niezbędnej kadry kwalifikowanej, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich. Powodem tego jest m.in. duża fluktuacja kadr. Przeciwdziałamy temu przez poprawę organizacji, tworzenie lepszych warunków pracy i dalsze uprzemysławianie budownictwa.</u>
  91 + <u xml:id="u-8.43" who="#AdamGlazur">Obok fluktuacji ma miejsce niepełne wykorzystanie czasu pracy. W latach 1978 i 1979 przeciętny czas nie przepracowany przez jednego robotnika grupy wytwórczej utrzymywał się na poziomie 190–200 godzin. Przeciwdziałamy tym niekorzystnym zjawiskom.</u>
  92 + <u xml:id="u-8.44" who="#AdamGlazur">Na rok bieżący postawiliśmy sobie zadanie zmniejszenia w stosunku do 1979 r. liczby godzin nie przepracowanych i jednoczesne zmniejszenie o 10% liczby godzin nadliczbowych.</u>
  93 + <u xml:id="u-8.45" who="#AdamGlazur">Zaostrzamy przestrzeganie obowiązku dyscypliny pracy. Po upływie I kwartału bieżącego roku odnotowujemy pewną poprawę w tej dziedzinie.</u>
  94 + <u xml:id="u-8.46" who="#AdamGlazur">Na przykład w jednostkach resortu budownictwa zmniejszyła się liczba nie przepracowanych godzin w stosunku do I kwartału 1978 r. o 2,3 godziny na 1 pracownika, a do 1979 r. o 7,4 godziny. Postęp ten nie był jednak równomierny we wszystkich jednostkach organizacyjnych.</u>
  95 + <u xml:id="u-8.47" who="#AdamGlazur">Dalszemu umacnianiu dyscypliny pracy służyć będą wprowadzane dodatki stażowe w budownictwie, wypłacane zależnie od efektów pracy każdego pracownika i przestrzegania obowiązujących regulaminów pracy.</u>
  96 + <u xml:id="u-8.48" who="#AdamGlazur">Umacnianiu dyscypliny i organizacji pracy służyć też będzie coraz bardziej upowszechniany wielobrygadowy, kompleksowy system pracy. W warunkach budownictwa mieszkaniowego jest to system najbardziej efektywny. Wymusza on poprawną organizację robót, podwyższa dyscyplinę pracy, umożliwia osiąganie lepszych efektów w produkcji. System ten eliminuje z brygad osoby niezdyscyplinowane, niedbale wykonujące pracę.</u>
  97 + <u xml:id="u-8.49" who="#AdamGlazur">Mimo trudności występujących w ostatnich latach w gospodarce narodowej nadawaliśmy i nadajemy budownictwu mieszkaniowemu szczególny priorytet. Było to konieczne, bowiem budownictwo to podlega wpływom tych wszystkich zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań, jakie towarzyszą rozwojowi całej gospodarki.</u>
  98 + <u xml:id="u-8.50" who="#AdamGlazur">Istota priorytetu wyrażała się w tym, że mimo obniżania nakładów inwestycyjnych na rozwój całej gospodarki narodowej, zabezpieczaliśmy niezbędne nakłady i potencjał budowlany na dalszy wzrost budownictwa mieszkaniowego.</u>
  99 + <u xml:id="u-8.51" who="#AdamGlazur">W latach 1978–1980 w resorcie budownictwa zmniejszyliśmy o 34% potencjał przeznaczony dla budownictwa przemysłowego, jednocześnie zwiększając prawie o 40% wykonawstwo na rzecz budownictwa mieszkaniowego i ogólnego.</u>
  100 + <u xml:id="u-8.52" who="#AdamGlazur">Organizacjom realizującym budownictwo mieszkaniowe i ogólne zapewniamy równocześnie pierwszeństwo w dostawach materiałów, maszyn i sprzętu budowlanego. Już w ubiegłym roku w zasadzie całość dostaw nowych maszyn i sprzętu budowlanego, jakim dysponował resort, skierowano do tych organizacji.</u>
  101 + <u xml:id="u-8.53" who="#AdamGlazur">Dla wzmocnienia rozwoju i dalszej specjalizacji potencjału budownictwa ogólnego utworzyliśmy, w zasadzie we wszystkich województwach, kombinaty budowlane, profilując ich działalność na kompleksową realizację osiedli i zespołów mieszkaniowych.</u>
  102 + <u xml:id="u-8.54" who="#AdamGlazur">Powołaliśmy wyspecjalizowane przedsiębiorstwa budownictwa obiektów użyteczności publicznej, zgrupowane w odrębnym zjednoczeniu, które obejmuje obecnie swym zasięgiem działania 42 województwa. Utworzyliśmy również Zjednoczenie Budownictwa Inżynierii Miejskiej dla zapewnienia szybszego rozwoju potencjału w robotach inżynieryjnych.</u>
  103 + <u xml:id="u-8.55" who="#AdamGlazur">Obywatele Posłowie! Osiągając wysokie tempo realizacji budownictwa mieszkaniowego, napotykamy w ostatnich latach poważne trudności w wykonywaniu planów rocznych. Szczególnie złożone warunki wystąpiły w roku ubiegłym. Ostra zima, a w jej wyniku powstałe trudności transportowe, zaopatrzeniowe i energetyczne, spowodowały obniżenie zdolności wykonawczych. Mimo szeregu działań podjętych dla nadrobienia zaległości, plan roczny nie został wykonany.</u>
  104 + <u xml:id="u-8.56" who="#AdamGlazur">Na wyniki ubiegłego roku wpływ miało także to, że likwidujemy występującą od wielu lat praktykę statystycznego zaliczania do wykonania planu obiektów nie w pełni zrealizowanych. Rok bieżący będzie kolejnym okresem konsekwentnego przestrzegania zgodności rozliczeń z faktycznym wykonaniem zadań.</u>
  105 + <u xml:id="u-8.57" who="#AdamGlazur">Plan na rok 1980 zakłada oddanie w uspołecznionym budownictwie mieszkaniowym dla ludności nierolniczej 12,3 mln m2 powierzchni użytkowej mieszkań, z tego przez przedsiębiorstwa resortu budownictwa 11,1 mln m2. Zadania te są wyższe od wykonania w roku ubiegłym o ponad 17%, a w resorcie budownictwa o 21%.</u>
  106 + <u xml:id="u-8.58" who="#AdamGlazur">Zadania tegoroczne oceniamy jako napięte. Wynika to nie tylko z wysokiego ich wzrostu, ale także ze stopnia przygotowania do realizacji. Trudne warunki ubiegłego roku wpłynęły na niskie zaawansowanie obiektów przewidzianych do oddania w 1980 roku. Ponadto, dla części programu rzeczowego, organizacje inwestorskie nie zapewniły przekazania wykonawcom w obowiązującym terminie terenów pod budowę i dokumentacji projektowo-kosztorysowej. Ma to niekorzystny wpływ na rytmikę realizacji budownictwa mieszkaniowego w bieżącym roku. Po upływie czterech miesięcy zarysowały się zagrożenia wykonania planu w niektórych województwach.</u>
  107 + <u xml:id="u-8.59" who="#AdamGlazur">We wszystkich organizacjach wykonawczych kontrolujemy systematycznie przebieg realizacji ustalonych w planie zadań rzeczowych.</u>
  108 + <u xml:id="u-8.60" who="#AdamGlazur">Zadania te ustaliliśmy również dla poszczególnych faz robót. W warunkach napiętego planu rocznego konieczne jest jednak jeszcze w bieżącym roku uczestnictwo w niektórych województwach brygad budowlanych zakładów pracy w wykonaniu robót wykończeniowych. Zmieniliśmy jednak w stosunku do ubiegłego roku zasady współdziałania przedsiębiorstw budowlanych z zakładami pracy w tym zakresie. Ustaliliśmy, że przedsiębiorstwa wykonawcze przekażą obiekty brygadom budowlanym zakładów pracy najpóźniej do końca lipca bieżącego roku. Dostarczymy im niezbędne materiały do robót wykończeniowych. Zapewni to tym brygadom co najmniej 5-miesięczny okres na wykonanie robót, a więc nie później niż do końca grudnia bieżącego roku. Jest to graniczny termin realizacji zadań dla wszystkich realizatorów budownictwa mieszkaniowego.</u>
  109 + <u xml:id="u-8.61" who="#AdamGlazur">Podjęliśmy wysiłek, aby w bieżącym roku przekazać do eksploatacji szpitale o 13 tysiącach łóżek. Pozwoliłoby to na pełne wykonanie zadań pięcioletnich.</u>
  110 + <u xml:id="u-8.62" who="#AdamGlazur">Obecnie, po upływie 4 miesięcy oceniamy, że występują trudności w zakończeniu budowy obiektów szpitalnych na około tysiąc łóżek. Podejmujemy działania, aby w realizacji budowy tych szpitali znacznie przyspieszyć roboty i wykonać te zadania do końca bieżącego roku. W zakresie budownictwa ogólnego, to jest: szkół, przedszkoli, żłobków, domów akademickich — oceniamy, że zadania są możliwe do wykonania przy dalszym, konsekwentnym tworzeniu warunków do ich realizacji.</u>
  111 + <u xml:id="u-8.63" who="#AdamGlazur">Skoncentrowaliśmy potencjał dla pełnego wykonania planowanych zadań w realizacji obiektów usługowych i handlowych.</u>
  112 + <u xml:id="u-8.64" who="#AdamGlazur">Oddzielnym problemem są koszty realizowanego budownictwa mieszkaniowego. W 1979 r. wystąpiło przekroczenie o 363 złote planowanego kosztu jednego metra kwadratowego powierzchni użytkowej mieszkań. Dotyczyło ono głównie zwiększonych o 330 zł nakładów na szerszy niż pierwotnie zakładano zakres zbrojenia terenów oraz tworzenie niezbędnej infrastruktury. Mimo że koszt bezpośredni mieszkalnych obiektów budowlanych został nieznacznie przekroczony, to oceniamy, że w tym zakresie występują również rezerwy. Występują one w szczególności w nadmiernym udziale budownictwa wysokiego, w gospodarowaniu materiałami oraz siłą roboczą. Rezerwy te musimy szybko zagospodarować. Zgodnie z ustawą o ochronie użytków rolnych, niezbędna jest bardziej oszczędna gospodarka ziemią, przeznaczaną corocznie pod budownictwo mieszkaniowe i inne inwestycje.</u>
  113 + <u xml:id="u-8.65" who="#AdamGlazur">Potencjał wykonawczy ogółu uspołecznionych przedsiębiorstw budowlano-montażowych w kraju reprezentuje w 1980 r. zdolność wykonawczą o wartości 344 mld zł produkcji budowlanej. W ramach tej wielkości potencjał resortu budownictwa stanowi około 50%.</u>
  114 + <u xml:id="u-8.66" who="#AdamGlazur">Na ogólną liczbę ok. 1200 przedsiębiorstw — w resorcie budownictwa zgrupowanych jest 320 jednostek. Pozostałe blisko 900 jest w gestii 15 innych resortów. Liczebnie przeważają przedsiębiorstwa o niewielkich zdolnościach produkcyjnych. Większość z nich systematycznie nie wykonuje planów produkcyjnych, pracuje przy wysokich kosztach produkcji. Organizację tych przedsiębiorstw cechują rozbudowane struktury, wieloszczeblowość, często z nadmierną administracją. Problemy te podkreślił w swoim expose sejmowym Prezes Rady Ministrów, wskazując na znaczne w tej dziedzinie rezerwy. Podjęliśmy już działania dla usprawnienia i uproszczenia struktur wewnętrznych w przedsiębiorstwach resortu budownictwa i innych resortów gospodarczych.</u>
  115 + <u xml:id="u-8.67" who="#AdamGlazur">Likwidujemy przerosty administracyjne i spłaszczamy struktury zarządzania. Dokonaliśmy na przestrzeni ostatniego okresu koncentracji potencjału przez łączenie przedsiębiorstw budownictwa przemysłowego w związku z ograniczeniem zadań tego budownictwa. W ten sposób, na przykład w resorcie budownictwa, połączyliśmy już w bieżącym roku szereg przedsiębiorstw, nie dopuszczając tą drogą do powstawania małych, słabych ekonomicznie jednostek. W pierwszym kwartale zmniejszyliśmy stan zatrudnienia pracowników umysłowych o około 3 tys. osób.</u>
  116 + <u xml:id="u-8.68" who="#AdamGlazur">Zaawansowaliśmy też prace nad modelem budownictwa lat osiemdziesiątych.</u>
  117 + <u xml:id="u-8.69" who="#AdamGlazur">Począwszy od 1981 roku proponujemy zwiększyć wpływ wojewodów na kierowanie potencjałem budownictwa ogólnego. Dotyczyć to będzie w szczególności tych województw, w których stopień przygotowania kombinatów do kompleksowej realizacji zadań stwarza takie możliwości. W miejsce obecnie rozdrobnionych przedsiębiorstw wykonujących zadania w zakresie budownictwa ogólnego podporządkowanych różnym jednostkom, proponujemy utworzenie zintegrowanej organizacji wykonawczej, o wysokiej koncentracji produkcji, lepiej wykorzystującej posiadany sprzęt oraz zaplecze produkcyjne.</u>
  118 + <u xml:id="u-8.70" who="#AdamGlazur">Nastąpi również wzmocnienie bezpośredniego nadzoru nad przygotowaniem i realizacją planu budownictwa mieszkaniowego oraz innych zadań pilnych — z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego.</u>
  119 + <u xml:id="u-8.71" who="#AdamGlazur">We wszystkich naszych zamierzeniach i działaniach bardziej niż kiedykolwiek eksponujemy konieczność podniesienia efektywności gospodarowania.</u>
  120 + <u xml:id="u-8.72" who="#AdamGlazur">„Pilnym zadaniem najbliższych miesięcy — jak to stwierdził w przemówieniu programowym na VIII Zjeździe partii I Sekretarz towarzysz Edward Gierek — będzie opanowanie trudnej sztuki oszczędnego gospodarowania surowcami i materiałami do produkcji. Wiąże się to z obniżką materiałochłonności produkcji, z poprawą gospodarki surowcowo-materiałowej, z udoskonaleniem systemu zaopatrzenia materiałowego na wszystkich etapach procesu produkcyjnego. Surowy reżim oszczędnościowy musi obowiązywać wszystkich”. Realizując te wskazania, kładziemy szczególny nacisk na eliminowanie marnotrawstwa materiałów w produkcji; na poprawę gospodarki zapasami i wdrażanie porządku w magazynach i na placach składowych; na weryfikację i porządkowanie bazy normatywnej zużycia materiałów. W ostatnim czasie znowelizowane zostały katalogi norm zużycia materiałów w robotach budownictwa ogólnego, instalacji sanitarnych i elektrycznych. Trwają prace nad nowelizacją norm zużycia materiałów w robotach specjalistycznych. Wzmacniamy kontrolę ich stosowania w projektowaniu, planowaniu i przydziale materiałów oraz w limitowaniu i rozliczaniu budów z zużycia materiałów. Założyliśmy, że w wyniku tych działań budownictwo zaoszczędzi w bieżącym roku między innymi 650 tys. ton cementu oraz 150 tys. ton wyrobów walcowanych. Rezerwy, jakie wygospodarujemy, przeznaczone zostaną przede wszystkim na poprawę jakości budownictwa i zapewnienie komplementarnego oddawania zespołów miejskich.</u>
  121 + <u xml:id="u-8.73" who="#AdamGlazur">W budowie mieszkań nie zapewniliśmy jeszcze właściwej jakości robót, zwłaszcza wykończeniowych, zgodnie z wymaganiami określonymi w warunkach technicznych. Podjęliśmy zdecydowane działania dla osiągnięcia wyraźnej poprawy w tym zakresie. Ogół działań objęty został programem rządowym i programami szczegółowymi obowiązującymi we wszystkich jednostkach organizacyjnych. Na pierwszym miejscu stawiamy poprawę jakości elementów prefabrykowanych. One bowiem decydują o późniejszej jakości całych obiektów. Od dwóch lat prowadzimy systematyczną kontrolę jakości w wytwórniach elementów prefabrykowanych. W 1977 r. w 27 wytwórniach jakość produkcji nie odpowiadała wymogom norm. Występowały odkształcenia w geometrii prefabrykatów oraz liczne ich uszkodzenia. Było to przyczyną znacznych strat materiałowych. Przeprowadzono więc niezbędne zabiegi techniczne. Zapewniono serwis fabryczny. Zaostrzono dyscyplinę technologiczną. Działania te umożliwiły uzyskanie pewnej poprawy jakości. Jednak nadal jeszcze produkcja niektórych wytwórni nie osiągnęła poziomu odpowiadającego normom. Intensywnie działamy, aby i w tych wytwórniach produkcja elementów uległa zdecydowanej poprawie. Krytycznie oceniamy stan izolacyjności cieplnej budynków mieszkalnych. Część nieprawidłowości łączy się z zaniedbaniami występującymi w wykonawstwie robót. Zostały dokonane w tej sprawie dyscyplinujące ustalenia. Zamierzamy jeszcze w bieżącym roku wprowadzić, poczynając od północnych regionów kraju, zaostrzone normy na produkcję ścian zewnętrznych o podwyższonej izolacyjności. Wdrażanie tych norm następować będzie etapowo, w zależności od podaży materiałów izolacyjnych. Przewidujemy więc na najbliższe 5-lecie rozwinięcie produkcji wełny mineralnej, waty szklanej oraz betonów komórkowych lekkich odmian. Podejmujemy równolegle działania dla zapewnienia wymaganej staranności wykonania robót, zwłaszcza wykończeniowych. Aktywizujemy działalność służb kontroli jakości. Zdecydowaną walkę wydajemy produkcji materiałów, nie spełniających wymogów jakościowych, określonych w normach. Podjęliśmy także działania dla utworzenia centralnego organu inspekcyjno-kontrolnego nadzoru nad jakością wykonawstwa i pewnością konstrukcji.</u>
  122 + <u xml:id="u-8.74" who="#AdamGlazur">Ogół działań, jakie podejmujemy, tworzy warunki do realizacji ustawy z dnia 8 lutego 1979 r. o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Zdajemy sobie jednak sprawę, że reagując na odczucia społeczne w sprawach jakości, musimy znacznie zwiększyć tempo naszego działania.</u>
  123 + <u xml:id="u-8.75" who="#AdamGlazur">Wysoki Sejmie! Obecnie przygotowujemy się do podjęcia nowych zadań przyszłego 5-lecia. Zgodnie z uchwałami VIII Zjazdu partii został określony, dostosowany do aktualnych możliwości gospodarki narodowej, program rzeczowy budownictwa mieszkaniowego.</u>
  124 + <u xml:id="u-8.76" who="#AdamGlazur">Podejmując realizację nowych zadań, zdajemy sobie sprawę, że konieczne jest zdecydowane polepszenie jakości wykonywanych robót, harmonijne wykonywanie budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego oraz poprawa efektywności gospodarowania. Doskonalić będziemy system ekonomiczno-finansowy. Jego wprowadzenie już w 1979 r. umożliwiło wykorzystanie szeregu rezerw prostych, tkwiących w kosztach produkcji. Doskonaląc ten system, powiążemy ściślej fundusz płac z realizacją planów rzeczowych oraz poprawą gospodarki materiałami.</u>
  125 + <u xml:id="u-8.77" who="#AdamGlazur">Konsekwentnie rozliczać będziemy kierownictwo przedsiębiorstw i ich jednostki nadrzędne z postępu w organizacji pracy na budowach, z wykorzystania pracy maszyn i ludzi, z gospodarowania materiałami. Potwierdzeniem wdrażania tej zasady może być fakt, że w resorcie budownictwa w ostatnich miesiącach za zaniedbania w dziedzinie gospodarności, za marnotrawstwo materiałowe i niedostateczną jakość robót, odwołano ze stanowisk wielu kierowników jednostek gospodarczych.</u>
  126 + <u xml:id="u-8.78" who="#AdamGlazur">Lata 1981–1985 wymagają usunięcia dysproporcji w rozwoju poszczególnych branż pracujących na rzecz budownictwa. Konieczne będzie zapewnienie pełnej korelacji bazy produkcyjnej materiałów instalacyjnych, wykończeniowych i izolacyjnych z rozbudowaną już bazą produkcyjną dla stanów surowych obiektów mieszkalnych. Podejmowanie dalszych działań dla odczuwalnego wzrostu potencjału wytwórczego związane jest ściśle z koniecznymi zmianami strukturalnymi w produkcji materiałów budowlanych, wynikającymi z uwarunkowań surowcowych, energetycznych i ekonomicznych. W trudnym dla gospodarki roku 1980 Prezes Rady Ministrów podjął decyzję o przyznaniu dodatkowych środków w celu przyspieszenia budowy ważnych zakładów dla produkcji materiałów budowlanych. Dotyczy to zwłaszcza 4 cegielni o zdolności ok. 250 mln jednostek ceramicznych rocznie oraz dużego zakładu wełny mineralnej. Sprzyjać to będzie niezbędnemu zwiększaniu dostaw materiałów budowlanych na potrzeby ludności. Niezależnie od tego tworzyć będziemy również warunki dla rozwoju lokalnej produkcji materiałów budowlanych.</u>
  127 + <u xml:id="u-8.79" who="#AdamGlazur">Równolegle z programem mieszkaniowym, budownictwo ma do wykonania olbrzymi zakres robót na inwestycjach produkcyjnych, warunkujących dalszy rozwój gospodarki narodowej.</u>
  128 + <u xml:id="u-8.80" who="#AdamGlazur">Realizując wytyczne Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, zmierzające do zastosowania począwszy od 1981 r. szeregu nowych rozwiązań w programowaniu i planowaniu inwestycji, budownictwo koncentrować będzie w pierwszej kolejności potencjał wykonawczy na inwestycjach przewidzianych do zakończenia, zwłaszcza tych, które dotyczą bazy paliwowo-energetycznej i surowcowej oraz na inwestycjach zapewniających wzrost produkcji na rynek i eksport. W tym działaniu uwzględniać będziemy nagromadzone zapasy maszyn i urządzeń. Dostosowywać będziemy również potencjał do zwiększonego zakresu robót modernizacyjnych. Zwiększać będziemy w resorcie produkcję materiałów na rzecz rynku i eksportu.</u>
  129 + <u xml:id="u-8.81" who="#AdamGlazur">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem dorobek w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego w mijającej dekadzie. Zdajemy sobie sprawę, że nie osiągnęliśmy w pełni wszystkiego co zamierzaliśmy.</u>
  130 + <u xml:id="u-8.82" who="#AdamGlazur">Osiągnęliśmy jednak więcej niż kiedykolwiek w historii naszego kraju. Realizacji tych zadań towarzyszył olbrzymi wysiłek. Był on udziałem setek tysięcy robotników, techników i inżynierów, zatrudnionych zarówno w produkcji budowlanej, jak i przemysłowej, w projektowaniu i służbach inwestorskich, w zaopatrzeniu i transporcie. Jest on też udziałem wielu działaczy gospodarczych i społecznych. Istotny wkład w te dokonania wniósł Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jego komisje i zespoły poselskie. Korzystaliśmy ze wskazówek i pomocy tych organów. Liczymy na dalszą pomoc. Jest ona nam niezbędna w rozwiązywaniu stojących jeszcze przed nami problemów. W realizacji naszych zadań konsekwentnie kierować się będziemy podstawowymi w tym zakresie uchwałami VIII Zjazdu partii. W codziennej naszej pracy, jak dotychczas, realizować będziemy uchwały i wytyczne Wysokiego Sejmu. Są one bowiem wynikiem obiektywnej oceny potrzeb społecznych i źródłem rozwiązań najlepiej służących każdemu obywatelowi naszego kraju. Dziękuję.</u>
131 131 </div>
132 132 <div xml:id="div-9">
133   - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za przedstawioną informację.</u>
134   - <u xml:id="u-9.1" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
135   - <u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">Głos ma prezes Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego poseł Stanisław Kukuryka.</u>
  133 + <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za przedstawioną informację.</u>
  134 + <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławGucwa">Otwieram dyskusję.</u>
  135 + <u xml:id="u-9.2" who="#StanisławGucwa">Głos ma prezes Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego poseł Stanisław Kukuryka.</u>
136 136 </div>
137 137 <div xml:id="div-10">
138   - <u xml:id="u-10.0" who="#PosełStanisławKukuryka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Poddajemy dziś poselskiej ocenie dotychczasową realizację perspektywicznego programu mieszkaniowego, jednego z najdonioślejszych programów społeczno-gospodarczych w dziejach naszego kraju. Programu wypracowanego przez PZPR z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego — posła Edwarda Gierka, a uchwalonego w tej sali przed ośmiu laty. U jego podstaw legło zrozumienie konieczności radykalnej poprawy warunków mieszkaniowych społeczeństwa na miarę szybko rosnących potrzeb i aspiracji ludzi pracy naszej ludowej ojczyzny.</u>
139   - <u xml:id="u-10.1" who="#PosełStanisławKukuryka">Uchwała Sejmu z 1972 r. sformułowała jakże ambitne i doniosłe zadanie zapewnienia do 1990 roku samodzielnego mieszkania każdej polskiej rodzinie. Życie udowodniło słuszność założeń programowych, a jego dotychczasową realizację należy — generalnie biorąc — ocenić pozytywnie. Do głównych osiągnięć w realizacji polityki mieszkaniowej w latach 1971–1980 należy:</u>
140   - <u xml:id="u-10.2" who="#PosełStanisławKukuryka">— przyspieszenie tempa realizacji budownictwa mieszkaniowego, w tym znaczny rozwój budownictwa jednorodzinnego;</u>
141   - <u xml:id="u-10.3" who="#PosełStanisławKukuryka">— poprawa wartości funkcjonalnych mieszkań i osiedli;</u>
142   - <u xml:id="u-10.4" who="#PosełStanisławKukuryka">— usprawnienie gospodarki zasobami mieszkaniowymi;</u>
143   - <u xml:id="u-10.5" who="#PosełStanisławKukuryka">— rozwój spółdzielczości mieszkaniowej jako głównej formy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa, co stworzyło sprzyjające warunki do większego udziału obywateli tak w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego, jak i w zarządzaniu gospodarką mieszkaniową.</u>
144   - <u xml:id="u-10.6" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoka Izbo! Licząc w powierzchni oddawanych do użytku mieszkań — w ciągu 10 lat osiągniemy prawie podwojenie rocznego programu budownictwa mieszkaniowego. Jest to najlepsze świadectwo przyspieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego, które dokonało się w kraju w ostatnich latach.</u>
145   - <u xml:id="u-10.7" who="#PosełStanisławKukuryka">Budujemy obecnie mieszkania większe i o lepszych układach funkcjonalnych. Zasadniczej poprawie uległy też rozwiązania architektoniczno-urbanistyczne nowych osiedli. Poprawiła się ich estetyka i stopień zagospodarowania. Pozytywne rezultaty przynosi wprowadzana zasada jednego gospodarza osiedla, umacniająca rolę samorządu spółdzielczego i samorządu mieszkańców.</u>
146   - <u xml:id="u-10.8" who="#PosełStanisławKukuryka">Satysfakcja z dotychczasowych dokonań nie może jednak przesłaniać faktu, że w powszechnym odczuciu kwestia mieszkaniowa pozostaje nadal zasadniczym problemem społecznym.</u>
147   - <u xml:id="u-10.9" who="#PosełStanisławKukuryka">Okres oczekiwania na mieszkanie jest w dalszym ciągu w wielu aglomeracjach i miastach długi. Ponad milionowa rzesza rodzin — w znacznej części młodych małżeństw — z niecierpliwością i często od wielu lat oczekuje na chwilę otrzymania kluczy do spółdzielczego mieszkania. Problemy budownictwa mieszkaniowego znajdują się w rezultacie wciąż w centrum uwagi społeczeństwa. Jest to wynik skali i złożoności problemu mieszkaniowego, wyznaczanej takimi czynnikami, jak: zaniedbania przeszłości, wielkie straty wojenne, wzrost liczby ludności, w tym znaczny wzrost liczby nowo zawieranych małżeństw, rosnące materialne i kulturalne aspiracje społeczeństwa, wyrażające się w zapotrzebowaniu na mieszkania nowe i lepsze niż dotychczas. W tych faktach i zjawiskach zawarta jest istotna część odpowiedzi na stawiane przez ludzi pytanie, dlaczego budując tak dużo i przy tak olbrzymim wysiłku skierowanym na rozwój budownictwa mieszkaniowego — stopień nie zaspokojonych potrzeb w tej dziedzinie jest wciąż duży.</u>
148   - <u xml:id="u-10.10" who="#PosełStanisławKukuryka">Obok jednak tych przyczyn — trudności, braki i niedociągnięcia wystąpiły również w realizacji samego programu mieszkaniowego. Wynikają one zarówno ze skali inwestycji i wysokiego stosunkowo corocznego przyrostu zadań, jak i z zewnętrznych i wewnętrznych warunków funkcjonowania gospodarki kraju. Dały one o sobie znać zwłaszcza w ostatnich latach obecnego pięciolecia i to w stopniu — można to już stwierdzić — utrudniającym wykonanie zadań planowych w budownictwie mieszkaniowym i towarzyszącym. Dotyczy to głównie spółdzielczego budownictwa w dużych aglomeracjach, w tym Gdańska, Katowic i Warszawy.</u>
149   - <u xml:id="u-10.11" who="#PosełStanisławKukuryka">Uwzględniając tę sytuację, VIII Zjazd PZPR określił kierunki i strategię działania na rzecz prawidłowej realizacji programu mieszkaniowego w najbliższych i dalszych latach. W oparciu o nie powinniśmy odpowiedzieć na pytania: jak w nadchodzących latach najlepiej wykorzystać istniejące środki i możliwości. Jak tworzyć materialne przesłanki dobrej realizacji ambitnych zadań? Jak przybliżyć chwilę powszechnej satysfakcji z pełnej realizacji programu mieszkaniowego?</u>
150   - <u xml:id="u-10.12" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoka Izbo! W uchwale sejmowej z 19 października 1972 r. szczególną rolę powierzono spółdzielczości mieszkaniowej. Był to wynik uznania przez partię budownictwa spółdzielczego za podstawową i główną formę rozwiązywania kwestii mieszkaniowej w kraju. Dla spełnienia tej roli spółdzielczość mieszkaniowa podjęła wielokierunkowe działania dostosowując swą organizację i model do aktualnych, jak i przyszłych zadań oraz do zmian wynikających z reformy administracyjnej kraju. Między innymi powołane zostały wojewódzkie spółdzielnie mieszkaniowe. Rozwijają one bezpośrednią działalność gospodarczą i koordynują działalność spółdzielni podstawowych, a ich plany są częścią składową społeczno-gospodarczych planów poszczególnych województw. W ten sposób spółdzielnie podstawowe zrzeszone w województwach odciążone zostały od trudnych problemów inwestycyjnych, a działalność ich skupiono na dbałości o czystość, stan techniczny budynków, świadczenie usług, prowadzenie działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej. Zmiany te zapewniły zarówno wpływ, jak i pomoc oraz życzliwość władz terenowych w realizacji przez spółdzielczość jej gospodarczych i społecznych zadań. Doświadczenie wykazuje, że były to zmiany słuszne, korzystnie oddziaływające na wywiązywanie się przez spółdzielczość z coraz większego zakresu i wymiaru obowiązków. Jest bowiem spółdzielczość głównym inwestorem budownictwa mieszkaniowego, gospodarzem już ponad 1/3 zasobów mieszkaniowych, głównym organizatorem działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej w miejscu zamieszkania.</u>
151   - <u xml:id="u-10.13" who="#PosełStanisławKukuryka">Nieporównywalny do poprzednich lat zakres działania i wymiar zadań stojących przed spółdzielczością mieszkaniową wyłania problemy nowe, niekiedy złożone i trudne.</u>
152   - <u xml:id="u-10.14" who="#PosełStanisławKukuryka">Aktualnie sprawą dla spółdzielczości mieszkaniowej najważniejszą jest pełna koncentracja na wykonaniu zadań bieżącego roku, z uwagi na fakt, iż zaległości minionych 4 lat zagrażają niewykonaniem całego planu 5-letniego.</u>
153   - <u xml:id="u-10.15" who="#PosełStanisławKukuryka">Biorąc pod uwagę, że 12-procentowe zaawansowanie planu bieżącego roku po 4 miesiącach może pogłębić zaległości — musi nastąpić pełna mobilizacja załóg przedsiębiorstw budowlanych i służb spółdzielczości mieszkaniowej i innych uczestników procesu inwestycyjnego. Konieczna jest zwiększona dyscyplina pracy i skuteczniejsze działania zapewniające rytmiczne wykonywanie zadań. Niezbędna jest też dalsza skuteczna pomoc ze strony władz terenowych, wspieranie wszelkich inicjatyw — w tym budownictwa pod patronatem młodzieży — służących pomocy w realizacji tegorocznych trudnych zadań. Szczególnie istotne staje się skuteczniejsze skoordynowanie poczynań wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego oraz sprawne i na czas pokonywanie pojawiających się przeszkód i trudności, jakie wyłania plan bieżącego roku.</u>
154   - <u xml:id="u-10.16" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Trosce o bilans roku obecnego towarzyszyć musi prawidłowe przygotowanie się do podjęcia zadań pięciolecia następnego na tle całej przyszłej dekady.</u>
155   - <u xml:id="u-10.17" who="#PosełStanisławKukuryka">Doświadczenia minionych lat dowodzą, że podstawową przesłanką w tym zakresie powinno być ustalanie zadań mobilizujących, ale realnych, adekwatnych do możliwości wykonawczych w skali kraju i poszczególnych województw, ściśle skorelowanych z rozwojem gospodarki komunalnej.</u>
156   - <u xml:id="u-10.18" who="#PosełStanisławKukuryka">Realność programu powinniśmy przy tym rozpatrywać w dwóch aspektach: ilościowym i jakościowym. Rozmiary planu przyszłego pięciolecia powinny wynikać z możliwości gospodarczych kraju oraz zapewniać terminową realizację zadań ilościowych w ujęciu krajowym i poszczególnych województw. Jednocześnie służyć to powinno wyeliminowaniu mankamentów występujących w dotychczasowej realizacji budownictwa mieszkaniowego.</u>
157   - <u xml:id="u-10.19" who="#PosełStanisławKukuryka">Chodzi przede wszystkim o:</u>
158   - <u xml:id="u-10.20" who="#PosełStanisławKukuryka">— osiągnięcie kompleksowej i terminowej realizacji oraz poprawę jakości budownictwa mieszkaniowego,</u>
159   - <u xml:id="u-10.21" who="#PosełStanisławKukuryka">— likwidację zaległości w obiektach usługowo-handlowych i robotach elewacyjnych,</u>
160   - <u xml:id="u-10.22" who="#PosełStanisławKukuryka">— nadrobienie opóźnień w uzbrajaniu terenów i budowie urządzeń komunalnych.</u>
161   - <u xml:id="u-10.23" who="#PosełStanisławKukuryka">Szczególną wagę nadać należy zwłaszcza dążeniu do poprawy jakości mieszkań oraz kompleksowej i terminowej realizacji domów i osiedli.</u>
162   - <u xml:id="u-10.24" who="#PosełStanisławKukuryka">Postęp dokonany w minionych latach w tych dziedzinach nie odpowiada planowym założeniom i oczekiwaniom ludzi. Wiele niezadowolenia i krytycznych uwag mieszkańców budzi nadal jakość materiałów, urządzeń i elementów wyposażenia, niewłaściwa jakość montażu budynków, a zwłaszcza prac przy wykańczaniu mieszkań, niekompleksowa budowa osiedli mieszkaniowych, wznoszonych często bez dostatecznej sieci szkół, przedszkoli, żłobków i pawilonów handlowo-usługowych. W odczuciu społecznym zjawiska te obniżają w znacznym stopniu bezsprzeczne osiągnięcia uzyskane dotychczas w realizacji programu mieszkaniowego.</u>
163   - <u xml:id="u-10.25" who="#PosełStanisławKukuryka">Słuszne są więc pretensje ludzi kierowane pod adresem spółdzielczości, budownictwa i władz terenowych z powodu tych utrudniających życie braków. Dlatego musimy je wyeliminować zarówno z już istniejących osiedli, jak i z nowych placów budów. Wymagać to będzie uwzględnienia tych spraw w pracach nad planem budownictwa mieszkaniowego na lata 1981–1985.</u>
164   - <u xml:id="u-10.26" who="#PosełStanisławKukuryka">Aktualny stan w zakresie jakości budownictwa wymaga — dla uzyskania wyraźnej poprawy — podjęcia dalszych, wielokierunkowych działań. Obok poprawy w zakresie rozwiązań projektowanych i ich funkcjonalności — szczególnego znaczenia nabiera radykalna poprawa jakości produkcji materiałów i urządzeń oraz lepsza jakość zwłaszcza robót wykończeniowych.</u>
165   - <u xml:id="u-10.27" who="#PosełStanisławKukuryka">W wyniku słusznych, krytycznych uwag członków i organów samorządowych spółdzielczości oraz wychodząc naprzeciw ostatnim decyzjom Rządu w zakresie zdyscyplinowania odbiorców i jakości budownictwa — Zarząd CZSBM podejmie decyzje o powołaniu w czerwcu br. nadzoru inwestorskiego jako służb kontroli jakości, prawidłowych odbiorów oraz usprawnienia usuwania wad i usterek, które są utrapieniem dla wielu mieszkańców naszych osiedli.</u>
166   - <u xml:id="u-10.28" who="#PosełStanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa nie jest zainteresowana w odbieraniu budynków nie zakończonych. Dlatego też spółdzielnie mieszkaniowe otrzymały jednoznaczne dyspozycje o zaliczaniu do planu w br. wyłącznie budynków nadających się do zasiedlania.</u>
167   - <u xml:id="u-10.29" who="#PosełStanisławKukuryka">Pozytywne doświadczenia w wielu miastach wskazują też na potrzebę upowszechniania zasady jednego — mam tu na myśli spółdzielczość mieszkaniową — gospodarza osiedla w okresie inwestowania, a następnie zarządzania nim. Tworzy to lepsze warunki do kompleksowego programowania, projektowania i realizacji osiedli mieszkaniowych i podporządkowuje proces inwestycyjny celom i wymogom przyszłej eksploatacji.</u>
168   - <u xml:id="u-10.30" who="#PosełStanisławKukuryka">Z poruszonymi zagadnieniami wiąże się kwestia kosztów budownictwa, których wysokość ma wpływ na obciążenie członków spółdzielni oraz rzutować może na rozmiary budownictwa mieszkaniowego. Dlatego też za niezbędne uznać należy konsekwentne działania dla utrzymania kosztów budownictwa na racjonalnym poziomie. Podjęliśmy ostatnio zgodnie z decyzjami władz rządowych zarówno zaostrzoną kontrolę rozwiązań projektowych, jak i rozliczeń z wykonawcą. Prowadzimy też weryfikację wszystkich większych rozwiązań projektowych, wspólnie z resortem budownictwa, nakładając na nasze służby obowiązek, aby każdy projekt większego osiedla podbudowany został analizą efektywności rozwiązania, ograniczając udział zabudowy wysokiej oraz eliminujemy rozwiązania nieekonomiczne.</u>
169   - <u xml:id="u-10.31" who="#PosełStanisławKukuryka">W działaniach tych kierować się będziemy łącznym rachunkiem efektywności dla etapów inwestycji i eksploatacji. Mieliśmy bowiem w przeszłości przypadki, kiedy pozorna oszczędność w procesie inwestycyjnym powodowała nadmierne koszty eksploatacji budynków, obniżała standard budowanych mieszkań. Tego robić nie można.</u>
170   - <u xml:id="u-10.32" who="#PosełStanisławKukuryka">Wydaje się również celowe rozważenie możliwości poddania w szeregu miastach rewizji planów zagospodarowania przestrzennego w kierunku lepszego wykorzystania terenów oraz lokalizacji budownictwa na terenach względnie łatwych do uzbrojenia. Duże tu pole do działania mogą mieć nasi, jakże zdolni architekci i urbaniści. Rzecz w tym, żeby mądrze i oszczędnie wykorzystać każdą złotówkę. Wymaga tego aktualna sytuacja gospodarcza kraju, najlepiej pojęta efektywność gospodarowania, tak obecnie ważna.</u>
171   - <u xml:id="u-10.33" who="#PosełStanisławKukuryka">Przyszłe pięciolecie stwarza szansę znaczniejszego niż w latach ostatnich rozwoju budownictwa jednorodzinnego. Jest ono szansą dla ludności małych miast i gmin, ale również dla ludności dużych aglomeracji. Tworzy ono bowiem najlepsze warunki stabilizacji kadr dla przemysłu oraz zwiększa udział ludności w realizacji programu. Wydaje się celowe dokonanie oceny warunków kredytowania tego budownictwa. Kwoty kredytów bowiem od kilku już lat nie aktualizowane, są już nieadekwatne do obecnego poziomu kosztów budowy domu jednorodzinnego.</u>
172   - <u xml:id="u-10.34" who="#PosełStanisławKukuryka">Ponadto konieczne jest dalsze usprawnianie i upraszczanie trybu czynności związanych z realizacją tego budownictwa. Spółdzielczość mieszkaniowa wspólnie z niektórymi województwami takimi jak Katowice, Poznań, Biała Podlaska, Białystok wypracowała w tym względzie sporo dobrych przykładów. Będziemy je udoskonalać i upowszechniać, zwłaszcza w zakresie racjonalnych rozwiązań projektowych oraz rozwoju i wykorzystania bazy materiałów miejscowych. Mając na uwadze względy ekonomiczne i społeczne — spółdzielcze budownictwo jednorodzinne będziemy realizować w zasadzie w formie zabudowy zwartej, głównie dla załóg dużych zakładów pracy oraz mieszkańców ośrodków gminnych, gdzie oraz infrastruktury komunalnej utrudnia realizację budownictwa wielorodzinnego.</u>
173   - <u xml:id="u-10.35" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Wobec skali nie zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych wyjątkowe znaczenie ma słuszny i sprawiedliwy rozdział mieszkań oraz przeciwdziałanie spekulacji tym deficytowym jeszcze dobrem społecznym.</u>
174   - <u xml:id="u-10.36" who="#PosełStanisławKukuryka">W ubiegłym okresie system rozdziału mieszkań uwzględniał w znacznym stopniu potrzeby załóg dynamicznie rozwijającego się przemysłu oraz porządkowanie i przebudowę miast, na których zaspokojenie przeznaczono blisko 60% mieszkań budowanych w formie spółdzielczej. Wpływ na takie ukształtowanie proporcji rozdziału mieszkań miał również realizowany zakres wyburzeń, które aktualnie wymagają maksymalnego ograniczenia.</u>
175   - <u xml:id="u-10.37" who="#PosełStanisławKukuryka">Zasady rozdziału mieszkań stanowią istotny element polityki mieszkaniowej państwa. Konkretne kierunki działania w tym zakresie wytyczył w sejmowym expose Prezes Rady Ministrów obywatel Edward Babiuch. Niech mi wolno będzie stwierdzić, że kierunki te spotkały się z przychylnymi opiniami członków, pracowników i aktywu spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
176   - <u xml:id="u-10.38" who="#PosełStanisławKukuryka">Wyrażając dziś pełną aprobatę dla wynikających z tego exposé kierunków, stwierdzić należy, że zwiększenie liczby mieszkań spółdzielczych do powszechnego rozdziału już w roku bieżącym, stworzyło korzystny klimat wśród oczekujących członków spółdzielni. W planie przyszłego pięciolecia rozmiary spółdzielczego budownictwa powszechnego powinny nadal wzrastać, co pozwoliłoby na szybsze „rozładowanie” kolejki rodzin oczekujących na spółdzielcze mieszkanie. Słabością poprzednich lat było bowiem niewywiązywanie się spółdzielni niektórych miast z zobowiązań wobec członków, co było wynikiem zarówno opóźnień w realizacji planów w tych miastach, jak i zbyt szczupłej liczby mieszkań do podziału przez spółdzielnie.</u>
177   - <u xml:id="u-10.39" who="#PosełStanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa stoi na gruncie przestrzegania przepisów prawa i norm etycznych dotyczących sfery rozdziału, zamiany, jak i zbywania mieszkań. Rządowa zapowiedź zwalczania wszelkich w tej dziedzinie nieprawidłowości wyszła naprzeciw decyzjom Centralnego Związku SBM podjętym w ostatnim czasie. Uchwała Prezydium Rady i Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego wzmacnia i rozszerza zasadę pełnej jawności przydziałów lokali oraz społeczną kontrolę nad prawidłowym ustalaniem list przydziałów. Decyzje te dyscyplinują również przestrzeganie norm zasiedlania lokali, zasad ich podnajmu oraz ograniczają możliwości spekulacyjnego zbywania uprawnień do mieszkań. W tym celu przeprowadzony będzie m.in. powszechny przegląd wykorzystania spółdzielczych mieszkań, który obejmie całość zarządzanych przez spółdzielczość zasobów. W rezultacie tych działań uporządkowanych powinno być wiele spraw, wyeliminowane zjawiska mniejszej i większej nieuczciwości. Stanowią one co prawda margines, niemniej powodują znaczne szkody społeczne. I dlatego zwalczać je będziemy z całą stanowczością, tworząc poprzez aktyw spółdzielczy klimat społecznej dla nich dezaprobaty.</u>
178   - <u xml:id="u-10.40" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu PZPR w przyszłym pięcioleciu po raz pierwszy plan budownictwa mieszkaniowego obejmie obok budowy nowych mieszkań poprawę warunków zamieszkiwania w istniejących zasobach, stwarzając wielką szansę dla wielu miast przez modernizację i uporządkowanie dzielnic śródmiejskich i ich powiązanie z budową dzielnic nowych. Stwarza to równocześnie warunki do przeciwdziałania zużyciu substancji mieszkaniowej.</u>
179   - <u xml:id="u-10.41" who="#PosełStanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa przygotowuje się aktualnie do uczestnictwa w tym wielkim przedsięwzięciu, rozwijając potencjał projektowy i wykonawczy dla tych potrzeb. Z tym zagadnieniem wiąże się ściśle poprawa warunków zamieszkiwania w osiedlach mieszkaniowych w ogóle.</u>
180   - <u xml:id="u-10.42" who="#PosełStanisławKukuryka">W ramach programu podnoszenia efektywności gospodarowania zasobami spółdzielczymi — opracowane zostały kompleksowe przedsięwzięcia zmierzające do poprawy warunków zamieszkiwania. Zakładamy w nich: poprawę stanu zagospodarowania i estetyki osiedli, wzbogacenie małej architektury i zieleni, uzupełnienie niezbędnych obiektów handlowo-usługowych, przyspieszenie usuwania wad, usterek i „niedoróbek” wynikających ze złego wykonawstwa, rozwój usług, głównie lokatorskich oraz dalszy wszechstronny rozwój działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej.</u>
181   - <u xml:id="u-10.43" who="#PosełStanisławKukuryka">Dla zapewnienia realizacji tych celów rozwijany jest własny potencjał remontowo-budowlany spółdzielni, który zabezpiecza aktualne i przyszłe potrzeby w zakresie utrzymania dobrego stanu technicznego budynków i osiedli oraz ich modernizacji.</u>
182   - <u xml:id="u-10.44" who="#PosełStanisławKukuryka">Stwarzać będziemy korzystne warunki do dalszej aktywizacji samorządu mieszkańców, jako społecznego organu nadzorującego działalność spółdzielczej administracji. Podjęte ostatnio przez CZSBM decyzje rozszerzają uprawnienia samorządu mieszkańców. Zapewniają większy jego wpływ na ekonomikę gospodarki zasobami oraz rzetelność pracy administracji. Zdajemy sobie sprawę, że w wielu spółdzielniach jest jeszcze w tym zakresie dużo do zrobienia.</u>
183   - <u xml:id="u-10.45" who="#PosełStanisławKukuryka">W zarządzaniu spółdzielczymi osiedlami szczególne znaczenie ma działalność społeczno-wychowawcza, bogata w tradycje i doświadczenia. Spotykamy się w tej pracy z szeroką pomocą ze strony wielu dużych zakładów pracy, komitetów FJN, związków zawodowych, organizacji młodzieżowych i społecznych. We współpracy z nimi oraz wspólnie z władzami terenowymi — wiele spółdzielni wypracowało formy pracy godne naśladowania. Doświadczenia te wykazują, że w spółdzielniach z dobrze działającym samorządem występuje gospodarność, zadowolenie i integrowanie się mieszkańców ze swoim osiedlem.</u>
184   - <u xml:id="u-10.46" who="#PosełStanisławKukuryka">Jako ważną przesłankę poprawy naszego działania uznajemy popularyzację tych dobrych przykładów oraz eliminowanie tego wszystkiego, co jeszcze się spotyka z krytycznymi uwagami mieszkańców.</u>
185   - <u xml:id="u-10.47" who="#PosełStanisławKukuryka">Problemy mieszkaniowe są bardzo złożone i wrażliwe społecznie. Zmieniają się wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju. Opanowanie obecnych trudności i zapewnienie każdej polskiej rodzinie odrębnego mieszkania wzmagać będzie społeczne wymagania coraz wyższego standardu mieszkań i osiedli.</u>
186   - <u xml:id="u-10.48" who="#PosełStanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Stale będziemy musieli doskonalić politykę mieszkaniową i dostosowywać jej instrumenty do zmieniających się preferencji społecznych, możliwości państwa i jego obywateli, mając zawsze na uwadze społeczne cele, jakie tej polityce muszą przyświecać. Chodzi zwłaszcza o to, by rozstrzygnięcia doraźne — dyktowane często obecnymi możliwościami i wymaganiami — nie kolidowały z przyszłymi celami rozwoju kraju i przyszłymi potrzebami społeczeństwa. By doskonalenie polityki mieszkaniowej było procesem ciągłym, by w miarę możliwości antycypowała ona przyszłe potrzeby, by była spójna i stabilna w dłuższych okresach czasu.</u>
187   - <u xml:id="u-10.49" who="#PosełStanisławKukuryka">Chcę was zapewnić, Obywatele Posłowie, że spółdzielczość mieszkaniowa, której nasza partia wyznaczyła tak ważną rolę w kompleksie spraw mieszkaniowych, uczyni wszystko, by nie zawieść zaufania, by stale doskonaląc swą pracę — służyć jak najlepiej społeczeństwu. Dziękuję za uwagę.</u>
  138 + <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławKukuryka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Poddajemy dziś poselskiej ocenie dotychczasową realizację perspektywicznego programu mieszkaniowego, jednego z najdonioślejszych programów społeczno-gospodarczych w dziejach naszego kraju. Programu wypracowanego przez PZPR z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego — posła Edwarda Gierka, a uchwalonego w tej sali przed ośmiu laty. U jego podstaw legło zrozumienie konieczności radykalnej poprawy warunków mieszkaniowych społeczeństwa na miarę szybko rosnących potrzeb i aspiracji ludzi pracy naszej ludowej ojczyzny.</u>
  139 + <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławKukuryka">Uchwała Sejmu z 1972 r. sformułowała jakże ambitne i doniosłe zadanie zapewnienia do 1990 roku samodzielnego mieszkania każdej polskiej rodzinie. Życie udowodniło słuszność założeń programowych, a jego dotychczasową realizację należy — generalnie biorąc — ocenić pozytywnie. Do głównych osiągnięć w realizacji polityki mieszkaniowej w latach 1971–1980 należy:</u>
  140 + <u xml:id="u-10.2" who="#StanisławKukuryka">— przyspieszenie tempa realizacji budownictwa mieszkaniowego, w tym znaczny rozwój budownictwa jednorodzinnego;</u>
  141 + <u xml:id="u-10.3" who="#StanisławKukuryka">— poprawa wartości funkcjonalnych mieszkań i osiedli;</u>
  142 + <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławKukuryka">— usprawnienie gospodarki zasobami mieszkaniowymi;</u>
  143 + <u xml:id="u-10.5" who="#StanisławKukuryka">— rozwój spółdzielczości mieszkaniowej jako głównej formy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa, co stworzyło sprzyjające warunki do większego udziału obywateli tak w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego, jak i w zarządzaniu gospodarką mieszkaniową.</u>
  144 + <u xml:id="u-10.6" who="#StanisławKukuryka">Wysoka Izbo! Licząc w powierzchni oddawanych do użytku mieszkań — w ciągu 10 lat osiągniemy prawie podwojenie rocznego programu budownictwa mieszkaniowego. Jest to najlepsze świadectwo przyspieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego, które dokonało się w kraju w ostatnich latach.</u>
  145 + <u xml:id="u-10.7" who="#StanisławKukuryka">Budujemy obecnie mieszkania większe i o lepszych układach funkcjonalnych. Zasadniczej poprawie uległy też rozwiązania architektoniczno-urbanistyczne nowych osiedli. Poprawiła się ich estetyka i stopień zagospodarowania. Pozytywne rezultaty przynosi wprowadzana zasada jednego gospodarza osiedla, umacniająca rolę samorządu spółdzielczego i samorządu mieszkańców.</u>
  146 + <u xml:id="u-10.8" who="#StanisławKukuryka">Satysfakcja z dotychczasowych dokonań nie może jednak przesłaniać faktu, że w powszechnym odczuciu kwestia mieszkaniowa pozostaje nadal zasadniczym problemem społecznym.</u>
  147 + <u xml:id="u-10.9" who="#StanisławKukuryka">Okres oczekiwania na mieszkanie jest w dalszym ciągu w wielu aglomeracjach i miastach długi. Ponad milionowa rzesza rodzin — w znacznej części młodych małżeństw — z niecierpliwością i często od wielu lat oczekuje na chwilę otrzymania kluczy do spółdzielczego mieszkania. Problemy budownictwa mieszkaniowego znajdują się w rezultacie wciąż w centrum uwagi społeczeństwa. Jest to wynik skali i złożoności problemu mieszkaniowego, wyznaczanej takimi czynnikami, jak: zaniedbania przeszłości, wielkie straty wojenne, wzrost liczby ludności, w tym znaczny wzrost liczby nowo zawieranych małżeństw, rosnące materialne i kulturalne aspiracje społeczeństwa, wyrażające się w zapotrzebowaniu na mieszkania nowe i lepsze niż dotychczas. W tych faktach i zjawiskach zawarta jest istotna część odpowiedzi na stawiane przez ludzi pytanie, dlaczego budując tak dużo i przy tak olbrzymim wysiłku skierowanym na rozwój budownictwa mieszkaniowego — stopień nie zaspokojonych potrzeb w tej dziedzinie jest wciąż duży.</u>
  148 + <u xml:id="u-10.10" who="#StanisławKukuryka">Obok jednak tych przyczyn — trudności, braki i niedociągnięcia wystąpiły również w realizacji samego programu mieszkaniowego. Wynikają one zarówno ze skali inwestycji i wysokiego stosunkowo corocznego przyrostu zadań, jak i z zewnętrznych i wewnętrznych warunków funkcjonowania gospodarki kraju. Dały one o sobie znać zwłaszcza w ostatnich latach obecnego pięciolecia i to w stopniu — można to już stwierdzić — utrudniającym wykonanie zadań planowych w budownictwie mieszkaniowym i towarzyszącym. Dotyczy to głównie spółdzielczego budownictwa w dużych aglomeracjach, w tym Gdańska, Katowic i Warszawy.</u>
  149 + <u xml:id="u-10.11" who="#StanisławKukuryka">Uwzględniając tę sytuację, VIII Zjazd PZPR określił kierunki i strategię działania na rzecz prawidłowej realizacji programu mieszkaniowego w najbliższych i dalszych latach. W oparciu o nie powinniśmy odpowiedzieć na pytania: jak w nadchodzących latach najlepiej wykorzystać istniejące środki i możliwości. Jak tworzyć materialne przesłanki dobrej realizacji ambitnych zadań? Jak przybliżyć chwilę powszechnej satysfakcji z pełnej realizacji programu mieszkaniowego?</u>
  150 + <u xml:id="u-10.12" who="#StanisławKukuryka">Wysoka Izbo! W uchwale sejmowej z 19 października 1972 r. szczególną rolę powierzono spółdzielczości mieszkaniowej. Był to wynik uznania przez partię budownictwa spółdzielczego za podstawową i główną formę rozwiązywania kwestii mieszkaniowej w kraju. Dla spełnienia tej roli spółdzielczość mieszkaniowa podjęła wielokierunkowe działania dostosowując swą organizację i model do aktualnych, jak i przyszłych zadań oraz do zmian wynikających z reformy administracyjnej kraju. Między innymi powołane zostały wojewódzkie spółdzielnie mieszkaniowe. Rozwijają one bezpośrednią działalność gospodarczą i koordynują działalność spółdzielni podstawowych, a ich plany są częścią składową społeczno-gospodarczych planów poszczególnych województw. W ten sposób spółdzielnie podstawowe zrzeszone w województwach odciążone zostały od trudnych problemów inwestycyjnych, a działalność ich skupiono na dbałości o czystość, stan techniczny budynków, świadczenie usług, prowadzenie działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej. Zmiany te zapewniły zarówno wpływ, jak i pomoc oraz życzliwość władz terenowych w realizacji przez spółdzielczość jej gospodarczych i społecznych zadań. Doświadczenie wykazuje, że były to zmiany słuszne, korzystnie oddziaływające na wywiązywanie się przez spółdzielczość z coraz większego zakresu i wymiaru obowiązków. Jest bowiem spółdzielczość głównym inwestorem budownictwa mieszkaniowego, gospodarzem już ponad 1/3 zasobów mieszkaniowych, głównym organizatorem działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej w miejscu zamieszkania.</u>
  151 + <u xml:id="u-10.13" who="#StanisławKukuryka">Nieporównywalny do poprzednich lat zakres działania i wymiar zadań stojących przed spółdzielczością mieszkaniową wyłania problemy nowe, niekiedy złożone i trudne.</u>
  152 + <u xml:id="u-10.14" who="#StanisławKukuryka">Aktualnie sprawą dla spółdzielczości mieszkaniowej najważniejszą jest pełna koncentracja na wykonaniu zadań bieżącego roku, z uwagi na fakt, iż zaległości minionych 4 lat zagrażają niewykonaniem całego planu 5-letniego.</u>
  153 + <u xml:id="u-10.15" who="#StanisławKukuryka">Biorąc pod uwagę, że 12-procentowe zaawansowanie planu bieżącego roku po 4 miesiącach może pogłębić zaległości — musi nastąpić pełna mobilizacja załóg przedsiębiorstw budowlanych i służb spółdzielczości mieszkaniowej i innych uczestników procesu inwestycyjnego. Konieczna jest zwiększona dyscyplina pracy i skuteczniejsze działania zapewniające rytmiczne wykonywanie zadań. Niezbędna jest też dalsza skuteczna pomoc ze strony władz terenowych, wspieranie wszelkich inicjatyw — w tym budownictwa pod patronatem młodzieży — służących pomocy w realizacji tegorocznych trudnych zadań. Szczególnie istotne staje się skuteczniejsze skoordynowanie poczynań wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego oraz sprawne i na czas pokonywanie pojawiających się przeszkód i trudności, jakie wyłania plan bieżącego roku.</u>
  154 + <u xml:id="u-10.16" who="#StanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Trosce o bilans roku obecnego towarzyszyć musi prawidłowe przygotowanie się do podjęcia zadań pięciolecia następnego na tle całej przyszłej dekady.</u>
  155 + <u xml:id="u-10.17" who="#StanisławKukuryka">Doświadczenia minionych lat dowodzą, że podstawową przesłanką w tym zakresie powinno być ustalanie zadań mobilizujących, ale realnych, adekwatnych do możliwości wykonawczych w skali kraju i poszczególnych województw, ściśle skorelowanych z rozwojem gospodarki komunalnej.</u>
  156 + <u xml:id="u-10.18" who="#StanisławKukuryka">Realność programu powinniśmy przy tym rozpatrywać w dwóch aspektach: ilościowym i jakościowym. Rozmiary planu przyszłego pięciolecia powinny wynikać z możliwości gospodarczych kraju oraz zapewniać terminową realizację zadań ilościowych w ujęciu krajowym i poszczególnych województw. Jednocześnie służyć to powinno wyeliminowaniu mankamentów występujących w dotychczasowej realizacji budownictwa mieszkaniowego.</u>
  157 + <u xml:id="u-10.19" who="#StanisławKukuryka">Chodzi przede wszystkim o:</u>
  158 + <u xml:id="u-10.20" who="#StanisławKukuryka">— osiągnięcie kompleksowej i terminowej realizacji oraz poprawę jakości budownictwa mieszkaniowego,</u>
  159 + <u xml:id="u-10.21" who="#StanisławKukuryka">— likwidację zaległości w obiektach usługowo-handlowych i robotach elewacyjnych,</u>
  160 + <u xml:id="u-10.22" who="#StanisławKukuryka">— nadrobienie opóźnień w uzbrajaniu terenów i budowie urządzeń komunalnych.</u>
  161 + <u xml:id="u-10.23" who="#StanisławKukuryka">Szczególną wagę nadać należy zwłaszcza dążeniu do poprawy jakości mieszkań oraz kompleksowej i terminowej realizacji domów i osiedli.</u>
  162 + <u xml:id="u-10.24" who="#StanisławKukuryka">Postęp dokonany w minionych latach w tych dziedzinach nie odpowiada planowym założeniom i oczekiwaniom ludzi. Wiele niezadowolenia i krytycznych uwag mieszkańców budzi nadal jakość materiałów, urządzeń i elementów wyposażenia, niewłaściwa jakość montażu budynków, a zwłaszcza prac przy wykańczaniu mieszkań, niekompleksowa budowa osiedli mieszkaniowych, wznoszonych często bez dostatecznej sieci szkół, przedszkoli, żłobków i pawilonów handlowo-usługowych. W odczuciu społecznym zjawiska te obniżają w znacznym stopniu bezsprzeczne osiągnięcia uzyskane dotychczas w realizacji programu mieszkaniowego.</u>
  163 + <u xml:id="u-10.25" who="#StanisławKukuryka">Słuszne są więc pretensje ludzi kierowane pod adresem spółdzielczości, budownictwa i władz terenowych z powodu tych utrudniających życie braków. Dlatego musimy je wyeliminować zarówno z już istniejących osiedli, jak i z nowych placów budów. Wymagać to będzie uwzględnienia tych spraw w pracach nad planem budownictwa mieszkaniowego na lata 1981–1985.</u>
  164 + <u xml:id="u-10.26" who="#StanisławKukuryka">Aktualny stan w zakresie jakości budownictwa wymaga — dla uzyskania wyraźnej poprawy — podjęcia dalszych, wielokierunkowych działań. Obok poprawy w zakresie rozwiązań projektowanych i ich funkcjonalności — szczególnego znaczenia nabiera radykalna poprawa jakości produkcji materiałów i urządzeń oraz lepsza jakość zwłaszcza robót wykończeniowych.</u>
  165 + <u xml:id="u-10.27" who="#StanisławKukuryka">W wyniku słusznych, krytycznych uwag członków i organów samorządowych spółdzielczości oraz wychodząc naprzeciw ostatnim decyzjom Rządu w zakresie zdyscyplinowania odbiorców i jakości budownictwa — Zarząd CZSBM podejmie decyzje o powołaniu w czerwcu br. nadzoru inwestorskiego jako służb kontroli jakości, prawidłowych odbiorów oraz usprawnienia usuwania wad i usterek, które są utrapieniem dla wielu mieszkańców naszych osiedli.</u>
  166 + <u xml:id="u-10.28" who="#StanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa nie jest zainteresowana w odbieraniu budynków nie zakończonych. Dlatego też spółdzielnie mieszkaniowe otrzymały jednoznaczne dyspozycje o zaliczaniu do planu w br. wyłącznie budynków nadających się do zasiedlania.</u>
  167 + <u xml:id="u-10.29" who="#StanisławKukuryka">Pozytywne doświadczenia w wielu miastach wskazują też na potrzebę upowszechniania zasady jednego — mam tu na myśli spółdzielczość mieszkaniową — gospodarza osiedla w okresie inwestowania, a następnie zarządzania nim. Tworzy to lepsze warunki do kompleksowego programowania, projektowania i realizacji osiedli mieszkaniowych i podporządkowuje proces inwestycyjny celom i wymogom przyszłej eksploatacji.</u>
  168 + <u xml:id="u-10.30" who="#StanisławKukuryka">Z poruszonymi zagadnieniami wiąże się kwestia kosztów budownictwa, których wysokość ma wpływ na obciążenie członków spółdzielni oraz rzutować może na rozmiary budownictwa mieszkaniowego. Dlatego też za niezbędne uznać należy konsekwentne działania dla utrzymania kosztów budownictwa na racjonalnym poziomie. Podjęliśmy ostatnio zgodnie z decyzjami władz rządowych zarówno zaostrzoną kontrolę rozwiązań projektowych, jak i rozliczeń z wykonawcą. Prowadzimy też weryfikację wszystkich większych rozwiązań projektowych, wspólnie z resortem budownictwa, nakładając na nasze służby obowiązek, aby każdy projekt większego osiedla podbudowany został analizą efektywności rozwiązania, ograniczając udział zabudowy wysokiej oraz eliminujemy rozwiązania nieekonomiczne.</u>
  169 + <u xml:id="u-10.31" who="#StanisławKukuryka">W działaniach tych kierować się będziemy łącznym rachunkiem efektywności dla etapów inwestycji i eksploatacji. Mieliśmy bowiem w przeszłości przypadki, kiedy pozorna oszczędność w procesie inwestycyjnym powodowała nadmierne koszty eksploatacji budynków, obniżała standard budowanych mieszkań. Tego robić nie można.</u>
  170 + <u xml:id="u-10.32" who="#StanisławKukuryka">Wydaje się również celowe rozważenie możliwości poddania w szeregu miastach rewizji planów zagospodarowania przestrzennego w kierunku lepszego wykorzystania terenów oraz lokalizacji budownictwa na terenach względnie łatwych do uzbrojenia. Duże tu pole do działania mogą mieć nasi, jakże zdolni architekci i urbaniści. Rzecz w tym, żeby mądrze i oszczędnie wykorzystać każdą złotówkę. Wymaga tego aktualna sytuacja gospodarcza kraju, najlepiej pojęta efektywność gospodarowania, tak obecnie ważna.</u>
  171 + <u xml:id="u-10.33" who="#StanisławKukuryka">Przyszłe pięciolecie stwarza szansę znaczniejszego niż w latach ostatnich rozwoju budownictwa jednorodzinnego. Jest ono szansą dla ludności małych miast i gmin, ale również dla ludności dużych aglomeracji. Tworzy ono bowiem najlepsze warunki stabilizacji kadr dla przemysłu oraz zwiększa udział ludności w realizacji programu. Wydaje się celowe dokonanie oceny warunków kredytowania tego budownictwa. Kwoty kredytów bowiem od kilku już lat nie aktualizowane, są już nieadekwatne do obecnego poziomu kosztów budowy domu jednorodzinnego.</u>
  172 + <u xml:id="u-10.34" who="#StanisławKukuryka">Ponadto konieczne jest dalsze usprawnianie i upraszczanie trybu czynności związanych z realizacją tego budownictwa. Spółdzielczość mieszkaniowa wspólnie z niektórymi województwami takimi jak Katowice, Poznań, Biała Podlaska, Białystok wypracowała w tym względzie sporo dobrych przykładów. Będziemy je udoskonalać i upowszechniać, zwłaszcza w zakresie racjonalnych rozwiązań projektowych oraz rozwoju i wykorzystania bazy materiałów miejscowych. Mając na uwadze względy ekonomiczne i społeczne — spółdzielcze budownictwo jednorodzinne będziemy realizować w zasadzie w formie zabudowy zwartej, głównie dla załóg dużych zakładów pracy oraz mieszkańców ośrodków gminnych, gdzie oraz infrastruktury komunalnej utrudnia realizację budownictwa wielorodzinnego.</u>
  173 + <u xml:id="u-10.35" who="#StanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Wobec skali nie zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych wyjątkowe znaczenie ma słuszny i sprawiedliwy rozdział mieszkań oraz przeciwdziałanie spekulacji tym deficytowym jeszcze dobrem społecznym.</u>
  174 + <u xml:id="u-10.36" who="#StanisławKukuryka">W ubiegłym okresie system rozdziału mieszkań uwzględniał w znacznym stopniu potrzeby załóg dynamicznie rozwijającego się przemysłu oraz porządkowanie i przebudowę miast, na których zaspokojenie przeznaczono blisko 60% mieszkań budowanych w formie spółdzielczej. Wpływ na takie ukształtowanie proporcji rozdziału mieszkań miał również realizowany zakres wyburzeń, które aktualnie wymagają maksymalnego ograniczenia.</u>
  175 + <u xml:id="u-10.37" who="#StanisławKukuryka">Zasady rozdziału mieszkań stanowią istotny element polityki mieszkaniowej państwa. Konkretne kierunki działania w tym zakresie wytyczył w sejmowym expose Prezes Rady Ministrów obywatel Edward Babiuch. Niech mi wolno będzie stwierdzić, że kierunki te spotkały się z przychylnymi opiniami członków, pracowników i aktywu spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
  176 + <u xml:id="u-10.38" who="#StanisławKukuryka">Wyrażając dziś pełną aprobatę dla wynikających z tego exposé kierunków, stwierdzić należy, że zwiększenie liczby mieszkań spółdzielczych do powszechnego rozdziału już w roku bieżącym, stworzyło korzystny klimat wśród oczekujących członków spółdzielni. W planie przyszłego pięciolecia rozmiary spółdzielczego budownictwa powszechnego powinny nadal wzrastać, co pozwoliłoby na szybsze „rozładowanie” kolejki rodzin oczekujących na spółdzielcze mieszkanie. Słabością poprzednich lat było bowiem niewywiązywanie się spółdzielni niektórych miast z zobowiązań wobec członków, co było wynikiem zarówno opóźnień w realizacji planów w tych miastach, jak i zbyt szczupłej liczby mieszkań do podziału przez spółdzielnie.</u>
  177 + <u xml:id="u-10.39" who="#StanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa stoi na gruncie przestrzegania przepisów prawa i norm etycznych dotyczących sfery rozdziału, zamiany, jak i zbywania mieszkań. Rządowa zapowiedź zwalczania wszelkich w tej dziedzinie nieprawidłowości wyszła naprzeciw decyzjom Centralnego Związku SBM podjętym w ostatnim czasie. Uchwała Prezydium Rady i Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego wzmacnia i rozszerza zasadę pełnej jawności przydziałów lokali oraz społeczną kontrolę nad prawidłowym ustalaniem list przydziałów. Decyzje te dyscyplinują również przestrzeganie norm zasiedlania lokali, zasad ich podnajmu oraz ograniczają możliwości spekulacyjnego zbywania uprawnień do mieszkań. W tym celu przeprowadzony będzie m.in. powszechny przegląd wykorzystania spółdzielczych mieszkań, który obejmie całość zarządzanych przez spółdzielczość zasobów. W rezultacie tych działań uporządkowanych powinno być wiele spraw, wyeliminowane zjawiska mniejszej i większej nieuczciwości. Stanowią one co prawda margines, niemniej powodują znaczne szkody społeczne. I dlatego zwalczać je będziemy z całą stanowczością, tworząc poprzez aktyw spółdzielczy klimat społecznej dla nich dezaprobaty.</u>
  178 + <u xml:id="u-10.40" who="#StanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu PZPR w przyszłym pięcioleciu po raz pierwszy plan budownictwa mieszkaniowego obejmie obok budowy nowych mieszkań poprawę warunków zamieszkiwania w istniejących zasobach, stwarzając wielką szansę dla wielu miast przez modernizację i uporządkowanie dzielnic śródmiejskich i ich powiązanie z budową dzielnic nowych. Stwarza to równocześnie warunki do przeciwdziałania zużyciu substancji mieszkaniowej.</u>
  179 + <u xml:id="u-10.41" who="#StanisławKukuryka">Spółdzielczość mieszkaniowa przygotowuje się aktualnie do uczestnictwa w tym wielkim przedsięwzięciu, rozwijając potencjał projektowy i wykonawczy dla tych potrzeb. Z tym zagadnieniem wiąże się ściśle poprawa warunków zamieszkiwania w osiedlach mieszkaniowych w ogóle.</u>
  180 + <u xml:id="u-10.42" who="#StanisławKukuryka">W ramach programu podnoszenia efektywności gospodarowania zasobami spółdzielczymi — opracowane zostały kompleksowe przedsięwzięcia zmierzające do poprawy warunków zamieszkiwania. Zakładamy w nich: poprawę stanu zagospodarowania i estetyki osiedli, wzbogacenie małej architektury i zieleni, uzupełnienie niezbędnych obiektów handlowo-usługowych, przyspieszenie usuwania wad, usterek i „niedoróbek” wynikających ze złego wykonawstwa, rozwój usług, głównie lokatorskich oraz dalszy wszechstronny rozwój działalności kulturalnej i społeczno-wychowawczej.</u>
  181 + <u xml:id="u-10.43" who="#StanisławKukuryka">Dla zapewnienia realizacji tych celów rozwijany jest własny potencjał remontowo-budowlany spółdzielni, który zabezpiecza aktualne i przyszłe potrzeby w zakresie utrzymania dobrego stanu technicznego budynków i osiedli oraz ich modernizacji.</u>
  182 + <u xml:id="u-10.44" who="#StanisławKukuryka">Stwarzać będziemy korzystne warunki do dalszej aktywizacji samorządu mieszkańców, jako społecznego organu nadzorującego działalność spółdzielczej administracji. Podjęte ostatnio przez CZSBM decyzje rozszerzają uprawnienia samorządu mieszkańców. Zapewniają większy jego wpływ na ekonomikę gospodarki zasobami oraz rzetelność pracy administracji. Zdajemy sobie sprawę, że w wielu spółdzielniach jest jeszcze w tym zakresie dużo do zrobienia.</u>
  183 + <u xml:id="u-10.45" who="#StanisławKukuryka">W zarządzaniu spółdzielczymi osiedlami szczególne znaczenie ma działalność społeczno-wychowawcza, bogata w tradycje i doświadczenia. Spotykamy się w tej pracy z szeroką pomocą ze strony wielu dużych zakładów pracy, komitetów FJN, związków zawodowych, organizacji młodzieżowych i społecznych. We współpracy z nimi oraz wspólnie z władzami terenowymi — wiele spółdzielni wypracowało formy pracy godne naśladowania. Doświadczenia te wykazują, że w spółdzielniach z dobrze działającym samorządem występuje gospodarność, zadowolenie i integrowanie się mieszkańców ze swoim osiedlem.</u>
  184 + <u xml:id="u-10.46" who="#StanisławKukuryka">Jako ważną przesłankę poprawy naszego działania uznajemy popularyzację tych dobrych przykładów oraz eliminowanie tego wszystkiego, co jeszcze się spotyka z krytycznymi uwagami mieszkańców.</u>
  185 + <u xml:id="u-10.47" who="#StanisławKukuryka">Problemy mieszkaniowe są bardzo złożone i wrażliwe społecznie. Zmieniają się wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju. Opanowanie obecnych trudności i zapewnienie każdej polskiej rodzinie odrębnego mieszkania wzmagać będzie społeczne wymagania coraz wyższego standardu mieszkań i osiedli.</u>
  186 + <u xml:id="u-10.48" who="#StanisławKukuryka">Wysoki Sejmie! Stale będziemy musieli doskonalić politykę mieszkaniową i dostosowywać jej instrumenty do zmieniających się preferencji społecznych, możliwości państwa i jego obywateli, mając zawsze na uwadze społeczne cele, jakie tej polityce muszą przyświecać. Chodzi zwłaszcza o to, by rozstrzygnięcia doraźne — dyktowane często obecnymi możliwościami i wymaganiami — nie kolidowały z przyszłymi celami rozwoju kraju i przyszłymi potrzebami społeczeństwa. By doskonalenie polityki mieszkaniowej było procesem ciągłym, by w miarę możliwości antycypowała ona przyszłe potrzeby, by była spójna i stabilna w dłuższych okresach czasu.</u>
