PPC / ppc

Commit 20b35f1774a241b945ddaa3d49e7ba59cb8307fd

Authored by Michał Rudolf
1 parent 84f90bda
master

Update Sejm 1947-1952

Inline Side-by-side
Showing 216 changed files with 59153 additions and 55371 deletions

Too many changes to show.
Reload with full diff Plain diff Email patch

To preserve performance only 11 of 216 files are displayed.

1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00001-01">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00001-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>1 posiedzenie Sejmu Ustawodawczego RP</title>
... ... @@ -22,74 +22,71 @@
22 22 </fileDesc>
23 23 <profileDesc>
24 24 <particDesc>
25   - <person xml:id="komentarz" role="speaker">
26   - <persName>Komentarz</persName>
27   - </person>
28   - <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
  25 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
29 26 <persName>Marszałek</persName>
30 27 </person>
31   - <person xml:id="MarszalekSenior" role="speaker">
  28 + <person xml:id="MarszałekSenior" role="speaker">
32 29 <persName>Marszałek Senior</persName>
33 30 </person>
34   - <person xml:id="PoselBancerzStefan" role="speaker">
  31 + <person xml:id="PosełBancerzStefan" role="speaker">
35 32 <persName>Poseł Bancerz Stefan</persName>
36 33 </person>
37   - <person xml:id="PoselBarcikowski" role="speaker">
38   - <persName>Poseł Barcikowski</persName>
39   - </person>
40   - <person xml:id="PoselBienkowskiWitold" role="speaker">
  34 + <person xml:id="PosełBieńkowskiWitold" role="speaker">
41 35 <persName>Poseł Bieńkowski Witold</persName>
42 36 </person>
43   - <person xml:id="PoselDominski" role="speaker">
  37 + <person xml:id="PosełDomiński" role="speaker">
44 38 <persName>Poseł Domiński</persName>
45 39 </person>
46   - <person xml:id="PoselDrobner" role="speaker">
  40 + <person xml:id="PosełDrobner" role="speaker">
47 41 <persName>Poseł Drobner</persName>
48 42 </person>
49   - <person xml:id="PoselHochfeld" role="speaker">
  43 + <person xml:id="PosełHochfeld" role="speaker">
50 44 <persName>Poseł Hochfeld</persName>
51 45 </person>
52   - <person xml:id="PoselJodlowski" role="speaker">
  46 + <person xml:id="PosełJodłowski" role="speaker">
53 47 <persName>Poseł Jodłowski</persName>
54 48 </person>
55   - <person xml:id="PoselKliszko" role="speaker">
  49 + <person xml:id="PosełKliszko" role="speaker">
56 50 <persName>Poseł Kliszko</persName>
57 51 </person>
58   - <person xml:id="PoselKowalewskiStanislaw" role="speaker">
  52 + <person xml:id="PosełKowalewskiStanisław" role="speaker">
59 53 <persName>Poseł Kowalewski Stanisław</persName>
60 54 </person>
61   - <person xml:id="PoselKurkiewiczStanislaw" role="speaker">
  55 + <person xml:id="PosełKurkiewiczStanisław" role="speaker">
62 56 <persName>Poseł Kurkiewicz Stanisław</persName>
63 57 </person>
64   - <person xml:id="PoselMikolajczyk" role="speaker">
  58 + <person xml:id="PosełMikołajczyk" role="speaker">
65 59 <persName>Poseł Mikołajczyk</persName>
66 60 </person>
67   - <person xml:id="PoselOzgaMichalskiJozef" role="speaker">
  61 + <person xml:id="PosełOzgaMichalskiJózef" role="speaker">
68 62 <persName>Poseł Ozga-Michalski Józef</persName>
69 63 </person>
70   - <person xml:id="PoselRusinek" role="speaker">
  64 + <person xml:id="PosełRusinek" role="speaker">
71 65 <persName>Poseł Rusinek</persName>
72 66 </person>
73   - <person xml:id="PoselSzwalbe" role="speaker">
  67 + <person xml:id="PosełSzwalbe" role="speaker">
74 68 <persName>Poseł Szwalbe</persName>
75 69 </person>
76   - <person xml:id="PoselSzymanek" role="speaker">
  70 + <person xml:id="PosełSzymanek" role="speaker">
77 71 <persName>Poseł Szymanek</persName>
78 72 </person>
79   - <person xml:id="PoselTrzebinskiHenryk" role="speaker">
  73 + <person xml:id="PosełTrzebińskiHenryk" role="speaker">
80 74 <persName>Poseł Trzebiński Henryk</persName>
81 75 </person>
82   - <person xml:id="PoselWysockiLeslaw" role="speaker">
  76 + <person xml:id="PosełWacławBarcikowski" role="speaker">
  77 + <persName>Poseł Wacław Barcikowski</persName>
  78 + </person>
  79 + <person xml:id="PosełWysockiLesław" role="speaker">
83 80 <persName>Poseł Wysocki Lesław</persName>
84 81 </person>
85   - <person xml:id="PoselZambrowski" role="speaker">
  82 + <person xml:id="PosełZambrowski" role="speaker">
86 83 <persName>Poseł Zambrowski</persName>
87 84 </person>
88   - <person xml:id="PrezydentKRNBoleslawBierut" role="speaker">
  85 + <person xml:id="PrezydentKRNBolesławBierut" role="speaker">
89 86 <persName>Prezydent K. R. N. Bolesław Bierut</persName>
90 87 </person>
91   - <person xml:id="SekretarzposelRajkowski" role="speaker">
92   - <persName>Sekretarz poseł Rajkowski</persName>
  88 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  89 + <persName>Komentarz</persName>
93 90 </person>
94 91 </particDesc>
95 92 </profileDesc>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3 3 <xi:include href="PPC_header.xml"/>
4 4 <TEI>
5 5 <xi:include href="header.xml"/>
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
9   - <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy</u>
10   - <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u>
11   - <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja nadzwyczajna I r. 1947</u>
12   - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 4 lutego 1947 r.</u>
13   - <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 19 4 7</u>
14   - <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u>
15   - <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przy dźwiękach Hymnu Narodowego wchodzi na salę Prezydent Krajowej Rady Narodowej ob. Bolesław Bierut i zajmuje miejsce przy stole prezydialnym.)</u>
  9 + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u>
  10 + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przy dźwiękach Hymnu Narodowego wchodzi na salę Prezydent Krajowej Rady Narodowej ob. Bolesław Bierut i zajmuje miejsce przy stole prezydialnym.)</u>
16 11 </div>
17 12 <div xml:id="div-2">
18   - <u xml:id="u-2.0" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Obywatele posłowie! Dzisiejsza uroczystość otwarcia powołanego z woli narodu Sejmu Ustawodawczego Odrodzonej Polski jest zakończeniem jednego z najdonioślejszych etapów w dziejach naszej Ojczyzny. Jest zakończeniem okresu najcięższej walki, jaką narodowi naszemu wypadło stoczyć w obronie swego istnienia.</u>
19   - <u xml:id="u-2.1" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jesteście, Obywatele Posłowie, spadkobiercami ducha oporu, który ożywiał naród w najcięższych latach okupacji.</u>
20   - <u xml:id="u-2.2" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jesteście spadkobiercami czynu zbrojnego, który okrył chwałą Naród Polski.</u>
21   - <u xml:id="u-2.3" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jesteście spadkobiercami poprzedniczki Waszej — Krajowej Rady Narodowej, która tu, w podziemnej Warszawie, wykuwała drogę, prowadzącą Naród do wyzwolenia. kierującą go na jedynie słuszny szlak, wiodący do zwycięstwa i wielkości.</u>
22   - <u xml:id="u-2.4" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Krajowa Rada Narodowa miała odwagę wzięcia na siebie historycznej odpowiedzialności za Polskę w chwili najzacieklejszej walki, jaką wypowiedział nam hitlerowski wróg. Miała śmiałość wskazania drogi błądzącej po manowcach polskiej myśli politycznej. Krajowa Rada Narodowa w przeciwstawieniu do programu jej przeciwników i wrogów rzuciła hasło zjednoczenia wszystkiego, co żywe i zdrowe w społeczeństwie, w dążeniu do wspólnego wszystkim i świętego celu wyzwolenia Polski i oparcia Jej bytu na trwałych, niezniszczalnych fundamentach.</u>
23   - <u xml:id="u-2.5" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Krajowa Rada Narodowa i przez nią wyłonione organa władzy Narodu — podjęły następnie wielką pracę budowy zrębów odrodzonego Państwa Polskiego, podjęły wraz z całym Narodem heroiczną pracę nad odbudową zburzonej Ojczyzny.</u>
24   - <u xml:id="u-2.6" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">W tym krótkim okresie dokonane zostały wielkie reformy, ustalone zostały nasze granice. Spoglądając wstecz na przebyty już etap, postawmy pytanie, jaki jest bilans naszych wysiłków? Odrzućmy drugorzędne drobiazgowe spory i waśnie, które tak często zaciemniały prostemu człowiekowi istotny sens wielkich przełomowych procesów i wtedy stwierdźmy: byt nasz, nasza przyszłość oparta została na trwałych fundamentach; jak rzeka, która na skutek kataklizmu zmienia naturalne łożysko i płynie krętymi wertepami, aby znów po wiekach, po nowej powodzi wrócić do prastarego koryta, tak Polska w rezultacie kataklizmu ostatniej wojny, który skruszył tamującą nasz normalny rozwój przemoc germańską, wróciła do swej kolebki.</u>
25   - <u xml:id="u-2.7" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Myśl polityczna Polski znalazła teraz kierunek zgodny z interesem Narodu i Państwa, rysujący perspektywę wspaniałego rozwoju. Równocześnie to, co w ciągu wieków było naszą klęską, że narodem w znaczeniu pełni praw była tylko garstka, że lud pracujący pozbawiony był możności decydowania o własnym losie — to uległo zasadniczej, radykalnej zmianie.</u>
26   - <u xml:id="u-2.8" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Głębokie, zasadnicze reformy, jakie legły u podstaw odbudowującej się Polski, rozszerzyły pojęcie Narodu, na miliony robotników i chłopów, nadały im po raz pierwszy w naszych dziejach pełne prawa świadomego uczestniczenia w tworzeniu materialnych i duchowych wartości, z których buduje się wielkość i szczęście Narodu.</u>
27   - <u xml:id="u-2.9" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jeśli Kołłątaj i Kościuszko wołali, iż nie prędzej Polska będzie wolna, póki się lud nasz nie poczuje obywatelami we własnej Ojczyźnie, to dziś, po półtora wieku trwającej walce, możemy stwierdzić, że hasło to jest dziś przez nas w pełni realizowane.</u>
28   - <u xml:id="u-2.10" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Walka o rolę i znaczenie w narodzie człowieka pracy została wygrana, ale nie zakończona. Dla mas, dla demokracji, siła i wielkość Ojczyzny wiąże się jak najściślej z podniesieniem do najwyższego poziomu materialnego, kulturalnego i moralnego bytu warstw pracujących. Przyszłość Polski pragniemy oprzeć na potężnych i niewyczerpanych zasobach własnej siły twórczej polskiego robotnika, chłopa, inteligenta, pracownika umysłowego. Zdajemy sobie sprawę, że źródłem tej twórczej siły polskich mas ludowych może być tylko szybki wzrost ich kultury, jak najszybsze podniesienie obecnego poziomu ich ekonomicznego bytu, jak najczynniejszy ich udział w działalności Państwa, jak najbardziej wydatna czołowa rola w ogólnym życiu społecznym naszego kraju. Taki jest prosty i jak najkrócej sformułowany program społeczny i polityczny, który widniał na sztandarach demokracji polskiej zarówno w okresach jej walki o wolność i niepodległość narodu, jak i okresach jego wyzwolenia i suwerenności państwowej.</u>
29   - <u xml:id="u-2.11" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Czy programowi temu byliśmy wierni nie tylko w słowach, deklaracjach i hasłach propagandowych, lecz przede wszystkim w czynach i decyzjach, w codziennej, konkretnej pracy i walce? Oto, jak stoi zagadnienie.</u>
30   - <u xml:id="u-2.12" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jeśli najbardziej nawet surowo, ale bezstronnie Sejm Ustawodawczy oceni dotychczasową pracę i osiągnięcia od powstania Krajowej Rady Narodowej do chwili obecnej — odpowiedź może wypaść tylko jedna: w wielkiej bitwie z siłami zacofania, przywileju i wyzysku, z siłami niszczycielskimi — zwycięstwo odniosły siły postępu, siły twórcze. Zwyciężył Naród uosobiony w milionowych masach ludzi pracy, twórców i budowniczych.</u>
31   - <u xml:id="u-2.13" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Niezmierzone ofiary, poniesione w walce o wyzwolenie, gigantyczny wysiłek włożony w dzieło odbudowy Polski — to miara aktywności społeczeństwa, to miara związania wszystkich obywateli z wielkimi zadaniami i celami, jakie stoją przed Narodem.</u>
32   - <u xml:id="u-2.14" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Z dumą możemy stwierdzić, że demokracja ludowa wyzwoliła w Narodzie drzemiącą w nim wielką moc twórczą, dała płynąć tamowanemu dotąd potokowi, aby szybciej obracał koło naszej historii.</u>
33   - <u xml:id="u-2.15" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Któż inny w warunkach tak niesłychanych mógłby wykazać większy hart ducha, niż go wykazał Naród Polski w ciągu 6 lat okupacji hitlerowskiej? Kto byłby zdolny do większej jeszcze ofiarności patriotycznej od tej, jaką przejawiła bohaterska ludność naszej Stolicy w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r. i w tragiczne dni powstania?</u>
34   - <u xml:id="u-2.16" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Gdzie jest kraj, w którym by żołnierz polski nie zadokumentował swej gotowości do oddania życia w walce o sprawę sojuszniczą, jeśli w jego umyśle wiązała się ona ze sprawą Polski? Jakiż naród uporałby się sprawniej i szybciej z zadaniem osiedlenia kilku milionów swych obywateli w okolicznościach tak trudnych i niemal niewykonalnych, jak to musieliśmy uczynić my, przywracając Polsce ziemie odzyskane? Któż szybciej i skuteczniej potrafiłby przywrócić Bałtykowi życie, uruchomić zdruzgotane porty, przekształcić Polskę w kraj morski?</u>
35   - <u xml:id="u-2.17" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Obywatele Posłowie! To, co realizowaliśmy dotąd, wypływało z głębokich potrzeb kraju, było wypełnieniem testamentu najszlachetniejszych duchów Polski, Nie sięgaliśmy do obcych wzorów, ponieważ sięgać nie potrzebowaliśmy. Głęboka miłość Ojczyzny, głębokie zrozumienie doświadczeń historii naszego Narodu — to najlepsze wytyczne pracy, które — wierzę — i Wam będą oświetlały drogę.</u>
36   - <u xml:id="u-2.18" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Stoją przed nami zadania wielkie. Jesteśmy dopiero u progu tej ogromnej pracy, której ostatecznym wynikiem musi być pełna odbudowa kraju, stworzenie dla wszystkich obywateli warunków, w których zaspokojone będą wszystkie ich materialne i duchowe potrzeby. Musi być wreszcie uwydatniona siła Państwa i szacunek do niego wśród innych państw Europy i świata. Na takich podstawach oprzeć się może cały byt niepodległy Polski, jej pełna polityczna i gospodarcza suwerenność.</u>
37   - <u xml:id="u-2.19" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Dziś przed naszym pokoleniem historia postawiła tak wielkie ogólnonarodowe zadania, że skala ich i waga przerasta wszystkie, jakie kiedykolwiek stawały przed Narodem Polskim, Dziś warunki dla rozwiązania tych wielkich zadań ogólnonarodowych mogą stać się rychło bez porównania lepsze i korzystniejsze niż w którymkolwiek innym okresie naszych dziejów.</u>
38   - <u xml:id="u-2.20" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Musicie, Obywatele Posłowie, wskrzesić ducha Sejmu Wielkiego, nawiązać do jego reformatorskich tradycji. Wielcy patrioci Sejmu Czteroletniego rozumieli, że tam, gdzie idzie o dobro narodu, o byt państwa, tam nie wolno liczyć się z przywilejami tej czy innej grupy, rozumieli, że dobrem dla narodu jest to, co uwzględnia interes całości lub co najmniej większości narodu.</u>
39   - <u xml:id="u-2.21" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Sejm Ustawodawczy odrodzonej, demokratycznej Polski winien stać się niejako kontynuatorem tych prac, które z górą półtora wieku temu podjął obóz patriotyczny w Sejmie Czteroletnim.</u>
40   - <u xml:id="u-2.22" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Porównywując te dwie epoki, nie można nie stwierdzić, w o ile lepszych i korzystniejszych warunkach będzie pracować Sejm obecny.</u>
41   - <u xml:id="u-2.23" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Mieliśmy w naszych dziejach wiele szlachetnych myśli, wiele ofiarnych, bohaterskich wysiłków, mieliśmy wielu mężów, którzy jasno widzieli przyszłość i drogi do niej wiodące, ale jakże rzadko dotąd zwycięstwo było udziałem tych twórczych duchów.</u>
42   - <u xml:id="u-2.24" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">To zwycięstwo jest Waszym udziałem. Wasze prace nie będą tylko wskazaniami, nie będą tylko testamentem dla przyszłych pokoleń. Będą wykuwaniem w twardej skale nowego oblicza Polski, będą realną pracą, której każdy dzień będzie wydawał owoce.</u>
43   - <u xml:id="u-2.25" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Musicie skupić do tej pracy cały naród, zjednoczyć wszystkie jego siły.</u>
44   - <u xml:id="u-2.26" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Jednym z pierwszych aktów, jaki Rząd wniesie pod obrady Sejmu, będzie projekt ustawy amnestyjnej. Jest naszym wspólnym, gorącym pragnieniem, aby otwarcie Sejmu Ustawodawczego stało się bodźcem dla dziesiątków tysięcy Polaków na obczyźnie do powrotu do kraju, w którym wre praca nad odbudową.</u>
45   - <u xml:id="u-2.27" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Stoi przed Wami, Obywatele Posłowie, najszczytniejsze zadanie — opracowanie nowej konstytucji, konstytucji, która wcieli najpiękniejsze ideały polskich bojowników o wolność, a która wolna będzie od wad, jakich niemało widzieliśmy w naszej historii, konstytucji, która godna będzie bohaterskiego Narodu Polskiego.</u>
46   - <u xml:id="u-2.28" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Wam, Obywatele Posłowie, przypadło w udziale wcielanie w życie najwznioślejszych dążeń tych setek tysięcy bezimiennych bohaterów, którzy w walce o wolność narodu oddali życie, abyśmy dziś w wolnej Ojczyźnie mogli znów podjąć pracę dla chwały i dobra Narodu Polskiego.</u>
47   - <u xml:id="u-2.29" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Zaszczytną funkcję Krajowej Rady Narodowej przekazuję Wysokiemu Sejmowi — jako najwyższemu organowi władzy Narodu.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Obywatele posłowie! Dzisiejsza uroczystość otwarcia powołanego z woli narodu Sejmu Ustawodawczego Odrodzonej Polski jest zakończeniem jednego z najdonioślejszych etapów w dziejach naszej Ojczyzny. Jest zakończeniem okresu najcięższej walki, jaką narodowi naszemu wypadło stoczyć w obronie swego istnienia.</u>
  14 + <u xml:id="u-2.1" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jesteście, Obywatele Posłowie, spadkobiercami ducha oporu, który ożywiał naród w najcięższych latach okupacji.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jesteście spadkobiercami czynu zbrojnego, który okrył chwałą Naród Polski.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jesteście spadkobiercami poprzedniczki Waszej — Krajowej Rady Narodowej, która tu, w podziemnej Warszawie, wykuwała drogę, prowadzącą Naród do wyzwolenia. kierującą go na jedynie słuszny szlak, wiodący do zwycięstwa i wielkości.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Krajowa Rada Narodowa miała odwagę wzięcia na siebie historycznej odpowiedzialności za Polskę w chwili najzacieklejszej walki, jaką wypowiedział nam hitlerowski wróg. Miała śmiałość wskazania drogi błądzącej po manowcach polskiej myśli politycznej. Krajowa Rada Narodowa w przeciwstawieniu do programu jej przeciwników i wrogów rzuciła hasło zjednoczenia wszystkiego, co żywe i zdrowe w społeczeństwie, w dążeniu do wspólnego wszystkim i świętego celu wyzwolenia Polski i oparcia Jej bytu na trwałych, niezniszczalnych fundamentach.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Krajowa Rada Narodowa i przez nią wyłonione organa władzy Narodu — podjęły następnie wielką pracę budowy zrębów odrodzonego Państwa Polskiego, podjęły wraz z całym Narodem heroiczną pracę nad odbudową zburzonej Ojczyzny.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">W tym krótkim okresie dokonane zostały wielkie reformy, ustalone zostały nasze granice. Spoglądając wstecz na przebyty już etap, postawmy pytanie, jaki jest bilans naszych wysiłków? Odrzućmy drugorzędne drobiazgowe spory i waśnie, które tak często zaciemniały prostemu człowiekowi istotny sens wielkich przełomowych procesów i wtedy stwierdźmy: byt nasz, nasza przyszłość oparta została na trwałych fundamentach; jak rzeka, która na skutek kataklizmu zmienia naturalne łożysko i płynie krętymi wertepami, aby znów po wiekach, po nowej powodzi wrócić do prastarego koryta, tak Polska w rezultacie kataklizmu ostatniej wojny, który skruszył tamującą nasz normalny rozwój przemoc germańską, wróciła do swej kolebki.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Myśl polityczna Polski znalazła teraz kierunek zgodny z interesem Narodu i Państwa, rysujący perspektywę wspaniałego rozwoju. Równocześnie to, co w ciągu wieków było naszą klęską, że narodem w znaczeniu pełni praw była tylko garstka, że lud pracujący pozbawiony był możności decydowania o własnym losie — to uległo zasadniczej, radykalnej zmianie.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.8" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Głębokie, zasadnicze reformy, jakie legły u podstaw odbudowującej się Polski, rozszerzyły pojęcie Narodu, na miliony robotników i chłopów, nadały im po raz pierwszy w naszych dziejach pełne prawa świadomego uczestniczenia w tworzeniu materialnych i duchowych wartości, z których buduje się wielkość i szczęście Narodu.</u>
  22 + <u xml:id="u-2.9" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jeśli Kołłątaj i Kościuszko wołali, iż nie prędzej Polska będzie wolna, póki się lud nasz nie poczuje obywatelami we własnej Ojczyźnie, to dziś, po półtora wieku trwającej walce, możemy stwierdzić, że hasło to jest dziś przez nas w pełni realizowane.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.10" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Walka o rolę i znaczenie w narodzie człowieka pracy została wygrana, ale nie zakończona. Dla mas, dla demokracji, siła i wielkość Ojczyzny wiąże się jak najściślej z podniesieniem do najwyższego poziomu materialnego, kulturalnego i moralnego bytu warstw pracujących. Przyszłość Polski pragniemy oprzeć na potężnych i niewyczerpanych zasobach własnej siły twórczej polskiego robotnika, chłopa, inteligenta, pracownika umysłowego. Zdajemy sobie sprawę, że źródłem tej twórczej siły polskich mas ludowych może być tylko szybki wzrost ich kultury, jak najszybsze podniesienie obecnego poziomu ich ekonomicznego bytu, jak najczynniejszy ich udział w działalności Państwa, jak najbardziej wydatna czołowa rola w ogólnym życiu społecznym naszego kraju. Taki jest prosty i jak najkrócej sformułowany program społeczny i polityczny, który widniał na sztandarach demokracji polskiej zarówno w okresach jej walki o wolność i niepodległość narodu, jak i okresach jego wyzwolenia i suwerenności państwowej.</u>
  24 + <u xml:id="u-2.11" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Czy programowi temu byliśmy wierni nie tylko w słowach, deklaracjach i hasłach propagandowych, lecz przede wszystkim w czynach i decyzjach, w codziennej, konkretnej pracy i walce? Oto, jak stoi zagadnienie.</u>
  25 + <u xml:id="u-2.12" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jeśli najbardziej nawet surowo, ale bezstronnie Sejm Ustawodawczy oceni dotychczasową pracę i osiągnięcia od powstania Krajowej Rady Narodowej do chwili obecnej — odpowiedź może wypaść tylko jedna: w wielkiej bitwie z siłami zacofania, przywileju i wyzysku, z siłami niszczycielskimi — zwycięstwo odniosły siły postępu, siły twórcze. Zwyciężył Naród uosobiony w milionowych masach ludzi pracy, twórców i budowniczych.</u>
  26 + <u xml:id="u-2.13" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Niezmierzone ofiary, poniesione w walce o wyzwolenie, gigantyczny wysiłek włożony w dzieło odbudowy Polski — to miara aktywności społeczeństwa, to miara związania wszystkich obywateli z wielkimi zadaniami i celami, jakie stoją przed Narodem.</u>
  27 + <u xml:id="u-2.14" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Z dumą możemy stwierdzić, że demokracja ludowa wyzwoliła w Narodzie drzemiącą w nim wielką moc twórczą, dała płynąć tamowanemu dotąd potokowi, aby szybciej obracał koło naszej historii.</u>
  28 + <u xml:id="u-2.15" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Któż inny w warunkach tak niesłychanych mógłby wykazać większy hart ducha, niż go wykazał Naród Polski w ciągu 6 lat okupacji hitlerowskiej? Kto byłby zdolny do większej jeszcze ofiarności patriotycznej od tej, jaką przejawiła bohaterska ludność naszej Stolicy w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r. i w tragiczne dni powstania?</u>
  29 + <u xml:id="u-2.16" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Gdzie jest kraj, w którym by żołnierz polski nie zadokumentował swej gotowości do oddania życia w walce o sprawę sojuszniczą, jeśli w jego umyśle wiązała się ona ze sprawą Polski? Jakiż naród uporałby się sprawniej i szybciej z zadaniem osiedlenia kilku milionów swych obywateli w okolicznościach tak trudnych i niemal niewykonalnych, jak to musieliśmy uczynić my, przywracając Polsce ziemie odzyskane? Któż szybciej i skuteczniej potrafiłby przywrócić Bałtykowi życie, uruchomić zdruzgotane porty, przekształcić Polskę w kraj morski?</u>
  30 + <u xml:id="u-2.17" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Obywatele Posłowie! To, co realizowaliśmy dotąd, wypływało z głębokich potrzeb kraju, było wypełnieniem testamentu najszlachetniejszych duchów Polski, Nie sięgaliśmy do obcych wzorów, ponieważ sięgać nie potrzebowaliśmy. Głęboka miłość Ojczyzny, głębokie zrozumienie doświadczeń historii naszego Narodu — to najlepsze wytyczne pracy, które — wierzę — i Wam będą oświetlały drogę.</u>
  31 + <u xml:id="u-2.18" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Stoją przed nami zadania wielkie. Jesteśmy dopiero u progu tej ogromnej pracy, której ostatecznym wynikiem musi być pełna odbudowa kraju, stworzenie dla wszystkich obywateli warunków, w których zaspokojone będą wszystkie ich materialne i duchowe potrzeby. Musi być wreszcie uwydatniona siła Państwa i szacunek do niego wśród innych państw Europy i świata. Na takich podstawach oprzeć się może cały byt niepodległy Polski, jej pełna polityczna i gospodarcza suwerenność.</u>
  32 + <u xml:id="u-2.19" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Dziś przed naszym pokoleniem historia postawiła tak wielkie ogólnonarodowe zadania, że skala ich i waga przerasta wszystkie, jakie kiedykolwiek stawały przed Narodem Polskim, Dziś warunki dla rozwiązania tych wielkich zadań ogólnonarodowych mogą stać się rychło bez porównania lepsze i korzystniejsze niż w którymkolwiek innym okresie naszych dziejów.</u>
  33 + <u xml:id="u-2.20" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Musicie, Obywatele Posłowie, wskrzesić ducha Sejmu Wielkiego, nawiązać do jego reformatorskich tradycji. Wielcy patrioci Sejmu Czteroletniego rozumieli, że tam, gdzie idzie o dobro narodu, o byt państwa, tam nie wolno liczyć się z przywilejami tej czy innej grupy, rozumieli, że dobrem dla narodu jest to, co uwzględnia interes całości lub co najmniej większości narodu.</u>
  34 + <u xml:id="u-2.21" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Sejm Ustawodawczy odrodzonej, demokratycznej Polski winien stać się niejako kontynuatorem tych prac, które z górą półtora wieku temu podjął obóz patriotyczny w Sejmie Czteroletnim.</u>
  35 + <u xml:id="u-2.22" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Porównywując te dwie epoki, nie można nie stwierdzić, w o ile lepszych i korzystniejszych warunkach będzie pracować Sejm obecny.</u>
  36 + <u xml:id="u-2.23" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Mieliśmy w naszych dziejach wiele szlachetnych myśli, wiele ofiarnych, bohaterskich wysiłków, mieliśmy wielu mężów, którzy jasno widzieli przyszłość i drogi do niej wiodące, ale jakże rzadko dotąd zwycięstwo było udziałem tych twórczych duchów.</u>
  37 + <u xml:id="u-2.24" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">To zwycięstwo jest Waszym udziałem. Wasze prace nie będą tylko wskazaniami, nie będą tylko testamentem dla przyszłych pokoleń. Będą wykuwaniem w twardej skale nowego oblicza Polski, będą realną pracą, której każdy dzień będzie wydawał owoce.</u>
  38 + <u xml:id="u-2.25" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Musicie skupić do tej pracy cały naród, zjednoczyć wszystkie jego siły.</u>
  39 + <u xml:id="u-2.26" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Jednym z pierwszych aktów, jaki Rząd wniesie pod obrady Sejmu, będzie projekt ustawy amnestyjnej. Jest naszym wspólnym, gorącym pragnieniem, aby otwarcie Sejmu Ustawodawczego stało się bodźcem dla dziesiątków tysięcy Polaków na obczyźnie do powrotu do kraju, w którym wre praca nad odbudową.</u>
  40 + <u xml:id="u-2.27" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Stoi przed Wami, Obywatele Posłowie, najszczytniejsze zadanie — opracowanie nowej konstytucji, konstytucji, która wcieli najpiękniejsze ideały polskich bojowników o wolność, a która wolna będzie od wad, jakich niemało widzieliśmy w naszej historii, konstytucji, która godna będzie bohaterskiego Narodu Polskiego.</u>
  41 + <u xml:id="u-2.28" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Wam, Obywatele Posłowie, przypadło w udziale wcielanie w życie najwznioślejszych dążeń tych setek tysięcy bezimiennych bohaterów, którzy w walce o wolność narodu oddali życie, abyśmy dziś w wolnej Ojczyźnie mogli znów podjąć pracę dla chwały i dobra Narodu Polskiego.</u>
  42 + <u xml:id="u-2.29" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Zaszczytną funkcję Krajowej Rady Narodowej przekazuję Wysokiemu Sejmowi — jako najwyższemu organowi władzy Narodu.</u>
48 43 <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
49   - <u xml:id="u-2.31" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">„Na podstawie art. 25 ust. (1) i (2) Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. w związku z art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Prezydenta Krajowej Rady Narodowej (Dz. U. R. P. Nr 5, poz. 23), zmienionej ustawą z dnia 31 grudnia 1944 r. (Dz. U. R. P. Nr 19, poz. 97) — zwołuję Sejm Ustawodawczy, wybrany na skutek zarządzenia Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 12 listopada 1946 r. o przeprowadzeniu wyborów do Sejmu Ustawodawczego (Dz. U. R. P. Nr 58. poz. 322) — do miasta stołecznego Warszawy na dzień 4 lutego 1947 r.</u>
50   - <u xml:id="u-2.32" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Podpisane: Prezydent Krajowej Rady Narodowej Bolesław Bierut.</u>
51   - <u xml:id="u-2.33" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Prezes Rady Ministrów Edward Osóbka-Morawski.”</u>
52   - <u xml:id="u-2.34" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Na podstawie tego rozporządzenia ogłaszam Sejm Ustawodawczy za otwarty.</u>
  44 + <u xml:id="u-2.31" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">„Na podstawie art. 25 ust. (1) i (2) Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. w związku z art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Prezydenta Krajowej Rady Narodowej (Dz. U. R. P. Nr 5, poz. 23), zmienionej ustawą z dnia 31 grudnia 1944 r. (Dz. U. R. P. Nr 19, poz. 97) — zwołuję Sejm Ustawodawczy, wybrany na skutek zarządzenia Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 12 listopada 1946 r. o przeprowadzeniu wyborów do Sejmu Ustawodawczego (Dz. U. R. P. Nr 58. poz. 322) — do miasta stołecznego Warszawy na dzień 4 lutego 1947 r.</u>
  45 + <u xml:id="u-2.32" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Podpisane: Prezydent Krajowej Rady Narodowej Bolesław Bierut.</u>
  46 + <u xml:id="u-2.33" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Prezes Rady Ministrów Edward Osóbka-Morawski.”</u>
  47 + <u xml:id="u-2.34" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Na podstawie tego rozporządzenia ogłaszam Sejm Ustawodawczy za otwarty.</u>
53 48 <u xml:id="u-2.35" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski.)</u>
54   - <u xml:id="u-2.36" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Proponuję Obywatelom Posłom uchwalenie nowego tekstu ślubowania poselskiego treści następującej:</u>
55   - <u xml:id="u-2.37" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
56   - <u xml:id="u-2.38" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Kto z Obywateli Posłów jest za tym tekstem ślubowania, zechce podnieść rękę. Wszyscy.</u>
57   - <u xml:id="u-2.39" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">A zatem tekst nowego ślubowania został uchwalony jednomyślnie.</u>
58   - <u xml:id="u-2.40" who="#komentarz">(Poseł ob. Mikołajczyk:</u>
59   - <u xml:id="u-2.41" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Myśmy nie głosowali.)</u>
60   - <u xml:id="u-2.42" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Wobec tego zapytuję, kto jest przeciwny temu tekstowi ślubowania? Nikt nie jest przeciwny? Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
61   - <u xml:id="u-2.43" who="#komentarz">(Posłowie z PSL podnoszą rękę.)</u>
62   - <u xml:id="u-2.44" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Tekst ślubowania został uchwalony większością głosów.</u>
63   - <u xml:id="u-2.45" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Na Marszałka Seniora powołuję jednego z najstarszych wiekiem, posłów ob. Trąbalskiego Franciszka.</u>
64   - <u xml:id="u-2.46" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Proszę Posła Obywatela Trąbalskiego o zbliżenie się do stołu prezydialnego.</u>
65   - <u xml:id="u-2.47" who="#komentarz">(Poseł Trąbalski podchodzi do stołu prezydialnego.)</u>
66   - <u xml:id="u-2.48" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Proszę Obywatela Posła o powtarzanie za mną słów ślubowania</u>
67   - <u xml:id="u-2.49" who="#komentarz">(czyta):</u>
68   - <u xml:id="u-2.50" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej.”</u>
69   - <u xml:id="u-2.51" who="#komentarz">(Poseł Trąbalski powtarza za Prezydentem powyższe słowa ślubowania.)</u>
70   - <u xml:id="u-2.52" who="#PrezydentKRNBoleslawBierut">Stwierdzam, że poseł ob. Trąbalski Franciszek złożył ślubowanie.</u>
71   - <u xml:id="u-2.53" who="#komentarz">(Marszałek Senior Trąbalski Franciszek obejmuje przewodnictwo.)</u>
  49 + <u xml:id="u-2.36" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Proponuję Obywatelom Posłom uchwalenie nowego tekstu ślubowania poselskiego treści następującej:</u>
  50 + <u xml:id="u-2.37" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
  51 + <u xml:id="u-2.38" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Kto z Obywateli Posłów jest za tym tekstem ślubowania, zechce podnieść rękę. Wszyscy.</u>
  52 + <u xml:id="u-2.39" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">A zatem tekst nowego ślubowania został uchwalony jednomyślnie.</u>
  53 + <u xml:id="u-2.40" who="#komentarz">(Poseł ob. Mikołajczyk: Myśmy nie głosowali.)</u>
  54 + <u xml:id="u-2.41" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Wobec tego zapytuję, kto jest przeciwny temu tekstowi ślubowania? Nikt nie jest przeciwny? Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
  55 + <u xml:id="u-2.42" who="#komentarz">(Posłowie z PSL podnoszą rękę.)</u>
  56 + <u xml:id="u-2.43" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Tekst ślubowania został uchwalony większością głosów.</u>
  57 + <u xml:id="u-2.44" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Na Marszałka Seniora powołuję jednego z najstarszych wiekiem, posłów ob. Trąbalskiego Franciszka.</u>
  58 + <u xml:id="u-2.45" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Proszę Posła Obywatela Trąbalskiego o zbliżenie się do stołu prezydialnego.</u>
  59 + <u xml:id="u-2.46" who="#komentarz">(Poseł Trąbalski podchodzi do stołu prezydialnego.)</u>
  60 + <u xml:id="u-2.47" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Proszę Obywatela Posła o powtarzanie za mną słów ślubowania:</u>
  61 + <u xml:id="u-2.48" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej.”</u>
  62 + <u xml:id="u-2.49" who="#komentarz">(Poseł Trąbalski powtarza za Prezydentem powyższe słowa ślubowania.)</u>
  63 + <u xml:id="u-2.50" who="#PrezydentKRNBolesławBierut">Stwierdzam, że poseł ob. Trąbalski Franciszek złożył ślubowanie.</u>
  64 + <u xml:id="u-2.51" who="#komentarz">(Marszałek Senior Trąbalski Franciszek obejmuje przewodnictwo.)</u>
72 65 </div>
73 66 <div xml:id="div-3">
74   - <u xml:id="u-3.0" who="#MarszalekSenior">Wysoka Izbo! Jestem dumny, że jako poseł z ziem odzyskanych mam zaszczyt przewodniczyć w tej Wysokiej Izbie do wyboru Marszałka.</u>
75   - <u xml:id="u-3.1" who="#MarszalekSenior">Jestem dumny, że nasz program i nasza działalność, a przede wszystkim rok 1892, kiedy to w listopadzie w Paryżu zapadła uchwała walki o ustrój demokratyczny i walki o niepodległość Polski, (Oklaski) jestem dumny, że ten nasz program roku 1892 został spełniony i że dziś w tej nowej Izbie zebrał się Sejm nie reakcyjny, ale Sejm nowej Polski demokratycznej. Jestem dumny, że spełniliśmy ten testament, który nam zostawili Waryński, Pietrusiński, Ossowski, którzy ginęli na szubienicy i pomimo, że im stryczek zakładano na szyję, krzyczeli: Niech żyje niepodległość Polski! I to hasło, ten testament został wypełniony.</u>
76   - <u xml:id="u-3.2" who="#MarszalekSenior">Jestem dumny, że w tej nowej Polsce nie ma dziś systemu kapitalistycznego, nie ma reakcji, ale jest dziś Rząd i Państwo demokratyczne.</u>
77   - <u xml:id="u-3.3" who="#MarszalekSenior">I dlatego, Szanowni Obywatele, powinniśmy dążyć do tego, aby ten nowy Sejm pracował nad odbudowaniem naszego Państwa, aby starał się również zjednoczyć całe społeczeństwo polskie we wspólnej pracy nad rozbudową Państwa.</u>
78   - <u xml:id="u-3.4" who="#MarszalekSenior">Jeżeli Hitler — jak już wspomniał Prezydent Bierut — wyniszczył 6 milionów obywateli polskich, to naszym świętym obowiązkiem jest, aby sprowadzić te masy Polaków, które pozostają jeszcze za granicą, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, abyśmy mogli wspólnie rozbudowywać Polskę tak silną i potężną, aby żaden wróg nie mógł w nią uderzyć. Jeżeli będziemy w tym duchu pracowali, to jestem pewny, że i nasza Polska stanie się taką, jakiej sobie życzymy, będzie Polską demokratyczną i nikt, żaden wróg nie będzie w stanie jej zniszczyć.</u>
79   - <u xml:id="u-3.5" who="#MarszalekSenior">To były słowa, które chciałem powiedzieć.</u>
80   - <u xml:id="u-3.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
81   - <u xml:id="u-3.7" who="#MarszalekSenior">Powołuję na sekretarzy posłów: ob. Młoteckiego Władysława i ob. Rajkowskiego Władysława.</u>
82   - <u xml:id="u-3.8" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
83   - <u xml:id="u-3.9" who="#MarszalekSenior">Przystępujemy do porządku dziennego: Ukonstytuowanie się Sejmu.</u>
84   - <u xml:id="u-3.10" who="#MarszalekSenior">Przede wszystkim poproszę Obywateli Posłów o złożenie ślubowania.</u>
85   - <u xml:id="u-3.11" who="#MarszalekSenior">Proszę wszystkich Obywateli Posłów o powstanie.</u>
86   - <u xml:id="u-3.12" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
87   - <u xml:id="u-3.13" who="#MarszalekSenior">Proszę o powtarzanie za mną tekstu ślubowania</u>
88   - <u xml:id="u-3.14" who="#komentarz">(czyta):</u>
89   - <u xml:id="u-3.15" who="#MarszalekSenior">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej.”</u>
90   - <u xml:id="u-3.16" who="#komentarz">(Następujący posłowie powtarzają za Marszałkiem-Seniorem przytoczone wyżej słowa ślubowania:</u>
91   - <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">1) Abramowicz Edward</u>
92   - <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">2) Adamowski Leon</u>
93   - <u xml:id="u-3.19" who="#komentarz">3) Alfa Ludwik</u>
94   - <u xml:id="u-3.20" who="#komentarz">4) Ajnenkiel Eugeniusz</u>
95   - <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">5) Albrecht Jerzy</u>
96   - <u xml:id="u-3.22" who="#komentarz">6) Alster Antoni</u>
97   - <u xml:id="u-3.23" who="#MarszalekSenior">7) Arczyński Marek Ferdynand</u>
98   - <u xml:id="u-3.24" who="#komentarz">8) Augustyn Józef</u>
99   - <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">9) Baczewski Jan</u>
100   - <u xml:id="u-3.26" who="#komentarz">10) Bojkowski Antoni</u>
101   - <u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">11) Banach Kazimierz</u>
102   - <u xml:id="u-3.28" who="#komentarz">12) Banaczyk Władysław</u>
103   - <u xml:id="u-3.29" who="#komentarz">13) Bancerz Stefan</u>
104   - <u xml:id="u-3.30" who="#komentarz">14) Bańczyk Stanisław</u>
105   - <u xml:id="u-3.31" who="#komentarz">15) Baranowski Feliks</u>
106   - <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">16) Baranowski Wincenty</u>
107   - <u xml:id="u-3.33" who="#komentarz">17) Barcikowski Wacław</u>
108   - <u xml:id="u-3.34" who="#komentarz">18) Baryła Marian</u>
109   - <u xml:id="u-3.35" who="#komentarz">19) Beluch — Beloński Józef</u>
110   - <u xml:id="u-3.36" who="#komentarz">20) Beniger Stanisław</u>
111   - <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">21) Berman Jakub</u>
112   - <u xml:id="u-3.38" who="#komentarz">22) Bęben Bronisław</u>
113   - <u xml:id="u-3.39" who="#komentarz">23) Bieniek Stanisław</u>
114   - <u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">24) Bień Aleksy</u>
115   - <u xml:id="u-3.41" who="#komentarz">25) Bień Józef</u>
116   - <u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">26) Bieńkowski Witold</u>
117   - <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">27) Bieńkowski Władysław</u>
118   - <u xml:id="u-3.44" who="#komentarz">28) Bierut Bolesław</u>
119   - <u xml:id="u-3.45" who="#komentarz">29) Bigus Antoni</u>
120   - <u xml:id="u-3.46" who="#komentarz">30) Blak Józef</u>
121   - <u xml:id="u-3.47" who="#komentarz">31) Blinowski Franciszek</u>
122   - <u xml:id="u-3.48" who="#komentarz">32) Bocheński Aleksander</u>
123   - <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">33) Bodalski Mieczysław</u>
124   - <u xml:id="u-3.50" who="#komentarz">34) Bonka Stanisław</u>
125   - <u xml:id="u-3.51" who="#komentarz">35) Borowiec Marian ks.</u>
126   - <u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">36) Bosiakowa Romana</u>
127   - <u xml:id="u-3.53" who="#komentarz">37) Bożek Arkadiusz</u>
128   - <u xml:id="u-3.54" who="#komentarz">38) Bromboszcz Henryk</u>
129   - <u xml:id="u-3.55" who="#komentarz">39) Bryja Wincenty</u>
130   - <u xml:id="u-3.56" who="#komentarz">40) Brzeziński Stefan</u>
131   - <u xml:id="u-3.57" who="#komentarz">41) Buczek Michał</u>
132   - <u xml:id="u-3.58" who="#komentarz">42) Burdzy</u>
133   - <u xml:id="u-3.59" who="#MarszalekSenior">Jan</u>
134   - <u xml:id="u-3.60" who="#komentarz">43) Burski Aleksander</u>
135   - <u xml:id="u-3.61" who="#komentarz">44) Cendrowski Stefan</u>
136   - <u xml:id="u-3.62" who="#komentarz">45) Chaba Józef</u>
137   - <u xml:id="u-3.63" who="#komentarz">46) Chabaj Kazimierz</u>
138   - <u xml:id="u-3.64" who="#komentarz">47) Chadaj Paweł Edward</u>
139   - <u xml:id="u-3.65" who="#komentarz">48) Chajn Leon</u>
140   - <u xml:id="u-3.66" who="#komentarz">49) Chełchowski Hilary</u>
141   - <u xml:id="u-3.67" who="#komentarz">50) Chodkiewicz Kazimierz</u>
142   - <u xml:id="u-3.68" who="#komentarz">51) Chorążyna Hanna</u>
143   - <u xml:id="u-3.69" who="#komentarz">52) Cieślak Stanisław</u>
144   - <u xml:id="u-3.70" who="#komentarz">53) Cieślik Adolf</u>
145   - <u xml:id="u-3.71" who="#komentarz">54) Chwaliński Piotr</u>
146   - <u xml:id="u-3.72" who="#komentarz">55) Cyrankiewicz Józef</u>
147   - <u xml:id="u-3.73" who="#komentarz">56) Czechowicz Eugeniusz</u>
148   - <u xml:id="u-3.74" who="#komentarz">57) Czerwiński Marian</u>
149   - <u xml:id="u-3.75" who="#komentarz">58) Czyżowski Kazimierz</u>
150   - <u xml:id="u-3.76" who="#komentarz">59) Ćwik Tadeusz</u>
151   - <u xml:id="u-3.77" who="#komentarz">60) Dachów Mikołaj</u>
152   - <u xml:id="u-3.78" who="#komentarz">61) Dąb Adolf</u>
153   - <u xml:id="u-3.79" who="#komentarz">62) Dąb-Kocioł Jan</u>
154   - <u xml:id="u-3.80" who="#komentarz">63) Dąbek Paweł</u>
155   - <u xml:id="u-3.81" who="#komentarz">64) Dąbrowicz Henryk</u>
156   - <u xml:id="u-3.82" who="#komentarz">65) Dąbrowski Jan</u>
157   - <u xml:id="u-3.83" who="#komentarz">66) Dąbrowski Konstanty</u>
158   - <u xml:id="u-3.84" who="#komentarz">67) Dąbrowski Stefan</u>
159   - <u xml:id="u-3.85" who="#komentarz">68) Dechnik Józef</u>
160   - <u xml:id="u-3.86" who="#komentarz">69) Dietrich Tadeusz</u>
161   - <u xml:id="u-3.87" who="#komentarz">70) Dobosz Stanisław</u>
162   - <u xml:id="u-3.88" who="#komentarz">71) Dobrowolski Henryk</u>
163   - <u xml:id="u-3.89" who="#komentarz">72) Dobrowolski Hieronim</u>
164   - <u xml:id="u-3.90" who="#komentarz">73) Dobrowolski Stanisław</u>
165   - <u xml:id="u-3.91" who="#komentarz">74) Dobruś Edward</u>
166   - <u xml:id="u-3.92" who="#komentarz">75) Domański Jan</u>
167   - <u xml:id="u-3.93" who="#komentarz">76) Domiński Jerzy</u>
168   - <u xml:id="u-3.94" who="#komentarz">77) Drąg Adam</u>
169   - <u xml:id="u-3.95" who="#komentarz">78) Drewnowski Jerzy</u>
170   - <u xml:id="u-3.96" who="#komentarz">79) Drobner Bolesław</u>
171   - <u xml:id="u-3.97" who="#komentarz">80) Drzewiecki Bronisław</u>
172   - <u xml:id="u-3.98" who="#komentarz">81) Dubiel Józef</u>
173   - <u xml:id="u-3.99" who="#komentarz">82) Duniak Stanisław</u>
174   - <u xml:id="u-3.100" who="#komentarz">83) Dura Lucjusz</u>
175   - <u xml:id="u-3.101" who="#komentarz">84) Dworakowski Władysław</u>
176   - <u xml:id="u-3.102" who="#komentarz">85) Dybowski Stefan</u>
177   - <u xml:id="u-3.103" who="#komentarz">86) Dzendzel Henryk</u>
178   - <u xml:id="u-3.104" who="#komentarz">87) Fijałkowski Wiesław</u>
179   - <u xml:id="u-3.105" who="#komentarz">88) Flacht Piotr</u>
180   - <u xml:id="u-3.106" who="#komentarz">89) Formas Franciszek</u>
181   - <u xml:id="u-3.107" who="#komentarz">90) Frankowski Jan</u>
182   - <u xml:id="u-3.108" who="#komentarz">91) Gacki Henryk</u>
183   - <u xml:id="u-3.109" who="#komentarz">92) Gać Stanisław</u>
184   - <u xml:id="u-3.110" who="#komentarz">93) Gajewski Piotr</u>
185   - <u xml:id="u-3.111" who="#komentarz">94) Galiński Antoni</u>
186   - <u xml:id="u-3.112" who="#komentarz">95) Gaiłaś Kazimierz</u>
187   - <u xml:id="u-3.113" who="#komentarz">96) Gancarczyk Jan</u>
188   - <u xml:id="u-3.114" who="#komentarz">97) Garncarczyk Wilhelm</u>
189   - <u xml:id="u-3.115" who="#komentarz">98) Garncarczykowa Stanisława</u>
190   - <u xml:id="u-3.116" who="#MarszalekSenior">99) Gellert Piotr 100) Gesing Roman 101) Głowacki Lucjan</u>
191   - <u xml:id="u-3.117" who="#komentarz">102) Gomułka Władysław</u>
192   - <u xml:id="u-3.118" who="#komentarz">103) Górny Alfred</u>
193   - <u xml:id="u-3.119" who="#komentarz">104) Grajek Czesław</u>
194   - <u xml:id="u-3.120" who="#komentarz">105) Gronkiewicz Jan</u>
195   - <u xml:id="u-3.121" who="#komentarz">106) Gross Stanisław</u>
196   - <u xml:id="u-3.122" who="#komentarz">107) Grossfeld Ludwik</u>
197   - <u xml:id="u-3.123" who="#komentarz">108) Groszyński Kazimierz</u>
198   - <u xml:id="u-3.124" who="#komentarz">109) Grubecki Jan</u>
199   - <u xml:id="u-3.125" who="#komentarz">110) Grzecznarowski Józef</u>
200   - <u xml:id="u-3.126" who="#komentarz">111) Gumiński Wacław</u>
201   - <u xml:id="u-3.127" who="#komentarz">112) Guzicki Leszek</u>
202   - <u xml:id="u-3.128" who="#komentarz">113) Gwiazdowicz Michał</u>
203   - <u xml:id="u-3.129" who="#komentarz">114) Gwis Alfons</u>
204   - <u xml:id="u-3.130" who="#komentarz">115) Hałas Stanisław</u>
205   - <u xml:id="u-3.131" who="#komentarz">116) Hiżowa Emilia</u>
206   - <u xml:id="u-3.132" who="#komentarz">117) Hochfeld Julian</u>
207   - <u xml:id="u-3.133" who="#komentarz">118) Ignatowski Andrzej</u>
208   - <u xml:id="u-3.134" who="#komentarz">119) Izydorczyk Jan</u>
209   - <u xml:id="u-3.135" who="#komentarz">120) Jabłoński Henryk</u>
210   - <u xml:id="u-3.136" who="#komentarz">121) Jacek Andrzej</u>
211   - <u xml:id="u-3.137" who="#komentarz">122) Jachowicz Kazimierz</u>
212   - <u xml:id="u-3.138" who="#komentarz">123) Jagiełło Stanisław</u>
213   - <u xml:id="u-3.139" who="#komentarz">124) Jagiełło Władysław</u>
214   - <u xml:id="u-3.140" who="#komentarz">125) Jagusz Stanisław</u>
215   - <u xml:id="u-3.141" who="#komentarz">126) Jankowski Leon</u>
216   - <u xml:id="u-3.142" who="#komentarz">127) Janusz Stanisław</u>
217   - <u xml:id="u-3.143" who="#komentarz">128) Jaremczuk Stanisław</u>
218   - <u xml:id="u-3.144" who="#komentarz">129) Jarosz Feliks</u>
219   - <u xml:id="u-3.145" who="#komentarz">130) Jaroszek Stefan</u>
220   - <u xml:id="u-3.146" who="#komentarz">131) Jaroszewicz Piotr</u>
221   - <u xml:id="u-3.147" who="#komentarz">132) Jasiuk Andrzej</u>
222   - <u xml:id="u-3.148" who="#komentarz">133) Jaszczukowa Maria</u>
223   - <u xml:id="u-3.149" who="#komentarz">134) Jaworska Helena</u>
224   - <u xml:id="u-3.150" who="#komentarz">135) Jaworski Marian</u>
225   - <u xml:id="u-3.151" who="#komentarz">136) Jerzyk Emil</u>
226   - <u xml:id="u-3.152" who="#komentarz">137) Jędrychowski Stefan</u>
227   - <u xml:id="u-3.153" who="#komentarz">138) Jodłowski Jerzy</u>
228   - <u xml:id="u-3.154" who="#komentarz">139) Jonsik Wacław</u>
229   - <u xml:id="u-3.155" who="#komentarz">140) Józwiak Franciszek — „Witold”</u>
230   - <u xml:id="u-3.156" who="#komentarz">141) Jura Albin</u>
231   - <u xml:id="u-3.157" who="#komentarz">142) Jurek Jan</u>
232   - <u xml:id="u-3.158" who="#komentarz">143) Jurkowski Stanisław</u>
233   - <u xml:id="u-3.159" who="#komentarz">144) Juszkiewicz Aleksander</u>
234   - <u xml:id="u-3.160" who="#komentarz">145) Kaczocha Józef Aleksander</u>
235   - <u xml:id="u-3.161" who="#komentarz">146) Kaczorowski Michał</u>
236   - <u xml:id="u-3.162" who="#komentarz">147 ) Kaliszewski Stanisław</u>
237   - <u xml:id="u-3.163" who="#komentarz">148) Kamiński Franciszek</u>
238   - <u xml:id="u-3.164" who="#komentarz">149) Karaczewski Artur</u>
239   - <u xml:id="u-3.165" who="#komentarz">150) Karbowiak Jan</u>
240   - <u xml:id="u-3.166" who="#komentarz">151) Karpała Stanisław</u>
241   - <u xml:id="u-3.167" who="#komentarz">152) Kaźmierczak Józef</u>
242   - <u xml:id="u-3.168" who="#komentarz">153) Kępczyński Wincenty</u>
243   - <u xml:id="u-3.169" who="#komentarz">154) Kiernik Władysław</u>
244   - <u xml:id="u-3.170" who="#komentarz">155) Kiszczyński Józef</u>
245   - <u xml:id="u-3.171" who="#MarszalekSenior">156) Kisiel Jan 157) Kisiel Marian 158) Kita Adolf</u>
246   - <u xml:id="u-3.172" who="#komentarz">159) Klecha Jan</u>
247   - <u xml:id="u-3.173" who="#komentarz">160) Kliszko Zenon</u>
248   - <u xml:id="u-3.174" who="#komentarz">161) Kloc Bronisław</u>
249   - <u xml:id="u-3.175" who="#komentarz">162) Kłosiewicz Wiktor</u>
250   - <u xml:id="u-3.176" who="#komentarz">163) Kłuszyńska Dorota</u>
251   - <u xml:id="u-3.177" who="#komentarz">164) Koj Jan</u>
252   - <u xml:id="u-3.178" who="#komentarz">165) Kołakowski Tomasz</u>
253   - <u xml:id="u-3.179" who="#komentarz">166) Kołodziej Antoni</u>
254   - <u xml:id="u-3.180" who="#komentarz">167) Kołodziejczyk Henryk</u>
255   - <u xml:id="u-3.181" who="#komentarz">168) Kołodziejski Henryk</u>
256   - <u xml:id="u-3.182" who="#komentarz">169) Koral Tadeusz</u>
257   - <u xml:id="u-3.183" who="#komentarz">170) Korboński Stefan</u>
258   - <u xml:id="u-3.184" who="#komentarz">171) Korga Leon</u>
259   - <u xml:id="u-3.185" who="#komentarz">172) Korzycki Antoni</u>
260   - <u xml:id="u-3.186" who="#komentarz">173) Koss Piotr</u>
261   - <u xml:id="u-3.187" who="#komentarz">174) Kosydarski Władysław</u>
262   - <u xml:id="u-3.188" who="#komentarz">175) Kotek — Agroszewski Stanisław</u>
263   - <u xml:id="u-3.189" who="#komentarz">176) Kotar Stanisław</u>
264   - <u xml:id="u-3.190" who="#komentarz">,177) Kowalczyk Stanisław</u>
265   - <u xml:id="u-3.191" who="#komentarz">178) Kowalewski Stanisław</u>
266   - <u xml:id="u-3.192" who="#komentarz">179) Kowalik Władysław</u>
267   - <u xml:id="u-3.193" who="#komentarz">180) Kowalski Aleksander</u>
268   - <u xml:id="u-3.194" who="#komentarz">181) Kowalski Jan</u>
269   - <u xml:id="u-3.195" who="#komentarz">182) Kowalski Władysław</u>
270   - <u xml:id="u-3.196" who="#komentarz">183) Kożusznik Bogusław</u>
271   - <u xml:id="u-3.197" who="#komentarz">184) Krajewski Jakub</u>
272   - <u xml:id="u-3.198" who="#komentarz">185) Kramarz Józef</u>
273   - <u xml:id="u-3.199" who="#komentarz">186) Krassowska Eugenia</u>
274   - <u xml:id="u-3.200" who="#komentarz">187) Krochmal Jan</u>
275   - <u xml:id="u-3.201" who="#komentarz">188) Król Franciszek</u>
276   - <u xml:id="u-3.202" who="#komentarz">189) Król Jan Aleksander</u>
277   - <u xml:id="u-3.203" who="#komentarz">190) Kruczkowski Leon</u>
278   - <u xml:id="u-3.204" who="#komentarz">191) Krygier Alfred</u>
279   - <u xml:id="u-3.205" who="#komentarz">192) Krzewniak Andrzej</u>
280   - <u xml:id="u-3.206" who="#komentarz">193) Krzyżanowski Adam</u>
281   - <u xml:id="u-3.207" who="#komentarz">194) Kubiak Julian</u>
282   - <u xml:id="u-3.208" who="#komentarz">195) Kubicki Aleksander Marian</u>
283   - <u xml:id="u-3.209" who="#komentarz">196) Kuczewski Władysław</u>
284   - <u xml:id="u-3.210" who="#komentarz">197) Kulczyński Stanisław</u>
285   - <u xml:id="u-3.211" who="#komentarz">198) Kulisiewicz Jan</u>
286   - <u xml:id="u-3.212" who="#komentarz">199) Kulka Jan</u>
287   - <u xml:id="u-3.213" who="#komentarz">200) Kupczyński Bronisław</u>
288   - <u xml:id="u-3.214" who="#komentarz">201) Kurkiewicz Władysław</u>
289   - <u xml:id="u-3.215" who="#komentarz">202) Kuroczko Eustachy</u>
290   - <u xml:id="u-3.216" who="#komentarz">203) Kurpiewski Karol</u>
291   - <u xml:id="u-3.217" who="#komentarz">204) Kuryłowicz Adam</u>
292   - <u xml:id="u-3.218" who="#komentarz">205) Kurzela Gwidon</u>
293   - <u xml:id="u-3.219" who="#komentarz">206) Kuszko Eugeniusz</u>
294   - <u xml:id="u-3.220" who="#komentarz">207) Kuzańska — Obrączkowa Maria</u>
295   - <u xml:id="u-3.221" who="#komentarz">208) Kwiatkowski Eugeniusz</u>
296   - <u xml:id="u-3.222" who="#komentarz">209) Kwiatkowski Stanisław</u>
297   - <u xml:id="u-3.223" who="#komentarz">210) Labus Wiktor</u>
298   - <u xml:id="u-3.224" who="#komentarz">211) Langer Antoni</u>
299   - <u xml:id="u-3.225" who="#komentarz">212) Laskowski Stanisław</u>
300   - <u xml:id="u-3.226" who="#komentarz">213) Lechowicz Włodzimierz</u>
301   - <u xml:id="u-3.227" who="#komentarz">214) Leś</u>
302   - <u xml:id="u-3.228" who="#MarszalekSenior">Józef</u>
303   - <u xml:id="u-3.229" who="#komentarz">215) Lewandowicz Jan</u>
304   - <u xml:id="u-3.230" who="#komentarz">216) Lewińska Pelagia</u>
305   - <u xml:id="u-3.231" who="#komentarz">217) Lityński Marian</u>
306   - <u xml:id="u-3.232" who="#komentarz">218) Loga-Sowiński Ignacy</u>
307   - <u xml:id="u-3.233" who="#komentarz">219) Lukrec Henryk</u>
308   - <u xml:id="u-3.234" who="#komentarz">220) Łabuz Józef</u>
309   - <u xml:id="u-3.235" who="#komentarz">221) Łakomieć Ignacy</u>
310   - <u xml:id="u-3.236" who="#komentarz">222) Łyżnik Zofia</u>
311   - <u xml:id="u-3.237" who="#komentarz">223) Maciejewski Józef</u>
312   - <u xml:id="u-3.238" who="#komentarz">224) Marczakowa Felicja</u>
313   - <u xml:id="u-3.239" who="#komentarz">225) Maj Andrzej</u>
314   - <u xml:id="u-3.240" who="#komentarz">226) Majkutowicz Władysław</u>
315   - <u xml:id="u-3.241" who="#komentarz">227) Makowski Wacław</u>
316   - <u xml:id="u-3.242" who="#komentarz">228) Makuch Julian</u>
317   - <u xml:id="u-3.243" who="#komentarz">229) Malczyński Wiktor</u>
318   - <u xml:id="u-3.244" who="#komentarz">230) Małolepszy Stanisław</u>
319   - <u xml:id="u-3.245" who="#komentarz">231) Mańkowski Franciszek</u>
320   - <u xml:id="u-3.246" who="#komentarz">232) Marzec Mieczysław</u>
321   - <u xml:id="u-3.247" who="#komentarz">233) Maślanka Józef</u>
322   - <u xml:id="u-3.248" who="#komentarz">234) Mazur Franciszek</u>
323   - <u xml:id="u-3.249" who="#komentarz">235) Mazur Stanisław</u>
324   - <u xml:id="u-3.250" who="#komentarz">236) Michałowicz Mieczysław</u>
325   - <u xml:id="u-3.251" who="#komentarz">237) Michejda Tadeusz</u>
326   - <u xml:id="u-3.252" who="#komentarz">238) Michurski Czesław</u>
327   - <u xml:id="u-3.253" who="#komentarz">239) Mijał Kazimierz</u>
328   - <u xml:id="u-3.254" who="#komentarz">240) Mikołajczyk Stanisław</u>
329   - <u xml:id="u-3.255" who="#komentarz">241) Mikulski Henryk</u>
330   - <u xml:id="u-3.256" who="#komentarz">242) Minc Hilary</u>
331   - <u xml:id="u-3.257" who="#MarszalekSenior">243) Minor Marian 244) Mirek Jan 245) Mitura Antoni</u>
332   - <u xml:id="u-3.258" who="#komentarz">246) Młotecki Władysław</u>
333   - <u xml:id="u-3.259" who="#komentarz">247) Modzelewski Zygmunt</u>
334   - <u xml:id="u-3.260" who="#komentarz">248) Morawski Jerzy</u>
335   - <u xml:id="u-3.261" who="#komentarz">249) Moskwa Zygmunt</u>
336   - <u xml:id="u-3.262" who="#komentarz">250) Motyka Lucjan</u>
337   - <u xml:id="u-3.263" who="#komentarz">251) Nadobnik Kazimierz</u>
338   - <u xml:id="u-3.264" who="#komentarz">252) Nagórski Wiktor</u>
339   - <u xml:id="u-3.265" who="#komentarz">253) Nałkowska Zofia</u>
340   - <u xml:id="u-3.266" who="#komentarz">254) Nantka-Namirski Paweł</u>
341   - <u xml:id="u-3.267" who="#komentarz">255) Nieszporek Ryszard</u>
