PPC / ppc

Commit faf97ed99578b6f20270a67978a5d19c993b5ee6

Authored by Michał Rudolf
1 parent 62eba7d8

Use new header format in Sejm 1976-1980

Inline Side-by-side
Showing 58 changed files with 23089 additions and 18396 deletions

Too many changes to show.
Reload with full diff Plain diff Email patch

To preserve performance only 7 of 58 files are displayed.

1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00001-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00001-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">7</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">1</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1976-03-25</date>
... ... @@ -23,36 +23,101 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek" role="speaker">
27   - <persName>I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
30   - <persName>Marszałek</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="MarszałekStanisławGucwa" role="speaker">
33   - <persName>Marszałek Stanisław Gucwa</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz" role="speaker">
36   - <persName>Marszałek-Senior Jarosław Iwaszkiewicz</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełAndrzejWerblan" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Andrzej Werblan</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełFranciszekGesing" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Franciszek Gesing</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełRudnickiZbigniew" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Rudnicki Zbigniew</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełSzydlakJan" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Szydlak Jan</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="SekretarzposełCzesławWojtera" role="speaker">
51   - <persName>Sekretarz poseł Czesław Wojtera</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
54   - <persName>Komentarz</persName>
55   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="EdwardGierek" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>I Sekretarz KC PZPR poseł</roleName>
  30 + <forename>Edward</forename>
  31 + <surname>Gierek</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Gierek</idno>
  35 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  38 + <persName>
  39 + <roleName>Marszałek</roleName>
  40 + <forename>Stanisław</forename>
  41 + <surname>Gucwa</surname>
  42 + </persName>
  43 + <sex value="M" />
  44 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  45 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  46 + </person>
  47 + <person xml:id="JarosławIwaszkiewicz" role="regular">
  48 + <persName>
  49 + <roleName>Marszałek-Senior</roleName>
  50 + <forename>Jarosław</forename>
  51 + <surname>Iwaszkiewicz</surname>
  52 + </persName>
  53 + <sex value="M" />
  54 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaros%C5%82aw_Iwaszkiewicz</idno>
  55 + </person>
  56 + <person xml:id="AndrzejWerblan" role="regular">
  57 + <persName>
  58 + <roleName>Poseł</roleName>
  59 + <forename>Andrzej</forename>
  60 + <surname>Werblan</surname>
  61 + </persName>
  62 + <sex value="M" />
  63 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Werblan</idno>
  64 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  65 + </person>
  66 + <person xml:id="FranciszekGesing" role="regular">
  67 + <persName>
  68 + <roleName>Poseł</roleName>
  69 + <forename>Franciszek</forename>
  70 + <surname>Gesing</surname>
  71 + </persName>
  72 + <sex value="M" />
  73 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Gesing</idno>
  74 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  75 + </person>
  76 + <person xml:id="ZbigniewRudnicki" role="regular">
  77 + <persName>
  78 + <roleName>Poseł</roleName>
  79 + <forename>Zbigniew</forename>
  80 + <surname>Rudnicki</surname>
  81 + </persName>
  82 + <sex value="M" />
  83 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew_Rudnicki</idno>
  84 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  85 + </person>
  86 + <person xml:id="JanSzydlak" role="regular">
  87 + <persName>
  88 + <roleName>Poseł</roleName>
  89 + <forename>Jan</forename>
  90 + <surname>Szydlak</surname>
  91 + </persName>
  92 + <sex value="M" />
  93 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Szydlak</idno>
  94 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  95 + </person>
  96 + <person xml:id="CzesławWojtera" role="regular">
  97 + <persName>
  98 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  99 + <forename>Czesław</forename>
  100 + <surname>Wojtera</surname>
  101 + </persName>
  102 + <sex value="M" />
  103 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Wojtera</idno>
  104 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  105 + </person>
  106 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  107 + <persName>komentarz</persName>
  108 + </person>
  109 + </listPerson>
  110 + <listOrg>
  111 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  112 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  113 + </org>
  114 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  115 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  116 + </org>
  117 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  118 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  119 + </org>
  120 + </listOrg>
56 121 </particDesc>
57 122 </profileDesc>
58 123 -</teiHeader>
  124 +</teiHeader>
59 125 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -12,771 +12,771 @@
12 12 <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Zostaje odegrany hymn narodowy.)</u>
13 13 </div>
14 14 <div xml:id="div-2">
15   - <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Obywatele Posłowie! Czas leci jak na skrzydłach. Zdawałoby się, że niedawno otwierałem z tego miejsca VI kadencję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a oto znowu spadł na mnie, z polecenia Rady Państwa, zaszczytny obowiązek otwarcia nowej kadencji, jakoby wrót ku nowym pracom, nowym dążeniom, nowym staraniom o dobro powszechne naszej ojczyzny, ku temu co jest naszym poselskim obowiązkiem i naszą obywatelską powinnością.</u>
16   - <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Kadencja, którą otwierałem 4 lata temu, była niezwykle pracowita i obfita w zadania. Nie moja to rola streszczać jej prace i oceniać rezultaty, ale stwierdzić muszę, że pilne i szczegółowe starania i bardzo wnikliwe analizy zdarzeń i szczegółowe zbadanie potrzeb krajowych i przypadków zagranicznych, prace prawnicze konstrukcyjne i prowadzące do oczekiwanych rezultatów, wreszcie rzutujące w przyszłość były treścią tych naszych pełnych trudu dni.</u>
17   - <u xml:id="u-2.2" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Pozwalam sobie stwierdzić, iż tutaj, na tej trybunie, i na komisjach sejmowych omawiane były i rodziły się te idee, które były podstawą zasadniczych aktów krajowych i międzynarodowych o olbrzymiej wadze historycznej.</u>
18   - <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Bo też i te 4 lata naładowane były ważnymi zdarzeniami, że wspomnę tutaj chociażby o VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którego uchwały stały się podstawą programu Frontu Jedności Narodu, podstawą naszego programu; albo o Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Konferencji w Helsinkach, w której pracach i przygotowaniu wybitny braliśmy udział i która stworzyła to co nazwano Wielką Kartą Pokoju.</u>
19   - <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Były to lata pełne treści, pełne wzrostu, pełne pracy. Praca ta nasza rozwijała się i rozwija, ale jak powiedział Edward Gierek „doskonalenie pracy państwowej stanowi wciąż ważne i dalekie od wyczerpania źródło naszych narodowych rezerw”.</u>
20   - <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Gdy pobieżnie nawet zbadamy owo „źródło narodowych rezerw” spostrzeżemy z łatwością, jaki ogrom pracy ustawodawczej i porządkującej nasze ustawodawstwo czeka nas jeszcze. Nie tylko ta kadencja, którą w tej chwili rozpoczynamy, ale i wszystkie dalsze kadencje, które otwierają się w amfiladzie przed oczami — już nie moimi — ale młodszych Polaków, pełne są zadań trudnych, ale osiągalnych. Przed oczami wszystkich młodych Polaków, wszystkich pokoleń, które pracować będą nad rozwojem i utwierdzeniem naszej ojczyzny odsłania się widok trudnej, ale sławnej przyszłości.</u>
21   - <u xml:id="u-2.6" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">I dlatego wydaje mi się, że zadaniem stojącym przed obecną kadencją sejmową, zadaniem, jak je nazwał Edward Gierek, „kluczowym” — obok zawsze pierwszoplanowych problemów ekonomicznych, jest programowanie i wdrożenie powszechnej szkoły średniej, przyłożenie się do systemu całej edukacji narodowej, do zbudowania podstaw wychowania tego pokolenia, które tu przyjdzie po nas.</u>
22   - <u xml:id="u-2.7" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Niesłuszny jest podział życia i twórczości narodu na kulturę i technikę. Przecież technika i ekonomika też jest kulturą.</u>
23   - <u xml:id="u-2.8" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Nasze pokolenie wzięło na siebie realizację olbrzymich zadań, olbrzymich inwestycji. Ale „wśród wszystkich inwestycji najważniejsze i najowocniejsze są te, które rozszerzają horyzonty intelektualne człowieka” — tutaj także powtarzam słowa Edwarda Gierka.</u>
24   - <u xml:id="u-2.9" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Oba te wspaniałe życiodajne ptaki — kultura duchowa i kultura techniczna — wyhodowane są w jednym, jakże cennym gnieździe, które zwiemy mową polską. Przecież po polsku mówili nie tylko Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Chopin czy Moniuszko, nie tylko Gierymski i Jacek Malczewski. Język polski jest językiem Sierpińskiego, Oskara Langego czy Tadeusza Kotarbińskiego. Język polski był komputerem obliczeniowym Marii Curie-Skłodowskiej, język polski rzucał cień ochłody na angielszczyznę Conrada Korzeniowskiego.</u>
25   - <u xml:id="u-2.10" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Ale ci, którzy budowali nam Port Północny czy Dworzec Centralny w Warszawie, czy Sady Żoliborskie, czy Trasę Łazienkowską i wszystkie te piękne rzeczy, wśród których rozwija się nasza codzienność, w jakim języku porozumiewali się z tymi, którzy urodzili te wszystkie wspaniałe myśli — jak one przeradzały się we wspaniałe czyny. Przecież w języku polskim, tym najtrwalszym spoiwie naszego narodu.</u>
26   - <u xml:id="u-2.11" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Nie myślcie, że mówię to tak dlatego, iż jest to mi najbliższe uczuciowo. Nie, ale dlatego, że doceniam wagę tej kadencji sejmowej, która się zajmie programem nauczania narodowego, która ten program ustali na długie lata, która zaważy na rozwoju naszej kultury. Nie wątpię oczywiście o tym, że jest to tylko jedna z naszych przyszłych prac. Będziemy ich mieli znacznie więcej, będziemy mieli do rozstrzygnięcia bardzo dużo problemów. Chociażby takich, jak kodyfikacja prawa autorskiego czy też skomplikowane spiętrzenia zagadnień gospodarczych. Czekają nas góry pracy.</u>
27   - <u xml:id="u-2.12" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Toteż życzę Obywatelom Posłom, wszystkim nam jak tu jesteśmy, wiele sił i wiele cierpliwości, natchnienia i pracowitości, powodzenia i zadowolenia w pracach dokonywanych dla naszego wspólnego dobra, dla dobra wszystkich Polaków, dla dobra naszej socjalistycznej ojczyzny.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.0" who="#JarosławIwaszkiewicz">Obywatele Posłowie! Czas leci jak na skrzydłach. Zdawałoby się, że niedawno otwierałem z tego miejsca VI kadencję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a oto znowu spadł na mnie, z polecenia Rady Państwa, zaszczytny obowiązek otwarcia nowej kadencji, jakoby wrót ku nowym pracom, nowym dążeniom, nowym staraniom o dobro powszechne naszej ojczyzny, ku temu co jest naszym poselskim obowiązkiem i naszą obywatelską powinnością.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.1" who="#JarosławIwaszkiewicz">Kadencja, którą otwierałem 4 lata temu, była niezwykle pracowita i obfita w zadania. Nie moja to rola streszczać jej prace i oceniać rezultaty, ale stwierdzić muszę, że pilne i szczegółowe starania i bardzo wnikliwe analizy zdarzeń i szczegółowe zbadanie potrzeb krajowych i przypadków zagranicznych, prace prawnicze konstrukcyjne i prowadzące do oczekiwanych rezultatów, wreszcie rzutujące w przyszłość były treścią tych naszych pełnych trudu dni.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.2" who="#JarosławIwaszkiewicz">Pozwalam sobie stwierdzić, iż tutaj, na tej trybunie, i na komisjach sejmowych omawiane były i rodziły się te idee, które były podstawą zasadniczych aktów krajowych i międzynarodowych o olbrzymiej wadze historycznej.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.3" who="#JarosławIwaszkiewicz">Bo też i te 4 lata naładowane były ważnymi zdarzeniami, że wspomnę tutaj chociażby o VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którego uchwały stały się podstawą programu Frontu Jedności Narodu, podstawą naszego programu; albo o Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Konferencji w Helsinkach, w której pracach i przygotowaniu wybitny braliśmy udział i która stworzyła to co nazwano Wielką Kartą Pokoju.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.4" who="#JarosławIwaszkiewicz">Były to lata pełne treści, pełne wzrostu, pełne pracy. Praca ta nasza rozwijała się i rozwija, ale jak powiedział Edward Gierek „doskonalenie pracy państwowej stanowi wciąż ważne i dalekie od wyczerpania źródło naszych narodowych rezerw”.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.5" who="#JarosławIwaszkiewicz">Gdy pobieżnie nawet zbadamy owo „źródło narodowych rezerw” spostrzeżemy z łatwością, jaki ogrom pracy ustawodawczej i porządkującej nasze ustawodawstwo czeka nas jeszcze. Nie tylko ta kadencja, którą w tej chwili rozpoczynamy, ale i wszystkie dalsze kadencje, które otwierają się w amfiladzie przed oczami — już nie moimi — ale młodszych Polaków, pełne są zadań trudnych, ale osiągalnych. Przed oczami wszystkich młodych Polaków, wszystkich pokoleń, które pracować będą nad rozwojem i utwierdzeniem naszej ojczyzny odsłania się widok trudnej, ale sławnej przyszłości.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.6" who="#JarosławIwaszkiewicz">I dlatego wydaje mi się, że zadaniem stojącym przed obecną kadencją sejmową, zadaniem, jak je nazwał Edward Gierek, „kluczowym” — obok zawsze pierwszoplanowych problemów ekonomicznych, jest programowanie i wdrożenie powszechnej szkoły średniej, przyłożenie się do systemu całej edukacji narodowej, do zbudowania podstaw wychowania tego pokolenia, które tu przyjdzie po nas.</u>
  22 + <u xml:id="u-2.7" who="#JarosławIwaszkiewicz">Niesłuszny jest podział życia i twórczości narodu na kulturę i technikę. Przecież technika i ekonomika też jest kulturą.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.8" who="#JarosławIwaszkiewicz">Nasze pokolenie wzięło na siebie realizację olbrzymich zadań, olbrzymich inwestycji. Ale „wśród wszystkich inwestycji najważniejsze i najowocniejsze są te, które rozszerzają horyzonty intelektualne człowieka” — tutaj także powtarzam słowa Edwarda Gierka.</u>
  24 + <u xml:id="u-2.9" who="#JarosławIwaszkiewicz">Oba te wspaniałe życiodajne ptaki — kultura duchowa i kultura techniczna — wyhodowane są w jednym, jakże cennym gnieździe, które zwiemy mową polską. Przecież po polsku mówili nie tylko Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Chopin czy Moniuszko, nie tylko Gierymski i Jacek Malczewski. Język polski jest językiem Sierpińskiego, Oskara Langego czy Tadeusza Kotarbińskiego. Język polski był komputerem obliczeniowym Marii Curie-Skłodowskiej, język polski rzucał cień ochłody na angielszczyznę Conrada Korzeniowskiego.</u>
  25 + <u xml:id="u-2.10" who="#JarosławIwaszkiewicz">Ale ci, którzy budowali nam Port Północny czy Dworzec Centralny w Warszawie, czy Sady Żoliborskie, czy Trasę Łazienkowską i wszystkie te piękne rzeczy, wśród których rozwija się nasza codzienność, w jakim języku porozumiewali się z tymi, którzy urodzili te wszystkie wspaniałe myśli — jak one przeradzały się we wspaniałe czyny. Przecież w języku polskim, tym najtrwalszym spoiwie naszego narodu.</u>
  26 + <u xml:id="u-2.11" who="#JarosławIwaszkiewicz">Nie myślcie, że mówię to tak dlatego, iż jest to mi najbliższe uczuciowo. Nie, ale dlatego, że doceniam wagę tej kadencji sejmowej, która się zajmie programem nauczania narodowego, która ten program ustali na długie lata, która zaważy na rozwoju naszej kultury. Nie wątpię oczywiście o tym, że jest to tylko jedna z naszych przyszłych prac. Będziemy ich mieli znacznie więcej, będziemy mieli do rozstrzygnięcia bardzo dużo problemów. Chociażby takich, jak kodyfikacja prawa autorskiego czy też skomplikowane spiętrzenia zagadnień gospodarczych. Czekają nas góry pracy.</u>
  27 + <u xml:id="u-2.12" who="#JarosławIwaszkiewicz">Toteż życzę Obywatelom Posłom, wszystkim nam jak tu jesteśmy, wiele sił i wiele cierpliwości, natchnienia i pracowitości, powodzenia i zadowolenia w pracach dokonywanych dla naszego wspólnego dobra, dla dobra wszystkich Polaków, dla dobra naszej socjalistycznej ojczyzny.</u>
28 28 <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
29   - <u xml:id="u-2.14" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Otwieram 1 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji.</u>
  29 + <u xml:id="u-2.14" who="#JarosławIwaszkiewicz">Otwieram 1 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji.</u>
30 30 <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Marszałek-Senior trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
31 31 <u xml:id="u-2.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
32   - <u xml:id="u-2.17" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
33   - <u xml:id="u-2.18" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
34   - <u xml:id="u-2.19" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, po czym wszyscy siadają, a każdy poseł wywołany kolejno, powstając z miejsca, powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
35   - <u xml:id="u-2.20" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jednego z najmłodszych wiekiem posła, obywatela Czesława Wojterę.</u>
36   - <u xml:id="u-2.21" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Proszę Obywatela Posła Czesława Wojterę o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
  32 + <u xml:id="u-2.17" who="#JarosławIwaszkiewicz">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
  33 + <u xml:id="u-2.18" who="#JarosławIwaszkiewicz">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  34 + <u xml:id="u-2.19" who="#JarosławIwaszkiewicz">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, po czym wszyscy siadają, a każdy poseł wywołany kolejno, powstając z miejsca, powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
  35 + <u xml:id="u-2.20" who="#JarosławIwaszkiewicz">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jednego z najmłodszych wiekiem posła, obywatela Czesława Wojterę.</u>
  36 + <u xml:id="u-2.21" who="#JarosławIwaszkiewicz">Proszę Obywatela Posła Czesława Wojterę o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
37 37 <u xml:id="u-2.22" who="#komentarz">(Powołany poseł zajmuje miejsce przy stole prezydialnym.)</u>
38   - <u xml:id="u-2.23" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  38 + <u xml:id="u-2.23" who="#JarosławIwaszkiewicz">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
39 39 <u xml:id="u-2.24" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
40 40 <u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania.)</u>
41   - <u xml:id="u-2.26" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
42   - <u xml:id="u-2.27" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Proszę Posła Czesława Wojterę o kolejne odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u>
  41 + <u xml:id="u-2.26" who="#JarosławIwaszkiewicz">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  42 + <u xml:id="u-2.27" who="#JarosławIwaszkiewicz">Proszę Posła Czesława Wojterę o kolejne odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u>
43 43 <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Następujący posłowie, w kolejności odczytywanych przez posła Czesława Wojterę nazwisk, odpowiadają „ślubuję”.)</u>
44   - <u xml:id="u-2.29" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Adamczak Stefania,</u>
45   - <u xml:id="u-2.30" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Adamiak Stanisław,</u>
46   - <u xml:id="u-2.31" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Adamski Izydor,</u>
47   - <u xml:id="u-2.32" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Andrejczyn Barbara,</u>
48   - <u xml:id="u-2.33" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Antczak Bronisław,</u>
49   - <u xml:id="u-2.34" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Antoszewski Stanisław,</u>
50   - <u xml:id="u-2.35" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Arndt Zygmunt,</u>
51   - <u xml:id="u-2.36" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Auleytner Wacław,</u>
52   - <u xml:id="u-2.37" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Babiuch Edward,</u>
53   - <u xml:id="u-2.38" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bafia Jerzy,</u>
54   - <u xml:id="u-2.39" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Balawajder Kazimierz,</u>
55   - <u xml:id="u-2.40" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Balicki Zdzisław,</u>
56   - <u xml:id="u-2.41" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Banasik Janina,</u>
57   - <u xml:id="u-2.42" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Barabasz Feliks,</u>
58   - <u xml:id="u-2.43" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Barcikowski Kazimierz,</u>
59   - <u xml:id="u-2.44" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Barecki Józef,</u>
60   - <u xml:id="u-2.45" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bareła Józef,</u>
61   - <u xml:id="u-2.46" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bartosz Danuta,</u>
62   - <u xml:id="u-2.47" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bąkowski Wiesław,</u>
63   - <u xml:id="u-2.48" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Becelewska Jadwiga,</u>
64   - <u xml:id="u-2.49" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bender Ryszard Janusz,</u>
65   - <u xml:id="u-2.50" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Białecki Zbigniew,</u>
66   - <u xml:id="u-2.51" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Biernat Jadwiga,</u>
67   - <u xml:id="u-2.52" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Biłko Alojzy,</u>
68   - <u xml:id="u-2.53" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Blaszyński Hieronim,</u>
69   - <u xml:id="u-2.54" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bondarewski Andrzej,</u>
70   - <u xml:id="u-2.55" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bruzda Stefania,</u>
71   - <u xml:id="u-2.56" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Brych Janusz,</u>
72   - <u xml:id="u-2.57" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Brzeski Stanisław,</u>
73   - <u xml:id="u-2.58" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Buc Jerzy,</u>
74   - <u xml:id="u-2.59" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Budzanowska Maria,</u>
75   - <u xml:id="u-2.60" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bukowski Jerzy,</u>
76   - <u xml:id="u-2.61" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Bursiewicz Helena,</u>
77   - <u xml:id="u-2.62" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Burski Czesław,</u>
78   - <u xml:id="u-2.63" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Buziński Józef,</u>
79   - <u xml:id="u-2.64" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cabaj Władysław,</u>
80   - <u xml:id="u-2.65" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Całużyński Stefan,</u>
81   - <u xml:id="u-2.66" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cegielski Longin,</u>
82   - <u xml:id="u-2.67" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Celiński Stanisław,</u>
83   - <u xml:id="u-2.68" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Chojnacki Hubert,</u>
84   - <u xml:id="u-2.69" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Choma Stanisław,</u>
85   - <u xml:id="u-2.70" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Choroś Stefan,</u>
86   - <u xml:id="u-2.71" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Chudy Zenon,</u>
87   - <u xml:id="u-2.72" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cichocka Jadwiga,</u>
88   - <u xml:id="u-2.73" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cieniewski Bronisław,</u>
89   - <u xml:id="u-2.74" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cieślak Marian,</u>
90   - <u xml:id="u-2.75" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cieślik Stanisław,</u>
91   - <u xml:id="u-2.76" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ciosek Stanisław,</u>
92   - <u xml:id="u-2.77" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ciszczoń Zofia,</u>
93   - <u xml:id="u-2.78" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Cybulska Zofia,</u>
94   - <u xml:id="u-2.79" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czajkowski Zbigniew,</u>
95   - <u xml:id="u-2.80" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czarnecki Alojzy,</u>
96   - <u xml:id="u-2.81" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czechowska Kazimiera,</u>
97   - <u xml:id="u-2.82" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czepan Anna,</u>
98   - <u xml:id="u-2.83" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czerniej Stanisław,</u>
99   - <u xml:id="u-2.84" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czeszko Bohdan,</u>
100   - <u xml:id="u-2.85" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Czyżewski Wacław,</u>
101   - <u xml:id="u-2.86" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Darzyński Jan,</u>
102   - <u xml:id="u-2.87" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dąbal Franciszek,</u>
103   - <u xml:id="u-2.88" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dąbek Paweł,</u>
104   - <u xml:id="u-2.89" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Derejski Mieczysław,</u>
105   - <u xml:id="u-2.90" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dębicka Barbara,</u>
106   - <u xml:id="u-2.91" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dobisiak Kazimierz,</u>
107   - <u xml:id="u-2.92" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Drapich Wit,</u>
108   - <u xml:id="u-2.93" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Drewniowski Zdzisław,</u>
109   - <u xml:id="u-2.94" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Droszcz Bogusław,</u>
110   - <u xml:id="u-2.95" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Drożdż Ludwik,</u>
111   - <u xml:id="u-2.96" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Drzewiecki Józef,</u>
112   - <u xml:id="u-2.97" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Duda Edward,</u>
113   - <u xml:id="u-2.98" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dymała Jadwiga,</u>
114   - <u xml:id="u-2.99" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dzierwa Franciszek,</u>
115   - <u xml:id="u-2.100" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Dziopak Ryszard,</u>
116   - <u xml:id="u-2.101" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Faska Marceli,</u>
117   - <u xml:id="u-2.102" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Fiszbach Tadeusz,</u>
118   - <u xml:id="u-2.103" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Fortuna Kazimierz,</u>
119   - <u xml:id="u-2.104" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Franiak Krystyna,</u>
120   - <u xml:id="u-2.105" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Frąc Henryka,</u>
121   - <u xml:id="u-2.106" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Frelek Ryszard,</u>
122   - <u xml:id="u-2.107" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Furmanek Mieczysław,</u>
123   - <u xml:id="u-2.108" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Fuszara Adam,</u>
124   - <u xml:id="u-2.109" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gabrielski Stanisław,</u>
125   - <u xml:id="u-2.110" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gaertig Stanisław,</u>
126   - <u xml:id="u-2.111" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gajdek Aleksander,</u>
127   - <u xml:id="u-2.112" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Galusik Kazimierz,</u>
128   - <u xml:id="u-2.113" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gałaj Dyzma,</u>
129   - <u xml:id="u-2.114" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gąsiorek Tadeusz,</u>
130   - <u xml:id="u-2.115" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gertz Aleksander,</u>
131   - <u xml:id="u-2.116" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gesing Franciszek,</u>
132   - <u xml:id="u-2.117" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gębala Stanisław,</u>
133   - <u xml:id="u-2.118" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gierek Edward,</u>
134   - <u xml:id="u-2.119" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Giżycka-Koprowska Jadwiga,</u>
135   - <u xml:id="u-2.120" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Głąb Regina,</u>
136   - <u xml:id="u-2.121" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Głodowski Edward,</u>
137   - <u xml:id="u-2.122" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Golonka Jan,</u>
138   - <u xml:id="u-2.123" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gołacki Zbigniew,</u>
139   - <u xml:id="u-2.124" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gołyska Alicja,</u>
140   - <u xml:id="u-2.125" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Goszyc Walter,</u>
141   - <u xml:id="u-2.126" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Góral Roman,</u>
142   - <u xml:id="u-2.127" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grabski Tadeusz,</u>
143   - <u xml:id="u-2.128" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gralewicz Jerzy,</u>
144   - <u xml:id="u-2.129" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grendys Michał,</u>
145   - <u xml:id="u-2.130" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grochal Eugeniusz,</u>
146   - <u xml:id="u-2.131" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grochmalicki Jerzy,</u>
147   - <u xml:id="u-2.132" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grochowska Bronisława,</u>
148   - <u xml:id="u-2.133" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grolewski Franciszek,</u>
149   - <u xml:id="u-2.134" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grudzień Zdzisław,</u>
150   - <u xml:id="u-2.135" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grygiel Józef,</u>
151   - <u xml:id="u-2.136" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grzegorczyk Kazimiera,</u>
152   - <u xml:id="u-2.137" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Grzybczak Jerzy,</u>
153   - <u xml:id="u-2.138" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gucwa Stanisław,</u>
154   - <u xml:id="u-2.139" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Gwiaździńska Otylia,</u>
155   - <u xml:id="u-2.140" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Hager-Małecka Bożena,</u>
156   - <u xml:id="u-2.141" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Hajduk Ryszard,</u>
157   - <u xml:id="u-2.142" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Hałas Henryk,</u>
158   - <u xml:id="u-2.143" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Harasim Edward,</u>
159   - <u xml:id="u-2.144" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Hebda Mieczysław,</u>
160   - <u xml:id="u-2.145" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Holoubek Gustaw,</u>
161   - <u xml:id="u-2.146" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Hołuj Tadeusz,</u>
162   - <u xml:id="u-2.147" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Iwaszkiewicz Jarosław,</u>
163   - <u xml:id="u-2.148" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jabłoński Henryk,</u>
164   - <u xml:id="u-2.149" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jagielski Mieczysław,</u>
165   - <u xml:id="u-2.150" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jagiełowicz-Gawle Helena,</u>
166   - <u xml:id="u-2.151" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jakubczak Marian,</u>
167   - <u xml:id="u-2.152" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jakubowicz Adolf,</u>
168   - <u xml:id="u-2.153" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Janczak Leon,</u>
169   - <u xml:id="u-2.154" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Janczyszyn Ludwik,</u>
170   - <u xml:id="u-2.155" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jandy-Jendrośka Krystyna,</u>
171   - <u xml:id="u-2.156" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Janiak Franciszek,</u>
172   - <u xml:id="u-2.157" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jankowski Witold,</u>
173   - <u xml:id="u-2.158" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Janowski Jan,</u>
174   - <u xml:id="u-2.159" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Januzik Zygmunt,</u>
175   - <u xml:id="u-2.160" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jaremek Edward,</u>
176   - <u xml:id="u-2.161" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jaros Witold,</u>
177   - <u xml:id="u-2.162" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jarosiński Witold,</u>
178   - <u xml:id="u-2.163" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jaroszewicz Czesław,</u>
179   - <u xml:id="u-2.164" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jaroszewicz Piotr,</u>
180   - <u xml:id="u-2.165" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jaruzelski Wojciech,</u>
181   - <u xml:id="u-2.166" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jonkisz Władysław,</u>
182   - <u xml:id="u-2.167" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jóźwiak Jerzy,</u>
183   - <u xml:id="u-2.168" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Jurkiewicz Bronisław,</u>
184   - <u xml:id="u-2.169" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Juszkiewicz Władysław,</u>
185   - <u xml:id="u-2.170" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kaim Franciszek,</u>
186   - <u xml:id="u-2.171" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kaliski Sylwester,</u>
187   - <u xml:id="u-2.172" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kamieniarz Stanisław,</u>
188   - <u xml:id="u-2.173" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kamińska Stefania,</u>
189   - <u xml:id="u-2.174" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kamiński Jan,</u>
190   - <u xml:id="u-2.175" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kania Stanisław,</u>
191   - <u xml:id="u-2.176" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kardaszewski Bolesław,</u>
192   - <u xml:id="u-2.177" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Karkoszka Alojzy,</u>
193   - <u xml:id="u-2.178" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Karolak Roman,</u>
194   - <u xml:id="u-2.179" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kasiński Idzi,</u>
195   - <u xml:id="u-2.180" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kawski Wacław,</u>
196   - <u xml:id="u-2.181" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kazimierczak Jan,</u>
197   - <u xml:id="u-2.182" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kaźmierczak Jerzy,</u>
198   - <u xml:id="u-2.183" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kempara Eugenia,</u>
199   - <u xml:id="u-2.184" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kędziora Jan,</u>
200   - <u xml:id="u-2.185" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kępa Józef,</u>
201   - <u xml:id="u-2.186" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kielcz Anna,</u>
202   - <u xml:id="u-2.187" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kijowski Józef,</u>
203   - <u xml:id="u-2.188" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kiliś Halina,</u>
204   - <u xml:id="u-2.189" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kinecki Wiktor,</u>
205   - <u xml:id="u-2.190" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kirsch Stanisława,</u>
206   - <u xml:id="u-2.191" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Klasek Eryk,</u>
207   - <u xml:id="u-2.192" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kledecki Zbigniew,</u>
208   - <u xml:id="u-2.193" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Klofik Tadeusz,</u>
209   - <u xml:id="u-2.194" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kłonica Leon,</u>
210   - <u xml:id="u-2.195" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kocańda Genowefa,</u>
211   - <u xml:id="u-2.196" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kocemba Janina,</u>
212   - <u xml:id="u-2.197" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kochanowska Anna,</u>
213   - <u xml:id="u-2.198" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kolanowski Michał,</u>
214   - <u xml:id="u-2.199" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kołodziej Emil,</u>
215   - <u xml:id="u-2.200" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kołodziejczyk Walenty,</u>
216   - <u xml:id="u-2.201" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kołodziejski Józef,</u>
217   - <u xml:id="u-2.202" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Komender Zenon,</u>
218   - <u xml:id="u-2.203" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Komorowski Zenon,</u>
219   - <u xml:id="u-2.204" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kondak Edward,</u>
220   - <u xml:id="u-2.205" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Konieczny Jan,</u>
221   - <u xml:id="u-2.206" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Konieczny Marian,</u>
222   - <u xml:id="u-2.207" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kopaczyk Henryk,</u>
223   - <u xml:id="u-2.208" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Koperski Bolesław,</u>
224   - <u xml:id="u-2.209" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Korzycki Antoni,</u>
225   - <u xml:id="u-2.210" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kostecki Henryk,</u>
226   - <u xml:id="u-2.211" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Koszalski Jan,</u>
227   - <u xml:id="u-2.212" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kotarba Leon,</u>
228   - <u xml:id="u-2.213" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kotlicka Maria,</u>
229   - <u xml:id="u-2.214" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kowalczyk Stanisław, syn Adama,</u>
230   - <u xml:id="u-2.215" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kowalczyk Stanisław, syn Pawła,</u>
231   - <u xml:id="u-2.216" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kowalik Adam,</u>
232   - <u xml:id="u-2.217" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kowalski Alfred,</u>
233   - <u xml:id="u-2.218" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kowalski Józef,</u>
234   - <u xml:id="u-2.219" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kozdra Władysław,</u>
235   - <u xml:id="u-2.220" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Koziej-Żukowa Barbara,</u>
236   - <u xml:id="u-2.221" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kozłowicz Urszula,</u>
237   - <u xml:id="u-2.222" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Koźniewska Halina,</u>
238   - <u xml:id="u-2.223" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Krasko Wincenty,</u>
239   - <u xml:id="u-2.224" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kruczek Władysław,</u>
240   - <u xml:id="u-2.225" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Krzemień Stanisław,</u>
241   - <u xml:id="u-2.226" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Krzysztoforski Zbigniew,</u>
242   - <u xml:id="u-2.227" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kubacka Maria Marta,</u>
243   - <u xml:id="u-2.228" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kubalewski Jerzy.</u>
244   - <u xml:id="u-2.229" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kubit Jan,</u>
245   - <u xml:id="u-2.230" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kuć Adam,</u>
246   - <u xml:id="u-2.231" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kukuryka Stanisław,</u>
247   - <u xml:id="u-2.232" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kula Henryk,</u>
248   - <u xml:id="u-2.233" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kulesza Stanisław,</u>
249   - <u xml:id="u-2.234" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kulińska Dobromiła,</u>
250   - <u xml:id="u-2.235" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kułtuniak Jerzy,</u>
251   - <u xml:id="u-2.236" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kuranda Zenona,</u>
252   - <u xml:id="u-2.237" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kuraś Kazimierz,</u>
253   - <u xml:id="u-2.238" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kurkowiak Benedykt,</u>
254   - <u xml:id="u-2.239" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kurowski Zdzisław,</u>
255   - <u xml:id="u-2.240" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kus Bernard,</u>
256   - <u xml:id="u-2.241" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kusiak Jerzy,</u>
257   - <u xml:id="u-2.242" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kwakszyc Jan,</u>
258   - <u xml:id="u-2.243" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kwaśniewicz Michał,</u>
259   - <u xml:id="u-2.244" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kwiatkowska Ewa,</u>
260   - <u xml:id="u-2.245" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kwiatkowski Jerzy,</u>
261   - <u xml:id="u-2.246" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Kwieciński Zdzisław,</u>
262   - <u xml:id="u-2.247" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Lassota Witold,</u>
263   - <u xml:id="u-2.248" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Lebiedzińska-Torbus Teresa,</u>
264   - <u xml:id="u-2.249" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Lech-Skubińska Jadwiga,</u>
265   - <u xml:id="u-2.250" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Legomski Zdzisław,</u>
266   - <u xml:id="u-2.251" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Leś Jan,</u>
267   - <u xml:id="u-2.252" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Liberadzka Daniela Teresa,</u>
268   - <u xml:id="u-2.253" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Lipski Witold,</u>
269   - <u xml:id="u-2.254" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Liszka Marian,</u>
270   - <u xml:id="u-2.255" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Lorentz Maria,</u>
271   - <u xml:id="u-2.256" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Luciński Zdzisław,</u>
272   - <u xml:id="u-2.257" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Luty Stanisław,</u>
273   - <u xml:id="u-2.258" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łabuś Ryszard,</u>
274   - <u xml:id="u-2.259" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ładyńska Zofia,</u>
275   - <u xml:id="u-2.260" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łęgowik Zofia,</u>
276   - <u xml:id="u-2.261" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łokkaj Jadwiga,</u>
277   - <u xml:id="u-2.262" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łopatka Adam,</u>
278   - <u xml:id="u-2.263" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łopatkowa Maria,</u>
279   - <u xml:id="u-2.264" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łubieński Konstanty,</u>
280   - <u xml:id="u-2.265" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łukaszek Ferdynand,</u>
281   - <u xml:id="u-2.266" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łukaszewicz Jerzy,</u>
282   - <u xml:id="u-2.267" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Łysak Bogdan,</u>
283   - <u xml:id="u-2.268" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mach Stanisław,</u>
284   - <u xml:id="u-2.269" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maciak Jerzy,</u>
285   - <u xml:id="u-2.270" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maciejewski Stanisław,</u>
286   - <u xml:id="u-2.271" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maciszewski Jarema,</u>
287   - <u xml:id="u-2.272" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maj Tadeusz,</u>
288   - <u xml:id="u-2.273" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Majchrzak Józef,</u>
289   - <u xml:id="u-2.274" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Majkut Maciej,</u>
290   - <u xml:id="u-2.275" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Malec Jan,</u>
291   - <u xml:id="u-2.276" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Malicki Zdzisław,</u>
292   - <u xml:id="u-2.277" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Malinowska Jadwiga,</u>
293   - <u xml:id="u-2.278" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Malinowski Jan,</u>
294   - <u xml:id="u-2.279" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Malinowski Roman,</u>
295   - <u xml:id="u-2.280" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Małcużyński Karol,</u>
296   - <u xml:id="u-2.281" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Małkowska Eugenia,</u>
297   - <u xml:id="u-2.282" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Marchewka Józef,</u>
298   - <u xml:id="u-2.283" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Marszałek-Młyńczyk Krystyna,</u>
299   - <u xml:id="u-2.284" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Martin Mirosław,</u>
300   - <u xml:id="u-2.285" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Marynowicz Mieczysław,</u>
301   - <u xml:id="u-2.286" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maszczyk Danuta,</u>
302   - <u xml:id="u-2.287" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Matera Marian,</u>
303   - <u xml:id="u-2.288" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Matlęga Stefan,</u>
304   - <u xml:id="u-2.289" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mazurkiewicz Ludmiła,</u>
305   - <u xml:id="u-2.290" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Maźnicki Ludwik,</u>
306   - <u xml:id="u-2.291" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mądry Czesław,</u>
307   - <u xml:id="u-2.292" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Medeński Mieczysław,</u>
308   - <u xml:id="u-2.293" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Melich Alojzy,</u>
309   - <u xml:id="u-2.294" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mendalka Jan,</u>
310   - <u xml:id="u-2.295" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Męcik Kazimierz,</u>
311   - <u xml:id="u-2.296" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Męclewski Edmund,</u>
312   - <u xml:id="u-2.297" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Michalewska Marianna,</u>
313   - <u xml:id="u-2.298" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Michniewicz Marian,</u>
314   - <u xml:id="u-2.299" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mielcarek Eugeniusz,</u>
315   - <u xml:id="u-2.300" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mieszkowska Ludwika,</u>
316   - <u xml:id="u-2.301" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mięsowicz Marian,</u>
317   - <u xml:id="u-2.302" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Milczarek Maria,</u>
318   - <u xml:id="u-2.303" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Misiaszek Stefan,</u>
319   - <u xml:id="u-2.304" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Młynarczyk Janina,</u>
320   - <u xml:id="u-2.305" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Młyńczak Tadeusz Witold,</u>
321   - <u xml:id="u-2.306" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Moczar Mieczysław,</u>
322   - <u xml:id="u-2.307" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Moderacka Cecylia,</u>
323   - <u xml:id="u-2.308" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Morawiec Teresa,</u>
324   - <u xml:id="u-2.309" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Morawska Jolanta,</u>
325   - <u xml:id="u-2.310" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Morawski Kazimierz,</u>
326   - <u xml:id="u-2.311" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Motyka Lucjan,</u>
327   - <u xml:id="u-2.312" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Możdżyński Witold,</u>
328   - <u xml:id="u-2.313" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mroczka Zofia,</u>
329   - <u xml:id="u-2.314" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Mróz Wiesław,</u>
330   - <u xml:id="u-2.315" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Myszka Marian,</u>
331   - <u xml:id="u-2.316" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Najdowski Zygmunt,</u>
332   - <u xml:id="u-2.317" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Najsznerski Ryszard,</u>
333   - <u xml:id="u-2.318" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Nawrocki Jerzy,</u>
334   - <u xml:id="u-2.319" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Nawrot Marianna,</u>
335   - <u xml:id="u-2.320" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Niewiadomski Jan,</u>
336   - <u xml:id="u-2.321" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Nowak Franciszek,</u>
337   - <u xml:id="u-2.322" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Obuchowski Eugeniusz,</u>
338   - <u xml:id="u-2.323" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ochota Władysław,</u>
339   - <u xml:id="u-2.324" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Odrzywolski Franciszek,</u>
340   - <u xml:id="u-2.325" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ojczyk Adolf,</u>
341   - <u xml:id="u-2.326" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Olczyk Maria,</u>
342   - <u xml:id="u-2.327" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Oleksin Roman,</u>
343   - <u xml:id="u-2.328" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Oliwa Włodzimierz,</u>
344   - <u xml:id="u-2.329" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Olszewski Kazimierz,</u>
345   - <u xml:id="u-2.330" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Olszowski Stefan,</u>
346   - <u xml:id="u-2.331" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ordon Marek,</u>
347   - <u xml:id="u-2.332" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Orlof Tadeusz,</u>
348   - <u xml:id="u-2.333" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Oryl Stefania,</u>
349   - <u xml:id="u-2.334" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Orzechowski Henryk,</u>
350   - <u xml:id="u-2.335" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Osmańczyk Edmund,</u>
351   - <u xml:id="u-2.336" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Owsianik Bronisław,</u>
352   - <u xml:id="u-2.337" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ozdowski Jerzy,</u>
353   - <u xml:id="u-2.338" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ozga-Michalski Józef,</u>
354   - <u xml:id="u-2.339" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pacer Maria,</u>
355   - <u xml:id="u-2.340" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pachnowska Stefania,</u>
356   - <u xml:id="u-2.341" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Patalas Bronisława,</u>
357   - <u xml:id="u-2.342" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pawlak Jan,</u>
358   - <u xml:id="u-2.343" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Piasecki Bolesław,</u>
359   - <u xml:id="u-2.344" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pihan Władysław,</u>
360   - <u xml:id="u-2.345" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pikul Piotr,</u>
361   - <u xml:id="u-2.346" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pińkowski Józef,</u>
362   - <u xml:id="u-2.347" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Piotrowski Jerzy,</u>
363   - <u xml:id="u-2.348" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Piskorz-Nałęcki Jerzy Wojciech,</u>
364   - <u xml:id="u-2.349" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Plasota Jan,</u>
365   - <u xml:id="u-2.350" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Plezia Kazimiera,</u>
366   - <u xml:id="u-2.351" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Podlewska Danuta,</u>
367   - <u xml:id="u-2.352" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Połaska Zuzanna,</u>
368   - <u xml:id="u-2.353" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Połowniak Antoni,</u>
369   - <u xml:id="u-2.354" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Poznański Stefan,</u>
370   - <u xml:id="u-2.355" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Prokopiak Janusz,</u>
371   - <u xml:id="u-2.356" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Pyka Tadeusz,</u>
372   - <u xml:id="u-2.357" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Raczkowski Zygmunt,</u>
373   - <u xml:id="u-2.358" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rafalski Henryk,</u>
374   - <u xml:id="u-2.359" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rakowski Mieczysław,</u>
375   - <u xml:id="u-2.360" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Raszkowski Kazimierz,</u>
376   - <u xml:id="u-2.361" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Riemen Maria,</u>
377   - <u xml:id="u-2.362" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rokoszewski Kazimierz,</u>
378   - <u xml:id="u-2.363" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rostworowski Stanisław,</u>
379   - <u xml:id="u-2.364" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rośkiewicz Bernard,</u>
380   - <u xml:id="u-2.365" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Roziewicz Stanisław,</u>
381   - <u xml:id="u-2.366" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Róg-Świostek Mieczysław,</u>
382   - <u xml:id="u-2.367" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Różański Józef,</u>
383   - <u xml:id="u-2.368" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rudnicki Zbigniew,</u>
384   - <u xml:id="u-2.369" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rukściński Zygmunt,</u>
385   - <u xml:id="u-2.370" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rurański Roman,</u>
386   - <u xml:id="u-2.371" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rutkowski Roman,</u>
387   - <u xml:id="u-2.372" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Rzepiela Mieczysław,</u>
388   - <u xml:id="u-2.373" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sadurski Franciszek,</u>
389   - <u xml:id="u-2.374" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sawajner Józef,</u>
390   - <u xml:id="u-2.375" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sawczuk Włodzimierz,</u>
391   - <u xml:id="u-2.376" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Schmidt Aleksander,</u>
392   - <u xml:id="u-2.377" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Seta Antoni,</u>
393   - <u xml:id="u-2.378" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Siedlewski Zdzisław,</u>
394   - <u xml:id="u-2.379" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sielańczuk Franciszek,</u>
395   - <u xml:id="u-2.380" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sieradzki Edward,</u>
396   - <u xml:id="u-2.381" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Siwicki Florian,</u>
397   - <u xml:id="u-2.382" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Skibniewska Halina,</u>
398   - <u xml:id="u-2.383" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Składowski Stanisław,</u>
399   - <u xml:id="u-2.384" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Skorupa Zdzisław,</u>
400   - <u xml:id="u-2.385" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Skóra Jadwiga,</u>
401   - <u xml:id="u-2.386" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Skórzewski Piotr,</u>
402   - <u xml:id="u-2.387" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Skwirzyński Tadeusz,</u>
403   - <u xml:id="u-2.388" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Słomski Jan,</u>
404   - <u xml:id="u-2.389" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Słowek Czesław,</u>
405   - <u xml:id="u-2.390" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Smyczyński Jerzy,</u>
406   - <u xml:id="u-2.391" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sobieraj Adolf,</u>
407   - <u xml:id="u-2.392" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Socha Ryszard,</u>
408   - <u xml:id="u-2.393" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Soja Jan,</u>
409   - <u xml:id="u-2.394" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sokołowska Bronisława,</u>
410   - <u xml:id="u-2.395" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Solecki Mieczysław,</u>
411   - <u xml:id="u-2.396" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sroczyńska Irena,</u>
412   - <u xml:id="u-2.397" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stachoń Roman,</u>
413   - <u xml:id="u-2.398" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stachura Aleksandra,</u>
414   - <u xml:id="u-2.399" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stadniczeńko Tadeusz,</u>
415   - <u xml:id="u-2.400" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stasiak Ludomir,</u>
416   - <u xml:id="u-2.401" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stasiak Tadeusz,</u>
417   - <u xml:id="u-2.402" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stawski Henryk,</u>
418   - <u xml:id="u-2.403" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Stefański Piotr,</u>
419   - <u xml:id="u-2.404" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Strużek Bolesław,</u>
420   - <u xml:id="u-2.405" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Surma Barbara,</u>
421   - <u xml:id="u-2.406" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Surowiec Zygmunt,</u>
422   - <u xml:id="u-2.407" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szałajda Maria,</u>
423   - <u xml:id="u-2.408" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szczepanik Czesław,</u>
424   - <u xml:id="u-2.409" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szczepańska Janina,</u>
425   - <u xml:id="u-2.410" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szczepański Jan,</u>
426   - <u xml:id="u-2.411" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szczepański Maciej,</u>
427   - <u xml:id="u-2.412" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szczupak Janina,</u>
428   - <u xml:id="u-2.413" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szewczyk Wilhelm,</u>
429   - <u xml:id="u-2.414" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Sznajder Stanisław,</u>
430   - <u xml:id="u-2.415" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szwarnowiecka Maria,</u>
431   - <u xml:id="u-2.416" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szydlak Jan,</u>
432   - <u xml:id="u-2.417" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szymanek Jerzy,</u>
433   - <u xml:id="u-2.418" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szymański Edward,</u>
434   - <u xml:id="u-2.419" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szymczak Wacław,</u>
435   - <u xml:id="u-2.420" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Szyszko Ewelina,</u>
436   - <u xml:id="u-2.421" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Śliwa Gustaw,</u>
437   - <u xml:id="u-2.422" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Świderska Stanisława,</u>
438   - <u xml:id="u-2.423" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Świderski Henryk,</u>
439   - <u xml:id="u-2.424" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Talewski Jakub,</u>
440   - <u xml:id="u-2.425" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tarnawa Mieczysław,</u>
441   - <u xml:id="u-2.426" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tejchma Józef,</u>
442   - <u xml:id="u-2.427" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tekliński Franciszek,</u>
443   - <u xml:id="u-2.428" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tochowicz Andrzej,</u>
444   - <u xml:id="u-2.429" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tomal Zdzisław,</u>
445   - <u xml:id="u-2.430" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Trębaczkiewicz Krzysztof,</u>
446   - <u xml:id="u-2.431" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Trojanowski Stanisław,</u>
447   - <u xml:id="u-2.432" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Trybus Władysław,</u>
448   - <u xml:id="u-2.433" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Tumułka Barbara,</u>
449   - <u xml:id="u-2.434" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Urbanowicz Józef,</u>
450   - <u xml:id="u-2.435" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wachowski Stanisław,</u>
451   - <u xml:id="u-2.436" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Waleczek Jan,</u>
452   - <u xml:id="u-2.437" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Waszczuk Jerzy,</u>
453   - <u xml:id="u-2.438" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Waśniowska Janina,</u>
454   - <u xml:id="u-2.439" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wawrzeńczyk Alicja,</u>
455   - <u xml:id="u-2.440" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Werblan Andrzej,</u>
456   - <u xml:id="u-2.441" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">—Weresa Czesław,</u>
457   - <u xml:id="u-2.442" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wesołowski Antoni,</u>
458   - <u xml:id="u-2.443" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wesołowski Zdzisław,</u>
459   - <u xml:id="u-2.444" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Więckowski Józef,</u>
460   - <u xml:id="u-2.445" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wilczyński Czesław,</u>
461   - <u xml:id="u-2.446" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wiśniewski Edward,</u>
462   - <u xml:id="u-2.447" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wiśniewski Henryk,</u>
463   - <u xml:id="u-2.448" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wituła Stanisław,</u>
464   - <u xml:id="u-2.449" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wituski Tadeusz,</u>
465   - <u xml:id="u-2.450" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Włodarczyk Stanisław,</u>
466   - <u xml:id="u-2.451" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojciechowski Jerzy,</u>
467   - <u xml:id="u-2.452" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojna Ryszard,</u>
468   - <u xml:id="u-2.453" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojna Tadeusz,</u>
469   - <u xml:id="u-2.454" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojtecki Jerzy,</u>
470   - <u xml:id="u-2.455" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojtera Czesław,</u>
471   - <u xml:id="u-2.456" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowiak Władysław,</u>
472   - <u xml:id="u-2.457" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowska Józefa,</u>
473   - <u xml:id="u-2.458" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowski Tadeusz,</u>
474   - <u xml:id="u-2.459" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wołowiec Lidia,</u>
475   - <u xml:id="u-2.460" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wójcik Ryszard,</u>
476   - <u xml:id="u-2.461" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wroński Stanisław,</u>
477   - <u xml:id="u-2.462" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wróbel Stanisław,</u>
478   - <u xml:id="u-2.463" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wróblewska Henryka,</u>
479   - <u xml:id="u-2.464" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Wrzaszczyk Tadeusz,</u>
480   - <u xml:id="u-2.465" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zabłocki Janusz Zbigniew,</u>
481   - <u xml:id="u-2.466" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zając Aleksander,</u>
482   - <u xml:id="u-2.467" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Załuski Zbigniew,</u>
483   - <u xml:id="u-2.468" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zarajczyk Aleksander,</u>
484   - <u xml:id="u-2.469" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zarzycka Adela,</u>
485   - <u xml:id="u-2.470" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zasada Jerzy,</u>
486   - <u xml:id="u-2.471" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zawadzki Sylwester,</u>
487   - <u xml:id="u-2.472" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zawodziński Stefan,</u>
488   - <u xml:id="u-2.473" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zgłobicki Edward,</u>
489   - <u xml:id="u-2.474" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zieliński Zbigniew,</u>
490   - <u xml:id="u-2.475" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ziętek Jerzy,</u>
491   - <u xml:id="u-2.476" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Ziętek Mieczysław,</u>
492   - <u xml:id="u-2.477" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Zydek Andrzej,</u>
493   - <u xml:id="u-2.478" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żabiński Andrzej,</u>
494   - <u xml:id="u-2.479" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żaczek Krystyna,</u>
495   - <u xml:id="u-2.480" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żandarowski Zdzisław,</u>
496   - <u xml:id="u-2.481" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żelazny Władysław,</u>
497   - <u xml:id="u-2.482" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żołnierczyk Marian,</u>
498   - <u xml:id="u-2.483" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żukrowski Wojciech,</u>
499   - <u xml:id="u-2.484" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">— Żurek Mirosław.</u>
  44 + <u xml:id="u-2.29" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Adamczak Stefania,</u>
  45 + <u xml:id="u-2.30" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Adamiak Stanisław,</u>
  46 + <u xml:id="u-2.31" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Adamski Izydor,</u>
  47 + <u xml:id="u-2.32" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Andrejczyn Barbara,</u>
  48 + <u xml:id="u-2.33" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Antczak Bronisław,</u>
  49 + <u xml:id="u-2.34" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Antoszewski Stanisław,</u>
  50 + <u xml:id="u-2.35" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Arndt Zygmunt,</u>
  51 + <u xml:id="u-2.36" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Auleytner Wacław,</u>
  52 + <u xml:id="u-2.37" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Babiuch Edward,</u>
  53 + <u xml:id="u-2.38" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bafia Jerzy,</u>
  54 + <u xml:id="u-2.39" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Balawajder Kazimierz,</u>
  55 + <u xml:id="u-2.40" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Balicki Zdzisław,</u>
  56 + <u xml:id="u-2.41" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Banasik Janina,</u>
  57 + <u xml:id="u-2.42" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Barabasz Feliks,</u>
  58 + <u xml:id="u-2.43" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Barcikowski Kazimierz,</u>
  59 + <u xml:id="u-2.44" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Barecki Józef,</u>
  60 + <u xml:id="u-2.45" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bareła Józef,</u>
  61 + <u xml:id="u-2.46" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bartosz Danuta,</u>
  62 + <u xml:id="u-2.47" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bąkowski Wiesław,</u>
  63 + <u xml:id="u-2.48" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Becelewska Jadwiga,</u>
  64 + <u xml:id="u-2.49" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bender Ryszard Janusz,</u>
  65 + <u xml:id="u-2.50" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Białecki Zbigniew,</u>
  66 + <u xml:id="u-2.51" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Biernat Jadwiga,</u>
  67 + <u xml:id="u-2.52" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Biłko Alojzy,</u>
  68 + <u xml:id="u-2.53" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Blaszyński Hieronim,</u>
  69 + <u xml:id="u-2.54" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bondarewski Andrzej,</u>
  70 + <u xml:id="u-2.55" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bruzda Stefania,</u>
  71 + <u xml:id="u-2.56" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Brych Janusz,</u>
  72 + <u xml:id="u-2.57" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Brzeski Stanisław,</u>
  73 + <u xml:id="u-2.58" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Buc Jerzy,</u>
  74 + <u xml:id="u-2.59" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Budzanowska Maria,</u>
  75 + <u xml:id="u-2.60" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bukowski Jerzy,</u>
  76 + <u xml:id="u-2.61" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Bursiewicz Helena,</u>
  77 + <u xml:id="u-2.62" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Burski Czesław,</u>
  78 + <u xml:id="u-2.63" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Buziński Józef,</u>
  79 + <u xml:id="u-2.64" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cabaj Władysław,</u>
  80 + <u xml:id="u-2.65" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Całużyński Stefan,</u>
  81 + <u xml:id="u-2.66" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cegielski Longin,</u>
  82 + <u xml:id="u-2.67" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Celiński Stanisław,</u>
  83 + <u xml:id="u-2.68" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Chojnacki Hubert,</u>
  84 + <u xml:id="u-2.69" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Choma Stanisław,</u>
  85 + <u xml:id="u-2.70" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Choroś Stefan,</u>
  86 + <u xml:id="u-2.71" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Chudy Zenon,</u>
  87 + <u xml:id="u-2.72" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cichocka Jadwiga,</u>
  88 + <u xml:id="u-2.73" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cieniewski Bronisław,</u>
  89 + <u xml:id="u-2.74" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cieślak Marian,</u>
  90 + <u xml:id="u-2.75" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cieślik Stanisław,</u>
  91 + <u xml:id="u-2.76" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ciosek Stanisław,</u>
  92 + <u xml:id="u-2.77" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ciszczoń Zofia,</u>
  93 + <u xml:id="u-2.78" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Cybulska Zofia,</u>
  94 + <u xml:id="u-2.79" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czajkowski Zbigniew,</u>
  95 + <u xml:id="u-2.80" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czarnecki Alojzy,</u>
  96 + <u xml:id="u-2.81" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czechowska Kazimiera,</u>
  97 + <u xml:id="u-2.82" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czepan Anna,</u>
  98 + <u xml:id="u-2.83" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czerniej Stanisław,</u>
  99 + <u xml:id="u-2.84" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czeszko Bohdan,</u>
  100 + <u xml:id="u-2.85" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Czyżewski Wacław,</u>
  101 + <u xml:id="u-2.86" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Darzyński Jan,</u>
  102 + <u xml:id="u-2.87" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dąbal Franciszek,</u>
  103 + <u xml:id="u-2.88" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dąbek Paweł,</u>
  104 + <u xml:id="u-2.89" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Derejski Mieczysław,</u>
  105 + <u xml:id="u-2.90" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dębicka Barbara,</u>
  106 + <u xml:id="u-2.91" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dobisiak Kazimierz,</u>
  107 + <u xml:id="u-2.92" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Drapich Wit,</u>
  108 + <u xml:id="u-2.93" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Drewniowski Zdzisław,</u>
  109 + <u xml:id="u-2.94" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Droszcz Bogusław,</u>
  110 + <u xml:id="u-2.95" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Drożdż Ludwik,</u>
  111 + <u xml:id="u-2.96" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Drzewiecki Józef,</u>
  112 + <u xml:id="u-2.97" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Duda Edward,</u>
  113 + <u xml:id="u-2.98" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dymała Jadwiga,</u>
  114 + <u xml:id="u-2.99" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dzierwa Franciszek,</u>
  115 + <u xml:id="u-2.100" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Dziopak Ryszard,</u>
  116 + <u xml:id="u-2.101" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Faska Marceli,</u>
  117 + <u xml:id="u-2.102" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Fiszbach Tadeusz,</u>
  118 + <u xml:id="u-2.103" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Fortuna Kazimierz,</u>
  119 + <u xml:id="u-2.104" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Franiak Krystyna,</u>
  120 + <u xml:id="u-2.105" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Frąc Henryka,</u>
  121 + <u xml:id="u-2.106" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Frelek Ryszard,</u>
  122 + <u xml:id="u-2.107" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Furmanek Mieczysław,</u>
  123 + <u xml:id="u-2.108" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Fuszara Adam,</u>
  124 + <u xml:id="u-2.109" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gabrielski Stanisław,</u>
  125 + <u xml:id="u-2.110" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gaertig Stanisław,</u>
  126 + <u xml:id="u-2.111" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gajdek Aleksander,</u>
  127 + <u xml:id="u-2.112" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Galusik Kazimierz,</u>
  128 + <u xml:id="u-2.113" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gałaj Dyzma,</u>
  129 + <u xml:id="u-2.114" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gąsiorek Tadeusz,</u>
  130 + <u xml:id="u-2.115" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gertz Aleksander,</u>
  131 + <u xml:id="u-2.116" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gesing Franciszek,</u>
  132 + <u xml:id="u-2.117" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gębala Stanisław,</u>
  133 + <u xml:id="u-2.118" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gierek Edward,</u>
  134 + <u xml:id="u-2.119" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Giżycka-Koprowska Jadwiga,</u>
  135 + <u xml:id="u-2.120" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Głąb Regina,</u>
  136 + <u xml:id="u-2.121" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Głodowski Edward,</u>
  137 + <u xml:id="u-2.122" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Golonka Jan,</u>
  138 + <u xml:id="u-2.123" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gołacki Zbigniew,</u>
  139 + <u xml:id="u-2.124" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gołyska Alicja,</u>
  140 + <u xml:id="u-2.125" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Goszyc Walter,</u>
  141 + <u xml:id="u-2.126" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Góral Roman,</u>
  142 + <u xml:id="u-2.127" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grabski Tadeusz,</u>
  143 + <u xml:id="u-2.128" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gralewicz Jerzy,</u>
  144 + <u xml:id="u-2.129" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grendys Michał,</u>
  145 + <u xml:id="u-2.130" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grochal Eugeniusz,</u>
  146 + <u xml:id="u-2.131" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grochmalicki Jerzy,</u>
  147 + <u xml:id="u-2.132" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grochowska Bronisława,</u>
  148 + <u xml:id="u-2.133" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grolewski Franciszek,</u>
  149 + <u xml:id="u-2.134" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grudzień Zdzisław,</u>
  150 + <u xml:id="u-2.135" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grygiel Józef,</u>
  151 + <u xml:id="u-2.136" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grzegorczyk Kazimiera,</u>
  152 + <u xml:id="u-2.137" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Grzybczak Jerzy,</u>
  153 + <u xml:id="u-2.138" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gucwa Stanisław,</u>
  154 + <u xml:id="u-2.139" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Gwiaździńska Otylia,</u>
  155 + <u xml:id="u-2.140" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Hager-Małecka Bożena,</u>
  156 + <u xml:id="u-2.141" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Hajduk Ryszard,</u>
  157 + <u xml:id="u-2.142" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Hałas Henryk,</u>
  158 + <u xml:id="u-2.143" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Harasim Edward,</u>
  159 + <u xml:id="u-2.144" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Hebda Mieczysław,</u>
  160 + <u xml:id="u-2.145" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Holoubek Gustaw,</u>
  161 + <u xml:id="u-2.146" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Hołuj Tadeusz,</u>
  162 + <u xml:id="u-2.147" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Iwaszkiewicz Jarosław,</u>
  163 + <u xml:id="u-2.148" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jabłoński Henryk,</u>
  164 + <u xml:id="u-2.149" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jagielski Mieczysław,</u>
  165 + <u xml:id="u-2.150" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jagiełowicz-Gawle Helena,</u>
  166 + <u xml:id="u-2.151" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jakubczak Marian,</u>
  167 + <u xml:id="u-2.152" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jakubowicz Adolf,</u>
  168 + <u xml:id="u-2.153" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Janczak Leon,</u>
  169 + <u xml:id="u-2.154" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Janczyszyn Ludwik,</u>
  170 + <u xml:id="u-2.155" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jandy-Jendrośka Krystyna,</u>
  171 + <u xml:id="u-2.156" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Janiak Franciszek,</u>
  172 + <u xml:id="u-2.157" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jankowski Witold,</u>
  173 + <u xml:id="u-2.158" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Janowski Jan,</u>
  174 + <u xml:id="u-2.159" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Januzik Zygmunt,</u>
  175 + <u xml:id="u-2.160" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jaremek Edward,</u>
  176 + <u xml:id="u-2.161" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jaros Witold,</u>
  177 + <u xml:id="u-2.162" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jarosiński Witold,</u>
  178 + <u xml:id="u-2.163" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jaroszewicz Czesław,</u>
  179 + <u xml:id="u-2.164" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jaroszewicz Piotr,</u>
  180 + <u xml:id="u-2.165" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jaruzelski Wojciech,</u>
  181 + <u xml:id="u-2.166" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jonkisz Władysław,</u>
  182 + <u xml:id="u-2.167" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jóźwiak Jerzy,</u>
  183 + <u xml:id="u-2.168" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Jurkiewicz Bronisław,</u>
  184 + <u xml:id="u-2.169" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Juszkiewicz Władysław,</u>
  185 + <u xml:id="u-2.170" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kaim Franciszek,</u>
  186 + <u xml:id="u-2.171" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kaliski Sylwester,</u>
  187 + <u xml:id="u-2.172" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kamieniarz Stanisław,</u>
  188 + <u xml:id="u-2.173" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kamińska Stefania,</u>
  189 + <u xml:id="u-2.174" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kamiński Jan,</u>
  190 + <u xml:id="u-2.175" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kania Stanisław,</u>
  191 + <u xml:id="u-2.176" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kardaszewski Bolesław,</u>
  192 + <u xml:id="u-2.177" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Karkoszka Alojzy,</u>
  193 + <u xml:id="u-2.178" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Karolak Roman,</u>
  194 + <u xml:id="u-2.179" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kasiński Idzi,</u>
  195 + <u xml:id="u-2.180" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kawski Wacław,</u>
  196 + <u xml:id="u-2.181" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kazimierczak Jan,</u>
  197 + <u xml:id="u-2.182" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kaźmierczak Jerzy,</u>
  198 + <u xml:id="u-2.183" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kempara Eugenia,</u>
  199 + <u xml:id="u-2.184" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kędziora Jan,</u>
  200 + <u xml:id="u-2.185" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kępa Józef,</u>
  201 + <u xml:id="u-2.186" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kielcz Anna,</u>
  202 + <u xml:id="u-2.187" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kijowski Józef,</u>
  203 + <u xml:id="u-2.188" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kiliś Halina,</u>
  204 + <u xml:id="u-2.189" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kinecki Wiktor,</u>
  205 + <u xml:id="u-2.190" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kirsch Stanisława,</u>
  206 + <u xml:id="u-2.191" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Klasek Eryk,</u>
  207 + <u xml:id="u-2.192" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kledecki Zbigniew,</u>
  208 + <u xml:id="u-2.193" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Klofik Tadeusz,</u>
  209 + <u xml:id="u-2.194" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kłonica Leon,</u>
  210 + <u xml:id="u-2.195" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kocańda Genowefa,</u>
  211 + <u xml:id="u-2.196" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kocemba Janina,</u>
  212 + <u xml:id="u-2.197" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kochanowska Anna,</u>
  213 + <u xml:id="u-2.198" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kolanowski Michał,</u>
  214 + <u xml:id="u-2.199" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kołodziej Emil,</u>
  215 + <u xml:id="u-2.200" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kołodziejczyk Walenty,</u>
  216 + <u xml:id="u-2.201" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kołodziejski Józef,</u>
  217 + <u xml:id="u-2.202" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Komender Zenon,</u>
  218 + <u xml:id="u-2.203" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Komorowski Zenon,</u>
  219 + <u xml:id="u-2.204" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kondak Edward,</u>
  220 + <u xml:id="u-2.205" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Konieczny Jan,</u>
  221 + <u xml:id="u-2.206" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Konieczny Marian,</u>
  222 + <u xml:id="u-2.207" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kopaczyk Henryk,</u>
  223 + <u xml:id="u-2.208" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Koperski Bolesław,</u>
  224 + <u xml:id="u-2.209" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Korzycki Antoni,</u>
  225 + <u xml:id="u-2.210" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kostecki Henryk,</u>
  226 + <u xml:id="u-2.211" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Koszalski Jan,</u>
  227 + <u xml:id="u-2.212" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kotarba Leon,</u>
  228 + <u xml:id="u-2.213" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kotlicka Maria,</u>
  229 + <u xml:id="u-2.214" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kowalczyk Stanisław, syn Adama,</u>
  230 + <u xml:id="u-2.215" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kowalczyk Stanisław, syn Pawła,</u>
  231 + <u xml:id="u-2.216" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kowalik Adam,</u>
  232 + <u xml:id="u-2.217" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kowalski Alfred,</u>
  233 + <u xml:id="u-2.218" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kowalski Józef,</u>
  234 + <u xml:id="u-2.219" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kozdra Władysław,</u>
  235 + <u xml:id="u-2.220" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Koziej-Żukowa Barbara,</u>
  236 + <u xml:id="u-2.221" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kozłowicz Urszula,</u>
  237 + <u xml:id="u-2.222" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Koźniewska Halina,</u>
  238 + <u xml:id="u-2.223" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Krasko Wincenty,</u>
  239 + <u xml:id="u-2.224" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kruczek Władysław,</u>
  240 + <u xml:id="u-2.225" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Krzemień Stanisław,</u>
  241 + <u xml:id="u-2.226" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Krzysztoforski Zbigniew,</u>
  242 + <u xml:id="u-2.227" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kubacka Maria Marta,</u>
  243 + <u xml:id="u-2.228" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kubalewski Jerzy.</u>
  244 + <u xml:id="u-2.229" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kubit Jan,</u>
  245 + <u xml:id="u-2.230" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kuć Adam,</u>
  246 + <u xml:id="u-2.231" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kukuryka Stanisław,</u>
  247 + <u xml:id="u-2.232" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kula Henryk,</u>
  248 + <u xml:id="u-2.233" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kulesza Stanisław,</u>
  249 + <u xml:id="u-2.234" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kulińska Dobromiła,</u>
  250 + <u xml:id="u-2.235" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kułtuniak Jerzy,</u>
  251 + <u xml:id="u-2.236" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kuranda Zenona,</u>
  252 + <u xml:id="u-2.237" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kuraś Kazimierz,</u>
  253 + <u xml:id="u-2.238" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kurkowiak Benedykt,</u>
  254 + <u xml:id="u-2.239" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kurowski Zdzisław,</u>
  255 + <u xml:id="u-2.240" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kus Bernard,</u>
  256 + <u xml:id="u-2.241" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kusiak Jerzy,</u>
  257 + <u xml:id="u-2.242" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kwakszyc Jan,</u>
  258 + <u xml:id="u-2.243" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kwaśniewicz Michał,</u>
  259 + <u xml:id="u-2.244" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kwiatkowska Ewa,</u>
  260 + <u xml:id="u-2.245" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kwiatkowski Jerzy,</u>
  261 + <u xml:id="u-2.246" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Kwieciński Zdzisław,</u>
  262 + <u xml:id="u-2.247" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Lassota Witold,</u>
  263 + <u xml:id="u-2.248" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Lebiedzińska-Torbus Teresa,</u>
  264 + <u xml:id="u-2.249" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Lech-Skubińska Jadwiga,</u>
  265 + <u xml:id="u-2.250" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Legomski Zdzisław,</u>
  266 + <u xml:id="u-2.251" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Leś Jan,</u>
  267 + <u xml:id="u-2.252" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Liberadzka Daniela Teresa,</u>
  268 + <u xml:id="u-2.253" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Lipski Witold,</u>
  269 + <u xml:id="u-2.254" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Liszka Marian,</u>
  270 + <u xml:id="u-2.255" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Lorentz Maria,</u>
  271 + <u xml:id="u-2.256" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Luciński Zdzisław,</u>
  272 + <u xml:id="u-2.257" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Luty Stanisław,</u>
  273 + <u xml:id="u-2.258" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łabuś Ryszard,</u>
  274 + <u xml:id="u-2.259" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ładyńska Zofia,</u>
  275 + <u xml:id="u-2.260" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łęgowik Zofia,</u>
  276 + <u xml:id="u-2.261" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łokkaj Jadwiga,</u>
  277 + <u xml:id="u-2.262" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łopatka Adam,</u>
  278 + <u xml:id="u-2.263" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łopatkowa Maria,</u>
  279 + <u xml:id="u-2.264" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łubieński Konstanty,</u>
  280 + <u xml:id="u-2.265" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łukaszek Ferdynand,</u>
  281 + <u xml:id="u-2.266" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łukaszewicz Jerzy,</u>
  282 + <u xml:id="u-2.267" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Łysak Bogdan,</u>
  283 + <u xml:id="u-2.268" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mach Stanisław,</u>
  284 + <u xml:id="u-2.269" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maciak Jerzy,</u>
  285 + <u xml:id="u-2.270" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maciejewski Stanisław,</u>
  286 + <u xml:id="u-2.271" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maciszewski Jarema,</u>
  287 + <u xml:id="u-2.272" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maj Tadeusz,</u>
  288 + <u xml:id="u-2.273" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Majchrzak Józef,</u>
  289 + <u xml:id="u-2.274" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Majkut Maciej,</u>
  290 + <u xml:id="u-2.275" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Malec Jan,</u>
  291 + <u xml:id="u-2.276" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Malicki Zdzisław,</u>
  292 + <u xml:id="u-2.277" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Malinowska Jadwiga,</u>
  293 + <u xml:id="u-2.278" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Malinowski Jan,</u>
  294 + <u xml:id="u-2.279" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Malinowski Roman,</u>
  295 + <u xml:id="u-2.280" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Małcużyński Karol,</u>
  296 + <u xml:id="u-2.281" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Małkowska Eugenia,</u>
  297 + <u xml:id="u-2.282" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Marchewka Józef,</u>
  298 + <u xml:id="u-2.283" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Marszałek-Młyńczyk Krystyna,</u>
  299 + <u xml:id="u-2.284" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Martin Mirosław,</u>
  300 + <u xml:id="u-2.285" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Marynowicz Mieczysław,</u>
  301 + <u xml:id="u-2.286" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maszczyk Danuta,</u>
  302 + <u xml:id="u-2.287" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Matera Marian,</u>
  303 + <u xml:id="u-2.288" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Matlęga Stefan,</u>
  304 + <u xml:id="u-2.289" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mazurkiewicz Ludmiła,</u>
  305 + <u xml:id="u-2.290" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Maźnicki Ludwik,</u>
  306 + <u xml:id="u-2.291" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mądry Czesław,</u>
  307 + <u xml:id="u-2.292" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Medeński Mieczysław,</u>
  308 + <u xml:id="u-2.293" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Melich Alojzy,</u>
  309 + <u xml:id="u-2.294" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mendalka Jan,</u>
  310 + <u xml:id="u-2.295" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Męcik Kazimierz,</u>
  311 + <u xml:id="u-2.296" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Męclewski Edmund,</u>
  312 + <u xml:id="u-2.297" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Michalewska Marianna,</u>
  313 + <u xml:id="u-2.298" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Michniewicz Marian,</u>
  314 + <u xml:id="u-2.299" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mielcarek Eugeniusz,</u>
  315 + <u xml:id="u-2.300" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mieszkowska Ludwika,</u>
  316 + <u xml:id="u-2.301" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mięsowicz Marian,</u>
  317 + <u xml:id="u-2.302" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Milczarek Maria,</u>
  318 + <u xml:id="u-2.303" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Misiaszek Stefan,</u>
  319 + <u xml:id="u-2.304" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Młynarczyk Janina,</u>
  320 + <u xml:id="u-2.305" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Młyńczak Tadeusz Witold,</u>
  321 + <u xml:id="u-2.306" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Moczar Mieczysław,</u>
  322 + <u xml:id="u-2.307" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Moderacka Cecylia,</u>
  323 + <u xml:id="u-2.308" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Morawiec Teresa,</u>
  324 + <u xml:id="u-2.309" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Morawska Jolanta,</u>
  325 + <u xml:id="u-2.310" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Morawski Kazimierz,</u>
  326 + <u xml:id="u-2.311" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Motyka Lucjan,</u>
  327 + <u xml:id="u-2.312" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Możdżyński Witold,</u>
  328 + <u xml:id="u-2.313" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mroczka Zofia,</u>
  329 + <u xml:id="u-2.314" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Mróz Wiesław,</u>
  330 + <u xml:id="u-2.315" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Myszka Marian,</u>
  331 + <u xml:id="u-2.316" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Najdowski Zygmunt,</u>
  332 + <u xml:id="u-2.317" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Najsznerski Ryszard,</u>
  333 + <u xml:id="u-2.318" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Nawrocki Jerzy,</u>
  334 + <u xml:id="u-2.319" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Nawrot Marianna,</u>
  335 + <u xml:id="u-2.320" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Niewiadomski Jan,</u>
  336 + <u xml:id="u-2.321" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Nowak Franciszek,</u>
  337 + <u xml:id="u-2.322" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Obuchowski Eugeniusz,</u>
  338 + <u xml:id="u-2.323" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ochota Władysław,</u>
  339 + <u xml:id="u-2.324" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Odrzywolski Franciszek,</u>
  340 + <u xml:id="u-2.325" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ojczyk Adolf,</u>
  341 + <u xml:id="u-2.326" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Olczyk Maria,</u>
  342 + <u xml:id="u-2.327" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Oleksin Roman,</u>
  343 + <u xml:id="u-2.328" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Oliwa Włodzimierz,</u>
  344 + <u xml:id="u-2.329" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Olszewski Kazimierz,</u>
  345 + <u xml:id="u-2.330" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Olszowski Stefan,</u>
  346 + <u xml:id="u-2.331" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ordon Marek,</u>
  347 + <u xml:id="u-2.332" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Orlof Tadeusz,</u>
  348 + <u xml:id="u-2.333" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Oryl Stefania,</u>
  349 + <u xml:id="u-2.334" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Orzechowski Henryk,</u>
  350 + <u xml:id="u-2.335" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Osmańczyk Edmund,</u>
  351 + <u xml:id="u-2.336" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Owsianik Bronisław,</u>
  352 + <u xml:id="u-2.337" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ozdowski Jerzy,</u>
  353 + <u xml:id="u-2.338" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ozga-Michalski Józef,</u>
  354 + <u xml:id="u-2.339" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pacer Maria,</u>
  355 + <u xml:id="u-2.340" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pachnowska Stefania,</u>
  356 + <u xml:id="u-2.341" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Patalas Bronisława,</u>
  357 + <u xml:id="u-2.342" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pawlak Jan,</u>
  358 + <u xml:id="u-2.343" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Piasecki Bolesław,</u>
  359 + <u xml:id="u-2.344" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pihan Władysław,</u>
  360 + <u xml:id="u-2.345" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pikul Piotr,</u>
  361 + <u xml:id="u-2.346" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pińkowski Józef,</u>
  362 + <u xml:id="u-2.347" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Piotrowski Jerzy,</u>
  363 + <u xml:id="u-2.348" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Piskorz-Nałęcki Jerzy Wojciech,</u>
  364 + <u xml:id="u-2.349" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Plasota Jan,</u>
  365 + <u xml:id="u-2.350" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Plezia Kazimiera,</u>
  366 + <u xml:id="u-2.351" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Podlewska Danuta,</u>
  367 + <u xml:id="u-2.352" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Połaska Zuzanna,</u>
  368 + <u xml:id="u-2.353" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Połowniak Antoni,</u>
  369 + <u xml:id="u-2.354" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Poznański Stefan,</u>
  370 + <u xml:id="u-2.355" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Prokopiak Janusz,</u>
  371 + <u xml:id="u-2.356" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Pyka Tadeusz,</u>
  372 + <u xml:id="u-2.357" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Raczkowski Zygmunt,</u>
  373 + <u xml:id="u-2.358" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rafalski Henryk,</u>
  374 + <u xml:id="u-2.359" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rakowski Mieczysław,</u>
  375 + <u xml:id="u-2.360" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Raszkowski Kazimierz,</u>
  376 + <u xml:id="u-2.361" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Riemen Maria,</u>
  377 + <u xml:id="u-2.362" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rokoszewski Kazimierz,</u>
  378 + <u xml:id="u-2.363" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rostworowski Stanisław,</u>
  379 + <u xml:id="u-2.364" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rośkiewicz Bernard,</u>
  380 + <u xml:id="u-2.365" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Roziewicz Stanisław,</u>
  381 + <u xml:id="u-2.366" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Róg-Świostek Mieczysław,</u>
  382 + <u xml:id="u-2.367" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Różański Józef,</u>
  383 + <u xml:id="u-2.368" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rudnicki Zbigniew,</u>
  384 + <u xml:id="u-2.369" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rukściński Zygmunt,</u>
  385 + <u xml:id="u-2.370" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rurański Roman,</u>
  386 + <u xml:id="u-2.371" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rutkowski Roman,</u>
  387 + <u xml:id="u-2.372" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Rzepiela Mieczysław,</u>
  388 + <u xml:id="u-2.373" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sadurski Franciszek,</u>
  389 + <u xml:id="u-2.374" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sawajner Józef,</u>
  390 + <u xml:id="u-2.375" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sawczuk Włodzimierz,</u>
  391 + <u xml:id="u-2.376" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Schmidt Aleksander,</u>
  392 + <u xml:id="u-2.377" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Seta Antoni,</u>
  393 + <u xml:id="u-2.378" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Siedlewski Zdzisław,</u>
  394 + <u xml:id="u-2.379" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sielańczuk Franciszek,</u>
  395 + <u xml:id="u-2.380" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sieradzki Edward,</u>
  396 + <u xml:id="u-2.381" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Siwicki Florian,</u>
  397 + <u xml:id="u-2.382" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Skibniewska Halina,</u>
  398 + <u xml:id="u-2.383" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Składowski Stanisław,</u>
  399 + <u xml:id="u-2.384" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Skorupa Zdzisław,</u>
  400 + <u xml:id="u-2.385" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Skóra Jadwiga,</u>
  401 + <u xml:id="u-2.386" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Skórzewski Piotr,</u>
  402 + <u xml:id="u-2.387" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Skwirzyński Tadeusz,</u>
  403 + <u xml:id="u-2.388" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Słomski Jan,</u>
  404 + <u xml:id="u-2.389" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Słowek Czesław,</u>
  405 + <u xml:id="u-2.390" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Smyczyński Jerzy,</u>
  406 + <u xml:id="u-2.391" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sobieraj Adolf,</u>
  407 + <u xml:id="u-2.392" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Socha Ryszard,</u>
  408 + <u xml:id="u-2.393" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Soja Jan,</u>
  409 + <u xml:id="u-2.394" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sokołowska Bronisława,</u>
  410 + <u xml:id="u-2.395" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Solecki Mieczysław,</u>
  411 + <u xml:id="u-2.396" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sroczyńska Irena,</u>
  412 + <u xml:id="u-2.397" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stachoń Roman,</u>
  413 + <u xml:id="u-2.398" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stachura Aleksandra,</u>
  414 + <u xml:id="u-2.399" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stadniczeńko Tadeusz,</u>
  415 + <u xml:id="u-2.400" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stasiak Ludomir,</u>
  416 + <u xml:id="u-2.401" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stasiak Tadeusz,</u>
  417 + <u xml:id="u-2.402" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stawski Henryk,</u>
  418 + <u xml:id="u-2.403" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Stefański Piotr,</u>
  419 + <u xml:id="u-2.404" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Strużek Bolesław,</u>
  420 + <u xml:id="u-2.405" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Surma Barbara,</u>
  421 + <u xml:id="u-2.406" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Surowiec Zygmunt,</u>
  422 + <u xml:id="u-2.407" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szałajda Maria,</u>
  423 + <u xml:id="u-2.408" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szczepanik Czesław,</u>
  424 + <u xml:id="u-2.409" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szczepańska Janina,</u>
  425 + <u xml:id="u-2.410" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szczepański Jan,</u>
  426 + <u xml:id="u-2.411" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szczepański Maciej,</u>
  427 + <u xml:id="u-2.412" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szczupak Janina,</u>
  428 + <u xml:id="u-2.413" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szewczyk Wilhelm,</u>
  429 + <u xml:id="u-2.414" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Sznajder Stanisław,</u>
  430 + <u xml:id="u-2.415" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szwarnowiecka Maria,</u>
  431 + <u xml:id="u-2.416" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szydlak Jan,</u>
  432 + <u xml:id="u-2.417" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szymanek Jerzy,</u>
  433 + <u xml:id="u-2.418" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szymański Edward,</u>
  434 + <u xml:id="u-2.419" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szymczak Wacław,</u>
  435 + <u xml:id="u-2.420" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Szyszko Ewelina,</u>
  436 + <u xml:id="u-2.421" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Śliwa Gustaw,</u>
  437 + <u xml:id="u-2.422" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Świderska Stanisława,</u>
  438 + <u xml:id="u-2.423" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Świderski Henryk,</u>
  439 + <u xml:id="u-2.424" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Talewski Jakub,</u>
  440 + <u xml:id="u-2.425" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tarnawa Mieczysław,</u>
  441 + <u xml:id="u-2.426" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tejchma Józef,</u>
  442 + <u xml:id="u-2.427" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tekliński Franciszek,</u>
  443 + <u xml:id="u-2.428" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tochowicz Andrzej,</u>
  444 + <u xml:id="u-2.429" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tomal Zdzisław,</u>
  445 + <u xml:id="u-2.430" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Trębaczkiewicz Krzysztof,</u>
  446 + <u xml:id="u-2.431" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Trojanowski Stanisław,</u>
  447 + <u xml:id="u-2.432" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Trybus Władysław,</u>
  448 + <u xml:id="u-2.433" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Tumułka Barbara,</u>
  449 + <u xml:id="u-2.434" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Urbanowicz Józef,</u>
  450 + <u xml:id="u-2.435" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wachowski Stanisław,</u>
  451 + <u xml:id="u-2.436" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Waleczek Jan,</u>
  452 + <u xml:id="u-2.437" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Waszczuk Jerzy,</u>
  453 + <u xml:id="u-2.438" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Waśniowska Janina,</u>
  454 + <u xml:id="u-2.439" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wawrzeńczyk Alicja,</u>
  455 + <u xml:id="u-2.440" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Werblan Andrzej,</u>
  456 + <u xml:id="u-2.441" who="#JarosławIwaszkiewicz">—Weresa Czesław,</u>
  457 + <u xml:id="u-2.442" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wesołowski Antoni,</u>
  458 + <u xml:id="u-2.443" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wesołowski Zdzisław,</u>
  459 + <u xml:id="u-2.444" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Więckowski Józef,</u>
  460 + <u xml:id="u-2.445" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wilczyński Czesław,</u>
  461 + <u xml:id="u-2.446" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wiśniewski Edward,</u>
  462 + <u xml:id="u-2.447" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wiśniewski Henryk,</u>
  463 + <u xml:id="u-2.448" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wituła Stanisław,</u>
  464 + <u xml:id="u-2.449" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wituski Tadeusz,</u>
  465 + <u xml:id="u-2.450" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Włodarczyk Stanisław,</u>
  466 + <u xml:id="u-2.451" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojciechowski Jerzy,</u>
  467 + <u xml:id="u-2.452" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojna Ryszard,</u>
  468 + <u xml:id="u-2.453" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojna Tadeusz,</u>
  469 + <u xml:id="u-2.454" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojtecki Jerzy,</u>
  470 + <u xml:id="u-2.455" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojtera Czesław,</u>
  471 + <u xml:id="u-2.456" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowiak Władysław,</u>
  472 + <u xml:id="u-2.457" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowska Józefa,</u>
  473 + <u xml:id="u-2.458" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wojtkowski Tadeusz,</u>
  474 + <u xml:id="u-2.459" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wołowiec Lidia,</u>
  475 + <u xml:id="u-2.460" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wójcik Ryszard,</u>
  476 + <u xml:id="u-2.461" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wroński Stanisław,</u>
  477 + <u xml:id="u-2.462" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wróbel Stanisław,</u>
  478 + <u xml:id="u-2.463" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wróblewska Henryka,</u>
  479 + <u xml:id="u-2.464" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Wrzaszczyk Tadeusz,</u>
  480 + <u xml:id="u-2.465" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zabłocki Janusz Zbigniew,</u>
  481 + <u xml:id="u-2.466" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zając Aleksander,</u>
  482 + <u xml:id="u-2.467" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Załuski Zbigniew,</u>
  483 + <u xml:id="u-2.468" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zarajczyk Aleksander,</u>
  484 + <u xml:id="u-2.469" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zarzycka Adela,</u>
  485 + <u xml:id="u-2.470" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zasada Jerzy,</u>
  486 + <u xml:id="u-2.471" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zawadzki Sylwester,</u>
  487 + <u xml:id="u-2.472" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zawodziński Stefan,</u>
  488 + <u xml:id="u-2.473" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zgłobicki Edward,</u>
  489 + <u xml:id="u-2.474" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zieliński Zbigniew,</u>
  490 + <u xml:id="u-2.475" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ziętek Jerzy,</u>
  491 + <u xml:id="u-2.476" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Ziętek Mieczysław,</u>
  492 + <u xml:id="u-2.477" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Zydek Andrzej,</u>
  493 + <u xml:id="u-2.478" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żabiński Andrzej,</u>
  494 + <u xml:id="u-2.479" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żaczek Krystyna,</u>
  495 + <u xml:id="u-2.480" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żandarowski Zdzisław,</u>
  496 + <u xml:id="u-2.481" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żelazny Władysław,</u>
  497 + <u xml:id="u-2.482" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żołnierczyk Marian,</u>
  498 + <u xml:id="u-2.483" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żukrowski Wojciech,</u>
  499 + <u xml:id="u-2.484" who="#JarosławIwaszkiewicz">— Żurek Mirosław.</u>
500 500 <u xml:id="u-2.485" who="#komentarz">(Na 1 posiedzeniu nie złożyli ślubowania posłowie: Dmochowski Mariusz, Sadowski Wiesław, Szafrański Henryk.)</u>
501 501 </div>
502 502 <div xml:id="div-3">
503   - <u xml:id="u-3.0" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u>
504   - <u xml:id="u-3.1" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Obecnie przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Wybór Marszałka Sejmu.</u>
505   - <u xml:id="u-3.2" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
506   - <u xml:id="u-3.3" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Kto prosi o głos?</u>
  503 + <u xml:id="u-3.0" who="#JarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u>
  504 + <u xml:id="u-3.1" who="#JarosławIwaszkiewicz">Obecnie przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Wybór Marszałka Sejmu.</u>
  505 + <u xml:id="u-3.2" who="#JarosławIwaszkiewicz">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
  506 + <u xml:id="u-3.3" who="#JarosławIwaszkiewicz">Kto prosi o głos?</u>
507 507 <u xml:id="u-3.4" who="#komentarz">(Poseł Gesing Franciszek: Proszę o głos.)</u>
508   - <u xml:id="u-3.5" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Głos ma poseł Franciszek Gesing.</u>
  508 + <u xml:id="u-3.5" who="#JarosławIwaszkiewicz">Głos ma poseł Franciszek Gesing.</u>
509 509 </div>
510 510 <div xml:id="div-4">
511   - <u xml:id="u-4.0" who="#PosełFranciszekGesing">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zgodnie z propozycją przyjętą przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji posła Stanisława Gucwę, Prezesa naszego Stronnictwa.</u>
  511 + <u xml:id="u-4.0" who="#FranciszekGesing">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zgodnie z propozycją przyjętą przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji posła Stanisława Gucwę, Prezesa naszego Stronnictwa.</u>
512 512 <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
513   - <u xml:id="u-4.2" who="#PosełFranciszekGesing">Poseł Stanisław Gucwa, syn ziemi tarnowskiej, od wczesnej młodości związał się z ruchem ludowym. Jego wrażliwą postawę obywatelską kształtowały programy ideowe Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” oraz Batalionów Chłopskich, w których działał i walczył o wyzwolenie narodowe i społeczne, o ustrój sprawiedliwości społecznej. Od pierwszych dni wyzwolenia włączył się w nurt życia publicznego i państwowego, w utrwalanie władzy ludowej i odbudowę zniszczonego kraju. Na wszystkich powierzonych mu stanowiskach gospodarczych, politycznych i państwowych twórczą inicjatywą i pełnym poświęcenia zaangażowaniem dobrze służył sprawie rolnictwa, wsi, całego kraju.</u>
514   - <u xml:id="u-4.3" who="#PosełFranciszekGesing">Jako Marszałek Sejmu VI kadencji wniósł duży osobisty wkład we wzmożoną konstruktywną działalność Sejmu i jego organów, umiejętnie zsynchronizowaną z potrzebami dynamicznie, wszechstronnie rozwijającej się gospodarki narodowej i naszej socjalistycznej państwowości.</u>
515   - <u xml:id="u-4.4" who="#PosełFranciszekGesing">Wysoce pozytywna ocena prac Sejmu pod przewodnictwem Stanisława Gucwy stanowi dodatkową przesłankę, że jako Marszałek Sejmu VII kadencji zapewni sprawne i twórcze wypełnianie powinności najwyższego państwowego organu przedstawicielskiego w dalszym umacnianiu siły naszej ojczyzny i zwiększaniu dobrobytu jej mieszkańców.</u>
  513 + <u xml:id="u-4.2" who="#FranciszekGesing">Poseł Stanisław Gucwa, syn ziemi tarnowskiej, od wczesnej młodości związał się z ruchem ludowym. Jego wrażliwą postawę obywatelską kształtowały programy ideowe Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” oraz Batalionów Chłopskich, w których działał i walczył o wyzwolenie narodowe i społeczne, o ustrój sprawiedliwości społecznej. Od pierwszych dni wyzwolenia włączył się w nurt życia publicznego i państwowego, w utrwalanie władzy ludowej i odbudowę zniszczonego kraju. Na wszystkich powierzonych mu stanowiskach gospodarczych, politycznych i państwowych twórczą inicjatywą i pełnym poświęcenia zaangażowaniem dobrze służył sprawie rolnictwa, wsi, całego kraju.</u>
  514 + <u xml:id="u-4.3" who="#FranciszekGesing">Jako Marszałek Sejmu VI kadencji wniósł duży osobisty wkład we wzmożoną konstruktywną działalność Sejmu i jego organów, umiejętnie zsynchronizowaną z potrzebami dynamicznie, wszechstronnie rozwijającej się gospodarki narodowej i naszej socjalistycznej państwowości.</u>
  515 + <u xml:id="u-4.4" who="#FranciszekGesing">Wysoce pozytywna ocena prac Sejmu pod przewodnictwem Stanisława Gucwy stanowi dodatkową przesłankę, że jako Marszałek Sejmu VII kadencji zapewni sprawne i twórcze wypełnianie powinności najwyższego państwowego organu przedstawicielskiego w dalszym umacnianiu siły naszej ojczyzny i zwiększaniu dobrobytu jej mieszkańców.</u>
516 516 </div>
517 517 <div xml:id="div-5">
518   - <u xml:id="u-5.0" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Dziękuję.</u>
519   - <u xml:id="u-5.1" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Czy są jeszcze jakieś kandydatury?</u>
520   - <u xml:id="u-5.2" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Nie słyszę.</u>
521   - <u xml:id="u-5.3" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Stosownie do art. 19 ust. 2 regulaminu, Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
522   - <u xml:id="u-5.4" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
523   - <u xml:id="u-5.5" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
524   - <u xml:id="u-5.6" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Stanisława Gucwy na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
525   - <u xml:id="u-5.7" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Dziękuję.</u>
526   - <u xml:id="u-5.8" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
527   - <u xml:id="u-5.9" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
528   - <u xml:id="u-5.10" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie na stanowisko Marszałka Sejmu obywatela posła Stanisława Gucwę.</u>
529   - <u xml:id="u-5.11" who="#MarszałekSeniorJarosławIwaszkiewicz">Proszę Obywatela Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa.</u>
  518 + <u xml:id="u-5.0" who="#JarosławIwaszkiewicz">Dziękuję.</u>
  519 + <u xml:id="u-5.1" who="#JarosławIwaszkiewicz">Czy są jeszcze jakieś kandydatury?</u>
  520 + <u xml:id="u-5.2" who="#JarosławIwaszkiewicz">Nie słyszę.</u>
  521 + <u xml:id="u-5.3" who="#JarosławIwaszkiewicz">Stosownie do art. 19 ust. 2 regulaminu, Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  522 + <u xml:id="u-5.4" who="#JarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
  523 + <u xml:id="u-5.5" who="#JarosławIwaszkiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
  524 + <u xml:id="u-5.6" who="#JarosławIwaszkiewicz">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Stanisława Gucwy na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
  525 + <u xml:id="u-5.7" who="#JarosławIwaszkiewicz">Dziękuję.</u>
  526 + <u xml:id="u-5.8" who="#JarosławIwaszkiewicz">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  527 + <u xml:id="u-5.9" who="#JarosławIwaszkiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  528 + <u xml:id="u-5.10" who="#JarosławIwaszkiewicz">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie na stanowisko Marszałka Sejmu obywatela posła Stanisława Gucwę.</u>
  529 + <u xml:id="u-5.11" who="#JarosławIwaszkiewicz">Proszę Obywatela Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa.</u>
530 530 <u xml:id="u-5.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
531 531 <u xml:id="u-5.13" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa, witany oklaskami, podchodzi do stołu prezydialnego i obejmuje przewodnictwo)</u>
532 532 </div>
533 533 <div xml:id="div-6">
534   - <u xml:id="u-6.0" who="#MarszałekStanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Serdecznie dziękuję za okazane zaufanie, za powierzenie mi najbardziej zaszczytnej funkcji w tej Izbie. Ze wzruszeniem przyjmuję to wielkie wyróżnienie, jako Prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, widząc w tym fakcie nowy dowód uznania dla pracującej wsi.</u>