  187 + <u xml:id="u-10.49" who="#StanisławKukuryka">Chcę was zapewnić, Obywatele Posłowie, że spółdzielczość mieszkaniowa, której nasza partia wyznaczyła tak ważną rolę w kompleksie spraw mieszkaniowych, uczyni wszystko, by nie zawieść zaufania, by stale doskonaląc swą pracę — służyć jak najlepiej społeczeństwu. Dziękuję za uwagę.</u>
188 188 <u xml:id="u-10.50" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
189 189 </div>
190 190 <div xml:id="div-11">
191   - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Halina Skibniewska.</u>
  191 + <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Halina Skibniewska.</u>
192 192 </div>
193 193 <div xml:id="div-12">
194   - <u xml:id="u-12.0" who="#PosełHalinaSkibniewska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Doświadczenia lat siedemdziesiątych oraz powszechna akceptacja społeczna potwierdziły słuszność sformułowanych celów w uchwale Sejmu z 1972 roku o perspektywicznym programie poprawy warunków mieszkaniowych, której zasadniczym celem, jak pamiętamy, było „mieszkanie dla każdej rodziny do 1990 roku”. W uchwale szczególnie cenne i nowe było uznanie problematyki mieszkania jako elementu warunkującego rozwój społeczno-gospodarczy, a nie jego obciążenie.</u>
195   - <u xml:id="u-12.1" who="#PosełHalinaSkibniewska">W jakim stopniu dziś, na półmetku realizacji programu uchwały, podstawowe założenia wymagają weryfikacji szczególnie w świetle doświadczeń lat siedemdziesiątych oraz nowej jakościowo sytuacji gospodarczej, społecznej i demograficznej?</u>
196   - <u xml:id="u-12.2" who="#PosełHalinaSkibniewska">Przyjęte założenia ilościowe mieszkań w pierwszym 5-leciu zostały zrealizowane i przekroczone, natomiast w obecnym, tak jak mówił zresztą poseł Kukuryka, są zagrożone. Należy jednak podkreślić, że w porównaniu z okresem stagnacji z lat sześćdziesiątych nastąpił znaczny wzrost rozmiarów budownictwa mieszkaniowego, szczególnie w pierwszej połowie dekady. Nastąpiła poza tym poprawa standardu mieszkań pod względem wielkości, rozwiązań funkcjonalnych, częściowo wyposażenia, zwłaszcza w porównaniu z obniżonym standardem lat sześćdziesiątych.</u>
197   - <u xml:id="u-12.3" who="#PosełHalinaSkibniewska">Jednakże wzrost rozmiarów budownictwa mieszkaniowego w latach siedemdziesiątych okazał się niewystarczający w stosunku do zapotrzebowania, a różnica między liczbą samodzielnych gospodarstw domowych a liczbą mieszkań nie maleje, lecz wzrasta. Na ograniczenie efektu wysiłków wpłynęły ogólne trudności gospodarcze, ale również przyjęte rozwiązania polityki budowlanej i mieszkaniowej, lub sposoby ich realizacji. Szczególnie krytycznie ocenia się, jak było już powiedziane, jakość budowanych zespołów mieszkaniowych, marnotrawstwo użytych środków, niekompleksowość, kapitałochłonność budownictwa i niekorzystny system rozdziału mieszkań spółdzielczych.</u>
198   - <u xml:id="u-12.4" who="#PosełHalinaSkibniewska">W rezultacie, mimo przeznaczenia wielkich środków na rozbudowę bazy produkcyjno-budowlanej i znacznego powiększenia rozmiarów budownictwa, lata siedemdziesiąte nie znalazły w odczuciu społecznym, a zwłaszcza młodego pokolenia, odpowiedniej do poniesionych wysiłków oceny. Nie zostały też dostatecznie wykorzystane środki akumulowane przez ludność.</u>
199   - <u xml:id="u-12.5" who="#PosełHalinaSkibniewska">Dziś, u progu II dekady realizacji programu uchwały, u progu konkretnego planu 5-letniego najważniejszym problemem jest odpowiedzieć na pytanie, co dalej? Istnieje w tym względzie potrzeba wnikliwej oceny diagnostycznej istniejącej sytuacji i wytyczenie dalszych kierunków przez wielostronny zespół ekspertów.</u>
200   - <u xml:id="u-12.6" who="#PosełHalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! 8 lat temu, z tej samej trybuny, wypowiadałam się w szerokiej dyskusji nad programem poprawy warunków mieszkaniowych. Rozwijając intencje uchwały dyskutanci zwracali między innymi uwagę na właściwą koncepcję zagospodarowania terenów osiedleńczych miast i wsi, których mieszkanie jest tylko jednym z elementów. Chodziło o realizację komplementarnego, wielostronnie skojarzonego środowiska mieszkalnego. Czy w świetle doświadczeń lat siedemdziesiątych ówczesne refleksje straciły, czy zyskały na aktualności? Jako poseł, architekt, realizator wielu osiedli, tak zwany „milioner” zrealizowanej kubatury, działacz spółdzielczy i działacz społeczny — uważam, że problem niekomplementarności zespołów mieszkaniowych znacznie się zaostrzył. Jest on szczególnie dotkliwy w warunkach realizacji coraz bardziej rosnących wielkich zespołów mieszkaniowych, lokalizowanych coraz dalej od obszarów śródmieść, które dotychczas stanowiły — lepiej czy gorzej — ale zawsze gwarancję zaspokajania różnorodnych potrzeb mieszkańców. Już aktualnie realizujemy, a w nadchodzących latach tym bardziej realizować będziemy większość programu — w takich właśnie warunkach. W tej sytuacji praktyka lat siedemdziesiątych koncentrowania wysiłków na realizacji głównie mieszkań nie jest możliwa do kontynuacji bez poważnych zakłóceń społecznych i gospodarczych.</u>
201   - <u xml:id="u-12.7" who="#PosełHalinaSkibniewska">Jakże często już dziś, odległe od śródmieść, nowe zbiorowiska domów mieszkalnych, daleko od zróżnicowanych miejsc pracy, nauki, kultury, a bywa i podstawowych usług związanych z codziennym bytowaniem, skazane na niedostatek komunikacji, awarie urządzeń technicznych, uporczywą codzienną walkę z usterkami budowlanymi, na uciążliwości niekończącej się budowy (warszawiacy mówią o tym: „stałe wykopki na osiedlu”), brak zieleni, agresję hałasu, monotonię zabudowy — zasługują w opinii społecznej na miano „miast — sypialni” w „betonowych pustyniach”.</u>
202   - <u xml:id="u-12.8" who="#PosełHalinaSkibniewska">Powszechnie przy tym krytykuje się skalę zabudowy, wygodne dla wykonawców tzw. „mrówkowce” i „wieżowce”, symbole swoistego pozornego prestiżu, a w rzeczywistości wysokich kosztów i wad społecznych. Warunki w nowych, peryferyjnych zespołach ulegają obecnie dodatkowo pogorszeniu ze względu na wzrost zapotrzebowania na miejsca w żłobkach i przedszkolach, związany z wyżem demograficznym dzieci małych. Sytuację tę pogłębia przyrost liczby dzieci w wyniku słusznej pryncypialnie polityki preferencji w stosunku do młodych rodzin, ale niesłusznej polityki lokalizacyjnej, nadmiernej koncentracji w nowych osiedlach peryferyjnych. W rezultacie w zespołach tych liczba dzieci małych przekracza dwu- lub trzykrotnie wskaźnik normatywny. W sytuacji powszechnej pracy młodych matek i znacznych opóźnień w realizacji nawet podstawowych, normatywnych usług opiekuńczo-wychowawczych powstaje charakterystyczne zjawisko codziennego uciążliwego wywozu małych dzieci przez rodziców w przepełnionych tramwajach i autobusach do odległych żłobków i przedszkoli. Ponadto przy rozdziale mieszkań nie bierze się również pod uwagę słusznych i pożytecznych moralnie, społecznie i ekonomicznie postulatów rodzin, aby mieszkać blisko rodziców (osobno, ale blisko). Ten naturalny, cenny związek pokoleń, stwarzający możliwość świadczenia wzajemnych pomocy, mógłby łagodzić trudy egzystencji młodych rodzin i osamotnienie starszych. Ale wymagałoby to wnikliwszego spojrzenia na indywidualne losy rodzin, a w konsekwencji — przełamania scentralizowanego, „nieczułego” systemu przydziału mieszkań.</u>
203   - <u xml:id="u-12.9" who="#PosełHalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! Pragnę raz jeszcze podkreślić, że u progu nowej dekady wkraczamy w nowy okres — zwłaszcza w dużych aglomeracjach — gdzie wznosimy ogromne zespoły, dochodzące do ponad 100 tysięcy mieszkańców, a więc zespoły na skalę dzielnic wielkomiejskich, a nawet całych miast wojewódzkich. W tych warunkach kompleksowość realizacji staje się nieodzowna. Stosowane dziś pojęcie „budownictwo towarzyszące” dla obiektów infrastruktury społecznej jest szkodliwym anachronizmem. Infrastruktura społeczna stanowi bowiem integralną część realizowanych organizmów osadniczych. Ta sytuacja wymusza nową formułę jakości. Musimy budować w pełni wyposażone, sukcesywnie realizowane jednostki strukturalne, o wielostronnym programie. Każda nowo zasiedlająca się grupa mieszkańców powinna mieć zapewnione godziwe minimum obsługi i to w warunkach zakończenia prac budowlanych. Musimy więc od początku budować miasto, a nie sumę mieszkań.</u>
204   - <u xml:id="u-12.10" who="#PosełHalinaSkibniewska">Jakie podjąć działania, aby w ramach określonych środków, w obiektywnie usprawiedliwionych uwarunkowaniach, sprostać zadaniom realizacji programu w sytuacji nowych jakościowo wymagań?</u>
205   - <u xml:id="u-12.11" who="#PosełHalinaSkibniewska">Należy podkreślić, że projekty w zasadzie uwzględniają program kompleksowości, choć nie zawsze w dostatecznym stopniu przystosowane są do specyficznej sytuacji lokalnej. Projekty te jednak nie są w pełni realizowane, powodując już u narodzin nowych zespołów mieszkaniowych ich kalectwo. System, o którego całokształcie społecznym, kulturowym, przestrzennym środowiska mieszkalnego, o ramach życia rodzin i jednostek arbitralnie decyduje wykonawca — okazał się zawodny. Należy przywrócić zachwianą równowagę między pełnoprawnymi partnerami procesu inwestycyjnego: gospodarzem terenu — inwestorem — projektantem — wykonawcą.</u>
206   - <u xml:id="u-12.12" who="#PosełHalinaSkibniewska">W szczególności należy przywrócić prawo decydowania o projekcie oraz prawo nadzoru nad realizacją projektu — użytkownikom i projektantom.</u>
207   - <u xml:id="u-12.13" who="#PosełHalinaSkibniewska">Stąd istotne są decyzje spółdzielczości mieszkaniowej przywrócenia prawa nadzoru inwestorskiego, o którym mówił przed chwilą poseł Kukuryka. Rolą wykonawcy jest dopasowanie potencjału wytwórczego do nowych zadań — a nie odwrotnie. Szukając nowych kierunków rozwoju budownictwa, należy jednocześnie doskonalić wielki, zbudowany już potencjał fabryk domów oraz metody jego stosowania pod kątem zmniejszenia jego dotychczasowej rozrzutnej chłonności materiałów, transportu i energii oraz dopasowania do różnorodności zadań. Trzeba skoncentrować wysiłki na właściwych rozwiązaniach ścian zewnętrznych, wykorzystując możliwości lokalne — wynalazczość, bazę surowcową i wykonawstwo. Na świecie wraca się do — po nowemu zresztą rozwiązywanych — materiałów ceramicznych, betonów lekkich, pustaków oraz uzupełniającej małej tzw. prefabrykacji na budowie. Realizacja nowych kompleksowych zespołów, lokalizowanych na nowo zbrojonych terenach, wymagać będzie zasadniczego podniesienia sprawności potencjału wykonawczego, zwłaszcza dla realizacji infrastruktury technicznej.</u>
208   - <u xml:id="u-12.14" who="#PosełHalinaSkibniewska">Stałe trudności związane z kompleksową realizacją nowych zespołów kwestionują trafność przyjętych dotychczas zasad realizacji infrastruktury społecznej. Przebiega ona przy braku koordynacji nakładów i środków ze znacznym opóźnieniem. Wydaje się, że nakłady rozlicznych gestorów i przyszłych użytkowników powinny trafiać na konto gospodarza inwestycji, w systemie dopasowanym do skali i charakteru zadania.</u>
209   - <u xml:id="u-12.15" who="#PosełHalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! W odczuciu społecznym o skuteczności polityki mieszkaniowej w coraz większym stopniu decydować będzie stan zagospodarowania zespołów mieszkaniowych: budynków, usług i terenów otaczających.</u>
210   - <u xml:id="u-12.16" who="#PosełHalinaSkibniewska">W nadchodzącej dekadzie, w trudnych warunkach gospodarczych, w obliczu nowych jakościowo zadań, musimy tym bardziej zmierzać do rozwiązań racjonalnych i bardziej efektywnych. Ale jeżeli mówimy o efektywności, to trzeba przede wszystkim złamać nawyk marnotrawstwa. Będzie to zadanie może najtrudniejsze. Złe, nie zagospodarowane środowisko mieszkalne również sprzyja kształtowaniu nawyków marnotrawstwa.</u>
211   - <u xml:id="u-12.17" who="#PosełHalinaSkibniewska">Środowisko zorganizowane, w którym szczególną rolę odgrywa ład przestrzenny, indywidualność krajobrazu zabudowy i terenów otaczających, drzewa, właściwa „ludzka” skala, środowisko projektowane przy tym i wykonywane z udziałem i pod społeczną kontrolą przyszłych mieszkańców — a tak miałam szczęście 20 lat temu budować spółdzielcze osiedle Sady Żoliborskie — stwarza szczególne wartości emocjonalne, przywiązanie do własnego miejsca zamieszkania, cenną odpowiedzialność, które w sposób naturalny przełożone na poczucie gospodarności i autentyczną samorządność — kształtują godne i pożądane nawyki społeczne.</u>
  194 + <u xml:id="u-12.0" who="#HalinaSkibniewska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Doświadczenia lat siedemdziesiątych oraz powszechna akceptacja społeczna potwierdziły słuszność sformułowanych celów w uchwale Sejmu z 1972 roku o perspektywicznym programie poprawy warunków mieszkaniowych, której zasadniczym celem, jak pamiętamy, było „mieszkanie dla każdej rodziny do 1990 roku”. W uchwale szczególnie cenne i nowe było uznanie problematyki mieszkania jako elementu warunkującego rozwój społeczno-gospodarczy, a nie jego obciążenie.</u>
  195 + <u xml:id="u-12.1" who="#HalinaSkibniewska">W jakim stopniu dziś, na półmetku realizacji programu uchwały, podstawowe założenia wymagają weryfikacji szczególnie w świetle doświadczeń lat siedemdziesiątych oraz nowej jakościowo sytuacji gospodarczej, społecznej i demograficznej?</u>
  196 + <u xml:id="u-12.2" who="#HalinaSkibniewska">Przyjęte założenia ilościowe mieszkań w pierwszym 5-leciu zostały zrealizowane i przekroczone, natomiast w obecnym, tak jak mówił zresztą poseł Kukuryka, są zagrożone. Należy jednak podkreślić, że w porównaniu z okresem stagnacji z lat sześćdziesiątych nastąpił znaczny wzrost rozmiarów budownictwa mieszkaniowego, szczególnie w pierwszej połowie dekady. Nastąpiła poza tym poprawa standardu mieszkań pod względem wielkości, rozwiązań funkcjonalnych, częściowo wyposażenia, zwłaszcza w porównaniu z obniżonym standardem lat sześćdziesiątych.</u>
  197 + <u xml:id="u-12.3" who="#HalinaSkibniewska">Jednakże wzrost rozmiarów budownictwa mieszkaniowego w latach siedemdziesiątych okazał się niewystarczający w stosunku do zapotrzebowania, a różnica między liczbą samodzielnych gospodarstw domowych a liczbą mieszkań nie maleje, lecz wzrasta. Na ograniczenie efektu wysiłków wpłynęły ogólne trudności gospodarcze, ale również przyjęte rozwiązania polityki budowlanej i mieszkaniowej, lub sposoby ich realizacji. Szczególnie krytycznie ocenia się, jak było już powiedziane, jakość budowanych zespołów mieszkaniowych, marnotrawstwo użytych środków, niekompleksowość, kapitałochłonność budownictwa i niekorzystny system rozdziału mieszkań spółdzielczych.</u>
  198 + <u xml:id="u-12.4" who="#HalinaSkibniewska">W rezultacie, mimo przeznaczenia wielkich środków na rozbudowę bazy produkcyjno-budowlanej i znacznego powiększenia rozmiarów budownictwa, lata siedemdziesiąte nie znalazły w odczuciu społecznym, a zwłaszcza młodego pokolenia, odpowiedniej do poniesionych wysiłków oceny. Nie zostały też dostatecznie wykorzystane środki akumulowane przez ludność.</u>
  199 + <u xml:id="u-12.5" who="#HalinaSkibniewska">Dziś, u progu II dekady realizacji programu uchwały, u progu konkretnego planu 5-letniego najważniejszym problemem jest odpowiedzieć na pytanie, co dalej? Istnieje w tym względzie potrzeba wnikliwej oceny diagnostycznej istniejącej sytuacji i wytyczenie dalszych kierunków przez wielostronny zespół ekspertów.</u>
  200 + <u xml:id="u-12.6" who="#HalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! 8 lat temu, z tej samej trybuny, wypowiadałam się w szerokiej dyskusji nad programem poprawy warunków mieszkaniowych. Rozwijając intencje uchwały dyskutanci zwracali między innymi uwagę na właściwą koncepcję zagospodarowania terenów osiedleńczych miast i wsi, których mieszkanie jest tylko jednym z elementów. Chodziło o realizację komplementarnego, wielostronnie skojarzonego środowiska mieszkalnego. Czy w świetle doświadczeń lat siedemdziesiątych ówczesne refleksje straciły, czy zyskały na aktualności? Jako poseł, architekt, realizator wielu osiedli, tak zwany „milioner” zrealizowanej kubatury, działacz spółdzielczy i działacz społeczny — uważam, że problem niekomplementarności zespołów mieszkaniowych znacznie się zaostrzył. Jest on szczególnie dotkliwy w warunkach realizacji coraz bardziej rosnących wielkich zespołów mieszkaniowych, lokalizowanych coraz dalej od obszarów śródmieść, które dotychczas stanowiły — lepiej czy gorzej — ale zawsze gwarancję zaspokajania różnorodnych potrzeb mieszkańców. Już aktualnie realizujemy, a w nadchodzących latach tym bardziej realizować będziemy większość programu — w takich właśnie warunkach. W tej sytuacji praktyka lat siedemdziesiątych koncentrowania wysiłków na realizacji głównie mieszkań nie jest możliwa do kontynuacji bez poważnych zakłóceń społecznych i gospodarczych.</u>
  201 + <u xml:id="u-12.7" who="#HalinaSkibniewska">Jakże często już dziś, odległe od śródmieść, nowe zbiorowiska domów mieszkalnych, daleko od zróżnicowanych miejsc pracy, nauki, kultury, a bywa i podstawowych usług związanych z codziennym bytowaniem, skazane na niedostatek komunikacji, awarie urządzeń technicznych, uporczywą codzienną walkę z usterkami budowlanymi, na uciążliwości niekończącej się budowy (warszawiacy mówią o tym: „stałe wykopki na osiedlu”), brak zieleni, agresję hałasu, monotonię zabudowy — zasługują w opinii społecznej na miano „miast — sypialni” w „betonowych pustyniach”.</u>
  202 + <u xml:id="u-12.8" who="#HalinaSkibniewska">Powszechnie przy tym krytykuje się skalę zabudowy, wygodne dla wykonawców tzw. „mrówkowce” i „wieżowce”, symbole swoistego pozornego prestiżu, a w rzeczywistości wysokich kosztów i wad społecznych. Warunki w nowych, peryferyjnych zespołach ulegają obecnie dodatkowo pogorszeniu ze względu na wzrost zapotrzebowania na miejsca w żłobkach i przedszkolach, związany z wyżem demograficznym dzieci małych. Sytuację tę pogłębia przyrost liczby dzieci w wyniku słusznej pryncypialnie polityki preferencji w stosunku do młodych rodzin, ale niesłusznej polityki lokalizacyjnej, nadmiernej koncentracji w nowych osiedlach peryferyjnych. W rezultacie w zespołach tych liczba dzieci małych przekracza dwu- lub trzykrotnie wskaźnik normatywny. W sytuacji powszechnej pracy młodych matek i znacznych opóźnień w realizacji nawet podstawowych, normatywnych usług opiekuńczo-wychowawczych powstaje charakterystyczne zjawisko codziennego uciążliwego wywozu małych dzieci przez rodziców w przepełnionych tramwajach i autobusach do odległych żłobków i przedszkoli. Ponadto przy rozdziale mieszkań nie bierze się również pod uwagę słusznych i pożytecznych moralnie, społecznie i ekonomicznie postulatów rodzin, aby mieszkać blisko rodziców (osobno, ale blisko). Ten naturalny, cenny związek pokoleń, stwarzający możliwość świadczenia wzajemnych pomocy, mógłby łagodzić trudy egzystencji młodych rodzin i osamotnienie starszych. Ale wymagałoby to wnikliwszego spojrzenia na indywidualne losy rodzin, a w konsekwencji — przełamania scentralizowanego, „nieczułego” systemu przydziału mieszkań.</u>
  203 + <u xml:id="u-12.9" who="#HalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! Pragnę raz jeszcze podkreślić, że u progu nowej dekady wkraczamy w nowy okres — zwłaszcza w dużych aglomeracjach — gdzie wznosimy ogromne zespoły, dochodzące do ponad 100 tysięcy mieszkańców, a więc zespoły na skalę dzielnic wielkomiejskich, a nawet całych miast wojewódzkich. W tych warunkach kompleksowość realizacji staje się nieodzowna. Stosowane dziś pojęcie „budownictwo towarzyszące” dla obiektów infrastruktury społecznej jest szkodliwym anachronizmem. Infrastruktura społeczna stanowi bowiem integralną część realizowanych organizmów osadniczych. Ta sytuacja wymusza nową formułę jakości. Musimy budować w pełni wyposażone, sukcesywnie realizowane jednostki strukturalne, o wielostronnym programie. Każda nowo zasiedlająca się grupa mieszkańców powinna mieć zapewnione godziwe minimum obsługi i to w warunkach zakończenia prac budowlanych. Musimy więc od początku budować miasto, a nie sumę mieszkań.</u>
  204 + <u xml:id="u-12.10" who="#HalinaSkibniewska">Jakie podjąć działania, aby w ramach określonych środków, w obiektywnie usprawiedliwionych uwarunkowaniach, sprostać zadaniom realizacji programu w sytuacji nowych jakościowo wymagań?</u>
  205 + <u xml:id="u-12.11" who="#HalinaSkibniewska">Należy podkreślić, że projekty w zasadzie uwzględniają program kompleksowości, choć nie zawsze w dostatecznym stopniu przystosowane są do specyficznej sytuacji lokalnej. Projekty te jednak nie są w pełni realizowane, powodując już u narodzin nowych zespołów mieszkaniowych ich kalectwo. System, o którego całokształcie społecznym, kulturowym, przestrzennym środowiska mieszkalnego, o ramach życia rodzin i jednostek arbitralnie decyduje wykonawca — okazał się zawodny. Należy przywrócić zachwianą równowagę między pełnoprawnymi partnerami procesu inwestycyjnego: gospodarzem terenu — inwestorem — projektantem — wykonawcą.</u>
  206 + <u xml:id="u-12.12" who="#HalinaSkibniewska">W szczególności należy przywrócić prawo decydowania o projekcie oraz prawo nadzoru nad realizacją projektu — użytkownikom i projektantom.</u>
  207 + <u xml:id="u-12.13" who="#HalinaSkibniewska">Stąd istotne są decyzje spółdzielczości mieszkaniowej przywrócenia prawa nadzoru inwestorskiego, o którym mówił przed chwilą poseł Kukuryka. Rolą wykonawcy jest dopasowanie potencjału wytwórczego do nowych zadań — a nie odwrotnie. Szukając nowych kierunków rozwoju budownictwa, należy jednocześnie doskonalić wielki, zbudowany już potencjał fabryk domów oraz metody jego stosowania pod kątem zmniejszenia jego dotychczasowej rozrzutnej chłonności materiałów, transportu i energii oraz dopasowania do różnorodności zadań. Trzeba skoncentrować wysiłki na właściwych rozwiązaniach ścian zewnętrznych, wykorzystując możliwości lokalne — wynalazczość, bazę surowcową i wykonawstwo. Na świecie wraca się do — po nowemu zresztą rozwiązywanych — materiałów ceramicznych, betonów lekkich, pustaków oraz uzupełniającej małej tzw. prefabrykacji na budowie. Realizacja nowych kompleksowych zespołów, lokalizowanych na nowo zbrojonych terenach, wymagać będzie zasadniczego podniesienia sprawności potencjału wykonawczego, zwłaszcza dla realizacji infrastruktury technicznej.</u>
  208 + <u xml:id="u-12.14" who="#HalinaSkibniewska">Stałe trudności związane z kompleksową realizacją nowych zespołów kwestionują trafność przyjętych dotychczas zasad realizacji infrastruktury społecznej. Przebiega ona przy braku koordynacji nakładów i środków ze znacznym opóźnieniem. Wydaje się, że nakłady rozlicznych gestorów i przyszłych użytkowników powinny trafiać na konto gospodarza inwestycji, w systemie dopasowanym do skali i charakteru zadania.</u>
  209 + <u xml:id="u-12.15" who="#HalinaSkibniewska">Wysoki Sejmie! W odczuciu społecznym o skuteczności polityki mieszkaniowej w coraz większym stopniu decydować będzie stan zagospodarowania zespołów mieszkaniowych: budynków, usług i terenów otaczających.</u>
  210 + <u xml:id="u-12.16" who="#HalinaSkibniewska">W nadchodzącej dekadzie, w trudnych warunkach gospodarczych, w obliczu nowych jakościowo zadań, musimy tym bardziej zmierzać do rozwiązań racjonalnych i bardziej efektywnych. Ale jeżeli mówimy o efektywności, to trzeba przede wszystkim złamać nawyk marnotrawstwa. Będzie to zadanie może najtrudniejsze. Złe, nie zagospodarowane środowisko mieszkalne również sprzyja kształtowaniu nawyków marnotrawstwa.</u>
  211 + <u xml:id="u-12.17" who="#HalinaSkibniewska">Środowisko zorganizowane, w którym szczególną rolę odgrywa ład przestrzenny, indywidualność krajobrazu zabudowy i terenów otaczających, drzewa, właściwa „ludzka” skala, środowisko projektowane przy tym i wykonywane z udziałem i pod społeczną kontrolą przyszłych mieszkańców — a tak miałam szczęście 20 lat temu budować spółdzielcze osiedle Sady Żoliborskie — stwarza szczególne wartości emocjonalne, przywiązanie do własnego miejsca zamieszkania, cenną odpowiedzialność, które w sposób naturalny przełożone na poczucie gospodarności i autentyczną samorządność — kształtują godne i pożądane nawyki społeczne.</u>
212 212 <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
213 213 </div>
214 214 <div xml:id="div-13">
215   - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Janusz Prokopiak.</u>
  215 + <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Janusz Prokopiak.</u>
216 216 </div>
217 217 <div xml:id="div-14">
218   - <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJanuszProkopiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niedawno obchodziliśmy 35-lecie zwycięstwa nad faszyzmem hitlerowskim. Jeżeli wspominam dziś ten moment, to dlatego, abyśmy przez chwilę wrócili myślą do pierwszych dni i lat wolności, do ogromu zniszczeń spowodowanych wojną. Wielkie straty ponieśliśmy także w zasobach mieszkaniowych. Podjęta odbudowa kraju, odbudowa miast i osiedli wymagała niespotykanego w przeszłości wysiłku i środków. Partia nasza w swoim programowym działaniu uznała zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jako jeden z podstawowych elementów swojej polityki społecznej. Stworzone zostały w ten sposób nowe jakościowo warunki rozwiązywania problemu mieszkaniowego w kraju.</u>
219   - <u xml:id="u-14.1" who="#PosełJanuszProkopiak">Podjęta dziś na wysokim forum sejmowym analiza realizacji wieloletniego programu budownictwa mieszkaniowego stanowi kolejny wyraz szczególnego zainteresowania ze strony kierownictwa partii i Rządu, Sejmu i całego społeczeństwa tym wielkim i ważnym problemem.</u>
220   - <u xml:id="u-14.2" who="#PosełJanuszProkopiak">Godzi się tu dziś przypomnieć raz jeszcze, że właśnie z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii towarzysza Edwarda Gierka powstał ten długofalowy program i przy wielkim wysiłku państwa, dzięki szerokiemu zaangażowaniu wielu dziedzin gospodarki narodowej, jest on od ośmiu lat realizowany.</u>
221   - <u xml:id="u-14.3" who="#PosełJanuszProkopiak">Przedstawione w wystąpieniu obywatela Ministra wyniki obrazują postęp, jaki został osiągnięty w kraju.</u>
222   - <u xml:id="u-14.4" who="#PosełJanuszProkopiak">W mijającej dekadzie wybudowanych zostało o 50% więcej mieszkań w stosunku do liczby zbudowanych w dekadzie lat sześćdziesiątych.</u>
223   - <u xml:id="u-14.5" who="#PosełJanuszProkopiak">Potwierdzenie tego postępu mamy także w województwie radomskim. W ostatnim 5-leciu zostały podwojone niemal rozmiary budownictwa mieszkaniowego. W okresie tym rozbudowaliśmy i zmodernizowaliśmy fabrykę domów w Radomiu. Przeprowadziliśmy szereg zmian organizacyjnych. Powołano przedsiębiorstwo robót inżynieryjnych oraz samodzielne przedsiębiorstwo transportowe. Rozbudowano jednocześnie szereg poligonów i zakładów zaplecza technicznego oraz kończy się aktualnie budowę drugiej fabryki domów o zdolności produkcyjnej 6 tys. izb rocznie. Dla uzupełnienia należy dodać, że w organizacjach inżynierii miejskiej też rozwijamy potencjał produkcyjny, między innymi powołany został Kombinat Budownictwa Komunalnego. Także spółdzielczość mieszkaniowa rozwija własny potencjał wykonawczy ukierunkowany na budownictwo jednorodzinne oraz na roboty związane z zagospodarowaniem osiedli, tzw. małą architekturą.</u>
224   - <u xml:id="u-14.6" who="#PosełJanuszProkopiak">Podejmujemy w województwie te działania dlatego, że tak rozumiemy nasze obowiązki w dziedzinie budownictwa w realizacji uchwał kolejnych Zjazdów.</u>
225   - <u xml:id="u-14.7" who="#PosełJanuszProkopiak">Cały miniony okres potwierdza więc słuszność polityki naszej partii, która i w tej dziedzinie ukierunkowana jest na zaspokajanie ważnych społecznych potrzeb. Rzecz dziś w tym, jak realizujemy nasze własne uchwały.</u>
226   - <u xml:id="u-14.8" who="#PosełJanuszProkopiak">Trzeba stwierdzić, iż głębsza analiza sytuacji, szczególnie w realizacji zadań bieżących, wskazuje na pewne zjawiska, które muszą nie tylko niepokoić, ale przede wszystkim nakazują podjęcie działań w celu ich szybkiego i trwałego eliminowania.</u>
227   - <u xml:id="u-14.9" who="#PosełJanuszProkopiak">Myślę, że w sumie sytuacja jest bardzo złożona. Z jednej strony od 1971 roku systematycznie rosną rozmiary budownictwa mieszkaniowego w oparciu o dynamicznie rozwijającą się bazę techniczno-produkcyjną budownictwa. W tym okresie budowlanym udzielono ogromnej pomocy ze strony kierownictwa partii i Rządu. Trzeba podkreślić, że takiej sytuacji nie było nigdy w przeszłości. Z drugiej jednak strony obserwujemy narastanie zwiększającego się z roku na rok stopnia trudności realizacji zadań budownictwa. Zaczyna od trzech, czterech lat brakować coraz bardziej czasu. Sądzę, że nie urażę nikogo, jeżeli powiem, że po prostu od paru lat popadamy w niedoczas. Siłą rzeczy pewien zakres robót na obiektach oddawanych w roku planowym wykonywany jest po pierwszym stycznia roku następnego. Przy czym zakres ten się niestety zwiększa. Podkreślił ten fakt w swoim expose tow. Premier Edward Babiuch, kiedy mówił o konieczności wykonywania planu budownictwa zgodnie z kalendarzem.</u>
228   - <u xml:id="u-14.10" who="#PosełJanuszProkopiak">Z naszych obserwacji, z bezpośredniego interesowania się realizacją zadań budownictwa radomskiego wyciągamy wniosek, że budowlani doszli do pewnego progu możliwości wykonania określonego zakresu robót. Obecne rozmiary budownictwa mieszkaniowego wymagają przekroczenia tego progu, za którym kryją się inne bardziej nowoczesne formy technologiczno-organizacyjne. Najprostszym uzasadnieniem takiego poglądu jest fakt, że ciągle większe zadania budownictwa ma realizować coraz mniejsza liczba ludzi i to dlatego, że po prostu ludzi do pracy brakuje.</u>
229   - <u xml:id="u-14.11" who="#PosełJanuszProkopiak">Nie mam możliwości i nie potrafię przedstawić wszystkich najważniejszych elementów, które zadecydują o istotnym postępie w realizacji programu mieszkaniowego. Dlatego pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na kilka spraw, moim zdaniem szczególnie ważnych.</u>
230   - <u xml:id="u-14.12" who="#PosełJanuszProkopiak">Przede wszystkim sprawą o podstawowym znaczeniu jest dalszy rozwój nowoczesnych technologii budownictwa mieszkaniowego. Sens takiego zamierzenia ma miejsce wtedy, kiedy stale, w coraz szerszym zakresie przesuwać się będzie pracochłonne procesy budowlane z placu budowy na przemysłowe zaplecze produkcyjne, gdzie można je wykonać w systemie zbliżonym do warunków przemysłowego, technologicznego toku produkcji. Cały wielki zrealizowany program budowy fabryk domów zmierzał do realizacji tej zasady. Uzyskaliśmy w ten sposób istotny postęp. Nie osiągnęliśmy jednak w pełni zamierzonego celu. W wielu tych fabrykach produkuje się elementy prefabrykowane nie najlepszej jakości i o niskim stopniu wykończenia, nie zachowując także mało rygorystycznych tolerancji wymiarowych. Elementy takie wmontowane w budynku wymagają nie tylko wykonania całego zakresu robót wykończeniowych, ale często robót dodatkowych dla zlikwidowania różnorodnych wad. Podkreślić należy fakt, iż nie znaleziono dotychczas rozwiązania zabezpieczającego wbudowaną konfekcjonowaną stolarką okienną przed niszczeniem. Często więc skala robót wykończeniowych i poprawkowych, jakie trzeba w budynku wykonać, niweczy w znacznym stopniu efekty, które można uzyskać w wyniku stosowania nowoczesnych technologii prefabrykowanych. Jaki to ma wpływ na jakość robót, nie trzeba uzasadniać. Zbyt wiele budynków jest tego dowodem. Sądzę, że w tej dziedzinie niezbędny jest dalszy postęp. Można zaryzykować twierdzenie, że dziś rzecz nie w nowych fabrykach domów. Rzecz natomiast w modernizacji, unowocześnianiu i w pełnym wykorzystaniu potencjału, który został tak wielkim kosztem stworzony. Chodzi o produkcję elementów o dużej dokładności wymiarowej, i o wysokim stopniu wykończenia. Jednym bowiem z istotnych czynników wzrostu jest jakość wykonania tzw. stanu surowego, u nas nadal w praktyce niedoceniana.</u>
231   - <u xml:id="u-14.13" who="#PosełJanuszProkopiak">Miałem okazję oglądać budowy za granicą. Wielki nacisk kładzie się na jakość tego zakresu robót. Można potem z powodzeniem stosować nowoczesne materiały wykończeniowe, które najczęściej wymagają precyzyjnego montażu. Wniosek taki wyciągam także z tego, co widziałem na wystawie budownictwa w Warszawie. Są tam piękne materiały. Pokazuje się rozwiązania, które muszą się podobać. Bez jakościowo dobrze wykonanego stanu surowego nie uzyskamy jednak pożądanego efektu.</u>
232   - <u xml:id="u-14.14" who="#PosełJanuszProkopiak">Równie istotnym problemem hamującym postęp budownictwa mieszkaniowego jest niedostatek terenów uzbrojonych. O tym była już mowa z tej trybuny. Jeżeli dobrze pamiętam jest to po prostu stale narastający problem od kilkunastu lat. Natomiast przez cały ten czas ciągle mówimy o potrzebie rozwoju potencjału przedsiębiorstw inżynieryjnych i o konieczności wprowadzenia tu nowej techniki. Co prawda powołano Zjednoczenie Budownictwa Inżynierii Miejskiej, rozwijają także swój potencjał przedsiębiorstwa budownictwa komunalnego. Choć spełniają one doniosłą rolę w tej dziedzinie, to jednak w wyniku słabego ich uzbrojenia technicznego oraz niezbyt właściwego traktowania ich potrzeb w rozdzielnictwie materiałów, tempo rozwoju możliwości produkcyjnych jest tu wyraźnie słabe.</u>
233   - <u xml:id="u-14.15" who="#PosełJanuszProkopiak">W oparciu o nasz radomski przykład mogę dziś stwierdzić, że zadaniem zasadniczym, które zadecyduje o rozwiązaniu tego problemu jest rzeczywiste wprowadzenie nowoczesnej techniki i technologii wykonywania tych robót. Osiągnięty bowiem postęp w ostatnich latach jest niewystarczający w stosunku do potrzeb. Coś z nowoczesności w tej dziedzinie występuje jedynie przy uzbrajaniu budowanych osiedli w niektórych wielkich aglomeracjach miejskich. Podstawowy natomiast zakres robót inżynieryjnych realizuje się nadal metodami tradycyjnymi. Stąd nasze problemy. Są to przecież roboty pracochłonne, a opóźnienia, jakie tu występują powodują, że wykonuje się je często niedbale, złej jakości. Konsekwencje występują później. Ile jest tu awarii, kłopotów i kosztów ich likwidacji, które należy także doliczyć do bilansu spraw związanych z uzbrojeniem terenów.</u>
234   - <u xml:id="u-14.16" who="#PosełJanuszProkopiak">Należy także podkreślić, iż zwiększać się będzie zakres budowanych instalacji ciepłowniczych w związku z porządkowaniem i modernizacją źródeł ciepła. Wzrosną też poważnie zadania przy budowie oczyszczalni ścieków i kolektorów kanalizacyjnych w związku z realizacją wielkiego programu „Wisła”.</u>
235   - <u xml:id="u-14.17" who="#PosełJanuszProkopiak">Konieczny jest więc tu wielki i szybki postęp przy zastosowaniu nowoczesnej techniki. Sprawa zapewne trudna i złożona. Nie wiem, czy zagadnienie to nie kwalifikuje się do wniosku o wywołanie rządowego programu badawczo-rozwojowego i nadanie jego realizacji odpowiedniego priorytetu. W obecnym stanie nie wykonamy zadania takiego wzrostu potencjału wykonawczego, aby nie tylko nadrobić opóźnienia, lecz także uzyskać tu niezbędne wyprzedzenie. Sądzę, że to na pewno by się opłaciło.</u>
236   - <u xml:id="u-14.18" who="#PosełJanuszProkopiak">I jeszcze jedno zagadnienie. W zamierzonej działalności inwestycyjnej nie tylko chcemy, ale musimy osiągnąć planowane cele. Chodzi jednocześnie o to, aby uzyskiwać je szybko, przy możliwie niskich kosztach i dobrze. W sumie chodzi o efektywny przebieg procesu inwestycyjnego. Wszyscy więc uczestnicy tego procesu w swoich planowo określonych zadaniach muszą mieć sformułowany ten sam cel końcowy. Między innymi generalny wykonawca, który ma wyraźnie określoną rolę, w odniesieniu do realizowanego zadania musi być dysponentem potencjału i środków, a nie petentem wobec kontrahentów, którzy często nie szanują własnych zobowiązań umownych. Tę oczywistą prawdę należy przypomnieć sobie, aby móc ocenić obecny stan organizacyjny jednostek uczestniczących w działalności inwestycyjnej.</u>
237   - <u xml:id="u-14.19" who="#PosełJanuszProkopiak">Przedtem jeszcze jedna sprawa. W naukowej organizacji pracy, w odniesieniu do budownictwa znana mi jest tzw. zasada prymatu placu budowy w przedsiębiorstwie budowlano-montażowym, a więc wszystko na rzecz budowy, aby sprawnie wykonywać roboty, bo tam rozstrzygają się losy planów inwestycyjnych. Tak być powinno. Właściwa organizacja i kierowanie produkcją są istotnymi czynnikami wzrostu.</u>
238   - <u xml:id="u-14.20" who="#PosełJanuszProkopiak">Porównując organizację pracy w przemyśle i budownictwie, uwzględniając wyraźne odrębności, jakie występują na budowach, inne niż w hali przemysłowej warunki pracy i organizacji stanowisk pracy trzeba stwierdzić, że w tej dziedzinie uzyskano niewielki w sumie postęp. Nawet ciągle wzrastająca ilość nowoczesnych technologii i znaczna ilość sprzętu mechanicznego nie spowodowały oczekiwanych zmian. Występuje nadal istotne zróżnicowanie w poziomie organizacji robót i w tempie realizacji obiektów. Przecież jednym z warunków wykonania zadań w budownictwie w ogóle jest tempo robót, skracanie cykli inwestycyjnych. Do tego niezbędne jest prowadzenie robót w systemie wielozmianowym, stwarzającym możliwości także lepszego wykorzystania sprzętu. Okazuje się, że przedsiębiorstwa w planie społeczno-gospodarczym nie mają określonych elementów pracy wielozmianowej. Również organizacja służb i komórek nie uwzględnia konieczności takiej wielozmianowej produkcji. Siłą rzeczy zagadnienia te rozwiązywane są w poszczególnych przedsiębiorstwach w sposób dowolny.</u>
239   - <u xml:id="u-14.21" who="#PosełJanuszProkopiak">Są także inne problemy. Każdy kto zetknął się z budową wie, jak często traci się mnóstwo czasu czekając na materiały, na narzędzia i na wiele innych rzeczy. Czeka się też na rzetelną pracę ludzi, którzy nierzadko lekceważą sobie swoje obowiązki. Z własnego rozpoznania sytuacji mogę powiedzieć, że po prostu zbyt często na budowie się czeka. Ile tu także marnotrawstwa materiałów i nie wykorzystanego drogiego sprzętu budowlanego. Tracimy czas, środki, obniżamy możliwości realizacji zadań. Niewiele się zmieniło, choć powstały kombinaty budowlane, a w nich wiele zakładów, które mają sprawniej niż w przeszłości zaspokajać potrzeby budów. Ile tu także rozbieżności w terminach i zadaniach wśród podwykonawców. W sumie nie ułatwia to trudnej pracy budowlanym.</u>
240   - <u xml:id="u-14.22" who="#PosełJanuszProkopiak">A mamy przecież takie budowy, które mogą być przykładem, że można dobrze organizować roboty, w odpowiednim tempie, terminowo oddawać do użytku. Wymienię np. FSM w Bielsku Białej i w Tychach, Elektrownię w Kozienicach. Są zapewne i inne, i to niemała liczba. Na liście tej znajdą się na pewno także osiedla mieszkaniowe. Oznacza to, że można właściwie organizować tok produkcji budowlano-montażowej. Rzecz więc w upowszechnianiu tych przykładów, w uogólnianiu zasad prawidłowej organizacji.</u>
241   - <u xml:id="u-14.23" who="#PosełJanuszProkopiak">Należałoby więc rozważyć propozycję dokonania analizy wielu spraw w dziedzinie organizowania procesu inwestycyjnego. Być może zrodzi się potrzeba dokonania pewnych zmian w metodologii planowania i kierowania produkcją w kombinatach budowlanych i u innych wykonawców.</u>
242   - <u xml:id="u-14.24" who="#PosełJanuszProkopiak">Obywatele Posłowie! Przedstawiam sprawy i problemy, na które sami natknęliśmy się na własnym wojewódzkim podwórku. Wkładamy wiele sił, aby je stopniowo rozwiązywać. Organizujemy stosunkowo szeroką pomoc zakładów pracy przy wykańczaniu budynków. Uruchamiamy wykonawców z innych resortów do pracy w osiedlach mieszkaniowych. Chodzi nam o wykonanie planu i o tworzenie warunków do dalszego niezbędnego wzrostu rozmiarów budownictwa mieszkaniowego. Niezależnie bowiem od uzyskanego postępu, nadal mamy najwyższy wskaźnik zagęszczenia na izbę w kraju i wiele tysięcy rodzin oczekujących na mieszkania. Są jednak sprawy, których sami nie rozwiążemy, które wymagają rozwiązań w szerszym zakresie działalności budownictwa.</u>
243   - <u xml:id="u-14.25" who="#PosełJanuszProkopiak">Po prostu przyszedł czas, aby przekroczyć kolejny próg i wkraczać w nowy etap działań efektywnych, na wyższym poziomie organizacyjnym. Do takiego stwierdzenia upoważnia mnie analiza sytuacji w naszym województwie i sądzę, że jest ona skomplikowana nie tylko w tej części kraju.</u>
244   - <u xml:id="u-14.26" who="#PosełJanuszProkopiak">Mamy niewątpliwy dorobek. Ale obok wielu pozytywnych osiągnięć, także wiele słabych punktów. Uzyskane doświadczenia dowodzą, że nie ma recepty na szybki rozwój bez problemów i trudności.</u>
245   - <u xml:id="u-14.27" who="#PosełJanuszProkopiak">Wysoki Sejmie! Jeżeli koncentrowałem uwagę obywateli posłów na sprawach dosyć specjalistycznych, mało efektownych, to tylko dlatego, że towarzyszy mi przekonanie, że trudne, konkretne zadania budownictwa wymagają konkretnych, przemyślanych i konsekwentnych działań. Podejmować je trzeba z poczuciem odpowiedzialności wobec kierownictwa partii i ludzi, którzy na mieszkania oczekują. Dziękuję.</u>
  218 + <u xml:id="u-14.0" who="#JanuszProkopiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niedawno obchodziliśmy 35-lecie zwycięstwa nad faszyzmem hitlerowskim. Jeżeli wspominam dziś ten moment, to dlatego, abyśmy przez chwilę wrócili myślą do pierwszych dni i lat wolności, do ogromu zniszczeń spowodowanych wojną. Wielkie straty ponieśliśmy także w zasobach mieszkaniowych. Podjęta odbudowa kraju, odbudowa miast i osiedli wymagała niespotykanego w przeszłości wysiłku i środków. Partia nasza w swoim programowym działaniu uznała zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jako jeden z podstawowych elementów swojej polityki społecznej. Stworzone zostały w ten sposób nowe jakościowo warunki rozwiązywania problemu mieszkaniowego w kraju.</u>
  219 + <u xml:id="u-14.1" who="#JanuszProkopiak">Podjęta dziś na wysokim forum sejmowym analiza realizacji wieloletniego programu budownictwa mieszkaniowego stanowi kolejny wyraz szczególnego zainteresowania ze strony kierownictwa partii i Rządu, Sejmu i całego społeczeństwa tym wielkim i ważnym problemem.</u>
  220 + <u xml:id="u-14.2" who="#JanuszProkopiak">Godzi się tu dziś przypomnieć raz jeszcze, że właśnie z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii towarzysza Edwarda Gierka powstał ten długofalowy program i przy wielkim wysiłku państwa, dzięki szerokiemu zaangażowaniu wielu dziedzin gospodarki narodowej, jest on od ośmiu lat realizowany.</u>
  221 + <u xml:id="u-14.3" who="#JanuszProkopiak">Przedstawione w wystąpieniu obywatela Ministra wyniki obrazują postęp, jaki został osiągnięty w kraju.</u>
  222 + <u xml:id="u-14.4" who="#JanuszProkopiak">W mijającej dekadzie wybudowanych zostało o 50% więcej mieszkań w stosunku do liczby zbudowanych w dekadzie lat sześćdziesiątych.</u>
  223 + <u xml:id="u-14.5" who="#JanuszProkopiak">Potwierdzenie tego postępu mamy także w województwie radomskim. W ostatnim 5-leciu zostały podwojone niemal rozmiary budownictwa mieszkaniowego. W okresie tym rozbudowaliśmy i zmodernizowaliśmy fabrykę domów w Radomiu. Przeprowadziliśmy szereg zmian organizacyjnych. Powołano przedsiębiorstwo robót inżynieryjnych oraz samodzielne przedsiębiorstwo transportowe. Rozbudowano jednocześnie szereg poligonów i zakładów zaplecza technicznego oraz kończy się aktualnie budowę drugiej fabryki domów o zdolności produkcyjnej 6 tys. izb rocznie. Dla uzupełnienia należy dodać, że w organizacjach inżynierii miejskiej też rozwijamy potencjał produkcyjny, między innymi powołany został Kombinat Budownictwa Komunalnego. Także spółdzielczość mieszkaniowa rozwija własny potencjał wykonawczy ukierunkowany na budownictwo jednorodzinne oraz na roboty związane z zagospodarowaniem osiedli, tzw. małą architekturą.</u>
  224 + <u xml:id="u-14.6" who="#JanuszProkopiak">Podejmujemy w województwie te działania dlatego, że tak rozumiemy nasze obowiązki w dziedzinie budownictwa w realizacji uchwał kolejnych Zjazdów.</u>
  225 + <u xml:id="u-14.7" who="#JanuszProkopiak">Cały miniony okres potwierdza więc słuszność polityki naszej partii, która i w tej dziedzinie ukierunkowana jest na zaspokajanie ważnych społecznych potrzeb. Rzecz dziś w tym, jak realizujemy nasze własne uchwały.</u>
  226 + <u xml:id="u-14.8" who="#JanuszProkopiak">Trzeba stwierdzić, iż głębsza analiza sytuacji, szczególnie w realizacji zadań bieżących, wskazuje na pewne zjawiska, które muszą nie tylko niepokoić, ale przede wszystkim nakazują podjęcie działań w celu ich szybkiego i trwałego eliminowania.</u>
  227 + <u xml:id="u-14.9" who="#JanuszProkopiak">Myślę, że w sumie sytuacja jest bardzo złożona. Z jednej strony od 1971 roku systematycznie rosną rozmiary budownictwa mieszkaniowego w oparciu o dynamicznie rozwijającą się bazę techniczno-produkcyjną budownictwa. W tym okresie budowlanym udzielono ogromnej pomocy ze strony kierownictwa partii i Rządu. Trzeba podkreślić, że takiej sytuacji nie było nigdy w przeszłości. Z drugiej jednak strony obserwujemy narastanie zwiększającego się z roku na rok stopnia trudności realizacji zadań budownictwa. Zaczyna od trzech, czterech lat brakować coraz bardziej czasu. Sądzę, że nie urażę nikogo, jeżeli powiem, że po prostu od paru lat popadamy w niedoczas. Siłą rzeczy pewien zakres robót na obiektach oddawanych w roku planowym wykonywany jest po pierwszym stycznia roku następnego. Przy czym zakres ten się niestety zwiększa. Podkreślił ten fakt w swoim expose tow. Premier Edward Babiuch, kiedy mówił o konieczności wykonywania planu budownictwa zgodnie z kalendarzem.</u>
  228 + <u xml:id="u-14.10" who="#JanuszProkopiak">Z naszych obserwacji, z bezpośredniego interesowania się realizacją zadań budownictwa radomskiego wyciągamy wniosek, że budowlani doszli do pewnego progu możliwości wykonania określonego zakresu robót. Obecne rozmiary budownictwa mieszkaniowego wymagają przekroczenia tego progu, za którym kryją się inne bardziej nowoczesne formy technologiczno-organizacyjne. Najprostszym uzasadnieniem takiego poglądu jest fakt, że ciągle większe zadania budownictwa ma realizować coraz mniejsza liczba ludzi i to dlatego, że po prostu ludzi do pracy brakuje.</u>
  229 + <u xml:id="u-14.11" who="#JanuszProkopiak">Nie mam możliwości i nie potrafię przedstawić wszystkich najważniejszych elementów, które zadecydują o istotnym postępie w realizacji programu mieszkaniowego. Dlatego pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na kilka spraw, moim zdaniem szczególnie ważnych.</u>
  230 + <u xml:id="u-14.12" who="#JanuszProkopiak">Przede wszystkim sprawą o podstawowym znaczeniu jest dalszy rozwój nowoczesnych technologii budownictwa mieszkaniowego. Sens takiego zamierzenia ma miejsce wtedy, kiedy stale, w coraz szerszym zakresie przesuwać się będzie pracochłonne procesy budowlane z placu budowy na przemysłowe zaplecze produkcyjne, gdzie można je wykonać w systemie zbliżonym do warunków przemysłowego, technologicznego toku produkcji. Cały wielki zrealizowany program budowy fabryk domów zmierzał do realizacji tej zasady. Uzyskaliśmy w ten sposób istotny postęp. Nie osiągnęliśmy jednak w pełni zamierzonego celu. W wielu tych fabrykach produkuje się elementy prefabrykowane nie najlepszej jakości i o niskim stopniu wykończenia, nie zachowując także mało rygorystycznych tolerancji wymiarowych. Elementy takie wmontowane w budynku wymagają nie tylko wykonania całego zakresu robót wykończeniowych, ale często robót dodatkowych dla zlikwidowania różnorodnych wad. Podkreślić należy fakt, iż nie znaleziono dotychczas rozwiązania zabezpieczającego wbudowaną konfekcjonowaną stolarką okienną przed niszczeniem. Często więc skala robót wykończeniowych i poprawkowych, jakie trzeba w budynku wykonać, niweczy w znacznym stopniu efekty, które można uzyskać w wyniku stosowania nowoczesnych technologii prefabrykowanych. Jaki to ma wpływ na jakość robót, nie trzeba uzasadniać. Zbyt wiele budynków jest tego dowodem. Sądzę, że w tej dziedzinie niezbędny jest dalszy postęp. Można zaryzykować twierdzenie, że dziś rzecz nie w nowych fabrykach domów. Rzecz natomiast w modernizacji, unowocześnianiu i w pełnym wykorzystaniu potencjału, który został tak wielkim kosztem stworzony. Chodzi o produkcję elementów o dużej dokładności wymiarowej, i o wysokim stopniu wykończenia. Jednym bowiem z istotnych czynników wzrostu jest jakość wykonania tzw. stanu surowego, u nas nadal w praktyce niedoceniana.</u>
  231 + <u xml:id="u-14.13" who="#JanuszProkopiak">Miałem okazję oglądać budowy za granicą. Wielki nacisk kładzie się na jakość tego zakresu robót. Można potem z powodzeniem stosować nowoczesne materiały wykończeniowe, które najczęściej wymagają precyzyjnego montażu. Wniosek taki wyciągam także z tego, co widziałem na wystawie budownictwa w Warszawie. Są tam piękne materiały. Pokazuje się rozwiązania, które muszą się podobać. Bez jakościowo dobrze wykonanego stanu surowego nie uzyskamy jednak pożądanego efektu.</u>
  232 + <u xml:id="u-14.14" who="#JanuszProkopiak">Równie istotnym problemem hamującym postęp budownictwa mieszkaniowego jest niedostatek terenów uzbrojonych. O tym była już mowa z tej trybuny. Jeżeli dobrze pamiętam jest to po prostu stale narastający problem od kilkunastu lat. Natomiast przez cały ten czas ciągle mówimy o potrzebie rozwoju potencjału przedsiębiorstw inżynieryjnych i o konieczności wprowadzenia tu nowej techniki. Co prawda powołano Zjednoczenie Budownictwa Inżynierii Miejskiej, rozwijają także swój potencjał przedsiębiorstwa budownictwa komunalnego. Choć spełniają one doniosłą rolę w tej dziedzinie, to jednak w wyniku słabego ich uzbrojenia technicznego oraz niezbyt właściwego traktowania ich potrzeb w rozdzielnictwie materiałów, tempo rozwoju możliwości produkcyjnych jest tu wyraźnie słabe.</u>
  233 + <u xml:id="u-14.15" who="#JanuszProkopiak">W oparciu o nasz radomski przykład mogę dziś stwierdzić, że zadaniem zasadniczym, które zadecyduje o rozwiązaniu tego problemu jest rzeczywiste wprowadzenie nowoczesnej techniki i technologii wykonywania tych robót. Osiągnięty bowiem postęp w ostatnich latach jest niewystarczający w stosunku do potrzeb. Coś z nowoczesności w tej dziedzinie występuje jedynie przy uzbrajaniu budowanych osiedli w niektórych wielkich aglomeracjach miejskich. Podstawowy natomiast zakres robót inżynieryjnych realizuje się nadal metodami tradycyjnymi. Stąd nasze problemy. Są to przecież roboty pracochłonne, a opóźnienia, jakie tu występują powodują, że wykonuje się je często niedbale, złej jakości. Konsekwencje występują później. Ile jest tu awarii, kłopotów i kosztów ich likwidacji, które należy także doliczyć do bilansu spraw związanych z uzbrojeniem terenów.</u>
  234 + <u xml:id="u-14.16" who="#JanuszProkopiak">Należy także podkreślić, iż zwiększać się będzie zakres budowanych instalacji ciepłowniczych w związku z porządkowaniem i modernizacją źródeł ciepła. Wzrosną też poważnie zadania przy budowie oczyszczalni ścieków i kolektorów kanalizacyjnych w związku z realizacją wielkiego programu „Wisła”.</u>
  235 + <u xml:id="u-14.17" who="#JanuszProkopiak">Konieczny jest więc tu wielki i szybki postęp przy zastosowaniu nowoczesnej techniki. Sprawa zapewne trudna i złożona. Nie wiem, czy zagadnienie to nie kwalifikuje się do wniosku o wywołanie rządowego programu badawczo-rozwojowego i nadanie jego realizacji odpowiedniego priorytetu. W obecnym stanie nie wykonamy zadania takiego wzrostu potencjału wykonawczego, aby nie tylko nadrobić opóźnienia, lecz także uzyskać tu niezbędne wyprzedzenie. Sądzę, że to na pewno by się opłaciło.</u>
  236 + <u xml:id="u-14.18" who="#JanuszProkopiak">I jeszcze jedno zagadnienie. W zamierzonej działalności inwestycyjnej nie tylko chcemy, ale musimy osiągnąć planowane cele. Chodzi jednocześnie o to, aby uzyskiwać je szybko, przy możliwie niskich kosztach i dobrze. W sumie chodzi o efektywny przebieg procesu inwestycyjnego. Wszyscy więc uczestnicy tego procesu w swoich planowo określonych zadaniach muszą mieć sformułowany ten sam cel końcowy. Między innymi generalny wykonawca, który ma wyraźnie określoną rolę, w odniesieniu do realizowanego zadania musi być dysponentem potencjału i środków, a nie petentem wobec kontrahentów, którzy często nie szanują własnych zobowiązań umownych. Tę oczywistą prawdę należy przypomnieć sobie, aby móc ocenić obecny stan organizacyjny jednostek uczestniczących w działalności inwestycyjnej.</u>
  237 + <u xml:id="u-14.19" who="#JanuszProkopiak">Przedtem jeszcze jedna sprawa. W naukowej organizacji pracy, w odniesieniu do budownictwa znana mi jest tzw. zasada prymatu placu budowy w przedsiębiorstwie budowlano-montażowym, a więc wszystko na rzecz budowy, aby sprawnie wykonywać roboty, bo tam rozstrzygają się losy planów inwestycyjnych. Tak być powinno. Właściwa organizacja i kierowanie produkcją są istotnymi czynnikami wzrostu.</u>
  238 + <u xml:id="u-14.20" who="#JanuszProkopiak">Porównując organizację pracy w przemyśle i budownictwie, uwzględniając wyraźne odrębności, jakie występują na budowach, inne niż w hali przemysłowej warunki pracy i organizacji stanowisk pracy trzeba stwierdzić, że w tej dziedzinie uzyskano niewielki w sumie postęp. Nawet ciągle wzrastająca ilość nowoczesnych technologii i znaczna ilość sprzętu mechanicznego nie spowodowały oczekiwanych zmian. Występuje nadal istotne zróżnicowanie w poziomie organizacji robót i w tempie realizacji obiektów. Przecież jednym z warunków wykonania zadań w budownictwie w ogóle jest tempo robót, skracanie cykli inwestycyjnych. Do tego niezbędne jest prowadzenie robót w systemie wielozmianowym, stwarzającym możliwości także lepszego wykorzystania sprzętu. Okazuje się, że przedsiębiorstwa w planie społeczno-gospodarczym nie mają określonych elementów pracy wielozmianowej. Również organizacja służb i komórek nie uwzględnia konieczności takiej wielozmianowej produkcji. Siłą rzeczy zagadnienia te rozwiązywane są w poszczególnych przedsiębiorstwach w sposób dowolny.</u>
  239 + <u xml:id="u-14.21" who="#JanuszProkopiak">Są także inne problemy. Każdy kto zetknął się z budową wie, jak często traci się mnóstwo czasu czekając na materiały, na narzędzia i na wiele innych rzeczy. Czeka się też na rzetelną pracę ludzi, którzy nierzadko lekceważą sobie swoje obowiązki. Z własnego rozpoznania sytuacji mogę powiedzieć, że po prostu zbyt często na budowie się czeka. Ile tu także marnotrawstwa materiałów i nie wykorzystanego drogiego sprzętu budowlanego. Tracimy czas, środki, obniżamy możliwości realizacji zadań. Niewiele się zmieniło, choć powstały kombinaty budowlane, a w nich wiele zakładów, które mają sprawniej niż w przeszłości zaspokajać potrzeby budów. Ile tu także rozbieżności w terminach i zadaniach wśród podwykonawców. W sumie nie ułatwia to trudnej pracy budowlanym.</u>
  240 + <u xml:id="u-14.22" who="#JanuszProkopiak">A mamy przecież takie budowy, które mogą być przykładem, że można dobrze organizować roboty, w odpowiednim tempie, terminowo oddawać do użytku. Wymienię np. FSM w Bielsku Białej i w Tychach, Elektrownię w Kozienicach. Są zapewne i inne, i to niemała liczba. Na liście tej znajdą się na pewno także osiedla mieszkaniowe. Oznacza to, że można właściwie organizować tok produkcji budowlano-montażowej. Rzecz więc w upowszechnianiu tych przykładów, w uogólnianiu zasad prawidłowej organizacji.</u>
  241 + <u xml:id="u-14.23" who="#JanuszProkopiak">Należałoby więc rozważyć propozycję dokonania analizy wielu spraw w dziedzinie organizowania procesu inwestycyjnego. Być może zrodzi się potrzeba dokonania pewnych zmian w metodologii planowania i kierowania produkcją w kombinatach budowlanych i u innych wykonawców.</u>
  242 + <u xml:id="u-14.24" who="#JanuszProkopiak">Obywatele Posłowie! Przedstawiam sprawy i problemy, na które sami natknęliśmy się na własnym wojewódzkim podwórku. Wkładamy wiele sił, aby je stopniowo rozwiązywać. Organizujemy stosunkowo szeroką pomoc zakładów pracy przy wykańczaniu budynków. Uruchamiamy wykonawców z innych resortów do pracy w osiedlach mieszkaniowych. Chodzi nam o wykonanie planu i o tworzenie warunków do dalszego niezbędnego wzrostu rozmiarów budownictwa mieszkaniowego. Niezależnie bowiem od uzyskanego postępu, nadal mamy najwyższy wskaźnik zagęszczenia na izbę w kraju i wiele tysięcy rodzin oczekujących na mieszkania. Są jednak sprawy, których sami nie rozwiążemy, które wymagają rozwiązań w szerszym zakresie działalności budownictwa.</u>
  243 + <u xml:id="u-14.25" who="#JanuszProkopiak">Po prostu przyszedł czas, aby przekroczyć kolejny próg i wkraczać w nowy etap działań efektywnych, na wyższym poziomie organizacyjnym. Do takiego stwierdzenia upoważnia mnie analiza sytuacji w naszym województwie i sądzę, że jest ona skomplikowana nie tylko w tej części kraju.</u>
  244 + <u xml:id="u-14.26" who="#JanuszProkopiak">Mamy niewątpliwy dorobek. Ale obok wielu pozytywnych osiągnięć, także wiele słabych punktów. Uzyskane doświadczenia dowodzą, że nie ma recepty na szybki rozwój bez problemów i trudności.</u>
  245 + <u xml:id="u-14.27" who="#JanuszProkopiak">Wysoki Sejmie! Jeżeli koncentrowałem uwagę obywateli posłów na sprawach dosyć specjalistycznych, mało efektownych, to tylko dlatego, że towarzyszy mi przekonanie, że trudne, konkretne zadania budownictwa wymagają konkretnych, przemyślanych i konsekwentnych działań. Podejmować je trzeba z poczuciem odpowiedzialności wobec kierownictwa partii i ludzi, którzy na mieszkania oczekują. Dziękuję.</u>
246 246 <u xml:id="u-14.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
247 247 </div>
248 248 <div xml:id="div-15">
249   - <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Edward Harasim.</u>
  249 + <u xml:id="u-15.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Edward Harasim.</u>
250 250 </div>
251 251 <div xml:id="div-16">
252   - <u xml:id="u-16.0" who="#PosełEdwardHarasim">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W całym 35-leciu Polski Ludowej budowaliśmy dużo. W ostatniej dekadzie dynamika budownictwa mieszkaniowego jest imponująca. Nadal jednak mamy do czynienia z odczuwalnym niedostatkiem mieszkań, jak też nie zawsze w pełni i właściwie wykorzystanymi zasobami mieszkaniowymi. Ponadto rozmieszczenie nowych zasobów mieszkaniowych nie zawsze idzie w parze z terytorialnym rozwojem gospodarki i potrzebami rozmieszczenia ludności.</u>
253   - <u xml:id="u-16.1" who="#PosełEdwardHarasim">W województwie lubelskim, które mam zaszczyt reprezentować, podobnie jak w całym kraju budownictwu mieszkaniowemu nadaliśmy szczególne priorytety. Jako jedni z pierwszych postawiliśmy na rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. W sumie osiągnęliśmy niemały dorobek nie tylko ilościowy, ale również pod względem rozwiązań przestrzennych, jak też w zakresie działalności społeczno-wychowawczej na terenie osiedli w większych i mniejszych aglomeracjach.</u>
254   - <u xml:id="u-16.2" who="#PosełEdwardHarasim">Mimo ogromnego wysiłku dalecy jesteśmy od zabezpieczenia potrzeb ilościowych, bowiem liczba oczekujących na klucze do własnego mieszkania wcale nie maleje, ale rośnie. Wynika to z faktu, że w okresie obecnego pięciolecia zaszły i nadal zachodzić będą zmiany demograficzne i strukturalne w rozwoju poszczególnych działów gospodarki województwa. Mam na myśli podjęcie prac związanych z zagospodarowaniem Lubelskiego Zagłębia Węglowego, z rozwojem przemysłu maszynowego, chemicznego i spożywczego oraz z wielką inwestycją naszego kraju, jaką jest program „Wisła”. Priorytety te spowodowały również koncentrację potencjału wykonawczego na wielkich budowach z uszczerbkiem dla zadań w budownictwie mieszkaniowym w miastach, gminach i na wsi. Problemy budownictwa mieszkaniowego w województwie były i są przedmiotem stałej troski władz politycznych i administracyjnych oraz spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
255   - <u xml:id="u-16.3" who="#PosełEdwardHarasim">Ta konsekwencja wraz z wysiłkiem jednostek wykonawczych pozwoliły nam wprawdzie zrealizować w budownictwie uspołecznionym pierwotne założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego, zadania czterech lat obecnej pięciolatki, to jednak nie zawsze szło to w parze z utrzymaniem jakości budownictwa, zwłaszcza w odczuciu społecznym.</u>
256   - <u xml:id="u-16.4" who="#PosełEdwardHarasim">Pełna realizacja zadań nie dotyczy jednak ośrodków gminnych i wiejskich, które odczuwając stały niedobór mieszkań, nie mogły zatrzymać i wchłonąć niezbędnych tam pracowników i kwalifikowanych kadr, co powoduje zwiększenie naporu na spółdzielnie mieszkaniowe i indywidualne budownictwo oraz zwiększoną ilość dojazdów do pracy z ośrodków miejskich do gmin.</u>
257   - <u xml:id="u-16.5" who="#PosełEdwardHarasim">W województwie lubelskim występuje również duże opóźnienie inwestycji towarzyszących, zwłaszcza takich jak usługi, handel, kultura, służba zdrowia i oświata, które w latach 1976–1979 zrealizowane zostały tylko w 60%. Oznacza to, że wiele niezwykle ważnych i pilnych potrzeb społeczeństwa nie jest zaspokajanych. Zmuszeni byliśmy jednak dokonać świadomego wyboru, co społecznie ważniejsze — mieszkanie czy usługi.</u>
258   - <u xml:id="u-16.6" who="#PosełEdwardHarasim">Wysoka Izbo! Realizacja programu budownictwa mieszkaniowego napotyka w pierwszej kolejności trudności wynikłe z istniejącego systemu formalno-prawnego przygotowania terenów pod to budownictwo. Obowiązujące od 1978 r. przepisy o ochronie i rekultywacji gruntów rolnych i leśnych słusznie zaostrzyły kryteria, jakimi należy kierować się przy lokalizowaniu inwestycji. Przepisy te spowodowały jednak wydłużanie czasu przygotowania terenów pod inwestycje.</u>
259   - <u xml:id="u-16.7" who="#PosełEdwardHarasim">Pełne przygotowanie terenów pod planowany zakres uspołecznionego wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w roku bieżącym było możliwe dzięki temu, że tereny te zostały nabyte w latach poprzednich. Natomiast na inwestycje mieszkaniowe, planowane na rok 1981, wymagany jest przydział 50 mln zł z przeznaczeniem na wykup terenów. Z punktu widzenia społecznego ważnym problemem jest to, że przedsiębiorstwa wykonawcze, wchodzące na plac, wymagają całkowitego wyburzenia istniejącej tam zabudowy. Powoduje to, że dużo budynków, często w dobrym stanie technicznym usuwa się, a nie adaptuje na różnego rodzaju usługi. W tym względzie musi być więcej rozwagi połączonej z zachowaniem wymogów nowoczesnej urbanistyki i architektury oraz rachunku ekonomicznego.</u>
260   - <u xml:id="u-16.8" who="#PosełEdwardHarasim">Nadal wielkim problemem zarówno w miastach, jak i w ośrodkach gminnych jest brak odpowiedniego wyprzedzania w uzbrajaniu terenu pod realizację budownictwa.</u>
261   - <u xml:id="u-16.9" who="#PosełEdwardHarasim">W województwie lubelskim uzbrajanie terenów w około 70% odbywa się równocześnie z budową, co utrudnia organizację pracy i opóźnia oddawanie budynków do użytku.</u>
262   - <u xml:id="u-16.10" who="#PosełEdwardHarasim">Dalszym czynnikiem hamującym rozwój budownictwa mieszkaniowego jest niedostateczny potencjał wykonawstwa. Prawie wszystkie przedsiębiorstwa budowlano-montażowe odczuwają brak sprzętu oraz środków transportowych i rytmicznego zaopatrzenia materiałowego.</u>
263   - <u xml:id="u-16.11" who="#PosełEdwardHarasim">Dynamiczny wzrost frontu inwestycyjnego spowodował, że od szeregu lat istnieją poważne trudności w zbilansowaniu nakładów z mocami przerobowymi przedsiębiorstw wykonawczych. Zachodzi zatem konieczność podjęcia decyzji w zakresie zwiększania mocy produkcyjnych przedsiębiorstw wykonawczych, działających na terenie woj. lubelskiego. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw realizujących budownictwo mieszkaniowe i towarzyszące, jak i przedsiębiorstw specjalistycznych, realizujących zadania związane z infrastrukturą komunalną i społeczną. Utrzymywanie się w dalszym ciągu tych niedostatków mocy spowoduje utrwalenie takich niekorzystnych sytuacji, że np. dzielnice mieszkaniowe liczące 20–30 tys. mieszkańców pozbawione są w ogóle szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia i innych niezbędnych obiektów. Doraźne rozwiązania przez adaptowanie na te cele mieszkań nie są rozwiązaniami optymalnymi i w istocie pomniejszają zasoby mieszkaniowe.</u>
264   - <u xml:id="u-16.12" who="#PosełEdwardHarasim">Niedostateczną uwagę przywiązuje się do rytmiczności przekazywania obiektów do użytku. Wskazane jest kwartalne rozliczanie wykonawców i inwestorów z efektów i montaży, aby uniknąć spiętrzenia prac wykończeniowych w IV kwartale, a zwłaszcza w grudniu, ponieważ wpływa to negatywnie na jakość wykonywanych robót. Przedsiębiorstwa wykonawcze muszą doprowadzić do tego, aby montaż obiektów będących w planie danego roku kończyć w terminach zgodnych z obowiązującymi przepisami, tj. do 1 października, co pozwoli na przygotowanie odpowiednich frontów pracy na okres zimowy.</u>
265   - <u xml:id="u-16.13" who="#PosełEdwardHarasim">Nawet pobieżne obserwacje wskazują również, że organizacja pracy na placach budowy jest mało racjonalna, wykorzystanie maszyn i urządzeń jest niepełne. Mało wydajny jest ciągle czas pracy ludzi. Sporo niezadowolenia społeczeństwa wywołuje marnotrawstwo deficytowych materiałów budowlanych.</u>
266   - <u xml:id="u-16.14" who="#PosełEdwardHarasim">Panuje powszechna opinia wśród mieszkańców, że na przestrzeni ostatnich kilku lat znacznie obniżył się poziom jakości prac wykończeniowych. Przyczyn tego stanu rzeczy, jak już była mowa, należy doszukiwać się m.in. w braku praktycznych możliwości oddziaływania ze strony inwestora na jakość robót, a również w likwidacji instytucji inspektora nadzoru. Tkwią one również w złej jakości materiałów i wyrobów budowlanych, pogoni za realizacją napiętych zadań ilościowych. Tkwią one również w opłacaniu robót źle wykonywanych. Niedostateczna jest liczba właściwie przygotowanej do zawodu kadry rzemieślniczej i technicznej.</u>
267   - <u xml:id="u-16.15" who="#PosełEdwardHarasim">Wysoka Izbo! Wracając do poruszonych na wstępie spraw budownictwa w gminach i na wsiach pragnę podnieść kilka problemów. Pierwszym z nich, podobnie jak w budownictwie miejskim, jest właściwa lokalizacja inwestycji trwałych.</u>
268   - <u xml:id="u-16.16" who="#PosełEdwardHarasim">Wspólna polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego między innymi uwzględnia konieczność tworzenia warunków sprzyjających pozostawaniu młodego, przygotowanego zawodowo pokolenia do pracy w rolnictwie i jego obsłudze.</u>
269   - <u xml:id="u-16.17" who="#PosełEdwardHarasim">Zasadę tę w pełni potwierdził VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, akcentując potrzebę niwelowania różnic w warunkach życia na wsi i w mieście. Jak ważnym czynnikiem dla ludności żyjącej na wsi jest mieszkanie, nie trzeba dowodzić. W budownictwie wiejskim istnieje potrzeba podjęcia równoległego rozwiązania dwóch ważnych problemów.</u>
270   - <u xml:id="u-16.18" who="#PosełEdwardHarasim">Pierwszym z nich jest budownictwo mieszkaniowe w funkcjonalnym powiązaniu z zasadami produkcyjnymi i wizją rozwoju rolnictwa.</u>
271   - <u xml:id="u-16.19" who="#PosełEdwardHarasim">Drugim zaś — to sprawa budownictwa mieszkaniowego, niezbędnego dla szeroko rozumianej obsługi rolnictwa, od służby rolnej do pracowników kultury i związanie poprzez to budownictwo tej części ludności ze środowiskiem wiejskim na stałe.</u>
272   - <u xml:id="u-16.20" who="#PosełEdwardHarasim">Patrząc na budującą się polską wieś odczuwa się niewystarczające przywiązywanie uwagi przez odpowiedzialne służby do planowej lokalizacji budownictwa i oszczędności materiałów, a także zachowania odrębności i specyfiki architektonicznej w poszczególnych regionach, na funkcjonalności rozwiązań kończąc.</u>