342   - <u xml:id="u-3.268" who="#komentarz">256) Nijak Franciszek</u>
343   - <u xml:id="u-3.269" who="#komentarz">257) Nowacki Jerzy</u>
344   - <u xml:id="u-3.270" who="#komentarz">258) Nowak Roman</u>
345   - <u xml:id="u-3.271" who="#komentarz">259) Nowak Tadeusz</u>
346   - <u xml:id="u-3.272" who="#komentarz">260) Nowakowski Antoni</u>
347   - <u xml:id="u-3.273" who="#komentarz">261) Nowicka Małgorzata</u>
348   - <u xml:id="u-3.274" who="#komentarz">262) Nowicki Marian</u>
349   - <u xml:id="u-3.275" who="#komentarz">263) Obrączka Ryszard</u>
350   - <u xml:id="u-3.276" who="#komentarz">264) Ochab Edward</u>
351   - <u xml:id="u-3.277" who="#komentarz">265) Okrajni Wawrzyniec</u>
352   - <u xml:id="u-3.278" who="#komentarz">266) Okulicki Wincenty</u>
353   - <u xml:id="u-3.279" who="#komentarz">267) Olchowicz Aleksander</u>
354   - <u xml:id="u-3.280" who="#komentarz">268) Oleszczak Witold</u>
355   - <u xml:id="u-3.281" who="#komentarz">269) Olszewski Stefan</u>
356   - <u xml:id="u-3.282" who="#komentarz">270) Ordyniec Józef</u>
357   - <u xml:id="u-3.283" who="#komentarz">271) Orłowska Edwarda</u>
358   - <u xml:id="u-3.284" who="#komentarz">272) Orłowski Bolesław</u>
359   - <u xml:id="u-3.285" who="#komentarz">273) Osiecki Stanisław</u>
360   - <u xml:id="u-3.286" who="#komentarz">274) Osóbka-Morawski Edward</u>
361   - <u xml:id="u-3.287" who="#komentarz">275) Ozga-Michalski Józef</u>
362   - <u xml:id="u-3.288" who="#komentarz">276) Palczewski Jan</u>
363   - <u xml:id="u-3.289" who="#komentarz">277) Paszkiewicz Gustaw</u>
364   - <u xml:id="u-3.290" who="#komentarz">278) Pawełczyk Roman</u>
365   - <u xml:id="u-3.291" who="#komentarz">279) Pelczarski Wojciech</u>
366   - <u xml:id="u-3.292" who="#komentarz">280) Piaskowski Stanisław</u>
367   - <u xml:id="u-3.293" who="#komentarz">281) Pieprzyk Józef</u>
368   - <u xml:id="u-3.294" who="#komentarz">282) Pietrusiński Józef</u>
369   - <u xml:id="u-3.295" who="#komentarz">283) Pietrzak Bolesław</u>
370   - <u xml:id="u-3.296" who="#komentarz">284) Pietrzakowa Władysława</u>
371   - <u xml:id="u-3.297" who="#komentarz">285) Pilchowa Rozalia</u>
372   - <u xml:id="u-3.298" who="#komentarz">286) Piotrowski Antoni</u>
373   - <u xml:id="u-3.299" who="#komentarz">287) Piotrowski Jan</u>
374   - <u xml:id="u-3.300" who="#komentarz">288) Piotrowski Roman</u>
375   - <u xml:id="u-3.301" who="#komentarz">289) Piwowarska Irena</u>
376   - <u xml:id="u-3.302" who="#komentarz">290) Podedworny Bolesław</u>
377   - <u xml:id="u-3.303" who="#komentarz">291) Podniesińska Wanda</u>
378   - <u xml:id="u-3.304" who="#komentarz">292) Podrygałło Stanisław</u>
379   - <u xml:id="u-3.305" who="#komentarz">293) Pol Maria</u>
380   - <u xml:id="u-3.306" who="#komentarz">294) Polewka Adam</u>
381   - <u xml:id="u-3.307" who="#komentarz">295) Polkowski Wacław</u>
382   - <u xml:id="u-3.308" who="#komentarz">296) Pokora Wojciech</u>
383   - <u xml:id="u-3.309" who="#komentarz">297) Pokrzywa Jan</u>
384   - <u xml:id="u-3.310" who="#komentarz">298) Popiel Mieczysław</u>
385   - <u xml:id="u-3.311" who="#komentarz">299) Popławski Stanisław</u>
386   - <u xml:id="u-3.312" who="#komentarz">300) Potapczuk Marian</u>
387   - <u xml:id="u-3.313" who="#komentarz">301) Praga Rafał</u>
388   - <u xml:id="u-3.314" who="#komentarz">302) Pragierowa Eugenia</u>
389   - <u xml:id="u-3.315" who="#komentarz">303) Przetacznik Eugeniusz</u>
390   - <u xml:id="u-3.316" who="#komentarz">304) Przytuła Józef</u>
391   - <u xml:id="u-3.317" who="#komentarz">305) Pszczółkowski Edmund</u>
392   - <u xml:id="u-3.318" who="#komentarz">306) Pszczółkowski Teofil</u>
393   - <u xml:id="u-3.319" who="#komentarz">307) Putek Józef</u>
394   - <u xml:id="u-3.320" who="#komentarz">308) Raabe Henryk</u>
395   - <u xml:id="u-3.321" who="#komentarz">309) Rabanowski Jan</u>
396   - <u xml:id="u-3.322" who="#komentarz">310) Radkiewicz Stanisław</u>
397   - <u xml:id="u-3.323" who="#komentarz">311) Radziwiłł Krzysztof</u>
398   - <u xml:id="u-3.324" who="#komentarz">312) Rajkowski Władysław</u>
399   - <u xml:id="u-3.325" who="#komentarz">313) Rak Jan</u>
400   - <u xml:id="u-3.326" who="#komentarz">314) Rapacki Adam</u>
401   - <u xml:id="u-3.327" who="#komentarz">315) Rapaczyński Kazimierz</u>
402   - <u xml:id="u-3.328" who="#komentarz">316) Rataj Julian</u>
403   - <u xml:id="u-3.329" who="#komentarz">317) Reczek Włodzimierz</u>
404   - <u xml:id="u-3.330" who="#komentarz">318) Rek Tadeusz</u>
405   - <u xml:id="u-3.331" who="#komentarz">319) Rękas Michał</u>
406   - <u xml:id="u-3.332" who="#komentarz">320) Rękas Stefan</u>
407   - <u xml:id="u-3.333" who="#komentarz">321) Roch-Kowalski Franciszek</u>
408   - <u xml:id="u-3.334" who="#komentarz">322) Rogala Witold</u>
409   - <u xml:id="u-3.335" who="#komentarz">323) Różański Józef</u>
410   - <u xml:id="u-3.336" who="#komentarz">324) Rumiński Bolesław</u>
411   - <u xml:id="u-3.337" who="#komentarz">325) Rusinek Kazimierz</u>
412   - <u xml:id="u-3.338" who="#komentarz">326) Rustecki Jan</u>
413   - <u xml:id="u-3.339" who="#komentarz">327) Ruszczycka Otylia</u>
414   - <u xml:id="u-3.340" who="#komentarz">328) Rutkowski Stefan</u>
415   - <u xml:id="u-3.341" who="#komentarz">329) Rzymowski Wincenty</u>
416   - <u xml:id="u-3.342" who="#komentarz">330) Saciłowski Wacław</u>
417   - <u xml:id="u-3.343" who="#komentarz">331) Sack Józef</u>
418   - <u xml:id="u-3.344" who="#komentarz">332) Sadłowski Julian</u>
419   - <u xml:id="u-3.345" who="#komentarz">333) Sadrakuła Adam</u>
420   - <u xml:id="u-3.346" who="#komentarz">334) Sakowski Stanisław</u>
421   - <u xml:id="u-3.347" who="#komentarz">335) Schiller Leon</u>
422   - <u xml:id="u-3.348" who="#komentarz">336) Siemek Józef</u>
423   - <u xml:id="u-3.349" who="#komentarz">337) Sieradzki Aleksy</u>
424   - <u xml:id="u-3.350" who="#komentarz">338) Słoń Józef</u>
425   - <u xml:id="u-3.351" who="#komentarz">339) Sobol Wacław</u>
426   - <u xml:id="u-3.352" who="#komentarz">340) Sokorski Włodzimierz</u>
427   - <u xml:id="u-3.353" who="#komentarz">341) Sokół Bolesław</u>
428   - <u xml:id="u-3.354" who="#komentarz">342) Spychalski Marian</u>
429   - <u xml:id="u-3.355" who="#komentarz">343) Stachnik Franciszek</u>
430   - <u xml:id="u-3.356" who="#komentarz">344) Stachoń Roman</u>
431   - <u xml:id="u-3.357" who="#komentarz">345) Stasiak Stanisław</u>
432   - <u xml:id="u-3.358" who="#komentarz">346) Stawiński Wincenty</u>
433   - <u xml:id="u-3.359" who="#komentarz">347) Stefański Stanisław</u>
434   - <u xml:id="u-3.360" who="#komentarz">348) Stępiewski Stanisław</u>
435   - <u xml:id="u-3.361" who="#komentarz">349) Strusińska Krystyna</u>
436   - <u xml:id="u-3.362" who="#komentarz">350) Strzałkowski Karol</u>
437   - <u xml:id="u-3.363" who="#komentarz">351) Strzelecki Ryszard</u>
438   - <u xml:id="u-3.364" who="#komentarz">352) Swornowski Władysław</u>
439   - <u xml:id="u-3.365" who="#komentarz">353) Szatkowski Janusz</u>
440   - <u xml:id="u-3.366" who="#komentarz">354) Szczęśniak Józef</u>
441   - <u xml:id="u-3.367" who="#komentarz">355) Szczyrek Jan</u>
442   - <u xml:id="u-3.368" who="#komentarz">356) Szedrowicz Władysław</u>
443   - <u xml:id="u-3.369" who="#komentarz">357) Ślęzak Faustyn</u>
444   - <u xml:id="u-3.370" who="#komentarz">358) Sztachelska Irena</u>
445   - <u xml:id="u-3.371" who="#komentarz">359) Sztachelski Jerzy</u>
446   - <u xml:id="u-3.372" who="#komentarz">360) Szuldenfrei Michał</u>
447   - <u xml:id="u-3.373" who="#komentarz">361) Szwalbe Stanisław</u>
448   - <u xml:id="u-3.374" who="#komentarz">362) Szyćko Aleksander</u>
449   - <u xml:id="u-3.375" who="#komentarz">363) Szymanek Piotr</u>
450   - <u xml:id="u-3.376" who="#komentarz">364) Szymanowski Wacław</u>
451   - <u xml:id="u-3.377" who="#komentarz">365) Szymanowski Zygmunt</u>
452   - <u xml:id="u-3.378" who="#komentarz">366) Szymański Edward</u>
453   - <u xml:id="u-3.379" who="#komentarz">367) Świątkowski Henryk</u>
454   - <u xml:id="u-3.380" who="#komentarz">368) Świerczewski Karol</u>
455   - <u xml:id="u-3.381" who="#MarszalekSenior">369) Tabor Jan 370) Taborowicz Andrzej 371) Tilgner Damazy</u>
456   - <u xml:id="u-3.382" who="#komentarz">372) Tkaczów Stanisław</u>
457   - <u xml:id="u-3.383" who="#komentarz">373) Tkocz Karol</u>
458   - <u xml:id="u-3.384" who="#komentarz">374) Tołwiński Stanisław</u>
459   - <u xml:id="u-3.385" who="#komentarz">375) Tomasiak</u>
460   - <u xml:id="u-3.386" who="#MarszalekSenior">Józef</u>
461   - <u xml:id="u-3.387" who="#komentarz">376) Tomczyk Zofia</u>
462   - <u xml:id="u-3.388" who="#komentarz">377) Trąbalski Franciszek</u>
463   - <u xml:id="u-3.389" who="#komentarz">378) Tront Józef</u>
464   - <u xml:id="u-3.390" who="#komentarz">379) Trzebiński Henryk</u>
465   - <u xml:id="u-3.391" who="#komentarz">380) Tupalski Marian</u>
466   - <u xml:id="u-3.392" who="#komentarz">381) Turek Tadeusz</u>
467   - <u xml:id="u-3.393" who="#komentarz">382) Tureniec Mieczysław</u>
468   - <u xml:id="u-3.394" who="#komentarz">383) Turski Stanisław</u>
469   - <u xml:id="u-3.395" who="#komentarz">384) Wachowicz Henryk</u>
470   - <u xml:id="u-3.396" who="#komentarz">385) Waleron Andrzej</u>
471   - <u xml:id="u-3.397" who="#komentarz">386) Wanat Wacław</u>
472   - <u xml:id="u-3.398" who="#komentarz">387) Wasowski Józef</u>
473   - <u xml:id="u-3.399" who="#komentarz">388) Wągrowski Mieczysław</u>
474   - <u xml:id="u-3.400" who="#komentarz">389) Wąsik Wincenty</u>
475   - <u xml:id="u-3.401" who="#MarszalekSenior">390) Wenclik Witold 391) Wende Jan Karol 392) Wioncek Tomasz</u>
476   - <u xml:id="u-3.402" who="#komentarz">393) Widy-Wirski Feliks</u>
477   - <u xml:id="u-3.403" who="#komentarz">394) Wierusz-Kowalski Jan</u>
478   - <u xml:id="u-3.404" who="#komentarz">395) Wilandt Jan</u>
479   - <u xml:id="u-3.405" who="#komentarz">396) Wilanowski Jan</u>
480   - <u xml:id="u-3.406" who="#komentarz">397) Wilanowski Stefan</u>
481   - <u xml:id="u-3.407" who="#komentarz">398) Witaszek Jan</u>
482   - <u xml:id="u-3.408" who="#komentarz">399) W itaszewski Kazimierz</u>
483   - <u xml:id="u-3.409" who="#komentarz">400) Wites Andrzej</u>
484   - <u xml:id="u-3.410" who="#komentarz">401) Witos Ludwik</u>
485   - <u xml:id="u-3.411" who="#komentarz">402) Witoszka Jan</u>
486   - <u xml:id="u-3.412" who="#komentarz">403) Włodek Bronisław</u>
487   - <u xml:id="u-3.413" who="#komentarz">404) Wojas Paweł</u>
488   - <u xml:id="u-3.414" who="#komentarz">405) Wojciechowski Stanisław</u>
489   - <u xml:id="u-3.415" who="#komentarz">406) Wojewoda Wojciech</u>
490   - <u xml:id="u-3.416" who="#komentarz">407) Wolski Władysław</u>
491   - <u xml:id="u-3.417" who="#komentarz">408) Wołek Józef</u>
492   - <u xml:id="u-3.418" who="#komentarz">409) Wójcicki Franciszek</u>
493   - <u xml:id="u-3.419" who="#komentarz">410) Wójcicki Henryk</u>
494   - <u xml:id="u-3.420" who="#komentarz">411) Wójcik Adam</u>
495   - <u xml:id="u-3.421" who="#komentarz">412) Wójcik Józef</u>
496   - <u xml:id="u-3.422" who="#komentarz">413) Wójcik Stanisław</u>
497   - <u xml:id="u-3.423" who="#komentarz">414) Wrona-Merski Stanisław</u>
498   - <u xml:id="u-3.424" who="#komentarz">415) Wróblewski Zenon</u>
499   - <u xml:id="u-3.425" who="#komentarz">416) Wycech Czesław</u>
500   - <u xml:id="u-3.426" who="#komentarz">417) Wyrzykowski Henryk</u>
501   - <u xml:id="u-3.427" who="#komentarz">418) Wysocki Lesław</u>
502   - <u xml:id="u-3.428" who="#komentarz">419) Wysocki Mieczysław</u>
503   - <u xml:id="u-3.429" who="#komentarz">420) Zagórski Stanisław</u>
504   - <u xml:id="u-3.430" who="#komentarz">421) Zajączkowski Zdzisław</u>
505   - <u xml:id="u-3.431" who="#komentarz">422) Zakrzewski Henryk</u>
506   - <u xml:id="u-3.432" who="#komentarz">423) Zambrowski Roman</u>
507   - <u xml:id="u-3.433" who="#komentarz">424) Zawadzki Aleksander</u>
508   - <u xml:id="u-3.434" who="#komentarz">425) Zduńczyk Włodzimierz</u>
509   - <u xml:id="u-3.435" who="#komentarz">426) Zientek Jerzy</u>
510   - <u xml:id="u-3.436" who="#komentarz">427) Żak Adam</u>
511   - <u xml:id="u-3.437" who="#komentarz">428) Żarek Stanisław</u>
512   - <u xml:id="u-3.438" who="#komentarz">429) Żerkowski Jan</u>
513   - <u xml:id="u-3.439" who="#komentarz">430) Żmijewski Franciszek</u>
514   - <u xml:id="u-3.440" who="#komentarz">431) Żmijko Stefan</u>
515   - <u xml:id="u-3.441" who="#komentarz">432) Żółkiewski Stefan</u>
516   - <u xml:id="u-3.442" who="#komentarz">433) Żółkowski Wacław</u>
517   - <u xml:id="u-3.443" who="#komentarz">434) Żuławski Zygmunt</u>
518   - <u xml:id="u-3.444" who="#komentarz">435) Żymierski Michał)</u>
519   - <u xml:id="u-3.445" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że ślubowanie zostało dokonane.</u>
520   - <u xml:id="u-3.446" who="#MarszalekSenior">Obecnie przystępujemy do wyboru Prezydium Sejmu.</u>
521   - <u xml:id="u-3.447" who="#MarszalekSenior">Najpierw dokonamy wyboru Marszałka Sejmu.</u>
522   - <u xml:id="u-3.448" who="#MarszalekSenior">Proponuję przeprowadzenie wyboru na podstawie przepisów art. 8 regulaminu obrad Sejmu z roku 1923.</u>
523   - <u xml:id="u-3.449" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywatela Sekretarza o odczytanie tego artykułu,</u>
  67 + <u xml:id="u-3.0" who="#MarszałekSenior">Wysoka Izbo! Jestem dumny, że jako poseł z ziem odzyskanych mam zaszczyt przewodniczyć w tej Wysokiej Izbie do wyboru Marszałka.</u>
  68 + <u xml:id="u-3.1" who="#MarszałekSenior">Jestem dumny, że nasz program i nasza działalność, a przede wszystkim rok 1892, kiedy to w listopadzie w Paryżu zapadła uchwała walki o ustrój demokratyczny i walki o niepodległość Polski...</u>
  69 + <u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  70 + <u xml:id="u-3.3" who="#MarszałekSenior">... jestem dumny, że ten nasz program roku 1892 został spełniony i że dziś w tej nowej Izbie zebrał się Sejm nie reakcyjny, ale Sejm nowej Polski demokratycznej. Jestem dumny, że spełniliśmy ten testament, który nam zostawili Waryński, Pietrusiński, Ossowski, którzy ginęli na szubienicy i pomimo, że im stryczek zakładano na szyję, krzyczeli: Niech żyje niepodległość Polski! I to hasło, ten testament został wypełniony.</u>
  71 + <u xml:id="u-3.4" who="#MarszałekSenior">Jestem dumny, że w tej nowej Polsce nie ma dziś systemu kapitalistycznego, nie ma reakcji, ale jest dziś Rząd i Państwo demokratyczne.</u>
  72 + <u xml:id="u-3.5" who="#MarszałekSenior">I dlatego, Szanowni Obywatele, powinniśmy dążyć do tego, aby ten nowy Sejm pracował nad odbudowaniem naszego Państwa, aby starał się również zjednoczyć całe społeczeństwo polskie we wspólnej pracy nad rozbudową Państwa.</u>
  73 + <u xml:id="u-3.6" who="#MarszałekSenior">Jeżeli Hitler — jak już wspomniał Prezydent Bierut — wyniszczył 6 milionów obywateli polskich, to naszym świętym obowiązkiem jest, aby sprowadzić te masy Polaków, które pozostają jeszcze za granicą, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, abyśmy mogli wspólnie rozbudowywać Polskę tak silną i potężną, aby żaden wróg nie mógł w nią uderzyć. Jeżeli będziemy w tym duchu pracowali, to jestem pewny, że i nasza Polska stanie się taką, jakiej sobie życzymy, będzie Polską demokratyczną i nikt, żaden wróg nie będzie w stanie jej zniszczyć.</u>
  74 + <u xml:id="u-3.7" who="#MarszałekSenior">To były słowa, które chciałem powiedzieć.</u>
  75 + <u xml:id="u-3.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  76 + <u xml:id="u-3.9" who="#MarszałekSenior">Powołuję na sekretarzy posłów: ob. Młoteckiego Władysława i ob. Rajkowskiego Władysława.</u>
  77 + <u xml:id="u-3.10" who="#MarszałekSenior">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  78 + <u xml:id="u-3.11" who="#MarszałekSenior">Przystępujemy do porządku dziennego: Ukonstytuowanie się Sejmu.</u>
  79 + <u xml:id="u-3.12" who="#MarszałekSenior">Przede wszystkim poproszę Obywateli Posłów o złożenie ślubowania.</u>
  80 + <u xml:id="u-3.13" who="#MarszałekSenior">Proszę wszystkich Obywateli Posłów o powstanie.</u>
  81 + <u xml:id="u-3.14" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
  82 + <u xml:id="u-3.15" who="#MarszałekSenior">Proszę o powtarzanie za mną tekstu ślubowania:</u>
  83 + <u xml:id="u-3.16" who="#MarszałekSenior">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej.”</u>
  84 + <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">(Następujący posłowie powtarzają za Marszałkiem-Seniorem przytoczone wyżej słowa ślubowania:</u>
  85 + <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">1) Abramowicz Edward,</u>
  86 + <u xml:id="u-3.19" who="#komentarz">2) Adamowski Leon,</u>
  87 + <u xml:id="u-3.20" who="#komentarz">3) Alfa Ludwik,</u>
  88 + <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">4) Ajnenkiel Eugeniusz,</u>
  89 + <u xml:id="u-3.22" who="#komentarz">5) Albrecht Jerzy,</u>
  90 + <u xml:id="u-3.23" who="#komentarz">6) Alster Antoni,</u>
  91 + <u xml:id="u-3.24" who="#komentarz">7) Arczyński Marek Ferdynand,</u>
  92 + <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">8) Augustyn Józef,</u>
  93 + <u xml:id="u-3.26" who="#komentarz">9) Baczewski Jan,</u>
  94 + <u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">10) Bojkowski Antoni,</u>
  95 + <u xml:id="u-3.28" who="#komentarz">11) Banach Kazimierz,</u>
  96 + <u xml:id="u-3.29" who="#komentarz">12) Banaczyk Władysław,</u>
  97 + <u xml:id="u-3.30" who="#komentarz">13) Bancerz Stefan,</u>
  98 + <u xml:id="u-3.31" who="#komentarz">14) Bańczyk Stanisław,</u>
  99 + <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">15) Baranowski Feliks,</u>
  100 + <u xml:id="u-3.33" who="#komentarz">16) Baranowski Wincenty,</u>
  101 + <u xml:id="u-3.34" who="#komentarz">17) Barcikowski Wacław,</u>
  102 + <u xml:id="u-3.35" who="#komentarz">18) Baryła Marian,</u>
  103 + <u xml:id="u-3.36" who="#komentarz">19) Beluch-Beloński Józef,</u>
  104 + <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">20) Beniger Stanisław,</u>
  105 + <u xml:id="u-3.38" who="#komentarz">21) Berman Jakub,</u>
  106 + <u xml:id="u-3.39" who="#komentarz">22) Bęben Bronisław,</u>
  107 + <u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">23) Bieniek Stanisław,</u>
  108 + <u xml:id="u-3.41" who="#komentarz">24) Bień Aleksy,</u>
  109 + <u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">25) Bień Józef,</u>
  110 + <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">26) Bieńkowski Witold,</u>
  111 + <u xml:id="u-3.44" who="#komentarz">27) Bieńkowski Władysław,</u>
  112 + <u xml:id="u-3.45" who="#komentarz">28) Bierut Bolesław,</u>
  113 + <u xml:id="u-3.46" who="#komentarz">29) Bigus Antoni,</u>
  114 + <u xml:id="u-3.47" who="#komentarz">30) Blak Józef,</u>
  115 + <u xml:id="u-3.48" who="#komentarz">31) Blinowski Franciszek,</u>
  116 + <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">32) Bocheński Aleksander,</u>
  117 + <u xml:id="u-3.50" who="#komentarz">33) Bodalski Mieczysław,</u>
  118 + <u xml:id="u-3.51" who="#komentarz">34) Bonka Stanisław,</u>
  119 + <u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">35) Borowiec Marian ks.,</u>
  120 + <u xml:id="u-3.53" who="#komentarz">36) Bosiakowa Romana,</u>
  121 + <u xml:id="u-3.54" who="#komentarz">37) Bożek Arkadiusz,</u>
  122 + <u xml:id="u-3.55" who="#komentarz">38) Bromboszcz Henryk,</u>
  123 + <u xml:id="u-3.56" who="#komentarz">39) Bryja Wincenty,</u>
  124 + <u xml:id="u-3.57" who="#komentarz">40) Brzeziński Stefan,</u>
  125 + <u xml:id="u-3.58" who="#komentarz">41) Buczek Michał,</u>
  126 + <u xml:id="u-3.59" who="#komentarz">42) Burdzy Jan,</u>
  127 + <u xml:id="u-3.60" who="#komentarz">43) Burski Aleksander,</u>
  128 + <u xml:id="u-3.61" who="#komentarz">44) Cendrowski Stefan,</u>
  129 + <u xml:id="u-3.62" who="#komentarz">45) Chaba Józef,</u>
  130 + <u xml:id="u-3.63" who="#komentarz">46) Chabaj Kazimierz,</u>
  131 + <u xml:id="u-3.64" who="#komentarz">47) Chadaj Paweł Edward,</u>
  132 + <u xml:id="u-3.65" who="#komentarz">48) Chajn Leon,</u>
  133 + <u xml:id="u-3.66" who="#komentarz">49) Chełchowski Hilary,</u>
  134 + <u xml:id="u-3.67" who="#komentarz">50) Chodkiewicz Kazimierz,</u>
  135 + <u xml:id="u-3.68" who="#komentarz">51) Chorążyna Hanna,</u>
  136 + <u xml:id="u-3.69" who="#komentarz">52) Cieślak Stanisław,</u>
  137 + <u xml:id="u-3.70" who="#komentarz">53) Cieślik Adolf,</u>
  138 + <u xml:id="u-3.71" who="#komentarz">54) Chwaliński Piotr,</u>
  139 + <u xml:id="u-3.72" who="#komentarz">55) Cyrankiewicz Józef,</u>
  140 + <u xml:id="u-3.73" who="#komentarz">56) Czechowicz Eugeniusz,</u>
  141 + <u xml:id="u-3.74" who="#komentarz">57) Czerwiński Marian,</u>
  142 + <u xml:id="u-3.75" who="#komentarz">58) Czyżowski Kazimierz,</u>
  143 + <u xml:id="u-3.76" who="#komentarz">59) Ćwik Tadeusz,</u>
  144 + <u xml:id="u-3.77" who="#komentarz">60) Dachów Mikołaj,</u>
  145 + <u xml:id="u-3.78" who="#komentarz">61) Dąb Adolf,</u>
  146 + <u xml:id="u-3.79" who="#komentarz">62) Dąb-Kocioł Jan,</u>
  147 + <u xml:id="u-3.80" who="#komentarz">63) Dąbek Paweł,</u>
  148 + <u xml:id="u-3.81" who="#komentarz">64) Dąbrowicz Henryk,</u>
  149 + <u xml:id="u-3.82" who="#komentarz">65) Dąbrowski Jan,</u>
  150 + <u xml:id="u-3.83" who="#komentarz">66) Dąbrowski Konstanty,</u>
  151 + <u xml:id="u-3.84" who="#komentarz">67) Dąbrowski Stefan,</u>
  152 + <u xml:id="u-3.85" who="#komentarz">68) Dechnik Józef,</u>
  153 + <u xml:id="u-3.86" who="#komentarz">69) Dietrich Tadeusz,</u>
  154 + <u xml:id="u-3.87" who="#komentarz">70) Dobosz Stanisław,</u>
  155 + <u xml:id="u-3.88" who="#komentarz">71) Dobrowolski Henryk,</u>
  156 + <u xml:id="u-3.89" who="#komentarz">72) Dobrowolski Hieronim,</u>
  157 + <u xml:id="u-3.90" who="#komentarz">73) Dobrowolski Stanisław,</u>
  158 + <u xml:id="u-3.91" who="#komentarz">74) Dobruś Edward,</u>
  159 + <u xml:id="u-3.92" who="#komentarz">75) Domański Jan,</u>
  160 + <u xml:id="u-3.93" who="#komentarz">76) Domiński Jerzy,</u>
  161 + <u xml:id="u-3.94" who="#komentarz">77) Drąg Adam,</u>
  162 + <u xml:id="u-3.95" who="#komentarz">78) Drewnowski Jerzy,</u>
  163 + <u xml:id="u-3.96" who="#komentarz">79) Drobner Bolesław,</u>
  164 + <u xml:id="u-3.97" who="#komentarz">80) Drzewiecki Bronisław,</u>
  165 + <u xml:id="u-3.98" who="#komentarz">81) Dubiel Józef,</u>
  166 + <u xml:id="u-3.99" who="#komentarz">82) Duniak Stanisław,</u>
  167 + <u xml:id="u-3.100" who="#komentarz">83) Dura Lucjusz,</u>
  168 + <u xml:id="u-3.101" who="#komentarz">84) Dworakowski Władysław,</u>
  169 + <u xml:id="u-3.102" who="#komentarz">85) Dybowski Stefan,</u>
  170 + <u xml:id="u-3.103" who="#komentarz">86) Dzendzel Henryk,</u>
  171 + <u xml:id="u-3.104" who="#komentarz">87) Fijałkowski Wiesław,</u>
  172 + <u xml:id="u-3.105" who="#komentarz">88) Flacht Piotr,</u>
  173 + <u xml:id="u-3.106" who="#komentarz">89) Formas Franciszek,</u>
  174 + <u xml:id="u-3.107" who="#komentarz">90) Frankowski Jan,</u>
  175 + <u xml:id="u-3.108" who="#komentarz">91) Gacki Henryk,</u>
  176 + <u xml:id="u-3.109" who="#komentarz">92) Gać Stanisław,</u>
  177 + <u xml:id="u-3.110" who="#komentarz">93) Gajewski Piotr,</u>
  178 + <u xml:id="u-3.111" who="#komentarz">94) Galiński Antoni,</u>
  179 + <u xml:id="u-3.112" who="#komentarz">95) Gaiłaś Kazimierz,</u>
  180 + <u xml:id="u-3.113" who="#komentarz">96) Gancarczyk Jan,</u>
  181 + <u xml:id="u-3.114" who="#komentarz">97) Garncarczyk Wilhelm,</u>
  182 + <u xml:id="u-3.115" who="#komentarz">98) Garncarczykowa Stanisława,</u>
  183 + <u xml:id="u-3.116" who="#komentarz">99) Gellert Piotr,</u>
  184 + <u xml:id="u-3.117" who="#komentarz">100) Gesing Roman,</u>
  185 + <u xml:id="u-3.118" who="#komentarz">101) Głowacki Lucjan,</u>
  186 + <u xml:id="u-3.119" who="#komentarz">102) Gomułka Władysław,</u>
  187 + <u xml:id="u-3.120" who="#komentarz">103) Górny Alfred,</u>
  188 + <u xml:id="u-3.121" who="#komentarz">104) Grajek Czesław,</u>
  189 + <u xml:id="u-3.122" who="#komentarz">105) Gronkiewicz Jan,</u>
  190 + <u xml:id="u-3.123" who="#komentarz">106) Gross Stanisław,</u>
  191 + <u xml:id="u-3.124" who="#komentarz">107) Grossfeld Ludwik,</u>
  192 + <u xml:id="u-3.125" who="#komentarz">108) Groszyński Kazimierz,</u>
  193 + <u xml:id="u-3.126" who="#komentarz">109) Grubecki Jan,</u>
  194 + <u xml:id="u-3.127" who="#komentarz">110) Grzecznarowski Józef,</u>
  195 + <u xml:id="u-3.128" who="#komentarz">111) Gumiński Wacław,</u>
  196 + <u xml:id="u-3.129" who="#komentarz">112) Guzicki Leszek,</u>
  197 + <u xml:id="u-3.130" who="#komentarz">113) Gwiazdowicz Michał,</u>
  198 + <u xml:id="u-3.131" who="#komentarz">114) Gwis Alfons,</u>
  199 + <u xml:id="u-3.132" who="#komentarz">115) Hałas Stanisław,</u>
  200 + <u xml:id="u-3.133" who="#komentarz">116) Hiżowa Emilia,</u>
  201 + <u xml:id="u-3.134" who="#komentarz">117) Hochfeld Julian,</u>
  202 + <u xml:id="u-3.135" who="#komentarz">118) Ignatowski Andrzej,</u>
  203 + <u xml:id="u-3.136" who="#komentarz">119) Izydorczyk Jan,</u>
  204 + <u xml:id="u-3.137" who="#komentarz">120) Jabłoński Henryk,</u>
  205 + <u xml:id="u-3.138" who="#komentarz">121) Jacek Andrzej,</u>
  206 + <u xml:id="u-3.139" who="#komentarz">122) Jachowicz Kazimierz,</u>
  207 + <u xml:id="u-3.140" who="#komentarz">123) Jagiełło Stanisław,</u>
  208 + <u xml:id="u-3.141" who="#komentarz">124) Jagiełło Władysław,</u>
  209 + <u xml:id="u-3.142" who="#komentarz">125) Jagusz Stanisław,</u>
  210 + <u xml:id="u-3.143" who="#komentarz">126) Jankowski Leon,</u>
  211 + <u xml:id="u-3.144" who="#komentarz">127) Janusz Stanisław,</u>
  212 + <u xml:id="u-3.145" who="#komentarz">128) Jaremczuk Stanisław,</u>
  213 + <u xml:id="u-3.146" who="#komentarz">129) Jarosz Feliks,</u>
  214 + <u xml:id="u-3.147" who="#komentarz">130) Jaroszek Stefan,</u>
  215 + <u xml:id="u-3.148" who="#komentarz">131) Jaroszewicz Piotr,</u>
  216 + <u xml:id="u-3.149" who="#komentarz">132) Jasiuk Andrzej,</u>
  217 + <u xml:id="u-3.150" who="#komentarz">133) Jaszczukowa Maria,</u>
  218 + <u xml:id="u-3.151" who="#komentarz">134) Jaworska Helena,</u>
  219 + <u xml:id="u-3.152" who="#komentarz">135) Jaworski Marian,</u>
  220 + <u xml:id="u-3.153" who="#komentarz">136) Jerzyk Emil,</u>
  221 + <u xml:id="u-3.154" who="#komentarz">137) Jędrychowski Stefan,</u>
  222 + <u xml:id="u-3.155" who="#komentarz">138) Jodłowski Jerzy,</u>
  223 + <u xml:id="u-3.156" who="#komentarz">139) Jonsik Wacław,</u>
  224 + <u xml:id="u-3.157" who="#komentarz">140) Józwiak Franciszek — „Witold”,</u>
  225 + <u xml:id="u-3.158" who="#komentarz">141) Jura Albin,</u>
  226 + <u xml:id="u-3.159" who="#komentarz">142) Jurek Jan,</u>
  227 + <u xml:id="u-3.160" who="#komentarz">143) Jurkowski Stanisław,</u>
  228 + <u xml:id="u-3.161" who="#komentarz">144) Juszkiewicz Aleksander,</u>
  229 + <u xml:id="u-3.162" who="#komentarz">145) Kaczocha Józef Aleksander,</u>
  230 + <u xml:id="u-3.163" who="#komentarz">146) Kaczorowski Michał,</u>
  231 + <u xml:id="u-3.164" who="#komentarz">147 ) Kaliszewski Stanisław,</u>
  232 + <u xml:id="u-3.165" who="#komentarz">148) Kamiński Franciszek,</u>
  233 + <u xml:id="u-3.166" who="#komentarz">149) Karaczewski Artur,</u>
  234 + <u xml:id="u-3.167" who="#komentarz">150) Karbowiak Jan,</u>
  235 + <u xml:id="u-3.168" who="#komentarz">151) Karpała Stanisław,</u>
  236 + <u xml:id="u-3.169" who="#komentarz">152) Kaźmierczak Józef,</u>
  237 + <u xml:id="u-3.170" who="#komentarz">153) Kępczyński Wincenty,</u>
  238 + <u xml:id="u-3.171" who="#komentarz">154) Kiernik Władysław,</u>
  239 + <u xml:id="u-3.172" who="#komentarz">155) Kiszczyński Józef,</u>
  240 + <u xml:id="u-3.173" who="#komentarz">156) Kisiel Jan,</u>
  241 + <u xml:id="u-3.174" who="#komentarz">157) Kisiel Marian,</u>
  242 + <u xml:id="u-3.175" who="#komentarz">158) Kita Adolf,</u>
  243 + <u xml:id="u-3.176" who="#komentarz">159) Klecha Jan,</u>
  244 + <u xml:id="u-3.177" who="#komentarz">160) Kliszko Zenon,</u>
  245 + <u xml:id="u-3.178" who="#komentarz">161) Kloc Bronisław,</u>
  246 + <u xml:id="u-3.179" who="#komentarz">162) Kłosiewicz Wiktor,</u>
  247 + <u xml:id="u-3.180" who="#komentarz">163) Kłuszyńska Dorota,</u>
  248 + <u xml:id="u-3.181" who="#komentarz">164) Koj Jan,</u>
  249 + <u xml:id="u-3.182" who="#komentarz">165) Kołakowski Tomasz,</u>
  250 + <u xml:id="u-3.183" who="#komentarz">166) Kołodziej Antoni,</u>
  251 + <u xml:id="u-3.184" who="#komentarz">167) Kołodziejczyk Henryk,</u>
  252 + <u xml:id="u-3.185" who="#komentarz">168) Kołodziejski Henryk,</u>
  253 + <u xml:id="u-3.186" who="#komentarz">169) Koral Tadeusz,</u>
  254 + <u xml:id="u-3.187" who="#komentarz">170) Korboński Stefan,</u>
  255 + <u xml:id="u-3.188" who="#komentarz">171) Korga Leon,</u>
  256 + <u xml:id="u-3.189" who="#komentarz">172) Korzycki Antoni,</u>
  257 + <u xml:id="u-3.190" who="#komentarz">173) Koss Piotr,</u>
  258 + <u xml:id="u-3.191" who="#komentarz">174) Kosydarski Władysław,</u>
  259 + <u xml:id="u-3.192" who="#komentarz">175) Kotek–Agroszewski Stanisław,</u>
  260 + <u xml:id="u-3.193" who="#komentarz">176) Kotar Stanisław,</u>
  261 + <u xml:id="u-3.194" who="#komentarz">177) Kowalczyk Stanisław,</u>
  262 + <u xml:id="u-3.195" who="#komentarz">178) Kowalewski Stanisław,</u>
  263 + <u xml:id="u-3.196" who="#komentarz">179) Kowalik Władysław,</u>
  264 + <u xml:id="u-3.197" who="#komentarz">180) Kowalski Aleksander,</u>
  265 + <u xml:id="u-3.198" who="#komentarz">181) Kowalski Jan,</u>
  266 + <u xml:id="u-3.199" who="#komentarz">182) Kowalski Władysław,</u>
  267 + <u xml:id="u-3.200" who="#komentarz">183) Kożusznik Bogusław,</u>
  268 + <u xml:id="u-3.201" who="#komentarz">184) Krajewski Jakub,</u>
  269 + <u xml:id="u-3.202" who="#komentarz">185) Kramarz Józef,</u>
  270 + <u xml:id="u-3.203" who="#komentarz">186) Krassowska Eugenia,</u>
  271 + <u xml:id="u-3.204" who="#komentarz">187) Krochmal Jan,</u>
  272 + <u xml:id="u-3.205" who="#komentarz">188) Król Franciszek,</u>
  273 + <u xml:id="u-3.206" who="#komentarz">189) Król Jan Aleksander,</u>
  274 + <u xml:id="u-3.207" who="#komentarz">190) Kruczkowski Leon,</u>
  275 + <u xml:id="u-3.208" who="#komentarz">191) Krygier Alfred,</u>
  276 + <u xml:id="u-3.209" who="#komentarz">192) Krzewniak Andrzej,</u>
  277 + <u xml:id="u-3.210" who="#komentarz">193) Krzyżanowski Adam,</u>
  278 + <u xml:id="u-3.211" who="#komentarz">194) Kubiak Julian,</u>
  279 + <u xml:id="u-3.212" who="#komentarz">195) Kubicki Aleksander Marian,</u>
  280 + <u xml:id="u-3.213" who="#komentarz">196) Kuczewski Władysław,</u>
  281 + <u xml:id="u-3.214" who="#komentarz">197) Kulczyński Stanisław,</u>
  282 + <u xml:id="u-3.215" who="#komentarz">198) Kulisiewicz Jan,</u>
  283 + <u xml:id="u-3.216" who="#komentarz">199) Kulka Jan,</u>
  284 + <u xml:id="u-3.217" who="#komentarz">200) Kupczyński Bronisław,</u>
  285 + <u xml:id="u-3.218" who="#komentarz">201) Kurkiewicz Władysław,</u>
  286 + <u xml:id="u-3.219" who="#komentarz">202) Kuroczko Eustachy,</u>
  287 + <u xml:id="u-3.220" who="#komentarz">203) Kurpiewski Karol,</u>
  288 + <u xml:id="u-3.221" who="#komentarz">204) Kuryłowicz Adam,</u>
  289 + <u xml:id="u-3.222" who="#komentarz">205) Kurzela Gwidon,</u>
  290 + <u xml:id="u-3.223" who="#komentarz">206) Kuszko Eugeniusz,</u>
  291 + <u xml:id="u-3.224" who="#komentarz">207) Kuzańska-Obrączkowa Maria,</u>
  292 + <u xml:id="u-3.225" who="#komentarz">208) Kwiatkowski Eugeniusz,</u>
  293 + <u xml:id="u-3.226" who="#komentarz">209) Kwiatkowski Stanisław,</u>
  294 + <u xml:id="u-3.227" who="#komentarz">210) Labus Wiktor,</u>
  295 + <u xml:id="u-3.228" who="#komentarz">211) Langer Antoni,</u>
  296 + <u xml:id="u-3.229" who="#komentarz">212) Laskowski Stanisław,</u>
  297 + <u xml:id="u-3.230" who="#komentarz">213) Lechowicz Włodzimierz,</u>
  298 + <u xml:id="u-3.231" who="#komentarz">214) Leś Józef,</u>
  299 + <u xml:id="u-3.232" who="#komentarz">215) Lewandowicz Jan,</u>
  300 + <u xml:id="u-3.233" who="#komentarz">216) Lewińska Pelagia,</u>
  301 + <u xml:id="u-3.234" who="#komentarz">217) Lityński Marian,</u>
  302 + <u xml:id="u-3.235" who="#komentarz">218) Loga-Sowiński Ignacy,</u>
  303 + <u xml:id="u-3.236" who="#komentarz">219) Lukrec Henryk,</u>
  304 + <u xml:id="u-3.237" who="#komentarz">220) Łabuz Józef,</u>
  305 + <u xml:id="u-3.238" who="#komentarz">221) Łakomieć Ignacy,</u>
  306 + <u xml:id="u-3.239" who="#komentarz">222) Łyżnik Zofia,</u>
  307 + <u xml:id="u-3.240" who="#komentarz">223) Maciejewski Józef,</u>
  308 + <u xml:id="u-3.241" who="#komentarz">224) Marczakowa Felicja,</u>
  309 + <u xml:id="u-3.242" who="#komentarz">225) Maj Andrzej,</u>
  310 + <u xml:id="u-3.243" who="#komentarz">226) Majkutowicz Władysław,</u>
  311 + <u xml:id="u-3.244" who="#komentarz">227) Makowski Wacław,</u>
  312 + <u xml:id="u-3.245" who="#komentarz">228) Makuch Julian,</u>
  313 + <u xml:id="u-3.246" who="#komentarz">229) Malczyński Wiktor,</u>
  314 + <u xml:id="u-3.247" who="#komentarz">230) Małolepszy Stanisław,</u>
  315 + <u xml:id="u-3.248" who="#komentarz">231) Mańkowski Franciszek,</u>
  316 + <u xml:id="u-3.249" who="#komentarz">232) Marzec Mieczysław,</u>
  317 + <u xml:id="u-3.250" who="#komentarz">233) Maślanka Józef,</u>
  318 + <u xml:id="u-3.251" who="#komentarz">234) Mazur Franciszek,</u>
  319 + <u xml:id="u-3.252" who="#komentarz">235) Mazur Stanisław,</u>
  320 + <u xml:id="u-3.253" who="#komentarz">236) Michałowicz Mieczysław,</u>
  321 + <u xml:id="u-3.254" who="#komentarz">237) Michejda Tadeusz,</u>
  322 + <u xml:id="u-3.255" who="#komentarz">238) Michurski Czesław,</u>
  323 + <u xml:id="u-3.256" who="#komentarz">239) Mijał Kazimierz,</u>
  324 + <u xml:id="u-3.257" who="#komentarz">240) Mikołajczyk Stanisław,</u>
  325 + <u xml:id="u-3.258" who="#komentarz">241) Mikulski Henryk,</u>
  326 + <u xml:id="u-3.259" who="#komentarz">242) Minc Hilary,</u>
  327 + <u xml:id="u-3.260" who="#komentarz">243) Minor Marian,</u>
  328 + <u xml:id="u-3.261" who="#komentarz">244) Mirek Jan,</u>
  329 + <u xml:id="u-3.262" who="#komentarz">245) Mitura Antoni,</u>
  330 + <u xml:id="u-3.263" who="#komentarz">246) Młotecki Władysław,</u>
  331 + <u xml:id="u-3.264" who="#komentarz">247) Modzelewski Zygmunt,</u>
  332 + <u xml:id="u-3.265" who="#komentarz">248) Morawski Jerzy,</u>
  333 + <u xml:id="u-3.266" who="#komentarz">249) Moskwa Zygmunt,</u>
  334 + <u xml:id="u-3.267" who="#komentarz">250) Motyka Lucjan,</u>
  335 + <u xml:id="u-3.268" who="#komentarz">251) Nadobnik Kazimierz,</u>
  336 + <u xml:id="u-3.269" who="#komentarz">252) Nagórski Wiktor,</u>
  337 + <u xml:id="u-3.270" who="#komentarz">253) Nałkowska Zofia,</u>
  338 + <u xml:id="u-3.271" who="#komentarz">254) Nantka-Namirski Paweł,</u>
  339 + <u xml:id="u-3.272" who="#komentarz">255) Nieszporek Ryszard,</u>
  340 + <u xml:id="u-3.273" who="#komentarz">256) Nijak Franciszek,</u>
  341 + <u xml:id="u-3.274" who="#komentarz">257) Nowacki Jerzy,</u>
  342 + <u xml:id="u-3.275" who="#komentarz">258) Nowak Roman,</u>
  343 + <u xml:id="u-3.276" who="#komentarz">259) Nowak Tadeusz,</u>
  344 + <u xml:id="u-3.277" who="#komentarz">260) Nowakowski Antoni,</u>
  345 + <u xml:id="u-3.278" who="#komentarz">261) Nowicka Małgorzata,</u>
  346 + <u xml:id="u-3.279" who="#komentarz">262) Nowicki Marian,</u>
  347 + <u xml:id="u-3.280" who="#komentarz">263) Obrączka Ryszard,</u>
  348 + <u xml:id="u-3.281" who="#komentarz">264) Ochab Edward,</u>
  349 + <u xml:id="u-3.282" who="#komentarz">265) Okrajni Wawrzyniec,</u>
  350 + <u xml:id="u-3.283" who="#komentarz">266) Okulicki Wincenty,</u>
  351 + <u xml:id="u-3.284" who="#komentarz">267) Olchowicz Aleksander,</u>
  352 + <u xml:id="u-3.285" who="#komentarz">268) Oleszczak Witold,</u>
  353 + <u xml:id="u-3.286" who="#komentarz">269) Olszewski Stefan,</u>
  354 + <u xml:id="u-3.287" who="#komentarz">270) Ordyniec Józef,</u>
  355 + <u xml:id="u-3.288" who="#komentarz">271) Orłowska Edwarda,</u>
  356 + <u xml:id="u-3.289" who="#komentarz">272) Orłowski Bolesław,</u>
  357 + <u xml:id="u-3.290" who="#komentarz">273) Osiecki Stanisław,</u>
  358 + <u xml:id="u-3.291" who="#komentarz">274) Osóbka-Morawski Edward,</u>
  359 + <u xml:id="u-3.292" who="#komentarz">275) Ozga-Michalski Józef,</u>
  360 + <u xml:id="u-3.293" who="#komentarz">276) Palczewski Jan,</u>
  361 + <u xml:id="u-3.294" who="#komentarz">277) Paszkiewicz Gustaw,</u>
  362 + <u xml:id="u-3.295" who="#komentarz">278) Pawełczyk Roman,</u>
  363 + <u xml:id="u-3.296" who="#komentarz">279) Pelczarski Wojciech,</u>
  364 + <u xml:id="u-3.297" who="#komentarz">280) Piaskowski Stanisław,</u>
  365 + <u xml:id="u-3.298" who="#komentarz">281) Pieprzyk Józef,</u>
  366 + <u xml:id="u-3.299" who="#komentarz">282) Pietrusiński Józef,</u>
  367 + <u xml:id="u-3.300" who="#komentarz">283) Pietrzak Bolesław,</u>
  368 + <u xml:id="u-3.301" who="#komentarz">284) Pietrzakowa Władysława,</u>
  369 + <u xml:id="u-3.302" who="#komentarz">285) Pilchowa Rozalia,</u>
  370 + <u xml:id="u-3.303" who="#komentarz">286) Piotrowski Antoni,</u>
  371 + <u xml:id="u-3.304" who="#komentarz">287) Piotrowski Jan,</u>
  372 + <u xml:id="u-3.305" who="#komentarz">288) Piotrowski Roman,</u>
  373 + <u xml:id="u-3.306" who="#komentarz">289) Piwowarska Irena,</u>
  374 + <u xml:id="u-3.307" who="#komentarz">290) Podedworny Bolesław,</u>
  375 + <u xml:id="u-3.308" who="#komentarz">291) Podniesińska Wanda,</u>
  376 + <u xml:id="u-3.309" who="#komentarz">292) Podrygałło Stanisław,</u>
  377 + <u xml:id="u-3.310" who="#komentarz">293) Pol Maria,</u>
  378 + <u xml:id="u-3.311" who="#komentarz">294) Polewka Adam,</u>
  379 + <u xml:id="u-3.312" who="#komentarz">295) Polkowski Wacław,</u>
  380 + <u xml:id="u-3.313" who="#komentarz">296) Pokora Wojciech,</u>
  381 + <u xml:id="u-3.314" who="#komentarz">297) Pokrzywa Jan,</u>
  382 + <u xml:id="u-3.315" who="#komentarz">298) Popiel Mieczysław,</u>
  383 + <u xml:id="u-3.316" who="#komentarz">299) Popławski Stanisław,</u>
  384 + <u xml:id="u-3.317" who="#komentarz">300) Potapczuk Marian,</u>
  385 + <u xml:id="u-3.318" who="#komentarz">301) Praga Rafał,</u>
  386 + <u xml:id="u-3.319" who="#komentarz">302) Pragierowa Eugenia,</u>
  387 + <u xml:id="u-3.320" who="#komentarz">303) Przetacznik Eugeniusz,</u>
  388 + <u xml:id="u-3.321" who="#komentarz">304) Przytuła Józef,</u>
  389 + <u xml:id="u-3.322" who="#komentarz">305) Pszczółkowski Edmund,</u>
  390 + <u xml:id="u-3.323" who="#komentarz">306) Pszczółkowski Teofil,</u>
  391 + <u xml:id="u-3.324" who="#komentarz">307) Putek Józef,</u>
  392 + <u xml:id="u-3.325" who="#komentarz">308) Raabe Henryk,</u>
  393 + <u xml:id="u-3.326" who="#komentarz">309) Rabanowski Jan,</u>
  394 + <u xml:id="u-3.327" who="#komentarz">310) Radkiewicz Stanisław,</u>
  395 + <u xml:id="u-3.328" who="#komentarz">311) Radziwiłł Krzysztof,</u>
  396 + <u xml:id="u-3.329" who="#komentarz">312) Rajkowski Władysław,</u>
  397 + <u xml:id="u-3.330" who="#komentarz">313) Rak Jan,</u>
  398 + <u xml:id="u-3.331" who="#komentarz">314) Rapacki Adam,</u>
  399 + <u xml:id="u-3.332" who="#komentarz">315) Rapaczyński Kazimierz,</u>
  400 + <u xml:id="u-3.333" who="#komentarz">316) Rataj Julian,</u>
  401 + <u xml:id="u-3.334" who="#komentarz">317) Reczek Włodzimierz,</u>
  402 + <u xml:id="u-3.335" who="#komentarz">318) Rek Tadeusz,</u>
  403 + <u xml:id="u-3.336" who="#komentarz">319) Rękas Michał,</u>
  404 + <u xml:id="u-3.337" who="#komentarz">320) Rękas Stefan,</u>
  405 + <u xml:id="u-3.338" who="#komentarz">321) Roch-Kowalski Franciszek,</u>
  406 + <u xml:id="u-3.339" who="#komentarz">322) Rogala Witold,</u>
  407 + <u xml:id="u-3.340" who="#komentarz">323) Różański Józef,</u>
  408 + <u xml:id="u-3.341" who="#komentarz">324) Rumiński Bolesław,</u>
  409 + <u xml:id="u-3.342" who="#komentarz">325) Rusinek Kazimierz,</u>
  410 + <u xml:id="u-3.343" who="#komentarz">326) Rustecki Jan,</u>
  411 + <u xml:id="u-3.344" who="#komentarz">327) Ruszczycka Otylia,</u>
  412 + <u xml:id="u-3.345" who="#komentarz">328) Rutkowski Stefan,</u>
  413 + <u xml:id="u-3.346" who="#komentarz">329) Rzymowski Wincenty,</u>
  414 + <u xml:id="u-3.347" who="#komentarz">330) Saciłowski Wacław,</u>
  415 + <u xml:id="u-3.348" who="#komentarz">331) Sack Józef,</u>
  416 + <u xml:id="u-3.349" who="#komentarz">332) Sadłowski Julian,</u>
  417 + <u xml:id="u-3.350" who="#komentarz">333) Sadrakuła Adam,</u>
  418 + <u xml:id="u-3.351" who="#komentarz">334) Sakowski Stanisław,</u>
  419 + <u xml:id="u-3.352" who="#komentarz">335) Schiller Leon,</u>
  420 + <u xml:id="u-3.353" who="#komentarz">336) Siemek Józef,</u>
  421 + <u xml:id="u-3.354" who="#komentarz">337) Sieradzki Aleksy,</u>
  422 + <u xml:id="u-3.355" who="#komentarz">338) Słoń Józef,</u>
  423 + <u xml:id="u-3.356" who="#komentarz">339) Sobol Wacław,</u>
  424 + <u xml:id="u-3.357" who="#komentarz">340) Sokorski Włodzimierz,</u>
  425 + <u xml:id="u-3.358" who="#komentarz">341) Sokół Bolesław,</u>
  426 + <u xml:id="u-3.359" who="#komentarz">342) Spychalski Marian,</u>
  427 + <u xml:id="u-3.360" who="#komentarz">343) Stachnik Franciszek,</u>
  428 + <u xml:id="u-3.361" who="#komentarz">344) Stachoń Roman,</u>
  429 + <u xml:id="u-3.362" who="#komentarz">345) Stasiak Stanisław,</u>
  430 + <u xml:id="u-3.363" who="#komentarz">346) Stawiński Wincenty,</u>
  431 + <u xml:id="u-3.364" who="#komentarz">347) Stefański Stanisław,</u>
  432 + <u xml:id="u-3.365" who="#komentarz">348) Stępiewski Stanisław,</u>
  433 + <u xml:id="u-3.366" who="#komentarz">349) Strusińska Krystyna,</u>
  434 + <u xml:id="u-3.367" who="#komentarz">350) Strzałkowski Karol,</u>
  435 + <u xml:id="u-3.368" who="#komentarz">351) Strzelecki Ryszard,</u>
  436 + <u xml:id="u-3.369" who="#komentarz">352) Swornowski Władysław,</u>
  437 + <u xml:id="u-3.370" who="#komentarz">353) Szatkowski Janusz,</u>
  438 + <u xml:id="u-3.371" who="#komentarz">354) Szczęśniak Józef,</u>
  439 + <u xml:id="u-3.372" who="#komentarz">355) Szczyrek Jan,</u>
  440 + <u xml:id="u-3.373" who="#komentarz">356) Szedrowicz Władysław,</u>
  441 + <u xml:id="u-3.374" who="#komentarz">357) Ślęzak Faustyn,</u>
  442 + <u xml:id="u-3.375" who="#komentarz">358) Sztachelska Irena,</u>
  443 + <u xml:id="u-3.376" who="#komentarz">359) Sztachelski Jerzy,</u>
  444 + <u xml:id="u-3.377" who="#komentarz">360) Szuldenfrei Michał,</u>
  445 + <u xml:id="u-3.378" who="#komentarz">361) Szwalbe Stanisław,</u>
  446 + <u xml:id="u-3.379" who="#komentarz">362) Szyćko Aleksander,</u>
  447 + <u xml:id="u-3.380" who="#komentarz">363) Szymanek Piotr,</u>
  448 + <u xml:id="u-3.381" who="#komentarz">364) Szymanowski Wacław,</u>
  449 + <u xml:id="u-3.382" who="#komentarz">365) Szymanowski Zygmunt,</u>
  450 + <u xml:id="u-3.383" who="#komentarz">366) Szymański Edward,</u>
  451 + <u xml:id="u-3.384" who="#komentarz">367) Świątkowski Henryk,</u>
  452 + <u xml:id="u-3.385" who="#komentarz">368) Świerczewski Karol,</u>
  453 + <u xml:id="u-3.386" who="#komentarz">369) Tabor Jan,</u>
  454 + <u xml:id="u-3.387" who="#komentarz">370) Taborowicz Andrzej,</u>
  455 + <u xml:id="u-3.388" who="#komentarz">371) Tilgner Damazy,</u>
  456 + <u xml:id="u-3.389" who="#komentarz">372) Tkaczów Stanisław,</u>
  457 + <u xml:id="u-3.390" who="#komentarz">373) Tkocz Karol,</u>
  458 + <u xml:id="u-3.391" who="#komentarz">374) Tołwiński Stanisław,</u>
  459 + <u xml:id="u-3.392" who="#komentarz">375) Tomasiak Józef,</u>
  460 + <u xml:id="u-3.393" who="#komentarz">376) Tomczyk Zofia,</u>
  461 + <u xml:id="u-3.394" who="#komentarz">377) Trąbalski Franciszek,</u>
  462 + <u xml:id="u-3.395" who="#komentarz">378) Tront Józef,</u>
  463 + <u xml:id="u-3.396" who="#komentarz">379) Trzebiński Henryk,</u>
  464 + <u xml:id="u-3.397" who="#komentarz">380) Tupalski Marian,</u>
  465 + <u xml:id="u-3.398" who="#komentarz">381) Turek Tadeusz,</u>
  466 + <u xml:id="u-3.399" who="#komentarz">382) Tureniec Mieczysław,</u>
  467 + <u xml:id="u-3.400" who="#komentarz">383) Turski Stanisław,</u>
  468 + <u xml:id="u-3.401" who="#komentarz">384) Wachowicz Henryk,</u>
  469 + <u xml:id="u-3.402" who="#komentarz">385) Waleron Andrzej,</u>
  470 + <u xml:id="u-3.403" who="#komentarz">386) Wanat Wacław,</u>
  471 + <u xml:id="u-3.404" who="#komentarz">387) Wasowski Józef,</u>
  472 + <u xml:id="u-3.405" who="#komentarz">388) Wągrowski Mieczysław,</u>
  473 + <u xml:id="u-3.406" who="#komentarz">389) Wąsik Wincenty,</u>
  474 + <u xml:id="u-3.407" who="#komentarz">390) Wenclik Witold,</u>
  475 + <u xml:id="u-3.408" who="#komentarz">391) Wende Jan Karol,</u>
  476 + <u xml:id="u-3.409" who="#komentarz">392) Wioncek Tomasz,</u>
  477 + <u xml:id="u-3.410" who="#komentarz">393) Widy-Wirski Feliks,</u>
  478 + <u xml:id="u-3.411" who="#komentarz">394) Wierusz-Kowalski Jan,</u>
  479 + <u xml:id="u-3.412" who="#komentarz">395) Wilandt Jan,</u>
  480 + <u xml:id="u-3.413" who="#komentarz">396) Wilanowski Jan,</u>
  481 + <u xml:id="u-3.414" who="#komentarz">397) Wilanowski Stefan,</u>
  482 + <u xml:id="u-3.415" who="#komentarz">398) Witaszek Jan,</u>
  483 + <u xml:id="u-3.416" who="#komentarz">399) Witaszewski Kazimierz,</u>
  484 + <u xml:id="u-3.417" who="#komentarz">400) Wites Andrzej,</u>
  485 + <u xml:id="u-3.418" who="#komentarz">401) Witos Ludwik,</u>
  486 + <u xml:id="u-3.419" who="#komentarz">402) Witoszka Jan,</u>
  487 + <u xml:id="u-3.420" who="#komentarz">403) Włodek Bronisław,</u>
  488 + <u xml:id="u-3.421" who="#komentarz">404) Wojas Paweł,</u>
  489 + <u xml:id="u-3.422" who="#komentarz">405) Wojciechowski Stanisław,</u>
  490 + <u xml:id="u-3.423" who="#komentarz">406) Wojewoda Wojciech,</u>
  491 + <u xml:id="u-3.424" who="#komentarz">407) Wolski Władysław,</u>
  492 + <u xml:id="u-3.425" who="#komentarz">408) Wołek Józef,</u>
  493 + <u xml:id="u-3.426" who="#komentarz">409) Wójcicki Franciszek,</u>
  494 + <u xml:id="u-3.427" who="#komentarz">410) Wójcicki Henryk,</u>
  495 + <u xml:id="u-3.428" who="#komentarz">411) Wójcik Adam,</u>
  496 + <u xml:id="u-3.429" who="#komentarz">412) Wójcik Józef,</u>
  497 + <u xml:id="u-3.430" who="#komentarz">413) Wójcik Stanisław,</u>
  498 + <u xml:id="u-3.431" who="#komentarz">414) Wrona-Merski Stanisław,</u>
  499 + <u xml:id="u-3.432" who="#komentarz">415) Wróblewski Zenon,</u>
  500 + <u xml:id="u-3.433" who="#komentarz">416) Wycech Czesław,</u>
  501 + <u xml:id="u-3.434" who="#komentarz">417) Wyrzykowski Henryk,</u>
  502 + <u xml:id="u-3.435" who="#komentarz">418) Wysocki Lesław,</u>
  503 + <u xml:id="u-3.436" who="#komentarz">419) Wysocki Mieczysław,</u>
  504 + <u xml:id="u-3.437" who="#komentarz">420) Zagórski Stanisław,</u>
  505 + <u xml:id="u-3.438" who="#komentarz">421) Zajączkowski Zdzisław,</u>
  506 + <u xml:id="u-3.439" who="#komentarz">422) Zakrzewski Henryk,</u>
  507 + <u xml:id="u-3.440" who="#komentarz">423) Zambrowski Roman,</u>
  508 + <u xml:id="u-3.441" who="#komentarz">424) Zawadzki Aleksander,</u>
  509 + <u xml:id="u-3.442" who="#komentarz">425) Zduńczyk Włodzimierz,</u>
  510 + <u xml:id="u-3.443" who="#komentarz">426) Zientek Jerzy,</u>
  511 + <u xml:id="u-3.444" who="#komentarz">427) Żak Adam,</u>
  512 + <u xml:id="u-3.445" who="#komentarz">428) Żarek Stanisław,</u>
  513 + <u xml:id="u-3.446" who="#komentarz">429) Żerkowski Jan,</u>
  514 + <u xml:id="u-3.447" who="#komentarz">430) Żmijewski Franciszek,</u>
  515 + <u xml:id="u-3.448" who="#komentarz">431) Żmijko Stefan,</u>
  516 + <u xml:id="u-3.449" who="#komentarz">432) Żółkiewski Stefan,</u>
  517 + <u xml:id="u-3.450" who="#komentarz">433) Żółkowski Wacław,</u>
  518 + <u xml:id="u-3.451" who="#komentarz">434) Żuławski Zygmunt,</u>
  519 + <u xml:id="u-3.452" who="#komentarz">435) Żymierski Michał.)</u>
  520 + <u xml:id="u-3.453" who="#MarszałekSenior">Stwierdzam, że ślubowanie zostało dokonane.</u>
  521 + <u xml:id="u-3.454" who="#MarszałekSenior">Obecnie przystępujemy do wyboru Prezydium Sejmu.</u>
  522 + <u xml:id="u-3.455" who="#MarszałekSenior">Najpierw dokonamy wyboru Marszałka Sejmu.</u>
  523 + <u xml:id="u-3.456" who="#MarszałekSenior">Proponuję przeprowadzenie wyboru na podstawie przepisów art. 8 regulaminu obrad Sejmu z roku 1923.</u>
  524 + <u xml:id="u-3.457" who="#MarszałekSenior">Proszę Obywatela Sekretarza o odczytanie tego artykułu.</u>
  525 + <u xml:id="u-3.458" who="#komentarz">(Sekretarz ob. Rajkowski czyta:)</u>
  526 + <u xml:id="u-3.459" who="#MarszałekSenior">„Marszałka wybiera Sejm bezwzględną większością głosów obecnych posłów.</u>
  527 + <u xml:id="u-3.460" who="#MarszałekSenior">Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden kandydat nie uzyska tej większości, następuje wybór ściślejszy pomiędzy pięcioma kandydatami, którzy otrzymali największą liczbę głosów.</u>
  528 + <u xml:id="u-3.461" who="#MarszałekSenior">Jeżeli i w drugim głosowaniu żaden kandydat nie uzyska większości, następuje ściślejszy wybór między dwoma kandydatami, którzy osiągnęli największą liczbę głosów.</u>
  529 + <u xml:id="u-3.462" who="#MarszałekSenior">W razie równości głosów rozstrzyga przy wszystkich wyborach los.</u>
  530 + <u xml:id="u-3.463" who="#MarszałekSenior">Wybrany Marszałek obejmuje natychmiast swoje czynności.”</u>
524 531 </div>
525 532 <div xml:id="div-4">
526   - <u xml:id="u-4.0" who="#SekretarzposelRajkowski">,,Marszałka wybiera Sejm bezwzględną większością głosów obecnych posłów.</u>
527   - <u xml:id="u-4.1" who="#SekretarzposelRajkowski">Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden kandydat nie uzyska tej większości, następuje wybór ściślejszy pomiędzy pięcioma kandydatami, którzy otrzymali największą liczbę głosów.</u>
528   - <u xml:id="u-4.2" who="#SekretarzposelRajkowski">Jeżeli i w drugim głosowaniu żaden kandydat nie uzyska większości, następuje ściślejszy wybór między dwoma kandydatami, którzy osiągnęli największą liczbę głosów.</u>
529   - <u xml:id="u-4.3" who="#SekretarzposelRajkowski">W razie równości głosów roztrzyga przy wszystkich wyborach los.</u>
530   - <u xml:id="u-4.4" who="#SekretarzposelRajkowski">Wybrany Marszałek obejmuje natychmiast swoje czynności.”</u>
  533 + <u xml:id="u-4.0" who="#MarszałekSenior">Kto z Obywateli Posłów jest przeciwny przeprowadzeniu wyboru Marszałka Sejmu na podstawie przepisu odczytanego przed chwilą art. 8 regulaminu obrad Sejmu z roku 1923? Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję,</u>
  534 + <u xml:id="u-4.1" who="#MarszałekSenior">Proszę Obywateli Posłów o składanie kandydatur na stanowisko Marszałka Sejmu Ustawodawczego.</u>
  535 + <u xml:id="u-4.2" who="#MarszałekSenior">Głos ma poseł ob. Szymanek.</u>
531 536 </div>
532 537 <div xml:id="div-5">
533   - <u xml:id="u-5.0" who="#MarszalekSenior">Kto z Obywateli Posłów jest przeciwny przeprowadzeniu wyboru Marszałka Sejmu na podstawie przepisu odczytanego przed chwilą art. 8 regulaminu obrad Sejmu z roku 1923? Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję,</u>
534   - <u xml:id="u-5.1" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywateli Posłów o składanie kandydatur na stanowisko Marszałka Sejmu Ustawodawczego.</u>
535   - <u xml:id="u-5.2" who="#MarszalekSenior">Głos ma poseł ob. Szymanek.</u>
  538 + <u xml:id="u-5.0" who="#PosełSzymanek">W imieniu klubów poselskich: Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Demokratycznego, Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” i Stronnictwa Pracy zgłaszam kandydaturę ob. Władysława Kowalskiego na Marszałka Sejmu Ustawodawczego.</u>
  539 + <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
536 540 </div>
537 541 <div xml:id="div-6">
538   - <u xml:id="u-6.0" who="#PoselSzymanek">W imieniu klubów poselskich: Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Demokratycznego, Polskiego Stronnictwa Ludowego — „Nowe Wyzwolenie” i Stronnictwa Pracy zgłaszam kandydaturę ob. Władysława Kowalskiego na Marszałka Sejmu Ustawodawczego.</u>
539   - <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
  542 + <u xml:id="u-6.0" who="#MarszałekSenior">A więc została zgłoszona kandydatura posła ob. Władysława Kowalskiego.</u>
  543 + <u xml:id="u-6.1" who="#MarszałekSenior">Czy są jeszcze inne kandydatury? Nikt więcej kandydatur nie zgłasza.</u>
  544 + <u xml:id="u-6.2" who="#MarszałekSenior">Przystępujemy zatem do głosowania. Ponieważ została zgłoszona tylko jedna kandydatura na Marszałka Sejmu w osobie ob. Władysława Kowalskiego, proponuję przeto dokonanie wyboru przez aklamację.</u>
  545 + <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
  546 + <u xml:id="u-6.4" who="#MarszałekSenior">Właśnie zwrócono się do mnie, że poseł ob. Mikołajczyk prosił o głos jeszcze przed przyjęciem wyboru przez aklamację.</u>
  547 + <u xml:id="u-6.5" who="#MarszałekSenior">Poseł ob. Mikołajczyk ma głos.</u>
540 548 </div>
541 549 <div xml:id="div-7">
542   - <u xml:id="u-7.0" who="#MarszalekSenior">A więc została zgłoszona kandydatura posła ob. Władysława Kowalskiego.</u>
543   - <u xml:id="u-7.1" who="#MarszalekSenior">Czy są jeszcze inne kandydatury? Nikt więcej kandydatur nie zgłasza.</u>
544   - <u xml:id="u-7.2" who="#MarszalekSenior">Przystępujemy zatem do głosowania. Ponieważ została zgłoszona tylko jedna kandydatura na Marszałka Sejmu w osobie ob. Władysława Kowalskiego, proponuję przeto dokonanie wyboru przez aklamację.</u>
545   - <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
546   - <u xml:id="u-7.4" who="#MarszalekSenior">Właśnie zwrócono się do mnie, że poseł ob. Mikołajczyk prosił o głos jeszcze przed przyjęciem wyboru przez aklamację.</u>
547   - <u xml:id="u-7.5" who="#MarszalekSenior">Poseł ob. Mikołajczyk ma głos.</u>
  550 + <u xml:id="u-7.0" who="#PosełMikołajczyk">Wnoszę o głosowanie tajne za pomocą kartek.</u>
  551 + <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Głos: Wniosek przez aklamację już przyjęty.)</u>
548 552 </div>
549 553 <div xml:id="div-8">
550   - <u xml:id="u-8.0" who="#PoselMikolajczyk">Wnoszę o głosowanie tajne za pomocą kartek.</u>
551   - <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Głos:</u>
552   - <u xml:id="u-8.2" who="#PoselMikolajczyk">Wniosek przez aklamację już przyjęty.)</u>
  554 + <u xml:id="u-8.0" who="#MarszałekSenior">Poddaję wniosek posła ob. Mikołajczyka pod głosowanie. Kto jest za tym wnioskiem?</u>
  555 + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek spóźniony.)</u>
  556 + <u xml:id="u-8.2" who="#MarszałekSenior">Mniejszość. A więc wniosek upadł.</u>
  557 + <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  558 + <u xml:id="u-8.4" who="#MarszałekSenior">Stwierdzam zatem, że Izba wybrała posła ob. Władysława Kowalskiego Marszałkiem Sejmu.</u>
  559 + <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, posłowie wstają i śpiewają: „O cześć wam, panowie magnaci”.)</u>
  560 + <u xml:id="u-8.6" who="#MarszałekSenior">Proszę Obywatela Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa.</u>
  561 + <u xml:id="u-8.7" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu ob. Władysław Kowalski obejmuje przewodnictwo.)</u>
553 562 </div>
554 563 <div xml:id="div-9">
555   - <u xml:id="u-9.0" who="#MarszalekSenior">Poddaję wniosek posła ob. Mikołajczyka pod głosowanie. Kto jest za tym wnioskiem? (G</u>
556   - <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">łos:</u>
557   - <u xml:id="u-9.2" who="#MarszalekSenior">Wniosek spóźniony.) Mniejszość. A więc wniosek upadł.</u>
558   - <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
559   - <u xml:id="u-9.4" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam zatem, że Izba wybrała posła ob. Władysława Kowalskiego Marszałkiem Sejmu.</u>
560   - <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, posłowie wstają i śpiewają:</u>
561   - <u xml:id="u-9.6" who="#MarszalekSenior">— „O cześć wam, panowie magnaci”.)</u>
562   - <u xml:id="u-9.7" who="#MarszalekSenior">Proszę. Obywatela Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa.</u>
563   - <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu ob. Władysław Kowalski obejmuje przewodnictwo.)</u>
  564 + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Obdarzony zaufaniem Wysokiej Izby, obejmuję przewodnictwo w przekonaniu, że Wysoka Izba dopomoże mi do należytego wypełnienia moich obowiązków,</u>
  565 + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszałek">Ze swej strony oświadczam, że na powierzonym mi posterunku strzec będę praw i godności Wysokiej Izby.</u>
  566 + <u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">W wyborach 19 stycznia Naród zatwierdził linię polityczną, ustaloną Manifestem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, linię, która dała Polsce granice nad Odrą i Nisą, która prowadzi Naród do świetności, a Państwo Polskie do wspaniałego rozwoju i rozkwitu. Doceniając znaczenie zmian, jakie zaszły w Polsce, masy chłopskie oświadczyły w dniu 19 stycznia, że nie życzą sobie powrotu dawnych stosunków, które utrzymywały chłopów w wiecznej niewoli politycznej, w nędzy i upokorzeniu, przez hamowanie dopływu na wieś postępu, oświaty i kultury. Masy chłopskie potwierdziły, że nie życzą sobie więcej powrotu na wieś feudałów szlacheckich, którzy wnosili tam atmosferę średniowiecza, a dla całego narodu i Państwa stanowili niepotrzebny ciężar, wyzyskując źródła dochodów Państwa dla własnych korzyści.</u>
  567 + <u xml:id="u-9.3" who="#Marszałek">Masy robotnicze również opowiedziały się za utrwaleniem prawa do nieskrępowanego kulturalnego rozwoju oraz prawa do wolnej, twórczej pracy w podstawowych, a wyzwolonych od pasożytujących kapitalistycznych karteli, ośrodkach przemysłowych.</u>