535   - <u xml:id="u-6.1" who="#MarszałekStanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Przed Sejmem w obecnej kadencji staną przede wszystkim odpowiedzialne zadania zawarte w platformie wyborczej Frontu Jedności Narodu, zadania w realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, rozwiniętej w uchwale VII Zjazdu PZPR, przyjętej przez ZSL i SD, przez wszystkie siły skupione we Froncie Jedności Narodu jako najbardziej odpowiadającej aktualnym i perspektywicznym interesom narodu i państwa.</u>
536   - <u xml:id="u-6.2" who="#MarszałekStanisławGucwa">Wykorzystamy w naszej sejmowej pracy wszystkie pozytywne doświadczenia VI kadencji. Przeszło 30 lat ogólnonarodowego wysiłku w warunkach socjalizmu stworzyło mocne podstawy dla dalszego rozwoju. Przyśpieszenie procesu unowocześnienia gospodarki, wielki postęp w dziedzinie spraw socjalnych, w kulturze i oświacie w minionym pięcioleciu uzasadnia przekonanie, że możemy jako kraj rozwijać się szybciej.</u>
537   - <u xml:id="u-6.3" who="#MarszałekStanisławGucwa">Korzystnie dla naszych zamierzeń kształtują się warunki zewnętrzne. Umocniły się więzi przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi naszymi sąsiadami. Polska jest szanowanym, ważnym ogniwem wspólnoty socjalistycznej. Proces odprężenia, zgodnie z postanowieniami aktu końcowego Konferencji w Helsinkach, mimo aktywizacji sił temu przeciwnych — postępuje naprzód. Dobitnym wyrazem tego jest ratyfikacja helsińskich porozumień między Polską a Republiką Federalną Niemiec.</u>
538   - <u xml:id="u-6.4" who="#MarszałekStanisławGucwa">Osiągnięcia we wszystkich dziedzinach życia dają nam prawo do stwierdzenia, że przyjęty w kampanii wyborczej ambitny program jest realny, ale jego wykonanie wymagać będzie systematycznego wysiłku wszystkich obywateli. Podstawowym warunkiem zrealizowania tych zadań jest to, aby jedność moralno-polityczna narodu, potwierdzona w czasie wyborów, była siłą motoryczną w uzyskiwaniu wyższej jakości pracy, w osiąganiu coraz wyższej efektywności gospodarowania, przejawianiu się w praktycznym działaniu zrozumienia dyscypliny obywatelskiej i nadrzędnej racji stanu.</u>
539   - <u xml:id="u-6.5" who="#MarszałekStanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że będę się starał w ścisłym współdziałaniu z obywatelami posłami i czynnikami politycznymi zapewnić takie warunki działania, aby Sejm VII kadencji, pracujący w oparciu o Konstytucję, dobrze spełniał powierzone mu zadania.</u>
  534 + <u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Serdecznie dziękuję za okazane zaufanie, za powierzenie mi najbardziej zaszczytnej funkcji w tej Izbie. Ze wzruszeniem przyjmuję to wielkie wyróżnienie, jako Prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, widząc w tym fakcie nowy dowód uznania dla pracującej wsi.</u>
  535 + <u xml:id="u-6.1" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Przed Sejmem w obecnej kadencji staną przede wszystkim odpowiedzialne zadania zawarte w platformie wyborczej Frontu Jedności Narodu, zadania w realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, rozwiniętej w uchwale VII Zjazdu PZPR, przyjętej przez ZSL i SD, przez wszystkie siły skupione we Froncie Jedności Narodu jako najbardziej odpowiadającej aktualnym i perspektywicznym interesom narodu i państwa.</u>
  536 + <u xml:id="u-6.2" who="#StanisławGucwa">Wykorzystamy w naszej sejmowej pracy wszystkie pozytywne doświadczenia VI kadencji. Przeszło 30 lat ogólnonarodowego wysiłku w warunkach socjalizmu stworzyło mocne podstawy dla dalszego rozwoju. Przyśpieszenie procesu unowocześnienia gospodarki, wielki postęp w dziedzinie spraw socjalnych, w kulturze i oświacie w minionym pięcioleciu uzasadnia przekonanie, że możemy jako kraj rozwijać się szybciej.</u>
  537 + <u xml:id="u-6.3" who="#StanisławGucwa">Korzystnie dla naszych zamierzeń kształtują się warunki zewnętrzne. Umocniły się więzi przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi naszymi sąsiadami. Polska jest szanowanym, ważnym ogniwem wspólnoty socjalistycznej. Proces odprężenia, zgodnie z postanowieniami aktu końcowego Konferencji w Helsinkach, mimo aktywizacji sił temu przeciwnych — postępuje naprzód. Dobitnym wyrazem tego jest ratyfikacja helsińskich porozumień między Polską a Republiką Federalną Niemiec.</u>
  538 + <u xml:id="u-6.4" who="#StanisławGucwa">Osiągnięcia we wszystkich dziedzinach życia dają nam prawo do stwierdzenia, że przyjęty w kampanii wyborczej ambitny program jest realny, ale jego wykonanie wymagać będzie systematycznego wysiłku wszystkich obywateli. Podstawowym warunkiem zrealizowania tych zadań jest to, aby jedność moralno-polityczna narodu, potwierdzona w czasie wyborów, była siłą motoryczną w uzyskiwaniu wyższej jakości pracy, w osiąganiu coraz wyższej efektywności gospodarowania, przejawianiu się w praktycznym działaniu zrozumienia dyscypliny obywatelskiej i nadrzędnej racji stanu.</u>
  539 + <u xml:id="u-6.5" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że będę się starał w ścisłym współdziałaniu z obywatelami posłami i czynnikami politycznymi zapewnić takie warunki działania, aby Sejm VII kadencji, pracujący w oparciu o Konstytucję, dobrze spełniał powierzone mu zadania.</u>
540 540 <u xml:id="u-6.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
541   - <u xml:id="u-6.7" who="#MarszałekStanisławGucwa">Informuję, że obywatel Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi pismo następującej treści:</u>
542   - <u xml:id="u-6.8" who="#MarszałekStanisławGucwa">„Do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu</u>
543   - <u xml:id="u-6.9" who="#MarszałekStanisławGucwa">W związku z rozpoczęciem VII kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przesyłam uchwałę Rady Ministrów w sprawie dymisji Rady Ministrów.</u>
544   - <u xml:id="u-6.10" who="#MarszałekStanisławGucwa">Jednocześnie uprzejmie informuję Wysoki Sejm, że Rada Ministrów pełnić będzie dotychczasowe swoje obowiązki do czasu powołania nowego Rządu.</u>
545   - <u xml:id="u-6.11" who="#MarszałekStanisławGucwa">Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz”.</u>
546   - <u xml:id="u-6.12" who="#MarszałekStanisławGucwa">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
547   - <u xml:id="u-6.13" who="#MarszałekStanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje zgłoszoną przez Prezesa Rady Ministrów dymisję Rządu oraz powierza Rządowi w dotychczasowym składzie dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów”.</u>
548   - <u xml:id="u-6.14" who="#MarszałekStanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm podjął proponowaną uchwałę.</u>
549   - <u xml:id="u-6.15" who="#MarszałekStanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
550   - <u xml:id="u-6.16" who="#MarszałekStanisławGucwa">Uważam uchwałę za przyjętą.</u>
551   - <u xml:id="u-6.17" who="#MarszałekStanisławGucwa">Informuję, że wpłynął poselski projekt uchwały, zmieniającej regulamin Sejmu. Druk tego projektu został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
552   - <u xml:id="u-6.18" who="#MarszałekStanisławGucwa">Proponuję, aby ustalić dalszy ciąg porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u>
553   - <u xml:id="u-6.19" who="#MarszałekStanisławGucwa">2. Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
554   - <u xml:id="u-6.20" who="#MarszałekStanisławGucwa">3. Wybór Rady Państwa.</u>
555   - <u xml:id="u-6.21" who="#MarszałekStanisławGucwa">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
556   - <u xml:id="u-6.22" who="#MarszałekStanisławGucwa">5. Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu.</u>
557   - <u xml:id="u-6.23" who="#MarszałekStanisławGucwa">6. Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
558   - <u xml:id="u-6.24" who="#MarszałekStanisławGucwa">7. Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
559   - <u xml:id="u-6.25" who="#MarszałekStanisławGucwa">Czy w sprawie proponowanego porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
560   - <u xml:id="u-6.26" who="#MarszałekStanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
561   - <u xml:id="u-6.27" who="#MarszałekStanisławGucwa">Uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
562   - <u xml:id="u-6.28" who="#MarszałekStanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
563   - <u xml:id="u-6.29" who="#MarszałekStanisławGucwa">Proszę o zgłaszanie kandydatów na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
  541 + <u xml:id="u-6.7" who="#StanisławGucwa">Informuję, że obywatel Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi pismo następującej treści:</u>
  542 + <u xml:id="u-6.8" who="#StanisławGucwa">„Do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu</u>
  543 + <u xml:id="u-6.9" who="#StanisławGucwa">W związku z rozpoczęciem VII kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przesyłam uchwałę Rady Ministrów w sprawie dymisji Rady Ministrów.</u>
  544 + <u xml:id="u-6.10" who="#StanisławGucwa">Jednocześnie uprzejmie informuję Wysoki Sejm, że Rada Ministrów pełnić będzie dotychczasowe swoje obowiązki do czasu powołania nowego Rządu.</u>
  545 + <u xml:id="u-6.11" who="#StanisławGucwa">Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz”.</u>
  546 + <u xml:id="u-6.12" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
  547 + <u xml:id="u-6.13" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje zgłoszoną przez Prezesa Rady Ministrów dymisję Rządu oraz powierza Rządowi w dotychczasowym składzie dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów”.</u>
  548 + <u xml:id="u-6.14" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm podjął proponowaną uchwałę.</u>
  549 + <u xml:id="u-6.15" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  550 + <u xml:id="u-6.16" who="#StanisławGucwa">Uważam uchwałę za przyjętą.</u>
  551 + <u xml:id="u-6.17" who="#StanisławGucwa">Informuję, że wpłynął poselski projekt uchwały, zmieniającej regulamin Sejmu. Druk tego projektu został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  552 + <u xml:id="u-6.18" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby ustalić dalszy ciąg porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u>
  553 + <u xml:id="u-6.19" who="#StanisławGucwa">2. Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
  554 + <u xml:id="u-6.20" who="#StanisławGucwa">3. Wybór Rady Państwa.</u>
  555 + <u xml:id="u-6.21" who="#StanisławGucwa">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  556 + <u xml:id="u-6.22" who="#StanisławGucwa">5. Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu.</u>
  557 + <u xml:id="u-6.23" who="#StanisławGucwa">6. Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
  558 + <u xml:id="u-6.24" who="#StanisławGucwa">7. Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
  559 + <u xml:id="u-6.25" who="#StanisławGucwa">Czy w sprawie proponowanego porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
  560 + <u xml:id="u-6.26" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  561 + <u xml:id="u-6.27" who="#StanisławGucwa">Uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
  562 + <u xml:id="u-6.28" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór wicemarszałków Sejmu.</u>
  563 + <u xml:id="u-6.29" who="#StanisławGucwa">Proszę o zgłaszanie kandydatów na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
564 564 <u xml:id="u-6.30" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Rudnicki: Proszę o głos)</u>
565   - <u xml:id="u-6.31" who="#MarszałekStanisławGucwa">Udzielam głosu posłowi Zbigniewowi Rudnickiemu.</u>
  565 + <u xml:id="u-6.31" who="#StanisławGucwa">Udzielam głosu posłowi Zbigniewowi Rudnickiemu.</u>
566 566 </div>
567 567 <div xml:id="div-7">
568   - <u xml:id="u-7.0" who="#PosełRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowiska wicemarszałków Sejmu posłów: Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana.</u>
569   - <u xml:id="u-7.1" who="#PosełRudnickiZbigniew">Posłanka Halina Skibniewska jest znanym architektem i urbanistą, pełniła w Sejmie VI kadencji funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
570   - <u xml:id="u-7.2" who="#PosełRudnickiZbigniew">Poseł Piotr Stefański jest wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, w Sejmie VI kadencji był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych oraz zastępcą przewodniczącego Zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej.</u>
571   - <u xml:id="u-7.3" who="#PosełRudnickiZbigniew">Poseł Andrzej Werblan jest sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełnił w VI kadencji Sejmu funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
572   - <u xml:id="u-7.4" who="#PosełRudnickiZbigniew">Przedstawieni trzej kandydacji są znanymi działaczami politycznymi i społecznymi, wnieśli poważny wkład w dorobek prac sejmowych ubiegłych lat. Daje to rękojmię dalszego wykonywania odpowiedzialnych zadań Prezydium Sejmu bieżącej kadencji.</u>
  568 + <u xml:id="u-7.0" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowiska wicemarszałków Sejmu posłów: Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana.</u>
  569 + <u xml:id="u-7.1" who="#ZbigniewRudnicki">Posłanka Halina Skibniewska jest znanym architektem i urbanistą, pełniła w Sejmie VI kadencji funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
  570 + <u xml:id="u-7.2" who="#ZbigniewRudnicki">Poseł Piotr Stefański jest wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, w Sejmie VI kadencji był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych oraz zastępcą przewodniczącego Zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej.</u>
  571 + <u xml:id="u-7.3" who="#ZbigniewRudnicki">Poseł Andrzej Werblan jest sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełnił w VI kadencji Sejmu funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
  572 + <u xml:id="u-7.4" who="#ZbigniewRudnicki">Przedstawieni trzej kandydacji są znanymi działaczami politycznymi i społecznymi, wnieśli poważny wkład w dorobek prac sejmowych ubiegłych lat. Daje to rękojmię dalszego wykonywania odpowiedzialnych zadań Prezydium Sejmu bieżącej kadencji.</u>
573 573 </div>
574 574 <div xml:id="div-8">
575   - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury?</u>
576   - <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Nie ma.</u>
577   - <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 19 ust. 2 regulaminu Sejmu, wicemarszałków Sejmu wybiera się bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
578   - <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
579   - <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
580   - <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
581   - <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
582   - <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
583   - <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Piotra Stefańskiego na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
584   - <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
585   - <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
586   - <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
587   - <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
588   - <u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
589   - <u xml:id="u-8.14" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
590   - <u xml:id="u-8.15" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
591   - <u xml:id="u-8.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
592   - <u xml:id="u-8.17" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  575 + <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury?</u>
  576 + <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławGucwa">Nie ma.</u>
  577 + <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 19 ust. 2 regulaminu Sejmu, wicemarszałków Sejmu wybiera się bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  578 + <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  579 + <u xml:id="u-8.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  580 + <u xml:id="u-8.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  581 + <u xml:id="u-8.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  582 + <u xml:id="u-8.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  583 + <u xml:id="u-8.8" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Piotra Stefańskiego na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  584 + <u xml:id="u-8.9" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  585 + <u xml:id="u-8.10" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  586 + <u xml:id="u-8.11" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  587 + <u xml:id="u-8.12" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  588 + <u xml:id="u-8.13" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  589 + <u xml:id="u-8.14" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  590 + <u xml:id="u-8.15" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  591 + <u xml:id="u-8.16" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u>
  592 + <u xml:id="u-8.17" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
593 593 <u xml:id="u-8.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
594 594 <u xml:id="u-8.19" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Halina Skibniewska, Piotr Stefański i Andrzej Werblan, witani oklaskami, zajmują miejsca przy stole prezydialnym)</u>
595   - <u xml:id="u-8.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktów 3 i 4 porządku dziennego: Wybór Rady Państwa oraz powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
596   - <u xml:id="u-8.21" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posła Edwarda Gierka.</u>
  595 + <u xml:id="u-8.20" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktów 3 i 4 porządku dziennego: Wybór Rady Państwa oraz powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  596 + <u xml:id="u-8.21" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posła Edwarda Gierka.</u>
597 597 <u xml:id="u-8.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
598 598 </div>
599 599 <div xml:id="div-9">
600   - <u xml:id="u-9.0" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed czterema dniami w głosowaniu powszechnym naród polski potwierdził w sposób dobitny swoje poparcie dla programu Frontu Jedności Narodu, dla wspólnego programu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, wszystkich patriotów.</u>
601   - <u xml:id="u-9.1" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Z woli narodu otrzymaliśmy pełnomocnictwo do konsekwentnej realizacji tego programu. Sądzę, że wyrażę uczucia wszystkich posłów, składając naszym rodakom, obywatelom Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, serdeczne podziękowanie za zaszczytny mandat, jakim nas obdarzyli. W wynikach wyborów i w ogólnonarodowej obywatelskiej debacie nad sprawami kraju, która wybory poprzedziła, znalazły pełny wyraz te wartości, które określają treść współczesnego patriotyzmu polskiego: miłość do ojczyzny, dokumentowana codzienną pracą i gospodarską dbałością o rozkwit kraju, oraz głębokie przywiązanie do socjalistycznych ideałów i perspektyw rozwojowych.</u>
602   - <u xml:id="u-9.2" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Naród nasz opowiedział się jednoznacznie za kontynuacją wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, za umacnianiem socjalistycznych stosunków społecznych i systematycznym polepszaniem materialnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy, za wyższą jakością pracy i życia, za budowaniem siły naszego państwa, za pogłębianiem związków i współdziałania naszego kraju z socjalistyczną wspólnotą, za pokojową polityką zagraniczną. Przybliżyć te wielkie cele, spełnić oczekiwania narodu, wytyczać i organizować jego zbiorowe wysiłki tak, aby przynosiły one najlepsze wyniki — to główne zadanie i najwyższy obowiązek Sejmu i naczelnych władz państwa, które Sejm powoła.</u>
603   - <u xml:id="u-9.3" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych są nowym świadectwem ogólnonarodowego poparcia dla polityki wytyczonej przez VI Zjazd i rozwiniętej w uchwałach VII Zjazdu naszej partii.</u>
604   - <u xml:id="u-9.4" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Miliony Polek i Polaków w sposób najbardziej bezpośredni i serdeczny potwierdziły raz jeszcze, że w naszej partii widzą swoją partię — partię narodu polskiego, zespalającą jego dążenia i wyrażającą jego aspirację, niezawodną sterniczkę spraw państwa. To zaufanie narodu ma dla Komitetu Centralnego naszej partii, dla wszystkich jej instancji i organizacji, dla wszystkich jej członków, wartość najwyższą, decydującą. Żywiąc uczucie zrozumiałej satysfakcji, jesteśmy świadomi zobowiązań i powinności, jakie z tego zaufania wynikają.</u>
605   - <u xml:id="u-9.5" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W całej swej działalności, tak jak dotychczas, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza kierować się będzie niezłomnie szczytnymi zasadami socjalizmu i nadrzędnymi interesami ojczyzny, dobrem ludzi pracy i pomyślnością narodu. W tym duchu pracować będą w Sejmie posłowie naszej partii, w ścisłym współdziałaniu z posłami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, z posłami bezpartyjnymi, w codziennej więzi z klasą robotniczą, ze wszystkimi ludźmi pracy. Będziemy nieustannie pogłębiać patriotyczną jedność moralno-polityczną naszego narodu. W niej widzimy główny warunek powodzenia naszych ogólnonarodowych poczynań, podstawę siły Polski i pomyślności Polaków.</u>
  600 + <u xml:id="u-9.0" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed czterema dniami w głosowaniu powszechnym naród polski potwierdził w sposób dobitny swoje poparcie dla programu Frontu Jedności Narodu, dla wspólnego programu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, wszystkich patriotów.</u>
  601 + <u xml:id="u-9.1" who="#EdwardGierek">Z woli narodu otrzymaliśmy pełnomocnictwo do konsekwentnej realizacji tego programu. Sądzę, że wyrażę uczucia wszystkich posłów, składając naszym rodakom, obywatelom Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, serdeczne podziękowanie za zaszczytny mandat, jakim nas obdarzyli. W wynikach wyborów i w ogólnonarodowej obywatelskiej debacie nad sprawami kraju, która wybory poprzedziła, znalazły pełny wyraz te wartości, które określają treść współczesnego patriotyzmu polskiego: miłość do ojczyzny, dokumentowana codzienną pracą i gospodarską dbałością o rozkwit kraju, oraz głębokie przywiązanie do socjalistycznych ideałów i perspektyw rozwojowych.</u>
  602 + <u xml:id="u-9.2" who="#EdwardGierek">Naród nasz opowiedział się jednoznacznie za kontynuacją wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, za umacnianiem socjalistycznych stosunków społecznych i systematycznym polepszaniem materialnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy, za wyższą jakością pracy i życia, za budowaniem siły naszego państwa, za pogłębianiem związków i współdziałania naszego kraju z socjalistyczną wspólnotą, za pokojową polityką zagraniczną. Przybliżyć te wielkie cele, spełnić oczekiwania narodu, wytyczać i organizować jego zbiorowe wysiłki tak, aby przynosiły one najlepsze wyniki — to główne zadanie i najwyższy obowiązek Sejmu i naczelnych władz państwa, które Sejm powoła.</u>
  603 + <u xml:id="u-9.3" who="#EdwardGierek">Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych są nowym świadectwem ogólnonarodowego poparcia dla polityki wytyczonej przez VI Zjazd i rozwiniętej w uchwałach VII Zjazdu naszej partii.</u>
  604 + <u xml:id="u-9.4" who="#EdwardGierek">Miliony Polek i Polaków w sposób najbardziej bezpośredni i serdeczny potwierdziły raz jeszcze, że w naszej partii widzą swoją partię — partię narodu polskiego, zespalającą jego dążenia i wyrażającą jego aspirację, niezawodną sterniczkę spraw państwa. To zaufanie narodu ma dla Komitetu Centralnego naszej partii, dla wszystkich jej instancji i organizacji, dla wszystkich jej członków, wartość najwyższą, decydującą. Żywiąc uczucie zrozumiałej satysfakcji, jesteśmy świadomi zobowiązań i powinności, jakie z tego zaufania wynikają.</u>
  605 + <u xml:id="u-9.5" who="#EdwardGierek">W całej swej działalności, tak jak dotychczas, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza kierować się będzie niezłomnie szczytnymi zasadami socjalizmu i nadrzędnymi interesami ojczyzny, dobrem ludzi pracy i pomyślnością narodu. W tym duchu pracować będą w Sejmie posłowie naszej partii, w ścisłym współdziałaniu z posłami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, z posłami bezpartyjnymi, w codziennej więzi z klasą robotniczą, ze wszystkimi ludźmi pracy. Będziemy nieustannie pogłębiać patriotyczną jedność moralno-polityczną naszego narodu. W niej widzimy główny warunek powodzenia naszych ogólnonarodowych poczynań, podstawę siły Polski i pomyślności Polaków.</u>
606 606 <u xml:id="u-9.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
607   - <u xml:id="u-9.7" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Na porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu stoi sprawa wyłonienia naczelnych władz państwowych. W dniu dzisiejszym wygasają pełnomocnictwa Rady Państwa. Przed chwilą Sejm przyjął do wiadomości rezygnację Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
608   - <u xml:id="u-9.8" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych proponuję, aby Sejm wybrał na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — członka Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, towarzysza profesora Henryka Jabłońskiego.</u>
  607 + <u xml:id="u-9.7" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! Na porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu stoi sprawa wyłonienia naczelnych władz państwowych. W dniu dzisiejszym wygasają pełnomocnictwa Rady Państwa. Przed chwilą Sejm przyjął do wiadomości rezygnację Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  608 + <u xml:id="u-9.8" who="#EdwardGierek">Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych proponuję, aby Sejm wybrał na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — członka Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, towarzysza profesora Henryka Jabłońskiego.</u>
609 609 <u xml:id="u-9.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
610   - <u xml:id="u-9.10" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Towarzysz Jabłoński jest wybitnym działaczem polskiego ruchu robotniczego, uczestnikiem walk wyzwoleńczych, znanym historykiem, zasłużonym organizatorem nauki i oświaty w naszym kraju. Kierując w poprzedniej kadencji pracami Rady Państwa, tow. Henryk Jabłoński zdobył sobie uznanie i szacunek. Wielkie walory osobiste oraz doświadczenie społeczne i państwowe, które tow. Jabłoński posiada, uzasadniają ponowne powierzenie mu godności Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
611   - <u xml:id="u-9.11" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wysoki Sejmie! W imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego proponuję, aby funkcję Prezesa Rady Ministrów powierzyć wybitnemu działaczowi naszej partii, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR towarzyszowi Piotrowi Jaroszewiczowi oraz upoważnić go do przedłożenia Sejmowi propozycji w sprawie składu Rady Ministrów.</u>
  610 + <u xml:id="u-9.10" who="#EdwardGierek">Towarzysz Jabłoński jest wybitnym działaczem polskiego ruchu robotniczego, uczestnikiem walk wyzwoleńczych, znanym historykiem, zasłużonym organizatorem nauki i oświaty w naszym kraju. Kierując w poprzedniej kadencji pracami Rady Państwa, tow. Henryk Jabłoński zdobył sobie uznanie i szacunek. Wielkie walory osobiste oraz doświadczenie społeczne i państwowe, które tow. Jabłoński posiada, uzasadniają ponowne powierzenie mu godności Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  611 + <u xml:id="u-9.11" who="#EdwardGierek">Wysoki Sejmie! W imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego proponuję, aby funkcję Prezesa Rady Ministrów powierzyć wybitnemu działaczowi naszej partii, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR towarzyszowi Piotrowi Jaroszewiczowi oraz upoważnić go do przedłożenia Sejmowi propozycji w sprawie składu Rady Ministrów.</u>
612 612 <u xml:id="u-9.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
613   - <u xml:id="u-9.13" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wkład towarzysza Jaroszewicza do walki o niepodległość oraz do kształtowania i rozwoju Polski Ludowej jest powszechnie znany. Znane i szanowane w naszym społeczeństwie są jego wysokie kompetencje i ogromne doświadczenie w sprawach polityki społeczno-gospodarczej we wszystkich dziedzinach pracy państwowej. Od z górą pięciu lat towarzysz Piotr Jaroszewicz na stanowisku szefa Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej współtworzy i realizuje politykę partii. Politykę, która w odczuciu naszego narodu sprawdziła się w praktyce, dobrze służyła rozwojowi kraju i w drugich z kolei wyborach sejmowych zyskała powszechną aprobatę. Uzasadnia to w pełni ponowne powierzenie towarzyszowi Jaroszewiczowi funkcji Prezesa Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
614   - <u xml:id="u-9.14" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed władzami naszego państwa stoją odpowiedzialne zadania. W działalności Sejmu stawiać będziemy Rządowi wysokie wymagania. Jestem przekonany, że z naszą wspólną pomocą i przy aktywnym współdziałaniu całego społeczeństwa, Rząd pracujący pod kierownictwem towarzysza Piotra Jaroszewicza sprosta tym wymaganiom, że sprawnie i skutecznie wcielać będzie w życie założenia programu Frontu Jedności Narodu.</u>
  613 + <u xml:id="u-9.13" who="#EdwardGierek">Wkład towarzysza Jaroszewicza do walki o niepodległość oraz do kształtowania i rozwoju Polski Ludowej jest powszechnie znany. Znane i szanowane w naszym społeczeństwie są jego wysokie kompetencje i ogromne doświadczenie w sprawach polityki społeczno-gospodarczej we wszystkich dziedzinach pracy państwowej. Od z górą pięciu lat towarzysz Piotr Jaroszewicz na stanowisku szefa Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej współtworzy i realizuje politykę partii. Politykę, która w odczuciu naszego narodu sprawdziła się w praktyce, dobrze służyła rozwojowi kraju i w drugich z kolei wyborach sejmowych zyskała powszechną aprobatę. Uzasadnia to w pełni ponowne powierzenie towarzyszowi Jaroszewiczowi funkcji Prezesa Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  614 + <u xml:id="u-9.14" who="#EdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed władzami naszego państwa stoją odpowiedzialne zadania. W działalności Sejmu stawiać będziemy Rządowi wysokie wymagania. Jestem przekonany, że z naszą wspólną pomocą i przy aktywnym współdziałaniu całego społeczeństwa, Rząd pracujący pod kierownictwem towarzysza Piotra Jaroszewicza sprosta tym wymaganiom, że sprawnie i skutecznie wcielać będzie w życie założenia programu Frontu Jedności Narodu.</u>
615 615 <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
616 616 </div>
617 617 <div xml:id="div-10">
618   - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wystąpienie.</u>
619   - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Zgłoszone zostały kandydatury na stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa i Prezesa Rady Ministrów.</u>
620   - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia dalszych kandydatur do Rady Państwa?</u>
  618 + <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wystąpienie.</u>
  619 + <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławGucwa">Zgłoszone zostały kandydatury na stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa i Prezesa Rady Ministrów.</u>
  620 + <u xml:id="u-10.2" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia dalszych kandydatur do Rady Państwa?</u>
621 621 <u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">(Poseł Szydlak Jan: Proszę o głos.)</u>
622   - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Janowi Szydlakowi.</u>
  622 + <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławGucwa">Udzielam głosu posłowi Janowi Szydlakowi.</u>
623 623 </div>
624 624 <div xml:id="div-11">
625   - <u xml:id="u-11.0" who="#PosełSzydlakJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi w udziale zaszczyt, z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych oraz Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD, zgłoszenia Wysokiej Izbie kandydatur do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u>
626   - <u xml:id="u-11.1" who="#PosełSzydlakJan">Na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
627   - <u xml:id="u-11.2" who="#PosełSzydlakJan">— posła Edwarda Babiucha — członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
628   - <u xml:id="u-11.3" who="#PosełSzydlakJan">— posła Władysława Kruczka — członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych;</u>
629   - <u xml:id="u-11.4" who="#PosełSzydlakJan">— posła Tadeusza Witolda Młyńczaka — przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego;</u>
630   - <u xml:id="u-11.5" who="#PosełSzydlakJan">— posła Zdzisława Tomalę — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
631   - <u xml:id="u-11.6" who="#PosełSzydlakJan">Równocześnie na stanowiska członków Rady Państwa mam zaszczyt zgłosić kandydatury:</u>
632   - <u xml:id="u-11.7" who="#PosełSzydlakJan">— posła Edwarda Gierka — I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
  625 + <u xml:id="u-11.0" who="#JanSzydlak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi w udziale zaszczyt, z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych oraz Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD, zgłoszenia Wysokiej Izbie kandydatur do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u>
  626 + <u xml:id="u-11.1" who="#JanSzydlak">Na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
  627 + <u xml:id="u-11.2" who="#JanSzydlak">— posła Edwarda Babiucha — członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
  628 + <u xml:id="u-11.3" who="#JanSzydlak">— posła Władysława Kruczka — członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych;</u>
  629 + <u xml:id="u-11.4" who="#JanSzydlak">— posła Tadeusza Witolda Młyńczaka — przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego;</u>
  630 + <u xml:id="u-11.5" who="#JanSzydlak">— posła Zdzisława Tomalę — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
  631 + <u xml:id="u-11.6" who="#JanSzydlak">Równocześnie na stanowiska członków Rady Państwa mam zaszczyt zgłosić kandydatury:</u>
  632 + <u xml:id="u-11.7" who="#JanSzydlak">— posła Edwarda Gierka — I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
633 633 <u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
634   - <u xml:id="u-11.9" who="#PosełSzydlakJan">— posła Edwarda Dudy — członka Prezydium i sekretarza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u>
635   - <u xml:id="u-11.10" who="#PosełSzydlakJan">— posła Michała Grendysa — przewodniczącego Centralnej Komisji Rewizyjnej Stronnictwa Demokratycznego;</u>
636   - <u xml:id="u-11.11" who="#PosełSzydlakJan">— posłanki Haliny Koźniewskiej — profesora Akademii Medycznej w Lublinie;</u>
637   - <u xml:id="u-11.12" who="#PosełSzydlakJan">— posła Wincentego Kraśki — sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
638   - <u xml:id="u-11.13" who="#PosełSzydlakJan">— posła Konstantego Łubieńskiego — działacza katolickiego, wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu;</u>
639   - <u xml:id="u-11.14" who="#PosełSzydlakJan">— posła Józefa Ozgi-Michalskiego — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u>
640   - <u xml:id="u-11.15" who="#PosełSzydlakJan">— posła Bolesława Piaseckiego — przewodniczącego Stowarzyszenia „Pax”;</u>
641   - <u xml:id="u-11.16" who="#PosełSzydlakJan">— posła Henryka Szafrańskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
642   - <u xml:id="u-11.17" who="#PosełSzydlakJan">— posła Stanisława Wrońskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
643   - <u xml:id="u-11.18" who="#PosełSzydlakJan">— posła Jerzego Ziętka — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
644   - <u xml:id="u-11.19" who="#PosełSzydlakJan">Na stanowisko Sekretarza Rady Państwa zgłaszam kandydaturę posła Ludomira Stasiaka — członka Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
645   - <u xml:id="u-11.20" who="#PosełSzydlakJan">Wysoki Sejmie! Zaproponowany skład Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, owocna dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów, daje rękojmię, że będą oni zgodnie z wolą narodu realizować zadania dalszego rozwoju socjalistycznej Polski, jej materialnego i kulturalnego rozkwitu, a więc cele zawarte w deklaracji wyborczej Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.</u>
  634 + <u xml:id="u-11.9" who="#JanSzydlak">— posła Edwarda Dudy — członka Prezydium i sekretarza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u>
  635 + <u xml:id="u-11.10" who="#JanSzydlak">— posła Michała Grendysa — przewodniczącego Centralnej Komisji Rewizyjnej Stronnictwa Demokratycznego;</u>
  636 + <u xml:id="u-11.11" who="#JanSzydlak">— posłanki Haliny Koźniewskiej — profesora Akademii Medycznej w Lublinie;</u>
  637 + <u xml:id="u-11.12" who="#JanSzydlak">— posła Wincentego Kraśki — sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
  638 + <u xml:id="u-11.13" who="#JanSzydlak">— posła Konstantego Łubieńskiego — działacza katolickiego, wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu;</u>
  639 + <u xml:id="u-11.14" who="#JanSzydlak">— posła Józefa Ozgi-Michalskiego — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u>
  640 + <u xml:id="u-11.15" who="#JanSzydlak">— posła Bolesława Piaseckiego — przewodniczącego Stowarzyszenia „Pax”;</u>
  641 + <u xml:id="u-11.16" who="#JanSzydlak">— posła Henryka Szafrańskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
  642 + <u xml:id="u-11.17" who="#JanSzydlak">— posła Stanisława Wrońskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
  643 + <u xml:id="u-11.18" who="#JanSzydlak">— posła Jerzego Ziętka — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
  644 + <u xml:id="u-11.19" who="#JanSzydlak">Na stanowisko Sekretarza Rady Państwa zgłaszam kandydaturę posła Ludomira Stasiaka — członka Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
  645 + <u xml:id="u-11.20" who="#JanSzydlak">Wysoki Sejmie! Zaproponowany skład Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, owocna dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów, daje rękojmię, że będą oni zgodnie z wolą narodu realizować zadania dalszego rozwoju socjalistycznej Polski, jej materialnego i kulturalnego rozkwitu, a więc cele zawarte w deklaracji wyborczej Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.</u>
646 646 <u xml:id="u-11.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
647 647 </div>
648 648 <div xml:id="div-12">
649   - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Janowi Szydlakowi.</u>
650   - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury?</u>
651   - <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Nie słyszę.</u>
652   - <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">W takim razie przystępujemy do wyboru Rady Państwa.</u>
653   - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 49 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
654   - <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
655   - <u xml:id="u-12.6" who="#Marszałek">Proponuję, ażeby oddzielnie dokonać wyboru na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa, natomiast łącznie głosować kandydatury na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa.</u>
656   - <u xml:id="u-12.7" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
657   - <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
658   - <u xml:id="u-12.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru obywatela posła Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
659   - <u xml:id="u-12.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
660   - <u xml:id="u-12.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
661   - <u xml:id="u-12.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
662   - <u xml:id="u-12.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie obywatela Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
  649 + <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję posłowi Janowi Szydlakowi.</u>
  650 + <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury?</u>
  651 + <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławGucwa">Nie słyszę.</u>
  652 + <u xml:id="u-12.3" who="#StanisławGucwa">W takim razie przystępujemy do wyboru Rady Państwa.</u>
  653 + <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 49 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  654 + <u xml:id="u-12.5" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  655 + <u xml:id="u-12.6" who="#StanisławGucwa">Proponuję, ażeby oddzielnie dokonać wyboru na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa, natomiast łącznie głosować kandydatury na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa.</u>
  656 + <u xml:id="u-12.7" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
  657 + <u xml:id="u-12.8" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  658 + <u xml:id="u-12.9" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru obywatela posła Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u>
  659 + <u xml:id="u-12.10" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  660 + <u xml:id="u-12.11" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  661 + <u xml:id="u-12.12" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  662 + <u xml:id="u-12.13" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie obywatela Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
663 663 <u xml:id="u-12.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
664   - <u xml:id="u-12.15" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie wyboru na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa, zgodnie z propozycją zgłoszoną przez posła Jana Szydlaka — zechce podnieść rękę.</u>
665   - <u xml:id="u-12.16" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
666   - <u xml:id="u-12.17" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
667   - <u xml:id="u-12.18" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
668   - <u xml:id="u-12.19" who="#Marszałek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
669   - <u xml:id="u-12.20" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonał wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u>
670   - <u xml:id="u-12.21" who="#Marszałek">Przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński.</u>
671   - <u xml:id="u-12.22" who="#Marszałek">Zastępcy przewodniczącego Rady Państwa:</u>
672   - <u xml:id="u-12.23" who="#Marszałek">— Edward Babiuch,</u>
673   - <u xml:id="u-12.24" who="#Marszałek">— Władysław Kruczek,</u>
674   - <u xml:id="u-12.25" who="#Marszałek">— Tadeusz Witold Młyńczak,</u>
675   - <u xml:id="u-12.26" who="#Marszałek">— Zdzisław Tomal.</u>
676   - <u xml:id="u-12.27" who="#Marszałek">Sekretarz Rady Państwa — Ludomir Stasiak.</u>
677   - <u xml:id="u-12.28" who="#Marszałek">Członkowie Rady Państwa:</u>
678   - <u xml:id="u-12.29" who="#Marszałek">— Edward Duda,</u>
679   - <u xml:id="u-12.30" who="#Marszałek">— Edward Gierek,</u>
680   - <u xml:id="u-12.31" who="#Marszałek">— Michał Grendys,</u>
681   - <u xml:id="u-12.32" who="#Marszałek">— Halina Koźniewska,</u>
682   - <u xml:id="u-12.33" who="#Marszałek">— Wincenty Kraśko,</u>
683   - <u xml:id="u-12.34" who="#Marszałek">— Konstanty Lubieński,</u>
684   - <u xml:id="u-12.35" who="#Marszałek">— Józef Ozga-Michalski,</u>
685   - <u xml:id="u-12.36" who="#Marszałek">— Bolesław Piasecki,</u>
686   - <u xml:id="u-12.37" who="#Marszałek">— Henryk Szafrański,</u>
687   - <u xml:id="u-12.38" who="#Marszałek">— Stanisław Wroński,</u>
688   - <u xml:id="u-12.39" who="#Marszałek">— Jerzy Ziętek”.</u>
689   - <u xml:id="u-12.40" who="#Marszałek">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u>
690   - <u xml:id="u-12.41" who="#Marszałek">Przypominam, że zgodnie z art. 51 ust. 2 regulaminu — Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
691   - <u xml:id="u-12.42" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u>
692   - <u xml:id="u-12.43" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
693   - <u xml:id="u-12.44" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
694   - <u xml:id="u-12.45" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
695   - <u xml:id="u-12.46" who="#Marszałek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
696   - <u xml:id="u-12.47" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — powołuje obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u>
  664 + <u xml:id="u-12.15" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie wyboru na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa, zgodnie z propozycją zgłoszoną przez posła Jana Szydlaka — zechce podnieść rękę.</u>
  665 + <u xml:id="u-12.16" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  666 + <u xml:id="u-12.17" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  667 + <u xml:id="u-12.18" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  668 + <u xml:id="u-12.19" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
  669 + <u xml:id="u-12.20" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonał wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u>
  670 + <u xml:id="u-12.21" who="#StanisławGucwa">Przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński.</u>
  671 + <u xml:id="u-12.22" who="#StanisławGucwa">Zastępcy przewodniczącego Rady Państwa:</u>
  672 + <u xml:id="u-12.23" who="#StanisławGucwa">— Edward Babiuch,</u>
  673 + <u xml:id="u-12.24" who="#StanisławGucwa">— Władysław Kruczek,</u>
  674 + <u xml:id="u-12.25" who="#StanisławGucwa">— Tadeusz Witold Młyńczak,</u>
  675 + <u xml:id="u-12.26" who="#StanisławGucwa">— Zdzisław Tomal.</u>
  676 + <u xml:id="u-12.27" who="#StanisławGucwa">Sekretarz Rady Państwa — Ludomir Stasiak.</u>
  677 + <u xml:id="u-12.28" who="#StanisławGucwa">Członkowie Rady Państwa:</u>
  678 + <u xml:id="u-12.29" who="#StanisławGucwa">— Edward Duda,</u>
  679 + <u xml:id="u-12.30" who="#StanisławGucwa">— Edward Gierek,</u>
  680 + <u xml:id="u-12.31" who="#StanisławGucwa">— Michał Grendys,</u>
  681 + <u xml:id="u-12.32" who="#StanisławGucwa">— Halina Koźniewska,</u>
  682 + <u xml:id="u-12.33" who="#StanisławGucwa">— Wincenty Kraśko,</u>
  683 + <u xml:id="u-12.34" who="#StanisławGucwa">— Konstanty Lubieński,</u>
  684 + <u xml:id="u-12.35" who="#StanisławGucwa">— Józef Ozga-Michalski,</u>
  685 + <u xml:id="u-12.36" who="#StanisławGucwa">— Bolesław Piasecki,</u>
  686 + <u xml:id="u-12.37" who="#StanisławGucwa">— Henryk Szafrański,</u>
  687 + <u xml:id="u-12.38" who="#StanisławGucwa">— Stanisław Wroński,</u>
  688 + <u xml:id="u-12.39" who="#StanisławGucwa">— Jerzy Ziętek”.</u>
  689 + <u xml:id="u-12.40" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u>
  690 + <u xml:id="u-12.41" who="#StanisławGucwa">Przypominam, że zgodnie z art. 51 ust. 2 regulaminu — Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u>
  691 + <u xml:id="u-12.42" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u>
  692 + <u xml:id="u-12.43" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  693 + <u xml:id="u-12.44" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  694 + <u xml:id="u-12.45" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  695 + <u xml:id="u-12.46" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u>
  696 + <u xml:id="u-12.47" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — powołuje obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u>
697 697 <u xml:id="u-12.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
698   - <u xml:id="u-12.49" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 1).</u>
699   - <u xml:id="u-12.50" who="#Marszałek">Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u>
  698 + <u xml:id="u-12.49" who="#StanisławGucwa">Obecnie przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 1).</u>
  699 + <u xml:id="u-12.50" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u>
700 700 </div>
701 701 <div xml:id="div-13">
702   - <u xml:id="u-13.0" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Z upoważnienia Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam wniosek poselski w sprawie zmian w regulaminie Sejmu PRL.</u>
703   - <u xml:id="u-13.1" who="#PosełAndrzejWerblan">Obowiązujący regulamin Sejmu uchwalony został w 1957 r. Na początku poprzedniej kadencji w marcu 1972 r. zostały doń wprowadzone istotne zmiany i uzupełnienia. Zmierzały one zgodnie z duchem uchwał VI Zjazdu PZPR do modyfikacji struktury wewnętrznej i procedury działania Sejmu w kierunku pogłębienia demokracji socjalistycznej i umocnienia roli naszego parlamentu jako najwyższego przedstawicielstwa narodu.</u>
704   - <u xml:id="u-13.2" who="#PosełAndrzejWerblan">Praktyka ostatnich 4 lat świadczy, iż po tych zmianach i uzupełnieniach regulamin Sejmu w sposób właściwy normuje tryb prac sejmowych. Biorąc to pod uwagę, wniosek poselski, który dziś referuję, proponuje wprowadzenie do regulaminu Sejmu jedynie kilku korekt mających na celu:</u>
705   - <u xml:id="u-13.3" who="#PosełAndrzejWerblan">— po pierwsze — dostosowanie niektórych postanowień regulaminu do zmian w Konstytucji PRL, uchwalonych w lutym br.;</u>
706   - <u xml:id="u-13.4" who="#PosełAndrzejWerblan">— po drugie — dostosowanie struktury i nazw komisji sejmowych do aktualnego resortowego układu organizacyjnego centralnej administracji państwowej;</u>
707   - <u xml:id="u-13.5" who="#PosełAndrzejWerblan">— po trzecie — wypełnienie pewnych luk w przepisach, dotyczących sejmowej Komisji Mandatowo-Regulaminowej oraz trybu pierwszego czytania ustaw.</u>
708   - <u xml:id="u-13.6" who="#PosełAndrzejWerblan">Jeśli chodzi o konsekwencje zmian w Konstytucji, to dotyczą one czterech spraw. Zgodnie z nowym uregulowaniem miejsca Najwyższej Izby Kontroli proponuje się odpowiednie zmiany w art. 46 i 51a regulaminu Sejmu w kwestii trybu powoływania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
709   - <u xml:id="u-13.7" who="#PosełAndrzejWerblan">Druga kwestia dotyczy sprawy absolutorium. Konstytucja powierza obecnie Sejmowi zarówno uchwalanie, jak i wnioskowanie o absolutorium dla Rządu z wykonania budżetu państwa i narodowych planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z tym proponuje się w art. 39 regulaminu ustalenie, iż wniosek o absolutorium przedstawiać będzie Sejmowi Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na podstawie opinii wszystkich pozostałych komisji.</u>
710   - <u xml:id="u-13.8" who="#PosełAndrzejWerblan">Następną zmianą z tej dziedziny jest unormowanie w regulaminie trybu podejmowania przez Sejm uchwał dotyczących poszczególnych dziedzin polityki państwa.</u>
711   - <u xml:id="u-13.9" who="#PosełAndrzejWerblan">Jak wiadomo, uchwały takie stanowią ważną pozycję w dorobku VI kadencji i zostały zapisane do konstytucyjnych zadań Sejmu.</u>
712   - <u xml:id="u-13.10" who="#PosełAndrzejWerblan">I wreszcie — Konstytucja odstąpiła od określania siedmiodniowego terminu odpowiedzi na interpelacje poselskie, pozostawiając decyzję w tej kwestii Sejmowi. Intencja tej zmiany konstytucyjnej polegała na tym, aby zgodnie z obyczajem umożliwić udzielanie ustnych odpowiedzi na interpelacje na posiedzeniu Sejmu, co nie zawsze było wykonalne w siedmiodniowym terminie. Szło także o położenie nacisku na lepsze przygotowanie odpowiedzi, co wymaga często bliższego zbadania kwestii podniesionej w interpelacji. Biorąc pod uwagę te intencje, wniosek poselski proponuje odpowiednie zmiany art. 79 ust. 2 regulaminu Sejmu.</u>
713   - <u xml:id="u-13.11" who="#PosełAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Jeśli chodzi o zmiany regulaminu podyktowane względami organizacyjnymi, to w zakresie struktury komisji sejmowych proponuje się:</u>
714   - <u xml:id="u-13.12" who="#PosełAndrzejWerblan">— utworzenie nowej Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska;</u>
715   - <u xml:id="u-13.13" who="#PosełAndrzejWerblan">— połączenie dotychczasowych Komisji Handlu Wewnętrznego oraz Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła w jedną Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług;</u>
716   - <u xml:id="u-13.14" who="#PosełAndrzejWerblan">— przemianowanie Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej na Komisję Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz — przemianowanie Komisji Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego na Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u>
717   - <u xml:id="u-13.15" who="#PosełAndrzejWerblan">Proponuje się również, aby art. 32 regulaminu normujący działalność Komisji Mandatowo-Regulaminowej uzupełnić, powierzając jej obok zadań dotychczasowych rozpatrywanie spraw wojewódzkich zespołów poselskich, jak również trybu załatwiania interwencji poselskich oraz skarg i wniosków obywateli. To rozszerzenie kompetencji Komisji Mandatowo-Regulaminowej powinno przyczynić się do ulepszenia warunków wypełniania przez posłów ich uprawnień i obowiązków.</u>
718   - <u xml:id="u-13.16" who="#PosełAndrzejWerblan">W nowym art. 41a — w oparciu o pozytywne doświadczenia współpracy wielu komisji sejmowych z odpowiednimi ministerstwami — proponuje się uznać, iż regulaminową formą wyrażania stanowiska komisji w poszczególnych kwestiach, obok tradycyjnego dezyderatu, może być tzw. opinia, która z reguły ma bardziej ogólny i mniej postulatywny charakter.</u>
719   - <u xml:id="u-13.17" who="#PosełAndrzejWerblan">Na koniec wreszcie: zmiany proponowane do art. 54 i 55 normują wieloletni stan rzeczy w kwestii trybu pierwszego czytania projektów ustaw w Sejmie i stanowią, że pierwsze czytanie może odbywać się zarówno na plenarnym posiedzeniu Sejmu, jak też na posiedzeniu właściwej komisji oraz Komisji Prac Ustawodawczych. O wyborze jednej lub drugiej formy pierwszego czytania decydować będzie Prezydium Sejmu, w zależności od zakresu i wagi spraw regulowanych w poszczególnych projektach ustaw.</u>
720   - <u xml:id="u-13.18" who="#PosełAndrzejWerblan">Wyrażając przeświadczenie wnioskodawców o zasadności i celowości proponowanych zmian, proszę Wysoką Izbę o podjęcie uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu projektu poselskiego wedle tekstu doręczonego obywatelom posłom druku sejmowego nr 1.</u>
  702 + <u xml:id="u-13.0" who="#AndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Z upoważnienia Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam wniosek poselski w sprawie zmian w regulaminie Sejmu PRL.</u>
  703 + <u xml:id="u-13.1" who="#AndrzejWerblan">Obowiązujący regulamin Sejmu uchwalony został w 1957 r. Na początku poprzedniej kadencji w marcu 1972 r. zostały doń wprowadzone istotne zmiany i uzupełnienia. Zmierzały one zgodnie z duchem uchwał VI Zjazdu PZPR do modyfikacji struktury wewnętrznej i procedury działania Sejmu w kierunku pogłębienia demokracji socjalistycznej i umocnienia roli naszego parlamentu jako najwyższego przedstawicielstwa narodu.</u>
  704 + <u xml:id="u-13.2" who="#AndrzejWerblan">Praktyka ostatnich 4 lat świadczy, iż po tych zmianach i uzupełnieniach regulamin Sejmu w sposób właściwy normuje tryb prac sejmowych. Biorąc to pod uwagę, wniosek poselski, który dziś referuję, proponuje wprowadzenie do regulaminu Sejmu jedynie kilku korekt mających na celu:</u>
  705 + <u xml:id="u-13.3" who="#AndrzejWerblan">— po pierwsze — dostosowanie niektórych postanowień regulaminu do zmian w Konstytucji PRL, uchwalonych w lutym br.;</u>
  706 + <u xml:id="u-13.4" who="#AndrzejWerblan">— po drugie — dostosowanie struktury i nazw komisji sejmowych do aktualnego resortowego układu organizacyjnego centralnej administracji państwowej;</u>
  707 + <u xml:id="u-13.5" who="#AndrzejWerblan">— po trzecie — wypełnienie pewnych luk w przepisach, dotyczących sejmowej Komisji Mandatowo-Regulaminowej oraz trybu pierwszego czytania ustaw.</u>
  708 + <u xml:id="u-13.6" who="#AndrzejWerblan">Jeśli chodzi o konsekwencje zmian w Konstytucji, to dotyczą one czterech spraw. Zgodnie z nowym uregulowaniem miejsca Najwyższej Izby Kontroli proponuje się odpowiednie zmiany w art. 46 i 51a regulaminu Sejmu w kwestii trybu powoływania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
  709 + <u xml:id="u-13.7" who="#AndrzejWerblan">Druga kwestia dotyczy sprawy absolutorium. Konstytucja powierza obecnie Sejmowi zarówno uchwalanie, jak i wnioskowanie o absolutorium dla Rządu z wykonania budżetu państwa i narodowych planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z tym proponuje się w art. 39 regulaminu ustalenie, iż wniosek o absolutorium przedstawiać będzie Sejmowi Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na podstawie opinii wszystkich pozostałych komisji.</u>
  710 + <u xml:id="u-13.8" who="#AndrzejWerblan">Następną zmianą z tej dziedziny jest unormowanie w regulaminie trybu podejmowania przez Sejm uchwał dotyczących poszczególnych dziedzin polityki państwa.</u>
  711 + <u xml:id="u-13.9" who="#AndrzejWerblan">Jak wiadomo, uchwały takie stanowią ważną pozycję w dorobku VI kadencji i zostały zapisane do konstytucyjnych zadań Sejmu.</u>
  712 + <u xml:id="u-13.10" who="#AndrzejWerblan">I wreszcie — Konstytucja odstąpiła od określania siedmiodniowego terminu odpowiedzi na interpelacje poselskie, pozostawiając decyzję w tej kwestii Sejmowi. Intencja tej zmiany konstytucyjnej polegała na tym, aby zgodnie z obyczajem umożliwić udzielanie ustnych odpowiedzi na interpelacje na posiedzeniu Sejmu, co nie zawsze było wykonalne w siedmiodniowym terminie. Szło także o położenie nacisku na lepsze przygotowanie odpowiedzi, co wymaga często bliższego zbadania kwestii podniesionej w interpelacji. Biorąc pod uwagę te intencje, wniosek poselski proponuje odpowiednie zmiany art. 79 ust. 2 regulaminu Sejmu.</u>
  713 + <u xml:id="u-13.11" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Jeśli chodzi o zmiany regulaminu podyktowane względami organizacyjnymi, to w zakresie struktury komisji sejmowych proponuje się:</u>
  714 + <u xml:id="u-13.12" who="#AndrzejWerblan">— utworzenie nowej Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska;</u>
  715 + <u xml:id="u-13.13" who="#AndrzejWerblan">— połączenie dotychczasowych Komisji Handlu Wewnętrznego oraz Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła w jedną Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług;</u>
  716 + <u xml:id="u-13.14" who="#AndrzejWerblan">— przemianowanie Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej na Komisję Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz — przemianowanie Komisji Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego na Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u>
  717 + <u xml:id="u-13.15" who="#AndrzejWerblan">Proponuje się również, aby art. 32 regulaminu normujący działalność Komisji Mandatowo-Regulaminowej uzupełnić, powierzając jej obok zadań dotychczasowych rozpatrywanie spraw wojewódzkich zespołów poselskich, jak również trybu załatwiania interwencji poselskich oraz skarg i wniosków obywateli. To rozszerzenie kompetencji Komisji Mandatowo-Regulaminowej powinno przyczynić się do ulepszenia warunków wypełniania przez posłów ich uprawnień i obowiązków.</u>
  718 + <u xml:id="u-13.16" who="#AndrzejWerblan">W nowym art. 41a — w oparciu o pozytywne doświadczenia współpracy wielu komisji sejmowych z odpowiednimi ministerstwami — proponuje się uznać, iż regulaminową formą wyrażania stanowiska komisji w poszczególnych kwestiach, obok tradycyjnego dezyderatu, może być tzw. opinia, która z reguły ma bardziej ogólny i mniej postulatywny charakter.</u>
  719 + <u xml:id="u-13.17" who="#AndrzejWerblan">Na koniec wreszcie: zmiany proponowane do art. 54 i 55 normują wieloletni stan rzeczy w kwestii trybu pierwszego czytania projektów ustaw w Sejmie i stanowią, że pierwsze czytanie może odbywać się zarówno na plenarnym posiedzeniu Sejmu, jak też na posiedzeniu właściwej komisji oraz Komisji Prac Ustawodawczych. O wyborze jednej lub drugiej formy pierwszego czytania decydować będzie Prezydium Sejmu, w zależności od zakresu i wagi spraw regulowanych w poszczególnych projektach ustaw.</u>
  720 + <u xml:id="u-13.18" who="#AndrzejWerblan">Wyrażając przeświadczenie wnioskodawców o zasadności i celowości proponowanych zmian, proszę Wysoką Izbę o podjęcie uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu projektu poselskiego wedle tekstu doręczonego obywatelom posłom druku sejmowego nr 1.</u>
721 721 </div>
722 722 <div xml:id="div-14">
723   - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu zmian w regulaminie Sejmu?</u>
724   - <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Ponieważ do głosu nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u>
725   - <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały zmieniającej regulamin Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
726   - <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
727   - <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
728   - <u xml:id="u-14.5" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u>
729   - <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę, zmieniającą regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Od tej chwili uchwała ta wchodzi w życie.</u>
730   - <u xml:id="u-14.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
731   - <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 28 regulaminu — Sejm wybiera dziesięciu sekretarzy.</u>
732   - <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Kluby poselskie przedstawiają Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowego nr 2.</u>
733   - <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury?</u>
734   - <u xml:id="u-14.11" who="#Marszałek">Nie słyszę.</u>
735   - <u xml:id="u-14.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
736   - <u xml:id="u-14.13" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedłożonym wnioskiem w sprawie wyboru sekretarzy Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
737   - <u xml:id="u-14.14" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
738   - <u xml:id="u-14.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
739   - <u xml:id="u-14.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
740   - <u xml:id="u-14.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u>
741   - <u xml:id="u-14.18" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
742   - <u xml:id="u-14.19" who="#Marszałek">W myśl ustalonego w dniu dzisiejszym brzmienia art. 30 regulaminu, Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u>
743   - <u xml:id="u-14.20" who="#Marszałek">Przedstawione przez kluby poselskie składy osobowe komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 3 wraz z załącznikiem.</u>
744   - <u xml:id="u-14.21" who="#Marszałek">Czy są jakieś uwagi, względnie inne propozycje w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u>
745   - <u xml:id="u-14.22" who="#Marszałek">Nie słyszę.</u>
746   - <u xml:id="u-14.23" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
747   - <u xml:id="u-14.24" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u>
748   - <u xml:id="u-14.25" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
749   - <u xml:id="u-14.26" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
750   - <u xml:id="u-14.27" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
751   - <u xml:id="u-14.28" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
752   - <u xml:id="u-14.29" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
753   - <u xml:id="u-14.30" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Woj terę o odczytanie komunikatów.</u>
  723 + <u xml:id="u-14.0" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu zmian w regulaminie Sejmu?</u>
  724 + <u xml:id="u-14.1" who="#StanisławGucwa">Ponieważ do głosu nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u>
  725 + <u xml:id="u-14.2" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały zmieniającej regulamin Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  726 + <u xml:id="u-14.3" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  727 + <u xml:id="u-14.4" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  728 + <u xml:id="u-14.5" who="#StanisławGucwa">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u>
  729 + <u xml:id="u-14.6" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę, zmieniającą regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Od tej chwili uchwała ta wchodzi w życie.</u>
  730 + <u xml:id="u-14.7" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
  731 + <u xml:id="u-14.8" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 28 regulaminu — Sejm wybiera dziesięciu sekretarzy.</u>
  732 + <u xml:id="u-14.9" who="#StanisławGucwa">Kluby poselskie przedstawiają Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowego nr 2.</u>
  733 + <u xml:id="u-14.10" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury?</u>
  734 + <u xml:id="u-14.11" who="#StanisławGucwa">Nie słyszę.</u>
  735 + <u xml:id="u-14.12" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  736 + <u xml:id="u-14.13" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przedłożonym wnioskiem w sprawie wyboru sekretarzy Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  737 + <u xml:id="u-14.14" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  738 + <u xml:id="u-14.15" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  739 + <u xml:id="u-14.16" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  740 + <u xml:id="u-14.17" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u>
  741 + <u xml:id="u-14.18" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
  742 + <u xml:id="u-14.19" who="#StanisławGucwa">W myśl ustalonego w dniu dzisiejszym brzmienia art. 30 regulaminu, Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u>
  743 + <u xml:id="u-14.20" who="#StanisławGucwa">Przedstawione przez kluby poselskie składy osobowe komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 3 wraz z załącznikiem.</u>
  744 + <u xml:id="u-14.21" who="#StanisławGucwa">Czy są jakieś uwagi, względnie inne propozycje w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u>
  745 + <u xml:id="u-14.22" who="#StanisławGucwa">Nie słyszę.</u>
  746 + <u xml:id="u-14.23" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  747 + <u xml:id="u-14.24" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u>
  748 + <u xml:id="u-14.25" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  749 + <u xml:id="u-14.26" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  750 + <u xml:id="u-14.27" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  751 + <u xml:id="u-14.28" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
  752 + <u xml:id="u-14.29" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  753 + <u xml:id="u-14.30" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Woj terę o odczytanie komunikatów.</u>
754 754 </div>
755 755 <div xml:id="div-15">
756   - <u xml:id="u-15.0" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">W dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
757   - <u xml:id="u-15.1" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych o godz. 18 min. 45 — w sali Biblioteki, Dom Poselski.</u>
758   - <u xml:id="u-15.2" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Górnictwa, Energetyki i Chemii o godz. 18 min. 45 — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
759   - <u xml:id="u-15.3" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Mandatowo-Regulaminowej o godz. 18 min. 30 — w sali nr 101.</u>
760   - <u xml:id="u-15.4" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o godz. 18 min. 30 — w sali nr 118.</u>
761   - <u xml:id="u-15.5" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Prac Ustawodawczych o godz. 18 min. 30 — w sali nr 70, Dom Poselski.</u>
762   - <u xml:id="u-15.6" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">— Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o godz. 18 min. 30 — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
763   - <u xml:id="u-15.7" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 26 marca br., posiedzenia komisji odbędą się zgodnie z planem, który został doręczony Obywatelom Posłom do skrytek poselskich w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
  756 + <u xml:id="u-15.0" who="#CzesławWojtera">W dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
  757 + <u xml:id="u-15.1" who="#CzesławWojtera">— Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych o godz. 18 min. 45 — w sali Biblioteki, Dom Poselski.</u>
  758 + <u xml:id="u-15.2" who="#CzesławWojtera">— Górnictwa, Energetyki i Chemii o godz. 18 min. 45 — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
  759 + <u xml:id="u-15.3" who="#CzesławWojtera">— Mandatowo-Regulaminowej o godz. 18 min. 30 — w sali nr 101.</u>
  760 + <u xml:id="u-15.4" who="#CzesławWojtera">— Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o godz. 18 min. 30 — w sali nr 118.</u>
  761 + <u xml:id="u-15.5" who="#CzesławWojtera">— Prac Ustawodawczych o godz. 18 min. 30 — w sali nr 70, Dom Poselski.</u>
  762 + <u xml:id="u-15.6" who="#CzesławWojtera">— Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o godz. 18 min. 30 — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
  763 + <u xml:id="u-15.7" who="#CzesławWojtera">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 26 marca br., posiedzenia komisji odbędą się zgodnie z planem, który został doręczony Obywatelom Posłom do skrytek poselskich w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
764 764 </div>
765 765 <div xml:id="div-16">
766   - <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
767   - <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Informuję, że do Sejmu wpłynęło sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 21 marca br. wyborów do Sejmu.</u>
768   - <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 32 regulaminu Sejmu — skieruje to sprawozdanie wraz z aktami wyborczymi do Komisji Mandatowo-Regulaminowej w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u>
769   - <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Do Sejmu wpłynęły także rządowe projekty ustaw o Najwyższej Izbie Kontroli, o utworzeniu urzędów Ministrów: Energetyki i Energii Atomowej; Górnictwa; Hutnictwa; Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz Gospodarki Materiałowej.</u>
770   - <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Druki sejmowe, w których zawarte są powyższe projekty ustaw, zostały w czasie posiedzenia wyłożone do imiennych skrytek, znajdujących się w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
771   - <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Na tym kończymy pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
772   - <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
773   - <u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się w dniu 27 marca br. początek posiedzenia o godz. 10.</u>
774   - <u xml:id="u-16.8" who="#Marszałek">Na porządku dziennym posiedzenia w dniu 27 marca 1976 r. przewiduje się exposé Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów, a także rozpatrzenie rządowych projektów ustaw oraz sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
775   - <u xml:id="u-16.9" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  766 + <u xml:id="u-16.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  767 + <u xml:id="u-16.1" who="#StanisławGucwa">Informuję, że do Sejmu wpłynęło sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 21 marca br. wyborów do Sejmu.</u>
  768 + <u xml:id="u-16.2" who="#StanisławGucwa">Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 32 regulaminu Sejmu — skieruje to sprawozdanie wraz z aktami wyborczymi do Komisji Mandatowo-Regulaminowej w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u>
  769 + <u xml:id="u-16.3" who="#StanisławGucwa">Do Sejmu wpłynęły także rządowe projekty ustaw o Najwyższej Izbie Kontroli, o utworzeniu urzędów Ministrów: Energetyki i Energii Atomowej; Górnictwa; Hutnictwa; Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz Gospodarki Materiałowej.</u>
  770 + <u xml:id="u-16.4" who="#StanisławGucwa">Druki sejmowe, w których zawarte są powyższe projekty ustaw, zostały w czasie posiedzenia wyłożone do imiennych skrytek, znajdujących się w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u>
  771 + <u xml:id="u-16.5" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  772 + <u xml:id="u-16.6" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  773 + <u xml:id="u-16.7" who="#StanisławGucwa">Następne posiedzenie odbędzie się w dniu 27 marca br. początek posiedzenia o godz. 10.</u>
  774 + <u xml:id="u-16.8" who="#StanisławGucwa">Na porządku dziennym posiedzenia w dniu 27 marca 1976 r. przewiduje się exposé Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów, a także rozpatrzenie rządowych projektów ustaw oraz sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
  775 + <u xml:id="u-16.9" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
776 776 <u xml:id="u-16.10" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
777 777 <u xml:id="u-16.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 25)</u>
778 778 </div>
779 779 </body>
780 780 </text>
781 781 </TEI>
782 782 -</teiCorpus>
  783 +</teiCorpus>
783 784 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00002-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00002-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">7</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">2</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1976-03-27</date>
... ... @@ -23,54 +23,178 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker">
30   - <persName>Piotr Jaroszewicz</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełBabiuchEdward" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Babiuch Edward</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełKomenderZenon" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Komender Zenon</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełKuraśKazimierz" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Kuraś Kazimierz</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełMalinowskiRoman" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Malinowski Roman</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełMorawskiKazimierz" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Morawski Kazimierz</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełSiedlewskiZdzisław" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Siedlewski Zdzisław</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PosełStefańskiPiotr" role="speaker">
51   - <persName>Poseł Stefański Piotr</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="PosełSzafrańskiHenryk" role="speaker">
54   - <persName>Poseł Szafrański Henryk</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="PosełTomalZdzisław" role="speaker">
57   - <persName>Poseł Tomal Zdzisław</persName>
58   - </person>
59   - <person xml:id="PosełZabłockiJanusz" role="speaker">
60   - <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName>
61   - </person>
62   - <person xml:id="PosełŁopatkaAdam" role="speaker">
63   - <persName>Poseł Łopatka Adam</persName>
64   - </person>
65   - <person xml:id="PosełŁęgowikZofia" role="speaker">
66   - <persName>Poseł Łęgowik Zofia</persName>
67   - </person>
68   - <person xml:id="SekretarzposełCzesławWojtera" role="speaker">
69   - <persName>Sekretarz poseł Czesław Wojtera</persName>
70   - </person>
71   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
72   - <persName>Komentarz</persName>
73   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + <forename>Stanisław</forename>
  31 + <surname>Gucwa</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  35 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="regular">
  38 + <persName>
  39 + <forename>Piotr</forename>
  40 + <surname>Jaroszewicz</surname>
  41 + </persName>
  42 + <sex value="M" />
  43 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Jaroszewicz</idno>
  44 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  45 + </person>
  46 + <person xml:id="EdwardBabiuch" role="regular">
  47 + <persName>
  48 + <roleName>Poseł</roleName>
  49 + <forename>Edward</forename>
  50 + <surname>Babiuch</surname>
  51 + </persName>
  52 + <sex value="M" />
  53 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Babiuch</idno>
  54 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  55 + </person>
  56 + <person xml:id="ZenonKomender" role="regular">
  57 + <persName>
  58 + <roleName>Poseł</roleName>
  59 + <forename>Zenon</forename>
  60 + <surname>Komender</surname>
  61 + </persName>
  62 + <sex value="M" />
  63 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zenon_Komender</idno>
  64 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  65 + </person>
  66 + <person xml:id="KazimierzKuraś" role="regular">
  67 + <persName>
  68 + <roleName>Poseł</roleName>
  69 + <forename>Kazimierz</forename>
  70 + <surname>Kuraś</surname>
  71 + </persName>
  72 + <sex value="M" />
  73 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Kura%C5%9B</idno>
  74 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  75 + </person>
  76 + <person xml:id="RomanMalinowski" role="regular">
  77 + <persName>
  78 + <roleName>Poseł</roleName>
  79 + <forename>Roman</forename>
  80 + <surname>Malinowski</surname>
  81 + </persName>
  82 + <sex value="M" />
  83 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Malinowski_(ludowiec)</idno>
  84 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  85 + </person>
  86 + <person xml:id="KazimierzMorawski" role="regular">
  87 + <persName>
  88 + <roleName>Poseł</roleName>
  89 + <forename>Kazimierz</forename>
  90 + <surname>Morawski</surname>
  91 + </persName>
  92 + <sex value="M" />
  93 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Morawski_(1929%E2%80%932012)</idno>
  94 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  95 + </person>
  96 + <person xml:id="ZdzisławSiedlewski" role="regular">
  97 + <persName>
  98 + <roleName>Poseł</roleName>
  99 + <forename>Zdzisław</forename>
  100 + <surname>Siedlewski</surname>
  101 + </persName>
  102 + <sex value="M" />
  103 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Siedlewski</idno>
  104 + </person>
  105 + <person xml:id="PiotrStefański" role="regular">
  106 + <persName>
  107 + <roleName>Poseł</roleName>
  108 + <forename>Piotr</forename>
  109 + <surname>Stefański</surname>
  110 + </persName>
  111 + <sex value="M" />
  112 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Stefa%C5%84ski_(polityk)</idno>
  113 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  114 + </person>
  115 + <person xml:id="HenrykSzafrański" role="regular">
  116 + <persName>
  117 + <roleName>Poseł</roleName>
  118 + <forename>Henryk</forename>
  119 + <surname>Szafrański</surname>
  120 + </persName>
  121 + <sex value="M" />
  122 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Szafra%C5%84ski</idno>
  123 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  124 + </person>
  125 + <person xml:id="ZdzisławTomal" role="regular">
  126 + <persName>
  127 + <roleName>Poseł</roleName>
  128 + <forename>Zdzisław</forename>
  129 + <surname>Tomal</surname>
  130 + </persName>
  131 + <sex value="M" />
  132 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Tomal</idno>
  133 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  134 + </person>
  135 + <person xml:id="JanuszZabłocki" role="regular">
  136 + <persName>
  137 + <roleName>Poseł</roleName>
  138 + <forename>Janusz</forename>
  139 + <surname>Zabłocki</surname>
  140 + </persName>
  141 + <sex value="M" />
  142 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Zab%C5%82ocki</idno>
  143 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówZnak" />
  144 + </person>
  145 + <person xml:id="AdamŁopatka" role="regular">
  146 + <persName>
  147 + <roleName>Poseł</roleName>
  148 + <forename>Adam</forename>
  149 + <surname>Łopatka</surname>
  150 + </persName>
  151 + <sex value="M" />
  152 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_%C5%81opatka</idno>
  153 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  154 + </person>
  155 + <person xml:id="ZofiaŁęgowik" role="regular">
  156 + <persName>
  157 + <roleName>Poseł</roleName>
  158 + <forename>Zofia</forename>
  159 + <surname>Łęgowik</surname>
  160 + </persName>
  161 + <sex value="F" />
  162 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_%C5%81%C4%99gowik</idno>
  163 + </person>
  164 + <person xml:id="CzesławWojtera" role="regular">
  165 + <persName>
  166 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  167 + <forename>Czesław</forename>
  168 + <surname>Wojtera</surname>
  169 + </persName>
  170 + <sex value="M" />
  171 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Wojtera</idno>
  172 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  173 + </person>
  174 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  175 + <persName>komentarz</persName>
  176 + </person>
  177 + </listPerson>
  178 + <listOrg>
  179 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  180 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  181 + </org>
  182 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  183 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  184 + </org>
  185 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  186 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  187 + </org>
  188 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  189 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  190 + </org>
  191 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  192 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  193 + </org>
  194 + <org xml:id="KołoPosłówZnak" role="parliamentaryGroup">
  195 + <orgName full="yes">Koło Posłów Znak</orgName>
  196 + </org>
  197 + </listOrg>
74 198 </particDesc>
75 199 </profileDesc>
76 200 -</teiHeader>
  201 +</teiHeader>
77 202 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -10,203 +10,203 @@
10 10 <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u>
11 11 </div>
12 12 <div xml:id="div-2">
13   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
14 14 <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
15   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Marka Ordona i Czesława Wojterę.</u>
16   - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u>
17   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
18   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania z powodu nieobecności poseł Henryk Szafrański.</u>
19   - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
20   - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Marka Ordona i Czesława Wojterę.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania z powodu nieobecności poseł Henryk Szafrański.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławGucwa">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
21 21 <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
22 22 <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania.)</u>
23   - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.10" who="#StanisławGucwa">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
24 24 </div>
25 25 <div xml:id="div-3">
26   - <u xml:id="u-3.0" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Ślubuję.</u>
  26 + <u xml:id="u-3.0" who="#HenrykSzafrański">Ślubuję.</u>
27 27 </div>
28 28 <div xml:id="div-4">
29   - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że poseł Henryk Szafrański złożył ślubowanie poselskie.</u>
30   - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
31   - <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby na podstawie art. 60 regulaminu Sejm przystąpił w dniu dzisiejszym do rozpatrzenia sprawozdań komisji o projektach ustaw, zgodnie z proponowanym porządkiem dziennym posiedzenia. Druki sprawozdań komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u>
32   - <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
33   - <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
34   - <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
35   - <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
36   - <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
37   - <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
38   - <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
39   - <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 10).</u>
40   - <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zdzisław Siedlewski.</u>
  29 + <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że poseł Henryk Szafrański złożył ślubowanie poselskie.</u>
  30 + <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  31 + <u xml:id="u-4.2" who="#StanisławGucwa">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby na podstawie art. 60 regulaminu Sejm przystąpił w dniu dzisiejszym do rozpatrzenia sprawozdań komisji o projektach ustaw, zgodnie z proponowanym porządkiem dziennym posiedzenia. Druki sprawozdań komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u>
  32 + <u xml:id="u-4.3" who="#StanisławGucwa">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
  33 + <u xml:id="u-4.4" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  34 + <u xml:id="u-4.5" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  35 + <u xml:id="u-4.6" who="#StanisławGucwa">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
  36 + <u xml:id="u-4.7" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
  37 + <u xml:id="u-4.8" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  38 + <u xml:id="u-4.9" who="#StanisławGucwa">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
  39 + <u xml:id="u-4.10" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 10).</u>
  40 + <u xml:id="u-4.11" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Zdzisław Siedlewski.</u>
41 41 </div>
42 42 <div xml:id="div-5">
43   - <u xml:id="u-5.0" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 25 i 26 marca 1976 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych w dniu 21 marca 1976 r. Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności ze wszystkimi protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u>
44   - <u xml:id="u-5.1" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u>
45   - <u xml:id="u-5.2" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u>
46   - <u xml:id="u-5.3" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez członków państwowej i okręgowych komisji wyborczych oraz przez społecznych mężów zaufania.</u>
47   - <u xml:id="u-5.4" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u>
48   - <u xml:id="u-5.5" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u>
49   - <u xml:id="u-5.6" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. wynosiła 24 069 579, oddano 23 652 256 głosów. W wyborach wzięło więc udział 98,27% wyborców. Głosów ważnych oddano 23 637 333; głosów nieważnych — 14 923. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 23 502 983 głosy, czyli 99,43% ważnie oddanych głosów.</u>
50   - <u xml:id="u-5.7" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
51   - <u xml:id="u-5.8" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów 261 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u>
52   - <u xml:id="u-5.9" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W Sejmie VII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 95 posłanek, wobec 73 w VI kadencji i 62 w V kadencji. Stale wzrastająca liczba; kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem uznania dla coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u>
53   - <u xml:id="u-5.10" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i pracujących chłopów. Na ławach poselskich zasiada 92 robotników, 25 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że większa niż w ubiegłych kadencjach liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u>
54   - <u xml:id="u-5.11" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 62 rolników i 16 specjalistów rolnych. Więcej jest także pracowników zatrudnionych w socjalistycznym sektorze rolnictwa. Wzrasta w składzie obecnego Sejmu, w stosunku do poprzedniej kadencji, liczba przedstawicieli poszczególnych środowisk.</u>
55   - <u xml:id="u-5.12" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W Sejmie zasiada 30 profesorów, w tym 9 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 11 — zagranicznych towarzystw naukowych, 14 nauczycieli, 16 dziennikarzy, 9 literatów i artystów, 12 pracowników służby zdrowia, 16 prawników i 6 rzemieślników.</u>
56   - <u xml:id="u-5.13" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wśród posłów jest wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u>
57   - <u xml:id="u-5.14" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Przekrój społeczny obecnego Sejmu reprezentowany jest przez 191 posłów pochodzenia robotniczego, 183 — chłopskiego, 81 — inteligenckiego i 5 posłów z innych grup społecznych.</u>
58   - <u xml:id="u-5.15" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wzrosło wykształcenie posłów: 252 ma wykształcenie wyższe, 31 — niepełne wyższe, 67 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 110 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u>
59   - <u xml:id="u-5.16" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Trzech spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 14 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 72 posłów, a w najliczniejszej grupie od 40 do 49 lat — 177. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 155 posłów, a od 60 do 69 lat — 32; 7 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u>
60   - <u xml:id="u-5.17" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 29 posłów; Order Sztandaru Pracy — 121; Order Odrodzenia Polski — 183; Virtuti Militari — 13; Krzyż Grunwaldu — 19; Krzyż Walecznych — 25; Krzyż Zasługi — 270.</u>
61   - <u xml:id="u-5.18" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Po raz pierwszy piastuje mandat poselski 241 posłów.</u>
62   - <u xml:id="u-5.19" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach: 7 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 18 — w Sejmie I kadencji, 27 — w II kadencji, 40 — w III kadencji, 50 — w IV kadencji, 87 — w V kadencji.</u>
63   - <u xml:id="u-5.20" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu w VII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno-zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u>
64   - <u xml:id="u-5.21" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 150-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym za ich trud i obywatelską postawę wykazaną w pracy związanej z przeprowadzeniem wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u>
65   - <u xml:id="u-5.22" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wyniki wyborów do Sejmu i do wojewódzkich rad narodowych są wyrazem powszechnej aprobaty przez społeczeństwo programu VII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego dynamicznego rozwoju budownictwa socjalistycznego, wyższej jakości pracy i warunków życia narodu.</u>
66   - <u xml:id="u-5.23" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył podjąć przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 10.</u>
  43 + <u xml:id="u-5.0" who="#ZdzisławSiedlewski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 25 i 26 marca 1976 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych w dniu 21 marca 1976 r. Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności ze wszystkimi protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u>
  44 + <u xml:id="u-5.1" who="#ZdzisławSiedlewski">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u>
  45 + <u xml:id="u-5.2" who="#ZdzisławSiedlewski">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u>
  46 + <u xml:id="u-5.3" who="#ZdzisławSiedlewski">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez członków państwowej i okręgowych komisji wyborczych oraz przez społecznych mężów zaufania.</u>
  47 + <u xml:id="u-5.4" who="#ZdzisławSiedlewski">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u>
  48 + <u xml:id="u-5.5" who="#ZdzisławSiedlewski">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u>
  49 + <u xml:id="u-5.6" who="#ZdzisławSiedlewski">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. wynosiła 24 069 579, oddano 23 652 256 głosów. W wyborach wzięło więc udział 98,27% wyborców. Głosów ważnych oddano 23 637 333; głosów nieważnych — 14 923. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 23 502 983 głosy, czyli 99,43% ważnie oddanych głosów.</u>
  50 + <u xml:id="u-5.7" who="#ZdzisławSiedlewski">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  51 + <u xml:id="u-5.8" who="#ZdzisławSiedlewski">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów 261 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u>
  52 + <u xml:id="u-5.9" who="#ZdzisławSiedlewski">W Sejmie VII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 95 posłanek, wobec 73 w VI kadencji i 62 w V kadencji. Stale wzrastająca liczba; kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem uznania dla coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u>
  53 + <u xml:id="u-5.10" who="#ZdzisławSiedlewski">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i pracujących chłopów. Na ławach poselskich zasiada 92 robotników, 25 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że większa niż w ubiegłych kadencjach liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u>
  54 + <u xml:id="u-5.11" who="#ZdzisławSiedlewski">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 62 rolników i 16 specjalistów rolnych. Więcej jest także pracowników zatrudnionych w socjalistycznym sektorze rolnictwa. Wzrasta w składzie obecnego Sejmu, w stosunku do poprzedniej kadencji, liczba przedstawicieli poszczególnych środowisk.</u>
  55 + <u xml:id="u-5.12" who="#ZdzisławSiedlewski">W Sejmie zasiada 30 profesorów, w tym 9 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 11 — zagranicznych towarzystw naukowych, 14 nauczycieli, 16 dziennikarzy, 9 literatów i artystów, 12 pracowników służby zdrowia, 16 prawników i 6 rzemieślników.</u>
  56 + <u xml:id="u-5.13" who="#ZdzisławSiedlewski">Wśród posłów jest wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u>
  57 + <u xml:id="u-5.14" who="#ZdzisławSiedlewski">Przekrój społeczny obecnego Sejmu reprezentowany jest przez 191 posłów pochodzenia robotniczego, 183 — chłopskiego, 81 — inteligenckiego i 5 posłów z innych grup społecznych.</u>
  58 + <u xml:id="u-5.15" who="#ZdzisławSiedlewski">Wzrosło wykształcenie posłów: 252 ma wykształcenie wyższe, 31 — niepełne wyższe, 67 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 110 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u>
  59 + <u xml:id="u-5.16" who="#ZdzisławSiedlewski">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Trzech spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 14 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 72 posłów, a w najliczniejszej grupie od 40 do 49 lat — 177. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 155 posłów, a od 60 do 69 lat — 32; 7 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u>
  60 + <u xml:id="u-5.17" who="#ZdzisławSiedlewski">Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 29 posłów; Order Sztandaru Pracy — 121; Order Odrodzenia Polski — 183; Virtuti Militari — 13; Krzyż Grunwaldu — 19; Krzyż Walecznych — 25; Krzyż Zasługi — 270.</u>
  61 + <u xml:id="u-5.18" who="#ZdzisławSiedlewski">Po raz pierwszy piastuje mandat poselski 241 posłów.</u>
  62 + <u xml:id="u-5.19" who="#ZdzisławSiedlewski">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach: 7 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 18 — w Sejmie I kadencji, 27 — w II kadencji, 40 — w III kadencji, 50 — w IV kadencji, 87 — w V kadencji.</u>
  63 + <u xml:id="u-5.20" who="#ZdzisławSiedlewski">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu w VII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno-zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u>
  64 + <u xml:id="u-5.21" who="#ZdzisławSiedlewski">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 150-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym za ich trud i obywatelską postawę wykazaną w pracy związanej z przeprowadzeniem wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u>
  65 + <u xml:id="u-5.22" who="#ZdzisławSiedlewski">Wyniki wyborów do Sejmu i do wojewódzkich rad narodowych są wyrazem powszechnej aprobaty przez społeczeństwo programu VII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego dynamicznego rozwoju budownictwa socjalistycznego, wyższej jakości pracy i warunków życia narodu.</u>
  66 + <u xml:id="u-5.23" who="#ZdzisławSiedlewski">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył podjąć przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 10.</u>
67 67 </div>
68 68 <div xml:id="div-6">
69   - <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u>
70   - <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
71   - <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
72   - <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 10.</u>
73   - <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
74   - <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
75   - <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
76   - <u xml:id="u-6.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
77   - <u xml:id="u-6.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
78   - <u xml:id="u-6.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (druki nr 4 i 11).</u>
79   - <u xml:id="u-6.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Adam Łopatka.</u>
  69 + <u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u>
  70 + <u xml:id="u-6.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  71 + <u xml:id="u-6.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  72 + <u xml:id="u-6.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 10.</u>
  73 + <u xml:id="u-6.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
  74 + <u xml:id="u-6.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  75 + <u xml:id="u-6.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  76 + <u xml:id="u-6.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  77 + <u xml:id="u-6.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  78 + <u xml:id="u-6.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (druki nr 4 i 11).</u>
  79 + <u xml:id="u-6.10" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Adam Łopatka.</u>
80 80 </div>
81 81 <div xml:id="div-7">
82   - <u xml:id="u-7.0" who="#PosełŁopatkaAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o NIK przedłożony pod obrady Wysokiemu Sejmowi jest konsekwencją zmian w strukturze naczelnych organów państwowych, wprowadzonych ustawą z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji PRL. Realizuje on w zakresie organów kontroli programowe idee VII Zjazdu PZPR.</u>
83   - <u xml:id="u-7.1" who="#PosełŁopatkaAdam">Wcielenie w życie postanowień projektu przyczyni się wydajnie do udoskonalenia funkcjonowania naszego państwa i całego jego aparatu. Projekt zgodnie z postanowieniami Konstytucji określa cele działalności Najwyższej Izby Kontroli oraz zakres sprawowanej przez nią kontroli. Kontroli NIK poddana jest działalność gospodarcza, finansowa i organizacyjno-administracyjna naczelnych i terenowych organów administracji państwowej, organizacji społecznych i spółdzielczych oraz podległych im jednostek organizacyjnych z punktu widzenia wykonania zadań planu społeczno-gospodarczego, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza też kontrolę jednostek gospodarki nie uspołecznionej w związku z wykonywaniem zadań zleconych im przez organy państwowe lub organizacje gospodarki uspołecznionej, jak również bada zgodność działania tych jednostek z obowiązującym prawem i interesem społecznym.</u>
84   - <u xml:id="u-7.2" who="#PosełŁopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest organem państwa posiadającym status prawny sformułowany w osobnym rozdziale Konstytucji. Jej działalność służy Sejmowi, Radzie Państwa i Radzie Ministrów w wykonywaniu ich funkcji. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrole zlecone przez Sejm i Radę Państwa, informuje o wynikach tych kontroli oraz składa Radzie Państwa okresowe sprawozdania. NIK przeprowadza kontrole z urzędu oraz kontrole zlecone także przez Radę Ministrów, Prezydium Rządu i Prezesa Rady Ministrów. Kontrole zlecają i określają ich zakres: Marszałek Sejmu — w imieniu Sejmu, Przewodniczący Rady Państwa — w imieniu Rady Państwa, oraz Prezes Rady Ministrów — w imieniu Rady Ministrów i Prezydium Rządu. W zakresie kontroli przeprowadzanych z urzędu NIK może kontrolować działalność naczelnych i centralnych organów administracji państwowej tylko za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w zakresie przez niego określonym.</u>
85   - <u xml:id="u-7.3" who="#PosełŁopatkaAdam">NIK przeprowadza kontrole faktyczne, polegające na badaniu czynności w trakcie ich wykonywania; następne, polegające na badaniu czynności już dokonanej, a także dokumentów oraz na zlecenie Prezesa Rady Ministrów, także kontrole wstępne. Wyniki tych ostatnich kontroli będą brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, czy dokonywać określonych czynności.</u>
86   - <u xml:id="u-7.4" who="#PosełŁopatkaAdam">NIK przeprowadzać będzie kontrole planowane oraz doraźne. Okresowe plany pracy NIK podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów. Poważne znaczenie ustrojowe ma postanowienie projektu, że NIK włącza do okresowych planów pracy zadania wynikające z uchwał Sejmu i jego organów, uchwał Rady Państwa, Rady Ministrów, decyzji Prezydium Rządu, aktów prawnych i decyzji Prezesa Rady Ministrów. Należy tu podkreślić, że Prezes NIK, na wniosek komisji sejmowych, złożony za pośrednictwem Marszałka Sejmu, informuje komisje o wynikach przeprowadzanych kontroli. Prezes NIK przedstawia Prezesowi Rady Ministrów i właściwym ministrom informacje o wynikach kontroli wraz z wnioskami.</u>
87   - <u xml:id="u-7.5" who="#PosełŁopatkaAdam">Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad NIK. Organami NIK są: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, który wchodzi w skład Rady Ministrów i jest naczelnym organem administracji państwowej. Przy nim działa urząd, zwany także Najwyższą Izbą Kontroli, w którego skład wchodzą określone zespoły i biura, zaś terenowymi organami NIK są okręgowe urzędy kontroli. Ich terytorialny zakres działania będzie obejmował jedno lub więcej województw.</u>
88   - <u xml:id="u-7.6" who="#PosełŁopatkaAdam">Prezesa NIK, zgodnie z Konstytucją i projektem ustawy, powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów, złożony w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa. Natomiast dyrektora okręgowego urzędu kontroli będzie powoływał i odwoływał Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa NIK. Projekt ustawy prawidłowo określa kompetencje okręgowych urzędów kontroli. Zasadnicze znaczenie ma m. in. postanowienie projektu, że dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli udzielają wojewódzkim radom narodowym informacji o ważniejszych wynikach kontroli, przeprowadzonych w zakresie działania rad narodowych. Na wniosek wojewodów zarządzają też oni przeprowadzenie kontroli działalności organów lub jednostek terenowych w określonych zagadnieniach, jak również przedkładają do wiadomości okresowe plany kontroli.</u>
89   - <u xml:id="u-7.7" who="#PosełŁopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest głównym, ale nie jedynym organem kontroli w naszym państwie. Aby należycie zharmonizować działalność innych organów kontroli z działalnością NIK, Prezes NIK — w myśl projektu ustawy — koordynuje działalność jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym organom administracji państwowej oraz centralnych związków spółdzielczych. Natomiast dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli koordynują działalność kontrolną terenowych organów administracji państwowej, terenowych jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym oraz terenowym organom administracji państwowej, a także terenowych związków spółdzielczych.</u>
90   - <u xml:id="u-7.8" who="#PosełŁopatkaAdam">Czynności kontrolne przewidziane w projekcie ustawy wykonywać będą inspektorzy zawodowi, inspektorzy rzeczoznawcy powoływani spośród osób nie zatrudnionych w NIK, a mających wysokie kwalifikacje fachowe w określonych dziedzinach gospodarki narodowej, nauki, techniki, oświaty i kultury oraz inspektorzy społeczni powoływani spośród działaczy społecznych.</u>
91   - <u xml:id="u-7.9" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt ustawy zapewnia inspektorom NIK szerokie uprawnienia, umożliwiające skuteczne wykonywanie ich zadań. Nakłada też odpowiednie obowiązki na pracowników jednostek kontrolowanych.</u>
92   - <u xml:id="u-7.10" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt wyposaża organy kontroli, tj. Prezesa NIK oraz dyrektorów okręgowych urzędów kontroli, w odpowiednie środki działania. Mogą oni w związku z wykonywaniem kontroli wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia usunięcia stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości lub występować do ich jednostek nadrzędnych o wydanie odpowiednich zarządzeń. Mogą też występować do odpowiednich organów o wstrzymanie wykonania określonych decyzji lub czynności, jeżeli ich wykonanie jest niecelowe, sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki lub byłoby sprzeczne z prawem. Mogą także występować do wojewodów o zawieszenie w czynnościach służbowych kierowników jednostek organizacyjnych, nie podporządkowanych radom narodowym, winnych zaniedbań narażających na szkody interes społeczny. Mogą wreszcie występować do właściwych organów o ukaranie w drodze służbowej lub dyscyplinarnej osób winnych zaniedbań i naruszeń, o zawieszenie w czynnościach różnych kategorii osób, a w wypadkach rażących zaniedbań — nawet Występować o zwolnienie z zajmowanego stanowiska.</u>
93   - <u xml:id="u-7.11" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt wyposażył również inspektorów zawodowych NIK oraz organy NIK, w razie stwierdzenia zaniedbań lub naruszeń, w prawo nakładania na określone osoby kar pieniężnych w wysokości 5 tys., 10 tys. i 25 tys. zł. Projekt ustawy przewiduje, że szczegółowe zajady wymierzania tych kar oraz tryb tego wymierzania ureguluje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Kary te będą wymierzane w wypadkach naruszeń i zaniedbań, które nie kwalifikują się do innego postępowania represyjnego. Jest jasne, że kary, o których mowa, będą płacone ze środków osobistych ukaranego.</u>
94   - <u xml:id="u-7.12" who="#PosełŁopatkaAdam">Sytuacja prawna pracowników NIK uregulowana jest przez przepisy dotyczące pracowników urzędów państwowych. Projekt ustawy przewiduje jednak pewne dodatkowe prawa i obowiązki pracowników NIK. Mając na celu dobro służby, projekt przewiduje dla pracowników NIK specjalny immunitet karny. Pracownicy NIK, wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne, nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej z powodu swoich czynności służbowych bez uprzedniej zgody Prezesa NIK. Poza tym mają oni szczególne obowiązki w zakresie zachowania w tajemnicy wiadomości, które powzięli bezpośrednio lub pośrednio w związku z wykonywaniem czynności służbowych.</u>
95   - <u xml:id="u-7.13" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt ustawy reguluje w sposób wyczerpujący wszystkie zagadnienia z zakresu organizacji i działania NIK, których uregulowanie — zgodnie z art. 36 ust. 2 Konstytucji — należy do ustawy o NIK. Trafnie rozwija się postanowienia Konstytucji precyzujące ustrojową pozycję NIK.</u>
96   - <u xml:id="u-7.14" who="#PosełŁopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych szczegółowo i wszechstronnie, przy udziale przedstawicieli Rządu, na trzech posiedzeniach rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. W pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, Komisja proponuje wprowadzenie do projektu poprawek przedstawionych w druku nr 11, doręczonym obywatelom posłom. Poprawki te mają w większości charakter redakcyjny. W niektórych wypadkach wprowadzenie ich było niezbędne dla zharmonizowania projektu z innymi, obowiązującymi już ustawami. Wszystkie poprawki były przyjęte przez Komisję jednomyślnie.</u>
97   - <u xml:id="u-7.15" who="#PosełŁopatkaAdam">I sesja Sejmu — 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
98   - <u xml:id="u-7.16" who="#PosełŁopatkaAdam">Komisja z zadowoleniem przyjęła fakt, że wraz z projektem ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli zostały przyjęte przez Rząd przedłożone do wiadomości Sejmu projekty przewidzianych w ustawie rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów, a także projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Najwyższej Izbie Kontroli. Projekty te oraz ich uzasadnienia pozwoliły prześledzić w pełnym kształcie ustawową koncepcję Najwyższej Izby Kontroli. Komisja doszła do przekonania, że liczba aktów wykonawczych do ustawy o NIK jest umiarkowana. Komisja w poprawce do art.- 15 zaproponowała wydanie przez Prezesa Rady Ministrów rozporządzenia, którego nie przewidywał projekt w brzmieniu zawartym w druku nr 4.</u>
99   - <u xml:id="u-7.17" who="#PosełŁopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych w przekonaniu, że nowa ustawa o NIK odpowiada konstytucyjnemu kształtowi NIK, że jej realizacja przyczyni się do usprawnienia funkcjonowania naszego socjalistycznego państwa, do umocnienia dyscypliny społecznej, gospodarczej i finansowej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — druk nr 4, z poprawkami proponowanymi przez Komisję, zawartymi w druku sejmowym nr 11. Chcę dodać, że w art. 14 pkt 1, poza zmianami proponowanymi w druku sejmowym nr 11, w poprawce 6, ponadto proponuje się zastąpić wyrazy: „wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia” wyrazami: „wydawać jednostkom kontrolowanym zalecenia”. Jest to zmiana słowa „polecenia” na „zalecenia”. Dziękuję.</u>
  82 + <u xml:id="u-7.0" who="#AdamŁopatka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o NIK przedłożony pod obrady Wysokiemu Sejmowi jest konsekwencją zmian w strukturze naczelnych organów państwowych, wprowadzonych ustawą z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji PRL. Realizuje on w zakresie organów kontroli programowe idee VII Zjazdu PZPR.</u>
  83 + <u xml:id="u-7.1" who="#AdamŁopatka">Wcielenie w życie postanowień projektu przyczyni się wydajnie do udoskonalenia funkcjonowania naszego państwa i całego jego aparatu. Projekt zgodnie z postanowieniami Konstytucji określa cele działalności Najwyższej Izby Kontroli oraz zakres sprawowanej przez nią kontroli. Kontroli NIK poddana jest działalność gospodarcza, finansowa i organizacyjno-administracyjna naczelnych i terenowych organów administracji państwowej, organizacji społecznych i spółdzielczych oraz podległych im jednostek organizacyjnych z punktu widzenia wykonania zadań planu społeczno-gospodarczego, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza też kontrolę jednostek gospodarki nie uspołecznionej w związku z wykonywaniem zadań zleconych im przez organy państwowe lub organizacje gospodarki uspołecznionej, jak również bada zgodność działania tych jednostek z obowiązującym prawem i interesem społecznym.</u>
  84 + <u xml:id="u-7.2" who="#AdamŁopatka">Najwyższa Izba Kontroli jest organem państwa posiadającym status prawny sformułowany w osobnym rozdziale Konstytucji. Jej działalność służy Sejmowi, Radzie Państwa i Radzie Ministrów w wykonywaniu ich funkcji. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrole zlecone przez Sejm i Radę Państwa, informuje o wynikach tych kontroli oraz składa Radzie Państwa okresowe sprawozdania. NIK przeprowadza kontrole z urzędu oraz kontrole zlecone także przez Radę Ministrów, Prezydium Rządu i Prezesa Rady Ministrów. Kontrole zlecają i określają ich zakres: Marszałek Sejmu — w imieniu Sejmu, Przewodniczący Rady Państwa — w imieniu Rady Państwa, oraz Prezes Rady Ministrów — w imieniu Rady Ministrów i Prezydium Rządu. W zakresie kontroli przeprowadzanych z urzędu NIK może kontrolować działalność naczelnych i centralnych organów administracji państwowej tylko za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w zakresie przez niego określonym.</u>
  85 + <u xml:id="u-7.3" who="#AdamŁopatka">NIK przeprowadza kontrole faktyczne, polegające na badaniu czynności w trakcie ich wykonywania; następne, polegające na badaniu czynności już dokonanej, a także dokumentów oraz na zlecenie Prezesa Rady Ministrów, także kontrole wstępne. Wyniki tych ostatnich kontroli będą brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, czy dokonywać określonych czynności.</u>
  86 + <u xml:id="u-7.4" who="#AdamŁopatka">NIK przeprowadzać będzie kontrole planowane oraz doraźne. Okresowe plany pracy NIK podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów. Poważne znaczenie ustrojowe ma postanowienie projektu, że NIK włącza do okresowych planów pracy zadania wynikające z uchwał Sejmu i jego organów, uchwał Rady Państwa, Rady Ministrów, decyzji Prezydium Rządu, aktów prawnych i decyzji Prezesa Rady Ministrów. Należy tu podkreślić, że Prezes NIK, na wniosek komisji sejmowych, złożony za pośrednictwem Marszałka Sejmu, informuje komisje o wynikach przeprowadzanych kontroli. Prezes NIK przedstawia Prezesowi Rady Ministrów i właściwym ministrom informacje o wynikach kontroli wraz z wnioskami.</u>
  87 + <u xml:id="u-7.5" who="#AdamŁopatka">Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad NIK. Organami NIK są: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, który wchodzi w skład Rady Ministrów i jest naczelnym organem administracji państwowej. Przy nim działa urząd, zwany także Najwyższą Izbą Kontroli, w którego skład wchodzą określone zespoły i biura, zaś terenowymi organami NIK są okręgowe urzędy kontroli. Ich terytorialny zakres działania będzie obejmował jedno lub więcej województw.</u>
  88 + <u xml:id="u-7.6" who="#AdamŁopatka">Prezesa NIK, zgodnie z Konstytucją i projektem ustawy, powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów, złożony w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa. Natomiast dyrektora okręgowego urzędu kontroli będzie powoływał i odwoływał Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa NIK. Projekt ustawy prawidłowo określa kompetencje okręgowych urzędów kontroli. Zasadnicze znaczenie ma m. in. postanowienie projektu, że dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli udzielają wojewódzkim radom narodowym informacji o ważniejszych wynikach kontroli, przeprowadzonych w zakresie działania rad narodowych. Na wniosek wojewodów zarządzają też oni przeprowadzenie kontroli działalności organów lub jednostek terenowych w określonych zagadnieniach, jak również przedkładają do wiadomości okresowe plany kontroli.</u>
  89 + <u xml:id="u-7.7" who="#AdamŁopatka">Najwyższa Izba Kontroli jest głównym, ale nie jedynym organem kontroli w naszym państwie. Aby należycie zharmonizować działalność innych organów kontroli z działalnością NIK, Prezes NIK — w myśl projektu ustawy — koordynuje działalność jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym organom administracji państwowej oraz centralnych związków spółdzielczych. Natomiast dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli koordynują działalność kontrolną terenowych organów administracji państwowej, terenowych jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym oraz terenowym organom administracji państwowej, a także terenowych związków spółdzielczych.</u>
  90 + <u xml:id="u-7.8" who="#AdamŁopatka">Czynności kontrolne przewidziane w projekcie ustawy wykonywać będą inspektorzy zawodowi, inspektorzy rzeczoznawcy powoływani spośród osób nie zatrudnionych w NIK, a mających wysokie kwalifikacje fachowe w określonych dziedzinach gospodarki narodowej, nauki, techniki, oświaty i kultury oraz inspektorzy społeczni powoływani spośród działaczy społecznych.</u>
  91 + <u xml:id="u-7.9" who="#AdamŁopatka">Projekt ustawy zapewnia inspektorom NIK szerokie uprawnienia, umożliwiające skuteczne wykonywanie ich zadań. Nakłada też odpowiednie obowiązki na pracowników jednostek kontrolowanych.</u>
  92 + <u xml:id="u-7.10" who="#AdamŁopatka">Projekt wyposaża organy kontroli, tj. Prezesa NIK oraz dyrektorów okręgowych urzędów kontroli, w odpowiednie środki działania. Mogą oni w związku z wykonywaniem kontroli wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia usunięcia stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości lub występować do ich jednostek nadrzędnych o wydanie odpowiednich zarządzeń. Mogą też występować do odpowiednich organów o wstrzymanie wykonania określonych decyzji lub czynności, jeżeli ich wykonanie jest niecelowe, sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki lub byłoby sprzeczne z prawem. Mogą także występować do wojewodów o zawieszenie w czynnościach służbowych kierowników jednostek organizacyjnych, nie podporządkowanych radom narodowym, winnych zaniedbań narażających na szkody interes społeczny. Mogą wreszcie występować do właściwych organów o ukaranie w drodze służbowej lub dyscyplinarnej osób winnych zaniedbań i naruszeń, o zawieszenie w czynnościach różnych kategorii osób, a w wypadkach rażących zaniedbań — nawet Występować o zwolnienie z zajmowanego stanowiska.</u>
  93 + <u xml:id="u-7.11" who="#AdamŁopatka">Projekt wyposażył również inspektorów zawodowych NIK oraz organy NIK, w razie stwierdzenia zaniedbań lub naruszeń, w prawo nakładania na określone osoby kar pieniężnych w wysokości 5 tys., 10 tys. i 25 tys. zł. Projekt ustawy przewiduje, że szczegółowe zajady wymierzania tych kar oraz tryb tego wymierzania ureguluje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Kary te będą wymierzane w wypadkach naruszeń i zaniedbań, które nie kwalifikują się do innego postępowania represyjnego. Jest jasne, że kary, o których mowa, będą płacone ze środków osobistych ukaranego.</u>
  94 + <u xml:id="u-7.12" who="#AdamŁopatka">Sytuacja prawna pracowników NIK uregulowana jest przez przepisy dotyczące pracowników urzędów państwowych. Projekt ustawy przewiduje jednak pewne dodatkowe prawa i obowiązki pracowników NIK. Mając na celu dobro służby, projekt przewiduje dla pracowników NIK specjalny immunitet karny. Pracownicy NIK, wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne, nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej z powodu swoich czynności służbowych bez uprzedniej zgody Prezesa NIK. Poza tym mają oni szczególne obowiązki w zakresie zachowania w tajemnicy wiadomości, które powzięli bezpośrednio lub pośrednio w związku z wykonywaniem czynności służbowych.</u>
  95 + <u xml:id="u-7.13" who="#AdamŁopatka">Projekt ustawy reguluje w sposób wyczerpujący wszystkie zagadnienia z zakresu organizacji i działania NIK, których uregulowanie — zgodnie z art. 36 ust. 2 Konstytucji — należy do ustawy o NIK. Trafnie rozwija się postanowienia Konstytucji precyzujące ustrojową pozycję NIK.</u>
  96 + <u xml:id="u-7.14" who="#AdamŁopatka">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych szczegółowo i wszechstronnie, przy udziale przedstawicieli Rządu, na trzech posiedzeniach rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. W pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, Komisja proponuje wprowadzenie do projektu poprawek przedstawionych w druku nr 11, doręczonym obywatelom posłom. Poprawki te mają w większości charakter redakcyjny. W niektórych wypadkach wprowadzenie ich było niezbędne dla zharmonizowania projektu z innymi, obowiązującymi już ustawami. Wszystkie poprawki były przyjęte przez Komisję jednomyślnie.</u>
  97 + <u xml:id="u-7.15" who="#AdamŁopatka">I sesja Sejmu — 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
  98 + <u xml:id="u-7.16" who="#AdamŁopatka">Komisja z zadowoleniem przyjęła fakt, że wraz z projektem ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli zostały przyjęte przez Rząd przedłożone do wiadomości Sejmu projekty przewidzianych w ustawie rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów, a także projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Najwyższej Izbie Kontroli. Projekty te oraz ich uzasadnienia pozwoliły prześledzić w pełnym kształcie ustawową koncepcję Najwyższej Izby Kontroli. Komisja doszła do przekonania, że liczba aktów wykonawczych do ustawy o NIK jest umiarkowana. Komisja w poprawce do art.- 15 zaproponowała wydanie przez Prezesa Rady Ministrów rozporządzenia, którego nie przewidywał projekt w brzmieniu zawartym w druku nr 4.</u>
  99 + <u xml:id="u-7.17" who="#AdamŁopatka">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych w przekonaniu, że nowa ustawa o NIK odpowiada konstytucyjnemu kształtowi NIK, że jej realizacja przyczyni się do usprawnienia funkcjonowania naszego socjalistycznego państwa, do umocnienia dyscypliny społecznej, gospodarczej i finansowej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — druk nr 4, z poprawkami proponowanymi przez Komisję, zawartymi w druku sejmowym nr 11. Chcę dodać, że w art. 14 pkt 1, poza zmianami proponowanymi w druku sejmowym nr 11, w poprawce 6, ponadto proponuje się zastąpić wyrazy: „wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia” wyrazami: „wydawać jednostkom kontrolowanym zalecenia”. Jest to zmiana słowa „polecenia” na „zalecenia”. Dziękuję.</u>