273   - <u xml:id="u-16.21" who="#PosełEdwardHarasim">Najpilniejsze potrzeby w zakresie wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego, dla kwalifikowanej kadry urzędów i instytucji gminnych oraz pracowników innych jednostek obsługujących rolnictwo w województwie lubelskim określano na bieżącą pięciolatkę w wielkości 1 200 mieszkań. W ciągu czterech lat oddano do użytku 270 mieszkań, realizując tym samym najpilniejsze potrzeby gmin tylko w 25%. Realizacja tego programu napotyka znaczne trudności zarówno od strony przygotowania, jak i samego wykonawstwa.</u>
274   - <u xml:id="u-16.22" who="#PosełEdwardHarasim">Większość gmin województwa nie posiada szczegółowych planów zagospodarowania przestrzennego. Istotnym problemem jest również zabezpieczenie wykonawstwa robót. Niestety, resorty budownictwa i rolnictwa całkowicie odmówiły realizacji budownictwa mieszkaniowego na terenie gmin. Natomiast jednostki wykonawstwa budowlanego, podległe Wojewódzkiemu Zjednoczeniu Budownictwa Komunalnego, Wojewódzkiemu Związkowi Spółdzielni Rolniczych i Wojewódzkiemu Związkowi Kółek Rolniczych, mimo znacznego wzrostu wykonawstwa w ostatnich latach, nie są w stanie zrealizować całości założonego programu z uwagi na brak materiałów budowlanych i instalacyjnych oraz słabe wyposażenie techniczne.</u>
275   - <u xml:id="u-16.23" who="#PosełEdwardHarasim">Dodatkowym utrudnieniem w realizacji budownictwa mieszkaniowego w gminach jest brak ogólnodostępnych urządzeń komunalnych. Zachodzi więc konieczność budowania lokalnych osadników ścieków, ujęć wody itp., co w znacznym stopniu podraża koszty inwestorskie, a tym samym ma wpływ na koszty eksploatacyjne, które muszą ponosić przyszli użytkownicy. Opłaty z tego tytułu zwiększają czynsz za mieszkanie i jest on dwukrotnie większy aniżeli w miastach i przeciętnie wynosi ponad 2 tys. złotych miesięcznie. Ponadto brakuje fachowej kadry do obsługi towarzyszących urządzeń komunalnych, stanowiących integralną część budownictwa mieszkaniowego.</u>
276   - <u xml:id="u-16.24" who="#PosełEdwardHarasim">Istotną sprawą dla jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego na wsi jest zabezpieczenie terenów budowlanych. Ochrona gruntów o wysokich wartościach bonitacyjnych oraz wysoki koszt nabycia działki, sięgający nawet do 200 tys. zł, z uwagi na odszkodowanie za wyłączenie gruntu z rolniczego użytkowania powodują znaczne zmniejszenie ruchu budowlanego na wsi.</u>
277   - <u xml:id="u-16.25" who="#PosełEdwardHarasim">Postuluję, aby dla ludności nierolniczej, związanej z obsługą ośrodków gminnych i wiejskich zastosować identyczną interpretację przepisów odnośnie do ochrony gruntów rolnych, jak ma to zastosowanie do budownictwa zagrodowego. Ponadto w celu zmniejszenia kosztów pozyskiwania działki przez inwestora należy rozważyć możliwość jej użytkowania w formie wieczystej dzierżawy, a nie jak ma to dotychczas miejsce w formie własnościowej.</u>
278   - <u xml:id="u-16.26" who="#PosełEdwardHarasim">W związku ze wzrostem kosztów inwestowania budownictwa mieszkaniowego, istnieje też potrzeba zwiększenia pomocy finansowej państwa w formie niskoprocentowych pożyczek bankowych. Dotychczasowa wielkość pożyczki 100–150 tys. zł nie stanowi istotnego wkładu umożliwiającego przeciętnemu inwestorowi sfinansowanie budowy. Ponadto niedobór limitów kredytowych wstrzymuje inwestorów od podejmowania budowy domów jednorodzinnych.</u>
279   - <u xml:id="u-16.27" who="#PosełEdwardHarasim">W budownictwie mieszkaniowym dla ludności rolniczej w minionych latach bieżącego planu 5-letniego realizacja zadań kształtowała się średnio rocznie na poziomie 85%. Największe zahamowanie nastąpiło w tym budownictwie w 1979 r. głównie na skutek niedoboru materiałów budowlanych, których przydziały ukształtowały się na poziomie 1975 r., podczas gdy zakładany wzrost budownictwa w stosunku do tego okresu porównawczego wynosi ponad 70%. Sytuację tę pogłębia jeszcze fakt niepełnej realizacji przydziałów oraz nierytmiczność ich dostaw, jak też przy pogarszających się zasobach siły roboczej na wsi w ogóle, a w wykwalifikowanej kadrze rzemieślniczej budownictwa w szczególności z jednej strony, oraz nieuzupełnianiu tych ubytków techniką i usługami jednostek uspołecznionych z drugiej strony.</u>
280   - <u xml:id="u-16.28" who="#PosełEdwardHarasim">Reasumując więc ten temat, na progu przyszłej pięciolatki stajemy wobec pilnej potrzeby podjęcia wielokierunkowych działań i rozwiązań systemowych i organizacyjnych, porządkujących nasze budownictwo. Mam tu na myśli potrzebę dokonania głębokiej analizy przyczyn występujących napięć i trudności, poprawę w bilansowaniu zadań z potencjałem wykonawczym oraz podjęcie szeregu działań zmierzających do rozwoju produkcji materiałów budowlanych z surowców miejscowego pochodzenia oraz dyscyplinowania wykonawstwa.</u>
281   - <u xml:id="u-16.29" who="#PosełEdwardHarasim">W rezultacie wszystko to sprzyjać będzie optymalnemu wykorzystaniu naszych zasobów, potencjału ludzkiego i technicznego, a więc realizacji zadań, wynikających z uchwały VIII Zjazdu partii. Dziękuję.</u>
  252 + <u xml:id="u-16.0" who="#EdwardHarasim">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W całym 35-leciu Polski Ludowej budowaliśmy dużo. W ostatniej dekadzie dynamika budownictwa mieszkaniowego jest imponująca. Nadal jednak mamy do czynienia z odczuwalnym niedostatkiem mieszkań, jak też nie zawsze w pełni i właściwie wykorzystanymi zasobami mieszkaniowymi. Ponadto rozmieszczenie nowych zasobów mieszkaniowych nie zawsze idzie w parze z terytorialnym rozwojem gospodarki i potrzebami rozmieszczenia ludności.</u>
  253 + <u xml:id="u-16.1" who="#EdwardHarasim">W województwie lubelskim, które mam zaszczyt reprezentować, podobnie jak w całym kraju budownictwu mieszkaniowemu nadaliśmy szczególne priorytety. Jako jedni z pierwszych postawiliśmy na rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. W sumie osiągnęliśmy niemały dorobek nie tylko ilościowy, ale również pod względem rozwiązań przestrzennych, jak też w zakresie działalności społeczno-wychowawczej na terenie osiedli w większych i mniejszych aglomeracjach.</u>
  254 + <u xml:id="u-16.2" who="#EdwardHarasim">Mimo ogromnego wysiłku dalecy jesteśmy od zabezpieczenia potrzeb ilościowych, bowiem liczba oczekujących na klucze do własnego mieszkania wcale nie maleje, ale rośnie. Wynika to z faktu, że w okresie obecnego pięciolecia zaszły i nadal zachodzić będą zmiany demograficzne i strukturalne w rozwoju poszczególnych działów gospodarki województwa. Mam na myśli podjęcie prac związanych z zagospodarowaniem Lubelskiego Zagłębia Węglowego, z rozwojem przemysłu maszynowego, chemicznego i spożywczego oraz z wielką inwestycją naszego kraju, jaką jest program „Wisła”. Priorytety te spowodowały również koncentrację potencjału wykonawczego na wielkich budowach z uszczerbkiem dla zadań w budownictwie mieszkaniowym w miastach, gminach i na wsi. Problemy budownictwa mieszkaniowego w województwie były i są przedmiotem stałej troski władz politycznych i administracyjnych oraz spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
  255 + <u xml:id="u-16.3" who="#EdwardHarasim">Ta konsekwencja wraz z wysiłkiem jednostek wykonawczych pozwoliły nam wprawdzie zrealizować w budownictwie uspołecznionym pierwotne założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego, zadania czterech lat obecnej pięciolatki, to jednak nie zawsze szło to w parze z utrzymaniem jakości budownictwa, zwłaszcza w odczuciu społecznym.</u>
  256 + <u xml:id="u-16.4" who="#EdwardHarasim">Pełna realizacja zadań nie dotyczy jednak ośrodków gminnych i wiejskich, które odczuwając stały niedobór mieszkań, nie mogły zatrzymać i wchłonąć niezbędnych tam pracowników i kwalifikowanych kadr, co powoduje zwiększenie naporu na spółdzielnie mieszkaniowe i indywidualne budownictwo oraz zwiększoną ilość dojazdów do pracy z ośrodków miejskich do gmin.</u>
  257 + <u xml:id="u-16.5" who="#EdwardHarasim">W województwie lubelskim występuje również duże opóźnienie inwestycji towarzyszących, zwłaszcza takich jak usługi, handel, kultura, służba zdrowia i oświata, które w latach 1976–1979 zrealizowane zostały tylko w 60%. Oznacza to, że wiele niezwykle ważnych i pilnych potrzeb społeczeństwa nie jest zaspokajanych. Zmuszeni byliśmy jednak dokonać świadomego wyboru, co społecznie ważniejsze — mieszkanie czy usługi.</u>
  258 + <u xml:id="u-16.6" who="#EdwardHarasim">Wysoka Izbo! Realizacja programu budownictwa mieszkaniowego napotyka w pierwszej kolejności trudności wynikłe z istniejącego systemu formalno-prawnego przygotowania terenów pod to budownictwo. Obowiązujące od 1978 r. przepisy o ochronie i rekultywacji gruntów rolnych i leśnych słusznie zaostrzyły kryteria, jakimi należy kierować się przy lokalizowaniu inwestycji. Przepisy te spowodowały jednak wydłużanie czasu przygotowania terenów pod inwestycje.</u>
  259 + <u xml:id="u-16.7" who="#EdwardHarasim">Pełne przygotowanie terenów pod planowany zakres uspołecznionego wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w roku bieżącym było możliwe dzięki temu, że tereny te zostały nabyte w latach poprzednich. Natomiast na inwestycje mieszkaniowe, planowane na rok 1981, wymagany jest przydział 50 mln zł z przeznaczeniem na wykup terenów. Z punktu widzenia społecznego ważnym problemem jest to, że przedsiębiorstwa wykonawcze, wchodzące na plac, wymagają całkowitego wyburzenia istniejącej tam zabudowy. Powoduje to, że dużo budynków, często w dobrym stanie technicznym usuwa się, a nie adaptuje na różnego rodzaju usługi. W tym względzie musi być więcej rozwagi połączonej z zachowaniem wymogów nowoczesnej urbanistyki i architektury oraz rachunku ekonomicznego.</u>
  260 + <u xml:id="u-16.8" who="#EdwardHarasim">Nadal wielkim problemem zarówno w miastach, jak i w ośrodkach gminnych jest brak odpowiedniego wyprzedzania w uzbrajaniu terenu pod realizację budownictwa.</u>
  261 + <u xml:id="u-16.9" who="#EdwardHarasim">W województwie lubelskim uzbrajanie terenów w około 70% odbywa się równocześnie z budową, co utrudnia organizację pracy i opóźnia oddawanie budynków do użytku.</u>
  262 + <u xml:id="u-16.10" who="#EdwardHarasim">Dalszym czynnikiem hamującym rozwój budownictwa mieszkaniowego jest niedostateczny potencjał wykonawstwa. Prawie wszystkie przedsiębiorstwa budowlano-montażowe odczuwają brak sprzętu oraz środków transportowych i rytmicznego zaopatrzenia materiałowego.</u>
  263 + <u xml:id="u-16.11" who="#EdwardHarasim">Dynamiczny wzrost frontu inwestycyjnego spowodował, że od szeregu lat istnieją poważne trudności w zbilansowaniu nakładów z mocami przerobowymi przedsiębiorstw wykonawczych. Zachodzi zatem konieczność podjęcia decyzji w zakresie zwiększania mocy produkcyjnych przedsiębiorstw wykonawczych, działających na terenie woj. lubelskiego. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw realizujących budownictwo mieszkaniowe i towarzyszące, jak i przedsiębiorstw specjalistycznych, realizujących zadania związane z infrastrukturą komunalną i społeczną. Utrzymywanie się w dalszym ciągu tych niedostatków mocy spowoduje utrwalenie takich niekorzystnych sytuacji, że np. dzielnice mieszkaniowe liczące 20–30 tys. mieszkańców pozbawione są w ogóle szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia i innych niezbędnych obiektów. Doraźne rozwiązania przez adaptowanie na te cele mieszkań nie są rozwiązaniami optymalnymi i w istocie pomniejszają zasoby mieszkaniowe.</u>
  264 + <u xml:id="u-16.12" who="#EdwardHarasim">Niedostateczną uwagę przywiązuje się do rytmiczności przekazywania obiektów do użytku. Wskazane jest kwartalne rozliczanie wykonawców i inwestorów z efektów i montaży, aby uniknąć spiętrzenia prac wykończeniowych w IV kwartale, a zwłaszcza w grudniu, ponieważ wpływa to negatywnie na jakość wykonywanych robót. Przedsiębiorstwa wykonawcze muszą doprowadzić do tego, aby montaż obiektów będących w planie danego roku kończyć w terminach zgodnych z obowiązującymi przepisami, tj. do 1 października, co pozwoli na przygotowanie odpowiednich frontów pracy na okres zimowy.</u>
  265 + <u xml:id="u-16.13" who="#EdwardHarasim">Nawet pobieżne obserwacje wskazują również, że organizacja pracy na placach budowy jest mało racjonalna, wykorzystanie maszyn i urządzeń jest niepełne. Mało wydajny jest ciągle czas pracy ludzi. Sporo niezadowolenia społeczeństwa wywołuje marnotrawstwo deficytowych materiałów budowlanych.</u>
  266 + <u xml:id="u-16.14" who="#EdwardHarasim">Panuje powszechna opinia wśród mieszkańców, że na przestrzeni ostatnich kilku lat znacznie obniżył się poziom jakości prac wykończeniowych. Przyczyn tego stanu rzeczy, jak już była mowa, należy doszukiwać się m.in. w braku praktycznych możliwości oddziaływania ze strony inwestora na jakość robót, a również w likwidacji instytucji inspektora nadzoru. Tkwią one również w złej jakości materiałów i wyrobów budowlanych, pogoni za realizacją napiętych zadań ilościowych. Tkwią one również w opłacaniu robót źle wykonywanych. Niedostateczna jest liczba właściwie przygotowanej do zawodu kadry rzemieślniczej i technicznej.</u>
  267 + <u xml:id="u-16.15" who="#EdwardHarasim">Wysoka Izbo! Wracając do poruszonych na wstępie spraw budownictwa w gminach i na wsiach pragnę podnieść kilka problemów. Pierwszym z nich, podobnie jak w budownictwie miejskim, jest właściwa lokalizacja inwestycji trwałych.</u>
  268 + <u xml:id="u-16.16" who="#EdwardHarasim">Wspólna polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego między innymi uwzględnia konieczność tworzenia warunków sprzyjających pozostawaniu młodego, przygotowanego zawodowo pokolenia do pracy w rolnictwie i jego obsłudze.</u>
  269 + <u xml:id="u-16.17" who="#EdwardHarasim">Zasadę tę w pełni potwierdził VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, akcentując potrzebę niwelowania różnic w warunkach życia na wsi i w mieście. Jak ważnym czynnikiem dla ludności żyjącej na wsi jest mieszkanie, nie trzeba dowodzić. W budownictwie wiejskim istnieje potrzeba podjęcia równoległego rozwiązania dwóch ważnych problemów.</u>
  270 + <u xml:id="u-16.18" who="#EdwardHarasim">Pierwszym z nich jest budownictwo mieszkaniowe w funkcjonalnym powiązaniu z zasadami produkcyjnymi i wizją rozwoju rolnictwa.</u>
  271 + <u xml:id="u-16.19" who="#EdwardHarasim">Drugim zaś — to sprawa budownictwa mieszkaniowego, niezbędnego dla szeroko rozumianej obsługi rolnictwa, od służby rolnej do pracowników kultury i związanie poprzez to budownictwo tej części ludności ze środowiskiem wiejskim na stałe.</u>
  272 + <u xml:id="u-16.20" who="#EdwardHarasim">Patrząc na budującą się polską wieś odczuwa się niewystarczające przywiązywanie uwagi przez odpowiedzialne służby do planowej lokalizacji budownictwa i oszczędności materiałów, a także zachowania odrębności i specyfiki architektonicznej w poszczególnych regionach, na funkcjonalności rozwiązań kończąc.</u>
  273 + <u xml:id="u-16.21" who="#EdwardHarasim">Najpilniejsze potrzeby w zakresie wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego, dla kwalifikowanej kadry urzędów i instytucji gminnych oraz pracowników innych jednostek obsługujących rolnictwo w województwie lubelskim określano na bieżącą pięciolatkę w wielkości 1 200 mieszkań. W ciągu czterech lat oddano do użytku 270 mieszkań, realizując tym samym najpilniejsze potrzeby gmin tylko w 25%. Realizacja tego programu napotyka znaczne trudności zarówno od strony przygotowania, jak i samego wykonawstwa.</u>
  274 + <u xml:id="u-16.22" who="#EdwardHarasim">Większość gmin województwa nie posiada szczegółowych planów zagospodarowania przestrzennego. Istotnym problemem jest również zabezpieczenie wykonawstwa robót. Niestety, resorty budownictwa i rolnictwa całkowicie odmówiły realizacji budownictwa mieszkaniowego na terenie gmin. Natomiast jednostki wykonawstwa budowlanego, podległe Wojewódzkiemu Zjednoczeniu Budownictwa Komunalnego, Wojewódzkiemu Związkowi Spółdzielni Rolniczych i Wojewódzkiemu Związkowi Kółek Rolniczych, mimo znacznego wzrostu wykonawstwa w ostatnich latach, nie są w stanie zrealizować całości założonego programu z uwagi na brak materiałów budowlanych i instalacyjnych oraz słabe wyposażenie techniczne.</u>
  275 + <u xml:id="u-16.23" who="#EdwardHarasim">Dodatkowym utrudnieniem w realizacji budownictwa mieszkaniowego w gminach jest brak ogólnodostępnych urządzeń komunalnych. Zachodzi więc konieczność budowania lokalnych osadników ścieków, ujęć wody itp., co w znacznym stopniu podraża koszty inwestorskie, a tym samym ma wpływ na koszty eksploatacyjne, które muszą ponosić przyszli użytkownicy. Opłaty z tego tytułu zwiększają czynsz za mieszkanie i jest on dwukrotnie większy aniżeli w miastach i przeciętnie wynosi ponad 2 tys. złotych miesięcznie. Ponadto brakuje fachowej kadry do obsługi towarzyszących urządzeń komunalnych, stanowiących integralną część budownictwa mieszkaniowego.</u>
  276 + <u xml:id="u-16.24" who="#EdwardHarasim">Istotną sprawą dla jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego na wsi jest zabezpieczenie terenów budowlanych. Ochrona gruntów o wysokich wartościach bonitacyjnych oraz wysoki koszt nabycia działki, sięgający nawet do 200 tys. zł, z uwagi na odszkodowanie za wyłączenie gruntu z rolniczego użytkowania powodują znaczne zmniejszenie ruchu budowlanego na wsi.</u>
  277 + <u xml:id="u-16.25" who="#EdwardHarasim">Postuluję, aby dla ludności nierolniczej, związanej z obsługą ośrodków gminnych i wiejskich zastosować identyczną interpretację przepisów odnośnie do ochrony gruntów rolnych, jak ma to zastosowanie do budownictwa zagrodowego. Ponadto w celu zmniejszenia kosztów pozyskiwania działki przez inwestora należy rozważyć możliwość jej użytkowania w formie wieczystej dzierżawy, a nie jak ma to dotychczas miejsce w formie własnościowej.</u>
  278 + <u xml:id="u-16.26" who="#EdwardHarasim">W związku ze wzrostem kosztów inwestowania budownictwa mieszkaniowego, istnieje też potrzeba zwiększenia pomocy finansowej państwa w formie niskoprocentowych pożyczek bankowych. Dotychczasowa wielkość pożyczki 100–150 tys. zł nie stanowi istotnego wkładu umożliwiającego przeciętnemu inwestorowi sfinansowanie budowy. Ponadto niedobór limitów kredytowych wstrzymuje inwestorów od podejmowania budowy domów jednorodzinnych.</u>
  279 + <u xml:id="u-16.27" who="#EdwardHarasim">W budownictwie mieszkaniowym dla ludności rolniczej w minionych latach bieżącego planu 5-letniego realizacja zadań kształtowała się średnio rocznie na poziomie 85%. Największe zahamowanie nastąpiło w tym budownictwie w 1979 r. głównie na skutek niedoboru materiałów budowlanych, których przydziały ukształtowały się na poziomie 1975 r., podczas gdy zakładany wzrost budownictwa w stosunku do tego okresu porównawczego wynosi ponad 70%. Sytuację tę pogłębia jeszcze fakt niepełnej realizacji przydziałów oraz nierytmiczność ich dostaw, jak też przy pogarszających się zasobach siły roboczej na wsi w ogóle, a w wykwalifikowanej kadrze rzemieślniczej budownictwa w szczególności z jednej strony, oraz nieuzupełnianiu tych ubytków techniką i usługami jednostek uspołecznionych z drugiej strony.</u>
  280 + <u xml:id="u-16.28" who="#EdwardHarasim">Reasumując więc ten temat, na progu przyszłej pięciolatki stajemy wobec pilnej potrzeby podjęcia wielokierunkowych działań i rozwiązań systemowych i organizacyjnych, porządkujących nasze budownictwo. Mam tu na myśli potrzebę dokonania głębokiej analizy przyczyn występujących napięć i trudności, poprawę w bilansowaniu zadań z potencjałem wykonawczym oraz podjęcie szeregu działań zmierzających do rozwoju produkcji materiałów budowlanych z surowców miejscowego pochodzenia oraz dyscyplinowania wykonawstwa.</u>
  281 + <u xml:id="u-16.29" who="#EdwardHarasim">W rezultacie wszystko to sprzyjać będzie optymalnemu wykorzystaniu naszych zasobów, potencjału ludzkiego i technicznego, a więc realizacji zadań, wynikających z uchwały VIII Zjazdu partii. Dziękuję.</u>
282 282 <u xml:id="u-16.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
283 283 </div>
284 284 <div xml:id="div-17">
285   - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u>
  285 + <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGucwa">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u>
286 286 <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 05 do godz. 12 min. 40)</u>
287 287 </div>
288 288 <div xml:id="div-18">
289   - <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u>
  289 + <u xml:id="u-18.0" who="#HalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u>
290 290 </div>
291 291 <div xml:id="div-19">
292   - <u xml:id="u-19.0" who="#PosełWacławAuleytner">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchaliśmy informacji obywatela Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Chciałbym przemawiając w imieniu Katolicko-Społecznego Koła Poselskiego „Znak”, ustosunkować się do tego exposé, podejmując omawiane dziś zagadnienie budownictwa mieszkaniowego w Polsce.</u>
293   - <u xml:id="u-19.1" who="#PosełWacławAuleytner">Podstawowym założeniem programu mieszkaniowego, uchwalonego przez Sejm w 1972 roku, jest zapewnienie do 1990 roku samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny. Realizacja tego ambitnego programu, który przyniósł już samodzielne mieszkania milionom rodzin w Polsce, napotyka dziś trudności. Trudności te wystąpiły w ostatnim pięcioleciu. W okresie 1976 r. do 1980 r. wykonano tylko 93% planu. Spadek wykonawstwa wystąpił szczególnie jaskrawo w 1979 roku, kiedy to wykonano tylko 86% planu. W poszczególnych grupach budownictwa mieszkaniowego odsetek wykonania planu był jeszcze niższy. Plan budownictwa mieszkaniowego w miastach wykonano bowiem zaledwie w 80%, a plan budownictwa indywidualnego w 83%. Jeszcze większe odchylenia od planu wystąpiły w wielkich aglomeracjach miejskich: w Warszawie, Trójmieście, Katowicach, Krakowie i Wrocławiu. Szczególnie niskie były efekty budownictwa mieszkaniowego w Warszawie i województwie warszawskim. Budowano tylko 7 mieszkań na 1000 mieszkańców, czyli o 20% mniej od średniej krajowej. Rzeczywisty stan jest nawet gorszy niż to wynika ze statystyk, dlatego że do wykonania planu 1979 r. zaliczono mieszkania ukończone w I kwartale 1980 r., a więc po prostu przedłużono rok 1979 o 3 miesiące. Odbije się to niewątpliwie na realizacji planu w roku 1980 r. Należy chyba poważnie zastanowić się, czy tego typu praktyka jest do przyjęcia z punktu widzenia racjonalnej gospodarki. W tej sytuacji plan budownictwa mieszkaniowego w 1980 roku jest zagrożony. W I kwartale roku bieżącego przekazano do użytku 19 760 mieszkań — to jest o 4,7% mniej niż w bardzo trudnym okresie, jakim był I kwartał 1979 roku. Stanowi to tylko około 12% planu założonego na 1980 rok.</u>
294   - <u xml:id="u-19.2" who="#PosełWacławAuleytner">Wysoka Izbo! Chciałbym zająć się przyczynami tej niekorzystnej sytuacji. Pierwszą, jak się wydaje, przyczyną tego stanu rzeczy są braki materiałowe. W ostatnim dziesięcioleciu powstał i rozwinął się znacznie przemysł mieszkaniowy. Przemysł ten podlega obecnie kilku resortom. Państwo przeznaczyło na jego rozwój 150 miliardów złotych, podjęto produkcję nowoczesnych materiałów w dużym asortymencie (około 300 nowych zupełnie materiałów), ale ciągle jego rozwój nie jest proporcjonalny do potrzeb budownictwa ani ilościowo, ani jakościowo. Trzeba tu też jasno powiedzieć, że brak jest zbilansowania w planach realnego zapotrzebowania budownictwa z jego pokryciem przez produkcję przemysłową materiałów budowlanych. To powoduje stałe braki i niezdrową konkurencję między budowami. Przy czym chciałbym podkreślić, że słuszną rzeczą jest tu walka z marnotrawstwem, ale nie wydaje się słuszne zalecanie, jak to nierzadko bywa, oszczędności, która wymagałaby zmniejszenia zużycia jakiegokolwiek materiału przy stosowaniu tej samej co dotychczas technologii. To prowadzi prostą drogą co najmniej do brakoróbstwa. Niezmiernie ważną natomiast sprawą jest stałe poszukiwanie takich rozwiązań technologicznych, które by zmierzały do zmniejszenia materiałochłonności budownictwa.</u>
295   - <u xml:id="u-19.3" who="#PosełWacławAuleytner">Szczególnie ostry deficyt występuje w zakresie dostaw kruszywa, okresowo cementu, stolarki, armatury sanitarnej, wykładzin podłogowych, farb, lakierów i klejów, materiałów izolacyjnych, pap oraz stali zbrojeniowej. Wprawdzie ilościowo dostawy tej stali teoretycznie pokrywają zapotrzebowanie budownictwa, ale nie pokrywają zapotrzebowania asortymentowego. Na przykład, odczuwa się znaczny deficyt najbardziej potrzebnej stali o niskich przekrojach. Dopiero ostatnio huta w Ostrowcu Świętokrzyskim jest przestawiana na produkcję tego typu stali. Przy czym należy podkreślić, że przy braku stali o odpowiednich przekrojach budownictwo zużywa jej dużo więcej. Jakość niektórych produktów dostarczanych przez przemysł chemiczny nie odpowiada nie tylko potrzebom ilościowym budownictwa, ale również jakościowym. Znana jest sprawa wykładziny podłogowej tzw. lenteksu, który po prostu nie nadawał się w ogóle do tego celu.</u>
296   - <u xml:id="u-19.4" who="#PosełWacławAuleytner">Braki materiałowe powodują między innymi powstanie następnej przyczyny trudności na odcinku realizacji planu mieszkaniowego, mianowicie — niedomogów organizacyjnych. Wynika to z dwóch przyczyn: z braku rytmiczności w dostawach materiałów, co zmusza kierownictwo budów do zmiany kolejności robót w zależności od pokrycia materiałowego na daną robotę — to znaczy do stałej improwizacji oraz z deficytu rąk do pracy. I tu przechodzę do trzeciej przyczyny — to jest niedomogów budownictwa na odcinku kadrowym. W przedsiębiorstwach budowlanych, pracujących w wielkich aglomeracjach miejskich, przy dużym marnotrawstwie kadr, co jest ewidentne, odczuwa się jednak brak pełnej obsady pracowniczej na placach budowy, zwłaszcza w robotach wykończeniowych. Brakuje murarzy, zbrojarzy, betoniarzy, tynkarzy, glazurników, lastrikarzy, posadzkarzy itd. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest odpływ pracowników z budownictwa. Jest to spowodowane między innymi nierewidowaniem od dawna przestarzałych chyba norm pracy oraz stawek płacowych. Wydaje się, że przyszedł czas na dokonanie rewizji na tym odcinku oraz na zastanowienie się nad preferencją wybitnie deficytowych zawodów. Budowlani podają, że tylko 25% absolwentów szkół zasadniczych i średnich prowadzonych przez budownictwo, po przejściu służby wojskowej wraca do swych macierzystych przedsiębiorstw. Będąc dobrymi fachowcami — przechodzą do innej, lepiej płatnej roboty. Niezmiernie ważną przyczyną, tym razem czwartą, dezorganizującą plac budowy i utrudniającą planowaną i racjonalną pracę, jest równoległe z budową prowadzenie na tym samym terenie robót uzbrojeniowych. Moi przedmówcy podejmowali to zagadnienie. Powoduje to nie tylko dezorganizację robót, ale także opóźnienie w oddawaniu gotowych domów, których nie można było podłączyć na czas do sieci infrastruktury miejskiej. Większość budów mieszkaniowych pracuje obecnie w tych warunkach. Sytuacja ta wymaga radykalnego rozwiązania przez, jak się zdaje, unowocześnienie procesu budowy uzbrojeniowej. Istnieje pilna konieczność nowoczesnego usprzętowienia tych robót i ich mechanizacji, co w znacznym stopniu przyczyniłoby się do przyśpieszenia prac.</u>
297   - <u xml:id="u-19.5" who="#PosełWacławAuleytner">Piątą przyczyną jest brak mechanizacji robót wykończeniowych, co z kolei powoduje konieczność zwracania się o pomoc w tej sprawie do użytkowników, najczęściej brygad remontowych zakładów pracy. Rozwiązanie to może być tylko traktowane jako zło konieczne, roboty te bowiem są wykonywane najczęściej niefachowo i jakościowo bardzo źle, a koszt ich nieraz niewspółmiernie rośnie. W rezultacie takiego stanu rzeczy w budownictwie mieszkaniowym nie tylko nie są wykonywane plany ilościowe, ale również rosną bardzo jego koszty. W sytuacji, gdy większa część budownictwa mieszkaniowego prowadzona jest przez spółdzielczość, wzrost kosztów budownictwa powoduje wzrost obciążenia finansowego spółdzielców, co z kolei pociąga określone konsekwencje społeczne. Sytuację jeszcze pogarsza fakt złej jakości robót wykończeniowych, co powoduje dalsze wydatki ze strony członków spółdzielni.</u>
298   - <u xml:id="u-19.6" who="#PosełWacławAuleytner">Wydaje się nam, że Rząd powinien ponownie kompleksowo rozważyć problem budownictwa mieszkaniowego w Polsce pod kątem widzenia planowania i zaopatrzenia, to znaczy zbilansowania planu budownictwa z pokryciem materiałowym, mechanizacji robót, zapewnienia kadr pod względem ilościowym i jakościowym, rozwiązania sprawy robót uzbrojeniowych, które powinny poprzedzać roboty budowlane, organizacji placów budów itd.</u>
299   - <u xml:id="u-19.7" who="#PosełWacławAuleytner">Wysoki Sejmie! W roku 1980 będzie w Polsce ok. 11 milionów samodzielnych gospodarstw domowych. Zasób zaś mieszkań w tym czasie wyniesie 9 400 000. Cyfra ta pochodzi ze sprawozdania ob. Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, wygłoszonego na posiedzeniu sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w dniu 3 maja br. Dziś obywatel Minister podał zupełnie inną cyfrę, jeśli dobrze usłyszałem, 10 300 000. Jest to duża różnica wymagająca wyjaśnienia. Tworzy to znaczny deficyt mieszkań wg moich obliczeń przynosi on 1,6 tys. mieszkań, na które oczekują w większości młode małżeństwa i młode rodziny. Powoduje to określoną sytuację społeczną, którą chciałbym przedstawić.</u>
300   - <u xml:id="u-19.8" who="#PosełWacławAuleytner">Młode rodziny oczekują na wybudowanie i przydział opłacanego przez siebie z trudem mieszkania spółdzielczego coraz dłużej. Jest wśród oczekujących szereg rodzin wielodzietnych. Czas oczekiwania tych rodzin na mieszkanie wynosi około 10 lat i dłużej. Pociąga to za sobą określone konsekwencje społeczne. W jakich warunkach znajdują się na ogół oczekujące na mieszkania rodziny? Albo są one rozdzielone i każde z małżonków mieszka osobno, albo mieszkają u rodziców męża czy żony, albo wynajmują przejściowo pokoje sublokatorskie lub nie zamieszkałe okresowo mieszkania prywatne.</u>
301   - <u xml:id="u-19.9" who="#PosełWacławAuleytner">Młode małżeństwo zaraz po ślubie dąży do założenia własnego ogniska domowego. Jest pełne dynamizmu życiowego, chce jak najlepiej ułożyć sobie stosunki między sobą, z rodziną i innymi ludźmi. Długotrwałe rozdzielenie młodych małżonków powoduje, że w okresie tego największego zaangażowania w organizację wspólnego domu, nie mają oni możliwości wyboru i wypracowania wspólnego, jedynego w swoim rodzaju własnego modelu życia, pogłębienia więzi między sobą. Jeśli są oni rozdzieleni przez wiele lat, to ten proces wewnętrznej integracji rodzinnej jest niemożliwy i nierzadko nigdy już nie następuje, nawet po otrzymaniu nareszcie upragnionego mieszkania. Powstają w ten sposób zawsze już kulejące rodziny.</u>
302   - <u xml:id="u-19.10" who="#PosełWacławAuleytner">Dla młodych małżeństw, mieszkających u rodziców, sytuacja jest nieco łatwiejsza, ponieważ przynajmniej małżonkowie pozostają razem. Ale również to nie zaspokaja naturalnego dążenia do stworzenia własnej, niezależnej komórki rodzinnej. Tutaj muszą się liczyć i żyć w ramach modelu rodziców, który jest dla nich w pewnym sensie obcy, przede wszystkim pokoleniowo. Powstają bardzo łatwo konflikty międzypokoleniowe, pogłębiane ciasnotą oraz wzajemnym codziennym przeszkadzaniem sobie. Doprowadza to często do nieodwracalnego zepsucia stosunków między najlepszej woli rodzicami, udzielającymi mieszkania, i młodym małżeństwem, szukającym własnych rozwiązań życiowych, doprowadza też do narastających nieporozumień między młodymi małżonkami oraz nierzadko do rozwodów. Młode rodziny, zamieszkałe w lokalach prywatnie wynajętych, wybrały może najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia własnej integracji, są one psychicznie może najmniej zagrożone, ale z drugiej strony są one z reguły spauperyzowane, gdyż muszą płacić wysokie opłaty osobom prywatnym za okresowe na ogół udostępnienie im mieszkania. Trzeba przecież pamiętać, że czynsze sublokatorskie są bardzo wysokie, a zarobki młodych ludzi, będących dopiero w trakcie zdobywania pozycji zawodowej — na ogół niskie. Ten stan rzeczy rzutuje bardzo mocno na posiadanie i wychowanie potomstwa. Wspomniane rodziny, oczekujące na własne mieszkanie, nierzadko nie mają warunków do posiadania i wychowania dzieci, dlatego ich nie mają, przesuwając moment decyzji na posiadanie dziecka do czasu uzyskania mieszkania. Przesuwa to często znacznie wiek, w którym ta rodzina decyduje się na dziecko, co ze względów biologicznych i psychicznych chyba jest niewskazane. Często też te rodziny nie mają dzieci w ogóle. Decydować się bowiem na dziecko po 10 czy więcej latach małżeństwa nie jest łatwo. Gdy zaś młode rodziny oczekujące na mieszkanie mają dzieci, a takich jest też niemało, to wychowuje się je w warunkach często psychologicznie i wychowawczo niekorzystnych, powodujących u dziecka poczucie zagrożenia, nerwice i innego typu kompleksy.</u>
303   - <u xml:id="u-19.11" who="#PosełWacławAuleytner">Niebłahą chyba sprawą jest również to, że młodzi małżonkowie oczekujący na mieszkanie, a niedawno przecież pracujący, mogą tylko małą część swej energii poświęcić na zainteresowanie zawodowe. Większą część swego zaangażowania życiowego poświęcają oni problemom utrzymania swej dopiero co powstałej rodziny na powierzchni życia. Zmniejsza to nieraz znacznie ich zainteresowania i zaangażowanie w pracę zawodową.</u>
304   - <u xml:id="u-19.12" who="#PosełWacławAuleytner">Obywatele Posłowie! Mieszkanie jest artykułem pierwszej potrzeby. Nastąpiły czasowe, ale dotkliwe trudności i zahamowania w realizacji budownictwa mieszkaniowego, wydłużające terminy przydziału mieszkań dla młodych małżeństw. Należy więc niewątpliwie pomyśleć, jak przyjść z pomocą młodym rodzinom, oczekującym na mieszkania.</u>
305   - <u xml:id="u-19.13" who="#PosełWacławAuleytner">Po pierwsze wydaje się, że należałoby usprawnić do maksimum możliwości przydziału mieszkań zastępczych, włączając do tej puli mieszkania nie zasiedlone z różnych powodów. Takich pustostanów mieszkaniowych w każdej dzielnicy dużych miast jest jednak pewna liczba. Chodzi o to, aby władze w miastach ponownie przejrzały swoje możliwości w tym zakresie, dokonując aktualnego spisu tych lokali. Mieszkania te są oczywiście często pozbawione podstawowych wygód, ale dla młodych małżeństw, nie posiadających mieszkania w ogóle, są mimo wszystko jakimś rozwiązaniem.</u>
306   - <u xml:id="u-19.14" who="#PosełWacławAuleytner">Po drugie, źródłem uzyskiwania możliwości mieszkaniowych przez część młodych rodzin jest wynajmowanie za drogie pieniądze lokali od osób prywatnych. Wynajmują one pokoje sublokatorskie, okresowo wolne mieszkania na skutek dłuższego wyjazdu ich lokatorów oraz mieszkania stanowiące własność prywatną, ale nigdy nie zasiedlone, bo i takie też są. Istnieje niewątpliwie pokusa włączenia się władz administracyjnych czy spółdzielczych w uregulowanie tego najmu, gdzie nierzadko pojawiają się objawy spekulacji, a żądane opłaty są zbyt wygórowane. Spółdzielczość mieszkaniowa już częściowo sprawy te podjęła. Myślę jednak, że sprawa ta jest bardzo delikatnej natury i trzeba naprawdę bardzo uważać, aby nie wylać przysłowiowego dziecka z kąpielą. Wprowadzenie bowiem zbyt szczegółowych czy rygorystycznych przepisów w tym zakresie może zmniejszyć podaż tych mieszkań prywatnych i tym sposobem zmniejszyć i tak bardzo małe możliwości zdobycia choć przejściowo przez młode rodziny własnego locum.</u>
307   - <u xml:id="u-19.15" who="#PosełWacławAuleytner">Na pewno też zwiększyłoby ilość wolnych lokali i wpłynęło na poprawę sytuacji młodych rodzin uelastycznienie przepisów dotyczących zamiany lokali. Często na przykład zdarza się, że osoby starsze chcą zamienić mieszkanie na mniejsze. Na przeszkodzie tu stoją przepisy, utrudniające zamianę między posiadaczami mieszkania kwaterunkowego a spółdzielczego lub między posiadaczami mieszkania lokatorskiego a własnościowego.</u>
308   - <u xml:id="u-19.16" who="#PosełWacławAuleytner">Należałoby natomiast z całą pewnością rozważyć konieczność przyjścia tym rodzinom, szczególnie posiadającym potomstwo i wielodzietnym, z pomocą przez państwo w formie przyznawania im na okres oczekiwania na własne mieszkania specjalnych dodatków mieszkaniowych, umożliwiających im realnie wynajem locum w kwaterach prywatnych.</u>
309   - <u xml:id="u-19.17" who="#PosełWacławAuleytner">Wysoka Izbo! Jak już wspomniałem, mieszkanie jest dla człowieka, dla rodziny — artykułem pierwszej potrzeby. Dlatego rozdział ich powinien być maksymalnie sprawiedliwy i nie budzący wątpliwości społecznych. Sprawy te poruszył poseł Kukuryka. Dlatego też należy rozważyć konieczność rewizji dotychczasowych form realizacji przydziałów mieszkań. Powinien tu powstać, jak się wydaje, na nowo przemyślany i jawny system rozdziału mieszkań wszelkiego typu, a jego zasady powinny być przedyskutowane i przyjęte przez najwyższy organ władzy, jakim jest Sejm. System ten musiałby ustalić jednolite i szczegółowe kryteria kolejności oczekujących, priorytety, podział puli mieszkaniowej między spółdzielczość, administrację państwową i zakłady pracy, przywrócić moc obowiązującą umowom między spółdzielniami mieszkaniowymi a ich członkami, umowom, które obecnie z reguły nie są dotrzymywane. Na marginesie trzeba też podkreślić, że w dotychczasowym systemie brak jest jakiejkolwiek symetrii między możliwościami wyegzekwowania wykonania umowy przez członka spółdzielni, który w tym zakresie nie ma prawie żadnych możliwości, a zarządem spółdzielni, którego możliwości praktycznie prawie są nieograniczone. Wydaje się, że włączenie przedstawicieli oczekujących na mieszkania w proces rozdziału mieszkań byłoby również społecznie wskazane.</u>
310   - <u xml:id="u-19.18" who="#PosełWacławAuleytner">Wysoka Izbo! Sądzę, że w wyniku dzisiejszej debaty sprawy te powinny być przez Rząd rozważone i podjęte. Dziękuję za uwagę.</u>
  292 + <u xml:id="u-19.0" who="#WacławAuleytner">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchaliśmy informacji obywatela Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Chciałbym przemawiając w imieniu Katolicko-Społecznego Koła Poselskiego „Znak”, ustosunkować się do tego exposé, podejmując omawiane dziś zagadnienie budownictwa mieszkaniowego w Polsce.</u>
  293 + <u xml:id="u-19.1" who="#WacławAuleytner">Podstawowym założeniem programu mieszkaniowego, uchwalonego przez Sejm w 1972 roku, jest zapewnienie do 1990 roku samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny. Realizacja tego ambitnego programu, który przyniósł już samodzielne mieszkania milionom rodzin w Polsce, napotyka dziś trudności. Trudności te wystąpiły w ostatnim pięcioleciu. W okresie 1976 r. do 1980 r. wykonano tylko 93% planu. Spadek wykonawstwa wystąpił szczególnie jaskrawo w 1979 roku, kiedy to wykonano tylko 86% planu. W poszczególnych grupach budownictwa mieszkaniowego odsetek wykonania planu był jeszcze niższy. Plan budownictwa mieszkaniowego w miastach wykonano bowiem zaledwie w 80%, a plan budownictwa indywidualnego w 83%. Jeszcze większe odchylenia od planu wystąpiły w wielkich aglomeracjach miejskich: w Warszawie, Trójmieście, Katowicach, Krakowie i Wrocławiu. Szczególnie niskie były efekty budownictwa mieszkaniowego w Warszawie i województwie warszawskim. Budowano tylko 7 mieszkań na 1000 mieszkańców, czyli o 20% mniej od średniej krajowej. Rzeczywisty stan jest nawet gorszy niż to wynika ze statystyk, dlatego że do wykonania planu 1979 r. zaliczono mieszkania ukończone w I kwartale 1980 r., a więc po prostu przedłużono rok 1979 o 3 miesiące. Odbije się to niewątpliwie na realizacji planu w roku 1980 r. Należy chyba poważnie zastanowić się, czy tego typu praktyka jest do przyjęcia z punktu widzenia racjonalnej gospodarki. W tej sytuacji plan budownictwa mieszkaniowego w 1980 roku jest zagrożony. W I kwartale roku bieżącego przekazano do użytku 19 760 mieszkań — to jest o 4,7% mniej niż w bardzo trudnym okresie, jakim był I kwartał 1979 roku. Stanowi to tylko około 12% planu założonego na 1980 rok.</u>
  294 + <u xml:id="u-19.2" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Chciałbym zająć się przyczynami tej niekorzystnej sytuacji. Pierwszą, jak się wydaje, przyczyną tego stanu rzeczy są braki materiałowe. W ostatnim dziesięcioleciu powstał i rozwinął się znacznie przemysł mieszkaniowy. Przemysł ten podlega obecnie kilku resortom. Państwo przeznaczyło na jego rozwój 150 miliardów złotych, podjęto produkcję nowoczesnych materiałów w dużym asortymencie (około 300 nowych zupełnie materiałów), ale ciągle jego rozwój nie jest proporcjonalny do potrzeb budownictwa ani ilościowo, ani jakościowo. Trzeba tu też jasno powiedzieć, że brak jest zbilansowania w planach realnego zapotrzebowania budownictwa z jego pokryciem przez produkcję przemysłową materiałów budowlanych. To powoduje stałe braki i niezdrową konkurencję między budowami. Przy czym chciałbym podkreślić, że słuszną rzeczą jest tu walka z marnotrawstwem, ale nie wydaje się słuszne zalecanie, jak to nierzadko bywa, oszczędności, która wymagałaby zmniejszenia zużycia jakiegokolwiek materiału przy stosowaniu tej samej co dotychczas technologii. To prowadzi prostą drogą co najmniej do brakoróbstwa. Niezmiernie ważną natomiast sprawą jest stałe poszukiwanie takich rozwiązań technologicznych, które by zmierzały do zmniejszenia materiałochłonności budownictwa.</u>
  295 + <u xml:id="u-19.3" who="#WacławAuleytner">Szczególnie ostry deficyt występuje w zakresie dostaw kruszywa, okresowo cementu, stolarki, armatury sanitarnej, wykładzin podłogowych, farb, lakierów i klejów, materiałów izolacyjnych, pap oraz stali zbrojeniowej. Wprawdzie ilościowo dostawy tej stali teoretycznie pokrywają zapotrzebowanie budownictwa, ale nie pokrywają zapotrzebowania asortymentowego. Na przykład, odczuwa się znaczny deficyt najbardziej potrzebnej stali o niskich przekrojach. Dopiero ostatnio huta w Ostrowcu Świętokrzyskim jest przestawiana na produkcję tego typu stali. Przy czym należy podkreślić, że przy braku stali o odpowiednich przekrojach budownictwo zużywa jej dużo więcej. Jakość niektórych produktów dostarczanych przez przemysł chemiczny nie odpowiada nie tylko potrzebom ilościowym budownictwa, ale również jakościowym. Znana jest sprawa wykładziny podłogowej tzw. lenteksu, który po prostu nie nadawał się w ogóle do tego celu.</u>
  296 + <u xml:id="u-19.4" who="#WacławAuleytner">Braki materiałowe powodują między innymi powstanie następnej przyczyny trudności na odcinku realizacji planu mieszkaniowego, mianowicie — niedomogów organizacyjnych. Wynika to z dwóch przyczyn: z braku rytmiczności w dostawach materiałów, co zmusza kierownictwo budów do zmiany kolejności robót w zależności od pokrycia materiałowego na daną robotę — to znaczy do stałej improwizacji oraz z deficytu rąk do pracy. I tu przechodzę do trzeciej przyczyny — to jest niedomogów budownictwa na odcinku kadrowym. W przedsiębiorstwach budowlanych, pracujących w wielkich aglomeracjach miejskich, przy dużym marnotrawstwie kadr, co jest ewidentne, odczuwa się jednak brak pełnej obsady pracowniczej na placach budowy, zwłaszcza w robotach wykończeniowych. Brakuje murarzy, zbrojarzy, betoniarzy, tynkarzy, glazurników, lastrikarzy, posadzkarzy itd. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest odpływ pracowników z budownictwa. Jest to spowodowane między innymi nierewidowaniem od dawna przestarzałych chyba norm pracy oraz stawek płacowych. Wydaje się, że przyszedł czas na dokonanie rewizji na tym odcinku oraz na zastanowienie się nad preferencją wybitnie deficytowych zawodów. Budowlani podają, że tylko 25% absolwentów szkół zasadniczych i średnich prowadzonych przez budownictwo, po przejściu służby wojskowej wraca do swych macierzystych przedsiębiorstw. Będąc dobrymi fachowcami — przechodzą do innej, lepiej płatnej roboty. Niezmiernie ważną przyczyną, tym razem czwartą, dezorganizującą plac budowy i utrudniającą planowaną i racjonalną pracę, jest równoległe z budową prowadzenie na tym samym terenie robót uzbrojeniowych. Moi przedmówcy podejmowali to zagadnienie. Powoduje to nie tylko dezorganizację robót, ale także opóźnienie w oddawaniu gotowych domów, których nie można było podłączyć na czas do sieci infrastruktury miejskiej. Większość budów mieszkaniowych pracuje obecnie w tych warunkach. Sytuacja ta wymaga radykalnego rozwiązania przez, jak się zdaje, unowocześnienie procesu budowy uzbrojeniowej. Istnieje pilna konieczność nowoczesnego usprzętowienia tych robót i ich mechanizacji, co w znacznym stopniu przyczyniłoby się do przyśpieszenia prac.</u>
  297 + <u xml:id="u-19.5" who="#WacławAuleytner">Piątą przyczyną jest brak mechanizacji robót wykończeniowych, co z kolei powoduje konieczność zwracania się o pomoc w tej sprawie do użytkowników, najczęściej brygad remontowych zakładów pracy. Rozwiązanie to może być tylko traktowane jako zło konieczne, roboty te bowiem są wykonywane najczęściej niefachowo i jakościowo bardzo źle, a koszt ich nieraz niewspółmiernie rośnie. W rezultacie takiego stanu rzeczy w budownictwie mieszkaniowym nie tylko nie są wykonywane plany ilościowe, ale również rosną bardzo jego koszty. W sytuacji, gdy większa część budownictwa mieszkaniowego prowadzona jest przez spółdzielczość, wzrost kosztów budownictwa powoduje wzrost obciążenia finansowego spółdzielców, co z kolei pociąga określone konsekwencje społeczne. Sytuację jeszcze pogarsza fakt złej jakości robót wykończeniowych, co powoduje dalsze wydatki ze strony członków spółdzielni.</u>
  298 + <u xml:id="u-19.6" who="#WacławAuleytner">Wydaje się nam, że Rząd powinien ponownie kompleksowo rozważyć problem budownictwa mieszkaniowego w Polsce pod kątem widzenia planowania i zaopatrzenia, to znaczy zbilansowania planu budownictwa z pokryciem materiałowym, mechanizacji robót, zapewnienia kadr pod względem ilościowym i jakościowym, rozwiązania sprawy robót uzbrojeniowych, które powinny poprzedzać roboty budowlane, organizacji placów budów itd.</u>
  299 + <u xml:id="u-19.7" who="#WacławAuleytner">Wysoki Sejmie! W roku 1980 będzie w Polsce ok. 11 milionów samodzielnych gospodarstw domowych. Zasób zaś mieszkań w tym czasie wyniesie 9 400 000. Cyfra ta pochodzi ze sprawozdania ob. Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, wygłoszonego na posiedzeniu sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w dniu 3 maja br. Dziś obywatel Minister podał zupełnie inną cyfrę, jeśli dobrze usłyszałem, 10 300 000. Jest to duża różnica wymagająca wyjaśnienia. Tworzy to znaczny deficyt mieszkań wg moich obliczeń przynosi on 1,6 tys. mieszkań, na które oczekują w większości młode małżeństwa i młode rodziny. Powoduje to określoną sytuację społeczną, którą chciałbym przedstawić.</u>
  300 + <u xml:id="u-19.8" who="#WacławAuleytner">Młode rodziny oczekują na wybudowanie i przydział opłacanego przez siebie z trudem mieszkania spółdzielczego coraz dłużej. Jest wśród oczekujących szereg rodzin wielodzietnych. Czas oczekiwania tych rodzin na mieszkanie wynosi około 10 lat i dłużej. Pociąga to za sobą określone konsekwencje społeczne. W jakich warunkach znajdują się na ogół oczekujące na mieszkania rodziny? Albo są one rozdzielone i każde z małżonków mieszka osobno, albo mieszkają u rodziców męża czy żony, albo wynajmują przejściowo pokoje sublokatorskie lub nie zamieszkałe okresowo mieszkania prywatne.</u>
  301 + <u xml:id="u-19.9" who="#WacławAuleytner">Młode małżeństwo zaraz po ślubie dąży do założenia własnego ogniska domowego. Jest pełne dynamizmu życiowego, chce jak najlepiej ułożyć sobie stosunki między sobą, z rodziną i innymi ludźmi. Długotrwałe rozdzielenie młodych małżonków powoduje, że w okresie tego największego zaangażowania w organizację wspólnego domu, nie mają oni możliwości wyboru i wypracowania wspólnego, jedynego w swoim rodzaju własnego modelu życia, pogłębienia więzi między sobą. Jeśli są oni rozdzieleni przez wiele lat, to ten proces wewnętrznej integracji rodzinnej jest niemożliwy i nierzadko nigdy już nie następuje, nawet po otrzymaniu nareszcie upragnionego mieszkania. Powstają w ten sposób zawsze już kulejące rodziny.</u>
  302 + <u xml:id="u-19.10" who="#WacławAuleytner">Dla młodych małżeństw, mieszkających u rodziców, sytuacja jest nieco łatwiejsza, ponieważ przynajmniej małżonkowie pozostają razem. Ale również to nie zaspokaja naturalnego dążenia do stworzenia własnej, niezależnej komórki rodzinnej. Tutaj muszą się liczyć i żyć w ramach modelu rodziców, który jest dla nich w pewnym sensie obcy, przede wszystkim pokoleniowo. Powstają bardzo łatwo konflikty międzypokoleniowe, pogłębiane ciasnotą oraz wzajemnym codziennym przeszkadzaniem sobie. Doprowadza to często do nieodwracalnego zepsucia stosunków między najlepszej woli rodzicami, udzielającymi mieszkania, i młodym małżeństwem, szukającym własnych rozwiązań życiowych, doprowadza też do narastających nieporozumień między młodymi małżonkami oraz nierzadko do rozwodów. Młode rodziny, zamieszkałe w lokalach prywatnie wynajętych, wybrały może najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia własnej integracji, są one psychicznie może najmniej zagrożone, ale z drugiej strony są one z reguły spauperyzowane, gdyż muszą płacić wysokie opłaty osobom prywatnym za okresowe na ogół udostępnienie im mieszkania. Trzeba przecież pamiętać, że czynsze sublokatorskie są bardzo wysokie, a zarobki młodych ludzi, będących dopiero w trakcie zdobywania pozycji zawodowej — na ogół niskie. Ten stan rzeczy rzutuje bardzo mocno na posiadanie i wychowanie potomstwa. Wspomniane rodziny, oczekujące na własne mieszkanie, nierzadko nie mają warunków do posiadania i wychowania dzieci, dlatego ich nie mają, przesuwając moment decyzji na posiadanie dziecka do czasu uzyskania mieszkania. Przesuwa to często znacznie wiek, w którym ta rodzina decyduje się na dziecko, co ze względów biologicznych i psychicznych chyba jest niewskazane. Często też te rodziny nie mają dzieci w ogóle. Decydować się bowiem na dziecko po 10 czy więcej latach małżeństwa nie jest łatwo. Gdy zaś młode rodziny oczekujące na mieszkanie mają dzieci, a takich jest też niemało, to wychowuje się je w warunkach często psychologicznie i wychowawczo niekorzystnych, powodujących u dziecka poczucie zagrożenia, nerwice i innego typu kompleksy.</u>
  303 + <u xml:id="u-19.11" who="#WacławAuleytner">Niebłahą chyba sprawą jest również to, że młodzi małżonkowie oczekujący na mieszkanie, a niedawno przecież pracujący, mogą tylko małą część swej energii poświęcić na zainteresowanie zawodowe. Większą część swego zaangażowania życiowego poświęcają oni problemom utrzymania swej dopiero co powstałej rodziny na powierzchni życia. Zmniejsza to nieraz znacznie ich zainteresowania i zaangażowanie w pracę zawodową.</u>
  304 + <u xml:id="u-19.12" who="#WacławAuleytner">Obywatele Posłowie! Mieszkanie jest artykułem pierwszej potrzeby. Nastąpiły czasowe, ale dotkliwe trudności i zahamowania w realizacji budownictwa mieszkaniowego, wydłużające terminy przydziału mieszkań dla młodych małżeństw. Należy więc niewątpliwie pomyśleć, jak przyjść z pomocą młodym rodzinom, oczekującym na mieszkania.</u>
  305 + <u xml:id="u-19.13" who="#WacławAuleytner">Po pierwsze wydaje się, że należałoby usprawnić do maksimum możliwości przydziału mieszkań zastępczych, włączając do tej puli mieszkania nie zasiedlone z różnych powodów. Takich pustostanów mieszkaniowych w każdej dzielnicy dużych miast jest jednak pewna liczba. Chodzi o to, aby władze w miastach ponownie przejrzały swoje możliwości w tym zakresie, dokonując aktualnego spisu tych lokali. Mieszkania te są oczywiście często pozbawione podstawowych wygód, ale dla młodych małżeństw, nie posiadających mieszkania w ogóle, są mimo wszystko jakimś rozwiązaniem.</u>
  306 + <u xml:id="u-19.14" who="#WacławAuleytner">Po drugie, źródłem uzyskiwania możliwości mieszkaniowych przez część młodych rodzin jest wynajmowanie za drogie pieniądze lokali od osób prywatnych. Wynajmują one pokoje sublokatorskie, okresowo wolne mieszkania na skutek dłuższego wyjazdu ich lokatorów oraz mieszkania stanowiące własność prywatną, ale nigdy nie zasiedlone, bo i takie też są. Istnieje niewątpliwie pokusa włączenia się władz administracyjnych czy spółdzielczych w uregulowanie tego najmu, gdzie nierzadko pojawiają się objawy spekulacji, a żądane opłaty są zbyt wygórowane. Spółdzielczość mieszkaniowa już częściowo sprawy te podjęła. Myślę jednak, że sprawa ta jest bardzo delikatnej natury i trzeba naprawdę bardzo uważać, aby nie wylać przysłowiowego dziecka z kąpielą. Wprowadzenie bowiem zbyt szczegółowych czy rygorystycznych przepisów w tym zakresie może zmniejszyć podaż tych mieszkań prywatnych i tym sposobem zmniejszyć i tak bardzo małe możliwości zdobycia choć przejściowo przez młode rodziny własnego locum.</u>
  307 + <u xml:id="u-19.15" who="#WacławAuleytner">Na pewno też zwiększyłoby ilość wolnych lokali i wpłynęło na poprawę sytuacji młodych rodzin uelastycznienie przepisów dotyczących zamiany lokali. Często na przykład zdarza się, że osoby starsze chcą zamienić mieszkanie na mniejsze. Na przeszkodzie tu stoją przepisy, utrudniające zamianę między posiadaczami mieszkania kwaterunkowego a spółdzielczego lub między posiadaczami mieszkania lokatorskiego a własnościowego.</u>
  308 + <u xml:id="u-19.16" who="#WacławAuleytner">Należałoby natomiast z całą pewnością rozważyć konieczność przyjścia tym rodzinom, szczególnie posiadającym potomstwo i wielodzietnym, z pomocą przez państwo w formie przyznawania im na okres oczekiwania na własne mieszkania specjalnych dodatków mieszkaniowych, umożliwiających im realnie wynajem locum w kwaterach prywatnych.</u>
  309 + <u xml:id="u-19.17" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Jak już wspomniałem, mieszkanie jest dla człowieka, dla rodziny — artykułem pierwszej potrzeby. Dlatego rozdział ich powinien być maksymalnie sprawiedliwy i nie budzący wątpliwości społecznych. Sprawy te poruszył poseł Kukuryka. Dlatego też należy rozważyć konieczność rewizji dotychczasowych form realizacji przydziałów mieszkań. Powinien tu powstać, jak się wydaje, na nowo przemyślany i jawny system rozdziału mieszkań wszelkiego typu, a jego zasady powinny być przedyskutowane i przyjęte przez najwyższy organ władzy, jakim jest Sejm. System ten musiałby ustalić jednolite i szczegółowe kryteria kolejności oczekujących, priorytety, podział puli mieszkaniowej między spółdzielczość, administrację państwową i zakłady pracy, przywrócić moc obowiązującą umowom między spółdzielniami mieszkaniowymi a ich członkami, umowom, które obecnie z reguły nie są dotrzymywane. Na marginesie trzeba też podkreślić, że w dotychczasowym systemie brak jest jakiejkolwiek symetrii między możliwościami wyegzekwowania wykonania umowy przez członka spółdzielni, który w tym zakresie nie ma prawie żadnych możliwości, a zarządem spółdzielni, którego możliwości praktycznie prawie są nieograniczone. Wydaje się, że włączenie przedstawicieli oczekujących na mieszkania w proces rozdziału mieszkań byłoby również społecznie wskazane.</u>
  310 + <u xml:id="u-19.18" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Sądzę, że w wyniku dzisiejszej debaty sprawy te powinny być przez Rząd rozważone i podjęte. Dziękuję za uwagę.</u>
311 311 <u xml:id="u-19.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
312 312 </div>
313 313 <div xml:id="div-20">
314   - <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Roman Stachoń.</u>
  314 + <u xml:id="u-20.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Roman Stachoń.</u>
315 315 </div>
316 316 <div xml:id="div-21">
317   - <u xml:id="u-21.0" who="#PosełRomanStachoń">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Powszechnie wiadomo, że województwo katowickie zajmuje obszar niewiele przewyższający dwa procent powierzchni kraju. Na tym niewielkim skrawku ziemi żyje ponad 3,5 mln osób. Ale też tutaj wy dobywa się prawie 98% polskiego węgla kamiennego, wytwarza całą produkcję cynku i ołowiu, co drugą tonę stali.</u>
318   - <u xml:id="u-21.1" who="#PosełRomanStachoń">Region nasz jest jednym z największych skupisk kadry inżynieryjno-technicznej w Polsce, ma załogi o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Potencjał przemysłowy w połączeniu z tak cennym kapitałem jak pracowitość, wysokie kwalifikacje i doświadczenie kadr stanowią siłę motoryczną naszego rozwoju. Surowce, w które obfituje ziemia śląsko-zagłębiowska, jak węgiel, rudy cynku i ołowiu — wywołują konieczność dalszego inwestowania w te gałęzie przemysłu, zgodnie z programem wytyczonym przez VIII Zjazd naszej partii. Chodzi o racjonalne wykorzystanie w interesie całej gospodarki narodowej wszystkich materialnych i społecznych wartości, nagromadzonych w województwie katowickim.</u>
319   - <u xml:id="u-21.2" who="#PosełRomanStachoń">Wzrost potencjału gospodarczego, osiągane coraz wyższe ilościowo i lepsze jakościowo efekty produkcji pociągają za sobą głębokie przeobrażenia we wszystkich dziedzinach życia społecznego, między innymi w społecznym zapotrzebowaniu na mieszkania, o czym chcę mówić.</u>
320   - <u xml:id="u-21.3" who="#PosełRomanStachoń">W obecnym zresztą dziesięcioleciu buduje się w województwie katowickim, podobnie jak w pozostałych województwach, znacznie więcej mieszkań niż w poprzedniej dekadzie. Jednakże postęp ten jest wciąż jeszcze niewspółmierny do potrzeb. Sytuację mieszkaniową określa w sposób dobitny fakt, że spółdzielczość rejestruje tu 175 tysięcy członków i kandydatów oczekujących na mieszkania. Ponad 100 tysięcy czekających posiada pełne wkłady mieszkaniowe. Oznacza to, że dziesiątki tysięcy ludzi czekają na przydziały od wielu lat.</u>
321   - <u xml:id="u-21.4" who="#PosełRomanStachoń">Przyjęty na lata 1976–1980 plan budownictwa mieszkaniowego w województwie katowickim nie jest w pełni realizowany, z każdym rokiem powstają coraz większe napięcia w wykonywaniu ustalonych zadań. Dotyczy to nie tylko mieszkań, lecz także infrastruktury technicznej i społecznej.</u>
322   - <u xml:id="u-21.5" who="#PosełRomanStachoń">Jeśli chodzi o infrastrukturę techniczną — to poważne opóźnienia powstały w budowie i rozbudowie centralnych źródeł ciepła i oczyszczalni ścieków. Opóźnia to realizację budownictwa mieszkaniowego, które trzeba wykonywać równolegle z uzbrajaniem terenów.</u>
323   - <u xml:id="u-21.6" who="#PosełRomanStachoń">W substancji mieszkaniowej odsetek mieszkań znajdujących się w starych domach jest w dalszym ciągu bardzo duży. Mieszkania pochodzące sprzed roku 1918, a więc prymitywnie wyposażone i wyeksploatowane stanowią jedną trzecią wszystkich zasobów.</u>
324   - <u xml:id="u-21.7" who="#PosełRomanStachoń">W ogólnych zasobach województwa katowickiego 33% mieszkań nie ma kanalizacji, 20% — wody bieżącej, 44% — gazu, a 60% centralnego ogrzewania. Nie wolno przy tym zapominać, że mamy do czynienia z wielką aglomeracją, w której około 90% ludności mieszka w miastach. Pamiętać przy tym trzeba, że mimo modernizacji zakładów, mimo wprowadzania nowoczesnej techniki i mechanizacji stanowisk pracy, zwłaszcza pod ziemią, praca w wielu wydziałach hutniczych wymaga dużego wysiłku fizycznego. Stworzenie ciężko pracującym ludziom lepszych warunków mieszkaniowych jest więc niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego wypoczynku po pracy.</u>
325   - <u xml:id="u-21.8" who="#PosełRomanStachoń">Mówiąc o warunkach mieszkaniowych w naszym województwie, trzeba mieć na uwadze fakt, że wartość zasobów obniża się wskutek działania szkód górniczych.</u>
326   - <u xml:id="u-21.9" who="#PosełRomanStachoń">W wyniku eksploatacji węgla, a zwłaszcza wybierania zasobów uwięzionych w filarach ochronnych pod miastami i pod zakładami przemysłowymi, występują deformacje powierzchni, poważne obniżenia terenu, głębokie zapadliska powodujące często zanik wód, wyrwy na drogach. Największe straty gospodarcze i społeczne, wywołane przez szkody górnicze, odczuwa się w budownictwie mieszkaniowym i urządzeniach komunalnych. Najstarsze budynki, pozbawione odpowiednich zabezpieczeń technicznych, są zresztą najbardziej narażone na skutki szkód górniczych. O skali problemu świadczy fakt, że w latach 1945–1979 w wyniku eksploatacji węgla zostało uszkodzonych 350 tysięcy mieszkań, z tego niemal 10% zakwalifikowano do rozbiórki. Remonty wielu budynków, przeprowadzane nawet parokrotnie, są niezwykle kosztowne, ale konieczne, podyktowane po prostu względami bezpieczeństwa. Każda decyzja o rozbiórce jest już ostatecznością.</u>
327   - <u xml:id="u-21.10" who="#PosełRomanStachoń">Nie mniej dokuczliwe są straty, powstające w wyniku eksploatacji węgla, w budownictwie użyteczności publicznej. W miejsce rozbieranych trzeba budować nowe szpitale, szkoły i placówki handlowo-usługowe. W tysiące idzie także liczba corocznych awarii w wodociągach, w kanalizacji, w sieci gazowej i na liniach kolejowych. Naprawa tych zniszczeń jest operacją niezwykle kosztowną, przeliczoną na miliardy złotych. Co gorsza, angażuje ona również znaczny potencjał remontowo-wykonawczy. W ten sposób zmniejsza się potencjał potrzebny na realizację nowych osiedli mieszkaniowych i towarzyszącej infrastruktury. Deficyt potencjału wykonawczego w województwie katowickim daje się mocno we znaki. Zbyt małe w stosunku do programu mieszkaniowego moce przerobowe budownictwa powodują wielkie napięcia w realizacji zadań mieszkaniowych i infrastruktury społecznej. Budowa pawilonów usługowo-handlowych, szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia, ilościowo odbiega od planu. Budowa szpitali opóźniona jest od dwóch do trzech lat. Niższy od średniej krajowej wskaźnik powierzchni w handlu i w różnego rodzaju usługach ulega dalszemu pogłębianiu.</u>
328   - <u xml:id="u-21.11" who="#PosełRomanStachoń">Wniosek jest oczywisty: siły własne przedsiębiorstw ogólnobudowlanych i specjalistycznych są niewystarczające dla rytmicznego i pełnego wykonania zadań, mimo udzielania budowlanym rosnącej pomocy w wykonywaniu robót przez miasta i zakłady przemysłowe.</u>
329   - <u xml:id="u-21.12" who="#PosełRomanStachoń">Program budownictwa mieszkaniowego i szeroko pojętej infrastruktury na lata 1976–1980 został ustalony w województwie katowickim w oparciu o najkonieczniejsze potrzeby gospodarcze i społeczne. Liczba zawartych w planie mieszkań miała zagwarantować stabilizację kadr w zakładach i w całych branżach przemysłowych. Planowana bowiem produkcja jest w dużym stopniu uzależniona od stabilizacji zatrudnienia, a ta od zapewnienia załogom odpowiedniej liczby mieszkań.</u>
330   - <u xml:id="u-21.13" who="#PosełRomanStachoń">Na podstawie decyzji w bieżącym planie 5-letnim najwięcej mieszkań, bo 95 tysięcy, powinny otrzymać górnicze załogi realizujące program wysokiego wzrostu wydobycia węgla, uruchamiające nowe kopalnie i poziomy wydobywcze. Mieszkania te są niezbędne także w związku z coraz szerzej wprowadzanym 4-brygadowym systemem pracy, który skraca nadmiernie wydłużony czas pracy górników, gwarantuje im prawidłowy wypoczynek, gwarantuje im również regenerację sił przy wprowadzaniu ciągłości pracy kopalni, a więc zapewnieniu dalszego wzrostu wydobycia węgla. Wymaga to jednak zwiększenia zatrudnienia w górnictwie, a więc odpowiedniej liczby mieszkań. Górnictwo w znacznej mierze wykonuje je własnymi siłami. W latach 1976–1980 przedsiębiorstwa budowlane przemysłu węglowego przekażą do użytku 60 tys. mieszkań.</u>
331   - <u xml:id="u-21.14" who="#PosełRomanStachoń">Resort górnictwa, przenosząc wzory sprawnego wykonawstwa inwestycji produkcyjnych do budownictwa mieszkaniowego ukształtował efektywne, godne upowszechnienia formy organizacji procesów budowlanych. Wielkim nakładem środków finansowych zbudował on własną, nowoczesną bazę produkcyjną na potrzeby budownictwa mieszkaniowego, rozwinął własny potencjał ogólnobudowlany i specjalistyczny.</u>
332   - <u xml:id="u-21.15" who="#PosełRomanStachoń">Jednakże trzeba sobie zdać sprawę z tego, ze województwo katowickie nie jest w stanie własnymi siłami wykonać w pełni zadań budownictwa mieszkaniowego, które wytyczył na obecną pięciolatkę narodowy plan społeczno-gospodarczy. Do tego nieodzowna jest w daleko szerszym niż dotychczas zakresie pomoc z zewnątrz, organizowana przez resort budownictwa. Bez takiej pomocy nie do rozwiązania są zwłaszcza bardzo złożone problemy rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej. W tej dziedzinie wielkoprzemysłowy region ma ogromne zaległości, które wpływają na pogorszenie warunków życia pracujących tu ludzi. Zadania budownictwa mieszkaniowego w woj. katowickim — podkreślam to raz jeszcze — wynikają z potrzeby pełnego wykorzystania zainstalowanych tutaj mocy wytwórczych. Trzeba też pamiętać, że w przemyśle śląsko-zagłębiowskim, gdzie istnieje przewaga górnictwa i hutnictwa, wciąż jeszcze panują ciężkie warunki pracy. Mamy więc obowiązek tak ciężko, a zarazem tak dobrze pracującym górnikom i hutnikom zapewnić godziwe warunki mieszkaniowe. Jest to sprawa całego kraju. W interesie całej gospodarki narodowej leży efektywne spożytkowanie bogactw, które kry je ziemia śląsko-zagłębiowska, pełne wykorzystanie jej potencjału wytwórczego. Żeby sprostać temu zadaniu, tempo budownictwa mieszkaniowego w aglomeracji katowickiej musi nabrać większego rozmachu. Dlatego tworzyć będziemy wszystkie warunki, sprzyjające pełnej realizacji programu mieszkaniowego w roku 1980 i sprawnemu podjęciu zadań w tej dziedzinie w następnej pięciolatce. Dziękuję za uwagę.</u>
  317 + <u xml:id="u-21.0" who="#RomanStachoń">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Powszechnie wiadomo, że województwo katowickie zajmuje obszar niewiele przewyższający dwa procent powierzchni kraju. Na tym niewielkim skrawku ziemi żyje ponad 3,5 mln osób. Ale też tutaj wy dobywa się prawie 98% polskiego węgla kamiennego, wytwarza całą produkcję cynku i ołowiu, co drugą tonę stali.</u>
  318 + <u xml:id="u-21.1" who="#RomanStachoń">Region nasz jest jednym z największych skupisk kadry inżynieryjno-technicznej w Polsce, ma załogi o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Potencjał przemysłowy w połączeniu z tak cennym kapitałem jak pracowitość, wysokie kwalifikacje i doświadczenie kadr stanowią siłę motoryczną naszego rozwoju. Surowce, w które obfituje ziemia śląsko-zagłębiowska, jak węgiel, rudy cynku i ołowiu — wywołują konieczność dalszego inwestowania w te gałęzie przemysłu, zgodnie z programem wytyczonym przez VIII Zjazd naszej partii. Chodzi o racjonalne wykorzystanie w interesie całej gospodarki narodowej wszystkich materialnych i społecznych wartości, nagromadzonych w województwie katowickim.</u>
  319 + <u xml:id="u-21.2" who="#RomanStachoń">Wzrost potencjału gospodarczego, osiągane coraz wyższe ilościowo i lepsze jakościowo efekty produkcji pociągają za sobą głębokie przeobrażenia we wszystkich dziedzinach życia społecznego, między innymi w społecznym zapotrzebowaniu na mieszkania, o czym chcę mówić.</u>
  320 + <u xml:id="u-21.3" who="#RomanStachoń">W obecnym zresztą dziesięcioleciu buduje się w województwie katowickim, podobnie jak w pozostałych województwach, znacznie więcej mieszkań niż w poprzedniej dekadzie. Jednakże postęp ten jest wciąż jeszcze niewspółmierny do potrzeb. Sytuację mieszkaniową określa w sposób dobitny fakt, że spółdzielczość rejestruje tu 175 tysięcy członków i kandydatów oczekujących na mieszkania. Ponad 100 tysięcy czekających posiada pełne wkłady mieszkaniowe. Oznacza to, że dziesiątki tysięcy ludzi czekają na przydziały od wielu lat.</u>
  321 + <u xml:id="u-21.4" who="#RomanStachoń">Przyjęty na lata 1976–1980 plan budownictwa mieszkaniowego w województwie katowickim nie jest w pełni realizowany, z każdym rokiem powstają coraz większe napięcia w wykonywaniu ustalonych zadań. Dotyczy to nie tylko mieszkań, lecz także infrastruktury technicznej i społecznej.</u>
  322 + <u xml:id="u-21.5" who="#RomanStachoń">Jeśli chodzi o infrastrukturę techniczną — to poważne opóźnienia powstały w budowie i rozbudowie centralnych źródeł ciepła i oczyszczalni ścieków. Opóźnia to realizację budownictwa mieszkaniowego, które trzeba wykonywać równolegle z uzbrajaniem terenów.</u>