  568 + <u xml:id="u-9.4" who="#Marszałek">W duchu nowej Polski wypowiedziała się inteligencja pracująca, która w nowej rzeczywistości polskiej znajdzie warunki dla swoich twórczych myśli i twórczych wysiłków.</u>
  569 + <u xml:id="u-9.5" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Naród Polski, powierzając 19 stycznia 1947 r. opiekę nad swoim losem i nad Polską Sejmowi Ustawodawczemu, przez zatwierdzenie dotychczasowej polityki Krajowej Rady Narodowej i Rządu dał Sejmowi nakaz utrwalenia zdobytych przez Naród praw demokratycznych i reform społecznych. Nakaz ten obowiązuje również i w polityce zagranicznej, a to przez wyrażone w głosowaniu żądanie dotrzymania i zacieśnienia sojuszów z państwami miłującymi pokój, zwłaszcza utrzymania sojuszu ze Związkiem Radzieckim jako główną rękojmią pokoju oraz nienaruszalności naszych granic zachodnich.</u>
  570 + <u xml:id="u-9.6" who="#Marszałek">Naród Polski oczekuje teraz od Sejmu Ustawodawczego spełnienia nakazów, jakie nań nałożył w dniu 19 stycznia r. b. zarówno w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej.</u>
  571 + <u xml:id="u-9.7" who="#Marszałek">Wierzę głęboko, że Sejm nie zawiedzie pokładanych w nim przez Naród nadziei i że obowiązki swoje, zgodnie z wolą Narodu, wypełni.</u>
  572 + <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  573 + <u xml:id="u-9.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do wyboru Wicemarszałków i sekretarzy.</u>
  574 + <u xml:id="u-9.10" who="#Marszałek">Proponuję przeprowadzenie wyboru na podstawie przepisu art. 9 regulaminu obrad Sejmu z r. 1923.</u>
  575 + <u xml:id="u-9.11" who="#komentarz">(Poseł Drobner: Obywatelu Marszałku, proszę o głos.)</u>
  576 + <u xml:id="u-9.12" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Drobner.</u>
564 577 </div>
565 578 <div xml:id="div-10">
566   - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Obdarzony zaufaniem Wysokiej Izby, obejmuję przewodnictwo w przekonaniu, że Wysoka Izba dopomoże mi do należytego wypełnienia moich obowiązków,</u>
567   - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Ze swej strony oświadczam, że na powierzonym mi posterunku strzec będę praw i godności Wysokiej Izby.</u>
568   - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">W wyborach 19 stycznia Naród zatwierdził linię polityczną, ustaloną Manifestem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, linię, która dała Polsce granice nad Odrą i Nisą, która prowadzi Naród do świetności, a Państwo Polskie do wspaniałego rozwoju i rozkwitu. Doceniając znaczenie zmian, jakie zaszły w Polsce, masy chłopskie oświadczyły w dniu 19 stycznia, że nie życzą sobie powrotu dawnych stosunków, które utrzymywały chłopów w wiecznej niewoli politycznej, w nędzy i upokorzeniu, przez hamowanie dopływu na wieś postępu, oświaty i kultury. Masy chłopskie potwierdziły, że nie życzą sobie więcej powrotu na wieś feudałów szlacheckich, którzy wnosili tam atmosferę średniowiecza, a dla całego narodu i Państwa stanowili niepotrzebny ciężar, wyzyskując źródła dochodów Państwa dla własnych korzyści.</u>
569   - <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Masy robotnicze również opowiedziały się za utrwaleniem prawa do nieskrępowanego kulturalnego rozwoju oraz prawa do wolnej, twórczej pracy w podstawowych, a wyzwolonych od pasożytujących kapitalistycznych karteli, ośrodkach przemysłowych.</u>
570   - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">W duchu nowej Polski wypowiedziała się inteligencja pracująca, która w nowej rzeczywistości polskiej znajdzie warunki dla swoich twórczych myśli i twórczych wysiłków.</u>
571   - <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Naród Polski, powierzając 19 stycznia 1947 r. opiekę nad swoim losem i nad Polską Sejmowi Ustawodawczemu, przez zatwierdzenie dotychczasowej polityki Krajowej Rady Narodowej i Rządu dał Sejmowi nakaz utrwalenia zdobytych przez Naród praw demokratycznych i reform społecznych. Nakaz ten obowiązuje również i w polityce zagranicznej, a to przez wyrażone w głosowaniu żądanie dotrzymania i zacieśnienia sojuszów z państwami miłującymi pokój, zwłaszcza utrzymania sojuszu ze Związkiem Radzieckim jako główną rękojmią pokoju oraz nienaruszalności naszych granic zachodnich.</u>
572   - <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Naród Polski oczekuje teraz od Sejmu Ustawodawczego spełnienia nakazów, jakie nań nałożył w dniu 19 stycznia r. b. zarówno w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej.</u>
573   - <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Wierzę głęboko, że Sejm nie zawiedzie pokładanych w nim przez Naród nadziei i że obowiązki swoje, zgodnie z wolą Narodu, wypełni.</u>
574   - <u xml:id="u-10.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
575   - <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Wicemarszałków i sekretarzy.</u>
576   - <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Proponuję przeprowadzenie wyboru na podstawie przepisu art. 9 regulaminu obrad Sejmu z r. 1923.</u>
577   - <u xml:id="u-10.11" who="#komentarz">(Poseł Drobner:</u>
578   - <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Obywatelu Marszałku, proszę o głos.)</u>
579   - <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Drobner.</u>
  579 + <u xml:id="u-10.0" who="#PosełDrobner">W imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Socjalistycznej, Polskiej Partii Robotniczej, Stronnictwa Demokratycznego, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” pozwalam sobie zgłosić następujące kandydatury na Wicemarszałków Sejmu Ustawodawczego: posła Stanisława Szwalbego,...</u>
  580 + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  581 + <u xml:id="u-10.2" who="#PosełDrobner">... posła Romana Zambrowskiego,...</u>
  582 + <u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  583 + <u xml:id="u-10.4" who="#PosełDrobner">... posła Wacława Barcikowskiego.</u>
  584 + <u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
580 585 </div>
581 586 <div xml:id="div-11">
582   - <u xml:id="u-11.0" who="#PoselDrobner">W imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Socjalistycznej, Polskiej Partii Robotniczej, Stronnictwa Demokratycznego, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa Ludowego — „Nowe Wyzwolenie” pozwalam sobie zgłosić następujące kandydatury na Wicemarszałków Sejmu Ustawodawczego: posła Stanisława Szwalbego</u>
583   - <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski) posła Romana Zambrowskiego (Oklaski),</u>
584   - <u xml:id="u-11.2" who="#PoselDrobner">posła Wacława Barcikowskiego.</u>
585   - <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  587 + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Proszę Sekretarza ob. Rajkowskiego o odczytanie art. 9 regulaminu.</u>
  588 + <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Sekretarz ob. Rajkowski czyta:)</u>
  589 + <u xml:id="u-11.2" who="#Marszałek">„Art. 9. Następnie wybiera Sejm łącznie naprzód wicemarszałków, potem sekretarzy.</u>
  590 + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszałek">Wybrani są ci, którzy otrzymali więcej niż połowę głosów ważnych.</u>
  591 + <u xml:id="u-11.4" who="#Marszałek">Jeżeli w pierwszym głosowaniu nie zostali wybrani wszyscy wicemarszałkowie, względnie wszyscy sekretarze, następuje wybór ściślejszy, do którego wchodzą ci, którzy otrzymali po wybranych najwięcej głosów, w liczbie nie większej niż dwóch na każde stanowisko do obsadzenia. Przy wyborze ściślejszym wybrani są ci, którzy otrzymali najwięcej głosów.</u>
  592 + <u xml:id="u-11.5" who="#Marszałek">Jeżeli w pierwszym głosowaniu otrzymało absolutną większość więcej kandydatów, aniżeli jest stanowisk do obsadzenia, wybrani są ci, którzy otrzymali najwięcej głosów.</u>
  593 + <u xml:id="u-11.6" who="#Marszałek">W razie równości głosów, rozstrzyga los.”</u>
586 594 </div>
587 595 <div xml:id="div-12">
588   - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Proszę Sekretarza ob. Rajkowskiego o odczytanie ąrt. 9 regulaminu.</u>
589   - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Sekretarz poseł Rajkowski (czyt</u>
590   - <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">a): </u>
591   - <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">„Art. 9. Następnie wybiera Sejm łącznie naprzód wicemarszałków, potem sekretarzy.</u>
592   - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Wybrani są ci, którzy otrzymali więcej niż połowę głosów ważnych.</u>
593   - <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Jeżeli w pierwszym głosowaniu nie zostali wybrani wszyscy wicemarszałkowie, względnie wszyscy sekretarze, następuje wybór ściślejszy, do którego wchodzą ci, którzy otrzymali po wybranych najwięcej głosów, w liczbie nie większej niż dwóch na każde stanowisko do obsadzenia. Przy wyborze ściślejszym wybrani są ci, którzy otrzymali najwięcej głosów.</u>
594   - <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Jeżeli w pierwszym głosowaniu otrzymało absolutną większość więcej kandydatów, aniżeli jest stanowisk do obsadzenia, wybrani są ci, którzy otrzymali najwięcej głosów.</u>
595   - <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">W razie równości głosów, rozstrzyga los.”</u>
596   - <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Mikołajczvk.</u>
  596 + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Mikołajczyk.</u>
597 597 </div>
598 598 <div xml:id="div-13">
599   - <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMikolajczyk">Mimo moich poprzednich sprzeciwów co do aklamacji, Przewodniczący był łaskaw nie uwzględnić mojej uwagi. Chciałbym wobec tego wyjaśnić sytuację.</u>
600   - <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMikolajczyk">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego swoich kandydatur do Prezydium tego Sejmu nie zgłasza i w wyborach do Prezydium tego Sejmu udziału nie weźmie.</u>
  599 + <u xml:id="u-13.0" who="#PosełMikołajczyk">Mimo moich poprzednich sprzeciwów co do aklamacji, Przewodniczący był łaskaw nie uwzględnić mojej uwagi. Chciałbym wobec tego wyjaśnić sytuację.</u>
  600 + <u xml:id="u-13.1" who="#PosełMikołajczyk">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego swoich kandydatur do Prezydium tego Sejmu nie zgłasza i w wyborach do Prezydium tego Sejmu udziału nie weźmie.</u>
601 601 </div>
602 602 <div xml:id="div-14">
603   - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad zgłoszonymi kandydaturami na Wicemarszałków Sejmu.</u>
604   - <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Zgłoszone zostały kandydatury posłów: ob. Stanisława Szwalbego, ob. Romana Zambrowskiego i ob. Wacława Barcikowskiego.</u>
605   - <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne kandydatury? Nikt więcej kandydatur nie zgłasza. Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
606   - <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Zgodnie z przyjętą przez Izbę procedurą głosowania, przegłosujemy łącznie zgłoszone kandydatury na Wicemarszałków Sejmu. Ponieważ zgłoszono tyle kandydatur, ile jest stanowisk do obsadzenia, proponuję przeto dokonanie wyboru przez aklamację. Czy jest kto przeciwny mojej propozycji?</u>
  603 + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad zgłoszonymi kandydaturami na Wicemarszałków Sejmu.</u>
  604 + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Zgłoszone zostały kandydatury posłów: ob. Stanisława Szwalbego, ob. Romana Zambrowskiego i ob. Wacława Barcikowskiego.</u>
  605 + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Czy są jeszcze inne kandydatury? Nikt więcej kandydatur nie zgłasza. Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
  606 + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Zgodnie z przyjętą przez Izbę procedurą głosowania, przegłosujemy łącznie zgłoszone kandydatury na Wicemarszałków Sejmu. Ponieważ zgłoszono tyle kandydatur, ile jest stanowisk do obsadzenia, proponuję przeto dokonanie wyboru przez aklamację. Czy jest kto przeciwny mojej propozycji?</u>
607 607 </div>
608 608 <div xml:id="div-15">
609   - <u xml:id="u-15.0" who="#PoselMikolajczyk">Sprzeciwiam się wyborom przez aklamację.</u>
  609 + <u xml:id="u-15.0" who="#PosełMikołajczyk">Sprzeciwiam się wyborom przez aklamację.</u>
610 610 </div>
611 611 <div xml:id="div-16">
612   - <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Jest sprzeciw. Kto chce zabrać głos przeciw wnioskowi posła ob. Mikołajczyka?</u>
  612 + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Jest sprzeciw. Kto chce zabrać głos przeciw wnioskowi posła ob. Mikołajczyka?</u>
613 613 </div>
614 614 <div xml:id="div-17">
615   - <u xml:id="u-17.0" who="#PoselHochfeld">Proszę Obywateli Posłów, to jest sprawa porządkowa. Jeżeli jest sprzeciw, to wyda je mi się, że powinniśmy dokonać zwykłego głosowania.</u>
616   - <u xml:id="u-17.1" who="#PoselHochfeld">Proszę o dokonanie zwykłego głosowania.</u>
  615 + <u xml:id="u-17.0" who="#PosełHochfeld">Proszę Obywateli Posłów, to jest sprawa porządkowa. Jeżeli jest sprzeciw, to wyda je mi się, że powinniśmy dokonać zwykłego głosowania.</u>
  616 + <u xml:id="u-17.1" who="#PosełHochfeld">Proszę o dokonanie zwykłego głosowania.</u>
617 617 </div>
618 618 <div xml:id="div-18">
619   - <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Zgłoszone zostały trzy kandydatury na Wicemarszałków Sejmu. Czy są jeszcze jakie wnioski? Innych kandydatur nie ma.</u>
620   - <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem tych trzech kandydatur? Większość.</u>
621   - <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Wniosek przeszedł.</u>
622   - <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Zapytuję Obywateli Posłów: Szwalbego, Zambrowskiego i Barcikowskiego, czy wybór przyjmują?</u>
  619 + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Zgłoszone zostały trzy kandydatury na Wicemarszałków Sejmu. Czy są jeszcze jakie wnioski? Innych kandydatur nie ma.</u>
  620 + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem tych trzech kandydatur? Większość.</u>
  621 + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Wniosek przeszedł.</u>
  622 + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Zapytuję Obywateli Posłów: Szwalbego, Zambrowskiego i Barcikowskiego, czy wybór przyjmują?</u>
623 623 </div>
624 624 <div xml:id="div-19">
625   - <u xml:id="u-19.0" who="#PoselSzwalbe">Przyjmuję.</u>
  625 + <u xml:id="u-19.0" who="#PosełSzwalbe">Przyjmuję.</u>
626 626 </div>
627 627 <div xml:id="div-20">
628   - <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZambrowski">Przyjmuję.</u>
  628 + <u xml:id="u-20.0" who="#PosełZambrowski">Przyjmuję.</u>
629 629 </div>
630 630 <div xml:id="div-21">
631   - <u xml:id="u-21.0" who="#PoselBarcikowski">Przyjmuję,</u>
  631 + <u xml:id="u-21.0" who="#PosełWacławBarcikowski">Przyjmuję.</u>
632 632 </div>
633 633 <div xml:id="div-22">
634   - <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Zatem wybór Wicemarszałków został dokonany.</u>
635   - <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do wyboru sekretarzy Sejmu. Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
636   - <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Domiński.</u>
  634 + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Zatem wybór Wicemarszałków został dokonany.</u>
  635 + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do wyboru sekretarzy Sejmu. Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
  636 + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Domiński.</u>
637 637 </div>
638 638 <div xml:id="div-23">
639   - <u xml:id="u-23.0" who="#PoselDominski">W imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego,</u>
640   - <u xml:id="u-23.1" who="#PoselDominski">Polskiego Stronnictwa Ludowego — „Nowe Wyzwolenie” i Stronnictwa Pracy zgłaszam wniosek, żeby powołać sześciu sekretarzy w skład Prezydium Sejmu, a mianowicie ob. ob. posłów: Stanisława Kowalewskiego, Lesława Wysockiego, Józefa Ozgę-Michalskiego, Stefana Bancerza, Stanisława Kurkiewicza i Henryka Trzebińskiego.</u>
  639 + <u xml:id="u-23.0" who="#PosełDomiński">W imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego,</u>
  640 + <u xml:id="u-23.1" who="#PosełDomiński">Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” i Stronnictwa Pracy zgłaszam wniosek, żeby powołać sześciu sekretarzy w skład Prezydium Sejmu, a mianowicie ob. ob. posłów: Stanisława Kowalewskiego, Lesława Wysockiego, Józefa Ozgę-Michalskiego, Stefana Bancerza, Stanisława Kurkiewicza i Henryka Trzebińskiego.</u>
641 641 <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
642 642 </div>
643 643 <div xml:id="div-24">
644   - <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Na sekretarzy Sejmu zostały zgłoszone kandydatury posłów: Stanisława Kowalewskiego, Lesława Wysockiego, Józefa Ozgi-Michalskiego, Stefana Bancerza, Stanisława Kurkiewicza i Henryka Trzebińskiego.</u>
645   - <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">W myśl przyjętej procedury będziemy głosowali nad zgłoszonymi kandydaturami na sekretarzy Sejmu łącznie.</u>
646   - <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę. Większość.</u>
647   - <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Wobec tego zapytuję posłów Kowalewskiego Stanisława, Wysockiego Lesława, Ozgę-Michalskiego Józefa, Bancerza Stefana, Kurkiewicza Stanisława i Trzebińskiego Henryka, czy wybór przyjmują?</u>
  644 + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Na sekretarzy Sejmu zostały zgłoszone kandydatury posłów: Stanisława Kowalewskiego, Lesława Wysockiego, Józefa Ozgi-Michalskiego, Stefana Bancerza, Stanisława Kurkiewicza i Henryka Trzebińskiego.</u>
  645 + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">W myśl przyjętej procedury będziemy głosowali nad zgłoszonymi kandydaturami na sekretarzy Sejmu łącznie.</u>
  646 + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę. Większość.</u>
  647 + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszałek">Wobec tego zapytuję posłów Kowalewskiego Stanisława, Wysockiego Lesława, Ozgę-Michalskiego Józefa, Bancerza Stefana, Kurkiewicza Stanisława i Trzebińskiego Henryka, czy wybór przyjmują?</u>
648 648 </div>
649 649 <div xml:id="div-25">
650   - <u xml:id="u-25.0" who="#PoselKowalewskiStanislaw">Przyjmuję</u>
  650 + <u xml:id="u-25.0" who="#PosełKowalewskiStanisław">Przyjmuję.</u>
651 651 </div>
652 652 <div xml:id="div-26">
653   - <u xml:id="u-26.0" who="#PoselWysockiLeslaw">Przyjmuję.</u>
  653 + <u xml:id="u-26.0" who="#PosełWysockiLesław">Przyjmuję.</u>
654 654 </div>
655 655 <div xml:id="div-27">
656   - <u xml:id="u-27.0" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przyjmuję.</u>
  656 + <u xml:id="u-27.0" who="#PosełOzgaMichalskiJózef">Przyjmuję.</u>
657 657 </div>
658 658 <div xml:id="div-28">
659   - <u xml:id="u-28.0" who="#PoselBancerzStefan">Przyjmuję.</u>
  659 + <u xml:id="u-28.0" who="#PosełBancerzStefan">Przyjmuję.</u>
660 660 </div>
661 661 <div xml:id="div-29">
662   - <u xml:id="u-29.0" who="#PoselKurkiewiczStanislaw">Przyjmuję.</u>
  662 + <u xml:id="u-29.0" who="#PosełKurkiewiczStanisław">Przyjmuję.</u>
663 663 </div>
664 664 <div xml:id="div-30">
665   - <u xml:id="u-30.0" who="#PoselTrzebinskiHenryk">Przyjmuję.</u>
  665 + <u xml:id="u-30.0" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Przyjmuję.</u>
666 666 </div>
667 667 <div xml:id="div-31">
668   - <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Zatem wybór sekretarzy został dokonany.</u>
669   - <u xml:id="u-31.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy dzisiejszego posiedzenia powołuję posłów: Lesława Wysockiego i Stefana Bancerza.</u>
670   - <u xml:id="u-31.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Bancerz.</u>
671   - <u xml:id="u-31.3" who="#Marszalek">Mamy jeszcze do załatwienia zgłoszony przez Rząd projekt ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej. Druk powyższego projektu został Obywatelom Posłom rozdany.</u>
672   - <u xml:id="u-31.4" who="#Marszalek">Dla zreferowania powyższego projektu udzielam głosu posłowi ob. Jodłowskiemu.</u>
  668 + <u xml:id="u-31.0" who="#Marszałek">Zatem wybór sekretarzy został dokonany.</u>
  669 + <u xml:id="u-31.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszego posiedzenia powołuję posłów: Lesława Wysockiego i Stefana Bancerza.</u>
  670 + <u xml:id="u-31.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Bancerz.</u>
  671 + <u xml:id="u-31.3" who="#Marszałek">Mamy jeszcze do załatwienia zgłoszony przez Rząd projekt ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej. Druk powyższego projektu został Obywatelom Posłom rozdany.</u>
  672 + <u xml:id="u-31.4" who="#Marszałek">Dla zreferowania powyższego projektu udzielam głosu posłowi ob. Jodłowskiemu.</u>
673 673 </div>
674 674 <div xml:id="div-32">
675   - <u xml:id="u-32.0" who="#PoselJodlowski">Wysoka Izbo! Pierwszym doniosłym i najpilniejszym zadaniem, jakie wyrasta dzisiaj przed Sejmem Ustawodawczym po jego ukonstytuowaniu się, jest przeprowadzenie wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
676   - <u xml:id="u-32.1" who="#PoselJodlowski">Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencjach przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej funkcje Głowy Państwa w pierwszym okresie niepodległości sprawował Prezydent Krajowej Rady Narodowej. Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych funkcje Prezydium Krajowej Rady Narodowej wygasły z chwilą ukonstytuowania się Sejmu, a zatem zachodzi w tej chwili potrzeba powołania Prezydenta Rzeczypospolitej. W związku z tym wyłania się problem trybu postępowania przy wyborze Głowy Państwa. Przeprowadzenie wyboru Prezydenta RP na podstawie przepisów Konstytucji marcowej z 1921 r. oraz na podstawie ustawy z dnia 22 lipca 1922 r., zawierającej regulamin Zgromadzenia Narodowego, wobec zmienionych warunków rzeczywistości politycznej, nie może obecnie nastąpić.</u>
677   - <u xml:id="u-32.2" who="#PoselJodlowski">Przepisy Konstytucji marcowej o wyborze Prezydenta i przepisy powołanej przeze mnie ustawy z 1922 r., zawierającej regulamin Zgromadzenia Narodowego, są dostosowane do parlamentu dwuizbowego. Uchwałą z dnia 30 czerwca 1946 r. powziętą przez znakomitą większość narodu w głosowaniu ludowym, ustrój parlamentarny nowego demokratycznego Państwa Polskiego został oparty na zasadzie jednoizbowości. Senat, jako instytucja przeżytkowa, stanowiąca instrument zachowawczych grup społecznych, wyeliminowanych drogą reform społeczno-ekonomicznych od wpływu na życie narodu, został zniesiony. Uchwała, zapadła w głosowaniu ludowvm z 30 czerwca 1946 r., znosząc senat, stworzyła nowy stan prawno-polityczny w Polsce. Zgodnie z Manifestem Lipcowym PKWN do czasu uchwalenia nowej konstytucji stoimy nadal na gruncie podstawowych zasad Konstytucji marcowej. Referendum jednak zmieniło te zasady, jeżeli idzie o udział drugiej izby w życiu państwowym. Wola narodu wyrażona w formie bezpośredniej stoi ponad przepisami formalnymi wszelkich ustaw, choćby konstytucyjnych, Nie naród bowiem istnieje dla konstytucji, lecz konstytucja dla narodu. I dlatego żadne bariery formalnych przepisów prawnych nie mogą stać na drodze, na której znajduje upust wola narodu. Dlatego nie czekając na uchwalenie nowej Konstytucji czy na formalną zmianę konkretnych przepisów Konstytucji marcowej, przeprowadziliśmy wybory tylko do jednej izby Sejmu Ustawodawczego i ten Sejm Ustawodawczy winien dokonać wyboru pierwszego Prezydenta Odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. Z powodu przejścia z dwuizbowego systemu na system jednoizbowy zachodzi potrzeba dostosowania szczegółowych przepisów formalnych do nowej sytuacji parlamentarnej.</u>
678   - <u xml:id="u-32.3" who="#PoselJodlowski">Ustawa, której projekt został Wysokiej Izbie zgłoszony, nie wprowadza zasadniczych zmian w stosunku do tych przepisów formalnych, które obowiązywały przy wyborze Prezydenta na podstawie Konstytucji z 1921 r., poza tym że dostosowała te przepisy do systemu jednoizbowego. Ustawa ta w pierwszym artykule nawiązuje do podstawowych założeń Konstytucji marcowej i Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r. oraz do głosowania ludowego, przeprowadzonego w dniu 30 czerwca 1946 r. Ustawa ta przewiduje zgodnie z art. 39 Konstytucji dokonanie wyboru Prezydenta na okres 7-letni, to jest na okres wynikający z Konstytucji marcowej.</u>
679   - <u xml:id="u-32.4" who="#PoselJodlowski">Wszystkie dalsze przepisy projektu ustawy regulują formalno-proceduralne kwestie, związane z samą techniką dokonania wyboru Prezydenta. Ponieważ druk z projektem ustawy został rozdany, nie będę referował szczegółowo przepisów, zaznaczając, że są one recepcją przepisów regulaminu Zgromadzenia Narodowego, zawartych w ustawie z 1922 r.</u>
680   - <u xml:id="u-32.5" who="#PoselJodlowski">Z uwagi na historyczną doniosłość wyboru pierwszego Prezydenta RP wyrażam przekonanie, że zaprojektowana i zreferowana tutaj pokrótce ustawa, stanowiąca formalną podstawę do dokonania tego doniosłego aktu, jakim jest wybór pierwszego Prezydenta Odrodzonej Rzeczypospolitej, znajdzie u Wysokiej Izby pełne zrozumienie i uchwalona zostanie jednomyślnie w należytej powadze.</u>
  675 + <u xml:id="u-32.0" who="#PosełJodłowski">Wysoka Izbo! Pierwszym doniosłym i najpilniejszym zadaniem, jakie wyrasta dzisiaj przed Sejmem Ustawodawczym po jego ukonstytuowaniu się, jest przeprowadzenie wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  676 + <u xml:id="u-32.1" who="#PosełJodłowski">Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencjach przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej funkcje Głowy Państwa w pierwszym okresie niepodległości sprawował Prezydent Krajowej Rady Narodowej. Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych funkcje Prezydium Krajowej Rady Narodowej wygasły z chwilą ukonstytuowania się Sejmu, a zatem zachodzi w tej chwili potrzeba powołania Prezydenta Rzeczypospolitej. W związku z tym wyłania się problem trybu postępowania przy wyborze Głowy Państwa. Przeprowadzenie wyboru Prezydenta RP na podstawie przepisów Konstytucji marcowej z 1921 r. oraz na podstawie ustawy z dnia 22 lipca 1922 r., zawierającej regulamin Zgromadzenia Narodowego, wobec zmienionych warunków rzeczywistości politycznej, nie może obecnie nastąpić.</u>
  677 + <u xml:id="u-32.2" who="#PosełJodłowski">Przepisy Konstytucji marcowej o wyborze Prezydenta i przepisy powołanej przeze mnie ustawy z 1922 r., zawierającej regulamin Zgromadzenia Narodowego, są dostosowane do parlamentu dwuizbowego. Uchwałą z dnia 30 czerwca 1946 r. powziętą przez znakomitą większość narodu w głosowaniu ludowym, ustrój parlamentarny nowego demokratycznego Państwa Polskiego został oparty na zasadzie jednoizbowości. Senat, jako instytucja przeżytkowa, stanowiąca instrument zachowawczych grup społecznych, wyeliminowanych drogą reform społeczno-ekonomicznych od wpływu na życie narodu, został zniesiony. Uchwała, zapadła w głosowaniu ludowym z 30 czerwca 1946 r., znosząc senat, stworzyła nowy stan prawno-polityczny w Polsce. Zgodnie z Manifestem Lipcowym PKWN do czasu uchwalenia nowej konstytucji stoimy nadal na gruncie podstawowych zasad Konstytucji marcowej. Referendum jednak zmieniło te zasady, jeżeli idzie o udział drugiej izby w życiu państwowym. Wola narodu wyrażona w formie bezpośredniej stoi ponad przepisami formalnymi wszelkich ustaw, choćby konstytucyjnych, Nie naród bowiem istnieje dla konstytucji, lecz konstytucja dla narodu. I dlatego żadne bariery formalnych przepisów prawnych nie mogą stać na drodze, na której znajduje upust wola narodu. Dlatego nie czekając na uchwalenie nowej Konstytucji czy na formalną zmianę konkretnych przepisów Konstytucji marcowej, przeprowadziliśmy wybory tylko do jednej izby Sejmu Ustawodawczego i ten Sejm Ustawodawczy winien dokonać wyboru pierwszego Prezydenta Odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. Z powodu przejścia z dwuizbowego systemu na system jednoizbowy zachodzi potrzeba dostosowania szczegółowych przepisów formalnych do nowej sytuacji parlamentarnej.</u>
  678 + <u xml:id="u-32.3" who="#PosełJodłowski">Ustawa, której projekt został Wysokiej Izbie zgłoszony, nie wprowadza zasadniczych zmian w stosunku do tych przepisów formalnych, które obowiązywały przy wyborze Prezydenta na podstawie Konstytucji z 1921 r., poza tym że dostosowała te przepisy do systemu jednoizbowego. Ustawa ta w pierwszym artykule nawiązuje do podstawowych założeń Konstytucji marcowej i Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r. oraz do głosowania ludowego, przeprowadzonego w dniu 30 czerwca 1946 r. Ustawa ta przewiduje zgodnie z art. 39 Konstytucji dokonanie wyboru Prezydenta na okres 7-letni, to jest na okres wynikający z Konstytucji marcowej.</u>
  679 + <u xml:id="u-32.4" who="#PosełJodłowski">Wszystkie dalsze przepisy projektu ustawy regulują formalno-proceduralne kwestie, związane z samą techniką dokonania wyboru Prezydenta. Ponieważ druk z projektem ustawy został rozdany, nie będę referował szczegółowo przepisów, zaznaczając, że są one recepcją przepisów regulaminu Zgromadzenia Narodowego, zawartych w ustawie z 1922 r.</u>
  680 + <u xml:id="u-32.5" who="#PosełJodłowski">Z uwagi na historyczną doniosłość wyboru pierwszego Prezydenta RP wyrażam przekonanie, że zaprojektowana i zreferowana tutaj pokrótce ustawa, stanowiąca formalną podstawę do dokonania tego doniosłego aktu, jakim jest wybór pierwszego Prezydenta Odrodzonej Rzeczypospolitej, znajdzie u Wysokiej Izby pełne zrozumienie i uchwalona zostanie jednomyślnie w należytej powadze.</u>
681 681 <u xml:id="u-32.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
682 682 </div>
683 683 <div xml:id="div-33">
684   - <u xml:id="u-33.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Mikołajczykowi.</u>
  684 + <u xml:id="u-33.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Mikołajczykowi.</u>
685 685 </div>
686 686 <div xml:id="div-34">
687   - <u xml:id="u-34.0" who="#PoselMikolajczyk">Przystępując do dyskusji na temat ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Chciałbym w imieniu klubu poselskiego PSL określić stanowisko, jakie zajmujemy zarówno w stosunku do tej ustawy, jak również stanowisko polityczne, jakie mamy zamiar zajmować w tym parlamencie.</u>
688   - <u xml:id="u-34.1" who="#PoselMikolajczyk">Jeżeli chodzi o stanowisko polityczne, chcę zaznaczyć, że przy wchodzeniu do Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej powstałego po porozumieniu moskiewskim, postanowiliśmy sobie, dać jak najszersze dobrowolne poparcie i współpracę w szczególności najliczniejszych warstw chłopskich dla prac i zamierzeń Rządu, zarówno na odcinku polityki zagranicznej, jak i przy odbudowie i zagospodarowywaniu kraju, przeprowadzeniu reform społeczno-gospodarczych, rychłej normalizacji stosunków i spokoju wewnętrznego.</u>
689   - <u xml:id="u-34.2" who="#PoselMikolajczyk">Zadania przyjęte na siebie spełnialiśmy mimo przeszkód i fałszywych oskarżeń lojalnie, uczciwie, z pełnym zaparciem siebie i determinacją szerokich mas ludowych.</u>
690   - <u xml:id="u-34.3" who="#PoselMikolajczyk">Porozumienie moskiewskie zawierało również zobowiązanie przeprowadzenia „wolnych i nieskrępowanych wyborów”, które zakończyć miały okres tymczasowości w Polsce.</u>
691   - <u xml:id="u-34.4" who="#PoselMikolajczyk">Tymczasem, jak to Rada Naczelna PSL w swojej uchwale z dnia 2 lutego r. b. na podstawie znajomości rzeczy i posiadanych dowodów stwierdza, na całym obszarze Państwa od początku okresu wyborczego do dnia wyborów miały miejsce nadużycia.</u>
692   - <u xml:id="u-34.5" who="#PoselMikolajczyk">PSL uczyniło ze swej strony wszystko, by wybory były czyste i mogły się odbyć w spokoju. Odpowiedzialność za złamanie zobowiązań danych Narodowi, że wybory w Polsce będą — „wolne i nieskrępowane”, spada więc wyłącznie na partie zblokowane.</u>
693   - <u xml:id="u-34.6" who="#PoselMikolajczyk">Wnieśliśmy przeciwko tym wyborom protesty we wszystkich okręgach wyborczych i będziemy dążyć do tego, by wybory te w całym kraju były uznane za nieważne.</u>
  687 + <u xml:id="u-34.0" who="#PosełMikołajczyk">Przystępując do dyskusji na temat ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Chciałbym w imieniu klubu poselskiego PSL określić stanowisko, jakie zajmujemy zarówno w stosunku do tej ustawy, jak również stanowisko polityczne, jakie mamy zamiar zajmować w tym parlamencie.</u>
  688 + <u xml:id="u-34.1" who="#PosełMikołajczyk">Jeżeli chodzi o stanowisko polityczne, chcę zaznaczyć, że przy wchodzeniu do Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej powstałego po porozumieniu moskiewskim, postanowiliśmy sobie, dać jak najszersze dobrowolne poparcie i współpracę w szczególności najliczniejszych warstw chłopskich dla prac i zamierzeń Rządu, zarówno na odcinku polityki zagranicznej, jak i przy odbudowie i zagospodarowywaniu kraju, przeprowadzeniu reform społeczno-gospodarczych, rychłej normalizacji stosunków i spokoju wewnętrznego.</u>
  689 + <u xml:id="u-34.2" who="#PosełMikołajczyk">Zadania przyjęte na siebie spełnialiśmy mimo przeszkód i fałszywych oskarżeń lojalnie, uczciwie, z pełnym zaparciem siebie i determinacją szerokich mas ludowych.</u>
  690 + <u xml:id="u-34.3" who="#PosełMikołajczyk">Porozumienie moskiewskie zawierało również zobowiązanie przeprowadzenia „wolnych i nieskrępowanych wyborów”, które zakończyć miały okres tymczasowości w Polsce.</u>
  691 + <u xml:id="u-34.4" who="#PosełMikołajczyk">Tymczasem, jak to Rada Naczelna PSL w swojej uchwale z dnia 2 lutego r. b. na podstawie znajomości rzeczy i posiadanych dowodów stwierdza, na całym obszarze Państwa od początku okresu wyborczego do dnia wyborów miały miejsce nadużycia.</u>
  692 + <u xml:id="u-34.5" who="#PosełMikołajczyk">PSL uczyniło ze swej strony wszystko, by wybory były czyste i mogły się odbyć w spokoju. Odpowiedzialność za złamanie zobowiązań danych Narodowi, że wybory w Polsce będą „wolne i nieskrępowane”, spada więc wyłącznie na partie zblokowane.</u>
  693 + <u xml:id="u-34.6" who="#PosełMikołajczyk">Wnieśliśmy przeciwko tym wyborom protesty we wszystkich okręgach wyborczych i będziemy dążyć do tego, by wybory te w całym kraju były uznane za nieważne.</u>
694 694 <u xml:id="u-34.7" who="#komentarz">(Wesołość. Przerywania. Marszałek dzwoni.)</u>
695 695 </div>
696 696 <div xml:id="div-35">
697   - <u xml:id="u-35.0" who="#Marszalek">Proszę mówić o wyborze Prezydenta.</u>
  697 + <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Proszę mówić o wyborze Prezydenta.</u>
698 698 </div>
699 699 <div xml:id="div-36">
700   - <u xml:id="u-36.0" who="#PoselMikolajczyk">Właśnie chcę spełnić uczciwie to zadanie przez określenie najpierw naszego stanowiska politycznego, które prowadzi w konkluzji do zajęcia stanowiska przy ustawie konstytucyjnej. Jeszcze bowiem w październiku 1946 r. w uchwałach naszej Rady Naczelnej wyraziliśmy obawę, że — „wybory przeprowadzone z pogwałceniem ich swobody i czystości pogłębią napięcie polityczne i mogą wtrącić nasz kraj w nieopisany chaos.”</u>
701   - <u xml:id="u-36.1" who="#PoselMikolajczyk">Dlatego też okres życia tego Sejmu powinien być jak najkrótszy.</u>
702   - <u xml:id="u-36.2" who="#PoselMikolajczyk">Jeżeli mimo wszystko, co się stało, zasiedliśmy tu dzisiaj na tych ławach, to dlatego, że nie czujemy się tu wcale tą siłą, która w liczbie 28 posłów weszła na tę salę, ale siiłą tych wszystkich, którzy nam zaufali — mimo wszystkich metod głosy nam oddali, którzy swą postawą, wiarą, praworządnością moralnie zwyciężyli.</u>
703   - <u xml:id="u-36.3" who="#PoselMikolajczyk">Jesteśmy stronnictwem państwowotwórczym</u>
  700 + <u xml:id="u-36.0" who="#PosełMikołajczyk">Właśnie chcę spełnić uczciwie to zadanie przez określenie najpierw naszego stanowiska politycznego, które prowadzi w konkluzji do zajęcia stanowiska przy ustawie konstytucyjnej. Jeszcze bowiem w październiku 1946 r. w uchwałach naszej Rady Naczelnej wyraziliśmy obawę, że „wybory przeprowadzone z pogwałceniem ich swobody i czystości pogłębią napięcie polityczne i mogą wtrącić nasz kraj w nieopisany chaos”.</u>
  701 + <u xml:id="u-36.1" who="#PosełMikołajczyk">Dlatego też okres życia tego Sejmu powinien być jak najkrótszy.</u>
  702 + <u xml:id="u-36.2" who="#PosełMikołajczyk">Jeżeli mimo wszystko, co się stało, zasiedliśmy tu dzisiaj na tych ławach, to dlatego, że nie czujemy się tu wcale tą siłą, która w liczbie 28 posłów weszła na tę salę, ale siłą tych wszystkich, którzy nam zaufali — mimo wszystkich metod głosy nam oddali, którzy swą postawą, wiarą, praworządnością moralnie zwyciężyli.</u>
  703 + <u xml:id="u-36.3" who="#PosełMikołajczyk">Jesteśmy stronnictwem państwowotwórczym...</u>
704 704 <u xml:id="u-36.4" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
705   - <u xml:id="u-36.5" who="#PoselMikolajczyk">zarówno z tradycji, programu, jak i ideologii. Wierzymy, że życie nawet w okresach tymczasowości nie znosi pustki prawnej.</u>
706   - <u xml:id="u-36.6" who="#PoselMikolajczyk">Nawet w tym okresie radą swą, krytyką rzeczową, a w konkretnych i słusznych wypadkach i czynnym poparciem na tej sali będziemy określać nasze stanowisko, zdążające do pełnej realizacji i dokończenia reform społecznych i gospodarczych, zgodnych z ideologią i programem stronnictwa oraz przebudowy i zagospodarowania kraju.</u>
707   - <u xml:id="u-36.7" who="#komentarz">(Poseł Langer: To referat polityczny. Głos:</u>
708   - <u xml:id="u-36.8" who="#PoselMikolajczyk">To nie odnosi się wcale do ustawy o wyborze Prezydenta.)</u>
709   - <u xml:id="u-36.9" who="#PoselMikolajczyk">Stanowisko nasze będzie zdążać do poszanowania prawa, poszanowania godności i wolności człowieka i jak najrychlejszej normalizacji stosunków w Państwie, do obrony interesów wsi, zdążania do jej rozwoju, postępu, dobrobytu i znaczenia w Państwie jako podstawy rozwoju i dobrobytu wszystkich warstw społecznych demokratycznej Polski, współpracy nad pogłębieniem sojuszu polsko-radzieckiego, (Wesołość.) współpracy z państwami słowiańskimi, demokratycznymi państwami zachodnimi i wszystkimi narodami miłującymi pokój.</u>
710   - <u xml:id="u-36.10" who="#komentarz">(Poseł Langer:</u>
711   - <u xml:id="u-36.11" who="#PoselMikolajczyk">Jaki to ma związek z ustawą?)</u>
712   - <u xml:id="u-36.12" who="#PoselMikolajczyk">Dążyć będziemy do uzyskania jak najrychlej pełnej zgody wszystkich przy traktacie pokojowym na słuszne i konieczne dla Polski i pokoju świata granice zachodnie Polski i pełnego zagospodarowania objętych przez Polskę ziem odzyskanych.</u>
713   - <u xml:id="u-36.13" who="#PoselMikolajczyk">Wołamy dzisiaj również z tej trybuny o natychmiastowe zwolnienie z więzień wszystkich niewinnie aresztowanych obywateli....</u>
  705 + <u xml:id="u-36.5" who="#PosełMikołajczyk">... zarówno z tradycji, programu, jak i ideologii. Wierzymy, że życie nawet w okresach tymczasowości nie znosi pustki prawnej.</u>
  706 + <u xml:id="u-36.6" who="#PosełMikołajczyk">Nawet w tym okresie radą swą, krytyką rzeczową, a w konkretnych i słusznych wypadkach i czynnym poparciem na tej sali będziemy określać nasze stanowisko, zdążające do pełnej realizacji i dokończenia reform społecznych i gospodarczych, zgodnych z ideologią i programem stronnictwa oraz przebudowy i zagospodarowania kraju.</u>
  707 + <u xml:id="u-36.7" who="#komentarz">(Poseł Langer: To referat polityczny. Głos: To nie odnosi się wcale do ustawy o wyborze Prezydenta.)</u>
  708 + <u xml:id="u-36.8" who="#PosełMikołajczyk">Stanowisko nasze będzie zdążać do poszanowania prawa, poszanowania godności i wolności człowieka i jak najrychlejszej normalizacji stosunków w Państwie, do obrony interesów wsi, zdążania do jej rozwoju, postępu, dobrobytu i znaczenia w Państwie jako podstawy rozwoju i dobrobytu wszystkich warstw społecznych demokratycznej Polski, współpracy nad pogłębieniem sojuszu polsko-radzieckiego,...</u>
  709 + <u xml:id="u-36.9" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  710 + <u xml:id="u-36.10" who="#PosełMikołajczyk">... współpracy z państwami słowiańskimi, demokratycznymi państwami zachodnimi i wszystkimi narodami miłującymi pokój.</u>
  711 + <u xml:id="u-36.11" who="#komentarz">(Poseł Langer: Jaki to ma związek z ustawą?)</u>
  712 + <u xml:id="u-36.12" who="#PosełMikołajczyk">Dążyć będziemy do uzyskania jak najrychlej pełnej zgody wszystkich przy traktacie pokojowym na słuszne i konieczne dla Polski i pokoju świata granice zachodnie Polski i pełnego zagospodarowania objętych przez Polskę ziem odzyskanych.</u>
  713 + <u xml:id="u-36.13" who="#PosełMikołajczyk">Wołamy dzisiaj również z tej trybuny o natychmiastowe zwolnienie z więzień wszystkich niewinnie aresztowanych obywateli....</u>
714 714 </div>
715 715 <div xml:id="div-37">
716   - <u xml:id="u-37.0" who="#Marszalek">Obywatelu Pośle, proszę mówić do rzeczy.</u>
717   - <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Okłaski.)</u>
  716 + <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Obywatelu Pośle, proszę mówić do rzeczy.</u>
  717 + <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
718 718 </div>
719 719 <div xml:id="div-38">
720   - <u xml:id="u-38.0" who="#PoselMikolajczyk">Byliśmy zawsze i jesteśmy zwolennikami demokracji i prawa obywatela do wyznawania swych poglądów politycznych i potępiamy akcję nielegalną i podziemną.</u>
721   - <u xml:id="u-38.1" who="#PoselMikolajczyk">Potępiamy terror stosowany wobec przeciwnika politycznego.</u>
722   - <u xml:id="u-38.2" who="#PoselMikolajczyk">Poprzemy ustawę amnestyjną mającą na celu stabilizację stosunków przy pełnym odizolowaniu elementów zbrodniczych i wrogich Państwu od obywateli, którzy będą mogli — zostawszy lojalnymi obywatelami — stanąć bez strachu do pełnej, twórczej pracy na rzecz Państwa.</u>
723   - <u xml:id="u-38.3" who="#PoselMikolajczyk">Wierni swemu radykalnemu i postępowemu programowi i ideologii, współpracując nad zbliżeniem sfer ludowych, robotniczych i inteligencji pracującej — na tym odcinku, jako stronnictwo niezależne...</u>
  720 + <u xml:id="u-38.0" who="#PosełMikołajczyk">Byliśmy zawsze i jesteśmy zwolennikami demokracji i prawa obywatela do wyznawania swych poglądów politycznych i potępiamy akcję nielegalną i podziemną.</u>
  721 + <u xml:id="u-38.1" who="#PosełMikołajczyk">Potępiamy terror stosowany wobec przeciwnika politycznego.</u>
  722 + <u xml:id="u-38.2" who="#PosełMikołajczyk">Poprzemy ustawę amnestyjną mającą na celu stabilizację stosunków przy pełnym odizolowaniu elementów zbrodniczych i wrogich Państwu od obywateli, którzy będą mogli — zostawszy lojalnymi obywatelami — stanąć bez strachu do pełnej, twórczej pracy na rzecz Państwa.</u>
  723 + <u xml:id="u-38.3" who="#PosełMikołajczyk">Wierni swemu radykalnemu i postępowemu programowi i ideologii, współpracując nad zbliżeniem sfer ludowych, robotniczych i inteligencji pracującej — na tym odcinku, jako stronnictwo niezależne...</u>
724 724 </div>
725 725 <div xml:id="div-39">
726   - <u xml:id="u-39.0" who="#Marszalek">Na porządku dziennym mamy ustawę o wyborze Prezydenta, a Obywatel Poseł mówi o zupełnie innych sprawach.</u>
  726 + <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Na porządku dziennym mamy ustawę o wyborze Prezydenta, a Obywatel Poseł mówi o zupełnie innych sprawach.</u>
727 727 </div>
728 728 <div xml:id="div-40">
729   - <u xml:id="u-40.0" who="#PoselMikolajczyk">Już kończę i przechodzę do ustawy.</u>
730   - <u xml:id="u-40.1" who="#PoselMikolajczyk">Klub poselski PSL w tym parlamencie będzie zwalczał jak zwykle wszelkie zło wszędzie tam, gdzie ono będzie się wciskać, pozytywnie odnosząc się w swej pracy i wysiłkach wszędzie tam, gdzie chodzi o interes narodu, jego rozwój, byt, o siłę, suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
731   - <u xml:id="u-40.2" who="#PoselMikolajczyk">Określiłem w ten sposób stanowisko polityczne klubu PSL, z którego jednak wyraźnie wynika, że uzna jemy konieczność uzupełnienia wszelkich luk prawnych, z drugiej strony zgłosiwszy protesty odnośnie wyborów, stoimy na stanowisku, że ten parlament nie powinien ustalać instytucji i podejmować uchwał, z miejsca przesądzających kompletną trwałość pewnych rzeczy, których przesądzać nie powinien.</u>
732   - <u xml:id="u-40.3" who="#PoselMikolajczyk">Dlatego też, jeżeli chodzi o tę ustawę konstytucyjną, to naszym zdaniem powinna być zachowana inna kolejność. Powinno być tak, ażeby najpierw była uchwalona mała konstytucja, jako całość, a nie powinno się zaczynać od ustawy, która jakkolwiek mówi tylko o wyborze Prezydenta, to jednak art. 1 ustawy, przedłożonej nam w tej chwili, wykracza daleko poza te przepisy prawne, które stanowią o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej. Wymienione tam są: KRN, podstawowe założenia Konstytucji z 17 marca 1921 r., Manifest PKWN, wyniki głosowania ludowego.</u>
733   - <u xml:id="u-40.4" who="#PoselMikolajczyk">Kwestionując sposób przeprowadzenia wyborów do tego Sejmu, pragniemy, aby dokonane obecnie zmiany, potrzebne ze względu na luki prawne, nie przesądzały pewnych rzeczy.</u>
734   - <u xml:id="u-40.5" who="#PoselMikolajczyk">Jedynym źródłem, wymienionym tutaj jako podstawa prawna, jest Konstytucja z marca 1921 r. przez wszystkich uznana. Nie można się tu kierować dowolnością interpretacji, tylko trzeba się kierować faktycznie wszystkimi podstawowymi założeniami tej Konstytucji. Nie będę wchodził w przypominanie przepisów tej Konstytucji, zwłaszcza że wydaj e mi się, że dużo lepiej zreferował to referent ustawy, który w ogóle nad pewnymi przepisami Konstytucji przeszedł do porządku dziennego. Wolę jasne, uczciwe postawienie kwestii, w oświadczeniu, że coś nie obowiązuje, aniżeli powoływanie się w przepisach prawnych na rzecz, która rzekomo obowiązuje, a w praktyce obowiązującą nie jest Chcielibyśmy zwrócić uwagę, jak dalece w art, 1 przesądzono pewne zagadnienia, które na pewno zahaczają o zagadnienie małej konstytucji.</u>
735   - <u xml:id="u-40.6" who="#PoselMikolajczyk">W myśl Konstytucji z 1921 r. władzą zwierzchnią jest naród. W projekcie nam w tej chwili przedłożonym mówi się, że Sejm Ustawodawczy jest suwerenną władzą narodu polskiego.</u>
  729 + <u xml:id="u-40.0" who="#PosełMikołajczyk">Już kończę i przechodzę do ustawy.</u>
  730 + <u xml:id="u-40.1" who="#PosełMikołajczyk">Klub poselski PSL w tym parlamencie będzie zwalczał jak zwykle wszelkie zło wszędzie tam, gdzie ono będzie się wciskać, pozytywnie odnosząc się w swej pracy i wysiłkach wszędzie tam, gdzie chodzi o interes narodu, jego rozwój, byt, o siłę, suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  731 + <u xml:id="u-40.2" who="#PosełMikołajczyk">Określiłem w ten sposób stanowisko polityczne klubu PSL, z którego jednak wyraźnie wynika, że uzna jemy konieczność uzupełnienia wszelkich luk prawnych, z drugiej strony zgłosiwszy protesty odnośnie wyborów, stoimy na stanowisku, że ten parlament nie powinien ustalać instytucji i podejmować uchwał, z miejsca przesądzających kompletną trwałość pewnych rzeczy, których przesądzać nie powinien.</u>
  732 + <u xml:id="u-40.3" who="#PosełMikołajczyk">Dlatego też, jeżeli chodzi o tę ustawę konstytucyjną, to naszym zdaniem powinna być zachowana inna kolejność. Powinno być tak, ażeby najpierw była uchwalona mała konstytucja, jako całość, a nie powinno się zaczynać od ustawy, która jakkolwiek mówi tylko o wyborze Prezydenta, to jednak art. 1 ustawy, przedłożonej nam w tej chwili, wykracza daleko poza te przepisy prawne, które stanowią o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej. Wymienione tam są: KRN, podstawowe założenia Konstytucji z 17 marca 1921 r., Manifest PKWN, wyniki głosowania ludowego.</u>
  733 + <u xml:id="u-40.4" who="#PosełMikołajczyk">Kwestionując sposób przeprowadzenia wyborów do tego Sejmu, pragniemy, aby dokonane obecnie zmiany, potrzebne ze względu na luki prawne, nie przesądzały pewnych rzeczy.</u>
  734 + <u xml:id="u-40.5" who="#PosełMikołajczyk">Jedynym źródłem, wymienionym tutaj jako podstawa prawna, jest Konstytucja z marca 1921 r. przez wszystkich uznana. Nie można się tu kierować dowolnością interpretacji, tylko trzeba się kierować faktycznie wszystkimi podstawowymi założeniami tej Konstytucji. Nie będę wchodził w przypominanie przepisów tej Konstytucji, zwłaszcza że wydaje mi się, że dużo lepiej zreferował to referent ustawy, który w ogóle nad pewnymi przepisami Konstytucji przeszedł do porządku dziennego. Wolę jasne, uczciwe postawienie kwestii, w oświadczeniu, że coś nie obowiązuje, aniżeli powoływanie się w przepisach prawnych na rzecz, która rzekomo obowiązuje, a w praktyce obowiązującą nie jest. Chcielibyśmy zwrócić uwagę, jak dalece w art. 1 przesądzono pewne zagadnienia, które na pewno zahaczają o zagadnienie małej konstytucji.</u>
  735 + <u xml:id="u-40.6" who="#PosełMikołajczyk">W myśl Konstytucji z 1921 r. władzą zwierzchnią jest naród. W projekcie nam w tej chwili przedłożonym mówi się, że Sejm Ustawodawczy jest suwerenną władzą narodu polskiego.</u>
736 736 <u xml:id="u-40.7" who="#komentarz">(Głos: Jest organem.)</u>
737   - <u xml:id="u-40.8" who="#PoselMikolajczyk">Czytam z projektu i dlatego też mogę ustosunkować się tylko do tego Porównywując projekt ustawy konstytucyjnej i inne. Tu jest powołanie się na Manifest PKWN, a tam jest jeszcze inne określenie roli Sejmu Ustawodawczego. Mianowicie mówi się tam, że przy stwarzaniu KRN i PKWN było działanie na podstawie Konstytucji z 17 marca 1921 r., jedynie obowiązującej Konstytucji, uchwalonej legalnie i prawnie.</u>
738   - <u xml:id="u-40.9" who="#PoselMikolajczyk">Mówi się o Sejmie Ustawodawczym, który jako — „wyraziciel woli narodu” uchwali nową konstytucję. Chcę więc zapytać, co obowiązuje: czy przepis Konstytucji, która mówi, że władzą jest naród, czy projekt, który mówi o Sejmie Ustawodawczym jako suwerennej władzy narodu, czy też projekt Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który mówi o Sejmie Ustawodawczym jako wyrazicielu woli narodu.</u>
739   - <u xml:id="u-40.10" who="#PoselMikolajczyk">Być może, Obywatele powiedzą, że w pośpiechu pewne rzeczy może nie zostały właściwie ujęte, ale w każdym razie nie może być początek prac parlamentarnych, początek tego Sejmu przy tak zasadniczej ustawie załatwiony w ten sposób, jak to się proponuje.</u>
740   - <u xml:id="u-40.11" who="#PoselMikolajczyk">Chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na projektowaną formułę, dotyczącą ślubowania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Pragnę przy tej okazji wyrazić ubolewanie, że projekt ślubowania poselskiego był nam nieznany, bo jestem głęboko przekonany, że gdybyśmy go znali, potrafilibyśmy wprowadzić do niego odpowiednie poprawki. Powtarza się to również w formie przysięgi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
741   - <u xml:id="u-40.12" who="#PoselMikolajczyk">Mówi się tam, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie będzie pracował dla dobra Narodu, a praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegał.</u>
742   - <u xml:id="u-40.13" who="#PoselMikolajczyk">Tak jest. Niewątpliwie istnieją w Polsce jeszcze i obowiązują prawa niedemokratyczne. Muszę powiedzieć, że my jako PSL-owcy skutki tych niedemokratycznych ustaw sanacyjnych, a w szczególności ustawy o zgromadzeniach, odczuliśmy dotkliwie na swej skórze w czasie tych wyborów. Trzeba sobie jednak jasno i wyraźnie powiedzieć: nie może istnieć trwały, permanentny, okres rewolucji prawnej. Trzeba zacząć od porządnego opracowania zasad prawnych, które mają obowiązywać.</u>
743   - <u xml:id="u-40.14" who="#PoselMikolajczyk">Czy to znaczy, że chcemy wyrzucić ze słownika te słowa — „praw demokratycznych Rzeczypospolitej”? Widzę, że Koledzy od razu powiedzą: Aha, rozumiemy, chodzi o demokratyczne prawa. Nie chodzi o to. Uważam, że jeżeli istnieją w Polsce prawa niedemokratyczne, trzeba je zmienić, a są na pewno takie mimo to, że muszę przyznać, że pod tym względem w ustawodawstwie prawnym wiele zostało zrobione przez Ministra Sprawiedliwości. Moim zdaniem trzeba powiedzieć krótko: — „Prezydent Rzeczypospolitej jest zobowiązany przestrzegać święcie wszystkich praw Rzeczypospolitej Polskiej”, a jeżeli są prawa niedemokratyczne, należy je najpierw zmienić, bo przy pewnej płynności prawnej istniejącej w Polsce i przy zdolnościach interpretacyjnych stwarza to niesłychane niebezpieczeństwo utrzymania tylko parawanu prawnego przy trwałym istnieniu nieuregulowanych stosunków między rządzącymi a rządzonymi.</u>
744   - <u xml:id="u-40.15" who="#PoselMikolajczyk">Dlatego też kończąc, chciałbym oświadczyć w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, że będziemy głosowali przeciwko tej ustawie.</u>
  737 + <u xml:id="u-40.8" who="#PosełMikołajczyk">Czytam z projektu i dlatego też mogę ustosunkować się tylko do tego Porównywując projekt ustawy konstytucyjnej i inne. Tu jest powołanie się na Manifest PKWN, a tam jest jeszcze inne określenie roli Sejmu Ustawodawczego. Mianowicie mówi się tam, że przy stwarzaniu KRN i PKWN było działanie na podstawie Konstytucji z 17 marca 1921 r., jedynie obowiązującej Konstytucji, uchwalonej legalnie i prawnie.</u>
  738 + <u xml:id="u-40.9" who="#PosełMikołajczyk">Mówi się o Sejmie Ustawodawczym, który jako „wyraziciel woli narodu” uchwali nową konstytucję. Chcę więc zapytać, co obowiązuje: czy przepis Konstytucji, która mówi, że władzą jest naród, czy projekt, który mówi o Sejmie Ustawodawczym jako suwerennej władzy narodu, czy też projekt Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który mówi o Sejmie Ustawodawczym jako wyrazicielu woli narodu.</u>
  739 + <u xml:id="u-40.10" who="#PosełMikołajczyk">Być może, Obywatele powiedzą, że w pośpiechu pewne rzeczy może nie zostały właściwie ujęte, ale w każdym razie nie może być początek prac parlamentarnych, początek tego Sejmu przy tak zasadniczej ustawie załatwiony w ten sposób, jak to się proponuje.</u>
  740 + <u xml:id="u-40.11" who="#PosełMikołajczyk">Chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na projektowaną formułę, dotyczącą ślubowania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Pragnę przy tej okazji wyrazić ubolewanie, że projekt ślubowania poselskiego był nam nieznany, bo jestem głęboko przekonany, że gdybyśmy go znali, potrafilibyśmy wprowadzić do niego odpowiednie poprawki. Powtarza się to również w formie przysięgi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  741 + <u xml:id="u-40.12" who="#PosełMikołajczyk">Mówi się tam, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie będzie pracował dla dobra Narodu, a praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegał.</u>
  742 + <u xml:id="u-40.13" who="#PosełMikołajczyk">Tak jest. Niewątpliwie istnieją w Polsce jeszcze i obowiązują prawa niedemokratyczne. Muszę powiedzieć, że my jako PSL-owcy skutki tych niedemokratycznych ustaw sanacyjnych, a w szczególności ustawy o zgromadzeniach, odczuliśmy dotkliwie na swej skórze w czasie tych wyborów. Trzeba sobie jednak jasno i wyraźnie powiedzieć: nie może istnieć trwały, permanentny, okres rewolucji prawnej. Trzeba zacząć od porządnego opracowania zasad prawnych, które mają obowiązywać.</u>
  743 + <u xml:id="u-40.14" who="#PosełMikołajczyk">Czy to znaczy, że chcemy wyrzucić ze słownika te słowa „praw demokratycznych Rzeczypospolitej”? Widzę, że Koledzy od razu powiedzą: Aha, rozumiemy, chodzi o demokratyczne prawa. Nie chodzi o to. Uważam, że jeżeli istnieją w Polsce prawa niedemokratyczne, trzeba je zmienić, a są na pewno takie mimo to, że muszę przyznać, że pod tym względem w ustawodawstwie prawnym wiele zostało zrobione przez Ministra Sprawiedliwości. Moim zdaniem trzeba powiedzieć krótko: „Prezydent Rzeczypospolitej jest zobowiązany przestrzegać święcie wszystkich praw Rzeczypospolitej Polskiej”, a jeżeli są prawa niedemokratyczne, należy je najpierw zmienić, bo przy pewnej płynności prawnej istniejącej w Polsce i przy zdolnościach interpretacyjnych stwarza to niesłychane niebezpieczeństwo utrzymania tylko parawanu prawnego przy trwałym istnieniu nieuregulowanych stosunków między rządzącymi a rządzonymi.</u>
  744 + <u xml:id="u-40.15" who="#PosełMikołajczyk">Dlatego też kończąc, chciałbym oświadczyć w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, że będziemy głosowali przeciwko tej ustawie.</u>
745 745 </div>
746 746 <div xml:id="div-41">
747   - <u xml:id="u-41.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Witold Bieńkowski.</u>
  747 + <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Witold Bieńkowski.</u>
748 748 </div>
749 749 <div xml:id="div-42">
750   - <u xml:id="u-42.0" who="#PoselBienkowskiWitold">Wysoka Izbo! Godność Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie tylko wyznacza funkcje i stanowisko kierownika Państwa i Głowy Państwa. Godność ta wyznacza przede wszystkim reprezentowanie przez niego Narodu Polskiego. Godność ta zespala osobę Prezydenta z Narodem Polskim, z jego dążeniami, z jego aspiracjami, z jego prawami, z jego wierzeniami i obyczajami.</u>
751   - <u xml:id="u-42.1" who="#PoselBienkowskiWitold">Naród Polski jest katolicki. Większość posłów, obecnych na tej sali, to są katolicy, to są chrześcijanie.</u>
752   - <u xml:id="u-42.2" who="#PoselBienkowskiWitold">Kiedy mówię o ustawie o wyborze Prezydenta, chciałbym zwrócić uwagę na art. 11, dotyczący ślubowania Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