100 100 <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
101 101 </div>
102 102 <div xml:id="div-8">
103   - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
104   - <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
105   - <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
106   - <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
107   - <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych łącznie z poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
108   - <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
109   - <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
110   - <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
111   - <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
112   - <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowych projektach ustaw:</u>
113   - <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej (druki nr 5 i 12),</u>
114   - <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">2) o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa (druki nr 6 i 13).</u>
115   - <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Łęgowik.</u>
  103 + <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  104 + <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  105 + <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  106 + <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  107 + <u xml:id="u-8.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych łącznie z poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
  108 + <u xml:id="u-8.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  109 + <u xml:id="u-8.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  110 + <u xml:id="u-8.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  111 + <u xml:id="u-8.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
  112 + <u xml:id="u-8.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowych projektach ustaw:</u>
  113 + <u xml:id="u-8.10" who="#StanisławGucwa">1) o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej (druki nr 5 i 12),</u>
  114 + <u xml:id="u-8.11" who="#StanisławGucwa">2) o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa (druki nr 6 i 13).</u>
  115 + <u xml:id="u-8.12" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Łęgowik.</u>
116 116 </div>
117 117 <div xml:id="div-9">
118   - <u xml:id="u-9.0" who="#PosełŁęgowikZofia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek zreferowania wniesionych pod obrady Wysokiego Sejmu rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
119   - <u xml:id="u-9.1" who="#PosełŁęgowikZofia">Ustawa o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zmierza do pełniejszej koncentracji i koordynacji gospodarki energetycznej oraz do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszelkimi źródłami energii, efektywnego wykorzystania istniejących w energetyce mocy produkcyjnych, wyzwolenia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw. Będzie to możliwe m. in. dzięki zapewnieniu właściwej organizacji zarządzania i kierowania tym działem gospodarki.</u>
120   - <u xml:id="u-9.2" who="#PosełŁęgowikZofia">Powołanie odrębnego urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej uzasadnione jest stale rosnącym znaczeniem energetyki w kraju, stałym i szybkim postępem technicznym w energetyce konwencjonalnej oraz znaczeniem wdrażania energetyki jądrowej dla gospodarki narodowej.</u>
121   - <u xml:id="u-9.3" who="#PosełŁęgowikZofia">Działalność nowego Ministerstwa koncentrować się będzie na trzech podstawowych kierunkach:</u>
122   - <u xml:id="u-9.4" who="#PosełŁęgowikZofia">— wytwarzaniu energii elektrycznej oraz cieplnej,</u>
123   - <u xml:id="u-9.5" who="#PosełŁęgowikZofia">— wytwarzaniu energii elektrycznej na bazie węgla brunatnego i w związku z tym prowadzeniu eksploatacji złóż węgla brunatnego,</u>
124   - <u xml:id="u-9.6" who="#PosełŁęgowikZofia">— wykorzystaniu energii atomowej w szczególności dla celów: energetyki jądrowej, produkcji urządzeń i materiałów oraz prac naukowo-badawczych niezbędnych dla rozwoju i wykorzystania energii jądrowej.</u>
125   - <u xml:id="u-9.7" who="#PosełŁęgowikZofia">W przedłożonych projektach aktów wykonawczych proponuje się, aby w skład resortu energetyki i energii atomowej weszły z dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki:</u>
126   - <u xml:id="u-9.8" who="#PosełŁęgowikZofia">— Zjednoczenie Energetyki,</u>
127   - <u xml:id="u-9.9" who="#PosełŁęgowikZofia">— Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego,</u>
128   - <u xml:id="u-9.10" who="#PosełŁęgowikZofia">— trzy zakłady działające głównie na rzecz energetyki, a ponadto jednostki organizacyjne, podległe dotychczas Urzędowi Energii Atomowej.</u>
129   - <u xml:id="u-9.11" who="#PosełŁęgowikZofia">Do zakresu działania nowego Ministerstwa należałyby również sprawy dozoru technicznego. Minister Energetyki i Energii Atomowej przejmie także część zadań wynikających z ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
130   - <u xml:id="u-9.12" who="#PosełŁęgowikZofia">W związku z powołaniem urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zachodzi potrzeba przekształcenia dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki w resort górnictwa.</u>
131   - <u xml:id="u-9.13" who="#PosełŁęgowikZofia">Projekt ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa przewiduje, że do zakresu jego działania należeć będą m. in. sprawy przemysłu węgla kamiennego, przemysłu naftowego, gazu ziemnego i przemysłu gazowniczego, sprawy produkcji maszyn, urządzeń i sprzętu dla tych przemysłów, a także — w zakresie określonym szczególnymi przepisami — sprawy prac geologicznych, inwestycji i budownictwa w zakresie górnictwa węglowego. W skład tego resortu wejdą 24 jednostki organizacyjne, w tym 11 zjednoczeń, biura studiów i projektów, przedsiębiorstwa, zakłady, centrale i instytut.</u>
132   - <u xml:id="u-9.14" who="#PosełŁęgowikZofia">W przekonaniu, że proponowane zmiany sprzyjać będą kontynuowaniu rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki, sprawniejszemu funkcjonowaniu naczelnych organów administracji państwowej w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla społeczeństwa i całego kraju — wnoszę z upoważnienia Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, o uchwalenie przez Sejm rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu przedłożenia rządowego oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 13. Dziękuję.</u>
  118 + <u xml:id="u-9.0" who="#ZofiaŁęgowik">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek zreferowania wniesionych pod obrady Wysokiego Sejmu rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
  119 + <u xml:id="u-9.1" who="#ZofiaŁęgowik">Ustawa o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zmierza do pełniejszej koncentracji i koordynacji gospodarki energetycznej oraz do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszelkimi źródłami energii, efektywnego wykorzystania istniejących w energetyce mocy produkcyjnych, wyzwolenia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw. Będzie to możliwe m. in. dzięki zapewnieniu właściwej organizacji zarządzania i kierowania tym działem gospodarki.</u>
  120 + <u xml:id="u-9.2" who="#ZofiaŁęgowik">Powołanie odrębnego urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej uzasadnione jest stale rosnącym znaczeniem energetyki w kraju, stałym i szybkim postępem technicznym w energetyce konwencjonalnej oraz znaczeniem wdrażania energetyki jądrowej dla gospodarki narodowej.</u>
  121 + <u xml:id="u-9.3" who="#ZofiaŁęgowik">Działalność nowego Ministerstwa koncentrować się będzie na trzech podstawowych kierunkach:</u>
  122 + <u xml:id="u-9.4" who="#ZofiaŁęgowik">— wytwarzaniu energii elektrycznej oraz cieplnej,</u>
  123 + <u xml:id="u-9.5" who="#ZofiaŁęgowik">— wytwarzaniu energii elektrycznej na bazie węgla brunatnego i w związku z tym prowadzeniu eksploatacji złóż węgla brunatnego,</u>
  124 + <u xml:id="u-9.6" who="#ZofiaŁęgowik">— wykorzystaniu energii atomowej w szczególności dla celów: energetyki jądrowej, produkcji urządzeń i materiałów oraz prac naukowo-badawczych niezbędnych dla rozwoju i wykorzystania energii jądrowej.</u>
  125 + <u xml:id="u-9.7" who="#ZofiaŁęgowik">W przedłożonych projektach aktów wykonawczych proponuje się, aby w skład resortu energetyki i energii atomowej weszły z dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki:</u>
  126 + <u xml:id="u-9.8" who="#ZofiaŁęgowik">— Zjednoczenie Energetyki,</u>
  127 + <u xml:id="u-9.9" who="#ZofiaŁęgowik">— Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego,</u>
  128 + <u xml:id="u-9.10" who="#ZofiaŁęgowik">— trzy zakłady działające głównie na rzecz energetyki, a ponadto jednostki organizacyjne, podległe dotychczas Urzędowi Energii Atomowej.</u>
  129 + <u xml:id="u-9.11" who="#ZofiaŁęgowik">Do zakresu działania nowego Ministerstwa należałyby również sprawy dozoru technicznego. Minister Energetyki i Energii Atomowej przejmie także część zadań wynikających z ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
  130 + <u xml:id="u-9.12" who="#ZofiaŁęgowik">W związku z powołaniem urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zachodzi potrzeba przekształcenia dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki w resort górnictwa.</u>
  131 + <u xml:id="u-9.13" who="#ZofiaŁęgowik">Projekt ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa przewiduje, że do zakresu jego działania należeć będą m. in. sprawy przemysłu węgla kamiennego, przemysłu naftowego, gazu ziemnego i przemysłu gazowniczego, sprawy produkcji maszyn, urządzeń i sprzętu dla tych przemysłów, a także — w zakresie określonym szczególnymi przepisami — sprawy prac geologicznych, inwestycji i budownictwa w zakresie górnictwa węglowego. W skład tego resortu wejdą 24 jednostki organizacyjne, w tym 11 zjednoczeń, biura studiów i projektów, przedsiębiorstwa, zakłady, centrale i instytut.</u>
  132 + <u xml:id="u-9.14" who="#ZofiaŁęgowik">W przekonaniu, że proponowane zmiany sprzyjać będą kontynuowaniu rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki, sprawniejszemu funkcjonowaniu naczelnych organów administracji państwowej w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla społeczeństwa i całego kraju — wnoszę z upoważnienia Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, o uchwalenie przez Sejm rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu przedłożenia rządowego oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 13. Dziękuję.</u>
133 133 <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
134 134 </div>
135 135 <div xml:id="div-10">
136   - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
137   - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
138   - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
139   - <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
140   - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
141   - <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
142   - <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
143   - <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej.</u>
144   - <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u>
145   - <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
146   - <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
147   - <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
148   - <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
149   - <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o rządowych projektach ustaw:</u>
150   - <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa (druki nr 7 i 14), 2) o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych (druki nr 8 i 15).</u>
151   - <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Kuraś.</u>
  136 + <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  137 + <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  138 + <u xml:id="u-10.2" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
  139 + <u xml:id="u-10.3" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
  140 + <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  141 + <u xml:id="u-10.5" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  142 + <u xml:id="u-10.6" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  143 + <u xml:id="u-10.7" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej.</u>
  144 + <u xml:id="u-10.8" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u>
  145 + <u xml:id="u-10.9" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  146 + <u xml:id="u-10.10" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  147 + <u xml:id="u-10.11" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  148 + <u xml:id="u-10.12" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
  149 + <u xml:id="u-10.13" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o rządowych projektach ustaw:</u>
  150 + <u xml:id="u-10.14" who="#StanisławGucwa">1) o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa (druki nr 7 i 14), 2) o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych (druki nr 8 i 15).</u>
  151 + <u xml:id="u-10.15" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Kuraś.</u>
152 152 </div>
153 153 <div xml:id="div-11">
154   - <u xml:id="u-11.0" who="#PosełKuraśKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesione pod obrady Wysokiej Izby z inicjatywy Rządu projekty ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa — zakładają utworzenie dwóch odrębnych resortów na bazie dotychczasowego resortu przemysłu ciężkiego.</u>
155   - <u xml:id="u-11.1" who="#PosełKuraśKazimierz">Propozycje te wypływają bezpośrednio z założeń przyjętych w uchwale VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczących dalszego rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki oraz metod kierownictwa poszczególnymi jej działami.</u>
156   - <u xml:id="u-11.2" who="#PosełKuraśKazimierz">W dotychczasowej organizacji w resorcie przemysłu ciężkiego zgrupowana została podstawowa część produkcji przemysłowej całego kraju, z jednoczesnym wyjątkowo dużym zróżnicowaniem technologii tej produkcji oraz charakteru wytwarzanych wyrobów. W resorcie tym zgrupowane są także kopalnie rud żelaza i metali nieżelaznych, huty żelaza i stali, huty metali nieżelaznych, zakłady materiałów ogniotrwałych, fabryki budowy maszyn i urządzeń, stocznie oraz fabryki taboru kolejowego.</u>
157   - <u xml:id="u-11.3" who="#PosełKuraśKazimierz">W dotychczasowym resorcie przemysłu ciężkiego występuje także znaczne zgrupowanie zatrudnienia w skali krajowej, co nie jest bez wpływu na prawidłowość rozwoju związanego szczególnie z potrzebą unowocześniania produkcji, jak i zapewnienia właściwego rozmieszczenia kadr, bardzo istotnego przy tak zróżnicowanej technologii produkcji.</u>
158   - <u xml:id="u-11.4" who="#PosełKuraśKazimierz">W świetle projektowanych zmian organizacyjnych zakłada się, że do zadań Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych należeć będą sprawy przemysłu: maszyn ciężkich, urządzeń chemicznych, taboru kolejowego, budowy statków i okrętów, maszyn rolniczych i ciągników, maszyn dla przemysłu spożywczego i handlu, maszyn i urządzeń energetycznych, wyrobów metalowych oraz wyrobów odlewniczych i instalacyjnych.</u>
159   - <u xml:id="u-11.5" who="#PosełKuraśKazimierz">Resort ten grupowałby 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, instytutów itp.) — w tym nowo powołane:</u>
160   - <u xml:id="u-11.6" who="#PosełKuraśKazimierz">— Zjednoczenie Maszyn i Urządzeń Energetycznych, którego zadaniem byłoby stwarzanie warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tych maszyn i urządzeń, 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
161   - <u xml:id="u-11.7" who="#PosełKuraśKazimierz">— Zjednoczenie Przedsiębiorstw Remontowo-Budowlanych Przemysłu Maszyn Ciężkich, do zadań którego należałoby wykonywanie robót budowlano-montażowych, remontowych i adaptacyjno-modernizacyjnych oraz małych inwestycji w zakresie budownictwa przemysłowego na rzecz przedsiębiorstw całego resortu.</u>
162   - <u xml:id="u-11.8" who="#PosełKuraśKazimierz">Natomiast do zadań Ministra Hutnictwa należeć będą sprawy: hutnictwa żelaza i stali, hutnictwa metali nieżelaznych, górnictwa rud metali, przemysłu materiałów ogniotrwałych, koksochemicznego oraz maszyn i urządzeń hutniczych.</u>
163   - <u xml:id="u-11.9" who="#PosełKuraśKazimierz">W resorcie tym przewiduje się zgrupowanie również 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, kombinatów, instytutów, biur projektowych itp.). Nowa organizacja resortu hutnictwa przewiduje również utworzenie nowego Zjednoczenia Maszyn Hutniczych, z zadaniem stwarzania warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tego rodzaju maszyn. Powinno to zapewnić dalszy rozwój oraz tak bardzo pożądane unowocześnienie struktury produkcji wyrobów hutnictwa żelaza i stali, jak i przemysłu materiałów nieżelaznych.</u>
164   - <u xml:id="u-11.10" who="#PosełKuraśKazimierz">Wszystkie zamierzenia organizacyjne, objęte projektami zarówno omówionych ustaw, jak i aktów wykonawczych do tych ustaw — tworzą zdaniem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa warunki dalszego utrzymania tempa i harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej w dziedzinach przemysłu ciężkiego i hutnictwa.</u>
165   - <u xml:id="u-11.11" who="#PosełKuraśKazimierz">W imieniu Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonych przez Rząd projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa. Dziękuję.</u>
  154 + <u xml:id="u-11.0" who="#KazimierzKuraś">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesione pod obrady Wysokiej Izby z inicjatywy Rządu projekty ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa — zakładają utworzenie dwóch odrębnych resortów na bazie dotychczasowego resortu przemysłu ciężkiego.</u>
  155 + <u xml:id="u-11.1" who="#KazimierzKuraś">Propozycje te wypływają bezpośrednio z założeń przyjętych w uchwale VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczących dalszego rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki oraz metod kierownictwa poszczególnymi jej działami.</u>
  156 + <u xml:id="u-11.2" who="#KazimierzKuraś">W dotychczasowej organizacji w resorcie przemysłu ciężkiego zgrupowana została podstawowa część produkcji przemysłowej całego kraju, z jednoczesnym wyjątkowo dużym zróżnicowaniem technologii tej produkcji oraz charakteru wytwarzanych wyrobów. W resorcie tym zgrupowane są także kopalnie rud żelaza i metali nieżelaznych, huty żelaza i stali, huty metali nieżelaznych, zakłady materiałów ogniotrwałych, fabryki budowy maszyn i urządzeń, stocznie oraz fabryki taboru kolejowego.</u>
  157 + <u xml:id="u-11.3" who="#KazimierzKuraś">W dotychczasowym resorcie przemysłu ciężkiego występuje także znaczne zgrupowanie zatrudnienia w skali krajowej, co nie jest bez wpływu na prawidłowość rozwoju związanego szczególnie z potrzebą unowocześniania produkcji, jak i zapewnienia właściwego rozmieszczenia kadr, bardzo istotnego przy tak zróżnicowanej technologii produkcji.</u>
  158 + <u xml:id="u-11.4" who="#KazimierzKuraś">W świetle projektowanych zmian organizacyjnych zakłada się, że do zadań Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych należeć będą sprawy przemysłu: maszyn ciężkich, urządzeń chemicznych, taboru kolejowego, budowy statków i okrętów, maszyn rolniczych i ciągników, maszyn dla przemysłu spożywczego i handlu, maszyn i urządzeń energetycznych, wyrobów metalowych oraz wyrobów odlewniczych i instalacyjnych.</u>
  159 + <u xml:id="u-11.5" who="#KazimierzKuraś">Resort ten grupowałby 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, instytutów itp.) — w tym nowo powołane:</u>
  160 + <u xml:id="u-11.6" who="#KazimierzKuraś">— Zjednoczenie Maszyn i Urządzeń Energetycznych, którego zadaniem byłoby stwarzanie warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tych maszyn i urządzeń, 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
  161 + <u xml:id="u-11.7" who="#KazimierzKuraś">— Zjednoczenie Przedsiębiorstw Remontowo-Budowlanych Przemysłu Maszyn Ciężkich, do zadań którego należałoby wykonywanie robót budowlano-montażowych, remontowych i adaptacyjno-modernizacyjnych oraz małych inwestycji w zakresie budownictwa przemysłowego na rzecz przedsiębiorstw całego resortu.</u>
  162 + <u xml:id="u-11.8" who="#KazimierzKuraś">Natomiast do zadań Ministra Hutnictwa należeć będą sprawy: hutnictwa żelaza i stali, hutnictwa metali nieżelaznych, górnictwa rud metali, przemysłu materiałów ogniotrwałych, koksochemicznego oraz maszyn i urządzeń hutniczych.</u>
  163 + <u xml:id="u-11.9" who="#KazimierzKuraś">W resorcie tym przewiduje się zgrupowanie również 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, kombinatów, instytutów, biur projektowych itp.). Nowa organizacja resortu hutnictwa przewiduje również utworzenie nowego Zjednoczenia Maszyn Hutniczych, z zadaniem stwarzania warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tego rodzaju maszyn. Powinno to zapewnić dalszy rozwój oraz tak bardzo pożądane unowocześnienie struktury produkcji wyrobów hutnictwa żelaza i stali, jak i przemysłu materiałów nieżelaznych.</u>
  164 + <u xml:id="u-11.10" who="#KazimierzKuraś">Wszystkie zamierzenia organizacyjne, objęte projektami zarówno omówionych ustaw, jak i aktów wykonawczych do tych ustaw — tworzą zdaniem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa warunki dalszego utrzymania tempa i harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej w dziedzinach przemysłu ciężkiego i hutnictwa.</u>
  165 + <u xml:id="u-11.11" who="#KazimierzKuraś">W imieniu Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonych przez Rząd projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa. Dziękuję.</u>
166 166 <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
167 167 </div>
168 168 <div xml:id="div-12">
169   - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
170   - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
171   - <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
172   - <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
173   - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
174   - <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
175   - <u xml:id="u-12.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
176   - <u xml:id="u-12.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
177   - <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa.</u>
178   - <u xml:id="u-12.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
179   - <u xml:id="u-12.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
180   - <u xml:id="u-12.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
181   - <u xml:id="u-12.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
182   - <u xml:id="u-12.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u>
183   - <u xml:id="u-12.14" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druki nr 9 i 16).</u>
184   - <u xml:id="u-12.15" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Roman Malinowski.</u>
  169 + <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  170 + <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  171 + <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  172 + <u xml:id="u-12.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
  173 + <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
  174 + <u xml:id="u-12.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  175 + <u xml:id="u-12.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  176 + <u xml:id="u-12.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  177 + <u xml:id="u-12.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa.</u>
  178 + <u xml:id="u-12.9" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
  179 + <u xml:id="u-12.10" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  180 + <u xml:id="u-12.11" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  181 + <u xml:id="u-12.12" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  182 + <u xml:id="u-12.13" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u>
  183 + <u xml:id="u-12.14" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druki nr 9 i 16).</u>
  184 + <u xml:id="u-12.15" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Roman Malinowski.</u>
185 185 </div>
186 186 <div xml:id="div-13">
187   - <u xml:id="u-13.0" who="#PosełMalinowskiRoman">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu rządowy projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej ma na celu stworzenie podstaw organizacyjnych i prawnych do operatywnego i intensywnego działania w zakresie zwiększenia efektywności wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii, doskonalenia gospodarki zapasami i rezerwami państwowymi, a także usprawnienia organizacji i funkcjonowania systemu zaopatrzenia materiałowo-technicznego i obrotu środkami produkcji, gospodarki magazynowo-transportowej i gospodarki opakowaniami. W tej dziedzinie tkwią jeszcze duże rezerwy, których uruchomienie pozwoli na dalsze znaczne zdynamizowanie procesów gospodarczych. Skala korzyści społeczno-gospodarczych, jakie daje oszczędność nawet niewielkiego odsetka zużywanych materiałów, surowców czy energii jest ogromna. Wymaga to powszechnej, wzmożonej troski na każdym stanowisku pracy, kompleksowych i skoordynowanych działań.</u>
188   - <u xml:id="u-13.1" who="#PosełMalinowskiRoman">Problemy racjonalnej gospodarki zasobami energetycznymi, surowcowymi i materiałowymi oraz wykorzystanie w tym zakresie istniejących rezerw, stanowi doniosłe zadanie państwowe. Odnosi się to zwłaszcza do stwarzania kompleksowych warunków obniżania zużycia materiałów i energii, m. in. w drodze powszechniejszego stosowania rozwiązań konstrukcyjnych sprzyjających oszczędniejszemu zużyciu materiałów i energii, rozwijania produkcji nowych materiałów o wysokich walorach jakościowych i zastępowania nimi materiałów powodujących ich nadmierne zużycie, znacznie szerszego niż dotąd wykorzystania surowców wtórnych i odpadów. W tym kontekście jako sprawy wiążące się ściśle ze sobą, stanowiące organiczną całość, są zagadnienia racjonalizacji systemu zaopatrzenia i obrotu, gospodarki magazynowej i transportowej.</u>
189   - <u xml:id="u-13.2" who="#PosełMalinowskiRoman">Są to sprawy, które w świetle uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i II Plenum KC PZPR, w świetle potrzeby skutecznego rozwijania intensywnych czynników wzrostu nabierają szczególnego znaczenia i tworzą potrzebę kompleksowego i zdecydowanego działania.</u>
190   - <u xml:id="u-13.3" who="#PosełMalinowskiRoman">Sprawy gospodarki surowcami i materiałami należą dotychczas do zakresu działania Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, powołanej ustawą z dnia 19 marca 1972 r. Natomiast gospodarka paliwowo-energetyczna na mocy ustawy z dnia 30 maja 1962 r. pozostawała w zakresie działania Ministra Górnictwa i Energetyki, którego organem wykonawczym w tym zakresie był Państwowy Inspektorat Paliwowo-Energetyczny.</u>
191   - <u xml:id="u-13.4" who="#PosełMalinowskiRoman">Osiągnięty poziom rozwoju gospodarki narodowej oraz założony na najbliższe lata, a wynikający z uchwał VII Zjazdu partii, dalszy dynamiczny wzrost produkcji przemysłowej, budownictwa, produkcji rolniczej oraz wielu innych działów gospodarki sprawiają, iż obecna organizacja gospodarki materiałowo-surowcowej i paliwowo-energetycznej nie zapewnia osiągnięcia pożądanych efektów.</u>
192   - <u xml:id="u-13.5" who="#PosełMalinowskiRoman">Utworzenie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej na miejsce Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, wraz z przejęciem spraw gospodarki paliwami i energią, stwarza warunki bardziej racjonalnej gospodarki. Jest to konsekwencja podejmowanych w ostatnich latach przez Rząd intensywnych działań w zakresie zwiększenia efektywności gospodarki materiałowo-surowcowej. W związku z proponowanym przejęciem przez Ministra Gospodarki Materiałowej spraw gospodarowania paliwami i energią, niezbędne jest przekazanie do jego gestii również zadań inspekcji gospodarki paliwami i energią — a zatem przekształcenie Państwowego Inspektoratu Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w organ Ministra Gospodarki Materiałowej. Projektowana ustawa realizuje to przez nowelizację ustawy z dnia 30 maja 1962 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
193   - <u xml:id="u-13.6" who="#PosełMalinowskiRoman">Projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej określa podstawowe zadania nowego resortu w zakresie: efektywnego wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii oraz surowców wtórnych wraz z odpadami, organizacji obrotu i zaopatrzenia materiałowego, gospodarowania zapasami i rezerwami państwowymi, jak również gospodarki magazynowej i spraw opakowań.</u>
194   - <u xml:id="u-13.7" who="#PosełMalinowskiRoman">Projekt ustawy — co warto szczególnie podkreślić — powierza ponadto Ministrowi Gospodarki Materiałowej koordynowanie i kontrolowanie działalności państwowych i spółdzielczych jednostek organizacyjnych pod kątem bardziej skutecznego realizowania programu i różnorodnych przedsięwzięć zmierzających do obniżenia materiałochłonności produkcji, przeciwdziałających marnotrawstwu oraz naruszaniu zasad racjonalnego gospodarowania. — Godzi się podkreślić, że powołanie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej nie zwalnia innych resortów od troski i odpowiedzialności za prawidłową gospodarkę materiałową, surowcową i energetyczną. Wręcz przeciwnie, w ramach skoordynowanych i kompleksowych działań należy oczekiwać od wszystkich partnerów wzmożonego wysiłku oraz wszechstronnych inicjatyw i przedsięwzięć na rzecz zwiększenia pożądanej efektywności na tym tak newralgicznym odcinku gospodarki narodowej.</u>
195   - <u xml:id="u-13.8" who="#PosełMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, który przedkładam Wysokiej Izbie, był przedmiotem wnikliwej analizy Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonego przez Rząd projektu ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druk nr 9) wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 16. Dziękuję.</u>
  187 + <u xml:id="u-13.0" who="#RomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu rządowy projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej ma na celu stworzenie podstaw organizacyjnych i prawnych do operatywnego i intensywnego działania w zakresie zwiększenia efektywności wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii, doskonalenia gospodarki zapasami i rezerwami państwowymi, a także usprawnienia organizacji i funkcjonowania systemu zaopatrzenia materiałowo-technicznego i obrotu środkami produkcji, gospodarki magazynowo-transportowej i gospodarki opakowaniami. W tej dziedzinie tkwią jeszcze duże rezerwy, których uruchomienie pozwoli na dalsze znaczne zdynamizowanie procesów gospodarczych. Skala korzyści społeczno-gospodarczych, jakie daje oszczędność nawet niewielkiego odsetka zużywanych materiałów, surowców czy energii jest ogromna. Wymaga to powszechnej, wzmożonej troski na każdym stanowisku pracy, kompleksowych i skoordynowanych działań.</u>
  188 + <u xml:id="u-13.1" who="#RomanMalinowski">Problemy racjonalnej gospodarki zasobami energetycznymi, surowcowymi i materiałowymi oraz wykorzystanie w tym zakresie istniejących rezerw, stanowi doniosłe zadanie państwowe. Odnosi się to zwłaszcza do stwarzania kompleksowych warunków obniżania zużycia materiałów i energii, m. in. w drodze powszechniejszego stosowania rozwiązań konstrukcyjnych sprzyjających oszczędniejszemu zużyciu materiałów i energii, rozwijania produkcji nowych materiałów o wysokich walorach jakościowych i zastępowania nimi materiałów powodujących ich nadmierne zużycie, znacznie szerszego niż dotąd wykorzystania surowców wtórnych i odpadów. W tym kontekście jako sprawy wiążące się ściśle ze sobą, stanowiące organiczną całość, są zagadnienia racjonalizacji systemu zaopatrzenia i obrotu, gospodarki magazynowej i transportowej.</u>
  189 + <u xml:id="u-13.2" who="#RomanMalinowski">Są to sprawy, które w świetle uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i II Plenum KC PZPR, w świetle potrzeby skutecznego rozwijania intensywnych czynników wzrostu nabierają szczególnego znaczenia i tworzą potrzebę kompleksowego i zdecydowanego działania.</u>
  190 + <u xml:id="u-13.3" who="#RomanMalinowski">Sprawy gospodarki surowcami i materiałami należą dotychczas do zakresu działania Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, powołanej ustawą z dnia 19 marca 1972 r. Natomiast gospodarka paliwowo-energetyczna na mocy ustawy z dnia 30 maja 1962 r. pozostawała w zakresie działania Ministra Górnictwa i Energetyki, którego organem wykonawczym w tym zakresie był Państwowy Inspektorat Paliwowo-Energetyczny.</u>
  191 + <u xml:id="u-13.4" who="#RomanMalinowski">Osiągnięty poziom rozwoju gospodarki narodowej oraz założony na najbliższe lata, a wynikający z uchwał VII Zjazdu partii, dalszy dynamiczny wzrost produkcji przemysłowej, budownictwa, produkcji rolniczej oraz wielu innych działów gospodarki sprawiają, iż obecna organizacja gospodarki materiałowo-surowcowej i paliwowo-energetycznej nie zapewnia osiągnięcia pożądanych efektów.</u>
  192 + <u xml:id="u-13.5" who="#RomanMalinowski">Utworzenie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej na miejsce Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, wraz z przejęciem spraw gospodarki paliwami i energią, stwarza warunki bardziej racjonalnej gospodarki. Jest to konsekwencja podejmowanych w ostatnich latach przez Rząd intensywnych działań w zakresie zwiększenia efektywności gospodarki materiałowo-surowcowej. W związku z proponowanym przejęciem przez Ministra Gospodarki Materiałowej spraw gospodarowania paliwami i energią, niezbędne jest przekazanie do jego gestii również zadań inspekcji gospodarki paliwami i energią — a zatem przekształcenie Państwowego Inspektoratu Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w organ Ministra Gospodarki Materiałowej. Projektowana ustawa realizuje to przez nowelizację ustawy z dnia 30 maja 1962 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
  193 + <u xml:id="u-13.6" who="#RomanMalinowski">Projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej określa podstawowe zadania nowego resortu w zakresie: efektywnego wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii oraz surowców wtórnych wraz z odpadami, organizacji obrotu i zaopatrzenia materiałowego, gospodarowania zapasami i rezerwami państwowymi, jak również gospodarki magazynowej i spraw opakowań.</u>
  194 + <u xml:id="u-13.7" who="#RomanMalinowski">Projekt ustawy — co warto szczególnie podkreślić — powierza ponadto Ministrowi Gospodarki Materiałowej koordynowanie i kontrolowanie działalności państwowych i spółdzielczych jednostek organizacyjnych pod kątem bardziej skutecznego realizowania programu i różnorodnych przedsięwzięć zmierzających do obniżenia materiałochłonności produkcji, przeciwdziałających marnotrawstwu oraz naruszaniu zasad racjonalnego gospodarowania. — Godzi się podkreślić, że powołanie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej nie zwalnia innych resortów od troski i odpowiedzialności za prawidłową gospodarkę materiałową, surowcową i energetyczną. Wręcz przeciwnie, w ramach skoordynowanych i kompleksowych działań należy oczekiwać od wszystkich partnerów wzmożonego wysiłku oraz wszechstronnych inicjatyw i przedsięwzięć na rzecz zwiększenia pożądanej efektywności na tym tak newralgicznym odcinku gospodarki narodowej.</u>
  195 + <u xml:id="u-13.8" who="#RomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, który przedkładam Wysokiej Izbie, był przedmiotem wnikliwej analizy Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonego przez Rząd projektu ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druk nr 9) wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 16. Dziękuję.</u>
196 196 <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
197 197 </div>
198 198 <div xml:id="div-14">
199   - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
200   - <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
201   - <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
202   - <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
203   - <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
204   - <u xml:id="u-14.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
205   - <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
206   - <u xml:id="u-14.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
207   - <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej.</u>
208   - <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
209   - <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u>
  199 + <u xml:id="u-14.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  200 + <u xml:id="u-14.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  201 + <u xml:id="u-14.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  202 + <u xml:id="u-14.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  203 + <u xml:id="u-14.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
  204 + <u xml:id="u-14.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  205 + <u xml:id="u-14.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  206 + <u xml:id="u-14.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  207 + <u xml:id="u-14.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej.</u>
  208 + <u xml:id="u-14.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
  209 + <u xml:id="u-14.10" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u>
210 210 </div>
211 211 <div xml:id="div-15">
212 212 <u xml:id="u-15.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę serdecznie podziękować za powołanie mnie na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. W decyzji tej widzę przede wszystkim wyraz zaufania do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której jestem członkiem. Polityka partii realizowana we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz przy aktywnym udziale i poparciu sił Frontu Jedności Narodu będzie dla Rządu wytyczną działania, źródłem inspiracji i wskazań.</u>
... ... @@ -409,267 +409,267 @@
409 409 <u xml:id="u-15.197" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
410 410 </div>
411 411 <div xml:id="div-16">
412   - <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie programu prac Rządu i składu Rady Ministrów.</u>
413   - <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
  412 + <u xml:id="u-16.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie programu prac Rządu i składu Rady Ministrów.</u>
  413 + <u xml:id="u-16.1" who="#StanisławGucwa">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
414 414 <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 20 do godz. 12 min. 55)</u>
415   - <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
416   - <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
417   - <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Głos ma poseł Edward Babiuch.</u>
  415 + <u xml:id="u-16.3" who="#StanisławGucwa">Wznawiam posiedzenie.</u>
  416 + <u xml:id="u-16.4" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
  417 + <u xml:id="u-16.5" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Edward Babiuch.</u>
418 418 </div>
419 419 <div xml:id="div-17">
420   - <u xml:id="u-17.0" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski PZPR upoważnił mnie do wyrażenia pełnego poparcia dla kierunków i zasad pracy Rządu przedstawionych w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza.</u>
421   - <u xml:id="u-17.1" who="#PosełBabiuchEdward">I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek podkreślił w swoim przedwczorajszym przemówieniu głęboką treść mandatu powszechnego zaufania, którym naród polski obdarzył posłów na Sejm VII kadencji oraz radnych 49 wojewódzkich rad narodowych. Mandat ten łączy w sobie satysfakcję z przełomowych osiągnięć wspólnej pracy w poprzednim pięcioleciu z zobowiązaniem do aktywnej realizacji platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, do dalszego wytrwałego budowania siły Polski i pomyślności Polaków.</u>
422   - <u xml:id="u-17.2" who="#PosełBabiuchEdward">Przebieg ogólnonarodowej dyskusji przed VII Zjazdem partii, powszechne, potwierdzone czynem poparcie dla jego uchwał, bogaty dorobek kampanii wyborczej i wyniki głosowania, a także dobre rezultaty produkcyjne osiągane od pierwszych dni 1976 roku tworzą pomyślne warunki startu do zadań obecnego pięciolecia. Stanowią one kapitał moralno-polityczny i społeczno-gospodarczy, który trzeba w pełni wykorzystać przy przygotowaniu ostatecznego kształtu planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980. Będzie to w najbliższym czasie jedno z głównych zadań Rządu i Sejmu. Myślę, że w zgodnym współdziałaniu, w atmosferze rzeczowych i wnikliwych dyskusji zadanie to pomyślnie wykonamy.</u>
423   - <u xml:id="u-17.3" who="#PosełBabiuchEdward">Cechą szczególną strategii rozwojowej naszego kraju w ostatnich latach jest postawienie w centrum uwagi potrzeb i spraw człowieka oraz harmonijne powiązanie zadań gospodarczych i społecznych. Dzięki temu właśnie osiągamy pomyślne rezultaty we wszystkich dziedzinach, łączymy wysoką dynamikę gospodarczą z wielkim rozmachem polityki społecznej, efektywne zaspokajanie potrzeb dzisiejszych z tworzeniem trwałych podstaw przyszłego rozwoju. Wyzwolone zostały ogromne zasoby energii, inicjatywy i aktywności społecznej, wzbogacone motywacje ludzkiego działania, ukształtował się dobry klimat polityczny.</u>
424   - <u xml:id="u-17.4" who="#PosełBabiuchEdward">Mamy wszelkie dane, aby stwierdzić, że polityka dynamicznego, zrównoważonego i harmonijnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, polityka systematycznej poprawy materialnych i kulturalnych warunków ludzi pracy oraz wzrostu roli jakościowych czynników we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej i społecznej odpowiada potrzebom obecnego etapu socjalistycznego rozwoju naszego kraju. W ramach tej polityki najpełniej ujawniają się zalety naszego ustroju, znajdują konsekwentne urzeczywistnienie prawidłowości budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
425   - <u xml:id="u-17.5" who="#PosełBabiuchEdward">Program działania Rządu przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów służy realizacji tej słusznej polityki, uwzględnia jej podstawowe wymagania, w prawidłowy sposób kojarzy przedsięwzięcia niezbędne do szybkiego i efektywnego wzrostu produkcji z szerokim zakresem działań na rzecz rozwiązywania pilnych problemów społecznych. Nasza partia w całej swojej działalności udzielać będzie aktywnego poparcia programowi Rządu. Wokół głównych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju skupiać będziemy wysiłki i inicjatywę klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy. W tym widzimy nasze podstawowe zadanie. W jego realizacji będziemy współdziałać z sojuszniczymi stronnictwami, ze wszystkimi siłami społecznymi tworzącymi Front Jedności Narodu.</u>
426   - <u xml:id="u-17.6" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę, iż kontynuacja i rozwijanie polityki społeczno-ekonomicznej, zainicjowanej u progu obecnego dziesięciolecia, stawia na każdym kolejnym etapie nowe wymagania jakościowe, każe sięgać do coraz bardziej złożonych rezerw materialnych i moralnych. Takie jest prawo postępu. Mamy wszystkie warunki, aby tym nowym wyższym wymaganiom sprostać, aby w latach, które idą, zapewnić nie tylko szybki i wszechstronny, ale coraz bardziej efektywny rozwój społeczno-ekonomiczny i na tej podstawie lepiej zaspokajać rosnące potrzeby społeczne.</u>
427   - <u xml:id="u-17.7" who="#PosełBabiuchEdward">Spośród wielu problemów, których rozwiązanie w obecnym pięcioleciu mieć będzie kluczowe znaczenie, pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów jedynie na niektórych, wymagających wielkiego zasięgu działań społecznych.</u>
428   - <u xml:id="u-17.8" who="#PosełBabiuchEdward">Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych poczynań są główne cele społeczne: wzrost płac realnych i dochodów ludności, zbudowanie ponad półtora miliona nowych mieszkań, reforma oświaty, doskonalenie polityki socjalnej, podwyższanie poziomu ochrony zdrowia, dalszy wszechstronny postęp nauki i rozkwit kultury. W polityce społecznej nadal kluczowe miejsce zajmować będą sprawy rodziny, jej umocnienia i rozwoju.</u>
429   - <u xml:id="u-17.9" who="#PosełBabiuchEdward">O osiąganiu tych celów zdecyduje w bieżącym pięcioleciu wzrost społecznej aktywności gospodarowania, wyższa jakość i wydajność pracy. Od tego zależeć będzie zaspokojenie rosnącego w miarę zwiększania się dochodów popytu na różnorodne towary i usługi, zasadnicze zwiększenie dynamiki eksportu i przezwyciężanie napięć na froncie inwestycyjnym oraz w zaopatrzeniu materiałowym i kooperacyjnym przemysłu.</u>
430   - <u xml:id="u-17.10" who="#PosełBabiuchEdward">Nie ma innej drogi lepszego i szybszego zaspokajania potrzeb społecznych, rozwiązywania długiej jeszcze listy pilnych problemów związanych z poprawą warunków życia niż zwiększanie produkcji materialnej, podnoszenie jej jakości i ulepszanie struktury, niż stała poprawa relacji między ponoszonymi nakładami a uzyskiwanymi efektami.</u>
431   - <u xml:id="u-17.11" who="#PosełBabiuchEdward">Tak i tylko tak nasza partia rozumie zasadę otwartości naszych planów rozwojowych.</u>
432   - <u xml:id="u-17.12" who="#PosełBabiuchEdward">Wyższa jakość pracy i wyższa efektywność gospodarowania sumują się w powszechnym, patriotycznym ruchu rozpoznawania i wykrywania rezerw, który rozwija się szeroko w oparciu o uchwały II Plenum Komitetu Centralnego. Powodzenie tej pracy zależy od każdego Polaka i leży w jego bezpośrednim interesie.</u>
433   - <u xml:id="u-17.13" who="#PosełBabiuchEdward">Jest ze wszech miar słuszne, iż Rząd zamierza kłaść szczególny nacisk na pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego, stworzonego lub zmodernizowanego w ubiegłym pięcioleciu kosztem wielkich nakładów społecznych. Zainstalowane w tych latach wysoko wydajne maszyny i urządzenia, wprowadzone do produkcji nowoczesne technologie i konstrukcje, umożliwiają zwiększenie skali produkcji, poprawę jakości wielu wyrobów, unowocześnienie struktury konsumpcji oraz rozwój eksportu. Wykorzystanie tych możliwości zależy od dyscypliny technologicznej i dalszego postępu techniczno-organizacyjnego, od wzrostu kwalifikacji, od jakości pracy i sprawności zarządzania. Wszystkie te warunki powinniśmy tworzyć wspólnymi wysiłkami Rządu i administracji gospodarczej, klasy robotniczej i kadr inżynieryjno-technicznych, organizacji politycznych i społecznych.</u>
434   - <u xml:id="u-17.14" who="#PosełBabiuchEdward">Wielkim naszym atutem jest młodość naszego społeczeństwa, wysoki poziom jego zawodowej aktywności i stały wzrost kwalifikacji. W poprzednich latach gospodarkę zasiliło ponad trzy miliony młodzieży, wyrosłej i przygotowanej do służby ojczyźnie już w warunkach socjalizmu. Niemało zrobiliśmy w tym okresie dla wdrażania racjonalnych zasad w dziedzinie zatrudnienia, dla osiągania wzrostu produkcji w oparciu o wzrost wydajności pracy. Obecnie na tych problemach trzeba skupić jeszcze większą uwagę. Przyrost nowych zasobów pracy będzie z roku na rok mniejszy, trzeba więc gospodarować nimi pieczołowicie i efektywnie.</u>
435   - <u xml:id="u-17.15" who="#PosełBabiuchEdward">Od kilku lat na porządku dnia postawiliśmy sprawę racjonalnego, oszczędnego wykorzystania surowców, materiałów i energii. Społeczne przeglądy gospodarki zapasami oraz ubiegłoroczny przegląd technologii i konstrukcji dały pomyślne wyniki. Jest to dobry początek. Prace te trzeba kontynuować tak, aby w skali gospodarki narodowej zapewnić wysokie tempo rozwoju przy znacznie mniejszej jego materiałochłonności. Strategia rozwojowa bieżącego pięciolecia wymaga również zapewnienia i umocnienia równowagi ekonomicznej we wszystkich sferach, a zwłaszcza równowagi pieniężno-rynkowej. Wokół tych zadań partia nasza będzie ogniskować wysiłki kadr gospodarczych i zespołów pracowniczych.</u>
436   - <u xml:id="u-17.16" who="#PosełBabiuchEdward">Do podstawowych warunków wzrostu efektywności gospodarowania w dobie obecnej należy coraz szersze i sprawniejsze wdrażanie osiągnięć nauki do produkcji i wszystkich dziedzin praktyki społecznej. Robimy w tej dziedzinie niemało i osiągamy budzące optymizm rezultaty. Potrzeby są jednak większe i wymagania coraz wyższe.</u>
437   - <u xml:id="u-17.17" who="#PosełBabiuchEdward">Partia nasza dbać będzie o to, aby zarówno konkretne decyzje w polityce państwa, jak i odpowiedni klimat społeczny zawsze sprzyjały postępowi nauki i zacieśnianiu jej więzi z potrzebami kraju.</u>
438   - <u xml:id="u-17.18" who="#PosełBabiuchEdward">Umacniać będziemy sojusz klasy robotniczej i inteligencji w procesie zespalania walorów społecznych socjalizmu z osiągnięciami rewolucji naukowo-technicznej.</u>
439   - <u xml:id="u-17.19" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Klub Poselski PZPR przywiązuje wielką wagę do przedstawionego w exposé Prezesa Rady Ministrów programu działań Rządu w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
440   - <u xml:id="u-17.20" who="#PosełBabiuchEdward">W szeroko pojętej gospodarce żywnościowej bezpośrednio lub pośrednio zaangażowany jest niemal co drugi obywatel. Wydatki na żywność stanowią ponad 1/3 budżetów rodzinnych.</u>
441   - <u xml:id="u-17.21" who="#PosełBabiuchEdward">Należy wyrazić przekonanie, że Rząd będzie z powodzeniem kontynuował politykę rolną, opracowaną przez naszą partię we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. W polityce tej zawierają się podstawowe treści sojuszu robotniczo-chłopskiego. Ma ona poparcie rolników i całego społeczeństwa, zapewnia wzrost produkcji oraz sprzyja przeobrażeniom społecznym na wsi polskiej. Chodzi obecnie o to, aby realizować ją konsekwentnie i prawidłowo, aby stale doskonalić ekonomiczne, techniczne i organizacyjne dźwignie wzrostu produkcji i postępu społecznego w rolnictwie.</u>
442   - <u xml:id="u-17.22" who="#PosełBabiuchEdward">Partia nasza stoi na stanowisku tworzenia dogodnych warunków rozwoju dla wszystkich gospodarstw rolnych, a więc dla PGR i spółdzielni produkcyjnych, dla zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, dla gospodarstw indywidualnych, które zapewniają wzrost towarowej produkcji rolnej, dotrzymują umów i zobowiązań wobec państwa, dbają o dobre użytkowanie ziemi.</u>
443   - <u xml:id="u-17.23" who="#PosełBabiuchEdward">Sprawdzianem postępu osiąganego w rolnictwie, jego gotowości i sprawności będzie rozpoczynająca się kampania wiosenno-siewna. Liczymy w niej na pracowitość, ofiarność i gospodarność wszystkich rolników, wszystkich pracowników administracji oraz instytucji obsługi wsi i rolnictwa.</u>
444   - <u xml:id="u-17.24" who="#PosełBabiuchEdward">Rząd w swym programie uwzględnia ten zasadniczy fakt, że na wyniki rolnictwa składa się zarówno wysiłek ludzi pracy wsi, jak i rytmiczne zaopatrzenie w przemysłowe, zwłaszcza w maszyny, nawozy mineralne i środki ochrony roślin, materiały budowlane i pasze treściwe. Na wyniki te składa się także dobra praca transportu i usług, dorobek naukowców i techników, coraz lepsza działalność służby rolnej, systemu oświaty ogólnej i rolniczej. Rosnące zadania stają przed województwami i gminami, przed całą administracją terenową i samorządem rolnym. Jesteśmy pewni, że te zespolone wysiłki zapewnią niezbędny dla Polski postęp w rozwoju produkcji rolnej i torować będą drogę stopniowym przemianom społecznym na wsi.</u>
445   - <u xml:id="u-17.25" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Wymierne, dające się wyrazić w liczbach zadania gospodarcze i społeczne, przedstawione w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów, mają głęboką treść społeczno-ideową. Realizacja tych zadań odbywać się będzie w oparciu o rozwój socjalistycznych stosunków i coraz pełniejsze urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej, a równocześnie służyć będzie umacnianiu głęboko humanistycznych, socjalistycznych wartości naszego życia.</u>
446   - <u xml:id="u-17.26" who="#PosełBabiuchEdward">Partia przywiązuje wielką wagę do jedności celów gospodarczych, politycznych, ideowych i moralnych. W tym widzimy jedną z najważniejszych właściwości socjalizmu, jedna z głównych przesłanek jego historycznej wyższości.</u>
447   - <u xml:id="u-17.27" who="#PosełBabiuchEdward">W obecnym pięcioleciu będziemy realizować bardzo odpowiedzialne zadania w dziedzinie wychowania młodego pokolenia oraz aktywnego włączania młodzieży do twórczej pracy dla rozwoju ojczyzny. Stawiamy na młodzież, pobudzamy jej aktywność, liczymy na nią. Przy jej udziale, przy aktywnym współudziale organizacji młodzieżowych, chcemy tworzyć dla młodego pokolenia najlepsze warunki rozwoju i uczestnictwa w pracy narodu.</u>
448   - <u xml:id="u-17.28" who="#PosełBabiuchEdward">Dążeniem partii i naszego społeczeństwa jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, utrwalanie jedności wszystkich Polaków, niezależnie od przynależności organizacyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku, czy też. stosunku do religii. To dążenie znalazło głębokie oświetlenie w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka na III Plenum KC. Przyświeca ono i przyświecać będzie wszystkim naszym wysiłkom politycznym i społecznym.</u>
449   - <u xml:id="u-17.29" who="#PosełBabiuchEdward">Rosnący współudział społeczeństwa w kształtowaniu założeń i metod budownictwa socjalistycznego oraz w realizacji nakreślonych wspólnie zadań przyspiesza konstruktywne przemiany w świadomości społecznej, wyzwala inicjatywę i umacnia odpowiedzialność milionów Polaków, zespala ich ambicje i dążenia z polityką państwa.</u>
450   - <u xml:id="u-17.30" who="#PosełBabiuchEdward">W organizatorsko-politycznej działalności instancji i podstawowych organizacji PZPR, w pracy członków partii rekomendowanych na odpowiedzialne funkcje w organach władzy i administracji państwowej oraz w organizacjach społecznych i ogniwach samorządu, szczególne miejsce zajmują i zajmować będą sprawy kształtowania socjalistycznych stosunków społecznych, umacniania państwa i rozwoju demokracji socjalistycznej.</u>
451   - <u xml:id="u-17.31" who="#PosełBabiuchEdward">Z inspiracji naszej partii Sejm VI kadencji rozwinął i wzbogacił swoją działalność. Rząd PRL zapewnia wysoki poziom kierowania sprawami państwowymi, zarządzania gospodarką oraz realizacji zadań społeczno-socjalnych i kulturalno-wychowawczych. Zdała egzamin reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej oraz terytorialnego podziału kraju.</u>
452   - <u xml:id="u-17.32" who="#PosełBabiuchEdward">Uwieńczeniem procesu doskonalenia naszego państwa w minionym pięcioleciu stały się zmiany w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Utrwaliły one dotychczasowy dorobek naszej państwowości, umocniły jej socjalistyczne, demokratyczne i ogólnonarodowe podstawy. Mamy więc wszystkie niezbędne warunki dla dalszego doskonalenia pracy zarówno przedstawicielskich, jak i wykonawczo-zarządzających organów państwa dla coraz pełniejszej realizacji zarówno praw i wolności, jak i powinności obywatelskich.</u>
453   - <u xml:id="u-17.33" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Pomyślny rozwój naszego kraju znajduje oparcie w sprzyjającym układzie stosunków międzynarodowych. Zagraniczna polityka Rządu przedstawiona przez Prezesa Rady Ministrów jest jasna i konsekwentna. Wynika ona z linii naszej partii, z doświadczeń naszego narodu, z zasad socjalizmu. Kierunek tej polityki wyznaczają interesy narodu polskiego, jego niepodległości, suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju, ożywiająca nasz naród wola pokoju i współpracy międzynarodowej. Nierozdzielnie łączą się w tej polityce patriotyzm i internacjonalizm, racje narodowe i racje klasowe.</u>
454   - <u xml:id="u-17.34" who="#PosełBabiuchEdward">Z tych fundamentalnych założeń wychodząc, zacieśniamy braterskie stosunki przyjaźni z Krajem Rad i rozwijamy naszą wzajemną współpracę we wszystkich dziedzinach.</u>
455   - <u xml:id="u-17.35" who="#PosełBabiuchEdward">Umacniając więź z państwami socjalistycznej wspólnoty, kraj nasz aktywnie uczestniczy w poczynaniach na rzecz utrwalania bezpieczeństwa międzynarodowego, odprężenia i rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach społecznych.</u>
456   - <u xml:id="u-17.36" who="#PosełBabiuchEdward">Polska, która wniosła ważki wkład do procesu odprężenia w Europie, do przygotowania i przeprowadzenia Konferencji w Helsinkach, stoi konsekwentnie na stanowisku pełnej realizacji ducha i litery uchwał tej Konferencji.</u>
457   - <u xml:id="u-17.37" who="#PosełBabiuchEdward">Te wysiłki naszej polityki zagranicznej będą — jak zapowiedział to Prezes Rady Ministrów — aktywnie kontynuowane i pogłębiane. Partia nasza i cały nasz naród udzielą w tym Rządowi pełnego poparcia.</u>
458   - <u xml:id="u-17.38" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Podstawą platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, która w akcie wyborczym uzyskała powszechne poparcie narodu, jest program VII Zjazdu naszej partii. Rząd, jak to wynika z przemówienia Prezesa Rady Ministrów, ma jasny i przemyślany plan realizacji tego programu. Wysiłki Rządu spotkają się jak zawsze w Sejmie i poza Sejmem z poparciem i aktywnym współdziałaniem Klubu Poselskiego PZPR.</u>
459   - <u xml:id="u-17.39" who="#PosełBabiuchEdward">Wspólną sprawą Sejmu i Rządu, władz państwowych i całego społeczeństwa jest zapewnić, aby cała obecna dekada stała się okresem dynamicznego rozkwitu naszej socjalistycznej ojczyzny. Mamy wszelkie warunki, aby w patriotycznej jedności narodu założenie to przekształcić w rzeczywistość.</u>
460   - <u xml:id="u-17.40" who="#PosełBabiuchEdward">W tym przekonaniu posłowie PZPR będą głosować za przedstawionym przez towarzysza Piotra Jaroszewicza programem i składem Rady Ministrów.</u>
  420 + <u xml:id="u-17.0" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski PZPR upoważnił mnie do wyrażenia pełnego poparcia dla kierunków i zasad pracy Rządu przedstawionych w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza.</u>
  421 + <u xml:id="u-17.1" who="#EdwardBabiuch">I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek podkreślił w swoim przedwczorajszym przemówieniu głęboką treść mandatu powszechnego zaufania, którym naród polski obdarzył posłów na Sejm VII kadencji oraz radnych 49 wojewódzkich rad narodowych. Mandat ten łączy w sobie satysfakcję z przełomowych osiągnięć wspólnej pracy w poprzednim pięcioleciu z zobowiązaniem do aktywnej realizacji platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, do dalszego wytrwałego budowania siły Polski i pomyślności Polaków.</u>
  422 + <u xml:id="u-17.2" who="#EdwardBabiuch">Przebieg ogólnonarodowej dyskusji przed VII Zjazdem partii, powszechne, potwierdzone czynem poparcie dla jego uchwał, bogaty dorobek kampanii wyborczej i wyniki głosowania, a także dobre rezultaty produkcyjne osiągane od pierwszych dni 1976 roku tworzą pomyślne warunki startu do zadań obecnego pięciolecia. Stanowią one kapitał moralno-polityczny i społeczno-gospodarczy, który trzeba w pełni wykorzystać przy przygotowaniu ostatecznego kształtu planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980. Będzie to w najbliższym czasie jedno z głównych zadań Rządu i Sejmu. Myślę, że w zgodnym współdziałaniu, w atmosferze rzeczowych i wnikliwych dyskusji zadanie to pomyślnie wykonamy.</u>
  423 + <u xml:id="u-17.3" who="#EdwardBabiuch">Cechą szczególną strategii rozwojowej naszego kraju w ostatnich latach jest postawienie w centrum uwagi potrzeb i spraw człowieka oraz harmonijne powiązanie zadań gospodarczych i społecznych. Dzięki temu właśnie osiągamy pomyślne rezultaty we wszystkich dziedzinach, łączymy wysoką dynamikę gospodarczą z wielkim rozmachem polityki społecznej, efektywne zaspokajanie potrzeb dzisiejszych z tworzeniem trwałych podstaw przyszłego rozwoju. Wyzwolone zostały ogromne zasoby energii, inicjatywy i aktywności społecznej, wzbogacone motywacje ludzkiego działania, ukształtował się dobry klimat polityczny.</u>
  424 + <u xml:id="u-17.4" who="#EdwardBabiuch">Mamy wszelkie dane, aby stwierdzić, że polityka dynamicznego, zrównoważonego i harmonijnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, polityka systematycznej poprawy materialnych i kulturalnych warunków ludzi pracy oraz wzrostu roli jakościowych czynników we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej i społecznej odpowiada potrzebom obecnego etapu socjalistycznego rozwoju naszego kraju. W ramach tej polityki najpełniej ujawniają się zalety naszego ustroju, znajdują konsekwentne urzeczywistnienie prawidłowości budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  425 + <u xml:id="u-17.5" who="#EdwardBabiuch">Program działania Rządu przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów służy realizacji tej słusznej polityki, uwzględnia jej podstawowe wymagania, w prawidłowy sposób kojarzy przedsięwzięcia niezbędne do szybkiego i efektywnego wzrostu produkcji z szerokim zakresem działań na rzecz rozwiązywania pilnych problemów społecznych. Nasza partia w całej swojej działalności udzielać będzie aktywnego poparcia programowi Rządu. Wokół głównych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju skupiać będziemy wysiłki i inicjatywę klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy. W tym widzimy nasze podstawowe zadanie. W jego realizacji będziemy współdziałać z sojuszniczymi stronnictwami, ze wszystkimi siłami społecznymi tworzącymi Front Jedności Narodu.</u>
  426 + <u xml:id="u-17.6" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę, iż kontynuacja i rozwijanie polityki społeczno-ekonomicznej, zainicjowanej u progu obecnego dziesięciolecia, stawia na każdym kolejnym etapie nowe wymagania jakościowe, każe sięgać do coraz bardziej złożonych rezerw materialnych i moralnych. Takie jest prawo postępu. Mamy wszystkie warunki, aby tym nowym wyższym wymaganiom sprostać, aby w latach, które idą, zapewnić nie tylko szybki i wszechstronny, ale coraz bardziej efektywny rozwój społeczno-ekonomiczny i na tej podstawie lepiej zaspokajać rosnące potrzeby społeczne.</u>
  427 + <u xml:id="u-17.7" who="#EdwardBabiuch">Spośród wielu problemów, których rozwiązanie w obecnym pięcioleciu mieć będzie kluczowe znaczenie, pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów jedynie na niektórych, wymagających wielkiego zasięgu działań społecznych.</u>
  428 + <u xml:id="u-17.8" who="#EdwardBabiuch">Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych poczynań są główne cele społeczne: wzrost płac realnych i dochodów ludności, zbudowanie ponad półtora miliona nowych mieszkań, reforma oświaty, doskonalenie polityki socjalnej, podwyższanie poziomu ochrony zdrowia, dalszy wszechstronny postęp nauki i rozkwit kultury. W polityce społecznej nadal kluczowe miejsce zajmować będą sprawy rodziny, jej umocnienia i rozwoju.</u>
  429 + <u xml:id="u-17.9" who="#EdwardBabiuch">O osiąganiu tych celów zdecyduje w bieżącym pięcioleciu wzrost społecznej aktywności gospodarowania, wyższa jakość i wydajność pracy. Od tego zależeć będzie zaspokojenie rosnącego w miarę zwiększania się dochodów popytu na różnorodne towary i usługi, zasadnicze zwiększenie dynamiki eksportu i przezwyciężanie napięć na froncie inwestycyjnym oraz w zaopatrzeniu materiałowym i kooperacyjnym przemysłu.</u>
  430 + <u xml:id="u-17.10" who="#EdwardBabiuch">Nie ma innej drogi lepszego i szybszego zaspokajania potrzeb społecznych, rozwiązywania długiej jeszcze listy pilnych problemów związanych z poprawą warunków życia niż zwiększanie produkcji materialnej, podnoszenie jej jakości i ulepszanie struktury, niż stała poprawa relacji między ponoszonymi nakładami a uzyskiwanymi efektami.</u>
  431 + <u xml:id="u-17.11" who="#EdwardBabiuch">Tak i tylko tak nasza partia rozumie zasadę otwartości naszych planów rozwojowych.</u>
  432 + <u xml:id="u-17.12" who="#EdwardBabiuch">Wyższa jakość pracy i wyższa efektywność gospodarowania sumują się w powszechnym, patriotycznym ruchu rozpoznawania i wykrywania rezerw, który rozwija się szeroko w oparciu o uchwały II Plenum Komitetu Centralnego. Powodzenie tej pracy zależy od każdego Polaka i leży w jego bezpośrednim interesie.</u>
  433 + <u xml:id="u-17.13" who="#EdwardBabiuch">Jest ze wszech miar słuszne, iż Rząd zamierza kłaść szczególny nacisk na pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego, stworzonego lub zmodernizowanego w ubiegłym pięcioleciu kosztem wielkich nakładów społecznych. Zainstalowane w tych latach wysoko wydajne maszyny i urządzenia, wprowadzone do produkcji nowoczesne technologie i konstrukcje, umożliwiają zwiększenie skali produkcji, poprawę jakości wielu wyrobów, unowocześnienie struktury konsumpcji oraz rozwój eksportu. Wykorzystanie tych możliwości zależy od dyscypliny technologicznej i dalszego postępu techniczno-organizacyjnego, od wzrostu kwalifikacji, od jakości pracy i sprawności zarządzania. Wszystkie te warunki powinniśmy tworzyć wspólnymi wysiłkami Rządu i administracji gospodarczej, klasy robotniczej i kadr inżynieryjno-technicznych, organizacji politycznych i społecznych.</u>
  434 + <u xml:id="u-17.14" who="#EdwardBabiuch">Wielkim naszym atutem jest młodość naszego społeczeństwa, wysoki poziom jego zawodowej aktywności i stały wzrost kwalifikacji. W poprzednich latach gospodarkę zasiliło ponad trzy miliony młodzieży, wyrosłej i przygotowanej do służby ojczyźnie już w warunkach socjalizmu. Niemało zrobiliśmy w tym okresie dla wdrażania racjonalnych zasad w dziedzinie zatrudnienia, dla osiągania wzrostu produkcji w oparciu o wzrost wydajności pracy. Obecnie na tych problemach trzeba skupić jeszcze większą uwagę. Przyrost nowych zasobów pracy będzie z roku na rok mniejszy, trzeba więc gospodarować nimi pieczołowicie i efektywnie.</u>
  435 + <u xml:id="u-17.15" who="#EdwardBabiuch">Od kilku lat na porządku dnia postawiliśmy sprawę racjonalnego, oszczędnego wykorzystania surowców, materiałów i energii. Społeczne przeglądy gospodarki zapasami oraz ubiegłoroczny przegląd technologii i konstrukcji dały pomyślne wyniki. Jest to dobry początek. Prace te trzeba kontynuować tak, aby w skali gospodarki narodowej zapewnić wysokie tempo rozwoju przy znacznie mniejszej jego materiałochłonności. Strategia rozwojowa bieżącego pięciolecia wymaga również zapewnienia i umocnienia równowagi ekonomicznej we wszystkich sferach, a zwłaszcza równowagi pieniężno-rynkowej. Wokół tych zadań partia nasza będzie ogniskować wysiłki kadr gospodarczych i zespołów pracowniczych.</u>
  436 + <u xml:id="u-17.16" who="#EdwardBabiuch">Do podstawowych warunków wzrostu efektywności gospodarowania w dobie obecnej należy coraz szersze i sprawniejsze wdrażanie osiągnięć nauki do produkcji i wszystkich dziedzin praktyki społecznej. Robimy w tej dziedzinie niemało i osiągamy budzące optymizm rezultaty. Potrzeby są jednak większe i wymagania coraz wyższe.</u>
  437 + <u xml:id="u-17.17" who="#EdwardBabiuch">Partia nasza dbać będzie o to, aby zarówno konkretne decyzje w polityce państwa, jak i odpowiedni klimat społeczny zawsze sprzyjały postępowi nauki i zacieśnianiu jej więzi z potrzebami kraju.</u>
  438 + <u xml:id="u-17.18" who="#EdwardBabiuch">Umacniać będziemy sojusz klasy robotniczej i inteligencji w procesie zespalania walorów społecznych socjalizmu z osiągnięciami rewolucji naukowo-technicznej.</u>
  439 + <u xml:id="u-17.19" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Klub Poselski PZPR przywiązuje wielką wagę do przedstawionego w exposé Prezesa Rady Ministrów programu działań Rządu w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
  440 + <u xml:id="u-17.20" who="#EdwardBabiuch">W szeroko pojętej gospodarce żywnościowej bezpośrednio lub pośrednio zaangażowany jest niemal co drugi obywatel. Wydatki na żywność stanowią ponad 1/3 budżetów rodzinnych.</u>
  441 + <u xml:id="u-17.21" who="#EdwardBabiuch">Należy wyrazić przekonanie, że Rząd będzie z powodzeniem kontynuował politykę rolną, opracowaną przez naszą partię we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. W polityce tej zawierają się podstawowe treści sojuszu robotniczo-chłopskiego. Ma ona poparcie rolników i całego społeczeństwa, zapewnia wzrost produkcji oraz sprzyja przeobrażeniom społecznym na wsi polskiej. Chodzi obecnie o to, aby realizować ją konsekwentnie i prawidłowo, aby stale doskonalić ekonomiczne, techniczne i organizacyjne dźwignie wzrostu produkcji i postępu społecznego w rolnictwie.</u>
  442 + <u xml:id="u-17.22" who="#EdwardBabiuch">Partia nasza stoi na stanowisku tworzenia dogodnych warunków rozwoju dla wszystkich gospodarstw rolnych, a więc dla PGR i spółdzielni produkcyjnych, dla zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, dla gospodarstw indywidualnych, które zapewniają wzrost towarowej produkcji rolnej, dotrzymują umów i zobowiązań wobec państwa, dbają o dobre użytkowanie ziemi.</u>
  443 + <u xml:id="u-17.23" who="#EdwardBabiuch">Sprawdzianem postępu osiąganego w rolnictwie, jego gotowości i sprawności będzie rozpoczynająca się kampania wiosenno-siewna. Liczymy w niej na pracowitość, ofiarność i gospodarność wszystkich rolników, wszystkich pracowników administracji oraz instytucji obsługi wsi i rolnictwa.</u>
  444 + <u xml:id="u-17.24" who="#EdwardBabiuch">Rząd w swym programie uwzględnia ten zasadniczy fakt, że na wyniki rolnictwa składa się zarówno wysiłek ludzi pracy wsi, jak i rytmiczne zaopatrzenie w przemysłowe, zwłaszcza w maszyny, nawozy mineralne i środki ochrony roślin, materiały budowlane i pasze treściwe. Na wyniki te składa się także dobra praca transportu i usług, dorobek naukowców i techników, coraz lepsza działalność służby rolnej, systemu oświaty ogólnej i rolniczej. Rosnące zadania stają przed województwami i gminami, przed całą administracją terenową i samorządem rolnym. Jesteśmy pewni, że te zespolone wysiłki zapewnią niezbędny dla Polski postęp w rozwoju produkcji rolnej i torować będą drogę stopniowym przemianom społecznym na wsi.</u>
  445 + <u xml:id="u-17.25" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Wymierne, dające się wyrazić w liczbach zadania gospodarcze i społeczne, przedstawione w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów, mają głęboką treść społeczno-ideową. Realizacja tych zadań odbywać się będzie w oparciu o rozwój socjalistycznych stosunków i coraz pełniejsze urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej, a równocześnie służyć będzie umacnianiu głęboko humanistycznych, socjalistycznych wartości naszego życia.</u>
  446 + <u xml:id="u-17.26" who="#EdwardBabiuch">Partia przywiązuje wielką wagę do jedności celów gospodarczych, politycznych, ideowych i moralnych. W tym widzimy jedną z najważniejszych właściwości socjalizmu, jedna z głównych przesłanek jego historycznej wyższości.</u>
  447 + <u xml:id="u-17.27" who="#EdwardBabiuch">W obecnym pięcioleciu będziemy realizować bardzo odpowiedzialne zadania w dziedzinie wychowania młodego pokolenia oraz aktywnego włączania młodzieży do twórczej pracy dla rozwoju ojczyzny. Stawiamy na młodzież, pobudzamy jej aktywność, liczymy na nią. Przy jej udziale, przy aktywnym współudziale organizacji młodzieżowych, chcemy tworzyć dla młodego pokolenia najlepsze warunki rozwoju i uczestnictwa w pracy narodu.</u>
  448 + <u xml:id="u-17.28" who="#EdwardBabiuch">Dążeniem partii i naszego społeczeństwa jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, utrwalanie jedności wszystkich Polaków, niezależnie od przynależności organizacyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku, czy też. stosunku do religii. To dążenie znalazło głębokie oświetlenie w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka na III Plenum KC. Przyświeca ono i przyświecać będzie wszystkim naszym wysiłkom politycznym i społecznym.</u>
  449 + <u xml:id="u-17.29" who="#EdwardBabiuch">Rosnący współudział społeczeństwa w kształtowaniu założeń i metod budownictwa socjalistycznego oraz w realizacji nakreślonych wspólnie zadań przyspiesza konstruktywne przemiany w świadomości społecznej, wyzwala inicjatywę i umacnia odpowiedzialność milionów Polaków, zespala ich ambicje i dążenia z polityką państwa.</u>
  450 + <u xml:id="u-17.30" who="#EdwardBabiuch">W organizatorsko-politycznej działalności instancji i podstawowych organizacji PZPR, w pracy członków partii rekomendowanych na odpowiedzialne funkcje w organach władzy i administracji państwowej oraz w organizacjach społecznych i ogniwach samorządu, szczególne miejsce zajmują i zajmować będą sprawy kształtowania socjalistycznych stosunków społecznych, umacniania państwa i rozwoju demokracji socjalistycznej.</u>
  451 + <u xml:id="u-17.31" who="#EdwardBabiuch">Z inspiracji naszej partii Sejm VI kadencji rozwinął i wzbogacił swoją działalność. Rząd PRL zapewnia wysoki poziom kierowania sprawami państwowymi, zarządzania gospodarką oraz realizacji zadań społeczno-socjalnych i kulturalno-wychowawczych. Zdała egzamin reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej oraz terytorialnego podziału kraju.</u>
  452 + <u xml:id="u-17.32" who="#EdwardBabiuch">Uwieńczeniem procesu doskonalenia naszego państwa w minionym pięcioleciu stały się zmiany w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Utrwaliły one dotychczasowy dorobek naszej państwowości, umocniły jej socjalistyczne, demokratyczne i ogólnonarodowe podstawy. Mamy więc wszystkie niezbędne warunki dla dalszego doskonalenia pracy zarówno przedstawicielskich, jak i wykonawczo-zarządzających organów państwa dla coraz pełniejszej realizacji zarówno praw i wolności, jak i powinności obywatelskich.</u>
  453 + <u xml:id="u-17.33" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Pomyślny rozwój naszego kraju znajduje oparcie w sprzyjającym układzie stosunków międzynarodowych. Zagraniczna polityka Rządu przedstawiona przez Prezesa Rady Ministrów jest jasna i konsekwentna. Wynika ona z linii naszej partii, z doświadczeń naszego narodu, z zasad socjalizmu. Kierunek tej polityki wyznaczają interesy narodu polskiego, jego niepodległości, suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju, ożywiająca nasz naród wola pokoju i współpracy międzynarodowej. Nierozdzielnie łączą się w tej polityce patriotyzm i internacjonalizm, racje narodowe i racje klasowe.</u>
  454 + <u xml:id="u-17.34" who="#EdwardBabiuch">Z tych fundamentalnych założeń wychodząc, zacieśniamy braterskie stosunki przyjaźni z Krajem Rad i rozwijamy naszą wzajemną współpracę we wszystkich dziedzinach.</u>
  455 + <u xml:id="u-17.35" who="#EdwardBabiuch">Umacniając więź z państwami socjalistycznej wspólnoty, kraj nasz aktywnie uczestniczy w poczynaniach na rzecz utrwalania bezpieczeństwa międzynarodowego, odprężenia i rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach społecznych.</u>
  456 + <u xml:id="u-17.36" who="#EdwardBabiuch">Polska, która wniosła ważki wkład do procesu odprężenia w Europie, do przygotowania i przeprowadzenia Konferencji w Helsinkach, stoi konsekwentnie na stanowisku pełnej realizacji ducha i litery uchwał tej Konferencji.</u>
  457 + <u xml:id="u-17.37" who="#EdwardBabiuch">Te wysiłki naszej polityki zagranicznej będą — jak zapowiedział to Prezes Rady Ministrów — aktywnie kontynuowane i pogłębiane. Partia nasza i cały nasz naród udzielą w tym Rządowi pełnego poparcia.</u>
  458 + <u xml:id="u-17.38" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Podstawą platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, która w akcie wyborczym uzyskała powszechne poparcie narodu, jest program VII Zjazdu naszej partii. Rząd, jak to wynika z przemówienia Prezesa Rady Ministrów, ma jasny i przemyślany plan realizacji tego programu. Wysiłki Rządu spotkają się jak zawsze w Sejmie i poza Sejmem z poparciem i aktywnym współdziałaniem Klubu Poselskiego PZPR.</u>
  459 + <u xml:id="u-17.39" who="#EdwardBabiuch">Wspólną sprawą Sejmu i Rządu, władz państwowych i całego społeczeństwa jest zapewnić, aby cała obecna dekada stała się okresem dynamicznego rozkwitu naszej socjalistycznej ojczyzny. Mamy wszelkie warunki, aby w patriotycznej jedności narodu założenie to przekształcić w rzeczywistość.</u>
  460 + <u xml:id="u-17.40" who="#EdwardBabiuch">W tym przekonaniu posłowie PZPR będą głosować za przedstawionym przez towarzysza Piotra Jaroszewicza programem i składem Rady Ministrów.</u>
461 461 <u xml:id="u-17.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
462 462 </div>
463 463 <div xml:id="div-18">
464   - <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u>
  464 + <u xml:id="u-18.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u>
465 465 </div>
466 466 <div xml:id="div-19">
467   - <u xml:id="u-19.0" who="#PosełTomalZdzisław">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Zasiedliśmy w tej Izbie pod głębokim wrażeniem powszechnego poparcia przez cały naród politycznego, społecznego i gospodarczego programu VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przyjętego za podstawę platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu. W kampanii wyborczej i w dniu wyborów wyrażona została wola ponad 23,5 miliona Polek i Polaków wcielania go w życie, w każdym zakładzie pracy w każdej wsi, w każdej placówce naukowej, oświatowej i ochrony zdrowia.</u>
468   - <u xml:id="u-19.1" who="#PosełTomalZdzisław">Jest to wyraz najszerszego zaufania do przewodniej siły naszego narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jej Komitetu Centralnego z I Sekretarzem Komitetu Centralnego towarzyszem Edwardem Gierkiem. Widzimy w tym również wyraz zaufania do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, sojusznika partii w dziele tworzenia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zamanifestowana w dniu 21 marca br. jedność narodu stanowi wielki kapitał, z jakim wchodzimy w nową kadencję, w realizację ambitnych celów bieżącego pięciolecia. Kampania wyborcza wzbogaciła nas w wiele cennych wniosków i propozycji, wskazujących zarówno skalę potrzeb, jak i niemałe wciąż rezerwy i możliwości dalszej poprawy gospodarności.</u>
469   - <u xml:id="u-19.2" who="#PosełTomalZdzisław">VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udzielił polityce społeczno-gospodarczej na lata 1976–1980 sformułowanej przez VII Zjazd partii nie tylko pełnego poparcia, ale wytyczył program działania Stronnictwa w zakresie konsekwentnej realizacji wcielania w życie wspólnej polityki rolnej, stanowiącej ważki i integralny człon strategii rozwojowej naszego kraju. Pracę na rzecz przyspieszenia rozwoju rolnictwa, na rzecz wzrostu produkcji rolniczej uważa Stronnictwo za główny partyjny i zawodowy obowiązek wszystkich członków ZSL.</u>
470   - <u xml:id="u-19.3" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — z upoważnienia którego mam zaszczyt zabierać głos — pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza. Zapowiada on koncentrację uwagi Rządu na sprawach mających decydujące znaczenie dla umacniania naszego socjalistycznego państwa, dynamicznego wzrostu potencjału gospodarczego i jego efektywności, dla rozwoju handlu zagranicznego, utrwalenia równowagi rynkowej oraz poprawy standardu życia i pracy. Wyraża niezłomną wolę osiągnięcia celów wytyczonych przez VII Zjazd partii na okres do 1980 roku. Podkreśla z jednej strony napięcia i trudności, wyrastające w procesie szybkiego rozwoju i wymagające przezwyciężenia, z drugiej strony — rezerwy i rosnące możliwości przemysłu i rolnictwa, budownictwa i transportu, tkwiące w zaangażowaniu i inicjatywie ludzi, w szerszym wdrażaniu innowacji, postępie naukowo-technicznym, organizacyjnym oraz umacnianiu dyscypliny. Przedstawione przez Premiera towarzysza Piotra Jaroszewicza kierunki pracy Rządu znajdują potwierdzenie w ocenach i opiniach wyrażanych na spotkaniach przedwyborczych.</u>
471   - <u xml:id="u-19.4" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoka Izbo! Punkt wyjścia do społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu stanowią osiągnięcia wypracowane w latach 1971–1975. Wyrażają się one w dynamicznym wzroście dochodu narodowego, wydatnym przyspieszeniu produkcji przemysłu i rolnictwa, w wielkim wysiłku inwestycyjnym na rzecz rozbudowy i unowocześnienia gospodarki narodowej, odczuwalnym wzroście realnych płac i dochodów ludności, poprawie socjalnych warunków życia i pracy. Stanowią one źródło uzasadnionej dumy i satysfakcji robotników, chłopów i inteligencji, całego narodu.</u>
472   - <u xml:id="u-19.5" who="#PosełTomalZdzisław">Tę satysfakcję umacnia jeszcze świadomość, że to bezprecedensowe przyspieszenie uzyskane w latach 1971–1975 nie przyszło łatwo, trzeba go było ciężko wypracowywać, przełamywać rozliczne trudności i napięcia, unowocześniać przestarzałe struktury, umacniać gospodarność, dyscyplinę, ład i porządek. Prowadzona pod kierownictwem partii, aktywnie wspierana przez ZSL i SD, konsekwentnie Realizowana przez Rząd wielka praca organizatorska i wychowawcza przyniosła owocne rezultaty, ugruntowała przekonanie, że stać nas na więcej, że dobra praca jest głównym źródłem osobistych i ogólnonarodowych osiągnięć. Syntetyzując doświadczenia ubiegłego pięciolecia, VII Zjazd partii wysunął hasło „o lepszą jakość pracy” jako podstawowy warunek pomyślnego osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych bieżącego pięciolecia. W tym haśle zawarte jest wezwanie do rzetelnej pracy, poprawy jakości produkcji, efektywnego wykorzystania potencjału naukowego i produkcyjnego, oszczędnej gospodarki materiałowej, omal wysoko produkcyjnego wykorzystania każdego hektara ziemi, rolniczego sprzętu technicznego i środków produkcji. Jest to sprawdzona w życiu droga do przekraczania założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego, do obniżania materiałowych kosztów produkcji i zwiększania dochodu narodowego.</u>
473   - <u xml:id="u-19.6" who="#PosełTomalZdzisław">Obywatele Posłowie! Z zadowoleniem przyjmujemy zapowiedz Prezesa Rady Ministrów, że Rząd z niesłabnącą troską i energią będzie rozwiązywał produkcyjne i społeczne problemy rozwojowe rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Udzielamy poparcia przedstawionym kierunkom działania Rządu. Zmierzają one do realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, stwarzania technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków dla osiągnięcia założonego na lata 1976–1980 wzrostu produkcji rolniczej.</u>
474   - <u xml:id="u-19.7" who="#PosełTomalZdzisław">W uchwale VII Zjazdu partii i spójnej z nią uchwale VII Kongresu ZSL, sformułowane zostały podstawowe zasady bieżącej i długofalowej polityki rolnej. Zapewnia ona korzystne warunki rozwoju dla wszystkich sektorów rolnictwa, dla wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich, ich zespołów, spółdzielni produkcyjnych, spółdzielczych gospodarstw kółek rolniczych i państwowych gospodarstw rolnych, preferuje rozwój specjalizacji i kooperacji. Równocześnie stawia ona przed wszystkimi sektorami rolnictwa zadania racjonalnego wykorzystania ziemi, dobrego gospodarowania i systematycznego zwiększania produkcji.</u>
475   - <u xml:id="u-19.8" who="#PosełTomalZdzisław">Na początku bieżącego roku wprowadzone zostały w życie nowe decyzje Rządu, stwarzające szczególnie sprzyjające warunki dla rozwoju i intensyfikacji produkcji w gospodarstwach specjalistycznych, zespołach rolników i spółdzielczych gospodarstwach rolnych. Liczymy, że przyniesie to oczekiwane rezultaty produkcyjne i przyspieszy rozwój tych nowoczesnych i efektywnych form gospodarowania.</u>
476   - <u xml:id="u-19.9" who="#PosełTomalZdzisław">Na podstawie listu Sekretariatu KC PZPR i Prezydium NK ZSL skierowanego do POP i kół oraz na podstawie wytycznych Rządu, we wszystkich wsiach i gminach przeprowadzona została wnikliwa ocena poziomu gospodarowania oraz opracowane zostały konkretne programy zwiększenia produkcji rolniczej. Określają one, co, kto, kiedy i jak powinien zrobić, aby uzyskać zakładany przyrost produkcji. Obecnie chodzi więc o to, aby te ustalenia były konsekwentnie wdrażane od pierwszych dni wiosennych prac polowych, aby służba rolna w tym okresie była w polu i służyła pomocą rolnikom potrzebującym fachowej porady. Ma to istotne znaczenie dla uzyskania w roku bieżącym wydatnego zwiększenia produkcji wszystkich gałęzi rolnictwa.</u>
477   - <u xml:id="u-19.10" who="#PosełTomalZdzisław">W rolnictwie musimy bowiem podjąć wszystkie niezbędne działania dla wydatnego zwiększenia produkcji zbóż i pasz i oparcia wzrostu produkcji zwierzęcej na krajowej bazie paszowej. Mamy takie możliwości. Ostatnie dwa trudniejsze lata jeszcze raz z całą ostrością uwydatniły, że gminy i gospodarstwa charakteryzujące się wysoką kulturą rolną, staranną agrotechniką, efektywnym wykorzystaniem środków produkcji, nawet w tych mniej sprzyjających warunkach klimatycznych uzyskały dobre plony i zbiory zbóż, roślin pastewnych oraz przemysłowych i wywiązały się ze swych zobowiązań kontraktacyjnych. Natomiast największy spadek produkcji wystąpił w rejonach i gospodarstwach o niskim poziomie agrotechniki i przestarzałych metodach produkcji.</u>
478   - <u xml:id="u-19.11" who="#PosełTomalZdzisław">Dlatego popieramy podkreśloną przez Premiera Jaroszewicza politykę Rządu udzielania pomocy gospodarstwom, które nie z własnej winy osiągają jeszcze niższy poziom produkcji — pod warunkiem, że pomoc ta będzie dobrze i racjonalnie wykorzystana. Tej pomocy towarzyszyć będzie skuteczne eliminowanie marnotrawstwa ziemi, środków produkcji i pomocy państwa. Ziemia przechodzić będzie w ręce tych, którzy potrafią i chcą na niej dobrze gospodarować.</u>
479   - <u xml:id="u-19.12" who="#PosełTomalZdzisław">Rolnicy w dniu wyborów zamanifestowali swój patriotyzm, poczucie obywatelskich i zawodowych obowiązków, swoje polityczne i produkcyjne zaangażowanie. Jest to dowodem, że nie będą szczędzić trudu, aby wszystkie prace połowę zostały przeprowadzone dobrze i terminowo, aby dostatni był tegoroczny bochen chleba. Państwo wysoce ceni ten wysiłek, zna i rozumie występujące jeszcze trudności, czyni i czynić będzie wszystko, aby je usuwać i wspierać rolnictwo rosnącą pomocą.</u>
480   - <u xml:id="u-19.13" who="#PosełTomalZdzisław">W tym pięcioleciu nastąpi dalsze zwiększenie dopływu do rolnictwa przemysłowych środków produkcji. Wartość dostaw traktorów, kombajnów i maszyn rolniczych wzrośnie w granicach 90%, zużycie nawozów mineralnych zwiększy się o 37%, wyższe będą nakłady inwestycyjne, szczególnie na budownictwo inwentarskie, melioracje i zaopatrzenie w wodę, rozszerzany będzie zakres usług produkcyjnych oraz usprawniona organizacja kontraktacji i skupu. Nie zaspokoi to wszystkich stale rosnących potrzeb rolnictwa, ale wydatnie poprawi jego wyposażenie techniczne, szczególnie w drugiej połowie pięciolecia, w którym owocować zaczną nakłady inwestycyjne przeznaczone na rozbudowę przemysłu maszynowego pracującego na rzecz rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Kontynuowanie rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego pozwoli na głębsze i efektywniejsze przetworzenie wzrastającej produkcji rolniczej, a tym samym dalszą poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe.</u>
481   - <u xml:id="u-19.14" who="#PosełTomalZdzisław">Jest to wyraz systematycznego wcielania w życie przyjętego przez XV Plenum KC PZPR perspektywicznego programu rozwoju gospodarki żywnościowej. Nadał on priorytetowe znaczenie przyspieszeniu procesu technicznej modernizacji rolnictwa jako czynnikowi warunkującemu produkcyjny i strukturalny postęp rolnictwa oraz niezbędnemu dla zrównoważenia postępującego ubytku zasobów siły roboczej w gospodarce chłopskiej. W programowym wystąpieniu Premiera tow. Piotra Jaroszewicza oraz dokonanych dziś zmianach w organizacji ministerstw widzimy kolejny krok w rozwiązywaniu tej ważnej kwestii.</u>
482   - <u xml:id="u-19.15" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoki Sejmie! Przedstawioną przez Premiera Piotra Jaroszewicza politykę zagraniczną w pełni popieramy. Wypływa ona z najżywotniejszych polskich racji stanu, stanowi kontynuację dotychczasowego aktywnego i owocnego działania na arenie międzynarodowej, przepaja ją troska o utrwalenie pokoju w Europie i na świecie. Dobrze służy ona rozwojowi naszego kraju i umacnia autorytet Polski.</u>
483   - <u xml:id="u-19.16" who="#PosełTomalZdzisław">Kamieniem węgielnym tej polityki, a zarazem źródłem skuteczności działania Polski na arenie międzynarodowej, jest braterski sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznej wspólnoty. W ciągu ostatnich lat, a zwłaszcza w ciągu ostatnich miesięcy, jeszcze raz ze szczególną mocą potwierdzona została prawda o tym, że nasze dążenia narodowe możemy wcielać w życie najskuteczniej jako silne ogniwo tej wspólnoty. Odnosi się to zarówno do naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy i tworzenia najdogodniejszych warunków dla rozwoju naszej gospodarki, jak też do ochrony naszych interesów narodowych.</u>
484   - <u xml:id="u-19.17" who="#PosełTomalZdzisław">Temu celowi służy również rozszerzanie współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, z Francją, krajami skandynawskimi, Stanami Zjednoczonymi, Włochami, Anglią.</u>
485   - <u xml:id="u-19.18" who="#PosełTomalZdzisław">W okresie poprzedniej kadencji Sejmu, dzięki wspólnej polityce Związku Radzieckiego i wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej, w której niemałą rolę odegrały inicjatywy Rządu polskiego — uregulowane zostały skomplikowane problemy Europy środkowej. W rezultacie tego mogła się odbyć i odnieść ogromny sukces Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Akt końcowy tej konferencji, bezprecedensowy dokument w historii naszego kontynentu — był przedmiotem debaty w tej sali.</u>
486   - <u xml:id="u-19.19" who="#PosełTomalZdzisław">Z Konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jej ostatnim etapem, łączy się kolejny krok usuwający szereg przeszkód w procesie normalizacji tych stosunków. Właśnie w Helsinkach, pod wpływem ducha Helsinek, osiągnięte zostało porozumienie między I Sekretarzem KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem i kanclerzem federalnym Helmutem Schmidtem. Stało się ono podstawą podpisanego 9 października 1975 r. kompletu układów, których ratyfikacja w RFN wywołała tak głośne echa nie tylko w granicach dwóch zainteresowanych państw, lecz również w całej Europie i poza naszym kontynentem.</u>
487   - <u xml:id="u-19.20" who="#PosełTomalZdzisław">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na fakt, że w trakcie procedury ratyfikacyjnej w obu izbach parlamentu bońskiego w pełni ujawniło się znaczenie i wielki autorytet Polski. Poza czynnikami moralnymi, te właśnie walory przesądziły o zajęciu w Bundesracie jedno głośnego stanowiska koalicji rządowej i opozycji wobec tych porozumień. Znaczenie Polski w Europie, autorytet naszego kraju w świecie może tak rosnąć tylko w warunkach rozwijania i umacniania przyjaźni i sojuszu wspólnoty krajów socjalistycznych.</u>
488   - <u xml:id="u-19.21" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoka Izbo! Klub Poselski ZSL udziela pełnego poparcia dla przedstawionego przez Premiera Piotra Jaroszewicza składu Rady Ministrów oraz programu prac Rządu.</u>
  467 + <u xml:id="u-19.0" who="#ZdzisławTomal">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Zasiedliśmy w tej Izbie pod głębokim wrażeniem powszechnego poparcia przez cały naród politycznego, społecznego i gospodarczego programu VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przyjętego za podstawę platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu. W kampanii wyborczej i w dniu wyborów wyrażona została wola ponad 23,5 miliona Polek i Polaków wcielania go w życie, w każdym zakładzie pracy w każdej wsi, w każdej placówce naukowej, oświatowej i ochrony zdrowia.</u>
  468 + <u xml:id="u-19.1" who="#ZdzisławTomal">Jest to wyraz najszerszego zaufania do przewodniej siły naszego narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jej Komitetu Centralnego z I Sekretarzem Komitetu Centralnego towarzyszem Edwardem Gierkiem. Widzimy w tym również wyraz zaufania do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, sojusznika partii w dziele tworzenia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zamanifestowana w dniu 21 marca br. jedność narodu stanowi wielki kapitał, z jakim wchodzimy w nową kadencję, w realizację ambitnych celów bieżącego pięciolecia. Kampania wyborcza wzbogaciła nas w wiele cennych wniosków i propozycji, wskazujących zarówno skalę potrzeb, jak i niemałe wciąż rezerwy i możliwości dalszej poprawy gospodarności.</u>
  469 + <u xml:id="u-19.2" who="#ZdzisławTomal">VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udzielił polityce społeczno-gospodarczej na lata 1976–1980 sformułowanej przez VII Zjazd partii nie tylko pełnego poparcia, ale wytyczył program działania Stronnictwa w zakresie konsekwentnej realizacji wcielania w życie wspólnej polityki rolnej, stanowiącej ważki i integralny człon strategii rozwojowej naszego kraju. Pracę na rzecz przyspieszenia rozwoju rolnictwa, na rzecz wzrostu produkcji rolniczej uważa Stronnictwo za główny partyjny i zawodowy obowiązek wszystkich członków ZSL.</u>
  470 + <u xml:id="u-19.3" who="#ZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — z upoważnienia którego mam zaszczyt zabierać głos — pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza. Zapowiada on koncentrację uwagi Rządu na sprawach mających decydujące znaczenie dla umacniania naszego socjalistycznego państwa, dynamicznego wzrostu potencjału gospodarczego i jego efektywności, dla rozwoju handlu zagranicznego, utrwalenia równowagi rynkowej oraz poprawy standardu życia i pracy. Wyraża niezłomną wolę osiągnięcia celów wytyczonych przez VII Zjazd partii na okres do 1980 roku. Podkreśla z jednej strony napięcia i trudności, wyrastające w procesie szybkiego rozwoju i wymagające przezwyciężenia, z drugiej strony — rezerwy i rosnące możliwości przemysłu i rolnictwa, budownictwa i transportu, tkwiące w zaangażowaniu i inicjatywie ludzi, w szerszym wdrażaniu innowacji, postępie naukowo-technicznym, organizacyjnym oraz umacnianiu dyscypliny. Przedstawione przez Premiera towarzysza Piotra Jaroszewicza kierunki pracy Rządu znajdują potwierdzenie w ocenach i opiniach wyrażanych na spotkaniach przedwyborczych.</u>
  471 + <u xml:id="u-19.4" who="#ZdzisławTomal">Wysoka Izbo! Punkt wyjścia do społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu stanowią osiągnięcia wypracowane w latach 1971–1975. Wyrażają się one w dynamicznym wzroście dochodu narodowego, wydatnym przyspieszeniu produkcji przemysłu i rolnictwa, w wielkim wysiłku inwestycyjnym na rzecz rozbudowy i unowocześnienia gospodarki narodowej, odczuwalnym wzroście realnych płac i dochodów ludności, poprawie socjalnych warunków życia i pracy. Stanowią one źródło uzasadnionej dumy i satysfakcji robotników, chłopów i inteligencji, całego narodu.</u>
  472 + <u xml:id="u-19.5" who="#ZdzisławTomal">Tę satysfakcję umacnia jeszcze świadomość, że to bezprecedensowe przyspieszenie uzyskane w latach 1971–1975 nie przyszło łatwo, trzeba go było ciężko wypracowywać, przełamywać rozliczne trudności i napięcia, unowocześniać przestarzałe struktury, umacniać gospodarność, dyscyplinę, ład i porządek. Prowadzona pod kierownictwem partii, aktywnie wspierana przez ZSL i SD, konsekwentnie Realizowana przez Rząd wielka praca organizatorska i wychowawcza przyniosła owocne rezultaty, ugruntowała przekonanie, że stać nas na więcej, że dobra praca jest głównym źródłem osobistych i ogólnonarodowych osiągnięć. Syntetyzując doświadczenia ubiegłego pięciolecia, VII Zjazd partii wysunął hasło „o lepszą jakość pracy” jako podstawowy warunek pomyślnego osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych bieżącego pięciolecia. W tym haśle zawarte jest wezwanie do rzetelnej pracy, poprawy jakości produkcji, efektywnego wykorzystania potencjału naukowego i produkcyjnego, oszczędnej gospodarki materiałowej, omal wysoko produkcyjnego wykorzystania każdego hektara ziemi, rolniczego sprzętu technicznego i środków produkcji. Jest to sprawdzona w życiu droga do przekraczania założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego, do obniżania materiałowych kosztów produkcji i zwiększania dochodu narodowego.</u>
  473 + <u xml:id="u-19.6" who="#ZdzisławTomal">Obywatele Posłowie! Z zadowoleniem przyjmujemy zapowiedz Prezesa Rady Ministrów, że Rząd z niesłabnącą troską i energią będzie rozwiązywał produkcyjne i społeczne problemy rozwojowe rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Udzielamy poparcia przedstawionym kierunkom działania Rządu. Zmierzają one do realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, stwarzania technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków dla osiągnięcia założonego na lata 1976–1980 wzrostu produkcji rolniczej.</u>
  474 + <u xml:id="u-19.7" who="#ZdzisławTomal">W uchwale VII Zjazdu partii i spójnej z nią uchwale VII Kongresu ZSL, sformułowane zostały podstawowe zasady bieżącej i długofalowej polityki rolnej. Zapewnia ona korzystne warunki rozwoju dla wszystkich sektorów rolnictwa, dla wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich, ich zespołów, spółdzielni produkcyjnych, spółdzielczych gospodarstw kółek rolniczych i państwowych gospodarstw rolnych, preferuje rozwój specjalizacji i kooperacji. Równocześnie stawia ona przed wszystkimi sektorami rolnictwa zadania racjonalnego wykorzystania ziemi, dobrego gospodarowania i systematycznego zwiększania produkcji.</u>
  475 + <u xml:id="u-19.8" who="#ZdzisławTomal">Na początku bieżącego roku wprowadzone zostały w życie nowe decyzje Rządu, stwarzające szczególnie sprzyjające warunki dla rozwoju i intensyfikacji produkcji w gospodarstwach specjalistycznych, zespołach rolników i spółdzielczych gospodarstwach rolnych. Liczymy, że przyniesie to oczekiwane rezultaty produkcyjne i przyspieszy rozwój tych nowoczesnych i efektywnych form gospodarowania.</u>
  476 + <u xml:id="u-19.9" who="#ZdzisławTomal">Na podstawie listu Sekretariatu KC PZPR i Prezydium NK ZSL skierowanego do POP i kół oraz na podstawie wytycznych Rządu, we wszystkich wsiach i gminach przeprowadzona została wnikliwa ocena poziomu gospodarowania oraz opracowane zostały konkretne programy zwiększenia produkcji rolniczej. Określają one, co, kto, kiedy i jak powinien zrobić, aby uzyskać zakładany przyrost produkcji. Obecnie chodzi więc o to, aby te ustalenia były konsekwentnie wdrażane od pierwszych dni wiosennych prac polowych, aby służba rolna w tym okresie była w polu i służyła pomocą rolnikom potrzebującym fachowej porady. Ma to istotne znaczenie dla uzyskania w roku bieżącym wydatnego zwiększenia produkcji wszystkich gałęzi rolnictwa.</u>
  477 + <u xml:id="u-19.10" who="#ZdzisławTomal">W rolnictwie musimy bowiem podjąć wszystkie niezbędne działania dla wydatnego zwiększenia produkcji zbóż i pasz i oparcia wzrostu produkcji zwierzęcej na krajowej bazie paszowej. Mamy takie możliwości. Ostatnie dwa trudniejsze lata jeszcze raz z całą ostrością uwydatniły, że gminy i gospodarstwa charakteryzujące się wysoką kulturą rolną, staranną agrotechniką, efektywnym wykorzystaniem środków produkcji, nawet w tych mniej sprzyjających warunkach klimatycznych uzyskały dobre plony i zbiory zbóż, roślin pastewnych oraz przemysłowych i wywiązały się ze swych zobowiązań kontraktacyjnych. Natomiast największy spadek produkcji wystąpił w rejonach i gospodarstwach o niskim poziomie agrotechniki i przestarzałych metodach produkcji.</u>
  478 + <u xml:id="u-19.11" who="#ZdzisławTomal">Dlatego popieramy podkreśloną przez Premiera Jaroszewicza politykę Rządu udzielania pomocy gospodarstwom, które nie z własnej winy osiągają jeszcze niższy poziom produkcji — pod warunkiem, że pomoc ta będzie dobrze i racjonalnie wykorzystana. Tej pomocy towarzyszyć będzie skuteczne eliminowanie marnotrawstwa ziemi, środków produkcji i pomocy państwa. Ziemia przechodzić będzie w ręce tych, którzy potrafią i chcą na niej dobrze gospodarować.</u>
  479 + <u xml:id="u-19.12" who="#ZdzisławTomal">Rolnicy w dniu wyborów zamanifestowali swój patriotyzm, poczucie obywatelskich i zawodowych obowiązków, swoje polityczne i produkcyjne zaangażowanie. Jest to dowodem, że nie będą szczędzić trudu, aby wszystkie prace połowę zostały przeprowadzone dobrze i terminowo, aby dostatni był tegoroczny bochen chleba. Państwo wysoce ceni ten wysiłek, zna i rozumie występujące jeszcze trudności, czyni i czynić będzie wszystko, aby je usuwać i wspierać rolnictwo rosnącą pomocą.</u>
  480 + <u xml:id="u-19.13" who="#ZdzisławTomal">W tym pięcioleciu nastąpi dalsze zwiększenie dopływu do rolnictwa przemysłowych środków produkcji. Wartość dostaw traktorów, kombajnów i maszyn rolniczych wzrośnie w granicach 90%, zużycie nawozów mineralnych zwiększy się o 37%, wyższe będą nakłady inwestycyjne, szczególnie na budownictwo inwentarskie, melioracje i zaopatrzenie w wodę, rozszerzany będzie zakres usług produkcyjnych oraz usprawniona organizacja kontraktacji i skupu. Nie zaspokoi to wszystkich stale rosnących potrzeb rolnictwa, ale wydatnie poprawi jego wyposażenie techniczne, szczególnie w drugiej połowie pięciolecia, w którym owocować zaczną nakłady inwestycyjne przeznaczone na rozbudowę przemysłu maszynowego pracującego na rzecz rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Kontynuowanie rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego pozwoli na głębsze i efektywniejsze przetworzenie wzrastającej produkcji rolniczej, a tym samym dalszą poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe.</u>
  481 + <u xml:id="u-19.14" who="#ZdzisławTomal">Jest to wyraz systematycznego wcielania w życie przyjętego przez XV Plenum KC PZPR perspektywicznego programu rozwoju gospodarki żywnościowej. Nadał on priorytetowe znaczenie przyspieszeniu procesu technicznej modernizacji rolnictwa jako czynnikowi warunkującemu produkcyjny i strukturalny postęp rolnictwa oraz niezbędnemu dla zrównoważenia postępującego ubytku zasobów siły roboczej w gospodarce chłopskiej. W programowym wystąpieniu Premiera tow. Piotra Jaroszewicza oraz dokonanych dziś zmianach w organizacji ministerstw widzimy kolejny krok w rozwiązywaniu tej ważnej kwestii.</u>
  482 + <u xml:id="u-19.15" who="#ZdzisławTomal">Wysoki Sejmie! Przedstawioną przez Premiera Piotra Jaroszewicza politykę zagraniczną w pełni popieramy. Wypływa ona z najżywotniejszych polskich racji stanu, stanowi kontynuację dotychczasowego aktywnego i owocnego działania na arenie międzynarodowej, przepaja ją troska o utrwalenie pokoju w Europie i na świecie. Dobrze służy ona rozwojowi naszego kraju i umacnia autorytet Polski.</u>
  483 + <u xml:id="u-19.16" who="#ZdzisławTomal">Kamieniem węgielnym tej polityki, a zarazem źródłem skuteczności działania Polski na arenie międzynarodowej, jest braterski sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznej wspólnoty. W ciągu ostatnich lat, a zwłaszcza w ciągu ostatnich miesięcy, jeszcze raz ze szczególną mocą potwierdzona została prawda o tym, że nasze dążenia narodowe możemy wcielać w życie najskuteczniej jako silne ogniwo tej wspólnoty. Odnosi się to zarówno do naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy i tworzenia najdogodniejszych warunków dla rozwoju naszej gospodarki, jak też do ochrony naszych interesów narodowych.</u>
  484 + <u xml:id="u-19.17" who="#ZdzisławTomal">Temu celowi służy również rozszerzanie współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, z Francją, krajami skandynawskimi, Stanami Zjednoczonymi, Włochami, Anglią.</u>
  485 + <u xml:id="u-19.18" who="#ZdzisławTomal">W okresie poprzedniej kadencji Sejmu, dzięki wspólnej polityce Związku Radzieckiego i wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej, w której niemałą rolę odegrały inicjatywy Rządu polskiego — uregulowane zostały skomplikowane problemy Europy środkowej. W rezultacie tego mogła się odbyć i odnieść ogromny sukces Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Akt końcowy tej konferencji, bezprecedensowy dokument w historii naszego kontynentu — był przedmiotem debaty w tej sali.</u>
  486 + <u xml:id="u-19.19" who="#ZdzisławTomal">Z Konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jej ostatnim etapem, łączy się kolejny krok usuwający szereg przeszkód w procesie normalizacji tych stosunków. Właśnie w Helsinkach, pod wpływem ducha Helsinek, osiągnięte zostało porozumienie między I Sekretarzem KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem i kanclerzem federalnym Helmutem Schmidtem. Stało się ono podstawą podpisanego 9 października 1975 r. kompletu układów, których ratyfikacja w RFN wywołała tak głośne echa nie tylko w granicach dwóch zainteresowanych państw, lecz również w całej Europie i poza naszym kontynentem.</u>
  487 + <u xml:id="u-19.20" who="#ZdzisławTomal">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na fakt, że w trakcie procedury ratyfikacyjnej w obu izbach parlamentu bońskiego w pełni ujawniło się znaczenie i wielki autorytet Polski. Poza czynnikami moralnymi, te właśnie walory przesądziły o zajęciu w Bundesracie jedno głośnego stanowiska koalicji rządowej i opozycji wobec tych porozumień. Znaczenie Polski w Europie, autorytet naszego kraju w świecie może tak rosnąć tylko w warunkach rozwijania i umacniania przyjaźni i sojuszu wspólnoty krajów socjalistycznych.</u>
  488 + <u xml:id="u-19.21" who="#ZdzisławTomal">Wysoka Izbo! Klub Poselski ZSL udziela pełnego poparcia dla przedstawionego przez Premiera Piotra Jaroszewicza składu Rady Ministrów oraz programu prac Rządu.</u>
489 489 <u xml:id="u-19.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
490 490 </div>
491 491 <div xml:id="div-20">
492   - <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Piotr Stefański.</u>
  492 + <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Piotr Stefański.</u>
493 493 </div>
494 494 <div xml:id="div-21">
495   - <u xml:id="u-21.0" who="#PosełStefańskiPiotr">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, z upoważnienia którego przypadł mi zaszczyt zabrania głosu w dzisiejszej debacie, pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu prac Rządu, przedstawionego w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów, posła Piotra Jaroszewicza.</u>
496   - <u xml:id="u-21.1" who="#PosełStefańskiPiotr">Członkowie Stronnictwa Demokratycznego — inteligenci, rzemieślnicy i pracownicy usług będą konsekwentnie, nie szczędząc pracy i wysiłku razem z towarzyszami z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, razem z kolegami ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i z wielką rzeszą bezpartyjnych obywateli wcielać w życie określone w tym programie zadania. Będziemy wspólnie stwarzać mocne oparcie dla poczynań Rządu, których naczelnym motywem jest dalsza poprawa warunków życia narodu, budowa siły i pomyślności socjalistycznej Polski.</u>
497   - <u xml:id="u-21.2" who="#PosełStefańskiPiotr">Podstawę takiemu stanowisku daje świadomość, że przedstawione przez Premiera Piotra Jaroszewicza zamierzenia Rządu idą w kierunku skutecznej i szybkiej realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ta uchwała jest ogólnonarodowym programem Polaków w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Programem wyrosłym z dobrych doświadczeń ubiegłego pięciolecia, z przekonania, że autentycznie stać nas na więcej, z mocnej woli kontynuowania drogi, na którą weszliśmy w roku 1971. Wolę tę wyraziła na VII Zjeździe Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, jej kierownictwo z przywódcą naszego narodu — towarzyszem Edwardem Gierkiem. Uchwałę VII Zjazdu poparło Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Poparło ją Stronnictwo Demokratyczne na swym XI Kongresie. Front Jedności Narodu przyjął ją jako program wyborczy, a 21 marca ponad 23,5 miliona obywateli w powszechnym głosowaniu uznało ją za program wyrażający ich nadzieje, dążenia i ambicje.</u>
498   - <u xml:id="u-21.3" who="#PosełStefańskiPiotr">Znamy dobrze ten program. Jednoznacznie rozumiemy jego cele i treść. I dlatego tak samo jednoznacznie możemy stwierdzić, że zamierzenia Rządu są zapowiedzią konsekwentnego przekształcania ich w rzeczywistość.</u>
499   - <u xml:id="u-21.4" who="#PosełStefańskiPiotr">Obywatele Posłowie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem przebiegu spotkań przedwyborczych, nie tak dawnych przecież. Pod wrażeniem trzeźwego, gospodarskiego, nacechowanego prawdziwą dumą z dorobku, ale też i prawdziwą troską o jego pomnażanie podejścia załóg pracowniczych, przedstawicieli poszczególnych środowisk społecznych, mieszkańców wsi i wyborców w miastach. Ten sam ton brzmiał dziś w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów. Przekonaniu, że idziemy po właściwej drodze towarzyszyło bardzo wyraźne przedstawienie braków i napięć, które nam tę drogę utrudniają; bilansowi aktywów — także stan występujących pasywów. W takim właśnie kreśleniu sytuacji, bardzo otwartym stawianiu spraw, które wymagają rozwiązania, najlepiej wyraża się poczucie siły naszej gospodarki i naszego państwa, zaufanie do twórczych możliwości naszego społeczeństwa. Powinniśmy sobie, obywatele posłowie, życzyć, aby ten ton brzmiał w naszych poselskich dyskusjach, aby towarzyszył nam w całej VII kadencji Sejmu.</u>
500   - <u xml:id="u-21.5" who="#PosełStefańskiPiotr">Przemawiający przed chwilą z tej trybuny posłowie Edward Babiuch i Zdzisław Tomal szeroko ustosunkowali się do społeczno-gospodarczej strony programu rządowego. Ja chciałbym zatrzymać uwagę Wysokiej Izby tylko na dwóch wybranych tematach.</u>
501   - <u xml:id="u-21.6" who="#PosełStefańskiPiotr">Pierwszym z nich jest harmonijność naszego rozwoju. Otóż koncentracja uwagi Rządu na całym szeregu spraw współdecydujących o umacnianiu naszego państwa i o dalszym szybkim rozwoju naszej gospodarki, a więc na produkcji przemysłowej i jej efektywności, na warunkach wzrostu produkcji rolnej, na usprawnianiu procesów inwestycyjnych, na dynamizowaniu handlu zagranicznego, umacnianiu równowagi rynkowej, rozbudowie systemu oświaty, doskonaleniu ochrony zdrowia i innych dziedzin usług niematerialnych, świadczy, w przekonaniu naszego Klubu Poselskiego, o kompleksowości programu rządowego, świadczy o wyraźnie zarysowanym dążeniu, by podstawową cechę naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, jaką jest dynamizm, wzbogacać o drugą istotną cechę, którą stanowi harmonijność. Dążenie to uważamy za istotny czynnik natury strategicznej. Dynamizm, z którym nie idzie w parze harmonijność rozwoju, po jakimś czasie wytwarza napięcia, które ograniczają tempo posuwania się naprzód. Zakładając wysokie tempo naszego rozwoju do roku 1980 i dalej w planie perspektywicznym po lata dziewięćdziesiąte, rosnącą wagę powinniśmy przywiązywać do harmonijności jako warunku trwałej dynamiki.</u>
502   - <u xml:id="u-21.7" who="#PosełStefańskiPiotr">Premier Piotr Jaroszewicz mówił o pracach nad 5-letnim planem społeczno-gospodarczym. W naszym przekonaniu, posłów Stronnictwa Demokratycznego, jednym z kluczowych problemów tego planu będzie ustalenie właściwej równowagi, właściwej proporcji pomiędzy na kładami na rozwój produkcji materialnej a nakładami na rozwój całościowo pojętej infrastruktury. Jest to problem makroekonomiczny. Trzeba jednak pamiętać, że przybiera on także konkretną postać w przekroju terenowym. Ujawnia się zwłaszcza w części województw utworzonych w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju. W czasie spotkań przedwyborczych miałem np. możność ewidentnie przekonać się o wyraźnych pozostałościach dysproporcji pomiędzy poziomem produkcji przemysłowej i rolniczej województwa toruńskiego a poziomem infrastruktury komunalnej i usługowej w tym województwie.</u>
503   - <u xml:id="u-21.8" who="#PosełStefańskiPiotr">I jeszcze jeden aspekt. Klub nasz z pełnym zrozumieniem wita inicjatywę ukształtowania nowych resortów gospodarczych. Widzimy w tym następstwo procesu rozrastania się gospodarki narodowej. Zasada harmonijności powinna być respektowana także w kierowaniu i zarządzaniu, a proponowane zmiany wyraźnie tej zasadzie wychodzą naprzeciw.</u>
504   - <u xml:id="u-21.9" who="#PosełStefańskiPiotr">Drugim tematem, który chciałbym poruszyć jest sytuacja w usługach. W poprzednim pięcioleciu rozwój usług, choć znaczny, bo w ujęciu wartościowym wynoszący 66%, pozostawał jednak w tyle za wzrostem potrzeb społecznych. Z kolei rzeczowy zakres rozwoju usług, a więc liczba zatrudnionych w usługach, liczba zakładów i ilość świadczeń, był mniejszy. Trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby w obecnym pięcioleciu właśnie ów rzeczowy zakres usług rozszerzyć o zakładane 60%.</u>
505   - <u xml:id="u-21.10" who="#PosełStefańskiPiotr">Pierwszym krokiem powinno tu być racjonalne wykorzystanie występujących w usługach rezerw. Są one znaczne. Na przykład w rzemiośle, które aktualnie świadczy około 50% usług bytowych, rezerwy wynikające z niepełnego wykorzystania możliwości usługowych i wytwórczych warsztatów szacujemy w skali rocznej na ok. 15 mld zł, a więc blisko 1/3 całego usługowo-produkcyjnego potencjału rzemiosła. Przyczyny takiego stanu rzeczy tkwią w niedostatecznym zaopatrzeniu materiałowym oraz w funkcjonowaniu polityki podatkowej, które nie stwarzają przesłanek do powiększania świadczeń i związanych z tym obrotów.</u>
506   - <u xml:id="u-21.11" who="#PosełStefańskiPiotr">Wypracowana przez PZPR i SD polityka przyniosła wydatną poprawę warunków pracy rzemiosła. Nasze państwo popiera rzemiosło. Obecnie chodzi o to, by praca ponad 180 tysięcy warsztatów rzemieślniczych coraz pełniej i wszechstronniej służyła zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u>
507   - <u xml:id="u-21.12" who="#PosełStefańskiPiotr">Znaczne rezerwy posiada także usługowa spółdzielczość pracy. Jest to przede wszystkim następstwo niepełnego zaopatrzenia materiałowego, a częściowo także braków w zakresie organizacji pracy w zakładach usługowych.</u>
508   - <u xml:id="u-21.13" who="#PosełStefańskiPiotr">Realizując postanowienia XI Kongresu, nasze Stronnictwo w oparciu o konkretne zaangażowanie wszystkich swych członków przystąpiło do przeglądu potrzeb i możliwości usługowych. Chcemy do czerwca br. zebrać wiele, możliwie całość opinii dotyczących zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi w poszczególnych miastach i miejscowościach i porównać te opinie z aktualną sytuacją przedstawioną przez administrację terenową i kierownictwo organizacji usługowych, jak też przez bezpośrednio zatrudnionych w usługach pracowników. Zakładamy, że przegląd potrzeb i możliwości usługowych pozwoli uruchomić cały szereg rezerw, a ponadto stworzy punkt wyjścia do weryfikacji i urealnienia części terenowych programów usługowych, jak również do opracowania programów w tych miejscowościach, które programów takich jeszcze nie mają.</u>
509   - <u xml:id="u-21.14" who="#PosełStefańskiPiotr">Dalszy rozwój usług stanowi istotny problem ekonomiczny, zwłaszcza jeśli rozpatrujemy go w kategoriach równowagi rynkowej. W rozwoju usług trzeba jednak dostrzegać także narastający problem społeczny. Ilość traconego w tej sferze czasu i, nazywając rzecz po imieniu, ilość nerwów oraz ilość potrzeb niezaspokojonych — jest poważną rezerwą poziomu i jakości życia naszego narodu. Jakość pracy w sferze usług ma szczególnie duży wpływ na jakość życia. Świadomi tej zależności, nie będziemy szczędzić pracy, by szybko uzyskać liczący się postęp w funkcjonowaniu sfery usług.</u>
510   - <u xml:id="u-21.15" who="#PosełStefańskiPiotr">Wysoki Sejmie! Ważną część exposé Prezesa Rady Ministrów stanowi prezentacja zasad oraz zadań polityki zagranicznej naszego kraju. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pełne poparcie dla polityki Rządu, która łącząc interesy naszego kraju z interesami bratnich krajów wspólnoty socjalistycznej, służąc idei pokojowego współistnienia, umacnia swą aktywnością autorytet Polski w świecie.</u>
511   - <u xml:id="u-21.16" who="#PosełStefańskiPiotr">Wnosząc konkretny wkład w proces odprężenia, wkład tak silnie zaakcentowany w Helsinkach w przygotowaniu i pomyślnym zakończeniu Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy, Polska przyczynia się do przekształcenia odprężenia w proces nieodwracalny.</u>
512   - <u xml:id="u-21.17" who="#PosełStefańskiPiotr">Fundamentalne znaczenie dla naszego narodu i naszej pozycji ma dalsze pogłębianie przyjaźni i coraz bardziej wszechstronnej — politycznej, gospodarczej i kulturalnej współpracy ze Związkiem Radzieckim — główną siłą wspólnoty socjalistycznej, gwarantującą bezpieczeństwo i pokojowy rozwój ludzkości. Uchwały XXV Zjazdu KPZR powitaliśmy jako nowy, doniosły krok na drodze ku lepszej przyszłości świata.</u>
513   - <u xml:id="u-21.18" who="#PosełStefańskiPiotr">Wysoki Sejmie! Kierując się programem wypracowanym przez przewodnią siłę narodu — partię, programem akceptowanym przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca br., dysponując tak bardzo powiększonym w ubiegłym pięcioleciu potencjałem gospodarczym, mamy warunki, by jeszcze skuteczniej urzeczywistniać politykę służącą narodowi, służącą naszej socjalistycznej ojczyźnie.</u>
514   - <u xml:id="u-21.19" who="#PosełStefańskiPiotr">Wynikający z tej polityki program działania Rządu uważamy za głęboko słuszny. Będziemy głosować za zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów posła Piotra Jaroszewicza składem Rady Ministrów, który w naszym przekonaniu gwarantuje energiczną i sprawną realizację przedstawionych w programie zadań. Rząd może liczyć na nasze zaangażowane i konsekwentne poparcie na terenie Sejmu, jak i na szerokie poparcie swych poczynań przez ogół członków Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  495 + <u xml:id="u-21.0" who="#PiotrStefański">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, z upoważnienia którego przypadł mi zaszczyt zabrania głosu w dzisiejszej debacie, pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu prac Rządu, przedstawionego w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów, posła Piotra Jaroszewicza.</u>
  496 + <u xml:id="u-21.1" who="#PiotrStefański">Członkowie Stronnictwa Demokratycznego — inteligenci, rzemieślnicy i pracownicy usług będą konsekwentnie, nie szczędząc pracy i wysiłku razem z towarzyszami z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, razem z kolegami ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i z wielką rzeszą bezpartyjnych obywateli wcielać w życie określone w tym programie zadania. Będziemy wspólnie stwarzać mocne oparcie dla poczynań Rządu, których naczelnym motywem jest dalsza poprawa warunków życia narodu, budowa siły i pomyślności socjalistycznej Polski.</u>
  497 + <u xml:id="u-21.2" who="#PiotrStefański">Podstawę takiemu stanowisku daje świadomość, że przedstawione przez Premiera Piotra Jaroszewicza zamierzenia Rządu idą w kierunku skutecznej i szybkiej realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ta uchwała jest ogólnonarodowym programem Polaków w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Programem wyrosłym z dobrych doświadczeń ubiegłego pięciolecia, z przekonania, że autentycznie stać nas na więcej, z mocnej woli kontynuowania drogi, na którą weszliśmy w roku 1971. Wolę tę wyraziła na VII Zjeździe Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, jej kierownictwo z przywódcą naszego narodu — towarzyszem Edwardem Gierkiem. Uchwałę VII Zjazdu poparło Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Poparło ją Stronnictwo Demokratyczne na swym XI Kongresie. Front Jedności Narodu przyjął ją jako program wyborczy, a 21 marca ponad 23,5 miliona obywateli w powszechnym głosowaniu uznało ją za program wyrażający ich nadzieje, dążenia i ambicje.</u>
  498 + <u xml:id="u-21.3" who="#PiotrStefański">Znamy dobrze ten program. Jednoznacznie rozumiemy jego cele i treść. I dlatego tak samo jednoznacznie możemy stwierdzić, że zamierzenia Rządu są zapowiedzią konsekwentnego przekształcania ich w rzeczywistość.</u>
  499 + <u xml:id="u-21.4" who="#PiotrStefański">Obywatele Posłowie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem przebiegu spotkań przedwyborczych, nie tak dawnych przecież. Pod wrażeniem trzeźwego, gospodarskiego, nacechowanego prawdziwą dumą z dorobku, ale też i prawdziwą troską o jego pomnażanie podejścia załóg pracowniczych, przedstawicieli poszczególnych środowisk społecznych, mieszkańców wsi i wyborców w miastach. Ten sam ton brzmiał dziś w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów. Przekonaniu, że idziemy po właściwej drodze towarzyszyło bardzo wyraźne przedstawienie braków i napięć, które nam tę drogę utrudniają; bilansowi aktywów — także stan występujących pasywów. W takim właśnie kreśleniu sytuacji, bardzo otwartym stawianiu spraw, które wymagają rozwiązania, najlepiej wyraża się poczucie siły naszej gospodarki i naszego państwa, zaufanie do twórczych możliwości naszego społeczeństwa. Powinniśmy sobie, obywatele posłowie, życzyć, aby ten ton brzmiał w naszych poselskich dyskusjach, aby towarzyszył nam w całej VII kadencji Sejmu.</u>