  323 + <u xml:id="u-21.6" who="#RomanStachoń">W substancji mieszkaniowej odsetek mieszkań znajdujących się w starych domach jest w dalszym ciągu bardzo duży. Mieszkania pochodzące sprzed roku 1918, a więc prymitywnie wyposażone i wyeksploatowane stanowią jedną trzecią wszystkich zasobów.</u>
  324 + <u xml:id="u-21.7" who="#RomanStachoń">W ogólnych zasobach województwa katowickiego 33% mieszkań nie ma kanalizacji, 20% — wody bieżącej, 44% — gazu, a 60% centralnego ogrzewania. Nie wolno przy tym zapominać, że mamy do czynienia z wielką aglomeracją, w której około 90% ludności mieszka w miastach. Pamiętać przy tym trzeba, że mimo modernizacji zakładów, mimo wprowadzania nowoczesnej techniki i mechanizacji stanowisk pracy, zwłaszcza pod ziemią, praca w wielu wydziałach hutniczych wymaga dużego wysiłku fizycznego. Stworzenie ciężko pracującym ludziom lepszych warunków mieszkaniowych jest więc niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego wypoczynku po pracy.</u>
  325 + <u xml:id="u-21.8" who="#RomanStachoń">Mówiąc o warunkach mieszkaniowych w naszym województwie, trzeba mieć na uwadze fakt, że wartość zasobów obniża się wskutek działania szkód górniczych.</u>
  326 + <u xml:id="u-21.9" who="#RomanStachoń">W wyniku eksploatacji węgla, a zwłaszcza wybierania zasobów uwięzionych w filarach ochronnych pod miastami i pod zakładami przemysłowymi, występują deformacje powierzchni, poważne obniżenia terenu, głębokie zapadliska powodujące często zanik wód, wyrwy na drogach. Największe straty gospodarcze i społeczne, wywołane przez szkody górnicze, odczuwa się w budownictwie mieszkaniowym i urządzeniach komunalnych. Najstarsze budynki, pozbawione odpowiednich zabezpieczeń technicznych, są zresztą najbardziej narażone na skutki szkód górniczych. O skali problemu świadczy fakt, że w latach 1945–1979 w wyniku eksploatacji węgla zostało uszkodzonych 350 tysięcy mieszkań, z tego niemal 10% zakwalifikowano do rozbiórki. Remonty wielu budynków, przeprowadzane nawet parokrotnie, są niezwykle kosztowne, ale konieczne, podyktowane po prostu względami bezpieczeństwa. Każda decyzja o rozbiórce jest już ostatecznością.</u>
  327 + <u xml:id="u-21.10" who="#RomanStachoń">Nie mniej dokuczliwe są straty, powstające w wyniku eksploatacji węgla, w budownictwie użyteczności publicznej. W miejsce rozbieranych trzeba budować nowe szpitale, szkoły i placówki handlowo-usługowe. W tysiące idzie także liczba corocznych awarii w wodociągach, w kanalizacji, w sieci gazowej i na liniach kolejowych. Naprawa tych zniszczeń jest operacją niezwykle kosztowną, przeliczoną na miliardy złotych. Co gorsza, angażuje ona również znaczny potencjał remontowo-wykonawczy. W ten sposób zmniejsza się potencjał potrzebny na realizację nowych osiedli mieszkaniowych i towarzyszącej infrastruktury. Deficyt potencjału wykonawczego w województwie katowickim daje się mocno we znaki. Zbyt małe w stosunku do programu mieszkaniowego moce przerobowe budownictwa powodują wielkie napięcia w realizacji zadań mieszkaniowych i infrastruktury społecznej. Budowa pawilonów usługowo-handlowych, szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia, ilościowo odbiega od planu. Budowa szpitali opóźniona jest od dwóch do trzech lat. Niższy od średniej krajowej wskaźnik powierzchni w handlu i w różnego rodzaju usługach ulega dalszemu pogłębianiu.</u>
  328 + <u xml:id="u-21.11" who="#RomanStachoń">Wniosek jest oczywisty: siły własne przedsiębiorstw ogólnobudowlanych i specjalistycznych są niewystarczające dla rytmicznego i pełnego wykonania zadań, mimo udzielania budowlanym rosnącej pomocy w wykonywaniu robót przez miasta i zakłady przemysłowe.</u>
  329 + <u xml:id="u-21.12" who="#RomanStachoń">Program budownictwa mieszkaniowego i szeroko pojętej infrastruktury na lata 1976–1980 został ustalony w województwie katowickim w oparciu o najkonieczniejsze potrzeby gospodarcze i społeczne. Liczba zawartych w planie mieszkań miała zagwarantować stabilizację kadr w zakładach i w całych branżach przemysłowych. Planowana bowiem produkcja jest w dużym stopniu uzależniona od stabilizacji zatrudnienia, a ta od zapewnienia załogom odpowiedniej liczby mieszkań.</u>
  330 + <u xml:id="u-21.13" who="#RomanStachoń">Na podstawie decyzji w bieżącym planie 5-letnim najwięcej mieszkań, bo 95 tysięcy, powinny otrzymać górnicze załogi realizujące program wysokiego wzrostu wydobycia węgla, uruchamiające nowe kopalnie i poziomy wydobywcze. Mieszkania te są niezbędne także w związku z coraz szerzej wprowadzanym 4-brygadowym systemem pracy, który skraca nadmiernie wydłużony czas pracy górników, gwarantuje im prawidłowy wypoczynek, gwarantuje im również regenerację sił przy wprowadzaniu ciągłości pracy kopalni, a więc zapewnieniu dalszego wzrostu wydobycia węgla. Wymaga to jednak zwiększenia zatrudnienia w górnictwie, a więc odpowiedniej liczby mieszkań. Górnictwo w znacznej mierze wykonuje je własnymi siłami. W latach 1976–1980 przedsiębiorstwa budowlane przemysłu węglowego przekażą do użytku 60 tys. mieszkań.</u>
  331 + <u xml:id="u-21.14" who="#RomanStachoń">Resort górnictwa, przenosząc wzory sprawnego wykonawstwa inwestycji produkcyjnych do budownictwa mieszkaniowego ukształtował efektywne, godne upowszechnienia formy organizacji procesów budowlanych. Wielkim nakładem środków finansowych zbudował on własną, nowoczesną bazę produkcyjną na potrzeby budownictwa mieszkaniowego, rozwinął własny potencjał ogólnobudowlany i specjalistyczny.</u>
  332 + <u xml:id="u-21.15" who="#RomanStachoń">Jednakże trzeba sobie zdać sprawę z tego, ze województwo katowickie nie jest w stanie własnymi siłami wykonać w pełni zadań budownictwa mieszkaniowego, które wytyczył na obecną pięciolatkę narodowy plan społeczno-gospodarczy. Do tego nieodzowna jest w daleko szerszym niż dotychczas zakresie pomoc z zewnątrz, organizowana przez resort budownictwa. Bez takiej pomocy nie do rozwiązania są zwłaszcza bardzo złożone problemy rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej. W tej dziedzinie wielkoprzemysłowy region ma ogromne zaległości, które wpływają na pogorszenie warunków życia pracujących tu ludzi. Zadania budownictwa mieszkaniowego w woj. katowickim — podkreślam to raz jeszcze — wynikają z potrzeby pełnego wykorzystania zainstalowanych tutaj mocy wytwórczych. Trzeba też pamiętać, że w przemyśle śląsko-zagłębiowskim, gdzie istnieje przewaga górnictwa i hutnictwa, wciąż jeszcze panują ciężkie warunki pracy. Mamy więc obowiązek tak ciężko, a zarazem tak dobrze pracującym górnikom i hutnikom zapewnić godziwe warunki mieszkaniowe. Jest to sprawa całego kraju. W interesie całej gospodarki narodowej leży efektywne spożytkowanie bogactw, które kry je ziemia śląsko-zagłębiowska, pełne wykorzystanie jej potencjału wytwórczego. Żeby sprostać temu zadaniu, tempo budownictwa mieszkaniowego w aglomeracji katowickiej musi nabrać większego rozmachu. Dlatego tworzyć będziemy wszystkie warunki, sprzyjające pełnej realizacji programu mieszkaniowego w roku 1980 i sprawnemu podjęciu zadań w tej dziedzinie w następnej pięciolatce. Dziękuję za uwagę.</u>
333 333 <u xml:id="u-21.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
334 334 </div>
335 335 <div xml:id="div-22">
336   - <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Alojzy Bryl.</u>
  336 + <u xml:id="u-22.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Alojzy Bryl.</u>
337 337 </div>
338 338 <div xml:id="div-23">
339   - <u xml:id="u-23.0" who="#PosełAlojzyBryl">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy dzisiaj nad tematem budownictwa mieszkaniowego, któremu zgodnie z potrzebami społecznymi władze polityczne i państwowe nadały w latach siedemdziesiątych szczególnie wysoką rangę. Słyszeliśmy o dokonaniach, które sprawiły, iż wiele ośrodków — zwłaszcza miejskich — zmieniło całkowicie swój układ przestrzenny. W wielu miastach i osiedlach dominuje już nowa zabudowa. Powstaje nowe środowisko mieszkaniowe o specyficznej organizacji i więzi społecznej.</u>
340   - <u xml:id="u-23.1" who="#PosełAlojzyBryl">Dla właściwej organizacji życia i zaspokojenia wielorakich potrzeb mieszkańców nowych osiedli niezbędny jest dogodny dostęp do placówek handlowych i usługowych. Doskonale wiemy, że o wygodach bądź uciążliwościach codziennego życia decydują możliwości nabycia towarów i usług, dostępność szkoły, przedszkola, żłobka, placówek służby zdrowia, łączności, kultury, a także miejsc wypoczynku i rekreacji. Placówki te powinny zaspokajać materialne i duchowe potrzeby mieszkańców, sprzyjać rozwojowi rodziny, a także właściwie kształtować więzi społeczne w nowych osiedlach mieszkaniowych. Dlatego tak ważna jest kompleksowa budowa osiedli, obejmujących mieszkania i wszelkie, służące mieszkańcom urządzenia usługowe.</u>
341   - <u xml:id="u-23.2" who="#PosełAlojzyBryl">Na VIII Zjeździe PZPR, uchwalając doniosłe zadania w zakresie budownictwa mieszkaniowego wskazano na potrzebę zdecydowanej poprawy w kompleksowym i terminowym oddawaniu do użytku obiektów towarzyszących. W przyjmowanych do realizacji programach budowy osiedli najczęściej we właściwych proporcjach ujmowane są powierzchnie użytkowe na cele mieszkaniowe, jak i na podstawową infrastrukturę socjalno-usługową i techniczną. Jednak w praktyce występują dysproporcje w kompleksowym przekazywaniu osiedli, wynikające z różnorodnych przyczyn. Spośród wielu należy wymienić niedostateczną koordynację działań licznych inwestorów budownictwa, związanych z różnymi resortami i działami gospodarki narodowej. Poszczególni dysponenci środków finansowych, w zależności od własnych uwarunkowań, w różnym czasie wprowadzają do planów przedsiębiorstw budowlanych realizację szkół, przedszkoli, szpitali czy innych obiektów usługowych. Często następuje to po kilku latach życia osiedla.</u>
342   - <u xml:id="u-23.3" who="#PosełAlojzyBryl">Warunki gospodarcze nakazywały także dokonywanie wyboru między pełnym, kompleksowym wznoszeniem osiedli przy wydłużonym czasie budowy bądź terminowej realizacji budownictwa mieszkaniowego, przy zmniejszonym zakresie pozostałych obiektów. Wobec takiej alternatywy częściej koncentrowano środki na budownictwie mieszkaniowym. Na ogół szybciej podejmowane są prace związane z rozwojem sieci urządzeń handlowo-usługowych typu podstawowego, w następnej zaś kolejności realizowane są placówki oświaty, zdrowia, kultury czy też ośrodki handlowo-usługowe w osiedlach. Powstałe luki w sieci urządzeń socjalno-usługowych w osiedlach wywołują określone reperkusje społeczne na tle dystansu, jaki występuje między potrzebami a możliwościami ich zaspokajania. Jest to szczególnie odczuwalne w życiu rodzin, obciążeniu kobiet, a zwłaszcza matek pracujących oraz osób niepełnosprawnych.</u>
343   - <u xml:id="u-23.4" who="#PosełAlojzyBryl">Piętrzące się trudności życia codziennego mieszkańców powodują niezadowolenie i pomniejszają satysfakcję z uzyskania nowego mieszkania oraz obniżają ocenę społecznego wysiłku podjętego dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Trzeba także podkreślić, że niedostateczna sieć pełnej infrastruktury w nowych osiedlach przyczynia się do dodatkowych przejazdów mieszkańców do centrów handlowo-usługowych w starych dzielnicach miasta, powodując zbędne przewozy bardzo przeciążonej komunikacji miejskiej oraz zwiększoną frekwencję w placówkach handlowych i usługowych zwykle nie przystosowanych od strony zaplecza magazynowego i warunków socjalnych pracowników — do rosnących zadań w obsłudze ludności. Te dziedziny gospodarki miejskiej wymagają dodatkowych nakładów i szybszej modernizacji. Liczne doświadczenia ostatnich lat w tej dziedzinie powinny posłużyć do formułowania zadań na nową pięciolatkę, aby przeciwdziałać powstawaniu w przyszłości nieodwracalnych zaległości.</u>
344   - <u xml:id="u-23.5" who="#PosełAlojzyBryl">Po pierwsze — w latach 1981–1985 należy zabezpieczyć taki przyrost powierzchni urządzeń towarzyszących w stosunku do powierzchni użytkowej mieszkań oraz liczby mieszkańców, aby zgodność z obowiązującymi normatywami urbanistycznymi zapewniała odczuwalną poprawę warunków życia w osiedlach.</u>
345   - <u xml:id="u-23.6" who="#PosełAlojzyBryl">Po drugie — wydaje się celowe rozważenie możliwości zagwarantowania większego udziału środków i limitów różnych resortów na cele budownictwa towarzyszącego, realizowanego przez głównego inwestora osiedli mieszkaniowych, jakim jest spółdzielczość mieszkaniowa. Myślę tu o środkach z Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług, Ministerstwa Oświaty i Wychowania, Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Ministerstwa Kultury i Sztuki, resortu łączności i innych.</u>
346   - <u xml:id="u-23.7" who="#PosełAlojzyBryl">Po trzecie — zespolenie środków na budownictwo towarzyszące w rękach spółdzielczości mieszkaniowej powinno służyć koncentracji wykonawstwa, realizowanego równocześnie z budownictwem mieszkaniowym. Względy społeczne i ekonomiczne przemawiają za tym, aby przedsiębiorstwa budowlane raz tylko wchodziły na teren osiedla w jednym cyklu budowlanym. Dotychczasowa praktyka wielokrotnego powrotu ekip wykonawczych na plac budowy jest nieekonomiczna, powoduje wzrost społecznych kosztów tego budownictwa.</u>
347   - <u xml:id="u-23.8" who="#PosełAlojzyBryl">Dla zwiększenia efektywności realizacji wszystkich zadań budownictwa należałoby z większą konsekwencją rozliczać jego wykonawców na tych samych zasadach, jak rozlicza się i premiuje według dyrektywnych wskaźników oddawanych izb mieszkalnych.</u>
348   - <u xml:id="u-23.9" who="#PosełAlojzyBryl">Po czwarte — w celu przyspieszenia przyrostu powierzchni budownictwa socjalno-usługowego, należałoby rozważyć przywrócenie w większym stopniu zasady lokalizowania nieuciążliwych usług podstawowych na parterach budynków mieszkalnych. W odniesieniu do już zasiedlonych zespołów mieszkaniowych należałoby przeprowadzić szczegółową inwentaryzację brakujących urządzeń towarzyszących i opracować program likwidacji istniejących niedoborów.</u>
349   - <u xml:id="u-23.10" who="#PosełAlojzyBryl">Po piąte — należy także poczynić starania o zwiększenie efektów porozumienia między Centralnym Związkiem Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego i Centralnym Związkiem Rzemiosła, szczególnie w zakresie przyrostu rzemieślniczych placówek handlowych i usługowych w osiedlach mieszkaniowych. Niezbędne jest zwiększenie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw specjalistycznych dla zaspokojenia rosnących potrzeb związanych z realizacją pełnego wyposażenia osiedli.</u>
350   - <u xml:id="u-23.11" who="#PosełAlojzyBryl">Po szóste — więcej wysiłku trzeba również włożyć w poszukiwania coraz trafniejszych rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych urządzeń towarzyszących. Przy znacznej jeszcze monotonii budownictwa mieszkaniowego architektura obiektów usługowych wraz z małą architekturą osiedli powinna podnosić ich walory estetyczne. Należy także proponować nowoczesne rozwiązania uwzględniające oszczędność terenów budowlanych.</u>
351   - <u xml:id="u-23.12" who="#PosełAlojzyBryl">Wysoka Izbo! Odwołując się na koniec do doświadczeń w tym względzie województwa poznańskiego, pragnę podkreślić, że zadania budownictwa towarzyszącego w 1979 r. zostały z dużym wysiłkiem wykonane. Jednak zadania bieżącej pięciolatki są opóźnione.</u>
352   - <u xml:id="u-23.13" who="#PosełAlojzyBryl">W warunkach naszego województwa częściowe odrobienie powstałych zaległości w przyszłej pięciolatce byłoby możliwe przy wydatnym zwiększeniu potencjału wytwórczego oraz wprowadzeniu nowych systemów i technologii budownictwa. W realizacji zadań budownictwa towarzyszącego w ostatnich latach uzyskano także szereg pozytywnych doświadczeń.</u>
353   - <u xml:id="u-23.14" who="#PosełAlojzyBryl">Dobrymi przykładami są ośrodki handlowo-usługowe poznańskich osiedli Rataje i Winogrady, umiejętnie kojarzące działalność handlowo-usługową i kulturalno-oświatową. Ich funkcjonalność przejawia się w znacznej frekwencji mieszkańców, szczególnie młodzieży w ruchu społeczno-kulturalnym w osiedlach. Trzeba tu podkreślić, że dla tej działalności wykorzystuje się nie tylko domy kultury, ale także wygospodarowane dla klubów i kół zainteresowań pomieszczenia piwniczne i parterowe.</u>
354   - <u xml:id="u-23.15" who="#PosełAlojzyBryl">Podobną zasadę zagospodarowania pomieszczeń przyjęto w ciekawie zaprojektowanym i realizowanym zespole mieszkaniowym „Karolina” w Tychach. Dobrze służą przyspieszeniu realizacji obiektów socjalno-usługowych nowe technologie wykonawstwa, szczególnie stosujące lekkie konstrukcje stalowe. Ich udział wzrósł z 27% w 1976 roku do 50% w roku bieżącym, powodując jednocześnie zmniejszenie zużycia materiałów budowlanych.</u>
355   - <u xml:id="u-23.16" who="#PosełAlojzyBryl">Wysoka Izbo! W najbliższych latach trzeba będzie włożyć wiele wysiłku dla kompleksowej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego. Dla zwiększenia efektów budownictwa towarzyszącego istotna będzie sprawna koordynacja centralna i terenowa, poparta inicjatywami inwestycyjnymi oraz w zakresie rozwiązań planistycznych, organizacyjnych i wykonawczych. Sprzyja także tym poczynaniom realizacja zadań wspólnej polityki PZPR i SD w zakresie rozwoju usług i rzemiosła, która już do tej pory przyniosła widoczne efekty we wzroście bazy usługowej. Dziękuję.</u>
  339 + <u xml:id="u-23.0" who="#AlojzyBryl">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy dzisiaj nad tematem budownictwa mieszkaniowego, któremu zgodnie z potrzebami społecznymi władze polityczne i państwowe nadały w latach siedemdziesiątych szczególnie wysoką rangę. Słyszeliśmy o dokonaniach, które sprawiły, iż wiele ośrodków — zwłaszcza miejskich — zmieniło całkowicie swój układ przestrzenny. W wielu miastach i osiedlach dominuje już nowa zabudowa. Powstaje nowe środowisko mieszkaniowe o specyficznej organizacji i więzi społecznej.</u>
  340 + <u xml:id="u-23.1" who="#AlojzyBryl">Dla właściwej organizacji życia i zaspokojenia wielorakich potrzeb mieszkańców nowych osiedli niezbędny jest dogodny dostęp do placówek handlowych i usługowych. Doskonale wiemy, że o wygodach bądź uciążliwościach codziennego życia decydują możliwości nabycia towarów i usług, dostępność szkoły, przedszkola, żłobka, placówek służby zdrowia, łączności, kultury, a także miejsc wypoczynku i rekreacji. Placówki te powinny zaspokajać materialne i duchowe potrzeby mieszkańców, sprzyjać rozwojowi rodziny, a także właściwie kształtować więzi społeczne w nowych osiedlach mieszkaniowych. Dlatego tak ważna jest kompleksowa budowa osiedli, obejmujących mieszkania i wszelkie, służące mieszkańcom urządzenia usługowe.</u>
  341 + <u xml:id="u-23.2" who="#AlojzyBryl">Na VIII Zjeździe PZPR, uchwalając doniosłe zadania w zakresie budownictwa mieszkaniowego wskazano na potrzebę zdecydowanej poprawy w kompleksowym i terminowym oddawaniu do użytku obiektów towarzyszących. W przyjmowanych do realizacji programach budowy osiedli najczęściej we właściwych proporcjach ujmowane są powierzchnie użytkowe na cele mieszkaniowe, jak i na podstawową infrastrukturę socjalno-usługową i techniczną. Jednak w praktyce występują dysproporcje w kompleksowym przekazywaniu osiedli, wynikające z różnorodnych przyczyn. Spośród wielu należy wymienić niedostateczną koordynację działań licznych inwestorów budownictwa, związanych z różnymi resortami i działami gospodarki narodowej. Poszczególni dysponenci środków finansowych, w zależności od własnych uwarunkowań, w różnym czasie wprowadzają do planów przedsiębiorstw budowlanych realizację szkół, przedszkoli, szpitali czy innych obiektów usługowych. Często następuje to po kilku latach życia osiedla.</u>
  342 + <u xml:id="u-23.3" who="#AlojzyBryl">Warunki gospodarcze nakazywały także dokonywanie wyboru między pełnym, kompleksowym wznoszeniem osiedli przy wydłużonym czasie budowy bądź terminowej realizacji budownictwa mieszkaniowego, przy zmniejszonym zakresie pozostałych obiektów. Wobec takiej alternatywy częściej koncentrowano środki na budownictwie mieszkaniowym. Na ogół szybciej podejmowane są prace związane z rozwojem sieci urządzeń handlowo-usługowych typu podstawowego, w następnej zaś kolejności realizowane są placówki oświaty, zdrowia, kultury czy też ośrodki handlowo-usługowe w osiedlach. Powstałe luki w sieci urządzeń socjalno-usługowych w osiedlach wywołują określone reperkusje społeczne na tle dystansu, jaki występuje między potrzebami a możliwościami ich zaspokajania. Jest to szczególnie odczuwalne w życiu rodzin, obciążeniu kobiet, a zwłaszcza matek pracujących oraz osób niepełnosprawnych.</u>
  343 + <u xml:id="u-23.4" who="#AlojzyBryl">Piętrzące się trudności życia codziennego mieszkańców powodują niezadowolenie i pomniejszają satysfakcję z uzyskania nowego mieszkania oraz obniżają ocenę społecznego wysiłku podjętego dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Trzeba także podkreślić, że niedostateczna sieć pełnej infrastruktury w nowych osiedlach przyczynia się do dodatkowych przejazdów mieszkańców do centrów handlowo-usługowych w starych dzielnicach miasta, powodując zbędne przewozy bardzo przeciążonej komunikacji miejskiej oraz zwiększoną frekwencję w placówkach handlowych i usługowych zwykle nie przystosowanych od strony zaplecza magazynowego i warunków socjalnych pracowników — do rosnących zadań w obsłudze ludności. Te dziedziny gospodarki miejskiej wymagają dodatkowych nakładów i szybszej modernizacji. Liczne doświadczenia ostatnich lat w tej dziedzinie powinny posłużyć do formułowania zadań na nową pięciolatkę, aby przeciwdziałać powstawaniu w przyszłości nieodwracalnych zaległości.</u>
  344 + <u xml:id="u-23.5" who="#AlojzyBryl">Po pierwsze — w latach 1981–1985 należy zabezpieczyć taki przyrost powierzchni urządzeń towarzyszących w stosunku do powierzchni użytkowej mieszkań oraz liczby mieszkańców, aby zgodność z obowiązującymi normatywami urbanistycznymi zapewniała odczuwalną poprawę warunków życia w osiedlach.</u>
  345 + <u xml:id="u-23.6" who="#AlojzyBryl">Po drugie — wydaje się celowe rozważenie możliwości zagwarantowania większego udziału środków i limitów różnych resortów na cele budownictwa towarzyszącego, realizowanego przez głównego inwestora osiedli mieszkaniowych, jakim jest spółdzielczość mieszkaniowa. Myślę tu o środkach z Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług, Ministerstwa Oświaty i Wychowania, Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Ministerstwa Kultury i Sztuki, resortu łączności i innych.</u>
  346 + <u xml:id="u-23.7" who="#AlojzyBryl">Po trzecie — zespolenie środków na budownictwo towarzyszące w rękach spółdzielczości mieszkaniowej powinno służyć koncentracji wykonawstwa, realizowanego równocześnie z budownictwem mieszkaniowym. Względy społeczne i ekonomiczne przemawiają za tym, aby przedsiębiorstwa budowlane raz tylko wchodziły na teren osiedla w jednym cyklu budowlanym. Dotychczasowa praktyka wielokrotnego powrotu ekip wykonawczych na plac budowy jest nieekonomiczna, powoduje wzrost społecznych kosztów tego budownictwa.</u>
  347 + <u xml:id="u-23.8" who="#AlojzyBryl">Dla zwiększenia efektywności realizacji wszystkich zadań budownictwa należałoby z większą konsekwencją rozliczać jego wykonawców na tych samych zasadach, jak rozlicza się i premiuje według dyrektywnych wskaźników oddawanych izb mieszkalnych.</u>
  348 + <u xml:id="u-23.9" who="#AlojzyBryl">Po czwarte — w celu przyspieszenia przyrostu powierzchni budownictwa socjalno-usługowego, należałoby rozważyć przywrócenie w większym stopniu zasady lokalizowania nieuciążliwych usług podstawowych na parterach budynków mieszkalnych. W odniesieniu do już zasiedlonych zespołów mieszkaniowych należałoby przeprowadzić szczegółową inwentaryzację brakujących urządzeń towarzyszących i opracować program likwidacji istniejących niedoborów.</u>
  349 + <u xml:id="u-23.10" who="#AlojzyBryl">Po piąte — należy także poczynić starania o zwiększenie efektów porozumienia między Centralnym Związkiem Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego i Centralnym Związkiem Rzemiosła, szczególnie w zakresie przyrostu rzemieślniczych placówek handlowych i usługowych w osiedlach mieszkaniowych. Niezbędne jest zwiększenie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw specjalistycznych dla zaspokojenia rosnących potrzeb związanych z realizacją pełnego wyposażenia osiedli.</u>
  350 + <u xml:id="u-23.11" who="#AlojzyBryl">Po szóste — więcej wysiłku trzeba również włożyć w poszukiwania coraz trafniejszych rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych urządzeń towarzyszących. Przy znacznej jeszcze monotonii budownictwa mieszkaniowego architektura obiektów usługowych wraz z małą architekturą osiedli powinna podnosić ich walory estetyczne. Należy także proponować nowoczesne rozwiązania uwzględniające oszczędność terenów budowlanych.</u>
  351 + <u xml:id="u-23.12" who="#AlojzyBryl">Wysoka Izbo! Odwołując się na koniec do doświadczeń w tym względzie województwa poznańskiego, pragnę podkreślić, że zadania budownictwa towarzyszącego w 1979 r. zostały z dużym wysiłkiem wykonane. Jednak zadania bieżącej pięciolatki są opóźnione.</u>
  352 + <u xml:id="u-23.13" who="#AlojzyBryl">W warunkach naszego województwa częściowe odrobienie powstałych zaległości w przyszłej pięciolatce byłoby możliwe przy wydatnym zwiększeniu potencjału wytwórczego oraz wprowadzeniu nowych systemów i technologii budownictwa. W realizacji zadań budownictwa towarzyszącego w ostatnich latach uzyskano także szereg pozytywnych doświadczeń.</u>
  353 + <u xml:id="u-23.14" who="#AlojzyBryl">Dobrymi przykładami są ośrodki handlowo-usługowe poznańskich osiedli Rataje i Winogrady, umiejętnie kojarzące działalność handlowo-usługową i kulturalno-oświatową. Ich funkcjonalność przejawia się w znacznej frekwencji mieszkańców, szczególnie młodzieży w ruchu społeczno-kulturalnym w osiedlach. Trzeba tu podkreślić, że dla tej działalności wykorzystuje się nie tylko domy kultury, ale także wygospodarowane dla klubów i kół zainteresowań pomieszczenia piwniczne i parterowe.</u>
  354 + <u xml:id="u-23.15" who="#AlojzyBryl">Podobną zasadę zagospodarowania pomieszczeń przyjęto w ciekawie zaprojektowanym i realizowanym zespole mieszkaniowym „Karolina” w Tychach. Dobrze służą przyspieszeniu realizacji obiektów socjalno-usługowych nowe technologie wykonawstwa, szczególnie stosujące lekkie konstrukcje stalowe. Ich udział wzrósł z 27% w 1976 roku do 50% w roku bieżącym, powodując jednocześnie zmniejszenie zużycia materiałów budowlanych.</u>
  355 + <u xml:id="u-23.16" who="#AlojzyBryl">Wysoka Izbo! W najbliższych latach trzeba będzie włożyć wiele wysiłku dla kompleksowej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego. Dla zwiększenia efektów budownictwa towarzyszącego istotna będzie sprawna koordynacja centralna i terenowa, poparta inicjatywami inwestycyjnymi oraz w zakresie rozwiązań planistycznych, organizacyjnych i wykonawczych. Sprzyja także tym poczynaniom realizacja zadań wspólnej polityki PZPR i SD w zakresie rozwoju usług i rzemiosła, która już do tej pory przyniosła widoczne efekty we wzroście bazy usługowej. Dziękuję.</u>
356 356 <u xml:id="u-23.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
357 357 </div>
358 358 <div xml:id="div-24">
359   - <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Łubiński.</u>
  359 + <u xml:id="u-24.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Łubiński.</u>
360 360 </div>
361 361 <div xml:id="div-25">
362   - <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMieczysławŁubiński">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizacja uchwał VIII Zjazdu PZPR stawia w zakresie wzrostu efektywności gospodarowania szczególnie pilne zadania przed budownictwem i przemysłem materiałów budowlanych. Nowe uwarunkowania gospodarki światowej zmuszają także nasz kraj do zmian strukturalnych, pozwalających na zmniejszenie zużycia surowców i energii na jednostkę produkcyjną, a także do istotnego wzrostu produkcji materiałów z surowców krajowych oraz szerokiego wykorzystania materiałów poprodukcyjnych i odpadowych. Pokonanie występujących w gospodarce barier i ograniczeń może być uzyskane dzięki wykorzystaniu osiągnięć nauki, postępu techniczno-organizacyjnego i działaniu bodźcowego modelu ekonomicznego. Musimy postawić na postęp innowacyjny, na bardziej efektywne rozwiązania techniczno-organizacyjne jako podstawowe źródła pomnażania dochodu narodowego. W tym aspekcie chciałbym przedstawić niektóre problemy w rozwoju budownictwa mieszkaniowego.</u>
363   - <u xml:id="u-25.1" who="#PosełMieczysławŁubiński">Wielorodzinne budownictwo mieszkaniowe realizowane jest w 80% w technologii wielkopłytowej, a pozostałe 20% budownictwa realizuje się w technologiach wielkoblokowej, monolitycznej, szkieletowej i tradycyjnej.</u>
364   - <u xml:id="u-25.2" who="#PosełMieczysławŁubiński">Chociaż wprowadzenie technologii wielkopłytowej pozwoliło na przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego, a nawet można stwierdzić, że trudno byłoby rozwiązać taką dużą skalę budownictwa bez udziału technologii wielkopłytowej, to jednak obecny jej poziom produkcji nie może być uznany za zadowalający. Charakteryzuje się wysoką kapitałochłonnością, nadmierną materiałochłonnością, energochłonnością i wymaga zaangażowania zbyt dużych ilości środków transportowych. Także izolacyjność cieplna ścian, o czym mówił Minister, jest niedostateczna, współczynnik przenikania jest większy od jedności, co powoduje konieczność spalania nadmiernych ilości węgla dla ogrzewania mieszkań.</u>
365   - <u xml:id="u-25.3" who="#PosełMieczysławŁubiński">W tych warunkach uważam, że nie należy budować dalszych fabryk domów, a raczej skoncentrować się na osiągnięciu pełnej zdolności produkcyjnej uruchomionych już zakładów, natomiast pozostałe potrzeby realizować w bardziej efektywnych technologiach, jak szkieletowa, monolityczna lub przy zastosowaniu ceramiki na ściany i prefabrykatów betonowych na stropy. Mówiła o tym posłanka Halina Skibniewska. Równocześnie w obecnej technologii wielkiej płyty konieczne się staje stopniowe eliminowanie elementów, w których nie są odpowiednio wykorzystywane wysokie własności wytrzymałościowe stali i betonu i zastępowanie ich materiałami lżejszymi. Dotyczy to ścian zewnętrznych i działowych oraz kabin sanitarnych. Realizacja takiej koncepcji może zmniejszyć zużycie cementu w budownictwie mieszkaniowym o ok. 1 mln ton i stali o ok. 200 tys. ton rocznie. Duże efekty przyniesie także szersze wprowadzenie technologii szkieletowej, zmniejszając zużycie betonu o ok. 25–40% i ciężar budynku w granicach 20–30%. Technologia ta daje dużą swobodę w projektowaniu mieszkań i obiektów użytku publicznego. Technologia monolityczna, poza stosunkowo niskim zużyciem materiałów, ma ważne zalety architektoniczne, umożliwiające dowolne kształtowanie bryły budynku i konstrukcyjne, dając sztywne połączenie węzłów.</u>
366   - <u xml:id="u-25.4" who="#PosełMieczysławŁubiński">Z uznaniem witam dzisiejszą informację Ministra Adama Glazura o zamierzonych przegrupowaniach w technologii budownictwa na lata osiemdziesiąte i budowie nowych zakładów ceramiki budowlanej, materiału, który w nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym we współczesnym rozwiązaniu technologicznym powinien być najszerzej stosowany do wykonywania ścian budynków mieszkalnych.</u>
367   - <u xml:id="u-25.5" who="#PosełMieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! Rozwój budownictwa osiedlowego napotyka bariery rozwojowe o charakterze:</u>
368   - <u xml:id="u-25.6" who="#PosełMieczysławŁubiński">— po pierwsze — ilościowym w zakresie masowych materiałów konstrukcyjnych;</u>
369   - <u xml:id="u-25.7" who="#PosełMieczysławŁubiński">— po drugie — transportowym (szczególnie w zakresie przewiezienia kruszyw i prefabrykatów);</u>
370   - <u xml:id="u-25.8" who="#PosełMieczysławŁubiński">— po trzecie — kadrowym w zakresie kompletowania załóg, wydajności i jakości pracy.</u>
371   - <u xml:id="u-25.9" who="#PosełMieczysławŁubiński">Budownictwo mieszkaniowe w kraju w zbyt dużym stopniu, moim zdaniem, opiera się na betonie, co wymaga nadmiernie dużych ilości cementu, stali i kruszywa. Ponieważ złoża kruszywa rozłożone są nierównomiernie na terenie kraju, przewozy tego kruszywa nadmiernie obciążają transport kolejowy całej sieci krajowej.</u>
372   - <u xml:id="u-25.10" who="#PosełMieczysławŁubiński">Równocześnie wobec działania ustaw o ochronie gruntów rolnych i środowiska przyrodniczego występują trudności z pozyskiwaniem potrzebnej ilości kruszywa. W tych warunkach, a także wobec występującego na rynku braku odpowiedniej ilości materiałów budowlanych, należy w szerokim zakresie rozwinąć produkcję materiałów z surowców miejscowych oraz odpadów poprodukcyjnych, co ma także duże znaczenie ekologiczne.</u>
373   - <u xml:id="u-25.11" who="#PosełMieczysławŁubiński">W najbliższym 10-leciu nastąpi dalszy wzrost ilości odpadów przemysłowych, idący w setki milionów ton, których bezużyteczne składowanie nie tylko zajmować będzie coraz większe tereny, ale również zwiększać koszty produkcji. Odpady te to popioły lotne, żużle wielkopiecowe, łupki porytowe, fosfogipsy, wióry, trociny i inne mogą być szeroko wykorzystywane do produkcji materiałów budowlanych. Konieczne są tu jednak szerokie badania naukowe, jak też oryginalne często rozwiązania techniczne, przy uwzględnianiu badań wpływu materiałów w budownictwie rolniczym na zdrowie człowieka i zwierząt. Odpowiednie prace inspirowane przez Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk zostały podjęte już przez Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych i są realizowane m.in. w Instytucie Techniki Budowlanej. Wymagają one jednak intensyfikacji.</u>
374   - <u xml:id="u-25.12" who="#PosełMieczysławŁubiński">W szerszym stopniu powinny być także wykorzystywane bogate w kraju złoża gipsu w produkcji elementów budowlanych oraz surowce ilaste, jak iły, gliny i łupki, lessy, mułki w produkcji ceramiki budowlanej. Surowce te występują na terenie całego kraju, co umożliwia produkcję materiałów dla budownictwa miejscowego i eliminuje przewozy materiałów budowlanych po kraju. Ważnym problemem dla obniżenia nadmiernego obecnie ciężaru budynków jest dalsze rozwinięcie przemysłu materiałów izolacyjnych, a szczególnie wełny mineralnej i waty szklanej, a także doskonalenie technologii gazobetonów. Mówił o tym towarzysz Minister.</u>
375   - <u xml:id="u-25.13" who="#PosełMieczysławŁubiński">Na rozwiązania konstrukcyjno-budowlane w kraju zużywa się nadmierne ilości cementu m.in. wobec braku kruszyw sortowanych, co powoduje, że pomimo dużej produkcji tego materiału, przekraczającej 22 mln ton, występują dotkliwe braki cementu. Równocześnie w produkcji cementu występują niepokojące zjawiska. Cementy portlandzkie produkowane są głównie na eksport i dla celów specjalnych. Na rynek trafiają głównie cementy mieszane, a mianowicie do klinkieru dodaje się pyły przemysłowe, żużel i często wapień w celu zwiększenia jego masy. Powoduje to obniżenie jakości cementu i konieczność zwiększenia jego ilości w betonach, co obniża zamierzenia ekonomiczne. Równocześnie dodatki te zwiększają bardzo ilość alkalii w cemencie, a cementy wysoko alkaliczne dodane do kruszyw reaktywnych powodują awarie konstrukcji, które się w kraju zdarzają. W tych warunkach należy wprowadzić produkcję cementów nisko alkalicznych oraz atestować tę produkcję na zawartość alkaliów. Kruszywa powinny być przebadane na podatność na działanie alkaliów i stosowane z odpowiednimi cementami. Należy także w większej ilości produkować cement portlandzki, aby zapewnić jego dostawy dla niektórych konstrukcji betonowych.</u>
376   - <u xml:id="u-25.14" who="#PosełMieczysławŁubiński">Ważnym problemem związanym z produkcją materiałów jest ścisłe przestrzeganie warunków technologii ich produkcji i odbiór materiałów zgodny z normami. Jest to sprawa kluczowa dla poprawienia jakości budownictwa. Także jakość budowanych mieszkań wymaga zdecydowanego działania i poprawy, o czym już tu moi przedmówcy posłowie mówili. W tych warunkach konieczne jest egzekwowanie odpowiedzialności od bezpośrednich wykonawców oraz przywrócenie nadzoru inwestorskiego i wzmocnienie nadzoru autorskiego.</u>
377   - <u xml:id="u-25.15" who="#PosełMieczysławŁubiński">Jak wykazuje doświadczenie, nadzór inwestorski był ważnym ogniwem w zabezpieczeniu właściwej jakości poszczególnych faz budowanego obiektu. Pilne przywrócenie nadzoru inwestorskiego jest sprawą podstawową dla zapewnienia odpowiedniej jakości produkcji budowlanej. Mówił o tym poseł Stanisław Kukuryka i z uznaniem należy powitać jego informację o przywróceniu tego nadzoru.</u>
378   - <u xml:id="u-25.16" who="#PosełMieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! W celu poprawy efektywności budownictwa, wzrostu wydajności i jakości pracy należy powrócić do znanego już rozwiązania płacowego, charakteryzującego się bezpośrednim związkiem wysokości wynagrodzenia z ilością i jakością pracy. W tym celu należy preferować w budownictwie akordowy system płac, płacę za dzieło, pod warunkiem spełnienia następujących działań:</u>
379   - <u xml:id="u-25.17" who="#PosełMieczysławŁubiński">— normy pracy należy sprowadzić do wielkości technicznie uzasadnionej,</u>
380   - <u xml:id="u-25.18" who="#PosełMieczysławŁubiński">— powołać komisję z udziałem Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, związków zawodowych i NOT w celu opracowania projektu nowych tabel płac,</u>
381   - <u xml:id="u-25.19" who="#PosełMieczysławŁubiński">— ustalić ceny akordowe na podstawie nowych stawek oraz zweryfikowanych norm pracy,</u>
382   - <u xml:id="u-25.20" who="#PosełMieczysławŁubiński">— wydać nowe katalogi norm pracy, określające normę i cenę akordową.</u>
383   - <u xml:id="u-25.21" who="#PosełMieczysławŁubiński">Podane wyżej działania należy dokonać w założeniu, że fundusz płac nie ulegnie z tego powodu zwiększeniu.</u>
384   - <u xml:id="u-25.22" who="#PosełMieczysławŁubiński">Niezależnym zagadnieniem, wymagającym usprawnienia jest system cenników oraz system płac w projektowaniu. System ekonomiczno-organizacyjny biur projektów wprowadzony uchwałą nr 123 Rady Ministrów, muszę powiedzieć zresztą, że bardzo dobry i bodźcowy, nie jest stosowany wobec korygującego go systemu wskaźników, a szczególnie w związku z zarządzeniem nr 33 Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie zasad tworzenia funduszu płac. Zasady te powodują szereg niekorzystnych zjawisk w pracy biur projektów, a przede wszystkim niewykorzystanie pełnego potencjału twórczego załóg. Dalszym brakiem tego systemu jest pomniejszanie funduszu płac biur projektowych z tytułu przekroczenia limitu funduszu na podróże służbowe, w których podstawowy udział stanowią nadzory autorskie, tak potrzebne dla zapewnienia odpowiedniej jakości procesu inwestycyjnego.</u>
385   - <u xml:id="u-25.23" who="#PosełMieczysławŁubiński">Na obniżenie kosztów inwestycji i materiałochłonności obiektu podstawowy wpływ ma projekt, dlatego też system wynagradzania pracowników biur projektowych powinien w istotny sposób uwzględniać elementy nowoczesności i postępu techniczno-ekonomicznego. W tym aspekcie należy moim zdaniem przeprowadzić reformę płac pracowników biur projektowych.</u>
386   - <u xml:id="u-25.24" who="#PosełMieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! Następny problem dla istotnego zwiększenia efektywności, już nie tylko budownictwa, ale całej gospodarki narodowej, to niewystarczająca obecnie chłonność gospodarki na innowacje techniczne i organizacyjne. Musimy doprowadzić do takiego funkcjonowania gospodarki, aby zapotrzebowanie na postęp techniczno-ekonomiczny było podstawowym i pierwszoplanowym celem w działalności każdego zakładu. Trzeba prowadzić w tym celu skorelowane działania z pomocą dobrze rozumianych i należycie wykorzystywanych metod planistycznych z działającymi w tym samym kierunku impulsami finansowo-ekonomicznymi. Aby lepiej podkreślić znaczenie tego problemu, pozwolę sobie przedstawić tylko jeden przykład z terenu kierowanego przeze mnie Instytutu Przemysłu Budowlanego Politechniki Warszawskiej.</u>
387   - <u xml:id="u-25.25" who="#PosełMieczysławŁubiński">W 1975 r. opracowano i wykonano w Instytucie prototypowe urządzenie do próżniowego odwadniania betonu, które uzyskało kilka patentów, a przedsiębiorstwo „Zremb” w Gdańsku podjęło seryjną produkcję tych urządzeń. Opracowana technologia i odpowiednie wyposażenie pozwala na obniżenie zużycia cementu o 20% oraz 4-krotne skrócenie okresu produkcji elementów betonowych. Pomimo udzielanej pomocy przez Ministerstwo i wysiłków kilkuletnich ze strony Instytutu, nie udaje się wdrożyć na szerszą skalę tak efektywnej technologii.</u>
388   - <u xml:id="u-25.26" who="#PosełMieczysławŁubiński">Przedsiębiorstwa nie były dostatecznie zainteresowane oszczędnościami materiałowymi i przyspieszaniem tempa produkcji. Przezwyciężanie trudności gospodarczych w dekadzie lat osiemdziesiątych będzie możliwe tylko w warunkach pełnego wykorzystania postępu naukowo-technicznego. Mamy do wykorzystania ogromne, potencjalne zdolności socjalistycznych przedsiębiorstw do szybkiego podejmowania i realizacji zadań. Mamy też te istotne motywacje, które daje nasz ustrój dla rozwoju i wdrażania postępu techniczno-organizacyjnego. Wiąże się to jednak, moim zdaniem, ze zmianą kryteriów ocen ludzi, podziału kompetencji i odpowiedzialności, której nieodłącznym atrybutem jest samodzielność. Dlatego też dekada lat osiemdziesiątych, będąc okresem znacznie trudniejszych uwarunkowań i bardziej skomplikowanych zadań, jest okresem niepowtarzalnej szansy dla tych, którzy tworzą postęp techniczno-organizacyjny i dla tych, którzy decydują o jego wykorzystaniu.</u>
389   - <u xml:id="u-25.27" who="#PosełMieczysławŁubiński">Zwracam się do Rządu z wnioskiem, aby w swoim działaniu zapewnił pełne wykorzystanie tej szansy tak twórcom postępu techniczno-organizacyjnego, jak i zakładom pracy, które powinny traktować postęp techniczno-organizacyjny jako podstawę swojego istnienia i rozwoju.</u>
  362 + <u xml:id="u-25.0" who="#MieczysławŁubiński">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizacja uchwał VIII Zjazdu PZPR stawia w zakresie wzrostu efektywności gospodarowania szczególnie pilne zadania przed budownictwem i przemysłem materiałów budowlanych. Nowe uwarunkowania gospodarki światowej zmuszają także nasz kraj do zmian strukturalnych, pozwalających na zmniejszenie zużycia surowców i energii na jednostkę produkcyjną, a także do istotnego wzrostu produkcji materiałów z surowców krajowych oraz szerokiego wykorzystania materiałów poprodukcyjnych i odpadowych. Pokonanie występujących w gospodarce barier i ograniczeń może być uzyskane dzięki wykorzystaniu osiągnięć nauki, postępu techniczno-organizacyjnego i działaniu bodźcowego modelu ekonomicznego. Musimy postawić na postęp innowacyjny, na bardziej efektywne rozwiązania techniczno-organizacyjne jako podstawowe źródła pomnażania dochodu narodowego. W tym aspekcie chciałbym przedstawić niektóre problemy w rozwoju budownictwa mieszkaniowego.</u>
  363 + <u xml:id="u-25.1" who="#MieczysławŁubiński">Wielorodzinne budownictwo mieszkaniowe realizowane jest w 80% w technologii wielkopłytowej, a pozostałe 20% budownictwa realizuje się w technologiach wielkoblokowej, monolitycznej, szkieletowej i tradycyjnej.</u>
  364 + <u xml:id="u-25.2" who="#MieczysławŁubiński">Chociaż wprowadzenie technologii wielkopłytowej pozwoliło na przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego, a nawet można stwierdzić, że trudno byłoby rozwiązać taką dużą skalę budownictwa bez udziału technologii wielkopłytowej, to jednak obecny jej poziom produkcji nie może być uznany za zadowalający. Charakteryzuje się wysoką kapitałochłonnością, nadmierną materiałochłonnością, energochłonnością i wymaga zaangażowania zbyt dużych ilości środków transportowych. Także izolacyjność cieplna ścian, o czym mówił Minister, jest niedostateczna, współczynnik przenikania jest większy od jedności, co powoduje konieczność spalania nadmiernych ilości węgla dla ogrzewania mieszkań.</u>
  365 + <u xml:id="u-25.3" who="#MieczysławŁubiński">W tych warunkach uważam, że nie należy budować dalszych fabryk domów, a raczej skoncentrować się na osiągnięciu pełnej zdolności produkcyjnej uruchomionych już zakładów, natomiast pozostałe potrzeby realizować w bardziej efektywnych technologiach, jak szkieletowa, monolityczna lub przy zastosowaniu ceramiki na ściany i prefabrykatów betonowych na stropy. Mówiła o tym posłanka Halina Skibniewska. Równocześnie w obecnej technologii wielkiej płyty konieczne się staje stopniowe eliminowanie elementów, w których nie są odpowiednio wykorzystywane wysokie własności wytrzymałościowe stali i betonu i zastępowanie ich materiałami lżejszymi. Dotyczy to ścian zewnętrznych i działowych oraz kabin sanitarnych. Realizacja takiej koncepcji może zmniejszyć zużycie cementu w budownictwie mieszkaniowym o ok. 1 mln ton i stali o ok. 200 tys. ton rocznie. Duże efekty przyniesie także szersze wprowadzenie technologii szkieletowej, zmniejszając zużycie betonu o ok. 25–40% i ciężar budynku w granicach 20–30%. Technologia ta daje dużą swobodę w projektowaniu mieszkań i obiektów użytku publicznego. Technologia monolityczna, poza stosunkowo niskim zużyciem materiałów, ma ważne zalety architektoniczne, umożliwiające dowolne kształtowanie bryły budynku i konstrukcyjne, dając sztywne połączenie węzłów.</u>
  366 + <u xml:id="u-25.4" who="#MieczysławŁubiński">Z uznaniem witam dzisiejszą informację Ministra Adama Glazura o zamierzonych przegrupowaniach w technologii budownictwa na lata osiemdziesiąte i budowie nowych zakładów ceramiki budowlanej, materiału, który w nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym we współczesnym rozwiązaniu technologicznym powinien być najszerzej stosowany do wykonywania ścian budynków mieszkalnych.</u>
  367 + <u xml:id="u-25.5" who="#MieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! Rozwój budownictwa osiedlowego napotyka bariery rozwojowe o charakterze:</u>
  368 + <u xml:id="u-25.6" who="#MieczysławŁubiński">— po pierwsze — ilościowym w zakresie masowych materiałów konstrukcyjnych;</u>
  369 + <u xml:id="u-25.7" who="#MieczysławŁubiński">— po drugie — transportowym (szczególnie w zakresie przewiezienia kruszyw i prefabrykatów);</u>
  370 + <u xml:id="u-25.8" who="#MieczysławŁubiński">— po trzecie — kadrowym w zakresie kompletowania załóg, wydajności i jakości pracy.</u>
  371 + <u xml:id="u-25.9" who="#MieczysławŁubiński">Budownictwo mieszkaniowe w kraju w zbyt dużym stopniu, moim zdaniem, opiera się na betonie, co wymaga nadmiernie dużych ilości cementu, stali i kruszywa. Ponieważ złoża kruszywa rozłożone są nierównomiernie na terenie kraju, przewozy tego kruszywa nadmiernie obciążają transport kolejowy całej sieci krajowej.</u>
  372 + <u xml:id="u-25.10" who="#MieczysławŁubiński">Równocześnie wobec działania ustaw o ochronie gruntów rolnych i środowiska przyrodniczego występują trudności z pozyskiwaniem potrzebnej ilości kruszywa. W tych warunkach, a także wobec występującego na rynku braku odpowiedniej ilości materiałów budowlanych, należy w szerokim zakresie rozwinąć produkcję materiałów z surowców miejscowych oraz odpadów poprodukcyjnych, co ma także duże znaczenie ekologiczne.</u>
  373 + <u xml:id="u-25.11" who="#MieczysławŁubiński">W najbliższym 10-leciu nastąpi dalszy wzrost ilości odpadów przemysłowych, idący w setki milionów ton, których bezużyteczne składowanie nie tylko zajmować będzie coraz większe tereny, ale również zwiększać koszty produkcji. Odpady te to popioły lotne, żużle wielkopiecowe, łupki porytowe, fosfogipsy, wióry, trociny i inne mogą być szeroko wykorzystywane do produkcji materiałów budowlanych. Konieczne są tu jednak szerokie badania naukowe, jak też oryginalne często rozwiązania techniczne, przy uwzględnianiu badań wpływu materiałów w budownictwie rolniczym na zdrowie człowieka i zwierząt. Odpowiednie prace inspirowane przez Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk zostały podjęte już przez Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych i są realizowane m.in. w Instytucie Techniki Budowlanej. Wymagają one jednak intensyfikacji.</u>
  374 + <u xml:id="u-25.12" who="#MieczysławŁubiński">W szerszym stopniu powinny być także wykorzystywane bogate w kraju złoża gipsu w produkcji elementów budowlanych oraz surowce ilaste, jak iły, gliny i łupki, lessy, mułki w produkcji ceramiki budowlanej. Surowce te występują na terenie całego kraju, co umożliwia produkcję materiałów dla budownictwa miejscowego i eliminuje przewozy materiałów budowlanych po kraju. Ważnym problemem dla obniżenia nadmiernego obecnie ciężaru budynków jest dalsze rozwinięcie przemysłu materiałów izolacyjnych, a szczególnie wełny mineralnej i waty szklanej, a także doskonalenie technologii gazobetonów. Mówił o tym towarzysz Minister.</u>
  375 + <u xml:id="u-25.13" who="#MieczysławŁubiński">Na rozwiązania konstrukcyjno-budowlane w kraju zużywa się nadmierne ilości cementu m.in. wobec braku kruszyw sortowanych, co powoduje, że pomimo dużej produkcji tego materiału, przekraczającej 22 mln ton, występują dotkliwe braki cementu. Równocześnie w produkcji cementu występują niepokojące zjawiska. Cementy portlandzkie produkowane są głównie na eksport i dla celów specjalnych. Na rynek trafiają głównie cementy mieszane, a mianowicie do klinkieru dodaje się pyły przemysłowe, żużel i często wapień w celu zwiększenia jego masy. Powoduje to obniżenie jakości cementu i konieczność zwiększenia jego ilości w betonach, co obniża zamierzenia ekonomiczne. Równocześnie dodatki te zwiększają bardzo ilość alkalii w cemencie, a cementy wysoko alkaliczne dodane do kruszyw reaktywnych powodują awarie konstrukcji, które się w kraju zdarzają. W tych warunkach należy wprowadzić produkcję cementów nisko alkalicznych oraz atestować tę produkcję na zawartość alkaliów. Kruszywa powinny być przebadane na podatność na działanie alkaliów i stosowane z odpowiednimi cementami. Należy także w większej ilości produkować cement portlandzki, aby zapewnić jego dostawy dla niektórych konstrukcji betonowych.</u>
  376 + <u xml:id="u-25.14" who="#MieczysławŁubiński">Ważnym problemem związanym z produkcją materiałów jest ścisłe przestrzeganie warunków technologii ich produkcji i odbiór materiałów zgodny z normami. Jest to sprawa kluczowa dla poprawienia jakości budownictwa. Także jakość budowanych mieszkań wymaga zdecydowanego działania i poprawy, o czym już tu moi przedmówcy posłowie mówili. W tych warunkach konieczne jest egzekwowanie odpowiedzialności od bezpośrednich wykonawców oraz przywrócenie nadzoru inwestorskiego i wzmocnienie nadzoru autorskiego.</u>
  377 + <u xml:id="u-25.15" who="#MieczysławŁubiński">Jak wykazuje doświadczenie, nadzór inwestorski był ważnym ogniwem w zabezpieczeniu właściwej jakości poszczególnych faz budowanego obiektu. Pilne przywrócenie nadzoru inwestorskiego jest sprawą podstawową dla zapewnienia odpowiedniej jakości produkcji budowlanej. Mówił o tym poseł Stanisław Kukuryka i z uznaniem należy powitać jego informację o przywróceniu tego nadzoru.</u>
  378 + <u xml:id="u-25.16" who="#MieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! W celu poprawy efektywności budownictwa, wzrostu wydajności i jakości pracy należy powrócić do znanego już rozwiązania płacowego, charakteryzującego się bezpośrednim związkiem wysokości wynagrodzenia z ilością i jakością pracy. W tym celu należy preferować w budownictwie akordowy system płac, płacę za dzieło, pod warunkiem spełnienia następujących działań:</u>
  379 + <u xml:id="u-25.17" who="#MieczysławŁubiński">— normy pracy należy sprowadzić do wielkości technicznie uzasadnionej,</u>
  380 + <u xml:id="u-25.18" who="#MieczysławŁubiński">— powołać komisję z udziałem Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, związków zawodowych i NOT w celu opracowania projektu nowych tabel płac,</u>
  381 + <u xml:id="u-25.19" who="#MieczysławŁubiński">— ustalić ceny akordowe na podstawie nowych stawek oraz zweryfikowanych norm pracy,</u>
  382 + <u xml:id="u-25.20" who="#MieczysławŁubiński">— wydać nowe katalogi norm pracy, określające normę i cenę akordową.</u>
  383 + <u xml:id="u-25.21" who="#MieczysławŁubiński">Podane wyżej działania należy dokonać w założeniu, że fundusz płac nie ulegnie z tego powodu zwiększeniu.</u>
  384 + <u xml:id="u-25.22" who="#MieczysławŁubiński">Niezależnym zagadnieniem, wymagającym usprawnienia jest system cenników oraz system płac w projektowaniu. System ekonomiczno-organizacyjny biur projektów wprowadzony uchwałą nr 123 Rady Ministrów, muszę powiedzieć zresztą, że bardzo dobry i bodźcowy, nie jest stosowany wobec korygującego go systemu wskaźników, a szczególnie w związku z zarządzeniem nr 33 Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie zasad tworzenia funduszu płac. Zasady te powodują szereg niekorzystnych zjawisk w pracy biur projektów, a przede wszystkim niewykorzystanie pełnego potencjału twórczego załóg. Dalszym brakiem tego systemu jest pomniejszanie funduszu płac biur projektowych z tytułu przekroczenia limitu funduszu na podróże służbowe, w których podstawowy udział stanowią nadzory autorskie, tak potrzebne dla zapewnienia odpowiedniej jakości procesu inwestycyjnego.</u>
  385 + <u xml:id="u-25.23" who="#MieczysławŁubiński">Na obniżenie kosztów inwestycji i materiałochłonności obiektu podstawowy wpływ ma projekt, dlatego też system wynagradzania pracowników biur projektowych powinien w istotny sposób uwzględniać elementy nowoczesności i postępu techniczno-ekonomicznego. W tym aspekcie należy moim zdaniem przeprowadzić reformę płac pracowników biur projektowych.</u>
  386 + <u xml:id="u-25.24" who="#MieczysławŁubiński">Wysoki Sejmie! Następny problem dla istotnego zwiększenia efektywności, już nie tylko budownictwa, ale całej gospodarki narodowej, to niewystarczająca obecnie chłonność gospodarki na innowacje techniczne i organizacyjne. Musimy doprowadzić do takiego funkcjonowania gospodarki, aby zapotrzebowanie na postęp techniczno-ekonomiczny było podstawowym i pierwszoplanowym celem w działalności każdego zakładu. Trzeba prowadzić w tym celu skorelowane działania z pomocą dobrze rozumianych i należycie wykorzystywanych metod planistycznych z działającymi w tym samym kierunku impulsami finansowo-ekonomicznymi. Aby lepiej podkreślić znaczenie tego problemu, pozwolę sobie przedstawić tylko jeden przykład z terenu kierowanego przeze mnie Instytutu Przemysłu Budowlanego Politechniki Warszawskiej.</u>
  387 + <u xml:id="u-25.25" who="#MieczysławŁubiński">W 1975 r. opracowano i wykonano w Instytucie prototypowe urządzenie do próżniowego odwadniania betonu, które uzyskało kilka patentów, a przedsiębiorstwo „Zremb” w Gdańsku podjęło seryjną produkcję tych urządzeń. Opracowana technologia i odpowiednie wyposażenie pozwala na obniżenie zużycia cementu o 20% oraz 4-krotne skrócenie okresu produkcji elementów betonowych. Pomimo udzielanej pomocy przez Ministerstwo i wysiłków kilkuletnich ze strony Instytutu, nie udaje się wdrożyć na szerszą skalę tak efektywnej technologii.</u>
  388 + <u xml:id="u-25.26" who="#MieczysławŁubiński">Przedsiębiorstwa nie były dostatecznie zainteresowane oszczędnościami materiałowymi i przyspieszaniem tempa produkcji. Przezwyciężanie trudności gospodarczych w dekadzie lat osiemdziesiątych będzie możliwe tylko w warunkach pełnego wykorzystania postępu naukowo-technicznego. Mamy do wykorzystania ogromne, potencjalne zdolności socjalistycznych przedsiębiorstw do szybkiego podejmowania i realizacji zadań. Mamy też te istotne motywacje, które daje nasz ustrój dla rozwoju i wdrażania postępu techniczno-organizacyjnego. Wiąże się to jednak, moim zdaniem, ze zmianą kryteriów ocen ludzi, podziału kompetencji i odpowiedzialności, której nieodłącznym atrybutem jest samodzielność. Dlatego też dekada lat osiemdziesiątych, będąc okresem znacznie trudniejszych uwarunkowań i bardziej skomplikowanych zadań, jest okresem niepowtarzalnej szansy dla tych, którzy tworzą postęp techniczno-organizacyjny i dla tych, którzy decydują o jego wykorzystaniu.</u>
  389 + <u xml:id="u-25.27" who="#MieczysławŁubiński">Zwracam się do Rządu z wnioskiem, aby w swoim działaniu zapewnił pełne wykorzystanie tej szansy tak twórcom postępu techniczno-organizacyjnego, jak i zakładom pracy, które powinny traktować postęp techniczno-organizacyjny jako podstawę swojego istnienia i rozwoju.</u>
390 390 <u xml:id="u-25.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
391 391 </div>
392 392 <div xml:id="div-26">
393   - <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zdzisław Pilecki.</u>
  393 + <u xml:id="u-26.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zdzisław Pilecki.</u>
394 394 </div>
395 395 <div xml:id="div-27">
396   - <u xml:id="u-27.0" who="#PosełZdzisławPilecki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Kierownictwo polityczne kraju z Edwardem Gierkiem na czele postawiło kwestię mieszkaniową w centrum uwagi i działań społeczno-gospodarczych oraz uczyniło z niej priorytetową sprawę w życiu kraju.</u>
397   - <u xml:id="u-27.1" who="#PosełZdzisławPilecki">Program mieszkaniowy stał się nieodłączną częścią strategii rozwoju kształtującej nasze życie społeczno-gospodarcze w latach siedemdziesiątych. Jej kontynuację potwierdził VIII Zjazd partii, co zyskało sobie najszerszą aprobatę społeczną, a na pierwszym posiedzeniu Sejmu bieżącej kadencji Premier Rządu obywatel Edward Babiuch przedstawił przyjęty z uznaniem przez Wysoką Izbę program dalszej realizacji tej strategii.</u>
398   - <u xml:id="u-27.2" who="#PosełZdzisławPilecki">Strategia ta i jej humanistyczna zasada podporządkowania wszystkich działań państwa sprawie człowieka określa także rangę rozpatrywanego w dniu dzisiejszym przez Wysoką Izbę problemu będącego przedmiotem obrad — problemu trudnego, ale będącego jednym z najważniejszych w skali celów polityki społeczno-gospodarczej ludowego państwa.</u>
399   - <u xml:id="u-27.3" who="#PosełZdzisławPilecki">Za dobrą zapowiedź uznajemy ostatnie decyzje kadrowe dotyczące pionu budownictwa. Społeczeństwo widzi w nich zgodność zapowiedzi programowych obywatela Premiera Edwarda Babiucha z praktycznym działaniem Rządu.</u>
400   - <u xml:id="u-27.4" who="#PosełZdzisławPilecki">W życiu polskiego społeczeństwa mieszkanie zawsze pełniło rolę szczególną. Oprócz zaspokajania zasadniczych potrzeb egzystencjalnych, było ono ośrodkiem życia rodzinnego. Stanowiło istotny warunek umacniania rodziny, a z nią wielu wartości duchowych, których rodzina jest źródłem, lub dla których rozwoju stanowi najlepsze środowisko. Postęp społeczny, trwałość rodziny, demograficzny wzrost narodu, stała poprawa jakości życia ludzi zależne są w świecie współczesnym także od warunków mieszkaniowych. Budować będziemy więc coraz więcej, ale nie wszyscy będą mogli otrzymać klucz do własnego mieszkania, do własnego domu. Składa się na to wiele przyczyn. Jedną z najważniejszych jest ogromny awans cywilizacyjny. Społeczeństwo polskie dzisiaj maczaj wyobraża sobie życie niż Polacy lat czterdziestych czy pięćdziesiątych, inne ma wymagania materialne, inaczej chce organizować swoje życie rodzinne i swój codzienny czas. Wiele jest miar tego awansu. Jedną z najważniejszych jest właśnie stosunek do mieszkania. Ludzie w Polsce chcą mieszkać wygodnie, a przede wszystkim samodzielnie. Bezpowrotnie skończył się czas społecznej zgody na jedną izbę dla rodziny czy wielorodzinne zamieszkiwanie w jednym mieszkaniu. Wszyscy dążymy do zdobycia mieszkania, które jest podstawą dla dalszych planów, działań i satysfakcji życiowej. Bez własnego mieszkania trudno jest uzyskać trwałą obecność w życiu takich wartości, jak spokój, poczucie bezpieczeństwa, warunki do regeneracji sił potrzebnych do pracy, trudno jest zapewnić sobie i swoim bliskim poczucie szczęścia i zadowolenia z życia.</u>
401   - <u xml:id="u-27.5" who="#PosełZdzisławPilecki">W tym miejscu pozwolę sobie wyrazić pogląd, że szczególnej uwagi wymaga analiza stanu rzeczy w budownictwie mieszkaniowym oraz precyzowanie kierunku rozwiązań w dużych wielkomiejskich aglomeracjach, takich jak Gdańsk, Katowice, Warszawa.</u>
402   - <u xml:id="u-27.6" who="#PosełZdzisławPilecki">Problemy budownictwa mieszkaniowego nie są łatwe i nie dadzą się rozwiązać w krótkim czasie. Potrzeby w tym zakresie są ogromne. Ogólny bilans potrzeb mieszkaniowych w latach 1970–1990 zamyka się liczbą 8 200 tys. nowych mieszkań. Składa się na to 4 700 tys. mieszkań, które powinny zaspokoić potrzeby wynikające z rozwoju demograficznego, obliczonego według wariantu nadzwyczaj umiarkowanego; 2,6 mln mieszkań, które powinny zastąpić substancję mieszkaniową wycofaną z użytkowania na skutek zużycia, wyburzeń urbanistycznych i wydarzeń losowych; 400 tys. mieszkań stanowiących rezerwę niezbędną do podtrzymania ruchliwości społecznej; 300 tys. mieszkań zastępujących te, które znikną z obecnego bilansu na skutek zmiany sposobu użytkowania przez przekwalifikowanie ich na inne cele użytkowe i ok. 200 tys. mieszkań wiejskich opuszczonych przez przechodzących do miasta mieszkańców wsi. Pozostaje więc do rozważenia problem, czy w następnej 5-latce nie zwiększyć jeszcze udziału inwestycji mieszkaniowych w całokształcie nakładów inwestycyjnych. Jednak rezerwy nie są tu zbyt duże, choć nie przekroczyliśmy jeszcze wskaźnika 20%, a są kraje, gdzie sięga on 27% i więcej. Trzeba jednak pamiętać, że konieczne jest także przeznaczenie znacznych środków na inwestycje infrastrukturalne, o których wielu posłów w dzisiejszej debacie mówiło, takie jak drogi, szpitale, szkoły, urządzenia sportowe. Rozwój bowiem nie może mieć charakteru jednostronnego i musi łączyć harmonijnie zaspokajanie różnych potrzeb mieszkańców, kształtując dobre samopoczucie społeczne.</u>
403   - <u xml:id="u-27.7" who="#PosełZdzisławPilecki">Bilans sił i potrzeb w dziedzinie mieszkaniowej w Polsce pokazuje, jak wiele musimy jeszcze zrobić, jak wiele nadziei i oczekiwań musimy jeszcze prolongować na następne lata.</u>
404   - <u xml:id="u-27.8" who="#PosełZdzisławPilecki">Jednak w ramach istniejących środków są jeszcze możliwości coraz lepszego zaspokajania społecznych potrzeb. Liczba mieszkań, które zbudujemy zależna jest od poziomu rozwoju całej gospodarki. Zależna jest więc także od postaw wszystkich Polaków w procesie gospodarowania. Zależna jest od tego, ile uporu, konsekwencji i żarliwości będzie w pracy nas wszystkich. Innymi słowy: to ile będziemy mogli otrzymać zależne jest od tego, ile potrafimy z siebie dać.</u>
405   - <u xml:id="u-27.9" who="#PosełZdzisławPilecki">Ważną sprawą jest zagospodarowanie wytworzonych zasobów mieszkaniowych. Chodzi tu zarówno o nowe przydziały, jak i organizację zamian mieszkań. Powinien być zwiększony udział czynnika społecznego w procesie zagospodarowania mieszkań nowo zbudowanych, zapewniający pełną jawność motywów decyzji w tym zakresie.</u>
406   - <u xml:id="u-27.10" who="#PosełZdzisławPilecki">Ważny jest też problem ustalania jasnych i jednoznacznych, powszechnie obowiązujących kryteriów podziału puli mieszkaniowej, kryteriów najlepiej zapewniających realizację idei sprawiedliwości społecznej.</u>
407   - <u xml:id="u-27.11" who="#PosełZdzisławPilecki">Inną istotną rezerwą budownictwa dla ludności jest renowacja starych zasobów mieszkaniowych. Powiększy to całą pulę mieszkaniową, ale ma także ważne znaczenie kulturotwórcze, jest kontynuacją tradycji w zakresie kultury materialnej narodu.</u>
408   - <u xml:id="u-27.12" who="#PosełZdzisławPilecki">Wysoka Izbo! Sprawy budownictwa mieszkaniowego to nie tylko sprawy ilości nowych mieszkań. To także sprawy jakości życia w nowo budowanych osiedlach i domach. Programowi rozwoju budownictwa mieszkaniowego musi towarzyszyć także program rozwoju kultury mieszkaniowej.</u>
409   - <u xml:id="u-27.13" who="#PosełZdzisławPilecki">Kształtowanie środowiska mieszkalnego powinno umiejętnie dostosowywać nowoczesność do skali, charakteru i możliwości poszczególnych regionów, miast i osiedli w taki sposób, by nie stanowiły one zagrożenia tradycyjnych wartości kulturowych, historycznych i nie kolidowały z ukształtowanym już charakterem otoczenia.</u>
410   - <u xml:id="u-27.14" who="#PosełZdzisławPilecki">Podstawowym składnikiem kultury mieszkaniowej w naszym społeczeństwie powinna być realizacja przekonania, że mieszkania nie powinny ludzi oddzielać od siebie, ale powinny tworzyć nowe więzi społeczne. Konieczne jest więc niezaniedbywanie przy realizacji nowych osiedli spraw budownictwa towarzyszącego. Chodzi zarówno o sieć handlową, szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, jak i o sieć placówek kulturalnych. Z zadowoleniem stwierdzamy, że są też dziś warunki dla rozwoju budownictwa kościelnego. Budownictwo towarzyszące jest integralną częścią budownictwa mieszkaniowego i nie można go traktować jako alternatywy dla mieszkań, rezerwy, z której czerpie się w momencie zagrożenia ilościowego planu budowy domów mieszkalnych.</u>
411   - <u xml:id="u-27.15" who="#PosełZdzisławPilecki">Zaangażowanie w życie osiedla czy bloku, w którym się mieszka, jest często pierwszym bodźcem dla wyobraźni i wrażliwości społecznej ludzi. Tu mogą się oni nauczyć odpowiedzialności za sprawy innych ludzi, odpowiedzialności, na którą nazbyt często czeka się potem na próżno w sprawach zawodowych czy makrospołecznych. Podmiotowość społeczna, będąc jednym z celów rozwoju wyraża się w ogromnej mierze w umiejętności realizowania przez społeczeństwo zasad życia zbiorowego. Społeczeństwo, doskonaląc siebie i jakość swego życia, musi doskonalić także umiejętności swego oddziaływania na aktualną rzeczywistość i na perspektywy własnej przyszłości. Dlatego też tak ważne jest pełne wykorzystanie wszelkich form demokracji.</u>
412   - <u xml:id="u-27.16" who="#PosełZdzisławPilecki">W całym kraju odbywają się obecnie wybory do samorządów mieszkańców. Samorządy te stanowią podstawowe ogniwo wielkiego gmachu demokracji. W praktyce jednak nie zawsze koncentruje się w nich cały potencjał energii społecznej. Często działanie ich nie ma dostatecznego wsparcia, nie towarzyszy mu dostateczne zainteresowanie społeczne.</u>
413   - <u xml:id="u-27.17" who="#PosełZdzisławPilecki">Wysoka Izbo! Perspektywiczny program budownictwa mieszkaniowego nie może zamykać się tylko na sprawach liczby mieszkań.</u>
414   - <u xml:id="u-27.18" who="#PosełZdzisławPilecki">Jest jeszcze ogromna sfera spraw natury psychospołecznej i kulturowej, których rozwiązanie zależy od tego, jak to co możemy zbudować — zbudujemy.</u>
415   - <u xml:id="u-27.19" who="#PosełZdzisławPilecki">Budownictwo mieszkaniowe zaspokajając bardzo złożony kompleks społecznych potrzeb ma wymiar nie tylko materialny. Wiąże się nierozdzielnie z wieloma procesami społecznymi i kulturowymi. Dlatego plany w tym zakresie muszą być ściśle związane nie tylko z wizją przyszłego, materialnego obrazu kraju, lecz również z wizją przyszłego społeczeństwa polskiego.</u>
416   - <u xml:id="u-27.20" who="#PosełZdzisławPilecki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiane na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu problemy mieszczą się w szerszej perspektywie społecznej. Ważnym jej składnikiem jest zgodne współdziałanie ludzi dobrej woli — wszystkich Polaków, bez względu na ich stosunek do religii. Z tym większym zadowoleniem zaobserwowaliśmy w ostatnim okresie dalsze przejawy pozytywnego rozwoju stosunków pomiędzy kościołem i państwem, służącego sprawie tak szczególnie dziś ważnej — sprawie jedności narodu polskiego.</u>