753   - <u xml:id="u-42.3" who="#PoselBienkowskiWitold">Sprawa ślubowania Prezydenta nie jest drobną. Formuła ślubowania świadczy o zespoleniu osoby Prezydenta z pewnymi cechami narodu, z jego wiarą, z jego prawami moralnymi i obyczajowymi. Naród jest chrześcijański i Prezydent winien ślubować Bogu, tak jak większość narodu ślubuje Bogu w najważniejszych sprawach swego życia.</u>
754   - <u xml:id="u-42.4" who="#PoselBienkowskiWitold">Sądzę, że żaden akt ustawodawczy, żaden regulamin nie może stwarzać jakichkolwiek przedziałów między narodem a Prezydentem. Sądzę, że formuła ślubowania winna uwzględnić te prawa nadrzędne, którymi kieruje się naród i winna dać Prezydentowi możność ślubowania na wartości nadrzędne, na te wartości, które są dla narodu święte.</u>
755   - <u xml:id="u-42.5" who="#PoselBienkowskiWitold">Dlatego w imieniu Katolicko-Społecznego Klubu Poselskiego wnoszę do laski marszałkowskiej poprawkę, dotyczącą zmiany art. 11 projektu ustawy o wyborze Prezydenta przez zmianę formuły ślubowania na formułę, zawartą w art. 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku. Formuła ta brzmi</u>
756   - <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(czyta):</u>
757   - <u xml:id="u-42.7" who="#PoselBienkowskiWitold">„Przysięgam Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu, i ślubuję Tobie, Narodzie Polski, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej, który obejmuję, praw Rzeczypospolitej, a przede wszystkim Ustawy Konstytucyjnej święcie przestrzegać i bronić; dobru powszechnemu Narodu ze wszystkich sił wiernie służyć; wszelkie zło i niebezpieczeństwo od Państwa czujnie odwracać; godności imienia polskiego strzec niezachwianie; sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą sobie mieć cnotę; obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg i Święta Syna Jego Męka. Amen.”</u>
758   - <u xml:id="u-42.8" who="#PoselBienkowskiWitold">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie tej poprawki.</u>
  750 + <u xml:id="u-42.0" who="#PosełBieńkowskiWitold">Wysoka Izbo! Godność Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie tylko wyznacza funkcje i stanowisko kierownika Państwa i Głowy Państwa. Godność ta wyznacza przede wszystkim reprezentowanie przez niego Narodu Polskiego. Godność ta zespala osobę Prezydenta z Narodem Polskim, z jego dążeniami, z jego aspiracjami, z jego prawami, z jego wierzeniami i obyczajami.</u>
  751 + <u xml:id="u-42.1" who="#PosełBieńkowskiWitold">Naród Polski jest katolicki. Większość posłów, obecnych na tej sali, to są katolicy, to są chrześcijanie.</u>
  752 + <u xml:id="u-42.2" who="#PosełBieńkowskiWitold">Kiedy mówię o ustawie o wyborze Prezydenta, chciałbym zwrócić uwagę na art. 11, dotyczący ślubowania Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  753 + <u xml:id="u-42.3" who="#PosełBieńkowskiWitold">Sprawa ślubowania Prezydenta nie jest drobną. Formuła ślubowania świadczy o zespoleniu osoby Prezydenta z pewnymi cechami narodu, z jego wiarą, z jego prawami moralnymi i obyczajowymi. Naród jest chrześcijański i Prezydent winien ślubować Bogu, tak jak większość narodu ślubuje Bogu w najważniejszych sprawach swego życia.</u>
  754 + <u xml:id="u-42.4" who="#PosełBieńkowskiWitold">Sądzę, że żaden akt ustawodawczy, żaden regulamin nie może stwarzać jakichkolwiek przedziałów między narodem a Prezydentem. Sądzę, że formuła ślubowania winna uwzględnić te prawa nadrzędne, którymi kieruje się naród i winna dać Prezydentowi możność ślubowania na wartości nadrzędne, na te wartości, które są dla narodu święte.</u>
  755 + <u xml:id="u-42.5" who="#PosełBieńkowskiWitold">Dlatego w imieniu Katolicko-Społecznego Klubu Poselskiego wnoszę do laski marszałkowskiej poprawkę, dotyczącą zmiany art. 11 projektu ustawy o wyborze Prezydenta przez zmianę formuły ślubowania na formułę, zawartą w art. 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku. Formuła ta brzmi:</u>
  756 + <u xml:id="u-42.6" who="#PosełBieńkowskiWitold">„Przysięgam Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu, i ślubuję Tobie, Narodzie Polski, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej, który obejmuję, praw Rzeczypospolitej, a przede wszystkim Ustawy Konstytucyjnej święcie przestrzegać i bronić; dobru powszechnemu Narodu ze wszystkich sił wiernie służyć; wszelkie zło i niebezpieczeństwo od Państwa czujnie odwracać; godności imienia polskiego strzec niezachwianie; sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą sobie mieć cnotę; obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg i Święta Syna Jego Męka. Amen”.</u>
  757 + <u xml:id="u-42.7" who="#PosełBieńkowskiWitold">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie tej poprawki.</u>
759 758 </div>
760 759 <div xml:id="div-43">
761   - <u xml:id="u-43.0" who="#Marszalek">Czy kto z Posłów pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
762   - <u xml:id="u-43.1" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u>
763   - <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 25 do godz. 12 min. 55 )</u>
764   - <u xml:id="u-43.3" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u>
765   - <u xml:id="u-43.4" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi ob. Szymankowi.</u>
  760 + <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Czy kto z Posłów pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
  761 + <u xml:id="u-43.1" who="#Marszałek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u>
  762 + <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 25 do godz. 12 min. 55.)</u>
766 763 </div>
767 764 <div xml:id="div-44">
768   - <u xml:id="u-44.0" who="#PoselSzymanek">Przez Katolicko-Społeczny Klub Poselski zgłoszona została poprawka.</u>
769   - <u xml:id="u-44.1" who="#PoselSzymanek">Jakie może być uzasadnienie tej poprawki?</u>
770   - <u xml:id="u-44.2" who="#PoselSzymanek">Posłowie są przedstawicielami całego narodu polskiego i w starej Konstytucji, na którą się powołujemy, i w dawnym ślubowaniu nie było takiego wyrażenia, że poseł ślubował w imię takie czy inne. Zwyczajnie, poseł ślubował na wierność narodowi.</u>
771   - <u xml:id="u-44.3" who="#PoselSzymanek">Jeżeli chodzi o ślubowanie Prezydenta, kluby Stronnictwa Ludowego i Polskiej Partii Robotniczej zgadzają się na dodanie na końcu po słowach „poświęcić się niepodzielnie” słów — „Tak mi dopomóż Bóg.” Ponieważ uważamy, że Prezydent reprezentuje cały naród polski i wszystkich katolików, uważamy za słuszne dodać te słowa.</u>
  765 + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
  766 + <u xml:id="u-44.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi ob. Szymankowi.</u>
772 767 </div>
773 768 <div xml:id="div-45">
774   - <u xml:id="u-45.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Rusinek.</u>
  769 + <u xml:id="u-45.0" who="#PosełSzymanek">Przez Katolicko-Społeczny Klub Poselski zgłoszona została poprawka.</u>
  770 + <u xml:id="u-45.1" who="#PosełSzymanek">Jakie może być uzasadnienie tej poprawki?</u>
  771 + <u xml:id="u-45.2" who="#PosełSzymanek">Posłowie są przedstawicielami całego narodu polskiego i w starej Konstytucji, na którą się powołujemy, i w dawnym ślubowaniu nie było takiego wyrażenia, że poseł ślubował w imię takie czy inne. Zwyczajnie, poseł ślubował na wierność narodowi.</u>
  772 + <u xml:id="u-45.3" who="#PosełSzymanek">Jeżeli chodzi o ślubowanie Prezydenta, kluby Stronnictwa Ludowego i Polskiej Partii Robotniczej zgadzają się na dodanie na końcu po słowach „poświęcić się niepodzielnie” słów „Tak mi dopomóż Bóg”. Ponieważ uważamy, że Prezydent reprezentuje cały naród polski i wszystkich katolików, uważamy za słuszne dodać te słowa.</u>
775 773 </div>
776 774 <div xml:id="div-46">
777   - <u xml:id="u-46.0" who="#PoselRusinek">Wysoka Izbo! Nikt w narodzie i nikt tu na tej sali nie zakwestionuje faktu, że naród polski w swej większości jest narodem katolickim. Ale nikt w narodzie i nikt na tej sali nie zakwestionuje prawdy, że obok wyznania rzymskokatolickiego są także inne wyznania religijne i jest także znaczna, bardzo znaczna, liczba obywateli bezwyznaniowych.</u>
778   - <u xml:id="u-46.1" who="#PoselRusinek">Ponieważ warunkiem zasadniczym jest uszanowanie praw obywatelskich wszystkich, nie możemy zamykać drogi do urzędu Prezydenta wszystkim obywatelom, a w ich liczbie także i obywatelom innych wyznań, obywatelom bezwyznaniowym.</u>
779   - <u xml:id="u-46.2" who="#PoselRusinek">Z tych więc zasadniczych względów klub Polskiej Partii Socjalistycznej wypowiada się przeciw tej poprawce, przy głosowaniu wstrzyma się od głosowania i opowiada się za pełnym brzmieniem tekstu przysięgi, zawartym w art. 11,</u>
780   - <u xml:id="u-46.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  775 + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Rusinek.</u>
781 776 </div>
782 777 <div xml:id="div-47">
783   - <u xml:id="u-47.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Domiński.</u>
  778 + <u xml:id="u-47.0" who="#PosełRusinek">Wysoka Izbo! Nikt w narodzie i nikt tu na tej sali nie zakwestionuje faktu, że naród polski w swej większości jest narodem katolickim. Ale nikt w narodzie i nikt na tej sali nie zakwestionuje prawdy, że obok wyznania rzymskokatolickiego są także inne wyznania religijne i jest także znaczna, bardzo znaczna, liczba obywateli bezwyznaniowych.</u>
  779 + <u xml:id="u-47.1" who="#PosełRusinek">Ponieważ warunkiem zasadniczym jest uszanowanie praw obywatelskich wszystkich, nie możemy zamykać drogi do urzędu Prezydenta wszystkim obywatelom, a w ich liczbie także i obywatelom innych wyznań, obywatelom bezwyznaniowym.</u>
  780 + <u xml:id="u-47.2" who="#PosełRusinek">Z tych więc zasadniczych względów klub Polskiej Partii Socjalistycznej wypowiada się przeciw tej poprawce, przy głosowaniu wstrzyma się od głosowania i opowiada się za pełnym brzmieniem tekstu przysięgi, zawartym w art. 11.</u>
  781 + <u xml:id="u-47.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
784 782 </div>
785 783 <div xml:id="div-48">
786   - <u xml:id="u-48.0" who="#PoselDominski">Wysoka Izbo! Stosunek klubu Stronnictwa Pracy do ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta jest pozytywny. Uważamy, że ustawa konstytucyjna o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej jest początkiem utrwalenia praworządności w Polsce, jest początkiem normalizacji życia w kraju, Klub nasz będzie głosował za ustawą.</u>
787   - <u xml:id="u-48.1" who="#PoselDominski">Odnośnie poprawki, popieramy stanowisko zgłoszone przez posła ob. Witolda Bieńkowskiego. Nas nie przekonywują argumenty posła ob. Rusinka, że w Polsce jest wiele wyznań. Panującym wyznaniem jest rzymsko-katolickie.</u>
788   - <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Głos: Nie ma panującego.)</u>
789   - <u xml:id="u-48.3" who="#PoselDominski">Dla Kolegi nie ma, dla mnie jest.</u>
790   - <u xml:id="u-48.4" who="#komentarz">(Głos: Panującym jest naród.)</u>
791   - <u xml:id="u-48.5" who="#PoselDominski">Konstytucja z 1921 roku, jako podstawa prawna naszej działalności łącznie z Manifestem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, odróżnia dwie formy ślubowania: forma ślubowania dla posłów i forma ślubowania dla Prezydenta, jako wyższa forma, która wiąże Prezydenta z narodem. Uważamy, że ta forma jest prawna, że Prezydent winien złożyć przysięgę przed narodem za pośrednictwem Kościoła.</u>
792   - <u xml:id="u-48.6" who="#PoselDominski">Będziemy głosowali za ustawą w brzmieniu dotychczasowym z poprawką posła ob. Bieńkowskiego.</u>
  784 + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Domiński.</u>
793 785 </div>
794 786 <div xml:id="div-49">
795   - <u xml:id="u-49.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Mikołajczvk.</u>
  787 + <u xml:id="u-49.0" who="#PosełDomiński">Wysoka Izbo! Stosunek klubu Stronnictwa Pracy do ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta jest pozytywny. Uważamy, że ustawa konstytucyjna o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej jest początkiem utrwalenia praworządności w Polsce, jest początkiem normalizacji życia w kraju, Klub nasz będzie głosował za ustawą.</u>
  788 + <u xml:id="u-49.1" who="#PosełDomiński">Odnośnie poprawki, popieramy stanowisko zgłoszone przez posła ob. Witolda Bieńkowskiego. Nas nie przekonywują argumenty posła ob. Rusinka, że w Polsce jest wiele wyznań. Panującym wyznaniem jest rzymsko-katolickie.</u>
  789 + <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Głos: Nie ma panującego.)</u>
  790 + <u xml:id="u-49.3" who="#PosełDomiński">Dla Kolegi nie ma, dla mnie jest.</u>
  791 + <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(Głos: Panującym jest naród.)</u>
  792 + <u xml:id="u-49.5" who="#PosełDomiński">Konstytucja z 1921 roku, jako podstawa prawna naszej działalności łącznie z Manifestem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, odróżnia dwie formy ślubowania: forma ślubowania dla posłów i forma ślubowania dla Prezydenta, jako wyższa forma, która wiąże Prezydenta z narodem. Uważamy, że ta forma jest prawna, że Prezydent winien złożyć przysięgę przed narodem za pośrednictwem Kościoła.</u>
  793 + <u xml:id="u-49.6" who="#PosełDomiński">Będziemy głosowali za ustawą w brzmieniu dotychczasowym z poprawką posła ob. Bieńkowskiego.</u>
796 794 </div>
797 795 <div xml:id="div-50">
798   - <u xml:id="u-50.0" who="#PoselMikolajczyk">Chciałbym ustosunkować się do poprawek. Jeżeli chodzi o wprowadzenie słowa — „Bóg” do formuły przysięgi Prezydenta, Polskie Stronnictwo</u>
799   - <u xml:id="u-50.1" who="#PoselMikolajczyk">Ludowe do tego zagadnienia ustosunkowuje się pozytywnie.</u>
800   - <u xml:id="u-50.2" who="#PoselMikolajczyk">W sprawie tej, która tu była poruszana, nie zgadzam się z pojęciem, iż potrzeba powoływać się na panującą religię, ale faktem jest, że ogromna większość społeczeństwa, którego interesów i praw strzec będzie Prezydent, jest i katolicka i chrześcijańska, i dlatego to w niczym nie obraża przekonań religijnych czy też braku przekonań religijnych u niewierzących, gdy słowo — „Bóg” znajdzie się w formule przysięgi Prezydenta RP. Byłoby bardzo źle widziane przez naród polski, gdyby naród polski spostrzegł, że nabożeństwa oficjalne odbywane są przy udziale dostojników państwowych, że obrazki Matki Boskiej Częstochowskiej znajdują się nawet na ulotkach przedwyborczych, a później, kiedy się mówi o przysiędze Prezydenta, że będzie — „święcie” przestrzegał, nie mówi się w imię jakiej świętości, jeżeli słowo — „Bóg” zostało z tej przysięgi wypuszczone.</u>
801   - <u xml:id="u-50.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  796 + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Mikołajczyk.</u>
802 797 </div>
803 798 <div xml:id="div-51">
804   - <u xml:id="u-51.0" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
805   - <u xml:id="u-51.1" who="#Marszalek">Udzielam głosu referentowi.</u>
  799 + <u xml:id="u-51.0" who="#PosełMikołajczyk">Chciałbym ustosunkować się do poprawek. Jeżeli chodzi o wprowadzenie słowa „Bóg” do formuły przysięgi Prezydenta, Polskie Stronnictwo Ludowe do tego zagadnienia ustosunkowuje się pozytywnie.</u>
  800 + <u xml:id="u-51.1" who="#PosełMikołajczyk">W sprawie tej, która tu była poruszana, nie zgadzam się z pojęciem, iż potrzeba powoływać się na panującą religię, ale faktem jest, że ogromna większość społeczeństwa, którego interesów i praw strzec będzie Prezydent, jest i katolicka i chrześcijańska, i dlatego to w niczym nie obraża przekonań religijnych czy też braku przekonań religijnych u niewierzących, gdy słowo „Bóg” znajdzie się w formule przysięgi Prezydenta RP. Byłoby bardzo źle widziane przez naród polski, gdyby naród polski spostrzegł, że nabożeństwa oficjalne odbywane są przy udziale dostojników państwowych, że obrazki Matki Boskiej Częstochowskiej znajdują się nawet na ulotkach przedwyborczych, a później, kiedy się mówi o przysiędze Prezydenta, że będzie „święcie” przestrzegał, nie mówi się w imię jakiej świętości, jeżeli słowo „Bóg” zostało z tej przysięgi wypuszczone.</u>
  801 + <u xml:id="u-51.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
806 802 </div>
807 803 <div xml:id="div-52">
808   - <u xml:id="u-52.0" who="#PoselJodlowski">Wysoka Izbo! Nie będę podejmował dyskusji nad projektem ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej na tak szerokiej płaszczyźnie, na jaką tę dyskusję usiłował sprowadzić poseł ob. Mikołajczyk.</u>
809   - <u xml:id="u-52.1" who="#PoselJodlowski">Pomijam te wszystkie momenty o charakterze politycznym, które w moim przekonaniu są niepotrzebne w tej dyskusji, natomiast chciałbym ustosunkować się do tych konkretnych momentów, które zostały w toku dyskusji podniesione.</u>
810   - <u xml:id="u-52.2" who="#PoselJodlowski">Ob. poseł Mikołajczyk zakwestionował w art. 1 określenie Sejmu Ustawodawczego jako suwerennej władzy narodu. Rzecz polega na nieporozumieniu, albowiem w art. 1 tego projektu ustawy zawarte są słowa: — „Sejm Ustawodawczy, jako organ zwierzchniej władzy Narodu Polskiego.” Takie określenie nie może budzić najmniejszej wątpliwości ani też zastrzeżeń.</u>
811   - <u xml:id="u-52.3" who="#PoselJodlowski">W dalszym ciągu ob. poseł Mikołajczyk zakwestionował w rocie przysięgi określenie — „praw demokratycznych.” Wysoka Izbo! Wyda je mi się, że nie możemy rozróżniać dziś w Polsce demokratycznej naszych praw i dzielić je na demokratyczne i niedemokratyczne. Musimy stać na stanowisku, że duch ustawodawstwa nowoodrodzonej Polski, Polski ludowej, jest demokratyczny i że ustawodawstwo, owiane tym duchem, musi nosić miano ustawodawstwa demokratycznego. Jeżeli są nawet jakieś ustawy, pozostałe z dawnych, przedwrześniowych czasów, które mogą budzić te czy inne zastrzeżenia, to ustawy te będą musiały ustąpić miejsca przepisom szczerze demokratycznym. Tym niemniej jest rzeczą przesądzoną, że ogólny duch praw i prawodawstwa nowej Rzeczypospolitej Polskiej jest demokratyczny i użycie w tej rocie ślubowania Prezydenta określenia — „praw demokratycznych” ma znaczenie zasadnicze, znaczenie symboliczne.</u>
812   - <u xml:id="u-52.4" who="#PoselJodlowski">Dlatego sprzeciwiam się skreśleniu tych słów.</u>
813   - <u xml:id="u-52.5" who="#PoselJodlowski">Co się tyczy poprawki, zgłoszonej przez posła Bieńkowskiego i poprawki zgłoszonej przez przedstawiciela Stronnictwa Ludowego, to muszę zaznaczyć, że występuję tu jako sprawozdawca z ramienia sześciu partii, a ponieważ odnośnie tej sprawy zarysowały się pewne różnice stanowisk w ustosunkowaniu do tych poprawek przez poszczególne kluby poselskie — ze stanowiska referenta zabierać tu głosu nie będę.</u>
814   - <u xml:id="u-52.6" who="#PoselJodlowski">Na zakończenie chciałbym zaproponować Wysokiej Izbie przyjęcie tej ustawy w trybie skróconym, a mianowicie po przegłosowaniu zgłoszonych poprawek — o przyjęcie ustawy en bloc we wszystkich trzech czytaniach.</u>
815   - <u xml:id="u-52.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  804 + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszałek">Czy w tej sprawie pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
  805 + <u xml:id="u-52.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu referentowi.</u>
816 806 </div>
817 807 <div xml:id="div-53">
818   - <u xml:id="u-53.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką Katolicko-Społecznego Klubu Parlamentarnego, który wnosi do projektu ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta, żeby w art. 11 projektu usunąć słowa: — „ślubuję uroczyście... poświęcić się niepodzielnie”, a wprowadzić na to miejsce pełne i całkowite brzmienie art. 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r., poczynając od słów: „Przysięgam Bogu Wszechmogącemu.”</u>
819   - <u xml:id="u-53.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Mniejszość.</u>
820   - <u xml:id="u-53.2" who="#Marszalek">Kto jest przeciw tej poprawce? Większość</u>
821   - <u xml:id="u-53.3" who="#Marszalek">Poprawka upadła.</u>
822   - <u xml:id="u-53.4" who="#Marszalek">Jest jeszcze poprawka, wniesiona przez posła Szymanka, żeby uzupełnić art. 11 słowami: — „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
823   - <u xml:id="u-53.5" who="#Marszalek">Kto jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw? Dziękuję. Kto się wstrzymuje od głosowania?</u>
824   - <u xml:id="u-53.6" who="#komentarz">(Poseł Kliszko: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
825   - <u xml:id="u-53.7" who="#Marszalek">Proszę.</u>
  808 + <u xml:id="u-53.0" who="#PosełJodłowski">Wysoka Izbo! Nie będę podejmował dyskusji nad projektem ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej na tak szerokiej płaszczyźnie, na jaką tę dyskusję usiłował sprowadzić poseł ob. Mikołajczyk.</u>
  809 + <u xml:id="u-53.1" who="#PosełJodłowski">Pomijam te wszystkie momenty o charakterze politycznym, które w moim przekonaniu są niepotrzebne w tej dyskusji, natomiast chciałbym ustosunkować się do tych konkretnych momentów, które zostały w toku dyskusji podniesione.</u>
  810 + <u xml:id="u-53.2" who="#PosełJodłowski">Ob. poseł Mikołajczyk zakwestionował w art. 1 określenie Sejmu Ustawodawczego jako suwerennej władzy narodu. Rzecz polega na nieporozumieniu, albowiem w art. 1 tego projektu ustawy zawarte są słowa: „Sejm Ustawodawczy, jako organ zwierzchniej władzy Narodu Polskiego”. Takie określenie nie może budzić najmniejszej wątpliwości ani też zastrzeżeń.</u>
  811 + <u xml:id="u-53.3" who="#PosełJodłowski">W dalszym ciągu ob. poseł Mikołajczyk zakwestionował w rocie przysięgi określenie „praw demokratycznych”. Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że nie możemy rozróżniać dziś w Polsce demokratycznej naszych praw i dzielić je na demokratyczne i niedemokratyczne. Musimy stać na stanowisku, że duch ustawodawstwa nowoodrodzonej Polski, Polski ludowej, jest demokratyczny i że ustawodawstwo, owiane tym duchem, musi nosić miano ustawodawstwa demokratycznego. Jeżeli są nawet jakieś ustawy, pozostałe z dawnych, przedwrześniowych czasów, które mogą budzić te czy inne zastrzeżenia, to ustawy te będą musiały ustąpić miejsca przepisom szczerze demokratycznym. Tym niemniej jest rzeczą przesądzoną, że ogólny duch praw i prawodawstwa nowej Rzeczypospolitej Polskiej jest demokratyczny i użycie w tej rocie ślubowania Prezydenta określenia „praw demokratycznych” ma znaczenie zasadnicze, znaczenie symboliczne.</u>
  812 + <u xml:id="u-53.4" who="#PosełJodłowski">Dlatego sprzeciwiam się skreśleniu tych słów.</u>
  813 + <u xml:id="u-53.5" who="#PosełJodłowski">Co się tyczy poprawki, zgłoszonej przez posła Bieńkowskiego i poprawki zgłoszonej przez przedstawiciela Stronnictwa Ludowego, to muszę zaznaczyć, że występuję tu jako sprawozdawca z ramienia sześciu partii, a ponieważ odnośnie tej sprawy zarysowały się pewne różnice stanowisk w ustosunkowaniu do tych poprawek przez poszczególne kluby poselskie — ze stanowiska referenta zabierać tu głosu nie będę.</u>
  814 + <u xml:id="u-53.6" who="#PosełJodłowski">Na zakończenie chciałbym zaproponować Wysokiej Izbie przyjęcie tej ustawy w trybie skróconym, a mianowicie po przegłosowaniu zgłoszonych poprawek — o przyjęcie ustawy en bloc we wszystkich trzech czytaniach.</u>
  815 + <u xml:id="u-53.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
826 816 </div>
827 817 <div xml:id="div-54">
828   - <u xml:id="u-54.0" who="#PoselKliszko">Należałoby przy tym głosowaniu dokonać obliczenia głosów, bo cały szereg posłów głosowało przeciw, szereg zaś wstrzymało się od głosu.</u>
  818 + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką Katolicko-Społecznego Klubu Parlamentarnego, który wnosi do projektu ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta, żeby w art. 11 projektu usunąć słowa: „ślubuję uroczyście... poświęcić się niepodzielnie”, a wprowadzić na to miejsce pełne i całkowite brzmienie art. 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r., poczynając od słów: „Przysięgam Bogu Wszechmogącemu”.</u>
  819 + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Mniejszość.</u>
  820 + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciw tej poprawce? Większość.</u>
  821 + <u xml:id="u-54.3" who="#Marszałek">Poprawka upadła.</u>
  822 + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszałek">Jest jeszcze poprawka, wniesiona przez posła Szymanka, żeby uzupełnić art. 11 słowami: „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
  823 + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszałek">Kto jest za tą poprawką, zechce podnieść rękę. Dziękuję. Kto jest przeciw? Dziękuję. Kto się wstrzymuje od głosowania?</u>
  824 + <u xml:id="u-54.6" who="#komentarz">(Poseł Kliszko: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
  825 + <u xml:id="u-54.7" who="#Marszałek">Proszę.</u>
829 826 </div>
830 827 <div xml:id="div-55">
831   - <u xml:id="u-55.0" who="#Marszalek">Jest wniosek, żeby dokonać obliczenia głosów. Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę. Większość. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
832   - <u xml:id="u-55.1" who="#Marszalek">Proszę Panów Sekretarzy o obliczenie głosów.</u>
833   - <u xml:id="u-55.2" who="#Marszalek">Zarządzam głosowanie nad poprawką posła Szymanka jeszcze raz.</u>
834   - <u xml:id="u-55.3" who="#Marszalek">Kto jest za poprawką posła Szymanka, zechce wstać.</u>
835   - <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
836   - <u xml:id="u-55.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw, zechce wstać.</u>
837   - <u xml:id="u-55.6" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
838   - <u xml:id="u-55.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania, zechce wstać.</u>
839   - <u xml:id="u-55.8" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
840   - <u xml:id="u-55.9" who="#Marszalek">Za poprawką posła Szymanka głosowało 210 posłów, przeciw — 4, wstrzymało się od głosowania — 122.</u>
841   - <u xml:id="u-55.10" who="#Marszalek">Wobec tego poprawka przeszła.</u>
842   - <u xml:id="u-55.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
843   - <u xml:id="u-55.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do przegłosowania całości projektu ustawy wraz z przyjętą poprawką.</u>
844   - <u xml:id="u-55.13" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy wraz z powyższą poprawką, zechce wstać. Większość.</u>
845   - <u xml:id="u-55.14" who="#Marszalek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przyjęty.</u>
846   - <u xml:id="u-55.15" who="#Marszalek">Jest wniosek referenta o przystąpienie do trzeciego czytania projektu ustawy. Czy jest kto przeciw temu wnioskowi? Nikt.</u>
847   - <u xml:id="u-55.16" who="#Marszalek">Wobec tego głosujemy nad całością projektu ustawy w trzecim czytaniu.</u>
848   - <u xml:id="u-55.17" who="#Marszalek">Posłowie, którzy są za projektem ustawy, zechcą wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw projektowi ustawy? Mniejszość.</u>
849   - <u xml:id="u-55.18" who="#komentarz">(Głos na ławach PPS: Proszę o przeliczenie głosów.)</u>
850   - <u xml:id="u-55.19" who="#Marszalek">Wobec tego będziemy liczyli głosy.</u>
851   - <u xml:id="u-55.20" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za całością projektu ustawy, zechce wstać. Proszę Obywateli Sekretarzy o przeliczenie głosów.</u>
852   - <u xml:id="u-55.21" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
853   - <u xml:id="u-55.22" who="#Marszalek">Kto jest przeciw projektowi ustawy, zechce wstać. Proszę o obliczenie głosów.</u>
854   - <u xml:id="u-55.23" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
855   - <u xml:id="u-55.24" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania?</u>
856   - <u xml:id="u-55.25" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
857   - <u xml:id="u-55.26" who="#Marszalek">Za całością projektu ustawy głosowało posłów 358, przeciw — 26, wstrzymało się od głosowania 2 posłów.</u>
858   - <u xml:id="u-55.27" who="#Marszalek">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta w pierwszym, drugim i trzecim czytaniu.</u>
859   - <u xml:id="u-55.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
860   - <u xml:id="u-55.29" who="#Marszalek">Proszę Posła Sekretarza o odczytanie depesz.</u>
861   - <u xml:id="u-55.30" who="#Marszalek">Sekretarz poseł Wysocki (czyta).</u>
862   - <u xml:id="u-55.31" who="#Marszalek">1) — „Sydney. Prezydent Sejmu Ustawodawczego, Wiejska, Warszawa — W dniu pierwszej sesji prawdziwie demokratycznego Sejmu Ustawodawczego Liga Jedności Polskiej Australii łączy się z ziomkami w kraju w szczerej radości doniosłego zwycięstwa postępu nad wstecznictwem. Z głęboką admiracją życzymy powodzenia niestrudzonym przywódcom dalszej owocnej pracy na chwałę narodu. Niech żyje silna, wolna, demokratyczna Polska. Niech żyją wypróbowani leaderzy Narodu Polskiego!</u>
863   - <u xml:id="u-55.32" who="#komentarz">Mark Younger Prezes”. </u>
864   - <u xml:id="u-55.33" who="#Marszalek">(Oklaski.)*</u>
865   - <u xml:id="u-55.34" who="#Marszalek">2) — „Marszałek Senior Sejmu Ustawodawczego. Sejm-Warszawa, Społeczeństwo żyrardowskie przesyła Sejmowi Ustawodawczemu Odrodzonej Polski życzenia owocnych obrad dla utrwalenia zasad i budowy prawdziwie demokratycznej, sprawiedliwej, postępowej i niezawisłej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
866   - <u xml:id="u-55.35" who="#Marszalek">Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej</u>
867   - <u xml:id="u-55.36" who="#komentarz">Wójcicki.</u>
868   - <u xml:id="u-55.37" who="#Marszalek">Prezydent Miasta</u>
869   - <u xml:id="u-55.38" who="#komentarz">Kempista.” (Oklaski.)</u>
870   - <u xml:id="u-55.39" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
871   - <u xml:id="u-55.40" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, we środę o godz. 12.</u>
872   - <u xml:id="u-55.41" who="#Marszalek">Jedynym punktem porządku obrad będzie wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
873   - <u xml:id="u-55.42" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u>
  828 + <u xml:id="u-55.0" who="#PosełKliszko">Należałoby przy tym głosowaniu dokonać obliczenia głosów, bo cały szereg posłów głosowało przeciw, szereg zaś wstrzymało się od głosu.</u>
874 829 </div>
875 830 <div xml:id="div-56">
876   - <u xml:id="u-56.0" who="#PoselJodlowski">Jakieś pół godziny temu został zgłoszony przez Stronnictwo Demokratyczne wniosek nagły w sprawie wyrażenia uznania dla zasług Krajowej Rady Narodowej. Prosiłbym o udzielenie głosu posłowi ob. Lechowskiemu dla uzasadnienia nagłości tego wniosku.</u>
  831 + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszałek">Jest wniosek, żeby dokonać obliczenia głosów. Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę. Większość. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  832 + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o obliczenie głosów.</u>
  833 + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszałek">Zarządzam głosowanie nad poprawką posła Szymanka jeszcze raz.</u>
  834 + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszałek">Kto jest za poprawką posła Szymanka, zechce wstać.</u>
  835 + <u xml:id="u-56.4" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
  836 + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw, zechce wstać.</u>
  837 + <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
  838 + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania, zechce wstać.</u>
  839 + <u xml:id="u-56.8" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
  840 + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszałek">Za poprawką posła Szymanka głosowało 210 posłów, przeciw — 4, wstrzymało się od głosowania — 122.</u>
  841 + <u xml:id="u-56.10" who="#Marszałek">Wobec tego poprawka przeszła.</u>
  842 + <u xml:id="u-56.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  843 + <u xml:id="u-56.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do przegłosowania całości projektu ustawy wraz z przyjętą poprawką.</u>
  844 + <u xml:id="u-56.13" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy wraz z powyższą poprawką, zechce wstać. Większość.</u>
  845 + <u xml:id="u-56.14" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przyjęty.</u>
  846 + <u xml:id="u-56.15" who="#Marszałek">Jest wniosek referenta o przystąpienie do trzeciego czytania projektu ustawy. Czy jest kto przeciw temu wnioskowi? Nikt.</u>
  847 + <u xml:id="u-56.16" who="#Marszałek">Wobec tego głosujemy nad całością projektu ustawy w trzecim czytaniu.</u>
  848 + <u xml:id="u-56.17" who="#Marszałek">Posłowie, którzy są za projektem ustawy, zechcą wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw projektowi ustawy? Mniejszość.</u>
  849 + <u xml:id="u-56.18" who="#komentarz">(Głos na ławach PPS: Proszę o przeliczenie głosów.)</u>
  850 + <u xml:id="u-56.19" who="#Marszałek">Wobec tego będziemy liczyli głosy.</u>
  851 + <u xml:id="u-56.20" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za całością projektu ustawy, zechce wstać. Proszę Obywateli Sekretarzy o przeliczenie głosów.</u>
  852 + <u xml:id="u-56.21" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
  853 + <u xml:id="u-56.22" who="#Marszałek">Kto jest przeciw projektowi ustawy, zechce wstać. Proszę o obliczenie głosów.</u>
  854 + <u xml:id="u-56.23" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
  855 + <u xml:id="u-56.24" who="#Marszałek">Kto się wstrzymuje od głosowania?</u>
  856 + <u xml:id="u-56.25" who="#komentarz">(Po przeliczeniu.)</u>
  857 + <u xml:id="u-56.26" who="#Marszałek">Za całością projektu ustawy głosowało posłów 358, przeciw — 26, wstrzymało się od głosowania 2 posłów.</u>
  858 + <u xml:id="u-56.27" who="#Marszałek">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta w pierwszym, drugim i trzecim czytaniu.</u>
  859 + <u xml:id="u-56.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  860 + <u xml:id="u-56.29" who="#Marszałek">Proszę Posła Sekretarza o odczytanie depesz.</u>
  861 + <u xml:id="u-56.30" who="#komentarz">(Sekretarz ob. Rajkowski czyta:)</u>
  862 + <u xml:id="u-56.31" who="#Marszałek">1) „Sydney. Prezydent Sejmu Ustawodawczego, Wiejska, Warszawa. W dniu pierwszej sesji prawdziwie demokratycznego Sejmu Ustawodawczego Liga Jedności Polskiej Australii łączy się z ziomkami w kraju w szczerej radości doniosłego zwycięstwa postępu nad wstecznictwem. Z głęboką admiracją życzymy powodzenia niestrudzonym przywódcom dalszej owocnej pracy na chwałę narodu. Niech żyje silna, wolna, demokratyczna Polska. Niech żyją wypróbowani leaderzy Narodu Polskiego! Mark Younger Prezes”.</u>
  863 + <u xml:id="u-56.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  864 + <u xml:id="u-56.33" who="#Marszałek">2) „Marszałek Senior Sejmu Ustawodawczego. Sejm-Warszawa. Społeczeństwo żyrardowskie przesyła Sejmowi Ustawodawczemu Odrodzonej Polski życzenia owocnych obrad dla utrwalenia zasad i budowy prawdziwie demokratycznej, sprawiedliwej, postępowej i niezawisłej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  865 + <u xml:id="u-56.34" who="#Marszałek">Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej Wójcicki.</u>
  866 + <u xml:id="u-56.35" who="#Marszałek">Prezydent Miasta Kempista”.</u>
  867 + <u xml:id="u-56.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
877 868 </div>
878 869 <div xml:id="div-57">
879   - <u xml:id="u-57.0" who="#Marszalek">Jest jednak propozycja, aby wniosek ten odłożyć do czasu po uchwaleniu regulaminu obrad Sejmu.</u>
880   - <u xml:id="u-57.1" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u>
881   - <u xml:id="u-57.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 30.)</u>
  870 + <u xml:id="u-57.0" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  871 + <u xml:id="u-57.1" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, we środę o godz. 12.</u>
  872 + <u xml:id="u-57.2" who="#Marszałek">Jedynym punktem porządku obrad będzie wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  873 + <u xml:id="u-57.3" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u>
  874 + </div>
  875 + <div xml:id="div-58">
  876 + <u xml:id="u-58.0" who="#PosełJodłowski">Jakieś pół godziny temu został zgłoszony przez Stronnictwo Demokratyczne wniosek nagły w sprawie wyrażenia uznania dla zasług Krajowej Rady Narodowej. Prosiłbym o udzielenie głosu posłowi ob. Lechowskiemu dla uzasadnienia nagłości tego wniosku.</u>
  877 + </div>
  878 + <div xml:id="div-59">
  879 + <u xml:id="u-59.0" who="#Marszałek">Jest jednak propozycja, aby wniosek ten odłożyć do czasu po uchwaleniu regulaminu obrad Sejmu.</u>
  880 + <u xml:id="u-59.1" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  881 + <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 30.)</u>
882 882 </div>
883 883 </body>
884 884 </text>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00002-01">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00002-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>2 posiedzenie Sejmu Ustawodawczego RP</title>
... ... @@ -22,14 +22,20 @@
22 22 </fileDesc>
23 23 <profileDesc>
24 24 <particDesc>
25   - <person xml:id="komentarz" role="speaker">
26   - <persName>Komentarz</persName>
27   - </person>
28   - <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
  25 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
29 26 <persName>Marszałek</persName>
30 27 </person>
31   - <person xml:id="WyborPrezydentaRzeczypospolitej" role="speaker">
32   - <persName>Wybór Prezydenta Rzeczypospolitej</persName>
  28 + <person xml:id="SekretarzObKurkiewicz" role="speaker">
  29 + <persName>Sekretarz Ob. Kurkiewicz</persName>
  30 + </person>
  31 + <person xml:id="SekretarzOzgaMichalski" role="speaker">
  32 + <persName>Sekretarz Ozga-Michalski</persName>
  33 + </person>
  34 + <person xml:id="SkrutatorposełStefanBancerz" role="speaker">
  35 + <persName>Skrutator poseł Stefan Bancerz</persName>
  36 + </person>
  37 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  38 + <persName>Komentarz</persName>
33 39 </person>
34 40 </particDesc>
35 41 </profileDesc>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3 3 <xi:include href="PPC_header.xml"/>
4 4 <TEI>
5 5 <xi:include href="header.xml"/>
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
9   - <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy</u>
10   - <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u>
11   - <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja nadzwyczajna I r. 1947</u>
12   - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 2 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 5 lutego 1947 r.</u>
13   - <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1947</u>
14   - <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12 min. 15.)</u>
  9 + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12 min. 15.)</u>
15 10 </div>
16 11 <div xml:id="div-2">
17   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u>
18   - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
19   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów: Władysława Kurkiewicza i Józefa Ozgę-Michalskiego.</u>
20   - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc.</u>
21   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego: Wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
22   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że na sali jest potrzebne do wyboru quorum, przepisane w ustawie z dnia 4 lutego r. b. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
23   - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Przypominam, że w myśl przepisów wspomnianej ustawy na posiedzeniu zwołanym dla dokonania wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej jakiekolwiek przemówienia, obrady i uchwały poza wyborem Prezydenta i zatwierdzeniem protokółu posiedzenia są niedopuszczalne i z góry nieprawomocne, że zgodnie z wyżej przytoczoną ustawą kandydatury zgłasza się na piśmie, że ważne są kandydatury, poparte przez conajmniej 50 posłów, że rozprawa nad zgłoszonymi kandydaturami jest niedopuszczalna.</u>
24   - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zajęcie miejsc.</u>
25   - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Wzywam Obywateli Posłów do zgłaszania kandydatur na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  12 + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Protokół 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
  14 + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów: Władysława Kurkiewicza i Józefa Ozgę-Michalskiego.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego: Wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że na sali jest potrzebne do wyboru quorum, przepisane w ustawie z dnia 4 lutego r. b. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Przypominam, że w myśl przepisów wspomnianej ustawy na posiedzeniu zwołanym dla dokonania wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej jakiekolwiek przemówienia, obrady i uchwały poza wyborem Prezydenta i zatwierdzeniem protokółu posiedzenia są niedopuszczalne i z góry nieprawomocne, że zgodnie z wyżej przytoczoną ustawą kandydatury zgłasza się na piśmie, że ważne są kandydatury, poparte przez co najmniej 50 posłów, że rozprawa nad zgłoszonymi kandydaturami jest niedopuszczalna.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o zajęcie miejsc.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Wzywam Obywateli Posłów do zgłaszania kandydatur na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
26 21 <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Po złożeniu wniosków.)</u>
27   - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Posłowie z Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłosili kandydaturę na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej posła ob. Bolesława Bieruta,</u>
28   - <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Długotrwałe, niemilknące oklaski. Wszyscy wstają. Okrzyki:</u>
29   - <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Prezydent Bolesław Bierut niech żyje!)</u>
30   - <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Do listy stronnictw, które zgłosiły tę kandydaturę, dołączyły się również Polskie Stronnictwo Ludowe — „Nowe Wyzwolenie — ” i Stronnictwo Pracy.</u>
31   - <u xml:id="u-2.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
32   - <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne zgłoszone kandydatury? Nie słyszę żadnych zgłoszeń.</u>
33   - <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Wobec tego, że nikt więcej kandydatur nie zgłasza, zarządzam wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
34   - <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zajęcie miejsc.</u>
35   - <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Na skrutatorów powołuję posłów: Stefana Bancerza, Stanisława Kowalewskiego, Henryka Trzebińskiego, Lesława Wysockiego.</u>
36   - <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Skrutatorów o zajęcie miejsc obok mównicy po dwu z każdej strony.</u>
37   - <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Ozgę-Michalskiego o wywoływanie nazwisk posłów z listy, zaś Sekretarza Obywatela Kurkiewicza o odczytanie usprawiedliwień, nadesłanych przez posłów nieobecnych na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
38   - <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sekretarz poseł Kurkiewicz</u>
39   - <u xml:id="u-2.22" who="#komentarz">(czyta):</u>
40   - <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">„Do Obywatela Marszałka Sejmu Ustawodawczego R P w miejscu. Z powodu nagłej choroby oka — wybroczyna w oku — z polecenia lekarzy muszę na przeciąg dwóch tygodni pozostać w łóżku. Żałuję mocno, że wobec tego nie będę mógł spełnić mego obowiązku obywatelskiego przy wyborze Prezydenta R P i proszę Obywatela Marszałka, by zechciał mnie uważać za wytłumaczonego. H. Wyrzykowski, poseł na Sejm Ustawodawczy.”</u>
41   - <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o wypisanie imienia i nazwiska kandydatów na kartce, złożenie jej we dwoje i oddanie jednemu z obywateli skrutatorów.</u>
42   - <u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Sekretarz poseł Ozga-Michalski odczytuje z listy nazwiska posłów. Posłowie kolejno podchodzą do Prezydium i składają kartki głosowania.)</u>
43   - <u xml:id="u-2.26" who="#komentarz">(W trakcie głosowania.)</u>
44   - <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Niektórzy Obywatele Posłowie głosują niezłożonymi kartkami. Proszę oddawać kartki złożone,</u>
45   - <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Po złożeniu kartek głosowania.)</u>
46   - <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Czy wszyscy Obywatele Posłowie oddali głosy? Czy nikt nie został pominięty?</u>
47   - <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Ponieważ nikt się nie zgłasza, uważam głosowanie za zamknięte.</u>
48   - <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Skrutatorów o obliczenie głosów, a Obywateli Posłów proszę o pozostanie na sali.</u>
49   - <u xml:id="u-2.32" who="#komentarz">(Po obliczeniu głosów.)</u>
50   - <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Skrutatora posła Stefana Bancerza o odczytanie protokółu z wyniku głosowania.</u>
51   - <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Skrutator poseł Bancerz: (czyta): „Protokół</u>
52   - <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">ustalenia wyniku głosowania nad kandydaturą na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej:</u>
53   - <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Oddano kart — 433, w tym kart ważnych — 408, w tym kart nieważnych — 25, bezwzględna większość wynosi — 205. Otrzymał głosów poseł Ob. Bolesław Bierut — 408”</u>
54   - <u xml:id="u-2.37" who="#komentarz">(Długotrwałe i huczne oklaski. Wszyscy</u>
55   - <u xml:id="u-2.38" who="#komentarz">wstają. Okrzyki:</u>
56   - <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Niech żyje Prezydent Bierut!) „Następują podpisy skrutatorów.”</u>
57   - <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Na podstawie tego wyniku stwierdzam, że poseł ob. Bolesław Bierut otrzymał wymaganą liczbę głosów i został wybrany przez Sejm Ustawodawczy Prezydentem Rzeczypospolitej.</u>
58   - <u xml:id="u-2.41" who="#komentarz">(Długotrwałe i huczne oklaski. Głosy: Niech żyje! Wszyscy wstają.)</u>
59   - <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Komunikuję Izbie, że obecnie udam się wraz z Prezesem Rady Ministrów do Elekta w celu powiadomienia Go o wyborze.</u>
60   - <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
61   - <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Proszę Sekretarza Obywatela Kurkiewicza o odczytanie protokółu obecnego posiedzenia.</u>
62   - <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">Sekretarz poseł Kurkiewicz (czyta): „Protokół</u>
63   - <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">2 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego.</u>
64   - <u xml:id="u-2.47" who="#Marszalek">Działo się w m. st. Warszawie, dnia 5 lutego 1947 r. w sali obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
65   - <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Początek posiedzenia o godz. 12 min. 15.</u>
66   - <u xml:id="u-2.49" who="#Marszalek">Prezydium urzędujące:</u>
67   - <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Marszałek Sejmu — ob. Władysław Kowalski Wicemarszałkowie — ob. Stanisław Szwalbe — ob. Roman Zambrowski — ob. Wacław Barcikowski Sekretarze — ob. Władysław Kurkiewicz — ob. Józef Ozga-Michalski Obecni posłowie według załączonej listy.</u>
68   - <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">Porządek dzienny:</u>
  22 + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Posłowie z Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłosili kandydaturę na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej posła ob. Bolesława Bieruta.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Długotrwałe, niemilknące oklaski. Wszyscy wstają. Okrzyki: Prezydent Bolesław Bierut niech żyje!)</u>
  24 + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Do listy stronnictw, które zgłosiły tę kandydaturę, dołączyły się również Polskie Stronnictwo Ludowe „Nowe Wyzwolenie” i Stronnictwo Pracy.</u>
  25 + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  26 + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Czy są jeszcze inne zgłoszone kandydatury? Nie słyszę żadnych zgłoszeń.</u>
  27 + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Wobec tego, że nikt więcej kandydatur nie zgłasza, zarządzam wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  28 + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o zajęcie miejsc.</u>
  29 + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Na skrutatorów powołuję posłów: Stefana Bancerza, Stanisława Kowalewskiego, Henryka Trzebińskiego, Lesława Wysockiego.</u>
  30 + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Skrutatorów o zajęcie miejsc obok mównicy po dwu z każdej strony.</u>
  31 + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Ozgę-Michalskiego o wywoływanie nazwisk posłów z listy, zaś Sekretarza Obywatela Kurkiewicza o odczytanie usprawiedliwień, nadesłanych przez posłów nieobecnych na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
69 32 </div>
70 33 <div xml:id="div-3">
71   - <u xml:id="u-3.0" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Marszałek Sejmu ob. Władysław Kowalski otwiera posiedzenie, oświadcza, że protokół 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego uważa za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów, powołuje na sekretarzy posłów: ob. Władysława Kurkiewicza oraz ob. Ozgę- Michalskiego i prosi ich o zajęcie miejsc, oznajmia, że Izba przystępuje do porządku dziennego: wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
72   - <u xml:id="u-3.1" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Następnie Ob. Marszałek stwierdza, że na sali jest potrzebne do wyboru quorum, przepisane w ustawie z dnia 4 lutego r. b. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, przypomina, że w myśl przepisów wspomnianej ustawy na posiedzeniu, zwołanym dla dokonania wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, jakiekolwiek przemówienia, obrady i uchwały poza wyborem Prezydenta i zatwierdzeniem protokółu posiedzenia są niedopuszczalne i z góry nieprawomocne, wskazuje, że zgodnie z wyżej przytoczoną ustawą kandydatury zgłasza się na piśmie, że ważne są kandydatury, poparte przez conajmniej 50 posłów, że rozprawa nad zgłoszonymi kandydaturami jest niedopuszczalna i wzywa posłów do zajęcia miejsc.</u>
73   - <u xml:id="u-3.2" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Ob. Marszałek wzywa posłów do zgłaszania kandydatur na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
74   - <u xml:id="u-3.3" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Ob. Marszałek oznajmia, że posłowie z Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” zgłosili kandydaturę na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej posła ob. Bolesława Bieruta, zapytuje, czy są jeszcze inne kandydatury, stwierdza, że nikt więcej kandydatur nie zgłasza, że została zgłoszona kandydatura posła ob. Bolesława Bieruta, że zarządza wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
75   - <u xml:id="u-3.4" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Następnie Ob. Marszałek wzywa posłów do zajęcia miejsc, powołuje na skrutatorów posłów: ob. Stefana Bancerza, ob. Stanisława Kowalewskiego, ob. Henryka Trzebińskiego i ob. Lesława Wysockiego i prosi ob. skrutatorów o zajęcie miejsc obok mównicy po dwu z każdej strony.</u>
76   - <u xml:id="u-3.5" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Kurkiewicz odczytuje usprawiedliwienie nieobecności posła ob. Henryka Wyrzykowskiego na dzisiejszym posiedzeniu, sekretarz zaś poseł ob. Ozga-Michalski wywołuje według załączonej listy nazwiska posłów, którzy składają głosy, Ob. Marszałek stwierdza, że wszyscy obecni posłowie oddali swe głosy.</u>
77   - <u xml:id="u-3.6" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">ogłasza głosowanie za zamknięte, prosi posłów o wypisanie imienia i nazwiska kandydata na kartce, o złożenie jej we dwoje i o oddanie jednemu z ob. skrutatorów.</u>
78   - <u xml:id="u-3.7" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Następnie Ob. Marszałek zapytuje, czy wszyscy ob. posłowie oddali swe głosy, stwierdza, że nikt więcej się nie zgłasza, ogłasza głosowanie za zamknięte, prosi posłów o pozostanie na sali a ob. skrutatorów o obliczenie głosów.</u>
79   - <u xml:id="u-3.8" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Po obliczeniu głosów na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Bancerz odczytuje protokół z wyniku głosowania:</u>
80   - <u xml:id="u-3.9" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Protokół ustalenia wyniku głosowania nad kandydaturą na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
81   - <u xml:id="u-3.10" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Oddano kart...........................433 w tym kart ważnych..................408 w tym kart nieważnych...............25 bezwzględna większość wynosi...205 otrzymał głosów poseł Ob. Bolesław Bierut..................408 Warszawa, dnia 5 lutego 1947 r.</u>
82   - <u xml:id="u-3.11" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Skrutatorzy:</u>
83   - <u xml:id="u-3.12" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">(—) Stefan Bancerz (—) Stanisław Kowalewski (—) Henryk Trzebiński (—) Lesław Wysocki.</u>
84   - <u xml:id="u-3.13" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Ob. Marszałek na podstawie ogłoszonego wyniku stwierdza, że poseł Ob. Bolesław Bierut otrzymał wymaganą liczbę głosów i został wybrany przez Sejm Ustawodawczy Prezydentem Rzeczypospolitej.</u>
85   - <u xml:id="u-3.14" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Następnie Ob. Marszałek komunikuje Izbie, że uda się wraz z Prezesem Rady Ministrów do Elekta w celu powiadomienia Go o wyborze, że porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
86   - <u xml:id="u-3.15" who="#WyborPrezydentaRzeczypospolitej">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Kurkiewicz odczytuje protokół obecnego posiedzenia.”</u>
  34 + <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  35 + <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzOzgaMichalski">„Do Obywatela Marszałka Sejmu Ustawodawczego RP w miejscu. Z powodu nagłej choroby oka — wybroczyna w oku — z polecenia lekarzy muszę na przeciąg dwóch tygodni pozostać w łóżku. Żałuję mocno, że wobec tego nie będę mógł spełnić mego obowiązku obywatelskiego przy wyborze Prezydenta RP i proszę Obywatela Marszałka, by zechciał mnie uważać za wytłumaczonego. H. Wyrzykowski, poseł na Sejm Ustawodawczy”.</u>
  36 + <u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzOzgaMichalski">Proszę Obywateli Posłów o wypisanie imienia i nazwiska kandydatów na kartce, złożenie jej we dwoje i oddanie jednemu z obywateli skrutatorów.</u>
  37 + <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Sekretarz poseł Ozga-Michalski odczytuje z listy nazwiska posłów. Posłowie kolejno podchodzą do Prezydium i składają kartki głosowania.)</u>
  38 + <u xml:id="u-3.4" who="#komentarz">(W trakcie głosowania.)</u>
  39 + <u xml:id="u-3.5" who="#SekretarzOzgaMichalski">Niektórzy Obywatele Posłowie głosują niezłożonymi kartkami. Proszę oddawać kartki złożone,</u>
  40 + <u xml:id="u-3.6" who="#komentarz">(Po złożeniu kartek głosowania.)</u>
  41 + <u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzOzgaMichalski">Czy wszyscy Obywatele Posłowie oddali głosy? Czy nikt nie został pominięty?</u>
  42 + <u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzOzgaMichalski">Ponieważ nikt się nie zgłasza, uważam głosowanie za zamknięte.</u>
  43 + <u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzOzgaMichalski">Proszę Obywateli Skrutatorów o obliczenie głosów, a Obywateli Posłów proszę o pozostanie na sali.</u>
  44 + <u xml:id="u-3.10" who="#komentarz">(Po obliczeniu głosów.)</u>
  45 + <u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzOzgaMichalski">Proszę Obywatela Skrutatora posła Stefana Bancerza o odczytanie protokółu z wyniku głosowania.</u>
87 46 </div>
88 47 <div xml:id="div-4">
89   - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów zgłasza sprostowanie do niniejszego protokółu? Nikt sprostowania nie zgłasza.</u>
90   - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Uważam protokół za przyjęty.</u>
91   - <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 14 z porządkiem dziennym: Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
92   - <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u>
93   - <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 33.)</u>
  48 + <u xml:id="u-4.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  49 + <u xml:id="u-4.1" who="#SkrutatorposełStefanBancerz">„Protokół ustalenia wyniku głosowania nad kandydaturą na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej:</u>
  50 + <u xml:id="u-4.2" who="#SkrutatorposełStefanBancerz">Oddano kart — 433, w tym kart ważnych — 408, w tym kart nieważnych — 25, bezwzględna większość wynosi — 205. Otrzymał głosów poseł Ob. Bolesław Bierut — 408...</u>
  51 + <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Długotrwałe i huczne oklaski. Wszyscy wstają. Okrzyki: Niech żyje Prezydent Bierut!)</u>
  52 + <u xml:id="u-4.4" who="#SkrutatorposełStefanBancerz">... Następują podpisy skrutatorów”.</u>
  53 + </div>
  54 + <div xml:id="div-5">