  500 + <u xml:id="u-21.5" who="#PiotrStefański">Przemawiający przed chwilą z tej trybuny posłowie Edward Babiuch i Zdzisław Tomal szeroko ustosunkowali się do społeczno-gospodarczej strony programu rządowego. Ja chciałbym zatrzymać uwagę Wysokiej Izby tylko na dwóch wybranych tematach.</u>
  501 + <u xml:id="u-21.6" who="#PiotrStefański">Pierwszym z nich jest harmonijność naszego rozwoju. Otóż koncentracja uwagi Rządu na całym szeregu spraw współdecydujących o umacnianiu naszego państwa i o dalszym szybkim rozwoju naszej gospodarki, a więc na produkcji przemysłowej i jej efektywności, na warunkach wzrostu produkcji rolnej, na usprawnianiu procesów inwestycyjnych, na dynamizowaniu handlu zagranicznego, umacnianiu równowagi rynkowej, rozbudowie systemu oświaty, doskonaleniu ochrony zdrowia i innych dziedzin usług niematerialnych, świadczy, w przekonaniu naszego Klubu Poselskiego, o kompleksowości programu rządowego, świadczy o wyraźnie zarysowanym dążeniu, by podstawową cechę naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, jaką jest dynamizm, wzbogacać o drugą istotną cechę, którą stanowi harmonijność. Dążenie to uważamy za istotny czynnik natury strategicznej. Dynamizm, z którym nie idzie w parze harmonijność rozwoju, po jakimś czasie wytwarza napięcia, które ograniczają tempo posuwania się naprzód. Zakładając wysokie tempo naszego rozwoju do roku 1980 i dalej w planie perspektywicznym po lata dziewięćdziesiąte, rosnącą wagę powinniśmy przywiązywać do harmonijności jako warunku trwałej dynamiki.</u>
  502 + <u xml:id="u-21.7" who="#PiotrStefański">Premier Piotr Jaroszewicz mówił o pracach nad 5-letnim planem społeczno-gospodarczym. W naszym przekonaniu, posłów Stronnictwa Demokratycznego, jednym z kluczowych problemów tego planu będzie ustalenie właściwej równowagi, właściwej proporcji pomiędzy na kładami na rozwój produkcji materialnej a nakładami na rozwój całościowo pojętej infrastruktury. Jest to problem makroekonomiczny. Trzeba jednak pamiętać, że przybiera on także konkretną postać w przekroju terenowym. Ujawnia się zwłaszcza w części województw utworzonych w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju. W czasie spotkań przedwyborczych miałem np. możność ewidentnie przekonać się o wyraźnych pozostałościach dysproporcji pomiędzy poziomem produkcji przemysłowej i rolniczej województwa toruńskiego a poziomem infrastruktury komunalnej i usługowej w tym województwie.</u>
  503 + <u xml:id="u-21.8" who="#PiotrStefański">I jeszcze jeden aspekt. Klub nasz z pełnym zrozumieniem wita inicjatywę ukształtowania nowych resortów gospodarczych. Widzimy w tym następstwo procesu rozrastania się gospodarki narodowej. Zasada harmonijności powinna być respektowana także w kierowaniu i zarządzaniu, a proponowane zmiany wyraźnie tej zasadzie wychodzą naprzeciw.</u>
  504 + <u xml:id="u-21.9" who="#PiotrStefański">Drugim tematem, który chciałbym poruszyć jest sytuacja w usługach. W poprzednim pięcioleciu rozwój usług, choć znaczny, bo w ujęciu wartościowym wynoszący 66%, pozostawał jednak w tyle za wzrostem potrzeb społecznych. Z kolei rzeczowy zakres rozwoju usług, a więc liczba zatrudnionych w usługach, liczba zakładów i ilość świadczeń, był mniejszy. Trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby w obecnym pięcioleciu właśnie ów rzeczowy zakres usług rozszerzyć o zakładane 60%.</u>
  505 + <u xml:id="u-21.10" who="#PiotrStefański">Pierwszym krokiem powinno tu być racjonalne wykorzystanie występujących w usługach rezerw. Są one znaczne. Na przykład w rzemiośle, które aktualnie świadczy około 50% usług bytowych, rezerwy wynikające z niepełnego wykorzystania możliwości usługowych i wytwórczych warsztatów szacujemy w skali rocznej na ok. 15 mld zł, a więc blisko 1/3 całego usługowo-produkcyjnego potencjału rzemiosła. Przyczyny takiego stanu rzeczy tkwią w niedostatecznym zaopatrzeniu materiałowym oraz w funkcjonowaniu polityki podatkowej, które nie stwarzają przesłanek do powiększania świadczeń i związanych z tym obrotów.</u>
  506 + <u xml:id="u-21.11" who="#PiotrStefański">Wypracowana przez PZPR i SD polityka przyniosła wydatną poprawę warunków pracy rzemiosła. Nasze państwo popiera rzemiosło. Obecnie chodzi o to, by praca ponad 180 tysięcy warsztatów rzemieślniczych coraz pełniej i wszechstronniej służyła zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u>
  507 + <u xml:id="u-21.12" who="#PiotrStefański">Znaczne rezerwy posiada także usługowa spółdzielczość pracy. Jest to przede wszystkim następstwo niepełnego zaopatrzenia materiałowego, a częściowo także braków w zakresie organizacji pracy w zakładach usługowych.</u>
  508 + <u xml:id="u-21.13" who="#PiotrStefański">Realizując postanowienia XI Kongresu, nasze Stronnictwo w oparciu o konkretne zaangażowanie wszystkich swych członków przystąpiło do przeglądu potrzeb i możliwości usługowych. Chcemy do czerwca br. zebrać wiele, możliwie całość opinii dotyczących zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi w poszczególnych miastach i miejscowościach i porównać te opinie z aktualną sytuacją przedstawioną przez administrację terenową i kierownictwo organizacji usługowych, jak też przez bezpośrednio zatrudnionych w usługach pracowników. Zakładamy, że przegląd potrzeb i możliwości usługowych pozwoli uruchomić cały szereg rezerw, a ponadto stworzy punkt wyjścia do weryfikacji i urealnienia części terenowych programów usługowych, jak również do opracowania programów w tych miejscowościach, które programów takich jeszcze nie mają.</u>
  509 + <u xml:id="u-21.14" who="#PiotrStefański">Dalszy rozwój usług stanowi istotny problem ekonomiczny, zwłaszcza jeśli rozpatrujemy go w kategoriach równowagi rynkowej. W rozwoju usług trzeba jednak dostrzegać także narastający problem społeczny. Ilość traconego w tej sferze czasu i, nazywając rzecz po imieniu, ilość nerwów oraz ilość potrzeb niezaspokojonych — jest poważną rezerwą poziomu i jakości życia naszego narodu. Jakość pracy w sferze usług ma szczególnie duży wpływ na jakość życia. Świadomi tej zależności, nie będziemy szczędzić pracy, by szybko uzyskać liczący się postęp w funkcjonowaniu sfery usług.</u>
  510 + <u xml:id="u-21.15" who="#PiotrStefański">Wysoki Sejmie! Ważną część exposé Prezesa Rady Ministrów stanowi prezentacja zasad oraz zadań polityki zagranicznej naszego kraju. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pełne poparcie dla polityki Rządu, która łącząc interesy naszego kraju z interesami bratnich krajów wspólnoty socjalistycznej, służąc idei pokojowego współistnienia, umacnia swą aktywnością autorytet Polski w świecie.</u>
  511 + <u xml:id="u-21.16" who="#PiotrStefański">Wnosząc konkretny wkład w proces odprężenia, wkład tak silnie zaakcentowany w Helsinkach w przygotowaniu i pomyślnym zakończeniu Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy, Polska przyczynia się do przekształcenia odprężenia w proces nieodwracalny.</u>
  512 + <u xml:id="u-21.17" who="#PiotrStefański">Fundamentalne znaczenie dla naszego narodu i naszej pozycji ma dalsze pogłębianie przyjaźni i coraz bardziej wszechstronnej — politycznej, gospodarczej i kulturalnej współpracy ze Związkiem Radzieckim — główną siłą wspólnoty socjalistycznej, gwarantującą bezpieczeństwo i pokojowy rozwój ludzkości. Uchwały XXV Zjazdu KPZR powitaliśmy jako nowy, doniosły krok na drodze ku lepszej przyszłości świata.</u>
  513 + <u xml:id="u-21.18" who="#PiotrStefański">Wysoki Sejmie! Kierując się programem wypracowanym przez przewodnią siłę narodu — partię, programem akceptowanym przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca br., dysponując tak bardzo powiększonym w ubiegłym pięcioleciu potencjałem gospodarczym, mamy warunki, by jeszcze skuteczniej urzeczywistniać politykę służącą narodowi, służącą naszej socjalistycznej ojczyźnie.</u>
  514 + <u xml:id="u-21.19" who="#PiotrStefański">Wynikający z tej polityki program działania Rządu uważamy za głęboko słuszny. Będziemy głosować za zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów posła Piotra Jaroszewicza składem Rady Ministrów, który w naszym przekonaniu gwarantuje energiczną i sprawną realizację przedstawionych w programie zadań. Rząd może liczyć na nasze zaangażowane i konsekwentne poparcie na terenie Sejmu, jak i na szerokie poparcie swych poczynań przez ogół członków Stronnictwa Demokratycznego.</u>
515 515 <u xml:id="u-21.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
516 516 </div>
517 517 <div xml:id="div-22">
518   - <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
  518 + <u xml:id="u-22.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
519 519 </div>
520 520 <div xml:id="div-23">
521   - <u xml:id="u-23.0" who="#PosełKomenderZenon">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ruch społeczno-postępowy katolików, reprezentowany przez Koło Poselskie „Pax”, ze sprawdzoną już historycznie konsekwencją przyczyniać się będzie — pod politycznym przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — w codziennym swym działaniu do dalszej aktywizacji ludzi wierzących na rzecz realizacji długofalowego programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Jego kształt został zarysowany w programowym wystąpieniu na VII Zjeździe I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, który stwierdził, że wysiłkiem całego narodu budujemy „humanistyczne społeczeństwo twórczej pracy, które stwarza podstawy dla wszechstronnego i harmonijnego rozwoju człowieka, dla jego pomyślności materialnej, aktywności politycznej, społecznej i kulturalnej”.</u>
522   - <u xml:id="u-23.1" who="#PosełKomenderZenon">Za podstawę tego społeczeństwa uznaj e się trwałą, zdrową moralnie rodzinę. Stąd w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej państwa tak dużą wagę przywiązuje kierownictwo do tworzenia warunków umacniających pozycję rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa socjalistycznego.</u>
523   - <u xml:id="u-23.2" who="#PosełKomenderZenon">Podstawą egzystencji polskich rodzin i pewności jutra wszystkich obywateli jest przede wszystkim konsekwentnie realizowana przez nasze państwo polityka pełnego i racjonalnego zatrudnienia i ściśle z nią związany system świadczeń socjalnych. W minionym pięcioleciu przybyło 1 850 tys. nowych miejsc pracy w gospodarce uspołecznionej, co wraz z miejscami zwolnionymi przez odchodzących na emeryturę pracowników dało zatrudnienie 3 milionom osób. Przezwyciężone ostatecznie zostały występujące w końcu lat sześćdziesiątych w wielu regionach kraju trudności z zatrudnieniem kobiet i niektórych absolwentów szkół zawodowych. Na każdego poszukującego zajęcia w roku 1975 czekało w Polsce 5 miejsc pracy.</u>
524   - <u xml:id="u-23.3" who="#PosełKomenderZenon">Obok poczucia pewności jutra, związanego z realizowaną w Polsce polityką zatrudnienia, istotnym elementem składowym coraz wyższej jakości naszego życia jest zagwarantowany przez uchwały VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stały wzrost płac realnych i dochodów ludności. Wysoka dynamika płac realnych w ostatnim pięcioleciu wynikała zarówno ze wzrostu wydajności pracy, jak i z regulacji systemów wynagradzania. Na podobnym poziomie kształtowały się wtedy dochody rolników. Poważnym także dorobkiem jest realizacja wieloletniego programu wzrostu rent i emerytur oraz świadczeń na rzecz rodzin wielodzietnych. Tak więc poprawa warunków materialnych objęła w ostatnich latach praktycznie cale społeczeństwo, choć różne grupy społeczne w różnym zakresie.</u>
525   - <u xml:id="u-23.4" who="#PosełKomenderZenon">Realizacja ambitnego programu podnoszenia dobrobytu społecznego była możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego i odwrotnie, tak wysokie tempo wzrostu gospodarczego mogło być osiągane tylko w pełnym powiązaniu z systematycznym podnoszeniem poziomu życia ludzi pracy i wzmożoną aktywnością całego społeczeństwa.</u>
526   - <u xml:id="u-23.5" who="#PosełKomenderZenon">Osiągane w ostatnich latach wysokie przyrosty produkcji są w znacznej mierze efektem szczególnie aktywnej polityki inwestycyjnej, stałego przekazywania do eksploatacji setek nowych zakładów, wydziałów i obiektów produkcyjnych, i usługowych dających bardzo poważny przyrost zdolności produkcyjnych. Zdolności te jednak, jak to ukazują materiały z II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, nie zawsze są szybko opanowywane i należycie wykorzystane. A wiadomo przecież, że właśnie terminowe opanowywanie produkcji w nowych zakładach jest nie tylko podstawą odpowiedniego zwiększania skali produkcji i usług, ale warunkuje również możliwości szybszego postępu technicznego i organizacyjnego. Chodzi tu również o zmniejszenie zamrożenia nakładów inwestycyjnych w zbudowanych, lecz nie w pełni wykorzystanych zakładach.</u>
527   - <u xml:id="u-23.6" who="#PosełKomenderZenon">Jak wynika z danych przytaczanych w publikacjach na ten temat, w wyniku wydłużenia okresów osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych w przemyśle w latach 1971–1974, gospodarka nasza straciła około 24 miliardy złotych w wyniku nie uzyskanej produkcji. Obliczenia wykazują, że skrócenie tych okresów o jeden tylko miesiąc przyniosłoby gospodarce w 1974 roku około 6 miliardów złotych dodatkowej produkcji przemysłowej.</u>
528   - <u xml:id="u-23.7" who="#PosełKomenderZenon">W toku społecznej debaty nad problemami uruchamiania rezerw, jaka toczy się w nawiązaniu do uchwał VII Zjazdu partii i II Plenum KC, padają stwierdzenia, że obok uzyskania projektowanej ilości i wartości produkcji poważne znaczenie gospodarcze ma szybkie osiągnięcie jakościowych parametrów techniczno-ekonomicznych. Jest to problem szczególnej doniosłości zwłaszcza obecnie, kiedy punkt ciężkości rozwoju naszej gospodarki przesuwa się coraz bardziej na jakościowe aspekty i czynniki produkcji, na wzrost jej ekonomicznej efektywności.</u>
529   - <u xml:id="u-23.8" who="#PosełKomenderZenon">Generalnie chodzi tu o uzyskiwanie jak najwyższych efektów z ponoszonego przez całe społeczeństwo wysiłku inwestycyjnego. Problem ten będzie jeszcze bardziej istotny w bieżącym pięcioleciu, kiedy to mamy zainwestować ponad 2 600 miliardów złotych.</u>
530   - <u xml:id="u-23.9" who="#PosełKomenderZenon">Wysoka Izbo! Gospodarka polska coraz pełniej włącza się do międzynarodowego podziału pracy, a szczególnie coraz szersza jest nasza współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.</u>
531   - <u xml:id="u-23.10" who="#PosełKomenderZenon">Zacieśniająca się polsko-radziecka współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna jest konkretnym wyrazem wspólnoty dążeń do celów socjalistycznych oraz jedności politycznego działania obu państw i narodów. Oceniając te działania, I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek mógł z trybuny XXV Zjazdu KPZR stwierdzić, że w ostatnich latach współpraca polsko-radziecka rozwijała się szerzej, że wzbogaciła się o nowe treści również dzięki coraz bardziej rozległym stosunkom gospodarczym.</u>
532   - <u xml:id="u-23.11" who="#PosełKomenderZenon">Pomyślny rozwój naszego kraju jest ściśle związany z konsekwentnym działaniem na rzecz umacniania bezpieczeństwa i pokoju w Europie i w świecie, na rzecz odprężenia i rozszerzenia współpracy gospodarczej i kulturalnej między państwami o odmiennych ustrojach.</u>
533   - <u xml:id="u-23.12" who="#PosełKomenderZenon">Polska społeczność ma jednoznaczny pozytywny stosunek do procesu odprężenia w Europie. W zakresie politycznym oznacza to czerpanie z odprężenia i rozwijanych w jego klimacie kontaktów takich wartości, które mogą umocnić, pogłębić i przyspieszyć dynamikę rozwojową ustroju socjalistycznego Polski Ludowej. Natomiast odrzucamy takie sugestie, które obiektywnie zmierzają do osłabienia lub deformacji tego rozwoju. W zakresie duchowym chcemy być otwarci na wszystkie wartości kulturowe świata, lecz musimy pozostawać czujni na próby eksportu do Polski wszelkiego rodzaju anty wartości, od dyskretnych form propagowania jednowymiarowej, czysto konsumpcyjnej postawy życiowej, po brutalną apoteozę gwałtu lub rozwiązłości.</u>
534   - <u xml:id="u-23.13" who="#PosełKomenderZenon">Powinniśmy być nieprzejednani wobec wszelkich prób osłabienia moralno-politycznej jedności naszego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
535   - <u xml:id="u-23.14" who="#PosełKomenderZenon">Wysoka Izbo! W dzisiejszym wystąpieniu Premier Piotr Jaroszewicz stwierdził, że w tym pięcioleciu, a zwłaszcza w jego pierwszym okresie, trzeba będzie przy realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego pokonać wiele napięć i trudności, które wynikają ze skutków dwóch kolejnych mniej urodzajnych lat w rolnictwie, z wysokiego poziomu inwestycji, z konieczności zrównoważenia znacznie zwiększonej ponad plan siły nabywczej ludności, a także z konieczności terminowego spłacania zaciągniętych kredytów oraz uzyskiwania — w mniej korzystnej dla nas sytuacji na rynkach kapitalistycznych — niezbędnych środków na dalszy wzrost importu.</u>
536   - <u xml:id="u-23.15" who="#PosełKomenderZenon">Jednak nad zjawiskami, które komplikują rozwój naszej gospodarki, górują czynniki pozytywne, optymistyczne. O pełnym ich uruchomieniu, o wykorzystaniu stworzonych dotychczas możliwości rozwoju i o tworzeniu nowych, jakościowo wyższych, decyduje zawsze ludzka aktywność i inicjatywa, coraz lepsza praca i właściwe rozumienie interesu własnego i społecznego. Wyzwalaniu tej największej rezerwy służyć muszą odpowiednio sprzężone bodźce i mechanizmy ekonomiczne oraz coraz bogatsze działania ideowo-wychowawcze, sprowadzające do niezbędnego zakresu administracyjny system zarządzania. W ogólnospołecznym działaniu ideowo-wychowawczym jest również miejsce dla duszpasterskiej akcji kościoła, dla współdziałających z ruchem społecznie postępowym księży. Cechą postawy światopoglądowej katolicyzmu jest bowiem podkreślenie, że nie należy przeciwstawiać spraw trudnych sprawom dającym szczęście osobiste. Oznacza to zdolność do kształtowania wysokiej rangi ofiarności w życiu społecznym. Ukazywanie tej właśnie potrzeby i obowiązku skutecznego służenia ludziom bliźnim coraz szerzej ugruntowuje się w działalności duszpasterskiej, którą wielu duchownych wiąże z określonym kontekstem potrzeb Polski Ludowej.</u>
537   - <u xml:id="u-23.16" who="#PosełKomenderZenon">W naszym przekonaniu, wobec nacisku potrzeb i postaw konsumpcyjnych, występujących równolegle z ogromnymi zadaniami, jakie mamy do wykonania — twórczą atmosferę życia publicznego można osiągnąć tylko przez zapewnienie jednoczesności wzrostu poziomu materialnego naszego życia i aktywności sił duchowych narodu w ramach demokracji socjalistycznej. Jest to problem o wymiarach ogólnospołecznych, zadanie ważne patriotycznie i socjalistycznie, które wymaga aktywnej, dynamicznej roli katolików w życiu państwa.</u>
538   - <u xml:id="u-23.17" who="#PosełKomenderZenon">Jesteśmy przekonani, że jednym z naszych obowiązków jest dostatecznie wczesne sygnalizowanie i przedkładanie partii pełniącej przewodnią rolę polityczną potrzeb, które w ramach rozwoju socjalizmu — w naszym przekonaniu — trzeba zaspokajać. Mówimy tu o potrzebach, które z natury rzeczy widzi sojusznik o światopoglądzie chrześcijańskim.</u>
539   - <u xml:id="u-23.18" who="#PosełKomenderZenon">Z zadowoleniem wysłuchaliśmy oświadczenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie stosunków między kościołem i państwem oraz w sprawie umacniania jedności ideowo-moralnej naszego narodu, opierającej się na współdziałaniu wszystkich obywateli, niezależnie od zróżnicowania światopoglądowego. Z optymizmem patrzymy także na docenienie przez hierarchię kościoła katolickiego tego właśnie fragmentu exposé Premiera.</u>
540   - <u xml:id="u-23.19" who="#PosełKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Ogólnonarodowa debata i wyniki wyborów potwierdziły raz jeszcze pełne poparcie całego społeczeństwa dla realizacji wytyczonego przez VI Zjazd i rozwiniętego przez VII Zjazd PZPR programu wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, systematycznego polepszania materialnych i kulturalnych warunków życia wszystkich Polaków, budowania siły naszego państwa, pogłębiania związków i współdziałania Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi państwami socjalistycznymi, dla pokojowej polityki zagranicznej.</u>
541   - <u xml:id="u-23.20" who="#PosełKomenderZenon">Dzisiejsze exposé Prezesa Rady Ministrów określiło konkretny program Rządu, zmierzający do jak najskuteczniejszego wprowadzania w najbliższych latach w życie tych zasad.</u>
542   - <u xml:id="u-23.21" who="#PosełKomenderZenon">Koło Poselskie „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, program ten w pełni popiera.</u>
  521 + <u xml:id="u-23.0" who="#ZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ruch społeczno-postępowy katolików, reprezentowany przez Koło Poselskie „Pax”, ze sprawdzoną już historycznie konsekwencją przyczyniać się będzie — pod politycznym przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — w codziennym swym działaniu do dalszej aktywizacji ludzi wierzących na rzecz realizacji długofalowego programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Jego kształt został zarysowany w programowym wystąpieniu na VII Zjeździe I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, który stwierdził, że wysiłkiem całego narodu budujemy „humanistyczne społeczeństwo twórczej pracy, które stwarza podstawy dla wszechstronnego i harmonijnego rozwoju człowieka, dla jego pomyślności materialnej, aktywności politycznej, społecznej i kulturalnej”.</u>
  522 + <u xml:id="u-23.1" who="#ZenonKomender">Za podstawę tego społeczeństwa uznaj e się trwałą, zdrową moralnie rodzinę. Stąd w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej państwa tak dużą wagę przywiązuje kierownictwo do tworzenia warunków umacniających pozycję rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  523 + <u xml:id="u-23.2" who="#ZenonKomender">Podstawą egzystencji polskich rodzin i pewności jutra wszystkich obywateli jest przede wszystkim konsekwentnie realizowana przez nasze państwo polityka pełnego i racjonalnego zatrudnienia i ściśle z nią związany system świadczeń socjalnych. W minionym pięcioleciu przybyło 1 850 tys. nowych miejsc pracy w gospodarce uspołecznionej, co wraz z miejscami zwolnionymi przez odchodzących na emeryturę pracowników dało zatrudnienie 3 milionom osób. Przezwyciężone ostatecznie zostały występujące w końcu lat sześćdziesiątych w wielu regionach kraju trudności z zatrudnieniem kobiet i niektórych absolwentów szkół zawodowych. Na każdego poszukującego zajęcia w roku 1975 czekało w Polsce 5 miejsc pracy.</u>
  524 + <u xml:id="u-23.3" who="#ZenonKomender">Obok poczucia pewności jutra, związanego z realizowaną w Polsce polityką zatrudnienia, istotnym elementem składowym coraz wyższej jakości naszego życia jest zagwarantowany przez uchwały VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stały wzrost płac realnych i dochodów ludności. Wysoka dynamika płac realnych w ostatnim pięcioleciu wynikała zarówno ze wzrostu wydajności pracy, jak i z regulacji systemów wynagradzania. Na podobnym poziomie kształtowały się wtedy dochody rolników. Poważnym także dorobkiem jest realizacja wieloletniego programu wzrostu rent i emerytur oraz świadczeń na rzecz rodzin wielodzietnych. Tak więc poprawa warunków materialnych objęła w ostatnich latach praktycznie cale społeczeństwo, choć różne grupy społeczne w różnym zakresie.</u>
  525 + <u xml:id="u-23.4" who="#ZenonKomender">Realizacja ambitnego programu podnoszenia dobrobytu społecznego była możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego i odwrotnie, tak wysokie tempo wzrostu gospodarczego mogło być osiągane tylko w pełnym powiązaniu z systematycznym podnoszeniem poziomu życia ludzi pracy i wzmożoną aktywnością całego społeczeństwa.</u>
  526 + <u xml:id="u-23.5" who="#ZenonKomender">Osiągane w ostatnich latach wysokie przyrosty produkcji są w znacznej mierze efektem szczególnie aktywnej polityki inwestycyjnej, stałego przekazywania do eksploatacji setek nowych zakładów, wydziałów i obiektów produkcyjnych, i usługowych dających bardzo poważny przyrost zdolności produkcyjnych. Zdolności te jednak, jak to ukazują materiały z II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, nie zawsze są szybko opanowywane i należycie wykorzystane. A wiadomo przecież, że właśnie terminowe opanowywanie produkcji w nowych zakładach jest nie tylko podstawą odpowiedniego zwiększania skali produkcji i usług, ale warunkuje również możliwości szybszego postępu technicznego i organizacyjnego. Chodzi tu również o zmniejszenie zamrożenia nakładów inwestycyjnych w zbudowanych, lecz nie w pełni wykorzystanych zakładach.</u>
  527 + <u xml:id="u-23.6" who="#ZenonKomender">Jak wynika z danych przytaczanych w publikacjach na ten temat, w wyniku wydłużenia okresów osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych w przemyśle w latach 1971–1974, gospodarka nasza straciła około 24 miliardy złotych w wyniku nie uzyskanej produkcji. Obliczenia wykazują, że skrócenie tych okresów o jeden tylko miesiąc przyniosłoby gospodarce w 1974 roku około 6 miliardów złotych dodatkowej produkcji przemysłowej.</u>
  528 + <u xml:id="u-23.7" who="#ZenonKomender">W toku społecznej debaty nad problemami uruchamiania rezerw, jaka toczy się w nawiązaniu do uchwał VII Zjazdu partii i II Plenum KC, padają stwierdzenia, że obok uzyskania projektowanej ilości i wartości produkcji poważne znaczenie gospodarcze ma szybkie osiągnięcie jakościowych parametrów techniczno-ekonomicznych. Jest to problem szczególnej doniosłości zwłaszcza obecnie, kiedy punkt ciężkości rozwoju naszej gospodarki przesuwa się coraz bardziej na jakościowe aspekty i czynniki produkcji, na wzrost jej ekonomicznej efektywności.</u>
  529 + <u xml:id="u-23.8" who="#ZenonKomender">Generalnie chodzi tu o uzyskiwanie jak najwyższych efektów z ponoszonego przez całe społeczeństwo wysiłku inwestycyjnego. Problem ten będzie jeszcze bardziej istotny w bieżącym pięcioleciu, kiedy to mamy zainwestować ponad 2 600 miliardów złotych.</u>
  530 + <u xml:id="u-23.9" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Gospodarka polska coraz pełniej włącza się do międzynarodowego podziału pracy, a szczególnie coraz szersza jest nasza współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.</u>
  531 + <u xml:id="u-23.10" who="#ZenonKomender">Zacieśniająca się polsko-radziecka współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna jest konkretnym wyrazem wspólnoty dążeń do celów socjalistycznych oraz jedności politycznego działania obu państw i narodów. Oceniając te działania, I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek mógł z trybuny XXV Zjazdu KPZR stwierdzić, że w ostatnich latach współpraca polsko-radziecka rozwijała się szerzej, że wzbogaciła się o nowe treści również dzięki coraz bardziej rozległym stosunkom gospodarczym.</u>
  532 + <u xml:id="u-23.11" who="#ZenonKomender">Pomyślny rozwój naszego kraju jest ściśle związany z konsekwentnym działaniem na rzecz umacniania bezpieczeństwa i pokoju w Europie i w świecie, na rzecz odprężenia i rozszerzenia współpracy gospodarczej i kulturalnej między państwami o odmiennych ustrojach.</u>
  533 + <u xml:id="u-23.12" who="#ZenonKomender">Polska społeczność ma jednoznaczny pozytywny stosunek do procesu odprężenia w Europie. W zakresie politycznym oznacza to czerpanie z odprężenia i rozwijanych w jego klimacie kontaktów takich wartości, które mogą umocnić, pogłębić i przyspieszyć dynamikę rozwojową ustroju socjalistycznego Polski Ludowej. Natomiast odrzucamy takie sugestie, które obiektywnie zmierzają do osłabienia lub deformacji tego rozwoju. W zakresie duchowym chcemy być otwarci na wszystkie wartości kulturowe świata, lecz musimy pozostawać czujni na próby eksportu do Polski wszelkiego rodzaju anty wartości, od dyskretnych form propagowania jednowymiarowej, czysto konsumpcyjnej postawy życiowej, po brutalną apoteozę gwałtu lub rozwiązłości.</u>
  534 + <u xml:id="u-23.13" who="#ZenonKomender">Powinniśmy być nieprzejednani wobec wszelkich prób osłabienia moralno-politycznej jedności naszego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  535 + <u xml:id="u-23.14" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! W dzisiejszym wystąpieniu Premier Piotr Jaroszewicz stwierdził, że w tym pięcioleciu, a zwłaszcza w jego pierwszym okresie, trzeba będzie przy realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego pokonać wiele napięć i trudności, które wynikają ze skutków dwóch kolejnych mniej urodzajnych lat w rolnictwie, z wysokiego poziomu inwestycji, z konieczności zrównoważenia znacznie zwiększonej ponad plan siły nabywczej ludności, a także z konieczności terminowego spłacania zaciągniętych kredytów oraz uzyskiwania — w mniej korzystnej dla nas sytuacji na rynkach kapitalistycznych — niezbędnych środków na dalszy wzrost importu.</u>
  536 + <u xml:id="u-23.15" who="#ZenonKomender">Jednak nad zjawiskami, które komplikują rozwój naszej gospodarki, górują czynniki pozytywne, optymistyczne. O pełnym ich uruchomieniu, o wykorzystaniu stworzonych dotychczas możliwości rozwoju i o tworzeniu nowych, jakościowo wyższych, decyduje zawsze ludzka aktywność i inicjatywa, coraz lepsza praca i właściwe rozumienie interesu własnego i społecznego. Wyzwalaniu tej największej rezerwy służyć muszą odpowiednio sprzężone bodźce i mechanizmy ekonomiczne oraz coraz bogatsze działania ideowo-wychowawcze, sprowadzające do niezbędnego zakresu administracyjny system zarządzania. W ogólnospołecznym działaniu ideowo-wychowawczym jest również miejsce dla duszpasterskiej akcji kościoła, dla współdziałających z ruchem społecznie postępowym księży. Cechą postawy światopoglądowej katolicyzmu jest bowiem podkreślenie, że nie należy przeciwstawiać spraw trudnych sprawom dającym szczęście osobiste. Oznacza to zdolność do kształtowania wysokiej rangi ofiarności w życiu społecznym. Ukazywanie tej właśnie potrzeby i obowiązku skutecznego służenia ludziom bliźnim coraz szerzej ugruntowuje się w działalności duszpasterskiej, którą wielu duchownych wiąże z określonym kontekstem potrzeb Polski Ludowej.</u>
  537 + <u xml:id="u-23.16" who="#ZenonKomender">W naszym przekonaniu, wobec nacisku potrzeb i postaw konsumpcyjnych, występujących równolegle z ogromnymi zadaniami, jakie mamy do wykonania — twórczą atmosferę życia publicznego można osiągnąć tylko przez zapewnienie jednoczesności wzrostu poziomu materialnego naszego życia i aktywności sił duchowych narodu w ramach demokracji socjalistycznej. Jest to problem o wymiarach ogólnospołecznych, zadanie ważne patriotycznie i socjalistycznie, które wymaga aktywnej, dynamicznej roli katolików w życiu państwa.</u>
  538 + <u xml:id="u-23.17" who="#ZenonKomender">Jesteśmy przekonani, że jednym z naszych obowiązków jest dostatecznie wczesne sygnalizowanie i przedkładanie partii pełniącej przewodnią rolę polityczną potrzeb, które w ramach rozwoju socjalizmu — w naszym przekonaniu — trzeba zaspokajać. Mówimy tu o potrzebach, które z natury rzeczy widzi sojusznik o światopoglądzie chrześcijańskim.</u>
  539 + <u xml:id="u-23.18" who="#ZenonKomender">Z zadowoleniem wysłuchaliśmy oświadczenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie stosunków między kościołem i państwem oraz w sprawie umacniania jedności ideowo-moralnej naszego narodu, opierającej się na współdziałaniu wszystkich obywateli, niezależnie od zróżnicowania światopoglądowego. Z optymizmem patrzymy także na docenienie przez hierarchię kościoła katolickiego tego właśnie fragmentu exposé Premiera.</u>
  540 + <u xml:id="u-23.19" who="#ZenonKomender">Wysoki Sejmie! Ogólnonarodowa debata i wyniki wyborów potwierdziły raz jeszcze pełne poparcie całego społeczeństwa dla realizacji wytyczonego przez VI Zjazd i rozwiniętego przez VII Zjazd PZPR programu wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, systematycznego polepszania materialnych i kulturalnych warunków życia wszystkich Polaków, budowania siły naszego państwa, pogłębiania związków i współdziałania Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi państwami socjalistycznymi, dla pokojowej polityki zagranicznej.</u>
  541 + <u xml:id="u-23.20" who="#ZenonKomender">Dzisiejsze exposé Prezesa Rady Ministrów określiło konkretny program Rządu, zmierzający do jak najskuteczniejszego wprowadzania w najbliższych latach w życie tych zasad.</u>
  542 + <u xml:id="u-23.21" who="#ZenonKomender">Koło Poselskie „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, program ten w pełni popiera.</u>
543 543 <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
544 544 </div>
545 545 <div xml:id="div-24">
546   - <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
  546 + <u xml:id="u-24.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
547 547 </div>
548 548 <div xml:id="div-25">
549   - <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMorawskiKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez obywatela Premiera program działalności Rządu wyraża kontynuację sprawdzonej przez życie strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju. Podstawą tego programu był i jest systematyczny i wszechstronny wzrost poziomu życia społeczeństwa, a jednocześnie dynamiczny rozwój naszej gospodarki, naszego potencjału przemysłowego. Ten kierunek działania, wysuwający na pierwszy plan sprawę człowieka, jako wyraz urzeczywistniania socjalizmu i właściwego, pojmowania zobowiązań z niego wynikających, jest — jak przekonaliśmy się w ostatnich latach — podstawową dźwignią aktywności społecznej. Pragnę podkreślić, że źródłem tego powszechnego poparcia dla polityki dynamicznego rozwoju jest przede wszystkim fakt, iż filozofia społeczna leżąca u podstaw tej strategii wychodzi naprzeciw odczuciom i potrzebom społeczeństwa polskiego, realizując najlepiej nasze narodowe aspiracje, a także zbieżna jest z tymi wartościami, które dla Polaków są szczególnie drogie.</u>
550   - <u xml:id="u-25.1" who="#PosełMorawskiKazimierz">Mając świadomość wielkiego i wszechstronnego dorobku uzyskanego w minionym pięcioleciu, musimy dziś przede wszystkim jak najlepiej i efektywniej te wszystkie wartości, które nagromadziliśmy w ostatnich latach, utrwalić i wykorzystać dla osiągnięcia zamierzonych ambitnych celów. Jest to tym ważniejsze, że otwartość programu na najbliższe pięć lat stwarza szansę przekraczania planowanych zadań, a więc szansę szybszego posuwania się naprzód w naszym rozwoju społeczno-gospodarczym. Jedną z głównych dróg prowadzących do osiągania tego zadania jest powszechne działanie na rzecz wyższej jakości pracy jako podstawy wyższej jakości życia.</u>
551   - <u xml:id="u-25.2" who="#PosełMorawskiKazimierz">Musimy dokonać poważnych przeobrażeń w świadomości społecznej, aby jej rozwój dotrzymywał kroku przemianom i postępowi w rozwoju gospodarczym. W centrum uwagi musimy postawić sprawę obywatelskiego i społecznego wychowania. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia dla wszystkich, którzy poczuwają się do odpowiedzialności, by sprawę polską posuwać naprzód, razem, wspólnym wysiłkiem rządzących i rządzonych.</u>
552   - <u xml:id="u-25.3" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Polityka wychodzenia naprzeciw potrzebom socjalno-bytowym ludności przynosi w rezultacie coś więcej niż zaspokojenie aktualnych potrzeb, powoduje ona bowiem powstawanie potrzeb nowych. Jest to zjawisko nieodłączne od podnoszenia poziomu życia materialnego i duchowego. Uwzględnia je nasza polityka społeczno-gospodarczego rozwoju zakreślona na najbliższe pięciolecie. Jednak nie wszystkie potrzeby można już teraz w pełni zaspokoić, ważne jest jednak to, że Rząd nie mówi o niesłuszności potrzeb, które przekraczają aktualne możliwości ich zaspokojenia. Chodzi więc o to, aby na tle rosnącego ciśnienia potrzeb społecznych, które rozbudzone zostały polityką dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego — powszechniejsza była świadomość i zrozumienie, iż mogą powstać warunki dla ich urzeczywistnienia, gdy każdy Polak postawi sobie większe wymagania w swej codziennej pracy. Klucz więc do realizacji tych potrzeb i pragnień leży zarówno w coraz lepszej organizacji pracy, jak i w postawach ideowych i moralnych naszego społeczeństwa.</u>
553   - <u xml:id="u-25.4" who="#PosełMorawskiKazimierz">Założeniem programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, przedstawionego tu dziś przez Premiera, jest troska zarówno o zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dóbr materialnych pozwalających dostatniej żyć, jak i o dobra kulturalne pogłębiające i bogacące duchową sferę życia. Wszechstronny rozwój kultury jest niezbędną przesłanką w procesie osiągania humanistycznych celów nakreślonego programu działania. Kultura jest dobrem, którego udział w życiu społeczeństwa jest miernikiem jego zaawansowania na drodze rozwoju cywilizacyjnego.</u>
554   - <u xml:id="u-25.5" who="#PosełMorawskiKazimierz">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że chrześcijaństwo, a w szczególności kościół katolicki, odegrało w dziejach ogromną rolę kulturotwórczą we wszystkich dziedzinach, rolę wzbogacającą dorobek ludzkości. Pragniemy, aby wartości chrześcijańskie były żywe i oddziaływały konstruktywnie na rzecz wszechstronnego rozwoju naszego kraju.</u>
555   - <u xml:id="u-25.6" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! U założeń programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju — przedstawionego w przemówieniu Premiera — leży stworzenie jak najkorzystniejszych warunków do wszechstronnego zaspokajania duchowych i materialnych potrzeb człowieka, a więc także i rodziny, która kształtuje osobowość młodych pokoleń Polaków. Od jakości życia rodzinnego zależy jakość życia całego naszego narodu. Dlatego też stworzenie rodzinom najkorzystniejszych warunków bytowania, zabezpieczenie im wszechstronnej pomocy jest przedmiotem uwagi i troski państwa. W ostatnich latach w naszym kraju zrobiono wiele, aby wyjść naprzeciw potrzebom rodziny, aby stworzyć wokół spraw jej dotyczących jak najprzychylniejszy klimat.</u>
556   - <u xml:id="u-25.7" who="#PosełMorawskiKazimierz">W tym miejscu pragnę podkreślić, że rodzina jest przedmiotem nieustającej troski także i kościoła. W swej codziennej pracy kościół poświęca wiele uwagi umacnianiu rodziny, kształtowaniu w niej ducha wspólnoty i odpowiedzialności oraz utrwalaniu wartości moralnych w budzeniu przez nią wrażliwości na sprawy drugiego człowieka, całej naszej narodowej wspólnoty.</u>
557   - <u xml:id="u-25.8" who="#PosełMorawskiKazimierz">Na tym tle pragnę zaakcentować szczególne znaczenie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, o czym mówił w dzisiejszym wystąpieniu obywatel Premier. Mieszkanie bowiem koncentruje te elementy życia ludzkiego, które służą jego rozwojowi duchowemu. Posiadanie odpowiedniego mieszkania umacnia fundamenty życia rodzinnego, zachęca do posiadania potomstwa, stwarza lepsze warunki do wychowania dzieci. Mieszkanie jest miejscem wspólnych rodzinnych przeżyć o wysokich wartościach kulturowych, miejscem regeneracji fizycznej i duchowej. W życiu człowieka mieszkanie odgrywa więc ogromną rolę, umożliwiając mu lepsze wykonywanie zadań zawodowych i społecznych, pozwala lepiej i szczęśliwiej żyć. Program budownictwa mieszkaniowego, tak jak cały program przyjęty na VII Zjeździe PZPR, jest otwartym programem. Czym zamknie się on za kilka lat — zależne jest od pracy, aktywności i gospodarności całego społeczeństwa, od znalezienia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw.</u>
558   - <u xml:id="u-25.9" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Nie trzeba przekonywać, że pokój, a w szczególności system współistnienia pokojowego i bezpieczeństwa w Europie stwarza naszemu krajowi optymalne warunki dynamicznego rozwoju. Wszystko wskazuje, że zarówno sytuacja wewnętrzna w naszym kraju, jak i sytuacja w Europie i w świecie sprzyjają realizacji naszych ambitnych planów narodowych. Chciałbym podkreślić w szczególności to, że szansę, jaką stwarza w tej dziedzinie odprężenie w stosunkach między Wschodem a Zachodem umiemy dla sprawy polskiej najlepiej wykorzystać. Służąc konsekwentnie umacnianiu naszych więzi i współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, mając znaczne osiągnięcia w polityce wewnętrznej, staliśmy się ważnym czynnikiem w budowie pokojowego współistnienia, w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u>
559   - <u xml:id="u-25.10" who="#PosełMorawskiKazimierz">Jest więc przedmiotem uzasadnionej satysfakcji i dumy Polaków zarówno w kraju, jak i tych, mieszkających poza granicami, iż rezultaty strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego poważnie umocniły pozycję, autorytet i znaczenie Polski w świecie.</u>
560   - <u xml:id="u-25.11" who="#PosełMorawskiKazimierz">Polska była jednym ze współinicjatorów polityki współistnienia i odegrała poważną rolę w doprowadzeniu do jej sukcesu w postaci uchwalonej w Helsinkach Wielkiej Karty 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
561   - <u xml:id="u-25.12" who="#PosełMorawskiKazimierz">Pokoju. Jest charakterystyczne, że właśnie w Helsinkach doszło do porozumienia w zasadniczych sprawach między Polską i Republiką Federalną Niemiec. Zawarcie i ratyfikacja tych porozumień jest nie tylko sukcesem naszej polityki zagranicznej i ma ważne znaczenie dla przezwyciężenia złej przeszłości w stosunkach polsko-zachodnioniemieckich, ale stanowi też ważny etap w budowaniu w Europie systemu bezpieczeństwa i pokoju. Polska doprowadziła także do nawiązania stałych kontaktów z Watykanem, co stanowi dla katolików w naszym kraju przedmiot satysfakcji.</u>
562   - <u xml:id="u-25.13" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Pogrudniowa polityka, niezłomnie i konsekwentnie realizowana pod przewodnictwem Edwarda Gierka, zorientowana na człowieka i jego potrzeby duchowe i materialne, na kształtowanie dobrego klimatu społecznego, na umacnianie patriotycznej jedności, tolerancji i poszanowania tych wartości, które są drogie różnym odłamom społeczeństwa — zaowocowała, owocuje coraz aktywniejszym poparciem szerokich kręgów naszego społeczeństwa dla polityki PZPR, a także pozytywnymi przemianami, jakie się dokonały i dokonują w świadomości i postawach także i tych, którzy stali poprzednio biernie na uboczu naszego życia społecznego. Zyskała na tym Polska. Zwiększyły się zasoby energii społecznej zaangażowane w urzeczywistnianie programu rozwoju kraju, który jest przecież sprawą wszystkich Polaków. W tym kontekście podkreślić należy pozytywny wpływ na klimat naszego życia społecznego obecnego stanu stosunków między kościołem a państwem. Cechuje je bowiem realizm, tolerancja, wzajemne poszanowanie. Cieszymy się z osiągniętych w tej dziedzinie rezultatów. Jest to możliwe, gdyż budowane są one w poczuciu wspólnej troski o dobro nadrzędne, jakim jest sprawa polska. Dobro to zawsze było, jest i będzie siłą jednoczącą wszystkich Polaków w służbie dla swej ojczyzny.</u>
563   - <u xml:id="u-25.14" who="#PosełMorawskiKazimierz">Episkopat polski w ostatnim okresie dawał wyraz pragnieniu i dobrej woli w kontynuowaniu procesu harmonijnego i pomyślnego kształtowania stosunków między kościołem a państwem. Nie można też nie podkreślić, iż hierarchia kościoła katolickiego dawała wyraz publicznie temu, iż kieruje się duchem odpowiedzialności za wspólne dobro kraju i nie jest jej obojętna ogólna sytuacja narodu oraz atmosfera spokoju i ładu, a także troska o poszanowanie wspólnego dobra. Opinia katolicka w Polsce przyjęła z zadowoleniem powyższe treści. Pragnę więc podkreślić niezbędność kontynuowania tego właśnie korzystnego i dla kościoła, i dla państwa postępowania i rozwiązywania spraw w klimacie i w atmosferze, którą do życia naszego kraju wniósł całokształt polityki realizowanej po grudniu 1970 roku. Działanie w tym właśnie kierunku potwierdził w dzisiejszym przemówieniu obywatel Premier, co na pewno odbije się pozytywnym i szerokim echem w najszerszych kręgach ludzi wierzących w naszym kraju.</u>
564   - <u xml:id="u-25.15" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek w toku kampanii przedzjazdowej stwierdził: „Podstawą polityki naszej partii, ważnym źródłem wielkiego dorobku władzy ludowej jest przyjęcie założenia, że socjalistyczną Polskę buduje cały naród, partyjni i bezpartyjni, wszyscy obywatele, niezależnie od ich położenia socjalnego i stosunku do religii, wszyscy Polacy, których łączy umiłowanie kraju i akceptacja socjalistycznej drogi rozwoju”. Słowa powyższe traktujemy jako wyraz uznania i zachęty dla ludzi bezpartyjnych, dla chrześcijan, którzy współdziałają w ramach Frontu Jedności Narodu w stwarzaniu jak najlepszych warunków i możliwości dla dynamicznego dźwigania Polski wzwyż. Słowa te są dla nas i skupionych wokół Stowarzyszenia środowisk nie tylko zachętą, ale także ważnym zobowiązaniem.</u>
565   - <u xml:id="u-25.16" who="#PosełMorawskiKazimierz">Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia programowi działania Rządu, który przedstawił Sejmowi obywatel Premier, a także dla proponowanego składu nowego Rządu.</u>
  549 + <u xml:id="u-25.0" who="#KazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez obywatela Premiera program działalności Rządu wyraża kontynuację sprawdzonej przez życie strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju. Podstawą tego programu był i jest systematyczny i wszechstronny wzrost poziomu życia społeczeństwa, a jednocześnie dynamiczny rozwój naszej gospodarki, naszego potencjału przemysłowego. Ten kierunek działania, wysuwający na pierwszy plan sprawę człowieka, jako wyraz urzeczywistniania socjalizmu i właściwego, pojmowania zobowiązań z niego wynikających, jest — jak przekonaliśmy się w ostatnich latach — podstawową dźwignią aktywności społecznej. Pragnę podkreślić, że źródłem tego powszechnego poparcia dla polityki dynamicznego rozwoju jest przede wszystkim fakt, iż filozofia społeczna leżąca u podstaw tej strategii wychodzi naprzeciw odczuciom i potrzebom społeczeństwa polskiego, realizując najlepiej nasze narodowe aspiracje, a także zbieżna jest z tymi wartościami, które dla Polaków są szczególnie drogie.</u>
  550 + <u xml:id="u-25.1" who="#KazimierzMorawski">Mając świadomość wielkiego i wszechstronnego dorobku uzyskanego w minionym pięcioleciu, musimy dziś przede wszystkim jak najlepiej i efektywniej te wszystkie wartości, które nagromadziliśmy w ostatnich latach, utrwalić i wykorzystać dla osiągnięcia zamierzonych ambitnych celów. Jest to tym ważniejsze, że otwartość programu na najbliższe pięć lat stwarza szansę przekraczania planowanych zadań, a więc szansę szybszego posuwania się naprzód w naszym rozwoju społeczno-gospodarczym. Jedną z głównych dróg prowadzących do osiągania tego zadania jest powszechne działanie na rzecz wyższej jakości pracy jako podstawy wyższej jakości życia.</u>
  551 + <u xml:id="u-25.2" who="#KazimierzMorawski">Musimy dokonać poważnych przeobrażeń w świadomości społecznej, aby jej rozwój dotrzymywał kroku przemianom i postępowi w rozwoju gospodarczym. W centrum uwagi musimy postawić sprawę obywatelskiego i społecznego wychowania. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia dla wszystkich, którzy poczuwają się do odpowiedzialności, by sprawę polską posuwać naprzód, razem, wspólnym wysiłkiem rządzących i rządzonych.</u>
  552 + <u xml:id="u-25.3" who="#KazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Polityka wychodzenia naprzeciw potrzebom socjalno-bytowym ludności przynosi w rezultacie coś więcej niż zaspokojenie aktualnych potrzeb, powoduje ona bowiem powstawanie potrzeb nowych. Jest to zjawisko nieodłączne od podnoszenia poziomu życia materialnego i duchowego. Uwzględnia je nasza polityka społeczno-gospodarczego rozwoju zakreślona na najbliższe pięciolecie. Jednak nie wszystkie potrzeby można już teraz w pełni zaspokoić, ważne jest jednak to, że Rząd nie mówi o niesłuszności potrzeb, które przekraczają aktualne możliwości ich zaspokojenia. Chodzi więc o to, aby na tle rosnącego ciśnienia potrzeb społecznych, które rozbudzone zostały polityką dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego — powszechniejsza była świadomość i zrozumienie, iż mogą powstać warunki dla ich urzeczywistnienia, gdy każdy Polak postawi sobie większe wymagania w swej codziennej pracy. Klucz więc do realizacji tych potrzeb i pragnień leży zarówno w coraz lepszej organizacji pracy, jak i w postawach ideowych i moralnych naszego społeczeństwa.</u>
  553 + <u xml:id="u-25.4" who="#KazimierzMorawski">Założeniem programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, przedstawionego tu dziś przez Premiera, jest troska zarówno o zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dóbr materialnych pozwalających dostatniej żyć, jak i o dobra kulturalne pogłębiające i bogacące duchową sferę życia. Wszechstronny rozwój kultury jest niezbędną przesłanką w procesie osiągania humanistycznych celów nakreślonego programu działania. Kultura jest dobrem, którego udział w życiu społeczeństwa jest miernikiem jego zaawansowania na drodze rozwoju cywilizacyjnego.</u>
  554 + <u xml:id="u-25.5" who="#KazimierzMorawski">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że chrześcijaństwo, a w szczególności kościół katolicki, odegrało w dziejach ogromną rolę kulturotwórczą we wszystkich dziedzinach, rolę wzbogacającą dorobek ludzkości. Pragniemy, aby wartości chrześcijańskie były żywe i oddziaływały konstruktywnie na rzecz wszechstronnego rozwoju naszego kraju.</u>
  555 + <u xml:id="u-25.6" who="#KazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! U założeń programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju — przedstawionego w przemówieniu Premiera — leży stworzenie jak najkorzystniejszych warunków do wszechstronnego zaspokajania duchowych i materialnych potrzeb człowieka, a więc także i rodziny, która kształtuje osobowość młodych pokoleń Polaków. Od jakości życia rodzinnego zależy jakość życia całego naszego narodu. Dlatego też stworzenie rodzinom najkorzystniejszych warunków bytowania, zabezpieczenie im wszechstronnej pomocy jest przedmiotem uwagi i troski państwa. W ostatnich latach w naszym kraju zrobiono wiele, aby wyjść naprzeciw potrzebom rodziny, aby stworzyć wokół spraw jej dotyczących jak najprzychylniejszy klimat.</u>
  556 + <u xml:id="u-25.7" who="#KazimierzMorawski">W tym miejscu pragnę podkreślić, że rodzina jest przedmiotem nieustającej troski także i kościoła. W swej codziennej pracy kościół poświęca wiele uwagi umacnianiu rodziny, kształtowaniu w niej ducha wspólnoty i odpowiedzialności oraz utrwalaniu wartości moralnych w budzeniu przez nią wrażliwości na sprawy drugiego człowieka, całej naszej narodowej wspólnoty.</u>
  557 + <u xml:id="u-25.8" who="#KazimierzMorawski">Na tym tle pragnę zaakcentować szczególne znaczenie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, o czym mówił w dzisiejszym wystąpieniu obywatel Premier. Mieszkanie bowiem koncentruje te elementy życia ludzkiego, które służą jego rozwojowi duchowemu. Posiadanie odpowiedniego mieszkania umacnia fundamenty życia rodzinnego, zachęca do posiadania potomstwa, stwarza lepsze warunki do wychowania dzieci. Mieszkanie jest miejscem wspólnych rodzinnych przeżyć o wysokich wartościach kulturowych, miejscem regeneracji fizycznej i duchowej. W życiu człowieka mieszkanie odgrywa więc ogromną rolę, umożliwiając mu lepsze wykonywanie zadań zawodowych i społecznych, pozwala lepiej i szczęśliwiej żyć. Program budownictwa mieszkaniowego, tak jak cały program przyjęty na VII Zjeździe PZPR, jest otwartym programem. Czym zamknie się on za kilka lat — zależne jest od pracy, aktywności i gospodarności całego społeczeństwa, od znalezienia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw.</u>
  558 + <u xml:id="u-25.9" who="#KazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Nie trzeba przekonywać, że pokój, a w szczególności system współistnienia pokojowego i bezpieczeństwa w Europie stwarza naszemu krajowi optymalne warunki dynamicznego rozwoju. Wszystko wskazuje, że zarówno sytuacja wewnętrzna w naszym kraju, jak i sytuacja w Europie i w świecie sprzyjają realizacji naszych ambitnych planów narodowych. Chciałbym podkreślić w szczególności to, że szansę, jaką stwarza w tej dziedzinie odprężenie w stosunkach między Wschodem a Zachodem umiemy dla sprawy polskiej najlepiej wykorzystać. Służąc konsekwentnie umacnianiu naszych więzi i współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, mając znaczne osiągnięcia w polityce wewnętrznej, staliśmy się ważnym czynnikiem w budowie pokojowego współistnienia, w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u>
  559 + <u xml:id="u-25.10" who="#KazimierzMorawski">Jest więc przedmiotem uzasadnionej satysfakcji i dumy Polaków zarówno w kraju, jak i tych, mieszkających poza granicami, iż rezultaty strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego poważnie umocniły pozycję, autorytet i znaczenie Polski w świecie.</u>
  560 + <u xml:id="u-25.11" who="#KazimierzMorawski">Polska była jednym ze współinicjatorów polityki współistnienia i odegrała poważną rolę w doprowadzeniu do jej sukcesu w postaci uchwalonej w Helsinkach Wielkiej Karty 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
  561 + <u xml:id="u-25.12" who="#KazimierzMorawski">Pokoju. Jest charakterystyczne, że właśnie w Helsinkach doszło do porozumienia w zasadniczych sprawach między Polską i Republiką Federalną Niemiec. Zawarcie i ratyfikacja tych porozumień jest nie tylko sukcesem naszej polityki zagranicznej i ma ważne znaczenie dla przezwyciężenia złej przeszłości w stosunkach polsko-zachodnioniemieckich, ale stanowi też ważny etap w budowaniu w Europie systemu bezpieczeństwa i pokoju. Polska doprowadziła także do nawiązania stałych kontaktów z Watykanem, co stanowi dla katolików w naszym kraju przedmiot satysfakcji.</u>
  562 + <u xml:id="u-25.13" who="#KazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Pogrudniowa polityka, niezłomnie i konsekwentnie realizowana pod przewodnictwem Edwarda Gierka, zorientowana na człowieka i jego potrzeby duchowe i materialne, na kształtowanie dobrego klimatu społecznego, na umacnianie patriotycznej jedności, tolerancji i poszanowania tych wartości, które są drogie różnym odłamom społeczeństwa — zaowocowała, owocuje coraz aktywniejszym poparciem szerokich kręgów naszego społeczeństwa dla polityki PZPR, a także pozytywnymi przemianami, jakie się dokonały i dokonują w świadomości i postawach także i tych, którzy stali poprzednio biernie na uboczu naszego życia społecznego. Zyskała na tym Polska. Zwiększyły się zasoby energii społecznej zaangażowane w urzeczywistnianie programu rozwoju kraju, który jest przecież sprawą wszystkich Polaków. W tym kontekście podkreślić należy pozytywny wpływ na klimat naszego życia społecznego obecnego stanu stosunków między kościołem a państwem. Cechuje je bowiem realizm, tolerancja, wzajemne poszanowanie. Cieszymy się z osiągniętych w tej dziedzinie rezultatów. Jest to możliwe, gdyż budowane są one w poczuciu wspólnej troski o dobro nadrzędne, jakim jest sprawa polska. Dobro to zawsze było, jest i będzie siłą jednoczącą wszystkich Polaków w służbie dla swej ojczyzny.</u>
  563 + <u xml:id="u-25.14" who="#KazimierzMorawski">Episkopat polski w ostatnim okresie dawał wyraz pragnieniu i dobrej woli w kontynuowaniu procesu harmonijnego i pomyślnego kształtowania stosunków między kościołem a państwem. Nie można też nie podkreślić, iż hierarchia kościoła katolickiego dawała wyraz publicznie temu, iż kieruje się duchem odpowiedzialności za wspólne dobro kraju i nie jest jej obojętna ogólna sytuacja narodu oraz atmosfera spokoju i ładu, a także troska o poszanowanie wspólnego dobra. Opinia katolicka w Polsce przyjęła z zadowoleniem powyższe treści. Pragnę więc podkreślić niezbędność kontynuowania tego właśnie korzystnego i dla kościoła, i dla państwa postępowania i rozwiązywania spraw w klimacie i w atmosferze, którą do życia naszego kraju wniósł całokształt polityki realizowanej po grudniu 1970 roku. Działanie w tym właśnie kierunku potwierdził w dzisiejszym przemówieniu obywatel Premier, co na pewno odbije się pozytywnym i szerokim echem w najszerszych kręgach ludzi wierzących w naszym kraju.</u>
  564 + <u xml:id="u-25.15" who="#KazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek w toku kampanii przedzjazdowej stwierdził: „Podstawą polityki naszej partii, ważnym źródłem wielkiego dorobku władzy ludowej jest przyjęcie założenia, że socjalistyczną Polskę buduje cały naród, partyjni i bezpartyjni, wszyscy obywatele, niezależnie od ich położenia socjalnego i stosunku do religii, wszyscy Polacy, których łączy umiłowanie kraju i akceptacja socjalistycznej drogi rozwoju”. Słowa powyższe traktujemy jako wyraz uznania i zachęty dla ludzi bezpartyjnych, dla chrześcijan, którzy współdziałają w ramach Frontu Jedności Narodu w stwarzaniu jak najlepszych warunków i możliwości dla dynamicznego dźwigania Polski wzwyż. Słowa te są dla nas i skupionych wokół Stowarzyszenia środowisk nie tylko zachętą, ale także ważnym zobowiązaniem.</u>
  565 + <u xml:id="u-25.16" who="#KazimierzMorawski">Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia programowi działania Rządu, który przedstawił Sejmowi obywatel Premier, a także dla proponowanego składu nowego Rządu.</u>
566 566 <u xml:id="u-25.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
567 567 </div>
568 568 <div xml:id="div-26">
569   - <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
  569 + <u xml:id="u-26.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
570 570 </div>
571 571 <div xml:id="div-27">
572   - <u xml:id="u-27.0" who="#PosełZabłockiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy z uwagą przedstawione Sejmowi exposé Prezesa Rady Ministrów, zawierające program działania Rządu na najbliższe lata. Będą to lata najbliższego planu 5-letniego.</u>
573   - <u xml:id="u-27.1" who="#PosełZabłockiJanusz">Z aprobatą przyjmujemy zasadnicze założenie leżące u podstaw rządowego programu — to mianowicie, że chce on kontynuować i doskonalić pogrudniową strategię rozwoju społeczno-gospodarczego. Strategia ta w latach 1971–1975 generalnie się sprawdziła, choć nie bez pewnych napięć i trudności w ostatnich latach planu. Ogólnie biorąc, można jednak powiedzieć, że okres minionego pięciolecia był okresem wzrostu ekonomicznego oraz osiągnięć gospodarczych i socjalnych tak znaczonych, jak żaden poprzedni w całej historii Polski Ludowej. Rejestr tych pozytywnych osiągnięć jest zbyt znany, by należało go obecnie przytaczać.</u>
574   - <u xml:id="u-27.2" who="#PosełZabłockiJanusz">Nie ulega wszakże wątpliwości, że kontynuacja dotychczasowego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego i realizacja nakreślonych w exposé Prezesa Rady Ministrów zadań w rozpoczynającej się pięciolatce odbywać się będzie w warunkach mniej korzystnych i obfitujących w większe trudności niż to było w okresie poprzednim. O niektórych z nich była już w exposé mowa. Należą do nich: rozpoczynający się deficyt siły roboczej na rynku pracy, napięcia w sferze inwestycji, trudności w zaopatrzeniu ludności, brak równowagi rynkowej, wreszcie niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym. Stwarza to sytuację, w której wykonanie założonych planem zadań będzie się musiało dokonywać w warunkach większego napięcia wysiłku, w warunkach zwiększonej mobilizacji sił i środków, przy zastępowaniu metod ekstensywnych intensywnymi.</u>
575   - <u xml:id="u-27.3" who="#PosełZabłockiJanusz">Debata dzisiejsza nie jest dyskusją nad planem 5-letnim, która dopiero nastąpi. Dlatego uwagi moje ograniczą się do wybranych zagadnień, w których jako członkowie Koła Poselskiego „Znak” czujemy się w obowiązku wy razić nasz punkt widzenia.</u>
576   - <u xml:id="u-27.4" who="#PosełZabłockiJanusz">Zagadnienie pierwsze dotyczy sytuacji na rynku pracy. Jak wynika z ogłoszonych liczb, w latach 1976–1980 zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej zwiększy się tylko o 1 min 100 tys. osób, przyrost jego będzie więc o około 800 tys. mniejszy niż w pięcioleciu poprzednim. Zaczyna się na tym tle rysować deficyt siły roboczej, szczególnie dotkliwie odczuwany w pozaprzemysłowych działach gospodarki, co utrudnia zwłaszcza rozwój usług. Należy przy tym uwzględnić, że tradycyjne rezerwy, odnoszące się do zatrudnienia kobiet, są już na wyczerpaniu. Pod względem wskaźnika aktywności zawodowej kobiet Polska znajduje się już od dawna w czołówce światowej i dalsze podnoszenie tego wskaźnika mogłoby się odbywać za cenę rosnących kosztów społecznych.</u>
577   - <u xml:id="u-27.5" who="#PosełZabłockiJanusz">Ta sytuacja jest odbiciem niepokojącego trendu demograficznego w naszym społeczeństwie, który będzie się utrzymywał i nadal. Nie należy zbyt wiele nadziei łączyć z przejściową poprawą, związaną w łatach najbliższych z tzw. echem demograficznym. Prognozowany na te lata wyż nowo zawieranych małżeństw, jak również oczekiwana w związku z tym poprawa wskaźnika urodzeń, przypadają bowiem w szczególnie niekorzystnym okresie — okresie ostrego deficytu mieszkaniowego. Nie mogą więc dać spodziewanych efektów.</u>
578   - <u xml:id="u-27.6" who="#PosełZabłockiJanusz">W tej sytuacji sprawą naglącą staje się szukanie i wykorzystanie wszelkich rezerw siły roboczej. Mówił o tym obszernie obywatel Premier. Wśród różnych innych jej źródeł zwrócić należałoby uwagę na to, które kry je się w szerszym niż dotąd zatrudnieniu pracowników emerytowanych, co wymagałoby zrewidowania wielu ograniczeń w dotychczasowych przepisach. Ale są to tylko środki doraźne. Perspektywiczne rozwiązanie tego zagadnienia wymagałoby energiczniejszego podjęcia przez Rząd, w trosce o przyszłość, aktywnej polityki ludnościowej. Doceniamy te wszystkie decyzje Sejmu i Rządu podjęte po roku 1970, które wychodzą naprzeciw potrzebom młodych małżeństw, pracującej matce czy rodzinom wielodzietnym. Nie wystarczają one wszakże jeszcze, w naszym odczuciu, na to, by uruchamiane na ich podstawie bodźce potrafiły powstrzymać ów niepokojący, długofalowy trend zniżkowy urodzeń. Potrzebne jest — co już postulowaliśmy — zharmonizowanie wszystkich instrumentów polityki ludnościowej w jeden spójny system, preferujący rodziny o więcej niż dwojgu dzieciach. Należałoby również, co wielokrotnie powtarzaliśmy, ponownie zbadać społeczne skutki działania ustawy o przerywaniu ciąży z 27 kwietnia 1956 r. i jej przepisów wykonawczych, a z badań tych wyciągnąć śmiało wszystkie konsekwencje.</u>
579   - <u xml:id="u-27.7" who="#PosełZabłockiJanusz">Inne zagadnienie to sprawa aktualnego stanu i przyszłości naszego rolnictwa. Zjawiskami niepokojącymi są: nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, starzenie się ludności wiejskiej, spadek produkcyjności wielu gospodarstw i masowe przekazywanie ziemi państwu. Kolejce tych, którzy chcą oddać ziemię państwu za rentę, trzeba przeciwstawić kolejkę tych, którzy chcą ziemię wziąć i zagospodarować, chcą w nią włożyć swoją ciężką pracę i związać z nią swą przyszłość. Tacy ludzie jeszcze na polskiej ziemi są, trzeba ich tylko przekonać, że mają szanse, przekonać konkretną, jasną i stałą polityką rolną. Fundamentem takiej polityki stało się stwierdzenie Konstytucji, że Polska Rzeczpospolita Ludowa „otacza opieką indywidualne gospodarstwa rolne pracujących chłopów”.</u>
580   - <u xml:id="u-27.8" who="#PosełZabłockiJanusz">Rolnictwo polskie będzie miało jeszcze przez długi czas, nawet w fazie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, charakter wielosektorowy. Wśród innych sektorów istotną rolę powinien mieć nadal sektor indywidualny, który w tym celu musi być przez państwo nadal dowartościowany. Wymaga to przede wszystkim upełnorolnienia gospodarstw indywidualnych, ich modernizacji i wyposażenia w środki techniczne. W wyniku takiej polityki wytworzy się sektor wysoko towarowych gospodarstw chłopskich, gospodarstw powiązanych z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych i kooperacyjnych, sektor, który pod wpływem polityki państwa stosować będzie intensywne i racjonalne metody produkcji.</u>
581   - <u xml:id="u-27.9" who="#PosełZabłockiJanusz">W sytuacji napiętych i trudnych zadań, jakie stoją przed naszym krajem w okresie najbliższych lat, tym większego znaczenia nabiera jedność i zwartość naszego narodu. Patriotyzm polski, który nie zawiódł tylokrotnie w naszych dziejach w tragicznych momentach zagrożenia narodu pozostaje i dziś wielką i decydującą rezerwą psychologiczną.</u>
582   - <u xml:id="u-27.10" who="#PosełZabłockiJanusz">Na tym właśnie gruncie może i powinno nastąpić dalsze zbliżenie władzy i społeczeństwa. Trzeba by umacniało się w powszechnym odczuciu przekonanie, że tym co je łączy jest troska o dobro narodu. Oznacza to naprzód troskę, by w dzisiejszym świecie, ulegającym szybkim przemianom, a zarazem kurczącym się wskutek postępu technicznego, uniformizacji kultury, gęstnienia więzi ekonomicznych i politycznych, zachować tożsamość naszego narodu, jego własne oblicze, w którym wyraża się całe dziedzictwo jego przeszłości, tak bogate w wartości kulturalne i duchowe.</u>
583   - <u xml:id="u-27.11" who="#PosełZabłockiJanusz">Każde nowe świadectwo, że te drogie wszystkim Polakom wartości są respektowane i darzone szacunkiem w polityce państwa stanowi krok na drodze integracji narodu z jego przywódcami, zbliża społeczeństwo i władze. Tym co dalej łączy — jest troska, by przez przyspieszony rozwój naszego kraju zabezpieczyć jego niepodległość i suwerenność, uzdolnić go do tego, by w wielkim współzawodnictwie, trwającym między narodami, zająć mógł właściwe, godne siebie miejsce.</u>
584   - <u xml:id="u-27.12" who="#PosełZabłockiJanusz">Naród nasz jest przy tym dostatecznie dojrzały, by rozumieć, że nikt nas w realizacji tego celu nie zastąpi i możemy liczyć tylko na siebie, że przyszłość Polski i jej miejsce w święcie zależeć będzie tylko i wyłącznie od nas, od samych Polaków, od sił, jakie zdolni będziemy z siebie wydobyć, a także od naszej umiejętności porozumienia między sobą i postawienia ponad to wszystko co nas dzieli nadrzędnego dobra wspólnej ojczyzny.</u>
585   - <u xml:id="u-27.13" who="#PosełZabłockiJanusz">Oczekiwania korzystnego w tym względzie rozwoju budzą się w nas, gdy czytamy, że Polska Rzeczpospolita Ludowa, jako państwo dyktatury proletariatu, stopniowo, w miarę postępu w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, przekształcać się będzie w państwo ogólnonarodowe.</u>
586   - <u xml:id="u-27.14" who="#PosełZabłockiJanusz">Wysoka Izbo! W kraju takim jak Polska, którego historia i kultura związane są od wieków z kościołem katolickim, a obywatele wierzący stanowią większość narodu, ów proces przechodzenia państwowości naszej ku formom państwa ogólnonarodowego nie może odbywać się z ominięciem problemu, jakim jest właściwe i trwałe unormowanie stosunków wzajemnych państwa z kościołem. Sprawa stosunków między kościołem i państwem od samego początku stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania Koła Poselskiego „Znak”. Za tę sferę spraw czujemy się, jako katolicy i obywatele, w szczególnym stopniu odpowiedzialni.</u>
587   - <u xml:id="u-27.15" who="#PosełZabłockiJanusz">Dlatego też z uznaniem i nadzieją przyjęliśmy przed laty zapowiedź nowego pogrudniowego kierownictwa państwa, że Rząd dążyć będzie do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Nie zawiedliśmy się. Doceniamy też to wszystko, co na tym odcinku zostało dotąd zrobione. Dzisiejsze potwierdzenie przez Prezesa Rady Ministrów, że polityka ta będzie kontynuowana — spotka się w społeczeństwie katolickim z żywym i pozytywnym oddźwiękiem. Jesteśmy jednak przy tym świadomi, że normalizacja jest procesem złożonym i wymagającym od obu stron wciąż wiele dobrej woli, wytrwałości i czasu.</u>
588   - <u xml:id="u-27.16" who="#PosełZabłockiJanusz">Tematykę normalizacji podejmowaliśmy w tej Izbie w poprzednich kadencjach wielokrotnie. Proszę pozwolić, że powrócę do przemówienia wygłoszonego w imieniu Koła Poselskiego „Znak” w dniu 14 grudnia 1973 roku. Mówiąc o normalizacji, zwróciliśmy wówczas uwagę, że nie może się ona ograniczać jedynie do unormowania statusu kościoła i instytucji w państwie socjalistycznym. Jest to na pewno konieczne, ale niewystarczające. Jeżeli normalizacja ma być nie powierzchowna, lecz trwała, musi w kraju takim jak Polska, podjąć również i uregulować drugi problem, który ma u nas ogromny społeczny zasięg i poważne znaczenie dla jedności naszego narodu — sytuację wierzącego obywatela w państwie socjalistycznym. Nie chodzi tu o jego status formalno-prawny, bo ten jest na gruncie przepisów Konstytucji wystarczająco unormowany, ale o sytuację faktyczną, o rzeczywistą możliwość korzystania z zagwarantowanej przez Konstytucję równości obywatelskich praw i obowiązków. Chodzi — krótko mówiąc — o to, by wierzący obywatel w naszym kraju przestał odczuwać wokół siebie często jeszcze atmosferę nieufności. I by we własnych doświadczeniach praktycznych dnia powszedniego znajdował potwierdzenie autorytatywnych oświadczeń przywódców partii, że osobiste przekonania światopoglądowe czy praktyki religijne nie mają wpływu na wartościowanie ludzi, na różnicowanie ich praktycznych możliwości dostępu do wszystkich rodzajów wykształcenia, awansu w pracy zawodowej i obejmowania stanowisk kierowniczych, że nie ograniczają one również nikomu udziału w twórczości naukowej i kulturalnej czy w działalności publicznej.</u>
589   - <u xml:id="u-27.17" who="#PosełZabłockiJanusz">Chodzi też o to, by zorganizowane działanie społeczne i polityczne katolików świeckich nie zamykało się w formach symbolicznych, ale nabierało charakteru rzeczywistego uczestnictwa w życiu publicznym naszego kraju.</u>
590   - <u xml:id="u-27.18" who="#PosełZabłockiJanusz">Tezy te wypowiedziane przed przeszło dwu laty wzbudziły wówczas w tej sali polemikę. Spotkały się również ze sceptycyzmem i oporami niektórych środowisk katolickich. Od tego czasu jednak szereg spraw zaczęło się zmieniać na lepsze. Sądzę, że dziś w świetle dalszego rozwoju stosunków kościoła z państwem stanowisko naszego Koła będzie rozumiane lepiej.</u>
591   - <u xml:id="u-27.19" who="#PosełZabłockiJanusz">Równocześnie twierdziliśmy i nadal twierdzimy, że sens normalizacji nie powinien być sprowadzony jedynie do jej aspektu negatywnego, a więc do unikania napięć i społecznych szkód. Zawierają się w normalizacji również pozytywne szanse społecznych korzyści.</u>
592   - <u xml:id="u-27.20" who="#PosełZabłockiJanusz">Obserwując od wielu lat z bliska sferę stosunków między kościołem i państwem, umacniamy się w przekonaniu, że w okresie pogrudniowym po raz pierwszy w naszej powojennej historii rysuje się szansa nadania relacjom kościoła z socjalistycznym państwem nowej jakości: ich przejścia od fazy konfrontacji czy w najlepszym razie biernego współistnienia — w fazę pozytywnego współdziałania na szerokim polu wyznaczonym troską o dobro człowieka i narodu.</u>
593   - <u xml:id="u-27.21" who="#PosełZabłockiJanusz">Gdy rzucimy okiem wstecz, dostrzeżemy, że w najtrudniejszych nawet okresach wzajemnych napięć istniała zawsze dla państwa i kościoła pewna sfera spraw, które uznawane były za wspólne i nie podlegające dyskusji; były to sprawy, w których decydował nadrzędny interes narodu, polska racja stanu. Otóż rozwój doktryny i świadomości kościoła po Soborze Watykańskim II, a także przykład postawy samego Papieża Pawła VI dostarczają przesłanek i zachęty do tego, by zakres owego pozytywnego współdziałania w Polsce, wymaganego dobrem człowieka i narodu, utrwalić i poszerzyć. Istnieją bowiem szerokie obszary, w których działania państwa i kościoła, kierowane ku temu samemu społeczeństwu, zamiast się zwalczać czy ze sobą rywalizować, mogłyby się owocnie uzupełniać i wzajemnie wspierać. Dotyczy to przede wszystkim szeroko rozumianej sfery wychowania, zwłaszcza młodego pokolenia, formowania osobistej uczciwości i odpowiedzialności w wypełnianiu obowiązków wobec innych ludzi, wobec rodziny, pracy zawodowej i państwa. Dotyczy formowania postawy etycznej człowieka, kształtowania moralności społecznej.</u>
594   - <u xml:id="u-27.22" who="#PosełZabłockiJanusz">Ze swej strony jako Koło Poselskie „Znak” pragniemy na miarę naszych możliwości z tymi procesami zbliżenia współdziałać. Chcemy współdziałać nie w charakterze pośredników, wobec bowiem bezpośrednich stosunków Rządu z Episkopatem i Stolicą Apostolską — nie ma takiej potrzeby, ale przez kształtowanie sprzyjającej tym procesom opinii, a także przez pobudzanie i ukierunkowanie szerszego, konstruktywnego udziału katolików w życiu społecznym naszego kraju. Niezapomniany Papież Jan XXIII napisał w jednej ze swoich encyklik o społecznej nauce kościoła, że „nie można lepiej dowieść słuszności i skuteczności tej nauki, jak ukazując, że można według jej wskazań rozwiązywać aktualne trudności”. Chcielibyśmy przyjąć te słowa za dewizę naszej działalności. Wymaga to umiejętności takiego stosowania tych zasad do rzeczywistych problemów współczesnego życia i do codziennych spraw człowieka, by mogły one ukazać w pełni właściwe sobie walory, swoją rolę społecznie-pożyteczną i twórczą.</u>
595   - <u xml:id="u-27.23" who="#PosełZabłockiJanusz">Koło Poselskie „Znak”, w imieniu którego przemawiam, weszło już w 20 rok swego istnienia. Powstało ono po październiku 1956 r. jako sejmowa reprezentacja szerszego nurtu opinii katolickiej, w którym połączyły się różne środowiska i tradycje, a który ożywiony był wolą chrześcijańskiej obecności w życiu socjalistycznej Polski. Obecności tej, na miarę naszych możliwości, staraliśmy się dawać wyraz w ciągu minionych kadencji. Pragniemy kontynuować ją również dalej.</u>
596   - <u xml:id="u-27.24" who="#PosełZabłockiJanusz">Jesteśmy przekonani, że nie może być ona jedynie zjawiskiem przejściowym i taktycznym, właściwym wczesnej fazie budowy socjalizmu, że powinna utrwalać się i rozwinąć w fazie wyższej, proklamowanej przez ostatni VII Zjazd PZPR, w fazie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
597   - <u xml:id="u-27.25" who="#PosełZabłockiJanusz">W ciągu swego istnienia, na przestrzeni bez mała 20 lat, w ciągu pięciu kadencji Sejmu, Koło Poselskie „Znak” wypracowało niemały dorobek polityczno-ideowy. Mają w nim swój udział wszyscy jego dotychczasowi członkowie w kolejno zmieniających się składach osobowych. Jesteśmy zdecydowani wszystko, co w tradycji tej jest istotne i wartościowe, w rozpoczynającej się kadencji zachować i rozwinąć. Próbując w jednym z zeszłorocznych przemówień w Sejmie określić, co charakterystycznego wniósł „Znak”, powiedzieliśmy, że niezależnie od różnych tendencji, które mogły wewnątrz niego występować, łączyła go nie tylko wspólna baza przekonań światopoglądowych, ale jeszcze coś więcej. Jak można by to scharakteryzować? Po pierwsze — działając na gruncie wspólnego programu Frontu Jedności Narodu i uznając jego pryncypia, czynimy to z własnych pozycji ideowych, rezerwując sobie w sprawach konkretnych prawo do własnego, odrębnego sądu i do krytyki. Świadomi, że z prawa tego trzeba korzystać odpowiedzialnie, nie uważamy za możliwe z niego zrezygnować. Po drugie — działamy jako grupa katolików świeckich samodzielnie i na własną odpowiedzialność, ale w łączności i w dialogu z hierarchią kościelną. Po trzecie wreszcie — przywiązujemy istotne znaczenie do autonomii naszych środowisk, wyrażającej się w ich prawie do samodzielnego samookreślania ideowego i do samodzielnego regulowania przez nie ich stosunków wewnętrznych. Respektowanie tych zasad — powiedzieliśmy wówczas — mimo wszystkich zachodzących w ruchu zmian, stanowiło zawsze o jego tożsamości ideowej na przestrzeni minionych kilkunastu lat. Będzie też stanowiło o jego tożsamości w czasie, który mamy przed sobą.</u>
598   - <u xml:id="u-27.26" who="#PosełZabłockiJanusz">I jeszcze jedno: Koło nasze miało do roku 1968 swojego przedstawiciela w Radzie Państwa w osobie Jerzego Zawieyskiego. Z prawdziwą satysfakcją powitaliśmy po 8 latach przerwy powrót do tej tradycji przez niedawne powołanie w skład Rady Państwa posła Konstantego Łubieńskiego, obecnego przewodniczącego naszego Koła. Chcielibyśmy w tym odczytać, poza wyróżnieniem osobistym, również symboliczne potwierdzenie, że także w okresie, w który kraj nasz wchodzi, dla Koła Poselskiego „Znak” z jego programem, który tu zarysowaliśmy, jest miejsce, że jest ono nadal potrzebne naszemu życiu narodowemu.</u>
599   - <u xml:id="u-27.27" who="#PosełZabłockiJanusz">Wysoka Izbo! Pragnę na zakończenie oświadczyć, iż w duchu tego wszystkiego, co w imieniu Koła Poselskiego „Znak” powiedziałem, udzielamy naszego poparcia przedłożonemu dziś przez Prezesa Rady Ministrów programowi rządowemu, jak również związanym z tym propozycjom personalnym.</u>
  572 + <u xml:id="u-27.0" who="#JanuszZabłocki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy z uwagą przedstawione Sejmowi exposé Prezesa Rady Ministrów, zawierające program działania Rządu na najbliższe lata. Będą to lata najbliższego planu 5-letniego.</u>
  573 + <u xml:id="u-27.1" who="#JanuszZabłocki">Z aprobatą przyjmujemy zasadnicze założenie leżące u podstaw rządowego programu — to mianowicie, że chce on kontynuować i doskonalić pogrudniową strategię rozwoju społeczno-gospodarczego. Strategia ta w latach 1971–1975 generalnie się sprawdziła, choć nie bez pewnych napięć i trudności w ostatnich latach planu. Ogólnie biorąc, można jednak powiedzieć, że okres minionego pięciolecia był okresem wzrostu ekonomicznego oraz osiągnięć gospodarczych i socjalnych tak znaczonych, jak żaden poprzedni w całej historii Polski Ludowej. Rejestr tych pozytywnych osiągnięć jest zbyt znany, by należało go obecnie przytaczać.</u>
  574 + <u xml:id="u-27.2" who="#JanuszZabłocki">Nie ulega wszakże wątpliwości, że kontynuacja dotychczasowego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego i realizacja nakreślonych w exposé Prezesa Rady Ministrów zadań w rozpoczynającej się pięciolatce odbywać się będzie w warunkach mniej korzystnych i obfitujących w większe trudności niż to było w okresie poprzednim. O niektórych z nich była już w exposé mowa. Należą do nich: rozpoczynający się deficyt siły roboczej na rynku pracy, napięcia w sferze inwestycji, trudności w zaopatrzeniu ludności, brak równowagi rynkowej, wreszcie niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym. Stwarza to sytuację, w której wykonanie założonych planem zadań będzie się musiało dokonywać w warunkach większego napięcia wysiłku, w warunkach zwiększonej mobilizacji sił i środków, przy zastępowaniu metod ekstensywnych intensywnymi.</u>
  575 + <u xml:id="u-27.3" who="#JanuszZabłocki">Debata dzisiejsza nie jest dyskusją nad planem 5-letnim, która dopiero nastąpi. Dlatego uwagi moje ograniczą się do wybranych zagadnień, w których jako członkowie Koła Poselskiego „Znak” czujemy się w obowiązku wy razić nasz punkt widzenia.</u>
  576 + <u xml:id="u-27.4" who="#JanuszZabłocki">Zagadnienie pierwsze dotyczy sytuacji na rynku pracy. Jak wynika z ogłoszonych liczb, w latach 1976–1980 zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej zwiększy się tylko o 1 min 100 tys. osób, przyrost jego będzie więc o około 800 tys. mniejszy niż w pięcioleciu poprzednim. Zaczyna się na tym tle rysować deficyt siły roboczej, szczególnie dotkliwie odczuwany w pozaprzemysłowych działach gospodarki, co utrudnia zwłaszcza rozwój usług. Należy przy tym uwzględnić, że tradycyjne rezerwy, odnoszące się do zatrudnienia kobiet, są już na wyczerpaniu. Pod względem wskaźnika aktywności zawodowej kobiet Polska znajduje się już od dawna w czołówce światowej i dalsze podnoszenie tego wskaźnika mogłoby się odbywać za cenę rosnących kosztów społecznych.</u>
  577 + <u xml:id="u-27.5" who="#JanuszZabłocki">Ta sytuacja jest odbiciem niepokojącego trendu demograficznego w naszym społeczeństwie, który będzie się utrzymywał i nadal. Nie należy zbyt wiele nadziei łączyć z przejściową poprawą, związaną w łatach najbliższych z tzw. echem demograficznym. Prognozowany na te lata wyż nowo zawieranych małżeństw, jak również oczekiwana w związku z tym poprawa wskaźnika urodzeń, przypadają bowiem w szczególnie niekorzystnym okresie — okresie ostrego deficytu mieszkaniowego. Nie mogą więc dać spodziewanych efektów.</u>
  578 + <u xml:id="u-27.6" who="#JanuszZabłocki">W tej sytuacji sprawą naglącą staje się szukanie i wykorzystanie wszelkich rezerw siły roboczej. Mówił o tym obszernie obywatel Premier. Wśród różnych innych jej źródeł zwrócić należałoby uwagę na to, które kry je się w szerszym niż dotąd zatrudnieniu pracowników emerytowanych, co wymagałoby zrewidowania wielu ograniczeń w dotychczasowych przepisach. Ale są to tylko środki doraźne. Perspektywiczne rozwiązanie tego zagadnienia wymagałoby energiczniejszego podjęcia przez Rząd, w trosce o przyszłość, aktywnej polityki ludnościowej. Doceniamy te wszystkie decyzje Sejmu i Rządu podjęte po roku 1970, które wychodzą naprzeciw potrzebom młodych małżeństw, pracującej matce czy rodzinom wielodzietnym. Nie wystarczają one wszakże jeszcze, w naszym odczuciu, na to, by uruchamiane na ich podstawie bodźce potrafiły powstrzymać ów niepokojący, długofalowy trend zniżkowy urodzeń. Potrzebne jest — co już postulowaliśmy — zharmonizowanie wszystkich instrumentów polityki ludnościowej w jeden spójny system, preferujący rodziny o więcej niż dwojgu dzieciach. Należałoby również, co wielokrotnie powtarzaliśmy, ponownie zbadać społeczne skutki działania ustawy o przerywaniu ciąży z 27 kwietnia 1956 r. i jej przepisów wykonawczych, a z badań tych wyciągnąć śmiało wszystkie konsekwencje.</u>
  579 + <u xml:id="u-27.7" who="#JanuszZabłocki">Inne zagadnienie to sprawa aktualnego stanu i przyszłości naszego rolnictwa. Zjawiskami niepokojącymi są: nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, starzenie się ludności wiejskiej, spadek produkcyjności wielu gospodarstw i masowe przekazywanie ziemi państwu. Kolejce tych, którzy chcą oddać ziemię państwu za rentę, trzeba przeciwstawić kolejkę tych, którzy chcą ziemię wziąć i zagospodarować, chcą w nią włożyć swoją ciężką pracę i związać z nią swą przyszłość. Tacy ludzie jeszcze na polskiej ziemi są, trzeba ich tylko przekonać, że mają szanse, przekonać konkretną, jasną i stałą polityką rolną. Fundamentem takiej polityki stało się stwierdzenie Konstytucji, że Polska Rzeczpospolita Ludowa „otacza opieką indywidualne gospodarstwa rolne pracujących chłopów”.</u>
  580 + <u xml:id="u-27.8" who="#JanuszZabłocki">Rolnictwo polskie będzie miało jeszcze przez długi czas, nawet w fazie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, charakter wielosektorowy. Wśród innych sektorów istotną rolę powinien mieć nadal sektor indywidualny, który w tym celu musi być przez państwo nadal dowartościowany. Wymaga to przede wszystkim upełnorolnienia gospodarstw indywidualnych, ich modernizacji i wyposażenia w środki techniczne. W wyniku takiej polityki wytworzy się sektor wysoko towarowych gospodarstw chłopskich, gospodarstw powiązanych z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych i kooperacyjnych, sektor, który pod wpływem polityki państwa stosować będzie intensywne i racjonalne metody produkcji.</u>
  581 + <u xml:id="u-27.9" who="#JanuszZabłocki">W sytuacji napiętych i trudnych zadań, jakie stoją przed naszym krajem w okresie najbliższych lat, tym większego znaczenia nabiera jedność i zwartość naszego narodu. Patriotyzm polski, który nie zawiódł tylokrotnie w naszych dziejach w tragicznych momentach zagrożenia narodu pozostaje i dziś wielką i decydującą rezerwą psychologiczną.</u>
  582 + <u xml:id="u-27.10" who="#JanuszZabłocki">Na tym właśnie gruncie może i powinno nastąpić dalsze zbliżenie władzy i społeczeństwa. Trzeba by umacniało się w powszechnym odczuciu przekonanie, że tym co je łączy jest troska o dobro narodu. Oznacza to naprzód troskę, by w dzisiejszym świecie, ulegającym szybkim przemianom, a zarazem kurczącym się wskutek postępu technicznego, uniformizacji kultury, gęstnienia więzi ekonomicznych i politycznych, zachować tożsamość naszego narodu, jego własne oblicze, w którym wyraża się całe dziedzictwo jego przeszłości, tak bogate w wartości kulturalne i duchowe.</u>
  583 + <u xml:id="u-27.11" who="#JanuszZabłocki">Każde nowe świadectwo, że te drogie wszystkim Polakom wartości są respektowane i darzone szacunkiem w polityce państwa stanowi krok na drodze integracji narodu z jego przywódcami, zbliża społeczeństwo i władze. Tym co dalej łączy — jest troska, by przez przyspieszony rozwój naszego kraju zabezpieczyć jego niepodległość i suwerenność, uzdolnić go do tego, by w wielkim współzawodnictwie, trwającym między narodami, zająć mógł właściwe, godne siebie miejsce.</u>
  584 + <u xml:id="u-27.12" who="#JanuszZabłocki">Naród nasz jest przy tym dostatecznie dojrzały, by rozumieć, że nikt nas w realizacji tego celu nie zastąpi i możemy liczyć tylko na siebie, że przyszłość Polski i jej miejsce w święcie zależeć będzie tylko i wyłącznie od nas, od samych Polaków, od sił, jakie zdolni będziemy z siebie wydobyć, a także od naszej umiejętności porozumienia między sobą i postawienia ponad to wszystko co nas dzieli nadrzędnego dobra wspólnej ojczyzny.</u>
  585 + <u xml:id="u-27.13" who="#JanuszZabłocki">Oczekiwania korzystnego w tym względzie rozwoju budzą się w nas, gdy czytamy, że Polska Rzeczpospolita Ludowa, jako państwo dyktatury proletariatu, stopniowo, w miarę postępu w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, przekształcać się będzie w państwo ogólnonarodowe.</u>
  586 + <u xml:id="u-27.14" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! W kraju takim jak Polska, którego historia i kultura związane są od wieków z kościołem katolickim, a obywatele wierzący stanowią większość narodu, ów proces przechodzenia państwowości naszej ku formom państwa ogólnonarodowego nie może odbywać się z ominięciem problemu, jakim jest właściwe i trwałe unormowanie stosunków wzajemnych państwa z kościołem. Sprawa stosunków między kościołem i państwem od samego początku stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania Koła Poselskiego „Znak”. Za tę sferę spraw czujemy się, jako katolicy i obywatele, w szczególnym stopniu odpowiedzialni.</u>
  587 + <u xml:id="u-27.15" who="#JanuszZabłocki">Dlatego też z uznaniem i nadzieją przyjęliśmy przed laty zapowiedź nowego pogrudniowego kierownictwa państwa, że Rząd dążyć będzie do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Nie zawiedliśmy się. Doceniamy też to wszystko, co na tym odcinku zostało dotąd zrobione. Dzisiejsze potwierdzenie przez Prezesa Rady Ministrów, że polityka ta będzie kontynuowana — spotka się w społeczeństwie katolickim z żywym i pozytywnym oddźwiękiem. Jesteśmy jednak przy tym świadomi, że normalizacja jest procesem złożonym i wymagającym od obu stron wciąż wiele dobrej woli, wytrwałości i czasu.</u>
  588 + <u xml:id="u-27.16" who="#JanuszZabłocki">Tematykę normalizacji podejmowaliśmy w tej Izbie w poprzednich kadencjach wielokrotnie. Proszę pozwolić, że powrócę do przemówienia wygłoszonego w imieniu Koła Poselskiego „Znak” w dniu 14 grudnia 1973 roku. Mówiąc o normalizacji, zwróciliśmy wówczas uwagę, że nie może się ona ograniczać jedynie do unormowania statusu kościoła i instytucji w państwie socjalistycznym. Jest to na pewno konieczne, ale niewystarczające. Jeżeli normalizacja ma być nie powierzchowna, lecz trwała, musi w kraju takim jak Polska, podjąć również i uregulować drugi problem, który ma u nas ogromny społeczny zasięg i poważne znaczenie dla jedności naszego narodu — sytuację wierzącego obywatela w państwie socjalistycznym. Nie chodzi tu o jego status formalno-prawny, bo ten jest na gruncie przepisów Konstytucji wystarczająco unormowany, ale o sytuację faktyczną, o rzeczywistą możliwość korzystania z zagwarantowanej przez Konstytucję równości obywatelskich praw i obowiązków. Chodzi — krótko mówiąc — o to, by wierzący obywatel w naszym kraju przestał odczuwać wokół siebie często jeszcze atmosferę nieufności. I by we własnych doświadczeniach praktycznych dnia powszedniego znajdował potwierdzenie autorytatywnych oświadczeń przywódców partii, że osobiste przekonania światopoglądowe czy praktyki religijne nie mają wpływu na wartościowanie ludzi, na różnicowanie ich praktycznych możliwości dostępu do wszystkich rodzajów wykształcenia, awansu w pracy zawodowej i obejmowania stanowisk kierowniczych, że nie ograniczają one również nikomu udziału w twórczości naukowej i kulturalnej czy w działalności publicznej.</u>
  589 + <u xml:id="u-27.17" who="#JanuszZabłocki">Chodzi też o to, by zorganizowane działanie społeczne i polityczne katolików świeckich nie zamykało się w formach symbolicznych, ale nabierało charakteru rzeczywistego uczestnictwa w życiu publicznym naszego kraju.</u>
  590 + <u xml:id="u-27.18" who="#JanuszZabłocki">Tezy te wypowiedziane przed przeszło dwu laty wzbudziły wówczas w tej sali polemikę. Spotkały się również ze sceptycyzmem i oporami niektórych środowisk katolickich. Od tego czasu jednak szereg spraw zaczęło się zmieniać na lepsze. Sądzę, że dziś w świetle dalszego rozwoju stosunków kościoła z państwem stanowisko naszego Koła będzie rozumiane lepiej.</u>
  591 + <u xml:id="u-27.19" who="#JanuszZabłocki">Równocześnie twierdziliśmy i nadal twierdzimy, że sens normalizacji nie powinien być sprowadzony jedynie do jej aspektu negatywnego, a więc do unikania napięć i społecznych szkód. Zawierają się w normalizacji również pozytywne szanse społecznych korzyści.</u>
  592 + <u xml:id="u-27.20" who="#JanuszZabłocki">Obserwując od wielu lat z bliska sferę stosunków między kościołem i państwem, umacniamy się w przekonaniu, że w okresie pogrudniowym po raz pierwszy w naszej powojennej historii rysuje się szansa nadania relacjom kościoła z socjalistycznym państwem nowej jakości: ich przejścia od fazy konfrontacji czy w najlepszym razie biernego współistnienia — w fazę pozytywnego współdziałania na szerokim polu wyznaczonym troską o dobro człowieka i narodu.</u>
  593 + <u xml:id="u-27.21" who="#JanuszZabłocki">Gdy rzucimy okiem wstecz, dostrzeżemy, że w najtrudniejszych nawet okresach wzajemnych napięć istniała zawsze dla państwa i kościoła pewna sfera spraw, które uznawane były za wspólne i nie podlegające dyskusji; były to sprawy, w których decydował nadrzędny interes narodu, polska racja stanu. Otóż rozwój doktryny i świadomości kościoła po Soborze Watykańskim II, a także przykład postawy samego Papieża Pawła VI dostarczają przesłanek i zachęty do tego, by zakres owego pozytywnego współdziałania w Polsce, wymaganego dobrem człowieka i narodu, utrwalić i poszerzyć. Istnieją bowiem szerokie obszary, w których działania państwa i kościoła, kierowane ku temu samemu społeczeństwu, zamiast się zwalczać czy ze sobą rywalizować, mogłyby się owocnie uzupełniać i wzajemnie wspierać. Dotyczy to przede wszystkim szeroko rozumianej sfery wychowania, zwłaszcza młodego pokolenia, formowania osobistej uczciwości i odpowiedzialności w wypełnianiu obowiązków wobec innych ludzi, wobec rodziny, pracy zawodowej i państwa. Dotyczy formowania postawy etycznej człowieka, kształtowania moralności społecznej.</u>
  594 + <u xml:id="u-27.22" who="#JanuszZabłocki">Ze swej strony jako Koło Poselskie „Znak” pragniemy na miarę naszych możliwości z tymi procesami zbliżenia współdziałać. Chcemy współdziałać nie w charakterze pośredników, wobec bowiem bezpośrednich stosunków Rządu z Episkopatem i Stolicą Apostolską — nie ma takiej potrzeby, ale przez kształtowanie sprzyjającej tym procesom opinii, a także przez pobudzanie i ukierunkowanie szerszego, konstruktywnego udziału katolików w życiu społecznym naszego kraju. Niezapomniany Papież Jan XXIII napisał w jednej ze swoich encyklik o społecznej nauce kościoła, że „nie można lepiej dowieść słuszności i skuteczności tej nauki, jak ukazując, że można według jej wskazań rozwiązywać aktualne trudności”. Chcielibyśmy przyjąć te słowa za dewizę naszej działalności. Wymaga to umiejętności takiego stosowania tych zasad do rzeczywistych problemów współczesnego życia i do codziennych spraw człowieka, by mogły one ukazać w pełni właściwe sobie walory, swoją rolę społecznie-pożyteczną i twórczą.</u>
  595 + <u xml:id="u-27.23" who="#JanuszZabłocki">Koło Poselskie „Znak”, w imieniu którego przemawiam, weszło już w 20 rok swego istnienia. Powstało ono po październiku 1956 r. jako sejmowa reprezentacja szerszego nurtu opinii katolickiej, w którym połączyły się różne środowiska i tradycje, a który ożywiony był wolą chrześcijańskiej obecności w życiu socjalistycznej Polski. Obecności tej, na miarę naszych możliwości, staraliśmy się dawać wyraz w ciągu minionych kadencji. Pragniemy kontynuować ją również dalej.</u>
  596 + <u xml:id="u-27.24" who="#JanuszZabłocki">Jesteśmy przekonani, że nie może być ona jedynie zjawiskiem przejściowym i taktycznym, właściwym wczesnej fazie budowy socjalizmu, że powinna utrwalać się i rozwinąć w fazie wyższej, proklamowanej przez ostatni VII Zjazd PZPR, w fazie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  597 + <u xml:id="u-27.25" who="#JanuszZabłocki">W ciągu swego istnienia, na przestrzeni bez mała 20 lat, w ciągu pięciu kadencji Sejmu, Koło Poselskie „Znak” wypracowało niemały dorobek polityczno-ideowy. Mają w nim swój udział wszyscy jego dotychczasowi członkowie w kolejno zmieniających się składach osobowych. Jesteśmy zdecydowani wszystko, co w tradycji tej jest istotne i wartościowe, w rozpoczynającej się kadencji zachować i rozwinąć. Próbując w jednym z zeszłorocznych przemówień w Sejmie określić, co charakterystycznego wniósł „Znak”, powiedzieliśmy, że niezależnie od różnych tendencji, które mogły wewnątrz niego występować, łączyła go nie tylko wspólna baza przekonań światopoglądowych, ale jeszcze coś więcej. Jak można by to scharakteryzować? Po pierwsze — działając na gruncie wspólnego programu Frontu Jedności Narodu i uznając jego pryncypia, czynimy to z własnych pozycji ideowych, rezerwując sobie w sprawach konkretnych prawo do własnego, odrębnego sądu i do krytyki. Świadomi, że z prawa tego trzeba korzystać odpowiedzialnie, nie uważamy za możliwe z niego zrezygnować. Po drugie — działamy jako grupa katolików świeckich samodzielnie i na własną odpowiedzialność, ale w łączności i w dialogu z hierarchią kościelną. Po trzecie wreszcie — przywiązujemy istotne znaczenie do autonomii naszych środowisk, wyrażającej się w ich prawie do samodzielnego samookreślania ideowego i do samodzielnego regulowania przez nie ich stosunków wewnętrznych. Respektowanie tych zasad — powiedzieliśmy wówczas — mimo wszystkich zachodzących w ruchu zmian, stanowiło zawsze o jego tożsamości ideowej na przestrzeni minionych kilkunastu lat. Będzie też stanowiło o jego tożsamości w czasie, który mamy przed sobą.</u>
  598 + <u xml:id="u-27.26" who="#JanuszZabłocki">I jeszcze jedno: Koło nasze miało do roku 1968 swojego przedstawiciela w Radzie Państwa w osobie Jerzego Zawieyskiego. Z prawdziwą satysfakcją powitaliśmy po 8 latach przerwy powrót do tej tradycji przez niedawne powołanie w skład Rady Państwa posła Konstantego Łubieńskiego, obecnego przewodniczącego naszego Koła. Chcielibyśmy w tym odczytać, poza wyróżnieniem osobistym, również symboliczne potwierdzenie, że także w okresie, w który kraj nasz wchodzi, dla Koła Poselskiego „Znak” z jego programem, który tu zarysowaliśmy, jest miejsce, że jest ono nadal potrzebne naszemu życiu narodowemu.</u>
  599 + <u xml:id="u-27.27" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! Pragnę na zakończenie oświadczyć, iż w duchu tego wszystkiego, co w imieniu Koła Poselskiego „Znak” powiedziałem, udzielamy naszego poparcia przedłożonemu dziś przez Prezesa Rady Ministrów programowi rządowemu, jak również związanym z tym propozycjom personalnym.</u>
600 600 <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
601 601 </div>
602 602 <div xml:id="div-28">
603   - <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
604   - <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u>
605   - <u xml:id="u-28.2" who="#Marszałek">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
606   - <u xml:id="u-28.3" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
607   - <u xml:id="u-28.4" who="#Marszałek">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
608   - <u xml:id="u-28.5" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia w imieniu Konwentu Seniorów następującego projektu uchwały:</u>
609   - <u xml:id="u-28.6" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu oświadczenia Prezesa Rady Ministrów, wyraża aprobatę dla przedstawionego programu prac Rządu, podkreślając, że program ten w pełni odpowiada uchwałom VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. Sejm wyraża przekonanie, że realizacja tego programu przyczyni się do dalszego wzrostu sił Polski, dostatku jej obywateli i umocnienia autorytetu naszego kraju w świecie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u>
610   - <u xml:id="u-28.7" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
611   - <u xml:id="u-28.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
612   - <u xml:id="u-28.9" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u>
613   - <u xml:id="u-28.10" who="#Marszałek">Artykuły 51 i 51a regulaminu Sejmu ustalają, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u>
614   - <u xml:id="u-28.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
615   - <u xml:id="u-28.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
616   - <u xml:id="u-28.13" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
617   - <u xml:id="u-28.14" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
618   - <u xml:id="u-28.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
619   - <u xml:id="u-28.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
620   - <u xml:id="u-28.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
621   - <u xml:id="u-28.18" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
622   - <u xml:id="u-28.19" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
623   - <u xml:id="u-28.20" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Sztuki — Józef Tejchma,</u>
624   - <u xml:id="u-28.21" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
625   - <u xml:id="u-28.22" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Longin Cegielski,</u>
626   - <u xml:id="u-28.23" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim,</u>
627   - <u xml:id="u-28.24" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Alojzy Karkoszka Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Olszewski,</u>
628   - <u xml:id="u-28.25" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka,</u>
629   - <u xml:id="u-28.26" who="#Marszałek">— Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar,</u>
630   - <u xml:id="u-28.27" who="#Marszałek">— Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Olszowski,</u>
631   - <u xml:id="u-28.28" who="#Marszałek">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
632   - <u xml:id="u-28.29" who="#Marszałek">— Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk,</u>
633   - <u xml:id="u-28.30" who="#Marszałek">— Minister Finansów — Henryk Kisiel,</u>
634   - <u xml:id="u-28.31" who="#Marszałek">— Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzy Olszewski,</u>
635   - <u xml:id="u-28.32" who="#Marszałek">— Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emil Wojtaszek,</u>
636   - <u xml:id="u-28.33" who="#Marszałek">— Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia,</u>
637   - <u xml:id="u-28.34" who="#Marszałek">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Sylwester Kaliski,</u>
638   - <u xml:id="u-28.35" who="#Marszałek">— Minister Oświaty i Wychowania — Jerzy Kuberski,</u>
639   - <u xml:id="u-28.36" who="#Marszałek">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
640   - <u xml:id="u-28.37" who="#Marszałek">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusz Rudolf,</u>
641   - <u xml:id="u-28.38" who="#Marszałek">— Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur,</u>
642   - <u xml:id="u-28.39" who="#Marszałek">— Minister Energetyki i Energii Atomowej — Andrzej Szozda,</u>
643   - <u xml:id="u-28.40" who="#Marszałek">— Minister Górnictwa — Jan Kulpiński,</u>
644   - <u xml:id="u-28.41" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Chemicznego — Maciej Wirowski,</u>
645   - <u xml:id="u-28.42" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszek Adamkiewicz,</u>
646   - <u xml:id="u-28.43" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć,</u>
647   - <u xml:id="u-28.44" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki,</u>
648   - <u xml:id="u-28.45" who="#Marszałek">— Minister Rolnictwa — Kazimierz Barcikowski,</u>
649   - <u xml:id="u-28.46" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emil Kołodziej,</u>
650   - <u xml:id="u-28.47" who="#Marszałek">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński,</u>
651   - <u xml:id="u-28.48" who="#Marszałek">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzy Gawrysiak,</u>
652   - <u xml:id="u-28.49" who="#Marszałek">— Minister Komunikacji — Tadeusz Bejm,</u>
653   - <u xml:id="u-28.50" who="#Marszałek">— Minister Łączności — Edward Kowalczyk,</u>
654   - <u xml:id="u-28.51" who="#Marszałek">— Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr,</u>
655   - <u xml:id="u-28.52" who="#Marszałek">— Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień,</u>
656   - <u xml:id="u-28.53" who="#Marszałek">— Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Kazimierz Kąkol,</u>
657   - <u xml:id="u-28.54" who="#Marszałek">— Minister bez teki — Jan Kamiński”.</u>
658   - <u xml:id="u-28.55" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
659   - <u xml:id="u-28.56" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Wojterę o odczytanie komunikatu.</u>
  603 + <u xml:id="u-28.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
  604 + <u xml:id="u-28.1" who="#StanisławGucwa">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u>
  605 + <u xml:id="u-28.2" who="#StanisławGucwa">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
  606 + <u xml:id="u-28.3" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  607 + <u xml:id="u-28.4" who="#StanisławGucwa">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
  608 + <u xml:id="u-28.5" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia w imieniu Konwentu Seniorów następującego projektu uchwały:</u>
  609 + <u xml:id="u-28.6" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu oświadczenia Prezesa Rady Ministrów, wyraża aprobatę dla przedstawionego programu prac Rządu, podkreślając, że program ten w pełni odpowiada uchwałom VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. Sejm wyraża przekonanie, że realizacja tego programu przyczyni się do dalszego wzrostu sił Polski, dostatku jej obywateli i umocnienia autorytetu naszego kraju w świecie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u>
  610 + <u xml:id="u-28.7" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  611 + <u xml:id="u-28.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
  612 + <u xml:id="u-28.9" who="#StanisławGucwa">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u>
  613 + <u xml:id="u-28.10" who="#StanisławGucwa">Artykuły 51 i 51a regulaminu Sejmu ustalają, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u>
  614 + <u xml:id="u-28.11" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
  615 + <u xml:id="u-28.12" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
  616 + <u xml:id="u-28.13" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
  617 + <u xml:id="u-28.14" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
  618 + <u xml:id="u-28.15" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  619 + <u xml:id="u-28.16" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  620 + <u xml:id="u-28.17" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
  621 + <u xml:id="u-28.18" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
  622 + <u xml:id="u-28.19" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
  623 + <u xml:id="u-28.20" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Sztuki — Józef Tejchma,</u>
  624 + <u xml:id="u-28.21" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
  625 + <u xml:id="u-28.22" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Longin Cegielski,</u>
  626 + <u xml:id="u-28.23" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim,</u>
  627 + <u xml:id="u-28.24" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Alojzy Karkoszka Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Olszewski,</u>
  628 + <u xml:id="u-28.25" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka,</u>
  629 + <u xml:id="u-28.26" who="#StanisławGucwa">— Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar,</u>
  630 + <u xml:id="u-28.27" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Olszowski,</u>
  631 + <u xml:id="u-28.28" who="#StanisławGucwa">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
  632 + <u xml:id="u-28.29" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk,</u>
  633 + <u xml:id="u-28.30" who="#StanisławGucwa">— Minister Finansów — Henryk Kisiel,</u>
  634 + <u xml:id="u-28.31" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzy Olszewski,</u>
  635 + <u xml:id="u-28.32" who="#StanisławGucwa">— Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emil Wojtaszek,</u>
  636 + <u xml:id="u-28.33" who="#StanisławGucwa">— Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia,</u>
  637 + <u xml:id="u-28.34" who="#StanisławGucwa">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Sylwester Kaliski,</u>
  638 + <u xml:id="u-28.35" who="#StanisławGucwa">— Minister Oświaty i Wychowania — Jerzy Kuberski,</u>
  639 + <u xml:id="u-28.36" who="#StanisławGucwa">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
  640 + <u xml:id="u-28.37" who="#StanisławGucwa">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusz Rudolf,</u>
  641 + <u xml:id="u-28.38" who="#StanisławGucwa">— Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur,</u>
  642 + <u xml:id="u-28.39" who="#StanisławGucwa">— Minister Energetyki i Energii Atomowej — Andrzej Szozda,</u>
  643 + <u xml:id="u-28.40" who="#StanisławGucwa">— Minister Górnictwa — Jan Kulpiński,</u>
  644 + <u xml:id="u-28.41" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Chemicznego — Maciej Wirowski,</u>
  645 + <u xml:id="u-28.42" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszek Adamkiewicz,</u>
  646 + <u xml:id="u-28.43" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć,</u>
  647 + <u xml:id="u-28.44" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki,</u>
  648 + <u xml:id="u-28.45" who="#StanisławGucwa">— Minister Rolnictwa — Kazimierz Barcikowski,</u>
  649 + <u xml:id="u-28.46" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emil Kołodziej,</u>
  650 + <u xml:id="u-28.47" who="#StanisławGucwa">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński,</u>
  651 + <u xml:id="u-28.48" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzy Gawrysiak,</u>
  652 + <u xml:id="u-28.49" who="#StanisławGucwa">— Minister Komunikacji — Tadeusz Bejm,</u>
  653 + <u xml:id="u-28.50" who="#StanisławGucwa">— Minister Łączności — Edward Kowalczyk,</u>
  654 + <u xml:id="u-28.51" who="#StanisławGucwa">— Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr,</u>
  655 + <u xml:id="u-28.52" who="#StanisławGucwa">— Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień,</u>
  656 + <u xml:id="u-28.53" who="#StanisławGucwa">— Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Kazimierz Kąkol,</u>
  657 + <u xml:id="u-28.54" who="#StanisławGucwa">— Minister bez teki — Jan Kamiński”.</u>
  658 + <u xml:id="u-28.55" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  659 + <u xml:id="u-28.56" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Wojterę o odczytanie komunikatu.</u>
660 660 </div>
661 661 <div xml:id="div-29">
662   - <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">W dniu dzisiejszym, tj. w sobotę, dnia 27 marca br., bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej — w sali nr 101.</u>
  662 + <u xml:id="u-29.0" who="#CzesławWojtera">W dniu dzisiejszym, tj. w sobotę, dnia 27 marca br., bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej — w sali nr 101.</u>
663 663 </div>
664 664 <div xml:id="div-30">
665   - <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
666   - <u xml:id="u-30.1" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
667   - <u xml:id="u-30.2" who="#Marszałek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u>
668   - <u xml:id="u-30.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  665 + <u xml:id="u-30.0" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  666 + <u xml:id="u-30.1" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  667 + <u xml:id="u-30.2" who="#StanisławGucwa">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u>
  668 + <u xml:id="u-30.3" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
669 669 <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
670 670 <u xml:id="u-30.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 55)</u>
671 671 </div>
672 672 </body>
673 673 </text>
674 674 </TEI>
675 675 -</teiCorpus>
  676 +</teiCorpus>
676 677 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00003-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00003-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">7</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">3</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1976-05-20</date>
... ... @@ -23,78 +23,260 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski" role="speaker">
30   - <persName>Minister Rolnictwa Kazimierz Barcikowski</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełCzarneckiAlojzy" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Czarnecki Alojzy</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełDmochowskiMariusz" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Dmochowski Mariusz</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełJankowskiWitold" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Jankowski Witold</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełJaroszewiczCzesław" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Jaroszewicz Czesław</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełKuleszaStanisław" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Kulesza Stanisław</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełKućAdam" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Kuć Adam</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PosełMajTadeusz" role="speaker">
51   - <persName>Poseł Maj Tadeusz</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="PosełNajsznerskiRyszard" role="speaker">
54   - <persName>Poseł Najsznerski Ryszard</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="PosełNiewiadomskiJan" role="speaker">
57   - <persName>Poseł Niewiadomski Jan</persName>
58   - </person>
59   - <person xml:id="PosełOzdowskiJerzy" role="speaker">
60   - <persName>Poseł Ozdowski Jerzy</persName>
61   - </person>
62   - <person xml:id="PosełPihanWładysław" role="speaker">
63   - <persName>Poseł Pihan Władysław</persName>
64   - </person>
65   - <person xml:id="PosełPińkowskiJózef" role="speaker">
66   - <persName>Poseł Pińkowski Józef</persName>
67   - </person>
68   - <person xml:id="PosełPoznańskiStefan" role="speaker">
69   - <persName>Poseł Poznański Stefan</persName>
70   - </person>
71   - <person xml:id="PosełRostworowskiStanisław" role="speaker">
72   - <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName>
73   - </person>
74   - <person xml:id="PosełSadowskiWiesław" role="speaker">
75   - <persName>Poseł Sadowski Wiesław</persName>
76   - </person>
77   - <person xml:id="PosełStrużekBolesław" role="speaker">
78   - <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName>
79   - </person>
80   - <person xml:id="PosełSzyszkoEwelina" role="speaker">
81   - <persName>Poseł Szyszko Ewelina</persName>
82   - </person>
83   - <person xml:id="PosełŻaczekKrystyna" role="speaker">
84   - <persName>Poseł Żaczek Krystyna</persName>
85   - </person>
86   - <person xml:id="SekretarzposełAdamFuszara" role="speaker">
87   - <persName>Sekretarz poseł Adam Fuszara</persName>
88   - </person>
89   - <person xml:id="WicemarszałekAndrzejWerblan" role="speaker">
90   - <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName>
91   - </person>
92   - <person xml:id="WicemarszałekPiotrStefański" role="speaker">
93   - <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName>
94   - </person>
95   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
96   - <persName>Komentarz</persName>
97   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + <forename>Stanisław</forename>
  31 + <surname>Gucwa</surname>
  32 + </persName>
  33 + <sex value="M" />
  34 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  35 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="KazimierzBarcikowski" role="regular">
  38 + <persName>
  39 + <roleName>Minister Rolnictwa</roleName>
  40 + <forename>Kazimierz</forename>
  41 + <surname>Barcikowski</surname>
  42 + </persName>
  43 + <sex value="M" />
  44 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Barcikowski</idno>
  45 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  46 + </person>
  47 + <person xml:id="AlojzyCzarnecki" role="regular">
  48 + <persName>
  49 + <roleName>Poseł</roleName>
  50 + <forename>Alojzy</forename>
  51 + <surname>Czarnecki</surname>
  52 + </persName>
  53 + <sex value="M" />
  54 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Alojzy_Czarnecki_(1912%E2%80%931987)</idno>
  55 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  56 + </person>
  57 + <person xml:id="MariuszDmochowski" role="regular">
  58 + <persName>
  59 + <roleName>Poseł</roleName>
  60 + <forename>Mariusz</forename>
  61 + <surname>Dmochowski</surname>
  62 + </persName>
  63 + <sex value="M" />
  64 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Mariusz_Dmochowski</idno>
  65 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  66 + </person>
  67 + <person xml:id="WitoldJankowski" role="regular">
  68 + <persName>
  69 + <roleName>Poseł</roleName>
  70 + <forename>Witold</forename>
  71 + <surname>Jankowski</surname>
  72 + </persName>
  73 + <sex value="M" />
  74 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jankowski</idno>
  75 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  76 + </person>
  77 + <person xml:id="CzesławJaroszewicz" role="regular">
  78 + <persName>
  79 + <roleName>Poseł</roleName>
  80 + <forename>Czesław</forename>
  81 + <surname>Jaroszewicz</surname>
  82 + </persName>
  83 + <sex value="M" />
  84 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Jaroszewicz</idno>
  85 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  86 + </person>
  87 + <person xml:id="StanisławKulesza" role="regular">
  88 + <persName>
  89 + <roleName>Poseł</roleName>
  90 + <forename>Stanisław</forename>
  91 + <surname>Kulesza</surname>
  92 + </persName>
  93 + <sex value="M" />
  94 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Kulesza</idno>
  95 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  96 + </person>
  97 + <person xml:id="AdamKuć" role="regular">
  98 + <persName>
  99 + <roleName>Poseł</roleName>
  100 + <forename>Adam</forename>
  101 + <surname>Kuć</surname>
  102 + </persName>
  103 + <sex value="M" />
  104 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Ku%C4%87</idno>
  105 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  106 + </person>
  107 + <person xml:id="TadeuszMaj" role="regular">
  108 + <persName>
  109 + <roleName>Poseł</roleName>
  110 + <forename>Tadeusz</forename>
  111 + <surname>Maj</surname>
  112 + </persName>
  113 + <sex value="M" />
  114 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Maj_(polityk)</idno>
  115 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  116 + </person>
  117 + <person xml:id="RyszardNajsznerski" role="regular">
  118 + <persName>
  119 + <roleName>Poseł</roleName>
  120 + <forename>Ryszard</forename>
  121 + <surname>Najsznerski</surname>
  122 + </persName>
  123 + <sex value="M" />
  124 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_Najsznerski</idno>
  125 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  126 + </person>
  127 + <person xml:id="JanNiewiadomski" role="regular">
  128 + <persName>
  129 + <roleName>Poseł</roleName>
  130 + <forename>Jan</forename>
  131 + <surname>Niewiadomski</surname>
  132 + </persName>
  133 + <sex value="M" />
  134 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Niewiadomski</idno>
  135 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  136 + </person>
  137 + <person xml:id="JerzyOzdowski" role="regular">
  138 + <persName>
  139 + <roleName>Poseł</roleName>
  140 + <forename>Jerzy</forename>
  141 + <surname>Ozdowski</surname>
  142 + </persName>
  143 + <sex value="M" />
  144 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Ozdowski</idno>
  145 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówZnak" />
  146 + </person>
  147 + <person xml:id="WładysławPihan" role="regular">
  148 + <persName>
  149 + <roleName>Poseł</roleName>
  150 + <forename>Władysław</forename>
  151 + <surname>Pihan</surname>
  152 + </persName>
  153 + <sex value="M" />
  154 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Pihan</idno>
  155 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  156 + </person>
  157 + <person xml:id="JózefPińkowski" role="regular">
  158 + <persName>
  159 + <roleName>Poseł</roleName>
  160 + <forename>Józef</forename>
  161 + <surname>Pińkowski</surname>
  162 + </persName>
  163 + <sex value="M" />
  164 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%84kowski</idno>
  165 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  166 + </person>
  167 + <person xml:id="StefanPoznański" role="regular">
  168 + <persName>
  169 + <roleName>Poseł</roleName>
  170 + <forename>Stefan</forename>
  171 + <surname>Poznański</surname>
  172 + </persName>
  173 + <sex value="M" />
  174 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Pozna%C5%84ski</idno>
  175 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  176 + </person>
  177 + <person xml:id="StanisławRostworowski" role="regular">
  178 + <persName>
  179 + <roleName>Poseł</roleName>
  180 + <forename>Stanisław</forename>
  181 + <surname>Rostworowski</surname>
  182 + </persName>
  183 + <sex value="M" />
  184 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Jan_Rostworowski</idno>
  185 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  186 + </person>
  187 + <person xml:id="WiesławSadowski" role="regular">
  188 + <persName>
  189 + <roleName>Poseł</roleName>
  190 + <forename>Wiesław</forename>
  191 + <surname>Sadowski</surname>
  192 + </persName>
  193 + <sex value="M" />
  194 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wies%C5%82aw_Sadowski</idno>
  195 + </person>
  196 + <person xml:id="BolesławStrużek" role="regular">
  197 + <persName>
  198 + <roleName>Poseł</roleName>
  199 + <forename>Bolesław</forename>
  200 + <surname>Strużek</surname>
  201 + </persName>
  202 + <sex value="M" />
  203 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Stru%C5%BCek</idno>
  204 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  205 + </person>
  206 + <person xml:id="EwelinaSzyszko" role="regular">
  207 + <persName>
  208 + <roleName>Poseł</roleName>
  209 + <forename>Ewelina</forename>
  210 + <surname>Szyszko</surname>
  211 + </persName>
  212 + <sex value="F" />
  213 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ewelina_Szyszko</idno>
  214 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  215 + </person>
  216 + <person xml:id="KrystynaŻaczek" role="regular">
  217 + <persName>
  218 + <roleName>Poseł</roleName>
  219 + <forename>Krystyna</forename>
  220 + <surname>Żaczek</surname>
  221 + </persName>
  222 + <sex value="F" />
  223 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Krystyna_%C5%BBaczek</idno>
  224 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  225 + </person>
  226 + <person xml:id="AdamFuszara" role="regular">
  227 + <persName>
  228 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  229 + <forename>Adam</forename>
  230 + <surname>Fuszara</surname>
  231 + </persName>
  232 + <sex value="M" />
  233 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Fuszara</idno>
  234 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  235 + </person>
  236 + <person xml:id="AndrzejWerblan" role="regular">
  237 + <persName>
  238 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  239 + <forename>Andrzej</forename>
  240 + <surname>Werblan</surname>
  241 + </persName>
  242 + <sex value="M" />
  243 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Werblan</idno>
  244 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  245 + </person>
  246 + <person xml:id="PiotrStefański" role="regular">
  247 + <persName>
  248 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  249 + <forename>Piotr</forename>
  250 + <surname>Stefański</surname>
  251 + </persName>
  252 + <sex value="M" />
  253 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Stefa%C5%84ski_(polityk)</idno>
  254 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  255 + </person>