417   - <u xml:id="u-27.21" who="#PosełZdzisławPilecki">Potwierdzeniem tego pozytywnego procesu, potwierdzeniem coraz lepszego klimatu w stosunkach kościelno-państwowych, który rodzi owoce dające satysfakcję społeczną, są treści depeszy skierowanej przez przywódców Polski Ludowej do Papieża Jana Pawła II w związku z rocznicą Jego urodzin. Przyjęliśmy je wszyscy z zadowoleniem i zrozumieniem wagi tego wydarzenia. Tym bardziej stanowczo pragniemy przeciwstawić się próbom podejmowanym przez nieliczne, ale hałaśliwe, antysocjalistyczne siły, zmierzające do powstrzymania tego procesu, do prób zakłócania harmonijnych stosunków kościoła i państwa przez różnego rodzaju jątrzącą działalność, której autorzy pragnęliby przeciwstawiać ludzi wierzących państwu ludowemu i jego celom. Zdecydowany sprzeciw budzi wszelkie wykorzystywanie religii i wysokiego autorytetu moralnego kościoła w naszym kraju dla celów, które z religią nie mają nic wspólnego, natomiast godzą w dobro ogólnonarodowe i interes kraju.</u>
418   - <u xml:id="u-27.22" who="#PosełZdzisławPilecki">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, oraz środowiska z nim związane nie mogą pozostać obojętne wobec takiej działalności, uważając za szczególnie szkodliwe, za niedopuszczalne wykorzystywanie budynków i pomieszczeń kościelnych dla prowadzenia akcji politycznej, sprzecznej z interesami Polski i naszej racji stanu. Pragniemy, aby kościół pozostał kościołem i by nie próbowano z jego terenu prowadzić działań, które wbrew wysuwanym hasłom w istocie godzą w pomyślny, bezpieczny i demokratyczny rozwój naszej ojczyzny na drodze zasad sprawdzonych, które nie mają odpowiedzialnej, patriotycznej alternatywy. Dobro naszego kraju i pomyślna realizacja programu rozwojowego Polski, w obliczu złożonej sytuacji międzynarodowej i wewnętrznych uwarunkowań, wymaga szczególnie dobrej atmosfery społecznej, nacechowanej wysokim poczuciem odpowiedzialności za sprawy naszego państwa — jedności działania i myślenia o naszych wspólnych sprawach. Tylko na tej drodze możliwe jest rozwiązywanie polskich problemów, zgodnie z oczekiwaniami całego narodu. Dziękuję za uwagę.</u>
  396 + <u xml:id="u-27.0" who="#ZdzisławPilecki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Kierownictwo polityczne kraju z Edwardem Gierkiem na czele postawiło kwestię mieszkaniową w centrum uwagi i działań społeczno-gospodarczych oraz uczyniło z niej priorytetową sprawę w życiu kraju.</u>
  397 + <u xml:id="u-27.1" who="#ZdzisławPilecki">Program mieszkaniowy stał się nieodłączną częścią strategii rozwoju kształtującej nasze życie społeczno-gospodarcze w latach siedemdziesiątych. Jej kontynuację potwierdził VIII Zjazd partii, co zyskało sobie najszerszą aprobatę społeczną, a na pierwszym posiedzeniu Sejmu bieżącej kadencji Premier Rządu obywatel Edward Babiuch przedstawił przyjęty z uznaniem przez Wysoką Izbę program dalszej realizacji tej strategii.</u>
  398 + <u xml:id="u-27.2" who="#ZdzisławPilecki">Strategia ta i jej humanistyczna zasada podporządkowania wszystkich działań państwa sprawie człowieka określa także rangę rozpatrywanego w dniu dzisiejszym przez Wysoką Izbę problemu będącego przedmiotem obrad — problemu trudnego, ale będącego jednym z najważniejszych w skali celów polityki społeczno-gospodarczej ludowego państwa.</u>
  399 + <u xml:id="u-27.3" who="#ZdzisławPilecki">Za dobrą zapowiedź uznajemy ostatnie decyzje kadrowe dotyczące pionu budownictwa. Społeczeństwo widzi w nich zgodność zapowiedzi programowych obywatela Premiera Edwarda Babiucha z praktycznym działaniem Rządu.</u>
  400 + <u xml:id="u-27.4" who="#ZdzisławPilecki">W życiu polskiego społeczeństwa mieszkanie zawsze pełniło rolę szczególną. Oprócz zaspokajania zasadniczych potrzeb egzystencjalnych, było ono ośrodkiem życia rodzinnego. Stanowiło istotny warunek umacniania rodziny, a z nią wielu wartości duchowych, których rodzina jest źródłem, lub dla których rozwoju stanowi najlepsze środowisko. Postęp społeczny, trwałość rodziny, demograficzny wzrost narodu, stała poprawa jakości życia ludzi zależne są w świecie współczesnym także od warunków mieszkaniowych. Budować będziemy więc coraz więcej, ale nie wszyscy będą mogli otrzymać klucz do własnego mieszkania, do własnego domu. Składa się na to wiele przyczyn. Jedną z najważniejszych jest ogromny awans cywilizacyjny. Społeczeństwo polskie dzisiaj maczaj wyobraża sobie życie niż Polacy lat czterdziestych czy pięćdziesiątych, inne ma wymagania materialne, inaczej chce organizować swoje życie rodzinne i swój codzienny czas. Wiele jest miar tego awansu. Jedną z najważniejszych jest właśnie stosunek do mieszkania. Ludzie w Polsce chcą mieszkać wygodnie, a przede wszystkim samodzielnie. Bezpowrotnie skończył się czas społecznej zgody na jedną izbę dla rodziny czy wielorodzinne zamieszkiwanie w jednym mieszkaniu. Wszyscy dążymy do zdobycia mieszkania, które jest podstawą dla dalszych planów, działań i satysfakcji życiowej. Bez własnego mieszkania trudno jest uzyskać trwałą obecność w życiu takich wartości, jak spokój, poczucie bezpieczeństwa, warunki do regeneracji sił potrzebnych do pracy, trudno jest zapewnić sobie i swoim bliskim poczucie szczęścia i zadowolenia z życia.</u>
  401 + <u xml:id="u-27.5" who="#ZdzisławPilecki">W tym miejscu pozwolę sobie wyrazić pogląd, że szczególnej uwagi wymaga analiza stanu rzeczy w budownictwie mieszkaniowym oraz precyzowanie kierunku rozwiązań w dużych wielkomiejskich aglomeracjach, takich jak Gdańsk, Katowice, Warszawa.</u>
  402 + <u xml:id="u-27.6" who="#ZdzisławPilecki">Problemy budownictwa mieszkaniowego nie są łatwe i nie dadzą się rozwiązać w krótkim czasie. Potrzeby w tym zakresie są ogromne. Ogólny bilans potrzeb mieszkaniowych w latach 1970–1990 zamyka się liczbą 8 200 tys. nowych mieszkań. Składa się na to 4 700 tys. mieszkań, które powinny zaspokoić potrzeby wynikające z rozwoju demograficznego, obliczonego według wariantu nadzwyczaj umiarkowanego; 2,6 mln mieszkań, które powinny zastąpić substancję mieszkaniową wycofaną z użytkowania na skutek zużycia, wyburzeń urbanistycznych i wydarzeń losowych; 400 tys. mieszkań stanowiących rezerwę niezbędną do podtrzymania ruchliwości społecznej; 300 tys. mieszkań zastępujących te, które znikną z obecnego bilansu na skutek zmiany sposobu użytkowania przez przekwalifikowanie ich na inne cele użytkowe i ok. 200 tys. mieszkań wiejskich opuszczonych przez przechodzących do miasta mieszkańców wsi. Pozostaje więc do rozważenia problem, czy w następnej 5-latce nie zwiększyć jeszcze udziału inwestycji mieszkaniowych w całokształcie nakładów inwestycyjnych. Jednak rezerwy nie są tu zbyt duże, choć nie przekroczyliśmy jeszcze wskaźnika 20%, a są kraje, gdzie sięga on 27% i więcej. Trzeba jednak pamiętać, że konieczne jest także przeznaczenie znacznych środków na inwestycje infrastrukturalne, o których wielu posłów w dzisiejszej debacie mówiło, takie jak drogi, szpitale, szkoły, urządzenia sportowe. Rozwój bowiem nie może mieć charakteru jednostronnego i musi łączyć harmonijnie zaspokajanie różnych potrzeb mieszkańców, kształtując dobre samopoczucie społeczne.</u>
  403 + <u xml:id="u-27.7" who="#ZdzisławPilecki">Bilans sił i potrzeb w dziedzinie mieszkaniowej w Polsce pokazuje, jak wiele musimy jeszcze zrobić, jak wiele nadziei i oczekiwań musimy jeszcze prolongować na następne lata.</u>
  404 + <u xml:id="u-27.8" who="#ZdzisławPilecki">Jednak w ramach istniejących środków są jeszcze możliwości coraz lepszego zaspokajania społecznych potrzeb. Liczba mieszkań, które zbudujemy zależna jest od poziomu rozwoju całej gospodarki. Zależna jest więc także od postaw wszystkich Polaków w procesie gospodarowania. Zależna jest od tego, ile uporu, konsekwencji i żarliwości będzie w pracy nas wszystkich. Innymi słowy: to ile będziemy mogli otrzymać zależne jest od tego, ile potrafimy z siebie dać.</u>
  405 + <u xml:id="u-27.9" who="#ZdzisławPilecki">Ważną sprawą jest zagospodarowanie wytworzonych zasobów mieszkaniowych. Chodzi tu zarówno o nowe przydziały, jak i organizację zamian mieszkań. Powinien być zwiększony udział czynnika społecznego w procesie zagospodarowania mieszkań nowo zbudowanych, zapewniający pełną jawność motywów decyzji w tym zakresie.</u>
  406 + <u xml:id="u-27.10" who="#ZdzisławPilecki">Ważny jest też problem ustalania jasnych i jednoznacznych, powszechnie obowiązujących kryteriów podziału puli mieszkaniowej, kryteriów najlepiej zapewniających realizację idei sprawiedliwości społecznej.</u>
  407 + <u xml:id="u-27.11" who="#ZdzisławPilecki">Inną istotną rezerwą budownictwa dla ludności jest renowacja starych zasobów mieszkaniowych. Powiększy to całą pulę mieszkaniową, ale ma także ważne znaczenie kulturotwórcze, jest kontynuacją tradycji w zakresie kultury materialnej narodu.</u>
  408 + <u xml:id="u-27.12" who="#ZdzisławPilecki">Wysoka Izbo! Sprawy budownictwa mieszkaniowego to nie tylko sprawy ilości nowych mieszkań. To także sprawy jakości życia w nowo budowanych osiedlach i domach. Programowi rozwoju budownictwa mieszkaniowego musi towarzyszyć także program rozwoju kultury mieszkaniowej.</u>
  409 + <u xml:id="u-27.13" who="#ZdzisławPilecki">Kształtowanie środowiska mieszkalnego powinno umiejętnie dostosowywać nowoczesność do skali, charakteru i możliwości poszczególnych regionów, miast i osiedli w taki sposób, by nie stanowiły one zagrożenia tradycyjnych wartości kulturowych, historycznych i nie kolidowały z ukształtowanym już charakterem otoczenia.</u>
  410 + <u xml:id="u-27.14" who="#ZdzisławPilecki">Podstawowym składnikiem kultury mieszkaniowej w naszym społeczeństwie powinna być realizacja przekonania, że mieszkania nie powinny ludzi oddzielać od siebie, ale powinny tworzyć nowe więzi społeczne. Konieczne jest więc niezaniedbywanie przy realizacji nowych osiedli spraw budownictwa towarzyszącego. Chodzi zarówno o sieć handlową, szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, jak i o sieć placówek kulturalnych. Z zadowoleniem stwierdzamy, że są też dziś warunki dla rozwoju budownictwa kościelnego. Budownictwo towarzyszące jest integralną częścią budownictwa mieszkaniowego i nie można go traktować jako alternatywy dla mieszkań, rezerwy, z której czerpie się w momencie zagrożenia ilościowego planu budowy domów mieszkalnych.</u>
  411 + <u xml:id="u-27.15" who="#ZdzisławPilecki">Zaangażowanie w życie osiedla czy bloku, w którym się mieszka, jest często pierwszym bodźcem dla wyobraźni i wrażliwości społecznej ludzi. Tu mogą się oni nauczyć odpowiedzialności za sprawy innych ludzi, odpowiedzialności, na którą nazbyt często czeka się potem na próżno w sprawach zawodowych czy makrospołecznych. Podmiotowość społeczna, będąc jednym z celów rozwoju wyraża się w ogromnej mierze w umiejętności realizowania przez społeczeństwo zasad życia zbiorowego. Społeczeństwo, doskonaląc siebie i jakość swego życia, musi doskonalić także umiejętności swego oddziaływania na aktualną rzeczywistość i na perspektywy własnej przyszłości. Dlatego też tak ważne jest pełne wykorzystanie wszelkich form demokracji.</u>
  412 + <u xml:id="u-27.16" who="#ZdzisławPilecki">W całym kraju odbywają się obecnie wybory do samorządów mieszkańców. Samorządy te stanowią podstawowe ogniwo wielkiego gmachu demokracji. W praktyce jednak nie zawsze koncentruje się w nich cały potencjał energii społecznej. Często działanie ich nie ma dostatecznego wsparcia, nie towarzyszy mu dostateczne zainteresowanie społeczne.</u>
  413 + <u xml:id="u-27.17" who="#ZdzisławPilecki">Wysoka Izbo! Perspektywiczny program budownictwa mieszkaniowego nie może zamykać się tylko na sprawach liczby mieszkań.</u>
  414 + <u xml:id="u-27.18" who="#ZdzisławPilecki">Jest jeszcze ogromna sfera spraw natury psychospołecznej i kulturowej, których rozwiązanie zależy od tego, jak to co możemy zbudować — zbudujemy.</u>
  415 + <u xml:id="u-27.19" who="#ZdzisławPilecki">Budownictwo mieszkaniowe zaspokajając bardzo złożony kompleks społecznych potrzeb ma wymiar nie tylko materialny. Wiąże się nierozdzielnie z wieloma procesami społecznymi i kulturowymi. Dlatego plany w tym zakresie muszą być ściśle związane nie tylko z wizją przyszłego, materialnego obrazu kraju, lecz również z wizją przyszłego społeczeństwa polskiego.</u>
  416 + <u xml:id="u-27.20" who="#ZdzisławPilecki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiane na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu problemy mieszczą się w szerszej perspektywie społecznej. Ważnym jej składnikiem jest zgodne współdziałanie ludzi dobrej woli — wszystkich Polaków, bez względu na ich stosunek do religii. Z tym większym zadowoleniem zaobserwowaliśmy w ostatnim okresie dalsze przejawy pozytywnego rozwoju stosunków pomiędzy kościołem i państwem, służącego sprawie tak szczególnie dziś ważnej — sprawie jedności narodu polskiego.</u>
  417 + <u xml:id="u-27.21" who="#ZdzisławPilecki">Potwierdzeniem tego pozytywnego procesu, potwierdzeniem coraz lepszego klimatu w stosunkach kościelno-państwowych, który rodzi owoce dające satysfakcję społeczną, są treści depeszy skierowanej przez przywódców Polski Ludowej do Papieża Jana Pawła II w związku z rocznicą Jego urodzin. Przyjęliśmy je wszyscy z zadowoleniem i zrozumieniem wagi tego wydarzenia. Tym bardziej stanowczo pragniemy przeciwstawić się próbom podejmowanym przez nieliczne, ale hałaśliwe, antysocjalistyczne siły, zmierzające do powstrzymania tego procesu, do prób zakłócania harmonijnych stosunków kościoła i państwa przez różnego rodzaju jątrzącą działalność, której autorzy pragnęliby przeciwstawiać ludzi wierzących państwu ludowemu i jego celom. Zdecydowany sprzeciw budzi wszelkie wykorzystywanie religii i wysokiego autorytetu moralnego kościoła w naszym kraju dla celów, które z religią nie mają nic wspólnego, natomiast godzą w dobro ogólnonarodowe i interes kraju.</u>
  418 + <u xml:id="u-27.22" who="#ZdzisławPilecki">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, oraz środowiska z nim związane nie mogą pozostać obojętne wobec takiej działalności, uważając za szczególnie szkodliwe, za niedopuszczalne wykorzystywanie budynków i pomieszczeń kościelnych dla prowadzenia akcji politycznej, sprzecznej z interesami Polski i naszej racji stanu. Pragniemy, aby kościół pozostał kościołem i by nie próbowano z jego terenu prowadzić działań, które wbrew wysuwanym hasłom w istocie godzą w pomyślny, bezpieczny i demokratyczny rozwój naszej ojczyzny na drodze zasad sprawdzonych, które nie mają odpowiedzialnej, patriotycznej alternatywy. Dobro naszego kraju i pomyślna realizacja programu rozwojowego Polski, w obliczu złożonej sytuacji międzynarodowej i wewnętrznych uwarunkowań, wymaga szczególnie dobrej atmosfery społecznej, nacechowanej wysokim poczuciem odpowiedzialności za sprawy naszego państwa — jedności działania i myślenia o naszych wspólnych sprawach. Tylko na tej drodze możliwe jest rozwiązywanie polskich problemów, zgodnie z oczekiwaniami całego narodu. Dziękuję za uwagę.</u>
419 419 <u xml:id="u-27.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
420 420 </div>
421 421 <div xml:id="div-28">
422   - <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Jerzy Gołaczyński.</u>
  422 + <u xml:id="u-28.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Jerzy Gołaczyński.</u>
423 423 </div>
424 424 <div xml:id="div-29">
425   - <u xml:id="u-29.0" who="#PosełJerzyGołaczyński">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W realizacji przyjętego przez Sejm perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego, mającego na celu zapewnienie każdej polskiej rodzinie samodzielnego mieszkania, osiągnęliśmy istotny postęp. Uwidacznia się on także w naszym jeleniogórskim województwie, w którym przed 1970 rokiem nowe budownictwo uspołecznione występowało tylko sporadycznie. W ostatnich zaś latach średnio rocznie budowaliśmy blisko 3 tys. nowych mieszkań, a plan na bieżącą pięciolatkę zakłada wybudowanie we wszystkich formach około 12 800 mieszkań o powierzchni ponad 820 tysięcy m2. Oznacza to blisko dwukrotny wzrost w porównaniu z efektami budownictwa mieszkaniowego poprzedniej pięciolatki. Trzeba też zaznaczyć, że wzrosła przeciętna powierzchnia mieszkaniowa w budownictwie uspołecznionym w naszym województwie.</u>
426   - <u xml:id="u-29.1" who="#PosełJerzyGołaczyński">Uzyskane już efekty i systematyczna poprawa sytuacji mieszkaniowej społeczeństwa pozwalają dzisiaj z pełnym przekonaniem powiedzieć, że obrana u progu lat siedemdziesiątych droga rozwiązywania problemu mieszkaniowego w naszym kraju była słuszna. Ale zdajemy sobie jednocześnie sprawę z faktu, że potrzeby mieszkaniowe ludności są jeszcze dalekie od ich zaspokojenia, że olbrzymie nakłady oraz środki techniczne i materiałowe kierowane na budownictwo mogą i powinny przynosić większe niż dotąd efekty. Potwierdzają to wyraźnie niezadowalające wyniki w realizacji zadań planowych roku ubiegłego i pierwszych miesięcy tego roku, szczególnie jeśli chodzi o uzyskiwanie efektów rzeczowych.</u>
427   - <u xml:id="u-29.2" who="#PosełJerzyGołaczyński">W swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów na niektóre tylko problemy związane z tematem dzisiejszej debaty.</u>
428   - <u xml:id="u-29.3" who="#PosełJerzyGołaczyński">Wysoki Sejmie! W całym rozległym i złożonym kompleksie spraw związanych z realizacją programu budownictwa mieszkaniowego sprawy związane z jakością tego budownictwa stanowią jeden z centralnych problemów o wielkiej wadze społecznej i ekonomicznej. Trzeba wyraźnie stwierdzić, że równolegle z postępem w rozwiązaniach architektonicznych i urbanistycznych, ze wzrostem wielkości mieszkań i ich wyposażenia technicznego nie idzie w parze postęp jakości wykonawstwa. Mówiono o tym krytycznie w dyskusji na VIII Zjeździe partii, wiele uwagi poświęcił temu zagadnieniu Minister Glazur w przedłożonej informacji Rządu.</u>
429   - <u xml:id="u-29.4" who="#PosełJerzyGołaczyński">Przyczyn niezadowalającej jakości budownictwa mieszkaniowego jest zapewne wiele, tym bardziej, że decydują o niej różne czynniki zarówno w sferze produkcji, a więc w fabrykach domów i wytwórniach przemysłu mieszkaniowego, jak też w nie mniejszym stopniu na samych placach budowy. Generalnie można jednak powiedzieć, że o niskiej jakości budynków czy też mieszkań przesądza w naszym budownictwie jakość pracy i to we wszystkich fazach realizacyjnych.</u>
430   - <u xml:id="u-29.5" who="#PosełJerzyGołaczyński">Z wyników kontroli przeprowadzonej na zlecenie Marszałka Sejmu przez Najwyższą Izbę Kontroli, publikowanych również w prasie codziennej, wynika, że wśród skontrolowanych przez zespoły NIK prawie 1 700 mieszkań wiele posiadało różnego rodzaju wady, usterki i niedoróbki, co świadczy o niesolidności wykonawstwa budowlanego. Tak poważne wady, jak przemarzanie i przeciekanie ścian, nieszczelna i krzywa stolarka okienna i drzwiowa, brak elewacji — co jest powodem wychładzania mieszkań i budynków — czy też przeciekające dachy są zbyt częstym zjawiskiem w naszych osiedlach. Można by wymienić długą listę stwierdzonych nieprawidłowości oraz niedostatecznego poziomu wykończenia i wykonywania wielu elementów, często w budynkach przekazanych już nawet do zasiedlania. Chodzi jednak o to, że wszelkie roboty poprawkowe czy dodatkowe muszą kosztować, a skutek jest taki, że za te same pieniądze budujemy mniejszą liczbę mieszkań niż byśmy mogli, gdybyśmy solidnie i po gospodarsku wykorzystywali posiadane środki.</u>
431   - <u xml:id="u-29.6" who="#PosełJerzyGołaczyński">Z badań przeprowadzonych w styczniu 1979 r. przez Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego wynika, że przemarzaniem ścian dotknięte jest blisko 25 tysięcy mieszkań spółdzielczych w kraju, to jest 1,5% ogólnej liczby, a koszt usunięcia tych wad szacuje się na około 400 milionów złotych. Właśnie zła jakość prac budowlanych była powodem, że tylko w Jeleniej Górze trzeba było w roku ubiegłym przekwaterować około 40 rodzin z nowych budynków, a ich mieszkania poddać gruntownemu remontowi.</u>
432   - <u xml:id="u-29.7" who="#PosełJerzyGołaczyński">Zła jakość prac budowlanych, szczególnie instalacyjno-wykończeniowych, staje się powodem nasilenia wielu różnych niekorzystnych zjawisk. Powszechnie np. wiadomo, że po zasiedleniu mieszkań zaczyna się przeprowadzanie prawie przez wszystkich lokatorów czegoś w rodzaju pierwszego kapitalnego remontu, polegającego na zrywaniu wykładzin podłogowych, wyklejaniu nowych tapet, wymianie szeregu urządzeń, przesuwaniu kuchenek gazowych i temu podobne. Przy tym każdy lokator wchodzący do nowo oddawanego budynku jest oblegany przez tzw. fachowców, którzy często bez odpowiednich zezwoleń prowadząc działalność usługową, dysponują wszystkimi, w wielu przypadkach reglamentowanymi materiałami i urządzeniami, które — jak powszechnie wiadomo, powiem to delikatnie — nie zostały zakupione w sklepie. Ten stan rzeczy w wiadomy sposób wpływa na gospodarkę materiałami i surowcami na placach budów, a także sprzyja uzyskiwaniu przez tych oferujących usługi nie uzasadnionych wysokich zarobków, gdyż ceny pobierane za świadczone usługi są niewspółmiernie wysokie do czasu pracy tych ludzi i obowiązujących cen na poszczególne materiały i urządzenia. Temu ze społecznego punktu widzenia niekorzystnemu zjawisku trzeba zdecydowanie i skutecznie przeciwdziałać, w tym także m.in. przez wydatne wzmocnienie kontroli jakości wykonawstwa budowlanego, jak również przez wyraźną poprawę w sferze „legalnych” usług naprawczo-remontowych.</u>
433   - <u xml:id="u-29.8" who="#PosełJerzyGołaczyński">Obecnie tego typu usługi są niewspółmierne do istniejących potrzeb. Stąd też niezbędny jest szybszy rozwój mocy wykonawczych na usługi lokatorskie także w samej spółdzielczości mieszkaniowej, a jednocześnie skierowanie do dyspozycji lokatorów znacznie więcej zarówno pod względem ilości, jak i różnorodności materiałów i urządzeń do robót wykończeniowych, np. tapet, materiałów podłogowych, farb, armatury, szaf wnękowych itp. Mieć to też będzie niewątpliwy wpływ na szybsze upowszechnienie prowadzonego przez spółdzielczość mieszkaniową tzw. lokatorskiego systemu wykańczania mieszkań, czyli systemu wykonywania pewnego zakresu robót wykończeniowych przez przyszłych użytkowników, co pozwala na podnoszenie jakości i estetyki mieszkań, urządzania ich według gustów i upodobań samych mieszkańców, a przede wszystkim ma duży wpływ na oszczędność materiałów wykończeniowych.</u>
434   - <u xml:id="u-29.9" who="#PosełJerzyGołaczyński">Wysoka Izbo! Mówiąc o potrzebie wzmocnienia kontroli jakości w budownictwie mieszkaniowym, chciałbym nawiązać do licznie zgłaszanych propozycji przywrócenia pełnego nadzoru inwestorskiego nad wykonawstwem. Mówili o tym w dzisiejszej debacie poseł Stanisław Kukuryka i poseł Halina Skibniewska.</u>
435   - <u xml:id="u-29.10" who="#PosełJerzyGołaczyński">Tego typu propozycje uważam za słuszne i uzasadnione. Uważam bowiem, że dotychczasowy system kontroli wewnętrznej, prowadzonej przez samych budowlanych, wykazuje wiele istotnych niedostatków i w rzeczywistości nie wpływa na poprawę jakości. Jestem przekonany, że pożyteczną inicjatywą jest powołanie, zgodnie z propozycją Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, specjalnej inspekcji budowlanej w ramach organizacji tego resortu. Wydaje się jednak, że nie przyniesie ona pełnego rozwiązania problemu jakości. Stąd też nie negując potrzeb nadzoru wewnątrz pionu wykonawstwa budowlanego nie można zrezygnować z kontroli zewnętrznej i tę rolę powinny sprawować służby inwestorskie. Dotychczasowe oddziaływanie zewnętrzne na poprawę jakości robót było niewystarczające. Wydaje się, że sama spółdzielczość mieszkaniowa powinna być wyposażona w szersze kompetencje kontrolne, dające możliwość realnego oddziaływania na jakość budownictwa. Przecież to właśnie spółdzielczość odpowiada przed swoimi członkami za jakość warunków zamieszkania w budynkach i osiedlach mieszkaniowych i do niej właśnie zgłaszają lokatorzy swoje pretensje i zażalenia.</u>
436   - <u xml:id="u-29.11" who="#PosełJerzyGołaczyński">Należałoby także rozpatrzyć sprawę doskonalenia działania komisji odbioru budynków mieszkalnych. Komisje te obecnie nie dość powszechnie przestrzegają obowiązujących zasad odbioru budynków i to nie tylko z przyczyn zależnych od siebie; często tolerują złą jakość, nie konfrontując jakościowego poziomu wykonawstwa z warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Nasuwa się więc ogólny postulat faktycznego umocnienia w komisjach odbioru pozycji tych, którzy mają odbierany obiekt eksploatować.</u>
437   - <u xml:id="u-29.12" who="#PosełJerzyGołaczyński">Wysoki Sejmie! W rozwiązywaniu palącego problemu mieszkaniowego mamy znaczne osiągnięcia. Jest to na pewno powód do dumy i satysfakcji tych wszystkich, którzy mają w tym swój rzetelny udział. Trzeba jednak pamiętać, że musimy jeszcze pokonać wiele trudności oraz rozwiązać szereg niełatwych przecież problemów. Przede wszystkim ważne jest, żebyśmy do realizacji przyszłego planu 5-letniego przystąpili tak przygotowani i z takimi zadaniami, które pozwolą nam osiągnąć cel wytyczony uchwałą VIII Zjazdu PZPR. Będzie to możliwe, jeżeli od dzisiaj, zdając sobie sprawę z trudności i napięć, które występują w naszym budownictwie mieszkaniowym, rzetelnie i solidnie będą wykonywać swe zadania wszyscy — zarówno majster, jak i szeregowy pracownik, dyrektor przedsiębiorstwa i zjednoczenia, a także kierownictwo wszystkich resortów odpowiedzialnych za rozwój budownictwa mieszkaniowego. Dziękuję za uwagę.</u>
  425 + <u xml:id="u-29.0" who="#JerzyGołaczyński">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W realizacji przyjętego przez Sejm perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego, mającego na celu zapewnienie każdej polskiej rodzinie samodzielnego mieszkania, osiągnęliśmy istotny postęp. Uwidacznia się on także w naszym jeleniogórskim województwie, w którym przed 1970 rokiem nowe budownictwo uspołecznione występowało tylko sporadycznie. W ostatnich zaś latach średnio rocznie budowaliśmy blisko 3 tys. nowych mieszkań, a plan na bieżącą pięciolatkę zakłada wybudowanie we wszystkich formach około 12 800 mieszkań o powierzchni ponad 820 tysięcy m2. Oznacza to blisko dwukrotny wzrost w porównaniu z efektami budownictwa mieszkaniowego poprzedniej pięciolatki. Trzeba też zaznaczyć, że wzrosła przeciętna powierzchnia mieszkaniowa w budownictwie uspołecznionym w naszym województwie.</u>
  426 + <u xml:id="u-29.1" who="#JerzyGołaczyński">Uzyskane już efekty i systematyczna poprawa sytuacji mieszkaniowej społeczeństwa pozwalają dzisiaj z pełnym przekonaniem powiedzieć, że obrana u progu lat siedemdziesiątych droga rozwiązywania problemu mieszkaniowego w naszym kraju była słuszna. Ale zdajemy sobie jednocześnie sprawę z faktu, że potrzeby mieszkaniowe ludności są jeszcze dalekie od ich zaspokojenia, że olbrzymie nakłady oraz środki techniczne i materiałowe kierowane na budownictwo mogą i powinny przynosić większe niż dotąd efekty. Potwierdzają to wyraźnie niezadowalające wyniki w realizacji zadań planowych roku ubiegłego i pierwszych miesięcy tego roku, szczególnie jeśli chodzi o uzyskiwanie efektów rzeczowych.</u>
  427 + <u xml:id="u-29.2" who="#JerzyGołaczyński">W swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów na niektóre tylko problemy związane z tematem dzisiejszej debaty.</u>
  428 + <u xml:id="u-29.3" who="#JerzyGołaczyński">Wysoki Sejmie! W całym rozległym i złożonym kompleksie spraw związanych z realizacją programu budownictwa mieszkaniowego sprawy związane z jakością tego budownictwa stanowią jeden z centralnych problemów o wielkiej wadze społecznej i ekonomicznej. Trzeba wyraźnie stwierdzić, że równolegle z postępem w rozwiązaniach architektonicznych i urbanistycznych, ze wzrostem wielkości mieszkań i ich wyposażenia technicznego nie idzie w parze postęp jakości wykonawstwa. Mówiono o tym krytycznie w dyskusji na VIII Zjeździe partii, wiele uwagi poświęcił temu zagadnieniu Minister Glazur w przedłożonej informacji Rządu.</u>
  429 + <u xml:id="u-29.4" who="#JerzyGołaczyński">Przyczyn niezadowalającej jakości budownictwa mieszkaniowego jest zapewne wiele, tym bardziej, że decydują o niej różne czynniki zarówno w sferze produkcji, a więc w fabrykach domów i wytwórniach przemysłu mieszkaniowego, jak też w nie mniejszym stopniu na samych placach budowy. Generalnie można jednak powiedzieć, że o niskiej jakości budynków czy też mieszkań przesądza w naszym budownictwie jakość pracy i to we wszystkich fazach realizacyjnych.</u>
  430 + <u xml:id="u-29.5" who="#JerzyGołaczyński">Z wyników kontroli przeprowadzonej na zlecenie Marszałka Sejmu przez Najwyższą Izbę Kontroli, publikowanych również w prasie codziennej, wynika, że wśród skontrolowanych przez zespoły NIK prawie 1 700 mieszkań wiele posiadało różnego rodzaju wady, usterki i niedoróbki, co świadczy o niesolidności wykonawstwa budowlanego. Tak poważne wady, jak przemarzanie i przeciekanie ścian, nieszczelna i krzywa stolarka okienna i drzwiowa, brak elewacji — co jest powodem wychładzania mieszkań i budynków — czy też przeciekające dachy są zbyt częstym zjawiskiem w naszych osiedlach. Można by wymienić długą listę stwierdzonych nieprawidłowości oraz niedostatecznego poziomu wykończenia i wykonywania wielu elementów, często w budynkach przekazanych już nawet do zasiedlania. Chodzi jednak o to, że wszelkie roboty poprawkowe czy dodatkowe muszą kosztować, a skutek jest taki, że za te same pieniądze budujemy mniejszą liczbę mieszkań niż byśmy mogli, gdybyśmy solidnie i po gospodarsku wykorzystywali posiadane środki.</u>
  431 + <u xml:id="u-29.6" who="#JerzyGołaczyński">Z badań przeprowadzonych w styczniu 1979 r. przez Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego wynika, że przemarzaniem ścian dotknięte jest blisko 25 tysięcy mieszkań spółdzielczych w kraju, to jest 1,5% ogólnej liczby, a koszt usunięcia tych wad szacuje się na około 400 milionów złotych. Właśnie zła jakość prac budowlanych była powodem, że tylko w Jeleniej Górze trzeba było w roku ubiegłym przekwaterować około 40 rodzin z nowych budynków, a ich mieszkania poddać gruntownemu remontowi.</u>
  432 + <u xml:id="u-29.7" who="#JerzyGołaczyński">Zła jakość prac budowlanych, szczególnie instalacyjno-wykończeniowych, staje się powodem nasilenia wielu różnych niekorzystnych zjawisk. Powszechnie np. wiadomo, że po zasiedleniu mieszkań zaczyna się przeprowadzanie prawie przez wszystkich lokatorów czegoś w rodzaju pierwszego kapitalnego remontu, polegającego na zrywaniu wykładzin podłogowych, wyklejaniu nowych tapet, wymianie szeregu urządzeń, przesuwaniu kuchenek gazowych i temu podobne. Przy tym każdy lokator wchodzący do nowo oddawanego budynku jest oblegany przez tzw. fachowców, którzy często bez odpowiednich zezwoleń prowadząc działalność usługową, dysponują wszystkimi, w wielu przypadkach reglamentowanymi materiałami i urządzeniami, które — jak powszechnie wiadomo, powiem to delikatnie — nie zostały zakupione w sklepie. Ten stan rzeczy w wiadomy sposób wpływa na gospodarkę materiałami i surowcami na placach budów, a także sprzyja uzyskiwaniu przez tych oferujących usługi nie uzasadnionych wysokich zarobków, gdyż ceny pobierane za świadczone usługi są niewspółmiernie wysokie do czasu pracy tych ludzi i obowiązujących cen na poszczególne materiały i urządzenia. Temu ze społecznego punktu widzenia niekorzystnemu zjawisku trzeba zdecydowanie i skutecznie przeciwdziałać, w tym także m.in. przez wydatne wzmocnienie kontroli jakości wykonawstwa budowlanego, jak również przez wyraźną poprawę w sferze „legalnych” usług naprawczo-remontowych.</u>
  433 + <u xml:id="u-29.8" who="#JerzyGołaczyński">Obecnie tego typu usługi są niewspółmierne do istniejących potrzeb. Stąd też niezbędny jest szybszy rozwój mocy wykonawczych na usługi lokatorskie także w samej spółdzielczości mieszkaniowej, a jednocześnie skierowanie do dyspozycji lokatorów znacznie więcej zarówno pod względem ilości, jak i różnorodności materiałów i urządzeń do robót wykończeniowych, np. tapet, materiałów podłogowych, farb, armatury, szaf wnękowych itp. Mieć to też będzie niewątpliwy wpływ na szybsze upowszechnienie prowadzonego przez spółdzielczość mieszkaniową tzw. lokatorskiego systemu wykańczania mieszkań, czyli systemu wykonywania pewnego zakresu robót wykończeniowych przez przyszłych użytkowników, co pozwala na podnoszenie jakości i estetyki mieszkań, urządzania ich według gustów i upodobań samych mieszkańców, a przede wszystkim ma duży wpływ na oszczędność materiałów wykończeniowych.</u>
  434 + <u xml:id="u-29.9" who="#JerzyGołaczyński">Wysoka Izbo! Mówiąc o potrzebie wzmocnienia kontroli jakości w budownictwie mieszkaniowym, chciałbym nawiązać do licznie zgłaszanych propozycji przywrócenia pełnego nadzoru inwestorskiego nad wykonawstwem. Mówili o tym w dzisiejszej debacie poseł Stanisław Kukuryka i poseł Halina Skibniewska.</u>
  435 + <u xml:id="u-29.10" who="#JerzyGołaczyński">Tego typu propozycje uważam za słuszne i uzasadnione. Uważam bowiem, że dotychczasowy system kontroli wewnętrznej, prowadzonej przez samych budowlanych, wykazuje wiele istotnych niedostatków i w rzeczywistości nie wpływa na poprawę jakości. Jestem przekonany, że pożyteczną inicjatywą jest powołanie, zgodnie z propozycją Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, specjalnej inspekcji budowlanej w ramach organizacji tego resortu. Wydaje się jednak, że nie przyniesie ona pełnego rozwiązania problemu jakości. Stąd też nie negując potrzeb nadzoru wewnątrz pionu wykonawstwa budowlanego nie można zrezygnować z kontroli zewnętrznej i tę rolę powinny sprawować służby inwestorskie. Dotychczasowe oddziaływanie zewnętrzne na poprawę jakości robót było niewystarczające. Wydaje się, że sama spółdzielczość mieszkaniowa powinna być wyposażona w szersze kompetencje kontrolne, dające możliwość realnego oddziaływania na jakość budownictwa. Przecież to właśnie spółdzielczość odpowiada przed swoimi członkami za jakość warunków zamieszkania w budynkach i osiedlach mieszkaniowych i do niej właśnie zgłaszają lokatorzy swoje pretensje i zażalenia.</u>
  436 + <u xml:id="u-29.11" who="#JerzyGołaczyński">Należałoby także rozpatrzyć sprawę doskonalenia działania komisji odbioru budynków mieszkalnych. Komisje te obecnie nie dość powszechnie przestrzegają obowiązujących zasad odbioru budynków i to nie tylko z przyczyn zależnych od siebie; często tolerują złą jakość, nie konfrontując jakościowego poziomu wykonawstwa z warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Nasuwa się więc ogólny postulat faktycznego umocnienia w komisjach odbioru pozycji tych, którzy mają odbierany obiekt eksploatować.</u>
  437 + <u xml:id="u-29.12" who="#JerzyGołaczyński">Wysoki Sejmie! W rozwiązywaniu palącego problemu mieszkaniowego mamy znaczne osiągnięcia. Jest to na pewno powód do dumy i satysfakcji tych wszystkich, którzy mają w tym swój rzetelny udział. Trzeba jednak pamiętać, że musimy jeszcze pokonać wiele trudności oraz rozwiązać szereg niełatwych przecież problemów. Przede wszystkim ważne jest, żebyśmy do realizacji przyszłego planu 5-letniego przystąpili tak przygotowani i z takimi zadaniami, które pozwolą nam osiągnąć cel wytyczony uchwałą VIII Zjazdu PZPR. Będzie to możliwe, jeżeli od dzisiaj, zdając sobie sprawę z trudności i napięć, które występują w naszym budownictwie mieszkaniowym, rzetelnie i solidnie będą wykonywać swe zadania wszyscy — zarówno majster, jak i szeregowy pracownik, dyrektor przedsiębiorstwa i zjednoczenia, a także kierownictwo wszystkich resortów odpowiedzialnych za rozwój budownictwa mieszkaniowego. Dziękuję za uwagę.</u>
438 438 <u xml:id="u-29.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
439 439 </div>
440 440 <div xml:id="div-30">
441   - <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u>
  441 + <u xml:id="u-30.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u>
442 442 </div>
443 443 <div xml:id="div-31">
444   - <u xml:id="u-31.0" who="#PosełWitoldJankowski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Podjęta w 1972 r. przez KC PZPR i w oparciu o nią przez Sejm uchwała o perspektywicznym programie rozwoju budownictwa mieszkaniowego była wyrazem doceniania roli, jaką mieszkanie spełnia w życiu jednostki, rodziny i społeczeństwa.</u>
445   - <u xml:id="u-31.1" who="#PosełWitoldJankowski">Wpływ warunków mieszkaniowych na kształtowanie się rozwoju jednostki i rodziny we wszystkich aspektach życia osobistego i rodzinnego jest tak podstawowy, że zapewnienie dobrych warunków mieszkaniowych uznać należy za jeden z głównych celów ustroju socjalistycznego.</u>
446   - <u xml:id="u-31.2" who="#PosełWitoldJankowski">Współczesne budownictwo mieszkaniowe stanowić musi ważny dział gospodarki, angażujący w rzeczywistości szereg gałęzi produkcji materialnej i usług technicznych, podporządkowanych wielu resortom. Dziś o skali i jakości budownictwa mieszkaniowego decyduje poziom rozwoju i jakość produkcji i usług stanowiących o potencjale tego budownictwa. W przyjętym u nas systemie uprzemysłowionego budownictwa niemałą rolę spełnia stosowana technologia, określająca nie tylko wydajność pracy w budownictwie, ale i stawiająca określone wymogi w stosunku do wielu działów produkcji i usług, jak również przesądzająca o kształcie budynków, ich nie zawsze najlepszej architekturze, o wyrazie przestrzennym osiedli mieszkaniowych, a przede wszystkim o mikroklimacie mieszkania.</u>
447   - <u xml:id="u-31.3" who="#PosełWitoldJankowski">W stosunku do lat sześćdziesiątych dokonał się u nas w budowie mieszkań wyraźny postęp, nie tylko mierzony kategoriami ilościowymi, ale i standardem przestrzennym budowanych mieszkań. W latach 1971–1978 została zwiększona liczba budowanych mieszkań rocznie o ok. 50%, a powierzchnia mieszkaniowa (i liczba izb) o ok. 70%. Zmniejszyło się zaludnienie mieszkań liczone liczbą mieszkańców przypadających na 1 izbę i wielkością powierzchni użytkowej przypadającej na 1 mieszkańca.</u>
448   - <u xml:id="u-31.4" who="#PosełWitoldJankowski">Temu optymistycznemu trendowi rozwoju budownictwa mieszkaniowego w II połowie lat siedemdziesiątych poczęły towarzyszyć pewne niepokojące zjawiska. Koszty jednostkowe liczone na 1 m2 powierzchni użytkowej nowo budowanych mieszkań wzrosły w latach 1971–1978 niemal dwukrotnie. Wzrost kosztów budownictwa mieszkaniowego, spowodowany ogólnym ruchem cen i rozwojem kapitałochłonnych metod uprzemysłowionego budownictwa spowodował, że nakłady na gospodarkę mieszkaniową poczęły rosnąć szybciej niż jej efekty rzeczowe.</u>
449   - <u xml:id="u-31.5" who="#PosełWitoldJankowski">Zwiększone obciążenie kosztami inwestycyjnymi każdego metra kwadratowego budowanej przestrzeni mieszkalnej powodowało wzrost opłat za mieszkanie spółdzielcze ponoszone przez członków, gdyż wzrastał podstawowy element opłat — spłata kredytu bankowego, skoro wpłaty zryczałtowane utrzymane były i są na nie zmienionym poziomie. Wzrost opłat za nowo obejmowane mieszkania spółdzielcze lokatorskie wzrósł o ok. 51%, a za mieszkania własnościowe o ok. 90%. Tak więc wzrost kosztów w budownictwie mieszkaniowym hamował rozmiary ilościowe budownictwa, a jednocześnie uderzał szczególnie w młode małżeństwa oraz rodziny wielodzietne. Problem kosztu budownictwa powinien pozostawać więc w centrum naszej uwagi jako problem nie tylko ekonomiczny, ale i problem socjalny.</u>
450   - <u xml:id="u-31.6" who="#PosełWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Szybkiemu rozwojowi ilościowemu budownictwa mieszkaniowego towarzyszył przez cały okres lat 1971–1978 jeszcze szybszy wzrost liczby oczekujących na mieszkanie w spółdzielniach mieszkaniowych. Zjawisko to zostało znacznie spotęgowane m. in. przez wprowadzenie zmian w początku lat siedemdziesiątych w systemie rozdziału mieszkań spółdzielczych, w wyniku czego odsetek mieszkań przeznaczonych do rozdziału wśród oczekujących członków spółdzielni wynosił często zaledwie 28%. Jest więc rzeczą zrozumiałą, że wydłużający się okres oczekiwania budził w społeczeństwie poczucie nieskuteczności oszczędzania na mieszkanie, a tym samym podważał zaufanie do tego rodzaju drogi do mieszkania.</u>
451   - <u xml:id="u-31.7" who="#PosełWitoldJankowski">Rozdział mieszkań budowanych na zlecenie spółdzielczości mieszkaniowej, ale dokonywany w tak znacznym rozmiarze na rzecz pracowników niektórych wielkich zakładów pracy i terenowych organów administracji państwowej, pozostawił w niekorzystnej sytuacji pracowników innych ważnych dziedzin życia, jak np. pracowników służby zdrowia, oświaty, transportu itd. Powstał więc swoisty rodzaj różnego prawa do mieszkania w zależności od miejsca pracy. Warto zaznaczyć, że wprowadzenie w początku lat siedemdziesiątych nowych zasad rozdziału mieszkań przekreśliło dotychczas obowiązujące w spółdzielniach kryteria warunków zamieszkania i okresu oczekiwania, które to kryteria były społecznie zaaprobowane. W miarę wzrostu przydziałów mieszkań spółdzielczych do dyspozycji zakładów pracy i terenowych organów administracji państwowej, zaniechano równocześnie całkowicie inwestycji mieszkaniowych komunalnych, bardzo ważnych dla działalności socjalnej władzy terenowej.</u>
452   - <u xml:id="u-31.8" who="#PosełWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Począwszy od roku 1977 wykonywanie planów budownictwa mieszkaniowego natrafia na coraz większe trudności, zwłaszcza w największych aglomeracjach miejskich. Zapoczątkowało to między innymi na szerszą niż uprzednio skalę zaliczanie do wykonania planu efektów pierwszych miesięcy roku następnego. Spowodowało to degradację dyscypliny planu i realnego rozliczania wykonania według zadań planowych. Praktyka ta podważa sens planowania, wiarygodność statystyki gospodarczej i powoduje słuszną krytykę społeczną.</u>
453   - <u xml:id="u-31.9" who="#PosełWitoldJankowski">Jak wiemy, trudności w realizacji planów oddawania nowych zasobów są ściśle związane z niedostatecznie harmonijnym rozwojem produkcji materiałów instalacyjnych, wykończeniowych oraz potencjału przedsiębiorstw inwestujących. O ile zakłady produkcji wielkowymiarowych elementów ściennych pokrywają na ogół zapotrzebowanie, nie wykorzystując nawet ich mocy zainstalowanych, o tyle wyroby instalacyjne i wykończeniowe są wybitnie deficytowe, a ich brak opóźnia wykonanie planów oddawania budynków mieszkalnych. Musi więc nastąpić pełne zbilansowanie także i w tej dziedzinie.</u>
454   - <u xml:id="u-31.10" who="#PosełWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Jak wskazują przykłady innych krajów, ale także i naszego kraju, rozwiązanie problemu mieszkaniowego wymaga długiego okresu. Nasza sytuacja w tej dziedzinie uległa poprawie, ale z jednej strony posiadamy wciąż jeszcze znaczne zaległości w postaci długiej kolejki oczekujących na mieszkania spółdzielcze, z drugiej zaś strony lata dziewięćdziesiąte przyniosą echo wyżu demograficznego lat siedemdziesiątych. W okresie lat siedemdziesiątych, jakkolwiek przyrost nowych zasobów był znaczny, nie udało się doprowadzić do korzystnej relacji między rozmiarami budownictwa mieszkaniowego a liczbą zawieranych małżeństw. Wciąż jeszcze oddajemy rocznie do użytku mniej mieszkań niż zostaje zawartych związków małżeńskich w danym roku.</u>
455   - <u xml:id="u-31.11" who="#PosełWitoldJankowski">Przegląd problematyki mieszkaniowej w naszym kraju skłania do przyjęcia kilku kierunków działania zmierzających do dalszej poprawy.</u>
456   - <u xml:id="u-31.12" who="#PosełWitoldJankowski">Co prawda wysokość nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe nie osiąga wciąż jeszcze poziomu zadowalającego, to jednak nie uda się nam do tego poziomu dotrzeć bez poczynienia dalszych nakładów na rozwój przemysłu mieszkaniowego, stanowiącego bazę dla budownictwa mieszkaniowego, która by produkowała odpowiednią ilość materiałów instalacyjnych i wykończeniowych. Oczywiście, nie mniej niezbędne jest rozwinięcie potencjału przedsiębiorstw inżynieryjnych.</u>
457   - <u xml:id="u-31.13" who="#PosełWitoldJankowski">Decyzji organizacyjnych i technologicznych wymaga również sprawa jednoczesnego budowania ośrodków handlowych i usługowych wraz ze wznoszeniem budynków mieszkalnych. Istniejący stan rozliczania przedsiębiorstw budowlanych z wykonania planu mieszkaniowego jest dyktowany pogonią za wykonaniem planu mieszkań. Powoduje to równocześnie zaniedbanie życiowych potrzeb mieszkańców tychże mieszkań, co budzi uzasadnione społeczne niezadowolenie.</u>
458   - <u xml:id="u-31.14" who="#PosełWitoldJankowski">I wreszcie zagadnienie technologii przyjętej w budownictwie wielorodzinnym wydaje się najtrudniejsze. Zainwestowane miliardy złotych w zakłady prefabrykacji wielkowymiarowych elementów ściennych powinny lepiej niż dotąd owocować. Nie można też nie dostrzegać, że technologia wielkiej płyty jest ogromnie materiałochłonna i energochłonna. Stwarza także określone trudności transportowe i charakteryzuje się ograniczoną elastycznością w kształtowaniu przestrzeni mieszkalnej. Wydaje się, że niesłusznie uczyniliśmy z niej monotechnologię ze szkodą dla innych technologii.</u>
459   - <u xml:id="u-31.15" who="#PosełWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Według powszechnej opinii najbardziej spektakularne efekty w tak złożonej problematyce mieszkaniowej powinny dać zmiany zasad rozdziału mieszkań. Dobrze byłoby przyjąć system rozdziału bardziej zrozumiały w odbiorze społecznym i społecznie kontrolowany. W tych podstawowych dla warunków życia sprawach pokusić się trzeba o możliwie jednolity dla wszystkich obywateli system rozdziału. Mówił o tym dzisiaj poseł Kukuryka. Warto tu jeszcze podkreślić, że działalność spółdzielni mieszkaniowych w organizowaniu życia w osiedlu zasługuje na nasze uznanie. Spółdzielczość mieszkaniowa zdołała wprzęgnąć do pracy społecznej dziesiątki tysięcy działaczy, co ma szczególne znaczenie dla ożywienia życia społecznego.</u>
460   - <u xml:id="u-31.16" who="#PosełWitoldJankowski">Wznowienie budownictwa mieszkaniowego na potrzeby terenowych organów administracji państwowej oraz dla podstawowej kadry rozbudowywanych zakładów nie powinno być problemem, skoro i tak przedsiębiorstwa budowlane są organizacyjnie niezależnymi jednostkami od spółdzielczego inwestora. Znaczny „oddech” otrzymałyby kolejki w spółdzielniach, gdyby w okresie przejściowym nie przeznaczano więcej niż powiedzmy 20% mieszkań na potrzeby administracji terenowej i niektórych ważnych zakładów.</u>
461   - <u xml:id="u-31.17" who="#PosełWitoldJankowski">Budownictwo jednorodzinne, ta bardzo istotna forma budownictwa, potrzebuje dla swego rozwoju bazy materiałowej i sprzętowej, ale niekonkurencyjnej w stosunku do budownictwa wielorodzinnego, oraz polityki kredytowej. Kredyt w wysokości 120 tys. zł przy koszcie budowy domu jednorodzinnego około 1 mln zł nie jest dostateczną zachętą. W odczuciu społecznym wysokość kredytu powinna być zróżnicowana w zależności od wkładu własnej pracy, przestrzeni użytkowej budowanego domu, liczby członków rodziny, udziału materiałów lokalnego pochodzenia itd.</u>
462   - <u xml:id="u-31.18" who="#PosełWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego „Pax” chciałbym stwierdzić, że gospodarka mieszkaniowa osiągnęła w naszym kraju spore efekty ilościowe i poprawę w standardzie przestrzennym, z którego nie powinniśmy rezygnować. Pozostaje do załatwienia jakość materiałów budowlanych oraz robót wykończeniowych. Należy uczynić dalszy wielki wysiłek organizacyjny, należy kontynuować wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe i zapewnić efektywne wykorzystanie tych nakładów, gdyż mieszkanie określa dziś z całą pewnością jakość warunków życia.</u>
  444 + <u xml:id="u-31.0" who="#WitoldJankowski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Podjęta w 1972 r. przez KC PZPR i w oparciu o nią przez Sejm uchwała o perspektywicznym programie rozwoju budownictwa mieszkaniowego była wyrazem doceniania roli, jaką mieszkanie spełnia w życiu jednostki, rodziny i społeczeństwa.</u>
  445 + <u xml:id="u-31.1" who="#WitoldJankowski">Wpływ warunków mieszkaniowych na kształtowanie się rozwoju jednostki i rodziny we wszystkich aspektach życia osobistego i rodzinnego jest tak podstawowy, że zapewnienie dobrych warunków mieszkaniowych uznać należy za jeden z głównych celów ustroju socjalistycznego.</u>
  446 + <u xml:id="u-31.2" who="#WitoldJankowski">Współczesne budownictwo mieszkaniowe stanowić musi ważny dział gospodarki, angażujący w rzeczywistości szereg gałęzi produkcji materialnej i usług technicznych, podporządkowanych wielu resortom. Dziś o skali i jakości budownictwa mieszkaniowego decyduje poziom rozwoju i jakość produkcji i usług stanowiących o potencjale tego budownictwa. W przyjętym u nas systemie uprzemysłowionego budownictwa niemałą rolę spełnia stosowana technologia, określająca nie tylko wydajność pracy w budownictwie, ale i stawiająca określone wymogi w stosunku do wielu działów produkcji i usług, jak również przesądzająca o kształcie budynków, ich nie zawsze najlepszej architekturze, o wyrazie przestrzennym osiedli mieszkaniowych, a przede wszystkim o mikroklimacie mieszkania.</u>
  447 + <u xml:id="u-31.3" who="#WitoldJankowski">W stosunku do lat sześćdziesiątych dokonał się u nas w budowie mieszkań wyraźny postęp, nie tylko mierzony kategoriami ilościowymi, ale i standardem przestrzennym budowanych mieszkań. W latach 1971–1978 została zwiększona liczba budowanych mieszkań rocznie o ok. 50%, a powierzchnia mieszkaniowa (i liczba izb) o ok. 70%. Zmniejszyło się zaludnienie mieszkań liczone liczbą mieszkańców przypadających na 1 izbę i wielkością powierzchni użytkowej przypadającej na 1 mieszkańca.</u>
  448 + <u xml:id="u-31.4" who="#WitoldJankowski">Temu optymistycznemu trendowi rozwoju budownictwa mieszkaniowego w II połowie lat siedemdziesiątych poczęły towarzyszyć pewne niepokojące zjawiska. Koszty jednostkowe liczone na 1 m2 powierzchni użytkowej nowo budowanych mieszkań wzrosły w latach 1971–1978 niemal dwukrotnie. Wzrost kosztów budownictwa mieszkaniowego, spowodowany ogólnym ruchem cen i rozwojem kapitałochłonnych metod uprzemysłowionego budownictwa spowodował, że nakłady na gospodarkę mieszkaniową poczęły rosnąć szybciej niż jej efekty rzeczowe.</u>
  449 + <u xml:id="u-31.5" who="#WitoldJankowski">Zwiększone obciążenie kosztami inwestycyjnymi każdego metra kwadratowego budowanej przestrzeni mieszkalnej powodowało wzrost opłat za mieszkanie spółdzielcze ponoszone przez członków, gdyż wzrastał podstawowy element opłat — spłata kredytu bankowego, skoro wpłaty zryczałtowane utrzymane były i są na nie zmienionym poziomie. Wzrost opłat za nowo obejmowane mieszkania spółdzielcze lokatorskie wzrósł o ok. 51%, a za mieszkania własnościowe o ok. 90%. Tak więc wzrost kosztów w budownictwie mieszkaniowym hamował rozmiary ilościowe budownictwa, a jednocześnie uderzał szczególnie w młode małżeństwa oraz rodziny wielodzietne. Problem kosztu budownictwa powinien pozostawać więc w centrum naszej uwagi jako problem nie tylko ekonomiczny, ale i problem socjalny.</u>
  450 + <u xml:id="u-31.6" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Szybkiemu rozwojowi ilościowemu budownictwa mieszkaniowego towarzyszył przez cały okres lat 1971–1978 jeszcze szybszy wzrost liczby oczekujących na mieszkanie w spółdzielniach mieszkaniowych. Zjawisko to zostało znacznie spotęgowane m. in. przez wprowadzenie zmian w początku lat siedemdziesiątych w systemie rozdziału mieszkań spółdzielczych, w wyniku czego odsetek mieszkań przeznaczonych do rozdziału wśród oczekujących członków spółdzielni wynosił często zaledwie 28%. Jest więc rzeczą zrozumiałą, że wydłużający się okres oczekiwania budził w społeczeństwie poczucie nieskuteczności oszczędzania na mieszkanie, a tym samym podważał zaufanie do tego rodzaju drogi do mieszkania.</u>
  451 + <u xml:id="u-31.7" who="#WitoldJankowski">Rozdział mieszkań budowanych na zlecenie spółdzielczości mieszkaniowej, ale dokonywany w tak znacznym rozmiarze na rzecz pracowników niektórych wielkich zakładów pracy i terenowych organów administracji państwowej, pozostawił w niekorzystnej sytuacji pracowników innych ważnych dziedzin życia, jak np. pracowników służby zdrowia, oświaty, transportu itd. Powstał więc swoisty rodzaj różnego prawa do mieszkania w zależności od miejsca pracy. Warto zaznaczyć, że wprowadzenie w początku lat siedemdziesiątych nowych zasad rozdziału mieszkań przekreśliło dotychczas obowiązujące w spółdzielniach kryteria warunków zamieszkania i okresu oczekiwania, które to kryteria były społecznie zaaprobowane. W miarę wzrostu przydziałów mieszkań spółdzielczych do dyspozycji zakładów pracy i terenowych organów administracji państwowej, zaniechano równocześnie całkowicie inwestycji mieszkaniowych komunalnych, bardzo ważnych dla działalności socjalnej władzy terenowej.</u>
  452 + <u xml:id="u-31.8" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Począwszy od roku 1977 wykonywanie planów budownictwa mieszkaniowego natrafia na coraz większe trudności, zwłaszcza w największych aglomeracjach miejskich. Zapoczątkowało to między innymi na szerszą niż uprzednio skalę zaliczanie do wykonania planu efektów pierwszych miesięcy roku następnego. Spowodowało to degradację dyscypliny planu i realnego rozliczania wykonania według zadań planowych. Praktyka ta podważa sens planowania, wiarygodność statystyki gospodarczej i powoduje słuszną krytykę społeczną.</u>
  453 + <u xml:id="u-31.9" who="#WitoldJankowski">Jak wiemy, trudności w realizacji planów oddawania nowych zasobów są ściśle związane z niedostatecznie harmonijnym rozwojem produkcji materiałów instalacyjnych, wykończeniowych oraz potencjału przedsiębiorstw inwestujących. O ile zakłady produkcji wielkowymiarowych elementów ściennych pokrywają na ogół zapotrzebowanie, nie wykorzystując nawet ich mocy zainstalowanych, o tyle wyroby instalacyjne i wykończeniowe są wybitnie deficytowe, a ich brak opóźnia wykonanie planów oddawania budynków mieszkalnych. Musi więc nastąpić pełne zbilansowanie także i w tej dziedzinie.</u>
  454 + <u xml:id="u-31.10" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Jak wskazują przykłady innych krajów, ale także i naszego kraju, rozwiązanie problemu mieszkaniowego wymaga długiego okresu. Nasza sytuacja w tej dziedzinie uległa poprawie, ale z jednej strony posiadamy wciąż jeszcze znaczne zaległości w postaci długiej kolejki oczekujących na mieszkania spółdzielcze, z drugiej zaś strony lata dziewięćdziesiąte przyniosą echo wyżu demograficznego lat siedemdziesiątych. W okresie lat siedemdziesiątych, jakkolwiek przyrost nowych zasobów był znaczny, nie udało się doprowadzić do korzystnej relacji między rozmiarami budownictwa mieszkaniowego a liczbą zawieranych małżeństw. Wciąż jeszcze oddajemy rocznie do użytku mniej mieszkań niż zostaje zawartych związków małżeńskich w danym roku.</u>
  455 + <u xml:id="u-31.11" who="#WitoldJankowski">Przegląd problematyki mieszkaniowej w naszym kraju skłania do przyjęcia kilku kierunków działania zmierzających do dalszej poprawy.</u>
  456 + <u xml:id="u-31.12" who="#WitoldJankowski">Co prawda wysokość nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe nie osiąga wciąż jeszcze poziomu zadowalającego, to jednak nie uda się nam do tego poziomu dotrzeć bez poczynienia dalszych nakładów na rozwój przemysłu mieszkaniowego, stanowiącego bazę dla budownictwa mieszkaniowego, która by produkowała odpowiednią ilość materiałów instalacyjnych i wykończeniowych. Oczywiście, nie mniej niezbędne jest rozwinięcie potencjału przedsiębiorstw inżynieryjnych.</u>
  457 + <u xml:id="u-31.13" who="#WitoldJankowski">Decyzji organizacyjnych i technologicznych wymaga również sprawa jednoczesnego budowania ośrodków handlowych i usługowych wraz ze wznoszeniem budynków mieszkalnych. Istniejący stan rozliczania przedsiębiorstw budowlanych z wykonania planu mieszkaniowego jest dyktowany pogonią za wykonaniem planu mieszkań. Powoduje to równocześnie zaniedbanie życiowych potrzeb mieszkańców tychże mieszkań, co budzi uzasadnione społeczne niezadowolenie.</u>
  458 + <u xml:id="u-31.14" who="#WitoldJankowski">I wreszcie zagadnienie technologii przyjętej w budownictwie wielorodzinnym wydaje się najtrudniejsze. Zainwestowane miliardy złotych w zakłady prefabrykacji wielkowymiarowych elementów ściennych powinny lepiej niż dotąd owocować. Nie można też nie dostrzegać, że technologia wielkiej płyty jest ogromnie materiałochłonna i energochłonna. Stwarza także określone trudności transportowe i charakteryzuje się ograniczoną elastycznością w kształtowaniu przestrzeni mieszkalnej. Wydaje się, że niesłusznie uczyniliśmy z niej monotechnologię ze szkodą dla innych technologii.</u>
  459 + <u xml:id="u-31.15" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Według powszechnej opinii najbardziej spektakularne efekty w tak złożonej problematyce mieszkaniowej powinny dać zmiany zasad rozdziału mieszkań. Dobrze byłoby przyjąć system rozdziału bardziej zrozumiały w odbiorze społecznym i społecznie kontrolowany. W tych podstawowych dla warunków życia sprawach pokusić się trzeba o możliwie jednolity dla wszystkich obywateli system rozdziału. Mówił o tym dzisiaj poseł Kukuryka. Warto tu jeszcze podkreślić, że działalność spółdzielni mieszkaniowych w organizowaniu życia w osiedlu zasługuje na nasze uznanie. Spółdzielczość mieszkaniowa zdołała wprzęgnąć do pracy społecznej dziesiątki tysięcy działaczy, co ma szczególne znaczenie dla ożywienia życia społecznego.</u>
  460 + <u xml:id="u-31.16" who="#WitoldJankowski">Wznowienie budownictwa mieszkaniowego na potrzeby terenowych organów administracji państwowej oraz dla podstawowej kadry rozbudowywanych zakładów nie powinno być problemem, skoro i tak przedsiębiorstwa budowlane są organizacyjnie niezależnymi jednostkami od spółdzielczego inwestora. Znaczny „oddech” otrzymałyby kolejki w spółdzielniach, gdyby w okresie przejściowym nie przeznaczano więcej niż powiedzmy 20% mieszkań na potrzeby administracji terenowej i niektórych ważnych zakładów.</u>
  461 + <u xml:id="u-31.17" who="#WitoldJankowski">Budownictwo jednorodzinne, ta bardzo istotna forma budownictwa, potrzebuje dla swego rozwoju bazy materiałowej i sprzętowej, ale niekonkurencyjnej w stosunku do budownictwa wielorodzinnego, oraz polityki kredytowej. Kredyt w wysokości 120 tys. zł przy koszcie budowy domu jednorodzinnego około 1 mln zł nie jest dostateczną zachętą. W odczuciu społecznym wysokość kredytu powinna być zróżnicowana w zależności od wkładu własnej pracy, przestrzeni użytkowej budowanego domu, liczby członków rodziny, udziału materiałów lokalnego pochodzenia itd.</u>
  462 + <u xml:id="u-31.18" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego „Pax” chciałbym stwierdzić, że gospodarka mieszkaniowa osiągnęła w naszym kraju spore efekty ilościowe i poprawę w standardzie przestrzennym, z którego nie powinniśmy rezygnować. Pozostaje do załatwienia jakość materiałów budowlanych oraz robót wykończeniowych. Należy uczynić dalszy wielki wysiłek organizacyjny, należy kontynuować wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe i zapewnić efektywne wykorzystanie tych nakładów, gdyż mieszkanie określa dziś z całą pewnością jakość warunków życia.</u>
463 463 <u xml:id="u-31.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
464 464 </div>
465 465 <div xml:id="div-32">
466   - <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Franciszek Odrzywolski.</u>
  466 + <u xml:id="u-32.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Franciszek Odrzywolski.</u>
467 467 </div>
468 468 <div xml:id="div-33">
469   - <u xml:id="u-33.0" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Wszyscy zdajemy sobie sprawę z olbrzymiego tempa, jakie w latach siedemdziesiątych nadane zostało budownictwu mieszkaniowemu w naszym kraju. Nie kwestionowany wielki wysiłek budowlanych przyniósł odczuwalną poprawę warunków mieszkaniowych setkom tysięcy ludzi pracy.</u>
470   - <u xml:id="u-33.1" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">W reprezentowanym przeze mnie województwie katowickim, w którym występuje szczególna koncentracja budownictwa mieszkaniowego, przewiduje się w planie na bieżącą pięciolatkę oddanie do użytku 220 tys. mieszkań w budownictwie wielorodzinnym.</u>
471   - <u xml:id="u-33.2" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Województwo katowickie jest jednak regionem o szczególnym nasileniu potrzeb mieszkaniowych. Konieczna jest więc szybsza niż dotychczas poprawa trudnych warunków mieszkaniowych znacznej jeszcze liczbie rodzin tu mieszkających, jak i zapewnienie mieszkań dla osób podejmujących pracę w nowo budowanych i rozbudowywanych zakładach wydobywczych i przemysłowych.</u>
472   - <u xml:id="u-33.3" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">W związku z bardzo dużymi jeszcze i nie zaspokojonymi potrzebami mieszkaniowymi, problemem szczególnie ważnym — obok pełnej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego — jest zapewnienie realizacji najbardziej słusznych społecznie zasad przydziału mieszkań oraz konieczność dalszego ich doskonalenia. Zostało to wyraźnie stwierdzone na VIII Zjeździe PZPR, obszernie mówił o tych sprawach Premier w swoim exposé na poprzednim posiedzeniu Sejmu. Na tym tle chciałbym omówić kilka spraw wiążących się z polityką mieszkaniowa, posługując się przykładami z terenu naszego województwa.</u>
473   - <u xml:id="u-33.4" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Wysoki Sejmie! Obowiązujące dotychczas przepisy uzależniają kolejność przydziału mieszkania spółdzielczego od długości okresu oczekiwania na nowy lokal oraz od warunków zamieszkania członka spółdzielni mieszkaniowej. W praktyce jednak przepis ten często nie jest respektowany, nie tyle przez same spółdzielnie, ile przez zakłady pracy, które otrzymują do dyspozycji znaczną pulę mieszkań spółdzielczych. W niedostatecznym bowiem stopniu zakłady pracy przydzielają te mieszkania pracownikom, będącym długoletnimi członkami spółdzielni i posiadającym trudne warunki mieszkaniowe.</u>
474   - <u xml:id="u-33.5" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Niewątpliwie słuszne jest uwzględnienie w przydziałach preferencji dla określonych grup zawodowych, co postulował VIII Zjazd naszej partii. Dotyczy to na przykład konieczności zagwarantowania mieszkań dla pracowników przemysłu węglowego, którego rozwój leży w interesie całej polskiej gospodarki. Decyzja o zarezerwowaniu 95 tys. mieszkań dla górników z 5-letniej puli planowej w województwie katowickim ma rangę uchwały rządowej. Preferencje mieszkaniowe stosuje się też dla pracowników Huty „Katowice” i innych wielkich inwestycji przemysłowych w kraju. Jest to zrozumiałe i powszechnie akceptowane.</u>
475   - <u xml:id="u-33.6" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Mieszkania spółdzielcze przeznacza się jednak nie tylko dla zakładów pracy ważnych dla gospodarki narodowej, nowo budowanych bądź podejmujących zwiększone zadania produkcyjne. Przydziela się je również małym przedsiębiorstwom państwowym i spółdzielczym oraz jednostkom nieprodukcyjnym, a także terenowym organom administracji.</u>
476   - <u xml:id="u-33.7" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Praktyka pokazuje, że przy dużej puli mieszkań, rozdzielanej przez zakłady pracy, występują różne niepożądane zjawiska, związane z częstym nieprzestrzeganiem przepisów państwowych i społecznych kryteriów dotyczących zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Odnosi się to m.in. do nieprzestrzegania jawności przydziału, przydzielania mieszkań poza listami, przeznaczania zbyt dużej części mieszkań na poprawę warunków mieszkaniowych, przydzielania mieszkań funkcyjnych osobom do tego nie uprawnionym, nieprzestrzegania norm zaludnienia itp. Na przykład pewna część pracowników podejmuje pracę w zakładach ważnych dla gospodarki narodowej tylko w celu uzyskania samodzielnego mieszkania lub zamiany mniejszego lokalu na większy, po czym pracownicy ci odchodzą z zakładu. Wydaje się, że tego typu postępowanie powinno być szeroko piętnowane i że należałoby rozważyć możliwości skuteczniejszego, formalno-prawnego przeciwdziałania takiemu zjawisku.</u>
477   - <u xml:id="u-33.8" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Zarówno te przykłady, jak też i szereg innych, świadczą o wielu nieprawidłowościach w przydziałach mieszkań w zakładach pracy i wskazują na konieczność zapewnienia zdecydowanie większej niż obecnie kontroli społecznej nad przydziałami, na potrzebę wnikliwej oceny sytuacji i potrzeb mieszkaniowych załóg i rzeczywistego stopnia pilności załatwiania poszczególnych spraw. Należałoby w moim przekonaniu przeprowadzić zgodnie z postanowieniami prawa lokalowego generalne uporządkowanie gospodarki mieszkaniami zakładowymi oraz znacznie wzmocnić nadzór resortowy i terenowych organów administracji państwowej nad dysponowaniem przez zakłady pracy przydzielonymi im mieszkaniami. Ale przede wszystkim konieczne staje się zwiększenie puli dla spółdzielni mieszkaniowych, a więc w większym niż dotychczas stopniu uwzględnienie interesów zwykłego spółdzielcy, który poza spółdzielnią mieszkaniową nie ma możliwości otrzymania mieszkania.</u>
478   - <u xml:id="u-33.9" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Wysoki Sejmie! Na tle istniejących jeszcze rozpiętości pomiędzy rozmiarami budownictwa a potrzebami społecznymi zaczyna narastać problem spekulacji mieszkaniami. Deficyt mieszkań, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych, sprzyja wynajmowaniu mieszkań po cenach spekulacyjnych, handlowaniu spółdzielczymi lokalami, opóźnianiu zasiedlania, co powoduje tzw. pustostany itp. Spekulowanie mieszkaniami stało się dla wielu ludzi intratnym źródłem pozyskiwania wysokich dochodów. Szczególnie krytycznie oceniają te zjawiska członkowie i kandydaci oczekujący przez wiele lat w spółdzielniach na własne mieszkania.</u>
479   - <u xml:id="u-33.10" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Należy więc z uznaniem podkreślić fakt podjęcia ze strony spółdzielczości mieszkaniowej bardziej zdecydowanych działań zmierzających do ukrócenia istniejących nieprawidłowości w gospodarowaniu mieszkaniami. Mówił tu o tym w swoim wystąpieniu poseł Kukuryka. Chodzi tylko o konsekwentne i powszechne przestrzeganie przyjętych w tym zakresie postanowień, a więc o sprawne i szybkie reagowanie we wszystkich przypadkach łamania spółdzielczych norm współżycia, likwidowanie nadużyć i spekulacji, zapobieganie wykorzystywaniu lokali spółdzielczych do celów niezgodnych z ich przeznaczeniem.</u>
480   - <u xml:id="u-33.11" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Mówiąc o tych sprawach, chciałbym jednocześnie zgłosić postulat rozważenia potrzeby przyznania spółdzielniom mieszkaniowym prawa pierwokupu lokali własnościowych. Prezydenci miast mają taką możliwość w przypadku handlu wykupionymi lokalami kwaterunkowymi, choć w moim przekonaniu często nie wykorzystują jej w należytym stopniu. Wydaje się, że w wypadku, gdyby spółdzielnia mieszkaniowa miała możliwość wykupienia mieszkania zgłoszonego do sprzedaży przez właściciela, mogłoby to w znacznym stopniu zahamować apetyty spekulujących.</u>
481   - <u xml:id="u-33.12" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">W prawidłowym gospodarowaniu powierzchnią mieszkalną istotne znaczenie ma sprawne dokonywanie zamiany mieszkań. W tej dziedzinie powstaje cięgle wiele nieporozumień, a niejednokrotnie także zwykłych nadużyć. Dlatego też wprowadzana regulacja w przepisach spółdzielczych, przewidująca pewne ułatwienia w dokonywaniu zamiany mieszkań, zwłaszcza w ramach tej samej spółdzielni, a także wnikliwsza kontrola w tym zakresie, powinna przyczyniać się do częściowego eliminowania istniejących jeszcze nieprawidłowości. Myślę jednak, że przepisy regulujące tryb i warunki zamiany mieszkań powinny być dalej doskonalone.</u>