  55 + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Na podstawie tego wyniku stwierdzam, że poseł ob. Bolesław Bierut otrzymał wymaganą liczbę głosów i został wybrany przez Sejm Ustawodawczy Prezydentem Rzeczypospolitej.</u>
  56 + <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Długotrwałe i huczne oklaski. Głosy: Niech żyje! Wszyscy wstają.)</u>
  57 + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Komunikuję Izbie, że obecnie udam się wraz z Prezesem Rady Ministrów do Elekta w celu powiadomienia Go o wyborze.</u>
  58 + <u xml:id="u-5.3" who="#Marszałek">Porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  59 + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszałek">Proszę Sekretarza Obywatela Kurkiewicza o odczytanie protokółu obecnego posiedzenia.</u>
  60 + </div>
  61 + <div xml:id="div-6">
  62 + <u xml:id="u-6.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  63 + <u xml:id="u-6.1" who="#SekretarzObKurkiewicz">„Protokół 2 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego.</u>
  64 + <u xml:id="u-6.2" who="#SekretarzObKurkiewicz">Działo się w m. st. Warszawie, dnia 5 lutego 1947 r. w sali obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
  65 + <u xml:id="u-6.3" who="#SekretarzObKurkiewicz">Początek posiedzenia o godz. 12 min. 15.</u>
  66 + <u xml:id="u-6.4" who="#SekretarzObKurkiewicz">Prezydium urzędujące:</u>
  67 + <u xml:id="u-6.5" who="#SekretarzObKurkiewicz">— Marszałek Sejmu — ob. Władysław Kowalski;</u>
  68 + <u xml:id="u-6.6" who="#SekretarzObKurkiewicz">— Wicemarszałkowie — ob. Stanisław Szwalbe, ob. Roman Zambrowski, ob. Wacław Barcikowski;</u>
  69 + <u xml:id="u-6.7" who="#SekretarzObKurkiewicz">— Sekretarze — ob. Władysław Kurkiewicz, ob. Józef Ozga-Michalski.</u>
  70 + <u xml:id="u-6.8" who="#SekretarzObKurkiewicz">Obecni posłowie według załączonej listy.</u>
  71 + <u xml:id="u-6.9" who="#SekretarzObKurkiewicz">Porządek dzienny: Wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  72 + <u xml:id="u-6.10" who="#SekretarzObKurkiewicz">Marszałek Sejmu ob. Władysław Kowalski otwiera posiedzenie, oświadcza, że protokół 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego uważa za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów, powołuje na sekretarzy posłów: ob. Władysława Kurkiewicza oraz ob. Ozgę-Michalskiego i prosi ich o zajęcie miejsc, oznajmia, że Izba przystępuje do porządku dziennego: wybór Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  73 + <u xml:id="u-6.11" who="#SekretarzObKurkiewicz">Następnie Ob. Marszałek stwierdza, że na sali jest potrzebne do wyboru quorum, przepisane w ustawie z dnia 4 lutego r. b. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, przypomina, że w myśl przepisów wspomnianej ustawy na posiedzeniu, zwołanym dla dokonania wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, jakiekolwiek przemówienia, obrady i uchwały poza wyborem Prezydenta i zatwierdzeniem protokółu posiedzenia są niedopuszczalne i z góry nieprawomocne, wskazuje, że zgodnie z wyżej przytoczoną ustawą kandydatury zgłasza się na piśmie, że ważne są kandydatury, poparte przez co najmniej 50 posłów, że rozprawa nad zgłoszonymi kandydaturami jest niedopuszczalna i wzywa posłów do zajęcia miejsc.</u>
  74 + <u xml:id="u-6.12" who="#SekretarzObKurkiewicz">Ob. Marszałek wzywa posłów do zgłaszania kandydatur na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  75 + <u xml:id="u-6.13" who="#SekretarzObKurkiewicz">Ob. Marszałek oznajmia, że posłowie z Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” zgłosili kandydaturę na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej posła ob. Bolesława Bieruta, zapytuje, czy są jeszcze inne kandydatury, stwierdza, że nikt więcej kandydatur nie zgłasza, że została zgłoszona kandydatura posła ob. Bolesława Bieruta, że zarządza wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  76 + <u xml:id="u-6.14" who="#SekretarzObKurkiewicz">Następnie Ob. Marszałek wzywa posłów do zajęcia miejsc, powołuje na skrutatorów posłów: ob. Stefana Bancerza, ob. Stanisława Kowalewskiego, ob. Henryka Trzebińskiego i ob. Lesława Wysockiego i prosi ob. skrutatorów o zajęcie miejsc obok mównicy po dwu z każdej strony.</u>
  77 + <u xml:id="u-6.15" who="#SekretarzObKurkiewicz">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Kurkiewicz odczytuje usprawiedliwienie nieobecności posła ob. Henryka Wyrzykowskiego na dzisiejszym posiedzeniu, sekretarz zaś poseł ob. Ozga-Michalski wywołuje według załączonej listy nazwiska posłów, którzy składają głosy. Ob. Marszałek stwierdza, że wszyscy obecni posłowie oddali swe głosy.</u>
  78 + <u xml:id="u-6.16" who="#SekretarzObKurkiewicz">Ogłasza głosowanie za zamknięte, prosi posłów o wypisanie imienia i nazwiska kandydata na kartce, o złożenie jej we dwoje i o oddanie jednemu z ob. skrutatorów.</u>
  79 + <u xml:id="u-6.17" who="#SekretarzObKurkiewicz">Następnie Ob. Marszałek zapytuje, czy wszyscy ob. posłowie oddali swe głosy, stwierdza, że nikt więcej się nie zgłasza, ogłasza głosowanie za zamknięte, prosi posłów o pozostanie na sali a ob. skrutatorów o obliczenie głosów.</u>
  80 + <u xml:id="u-6.18" who="#SekretarzObKurkiewicz">Po obliczeniu głosów na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Bancerz odczytuje protokół z wyniku głosowania:</u>
  81 + <u xml:id="u-6.19" who="#SekretarzObKurkiewicz">Protokół ustalenia wyniku głosowania nad kandydaturą na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  82 + <u xml:id="u-6.20" who="#SekretarzObKurkiewicz">Oddano kart...........................433 w tym kart ważnych..................408 w tym kart nieważnych...............25 bezwzględna większość wynosi...205 otrzymał głosów poseł Ob. Bolesław Bierut..................408 Warszawa, dnia 5 lutego 1947 r.</u>
  83 + <u xml:id="u-6.21" who="#SekretarzObKurkiewicz">Skrutatorzy: (—) Stefan Bancerz (—) Stanisław Kowalewski (—) Henryk Trzebiński (—) Lesław Wysocki.</u>
  84 + <u xml:id="u-6.22" who="#SekretarzObKurkiewicz">Ob. Marszałek na podstawie ogłoszonego wyniku stwierdza, że poseł Ob. Bolesław Bierut otrzymał wymaganą liczbę głosów i został wybrany przez Sejm Ustawodawczy Prezydentem Rzeczypospolitej.</u>
  85 + <u xml:id="u-6.23" who="#SekretarzObKurkiewicz">Następnie Ob. Marszałek komunikuje Izbie, że uda się wraz z Prezesem Rady Ministrów do Elekta w celu powiadomienia Go o wyborze, że porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  86 + <u xml:id="u-6.24" who="#SekretarzObKurkiewicz">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Kurkiewicz odczytuje protokół obecnego posiedzenia”.</u>
  87 + </div>
  88 + <div xml:id="div-7">
  89 + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów zgłasza sprostowanie do niniejszego protokółu? Nikt sprostowania nie zgłasza.</u>
  90 + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Uważam protokół za przyjęty.</u>
  91 + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 14 z porządkiem dziennym: Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  92 + <u xml:id="u-7.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  93 + <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 33.)</u>
94 94 </div>
95 95 </body>
96 96 </text>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00003-01">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00003-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>3 posiedzenie Sejmu Ustawodawczego RP</title>
... ... @@ -22,14 +22,17 @@
22 22 </fileDesc>
23 23 <profileDesc>
24 24 <particDesc>
25   - <person xml:id="komentarz" role="speaker">
26   - <persName>Komentarz</persName>
27   - </person>
28   - <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
  25 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
29 26 <persName>Marszałek</persName>
30 27 </person>
31   - <person xml:id="PoselObBoleslawBierut" role="speaker">
32   - <persName>Poseł Ob. Bolesław Bierut</persName>
  28 + <person xml:id="PosełBolesławBierut" role="speaker">
  29 + <persName>Poseł Bolesław Bierut</persName>
  30 + </person>
  31 + <person xml:id="SekretarzposełKowalewski" role="speaker">
  32 + <persName>Sekretarz poseł Kowalewski</persName>
  33 + </person>
  34 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  35 + <persName>Komentarz</persName>
33 36 </person>
34 37 </particDesc>
35 38 </profileDesc>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3 3 <xi:include href="PPC_header.xml"/>
4 4 <TEI>
5 5 <xi:include href="header.xml"/>
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
9   - <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy</u>
10   - <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej Sesja nadzwyczajna l r. 1947</u>
11   - <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 3 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 5 lutego 1947 r.</u>
12   - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1947</u>
13   - <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 14 min. 10.)</u>
  9 + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 14 min. 10.)</u>
14 10 </div>
15 11 <div xml:id="div-2">
16   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u>
17   - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów: Stanisława Kowalewskiego i Henryka Trzebińskiego.</u>
18   - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  12 + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów: Stanisława Kowalewskiego i Henryka Trzebińskiego.</u>
  14 + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
19 15 <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(Na salę wchodzi poseł Ob. Bolesław Bierut w towarzystwie Prezesa Rady Ministrów ob. Edwarda Osóbki-Morawskiego. Poseł Ob. Bolesław Bierut staje z prawej strony Marszałka Sejmu. Wszyscy wstają.)</u>
20   - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Sejm Ustawodawczy wybrał Obywatela w dniu dzisiejszym Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
21   - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Czy Obywatel wybór ten przyjmuje?</u>
  16 + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Sejm Ustawodawczy wybrał Obywatela w dniu dzisiejszym Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Czy Obywatel wybór ten przyjmuje?</u>
22 18 </div>
23 19 <div xml:id="div-3">
24   - <u xml:id="u-3.0" who="#PoselObBoleslawBierut">Przyjmuję.</u>
  20 + <u xml:id="u-3.0" who="#PosełBolesławBierut">Przyjmuję.</u>
25 21 </div>
26 22 <div xml:id="div-4">
27   - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o powstanie.</u>
28   - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezydenta o złożenie ślubowania.</u>
  23 + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o powstanie.</u>
  24 + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Prezydenta o złożenie ślubowania.</u>
29 25 <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut zbliża się do stołu prezydialnego, kładzie lewą rękę na Konstytucji Rzeczypospolitej, a prawą rękę podnosi do góry.)</u>
30   - <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Marszałek: Proszę Obywatela Prezydenta o powtarzanie za mną słów ślubowania (czyta)*:</u>
31   - <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście, obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegać, godności Narodu i Państwa strzec niezachwianie, sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą mieć sobie cnotę, obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg!” Stwierdzam, że Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut złożył ślubowanie, przepisane art. 11 ustawy z dnia 4lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
32   - <u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">(Huczne i długotrwale oklaski. Okrzyki: Niech żyje Prezydent Rzeczypospolitej! Posłowie śpiewają Hymn Narodowy oraz — „Rotą”.)</u>
33   - <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
34   - <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Proszę Sekretarza posła Kowalewskiego o odczytanie protokółu dzisiejszego posiedzenia.</u>
35   - <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Sekretarz poseł Kowalewski</u>
36   - <u xml:id="u-4.9" who="#komentarz">(czyta): </u>
37   - <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">„Protokół</u>
38   - <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">3 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego.</u>
39   - <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Działo się w m. st. Warszawie, dnia 5 lutego 1947 r. w sali obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
40   - <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Początek posiedzenia o godz. 14 min. 10.</u>
41   - <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Prezydium urzędujące:</u>
42   - <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Marszałek Sejmu — ob. Władysław Kowalski Wicemarszałkowie — ob. Stanisław Szwalbe — ob. Roman Zambrowski — ob. Wacław Barcikowski Sekretarze — ob. Stanisław Kowalewski — ob. Henryk Trzebiński Obecni posłowie według załączonej listy.</u>
43   - <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Porządek dzienny:</u>
44   - <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
45   - <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Marszałek Sejmu Ob. Władysław Kowalski otwiera posiedzenie, powołuje na sekretarzy posłów ob. Stanisława Kowalewskiego i ob. Henryka Trzebińskiego i prosi ich o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym, oznajmia, że Izba przystępuje do porządku dziennego: Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
46   - <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Na salę wchodzi Ob. Prezydent w towarzystwie Prezesa Rady Ministrów.</u>
47   - <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">Ob. Prezydent staje z prawej strony Ob. Marszałka Sejmu.</u>
48   - <u xml:id="u-4.21" who="#Marszalek">Ob. Marszałek zwraca się do Prezydenta Ob. Bolesława Bieruta w te słowa:</u>
49   - <u xml:id="u-4.22" who="#Marszalek">„Sejm Ustawodawczy wybrał Obywatela w dniu dzisiejszym Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
50   - <u xml:id="u-4.23" who="#Marszalek">Czy Obywatel wybór przyjmuje?”</u>
51   - <u xml:id="u-4.24" who="#Marszalek">Poseł Ob. Bolesław Bierut oświadcza, że wybór na Prezydenta Rzeczypospolitej przyjmuje.</u>
52   - <u xml:id="u-4.25" who="#Marszalek">Ob. Marszałek Sejmu prosi posłów o powstanie z miejsc i zwraca się do Ob. Prezydenta o złożenie ślubowania.</u>
53   - <u xml:id="u-4.26" who="#Marszalek">Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut zbliża się do stołu prezydialnego, kładzie lewą rękę na Konstytucji Rzeczypospolitej, prawą zaś podnosi do góry i powtarza za Ob. Marszałkiem Sejmu słowa ślubowania:</u>
54   - <u xml:id="u-4.27" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście, obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegać, godności Narodu i Państwa strzec niezachwianie, sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą mieć sobie cnotę, obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg!” Ob. Marszałek Sejmu stwierdza, że Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut złożył ślubowanie, przepisane art. 11 ustawy z dnia 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, że porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
55   - <u xml:id="u-4.28" who="#Marszalek">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Stanisław Kowalewski odczytuje protokół dzisiejszego posiedzenia.”</u>
56   - <u xml:id="u-4.29" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów zgłasza sprostowanie do niniejszego protokółu? Nikt sprostowań nie zgłasza.</u>
57   - <u xml:id="u-4.30" who="#Marszalek">Uważam protokół za przyjęty bez zmian.</u>
58   - <u xml:id="u-4.31" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się w sobotę o godz. 10 rano.</u>
59   - <u xml:id="u-4.32" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u>
60   - <u xml:id="u-4.33" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 25.)</u>
  26 + </div>
  27 + <div xml:id="div-5">
  28 + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Prezydenta o powtarzanie za mną słów ślubowania:</u>
  29 + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście, obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegać, godności Narodu i Państwa strzec niezachwianie, sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą mieć sobie cnotę, obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg!”</u>
  30 + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut złożył ślubowanie, przepisane art. 11 ustawy z dnia 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  31 + <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Huczne i długotrwale oklaski. Okrzyki: Niech żyje Prezydent Rzeczypospolitej! Posłowie śpiewają Hymn Narodowy oraz „Rotę”.)</u>
  32 + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  33 + <u xml:id="u-5.5" who="#Marszałek">Proszę Sekretarza posła Kowalewskiego o odczytanie protokółu dzisiejszego posiedzenia.</u>
  34 + </div>
  35 + <div xml:id="div-6">
  36 + <u xml:id="u-6.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  37 + <u xml:id="u-6.1" who="#SekretarzposełKowalewski">„Protokół 3 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego.</u>
  38 + <u xml:id="u-6.2" who="#SekretarzposełKowalewski">Działo się w m. st. Warszawie, dnia 5 lutego 1947 r. w sali obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
  39 + <u xml:id="u-6.3" who="#SekretarzposełKowalewski">Początek posiedzenia o godz. 14 min. 10.</u>
  40 + <u xml:id="u-6.4" who="#SekretarzposełKowalewski">Prezydium urzędujące:</u>
  41 + <u xml:id="u-6.5" who="#SekretarzposełKowalewski">— Marszałek Sejmu — ob. Władysław Kowalski;</u>
  42 + <u xml:id="u-6.6" who="#SekretarzposełKowalewski">— Wicemarszałkowie — ob. Stanisław Szwalbe, ob. Roman Zambrowski, ob. Wacław Barcikowski;</u>
  43 + <u xml:id="u-6.7" who="#SekretarzposełKowalewski">— Sekretarze — ob. Stanisław Kowalewski, ob. Henryk Trzebiński.</u>
  44 + <u xml:id="u-6.8" who="#SekretarzposełKowalewski">Obecni posłowie według załączonej listy.</u>
  45 + <u xml:id="u-6.9" who="#SekretarzposełKowalewski">Porządek dzienny: Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  46 + <u xml:id="u-6.10" who="#SekretarzposełKowalewski">Marszałek Sejmu Ob. Władysław Kowalski otwiera posiedzenie, powołuje na sekretarzy posłów ob. Stanisława Kowalewskiego i ob. Henryka Trzebińskiego i prosi ich o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym, oznajmia, że Izba przystępuje do porządku dziennego: Ślubowanie Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  47 + <u xml:id="u-6.11" who="#SekretarzposełKowalewski">Na salę wchodzi Ob. Prezydent w towarzystwie Prezesa Rady Ministrów.</u>
  48 + <u xml:id="u-6.12" who="#SekretarzposełKowalewski">Ob. Prezydent staje z prawej strony Ob. Marszałka Sejmu.</u>
  49 + <u xml:id="u-6.13" who="#SekretarzposełKowalewski">Ob. Marszałek zwraca się do Prezydenta Ob. Bolesława Bieruta w te słowa:</u>
  50 + <u xml:id="u-6.14" who="#SekretarzposełKowalewski">„Sejm Ustawodawczy wybrał Obywatela w dniu dzisiejszym Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  51 + <u xml:id="u-6.15" who="#SekretarzposełKowalewski">Czy Obywatel wybór przyjmuje?”</u>
  52 + <u xml:id="u-6.16" who="#SekretarzposełKowalewski">Poseł Ob. Bolesław Bierut oświadcza, że wybór na Prezydenta Rzeczypospolitej przyjmuje.</u>
  53 + <u xml:id="u-6.17" who="#SekretarzposełKowalewski">Ob. Marszałek Sejmu prosi posłów o powstanie z miejsc i zwraca się do Ob. Prezydenta o złożenie ślubowania.</u>
  54 + <u xml:id="u-6.18" who="#SekretarzposełKowalewski">Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut zbliża się do stołu prezydialnego, kładzie lewą rękę na Konstytucji Rzeczypospolitej, prawą zaś podnosi do góry i powtarza za Ob. Marszałkiem Sejmu słowa ślubowania:</u>
  55 + <u xml:id="u-6.19" who="#SekretarzposełKowalewski">„Ślubuję uroczyście, obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wedle najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem rzetelnie pracować dla dobra Narodu Polskiego, praw demokratycznych Rzeczypospolitej święcie przestrzegać, godności Narodu i Państwa strzec niezachwianie, sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą mieć sobie cnotę, obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg!”</u>
  56 + <u xml:id="u-6.20" who="#SekretarzposełKowalewski">Ob. Marszałek Sejmu stwierdza, że Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut złożył ślubowanie, przepisane art. 11 ustawy z dnia 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, że porządek dzienny niniejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  57 + <u xml:id="u-6.21" who="#SekretarzposełKowalewski">Na wezwanie Ob. Marszałka sekretarz poseł ob. Stanisław Kowalewski odczytuje protokół dzisiejszego posiedzenia”.</u>
  58 + <u xml:id="u-6.22" who="#SekretarzposełKowalewski">Czy kto z Obywateli Posłów zgłasza sprostowanie do niniejszego protokółu? Nikt sprostowań nie zgłasza.</u>
  59 + <u xml:id="u-6.23" who="#SekretarzposełKowalewski">Uważam protokół za przyjęty bez zmian.</u>
  60 + <u xml:id="u-6.24" who="#SekretarzposełKowalewski">Następne posiedzenie odbędzie się w sobotę o godz. 10 rano.</u>
  61 + <u xml:id="u-6.25" who="#SekretarzposełKowalewski">Zamykam posiedzenie.</u>
  62 + <u xml:id="u-6.26" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 25.)</u>
61 63 </div>
62 64 </body>
63 65 </text>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml 0 → 100644
  View file @20b35f1
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00004-01">
  3 + <fileDesc>
  4 + <titleStmt>
  5 + <title>Posiedzenie plenarne (4)</title>
  6 + </titleStmt>
  7 + <publicationStmt>
  8 + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p>
  9 + </publicationStmt>
  10 + <sourceDesc>
  11 + <bibl>
  12 + <title>Posiedzenie plenarne (4)</title>
  13 + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher>
  14 + <note type="system">PRL</note>
  15 + <note type="house">Sejm</note>
  16 + <note type="termNo">1</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
  18 + <note type="sessionNo">4</note>
  19 + <note type="dayNo">1</note>
  20 + <note type="original_file">output/clean/5_00004_000014379.md</note>
  21 + <date>1947-02-08</date>
  22 + </bibl>
  23 + </sourceDesc>
  24 + </fileDesc>
  25 + <profileDesc>
  26 + <particDesc>
  27 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
  28 + <persName>Marszałek</persName>
  29 + </person>
  30 + <person xml:id="ObSekretarzposełBancerz" role="speaker">
  31 + <persName>Ob. Sekretarz poseł Bancerz</persName>
  32 + </person>
  33 + <person xml:id="PosełBieńkowskiWładysław" role="speaker">
  34 + <persName>Poseł Bieńkowski Władysław</persName>
  35 + </person>
  36 + <person xml:id="PosełBrzeziński" role="speaker">
  37 + <persName>Poseł Brzeziński</persName>
  38 + </person>
  39 + <person xml:id="PosełDrzewiecki" role="speaker">
  40 + <persName>Poseł Drzewiecki</persName>
  41 + </person>
  42 + <person xml:id="PosełFrankowski" role="speaker">
  43 + <persName>Poseł Frankowski</persName>
  44 + </person>
  45 + <person xml:id="PosełGross" role="speaker">
  46 + <persName>Poseł Gross</persName>
  47 + </person>
  48 + <person xml:id="PosełHochfeld" role="speaker">
  49 + <persName>Poseł Hochfeld</persName>
  50 + </person>
  51 + <person xml:id="PosełJodłowski" role="speaker">
  52 + <persName>Poseł Jodłowski</persName>
  53 + </person>
  54 + <person xml:id="PosełKliszko" role="speaker">
  55 + <persName>Poseł Kliszko</persName>
  56 + </person>
  57 + <person xml:id="PosełLanger" role="speaker">
  58 + <persName>Poseł Langer</persName>
  59 + </person>
  60 + <person xml:id="PosełLechowicz" role="speaker">
  61 + <persName>Poseł Lechowicz</persName>
  62 + </person>
  63 + <person xml:id="PosełLityński" role="speaker">
  64 + <persName>Poseł Lityński</persName>
  65 + </person>
  66 + <person xml:id="PosełMikołajczyk" role="speaker">
  67 + <persName>Poseł Mikołajczyk</persName>
  68 + </person>
  69 + <person xml:id="PosełRękasMichał" role="speaker">
  70 + <persName>Poseł Rękas Michał</persName>
  71 + </person>
  72 + <person xml:id="PosełSzymanek" role="speaker">
  73 + <persName>Poseł Szymanek</persName>
  74 + </person>
  75 + <person xml:id="PosełWende" role="speaker">
  76 + <persName>Poseł Wende</persName>
  77 + </person>
  78 + <person xml:id="PosełWójcikStanisław" role="speaker">
  79 + <persName>Poseł Wójcik Stanisław</persName>
  80 + </person>
  81 + <person xml:id="PosełŻuławski" role="speaker">
  82 + <persName>Poseł Żuławski</persName>
  83 + </person>
  84 + <person xml:id="PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz" role="speaker">
  85 + <persName>Prezes Rady Ministrów Cyrankiewicz</persName>
  86 + </person>
  87 + <person xml:id="SekretarzobWysocki" role="speaker">
  88 + <persName>Sekretarz ob. Wysocki</persName>
  89 + </person>
  90 + <person xml:id="SekretarzposełBancerz" role="speaker">
  91 + <persName>Sekretarz poseł Bancerz</persName>
  92 + </person>
  93 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  94 + <persName>Komentarz</persName>
  95 + </person>
  96 + </particDesc>
  97 + </profileDesc>
  98 +</teiHeader>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml 0 → 100644
  View file @20b35f1
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  4 + <TEI>
  5 + <xi:include href="header.xml"/>
  6 + <text>
  7 + <body>
  8 + <div xml:id="div-1">
  9 + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u>
  10 + </div>
  11 + <div xml:id="div-2">
  12 + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Stefana Bancerza i Lesława Wysockiego. Protokół i listę mówców prowadzi sekretarz poseł Bancerz.</u>
  14 + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Dzisiejszy porządek dzienny został uzupełniony następującym i punktami:</u>
  16 + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Wniosek nagły posłów Stronnictwa Demokratycznego i Wybór Komisji Specjalnej do opracowania ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Czy sprzeciwia się kto uzupełnieniu porządku dziennego? Nikt. A zatem porządek dzienny został uzupełniony wymienionymi wyżej dwoma punktami.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Od Prezesa Rady Ministrów ob. Edwarda Osóbki — Morawskiego otrzymałem w dniu dzisiejszym pismo z zawiadomieniem, że w dniu 8 lutego r. b. złożył wraz z całym gabinetem dymisję na ręce Ob. Prezydenta Rzeczypospolitej, który dymisję przyjął.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Od Prezesa Rady Ministrów ob. Józefa Cyrankiewicza otrzymałem w dniu dzisiejszym pismo z zawiadomieniem, że w dniu 8 lutego r. b. Ob. Prezydent Rzeczypospolitej poruczył mu misję utworzenia Rządu oraz że skład Rządu przedstawia się następująco.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie.</u>
  21 + </div>
  22 + <div xml:id="div-3">
  23 + <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  24 + <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzposełBancerz">„Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz, I Wiceprezes Rady Ministrów i Minister Ziem Odzyskanych Władysław Gomułka, II Wiceprezes Rady Ministrów Antoni Korzycki, Minister Obrony Narodowej Michał Żymierski, Minister Spraw Zagranicznych Zygmunt Modzelewski, Minister Administracji Publicznej Edward Osóbka-Morawski, Minister Bezpieczeństwa Publicznego Stanisław Radkiewicz, Minister Skarbu Konstanty Dąbrowski, Minister Rolnictwa i Reform Rolnych Jan Dąb-Kocioł, Minister Oświaty Stanisław Skrzeszewski, Minister Pracy i Opieki Społecznej Kazimierz Rusinek, Minister Zdrowia Tadeusz Michejda, Minister Komunikacji Jan Rabanowski, Minister Przemysłu Hilary Minc, Minister Aprowizacji i Handlu Włodzimierz Lechowicz, Minister Poczt i Telegrafów Józef Putek, Minister Sprawiedliwości Henryk Świątkowski, Minister Kultury i Sztuki Stefan Dybowski, Kierownik Ministerstwa Informacji i Propagandy Feliks Widy-Wirski, Minister Odbudowy Michał Kaczorowski, Kierownik Ministerstwa Żeglugi i Handlu Zagranicznego Ludwik Grossfeld, Minister Lasów Bolesław Podedworny, Minister Wincenty Rzymowski, Minister Wincenty Baranowski.”</u>
  25 + </div>
  26 + <div xml:id="div-4">
  27 + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Komunikuję Izbie, że Prezydent Rzeczypospolitej ob. Bolesław Bierut zrzekł się mandatu poselskiego.</u>
  28 + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Wobec tego na podstawie art. 82 ustawy z dnia 22 września 1946 r (Dz. U. R. P. Nr 48, poz. 274) wnoszę o uznanie mandatu posła Bieruta Bolesława za wygasły.</u>
  29 + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Czy pragnie kto zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie zabiera.</u>
  30 + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uznał mandat posła ob. Bolesława Bieruta za wygasły.</u>
  31 + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Do ślubowania zgłosił się poseł ob. Zygmunt Załęski.</u>
  32 + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Proszę posła ob. Załęskiego o zbliżenie się do Prezydium. Proszę Obywateli Posłów o powstanie.</u>
  33 + <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
  34 + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Proszę posła ob. Załęskiego o powtarzanie za mną słów ślubowania:</u>
  35 + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
  36 + <u xml:id="u-4.9" who="#komentarz">(Poseł Załęski powtarza za Marszałkiem powyższe słowa ślubowania.)</u>
  37 + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Stwierdzam, że ślubowanie zostało dokonane.</u>
  38 + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawa tymczasowego regulaminu obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
  39 + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">Proponuję Izbie przyjęcie do naszych prąc jako tymczasowego regulaminu obrad Krajowej Rady Narodowej, który będzie obowiązywał do czasu uchwalenia przez Komisję Specjalną, którą za chwilę wybierzemy, stałe go regulaminu obrad Sejmu Ustawodawczego.</u>
  40 + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Czy pragnie kto zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nic żąda. Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję.</u>
  41 + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Nawiązując do sprawy uchwalenia stałego regulaminu obrad Sejmu Ustawodawczego, proponuję Izbie powołanie Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu obrad Sejmu.</u>
  42 + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">Dla zreferowania tej sprawy udzielam głosu posłowi ob. Jodłowskiemu.</u>
  43 + </div>
  44 + <div xml:id="div-5">
  45 + <u xml:id="u-5.0" who="#PosełJodłowski">W związku z koniecznością opracowania stałego regulaminu obrad sejmów wnoszę o powołanie Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu w składzie 15 osób.</u>
  46 + </div>
  47 + <div xml:id="div-6">
  48 + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Czy pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie zabiera.</u>
  49 + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Proszę kluby poselskie o zgłaszanie kandydatów.</u>
  50 + </div>
  51 + <div xml:id="div-7">
  52 + <u xml:id="u-7.0" who="#PosełMikołajczyk">Na członka komisji z ramienia PSL zgłaszam kandydaturę posła Nadobnika.</u>
  53 + </div>
  54 + <div xml:id="div-8">
  55 + <u xml:id="u-8.0" who="#PosełJodłowski">Z ramienia Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam kandydatury posłów Wenclika i Jonsika.</u>
  56 + </div>
  57 + <div xml:id="div-9">
  58 + <u xml:id="u-9.0" who="#PosełGross">Z ramienia PPS zgłaszam kandydatury posłów Szuldenfreia, Kurylewicza i Grossa.</u>
  59 + </div>
  60 + <div xml:id="div-10">
  61 + <u xml:id="u-10.0" who="#PosełSzymanek">Z ramienia Stronnictwa Ludowego zgłaszam kandydatury Posłów Langera, Walerona i Tura.</u>
  62 + </div>
  63 + <div xml:id="div-11">
  64 + <u xml:id="u-11.0" who="#PosełKliszko">Z ramienia PPR zgłaszam kandydatury posłów Bancerza, Albrechta i. Morawskiego.</u>
  65 + </div>
  66 + <div xml:id="div-12">
  67 + <u xml:id="u-12.0" who="#PosełLityński">Z ramienia Stronnictwa Pracy zgłaszam kandydatury posłów Trzebińskiego i Olchowicza.</u>
  68 + </div>
  69 + <div xml:id="div-13">
  70 + <u xml:id="u-13.0" who="#PosełDrzewiecki">Z ramienia PSL „Nowe Wyzwolenie” zgłaszam kandydatury posłów Bronisława Kloca i Witoszka.</u>
  71 + </div>
  72 + <div xml:id="div-14">
  73 + <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJodłowski">Zgłaszam kandydaturę posła Henryka Kołodziejskiego.</u>
  74 + </div>
  75 + <div xml:id="div-15">
  76 + <u xml:id="u-15.0" who="#PosełMikołajczyk">Na Konwencie Seniorów ustalone było, że liczba członków komisji wyniesie 15 osób. Zgłoszono już 17 kandydatur.</u>
  77 + </div>
  78 + <div xml:id="div-16">
  79 + <u xml:id="u-16.0" who="#PosełKliszko">Zostało ustalone, że PSL „Nowe Wyzwolenie” zgłosi jedną kandydaturę i Stronnictwo Pracy jedną kandydaturę. Tymczasem zarówno PSL „Nowe Wyzwolenie” jak i Stronnictwo Pracy zgłosiły po dwie kandydatury, więc chodzi o wycofanie.</u>
  80 + </div>
  81 + <div xml:id="div-17">
  82 + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Może kluby zgodzą się wycofać te dwie kandydatury.</u>
  83 + </div>
  84 + <div xml:id="div-18">
  85 + <u xml:id="u-18.0" who="#PosełLityński">Stronnictwo Pracy zgłasza kandydaturę posła ob. Trzebińskiego jako członka komisji, zaś kandydaturę posła ob. Olchowicza zgłaszamy na zastępcę.</u>
  86 + </div>
  87 + <div xml:id="div-19">
  88 + <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">A klub PSL „Nowe Wyzwolenie”?</u>
  89 + </div>
  90 + <div xml:id="div-20">
  91 + <u xml:id="u-20.0" who="#PosełDrzewiecki">Zgłaszamy kandydaturę posła ob. Witoszka.</u>
  92 + </div>
  93 + <div xml:id="div-21">
  94 + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Wobec tego, że zgłoszono odpowiednią dość kandydatur, zapytuję, czy Izba przyjmuje zaproponowany skład Komisji Specjalnej? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
  95 + <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Uważam skład Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu obrad Sejmu za przyjęty.</u>
  96 + <u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Przed przystąpieniem do exposé Prezesa Rady Ministrów proponuję załatwienie punktu 3 porządku dziennego: Wniosek nagły posłów Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  97 + <u xml:id="u-21.3" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi ob. Lechowiczowi dla uzasadnienia nagłości wniosku.</u>
  98 + </div>
  99 + <div xml:id="div-22">
  100 + <u xml:id="u-22.0" who="#PosełLechowicz">Ze względów regulaminowych dopiero w dniu dzisiejszym mógł zjawić się na porządku obrad Sejmu wniosek nagły klubu posłów Stronnictwa Demokratycznego zgłoszony już na pierwsze posiedzenie Sejmu obecnej sesji, mianowicie wniosek o powzięcie przez Sejm uchwały stwierdzającej, że Krajowa Rada Narodowa, jako dotychczasowa władza prawodawcza w Państwie walczącym i odradzającym się i jako ognisko nowej myśli politycznej, które zapłonęło jeszcze wśród okupacyjnej nocy dobrze zasłużyła się Ojczyźnie.</u>
  101 + <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
  102 + <u xml:id="u-22.2" who="#PosełLechowicz">Nie uważamy za konieczne uzasadniania słuszności zgłoszonego wniosku, ponieważ tę słuszność uzasadniają wszystkie bez reszty Wydarzenia życia politycznego, jakie miały miejsce w Polsce i świecie w okresie z górą ostatnich trzech lat. Nagłość wniosku uzasadnia, naszym zdaniem, potrzeba stwierdzenia przez Sejm Ustawodawczy na jednym z pierwszych posiedzeń, że historyczne i nieprzemijające znaczenie dorobku Krajowej Rady Narodowej jest przez Sejm Ustawodawczy nie tylko oceniane, ale będzie przez ten Sejm strzeżone i w dalszym ciągu rozwijane.</u>
  103 + <u xml:id="u-22.3" who="#PosełLechowicz">Niewątpliwie wykuta przez Krajową Narodową koncepcja Polski upewnionej na zawsze w niepodległym bycie przez wierny sojusz z naszym wielkim sąsiadem wschodnim, całą słowiańszczyzną i wszystkimi narodami miłującymi pokój, jest dziś własnością całego narodu, Koncepcja powrotu Polski na ziemie odzyskane i odważna decyzja, która pozwoliła w rekordowym czasie zaludnić te ziemie, są dziś dumą każdego Polaka.</u>
  104 + <u xml:id="u-22.4" who="#PosełLechowicz">Wiekopomne uchwały o reformie rolnej, o nacjonalizacji przemysłu, które na zawsze odsunęły od wpływu na losy Państwa warstwy pasożytnicze, niezwiązane z narodem, które dały Państwu suwerenność, a ludowi przywróciły Ojczyznę — są przez wszystkich bez reszty obywateli w Państwie uznane za swoje.</u>
  105 + <u xml:id="u-22.5" who="#PosełLechowicz">Okres działalności Krajowej Rady Narodowej, poprzez olbrzymie osiągnięcia zarówno w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej, przywrócił narodowi w całej pełni wiarę we własne siły, wiarę tylekroć w czasie wojny nadużywaną i tylekroć wyzyskiwaną przez polityków, londyńskich.</u>
  106 + <u xml:id="u-22.6" who="#PosełLechowicz">Klub posłów Stronnictwa Demokratycznego uważa za uzasadniony wniosek, aby Wysoki Sejm, jako spadkobierca i kontynuator Krajowej Rady Narodowej, jej prac, zechciał uchwalić:</u>
  107 + <u xml:id="u-22.7" who="#PosełLechowicz">„Krajowa Rada Narodowa dobrze zasłużyła się Ojczyźnie”.</u>
  108 + <u xml:id="u-22.8" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski. Poseł Mikołajczyk: Proszę o głos.)</u>
  109 + </div>
  110 + <div xml:id="div-23">
  111 + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Mikołajczyk.</u>
  112 + </div>
  113 + <div xml:id="div-24">
  114 + <u xml:id="u-24.0" who="#PosełMikołajczyk">Chylimy czoła przed tymi wszystkimi osiągnięciami, które naród polski, a w nim także i Krajowa Rada Narodowa uzyskały na przestrzeni ostatnich lat, w szczególności — jeżeli chodzi o zagadnienia granic i powrót na prastare ziemie ojczyste. W tych uchwałach Krajowej Rady Narodowej, które dotyczyły nacjonalizacji przemysłu i szeregu różnych reform społecznych, również i my braliśmy udział. Tym niemniej muszę powiedzieć także, że również Krajowa Rada Narodowa — wbrew naszym wnioskom — uchwaliła szereg rzeczy, co do których mieliśmy i mamy zastrzeżenia. Nie zgadzaliśmy się z pojęciami tymi, np. jeżeli chodzi o wolność słowa przy ustawie o kontroli prasy. To samo miało miejsce przy uchwalaniu ostatniej ustawy o wyborach. I dlatego składając hołd wszystkim osiągnięciom dla dobra Ojczyzny i interesów narodu, osiągnięciom, uzyskanym przez Krajową Radę Narodową, zaznaczamy, że jednak jeżeli chodzi o całość działalności, nie możemy głosować za wnioskiem, stwierdzającym, że KRN dobrze zasłużyła się Ojczyźnie.</u>
  115 + </div>
  116 + <div xml:id="div-25">
  117 + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Postów pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u>
  118 + <u xml:id="u-25.1" who="#Marszałek">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad wnioskiem nagłym posłów Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  119 + <u xml:id="u-25.2" who="#Marszałek">„Wysoka Izba uchwalić raczy:</u>
  120 + <u xml:id="u-25.3" who="#Marszałek">Sejm Ustawodawczy odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza — Krajowa Rada Narodowa dobrze zasłużyła się Ojczyźnie.” Kto jest za wnioskiem zechce wstać.</u>
  121 + <u xml:id="u-25.4" who="#komentarz">(Obecni wstają z wyjątkiem posłów PSL. Oklaski)</u>
  122 + <u xml:id="u-25.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw wnioskowi? Nikt. Kto wstrzymuje się od głosowania'?</u>
  123 + <u xml:id="u-25.6" who="#komentarz">(Wstają posłowie z PSL)</u>
  124 + <u xml:id="u-25.7" who="#Marszałek">Wniosek przeszedł znaczną większością.</u>
  125 + <u xml:id="u-25.8" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski)</u>
  126 + <u xml:id="u-25.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku obrad, mianowicie: exposé Prezesa Rady Ministrów.</u>
  127 + <u xml:id="u-25.10" who="#Marszałek">Udzielam głosu ob. Premierowi Cyrankiewiczowi.</u>
  128 + </div>
  129 + <div xml:id="div-26">
  130 + <u xml:id="u-26.0" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Chcę dziś przedstawić Sejmowi — wyrazicielowi woli Narodu — Rząd zrodzony nie z żadnych międzypartyjnych kombinacji zmiennych i koniunkturalnych, ale Rząd zrodzony z trwałej i niezbędnej dla Polski koncepcji koalicji stronnictw demokratycznych, Rząd zrodzony z całkowitego, bezwzględnego zwycięstwa tej koncepcji, odniesionego w wyborach 19 stycznia r. b.</u>
  131 + <u xml:id="u-26.1" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Jeżeli porównania i analogie historyczne mają jakiś sens, to tak jak pierwsze wybory do Sejmu Rzeczypospolitej po tamtej wojnie światowej i ich wynik stały się dalszym krokiem w chaos polityczny, w chaos gospodarczy i w chaos ideologiczny — tak obecne wybory i ich wynik są dalszym krokiem narodu polskiego ku uporządkowaniu swoich spraw, są potwierdzeniem słuszności dotychczasowej polityki całego obozu demokracji polskiej, są jasnym wyborem drogi, którą mamy kroczyć.</u>
  132 + <u xml:id="u-26.2" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd dziedziczy cały ogromny dorobek myśli politycznej, koncepcji państwowej i realizacji tej koncepcji w najtrudniejszych warunkach przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, przez Rząd Tymczasowy i przez Rząd Jedności Narodowej, Niech mi wolno; będzie pochylić głowę nad niestrudzoną pracą, nad ogromnym dorobkiem ludzi tamtego ciężkiego okresu, z Premierem ob. Edwardem Osóbką — Morawskim na czele.</u>
  133 + <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u>
  134 + <u xml:id="u-26.4" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego stanął na czele narodu polskiego w najtragiczniejszych chwilach hitlerowskiej niewoli, Rząd Tymczasowy wziął na siebie odpowiedzialność przed narodem za losy Państwa, które rodziło się z gruzów i ze zgliszcz, którego stolica była zburzona, kraj bez transportu, bez węgla i bez surowca.</u>
  135 + <u xml:id="u-26.5" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dwa i pól roku od utworzenia PKWN, dwa lata od wyzwolenia całej Polski — to był okres ciężkiej, ofiarnej pracy mas pracujących Polski, wysiłku niezmordowanego polskiego robotnika, chłopa i inteligenta.</u>
  136 + <u xml:id="u-26.6" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Przeprowadzone zostały równocześnie głębokie reformy społeczne, o które walczyły całe pokolenia.</u>
  137 + <u xml:id="u-26.7" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dzięki temu ogromnemu wysiłkowi tętnią dziś pracą wszystkie dziedziny życia Polski.</u>
  138 + <u xml:id="u-26.8" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dzięki temu wysiłkowi produkcja przemysłowa Polski zbliża się do przedwojennej, a w wielu dziedzinach już ją przekroczyła.</u>
  139 + <u xml:id="u-26.9" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dzięki temu wysiłkowi odbudowany został transport.</u>
  140 + <u xml:id="u-26.10" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dzięki temu wysiłkowi dokonana została historyczna praca przywrócenia Polsce na zawsze ziem odzyskanych przez osadzenie tam 4 milionów ludzi.</u>
  141 + <u xml:id="u-26.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  142 + <u xml:id="u-26.12" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Nie sposób wyliczyć wszystkich dziedzin ogromnego dzieła odbudowy Polski, które dokonało się wysiłkiem polskich mas pracujących w owym okresie.</u>
  143 + <u xml:id="u-26.13" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Naród polski nie chciał zmarnować tego dorobku, naród polski nie chciał jeszcze raz przebywać drogi odwrotu i klęski.</u>
  144 + <u xml:id="u-26.14" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Naród polski w wyborach 19 stycznia obronił i zatwierdził swoją jedyną drogę w przyszłość, drogę, która jest kontynuacją zasad, reprezentowanych przez obóz polskiej demokracji.</u>
  145 + <u xml:id="u-26.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  146 + <u xml:id="u-26.16" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">I jeżeli mam mówić o podstawowych liniach Rządu, który reprezentuję, to pierwszą i niewzruszalną zasadą jest: nic nie uronić i nic nie zatracić z dotychczasowego dorobku polskiej demokracji i z dorobku mojego poprzednika.</u>
  147 + <u xml:id="u-26.17" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">A drugą zasadą, wypływającą z siły i prężności naszego obozu, jest: nigdy nie stać w miejscu, tylko rozważnie i planowo we wszystkich dziedzinach życia naszego maszerować naprzód.</u>
  148 + <u xml:id="u-26.18" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Będzie to ułatwione dzięki większej zwartości Rządu, która zapewni mu należytą sprężystość działania.</u>
  149 + <u xml:id="u-26.19" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Trzecią zasadą, wypływającą ze zwycięstwa wyborczego, jest stworzenie warunków dla dalszej konsolidacji i zjednoczenia wszystkich twórczych sił narodu na platformie bloku stronnictw demokratycznych i jego programu, na platformie programu polskiej demokracji.</u>
  150 + <u xml:id="u-26.20" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd, który reprezentuję, rozpoczyna drugi okres dziejów odrodzonej Rzeczypospolitej, okres pełnej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych, pełnej odbudowy rolnictwa, przemysłu, handlu i rzemiosła, okres utrwalenia ustrojowych i gospodarczych. fundamentów pod siłę Polski, okres spokoju wewnętrznego, wypływającego ze stabilizacji stosunków politycznych.</u>
  151 + <u xml:id="u-26.21" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Nie zamierzam dzisiaj wygłaszać pełnego i szczegółowego exposé. To nie jest exposé, prostuję — to jest deklaracja wstępna Rządu, który wczoraj objął urzędowanie.</u>
  152 + <u xml:id="u-26.22" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Z pełnym i szczegółowym planem działania stanie Rząd przed Wysoką Izbą na sesji budżetowej. Rząd pragnie wszystkie swoje poczynania w trakcie trwania sesji i poza sesją realizować w najbardziej harmonijnej współpracy z Sejmem, z przedstawicielstwem Narodu Polskiego.</u>
  153 + <u xml:id="u-26.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  154 + <u xml:id="u-26.24" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Nie chcemy, żeby plany nasze były papierowe. Chcemy zawsze z Wysoką Izbą, a tym samym z Narodem Polskim rozmawiać konkretnie i szczerze.</u>
  155 + <u xml:id="u-26.25" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dziś moim zamiarem jest tylko przedstawić Wysokiej Izbie Rząd, którego planem pracy jest ze wszystkich sił realizować program bloku stronnictw demokratycznych — wyraz dążeń Polskiego Narodu.</u>
  156 + <u xml:id="u-26.26" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W polityce zagranicznej główną troską Rządu będzie ugruntowanie naszych granic, które są nieodzownym warunkiem zarówno bezpieczeństwa Polski, jako też trwałego zapobieżenia nowej agresji Niemiec, która zagrażałaby pokojowi w Europie i na całym święcie i mogłaby podobnie jak agresją hitlerowska — stać się źródłem nieszczęść dla całej ludzkości.</u>
  157 + <u xml:id="u-26.27" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Stojąc na straży trwałego pokoju, który jest dla Polski sprawą nie tylko możliwości rozwoju, ale wręcz istnienia Narodu Polskiego, Rząd Polski, ożywiony duchem współpracy międzynarodowej, nadal popierać będzie wszelkie wysiłki narodów miłujących wolność, wszelkie wysiłki, zmierzające do zapewnienia światu trwałego pokoju i bezpieczeństwa, do których to wysiłków w pierwszym rzędzie zaliczyć należy dążenia do jedności wielkich mocarstw, do rzetelnego rozbrojenia i wygaszania wszelkich możliwych ognisk agresji i konfliktów międzynarodowych.</u>
  158 + <u xml:id="u-26.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  159 + <u xml:id="u-26.29" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Kontynuując politykę zagraniczną Rządu Jedności Narodowej, Rząd Polski zmierzać będzie do dalszego rozwoju i umacniania współpracy i przyjaznych stosunków łączących Polskę z innymi krajami.</u>
  160 + <u xml:id="u-26.30" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Przyjaźń i konstruktywna, współpraca z bratnimi narodami słowiańskimi, a przede wszystkim z naszym wielkim sojusznikiem wschodnim, ze Związkiem Radzieckim,...</u>
  161 + <u xml:id="u-26.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  162 + <u xml:id="u-26.32" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">... ta przyjaźń stanowi podwalinę naszej polityki, a zarazem cenny wkład w odbudowę światowego pokoju.</u>
  163 + <u xml:id="u-26.33" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Nadal pielęgnować będziemy przyjaźń narodu polskiego z narodami Związku Radzieckiego, która okrzepła i utrwaliła się w najcięższym okresie próby krwi.</u>
  164 + <u xml:id="u-26.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  165 + <u xml:id="u-26.35" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Wytrwale dążyć będziemy do dalszego zbliżenia z Czechosłowacją i do przyjaznego uregulowania wszystkich spraw ku obopólnej korzyści i pomyślności naszych narodów.</u>
  166 + <u xml:id="u-26.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  167 + <u xml:id="u-26.37" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Stosunki nasze z Jugosławią nacechowane są serdecznością i przyjaźnią.</u>
  168 + <u xml:id="u-26.38" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Pragniemy współpracy i wszechstronnego przyjaznego współdziałania z Francją, z którą — jak uczy nas historia, a szczególnie doświadczenia ostatnich dwóch pokoleń — łączy nas wspólnota najżywotniejszych dla naszych narodów interesów, wspólne zabezpieczenie się przed niebezpieczeństwem imperializmu niemieckiego.</u>
  169 + <u xml:id="u-26.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  170 + <u xml:id="u-26.40" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Pragniemy serdecznych stosunków z narodem amerykańskim, wierząc, że przyjaźń polsko — amerykańska będzie elementem konstruktywnym w świetle powojennym i przyczyni się do stabilizacji pokoju.</u>
  171 + <u xml:id="u-26.41" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Pragniemy również pomyślnego uregulowania wszystkich wciąż niezałatwionych spraw z Wielką Brytanią na zasadach dobrej woli i poszanowania suwerennych praw drugiej strony. Wierzymy, że wyjście jest całkowicie możliwe i leży w interesie.obydwu stron.</u>
  172 + <u xml:id="u-26.42" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Chciałbym krótko zatrzymać się nad sprawą, która wysuwa się na czoło zagadnień międzynarodowych. Mam na myśli traktat w sprawie Niemiec. Oczekujemy w najbliższej przyszłości formalnego zatwierdzenia ustanowionej w Poczdamie słusznej i sprawiedliwej granicy polsko — niemieckiej.</u>
  173 + <u xml:id="u-26.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  174 + <u xml:id="u-26.44" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Całokształt zagadnienia niemieckiego oczekuje dopiero rozwiązania, od którego zależy pokój i bezpieczeństwo świata. Rząd Polski pragnie nadal wnosić swój wkład we wspólne dzieło rozwiązania tego bardzo skomplikowanego problemu.</u>
  175 + <u xml:id="u-26.45" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Pragnę w tym miejscu podkreślić z zadowoleniem zgodność poglądów Polski i Związku Radzieckiego na podstawowe zagadnienia, dotyczące Niemiec, a także zgodność poglądów Polski, Jugosławii i Czechosłowacji na zagadnienia dotyczące Niemiec, co znalazło swój wyraz na ostatniej konferencji w Londynie. Z zadowoleniem stwierdzam również istniejące w Polsce i Francji wzajemne zrozumienie dla problemów dotyczących bezpieczeństwa obydwu zaprzyjaźnionych krajów.</u>
  176 + <u xml:id="u-26.46" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Zarówno w rozwiązywaniu zagadnienia niemieckiego jak i w innych zagadnieniach życia międzynarodowego Rząd Polski będzie zmierzać niezachwianie, przede wszystkim dna terenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, do zapewnienia krajowi pokoju i bezpieczeństwa, do stabilizacji granic, do rozwoju współpracy międzynarodowej, do zapewnienia Polsce takiego miejsca w świecie, na jakie zasłużyła sobie swoimi cierpieniami i bohaterstwem, swoją walką i pracą.</u>
  177 + <u xml:id="u-26.47" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Nasze stosunki gospodarcze z zagranicą rozwijają się pomyślnie. Dążyć będziemy dalej do pogłębiania dotychczasowych stosunków gospodarczych i rozszerzenia ich na kraje, z którymi do tej pory nasza wzajemna wymiana nie przybrała jeszcze zadowalających rozmiarów. Sądzimy, że w ten sposób przyczyni się Polska do odbudowy Europy.</u>
  178 + <u xml:id="u-26.48" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Działalność gospodarcza Rządu będzie zmierzać głównie i przede wszystkim do wykonania narodowego planu odbudowy gospodarczej, którego wytyczne zostały przyjęte przez Krajową Radę Narodową. Plan ten ma na celu odbudowę zniszczeń wojennych i podniesienie konsumcji powyżej poziomu przedwojennego. Wkraczamy w pierwszy okres tego planu rok 1947. Jest to niewątpliwie z jednej strony rok, który zadecyduje o powodzeniu całego planu, a z drugiej strony rok, w którym trudności będą jeszcze bardzo znaczne i tego wcale nie chcemy ukrywać.</u>
  179 + <u xml:id="u-26.49" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Na skutek zniszczeń wojennych mamy jeszcze poważne braki w żywności, a szczególnie w zbożu, tłuszczach i mięsie. Deficyt aprowizacyjny w Polsce jest niewątpliwy i fakt ten został uznany przez Międzynarodową Komisję Ekspertów przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Tymczasem, jak wiadomo, działalność UNRRA kończy się niedługo, a inne formy międzynarodowej pomocy dla Polski nie są dotąd jasno sprecyzowane. W tych warunkach zagadnienie oszczędnego i rozsądnego gospodarowania naszymi zasobami żywnościowymi nabiera specjalnie wielkiego znaczenia. Chodzi o racjonalną organizację podaży artykułów rolnych ze wsi i artykułów przemysłowych na wieś, o racjonalny rozdział między potrzebami wolnego rynku a potrzebami aprowizacji reglamentowanej. Wielką, podstawową rolę w tym względzie Rząd przypisuje spółdzielczości.</u>
  180 + <u xml:id="u-26.50" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rok 1947 będzie rokiem poważnych inwestycyj w całości naszej gospodarki narodowej. Inwestycje w naszej zrujnowanej gospodarce stanowią niezawodną nadzieję podniesienia poziomu życiowego narodu. Zgodnie z wytycznymi 3 — letniego planu odbudowy gospodarczej inwestycje będą kierowane przede wszystkim na te dziedziny, w których można osiągnąć szybki efekt produkcyjny i wzrost masy towarowej, szczególnie towarów konsumpcyjnych.</u>
  181 + <u xml:id="u-26.51" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Musimy gromadzić środki dla sfinansowania tych inwestycyj. Wielkie rezerwy dla uruchomienia tych środków leżą po drodze likwidacji przerostów administracyjnych i przerzucenia całego zbędnego personelu do produkcyjnej pracy, Wielkie rezerwy leżą w likwidacji marnotrawstwa paliwa, surowców i materiałów, W lepszej organizacji i wydajności pracy. Można zmobilizować te środki dzięki redukcji nadmiernej ilości ogniw pośrednictwa w handlu, szczególnie dzięki zwalczaniu tyle krzywd nam wyrządzającej spekulacji. Z drugiej strony zachodzi pełna potrzeba równomiernego obciążenia społeczeństwa ciężarami podatkowymi, wynikającymi z konieczności odbudowy gospodarki i utrzymania Państwa. Tyczy to przede wszystkim części wsi oraz tych elementów w mieście, które unikają legalnej rejestracji swoich dochodów.</u>
  182 + <u xml:id="u-26.52" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Poważnym źródłem sfinansowania naszych inwestycji będzie również zwiększenie eksportu i związanych z tym ekspertem kredytów zagranicznych.</u>
  183 + <u xml:id="u-26.53" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dążąc do wprowadzenia w życie planu inwestycyjnego Rząd, jak dotychczas, będzie jako naczelne swoje zadanie uważał walkę z niebezpieczeństwem inflacji. Mamy wszystkie dane ku temu, aby zachować — mimo wszelkich trudności równowagę gospodarczą i finansową.</u>
  184 + <u xml:id="u-26.54" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W tym celu jest niezbędne — i w imieniu Rządu to zapowiadam — przeprowadzenie nieubłaganej, konsekwentnej, czasem może i bolesnej walki z przerostami administracyjnymi, przeprowadzenie bezlitosnej walki z marnotrawstwem we wszystkich dziedzinach, przeprowadzenie walki z biurokratycznymi metodami pracy,...</u>
  185 + <u xml:id="u-26.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  186 + <u xml:id="u-26.56" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">... wprowadzenie w życie sprawiedliwego obciążenia ciężarami finansowymi wszystkich obywateli, stosownie do ich dochodów.</u>
  187 + <u xml:id="u-26.57" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Tylko taka polityka może dać i da przełamanie piętrzących się na naszej drodze trudności i stopniową, ale systematyczną poprawę dobrobytu obywateli.</u>
  188 + <u xml:id="u-26.58" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W dążeniu do systematycznego podnoszenia produkcji Rząd dbać będzie o sektor państwowy i spółdzielczy, ale także i o sektor prywatny.</u>