  256 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  257 + <persName>komentarz</persName>
  258 + </person>
  259 + </listPerson>
  260 + <listOrg>
  261 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  262 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  263 + </org>
  264 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  265 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  266 + </org>
  267 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  268 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  269 + </org>
  270 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  271 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  272 + </org>
  273 + <org xml:id="KołoPosłówZnak" role="parliamentaryGroup">
  274 + <orgName full="yes">Koło Posłów Znak</orgName>
  275 + </org>
  276 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  277 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  278 + </org>
  279 + </listOrg>
98 280 </particDesc>
99 281 </profileDesc>
100 282 -</teiHeader>
  283 +</teiHeader>
101 284 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -10,606 +10,606 @@
10 10 <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u>
11 11 </div>
12 12 <div xml:id="div-2">
13   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
14 14 <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
15   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Adama Fuszarę.</u>
16   - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
17   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
18   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokoły 1 i 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
19   - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski.</u>
20   - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
21   - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Adama Fuszarę.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Protokoły 1 i 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławGucwa">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
22 22 <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
23 23 <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
24   - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  24 + <u xml:id="u-2.11" who="#StanisławGucwa">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
25 25 </div>
26 26 <div xml:id="div-3">
27   - <u xml:id="u-3.0" who="#PosełDmochowskiMariusz">Ślubuję.</u>
  27 + <u xml:id="u-3.0" who="#MariuszDmochowski">Ślubuję.</u>
28 28 </div>
29 29 <div xml:id="div-4">
30   - <u xml:id="u-4.0" who="#PosełSadowskiWiesław">Ślubuję.</u>
  30 + <u xml:id="u-4.0" who="#WiesławSadowski">Ślubuję.</u>
31 31 </div>
32 32 <div xml:id="div-5">
33   - <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski złożyli ślubowanie poselskie.</u>
34   - <u xml:id="u-5.1" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
35   - <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
36   - <u xml:id="u-5.3" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
37   - <u xml:id="u-5.4" who="#Marszałek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
38   - <u xml:id="u-5.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976–1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
39   - <u xml:id="u-5.6" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby punkt pierwszy porządku dziennego rozpatrzyć łącznie z punktem drugim, przewidującym: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych (druk nr 22).</u>
40   - <u xml:id="u-5.7" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u>
41   - <u xml:id="u-5.8" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
42   - <u xml:id="u-5.9" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Ministra Rolnictwa Obywatela Kazimierza Barcikowskiego.</u>
  33 + <u xml:id="u-5.0" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski złożyli ślubowanie poselskie.</u>
  34 + <u xml:id="u-5.1" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  35 + <u xml:id="u-5.2" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
  36 + <u xml:id="u-5.3" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
  37 + <u xml:id="u-5.4" who="#StanisławGucwa">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
  38 + <u xml:id="u-5.5" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976–1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
  39 + <u xml:id="u-5.6" who="#StanisławGucwa">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby punkt pierwszy porządku dziennego rozpatrzyć łącznie z punktem drugim, przewidującym: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych (druk nr 22).</u>
  40 + <u xml:id="u-5.7" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u>
  41 + <u xml:id="u-5.8" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  42 + <u xml:id="u-5.9" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu Ministra Rolnictwa Obywatela Kazimierza Barcikowskiego.</u>
43 43 </div>
44 44 <div xml:id="div-6">
45   - <u xml:id="u-6.0" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoki Sejmie! Kierownictwo partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z ogromną uwagą odnosi się do dalszego, wszechstronnego rozwoju rolnictwa, doceniając jego znaczenie dla wyżywienia narodu, dla zapewnienia pomyślnych warunków społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dobitnym tego dowodem stały się uchwały VII Zjazdu, precyzujące politykę rolną na najbliższe lata.</u>
46   - <u xml:id="u-6.1" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Krótko po VII Zjeździe na wniosek Rządu Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR rozpatrzyło program realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980, po czym Rząd podjął szereg decyzji wykonawczych, określających ekonomiczne i techniczne warunki rozwoju rolnictwa w tych latach. Rząd PRL przedkłada Wysokiej Izbie kolejny akt prawny zmierzający do realizacji tego programu.</u>
47   - <u xml:id="u-6.2" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Program rządowy oparty jest na utrwalonej w naszej polityce rolnej zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, opiera się na aktywnym popieraniu przez państwo wszystkich form organizacji produkcji, występujących w naszym rolnictwie. Dotyczy to zarówno rozwojowych gospodarstw indywidualnych, jak i zespołów rolników oraz zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i państwowych gospodarstw rolnych. Podobnie jak w ubiegłym pięcioleciu stwarzać będziemy warunki, aby każdy rolnik i pracownik uspołecznionego rolnictwa, który chce lepiej pracować i więcej produkować, a przez to uczestniczyć w realizacji programu żywnościowego, mógł osiągnąć poprawę swej sytuacji materialnej.</u>
48   - <u xml:id="u-6.3" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prowadzimy i będziemy prowadzić politykę opłacalnych cen na produkty rolne. Będziemy zwiększać zaopatrzenie rolnictwa chłopskiego w materiały budowlane, maszyny, nawozy i środki ochrony roślin, nasiona i materiał zarodowy. Będziemy zapewniać dogodne kredyty inwestycyjne i obrotowe dla rolników intensyfikujących produkcję. Jednocześnie będziemy umacniali przez wieloletnią kontraktację powiązania gospodarki chłopskiej z planem państwowym.</u>
49   - <u xml:id="u-6.4" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">I taki właśnie cel mają przyjęte już decyzje Rządu, konkretyzujące politykę rolną wobec wszystkich sektorów rolnictwa. Podjęliśmy uchwałę w sprawie rozwoju zespołów rolników, specjalizacji i kooperacji w rolnictwie. Uchwała ta zapewnia szczególnie dogodne warunki rozwoju dla gospodarstw specjalizujących się w wybranych kierunkach produkcji zwierzęcej bądź roślinnej, dla zespołów rolników oraz gospodarstw indywidualnych, wchodzących w trwałą kooperację z gospodarką uspołecznioną. Jeśli gospodarstwa specjalizujące się lub zespoły rolników prowadzą produkcję w oparciu o wieloletnie umowy kontraktacyjne, wówczas mają zapewnione pierwszeństwo w zaopatrzeniu w środki produkcji, korzystają z umorzeń kredytów bankowych lub ulg podatkowych w części nakładów poniesionych na wznoszenie nowych budynków produkcyjnych lub modernizację starych pomieszczeń. Umorzenia te są odpowiednio, wyższe, jeśli rolnicy przejmą ziemię w zagospodarowanie. Gospodarstwa i zespoły specjalizujące się w chowie bydła mlecznego korzystają z bezpłatnego leczenia weterynaryjnego chorób wymienia krów i jałowości oraz z bezpłatnej profilaktyki weterynaryjnej. Urzędy wojewódzkie i gminne zostały zobowiązane do udzielania wszechstronnej pomocy instruktażowej i organizacyjnej tym gospodarstwom. Jesteśmy przekonani, że w oparciu o postanowienia tej uchwały liczni rolnicy w korzystnych dla siebie warunkach przyspieszą wzrost produkcji.</u>
50   - <u xml:id="u-6.5" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie rozwoju spółdzielczej gospodarki w rolnictwie. Postanowienia uchwały obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne i zespołowe gospodarstwa kółek rolniczych. Uchwała wprowadza korzystny system pomocy państwa w finansowaniu rozwoju gospodarki spółdzielczej. Różnorodne formy pomocy przewidziano dla jednostek nowo powstających między innymi przez zapewnienie im pierwszego wyposażenia w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie w pierwszych 3 latach działalności gwarantowanego wynagrodzenia dla pracowników. Jednocześnie Rada Państwa przedłożyła Wysokiej Izbie dekret o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Zarówno więc członkowie obecnie istniejących gospodarstw spółdzielczych, jak i nowo wstępujący, którzy wybierają drogę spółdzielczej gospodarki, mają zapewnione warunki wydajniejszej pracy i lepszego życia.</u>
51   - <u xml:id="u-6.6" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie gospodarki finansowej państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Uchwała ta, w oparciu o analizę systemu finansowego, obowiązującego w państwowych gospodarstwach rolnych w ubiegłym pięcioleciu, stanowi o przedłużeniu jego zasad na dalsze pięć lat. Wprowadzono jednocześnie szereg modyfikacji, wynikających z nowych wymagań rozwoju gospodarstw państwowych, tworząc warunki dalszego szybkiego wzrostu produkcji i podwyższania gospodarności przez intensywniejsze wykorzystanie ziemi i środków produkcji. W państwowych gospodarstwach rolnych zostaje zachowany fundusz premiowy dla załóg ściśle powiązany z przyrostem produkcji i polepszaniem wyników finansowych przedsiębiorstw. Od 1 lipca bieżącego roku zostaną wprowadzone w państwowych przedsiębiorstwach rolnych płace bez podatku od wynagrodzeń.</u>
52   - <u xml:id="u-6.7" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podjęte decyzje w sprawach PGR stwarzają korzystne warunki rozwoju tych gospodarstw, powiększania ich obszaru oraz zapewniają zainteresowanie załóg jakością pracy i wynikami ekonomicznymi działalności gospodarczej.</u>
53   - <u xml:id="u-6.8" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W państwowych gospodarstwach rolnych rozwijać będziemy proces dalszego doskonalenia organizacji i kierowania produkcją. Wzrastać będzie rola PGR w oddziaływaniu na kierunki i rozwój produkcji w gospodarstwach chłopskich. Sprzyjać temu będzie rozwój kooperacji z rolnictwem chłopskim i rozszerzanie usług świadczonych przez państwowe gospodarstwa rolne rolnictwu indywidualnemu. W oparciu o dotychczasowe doświadczenia Kętrzyńskiego Zjednoczenia Rolniczo-Przemysłowego, Rząd podjął decyzje o stopniowym organizowaniu państwowych gospodarstw rolnych w kombinaty, a więc w jednostki większe i silniejsze ekonomicznie, dysponujące kompleksowo rozbudowywaną bazą produkcyjną, dostosowaną do struktury produkcji i potrzeb całego rolnictwa na danym terenie.</u>
54   - <u xml:id="u-6.9" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o dalszy rozwój usług produkcyjnych na rzecz rolnictwa i uporządkowanie inwestowania w materialną bazę jednostek świadczących usługi rolnictwu, Rada Ministrów podjęła uchwały w sprawie Funduszu Rozwoju Rolnictwa oraz w sprawie rozwoju usług produkcyjnych. Za zgodą kółek rolniczych środki z Funduszu Rozwoju Rolnictwa będą mogły być przekazywane jednostkom uspołecznionej gospodarki rolnej, które będą przejmować świadczenia usług i rozbudowywać bazę materialną dla działalności usługowej. Przewiduje się wzrost usług na rzecz rolnictwa chłopskiego, a przede wszystkim usług w zbiorach zbóż, zielonek, ziemniaków i buraków cukrowych przy pomocy kombajnów. Rozwijane będą nowe formy świadczenia usług mechanizacyjnych przez spółdzielnie kółek rolniczych. Mam na myśli stopniowe wprowadzanie zblokowanych upraw w skali wsi, aby lepiej wykorzystywać nowoczesny sprzęt oraz usługi kompleksowe, obejmujące całość cyklu produkcyjnego w danej kulturze. Spółdzielnie kółek rolniczych zwiększać będą w miarę posiadanych mocy usługi budowlane oraz instalacyjne, głównie na potrzeby rozwoju produkcji zwierzęcej oraz jej mechanizacji.</u>
55   - <u xml:id="u-6.10" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Uchwały Rady Ministrów stwarzają więc przesłanki dla rozwoju wszystkich dobrych gospodarstw zarówno indywidualnych, jak i uspołecznionych i dążą do usprawnienia sterowania rozwojem rolnictwa wykorzystując doświadczenia wypracowane w ubiegłych latach.</u>
56   - <u xml:id="u-6.11" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W świetle doświadczeń ubiegłego pięciolecia, a szczególnie ostatnich dwóch lat, trudnych dla rolnictwa, staje się konieczne przyspieszenie rozwoju produkcji roślinnej. Przede wszystkim trzeba zwiększyć produkcję zbóż i pasz, aby zapewnić trwałe podstawy dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej, a więc mięsa i mleka. Wymaga to skoncentrowania środków i wysiłków rolników na wzroście produkcji zbóż i poprawie sytuacji paszowej. Sprawy te powinny znajdować się w centrum uwagi wojewodów, naczelników gmin i wszystkich rolników.</u>
57   - <u xml:id="u-6.12" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prezydium Rządu rozpatrzyło i przyjęło program zwiększenia produkcji zbóż, zakładający zwiększenie zbiorów o 37% w roku 1980 przez zwyżkę plonów do 31–32 q z ha i zwiększenie zasiewów zbóż do 8,5 mln ha. Wymaga to przeznaczenia pod uprawę zbóż części gruntów wykorzystywanych obecnie pod inne uprawy, w tym pod mniej wydajne rośliny paszowe, a także po należytym zagospodarowaniu, przeznaczenie na ten cel gruntów słabszych, również i tych, które wymagają rekultywacji.</u>
58   - <u xml:id="u-6.13" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Będzie to możliwe do osiągnięcia pod warunkiem radykalnej poprawy gospodarki paszowej w rolnictwie i lepszego wykorzystywania tkwiących w niej rezerw. Z tym wiąże się sprawa rozszerzenia zasiewów wysoko wydajnej rośliny, jaką jest kukurydza, z przeznaczeniem na kiszonki oraz zapoczątkowanie w szerszej skali jej uprawy na ziarno na terenach, gdzie warunki klimatyczne i glebowe na to pozwalają. Stosowne decyzje w tej sprawie zostały podjęte.</u>
59   - <u xml:id="u-6.14" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Został też przygotowany i przyjęty przez Rząd program przetwórstwa słomy zbóż na paszę, wzbogacanej dodatkami poprawiającymi jej wartość karmową.</u>
60   - <u xml:id="u-6.15" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Aby zmniejszyć wysokie obecnie straty przy kiszeniu zielonek, konieczna jest szybka rozbudowa silosów i suszarni w rolnictwie. Będziemy to robili, przeznaczając na ten cel niezbędne środki. Rozwijając produkcję zbóż, jednocześnie musimy zwiększać produkcję ogrodniczą, aby zapewnić przewidziany planem wzrost spożycia owoców i warzyw. Niezbędne jest również zwiększenie produkcji roślin przemysłowych, a więc buraka cukrowego, rzepaku, lnu i konopi, tytoniu i chmielu.</u>
61   - <u xml:id="u-6.16" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Zakładając dalszy wzrost produkcji zwierzęcej, będziemy w szybkim tempie zwiększać produkcję drobiu rzeźnego, gdyż tu właśnie najkorzystniejsza jest konwersja pasz zbożowych na mięso. Szczególnej uwagi wymaga również produkcja mleka wobec zmniejszającej się liczby gospodarstw chłopskich i konieczność przyspieszenia wzrostu stada krów w gospodarce uspołecznionej oraz w chłopskich gospodarstwach specjalistycznych. Przyjęty przez Rząd program rozwoju produkcji mleczarskiej do roku 1980 określa zadania i środki ich realizacji. Nadal należy zwiększać produkcję trzody chlewnej i młodego bydła rzeźnego.</u>
62   - <u xml:id="u-6.17" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Większą uwagę musimy zwrócić na efektywne skarmianie pasz. W tym celu trzeba przede wszystkim przyspieszać modernizację obiektów inwentarskich i budowę nowych dla poprawy warunków środowiskowych zwierząt, aby ograniczać nadmierne zużycie pasz oraz straty wynikające z chorób i padnięć zwierząt powodowane zbyt niskimi temperaturami zimą w oborach i chlewach. Niedopuszczalne jest odrywanie produkcji zwierzęcej, poza drobiem, od własnej bazy paszowej gospodarstw. Dlatego też przed gospodarstwami specjalistycznymi, zespołami rolników i zespołowymi gospodarstwami kółek rolniczych, prowadzącymi produkcję zwierzęcą, stawiamy wymóg zabezpieczenia dla tej produkcji maksymalnej ilości pasz własnych, produkowanych na własnych gruntach.</u>
63   - <u xml:id="u-6.18" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wobec pilnych zadań przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej wielkie znaczenie ma sprawa właściwego wykorzystania użytków rolnych. Obecny stan rzeczy nie może nas zadowalać, tym bardziej, że w wyniku postępów uprzemysłowienia i urbanizacji kraju systematycznie i często nadmiernie kurczy się obszar użytków rolnych, a jednocześnie rosną potrzeby żywnościowe narodu. Musimy z całą konsekwencją chronić grunty przydatne rolniczo przed przeznaczaniem ich na cele pozarolnicze. Jest to bardzo odpowiedzialne zadanie dla terenowych organów administracji, które powinny między innymi dokonać analizy i racjonalizacji gospodarki ziemią, w tym również przeznaczania ziemi pod drogi lokalne, zajmujące zbyt wiele gruntów. Intensywne wykorzystanie każdego hektara gruntów użytkowanych rolniczo jest dziś nieodzowną koniecznością. Wszystko to wymaga aktywnej polityki państwa w sprawach ziemi.</u>
64   - <u xml:id="u-6.19" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Różne są przyczyny słabego wykorzystania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych. Od początków uprzemysławiania kraju trwa odpływ młodzieży chłopskiej do zawodów pozarolniczych. W miarę narastania tego odpływu zwiększa się liczba rolników w podeszłym wieku, którzy nie mając następców, nie mogą podołać prowadzeniu gospodarstwa na odpowiednim poziomie. Rolnikom tym wychodzimy naprzeciw, przejmując ich gospodarstwa w zamian za rentę. Jest to od roku 1974, po podwyżce rent, główne źródło przekazywania gruntów do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
65   - <u xml:id="u-6.20" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Równolegle jednak są na wsi gospodarstwa rażąco źle prowadzone wskutek nieudolności bądź niedbalstwa właścicieli. Wraz ze wzrostem dochodów z pracy poza rolnictwem spada zainteresowanie produkcją rolną wśród części ludności dwuzawodowej, zamieszkującej na wsi i posiadającej mniejsze lub większe gospodarstwa. W przypadkach krańcowych, kiedy właściciele przenieśli się do miasta, a z takich czy innych przyczyn nie pozbyli się ziemi, grunty leżą odłogiem. Nie wolno godzić się z takim stanem rzeczy w żadnym wypadku. Właściciele nie zapewniający należytego wykorzystania ziemi działają wbrew interesom społecznym i państwo ma obowiązek zmiany tego stanu. Dotychczas obowiązujące przepisy prawne w tym względzie są wyraźnie niewystarczające. Od dawna przepisy te są krytykowane jako mało skuteczne i trwa poszukiwanie pozytywnych rozwiązań problemu gospodarstw źle prowadzonych bądź zaniedbanych.</u>
66   - <u xml:id="u-6.21" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Założeniem naszej polityki w rolnictwie jest przyśpieszanie przechodzenia ziemi od nieudolnych i niedbałych do dobrych producentów. Państwo popiera więc i popierać będzie nadal obrót ziemią pomiędzy rolnikami, jeśli jej nowi nabywcy rokują lepsze wykorzystanie gruntów.</u>
67   - <u xml:id="u-6.22" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Przejmując grunty do Państwowego Funduszu Ziemi, państwo zyskuje możliwość wykorzystania ich na rzecz przebudowy rolnictwa i poprawy struktury rolnej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami państwo może przekazywać grunty PFZ w nieodpłatne użytkowanie jednostkom gospodarki uspołecznionej oraz sprzedawać na bardzo korzystnych warunkach, względnie wydzierżawiać rolnikom indywidualnym, prowadzącym intensywnie produkcję rolną.</u>
68   - <u xml:id="u-6.23" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Istnieje też ważny problem skutecznego oddziaływania państwa na planową urbanizację kraju. Nie możemy godzić się z nadmierną zabudową obszarów rolniczych domkami prywatnymi, często o charakterze rekreacyjnym. Obecnie na wsi mieszka i często buduje domy wielu ludzi z grupy ludności dwuzawodowej, którzy są coraz luźniej związani z rolnictwem, gdyż uzyskują główne dochody z pracy w innych gałęziach gospodarki. Ludziom tym musimy ułatwiać przenoszenie się bliżej miejsca pracy, na tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkalną w ośrodkach gminnych i miejskich.</u>
69   - <u xml:id="u-6.24" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o lepsze wykorzystanie użytków rolnych i pozytywne rozwiązywanie problemu gospodarstw źle prowadzonych, Rząd przedkłada Wysokiej Izbie projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
70   - <u xml:id="u-6.25" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy obejmuje kilka ważnych problemów i zawiera propozycje prawne, służące do ich rozwiązywania. Stwarza on m.in. możliwości wykupu gospodarstw w zamian za obligacje Narodowego Banku Polskiego na wniosek właściciela gospodarstwa bądź z inicjatywy władz państwowych, jeśli właściciel źle gospodaruje, a nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego. Obligacje Narodowego Banku Polskiego będą wyrazem zobowiązania państwa wobec właściciela przejmowanej w całości lub w części jego własności. Obligacje będą oprocentowane i będą podlegać wykupowi w ciągu lat 15. Przewiduje się dwa poziomy oprocentowania obligacji, przy czym wyższe otrzymywaliby właściciele przekazujący grunty na własność państwa w zamian za obligacje, a niższe ci, których gospodarstwa zostaną przyjęte z urzędu. Obligacje będą przedmiotem dziedziczenia i będą mogły być darowywane. Po osiągnięciu wieku emerytalnego byłego właściciela przejętego gospodarstwa, obligacje mogą być zamienione na rentę, na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują przy przekazywaniu państwu gospodarstwa w zamian za rentę.</u>
71   - <u xml:id="u-6.26" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Mając na względzie pomoc właścicielom przejmowanych gospodarstw w przenoszeniu się bliżej miejsc pracy, projekt ustawy przewiduje dla nich pierwszeństwo w nabywaniu działek budowlanych na terenach przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwość regulowania obligacjami NBP należności za nabytą działkę budowlaną, budowę domu mieszkalnego w nowym miejscu oraz kosztów związanych z założeniem warsztatu rzemieślniczego. Obligacje NBP będą mogły być również wnoszone jako wkład do spółdzielni mieszkaniowej.</u>
72   - <u xml:id="u-6.27" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Jednocześnie projekt ustawy wprowadza nowe pojęcie prawne w dziedzinie dysponowania przez państwo przejmowaną ziemią, a mianowicie przewiduje możliwość przekazywania gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe oraz zespołom rolników. Tym samym rolnicy, rozwijający produkcję rolną, zyskaliby możliwość powiększenia skali tej produkcji na bardzo dogodnych warunkach. Propozycja wprowadzenia do praktyki przekazywania ziemi w użytkowanie nie oznacza eliminacji dotychczasowych form obrotu i użytkowania ziemi, a więc jej sprzedaży bądź dzierżawy. Wprowadzamy formę trzecią obok dziś istniejących. Grunty PFZ przekazywane w użytkowanie pozostawać będą własnością państwa z tym jednak, że prawo ich użytkowania może być dziedziczone. Projekt ustawy przewiduje również, że w wypadku złego wykorzystywania gruntów prawo ich użytkowania może być oczywiście cofnięte.</u>
73   - <u xml:id="u-6.28" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy przewiduje nadanie poważnych uprawnień terenowym organom władzy państwowej, ale nakłada na nie również bardzo poważne obowiązki. Wzrastają uprawnienia naczelnika gminy w sferze gospodarki gruntami rolnymi z tym, że będą one wykonywane pod kontrolą i przy pomocy wojewody. Jednocześnie organy terenowe będą zobowiązane organizować przysposobienie do zawodu właścicieli przejmowanych gospodarstw, jeżeli nie ma ją oni innego zawodu poza zawodem rolnika. Organy terenowe zostaną zobowiązane do zapewnienia osobom, od których przejęto grunty, terenów pod zabudowę mieszkalną w ramach planów zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli gminnych.</u>
74   - <u xml:id="u-6.29" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Najważniejszym jednak zadaniem gmin i administracji rolnej jest dalsze doskonalenie gospodarki rolnej i w związku z tym należyte dysponowanie przejmowaną ziemią, tak aby rosła produkcja i poprawiała się struktura rolnictwa. Projekt ustawy stwarza w tym względzie dodatkowe możliwości.</u>
75   - <u xml:id="u-6.30" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy ma również charakter porządkujący. Znosi dawniej wydane ustawy:</u>
76   - <u xml:id="u-6.31" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">— z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym,</u>
77   - <u xml:id="u-6.32" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">— z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność państwa za zaległe należności,</u>
78   - <u xml:id="u-6.33" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">— z dnia 24 stycznia 1968 r. o przymusowym wykupieniu nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.</u>
79   - <u xml:id="u-6.34" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Ponadto wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne. Istota ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za renty nie ulega zmianie i rolnicy w podeszłym wieku będą z niej nadal korzystać, tak jak dotychczas. Jak już mówiłem, na podstawie tej ustawy najwięcej gruntów jest przekazywanych do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
80   - <u xml:id="u-6.35" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wnosząc o rozpatrzenie i przyjęcie przez Sejm przedłożonego projektu ustawy, jestem przekonany, że ustawa powinna dobrze służyć wzmocnieniu poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych, którym państwo niesie i będzie niosło wszechstronną pomoc. Stworzy też lepsze podstawy prawne do działania administracji w sferze racjonalnej gospodarki ziemią.</u>
81   - <u xml:id="u-6.36" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! Mówiąc o sprawach rolnictwa, nie sposób nie zatrzymać się nad aktualną sytuacją i realizacją bieżących zadań. W najbliższych bowiem miesiącach będą decydować się sprawy poziomu zbiorów i związane z tym tendencje w produkcji zwierzęcej na rok następny. Potrzeba czasu, zdwojonych wysiłków rolników i pracowników rolnictwa oraz sprzyjającej pogody, aby przezwyciężyć okresowe trudności produkcyjne, jakie powstały w rolnictwie w dwóch ostatnich latach.</u>
82   - <u xml:id="u-6.37" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Takie możliwości istnieją. Zarówno ubiegłoroczna jesień, jak i wiosna tego roku, mimo znacznego opóźnienia wegetacji, sprzyjały dobremu przeprowadzeniu prac polowych i zabiegów agrotechnicznych. Dobrze przezimowały zboża ozime i ich stan obecny jest nieco lepszy aniżeli rok temu o tej porze. Ponieśliśmy pewne straty wskutek wymarznięcia części rzepaku, ale grunty po nim zostały obsiane i przyniosą plony w innych uprawach. Siewy wiosenne zostały w ogromnej większości gospodarstw wykonane zgodnie z terminami agrotechnicznymi, a ostatnie deszcze, które przeszły przez cały kraj, chociaż nie wszędzie jednakowo, oddaliły zagrożenie suszą wiosenną i zapewniły korzystne warunki dla wschodów i pierwszego okresu wegetacji roślin. Przy napiętym bilansie paszowym tego roku przykro odczuwa rolnictwo opóźnienia w odrostach traw i poplonów ozimych, co spowodowało osłabienie dynamiki skupu mleka w pierwszej połowie maja. Mamy nadzieję, że jest to zjawisko przejściowe i nastąpi wzrost skupu mleka wraz z poprawą stanu pastwisk i łąk.</u>
83   - <u xml:id="u-6.38" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podstawowym zadaniem na dziś jest sprawne przeprowadzenie zbioru zielonek, ich właściwe zagospodarowanie, tak by w pełni mogły być wykorzystane na pasze, teraz i w miesiącach późniejszych.</u>
84   - <u xml:id="u-6.39" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Należy też jak najszybciej doprowadzić do pełnej gotowości sprzęt i maszyny do prac żniwnych. Sprawie tej powinni wyjść naprzeciw wszyscy zainteresowani również spoza rolnictwa, a więc przemysł maszynowy, chemiczny i inne.</u>
85   - <u xml:id="u-6.40" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Postępowi produkcji roślinnej poświęcamy w tym roku, ze zrozumiałych względów, bardzo dużo uwagi. Wśród różnych działań podjętych na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i terminowego, sprawnego zbioru mieści się działalność na rzecz obsiania każdego hektara ziemi.</u>
86   - <u xml:id="u-6.41" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wczesną wiosną został dokonany przegląd pól przez służbę rolną i ustalone zadania zagospodarowania ziemi. Obecnie, zgodnie z zaleceniami Biura Politycznego KC PZPR i Rządu w najbliższym czasie zostanie przeprowadzony powszechny przegląd gmin. Głównym tematem tego przeglądu będzie ocena skuteczności działania gmin w zagospodarowaniu ziemi, w podnoszeniu poziomu produkcji roślinnej w uprawach polowych i na użytkach zielonych, w wykorzystaniu i utrzymywaniu w pełnej sprawności systemów melioracyjnych, w przygotowaniach do zbiorów traw i zbóż. W swym założeniu przegląd dokonywany przez najlepszych specjalistów, jakimi dysponują Ministerstwo Rolnictwa i wojewodowie, ma się zakończyć przyjęciem więżących ustaleń i poleceń dla wszystkich producentów rolnych, a wynikające z niego wnioski (dotyczące głównie pracy gmin) będą rozpatrzone na szczeblu wojewódzkim oraz przez organy centralne. Prace przeprowadzone w trakcie przeglądu mają dopomóc gminom w sprecyzowaniu ich programu działania, metod i środków realizacji zadań, mają podnieść rangę gminy jako podstawowego ogniwa administracji.</u>
87   - <u xml:id="u-6.42" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Dążeniem naszym jest, ażeby przegląd ten nie był jednorazową akcją, a znalazł swoje przedłużenie w działalności zainteresowanych instytucji, pionów organizacyjnych, w ich systematycznej pracy na rzecz rozwoju produkcji oraz doskonalenia obrotu ziemią i produkcyjnej obsługi rolnictwa. Dostrzegamy tu wielkie rezerwy, których uruchomienie musi nastąpić jak najszybciej, zgodnie z uchwałą II Plenum KC PZPR.</u>
88   - <u xml:id="u-6.43" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W produkcji zwierzęcej zadania roku bieżącego są szczególnie napięte. Występują trudności z produkcją wieprzowiny, co znajduje odbicie w zmniejszonym skupie trzody chlewnej. Nieurodzaj zbóż i niższe plony ziemniaków w roku 1975 poważnie uszczupliły zasoby pasz dla trzody. Mimo wydatnie zwiększonego importu zbóż i pasz białkowych, importu bardzo kosztownego, nie byliśmy w stanie w pełni zrekompensować zwiększonymi dostawami z zasobów państwowych ubytków pasz w rolnictwie. Niewykonanie planu skupu zbóż ze zbiorów 1975 r. spowodowało zakłócenia w obrocie zbożami i paszami treściwymi. Do wykonania planu skupu zabrakło bowiem ponad 1 milion ton zbóż, co pociągnęło za sobą określone skutki dla bilansu zbożowego państwa. Przednówek obecnego roku jest więc trudniejszy aniżeli w innych latach i trzeba bardzo oszczędnie gospodarować paszami w całym rolnictwie. Mamy nadzieję, że rolnicy właściwie nas rozumieją i zrobią wszystko, by nastąpił wzrost pogłowia trzody chlewnej i produkcji mięsa w drugiej połowie 1976 i w 1977 roku. Korzystne ceny skupu trzody chlewnej sprzyjają takiemu działaniu. Dotychczasowe wyniki, to znaczy za pierwsze cztery miesiące br., dają podstawę do stwierdzenia, że mimo trudności w bilansie paszowym utrzymuje się korzystny trend w produkcji wołowiny, mleka oraz drobiu.</u>
89   - <u xml:id="u-6.44" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! VII Zjazd PZPR postawił przed rolnictwem bardzo poważne zadania i określił jednocześnie środki ich realizacji. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podejmuje konieczne działania, aby zdynamizować rozwój rolnictwa, zapewnić zainteresowanie rolników i pracowników rolnictwa realizacją uchwał VII Zjazdu. W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym, o wielkim znaczeniu, jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie naszych wsi. Wysoko sobie cenimy zaangażowanie działaczy i członków ZSL w realizacji wspólnej polityki rolnej. Liczymy na zaangażowanie działaczy organizacji społeczno-gospodarczych wsi, na młodzież wiejską, przed którą rozwój rolnictwa otwiera nowe perspektywy w pracy i w życiu na wsi. Jesteśmy przekonani o wielkich możliwościach rozwojowych polskiego rolnictwa, zgodnie z wymogami wzrostu socjalistycznej Polski.</u>
  45 + <u xml:id="u-6.0" who="#KazimierzBarcikowski">Wysoki Sejmie! Kierownictwo partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z ogromną uwagą odnosi się do dalszego, wszechstronnego rozwoju rolnictwa, doceniając jego znaczenie dla wyżywienia narodu, dla zapewnienia pomyślnych warunków społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dobitnym tego dowodem stały się uchwały VII Zjazdu, precyzujące politykę rolną na najbliższe lata.</u>
  46 + <u xml:id="u-6.1" who="#KazimierzBarcikowski">Krótko po VII Zjeździe na wniosek Rządu Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR rozpatrzyło program realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980, po czym Rząd podjął szereg decyzji wykonawczych, określających ekonomiczne i techniczne warunki rozwoju rolnictwa w tych latach. Rząd PRL przedkłada Wysokiej Izbie kolejny akt prawny zmierzający do realizacji tego programu.</u>
  47 + <u xml:id="u-6.2" who="#KazimierzBarcikowski">Program rządowy oparty jest na utrwalonej w naszej polityce rolnej zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, opiera się na aktywnym popieraniu przez państwo wszystkich form organizacji produkcji, występujących w naszym rolnictwie. Dotyczy to zarówno rozwojowych gospodarstw indywidualnych, jak i zespołów rolników oraz zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i państwowych gospodarstw rolnych. Podobnie jak w ubiegłym pięcioleciu stwarzać będziemy warunki, aby każdy rolnik i pracownik uspołecznionego rolnictwa, który chce lepiej pracować i więcej produkować, a przez to uczestniczyć w realizacji programu żywnościowego, mógł osiągnąć poprawę swej sytuacji materialnej.</u>
  48 + <u xml:id="u-6.3" who="#KazimierzBarcikowski">Prowadzimy i będziemy prowadzić politykę opłacalnych cen na produkty rolne. Będziemy zwiększać zaopatrzenie rolnictwa chłopskiego w materiały budowlane, maszyny, nawozy i środki ochrony roślin, nasiona i materiał zarodowy. Będziemy zapewniać dogodne kredyty inwestycyjne i obrotowe dla rolników intensyfikujących produkcję. Jednocześnie będziemy umacniali przez wieloletnią kontraktację powiązania gospodarki chłopskiej z planem państwowym.</u>
  49 + <u xml:id="u-6.4" who="#KazimierzBarcikowski">I taki właśnie cel mają przyjęte już decyzje Rządu, konkretyzujące politykę rolną wobec wszystkich sektorów rolnictwa. Podjęliśmy uchwałę w sprawie rozwoju zespołów rolników, specjalizacji i kooperacji w rolnictwie. Uchwała ta zapewnia szczególnie dogodne warunki rozwoju dla gospodarstw specjalizujących się w wybranych kierunkach produkcji zwierzęcej bądź roślinnej, dla zespołów rolników oraz gospodarstw indywidualnych, wchodzących w trwałą kooperację z gospodarką uspołecznioną. Jeśli gospodarstwa specjalizujące się lub zespoły rolników prowadzą produkcję w oparciu o wieloletnie umowy kontraktacyjne, wówczas mają zapewnione pierwszeństwo w zaopatrzeniu w środki produkcji, korzystają z umorzeń kredytów bankowych lub ulg podatkowych w części nakładów poniesionych na wznoszenie nowych budynków produkcyjnych lub modernizację starych pomieszczeń. Umorzenia te są odpowiednio, wyższe, jeśli rolnicy przejmą ziemię w zagospodarowanie. Gospodarstwa i zespoły specjalizujące się w chowie bydła mlecznego korzystają z bezpłatnego leczenia weterynaryjnego chorób wymienia krów i jałowości oraz z bezpłatnej profilaktyki weterynaryjnej. Urzędy wojewódzkie i gminne zostały zobowiązane do udzielania wszechstronnej pomocy instruktażowej i organizacyjnej tym gospodarstwom. Jesteśmy przekonani, że w oparciu o postanowienia tej uchwały liczni rolnicy w korzystnych dla siebie warunkach przyspieszą wzrost produkcji.</u>
  50 + <u xml:id="u-6.5" who="#KazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie rozwoju spółdzielczej gospodarki w rolnictwie. Postanowienia uchwały obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne i zespołowe gospodarstwa kółek rolniczych. Uchwała wprowadza korzystny system pomocy państwa w finansowaniu rozwoju gospodarki spółdzielczej. Różnorodne formy pomocy przewidziano dla jednostek nowo powstających między innymi przez zapewnienie im pierwszego wyposażenia w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie w pierwszych 3 latach działalności gwarantowanego wynagrodzenia dla pracowników. Jednocześnie Rada Państwa przedłożyła Wysokiej Izbie dekret o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Zarówno więc członkowie obecnie istniejących gospodarstw spółdzielczych, jak i nowo wstępujący, którzy wybierają drogę spółdzielczej gospodarki, mają zapewnione warunki wydajniejszej pracy i lepszego życia.</u>
  51 + <u xml:id="u-6.6" who="#KazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie gospodarki finansowej państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Uchwała ta, w oparciu o analizę systemu finansowego, obowiązującego w państwowych gospodarstwach rolnych w ubiegłym pięcioleciu, stanowi o przedłużeniu jego zasad na dalsze pięć lat. Wprowadzono jednocześnie szereg modyfikacji, wynikających z nowych wymagań rozwoju gospodarstw państwowych, tworząc warunki dalszego szybkiego wzrostu produkcji i podwyższania gospodarności przez intensywniejsze wykorzystanie ziemi i środków produkcji. W państwowych gospodarstwach rolnych zostaje zachowany fundusz premiowy dla załóg ściśle powiązany z przyrostem produkcji i polepszaniem wyników finansowych przedsiębiorstw. Od 1 lipca bieżącego roku zostaną wprowadzone w państwowych przedsiębiorstwach rolnych płace bez podatku od wynagrodzeń.</u>
  52 + <u xml:id="u-6.7" who="#KazimierzBarcikowski">Podjęte decyzje w sprawach PGR stwarzają korzystne warunki rozwoju tych gospodarstw, powiększania ich obszaru oraz zapewniają zainteresowanie załóg jakością pracy i wynikami ekonomicznymi działalności gospodarczej.</u>
  53 + <u xml:id="u-6.8" who="#KazimierzBarcikowski">W państwowych gospodarstwach rolnych rozwijać będziemy proces dalszego doskonalenia organizacji i kierowania produkcją. Wzrastać będzie rola PGR w oddziaływaniu na kierunki i rozwój produkcji w gospodarstwach chłopskich. Sprzyjać temu będzie rozwój kooperacji z rolnictwem chłopskim i rozszerzanie usług świadczonych przez państwowe gospodarstwa rolne rolnictwu indywidualnemu. W oparciu o dotychczasowe doświadczenia Kętrzyńskiego Zjednoczenia Rolniczo-Przemysłowego, Rząd podjął decyzje o stopniowym organizowaniu państwowych gospodarstw rolnych w kombinaty, a więc w jednostki większe i silniejsze ekonomicznie, dysponujące kompleksowo rozbudowywaną bazą produkcyjną, dostosowaną do struktury produkcji i potrzeb całego rolnictwa na danym terenie.</u>
  54 + <u xml:id="u-6.9" who="#KazimierzBarcikowski">W trosce o dalszy rozwój usług produkcyjnych na rzecz rolnictwa i uporządkowanie inwestowania w materialną bazę jednostek świadczących usługi rolnictwu, Rada Ministrów podjęła uchwały w sprawie Funduszu Rozwoju Rolnictwa oraz w sprawie rozwoju usług produkcyjnych. Za zgodą kółek rolniczych środki z Funduszu Rozwoju Rolnictwa będą mogły być przekazywane jednostkom uspołecznionej gospodarki rolnej, które będą przejmować świadczenia usług i rozbudowywać bazę materialną dla działalności usługowej. Przewiduje się wzrost usług na rzecz rolnictwa chłopskiego, a przede wszystkim usług w zbiorach zbóż, zielonek, ziemniaków i buraków cukrowych przy pomocy kombajnów. Rozwijane będą nowe formy świadczenia usług mechanizacyjnych przez spółdzielnie kółek rolniczych. Mam na myśli stopniowe wprowadzanie zblokowanych upraw w skali wsi, aby lepiej wykorzystywać nowoczesny sprzęt oraz usługi kompleksowe, obejmujące całość cyklu produkcyjnego w danej kulturze. Spółdzielnie kółek rolniczych zwiększać będą w miarę posiadanych mocy usługi budowlane oraz instalacyjne, głównie na potrzeby rozwoju produkcji zwierzęcej oraz jej mechanizacji.</u>
  55 + <u xml:id="u-6.10" who="#KazimierzBarcikowski">Uchwały Rady Ministrów stwarzają więc przesłanki dla rozwoju wszystkich dobrych gospodarstw zarówno indywidualnych, jak i uspołecznionych i dążą do usprawnienia sterowania rozwojem rolnictwa wykorzystując doświadczenia wypracowane w ubiegłych latach.</u>
  56 + <u xml:id="u-6.11" who="#KazimierzBarcikowski">W świetle doświadczeń ubiegłego pięciolecia, a szczególnie ostatnich dwóch lat, trudnych dla rolnictwa, staje się konieczne przyspieszenie rozwoju produkcji roślinnej. Przede wszystkim trzeba zwiększyć produkcję zbóż i pasz, aby zapewnić trwałe podstawy dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej, a więc mięsa i mleka. Wymaga to skoncentrowania środków i wysiłków rolników na wzroście produkcji zbóż i poprawie sytuacji paszowej. Sprawy te powinny znajdować się w centrum uwagi wojewodów, naczelników gmin i wszystkich rolników.</u>
  57 + <u xml:id="u-6.12" who="#KazimierzBarcikowski">Prezydium Rządu rozpatrzyło i przyjęło program zwiększenia produkcji zbóż, zakładający zwiększenie zbiorów o 37% w roku 1980 przez zwyżkę plonów do 31–32 q z ha i zwiększenie zasiewów zbóż do 8,5 mln ha. Wymaga to przeznaczenia pod uprawę zbóż części gruntów wykorzystywanych obecnie pod inne uprawy, w tym pod mniej wydajne rośliny paszowe, a także po należytym zagospodarowaniu, przeznaczenie na ten cel gruntów słabszych, również i tych, które wymagają rekultywacji.</u>
  58 + <u xml:id="u-6.13" who="#KazimierzBarcikowski">Będzie to możliwe do osiągnięcia pod warunkiem radykalnej poprawy gospodarki paszowej w rolnictwie i lepszego wykorzystywania tkwiących w niej rezerw. Z tym wiąże się sprawa rozszerzenia zasiewów wysoko wydajnej rośliny, jaką jest kukurydza, z przeznaczeniem na kiszonki oraz zapoczątkowanie w szerszej skali jej uprawy na ziarno na terenach, gdzie warunki klimatyczne i glebowe na to pozwalają. Stosowne decyzje w tej sprawie zostały podjęte.</u>
  59 + <u xml:id="u-6.14" who="#KazimierzBarcikowski">Został też przygotowany i przyjęty przez Rząd program przetwórstwa słomy zbóż na paszę, wzbogacanej dodatkami poprawiającymi jej wartość karmową.</u>
  60 + <u xml:id="u-6.15" who="#KazimierzBarcikowski">Aby zmniejszyć wysokie obecnie straty przy kiszeniu zielonek, konieczna jest szybka rozbudowa silosów i suszarni w rolnictwie. Będziemy to robili, przeznaczając na ten cel niezbędne środki. Rozwijając produkcję zbóż, jednocześnie musimy zwiększać produkcję ogrodniczą, aby zapewnić przewidziany planem wzrost spożycia owoców i warzyw. Niezbędne jest również zwiększenie produkcji roślin przemysłowych, a więc buraka cukrowego, rzepaku, lnu i konopi, tytoniu i chmielu.</u>
  61 + <u xml:id="u-6.16" who="#KazimierzBarcikowski">Zakładając dalszy wzrost produkcji zwierzęcej, będziemy w szybkim tempie zwiększać produkcję drobiu rzeźnego, gdyż tu właśnie najkorzystniejsza jest konwersja pasz zbożowych na mięso. Szczególnej uwagi wymaga również produkcja mleka wobec zmniejszającej się liczby gospodarstw chłopskich i konieczność przyspieszenia wzrostu stada krów w gospodarce uspołecznionej oraz w chłopskich gospodarstwach specjalistycznych. Przyjęty przez Rząd program rozwoju produkcji mleczarskiej do roku 1980 określa zadania i środki ich realizacji. Nadal należy zwiększać produkcję trzody chlewnej i młodego bydła rzeźnego.</u>
  62 + <u xml:id="u-6.17" who="#KazimierzBarcikowski">Większą uwagę musimy zwrócić na efektywne skarmianie pasz. W tym celu trzeba przede wszystkim przyspieszać modernizację obiektów inwentarskich i budowę nowych dla poprawy warunków środowiskowych zwierząt, aby ograniczać nadmierne zużycie pasz oraz straty wynikające z chorób i padnięć zwierząt powodowane zbyt niskimi temperaturami zimą w oborach i chlewach. Niedopuszczalne jest odrywanie produkcji zwierzęcej, poza drobiem, od własnej bazy paszowej gospodarstw. Dlatego też przed gospodarstwami specjalistycznymi, zespołami rolników i zespołowymi gospodarstwami kółek rolniczych, prowadzącymi produkcję zwierzęcą, stawiamy wymóg zabezpieczenia dla tej produkcji maksymalnej ilości pasz własnych, produkowanych na własnych gruntach.</u>
  63 + <u xml:id="u-6.18" who="#KazimierzBarcikowski">Wobec pilnych zadań przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej wielkie znaczenie ma sprawa właściwego wykorzystania użytków rolnych. Obecny stan rzeczy nie może nas zadowalać, tym bardziej, że w wyniku postępów uprzemysłowienia i urbanizacji kraju systematycznie i często nadmiernie kurczy się obszar użytków rolnych, a jednocześnie rosną potrzeby żywnościowe narodu. Musimy z całą konsekwencją chronić grunty przydatne rolniczo przed przeznaczaniem ich na cele pozarolnicze. Jest to bardzo odpowiedzialne zadanie dla terenowych organów administracji, które powinny między innymi dokonać analizy i racjonalizacji gospodarki ziemią, w tym również przeznaczania ziemi pod drogi lokalne, zajmujące zbyt wiele gruntów. Intensywne wykorzystanie każdego hektara gruntów użytkowanych rolniczo jest dziś nieodzowną koniecznością. Wszystko to wymaga aktywnej polityki państwa w sprawach ziemi.</u>
  64 + <u xml:id="u-6.19" who="#KazimierzBarcikowski">Różne są przyczyny słabego wykorzystania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych. Od początków uprzemysławiania kraju trwa odpływ młodzieży chłopskiej do zawodów pozarolniczych. W miarę narastania tego odpływu zwiększa się liczba rolników w podeszłym wieku, którzy nie mając następców, nie mogą podołać prowadzeniu gospodarstwa na odpowiednim poziomie. Rolnikom tym wychodzimy naprzeciw, przejmując ich gospodarstwa w zamian za rentę. Jest to od roku 1974, po podwyżce rent, główne źródło przekazywania gruntów do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
  65 + <u xml:id="u-6.20" who="#KazimierzBarcikowski">Równolegle jednak są na wsi gospodarstwa rażąco źle prowadzone wskutek nieudolności bądź niedbalstwa właścicieli. Wraz ze wzrostem dochodów z pracy poza rolnictwem spada zainteresowanie produkcją rolną wśród części ludności dwuzawodowej, zamieszkującej na wsi i posiadającej mniejsze lub większe gospodarstwa. W przypadkach krańcowych, kiedy właściciele przenieśli się do miasta, a z takich czy innych przyczyn nie pozbyli się ziemi, grunty leżą odłogiem. Nie wolno godzić się z takim stanem rzeczy w żadnym wypadku. Właściciele nie zapewniający należytego wykorzystania ziemi działają wbrew interesom społecznym i państwo ma obowiązek zmiany tego stanu. Dotychczas obowiązujące przepisy prawne w tym względzie są wyraźnie niewystarczające. Od dawna przepisy te są krytykowane jako mało skuteczne i trwa poszukiwanie pozytywnych rozwiązań problemu gospodarstw źle prowadzonych bądź zaniedbanych.</u>
  66 + <u xml:id="u-6.21" who="#KazimierzBarcikowski">Założeniem naszej polityki w rolnictwie jest przyśpieszanie przechodzenia ziemi od nieudolnych i niedbałych do dobrych producentów. Państwo popiera więc i popierać będzie nadal obrót ziemią pomiędzy rolnikami, jeśli jej nowi nabywcy rokują lepsze wykorzystanie gruntów.</u>
  67 + <u xml:id="u-6.22" who="#KazimierzBarcikowski">Przejmując grunty do Państwowego Funduszu Ziemi, państwo zyskuje możliwość wykorzystania ich na rzecz przebudowy rolnictwa i poprawy struktury rolnej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami państwo może przekazywać grunty PFZ w nieodpłatne użytkowanie jednostkom gospodarki uspołecznionej oraz sprzedawać na bardzo korzystnych warunkach, względnie wydzierżawiać rolnikom indywidualnym, prowadzącym intensywnie produkcję rolną.</u>
  68 + <u xml:id="u-6.23" who="#KazimierzBarcikowski">Istnieje też ważny problem skutecznego oddziaływania państwa na planową urbanizację kraju. Nie możemy godzić się z nadmierną zabudową obszarów rolniczych domkami prywatnymi, często o charakterze rekreacyjnym. Obecnie na wsi mieszka i często buduje domy wielu ludzi z grupy ludności dwuzawodowej, którzy są coraz luźniej związani z rolnictwem, gdyż uzyskują główne dochody z pracy w innych gałęziach gospodarki. Ludziom tym musimy ułatwiać przenoszenie się bliżej miejsca pracy, na tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkalną w ośrodkach gminnych i miejskich.</u>
  69 + <u xml:id="u-6.24" who="#KazimierzBarcikowski">W trosce o lepsze wykorzystanie użytków rolnych i pozytywne rozwiązywanie problemu gospodarstw źle prowadzonych, Rząd przedkłada Wysokiej Izbie projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
  70 + <u xml:id="u-6.25" who="#KazimierzBarcikowski">Projekt ustawy obejmuje kilka ważnych problemów i zawiera propozycje prawne, służące do ich rozwiązywania. Stwarza on m.in. możliwości wykupu gospodarstw w zamian za obligacje Narodowego Banku Polskiego na wniosek właściciela gospodarstwa bądź z inicjatywy władz państwowych, jeśli właściciel źle gospodaruje, a nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego. Obligacje Narodowego Banku Polskiego będą wyrazem zobowiązania państwa wobec właściciela przejmowanej w całości lub w części jego własności. Obligacje będą oprocentowane i będą podlegać wykupowi w ciągu lat 15. Przewiduje się dwa poziomy oprocentowania obligacji, przy czym wyższe otrzymywaliby właściciele przekazujący grunty na własność państwa w zamian za obligacje, a niższe ci, których gospodarstwa zostaną przyjęte z urzędu. Obligacje będą przedmiotem dziedziczenia i będą mogły być darowywane. Po osiągnięciu wieku emerytalnego byłego właściciela przejętego gospodarstwa, obligacje mogą być zamienione na rentę, na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują przy przekazywaniu państwu gospodarstwa w zamian za rentę.</u>
  71 + <u xml:id="u-6.26" who="#KazimierzBarcikowski">Mając na względzie pomoc właścicielom przejmowanych gospodarstw w przenoszeniu się bliżej miejsc pracy, projekt ustawy przewiduje dla nich pierwszeństwo w nabywaniu działek budowlanych na terenach przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwość regulowania obligacjami NBP należności za nabytą działkę budowlaną, budowę domu mieszkalnego w nowym miejscu oraz kosztów związanych z założeniem warsztatu rzemieślniczego. Obligacje NBP będą mogły być również wnoszone jako wkład do spółdzielni mieszkaniowej.</u>
  72 + <u xml:id="u-6.27" who="#KazimierzBarcikowski">Jednocześnie projekt ustawy wprowadza nowe pojęcie prawne w dziedzinie dysponowania przez państwo przejmowaną ziemią, a mianowicie przewiduje możliwość przekazywania gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe oraz zespołom rolników. Tym samym rolnicy, rozwijający produkcję rolną, zyskaliby możliwość powiększenia skali tej produkcji na bardzo dogodnych warunkach. Propozycja wprowadzenia do praktyki przekazywania ziemi w użytkowanie nie oznacza eliminacji dotychczasowych form obrotu i użytkowania ziemi, a więc jej sprzedaży bądź dzierżawy. Wprowadzamy formę trzecią obok dziś istniejących. Grunty PFZ przekazywane w użytkowanie pozostawać będą własnością państwa z tym jednak, że prawo ich użytkowania może być dziedziczone. Projekt ustawy przewiduje również, że w wypadku złego wykorzystywania gruntów prawo ich użytkowania może być oczywiście cofnięte.</u>
  73 + <u xml:id="u-6.28" who="#KazimierzBarcikowski">Projekt ustawy przewiduje nadanie poważnych uprawnień terenowym organom władzy państwowej, ale nakłada na nie również bardzo poważne obowiązki. Wzrastają uprawnienia naczelnika gminy w sferze gospodarki gruntami rolnymi z tym, że będą one wykonywane pod kontrolą i przy pomocy wojewody. Jednocześnie organy terenowe będą zobowiązane organizować przysposobienie do zawodu właścicieli przejmowanych gospodarstw, jeżeli nie ma ją oni innego zawodu poza zawodem rolnika. Organy terenowe zostaną zobowiązane do zapewnienia osobom, od których przejęto grunty, terenów pod zabudowę mieszkalną w ramach planów zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli gminnych.</u>
  74 + <u xml:id="u-6.29" who="#KazimierzBarcikowski">Najważniejszym jednak zadaniem gmin i administracji rolnej jest dalsze doskonalenie gospodarki rolnej i w związku z tym należyte dysponowanie przejmowaną ziemią, tak aby rosła produkcja i poprawiała się struktura rolnictwa. Projekt ustawy stwarza w tym względzie dodatkowe możliwości.</u>
  75 + <u xml:id="u-6.30" who="#KazimierzBarcikowski">Projekt ustawy ma również charakter porządkujący. Znosi dawniej wydane ustawy:</u>
  76 + <u xml:id="u-6.31" who="#KazimierzBarcikowski">— z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym,</u>
  77 + <u xml:id="u-6.32" who="#KazimierzBarcikowski">— z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność państwa za zaległe należności,</u>
  78 + <u xml:id="u-6.33" who="#KazimierzBarcikowski">— z dnia 24 stycznia 1968 r. o przymusowym wykupieniu nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.</u>
  79 + <u xml:id="u-6.34" who="#KazimierzBarcikowski">Ponadto wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne. Istota ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za renty nie ulega zmianie i rolnicy w podeszłym wieku będą z niej nadal korzystać, tak jak dotychczas. Jak już mówiłem, na podstawie tej ustawy najwięcej gruntów jest przekazywanych do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
  80 + <u xml:id="u-6.35" who="#KazimierzBarcikowski">Wnosząc o rozpatrzenie i przyjęcie przez Sejm przedłożonego projektu ustawy, jestem przekonany, że ustawa powinna dobrze służyć wzmocnieniu poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych, którym państwo niesie i będzie niosło wszechstronną pomoc. Stworzy też lepsze podstawy prawne do działania administracji w sferze racjonalnej gospodarki ziemią.</u>
  81 + <u xml:id="u-6.36" who="#KazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! Mówiąc o sprawach rolnictwa, nie sposób nie zatrzymać się nad aktualną sytuacją i realizacją bieżących zadań. W najbliższych bowiem miesiącach będą decydować się sprawy poziomu zbiorów i związane z tym tendencje w produkcji zwierzęcej na rok następny. Potrzeba czasu, zdwojonych wysiłków rolników i pracowników rolnictwa oraz sprzyjającej pogody, aby przezwyciężyć okresowe trudności produkcyjne, jakie powstały w rolnictwie w dwóch ostatnich latach.</u>
  82 + <u xml:id="u-6.37" who="#KazimierzBarcikowski">Takie możliwości istnieją. Zarówno ubiegłoroczna jesień, jak i wiosna tego roku, mimo znacznego opóźnienia wegetacji, sprzyjały dobremu przeprowadzeniu prac polowych i zabiegów agrotechnicznych. Dobrze przezimowały zboża ozime i ich stan obecny jest nieco lepszy aniżeli rok temu o tej porze. Ponieśliśmy pewne straty wskutek wymarznięcia części rzepaku, ale grunty po nim zostały obsiane i przyniosą plony w innych uprawach. Siewy wiosenne zostały w ogromnej większości gospodarstw wykonane zgodnie z terminami agrotechnicznymi, a ostatnie deszcze, które przeszły przez cały kraj, chociaż nie wszędzie jednakowo, oddaliły zagrożenie suszą wiosenną i zapewniły korzystne warunki dla wschodów i pierwszego okresu wegetacji roślin. Przy napiętym bilansie paszowym tego roku przykro odczuwa rolnictwo opóźnienia w odrostach traw i poplonów ozimych, co spowodowało osłabienie dynamiki skupu mleka w pierwszej połowie maja. Mamy nadzieję, że jest to zjawisko przejściowe i nastąpi wzrost skupu mleka wraz z poprawą stanu pastwisk i łąk.</u>
  83 + <u xml:id="u-6.38" who="#KazimierzBarcikowski">Podstawowym zadaniem na dziś jest sprawne przeprowadzenie zbioru zielonek, ich właściwe zagospodarowanie, tak by w pełni mogły być wykorzystane na pasze, teraz i w miesiącach późniejszych.</u>
  84 + <u xml:id="u-6.39" who="#KazimierzBarcikowski">Należy też jak najszybciej doprowadzić do pełnej gotowości sprzęt i maszyny do prac żniwnych. Sprawie tej powinni wyjść naprzeciw wszyscy zainteresowani również spoza rolnictwa, a więc przemysł maszynowy, chemiczny i inne.</u>
  85 + <u xml:id="u-6.40" who="#KazimierzBarcikowski">Postępowi produkcji roślinnej poświęcamy w tym roku, ze zrozumiałych względów, bardzo dużo uwagi. Wśród różnych działań podjętych na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i terminowego, sprawnego zbioru mieści się działalność na rzecz obsiania każdego hektara ziemi.</u>
  86 + <u xml:id="u-6.41" who="#KazimierzBarcikowski">Wczesną wiosną został dokonany przegląd pól przez służbę rolną i ustalone zadania zagospodarowania ziemi. Obecnie, zgodnie z zaleceniami Biura Politycznego KC PZPR i Rządu w najbliższym czasie zostanie przeprowadzony powszechny przegląd gmin. Głównym tematem tego przeglądu będzie ocena skuteczności działania gmin w zagospodarowaniu ziemi, w podnoszeniu poziomu produkcji roślinnej w uprawach polowych i na użytkach zielonych, w wykorzystaniu i utrzymywaniu w pełnej sprawności systemów melioracyjnych, w przygotowaniach do zbiorów traw i zbóż. W swym założeniu przegląd dokonywany przez najlepszych specjalistów, jakimi dysponują Ministerstwo Rolnictwa i wojewodowie, ma się zakończyć przyjęciem więżących ustaleń i poleceń dla wszystkich producentów rolnych, a wynikające z niego wnioski (dotyczące głównie pracy gmin) będą rozpatrzone na szczeblu wojewódzkim oraz przez organy centralne. Prace przeprowadzone w trakcie przeglądu mają dopomóc gminom w sprecyzowaniu ich programu działania, metod i środków realizacji zadań, mają podnieść rangę gminy jako podstawowego ogniwa administracji.</u>
  87 + <u xml:id="u-6.42" who="#KazimierzBarcikowski">Dążeniem naszym jest, ażeby przegląd ten nie był jednorazową akcją, a znalazł swoje przedłużenie w działalności zainteresowanych instytucji, pionów organizacyjnych, w ich systematycznej pracy na rzecz rozwoju produkcji oraz doskonalenia obrotu ziemią i produkcyjnej obsługi rolnictwa. Dostrzegamy tu wielkie rezerwy, których uruchomienie musi nastąpić jak najszybciej, zgodnie z uchwałą II Plenum KC PZPR.</u>
  88 + <u xml:id="u-6.43" who="#KazimierzBarcikowski">W produkcji zwierzęcej zadania roku bieżącego są szczególnie napięte. Występują trudności z produkcją wieprzowiny, co znajduje odbicie w zmniejszonym skupie trzody chlewnej. Nieurodzaj zbóż i niższe plony ziemniaków w roku 1975 poważnie uszczupliły zasoby pasz dla trzody. Mimo wydatnie zwiększonego importu zbóż i pasz białkowych, importu bardzo kosztownego, nie byliśmy w stanie w pełni zrekompensować zwiększonymi dostawami z zasobów państwowych ubytków pasz w rolnictwie. Niewykonanie planu skupu zbóż ze zbiorów 1975 r. spowodowało zakłócenia w obrocie zbożami i paszami treściwymi. Do wykonania planu skupu zabrakło bowiem ponad 1 milion ton zbóż, co pociągnęło za sobą określone skutki dla bilansu zbożowego państwa. Przednówek obecnego roku jest więc trudniejszy aniżeli w innych latach i trzeba bardzo oszczędnie gospodarować paszami w całym rolnictwie. Mamy nadzieję, że rolnicy właściwie nas rozumieją i zrobią wszystko, by nastąpił wzrost pogłowia trzody chlewnej i produkcji mięsa w drugiej połowie 1976 i w 1977 roku. Korzystne ceny skupu trzody chlewnej sprzyjają takiemu działaniu. Dotychczasowe wyniki, to znaczy za pierwsze cztery miesiące br., dają podstawę do stwierdzenia, że mimo trudności w bilansie paszowym utrzymuje się korzystny trend w produkcji wołowiny, mleka oraz drobiu.</u>
  89 + <u xml:id="u-6.44" who="#KazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! VII Zjazd PZPR postawił przed rolnictwem bardzo poważne zadania i określił jednocześnie środki ich realizacji. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podejmuje konieczne działania, aby zdynamizować rozwój rolnictwa, zapewnić zainteresowanie rolników i pracowników rolnictwa realizacją uchwał VII Zjazdu. W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym, o wielkim znaczeniu, jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie naszych wsi. Wysoko sobie cenimy zaangażowanie działaczy i członków ZSL w realizacji wspólnej polityki rolnej. Liczymy na zaangażowanie działaczy organizacji społeczno-gospodarczych wsi, na młodzież wiejską, przed którą rozwój rolnictwa otwiera nowe perspektywy w pracy i w życiu na wsi. Jesteśmy przekonani o wielkich możliwościach rozwojowych polskiego rolnictwa, zgodnie z wymogami wzrostu socjalistycznej Polski.</u>
90 90 <u xml:id="u-6.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
91 91 </div>
92 92 <div xml:id="div-7">
93   - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u>
94   - <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Ministra Rolnictwa oraz przedstawionym projektem ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
95   - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Józef Pińkowski.</u>
  93 + <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u>
  94 + <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławGucwa">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Ministra Rolnictwa oraz przedstawionym projektem ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
  95 + <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Józef Pińkowski.</u>
96 96 </div>
97 97 <div xml:id="div-8">
98   - <u xml:id="u-8.0" who="#PosełPińkowskiJózef">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! Pełne urzeczywistnienie postanowień VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma, jak wiadomo, duże znaczenie dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju, stałego podnoszenia dobrobytu ludności i budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Niezbędne jest osiągnięcie w bieżącym pięcioleciu dalszego, wydatnego postępu w produkcji rolniczej na znacznie wyższym ilościowym i jakościowym poziomie, przy równoczesnym pogłębieniu przemian społecznych na wsi.</u>
99   - <u xml:id="u-8.1" who="#PosełPińkowskiJózef">Przygotowany przez Rząd program realizacji postanowień VII Zjazdu partii w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przedstawiony przez towarzysza Barcikowskiego, konkretyzuje zadania rozwojowe na bieżące pięciolecie, określa metody i środki działania, które są niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych celów. Jest to program działań kompleksowych, obliczonych na wykorzystanie rezerw i możliwości rozwojowych całego rolnictwa zarówno gospodarstw indywidualnych, jak i rosnących sił uspołecznionych jednostek gospodarki rolnej. Program ten stwarza perspektywę każdemu rolnikowi, który w dobrym rozumieniu swoich obywatelskich powinności pragnie wnieść wkład w rozwiązywanie problemów wyżywienia narodu, troszczy się o racjonalne wykorzystanie ziemi, rozwija własne gospodarstwo, inwestuje w nie, podnosi swą wiedzę i kwalifikacje zawodowe. Program rządowy stwarza korzystne warunki do dalszego rozwoju i upowszechniania specjalizacji i kooperacji w rolnictwie, lepszego wykorzystania środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, rozszerzenia gospodarczej i społeczno-samorządowej działalności kółek rolniczych, rozwoju państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Trafnie kojarzy zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolniczej i pogłębiania przemian społecznych na wsi zgodnie z podstawowymi założeniami polityki rolnej, prowadzonej przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u>
100   - <u xml:id="u-8.2" who="#PosełPińkowskiJózef">Dlatego Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni aprobuje zamierzenia Rządu i będzie oddziaływał na ich skuteczną realizację.</u>
101   - <u xml:id="u-8.3" who="#PosełPińkowskiJózef">Obywatele Posłowie! Dalszy wzrost produkcji żywności zależy przede wszystkim od wprowadzania i upowszechniania intensywnych metod gospodarowania w rolnictwie, wzrostu wydajności pracy oraz lepszego wykorzystania ziemi, aby można było osiągnąć z każdego hektara gruntów rolniczych większą produkcję zbóż, żywca rzeźnego, mleka i innych produktów. W tym celu państwo tworzy rolnictwu sprzyjające warunki przez zwiększenie produkcji i dostaw przemysłowych środków do produkcji rolnej, ważkiego czynnika i nośnika postępu w rolnictwie i w kształtowaniu spójni gospodarczej między miastem i wsią, na podstawie braterskiej współpracy robotników i chłopów, w realizacji programu wyżywienia narodu. Konsekwentnie rozwijany i modernizowany jest przemysł maszyn rolniczych, rozszerzana jest produkcja nawozów i środków ochrony roślin, budujemy silny i nowoczesny przemysł rolno-spożywczy. Wszystko to sprawia, że z każdym rokiem rosną dostawy przemysłowych środków do produkcji rolnej i jest perspektywa, że wzrost ten, po zrealizowaniu nakreślonych dużych programów inwestycyjnych, będzie w niedalekiej przyszłości jeszcze większy, stosownie do rosnących potrzeb naszego rolnictwa. Tworzy to obiektywne, materialne przesłanki dla szybkiego wzrostu produkcji rolnej i unowocześniania naszego rolnictwa, do pracy lepiej zorganizowanej i bardziej wydajnej. Niezbędne jest, aby proces szybkiej rozbudowy przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa przebiegał zgodnie z nakreślonymi programami i tam gdzie są realne przesłanki i możliwości ulegał przyspieszeniu. Jest to jedno z ważkich założeń rządowego programu działania.</u>
102   - <u xml:id="u-8.4" who="#PosełPińkowskiJózef">Równocześnie zwiększane są nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Racjonalne spożytkowanie tych nakładów przez ich odpowiednią koncentrację na dziedzinach i kierunkach najważniejszych, jak mechanizacja, melioracje rolne i zaopatrzenie wsi w wodę, budownictwo inwentarskie, a zwłaszcza budowa pomieszczeń dla szybkiego rozwoju chowu bydła mlecznego i produkcji żywca rzeźnego, przygotowania i produkcji pasz w samym rolnictwie — jest ważnym zadaniem pracowników rolnictwa, przedsiębiorstw i spółdzielni rolniczych oraz władz terenowych. Powinniśmy dążyć do dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych w rolnictwie i maksymalnego wykorzystania tworzonych dzięki nim możliwości zwiększania produkcji rolniczej.</u>
103   - <u xml:id="u-8.5" who="#PosełPińkowskiJózef">Jedną z dużych rezerw rolnictwa i możliwości szybkiego wzrostu produkcji jest rozwój specjalizacji i kooperacji. Gospodarstwa rolne o wybranych kierunkach specjalizacji osiągają znacznie większą globalną i towarową produkcję i charakteryzują się wyższą wydajnością pracy. Istotnym problemem jest więc, aby specjalizacja produkcji była nie tylko domeną uspołecznionych gospodarstw rolnych, lecz również coraz powszechniejszym zjawiskiem wśród indywidualnych producentów. Decyzjami Rządu stworzono bardzo korzystne warunki dla rozwoju gospodarstw chłopskich i zespołów rolników specjalizujących się w produkcji mleka, żywca wieprzowego i wołowego oraz w innych dziedzinach. Decyzje te są jeszcze jednym dowodem, że nasza polityka rolna zmierza do tworzenia korzystnych warunków do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa, w państwowych gospodarstwach rolnych, jednostkach spółdzielczych, kółkach rolniczych i zespołach chłopskich oraz w gospodarstwach indywidualnych rolników. Decyzje te umacniają poczucie pewności i otwierają nowe perspektywy dla każdego dobrego rolnika.</u>
104   - <u xml:id="u-8.6" who="#PosełPińkowskiJózef">Zebrania wiejskie odbywane w pierwszym kwartale br. z inicjatywy organizacji partyjnych i kół Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dyskusje w środowisku rolniczym w okresie kampanii wyborczej do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych potwierdziły, że rolnicy z zadowoleniem przyjęli postanowienia i decyzje dotyczące nowych warunków rozwoju specjalizacji i kooperacji. Ich odpowiedzią są liczne gospodarstwa specjalistyczne, jakie powstają w roku bieżącym. Powinniśmy nadal rozwijać inicjatywy wisi w tym kierunku i udzielać poparcia i pomocy rolnikom, którzy zamierzają przekształcać swoje gospodarstwa w specjalistyczne gospodarstwa rolne.</u>
105   - <u xml:id="u-8.7" who="#PosełPińkowskiJózef">Otaczanie opieką gospodarstw, które podejmują produkcję specjalistyczną, zwiększają swą towarowość, wywiązują się solidnie z zawartych umów kontraktacyjnych — to ważne zadanie w pracy ze wsią i na wsi. Jest to niezwykle ważne zadanie w szczególności służb rolnych, urzędów gminnych, kółek rolniczych i spółdzielni rolniczych na wsi.</u>
106   - <u xml:id="u-8.8" who="#PosełPińkowskiJózef">Państwo tworzy korzystne warunki dla dobrych rolników. Nie może być jednakże obojętna dla państwa sprawa tych, którzy zaniedbują uprawę roli i swoje warsztaty rolne, nie wykonują należycie swoich obywatelskich powinności przynależnych do -zawodu rolnika, którego prestiż społeczny umacniamy i podnosimy do wysokiej rangi, na jaką w pełni zasługuje. Sami rolnicy powinni się troszczyć o dobrą uprawę całej ziemi na terenie wsi i gmin, o umacnianie społecznej dyscypliny wsi w dążeniu do lepszego gospodarowania, gdyż jest to droga do podnoszenia dobrobytu i poprawy warunków życia ludności wiejskiej. Nasze ustawodawstwo w tej dziedzinie zmierza do rozwiązywania problemów socjalnych wsi i ludności rolniczej, a równocześnie do aktywnego oddziaływania na racjonalne wykorzystanie ziemi. Musimy bowiem coraz lepiej gospodarować ziemią uprawną, wzmacniać jej ochronę przed przeznaczaniem na inne cele i dbać, aby każdy jej skrawek był odpowiednio zagospodarowany.</u>
107   - <u xml:id="u-8.9" who="#PosełPińkowskiJózef">Kierunki działania dotyczące gospodarki ziemią zawarte w programie rządowym i znajdujące wyraz w przedłożonym projekcie ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zmierzają do poszerzenia dotychczasowych rozwiązań, między innymi przez stworzenie możliwości sprzedaży bądź wykupu ziemi w zamian za obligacje. Ponadto dążą do uporządkowania wielu spraw związanych ze sprawniejszym działaniem w tej dziedzinie. W naszym przekonaniu propozycje te zasługują w pełni na poparcie i wnikliwe rozpatrzenie przez zainteresowane komisje i Wysoką Izbę. Sprawy te mają bowiem doniosłe znaczenie. Z jednej strony wiążą się one ściśle z realizacją konstytucyjnej zasady, nakładającej na organy państwowe zadania dbałości o właściwe użytkowanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego, z drugiej zaś — wychodzą naprzeciw rozwiązywaniu wielu problemów ludzi, którzy posiadając gospodarstwa rolne, swą perspektywę życiową upatrują w wykonywaniu innego zawodu bądź z innych przyczyn są zainteresowani w przekazaniu ziemi nowemu użytkownikowi. Stworzenie warunków dla sprawnego przejmowania ziemi od właścicieli, którzy nie są w stanie już obecnie bądź w perspektywie zapewnić jej należytego wykorzystania przez użytkowników, którzy ją właściwie zagospodarują, jest zadaniem, za którym przemawia interes ogólnospołeczny oraz sytuacje życiowe wielu właścicieli gospodarstw.</u>
108   - <u xml:id="u-8.10" who="#PosełPińkowskiJózef">Sprawy racjonalnego wykorzystania ziemi stanowić powinny, w jeszcze szerszym zakresie niż dotychczas, przedmiot codziennej pracy i działania władz terenowych, zwłaszcza gmin i wszystkich ogniw samorządu wiejskiego. Na sprawy zagospodarowania ziemi powinno się zwrócić szczególną uwagę w toku podejmowanego w najbliższym czasie powszechnego przeglądu gmin. Przegląd ten powinien dopomóc gminom w doskonaleniu ich metod działania w tej dziedzinie.</u>
109   - <u xml:id="u-8.11" who="#PosełPińkowskiJózef">Podniesienie wydajności na części użytków rolnych, gdzie występuje jeszcze niski poziom gospodarowania, to duża rezerwa naszego rolnictwa, którą trzeba w pełni wykorzystać. Na uznanie zasługują inicjatywy wielu gmin, polegające na dokonywaniu społecznych przeglądów gospodarstw i pól i na tej podstawie precyzowanie, wspólnie z właścicielami gospodarstw, wniosków zmierzających do szybkiego powiększania produkcji rolnej i poprawy stanu gospodarowania. Wszędzie tam, gdzie rolnicy wyrażają chęć poprawy stanu gospodarowania powinni otrzymać odpowiednią pomoc ze strony gmin, kółek rolniczych, gminnej spółdzielni rolniczej. Powinny być w pełni wykorzystywane wszystkie stworzone przez państwo możliwości działania w zależności od miejscowych warunków i potrzeb, a jeśli zachodzi taka konieczność bądź sam rolnik się na to decyduje, ziemia powinna być przejmowana do zagospodarowania przez nowego użytkownika. Chodzi przy tym o dobre zagospodarowanie ziemi, lepsze niż u poprzedniego właściciela. W zależności od warunków terenowych powinny być zgodnie z założeniami rządowego programu wykorzystywane możliwości w dziedzinie zagospodarowania ziemi zarówno jednostek gospodarki uspołecznionej, jak i gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza rozwojowych gospodarstw chłopskich. Ci co zagospodarowują ziemię przekazaną im w użytkowanie powinni korzystać w pierwszej kolejności z możliwości nabycia sprzętu rolniczego, materiałów budowlanych i innych środków pomocy.</u>
110   - <u xml:id="u-8.12" who="#PosełPińkowskiJózef">Można wyrazić przekonanie, że takie podejście do problemu — przewidujące rozwój form pomocy socjalnej, rozszerzające uprawnienia emerytalne, ułatwiające stabilizację życiową części właścicieli gospodarstw rolnych, którzy będą zainteresowani w zbyciu ziemi w zamian za obligacje przy równoczesnym tworzeniu jeszcze korzystniejszych warunków gospodarowania dla wszystkich dobrych rolników — spotka się z powszechnym poparciem wsi i przyczyni się do wyzwolenia dalszych inicjatyw produkcyjnych i społecznych.</u>
111   - <u xml:id="u-8.13" who="#PosełPińkowskiJózef">Wysoka Izbo! Coraz większy wpływ na rozwój rolnictwa i wsi wywiera rozwijający się szybko sektor uspołecznionego rolnictwa. Jemu też przypadnie w udziale największa rola w dziedzinie zagospodarowania ziemi przejmowanej przez państwo, a także duże zadanie związane z zapewnieniem szybkiego wzrostu produkcji rolniczej.</u>
112   - <u xml:id="u-8.14" who="#PosełPińkowskiJózef">Zawarte w programie rządowym postanowienia dotyczące doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego i organizacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej sprzyjać będą umacnianiu gospodarności i inicjatywy, a tym samym osiąganiu korzystnych rezultatów w obecnym pięcioleciu. Na PGR, które powinny osiągnąć dwukrotnie szybsze tempo wzrostu produkcji od średniego w kraju, ciążą odpowiedzialne zadania w dziedzinie zagospodarowania ziemi i zwiększenia wpływu na postęp w całym rolnictwie, między innymi przez wydatne zwiększenie produkcji nasion wysoko wydajnych odmian zbóż i innych roślin, materiału zarodowego, rozwoju usług i kooperacji oraz zwiększenia produkcji towarowej na drodze wprowadzania i upowszechniania przemysłowych metod uprawy i produkcji zwierzęcej.</u>
113   - <u xml:id="u-8.15" who="#PosełPińkowskiJózef">W programie rządowym szeroko uwzględnione zostały warunki dalszego rozwoju rolniczej spółdzielczości produkcyjnej, społeczno-gospodarczej działalności kółek rolniczych oraz różnych form zespołowego działania i kooperacji. Dotyczy to warunków ekonomicznych, kredytów, zaopatrzenia w maszyny, zapewnienia kwalifikowanych kadr i innych problemów. A więc również przed tymi rolnikami, którzy zdecydowali się na formę zespołowego działania lub podejmą takie decyzje w przyszłości, otwierają się bardzo korzystne perspektywy lepszej, wydajniejszej pracy, wzrostu zarobków i dalszej poprawy warunków socjalnych.</u>
114   - <u xml:id="u-8.16" who="#PosełPińkowskiJózef">W rezultacie podjętych działań przed wszystkimi rolnikami i pracownikami rolnictwa, przed każdym producentem rolnym stanęły nowe, wyższe zadania i dla realizacji tych zadań zapewnia się odpowiednie warunki i środki.</u>
115   - <u xml:id="u-8.17" who="#PosełPińkowskiJózef">Cała wieś polska — rolnicy indywidualni, członkowie kółek rolniczych, spółdzielcy i pracownicy państwowych gospodarstw rolnych są zainteresowani w pełnym urzeczywistnieniu uchwał VII Zjazdu partii. Ludzie rolniczego trudu wiedzą dobrze, że od tego zależy wkład wsi w dalszy, pomyślny rozwój naszej ojczyzny, stwarzanie podstaw dobrobytu dla wszystkich polskich rodzin oraz poprawa warunków pracy i życia rolników. Dlatego w oparciu o program realizacji uchwał VII Zjazdu w codziennej pracy na wsi powinno się dążyć do dalszego precyzowania z rolnikami w każdej gminie i wsi konkretnych planów działania, mających na celu pełne wykorzystanie rezerw i tworzonych możliwości rozwojowych rolnictwa.</u>
116   - <u xml:id="u-8.18" who="#PosełPińkowskiJózef">Wysoki Sejmie! Podstawowym zadaniem rolnictwa w obecnym pięcioleciu pozostaje zapewnienie dalszego znacznego przyrostu produkcji zwierzęcej, zwłaszcza mleka, żywca wieprzowego, wołowego i drobiu. Jest to dyktowane potrzebami w dziedzinie spożycia, przy istniejącej jego strukturze. W ubiegłym pięcioleciu osiągnęliśmy znaczny przyrost produkcji zbóż i pasz, a mimo to szybki rozwój produkcji zwierzęcej wymagał powiększenia importu zbóż i pasz. Import ten w obecnych warunkach koniunkturalnych jest nader uciążliwy dla naszej gospodarki, podnosi on także znacznie koszty produkcji zwierzęcej, które są pokrywane rosnącymi dotacjami państwa. Uwidoczniło się to zwłaszcza w ostatnich 2 latach, w których wskutek trudnych warunków klimatycznych zbiory pasz były mniejsze i zachodziła potrzeba wydatnego zwiększenia importu.</u>
117   - <u xml:id="u-8.19" who="#PosełPińkowskiJózef">Dalszy rozwój produkcji zwierzęcej musimy opierać na zwiększonej krajowej produkcji zbóż i pasz. Stąd intensyfikacja produkcji i gospodarki paszowej jest jednym z najważniejszych zadań rolnictwa.</u>
118   - <u xml:id="u-8.20" who="#PosełPińkowskiJózef">Powinniśmy zmierzać do wykorzystania wszystkich istniejących rezerw i możliwości w tej dziedzinie. Kierunki działania określa program rządowy. Postanowienia tego programu powinny być realizowane ze szczególną uwagą i pełną konsekwencją.</u>
119   - <u xml:id="u-8.21" who="#PosełPińkowskiJózef">Niezbędne jest dalsze, szybkie powiększanie produkcji zbóż zarówno przez podniesienie plonów, jak i zwiększenie obszaru pod uprawy zbóż, kosztem mało wydajnych roślin pastewnych. Produkcja zbożowa powinna uzyskać jeszcze większe znaczenie w całokształcie zadań rolnictwa. Wzrost nawożenia, postęp w nasiennictwie i agrotechnice stwarza realne podstawy do dalszego, szybkiego wzrostu produkcji zbożowej. W bieżącym roku — o czym mówił tow. Barcikowski — zapoczątkowane zostało wprowadzenie na większą skalę uprawy kukurydzy na ziarno, a także na kiszonkę. Rozszerzenie uprawy kukurydzy przyczynić się może do istotnego powiększenia produkcji pasz treściwych i dlatego wymaga upowszechniania, w miarę jak będą tworzone techniczne warunki dla jej uprawy i zbioru.</u>
120   - <u xml:id="u-8.22" who="#PosełPińkowskiJózef">Rolnicy powinni zadbać o lepszą uprawę i wyższe plony ziemniaków. Jesteśmy jednym z dużych, liczących się w świecie producentów ziemniaków. Produkcja ziemniaków stanowi istotny składnik naszej bazy paszowej, a ponadto szerokie są możliwości ich przemysłowego przerobu. Niezbędne jest także powiększenie produkcji ziemniaków jadalnych.</u>
121   - <u xml:id="u-8.23" who="#PosełPińkowskiJózef">Dla powiększenia krajowej bazy paszowej powinniśmy powiększać areał uprawy buraków cukrowych i wysoko wydajnych roślin pastewnych, których uprawa wzbogacałaby nasze zasoby paszowe. Doświadczenia w rozszerzeniu Uprawy takich roślin, jak burak półcukrowy, perko i wiele innych roślin, są zachęcające. Działania w tym zakresie powinny być więc intensyfikowane, a ich efekty przyspieszane.</u>
122   - <u xml:id="u-8.24" who="#PosełPińkowskiJózef">Istotne znaczenie dla lepszego wykorzystania zasobów paszowych mieć będzie rozwój suszarnictwa i produkcja pełnodawkowych pasz, w tym również z dużym udziałem słomy. Kryją się w tej dziedzinie duże rezerwy i możliwości powiększenia produkcji pasz i trzeba będzie zmierzać do ich szybkiego i szerokiego wykorzystania.</u>
123   - <u xml:id="u-8.25" who="#PosełPińkowskiJózef">Nie ma potrzeby wyszczególniania wszystkich kierunków działania dla poprawy bilansu paszowego kraju. W zależności od terenowych warunków i możliwości, wszystkie rezerwy powinny być wykorzystywane lepiej, pełniej niż dotychczas, a działanie samych rolników, przedsiębiorstw i organizacji rolniczych, zaplecza naukowo-badawczego rolnictwa powinniśmy uczynić skuteczniejszym. Tego wymagają potrzeby sprowadzające się do zapewnienia warunków dalszego szybkiego, lecz w pełni zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin produkcji rolniczej.</u>
124   - <u xml:id="u-8.26" who="#PosełPińkowskiJózef">Obywatele Posłowie! Na spotkaniu przedwyborczym z rolnikami w Poznaniu I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Program wyżywienia narodu, uchwalony w październiku 1974 r. na XV Plenum KC partii i rozwinięty na VII Zjeździe, stanowi niezmiernie ważną część składową całej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Warunkiem jego realizacji jest wyższa jakość pracy, a więc wyższe jej wyniki w całym rolnictwie i we wszystkich związanych z nim dziedzinach gospodarki”.</u>
125   - <u xml:id="u-8.27" who="#PosełPińkowskiJózef">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwał VII Zjazdu w dziedzinie rolnictwa dowodzi, że tworzone są korzystne warunki do dalszego rozwoju i unowocześnienia rolnictwa i całej naszej gospodarki żywnościowej w obecnym pięcioleciu. Świadomość tego stanu rzeczy to cenne źródło inspiracji i społecznych motywacji uzyskiwania wyższej jakości pracy i większej sprawności działania, stawiania wyższych wymogów i zadań wobec wszystkich, którym realizacja tego programu przypada w udziale.</u>
126   - <u xml:id="u-8.28" who="#PosełPińkowskiJózef">Wnioski stąd wypływające powinny być wyciągnięte przez rolników, przez organy samorządu rolniczego, gminy i województwa, przez dyrekcje państwowych gospodarstw rolnych, przez zarządy spółdzielni, przez wszystkich, którzy własną, codzienną, lepszą pracą powinni przyczyniać się do pełnej realizacji zadań dalszej poprawy wyżywienia narodu. Powinno się dołożyć starań, aby nie zaniedbać niczego i osiągnąć widoczny postęp we wszystkich podstawowych dziedzinach rolnictwa w roku bieżącym przez sprawne przeprowadzenie wszystkich tegorocznych prac rolnych. Mamy poza sobą dwa trudne lata. Uszczuplone zostały zasoby i rezerwy paszowe. Dzięki zwiększonej pomocy państwa i zapobiegliwości rolników przezwyciężane są te trudności. Wiele zależeć będzie od pomyślnego przebiegu dalszych prac w rolnictwie w roku bieżącym, należytej pielęgnacji roślin, terminowego i właściwego sprzętu wszystkich ziemiopłodów, wykorzystania możliwości dalszego powiększania produkcji zwierzęcej. Dlatego prace nad realizacją zadań, wynikających z programu rozwoju rolnictwa w bieżącym pięcioleciu, powinny być w każdej gminie i wsi ściśle związane ze sprawnym i pełnym wykonaniem wszystkich zadań rolnictwa w roku bieżącym. Dziękuję.</u>
  98 + <u xml:id="u-8.0" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! Pełne urzeczywistnienie postanowień VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma, jak wiadomo, duże znaczenie dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju, stałego podnoszenia dobrobytu ludności i budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Niezbędne jest osiągnięcie w bieżącym pięcioleciu dalszego, wydatnego postępu w produkcji rolniczej na znacznie wyższym ilościowym i jakościowym poziomie, przy równoczesnym pogłębieniu przemian społecznych na wsi.</u>
  99 + <u xml:id="u-8.1" who="#JózefPińkowski">Przygotowany przez Rząd program realizacji postanowień VII Zjazdu partii w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przedstawiony przez towarzysza Barcikowskiego, konkretyzuje zadania rozwojowe na bieżące pięciolecie, określa metody i środki działania, które są niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych celów. Jest to program działań kompleksowych, obliczonych na wykorzystanie rezerw i możliwości rozwojowych całego rolnictwa zarówno gospodarstw indywidualnych, jak i rosnących sił uspołecznionych jednostek gospodarki rolnej. Program ten stwarza perspektywę każdemu rolnikowi, który w dobrym rozumieniu swoich obywatelskich powinności pragnie wnieść wkład w rozwiązywanie problemów wyżywienia narodu, troszczy się o racjonalne wykorzystanie ziemi, rozwija własne gospodarstwo, inwestuje w nie, podnosi swą wiedzę i kwalifikacje zawodowe. Program rządowy stwarza korzystne warunki do dalszego rozwoju i upowszechniania specjalizacji i kooperacji w rolnictwie, lepszego wykorzystania środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, rozszerzenia gospodarczej i społeczno-samorządowej działalności kółek rolniczych, rozwoju państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Trafnie kojarzy zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolniczej i pogłębiania przemian społecznych na wsi zgodnie z podstawowymi założeniami polityki rolnej, prowadzonej przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u>
  100 + <u xml:id="u-8.2" who="#JózefPińkowski">Dlatego Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni aprobuje zamierzenia Rządu i będzie oddziaływał na ich skuteczną realizację.</u>
  101 + <u xml:id="u-8.3" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Dalszy wzrost produkcji żywności zależy przede wszystkim od wprowadzania i upowszechniania intensywnych metod gospodarowania w rolnictwie, wzrostu wydajności pracy oraz lepszego wykorzystania ziemi, aby można było osiągnąć z każdego hektara gruntów rolniczych większą produkcję zbóż, żywca rzeźnego, mleka i innych produktów. W tym celu państwo tworzy rolnictwu sprzyjające warunki przez zwiększenie produkcji i dostaw przemysłowych środków do produkcji rolnej, ważkiego czynnika i nośnika postępu w rolnictwie i w kształtowaniu spójni gospodarczej między miastem i wsią, na podstawie braterskiej współpracy robotników i chłopów, w realizacji programu wyżywienia narodu. Konsekwentnie rozwijany i modernizowany jest przemysł maszyn rolniczych, rozszerzana jest produkcja nawozów i środków ochrony roślin, budujemy silny i nowoczesny przemysł rolno-spożywczy. Wszystko to sprawia, że z każdym rokiem rosną dostawy przemysłowych środków do produkcji rolnej i jest perspektywa, że wzrost ten, po zrealizowaniu nakreślonych dużych programów inwestycyjnych, będzie w niedalekiej przyszłości jeszcze większy, stosownie do rosnących potrzeb naszego rolnictwa. Tworzy to obiektywne, materialne przesłanki dla szybkiego wzrostu produkcji rolnej i unowocześniania naszego rolnictwa, do pracy lepiej zorganizowanej i bardziej wydajnej. Niezbędne jest, aby proces szybkiej rozbudowy przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa przebiegał zgodnie z nakreślonymi programami i tam gdzie są realne przesłanki i możliwości ulegał przyspieszeniu. Jest to jedno z ważkich założeń rządowego programu działania.</u>
  102 + <u xml:id="u-8.4" who="#JózefPińkowski">Równocześnie zwiększane są nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Racjonalne spożytkowanie tych nakładów przez ich odpowiednią koncentrację na dziedzinach i kierunkach najważniejszych, jak mechanizacja, melioracje rolne i zaopatrzenie wsi w wodę, budownictwo inwentarskie, a zwłaszcza budowa pomieszczeń dla szybkiego rozwoju chowu bydła mlecznego i produkcji żywca rzeźnego, przygotowania i produkcji pasz w samym rolnictwie — jest ważnym zadaniem pracowników rolnictwa, przedsiębiorstw i spółdzielni rolniczych oraz władz terenowych. Powinniśmy dążyć do dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych w rolnictwie i maksymalnego wykorzystania tworzonych dzięki nim możliwości zwiększania produkcji rolniczej.</u>
  103 + <u xml:id="u-8.5" who="#JózefPińkowski">Jedną z dużych rezerw rolnictwa i możliwości szybkiego wzrostu produkcji jest rozwój specjalizacji i kooperacji. Gospodarstwa rolne o wybranych kierunkach specjalizacji osiągają znacznie większą globalną i towarową produkcję i charakteryzują się wyższą wydajnością pracy. Istotnym problemem jest więc, aby specjalizacja produkcji była nie tylko domeną uspołecznionych gospodarstw rolnych, lecz również coraz powszechniejszym zjawiskiem wśród indywidualnych producentów. Decyzjami Rządu stworzono bardzo korzystne warunki dla rozwoju gospodarstw chłopskich i zespołów rolników specjalizujących się w produkcji mleka, żywca wieprzowego i wołowego oraz w innych dziedzinach. Decyzje te są jeszcze jednym dowodem, że nasza polityka rolna zmierza do tworzenia korzystnych warunków do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa, w państwowych gospodarstwach rolnych, jednostkach spółdzielczych, kółkach rolniczych i zespołach chłopskich oraz w gospodarstwach indywidualnych rolników. Decyzje te umacniają poczucie pewności i otwierają nowe perspektywy dla każdego dobrego rolnika.</u>
  104 + <u xml:id="u-8.6" who="#JózefPińkowski">Zebrania wiejskie odbywane w pierwszym kwartale br. z inicjatywy organizacji partyjnych i kół Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dyskusje w środowisku rolniczym w okresie kampanii wyborczej do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych potwierdziły, że rolnicy z zadowoleniem przyjęli postanowienia i decyzje dotyczące nowych warunków rozwoju specjalizacji i kooperacji. Ich odpowiedzią są liczne gospodarstwa specjalistyczne, jakie powstają w roku bieżącym. Powinniśmy nadal rozwijać inicjatywy wisi w tym kierunku i udzielać poparcia i pomocy rolnikom, którzy zamierzają przekształcać swoje gospodarstwa w specjalistyczne gospodarstwa rolne.</u>
  105 + <u xml:id="u-8.7" who="#JózefPińkowski">Otaczanie opieką gospodarstw, które podejmują produkcję specjalistyczną, zwiększają swą towarowość, wywiązują się solidnie z zawartych umów kontraktacyjnych — to ważne zadanie w pracy ze wsią i na wsi. Jest to niezwykle ważne zadanie w szczególności służb rolnych, urzędów gminnych, kółek rolniczych i spółdzielni rolniczych na wsi.</u>
  106 + <u xml:id="u-8.8" who="#JózefPińkowski">Państwo tworzy korzystne warunki dla dobrych rolników. Nie może być jednakże obojętna dla państwa sprawa tych, którzy zaniedbują uprawę roli i swoje warsztaty rolne, nie wykonują należycie swoich obywatelskich powinności przynależnych do -zawodu rolnika, którego prestiż społeczny umacniamy i podnosimy do wysokiej rangi, na jaką w pełni zasługuje. Sami rolnicy powinni się troszczyć o dobrą uprawę całej ziemi na terenie wsi i gmin, o umacnianie społecznej dyscypliny wsi w dążeniu do lepszego gospodarowania, gdyż jest to droga do podnoszenia dobrobytu i poprawy warunków życia ludności wiejskiej. Nasze ustawodawstwo w tej dziedzinie zmierza do rozwiązywania problemów socjalnych wsi i ludności rolniczej, a równocześnie do aktywnego oddziaływania na racjonalne wykorzystanie ziemi. Musimy bowiem coraz lepiej gospodarować ziemią uprawną, wzmacniać jej ochronę przed przeznaczaniem na inne cele i dbać, aby każdy jej skrawek był odpowiednio zagospodarowany.</u>
  107 + <u xml:id="u-8.9" who="#JózefPińkowski">Kierunki działania dotyczące gospodarki ziemią zawarte w programie rządowym i znajdujące wyraz w przedłożonym projekcie ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zmierzają do poszerzenia dotychczasowych rozwiązań, między innymi przez stworzenie możliwości sprzedaży bądź wykupu ziemi w zamian za obligacje. Ponadto dążą do uporządkowania wielu spraw związanych ze sprawniejszym działaniem w tej dziedzinie. W naszym przekonaniu propozycje te zasługują w pełni na poparcie i wnikliwe rozpatrzenie przez zainteresowane komisje i Wysoką Izbę. Sprawy te mają bowiem doniosłe znaczenie. Z jednej strony wiążą się one ściśle z realizacją konstytucyjnej zasady, nakładającej na organy państwowe zadania dbałości o właściwe użytkowanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego, z drugiej zaś — wychodzą naprzeciw rozwiązywaniu wielu problemów ludzi, którzy posiadając gospodarstwa rolne, swą perspektywę życiową upatrują w wykonywaniu innego zawodu bądź z innych przyczyn są zainteresowani w przekazaniu ziemi nowemu użytkownikowi. Stworzenie warunków dla sprawnego przejmowania ziemi od właścicieli, którzy nie są w stanie już obecnie bądź w perspektywie zapewnić jej należytego wykorzystania przez użytkowników, którzy ją właściwie zagospodarują, jest zadaniem, za którym przemawia interes ogólnospołeczny oraz sytuacje życiowe wielu właścicieli gospodarstw.</u>
  108 + <u xml:id="u-8.10" who="#JózefPińkowski">Sprawy racjonalnego wykorzystania ziemi stanowić powinny, w jeszcze szerszym zakresie niż dotychczas, przedmiot codziennej pracy i działania władz terenowych, zwłaszcza gmin i wszystkich ogniw samorządu wiejskiego. Na sprawy zagospodarowania ziemi powinno się zwrócić szczególną uwagę w toku podejmowanego w najbliższym czasie powszechnego przeglądu gmin. Przegląd ten powinien dopomóc gminom w doskonaleniu ich metod działania w tej dziedzinie.</u>
  109 + <u xml:id="u-8.11" who="#JózefPińkowski">Podniesienie wydajności na części użytków rolnych, gdzie występuje jeszcze niski poziom gospodarowania, to duża rezerwa naszego rolnictwa, którą trzeba w pełni wykorzystać. Na uznanie zasługują inicjatywy wielu gmin, polegające na dokonywaniu społecznych przeglądów gospodarstw i pól i na tej podstawie precyzowanie, wspólnie z właścicielami gospodarstw, wniosków zmierzających do szybkiego powiększania produkcji rolnej i poprawy stanu gospodarowania. Wszędzie tam, gdzie rolnicy wyrażają chęć poprawy stanu gospodarowania powinni otrzymać odpowiednią pomoc ze strony gmin, kółek rolniczych, gminnej spółdzielni rolniczej. Powinny być w pełni wykorzystywane wszystkie stworzone przez państwo możliwości działania w zależności od miejscowych warunków i potrzeb, a jeśli zachodzi taka konieczność bądź sam rolnik się na to decyduje, ziemia powinna być przejmowana do zagospodarowania przez nowego użytkownika. Chodzi przy tym o dobre zagospodarowanie ziemi, lepsze niż u poprzedniego właściciela. W zależności od warunków terenowych powinny być zgodnie z założeniami rządowego programu wykorzystywane możliwości w dziedzinie zagospodarowania ziemi zarówno jednostek gospodarki uspołecznionej, jak i gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza rozwojowych gospodarstw chłopskich. Ci co zagospodarowują ziemię przekazaną im w użytkowanie powinni korzystać w pierwszej kolejności z możliwości nabycia sprzętu rolniczego, materiałów budowlanych i innych środków pomocy.</u>
  110 + <u xml:id="u-8.12" who="#JózefPińkowski">Można wyrazić przekonanie, że takie podejście do problemu — przewidujące rozwój form pomocy socjalnej, rozszerzające uprawnienia emerytalne, ułatwiające stabilizację życiową części właścicieli gospodarstw rolnych, którzy będą zainteresowani w zbyciu ziemi w zamian za obligacje przy równoczesnym tworzeniu jeszcze korzystniejszych warunków gospodarowania dla wszystkich dobrych rolników — spotka się z powszechnym poparciem wsi i przyczyni się do wyzwolenia dalszych inicjatyw produkcyjnych i społecznych.</u>
  111 + <u xml:id="u-8.13" who="#JózefPińkowski">Wysoka Izbo! Coraz większy wpływ na rozwój rolnictwa i wsi wywiera rozwijający się szybko sektor uspołecznionego rolnictwa. Jemu też przypadnie w udziale największa rola w dziedzinie zagospodarowania ziemi przejmowanej przez państwo, a także duże zadanie związane z zapewnieniem szybkiego wzrostu produkcji rolniczej.</u>
  112 + <u xml:id="u-8.14" who="#JózefPińkowski">Zawarte w programie rządowym postanowienia dotyczące doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego i organizacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej sprzyjać będą umacnianiu gospodarności i inicjatywy, a tym samym osiąganiu korzystnych rezultatów w obecnym pięcioleciu. Na PGR, które powinny osiągnąć dwukrotnie szybsze tempo wzrostu produkcji od średniego w kraju, ciążą odpowiedzialne zadania w dziedzinie zagospodarowania ziemi i zwiększenia wpływu na postęp w całym rolnictwie, między innymi przez wydatne zwiększenie produkcji nasion wysoko wydajnych odmian zbóż i innych roślin, materiału zarodowego, rozwoju usług i kooperacji oraz zwiększenia produkcji towarowej na drodze wprowadzania i upowszechniania przemysłowych metod uprawy i produkcji zwierzęcej.</u>
  113 + <u xml:id="u-8.15" who="#JózefPińkowski">W programie rządowym szeroko uwzględnione zostały warunki dalszego rozwoju rolniczej spółdzielczości produkcyjnej, społeczno-gospodarczej działalności kółek rolniczych oraz różnych form zespołowego działania i kooperacji. Dotyczy to warunków ekonomicznych, kredytów, zaopatrzenia w maszyny, zapewnienia kwalifikowanych kadr i innych problemów. A więc również przed tymi rolnikami, którzy zdecydowali się na formę zespołowego działania lub podejmą takie decyzje w przyszłości, otwierają się bardzo korzystne perspektywy lepszej, wydajniejszej pracy, wzrostu zarobków i dalszej poprawy warunków socjalnych.</u>
  114 + <u xml:id="u-8.16" who="#JózefPińkowski">W rezultacie podjętych działań przed wszystkimi rolnikami i pracownikami rolnictwa, przed każdym producentem rolnym stanęły nowe, wyższe zadania i dla realizacji tych zadań zapewnia się odpowiednie warunki i środki.</u>
  115 + <u xml:id="u-8.17" who="#JózefPińkowski">Cała wieś polska — rolnicy indywidualni, członkowie kółek rolniczych, spółdzielcy i pracownicy państwowych gospodarstw rolnych są zainteresowani w pełnym urzeczywistnieniu uchwał VII Zjazdu partii. Ludzie rolniczego trudu wiedzą dobrze, że od tego zależy wkład wsi w dalszy, pomyślny rozwój naszej ojczyzny, stwarzanie podstaw dobrobytu dla wszystkich polskich rodzin oraz poprawa warunków pracy i życia rolników. Dlatego w oparciu o program realizacji uchwał VII Zjazdu w codziennej pracy na wsi powinno się dążyć do dalszego precyzowania z rolnikami w każdej gminie i wsi konkretnych planów działania, mających na celu pełne wykorzystanie rezerw i tworzonych możliwości rozwojowych rolnictwa.</u>
  116 + <u xml:id="u-8.18" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Podstawowym zadaniem rolnictwa w obecnym pięcioleciu pozostaje zapewnienie dalszego znacznego przyrostu produkcji zwierzęcej, zwłaszcza mleka, żywca wieprzowego, wołowego i drobiu. Jest to dyktowane potrzebami w dziedzinie spożycia, przy istniejącej jego strukturze. W ubiegłym pięcioleciu osiągnęliśmy znaczny przyrost produkcji zbóż i pasz, a mimo to szybki rozwój produkcji zwierzęcej wymagał powiększenia importu zbóż i pasz. Import ten w obecnych warunkach koniunkturalnych jest nader uciążliwy dla naszej gospodarki, podnosi on także znacznie koszty produkcji zwierzęcej, które są pokrywane rosnącymi dotacjami państwa. Uwidoczniło się to zwłaszcza w ostatnich 2 latach, w których wskutek trudnych warunków klimatycznych zbiory pasz były mniejsze i zachodziła potrzeba wydatnego zwiększenia importu.</u>
  117 + <u xml:id="u-8.19" who="#JózefPińkowski">Dalszy rozwój produkcji zwierzęcej musimy opierać na zwiększonej krajowej produkcji zbóż i pasz. Stąd intensyfikacja produkcji i gospodarki paszowej jest jednym z najważniejszych zadań rolnictwa.</u>
  118 + <u xml:id="u-8.20" who="#JózefPińkowski">Powinniśmy zmierzać do wykorzystania wszystkich istniejących rezerw i możliwości w tej dziedzinie. Kierunki działania określa program rządowy. Postanowienia tego programu powinny być realizowane ze szczególną uwagą i pełną konsekwencją.</u>
  119 + <u xml:id="u-8.21" who="#JózefPińkowski">Niezbędne jest dalsze, szybkie powiększanie produkcji zbóż zarówno przez podniesienie plonów, jak i zwiększenie obszaru pod uprawy zbóż, kosztem mało wydajnych roślin pastewnych. Produkcja zbożowa powinna uzyskać jeszcze większe znaczenie w całokształcie zadań rolnictwa. Wzrost nawożenia, postęp w nasiennictwie i agrotechnice stwarza realne podstawy do dalszego, szybkiego wzrostu produkcji zbożowej. W bieżącym roku — o czym mówił tow. Barcikowski — zapoczątkowane zostało wprowadzenie na większą skalę uprawy kukurydzy na ziarno, a także na kiszonkę. Rozszerzenie uprawy kukurydzy przyczynić się może do istotnego powiększenia produkcji pasz treściwych i dlatego wymaga upowszechniania, w miarę jak będą tworzone techniczne warunki dla jej uprawy i zbioru.</u>
  120 + <u xml:id="u-8.22" who="#JózefPińkowski">Rolnicy powinni zadbać o lepszą uprawę i wyższe plony ziemniaków. Jesteśmy jednym z dużych, liczących się w świecie producentów ziemniaków. Produkcja ziemniaków stanowi istotny składnik naszej bazy paszowej, a ponadto szerokie są możliwości ich przemysłowego przerobu. Niezbędne jest także powiększenie produkcji ziemniaków jadalnych.</u>
  121 + <u xml:id="u-8.23" who="#JózefPińkowski">Dla powiększenia krajowej bazy paszowej powinniśmy powiększać areał uprawy buraków cukrowych i wysoko wydajnych roślin pastewnych, których uprawa wzbogacałaby nasze zasoby paszowe. Doświadczenia w rozszerzeniu Uprawy takich roślin, jak burak półcukrowy, perko i wiele innych roślin, są zachęcające. Działania w tym zakresie powinny być więc intensyfikowane, a ich efekty przyspieszane.</u>
  122 + <u xml:id="u-8.24" who="#JózefPińkowski">Istotne znaczenie dla lepszego wykorzystania zasobów paszowych mieć będzie rozwój suszarnictwa i produkcja pełnodawkowych pasz, w tym również z dużym udziałem słomy. Kryją się w tej dziedzinie duże rezerwy i możliwości powiększenia produkcji pasz i trzeba będzie zmierzać do ich szybkiego i szerokiego wykorzystania.</u>
  123 + <u xml:id="u-8.25" who="#JózefPińkowski">Nie ma potrzeby wyszczególniania wszystkich kierunków działania dla poprawy bilansu paszowego kraju. W zależności od terenowych warunków i możliwości, wszystkie rezerwy powinny być wykorzystywane lepiej, pełniej niż dotychczas, a działanie samych rolników, przedsiębiorstw i organizacji rolniczych, zaplecza naukowo-badawczego rolnictwa powinniśmy uczynić skuteczniejszym. Tego wymagają potrzeby sprowadzające się do zapewnienia warunków dalszego szybkiego, lecz w pełni zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin produkcji rolniczej.</u>
  124 + <u xml:id="u-8.26" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Na spotkaniu przedwyborczym z rolnikami w Poznaniu I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Program wyżywienia narodu, uchwalony w październiku 1974 r. na XV Plenum KC partii i rozwinięty na VII Zjeździe, stanowi niezmiernie ważną część składową całej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Warunkiem jego realizacji jest wyższa jakość pracy, a więc wyższe jej wyniki w całym rolnictwie i we wszystkich związanych z nim dziedzinach gospodarki”.</u>
  125 + <u xml:id="u-8.27" who="#JózefPińkowski">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwał VII Zjazdu w dziedzinie rolnictwa dowodzi, że tworzone są korzystne warunki do dalszego rozwoju i unowocześnienia rolnictwa i całej naszej gospodarki żywnościowej w obecnym pięcioleciu. Świadomość tego stanu rzeczy to cenne źródło inspiracji i społecznych motywacji uzyskiwania wyższej jakości pracy i większej sprawności działania, stawiania wyższych wymogów i zadań wobec wszystkich, którym realizacja tego programu przypada w udziale.</u>
  126 + <u xml:id="u-8.28" who="#JózefPińkowski">Wnioski stąd wypływające powinny być wyciągnięte przez rolników, przez organy samorządu rolniczego, gminy i województwa, przez dyrekcje państwowych gospodarstw rolnych, przez zarządy spółdzielni, przez wszystkich, którzy własną, codzienną, lepszą pracą powinni przyczyniać się do pełnej realizacji zadań dalszej poprawy wyżywienia narodu. Powinno się dołożyć starań, aby nie zaniedbać niczego i osiągnąć widoczny postęp we wszystkich podstawowych dziedzinach rolnictwa w roku bieżącym przez sprawne przeprowadzenie wszystkich tegorocznych prac rolnych. Mamy poza sobą dwa trudne lata. Uszczuplone zostały zasoby i rezerwy paszowe. Dzięki zwiększonej pomocy państwa i zapobiegliwości rolników przezwyciężane są te trudności. Wiele zależeć będzie od pomyślnego przebiegu dalszych prac w rolnictwie w roku bieżącym, należytej pielęgnacji roślin, terminowego i właściwego sprzętu wszystkich ziemiopłodów, wykorzystania możliwości dalszego powiększania produkcji zwierzęcej. Dlatego prace nad realizacją zadań, wynikających z programu rozwoju rolnictwa w bieżącym pięcioleciu, powinny być w każdej gminie i wsi ściśle związane ze sprawnym i pełnym wykonaniem wszystkich zadań rolnictwa w roku bieżącym. Dziękuję.</u>
127 127 <u xml:id="u-8.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
128 128 </div>
129 129 <div xml:id="div-9">
130   - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u>
  130 + <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u>
131 131 </div>
132 132 <div xml:id="div-10">
133   - <u xml:id="u-10.0" who="#PosełStrużekBolesław">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wystąpienie Ministra Barcikowskiego podkreśla wprost historyczną konieczność konsekwentnej realizacji programu rozwoju gospodarki żywnościowej i jej głównego ogniwa, jakim jest rolnictwo. Założenia rozwoju tego wielkiego kompleksu gospodarki narodowej na lata 1976–1980 zostały określone uchwałą VII Zjazdu partii. Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego ZSL, pragnę dodać, że VII Kongres ZSL uznał te założenia za najbardziej odpowiadające potrzebom całego społeczeństwa oraz interesom społeczno-ekonomicznego rozwoju wsi. Działanie na rzecz realizacji tych założeń stanowi kluczowe zadanie całego Stronnictwa.</u>
134   - <u xml:id="u-10.1" who="#PosełStrużekBolesław">Wystąpienie Ministra Barcikowskiego zawiera równocześnie charakterystykę rządowego programu środków realizacji, podjętych na przestrzeni bieżącego roku działań Rządu oraz charakterystykę głównych zasad polityki rolnej. Na tym tle zostały zreferowane główne założenia projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych — jako aktu prawnego uzupełniającego całokształt ustawodawstwa i polityki w stosunku do ziemi jako podstawowego środka produkcji rolniczej i jednego z najcenniejszych dóbr całego narodu.</u>
135   - <u xml:id="u-10.2" who="#PosełStrużekBolesław">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę podkreślić dużą troskę Rządu o zapewnienie warunków rozwoju rolnictwa i wielką aktywność w działaniu, w doskonaleniu systemu polityki rolnej, w mobilizacji niezbędnych środków materialno-technicznych i ulepszaniu systemu zarządzania i sterowania rozwojem rolnictwa. Istotą podjętych przez Rząd w ostatnich miesiącach decyzji jest usprawnianie i rozwijanie mechanizmu transformacji społeczno-ekonomicznej rolnictwa, mechanizmu dalszego rozwoju produkcji rolnej oraz umacnianie spójności całego systemu rolnictwa. Biorąc pod uwagę wnikliwą charakterystykę, jakiej dokonał Minister Barcikowski, zwalnia mnie to od szczegółowszego omawiania tych spraw.</u>
136   - <u xml:id="u-10.3" who="#PosełStrużekBolesław">Wysoka Izbo! Społeczna ranga debaty sejmowej narzuca obowiązek głębszej refleksji nad aktualną sytuacją w rolnictwie. Jej cechą specyficzną jest to, że strukturalne problemy, które są stopniowo rozwiązywane, ale przecież nie mogą być rozwiązane szybko i w jednorazowym akcie, że właśnie te strukturalne problemy na skutek dodatkowych obiektywnych trudności uległy niejako zaostrzeniu. Tak na przykład luka między planowaną na 1975 r. produkcją globalną rolnictwa a faktycznie osiągniętą — wartości około 34,5 mld zł, nie może nie rzutować na politykę intensyfikacji produkcji rolniczej i środki jej intensyfikacji. Jeszcze większa luka wystąpiła w kształtowaniu się produkcji czystej rolnictwa, co rzutuje na sytuację dochodową ludności rolniczej, kształtowanie się inwestycji, a zwłaszcza inwestycji naturalnych, tzw. zapasów w gospodarstwach rolnych itp. W takich okolicznościach szczególnie ważną sprawą jest krótkookresowe dostosowywanie polityki rolnej do aktualnej sytuacji. Polityka rolna spełniać tu powinna funkcję amortyzacji przejściowych trudności, skłaniać do większej aktywności w uruchamianiu rezerw, bardziej efektywnego gospodarowania. W takich sytuacjach szczególnej wagi nabiera sprawa wewnętrznej zgodności wszystkich elementów polityki rolnej, kierowania się wszystkich resortów, instytucji i organizacji tymi samymi kryteriami i celami, pełną zbieżnością działania. Takie działanie, szczególnie doniosłe w trudnych okresach, jest nieodzownym warunkiem realizacji programu gospodarki żywnościowej, wynika z istoty tego programu.</u>
137   - <u xml:id="u-10.4" who="#PosełStrużekBolesław">W warunkach zwiększającej się materiałochłonności i usługochłonności produkcji rolniczej, w sytuacji, gdy przywiązujemy tak wielką wagę do rozwoju specjalizacji gospodarstw, różnych form kooperacji — niepomiernie wzrasta rola jakości obsługi rolnictwa ze strony odpowiednich przedsiębiorstw, instytucji i organizacji. Czynnik ten w poważnej mierze wpływa na poziom agrotechniki przez duży udział usług w podstawowych pracach polowych, wpływa na ekonomikę czasu producentów rolnych, na ich stosunek do nowych, bardziej postępowych form społeczno-ekonomicznych organizacji produkcji rolniczej, na decyzje produkcyjne itp. Zbyt często w działaniu tych instytucji nad ich podstawową funkcją społeczną przeważają interesy partykularne i formalizm działania. Społecznej presji wywieranej na wszystkich producentów rolnych pod kątem maksymalnego wyzyskania rezerw produkcyjnych towarzyszyć musi silna presja, mająca na celu ciągłe doskonalenie obsługi rolnictwa. Jest to ogromne, pozainwestycyjne źródło dodatkowych efektów produkcyjnych, a ponadto czynnik umacniający zainteresowanie rolników rozwojem produkcji, czynnik pobudzający ich aktywność społeczno-zawodową.</u>
138   - <u xml:id="u-10.5" who="#PosełStrużekBolesław">Jedną z cech aktualnej sytuacji w rolnictwie jest to, że posiadamy dobrze opracowane programy, zarówno program globalny rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w skali kraju i poszczególnych województw, jak również szereg programów odcinkowych, dotyczących poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej lub wręcz pojedynczych produktów rolnych. Obecnie daje się nawet zaobserwować pewien nadmiar prac programowych w terenie, co osłabia koncentrację sił społecznych, a zwłaszcza kwalifikowanych kadr na froncie codziennej, konsekwentnej realizacji uchwalonych już programów. Podniesienie społecznej rangi tych programów, wpojenie poczucia wysokiej odpowiedzialności wszystkich realizatorów za ich pełne wykonanie, okresowa kontrola, a nade wszystko koncentracja sił społecznych i środków materialnych na ich realizacji — to jest dziś tak niezbędne podejście. Program uchwalony, który ulega zapomnieniu, faktycznie oznacza pogorszenie sytuacji na tym odcinku, którego dotyczy.</u>
139   - <u xml:id="u-10.6" who="#PosełStrużekBolesław">W wystąpieniu Ministra Barcikowskiego podniesione zostały zagadnienia kształtowania rozmiarów i struktury produkcji rolniczej.</u>
140   - <u xml:id="u-10.7" who="#PosełStrużekBolesław">Niewątpliwie w bieżącym pięcioleciu wysuwają się dwa podstawowe problemy w rozwoju produkcji rolniczej: pierwszy — to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej.</u>
141   - <u xml:id="u-10.8" who="#PosełStrużekBolesław">Istotny postęp w rozwiązywaniu pierwszego z tych problemów będzie wywierał szczególnie doniosły wpływ na zapewnienie wewnętrznej równowagi rolnictwa, na poprawę efektywności handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Jakaż bowiem jest współcześnie treść ekonomiczna problemu zbożowo-paszowego? Rozwiązywanie tego problemu to niemal wyłącznie zwiększenie zasobów surowcowych dla przetwórstwa wewnątrzrolniczego, jakim jest produkcja zwierzęca. W zasadzie wszystkie pozapaszowe kierunki rozchodu zbóż są ustabilizowane, a nawet występuje pewna tendencja malejąca. Cały przyrost zbóż przeznaczany jest na pasze. A zatem wysokie tempo wzrostu produkcji zbożowej określa w poważnej mierze harmonijny i zgodny z potrzebami społeczeństwa rozwój produkcji rolniczej, a przede wszystkim tempo wzrostu produkcji zwierzęcej. Podkreślić jednak należy, że zapewnienie wysokiego tempa przyrostu zbóż stało się przede wszystkim interesem samych rolników. Znaczenie tego problemu dla bilansu handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi w sposób nie wymagający komentarzy ilustruje fakt, że obecnie import zbóż i pasz pochłania ponad 3/4 wartości eksportu artykułów rolno-spożywczych.</u>
142   - <u xml:id="u-10.9" who="#PosełStrużekBolesław">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że ten wskaźnik skonfrontuję z trzema faktami. Przed kilkoma dniami, na naradzie w Naczelnym Komitecie ZSL jeden z rolników z woj. łomżyńskiego skonstatował: „Jadąc do Warszawy nie widziałem dopieszczonej plantacji zbóż. Sąsiad, zapytany o stan pszenicy ozimej, stwierdził, że jeszcze jej po zimie nie oglądał”. Drugi fakt: według danych GUS w 1975 roku w 55 gminach przeciętne plony zbóż wahały się w granicach od 9,6 do 15 q; można powiedzieć, że jest to dystans olbrzymi, nawet jeżeli się uwzględni, że gminy te mogły posiadać bardzo słabej jakości gleby; w 439 gminach — w granicach od 15,1 do 20 q, jeżeli chodzi o cztery zboża. Łącznie w blisko 1/4 ogólnej liczby gmin plony 4 zbóż nie przekraczały 20 q.</u>
143   - <u xml:id="u-10.10" who="#PosełStrużekBolesław">Wreszcie trzeci fakt — w latach 1973–1975 powierzchnia zasiewów zbóż w PGR nie wykazuje tendencji wzrostu przy przecież bardzo poważnym w tym okresie wzroście ogólnej powierzchni gruntów ornych.</u>
144   - <u xml:id="u-10.11" who="#PosełStrużekBolesław">Posiadamy bezsporne i duże jeszcze możliwości wzrostu produkcji zbóż. Oczywiście, współcześnie problem zbożowy stanowi niejako organiczną całość z szerszym problemem paszowym. Wykorzystując kompleksowo wszystkie czynniki wzrostu produkcji zbóż, musi my równocześnie przez przyspieszenie produkcji pasz niezbożowych zmniejszyć presję produkcji zwierzęcej na bilans zbożowy. Nie jest do powtórzenia operacja z ubiegłej pięciolatki, w trakcie której zużycie pasz treściwych wzrosło o około 60%, a pasz niezbożowych — w blisko 10-krotnie wolniejszym tempie.</u>
145   - <u xml:id="u-10.12" who="#PosełStrużekBolesław">Drugi kluczowy problem produkcyjny rolnictwa — to znaczy maksymalne do osiągnięcia tempo wzrostu wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej — ma szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia społeczeństwa, dla zapewnienia odpowiedniego tempa wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej oraz dla handlu zagranicznego. Udział artykułów pochodzenia zwierzęcego w spożyciu artykułów żywnościowych stanowi ponad 55% ich wartości, udział produktów hodowli w przychodach ludności rolniczej ze sprzedaży produktów rolnych wynosił w ostatnich 2 latach średnio ponad 67%. Poważna jest również pozycja tej grupy artykułów w handlu zagranicznym, zwłaszcza z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi.</u>
146   - <u xml:id="u-10.13" who="#PosełStrużekBolesław">Wysoki Sejmie! W okresie ubiegłego pięciolecia osiągnięte zostały poważne rezultaty w zakresie zagospodarowania gruntów ekstensywnie użytkowanych. Łącznie przez 5 lat zostało rozdzielonych do trwałego zagospodarowania blisko 1 100 tys. ha gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, z czego około 800 tys. ha przejęły państwowe gospodarstwa, spółdzielnie produkcyjne i kółka rolnicze, a blisko 300 tys. ha, czyli ponad 26% — rolnicy indywidualni oraz zespoły rolników. W rezultacie powierzchnia gruntów sektora uspołecznionego powiększyła się w ciągu 5 lat o blisko 25%. W przepływie międzysektorowym około 77% ziemi stanowiły grunty gospodarstw przekazanych za świadczenia rentowe. Ustawa ta dotyczy rolników, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nie mają spadkobierców swych gospodarstw. Słusznie jednak stwierdził Minister Barcikowski, że „różne są przyczyny słabego wykorzystywania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych i w związku z tym różne trzeba stosować instrumenty aktywizacji użytkowania ziemi”. Niewłaściwie, ekstensywnie użytkuje ziemię część rolników w wieku przedemerytalnym. Należy również liczyć się ze stopniowym nasilaniem się procesu polaryzacji wiejskiej ludności dwuzawodowej. Potrzeba istnienia efektywnych form rozwiązywania tych sytuacji leży u podstaw projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Oczywiście, odmienność tych sytuacji, w porównaniu do sytuacji rolników w wieku emerytalnym, dyktuje potrzebę stosowania odmiennych rozwiązań prawnych i ekonomicznych. Zostały one omówione w wystąpieniu Ministra Barcikowskiego. Na szczególne podkreślenie zasługuje rozszerzenie kategorii bezpłatnego użytkowania ziemi na indywidualnych producentów. Parafrazując hasło ludowych rewolucji agrarnych: „ziemia dla tych, którzy na niej pracują” — można powiedzieć, że zasada ta oznacza realizację hasła „ziemia dla tych, którzy na niej pracują dobrze”.</u>
147   - <u xml:id="u-10.14" who="#PosełStrużekBolesław">Godny podkreślenia jest również fakt, że realizacja tej ustawy powinna zwiększać szanse poprawy struktury agrarnej indywidualnych gospodarstw, a zarazem szanse prowadzenia bardziej aktywnej polityki społeczno-socjalnej w stosunku do ludności wiejskiej oraz polityki przestrzennego zagospodarowania obszarów wiejskich. Ustawa ta jednak stanowić będzie nader czuły instrument, a zatem jej wykonawcy — naczelnicy gmin powinni uwzględniać cele polityki rolnej i czynnik zdrowej opinii społecznej gminy i stwarzać warunki sprzyjające możliwie największemu udziałowi przejmowania nieruchomości rolnych za obligacje na wniosek samych właścicieli. Dotyczy to szczególnie gospodarstw chłoporobotników.</u>
148   - <u xml:id="u-10.15" who="#PosełStrużekBolesław">Klub Poselski ZSL w pełni popiera założenia projektu ustawy, widząc w niej istotny element uzupełniający ustawodawstwo gruntowe oraz jeden ze środków realizacji założeń polityki rolnej i społecznej.</u>
149   - <u xml:id="u-10.16" who="#PosełStrużekBolesław">Dodać należy, że koncentracji działań w zakresie sprawnego przejmowania ziemi przez najlepszych producentów towarzyszyć powinno działanie na rzecz bardziej skutecznej ochrony gruntów rolniczych oraz działania na rzecz podnoszenia żyzności całej powierzchni użytków rolnych. W tym kontekście niepokojące jest niewykonanie w ubiegłym roku planów rzeczowych melioracji użytków rolnych. A przecież skala postępu w zakresie powszechnego podnoszenia żyzności ziemi ma decydujący wpływ na skalę przyrostu produkcji roślinnej.</u>
150   - <u xml:id="u-10.17" who="#PosełStrużekBolesław">Na zakończenie swego wystąpienia Minister Barcikowski stwierdził: „W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie wsi”. W imieniu władz Stronnictwa i Klubu Poselskiego ZSL pragnę zapewnić, że możliwie największy wkład w rozwój rolnictwa i postęp społeczny na wsi całe Stronnictwo traktuje jako swoje główne zadanie, dążąc do stałego doskonalenia form działalności polityczno-organizacyjnej. Podstawową siłą społeczną naszego Stronnictwa jest zaangażowany i ofiarny aktyw chłopski. Podejmując tak doniosłą problematykę rezerw, przedstawioną frontalnie przez II Plenum Komitetu Centralnego, Stronnictwo dąży do tego, aby realizacja tych zadań objęła wszystkich rolników — członków ZSL, aby stała się ruchem powszechnym na rzecz przyspieszenia postępu rolniczego. Kardynalnym warunkiem efektywności kierowanych do rolnictwa środków materialno-technicznych oraz działań w sferze polityki rolnej jest skala aktywnego współdziałania samych producentów, dobre rozumienie prowadzonej polityki rolnej, „stopień wzmocnienia poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych” — jak to określił Minister Barcikowski. Kształtowanie tych postaw społecznych, owego klimatu społecznego rozwoju rolnictwa i postępu społecznego wsi — to nasza wspólna z partią funkcja, stanowiąca przedmiot codziennego, ścisłego współdziałania.</u>
151   - <u xml:id="u-10.18" who="#PosełStrużekBolesław">Konsekwentna realizacja podstawowych zasad polityki rolnej stwarza silną podstawę pełnej identyfikacji zadań rolników indywidualnych i pracowników rolnictwa uspołecznionego z celami i zadaniami, jakie przed rolnictwem stawia partia i Rząd.</u>
152   - <u xml:id="u-10.19" who="#PosełStrużekBolesław">Pragnę wyrazić nadzieję, że konsekwentna realizacja założeń pomocy i kierowanie na rzecz rozwoju rolnictwa środków materialno-technicznych stanowić będą materialną podstawę tego, ażeby można było w pełni wykorzystać te wielkie jeszcze możliwości tkwiące w rozwoju naszego rolnictwa.</u>
  133 + <u xml:id="u-10.0" who="#BolesławStrużek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wystąpienie Ministra Barcikowskiego podkreśla wprost historyczną konieczność konsekwentnej realizacji programu rozwoju gospodarki żywnościowej i jej głównego ogniwa, jakim jest rolnictwo. Założenia rozwoju tego wielkiego kompleksu gospodarki narodowej na lata 1976–1980 zostały określone uchwałą VII Zjazdu partii. Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego ZSL, pragnę dodać, że VII Kongres ZSL uznał te założenia za najbardziej odpowiadające potrzebom całego społeczeństwa oraz interesom społeczno-ekonomicznego rozwoju wsi. Działanie na rzecz realizacji tych założeń stanowi kluczowe zadanie całego Stronnictwa.</u>