482   - <u xml:id="u-33.13" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Wypada mi też wspomnieć o istotnym w województwie katowickim problemie wysokiego, najwyższego w kraju kosztu budownictwa, którego konsekwencją jest bardzo wysoka stawka spłaty kredytu liczona w opłacie czynszowej za mieszkania spółdzielcze. Taki wysoki koszt wiąże się często z trudnymi warunkami stawiania budynków na terenach szkód górniczych, o których mówił poseł Stachoń. Nie istnieje jednak społeczne uzasadnienie przerzucania tego kosztu na barki mieszkańców tylko dlatego, że mieszkają w takim regionie. Trzeba by rozważyć czy istnieje możliwość w inny sposób uregulowania tej kwestii — może np. na zasadzie innego wykorzystania funduszu szkód górniczych gromadzonego przez przemysł węglowy bądź też przez niezaliczanie tego kosztu do kosztu budowy lokali.</u>
483   - <u xml:id="u-33.14" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Z dużym niezadowoleniem przyjmowane jest także zróżnicowanie wysokości czynszów zależne od daty wybudowania budynków, spowodowane zmianą cen budownictwa mieszkaniowego. Niełatwo jest wytłumaczyć robotnikowi, który dziś otrzymuje mieszkanie, że jest słuszne, aby płacił za nie o kilkaset złotych więcej niż za identyczny lokal w sąsiednim, identycznym budynku osiedlowym płaci jego sąsiad, który wprowadził się rok wcześniej. Zwykłą reakcją jest wtedy stwierdzenie, że opłaty trzeba podnieść proporcjonalnie wszystkim, a nie całą zwyżką kosztów budownictwa obciążać tylko niektórych. Sprawa wymaga więc chyba rozpatrzenia i rozważenia przez Rząd. Celowe wydaje się bowiem wprowadzenie odpowiednich modyfikacji w systemie opłat za mieszkania, zmierzających do złagodzenia dysproporcji w wysokości opłat oraz zahamowanie tempa ich dalszego wzrostu.</u>
484   - <u xml:id="u-33.15" who="#PosełFranciszekOdrzywolski">Z mojego doświadczenia poselskiego i doświadczenia w pracy sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wynika, że właściwe rozwiązanie spraw, które poruszyłem w swoim wystąpieniu, mogłoby pozytywnie wpłynąć i na gospodarkę lokalami, i na polepszenie atmosfery społecznej. Dziękuję za uwagę.</u>
  469 + <u xml:id="u-33.0" who="#FranciszekOdrzywolski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Wszyscy zdajemy sobie sprawę z olbrzymiego tempa, jakie w latach siedemdziesiątych nadane zostało budownictwu mieszkaniowemu w naszym kraju. Nie kwestionowany wielki wysiłek budowlanych przyniósł odczuwalną poprawę warunków mieszkaniowych setkom tysięcy ludzi pracy.</u>
  470 + <u xml:id="u-33.1" who="#FranciszekOdrzywolski">W reprezentowanym przeze mnie województwie katowickim, w którym występuje szczególna koncentracja budownictwa mieszkaniowego, przewiduje się w planie na bieżącą pięciolatkę oddanie do użytku 220 tys. mieszkań w budownictwie wielorodzinnym.</u>
  471 + <u xml:id="u-33.2" who="#FranciszekOdrzywolski">Województwo katowickie jest jednak regionem o szczególnym nasileniu potrzeb mieszkaniowych. Konieczna jest więc szybsza niż dotychczas poprawa trudnych warunków mieszkaniowych znacznej jeszcze liczbie rodzin tu mieszkających, jak i zapewnienie mieszkań dla osób podejmujących pracę w nowo budowanych i rozbudowywanych zakładach wydobywczych i przemysłowych.</u>
  472 + <u xml:id="u-33.3" who="#FranciszekOdrzywolski">W związku z bardzo dużymi jeszcze i nie zaspokojonymi potrzebami mieszkaniowymi, problemem szczególnie ważnym — obok pełnej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego — jest zapewnienie realizacji najbardziej słusznych społecznie zasad przydziału mieszkań oraz konieczność dalszego ich doskonalenia. Zostało to wyraźnie stwierdzone na VIII Zjeździe PZPR, obszernie mówił o tych sprawach Premier w swoim exposé na poprzednim posiedzeniu Sejmu. Na tym tle chciałbym omówić kilka spraw wiążących się z polityką mieszkaniowa, posługując się przykładami z terenu naszego województwa.</u>
  473 + <u xml:id="u-33.4" who="#FranciszekOdrzywolski">Wysoki Sejmie! Obowiązujące dotychczas przepisy uzależniają kolejność przydziału mieszkania spółdzielczego od długości okresu oczekiwania na nowy lokal oraz od warunków zamieszkania członka spółdzielni mieszkaniowej. W praktyce jednak przepis ten często nie jest respektowany, nie tyle przez same spółdzielnie, ile przez zakłady pracy, które otrzymują do dyspozycji znaczną pulę mieszkań spółdzielczych. W niedostatecznym bowiem stopniu zakłady pracy przydzielają te mieszkania pracownikom, będącym długoletnimi członkami spółdzielni i posiadającym trudne warunki mieszkaniowe.</u>
  474 + <u xml:id="u-33.5" who="#FranciszekOdrzywolski">Niewątpliwie słuszne jest uwzględnienie w przydziałach preferencji dla określonych grup zawodowych, co postulował VIII Zjazd naszej partii. Dotyczy to na przykład konieczności zagwarantowania mieszkań dla pracowników przemysłu węglowego, którego rozwój leży w interesie całej polskiej gospodarki. Decyzja o zarezerwowaniu 95 tys. mieszkań dla górników z 5-letniej puli planowej w województwie katowickim ma rangę uchwały rządowej. Preferencje mieszkaniowe stosuje się też dla pracowników Huty „Katowice” i innych wielkich inwestycji przemysłowych w kraju. Jest to zrozumiałe i powszechnie akceptowane.</u>
  475 + <u xml:id="u-33.6" who="#FranciszekOdrzywolski">Mieszkania spółdzielcze przeznacza się jednak nie tylko dla zakładów pracy ważnych dla gospodarki narodowej, nowo budowanych bądź podejmujących zwiększone zadania produkcyjne. Przydziela się je również małym przedsiębiorstwom państwowym i spółdzielczym oraz jednostkom nieprodukcyjnym, a także terenowym organom administracji.</u>
  476 + <u xml:id="u-33.7" who="#FranciszekOdrzywolski">Praktyka pokazuje, że przy dużej puli mieszkań, rozdzielanej przez zakłady pracy, występują różne niepożądane zjawiska, związane z częstym nieprzestrzeganiem przepisów państwowych i społecznych kryteriów dotyczących zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Odnosi się to m.in. do nieprzestrzegania jawności przydziału, przydzielania mieszkań poza listami, przeznaczania zbyt dużej części mieszkań na poprawę warunków mieszkaniowych, przydzielania mieszkań funkcyjnych osobom do tego nie uprawnionym, nieprzestrzegania norm zaludnienia itp. Na przykład pewna część pracowników podejmuje pracę w zakładach ważnych dla gospodarki narodowej tylko w celu uzyskania samodzielnego mieszkania lub zamiany mniejszego lokalu na większy, po czym pracownicy ci odchodzą z zakładu. Wydaje się, że tego typu postępowanie powinno być szeroko piętnowane i że należałoby rozważyć możliwości skuteczniejszego, formalno-prawnego przeciwdziałania takiemu zjawisku.</u>
  477 + <u xml:id="u-33.8" who="#FranciszekOdrzywolski">Zarówno te przykłady, jak też i szereg innych, świadczą o wielu nieprawidłowościach w przydziałach mieszkań w zakładach pracy i wskazują na konieczność zapewnienia zdecydowanie większej niż obecnie kontroli społecznej nad przydziałami, na potrzebę wnikliwej oceny sytuacji i potrzeb mieszkaniowych załóg i rzeczywistego stopnia pilności załatwiania poszczególnych spraw. Należałoby w moim przekonaniu przeprowadzić zgodnie z postanowieniami prawa lokalowego generalne uporządkowanie gospodarki mieszkaniami zakładowymi oraz znacznie wzmocnić nadzór resortowy i terenowych organów administracji państwowej nad dysponowaniem przez zakłady pracy przydzielonymi im mieszkaniami. Ale przede wszystkim konieczne staje się zwiększenie puli dla spółdzielni mieszkaniowych, a więc w większym niż dotychczas stopniu uwzględnienie interesów zwykłego spółdzielcy, który poza spółdzielnią mieszkaniową nie ma możliwości otrzymania mieszkania.</u>
  478 + <u xml:id="u-33.9" who="#FranciszekOdrzywolski">Wysoki Sejmie! Na tle istniejących jeszcze rozpiętości pomiędzy rozmiarami budownictwa a potrzebami społecznymi zaczyna narastać problem spekulacji mieszkaniami. Deficyt mieszkań, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych, sprzyja wynajmowaniu mieszkań po cenach spekulacyjnych, handlowaniu spółdzielczymi lokalami, opóźnianiu zasiedlania, co powoduje tzw. pustostany itp. Spekulowanie mieszkaniami stało się dla wielu ludzi intratnym źródłem pozyskiwania wysokich dochodów. Szczególnie krytycznie oceniają te zjawiska członkowie i kandydaci oczekujący przez wiele lat w spółdzielniach na własne mieszkania.</u>
  479 + <u xml:id="u-33.10" who="#FranciszekOdrzywolski">Należy więc z uznaniem podkreślić fakt podjęcia ze strony spółdzielczości mieszkaniowej bardziej zdecydowanych działań zmierzających do ukrócenia istniejących nieprawidłowości w gospodarowaniu mieszkaniami. Mówił tu o tym w swoim wystąpieniu poseł Kukuryka. Chodzi tylko o konsekwentne i powszechne przestrzeganie przyjętych w tym zakresie postanowień, a więc o sprawne i szybkie reagowanie we wszystkich przypadkach łamania spółdzielczych norm współżycia, likwidowanie nadużyć i spekulacji, zapobieganie wykorzystywaniu lokali spółdzielczych do celów niezgodnych z ich przeznaczeniem.</u>
  480 + <u xml:id="u-33.11" who="#FranciszekOdrzywolski">Mówiąc o tych sprawach, chciałbym jednocześnie zgłosić postulat rozważenia potrzeby przyznania spółdzielniom mieszkaniowym prawa pierwokupu lokali własnościowych. Prezydenci miast mają taką możliwość w przypadku handlu wykupionymi lokalami kwaterunkowymi, choć w moim przekonaniu często nie wykorzystują jej w należytym stopniu. Wydaje się, że w wypadku, gdyby spółdzielnia mieszkaniowa miała możliwość wykupienia mieszkania zgłoszonego do sprzedaży przez właściciela, mogłoby to w znacznym stopniu zahamować apetyty spekulujących.</u>
  481 + <u xml:id="u-33.12" who="#FranciszekOdrzywolski">W prawidłowym gospodarowaniu powierzchnią mieszkalną istotne znaczenie ma sprawne dokonywanie zamiany mieszkań. W tej dziedzinie powstaje cięgle wiele nieporozumień, a niejednokrotnie także zwykłych nadużyć. Dlatego też wprowadzana regulacja w przepisach spółdzielczych, przewidująca pewne ułatwienia w dokonywaniu zamiany mieszkań, zwłaszcza w ramach tej samej spółdzielni, a także wnikliwsza kontrola w tym zakresie, powinna przyczyniać się do częściowego eliminowania istniejących jeszcze nieprawidłowości. Myślę jednak, że przepisy regulujące tryb i warunki zamiany mieszkań powinny być dalej doskonalone.</u>
  482 + <u xml:id="u-33.13" who="#FranciszekOdrzywolski">Wypada mi też wspomnieć o istotnym w województwie katowickim problemie wysokiego, najwyższego w kraju kosztu budownictwa, którego konsekwencją jest bardzo wysoka stawka spłaty kredytu liczona w opłacie czynszowej za mieszkania spółdzielcze. Taki wysoki koszt wiąże się często z trudnymi warunkami stawiania budynków na terenach szkód górniczych, o których mówił poseł Stachoń. Nie istnieje jednak społeczne uzasadnienie przerzucania tego kosztu na barki mieszkańców tylko dlatego, że mieszkają w takim regionie. Trzeba by rozważyć czy istnieje możliwość w inny sposób uregulowania tej kwestii — może np. na zasadzie innego wykorzystania funduszu szkód górniczych gromadzonego przez przemysł węglowy bądź też przez niezaliczanie tego kosztu do kosztu budowy lokali.</u>
  483 + <u xml:id="u-33.14" who="#FranciszekOdrzywolski">Z dużym niezadowoleniem przyjmowane jest także zróżnicowanie wysokości czynszów zależne od daty wybudowania budynków, spowodowane zmianą cen budownictwa mieszkaniowego. Niełatwo jest wytłumaczyć robotnikowi, który dziś otrzymuje mieszkanie, że jest słuszne, aby płacił za nie o kilkaset złotych więcej niż za identyczny lokal w sąsiednim, identycznym budynku osiedlowym płaci jego sąsiad, który wprowadził się rok wcześniej. Zwykłą reakcją jest wtedy stwierdzenie, że opłaty trzeba podnieść proporcjonalnie wszystkim, a nie całą zwyżką kosztów budownictwa obciążać tylko niektórych. Sprawa wymaga więc chyba rozpatrzenia i rozważenia przez Rząd. Celowe wydaje się bowiem wprowadzenie odpowiednich modyfikacji w systemie opłat za mieszkania, zmierzających do złagodzenia dysproporcji w wysokości opłat oraz zahamowanie tempa ich dalszego wzrostu.</u>
  484 + <u xml:id="u-33.15" who="#FranciszekOdrzywolski">Z mojego doświadczenia poselskiego i doświadczenia w pracy sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wynika, że właściwe rozwiązanie spraw, które poruszyłem w swoim wystąpieniu, mogłoby pozytywnie wpłynąć i na gospodarkę lokalami, i na polepszenie atmosfery społecznej. Dziękuję za uwagę.</u>
485 485 <u xml:id="u-33.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
486 486 </div>
487 487 <div xml:id="div-34">
488   - <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do godziny 16.</u>
  488 + <u xml:id="u-34.0" who="#HalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do godziny 16.</u>
489 489 <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 35 do godz. 16)</u>
490 490 </div>
491 491 <div xml:id="div-35">
492   - <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wznawiam posiedzenie.</u>
493   - <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Michał Markowicz.</u>
  492 + <u xml:id="u-35.0" who="#PiotrStefański">Wznawiam posiedzenie.</u>
  493 + <u xml:id="u-35.1" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Michał Markowicz.</u>
494 494 </div>
495 495 <div xml:id="div-36">
496   - <u xml:id="u-36.0" who="#PosełMichałMarkowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozwojowi rolnictwa w południowo-wschodnim regionie Polski przez cały okres minionego 35-lecia towarzyszył ożywiony ruch budowlany. Spowodowała go konieczność szybkiej odbudowy zagród i domów mieszkalnych, zniszczonych działaniami wojennymi, jak również fatalnym stanem tego budownictwa, który stanowił spuściznę okresu międzywojennego, a w sporej części spuściznę monarchii austrowęgierskiej.</u>
497   - <u xml:id="u-36.1" who="#PosełMichałMarkowicz">W województwie rzeszowskim, gdzie ponad 66% ludności zamieszkuje na wsi i 92,5% ziemi znajduje się we władaniu rolników indywidualnych, ruch ten w latach pięćdziesiątych był oparty na materiałach budowlanych produkowanych przez samych inwestorów lub przez licznie rozwijające się wtedy zespoły wypału cegły. Skromne dochody rolników z małych gospodarstw, jakie w tym regionie przeważają, powiększone o zarobki bardzo licznej grupy chłoporobotników, połączone z dużą oszczędnością i zapobiegliwością ludności wsi, przeznaczane były w pierwszej kolejności na budownictwo.</u>
498   - <u xml:id="u-36.2" who="#PosełMichałMarkowicz">W początkowym okresie było to budownictwo wykonywane w sposób tradycyjny, odpowiadający wymogom biedoty galicyjskiej, bez należytej dbałości o odpowiednią funkcjonalność i zapewnienie należytych warunków mieszkaniowych i produkcyjnych.</u>
499   - <u xml:id="u-36.3" who="#PosełMichałMarkowicz">Począwszy od lat sześćdziesiątych coraz częściej wprowadzano zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i inwentarskich nowe, bardziej funkcjonalne rozwiązania. Pojawiły się na wsi rzeszowskiej jedno-i dwurodzinne domy mieszkalne wyposażone w podstawowe urządzenia sanitarne, wodę i centralne ogrzewanie — bardzo często okazałe w swym wyglądzie zewnętrznym, chociaż nie zawsze architektonicznie harmonizujące z resztą zabudowy wsi. Trudno jednak zarzut ten kierować wyłącznie do inwestorów. Adresować go raczej trzeba do służb architektonicznych.</u>
500   - <u xml:id="u-36.4" who="#PosełMichałMarkowicz">Drugim etapem budownictwa na wsi rzeszowskiej była budowa obszerniejszych obiektów inwentarskich z niektórymi urządzeniami do mechanizacji prac. Dość powszechnie rozwinęła się modernizacja starych budynków.</u>
501   - <u xml:id="u-36.5" who="#PosełMichałMarkowicz">W latach siedemdziesiątych rozpoczęto na wsi wznosić budynki mieszkalne typu willowego i obiekty inwentarskie o rozmiarach i wyposażeniu dawniej nie spotykanych. Takim obiektami są np. chlewnie na kilkadziesiąt, a nawet kilkaset tuczników, obory zmechanizowane, bukaciarnie, owczarnie oraz duże fermy drobiu. Obecnie zdecydowana większość ludności wiejskiej regionu południowo-wschodniego mieszka w domach wzniesionych po wojnie. Duży procent rolników dysponuje budynkami inwentarskimi, pozwalającymi na znaczny rozwój chowu bydła, trzody, drobiu i owiec.</u>
502   - <u xml:id="u-36.6" who="#PosełMichałMarkowicz">W ostatnim 10-leciu wysiłki rolników, podejmujących budowę obiektów inwentarskich zostały wsparte wydatną pomocą państwa, przede wszystkim niskoprocentowymi kredytami, z możliwością częściowego ich umorzenia, Ulgami podatkowymi oraz dotacjami ze środków prewencyjnych PZU. Do unowocześnienia i potanienia techniki budowlanej przyczyniło się poważnie szeroko rozwijane szkolenie rzemieślników wiejskich.</u>
503   - <u xml:id="u-36.7" who="#PosełMichałMarkowicz">W zakresie rozwiązań funkcjonalnych w budownictwie inwentarskim woj. rzeszowskie od szeregu lat jest zaliczane do przodujących, o czym świadczą m.in. wysokie lokaty w konkursie „Złota Wiecha”. Wysokie tempo budownictwa wiejskiego w województwie rzeszowskim utrzymuje się również w bieżącej 5-latce. W latach 1976–1979 wybudowano prawie 8 tys. budynków mieszkalnych i ponad 5 tys. obiektów inwentarskich, w których znajduje się ponad 22 tys. stanowisk dla bydła i 76,5 tys. dla trzody chlewnej oraz 9 tys. stanowisk dla owiec. Są to niewątpliwie duże osiągnięcia. Trzeba jednak wyraźnie stwierdzić, że byłyby one niemożliwe bez realizacji polityki rolnej, ustalonej wspólnie przez PZPR i ZSL.</u>
504   - <u xml:id="u-36.8" who="#PosełMichałMarkowicz">Wysoka Izbo! Pozytywnym zjawiskiem w budownictwie inwentarskim jest fakt, że chociaż maleje liczba budowanych i oddawanych do użytku obiektów, to ilość uzyskiwanych w nich stanowisk jest o wiele wyższa. Jest to wynikiem coraz szerszego zainteresowania się rolników budownictwem specjalistycznym. Rocznie buduje się około 200 takich obiektów, a więc blisko 5 na 1 gminę. Pomimo znacznego postępu w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego na wsi, potrzeby w tym zakresie, ze względu na wchodzący w wiek produkcyjny wyż demograficzny, są jednak nadal duże, a ich pełniejsze zaspokojenie ograniczone jest ciągle występującym brakiem materiałów budowlanych. Chodzi tu szczególnie o wyroby hutnicze, w tym przede wszystkim stal zbrojeniową i rury, których przydziały na naszym terenie nie pokrywają potrzeb nawet w 50%.</u>
505   - <u xml:id="u-36.9" who="#PosełMichałMarkowicz">W ostatnich dwóch latach wystąpił również deficyt w dostawach cementu. W 1979 r. dostawy cementu dla woj. rzeszowskiego wyniosły 47,5% w stosunku do przydziału, a wapna budowlanego 80%. Nie w pełni zrealizowano także przydziały materiałów ściennych, szkła okiennego, papy i stolarki budowlanej. Jeżeli do tego dodamy zahamowanie produkcji cegły w chłopskich cegielniach z powodu braku węgla, to ukazuje się niezbyt dobra perspektywa w tym zakresie.</u>
506   - <u xml:id="u-36.10" who="#PosełMichałMarkowicz">Poważnym hamulcem w planowej realizacji zadań w budownictwie wiejskim, obok braku niektórych materiałów, są nierytmiczne ich dostawy. Większość materiałów budowlanych dostarczana jest na rynek wiejski w drugiej połowie, a nawet pod koniec roku, kiedy w zasadzie minął sezon budowlany danego roku. Nie zawsze też oferowane asortymenty materiałów budowlanych, dotyczy to głównie stali zbrojeniowej, odpowiadają potrzebom budownictwa wiejskiego. Zdarza się niejednokrotnie, że wobec braku stali o odpowiednim przekroju, stosowane są wyroby o przekrojach znacznie cięższych niż potrzebne. Zwiększa to jej zużycie i podraża koszt budowy. Bardzo często wydłużane są cykle budowy zarówno budynków mieszkalnych, jak i inwentarskich. Wynika to przede wszystkim z braku materiałów instalacyjnych i wykończeniowych. Wobec ograniczonych ilości materiałów budowlanych kieruje się je przede wszystkim na potrzeby budownictwa produkcyjnego, w tym na budowę specjalistycznych obiektów inwentarskich. Źródłem tego zjawiska jest w dużej mierze fakt, że wydaje się znacznie więcej zezwoleń budowlanych niż wynosi pokrycie materiałowe. Stan ten trzeba zmienić, gdyż powoduje on marnotrawstwo sił i środków.</u>
507   - <u xml:id="u-36.11" who="#PosełMichałMarkowicz">Wysoki Sejmie! Oceniając dotychczasowy rozwój budownictwa indywidualnego na wsi, stwierdzić należy, że jest ono jeszcze bardzo materiałochłonne. Wynika to przede wszystkim z braku nowoczesnych rozwiązań projektowych. Oferowane rolnikom projekty typowe bazują głównie na rozwiązaniach tradycyjnych, z użyciem cegły i betonu.</u>
508   - <u xml:id="u-36.12" who="#PosełMichałMarkowicz">Nie podejmuje się skutecznych działań dotyczących stosowania prefabrykatów w budownictwie wiejskim. Nie przywiązuje się również należytej wagi do wykorzystania lokalnych zasobów surowcowych do produkcji materiałów budowlanych takich jak cegła, pustaki itp.</u>
509   - <u xml:id="u-36.13" who="#PosełMichałMarkowicz">Jako poseł Ziemi Rzeszowskiej, która w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych legitymowała się największą ilością chłopskich zespołów wypału cegły i ma duże doświadczenie w ich organizacji, postuluję, by Rząd rozważył możliwość rozwoju tej formy produkcji materiałów budowlanych. Wymagać to będzie dostawy prostych urządzeń technicznych, węgla a także stworzenia długotrwałych warunków ekonomicznych, zapewniających rozwój tych zespołów. Pełny rachunek ekonomiczny uzasadnia ten wniosek. Bardziej aktywnej działalności w tym zakresie wymagać należy od organizacji kółek rolniczych, spółdzielczości wiejskiej oraz od władz administracyjnych. Niezadowalająca jest jeszcze organizacja usług budowlanych na wsi, które gwarantowałyby wysoką jakość budownictwa i pozwoliłyby zastąpić w tym samego rolnika, by mógł on skoncentrować się na produkcji rolnej.</u>
510   - <u xml:id="u-36.14" who="#PosełMichałMarkowicz">Bezspornym faktem jest, że rolnik prowadzący jakakolwiek budowę przez trzy lata musi obniżać produkcję rolną. Z drugiej jednak strony w warunkach woj. rzeszowskiego i jemu podobnych, organizowanie szerszego, dysponującego jeszcze dużymi zasobami siły roboczej na wsi, jest możliwość rozwoju usług budowlanych. Zachodzi także potrzeba organizowania wypożyczalni sprzętu i maszyn budowlanych.</u>
511   - <u xml:id="u-36.15" who="#PosełMichałMarkowicz">W sytuacji znanych trudności materiałowych i kłopotów związanych z wykonawstwem, których na pewno nie da się załatwić od zaraz, należy robić wszystko, aby zachować w pełnej sprawności istniejącą substancję budowlaną tak długo, jak to jest możliwe, czyniąc zabiegi modernizujące i adaptacje. Często bowiem niewielkim nakładem sił i środków można uzyskać taką samą ilość stanowisk w starym budynku, jak i w nowym, a koszt tego przedsięwzięcia będzie znacznie niższy. Stąd też w dysponowaniu materiałami budowlanymi należy uwzględniać i takie rozwiązania zabezpieczając na nie niezbędne ilości cementu, cegły i innych materiałów.</u>
512   - <u xml:id="u-36.16" who="#PosełMichałMarkowicz">Ważną rolę w budownictwie wiejskim i jego modernizacji odgrywają, jak już wcześniej wspomniałem, kredyty inwestycyjne. Rocznie w woj. rzeszowskim banki spółdzielcze udzielają rolnikom kredytów w wysokości 250 mln zł, na budownictwo inwentarskie i 50 mln zł — na budownictwo mieszkaniowe. Zapotrzebowanie na kredyty związane z budownictwem mieszkaniowym jest znacznie wyższe, a potrzeby w tym zakresie nie są zaspokajane.</u>
513   - <u xml:id="u-36.17" who="#PosełMichałMarkowicz">Wysoki Sejmie! Na lata 1981–1985 zakłada się w województwie utrzymanie dotychczasowego tempa budownictwa na wsi, przy równoczesnej dalszej poprawie jego funkcjonalności i wyposażeniu technicznym. Wymagać to będzie jednak znacznego usprawnienia procesów związanych z funkcjonowaniem zaopatrzenia materiałowego, projektowaniem i wykonawstwem.</u>
514   - <u xml:id="u-36.18" who="#PosełMichałMarkowicz">Rozdzielnictwo materiałów w dalszym ciągu powinno służyć rozwojowi hodowli, szczególnie większych obiektów specjalistycznych, uwzględniając również potrzeby remontów i modernizacji.</u>
515   - <u xml:id="u-36.19" who="#PosełMichałMarkowicz">W rolnictwie niezależnie od celów socjalnych budownictwo mieszkaniowe spełnia poważne ważne funkcje produkcyjne. Stwarzanie coraz lepszych warunków mieszkaniowych jest ważnym czynnikiem, który może przeciwdziałać nadmiernemu odpływowi ludzi z rolnictwa. Ważnym zadaniem jest więc tworzenie konkurencyjnego w stosunku do miast modelu życia i pracy ludzi na wsi. Dlatego też rozwiązania projektowe oferowane rolnikom powinny być na bieżąco aktualizowane i dostosowane do zapotrzebowania.</u>
516   - <u xml:id="u-36.20" who="#PosełMichałMarkowicz">W związku z rozbudową infrastruktury technicznej na wsi musimy widzieć także potrzebę rozwoju usług naprawczych, szczególnie w zakresie instalacji wodno-kanalizacyjnych i c.o., gdyż niejednokrotnie źle konserwowane i remontowane urządzenia ulegają nadmiernie szybkiemu zużyciu. Na to naszej gospodarki nie stać.</u>
517   - <u xml:id="u-36.21" who="#PosełMichałMarkowicz">Oddzielnym problemem, na który chcę zwrócić uwagę, jest budownictwo mieszkaniowe dla ludzi, którzy pracą są związani z daną wsią, a indywidualnie budować nie mogą, ze względu na brak środków finansowych, brak czasu, brak własnej siły roboczej. Mam tu na uwadze nauczycieli, pracowników służby zdrowia oraz pracowników obsługi rolnictwa. Obowiązujące przepisy w tej sprawie utrudniają, a czasem wręcz uniemożliwiają budownictwo tym ludziom. Postuluję, aby Rząd poddał ten temat ocenie i zmienił istniejący stan.</u>
518   - <u xml:id="u-36.22" who="#PosełMichałMarkowicz">Pozytywne tendencje w budownictwie wiejskim warto w dalszym ciągu wspierać pomocą państwa. Pilnie należy usuwać zjawiska hamujące te procesy. Opłaci się to. Jest to sprawa, która w poważnym stopniu już decyduje, a w najbliższych latach w większym stopniu będzie decydować o poziomie produkcji rolnej i zaopatrzeniu ludności w artykuły żywnościowe, a więc o realizacji jednego z podstawowych zadań wynikających z uchwały VIII Zjazdu PZPR.</u>
  496 + <u xml:id="u-36.0" who="#MichałMarkowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozwojowi rolnictwa w południowo-wschodnim regionie Polski przez cały okres minionego 35-lecia towarzyszył ożywiony ruch budowlany. Spowodowała go konieczność szybkiej odbudowy zagród i domów mieszkalnych, zniszczonych działaniami wojennymi, jak również fatalnym stanem tego budownictwa, który stanowił spuściznę okresu międzywojennego, a w sporej części spuściznę monarchii austrowęgierskiej.</u>
  497 + <u xml:id="u-36.1" who="#MichałMarkowicz">W województwie rzeszowskim, gdzie ponad 66% ludności zamieszkuje na wsi i 92,5% ziemi znajduje się we władaniu rolników indywidualnych, ruch ten w latach pięćdziesiątych był oparty na materiałach budowlanych produkowanych przez samych inwestorów lub przez licznie rozwijające się wtedy zespoły wypału cegły. Skromne dochody rolników z małych gospodarstw, jakie w tym regionie przeważają, powiększone o zarobki bardzo licznej grupy chłoporobotników, połączone z dużą oszczędnością i zapobiegliwością ludności wsi, przeznaczane były w pierwszej kolejności na budownictwo.</u>
  498 + <u xml:id="u-36.2" who="#MichałMarkowicz">W początkowym okresie było to budownictwo wykonywane w sposób tradycyjny, odpowiadający wymogom biedoty galicyjskiej, bez należytej dbałości o odpowiednią funkcjonalność i zapewnienie należytych warunków mieszkaniowych i produkcyjnych.</u>
  499 + <u xml:id="u-36.3" who="#MichałMarkowicz">Począwszy od lat sześćdziesiątych coraz częściej wprowadzano zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i inwentarskich nowe, bardziej funkcjonalne rozwiązania. Pojawiły się na wsi rzeszowskiej jedno-i dwurodzinne domy mieszkalne wyposażone w podstawowe urządzenia sanitarne, wodę i centralne ogrzewanie — bardzo często okazałe w swym wyglądzie zewnętrznym, chociaż nie zawsze architektonicznie harmonizujące z resztą zabudowy wsi. Trudno jednak zarzut ten kierować wyłącznie do inwestorów. Adresować go raczej trzeba do służb architektonicznych.</u>
  500 + <u xml:id="u-36.4" who="#MichałMarkowicz">Drugim etapem budownictwa na wsi rzeszowskiej była budowa obszerniejszych obiektów inwentarskich z niektórymi urządzeniami do mechanizacji prac. Dość powszechnie rozwinęła się modernizacja starych budynków.</u>
  501 + <u xml:id="u-36.5" who="#MichałMarkowicz">W latach siedemdziesiątych rozpoczęto na wsi wznosić budynki mieszkalne typu willowego i obiekty inwentarskie o rozmiarach i wyposażeniu dawniej nie spotykanych. Takim obiektami są np. chlewnie na kilkadziesiąt, a nawet kilkaset tuczników, obory zmechanizowane, bukaciarnie, owczarnie oraz duże fermy drobiu. Obecnie zdecydowana większość ludności wiejskiej regionu południowo-wschodniego mieszka w domach wzniesionych po wojnie. Duży procent rolników dysponuje budynkami inwentarskimi, pozwalającymi na znaczny rozwój chowu bydła, trzody, drobiu i owiec.</u>
  502 + <u xml:id="u-36.6" who="#MichałMarkowicz">W ostatnim 10-leciu wysiłki rolników, podejmujących budowę obiektów inwentarskich zostały wsparte wydatną pomocą państwa, przede wszystkim niskoprocentowymi kredytami, z możliwością częściowego ich umorzenia, Ulgami podatkowymi oraz dotacjami ze środków prewencyjnych PZU. Do unowocześnienia i potanienia techniki budowlanej przyczyniło się poważnie szeroko rozwijane szkolenie rzemieślników wiejskich.</u>
  503 + <u xml:id="u-36.7" who="#MichałMarkowicz">W zakresie rozwiązań funkcjonalnych w budownictwie inwentarskim woj. rzeszowskie od szeregu lat jest zaliczane do przodujących, o czym świadczą m.in. wysokie lokaty w konkursie „Złota Wiecha”. Wysokie tempo budownictwa wiejskiego w województwie rzeszowskim utrzymuje się również w bieżącej 5-latce. W latach 1976–1979 wybudowano prawie 8 tys. budynków mieszkalnych i ponad 5 tys. obiektów inwentarskich, w których znajduje się ponad 22 tys. stanowisk dla bydła i 76,5 tys. dla trzody chlewnej oraz 9 tys. stanowisk dla owiec. Są to niewątpliwie duże osiągnięcia. Trzeba jednak wyraźnie stwierdzić, że byłyby one niemożliwe bez realizacji polityki rolnej, ustalonej wspólnie przez PZPR i ZSL.</u>
  504 + <u xml:id="u-36.8" who="#MichałMarkowicz">Wysoka Izbo! Pozytywnym zjawiskiem w budownictwie inwentarskim jest fakt, że chociaż maleje liczba budowanych i oddawanych do użytku obiektów, to ilość uzyskiwanych w nich stanowisk jest o wiele wyższa. Jest to wynikiem coraz szerszego zainteresowania się rolników budownictwem specjalistycznym. Rocznie buduje się około 200 takich obiektów, a więc blisko 5 na 1 gminę. Pomimo znacznego postępu w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego na wsi, potrzeby w tym zakresie, ze względu na wchodzący w wiek produkcyjny wyż demograficzny, są jednak nadal duże, a ich pełniejsze zaspokojenie ograniczone jest ciągle występującym brakiem materiałów budowlanych. Chodzi tu szczególnie o wyroby hutnicze, w tym przede wszystkim stal zbrojeniową i rury, których przydziały na naszym terenie nie pokrywają potrzeb nawet w 50%.</u>
  505 + <u xml:id="u-36.9" who="#MichałMarkowicz">W ostatnich dwóch latach wystąpił również deficyt w dostawach cementu. W 1979 r. dostawy cementu dla woj. rzeszowskiego wyniosły 47,5% w stosunku do przydziału, a wapna budowlanego 80%. Nie w pełni zrealizowano także przydziały materiałów ściennych, szkła okiennego, papy i stolarki budowlanej. Jeżeli do tego dodamy zahamowanie produkcji cegły w chłopskich cegielniach z powodu braku węgla, to ukazuje się niezbyt dobra perspektywa w tym zakresie.</u>
  506 + <u xml:id="u-36.10" who="#MichałMarkowicz">Poważnym hamulcem w planowej realizacji zadań w budownictwie wiejskim, obok braku niektórych materiałów, są nierytmiczne ich dostawy. Większość materiałów budowlanych dostarczana jest na rynek wiejski w drugiej połowie, a nawet pod koniec roku, kiedy w zasadzie minął sezon budowlany danego roku. Nie zawsze też oferowane asortymenty materiałów budowlanych, dotyczy to głównie stali zbrojeniowej, odpowiadają potrzebom budownictwa wiejskiego. Zdarza się niejednokrotnie, że wobec braku stali o odpowiednim przekroju, stosowane są wyroby o przekrojach znacznie cięższych niż potrzebne. Zwiększa to jej zużycie i podraża koszt budowy. Bardzo często wydłużane są cykle budowy zarówno budynków mieszkalnych, jak i inwentarskich. Wynika to przede wszystkim z braku materiałów instalacyjnych i wykończeniowych. Wobec ograniczonych ilości materiałów budowlanych kieruje się je przede wszystkim na potrzeby budownictwa produkcyjnego, w tym na budowę specjalistycznych obiektów inwentarskich. Źródłem tego zjawiska jest w dużej mierze fakt, że wydaje się znacznie więcej zezwoleń budowlanych niż wynosi pokrycie materiałowe. Stan ten trzeba zmienić, gdyż powoduje on marnotrawstwo sił i środków.</u>
  507 + <u xml:id="u-36.11" who="#MichałMarkowicz">Wysoki Sejmie! Oceniając dotychczasowy rozwój budownictwa indywidualnego na wsi, stwierdzić należy, że jest ono jeszcze bardzo materiałochłonne. Wynika to przede wszystkim z braku nowoczesnych rozwiązań projektowych. Oferowane rolnikom projekty typowe bazują głównie na rozwiązaniach tradycyjnych, z użyciem cegły i betonu.</u>
  508 + <u xml:id="u-36.12" who="#MichałMarkowicz">Nie podejmuje się skutecznych działań dotyczących stosowania prefabrykatów w budownictwie wiejskim. Nie przywiązuje się również należytej wagi do wykorzystania lokalnych zasobów surowcowych do produkcji materiałów budowlanych takich jak cegła, pustaki itp.</u>
  509 + <u xml:id="u-36.13" who="#MichałMarkowicz">Jako poseł Ziemi Rzeszowskiej, która w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych legitymowała się największą ilością chłopskich zespołów wypału cegły i ma duże doświadczenie w ich organizacji, postuluję, by Rząd rozważył możliwość rozwoju tej formy produkcji materiałów budowlanych. Wymagać to będzie dostawy prostych urządzeń technicznych, węgla a także stworzenia długotrwałych warunków ekonomicznych, zapewniających rozwój tych zespołów. Pełny rachunek ekonomiczny uzasadnia ten wniosek. Bardziej aktywnej działalności w tym zakresie wymagać należy od organizacji kółek rolniczych, spółdzielczości wiejskiej oraz od władz administracyjnych. Niezadowalająca jest jeszcze organizacja usług budowlanych na wsi, które gwarantowałyby wysoką jakość budownictwa i pozwoliłyby zastąpić w tym samego rolnika, by mógł on skoncentrować się na produkcji rolnej.</u>
  510 + <u xml:id="u-36.14" who="#MichałMarkowicz">Bezspornym faktem jest, że rolnik prowadzący jakakolwiek budowę przez trzy lata musi obniżać produkcję rolną. Z drugiej jednak strony w warunkach woj. rzeszowskiego i jemu podobnych, organizowanie szerszego, dysponującego jeszcze dużymi zasobami siły roboczej na wsi, jest możliwość rozwoju usług budowlanych. Zachodzi także potrzeba organizowania wypożyczalni sprzętu i maszyn budowlanych.</u>
  511 + <u xml:id="u-36.15" who="#MichałMarkowicz">W sytuacji znanych trudności materiałowych i kłopotów związanych z wykonawstwem, których na pewno nie da się załatwić od zaraz, należy robić wszystko, aby zachować w pełnej sprawności istniejącą substancję budowlaną tak długo, jak to jest możliwe, czyniąc zabiegi modernizujące i adaptacje. Często bowiem niewielkim nakładem sił i środków można uzyskać taką samą ilość stanowisk w starym budynku, jak i w nowym, a koszt tego przedsięwzięcia będzie znacznie niższy. Stąd też w dysponowaniu materiałami budowlanymi należy uwzględniać i takie rozwiązania zabezpieczając na nie niezbędne ilości cementu, cegły i innych materiałów.</u>
  512 + <u xml:id="u-36.16" who="#MichałMarkowicz">Ważną rolę w budownictwie wiejskim i jego modernizacji odgrywają, jak już wcześniej wspomniałem, kredyty inwestycyjne. Rocznie w woj. rzeszowskim banki spółdzielcze udzielają rolnikom kredytów w wysokości 250 mln zł, na budownictwo inwentarskie i 50 mln zł — na budownictwo mieszkaniowe. Zapotrzebowanie na kredyty związane z budownictwem mieszkaniowym jest znacznie wyższe, a potrzeby w tym zakresie nie są zaspokajane.</u>
  513 + <u xml:id="u-36.17" who="#MichałMarkowicz">Wysoki Sejmie! Na lata 1981–1985 zakłada się w województwie utrzymanie dotychczasowego tempa budownictwa na wsi, przy równoczesnej dalszej poprawie jego funkcjonalności i wyposażeniu technicznym. Wymagać to będzie jednak znacznego usprawnienia procesów związanych z funkcjonowaniem zaopatrzenia materiałowego, projektowaniem i wykonawstwem.</u>
  514 + <u xml:id="u-36.18" who="#MichałMarkowicz">Rozdzielnictwo materiałów w dalszym ciągu powinno służyć rozwojowi hodowli, szczególnie większych obiektów specjalistycznych, uwzględniając również potrzeby remontów i modernizacji.</u>
  515 + <u xml:id="u-36.19" who="#MichałMarkowicz">W rolnictwie niezależnie od celów socjalnych budownictwo mieszkaniowe spełnia poważne ważne funkcje produkcyjne. Stwarzanie coraz lepszych warunków mieszkaniowych jest ważnym czynnikiem, który może przeciwdziałać nadmiernemu odpływowi ludzi z rolnictwa. Ważnym zadaniem jest więc tworzenie konkurencyjnego w stosunku do miast modelu życia i pracy ludzi na wsi. Dlatego też rozwiązania projektowe oferowane rolnikom powinny być na bieżąco aktualizowane i dostosowane do zapotrzebowania.</u>
  516 + <u xml:id="u-36.20" who="#MichałMarkowicz">W związku z rozbudową infrastruktury technicznej na wsi musimy widzieć także potrzebę rozwoju usług naprawczych, szczególnie w zakresie instalacji wodno-kanalizacyjnych i c.o., gdyż niejednokrotnie źle konserwowane i remontowane urządzenia ulegają nadmiernie szybkiemu zużyciu. Na to naszej gospodarki nie stać.</u>
  517 + <u xml:id="u-36.21" who="#MichałMarkowicz">Oddzielnym problemem, na który chcę zwrócić uwagę, jest budownictwo mieszkaniowe dla ludzi, którzy pracą są związani z daną wsią, a indywidualnie budować nie mogą, ze względu na brak środków finansowych, brak czasu, brak własnej siły roboczej. Mam tu na uwadze nauczycieli, pracowników służby zdrowia oraz pracowników obsługi rolnictwa. Obowiązujące przepisy w tej sprawie utrudniają, a czasem wręcz uniemożliwiają budownictwo tym ludziom. Postuluję, aby Rząd poddał ten temat ocenie i zmienił istniejący stan.</u>
  518 + <u xml:id="u-36.22" who="#MichałMarkowicz">Pozytywne tendencje w budownictwie wiejskim warto w dalszym ciągu wspierać pomocą państwa. Pilnie należy usuwać zjawiska hamujące te procesy. Opłaci się to. Jest to sprawa, która w poważnym stopniu już decyduje, a w najbliższych latach w większym stopniu będzie decydować o poziomie produkcji rolnej i zaopatrzeniu ludności w artykuły żywnościowe, a więc o realizacji jednego z podstawowych zadań wynikających z uchwały VIII Zjazdu PZPR.</u>
519 519 <u xml:id="u-36.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
520 520 </div>
521 521 <div xml:id="div-37">
522   - <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Henryk Świderski.</u>
  522 + <u xml:id="u-37.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Henryk Świderski.</u>
523 523 </div>
524 524 <div xml:id="div-38">
525   - <u xml:id="u-38.0" who="#PosełHenrykŚwiderski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Podjęcie na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu spraw budownictwa mieszkaniowego już na wstępie VIII kadencji jest jeszcze jednym potwierdzeniem dobrze nam wszystkim znanej prawdy, że kierownictwo naszej partii i państwa konsekwentnie i z uporem dąży do skutecznego rozwiązania najtrudniejszych problemów bytowych ludzi pracy.</u>
526   - <u xml:id="u-38.1" who="#PosełHenrykŚwiderski">W historii rozwoju naszego ludowego państwa po raz pierwszy w 1972 r. po V plenarnym posiedzeniu Komitetu Centralnego przyjęto przez Sejm kompleksowy i perspektywiczny program rozwiązania kwestii mieszkaniowej w Polsce. Uznano wówczas budownictwo mieszkaniowe za jeden z głównych warunków poprawy życia społeczeństwa, jego awansu cywilizacyjnego, za istotny czynnik intensyfikacji gospodarki narodowej.</u>
527   - <u xml:id="u-38.2" who="#PosełHenrykŚwiderski">Wówczas też partia postawiła w sposób otwarty, że dla osiągnięcia określonych programem celów niezbędny będzie nie tylko spotęgowany wysiłek gospodarki, lecz również aktywne współuczestnictwo całego społeczeństwa w przyspieszaniu budownictwa mieszkaniowego. Jednocześnie problem mieszkaniowy objęty został stałą troską kierownictwa partii i Rządu, osobiście I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka.</u>
528   - <u xml:id="u-38.3" who="#PosełHenrykŚwiderski">Dzięki temu prawie od podstaw zbudowano nowoczesne zaplecze techniczne dla budownictwa mieszkaniowego, państwo poniosło olbrzymie nakłady na stworzenie niezbędnej infrastruktury technicznej, w tym zwłaszcza rozbudowę przemysłu materiałów budowlanych i nowoczesnych uprzemysłowionych form budowy mieszkań.</u>
529   - <u xml:id="u-38.4" who="#PosełHenrykŚwiderski">Spełnione więc zostały niezbędne warunki przełamania występującej w latach sześćdziesiątych stagnacji w rozwoju budownictwa i zwiększania jego rozmiarów. Decyzja partii wychodziła naprzeciw potrzebom wszystkich regionów, dawała zwłaszcza szansę aktywizacji nowym województwom. W chełmskim województwie szansom tym nadaliśmy najwyższą rangę. W realizacji programu mieszkaniowego aktywnie uczestniczą nie tylko załogi przedsiębiorstw budowlanych, lecz także ogniwa partyjne, związkowe i administracja państwowa. O taką zresztą postawę i takie działania apelował na VIII Plenum KC w 1977 r. przywódca partii i narodu towarzysz Edward Gierek.</u>
530   - <u xml:id="u-38.5" who="#PosełHenrykŚwiderski">Podatny zwłaszcza grunt dla tych inicjatyw znaleźliśmy wśród naszej młodzieży. Ruch budownictwa patronackiego objął wszystkie grupy zawodowe. Dziś organizacja Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej może poszczycić się już pięćsetnym mieszkaniem przekazanym swoim członkom. 55 z nich wybudowano wyłącznie dla młodzieży zatrudnionej w służbie zdrowia.</u>
531   - <u xml:id="u-38.6" who="#PosełHenrykŚwiderski">Włączono również do robót wykończeniowych mieszkań potencjał wykonawczy spoza budownictwa ogólnego. Zakres tej pomocy sięga blisko 30% ogółu realizowanych zadań.</u>
532   - <u xml:id="u-38.7" who="#PosełHenrykŚwiderski">Zgodnie z listem Sekretariatu KC i Prezydium Rządu z lutego 1979 r. doprowadzono do porozumienia między wykonawcą a przyszłymi użytkownikami, określającego zakres możliwych do wykonania prac w przydzielonych im mieszkaniach. Tą drogą przekazano między innymi na początku bieżącego roku blisko 200 mieszkań dla absolwentów wyższych uczelni, skierowanych do pracy w naszym województwie przez Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, w ramach Studenckiej Akcji „Chełm 80”.</u>
533   - <u xml:id="u-38.8" who="#PosełHenrykŚwiderski">Dla obniżenia nakładów na infrastrukturę zadbano, by prowadzić zabudowę terenów już uzbrojonych, zwłaszcza w śródmieściach naszych miast, z myślą o wiązaniu miasta w jedną całość. Przedsięwzięcia te pozwoliły na dobre zaawansowanie uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego. Zadania obecnej 5-latki, wyższe o blisko 80% od poprzedniej, zostały na koniec 1979 roku wykonane w ponad 85%, mamy szansę zrealizowania całej 5-latki w ciągu 4,5 lat. W roku przyszłym oddane zostaną pierwsze bloki mieszkalne, tzw. rotacyjne, dla młodych małżeństw.</u>
534   - <u xml:id="u-38.9" who="#PosełHenrykŚwiderski">W miarę rosnącej zamożności naszego społeczeństwa wzrasta zapotrzebowanie na coraz lepsze warunki mieszkaniowe. Dlatego też nie zapominamy o tzw. drugim froncie budownictwa mieszkaniowego — budownictwie jednorodzinnym. Przygotowaliśmy dla tego budownictwa odpowiednie tereny budowlane, w pierwszej kolejności uzbrajając te, na których występuje zwarta i kompleksowa zabudowa działek. Jednocześnie przestrzegano zasadę, by materiały deficytowe były ściśle reglamentowane, przydzielane na konkretne obiekty, ujęte w rocznych planach. Pozwoliło to na uniknięcie niepotrzebnego rozpraszania i składowania ich na działkach budowlanych przez okres sięgający nieraz kilku lat. Stworzone również zostały korzystne warunki dla zakładów pracy, rzemieślników, chłopskich zespołów wypału cegły, dla produkcji materiałów budowlanych z lokalnych surowców. Dziś produkujemy ich prawie 20 razy więcej niż w 1975 r. W efekcie tych działań, zadania 5-latki w budownictwie jednorodzinnym, prawie 2-krotnie wyższe w stosunku do poprzedniej, zrealizowane zostały z 5% nadwyżką już w roku ubiegłym. Pozwoli to na przekroczenie planu 5-letniego o ponad 35%. Te pozytywne wyniki w realizacji budownictwa mieszkaniowego nie przesłaniają nam jeszcze wielu występujących niedociągnięć i niedomagań. Dotyczy to szczególnie jakości oddawanych mieszkań. Kompleksowa ocena jakości budownictwa mieszkaniowego, którą objęto w województwie całość ubiegłorocznych efektów mieszkaniowych — wykazała, że jeszcze zbyt wysoki procent stanowią wady i usterki w stolarce drzwiowej i okiennej, w białym montażu, tynkach i posadzkach.</u>
535   - <u xml:id="u-38.10" who="#PosełHenrykŚwiderski">To prawda, że dzisiejsze uprzemysłowione budownictwo zużywa w toku produkcji wyroby prawie wszystkich przemysłowych resortów, na których spoczywa również odpowiedzialność za jakość budownictwa, to jednak w niczym nie można usprawiedliwiać częstych jeszcze przypadków partactwa, niesumienności i niesolidności samych budowlanych.</u>
536   - <u xml:id="u-38.11" who="#PosełHenrykŚwiderski">Wydaje się, że również nie można przyjąć takiego usprawiedliwienia, że odsuwanie spraw jakościowych w budownictwie mieszkaniowym na plan drugi jest przyczyną społecznego nacisku na ilościowe wyniki tegoż budownictwa. Tego rodzaju argumentacja daje efekt taki, że dodatkowo angażuje się potencjał budowlany dla usunięcia usterek, powoduje wzrost kosztów przedsiębiorstwa, a niejednokrotnie samego użytkownika. Najgorsze jednak jest to, że im więcej budowlani wykonują poprawek, tym mniej budują mieszkań. Nie godząc się z takimi faktami, ze swej strony nasililiśmy pracę ideowo-wychowawczą wśród załóg budowlanych, bowiem od ich postawy, ich świadomości społecznej zależy jakość ich pracy oraz opinia o zawodzie budowlanych.</u>
537   - <u xml:id="u-38.12" who="#PosełHenrykŚwiderski">Ponadto chcąc stworzyć partyjną platformę walki o lepszą jakość w budownictwie mieszkaniowym, powołano decyzją egzekutywy KW i Prezydium WRN zespół do spraw jakości i kosztów budownictwa, który pod przewodnictwem członka kierownictwa Komitetu Wojewódzkiego ma za zadanie nie tylko rozliczać za porządek na placu budowy, właściwe składowanie i zabezpieczenie materiałów budowlanych, ale również rozliczać kooperujące ze sobą przedsiębiorstwa zarówno w ramach jednego resortu, jak i różnych resortów w sprawach jakości, kosztów, eksploatacji i konserwacji budynków i ich otoczenia, jak również za działalność służb remontowych i administracyjnych. Myślę jednak, że w tej dziedzinie stworzony powinien być jednolity system organizacyjny, w ramach którego spółdzielczość mieszkaniowa jako dysponent państwowych i społecznych złotówek powinna mieć jeszcze większą niż dotychczas możliwość oddziaływania na jakość oddawanych mieszkań i budynków. Powinna to być swoistego rodzaju inspekcja, wyposażona w uprawnienia egzekucyjne, funkcjonująca podczas całego procesu inwestycyjnego.</u>
538   - <u xml:id="u-38.13" who="#PosełHenrykŚwiderski">Należy jednak podkreślić, że gdyby wszyscy odpowiedzialni za jakość oddawanych mieszkań czynili przynajmniej tyle co spółdzielczość mieszkaniowa — procent oddawanych mieszkań jakościowo byłby dużo wyższy.</u>
539   - <u xml:id="u-38.14" who="#PosełHenrykŚwiderski">Drugim problemem, z którym nie uporaliśmy się dotychczas, to marnotrawstwo materiałowe i dyscyplina pracy. Mimo trudności zaopatrzeniowych, robi się bardzo wiele w kraju, by zapewnić budownictwu niezbędne mu materiały. Ciągle jednak występują niedobory w tej dziedzinie. Często są one powodowane nieuzasadnionym ponadnormatywnym zużyciem materiałów, ale przeważnie niegospodarnością i nieposzanowaniem mienia społecznego na placach budowy.</u>
540   - <u xml:id="u-38.15" who="#PosełHenrykŚwiderski">Dla przykładu podam, że w wyniku szeroko zakrojonej walki z marnotrawstwem, przedstawiliśmy w Komitecie Wojewódzkim fotograficzne przykłady rażącego bałaganu na budowach, marnotrawstwa materiałów i sprzętu. Zaproszone kierownicze kolektywy przedsiębiorstw z niedowierzaniem przyglądały się wynikom braku z ich strony należytego nadzoru i kontroli. Działaniem tym doraźnie uporządkowaliśmy stwierdzone negatywne przykłady. Przez cały tydzień bowiem, po godzinach pracy, administracja tych przedsiębiorstw porządkowała place budów. Ale nie jest to przecież najlepsza metoda. Stosujemy ją z konieczności, bo w zjednoczeniach częściej rozlicza się podległe przedsiębiorstwa za wyniki produkcyjne niż za sprawy nie przynoszące nikomu chluby.</u>
541   - <u xml:id="u-38.16" who="#PosełHenrykŚwiderski">Wszystkie te i inne niedomagania wywołują reperkusje społeczne, są powodem wysokiego wzrostu kosztów budownictwa mieszkaniowego. W aktualnej sytuacji surowcowej nie wolno nam, nikomu, godzić się z takim stanem rzeczy, jak również ze zbyt jeszcze daleko posuniętą tolerancją ze strony kierownictwa niektórych przedsiębiorstw i zjednoczeń w egzekwowaniu od zatrudnionych osób ich podstawowych obowiązków i braku poszanowania pracy.</u>
542   - <u xml:id="u-38.17" who="#PosełHenrykŚwiderski">Łamanie dyscypliny pracy powoduje wiele strat, a przede wszystkim prowadzi do niedostatecznego wykorzystywania potencjału produkcyjnego, który został zgromadzony tak wielkim wysiłkiem państwa i całego narodu. Dlatego temu problemowi nadaliśmy w województwie szczególną rangę, by działania zmierzające do poprawy dyscypliny pracy miały charakter trwały, nie akcyjny, by uczestniczył w nich nie tylko aktyw społeczno-polityczny, lecz wszyscy.</u>
543   - <u xml:id="u-38.18" who="#PosełHenrykŚwiderski">Wysoki Sejmie! W uchwale VIII Zjazdu naszej partii zawarty został kompleksowy program rozwiązywania podstawowych problemów rozwoju kraju w latach osiemdziesiątych. Dotyczy to również dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Stoimy więc wobec konieczności wykorzystania wszelkich istniejących rezerw i możliwości nie tylko w przemyśle mieszkaniowym i budownictwie, ale również w gminie, w województwie, by zgodnie z długofalowym programem partii urzeczywistnić cel, jakim jest zapewnienie własnego mieszkania każdej polskiej rodzinie. Będziemy ze swej strony czynić wszystko, by obywatelskie postawy, mądre i rzetelne działanie wszystkich członków partii, każdego obywatela urzeczywistniały nadrzędny cel polityki społeczno-gospodarczej naszej partii, by przedstawione przez Prezesa Rady Ministrów towarzysza Edwarda Babiucha w dniu 3 kwietnia br. kierunki pracy Rządu, które już są wprowadzane w życie — zostały w terenie w pełni zrealizowane.</u>
544   - <u xml:id="u-38.19" who="#PosełHenrykŚwiderski">W nadchodzących latach zbliżającej się pięciolatki trzeba będzie rozwiązać decyzjami centralnymi dalszych kilka istotnych problemów, które moim skromnym zdaniem, stanowią hamulce szybszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zachodziłaby potrzeba przeprowadzenia pełnej analizy rozmieszczenia w kraju mocy produkcyjnych budownictwa. Na przykład w naszym województwie i w całym regionie jej niedobory poważnie utrudniają realizację zadań, jakie wynikają z kompleksowego zagospodarowania Centralnego Rejonu Węglowego. Dotychczas w tej dziedzinie niewiele zrobiliśmy, chociaż górnictwo węglowe przystąpiło do realizacji swojego programu.</u>
545   - <u xml:id="u-38.20" who="#PosełHenrykŚwiderski">Obecną strukturę organizacyjną budownictwa, szczególnie ogólnego, trzeba by dostosować do istniejącego podziału administracyjnego kraju.</u>
546   - <u xml:id="u-38.21" who="#PosełHenrykŚwiderski">— Istnieją warunki wzmocnienia potencjału budownictwa przez integrację różnych gestorów jednostek budowlanych. Uniknęłoby się w ten sposób rozpraszania środków technicznych i materiałowych.</u>
547   - <u xml:id="u-38.22" who="#PosełHenrykŚwiderski">— Należałoby także uwzględnić w planach rozwoju gospodarczego na najbliższą pięciolatkę modernizację niektórych zakładów kooperujących z budownictwem w celu zwiększenia produkcji materiałów izolacyjnych pochodzenia mineralnego, wyrobów przemysłu chemicznego, elementów wykończeniowych.</u>
548   - <u xml:id="u-38.23" who="#PosełHenrykŚwiderski">— Pilną koniecznością jest wprowadzenie w budownictwie takich zasad finansowych, które skłoniłyby do uczciwej i solidnej pracy.</u>
549   - <u xml:id="u-38.24" who="#PosełHenrykŚwiderski">Myślę, że temu celowi nieźle służyć mogłaby zasada częściowego, albo całkowitego przeznaczania tzw. „trzynastki” na rzecz kosztów wynikających z dodatkowych robót usterkowych.</u>
550   - <u xml:id="u-38.25" who="#PosełHenrykŚwiderski">Uważam, że taka decyzja spotkałaby się z aprobatą ogromnej większości obywateli naszego kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
  525 + <u xml:id="u-38.0" who="#HenrykŚwiderski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Podjęcie na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu spraw budownictwa mieszkaniowego już na wstępie VIII kadencji jest jeszcze jednym potwierdzeniem dobrze nam wszystkim znanej prawdy, że kierownictwo naszej partii i państwa konsekwentnie i z uporem dąży do skutecznego rozwiązania najtrudniejszych problemów bytowych ludzi pracy.</u>
  526 + <u xml:id="u-38.1" who="#HenrykŚwiderski">W historii rozwoju naszego ludowego państwa po raz pierwszy w 1972 r. po V plenarnym posiedzeniu Komitetu Centralnego przyjęto przez Sejm kompleksowy i perspektywiczny program rozwiązania kwestii mieszkaniowej w Polsce. Uznano wówczas budownictwo mieszkaniowe za jeden z głównych warunków poprawy życia społeczeństwa, jego awansu cywilizacyjnego, za istotny czynnik intensyfikacji gospodarki narodowej.</u>
  527 + <u xml:id="u-38.2" who="#HenrykŚwiderski">Wówczas też partia postawiła w sposób otwarty, że dla osiągnięcia określonych programem celów niezbędny będzie nie tylko spotęgowany wysiłek gospodarki, lecz również aktywne współuczestnictwo całego społeczeństwa w przyspieszaniu budownictwa mieszkaniowego. Jednocześnie problem mieszkaniowy objęty został stałą troską kierownictwa partii i Rządu, osobiście I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka.</u>
  528 + <u xml:id="u-38.3" who="#HenrykŚwiderski">Dzięki temu prawie od podstaw zbudowano nowoczesne zaplecze techniczne dla budownictwa mieszkaniowego, państwo poniosło olbrzymie nakłady na stworzenie niezbędnej infrastruktury technicznej, w tym zwłaszcza rozbudowę przemysłu materiałów budowlanych i nowoczesnych uprzemysłowionych form budowy mieszkań.</u>
  529 + <u xml:id="u-38.4" who="#HenrykŚwiderski">Spełnione więc zostały niezbędne warunki przełamania występującej w latach sześćdziesiątych stagnacji w rozwoju budownictwa i zwiększania jego rozmiarów. Decyzja partii wychodziła naprzeciw potrzebom wszystkich regionów, dawała zwłaszcza szansę aktywizacji nowym województwom. W chełmskim województwie szansom tym nadaliśmy najwyższą rangę. W realizacji programu mieszkaniowego aktywnie uczestniczą nie tylko załogi przedsiębiorstw budowlanych, lecz także ogniwa partyjne, związkowe i administracja państwowa. O taką zresztą postawę i takie działania apelował na VIII Plenum KC w 1977 r. przywódca partii i narodu towarzysz Edward Gierek.</u>
  530 + <u xml:id="u-38.5" who="#HenrykŚwiderski">Podatny zwłaszcza grunt dla tych inicjatyw znaleźliśmy wśród naszej młodzieży. Ruch budownictwa patronackiego objął wszystkie grupy zawodowe. Dziś organizacja Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej może poszczycić się już pięćsetnym mieszkaniem przekazanym swoim członkom. 55 z nich wybudowano wyłącznie dla młodzieży zatrudnionej w służbie zdrowia.</u>
  531 + <u xml:id="u-38.6" who="#HenrykŚwiderski">Włączono również do robót wykończeniowych mieszkań potencjał wykonawczy spoza budownictwa ogólnego. Zakres tej pomocy sięga blisko 30% ogółu realizowanych zadań.</u>
  532 + <u xml:id="u-38.7" who="#HenrykŚwiderski">Zgodnie z listem Sekretariatu KC i Prezydium Rządu z lutego 1979 r. doprowadzono do porozumienia między wykonawcą a przyszłymi użytkownikami, określającego zakres możliwych do wykonania prac w przydzielonych im mieszkaniach. Tą drogą przekazano między innymi na początku bieżącego roku blisko 200 mieszkań dla absolwentów wyższych uczelni, skierowanych do pracy w naszym województwie przez Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, w ramach Studenckiej Akcji „Chełm 80”.</u>
  533 + <u xml:id="u-38.8" who="#HenrykŚwiderski">Dla obniżenia nakładów na infrastrukturę zadbano, by prowadzić zabudowę terenów już uzbrojonych, zwłaszcza w śródmieściach naszych miast, z myślą o wiązaniu miasta w jedną całość. Przedsięwzięcia te pozwoliły na dobre zaawansowanie uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego. Zadania obecnej 5-latki, wyższe o blisko 80% od poprzedniej, zostały na koniec 1979 roku wykonane w ponad 85%, mamy szansę zrealizowania całej 5-latki w ciągu 4,5 lat. W roku przyszłym oddane zostaną pierwsze bloki mieszkalne, tzw. rotacyjne, dla młodych małżeństw.</u>
  534 + <u xml:id="u-38.9" who="#HenrykŚwiderski">W miarę rosnącej zamożności naszego społeczeństwa wzrasta zapotrzebowanie na coraz lepsze warunki mieszkaniowe. Dlatego też nie zapominamy o tzw. drugim froncie budownictwa mieszkaniowego — budownictwie jednorodzinnym. Przygotowaliśmy dla tego budownictwa odpowiednie tereny budowlane, w pierwszej kolejności uzbrajając te, na których występuje zwarta i kompleksowa zabudowa działek. Jednocześnie przestrzegano zasadę, by materiały deficytowe były ściśle reglamentowane, przydzielane na konkretne obiekty, ujęte w rocznych planach. Pozwoliło to na uniknięcie niepotrzebnego rozpraszania i składowania ich na działkach budowlanych przez okres sięgający nieraz kilku lat. Stworzone również zostały korzystne warunki dla zakładów pracy, rzemieślników, chłopskich zespołów wypału cegły, dla produkcji materiałów budowlanych z lokalnych surowców. Dziś produkujemy ich prawie 20 razy więcej niż w 1975 r. W efekcie tych działań, zadania 5-latki w budownictwie jednorodzinnym, prawie 2-krotnie wyższe w stosunku do poprzedniej, zrealizowane zostały z 5% nadwyżką już w roku ubiegłym. Pozwoli to na przekroczenie planu 5-letniego o ponad 35%. Te pozytywne wyniki w realizacji budownictwa mieszkaniowego nie przesłaniają nam jeszcze wielu występujących niedociągnięć i niedomagań. Dotyczy to szczególnie jakości oddawanych mieszkań. Kompleksowa ocena jakości budownictwa mieszkaniowego, którą objęto w województwie całość ubiegłorocznych efektów mieszkaniowych — wykazała, że jeszcze zbyt wysoki procent stanowią wady i usterki w stolarce drzwiowej i okiennej, w białym montażu, tynkach i posadzkach.</u>
  535 + <u xml:id="u-38.10" who="#HenrykŚwiderski">To prawda, że dzisiejsze uprzemysłowione budownictwo zużywa w toku produkcji wyroby prawie wszystkich przemysłowych resortów, na których spoczywa również odpowiedzialność za jakość budownictwa, to jednak w niczym nie można usprawiedliwiać częstych jeszcze przypadków partactwa, niesumienności i niesolidności samych budowlanych.</u>
  536 + <u xml:id="u-38.11" who="#HenrykŚwiderski">Wydaje się, że również nie można przyjąć takiego usprawiedliwienia, że odsuwanie spraw jakościowych w budownictwie mieszkaniowym na plan drugi jest przyczyną społecznego nacisku na ilościowe wyniki tegoż budownictwa. Tego rodzaju argumentacja daje efekt taki, że dodatkowo angażuje się potencjał budowlany dla usunięcia usterek, powoduje wzrost kosztów przedsiębiorstwa, a niejednokrotnie samego użytkownika. Najgorsze jednak jest to, że im więcej budowlani wykonują poprawek, tym mniej budują mieszkań. Nie godząc się z takimi faktami, ze swej strony nasililiśmy pracę ideowo-wychowawczą wśród załóg budowlanych, bowiem od ich postawy, ich świadomości społecznej zależy jakość ich pracy oraz opinia o zawodzie budowlanych.</u>
  537 + <u xml:id="u-38.12" who="#HenrykŚwiderski">Ponadto chcąc stworzyć partyjną platformę walki o lepszą jakość w budownictwie mieszkaniowym, powołano decyzją egzekutywy KW i Prezydium WRN zespół do spraw jakości i kosztów budownictwa, który pod przewodnictwem członka kierownictwa Komitetu Wojewódzkiego ma za zadanie nie tylko rozliczać za porządek na placu budowy, właściwe składowanie i zabezpieczenie materiałów budowlanych, ale również rozliczać kooperujące ze sobą przedsiębiorstwa zarówno w ramach jednego resortu, jak i różnych resortów w sprawach jakości, kosztów, eksploatacji i konserwacji budynków i ich otoczenia, jak również za działalność służb remontowych i administracyjnych. Myślę jednak, że w tej dziedzinie stworzony powinien być jednolity system organizacyjny, w ramach którego spółdzielczość mieszkaniowa jako dysponent państwowych i społecznych złotówek powinna mieć jeszcze większą niż dotychczas możliwość oddziaływania na jakość oddawanych mieszkań i budynków. Powinna to być swoistego rodzaju inspekcja, wyposażona w uprawnienia egzekucyjne, funkcjonująca podczas całego procesu inwestycyjnego.</u>
  538 + <u xml:id="u-38.13" who="#HenrykŚwiderski">Należy jednak podkreślić, że gdyby wszyscy odpowiedzialni za jakość oddawanych mieszkań czynili przynajmniej tyle co spółdzielczość mieszkaniowa — procent oddawanych mieszkań jakościowo byłby dużo wyższy.</u>
  539 + <u xml:id="u-38.14" who="#HenrykŚwiderski">Drugim problemem, z którym nie uporaliśmy się dotychczas, to marnotrawstwo materiałowe i dyscyplina pracy. Mimo trudności zaopatrzeniowych, robi się bardzo wiele w kraju, by zapewnić budownictwu niezbędne mu materiały. Ciągle jednak występują niedobory w tej dziedzinie. Często są one powodowane nieuzasadnionym ponadnormatywnym zużyciem materiałów, ale przeważnie niegospodarnością i nieposzanowaniem mienia społecznego na placach budowy.</u>
  540 + <u xml:id="u-38.15" who="#HenrykŚwiderski">Dla przykładu podam, że w wyniku szeroko zakrojonej walki z marnotrawstwem, przedstawiliśmy w Komitecie Wojewódzkim fotograficzne przykłady rażącego bałaganu na budowach, marnotrawstwa materiałów i sprzętu. Zaproszone kierownicze kolektywy przedsiębiorstw z niedowierzaniem przyglądały się wynikom braku z ich strony należytego nadzoru i kontroli. Działaniem tym doraźnie uporządkowaliśmy stwierdzone negatywne przykłady. Przez cały tydzień bowiem, po godzinach pracy, administracja tych przedsiębiorstw porządkowała place budów. Ale nie jest to przecież najlepsza metoda. Stosujemy ją z konieczności, bo w zjednoczeniach częściej rozlicza się podległe przedsiębiorstwa za wyniki produkcyjne niż za sprawy nie przynoszące nikomu chluby.</u>
  541 + <u xml:id="u-38.16" who="#HenrykŚwiderski">Wszystkie te i inne niedomagania wywołują reperkusje społeczne, są powodem wysokiego wzrostu kosztów budownictwa mieszkaniowego. W aktualnej sytuacji surowcowej nie wolno nam, nikomu, godzić się z takim stanem rzeczy, jak również ze zbyt jeszcze daleko posuniętą tolerancją ze strony kierownictwa niektórych przedsiębiorstw i zjednoczeń w egzekwowaniu od zatrudnionych osób ich podstawowych obowiązków i braku poszanowania pracy.</u>
  542 + <u xml:id="u-38.17" who="#HenrykŚwiderski">Łamanie dyscypliny pracy powoduje wiele strat, a przede wszystkim prowadzi do niedostatecznego wykorzystywania potencjału produkcyjnego, który został zgromadzony tak wielkim wysiłkiem państwa i całego narodu. Dlatego temu problemowi nadaliśmy w województwie szczególną rangę, by działania zmierzające do poprawy dyscypliny pracy miały charakter trwały, nie akcyjny, by uczestniczył w nich nie tylko aktyw społeczno-polityczny, lecz wszyscy.</u>
  543 + <u xml:id="u-38.18" who="#HenrykŚwiderski">Wysoki Sejmie! W uchwale VIII Zjazdu naszej partii zawarty został kompleksowy program rozwiązywania podstawowych problemów rozwoju kraju w latach osiemdziesiątych. Dotyczy to również dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Stoimy więc wobec konieczności wykorzystania wszelkich istniejących rezerw i możliwości nie tylko w przemyśle mieszkaniowym i budownictwie, ale również w gminie, w województwie, by zgodnie z długofalowym programem partii urzeczywistnić cel, jakim jest zapewnienie własnego mieszkania każdej polskiej rodzinie. Będziemy ze swej strony czynić wszystko, by obywatelskie postawy, mądre i rzetelne działanie wszystkich członków partii, każdego obywatela urzeczywistniały nadrzędny cel polityki społeczno-gospodarczej naszej partii, by przedstawione przez Prezesa Rady Ministrów towarzysza Edwarda Babiucha w dniu 3 kwietnia br. kierunki pracy Rządu, które już są wprowadzane w życie — zostały w terenie w pełni zrealizowane.</u>
  544 + <u xml:id="u-38.19" who="#HenrykŚwiderski">W nadchodzących latach zbliżającej się pięciolatki trzeba będzie rozwiązać decyzjami centralnymi dalszych kilka istotnych problemów, które moim skromnym zdaniem, stanowią hamulce szybszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zachodziłaby potrzeba przeprowadzenia pełnej analizy rozmieszczenia w kraju mocy produkcyjnych budownictwa. Na przykład w naszym województwie i w całym regionie jej niedobory poważnie utrudniają realizację zadań, jakie wynikają z kompleksowego zagospodarowania Centralnego Rejonu Węglowego. Dotychczas w tej dziedzinie niewiele zrobiliśmy, chociaż górnictwo węglowe przystąpiło do realizacji swojego programu.</u>
  545 + <u xml:id="u-38.20" who="#HenrykŚwiderski">Obecną strukturę organizacyjną budownictwa, szczególnie ogólnego, trzeba by dostosować do istniejącego podziału administracyjnego kraju.</u>
  546 + <u xml:id="u-38.21" who="#HenrykŚwiderski">— Istnieją warunki wzmocnienia potencjału budownictwa przez integrację różnych gestorów jednostek budowlanych. Uniknęłoby się w ten sposób rozpraszania środków technicznych i materiałowych.</u>
  547 + <u xml:id="u-38.22" who="#HenrykŚwiderski">— Należałoby także uwzględnić w planach rozwoju gospodarczego na najbliższą pięciolatkę modernizację niektórych zakładów kooperujących z budownictwem w celu zwiększenia produkcji materiałów izolacyjnych pochodzenia mineralnego, wyrobów przemysłu chemicznego, elementów wykończeniowych.</u>
  548 + <u xml:id="u-38.23" who="#HenrykŚwiderski">— Pilną koniecznością jest wprowadzenie w budownictwie takich zasad finansowych, które skłoniłyby do uczciwej i solidnej pracy.</u>
  549 + <u xml:id="u-38.24" who="#HenrykŚwiderski">Myślę, że temu celowi nieźle służyć mogłaby zasada częściowego, albo całkowitego przeznaczania tzw. „trzynastki” na rzecz kosztów wynikających z dodatkowych robót usterkowych.</u>
  550 + <u xml:id="u-38.25" who="#HenrykŚwiderski">Uważam, że taka decyzja spotkałaby się z aprobatą ogromnej większości obywateli naszego kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
551 551 <u xml:id="u-38.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
552 552 </div>
553 553 <div xml:id="div-39">
554   - <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Bogdan Łysak.</u>
  554 + <u xml:id="u-39.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Bogdan Łysak.</u>
555 555 </div>
556 556 <div xml:id="div-40">
557   - <u xml:id="u-40.0" who="#PosełBogdanŁysak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem wielkich patriotycznych uroczystości, jakie odbyły się w naszym kraju z okazji 35 rocznicy wiekopomnego zwycięstwa nad hitlerowskim faszyzmem. Towarzyszyło im poczucie narodowej dumy z majowego zwycięstwa i olbrzymiego bilansu dokonań naszej ojczyzny w ciągu 35 lat Polski Ludowej.</u>
558   - <u xml:id="u-40.1" who="#PosełBogdanŁysak">Mamy też w pamięci barbarzyńskie zniszczenia — miasta, które według hitlerowskich teorii nigdy już nie miały istnieć, stanowiły ruiny i zgliszcza, a mieszkańcy zostali bez dachu nad głową.</u>
559   - <u xml:id="u-40.2" who="#PosełBogdanŁysak">Naród nasz podjął dzieło odbudowy kraju za sprawą obozu demokracji i jego głównej siły Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Budowa nowych mieszkań i urządzeń komunalnych w miastach stała się wówczas, obok odbudowy przemysłu i transportu, sprawą najpilniejszą. Z wielkim pietyzmem odbudowaliśmy Stare Miasto w Warszawie, gdańską starówkę, ratusz i rynek we Wrocławiu oraz wiele, wiele innych zabytków naszej kultury narodowej.</u>