  189 + <u xml:id="u-26.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  190 + <u xml:id="u-26.60" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Zamiarem Rządu obecnie, gdy przeprowadzenie nacjonalizacji dobiega już końca, będzie zapewnić przemysłowi, rzemiosłu i handlowi prywatnemu trwałe warunki rozwoju w ramach swojego sektora. Szybkiego rozwiązania domaga się również sprawa ułatwień dla inicjatywy prywatnej na polu budownictwa.</u>
  191 + <u xml:id="u-26.61" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Poważne zadania gospodarcze, które stają przed Rządem, domagają się usprawnienia rządowego aparatu gospodarczego. Na najbliższej sesji Rząd będzie mógł stanąć przed Izbą z projektem budżetu oraz planu inwestycyjnego na rok 1947. Da to możność szerokiego i jasnego omówienia naszych projektów i planów gospodarczych oraz nakreślenia wytycznych dalszego marszu Polski ku odbudowie, ku dobrobytowi.</u>
  192 + <u xml:id="u-26.62" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Kontynuując politykę poszanowania wszelkich wierzeń religijnych, Rząd dążyć będzie do należytego uregulowania stosunków z Kościołem.</u>
  193 + <u xml:id="u-26.63" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W lutym i marcu przeprowadzimy dalszą demobilizację wysłużonych żołnierzy, dzięki czemu będziemy mogli utrzymać wydatki na wojsko na poziomie znacznie niższym niż przed wojną.</u>
  194 + <u xml:id="u-26.64" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Jako pilne zadanie stawia przed sobą Rząd szybką repatriację tych naszych rodaków, którzy rozproszeni po świecie przez burzę dziejową pozostają jeszcze dotąd na obczyźnie.</u>
  195 + <u xml:id="u-26.65" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Chciałbym stwierdzić, że zajadła propaganda, uprawiana przez emigracyjnych bankrutów, zmierzająca do utrzymania tysiącznych rzesz nieszczęśliwych, obałamuconych ludzi z dala od kraju, od ich rodzin i bliskich, staje się coraz mniej skuteczną. Załamała się koncepcja andersowska t. zw. Małej Polski, Polski dla emigracji. Prawda o kraju dociera uparcie do tysięcy ludzi, trzymanych za żelazną kurtyną nieświadomości. Wbrew wszelkim wrogim wysiłkom, pomimo ogromnych przeszkód natury technicznej powróciły do kraju setki tysięcy ludzi. Z zachodu wróciło dotąd 2.100.000 ludzi. Z Wielkiej Brytanii i Włoch wróciło ponad 57.000 żołnierzy. Wracają Polacy z Bliskiego Wschodu, z Włoch, z Afryki, zza oceanu. Dla nich wszystkich znalazło się miejsce, znalazła się praca w przemyśle i na roli, w administracji państwowej, w każdej dziedzinie pracy dla Polski.</u>
  196 + <u xml:id="u-26.66" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Dziś apelujemy do tych naszych braci, którzy jeszcze nie powrócili z tułaczki. Wzywamy ich raz jeszcze do powrotu do Polski, do swoich bliskich. Czekamy ich z sercem otwartym i z gotowością udzielenia im wszelkiej pomocy, na jaką stać nasz zniszczony kraj.</u>
  197 + <u xml:id="u-26.67" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Czeka także Polska na powrót tych, którzy dawniej za chlebem szli z Polski na tułaczkę do innych krajów.</u>
  198 + <u xml:id="u-26.68" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W dziedzinie polityki społecznej Rząd będzie nadal kroczył po linii wysuwania robotników na kierownicze stanowiska w aparacie produkcyjnym.</u>
  199 + <u xml:id="u-26.69" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  200 + <u xml:id="u-26.70" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Poprzez aparat państwowy, poprzez związki zawodowe, przez rady zakładowe klasa robotnicza, jako współgospodarz kraju, zwiększać będzie swój twórczy wpływ na gospodarkę narodową.</u>
  201 + <u xml:id="u-26.71" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  202 + <u xml:id="u-26.72" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd w dziedzinie opieki społecznej troszczyć się będzie, mimo dużych trudności budżetowych, o polepszenie bytu i zaopatrzenie emerytów, inwalidów, wdów, sierot i o zapewnienie wystarczającego zabezpieczenia na starość.</u>
  203 + <u xml:id="u-26.73" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Jako jedno z naczelnych zadań, stojących przed Rządem, stawiamy odbudowę gospodarczą wsi przez podniesienie wydajności ziemi jako podstawy zamożności rolnika i wyżywienia kraju przez rozwój gospodarki hodowlanej, przez zwiększenie zużycia nawozów, przez zaopatrzenie w maszyny rolnicze, przez pomoc małorolnym i średniorolnym, osadnikom i zniszczonym przez wojnę, przez rozwój spółdzielczości, przez uwolnienie wsi od plagi lichwy i spekulacji.</u>
  204 + <u xml:id="u-26.74" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Żadne bieżące trudności nie przesłonią Rządowi tej prostej prawdy, że budowa demokracji może postępować tylko przez pełne upowszechnienie oświaty i kultury.</u>
  205 + <u xml:id="u-26.75" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  206 + <u xml:id="u-26.76" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd dążyć będzie konsekwentnie do rozszerzenia opieki nad uczącą się młodzieżą, do coraz pełniejszego udostępnienia szkół wyższych dla dzieci robotniczych i chłopskich, do roztoczenia opieki nad nauką i nad ludźmi nauki.</u>
  207 + <u xml:id="u-26.77" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd będzie pamiętać o jak najszerszym upowszechnieniu, udostępnieniu masom ludowym książki, teatru, radia i kina.</u>
  208 + <u xml:id="u-26.78" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd zdaje sobie sprawę z tego czym jest moralne i fizyczne zdrowie narodu, tak bardzo zagrożone przez straszliwe warunki wojny i bezlitosnej hitlerowskiej okupacji.</u>
  209 + <u xml:id="u-26.79" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd będzie organizować walkę przede wszystkim z gruźlicą. Rząd zrobi wszystko, aby dziecko i matka miały należyte ośrodki opieki, poradnie, będzie strzec wszystkimi możliwymi środkami przyszłości narodu, a poprzez wychowanie młodzieży będzie zacierać spustoszenia, dokonane przez wojnę, spustoszenia moralne i fizyczne.</u>
  210 + <u xml:id="u-26.80" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Stoimy wobec ogromnych zadań, z których wyliczyłem tylko najbardziej typowe. Stoimy wobec zadań tak trudnych, jak trudne jest życie w dwa lata po niszczącej wojnie, która dla nas była burzą, dochodzącą z oddali, nie radiowym komunikatem z dalekiego placu boju, ale która dla Polski, dla narodu polskiego była ogniem, który zniszczył nasze domy i nasz dobytek i która była kaźnią bezlitosnej okupacji.</u>
  211 + <u xml:id="u-26.81" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">W orędziu swoim powiedział Prezydent Rzeczypospolitej, że „mimo ciężkich prób nie zmalała wewnętrzna duchowa móc narodu, przeciwnie wzrosła jeszcze wzbogacona hartem i doświadczeniem tragicznych przeżyć”.</u>
  212 + <u xml:id="u-26.82" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">I tak jest. Z tej mocy wyrosło zdecydowanie obozu polskiej demokracji, aby wyciągnąć wreszcie polski naród z łańcucha kolejnych, wiążących się ogniwami błędów politycznych tragedii historycznych, które nazywały się utratą niepodległości, aby z bezdroży wydobyć polski naród na szlak postępu społecznego i na szlak konsekwentnej polityki zagranicznej, która chroniła i umacniała niepodległość trwałymi i logicznymi sojuszami.</u>
  213 + <u xml:id="u-26.83" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">To nie poszło łatwo. Dwa ubiegłe lata były twardą walką obozu demokracji o spokój wewnętrzny kraju. Były walką ze świadomymi i nieświadomymi swojej roli czynnikami, które Polskę chciały z powrotem zepchnąć na bezdroża i które Polskę chciały wycofać ze szlaku reform społecznych, ze szlaku postępu, ze szlaku demokracji za pomocą błędnych ogników frazesów pseudodemokratycznych na reakcyjnym faszystowskim bagnisku.</u>
  214 + <u xml:id="u-26.84" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Te dwa lata walki o pełną świadomość narodu zakończył dzień 19 stycznia r. b. zwycięstwem polskiej demokracji, zwycięstwem polskiej racji stanu, zwycięstwem polskiej koncepcji ustrojowej, polskiej przebudowy społecznej, zwycięstwem polskiej koncepcji polityki zagranicznej.</u>
  215 + <u xml:id="u-26.85" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rozpoczyna się okres zwiększonego spokoju wewnętrznego, tak niezbędnego warunku odbudowy Polski i odpowiedniego tempa jej odbudowy. Spokój wewnętrzny pozwoli na ugruntowanie i pogłębienie praworządności.</u>
  216 + <u xml:id="u-26.86" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Do twórczej, pozytywnej pracy przy budowie Polski wzywa Rząd wszystkich obywateli.</u>
  217 + <u xml:id="u-26.87" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Rząd wniesie w krótkim czasie projekt szerokiej amnestii.</u>
  218 + <u xml:id="u-26.88" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  219 + <u xml:id="u-26.89" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Będzie to widomym znakiem wciągnięcia wszystkich obywateli do twórczej pracy, będzie to znakiem przebaczenia tym, którzy będą chcieli włączyć się do tej twórczej pracy w nowym obecnym okresie.</u>
  220 + <u xml:id="u-26.90" who="#PrezesRadyMinistrówCyrankiewicz">Wobec tego nowego okresu staje w tej chwili nasz Rząd, świadomy ogromnej odpowiedzialności, świadomy wszystkich trudności, jakie stoją przed nami, ale równocześnie świadomy niespożytych sił polskich mas pracujących, których jest przedstawicielem, i świadomy słuszności programu obozu polskiej demokracji, którego jest i będzie konsekwentnym realizatorem, aby w jedynie słuszny sposób budować wielkość Rzeczypospolitej Polskiej i szczęście Polskiego Narodu.</u>
  221 + <u xml:id="u-26.91" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
  222 + </div>
  223 + <div xml:id="div-27">
  224 + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Zarządzam 15 — minutową przerwę.</u>
  225 + <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 5 do godz. 11 min. 35.)</u>
  226 + </div>
  227 + <div xml:id="div-28">
  228 + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
  229 + <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję nad exposé Prezesa Rady Ministrów i udzielam głosu posłowi Bieńkowskiemu Władysławowi.</u>
  230 + </div>
  231 + <div xml:id="div-29">
  232 + <u xml:id="u-29.0" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Wysoka Izbo! Nowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, który stanął dziś przed Wysoką Izbą, Rząd wyłoniony z woli Sejmu Ustawodawczego i przed Sejmem odpowiedzialny — to widomy symbol nowego okresu, w który wkroczyła historia odrodzonej Polski.</u>
  233 + <u xml:id="u-29.1" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, Rząd Tymczasowy, Rząd Jedności Narodowej to etapy rodzenia się i umacniania odrodzonej państwowości polskiej.</u>
  234 + <u xml:id="u-29.2" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Rząd obecny ma pełne oparcie o wolę narodu, wyrażoną w wolnych demokratycznych wyborach. Dlatego jest on dalszym przełomowym krokiem naprzód w normalizacji i stabilizacji wewnętrznych stosunków Polski. Jest wyjściem poza okres przejściowej tymczasowości, wygrywanej tak często przez wewnętrznych i zewnętrznych wrogów.</u>
  235 + <u xml:id="u-29.3" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Stabilizacja ta byłaby czymś niepełnym, gdy by przejawiała się ona tylko w kwestiach formalno — prawnych, gdyby nie odpowiadała jej stabilizacja, będąca wynikiem olbrzymiego dorobku w odbudowie kraju w ciągu dwulecia.</u>
  236 + <u xml:id="u-29.4" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Dwie cechy nowego Rządu zasługują na podkreślenie — po pierwsze jest to rząd koalicyjny, obejmujący szeroki wachlarz partyj i grup politycznych, które zachowując swoje odrębne oblicze polityczno — programowe stanęły na gruncie demokracji, ustosunkowały się pozytywnie do drogi, na którą skierowały Polskę wskazania Manifestu PKWN.</u>
  237 + <u xml:id="u-29.5" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Ten szeroki koalicyjny charakter nowego Rządu umożliwi pogłębienie współpracy między partiami, daje gwarancję należy tego uwzględnienia interesów wszystkich warstw społecznych, przede wszystkiem zaś harmonijnego ułożenia interesów dwu podstawowych warstw narodu: robotników i chłopów. Dalsze pogłębienie współpracy między partiami robotniczymi i chłopskimi stanie się naturalną konsekwencją koalicji rządowej.</u>
  238 + <u xml:id="u-29.6" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Tak jak i dotychczas podstawą siły i trwałości obozu demo kra tycznego będzie ścisłe współdziałanie obu partii, robotniczych PPS i PPR. które zacieśni się niewątpliwie przez współpracę obu klubów poselskich.</u>
  239 + <u xml:id="u-29.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  240 + <u xml:id="u-29.8" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Drugą cechą, będącą prostym następstwem Zwycięstwa obozu demokratycznego w wyborach — jest jednolitość nowego Rządu. Fakt nieobecności w nim czynnika, stanowiącego hamulec w pracach, wewnętrznych, uprawiającego działalność opozycyjną i stwarzającego atmosferę szkodzenia Polsce na zewnątrz — a taką rolę odgrywali w poprzednim Rządzie przedstawiciele PSL — fakt ten podniesie sprawność i autorytet Rządu, pozwoli sprawniej i szybciej przezwyciężać wszystkie napotykane trudności.</u>
  241 + <u xml:id="u-29.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  242 + <u xml:id="u-29.10" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Zwycięstwo obozu demokratycznego przerwało nienaturalny stan, w którym siły wrogie założeniom demokracji, mające za sobą poparcie żywiołów faszystowskich, miały przedstawicieli w Rządzie, usiłowały maską legalności osłaniać antydemokratyczne i szkodliwe dla Polski poczynania.</u>
  243 + <u xml:id="u-29.11" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Jednolitość nowego Rządu — to cecha potrzebna szczególnie w obecnym okresie, kiedy wyszliśmy już ze wszelkiej złośliwie wykorzystywanej przez pewne czynniki „tymczasowości”. Wchodzimy bowiem w okres twardej pracy, miejsce dorywczej improwizacji zajął już plan, świadome działanie, pozwalające w cyfrach określać saldo dnia jutrzejszego.</u>
  244 + <u xml:id="u-29.12" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Okres ten szczególnie wymaga zespolenia wszystkich wysiłków narodu, co tak mocno podkreślił Prezydent Rzeczypospolitej Bolesław Bierut w swoim orędziu do narodu.</u>
  245 + <u xml:id="u-29.13" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Interes państwa, interes całości musi być uznany przez wszystkich za nadrzędny i muszą mu zostać podporządkowane partykularne względy poszczególnych grup. Prawdą jest bowiem, że w społeczeństwie o zdrowej strukturze wszystko, co leży w interesie całości, leży również w interesie części, Ustosunkowując się do programu nowego Rządu, przedstawionego w podstawowych tezach przez Premiera ob. Cyrankiewicza, klub poselski PPR oświadcza, że udzieli Rządowi pełnego poparcia.</u>
  246 + <u xml:id="u-29.14" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Jako naczelne zadanie widzimy dalsze nasilenie tempa odbudowy gospodarczej kraju. Wymaga to od całego kraju zwiększenia wysiłku, zwiększenia dyscypliny na wszystkich szczeblach pracy.</u>
  247 + <u xml:id="u-29.15" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Poprzemy wysiłki Rządu, zmierzające do utrzymania równowagi budżetowej, utrzymania wartości złotego. Wymagać to będzie dalszego usprawnienia aparatu podatkowego, kontroli sprawiedliwego rozkładu ciężarów podatkowych, nade wszystko zaś oszczędności, celowego wydatkowania grosza publicznego. Jednym z istotnych odcinków polityki oszczędnościowej będzie zwalczanie wszelkich przerostów w aparacie administracyjnym.</u>
  248 + <u xml:id="u-29.16" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Przedstawione nam wytyczne polityki Rządu wskazują, iż pójdzie on po słusznej drodze zapewnienia swobody działania d1a inicjatywy prywatnej, zapewniając jej pełną ustawowo zagwarantowaną ochronę. Inicjatywa prywatna ma w naszym życiu gospodarczym, w odbudowie jego poszczególnych dziedzin do wypełnienia poważne zadanie. W interesie realizacji ogólnego planu gospodarczego w żadnym razie nie leży zmniejszanie udziału czynnika prywatnego.</u>
  249 + <u xml:id="u-29.17" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Równocześnie jednak musi Rząd prowadzić zdecydowaną walkę ze wszelkiego rodzaju spekulacją, paskarstwem, złośliwym uchylaniem się od świadczeń na rzecz Państwa, wszelkiego rodzaju szkodnictwem gospodarczym. Te pozostałości okresu okupacji i pierwszego okresu odbudowy stanowią hamulec na drodze do pełnej normalizacji naszego życia i nie mogą być tolerowane w warunkach, kiedy ta normalizacja staje się faktem. Udział, w walce z tymi schorzeniami winno wziąć całe społeczeństwo, winni wziąć przedstawiciele inicjatywy prywatnej, ponieważ godzą one w poważnej mierze w ich interesy.</u>
  250 + <u xml:id="u-29.18" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Niewątpliwie praca nasza nad odbudową gospodarczą kraj u napotka na niejedną trudność i rok bieżący 1947 nie będzie jeszcze należał do lekkich pod tym względem.</u>
  251 + <u xml:id="u-29.19" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Ale wszystkie dotychczasowe doświadczenia, ponad wszelką wątpliwość wielkie osiągnięcia upoważniają nas do optymistycznego twierdzenia, że te nieuniknione trudności przezwyciężymy, że osiągniemy poważne sukcesy, wykonamy zakreślony na ten rok program planu trzyletniego.</u>
  252 + <u xml:id="u-29.20" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Aprobując wytyczne Rządu w odniesieniu do ziem odzyskanych, wyrażamy przekonanie, że będą one nadal zajmowały czołowe miejsce w pracach Rządu, otoczone troską w takiej mierżę, w jakiej dla społeczeństwa stały się symbolem nowej rzeczy — wielości, wyrazem wielkiej mocy twórczej całego narodu. Utrwalanie wskrzeszonej polskości, na ziemiach odzyskanych, pełna odbudowa życia gospodarczego, akcja uwłaszczania osadników, która utrwali pozycję milionowych rzesz Polaków na tych ziemiach — oto najważniejsze zadanie.</u>
  253 + <u xml:id="u-29.21" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Klub poselski PPR wyraża pełne poparcie dla wytycznych polityki zagranicznej Rządu. Założenia tej polityki gruntowały się od pierwszych dni PKWN i w ciągu dwóch i pół lat zdawały egzamin w złożonych i niejednokrotnie bardzo trudnych warunkach. Polityka zagraniczna demokratycznej Polski jest słuszna, ponieważ za naczelne i fundamentalne kryterium ma interes i bezpieczeństwo Polski. Jest słuszna, toteż dała dobre rezultaty.</u>
  254 + <u xml:id="u-29.22" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Konieczność zabezpieczenia się przed agresją niemiecką podyktowała sojusz i bliską współpracę ze Związkiem Radzieckim, któremu Polska zawdzięcza swe wyzwolenie, dyktowała konieczność bliskich stosunków ze wszystkimi narodami słowiańskimi. Potrzeba utrzymania światowego pokoju i potrzeba współpracy gospodarczej dyktuje nasz i wszystkich narodów miłujących pokój.</u>
  255 + <u xml:id="u-29.23" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Są dziedziny, w których Rząd obecny wyrównać będzie musiał zaległości i zaniedbania z okresu poprzedniego. Do nich w pierwszym rzędzie należy rolnictwo. Jesteśmy przekonani, że poczynione zostaną wszystkie kroki dla ich usunięcia. Koniecznością i warunkiem realizacji planu odbudowy jest przyspieszony rozwój również i rolnictwa, a znaczy to przezwyciężenie zacofania gospodarczego i technicznego wsi, znaczy to pełne wciągnięcie mas chłopskich do politycznego i gospodarczego życia kraju. Musimy oprócz wyraźnych zaniedbań ostatniego okresu gospodarki Ministerstwa Rolnictwa odrobić wiekowe zaległości na odcinku wsi.</u>
  256 + <u xml:id="u-29.24" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Ustosunkowując się do programu w dziedzinie oświaty i kultury, klub nasz podkreśla, że na odcinku oświaty demokratyczna Polska zrobiła wiele. Wspólny wysiłek Rządu i ofiarna praca nauczycieli odbudowały szkolnictwo, które na wszystkich odcinkach przekroczyło stan przedwojenny. Ale mimo to jest w dziedzinie oświaty jeszcze wiele do zrobienia. I tu zauważa się pozostawanie w tyle, nie nadążanie za ogólnym tempem rozwoju. Demokratyzacja ducha panującego w szkole, związanie atmosfery szkoły z atmosferą podejmującego gigantyczny, twórczy wysiłek kraju, stało się dziś palącą koniecznością. Nie mogą w budynkach szkolnych, gdzie wychowują się przyszli budowniczy nowej Polski, pokutować upiory przeszłości. Te pokutujące jeszcze tu i ówdzie upiory muszą być usunięte, aby nie hamować rozwoju tej tak ważnej dziedziny naszego życia.</u>
  257 + <u xml:id="u-29.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  258 + <u xml:id="u-29.26" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Zadania na odcinku kultury i sztuki są ciągle jeszcze bardzo poważne. Jesteśmy dopiero u progu wielkiej pracy nad upowszechnieniem kul tury, uczynieniem jej odbiorcami milionowych rzesz robotniczych i chłopskich, Stopniowa realizacja tego zadania umożliwi szerszy rozwój wszystkich dziedzin sztuki, stworzy twórcom dóbr kulturalnych warunki pracy i rozwoju.</u>
  259 + <u xml:id="u-29.27" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Ani na chwilę nie wolno nam zapominać, że upowszechnienie oświaty i kultury to warunek pełnej demokracji — demokracji ludowej.</u>
  260 + <u xml:id="u-29.28" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Pragnę wreszcie ustosunkować się do tak ważnego zagadnienia, jakim jest stan bezpieczeństwa w kraju. Możemy stwierdzić, że zaciekłe wysiłki reakcyjnego podziemia spotkały się z należytym odporem, nie potrafiły one na chwilę nawet przeszkodzić wielkiemu wysiłkowi, podjętemu przez naród cały, nie zdołały zahamować marszu naprzód. Ponosiliśmy ofiary ciężkie, ponosiła je przede wszystkim nasza partia, Ale ofiary te wzmogły tylko upór w pracy, w dążeniu do zwycięstwa.</u>
  261 + <u xml:id="u-29.29" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Dziś, kiedy wybory do obradującego tu Sejmu stały się jeszcze jedną, ostateczną, klęską wszystkich antydemokratycznych sił, kiedy w szeregach wroga widać zwątpienie, u wielu widać przebłyski świadomości, że stali się ślepym i zbrodniczym narzędziem politycznego szalbierstwa — chcemy wykazać, że demokratycznej Polsce obce są uczucia zemsty. Pragniemy dowieść, że za naczelne zadanie uważamy zjednoczenie wszystkich sił narodu do wielkiej pracy, która tworzy nową epokę w naszych dziejach.</u>
  262 + <u xml:id="u-29.30" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Dlatego też klub poselski PPR jest współinicjatorem projektu amnestii, która zostanie wniesiona pod obrady Wysokiej Izby. Ustawa amnestyjna będzie wyrazem siły zwycięskiej demokracji, wyrazem pragnienia skupienia wszystkich Polaków wokół wspólnego wszystkim celu — pracy dla dobra narodu.</u>
  263 + <u xml:id="u-29.31" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Ale równocześnie z całą stanowczością domagać się będziemy ód Rządu zdecydowanej walki ze zbrodniczym faszystowskim podziemiem, które musi być z całą bezwzględnością wytępione.</u>
  264 + <u xml:id="u-29.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  265 + <u xml:id="u-29.33" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Żądać będziemy użycia radykalnych metody aby garstka zgangrenowanych jednostek nie zatruwała zdrowego organizmu.</u>
  266 + <u xml:id="u-29.34" who="#PosełBieńkowskiWładysław">Te pokrótce wymienione tutaj problemy oznaczają ogrom pracy, jaka stoi przed nowym Rządem, Wykonanie tych zadań byłoby niemożliwe, gdyby Rząd, który dziś przedstawił się Wysokiej Izbie, nie miał pełnego poparcia Izby, gdyby nie miał poparcia całego narodu. To poparcie, które deklaruję w imieniu klubu poselskiego PPR, znajdzie Rząd, wierzę, w całym narodzie. A wyrazi się ono nic słowami, lecz twórczą, wytężoną pracą dla lepszego jutra.</u>
  267 + <u xml:id="u-29.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  268 + </div>
  269 + <div xml:id="div-30">
  270 + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Langer.</u>
  271 + </div>
  272 + <div xml:id="div-31">
  273 + <u xml:id="u-31.0" who="#PosełLanger">Wysoka Izbo! Pierwsze sformułowanie programowe naszego Rządu przyjmujemy jako pozytywną zapowiedź dalszego umacniania życia gospodarczego i kulturalnego w odrodzonej Polsce ludowej wyrosłej z ideologii Manifestu PKWN. Dlatego też stosunek posłów Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, jest stosunkiem pozytywnego współdziałania i współodpowiedzialności, albowiem Rząd nasz jest wyrazicielem realnej jedności chłopsko — robotniczej, opierającej się na wzajemnym zrozumieniu potrzeb całego narodu i Państwa.</u>
  274 + <u xml:id="u-31.1" who="#PosełLanger">Dzięki tej jedności chłopsko — robotniczej patriotyczna demokracja polska osiągnęła walne zwycięstwo nie tylko przy wyborach do Sejmu, ale odniosła walne zwycięstwo na megalomanią tradycyjnego wstecznictwa społecznego, które od samego początku formowania się w kraju pierwszego Rządu Tymczasowego — i to w zawierusze straszliwej wojny światowej — stale usiłowało zatruwać organizm narodu niewiarą w jego suwerenną siłę i w jego twórczą postawę przy budowie własnego państwa demokratycznego.</u>
  275 + <u xml:id="u-31.2" who="#PosełLanger">Starano się wmawiać chłopom, zorganizowanym w Stronnictwie Ludowym, że są zbyt radykalni i nie powinni utrzymywać zwartej jedności z klasą robotniczą, ale mają nadal pozostawać w swej stanowej wyłączności. Były to oczywiście sugestie czynione przez mieszczańsko — reakcyjne żywioły, pragnące samodzielny, postępowy ruch chłopski pomniejszyć i uzależnić, aby nadal traktować chłopów jako „niższość społeczną”. Otóż z pozycji samodzielności społeczno — politycznej chłopi w Polsce demokratycznej nie dadzą się zepchnąć na bagniska reakcyjności i zacofania społecznego.</u>
  276 + <u xml:id="u-31.3" who="#PosełLanger">Toteż rachuby tego tradycyjnego wstecznictwa zawiodły, a odwoływanie się do zagranicznej opieki okazało się mizerne i karzełkowate.</u>
  277 + <u xml:id="u-31.4" who="#PosełLanger">Nie pomogły buńczuczne zwracania się do opiekuństwa pewnych sfer anglosaskiego kapitalizmu, jak i nie pomogły zastraszenia społeczeństwa, a zwłaszcza chłopów leśnymi echami bandytyzmu.</u>
  278 + <u xml:id="u-31.5" who="#PosełLanger">Siła, jedności demokratycznej mu siała w odrodzonej Polsce przezwyciężyć ogrom trudności zarówno gospodarczych jak i społeczno — politycznych, jak również musiała zlikwidować drobne spory i wzajemne nieufności w imię, jak powiedział w orędziu do Narodu nasz Prezydent: „najgorętszej miłości Ojczyzny, tętniącej w sercach ludu polskiego”.</u>
  279 + <u xml:id="u-31.6" who="#PosełLanger">Dzięki tej najgorętszej miłości Ojczyzny chłopi wzięli bezpośredni udział w zakładaniu fundamentów Państwa demokratycznego, w tworzeniu i budowaniu jego wielkości gospodarczej i kulturalnej, aby uczynić życie publiczne w Polsce odrodzonej lepsze, jaśniejsze i uwolnić kraj od nędzy, ciemnoty i zacofania.</u>
  280 + <u xml:id="u-31.7" who="#komentarz">(Oklaski na ławach SL i PPR.)</u>
  281 + <u xml:id="u-31.8" who="#PosełLanger">Wkład chłopów jest olbrzymi.</u>
  282 + <u xml:id="u-31.9" who="#PosełLanger">Toteż śmiałość podejmowanych przez Rząd decyzji musi nadal odpowiadać energii wykonywania nakreślonego trzyletniego planu odbudowy, w którym interesy gospodarcze i kulturalne wsi muszą być realizowane narówni z interesami miast i ośrodków przemysłowych. Tego równouprawnienia potrzeb gospodarczych i kulturalnych Stronnictwo Ludowe, jako stronnictwo — równowagi społeczno — państwowej, będzie się domagało od naszego Rządu, wierząc, że je z całą gorliwością wykona.</u>
  283 + <u xml:id="u-31.10" who="#komentarz">(Oklaski na ławach SL i PPR.)</u>
  284 + <u xml:id="u-31.11" who="#PosełLanger">Zresztą będziemy mieli możność nad budżetem Państwa przeprowadzić dokładną analizę wszystkich dziedzin gospodarki państwowej, aby wytworzyć w społeczeństwie jasny pogląd i słuszną ocenę naszej rzeczywistości.</u>
  285 + <u xml:id="u-31.12" who="#PosełLanger">Skoro lud ujął władzę i zgodnie ze swoją wolą dokonał historycznych reform społeczno — ustrojowych, to dokonał ich na to, aby jak najszybciej odbudować zrujnowaną gospodarkę narodową i doprowadzić do należytej świetności naszą pozycję w świecie narodów i państw.</u>
  286 + <u xml:id="u-31.13" who="#PosełLanger">Toteż stwierdzamy — i to bez żadnej chełpliwości — że dotychczasowa polityka zagraniczna naszego Rządu, zmierzająca jasno i zdecydowanie do najlepszego współżycia ze wszystkimi prawdziwymi przyjaciółmi Polski zarówno na wschodzie jak i na zachodzie, jest polityką realną, słuszną i jasną.</u>
  287 + <u xml:id="u-31.14" who="#PosełLanger">Nauczeni niejedną lekcją historii wiążemy się takimi sojuszami, które gwarantują nam pomoc i pełne poparcie w chwilach mogącego nam grozić niebezpieczeństwa.</u>
  288 + <u xml:id="u-31.15" who="#PosełLanger">Tylko reakcyjni maniacy i złośliwcy mogą pomawiać nasz Rząd o jakąś jednokierunkowość metod politycznych, ustrojowych i społeczno — gospodarczych.</u>
  289 + <u xml:id="u-31.16" who="#PosełLanger">Myśmy stworzyli własne formy organizowania nowoczesnej zbiorowości, opartej na własnych twórczych koncepcjach i we własnym rodzimym stylu. I nie jest winą naszego Rządu, że zachowanie się pewnych dyplomatów anglosaskich rzuca od czasu do czasu przykry cień na kwestię utrwalenia przyjaznych stosunków, ochładzając nasze najlepsze intencje. Jesteśmy jednak świadomi, że w tym wypadku beznarodowo-rozbójniczy kapitalizm stara się ponad głowami państw i narodów uprawiać swoją własną politykę osiągania zysków kosztem zakłócania w świecie pokoju i wolności. Ten beznarodowy kapitalizm wpływał pośrednio, aby pokonane Niemcy zaczęto po dawnemu ośmielać je do faszystowsko-prostackich wybryków i kwestionowania nienaruszalnej świętości naszych granic po Odrę i Nysę Łużycką.</u>
  290 + <u xml:id="u-31.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  291 + <u xml:id="u-31.18" who="#PosełLanger">Dlatego też polityka naszego Rządu, jak rzekłem, oparta na szczerej przyjaźni w pierwszym rzędzie z narodami słowiańszczyzny z Rosją Radziecką na czele, jest najpewniejszą, najtrwalszą gwarancją nie tylko naszego bezpieczeństwa, ale i gwarancją ogólno — ludzkiego pokoju i harmonii.</u>
  292 + <u xml:id="u-31.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  293 + <u xml:id="u-31.20" who="#PosełLanger">Klub posłów Stronnictwa Ludowego stwierdza, że przed Sejmem Ustawodawczym stoi obecnie wielkie i trudne zadanie sformułowania podstaw ustrojowych naszego Państwa i nadania tym sformułowaniom mocy konstytucyjnej. Toteż rozpatrywaniem tych zagadnień zajmie się rychło specjalnie do tego wyłoniona przez Wysoką Izbę Komisja Konstytucyjna.</u>
  294 + <u xml:id="u-31.21" who="#PosełLanger">Pragnę jednak z tego miejsca zaznaczyć, że powojenne konstytucje nic wybiegały z ram klasycznej doktryny liberalno — konstytucyjnej Natomiast po zdruzgotaniu ratowniczego imperializmu faszystowskich Niemiec nastąpiły w całym szeregu państw jak Jugosławia, Czechosłowacja, Bułgaria, Francja reformy społeczno — ustrojowe, proklamujące zasadę demokracji społeczno — gospodarczej i zwierzchnictwa narodu jako najwyższej władzy, zabezpieczającej masom pracującym rzeczywistą kontrolę nad wykonywaniem rządów i niedopuszczenie do władzy grup reakcyjnych, usiłujących wykorzystywać aparat państwowy do swoich egoistycznych celów.</u>
  295 + <u xml:id="u-31.22" who="#PosełLanger">Nowoczesna konstytucje w swej formie, choć nie stwarzają jeszcze całkiem nowego ustroju państwowego, zmieniły jednak treść tego ustroju w tym kierunku, aby ustrój republikański zdemokratyzować, i to tak, aby służył interesom mas ludowych, a nie zachciankom wielkokapitalistycznej elity rząpie zagwarantowane.</u>
  296 + <u xml:id="u-31.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  297 + <u xml:id="u-31.24" who="#PosełLanger">Toteż sądzimy, że i my naszą Konstytucję oprzemy na zasadach pełnej demokracji ludowej, na zasadach postępu i sprawiedliwości społecznej, ale w stylu naszej twórczej polskiej koncepcji, według której własność chłopskich warsztatów rolnych oraz samorząd rolniczy, reprezentowany przez Samopomoc Chłopską, zostaną konstytucyjnie zagwarantowane.</u>
  298 + <u xml:id="u-31.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  299 + <u xml:id="u-31.26" who="#PosełLanger">Wreszcie będziemy się domagali od naszego Rządu, aby na wszystkich szczeblach władzy ludowej, począwszy od gmin, powiatów, województw aż do ministerstw, rozpoczął energiczną walkę z nadużyciami i szkodnictwem mienia narodowego, usuwając burzycielskie elementy reakcyjne, które usiłują cynicznie parcelować zaufanie do Rządu demokracji i podrywać powagę odrodzonego Państwa.</u>
  300 + <u xml:id="u-31.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  301 + <u xml:id="u-31.28" who="#PosełLanger">Do pilnych spraw, na jakie nasz Rząd w odniesieniu do wsi winien zwrócić uwagę, należą:</u>
  302 + <u xml:id="u-31.29" who="#PosełLanger">1) Utrzymanie zdrowej równowagi cen między wytwórczością przemysłową a rolną.</u>
  303 + <u xml:id="u-31.30" who="#PosełLanger">2) Sprawiedliwy rozkład ciężarów płaconych przez wieś na rzecz Państwa.</u>
  304 + <u xml:id="u-31.31" who="#PosełLanger">3) Podniesienie poziomu szkolnictwa powszechnego na wsi i odpowiednia rozbudowa oświaty rolniczej i pozaszkolnej oraz rozbudową szkolnictwa zawodowego dla wiejskiej.</u>
  305 + <u xml:id="u-31.32" who="#PosełLanger">4) Otoczenie opieką młodzieży chłopskiej w szkołach średnich i wyższych.</u>
  306 + <u xml:id="u-31.33" who="#PosełLanger">5) Rozbudowa sieci ośrodków zdrowia, aby wieś miała opiekę lekarską, w pierwszym rzędzie nad matką i dzieckiem.</u>
  307 + <u xml:id="u-31.34" who="#PosełLanger">6) Przyśpieszenie odbudowy i elektryfikacji wsi.</u>
  308 + <u xml:id="u-31.35" who="#PosełLanger">7) Uzdrowienie aparatu administracji publicznej przez odpowiedni dobór sił pod względem fachowym i ideowym.</u>
  309 + <u xml:id="u-31.36" who="#PosełLanger">8) Zaopatrzenie w maszyny rolnicze, i to po cenach możliwie najbardziej przystępnych, gospodarstw chłopskich.</u>
  310 + <u xml:id="u-31.37" who="#PosełLanger">9) Udzielenie kredytów na zakup inwentarza, w pierwszym rzędzie dla parcelantów i osadników.</u>
  311 + <u xml:id="u-31.38" who="#PosełLanger">10) Wreszcie umożliwienie rozwoju samodzielności chłopskich spółdzielni.</u>
  312 + <u xml:id="u-31.39" who="#PosełLanger">Są to oczywiście główniejsze postulaty, jakie nasz Rząd w odniesieniu do wsi winien wykonywać, uwzględniające je w swoim ogólno-państwowym planie.</u>
  313 + <u xml:id="u-31.40" who="#PosełLanger">Pragniemy, aby bezpieczeństwo, ład, i spokój umożliwiały wszystkim mieszkańcom kraju twórczo wykonywać swoją pracę obywatelską dla szczęścia narodu i wielkości Rzeczypospolitej.</u>
  314 + <u xml:id="u-31.41" who="#PosełLanger">W myśl powyższych założeń klub posłów Stronnictwa Ludowego wyraża Rządowi pełne zaufanie i pełne poparcie.</u>
  315 + <u xml:id="u-31.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  316 + </div>
  317 + <div xml:id="div-32">
  318 + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Wende.</u>
  319 + </div>
  320 + <div xml:id="div-33">
  321 + <u xml:id="u-33.0" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Z uwagą wysłuchaliśmy ramowej deklaracji programowej Premiera pierwszego w odrodzonej Polsce stałego rządu Rzeczypospolitej Realizacja programu Rządu będzie niewątpliwie kontynuacją zasadniczych koncepcji ideologicznych demokracji, koncepcji, które w ciągu minionego okresu zdały egzamin słuszności, koncepcji, które wyprowadziły Polskę z chaosu wojennego i powojennego na jasną drogę siły, wielkości i sprawiedliwości społecznej.</u>
  322 + <u xml:id="u-33.1" who="#PosełWende">Nim przejdę da omówienia kilku zagadnień dotyczących przyszłych prac Rządu, do których klub poselski Stronnictwa Demokratycznego i partia nasza przywiązuje szczególną wagę — pozwolę sobie na kilka u uwag natury ogólnej.</u>
  323 + <u xml:id="u-33.2" who="#PosełWende">Wysoką Izbo! Jeśli przeżywane dziś przez nasz kraj chwile określamy jako początek okresu zwrotnego, historycznego to w dużej mierze dlatego, że po ciężkich latach wojny i okupacji, po których trwał okres tymczasowości, Polska, naród cały wkracza z dumą w etap stabilizacji, politycznej, stabilizacji stosunków społecznych i stabilizacji gospodarczej.</u>
  324 + <u xml:id="u-33.3" who="#PosełWende">Tak się stało — i należy to podkreślić — nie z winy budowniczych Polski demokratycznej, że pewnym siłom w kraju i poza krajem zależało na tym, aby Polska, najpierwszy i najwierniejszy sojusznik w gigantycznej walce z hitleryzmem, narodów zjednoczonych, nie mogła po wojnie zmobilizować się szybko do odbudowy gospodarczej, do odrodzenia politycznego i moralnego. Siły wrogie demokracji, siły wrogie Polsce czyniły wszystko, by ten niedogodny dla naszego zrujnowanego kraju etap — jak najbardziej przedłużyć, jak najbardziej pogłębić.</u>
  325 + <u xml:id="u-33.4" who="#PosełWende">A przecież mimo wojny, mimo ruin i zgliszcz, mimo tysiącznych przeszkód obóz demokratyczny zdołał w ciągu minionych zaledwie dwóch i pół lat ma tylko zaplanować, ale i przeprowadzić tak epokowe zmiany w naszym życiu gospodarczym, społecznym i politycznym, iż niezawodnie obóz demokracji wejdzie do historii Polski jako obóz wielkich reform.</u>
  326 + <u xml:id="u-33.5" who="#PosełWende">Było to możliwe i stało się tak dlatego, ponieważ naród nasz — ten. wspaniale bohaterski i ofiarny, patriotyczny i pracowity naród polski — przejrzał i zrozumiał. Przejrzał i zrozumiał, że przyszłość, że dobro państwa i każdego poszczególnego obywatela nie leży w nawrocie do zmurszałej przeszłości, nie leży w jałowej negacji, w upartym przeczeniu wszystkiemu, co słuszne i uczciwe, co szczere i proste; zrozumiał naród, że dobro Polski nie leży w walce bratobójczej, w kainowych strzałach zza płotu — ale w jedności, w pokoju, w stabilizacji, w pracy.</u>
  327 + <u xml:id="u-33.6" who="#PosełWende">Żądał tej jedności, chciał tej pracy spokojnej, pragnął tej stabilizacji chłop i robotnik, inżynier i nauczyciel, urzędnik i kupiec, rzemieślnik i pracownik nauki czy sztuki. Chcieli wszyscy, pragnął naród cały zerwania z tymczasowością. Wiedział bowiem, że „tymczasowość” — to nie tylko dodatek do zwykłej nomenklatury Rządu Polskiego.</u>
  328 + <u xml:id="u-33.7" who="#PosełWende">Żerujący na tej tymczasowości wrogowie demokracji usiłowali całemu naszemu krajowi wszystkim naszym poczynaniom, całej naszej przyszłości nadać piętno tymczasowości. Oni, na wzór Schuhmacherów, usiłowali przedłużać tymczasowość naszych granic zachodnich i tempo reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu, dla nich tymczasowy był pokój światowy i spokój w Polsce, dla nich demokracja, tymczasowe były rządy ludu, tymczasowa niepodległość i tymczasowa sama Polska.</u>
  329 + <u xml:id="u-33.8" who="#PosełWende">Ci bowiem, co chcieli widzieć Polskę permanentnie tymczasową, podawali nawet w wątpliwość naszą niepodległość i suwerenność państwową. Mając pełne usta frazesów o zagrożeniu naszej suwerenności, nic jednak nie robili dla jej wzmocnienia. Na odwrót. W kraju — podrywali wiarę narodu we własne siły i we własne państwo, nawoływali głośno i namawiali szeptem, by naród nie pracował, by się nie uczył, by nie planował, by nie budował. A na zewnątrz wszelkimi sposobami podrywali autorytet Polski wobec obcych; Polska — mawiali i mówią — nie jest niepodległa, nie jest suwerenna. Można tym panom odpowiedzieć i wykazać, że nasza niepodległość i suwerenność wyraża się nie we frazesach, a w naszej samodzielnej, polskiej polityce zagranicznej, w systemie sojuszów i współpracy z tymi państwami, których przyjazny stosunek do Polski został niejednokrotnie zadokumentowany w czynach, a nie stanowił koniunkturalnej kombinacji gabinetowej. Nasza niepodległość i suwerenność zawiera się w naszym bohaterskim wojsku, w jego dachu patriotycznym i demokratycznym, nasza suwerenność przejawia się w naszej własnej koncepcji ekonomicznej i politycznej, w naszym polskim ustawodawstwie, polskiej kulturze i t. d i t. d. I można jeszcze tym panom — tym z kraju i tym z zagranicy — odpowiedzieć, że suwerenności państwa nie uzysku je się walką bratobójczą, nie zdobywa się dyskretnymi naradami z obcymi dyplomatami.</u>
  330 + <u xml:id="u-33.9" who="#PosełWende">Obok wyżej wymienionych elementów — niepodległość i suwerenność narodu i Państwa Polskiego opiera się na tych, z dumą przez każdego Polaka wymienianych: dziś 47 milionów ton węgla, a jutro 90 milionów ton; dziś 30 milionów metrów tkanin, a jutro 80 milionów; dziś 9 milionów ton przeładunków w portach, a jutro 25 milionów. Nasza siła — to jutrzejsze 300 tysięcy ton floty handlowej, to jutrzejsze dziesiątki tysięcy wagonów kolejowych, to budujące się nowe kopalnie, fabryki i porty. Oto siła oto siła Polski. Oto podstawy naszej suwerenności, którą zrealizował obóz demokracji dzięki ofiarnej pracy robotnika, chłopa i inteligenta polskiego. I dlatego 19 stycznia naród, który przejrzał, zrozumiał — jak huragan zmiótł wyznawców tymczasowości, nie wpuścił do Sejmu i usunął z Rządu tych, którzy inspirowali i jeszcze inspirują za granicą, by Polskę nadal w tymczasowości utrzymać. Oto między innymi sens, oto nurt podskórny, oto wymowa wyborów. Prosta, ludowa, na realizmie oparta koncepcja nowej Polski, koncepcja obozu reformy, okazała się koncepcją słuszną. Drogą tą — a jest to droga jedyna — musimy kroczyć nadal. Na tej drodze leży cel ostateczny: zjednoczenie, scementowanie całego narodu dla idei demokracji, dla idei wielkości i piękna Polski.</u>
  331 + <u xml:id="u-33.10" who="#PosełWende">Zwycięstwo 19 stycznia musimy przekuć w potężny oręż przeciwko zakusom odwiecznego wroga Polski; winno być naszą ambicją, naszym dążeniem przemienić zwycięstwo 19 stycznia w instrument jedności narodowej, wypleniając z naszego życia politycznego i społecznego wszystko to, co wsteczne i reakcyjne, wszystko to, co anty1udowe, antydemokratyczne, a więc antypolskie.</u>
  332 + <u xml:id="u-33.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  333 + <u xml:id="u-33.12" who="#PosełWende">I to, Wysoka Izbo, będzie jednym ze szczytnych, naprawdę epokowych zadań pierwszego Sejmu odrodzonej Polski.</u>
  334 + <u xml:id="u-33.13" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! W swoim exposé ob. Premier nakreślił ogólny program piać Rządu. Nie wątpimy, że Rząd uczyni wszystko, by program ten zrealizować. Chciałbym dzisiaj w imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zwrócić uwagę Izby na kilka zagadnień, do których Stronnictwo Demokratyczne przywiązuje szczególną wagę.</u>
  335 + <u xml:id="u-33.14" who="#PosełWende">Musimy sobie tu powiedzieć jasno i szczerze: spośród wszystkich zagadnień naszego życia, dziedzina wychowania młodzieży, dziedzina tak przecież ważna, kluczowa, by nie powiedzieć decydująca o przyszłości narodu i Państwa — nie została jeszcze niestety rozwiązana w duchu naszych dni, w duchu reform i przemian. Nie trzeba chyba uzasadniać wagi tej sprawy. Należy gwoli jasności podkreślić, że sprawa oświaty i wychowania należała do pierwszych trosk demokracji polskiej. Warto chyba przypomnieć, że Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego zajmowały się zagadnieniem odbudowy i przebudowy oświaty w Polsce od pierwszych dni swojej działalności, Wartę również przypomnieć dziś i ten fakt, że w Lublinie, w odległości kilkudziesięciu kilometrów ód frontu PKWN obradował nie tylko nad sprawą rozbudowy naszego wojska, nie tylko nad oddaniem ziemi chłopom czy nad reformą waluty. Jednym z pierwszych dekretów PKWN, obok historycznego dekretu o reformie rolnej, był dekret o utworzeniu nowego uniwersytetu. I trzeba powiedzieć, że dużo zrobiła demokracja dla odbudowy kompletnie zniszczonego szkolnictwa powszechnego, średniego i wyższego. Utworzono setki 1 tysiące nowych szkół powszechnych i średnich, utworzono dziesiątki wyższych uczelni, kosztem często niedożywiania robotników i pracowników, zdobyto fundusze dla stworzenia młodzieży możliwości nadrobienia straconego w czasie wojny okresu nauki. Słowem, na tym odcinku zagadnienia młodzieżowego uczyniono dużo.</u>
  336 + <u xml:id="u-33.15" who="#PosełWende">Ale musimy sobie też powiedzieć, że w dziedzinie wychowania młodzieży w duchu postępu i demokracji osiągnięto, niestety, mało. Nie będę teraz mówił o przyczynach. Wiemy wszyscy dobrze, gdzie one tkwią. Jest faktem, że projekty i próby reform, zapoczątkowane na szeroką skalę wiosną 1945 r., zostały dość szybko odroczone ad calendas graecas.</u>
  337 + <u xml:id="u-33.16" who="#PosełWende">W dziedzinie zagadnień socjalnych, ekonomicznych i ideologicznych naród nasz odbył w ciągu ostatnich lat olbrzymi szmat drogi. Zmieniło się wiele na wszystkich prawie odcinkach naszego życia. A co zmieniło się w tym czasie w dziedzinie wychowania młodzieży? Powstała olbrzymia, niebezpieczna przepaść między ogólną demokratyzacją Polski a stanem wychowania młodzieży.</u>
  338 + <u xml:id="u-33.17" who="#PosełWende">Wiemy, że jedną z najcięższych ran, jaką nam zadali Niemcy, to deprawacja młodzieży. Ale nie upraszczajmy zagadnienia. Przyczyny leżą również gdzie indziej. Wysika Izbo! Skoro młodzieńcy w czapkach studenckich biorą udział w szajkach bandyckich, skoro 20 — letni uczniowie gimnazjum mordują w bestialski sposób swego kolegę o odmiennych poglądach politycznych, to jest to przerażające, groźne memento. Trzeba już, Obywatele posłowie bić na alarm. Tak przecież dłużej trwać nie może. Musi nastąpić przełom. Za wszelką cenę i wszelkimi środkami musi Rząd radykalnie uzdrowić sytuację na odcinku młodzieżowym.</u>
  339 + <u xml:id="u-33.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  340 + <u xml:id="u-33.19" who="#PosełWende">Musi być przeprowadzona — i stać nas na to — prawdziwa, dogłębna demokratyzacja szkolnictwa i systemu wychowania Zaznaczamy jasno: dotyczy to zarówno młodzieży jak i kadr nauczycielskich.</u>
  341 + <u xml:id="u-33.20" who="#PosełWende">Są bowiem jeszcze w Polsce, Wysoka Izbo, szkoły, w których wmawia się dzieciom, że Polska znajduje się pod okupacją, są szkoły, w których uczy się dzieci, że Wrocław, Szczecin i Gdańsk to są miasta niemieckie. Są szkoły, w których nastawia się dzieci na nową wojnę, w których wsącza się w dusze dzieci jad nienawiści, w których mitologizuje się postacie Rydzów — Śmigłych, Becków i Radkiewiczów, a oczernia czołowe postacie odrodzonej Polski. Są uczelnie wyższe, w murach których kryją się sprzysiężenia przeciw Państwu, w których toleruje się wstecznictwo, jest pewien odłam młodzieży, który burdami nie dopuszcza innych do normalnej nauki. Można by, niestety, te groźne objawy mnożyć a mnożyć. I dlatego — powtarzam musi nastąpić przełom, przełom szybki i radykalny, jeśli z troską myślimy o jutrze kraju.</u>
  342 + <u xml:id="u-33.21" who="#PosełWende">Nie dziś miejsce na szczegółowe omówienie programu tej reformy. Stronnictwo Demokratyczne apeluje do Rządu, by w pracach swych poświęcił zagadnieniu wychowania młodzieży specjalną uwagę.</u>
  343 + <u xml:id="u-33.22" who="#PosełWende">Na marginesie szkolnictwa wyższego chciałbym przynajmniej pobieżnie napomknąć o wadze badan naukowych dla celów kultury narodowej i gospodarki narodowej w naszych uniwersytetach i instytutach naukowych.</u>
  344 + <u xml:id="u-33.23" who="#PosełWende">Przyszłość i samoistność kultury narodowej, siła i niepodległość gospodarstwa narodowego zależy w dużym stopniu od rozwinięcia w narodzie własnej i na wysokim poziomie stojącej produkcji wynalazczo — naukowej.</u>
  345 + <u xml:id="u-33.24" who="#PosełWende">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego dążyć będzie do tego, by Rząd znalazł potrzebne środki materialne celem stworzenia form organizacyjnych dla żywej, masowej i zorganizowanej pracy naukowej, dla podniesienia naszej kultury i gospodarki narodowej.</u>
  346 + <u xml:id="u-33.25" who="#PosełWende">Mówiąc o zagadnieniu szkolnictwa, nie wolno zapominać o doli nauczyciela. Mimo wysiłków Rządu Tymczasowego sytuacja ekonomiczna nauczycielstwa jest ciężka. Mimo ostatniego wydatnego podwyższenia poborów uposażenia nauczycieli są niestety nadal niewystarczające. Rząd winien więc z całą powagą zastanowić się nad znalezieniem środków dla poprawy bytu nauczyciela — tego inżyniera duszy młodzieży.</u>
  347 + <u xml:id="u-33.26" who="#PosełWende">I jeszcze jedno. W trosce o młodzież nie może wymknąć się spod uwagi Rządu sprawa zdrowotności młodzieży szkolnej i dzieci w wieku przedszkolnym.</u>
  348 + <u xml:id="u-33.27" who="#PosełWende">Zastraszające jest zjawisko gruźlicy wśród dzieci i młodzieży, niedostateczna, jak dotychczas, jest opieka lekarska nad dzieckiem. Należałoby, i o to Rząd będziemy prosić, rozbudować w kraju sieć bezpłatnych poradni przeciwgruźliczych, szczególnie dla matek i dzieci.</u>
  349 + <u xml:id="u-33.28" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Poruszę z kolei zagadnienie inteligencji pracującej, problem jej postawy ideowej wobec nowej rzeczywistości, problem jej roli i miejsca w nowej Polsce.</u>
  350 + <u xml:id="u-33.29" who="#PosełWende">By postawić sprawę od razu jasno i bez niedomówień, chcę podkreślić moment następujący: mówiąc o inteligencji polskiej, musimy z ubolewaniem stwierdzić, że nie wszystkie jej odłamy przemyślały do końca historię i przyszłość Polski, że nie całość inteligencji stanęła na gruncie demokracji i reform. Część inteligencji tkwiła jeszcze do niedawna w negacji, pozostawała w stanie duchowej emigracji, w bezpłodnym wyczekiwaniu, w uchylaniu się od pracy i twórczości. To jest, niestety, stan faktyczny, ale złożyło się na to wiele przyczyn.</u>
  351 + <u xml:id="u-33.30" who="#PosełWende">W okresie międzywojennym, w okresie drugiej niepodległości inteligencja polska była nie tylko niedoceniana i posponowana, nie tylko wyzyskiwana materialnie i dewaluowana moralnie. Reżimy przedwojenne pogardzały po prostu inteligencją pracującą. W Polsce przedwojennej przy istnieniu wiadomego odsetka analfabetów, przy zastraszającym braku lekarzy, inżynierów i nauczycieli mówiło się o nadprodukcji inteligencji. W Polsce dowrześniowej, nie dopuszczając synów chłopów i robotników do nauki, usiłowano stworzyć z inteligencji klan zamknięty, warstwę łatwo podatną do wykorzystania w różnych okolicznościach. Rządy sanacyjne zwłaszcza uczyniły z inteligencji swoisty instrument ucisku i faszyzacji życia polskiego i — przeciwstawiając w ten sposób inteligencję pracującą chłopom i robotnikom — na nią skierowały całe odium sanacyjnej radosnej twórczości. Wreszcie w okresie wojny i okupacji, w myśl niemieckich barbarzyńskich planów uczynienia z Polaków narodu parobków — w inteligencję polską wymierzone były pierwsze ciosy okupanta, prześladowania, bezrobocie, głód i nędza uderzyły w inteligenta. I nie dziw, że dziś, inteligencja pracująca Polski znalazła się w sytuacji materialnej niegodnej zazdrości. Można zaryzykować twierdzenie, że spośród wszystkich warstw społecznych — inteligencja pracująca znajduje się w sytuacji najcięższej. Konstatuje się w jej szeregach apatię, niechęć do pogłębiania swojej wiedzy, niechęć do pracy, porzucanie zawodu zdobytego wieloletnią nauką. Są to zjawiska niesłychanie szkodliwe dla Państwa. I nie może demokracja polska patrzeć obojętnie na taki stan rzeczy.</u>
  352 + <u xml:id="u-33.31" who="#PosełWende">Bo przecież mimo wielu wad ją dziś cechujących była inteligencja polska — ta sól narodu — tą warstwą, która w najciemniejszych dniach niewoli, w ciężkich chwilach zwątpienia podtrzymywała ducha narodu, nawoływała i sama stanęła do walki wraz z robotnikiem i chłopem o wolność Ojczyzny.</u>
  353 + <u xml:id="u-33.32" who="#PosełWende">Jest, niestety, powtarzam, faktem, że niecała inteligencja zrozumiała procesy rozwojowe nowej Polski, niecała inteligencja wprzęgła się w proces odbudowy i przebudowy moralnej kraju. Będzie sprawą Sejmu, będzie zadaniem Rządu systematyczne wyjaśnianie i przekonywanie wahających się, tej, wiadomo przez kogo, zbałamuconej warstwy inteligencji, że jej rola i znaczenie w Polsce demokratycznej, w Polsce ludowej jest nowe, jest wielkie, że jest i będzie w pełni doceniane, że demokracja nie tylko nie mówi o nadprodukcji inteligencji, ale czyni i czynić będzie wszystko, by szeregi inteligencji powiększyć, by jej krąg społeczny rozszerzyć przez dopływ nowych, młodych sił z warstw chłopskich i robotniczych. Będzie sprawą Rządu przyciągnięcie całej inteligencji pracującej do dzieła odbudowy gospodarczej, kulturalnej i moralnej Polski.</u>
  354 + <u xml:id="u-33.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  355 + <u xml:id="u-33.34" who="#PosełWende">Ale Rząd winien równocześnie pamiętać o doli i niedoli tej inteligencji. Jej sytuacja materialna powoduje groźne w jej szeregach zjawiska. Dlatego nie wątpimy, że Rząd zastanowi się nad sposobami poprawy bytu inteligencji pracującej, która ze swej strony swoją postawą moralną, swoją pracą dla Polski demokratycznej musi uzyskać pełne zaufanie Rządu i całego narodu.</u>
  356 + <u xml:id="u-33.35" who="#PosełWende">Z kolei pragnę poruszyć pokrótce zagadnienie, które w najbliższym etapie będzie dla nas zagadnieniem bodaj najpierwszym. Chodzi mi mianowicie o sprawę traktatu pokojowego z Niemcami.</u>
  357 + <u xml:id="u-33.36" who="#PosełWende">Nie będę omawiał sprawy naszych ziem odzyskanych, ta kwestia bowiem w naszym rozumieniu, a sądzę, że będę w tym punkcie wyrazicielem uczuć i przekonań całej Izby, została de facto przesądzona umową w Poczdamie i naród polski, który ziemie te zaludnił, ożywił i ponownie spolszczył, nie dopuści tam już nigdy Schumacherowych potomków krzyżaka.</u>
  358 + <u xml:id="u-33.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  359 + <u xml:id="u-33.38" who="#PosełWende">Stanowisko Polski odnośnie jutra Niemiec zostało już sprecyzowane w memorandum Rządu Polskiego. Niewątpliwie w ciągu najbliższych miesięcy Rząd nasz niejednokrotnie jeszcze zabierze głos w tej sprawie, tak zasadniczej dla przyszłości naszego Państwa. I dlatego sądzę, że mimo dzielących nas różnic w innych dziedzinach — w tej dziedzinie, w sprawie naszych słusznych postulatów odnośnie pokoju z Niemcami i ich przyszłego stanu ekonomicznego i politycznego Rząd może liczyć na absolutną jednomyślność nie tylko Wysokiej Izby, ale całego narodu.</u>
  360 + <u xml:id="u-33.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  361 + <u xml:id="u-33.40" who="#PosełWende">Nie wątpimy, że polityka Rządu będzie nadal kroczyć po wypróbowanej drodze ścisłej współpracy z państwami, które jak Polska dążą do ustanowienia sprawiedliwego i długotrwałego pokoju, które jak i Polska pragną uchronić świat przed odrodzeniem się faszyzmu i agresji.</u>
  362 + <u xml:id="u-33.41" who="#PosełWende">Dając wyraz naszej jednolitej postawie wobec sprawy niemieckiej, zadokumentujemy przed światem, że naród polski jak jeden mąż zdecydowany jest nie dopuścić już nigdy do tego, by kiedykolwiek znów „Niemiec pluł nam w twarz”, że tak, jak walczył dotychczas, walczyć gotów jest nadal o swoje słuszne prawa do odbudowy swego Państwa i bezpieczeństwa swych granic.</u>
  363 + <u xml:id="u-33.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  364 + <u xml:id="u-33.43" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Kolejnym zagadnieniem, które chcę poruszyć, to zagadnienie naszej odbudowy i rozbudowy gospodarczej.</u>
  365 + <u xml:id="u-33.44" who="#PosełWende">Nie będę powtarzał i uzasadniał, jaką posiada wagę dla przyszłości kraju realizacja trzyletniego narodowego planu gospodarczego. Należy jednak o tym mówić, należy uprzytomnić całemu społeczeństwu, że w obecnym układzie terytorialnym i ludnościowym, przy odpowiedniej eksploatacji naszych zasobów naturalnych i zdolności produkcyjnej kraj nasz może w niedalekiej już przyszłości stać się krajem naprawdę kwitnącym, krajem dobrobytu i radości życia. Do tego potrzebna jest praca i jeszcze raz praca intensywna wszystkich komórek naszego organizmu gospodarczego. I dobrze się stało, że u podstaw celów, przyświecających narodowemu planowi gospodarczemu, leży chwalebna zasada podniesienia stopy życiowej ludzi pracy, a więc podniesienie ogólnego dobrobytu kraju.</u>
  366 + <u xml:id="u-33.45" who="#PosełWende">Ale by wysiłek narodu, zmierzający do realizacji tego celu, był jak najbardziej wydajny, by jak najszybciej owocował, należy w naszym oryginalnym, trój sektorowym modelu gospodarczym umiejscowić wreszcie odpowiednio i na stałe sektor gospodarki prywatnej.</u>
  367 + <u xml:id="u-33.46" who="#PosełWende">Stronnictwo nasze stoi na stanowisku — i to nie ze względów ciasno partyjnych, ale ze względu na wagę tego zagadnienia dla szybkiej odbudowy gospodarczej kraju — że w dotychczasowych poczynaniach Rządu Tymczasowego sektor gospodarki prywatnej nie był dostatecznie doceniany i — co ważniejsze — nie był odpowiednio wykorzystany, zwłaszcza w dziedzinie ożywienia budownictwa mieszkaniowego, przez ostateczne uregulowanie skomplikowanych spraw prawnych.</u>
  368 + <u xml:id="u-33.47" who="#PosełWende">Przyczyny tego wadliwego stanu rzeczy leżą zresztą po obu stronach. Wiemy, że prywatne sfery gospodarcze bardzo były podatne na hasełka „tymczasowości”, nie chciały i nie zdecydowały się włączyć intensywnie do ogólnopaństwowych planów odbudowy. Prywatne sfery gospodarcze nie pracowały nad tym, by uzdrowić swój samorząd wewnętrzny, by wyeliminować ze swego grona wszystkie elementy obiektywnie i subiektywnie aspołeczne.</u>