  134 + <u xml:id="u-10.1" who="#BolesławStrużek">Wystąpienie Ministra Barcikowskiego zawiera równocześnie charakterystykę rządowego programu środków realizacji, podjętych na przestrzeni bieżącego roku działań Rządu oraz charakterystykę głównych zasad polityki rolnej. Na tym tle zostały zreferowane główne założenia projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych — jako aktu prawnego uzupełniającego całokształt ustawodawstwa i polityki w stosunku do ziemi jako podstawowego środka produkcji rolniczej i jednego z najcenniejszych dóbr całego narodu.</u>
  135 + <u xml:id="u-10.2" who="#BolesławStrużek">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę podkreślić dużą troskę Rządu o zapewnienie warunków rozwoju rolnictwa i wielką aktywność w działaniu, w doskonaleniu systemu polityki rolnej, w mobilizacji niezbędnych środków materialno-technicznych i ulepszaniu systemu zarządzania i sterowania rozwojem rolnictwa. Istotą podjętych przez Rząd w ostatnich miesiącach decyzji jest usprawnianie i rozwijanie mechanizmu transformacji społeczno-ekonomicznej rolnictwa, mechanizmu dalszego rozwoju produkcji rolnej oraz umacnianie spójności całego systemu rolnictwa. Biorąc pod uwagę wnikliwą charakterystykę, jakiej dokonał Minister Barcikowski, zwalnia mnie to od szczegółowszego omawiania tych spraw.</u>
  136 + <u xml:id="u-10.3" who="#BolesławStrużek">Wysoka Izbo! Społeczna ranga debaty sejmowej narzuca obowiązek głębszej refleksji nad aktualną sytuacją w rolnictwie. Jej cechą specyficzną jest to, że strukturalne problemy, które są stopniowo rozwiązywane, ale przecież nie mogą być rozwiązane szybko i w jednorazowym akcie, że właśnie te strukturalne problemy na skutek dodatkowych obiektywnych trudności uległy niejako zaostrzeniu. Tak na przykład luka między planowaną na 1975 r. produkcją globalną rolnictwa a faktycznie osiągniętą — wartości około 34,5 mld zł, nie może nie rzutować na politykę intensyfikacji produkcji rolniczej i środki jej intensyfikacji. Jeszcze większa luka wystąpiła w kształtowaniu się produkcji czystej rolnictwa, co rzutuje na sytuację dochodową ludności rolniczej, kształtowanie się inwestycji, a zwłaszcza inwestycji naturalnych, tzw. zapasów w gospodarstwach rolnych itp. W takich okolicznościach szczególnie ważną sprawą jest krótkookresowe dostosowywanie polityki rolnej do aktualnej sytuacji. Polityka rolna spełniać tu powinna funkcję amortyzacji przejściowych trudności, skłaniać do większej aktywności w uruchamianiu rezerw, bardziej efektywnego gospodarowania. W takich sytuacjach szczególnej wagi nabiera sprawa wewnętrznej zgodności wszystkich elementów polityki rolnej, kierowania się wszystkich resortów, instytucji i organizacji tymi samymi kryteriami i celami, pełną zbieżnością działania. Takie działanie, szczególnie doniosłe w trudnych okresach, jest nieodzownym warunkiem realizacji programu gospodarki żywnościowej, wynika z istoty tego programu.</u>
  137 + <u xml:id="u-10.4" who="#BolesławStrużek">W warunkach zwiększającej się materiałochłonności i usługochłonności produkcji rolniczej, w sytuacji, gdy przywiązujemy tak wielką wagę do rozwoju specjalizacji gospodarstw, różnych form kooperacji — niepomiernie wzrasta rola jakości obsługi rolnictwa ze strony odpowiednich przedsiębiorstw, instytucji i organizacji. Czynnik ten w poważnej mierze wpływa na poziom agrotechniki przez duży udział usług w podstawowych pracach polowych, wpływa na ekonomikę czasu producentów rolnych, na ich stosunek do nowych, bardziej postępowych form społeczno-ekonomicznych organizacji produkcji rolniczej, na decyzje produkcyjne itp. Zbyt często w działaniu tych instytucji nad ich podstawową funkcją społeczną przeważają interesy partykularne i formalizm działania. Społecznej presji wywieranej na wszystkich producentów rolnych pod kątem maksymalnego wyzyskania rezerw produkcyjnych towarzyszyć musi silna presja, mająca na celu ciągłe doskonalenie obsługi rolnictwa. Jest to ogromne, pozainwestycyjne źródło dodatkowych efektów produkcyjnych, a ponadto czynnik umacniający zainteresowanie rolników rozwojem produkcji, czynnik pobudzający ich aktywność społeczno-zawodową.</u>
  138 + <u xml:id="u-10.5" who="#BolesławStrużek">Jedną z cech aktualnej sytuacji w rolnictwie jest to, że posiadamy dobrze opracowane programy, zarówno program globalny rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w skali kraju i poszczególnych województw, jak również szereg programów odcinkowych, dotyczących poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej lub wręcz pojedynczych produktów rolnych. Obecnie daje się nawet zaobserwować pewien nadmiar prac programowych w terenie, co osłabia koncentrację sił społecznych, a zwłaszcza kwalifikowanych kadr na froncie codziennej, konsekwentnej realizacji uchwalonych już programów. Podniesienie społecznej rangi tych programów, wpojenie poczucia wysokiej odpowiedzialności wszystkich realizatorów za ich pełne wykonanie, okresowa kontrola, a nade wszystko koncentracja sił społecznych i środków materialnych na ich realizacji — to jest dziś tak niezbędne podejście. Program uchwalony, który ulega zapomnieniu, faktycznie oznacza pogorszenie sytuacji na tym odcinku, którego dotyczy.</u>
  139 + <u xml:id="u-10.6" who="#BolesławStrużek">W wystąpieniu Ministra Barcikowskiego podniesione zostały zagadnienia kształtowania rozmiarów i struktury produkcji rolniczej.</u>
  140 + <u xml:id="u-10.7" who="#BolesławStrużek">Niewątpliwie w bieżącym pięcioleciu wysuwają się dwa podstawowe problemy w rozwoju produkcji rolniczej: pierwszy — to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej.</u>
  141 + <u xml:id="u-10.8" who="#BolesławStrużek">Istotny postęp w rozwiązywaniu pierwszego z tych problemów będzie wywierał szczególnie doniosły wpływ na zapewnienie wewnętrznej równowagi rolnictwa, na poprawę efektywności handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Jakaż bowiem jest współcześnie treść ekonomiczna problemu zbożowo-paszowego? Rozwiązywanie tego problemu to niemal wyłącznie zwiększenie zasobów surowcowych dla przetwórstwa wewnątrzrolniczego, jakim jest produkcja zwierzęca. W zasadzie wszystkie pozapaszowe kierunki rozchodu zbóż są ustabilizowane, a nawet występuje pewna tendencja malejąca. Cały przyrost zbóż przeznaczany jest na pasze. A zatem wysokie tempo wzrostu produkcji zbożowej określa w poważnej mierze harmonijny i zgodny z potrzebami społeczeństwa rozwój produkcji rolniczej, a przede wszystkim tempo wzrostu produkcji zwierzęcej. Podkreślić jednak należy, że zapewnienie wysokiego tempa przyrostu zbóż stało się przede wszystkim interesem samych rolników. Znaczenie tego problemu dla bilansu handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi w sposób nie wymagający komentarzy ilustruje fakt, że obecnie import zbóż i pasz pochłania ponad 3/4 wartości eksportu artykułów rolno-spożywczych.</u>
  142 + <u xml:id="u-10.9" who="#BolesławStrużek">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że ten wskaźnik skonfrontuję z trzema faktami. Przed kilkoma dniami, na naradzie w Naczelnym Komitecie ZSL jeden z rolników z woj. łomżyńskiego skonstatował: „Jadąc do Warszawy nie widziałem dopieszczonej plantacji zbóż. Sąsiad, zapytany o stan pszenicy ozimej, stwierdził, że jeszcze jej po zimie nie oglądał”. Drugi fakt: według danych GUS w 1975 roku w 55 gminach przeciętne plony zbóż wahały się w granicach od 9,6 do 15 q; można powiedzieć, że jest to dystans olbrzymi, nawet jeżeli się uwzględni, że gminy te mogły posiadać bardzo słabej jakości gleby; w 439 gminach — w granicach od 15,1 do 20 q, jeżeli chodzi o cztery zboża. Łącznie w blisko 1/4 ogólnej liczby gmin plony 4 zbóż nie przekraczały 20 q.</u>
  143 + <u xml:id="u-10.10" who="#BolesławStrużek">Wreszcie trzeci fakt — w latach 1973–1975 powierzchnia zasiewów zbóż w PGR nie wykazuje tendencji wzrostu przy przecież bardzo poważnym w tym okresie wzroście ogólnej powierzchni gruntów ornych.</u>
  144 + <u xml:id="u-10.11" who="#BolesławStrużek">Posiadamy bezsporne i duże jeszcze możliwości wzrostu produkcji zbóż. Oczywiście, współcześnie problem zbożowy stanowi niejako organiczną całość z szerszym problemem paszowym. Wykorzystując kompleksowo wszystkie czynniki wzrostu produkcji zbóż, musi my równocześnie przez przyspieszenie produkcji pasz niezbożowych zmniejszyć presję produkcji zwierzęcej na bilans zbożowy. Nie jest do powtórzenia operacja z ubiegłej pięciolatki, w trakcie której zużycie pasz treściwych wzrosło o około 60%, a pasz niezbożowych — w blisko 10-krotnie wolniejszym tempie.</u>
  145 + <u xml:id="u-10.12" who="#BolesławStrużek">Drugi kluczowy problem produkcyjny rolnictwa — to znaczy maksymalne do osiągnięcia tempo wzrostu wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej — ma szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia społeczeństwa, dla zapewnienia odpowiedniego tempa wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej oraz dla handlu zagranicznego. Udział artykułów pochodzenia zwierzęcego w spożyciu artykułów żywnościowych stanowi ponad 55% ich wartości, udział produktów hodowli w przychodach ludności rolniczej ze sprzedaży produktów rolnych wynosił w ostatnich 2 latach średnio ponad 67%. Poważna jest również pozycja tej grupy artykułów w handlu zagranicznym, zwłaszcza z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi.</u>
  146 + <u xml:id="u-10.13" who="#BolesławStrużek">Wysoki Sejmie! W okresie ubiegłego pięciolecia osiągnięte zostały poważne rezultaty w zakresie zagospodarowania gruntów ekstensywnie użytkowanych. Łącznie przez 5 lat zostało rozdzielonych do trwałego zagospodarowania blisko 1 100 tys. ha gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, z czego około 800 tys. ha przejęły państwowe gospodarstwa, spółdzielnie produkcyjne i kółka rolnicze, a blisko 300 tys. ha, czyli ponad 26% — rolnicy indywidualni oraz zespoły rolników. W rezultacie powierzchnia gruntów sektora uspołecznionego powiększyła się w ciągu 5 lat o blisko 25%. W przepływie międzysektorowym około 77% ziemi stanowiły grunty gospodarstw przekazanych za świadczenia rentowe. Ustawa ta dotyczy rolników, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nie mają spadkobierców swych gospodarstw. Słusznie jednak stwierdził Minister Barcikowski, że „różne są przyczyny słabego wykorzystywania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych i w związku z tym różne trzeba stosować instrumenty aktywizacji użytkowania ziemi”. Niewłaściwie, ekstensywnie użytkuje ziemię część rolników w wieku przedemerytalnym. Należy również liczyć się ze stopniowym nasilaniem się procesu polaryzacji wiejskiej ludności dwuzawodowej. Potrzeba istnienia efektywnych form rozwiązywania tych sytuacji leży u podstaw projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Oczywiście, odmienność tych sytuacji, w porównaniu do sytuacji rolników w wieku emerytalnym, dyktuje potrzebę stosowania odmiennych rozwiązań prawnych i ekonomicznych. Zostały one omówione w wystąpieniu Ministra Barcikowskiego. Na szczególne podkreślenie zasługuje rozszerzenie kategorii bezpłatnego użytkowania ziemi na indywidualnych producentów. Parafrazując hasło ludowych rewolucji agrarnych: „ziemia dla tych, którzy na niej pracują” — można powiedzieć, że zasada ta oznacza realizację hasła „ziemia dla tych, którzy na niej pracują dobrze”.</u>
  147 + <u xml:id="u-10.14" who="#BolesławStrużek">Godny podkreślenia jest również fakt, że realizacja tej ustawy powinna zwiększać szanse poprawy struktury agrarnej indywidualnych gospodarstw, a zarazem szanse prowadzenia bardziej aktywnej polityki społeczno-socjalnej w stosunku do ludności wiejskiej oraz polityki przestrzennego zagospodarowania obszarów wiejskich. Ustawa ta jednak stanowić będzie nader czuły instrument, a zatem jej wykonawcy — naczelnicy gmin powinni uwzględniać cele polityki rolnej i czynnik zdrowej opinii społecznej gminy i stwarzać warunki sprzyjające możliwie największemu udziałowi przejmowania nieruchomości rolnych za obligacje na wniosek samych właścicieli. Dotyczy to szczególnie gospodarstw chłoporobotników.</u>
  148 + <u xml:id="u-10.15" who="#BolesławStrużek">Klub Poselski ZSL w pełni popiera założenia projektu ustawy, widząc w niej istotny element uzupełniający ustawodawstwo gruntowe oraz jeden ze środków realizacji założeń polityki rolnej i społecznej.</u>
  149 + <u xml:id="u-10.16" who="#BolesławStrużek">Dodać należy, że koncentracji działań w zakresie sprawnego przejmowania ziemi przez najlepszych producentów towarzyszyć powinno działanie na rzecz bardziej skutecznej ochrony gruntów rolniczych oraz działania na rzecz podnoszenia żyzności całej powierzchni użytków rolnych. W tym kontekście niepokojące jest niewykonanie w ubiegłym roku planów rzeczowych melioracji użytków rolnych. A przecież skala postępu w zakresie powszechnego podnoszenia żyzności ziemi ma decydujący wpływ na skalę przyrostu produkcji roślinnej.</u>
  150 + <u xml:id="u-10.17" who="#BolesławStrużek">Na zakończenie swego wystąpienia Minister Barcikowski stwierdził: „W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie wsi”. W imieniu władz Stronnictwa i Klubu Poselskiego ZSL pragnę zapewnić, że możliwie największy wkład w rozwój rolnictwa i postęp społeczny na wsi całe Stronnictwo traktuje jako swoje główne zadanie, dążąc do stałego doskonalenia form działalności polityczno-organizacyjnej. Podstawową siłą społeczną naszego Stronnictwa jest zaangażowany i ofiarny aktyw chłopski. Podejmując tak doniosłą problematykę rezerw, przedstawioną frontalnie przez II Plenum Komitetu Centralnego, Stronnictwo dąży do tego, aby realizacja tych zadań objęła wszystkich rolników — członków ZSL, aby stała się ruchem powszechnym na rzecz przyspieszenia postępu rolniczego. Kardynalnym warunkiem efektywności kierowanych do rolnictwa środków materialno-technicznych oraz działań w sferze polityki rolnej jest skala aktywnego współdziałania samych producentów, dobre rozumienie prowadzonej polityki rolnej, „stopień wzmocnienia poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych” — jak to określił Minister Barcikowski. Kształtowanie tych postaw społecznych, owego klimatu społecznego rozwoju rolnictwa i postępu społecznego wsi — to nasza wspólna z partią funkcja, stanowiąca przedmiot codziennego, ścisłego współdziałania.</u>
  151 + <u xml:id="u-10.18" who="#BolesławStrużek">Konsekwentna realizacja podstawowych zasad polityki rolnej stwarza silną podstawę pełnej identyfikacji zadań rolników indywidualnych i pracowników rolnictwa uspołecznionego z celami i zadaniami, jakie przed rolnictwem stawia partia i Rząd.</u>
  152 + <u xml:id="u-10.19" who="#BolesławStrużek">Pragnę wyrazić nadzieję, że konsekwentna realizacja założeń pomocy i kierowanie na rzecz rozwoju rolnictwa środków materialno-technicznych stanowić będą materialną podstawę tego, ażeby można było w pełni wykorzystać te wielkie jeszcze możliwości tkwiące w rozwoju naszego rolnictwa.</u>
153 153 <u xml:id="u-10.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
154 154 </div>
155 155 <div xml:id="div-11">
156   - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Adam Kuć.</u>
  156 + <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Adam Kuć.</u>
157 157 </div>
158 158 <div xml:id="div-12">
159   - <u xml:id="u-12.0" who="#PosełKućAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Fakt, że problemy dotyczące gospodarki rolnej są częstym tematem pracy Sejmu i organów państwowych potwierdza ogromną rangę tego działu gospodarki narodowej na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz satysfakcjonuje tych, którzy bezpośrednio zajmują się tą dziedziną, a więc rolników, pracowników uspołecznionych gospodarstw, naukowców, organizatorów obsługi rolnictwa i działaczy wiejskich.</u>
160   - <u xml:id="u-12.1" who="#PosełKućAdam">Realizując politykę naszej partii, sprecyzowaną w uchwałach XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i programie VII Zjazdu partii, Sejm i Rząd podjęły w ostatnich latach szereg decyzji o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju produkcji, poprawy warunków pracy i życia ludzi zatrudnionych w rolnictwie. Dotyczyły one niezwykle ważnych problemów współczesnego rolnictwa i wsi, w tym także rolnictwa i wsi podobnych charakterem do istniejących w województwie krakowskim.</u>
161   - <u xml:id="u-12.2" who="#PosełKućAdam">Podobnie jak w całym kraju, w naszym województwie dyskutowany był program rozwoju gospodarki żywnościowej. Zadania stawiane w zakresie realizacji programu żywnościowego są bardzo ambitne. Chcemy przede wszystkim uzyskać wzrost plonów zbóż średnio o 6 kwintali z hektara w porównaniu do 1975 r. Zakłada się zwiększyć na tym samym areale produkcję globalną ziemniaków o 34% oraz rozwinąć produkcję warzyw do rozmiarów pozwalających zaspokoić w pełni potrzeby społeczeństwa krakowskiej aglomeracji. W produkcji zwierzęcej planuje się uzyskać wzrost pogłowia bydła o 18% w stosunku do obecnej wysokiej obsady wynoszącej ponad 70 sztuk na 100 ha użytków rolnych, zwiększyć pogłowie trzody chlewnej o 27–28% oraz poważnie zintensyfikować produkcję i skup mleka. Przyjęcie tak dużego trendu wzrostu produkcji rolniczej nakłada na wszystkich zatrudnionych w rolnictwie i pracujących na potrzeby rolnictwa trudne i odpowiedzialne zadania. Wymagać będzie także ofiarnego trudu producentów rolnych.</u>
162   - <u xml:id="u-12.3" who="#PosełKućAdam">Podejmowane przez władze polityczne i państwowe liczne decyzje i uchwały dotyczące rolnictwa udzielają w sposób jednoznaczny poparcia naszym codziennym staraniom, a głównie tym grupom gospodarstw i rolnikom, którzy rozwijają produkcję rolną w drodze jej intensyfikowania oraz poszerzania bazy materialnej i technicznej.</u>
163   - <u xml:id="u-12.4" who="#PosełKućAdam">Trwałym dorobkiem polityki rolnej, realizowanej z całą konsekwencją od przeszło pięciu lat, jest świadomość konieczności szybszego wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. My, działacze wiejscy, mamy pełną aprobatę środowiska dla tych poczynań, które pozwalają lepiej i racjonalniej wykorzystać cały obszar ziemi w produkcji żywności.</u>
164   - <u xml:id="u-12.5" who="#PosełKućAdam">Wśród przodujących rolników coraz częściej spotykamy młodych, dobrze teoretycznie przygotowanych i zaangażowanych społecznie na wsi. Są to niewątpliwie optymistyczne zjawiska potwierdzające trafność podejmowanych decyzji i zapewniające stały rozwój naszego rolnictwa. Tak jak w całym kraju, także w woj. krakowskim wzrasta stale grupa rolników, którzy w ramach tej polityki przy dużej pomocy państwa zwiększają intensywnie swoją produkcję. To oni rozwijają nasze rolnictwo, a przyrost produkcji w ich gospodarstwach rekompensuje w znacznej mierze skutki stagnacji produkcji w gospodarstwach ludności dwuzawodowej czy też właścicieli gospodarstw, którym siły fizyczne nie pozwalają nadążać za ogólnym postępem.</u>
165   - <u xml:id="u-12.6" who="#PosełKućAdam">Niemniej jednak stwierdzić trzeba, że w warunkach krakowskich i podobnych wydane dotąd akty prawne nie usunęły wszystkich barier, które przeszkadzają w przemieszczaniu ziemi z gospodarstw słabych, zaniedbanych, do gospodarstw dobrych. Pewną zmianę przyniosła ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne.</u>
166   - <u xml:id="u-12.7" who="#PosełKućAdam">Aktyw polityczny i gospodarczy, najbardziej postępowa część środowiska wiejskiego oczekuje ustalenia takich norm prawnych, które gwarantować będą stosowanie konsekwentnej zasady, że każdy kawałek ziemi musi być w optymalnym stopniu wykorzystany dla produkcji. Pragnę w tym miejscu podkreślić, że naprzeciw tym potrzebom wychodzi przedstawiony dziś Sejmowi przez Radę Ministrów projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
167   - <u xml:id="u-12.8" who="#PosełKućAdam">Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem realizacji zaprogramowanego do 1980 roku postępu techniczno-ekonomicznego w naszym rolnictwie jest optymalizacja rozmiarów bazy produkcyjnej we wszystkich jego sektorach. Bez głębszych zmian w strukturze społeczno-ekonomicznej rolnictwa krakowskiego wydobycie istniejących rezerw byłoby niemożliwe. Koncentracja ziemi, specjalizacja produkcji i kooperacja — to podstawowe kierunki działania, które stanowią szansę wykonania, a nawet przekroczenia zadań. Nie można bowiem budować perspektyw rolnictwa zdolnego zwiększać wydajność pracy w oparciu o wzrastające dostawy środków technicznych, nowoczesną wiedzę, którą dostarczają nauki rolnicze oraz osiągać zadowalające efekty materialne, kiedy tym fundamentem ma być chłopskie gospodarstwo rolne o obszarze średnio w granicach 2–3 ha ziemi.</u>
168   - <u xml:id="u-12.9" who="#PosełKućAdam">Pod wpływem nowej polityki rolnej, zapoczątkowanej w 1971 roku, sytuacja ulega stopniowej zmianie i obecnie mamy w sektorze chłopskim przykłady konkretnej działalności, wyrażającej się w powstawaniu zespołowych form gospodarowania i specjalizacji produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Ten zapoczątkowany ruch znalazł poważne wsparcie materialne w wielu decyzjach rządowych, a ostatnio w uchwale Rady Ministrów z dnia 16 stycznia br. Władze woj. krakowskiego zapewniły w tym roku poważną pomoc dla podejmujących produkcję specjalistyczną.</u>
169   - <u xml:id="u-12.10" who="#PosełKućAdam">W naszych krakowskich warunkach rozwój zespołowych form gospodarowania i specjalizacja w gospodarce chłopskiej są tymi czynnikami, które obecnie zdecydowanie zapewniają wzrost produkcji rolnej, a w zakresie produkcji mamy w Krakowskiem wiele do nadrobienia. Mogą to zrobić szybciej gospodarstwa specjalistyczne i organizowane zespoły rolników, którym, jak już wspomniałem, poświęcamy wiele uwagi. W stosunku do tradycyjnego gospodarstwa chłopskiego wykazują one poważne zmiany w sposobach organizowania produkcji i wykorzystania ziemi, budynków, narzędzi oraz siły roboczej. Skala produkcji pozwala osiągać im odpowiednie dochody bez angażowania się w dodatkowe zajęcia pozarolnicze. Uwzględnić należy również fakt, iż ta grupa gospodarstw jest bezpośrednio zainteresowana kooperacją ze spółdzielczymi i państwowymi gospodarstwami, zajmującymi się dostawą środków do produkcji, doradztwem zawodowym oraz odbiorem wytworzonej produkcji wprost z gospodarstwa. Ułatwia to w sposób zasadniczy planowanie produkcji, zaopatrzenia, skupu oraz usług.</u>
170   - <u xml:id="u-12.11" who="#PosełKućAdam">Duże zadania ma do spełnienia sektor uspołeczniony w rolnictwie. Państwowe gospodarstwa rolne, spółdzielnie produkcyjne, SKR muszą w okresie tej pięciolatki bardzo zwiększyć siłę oddziaływania na całe rolnictwo regionu. Muszą one nie tylko zagospodarować tę ziemię, która nie może być w pełni wykorzystana w gospodarstwach indywidualnych, ale także w kooperacji z gospodarstwami chłopskimi organizować produkcję rolną.</u>
171   - <u xml:id="u-12.12" who="#PosełKućAdam">W naszych warunkach dużego rozdrobnienia gospodarstw sprawą o szczególnej wadze jest organizacja, zwłaszcza przez spółdzielnie kółek rolniczych, usług dla rolnictwa. Przy pogłębiającym się deficycie siły roboczej jest to rzeczą szczególnie pilną. Podstawową sprawą krakowskiego rolnictwa są odpowiednie dostawy ciągników i maszyn rolniczych, a w szczególności zaopatrzenie w te maszyny specjalistycznych gospodarstw indywidualnych i przedsiębiorstw kółkowych, świadczących usługi na rzecz indywidualnego sektora rolnictwa oraz gospodarstw uspołecznionych, przejmujących ziemię w zagospodarowanie. Nasz region jest słabo wyposażony w tym zakresie.</u>
172   - <u xml:id="u-12.13" who="#PosełKućAdam">Planowany rozwój przemysłu ciągnikowego i maszyn rolniczych stwarza warunki do zasadniczego zwiększenia liczby maszyn w specjalistycznym gospodarstwie. W parze z tym musi iść gospodarska troska o maszyny i racjonalne ich wykorzystanie. Dlatego niezbędne jest dalsze szkolenie kadr, a także modernizacja zaplecza technicznego. Nakłady inwestycyjne na rozbudowę zaplecza technicznego, budowę i wyposażenie warsztatów powinny obecnie wyprzedzać zakupy traktorów i maszyn rolniczych. Spółdzielnie kółek rolniczych muszą rozbudować zaplecze warsztatowe dla maszyn i urządzeń rolniczych, a także zaplecze socjalne oraz włączyć się aktywnie do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w gminach w celu zagwarantowania warunków do większej stabilizacji kadr.</u>
173   - <u xml:id="u-12.14" who="#PosełKućAdam">Poważnego znaczenia nabiera również rozwój usług z zakresu chemizacji i ochrony roślin. Ma to szczególne znaczenie, jeżeli zważymy, że w naszym województwie planuje się osiągnąć w 1980 roku poziom nawożenia w wysokości 230–240 kg NPK na jeden hektar powierzchni użytków rolnych, a chemiczną ochroną objętych winno być 70%–80% upraw potowych, w tym cały obszar upraw warzywniczych i przemysłowych.</u>
174   - <u xml:id="u-12.15" who="#PosełKućAdam">Wysoki Sejmie! Mieszkam i pracuję na wsi. Żyję więc w kręgu zagadnień dotyczących całego środowiska wiejskiego. Codziennie obserwuję pozytywne zmiany, które podobnie jak w całym kraju występują na wsi krakowskiej. Jestem przekonany, tak jak większość rolników producentów i działaczy wiejskich, że przy odpowiedniej pomocy ze strony wszystkich sektorów gospodarki narodowej — zadania produkcyjne i społeczne, jakie określił VII Zjazd partii w zakresie wyżywienia narodu, będą pomyślnie wykonane. Dziękuję.</u>
  159 + <u xml:id="u-12.0" who="#AdamKuć">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Fakt, że problemy dotyczące gospodarki rolnej są częstym tematem pracy Sejmu i organów państwowych potwierdza ogromną rangę tego działu gospodarki narodowej na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz satysfakcjonuje tych, którzy bezpośrednio zajmują się tą dziedziną, a więc rolników, pracowników uspołecznionych gospodarstw, naukowców, organizatorów obsługi rolnictwa i działaczy wiejskich.</u>
  160 + <u xml:id="u-12.1" who="#AdamKuć">Realizując politykę naszej partii, sprecyzowaną w uchwałach XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i programie VII Zjazdu partii, Sejm i Rząd podjęły w ostatnich latach szereg decyzji o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju produkcji, poprawy warunków pracy i życia ludzi zatrudnionych w rolnictwie. Dotyczyły one niezwykle ważnych problemów współczesnego rolnictwa i wsi, w tym także rolnictwa i wsi podobnych charakterem do istniejących w województwie krakowskim.</u>
  161 + <u xml:id="u-12.2" who="#AdamKuć">Podobnie jak w całym kraju, w naszym województwie dyskutowany był program rozwoju gospodarki żywnościowej. Zadania stawiane w zakresie realizacji programu żywnościowego są bardzo ambitne. Chcemy przede wszystkim uzyskać wzrost plonów zbóż średnio o 6 kwintali z hektara w porównaniu do 1975 r. Zakłada się zwiększyć na tym samym areale produkcję globalną ziemniaków o 34% oraz rozwinąć produkcję warzyw do rozmiarów pozwalających zaspokoić w pełni potrzeby społeczeństwa krakowskiej aglomeracji. W produkcji zwierzęcej planuje się uzyskać wzrost pogłowia bydła o 18% w stosunku do obecnej wysokiej obsady wynoszącej ponad 70 sztuk na 100 ha użytków rolnych, zwiększyć pogłowie trzody chlewnej o 27–28% oraz poważnie zintensyfikować produkcję i skup mleka. Przyjęcie tak dużego trendu wzrostu produkcji rolniczej nakłada na wszystkich zatrudnionych w rolnictwie i pracujących na potrzeby rolnictwa trudne i odpowiedzialne zadania. Wymagać będzie także ofiarnego trudu producentów rolnych.</u>
  162 + <u xml:id="u-12.3" who="#AdamKuć">Podejmowane przez władze polityczne i państwowe liczne decyzje i uchwały dotyczące rolnictwa udzielają w sposób jednoznaczny poparcia naszym codziennym staraniom, a głównie tym grupom gospodarstw i rolnikom, którzy rozwijają produkcję rolną w drodze jej intensyfikowania oraz poszerzania bazy materialnej i technicznej.</u>
  163 + <u xml:id="u-12.4" who="#AdamKuć">Trwałym dorobkiem polityki rolnej, realizowanej z całą konsekwencją od przeszło pięciu lat, jest świadomość konieczności szybszego wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. My, działacze wiejscy, mamy pełną aprobatę środowiska dla tych poczynań, które pozwalają lepiej i racjonalniej wykorzystać cały obszar ziemi w produkcji żywności.</u>
  164 + <u xml:id="u-12.5" who="#AdamKuć">Wśród przodujących rolników coraz częściej spotykamy młodych, dobrze teoretycznie przygotowanych i zaangażowanych społecznie na wsi. Są to niewątpliwie optymistyczne zjawiska potwierdzające trafność podejmowanych decyzji i zapewniające stały rozwój naszego rolnictwa. Tak jak w całym kraju, także w woj. krakowskim wzrasta stale grupa rolników, którzy w ramach tej polityki przy dużej pomocy państwa zwiększają intensywnie swoją produkcję. To oni rozwijają nasze rolnictwo, a przyrost produkcji w ich gospodarstwach rekompensuje w znacznej mierze skutki stagnacji produkcji w gospodarstwach ludności dwuzawodowej czy też właścicieli gospodarstw, którym siły fizyczne nie pozwalają nadążać za ogólnym postępem.</u>
  165 + <u xml:id="u-12.6" who="#AdamKuć">Niemniej jednak stwierdzić trzeba, że w warunkach krakowskich i podobnych wydane dotąd akty prawne nie usunęły wszystkich barier, które przeszkadzają w przemieszczaniu ziemi z gospodarstw słabych, zaniedbanych, do gospodarstw dobrych. Pewną zmianę przyniosła ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne.</u>
  166 + <u xml:id="u-12.7" who="#AdamKuć">Aktyw polityczny i gospodarczy, najbardziej postępowa część środowiska wiejskiego oczekuje ustalenia takich norm prawnych, które gwarantować będą stosowanie konsekwentnej zasady, że każdy kawałek ziemi musi być w optymalnym stopniu wykorzystany dla produkcji. Pragnę w tym miejscu podkreślić, że naprzeciw tym potrzebom wychodzi przedstawiony dziś Sejmowi przez Radę Ministrów projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
  167 + <u xml:id="u-12.8" who="#AdamKuć">Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem realizacji zaprogramowanego do 1980 roku postępu techniczno-ekonomicznego w naszym rolnictwie jest optymalizacja rozmiarów bazy produkcyjnej we wszystkich jego sektorach. Bez głębszych zmian w strukturze społeczno-ekonomicznej rolnictwa krakowskiego wydobycie istniejących rezerw byłoby niemożliwe. Koncentracja ziemi, specjalizacja produkcji i kooperacja — to podstawowe kierunki działania, które stanowią szansę wykonania, a nawet przekroczenia zadań. Nie można bowiem budować perspektyw rolnictwa zdolnego zwiększać wydajność pracy w oparciu o wzrastające dostawy środków technicznych, nowoczesną wiedzę, którą dostarczają nauki rolnicze oraz osiągać zadowalające efekty materialne, kiedy tym fundamentem ma być chłopskie gospodarstwo rolne o obszarze średnio w granicach 2–3 ha ziemi.</u>
  168 + <u xml:id="u-12.9" who="#AdamKuć">Pod wpływem nowej polityki rolnej, zapoczątkowanej w 1971 roku, sytuacja ulega stopniowej zmianie i obecnie mamy w sektorze chłopskim przykłady konkretnej działalności, wyrażającej się w powstawaniu zespołowych form gospodarowania i specjalizacji produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Ten zapoczątkowany ruch znalazł poważne wsparcie materialne w wielu decyzjach rządowych, a ostatnio w uchwale Rady Ministrów z dnia 16 stycznia br. Władze woj. krakowskiego zapewniły w tym roku poważną pomoc dla podejmujących produkcję specjalistyczną.</u>
  169 + <u xml:id="u-12.10" who="#AdamKuć">W naszych krakowskich warunkach rozwój zespołowych form gospodarowania i specjalizacja w gospodarce chłopskiej są tymi czynnikami, które obecnie zdecydowanie zapewniają wzrost produkcji rolnej, a w zakresie produkcji mamy w Krakowskiem wiele do nadrobienia. Mogą to zrobić szybciej gospodarstwa specjalistyczne i organizowane zespoły rolników, którym, jak już wspomniałem, poświęcamy wiele uwagi. W stosunku do tradycyjnego gospodarstwa chłopskiego wykazują one poważne zmiany w sposobach organizowania produkcji i wykorzystania ziemi, budynków, narzędzi oraz siły roboczej. Skala produkcji pozwala osiągać im odpowiednie dochody bez angażowania się w dodatkowe zajęcia pozarolnicze. Uwzględnić należy również fakt, iż ta grupa gospodarstw jest bezpośrednio zainteresowana kooperacją ze spółdzielczymi i państwowymi gospodarstwami, zajmującymi się dostawą środków do produkcji, doradztwem zawodowym oraz odbiorem wytworzonej produkcji wprost z gospodarstwa. Ułatwia to w sposób zasadniczy planowanie produkcji, zaopatrzenia, skupu oraz usług.</u>
  170 + <u xml:id="u-12.11" who="#AdamKuć">Duże zadania ma do spełnienia sektor uspołeczniony w rolnictwie. Państwowe gospodarstwa rolne, spółdzielnie produkcyjne, SKR muszą w okresie tej pięciolatki bardzo zwiększyć siłę oddziaływania na całe rolnictwo regionu. Muszą one nie tylko zagospodarować tę ziemię, która nie może być w pełni wykorzystana w gospodarstwach indywidualnych, ale także w kooperacji z gospodarstwami chłopskimi organizować produkcję rolną.</u>
  171 + <u xml:id="u-12.12" who="#AdamKuć">W naszych warunkach dużego rozdrobnienia gospodarstw sprawą o szczególnej wadze jest organizacja, zwłaszcza przez spółdzielnie kółek rolniczych, usług dla rolnictwa. Przy pogłębiającym się deficycie siły roboczej jest to rzeczą szczególnie pilną. Podstawową sprawą krakowskiego rolnictwa są odpowiednie dostawy ciągników i maszyn rolniczych, a w szczególności zaopatrzenie w te maszyny specjalistycznych gospodarstw indywidualnych i przedsiębiorstw kółkowych, świadczących usługi na rzecz indywidualnego sektora rolnictwa oraz gospodarstw uspołecznionych, przejmujących ziemię w zagospodarowanie. Nasz region jest słabo wyposażony w tym zakresie.</u>
  172 + <u xml:id="u-12.13" who="#AdamKuć">Planowany rozwój przemysłu ciągnikowego i maszyn rolniczych stwarza warunki do zasadniczego zwiększenia liczby maszyn w specjalistycznym gospodarstwie. W parze z tym musi iść gospodarska troska o maszyny i racjonalne ich wykorzystanie. Dlatego niezbędne jest dalsze szkolenie kadr, a także modernizacja zaplecza technicznego. Nakłady inwestycyjne na rozbudowę zaplecza technicznego, budowę i wyposażenie warsztatów powinny obecnie wyprzedzać zakupy traktorów i maszyn rolniczych. Spółdzielnie kółek rolniczych muszą rozbudować zaplecze warsztatowe dla maszyn i urządzeń rolniczych, a także zaplecze socjalne oraz włączyć się aktywnie do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w gminach w celu zagwarantowania warunków do większej stabilizacji kadr.</u>
  173 + <u xml:id="u-12.14" who="#AdamKuć">Poważnego znaczenia nabiera również rozwój usług z zakresu chemizacji i ochrony roślin. Ma to szczególne znaczenie, jeżeli zważymy, że w naszym województwie planuje się osiągnąć w 1980 roku poziom nawożenia w wysokości 230–240 kg NPK na jeden hektar powierzchni użytków rolnych, a chemiczną ochroną objętych winno być 70%–80% upraw potowych, w tym cały obszar upraw warzywniczych i przemysłowych.</u>
  174 + <u xml:id="u-12.15" who="#AdamKuć">Wysoki Sejmie! Mieszkam i pracuję na wsi. Żyję więc w kręgu zagadnień dotyczących całego środowiska wiejskiego. Codziennie obserwuję pozytywne zmiany, które podobnie jak w całym kraju występują na wsi krakowskiej. Jestem przekonany, tak jak większość rolników producentów i działaczy wiejskich, że przy odpowiedniej pomocy ze strony wszystkich sektorów gospodarki narodowej — zadania produkcyjne i społeczne, jakie określił VII Zjazd partii w zakresie wyżywienia narodu, będą pomyślnie wykonane. Dziękuję.</u>
175 175 <u xml:id="u-12.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
176 176 </div>
177 177 <div xml:id="div-13">
178   - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Jankowski.</u>
  178 + <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Jankowski.</u>
179 179 </div>
180 180 <div xml:id="div-14">
181   - <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJankowskiWitold">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które w sposób kompleksowy przedyskutowało problematykę wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa i uznało referat programowy Biura Politycznego jako wytyczną działania, podjętą następnie i potwierdzoną przez uchwałę Sejmu VI kadencji, I Sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek stwierdził, że rozwiązanie tej problematyki „ma wręcz strategiczne znaczenie” dla zabezpieczenia przyszłości narodu i zbudowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju oraz że należy dążyć do tego, aby wytwarzanie żywności uczynić jedną z najważniejszych gałęzi narodowej produkcji, zdolną zaspokoić potrzeby wewnętrzne kraju i stworzyć możliwości stałego i znacznego eksportu. Myślę, że zgodne z prawdą będzie stwierdzenie, że dziś, po upływie niespełna dwóch lat, w sposób jeszcze bardziej ostry i wyrazisty dostrzegamy wszyscy i doceniamy całą zasadność takiego postawienia sprawy. Zarówno dlatego, że wciąż rośnie nacisk na rynek artykułów żywnościowych, a wzrastające dochody ludności kierowane są w wielkiej swej części na te właśnie produkty, zwłaszcza na mięso i jego przetwory, jak i dlatego, że sytuacja na rynkach światowych, jak i nasz bilans płatniczy stawiają określoną barierę dla importu zbóż i pasz. Przede wszystkim jednak dlatego, że niekorzystne warunki atmosferyczne w ubiegłych dwóch latach, a jak się wydaje nie tylko one zahamowały wyraźnie dynamikę wzrostu produkcji rolnej, a nawet w niektórych dziedzinach spowodowały regres. Z drugiej jednak strony procesy demograficzne na wsi i ich negatywne konsekwencje przybierają rozmiary, które wymagają pilnych i przemyślanych rozwiązań.</u>
182   - <u xml:id="u-14.1" who="#PosełJankowskiWitold">Wysoka Izbo! O ile pod wpływem licznych decyzji ekonomicznych i socjalnych, podjętych po 1970 roku w stosunku do rolnictwa, nastąpił wzrost zainteresowania rolników i pracowników rolnictwa powiększaniem, intensyfikacją i modernizacją produkcji rolnej we wszystkich sektorach, uspołecznionych i indywidualnych, co przyniosło w rezultacie w pierwszych trzech latach poważny wzrost globalnej produkcji rolnictwa, o tyle produkcja globalna w 1975 r. nie osiągnęła poziomu z roku 1973, a produkcja czysta, o której stanowi różnica między wartością produkcji globalnej a wielkością nakładów materialnych, wyrażonych w pieniądzu, obniżyła się w ubiegłym roku jeszcze wydatniej.</u>
183   - <u xml:id="u-14.2" who="#PosełJankowskiWitold">O wielkości produkcji czystej mówią jak wiadomo z jednej strony ceny artykułów rolniczych, a z drugiej — ceny materiałów, wśród których znaczna część, a właściwie większość, jest pochodzenia przemysłowego. O wielkości produkcji czystej decydują zatem w znacznym stopniu proporcje pomiędzy cenami artykułów rolniczych i przemysłowych. Z jednej strony ceny i proporcje między nimi zmieniają się, a z drugiej strony te proporcje, podobnie jak i dostępność wielu niezbędnych środków produkcji, wzbudzają wśród rolników wiele zastrzeżeń wyrażanych na spotkaniach wiejskich.</u>
184   - <u xml:id="u-14.3" who="#PosełJankowskiWitold">Produkcja czysta jest podstawą dochodu rolniczego, jaki uzyskuje rolnik indywidualny, bo o nim przede wszystkim myślę, ponieważ — mimo wzrastającego znaczenia i przewidywanego dalszego wzrostu w następnych latach sektora uspołecznionego, państwowego i spółdzielczego — rolnik indywidualny jest i długo jeszcze pozostanie głównym producentem żywności.</u>
185   - <u xml:id="u-14.4" who="#PosełJankowskiWitold">Obecnie nie jest już przez nikogo kwestionowany fakt, że bodźcem stymulującym produkcję jest w wielkim stopniu motywacja ekonomiczna. Nie można tej kategorii nie doceniać, jeżeli chodzi o możliwości wykonania zadań wzrostu produkcji rolnej założonej na rok 1980 i na lata dalsze. A powiedziano już dzisiaj z tej trybuny, że zadania te są bardzo napięte. Jest rzeczą oczywistą, że dla osiągnięcia tych zadań niezbędny jest wzrost inwestowania w rolnictwo i w cały kompleks żywnościowy. Dla indywidualnej gospodarki chłopskiej źródłem akumulacji, a więc i środków inwestycyjnych jest produkcja czysta. A więc i z tego punktu widzenia wielkość produkcji czystej, a więc i dochodu rolniczego, musi budzić zainteresowanie nie tylko samych rolników, którzy — co jest naturalne — są i muszą być dobrymi fachowcami, dobrymi organizatorami swojego warsztatu pracy, a także dobrymi ekonomistami, ale przede wszystkim musi budzić zainteresowanie władz państwowych.</u>
186   - <u xml:id="u-14.5" who="#PosełJankowskiWitold">Godne odnotowania są różne analizy, z których wynika, że w minionych dwóch latach nastąpiło ograniczenie wzrostu pobieranych kredytów. Ograniczenie to wyraziło się m.in. w spadku wypłat kredytów inwestycyjnych. Przyczynę tego spadku upatruje się w niedostatecznych dostawach środków inwestycyjnych, w wyniku czego kredyty przyznane na inwestycje nie zostały przez rolników wykorzystane. Znalazło to również wyraz w tempie wzrostu wydatków na inwestycje. W latach 1971–1973 przeciętne roczne tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych wynosiło 17,4%, w ostatnich natomiast 2 latach obniżyło się o połowę. Równocześnie — wciąż według tych samych analiz — od roku 1973 zaznaczył się wzrost obciążeń finansowych wsi.</u>
187   - <u xml:id="u-14.6" who="#PosełJankowskiWitold">Ze względu na konieczność stymulowania dalszego rozwoju produkcji rolnej, ze względu na rosnącą nakładochłonność produkcji rolnej, ze względu wreszcie na aktualną sytuację dochodową i produkcyjną gospodarki chłopskiej, niezbędne jest wzięcie pod uwagę wyżej wymienionych zjawisk i tendencji przy podejmowaniu decyzji w bieżącej polityce rolnej. Z informacji obywatela Ministra wynika, że taki będzie też kierunek polityki Rządu.</u>
188   - <u xml:id="u-14.7" who="#PosełJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Zwrócenie uwagi na wymienione przeze mnie elementy sytuacji w gospodarce indywidualnej wydawało mi się tym bardziej uzasadnione, że w świetle realizowanej przez Rząd polityki oraz przedstawionego nam dzisiaj przez obywatela Ministra rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i aktualnych zadań rolnictwa priorytet udzielony zostanie słusznie — obok gospodarki uspołecznionej — tym gospodarstwom indywidualnym, które modernizują się, decydują się na produkcję specjalistyczną i wchodzą w różne związki kooperacyjne, a więc tym, które chcą i muszą inwestować. Chodzi także o to, aby zapewnić odpowiednie bodźce do powiększania wielkości takich właśnie gospodarstw przez przejmowanie w zagospodarowanie ziemi, która z różnych powodów wypadać będzie z gospodarki chłopskiej.</u>
189   - <u xml:id="u-14.8" who="#PosełJankowskiWitold">W prognozach przewiduje się w najbliższych latach większą podaż ziemi z gospodarki chłopskiej, aniżeli możliwości jej zagospodarowania przez rolniczą gospodarkę uspołecznioną. Tam oczywiście, gdzie takich możliwości nie będzie, dążyć trzeba do przekazywania jej rolnikom indywidualnym i zespołom chłopskim, gwarantującym intensywne wykorzystanie ziemi. Zasada, że każdy skrawek ziemi powinien być zagospodarowany i dawać maksymalne plony, jest oczywiście bezdyskusyjna. Nie jest to jednak sprawa prosta. Jest przede wszystkim kosztowna. Z różnych badań wynika bowiem, że ziemia przy zmianie użytkownika daje w okresie od 3 do 6 lat plony niższe od średnich. Są to bowiem na ogół grunty zdegradowane, które po przejściu w inne ręce wymagają specjalnie dużego nakładu pracy i materiałów. Chodzi więc o to, aby okres ten skrócić do minimum, tym bardziej, że w obecnym pięcioleciu rozmiary obrotu ziemią i zmiany użytkowników będą znacznie większe niż w latach poprzednich. Przewiduje się, że w tym pięcioleciu przejętych zostanie z gospodarki chłopskiej, w zamian za renty, ok. 2 mln ha. A można przyjąć, że ilość ta ulegnie zwiększeniu w wyniku działania ustawy o przejmowaniu i zagospodarowywaniu nieruchomości rolnych, której projekt przedstawiony został dzisiaj Wysokiej Izbie.</u>
190   - <u xml:id="u-14.9" who="#PosełJankowskiWitold">Skala problemu jest więc ogromna i nie zamyka się bynajmniej w granicach bieżącej pięciolatki. Problem ten będzie jeszcze istotny i przez następne lata w gospodarce rolnej. Według prognoz demograficznych ubytek w zasobach pracy w rolnictwie wyniesie do roku 1990 około 3 miliony osób. Oznacza to, że zatrudnione w rolnictwie zmniejszy się w porównaniu ze stanem obecnym prawie o połowę.</u>
191   - <u xml:id="u-14.10" who="#PosełJankowskiWitold">Intensyfikacja gospodarki rolnej może i musi dokonywać się przede wszystkim przez wprowadzenie na wieś, zarówno do sektora uspołecznionego jak i indywidualnego, nowoczesnej techniki, nowoczesnych, przemysłowych środków produkcji. Jest to problem podstawowy. Trzeba zastąpić pracę ręczną, uciążliwą i mało wydajną w stosunku do potrzeb pracą zmechanizowanych narzędzi, a także trzeba systematycznie doskonalić organizację całej sfery usługowej i ogólne warunki życia na wsi.</u>
192   - <u xml:id="u-14.11" who="#PosełJankowskiWitold">Planowany na przyszłe lata znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa, choć nie zaspokoi wszystkich potrzeb, powinien umożliwić jednak osiągnięcie wyraźnego postępu w intensyfikacji produkcji rolnej, ulżeniu pracy rolnika, a także — co nie jest bez znaczenia — uatrakcyjnieniu pracy w rolnictwie, podniesieniu jej prestiżu w świadomości całego społeczeństwa, a zwłaszcza wśród młodych kandydatów na przyszłych rolników i pracowników rolnictwa.</u>
193   - <u xml:id="u-14.12" who="#PosełJankowskiWitold">Omawiając aktualne problemy rolnictwa i kierunki ich rozwiązywania, nie sposób pominąć zjawiska wiejskiej ludności dwuzawodowej. Oblicza się, że ludność dwuzawodowa stanowi prawie 30% zatrudnionych ogółem w pozarolniczych działach gospodarki narodowej, przy czym zjawisko to wykazuje wysoką dynamikę wzrostu. We wczesnej fazie przyspieszonego rozwoju gospodarczego i industrializacji kraju było to zjawisko pozytywne. Trzeba jednak powiedzieć, że na obecnym etapie model ten przestaje odpowiadać potrzebom, a przynajmniej w tych rozmiarach, w jakich zjawisko to istnieje. Przestaje odpowiadać potrzebom w związku z przechodzeniem do strategii intensywnego rozwoju zarówno w przemyśle, jak i w rolnictwie, rozwoju opartego na nowoczesnej technice wymagającej wysokich kwalifikacji zawodowych i pełnej dyscypliny pracy. Oczywiście, faktu tego nie można rozwiązać jednym manewrem gospodarczym i nie o to wcale chodzi. Zjawisko ludności dwuzawodowej ma u nas cechy trwałości i występuje z mniejszym lub większym natężeniem we wszystkich krajach. Chodzi o to, aby przy pomocy celowej polityki państwa nadawać mu kształt i rozmiary odpowiadające interesom całej gospodarki narodowej, aby tworzyć u tej kategorii pracowników orientację ku jednemu zawodowi. Wydaje się, że rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych może być jednym z narzędzi prowadzenia takiej właśnie polityki. Jestem też przekonany, że w toku realizacji tej ustawy, brane będą pod uwagę zarówno dobro gospodarki narodowej, jak i dobro zainteresowanych rodzin, szczególnie rodzin wielodzietnych.</u>
194   - <u xml:id="u-14.13" who="#PosełJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Uchwała XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR stwierdzała m.in., że „podstawową jednostką organizującą i nadzorującą realizację polityki rolnej jest gmina i urząd gminny”.</u>
195   - <u xml:id="u-14.14" who="#PosełJankowskiWitold">W świetle przedstawionego nam dziś rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w bieżącym pięcioleciu i aktualnych zadań rolnictwa staje się widoczne, jak poważne zadania, a zarazem trudności mają władze gminne. Albowiem wszystko to, o czym dzisiaj mówimy, musi się dokonać w gminnej praktyce.</u>
196   - <u xml:id="u-14.15" who="#PosełJankowskiWitold">Premier Jaroszewicz na styczniowej krajowej naradzie aktywu rolnego podkreślił, że plan gminny powinien przede wszystkim precyzować skalę zamierzeń i sposoby zagospodarowania użytków rolnych, w tym organizowanie obrotu ziemią w oparciu o środki prawne i ekonomiczne, tworzone przez państwo. Urząd gminny jest odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę ziemią; powinien określać realne, a zarazem maksymalne możliwości zwiększania produkcji rolnej, określać kierunki specjalizacji poszczególnych gospodarstw, względnie ich grup, formy współpracy między gospodarstwami z różnych sektorów, ustalać wiążące zadania dla instytucji obsługujących producentów rolnych itp. I wszystko to oczywiście w porozumieniu z samymi zainteresowanymi. Skala obowiązków i trudności jest zatem rozległa. Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zawsze i wszędzie władze gminne mają wszystkie możliwości wywiązywania się ze spoczywających na nich obowiązków w sposób właściwy i oczekiwany. Tam, gdzie tych możliwości dziś jeszcze nie ma, trzeba oczywiście stworzyć dostatecznie wcześnie warunki do skutecznego wywiązywania się z tych obowiązków.</u>
197   - <u xml:id="u-14.16" who="#PosełJankowskiWitold">Ważną rolę w programowaniu i koordynacji wszystkich poczynań, w zespalaniu wysiłków administracji i rolników powinny także spełnić gminne rady narodowe i szeroki aktyw społeczny.</u>
198   - <u xml:id="u-14.17" who="#PosełJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Truizmem będzie stwierdzenie, że o powodzeniu każdego przedsięwzięcia decyduje człowiek, jego pracowitość, rzetelność, horyzont myślowy, które każą mu patrzeć dalej niż tylko na koniec własnego nosa.</u>
199   - <u xml:id="u-14.18" who="#PosełJankowskiWitold">To prawda, że niektórzy rolnicy są wciąż jeszcze nieufni wobec świata zewnętrznego, a nieufność ta wyrasta z wielowiekowej tradycji, że często niechętnie przyjmują nowoczesne metody produkcji rolniczej, że z oporami poddają się rygorom gospodarki planowej. Jest jednak także prawdą, że ogromna większość dowodzi każdego dnia swego wzorowego stosunku do pracy, że rozwija aktywność do granic możliwości fizycznych, że wykazuje postawy nacechowane patriotyzmem i obywatelską troską o dobro ojczyzny. Niektórzy jednak, a coraz więcej jest takich, osiągają wprost rewelacyjne wyniki produkcyjne. W takich postawach tkwią także gwarancje urzeczywistnienia zadań, o których dziś mówimy.</u>
200   - <u xml:id="u-14.19" who="#PosełJankowskiWitold">Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików „Pax” chcę w tym miejscu wyrazić nasze przekonanie, że w kształtowaniu i pogłębianiu takich postaw istotną rolę może i powinna spełniać duszpasterska misja kościoła. Nie jest to dla niej zadanie nowe, ale głęboko zakorzenione w tradycji i praktyce, realizowane w bezpośrednim i pośrednim kontakcie z wierzącą ludnością wsi polskiej. Troska o najwyższy poziom moralności osobistej i społecznej, a to przecież stanowi istotny składnik misji duszpasterskiej, nigdy jednak nie odnajduje swego kresu, swego całkowitego wypełnienia. Jest to zadanie stałe, tak jak stałym zadaniem jest doskonalenie osoby ludzkiej i doskonalenie rzeczywistości ziemskiej. Jest to zresztą zadanie wspólne, które powinno jednoczyć wszystkich Polaków. Może nie będzie pozostawało to w bezpośrednim związku z tematyką dzisiejszej dyskusji, choć pośredni związek jest, według mego przekonania, ewidentny. Chciałbym mianowicie nawiązać do treści obrad niedawnego III Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
201   - <u xml:id="u-14.20" who="#PosełJankowskiWitold">Mówił wtedy I Sekretarz Edward Gierek m. in.: „Upowszechniać powinniśmy we wszystkich środowiskach poczucie państwowej odpowiedzialności i poczucie państwowej wagi wykonywanej pracy na każdym stanowisku.</u>
202   - <u xml:id="u-14.21" who="#PosełJankowskiWitold">Przypomnę tylko niektóre sformułowania referatu:</u>
203   - <u xml:id="u-14.22" who="#PosełJankowskiWitold">— ojczyzna to zarówno podstawowe wartości narodowe, jak i codzienna rzeczywistość pracy i życia narodu, organizowana przez państwo;</u>
204   - <u xml:id="u-14.23" who="#PosełJankowskiWitold">— patriotyzm to dbałość o interesy państwa i sumienne wypełnianie obowiązków wobec niego;</u>
205   - <u xml:id="u-14.24" who="#PosełJankowskiWitold">— podstawowym źródłem i głównym kryterium oceny postawy każdego obywatela powinna być codzienna praca i jej efekty;</u>
206   - <u xml:id="u-14.25" who="#PosełJankowskiWitold">— powinniśmy utrwalać w naszym społeczeństwie poszanowanie dla ludzi dobrej roboty, rozbudzać ambicje uzyskiwania wyższych kwalifikacji i lepszych efektów pracy.</u>
207   - <u xml:id="u-14.26" who="#PosełJankowskiWitold">Te sformułowania mają walor zobowiązujący dla całego narodu, niezależnie od różnic światopoglądowych, niezależnie od stosunku do religii.</u>
208   - <u xml:id="u-14.27" who="#PosełJankowskiWitold">Jestem głęboko przekonany, że jeżeli te treści i zasady staną się powszechną własnością i codzienną praktyką, także i trudne, i konieczne zadania, które przedstawił nam dzisiaj obywatel Minister, będą pomyślnie zrealizowane. Dziękuję za uwagę.</u>
  181 + <u xml:id="u-14.0" who="#WitoldJankowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które w sposób kompleksowy przedyskutowało problematykę wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa i uznało referat programowy Biura Politycznego jako wytyczną działania, podjętą następnie i potwierdzoną przez uchwałę Sejmu VI kadencji, I Sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek stwierdził, że rozwiązanie tej problematyki „ma wręcz strategiczne znaczenie” dla zabezpieczenia przyszłości narodu i zbudowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju oraz że należy dążyć do tego, aby wytwarzanie żywności uczynić jedną z najważniejszych gałęzi narodowej produkcji, zdolną zaspokoić potrzeby wewnętrzne kraju i stworzyć możliwości stałego i znacznego eksportu. Myślę, że zgodne z prawdą będzie stwierdzenie, że dziś, po upływie niespełna dwóch lat, w sposób jeszcze bardziej ostry i wyrazisty dostrzegamy wszyscy i doceniamy całą zasadność takiego postawienia sprawy. Zarówno dlatego, że wciąż rośnie nacisk na rynek artykułów żywnościowych, a wzrastające dochody ludności kierowane są w wielkiej swej części na te właśnie produkty, zwłaszcza na mięso i jego przetwory, jak i dlatego, że sytuacja na rynkach światowych, jak i nasz bilans płatniczy stawiają określoną barierę dla importu zbóż i pasz. Przede wszystkim jednak dlatego, że niekorzystne warunki atmosferyczne w ubiegłych dwóch latach, a jak się wydaje nie tylko one zahamowały wyraźnie dynamikę wzrostu produkcji rolnej, a nawet w niektórych dziedzinach spowodowały regres. Z drugiej jednak strony procesy demograficzne na wsi i ich negatywne konsekwencje przybierają rozmiary, które wymagają pilnych i przemyślanych rozwiązań.</u>
  182 + <u xml:id="u-14.1" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! O ile pod wpływem licznych decyzji ekonomicznych i socjalnych, podjętych po 1970 roku w stosunku do rolnictwa, nastąpił wzrost zainteresowania rolników i pracowników rolnictwa powiększaniem, intensyfikacją i modernizacją produkcji rolnej we wszystkich sektorach, uspołecznionych i indywidualnych, co przyniosło w rezultacie w pierwszych trzech latach poważny wzrost globalnej produkcji rolnictwa, o tyle produkcja globalna w 1975 r. nie osiągnęła poziomu z roku 1973, a produkcja czysta, o której stanowi różnica między wartością produkcji globalnej a wielkością nakładów materialnych, wyrażonych w pieniądzu, obniżyła się w ubiegłym roku jeszcze wydatniej.</u>
  183 + <u xml:id="u-14.2" who="#WitoldJankowski">O wielkości produkcji czystej mówią jak wiadomo z jednej strony ceny artykułów rolniczych, a z drugiej — ceny materiałów, wśród których znaczna część, a właściwie większość, jest pochodzenia przemysłowego. O wielkości produkcji czystej decydują zatem w znacznym stopniu proporcje pomiędzy cenami artykułów rolniczych i przemysłowych. Z jednej strony ceny i proporcje między nimi zmieniają się, a z drugiej strony te proporcje, podobnie jak i dostępność wielu niezbędnych środków produkcji, wzbudzają wśród rolników wiele zastrzeżeń wyrażanych na spotkaniach wiejskich.</u>
  184 + <u xml:id="u-14.3" who="#WitoldJankowski">Produkcja czysta jest podstawą dochodu rolniczego, jaki uzyskuje rolnik indywidualny, bo o nim przede wszystkim myślę, ponieważ — mimo wzrastającego znaczenia i przewidywanego dalszego wzrostu w następnych latach sektora uspołecznionego, państwowego i spółdzielczego — rolnik indywidualny jest i długo jeszcze pozostanie głównym producentem żywności.</u>
  185 + <u xml:id="u-14.4" who="#WitoldJankowski">Obecnie nie jest już przez nikogo kwestionowany fakt, że bodźcem stymulującym produkcję jest w wielkim stopniu motywacja ekonomiczna. Nie można tej kategorii nie doceniać, jeżeli chodzi o możliwości wykonania zadań wzrostu produkcji rolnej założonej na rok 1980 i na lata dalsze. A powiedziano już dzisiaj z tej trybuny, że zadania te są bardzo napięte. Jest rzeczą oczywistą, że dla osiągnięcia tych zadań niezbędny jest wzrost inwestowania w rolnictwo i w cały kompleks żywnościowy. Dla indywidualnej gospodarki chłopskiej źródłem akumulacji, a więc i środków inwestycyjnych jest produkcja czysta. A więc i z tego punktu widzenia wielkość produkcji czystej, a więc i dochodu rolniczego, musi budzić zainteresowanie nie tylko samych rolników, którzy — co jest naturalne — są i muszą być dobrymi fachowcami, dobrymi organizatorami swojego warsztatu pracy, a także dobrymi ekonomistami, ale przede wszystkim musi budzić zainteresowanie władz państwowych.</u>
  186 + <u xml:id="u-14.5" who="#WitoldJankowski">Godne odnotowania są różne analizy, z których wynika, że w minionych dwóch latach nastąpiło ograniczenie wzrostu pobieranych kredytów. Ograniczenie to wyraziło się m.in. w spadku wypłat kredytów inwestycyjnych. Przyczynę tego spadku upatruje się w niedostatecznych dostawach środków inwestycyjnych, w wyniku czego kredyty przyznane na inwestycje nie zostały przez rolników wykorzystane. Znalazło to również wyraz w tempie wzrostu wydatków na inwestycje. W latach 1971–1973 przeciętne roczne tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych wynosiło 17,4%, w ostatnich natomiast 2 latach obniżyło się o połowę. Równocześnie — wciąż według tych samych analiz — od roku 1973 zaznaczył się wzrost obciążeń finansowych wsi.</u>
  187 + <u xml:id="u-14.6" who="#WitoldJankowski">Ze względu na konieczność stymulowania dalszego rozwoju produkcji rolnej, ze względu na rosnącą nakładochłonność produkcji rolnej, ze względu wreszcie na aktualną sytuację dochodową i produkcyjną gospodarki chłopskiej, niezbędne jest wzięcie pod uwagę wyżej wymienionych zjawisk i tendencji przy podejmowaniu decyzji w bieżącej polityce rolnej. Z informacji obywatela Ministra wynika, że taki będzie też kierunek polityki Rządu.</u>
  188 + <u xml:id="u-14.7" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Zwrócenie uwagi na wymienione przeze mnie elementy sytuacji w gospodarce indywidualnej wydawało mi się tym bardziej uzasadnione, że w świetle realizowanej przez Rząd polityki oraz przedstawionego nam dzisiaj przez obywatela Ministra rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i aktualnych zadań rolnictwa priorytet udzielony zostanie słusznie — obok gospodarki uspołecznionej — tym gospodarstwom indywidualnym, które modernizują się, decydują się na produkcję specjalistyczną i wchodzą w różne związki kooperacyjne, a więc tym, które chcą i muszą inwestować. Chodzi także o to, aby zapewnić odpowiednie bodźce do powiększania wielkości takich właśnie gospodarstw przez przejmowanie w zagospodarowanie ziemi, która z różnych powodów wypadać będzie z gospodarki chłopskiej.</u>
  189 + <u xml:id="u-14.8" who="#WitoldJankowski">W prognozach przewiduje się w najbliższych latach większą podaż ziemi z gospodarki chłopskiej, aniżeli możliwości jej zagospodarowania przez rolniczą gospodarkę uspołecznioną. Tam oczywiście, gdzie takich możliwości nie będzie, dążyć trzeba do przekazywania jej rolnikom indywidualnym i zespołom chłopskim, gwarantującym intensywne wykorzystanie ziemi. Zasada, że każdy skrawek ziemi powinien być zagospodarowany i dawać maksymalne plony, jest oczywiście bezdyskusyjna. Nie jest to jednak sprawa prosta. Jest przede wszystkim kosztowna. Z różnych badań wynika bowiem, że ziemia przy zmianie użytkownika daje w okresie od 3 do 6 lat plony niższe od średnich. Są to bowiem na ogół grunty zdegradowane, które po przejściu w inne ręce wymagają specjalnie dużego nakładu pracy i materiałów. Chodzi więc o to, aby okres ten skrócić do minimum, tym bardziej, że w obecnym pięcioleciu rozmiary obrotu ziemią i zmiany użytkowników będą znacznie większe niż w latach poprzednich. Przewiduje się, że w tym pięcioleciu przejętych zostanie z gospodarki chłopskiej, w zamian za renty, ok. 2 mln ha. A można przyjąć, że ilość ta ulegnie zwiększeniu w wyniku działania ustawy o przejmowaniu i zagospodarowywaniu nieruchomości rolnych, której projekt przedstawiony został dzisiaj Wysokiej Izbie.</u>
  190 + <u xml:id="u-14.9" who="#WitoldJankowski">Skala problemu jest więc ogromna i nie zamyka się bynajmniej w granicach bieżącej pięciolatki. Problem ten będzie jeszcze istotny i przez następne lata w gospodarce rolnej. Według prognoz demograficznych ubytek w zasobach pracy w rolnictwie wyniesie do roku 1990 około 3 miliony osób. Oznacza to, że zatrudnione w rolnictwie zmniejszy się w porównaniu ze stanem obecnym prawie o połowę.</u>
  191 + <u xml:id="u-14.10" who="#WitoldJankowski">Intensyfikacja gospodarki rolnej może i musi dokonywać się przede wszystkim przez wprowadzenie na wieś, zarówno do sektora uspołecznionego jak i indywidualnego, nowoczesnej techniki, nowoczesnych, przemysłowych środków produkcji. Jest to problem podstawowy. Trzeba zastąpić pracę ręczną, uciążliwą i mało wydajną w stosunku do potrzeb pracą zmechanizowanych narzędzi, a także trzeba systematycznie doskonalić organizację całej sfery usługowej i ogólne warunki życia na wsi.</u>
  192 + <u xml:id="u-14.11" who="#WitoldJankowski">Planowany na przyszłe lata znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa, choć nie zaspokoi wszystkich potrzeb, powinien umożliwić jednak osiągnięcie wyraźnego postępu w intensyfikacji produkcji rolnej, ulżeniu pracy rolnika, a także — co nie jest bez znaczenia — uatrakcyjnieniu pracy w rolnictwie, podniesieniu jej prestiżu w świadomości całego społeczeństwa, a zwłaszcza wśród młodych kandydatów na przyszłych rolników i pracowników rolnictwa.</u>
  193 + <u xml:id="u-14.12" who="#WitoldJankowski">Omawiając aktualne problemy rolnictwa i kierunki ich rozwiązywania, nie sposób pominąć zjawiska wiejskiej ludności dwuzawodowej. Oblicza się, że ludność dwuzawodowa stanowi prawie 30% zatrudnionych ogółem w pozarolniczych działach gospodarki narodowej, przy czym zjawisko to wykazuje wysoką dynamikę wzrostu. We wczesnej fazie przyspieszonego rozwoju gospodarczego i industrializacji kraju było to zjawisko pozytywne. Trzeba jednak powiedzieć, że na obecnym etapie model ten przestaje odpowiadać potrzebom, a przynajmniej w tych rozmiarach, w jakich zjawisko to istnieje. Przestaje odpowiadać potrzebom w związku z przechodzeniem do strategii intensywnego rozwoju zarówno w przemyśle, jak i w rolnictwie, rozwoju opartego na nowoczesnej technice wymagającej wysokich kwalifikacji zawodowych i pełnej dyscypliny pracy. Oczywiście, faktu tego nie można rozwiązać jednym manewrem gospodarczym i nie o to wcale chodzi. Zjawisko ludności dwuzawodowej ma u nas cechy trwałości i występuje z mniejszym lub większym natężeniem we wszystkich krajach. Chodzi o to, aby przy pomocy celowej polityki państwa nadawać mu kształt i rozmiary odpowiadające interesom całej gospodarki narodowej, aby tworzyć u tej kategorii pracowników orientację ku jednemu zawodowi. Wydaje się, że rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych może być jednym z narzędzi prowadzenia takiej właśnie polityki. Jestem też przekonany, że w toku realizacji tej ustawy, brane będą pod uwagę zarówno dobro gospodarki narodowej, jak i dobro zainteresowanych rodzin, szczególnie rodzin wielodzietnych.</u>
  194 + <u xml:id="u-14.13" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Uchwała XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR stwierdzała m.in., że „podstawową jednostką organizującą i nadzorującą realizację polityki rolnej jest gmina i urząd gminny”.</u>
  195 + <u xml:id="u-14.14" who="#WitoldJankowski">W świetle przedstawionego nam dziś rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w bieżącym pięcioleciu i aktualnych zadań rolnictwa staje się widoczne, jak poważne zadania, a zarazem trudności mają władze gminne. Albowiem wszystko to, o czym dzisiaj mówimy, musi się dokonać w gminnej praktyce.</u>
  196 + <u xml:id="u-14.15" who="#WitoldJankowski">Premier Jaroszewicz na styczniowej krajowej naradzie aktywu rolnego podkreślił, że plan gminny powinien przede wszystkim precyzować skalę zamierzeń i sposoby zagospodarowania użytków rolnych, w tym organizowanie obrotu ziemią w oparciu o środki prawne i ekonomiczne, tworzone przez państwo. Urząd gminny jest odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę ziemią; powinien określać realne, a zarazem maksymalne możliwości zwiększania produkcji rolnej, określać kierunki specjalizacji poszczególnych gospodarstw, względnie ich grup, formy współpracy między gospodarstwami z różnych sektorów, ustalać wiążące zadania dla instytucji obsługujących producentów rolnych itp. I wszystko to oczywiście w porozumieniu z samymi zainteresowanymi. Skala obowiązków i trudności jest zatem rozległa. Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zawsze i wszędzie władze gminne mają wszystkie możliwości wywiązywania się ze spoczywających na nich obowiązków w sposób właściwy i oczekiwany. Tam, gdzie tych możliwości dziś jeszcze nie ma, trzeba oczywiście stworzyć dostatecznie wcześnie warunki do skutecznego wywiązywania się z tych obowiązków.</u>
  197 + <u xml:id="u-14.16" who="#WitoldJankowski">Ważną rolę w programowaniu i koordynacji wszystkich poczynań, w zespalaniu wysiłków administracji i rolników powinny także spełnić gminne rady narodowe i szeroki aktyw społeczny.</u>
  198 + <u xml:id="u-14.17" who="#WitoldJankowski">Wysoka Izbo! Truizmem będzie stwierdzenie, że o powodzeniu każdego przedsięwzięcia decyduje człowiek, jego pracowitość, rzetelność, horyzont myślowy, które każą mu patrzeć dalej niż tylko na koniec własnego nosa.</u>
  199 + <u xml:id="u-14.18" who="#WitoldJankowski">To prawda, że niektórzy rolnicy są wciąż jeszcze nieufni wobec świata zewnętrznego, a nieufność ta wyrasta z wielowiekowej tradycji, że często niechętnie przyjmują nowoczesne metody produkcji rolniczej, że z oporami poddają się rygorom gospodarki planowej. Jest jednak także prawdą, że ogromna większość dowodzi każdego dnia swego wzorowego stosunku do pracy, że rozwija aktywność do granic możliwości fizycznych, że wykazuje postawy nacechowane patriotyzmem i obywatelską troską o dobro ojczyzny. Niektórzy jednak, a coraz więcej jest takich, osiągają wprost rewelacyjne wyniki produkcyjne. W takich postawach tkwią także gwarancje urzeczywistnienia zadań, o których dziś mówimy.</u>
  200 + <u xml:id="u-14.19" who="#WitoldJankowski">Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików „Pax” chcę w tym miejscu wyrazić nasze przekonanie, że w kształtowaniu i pogłębianiu takich postaw istotną rolę może i powinna spełniać duszpasterska misja kościoła. Nie jest to dla niej zadanie nowe, ale głęboko zakorzenione w tradycji i praktyce, realizowane w bezpośrednim i pośrednim kontakcie z wierzącą ludnością wsi polskiej. Troska o najwyższy poziom moralności osobistej i społecznej, a to przecież stanowi istotny składnik misji duszpasterskiej, nigdy jednak nie odnajduje swego kresu, swego całkowitego wypełnienia. Jest to zadanie stałe, tak jak stałym zadaniem jest doskonalenie osoby ludzkiej i doskonalenie rzeczywistości ziemskiej. Jest to zresztą zadanie wspólne, które powinno jednoczyć wszystkich Polaków. Może nie będzie pozostawało to w bezpośrednim związku z tematyką dzisiejszej dyskusji, choć pośredni związek jest, według mego przekonania, ewidentny. Chciałbym mianowicie nawiązać do treści obrad niedawnego III Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
  201 + <u xml:id="u-14.20" who="#WitoldJankowski">Mówił wtedy I Sekretarz Edward Gierek m. in.: „Upowszechniać powinniśmy we wszystkich środowiskach poczucie państwowej odpowiedzialności i poczucie państwowej wagi wykonywanej pracy na każdym stanowisku.</u>
  202 + <u xml:id="u-14.21" who="#WitoldJankowski">Przypomnę tylko niektóre sformułowania referatu:</u>
  203 + <u xml:id="u-14.22" who="#WitoldJankowski">— ojczyzna to zarówno podstawowe wartości narodowe, jak i codzienna rzeczywistość pracy i życia narodu, organizowana przez państwo;</u>
  204 + <u xml:id="u-14.23" who="#WitoldJankowski">— patriotyzm to dbałość o interesy państwa i sumienne wypełnianie obowiązków wobec niego;</u>
  205 + <u xml:id="u-14.24" who="#WitoldJankowski">— podstawowym źródłem i głównym kryterium oceny postawy każdego obywatela powinna być codzienna praca i jej efekty;</u>
  206 + <u xml:id="u-14.25" who="#WitoldJankowski">— powinniśmy utrwalać w naszym społeczeństwie poszanowanie dla ludzi dobrej roboty, rozbudzać ambicje uzyskiwania wyższych kwalifikacji i lepszych efektów pracy.</u>
  207 + <u xml:id="u-14.26" who="#WitoldJankowski">Te sformułowania mają walor zobowiązujący dla całego narodu, niezależnie od różnic światopoglądowych, niezależnie od stosunku do religii.</u>
  208 + <u xml:id="u-14.27" who="#WitoldJankowski">Jestem głęboko przekonany, że jeżeli te treści i zasady staną się powszechną własnością i codzienną praktyką, także i trudne, i konieczne zadania, które przedstawił nam dzisiaj obywatel Minister, będą pomyślnie zrealizowane. Dziękuję za uwagę.</u>
209 209 <u xml:id="u-14.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
210 210 </div>
211 211 <div xml:id="div-15">
212   - <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
  212 + <u xml:id="u-15.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
213 213 <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 05 do godz. 11 min. 40)</u>
214 214 </div>
215 215 <div xml:id="div-16">
216   - <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wznawiam posiedzenie. Głos ma posłanka Ewelina Szyszko.</u>
  216 + <u xml:id="u-16.0" who="#PiotrStefański">Wznawiam posiedzenie. Głos ma posłanka Ewelina Szyszko.</u>
217 217 </div>
218 218 <div xml:id="div-17">
219   - <u xml:id="u-17.0" who="#PosełSzyszkoEwelina">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poprawę wyżywienia narodu wysunął na czoło zadań na lata 1976–1980. Dzisiejsza debata nad informacją obywatela Ministra Kazimierza Barcikowskiego, dotycząca rozwoju gospodarki żywnościowej, prowadzona na progu nowej kadencji Sejmu jest konsekwencją uchwały tego Zjazdu i wyrazem naszej wspólnej troski o polepszenie warunków bytowych społeczeństwa. Wynika też z potrzeby konfrontacji założeń perspektywicznych z obowiązkami na dziś i na jutro oraz potrzeby oceny, na ile dorobek minionej pięciolatki jest etapem osiągania docelowych założeń w warunkach budowy w Polsce rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
220   - <u xml:id="u-17.1" who="#PosełSzyszkoEwelina">Stronnictwo Demokratyczne poparło program żywnościowy i aktywnie uczestniczy w jego realizacji, mobilizując drobną wytwórczość, w tym rzemiosło indywidualne do świadczenia usług na rzecz rolnictwa, rozwoju rzemiosł spożywczych, budownictwa mieszkaniowego i inwentarskiego na wsi.</u>
221   - <u xml:id="u-17.2" who="#PosełSzyszkoEwelina">Obywatele Posłowie! Właściwa polityka rolna w ostatnich latach przyczyniła się do zwiększenia produkcji globalnej i towarowej, stworzyła warunki do bardziej racjonalnego wykorzystania ziemi i przyspieszenia społecznych przemian w rolnictwie, przyniosła także większe efekty ekonomiczne w produkcji i przetwórstwie rolno-spożywczym. W latach najbliższych powinniśmy rozwiązać trzy zasadnicze problemy: w pełni zagospodarować i właściwie użytkować ziemię, zintensyfikować produkcję, uzyskać szybki wzrost wydajności pracy w rolnictwie. Nasze gleby nie należą do najlepszych. Przy intensywnej uprawie można jednak osiągnąć wysokie plony. Każdy hektar nadający się do uprawy powinien dawać możliwie największą produkcję. Nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki tym ogólnonarodowym dobrem, godzić się ze złym gospodarowaniem na roli niezależnie od tego — jak powiedział w swoim wystąpieniu obywatel Minister Barcikowski — kto jest użytkownikiem.</u>
222   - <u xml:id="u-17.3" who="#PosełSzyszkoEwelina">Ziemi rolniczej ubywa z każdym rokiem, gdyż wymaga tego urbanizacja kraju i rozbudowa przemysłu. Problem ten ilustrują liczby, wedle których w roku 1946 użytki rolne wynosiły 20,4 mln ha, w roku 1975–19,2 mln ha, a w roku 1980 wynosić będą już tylko 19,1 mln ha. Zatem w ciągu 30 lat ponad milion hektarów wypadło z produkcji i znalazło przeznaczenie pozarolnicze, pozbawiając nas około 1 min ton zboża, 2 600 tys. ton ziemniaków, 380 tys. ton buraków cukrowych, ponad 1 min litrów mleka i powyżej 100 tys. ton mięsa. Liczby te są najbardziej wymownym argumentem przemawiającym za wielką wartością produkcyjną każdego skrawka ziemi i za koniecznością jej ochrony przed rozrzutnym przeznaczeniem na cele nierolnicze. Mówili już zresztą o tym moi szanowni przedmówcy.</u>
223   - <u xml:id="u-17.4" who="#PosełSzyszkoEwelina">Systematyczne zwiększanie się liczby ludności będzie obniżać wskaźnik ziemi przypadającej na jednego statystycznego obywatela. W roku 1946 przypadało na jednego mieszkańca 0,85 ha użytków rolnych, w 1975 roku — 0,58 ha, a w roku 1985 przypadnie już tylko 0,5 ha.</u>
224   - <u xml:id="u-17.5" who="#PosełSzyszkoEwelina">Pamiętać również należy, że ubytek ziemi nie powstaje tylko w wyniku urbanizacji czy rozwoju przemysłu. Składa się nań także marnotrawstwo ziemi w małych miasteczkach, osiedlach i na wsi. Dotyczy to zarówno różnego rodzaju budownictwa, jak i często spotykanych wyeksploatowanych glinianek, żwirowni czy torfowisk.</u>
225   - <u xml:id="u-17.6" who="#PosełSzyszkoEwelina">Gospodarkę ziemią reguluje ustawa o ochronie gruntów rolnych i zatwierdzony przez Biuro Polityczne program ochrony środowiska naturalnego. Trzeba, by były one stosowane, a ich ustalenia z dostateczną energią i konsekwencją egzekwowane. Ubytek ziemi musi być rekompensowany intensywniejszą produkcją żywności z pozostałego areału. Tak jak nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki ziemią, tak samo nie można godzić się ze złym gospodarowaniem na roli, chociaż przyczyny tej złej gospodarki są różne i nie zawsze zawinione przez użytkowników.</u>
226   - <u xml:id="u-17.7" who="#PosełSzyszkoEwelina">Prowadzone od kilku lat społeczne lustracje użytków rolnych ujawniają duże powierzchnie gruntów w ogóle nie uprawiane lub źle wykorzystywane. Szacunki resortu rolnictwa oparte na wynikach tych lustracji wskazują, że około 2,5 mln ha przynosi plony niższe od średnich dla tej klasy gleby w danej okolicy. Wykorzystanie tych rezerw przyniosłoby w skali roku około 1,5 mln ton zboża.</u>
227   - <u xml:id="u-17.8" who="#PosełSzyszkoEwelina">Racjonalna gospodarka ziemią leży w interesie całego narodu. Interes społeczny wymaga, by ziemia źle użytkowana była przejmowana za rentę lub inne świadczenia i przekazywana gospodarstwom państwowym, spółdzielczym, a także wysoko towarowym gospodarstwom chłopskim, powiązanym trwale z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych. Wprowadzona w życie w 1974 r. ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych okazała się jednym z najważniejszych środków prawno-ekonomicznego oddziaływania na lepsze wykorzystanie gruntów rolnych, których właściciele z powodu wieku, stanu zdrowia bądź braku następców nie mogą zapewnić należytego poziomu produkcji. Korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego spowodowały duży napływ wniosków rolników. Sprawne załatwianie tych wniosków zależne jest od właściwego stosunku administracji. Państwo zwiększa pomoc wszystkim rolnikom, którzy chcą dobrze gospodarować na roli. Zapewnia też pomoc socjalną tym, którzy nie mogą podołać obowiązkom. Musimy jednak być konsekwentni w stosunku do tych, którzy zaniedbują i nie troszczą się o kulturę rolną w swych gospodarstwach, a także dbać o to, by grunty przejmowane zagospodarowane były szybko i racjonalnie.</u>
228   - <u xml:id="u-17.9" who="#PosełSzyszkoEwelina">Przykładem operatywnego i prawidłowo realizującego wspomnianą ustawę może być województwo włocławskie, które mam zaszczyt reprezentować. Przejęto w nim, rozdysponowano i zagospodarowano w 1975 r. około 6 000 hektarów, wydając decyzje na 673 wnioski właścicieli, co stanowi 91% spraw zgłoszonych.</u>
229   - <u xml:id="u-17.10" who="#PosełSzyszkoEwelina">Przy tym przejęcie z urzędu nie stanowiło dużej pozycji.</u>
230   - <u xml:id="u-17.11" who="#PosełSzyszkoEwelina">Ustawa, której projekt Rząd skierował do Sejmu, zapewni w swych założeniach skuteczniejszy wpływ na proces przejmowania i zagospodarowania gruntów zaniedbanych.</u>
231   - <u xml:id="u-17.12" who="#PosełSzyszkoEwelina">Wydajność pracy w rolnictwie jest w naszym kraju w porównaniu z innymi zbyt niska. W 1975 roku jeden rolnik w Polsce wytwarzał żywność dla 6 osób, podczas gdy w Czechosłowacji — dla 9, w NRD — dla 10, w RFN — dla 13, w Szwecji — dla 15 osób. W roku 1990, o czym mówił mój przedmówca, mniejsza o połowę liczba zatrudnionych w rolnictwie ma wytworzyć dwa razy więcej żywności niż w roku 1970, a nasz statystyczny rolnik musi wyprodukować żywność dla 20 osób. Wymagać to będzie nowoczesnej organizacji produkcji rolnej i stosowania wysoko wydajnych maszyn rolniczych.</u>
232   - <u xml:id="u-17.13" who="#PosełSzyszkoEwelina">W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych w gospodarkę żywnościową i w bazę produkcyjną rolnictwa zainwestowano około 425 mld zł. Przemysł maszyn rolniczych dostarczył dla wsi 187 tys. ciągników, ponad 11 tys. kombajnów zbożowych oraz wiele innego sprzętu. Mimo to wskaźnik zmechanizowania prac rolniczych w Polsce wynosił w 1974 r. tylko 40%. Taki stopień osiągnęły ZSRR, Francja i Włochy 20 lat temu, Czechosłowacja i NRD — 15 lat temu, a Bułgaria, Rumunia i Węgry — 10 lat temu. Ponieważ szacuje się, że około 1/3 przyrostu produkcji w rolnictwie przyniesie właśnie postęp mechanizacji, słusznie założono, że wartość dostaw sprzętu rolniczego powinna w okresie do roku 1990 wynieść ponad 720 mld zł, a w nadchodzącym pięcioleciu — co najmniej dwukrotnie przewyższyć odpowiednie nakłady minionej pięciolatki.</u>
233   - <u xml:id="u-17.14" who="#PosełSzyszkoEwelina">Przemysł chemiczny, przemysł materiałów budowlanych, energetyka, które od lat nastawiały się raczej na zaspokajanie wymagań przemysłu i potrzeb miast, winny szybciej i lepiej służyć intensyfikacji produkcji rolnej, a inne działy gospodarki — silnie i skutecznie ją wspierać, by mogła zaspokajać wzrastające potrzeby i wpływać na wzrost stopy życiowej ludności.</u>
234   - <u xml:id="u-17.15" who="#PosełSzyszkoEwelina">Unowocześnienie produkcji rolnej, jej metod i struktur daje szansę zastąpienia pracy żywej pracą zmechanizowaną, szansę zapewnienia wyższej wydajności przy nieuniknionym odchodzeniu pracowników z rolnictwa do innych działów gospodarki. Poza tym, zgodnie z zasadami nowoczesnej organizacji pracy w rozwiniętych gospodarczo społeczeństwach, należy odciążyć bezpośrednich producentów żywności od prac nie związanych z ich konkretną działalnością w gospodarstwie rolnym. Uważamy, że sieć wyspecjalizowanych usług powinna znaleźć się możliwie najbliżej rolnika. Sprzyjać temu może również racjonalne wykorzystanie na warsztaty rzemieślnicze zwalnianych budynków w przejmowanych gospodarstwach rolnych.</u>
235   - <u xml:id="u-17.16" who="#PosełSzyszkoEwelina">Rozważając możliwości włączenia pozarolniczej gospodarki imię uspołecznionej w realizację programu zwiększenia produkcji żywności, Stronnictwo Demokratyczne koncentruje uwagę na pełnym wykorzystaniu usługowego potencjału rzemiosła w celu zwiększenia podaży usług na rzecz wsi i rolnictwa. sferze naszych zainteresowań pozostają w szczególności:</u>
236   - <u xml:id="u-17.17" who="#PosełSzyszkoEwelina">— remonty i konserwacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych,</u>
237   - <u xml:id="u-17.18" who="#PosełSzyszkoEwelina">— polepszenie zaopatrzenia wsi w wodę,</u>
238   - <u xml:id="u-17.19" who="#PosełSzyszkoEwelina">— usługi remontowo-budowlane dla ludności wsi,</u>
239   - <u xml:id="u-17.20" who="#PosełSzyszkoEwelina">— lokalna produkcja materiałów budowlanych,</u>
240   - <u xml:id="u-17.21" who="#PosełSzyszkoEwelina">— działalność rzemiosł spożywczych, rozwój produkcji garmażeryjnej w pionie prywatnego handlu, połowy ryb i przetwórstwo rybne oraz stymulacja rozwoju produkcji artykułów spożywczych w spółdzielczości pracy.</u>
241   - <u xml:id="u-17.22" who="#PosełSzyszkoEwelina">Przeprowadzany obecnie po II Plenum Stronnictwa Demokratycznego przez wszystkie nasze instancje przegląd potrzeb i możliwości w zakresie usług ujawnia rezerwy, wskazuje na trudności hamujące lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych. W województwach o profilu rolniczym instancje Stronnictwa szczegółowo badają sytuację w dziedzinie usług dla rolnictwa. Dotychczasowe efekty tego przeglądu wskazują na potrzebę stworzenia warunków do osiedlania się usługowców w gminach.</u>
242   - <u xml:id="u-17.23" who="#PosełSzyszkoEwelina">Wysoka Izbo! Ogólnonarodowy program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju przyjęty na VII Zjeździe partii i poparty przez XI Kongres Stronnictwa Demokratycznego uznał za wiodące następujące zadania:</u>
243   - <u xml:id="u-17.24" who="#PosełSzyszkoEwelina">— systematyczne podnoszenie poziomu życia społeczeństwa,</u>
244   - <u xml:id="u-17.25" who="#PosełSzyszkoEwelina">— szybkie zwiększenie produkcji materialnej oraz rozbudowę i modernizację bazy gospodarki narodowej,</u>
245   - <u xml:id="u-17.26" who="#PosełSzyszkoEwelina">— poprawę społecznej efektywności gospodarowania,</u>
246   - <u xml:id="u-17.27" who="#PosełSzyszkoEwelina">— umocnienie równowagi ekonomicznej państwa we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego.</u>
247   - <u xml:id="u-17.28" who="#PosełSzyszkoEwelina">Przedstawiona przez obywatela Ministra informacja dotycząca głównych zamierzeń w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i rolnictwa — zdaniem Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego — zadania te uwzględnia, a ich realizacja będzie przyśpieszać osiągnięcie tych celów.</u>
  219 + <u xml:id="u-17.0" who="#EwelinaSzyszko">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poprawę wyżywienia narodu wysunął na czoło zadań na lata 1976–1980. Dzisiejsza debata nad informacją obywatela Ministra Kazimierza Barcikowskiego, dotycząca rozwoju gospodarki żywnościowej, prowadzona na progu nowej kadencji Sejmu jest konsekwencją uchwały tego Zjazdu i wyrazem naszej wspólnej troski o polepszenie warunków bytowych społeczeństwa. Wynika też z potrzeby konfrontacji założeń perspektywicznych z obowiązkami na dziś i na jutro oraz potrzeby oceny, na ile dorobek minionej pięciolatki jest etapem osiągania docelowych założeń w warunkach budowy w Polsce rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  220 + <u xml:id="u-17.1" who="#EwelinaSzyszko">Stronnictwo Demokratyczne poparło program żywnościowy i aktywnie uczestniczy w jego realizacji, mobilizując drobną wytwórczość, w tym rzemiosło indywidualne do świadczenia usług na rzecz rolnictwa, rozwoju rzemiosł spożywczych, budownictwa mieszkaniowego i inwentarskiego na wsi.</u>
  221 + <u xml:id="u-17.2" who="#EwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Właściwa polityka rolna w ostatnich latach przyczyniła się do zwiększenia produkcji globalnej i towarowej, stworzyła warunki do bardziej racjonalnego wykorzystania ziemi i przyspieszenia społecznych przemian w rolnictwie, przyniosła także większe efekty ekonomiczne w produkcji i przetwórstwie rolno-spożywczym. W latach najbliższych powinniśmy rozwiązać trzy zasadnicze problemy: w pełni zagospodarować i właściwie użytkować ziemię, zintensyfikować produkcję, uzyskać szybki wzrost wydajności pracy w rolnictwie. Nasze gleby nie należą do najlepszych. Przy intensywnej uprawie można jednak osiągnąć wysokie plony. Każdy hektar nadający się do uprawy powinien dawać możliwie największą produkcję. Nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki tym ogólnonarodowym dobrem, godzić się ze złym gospodarowaniem na roli niezależnie od tego — jak powiedział w swoim wystąpieniu obywatel Minister Barcikowski — kto jest użytkownikiem.</u>
  222 + <u xml:id="u-17.3" who="#EwelinaSzyszko">Ziemi rolniczej ubywa z każdym rokiem, gdyż wymaga tego urbanizacja kraju i rozbudowa przemysłu. Problem ten ilustrują liczby, wedle których w roku 1946 użytki rolne wynosiły 20,4 mln ha, w roku 1975–19,2 mln ha, a w roku 1980 wynosić będą już tylko 19,1 mln ha. Zatem w ciągu 30 lat ponad milion hektarów wypadło z produkcji i znalazło przeznaczenie pozarolnicze, pozbawiając nas około 1 min ton zboża, 2 600 tys. ton ziemniaków, 380 tys. ton buraków cukrowych, ponad 1 min litrów mleka i powyżej 100 tys. ton mięsa. Liczby te są najbardziej wymownym argumentem przemawiającym za wielką wartością produkcyjną każdego skrawka ziemi i za koniecznością jej ochrony przed rozrzutnym przeznaczeniem na cele nierolnicze. Mówili już zresztą o tym moi szanowni przedmówcy.</u>
  223 + <u xml:id="u-17.4" who="#EwelinaSzyszko">Systematyczne zwiększanie się liczby ludności będzie obniżać wskaźnik ziemi przypadającej na jednego statystycznego obywatela. W roku 1946 przypadało na jednego mieszkańca 0,85 ha użytków rolnych, w 1975 roku — 0,58 ha, a w roku 1985 przypadnie już tylko 0,5 ha.</u>
  224 + <u xml:id="u-17.5" who="#EwelinaSzyszko">Pamiętać również należy, że ubytek ziemi nie powstaje tylko w wyniku urbanizacji czy rozwoju przemysłu. Składa się nań także marnotrawstwo ziemi w małych miasteczkach, osiedlach i na wsi. Dotyczy to zarówno różnego rodzaju budownictwa, jak i często spotykanych wyeksploatowanych glinianek, żwirowni czy torfowisk.</u>
  225 + <u xml:id="u-17.6" who="#EwelinaSzyszko">Gospodarkę ziemią reguluje ustawa o ochronie gruntów rolnych i zatwierdzony przez Biuro Polityczne program ochrony środowiska naturalnego. Trzeba, by były one stosowane, a ich ustalenia z dostateczną energią i konsekwencją egzekwowane. Ubytek ziemi musi być rekompensowany intensywniejszą produkcją żywności z pozostałego areału. Tak jak nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki ziemią, tak samo nie można godzić się ze złym gospodarowaniem na roli, chociaż przyczyny tej złej gospodarki są różne i nie zawsze zawinione przez użytkowników.</u>
  226 + <u xml:id="u-17.7" who="#EwelinaSzyszko">Prowadzone od kilku lat społeczne lustracje użytków rolnych ujawniają duże powierzchnie gruntów w ogóle nie uprawiane lub źle wykorzystywane. Szacunki resortu rolnictwa oparte na wynikach tych lustracji wskazują, że około 2,5 mln ha przynosi plony niższe od średnich dla tej klasy gleby w danej okolicy. Wykorzystanie tych rezerw przyniosłoby w skali roku około 1,5 mln ton zboża.</u>
  227 + <u xml:id="u-17.8" who="#EwelinaSzyszko">Racjonalna gospodarka ziemią leży w interesie całego narodu. Interes społeczny wymaga, by ziemia źle użytkowana była przejmowana za rentę lub inne świadczenia i przekazywana gospodarstwom państwowym, spółdzielczym, a także wysoko towarowym gospodarstwom chłopskim, powiązanym trwale z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych. Wprowadzona w życie w 1974 r. ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych okazała się jednym z najważniejszych środków prawno-ekonomicznego oddziaływania na lepsze wykorzystanie gruntów rolnych, których właściciele z powodu wieku, stanu zdrowia bądź braku następców nie mogą zapewnić należytego poziomu produkcji. Korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego spowodowały duży napływ wniosków rolników. Sprawne załatwianie tych wniosków zależne jest od właściwego stosunku administracji. Państwo zwiększa pomoc wszystkim rolnikom, którzy chcą dobrze gospodarować na roli. Zapewnia też pomoc socjalną tym, którzy nie mogą podołać obowiązkom. Musimy jednak być konsekwentni w stosunku do tych, którzy zaniedbują i nie troszczą się o kulturę rolną w swych gospodarstwach, a także dbać o to, by grunty przejmowane zagospodarowane były szybko i racjonalnie.</u>
  228 + <u xml:id="u-17.9" who="#EwelinaSzyszko">Przykładem operatywnego i prawidłowo realizującego wspomnianą ustawę może być województwo włocławskie, które mam zaszczyt reprezentować. Przejęto w nim, rozdysponowano i zagospodarowano w 1975 r. około 6 000 hektarów, wydając decyzje na 673 wnioski właścicieli, co stanowi 91% spraw zgłoszonych.</u>
  229 + <u xml:id="u-17.10" who="#EwelinaSzyszko">Przy tym przejęcie z urzędu nie stanowiło dużej pozycji.</u>
  230 + <u xml:id="u-17.11" who="#EwelinaSzyszko">Ustawa, której projekt Rząd skierował do Sejmu, zapewni w swych założeniach skuteczniejszy wpływ na proces przejmowania i zagospodarowania gruntów zaniedbanych.</u>
  231 + <u xml:id="u-17.12" who="#EwelinaSzyszko">Wydajność pracy w rolnictwie jest w naszym kraju w porównaniu z innymi zbyt niska. W 1975 roku jeden rolnik w Polsce wytwarzał żywność dla 6 osób, podczas gdy w Czechosłowacji — dla 9, w NRD — dla 10, w RFN — dla 13, w Szwecji — dla 15 osób. W roku 1990, o czym mówił mój przedmówca, mniejsza o połowę liczba zatrudnionych w rolnictwie ma wytworzyć dwa razy więcej żywności niż w roku 1970, a nasz statystyczny rolnik musi wyprodukować żywność dla 20 osób. Wymagać to będzie nowoczesnej organizacji produkcji rolnej i stosowania wysoko wydajnych maszyn rolniczych.</u>
  232 + <u xml:id="u-17.13" who="#EwelinaSzyszko">W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych w gospodarkę żywnościową i w bazę produkcyjną rolnictwa zainwestowano około 425 mld zł. Przemysł maszyn rolniczych dostarczył dla wsi 187 tys. ciągników, ponad 11 tys. kombajnów zbożowych oraz wiele innego sprzętu. Mimo to wskaźnik zmechanizowania prac rolniczych w Polsce wynosił w 1974 r. tylko 40%. Taki stopień osiągnęły ZSRR, Francja i Włochy 20 lat temu, Czechosłowacja i NRD — 15 lat temu, a Bułgaria, Rumunia i Węgry — 10 lat temu. Ponieważ szacuje się, że około 1/3 przyrostu produkcji w rolnictwie przyniesie właśnie postęp mechanizacji, słusznie założono, że wartość dostaw sprzętu rolniczego powinna w okresie do roku 1990 wynieść ponad 720 mld zł, a w nadchodzącym pięcioleciu — co najmniej dwukrotnie przewyższyć odpowiednie nakłady minionej pięciolatki.</u>
  233 + <u xml:id="u-17.14" who="#EwelinaSzyszko">Przemysł chemiczny, przemysł materiałów budowlanych, energetyka, które od lat nastawiały się raczej na zaspokajanie wymagań przemysłu i potrzeb miast, winny szybciej i lepiej służyć intensyfikacji produkcji rolnej, a inne działy gospodarki — silnie i skutecznie ją wspierać, by mogła zaspokajać wzrastające potrzeby i wpływać na wzrost stopy życiowej ludności.</u>
  234 + <u xml:id="u-17.15" who="#EwelinaSzyszko">Unowocześnienie produkcji rolnej, jej metod i struktur daje szansę zastąpienia pracy żywej pracą zmechanizowaną, szansę zapewnienia wyższej wydajności przy nieuniknionym odchodzeniu pracowników z rolnictwa do innych działów gospodarki. Poza tym, zgodnie z zasadami nowoczesnej organizacji pracy w rozwiniętych gospodarczo społeczeństwach, należy odciążyć bezpośrednich producentów żywności od prac nie związanych z ich konkretną działalnością w gospodarstwie rolnym. Uważamy, że sieć wyspecjalizowanych usług powinna znaleźć się możliwie najbliżej rolnika. Sprzyjać temu może również racjonalne wykorzystanie na warsztaty rzemieślnicze zwalnianych budynków w przejmowanych gospodarstwach rolnych.</u>
  235 + <u xml:id="u-17.16" who="#EwelinaSzyszko">Rozważając możliwości włączenia pozarolniczej gospodarki imię uspołecznionej w realizację programu zwiększenia produkcji żywności, Stronnictwo Demokratyczne koncentruje uwagę na pełnym wykorzystaniu usługowego potencjału rzemiosła w celu zwiększenia podaży usług na rzecz wsi i rolnictwa. sferze naszych zainteresowań pozostają w szczególności:</u>
  236 + <u xml:id="u-17.17" who="#EwelinaSzyszko">— remonty i konserwacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych,</u>
  237 + <u xml:id="u-17.18" who="#EwelinaSzyszko">— polepszenie zaopatrzenia wsi w wodę,</u>
  238 + <u xml:id="u-17.19" who="#EwelinaSzyszko">— usługi remontowo-budowlane dla ludności wsi,</u>
  239 + <u xml:id="u-17.20" who="#EwelinaSzyszko">— lokalna produkcja materiałów budowlanych,</u>
  240 + <u xml:id="u-17.21" who="#EwelinaSzyszko">— działalność rzemiosł spożywczych, rozwój produkcji garmażeryjnej w pionie prywatnego handlu, połowy ryb i przetwórstwo rybne oraz stymulacja rozwoju produkcji artykułów spożywczych w spółdzielczości pracy.</u>
  241 + <u xml:id="u-17.22" who="#EwelinaSzyszko">Przeprowadzany obecnie po II Plenum Stronnictwa Demokratycznego przez wszystkie nasze instancje przegląd potrzeb i możliwości w zakresie usług ujawnia rezerwy, wskazuje na trudności hamujące lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych. W województwach o profilu rolniczym instancje Stronnictwa szczegółowo badają sytuację w dziedzinie usług dla rolnictwa. Dotychczasowe efekty tego przeglądu wskazują na potrzebę stworzenia warunków do osiedlania się usługowców w gminach.</u>
  242 + <u xml:id="u-17.23" who="#EwelinaSzyszko">Wysoka Izbo! Ogólnonarodowy program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju przyjęty na VII Zjeździe partii i poparty przez XI Kongres Stronnictwa Demokratycznego uznał za wiodące następujące zadania:</u>
  243 + <u xml:id="u-17.24" who="#EwelinaSzyszko">— systematyczne podnoszenie poziomu życia społeczeństwa,</u>
  244 + <u xml:id="u-17.25" who="#EwelinaSzyszko">— szybkie zwiększenie produkcji materialnej oraz rozbudowę i modernizację bazy gospodarki narodowej,</u>
  245 + <u xml:id="u-17.26" who="#EwelinaSzyszko">— poprawę społecznej efektywności gospodarowania,</u>
  246 + <u xml:id="u-17.27" who="#EwelinaSzyszko">— umocnienie równowagi ekonomicznej państwa we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego.</u>
  247 + <u xml:id="u-17.28" who="#EwelinaSzyszko">Przedstawiona przez obywatela Ministra informacja dotycząca głównych zamierzeń w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i rolnictwa — zdaniem Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego — zadania te uwzględnia, a ich realizacja będzie przyśpieszać osiągnięcie tych celów.</u>
248 248 <u xml:id="u-17.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
249 249 </div>
250 250 <div xml:id="div-18">
251   - <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Krystyna Żaczek.</u>
  251 + <u xml:id="u-18.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Krystyna Żaczek.</u>
252 252 </div>
253 253 <div xml:id="div-19">
254   - <u xml:id="u-19.0" who="#PosełŻaczekKrystyna">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwały VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL w sprawach dalszego rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej stwarzają duże szanse dla ludności rolniczej. Stawiają one przed rolnictwem duże zadania, ale jednocześnie stwarzają ludności rolniczej możliwości poprawy warunków pracy i bytu. Cała ludność wiejska zna treść tych uchwał. Pilnie też obserwuje ich realizację, wiąże z nimi duże nadzieje i zaangażowana jest w ich realizację.</u>
255   - <u xml:id="u-19.1" who="#PosełŻaczekKrystyna">Informacja Ministra Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także rządowa ocena sytuacji w rolnictwie wywołują na wsi duże zainteresowanie. Stanowić będą ważne źródło mobilizacyjne w realizacji niełatwej pracy rolnika.</u>
256   - <u xml:id="u-19.2" who="#PosełŻaczekKrystyna">Reprezentuję województwo radomskie o dużej liczbie gospodarstw chłopsko-robotniczych, w których z natury rzeczy większość aktywnej zawodowo ludności rolniczej stanowią kobiety.</u>
257   - <u xml:id="u-19.3" who="#PosełŻaczekKrystyna">Pragnę poinformować Wysoką Izbę o wysiłkach ludności rolniczej w mojej gminie, zmierzających do realizacji zadań określonych w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL. Realizacji uchwały VII Zjazdu służy plan rozwoju gminy, a w ramach tego planu program rozwoju rolnictwa. Program rozwoju rolnictwa był na wsiach dyskutowany, a także akceptowany przez wieś. Program gminy zakłada duży wzrost produkcji rolnej, np. wzrost plonów zbóż z 19,5 q z ha w 1975 r. do 28 q z ha w 1980 r., ziemniaków ze 195 q z ha do 230 q z ha. Podobnie duże zadania zakłada się w dziedzinie wzrostu plonów innych roślin, a także produkcji zwierzęcej. Są to zadania tym bardziej napięte, że wymagają dużego wzrostu nakładów. Na przykład zakłada się, że nawożenie wzrośnie ze 110 kg czystego składnika na ha do 180 kg na ha w 1980 roku. W gminie, gdzie jest duża liczba chłoporobotników, realizacja tego programu zależeć będzie w ogromnej mierze od wzrostu usług produkcyjnych SKR na rzecz chłopów i chłoporobotników.</u>
258   - <u xml:id="u-19.4" who="#PosełŻaczekKrystyna">Jako pracownik SKR pragnę poinformować Wysoką Izbę o kierunkach działania SKR w celu zwiększenia usług produkcyjnych na rzecz chłopów.</u>
259   - <u xml:id="u-19.5" who="#PosełŻaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych w swoim zasięgu działania ma 15 sołectw, których powierzchnia użytków rolnych wynosi 6 865 ha głównie klasy V i VI. Struktura gospodarstw jest niekorzystna do prowadzenia produkcji rolnej, gdyż około 50% są to gospodarstwa drobne, do 2 ha, a około 40% — to gospodarstwa od 2–5 ha ziemi. Dużym mankamentem w rozwoju produkcji rolnej jest niezadowalająca regulacja stosunków wodnych. Należy przeto stwierdzić, że wykonanie podstawowych zadań wymaga ogromnego wysiłku i zaangażowania samych rolników, służby rolnej, a także instytucji obsługujących rolnictwo.</u>
260   - <u xml:id="u-19.6" who="#PosełŻaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych na koniec kwietnia br. dysponowała 39 ciągnikami. Na 1 ciągnik przypada 177 ha użytków rolnych. Liczba ciągników jest obecnie mniejsza niż w 1975 roku, gdyż 3 ciągniki zostały wycofane. W ciągu 1976 roku otrzymamy 3 nowe ciągniki i będziemy mieli tyle, ile ich było w 1975 r. Przy tak małej liczbie ciągników zapotrzebowanie na usługi produkcyjne jest parokrotnie większe niż możliwości ich wykonania. Dużą więc rolę odgrywa odpowiedni wybór gospodarstw, którym świadczymy usługi produkcyjne. Mała podaż usług wytwarza niebezpieczeństwo słabej jakości usług, a także pojawiania się różnych nieprawidłowości we współpracy między traktorzystami a rolnikami. Czynimy więc dużo wysiłków, ażeby mimo relatywnie małej ilości świadczonych usług, ich jakość była właściwa, a także, aby prawidłowo kształtowała się współpraca między SKR i chłopami.</u>
261   - <u xml:id="u-19.7" who="#PosełŻaczekKrystyna">Zarząd SKR podjął decyzję, aby w okresie wegetacyjnym wyeliminować usługi w transporcie pozarolniczym. Sama eliminacja usług w transporcie pozarolniczym nie rozwiązuje jednak problemu zrównoważenia podaży i popytu usług. Koncentrujemy więc uwagę na tym, aby zwiększyć czas użytkowania traktora w pracach produkcyjnych. Zakładamy, że czas pracy ciągnika powinien się zwiększyć z 1 278 godzin do 1 410 godzin w ciągu roku. Jesteśmy młodą SKR, przejęliśmy sprzęt zniszczony i obawiamy się zakładać wyższy wskaźnik wykorzystania ciągników.</u>
262   - <u xml:id="u-19.8" who="#PosełŻaczekKrystyna">Dla podwyższenia stopnia wykorzystania ciągników i maszyn zarząd SKR podjął szereg działań, m.in. uzależnił nagradzanie i premiowanie pracowników od stopnia wykorzystania sprzętu i jakości wykonywanych usług oraz wprowadza brygadowy system wykonywania prac rolniczych.</u>
263   - <u xml:id="u-19.9" who="#PosełŻaczekKrystyna">Zarówno rada, jak i zarząd SKR zdają sobie sprawę z tego, że zwiększenie skuteczności oddziaływania na produkcję rolną związane jest z dobrą organizacją wsi, czynimy więc wysiłki, aby kółka rolnicze współdziałały z SKR w dziedzinie organizacji rolników.</u>
264   - <u xml:id="u-19.10" who="#PosełŻaczekKrystyna">W rejonie rozdrobnionego rolnictwa istotną sprawą jest tworzenie wzorców poprawy struktury gospodarstw rolnych. Rozumiejąc tę potrzebę, stosujemy pewne preferencje dla gospodarstw specjalizujących się, powiększających swój areał i dla zespołów chłopskich. Dla tych gospodarstw rolnych i zespołów chłopskich świadczymy usługi kompleksowe.</u>
265   - <u xml:id="u-19.11" who="#PosełŻaczekKrystyna">Objęliśmy usługami kompleksowymi uprawę buraka cukrowego na powierzchni 10 ha oraz ziemniaka na powierzchni 20 ha. Usługi te świadczymy głównie gospodarstwom specjalizującym się w zakresie produkcji zwierzęcej. Jest to wprawdzie niepokaźna powierzchnia w stosunku do całej gminy, jednak będzie to pewien wzór i pewne doświadczenie na lata następne, kiedy mieć będziemy więcej sprzętu.</u>
266   - <u xml:id="u-19.12" who="#PosełŻaczekKrystyna">Procent gospodarstw kierowanych przez ludzi starych jest duży. Liczba użytkowników zgłaszających chęć przekazywania ziemi za renty jest też dość duża. W tej sytuacji problem zagospodarowania ziemi wysuwa się jako jedna z ważniejszych spraw rolnictwa w gminie. Ze względu na skromny park maszynowy SKR nie widzi możliwości zagospodarowania całej ziemi przejmowanej za renty. Nie byłoby to zresztą racjonalne, gdyż przekazywana ziemia charakteryzuje się rozdrobnioną szachownicą. Tym niemniej jednak w 1975 r. przejęliśmy 12 ha ziemi, a w roku bieżącym chcemy przejąć 100 ha ziemi na rzecz zespołowego gospodarstwa rolnego SKR. Wykażemy dużo energii, aby dobrze zagospodarować tę ziemię, aby stworzyć opinię, że zespołowe użytkowanie ziemi ma nie tylko perspektywę na przyszłość, ale również ma sens obecnie. Chcemy zapewnić dobre imię tworzącemu się zespołowemu gospodarstwu rolnemu SKR.</u>
267   - <u xml:id="u-19.13" who="#PosełŻaczekKrystyna">Ze względu na dużą aglomerację, jaką jest miasto Radom, problem stanowią gospodarstwa chłopsko-robotnicze, których liczba stale wzrasta. W gospodarstwach tych, przy wzroście dochodów z pracy poza rolnictwem, spada zainteresowanie zwiększeniem produkcji rolnej, ograniczonej często do zaspokojenia własnych potrzeb w myśl stwierdzenia „mnie to wystarczy”. Taka postawa rolnika często spotyka się z krytyką dobrych rolników, którzy wskazują na istniejące rezerwy u tych gospodarzy, którzy nie w pełni wykorzystują zdolności produkcyjne ziemi i budynków.</u>
268   - <u xml:id="u-19.14" who="#PosełŻaczekKrystyna">Dobrze, że projekt ustawy wprowadza pojęcie niedostatecznego poziomu produkcji rolnej na użytkach rolnych. Wprowadzając to pojęcie, musimy zwracać uwagę na to, kto dostatecznie zwiększa produkcję, kto jej nie zwiększa. Projekt ustawy wprowadza więc konieczność dokonywania oceny, czy plony dostatecznie wzrastają. Podniesiona do rangi konstytucyjnej zasada dobrego wykorzystania ziemi znajduje rozwinięcie w omawianym projekcie ustawy. Projekt ustawy jest ofertą państwa pod adresem rodzin, które nie są zainteresowane prowadzeniem nadal gospodarstwa rolnego. Trzeba właśnie, propagując tę ustawę, zaprezentować ją jako państwową ofertę kupna ziemi od tych rolników, którzy wprawdzie nie są w wieku emerytalnym, ale też nie mają ochoty lub potrzeby prowadzić produkcji rolnej.</u>
269   - <u xml:id="u-19.15" who="#PosełŻaczekKrystyna">Przymus wykupu dotyczy tylko tych użytkowników gospodarstw, którzy osiągają co najmniej o 25% niższą produkcję roślinną z ha niż średnia produkcja we wsi na takich samych glebach. Co więcej, w ocenie poziomu wykorzystania ziemi nie jest brana pod uwagę produkcja zwierzęca, a jedynie roślinna, jakkolwiek największe różnice w poziomie gospodarstw uwidaczniają się w produkcji zwierzęcej. Takie potraktowanie sprawy jest słuszne. Ludzie starsi, a zwłaszcza wdowy, dożywotnicy, nie zawsze są w stanie uzyskać wysoki poziom produkcji zwierzęcej. Nie można ich jednak pod żadnym warunkiem zwolnić z osiągania pewnego minimalnego poziomu produkcji roślinnej.</u>
270   - <u xml:id="u-19.16" who="#PosełŻaczekKrystyna">Można więc stwierdzić, że ograniczenie oceny jedynie do produkcji roślinnej, a ponadto przyjęcie kryterium, że produkcja roślinna nie powinna być w żadnym gospodarstwie niższa od średniego poziomu niż o 25%, jest słuszne. Nie jest to kryterium trudne do osiągnięcia, ale jest jednocześnie obowiązujące dla wszystkich.</u>
271   - <u xml:id="u-19.17" who="#PosełŻaczekKrystyna">Równocześnie projekt ustawy wprowadza nowe formy zagospodarowania ziemi w postaci bezpłatnego przekazywania jej w użytkowanie gospodarstwom specjalistycznym i zespołom chłopów. Forma ta powinna zachęcić dobrych rolników do powiększenia swoich gospodarstw, a tym samym stworzyć możliwość specjalizacji i wprowadzenia nowych technologii w produkcji. W województwie radomskim pozwoli ona lepiej zagospodarować ziemię przejmowaną za renty i na obligacje. Ponadto, tak jak stwierdził Minister Barcikowski, wzmocni poczucie stabilności w rolnictwie.</u>
272   - <u xml:id="u-19.18" who="#PosełŻaczekKrystyna">Ustawa w zaproponowanej formie będzie bodźcem dla wielu gospodarstw zaniedbanych, do szybkiego podniesienia wydajności z hektara co najmniej do średniej we wsi.</u>
273   - <u xml:id="u-19.19" who="#PosełŻaczekKrystyna">Proponowany projekt ustawy umożliwia przejmowanie ziemi w zamian za obligacje NBP. Posiadacze obligacji będą mieli pierwszeństwo w nabyciu działki budowlanej, materiałów budowlanych czy mieszkania spółdzielczego. Stwarza to możliwość do podejmowania decyzji przez chłoporobotników, który z dotychczas pełnionych zawodów jest dla nich bardziej korzystny.</u>
274   - <u xml:id="u-19.20" who="#PosełŻaczekKrystyna">Widząc korzyści płynące z przedstawionego projektu ustawy, wypowiadam się za tym projektem. Pragnę także wyrazić pogląd, że kierunki działania Rządu w sprawach rolnictwa mają i będą mieć poparcie w solidnej pracy rolników. Dziękuję za uwagę.</u>
  254 + <u xml:id="u-19.0" who="#KrystynaŻaczek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwały VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL w sprawach dalszego rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej stwarzają duże szanse dla ludności rolniczej. Stawiają one przed rolnictwem duże zadania, ale jednocześnie stwarzają ludności rolniczej możliwości poprawy warunków pracy i bytu. Cała ludność wiejska zna treść tych uchwał. Pilnie też obserwuje ich realizację, wiąże z nimi duże nadzieje i zaangażowana jest w ich realizację.</u>
  255 + <u xml:id="u-19.1" who="#KrystynaŻaczek">Informacja Ministra Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także rządowa ocena sytuacji w rolnictwie wywołują na wsi duże zainteresowanie. Stanowić będą ważne źródło mobilizacyjne w realizacji niełatwej pracy rolnika.</u>
  256 + <u xml:id="u-19.2" who="#KrystynaŻaczek">Reprezentuję województwo radomskie o dużej liczbie gospodarstw chłopsko-robotniczych, w których z natury rzeczy większość aktywnej zawodowo ludności rolniczej stanowią kobiety.</u>
  257 + <u xml:id="u-19.3" who="#KrystynaŻaczek">Pragnę poinformować Wysoką Izbę o wysiłkach ludności rolniczej w mojej gminie, zmierzających do realizacji zadań określonych w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL. Realizacji uchwały VII Zjazdu służy plan rozwoju gminy, a w ramach tego planu program rozwoju rolnictwa. Program rozwoju rolnictwa był na wsiach dyskutowany, a także akceptowany przez wieś. Program gminy zakłada duży wzrost produkcji rolnej, np. wzrost plonów zbóż z 19,5 q z ha w 1975 r. do 28 q z ha w 1980 r., ziemniaków ze 195 q z ha do 230 q z ha. Podobnie duże zadania zakłada się w dziedzinie wzrostu plonów innych roślin, a także produkcji zwierzęcej. Są to zadania tym bardziej napięte, że wymagają dużego wzrostu nakładów. Na przykład zakłada się, że nawożenie wzrośnie ze 110 kg czystego składnika na ha do 180 kg na ha w 1980 roku. W gminie, gdzie jest duża liczba chłoporobotników, realizacja tego programu zależeć będzie w ogromnej mierze od wzrostu usług produkcyjnych SKR na rzecz chłopów i chłoporobotników.</u>
  258 + <u xml:id="u-19.4" who="#KrystynaŻaczek">Jako pracownik SKR pragnę poinformować Wysoką Izbę o kierunkach działania SKR w celu zwiększenia usług produkcyjnych na rzecz chłopów.</u>
  259 + <u xml:id="u-19.5" who="#KrystynaŻaczek">Spółdzielnia kółek rolniczych w swoim zasięgu działania ma 15 sołectw, których powierzchnia użytków rolnych wynosi 6 865 ha głównie klasy V i VI. Struktura gospodarstw jest niekorzystna do prowadzenia produkcji rolnej, gdyż około 50% są to gospodarstwa drobne, do 2 ha, a około 40% — to gospodarstwa od 2–5 ha ziemi. Dużym mankamentem w rozwoju produkcji rolnej jest niezadowalająca regulacja stosunków wodnych. Należy przeto stwierdzić, że wykonanie podstawowych zadań wymaga ogromnego wysiłku i zaangażowania samych rolników, służby rolnej, a także instytucji obsługujących rolnictwo.</u>
  260 + <u xml:id="u-19.6" who="#KrystynaŻaczek">Spółdzielnia kółek rolniczych na koniec kwietnia br. dysponowała 39 ciągnikami. Na 1 ciągnik przypada 177 ha użytków rolnych. Liczba ciągników jest obecnie mniejsza niż w 1975 roku, gdyż 3 ciągniki zostały wycofane. W ciągu 1976 roku otrzymamy 3 nowe ciągniki i będziemy mieli tyle, ile ich było w 1975 r. Przy tak małej liczbie ciągników zapotrzebowanie na usługi produkcyjne jest parokrotnie większe niż możliwości ich wykonania. Dużą więc rolę odgrywa odpowiedni wybór gospodarstw, którym świadczymy usługi produkcyjne. Mała podaż usług wytwarza niebezpieczeństwo słabej jakości usług, a także pojawiania się różnych nieprawidłowości we współpracy między traktorzystami a rolnikami. Czynimy więc dużo wysiłków, ażeby mimo relatywnie małej ilości świadczonych usług, ich jakość była właściwa, a także, aby prawidłowo kształtowała się współpraca między SKR i chłopami.</u>
  261 + <u xml:id="u-19.7" who="#KrystynaŻaczek">Zarząd SKR podjął decyzję, aby w okresie wegetacyjnym wyeliminować usługi w transporcie pozarolniczym. Sama eliminacja usług w transporcie pozarolniczym nie rozwiązuje jednak problemu zrównoważenia podaży i popytu usług. Koncentrujemy więc uwagę na tym, aby zwiększyć czas użytkowania traktora w pracach produkcyjnych. Zakładamy, że czas pracy ciągnika powinien się zwiększyć z 1 278 godzin do 1 410 godzin w ciągu roku. Jesteśmy młodą SKR, przejęliśmy sprzęt zniszczony i obawiamy się zakładać wyższy wskaźnik wykorzystania ciągników.</u>
  262 + <u xml:id="u-19.8" who="#KrystynaŻaczek">Dla podwyższenia stopnia wykorzystania ciągników i maszyn zarząd SKR podjął szereg działań, m.in. uzależnił nagradzanie i premiowanie pracowników od stopnia wykorzystania sprzętu i jakości wykonywanych usług oraz wprowadza brygadowy system wykonywania prac rolniczych.</u>
  263 + <u xml:id="u-19.9" who="#KrystynaŻaczek">Zarówno rada, jak i zarząd SKR zdają sobie sprawę z tego, że zwiększenie skuteczności oddziaływania na produkcję rolną związane jest z dobrą organizacją wsi, czynimy więc wysiłki, aby kółka rolnicze współdziałały z SKR w dziedzinie organizacji rolników.</u>
  264 + <u xml:id="u-19.10" who="#KrystynaŻaczek">W rejonie rozdrobnionego rolnictwa istotną sprawą jest tworzenie wzorców poprawy struktury gospodarstw rolnych. Rozumiejąc tę potrzebę, stosujemy pewne preferencje dla gospodarstw specjalizujących się, powiększających swój areał i dla zespołów chłopskich. Dla tych gospodarstw rolnych i zespołów chłopskich świadczymy usługi kompleksowe.</u>
  265 + <u xml:id="u-19.11" who="#KrystynaŻaczek">Objęliśmy usługami kompleksowymi uprawę buraka cukrowego na powierzchni 10 ha oraz ziemniaka na powierzchni 20 ha. Usługi te świadczymy głównie gospodarstwom specjalizującym się w zakresie produkcji zwierzęcej. Jest to wprawdzie niepokaźna powierzchnia w stosunku do całej gminy, jednak będzie to pewien wzór i pewne doświadczenie na lata następne, kiedy mieć będziemy więcej sprzętu.</u>
  266 + <u xml:id="u-19.12" who="#KrystynaŻaczek">Procent gospodarstw kierowanych przez ludzi starych jest duży. Liczba użytkowników zgłaszających chęć przekazywania ziemi za renty jest też dość duża. W tej sytuacji problem zagospodarowania ziemi wysuwa się jako jedna z ważniejszych spraw rolnictwa w gminie. Ze względu na skromny park maszynowy SKR nie widzi możliwości zagospodarowania całej ziemi przejmowanej za renty. Nie byłoby to zresztą racjonalne, gdyż przekazywana ziemia charakteryzuje się rozdrobnioną szachownicą. Tym niemniej jednak w 1975 r. przejęliśmy 12 ha ziemi, a w roku bieżącym chcemy przejąć 100 ha ziemi na rzecz zespołowego gospodarstwa rolnego SKR. Wykażemy dużo energii, aby dobrze zagospodarować tę ziemię, aby stworzyć opinię, że zespołowe użytkowanie ziemi ma nie tylko perspektywę na przyszłość, ale również ma sens obecnie. Chcemy zapewnić dobre imię tworzącemu się zespołowemu gospodarstwu rolnemu SKR.</u>
  267 + <u xml:id="u-19.13" who="#KrystynaŻaczek">Ze względu na dużą aglomerację, jaką jest miasto Radom, problem stanowią gospodarstwa chłopsko-robotnicze, których liczba stale wzrasta. W gospodarstwach tych, przy wzroście dochodów z pracy poza rolnictwem, spada zainteresowanie zwiększeniem produkcji rolnej, ograniczonej często do zaspokojenia własnych potrzeb w myśl stwierdzenia „mnie to wystarczy”. Taka postawa rolnika często spotyka się z krytyką dobrych rolników, którzy wskazują na istniejące rezerwy u tych gospodarzy, którzy nie w pełni wykorzystują zdolności produkcyjne ziemi i budynków.</u>
  268 + <u xml:id="u-19.14" who="#KrystynaŻaczek">Dobrze, że projekt ustawy wprowadza pojęcie niedostatecznego poziomu produkcji rolnej na użytkach rolnych. Wprowadzając to pojęcie, musimy zwracać uwagę na to, kto dostatecznie zwiększa produkcję, kto jej nie zwiększa. Projekt ustawy wprowadza więc konieczność dokonywania oceny, czy plony dostatecznie wzrastają. Podniesiona do rangi konstytucyjnej zasada dobrego wykorzystania ziemi znajduje rozwinięcie w omawianym projekcie ustawy. Projekt ustawy jest ofertą państwa pod adresem rodzin, które nie są zainteresowane prowadzeniem nadal gospodarstwa rolnego. Trzeba właśnie, propagując tę ustawę, zaprezentować ją jako państwową ofertę kupna ziemi od tych rolników, którzy wprawdzie nie są w wieku emerytalnym, ale też nie mają ochoty lub potrzeby prowadzić produkcji rolnej.</u>
  269 + <u xml:id="u-19.15" who="#KrystynaŻaczek">Przymus wykupu dotyczy tylko tych użytkowników gospodarstw, którzy osiągają co najmniej o 25% niższą produkcję roślinną z ha niż średnia produkcja we wsi na takich samych glebach. Co więcej, w ocenie poziomu wykorzystania ziemi nie jest brana pod uwagę produkcja zwierzęca, a jedynie roślinna, jakkolwiek największe różnice w poziomie gospodarstw uwidaczniają się w produkcji zwierzęcej. Takie potraktowanie sprawy jest słuszne. Ludzie starsi, a zwłaszcza wdowy, dożywotnicy, nie zawsze są w stanie uzyskać wysoki poziom produkcji zwierzęcej. Nie można ich jednak pod żadnym warunkiem zwolnić z osiągania pewnego minimalnego poziomu produkcji roślinnej.</u>
  270 + <u xml:id="u-19.16" who="#KrystynaŻaczek">Można więc stwierdzić, że ograniczenie oceny jedynie do produkcji roślinnej, a ponadto przyjęcie kryterium, że produkcja roślinna nie powinna być w żadnym gospodarstwie niższa od średniego poziomu niż o 25%, jest słuszne. Nie jest to kryterium trudne do osiągnięcia, ale jest jednocześnie obowiązujące dla wszystkich.</u>
  271 + <u xml:id="u-19.17" who="#KrystynaŻaczek">Równocześnie projekt ustawy wprowadza nowe formy zagospodarowania ziemi w postaci bezpłatnego przekazywania jej w użytkowanie gospodarstwom specjalistycznym i zespołom chłopów. Forma ta powinna zachęcić dobrych rolników do powiększenia swoich gospodarstw, a tym samym stworzyć możliwość specjalizacji i wprowadzenia nowych technologii w produkcji. W województwie radomskim pozwoli ona lepiej zagospodarować ziemię przejmowaną za renty i na obligacje. Ponadto, tak jak stwierdził Minister Barcikowski, wzmocni poczucie stabilności w rolnictwie.</u>
  272 + <u xml:id="u-19.18" who="#KrystynaŻaczek">Ustawa w zaproponowanej formie będzie bodźcem dla wielu gospodarstw zaniedbanych, do szybkiego podniesienia wydajności z hektara co najmniej do średniej we wsi.</u>
  273 + <u xml:id="u-19.19" who="#KrystynaŻaczek">Proponowany projekt ustawy umożliwia przejmowanie ziemi w zamian za obligacje NBP. Posiadacze obligacji będą mieli pierwszeństwo w nabyciu działki budowlanej, materiałów budowlanych czy mieszkania spółdzielczego. Stwarza to możliwość do podejmowania decyzji przez chłoporobotników, który z dotychczas pełnionych zawodów jest dla nich bardziej korzystny.</u>
  274 + <u xml:id="u-19.20" who="#KrystynaŻaczek">Widząc korzyści płynące z przedstawionego projektu ustawy, wypowiadam się za tym projektem. Pragnę także wyrazić pogląd, że kierunki działania Rządu w sprawach rolnictwa mają i będą mieć poparcie w solidnej pracy rolników. Dziękuję za uwagę.</u>
275 275 <u xml:id="u-19.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
276 276 </div>
277 277 <div xml:id="div-20">
278   - <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u>
  278 + <u xml:id="u-20.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u>
279 279 </div>
280 280 <div xml:id="div-21">
281   - <u xml:id="u-21.0" who="#PosełOzdowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z wielką uwagą wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej. Informacja ta jest dowodem konsekwentnej i dalekowzrocznej strategii rozwoju polskiego rolnictwa, zapoczątkowanej na VI Zjeździe PZPR. Wówczas zostały wyraźnie sformułowane trzy podstawowe zasady naszej polityki rolnej, a mianowicie zasada kojarzenia wzrostu produkcji rolniczej z przemianami społecznymi wsi, zasada oparcia rekonstrukcji społecznej na rekonstrukcji technicznej i zasada ujmowania rolnictwa jako integralnego członu gospodarki żywnościowej. Wyniki ekonomiczno-społeczne wdrożenia tych zasad do praktyki gospodarczej okazały się bardzo zadowalające. W porównaniu z efektami osiągniętymi w latach 1950–1970 minione pięciolecie charakteryzowało się najwyższą dynamiką wzrostu globalnej produkcji rolniczej. Wskaźnik towarowości przekroczył w 1975 roku 80% wartości końcowej produkcji rolniczej. Taki rezultat polityki rolnej był owocem harmonijnego stosowania środków ekonomicznych, organizacyjnych, społecznych i prawnych.</u>
282   - <u xml:id="u-21.1" who="#PosełOzdowskiJerzy">Podniesienie opłacalności produkcji rolniczej, poprawa zaopatrzenia rolnictwa w obrotowe i inwestycyjne środki produkcji, przyspieszenie postępu organizacyjno-ekonomicznego, ułatwienie obrotu ziemią i zmiana warunków bytowo-socjalnych oraz oświatowo-kulturalnych na wsi — oto główne czynniki rozwoju produkcji rolniczej w latach 1971–1975.</u>
283   - <u xml:id="u-21.2" who="#PosełOzdowskiJerzy">W bieżącej pięciolatce stawiamy sobie nowe zadania ilościowe i jakościowe. Planujemy zwiększenie produkcji globalnej rolnictwa o 15% do 16%, a produkcji zwierzęcej o 16% do 18%. Zadania te mogą być wykonane, a nawet przekroczone, jeżeli kontynuując dotychczasową strategię rozwoju produkcji żywności będziemy ją w dalszym ciągu doskonalili. Postulat doskonalenia środków i metod polityki żywnościowej w latach 1976–1980 jest zawarty w dokumentach VII Zjazdu PZPR, a dzisiaj został szerzej przedstawiony w wypowiedzi obywatela Ministra Barcikowskiego. Niech mi wolno będzie, Wysoka Izbo, zwrócić uwagę na nowe elementy naszej polityki żywnościowej, które powinny odegrać zasadniczą rolę w dalszym wzroście produkcji rolnej i stopniowej przebudowie społecznej wisi. Uzupełniając i konkretyzując trzy wymienione na wstępie zasady polityki rolnej, akcentujemy dzisiaj racjonalizację gospodarki ziemią, szersze wykorzystanie postępu biologicznego, technicznego i organizacyjnego oraz otwarte planowanie gospodarki żywnościowej. Te nowe cechy polityki rolnej odpowiadają warunkom i celom gospodarki żywnościowej w bieżącym 5-leciu. W dużym stopniu wskazane cechy występują już w skali poszczególnych województw, posiadających dobrze rozwinięte rolnictwo, między innymi w moim macierzystym województwie poznańskim.</u>
284   - <u xml:id="u-21.3" who="#PosełOzdowskiJerzy">Poszukiwanie sprawniejszych metod oddziaływania na sferę produkcji żywności wynika między innymi ze słabości i mankamentów spontanicznych procesów zachodzących w rolnictwie. Na przykład w sferze gospodarki ziemią, mimo wprowadzenia nowych norm prawnych i bodźców ekonomicznych w latach 1971–1975, rzeczywiste procesy gospodarcze odchylają się od stanu planowanego. Wprawdzie nastąpiło przyspieszenie przechodzenia ziemi z gospodarki indywidualnej do uspołecznionej i powstały nowatorskie formy produkcyjnego wiązania rolnictwa chłopskiego z sektorem uspołecznionym, ale równocześnie w rolnictwie drobnotowarowym poprawa struktury agrarnej zachodzi niestety zbyt wolno, a w latach 1972–1975 zaznaczył się nawet szybszy spadek liczby gospodarstw większych niż mniejszych. Badania wykazały, że najwięcej gospodarstw nowych powstało w grupie do 2 ha, natomiast najwięcej gospodarstw wypadających znajdowało się w grupie powyżej 2 ha. Trzeba zaś dodać, że właśnie w grupie gospodarstw od 0,5 do 2 ha ponad połowę stanowią gospodarstwa dwuzawodowe, które mimo intensyfikacji i modernizacji produkcji rolniczej stopniowo przekształcają się w gospodarstwa bez produkcji towarowej lub z malejącą produkcją towarową. Jeżeli do gospodarstw dwuzawodowych w grupie poniżej 2 ha dodamy gospodarstwa powyżej 2 ha, których właściciele podjęli stałą pracę zarobkową, to łącznie uzyskamy blisko 1 milion tego typu gospodarstw stanowiących wielki problem naszego rolnictwa. Próbą rozwiązania tego problemu jest przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w świetle tego, co powiedziano dzisiaj w tej sali, można by nazwać projektem ustawy o racjonalizacji gospodarki ziemią. Projekt ten przewiduje przejmowanie za spłatą na wniosek właściciela albo z urzędu nieruchomości rolnych na własność państwa. Przejmowanie z urzędu dotyczy nieruchomości zaniedbanych, zadłużonych i opuszczonych z tym, że te ostatnie będą przejmowane nieodpłatnie.</u>