560   - <u xml:id="u-40.3" who="#PosełBogdanŁysak">Jakże inaczej przedstawiają się obecnie problemy polityki społecznej państwa, której jednym z najważniejszych zadań jest konsekwentne działanie na rzecz rozwiązania kwestii mieszkaniowej. Wyraża się to w dążeniu do zapewnienia każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Cel ten o charakterze nadrzędnym leży u podstaw perspektywicznego programu mieszkaniowego, który został aprobowany przez Sejm w 1972 r. i zyskał uznanie całego społeczeństwa. Dotychczasowa realizacja tych ambitnych zamierzeń o niespotykanych dotąd rozmiarach i proporcjach przyniosła — jak podkreślano to w toku dzisiejszej dyskusji — wymierne efekty.</u>
561   - <u xml:id="u-40.4" who="#PosełBogdanŁysak">Równocześnie szybko narastały i nadal narastają potrzeby społeczeństwa. Kolejka oczekujących na własne mieszkanie nie uległa zmniejszeniu. Niemałe znaczenie dla tego stanu rzeczy mają rosnące dochody ludności, a także układ demograficzny Polski, bowiem w wiek dojrzały, w okres zakładania rodzin, wkraczają kolejne młode pokolenia Polaków oczekujących na mieszkania. Zrozumiałe są także zachodzące nadal procesy migracyjne ludności, związane z intensywnymi przemianami społeczno-gospodarczymi. Stąd popyt na mieszkania w dalszym ciągu jest większy od podaży i stale jeszcze wyprzedza możliwości realizacyjne. Jest to tym bardziej istotne w warunkach występowania szeregu zjawisk negatywnych w samym budownictwie, w jego organizacji i zarządzaniu. W opinii społecznej, przejawy niegospodarności pogłębiane są jeszcze zjawiskami o charakterze obiektywnym, tzn. takimi, które stanowią sumę aktualnie trudniejszych warunków pracy. Określone kłopoty energetyczne, transportowe i surowcowe muszą mieć wpływ na stan budownictwa. Stąd też i konieczność podejmowania inicjatyw eliminujących stopniowo trudności, stąd i działania w zakresie efektywności gospodarowania w budownictwie. Musimy bowiem mieć świadomość, że warunki pracy budowlanych nie poprawiają się w takim tempie, jak założona skala zadań.</u>
562   - <u xml:id="u-40.5" who="#PosełBogdanŁysak">Stronnictwo Demokratyczne, aprobując program mieszkaniowy aktywnie uczestniczy w jego urzeczywistnieniu, wnosząc liczący się wkład. W uchwale XI Kongresu naszego stronnictwa zaakcentowana została potrzeba rozwoju usług remontowo-budowlanych, budownictwa jednorodzinnego oraz wydatnego wzrostu lokalnej produkcji materiałów budowlanych. Zagadnienia te zostały sprecyzowane i rozwinięte na XVII Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego we wrześniu 1979 r. Uznane one zostały za ważny, integralny składnik programu mieszkaniowego. Ukształtowana i konsekwentnie realizowana polityka PZPR i SD w zakresie rozwoju usług i rzemiosła, stała się czynnikiem przyspieszającym rozwiązanie niełatwych zadań kompleksu mieszkaniowego. Usługi i drobna wytwórczość muszą być bardziej zaangażowane i lepiej wykorzystane dla poprawy warunków mieszkaniowych społeczeństwa w mieście i na wsi. Powinny bardziej skutecznie spełniać szereg zadań w prawidłowym gospodarowaniu istniejącymi już zasobami mieszkaniowymi, w podnoszeniu ich standardu. Lepsze zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności odbywa się bowiem nie tylko na drodze nowych inwestycji, ale także przez modernizację i remonty istniejących zasobów mieszkaniowych. Dlatego też zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu PZPR przewiduje się w nadchodzącym 5-leciu objąć modernizacją 150 tys. mieszkań. Jak olbrzymia to skala zadań niech świadczy fakt, iż stanowi ona blisko półroczny przyrost zasobów mieszkaniowych w nowym budownictwie. Jednocześnie trzeba pamiętać, że ok. 1 mln mieszkań oczekuje w dalszym ciągu na uzasadnioną ekonomicznie modernizację. Inaczej mówiąc, co piąte mieszkanie w budownictwie wielorodzinnym w miastach wymaga remontu i przystosowania do obecnych wymogów sanitarnych oraz wyposażenia w podstawowe urządzenia techniczne. Unowocześnione tą drogą mieszkania powinny łagodzić wciąż trudną sytuację, wspierać nowe budownictwo, a tym samym zaspokajać potrzeby coraz większej liczby obywateli. Będzie można w ten sposób zmieniać obiegowy i dość powszechny pogląd, że jedyną drogą poprawy warunków mieszkaniowych jest tylko nowe budownictwo. Szczególnej uwagi w tym zakresie wymagają potrzeby małych miast, gdzie zaniedbania i opóźnienia są największe, a także rewaloryzacja obiektów zabytkowych, w tym również zabudowa o charakterze staromiejskim.</u>
563   - <u xml:id="u-40.6" who="#PosełBogdanŁysak">Poprawa w gospodarowaniu starymi zasobami mieszkaniowymi wymaga pełnego wykorzystania istniejącego potencjału usług remontowo-budowlanych i dalszego jego rozwoju. Nieodzowne jest też zwiększenie mocy przerobowych przedsiębiorstw remontowych gospodarki komunalnej, a także lepsze ich zaopatrzenie w niezbędny sprzęt, środki transportowe i materiały. Potrzeby budowlane na usługi mieszkańców miast i wsi w roku 1980 osiągną poziom blisko 45 mld zł i jedynie częściowo będą zaspokojone w sposób zorganizowany. Ocenia się, że ok. 13% potrzeb ludności miast i ok. 54% potrzeb ludności wiejskiej na usługi tego rodzaju jest zaspokajane we własnym zakresie sposobem gospodarczym. Konieczne są więc odpowiednie preferencje i ułatwienia dla rozwoju bazy usługowej, aby mogła sprostać ona poważnym zadaniom. Nakłada to na administrację państwową i na jednostki świadczące usługi budowlane obowiązek rozbudowy istniejących zakładów i powołania jednostek wyspecjalizowanych w remontach i modernizacji. Nieodzowne jest pełne zbilansowanie potrzeb remontowych i modernizacyjnych z niezbędnymi środkami techniczno-materiałowymi w trakcie prac nad projektem przyszłego planu 5-letniego.</u>
564   - <u xml:id="u-40.7" who="#PosełBogdanŁysak">Znaczny wkład w zaspokojenie potrzeb remontowo-budowlanych wnosi rzemiosło, które wykonuje ok. 56% tego rodzaju usług dla ludności miast i ok. 75% dla ludności wiejskiej.</u>
565   - <u xml:id="u-40.8" who="#PosełBogdanŁysak">Rzemiosła budowlane dysponują dużym potencjałem wykonawczym i możliwościami rozwojowymi. Obowiązujące limity obejmują również budownictwo mieszkaniowe, pozostające w administracji państwowej i spółdzielczej i ograniczają udział rzemiosła w remontach i modernizacji istniejących zasobów.</u>
566   - <u xml:id="u-40.9" who="#PosełBogdanŁysak">Rozważenia więc wymaga wyłączenie spod limitowania świadczeń rzemiosła na rzecz kompleksu mieszkaniowego. Służą one ludności i są pośrednio przez nią opłacane.</u>
567   - <u xml:id="u-40.10" who="#PosełBogdanŁysak">Pilne jest również przyspieszenie prac nad opracowaniem technologii prowadzenia remontów i konserwacji w budownictwie wielkopłytowym.</u>
568   - <u xml:id="u-40.11" who="#PosełBogdanŁysak">Istotnym elementem w polityce remontowej jest problem modernizacji i poprawy standardu prywatnych domów czynszowych, w których zamieszkuje jeszcze znaczna liczba rodzin. Zaległości w tym zakresie są szczególnie duże.</u>
569   - <u xml:id="u-40.12" who="#PosełBogdanŁysak">W podejmowaniu prac nad doskonaleniem polityki remontowej należy uwzględniać m.in. rozwiązania prawne, organizacyjne, techniczne i ekonomiczne. Gospodarka remontowo-modernizacyjna istniejących zasobów mieszkaniowych powinna uzyskać znacznie wyższą rangę i być traktowana na równi z budownictwem nowym.</u>
570   - <u xml:id="u-40.13" who="#PosełBogdanŁysak">Szczególnej obecnie troski wymaga odnowa zabytków Krakowa — skarbnicy naszej kultury, dumy każdego Polaka. Rzemiosło aktywnie włączyło się w to wielkie dzieło, prowadząc wiele prac remontowo-konserwatorskich, świadcząc znaczne środki na fundusz rewaloryzacji. Jest to przejaw patriotycznych i zaangażowanych postaw środowiska rzemieślniczego w dziele rekonstrukcji wspaniałych zabytków historii i kultury naszego narodu.</u>
571   - <u xml:id="u-40.14" who="#PosełBogdanŁysak">Wysoka Izbo! W ramach perspektywicznego programu mieszkaniowego budownictwo jednorodzinne jest trwałym i ważnym ogniwem, które w istotnym stopniu uczestniczy w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego. O randze tych zadań świadczy fakt, że w obecnym planie 5-letnim przewiduje się wybudowanie 382 tys. mieszkań, co stanowi ok. 40% powierzchni mieszkaniowej nowo wznoszonych budynków mieszkalnych.</u>
572   - <u xml:id="u-40.15" who="#PosełBogdanŁysak">Do niedawna w opinii społecznej budownictwo jednorodzinne było uznane jako przejaw luksusu i nadmiernej zamożności niektórych grup ludności naszego kraju. Pogląd ten uległ zasadniczej przemianie w dekadzie lat siedemdziesiątych, kiedy uznano, że budownictwo jednorodzinne w takim samym stopniu jak wielorodzinne decyduje o zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych ludności.</u>
573   - <u xml:id="u-40.16" who="#PosełBogdanŁysak">Stanowi ono ważny czynnik równowagi pieniężno-rynkowej, angażując zasoby pieniężne ludności na cele niekonsumpcyjne, zmniejszając zarazem zapotrzebowanie społeczeństwa na mieszkania w uspołecznionym budownictwie wielorodzinnym. W małych miastach budownictwo jednorodzinne jest często jedyną formą poprawy warunków mieszkaniowych.</u>
574   - <u xml:id="u-40.17" who="#PosełBogdanŁysak">W programie budownictwa jednorodzinnego na najbliższe lata należy wykorzystać wszystkie dotychczasowe doświadczenia pozwalające na bardziej intensywny rozwój, zwłaszcza w formach zorganizowanych, w szczególności troszcząc się skutecznie o właściwy poziom kosztów. Dotyczy to zresztą całego budownictwa.</u>
575   - <u xml:id="u-40.18" who="#PosełBogdanŁysak">Konieczne jest zapewnienie terenów z podstawowym uzbrojeniem komunalnym, jak również dalsze doskonalenie polityki kredytowej oraz poprawa zaopatrzenia materiałowego. Obecne warunki kredytowania w stosunku do obowiązującego poziomu cen materiałów, surowców i usług budowlanych nie spełniają stymulującej roli. Mówił o tym poseł Stanisław Kukuryka.</u>
576   - <u xml:id="u-40.19" who="#PosełBogdanŁysak">Niezbędne jest także wdrożenie sprawnego systemu rozpowszechniania typowych projektów domów jednorodzinnych oraz stała, dokonywana w sposób ciągły i uwzględniający sytuację gospodarczą — zwłaszcza materiałową i technologiczną — ich aktualizacja. Zbyt wiele jest jeszcze dokumentacji projektowych nie uwzględniających optymalnego zużycia materiałów i szerszego wykorzystania surowców pochodzenia lokalnego.</u>
577   - <u xml:id="u-40.20" who="#PosełBogdanŁysak">W większym więc zakresie budownictwo jednorodzinne powinno być realizowane z miejscowych surowców, a zwłaszcza ceramiki budowlanej, przyjmując rozwiązania materiałowe, obniżające energochłonność ich wytwarzania.</u>
578   - <u xml:id="u-40.21" who="#PosełBogdanŁysak">W rozwój produkcji materiałów budowlanych z surowców lokalnych i odpadowych powinna w większym stopniu angażować się drobna wytwórczość. Władze terenowe powinny dokonywać oceny stanu tej produkcji na swoim terenie i stworzyć odpowiednie zachęty ekonomiczne w celu uruchomienia nowych zakładów. Wymaga również rozważenia możliwość przekazywania w szerszym zakresie rzemiosłu zakładów nierentownych, mających ulec likwidacji.</u>
579   - <u xml:id="u-40.22" who="#PosełBogdanŁysak">Wydatne przyspieszenie lokalnej produkcji materiałów budowlanych jest nieodzownym warunkiem dalszego postępu w realizacji programu mieszkaniowego, a także środkiem do pełniejszego wykorzystania rezerw surowcowych, rozmieszczonych na terenie całego niemal kraju.</u>
580   - <u xml:id="u-40.23" who="#PosełBogdanŁysak">Obywatele Posłowie! Patrząc na całość realizacji programu mieszkaniowego, z dużym uznaniem należy podkreślić osiągnięty postęp w rozwiązywaniu jednego z najbardziej czułych społecznie problemów. Był on rezultatem wysiłku i ustawicznej troski najwyższych władz politycznych i państwowych naszego kraju.</u>
581   - <u xml:id="u-40.24" who="#PosełBogdanŁysak">Oczekują nas jednak niełatwe zadania w dalszej pełnej realizacji programu mieszkaniowego. Przyjdzie nam je wykonywać przy dużym zapotrzebowaniu społecznym i zmieniających się uwarunkowaniach. Najbliższe lata muszą być okresem dalszego wszechstronnego rozwoju przemysłu mieszkaniowego, doskonalenia jego organizacji i zarządzania, rozwijania wszechstronnego wsparcia inicjatywami społecznymi organizacji tworzących system demokracji socjalistycznej w naszym kraju. Pełna realizacja programu mieszkaniowego wymagać będzie również ze strony Wysokiego Sejmu, jego komisji i nas wszystkich posłów, tak jak dotychczas stałej troski i zaangażowania. Dziękuję za uwagę.</u>
  557 + <u xml:id="u-40.0" who="#BogdanŁysak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem wielkich patriotycznych uroczystości, jakie odbyły się w naszym kraju z okazji 35 rocznicy wiekopomnego zwycięstwa nad hitlerowskim faszyzmem. Towarzyszyło im poczucie narodowej dumy z majowego zwycięstwa i olbrzymiego bilansu dokonań naszej ojczyzny w ciągu 35 lat Polski Ludowej.</u>
  558 + <u xml:id="u-40.1" who="#BogdanŁysak">Mamy też w pamięci barbarzyńskie zniszczenia — miasta, które według hitlerowskich teorii nigdy już nie miały istnieć, stanowiły ruiny i zgliszcza, a mieszkańcy zostali bez dachu nad głową.</u>
  559 + <u xml:id="u-40.2" who="#BogdanŁysak">Naród nasz podjął dzieło odbudowy kraju za sprawą obozu demokracji i jego głównej siły Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Budowa nowych mieszkań i urządzeń komunalnych w miastach stała się wówczas, obok odbudowy przemysłu i transportu, sprawą najpilniejszą. Z wielkim pietyzmem odbudowaliśmy Stare Miasto w Warszawie, gdańską starówkę, ratusz i rynek we Wrocławiu oraz wiele, wiele innych zabytków naszej kultury narodowej.</u>
  560 + <u xml:id="u-40.3" who="#BogdanŁysak">Jakże inaczej przedstawiają się obecnie problemy polityki społecznej państwa, której jednym z najważniejszych zadań jest konsekwentne działanie na rzecz rozwiązania kwestii mieszkaniowej. Wyraża się to w dążeniu do zapewnienia każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Cel ten o charakterze nadrzędnym leży u podstaw perspektywicznego programu mieszkaniowego, który został aprobowany przez Sejm w 1972 r. i zyskał uznanie całego społeczeństwa. Dotychczasowa realizacja tych ambitnych zamierzeń o niespotykanych dotąd rozmiarach i proporcjach przyniosła — jak podkreślano to w toku dzisiejszej dyskusji — wymierne efekty.</u>
  561 + <u xml:id="u-40.4" who="#BogdanŁysak">Równocześnie szybko narastały i nadal narastają potrzeby społeczeństwa. Kolejka oczekujących na własne mieszkanie nie uległa zmniejszeniu. Niemałe znaczenie dla tego stanu rzeczy mają rosnące dochody ludności, a także układ demograficzny Polski, bowiem w wiek dojrzały, w okres zakładania rodzin, wkraczają kolejne młode pokolenia Polaków oczekujących na mieszkania. Zrozumiałe są także zachodzące nadal procesy migracyjne ludności, związane z intensywnymi przemianami społeczno-gospodarczymi. Stąd popyt na mieszkania w dalszym ciągu jest większy od podaży i stale jeszcze wyprzedza możliwości realizacyjne. Jest to tym bardziej istotne w warunkach występowania szeregu zjawisk negatywnych w samym budownictwie, w jego organizacji i zarządzaniu. W opinii społecznej, przejawy niegospodarności pogłębiane są jeszcze zjawiskami o charakterze obiektywnym, tzn. takimi, które stanowią sumę aktualnie trudniejszych warunków pracy. Określone kłopoty energetyczne, transportowe i surowcowe muszą mieć wpływ na stan budownictwa. Stąd też i konieczność podejmowania inicjatyw eliminujących stopniowo trudności, stąd i działania w zakresie efektywności gospodarowania w budownictwie. Musimy bowiem mieć świadomość, że warunki pracy budowlanych nie poprawiają się w takim tempie, jak założona skala zadań.</u>
  562 + <u xml:id="u-40.5" who="#BogdanŁysak">Stronnictwo Demokratyczne, aprobując program mieszkaniowy aktywnie uczestniczy w jego urzeczywistnieniu, wnosząc liczący się wkład. W uchwale XI Kongresu naszego stronnictwa zaakcentowana została potrzeba rozwoju usług remontowo-budowlanych, budownictwa jednorodzinnego oraz wydatnego wzrostu lokalnej produkcji materiałów budowlanych. Zagadnienia te zostały sprecyzowane i rozwinięte na XVII Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego we wrześniu 1979 r. Uznane one zostały za ważny, integralny składnik programu mieszkaniowego. Ukształtowana i konsekwentnie realizowana polityka PZPR i SD w zakresie rozwoju usług i rzemiosła, stała się czynnikiem przyspieszającym rozwiązanie niełatwych zadań kompleksu mieszkaniowego. Usługi i drobna wytwórczość muszą być bardziej zaangażowane i lepiej wykorzystane dla poprawy warunków mieszkaniowych społeczeństwa w mieście i na wsi. Powinny bardziej skutecznie spełniać szereg zadań w prawidłowym gospodarowaniu istniejącymi już zasobami mieszkaniowymi, w podnoszeniu ich standardu. Lepsze zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności odbywa się bowiem nie tylko na drodze nowych inwestycji, ale także przez modernizację i remonty istniejących zasobów mieszkaniowych. Dlatego też zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu PZPR przewiduje się w nadchodzącym 5-leciu objąć modernizacją 150 tys. mieszkań. Jak olbrzymia to skala zadań niech świadczy fakt, iż stanowi ona blisko półroczny przyrost zasobów mieszkaniowych w nowym budownictwie. Jednocześnie trzeba pamiętać, że ok. 1 mln mieszkań oczekuje w dalszym ciągu na uzasadnioną ekonomicznie modernizację. Inaczej mówiąc, co piąte mieszkanie w budownictwie wielorodzinnym w miastach wymaga remontu i przystosowania do obecnych wymogów sanitarnych oraz wyposażenia w podstawowe urządzenia techniczne. Unowocześnione tą drogą mieszkania powinny łagodzić wciąż trudną sytuację, wspierać nowe budownictwo, a tym samym zaspokajać potrzeby coraz większej liczby obywateli. Będzie można w ten sposób zmieniać obiegowy i dość powszechny pogląd, że jedyną drogą poprawy warunków mieszkaniowych jest tylko nowe budownictwo. Szczególnej uwagi w tym zakresie wymagają potrzeby małych miast, gdzie zaniedbania i opóźnienia są największe, a także rewaloryzacja obiektów zabytkowych, w tym również zabudowa o charakterze staromiejskim.</u>
  563 + <u xml:id="u-40.6" who="#BogdanŁysak">Poprawa w gospodarowaniu starymi zasobami mieszkaniowymi wymaga pełnego wykorzystania istniejącego potencjału usług remontowo-budowlanych i dalszego jego rozwoju. Nieodzowne jest też zwiększenie mocy przerobowych przedsiębiorstw remontowych gospodarki komunalnej, a także lepsze ich zaopatrzenie w niezbędny sprzęt, środki transportowe i materiały. Potrzeby budowlane na usługi mieszkańców miast i wsi w roku 1980 osiągną poziom blisko 45 mld zł i jedynie częściowo będą zaspokojone w sposób zorganizowany. Ocenia się, że ok. 13% potrzeb ludności miast i ok. 54% potrzeb ludności wiejskiej na usługi tego rodzaju jest zaspokajane we własnym zakresie sposobem gospodarczym. Konieczne są więc odpowiednie preferencje i ułatwienia dla rozwoju bazy usługowej, aby mogła sprostać ona poważnym zadaniom. Nakłada to na administrację państwową i na jednostki świadczące usługi budowlane obowiązek rozbudowy istniejących zakładów i powołania jednostek wyspecjalizowanych w remontach i modernizacji. Nieodzowne jest pełne zbilansowanie potrzeb remontowych i modernizacyjnych z niezbędnymi środkami techniczno-materiałowymi w trakcie prac nad projektem przyszłego planu 5-letniego.</u>
  564 + <u xml:id="u-40.7" who="#BogdanŁysak">Znaczny wkład w zaspokojenie potrzeb remontowo-budowlanych wnosi rzemiosło, które wykonuje ok. 56% tego rodzaju usług dla ludności miast i ok. 75% dla ludności wiejskiej.</u>
  565 + <u xml:id="u-40.8" who="#BogdanŁysak">Rzemiosła budowlane dysponują dużym potencjałem wykonawczym i możliwościami rozwojowymi. Obowiązujące limity obejmują również budownictwo mieszkaniowe, pozostające w administracji państwowej i spółdzielczej i ograniczają udział rzemiosła w remontach i modernizacji istniejących zasobów.</u>
  566 + <u xml:id="u-40.9" who="#BogdanŁysak">Rozważenia więc wymaga wyłączenie spod limitowania świadczeń rzemiosła na rzecz kompleksu mieszkaniowego. Służą one ludności i są pośrednio przez nią opłacane.</u>
  567 + <u xml:id="u-40.10" who="#BogdanŁysak">Pilne jest również przyspieszenie prac nad opracowaniem technologii prowadzenia remontów i konserwacji w budownictwie wielkopłytowym.</u>
  568 + <u xml:id="u-40.11" who="#BogdanŁysak">Istotnym elementem w polityce remontowej jest problem modernizacji i poprawy standardu prywatnych domów czynszowych, w których zamieszkuje jeszcze znaczna liczba rodzin. Zaległości w tym zakresie są szczególnie duże.</u>
  569 + <u xml:id="u-40.12" who="#BogdanŁysak">W podejmowaniu prac nad doskonaleniem polityki remontowej należy uwzględniać m.in. rozwiązania prawne, organizacyjne, techniczne i ekonomiczne. Gospodarka remontowo-modernizacyjna istniejących zasobów mieszkaniowych powinna uzyskać znacznie wyższą rangę i być traktowana na równi z budownictwem nowym.</u>
  570 + <u xml:id="u-40.13" who="#BogdanŁysak">Szczególnej obecnie troski wymaga odnowa zabytków Krakowa — skarbnicy naszej kultury, dumy każdego Polaka. Rzemiosło aktywnie włączyło się w to wielkie dzieło, prowadząc wiele prac remontowo-konserwatorskich, świadcząc znaczne środki na fundusz rewaloryzacji. Jest to przejaw patriotycznych i zaangażowanych postaw środowiska rzemieślniczego w dziele rekonstrukcji wspaniałych zabytków historii i kultury naszego narodu.</u>
  571 + <u xml:id="u-40.14" who="#BogdanŁysak">Wysoka Izbo! W ramach perspektywicznego programu mieszkaniowego budownictwo jednorodzinne jest trwałym i ważnym ogniwem, które w istotnym stopniu uczestniczy w rozwiązywaniu problemu mieszkaniowego. O randze tych zadań świadczy fakt, że w obecnym planie 5-letnim przewiduje się wybudowanie 382 tys. mieszkań, co stanowi ok. 40% powierzchni mieszkaniowej nowo wznoszonych budynków mieszkalnych.</u>
  572 + <u xml:id="u-40.15" who="#BogdanŁysak">Do niedawna w opinii społecznej budownictwo jednorodzinne było uznane jako przejaw luksusu i nadmiernej zamożności niektórych grup ludności naszego kraju. Pogląd ten uległ zasadniczej przemianie w dekadzie lat siedemdziesiątych, kiedy uznano, że budownictwo jednorodzinne w takim samym stopniu jak wielorodzinne decyduje o zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych ludności.</u>
  573 + <u xml:id="u-40.16" who="#BogdanŁysak">Stanowi ono ważny czynnik równowagi pieniężno-rynkowej, angażując zasoby pieniężne ludności na cele niekonsumpcyjne, zmniejszając zarazem zapotrzebowanie społeczeństwa na mieszkania w uspołecznionym budownictwie wielorodzinnym. W małych miastach budownictwo jednorodzinne jest często jedyną formą poprawy warunków mieszkaniowych.</u>
  574 + <u xml:id="u-40.17" who="#BogdanŁysak">W programie budownictwa jednorodzinnego na najbliższe lata należy wykorzystać wszystkie dotychczasowe doświadczenia pozwalające na bardziej intensywny rozwój, zwłaszcza w formach zorganizowanych, w szczególności troszcząc się skutecznie o właściwy poziom kosztów. Dotyczy to zresztą całego budownictwa.</u>
  575 + <u xml:id="u-40.18" who="#BogdanŁysak">Konieczne jest zapewnienie terenów z podstawowym uzbrojeniem komunalnym, jak również dalsze doskonalenie polityki kredytowej oraz poprawa zaopatrzenia materiałowego. Obecne warunki kredytowania w stosunku do obowiązującego poziomu cen materiałów, surowców i usług budowlanych nie spełniają stymulującej roli. Mówił o tym poseł Stanisław Kukuryka.</u>
  576 + <u xml:id="u-40.19" who="#BogdanŁysak">Niezbędne jest także wdrożenie sprawnego systemu rozpowszechniania typowych projektów domów jednorodzinnych oraz stała, dokonywana w sposób ciągły i uwzględniający sytuację gospodarczą — zwłaszcza materiałową i technologiczną — ich aktualizacja. Zbyt wiele jest jeszcze dokumentacji projektowych nie uwzględniających optymalnego zużycia materiałów i szerszego wykorzystania surowców pochodzenia lokalnego.</u>
  577 + <u xml:id="u-40.20" who="#BogdanŁysak">W większym więc zakresie budownictwo jednorodzinne powinno być realizowane z miejscowych surowców, a zwłaszcza ceramiki budowlanej, przyjmując rozwiązania materiałowe, obniżające energochłonność ich wytwarzania.</u>
  578 + <u xml:id="u-40.21" who="#BogdanŁysak">W rozwój produkcji materiałów budowlanych z surowców lokalnych i odpadowych powinna w większym stopniu angażować się drobna wytwórczość. Władze terenowe powinny dokonywać oceny stanu tej produkcji na swoim terenie i stworzyć odpowiednie zachęty ekonomiczne w celu uruchomienia nowych zakładów. Wymaga również rozważenia możliwość przekazywania w szerszym zakresie rzemiosłu zakładów nierentownych, mających ulec likwidacji.</u>
  579 + <u xml:id="u-40.22" who="#BogdanŁysak">Wydatne przyspieszenie lokalnej produkcji materiałów budowlanych jest nieodzownym warunkiem dalszego postępu w realizacji programu mieszkaniowego, a także środkiem do pełniejszego wykorzystania rezerw surowcowych, rozmieszczonych na terenie całego niemal kraju.</u>
  580 + <u xml:id="u-40.23" who="#BogdanŁysak">Obywatele Posłowie! Patrząc na całość realizacji programu mieszkaniowego, z dużym uznaniem należy podkreślić osiągnięty postęp w rozwiązywaniu jednego z najbardziej czułych społecznie problemów. Był on rezultatem wysiłku i ustawicznej troski najwyższych władz politycznych i państwowych naszego kraju.</u>
  581 + <u xml:id="u-40.24" who="#BogdanŁysak">Oczekują nas jednak niełatwe zadania w dalszej pełnej realizacji programu mieszkaniowego. Przyjdzie nam je wykonywać przy dużym zapotrzebowaniu społecznym i zmieniających się uwarunkowaniach. Najbliższe lata muszą być okresem dalszego wszechstronnego rozwoju przemysłu mieszkaniowego, doskonalenia jego organizacji i zarządzania, rozwijania wszechstronnego wsparcia inicjatywami społecznymi organizacji tworzących system demokracji socjalistycznej w naszym kraju. Pełna realizacja programu mieszkaniowego wymagać będzie również ze strony Wysokiego Sejmu, jego komisji i nas wszystkich posłów, tak jak dotychczas stałej troski i zaangażowania. Dziękuję za uwagę.</u>
582 582 <u xml:id="u-40.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
583 583 </div>
584 584 <div xml:id="div-41">
585   - <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Sylwester Zawadzki.</u>
  585 + <u xml:id="u-41.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Sylwester Zawadzki.</u>
586 586 </div>
587 587 <div xml:id="div-42">
588   - <u xml:id="u-42.0" who="#PosełSylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! O masowej już obecnie skali budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju świadczy fakt, iż w ciągu roku buduje się obecnie ok. 300 tys. mieszkań, a więc ponad 1,1 mln izb. Oznacza to powiększenie zasobów mieszkaniowych w skali jednego roku, przekraczające wielkością zasoby miasta liczącego 1,2 mln mieszkańców, a więc miasta niemal wielkości Warszawy.</u>
589   - <u xml:id="u-42.1" who="#PosełSylwesterZawadzki">Porównanie to ilustruje w jakiejś mierze skalę postępu, który w rozwiązywaniu kwestii mieszkaniowej został osiągnięty i który stanowi niewątpliwą zdobycz ludzi pracy w Polsce Ludowej. Wskazując na te wyniki jako na niezaprzeczalny sukces, nie można jednak oprzeć się wrażeniu, że olbrzymi wysiłek państwa, włożony w realizację programu mieszkaniowego, nie znalazł w odczuciu społecznym odpowiedniej oceny.</u>
590   - <u xml:id="u-42.2" who="#PosełSylwesterZawadzki">Istotną rolę odgrywają w tym braki w realizacji programu mieszkaniowego wyrażające się w niskiej jakości oddawanych mieszkań, monotonii zabudowy, jak również w poważnych opóźnieniach, z jakimi realizowane jest tzw. budownictwo towarzyszące. Te różnorodne ujemne zjawiska były w okresie VII kadencji, mimo uspokajających zapewnień, przedmiotem licznych uwag krytycznych, formułowanych w toku dyskusji na wspólnych posiedzeniach Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
591   - <u xml:id="u-42.3" who="#PosełSylwesterZawadzki">Jako uczestnik tych posiedzeń nie mogę stwierdzić, aby opinie i dezyderaty uchwalane przez komisje z głęboką troską o realizację programu mieszkaniowego spotykały się z pełnym zrozumieniem. Komisje dalekie od urzędowego optymizmu niejednokrotnie ponawiały swoje uwagi, wyrażając obawy odnośnie do ilościowych i jakościowych braków w realizacji programu. Dopiero rosnące w miarę upływu lat trudności z wykonaniem planu pod względem ilościowym zaczynały skłaniać do uważniejszego wsłuchiwania się w te uwagi. Dzisiaj jednak, słuchając referatu wprowadzającego, trudno odnieść wrażenie, aby powaga sytuacji została w nim w pełni uwzględniona. Nie została w nim należycie uwypuklona sprawa technologii, która stanowi wąskie gardło w realizacji programu ze względu na jej poważną materiałochłonność, energochłonność, transportochłonność, a w konsekwencji niezwykle wysoką kapitałochłonność.</u>
592   - <u xml:id="u-42.4" who="#PosełSylwesterZawadzki">Stanowisko powyższe, reprezentowane niejednokrotnie na posiedzeniach komisji Sejmu, znalazło ostatnio potwierdzenie w opracowaniu zespołu wybitnych fachowców pod kierownictwem prof. Adama Andrzejewskiego pt. „Stan i kierunki rozwoju gospodarki i budownictwa mieszkaniowego w Polsce”. W opracowaniu tym zostało stwierdzone, iż „jednostronne oparcie rozwoju budownictwa mieszkaniowego na technologii wielkopłytowej... wykazało, porównując olbrzymie nakłady na te cele z osiągniętymi rozmiarami budownictwa mieszkaniowego i trudnościami, które powstały w realizacji planów inwestycyjnych, swą kosztowność i nieefektywność”.</u>
593   - <u xml:id="u-42.5" who="#PosełSylwesterZawadzki">Opracowanie powyższe postuluje szybsze rozwijanie bardziej nowoczesnych technologii, w tym również zmodernizowanych technologii tradycyjnych. Należałoby postulować nie odkładanie, ale bardziej konsekwentne i efektywne realizowanie w praktyce powyższych wniosków, czemu powinny sprzyjać przeprowadzone w ostatnim okresie zmiany personalne. Należy się bowiem w pełni zgodzić z oceną niedawno odbytej narady w sprawach porządkowania działalności inwestycyjnej i budowlanej, że jedną z przyczyn występujących braków i nieprawidłowości jest niezadowalająca praca kierowników licznych jednostek budowlanych oraz że wymaga to wyciągania wniosków organizacyjnych i personalnych w przypadkach drastycznego zaniedbywania obowiązków zawodowych.</u>
594   - <u xml:id="u-42.6" who="#PosełSylwesterZawadzki">Jeżeli chodzi o zmiany w modelu organizacyjnym budownictwa, to wymaga ono przede wszystkim wzmocnienia roli władz wojewódzkich w zakresie lokalnej polityki budowlano-mieszkaniowej.</u>
595   - <u xml:id="u-42.7" who="#PosełSylwesterZawadzki">Propozycja Ministerstwa Budownictwa zmierzająca do skupienia w ręku władz wojewódzkich funkcji zarządzania potencjałem budownictwa ogólnego — zasługuje na zdecydowane poparcie. Tego rodzaju zmiana wymaga dobrego przygotowania, wymaga uwzględnienia warunków każdego z województw, a zwłaszcza różnic, jakie występują między tak zwanymi województwami starymi i nowymi. Istnieje również pełne uzasadnienie dla zrealizowania tego zadania etapami. Jest również rzeczą ważną, aby wraz z kompetencjami i odpowiedzialnością były przekazywane w dół odpowiednie środki. Zwiększenie uprawnień władz wojewódzkich powinno przyczynić się do znacznie pełniejszego wykorzystania rezerw tkwiących w już istniejącym potencjale technicznym, jak również do znacznie pełniejszego wykorzystania surowców lokalnych na rzecz produkcji materiałów budowlanych.</u>
596   - <u xml:id="u-42.8" who="#PosełSylwesterZawadzki">Problem tzw. budownictwa towarzyszącego był już kilkakrotnie w dyskusji poruszany. Słusznie podkreślano, iż nie jest to tylko problem zaspokojenia najbardziej żywotnych potrzeb obywateli, iż jest to problem polityczny dużej wagi, gdyż opóźnienia i związane z tym trudności w zaspokojeniu elementarnych potrzeb, obniżają poważnie efekty budownictwa mieszkaniowego. Jest to również problem społeczny dużej wagi. Brak urządzeń socjalnych i kulturalnych w osiedlu osłabia możliwości integracji środowiska, utrudnia proces kształtowania socjalistycznych stosunków międzyludzkich, osłabia efektywność działania organów samorządu. Przykład osiedla spółdzielczego Rataje w Poznaniu, w którym nie stawiano dylematu, co ważniejsze — mieszkania czy usługi — a w którym podeszło się do programu mieszkaniowego w sposób kompleksowy pokazuje, jak poważne efekty społeczno-wychowawcze może przynieść takie kompleksowe podejście do rozwiązania kwestii mieszkaniowej, wyrażające się w jednoczesnym oddawaniu do użytku mieszkań wraz z kompletem urządzeń socjalnych i kulturalnych. Nie waham się stwierdzić, że ten przykład wskazuje na olbrzymie możliwości uzyskiwania efektów społecznych i to efektów liczących się w skali światowej.</u>
597   - <u xml:id="u-42.9" who="#PosełSylwesterZawadzki">W rozważaniach nad tą kwestią chciałbym wysunąć problem doraźny, a mianowicie — pełniejszego wykorzystania (dla potrzeb osiedli) istniejącej infrastruktury socjalnej i kulturalnej zakładów pracy, która w poważnym stopniu nie jest wykorzystywana.</u>
598   - <u xml:id="u-42.10" who="#PosełSylwesterZawadzki">Problem długofalowy, który pragnę w tym miejscu poruszyć, dotyczy samej koncepcji osiedla mieszkaniowego. Zasługuje moim zdaniem na rozważenie, czy nie za daleko poszliśmy w realizowaniu koncepcji osiedla-sypialni, a także w realizowaniu zbyt dużych osiedli, czy nie należałoby w ramach osiedli znacznie zwiększyć liczbę miejsc pracy w zakładach produkcyjnych i usługowych, w takich zakładach pracy, które nie stanowią zagrożenia z punktu widzenia ochrony środowiska. Odejście od koncepcji osiedla-sypialni, a raczej jej skorygowanie, ułatwiłoby rozwiązywanie problemów infrastruktury socjalnej i kulturalnej, a także wielu problemów komunikacyjnych i innych.</u>
599   - <u xml:id="u-42.11" who="#PosełSylwesterZawadzki">Dwa problemy prawne, które pragnę poruszyć, związane są z uchwalonym w 1974 roku Prawem lokalowym i z Prawem budowlanym.</u>
600   - <u xml:id="u-42.12" who="#PosełSylwesterZawadzki">Trzeba stwierdzić, że nawet najbardziej racjonalna polityka przydziału nowych mieszkań nie rozwiąże problemu, jeśli nie będzie zabezpieczone równocześnie racjonalne gospodarowanie lokalami zwalnianymi. Nie chodzi tu wyłącznie o tzw. pustostany, chodzi tu o niedopuszczenie do takiego rozluźnienia lokali, które jest społecznie nieuzasadnione w obecnej trudnej sytuacji mieszkaniowej.</u>
601   - <u xml:id="u-42.13" who="#PosełSylwesterZawadzki">Również jeśli chodzi o Prawo budowlane to wychodziło ono z nadmiernie optymistycznych założeń, jeśli przyjmowało, że nie może być w warunkach socjalizmu rozbieżnych interesów między inwestorem a wykonawcą. W świetle 5-letnich doświadczeń, wynikających z realizacji Prawa budowlanego wynika, że sprawa nadzoru inwestorskiego nie powinna być odkładana, gdyż chodzi tu o kontrolę nad wielomiliardowym majątkiem społecznym. Należy z dużym zadowoleniem przyjąć decyzję władz spółdzielczości mieszkaniowej — o której mówił poseł Kukuryka — odnośnie wprowadzenia od czerwca br. nadzoru inwestorskiego. Jest to przykład przezwyciężenia jednego z dogmatów, który zbyt długo się utrzymywał.</u>
602   - <u xml:id="u-42.14" who="#PosełSylwesterZawadzki">Wzrost liczby ludności miast w latach siedemdziesiątych o 4 mln mieszkańców stawia na porządku dziennym problem adaptacji ludności wiejskiej do życia w miastach, a zwłaszcza w wielkich aglomeracjach miejskich. Niezwykle istotnym warunkiem zapobiegającym możliwości szybkiego wzrostu pojawiających się na tym tle zjawisk dysfunkcjonalnych w postaci alkoholizmu, przestępczości nieletnich itp. jest pobudzanie procesów integracji nowych środowisk, kształtowanie socjalistycznych więzi społecznych w miejscu zamieszkania. Są to zadania, które mogą być rozwiązywane jedynie przy współudziale samych mieszkańców. Integracja społeczności lokalnych zapobieganie zjawiskom dysfunkcjonalnym, kształtowanie jednolitego frontu wychowawczego w miejscu zamieszkania, rozwój polityki społecznej stanowią w tej sytuacji obiektywną potrzebę rozwoju samorządności społecznej w miejscu zamieszkania.</u>
603   - <u xml:id="u-42.15" who="#PosełSylwesterZawadzki">Byłoby oczywiście błędem wiązać rozwój samorządu wyłącznie z nowymi osiedlami mieszkaniowymi. Jego zadania są nie mniejsze w osiedlach starych, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak ochrona substancji mieszkaniowej, podnoszenie kultury zamieszkania, zapewnienie ładu i porządku, poprawa wyglądu osiedla.</u>
604   - <u xml:id="u-42.16" who="#PosełSylwesterZawadzki">Badania eksperymentalne, którymi w ostatnim pięcioleciu miałem możność kierować w ramach rządowego programu PR-5 przeprowadzane w Bydgoszczy, w Białymstoku, Słupsku, Koszalinie i Warszawie wskazują na niewątpliwy wzrost rangi samorządu mieszkańców, jego aktywności; potwierdzają one trafność przyjętych w 1973 r. rozwiązań w uchwale Biura Politycznego oraz uchwale Rady Państwa. Badania te wskazują jednocześnie na poważne rezerwy inicjatywy społecznej.</u>
605   - <u xml:id="u-42.17" who="#PosełSylwesterZawadzki">O tych rezerwach świadczą również efekty organizowanych przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu konkursów „Samorząd w służbie mieszkańców”. Dalsze stymulowanie tej działalności wymaga jednak przezwyciężania resortowych barier, które hamują rozwój samorządności w miejscu zamieszkania w postaci barier między własnością państwową i spółdzielczą, utrudniających realizację idei jednego gospodarza osiedla oraz barier wynikających z braków w funkcjonowaniu zarządu budynkami mieszkalnymi.</u>
606   - <u xml:id="u-42.18" who="#PosełSylwesterZawadzki">Dotychczasowe doświadczenia wskazują również na poważne możliwości wzbogacenia i unowocześnienia form działania samorządu mieszkańców, zwłaszcza w tak ważnych społecznie dziedzinach, jak współpraca ze szkołami i rozwój samorządu młodzieży, koordynacja polityki społecznej w osiedlu (z położeniem szczególnego akcentu na pomoc rodzinom wielodzietnym, samotnym matkom, osobom starszym, chorym), rozwój planowania społecznego w skali osiedla w ścisłym powiązaniu z planowaniem ogólnomiejskim. Propozycjom tym przyświeca przekonanie oparte na wieloletnim doświadczeniu, że zarówno rozwiązanie programu mieszkaniowego, jak i poprawa w zarządzaniu zasobami mieszkaniowymi, wymaga oparcia się w szerszym zakresie na współudziale samorządu spółdzielczego i samorządu mieszkańców. Dziękuję.</u>
  588 + <u xml:id="u-42.0" who="#SylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! O masowej już obecnie skali budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju świadczy fakt, iż w ciągu roku buduje się obecnie ok. 300 tys. mieszkań, a więc ponad 1,1 mln izb. Oznacza to powiększenie zasobów mieszkaniowych w skali jednego roku, przekraczające wielkością zasoby miasta liczącego 1,2 mln mieszkańców, a więc miasta niemal wielkości Warszawy.</u>
  589 + <u xml:id="u-42.1" who="#SylwesterZawadzki">Porównanie to ilustruje w jakiejś mierze skalę postępu, który w rozwiązywaniu kwestii mieszkaniowej został osiągnięty i który stanowi niewątpliwą zdobycz ludzi pracy w Polsce Ludowej. Wskazując na te wyniki jako na niezaprzeczalny sukces, nie można jednak oprzeć się wrażeniu, że olbrzymi wysiłek państwa, włożony w realizację programu mieszkaniowego, nie znalazł w odczuciu społecznym odpowiedniej oceny.</u>
  590 + <u xml:id="u-42.2" who="#SylwesterZawadzki">Istotną rolę odgrywają w tym braki w realizacji programu mieszkaniowego wyrażające się w niskiej jakości oddawanych mieszkań, monotonii zabudowy, jak również w poważnych opóźnieniach, z jakimi realizowane jest tzw. budownictwo towarzyszące. Te różnorodne ujemne zjawiska były w okresie VII kadencji, mimo uspokajających zapewnień, przedmiotem licznych uwag krytycznych, formułowanych w toku dyskusji na wspólnych posiedzeniach Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
  591 + <u xml:id="u-42.3" who="#SylwesterZawadzki">Jako uczestnik tych posiedzeń nie mogę stwierdzić, aby opinie i dezyderaty uchwalane przez komisje z głęboką troską o realizację programu mieszkaniowego spotykały się z pełnym zrozumieniem. Komisje dalekie od urzędowego optymizmu niejednokrotnie ponawiały swoje uwagi, wyrażając obawy odnośnie do ilościowych i jakościowych braków w realizacji programu. Dopiero rosnące w miarę upływu lat trudności z wykonaniem planu pod względem ilościowym zaczynały skłaniać do uważniejszego wsłuchiwania się w te uwagi. Dzisiaj jednak, słuchając referatu wprowadzającego, trudno odnieść wrażenie, aby powaga sytuacji została w nim w pełni uwzględniona. Nie została w nim należycie uwypuklona sprawa technologii, która stanowi wąskie gardło w realizacji programu ze względu na jej poważną materiałochłonność, energochłonność, transportochłonność, a w konsekwencji niezwykle wysoką kapitałochłonność.</u>
  592 + <u xml:id="u-42.4" who="#SylwesterZawadzki">Stanowisko powyższe, reprezentowane niejednokrotnie na posiedzeniach komisji Sejmu, znalazło ostatnio potwierdzenie w opracowaniu zespołu wybitnych fachowców pod kierownictwem prof. Adama Andrzejewskiego pt. „Stan i kierunki rozwoju gospodarki i budownictwa mieszkaniowego w Polsce”. W opracowaniu tym zostało stwierdzone, iż „jednostronne oparcie rozwoju budownictwa mieszkaniowego na technologii wielkopłytowej... wykazało, porównując olbrzymie nakłady na te cele z osiągniętymi rozmiarami budownictwa mieszkaniowego i trudnościami, które powstały w realizacji planów inwestycyjnych, swą kosztowność i nieefektywność”.</u>
  593 + <u xml:id="u-42.5" who="#SylwesterZawadzki">Opracowanie powyższe postuluje szybsze rozwijanie bardziej nowoczesnych technologii, w tym również zmodernizowanych technologii tradycyjnych. Należałoby postulować nie odkładanie, ale bardziej konsekwentne i efektywne realizowanie w praktyce powyższych wniosków, czemu powinny sprzyjać przeprowadzone w ostatnim okresie zmiany personalne. Należy się bowiem w pełni zgodzić z oceną niedawno odbytej narady w sprawach porządkowania działalności inwestycyjnej i budowlanej, że jedną z przyczyn występujących braków i nieprawidłowości jest niezadowalająca praca kierowników licznych jednostek budowlanych oraz że wymaga to wyciągania wniosków organizacyjnych i personalnych w przypadkach drastycznego zaniedbywania obowiązków zawodowych.</u>
  594 + <u xml:id="u-42.6" who="#SylwesterZawadzki">Jeżeli chodzi o zmiany w modelu organizacyjnym budownictwa, to wymaga ono przede wszystkim wzmocnienia roli władz wojewódzkich w zakresie lokalnej polityki budowlano-mieszkaniowej.</u>
  595 + <u xml:id="u-42.7" who="#SylwesterZawadzki">Propozycja Ministerstwa Budownictwa zmierzająca do skupienia w ręku władz wojewódzkich funkcji zarządzania potencjałem budownictwa ogólnego — zasługuje na zdecydowane poparcie. Tego rodzaju zmiana wymaga dobrego przygotowania, wymaga uwzględnienia warunków każdego z województw, a zwłaszcza różnic, jakie występują między tak zwanymi województwami starymi i nowymi. Istnieje również pełne uzasadnienie dla zrealizowania tego zadania etapami. Jest również rzeczą ważną, aby wraz z kompetencjami i odpowiedzialnością były przekazywane w dół odpowiednie środki. Zwiększenie uprawnień władz wojewódzkich powinno przyczynić się do znacznie pełniejszego wykorzystania rezerw tkwiących w już istniejącym potencjale technicznym, jak również do znacznie pełniejszego wykorzystania surowców lokalnych na rzecz produkcji materiałów budowlanych.</u>
  596 + <u xml:id="u-42.8" who="#SylwesterZawadzki">Problem tzw. budownictwa towarzyszącego był już kilkakrotnie w dyskusji poruszany. Słusznie podkreślano, iż nie jest to tylko problem zaspokojenia najbardziej żywotnych potrzeb obywateli, iż jest to problem polityczny dużej wagi, gdyż opóźnienia i związane z tym trudności w zaspokojeniu elementarnych potrzeb, obniżają poważnie efekty budownictwa mieszkaniowego. Jest to również problem społeczny dużej wagi. Brak urządzeń socjalnych i kulturalnych w osiedlu osłabia możliwości integracji środowiska, utrudnia proces kształtowania socjalistycznych stosunków międzyludzkich, osłabia efektywność działania organów samorządu. Przykład osiedla spółdzielczego Rataje w Poznaniu, w którym nie stawiano dylematu, co ważniejsze — mieszkania czy usługi — a w którym podeszło się do programu mieszkaniowego w sposób kompleksowy pokazuje, jak poważne efekty społeczno-wychowawcze może przynieść takie kompleksowe podejście do rozwiązania kwestii mieszkaniowej, wyrażające się w jednoczesnym oddawaniu do użytku mieszkań wraz z kompletem urządzeń socjalnych i kulturalnych. Nie waham się stwierdzić, że ten przykład wskazuje na olbrzymie możliwości uzyskiwania efektów społecznych i to efektów liczących się w skali światowej.</u>
  597 + <u xml:id="u-42.9" who="#SylwesterZawadzki">W rozważaniach nad tą kwestią chciałbym wysunąć problem doraźny, a mianowicie — pełniejszego wykorzystania (dla potrzeb osiedli) istniejącej infrastruktury socjalnej i kulturalnej zakładów pracy, która w poważnym stopniu nie jest wykorzystywana.</u>
  598 + <u xml:id="u-42.10" who="#SylwesterZawadzki">Problem długofalowy, który pragnę w tym miejscu poruszyć, dotyczy samej koncepcji osiedla mieszkaniowego. Zasługuje moim zdaniem na rozważenie, czy nie za daleko poszliśmy w realizowaniu koncepcji osiedla-sypialni, a także w realizowaniu zbyt dużych osiedli, czy nie należałoby w ramach osiedli znacznie zwiększyć liczbę miejsc pracy w zakładach produkcyjnych i usługowych, w takich zakładach pracy, które nie stanowią zagrożenia z punktu widzenia ochrony środowiska. Odejście od koncepcji osiedla-sypialni, a raczej jej skorygowanie, ułatwiłoby rozwiązywanie problemów infrastruktury socjalnej i kulturalnej, a także wielu problemów komunikacyjnych i innych.</u>
  599 + <u xml:id="u-42.11" who="#SylwesterZawadzki">Dwa problemy prawne, które pragnę poruszyć, związane są z uchwalonym w 1974 roku Prawem lokalowym i z Prawem budowlanym.</u>
  600 + <u xml:id="u-42.12" who="#SylwesterZawadzki">Trzeba stwierdzić, że nawet najbardziej racjonalna polityka przydziału nowych mieszkań nie rozwiąże problemu, jeśli nie będzie zabezpieczone równocześnie racjonalne gospodarowanie lokalami zwalnianymi. Nie chodzi tu wyłącznie o tzw. pustostany, chodzi tu o niedopuszczenie do takiego rozluźnienia lokali, które jest społecznie nieuzasadnione w obecnej trudnej sytuacji mieszkaniowej.</u>
  601 + <u xml:id="u-42.13" who="#SylwesterZawadzki">Również jeśli chodzi o Prawo budowlane to wychodziło ono z nadmiernie optymistycznych założeń, jeśli przyjmowało, że nie może być w warunkach socjalizmu rozbieżnych interesów między inwestorem a wykonawcą. W świetle 5-letnich doświadczeń, wynikających z realizacji Prawa budowlanego wynika, że sprawa nadzoru inwestorskiego nie powinna być odkładana, gdyż chodzi tu o kontrolę nad wielomiliardowym majątkiem społecznym. Należy z dużym zadowoleniem przyjąć decyzję władz spółdzielczości mieszkaniowej — o której mówił poseł Kukuryka — odnośnie wprowadzenia od czerwca br. nadzoru inwestorskiego. Jest to przykład przezwyciężenia jednego z dogmatów, który zbyt długo się utrzymywał.</u>
  602 + <u xml:id="u-42.14" who="#SylwesterZawadzki">Wzrost liczby ludności miast w latach siedemdziesiątych o 4 mln mieszkańców stawia na porządku dziennym problem adaptacji ludności wiejskiej do życia w miastach, a zwłaszcza w wielkich aglomeracjach miejskich. Niezwykle istotnym warunkiem zapobiegającym możliwości szybkiego wzrostu pojawiających się na tym tle zjawisk dysfunkcjonalnych w postaci alkoholizmu, przestępczości nieletnich itp. jest pobudzanie procesów integracji nowych środowisk, kształtowanie socjalistycznych więzi społecznych w miejscu zamieszkania. Są to zadania, które mogą być rozwiązywane jedynie przy współudziale samych mieszkańców. Integracja społeczności lokalnych zapobieganie zjawiskom dysfunkcjonalnym, kształtowanie jednolitego frontu wychowawczego w miejscu zamieszkania, rozwój polityki społecznej stanowią w tej sytuacji obiektywną potrzebę rozwoju samorządności społecznej w miejscu zamieszkania.</u>
  603 + <u xml:id="u-42.15" who="#SylwesterZawadzki">Byłoby oczywiście błędem wiązać rozwój samorządu wyłącznie z nowymi osiedlami mieszkaniowymi. Jego zadania są nie mniejsze w osiedlach starych, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak ochrona substancji mieszkaniowej, podnoszenie kultury zamieszkania, zapewnienie ładu i porządku, poprawa wyglądu osiedla.</u>
  604 + <u xml:id="u-42.16" who="#SylwesterZawadzki">Badania eksperymentalne, którymi w ostatnim pięcioleciu miałem możność kierować w ramach rządowego programu PR-5 przeprowadzane w Bydgoszczy, w Białymstoku, Słupsku, Koszalinie i Warszawie wskazują na niewątpliwy wzrost rangi samorządu mieszkańców, jego aktywności; potwierdzają one trafność przyjętych w 1973 r. rozwiązań w uchwale Biura Politycznego oraz uchwale Rady Państwa. Badania te wskazują jednocześnie na poważne rezerwy inicjatywy społecznej.</u>
  605 + <u xml:id="u-42.17" who="#SylwesterZawadzki">O tych rezerwach świadczą również efekty organizowanych przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu konkursów „Samorząd w służbie mieszkańców”. Dalsze stymulowanie tej działalności wymaga jednak przezwyciężania resortowych barier, które hamują rozwój samorządności w miejscu zamieszkania w postaci barier między własnością państwową i spółdzielczą, utrudniających realizację idei jednego gospodarza osiedla oraz barier wynikających z braków w funkcjonowaniu zarządu budynkami mieszkalnymi.</u>
  606 + <u xml:id="u-42.18" who="#SylwesterZawadzki">Dotychczasowe doświadczenia wskazują również na poważne możliwości wzbogacenia i unowocześnienia form działania samorządu mieszkańców, zwłaszcza w tak ważnych społecznie dziedzinach, jak współpraca ze szkołami i rozwój samorządu młodzieży, koordynacja polityki społecznej w osiedlu (z położeniem szczególnego akcentu na pomoc rodzinom wielodzietnym, samotnym matkom, osobom starszym, chorym), rozwój planowania społecznego w skali osiedla w ścisłym powiązaniu z planowaniem ogólnomiejskim. Propozycjom tym przyświeca przekonanie oparte na wieloletnim doświadczeniu, że zarówno rozwiązanie programu mieszkaniowego, jak i poprawa w zarządzaniu zasobami mieszkaniowymi, wymaga oparcia się w szerszym zakresie na współudziale samorządu spółdzielczego i samorządu mieszkańców. Dziękuję.</u>
607 607 <u xml:id="u-42.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
608 608 </div>
609 609 <div xml:id="div-43">
610   - <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Waldemar Michna.</u>
  610 + <u xml:id="u-43.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Waldemar Michna.</u>
611 611 </div>
612 612 <div xml:id="div-44">
613   - <u xml:id="u-44.0" who="#PosełWaldemarMichna">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiona informacja Rządu wskazuje zarówno na wielką trafność uchwalonego przed ośmiu laty perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego, jak również na bardzo dużą konsekwencję państwa w jego realizacji.</u>
614   - <u xml:id="u-44.1" who="#PosełWaldemarMichna">W okresie 35 lat Polski Ludowej średnie tempo przyrostu liczebności polskiego narodu było w przybliżeniu dwukrotnie szybsze niż średnie tempo przyrostu liczebności całej ludności Europy. Już tylko na tle tego faktu widać wyraźnie, że podjęcie wielkiego programu budownictwa mieszkaniowego było koniecznością. Z inicjatywy I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka taki program został opracowany w 1972 r. W wyniku uchwały V Plenum KC i uchwały Sejmu o perspektywicznym programie budownictwa mieszkaniowego, ten wielki program przekształcany jest obecnie w wielkie dzieło państwa i narodu. Dzieło to nosi imię „Samodzielne mieszkanie dla każdej rodziny”.</u>
615   - <u xml:id="u-44.2" who="#PosełWaldemarMichna">Niezależnie od pewnych opóźnień w realizacji tego programu w kilku wielkich aglomeracjach miejsko-przemysłowych, a także w zakresie planu budowy domów jednorodzinnych oraz mieszkaniowego budownictwa dla ludności wiejskiej, można stwierdzić, że w czasie lat 1972–1980, główne zadania wynikające z programu zostały wykonane. Zbudowane zostały bowiem najważniejsze działy przemysłu mieszkaniowego, rozbudowane zostały zasadniczo przedsiębiorstwa wykonawcze, wreszcie blisko w 100% zostaną zrealizowane przypadające na obecną dekadę ilościowe zadania budownictwa mieszkaniowego nakreślone w uchwale Sejmu.</u>
616   - <u xml:id="u-44.3" who="#PosełWaldemarMichna">Między dwoma ostatnimi spisami powszechnymi ludności, to jest w latach 1970–1978, liczebność mieszkańców Polski powiększyła się o 2,4 mln osób. W tym czasie substancja mieszkaniowa kraju powiększyła się netto o 93 mln m2 powierzchni użytkowej. W ciągu tych 8 lat przyrost ludności wyniósł 7%, a przyrost powierzchni mieszkaniowej 22%. Przeciętnie w kraju mieszkaniowa powierzchnia użytkowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosi ok. 15 m2. Średnio w dekadzie, przyrostowi ludności kraju o 1 osobę towarzyszy przyrost powierzchni mieszkaniowej o 42 m2. Wskaźnik ten z roku na rok powiększa się i w roku bieżącym, jeżeli plan zostanie wykonany, wyniesie blisko 70 m2. Fakty te wymownie świadczą, iż przyrost powierzchni mieszkaniowej jest znacznie szybszy od przyrostu demograficznego. Jest to sprawa zasadnicza dla poprawy sytuacji mieszkaniowej.</u>
617   - <u xml:id="u-44.4" who="#PosełWaldemarMichna">Wysoki Sejmie! W wyniku realizacji programu budownictwa mieszkaniowego tworzą się nowe proporcje w terytorialnym rozmieszczeniu ludności, zwiększa się proces urbanizacji kraju. Realizacja programu służy dobrze wytwarzaniu wielu nowych centrów rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także migracji ludności wiejskiej do miast, co również stymuluje przekształcenia ustrojowe rolnictwa. Z budownictwa w miastach korzysta także wieś. Jest to naturalne. W przypadku, gdyby nie korzystała, trzeba byłoby budować znacznie więcej mieszkań na wsi. W bieżącym 10-leciu, na 1000 osób zamieszkałych obecnie w miastach zbuduje się 105 mieszkań, a na 1000 osób zamieszkałych obecnie na wsi zbuduje się 27,4 mieszkania. Niezależnie od wielkich dokonań w budownictwie mieszkaniowym, nadal potrzeby są bardzo duże. W 1978 r. na 100 mieszkań w mieście przypadało 118, a na 100 mieszkań na wsi — 116 gospodarstw domowych. Dane te potwierdzają słuszność ustaleń VIII Zjazdu PZPR w sprawie dalszej koncentracji wysiłków, mających na celu utrzymanie wysokiego poziomu nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe.</u>
618   - <u xml:id="u-44.5" who="#PosełWaldemarMichna">W dzisiejszej debacie padło wiele krytycznych uwag dotyczących samego procesu realizacji programu, a w szczególności nadmiernej materiałochłonności, zbyt dużych kosztów, zbyt rzadko stosowanej modernizacji dużej części domów, jakiej co 30–40 lat musi być pod dawana znaczna liczba budynków ze względu na szybsze starzenie się moralne niż fizyczne mieszkań. Nie powtarzając tych krytycznych ocen pragnę zgłosić kilka ogólnych uwag dotyczących polityki mieszkaniowej, a w szczególności:</u>
619   - <u xml:id="u-44.6" who="#PosełWaldemarMichna">— po pierwsze — problemy mieszkaniowe należy nadal rozwiązywać przy możliwie największym zespalaniu wysiłków państwa z wysiłkami społeczeństwa. Każda rodzina raz w życiu dla potrzeb własnych, a raz w życiu dla potrzeb swych dzieci pragnie osiągnąć mieszkanie. To trwałe zainteresowanie każdej rodziny kwestią mieszkaniową odzwierciedlone powinno być w uczestnictwie ludności w rozwiązywaniu spraw budownictwa mieszkalnego, przy czym budownictwo, konserwację i modernizację mieszkań należy traktować jako nierozłączną całość.</u>
620   - <u xml:id="u-44.7" who="#PosełWaldemarMichna">Po drugie — nadal należy stymulować oszczędności społeczeństwa na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Mieszkanie stanowi konsumpcyjne dobro o relatywnie najbardziej trwałym charakterze i jako takie może i powinno przyczyniać się do upowszechnienia doniosłej dla narodu idei oszczędności.</u>
621   - <u xml:id="u-44.8" who="#PosełWaldemarMichna">Po trzecie — należy preferować budownictwo mieszkaniowe otwarte dla modernizacji. Otwarte dla modernizacji budynki mieszkalne mogą służyć wielu pokoleniom. Do tego należy stopniowo dostosowywać technologie budowy, a w tym przede wszystkim technologie, które w Polsce w najbliższym 10-leciu będą dominowały.</u>
622   - <u xml:id="u-44.9" who="#PosełWaldemarMichna">Całe społeczeństwo docenia ogromny wysiłek państwa na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Jednocześnie oczekuje jednak zwiększenia nadzoru nad gospodarnością w tej dziedzinie. Zwiększenie gospodarności w sferze budownictwa mieszkaniowego wymaga jednak zwiększenia wpływu inwestora na projektowanie oraz przebieg budowy. Dlatego celowe wydaje się przywrócenie służb inwestorskich nadzoru budowlanego, a w wielu przypadkach — także przewrócenie nadzoru autorskiego, o czym mówili tutaj już posłowie.</u>
623   - <u xml:id="u-44.10" who="#PosełWaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Szacuje się, iż w ciągu bieżącej dekady przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na jednego mieszkańca wsi powiększy się o około 2,5 m2.</u>
624   - <u xml:id="u-44.11" who="#PosełWaldemarMichna">Istotnej poprawie ulegnie także standard mieszkań na wsi, a także infrastruktura wsi. Niemal wszystkie wsie są zelektryfikowane. W 1978 roku spośród 43 tys. miejscowości wiejskich 1/5 tych miejscowości posiadała sieć wodociągową, a w tym około 4% sieć kanalizacyjną. Ponad 16% wsi posiadało czynne zdroje uliczne, a w 12% wsi studnie publiczne. Ponad 2/3 miejscowości wiejskich miało drogę o nawierzchni twardej, łącząc wieś z siecią dróg utwardzonych. Wśród ogółu 43 tys. miejscowości wiejskich w 2/3 wsi są sklepy sprzedaży detalicznej, w co trzeciej wsi istniała świetlica, klub, dom kultury lub ośrodek kultury, a w co ósmej wsi — znajdowała się placówka lub filia placówki ochrony zdrowia. Na jedną miejscowość wiejską przypadało 2,5 zakładu usługowego prywatnego lub uspołecznionego, reprezentujących 12 podstawowych rodzajów usług. Średnio więc na 1 zakład usługowy jednej branży przypadało ok. 5 wsi.</u>
625   - <u xml:id="u-44.12" who="#PosełWaldemarMichna">Infrastruktura wsi jest niezmiernie bogatsza dzisiaj niż 10 lat temu. Jednocześnie wzrosły potrzeby, narosło też poczucie pilności ich zaspokajania. Pomimo stałej poprawy sytuacji mieszkaniowej i wyposażenia wsi w różne urządzenia i usługi zachodzi potrzeba stworzenia warunków do przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego na wsi, a także przyspieszenia rozbudowy infrastruktury gospodarczo-komunalnej wsi.</u>
626   - <u xml:id="u-44.13" who="#PosełWaldemarMichna">Wieś pokrywa bardzo wysoki procent kosztów budownictwa mieszkaniowego oraz rozbudowy infrastruktury ze środków własnych, przeznaczonych na konsumpcję. Udział ten może i powinien być traktowany jako instrument umacniania równowagi rynku, stymulowania nakładów na produkcję, a jednocześnie poprawy warunków mieszkaniowych na wsi. Rozbudowa infrastruktury wsi stanowi nie tylko czynnik poprawy bytu, ale także ważny czynnik zwiększania produkcji rolnej. Standard jakości budownictwa wiejskiego wiąże się z rozbudową infrastruktury bytowej wsi.</u>
627   - <u xml:id="u-44.14" who="#PosełWaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Przewiduje się, że w bieżącym pięcioleciu ludność wiejska wybuduje o 14% więcej budynków mieszkalnych niż w poprzednim pięcioleciu. W latach 1976–1980 wybudowanych zostanie około 225 tys. mieszkań na wsi. Stanowić to będzie około 83% planu.</u>
628   - <u xml:id="u-44.15" who="#PosełWaldemarMichna">Przyczyną niepełnego wykonania planu jest brak materiałów budowlanych. Ze wszech miar pożądane jest, aby rozważyć możliwość złagodzenia tego niedostatku jeszcze w roku 1980. W latach następnych konieczne jest przyspieszenie dostaw materiałów dla budownictwa mieszkaniowego na wsi. Z przedłożonej przez Ministra Glazura informacji wynika, że tylko w 34% wykonany zostanie 5-letni plan rozwoju budownictwa spółdzielczego w gminach. Nie usunięte zostały podstawowe przyczyny powodujące to opóźnienie. W dużej liczbie gmin i miasto-gmin brak jest bowiem nadal szczegółowych planów przestrzennego zagospodarowania, a co za tym idzie wydzielonych terenów budowlanych pod budownictwo spółdzielcze. Nie została też wykształcona koncepcja gospodarki komunalnej w gminie, która określałaby sposób rozwiązywania takich problemów, jak np. źródło pokrywania kosztów zbrojenia terenów pod gminne budownictwo spółdzielcze. Członkowie spółdzielczości mieszkaniowej na wsi pokrywać muszą nie tylko koszty budowy mieszkań, ale także całkowicie koszty zbrojenia terenów pod gminne osiedla. Koszty te są duże i nie zachęcają do angażowania się w budownictwo spółdzielcze w gminach. Koszty i opłaty za mieszkania spółdzielcze na wsi są o 50–100% wyższe niż w mieście.</u>
629   - <u xml:id="u-44.16" who="#PosełWaldemarMichna">Opracowanie koncepcji i rozwój gospodarki mieszkaniowo-komunalnej w gminach decydować będzie o załatwianiu problemów budownictwa mieszkaniowego dla pracowników gospodarki uspołecznionej, oświaty, administracji i kultury. Nie tylko dla rozwiązania problemu spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, ale także dla przyspieszenia budownictwa jednorodzinnego coraz bardziej pilne staje się opracowanie całokształtu koncepcji kompleksowego rozwoju wiejskiej gospodarki komunalnej, przede wszystkim dla miejscowości stanowiących centra społeczno-gospodarcze gmin, a następnie kolejno dla wsi charakteryzujących się największą dynamiką rozwoju produkcji rolnej i przekształceń ustrojowych. W najbliższych latach nastąpi przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego na wsi. Wynika to zarówno z tego, że znaczna część młodego pokolenia wsi stanie się samodzielnymi rolnikami i zechce podnieść standard jakości swego życia, jak również z tego, że znaczna liczba rodzin nie posiada jeszcze samodzielnych mieszkań. Niezbędne jest do tego stopniowe uruchamianie produkcji gotowych elementów dla budowy domów jednorodzinnych. Tak jak dla wielkiego budownictwa miejskiego stworzyliśmy wielki przemysł mieszkaniowy, tak dla budownictwa domków jednorodzinnych, wznoszonych nie tylko na wsi, ale w mieście, trzeba stopniowo budować mały przemysł obsługi budownictwa domków jednorodzinnych.</u>
630   - <u xml:id="u-44.17" who="#PosełWaldemarMichna">W wielu wsiach stwierdza się monotonną architekturę budynków mieszkalnych i brak zespolenia nowoczesności z tradycją regionalnych form architektonicznych. Budownictwem wiejskim należy zainteresować liczne grono najwybitniejszych architektów. O charakterze budownictwa mieszkaniowego decyduje nie zawsze posiadająca pełne kwalifikacje wąska grupa pracowników Terenowych Zakładów Usług Projektowych i rzemieślników. Dla każdego regionu kraju należy opracować bogate zestawy projektów typowych, nawiązujących do regionalnych tradycji i potrzeb architektonicznych. Niezbędne jest też wzmocnienie służb architektonicznych w gminach i ich nadzoru nad budownictwem na wsi. Każda duża wieś rozwojowa budowana powinna być w myśl z góry zaplanowanego przez architektów i juralistów porządku przestrzenno-architektonicznego. Doniosłe znaczenie ma ciągle żywa dyskusja nad urbanistycznym rozwojem miast, tymczasem brak jest takiej dyskusji nad rozwojem wsi.</u>
631   - <u xml:id="u-44.18" who="#PosełWaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Postawione przez VIII Zjazd PZPR duże zadania na przyszłość w zakresie budownictwa mieszkaniowego wymagają dużego wysiłku państwa i całego społeczeństwa. W granicach naszych możliwości leży jednak pełne wykonanie tych zadań. Wdrożenie usprawnień w procesie budownictwa mieszkaniowego i gospodarce mieszkaniowej, o których mówimy w dzisiejszej debacie sejmowej — stanowić będzie istotny czynnik zabezpieczenia realizacji stojących przed nami zadań. Dziękuję.</u>
  613 + <u xml:id="u-44.0" who="#WaldemarMichna">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiona informacja Rządu wskazuje zarówno na wielką trafność uchwalonego przed ośmiu laty perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego, jak również na bardzo dużą konsekwencję państwa w jego realizacji.</u>
  614 + <u xml:id="u-44.1" who="#WaldemarMichna">W okresie 35 lat Polski Ludowej średnie tempo przyrostu liczebności polskiego narodu było w przybliżeniu dwukrotnie szybsze niż średnie tempo przyrostu liczebności całej ludności Europy. Już tylko na tle tego faktu widać wyraźnie, że podjęcie wielkiego programu budownictwa mieszkaniowego było koniecznością. Z inicjatywy I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka taki program został opracowany w 1972 r. W wyniku uchwały V Plenum KC i uchwały Sejmu o perspektywicznym programie budownictwa mieszkaniowego, ten wielki program przekształcany jest obecnie w wielkie dzieło państwa i narodu. Dzieło to nosi imię „Samodzielne mieszkanie dla każdej rodziny”.</u>
  615 + <u xml:id="u-44.2" who="#WaldemarMichna">Niezależnie od pewnych opóźnień w realizacji tego programu w kilku wielkich aglomeracjach miejsko-przemysłowych, a także w zakresie planu budowy domów jednorodzinnych oraz mieszkaniowego budownictwa dla ludności wiejskiej, można stwierdzić, że w czasie lat 1972–1980, główne zadania wynikające z programu zostały wykonane. Zbudowane zostały bowiem najważniejsze działy przemysłu mieszkaniowego, rozbudowane zostały zasadniczo przedsiębiorstwa wykonawcze, wreszcie blisko w 100% zostaną zrealizowane przypadające na obecną dekadę ilościowe zadania budownictwa mieszkaniowego nakreślone w uchwale Sejmu.</u>
  616 + <u xml:id="u-44.3" who="#WaldemarMichna">Między dwoma ostatnimi spisami powszechnymi ludności, to jest w latach 1970–1978, liczebność mieszkańców Polski powiększyła się o 2,4 mln osób. W tym czasie substancja mieszkaniowa kraju powiększyła się netto o 93 mln m2 powierzchni użytkowej. W ciągu tych 8 lat przyrost ludności wyniósł 7%, a przyrost powierzchni mieszkaniowej 22%. Przeciętnie w kraju mieszkaniowa powierzchnia użytkowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosi ok. 15 m2. Średnio w dekadzie, przyrostowi ludności kraju o 1 osobę towarzyszy przyrost powierzchni mieszkaniowej o 42 m2. Wskaźnik ten z roku na rok powiększa się i w roku bieżącym, jeżeli plan zostanie wykonany, wyniesie blisko 70 m2. Fakty te wymownie świadczą, iż przyrost powierzchni mieszkaniowej jest znacznie szybszy od przyrostu demograficznego. Jest to sprawa zasadnicza dla poprawy sytuacji mieszkaniowej.</u>
  617 + <u xml:id="u-44.4" who="#WaldemarMichna">Wysoki Sejmie! W wyniku realizacji programu budownictwa mieszkaniowego tworzą się nowe proporcje w terytorialnym rozmieszczeniu ludności, zwiększa się proces urbanizacji kraju. Realizacja programu służy dobrze wytwarzaniu wielu nowych centrów rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także migracji ludności wiejskiej do miast, co również stymuluje przekształcenia ustrojowe rolnictwa. Z budownictwa w miastach korzysta także wieś. Jest to naturalne. W przypadku, gdyby nie korzystała, trzeba byłoby budować znacznie więcej mieszkań na wsi. W bieżącym 10-leciu, na 1000 osób zamieszkałych obecnie w miastach zbuduje się 105 mieszkań, a na 1000 osób zamieszkałych obecnie na wsi zbuduje się 27,4 mieszkania. Niezależnie od wielkich dokonań w budownictwie mieszkaniowym, nadal potrzeby są bardzo duże. W 1978 r. na 100 mieszkań w mieście przypadało 118, a na 100 mieszkań na wsi — 116 gospodarstw domowych. Dane te potwierdzają słuszność ustaleń VIII Zjazdu PZPR w sprawie dalszej koncentracji wysiłków, mających na celu utrzymanie wysokiego poziomu nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe.</u>
  618 + <u xml:id="u-44.5" who="#WaldemarMichna">W dzisiejszej debacie padło wiele krytycznych uwag dotyczących samego procesu realizacji programu, a w szczególności nadmiernej materiałochłonności, zbyt dużych kosztów, zbyt rzadko stosowanej modernizacji dużej części domów, jakiej co 30–40 lat musi być pod dawana znaczna liczba budynków ze względu na szybsze starzenie się moralne niż fizyczne mieszkań. Nie powtarzając tych krytycznych ocen pragnę zgłosić kilka ogólnych uwag dotyczących polityki mieszkaniowej, a w szczególności:</u>