  369 + <u xml:id="u-33.48" who="#PosełWende">Mamy jednak nadzieję, że obecnie i w tej dziedzinie nastąpi przełom zasadniczy. Wiemy, że intencje Rządu Tymczasowego odnośnie gospodarki prywatnej były niewątpliwie szczere, ale same intencje, jak wiemy, nie wystarczą. Rzeczą nowego Rządu będzie, aby na wszystkich szczeblach aparatu wykonawczego Państwa i samorządu włączenie koła gospodarki prywatnej w ogólne tryby machiny ekonomicznej Państwa nastąpiło jak najprędzej.</u>
  370 + <u xml:id="u-33.49" who="#PosełWende">Muszą prywatne sfery gospodarcze zrozumieć i przekonać się, iż nie koniunkturalne hasła polityczne, nie jakieś chwilowe potrzeby, ale realna ocena sytuacji gospodarczej i społecznej Polski dzisiejszej i Polski jutra — dyktują zasadę, potrzebę, konieczność włączenia prywatnych gałęzi ekonomiki w ogólny nurt odbudowy Polski. W związku z tym winny ustać niezamierzone przez Rząd, niesłuszne i szkodliwe praktyki administracji terenowej, która nie tylko nie docenia sama tego zagadnienia, ale wypacza wytyczne i zarządzenia władz centralnych.</u>
  371 + <u xml:id="u-33.50" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę, że w naszym życiu gospodarczym rok obecny będzie rokiem niejako decydującym, i mimo iż będzie to rok pewnego naprężenia — wierzymy, że przy zmobilizowaniu całego narodu do tej decydującej batalii gospodarczej wyjdziemy z niej zwycięsko.</u>
  372 + <u xml:id="u-33.51" who="#PosełWende">Z zagadnieniem odbudowy łączy się bezpośrednio sprawa druga sprawa repatriacji, sprawa przysporzenia tak potrzebnych państwu sił twórczych. Obywatele Posłowie! Chciałbym nasamprzód zaznaczyć, że w dziedzinie powrotu do kraju rodaków z zagranicy, w dziedzinie osiedlenia na ziemiach odzyskanych — dokonano naprawdę wiele, osiągnięto doskonałe wyniki. Chciałbym w tym miejscu podkreślić zasługi Rządu w tej dziedzinie, podnieść olbrzymi wkład pracy, pracy — moim zdaniem — niedość przez społeczeństwo docenianej.</u>
  373 + <u xml:id="u-33.52" who="#PosełWende">Wiemy, że Rząd Tymczasowy zrobił dużo, by przekonać resztę naszych rodaków do powrotu do Ojczyzny. Niestety, siły reakcyjne, siły wsteczne, siły nic z dobrem Polski nie mające — fałszywą, często absurdalną propagandą hamowały i hamują naturalne dążenie naszych braci do powrotu do swoich siedzib, do swoich najbliższych.</u>
  374 + <u xml:id="u-33.53" who="#PosełWende">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego zgłasza dezyderat do Rządu o poświęcenie temu zagadnieniu szczególnej wagi, o powołanie specjalnego organu rządowego, który zająłby się wszechstronnym opracowaniem zagadnienia powrotu do kraju możliwie największego odsetka Polaków z zagranicy, bez względu na to, gdzie się znajdują, zarówno emigrantów wojennych, jak i starej emigracji, która opuszczała kraj w tragicznym poszukiwaniu pracy wśród obcych. Demokratyczna Polska nie tylko nie Obędzie Wysyłała swoich dzieci po łaskawe chleby na różne „saksy”. Demokratyczna Polska przyjmie każdego Polaka który dla dobra Polski pracować i tworzyć pragnie.</u>
  375 + <u xml:id="u-33.54" who="#PosełWende">Dlatego obok poczynań Rządu — niechże już dziś z tej Izby wyjdzie apel do naszych braci za granicą, niech rozbrzmi po całym święcie, niech do każdego zakątka, gdzie bije polskie serce, dotrze nasze wołanie: Bracia, i siostry, wróćcie do odrodzonej Ojczyzny, stańcie wraz z nami do pracy wspólnej, do radosnego wysiłku dla wspólnego nam wszystkim dobra.</u>
  376 + <u xml:id="u-33.55" who="#PosełWende">W związku z powyższym — klub poselski Stronnictwa Demokratycznego zgłasza formalny wniosek do laski marszałkowskiej, aby Izba upoważniła — Konwent Seniorów do opracowania i opublikowania apelu Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej do Polaków za granicą o jak najszybszy powrót do kraju.</u>
  377 + <u xml:id="u-33.56" who="#PosełWende">Wreszcie, zagadnienie ostatnie.</u>
  378 + <u xml:id="u-33.57" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Okres stabilizacji, w który wkroczyliśmy, okres utrwalenia i umocnienia demokracji w Polsce, pozwoli nam niewątpliwie wzmocnić również praworządność kraju.</u>
  379 + <u xml:id="u-33.58" who="#PosełWende">Swobody demokratyczne w Polsce nie są swobodami blankietowymi, deklaratywnymi. Nasze historyczne reformy społeczne i głęboka przebudowa życia Polski uczyniły z kardynalnego hasła wolności i równości obywatelskiej — prawo realne, prawo najrzeczywistsze.</u>
  380 + <u xml:id="u-33.59" who="#PosełWende">Oczywista — demokracja, zapewniając prawa, wolności i równości swoim obywatelom, nie może dopuścić do tego, by prawa te były wyzyskane dla zniweczenia demokracji. Dotychczasowy klimat polityczny kraju zmuszał obóz demokracji do nieustannej czujności. Wierzymy jednak, że nowy okres, okres zwycięstwa i stabilizacji, stworzy nową aurę moralno — polityczną, która pozwoli Rządowi zmierzać do osiągnięcia stopniowej unifikacji wymiaru sprawiedliwości i przestrzegania zasady kompetencji władz terenowych. Zdajemy sobie sprawę, że reakcja polska nie złożyła jeszcze broni, jeszcze mogą się powtórzyć próby ataków na ustrój demokratyczny w Polsce. Wierzymy jednak, że Naród Polski, dając tak wymowny wyraz swemu dążeniu do utrwalenia ustroju demokratycznego, pomoże Rządowi w walce z resztkami antypaństwowości we wszelkich jej przejawach.</u>
  381 + <u xml:id="u-33.60" who="#PosełWende">Stronnictwo Demokratyczne na długo jeszcze przed wyborami, oceniając, że wśród społeczeństwa nastąpił wyraźny przełom, wyraźny odwrót od manowców reakcji, wystąpiło o ogłoszenie powszechnej i możliwie szerokiej amnestii.</u>
  382 + <u xml:id="u-33.61" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  383 + <u xml:id="u-33.62" who="#PosełWende">Partia nasza, wychodząc z realnej oceny siły demokracji i Państwa, stanęła na stanowisku możliwości aktu łaski dla tych wszystkich, którzy chcą włączyć się w zdrowy organizm społeczeństwa, w zgodny rytm pracy wspólnej dla Narodu. Bo jest jasne, że zwycięski obóz demokracji stać na to, by wyciągnąć dłoń pojednania do tych, którzy byli oszukani i błądzili, a pragną błędy swoje naprawić. Demokracja chce jedności Narodu, a Państwo tej jedności potrzebuje. I mimo iż ciemnym siłom wstecznictwa, mimo iż kierowniczym ośrodkom antypaństwowości i terroru zależy na dalszym rozbiciu społeczeństwa, na dalszym judzeniu brata na brata — będzie aktem mądrości politycznej obozu demokracji, będzie wyrazem jego siły, jeśli akt łaski nastąpi jak najszybciej.</u>
  384 + <u xml:id="u-33.63" who="#PosełWende">Dlatego klub poselski Stronnictwa Demokratycznego wita z zadowoleniem zapowiedź, którą Izba usłyszała z ust Prezydenta Rzeczypospolitej i Premiera, i deklaruje gotowość współpracy celem jak najszybszego urzeczywistnienia amnestii.</u>
  385 + <u xml:id="u-33.64" who="#PosełWende">Niech jednak nie sądzą wrogowie Polski, że czujność demokracji osłabła. Demokracja polska będzie nadal nieubłagana w walce z tymi wszystkimi, którzy swoją działalnością destrukcyjną, walką bratobójczą i szkodnictwem podkopują fundamenty Polski.</u>
  386 + <u xml:id="u-33.65" who="#PosełWende">Nie wątpimy też, że społeczeństwo nasze oceni ustawę amnestyjną nie tylko jako dowód siły demokracji polskiej, ale również jako dalszy dowód naszej szczerej dążności do prawdziwej jedności Narodu.</u>
  387 + <u xml:id="u-33.66" who="#PosełWende">Wysoka Izbo! Naród polski, wchodząc w nowy okres swych dziejów, budując zdecydowanie ustrój demokratyczny, ustrój sprawiedliwości społecznej i dobrobytu, zapatrzony w świetlaną przyszłość naszego kraju — winien wystrzegać się tych błędów naszej historii, które przyczyniły się do tego, że Polska — jeszcze w wieku XVI jedno z silniejszych państw w Europie — zaczęła szybko chylić się ku upadkowi, by pod koniec wieku XVIII utracić na długo swoją samodzielność państwową.</u>
  388 + <u xml:id="u-33.67" who="#PosełWende">Gdy zanalizować choćby pobieżnie przyczyny upadku Polski, to obok anormalnego rozwoju klasowego naszego społeczeństwa; obok niesprawiedliwego, anachronicznego podziału dóbr narodowych, obok samobójczego odwrócenia czujności i prężności narodu od kolebki naszej państwowości — ziem zachodnich, spostrzeżemy i inną przyczynę, bynajmniej nie mało ważną. Był nią brak w przekroju historycznym Polski — silnej, operatywnej władzy wykonawczej.</u>
  389 + <u xml:id="u-33.68" who="#PosełWende">Gdyby przejrzeć pisma wszystkich naszych luminarzy myśli państwowej, gdy wgłębić się w sens ich wypowiedzi, przekonamy się, że od najdawniejszych czasów toczyła się między postępową myślą Polski a wszelkim wstecznictwem i obskurantyzmem zażarta walka o silną władzę wykonawczą, opartą o wolę większości Narodu, a nie pewnych kast uprzywilejowanych.</u>
  390 + <u xml:id="u-33.69" who="#PosełWende">Liberum veto ten czerw szlachecki, który toczył fundamenty państwowości polskiej — był jedną z podstawowych przyczyn utraty przez naród polski niepodległości.</u>
  391 + <u xml:id="u-33.70" who="#PosełWende">Dziś musimy się wystrzegać błędnej interpretacji pojęcia rządów demokratycznych. Najwyższe organa władzy demokratycznej, władzy narodu i dla narodu — muszą być władzą wyposażoną przez Izbę w siłę.</u>
  392 + <u xml:id="u-33.71" who="#PosełWende">Polska demokratyczna zerwała już z wieloma błędami przeszłości. Polska, która zeszła z drogi ucisku innych narodów, która powróciła na swoje stare ziemie piastowskie, która wyrównała wiekową krzywdę chłopa i robotnika — Polska demokratyczna musi posiadać prężną władzę wykonawczą. Bo jedynie taka władza zdolna będzie zrealizować gigantyczne zadania, przed którymi stoi dziś naród polski Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego, partia nasza deklaruję Rządowi, powołanemu do utrwalenia zdobyczy demokratycznych narodu, powołanemu do wyprowadzenia Polski na trwałą drogę światłości, rozumu i dobrobytu — pełne poparcie.</u>
  393 + <u xml:id="u-33.72" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  394 + </div>
  395 + <div xml:id="div-34">
  396 + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszałek">Głos: ma poseł Brzeziński.</u>
  397 + </div>
  398 + <div xml:id="div-35">
  399 + <u xml:id="u-35.0" who="#PosełBrzeziński">Wysoka Izbo! W imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Pracy mam zaszczyt złożyć następującą deklarację:</u>
  400 + <u xml:id="u-35.1" who="#PosełBrzeziński">Rząd, który w dniu dzisiejszym zaprezentował się Wysokiej Izbie, jest rządem koalicyjnym, w skład jego wchodzą również przedstawiciele Stronnictwa Pracy. Jest zatem rzeczą zrozumiałą, że klub nasz udzieli Rządowi temu poparcia we wszystkich sprawach, które zgodne będą z zasadniczymi założeniami programu chrześcijańsko — społecznego, reprezentowanego w tej Izbie przez nasze stronnictwo.</u>
  401 + <u xml:id="u-35.2" who="#PosełBrzeziński">Wynika z tradycji politycznej naszego stronnictwa, jak również z interesów narodu i Państwa w obecnej rzeczywistości, że.działalność nasza miała zawsze na celu jedynie dobro narodu i Państwa. Stronnictwo Pracy powstało na zrębach organizacyjnych Narodowej Partii Robotniczej, wyrosłej z pełnej świadomości obywatelskiej mas ludu polskiego, walczącego w okresie niewoli z eksterminacyjną polityką rządu pruskiego. Organizacja nasza od samego początku nie tylko broniła zagrożonych interesów uciemiężonego narodu, lecz przygotowywała szerokie masy naszego społeczeństwa do twórczej i pozytywnej pracy dla przyszłego, suwerennego Państwa Polskiego. Szeregi członków naszego ruchu od samego początku wychowywane były w duchu na wskroś demokratycznym i w gotowości o niepodległość i suwerenność.</u>
  402 + <u xml:id="u-35.3" who="#PosełBrzeziński">W okresie międzywojennym stronnictwo nasze służyło ojczyźnie na wszystkich dostępnych mu. odcinkach, wnosząc konkretne wartości polityczne, które później dopiero zostały należycie ocenione. Rozwój wypadków całkowicie potwierdził słuszność naszej postawy w odniesieniu do kapitalnych zagadnień tak na polu polityki zagranicznej, gdzie reprezentowaliśmy zasadę ścisłej współpracy z narodami słowiańskimi, w szczególności ze Związkiem Radzieckim, celem zabezpieczenia żywotnych interesów naszego Państwa, zagrożonego przez odwiecznego naszego wroga — Niemcy, jak i na odcinku polityki wewnętrznej, gdzie walczyliśmy nieugięcie o pełne poszanowanie prawa, łamanego przez reżim sanacyjny, stojąc na stanowisku, że praworządność jest fundamentalną podstawą rozwoju i przyszłości każdego państwa. Ruch nasz, będąc ruchem mas ludu polskiego, miał zawsze charakter postępowy. Walczyliśmy o pełną sprawiedliwość społeczną, która mogła zostać osiągnięta jedynie na drodze radykalnych reform. W imię tych zasad walczyliśmy nieugięcie z rządami sanacyjnymi, a nasi działacze nie ulękli się terroru i Berezy Kartuskiej.</u>
  403 + <u xml:id="u-35.4" who="#PosełBrzeziński">W najtragiczniejszym okresie naszej historii, gdy Naród Polski krwawił pod rządami bestialskiej okupacji hitlerowskiej, staliśmy w pierwszych szeregach bojowników o niepodległość. Ludzie nasi, dziesiątkowani przez wroga, pracowali ofiarnie w podziemiach konspiracji nad nowymi koncepcjami unowocześniającymi strukturę polityczną i społeczną nowej Polski. W chwili odzyskania niepodległości byliśmy przygotowani do współudziału pracach nad odbudowa państwowości polskiej w nowych historycznych warunkach zasadniczych przemian na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej. Wzięliśmy świadomie współodpowiedzialność za kształtowanie w zasadniczych zagadnieniach współczesnej rzeczywistości.</u>
  404 + <u xml:id="u-35.5" who="#PosełBrzeziński">Ruch nasz od samego początku swego istnienia był zawsze wyrazem woli i dążeń tych szerokich warstw społeczeństwa polskiego, które widziały przyszłość Polski w oparciu o jasny i konsekwentny program chrześcijańsko — społeczny. Jesteśmy świadomi naszej odpowiedzialności wobec historii i wobec tych wszystkich obywateli Państwa Polskiego, którzy obdarzyli nas w sposób zdecydowany pełnią swego zaufania. Uważamy za najwyższy swój obowiązek nie zawieść tego zaufania. Wiemy, że w ten sposób najlepiej służyć będziemy Ojczyźnie i że tak pojęta nasza praca pozwoli nam pozytywnie rozwiązywać trudności stojące przed Wysoką Izbą.</u>
  405 + <u xml:id="u-35.6" who="#PosełBrzeziński">Udzielając poparcia Rządowi, który w dniu dzisiejszym zaprezentował się Wysokiej Izbie, Rządowi, za którego działalność spada na nas również współodpowiedzialność, Stronnictwo Pracy przedłoży swoje zasadnicze postulaty, o których realizację będziemy wnosili.</u>
  406 + <u xml:id="u-35.7" who="#PosełBrzeziński">Jako stronnictwo chrześcijańskie uważamy, że stosunek Państwa Polskiego, którego obywatele w znakomitej większości wyznają religię rzymsko — katolicką, do Stolicy Apostolskiej winien zostać jasno określony w nowym konkordacie. Kwestię tę uważamy za jedną z zasadniczych i dlatego klub nasz dołoży wszystkich swych starań, by sprawa ta była jak najszybciej uregulowana.</u>
  407 + <u xml:id="u-35.8" who="#PosełBrzeziński">W społeczeństwie naszym istnieje powszechna świadomość konieczności wprowadzenia w życie szerokiej amnestii politycznej, pozwalającej na powrót do życia obywatelskiego tym wszystkim, którzy wskutek tragicznych powikłań politycznych znaleźli się poza nawiasem tych twórczych sił narodu, które ofiarnie pracują nad odbudową naszego Państwa.</u>
  408 + <u xml:id="u-35.9" who="#PosełBrzeziński">Mamy przeświadczenie, że inicjatywa Stronnictwa Pracy w tym zakresie, wysunięta na długo przed obecną sesją, spotka się z poparciem wszystkich świadomych czynników w tej Izbie.</u>
  409 + <u xml:id="u-35.10" who="#PosełBrzeziński">Zgodnie z naszymi poglądami społecznymi i gospodarczymi, którym daliśmy wyraz w pozytywnym ustosunkowaniu się do kapitalnych reform, jak reforma rolna i nacjonalizacja przemysłów kluczowych, podniesiemy w imię dobrze pojętego interesu Państwa na obradach Wysokiej Izby zagadnienie ostatecznego prawnego i faktycznego uregulowania kwestii, związanych z tak zwaną inicjatywą prywatną, twierdzimy bowiem, iż jasne określenie granic gospodarki prywatnej będzie miało decydujący wpływ na rozwój naszego życia ekonomicznego.</u>
  410 + <u xml:id="u-35.11" who="#PosełBrzeziński">Biorąc pod uwagę zasadnicze zmiany w strukturze społecznej naszego Państwa, związane z przestawieniem kraju rolniczego na kraj przemysłowo — rolniczy, co powoduje zwiększenie ilości mieszkańców miast, Stronnictwo Pracy wniesie pod obrady Wysokiej Izby odpowiednie wnioski dotyczące budownictwa mieszkalnego. Wiąże się to równocześnie z kwestią inicjatywy prywatnej na tym odcinku, jak również może mieć poważny wpływ na politykę populacyjną Państwa.</u>
  411 + <u xml:id="u-35.12" who="#PosełBrzeziński">Wysiłek całego narodu skierowany jest w tej chwili ku odbudowie gospodarczej oraz unifikacji ludnościowej i prawnej ziem odzyskanych z ziemiami, znajdujący mi się w granicach Państwa Polskiego przed rokiem 1939. Stronnictwo Pracy poparło jak najusilniej wysiłek Rządu Jedności Narodowej w jego inicjatywie rozpisania daniny narodowej, a społeczeństwo wykazało dla tej sprawy całkowite zrozumienie.</u>
  412 + <u xml:id="u-35.13" who="#PosełBrzeziński">Będziemy się domagali od Rządu szybkiej realizacji planowych zamierzeń w odniesieniu do ziem odzyskanych, wychodząc ż założenia, że stanowią one źródło naszego bogactwa narodowego i warunek suwerennego bytu naszego Państwa.</u>
  413 + <u xml:id="u-35.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  414 + <u xml:id="u-35.15" who="#PosełBrzeziński">W miarę postępu prac Wysokiej Izby klub nasz wystąpi ze sprecyzowanymi wnioskami nie tylko w poruszonych przeze mnie zagadnieniach, lecz również w wielu innych zasadniczych sprawach, których rozstrzygnięcie przyczyni się do szybkiego unormowania stosunków w naszym Państwie.</u>
  415 + <u xml:id="u-35.16" who="#PosełBrzeziński">W pracy naszej dla narodu i Państwa w ramach Wysokiej Izby będziemy wierni zasadom ideowym, dzięki którym społeczeństwo polskie obdarza nas zaufaniem nieprzerwanie od 60 lat.</u>
  416 + <u xml:id="u-35.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  417 + </div>
  418 + <div xml:id="div-36">
  419 + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Rękas Michał.</u>
  420 + </div>
  421 + <div xml:id="div-37">
  422 + <u xml:id="u-37.0" who="#PosełRękasMichał">Wysoka Izbo! Jako posłowie chłopscy z PSL „Nowe Wyzwolenie” stoimy twardo i zdecydowanie na gruncie naszej postępowej, demokratycznej i radykalnej ideologii i z tego stanowiska staramy się ocenić naszą nową rzeczywistość państwową, krytycznie wprawdzie, ale zarazem pozytywnie w odniesieniu do jej najbardziej zasadniczych i konstruktywnych momentów.</u>
  423 + <u xml:id="u-37.1" who="#PosełRękasMichał">Dążymy w sposób świadomy do zmobilizowania i uruchomienia wielkiego zapasu sił społeczno — gospodarczych, posiadających swoje źródła w masach wiejskiego ludu i staramy się planowo włączyć te siły w ogólny nurt odbudowy kraju i stworzenia lepszej, szczęśliwszej przyszłości dla wszystkich w odrodzonej Polsce ludowej.</u>
  424 + <u xml:id="u-37.2" who="#PosełRękasMichał">By jednak te siły w całej pełni używotnić, by oddać je w służbę Państwa i dla dobra narodu bez strat, musimy podjąć obronę pełni praw obywatelskich każdego człowieka bez czynienia żadnych różnic i nieubłaganą walkę z gwałtem i przemocą z każdej strony i we wszystkich ich odmianach. Tępić będziemy czynnie każde zło, skądkolwiek ono przychodzi, a szczególnie zło narodowej zbrodni, płynącej z podszeptów naszych wrogów, na które najbardziej wieś jest narażona, aby tą drogą zapewnić człowiekowi pracy warunki wszechstronnego bezpieczeństwa, spokoju i dobrobytu, którego źródłem jest tak jego własny, osobisty jak i społecznie zorganizowany wysiłek. Dlatego z wielkim uczuciem ulgi witamy zapowiedź amnestii, która szczególnie dla wsi winna stać się jednym z wielkich dobrodziejstw, a zwłaszcza dla tych, którzy pokutują nie zawsze z własnej winy.</u>
  425 + <u xml:id="u-37.3" who="#PosełRękasMichał">Punktem ogniskowym życiowego wysiłku chłopa, ważnego nie tylko dla poszczególnego człowieka, lecz i dla całego narodu, jest jego własny warsztat rolny, który musi być ośrodkiem produkcyjnym, dobrze nowocześnie zorganizowanym, zabudowanym i urządzonym oraz kierowanym przez światłego chłopa — obywatela, przygotowanego fachowo w odpowiednim.systemie szkół rolniczych i zawodowych, postawionych na wysokim poziomie i owianych duchem prawdziwego postępu. Taki chłop nie tylko zaorze i zagospodaruje ziemie odzyskane, lecz stanie «bez wahania w obronie ich granic murem zwartych i nieulękłych piersi, jak to czynił zawsze, kiedy zaszła tego potrzeba.</u>
  426 + <u xml:id="u-37.4" who="#PosełRękasMichał">Stojąc na gruncie wielkich reform społeczno — gospodarczych, w szczególności zaś na gruncie reformy rolnej, która w swej istocie jest wielkim, epokowym dobrodziejstwem dla wsi polskiej, dążyć będziemy do wykorzystania w ramach planu gospodarczego wszelkich możliwości postępu i pomyślnego rozwoju mas chłopskich przez wykorzystanie ich własnej inicjatywy i niespożytej energii, w oparciu o niezbędną i sprawiedliwą pomoc czynników państwowych. wolną od destruktywnego nacisku i martwej biurokracji. Stwierdzamy przy tym, że dotychczasowa polityka i system gospodarczy Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej były w swej, zasadniczej linii pożyteczne dla narodu i Państwa i wierzymy, że linia ta przez obecny Rząd Rzeczypospolitej, przedstawiony Sejmowi Ustawodawczemu przez premiera Cyrankiewicza, zostanie nadal nie tylko zachowana, ale rozszerzona i wzbogacona i pilnie dostosowana do naszych trudnych warunków powojennych, by nikomu, nie działa się krzywda ani bezprawie, aby wszyscy obywatele mogli pożytecznie zmierzać w jednym wielkim wysiłku do wspólnego celu budowy własnego domu Polski ludowej, prawdziwej i sprawiedliwej opiekunki każdego człowieka pracy, wspartej na fundamencie rzeczywistej i bezwzględnie szczerej współpracy chłopsko — robotniczej.</u>
  427 + <u xml:id="u-37.5" who="#PosełRękasMichał">Podkreślając doniosłe znaczenie głównych wytycznych, zawartych w programie prac nowego Rządu Rzeczypospolitej, klub poselski PSL „Nowe Wyzwolenie” udzieli całkowitego poparcia temu Rządowi i postara się o pośpieszenie z pomocą na tych odcinkach, które szczególnie dotyczą wsi, jako jednego z ważkich i doniosłych czynników i składników naszego narodowego i państwowego życia.</u>
  428 + </div>
  429 + <div xml:id="div-38">
  430 + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Frankowskiemu.</u>
  431 + </div>
  432 + <div xml:id="div-39">
  433 + <u xml:id="u-39.0" who="#PosełFrankowski">Wysoki Sejmie! W imieniu Katolicko — Społecznego Klubu Poselskiego pragnę na samym wstępie stwierdzić, że zarówno Sejm, jak i kolejno już idąc Prezydent i Rząd rozpoczynają okres pracy pod szczęśliwym znakiem. Wyraża się on w tym, że odczuto istotne nastawienie naszego społeczeństwa.</u>
  434 + <u xml:id="u-39.1" who="#PosełFrankowski">Sejm na pierwszym swoim posiedzeniu uchwalił ostatecznie religijny tekst ślubowania Prezydenta, wiążąc go tym samym silnie ze społeczeństwem, którego chrześcijański światopogląd nie został w zasadzie przez nikogo zakwestionowany.</u>
  435 + <u xml:id="u-39.2" who="#PosełFrankowski">Prezydent w swoim orędziu zaapelował serdecznie do społeczeństwa, aby się naprawdę poczuwało do tego, że „jesteśmy braćmi” i dał na samym wstępie wyraz temu nastawieniu rozpoczynając urzędowanie swoje od aktu łaski wobec tych, którzy zbłądzili. Ta sama nuta przewijała się w przemówieniu Premiera.</u>
  436 + <u xml:id="u-39.3" who="#PosełFrankowski">Cenimy sobie wielce to nastawienie miarodajnych czynników i nie wątpimy w to, że w ślad za tym pójdą konkretne poczynania.</u>
  437 + <u xml:id="u-39.4" who="#PosełFrankowski">Wprawdzie jesteśmy w Sejmie liczebnie słabą reprezentacją, tym niemniej jesteśmy głęboko przekonani, że w sposób zgodny z rzeczywistością reprezentujemy poglądy i nastawienie zasadnicze tych licznych kół katolickich w Polsce, które w sposób pozytywny chcą wziąć udział w wielkim dziele odbudowy Państwa.</u>
  438 + <u xml:id="u-39.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  439 + <u xml:id="u-39.6" who="#PosełFrankowski">Dlatego też w sposób zasadniczy z tej trybuny chcemy stwierdzić:</u>
  440 + <u xml:id="u-39.7" who="#PosełFrankowski">1) droga do prawdziwego zjednoczenia wszystkich sił w narodzie prowadzi poprzez poszanowanie i respektowanie w życiu publicznym, społecznym i gospodarczym katolickich zasad programowych. Jesteśmy przekonani, że zasada praworządności, zasada poszanowania praw jednostki i jej osobowości, zasada sprawiedliwości społecznej, katolicka koncepcja własności prywatnej i sposób zużytkowania dochodów płynących z faktu posiadania — to wszystko powinno łączyć nas a nie dzielić.</u>
  441 + <u xml:id="u-39.8" who="#PosełFrankowski">2) Katolicy gotowi są współpracować ze wszystkimi ugrupowaniami politycznymi reprezentowanymi w Polsce pod warunkiem jednakowego startu i tych samych możliwości przekonywania i wpływania na charakter i przebieg dokonywanych reform. Skoro na południu i zachodzie Europy mogą katolicy pod własnym sztandarem brać pozytywny udział w życiu politycznym i współpracować z partiami lewicowymi, to i Polsce podobny układ wyjdzie na zdrowie. Cenimy odmienne przekonania innych ugrupowań, ale w zamian za to spodziewamy się uszanowania naszego obliczą ideowego. Potrzebna jest Polsce obecnej lewica, ale równie potrzebne jest Polsce postępowe ugrupowanie katolickie, tak jak nie stać nas na wszelkiego rodzaju wstecznictwo i zacofanie.</u>
  442 + <u xml:id="u-39.9" who="#PosełFrankowski">Przyjęliśmy z dużym zadowoleniem oświadczenie p. Premiera, że Rząd dążyć będzie do porozumienia i nawiązania stosunków z Kościołem. Cenimy sobie wielce to oświadczenie zwłaszcza, że mamy poprzednie posunięcia i wypowiedzi zarówno Prezydenta, który sformułował swoje poglądy, jak i poprzedniego Premiera. Wierzymy, że i obecny Rząd będzie kontynuatorem dalszych wysiłków w kierunku normalizacji i dobrego ułożenia stosunków z Kościołem. Będziemy niezmiernie zadowoleni, jeżeli rezultatem tych wysiłków Rządu będzie zawarcie konkordatu. Zdajemy sobie sprawę z tego, że istniejące trudności będą jednak przezwyciężone i sprawa zakończy się pozytywnie. Niemniej nim to nastąpi, są pewne rzeczy, które można już teraz załatwić, już teraz można by pewne trudności rozwiązać i tutaj zwracamy się z gorącym apelem do p. Ministra Bezpieczeństwa. Dla nas katolików pewna sprawa jest postulatem wielkiej, zasadniczej wagi. Postulatem tym jest, aby zarówno do więzień, jak i obozów pracy mogli być dopuszczani kapłani katoliccy celem niesienia pomocy i pociechy religijnej tym, którzy sobie tego życzą. Byłby to dla nas postulat zasadniczy, a wypełnienie go nie wymaga — naszym zdaniem — od Rządu specjalnych studiów ani specjalnego zastanawiania się.</u>
  443 + <u xml:id="u-39.10" who="#PosełFrankowski">Użyjemy wszelkich dostępnych nam środków oddziaływania na tę część społeczeństwa, która robotę podziemną uważa za właściwy rodzaj pracy politycznej. Będziemy starali się, aby wy szła z podziemia i stanęła do wspólnej pracy. Dlatego też z wielkim zadowoleniem przyjęliśmy do wiadomości Zapowiedź ustawy o amnestii, która winna stać się wielkim krokiem do pojednania i uspokojenia umysłów.</u>
  444 + <u xml:id="u-39.11" who="#PosełFrankowski">Wysoka Izbo! Wydaje nam się, że nie jest to dodatnim objawem, jeżeli zbyt dużo i zbyt często mówi się w Polsce o amnestii i dlatego śmiem wyrazić nasze głębokie przeświadczenie i nadzieję, że ta amnestia będzie amnestią tego rodzaju, że przestaniemy już wreszcie o amnestii mówić, że zasięg i skutki jej będą tego rodzaju, że rzeczywiście podziemie zostanie zlikwidowane.</u>
  445 + <u xml:id="u-39.12" who="#PosełFrankowski">Poprzedni Rząd przez usta swego premiera dawał kilkakrotnie wyraz temu, że ceni sobie współpracę tych licznych rzesz bezpartyjnych fachowców, którzy na różnych stanowiskach współpracują w aparacie państwowym. Szkoda, że przy obecnej rekonstrukcji Rządu obecny premier nie wykorzystał ich usług przy obsadzie tek. Nie osłabiłoby to w niczym politycznego charakteru obecnego Rządu, a przeciwnie wzmocniłoby jego powiązania ze społeczeństwem, Tym niemniej wyrażamy nadzieję, że Rząd znajdzie odpowiednie formy i sposoby do podkreślenia wagi tego zagadnienia.</u>
  446 + <u xml:id="u-39.13" who="#PosełFrankowski">Polsce potrzeba spokoju i dobrobytu, a nie demonstracji, nie not zagranicznych, ale realnej pomocy w gospodarczej odbudowie. W dziedzinie polityki zagranicznej linia poprzedniego Rządu jak i obecnego znajduje pełne zrozumienie w naszych szeregach i nie ma pod tym względem dyskusji.</u>
  447 + <u xml:id="u-39.14" who="#PosełFrankowski">Określiliśmy w wyżej podany sposób naszą postawę i wolę współpracy. Dla dopełnienia obrazu i umożliwienia społeczeństwu bliższego zorientowania się odnośnie programu działania nowego Rządu uważamy za stosowne sformułować pod adresem p. Premiera kilka pytań:</u>
  448 + <u xml:id="u-39.15" who="#PosełFrankowski">1) Okres t. zw. tymczasowości w systemie rządzenia został zamknięty, nadszedł okres normalizacji stosunków w każdej dziedzinie. Co Rząd zamierza uczynić, żeby wzmocnić wśród społeczeństwa poczucie praworządności i spowodować, aby podległa mu administracja przy rozstrzyganiu bieżących spraw, ważnych w życiu codziennym dla t zw. „szarego obywatela”, kierowała się jedynie i wyłącznie prawem, a nie poczuciem władzy czy indywidualnie pojętym swobodnym uznaniem?</u>
  449 + <u xml:id="u-39.16" who="#PosełFrankowski">2) Co Rząd zamierza uczynić, aby ostatecznie określić podział na trzy sektory w naszym gospodarstwie: państwowy, spółdzielczy i prywatny i czy dla tego ostatniego określi definitywnie nienaruszalne i zagwarantowane granice działalności i rozwoju? Zdaniem naszym w granicach obowiązującej ustawy o nacjonalizacji winien sektor spółdzielczy przejąć przewidziane ustawodawstwem przedsiębiorstwa, odciążając tym samym aparat państwowy, natomiast sektor prywatny, oczywiście ten, który operuje zdrową kalkulacją, a nie spekulacją, winien mieć zapewnione możliwości szerszego niż dotychczas rozwoju, w szczególności na ziemiach zachodnich, które wymagają szybkiego zagospodarowania.</u>
  450 + <u xml:id="u-39.17" who="#PosełFrankowski">Bylibyśmy bardzo zobowiązani za udzielenie nam w tym względzie Wyczerpujących i autorytatywnych wyjaśnień.</u>
  451 + <u xml:id="u-39.18" who="#PosełFrankowski">Nie jesteśmy jeszcze stronnictwem, lecz jedynie klubem poselskim. Nie bierzemy w żadnej formie bezpośredniego udziału w Rządzie. Możemy się w tym stanie rzeczy jedynie ustosunkować do konkretnych poczynań Rządu i będziemy to stale czynili.</u>
  452 + <u xml:id="u-39.19" who="#PosełFrankowski">Jeżeli nasze argumenty będą słuszne, wskazana przez nas droga trafna, mamy niepłonną nadzieję, że Rząd oceni to i uwzględni nasze konkretne dezyderaty. Dla nas bowiem istnieje przede wszystkim nie ten problem; kto robi, ale — co robi i jak robi.</u>
  453 + <u xml:id="u-39.20" who="#PosełFrankowski">Za obecny Rząd ponoszą odpowiedzialność wyłączną przede wszystkim stronnictwa, które biorą w nim udział. One oczywiście są powołane do tego, aby generalnie dać wyraz swemu zaufaniu do Rządu i głosować za votum zaufania. Będziemy oceniali Rząd pod kątem widzenia jego konkretnych poczynań i tylko dlatego przy głosowaniu nad generalnym udzieleniem kredytu a priori — wstrzymamy się od głosowania. Nie jest to z naszej strony opozycja, ale jedynie rzetelne i poważne potraktowanie obowiązków poselskich. Jesteśmy głęboko przekonani, że ta nasza postawa zostanie właściwie zrozumiana przez Wysoki Sejm, Rząd i społeczeństwo.</u>
  454 + </div>
  455 + <div xml:id="div-40">
  456 + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Wójcik Stanisław.</u>
  457 + </div>
  458 + <div xml:id="div-41">
  459 + <u xml:id="u-41.0" who="#PosełWójcikStanisław">Znane jest już stanowisko klubu posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego w odniesieniu do Sejmu z deklaracji Prezesa Mikołajczyka, wygłoszonej z tej trybuny przy okazji uchwalenia ustawy o wyborze Prezydenta.</u>
  460 + <u xml:id="u-41.1" who="#PosełWójcikStanisław">Jako klub i jako stronnictwo jesteśmy reprezentacją szerokich warstw chłopskich, które w sposób bezkompromisowy podejmowały i prowadziły w Polsce walkę o wolność i poszanowanie człowieka, o wolność przekonań, o prawo zrzeszania się, o sprawiedliwość, o równość wszystkich obywateli zarówno w świetle uprawnień jak i obowiązków. Walczyliśmy zawsze o poszanowanie człowieka pracy i o uznanie pracy oraz uzdolnień jako jedynej kwalifikacji do odpowiedniego rozmieszczenia obywateli na szczeblach drabiny życia zbiorowego.</u>
  461 + <u xml:id="u-41.2" who="#PosełWójcikStanisław">Walczyliśmy w sposób bezkompromisowy z reżimem sanacyjnym wówczas, kiedy inni układali się lub co najmniej uprawiali kunktatorstwo.</u>
  462 + <u xml:id="u-41.3" who="#PosełWójcikStanisław">Od pierwszych dni najazdu hitlerowskiego podjęliśmy pełną determinacji walkę o niepodległość i w walce tej wytrwaliśmy do końca.</u>
  463 + <u xml:id="u-41.4" who="#PosełWójcikStanisław">W Polsce wyzwolonej, wierni swym zasadom i tradycjom kontynuowaliśmy dalej pracę w służbie dla Polski ludowej, demokracji i pokoju zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego.</u>
  464 + <u xml:id="u-41.5" who="#PosełWójcikStanisław">Dążyliśmy, by naród, nękany najpierw przez reżim sanacyjny, później przez najeźdźcę germańskiego, pozbawiony przez tyle lat możności posiadania reprezentacji, będącej wyrazem jego woli, mógł wreszcie w wolnych i niczym nieskrępowanych wyborach powołać właściwą sobie reprezentację.</u>
  465 + <u xml:id="u-41.6" who="#PosełWójcikStanisław">W ten sposób między innymi dawaliśmy wyraz swemu legalizmowi, podkreślając, że nie pięść, nie karabin, a kat tka wyborcza, jako zjawisko konstytucyjne, winna rozstrzygać wszelkie spory i różnice w patrzeniu na sprawy państwowe. Nie chcieliśmy warstw pracujących, a przede wszystkim chłopów, pozbawiać tej swobodnej możności wyboru, co było niezłomną wolą i pragnieniem niemal całego narodu, a co jednak jest istotą demokracji.</u>
  466 + <u xml:id="u-41.7" who="#PosełWójcikStanisław">W wyborach tych przejawiła się wola narodu w sposób wyraźny i bezkompromisowy — kształtowania rzeczywistości polskiej na drodze legalnej. Naród kartkę wyborczą przeciwstawia sile fizycznej.</u>
  467 + <u xml:id="u-41.8" who="#komentarz">(Głos: Bandom.)</u>
  468 + <u xml:id="u-41.9" who="#PosełWójcikStanisław">Jeżeli podniosłem te wydarzenia minionych dni, to jedynie dlatego, by wydobyć z nich pewien sens moralny i wnioski polityczne do działania dla polityka na dziś i na jutro. A tym sensem moralnym, tym praktycznym wnioskiem jest, że siła fizyczna musi ustąpić przed prawem, wola narodu musi być szanowana, jeśli nie chcemy pchnąć narodu w odmęt anarchii.</u>
  469 + <u xml:id="u-41.10" who="#komentarz">(Głos: Mordowaliście ludzi.)</u>
  470 + <u xml:id="u-41.11" who="#PosełWójcikStanisław">Przebija tego rodzaju ocena ostatnich wydarzeń w orędziu Prezydenta Rzeczypospolitej, gdzie w konsekwencji na dalszą drogę pracy podjęte jest wezwanie do pojednania, do pogłębienia miłości bratniej i Ojczyzny — a to wszystko w imię lepszego wypełnienia roli dziejowej, jaka przypadła w udziale Polsce.</u>
  471 + <u xml:id="u-41.12" who="#PosełWójcikStanisław">Jakkolwiek udziałem naszym, jako stronnictwa, zrzeszającego w swych szeregach olbrzymią większość wsi polskiej, w ostatnich czasach było doświadczanie na swych szeregach przemocy...</u>
  472 + <u xml:id="u-41.13" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  473 + <u xml:id="u-41.14" who="#PosełWójcikStanisław">... to jednak zawsze ponad wszystkim stawiamy interes zbiorowości narodu i Państwa.</u>
  474 + <u xml:id="u-41.15" who="#PosełWójcikStanisław">Nie mamy do Rządu zaufania,...</u>
  475 + <u xml:id="u-41.16" who="#komentarz">(Głos: Oczywiście.)</u>
  476 + <u xml:id="u-41.17" who="#PosełWójcikStanisław">... czemu daliśmy już wyraz oświadczając, że w nim udziału brać nie będziemy.</u>
  477 + <u xml:id="u-41.18" who="#PosełWójcikStanisław">Mogę natomiast zapewnić imieniem swego klubu, że wszędzie tam, gdzie w poszczególnych sprawach, dotyczących polityki zagranicznej, tak jak to w dzisiejszym przemówieniu Premiera zostało postawione, i polityki wewnętrznej, gdzie będzie chodzić o istotny interes Państwa i demokracji — ustosunkujemy się pozytywnie, pomni, że nie służymy Rządowi, lecz narodowi i Państwu.</u>
  478 + <u xml:id="u-41.19" who="#komentarz">(Oklaski na ławach PSL. Głos: Bandom.)</u>
  479 + <u xml:id="u-41.20" who="#PosełWójcikStanisław">Ze swej strony chcemy podnieść następujące kwestie:</u>
  480 + <u xml:id="u-41.21" who="#PosełWójcikStanisław">1) Sejm ten, którego powstaniu towarzyszyły różne okoliczności, nie powinien zajmować się tak ważną kwestią, jak uchwalanie nowej Konstytucji.</u>
  481 + <u xml:id="u-41.22" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  482 + <u xml:id="u-41.23" who="#PosełWójcikStanisław">Ustawa konstytucyjna winna być przedmiotem rozważań następnego Sejmu, wyłonionego z wykluczeniem tych okoliczności, jakie towarzyszyły powstania obecnego Sejmu.</u>
  483 + <u xml:id="u-41.24" who="#PosełWójcikStanisław">Przyjąć należy, że do czasu uchwalenia nowej Konstytucji podstawą prawno — państwową jest Konstytucja z marca 1921 r. „Mała Konstytucja” winna tylko regulowań prawno — konstytucyjne oraz dawać przepisy, niezbędne ze względu na dostosowanie się do dzisiejszej rzeczywistości.</u>
  484 + <u xml:id="u-41.25" who="#komentarz">(Głos: Mikołajczyk służył sanacyjnej Konstytucji.)</u>
  485 + <u xml:id="u-41.26" who="#PosełWójcikStanisław">W Waszym gronie są ludzie, którzy sanacyjną Konstytucję robili. Na Waszej liście kandydatów był wicepremier rządu sanacyjnego Kwiatkowski.</u>
  486 + <u xml:id="u-41.27" who="#PosełWójcikStanisław">Uważamy, że należy skończyć z zasadą wydawań przepisów w drodze dekretów. Źródłem prawa winien być tylko i wyłącznie Sejm.</u>
  487 + <u xml:id="u-41.28" who="#komentarz">(Oklaski na ławach PSL.)</u>
  488 + <u xml:id="u-41.29" who="#PosełWójcikStanisław">2) Dla rozładowania atmosfery i ułatwienia wszystkim, możliwie wszystkim, powrotu do normalnej pracy państwowo — twórczej winna być uchwalona i lojalnie w całej rozciągłości wykonana jak najszersza amnestia. Inicjatywę Rządu pod tym względem witamy z zadowoleniem.</u>
  489 + <u xml:id="u-41.30" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  490 + <u xml:id="u-41.31" who="#PosełWójcikStanisław">3) W imię normalizacji stosunków i pacyfikacji nastrojów należy dać możność społeczeństwu odpowiedniego wyżywania się w codziennej pracy dla Państwa.</u>
  491 + <u xml:id="u-41.32" who="#komentarz">(Głos: Tylko nie w lasach.)</u>
  492 + <u xml:id="u-41.33" who="#PosełWójcikStanisław">Takimi placówkami dla wyżywania się są instytucje samorządu terytorialnego, zawodowego, placówki gospodarcze zrzeszenia oświatowo — wychowawcze i t. p. Musi ulec zmianie na tym odcinku dotychczasowy stan rzeczy, w tym celu winny być w jak najkrótszym czasie zarządzone przez Rząd naprawdę wolne i uczciwe wybory do samorządu terytorialnego. Winien być przywrócony prawdziwy samorząd gospodarczy wsi. Spółdzielczość winna wejść na drogę samodzielnego, przy czynnym udziale zrzeszonych członków, rządzenia się i gospodarowania. Czas najwyższy skończyć z komisarycznym, odgórnym kierowaniem tego rodzaju placówkami.</u>
  493 + <u xml:id="u-41.34" who="#PosełWójcikStanisław">Młodzież winna mieć pełną swobodę rządzenia w swych szeregach organizacyjnych. Odgórne oddziaływania i podporządkowanie sobie młodzieży w imię t. zw. demokratyzacji prowadzi w konsekwencji do oddawania się tej młodzieży pod wpływy czynników najbardziej niepoczytalnych.</u>
  494 + <u xml:id="u-41.35" who="#PosełWójcikStanisław">Jeśli chodzi o nas — ludowców, domagamy się od Rządu dania nam możliwości jednakiej na równi z innymi prowadzenia prac w ramach swych ogniw organizacyjnych.</u>
  495 + <u xml:id="u-41.36" who="#PosełWójcikStanisław">Nie będzie odprężenia w społeczeństwie i nie nastąpi harmonia, jeśli nadal działacze chłopscy będą prześladowani li tylko dlatego, że są PSL — owcami, jak to dotychczas ma miejsce.</u>
  496 + <u xml:id="u-41.37" who="#PosełWójcikStanisław">Mamy w 36 powiatach zawieszoną działalność bez najmniejszych ku temu powodów.</u>
  497 + <u xml:id="u-41.38" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  498 + <u xml:id="u-41.39" who="#PosełWójcikStanisław">Musi nam być dana możność pracy statutowej w tych powiatach jak również i wszędzie indziej na równi z innymi partiami.</u>
  499 + <u xml:id="u-41.40" who="#PosełWójcikStanisław">Wiąże się z tym również zagadnienie cenzury. Nie może być tak, że PSL nie może ogłosić nawet nekrologów tragicznie zmarłych członków i to nawet bez wymienienia przyczyn śmierci, względnie nie może ogłosić sprostowań kłamliwych informacji, wówczas, kiedy inni świadomie zamieszczają te kłamliwe oszczerstwa pod adresem naszym.</u>
  500 + <u xml:id="u-41.41" who="#PosełWójcikStanisław">Nie mogą również ulegać konfiskacie sprawozdania z posiedzeń sejmowych.</u>
  501 + <u xml:id="u-41.42" who="#PosełWójcikStanisław">Nie ma jednolitego wymiaru sprawiedliwości wszędzie tam, gdzie jest różnorodność sądownictwa. Względy wojenne w niektórych wypadkach usprawiedliwiają sądownictwo specjalne. Ale dzięki Bogu, mamy już dwa lata po wojnie. Czas najwyższy usunąć z życia naszego wszelkie narosty wojenne.</u>
  502 + <u xml:id="u-41.43" who="#PosełWójcikStanisław">Dlatego też uważamy, że Rząd winien co najrychlej zaprowadzić jednolity wymiar spraw przez sądy powszechne, likwidując wszelkie specjalne sądownictwo, a przede wszystkim przywrócić niezawisłość sędziowską i nieusuwalność sędziów. Kol. Jagusz został jako prezes sądu okręgowego w Warszawie usunięty z tego stanowiska tylko dlatego, że zdecydował się kandydować z listy PSL.</u>
  503 + <u xml:id="u-41.44" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  504 + <u xml:id="u-41.45" who="#PosełWójcikStanisław">Czy w tym wypadku możemy mówić o niezawisłości sędziowskiej?</u>
  505 + <u xml:id="u-41.46" who="#PosełWójcikStanisław">Z wymiarem sprawiedliwości wiąże się i zasada wolności oraz nietykalności osobistej.</u>
  506 + <u xml:id="u-41.47" who="#PosełWójcikStanisław">Aresztowanie obywatela względnie rewizja winny być dokonywane tylko na skutek nakazu sądowego. Trzeba skończyć raz wreszcie z tą dowolnością czynników bezpieczeństwa na odcinku dokonywanych rewizji i aresztowań.</u>
  507 + <u xml:id="u-41.48" who="#PosełWójcikStanisław">Wszyscy ludzie, przetrzymywani jeszcze dotychczas bez nakazów sądowych, winni niezwłocznie znaleźć się na wolności, a na przyszłość nikt bez nakazu sądowego nie powinien być pozbawiony wolności ani szykanowany częstymi i złośliwymi rewizjami.</u>
  508 + <u xml:id="u-41.49" who="#komentarz">(Głos: Wy myślicie, że Wy tym ludziom pomagacie.)</u>
  509 + <u xml:id="u-41.50" who="#PosełWójcikStanisław">I jeszcze jedna sprawa. Nie ma normalizacji stosunków w społeczeństwie, nie ma pojednania i braterskiej współpracy, gdzie nie ma poszanowania prawa. Aby przepis był szanowany przez szarego obywatela, musi on być przede wszystkim w poszanowaniu przez rządzących. Przepis prawny jednakowo musi obowiązywać zarówno rządzonych jak i rządzących, U nas, niestety, pod tym względem dalecy jesteśmy od tej zasady. Obowiązujące prawa, nawet uchwalone przez partie zblokowane, są nagminnie łamane.</u>
  510 + <u xml:id="u-41.51" who="#PosełWójcikStanisław">Niejednokrotnie pewne czynniki u nas podnosiły, że w Polsce po ostatniej wojnie udało się bez krwawej rewolucji przeprowadzić głęboko i szeroko sięgające reformy socjalne i gospodarcze. Podniesione przeze mnie momenty są właściwie symptomami rewolucji permanentnej, która obok strat biologicznych sieje straszne spustoszenie moralne w narodzie i powoduje zanik poczucia porządku prawnego, a to w skutkach dla narodu może być jeszcze groźniejsze, niż przejście krótkiej burzy rewolucyjnej.</u>
  511 + <u xml:id="u-41.52" who="#PosełWójcikStanisław">Dlatego też zadaniem Rządu jest skończyć z wszelką płynnością, brakiem poczucia, praworządności, sprawiedliwości i równości.</u>
  512 + <u xml:id="u-41.53" who="#PosełWójcikStanisław">W konkluzji jeszcze raz chcę podkreślić i oświadczyć imieniem swego klubu, że wszędzie tam, gdzie będzie chodziło o interes Państwa i narodu, nasz stosunek do poczynań Rządu będzie pozytywny, jednakże do Rządu jako całości, opartego o ten Sejm i tę większość, nie mamy zaufania.</u>
  513 + <u xml:id="u-41.54" who="#komentarz">(Oklaski na ławach PSL.)</u>
  514 + </div>
  515 + <div xml:id="div-42">
  516 + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Żuławski.</u>
  517 + </div>
  518 + <div xml:id="div-43">
  519 + <u xml:id="u-43.0" who="#PosełŻuławski">Wysoka Izbo! Wchodzę na tę trybunę pierwszy raz po 12 latach i pierwszy raz jako niezależny socjalista biorę udział w dyskusji nad exposé nowego Rządu, który w gruncie rzeczy nie jest nowym, lecz dalszym ciągiem tej samej myśli politycznej, która już przejawiła się w Lublinie.</u>
  520 + <u xml:id="u-43.1" who="#PosełŻuławski">I gdyby nie otaczające mnie gruzy, gdyby nie brak dawnych moich towarzyszy broni: Barlickiego, Niedziałkowskiego, Czapińskiego, Liebermana, Piotrowskiego, Dubois, Ziemięckiego i innych, z którymi walczyliśmy razem przeciwko totalistycznym zakusom sanacji, gdyby nie świadomość, że w międzyczasie przeszedł nad naszymi głowami potworny huragan, powiedziałbym, że się tu nic nie zmieniło.</u>
  521 + <u xml:id="u-43.2" who="#PosełŻuławski">Ta sama sala, ta sama zwarta większość, upojona władzą i zwycięstwem, te same zagadnienia, rzucane niegdyś z Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, a dziś z Bloku Demokratycznego, że „siły demokracji polskiej wzięły na siebie odpowiedzialność przed narodem”, te same frazesy, że „w Demokratycznym Bloku zespoliło się wszystko, co zdrowe i twórcze w narodzie” — zupełnie jak swe jego czasu w OZON — ie i te same dumne przechwałki, czego to rząd nie dokonał pod względem wybudowania czy odbudowania Polski. Ta sama również słaba opozycja, której — zupełnie jak dawniej — zarzuca się, że nie potrafi postawić nic konstruktywnie, lecz bezpłodnie podnosi ustawicznie te same skargi na gwałty administracji, na areszty, na nadużycia wyborcze i na pogwałcenie wolności słowa i prasy. I tak samo wreszcie, jak twierdzono dawniej, że rząd generała Składkowskiego, oparty o sanację, jest opatrznościowym i że tylko on jeden może podnieść Polskę wzwyż — i dziś znowu zapewnia się, że tylko rząd oparty o Blok może zabezpieczyć na trwałe jej niepodległość i odbudować jej gruzy.</u>
  522 + <u xml:id="u-43.3" who="#PosełŻuławski">Pewnie, i za czasów sanacji i w obecnej chwili każda praca daje rezultaty. Techniką jej nie fest jednak dziś jakąś wyłączną tajemnicą tego czy innego rządu. Dziś wszyscy już wiedzą, jak można zbudować dom czy most — zarówno w Stanach Zjednoczonych, w Europie, w Sowietach czy w Chinach. Jednakowe efekty są również i w Polsce — bez względu na to, czy rządzi w niej sanacja czy Rząd Jedności Narodowej.</u>
  523 + <u xml:id="u-43.4" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  524 + <u xml:id="u-43.5" who="#PosełŻuławski">Toteż to, że naród przez swą pracę, w miarę upływu czasu stwarza coraz większe wartości, to nie jest specjalną zasługą tego Rządu. Czy w ciągu jednego roku 1933, za czasów znienawidzonego rządu OZON — u, nie wybudowano w Warszawie więcej domów i mieszkań aniżeli dziś?</u>
  525 + <u xml:id="u-43.6" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  526 + <u xml:id="u-43.7" who="#PosełŻuławski">Na całym świecie szyje się też ubrania jednakowo, bez względu na to, czy rządzą konserwatyści, demokraci, czy zwolennicy totalizmu. Tylko te ubrania nie zawsze leżą jednakowo dobrze na obywatelach. Mają oni też chyba prawo decydować, do jakiego krawca mają je oddać do roboty.</u>
  527 + <u xml:id="u-43.8" who="#PosełŻuławski">Każdy z nich twierdzi, że jest doskonały i każdy rząd uważa się za najlepszy i opatrznościowy. Nie było chyba na świecie rządu, który by nie zapewniał, że jego to tylko dążenie urzeczywistni powszechny dobrobyt i szczęście narodu. Tak było za Wazów i Sasów, tak za Targowicy, w której Rzewuski „uderzony o łóżko” chciał przynajmniej pismem być usłużny dla Ojczyzny swojej, tak za czasów Wielopolskiego, za kół polskich w parlamentach państw zaborczych, za Piłsudskiego i Składkowskiego i dziś jest to samo.</u>
  528 + <u xml:id="u-43.9" who="#komentarz">(Oklaski na prawicy.)</u>
  529 + <u xml:id="u-43.10" who="#PosełŻuławski">Wszystkie rządy, rządząc twierdzą, że mają zawsze na oku tylko ogólne dobro i niepodległość całego narodu, a kto się z nimi nie zgadza — to wróg Ojczyzny, zdrajca, głupiec lub reakcjonista.</u>
  530 + <u xml:id="u-43.11" who="#komentarz">(Wrzawa. Różne okrzyki.)</u>
  531 + <u xml:id="u-43.12" who="#PosełŻuławski">Piłsudski nazwał Polaków narodem idiotów i uznał, że we własnym ich interesie ma prawo wychowywać ich batem. Dziś rządząca elita, najlepsi w narodzie, w poufnych rozmowach przedstawiają tak samo, że gdyby ustąpili, zapanowałyby w Polsce straszne rzeczy: biały terror i najczarniejszą reakcja. Kto to ma prawo podejrzewać ten naród, złożony w ogromnej większości z ludzi pracy — chłopów, robotników i inteligentów o reakcyjność dlatego tylko, że chce on sam wyrokować o sprawiedliwości społecznej, o zrównaniu praw, o wolności, o swej reprezentacji sejmowej i o swoim rządzie?</u>
  532 + <u xml:id="u-43.13" who="#PosełŻuławski">Piłsudski twierdził, że przeprowadzając wybory brzeskie, oszczędził narodowi większego nieszczęścia, a pułkownik Sławek powiedział wprost, że czasem lepiej popełnić oszustwo wyborcze na obywatelach niż wytaczać przeciwko nim milraliezy. Wywołało to wówczas wśród nas wszystkich powszechne oburzenie.</u>
  533 + <u xml:id="u-43.14" who="#PosełŻuławski">Toteż, kiedy powiedziano mi, że w auli uniwersytetu krakowskiego p. premier Osóbka zapowiedział, że Rząd musi zwyciężyć, bo nie było jeszcze wypadku, by ktoś, posiadając władzę przegrał przy wyborach, byłem przerażony. Pamiętałem bowiem doskonale cały szereg wyborów, w których rząd poniósł klęskę Przegrał wybory premier Moraczewski w 1918 r. i Piłsudski w r. 1927, przegrali je w Ameryce republikanie, chociaż mieli władzę w swoich rękach, przegrał nacjonalistyczny rząd francuski na rzecz wspólnego frontu, przegrał swego czasu kanclerz Pappen na rzecz Hitlera, a ostatnio przegrał premier Churchill na rzecz Labour Party.</u>
  534 + <u xml:id="u-43.15" who="#komentarz">(Głos: A teraz przegrał Mikołajczyk)</u>
  535 + <u xml:id="u-43.16" who="#PosełŻuławski">Nie mogą przegrać wyborów tylko rządy totalistyczne, terroryzujące wyborców. Toteż tak, jak to było we Włoszech, w Polsce czy w Niemczech, w parlamentach tych państw rządy miały zawsze ogromną większość za sobą, bez względu na opinię i wolę narodu.</u>
  536 + <u xml:id="u-43.17" who="#PosełŻuławski">Nie chcą powoływać się na żadne zobowiązania: jałtańskie, moskiewskie czy poczdamskie, bo uważam, że każde wybory powinny być swobodne, uczciwe i czyste, gdyż inaczej nie ma potrzeby, by je przeprowadzać i stwarzać fikcję demokracji „kierowanej” czy t. zw. „ludowej”.</u>
  537 + <u xml:id="u-43.18" who="#PosełŻuławski">Nie pozwolono mi wydać ani jednej odezwy, a tygodnikowi „Piast”', organowi PSL, który współpracował ze mną, drukarnia wstrzymała druk mimo obowiązującej umowy. Wszystkie prywatne auta i autobusy milicja zarekwirowała na rzecz agitacji za Blokiem.</u>
  538 + <u xml:id="u-43.19" who="#komentarz">(Przerywania.)</u>
  539 + <u xml:id="u-43.20" who="#PosełŻuławski">Poza Krakowem kandydowałem jeszcze w okręgu chrzanowskim, gdzie unieważniono mi listę pod pozorem, że sterroryzowałem wyborców do jej podpisania. I dziwna rzecz, że to już trzeci raz w tym okręgu, gdzie miałem największe wpływy i najwięcej przyjaciół, pozbawiła mnie mandatu władza wbrew woli wyborców. Raz zrobiła to konserwatywna Rada Narodowa w roku 1911, potem Piłsudski w roku 1930, a teraz Blok Demokratyczny, którego lista pozostała w ten sposób faktycznie jedyna.</u>
  540 + <u xml:id="u-43.21" who="#PosełŻuławski">A jak to zrobiono z moim starym przyjacielem Zdanowskim, długoletnim mym zastępcą w Komisji Centralnej Związków Zawodowych? On, jak ja, nie mógł się pogodzić swego czasu z polityką WRN, któremu można było postawić takie czy inne zarzuty polityczne, ale któremu trzeba było przyznać, że walczył z Niemcami najbardziej zacięcie, najbardziej darnie i nieraz bohatersko — i tak, jak ja, chciał potem kandydować niezależnie. W czasie okupacji uniknął aresztowania niemal cudem, wyszedłszy przez drugie drzwi biura, za co Gestapo aresztowało jego żonę. I temu człowiekowi, któremu krycie się ułatwiło wówczas „Społem” i wiceprezydent Szwalbe — często narażając przez to swą własną osobę — na Państwowej Komisji Wyborczej postawił zarzut kollaboracji z Niemcami właśnie były członek WRN. Komisja zaś orzekła, że wobec tego, iż kierownictwo WRN „przeciwdziałało w walce zbrojnej z okupantem,” pozbawia Zdanowskiego prawa wybieralności do Sejmu.</u>
  541 + <u xml:id="u-43.22" who="#PosełŻuławski">Od decyzji tej odwołał się on do decyzji KRN, powołując się na cały szereg świadków, m. in. na Wiceprezydenta Szwalbego. Prezydium jednak bez przesłuchania świadków i bez wysłuchania samego oskarżonego przeszło do porządku dziennego nad jego odwołaniem, potwierdzając w ten sposób decyzję komisji.</u>
  542 + <u xml:id="u-43.23" who="#PosełŻuławski">Zwyciężyliście.</u>
  543 + <u xml:id="u-43.24" who="#PosełŻuławski">Ja od możliwości udziału w tym zwycięstwie usunąłem się z całą świadomością, chociaż zapraszano mnie do niego wołałem zgłosić własną listę, niezależną, chociaż wiedziałem przecież, że będzie pokonana. Nie mogłem się jednak przełamać, by stanąć po stronie tego, przeciwko czemu Walczyłem przez całe swoje życie.</u>
  544 + <u xml:id="u-43.25" who="#PosełŻuławski">Twierdzicie jednak, że nowemu Rządowi, Blokowi, przyświecają najpiękniejsze ideały sprawiedliwości społecznej i wolności. Może być. Nie wiem.</u>
  545 + <u xml:id="u-43.26" who="#PosełŻuławski">Powiedział słusznie niedawno p. Attlee, że „my w Wielkiej Brytanii uważamy od dawna dyskusję publiczną za podstawę demokracji i gwarancję sprawiedliwości”. Ta zasadą powinna być jednak zastosowana nie tylko w Anglii, ale w całym świecie. O słuszności nie może decydować siła fizyczna, rewolwer czy laska, lecz wyrok większości ustalony w swobodnej wymianie argumentów.</u>
  546 + <u xml:id="u-43.27" who="#PosełŻuławski">Wolność słowa zagwarantował przecież jeszcze Lipcowy Manifest i program PPR i PPS, i Blok w swej ostatniej odezwie wyborczej.</u>
  547 + <u xml:id="u-43.28" who="#PosełŻuławski">Myślałem, że gdy przystąpię do Was, gdy przystąpię do PPS, będę mógł mówić i szerzyć swoje własne poglądy o wolności i sprawiedliwości społecznej, tym bardziej że mi to oficjalne zagwarantowano. Nie dotrzymano obietnic. Kneblowano mi usta, tak że nie wolno mi było napisać niemal nic. A posyłałem artykuły do „Naprzodu” i do „Robotnika” o WRN-ie, o współpracy z PPR, o Bloku, o rasizmie — ale to wszystko uważano za „niebłagonadiożne”. Dziś znowu wszystkie moje artykuły, które przesyłam do „Gazety Ludowej” czy do „Piasta”,...</u>
  548 + <u xml:id="u-43.29" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  549 + <u xml:id="u-43.30" who="#PosełŻuławski">... nawet te, które były tylko odpowiedzią na ataki na moją osobę, skreśliła kontrola prasy.</u>
  550 + <u xml:id="u-43.31" who="#PosełŻuławski">W czasie okupacji napisałem rozprawkę „Bogactwo, wolność i moralność”. Poszła do cenzury bodaj w czerwcu czy lipcu, 1946 r. gdzie skreślono mi cały szereg zdań i powiedzeń, m. in., że Bolesław Chrobry nakreślił granice Państwa od Miśni aż po Dniepr. Cenzor słowo „Dniepr” poprawił na „Bug” i w żaden sposób nie mogłem wytłumaczyć, że Kijów leży nie nad Bugiem, lecz nad Dnieprem.</u>
  551 + <u xml:id="u-43.32" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  552 + <u xml:id="u-43.33" who="#PosełŻuławski">No, ale to były śmieszne drobnostki. Po wielkim mozole otrzymałem wreszcie klauzulę: „Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacyj i Widowisk. Zezwala się na drukowanie. Dnia 24.8.1946 r”. Myślałem, że sprawa skończona, ale gdzież tam. Złożoną książkę wstrzymano ze względu na zbliżające się wybory, w których miałem odwagę wysunąć odrębną niezależną kandydaturę do Sejmu. A potem, mimo klauzuli: „Zezwala się drukować” zażądano ode mnie nowych skreśleń, np. słów, że dla członków społeczeństwa „jest ważna nie forma własności przedsiębiorstw, lecz by ich nikt nie wyzyskiwał” lub „że powszechny dobrobyt i powszechne bogactwo można osiągnąć tylko przez powszechną wolność”, nie motywując zupełnie, w czym te inkryminowane zdania miały naruszyć ustawę.</u>
  553 + <u xml:id="u-43.34" who="#PosełŻuławski">I ogarnęło mnie największe zdziwienie, gdy usłyszałem, jak polski literat wygłosił prelekcję przez radio, sławiąc obecną wolność słowa w Polsce.</u>