285   - <u xml:id="u-21.4" who="#PosełOzdowskiJerzy">Wprawdzie nasza dyskusja ma charakter ogólny, ale trudno nie zwrócić uwagi na pewne zasadnicze, moim zadaniem, problemy projektowanej ustawy. Artykuł 6 projektu ustawy reguluje sprawę przejmowania z urzędu na własność państwa gospodarstw, jeżeli dochody właściciela oraz jego małżonka z tytułu zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym stanowią ich główne źródło utrzymania. Przejmowanie nieruchomości w tych wypadkach musi być uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi. Uznając za słuszne przymusowe wykupywanie przez państwo z rąk właścicieli indywidualnych ziemi, która jest przez nich niedostatecznie wykorzystana, trzeba w sposób kompleksowy ocenić I stopniowo rozwiązywać zagadnienie dwuzawodowych mieszkańców wsi. Dla wielu z nich podjęcie pracy poza rolnictwem było i jest konieczne ze względu na mały obszar gospodarstwa i dużą liczbę osób w rodzinie. W aktualnej sytuacji polskiego rolnictwa z punktu widzenia dobra ogólnonarodowego zaczynamy dostrzegać coraz więcej negatywnych skutków zjawiska dwuzawodowości. Rozwiązanie jednak tego problemu wymaga wielostronnego działania doprowadzającego stopniowo do jednoznacznej orientacji zawodowej w tej grupie ludności wiejskiej, to jest do polaryzacji na właściwych robotników albo pełnozatrudnionych rolników.</u>
286   - <u xml:id="u-21.5" who="#PosełOzdowskiJerzy">Obecnie zatem, przystępując do uregulowania ustawowego sprawy przejmowania nieruchomości od chłoporobotników, należy powiązać stronę prawną tego problemu z innymi aspektami, zdając sobie sprawę, że zagadnienie to jest nierozwiązalne z pomocą jednej operacji prawno-finansowej, co zresztą w świetle przemówienia Ministra Rolnictwa jest, jak sądzę, dostrzegane. Dla umocnienia zaś poczucia praworządności i pogłębienia zaufania obywateli do działalności administracji, powinno się ściślej sformułować kryterium względów społeczno-gospodarczych, które uzasadniają przejęcie przez państwo nieruchomości chłoporobotników. Ostatnia uwaga dotyczy również art. 2 ust. 2 pkt 1 projektu omawianej ustawy. Ocena gospodarstwa rolnego jako gospodarstwa wykazującego niedostateczny poziom produkcji powinna być oparta na bardziej precyzyjnych kryteriach nie stwarzających żadnych wątpliwości interpretacyjnych.</u>
287   - <u xml:id="u-21.6" who="#PosełOzdowskiJerzy">Projekt ustawy słusznie postanawia, że indywidualni rolnicy posiadający odpowiednie kwalifikacje, mogą otrzymywać nieodpłatnie od państwa ziemię na czas oznaczony lub nieoznaczony. Należy jednak podkreślić, że gospodarstwa uspołecznione, przejmujące nowe grunty otrzymują na 1 ha 40 tys. zł dotacji. Czy zatem nie należałoby dla rolników indywidualnych stworzyć również pewnej formy pomocy finansowej i zaopatrzeniowej dla ułatwienia intensywnego zagospodarowania przejętych do użytkowania nieruchomości?</u>
288   - <u xml:id="u-21.7" who="#PosełOzdowskiJerzy">Ogólnie mówiąc, należy przy pracy nad ostatecznym kształtem projektowanej ustawy unikać dwóch niebezpiecznych skrajności. Jedną z nich jest zbytnie zaufanie w moc prawnych postanowień, jeśliby nie towarzyszyło im szerokie poparcie instrumentów ekonomicznych, socjologicznych i psychologicznych. Drugim niebezpieczeństwem jest pokładanie nadziei w żywiołowej ewolucji rolnictwa indywidualnego ku celom społecznie pożądanym. Krótko mówiąc, potrzebna jest aktywna i głęboko przemyślana polityka żywnościowa, przyspieszająca wzrost produkcji rolniczej i przeobrażenie społeczne wsi.</u>
289   - <u xml:id="u-21.8" who="#PosełOzdowskiJerzy">Projektowana ustawa musi respektować zasady polityki rolnej, które stanowią uogólnienie naszych dotychczasowych doświadczeń. Specjalnie zaś należy przestrzegać dualnej zasady, podwójnej zasady polityki — tj. łączenia korzyści ekonomicznych ze społecznymi. Zgodnie z tą zasadą niewłaściwe jest nadmierne ograniczanie czasu obniżki plonów, uzasadniającego przejęcie ziemi przez państwo. Projekt ustawy redukuje ten okres obniżki plonów do jednego roku. Budzi również wątpliwość proponowany w projekcie ustawy tryb przejmowania z urzędu nieruchomości rolnych przez państwo na mocy decyzji naczelnika gminy. Uwaga ta dotyczy również uprawnień naczelnika gminy w zakresie podwyższania ceny za przejmowane nieruchomości rolne. Szczegółowe propozycje poprawek do projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zgłosi Koło Poselskie „Znak” do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
290   - <u xml:id="u-21.9" who="#PosełOzdowskiJerzy">Kończąc, pragnę przypomnieć, że obok racjonalnej gospodarki ziemią istotne są te środki naszej polityki żywnościowej, które przyspieszają zastosowanie w rolnictwie rewolucji naukowo-technicznej, udoskonalają stosunki ekonomiczno-organizacyjne i prowadzą do stosowania planowania otwartego. Przede wszystkim pragnę podkreślić konieczność przyspieszenia przemian technicznych w rolnictwie, a szczególnie mechanizacji. Udział nakładów na mechanizację w ubiegłym pięcioleciu był niski, wynoszący 31% inwestycji rolniczych. Technizacja jest siłą nośną przemian ekonomicznych i społecznych, funkcjonalnych i strukturalnych. W oparciu o technikę typu przemysłowego będzie wzrastać wydajność pracy i poprawiać się będą warunki życia na wsi. Modernizacja bazy materialno-technicznej stanowi czynnik rozwoju stosunków organizacyjno-ekonomicznych i własnościowych. Stąd rozwiązanie problemów społecznych wsi nie może być jednostronnie ujmowane i sztucznie przyspieszane. Podkreślam — sztucznie przyspieszane. Mamy tutaj do czynienia ze swego rodzaju mechanizmem uwarunkowań, który musi być przez naukę rozpoznawany i przez praktykę wykorzystany. Na przykład rozwój stosunków ekonomiczno-organizacyjnych w rolnictwie i między rolnictwem a innymi członami gospodarki żywnościowej, wyrażający się w formach specjalizacji, kooperacji, integracji i koncentracji wymaga spełnienia warunków obiektywnych typu materialno-technicznego i ludzkiego. Nasza gospodarka narodowa, która wchodzi w etap budowy rozwiniętego społeczeństwa, stwarza już takie warunki obiektywne do dynamicznego wzrostu produkcji żywności.</u>
291   - <u xml:id="u-21.10" who="#PosełOzdowskiJerzy">Podkreślając wagę czynników materialnych nie wolno ani na moment zapominać o roli dobrych gospodarzy w rolnictwie. Człowiek ostatecznie decyduje o właściwym zastosowaniu przyrodniczych i technicznych mocy produkcyjnych. Wysokie kwalifikacje, poczucie odpowiedzialności osobistej i przywiązanie do zawodu — to nie zastąpione dźwignie rozwoju produkcji rolniczej. Stąd należy położyć wielki nacisk na psychospołeczny odbiór wszelkich decyzji prawnych i administracyjnych przez polskich rolników. Stałość zasadniczej linii polityki rolnej w powiązaniu z nieustannym doskonaleniem instrumentów działania stanowią gwarancję obywatelskiego współudziału wszystkich pracowników kompleksu agro-przemysłowego rozwoju produkcji żywności.</u>
292   - <u xml:id="u-21.11" who="#PosełOzdowskiJerzy">W imieniu Koła Poselskiego „Znak” wyrażam przekonanie, że rządowy program rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980 przyczyni się do wzrostu produkcji rolniczej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze. Dziękuję.</u>
  281 + <u xml:id="u-21.0" who="#JerzyOzdowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z wielką uwagą wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej. Informacja ta jest dowodem konsekwentnej i dalekowzrocznej strategii rozwoju polskiego rolnictwa, zapoczątkowanej na VI Zjeździe PZPR. Wówczas zostały wyraźnie sformułowane trzy podstawowe zasady naszej polityki rolnej, a mianowicie zasada kojarzenia wzrostu produkcji rolniczej z przemianami społecznymi wsi, zasada oparcia rekonstrukcji społecznej na rekonstrukcji technicznej i zasada ujmowania rolnictwa jako integralnego członu gospodarki żywnościowej. Wyniki ekonomiczno-społeczne wdrożenia tych zasad do praktyki gospodarczej okazały się bardzo zadowalające. W porównaniu z efektami osiągniętymi w latach 1950–1970 minione pięciolecie charakteryzowało się najwyższą dynamiką wzrostu globalnej produkcji rolniczej. Wskaźnik towarowości przekroczył w 1975 roku 80% wartości końcowej produkcji rolniczej. Taki rezultat polityki rolnej był owocem harmonijnego stosowania środków ekonomicznych, organizacyjnych, społecznych i prawnych.</u>
  282 + <u xml:id="u-21.1" who="#JerzyOzdowski">Podniesienie opłacalności produkcji rolniczej, poprawa zaopatrzenia rolnictwa w obrotowe i inwestycyjne środki produkcji, przyspieszenie postępu organizacyjno-ekonomicznego, ułatwienie obrotu ziemią i zmiana warunków bytowo-socjalnych oraz oświatowo-kulturalnych na wsi — oto główne czynniki rozwoju produkcji rolniczej w latach 1971–1975.</u>
  283 + <u xml:id="u-21.2" who="#JerzyOzdowski">W bieżącej pięciolatce stawiamy sobie nowe zadania ilościowe i jakościowe. Planujemy zwiększenie produkcji globalnej rolnictwa o 15% do 16%, a produkcji zwierzęcej o 16% do 18%. Zadania te mogą być wykonane, a nawet przekroczone, jeżeli kontynuując dotychczasową strategię rozwoju produkcji żywności będziemy ją w dalszym ciągu doskonalili. Postulat doskonalenia środków i metod polityki żywnościowej w latach 1976–1980 jest zawarty w dokumentach VII Zjazdu PZPR, a dzisiaj został szerzej przedstawiony w wypowiedzi obywatela Ministra Barcikowskiego. Niech mi wolno będzie, Wysoka Izbo, zwrócić uwagę na nowe elementy naszej polityki żywnościowej, które powinny odegrać zasadniczą rolę w dalszym wzroście produkcji rolnej i stopniowej przebudowie społecznej wisi. Uzupełniając i konkretyzując trzy wymienione na wstępie zasady polityki rolnej, akcentujemy dzisiaj racjonalizację gospodarki ziemią, szersze wykorzystanie postępu biologicznego, technicznego i organizacyjnego oraz otwarte planowanie gospodarki żywnościowej. Te nowe cechy polityki rolnej odpowiadają warunkom i celom gospodarki żywnościowej w bieżącym 5-leciu. W dużym stopniu wskazane cechy występują już w skali poszczególnych województw, posiadających dobrze rozwinięte rolnictwo, między innymi w moim macierzystym województwie poznańskim.</u>
  284 + <u xml:id="u-21.3" who="#JerzyOzdowski">Poszukiwanie sprawniejszych metod oddziaływania na sferę produkcji żywności wynika między innymi ze słabości i mankamentów spontanicznych procesów zachodzących w rolnictwie. Na przykład w sferze gospodarki ziemią, mimo wprowadzenia nowych norm prawnych i bodźców ekonomicznych w latach 1971–1975, rzeczywiste procesy gospodarcze odchylają się od stanu planowanego. Wprawdzie nastąpiło przyspieszenie przechodzenia ziemi z gospodarki indywidualnej do uspołecznionej i powstały nowatorskie formy produkcyjnego wiązania rolnictwa chłopskiego z sektorem uspołecznionym, ale równocześnie w rolnictwie drobnotowarowym poprawa struktury agrarnej zachodzi niestety zbyt wolno, a w latach 1972–1975 zaznaczył się nawet szybszy spadek liczby gospodarstw większych niż mniejszych. Badania wykazały, że najwięcej gospodarstw nowych powstało w grupie do 2 ha, natomiast najwięcej gospodarstw wypadających znajdowało się w grupie powyżej 2 ha. Trzeba zaś dodać, że właśnie w grupie gospodarstw od 0,5 do 2 ha ponad połowę stanowią gospodarstwa dwuzawodowe, które mimo intensyfikacji i modernizacji produkcji rolniczej stopniowo przekształcają się w gospodarstwa bez produkcji towarowej lub z malejącą produkcją towarową. Jeżeli do gospodarstw dwuzawodowych w grupie poniżej 2 ha dodamy gospodarstwa powyżej 2 ha, których właściciele podjęli stałą pracę zarobkową, to łącznie uzyskamy blisko 1 milion tego typu gospodarstw stanowiących wielki problem naszego rolnictwa. Próbą rozwiązania tego problemu jest przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w świetle tego, co powiedziano dzisiaj w tej sali, można by nazwać projektem ustawy o racjonalizacji gospodarki ziemią. Projekt ten przewiduje przejmowanie za spłatą na wniosek właściciela albo z urzędu nieruchomości rolnych na własność państwa. Przejmowanie z urzędu dotyczy nieruchomości zaniedbanych, zadłużonych i opuszczonych z tym, że te ostatnie będą przejmowane nieodpłatnie.</u>
  285 + <u xml:id="u-21.4" who="#JerzyOzdowski">Wprawdzie nasza dyskusja ma charakter ogólny, ale trudno nie zwrócić uwagi na pewne zasadnicze, moim zadaniem, problemy projektowanej ustawy. Artykuł 6 projektu ustawy reguluje sprawę przejmowania z urzędu na własność państwa gospodarstw, jeżeli dochody właściciela oraz jego małżonka z tytułu zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym stanowią ich główne źródło utrzymania. Przejmowanie nieruchomości w tych wypadkach musi być uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi. Uznając za słuszne przymusowe wykupywanie przez państwo z rąk właścicieli indywidualnych ziemi, która jest przez nich niedostatecznie wykorzystana, trzeba w sposób kompleksowy ocenić I stopniowo rozwiązywać zagadnienie dwuzawodowych mieszkańców wsi. Dla wielu z nich podjęcie pracy poza rolnictwem było i jest konieczne ze względu na mały obszar gospodarstwa i dużą liczbę osób w rodzinie. W aktualnej sytuacji polskiego rolnictwa z punktu widzenia dobra ogólnonarodowego zaczynamy dostrzegać coraz więcej negatywnych skutków zjawiska dwuzawodowości. Rozwiązanie jednak tego problemu wymaga wielostronnego działania doprowadzającego stopniowo do jednoznacznej orientacji zawodowej w tej grupie ludności wiejskiej, to jest do polaryzacji na właściwych robotników albo pełnozatrudnionych rolników.</u>
  286 + <u xml:id="u-21.5" who="#JerzyOzdowski">Obecnie zatem, przystępując do uregulowania ustawowego sprawy przejmowania nieruchomości od chłoporobotników, należy powiązać stronę prawną tego problemu z innymi aspektami, zdając sobie sprawę, że zagadnienie to jest nierozwiązalne z pomocą jednej operacji prawno-finansowej, co zresztą w świetle przemówienia Ministra Rolnictwa jest, jak sądzę, dostrzegane. Dla umocnienia zaś poczucia praworządności i pogłębienia zaufania obywateli do działalności administracji, powinno się ściślej sformułować kryterium względów społeczno-gospodarczych, które uzasadniają przejęcie przez państwo nieruchomości chłoporobotników. Ostatnia uwaga dotyczy również art. 2 ust. 2 pkt 1 projektu omawianej ustawy. Ocena gospodarstwa rolnego jako gospodarstwa wykazującego niedostateczny poziom produkcji powinna być oparta na bardziej precyzyjnych kryteriach nie stwarzających żadnych wątpliwości interpretacyjnych.</u>
  287 + <u xml:id="u-21.6" who="#JerzyOzdowski">Projekt ustawy słusznie postanawia, że indywidualni rolnicy posiadający odpowiednie kwalifikacje, mogą otrzymywać nieodpłatnie od państwa ziemię na czas oznaczony lub nieoznaczony. Należy jednak podkreślić, że gospodarstwa uspołecznione, przejmujące nowe grunty otrzymują na 1 ha 40 tys. zł dotacji. Czy zatem nie należałoby dla rolników indywidualnych stworzyć również pewnej formy pomocy finansowej i zaopatrzeniowej dla ułatwienia intensywnego zagospodarowania przejętych do użytkowania nieruchomości?</u>
  288 + <u xml:id="u-21.7" who="#JerzyOzdowski">Ogólnie mówiąc, należy przy pracy nad ostatecznym kształtem projektowanej ustawy unikać dwóch niebezpiecznych skrajności. Jedną z nich jest zbytnie zaufanie w moc prawnych postanowień, jeśliby nie towarzyszyło im szerokie poparcie instrumentów ekonomicznych, socjologicznych i psychologicznych. Drugim niebezpieczeństwem jest pokładanie nadziei w żywiołowej ewolucji rolnictwa indywidualnego ku celom społecznie pożądanym. Krótko mówiąc, potrzebna jest aktywna i głęboko przemyślana polityka żywnościowa, przyspieszająca wzrost produkcji rolniczej i przeobrażenie społeczne wsi.</u>
  289 + <u xml:id="u-21.8" who="#JerzyOzdowski">Projektowana ustawa musi respektować zasady polityki rolnej, które stanowią uogólnienie naszych dotychczasowych doświadczeń. Specjalnie zaś należy przestrzegać dualnej zasady, podwójnej zasady polityki — tj. łączenia korzyści ekonomicznych ze społecznymi. Zgodnie z tą zasadą niewłaściwe jest nadmierne ograniczanie czasu obniżki plonów, uzasadniającego przejęcie ziemi przez państwo. Projekt ustawy redukuje ten okres obniżki plonów do jednego roku. Budzi również wątpliwość proponowany w projekcie ustawy tryb przejmowania z urzędu nieruchomości rolnych przez państwo na mocy decyzji naczelnika gminy. Uwaga ta dotyczy również uprawnień naczelnika gminy w zakresie podwyższania ceny za przejmowane nieruchomości rolne. Szczegółowe propozycje poprawek do projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zgłosi Koło Poselskie „Znak” do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
  290 + <u xml:id="u-21.9" who="#JerzyOzdowski">Kończąc, pragnę przypomnieć, że obok racjonalnej gospodarki ziemią istotne są te środki naszej polityki żywnościowej, które przyspieszają zastosowanie w rolnictwie rewolucji naukowo-technicznej, udoskonalają stosunki ekonomiczno-organizacyjne i prowadzą do stosowania planowania otwartego. Przede wszystkim pragnę podkreślić konieczność przyspieszenia przemian technicznych w rolnictwie, a szczególnie mechanizacji. Udział nakładów na mechanizację w ubiegłym pięcioleciu był niski, wynoszący 31% inwestycji rolniczych. Technizacja jest siłą nośną przemian ekonomicznych i społecznych, funkcjonalnych i strukturalnych. W oparciu o technikę typu przemysłowego będzie wzrastać wydajność pracy i poprawiać się będą warunki życia na wsi. Modernizacja bazy materialno-technicznej stanowi czynnik rozwoju stosunków organizacyjno-ekonomicznych i własnościowych. Stąd rozwiązanie problemów społecznych wsi nie może być jednostronnie ujmowane i sztucznie przyspieszane. Podkreślam — sztucznie przyspieszane. Mamy tutaj do czynienia ze swego rodzaju mechanizmem uwarunkowań, który musi być przez naukę rozpoznawany i przez praktykę wykorzystany. Na przykład rozwój stosunków ekonomiczno-organizacyjnych w rolnictwie i między rolnictwem a innymi członami gospodarki żywnościowej, wyrażający się w formach specjalizacji, kooperacji, integracji i koncentracji wymaga spełnienia warunków obiektywnych typu materialno-technicznego i ludzkiego. Nasza gospodarka narodowa, która wchodzi w etap budowy rozwiniętego społeczeństwa, stwarza już takie warunki obiektywne do dynamicznego wzrostu produkcji żywności.</u>
  291 + <u xml:id="u-21.10" who="#JerzyOzdowski">Podkreślając wagę czynników materialnych nie wolno ani na moment zapominać o roli dobrych gospodarzy w rolnictwie. Człowiek ostatecznie decyduje o właściwym zastosowaniu przyrodniczych i technicznych mocy produkcyjnych. Wysokie kwalifikacje, poczucie odpowiedzialności osobistej i przywiązanie do zawodu — to nie zastąpione dźwignie rozwoju produkcji rolniczej. Stąd należy położyć wielki nacisk na psychospołeczny odbiór wszelkich decyzji prawnych i administracyjnych przez polskich rolników. Stałość zasadniczej linii polityki rolnej w powiązaniu z nieustannym doskonaleniem instrumentów działania stanowią gwarancję obywatelskiego współudziału wszystkich pracowników kompleksu agro-przemysłowego rozwoju produkcji żywności.</u>
  292 + <u xml:id="u-21.11" who="#JerzyOzdowski">W imieniu Koła Poselskiego „Znak” wyrażam przekonanie, że rządowy program rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980 przyczyni się do wzrostu produkcji rolniczej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze. Dziękuję.</u>
293 293 <u xml:id="u-21.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
294 294 </div>
295 295 <div xml:id="div-22">
296   - <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Władysław Pihan.</u>
  296 + <u xml:id="u-22.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Władysław Pihan.</u>
297 297 </div>
298 298 <div xml:id="div-23">
299   - <u xml:id="u-23.0" who="#PosełPihanWładysław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem kierownikiem państwowego gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 5 000 ha w Żabowie, w województwie szczecińskim. Rolnictwo naszego województwa cechuje wysoki poziom uspołecznienia, sięgający 62% gruntów użytkowanych przez gospodarstwa państwowe i spółdzielcze.</u>
300   - <u xml:id="u-23.1" who="#PosełPihanWładysław">Korzystna struktura władania ziemią predysponuje nasz region do szczególnie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji rolnej przy pomocy nowoczesnej organizacji procesów wytwarzania, techniki i technologii.</u>
301   - <u xml:id="u-23.2" who="#PosełPihanWładysław">Warunki stworzone decyzjami partii i państwa wykorzystaliśmy dobrze. Świadczy o tym wzrost produkcji globalnej w minionej pięciolatce o prawie 33%, w tym produkcji zwierzęcej o ponad 46%. W porównaniu do 1970 r. udział produkcji towarowej netto w produkcji globalnej wzrósł z 23% do 55%. W osiągnięciach tych znaczny jest udział państwowych gospodarstw rolnych, w których dynamika rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej jest znacznie wyższa niż w innych sektorach gospodarki rolnej. Dysponując dużymi areałami skoncentrowanej ziemi, mamy możliwość lepszego wykorzystania maszyn, wdrażania nowoczesnych technologii, organizacji i specjalizacji, a przede wszystkim przemysłowych form produkcji rolnej.</u>
302   - <u xml:id="u-23.3" who="#PosełPihanWładysław">W ubiegłej pięciolatce uzyskaliśmy przyrost pogłowia bydła o 53%, ale stan krów w porównaniu do roku 1970 wzrósł tylko o 12%. Pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się dwukrotnie, to jest do 250 tys. sztuk. Wzrost inwentarza umożliwił wyprodukowanie w bieżącym roku gospodarczym, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, 220 kg żywca, co stanowi wzrost w stosunku do 1970 r. o 128%. W tym czasie produkcja mleka wzrosła jednak tylko o 32%. W produkcji roślinnej zebraliśmy w niekorzystnym dla rolnictwa roku 1975 — 31,6 q czterech zbóż, tj. o 12,5 q więcej z każdego ha niż w pierwszym roku pięciolatki.</u>
303   - <u xml:id="u-23.4" who="#PosełPihanWładysław">Plon rzepaku wyniósł 30,1 q z ha, tj. o 12,4 q więcej niż w roku wyjściowym. Zwiększyliśmy również plony buraków cukrowych i roślin pastewnych.</u>
304   - <u xml:id="u-23.5" who="#PosełPihanWładysław">Przytoczone wyniki stanowią średnią Szczecińskiego Zjednoczenia Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarki Rolnej, w którym globalna wartość produkcji końcowej netto w pięcioleciu wzrosła o 36%. Mamy jednak cały szereg przedsiębiorstw, w których wyniki są o wiele wyższe. Są również i takie, w których uzyskane wyniki nie są nadal zadowalające.</u>
305   - <u xml:id="u-23.6" who="#PosełPihanWładysław">Uzyskane wyniki w minionej pięciolatce zawdzięczamy słusznej polityce partii i pomocy państwa w postaci środków do produkcji rolnej w tym maszyn i narzędzi oraz materiałów budowlanych. Do uzyskania tych wyników produkcyjnych przyczyniły się w dużym stopniu zasady płacowe wprowadzone w 1972 r.</u>
306   - <u xml:id="u-23.7" who="#PosełPihanWładysław">Pragnę podkreślić olbrzymią ofiarność i inicjatywę zdecydowanej większości załóg przedsiębiorstw w realizacji zadań nakreślonych przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Załogi pracują ofiarnie, a jak ilustrują podane wyniki — w rolnictwo trzeba i opłaci się inwestować.</u>
307   - <u xml:id="u-23.8" who="#PosełPihanWładysław">W trakcie realizacji zadań minionego planu 5-letniego zdobyliśmy wiele doświadczeń, które służyć będą pomyślnej realizacji zadań, ustalonych dla szczecińskich PGR w rezultacie uchwał VII Zjazdu. Przeprowadzony po II Plenum KC przegląd rezerw w naszych przedsiębiorstwach wykazał, że niezależnie od osiągniętych wyników istnieje jeszcze wiele rezerw produkcyjnych, które można i trzeba uruchomić przez lepszą organizację pracy, lepszą gospodarkę sprzętem, dalsze wyposażenie w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie nowych technologii. Przegląd rezerw odbywał się z udziałem szerokiego aktywu społecznego i był przedmiotem dyskusji całych załóg.</u>
308   - <u xml:id="u-23.9" who="#PosełPihanWładysław">Zmierzamy do osiągnięcia w latach 1976–1980 następujących celów:</u>
309   - <u xml:id="u-23.10" who="#PosełPihanWładysław">1. Intensywnego wykorzystania ziemi. Polityka w zakresie gospodarowania ziemią zmierza w województwie szczecińskim do umocnienia rolnictwa uspołecznionego przy jednoczesnym dążeniu do wykształcenia wysoko produkcyjnych, wyspecjalizowanych gospodarstw indywidualnych oraz zespołów chłopskich.</u>
310   - <u xml:id="u-23.11" who="#PosełPihanWładysław">2. Uzyskania w 1980 roku plonów podstawowych ziemiopłodów na poziomie nie mniejszym niż 40 q z ha czterech zbóż, 260–280 q z ha ziemniaków, 360–400 q buraków cukrowych. Jednocześnie pokryjemy z produkcji własnej wzrastające zapotrzebowanie na pasze, zwiększając powierzchnię uprawy zbóż, buraków i kukurydzy.</u>
311   - <u xml:id="u-23.12" who="#PosełPihanWładysław">3. Uzyskania w 1980 roku około 290 do 310 kg żywca z każdego ha użytków rolnych. Pozwoli to wyprodukować w naszym województwie około 160–170 tys. ton żywca. Jednocześnie będziemy zwiększać pogłowie krów.</u>
312   - <u xml:id="u-23.13" who="#PosełPihanWładysław">4. Rozwój produkcji powinien zapewnić dalszy wzrost płac i poprawę warunków socjalno-bytowych i kulturalnych pracowników rolnictwa uspołecznionego oraz wzrost dochodów pieniężnych rolników indywidualnych.</u>
313   - <u xml:id="u-23.14" who="#PosełPihanWładysław">Są to główne cele, jakie chcemy osiągnąć, realizując rządowy program realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980.</u>
314   - <u xml:id="u-23.15" who="#PosełPihanWładysław">Równocześnie wiele uwagi poświęcać będziemy wzrostowi produkcji pasz i pełnego ich jakościowego i ilościowego zabezpieczenia, szerszego wprowadzenia uprawy roślin pastewnych o wysokiej zawartości suchej masy oraz przechodzenia w maksymalnym stopniu na żywienie mieszankami paszowymi z własnych mieszalni i wytwórni pasz pełnoporcjowych, produkowanych przy 40–70-procentowym udziale słomy. Uzyskane przyrosty żywca wykazują, że stosowanie tych pasz pozwala na osiągnięcie bardzo dobrych wyników i dużych oszczędności zboża. Jednak na przeszkodzie w dalszym rozwoju produkcji pasz pełnoporcjowych stoi brak potrzebnych urządzeń, które nasz przemysł produkuje w niedostatecznej ilości.</u>
315   - <u xml:id="u-23.16" who="#PosełPihanWładysław">Oczywiście, absolutnie nie zapominamy o źródle najtańszych pasz objętościowych — prawidłowej i intensywnej eksploatacji użytków zielonych.</u>
316   - <u xml:id="u-23.17" who="#PosełPihanWładysław">Dla wykonania ambitnych zamierzeń rozwoju produkcji potrzebna jest rolnikom dalsza pomoc w uzyskaniu środków produkcji oraz tworzeniu godziwych warunków socjalno-bytowych. W szczególności ważna dla nas będzie możliwość nabycia ciężkich ciągników, wydajnych kombajnów i maszyn oraz całych linii technologicznych do poszczególnych upraw, możliwość otrzymania wyposażenia dużych ferm produkcji zwierzęcej, środków transportu, jak również wybudowanie założonych w planach ilości mieszkań i urządzeń socjalnych. Liczymy na to, że decyzje rządowe podjęte w tej sprawie będą szybko realizowane.</u>
317   - <u xml:id="u-23.18" who="#PosełPihanWładysław">Dobre wyniki produkcyjne, uzyskiwane przez PGR, oddziałują na rolników indywidualnych, którzy stosują szereg technologii wprowadzonych w gospodarstwach uspołecznionych. Są one przykładem wyższości wielkotowarowej gospodarki rolnej.</u>
318   - <u xml:id="u-23.19" who="#PosełPihanWładysław">Geografia rozmieszczenia naszych państwowych przedsiębiorstw pozwala na współpracę i kooperację ze wszystkimi sektorami rolnictwa. Obecnie kooperujemy w produkcji zwierzęcej, świadczymy usługi mechanizacyjne, socjalne, a w zamian uzyskujemy pomoc w sile roboczej. W miarę zainteresowania obu stron rozszerzać będziemy wszystkie formy kooperacji.</u>
319   - <u xml:id="u-23.20" who="#PosełPihanWładysław">Obywatele Posłowie! Plany rozwoju rolnictwa, wynikające z programu mającego na celu poprawę wyżywienia narodu, nakładają na PGR nowe zadania w zakresie pełnego zagospodarowania ziemi, która dotychczas nie była w pełni wykorzystana. Realizację tego zadania ułatwić powinna ustawa, o projekcie której mówił w swoim wystąpieniu Minister Rolnictwa towarzysz Barcikowski. Już dzisiaj PGR powinny przygotować się wszechstronnie do czekających ich zadań. Dziękuję za uwagę.</u>
  299 + <u xml:id="u-23.0" who="#WładysławPihan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem kierownikiem państwowego gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 5 000 ha w Żabowie, w województwie szczecińskim. Rolnictwo naszego województwa cechuje wysoki poziom uspołecznienia, sięgający 62% gruntów użytkowanych przez gospodarstwa państwowe i spółdzielcze.</u>
  300 + <u xml:id="u-23.1" who="#WładysławPihan">Korzystna struktura władania ziemią predysponuje nasz region do szczególnie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji rolnej przy pomocy nowoczesnej organizacji procesów wytwarzania, techniki i technologii.</u>
  301 + <u xml:id="u-23.2" who="#WładysławPihan">Warunki stworzone decyzjami partii i państwa wykorzystaliśmy dobrze. Świadczy o tym wzrost produkcji globalnej w minionej pięciolatce o prawie 33%, w tym produkcji zwierzęcej o ponad 46%. W porównaniu do 1970 r. udział produkcji towarowej netto w produkcji globalnej wzrósł z 23% do 55%. W osiągnięciach tych znaczny jest udział państwowych gospodarstw rolnych, w których dynamika rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej jest znacznie wyższa niż w innych sektorach gospodarki rolnej. Dysponując dużymi areałami skoncentrowanej ziemi, mamy możliwość lepszego wykorzystania maszyn, wdrażania nowoczesnych technologii, organizacji i specjalizacji, a przede wszystkim przemysłowych form produkcji rolnej.</u>
  302 + <u xml:id="u-23.3" who="#WładysławPihan">W ubiegłej pięciolatce uzyskaliśmy przyrost pogłowia bydła o 53%, ale stan krów w porównaniu do roku 1970 wzrósł tylko o 12%. Pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się dwukrotnie, to jest do 250 tys. sztuk. Wzrost inwentarza umożliwił wyprodukowanie w bieżącym roku gospodarczym, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, 220 kg żywca, co stanowi wzrost w stosunku do 1970 r. o 128%. W tym czasie produkcja mleka wzrosła jednak tylko o 32%. W produkcji roślinnej zebraliśmy w niekorzystnym dla rolnictwa roku 1975 — 31,6 q czterech zbóż, tj. o 12,5 q więcej z każdego ha niż w pierwszym roku pięciolatki.</u>
  303 + <u xml:id="u-23.4" who="#WładysławPihan">Plon rzepaku wyniósł 30,1 q z ha, tj. o 12,4 q więcej niż w roku wyjściowym. Zwiększyliśmy również plony buraków cukrowych i roślin pastewnych.</u>
  304 + <u xml:id="u-23.5" who="#WładysławPihan">Przytoczone wyniki stanowią średnią Szczecińskiego Zjednoczenia Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarki Rolnej, w którym globalna wartość produkcji końcowej netto w pięcioleciu wzrosła o 36%. Mamy jednak cały szereg przedsiębiorstw, w których wyniki są o wiele wyższe. Są również i takie, w których uzyskane wyniki nie są nadal zadowalające.</u>
  305 + <u xml:id="u-23.6" who="#WładysławPihan">Uzyskane wyniki w minionej pięciolatce zawdzięczamy słusznej polityce partii i pomocy państwa w postaci środków do produkcji rolnej w tym maszyn i narzędzi oraz materiałów budowlanych. Do uzyskania tych wyników produkcyjnych przyczyniły się w dużym stopniu zasady płacowe wprowadzone w 1972 r.</u>
  306 + <u xml:id="u-23.7" who="#WładysławPihan">Pragnę podkreślić olbrzymią ofiarność i inicjatywę zdecydowanej większości załóg przedsiębiorstw w realizacji zadań nakreślonych przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Załogi pracują ofiarnie, a jak ilustrują podane wyniki — w rolnictwo trzeba i opłaci się inwestować.</u>
  307 + <u xml:id="u-23.8" who="#WładysławPihan">W trakcie realizacji zadań minionego planu 5-letniego zdobyliśmy wiele doświadczeń, które służyć będą pomyślnej realizacji zadań, ustalonych dla szczecińskich PGR w rezultacie uchwał VII Zjazdu. Przeprowadzony po II Plenum KC przegląd rezerw w naszych przedsiębiorstwach wykazał, że niezależnie od osiągniętych wyników istnieje jeszcze wiele rezerw produkcyjnych, które można i trzeba uruchomić przez lepszą organizację pracy, lepszą gospodarkę sprzętem, dalsze wyposażenie w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie nowych technologii. Przegląd rezerw odbywał się z udziałem szerokiego aktywu społecznego i był przedmiotem dyskusji całych załóg.</u>
  308 + <u xml:id="u-23.9" who="#WładysławPihan">Zmierzamy do osiągnięcia w latach 1976–1980 następujących celów:</u>
  309 + <u xml:id="u-23.10" who="#WładysławPihan">1. Intensywnego wykorzystania ziemi. Polityka w zakresie gospodarowania ziemią zmierza w województwie szczecińskim do umocnienia rolnictwa uspołecznionego przy jednoczesnym dążeniu do wykształcenia wysoko produkcyjnych, wyspecjalizowanych gospodarstw indywidualnych oraz zespołów chłopskich.</u>
  310 + <u xml:id="u-23.11" who="#WładysławPihan">2. Uzyskania w 1980 roku plonów podstawowych ziemiopłodów na poziomie nie mniejszym niż 40 q z ha czterech zbóż, 260–280 q z ha ziemniaków, 360–400 q buraków cukrowych. Jednocześnie pokryjemy z produkcji własnej wzrastające zapotrzebowanie na pasze, zwiększając powierzchnię uprawy zbóż, buraków i kukurydzy.</u>
  311 + <u xml:id="u-23.12" who="#WładysławPihan">3. Uzyskania w 1980 roku około 290 do 310 kg żywca z każdego ha użytków rolnych. Pozwoli to wyprodukować w naszym województwie około 160–170 tys. ton żywca. Jednocześnie będziemy zwiększać pogłowie krów.</u>
  312 + <u xml:id="u-23.13" who="#WładysławPihan">4. Rozwój produkcji powinien zapewnić dalszy wzrost płac i poprawę warunków socjalno-bytowych i kulturalnych pracowników rolnictwa uspołecznionego oraz wzrost dochodów pieniężnych rolników indywidualnych.</u>
  313 + <u xml:id="u-23.14" who="#WładysławPihan">Są to główne cele, jakie chcemy osiągnąć, realizując rządowy program realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980.</u>
  314 + <u xml:id="u-23.15" who="#WładysławPihan">Równocześnie wiele uwagi poświęcać będziemy wzrostowi produkcji pasz i pełnego ich jakościowego i ilościowego zabezpieczenia, szerszego wprowadzenia uprawy roślin pastewnych o wysokiej zawartości suchej masy oraz przechodzenia w maksymalnym stopniu na żywienie mieszankami paszowymi z własnych mieszalni i wytwórni pasz pełnoporcjowych, produkowanych przy 40–70-procentowym udziale słomy. Uzyskane przyrosty żywca wykazują, że stosowanie tych pasz pozwala na osiągnięcie bardzo dobrych wyników i dużych oszczędności zboża. Jednak na przeszkodzie w dalszym rozwoju produkcji pasz pełnoporcjowych stoi brak potrzebnych urządzeń, które nasz przemysł produkuje w niedostatecznej ilości.</u>
  315 + <u xml:id="u-23.16" who="#WładysławPihan">Oczywiście, absolutnie nie zapominamy o źródle najtańszych pasz objętościowych — prawidłowej i intensywnej eksploatacji użytków zielonych.</u>
  316 + <u xml:id="u-23.17" who="#WładysławPihan">Dla wykonania ambitnych zamierzeń rozwoju produkcji potrzebna jest rolnikom dalsza pomoc w uzyskaniu środków produkcji oraz tworzeniu godziwych warunków socjalno-bytowych. W szczególności ważna dla nas będzie możliwość nabycia ciężkich ciągników, wydajnych kombajnów i maszyn oraz całych linii technologicznych do poszczególnych upraw, możliwość otrzymania wyposażenia dużych ferm produkcji zwierzęcej, środków transportu, jak również wybudowanie założonych w planach ilości mieszkań i urządzeń socjalnych. Liczymy na to, że decyzje rządowe podjęte w tej sprawie będą szybko realizowane.</u>
  317 + <u xml:id="u-23.18" who="#WładysławPihan">Dobre wyniki produkcyjne, uzyskiwane przez PGR, oddziałują na rolników indywidualnych, którzy stosują szereg technologii wprowadzonych w gospodarstwach uspołecznionych. Są one przykładem wyższości wielkotowarowej gospodarki rolnej.</u>
  318 + <u xml:id="u-23.19" who="#WładysławPihan">Geografia rozmieszczenia naszych państwowych przedsiębiorstw pozwala na współpracę i kooperację ze wszystkimi sektorami rolnictwa. Obecnie kooperujemy w produkcji zwierzęcej, świadczymy usługi mechanizacyjne, socjalne, a w zamian uzyskujemy pomoc w sile roboczej. W miarę zainteresowania obu stron rozszerzać będziemy wszystkie formy kooperacji.</u>
  319 + <u xml:id="u-23.20" who="#WładysławPihan">Obywatele Posłowie! Plany rozwoju rolnictwa, wynikające z programu mającego na celu poprawę wyżywienia narodu, nakładają na PGR nowe zadania w zakresie pełnego zagospodarowania ziemi, która dotychczas nie była w pełni wykorzystana. Realizację tego zadania ułatwić powinna ustawa, o projekcie której mówił w swoim wystąpieniu Minister Rolnictwa towarzysz Barcikowski. Już dzisiaj PGR powinny przygotować się wszechstronnie do czekających ich zadań. Dziękuję za uwagę.</u>
320 320 <u xml:id="u-23.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
321 321 </div>
322 322 <div xml:id="div-24">
323   - <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
  323 + <u xml:id="u-24.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
324 324 </div>
325 325 <div xml:id="div-25">
326   - <u xml:id="u-25.0" who="#PosełRostworowskiStanisław">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy sobie zdajemy sprawę z tego, że produkcja żywnościowa stanowi jeden z naczelnych wektorów rozwoju społeczno-ekonomicznego naszego kraju. Z rolnictwem i jego produktywnością wiąże się wiele aspektów bytu i samostanowienia narodu.</u>
327   - <u xml:id="u-25.1" who="#PosełRostworowskiStanisław">Rozwój demograficzny, zapewniający odporność biologiczną społeczeństwa, warunkowany jest zapewnieniem zasobów żywności nadchodzącym i wzrastającym liczebnie pokoleniom. Państwo, zabiegające o rozrost ludzkich sił wytwórczych, które jednocześnie nie gromadziłoby zasobów żywnościowych — prowadziłoby politykę pozbawioną poczucia odpowiedzialności i krótkowzroczną. W Polsce zaś, dzięki dalekosiężnym decyzjom partii, Sejmu, sprawnym działaniom Rządu, problematykę żywnościową uczyniliśmy jednym z decydujących czynników, gwarantujących umocnienie naszej państwowości socjalistycznej. Pamiętna pozostaje teza przedstawiona przez tow. Edwarda Gierka na forum XV Plenum partii, że rozwój naszej produkcji żywnościowej zadecyduje w przyszłości o miejscu naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Wyżywienia narodu nie można organizować w oparciu o import żywności. Złowieszczo zdają się tu brzmieć słowa jednego z ekspertów amerykańskich, który powiedział, iż „dziś żywność stała się politycznym czynnikiem władzy”. Stwierdzenie to nie jest pozbawione racjonalności. Znane są nam rezultaty wahań koniunktur światowych w zbiorach zbóż, eksplozji demograficznej na różnych kontynentach czy braku stabilności struktur gospodarczych w krajach pozbawionych surowców, wody i odpowiednio zmodernizowanej agrotechniki. Papież Paweł VI, nawiązując do wywołanego wieloma czynnikami kryzysu żywnościowego, słusznie wskazał, że „obecny kryzys ukazuje się w istocie jako kryzys cywilizacji i solidarności”. Głodujące narody w polityce pokoju upatrują właśnie likwidację tego antyhumanitarnego wyzwania, jakim jest polityka zbrojeń, skazująca narody na szukanie rozwiązania losów swego ludzkiego istnienia jedynie w ograniczeniu urodzeń i śmierci.</u>
328   - <u xml:id="u-25.2" who="#PosełRostworowskiStanisław">U nas, w Polsce, świadomość solidarności dostatecznie głęboko wpojona jest w sens reguł zarządzania, które kształtują stosunki społeczne. Podjęte zostały dalekosiężne i jakże ważkie w swej wymowie ekonomiczno-finansowej decyzje o obowiązkach świadczenia przemysłu wobec wsi, o potrzebie przekazywania ogromnych sum z corocznego dochodu narodowego na cele rzeczywistego unowocześnienia rolnictwa, tego najbardziej ważkiego sojusznika wszystkich ludzi pracy, w warunkach nowoczesnej gospodarki i cywilizacji.</u>
329   - <u xml:id="u-25.3" who="#PosełRostworowskiStanisław">Obywatele Posłowie! Wysłuchane dziś przez nas przemówienie obywatela Ministra Barcikowskiego dało nam szeroki i uargumentowany przegląd przedsięwzięć, jakie zamierza podjąć Rząd w ciągu najbliższego pięciolecia, po to, by zrealizować polski program zintensyfikowanej produkcji rolnej. Rozległość wiążących się z tym zagadnieniem kwestii jest tak wielka, iż nie można tu wszystkich zagadnień omówić. Na pierwsze miejsce wysuwa się tu, co w swoim czasie obywatel Premier Jaroszewicz określił mianem rozwoju nowych form i struktur uspołecznionej gospodarki rolnej. Dotychczas wśród ziem użytkowanych mamy 21% gruntów uprawianych w formach uspołecznionych. Wśród nich dostrzegamy szczególnie korzystny rozwój państwowych gospodarstw rolnych, które mają już około 19% udziału w produkcji towarowej rolnictwa. Warto wspomnieć, że przeciętne plony zbóż w 1973 r. na areałach PGR wyniosły już 33,8 q z 1 ha. PGR odgrywają wielką rolę w unowocześnianiu całej gospodarki rolnej w kraju, produkując sadzonki, nasiona kwalifikowane, prowadząc chów zwierząt zarodowych. Znaczenie ich zatem jest poważne. Jednocześnie jednak stwierdzić trzeba, że w zeszłorocznym, niekorzystnym dla rolnictwa okresie zbiorów w PGR, na terenie niektórych województw ujawnił się najznaczniejszy spadek plonów zbóż, większy niż w RSP i gospodarstwach indywidualnych. Przykład ten jest dość istotną ilustracją ważnego problemu.</u>
330   - <u xml:id="u-25.4" who="#PosełRostworowskiStanisław">Gospodarka rolna, skazana dziś na mechanizację, nie może jednak ulegać standaryzacji. Jeden z polskich fachowców zagadnienie to zilustrował ciekawą anegdotą. Otóż na przykład są dwa pola na skłonach góry, jedno od południa, drugie od północy. Jeśli gospodarujący tam rolnik kieruje się indywidualnym wyborem — to zacznie uprawiać na skłonie południowym nieco wcześniej, na północnym później i z obu uzyska dobre plony. Rolnik zmuszony do pewnej standaryzacji w swej pracy na obu skłonach posieje równocześnie, na południowym może zbyt późno, na północnym — za wcześnie i z obu uzyska mierne urodzaje. Jest to naturalnie przykład ukazujący pewną sytuację skrajną, niemniej jednak faktem jest, że według danych za rok 1974 z całości gospodarki uspołecznionej uzyskaliśmy mniejsze zbiory ziemniaków, a nawet zbóż, jak również gorsze wskaźniki hodowli krów i produkcji mleka w stosunku do użytkowanego przez nią areału od tych wyników, jakie w stosunku do swego areału uzyskała gospodarka indywidualna. Fakty te w dużej mierze oddziałują na opinię publiczną, mimo że nie są obiektywną ilustracją zagadnienia. Gospodarka uspołeczniona przejęła w tym okresie ogromne ilości hektarów ziemi źle kultywowanej z gospodarstw oddawanych przez rolników za rentę. Intensywna gospodarka rolna wymaga także ogromnych nakładów, które w krótkim czasie trudno było efektywnie uruchomić.</u>
331   - <u xml:id="u-25.5" who="#PosełRostworowskiStanisław">Ostatecznie więc stwierdzić trzeba, że mimo takich czy innych przejściowych trudności państwo musi zdążać do rekonstrukcji określonej ilości gruntów uprawnych w ramach zorganizowanych form gospodarstw wielkoobszarowych. Gospodarstwa tego typu mają znacznie większy udział w produkcji towarowej rolnictwa, sprawniej reagują na zamówienia kontraktowe przemysłu, zapewniają znaczną oszczędność w transporcie płodów rolnych. Podstawową zaś kwestią jest to, że wraz z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa na wsi maleją zasoby efektywnej siły roboczej. Dziś jeszcze w Polsce udział zatrudnionych w rolnictwie w ogólnym zatrudnieniu w kraju jest przykładowo dwukrotnie wyższy niż w Czechosłowacji. Według niektórych ekspertyz niemieckich oblicza się, że nakład pracy w rolnictwie do 1980 roku zmaleje o 25%, do 1990 roku — o 40%, do 2000 roku — o 55%, to znaczy, że zredukowany zostanie więcej niż o połowę. Zadecyduje o tym technika, która w zakresie unowocześniania rolnictwa bynajmniej nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa. Modelem maszyny funkcjonującej w latach 1990–2000 może już będzie system zagregatowanych kombajnów, pracujących na dużych obszarach pod kierownictwem jednego człowieka i wykonujących nie tylko czynności zbioru plonów, lecz ich suszenie i częściowy przerób w celu obniżenia kosztów transportu do zakładów produkcyjnych. Ci sami eksperci przewidują, że wówczas gospodarstwo zbożowe o powierzchni od 300 do 800 ha będzie mogło być obsługiwane przez dwie osoby, zaś jeśli część areału zostanie poddana pod uprawę roślin okopowych, to dwie osoby zapewnią obróbkę gospodarstwa o powierzchni od 250–500 ha.</u>
332   - <u xml:id="u-25.6" who="#PosełRostworowskiStanisław">Obywatele posłowie naturalnie odczuwają, znając realia gospodarcze kraju, jak jeszcze dziś jesteśmy odlegli od tak intensywnego wykorzystania czynnika ludzkiego w rolnictwie przy pomocy techniki. Stawia to przed nami konieczność koncentracji zarówno finansowych, jak i technicznych środków, jakimi dysponujemy.</u>
333   - <u xml:id="u-25.7" who="#PosełRostworowskiStanisław">Przyjęte w tym roku uchwały Rady Ministrów otworzyły szeroki dopływ środków finansowych na potrzeby bieżącej działalności oraz na cele inwestycyjne sektora uspołecznionego w rolnictwie. Stał się on dysponentem dawniej zamrożonych na kontach bankowych środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Został również stworzony wielostronny system dotacji i niskoprocentowych kredytów, którego celem jest ożywienie działalności inwestycyjnej i produkcyjnej spółdzielczości rolnej. Na realizację tego programu Rada Ministrów przeznacza kwotę blisko 2,5 mld zł z rezerw budżetu centralnego. Umarzalność kredytu jednocześnie uwarunkowana jest efektywnością produkcyjną i terminowością uruchamiania wprowadzanych inwestycji, co jest obwarowaniem jak najbardziej uzasadnionym. Przed sektorem uspołecznionym otwarta zatem została wielka szansa szybkiej modernizacji jego zasobów, co dla efektywności globalnej produkcji żywnościowej w kraju powinno mieć decydujące znaczenie. Rzecz jednak w tym, aby szansa ta została wykorzystana. Aby podstawowe ogniwa administracji państwowej oraz wojewódzkie związki organizacji rolnych z prawdziwą rzetelnością wypełniały zarówno swe funkcje inicjujące, jak i kontrolne w zakresie właściwego wykorzystania przekazywanych środków.</u>
334   - <u xml:id="u-25.8" who="#PosełRostworowskiStanisław">Z problematyką usprawnienia produkcji w rolnictwie wiąże się przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu w pierwszym czytaniu projekt ustawy, dotyczącej bardziej skutecznych metod zagospodarowania nieracjonalnie dotąd wykorzystywanej ziemi. Jakkolwiek przewodnia tendencja projektu ustawy jest słuszna i wyrasta z ducha 15 art. Konstytucji PRL, to jednak należy przemyśleć jej zgodność z art. 18 Konstytucji tak, aby jej stosowanie nie podważało poczucia trwałości prawa własności i dziś jeszcze tak ważnej świadomości związku rolnika z jego warsztatem pracy — z uprawianą ziemią.</u>
335   - <u xml:id="u-25.9" who="#PosełRostworowskiStanisław">Jest rzeczą wysoce korzystną, że Rząd w naturalny sposób zdążając do konsolidacji wielkotowarowego sektora uspołecznionego, nie mniej uwagi poświęca umocnieniu funkcji rozwojowych i wyspecjalizowanych chłopskich gospodarstw indywidualnych. Wyrazem tego kierunku jest zarządzenie Ministra Finansów z dnia 20. IV. br., przewidujące szeroką pomoc kredytową dla różnych form działalności inwestycyjnej rolników indywidualnych oraz wprowadzenie niskiego oprocentowania kredytów przeznaczonych na wykup przez tych rolników ziemi od państwa i osób fizycznych. Polityka rolna Rządu — jak stwierdził wyraźnie Minister Barcikowski — sprzyja swobodnemu obrotowi ziemią między rolnikami, a także między rolnikami a jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
336   - <u xml:id="u-25.10" who="#PosełRostworowskiStanisław">Generalnie można powiedzieć, że od czasów reformy rolnej nigdy ziemia nie była tak łatwo dostępna dla ludzi naprawdę chcących się poświęcić pracy na roli. W niektórych województwach z Państwowego Funduszu Ziemi trzykrotnie więcej gruntów przekazano zespołom rolników i rolnikom indywidualnym niż jednostkom gospodarki uspołecznionej. Przykładowo, w województwie bialskopodlaskim w 1975 r. przekazano PGR i spółdzielczości rolnej 6,5 tys. ha, natomiast rolnikom indywidualnym 18 tys. ha. Odpowiednio ukształtowana polityka kredytowa zmierza również do tego, aby powiększające się gospodarstwa chłopskie dochodziły przynajmniej do powierzchni 15 ha. Taki areał stwarza już warunki dla wyspecjalizowanej produkcji towarowej. Wiele ulg podatkowych i kredytów mają również zapewnione dobrze rozwijające się zespołowe gospodarstwa rolników indywidualnych. Rozwój ich jest częstokroć tak znaczny, iż aktualnie nawet bez pomocy państwa byłyby one zdolne we własnym zakresie podejmować nową działalność inwestycyjną.</u>
337   - <u xml:id="u-25.11" who="#PosełRostworowskiStanisław">W sumie więc państwo przez odpowiednią politykę udzielania kredytów, ulg podatkowych, umorzeń i dotacji zdąża zgodnie z duchem Konstytucji PRL do uformowania wielosektorowego modelu własności w rolnictwie. Stwierdzić trzeba, że jest to wybór najbardziej właściwej drogi. Przyjęcie jakiejkolwiek koncepcji standaryzującej, nawet w perspektywie daleko posuniętej mechanizacji pracy w wypadku rolnictwa, uważam, że nie przyniosłoby korzystnych rezultatów.</u>
338   - <u xml:id="u-25.12" who="#PosełRostworowskiStanisław">Należy również stwierdzić, że ukazujące się różne regulacje prawne w niczym nie naruszają dotychczasowego statusu własności kościelnej. Duchowieństwo gospodarujące w niektórych miejscowościach na ziemi parafialnej lub też nawet bezpośrednio z pracą rolnika nie związane, na pewno będzie swym autorytetem moralnym wspierało te wysiłki kierowniczych kół gospodarki narodowej, które służą temu, by zaopatrzenie żywnościowe społeczeństwa polskiego mogło być coraz dostatniejsze.</u>
339   - <u xml:id="u-25.13" who="#PosełRostworowskiStanisław">Wysoka Izbo! Kolejnym zagadnieniem w polityce resortu rolnictwa, na jakie należałoby zwrócić uwagę, jest sprawa struktury zasiewów. Mówił o tym Minister Barcikowski, wskazując między innymi na potrzebę intensyfikacji naszej produkcji zbożowej. Wskutek miernych urodzajów w plonach zbóż, jakie szczególnie ostro wystąpiły w 1975 r., mimo dużych wysiłków nie zdołaliśmy osiągnąć wyraźnego wzrostu produkcji zbożowej w ciągu minionego pięciolecia. Jednocześnie w tym samym okresie zwiększyliśmy zużycie wewnętrzne zbóż o 4 mln ton, którym odpowiada analogiczne zwiększenie dostaw pasz treściwych dla rolników na cele hodowlane. Występujący w tym układzie spożycia wewnętrznego niedobór musimy pokrywać drogą obciążającego saldo dewizowe importu. Istnieje więc pytanie, jakie zarysowują się szanse zwiększenia własne j produkcji zbożowej i czy między innymi sprzyja temu odpowiednia polityka cen.</u>
340   - <u xml:id="u-25.14" who="#PosełRostworowskiStanisław">Nasi eksperci od ekonomiki rolnej twierdzą, że współczynnik opłacalności uprawy zbóż wskazuje wzrost w granicach 5% w stosunku do 1970 r. Natomiast rolnicy — wyborcy skarżą się na nieopłacalność produkcji zbożowej, wskazując przede wszystkim na wysokie ceny nawozów, które stanowią — przy wyłączeniu robocizny — około połowę kosztów własnych uprawy. Dodając ów koszt robocizny, trzeba rację jednak przyznać rolnikom. Uprawa zbóż na niewielkich areałach gospodarstw indywidualnych mieści się co najwyżej w granicach kosztów własnych. Obniżenie jednak cen nawozów nie wydaj e się możliwe z uwagi na ich wysoki, przekraczający cenę zbytu, koszt produkcji. Podwyższenie z kolei cen skupu zboża na rynku producenta rolnego podnosiłoby koszt nakładów na produkcję żywca. Można wreszcie przyjąć, że względna opłacalność produkcji zbożowej występuje w okresie wyższych urodzajów. W tym kontekście powstaje problem, który resort rolnictwa powinien rozważyć, czy w latach nieurodzajnych nie należałoby podwyższać cen skupu zboża. Producentom dawałoby to gwarancję, że w latach nieurodzajnych nie poniosą nieprzewidzianych strat. Propozycja ta zatem dotyczyłaby zastosowania ruchomych cen skupu zboża.</u>
341   - <u xml:id="u-25.15" who="#PosełRostworowskiStanisław">Jak słusznie mówił poseł Pińkowski, istnieje potrzeba także intensyfikacji upraw ziemniaków. Zbiory tej rośliny w minionym roku nie osiągnęły zaplanowanych wielkości. Jest to odczuwalna strata, szczególnie w obliczu tak nagłego i poważnego spadku zbiorów ziemniaków niemal we wszystkich krajach EWG, co z kolei otwierałoby przed nami korzystne możliwości eksportowe. Obserwując pewne ograniczenie areału upraw ziemniaka w kraju, może należałoby się zastanowić nad potrzebą zwiększenia terenów przewidzianych pod jego zasadzanie.</u>
342   - <u xml:id="u-25.16" who="#PosełRostworowskiStanisław">Obywatele Posłowie! Nie chciałbym tu mówić o wielu innych ważkich zagadnieniach dotyczących mechanizacji rolnictwa, melioracji, transportu na potrzeby rolnictwa. Program rządowy w wielu tych dziedzinach jest ze znaczną efektywnością realizowany.</u>
343   - <u xml:id="u-25.17" who="#PosełRostworowskiStanisław">Gdy chodzi o handel wiejski, chcę zwrócić uwagę na to, że w moim pojęciu nie rozwiąże się potrzeb ludności wiejskiej, jeżeli nie wprowadzi się pawilonów handlowych modelowych, stypizowanych, które by mogły rozwiązać obecne trudności, jakie przeżywa Samopomoc Chłopska jako główny dystrybutor zaopatrzenia rynku wiejskiego.</u>
344   - <u xml:id="u-25.18" who="#PosełRostworowskiStanisław">Chciałbym jednak wskazać na ostatnie interesujące mnie zagadnienie — problem zawodu rolnika. Myślę, że do tematu tego nie można podchodzić w sposób tradycyjny. To znaczy, że nie starcza już odwoływać się tylko do umiłowania ziemi przez rolnika. W profilu tego zawodu zajdą w niedługim czasie ogromne zmiany. Człowiek pracujący w rolnictwie to będzie przede wszystkim technik — wykwalifikowany producent. Właśnie polityka Rządu, zmierzająca do konsekwentnego podniesienia kwalifikacji zawodowych w rolnictwie, trafnie kształtuje model owego producenta — rolnika. Polityka ta wyda je się być racjonalna i dalekowzroczna. Równocześnie trzeba jednak pamiętać, że współczesny producent rolny, pracujący na własnym gospodarstwie, chce być inicjatorem jego zarządzania, dysponentem hipoteki, narzędzi pracy, projektodawcą produkcji. Kierowanie gospodarstwem utrzymywane jest jednak w rękach poprzedniego pokolenia, to jest rodziców młodego rolnika, którzy nie mając zabezpieczonej materialnie starości, starają się zachować prawny i faktyczny związek z gospodarstwem rolnym. Wprowadzenie więc ubezpieczeń socjalnych dla rolników indywidualnych, przyspieszałoby proces przekazywania gospodarstw w ręce młodych rolników. Stąd też sądzę, że sprawa ubezpieczenia społecznego dla pracowników indywidualnego rolnictwa, w miarę możliwości finansowych Rządu, zostanie skutecznie rozwiązana.</u>
345   - <u xml:id="u-25.19" who="#PosełRostworowskiStanisław">Akceptując zasadnicze założenia polityki rolnej państwa, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionego przez obywatela Ministra programu działań w dziedzinie gospodarki żywnościowej na najbliższe, wierzę, że jak najbardziej owocne pięciolecie. Dziękuję.</u>
  326 + <u xml:id="u-25.0" who="#StanisławRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy sobie zdajemy sprawę z tego, że produkcja żywnościowa stanowi jeden z naczelnych wektorów rozwoju społeczno-ekonomicznego naszego kraju. Z rolnictwem i jego produktywnością wiąże się wiele aspektów bytu i samostanowienia narodu.</u>
  327 + <u xml:id="u-25.1" who="#StanisławRostworowski">Rozwój demograficzny, zapewniający odporność biologiczną społeczeństwa, warunkowany jest zapewnieniem zasobów żywności nadchodzącym i wzrastającym liczebnie pokoleniom. Państwo, zabiegające o rozrost ludzkich sił wytwórczych, które jednocześnie nie gromadziłoby zasobów żywnościowych — prowadziłoby politykę pozbawioną poczucia odpowiedzialności i krótkowzroczną. W Polsce zaś, dzięki dalekosiężnym decyzjom partii, Sejmu, sprawnym działaniom Rządu, problematykę żywnościową uczyniliśmy jednym z decydujących czynników, gwarantujących umocnienie naszej państwowości socjalistycznej. Pamiętna pozostaje teza przedstawiona przez tow. Edwarda Gierka na forum XV Plenum partii, że rozwój naszej produkcji żywnościowej zadecyduje w przyszłości o miejscu naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Wyżywienia narodu nie można organizować w oparciu o import żywności. Złowieszczo zdają się tu brzmieć słowa jednego z ekspertów amerykańskich, który powiedział, iż „dziś żywność stała się politycznym czynnikiem władzy”. Stwierdzenie to nie jest pozbawione racjonalności. Znane są nam rezultaty wahań koniunktur światowych w zbiorach zbóż, eksplozji demograficznej na różnych kontynentach czy braku stabilności struktur gospodarczych w krajach pozbawionych surowców, wody i odpowiednio zmodernizowanej agrotechniki. Papież Paweł VI, nawiązując do wywołanego wieloma czynnikami kryzysu żywnościowego, słusznie wskazał, że „obecny kryzys ukazuje się w istocie jako kryzys cywilizacji i solidarności”. Głodujące narody w polityce pokoju upatrują właśnie likwidację tego antyhumanitarnego wyzwania, jakim jest polityka zbrojeń, skazująca narody na szukanie rozwiązania losów swego ludzkiego istnienia jedynie w ograniczeniu urodzeń i śmierci.</u>
  328 + <u xml:id="u-25.2" who="#StanisławRostworowski">U nas, w Polsce, świadomość solidarności dostatecznie głęboko wpojona jest w sens reguł zarządzania, które kształtują stosunki społeczne. Podjęte zostały dalekosiężne i jakże ważkie w swej wymowie ekonomiczno-finansowej decyzje o obowiązkach świadczenia przemysłu wobec wsi, o potrzebie przekazywania ogromnych sum z corocznego dochodu narodowego na cele rzeczywistego unowocześnienia rolnictwa, tego najbardziej ważkiego sojusznika wszystkich ludzi pracy, w warunkach nowoczesnej gospodarki i cywilizacji.</u>
  329 + <u xml:id="u-25.3" who="#StanisławRostworowski">Obywatele Posłowie! Wysłuchane dziś przez nas przemówienie obywatela Ministra Barcikowskiego dało nam szeroki i uargumentowany przegląd przedsięwzięć, jakie zamierza podjąć Rząd w ciągu najbliższego pięciolecia, po to, by zrealizować polski program zintensyfikowanej produkcji rolnej. Rozległość wiążących się z tym zagadnieniem kwestii jest tak wielka, iż nie można tu wszystkich zagadnień omówić. Na pierwsze miejsce wysuwa się tu, co w swoim czasie obywatel Premier Jaroszewicz określił mianem rozwoju nowych form i struktur uspołecznionej gospodarki rolnej. Dotychczas wśród ziem użytkowanych mamy 21% gruntów uprawianych w formach uspołecznionych. Wśród nich dostrzegamy szczególnie korzystny rozwój państwowych gospodarstw rolnych, które mają już około 19% udziału w produkcji towarowej rolnictwa. Warto wspomnieć, że przeciętne plony zbóż w 1973 r. na areałach PGR wyniosły już 33,8 q z 1 ha. PGR odgrywają wielką rolę w unowocześnianiu całej gospodarki rolnej w kraju, produkując sadzonki, nasiona kwalifikowane, prowadząc chów zwierząt zarodowych. Znaczenie ich zatem jest poważne. Jednocześnie jednak stwierdzić trzeba, że w zeszłorocznym, niekorzystnym dla rolnictwa okresie zbiorów w PGR, na terenie niektórych województw ujawnił się najznaczniejszy spadek plonów zbóż, większy niż w RSP i gospodarstwach indywidualnych. Przykład ten jest dość istotną ilustracją ważnego problemu.</u>
  330 + <u xml:id="u-25.4" who="#StanisławRostworowski">Gospodarka rolna, skazana dziś na mechanizację, nie może jednak ulegać standaryzacji. Jeden z polskich fachowców zagadnienie to zilustrował ciekawą anegdotą. Otóż na przykład są dwa pola na skłonach góry, jedno od południa, drugie od północy. Jeśli gospodarujący tam rolnik kieruje się indywidualnym wyborem — to zacznie uprawiać na skłonie południowym nieco wcześniej, na północnym później i z obu uzyska dobre plony. Rolnik zmuszony do pewnej standaryzacji w swej pracy na obu skłonach posieje równocześnie, na południowym może zbyt późno, na północnym — za wcześnie i z obu uzyska mierne urodzaje. Jest to naturalnie przykład ukazujący pewną sytuację skrajną, niemniej jednak faktem jest, że według danych za rok 1974 z całości gospodarki uspołecznionej uzyskaliśmy mniejsze zbiory ziemniaków, a nawet zbóż, jak również gorsze wskaźniki hodowli krów i produkcji mleka w stosunku do użytkowanego przez nią areału od tych wyników, jakie w stosunku do swego areału uzyskała gospodarka indywidualna. Fakty te w dużej mierze oddziałują na opinię publiczną, mimo że nie są obiektywną ilustracją zagadnienia. Gospodarka uspołeczniona przejęła w tym okresie ogromne ilości hektarów ziemi źle kultywowanej z gospodarstw oddawanych przez rolników za rentę. Intensywna gospodarka rolna wymaga także ogromnych nakładów, które w krótkim czasie trudno było efektywnie uruchomić.</u>
  331 + <u xml:id="u-25.5" who="#StanisławRostworowski">Ostatecznie więc stwierdzić trzeba, że mimo takich czy innych przejściowych trudności państwo musi zdążać do rekonstrukcji określonej ilości gruntów uprawnych w ramach zorganizowanych form gospodarstw wielkoobszarowych. Gospodarstwa tego typu mają znacznie większy udział w produkcji towarowej rolnictwa, sprawniej reagują na zamówienia kontraktowe przemysłu, zapewniają znaczną oszczędność w transporcie płodów rolnych. Podstawową zaś kwestią jest to, że wraz z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa na wsi maleją zasoby efektywnej siły roboczej. Dziś jeszcze w Polsce udział zatrudnionych w rolnictwie w ogólnym zatrudnieniu w kraju jest przykładowo dwukrotnie wyższy niż w Czechosłowacji. Według niektórych ekspertyz niemieckich oblicza się, że nakład pracy w rolnictwie do 1980 roku zmaleje o 25%, do 1990 roku — o 40%, do 2000 roku — o 55%, to znaczy, że zredukowany zostanie więcej niż o połowę. Zadecyduje o tym technika, która w zakresie unowocześniania rolnictwa bynajmniej nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa. Modelem maszyny funkcjonującej w latach 1990–2000 może już będzie system zagregatowanych kombajnów, pracujących na dużych obszarach pod kierownictwem jednego człowieka i wykonujących nie tylko czynności zbioru plonów, lecz ich suszenie i częściowy przerób w celu obniżenia kosztów transportu do zakładów produkcyjnych. Ci sami eksperci przewidują, że wówczas gospodarstwo zbożowe o powierzchni od 300 do 800 ha będzie mogło być obsługiwane przez dwie osoby, zaś jeśli część areału zostanie poddana pod uprawę roślin okopowych, to dwie osoby zapewnią obróbkę gospodarstwa o powierzchni od 250–500 ha.</u>
  332 + <u xml:id="u-25.6" who="#StanisławRostworowski">Obywatele posłowie naturalnie odczuwają, znając realia gospodarcze kraju, jak jeszcze dziś jesteśmy odlegli od tak intensywnego wykorzystania czynnika ludzkiego w rolnictwie przy pomocy techniki. Stawia to przed nami konieczność koncentracji zarówno finansowych, jak i technicznych środków, jakimi dysponujemy.</u>
  333 + <u xml:id="u-25.7" who="#StanisławRostworowski">Przyjęte w tym roku uchwały Rady Ministrów otworzyły szeroki dopływ środków finansowych na potrzeby bieżącej działalności oraz na cele inwestycyjne sektora uspołecznionego w rolnictwie. Stał się on dysponentem dawniej zamrożonych na kontach bankowych środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Został również stworzony wielostronny system dotacji i niskoprocentowych kredytów, którego celem jest ożywienie działalności inwestycyjnej i produkcyjnej spółdzielczości rolnej. Na realizację tego programu Rada Ministrów przeznacza kwotę blisko 2,5 mld zł z rezerw budżetu centralnego. Umarzalność kredytu jednocześnie uwarunkowana jest efektywnością produkcyjną i terminowością uruchamiania wprowadzanych inwestycji, co jest obwarowaniem jak najbardziej uzasadnionym. Przed sektorem uspołecznionym otwarta zatem została wielka szansa szybkiej modernizacji jego zasobów, co dla efektywności globalnej produkcji żywnościowej w kraju powinno mieć decydujące znaczenie. Rzecz jednak w tym, aby szansa ta została wykorzystana. Aby podstawowe ogniwa administracji państwowej oraz wojewódzkie związki organizacji rolnych z prawdziwą rzetelnością wypełniały zarówno swe funkcje inicjujące, jak i kontrolne w zakresie właściwego wykorzystania przekazywanych środków.</u>
  334 + <u xml:id="u-25.8" who="#StanisławRostworowski">Z problematyką usprawnienia produkcji w rolnictwie wiąże się przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu w pierwszym czytaniu projekt ustawy, dotyczącej bardziej skutecznych metod zagospodarowania nieracjonalnie dotąd wykorzystywanej ziemi. Jakkolwiek przewodnia tendencja projektu ustawy jest słuszna i wyrasta z ducha 15 art. Konstytucji PRL, to jednak należy przemyśleć jej zgodność z art. 18 Konstytucji tak, aby jej stosowanie nie podważało poczucia trwałości prawa własności i dziś jeszcze tak ważnej świadomości związku rolnika z jego warsztatem pracy — z uprawianą ziemią.</u>
  335 + <u xml:id="u-25.9" who="#StanisławRostworowski">Jest rzeczą wysoce korzystną, że Rząd w naturalny sposób zdążając do konsolidacji wielkotowarowego sektora uspołecznionego, nie mniej uwagi poświęca umocnieniu funkcji rozwojowych i wyspecjalizowanych chłopskich gospodarstw indywidualnych. Wyrazem tego kierunku jest zarządzenie Ministra Finansów z dnia 20. IV. br., przewidujące szeroką pomoc kredytową dla różnych form działalności inwestycyjnej rolników indywidualnych oraz wprowadzenie niskiego oprocentowania kredytów przeznaczonych na wykup przez tych rolników ziemi od państwa i osób fizycznych. Polityka rolna Rządu — jak stwierdził wyraźnie Minister Barcikowski — sprzyja swobodnemu obrotowi ziemią między rolnikami, a także między rolnikami a jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
  336 + <u xml:id="u-25.10" who="#StanisławRostworowski">Generalnie można powiedzieć, że od czasów reformy rolnej nigdy ziemia nie była tak łatwo dostępna dla ludzi naprawdę chcących się poświęcić pracy na roli. W niektórych województwach z Państwowego Funduszu Ziemi trzykrotnie więcej gruntów przekazano zespołom rolników i rolnikom indywidualnym niż jednostkom gospodarki uspołecznionej. Przykładowo, w województwie bialskopodlaskim w 1975 r. przekazano PGR i spółdzielczości rolnej 6,5 tys. ha, natomiast rolnikom indywidualnym 18 tys. ha. Odpowiednio ukształtowana polityka kredytowa zmierza również do tego, aby powiększające się gospodarstwa chłopskie dochodziły przynajmniej do powierzchni 15 ha. Taki areał stwarza już warunki dla wyspecjalizowanej produkcji towarowej. Wiele ulg podatkowych i kredytów mają również zapewnione dobrze rozwijające się zespołowe gospodarstwa rolników indywidualnych. Rozwój ich jest częstokroć tak znaczny, iż aktualnie nawet bez pomocy państwa byłyby one zdolne we własnym zakresie podejmować nową działalność inwestycyjną.</u>
  337 + <u xml:id="u-25.11" who="#StanisławRostworowski">W sumie więc państwo przez odpowiednią politykę udzielania kredytów, ulg podatkowych, umorzeń i dotacji zdąża zgodnie z duchem Konstytucji PRL do uformowania wielosektorowego modelu własności w rolnictwie. Stwierdzić trzeba, że jest to wybór najbardziej właściwej drogi. Przyjęcie jakiejkolwiek koncepcji standaryzującej, nawet w perspektywie daleko posuniętej mechanizacji pracy w wypadku rolnictwa, uważam, że nie przyniosłoby korzystnych rezultatów.</u>
  338 + <u xml:id="u-25.12" who="#StanisławRostworowski">Należy również stwierdzić, że ukazujące się różne regulacje prawne w niczym nie naruszają dotychczasowego statusu własności kościelnej. Duchowieństwo gospodarujące w niektórych miejscowościach na ziemi parafialnej lub też nawet bezpośrednio z pracą rolnika nie związane, na pewno będzie swym autorytetem moralnym wspierało te wysiłki kierowniczych kół gospodarki narodowej, które służą temu, by zaopatrzenie żywnościowe społeczeństwa polskiego mogło być coraz dostatniejsze.</u>
  339 + <u xml:id="u-25.13" who="#StanisławRostworowski">Wysoka Izbo! Kolejnym zagadnieniem w polityce resortu rolnictwa, na jakie należałoby zwrócić uwagę, jest sprawa struktury zasiewów. Mówił o tym Minister Barcikowski, wskazując między innymi na potrzebę intensyfikacji naszej produkcji zbożowej. Wskutek miernych urodzajów w plonach zbóż, jakie szczególnie ostro wystąpiły w 1975 r., mimo dużych wysiłków nie zdołaliśmy osiągnąć wyraźnego wzrostu produkcji zbożowej w ciągu minionego pięciolecia. Jednocześnie w tym samym okresie zwiększyliśmy zużycie wewnętrzne zbóż o 4 mln ton, którym odpowiada analogiczne zwiększenie dostaw pasz treściwych dla rolników na cele hodowlane. Występujący w tym układzie spożycia wewnętrznego niedobór musimy pokrywać drogą obciążającego saldo dewizowe importu. Istnieje więc pytanie, jakie zarysowują się szanse zwiększenia własne j produkcji zbożowej i czy między innymi sprzyja temu odpowiednia polityka cen.</u>
  340 + <u xml:id="u-25.14" who="#StanisławRostworowski">Nasi eksperci od ekonomiki rolnej twierdzą, że współczynnik opłacalności uprawy zbóż wskazuje wzrost w granicach 5% w stosunku do 1970 r. Natomiast rolnicy — wyborcy skarżą się na nieopłacalność produkcji zbożowej, wskazując przede wszystkim na wysokie ceny nawozów, które stanowią — przy wyłączeniu robocizny — około połowę kosztów własnych uprawy. Dodając ów koszt robocizny, trzeba rację jednak przyznać rolnikom. Uprawa zbóż na niewielkich areałach gospodarstw indywidualnych mieści się co najwyżej w granicach kosztów własnych. Obniżenie jednak cen nawozów nie wydaj e się możliwe z uwagi na ich wysoki, przekraczający cenę zbytu, koszt produkcji. Podwyższenie z kolei cen skupu zboża na rynku producenta rolnego podnosiłoby koszt nakładów na produkcję żywca. Można wreszcie przyjąć, że względna opłacalność produkcji zbożowej występuje w okresie wyższych urodzajów. W tym kontekście powstaje problem, który resort rolnictwa powinien rozważyć, czy w latach nieurodzajnych nie należałoby podwyższać cen skupu zboża. Producentom dawałoby to gwarancję, że w latach nieurodzajnych nie poniosą nieprzewidzianych strat. Propozycja ta zatem dotyczyłaby zastosowania ruchomych cen skupu zboża.</u>
  341 + <u xml:id="u-25.15" who="#StanisławRostworowski">Jak słusznie mówił poseł Pińkowski, istnieje potrzeba także intensyfikacji upraw ziemniaków. Zbiory tej rośliny w minionym roku nie osiągnęły zaplanowanych wielkości. Jest to odczuwalna strata, szczególnie w obliczu tak nagłego i poważnego spadku zbiorów ziemniaków niemal we wszystkich krajach EWG, co z kolei otwierałoby przed nami korzystne możliwości eksportowe. Obserwując pewne ograniczenie areału upraw ziemniaka w kraju, może należałoby się zastanowić nad potrzebą zwiększenia terenów przewidzianych pod jego zasadzanie.</u>
  342 + <u xml:id="u-25.16" who="#StanisławRostworowski">Obywatele Posłowie! Nie chciałbym tu mówić o wielu innych ważkich zagadnieniach dotyczących mechanizacji rolnictwa, melioracji, transportu na potrzeby rolnictwa. Program rządowy w wielu tych dziedzinach jest ze znaczną efektywnością realizowany.</u>
  343 + <u xml:id="u-25.17" who="#StanisławRostworowski">Gdy chodzi o handel wiejski, chcę zwrócić uwagę na to, że w moim pojęciu nie rozwiąże się potrzeb ludności wiejskiej, jeżeli nie wprowadzi się pawilonów handlowych modelowych, stypizowanych, które by mogły rozwiązać obecne trudności, jakie przeżywa Samopomoc Chłopska jako główny dystrybutor zaopatrzenia rynku wiejskiego.</u>
  344 + <u xml:id="u-25.18" who="#StanisławRostworowski">Chciałbym jednak wskazać na ostatnie interesujące mnie zagadnienie — problem zawodu rolnika. Myślę, że do tematu tego nie można podchodzić w sposób tradycyjny. To znaczy, że nie starcza już odwoływać się tylko do umiłowania ziemi przez rolnika. W profilu tego zawodu zajdą w niedługim czasie ogromne zmiany. Człowiek pracujący w rolnictwie to będzie przede wszystkim technik — wykwalifikowany producent. Właśnie polityka Rządu, zmierzająca do konsekwentnego podniesienia kwalifikacji zawodowych w rolnictwie, trafnie kształtuje model owego producenta — rolnika. Polityka ta wyda je się być racjonalna i dalekowzroczna. Równocześnie trzeba jednak pamiętać, że współczesny producent rolny, pracujący na własnym gospodarstwie, chce być inicjatorem jego zarządzania, dysponentem hipoteki, narzędzi pracy, projektodawcą produkcji. Kierowanie gospodarstwem utrzymywane jest jednak w rękach poprzedniego pokolenia, to jest rodziców młodego rolnika, którzy nie mając zabezpieczonej materialnie starości, starają się zachować prawny i faktyczny związek z gospodarstwem rolnym. Wprowadzenie więc ubezpieczeń socjalnych dla rolników indywidualnych, przyspieszałoby proces przekazywania gospodarstw w ręce młodych rolników. Stąd też sądzę, że sprawa ubezpieczenia społecznego dla pracowników indywidualnego rolnictwa, w miarę możliwości finansowych Rządu, zostanie skutecznie rozwiązana.</u>
  345 + <u xml:id="u-25.19" who="#StanisławRostworowski">Akceptując zasadnicze założenia polityki rolnej państwa, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionego przez obywatela Ministra programu działań w dziedzinie gospodarki żywnościowej na najbliższe, wierzę, że jak najbardziej owocne pięciolecie. Dziękuję.</u>
346 346 <u xml:id="u-25.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
347 347 </div>
348 348 <div xml:id="div-26">
349   - <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Głos ma poseł Tadeusz Maj.</u>
  349 + <u xml:id="u-26.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Tadeusz Maj.</u>
350 350 </div>
351 351 <div xml:id="div-27">
352   - <u xml:id="u-27.0" who="#PosełMajTadeusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsze plenarne posiedzenie Sejmu PRL, którego obrady poświęcone są problemom realizacji zadań w rolnictwie, świadczy dobitnie o randze najwyższej wagi państwowej, jaką nadają władze polityczne i Rząd problemom produkcji żywności.</u>
353   - <u xml:id="u-27.1" who="#PosełMajTadeusz">Przedstawiona przez towarzysza Ministra Barcikowskiego informacja o stanie i realizacji zadań kompleksu żywnościowego stanowi rządowy program naszego rolnictwa, który w całej rozciągłości jest realizacją uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i VII Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W programie tym zawarta jest suma doświadczeń ubiegłej pięciolatki, która w dynamice wzrostu produkcji rolnej nie ma równej sobie, a równocześnie kierunki i zadania na rok bieżący i do roku 1980 wynikające z potrzeb budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
354   - <u xml:id="u-27.2" who="#PosełMajTadeusz">Realizacja tych ambitnych zadań w rolnictwie, kontynuowana konsekwentnie przez Rząd, wspierana jest na co dzień przez całe społeczeństwo, a w tym głównie przez klasę robotniczą, która zaangażowana jest świadomie w wytwarzanie coraz nowocześniejszych środków produkcji dla rolnictwa. Stwarzane są warunki wzrostu produkcji tak w uspołecznionych, jak i w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Decyzje podejmowane w sprawie wykorzystania ziemi, zwiększania pomocy materialnej i finansowej, rozwijania różnorodnych form specjalizacji i kooperacji, rozszerzania zakresu usług świadczonych rolnictwu — służą poprawie warunków gospodarowania oraz intensyfikacji wszystkich dziedzin naszego rolnictwa.</u>
355   - <u xml:id="u-27.3" who="#PosełMajTadeusz">Wynikiem pełnego zaufania i popierania polityki rolnej, polityki stabilnej, nakierowanej przede wszystkim na szybki wzrost produkcji towarowej, połączony ekonomicznie ze wzrostem zamożności wsi, jest możliwość powstawania gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych oraz wzrostu kooperacji gospodarstw chłopskich z sektorem uspołecznionym.</u>
356   - <u xml:id="u-27.4" who="#PosełMajTadeusz">Równocześnie wzrasta zainteresowanie wśród rolników organizowaniem i umacnianiem spółdzielni produkcyjnych, zwłaszcza po decyzjach rządowych z 16 stycznia br., które dały dalsze możliwości ekonomicznej pomocy państwa służącej podnoszeniu produkcji towarowej. W przemianach tych duże znaczenie ma ranga zawodu rolnika oraz uznanie dla jego pracy. Wcielane jest w życie na wsi hasło zjazdowe „O wyższą jakość pracy i warunków życia”.</u>
357   - <u xml:id="u-27.5" who="#PosełMajTadeusz">Wieś nasza, rolnicy wysoko oceniają osobiste zaangażowanie I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka w sprawy wsi i rolnictwa, wyrażone między innymi w słowach wypowiedzianych na VII Kongresie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego: „Cała nasza działalność sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Społeczeństwo darzy wysokim zaufaniem ofiarny trud rolników. Każdy rolnik, który należycie dba o swoje gospodarstwo, dąży do jego unowocześnienia, solidnie wywiązuje się z przyjętych obowiązków i umów, może liczyć na pomoc ludowego państwa. Wdrażanie tych zasad w codziennej pracy w realizacji zadań wynikających z wojewódzkiego i gminnych programów gospodarki żywnościowej jest obowiązkiem wszystkich zatrudnionych w rolnictwie, to polityczne zadanie członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego na wsi.</u>
358   - <u xml:id="u-27.6" who="#PosełMajTadeusz">Wysoki Sejmie! W województwie tarnowskim, które reprezentuję, mimo znacznego rozwoju przemysłu produkcja żywności jest i pozostanie jedną z podstawowych funkcji gospodarczych. Tarnowskie rolnictwo zajmuje ważną pozycję w naszej gospodarce i w tej dziedzinie dostrzegamy też duże możliwości dynamicznego rozwoju. Wynika to chociażby z niższego poziomu osiąganych dotąd efektów w stosunku do średnich krajowych. Władze województwa, doceniając wagę tej gałęzi produkcji, już we wrześniu ubiegłego roku na wspólnym plenarnym posiedzeniu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przyjęły do realizacji program rozwoju gospodarki żywnościowej w województwie tarnowskim. Jest to pierwszy kompleksowy program do roku 1980 przyjęty i wdrożony do praktyki w naszym nowym województwie. Z wnikliwej analizy wynika, że rolnictwo tarnowskie charakteryzuje się takimi czynnikami, jak:</u>
359   - <u xml:id="u-27.7" who="#PosełMajTadeusz">— niski procent — 1,8% ziemi uspołecznionej, w stosunku do ogółu ziemi,</u>
360   - <u xml:id="u-27.8" who="#PosełMajTadeusz">— rozdrobnienie gospodarstw — 2,54 ha wynosi średnia wielkość gospodarstwa,</u>
361   - <u xml:id="u-27.9" who="#PosełMajTadeusz">— słabe uzbrojenie techniczne rolnictwa, z czym łączy się niska kultura rolna.</u>
362   - <u xml:id="u-27.10" who="#PosełMajTadeusz">Biorąc to pod uwagę, zdajemy sobie sprawę, że przeobrażenia strukturalne naszego rolnictwa, mierzone skalą narastania społecznych stosunków pracy i produkcji, przebiegają i przebiegać będą u nas w nieco inny sposób, aniżeli w województwach o dużej koncentracji własności społecznej w rolnictwie i wymagać będą innych rozwiązań, innych form, niemałych środków oraz bardziej dynamicznego działania wszystkich ogniw pracujących dla rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Główne kierunki naszej produkcji — to produkcja zwierzęca i ogrodnicza, produkcja mięsa, mleka, warzyw i owoców. Działania organizatorskie podjęliśmy w dwóch kierunkach. Pierwszy — to zwiększenie liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych i kooperacja z sektorem uspołecznionym. Drugi kierunek organizatorskiego działania — to przyspieszenie tempa rozbudowy sektora spółdzielczego działaniem na rzecz koncentracji ziemi w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych tak przez członkostwo, jak również zagospodarowanie ziemi przejmowanej za renty i z wykupu oraz organizacja zespołowych gospodarstw rolnych kółek rolniczych i gromadzenie ziemi w gospodarstwach państwowych naszego województwa.</u>
363   - <u xml:id="u-27.11" who="#PosełMajTadeusz">Podstawowe wskaźniki produkcyjne, które przyjęliśmy w programie są mobilizujące, a mamy znaczne rezerwy i musimy nadrabiać głębszy regres spowodowany dotkliwym nieurodzajem ostatnich dwóch lat w stosunku do średniej krajowej. Program wojewódzki stał się podstawą gminnych programów produkcji żywności, które zostały przyjęte wspólnie przez instancje gminne partii i ZSL, a następnie przez sesje gminnych rad narodowych i ich realizacją kierują naczelnicy gmin. Sformułowanie tych programów i przedyskutowanie z aktywem wiejskim zbiegło się z listem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawach węzłowych zadań w rolnictwie roku bieżącego.</u>
364   - <u xml:id="u-27.12" who="#PosełMajTadeusz">Jako główne tematy roku bieżącego przyjęliśmy:</u>
365   - <u xml:id="u-27.13" who="#PosełMajTadeusz">— po pierwsze — maksymalne wykorzystanie wszystkich rezerw przez zwiększenie własnej bazy paszowej, przez zwiększenie uprawy kukurydzy na ziarno i kiszonkę, zwiększenie areału poplonów letnich przy równoczesnej intensyfikacji wszystkich upraw roślin pastewnych, racjonalny ich zbiór i należytą konserwację;</u>
366   - <u xml:id="u-27.14" who="#PosełMajTadeusz">— po drugie — nasilenie pracy organizatorskiej w zakresie zwiększenia liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych oraz tworzenie i umacnianie ośrodków rolnych kółek rolniczych; w naszych warunkach jest to jedna z dróg szybkiego wzrostu produkcji. Już obecnie 3% gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych daje na rynek 13% żywca wołowego, 17% żywca wieprzowego oraz 4% mleka;</u>
367   - <u xml:id="u-27.15" who="#PosełMajTadeusz">— po trzecie — wybudowanie w roku bieżącym ok. 35 tys. nowoczesnych stanowisk w gospodarstwach specjalistycznych i zespołowych.</u>
368   - <u xml:id="u-27.16" who="#PosełMajTadeusz">Do końca kwietnia naczelnicy gmin podpisali 600 umów, rozpoczęto wiele budów, lecz dotkliwe braki materiałów budowlanych, w tym głównie stali zbrojeniowej, poważnie opóźniają realizację tych zamierzeń.</u>
369   - <u xml:id="u-27.17" who="#PosełMajTadeusz">Mamy dalsze rezerwy, mianowicie wysoki wskaźnik ludności zatrudnionej w naszym rolnictwie; daje to możliwość rozwijania i powiększania upraw pracochłonnych, jak rośliny przemysłowe, warzywa smakowe i korzeniowe. Równocześnie przyspieszenie regulacji stosunków wodnych na dobrych glebach nadwiślańskich, na terenach depresyjnych, których mamy około 15 tys. ha., daje możliwość ogromnej zwyżki plonów.</u>
370   - <u xml:id="u-27.18" who="#PosełMajTadeusz">Pomyślna realizacja tych zadań — to zaangażowanie i fachowa praca służby rolnej, wspierana działaniem społeczno-politycznym członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
371   - <u xml:id="u-27.19" who="#PosełMajTadeusz">Już od pierwszych dni wiosennych skoncentrowaliśmy uwagę wsi i naszych rolników na bezpośrednim wykonywaniu prac polowych, wykazując zaniedbania i opóźnienia zabiegów agrotechnicznych. Chodzi o to, aby już po korektach — dobre gminne programy żywnościowe były należycie realizowane przez rolników w gospodarstwach rolnych, jak również przez instytucje obsługujące rolnictwo.</u>
372   - <u xml:id="u-27.20" who="#PosełMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Jednym z wiodących problemów o szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, zwłaszcza w Polsce południowej, jest gospodarka ziemią. Charakter struktury agrarnej wsi tarnowskiej wykazuje, że do roku 1980 ii później decydujące znaczenie w naszym województwie mieć będzie indywidualna gospodarka. W polityce rolnej mamy niezbędne instrumenty wspierania tej gospodarki w jej dążeniu do rozwoju, do specjalizacji i koncentracji produkcji, w dążeniu do nowoczesności i efektywności gospodarowania.</u>
373   - <u xml:id="u-27.21" who="#PosełMajTadeusz">Rozumieją to rolnicy i w naszej wsi można dostrzec coraz więcej pozytywnych przeobrażeń, równolegle jednak w pewnej części gospodarstw stwierdzamy zastój, a nawet regres. Są to przeważnie gospodarstwa dwuzawodowe, które stanowią u nas przeszło 40% ogółu gospodarstw, co stanowi 44 tys. ha użytków rolnych.</u>
374   - <u xml:id="u-27.22" who="#PosełMajTadeusz">Ponadto mamy 5 300 gospodarstw o powierzchni 18 tys. ha, których właściciele przekroczyli 60 rok życia i nie mają następców. Przyśpieszane są działania na rzecz koncentracji ziemi i jej zagospodarowania w drodze przejmowania za rentę, za ekwiwalent pieniężny, przymusowego wykupu przy zadłużeniu gospodarstwa, wykupu przez państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne. Jest to jednak proces zbyt wolny.</u>
375   - <u xml:id="u-27.23" who="#PosełMajTadeusz">Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych jest szczególnej wagi i będzie dalszym aktywnym czynnikiem przyśpieszającym zmiany zmierzające do racjonalnego zagospodarowania ziemi, jako bezwzględnego nakazu społecznego, leżącego w interesie całego narodu. Propozycja zawarta w projekcie ustawy zasługuje na pełne poparcie, gdyż wychodzi naprzeciw odczuciom społecznym w zakresie wykorzystania ziemi i uzyska pełną aprobatę dobrych rolników. Zyska również akceptację rolników dwuzawodowych, którzy w miarę wzrostu przychodów pozarolniczych swój byt wiążą z zakładem pracy, z zawodem pozarolniczym. Zachodzi więc pilna potrzeba ułatwienia tej grupie społecznej wyboru jednego zawodu, co wiąże się z możliwością szybszego uzyskania mieszkania w mieście lub budową domku jednorodzinnego. Wykup ziemi z urzędu za obligacje daje dodatkowe uprawnienia naczelnikowi gminy w stosunku do tych rolników, którzy bardzo często lekceważą sobie podstawowy obowiązek właściciela nieruchomości rolnej, iż ziemia musi rodzić.</u>
376   - <u xml:id="u-27.24" who="#PosełMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy łączy i modyfikuje dotychczasowe zasady przejmowania gospodarstw rolnych. Odnosi się to przede wszystkim do przepisów przymusowego wykupu ziemi oraz przejmowania z urzędu za zaległe należności. Mamy pełne przekonanie iż ten proces będzie, zgodnie z projektem nowej ustawy, bardzo przyspieszony. Przejęcie z urzędu nieodpłatnie na skarb państwa gospodarstwa opuszczonego w pełni popierać będą dobrzy rolnicy i nasza wieś, gdyż ziemia ta stwarza najczęściej społeczne konflikty na wsi.</u>
377   - <u xml:id="u-27.25" who="#PosełMajTadeusz">Przekazywanie z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom gruntów w użytkowanie uzyska aprobatę chłopów jako dowód dalszej, stabilnej polityki rolnej w stosunku do gospodarstw chłopskich, gospodarstw specjalistycznych oraz zespołów indywidualnych rolników. Znajdzie to przede wszystkim aprobatę młodych rolników, którzy swą szansę życiową wiążą z dobrym gospodarstwem rolnym i zawodem rolnika na wsi.</u>
378   - <u xml:id="u-27.26" who="#PosełMajTadeusz">Wyrażam pełne poparcie dla przedstawionego przez towarzysza Ministra Barcikowskiego kierunku działania Rządu i nakreślonych konkretnych zadań dla naszego rolnictwa. Pragnę również podkreślić, że nie będziemy szczędzić trudu i wysiłku, aby zadania nakreślone przez VII Zjazd PZPR i VII Kongres ZSL były w pełni wykonane. Dziękuję za uwagę.</u>
  352 + <u xml:id="u-27.0" who="#TadeuszMaj">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsze plenarne posiedzenie Sejmu PRL, którego obrady poświęcone są problemom realizacji zadań w rolnictwie, świadczy dobitnie o randze najwyższej wagi państwowej, jaką nadają władze polityczne i Rząd problemom produkcji żywności.</u>
  353 + <u xml:id="u-27.1" who="#TadeuszMaj">Przedstawiona przez towarzysza Ministra Barcikowskiego informacja o stanie i realizacji zadań kompleksu żywnościowego stanowi rządowy program naszego rolnictwa, który w całej rozciągłości jest realizacją uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i VII Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W programie tym zawarta jest suma doświadczeń ubiegłej pięciolatki, która w dynamice wzrostu produkcji rolnej nie ma równej sobie, a równocześnie kierunki i zadania na rok bieżący i do roku 1980 wynikające z potrzeb budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
  354 + <u xml:id="u-27.2" who="#TadeuszMaj">Realizacja tych ambitnych zadań w rolnictwie, kontynuowana konsekwentnie przez Rząd, wspierana jest na co dzień przez całe społeczeństwo, a w tym głównie przez klasę robotniczą, która zaangażowana jest świadomie w wytwarzanie coraz nowocześniejszych środków produkcji dla rolnictwa. Stwarzane są warunki wzrostu produkcji tak w uspołecznionych, jak i w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Decyzje podejmowane w sprawie wykorzystania ziemi, zwiększania pomocy materialnej i finansowej, rozwijania różnorodnych form specjalizacji i kooperacji, rozszerzania zakresu usług świadczonych rolnictwu — służą poprawie warunków gospodarowania oraz intensyfikacji wszystkich dziedzin naszego rolnictwa.</u>
  355 + <u xml:id="u-27.3" who="#TadeuszMaj">Wynikiem pełnego zaufania i popierania polityki rolnej, polityki stabilnej, nakierowanej przede wszystkim na szybki wzrost produkcji towarowej, połączony ekonomicznie ze wzrostem zamożności wsi, jest możliwość powstawania gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych oraz wzrostu kooperacji gospodarstw chłopskich z sektorem uspołecznionym.</u>
  356 + <u xml:id="u-27.4" who="#TadeuszMaj">Równocześnie wzrasta zainteresowanie wśród rolników organizowaniem i umacnianiem spółdzielni produkcyjnych, zwłaszcza po decyzjach rządowych z 16 stycznia br., które dały dalsze możliwości ekonomicznej pomocy państwa służącej podnoszeniu produkcji towarowej. W przemianach tych duże znaczenie ma ranga zawodu rolnika oraz uznanie dla jego pracy. Wcielane jest w życie na wsi hasło zjazdowe „O wyższą jakość pracy i warunków życia”.</u>
  357 + <u xml:id="u-27.5" who="#TadeuszMaj">Wieś nasza, rolnicy wysoko oceniają osobiste zaangażowanie I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka w sprawy wsi i rolnictwa, wyrażone między innymi w słowach wypowiedzianych na VII Kongresie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego: „Cała nasza działalność sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Społeczeństwo darzy wysokim zaufaniem ofiarny trud rolników. Każdy rolnik, który należycie dba o swoje gospodarstwo, dąży do jego unowocześnienia, solidnie wywiązuje się z przyjętych obowiązków i umów, może liczyć na pomoc ludowego państwa. Wdrażanie tych zasad w codziennej pracy w realizacji zadań wynikających z wojewódzkiego i gminnych programów gospodarki żywnościowej jest obowiązkiem wszystkich zatrudnionych w rolnictwie, to polityczne zadanie członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego na wsi.</u>
  358 + <u xml:id="u-27.6" who="#TadeuszMaj">Wysoki Sejmie! W województwie tarnowskim, które reprezentuję, mimo znacznego rozwoju przemysłu produkcja żywności jest i pozostanie jedną z podstawowych funkcji gospodarczych. Tarnowskie rolnictwo zajmuje ważną pozycję w naszej gospodarce i w tej dziedzinie dostrzegamy też duże możliwości dynamicznego rozwoju. Wynika to chociażby z niższego poziomu osiąganych dotąd efektów w stosunku do średnich krajowych. Władze województwa, doceniając wagę tej gałęzi produkcji, już we wrześniu ubiegłego roku na wspólnym plenarnym posiedzeniu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przyjęły do realizacji program rozwoju gospodarki żywnościowej w województwie tarnowskim. Jest to pierwszy kompleksowy program do roku 1980 przyjęty i wdrożony do praktyki w naszym nowym województwie. Z wnikliwej analizy wynika, że rolnictwo tarnowskie charakteryzuje się takimi czynnikami, jak:</u>
  359 + <u xml:id="u-27.7" who="#TadeuszMaj">— niski procent — 1,8% ziemi uspołecznionej, w stosunku do ogółu ziemi,</u>
  360 + <u xml:id="u-27.8" who="#TadeuszMaj">— rozdrobnienie gospodarstw — 2,54 ha wynosi średnia wielkość gospodarstwa,</u>
  361 + <u xml:id="u-27.9" who="#TadeuszMaj">— słabe uzbrojenie techniczne rolnictwa, z czym łączy się niska kultura rolna.</u>
  362 + <u xml:id="u-27.10" who="#TadeuszMaj">Biorąc to pod uwagę, zdajemy sobie sprawę, że przeobrażenia strukturalne naszego rolnictwa, mierzone skalą narastania społecznych stosunków pracy i produkcji, przebiegają i przebiegać będą u nas w nieco inny sposób, aniżeli w województwach o dużej koncentracji własności społecznej w rolnictwie i wymagać będą innych rozwiązań, innych form, niemałych środków oraz bardziej dynamicznego działania wszystkich ogniw pracujących dla rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Główne kierunki naszej produkcji — to produkcja zwierzęca i ogrodnicza, produkcja mięsa, mleka, warzyw i owoców. Działania organizatorskie podjęliśmy w dwóch kierunkach. Pierwszy — to zwiększenie liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych i kooperacja z sektorem uspołecznionym. Drugi kierunek organizatorskiego działania — to przyspieszenie tempa rozbudowy sektora spółdzielczego działaniem na rzecz koncentracji ziemi w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych tak przez członkostwo, jak również zagospodarowanie ziemi przejmowanej za renty i z wykupu oraz organizacja zespołowych gospodarstw rolnych kółek rolniczych i gromadzenie ziemi w gospodarstwach państwowych naszego województwa.</u>
  363 + <u xml:id="u-27.11" who="#TadeuszMaj">Podstawowe wskaźniki produkcyjne, które przyjęliśmy w programie są mobilizujące, a mamy znaczne rezerwy i musimy nadrabiać głębszy regres spowodowany dotkliwym nieurodzajem ostatnich dwóch lat w stosunku do średniej krajowej. Program wojewódzki stał się podstawą gminnych programów produkcji żywności, które zostały przyjęte wspólnie przez instancje gminne partii i ZSL, a następnie przez sesje gminnych rad narodowych i ich realizacją kierują naczelnicy gmin. Sformułowanie tych programów i przedyskutowanie z aktywem wiejskim zbiegło się z listem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawach węzłowych zadań w rolnictwie roku bieżącego.</u>
  364 + <u xml:id="u-27.12" who="#TadeuszMaj">Jako główne tematy roku bieżącego przyjęliśmy:</u>
  365 + <u xml:id="u-27.13" who="#TadeuszMaj">— po pierwsze — maksymalne wykorzystanie wszystkich rezerw przez zwiększenie własnej bazy paszowej, przez zwiększenie uprawy kukurydzy na ziarno i kiszonkę, zwiększenie areału poplonów letnich przy równoczesnej intensyfikacji wszystkich upraw roślin pastewnych, racjonalny ich zbiór i należytą konserwację;</u>
  366 + <u xml:id="u-27.14" who="#TadeuszMaj">— po drugie — nasilenie pracy organizatorskiej w zakresie zwiększenia liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych oraz tworzenie i umacnianie ośrodków rolnych kółek rolniczych; w naszych warunkach jest to jedna z dróg szybkiego wzrostu produkcji. Już obecnie 3% gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych daje na rynek 13% żywca wołowego, 17% żywca wieprzowego oraz 4% mleka;</u>
  367 + <u xml:id="u-27.15" who="#TadeuszMaj">— po trzecie — wybudowanie w roku bieżącym ok. 35 tys. nowoczesnych stanowisk w gospodarstwach specjalistycznych i zespołowych.</u>
  368 + <u xml:id="u-27.16" who="#TadeuszMaj">Do końca kwietnia naczelnicy gmin podpisali 600 umów, rozpoczęto wiele budów, lecz dotkliwe braki materiałów budowlanych, w tym głównie stali zbrojeniowej, poważnie opóźniają realizację tych zamierzeń.</u>
  369 + <u xml:id="u-27.17" who="#TadeuszMaj">Mamy dalsze rezerwy, mianowicie wysoki wskaźnik ludności zatrudnionej w naszym rolnictwie; daje to możliwość rozwijania i powiększania upraw pracochłonnych, jak rośliny przemysłowe, warzywa smakowe i korzeniowe. Równocześnie przyspieszenie regulacji stosunków wodnych na dobrych glebach nadwiślańskich, na terenach depresyjnych, których mamy około 15 tys. ha., daje możliwość ogromnej zwyżki plonów.</u>
  370 + <u xml:id="u-27.18" who="#TadeuszMaj">Pomyślna realizacja tych zadań — to zaangażowanie i fachowa praca służby rolnej, wspierana działaniem społeczno-politycznym członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
  371 + <u xml:id="u-27.19" who="#TadeuszMaj">Już od pierwszych dni wiosennych skoncentrowaliśmy uwagę wsi i naszych rolników na bezpośrednim wykonywaniu prac polowych, wykazując zaniedbania i opóźnienia zabiegów agrotechnicznych. Chodzi o to, aby już po korektach — dobre gminne programy żywnościowe były należycie realizowane przez rolników w gospodarstwach rolnych, jak również przez instytucje obsługujące rolnictwo.</u>
  372 + <u xml:id="u-27.20" who="#TadeuszMaj">Wysoki Sejmie! Jednym z wiodących problemów o szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, zwłaszcza w Polsce południowej, jest gospodarka ziemią. Charakter struktury agrarnej wsi tarnowskiej wykazuje, że do roku 1980 ii później decydujące znaczenie w naszym województwie mieć będzie indywidualna gospodarka. W polityce rolnej mamy niezbędne instrumenty wspierania tej gospodarki w jej dążeniu do rozwoju, do specjalizacji i koncentracji produkcji, w dążeniu do nowoczesności i efektywności gospodarowania.</u>
  373 + <u xml:id="u-27.21" who="#TadeuszMaj">Rozumieją to rolnicy i w naszej wsi można dostrzec coraz więcej pozytywnych przeobrażeń, równolegle jednak w pewnej części gospodarstw stwierdzamy zastój, a nawet regres. Są to przeważnie gospodarstwa dwuzawodowe, które stanowią u nas przeszło 40% ogółu gospodarstw, co stanowi 44 tys. ha użytków rolnych.</u>
  374 + <u xml:id="u-27.22" who="#TadeuszMaj">Ponadto mamy 5 300 gospodarstw o powierzchni 18 tys. ha, których właściciele przekroczyli 60 rok życia i nie mają następców. Przyśpieszane są działania na rzecz koncentracji ziemi i jej zagospodarowania w drodze przejmowania za rentę, za ekwiwalent pieniężny, przymusowego wykupu przy zadłużeniu gospodarstwa, wykupu przez państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne. Jest to jednak proces zbyt wolny.</u>
  375 + <u xml:id="u-27.23" who="#TadeuszMaj">Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych jest szczególnej wagi i będzie dalszym aktywnym czynnikiem przyśpieszającym zmiany zmierzające do racjonalnego zagospodarowania ziemi, jako bezwzględnego nakazu społecznego, leżącego w interesie całego narodu. Propozycja zawarta w projekcie ustawy zasługuje na pełne poparcie, gdyż wychodzi naprzeciw odczuciom społecznym w zakresie wykorzystania ziemi i uzyska pełną aprobatę dobrych rolników. Zyska również akceptację rolników dwuzawodowych, którzy w miarę wzrostu przychodów pozarolniczych swój byt wiążą z zakładem pracy, z zawodem pozarolniczym. Zachodzi więc pilna potrzeba ułatwienia tej grupie społecznej wyboru jednego zawodu, co wiąże się z możliwością szybszego uzyskania mieszkania w mieście lub budową domku jednorodzinnego. Wykup ziemi z urzędu za obligacje daje dodatkowe uprawnienia naczelnikowi gminy w stosunku do tych rolników, którzy bardzo często lekceważą sobie podstawowy obowiązek właściciela nieruchomości rolnej, iż ziemia musi rodzić.</u>
  376 + <u xml:id="u-27.24" who="#TadeuszMaj">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy łączy i modyfikuje dotychczasowe zasady przejmowania gospodarstw rolnych. Odnosi się to przede wszystkim do przepisów przymusowego wykupu ziemi oraz przejmowania z urzędu za zaległe należności. Mamy pełne przekonanie iż ten proces będzie, zgodnie z projektem nowej ustawy, bardzo przyspieszony. Przejęcie z urzędu nieodpłatnie na skarb państwa gospodarstwa opuszczonego w pełni popierać będą dobrzy rolnicy i nasza wieś, gdyż ziemia ta stwarza najczęściej społeczne konflikty na wsi.</u>
  377 + <u xml:id="u-27.25" who="#TadeuszMaj">Przekazywanie z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom gruntów w użytkowanie uzyska aprobatę chłopów jako dowód dalszej, stabilnej polityki rolnej w stosunku do gospodarstw chłopskich, gospodarstw specjalistycznych oraz zespołów indywidualnych rolników. Znajdzie to przede wszystkim aprobatę młodych rolników, którzy swą szansę życiową wiążą z dobrym gospodarstwem rolnym i zawodem rolnika na wsi.</u>
  378 + <u xml:id="u-27.26" who="#TadeuszMaj">Wyrażam pełne poparcie dla przedstawionego przez towarzysza Ministra Barcikowskiego kierunku działania Rządu i nakreślonych konkretnych zadań dla naszego rolnictwa. Pragnę również podkreślić, że nie będziemy szczędzić trudu i wysiłku, aby zadania nakreślone przez VII Zjazd PZPR i VII Kongres ZSL były w pełni wykonane. Dziękuję za uwagę.</u>
379 379 <u xml:id="u-27.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
380 380 </div>
381 381 <div xml:id="div-28">
382   - <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">O odczytanie komunikatu proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę.</u>
  382 + <u xml:id="u-28.0" who="#PiotrStefański">O odczytanie komunikatu proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę.</u>
383 383 </div>
384 384 <div xml:id="div-29">
385   - <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposełAdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
  385 + <u xml:id="u-29.0" who="#AdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
386 386 </div>
387 387 <div xml:id="div-30">
388   - <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
  388 + <u xml:id="u-30.0" who="#PiotrStefański">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
389 389 <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 10 do godz. 13 min. 45)</u>
390 390 </div>
391 391 <div xml:id="div-31">
392   - <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję.</u>
393   - <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stefan Poznański.</u>
  392 + <u xml:id="u-31.0" who="#AndrzejWerblan">Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję.</u>
  393 + <u xml:id="u-31.1" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Stefan Poznański.</u>
394 394 </div>
395 395 <div xml:id="div-32">
396   - <u xml:id="u-32.0" who="#PosełPoznańskiStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niech mi wolno będzie zapoznać Wysoką Izbę z rolą i zadaniami nauki w rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
397   - <u xml:id="u-32.1" who="#PosełPoznańskiStefan">O społecznym znaczeniu uchwał VI Zjazdu naszej partii i ich dalekowzroczności przekonaliśmy się już wielokrotnie przy ich realizacji w latach 1971–1975. Również realizacja zadań w dziedzinie gospodarki żywnościowej i rolnictwa zapewniła narodowi niezaprzeczalne korzyści materialne.</u>
398   - <u xml:id="u-32.2" who="#PosełPoznańskiStefan">Uchwały XV Plenum KC jeszcze więcej miejsca poświęcają dalszemu rozwojowi nowoczesnego rolnictwa jako drugiemu, obok przemysłu, działowi naszej gospodarki narodowej. Nie zabrakło w tych uchwałach ambitnych i najistotniejszych kierunków potrzeb pod adresem nauki związanej z rolnictwem i z gospodarką żywnościową. W wyniku tych uchwał opracowano kompleksowo i w miarę skoordynowano rządowe, węzłowe i międzyresortowe problemy badawcze oraz zorganizowano większą liczbę zespołów badawczych o umiejętnościach pracy naukowej na poziomie interdyscyplinarnym.</u>
399   - <u xml:id="u-32.3" who="#PosełPoznańskiStefan">W wytyczonych problemach badawczych słusznie w pierwszej kolejności skierowane są wysiłki na zwiększenie produkcji roślinnej oraz zwiększenie bazy surowcowej dla rolnictwa, której nienadążanie za produkcją zwierzęcą przez ostatnie dwadzieścia lat w całym święcie coraz dotkliwiej ogranicza produkcję zwierzęcą. My nie jesteśmy w tej nieprawidłowości wyjątkiem.</u>
400   - <u xml:id="u-32.4" who="#PosełPoznańskiStefan">Nauka, w ścisłej współpracy z odpowiedzialnymi resortami za produkcję żywności, przystąpiła już do realizacji tych ambitnych zadań, których ostatecznym celem będzie w zadowalający. sposób rozwiązać zaplanowany przez VII Zjazd naszej partii poziom wyżywienia narodu.</u>
401   - <u xml:id="u-32.5" who="#PosełPoznańskiStefan">Dwa główne problemy wymagają pierwszoplanowego, szybkiego i efektywnego rozwiązania przez naukę i technikę na poziomie interdyscyplinarnym:</u>
402   - <u xml:id="u-32.6" who="#PosełPoznańskiStefan">1. Kierunki mechanizacji wielkotowarowej produkcji roślinnej.</u>
403   - <u xml:id="u-32.7" who="#PosełPoznańskiStefan">2. Biologiczne problemy doskonalenia hodowli wysoko wydajnych i przydatnych w naszych warunkach nowych odmian podstawowych roślin uprawnych.</u>
404   - <u xml:id="u-32.8" who="#PosełPoznańskiStefan">Sukcesem jest, że w ostatnich latach mechanizacja sprzętu zbóż w gospodarstwach uspołecznionych została rozwiązana. Liczą się dzisiaj nasze kombajny zbożowe w klasie międzynarodowej. W związku z tym szybkiego rozwiązania przez naukę wymaga organizacja zbioru w krótkim czasie oraz technologia i technika wstępnej konserwacji zbieranych kombajnami zbóż w większości wypadków o wyższej wilgotności.</u>
405   - <u xml:id="u-32.9" who="#PosełPoznańskiStefan">Według opinii fachowców wstępna konserwacja ziarna zbóż paszowych w punktach skupu ma być tańsza niż spiętrzone w krótkim czasie suszenie w suszarniach mechanicznych, pod warunkiem, że technologia konserwacji wilgotnych zbóż i nasion motylkowych będzie dobrze opracowana od strony naukowej i będzie w pełni zmechanizowana. Można by skorzystać w tym zakresie z doświadczeń i rozwiązań zagranicznych. W miarę powstawania dużych zjednoczeń przemysłowo-rolniczych będzie narastało zapotrzebowanie na traktory i towarzyszące im maszyny rolnicze, zabezpieczające dużą wydajność pracy.</u>
406   - <u xml:id="u-32.10" who="#PosełPoznańskiStefan">W pierwszej kolejności potrzeby na takie maszyny pojawią się na ziemiach zachodnich i północnych, gdzie będzie coraz mniej ludzi do pracy, a coraz więcej trzeba będzie zatrudnić ludzi w usługach, budownictwie i innych ważnych gałęziach gospodarki narodowej. W niedługim czasie problem deficytu ludzi do pracy w rolnictwie, a szczególnie w przemyśle rolno-spożywczym będzie też narastał w rejonach bardziej zaludnionych.</u>
407   - <u xml:id="u-32.11" who="#PosełPoznańskiStefan">Fachowcy z zadowoleniem przyjęli opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa plan rozwoju produkcji pasz przemysłowych i gospodarskich w latach 1975–1980. Również produkcja pasz pełnowartościowych z udziałem słomy da spodziewane efekty pod warunkiem rozwiązania w tym samym czasie przez naukę i technikę pełnej i skutecznej mechanizacji ekonomicznego i w pełni przemysłowego przetwarzania słomy.</u>
408   - <u xml:id="u-32.12" who="#PosełPoznańskiStefan">Godne są poparcia zaawansowane i obiecujące badania nad nowym sposobem przechowywania okopowych w dużych pryzmach, bez używania do tego celu słomy.</u>
409   - <u xml:id="u-32.13" who="#PosełPoznańskiStefan">W naszym klimacie długotrwałych przymrozków wiosennych i wczesnych jesiennych potrzebne są, a szczególnie będą, wysokowydajne kombajny do zbiorów kukurydzy zarówno na ziarno, jak i zieloną masę — w granicach 50 ha w ciągu dnia.</u>
410   - <u xml:id="u-32.14" who="#PosełPoznańskiStefan">W miarę zwiększenia areału uprawy kukurydzy na ziarno, wzrośnie zapotrzebowanie na wydajne suszarnie. Bardzo ważnym zagadnieniem dla nauki będzie dalsze udoskonalanie agrotechniki uprawy tej wartościowej rośliny, jak również sam system sporządzania dobrych pasz gospodarskich.</u>
411   - <u xml:id="u-32.15" who="#PosełPoznańskiStefan">Rolnictwo pilnie oczekuje na dalsze naukowe i skuteczne metody uszlachetniania niepełnowartościowych pasz i podniesienie ich strawności. Ekonomicznie uzasadnione rozwiązania naukowe w zakresie zagospodarowania odpadów przemysłu rolno-spożywczego w produkcji gospodarskich i przemysłowych pasz, może przynieść gospodarce narodowej odczuwalne korzyści. Mam tu na myśli m.in. zagospodarowanie odchodów z przemysłowych ferm hodowlanych, a szczególnie tych uciążliwych, to jest bydła i trzody chlewnej, pełną utylizację krwi, tłuszczu odpadowego, treści żołądków i innych wartościowych składników z dużych zakładów mięsnych, których coraz więcej powstaje w Polsce, zagospodarowanie białka odpadowego i skrobi z przemysłu ziemniaczanego, wszechstronne wykorzystanie serwatki z przemysłu mleczarskiego, a nawet osadu czynnego z biologicznych oczyszczalni ścieków.</u>
412   - <u xml:id="u-32.16" who="#PosełPoznańskiStefan">Według opinii wielu osób bezpośrednio pracujących w rolnictwie i pracowników nauki, nie w pełni zdaje egzamin system organizacyjny mieszalni pasz treściwych. Dotacja państwa stworzyła zachętę i kilka resortów uruchomiło mieszalnie pasz. Fakt ten utrudnia kontrolę, gdyż trudno niekiedy ustalić, skąd pochodzą te pasze. Często brak jest pełnego składu deklarowanych składników lub też zmienia się dowolnie komponenty. Obniża to racjonalne wykorzystanie pasz, szczególnie w hodowli przemysłowej. Warto, aby pracownicy nauki i ekonomiści zaproponowali w tym zakresie skuteczny system zmian organizacyjno-kontrolnych.</u>
413   - <u xml:id="u-32.17" who="#PosełPoznańskiStefan">W całym systemie produkcji i zagospodarowania pasz musimy mieć na uwadze te kraje, które dysponują mniejszą ilością pasz na sztukę hodowlaną, a efekty ich wykorzystania mają o wiele większe. Przy wydatnej pomocy nauki możemy osiągnąć te wyniki w dość krótkim czasie.</u>
414   - <u xml:id="u-32.18" who="#PosełPoznańskiStefan">Doskonalenie i hodowla nowych i wysoko-wydajnych odmian roślin uprawnych, to bardzo interesujący, a równocześnie jeden z ważniejszych problemów dla pracowników nauki z różnych dyscyplin oraz hodowców praktyków.</u>
415   - <u xml:id="u-32.19" who="#PosełPoznańskiStefan">W tej dziedzinie mamy przecież niemałe osiągnięcia, szczególnie w hodowli nowych odmian wartościowych zbóż, głównie żyta. Należałoby jeszcze przyśpieszyć kompleksowe prace w hodowli krajowych odmian pszenicy i jęczmienia. Trzeba będzie w tym zakresie coraz więcej angażować do tych trudnych badań pracowników nauki z pokrewnych dziedzin czysto teoretycznych — ściślej uniwersyteckich.</u>
416   - <u xml:id="u-32.20" who="#PosełPoznańskiStefan">Kraj nasz w uprawie ziemniaka zajmuje drugie miejsce w Europie, a nawet w świecie. Praktyka rolnicza ma już duże doświadczenie w nowoczesnej agrotechnice uprawy tej rośliny, a jednak zbiory z ha nie są jeszcze zadowalające. Istnieje więc pilna potrzeba zmobilizowania się doświadczonych w hodowli ziemniaka pracowników nauki do dokonania szybkiego postępu w wyhodowaniu nowych, wydajnych i odpornych na wirusy odmian. W tym zakresie pracownicy nauki muszą dokonać przynajmniej takiego postępu, jakiego dokonano w hodowli nowych odmian zbóż.</u>
417   - <u xml:id="u-32.21" who="#PosełPoznańskiStefan">Preferencję należy jednak stworzyć dla upraw buraka cukrowego i polipast. Praktyka pilnie oczekuje od nauki i techniki rozwiązań w agrotechnice, mechanizacji zbioru, w konserwacji i przechowalnictwie zebranych już buraków oraz technologii sporządzania systemem przemysłowym wysokiej jakości kiszonek.</u>
418   - <u xml:id="u-32.22" who="#PosełPoznańskiStefan">Tylko ścisła współpraca specjalistów z politechnik, uczelni rolniczych i instytutów branżowych pod protektoratem Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Maszyn Ciężkich i Rolniczych może dać spodziewane efekty w nowoczesnej technologii uprawy, zbioru buraka, a nawet udoskonaleń w jego przerobie na cukier.</u>
419   - <u xml:id="u-32.23" who="#PosełPoznańskiStefan">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu duże nakłady finansowe skierowane zostały też na rozwój przemysłu rolno-spożywczego. Wynikiem tego jest odczuwalna poprawa na rynku żywnościowym zarówno ilościowa, jak i jakościowa. Odczuwa się też coraz lepsze efekty współpracy przemysłu rolno-spożywczego z rolnictwem w zakresie zwiększania masy surowca odpowiedniego do dalszego przerobu.</u>
420   - <u xml:id="u-32.24" who="#PosełPoznańskiStefan">Istnieją jeszcze większe potrzeby i możliwości tej współpracy, gdyż powinniśmy dorównać w tym zakresie krajom o wysokim poziomie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Pracownicy nauki powinni dalej rozwijać zaawansowane badania nad pozyskiwaniem spożywczych i paszowych koncentratów białek roślinnych z naszych krajowych surowców, rozpracowywać zagospodarowanie białek mleka w różnych branżach przemysłu spożywczego i koncentratach spożywczych, rozwijać technologię koncentratów białek spożywczych na eksport, udoskonalać technologię przetworów z ziemniaków itp.</u>
421   - <u xml:id="u-32.25" who="#PosełPoznańskiStefan">W rozwiązaniach produkcji koncentratów białkowych z własnych surowców roślinnych i mleka kraj nasz ma liczące się w świecie osiągnięcia. Kilka z tych opracowań zostało wdrożonych i nadaje się do dalszego rozpowszechniania, a nawet sprzedaży w formie licencji lub gotowych technologii. Wiele krajów świata bardzo szybko wdraża własne technologie pozyskiwania koncentratów z rodzimych surowców białkowych.</u>
422   - <u xml:id="u-32.26" who="#PosełPoznańskiStefan">Wysoki Sejmie! Aby zapewnić stały i odczuwalny postęp naukowo-techniczny w gospodarce żywnościowej, trzeba będzie udoskonalać sam system przekazywania do praktyki istotnych i sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki oraz zwiększać chłonność przedsiębiorstw rolnych i gospodarstw. Przedsiębiorstwa rolne i przemysłu rolno-spożywczego powinny z określonym ryzykiem podejmować wdrożenia, a następnie upowszechniać udane, bez niepotrzebnych niedomówień i uprzedzeń. Zresztą przedstawione Komisji Nauki i Postępu Technicznego przez Urząd Patentowy materiały o stanie wynalazczości i wczorajsza debata w tej komisji wykazują, że zarówno liczba zgłoszeń patentowych w pionie rolnictwa i przemysłu spożywczego jest zbyt mała, jak również stopień wykorzystania udzielonych patentów jest niezadowalający. Potwierdza to, że przejmowanie przez praktykę bądź co bądź nowych rozwiązań nie jest jeszcze w pełni zadowalające.</u>
423   - <u xml:id="u-32.27" who="#PosełPoznańskiStefan">Wysoki Sejmie! Pracownicy nauki wielokrotnie wykazali swe zaangażowanie w rozwiązywanie trudnych problemów. Chociaż może jeszcze nie w pełni nauka spełniała służebną rolę, to jednak są widoczne efekty tej działalności.</u>
424   - <u xml:id="u-32.28" who="#PosełPoznańskiStefan">Zrozumienie dla realizacji uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest powszechne. Pracownicy nauki zaangażują się w dalszy i imponujący rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u>
  396 + <u xml:id="u-32.0" who="#StefanPoznański">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niech mi wolno będzie zapoznać Wysoką Izbę z rolą i zadaniami nauki w rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
  397 + <u xml:id="u-32.1" who="#StefanPoznański">O społecznym znaczeniu uchwał VI Zjazdu naszej partii i ich dalekowzroczności przekonaliśmy się już wielokrotnie przy ich realizacji w latach 1971–1975. Również realizacja zadań w dziedzinie gospodarki żywnościowej i rolnictwa zapewniła narodowi niezaprzeczalne korzyści materialne.</u>
  398 + <u xml:id="u-32.2" who="#StefanPoznański">Uchwały XV Plenum KC jeszcze więcej miejsca poświęcają dalszemu rozwojowi nowoczesnego rolnictwa jako drugiemu, obok przemysłu, działowi naszej gospodarki narodowej. Nie zabrakło w tych uchwałach ambitnych i najistotniejszych kierunków potrzeb pod adresem nauki związanej z rolnictwem i z gospodarką żywnościową. W wyniku tych uchwał opracowano kompleksowo i w miarę skoordynowano rządowe, węzłowe i międzyresortowe problemy badawcze oraz zorganizowano większą liczbę zespołów badawczych o umiejętnościach pracy naukowej na poziomie interdyscyplinarnym.</u>
  399 + <u xml:id="u-32.3" who="#StefanPoznański">W wytyczonych problemach badawczych słusznie w pierwszej kolejności skierowane są wysiłki na zwiększenie produkcji roślinnej oraz zwiększenie bazy surowcowej dla rolnictwa, której nienadążanie za produkcją zwierzęcą przez ostatnie dwadzieścia lat w całym święcie coraz dotkliwiej ogranicza produkcję zwierzęcą. My nie jesteśmy w tej nieprawidłowości wyjątkiem.</u>
  400 + <u xml:id="u-32.4" who="#StefanPoznański">Nauka, w ścisłej współpracy z odpowiedzialnymi resortami za produkcję żywności, przystąpiła już do realizacji tych ambitnych zadań, których ostatecznym celem będzie w zadowalający. sposób rozwiązać zaplanowany przez VII Zjazd naszej partii poziom wyżywienia narodu.</u>
  401 + <u xml:id="u-32.5" who="#StefanPoznański">Dwa główne problemy wymagają pierwszoplanowego, szybkiego i efektywnego rozwiązania przez naukę i technikę na poziomie interdyscyplinarnym:</u>
  402 + <u xml:id="u-32.6" who="#StefanPoznański">1. Kierunki mechanizacji wielkotowarowej produkcji roślinnej.</u>
  403 + <u xml:id="u-32.7" who="#StefanPoznański">2. Biologiczne problemy doskonalenia hodowli wysoko wydajnych i przydatnych w naszych warunkach nowych odmian podstawowych roślin uprawnych.</u>
  404 + <u xml:id="u-32.8" who="#StefanPoznański">Sukcesem jest, że w ostatnich latach mechanizacja sprzętu zbóż w gospodarstwach uspołecznionych została rozwiązana. Liczą się dzisiaj nasze kombajny zbożowe w klasie międzynarodowej. W związku z tym szybkiego rozwiązania przez naukę wymaga organizacja zbioru w krótkim czasie oraz technologia i technika wstępnej konserwacji zbieranych kombajnami zbóż w większości wypadków o wyższej wilgotności.</u>
  405 + <u xml:id="u-32.9" who="#StefanPoznański">Według opinii fachowców wstępna konserwacja ziarna zbóż paszowych w punktach skupu ma być tańsza niż spiętrzone w krótkim czasie suszenie w suszarniach mechanicznych, pod warunkiem, że technologia konserwacji wilgotnych zbóż i nasion motylkowych będzie dobrze opracowana od strony naukowej i będzie w pełni zmechanizowana. Można by skorzystać w tym zakresie z doświadczeń i rozwiązań zagranicznych. W miarę powstawania dużych zjednoczeń przemysłowo-rolniczych będzie narastało zapotrzebowanie na traktory i towarzyszące im maszyny rolnicze, zabezpieczające dużą wydajność pracy.</u>
  406 + <u xml:id="u-32.10" who="#StefanPoznański">W pierwszej kolejności potrzeby na takie maszyny pojawią się na ziemiach zachodnich i północnych, gdzie będzie coraz mniej ludzi do pracy, a coraz więcej trzeba będzie zatrudnić ludzi w usługach, budownictwie i innych ważnych gałęziach gospodarki narodowej. W niedługim czasie problem deficytu ludzi do pracy w rolnictwie, a szczególnie w przemyśle rolno-spożywczym będzie też narastał w rejonach bardziej zaludnionych.</u>
  407 + <u xml:id="u-32.11" who="#StefanPoznański">Fachowcy z zadowoleniem przyjęli opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa plan rozwoju produkcji pasz przemysłowych i gospodarskich w latach 1975–1980. Również produkcja pasz pełnowartościowych z udziałem słomy da spodziewane efekty pod warunkiem rozwiązania w tym samym czasie przez naukę i technikę pełnej i skutecznej mechanizacji ekonomicznego i w pełni przemysłowego przetwarzania słomy.</u>
  408 + <u xml:id="u-32.12" who="#StefanPoznański">Godne są poparcia zaawansowane i obiecujące badania nad nowym sposobem przechowywania okopowych w dużych pryzmach, bez używania do tego celu słomy.</u>
  409 + <u xml:id="u-32.13" who="#StefanPoznański">W naszym klimacie długotrwałych przymrozków wiosennych i wczesnych jesiennych potrzebne są, a szczególnie będą, wysokowydajne kombajny do zbiorów kukurydzy zarówno na ziarno, jak i zieloną masę — w granicach 50 ha w ciągu dnia.</u>
  410 + <u xml:id="u-32.14" who="#StefanPoznański">W miarę zwiększenia areału uprawy kukurydzy na ziarno, wzrośnie zapotrzebowanie na wydajne suszarnie. Bardzo ważnym zagadnieniem dla nauki będzie dalsze udoskonalanie agrotechniki uprawy tej wartościowej rośliny, jak również sam system sporządzania dobrych pasz gospodarskich.</u>
  411 + <u xml:id="u-32.15" who="#StefanPoznański">Rolnictwo pilnie oczekuje na dalsze naukowe i skuteczne metody uszlachetniania niepełnowartościowych pasz i podniesienie ich strawności. Ekonomicznie uzasadnione rozwiązania naukowe w zakresie zagospodarowania odpadów przemysłu rolno-spożywczego w produkcji gospodarskich i przemysłowych pasz, może przynieść gospodarce narodowej odczuwalne korzyści. Mam tu na myśli m.in. zagospodarowanie odchodów z przemysłowych ferm hodowlanych, a szczególnie tych uciążliwych, to jest bydła i trzody chlewnej, pełną utylizację krwi, tłuszczu odpadowego, treści żołądków i innych wartościowych składników z dużych zakładów mięsnych, których coraz więcej powstaje w Polsce, zagospodarowanie białka odpadowego i skrobi z przemysłu ziemniaczanego, wszechstronne wykorzystanie serwatki z przemysłu mleczarskiego, a nawet osadu czynnego z biologicznych oczyszczalni ścieków.</u>
  412 + <u xml:id="u-32.16" who="#StefanPoznański">Według opinii wielu osób bezpośrednio pracujących w rolnictwie i pracowników nauki, nie w pełni zdaje egzamin system organizacyjny mieszalni pasz treściwych. Dotacja państwa stworzyła zachętę i kilka resortów uruchomiło mieszalnie pasz. Fakt ten utrudnia kontrolę, gdyż trudno niekiedy ustalić, skąd pochodzą te pasze. Często brak jest pełnego składu deklarowanych składników lub też zmienia się dowolnie komponenty. Obniża to racjonalne wykorzystanie pasz, szczególnie w hodowli przemysłowej. Warto, aby pracownicy nauki i ekonomiści zaproponowali w tym zakresie skuteczny system zmian organizacyjno-kontrolnych.</u>
  413 + <u xml:id="u-32.17" who="#StefanPoznański">W całym systemie produkcji i zagospodarowania pasz musimy mieć na uwadze te kraje, które dysponują mniejszą ilością pasz na sztukę hodowlaną, a efekty ich wykorzystania mają o wiele większe. Przy wydatnej pomocy nauki możemy osiągnąć te wyniki w dość krótkim czasie.</u>
  414 + <u xml:id="u-32.18" who="#StefanPoznański">Doskonalenie i hodowla nowych i wysoko-wydajnych odmian roślin uprawnych, to bardzo interesujący, a równocześnie jeden z ważniejszych problemów dla pracowników nauki z różnych dyscyplin oraz hodowców praktyków.</u>
  415 + <u xml:id="u-32.19" who="#StefanPoznański">W tej dziedzinie mamy przecież niemałe osiągnięcia, szczególnie w hodowli nowych odmian wartościowych zbóż, głównie żyta. Należałoby jeszcze przyśpieszyć kompleksowe prace w hodowli krajowych odmian pszenicy i jęczmienia. Trzeba będzie w tym zakresie coraz więcej angażować do tych trudnych badań pracowników nauki z pokrewnych dziedzin czysto teoretycznych — ściślej uniwersyteckich.</u>