  619 + <u xml:id="u-44.6" who="#WaldemarMichna">— po pierwsze — problemy mieszkaniowe należy nadal rozwiązywać przy możliwie największym zespalaniu wysiłków państwa z wysiłkami społeczeństwa. Każda rodzina raz w życiu dla potrzeb własnych, a raz w życiu dla potrzeb swych dzieci pragnie osiągnąć mieszkanie. To trwałe zainteresowanie każdej rodziny kwestią mieszkaniową odzwierciedlone powinno być w uczestnictwie ludności w rozwiązywaniu spraw budownictwa mieszkalnego, przy czym budownictwo, konserwację i modernizację mieszkań należy traktować jako nierozłączną całość.</u>
  620 + <u xml:id="u-44.7" who="#WaldemarMichna">Po drugie — nadal należy stymulować oszczędności społeczeństwa na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Mieszkanie stanowi konsumpcyjne dobro o relatywnie najbardziej trwałym charakterze i jako takie może i powinno przyczyniać się do upowszechnienia doniosłej dla narodu idei oszczędności.</u>
  621 + <u xml:id="u-44.8" who="#WaldemarMichna">Po trzecie — należy preferować budownictwo mieszkaniowe otwarte dla modernizacji. Otwarte dla modernizacji budynki mieszkalne mogą służyć wielu pokoleniom. Do tego należy stopniowo dostosowywać technologie budowy, a w tym przede wszystkim technologie, które w Polsce w najbliższym 10-leciu będą dominowały.</u>
  622 + <u xml:id="u-44.9" who="#WaldemarMichna">Całe społeczeństwo docenia ogromny wysiłek państwa na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Jednocześnie oczekuje jednak zwiększenia nadzoru nad gospodarnością w tej dziedzinie. Zwiększenie gospodarności w sferze budownictwa mieszkaniowego wymaga jednak zwiększenia wpływu inwestora na projektowanie oraz przebieg budowy. Dlatego celowe wydaje się przywrócenie służb inwestorskich nadzoru budowlanego, a w wielu przypadkach — także przewrócenie nadzoru autorskiego, o czym mówili tutaj już posłowie.</u>
  623 + <u xml:id="u-44.10" who="#WaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Szacuje się, iż w ciągu bieżącej dekady przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na jednego mieszkańca wsi powiększy się o około 2,5 m2.</u>
  624 + <u xml:id="u-44.11" who="#WaldemarMichna">Istotnej poprawie ulegnie także standard mieszkań na wsi, a także infrastruktura wsi. Niemal wszystkie wsie są zelektryfikowane. W 1978 roku spośród 43 tys. miejscowości wiejskich 1/5 tych miejscowości posiadała sieć wodociągową, a w tym około 4% sieć kanalizacyjną. Ponad 16% wsi posiadało czynne zdroje uliczne, a w 12% wsi studnie publiczne. Ponad 2/3 miejscowości wiejskich miało drogę o nawierzchni twardej, łącząc wieś z siecią dróg utwardzonych. Wśród ogółu 43 tys. miejscowości wiejskich w 2/3 wsi są sklepy sprzedaży detalicznej, w co trzeciej wsi istniała świetlica, klub, dom kultury lub ośrodek kultury, a w co ósmej wsi — znajdowała się placówka lub filia placówki ochrony zdrowia. Na jedną miejscowość wiejską przypadało 2,5 zakładu usługowego prywatnego lub uspołecznionego, reprezentujących 12 podstawowych rodzajów usług. Średnio więc na 1 zakład usługowy jednej branży przypadało ok. 5 wsi.</u>
  625 + <u xml:id="u-44.12" who="#WaldemarMichna">Infrastruktura wsi jest niezmiernie bogatsza dzisiaj niż 10 lat temu. Jednocześnie wzrosły potrzeby, narosło też poczucie pilności ich zaspokajania. Pomimo stałej poprawy sytuacji mieszkaniowej i wyposażenia wsi w różne urządzenia i usługi zachodzi potrzeba stworzenia warunków do przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego na wsi, a także przyspieszenia rozbudowy infrastruktury gospodarczo-komunalnej wsi.</u>
  626 + <u xml:id="u-44.13" who="#WaldemarMichna">Wieś pokrywa bardzo wysoki procent kosztów budownictwa mieszkaniowego oraz rozbudowy infrastruktury ze środków własnych, przeznaczonych na konsumpcję. Udział ten może i powinien być traktowany jako instrument umacniania równowagi rynku, stymulowania nakładów na produkcję, a jednocześnie poprawy warunków mieszkaniowych na wsi. Rozbudowa infrastruktury wsi stanowi nie tylko czynnik poprawy bytu, ale także ważny czynnik zwiększania produkcji rolnej. Standard jakości budownictwa wiejskiego wiąże się z rozbudową infrastruktury bytowej wsi.</u>
  627 + <u xml:id="u-44.14" who="#WaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Przewiduje się, że w bieżącym pięcioleciu ludność wiejska wybuduje o 14% więcej budynków mieszkalnych niż w poprzednim pięcioleciu. W latach 1976–1980 wybudowanych zostanie około 225 tys. mieszkań na wsi. Stanowić to będzie około 83% planu.</u>
  628 + <u xml:id="u-44.15" who="#WaldemarMichna">Przyczyną niepełnego wykonania planu jest brak materiałów budowlanych. Ze wszech miar pożądane jest, aby rozważyć możliwość złagodzenia tego niedostatku jeszcze w roku 1980. W latach następnych konieczne jest przyspieszenie dostaw materiałów dla budownictwa mieszkaniowego na wsi. Z przedłożonej przez Ministra Glazura informacji wynika, że tylko w 34% wykonany zostanie 5-letni plan rozwoju budownictwa spółdzielczego w gminach. Nie usunięte zostały podstawowe przyczyny powodujące to opóźnienie. W dużej liczbie gmin i miasto-gmin brak jest bowiem nadal szczegółowych planów przestrzennego zagospodarowania, a co za tym idzie wydzielonych terenów budowlanych pod budownictwo spółdzielcze. Nie została też wykształcona koncepcja gospodarki komunalnej w gminie, która określałaby sposób rozwiązywania takich problemów, jak np. źródło pokrywania kosztów zbrojenia terenów pod gminne budownictwo spółdzielcze. Członkowie spółdzielczości mieszkaniowej na wsi pokrywać muszą nie tylko koszty budowy mieszkań, ale także całkowicie koszty zbrojenia terenów pod gminne osiedla. Koszty te są duże i nie zachęcają do angażowania się w budownictwo spółdzielcze w gminach. Koszty i opłaty za mieszkania spółdzielcze na wsi są o 50–100% wyższe niż w mieście.</u>
  629 + <u xml:id="u-44.16" who="#WaldemarMichna">Opracowanie koncepcji i rozwój gospodarki mieszkaniowo-komunalnej w gminach decydować będzie o załatwianiu problemów budownictwa mieszkaniowego dla pracowników gospodarki uspołecznionej, oświaty, administracji i kultury. Nie tylko dla rozwiązania problemu spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, ale także dla przyspieszenia budownictwa jednorodzinnego coraz bardziej pilne staje się opracowanie całokształtu koncepcji kompleksowego rozwoju wiejskiej gospodarki komunalnej, przede wszystkim dla miejscowości stanowiących centra społeczno-gospodarcze gmin, a następnie kolejno dla wsi charakteryzujących się największą dynamiką rozwoju produkcji rolnej i przekształceń ustrojowych. W najbliższych latach nastąpi przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego na wsi. Wynika to zarówno z tego, że znaczna część młodego pokolenia wsi stanie się samodzielnymi rolnikami i zechce podnieść standard jakości swego życia, jak również z tego, że znaczna liczba rodzin nie posiada jeszcze samodzielnych mieszkań. Niezbędne jest do tego stopniowe uruchamianie produkcji gotowych elementów dla budowy domów jednorodzinnych. Tak jak dla wielkiego budownictwa miejskiego stworzyliśmy wielki przemysł mieszkaniowy, tak dla budownictwa domków jednorodzinnych, wznoszonych nie tylko na wsi, ale w mieście, trzeba stopniowo budować mały przemysł obsługi budownictwa domków jednorodzinnych.</u>
  630 + <u xml:id="u-44.17" who="#WaldemarMichna">W wielu wsiach stwierdza się monotonną architekturę budynków mieszkalnych i brak zespolenia nowoczesności z tradycją regionalnych form architektonicznych. Budownictwem wiejskim należy zainteresować liczne grono najwybitniejszych architektów. O charakterze budownictwa mieszkaniowego decyduje nie zawsze posiadająca pełne kwalifikacje wąska grupa pracowników Terenowych Zakładów Usług Projektowych i rzemieślników. Dla każdego regionu kraju należy opracować bogate zestawy projektów typowych, nawiązujących do regionalnych tradycji i potrzeb architektonicznych. Niezbędne jest też wzmocnienie służb architektonicznych w gminach i ich nadzoru nad budownictwem na wsi. Każda duża wieś rozwojowa budowana powinna być w myśl z góry zaplanowanego przez architektów i juralistów porządku przestrzenno-architektonicznego. Doniosłe znaczenie ma ciągle żywa dyskusja nad urbanistycznym rozwojem miast, tymczasem brak jest takiej dyskusji nad rozwojem wsi.</u>
  631 + <u xml:id="u-44.18" who="#WaldemarMichna">Wysoki Sejmie! Postawione przez VIII Zjazd PZPR duże zadania na przyszłość w zakresie budownictwa mieszkaniowego wymagają dużego wysiłku państwa i całego społeczeństwa. W granicach naszych możliwości leży jednak pełne wykonanie tych zadań. Wdrożenie usprawnień w procesie budownictwa mieszkaniowego i gospodarce mieszkaniowej, o których mówimy w dzisiejszej debacie sejmowej — stanowić będzie istotny czynnik zabezpieczenia realizacji stojących przed nami zadań. Dziękuję.</u>
632 632 <u xml:id="u-44.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
633 633 </div>
634 634 <div xml:id="div-45">
635   - <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Zbigniew Zieliński.</u>
  635 + <u xml:id="u-45.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Zbigniew Zieliński.</u>
636 636 </div>
637 637 <div xml:id="div-46">
638   - <u xml:id="u-46.0" who="#PosełZbigniewZieliński">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejszą debatę nad realizacją perspektywicznego programu mieszkaniowego poprzedziły wielostronne analizy prac resortów dokonywane przez komisje sejmowe. Stąd wnioski i postulaty przedkładane Wysokiej Izbie — uwzględniają opinię obywateli posłów, wyrażone w trakcie wielu roboczych spotkań i dyskusji.</u>
639   - <u xml:id="u-46.1" who="#PosełZbigniewZieliński">Uchwalenie przez najwyższy organ ustawodawczy PRL perspektywicznego programu mieszkaniowego było dobitnym wyrazem wielkich zmian społeczno-gospodarczych zachodzących od początku dekady lat siedemdziesiątych. Ich znamiennym przejawem jest podjęta przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, z osobistej inspiracji I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka, polityka zmierzająca do zapewnienia każdej polskiej rodzinie samodzielnego mieszkania. Doniosłość tego programu trudno dziś przecenić. Jego wagę potwierdza cywilizacyjny postęp i społeczny awans milionów polskich obywateli, zmieniony krajobraz polskich miast i osiedli.</u>
640   - <u xml:id="u-46.2" who="#PosełZbigniewZieliński">Obywatele Posłowie! Według opracowanych na początku lat siedemdziesiątych ocen, zrealizowanie perspektywicznego programu mieszkaniowego wymaga wybudowania w latach 1971–1990 łącznie 6,6 do 7,3 mln mieszkań o niezbędnym standardzie funkcjonalno-technicznym i odpowiednim poziomie wyposażenia.</u>
641   - <u xml:id="u-46.3" who="#PosełZbigniewZieliński">Przyjęciu programu mieszkaniowego towarzyszyła świadomość, że jego wykonanie nie będzie łatwe, że rozwiązanie tego trudnego zadania wymagać będzie wielkiego i zorganizowanego wysiłku całej gospodarki i społeczeństwa.</u>
642   - <u xml:id="u-46.4" who="#PosełZbigniewZieliński">Dekada lat siedemdziesiątych była okresem wytężonych działań na rzecz rozwoju przemysłu mieszkaniowego, potencjału wykonawczego i innych dziedzin gospodarki, warunkujących wykonanie bieżących i przyszłych zadań. Mówili o tym w dzisiejszej debacie obywatele posłowie. Zgodnie z przyjętym przez Rząd programem rozwoju przemysłu mieszkaniowego, rozbudowana została baza produkcyjna uprzemysłowionych technologii budownictwa, bez których — powiedzmy realistycznie — nie byłoby możliwe podjęcie tak wielkich rozmiarów rzeczowych budownictwa, rozwinięto produkcję cementu, materiałów izolacyjnych, instalacji domowych i szeregu nowoczesnych materiałów wykończeniowych. O skali wysiłku w tej dziedzinie świadczy fakt, że na rozwój przemysłu mieszkaniowego w tym okresie wydatkowano prawie 130 mld zł, nie licząc nakładów na bazę surowcową materiałów budowlanych.</u>
643   - <u xml:id="u-46.5" who="#PosełZbigniewZieliński">W myśl postanowień uchwały zapoczątkowano też zmiany w organizacji procesów inwestycyjnych. W budownictwie uspołecznionym podstawową stała się spółdzielcza forma budowania mieszkań. Inwestorzy spółdzielczy coraz częściej stawali się kompleksowymi realizatorami osiedli mieszkaniowych, a samorządy mieszkańców — rzeczywistymi gospodarzami osiedli. Stworzone zostały też korzystne warunki udziału młodzieży w realizacji budownictwa mieszkaniowego. W realizacji zadań wystąpiły jednak istotne niedomagania i napięcia, zwłaszcza w ostatnich latach. Mamy do czynienia z niepełnym wykonywaniem planów budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego, złą jakością robót na wielu budowach i nadmiernym wzrostem kosztów.</u>
644   - <u xml:id="u-46.6" who="#PosełZbigniewZieliński">Dzieje się tak głównie dlatego, że wobec dużego przyspieszenia tempa budowy mieszkań mocniej były odczuwane zaistniałe w połowie lat siedemdziesiątych niekorzystne zjawiska i trendy, ograniczające możliwości rozwojowe gospodarki. Sytuacja, w jakiej przyszło nam realizować wyznaczone zadania okazywała się trudniejsza i bardziej złożona niż wcześniej przewidywano. Utrudniły wykonywanie programu mieszkaniowego narastające braki surowcowo-materiałowe, kłopoty energetyczne i transportowe. Wyczerpane zostały rezerwy terenów uzbrojonych, a potencjał inżynieryjny nie był jeszcze — i nadal nie jest — w pełni wystarczający w porównaniu ze skalą nowych inwestycji mieszkaniowych.</u>
645   - <u xml:id="u-46.7" who="#PosełZbigniewZieliński">Budujemy dziś osiedla, a właściwie całe nowe miasta. Tworzyć dla nich musimy pełną infrastrukturę miejską od podstaw. Skala tych procesów jest bardziej złożona i kosztowna niż kiedykolwiek. Nie można także pominąć faktu, że system zarządzania i organizacji wykonawstwa budowlanego nie został dostatecznie szybko dostosowany do zmienionych warunków realizacji zadań. Dla sprostania nowym wymaganiom i przezwyciężania trudności podejmowane były wszechstronne wysiłki i przegrupowania inwestycyjne.</u>
646   - <u xml:id="u-46.8" who="#PosełZbigniewZieliński">Według pierwotnych założeń udział inwestycji na kompleks mieszkaniowy w nakładach inwestycyjnych w całej gospodarce narodowej rosnąć miał od nieco ponad 18% w latach 1971–1975 do 21–22% w latach osiemdziesiątych. W rzeczywistości wzrósł do 27% już w roku bieżącym.</u>
647   - <u xml:id="u-46.9" who="#PosełZbigniewZieliński">W ostatnim okresie rozwinięta została pomoc zakładów pracy i spółdzielczości mieszkaniowej w wykonywaniu zadań budownictwa, zwłaszcza w wykańczaniu budynków.</u>
648   - <u xml:id="u-46.10" who="#PosełZbigniewZieliński">Wielkim aglomeracjom, a w tym województwom katowickiemu i warszawskiemu, gdzie występują duże trudności realizacyjne, udzielono dodatkowej pomocy w postaci potencjału wykonawczego z innych regionów.</u>
649   - <u xml:id="u-46.11" who="#PosełZbigniewZieliński">Obywatele Posłowie! Zjawiska te i trudności nie mogą jednak przesłaniać podstawowego faktu, że lata siedemdziesiąte są okresem, w którym budownictwo mieszkaniowe i tempo zaspokajania potrzeb mieszkaniowych nabrały nowego wymiaru. Mówiono o tym w informacji Rządu, jak i w dyskusji.</u>
650   - <u xml:id="u-46.12" who="#PosełZbigniewZieliński">Jeśli u początku dekady w 1971 roku budowano w kraju 190 tys. mieszkań, to w roku ub. 284 tys., a w bieżącym planujemy przekazać do użytku 340 tys. mieszkań. Oznacza to, że intensywność budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju należy do najwyższych w skali międzynarodowej. W roku bieżącym przewiduje się oddanie około 10 mieszkań w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, podczas gdy na początku dekady w 1971 roku oddano ich tylko 5,7. Budownictwo mieszkaniowe na szerszą skalę wkroczyło do wsi i ośrodków gminnych. Równocześnie średnia wielkość 1 mieszkania w budownictwie uspołecznionym wyniosła w roku ubiegłym 52,8 m2 i wzrosła w stosunku do roku 1971 o ponad 18%. Jednocześnie nastąpiło obniżenie wskaźnika zagęszczenia 1 izby z 1,33 osoby w roku 1971 do 1,06 w roku bieżącym. Zaś w miastach już dziś przypada średnio jedna osoba na izbę. Równocześnie wprowadzone zostały nowe normatywy projektowania mieszkań i osiedli, znacznie poprawiając warunki zamieszkania. Zamknięty został tym samym okres przesadnych oszczędności w budownictwie, wprowadzonych kosztem jakości funkcjonalnej, okres krytykowanych powszechnie ślepych kuchni, zbyt małych pomieszczeń i innych, pozornie oszczędnych rozwiązań.</u>
651   - <u xml:id="u-46.13" who="#PosełZbigniewZieliński">W sumie w całym 10-leciu wybuduje się w kraju około 2 mln 600 tys. mieszkań, co mieści się w granicach określonych w perspektywicznym programie mieszkaniowym na pierwszą dekadę i stanowi przeszło 50% więcej od ilości oddanej do użytku w ubiegłym 10-leciu. W rezultacie prawie 9 mln obywateli przeniesie się do nowych mieszkań, a wiele tysięcy rodzin poprawi warunki zamieszkania przez zmniejszenie zagęszczenia lokali.</u>
652   - <u xml:id="u-46.14" who="#PosełZbigniewZieliński">Nie powinniśmy zapominać, że osiągnięty postęp stanowi nową jakość w warunkach zamieszkiwania społeczeństwa, bez którego nie byłoby możliwości dziś formułowania nowych zadań.</u>
653   - <u xml:id="u-46.15" who="#PosełZbigniewZieliński">W toku debaty podkreślano, że prawidłowa realizacja perspektywicznego programu mieszkaniowego w następnych okresach przyniesie dalszą poprawę warunków mieszkaniowych ludności. Nie możemy jednak spodziewać się, że rozwiążemy ten problem w krótkim okresie czasu zwłaszcza, że wzrasta zapotrzebowanie na mieszkania ze strony młodych małżeństw, rosną wymagania w zakresie jakości i wygody mieszkań. Są to postulaty jakościowo dziś inne niż w początku dekady lat siedemdziesiątych. Dlatego też kwestia polityki mieszkaniowej ma znaczenie nie mniej ważne od realizacji planów rzeczowych przez budownictwo.</u>
654   - <u xml:id="u-46.16" who="#PosełZbigniewZieliński">Z uznaniem przyjąć należy niedawne oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, obywatela Edwarda Babiucha, o podjęciu przez Rząd szeroko zakrojonych prac nad udoskonaleniem zasad polityki mieszkaniowej, a przede wszystkim nad bardziej sprawiedliwym rozdziałem mieszkań.</u>
655   - <u xml:id="u-46.17" who="#PosełZbigniewZieliński">Za słuszne uznać należy postulaty rozszerzenia puli mieszkań spółdzielczych, przeznaczonej do rozdziału przez spółdzielnie, utrzymania preferencji w otrzymaniu mieszkania przez rodziny wielodzietne i młode małżeństwa, udzielania pomocy materialnej dla osób znajdujących się w szczególnie trudnych warunkach oraz zlikwidowania nieprawidłowości w rozdziale mieszkań. Duże znaczenie w tej dziedzinie ma podjęta ostatnio przez władze Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego uchwała o zasadach rozdziału mieszkań spółdzielczych.</u>
656   - <u xml:id="u-46.18" who="#PosełZbigniewZieliński">Wysoki Sejmie! Kompleksowy program rozwiązywania podstawowych problemów rozwoju kraju w latach osiemdziesiątych został zawarty w uchwale VIII Zjazdu PZPR. Generalne cele tego programu charakteryzują słowa I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, który powiedział: „niezmiennym i nadrzędnym celem naszej polityki gospodarczej jest zaspokojenie potrzeb społecznych, pomyślności człowieka i narodu, każdej polskiej rodziny...”. W myśl uchwały VIII Zjazdu PZPR w latach 1981–1985 przewiduje się oddanie do użytku 1 700 tys. mieszkań, w tym 150 tys. w wyniku modernizacji starych zasobów.</u>
657   - <u xml:id="u-46.19" who="#PosełZbigniewZieliński">U progu prac nad projektem planu społeczno-gospodarczego na następne pięciolecie, jak sądzę, nasza debata pomoże Rządowi w nakreśleniu tych obszarów działania, które mają największe znaczenie dla konsekwentnej i pomyślnej realizacji programu mieszkaniowego.</u>
658   - <u xml:id="u-46.20" who="#PosełZbigniewZieliński">Dotychczasowe rezultaty i doświadczenia, a także przebieg dzisiejszej dyskusji wskazują, że w najbliższych latach rozwiązać trzeba będzie w sferze budownictwa mieszkaniowego kilka podstawowych problemów.</u>
659   - <u xml:id="u-46.21" who="#PosełZbigniewZieliński">Również we wcześniejszych dyskusjach w Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatele posłowie wskazali na to, że przede wszystkim należy do nich podniesienie efektywności pracy samego wykonawstwa budowlanego i to w odniesieniu do wszystkich resortów realizujących program mieszkaniowy.</u>
660   - <u xml:id="u-46.22" who="#PosełZbigniewZieliński">Konieczne jest usprawnienie systemu zarządzania i kierowania w budownictwie, aby w oparciu o posiadane środki i przy pełnej dyscyplinie ich wykorzystywania uzyskać efekty rzeczowe odpowiadające założeniom planu. Niezbędne jest więc przede wszystkim doskonalenie systemu ekonomicznego i kształtowanie właściwego modelu organizacji wykonawstwa na wszystkich szczeblach, a zwłaszcza organizacji placu budowy. Działania w tym kierunku, jak słyszeliśmy, zostały już podjęte i będą kontynuowane. Uznać należy, że w ich wyniku powinna nastąpić likwidacja istniejącego wciąż w dużej skali marnotrawstwa materiałów, czasu pracy ludzi i sprzętu. Poprawić się też musi jakość pracy tak, aby do przeszłości należały przypadki oddawania przez wykonawców budynków mieszkalnych z usterkami.</u>
661   - <u xml:id="u-46.23" who="#PosełZbigniewZieliński">W najbliższych latach struktura przemysłu mieszkaniowego i wykonawstwa powinna być tak przebudowana, aby w oparciu o wykształcony potencjał można było realizować kompleksowo osiedla, a więc równolegle z mieszkaniami wznosić obiekty handlowe, usługowe, szkolne, służby zdrowia itp. Wzmocnić należy przede wszystkim powołane w województwach kombinaty budownictwa ogólnego. Nastąpić powinno lepsze wykorzystanie rozproszonych między różnych gestorów jednostek budowlanych, realizujących zadania planu terenowego. Jednocześnie zwiększyć należy wpływ na realizację zadań budownictwa mieszkaniowego i komunalnego ze strony władz terenowych. Istniejąca baza stosowanych technologii w budownictwie powinna być uzupełniona tak, aby uzyskać większą komplementarność produkcji i poprawę wykorzystania zdolności fabryk domów, a także większą oszczędność materiałów i obniżenie kosztów.</u>
662   - <u xml:id="u-46.24" who="#PosełZbigniewZieliński">Ważnym celem powinno być doprowadzenie do przyśpieszenia uzbrajania terenów wraz z towarzyszącymi inwestycjami komunalnymi. W latach ubiegającej dekady odsetek równoległego zbrojenia terenów osiedlowych i budowy na nich obiektów kubaturowych wzrastał. W wielu ośrodkach przeszkodą dziś w rozwoju budownictwa mieszkaniowego staje się brak niezbędnych urządzeń komunalnych, jak: ciepłowni, ujęć wody, oczyszczalni. Wymaga to przyśpieszenia rozwoju potencjału inżynieryjnego, wprowadzenia na szerszą skalę nowoczesnych technik i technologii robót inżynieryjnych. Powinniśmy także zrewidować plany zagospodarowania miast i osiedli w celu zbadania możliwości lepszego wykorzystania terenów i ich technicznej infrastruktury.</u>
663   - <u xml:id="u-46.25" who="#PosełZbigniewZieliński">Ważnym zadaniem jest dalszy rozwój przemysłu mieszkaniowego i materiałów budowlanych, przede wszystkim w tych branżach i asortymentach, których podaż jest obecnie niedostateczna i stawać się może barierą dla dalszego ilościowego i jakościowego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego. Kontynuowana powinna być też modernizacja przemysłu ceramiki budowlanej, a także innych przemysłów, dla rozszerzenia produkcji materiałów tradycyjnych, dla wykorzystania lokalnych surowców.</u>
664   - <u xml:id="u-46.26" who="#PosełZbigniewZieliński">Szczególne znaczenie powinniśmy nadać działaniom zmierzającym do zahamowania nieuzasadnionego wzrostu kosztów jednostkowych budownictwa oraz poprawy jego jakości. Obok przedsięwzięć już wymienionych, problemy te wymagają podjęcia wielopłaszczyznowych wysiłków ze strony wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Ich podstawą powinno być dążenie do radykalnej poprawy efektywności gospodarowania. Składać się na to musi właściwe projektowanie, prawidłowy tok budowy, normatywne zużycie materiałów, terminowość i jakość przekazywanych obiektów. Elementy te decydują o poziomie kosztów. Dlatego niezbędna jest skuteczniejsza kontrola wykorzystywania osobowych i sprzętowo-materiałowych czynników produkcji.</u>
665   - <u xml:id="u-46.27" who="#PosełZbigniewZieliński">Istotną rolę ma do spełnienia system kontroli jakości robót i produkcji wprowadzany przez resort budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, a także reaktywowanie nadzoru inwestorskiego spółdzielczości mieszkaniowej oraz wzmocnienie nadzoru autorskiego projektantów. Ważnym czynnikiem podnoszenia jakości stać się powinno przestrzeganie obowiązujących zasad odbioru obiektów. Podstawową formą rozwiązania potrzeb mieszkaniowych jest wielorodzinne budownictwo uspołecznione. Powinniśmy jednak w dalszym ciągu rozwijać budownictwo jednorodzinne, tworząc ku temu korzystniejsze warunki i zwiększając jego udział w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych. Jest to słuszne zarówno z gospodarczych i społecznych względów. Należy przy tym poszerzać zorganizowane formy realizacji budownictwa jednorodzinnego, zwłaszcza przez spółdzielczość mieszkaniową i zakłady pracy. Budownictwo to powinno spotykać się z większą pomocą terenowej administracji państwowej, pomocą finansową państwa, trzeba mu zapewnić pomoc inwestorską i materiałową.</u>
666   - <u xml:id="u-46.28" who="#PosełZbigniewZieliński">W nadchodzącym pięcioleciu, zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu, podjęta będzie na szerszą skalę modernizacja starych zasobów mieszkaniowych. Jest to duży problem i trudne zadanie, jeśli zważy się specyfikę robót i ich duży zakres. Aby temu podołać już obecnie trzeba przygotowywać dokumentację projektową i odpowiedni potencjał wykonawczy. Z problematyką remontową wiąże się zagadnienie właściwej eksploatacji substancji mieszkaniowej. Aktualną sytuację w tej dziedzinie, pomimo przejawów poprawy, uznać należy jeszcze za niezadowalającą. Konieczne jest dlatego opracowanie i wdrożenie bardziej skutecznych form organizacyjnych i systemowych, zapewniających właściwą eksploatację budynków i osiedli, odpowiednio wczesne wykonywanie drobnych napraw i bieżących remontów, aby nie dopuszczać do przedwczesnej dekapitalizacji społecznego majątku.</u>
667   - <u xml:id="u-46.29" who="#PosełZbigniewZieliński">Działania te powinny być wsparte pracą społeczno-wychowawczą organizacji samorządowych w dziedzinie kształtowania i rozwijania wśród mieszkańców poczucia gospodarskiej dbałości o wspólne dobro. W przedsięwzięciach zmierzających do poprawy stanu budownictwa mieszkaniowego — inwestorzy i wykonawcy powinni w większym stopniu korzystać z pomocy ludzi nauki, architektów i urbanistów, od których oczekujemy aktywniejszej roli w zakresie poprawy ekonomiki budownictwa, jego jakości, estetyki osiedli, racjonalnego wykorzystania terenów.</u>
668   - <u xml:id="u-46.30" who="#PosełZbigniewZieliński">Wysoki Sejmie! Mijające 10-lecie realizacji zamierzeń społecznych i gospodarczych miało decydujące znaczenie dla tworzenia podstaw i osiągnięcia wysokiego poziomu budownictwa mieszkaniowego.</u>
669   - <u xml:id="u-46.31" who="#PosełZbigniewZieliński">W imieniu sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wyrażam opinię, że dzisiejsza debata mieć będzie znaczenie dla przeobrażeń jakościowych, jakie dokonać się powinny w budownictwie oraz doprowadzenia do zharmonizowania wszystkich jego dziedzin. Miała ona charakter kontrolny, była wnikliwa, krytyczna i konstruktywna. Wnioski z niej wynikające powinny być uwzględnione zarówno w bieżącej działalności budownictwa, jak też w pracach Rządu i Sejmu nad planem społeczno-gospodarczym na rok przyszły i na całe najbliższe pięciolecie.</u>
670   - <u xml:id="u-46.32" who="#PosełZbigniewZieliński">W uchwale sejmowej z 1972 r. stwierdzono, że perspektywiczny program budownictwa mieszkaniowego „jest sprawą całego społeczeństwa, wszystkich organów państwowych i organizacji społecznych. Należy uczynić wszystko, by stał się on przedmiotem powszechnej aktywności i troski obywateli”. U progu kolejnego 10-lecia stwierdzenie to jest w pełni aktualne. Niezbędny jest więc zatem aktywny udział w jego realizacji pracowników budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, projektantów, działaczy spółdzielczości mieszkaniowej, organizacji społecznych i stowarzyszeń fachowych, wszystkich obywateli naszego kraju.</u>
671   - <u xml:id="u-46.33" who="#PosełZbigniewZieliński">Na zakończenie debaty niech wolno mi będzie wyrazić przekonanie, że omówione dziś zadania i kierunki realizacji programu mieszkaniowego wychodzą naprzeciw społecznym potrzebom i spotkają się z aprobatą i poparciem szerokich rzesz społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u>
  638 + <u xml:id="u-46.0" who="#ZbigniewZieliński">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejszą debatę nad realizacją perspektywicznego programu mieszkaniowego poprzedziły wielostronne analizy prac resortów dokonywane przez komisje sejmowe. Stąd wnioski i postulaty przedkładane Wysokiej Izbie — uwzględniają opinię obywateli posłów, wyrażone w trakcie wielu roboczych spotkań i dyskusji.</u>
  639 + <u xml:id="u-46.1" who="#ZbigniewZieliński">Uchwalenie przez najwyższy organ ustawodawczy PRL perspektywicznego programu mieszkaniowego było dobitnym wyrazem wielkich zmian społeczno-gospodarczych zachodzących od początku dekady lat siedemdziesiątych. Ich znamiennym przejawem jest podjęta przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, z osobistej inspiracji I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka, polityka zmierzająca do zapewnienia każdej polskiej rodzinie samodzielnego mieszkania. Doniosłość tego programu trudno dziś przecenić. Jego wagę potwierdza cywilizacyjny postęp i społeczny awans milionów polskich obywateli, zmieniony krajobraz polskich miast i osiedli.</u>
  640 + <u xml:id="u-46.2" who="#ZbigniewZieliński">Obywatele Posłowie! Według opracowanych na początku lat siedemdziesiątych ocen, zrealizowanie perspektywicznego programu mieszkaniowego wymaga wybudowania w latach 1971–1990 łącznie 6,6 do 7,3 mln mieszkań o niezbędnym standardzie funkcjonalno-technicznym i odpowiednim poziomie wyposażenia.</u>
  641 + <u xml:id="u-46.3" who="#ZbigniewZieliński">Przyjęciu programu mieszkaniowego towarzyszyła świadomość, że jego wykonanie nie będzie łatwe, że rozwiązanie tego trudnego zadania wymagać będzie wielkiego i zorganizowanego wysiłku całej gospodarki i społeczeństwa.</u>
  642 + <u xml:id="u-46.4" who="#ZbigniewZieliński">Dekada lat siedemdziesiątych była okresem wytężonych działań na rzecz rozwoju przemysłu mieszkaniowego, potencjału wykonawczego i innych dziedzin gospodarki, warunkujących wykonanie bieżących i przyszłych zadań. Mówili o tym w dzisiejszej debacie obywatele posłowie. Zgodnie z przyjętym przez Rząd programem rozwoju przemysłu mieszkaniowego, rozbudowana została baza produkcyjna uprzemysłowionych technologii budownictwa, bez których — powiedzmy realistycznie — nie byłoby możliwe podjęcie tak wielkich rozmiarów rzeczowych budownictwa, rozwinięto produkcję cementu, materiałów izolacyjnych, instalacji domowych i szeregu nowoczesnych materiałów wykończeniowych. O skali wysiłku w tej dziedzinie świadczy fakt, że na rozwój przemysłu mieszkaniowego w tym okresie wydatkowano prawie 130 mld zł, nie licząc nakładów na bazę surowcową materiałów budowlanych.</u>
  643 + <u xml:id="u-46.5" who="#ZbigniewZieliński">W myśl postanowień uchwały zapoczątkowano też zmiany w organizacji procesów inwestycyjnych. W budownictwie uspołecznionym podstawową stała się spółdzielcza forma budowania mieszkań. Inwestorzy spółdzielczy coraz częściej stawali się kompleksowymi realizatorami osiedli mieszkaniowych, a samorządy mieszkańców — rzeczywistymi gospodarzami osiedli. Stworzone zostały też korzystne warunki udziału młodzieży w realizacji budownictwa mieszkaniowego. W realizacji zadań wystąpiły jednak istotne niedomagania i napięcia, zwłaszcza w ostatnich latach. Mamy do czynienia z niepełnym wykonywaniem planów budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego, złą jakością robót na wielu budowach i nadmiernym wzrostem kosztów.</u>
  644 + <u xml:id="u-46.6" who="#ZbigniewZieliński">Dzieje się tak głównie dlatego, że wobec dużego przyspieszenia tempa budowy mieszkań mocniej były odczuwane zaistniałe w połowie lat siedemdziesiątych niekorzystne zjawiska i trendy, ograniczające możliwości rozwojowe gospodarki. Sytuacja, w jakiej przyszło nam realizować wyznaczone zadania okazywała się trudniejsza i bardziej złożona niż wcześniej przewidywano. Utrudniły wykonywanie programu mieszkaniowego narastające braki surowcowo-materiałowe, kłopoty energetyczne i transportowe. Wyczerpane zostały rezerwy terenów uzbrojonych, a potencjał inżynieryjny nie był jeszcze — i nadal nie jest — w pełni wystarczający w porównaniu ze skalą nowych inwestycji mieszkaniowych.</u>
  645 + <u xml:id="u-46.7" who="#ZbigniewZieliński">Budujemy dziś osiedla, a właściwie całe nowe miasta. Tworzyć dla nich musimy pełną infrastrukturę miejską od podstaw. Skala tych procesów jest bardziej złożona i kosztowna niż kiedykolwiek. Nie można także pominąć faktu, że system zarządzania i organizacji wykonawstwa budowlanego nie został dostatecznie szybko dostosowany do zmienionych warunków realizacji zadań. Dla sprostania nowym wymaganiom i przezwyciężania trudności podejmowane były wszechstronne wysiłki i przegrupowania inwestycyjne.</u>
  646 + <u xml:id="u-46.8" who="#ZbigniewZieliński">Według pierwotnych założeń udział inwestycji na kompleks mieszkaniowy w nakładach inwestycyjnych w całej gospodarce narodowej rosnąć miał od nieco ponad 18% w latach 1971–1975 do 21–22% w latach osiemdziesiątych. W rzeczywistości wzrósł do 27% już w roku bieżącym.</u>
  647 + <u xml:id="u-46.9" who="#ZbigniewZieliński">W ostatnim okresie rozwinięta została pomoc zakładów pracy i spółdzielczości mieszkaniowej w wykonywaniu zadań budownictwa, zwłaszcza w wykańczaniu budynków.</u>
  648 + <u xml:id="u-46.10" who="#ZbigniewZieliński">Wielkim aglomeracjom, a w tym województwom katowickiemu i warszawskiemu, gdzie występują duże trudności realizacyjne, udzielono dodatkowej pomocy w postaci potencjału wykonawczego z innych regionów.</u>
  649 + <u xml:id="u-46.11" who="#ZbigniewZieliński">Obywatele Posłowie! Zjawiska te i trudności nie mogą jednak przesłaniać podstawowego faktu, że lata siedemdziesiąte są okresem, w którym budownictwo mieszkaniowe i tempo zaspokajania potrzeb mieszkaniowych nabrały nowego wymiaru. Mówiono o tym w informacji Rządu, jak i w dyskusji.</u>
  650 + <u xml:id="u-46.12" who="#ZbigniewZieliński">Jeśli u początku dekady w 1971 roku budowano w kraju 190 tys. mieszkań, to w roku ub. 284 tys., a w bieżącym planujemy przekazać do użytku 340 tys. mieszkań. Oznacza to, że intensywność budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju należy do najwyższych w skali międzynarodowej. W roku bieżącym przewiduje się oddanie około 10 mieszkań w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, podczas gdy na początku dekady w 1971 roku oddano ich tylko 5,7. Budownictwo mieszkaniowe na szerszą skalę wkroczyło do wsi i ośrodków gminnych. Równocześnie średnia wielkość 1 mieszkania w budownictwie uspołecznionym wyniosła w roku ubiegłym 52,8 m2 i wzrosła w stosunku do roku 1971 o ponad 18%. Jednocześnie nastąpiło obniżenie wskaźnika zagęszczenia 1 izby z 1,33 osoby w roku 1971 do 1,06 w roku bieżącym. Zaś w miastach już dziś przypada średnio jedna osoba na izbę. Równocześnie wprowadzone zostały nowe normatywy projektowania mieszkań i osiedli, znacznie poprawiając warunki zamieszkania. Zamknięty został tym samym okres przesadnych oszczędności w budownictwie, wprowadzonych kosztem jakości funkcjonalnej, okres krytykowanych powszechnie ślepych kuchni, zbyt małych pomieszczeń i innych, pozornie oszczędnych rozwiązań.</u>
  651 + <u xml:id="u-46.13" who="#ZbigniewZieliński">W sumie w całym 10-leciu wybuduje się w kraju około 2 mln 600 tys. mieszkań, co mieści się w granicach określonych w perspektywicznym programie mieszkaniowym na pierwszą dekadę i stanowi przeszło 50% więcej od ilości oddanej do użytku w ubiegłym 10-leciu. W rezultacie prawie 9 mln obywateli przeniesie się do nowych mieszkań, a wiele tysięcy rodzin poprawi warunki zamieszkania przez zmniejszenie zagęszczenia lokali.</u>
  652 + <u xml:id="u-46.14" who="#ZbigniewZieliński">Nie powinniśmy zapominać, że osiągnięty postęp stanowi nową jakość w warunkach zamieszkiwania społeczeństwa, bez którego nie byłoby możliwości dziś formułowania nowych zadań.</u>
  653 + <u xml:id="u-46.15" who="#ZbigniewZieliński">W toku debaty podkreślano, że prawidłowa realizacja perspektywicznego programu mieszkaniowego w następnych okresach przyniesie dalszą poprawę warunków mieszkaniowych ludności. Nie możemy jednak spodziewać się, że rozwiążemy ten problem w krótkim okresie czasu zwłaszcza, że wzrasta zapotrzebowanie na mieszkania ze strony młodych małżeństw, rosną wymagania w zakresie jakości i wygody mieszkań. Są to postulaty jakościowo dziś inne niż w początku dekady lat siedemdziesiątych. Dlatego też kwestia polityki mieszkaniowej ma znaczenie nie mniej ważne od realizacji planów rzeczowych przez budownictwo.</u>
  654 + <u xml:id="u-46.16" who="#ZbigniewZieliński">Z uznaniem przyjąć należy niedawne oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, obywatela Edwarda Babiucha, o podjęciu przez Rząd szeroko zakrojonych prac nad udoskonaleniem zasad polityki mieszkaniowej, a przede wszystkim nad bardziej sprawiedliwym rozdziałem mieszkań.</u>
  655 + <u xml:id="u-46.17" who="#ZbigniewZieliński">Za słuszne uznać należy postulaty rozszerzenia puli mieszkań spółdzielczych, przeznaczonej do rozdziału przez spółdzielnie, utrzymania preferencji w otrzymaniu mieszkania przez rodziny wielodzietne i młode małżeństwa, udzielania pomocy materialnej dla osób znajdujących się w szczególnie trudnych warunkach oraz zlikwidowania nieprawidłowości w rozdziale mieszkań. Duże znaczenie w tej dziedzinie ma podjęta ostatnio przez władze Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego uchwała o zasadach rozdziału mieszkań spółdzielczych.</u>
  656 + <u xml:id="u-46.18" who="#ZbigniewZieliński">Wysoki Sejmie! Kompleksowy program rozwiązywania podstawowych problemów rozwoju kraju w latach osiemdziesiątych został zawarty w uchwale VIII Zjazdu PZPR. Generalne cele tego programu charakteryzują słowa I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, który powiedział: „niezmiennym i nadrzędnym celem naszej polityki gospodarczej jest zaspokojenie potrzeb społecznych, pomyślności człowieka i narodu, każdej polskiej rodziny...”. W myśl uchwały VIII Zjazdu PZPR w latach 1981–1985 przewiduje się oddanie do użytku 1 700 tys. mieszkań, w tym 150 tys. w wyniku modernizacji starych zasobów.</u>
  657 + <u xml:id="u-46.19" who="#ZbigniewZieliński">U progu prac nad projektem planu społeczno-gospodarczego na następne pięciolecie, jak sądzę, nasza debata pomoże Rządowi w nakreśleniu tych obszarów działania, które mają największe znaczenie dla konsekwentnej i pomyślnej realizacji programu mieszkaniowego.</u>
  658 + <u xml:id="u-46.20" who="#ZbigniewZieliński">Dotychczasowe rezultaty i doświadczenia, a także przebieg dzisiejszej dyskusji wskazują, że w najbliższych latach rozwiązać trzeba będzie w sferze budownictwa mieszkaniowego kilka podstawowych problemów.</u>
  659 + <u xml:id="u-46.21" who="#ZbigniewZieliński">Również we wcześniejszych dyskusjach w Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatele posłowie wskazali na to, że przede wszystkim należy do nich podniesienie efektywności pracy samego wykonawstwa budowlanego i to w odniesieniu do wszystkich resortów realizujących program mieszkaniowy.</u>
  660 + <u xml:id="u-46.22" who="#ZbigniewZieliński">Konieczne jest usprawnienie systemu zarządzania i kierowania w budownictwie, aby w oparciu o posiadane środki i przy pełnej dyscyplinie ich wykorzystywania uzyskać efekty rzeczowe odpowiadające założeniom planu. Niezbędne jest więc przede wszystkim doskonalenie systemu ekonomicznego i kształtowanie właściwego modelu organizacji wykonawstwa na wszystkich szczeblach, a zwłaszcza organizacji placu budowy. Działania w tym kierunku, jak słyszeliśmy, zostały już podjęte i będą kontynuowane. Uznać należy, że w ich wyniku powinna nastąpić likwidacja istniejącego wciąż w dużej skali marnotrawstwa materiałów, czasu pracy ludzi i sprzętu. Poprawić się też musi jakość pracy tak, aby do przeszłości należały przypadki oddawania przez wykonawców budynków mieszkalnych z usterkami.</u>
  661 + <u xml:id="u-46.23" who="#ZbigniewZieliński">W najbliższych latach struktura przemysłu mieszkaniowego i wykonawstwa powinna być tak przebudowana, aby w oparciu o wykształcony potencjał można było realizować kompleksowo osiedla, a więc równolegle z mieszkaniami wznosić obiekty handlowe, usługowe, szkolne, służby zdrowia itp. Wzmocnić należy przede wszystkim powołane w województwach kombinaty budownictwa ogólnego. Nastąpić powinno lepsze wykorzystanie rozproszonych między różnych gestorów jednostek budowlanych, realizujących zadania planu terenowego. Jednocześnie zwiększyć należy wpływ na realizację zadań budownictwa mieszkaniowego i komunalnego ze strony władz terenowych. Istniejąca baza stosowanych technologii w budownictwie powinna być uzupełniona tak, aby uzyskać większą komplementarność produkcji i poprawę wykorzystania zdolności fabryk domów, a także większą oszczędność materiałów i obniżenie kosztów.</u>
  662 + <u xml:id="u-46.24" who="#ZbigniewZieliński">Ważnym celem powinno być doprowadzenie do przyśpieszenia uzbrajania terenów wraz z towarzyszącymi inwestycjami komunalnymi. W latach ubiegającej dekady odsetek równoległego zbrojenia terenów osiedlowych i budowy na nich obiektów kubaturowych wzrastał. W wielu ośrodkach przeszkodą dziś w rozwoju budownictwa mieszkaniowego staje się brak niezbędnych urządzeń komunalnych, jak: ciepłowni, ujęć wody, oczyszczalni. Wymaga to przyśpieszenia rozwoju potencjału inżynieryjnego, wprowadzenia na szerszą skalę nowoczesnych technik i technologii robót inżynieryjnych. Powinniśmy także zrewidować plany zagospodarowania miast i osiedli w celu zbadania możliwości lepszego wykorzystania terenów i ich technicznej infrastruktury.</u>
  663 + <u xml:id="u-46.25" who="#ZbigniewZieliński">Ważnym zadaniem jest dalszy rozwój przemysłu mieszkaniowego i materiałów budowlanych, przede wszystkim w tych branżach i asortymentach, których podaż jest obecnie niedostateczna i stawać się może barierą dla dalszego ilościowego i jakościowego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego. Kontynuowana powinna być też modernizacja przemysłu ceramiki budowlanej, a także innych przemysłów, dla rozszerzenia produkcji materiałów tradycyjnych, dla wykorzystania lokalnych surowców.</u>
  664 + <u xml:id="u-46.26" who="#ZbigniewZieliński">Szczególne znaczenie powinniśmy nadać działaniom zmierzającym do zahamowania nieuzasadnionego wzrostu kosztów jednostkowych budownictwa oraz poprawy jego jakości. Obok przedsięwzięć już wymienionych, problemy te wymagają podjęcia wielopłaszczyznowych wysiłków ze strony wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Ich podstawą powinno być dążenie do radykalnej poprawy efektywności gospodarowania. Składać się na to musi właściwe projektowanie, prawidłowy tok budowy, normatywne zużycie materiałów, terminowość i jakość przekazywanych obiektów. Elementy te decydują o poziomie kosztów. Dlatego niezbędna jest skuteczniejsza kontrola wykorzystywania osobowych i sprzętowo-materiałowych czynników produkcji.</u>
  665 + <u xml:id="u-46.27" who="#ZbigniewZieliński">Istotną rolę ma do spełnienia system kontroli jakości robót i produkcji wprowadzany przez resort budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, a także reaktywowanie nadzoru inwestorskiego spółdzielczości mieszkaniowej oraz wzmocnienie nadzoru autorskiego projektantów. Ważnym czynnikiem podnoszenia jakości stać się powinno przestrzeganie obowiązujących zasad odbioru obiektów. Podstawową formą rozwiązania potrzeb mieszkaniowych jest wielorodzinne budownictwo uspołecznione. Powinniśmy jednak w dalszym ciągu rozwijać budownictwo jednorodzinne, tworząc ku temu korzystniejsze warunki i zwiększając jego udział w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych. Jest to słuszne zarówno z gospodarczych i społecznych względów. Należy przy tym poszerzać zorganizowane formy realizacji budownictwa jednorodzinnego, zwłaszcza przez spółdzielczość mieszkaniową i zakłady pracy. Budownictwo to powinno spotykać się z większą pomocą terenowej administracji państwowej, pomocą finansową państwa, trzeba mu zapewnić pomoc inwestorską i materiałową.</u>
  666 + <u xml:id="u-46.28" who="#ZbigniewZieliński">W nadchodzącym pięcioleciu, zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu, podjęta będzie na szerszą skalę modernizacja starych zasobów mieszkaniowych. Jest to duży problem i trudne zadanie, jeśli zważy się specyfikę robót i ich duży zakres. Aby temu podołać już obecnie trzeba przygotowywać dokumentację projektową i odpowiedni potencjał wykonawczy. Z problematyką remontową wiąże się zagadnienie właściwej eksploatacji substancji mieszkaniowej. Aktualną sytuację w tej dziedzinie, pomimo przejawów poprawy, uznać należy jeszcze za niezadowalającą. Konieczne jest dlatego opracowanie i wdrożenie bardziej skutecznych form organizacyjnych i systemowych, zapewniających właściwą eksploatację budynków i osiedli, odpowiednio wczesne wykonywanie drobnych napraw i bieżących remontów, aby nie dopuszczać do przedwczesnej dekapitalizacji społecznego majątku.</u>
  667 + <u xml:id="u-46.29" who="#ZbigniewZieliński">Działania te powinny być wsparte pracą społeczno-wychowawczą organizacji samorządowych w dziedzinie kształtowania i rozwijania wśród mieszkańców poczucia gospodarskiej dbałości o wspólne dobro. W przedsięwzięciach zmierzających do poprawy stanu budownictwa mieszkaniowego — inwestorzy i wykonawcy powinni w większym stopniu korzystać z pomocy ludzi nauki, architektów i urbanistów, od których oczekujemy aktywniejszej roli w zakresie poprawy ekonomiki budownictwa, jego jakości, estetyki osiedli, racjonalnego wykorzystania terenów.</u>
  668 + <u xml:id="u-46.30" who="#ZbigniewZieliński">Wysoki Sejmie! Mijające 10-lecie realizacji zamierzeń społecznych i gospodarczych miało decydujące znaczenie dla tworzenia podstaw i osiągnięcia wysokiego poziomu budownictwa mieszkaniowego.</u>
  669 + <u xml:id="u-46.31" who="#ZbigniewZieliński">W imieniu sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wyrażam opinię, że dzisiejsza debata mieć będzie znaczenie dla przeobrażeń jakościowych, jakie dokonać się powinny w budownictwie oraz doprowadzenia do zharmonizowania wszystkich jego dziedzin. Miała ona charakter kontrolny, była wnikliwa, krytyczna i konstruktywna. Wnioski z niej wynikające powinny być uwzględnione zarówno w bieżącej działalności budownictwa, jak też w pracach Rządu i Sejmu nad planem społeczno-gospodarczym na rok przyszły i na całe najbliższe pięciolecie.</u>
  670 + <u xml:id="u-46.32" who="#ZbigniewZieliński">W uchwale sejmowej z 1972 r. stwierdzono, że perspektywiczny program budownictwa mieszkaniowego „jest sprawą całego społeczeństwa, wszystkich organów państwowych i organizacji społecznych. Należy uczynić wszystko, by stał się on przedmiotem powszechnej aktywności i troski obywateli”. U progu kolejnego 10-lecia stwierdzenie to jest w pełni aktualne. Niezbędny jest więc zatem aktywny udział w jego realizacji pracowników budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, projektantów, działaczy spółdzielczości mieszkaniowej, organizacji społecznych i stowarzyszeń fachowych, wszystkich obywateli naszego kraju.</u>
  671 + <u xml:id="u-46.33" who="#ZbigniewZieliński">Na zakończenie debaty niech wolno mi będzie wyrazić przekonanie, że omówione dziś zadania i kierunki realizacji programu mieszkaniowego wychodzą naprzeciw społecznym potrzebom i spotkają się z aprobatą i poparciem szerokich rzesz społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u>
672 672 <u xml:id="u-46.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
673 673 </div>
674 674 <div xml:id="div-47">
675   - <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Lista mówców została wyczerpana.</u>
676   - <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zamykam dyskusję.</u>
677   - <u xml:id="u-47.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm podjął uchwałę następującej treści:</u>
678   - <u xml:id="u-47.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do wiadomości informację Rządu o realizacji zadań w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego”.</u>
679   - <u xml:id="u-47.4" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Konwentu Seniorów przyjął.</u>
680   - <u xml:id="u-47.5" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
681   - <u xml:id="u-47.6" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u>
682   - <u xml:id="u-47.7" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Do Prezydium Sejmu wpłynęło zapytanie posła Zenony Kurandy do Ministra Oświaty i Wychowania w sprawie organizacji kolonii zdrowotnych dla dzieci z wadami rozwoju i ze schorzeniami.</u>
683   - <u xml:id="u-47.8" who="#WicemarszałekPiotrStefański">W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego posiedzenia przez dodanie punktu drugiego w brzmieniu:</u>
684   - <u xml:id="u-47.9" who="#WicemarszałekPiotrStefański">2. Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
685   - <u xml:id="u-47.10" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u>
686   - <u xml:id="u-47.11" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
687   - <u xml:id="u-47.12" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
688   - <u xml:id="u-47.13" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zapytanie posła Zenony Kurandy ma następujące brzmienie:</u>
689   - <u xml:id="u-47.14" who="#WicemarszałekPiotrStefański">„Jednym z istotnych elementów opieki nad dziećmi i młodzieżą jest zapewnienie należytych warunków wypoczynku w okresie letnich ferii szkolnych. Wśród różnych form letniego wypoczynku szczególne znaczenie mają kolonie zdrowotne dla dzieci z wadami rozwoju i ze schorzeniami. Wprawdzie liczba uczestników tych kolonii z roku na rok wzrasta, ale ciągle nie zaspokaja potrzeb. Również w ich organizacji występują niedomagania w zakresie lokalizacji, kwalifikacji uczestników, a zwłaszcza specjalistycznej opieki lekarskiej.</u>
690   - <u xml:id="u-47.15" who="#WicemarszałekPiotrStefański">W przededniu rozpoczęcia akcji letniej zapytuję, jakie działania podejmuje Ministerstwo, aby należycie tę akcję przygotować, a w szczególności usunąć występujące dotychczas mankamenty w organizacji kolonii zdrowotnych oraz zapewnić dalszy ich rozwój”.</u>
691   - <u xml:id="u-47.16" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Odpowiedzi na zapytanie udzieli Minister Oświaty i Wychowania obywatel Krzysztof Kruszewski.</u>
  675 + <u xml:id="u-47.0" who="#PiotrStefański">Lista mówców została wyczerpana.</u>
  676 + <u xml:id="u-47.1" who="#PiotrStefański">Zamykam dyskusję.</u>
  677 + <u xml:id="u-47.2" who="#PiotrStefański">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm podjął uchwałę następującej treści:</u>
  678 + <u xml:id="u-47.3" who="#PiotrStefański">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do wiadomości informację Rządu o realizacji zadań w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego”.</u>
  679 + <u xml:id="u-47.4" who="#PiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Konwentu Seniorów przyjął.</u>
  680 + <u xml:id="u-47.5" who="#PiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  681 + <u xml:id="u-47.6" who="#PiotrStefański">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u>
  682 + <u xml:id="u-47.7" who="#PiotrStefański">Do Prezydium Sejmu wpłynęło zapytanie posła Zenony Kurandy do Ministra Oświaty i Wychowania w sprawie organizacji kolonii zdrowotnych dla dzieci z wadami rozwoju i ze schorzeniami.</u>
  683 + <u xml:id="u-47.8" who="#PiotrStefański">W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego posiedzenia przez dodanie punktu drugiego w brzmieniu:</u>
  684 + <u xml:id="u-47.9" who="#PiotrStefański">2. Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
  685 + <u xml:id="u-47.10" who="#PiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u>
  686 + <u xml:id="u-47.11" who="#PiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  687 + <u xml:id="u-47.12" who="#PiotrStefański">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
  688 + <u xml:id="u-47.13" who="#PiotrStefański">Zapytanie posła Zenony Kurandy ma następujące brzmienie:</u>
  689 + <u xml:id="u-47.14" who="#PiotrStefański">„Jednym z istotnych elementów opieki nad dziećmi i młodzieżą jest zapewnienie należytych warunków wypoczynku w okresie letnich ferii szkolnych. Wśród różnych form letniego wypoczynku szczególne znaczenie mają kolonie zdrowotne dla dzieci z wadami rozwoju i ze schorzeniami. Wprawdzie liczba uczestników tych kolonii z roku na rok wzrasta, ale ciągle nie zaspokaja potrzeb. Również w ich organizacji występują niedomagania w zakresie lokalizacji, kwalifikacji uczestników, a zwłaszcza specjalistycznej opieki lekarskiej.</u>
  690 + <u xml:id="u-47.15" who="#PiotrStefański">W przededniu rozpoczęcia akcji letniej zapytuję, jakie działania podejmuje Ministerstwo, aby należycie tę akcję przygotować, a w szczególności usunąć występujące dotychczas mankamenty w organizacji kolonii zdrowotnych oraz zapewnić dalszy ich rozwój”.</u>
  691 + <u xml:id="u-47.16" who="#PiotrStefański">Odpowiedzi na zapytanie udzieli Minister Oświaty i Wychowania obywatel Krzysztof Kruszewski.</u>
692 692 </div>
693 693 <div xml:id="div-48">
694   - <u xml:id="u-48.0" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Wysoka Izbo! Obywatelu Marszałku! Dziękując posłance Zenonie Kurandzie za zainteresowanie tak ważną dla Ministerstwa Oświaty i Wychowania i trudną kwestią, informuję, że kolonie zdrowotne stanowią istotną część zorganizowanego wypoczynku, obejmującego w różnych formach w okresie zbliżającego się lata około 4,4 mln dzieci i młodzieży szkolnej, w tym około 2,4 mln poza miejscem zamieszkania. W tym roku na wakacyjny wypoczynek dzieci i młodzieży przeznaczono około 3,6 mld zł z zakładowego funduszu socjalnego oraz około 980 mln zł z budżetu państwa.</u>
695   - <u xml:id="u-48.1" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Kolonie zdrowotne przeznaczone są dla dzieci z trwałymi niedostatkami zdrowia, najczęściej z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, wadami budowy i postawy ciała, chorobami układu krążenia, zaburzeniami wzroku, mowy i słuchu. Okres wakacji stwarza możliwość wzmożenia prowadzonej w ciągu roku przez szkolną służbę zdrowia opieki, w szczególności w zakresie zabiegów leczniczych, klimatycznych i wychowawczych.</u>
696   - <u xml:id="u-48.2" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">W mijającym 10-leciu liczba miejsc na koloniach zdrowotnych wzrosła 4-krotnie i wynosiła w 1979 roku ponad 71 tys. Przewiduje się, że w okresie nadchodzącego lata zorganizowane będzie w tego typu placówkach około 80 tys. miejsc.</u>
697   - <u xml:id="u-48.3" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">W celu polepszenia skuteczności kolonii zdrowotnych przyjęliśmy wiele korzystnych rozwiązań: kolonie te trwają dłużej niż pozostałe formy wakacyjnego wypoczynku — od 28 do 42 dni. Wyższa jest stawka żywieniowa, większe środki przeznacza się na wyposażenie, wyższa jest liczba wychowawców oraz odpowiedni do profilu schorzeń personel medyczny; lokalizowane są w najlepszych obiektach oświatowych, w korzystnych klimatycznie miejscowościach. Ministerstwo Oświaty i Wychowania oraz Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej podjęły w tym roku starania o bardziej trafne kwalifikowanie dzieci, tak aby z kolonii zdrowotnych skorzystali ci uczniowie, dla których pobyt na tego typu placówce specjalistycznej jest najbardziej wskazany. Resort zdrowia podjął starania o zapewnienie koloniom zdrowotnym kadry lekarsko-pielęgniarskiej. Zdajemy sobie sprawę, że w tej dziedzinie mogą wystąpić trudności, których łagodzenie będzie potrzebne nawet w trakcie trwania turnusów.</u>
698   - <u xml:id="u-48.4" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Przy udziale władz oświatowych, wydziałów zdrowia i opieki społecznej urzędów wojewódzkich oraz stacji sanitarno-epidemiologicznych dokonano kwalifikacji obiektów na kolonie zdrowotne.</u>
699   - <u xml:id="u-48.5" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Dążąc do dalszego doskonalenia kolonii zdrowotnych, wprowadzono w ubiegłym roku zarządzenie Ministrów: Oświaty i Wychowania oraz Zdrowia i Opieki Społecznej, które kompleksowo określiło zasady organizacji, ustalając między innymi profile poszczególnych kolonii, czas trwania, obowiązki organizatorów oraz władz oświatowych i służby zdrowia, zasady i tryb przeprowadzania kwalifikacji lekarskiej, zasady żywienia, szczegółowe warunki i zasady kwalifikacji obiektów. Zarządzenie to będzie podstawą kontroli działania tych placówek w tym roku, a stwierdzone uchybienia będą wzięte pod uwagę przy organizowaniu drugiego turnusu i turnusów przyszłorocznych.</u>
700   - <u xml:id="u-48.6" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Znaczny wzrost liczby miejsc na koloniach zdrowotnych oraz ciągłe doskonalenie ich wartości leczniczych, opiekuńczych i wychowawczych możliwe jest dzięki systematycznemu zwiększaniu środków na ten cel z budżetu państwa, jak również z zakładowego funduszu socjalnego.</u>
701   - <u xml:id="u-48.7" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Poważny wkład organizacyjny do rozwoju tej dziedziny mają terenowe władze oświatowe, służba zdrowia, zakłady pracy i związki zawodowe, organizacje społeczne, zwłaszcza TPD oraz organizacje młodzieżowe. Osiągnięty już stan, niestety, nie zaspokaja wszystkich potrzeb, przy czym same potrzeby pod względem ilościowym i jakościowym wymagają bardziej precyzyjnego zbadania. Zakładamy wspólnie z Ministerstwem Finansów dalszy wzrost środków finansowych przeznaczanych na ten cel w budżecie państwa. Wyrażamy także przekonanie, że zakłady pracy jeszcze w większym stopniu niż dotychczas, prowadząc działalność socjalną zwiększą swoje wysiłki zarówno finansowe, jak i organizacyjne w tym zakresie. Spodziewamy się, że spowoduje to w roku przyszłym i w latach następnych około 5–8% wzrost liczby uczniów korzystających z kolonii zdrowotnych oraz podniesienie jakości tych kolonii.</u>
702   - <u xml:id="u-48.8" who="#MinisterOświatyiWychowaniaKrzysztofKruszewski">Pragniemy nadal odwoływać się w tej pracy do pracowników oświaty i służby zdrowia, działaczy związkowych i organizacji społecznych w mieście i na wsi. Dziękuję bardzo.</u>
  694 + <u xml:id="u-48.0" who="#KrzysztofKruszewski">Wysoka Izbo! Obywatelu Marszałku! Dziękując posłance Zenonie Kurandzie za zainteresowanie tak ważną dla Ministerstwa Oświaty i Wychowania i trudną kwestią, informuję, że kolonie zdrowotne stanowią istotną część zorganizowanego wypoczynku, obejmującego w różnych formach w okresie zbliżającego się lata około 4,4 mln dzieci i młodzieży szkolnej, w tym około 2,4 mln poza miejscem zamieszkania. W tym roku na wakacyjny wypoczynek dzieci i młodzieży przeznaczono około 3,6 mld zł z zakładowego funduszu socjalnego oraz około 980 mln zł z budżetu państwa.</u>
  695 + <u xml:id="u-48.1" who="#KrzysztofKruszewski">Kolonie zdrowotne przeznaczone są dla dzieci z trwałymi niedostatkami zdrowia, najczęściej z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, wadami budowy i postawy ciała, chorobami układu krążenia, zaburzeniami wzroku, mowy i słuchu. Okres wakacji stwarza możliwość wzmożenia prowadzonej w ciągu roku przez szkolną służbę zdrowia opieki, w szczególności w zakresie zabiegów leczniczych, klimatycznych i wychowawczych.</u>
  696 + <u xml:id="u-48.2" who="#KrzysztofKruszewski">W mijającym 10-leciu liczba miejsc na koloniach zdrowotnych wzrosła 4-krotnie i wynosiła w 1979 roku ponad 71 tys. Przewiduje się, że w okresie nadchodzącego lata zorganizowane będzie w tego typu placówkach około 80 tys. miejsc.</u>
  697 + <u xml:id="u-48.3" who="#KrzysztofKruszewski">W celu polepszenia skuteczności kolonii zdrowotnych przyjęliśmy wiele korzystnych rozwiązań: kolonie te trwają dłużej niż pozostałe formy wakacyjnego wypoczynku — od 28 do 42 dni. Wyższa jest stawka żywieniowa, większe środki przeznacza się na wyposażenie, wyższa jest liczba wychowawców oraz odpowiedni do profilu schorzeń personel medyczny; lokalizowane są w najlepszych obiektach oświatowych, w korzystnych klimatycznie miejscowościach. Ministerstwo Oświaty i Wychowania oraz Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej podjęły w tym roku starania o bardziej trafne kwalifikowanie dzieci, tak aby z kolonii zdrowotnych skorzystali ci uczniowie, dla których pobyt na tego typu placówce specjalistycznej jest najbardziej wskazany. Resort zdrowia podjął starania o zapewnienie koloniom zdrowotnym kadry lekarsko-pielęgniarskiej. Zdajemy sobie sprawę, że w tej dziedzinie mogą wystąpić trudności, których łagodzenie będzie potrzebne nawet w trakcie trwania turnusów.</u>
  698 + <u xml:id="u-48.4" who="#KrzysztofKruszewski">Przy udziale władz oświatowych, wydziałów zdrowia i opieki społecznej urzędów wojewódzkich oraz stacji sanitarno-epidemiologicznych dokonano kwalifikacji obiektów na kolonie zdrowotne.</u>
  699 + <u xml:id="u-48.5" who="#KrzysztofKruszewski">Dążąc do dalszego doskonalenia kolonii zdrowotnych, wprowadzono w ubiegłym roku zarządzenie Ministrów: Oświaty i Wychowania oraz Zdrowia i Opieki Społecznej, które kompleksowo określiło zasady organizacji, ustalając między innymi profile poszczególnych kolonii, czas trwania, obowiązki organizatorów oraz władz oświatowych i służby zdrowia, zasady i tryb przeprowadzania kwalifikacji lekarskiej, zasady żywienia, szczegółowe warunki i zasady kwalifikacji obiektów. Zarządzenie to będzie podstawą kontroli działania tych placówek w tym roku, a stwierdzone uchybienia będą wzięte pod uwagę przy organizowaniu drugiego turnusu i turnusów przyszłorocznych.</u>
  700 + <u xml:id="u-48.6" who="#KrzysztofKruszewski">Znaczny wzrost liczby miejsc na koloniach zdrowotnych oraz ciągłe doskonalenie ich wartości leczniczych, opiekuńczych i wychowawczych możliwe jest dzięki systematycznemu zwiększaniu środków na ten cel z budżetu państwa, jak również z zakładowego funduszu socjalnego.</u>
  701 + <u xml:id="u-48.7" who="#KrzysztofKruszewski">Poważny wkład organizacyjny do rozwoju tej dziedziny mają terenowe władze oświatowe, służba zdrowia, zakłady pracy i związki zawodowe, organizacje społeczne, zwłaszcza TPD oraz organizacje młodzieżowe. Osiągnięty już stan, niestety, nie zaspokaja wszystkich potrzeb, przy czym same potrzeby pod względem ilościowym i jakościowym wymagają bardziej precyzyjnego zbadania. Zakładamy wspólnie z Ministerstwem Finansów dalszy wzrost środków finansowych przeznaczanych na ten cel w budżecie państwa. Wyrażamy także przekonanie, że zakłady pracy jeszcze w większym stopniu niż dotychczas, prowadząc działalność socjalną zwiększą swoje wysiłki zarówno finansowe, jak i organizacyjne w tym zakresie. Spodziewamy się, że spowoduje to w roku przyszłym i w latach następnych około 5–8% wzrost liczby uczniów korzystających z kolonii zdrowotnych oraz podniesienie jakości tych kolonii.</u>
  702 + <u xml:id="u-48.8" who="#KrzysztofKruszewski">Pragniemy nadal odwoływać się w tej pracy do pracowników oświaty i służby zdrowia, działaczy związkowych i organizacji społecznych w mieście i na wsi. Dziękuję bardzo.</u>
703 703 </div>
704 704 <div xml:id="div-49">
705   - <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za wyczerpującą odpowiedź.</u>
706   - <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sprawę zapytania posła Zenony Kurandy uważam za wyczerpaną.</u>
707   - <u xml:id="u-49.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
708   - <u xml:id="u-49.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Henryka Orzechowskiego do Prezesa Rady Ministrów, dotycząca zaopatrzenia wsi w wodę pitną oraz do celów produkcyjnych i melioracji rolnych.</u>
709   - <u xml:id="u-49.4" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Prezydium Sejmu skierowało interpelację do adresata.</u>
710   - <u xml:id="u-49.5" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Marię Korczykowską o odczytanie komunikatu.</u>
  705 + <u xml:id="u-49.0" who="#PiotrStefański">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za wyczerpującą odpowiedź.</u>
  706 + <u xml:id="u-49.1" who="#PiotrStefański">Sprawę zapytania posła Zenony Kurandy uważam za wyczerpaną.</u>
  707 + <u xml:id="u-49.2" who="#PiotrStefański">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  708 + <u xml:id="u-49.3" who="#PiotrStefański">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Henryka Orzechowskiego do Prezesa Rady Ministrów, dotycząca zaopatrzenia wsi w wodę pitną oraz do celów produkcyjnych i melioracji rolnych.</u>
  709 + <u xml:id="u-49.4" who="#PiotrStefański">Prezydium Sejmu skierowało interpelację do adresata.</u>
  710 + <u xml:id="u-49.5" who="#PiotrStefański">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Marię Korczykowską o odczytanie komunikatu.</u>
711 711 </div>
712 712 <div xml:id="div-50">
713   - <u xml:id="u-50.0" who="#SekretarzposełMariaKorczykowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sali nr 101.</u>
714   - <u xml:id="u-50.1" who="#SekretarzposełMariaKorczykowska">W dniu jutrzejszym, to jest w piątek 23 maja odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
715   - <u xml:id="u-50.2" who="#SekretarzposełMariaKorczykowska">— Gospodarki Morskiej i Żeglugi o godz. 10, w sali nr 70 w Domu Poselskim,</u>
716   - <u xml:id="u-50.3" who="#SekretarzposełMariaKorczykowska">— Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług o godz. 9, w sali dolnej palami,</u>
717   - <u xml:id="u-50.4" who="#SekretarzposełMariaKorczykowska">— Komisji Spraw Zagranicznych o godz. 10, w sali nr 118.</u>
  713 + <u xml:id="u-50.0" who="#MariaKorczykowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sali nr 101.</u>
  714 + <u xml:id="u-50.1" who="#MariaKorczykowska">W dniu jutrzejszym, to jest w piątek 23 maja odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
  715 + <u xml:id="u-50.2" who="#MariaKorczykowska">— Gospodarki Morskiej i Żeglugi o godz. 10, w sali nr 70 w Domu Poselskim,</u>
  716 + <u xml:id="u-50.3" who="#MariaKorczykowska">— Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług o godz. 9, w sali dolnej palami,</u>
  717 + <u xml:id="u-50.4" who="#MariaKorczykowska">— Komisji Spraw Zagranicznych o godz. 10, w sali nr 118.</u>
718 718 </div>
719 719 <div xml:id="div-51">
720   - <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
721   - <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
722   - <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
723   - <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zamykam posiedzenie.</u>
  720 + <u xml:id="u-51.0" who="#PiotrStefański">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  721 + <u xml:id="u-51.1" who="#PiotrStefański">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  722 + <u xml:id="u-51.2" who="#PiotrStefański">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
  723 + <u xml:id="u-51.3" who="#PiotrStefański">Zamykam posiedzenie.</u>
724 724 <u xml:id="u-51.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
725 725 <u xml:id="u-51.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18.)</u>
726 726 </div>
727 727 </body>
728 728 </text>
729 729 </TEI>
730 730 -</teiCorpus>
  731 +</teiCorpus>
731 732 \ No newline at end of file
... ...