  416 + <u xml:id="u-32.20" who="#StefanPoznański">Kraj nasz w uprawie ziemniaka zajmuje drugie miejsce w Europie, a nawet w świecie. Praktyka rolnicza ma już duże doświadczenie w nowoczesnej agrotechnice uprawy tej rośliny, a jednak zbiory z ha nie są jeszcze zadowalające. Istnieje więc pilna potrzeba zmobilizowania się doświadczonych w hodowli ziemniaka pracowników nauki do dokonania szybkiego postępu w wyhodowaniu nowych, wydajnych i odpornych na wirusy odmian. W tym zakresie pracownicy nauki muszą dokonać przynajmniej takiego postępu, jakiego dokonano w hodowli nowych odmian zbóż.</u>
  417 + <u xml:id="u-32.21" who="#StefanPoznański">Preferencję należy jednak stworzyć dla upraw buraka cukrowego i polipast. Praktyka pilnie oczekuje od nauki i techniki rozwiązań w agrotechnice, mechanizacji zbioru, w konserwacji i przechowalnictwie zebranych już buraków oraz technologii sporządzania systemem przemysłowym wysokiej jakości kiszonek.</u>
  418 + <u xml:id="u-32.22" who="#StefanPoznański">Tylko ścisła współpraca specjalistów z politechnik, uczelni rolniczych i instytutów branżowych pod protektoratem Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Maszyn Ciężkich i Rolniczych może dać spodziewane efekty w nowoczesnej technologii uprawy, zbioru buraka, a nawet udoskonaleń w jego przerobie na cukier.</u>
  419 + <u xml:id="u-32.23" who="#StefanPoznański">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu duże nakłady finansowe skierowane zostały też na rozwój przemysłu rolno-spożywczego. Wynikiem tego jest odczuwalna poprawa na rynku żywnościowym zarówno ilościowa, jak i jakościowa. Odczuwa się też coraz lepsze efekty współpracy przemysłu rolno-spożywczego z rolnictwem w zakresie zwiększania masy surowca odpowiedniego do dalszego przerobu.</u>
  420 + <u xml:id="u-32.24" who="#StefanPoznański">Istnieją jeszcze większe potrzeby i możliwości tej współpracy, gdyż powinniśmy dorównać w tym zakresie krajom o wysokim poziomie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Pracownicy nauki powinni dalej rozwijać zaawansowane badania nad pozyskiwaniem spożywczych i paszowych koncentratów białek roślinnych z naszych krajowych surowców, rozpracowywać zagospodarowanie białek mleka w różnych branżach przemysłu spożywczego i koncentratach spożywczych, rozwijać technologię koncentratów białek spożywczych na eksport, udoskonalać technologię przetworów z ziemniaków itp.</u>
  421 + <u xml:id="u-32.25" who="#StefanPoznański">W rozwiązaniach produkcji koncentratów białkowych z własnych surowców roślinnych i mleka kraj nasz ma liczące się w świecie osiągnięcia. Kilka z tych opracowań zostało wdrożonych i nadaje się do dalszego rozpowszechniania, a nawet sprzedaży w formie licencji lub gotowych technologii. Wiele krajów świata bardzo szybko wdraża własne technologie pozyskiwania koncentratów z rodzimych surowców białkowych.</u>
  422 + <u xml:id="u-32.26" who="#StefanPoznański">Wysoki Sejmie! Aby zapewnić stały i odczuwalny postęp naukowo-techniczny w gospodarce żywnościowej, trzeba będzie udoskonalać sam system przekazywania do praktyki istotnych i sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki oraz zwiększać chłonność przedsiębiorstw rolnych i gospodarstw. Przedsiębiorstwa rolne i przemysłu rolno-spożywczego powinny z określonym ryzykiem podejmować wdrożenia, a następnie upowszechniać udane, bez niepotrzebnych niedomówień i uprzedzeń. Zresztą przedstawione Komisji Nauki i Postępu Technicznego przez Urząd Patentowy materiały o stanie wynalazczości i wczorajsza debata w tej komisji wykazują, że zarówno liczba zgłoszeń patentowych w pionie rolnictwa i przemysłu spożywczego jest zbyt mała, jak również stopień wykorzystania udzielonych patentów jest niezadowalający. Potwierdza to, że przejmowanie przez praktykę bądź co bądź nowych rozwiązań nie jest jeszcze w pełni zadowalające.</u>
  423 + <u xml:id="u-32.27" who="#StefanPoznański">Wysoki Sejmie! Pracownicy nauki wielokrotnie wykazali swe zaangażowanie w rozwiązywanie trudnych problemów. Chociaż może jeszcze nie w pełni nauka spełniała służebną rolę, to jednak są widoczne efekty tej działalności.</u>
  424 + <u xml:id="u-32.28" who="#StefanPoznański">Zrozumienie dla realizacji uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest powszechne. Pracownicy nauki zaangażują się w dalszy i imponujący rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u>
425 425 <u xml:id="u-32.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
426 426 </div>
427 427 <div xml:id="div-33">
428   - <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Czesław Jaroszewicz.</u>
  428 + <u xml:id="u-33.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Czesław Jaroszewicz.</u>
429 429 </div>
430 430 <div xml:id="div-34">
431   - <u xml:id="u-34.0" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa towarzysza Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w sprawach rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980, o przebiegu jego realizacji oraz aktualnych zadaniach tej wiosny i roku. Dzisiejsza debata sejmowa pomoże lepiej i dogłębniej poznać, a co za tym idzie, zrealizować zadania województwom i gminom.</u>
432   - <u xml:id="u-34.1" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Jako rolnik chcę na przykładzie gminy wykazać możliwości wykonania zadań, jakie wysuwa rządowy program przed rolnictwem.</u>
433   - <u xml:id="u-34.2" who="#PosełJaroszewiczCzesław">We wzrost produkcji rolnej muszą wnieść swój wkład wszystkie regiony kraju proporcjonalnie do swoich potencjalnych możliwości. Swe uwagi chcę odnieść do wsi Domuraty, gmina Suchowola, woj. Białystok. A więc tej części Polski na północnym wschodzie, gdzie warunki są surowe, a gleby słabe. Gmina, na terenie której zamieszkuję, podobnie jak wszystkie gminy woj. białostockiego, opracowała w ubiegłym roku program rozwoju społeczno-gospodarczego na okres do 1980 roku. Główną sprawą w tym programie jest rolnictwo.</u>
434   - <u xml:id="u-34.3" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Chcę pokazać, jak program społeczno-gospodarczego rozwoju gminy w Suchowoli przyczynia się do unowocześnienia gospodarki rolnej. Przedstawię to na przykładzie produkcji zwierzęcej. Plan wzrostu produkcji bydła na okres pięciolatki przewiduje wzrost pogłowia o 45%, a więc rocznie średnio o 9%, trzody chlewnej — o 55%, a rocznie o 11%, owiec rocznie — o 13%. Planujemy natomiast zmniejszenie liczby koni średnio rocznie o 2%. Uzależnione jest to jednak od nabycia większej liczby ciągników. Na rok bieżący mamy przydział 5 ciągników na 50 wsi.</u>
435   - <u xml:id="u-34.4" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Podałem wskaźniki planu gminnego w dziedzinie produkcji zwierzęcej. Chcę zaznaczyć, że zanim przyjęliśmy te wskaźniki, były one omówione wspólnie przez Komitet Gminny PZPR i Gminny Komitet ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Ostateczną wersję planu gminnego zatwierdziła gminna rada narodowa. Sprawy realizacji tego planu omawiamy na zebraniach podstawowych organizacji PZPR i kół ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Plan uważamy za otwarty. Musi on być zresztą modyfikowany na przykład w związku z nową uchwałą o rozwoju specjalizacji i zespołów rolników.</u>
436   - <u xml:id="u-34.5" who="#PosełJaroszewiczCzesław">W hodowli bydła mamy trudną sytuację. W gminie naszej jest 2 800 ha bagien nad Biebrzą, które stanowią łąki i pastwiska. Duża część rolników pasze uzyskuje wyłącznie z pola, chociaż użytki zielone stanowią połowę gruntów gospodarstwa. Robimy w tej dziedzinie co tylko można, gdyż gminny plan społeczno-gospodarczego rozwoju jest zatwierdzony i nie przewiduje melioracji na najbliższe lata. W celu zwiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego wymieniamy bydło bezrasowe na nizinno-czarno-białe, w zależności od dostarczanego materiału hodowlanego. Gospodarstwa podejmujące specjalizację w hodowli bukatów mają część cieląt własnych, a część, głównie rasy charolaise, otrzymują od POZH i Centrali Mięsnej. Staramy się, żeby coraz sprawniejsza była inseminacja, a służba weterynaryjna dwoi swe wysiłki w zapobieganiu chorobom. Szkolimy rolników specjalizujących się w racjonalnym chowie, w organizacji produkcji pasz i w innych nowych dziedzinach, jakie przynosi nam nauka i przodująca praktyka rolnicza. W pozyskaniu zielonek zastępujemy „Orkany” sieczkarniami samobieżnymi, które tę pracę wykonują sprawniej i dokładniej.</u>
437   - <u xml:id="u-34.6" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Urząd gminny stosuje dotacje dla tych gospodarstw, które produkują duże ilości kiszonek, a to w celu zmniejszenia kosztów produkcji i zachęcenia innych gospodarstw do tej produkcji. Usługi w produkcji kiszonek wykonują brygady SKR. SKR traktują priorytetowo usługi w produkcji kiszonek.</u>
438   - <u xml:id="u-34.7" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Jeśli chodzi o trzodę chlewną, to wzrost o 55% w pięciolatce, a o 11% rocznie chcemy osiągnąć głównie wykorzystując pasze własne. Ziemniaków mamy dużo dzięki wysokim plonom. Zdajemy sobie sprawę, że główny ciężar przyrostu trzody muszą dźwigać gospodarstwa większe, a nie te, które chowają po kilka tuczników, a w dodatku starym, tradycyjnym sposobem. W związku z tym przywiązujemy dużą wagę do postępu i racjonalizacji chowu trzody w gospodarstwach większych. Z satysfakcją można stwierdzić, że wiele gospodarstw specjalizujących się w chowie trzody chlewnej stosuje pasze tańsze od ziemniaków, jak np. buraki pastewne polipast, serwatkę, maślankę itp.</u>
439   - <u xml:id="u-34.8" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Chciałbym wyrazić uznanie dla spółdzielczości mleczarskiej, która ułatwia chłopom dowóz serwatki i maślanki bezpośrednio do gospodarstw. Ta pomoc spółdzielczości zachęca gospodarstwa, a zwłaszcza gospodarstwa położone blisko zakładów mleczarskich, do specjalizowania się w produkcji trzody.</u>
440   - <u xml:id="u-34.9" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Dalszy rozwój owczarstwa uzależniony będzie od dostarczenia materiałów hodowlanego i użytkowego dla gospodarstw mających warunki do hodowli. Pragnę tylko zaznaczyć, że rolnicy wykazują duże zainteresowanie tym kierunkiem produkcji. Korzystając z tego, że maj jest poświęcony książce, prasie i czytelnictwu, pragnę wspomnieć, że ten kierunek produkcji nie ma swego czasopisma, na przykład miesięcznika. Brak jest w ogóle w sprzedaży książek z dziedziny owczarstwa. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne muszą w tej dziedzinie uzupełnić braki. Jest to wprawdzie niewielka wciąż jeszcze dziedzina, ale niezmiernie ważna.</u>
441   - <u xml:id="u-34.10" who="#PosełJaroszewiczCzesław">W nawiązaniu do wystąpienia towarzysza Ministra Barcikowskiego, chciałbym zaznaczyć, że program rządowy w rozbiciu na plany gminne będzie mobilizował całą wieś do wykonania zadań, jakie są postawione przed rolnictwem. Mamy w woj. białostockim ambicje, aby nasze tempo rozwoju było nieco szybsze niż średnia krajowa. To właśnie chciałem pokazać, prezentując wskaźniki gminne oraz sposoby realizacji zadań.</u>
442   - <u xml:id="u-34.11" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Pragnę też poinformować Wysoką Izbę o aktualnej sytuacji w produkcji roślinnej. Oziminy podczas ciepłej, suchej, długiej jesieni ubiegłego roku wyrosły bardzo ładnie. Żyta rozkrzewiły się jak nigdy, pszenice wyglądały dorodnie, a rzepaki wytworzyły ładną rozetę i silny korzeń. Zima, choć groźna, nie wyrządziła nam strat w oziminach i tu jest prognoza dobra. Wiosna poczyniła pewne zahamowania i wycisnęła ujemne piętno na bieżącej produkcji. Przez cały kwiecień pogoda była chłodna, a noce prawie wszystkie z siwymi przymrozkami. Siewy zbóż z całego kwietnia wschodziły w pierwszych dniach maja, żyta powinny już być wykłoszone, a są w stadium końcowego strzelania w źdźbło i kłoszenie ich odbędzie się za tydzień. Opóźnienie jest od 10 do 14 dni, a najgorsze w poplonach ozimych żyta. Plon zielonej masy po deszczach w połowie maja może się poprawić, ale już wiadomo, że będzie on o wiele niższy. Gorsza sytuacja jest w użytkach zielonych. Chłodne dni i noce z przymrozkami nie pozwoliły wyrosnąć trawom, są one rzadkie, niskie i w maju wątpliwe jest, czy będzie co kosić. Na części łąk na pewno nie będzie trzeciego pokosu, a więc produkcja pasz będzie mniejsza. Efektywność nawożenia, jak do tej pory, jest nieco słabsza.</u>
443   - <u xml:id="u-34.12" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych stanowi istotne uzupełnienie istniejących dotychczas przepisów w dziedzinie gospodarki ziemią. Już na bieżąco duże znaczenie dla naszego województwa będzie miała ta część projektu ustawy, która mówi o przekazywaniu gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom, prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe, oraz zespołom rolników. Jest to dla nas tym bardziej ważne, że przejmujemy za rentę dużo indywidualnych gospodarstw rolnych na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
444   - <u xml:id="u-34.13" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Mamy w województwie duży obszar gruntów Państwowego Funduszu Ziemi i prognozy na najbliższe lata są wzrostowe. Nasze władze partyjne i administracyjne stawiają zagospodarowanie ziemi jako zadanie najważniejsze. Głównym odbiorcą były dotychczas spółdzielnie kółek rolniczych i ich zespołowe gospodarstwa rolne, gdyż mało dotychczas mamy państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych. Dziś, po wprowadzeniu uchwały nr 11 Rady Ministrów, w większym stopniu odbiorcami będą zespoły i rolnicy specjalizujących się gospodarstw.</u>
445   - <u xml:id="u-34.14" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Ażeby ten program gospodarki ziemią był zrealizowany, władze centralne muszą pomóc w przydziale środków produkcji, które są potrzebne dla spółdzielni kółek rolniczych, zespołowych gospodarstw rolnych i gospodarstw specjalistycznych. W przeciwnym razie będą trudności w wypełnianiu tak ważnego dla nas i dla kraju zadania. W trosce o właściwe wykorzystanie ziemi, zmieniającej gospodarza, prosimy o więcej kombajnów, ciągników oraz innego sprzętu towarzyszącego. Nawozów powinno być pod dostatkiem i to w każdym asortymencie.</u>
446   - <u xml:id="u-34.15" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Na zakończenie chcę zapewnić Wysoką Izbę, że rolnicy nasi nadal będą starać się realizować wskazania planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w dziedzinie rolnictwa w odniesieniu do wsi, gminy i województwa. My, działacze społeczno-polityczni, powinniśmy iść nie tylko razem z nimi, ale przed nimi, pociągając za sobą wszystkich do wyższych osiągnięć.</u>
447   - <u xml:id="u-34.16" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Zadania zawarte w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL będziemy realizować, produkując zboże, mięso, mleko. Wierzymy, że dostawy środków produkcji na wieś zwiększą się, a praca w rolnictwie dzięki nim będzie stawać się coraz lżejsza i owocniejsza.</u>
448   - <u xml:id="u-34.17" who="#PosełJaroszewiczCzesław">Rolnik będzie umiał połączyć sprawę swoich gospodarstw z nadrzędnym interesem kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
  431 + <u xml:id="u-34.0" who="#CzesławJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa towarzysza Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w sprawach rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976–1980, o przebiegu jego realizacji oraz aktualnych zadaniach tej wiosny i roku. Dzisiejsza debata sejmowa pomoże lepiej i dogłębniej poznać, a co za tym idzie, zrealizować zadania województwom i gminom.</u>
  432 + <u xml:id="u-34.1" who="#CzesławJaroszewicz">Jako rolnik chcę na przykładzie gminy wykazać możliwości wykonania zadań, jakie wysuwa rządowy program przed rolnictwem.</u>
  433 + <u xml:id="u-34.2" who="#CzesławJaroszewicz">We wzrost produkcji rolnej muszą wnieść swój wkład wszystkie regiony kraju proporcjonalnie do swoich potencjalnych możliwości. Swe uwagi chcę odnieść do wsi Domuraty, gmina Suchowola, woj. Białystok. A więc tej części Polski na północnym wschodzie, gdzie warunki są surowe, a gleby słabe. Gmina, na terenie której zamieszkuję, podobnie jak wszystkie gminy woj. białostockiego, opracowała w ubiegłym roku program rozwoju społeczno-gospodarczego na okres do 1980 roku. Główną sprawą w tym programie jest rolnictwo.</u>
  434 + <u xml:id="u-34.3" who="#CzesławJaroszewicz">Chcę pokazać, jak program społeczno-gospodarczego rozwoju gminy w Suchowoli przyczynia się do unowocześnienia gospodarki rolnej. Przedstawię to na przykładzie produkcji zwierzęcej. Plan wzrostu produkcji bydła na okres pięciolatki przewiduje wzrost pogłowia o 45%, a więc rocznie średnio o 9%, trzody chlewnej — o 55%, a rocznie o 11%, owiec rocznie — o 13%. Planujemy natomiast zmniejszenie liczby koni średnio rocznie o 2%. Uzależnione jest to jednak od nabycia większej liczby ciągników. Na rok bieżący mamy przydział 5 ciągników na 50 wsi.</u>
  435 + <u xml:id="u-34.4" who="#CzesławJaroszewicz">Podałem wskaźniki planu gminnego w dziedzinie produkcji zwierzęcej. Chcę zaznaczyć, że zanim przyjęliśmy te wskaźniki, były one omówione wspólnie przez Komitet Gminny PZPR i Gminny Komitet ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Ostateczną wersję planu gminnego zatwierdziła gminna rada narodowa. Sprawy realizacji tego planu omawiamy na zebraniach podstawowych organizacji PZPR i kół ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Plan uważamy za otwarty. Musi on być zresztą modyfikowany na przykład w związku z nową uchwałą o rozwoju specjalizacji i zespołów rolników.</u>
  436 + <u xml:id="u-34.5" who="#CzesławJaroszewicz">W hodowli bydła mamy trudną sytuację. W gminie naszej jest 2 800 ha bagien nad Biebrzą, które stanowią łąki i pastwiska. Duża część rolników pasze uzyskuje wyłącznie z pola, chociaż użytki zielone stanowią połowę gruntów gospodarstwa. Robimy w tej dziedzinie co tylko można, gdyż gminny plan społeczno-gospodarczego rozwoju jest zatwierdzony i nie przewiduje melioracji na najbliższe lata. W celu zwiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego wymieniamy bydło bezrasowe na nizinno-czarno-białe, w zależności od dostarczanego materiału hodowlanego. Gospodarstwa podejmujące specjalizację w hodowli bukatów mają część cieląt własnych, a część, głównie rasy charolaise, otrzymują od POZH i Centrali Mięsnej. Staramy się, żeby coraz sprawniejsza była inseminacja, a służba weterynaryjna dwoi swe wysiłki w zapobieganiu chorobom. Szkolimy rolników specjalizujących się w racjonalnym chowie, w organizacji produkcji pasz i w innych nowych dziedzinach, jakie przynosi nam nauka i przodująca praktyka rolnicza. W pozyskaniu zielonek zastępujemy „Orkany” sieczkarniami samobieżnymi, które tę pracę wykonują sprawniej i dokładniej.</u>
  437 + <u xml:id="u-34.6" who="#CzesławJaroszewicz">Urząd gminny stosuje dotacje dla tych gospodarstw, które produkują duże ilości kiszonek, a to w celu zmniejszenia kosztów produkcji i zachęcenia innych gospodarstw do tej produkcji. Usługi w produkcji kiszonek wykonują brygady SKR. SKR traktują priorytetowo usługi w produkcji kiszonek.</u>
  438 + <u xml:id="u-34.7" who="#CzesławJaroszewicz">Jeśli chodzi o trzodę chlewną, to wzrost o 55% w pięciolatce, a o 11% rocznie chcemy osiągnąć głównie wykorzystując pasze własne. Ziemniaków mamy dużo dzięki wysokim plonom. Zdajemy sobie sprawę, że główny ciężar przyrostu trzody muszą dźwigać gospodarstwa większe, a nie te, które chowają po kilka tuczników, a w dodatku starym, tradycyjnym sposobem. W związku z tym przywiązujemy dużą wagę do postępu i racjonalizacji chowu trzody w gospodarstwach większych. Z satysfakcją można stwierdzić, że wiele gospodarstw specjalizujących się w chowie trzody chlewnej stosuje pasze tańsze od ziemniaków, jak np. buraki pastewne polipast, serwatkę, maślankę itp.</u>
  439 + <u xml:id="u-34.8" who="#CzesławJaroszewicz">Chciałbym wyrazić uznanie dla spółdzielczości mleczarskiej, która ułatwia chłopom dowóz serwatki i maślanki bezpośrednio do gospodarstw. Ta pomoc spółdzielczości zachęca gospodarstwa, a zwłaszcza gospodarstwa położone blisko zakładów mleczarskich, do specjalizowania się w produkcji trzody.</u>
  440 + <u xml:id="u-34.9" who="#CzesławJaroszewicz">Dalszy rozwój owczarstwa uzależniony będzie od dostarczenia materiałów hodowlanego i użytkowego dla gospodarstw mających warunki do hodowli. Pragnę tylko zaznaczyć, że rolnicy wykazują duże zainteresowanie tym kierunkiem produkcji. Korzystając z tego, że maj jest poświęcony książce, prasie i czytelnictwu, pragnę wspomnieć, że ten kierunek produkcji nie ma swego czasopisma, na przykład miesięcznika. Brak jest w ogóle w sprzedaży książek z dziedziny owczarstwa. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne muszą w tej dziedzinie uzupełnić braki. Jest to wprawdzie niewielka wciąż jeszcze dziedzina, ale niezmiernie ważna.</u>
  441 + <u xml:id="u-34.10" who="#CzesławJaroszewicz">W nawiązaniu do wystąpienia towarzysza Ministra Barcikowskiego, chciałbym zaznaczyć, że program rządowy w rozbiciu na plany gminne będzie mobilizował całą wieś do wykonania zadań, jakie są postawione przed rolnictwem. Mamy w woj. białostockim ambicje, aby nasze tempo rozwoju było nieco szybsze niż średnia krajowa. To właśnie chciałem pokazać, prezentując wskaźniki gminne oraz sposoby realizacji zadań.</u>
  442 + <u xml:id="u-34.11" who="#CzesławJaroszewicz">Pragnę też poinformować Wysoką Izbę o aktualnej sytuacji w produkcji roślinnej. Oziminy podczas ciepłej, suchej, długiej jesieni ubiegłego roku wyrosły bardzo ładnie. Żyta rozkrzewiły się jak nigdy, pszenice wyglądały dorodnie, a rzepaki wytworzyły ładną rozetę i silny korzeń. Zima, choć groźna, nie wyrządziła nam strat w oziminach i tu jest prognoza dobra. Wiosna poczyniła pewne zahamowania i wycisnęła ujemne piętno na bieżącej produkcji. Przez cały kwiecień pogoda była chłodna, a noce prawie wszystkie z siwymi przymrozkami. Siewy zbóż z całego kwietnia wschodziły w pierwszych dniach maja, żyta powinny już być wykłoszone, a są w stadium końcowego strzelania w źdźbło i kłoszenie ich odbędzie się za tydzień. Opóźnienie jest od 10 do 14 dni, a najgorsze w poplonach ozimych żyta. Plon zielonej masy po deszczach w połowie maja może się poprawić, ale już wiadomo, że będzie on o wiele niższy. Gorsza sytuacja jest w użytkach zielonych. Chłodne dni i noce z przymrozkami nie pozwoliły wyrosnąć trawom, są one rzadkie, niskie i w maju wątpliwe jest, czy będzie co kosić. Na części łąk na pewno nie będzie trzeciego pokosu, a więc produkcja pasz będzie mniejsza. Efektywność nawożenia, jak do tej pory, jest nieco słabsza.</u>
  443 + <u xml:id="u-34.12" who="#CzesławJaroszewicz">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych stanowi istotne uzupełnienie istniejących dotychczas przepisów w dziedzinie gospodarki ziemią. Już na bieżąco duże znaczenie dla naszego województwa będzie miała ta część projektu ustawy, która mówi o przekazywaniu gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom, prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe, oraz zespołom rolników. Jest to dla nas tym bardziej ważne, że przejmujemy za rentę dużo indywidualnych gospodarstw rolnych na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
  444 + <u xml:id="u-34.13" who="#CzesławJaroszewicz">Mamy w województwie duży obszar gruntów Państwowego Funduszu Ziemi i prognozy na najbliższe lata są wzrostowe. Nasze władze partyjne i administracyjne stawiają zagospodarowanie ziemi jako zadanie najważniejsze. Głównym odbiorcą były dotychczas spółdzielnie kółek rolniczych i ich zespołowe gospodarstwa rolne, gdyż mało dotychczas mamy państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych. Dziś, po wprowadzeniu uchwały nr 11 Rady Ministrów, w większym stopniu odbiorcami będą zespoły i rolnicy specjalizujących się gospodarstw.</u>
  445 + <u xml:id="u-34.14" who="#CzesławJaroszewicz">Ażeby ten program gospodarki ziemią był zrealizowany, władze centralne muszą pomóc w przydziale środków produkcji, które są potrzebne dla spółdzielni kółek rolniczych, zespołowych gospodarstw rolnych i gospodarstw specjalistycznych. W przeciwnym razie będą trudności w wypełnianiu tak ważnego dla nas i dla kraju zadania. W trosce o właściwe wykorzystanie ziemi, zmieniającej gospodarza, prosimy o więcej kombajnów, ciągników oraz innego sprzętu towarzyszącego. Nawozów powinno być pod dostatkiem i to w każdym asortymencie.</u>
  446 + <u xml:id="u-34.15" who="#CzesławJaroszewicz">Na zakończenie chcę zapewnić Wysoką Izbę, że rolnicy nasi nadal będą starać się realizować wskazania planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w dziedzinie rolnictwa w odniesieniu do wsi, gminy i województwa. My, działacze społeczno-polityczni, powinniśmy iść nie tylko razem z nimi, ale przed nimi, pociągając za sobą wszystkich do wyższych osiągnięć.</u>
  447 + <u xml:id="u-34.16" who="#CzesławJaroszewicz">Zadania zawarte w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL będziemy realizować, produkując zboże, mięso, mleko. Wierzymy, że dostawy środków produkcji na wieś zwiększą się, a praca w rolnictwie dzięki nim będzie stawać się coraz lżejsza i owocniejsza.</u>
  448 + <u xml:id="u-34.17" who="#CzesławJaroszewicz">Rolnik będzie umiał połączyć sprawę swoich gospodarstw z nadrzędnym interesem kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
449 449 <u xml:id="u-34.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
450 450 </div>
451 451 <div xml:id="div-35">
452   - <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję koledze posłowi. Głosu udzielam posłowi Stanisławowi Kuleszy.</u>
  452 + <u xml:id="u-35.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję koledze posłowi. Głosu udzielam posłowi Stanisławowi Kuleszy.</u>
453 453 </div>
454 454 <div xml:id="div-36">
455   - <u xml:id="u-36.0" who="#PosełKuleszaStanisław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka rolna prowadzona konsekwentnie przez Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rząd po VI i VII Zjeździe naszej partii wychodzi naprzeciw wszystkim inicjatywom, które prowadzą do intensyfikacji i unowocześnienia produkcji rolnej.</u>
456   - <u xml:id="u-36.1" who="#PosełKuleszaStanisław">Rolnicy woj. leszczyńskiego, korzystając z tego sprzyjającego klimatu, mają ambicję osiągania najlepszych wyników zrobili wszystko, by uzyskać w bieżącym roku pomyślne zbiory. Starannie zostały przeprowadzone wiosenne prace polowe, co jest wyraźnie widoczne w większości naszych gospodarstw. Obsialiśmy blisko 22 tys. ha buraków cukrowych, tj. około 2 tys. ha ponad plan. Będzie to nasz konkretny wkład w realizację zadania wyprodukowania w Polsce 2 mln ton cukru.</u>
457   - <u xml:id="u-36.2" who="#PosełKuleszaStanisław">Kukurydzę na ziarno wysiano na ponad 5 tys. ha, co stanowi ponad 3-krotny wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Zasialiśmy również ok. 20 tys. ha kukurydzy na silos. Stwierdzamy, że to piąte zboże dobrze przyjęło się w naszym leszczyńskim województwie. Rolnicy leszczyńscy uważają, iż kukurydza pozwoli w znacznej mierze poprawić napięty bilans paszowy. Dalsze rozszerzenie upraw kukurydzy uzależnione jest od maszyn do jej siewu i zbioru.</u>
458   - <u xml:id="u-36.3" who="#PosełKuleszaStanisław">Odnotowujemy niezłe wschody zbóż jarych, chociaż zimne noce i mała ilość opadów (w ostatnich tygodniach w województwie opady deszczu wyniosły zaledwie 8 mm) miały niekorzystny wpływ na wegetację. Stan ozimin jest zadowalający, ale i tutaj o ostatecznych efektach zadecydują warunki atmosferyczne. Z tych samych powodów wystąpiły pewne straty na plantacjach rzepaku, w niektórych uprawach pszenicy i żyta, a także w pierwszym pokosie traw. Doświadczenia uczą, że straty te można przynajmniej częściowo wyrównać i rolnicy leszczyńscy starają się je nadrobić przez dodatkowe zasiewy oraz staranną pielęgnację upraw.</u>
459   - <u xml:id="u-36.4" who="#PosełKuleszaStanisław">Znamy rezerwy istniejące w naszym rolnictwie, a jest ich niemało. Mamy w województwie około 16 tys. ha ziemi ornej, która słabo rodzi. Ustawa, której projekt został przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, pozwoli nam na szybsze rozwiązywanie problemu ziemi. Sprawne i sprawiedliwe przekazywanie jej lepszym użytkownikom państwowym, spółdzielczym i indywidualnym powinno dać nam rocznie o około 7 tys. ton zboża, 500 ton żywca i 600 tys. litrów mleka więcej.</u>
460   - <u xml:id="u-36.5" who="#PosełKuleszaStanisław">Urzędy gminne prowadzą wszystkie sprawy związane z obrotem ziemią, biorąc przede wszystkim pod uwagę dwa zasadnicze czynniki — wzrost produkcji rolnej oraz troskę o zapewnienie warunków i opieki tym rolnikom, którzy przekazali ziemię państwu.</u>
461   - <u xml:id="u-36.6" who="#PosełKuleszaStanisław">Obok należytego wykorzystania każdego hektara ziemi, pracujemy aktualnie nad uruchomieniem innych rezerw w rolnictwie. Chcemy, aby każde gospodarstwo posiadało zapas pasz objętościowych na minimum pół roku. Widzimy rezerwy w produktywności łąk i pastwisk, w przygotowywaniu kiszonek, w terminowym odbiorze żywca, należytym sprzęcie zbóż. Przygotowujemy się do uszlachetniania słomy na paszę. Przestrzegamy należytego i terminowego wykonywania zabiegów ochrony roślin. Przyjęliśmy również zasadę, iż pracownicy cukrowni leszczyńskich mają przydzielone plantacje buraków cukrowych, którymi się interesują i opiekują — od orki pod buraki aż po ich zbiór.</u>
462   - <u xml:id="u-36.7" who="#PosełKuleszaStanisław">Wymieniłem tylko niektóre kierunki naszego działania na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Każda gmina ma konkretny plan realizacji uchwały VII Zjazdu w zakresie rolnictwa. Realizacją planów interesujemy się na bieżąco.</u>
463   - <u xml:id="u-36.8" who="#PosełKuleszaStanisław">W województwie leszczyńskim, podobnie jak w innych województwach, obok gospodarstw bardzo dobrych, istnieje pewna liczba gospodarstw średnich i słabych, nie wykorzystujących dostatecznie swoich możliwości produkcyjnych. Jednym z ważniejszych dla nas zagadnień jest zwiększenie ich wydajności. Uważamy, że jest to rezerwa, której szybkie wykorzystanie powinno przynieść dobre efekty. Dlatego szczerze i otwarcie rozmawiamy z rolnikami na temat perspektyw ich gospodarstw. Chcemy ugruntować przekonanie, że efektów produkcyjnych nie należy porównywać ze średnią krajową czy wojewódzką, ale odnosić je do wyników uzyskiwanych przez najlepszych gospodarzy we wsi lub w gminie. Wtedy najlepiej można dostrzec własne zaniedbania i opóźnienia, a równocześnie uświadomić możliwości uzyskiwania lepszych wyników.</u>
464   - <u xml:id="u-36.9" who="#PosełKuleszaStanisław">Pod tym kątem odbyliśmy w bieżącym roku dwukrotną lustrację pól i zagród we wszystkich wsiach. Uczestniczyli w niej posłowie, radni wojewódzkiej i gminnych rad narodowych, aktyw partyjny i ZSL, a także sołtysi. Wyniki lustracji omawiane są na zebraniach, na których dziękujemy przodującym rolnikom za ich pracę, za trud i dobre wywiązywanie się z obowiązków wobec państwa, ale jednocześnie przekazujemy krytyczne uwagi i wnioski pod adresem gospodarstw zaniedbanych. Gospodarstwom tym, w zależności od przyczyn, będziemy udzielać pomocy albo stwarzać warunki sprzyjające przejęciu ich ziemi przez użytkowników gwarantujących lepsze jej wykorzystanie.</u>
465   - <u xml:id="u-36.10" who="#PosełKuleszaStanisław">Zapoznajemy rolników z aktualnymi decyzjami partii i Rządu dotyczącymi rolnictwa. Zebrania te spotkały się z dużym zainteresowaniem. Nasza wieś w pełni popiera obecną politykę rolną partii. Wysoko również ceni sobie pomoc ze strony państwa — szczególnie w uzyskiwaniu nawozów, sprzętu rolniczego i pasz. Nie zaspokaja ona jednak w pełni naszych potrzeb. W województwie leszczyńskim jesteśmy w stanie wykorzystać odpowiednio i efektywnie w każdym sektorze rolnictwa więcej środków produkcji. Zdajemy sobie jednak sprawę i tłumaczymy to aktywowi wiejskiemu, rolnikom, iż realizacja programu pomocy państwa dla rolnictwa, przyjętego na XV Plenum Komitetu Centralnego, wymaga czasu i że tylko ten program planowego wzrostu środków inwestycyjnych, materiałów, nawozów, maszyn stwarza realne możliwości i szanse poprawy aktualnego stanu wyposażenia rolnictwa.</u>
466   - <u xml:id="u-36.11" who="#PosełKuleszaStanisław">Rolnicy często powracają do wystąpienia I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na przedzjazdowej konferencji w Lesznie, w którym zwracał się on o dalszy wzrost produkcji rolnej, wskazywał na niezbędność tego wysiłku w naszym kraju. Realizowaliśmy i realizujemy w pełni podjęte zobowiązania. Przykładowo: wykonaliśmy za 4 miesiące, a nawet przekroczyliśmy skup żywca, mleka i kontraktację roślinną.</u>
467   - <u xml:id="u-36.12" who="#PosełKuleszaStanisław">Zdajemy sobie sprawę, iż wykonanie wszystkich zadań planowych przyjętych przez nasze rolnictwo na ten rok, który nie będzie rokiem łatwym, będzie wymagało niemałego wysiłku i mobilizacji wszystkich sił, ale jednocześnie wiemy, że stać nas na więcej. Na pracowitych, światłych i gospodarnych rolników leszczyńskich nasz kraj może zawsze liczyć.</u>
468   - <u xml:id="u-36.13" who="#PosełKuleszaStanisław">Wysoki Sejmie! Na podstawie doświadczeń naszego województwa, pragnę wyrazić pełne poparcie dla przedstawionego przez Rząd programu na lata 1976–1980 i projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Uważam, że dobrze będą one służyć realizacji zadań, jakie przed polskim rolnictwem postawił VII Zjazd PZPR. Dziękuję za uwagę.</u>
  455 + <u xml:id="u-36.0" who="#StanisławKulesza">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka rolna prowadzona konsekwentnie przez Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rząd po VI i VII Zjeździe naszej partii wychodzi naprzeciw wszystkim inicjatywom, które prowadzą do intensyfikacji i unowocześnienia produkcji rolnej.</u>
  456 + <u xml:id="u-36.1" who="#StanisławKulesza">Rolnicy woj. leszczyńskiego, korzystając z tego sprzyjającego klimatu, mają ambicję osiągania najlepszych wyników zrobili wszystko, by uzyskać w bieżącym roku pomyślne zbiory. Starannie zostały przeprowadzone wiosenne prace polowe, co jest wyraźnie widoczne w większości naszych gospodarstw. Obsialiśmy blisko 22 tys. ha buraków cukrowych, tj. około 2 tys. ha ponad plan. Będzie to nasz konkretny wkład w realizację zadania wyprodukowania w Polsce 2 mln ton cukru.</u>
  457 + <u xml:id="u-36.2" who="#StanisławKulesza">Kukurydzę na ziarno wysiano na ponad 5 tys. ha, co stanowi ponad 3-krotny wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Zasialiśmy również ok. 20 tys. ha kukurydzy na silos. Stwierdzamy, że to piąte zboże dobrze przyjęło się w naszym leszczyńskim województwie. Rolnicy leszczyńscy uważają, iż kukurydza pozwoli w znacznej mierze poprawić napięty bilans paszowy. Dalsze rozszerzenie upraw kukurydzy uzależnione jest od maszyn do jej siewu i zbioru.</u>
  458 + <u xml:id="u-36.3" who="#StanisławKulesza">Odnotowujemy niezłe wschody zbóż jarych, chociaż zimne noce i mała ilość opadów (w ostatnich tygodniach w województwie opady deszczu wyniosły zaledwie 8 mm) miały niekorzystny wpływ na wegetację. Stan ozimin jest zadowalający, ale i tutaj o ostatecznych efektach zadecydują warunki atmosferyczne. Z tych samych powodów wystąpiły pewne straty na plantacjach rzepaku, w niektórych uprawach pszenicy i żyta, a także w pierwszym pokosie traw. Doświadczenia uczą, że straty te można przynajmniej częściowo wyrównać i rolnicy leszczyńscy starają się je nadrobić przez dodatkowe zasiewy oraz staranną pielęgnację upraw.</u>
  459 + <u xml:id="u-36.4" who="#StanisławKulesza">Znamy rezerwy istniejące w naszym rolnictwie, a jest ich niemało. Mamy w województwie około 16 tys. ha ziemi ornej, która słabo rodzi. Ustawa, której projekt został przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, pozwoli nam na szybsze rozwiązywanie problemu ziemi. Sprawne i sprawiedliwe przekazywanie jej lepszym użytkownikom państwowym, spółdzielczym i indywidualnym powinno dać nam rocznie o około 7 tys. ton zboża, 500 ton żywca i 600 tys. litrów mleka więcej.</u>
  460 + <u xml:id="u-36.5" who="#StanisławKulesza">Urzędy gminne prowadzą wszystkie sprawy związane z obrotem ziemią, biorąc przede wszystkim pod uwagę dwa zasadnicze czynniki — wzrost produkcji rolnej oraz troskę o zapewnienie warunków i opieki tym rolnikom, którzy przekazali ziemię państwu.</u>
  461 + <u xml:id="u-36.6" who="#StanisławKulesza">Obok należytego wykorzystania każdego hektara ziemi, pracujemy aktualnie nad uruchomieniem innych rezerw w rolnictwie. Chcemy, aby każde gospodarstwo posiadało zapas pasz objętościowych na minimum pół roku. Widzimy rezerwy w produktywności łąk i pastwisk, w przygotowywaniu kiszonek, w terminowym odbiorze żywca, należytym sprzęcie zbóż. Przygotowujemy się do uszlachetniania słomy na paszę. Przestrzegamy należytego i terminowego wykonywania zabiegów ochrony roślin. Przyjęliśmy również zasadę, iż pracownicy cukrowni leszczyńskich mają przydzielone plantacje buraków cukrowych, którymi się interesują i opiekują — od orki pod buraki aż po ich zbiór.</u>
  462 + <u xml:id="u-36.7" who="#StanisławKulesza">Wymieniłem tylko niektóre kierunki naszego działania na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Każda gmina ma konkretny plan realizacji uchwały VII Zjazdu w zakresie rolnictwa. Realizacją planów interesujemy się na bieżąco.</u>
  463 + <u xml:id="u-36.8" who="#StanisławKulesza">W województwie leszczyńskim, podobnie jak w innych województwach, obok gospodarstw bardzo dobrych, istnieje pewna liczba gospodarstw średnich i słabych, nie wykorzystujących dostatecznie swoich możliwości produkcyjnych. Jednym z ważniejszych dla nas zagadnień jest zwiększenie ich wydajności. Uważamy, że jest to rezerwa, której szybkie wykorzystanie powinno przynieść dobre efekty. Dlatego szczerze i otwarcie rozmawiamy z rolnikami na temat perspektyw ich gospodarstw. Chcemy ugruntować przekonanie, że efektów produkcyjnych nie należy porównywać ze średnią krajową czy wojewódzką, ale odnosić je do wyników uzyskiwanych przez najlepszych gospodarzy we wsi lub w gminie. Wtedy najlepiej można dostrzec własne zaniedbania i opóźnienia, a równocześnie uświadomić możliwości uzyskiwania lepszych wyników.</u>
  464 + <u xml:id="u-36.9" who="#StanisławKulesza">Pod tym kątem odbyliśmy w bieżącym roku dwukrotną lustrację pól i zagród we wszystkich wsiach. Uczestniczyli w niej posłowie, radni wojewódzkiej i gminnych rad narodowych, aktyw partyjny i ZSL, a także sołtysi. Wyniki lustracji omawiane są na zebraniach, na których dziękujemy przodującym rolnikom za ich pracę, za trud i dobre wywiązywanie się z obowiązków wobec państwa, ale jednocześnie przekazujemy krytyczne uwagi i wnioski pod adresem gospodarstw zaniedbanych. Gospodarstwom tym, w zależności od przyczyn, będziemy udzielać pomocy albo stwarzać warunki sprzyjające przejęciu ich ziemi przez użytkowników gwarantujących lepsze jej wykorzystanie.</u>
  465 + <u xml:id="u-36.10" who="#StanisławKulesza">Zapoznajemy rolników z aktualnymi decyzjami partii i Rządu dotyczącymi rolnictwa. Zebrania te spotkały się z dużym zainteresowaniem. Nasza wieś w pełni popiera obecną politykę rolną partii. Wysoko również ceni sobie pomoc ze strony państwa — szczególnie w uzyskiwaniu nawozów, sprzętu rolniczego i pasz. Nie zaspokaja ona jednak w pełni naszych potrzeb. W województwie leszczyńskim jesteśmy w stanie wykorzystać odpowiednio i efektywnie w każdym sektorze rolnictwa więcej środków produkcji. Zdajemy sobie jednak sprawę i tłumaczymy to aktywowi wiejskiemu, rolnikom, iż realizacja programu pomocy państwa dla rolnictwa, przyjętego na XV Plenum Komitetu Centralnego, wymaga czasu i że tylko ten program planowego wzrostu środków inwestycyjnych, materiałów, nawozów, maszyn stwarza realne możliwości i szanse poprawy aktualnego stanu wyposażenia rolnictwa.</u>
  466 + <u xml:id="u-36.11" who="#StanisławKulesza">Rolnicy często powracają do wystąpienia I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na przedzjazdowej konferencji w Lesznie, w którym zwracał się on o dalszy wzrost produkcji rolnej, wskazywał na niezbędność tego wysiłku w naszym kraju. Realizowaliśmy i realizujemy w pełni podjęte zobowiązania. Przykładowo: wykonaliśmy za 4 miesiące, a nawet przekroczyliśmy skup żywca, mleka i kontraktację roślinną.</u>
  467 + <u xml:id="u-36.12" who="#StanisławKulesza">Zdajemy sobie sprawę, iż wykonanie wszystkich zadań planowych przyjętych przez nasze rolnictwo na ten rok, który nie będzie rokiem łatwym, będzie wymagało niemałego wysiłku i mobilizacji wszystkich sił, ale jednocześnie wiemy, że stać nas na więcej. Na pracowitych, światłych i gospodarnych rolników leszczyńskich nasz kraj może zawsze liczyć.</u>
  468 + <u xml:id="u-36.13" who="#StanisławKulesza">Wysoki Sejmie! Na podstawie doświadczeń naszego województwa, pragnę wyrazić pełne poparcie dla przedstawionego przez Rząd programu na lata 1976–1980 i projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Uważam, że dobrze będą one służyć realizacji zadań, jakie przed polskim rolnictwem postawił VII Zjazd PZPR. Dziękuję za uwagę.</u>
469 469 <u xml:id="u-36.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
470 470 </div>
471 471 <div xml:id="div-37">
472   - <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
473   - <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u>
474   - <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę następującej treści, według brzmienia projektu Prezydium Sejmu:</u>
475   - <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji Ministra Rolnictwa oraz przeprowadzonej dyskusji, stwierdza z uznaniem, że realizowana przez państwo polityka stwarza rolnictwu dogodne warunki rozwoju i wpływa na wzrost aktywności rolników, pracowników państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielców i pracowników przemysłu spożywczego.</u>
476   - <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976–1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
477   - <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolite j Ludowej podkreśla, że konsekwentna realizacja uchwały VII Zjazdu PZPR oraz polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii 'Robotniczej, prowadzonej wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, stwarza coraz lepsze możliwości zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństwa w zakresie gospodarki żywnościowej.</u>
478   - <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że rolnicy, pracownicy państwowych gospodarstw rolnych, obsługi rolnictwa i administracji rolnej podejmą wszelkie wysiłki, by tegoroczne prace, spiętrzone w czasie, wykonać sprawnie i jak najlepiej”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
479   - <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Ponieważ sprzeciwu nie słyszę, stwierdzam że Sejm podjął uchwałę proponowaną przez Prezydium Sejmu.</u>
480   - <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
481   - <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
482   - <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
483   - <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
484   - <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Nikt nie sprzeciwia się, zatem stwierdzam, że Sejm odsyła projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
485   - <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych (druki nr 17 i 19).</u>
486   - <u xml:id="u-37.14" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u>
  472 + <u xml:id="u-37.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
  473 + <u xml:id="u-37.1" who="#AndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u>
  474 + <u xml:id="u-37.2" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę następującej treści, według brzmienia projektu Prezydium Sejmu:</u>
  475 + <u xml:id="u-37.3" who="#AndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji Ministra Rolnictwa oraz przeprowadzonej dyskusji, stwierdza z uznaniem, że realizowana przez państwo polityka stwarza rolnictwu dogodne warunki rozwoju i wpływa na wzrost aktywności rolników, pracowników państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielców i pracowników przemysłu spożywczego.</u>
  476 + <u xml:id="u-37.4" who="#AndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976–1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
  477 + <u xml:id="u-37.5" who="#AndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolite j Ludowej podkreśla, że konsekwentna realizacja uchwały VII Zjazdu PZPR oraz polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii 'Robotniczej, prowadzonej wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, stwarza coraz lepsze możliwości zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństwa w zakresie gospodarki żywnościowej.</u>
  478 + <u xml:id="u-37.6" who="#AndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że rolnicy, pracownicy państwowych gospodarstw rolnych, obsługi rolnictwa i administracji rolnej podejmą wszelkie wysiłki, by tegoroczne prace, spiętrzone w czasie, wykonać sprawnie i jak najlepiej”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
  479 + <u xml:id="u-37.7" who="#AndrzejWerblan">Ponieważ sprzeciwu nie słyszę, stwierdzam że Sejm podjął uchwałę proponowaną przez Prezydium Sejmu.</u>
  480 + <u xml:id="u-37.8" who="#AndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
  481 + <u xml:id="u-37.9" who="#AndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  482 + <u xml:id="u-37.10" who="#AndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
  483 + <u xml:id="u-37.11" who="#AndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
  484 + <u xml:id="u-37.12" who="#AndrzejWerblan">Nikt nie sprzeciwia się, zatem stwierdzam, że Sejm odsyła projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
  485 + <u xml:id="u-37.13" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych (druki nr 17 i 19).</u>
  486 + <u xml:id="u-37.14" who="#AndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u>
487 487 </div>
488 488 <div xml:id="div-38">
489   - <u xml:id="u-38.0" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych, zawarty w druku sejmowym nr 17, uwzględnia w swych założeniach polityczno-społeczne przesłanki aktualnej i perspektywicznie określonej polityki socjalnej państwa i przyczyni się do dalszego doskonalenia tej dziedziny działalności w wojsku. Zapewni nadto siłom zbrojnym niezbędne warunki wykonywania zaszczytnych zadań obronnych przez wszystkich żołnierzy, a także przez znaczną liczbę zatrudnionych w resorcie obrony narodowej pracowników cywilnych. Sprzyjać będzie inicjatywie i realizacji przedsięwzięć mających na celu systematyczną poprawę warunków zakwaterowania, służby, pracy i wypoczynku.</u>
490   - <u xml:id="u-38.1" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Przyjęte treści niektórych przepisów, zwłaszcza w odniesieniu do żołnierzy zawodowych oraz emerytów i rencistów uprawnionych do osobnych kwater stałych, pozostają w pełnej zgodności z postanowieniami uchwały Wysokiego Sejmu z października 1972 roku o perspektywicznym programie mieszkaniowym, którego celem podstawowym jest zapewnienie każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Jednocześnie projekt uwzględnia doświadczenia ponad 15 lat obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych, jak również uwzględnia potrzebę dostosowania tych przepisów do zasad przyjętych w uchwalonych przez Wysoki Sejm w latach 1970–1972 ustawach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz o zaopatrzeniu emerytalnym tych żołnierzy i ich rodzin.</u>
491   - <u xml:id="u-38.2" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Ponieważ wprowadzenie projektowanych zmian zarówno merytorycznych, jak i formalno-prawnych wymagałoby nowelizacji większości przepisów obowiązującej ustawy, ze względu na czytelność i komunikatywność przepisów uznano za celowe opracowanie w całości projektu nowej ustawy.</u>
492   - <u xml:id="u-38.3" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Charakteryzując ogólnie przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy, można stwierdzić, że proponowane niektóre rozwiązania, zwłaszcza w zakresie osobnych kwater stałych, zbliżone są do postanowień nowego Prawa lokalowego z 1974 r. przy uwzględnieniu jednocześnie wymogów i specyfiki służby wojskowej. Projekt ustawy zachowuje w dalszym ciągu dwie formy zakwaterowania sił zbrojnych, a mianowicie: zakwaterowanie stałe oraz zakwaterowanie przejściowe. Przepisy traktujące o zakwaterowaniu stałym, określają stosunki prawne i służbowe przede wszystkim wewnątrz wojska w takich zagadnieniach, jak rozmieszczenie żołnierzy w systemie skoszarowanym i we wspólnych kwaterach, przekazywanie do dyspozycji kadry zawodowej osobnych kwater stałych, ustalanie praw i obowiązków ich użytkowników, jak również zasad przekwaterowania tych osób w szczególnych przypadkach do innych niż kwatery służbowe lokali mieszkalnych. Uprawnienia do kwater emerytów lub rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin są zrównane w tym zakresie z uprawnieniami żołnierzy zawodowych.</u>
493   - <u xml:id="u-38.4" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Cechą charakterystyczną zakwaterowania przejściowego jest uregulowanie rozmieszczenia zwartych oddziałów lub pododdziałów wojskowych, a także pojedynczych żołnierzy lub zatrudnionych pracowników cywilnych w budynkach, lokalach lub na terenach nie pozostających pod zarządem wojska. Ta sfera stosunków prawnych, oddziałując bezpośrednio na dziedziny działalności administracji cywilnej w państwie, została w projekcie określona na zasadach nierozdzielności ogólnego interesu państwa i obronności, z równoczesnym poszanowaniem uprawnień organów administracji i indywidualnych praw obywatela.</u>
494   - <u xml:id="u-38.5" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Przechodząc do omówienia najbardziej istotnych zagadnień, zwłaszcza zmian proponowanych w przedstawionym projekcie ustawy w porównaniu ze stanem aktualnym, pragnę podkreślić następujące sprawy.</u>
495   - <u xml:id="u-38.6" who="#PosełCzarneckiAlojzy">1. Wspólne kwatery stałe w koszarach są przeznaczone głównie na zakwaterowanie żołnierzy niezawodowych. Krąg tych żołnierzy został w projekcie ustawy rozszerzony o podoficerów młodszych, pełniących zawodową służbę wojskową w okresie próbnym.</u>
496   - <u xml:id="u-38.7" who="#PosełCzarneckiAlojzy">2. Dla zaakcentowania, że warunki mieszkaniowe — to jedna z najważniejszych przesłanek realizacji humanistycznych celów ustroju socjalistycznego — podkreśla się prawo żołnierza zawodowego do osobnej kwatery stałej, którą powinien być samodzielny lokal mieszkalny przeznaczony dla niego i członków jego rodziny. Zagwarantowano jednocześnie żołnierzom zawodowym — bez względu na ich stan rodzinny — oddelegowanym na studia w akademiach wojskowych w kraju i za granicą albo na kursy, prawo zachowania dotychczasowej kwatery.</u>
497   - <u xml:id="u-38.8" who="#PosełCzarneckiAlojzy">3. Zgodnie z zasadami prawa lokalowego oraz kierując się względami społecznymi, postanowiono przyznać prawo dotychczasowemu użytkownikowi (żołnierzowi zawodowemu, emerytowi lub renciście wojskowemu) do dalszego korzystania z kwatery, mimo przekroczenia przysługującego metrażu, pod warunkiem uiszczenia podwyższonej z tego tytułu opłaty. Oczywiście, osoby zainteresowane mogą w każdym czasie skorzystać z propozycji organu kwaterunkowego — przeniesienia na koszt wojska do kwatery odpowiadającej przysługującym normom.</u>
498   - <u xml:id="u-38.9" who="#PosełCzarneckiAlojzy">4. Projekt ustawy ogranicza do minimum możliwości przekwaterowania ich użytkowników do innego lokalu. Żołnierza zawodowego będzie można przenieść do innej kwatery tylko ze względu na nadrzędne racje zapewnienia gotowości bojowej jednostki, w której nie pełni już służby wojskowej, a kwatera jest niezbędna dla jego następcy. Wojskowy organ kwaterunkowy zobowiązany jest do dostarczenia innego lokalu mieszkalnego pod warunkiem, że lokal będzie miał identyczną powierzchnię mieszkalną jak opuszczona kwatera. Utrzymano natomiast dotychczasową zasadę przekwaterowania do pomieszczeń zastępczych o gorszym standardzie technicznym i zmniejszonym metrażu żołnierzy zwolnionych ze służby wojskowej w trybie karnym lub dyscyplinarnym. Pomieszczenia takie dostarcza wojskowy organ kwaterunkowy.</u>
499   - <u xml:id="u-38.10" who="#PosełCzarneckiAlojzy">5. Kierując się potrzebami sił zbrojnych, uzasadniających zwłaszcza angażowanie wysoko kwalifikowanych specjalistów, projekt ustawy stwarza możliwości przydzielenia im lokali mieszkalnych, mieszczących się w kategorii osobnej kwatery stałej. W celu zachowania jednolitego postępowania w tych sprawach w systemie ogólnopaństwowym, lokale te będą traktowane jako mieszkania funkcyjne w rozumieniu Prawa lokalowego.</u>
500   - <u xml:id="u-38.11" who="#PosełCzarneckiAlojzy">6. Zajęcie nieruchomości dla rozmieszczenia oddziałów (pododdziałów) wojskowych w zakresie zakwaterowania przejściowego nie może przekraczać 6 miesięcy w czasie pokoju. Kierując się zasadą nieuszczuplania praw i swobód obywateli, gdy nadrzędne racje państwowe tego nie uzasadniają, projekt ustawy przewiduje w pierwszej kolejności zajmowanie tych nieruchomości, które są pod zarządem organów — administracji lub innych państwowych jednostek organizacyjnych. W proponowanych rozwiązaniach prawnych zadbano jednocześnie o to, aby zakwaterowanie oddziałów przejściowo poza budynkami lub terenami wojskowymi nie wywoływało zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, niektórych organów ochrony bezpieczeństwa i porządku lub instytucji. W tym celu w projekcie ustawy zostały wprowadzone stosowne ograniczenia. Za wynikłą szkodę odpowiadają organy wojskowe. Likwidacja szkody nastąpić może bądź przez przywrócenie do stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odszkodowania pieniężnego. W razie zaistnienia sporu co do odpowiedzialności za szkodę lub wysokość odszkodowania, kompetentny do rozpatrzenia sprawy będzie terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego. Decyzja ta może podlegać kontroli sądu lub komisji arbitrażowej.</u>
501   - <u xml:id="u-38.12" who="#PosełCzarneckiAlojzy">7. Ze względu na bezpieczeństwo życia i ochronę zdrowia mieszkańców, na wniosek dowódcy okręgu wojskowego lub rodzaju sił zbrojnych, wojewoda może zarządzić utworzenie strefy niebezpieczeństwa na terenach zajętych czasowo przez oddziały wojskowe. Fakt ten musi być podany do wiadomości publicznej w rejonie, którego dotyczy. W razie objęcia strefą niebezpieczeństwa obszarów zamieszkałych, czas jej trwania ogranicza się do 20 dni. Pozostawione mienie przez mieszkańców czasowo usuniętych ze strefy niebezpieczeństwa podlega ochronie i zabezpieczeniu przez jednostkę wojskową.</u>
502   - <u xml:id="u-38.13" who="#PosełCzarneckiAlojzy">8. Za niepodporządkowanie się rygorom zakazu wstępu na tereny zajmowane przez siły zbrojne, samowolne zawładnięcie osobną kwaterą stałą lub dysponowanie nią w sposób niezgodny z przydziałem oraz za uniemożliwienie jednostkom wojskowym lub poszczególnym żołnierzom realizacji decyzji o zakwaterowaniu przejściowym projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność przed kolegiami do spraw wykroczeń. Niektóre z tych przepisów w obowiązującej dotąd ustawie zagrożone były karą pozbawienia wolności, obecnie w projekcie uznaje się je w całości za wykroczenie.</u>
503   - <u xml:id="u-38.14" who="#PosełCzarneckiAlojzy">Wysoki Sejmie! Komisja Obrony Narodowej z udziałem Komisji Prac Ustawodawczych rozpatrzyła wszechstronnie przedstawiony Sejmowi projekt ustawy, formułując propozycje poprawek doskonalących omawiany projekt ustawy w zakresie całościowego ujęcia i przyczyniających się do większej komunikatywności tego aktu prawnego. Oceniając przedstawiony projekt ustawy jako odpowiadający zasadom słuszności i założeniom polityki socjalnej państwa oraz czyniący zadość nowoczesnym wymogom legislacyjnym — w imieniu Komisji Obrony Narodowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku sejmowym nr 19. Dziękuję.</u>
  489 + <u xml:id="u-38.0" who="#AlojzyCzarnecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych, zawarty w druku sejmowym nr 17, uwzględnia w swych założeniach polityczno-społeczne przesłanki aktualnej i perspektywicznie określonej polityki socjalnej państwa i przyczyni się do dalszego doskonalenia tej dziedziny działalności w wojsku. Zapewni nadto siłom zbrojnym niezbędne warunki wykonywania zaszczytnych zadań obronnych przez wszystkich żołnierzy, a także przez znaczną liczbę zatrudnionych w resorcie obrony narodowej pracowników cywilnych. Sprzyjać będzie inicjatywie i realizacji przedsięwzięć mających na celu systematyczną poprawę warunków zakwaterowania, służby, pracy i wypoczynku.</u>
  490 + <u xml:id="u-38.1" who="#AlojzyCzarnecki">Przyjęte treści niektórych przepisów, zwłaszcza w odniesieniu do żołnierzy zawodowych oraz emerytów i rencistów uprawnionych do osobnych kwater stałych, pozostają w pełnej zgodności z postanowieniami uchwały Wysokiego Sejmu z października 1972 roku o perspektywicznym programie mieszkaniowym, którego celem podstawowym jest zapewnienie każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Jednocześnie projekt uwzględnia doświadczenia ponad 15 lat obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych, jak również uwzględnia potrzebę dostosowania tych przepisów do zasad przyjętych w uchwalonych przez Wysoki Sejm w latach 1970–1972 ustawach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz o zaopatrzeniu emerytalnym tych żołnierzy i ich rodzin.</u>
  491 + <u xml:id="u-38.2" who="#AlojzyCzarnecki">Ponieważ wprowadzenie projektowanych zmian zarówno merytorycznych, jak i formalno-prawnych wymagałoby nowelizacji większości przepisów obowiązującej ustawy, ze względu na czytelność i komunikatywność przepisów uznano za celowe opracowanie w całości projektu nowej ustawy.</u>
  492 + <u xml:id="u-38.3" who="#AlojzyCzarnecki">Charakteryzując ogólnie przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy, można stwierdzić, że proponowane niektóre rozwiązania, zwłaszcza w zakresie osobnych kwater stałych, zbliżone są do postanowień nowego Prawa lokalowego z 1974 r. przy uwzględnieniu jednocześnie wymogów i specyfiki służby wojskowej. Projekt ustawy zachowuje w dalszym ciągu dwie formy zakwaterowania sił zbrojnych, a mianowicie: zakwaterowanie stałe oraz zakwaterowanie przejściowe. Przepisy traktujące o zakwaterowaniu stałym, określają stosunki prawne i służbowe przede wszystkim wewnątrz wojska w takich zagadnieniach, jak rozmieszczenie żołnierzy w systemie skoszarowanym i we wspólnych kwaterach, przekazywanie do dyspozycji kadry zawodowej osobnych kwater stałych, ustalanie praw i obowiązków ich użytkowników, jak również zasad przekwaterowania tych osób w szczególnych przypadkach do innych niż kwatery służbowe lokali mieszkalnych. Uprawnienia do kwater emerytów lub rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin są zrównane w tym zakresie z uprawnieniami żołnierzy zawodowych.</u>
  493 + <u xml:id="u-38.4" who="#AlojzyCzarnecki">Cechą charakterystyczną zakwaterowania przejściowego jest uregulowanie rozmieszczenia zwartych oddziałów lub pododdziałów wojskowych, a także pojedynczych żołnierzy lub zatrudnionych pracowników cywilnych w budynkach, lokalach lub na terenach nie pozostających pod zarządem wojska. Ta sfera stosunków prawnych, oddziałując bezpośrednio na dziedziny działalności administracji cywilnej w państwie, została w projekcie określona na zasadach nierozdzielności ogólnego interesu państwa i obronności, z równoczesnym poszanowaniem uprawnień organów administracji i indywidualnych praw obywatela.</u>
  494 + <u xml:id="u-38.5" who="#AlojzyCzarnecki">Przechodząc do omówienia najbardziej istotnych zagadnień, zwłaszcza zmian proponowanych w przedstawionym projekcie ustawy w porównaniu ze stanem aktualnym, pragnę podkreślić następujące sprawy.</u>
  495 + <u xml:id="u-38.6" who="#AlojzyCzarnecki">1. Wspólne kwatery stałe w koszarach są przeznaczone głównie na zakwaterowanie żołnierzy niezawodowych. Krąg tych żołnierzy został w projekcie ustawy rozszerzony o podoficerów młodszych, pełniących zawodową służbę wojskową w okresie próbnym.</u>
  496 + <u xml:id="u-38.7" who="#AlojzyCzarnecki">2. Dla zaakcentowania, że warunki mieszkaniowe — to jedna z najważniejszych przesłanek realizacji humanistycznych celów ustroju socjalistycznego — podkreśla się prawo żołnierza zawodowego do osobnej kwatery stałej, którą powinien być samodzielny lokal mieszkalny przeznaczony dla niego i członków jego rodziny. Zagwarantowano jednocześnie żołnierzom zawodowym — bez względu na ich stan rodzinny — oddelegowanym na studia w akademiach wojskowych w kraju i za granicą albo na kursy, prawo zachowania dotychczasowej kwatery.</u>
  497 + <u xml:id="u-38.8" who="#AlojzyCzarnecki">3. Zgodnie z zasadami prawa lokalowego oraz kierując się względami społecznymi, postanowiono przyznać prawo dotychczasowemu użytkownikowi (żołnierzowi zawodowemu, emerytowi lub renciście wojskowemu) do dalszego korzystania z kwatery, mimo przekroczenia przysługującego metrażu, pod warunkiem uiszczenia podwyższonej z tego tytułu opłaty. Oczywiście, osoby zainteresowane mogą w każdym czasie skorzystać z propozycji organu kwaterunkowego — przeniesienia na koszt wojska do kwatery odpowiadającej przysługującym normom.</u>
  498 + <u xml:id="u-38.9" who="#AlojzyCzarnecki">4. Projekt ustawy ogranicza do minimum możliwości przekwaterowania ich użytkowników do innego lokalu. Żołnierza zawodowego będzie można przenieść do innej kwatery tylko ze względu na nadrzędne racje zapewnienia gotowości bojowej jednostki, w której nie pełni już służby wojskowej, a kwatera jest niezbędna dla jego następcy. Wojskowy organ kwaterunkowy zobowiązany jest do dostarczenia innego lokalu mieszkalnego pod warunkiem, że lokal będzie miał identyczną powierzchnię mieszkalną jak opuszczona kwatera. Utrzymano natomiast dotychczasową zasadę przekwaterowania do pomieszczeń zastępczych o gorszym standardzie technicznym i zmniejszonym metrażu żołnierzy zwolnionych ze służby wojskowej w trybie karnym lub dyscyplinarnym. Pomieszczenia takie dostarcza wojskowy organ kwaterunkowy.</u>
  499 + <u xml:id="u-38.10" who="#AlojzyCzarnecki">5. Kierując się potrzebami sił zbrojnych, uzasadniających zwłaszcza angażowanie wysoko kwalifikowanych specjalistów, projekt ustawy stwarza możliwości przydzielenia im lokali mieszkalnych, mieszczących się w kategorii osobnej kwatery stałej. W celu zachowania jednolitego postępowania w tych sprawach w systemie ogólnopaństwowym, lokale te będą traktowane jako mieszkania funkcyjne w rozumieniu Prawa lokalowego.</u>
  500 + <u xml:id="u-38.11" who="#AlojzyCzarnecki">6. Zajęcie nieruchomości dla rozmieszczenia oddziałów (pododdziałów) wojskowych w zakresie zakwaterowania przejściowego nie może przekraczać 6 miesięcy w czasie pokoju. Kierując się zasadą nieuszczuplania praw i swobód obywateli, gdy nadrzędne racje państwowe tego nie uzasadniają, projekt ustawy przewiduje w pierwszej kolejności zajmowanie tych nieruchomości, które są pod zarządem organów — administracji lub innych państwowych jednostek organizacyjnych. W proponowanych rozwiązaniach prawnych zadbano jednocześnie o to, aby zakwaterowanie oddziałów przejściowo poza budynkami lub terenami wojskowymi nie wywoływało zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, niektórych organów ochrony bezpieczeństwa i porządku lub instytucji. W tym celu w projekcie ustawy zostały wprowadzone stosowne ograniczenia. Za wynikłą szkodę odpowiadają organy wojskowe. Likwidacja szkody nastąpić może bądź przez przywrócenie do stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odszkodowania pieniężnego. W razie zaistnienia sporu co do odpowiedzialności za szkodę lub wysokość odszkodowania, kompetentny do rozpatrzenia sprawy będzie terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego. Decyzja ta może podlegać kontroli sądu lub komisji arbitrażowej.</u>
  501 + <u xml:id="u-38.12" who="#AlojzyCzarnecki">7. Ze względu na bezpieczeństwo życia i ochronę zdrowia mieszkańców, na wniosek dowódcy okręgu wojskowego lub rodzaju sił zbrojnych, wojewoda może zarządzić utworzenie strefy niebezpieczeństwa na terenach zajętych czasowo przez oddziały wojskowe. Fakt ten musi być podany do wiadomości publicznej w rejonie, którego dotyczy. W razie objęcia strefą niebezpieczeństwa obszarów zamieszkałych, czas jej trwania ogranicza się do 20 dni. Pozostawione mienie przez mieszkańców czasowo usuniętych ze strefy niebezpieczeństwa podlega ochronie i zabezpieczeniu przez jednostkę wojskową.</u>
  502 + <u xml:id="u-38.13" who="#AlojzyCzarnecki">8. Za niepodporządkowanie się rygorom zakazu wstępu na tereny zajmowane przez siły zbrojne, samowolne zawładnięcie osobną kwaterą stałą lub dysponowanie nią w sposób niezgodny z przydziałem oraz za uniemożliwienie jednostkom wojskowym lub poszczególnym żołnierzom realizacji decyzji o zakwaterowaniu przejściowym projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność przed kolegiami do spraw wykroczeń. Niektóre z tych przepisów w obowiązującej dotąd ustawie zagrożone były karą pozbawienia wolności, obecnie w projekcie uznaje się je w całości za wykroczenie.</u>
  503 + <u xml:id="u-38.14" who="#AlojzyCzarnecki">Wysoki Sejmie! Komisja Obrony Narodowej z udziałem Komisji Prac Ustawodawczych rozpatrzyła wszechstronnie przedstawiony Sejmowi projekt ustawy, formułując propozycje poprawek doskonalących omawiany projekt ustawy w zakresie całościowego ujęcia i przyczyniających się do większej komunikatywności tego aktu prawnego. Oceniając przedstawiony projekt ustawy jako odpowiadający zasadom słuszności i założeniom polityki socjalnej państwa oraz czyniący zadość nowoczesnym wymogom legislacyjnym — w imieniu Komisji Obrony Narodowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku sejmowym nr 19. Dziękuję.</u>
504 504 <u xml:id="u-38.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
505 505 </div>
506 506 <div xml:id="div-39">
507   - <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuje posłowi sprawozdawcy.</u>
508   - <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
509   - <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
510   - <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
511   - <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u>
512   - <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
513   - <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
514   - <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
515   - <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zakwaterowaniu sił zbrojnych.</u>
516   - <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o grach losowych i totalizatorach (druki nr 18 i 21).</u>
517   - <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Najsznerski.</u>
  507 + <u xml:id="u-39.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuje posłowi sprawozdawcy.</u>
  508 + <u xml:id="u-39.1" who="#AndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
  509 + <u xml:id="u-39.2" who="#AndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
  510 + <u xml:id="u-39.3" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  511 + <u xml:id="u-39.4" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u>
  512 + <u xml:id="u-39.5" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
  513 + <u xml:id="u-39.6" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  514 + <u xml:id="u-39.7" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  515 + <u xml:id="u-39.8" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zakwaterowaniu sił zbrojnych.</u>
  516 + <u xml:id="u-39.9" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o grach losowych i totalizatorach (druki nr 18 i 21).</u>
  517 + <u xml:id="u-39.10" who="#AndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Najsznerski.</u>
518 518 </div>
519 519 <div xml:id="div-40">
520   - <u xml:id="u-40.0" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę przedstawić Wysokiej Izbie podstawowe założenia rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach.</u>
521   - <u xml:id="u-40.1" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Obecnie prowadzone są w Polsce dwa rodzaje totalizatorów, loterie pieniężne i fantowe, „Toto-Lotek” i terenowe gry liczbowe oraz gry losowe w automatach. Dochody uzyskiwane z tych gier i totalizatorów przeznaczane są na cele ogólnospołeczne, a w szczególności na budowę i remonty obiektów sportowych, budowę Centrum Zdrowia Dziecka, odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, Polski Czerwony Krzyż, uzupełniające finansowanie czynów społecznych itp.</u>
522   - <u xml:id="u-40.2" who="#PosełNajsznerskiRyszard">W parze z rozwojem gier losowych i totalizatorów nie postępowała regulacja prawna zasad ich prowadzenia. Pochodząca z okresu międzywojennego ustawa o monopolu loteryjnym dotyczy jedynie prowadzenia loterii pieniężnych i fantowych.</u>
523   - <u xml:id="u-40.3" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Najbardziej popularne obecnie u nas gry liczbowe, jak np. „Toto-Lotek”, nie są unormowane aktem prawnym rangi ustawowej i tylko w drodze analogii stosowane są do ich prowadzenia przepisy wspomnianej ustawy o monopolu loteryjnym. Brak też właściwego uregulowania prawnego dla prowadzenia totalizatorów. Wyjątek stanowi totalizator wyścigów konnych, uregulowany ustawą z 1950 roku. Również zasady prowadzenia coraz popularniejszych w ostatnich latach gier losowych w automatach nie są określone przepisami prawnymi. W tej sytuacji podstawowym celem prezentowanego Wysokiej Izbie projektu ustawy jest kompleksowe uregulowanie problematyki prowadzenia w naszym kraju gier losowych i totalizatorów. Projekt stanowi, że określone ustawą gry losowe i totalizatory mogą być prowadzone wyłącznie przez jednostki gospodarki uspołecznionej i to na podstawie udzielonego zezwolenia. Z przepisami tymi wiąże się zasada, że nadwyżka wpływów z tytułu uczestnictwa w grze losowej lub totalizatorze ma być przeznaczona na cele społeczne. W ten sposób projekt daje wyraz zasadzie, że mogą być prowadzone tylko takie gry losowe i totalizatory, które w ostatecznym wyniku będą służyć celom ogólnospołecznym.</u>
524   - <u xml:id="u-40.4" who="#PosełNajsznerskiRyszard">W projektowanej ustawie szczególnie zaakcentowana została sprawa ogólnego nadzoru nad działalnością jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących gry losowe i totalizatory oraz koordynacja tej działalności. Potrzeba tej koordynacji wynika m.in. ze znacznej liczby prowadzonych przez różne jednostki gier losowych i totalizatorów, przy czym gry te i wzajemne zakłady mają różny zasięg terytorialny, na przykład istnieją zarówno gry o charakterze ogólnokrajowym, jak i lokalnym, ograniczonym do terenu kilku lub jednego województwa.</u>
525   - <u xml:id="u-40.5" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Projekt ustawy zakłada, że funkcje koordynacyjne będzie sprawował Minister Finansów, który będzie mógł przekazać niektóre uprawnienia do koordynacji lub do sprawowania ogólnego nadzoru nad prowadzeniem gier losowych i totalizatorów podległemu sobie przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Działalność koordynacyjna wiąże się ściśle z uprawnieniami do udzielania zezwoleń na prowadzenie gier losowych i totalizatorów. Projekt przewiduje, że organem udzielającym zezwoleń będzie Minister Finansów, który będzie mógł przekazać uprawnienia do udzielania zezwoleń na prowadzenie niektórych gier terenowym organom administracji państwowej lub przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Chodzi tu przede wszystkim o loterie fantowe o charakterze jednorazowym i lokalnym, prowadzone w praktyce najczęściej przez różne organizacje społeczne.</u>
526   - <u xml:id="u-40.6" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Prezentowany Wysokiej Izbie projekt ustawy zawiera również przepisy, mające na celu zapewnienie rzetelności prowadzenia gier losowych i totalizatorów oraz wyraźnie określa wzajemne prawa i obowiązki stron uczestniczących w grze. Ta część projektu ustawy poddana została szczególnie wnikliwej analizie ze strony Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Prac Ustawodawczych. Komisje zaproponowały szereg zmian w rządowym projekcie. W szczególności w art. 4 przewidziano, że na wygrane w grze liczbowej i w totalizatorze przeznacza się nie mniej niż 50% łącznej kwoty wpłaconych przez grających stawek.</u>
527   - <u xml:id="u-40.7" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Ponadto w art. 9 dotyczącym regulaminów gier i totalizatorów przewidziano, że regulamin powinien określać cel, na jaki ma być przeznaczona nadwyżka wpływów z gry i totalizatora oraz, że może przewidywać możliwość niedopuszczania do udziału w grach i totalizatorach małoletnich. W art. 9 ust. 3 skrócono z 6 miesięcy do 30 dni termin, na jaki jednostka gospodarki uspołecznionej, w przypadku wątpliwości co do uprawnień okaziciela losu do rozporządzenia nim, może wstrzymać wypłatę wygranej. W art. 11 ust. 3 wprowadzono zmiany odnośnie do zasad odpowiedzialności jednostki gospodarki uspołecznionej, która powierzyła innej jednostce gospodarki uspołecznionej lub osobie fizycznej — tzw. kolektorowi — wykonywanie niektórych czynności w zakresie prowadzenia gry lub totalizatora za szkody wyrządzone grającym przez te jednostki i osoby.</u>
528   - <u xml:id="u-40.8" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Konsekwencją scalenia w jednym akcie prawnym przepisów o prowadzeniu gier losowych i totalizatorów jest również projekt zmiany rozdziału 6 ustawy karnej skarbowej, który w dotychczasowym brzmieniu dotyczy jedynie przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie loterii. W nowym ujęciu tego rozdziału sankcjami ustawy karnej skarbowej objęte są również czyny przestępcze i wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów o totalizatorze wyścigów konnych, ścigane dotychczas na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o wyścigach konnych.</u>
529   - <u xml:id="u-40.9" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Wysoki Sejmie! Przedstawiając rządowy projekt ustawy o grach losowych i totalizatorach, wyrażam przekonanie, że uchwalenie jej przez Wysoką Izbę umożliwi prowadzenie racjonalnej i społecznie uzasadnionej polityki w omawianej dziedzinie oraz w należyty sposób zabezpieczy słuszne interesy zarówno grających, jak i jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących te gry i totalizatory.</u>
530   - <u xml:id="u-40.10" who="#PosełNajsznerskiRyszard">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów Wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 21. Dziękuję za uwagę.</u>
  520 + <u xml:id="u-40.0" who="#RyszardNajsznerski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę przedstawić Wysokiej Izbie podstawowe założenia rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach.</u>
  521 + <u xml:id="u-40.1" who="#RyszardNajsznerski">Obecnie prowadzone są w Polsce dwa rodzaje totalizatorów, loterie pieniężne i fantowe, „Toto-Lotek” i terenowe gry liczbowe oraz gry losowe w automatach. Dochody uzyskiwane z tych gier i totalizatorów przeznaczane są na cele ogólnospołeczne, a w szczególności na budowę i remonty obiektów sportowych, budowę Centrum Zdrowia Dziecka, odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, Polski Czerwony Krzyż, uzupełniające finansowanie czynów społecznych itp.</u>
  522 + <u xml:id="u-40.2" who="#RyszardNajsznerski">W parze z rozwojem gier losowych i totalizatorów nie postępowała regulacja prawna zasad ich prowadzenia. Pochodząca z okresu międzywojennego ustawa o monopolu loteryjnym dotyczy jedynie prowadzenia loterii pieniężnych i fantowych.</u>
  523 + <u xml:id="u-40.3" who="#RyszardNajsznerski">Najbardziej popularne obecnie u nas gry liczbowe, jak np. „Toto-Lotek”, nie są unormowane aktem prawnym rangi ustawowej i tylko w drodze analogii stosowane są do ich prowadzenia przepisy wspomnianej ustawy o monopolu loteryjnym. Brak też właściwego uregulowania prawnego dla prowadzenia totalizatorów. Wyjątek stanowi totalizator wyścigów konnych, uregulowany ustawą z 1950 roku. Również zasady prowadzenia coraz popularniejszych w ostatnich latach gier losowych w automatach nie są określone przepisami prawnymi. W tej sytuacji podstawowym celem prezentowanego Wysokiej Izbie projektu ustawy jest kompleksowe uregulowanie problematyki prowadzenia w naszym kraju gier losowych i totalizatorów. Projekt stanowi, że określone ustawą gry losowe i totalizatory mogą być prowadzone wyłącznie przez jednostki gospodarki uspołecznionej i to na podstawie udzielonego zezwolenia. Z przepisami tymi wiąże się zasada, że nadwyżka wpływów z tytułu uczestnictwa w grze losowej lub totalizatorze ma być przeznaczona na cele społeczne. W ten sposób projekt daje wyraz zasadzie, że mogą być prowadzone tylko takie gry losowe i totalizatory, które w ostatecznym wyniku będą służyć celom ogólnospołecznym.</u>
  524 + <u xml:id="u-40.4" who="#RyszardNajsznerski">W projektowanej ustawie szczególnie zaakcentowana została sprawa ogólnego nadzoru nad działalnością jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących gry losowe i totalizatory oraz koordynacja tej działalności. Potrzeba tej koordynacji wynika m.in. ze znacznej liczby prowadzonych przez różne jednostki gier losowych i totalizatorów, przy czym gry te i wzajemne zakłady mają różny zasięg terytorialny, na przykład istnieją zarówno gry o charakterze ogólnokrajowym, jak i lokalnym, ograniczonym do terenu kilku lub jednego województwa.</u>
  525 + <u xml:id="u-40.5" who="#RyszardNajsznerski">Projekt ustawy zakłada, że funkcje koordynacyjne będzie sprawował Minister Finansów, który będzie mógł przekazać niektóre uprawnienia do koordynacji lub do sprawowania ogólnego nadzoru nad prowadzeniem gier losowych i totalizatorów podległemu sobie przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Działalność koordynacyjna wiąże się ściśle z uprawnieniami do udzielania zezwoleń na prowadzenie gier losowych i totalizatorów. Projekt przewiduje, że organem udzielającym zezwoleń będzie Minister Finansów, który będzie mógł przekazać uprawnienia do udzielania zezwoleń na prowadzenie niektórych gier terenowym organom administracji państwowej lub przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Chodzi tu przede wszystkim o loterie fantowe o charakterze jednorazowym i lokalnym, prowadzone w praktyce najczęściej przez różne organizacje społeczne.</u>
  526 + <u xml:id="u-40.6" who="#RyszardNajsznerski">Prezentowany Wysokiej Izbie projekt ustawy zawiera również przepisy, mające na celu zapewnienie rzetelności prowadzenia gier losowych i totalizatorów oraz wyraźnie określa wzajemne prawa i obowiązki stron uczestniczących w grze. Ta część projektu ustawy poddana została szczególnie wnikliwej analizie ze strony Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Prac Ustawodawczych. Komisje zaproponowały szereg zmian w rządowym projekcie. W szczególności w art. 4 przewidziano, że na wygrane w grze liczbowej i w totalizatorze przeznacza się nie mniej niż 50% łącznej kwoty wpłaconych przez grających stawek.</u>
  527 + <u xml:id="u-40.7" who="#RyszardNajsznerski">Ponadto w art. 9 dotyczącym regulaminów gier i totalizatorów przewidziano, że regulamin powinien określać cel, na jaki ma być przeznaczona nadwyżka wpływów z gry i totalizatora oraz, że może przewidywać możliwość niedopuszczania do udziału w grach i totalizatorach małoletnich. W art. 9 ust. 3 skrócono z 6 miesięcy do 30 dni termin, na jaki jednostka gospodarki uspołecznionej, w przypadku wątpliwości co do uprawnień okaziciela losu do rozporządzenia nim, może wstrzymać wypłatę wygranej. W art. 11 ust. 3 wprowadzono zmiany odnośnie do zasad odpowiedzialności jednostki gospodarki uspołecznionej, która powierzyła innej jednostce gospodarki uspołecznionej lub osobie fizycznej — tzw. kolektorowi — wykonywanie niektórych czynności w zakresie prowadzenia gry lub totalizatora za szkody wyrządzone grającym przez te jednostki i osoby.</u>
  528 + <u xml:id="u-40.8" who="#RyszardNajsznerski">Konsekwencją scalenia w jednym akcie prawnym przepisów o prowadzeniu gier losowych i totalizatorów jest również projekt zmiany rozdziału 6 ustawy karnej skarbowej, który w dotychczasowym brzmieniu dotyczy jedynie przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie loterii. W nowym ujęciu tego rozdziału sankcjami ustawy karnej skarbowej objęte są również czyny przestępcze i wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów o totalizatorze wyścigów konnych, ścigane dotychczas na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o wyścigach konnych.</u>
  529 + <u xml:id="u-40.9" who="#RyszardNajsznerski">Wysoki Sejmie! Przedstawiając rządowy projekt ustawy o grach losowych i totalizatorach, wyrażam przekonanie, że uchwalenie jej przez Wysoką Izbę umożliwi prowadzenie racjonalnej i społecznie uzasadnionej polityki w omawianej dziedzinie oraz w należyty sposób zabezpieczy słuszne interesy zarówno grających, jak i jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących te gry i totalizatory.</u>
  530 + <u xml:id="u-40.10" who="#RyszardNajsznerski">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów Wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 21. Dziękuję za uwagę.</u>
531 531 <u xml:id="u-40.11" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
532 532 </div>
533 533 <div xml:id="div-41">
534   - <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
535   - <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u>
536   - <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
537   - <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
538   - <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
539   - <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
540   - <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto głosuje przeciw? Nikt.</u>
541   - <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
542   - <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o grach losowych i totalizatorach.</u>
543   - <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. (Dz. U. nr 10, poz. 54) (druk nr 20).</u>
544   - <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Niewiadomski.</u>
  534 + <u xml:id="u-41.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
  535 + <u xml:id="u-41.1" who="#AndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u>
  536 + <u xml:id="u-41.2" who="#AndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
  537 + <u xml:id="u-41.3" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  538 + <u xml:id="u-41.4" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
  539 + <u xml:id="u-41.5" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
  540 + <u xml:id="u-41.6" who="#AndrzejWerblan">Kto głosuje przeciw? Nikt.</u>
  541 + <u xml:id="u-41.7" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  542 + <u xml:id="u-41.8" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o grach losowych i totalizatorach.</u>
  543 + <u xml:id="u-41.9" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. (Dz. U. nr 10, poz. 54) (druk nr 20).</u>
  544 + <u xml:id="u-41.10" who="#AndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Niewiadomski.</u>
545 545 </div>
546 546 <div xml:id="div-42">
547   - <u xml:id="u-42.0" who="#PosełNiewiadomskiJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, w imieniu której mam zaszczyt występować, po wysłuchaniu opinii Komisji Prac Ustawodawczych wnosi o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm dekretu z 4 marca br. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin.</u>
548   - <u xml:id="u-42.1" who="#PosełNiewiadomskiJan">Pragnę stwierdzić na wstępie, że wydany przez Radę Państwa dekret wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników spółdzielców. Ma on bowiem zasadnicze znaczenie dla rozwiązywania problemów socjalnych dużej rzeszy rolników spółdzielców oraz w pełni odpowiada potrzebom praktyki i perspektywom rozwoju różnych form spółdzielczości rolnej na wsi.</u>
549   - <u xml:id="u-42.2" who="#PosełNiewiadomskiJan">W ostatnich latach wzmożona działalność gospodarcza spółdzielczości rolniczej charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, co wyraża się m. in.:</u>
550   - <u xml:id="u-42.3" who="#PosełNiewiadomskiJan">— wzrostem liczby nowych gospodarstw spółdzielczych; tylko w ubiegłym roku na terenie kraju powstało łącznie więcej rolniczych spółdzielni produkcyjnych niż w poprzednich 4 latach i nadal powstaje ich więcej, o czym świadczy zorganizowanie w roku bieżącym 120 nowych jednostek spółdzielni produkcyjnych;</u>
551   - <u xml:id="u-42.4" who="#PosełNiewiadomskiJan">— szybkim wzrostem powierzchni zagospodarowanej ziemi, która w tych jednostkach na przestrzeni ubiegłego i bieżącego roku zwiększyła się o około 100 tys. ha, zaś w kółkach rolniczych o około 120 tys. ha;</u>
552   - <u xml:id="u-42.5" who="#PosełNiewiadomskiJan">— wysokim wzrostem globalnej produkcji rolniczej tak roślinnej, jak i zwierzęcej;</u>
553   - <u xml:id="u-42.6" who="#PosełNiewiadomskiJan">— dużą dynamiką towarowości produkcji;</u>
554   - <u xml:id="u-42.7" who="#PosełNiewiadomskiJan">— wydatnym wzrostem wartości majątku trwałego, a szczególnie ciągników, maszyn rolniczych i zaplecza technicznego.</u>
555   - <u xml:id="u-42.8" who="#PosełNiewiadomskiJan">W tym miejscu chciałbym stwierdzić, że niedostateczne dotąd było pozyskiwanie do spółdzielczości rolniczej nowych członków z wkładami gruntowymi. Szczególnie dotyczy to uspołecznionych gospodarstw kółek rolniczych, gdzie gromadzenie wkładów gruntowych rozpoczęło się dopiero w 1974 r. W gospodarstwach tych obecnie udział gruntów stanowiących wkład rolników wynosi około 6% ogólnego przyrostu przejmowanego areału ziemi.</u>
556   - <u xml:id="u-42.9" who="#PosełNiewiadomskiJan">Stan taki powstał w wyniku braku odpowiednich zachęt materialnych dla rolników wnoszących ziemię jako wkład do jednostek spółdzielczości rolniczej. Sytuacja ta powinna ulegać stopniowej poprawie w związku z wprowadzeniem przez jednostki gospodarki spółdzielczej specjalnej formy wynagrodzenia wypłacanego ze środków tych jednostek tzw. renty gruntowej za użytkowanie wkładów gruntowych, a także w wyniku wprowadzenia nowych przepisów zawartych w omawianym dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. Decyzje te umożliwiają istniejącym i nowo organizowanym jednostkom rolnym przekształcenie się w otwarte zespołowe gospodarstwa rolne, tworzone na bazie gruntów przejmowanych z Państwowego Funduszu Ziemi, jak również ziemi stanowiącej wkłady rolników lub wydzierżawionej od rolników na warunkach wieloletnich umów, względnie od nich nabywanej.</u>
557   - <u xml:id="u-42.10" who="#PosełNiewiadomskiJan">Pragnę przypomnieć, że omawiany na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby dekret był przedmiotem debaty w formie projektu ustawy na posiedzeniach zainteresowanych komisji sejmowych w poprzedniej kadencji. Komisje sejmowe w wyniku rozpatrywania wspomnianego projektu ustawy zgłosiły szereg istotnych uwag i uzupełnień, które zostały uwzględnione w wydanym dekrecie przez Radę Państwa i postanowieniach wykonawczych Rady Ministrów.</u>
558   - <u xml:id="u-42.11" who="#PosełNiewiadomskiJan">Pilność prawnego uregulowania spraw związanych z ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielców uzasadniała wydanie aktu prawnego w formie dekretu jeszcze przed okresem podjęcia przez Sejm VII kadencji działalności ustawodawczej. Obowiązująca do czasu wejścia w życie dekretu — ustawa z października 1971 r. o ubezpieczeniu społecznym obejmowała tylko członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, co nie odpowiadało aktualnym potrzebom, ponieważ w okresie, jaki upłynął od uchwalenia wspomnianej ustawy zaszły w rolnictwie bardzo istotne zmiany, zwłaszcza w formach organizacyjnych zespołowych gospodarstw rolnych; rozwijał się także w tym czasie powszechny system ubezpieczeń społecznych.</u>
559   - <u xml:id="u-42.12" who="#PosełNiewiadomskiJan">W tej sytuacji niezbędne stało się wydanie aktu prawnego, rozszerzającego dotychczasowe uprawnienia i przywileje rolników spółdzielców, z myślą o dalszym rozwoju i umacnianiu różnych form spółdzielczości rolniczej oraz zespołowego gospodarowania na wsi.</u>
560   - <u xml:id="u-42.13" who="#PosełNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 4 marca 1976 r. w odniesieniu do postanowień ustawy z października 1971 r. m. in. rozszerza zakres podmiotowy ubezpieczenia. Z mocy dekretu, obok członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynagradzanych według zasad obowiązujących członków tych spółdzielni, ubezpieczeniem społecznym objęci zostali:</u>
561   - <u xml:id="u-42.14" who="#PosełNiewiadomskiJan">a) członkowie rolniczych spółdzielni specjalistycznych,</u>
562   - <u xml:id="u-42.15" who="#PosełNiewiadomskiJan">b) członkowie spółdzielni kółek rolniczych,</u>
563   - <u xml:id="u-42.16" who="#PosełNiewiadomskiJan">c) inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielniach rolniczych i są wynagradzane według zasad stosowanych wobec członków tych spółdzielni.</u>
564   - <u xml:id="u-42.17" who="#PosełNiewiadomskiJan">Ponadto Rada Ministrów, na mocy upoważnienia zawartego w dekrecie objęła ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielni, którzy nie pracują wprawdzie w gospodarstwie zespołowym w spółdzielni, ale wytwarzają na ich rzecz produkty rolne w swoich gospodarstwach.</u>
565   - <u xml:id="u-42.18" who="#PosełNiewiadomskiJan">Rada Ministrów upoważniona została do objęcia w przyszłości ubezpieczeniem rolników nie będących członkami spółdzielni, którzy wytwarzają zespołowo produkty rolne na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Delegacja ta stwarza możliwość dalszego rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej ludności rolniczej, z chwilą gdy okrzepną te formy zespołowego gospodarowania.</u>
566   - <u xml:id="u-42.19" who="#PosełNiewiadomskiJan">Dekret, w pełniejszy niż dotychczas sposób, wychodzi naprzeciw rolnikom, którzy obok pracy w gospodarstwie zespołowym spółdzielni wytwarzają produkty rolne czy też prowadzą hodowle na działkach przyzagrodowych. Przewiduje on bowiem uwzględnianie dochodu z pracy niezbędnej dla wytwarzania tych produktów, przy ustalaniu wysokości świadczeń emerytalnych.</u>
567   - <u xml:id="u-42.20" who="#PosełNiewiadomskiJan">Dekret gwarantuje rolnikom objętym jego postanowieniami pełny zakres świadczeń z ubezpieczenia społecznego, taki sam jak ten, z którego korzystają pracownicy gospodarki uspołecznionej. A przypomnieć trzeba, że w wyniku decyzji podejmowanych w minionym 5-leciu, zwłaszcza w wyniku decyzji XII Plenum KC PZPR, poziom tych świadczeń uległ zasadniczej poprawie.</u>
568   - <u xml:id="u-42.21" who="#PosełNiewiadomskiJan">Dekret formułuje wreszcie w sposób wyraźny zasadę, że spółdzielca, niezależnie od emerytury czy renty z tytułu pracy w spółdzielni, ma prawo do renty za ziemię przekazaną na własność spółdzielni na takich samych zasadach, jakby przekazał ziemię na własność państwa. Wprowadzenie tej zasady, łącznie z zamierzonymi równocześnie zmianami w zakresie przejmowania ziemi na własność spółdzielni, powinno przyczynić się do gospodarczego umocnienia spółdzielni rolniczych.</u>
569   - <u xml:id="u-42.22" who="#PosełNiewiadomskiJan">Dekret stwarza dużą możliwość elastycznego dostosowania zakresu i zasad ubezpieczenia do odmiennych od tradycyjnych form gospodarowania w rolnictwie. Powinno to:</u>
570   - <u xml:id="u-42.23" who="#PosełNiewiadomskiJan">— umożliwić szeroki napływ do spółdzielczości rolnej rolników wnoszących wkłady ziemi, a zarazem stwarzać korzystniejsze warunki przejmowania ziemi,</u>
571   - <u xml:id="u-42.24" who="#PosełNiewiadomskiJan">— zapobiegać spadkowi produkcji w części gospodarstw rolnych przed ich przejęciem na własność państwa i przekazaniem nowemu użytkownikowi,</u>
572   - <u xml:id="u-42.25" who="#PosełNiewiadomskiJan">— stworzyć warunki do powstawania w szybszym tempie spółdzielczej niepodzielnej własności ziemi,</u>
573   - <u xml:id="u-42.26" who="#PosełNiewiadomskiJan">— przyczynić się do szybszego tempa rozwoju różnych form zespołowej gospodarki rolnej,</u>
574   - <u xml:id="u-42.27" who="#PosełNiewiadomskiJan">— wpłynąć w większym stopniu niż dotychczas na oddziaływanie spółdzielczości rolnej w zakresie koncentrowania produkcji i specjalizowania gospodarstw chłopskich, co jednocześnie powinno spowodować, że większa liczba rolników powiązanych umowami kooperacyjnymi wprowadzona zostanie w sferę gospodarki planowej.</u>
575   - <u xml:id="u-42.28" who="#PosełNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że postanowienia dekretu są wyrazem najwyższej troski PZPR i ZSL oraz Rządu o rozwój polskiego rolnictwa i poprawę warunków socjalno-bytowych mieszkańców wsi.</u>
576   - <u xml:id="u-42.29" who="#PosełNiewiadomskiJan">Biorąc to pod uwagę, z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zgodnie z drukiem sejmowym nr 20. Komisja jest przekonana, że spełni on bardzo istotną rolę w kształtowaniu zespołowego zagospodarowania ziemi oraz w dalszym rozwoju przemian strukturalnych na wsi.</u>
  547 + <u xml:id="u-42.0" who="#JanNiewiadomski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, w imieniu której mam zaszczyt występować, po wysłuchaniu opinii Komisji Prac Ustawodawczych wnosi o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm dekretu z 4 marca br. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin.</u>
  548 + <u xml:id="u-42.1" who="#JanNiewiadomski">Pragnę stwierdzić na wstępie, że wydany przez Radę Państwa dekret wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników spółdzielców. Ma on bowiem zasadnicze znaczenie dla rozwiązywania problemów socjalnych dużej rzeszy rolników spółdzielców oraz w pełni odpowiada potrzebom praktyki i perspektywom rozwoju różnych form spółdzielczości rolnej na wsi.</u>
  549 + <u xml:id="u-42.2" who="#JanNiewiadomski">W ostatnich latach wzmożona działalność gospodarcza spółdzielczości rolniczej charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, co wyraża się m. in.:</u>
  550 + <u xml:id="u-42.3" who="#JanNiewiadomski">— wzrostem liczby nowych gospodarstw spółdzielczych; tylko w ubiegłym roku na terenie kraju powstało łącznie więcej rolniczych spółdzielni produkcyjnych niż w poprzednich 4 latach i nadal powstaje ich więcej, o czym świadczy zorganizowanie w roku bieżącym 120 nowych jednostek spółdzielni produkcyjnych;</u>
  551 + <u xml:id="u-42.4" who="#JanNiewiadomski">— szybkim wzrostem powierzchni zagospodarowanej ziemi, która w tych jednostkach na przestrzeni ubiegłego i bieżącego roku zwiększyła się o około 100 tys. ha, zaś w kółkach rolniczych o około 120 tys. ha;</u>
  552 + <u xml:id="u-42.5" who="#JanNiewiadomski">— wysokim wzrostem globalnej produkcji rolniczej tak roślinnej, jak i zwierzęcej;</u>
  553 + <u xml:id="u-42.6" who="#JanNiewiadomski">— dużą dynamiką towarowości produkcji;</u>
  554 + <u xml:id="u-42.7" who="#JanNiewiadomski">— wydatnym wzrostem wartości majątku trwałego, a szczególnie ciągników, maszyn rolniczych i zaplecza technicznego.</u>
  555 + <u xml:id="u-42.8" who="#JanNiewiadomski">W tym miejscu chciałbym stwierdzić, że niedostateczne dotąd było pozyskiwanie do spółdzielczości rolniczej nowych członków z wkładami gruntowymi. Szczególnie dotyczy to uspołecznionych gospodarstw kółek rolniczych, gdzie gromadzenie wkładów gruntowych rozpoczęło się dopiero w 1974 r. W gospodarstwach tych obecnie udział gruntów stanowiących wkład rolników wynosi około 6% ogólnego przyrostu przejmowanego areału ziemi.</u>
  556 + <u xml:id="u-42.9" who="#JanNiewiadomski">Stan taki powstał w wyniku braku odpowiednich zachęt materialnych dla rolników wnoszących ziemię jako wkład do jednostek spółdzielczości rolniczej. Sytuacja ta powinna ulegać stopniowej poprawie w związku z wprowadzeniem przez jednostki gospodarki spółdzielczej specjalnej formy wynagrodzenia wypłacanego ze środków tych jednostek tzw. renty gruntowej za użytkowanie wkładów gruntowych, a także w wyniku wprowadzenia nowych przepisów zawartych w omawianym dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. Decyzje te umożliwiają istniejącym i nowo organizowanym jednostkom rolnym przekształcenie się w otwarte zespołowe gospodarstwa rolne, tworzone na bazie gruntów przejmowanych z Państwowego Funduszu Ziemi, jak również ziemi stanowiącej wkłady rolników lub wydzierżawionej od rolników na warunkach wieloletnich umów, względnie od nich nabywanej.</u>
  557 + <u xml:id="u-42.10" who="#JanNiewiadomski">Pragnę przypomnieć, że omawiany na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby dekret był przedmiotem debaty w formie projektu ustawy na posiedzeniach zainteresowanych komisji sejmowych w poprzedniej kadencji. Komisje sejmowe w wyniku rozpatrywania wspomnianego projektu ustawy zgłosiły szereg istotnych uwag i uzupełnień, które zostały uwzględnione w wydanym dekrecie przez Radę Państwa i postanowieniach wykonawczych Rady Ministrów.</u>
  558 + <u xml:id="u-42.11" who="#JanNiewiadomski">Pilność prawnego uregulowania spraw związanych z ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielców uzasadniała wydanie aktu prawnego w formie dekretu jeszcze przed okresem podjęcia przez Sejm VII kadencji działalności ustawodawczej. Obowiązująca do czasu wejścia w życie dekretu — ustawa z października 1971 r. o ubezpieczeniu społecznym obejmowała tylko członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, co nie odpowiadało aktualnym potrzebom, ponieważ w okresie, jaki upłynął od uchwalenia wspomnianej ustawy zaszły w rolnictwie bardzo istotne zmiany, zwłaszcza w formach organizacyjnych zespołowych gospodarstw rolnych; rozwijał się także w tym czasie powszechny system ubezpieczeń społecznych.</u>
  559 + <u xml:id="u-42.12" who="#JanNiewiadomski">W tej sytuacji niezbędne stało się wydanie aktu prawnego, rozszerzającego dotychczasowe uprawnienia i przywileje rolników spółdzielców, z myślą o dalszym rozwoju i umacnianiu różnych form spółdzielczości rolniczej oraz zespołowego gospodarowania na wsi.</u>
  560 + <u xml:id="u-42.13" who="#JanNiewiadomski">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 4 marca 1976 r. w odniesieniu do postanowień ustawy z października 1971 r. m. in. rozszerza zakres podmiotowy ubezpieczenia. Z mocy dekretu, obok członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynagradzanych według zasad obowiązujących członków tych spółdzielni, ubezpieczeniem społecznym objęci zostali:</u>
  561 + <u xml:id="u-42.14" who="#JanNiewiadomski">a) członkowie rolniczych spółdzielni specjalistycznych,</u>
  562 + <u xml:id="u-42.15" who="#JanNiewiadomski">b) członkowie spółdzielni kółek rolniczych,</u>
  563 + <u xml:id="u-42.16" who="#JanNiewiadomski">c) inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielniach rolniczych i są wynagradzane według zasad stosowanych wobec członków tych spółdzielni.</u>
  564 + <u xml:id="u-42.17" who="#JanNiewiadomski">Ponadto Rada Ministrów, na mocy upoważnienia zawartego w dekrecie objęła ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielni, którzy nie pracują wprawdzie w gospodarstwie zespołowym w spółdzielni, ale wytwarzają na ich rzecz produkty rolne w swoich gospodarstwach.</u>
  565 + <u xml:id="u-42.18" who="#JanNiewiadomski">Rada Ministrów upoważniona została do objęcia w przyszłości ubezpieczeniem rolników nie będących członkami spółdzielni, którzy wytwarzają zespołowo produkty rolne na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Delegacja ta stwarza możliwość dalszego rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej ludności rolniczej, z chwilą gdy okrzepną te formy zespołowego gospodarowania.</u>
  566 + <u xml:id="u-42.19" who="#JanNiewiadomski">Dekret, w pełniejszy niż dotychczas sposób, wychodzi naprzeciw rolnikom, którzy obok pracy w gospodarstwie zespołowym spółdzielni wytwarzają produkty rolne czy też prowadzą hodowle na działkach przyzagrodowych. Przewiduje on bowiem uwzględnianie dochodu z pracy niezbędnej dla wytwarzania tych produktów, przy ustalaniu wysokości świadczeń emerytalnych.</u>
  567 + <u xml:id="u-42.20" who="#JanNiewiadomski">Dekret gwarantuje rolnikom objętym jego postanowieniami pełny zakres świadczeń z ubezpieczenia społecznego, taki sam jak ten, z którego korzystają pracownicy gospodarki uspołecznionej. A przypomnieć trzeba, że w wyniku decyzji podejmowanych w minionym 5-leciu, zwłaszcza w wyniku decyzji XII Plenum KC PZPR, poziom tych świadczeń uległ zasadniczej poprawie.</u>
  568 + <u xml:id="u-42.21" who="#JanNiewiadomski">Dekret formułuje wreszcie w sposób wyraźny zasadę, że spółdzielca, niezależnie od emerytury czy renty z tytułu pracy w spółdzielni, ma prawo do renty za ziemię przekazaną na własność spółdzielni na takich samych zasadach, jakby przekazał ziemię na własność państwa. Wprowadzenie tej zasady, łącznie z zamierzonymi równocześnie zmianami w zakresie przejmowania ziemi na własność spółdzielni, powinno przyczynić się do gospodarczego umocnienia spółdzielni rolniczych.</u>
  569 + <u xml:id="u-42.22" who="#JanNiewiadomski">Dekret stwarza dużą możliwość elastycznego dostosowania zakresu i zasad ubezpieczenia do odmiennych od tradycyjnych form gospodarowania w rolnictwie. Powinno to:</u>
  570 + <u xml:id="u-42.23" who="#JanNiewiadomski">— umożliwić szeroki napływ do spółdzielczości rolnej rolników wnoszących wkłady ziemi, a zarazem stwarzać korzystniejsze warunki przejmowania ziemi,</u>
  571 + <u xml:id="u-42.24" who="#JanNiewiadomski">— zapobiegać spadkowi produkcji w części gospodarstw rolnych przed ich przejęciem na własność państwa i przekazaniem nowemu użytkownikowi,</u>
  572 + <u xml:id="u-42.25" who="#JanNiewiadomski">— stworzyć warunki do powstawania w szybszym tempie spółdzielczej niepodzielnej własności ziemi,</u>
  573 + <u xml:id="u-42.26" who="#JanNiewiadomski">— przyczynić się do szybszego tempa rozwoju różnych form zespołowej gospodarki rolnej,</u>
  574 + <u xml:id="u-42.27" who="#JanNiewiadomski">— wpłynąć w większym stopniu niż dotychczas na oddziaływanie spółdzielczości rolnej w zakresie koncentrowania produkcji i specjalizowania gospodarstw chłopskich, co jednocześnie powinno spowodować, że większa liczba rolników powiązanych umowami kooperacyjnymi wprowadzona zostanie w sferę gospodarki planowej.</u>
  575 + <u xml:id="u-42.28" who="#JanNiewiadomski">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że postanowienia dekretu są wyrazem najwyższej troski PZPR i ZSL oraz Rządu o rozwój polskiego rolnictwa i poprawę warunków socjalno-bytowych mieszkańców wsi.</u>
  576 + <u xml:id="u-42.29" who="#JanNiewiadomski">Biorąc to pod uwagę, z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zgodnie z drukiem sejmowym nr 20. Komisja jest przekonana, że spełni on bardzo istotną rolę w kształtowaniu zespołowego zagospodarowania ziemi oraz w dalszym rozwoju przemian strukturalnych na wsi.</u>
577 577 <u xml:id="u-42.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
578 578 </div>
579 579 <div xml:id="div-43">
580   - <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
581   - <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego dekretu?</u>
582   - <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Nikt nie prosi o głos.</u>
583   - <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
584   - <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zechce podnieść rękę.</u>
585   - <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
586   - <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
587   - <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
588   - <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że dekret z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — został przez Sejm zatwierdzony.</u>
589   - <u xml:id="u-43.9" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
590   - <u xml:id="u-43.10" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u>
  580 + <u xml:id="u-43.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
  581 + <u xml:id="u-43.1" who="#AndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego dekretu?</u>
  582 + <u xml:id="u-43.2" who="#AndrzejWerblan">Nikt nie prosi o głos.</u>
  583 + <u xml:id="u-43.3" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  584 + <u xml:id="u-43.4" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zechce podnieść rękę.</u>
  585 + <u xml:id="u-43.5" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
  586 + <u xml:id="u-43.6" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  587 + <u xml:id="u-43.7" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  588 + <u xml:id="u-43.8" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że dekret z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — został przez Sejm zatwierdzony.</u>
  589 + <u xml:id="u-43.9" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  590 + <u xml:id="u-43.10" who="#AndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u>
591 591 </div>
592 592 <div xml:id="div-44">
593   - <u xml:id="u-44.0" who="#SekretarzposełAdamFuszara">W dniu dzisiejszym, tj. we czwartek dnia 20 maja, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
594   - <u xml:id="u-44.1" who="#SekretarzposełAdamFuszara">1. Górnictwa, Energetyki i Chemii — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
595   - <u xml:id="u-44.2" who="#SekretarzposełAdamFuszara">2. Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u>
596   - <u xml:id="u-44.3" who="#SekretarzposełAdamFuszara">3. Wspólne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Prac Ustawodawczych — w sali kolumnowej.</u>
597   - <u xml:id="u-44.4" who="#SekretarzposełAdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 21 maja, odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
598   - <u xml:id="u-44.5" who="#SekretarzposełAdamFuszara">1. Handlu Zagranicznego — o godz. 10, w sali nr 101,</u>
599   - <u xml:id="u-44.6" who="#SekretarzposełAdamFuszara">2. Prac Ustawodawczych — o godz. 9, w sali nr 70, Dom Poselski,</u>
600   - <u xml:id="u-44.7" who="#SekretarzposełAdamFuszara">3. Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 9, w sali nr 102,</u>
601   - <u xml:id="u-44.8" who="#SekretarzposełAdamFuszara">4. Przemysłu Lekkiego — o godz. 9, w sali nr 67, Dom Poselski,</u>
602   - <u xml:id="u-44.9" who="#SekretarzposełAdamFuszara">5. Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9, w sali nr 118.</u>
  593 + <u xml:id="u-44.0" who="#AdamFuszara">W dniu dzisiejszym, tj. we czwartek dnia 20 maja, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
  594 + <u xml:id="u-44.1" who="#AdamFuszara">1. Górnictwa, Energetyki i Chemii — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
  595 + <u xml:id="u-44.2" who="#AdamFuszara">2. Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u>
  596 + <u xml:id="u-44.3" who="#AdamFuszara">3. Wspólne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Prac Ustawodawczych — w sali kolumnowej.</u>
  597 + <u xml:id="u-44.4" who="#AdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 21 maja, odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
  598 + <u xml:id="u-44.5" who="#AdamFuszara">1. Handlu Zagranicznego — o godz. 10, w sali nr 101,</u>
  599 + <u xml:id="u-44.6" who="#AdamFuszara">2. Prac Ustawodawczych — o godz. 9, w sali nr 70, Dom Poselski,</u>
  600 + <u xml:id="u-44.7" who="#AdamFuszara">3. Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 9, w sali nr 102,</u>
  601 + <u xml:id="u-44.8" who="#AdamFuszara">4. Przemysłu Lekkiego — o godz. 9, w sali nr 67, Dom Poselski,</u>
  602 + <u xml:id="u-44.9" who="#AdamFuszara">5. Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9, w sali nr 118.</u>
603 603 </div>
604 604 <div xml:id="div-45">
605   - <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
606   - <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
607   - <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
608   - <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszałekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u>
  605 + <u xml:id="u-45.0" who="#AndrzejWerblan">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  606 + <u xml:id="u-45.1" who="#AndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
  607 + <u xml:id="u-45.2" who="#AndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
  608 + <u xml:id="u-45.3" who="#AndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u>
609 609 <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
610 610 <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 05)</u>
611 611 </div>
612 612 </body>
613 613 </text>
614 614 </TEI>
615 615 -</teiCorpus>
  616 +</teiCorpus>
616 617 \ No newline at end of file
... ...
1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml
  View file @faf97ed
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00004-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00004-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu PRL (kadencja VII, posiedzenie plenarne 4)</title>
... ... @@ -24,72 +24,238 @@
24 24 </fileDesc>
25 25 <profileDesc>
26 26 <particDesc>
27   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
28   - <persName>Marszałek</persName>
29   - </person>
30   - <person xml:id="MinisterSprawZagranicznychStefanOlszowski" role="speaker">
31   - <persName>Minister Spraw Zagranicznych Stefan Olszowski</persName>
32   - </person>
33   - <person xml:id="PosełBabiuchEdward" role="speaker">
34   - <persName>Poseł Babiuch Edward</persName>
35   - </person>
36   - <person xml:id="PosełJankowskiWitold" role="speaker">
37   - <persName>Poseł Jankowski Witold</persName>
38   - </person>
39   - <person xml:id="PosełKomenderZenon" role="speaker">
40   - <persName>Poseł Komender Zenon</persName>
41   - </person>
42   - <person xml:id="PosełLipskiWitold" role="speaker">
43   - <persName>Poseł Lipski Witold</persName>
44   - </person>
45   - <person xml:id="PosełMalinowskiRoman" role="speaker">
46   - <persName>Poseł Malinowski Roman</persName>
47   - </person>
48   - <person xml:id="PosełMarszałekMłyńczykKrystyna" role="speaker">
49   - <persName>Poseł Marszałek-Młyńczyk Krystyna</persName>
50   - </person>
51   - <person xml:id="PosełMorawskiKazimierz" role="speaker">
52   - <persName>Poseł Morawski Kazimierz</persName>
53   - </person>
54   - <person xml:id="PosełMęclewskiEdmund" role="speaker">
55   - <persName>Poseł Męclewski Edmund</persName>
56   - </person>
57   - <person xml:id="PosełOwsianikBronisław" role="speaker">
58   - <persName>Poseł Owsianik Bronisław</persName>
59   - </person>
60   - <person xml:id="PosełRostworowskiStanisław" role="speaker">
61   - <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName>
62   - </person>
63   - <person xml:id="PosełStawskiHenryk" role="speaker">
64   - <persName>Poseł Stawski Henryk</persName>
65   - </person>
66   - <person xml:id="PosełZabłockiJanusz" role="speaker">
67   - <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName>
68   - </person>
69   - <person xml:id="PosełZielińskiZbigniew" role="speaker">
70   - <persName>Poseł Zieliński Zbigniew</persName>
71   - </person>
72   - <person xml:id="PosełŁubieńskiKonstanty" role="speaker">
73   - <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName>
74   - </person>
75   - <person xml:id="PosełŁukaszewiczJerzy" role="speaker">
76   - <persName>Poseł Łukaszewicz Jerzy</persName>
77   - </person>
78   - <person xml:id="PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz" role="speaker">
79   - <persName>Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz</persName>
80   - </person>
81   - <person xml:id="SekretarzposełBronisławaGrochowska" role="speaker">
82   - <persName>Sekretarz poseł Bronisława Grochowska</persName>
83   - </person>
84   - <person xml:id="WicemarszałekAndrzejWerblan" role="speaker">
85   - <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName>
86   - </person>
87   - <person xml:id="WicemarszałekHalinaSkibniewska" role="speaker">
88   - <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName>
89   - </person>
90   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
91   - <persName>Komentarz</persName>
92   - </person>
  27 + <listPerson>
  28 + <person xml:id="StanisławGucwa" role="regular">
  29 + <persName>
  30 + <roleName>Marszałek</roleName>
  31 + <forename>Stanisław</forename>
  32 + <surname>Gucwa</surname>
  33 + </persName>
  34 + <sex value="M" />
  35 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Gucwa</idno>
  36 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  37 + </person>
  38 + <person xml:id="StefanOlszowski" role="regular">
  39 + <persName>
  40 + <roleName>Minister Spraw Zagranicznych</roleName>
  41 + <forename>Stefan</forename>
  42 + <surname>Olszowski</surname>
  43 + </persName>
  44 + <sex value="M" />
  45 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Olszowski</idno>
  46 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  47 + </person>
  48 + <person xml:id="EdwardBabiuch" role="regular">
  49 + <persName>
  50 + <roleName>Poseł</roleName>
  51 + <forename>Edward</forename>
  52 + <surname>Babiuch</surname>
  53 + </persName>
  54 + <sex value="M" />
  55 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Babiuch</idno>
  56 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  57 + </person>
  58 + <person xml:id="WitoldJankowski" role="regular">
  59 + <persName>
  60 + <roleName>Poseł</roleName>
  61 + <forename>Witold</forename>
  62 + <surname>Jankowski</surname>
  63 + </persName>
  64 + <sex value="M" />
  65 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jankowski</idno>
  66 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  67 + </person>
  68 + <person xml:id="ZenonKomender" role="regular">
  69 + <persName>
  70 + <roleName>Poseł</roleName>
  71 + <forename>Zenon</forename>
  72 + <surname>Komender</surname>
  73 + </persName>
  74 + <sex value="M" />
  75 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zenon_Komender</idno>
  76 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  77 + </person>
  78 + <person xml:id="WitoldLipski" role="regular">
  79 + <persName>
  80 + <roleName>Poseł</roleName>
  81 + <forename>Witold</forename>
  82 + <surname>Lipski</surname>
  83 + </persName>
  84 + <sex value="M" />
  85 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Lipski_(1925%E2%80%931998)</idno>
  86 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  87 + </person>
  88 + <person xml:id="RomanMalinowski" role="regular">
  89 + <persName>
  90 + <roleName>Poseł</roleName>
  91 + <forename>Roman</forename>
  92 + <surname>Malinowski</surname>
  93 + </persName>
  94 + <sex value="M" />
  95 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Malinowski_(ludowiec)</idno>
  96 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  97 + </person>
  98 + <person xml:id="KrystynaMarszałekMłyńczyk" role="regular">
  99 + <persName>
  100 + <roleName>Poseł</roleName>
  101 + <forename>Krystyna</forename>
  102 + <surname>Marszałek-Młyńczyk</surname>
  103 + </persName>
  104 + <sex value="F" />
  105 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Krystyna_Marsza%C5%82ek-M%C5%82y%C5%84czyk</idno>
  106 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  107 + </person>
  108 + <person xml:id="KazimierzMorawski" role="regular">
  109 + <persName>
  110 + <roleName>Poseł</roleName>
  111 + <forename>Kazimierz</forename>
  112 + <surname>Morawski</surname>
  113 + </persName>
  114 + <sex value="M" />
  115 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Morawski_(1929%E2%80%932012)</idno>
  116 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  117 + </person>
  118 + <person xml:id="EdmundMęclewski" role="regular">
  119 + <persName>
  120 + <roleName>Poseł</roleName>
  121 + <forename>Edmund</forename>
  122 + <surname>Męclewski</surname>
  123 + </persName>
  124 + <sex value="M" />
  125 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edmund_M%C4%99clewski</idno>
  126 + </person>
  127 + <person xml:id="BronisławOwsianik" role="regular">
  128 + <persName>
  129 + <roleName>Poseł</roleName>
  130 + <forename>Bronisław</forename>
  131 + <surname>Owsianik</surname>
  132 + </persName>
  133 + <sex value="M" />
  134 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Owsianik</idno>
  135 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  136 + </person>
  137 + <person xml:id="StanisławRostworowski" role="regular">
  138 + <persName>
  139 + <roleName>Poseł</roleName>
  140 + <forename>Stanisław</forename>
  141 + <surname>Rostworowski</surname>
  142 + </persName>
  143 + <sex value="M" />
  144 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Jan_Rostworowski</idno>
  145 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  146 + </person>
  147 + <person xml:id="HenrykStawski" role="regular">
  148 + <persName>
  149 + <roleName>Poseł</roleName>
  150 + <forename>Henryk</forename>
  151 + <surname>Stawski</surname>
  152 + </persName>
  153 + <sex value="M" />
  154 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Stawski</idno>
  155 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  156 + </person>
  157 + <person xml:id="JanuszZabłocki" role="regular">
  158 + <persName>
  159 + <roleName>Poseł</roleName>
  160 + <forename>Janusz</forename>
  161 + <surname>Zabłocki</surname>
  162 + </persName>
  163 + <sex value="M" />
  164 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Zab%C5%82ocki</idno>
  165 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówZnak" />
  166 + </person>
  167 + <person xml:id="ZbigniewZieliński" role="regular">
  168 + <persName>
  169 + <roleName>Poseł</roleName>
  170 + <forename>Zbigniew</forename>
  171 + <surname>Zieliński</surname>
  172 + </persName>
  173 + <sex value="M" />
  174 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew_Zieli%C5%84ski_(1926%E2%80%932006)</idno>
  175 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  176 + </person>
  177 + <person xml:id="KonstantyŁubieński" role="regular">
  178 + <persName>
  179 + <roleName>Poseł</roleName>
  180 + <forename>Konstanty</forename>
  181 + <surname>Łubieński</surname>
  182 + </persName>
  183 + <sex value="M" />
  184 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_%C5%81ubie%C5%84ski</idno>
  185 + </person>
  186 + <person xml:id="JerzyŁukaszewicz" role="regular">
  187 + <persName>
  188 + <roleName>Poseł</roleName>
  189 + <forename>Jerzy</forename>
  190 + <surname>Łukaszewicz</surname>
  191 + </persName>
  192 + <sex value="M" />
  193 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_%C5%81ukaszewicz_(polityk)</idno>
  194 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  195 + </person>
  196 + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="regular">
  197 + <persName>
  198 + <roleName>Prezes Rady Ministrów</roleName>
  199 + <forename>Piotr</forename>
  200 + <surname>Jaroszewicz</surname>
  201 + </persName>
  202 + <sex value="M" />
  203 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Jaroszewicz</idno>
  204 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  205 + </person>
  206 + <person xml:id="BronisławaGrochowska" role="regular">
  207 + <persName>
  208 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  209 + <forename>Bronisława</forename>
  210 + <surname>Grochowska</surname>
  211 + </persName>
  212 + <sex value="F" />
  213 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82awa_Grochowska</idno>
  214 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  215 + </person>
  216 + <person xml:id="AndrzejWerblan" role="regular">
  217 + <persName>
  218 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  219 + <forename>Andrzej</forename>
  220 + <surname>Werblan</surname>
  221 + </persName>
  222 + <sex value="M" />
  223 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Werblan</idno>
  224 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  225 + </person>
  226 + <person xml:id="HalinaSkibniewska" role="regular">
  227 + <persName>
  228 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  229 + <forename>Halina</forename>
  230 + <surname>Skibniewska</surname>
  231 + </persName>
  232 + <sex value="F" />
  233 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Halina_Skibniewska</idno>
  234 + </person>
  235 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  236 + <persName>komentarz</persName>
  237 + </person>
  238 + </listPerson>
  239 + <listOrg>
  240 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  241 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  242 + </org>
  243 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  244 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  245 + </org>
  246 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  247 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  248 + </org>
  249 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  250 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  251 + </org>
  252 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  253 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  254 + </org>
  255 + <org xml:id="KołoPosłówZnak" role="parliamentaryGroup">
  256 + <orgName full="yes">Koło Posłów Znak</orgName>
  257 + </org>
  258 + </listOrg>
93 259 </particDesc>
94 260 </profileDesc>
95 261 -</teiHeader>
  262 +</teiHeader>
96 263 \ No newline at end of file
... ...