  554 + <u xml:id="u-43.35" who="#PosełŻuławski">Tłumaczono mi, że to skrępowanie prasy jest konieczne ze względu na naszą politykę zagraniczną. A mnie się zdaje, że jest wręcz przeciwnie. Ta skrępowana u nas wolność prasy, ten sposób przeprowadzenia swobodnych wyborów dyskredytuje nas tylko i powoduje, że coraz częściej mówi się na świecie o Polsce — tak, jak mówi się o Hiszpanii. My — a przynajmniej Ja nie mam nic do ukrycia przed światem i nie wiem, co ten świat może u nas „wyszpiegować”. Ameryka jest daleko — zresztą, jeżeli doznaliśmy kiedy od niej czegoś, to tylko chyba samego dobra. W czasie wojny światowej prezydent Wilson poparł nasze dążenie do niepodległości, potem dopomógł nam komitet Hoovera, a obecnie UNRRA”.</u>
  555 + <u xml:id="u-43.36" who="#PosełŻuławski">Anglią rządzą nasi towarzysze, z którymi od lat łączyła nas wspólność socjalistycznych ideałów i której nigdy nie zapomnimy, że gdyby nie jej opór, tymczasem hitleryzm by nas zmiażdżył.</u>
  556 + <u xml:id="u-43.37" who="#PosełŻuławski">Wreszcie co do Sowietów to mimo dawnych i obecnych zadrażnień, wnoszonych lekkomyślnie przez tę czy inną stronę, chcemy żyć z nimi w największej, prawdziwej przyjaźni nie z powodu naszej wspólnosłowiańskiej, lecz z powodu naszej racji stanu i z przekonania, że nie może dziś istnieć w Polsce rząd, letarg by nie chciał żyć i współpracować z Sowietami jak najbardziej blisko. Mnie jest trudno mówić, toteż nim słowo rzucę, Ważę je i namyślam się nad nim poważnie. Powiedziałem już raz w Moskwie, na bankiecie w Kremlu, wobec pana Stalina, że moim szczerym dążeniem — to przyjaźń ze Związkiem Republik Sowieckich.</u>
  557 + </div>
  558 + <div xml:id="div-44">
  559 + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszałek">Obywatelu Pośle, minął już czas.</u>
  560 + </div>
  561 + <div xml:id="div-45">
  562 + <u xml:id="u-45.0" who="#PosełŻuławski">Zaraz skończę.</u>
  563 + <u xml:id="u-45.1" who="#PosełŻuławski">I powiem z żalem, że nie przyczynią się do tej przyjaźni twierdzenia, że reakcja polska — legalna i nielegalna — wytężyła wszystkie siły, by wygrać wybory, ale naród, świadomy swych celów, nie dał się sterroryzować.</u>
  564 + <u xml:id="u-45.2" who="#PosełŻuławski">Reakcja polska to Mikołajczyk i ja!</u>
  565 + <u xml:id="u-45.3" who="#PosełŻuławski">I można szargać sławę prezesa Mikołajczyka, można rozbić nawet PSL, a jednak nazwisko Mikołajczyka jest dziś w duszy chłopskiej, tej największej warstwy naszego narodu — symbolem, zupełnie tak, jak swego czasu było nim nazwisko Bojki czy Witosa. I może pan Mikołajczyk paść pod ciosami, nie przez swój protest przeciwko przemocy, podniesiony przez PSL i chłopów, uratował honor naszego narodu.</u>
  566 + <u xml:id="u-45.4" who="#PosełŻuławski">Ja zaś chcę bronić socjalizmu i jego czystości oraz być wyrzutem sumienia tych wszystkich, którzy wbrew przyrzeczeniom, obietnicom, słowom i nawet własnym przekonaniom — nie oparli się pokusie uczestniczenia we władzy. I może p. premier Osóbka przedstawiać mnie wobec zagranicznych dziennikarzy jako zgrzybiałego starca, napół poczytalnego, może pan doktór Drobner, cierpiący na ciężką, nieuleczalną megalomanię, kłaść mnie już za życia w trumnę, w której bym bezsprzecznie wołał leżeć niż żyć w niesławie, żem sprzeniewierzył się moim ideałom — ja się nie obrażam ani na nich, ani na historię.</u>
  567 + <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Oklaski na ławach PSL.)</u>
  568 + </div>
  569 + <div xml:id="div-46">
  570 + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszałek">Głos mą poseł ob. Hochfeld.</u>
  571 + </div>
  572 + <div xml:id="div-47">
  573 + <u xml:id="u-47.0" who="#PosełHochfeld">Wysoka Izbo! W dniu 4 listopada 1945 roku, a więc piętnaście miesięcy temu, Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej, którą mam tu w tej chwili zaszczyt reprezentować, powzięła następującą uchwałę: „PPS wysuwa inicjatywę stworzenia bloku wyborczego wszystkich stronnictw demokratycznych pod hasłami utrwalenia potęgi niepodległej i suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o granice na Odrze i Nysie i umocnienia u władzy ludu pracującego wsi i miast”.</u>
  574 + <u xml:id="u-47.1" who="#PosełHochfeld">Realizując tę uchwałę poszliśmy w bloku. Poszliśmy po zwycięstwo i to zwycięstwo osiągnęliśmy. Wywalczyliśmy je tak, jak się wywalcza rzeczy o historycznym znaczeniu, jak się wywalcza szerokie otwarcie bram dla realizacji wielkiej reformy narodowej i społecznej. Wywarzyliśmy je tak, jak inne narody wywalczały swoje wielkie sprawy: jak Anglia Henryka VII i Elżbiety wywalczała państwo narodowe i władztwo na morzach; jak Cromwell wywalczał rewolucyjną demokrację; jak Francja oświeconego absolutyzmu wywalczała swe bogactwo, a Francja Wielkiej Rewolucji łamała sztuczne zapory, stojące na drodze jej rozwoju; jak Rosja Piotra Wielkiego wchodziła na szlak kapitalistycznego postępu, a Rosja Lenina i Stalina tworzyła podstawy nowoczesnej organizacji życia społecznego narodów na tamtym terenie zamieszkałych. Wywalczyliśmy nasze zwycięstwo tak, jak się musi je wywalczać, gdy ma się — jak my — do odrobienia nie osiągnięte dwa wieki temu w Polsce pozytywne rezultaty silnej władzy państwowej i zduszoną w zarodku, a jakże nieśmiałą reformę mieszczańską Sejmu Czteroletniego i Insurekcji Kościuszkowskiej, i fatalne skutki wielowiekowej fałszywej orientacji w polityce zagranicznej i w dążeniach ekspansyjnych narodu, i zacofanie gospodarcze i polityczne i romantyczną psychikę, pogłębioną skutkami zaborów i zgubne zapóźnienie okresu przedwrześniowej niepodległości, i tragiczne rezultaty rozbicia politycznego okresu wojny i okupacji, i straszliwe spustoszenia, jakie nam Niemcy pozostawili w spadku, i skutki harców myślowych, którymi karmił naród „londyński” ośrodek dyspozycji, Wywalczyliśmy nasze zwycięstwo tak, jak się musi je wywalczać, gdy ma się — jak my — do odrobienia 500 lat zapóźnień i błędów, a do zrobienia wielką reformę, bez której naród polski w dzisiejszym, rodzącym się dopiero świecie pozostałby kopciuszkiem.</u>
  575 + <u xml:id="u-47.2" who="#PosełHochfeld">Mieliśmy w tych warunkach pełne prawo i obowiązek szczerze i odważnie spojrzeć społeczeństwu w oczy i powiedzieć mu śmiało: nam tych wyborów przegrać nie wolno, bo to byłaby katastrofa dla kraju, a odpowiedzialne ruchy polityczne nie mogą pozwalać sobie na luksus pięknoduchostwa.</u>
  576 + <u xml:id="u-47.3" who="#PosełHochfeld">P. poseł Mikołajczyk mówił tu przed kilkoma dniami, a p. poseł Wójcik powtórzył dzisiaj o nadużyciach wyborczych. PSL złożyło podobno protest przeciw ważności wyborów.</u>
  577 + <u xml:id="u-47.4" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: Nie tylko podobno, ale na pewno)</u>
  578 + <u xml:id="u-47.5" who="#PosełHochfeld">Formalno-prawnym rozstrzygnięciem tego problemu zajmie się — zgodnie z ustawą — Sąd Najwyższy i rzecz ta do nas w tej Izbie nie należy.</u>
  579 + <u xml:id="u-47.6" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: Na pewno.)</u>
  580 + <u xml:id="u-47.7" who="#PosełHochfeld">Ale poza rozstrzygnięciami formalnoprawnymi są też rozstrzygnięcia historyczne. My PPS — Owcy mamy odwagę powiedzieć, że dla nas i przede wszystkim dla narodu decydują racje historyczne. Wielkiemu marszałkowi demokracji Ignacemu Daszyńskiemu, gdy prawie 28 lat temu z tej oto trybuny mówił, jak rewolucyjny chłop francuski brał ziemię — zarzucono z ław prawicy, że „tak się robi demagogię”, na co ów wielki demokrata socjalista odparł, że „tak się robi — dzieje”.</u>
  581 + <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  582 + <u xml:id="u-47.9" who="#PosełHochfeld">Dzieje robią nie pedantyczni prawnicy, nie doktrynerscy pseudolegaliści lub zawsze ironicznie uśmiechnięci „lordowie”,...</u>
  583 + <u xml:id="u-47.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  584 + <u xml:id="u-47.11" who="#PosełHochfeld">... i nie ludzie, co „mają za złe”, za którymi zresztą zawsze, czy tego chcą, czy nie chcą, czai się złowrogi interes wstecznictwa, złowieszcza ręka band. Dzieje robią wielkie duchy społeczne, które mają odwagę, gdy interes narodu i sprawa postępu tego wymagają — łamać przeszkody. I niech to panowie z PSL wreszcie zrozumieją i nie drażnią i nie szkodzą i przedewszystkiem — niech nie grożą, bo my się gróźb nie boimy i nie boi się ich także naród polski.</u>
  585 + <u xml:id="u-47.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  586 + <u xml:id="u-47.13" who="#PosełHochfeld">Dobra jest nasza sprawa, sprawa obozu demokracji w Polsce. Nam politycznie nie wolno było przegrać, myśmy powinni byli zwyciężyć.</u>
  587 + <u xml:id="u-47.14" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: Tutaj jest sedno rzeczy.)</u>
  588 + <u xml:id="u-47.15" who="#PosełHochfeld">Tak jest, tutaj jest sedno rzeczy i mamy odwagę powiedzieć, że tutaj jest sedno rzeczy, a wy nie macie.</u>
  589 + <u xml:id="u-47.16" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: Miejcie odwagę się przyznać co do sposobu przeprowadzenia wyborów.)</u>
  590 + <u xml:id="u-47.17" who="#PosełHochfeld">Zwyciężyliśmy, bo jesteśmy na jedynym szlaku, którym może kroczyć ku postępowi naród polski.</u>
  591 + <u xml:id="u-47.18" who="#komentarz">(Poseł Wójcicki: Tak samo było w 1926 roku!)</u>
  592 + <u xml:id="u-47.19" who="#PosełHochfeld">W podobny ton, co p. poseł Mikołajczyk, uderzył poseł Żuławski. Szacunek dla jego siwych włosów i szacunek dla zasług przeszłości kazał nam PPS — owcom milczeć podczas przemówienia człowieka, który w najcięższym momencie zdradził szeregi naszej partii, by przyłączyć się do obozu naszych przeciwników politycznych. Myślę, że największa tragedia posła Żuławskiego polega na tym, że prawie nikt z naszych szeregów, z szeregów ludzi, dla których przez dziesiątki lat był towarzyszem Żuławski — nie poszedł za nim. To mnie zwalnia od polemiki z człowiekiem, dla którego miałem tyle osobistego szacunku. Polemikę z nim przeprowadziły masy robotnicze — osąd ich był surowy, choć skąpy w słowa.</u>
  593 + <u xml:id="u-47.20" who="#PosełHochfeld">Niech to będzie ostrzeżeniem dla innych, którzy odchodzą od mas, od żywych duchów.</u>
  594 + <u xml:id="u-47.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  595 + <u xml:id="u-47.22" who="#PosełHochfeld">Nie można po całym pracowitym życiu działacza socjalistycznego obrażać się na historię i zamieniać komplet dzieł Marksa na podręcznik dla początkującego rolnika. Zresztą i ten podręcznik nie nauczy siania zboża w doniczce,...</u>
  596 + <u xml:id="u-47.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  597 + <u xml:id="u-47.24" who="#PosełHochfeld">... a zawsze grozi, że doświadczeńsi rolnicy, którzy wiedzą, że zboże w doniczce gotowe się nie przyjąć, mogą snadnie podrzucić inne ziarno, które ze zbożem ma akurat tyle wspólnego, ile obiektywne skutki stanowiska posła Żuławskiego z pragnieniami i dążeniami socjalistycznych mas.</u>
  598 + <u xml:id="u-47.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  599 + <u xml:id="u-47.26" who="#PosełHochfeld">I jeszcze jedna rzecz. Poseł Żuławski mówił, że to ta sama sala, w której mówił 12 lat temu. Otóż nie. Sala ta była w ruinach. Odbudował ją lud polski. I to się właśnie zmieniło i tego poseł Żuławski nie rozumie i nie zrozumie nigdy. Nie jest tak samo. Nic na święcie nie jest tak samo. I w Polsce chwała Bogu nie jest tak samo.</u>
  600 + <u xml:id="u-47.27" who="#PosełHochfeld">A wyrzutów sumienia panie pośle Żuławski, nie mamy. Lekcji socjalizmu nie potrzebujemy!</u>
  601 + <u xml:id="u-47.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  602 + <u xml:id="u-47.29" who="#PosełHochfeld">Blok Stronnictw Demokratycznych jest czymś znacznie więcej niż koalicją wyborczą. Blok jest bez wątpienia koncepcją. I dlatego dla nikogo nie byłe i nie mogło być niespodzianką, że zwycięski Blok tworzy rząd, rząd — należy to jeszcze raz wyraźnie podkreślić — nie koalicji, lecz wypróbowanej i jasnej koncepcji. Narzędziem tej koncepcji są: jedność działania partyj robotniczych i sojusz robotniczo — inteligencki.</u>
  603 + <u xml:id="u-47.30" who="#PosełHochfeld">Założenia tej koncepcji sformułowane zostały w Manifeście Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, w dekrecie o reformie rolnej, w ustawie o unarodowieniu podstawowych gałęzi gospodarki, w wynikach głosowania ludowego z dnia 30 czerwca 1946 r., w osiągnięciach politycznych, społecznych i gospodarczych dwu i pół lat najtrudniejszych rządów. Syntezą tych założeń był ogłoszony w początkach stycznia 1947 r. program wyborczy Bloku Stronnictw Demokratycznych i Związków Zawodowych. Potwierdzeniem praktycznym tego programu na najbliższy okres było — i być musiało — exposé Premiera. Nasz stosunek do Rządu realizatora naszej wspólnej koncepcji nasz stosunek do Rządu, na którego czele stoi socjalista i w którym zasiadają socjaliści, nasz stosunek do Rządu, który kontynuuje podjętą przez obóz demokracji w Polsce linię, nasz stosunek do Rządu, który zapowiada realizację programu Bloku — jest oczywisty i nie wymaga właściwie żadnych dodatkowych komentarzy.</u>
  604 + <u xml:id="u-47.31" who="#PosełHochfeld">Chciałbym jednak w imieniu ZPPS wyrazić tu żywe zadowolenie, że Rząd ustami Premiera podkreślił zaraz na wstępie swej działalności i zgodnie z ustaloną już tradycją rządów ludowych w Polsce, tak silnie ważne realizatorskie szczegóły programu odbudowy i przebudowy gospodarczej, że tak jasno sprecyzował wolę narodu polskiego odnośnie przyjaznych stosunków ze wszystkimi pokojowymi i wolnymi narodami świata, odnośnie serdecznego sojuszu ze Związkiem Radzieckim, odnośnie przyjaźni z Czechosłowacją, odnośnie — na wzajemnym poszanowaniu opartej — współpracy demokracji zachodu, z którymi przecież łączy nas wbrew niektórym zgrzytom, krew przelana wspólnie w wojnie z Niemcami i rozsądny interes postępu i pokoju.</u>
  605 + <u xml:id="u-47.32" who="#PosełHochfeld">Wierzymy w pokój i dlatego wierzymy, że czynniki demokratyczne, w święcie nie pozwolą reakcyjnym mącicielom zatruwać atmosfery współpracy międzynarodowej. Uszanowanie naszej wewnętrznej suwerenności, uszanowanie specyficznego charakteru naszej polskiej problematyki politycznej i społecznej, uszanowanie naszego wkładu w zwycięstwo nad hitleryzmem t naszego pokojowego wysiłku odbudowy w tak trudnych warunkach, uszanowanie naszych interesów gospodarczych, zrozumienie i poparcie dla nich, uszanowanie naszych granic na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej,...</u>
  606 + <u xml:id="u-47.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  607 + <u xml:id="u-47.34" who="#PosełHochfeld">... uszanowanie naszych pokojowych sojuszów i przyjaźni, zrozumienie, że pomoc gospodarcza dla Polski od krajów zamożnych jest naszym prawem, na które zarobiliśmy, a zarazem leży w dobrze pojętym Interesie własnym tych krajów, to wszystko jest nie tylko i nie tyle zrozumiałym warunkiem przyjaznych stosunków Polski z innymi państwami, ale także i głównie jednym z podstawowych warunków pokoju w Europie i międzynarodowej pomyślności gospodarczej.</u>
  608 + <u xml:id="u-47.35" who="#PosełHochfeld">Idąc do wyborów w celu stworzenia nazajutrz po nich rządu koncepcji ludowładztwa w Polsce, zaciągnęliśmy pewne, szczególne zobowiązania wobec społeczeństwa na dziś. Na linii realizacji tych zobowiązań leży projekt ustawy o amnestii, który — jak wiemy — Rząd wniesie pod obrady Sejmu.</u>
  609 + <u xml:id="u-47.36" who="#PosełHochfeld">Na tej samej linii leży pogłębienie i rozszerzenie swobód obywatelskich poprzez prace konstytucyjne, poprzez coraz bliższy kontakt z szarym człowiekiem w Polsce, poprzez wspólny z nim język, per przez gruntowanie praworządności, poprzez stabilizację stosunków, poprzez wychowanie rozumnego, odpowiedzialnego i twórczego obywatela, poprzez stopniowe podnoszenie stopy życiowej szerokich mas, poprzez demokratyzację nauki i kultury, poprzez szczególną dbałość o młode pokolenie, o organizację młodzieży, o sprawy młodzieżowe.</u>
  610 + <u xml:id="u-47.37" who="#PosełHochfeld">Na tej linii leży też walka o wzajemne poszanowanie obywateli między sobą bez względu na rasę, religię, narodowość, pochodzenie, walka z hańbą antysemityzmu. Nie mówimy, że tego „oczekujemy” od Rządu. Ten Rząd — nasz wspólny Rząd — to przecież właśnie Rząd realizacji takiego programu. My, Jako Sejm, pomożemy mu w tym wiele, poprzez rozważną wymianę zdań i doświadczeń, poprzez twórczą syntetyzującą pracę ustawodawczą, poprzez wnikliwą kontrolę czynnego organu opinii publicznej. W naszym przekonaniu, przekonaniu klubu poselskiego Polskiej Partii Socjalistycznej, taka powinna być i taką bez wątpienia będzie rola tego Sejmu. Nie wątpimy też, że Rząd będzie się w ten głos Sejmu pilnie wsłuchiwał, wybierając stąd wszystko, co mu w jego żmudnych i trudnych pracach codziennych będzie potrzebne.</u>
  611 + <u xml:id="u-47.38" who="#PosełHochfeld">Wierzymy, że popieranie inicjatywy prywatnej w dziedzinie budownictwa, o czym mówił w swej deklaracji Premier, nie ograniczy w niczym budownictwa społecznego, jedynej drogi do rozwiązania problemu socjalnego zwalczania klęski mieszkaniowej.</u>
  612 + <u xml:id="u-47.39" who="#PosełHochfeld">Wśród wielu innych zagadnień stanie też z czasem przed Rządem — jak rozumiemy — sprawa pewnych pociągnięć reorganizacyjnych w zakresie resortów, których rola musi stopniowo znikać.</u>
  613 + <u xml:id="u-47.40" who="#PosełHochfeld">Za jeden ż takich resortów uważamy resort informacji i propagandy, który winien być zlikwidowany, a jego funkcje winny przejść częściowo na inne resorty, częściowo zaś zawsze należały i dalej będą należeć do stronnictw politycznych i zrzeszeń społecznych.</u>
  614 + <u xml:id="u-47.41" who="#PosełHochfeld">Nieuchronnie narasta też potrzeba spokoju wewnętrznego i całkowitego bankructwa emigranckich agentów i wraz z tym również będą z czasem potrzebne pewne reformy administracyjne na linii zamierzonego jak wiemy — przez Rząd gruntowania praworządności.</u>
  615 + <u xml:id="u-47.42" who="#PosełHochfeld">Sądzimy, że z czasem będzie niewątpliwie wymagała zastanowienia sprawa najbardziej celowej organizacji całości resortów gospodarczych. Nie wątpimy, iż są to zagadnienia, które we właściwym czasie Rząd weźmie i przedłoży je Sejmowi.</u>
  616 + <u xml:id="u-47.43" who="#PosełHochfeld">Nie byłoby kompletne to oświadczenie, które składam imieniem ZPPS, gdybym na zakończenie jak najmocniej nie podkreślił, że głównego wysiłku kraj oczekuje od Rządu w zakresie planu odbudowy gospodarczej z jednej strony, a rozwijania spółdzielczości oraz samorządu gospodarczego, zawodowego, kulturalno — oświatowego i t. d. wraz z ich terytorialną nadbudową z drugiej. Wiążę te rzeczy, bo składają się one na jedną logiczną całość, nawzajem się warunkują, Plan — wielki plan demokracji i dobrobytu — nie spadnie w Polsce z nieba, lecz przyjdzie z wysiłku całego narodu, ze współpracy Rządu z narodem i narodu z Rządem. Organizować i mobilizować ten wysiłek i tę współpracę w najbardziej celowych, oddolnych formach — oto zadanie przed nami.</u>
  617 + <u xml:id="u-47.44" who="#PosełHochfeld">Dewizą wyborczą mojej partii było hasło: nie tylko głosujcie — przede wszystkim pomyślcie rzetelnie — budujcie razem z nami. Przychylając się do oświadczenia rządowego i gwarantując, naszym stanowiskiem trwałość Rządu, jego siłę i zwartość wewnętrzną jego zasadniczej koncepcji — zwracamy się równocześnie z trybuny w tej Wysokiej Izbie do wszystkich w kraju, którzy — jak mówi nasza odezwa przedwyborcza — „wierzą w PPS, w jej niespożytą siłę i hart, w jej wierność ludowi, w jej umiłowanie sprawy wolności i sprawiedliwości społecznej,… w dumne, zawsze aktualne i zawsze nam wszystkim drogie hasło „niepodległość i socjalizm”. Zwracamy się do kraju i wołamy: „budujcie razem z całym Rządem, z całym obozem demokracji ludowej Polskę silną, Polskę zamożną, Polskę rozumną. Polskę szczęśliwą szczęściem jej obywateli, Polskę, która przestanie być „Chrystusem narodów” i „Winkelriedem narodów” i „sumieniem świata”, a będzie po.prostu dobrą sprawą ludu polskiego”.</u>
  618 + <u xml:id="u-47.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  619 + <u xml:id="u-47.46" who="#PosełHochfeld">My chcemy — mówił Ignacy Daszyński dnia 22 lutego 1919 r. w tej właśnie sali — Polski wolnej w związku wolnych ludów, będącej warsztatem olbrzymim, warsztatem pracy, ale pracy wolnej, uświadomionej. Ku tej Polsce naród polski zmierza, a my z nim.</u>
  620 + <u xml:id="u-47.47" who="#PosełHochfeld">To jest dobra sprawa ludu polskiego. O tę sprawę walczyliśmy, dla tej sprawy pracujemy. To jest sprawa PPS, to jest sprawa całego obozu demokracji ludowej i sprawa Rządu. Po jest sprawa narodu polskiego. To jest poprostu sprawa Polski.</u>
  621 + <u xml:id="u-47.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  622 + </div>
  623 + <div xml:id="div-48">
  624 + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany, wobec tego zamykam rozprawę nad exposé Premiera.</u>
  625 + <u xml:id="u-48.1" who="#Marszałek">Dla zgłoszenia wniosku udzielam głosu ob. Szymankowi.</u>
  626 + </div>
  627 + <div xml:id="div-49">
  628 + <u xml:id="u-49.0" who="#PosełSzymanek">Wysoka Izbo! Po wysłuchaniu deklaracji Rządu, po wysłuchaniu oświadczeń przedstawicieli klubów wszystkich partii i nie partii, pozwolę sobie jako owoc tej długiej i wyczerpującej dyskusji złożyć następujący wniosek.</u>
  629 + <u xml:id="u-49.1" who="#PosełSzymanek">Po wysłuchaniu deklaracji Rządu kluby poselskie Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Demokratycznego, Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie” zgłaszają wniosek:</u>
  630 + <u xml:id="u-49.2" who="#PosełSzymanek">„Sejm udziela Rządowi całkowitego poparcia”.</u>
  631 + <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  632 + </div>
  633 + <div xml:id="div-50">
  634 + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę? Dziękuję. Kto jest przeciw?</u>
  635 + <u xml:id="u-50.1" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Izba olbrzymią większością uchwaliła wotum zaufania dla Rządu.</u>
  636 + <u xml:id="u-50.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  637 + <u xml:id="u-50.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku obrad: Wybór Komisji Specjalnej do opracowania ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  638 + <u xml:id="u-50.4" who="#Marszałek">Kluby zgłosiły kandydatów. Proszę Obywatela Sekretarza Bancerza o odczytanie listy kandydatów.</u>
  639 + </div>
  640 + <div xml:id="div-51">
  641 + <u xml:id="u-51.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  642 + <u xml:id="u-51.1" who="#ObSekretarzposełBancerz">Lista członków Komisji Specjalnej do opracowania ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. zw. „Małej Konstytucji”):</u>
  643 + <u xml:id="u-51.2" who="#ObSekretarzposełBancerz">PPR: posłowie Kliszko Zenon, Bieńkowski Władysław, Mazur Franciszek, Mijal Kazimierz, Sokorski Włodzimierz, Bancerz Stefan.</u>
  644 + <u xml:id="u-51.3" who="#ObSekretarzposełBancerz">PPS: posłowie Drobner Bolesław, Hochfeld Julian, Roczek Włodzimierz, Gross Stanisław, Rapacki Adam, Jarosz Feliks.</u>
  645 + <u xml:id="u-51.4" who="#ObSekretarzposełBancerz">SL: posłowie Langer Antoni, Dzendzel Henryk, Drewnowski Jerzy, Wilanowski Stefan, Maślanka Józef, Szymanek Piotr.</u>
  646 + <u xml:id="u-51.5" who="#ObSekretarzposełBancerz">SD: posłowie Wicemarszałek Barcikowski Wacław, Chajn Leon, Wende Jan Karol, Jodłowski Jerzy.</u>
  647 + <u xml:id="u-51.6" who="#ObSekretarzposełBancerz">Str. Pracy: posłowie Domiński Jerzy, Lityński Marian.</u>
  648 + <u xml:id="u-51.7" who="#ObSekretarzposełBancerz">PSL: posłowie Kiernik Władysław, Wójcicki Franciszek.</u>
  649 + <u xml:id="u-51.8" who="#ObSekretarzposełBancerz">PSL „Nowe Wyzwolenie”: posłowie Kloc Bronisław, Witaszek Jan, Bezpartyjni: posłowie Kołodziejski Henryk, Frankowski Jan.</u>
  650 + </div>
  651 + <div xml:id="div-52">
  652 + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszałek">Myślę, że wobec uzgodnienia listy przez kluby nie będziemy głosowali. Czy Izba życzy sobie, przegłosowania?</u>
  653 + <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Głos: Głosować.)</u>
  654 + <u xml:id="u-52.2" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów, którzy są za odczytanym przed chwilą składem osobowym Komisji Specjalnej, o podniesienie ręki. Dziękuję, Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  655 + <u xml:id="u-52.3" who="#Marszałek">Zatem przyjmujemy odczytany skład komisji.</u>
  656 + <u xml:id="u-52.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  657 + <u xml:id="u-52.5" who="#Marszałek">Proszę Sekretarza ob. Wysockiego o odczytanie wniosków i interpelacji.</u>
  658 + </div>
  659 + <div xml:id="div-53">
  660 + <u xml:id="u-53.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  661 + <u xml:id="u-53.1" who="#SekretarzobWysocki">Wniosek klubu poselskiego Stronnictwa Demokratycznego: „Upoważnia się Konwent Seniorów do opracowania, a Prezydium Sejmu do zatwierdzenia i ogłoszenia apelu Sejmu Ustawodawczego do Polaków, przebywających za granicą, wzywającego ich do jak najszybszego powrotu do kraju i włączenia się wraz z całym Narodem Polskim w dzieło odbudowy Państwa”.</u>
  662 + </div>
  663 + <div xml:id="div-54">
  664 + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszałek">Czy jest kto przeciwny temu wnioskowi? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
  665 + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszałek">Uważam, że Izba wniosek powyższy przyjęła.</u>
  666 + <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  667 + </div>
  668 + <div xml:id="div-55">
  669 + <u xml:id="u-55.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
  670 + <u xml:id="u-55.1" who="#SekretarzobWysocki">„Interpelacja, złożona przez posłów Frankowskiego Jana, Bocheńskiego Aleksandra, Bieńkowskiego Witolda, członków Katolicko — Społecznego Klubu Poselskiego do ob. Prezesa Rady Ministrów w sprawie przyśpieszenia tempa odbudowy t zw. „przyczółka” sandomierskiego.”</u>
  671 + </div>
  672 + <div xml:id="div-56">
  673 + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszałek">Interpelację tę przęśle ob. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
  674 + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  675 + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w biurze Sejmu.</u>
  676 + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się w czwartek 13 b. m. o godz. 10 rano.</u>
  677 + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszałek">Porządek obrad będzie wyłożony przed posiedzeniem.</u>
  678 + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  679 + <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 25.)</u>
  680 + </div>
  681 + </body>
  682 + </text>
  683 + </TEI>
  684 +</teiCorpus>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00005-01">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00005-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>5 posiedzenie Sejmu Ustawodawczego RP</title>
... ... @@ -22,51 +22,51 @@
22 22 </fileDesc>
23 23 <profileDesc>
24 24 <particDesc>
25   - <person xml:id="komentarz" role="speaker">
26   - <persName>Komentarz</persName>
27   - </person>
28   - <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
  25 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
29 26 <persName>Marszałek</persName>
30 27 </person>
31   - <person xml:id="PoselAlbrecht" role="speaker">
  28 + <person xml:id="PosełAlbrecht" role="speaker">
32 29 <persName>Poseł Albrecht</persName>
33 30 </person>
34   - <person xml:id="PoselChajn" role="speaker">
  31 + <person xml:id="PosełChajn" role="speaker">
35 32 <persName>Poseł Chajn</persName>
36 33 </person>
37   - <person xml:id="PoselFrankowski" role="speaker">
  34 + <person xml:id="PosełFrankowski" role="speaker">
38 35 <persName>Poseł Frankowski</persName>
39 36 </person>
40   - <person xml:id="PoselGross" role="speaker">
  37 + <person xml:id="PosełGross" role="speaker">
41 38 <persName>Poseł Gross</persName>
42 39 </person>
43   - <person xml:id="PoselJarosz" role="speaker">
  40 + <person xml:id="PosełJarosz" role="speaker">
44 41 <persName>Poseł Jarosz</persName>
45 42 </person>
46   - <person xml:id="PoselJaworski" role="speaker">
  43 + <person xml:id="PosełJaworski" role="speaker">
47 44 <persName>Poseł Jaworski</persName>
48 45 </person>
49   - <person xml:id="PoselKliszko" role="speaker">
  46 + <person xml:id="PosełKliszko" role="speaker">
50 47 <persName>Poseł Kliszko</persName>
51 48 </person>
52   - <person xml:id="PoselLanger" role="speaker">
  49 + <person xml:id="PosełLanger" role="speaker">
53 50 <persName>Poseł Langer</persName>
54 51 </person>
55   - <person xml:id="PoselNadobnik" role="speaker">
  52 + <person xml:id="PosełNadobnik" role="speaker">
56 53 <persName>Poseł Nadobnik</persName>
57 54 </person>
58   - <person xml:id="PoselOleszczak" role="speaker">
  55 + <person xml:id="PosełOleszczak" role="speaker">
59 56 <persName>Poseł Oleszczak</persName>
60 57 </person>
61   - <person xml:id="PoselSzymanek" role="speaker">
  58 + <person xml:id="PosełSzymanek" role="speaker">
62 59 <persName>Poseł Szymanek</persName>
63 60 </person>
64   - <person xml:id="PoselZulawski" role="speaker">
  61 + <person xml:id="PosełŻuławski" role="speaker">
65 62 <persName>Poseł Żuławski</persName>
66 63 </person>
67   - <person xml:id="PoslankaKluszynska" role="speaker">
  64 + <person xml:id="PosłankaKłuszyńska" role="speaker">
68 65 <persName>Posłanka Kłuszyńska</persName>
69 66 </person>
  67 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  68 + <persName>Komentarz</persName>
  69 + </person>
70 70 </particDesc>
71 71 </profileDesc>
72 72 </teiHeader>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3 3 <xi:include href="PPC_header.xml"/>
4 4 <TEI>
5 5 <xi:include href="header.xml"/>
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
9   - <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej PoIskiej</u>
10   - <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Sesja nadzwyczajna I r. 1947</u>
11   - <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 5 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 18 lutego 1947 r.</u>
12   - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1947</u>
13   - <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 35 )</u>
  9 + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 35.)</u>
14 10 </div>
15 11 <div xml:id="div-2">
16   - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u>
17   - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Przed przystąpieniem do porządku dziennego udzielam głosu posłowi Żuławskiemu dla uzasadnienia sprzeciwu do protokółu i stenogramu ostatniego posiedzenia Sejmu.</u>
  12 + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
  13 + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Przed przystąpieniem do porządku dziennego udzielam głosu posłowi Żuławskiemu dla uzasadnienia sprzeciwu do protokółu i stenogramu ostatniego posiedzenia Sejmu.</u>
18 14 </div>
19 15 <div xml:id="div-3">
20   - <u xml:id="u-3.0" who="#PoselZulawski">Wysoka Izbo! Przez przyjęcie protokółu z posiedzenia z dnia 8 lutego przyjmuje się równocześnie odnośne sprawozdanie stenograficzne, w którym moje przemówienie zostało zniekształcone przez opuszczenie całego szeregu zdań i myśli. Pan Marszałek, do którego zwróciłem się w tej sprawie, wyjaśnił mi, że to on zarządził te skreślenia, gdyż przemówienie moje wydało mu się — „podburzające”.</u>
21   - <u xml:id="u-3.1" who="#PoselZulawski">Nie ma dwóch zdań, że zarówno w myśl dawnego regulaminu obrad Sejmu, jak i w myśl regulaminu obrad KRN, przewodniczący ma prawo skreślać słowa mówcy, ale tylko gdy naruszają obowiązujące ustawy, obrażają przedstawicieli obcych państw, moralność publiczną lub prywatnych ludzi. Lecz nawet wówczas winien dokonać tego nie w tajemnicy przed Izbą, lecz jawnie, podając w czym dopatrzył się naruszenia prawa — analogicznie do postanowień ostatniego ustępu art. 3 naszej Konstytucji.</u>
22   - <u xml:id="u-3.2" who="#PoselZulawski">Mojego przemówienia jednak, którego zresztą P. Marszałek mi nie przerwał i nie odebrał mi głosu, nie można żadną miarą uważać za sprzeczne z parlamentarnymi zwyczajami lub obrażające czy kogoś osobiście, czy jakiś przepis ustawy.</u>
23   - <u xml:id="u-3.3" who="#PoselZulawski">Co to ja takiego podburzającego powiedziałem w skreślonych ustępach? Nakreśliłem przebieg wyborów w Krakowie, których Pan Marszałek nie widział, a które ja widziałem.</u>
24   - <u xml:id="u-3.4" who="#PoselZulawski">Powtórzyłem dwie rozmowy — jedną z moim dawnym przyjacielem i drugą z obecnym dygnitarzem państwowym co do czystości wyborów. Rzuciłem uwagi o dawnych działaczach WRN-u, o obchodach zwycięstwa, o potrzebie kontroli nad wszelkimi aktami publicznymi, a zwłaszcza wyborami, i o konieczności przeciwdziałania powstawaniu band leśnych, które są nieszczęściem tego Państwa i utrudniają rozumną i celową walkę o praworządność w Polsce, w czym chyba Pan Marszałek musi się ze mną zgodzić.</u>
25   - <u xml:id="u-3.5" who="#PoselZulawski">Skarżąc się wreszcie na obecne skrępowanie myśli i słowa w Polsce, powiedziałem, że te wszystkie piękne plany i zapewnienia, wyrażone w expose, nie mają dla mnie żadnego znaczenia tak długo, dopóki o słuszności ich tez i taktyki nie może dokonać się zupełnie swobodna dyskusja i publiczna wymiana argumentów. Pan Marszałek może co do istnienia wolności słowa w Polsce mieć inne zdanie, ja inne. Jak jednak ta kwestia faktycznie wygląda, to świadczy najlepiej los artykułu Marszałka Daszyńskiego do sanacyjnych waletów, Oni, chociaż mieli władzę, nie skonfiskowali go, a cytata z niego została skonfiskowana dopiero dziś, z obawy, aby nie stanowiła analogii z obecnymi stosunkami.</u>
26   - <u xml:id="u-3.6" who="#PoselZulawski">Nie, ja nie naruszyłem w swoim przemówieniu ani jednej ustawy, a jeśli mimo to moje słowa uległy skreśleniu, to dlatego chyba, że zawstydzały poszczególnych ludzi.</u>
27   - <u xml:id="u-3.7" who="#PoselZulawski">I możecie je znowu skonfiskować, bo macie siłę, której zaufaliście więcej aniżeli własnym argumentom. Macie kolosalną większość, możecie uchwalać, co chcecie. Nie bójcie się więc słów, gdy nie baliście się czynów, i ponoście odpowiedzialność za nie przynajmniej w ten sposób, by ze spokojem...</u>
  16 + <u xml:id="u-3.0" who="#PosełŻuławski">Wysoka Izbo! Przez przyjęcie protokółu z posiedzenia z dnia 8 lutego przyjmuje się równocześnie odnośne sprawozdanie stenograficzne, w którym moje przemówienie zostało zniekształcone przez opuszczenie całego szeregu zdań i myśli. Pan Marszałek, do którego zwróciłem się w tej sprawie, wyjaśnił mi, że to on zarządził te skreślenia, gdyż przemówienie moje wydało mu się „podburzające”.</u>
  17 + <u xml:id="u-3.1" who="#PosełŻuławski">Nie ma dwóch zdań, że zarówno w myśl dawnego regulaminu obrad Sejmu, jak i w myśl regulaminu obrad KRN, przewodniczący ma prawo skreślać słowa mówcy, ale tylko gdy naruszają obowiązujące ustawy, obrażają przedstawicieli obcych państw, moralność publiczną lub prywatnych ludzi. Lecz nawet wówczas winien dokonać tego nie w tajemnicy przed Izbą, lecz jawnie, podając w czym dopatrzył się naruszenia prawa — analogicznie do postanowień ostatniego ustępu art. 3 naszej Konstytucji.</u>
  18 + <u xml:id="u-3.2" who="#PosełŻuławski">Mojego przemówienia jednak, którego zresztą P. Marszałek mi nie przerwał i nie odebrał mi głosu, nie można żadną miarą uważać za sprzeczne z parlamentarnymi zwyczajami lub obrażające czy kogoś osobiście, czy jakiś przepis ustawy.</u>
  19 + <u xml:id="u-3.3" who="#PosełŻuławski">Co to ja takiego podburzającego powiedziałem w skreślonych ustępach? Nakreśliłem przebieg wyborów w Krakowie, których Pan Marszałek nie widział, a które ja widziałem.</u>
  20 + <u xml:id="u-3.4" who="#PosełŻuławski">Powtórzyłem dwie rozmowy — jedną z moim dawnym przyjacielem i drugą z obecnym dygnitarzem państwowym co do czystości wyborów. Rzuciłem uwagi o dawnych działaczach WRN-u, o obchodach zwycięstwa, o potrzebie kontroli nad wszelkimi aktami publicznymi, a zwłaszcza wyborami, i o konieczności przeciwdziałania powstawaniu band leśnych, które są nieszczęściem tego Państwa i utrudniają rozumną i celową walkę o praworządność w Polsce, w czym chyba Pan Marszałek musi się ze mną zgodzić.</u>
  21 + <u xml:id="u-3.5" who="#PosełŻuławski">Skarżąc się wreszcie na obecne skrępowanie myśli i słowa w Polsce, powiedziałem, że te wszystkie piękne plany i zapewnienia, wyrażone w expose, nie mają dla mnie żadnego znaczenia tak długo, dopóki o słuszności ich tez i taktyki nie może dokonać się zupełnie swobodna dyskusja i publiczna wymiana argumentów. Pan Marszałek może co do istnienia wolności słowa w Polsce mieć inne zdanie, ja inne. Jak jednak ta kwestia faktycznie wygląda, to świadczy najlepiej los artykułu Marszałka Daszyńskiego do sanacyjnych waletów, Oni, chociaż mieli władzę, nie skonfiskowali go, a cytata z niego została skonfiskowana dopiero dziś, z obawy, aby nie stanowiła analogii z obecnymi stosunkami.</u>
  22 + <u xml:id="u-3.6" who="#PosełŻuławski">Nie, ja nie naruszyłem w swoim przemówieniu ani jednej ustawy, a jeśli mimo to moje słowa uległy skreśleniu, to dlatego chyba, że zawstydzały poszczególnych ludzi.</u>
  23 + <u xml:id="u-3.7" who="#PosełŻuławski">I możecie je znowu skonfiskować, bo macie siłę, której zaufaliście więcej aniżeli własnym argumentom. Macie kolosalną większość, możecie uchwalać, co chcecie. Nie bójcie się więc słów, gdy nie baliście się czynów, i ponoście odpowiedzialność za nie przynajmniej w ten sposób, by ze spokojem...</u>
28 24 </div>
29 25 <div xml:id="div-4">
30   - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Obywatelu Pośle, Pan wygłasza nowe przemówienie.</u>
  26 + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Obywatelu Pośle, Pan wygłasza nowe przemówienie.</u>
31 27 </div>
32 28 <div xml:id="div-5">
33   - <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZulawski">Tak, bo jestem w parlamencie, Panie Marszałku,</u>
  29 + <u xml:id="u-5.0" who="#PosełŻuławski">Tak, bo jestem w parlamencie, Panie Marszałku.</u>
34 30 </div>
35 31 <div xml:id="div-6">
36   - <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Niech Pan mówi do rzeczy.</u>
  32 + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Niech Pan mówi do rzeczy.</u>
37 33 </div>
38 34 <div xml:id="div-7">
39   - <u xml:id="u-7.0" who="#PoselZulawski">Naturalnie, że tak</u>
40   - <u xml:id="u-7.1" who="#PoselZulawski">...Nie bójcie się ze spokojem wysłuchać oskarżenia ze strony przeciwnej i głosu opinii publicznej.</u>
41   - <u xml:id="u-7.2" who="#PoselZulawski">Po raz pierwszy i — zaręczam Wam — po raz ostatni apeluję do Waszej dżentelmenerii</u>
42   - <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
43   - <u xml:id="u-7.4" who="#PoselZulawski">i do Waszego politycznego rozsądku. Nie dopuście, by w tej Izbie nie wolno było swobodnie przemawiać. Wierzcie, gdyby ta słaba opozycja, której możecie przeciwstawić 20-krotną siłę, mówiła nawet największe nonsensy i herezje, to jeszcze spowoduje to mniejszą szkodę dla Państwa, aniżeli gdy zdusi się tę ostatnią redutę wolności, którą jest trybuna sejmowa.</u>
44   - <u xml:id="u-7.5" who="#PoselZulawski">Nie chciałbym w tej chwili, kiedy wszyscy mówią o potrzebie praworządności i o nawrocie do niej, by ponad Sejmem, ponad jego Marszałkiem, ponad Rządem i jego Premierem wysterczał, jako symbol naszych politycznych stosunków, cenzor i kontroler prasy.</u>
45   - <u xml:id="u-7.6" who="#PoselZulawski">W myśl tego stawiam formalny wniosek:</u>
46   - <u xml:id="u-7.7" who="#PoselZulawski">Wysoki Sejm uchwala przywrócić w stenograficznym sprawozdaniu z dnia 8 lutego 1947 r. skreślone słowa mego przemówienia.</u>
47   - <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Głos: Nie ma czasu na to, Poseł Jaworski: Proszę o głos.)</u>
  35 + <u xml:id="u-7.0" who="#PosełŻuławski">Naturalnie, że tak.</u>
  36 + <u xml:id="u-7.1" who="#PosełŻuławski">... Nie bójcie się ze spokojem wysłuchać oskarżenia ze strony przeciwnej i głosu opinii publicznej.</u>
  37 + <u xml:id="u-7.2" who="#PosełŻuławski">Po raz pierwszy i — zaręczam Wam — po raz ostatni apeluję do Waszej dżentelmenerii...</u>
  38 + <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Wesołość.)</u>
  39 + <u xml:id="u-7.4" who="#PosełŻuławski">... i do Waszego politycznego rozsądku. Nie dopuście, by w tej Izbie nie wolno było swobodnie przemawiać. Wierzcie, gdyby ta słaba opozycja, której możecie przeciwstawić 20-krotną siłę, mówiła nawet największe nonsensy i herezje, to jeszcze spowoduje to mniejszą szkodę dla Państwa, aniżeli gdy zdusi się tę ostatnią redutę wolności, którą jest trybuna sejmowa.</u>
  40 + <u xml:id="u-7.5" who="#PosełŻuławski">Nie chciałbym w tej chwili, kiedy wszyscy mówią o potrzebie praworządności i o nawrocie do niej, by ponad Sejmem, ponad jego Marszałkiem, ponad Rządem i jego Premierem wysterczał, jako symbol naszych politycznych stosunków, cenzor i kontroler prasy.</u>
  41 + <u xml:id="u-7.6" who="#PosełŻuławski">W myśl tego stawiam formalny wniosek:</u>
  42 + <u xml:id="u-7.7" who="#PosełŻuławski">Wysoki Sejm uchwala przywrócić w stenograficznym sprawozdaniu z dnia 8 lutego 1947 r. skreślone słowa mego przemówienia.</u>
  43 + <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Głos: Nie ma czasu na to. Poseł Jaworski: Proszę o głos.)</u>
48 44 </div>
49 45 <div xml:id="div-8">
50   - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jaworski.</u>
  46 + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Jaworski.</u>
51 47 </div>
52 48 <div xml:id="div-9">
53   - <u xml:id="u-9.0" who="#PoselJaworski">Wysoka Izbo! Ponieważ to, co tu p. Żuławski powiedział, uważam za niepoważne, niepodlegające dyskusji, zgłaszam wniosek o przejście nad tym do porządku dziennego (Oklaski.</u>
54   - <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz"> Głos na ławach PSL:</u>
55   - <u xml:id="u-9.2" who="#PoselJaworski">To jest poważne, to jest parlamentarne!).</u>
  49 + <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJaworski">Wysoka Izbo! Ponieważ to, co tu p. Żuławski powiedział, uważam za niepoważne, niepodlegające dyskusji, zgłaszam wniosek o przejście nad tym do porządku dziennego.</u>
  50 + <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski. Głos na ławach PSL: To jest poważne, to jest parlamentarne!)</u>
56 51 </div>
57 52 <div xml:id="div-10">
58   - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Jaworskiego, aby przejść do porządku dziennego nad wnioskiem posła Żuławskiego.</u>
59   - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Kto jest za tym wnioskiem, zechce wstać. Stoi większość. Kto jest przeciw? Stoi mniejszość.</u>
60   - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Wniosek posła Jaworskiego został przyjęty olbrzymią większością głosów.</u>
61   - <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">A zatem wniosek posła Żuławskiego jest odrzucony.</u>
62   - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Wobec tego protokół 4 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty.</u>
63   - <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Na sekretarzy dzisiejszego posiedzenia powołuję posłów ob. ob.: Józefa Ozgę-Michalskiego i Władysława Kurkiewicza. Protokół i listę obecności prowadzi sekretarz poseł Kurkiewicz.</u>
64   - <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
65   - <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Usprawiedliwiają nieobecność na obecnym i na najbliższym posiedzeniu Sejmu posłowie; Bieniek, Chorążyna, Dobosz, Kwiatkowski Eugeniusz, Mazur Stanisław i Wachowicz, Proszą Izbę o udzielenie urlopów zdrowotnych posłowie: Ryncarz i Pietrzak — na 4 tygodnie, posłanka Pietrzakowa — na 1 miesiąc.</u>
66   - <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Nie słyszę sprzeciwu, uważam zatem, że Izba zgodziła się na udzielenie tych urlopów.</u>
67   - <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Obecnie złożą ślubowanie posłowie ob. ob.: Lange Oskar, Bobrowski Czesław i Rzeszut Mieczysław.</u>
68   - <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do stołu prezydialnego</u>
  53 + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Jaworskiego, aby przejść do porządku dziennego nad wnioskiem posła Żuławskiego.</u>
  54 + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Kto jest za tym wnioskiem, zechce wstać. Stoi większość. Kto jest przeciw? Stoi mniejszość.</u>
  55 + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Wniosek posła Jaworskiego został przyjęty olbrzymią większością głosów.</u>
  56 + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">A zatem wniosek posła Żuławskiego jest odrzucony.</u>
  57 + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Wobec tego protokół 4 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty.</u>
  58 + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszego posiedzenia powołuję posłów ob. ob.: Józefa Ozgę-Michalskiego i Władysława Kurkiewicza. Protokół i listę obecności prowadzi sekretarz poseł Kurkiewicz.</u>
  59 + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  60 + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Usprawiedliwiają nieobecność na obecnym i na najbliższym posiedzeniu Sejmu posłowie; Bieniek, Chorążyna, Dobosz, Kwiatkowski Eugeniusz, Mazur Stanisław i Wachowicz, Proszą Izbę o udzielenie urlopów zdrowotnych posłowie: Ryncarz i Pietrzak — na 4 tygodnie, posłanka Pietrzakowa — na 1 miesiąc.</u>
  61 + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Nie słyszę sprzeciwu, uważam zatem, że Izba zgodziła się na udzielenie tych urlopów.</u>
  62 + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Obecnie złożą ślubowanie posłowie ob. ob.: Lange Oskar, Bobrowski Czesław i Rzeszut Mieczysław.</u>
  63 + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do stołu prezydialnego...</u>
69 64 <u xml:id="u-10.11" who="#komentarz">(Wszyscy powstają)</u>
70   - <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">i powtarzanie za mną słów ślubowania (czyta):</u>
71   - <u xml:id="u-10.13" who="#komentarz"> „Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra narodu polskiego, stać na straży jogo praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej” </u>
72   - <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">(Posłowie: 1) Bobrowski Czesław, 2) Lange Oskar i 3) Rzeszut Mieczysław powtarzają za Marszałkiem przytoczone wyżej słowa ślubowania.)*</u>
73   - <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Uważam ślubowanie za dokonane.</u>
74   - <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Porządek obrad dzisiejszego posiedzenia jest następujący:</u>
75   - <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">1. Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. zw. — „Małej Konstytucji”) o projekcie ustawy konstytucyjnej o organizacji i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 2). — 2. Sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianie art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu (druk nr 3).</u>
76   - <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">3.Powołanie komisyj sejmowych.</u>
77   - <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. zw. — „Małej Konstytucji”) o projekcie ustawy konstytucyjnej o organizacji i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 2).</u>
78   - <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi ob. Jaroszowi.</u>
  65 + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">... i powtarzanie za mną słów ślubowania:</u>
  66 + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Ustawodawczy według najlepszego rozumienia i zgodnie z sumieniem pracować dla dobra narodu polskiego, stać na straży jogo praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę sił i uzdolnień dla umocnienia niepodległości i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
  67 + <u xml:id="u-10.14" who="#komentarz">(Posłowie: 1) Bobrowski Czesław, 2) Lange Oskar i 3) Rzeszut Mieczysław powtarzają za Marszałkiem przytoczone wyżej słowa ślubowania.)</u>
  68 + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Uważam ślubowanie za dokonane.</u>
  69 + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Porządek obrad dzisiejszego posiedzenia jest następujący:</u>
  70 + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">1. Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. zw. „Małej Konstytucji”) o projekcie ustawy konstytucyjnej o organizacji i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 2).</u>
  71 + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">2. Sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianie art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu (druk nr 3).</u>
  72 + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">3. Powołanie komisyj sejmowych.</u>
  73 + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju władz naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. zw. „Małej Konstytucji”) o projekcie ustawy konstytucyjnej o organizacji i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 2).</u>
  74 + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi ob. Jaroszowi.</u>
79 75 </div>
80 76 <div xml:id="div-11">
81   - <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJarosz">Wysoka Izbo! Jako sprawozdawca Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt prosić Wysoki Sejm, aby raczył uchwalić przedłożony projekt ustawy.</u>
82   - <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJarosz">Przede wszystkim prosiłbym Szanownych Posłów o dokonanie pewnej poprawki w rozdanym projekcie w art 19, gdyż zakradł się tam błąd drukarski, mianowicie zamiast — „dla zaopatrzenia” ma być — „dla rozpatrzenia”.</u>
83   - <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJarosz">Wysoka Izbo! Sejm Ustawodawczy bezpośrednio po ukonstytuowaniu się i uchwaleniu ustawy konstytucyjnej o wyborze rezydenta Rzeczypospolitej i po dokonaniu wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej za najpilniejszą sprawę uważał uregulowanie i uchwalenie ustawy konstytucyjnej o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej i w tym celu na jednym z pierwszych posiedzeń powołał specjalną komisję w składzie 30 posłów do opracowania projektu t. zw. — „Małej Konstytucji”.</u>
84   - <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJarosz">Komisja Specjalna przystąpiła bezpośrednio do pracy, wyłoniła z siebie podkomisję ściślejszą i za podstawę swych prac przyjęła zgłoszony projekt ustawy, złożony przez przedstawicieli dwóch klubów poselskich: klubu posłów Polskiej Partii Socjalistycznej i klubu posłów Polskiej Partii Robotniczej. Ponadto wzięła pod uwagę projekt przedłożony przez posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego i jako materiał — uchwalony przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej — projekt „Małej Konstytucji”.</u>
85   - <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJarosz">Komisja Specjalna, opracowując ten projekt ustawy konstytucyjnej, kierowała się następującymi zasadami: 1) przede wszystkim, aby ta ustawa konstytucyjna wprowadziła w nasze życie publiczne i polityczne pewną stałość i trwałość zasad prawnych, 2) aby ściśle określić kompetencje Sejmu, aby ten Sejm był silny, kompetentny i mocny, 3) żeby silny i kompetentny był Rząd, jak również 4) aby określić stanowczo i ściśle kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej i tego małego ciała, któremu on przewodniczy, ciała bardzo kompetentnego, składającego się z reprezentantów najwyższych naszych czynników, ciała, które ma w chwilach wyjątkowych i w chwilach poważnych decydować o, zasadniczych sprawach.</u>
86   - <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJarosz">Te cztery zasady przyświecały temu projektowi ustawy konstytucyjnej.</u>
87   - <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJarosz">Projekt ten, rozpracowany należycie w podkomisji i na plenum, po uzgodnieniu szczegółów zostaje przedłożony Wysokiej Izbie w tej redakcji, jaką dzisiaj Panowie Posłowie otrzymali.</u>
88   - <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJarosz">Ustawa konstytucyjna pod względem redakcyjnym składa się z 33 artykułów, ujętych w 9 rozdziałów.</u>
89   - <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJarosz">Art. 1 ma raczej charakter deklaratoryjny, gdzie przede wszystkim stwierdza się, że ustawa konstytucyjna, którą projektujemy do uchwalenia, działa czasowo, gdyż wyraźnie mówi się w art. 1, — „do czasu wejścia w życie nowej konstytucji Rzeczypospolitej, a więc wyraźnie określa charakter czasowy tej ustawy konstytucyjnej.</u>
90   - <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJarosz">Ustawa ta stwierdza, że władza zwierzchnia należy do narodu, gdyż Sejm Ustawodawczy jako organ władzy zwierzchniej Narodu Polskiego postanawia o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej. Ustawa nazywa ten Sejm Sejmem Ustawodawczym i aczkolwiek może byłoby do dyskusji, czy nomenklatura tego Sejmu jako Sejmu Ustawodawczego jest ścisła i można byłoby używać innej nazwy i nazwać bardziej trafnie ten Sejm, Sejmem Konstytucyjnym, niemniej Komisja Specjalna stanęła na stanowisku, aby zachować dotychczasową nazwę Sejmu Ustawodawczego z uwagi na pewne konsekwencje i z uwagi na pewne zaszłości historyczne. Nawiązujemy do tradycji i przeszłości. Był swego czasu w dawnej Polsce historyczny Sejm czteroletni, który się nazywał Sejmem Ustawodawczym, Sejm po powstaniu Państwa Polskiego również nazwał się Sejmem Ustawodawczym, mimo że każdy inny Sejm był również sejmem ustawodawczym. A również i Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego mówi o przekazaniu władzy w ręce Sejmu Ustawodawczego. Ordynacja wyborcza mówi o wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Z uwagi na tę nomenklaturę która historycznie powtarza się w uprzednich aktach państwowych, zachowaliśmy więc nazwę Sejmu Ustawodawczego.</u>
91   - <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJarosz">W art. 1 nawiązujemy do naszych norm prawnych prawa publicznego i politycznego dawnego i stwierdzamy w art. 1, że obowiązują nadal podstawowe założenia Konstytucji Marcowej z 17 marca 1921 r., że obowiązują nadal zasady Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 Iipca 1944 r. obowiązują nadal zasady ustawodawstwa o radach narodowych oraz reformach społecznych i ustrojowych, potwierdzone przez naród w głosowaniu ludowym w dniu 30 czerwca 1946 r.</u>
92   - <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJarosz">To są podstawy prawne, na których opiera się w dalszym ciągu projekt ustawy konstytucyjnej z tym, że te podstawowe założenia, te zasady w dalszym ciągu obowiązują. Więc, jak stwierdza art. 1 projektu, ustawa konstytucyjna ma charakter deklaratoryjny, a więc wyjaśniający co do zasad i podstaw ustrojowych władz naczelnych Rzeczypospolitej.</u>
93   - <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJarosz">Jak wspomniałem, cały projekt ustawy składa się z 9 rozdziałów. Rozdział 1 w art. 2 mówi o najwyższych organach Rzeczypospolitej Polskiej i tu przeprowadza ten podział władz.</u>
94   - <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJarosz">Przede wszystkim w zakresie ustawodawstwa naczelnym organem Rzeczypospolitej Polskiej jest Sejm Ustawodawczy, w zakresie władzy wykonawczej Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Państwa i Rząd Rzeczypospolitej, a w zakresie wymiaru sprawiedliwości — niezawisłe sądy. Podział ten jest utrzymany i w następnych rozdziałach szczegółowo określone są kompetencje tych najwyższych organów Rzeczypospolitej.</u>
95   - <u xml:id="u-11.14" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o Sejm Ustawodawczy, to w art. 3 projektu ustala się, że zakres działania Sejmu Ustawodawczego obejmuje uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To jest zasadnicze zagadnienie i zasadniczy obowiązek tego Sejmu Ustawodawczego — uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawodawstwo, a następnie kontrola nad działalnością Rządu i ustalanie zasadniczego kierunku polityki Państwa.</u>
96   - <u xml:id="u-11.15" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o działalność ustawodawczą Sejmu, to Sejm spełnia bezpośrednio tę działalność ustawodawczą, ale niemniej projekt ustawy konstytucyjnej przewiduje, że Sejm może w drodze ustawy udzielić Rządowi pełnomocnictw do wydawania dekretów z mocą ustawy. Sejm zastrzega się, jakiego rodzaju sprawy nie mogą być objęte dekretowaniem Rządu i w jakim czasie to dekretowanie ma mieć miejsce. Przede wszystkim w art. 4 następujące sprawy zostają wyłączone spod kompetencji dekretowania: przede wszystkim sprawy konstytucji, ordynacji wyborczej, kontroli państwowej, Trybunału Stanu, budżetu, narodowego planu gospodarczego, wprowadzenia nowych podatków, zmiany systemu monetarnego, poboru rekruta, ustroju samorządu i ratyfikacji umów międzynarodowych. Jak widać z tego art. 4, nie wszystkie dziedziny życia publicznego zostały oddane Rządowi do dekretowania. Cały szereg bardzo istotnych i bardzo poważnych spraw został spod dekretowania wyłączony.</u>
97   - <u xml:id="u-11.16" who="#PoselJarosz">Pełnomocnictwa dla dekretowania mogą być udzielane Rządowi tylko na okresy między sesjami lub w razie odroczenia sesji Sejmu albo w razie rozwiązania Sejmu Ustawodawczego do czasu ukonstytuowania się nowego Sejmu. Dekrety przedkłada Prezes Rady Ministrów do zatwierdzenia Radzie Państwa, a Prezydent Rzeczypospolitej zarządza ogłoszenie w Dzienniku Ustaw tych dekretów z mocą ustawy, przy czym muszą być te dekrety zatwierdzone przez Radę Państwa i podpisane przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezesa Rady Ministrów i właściwych ministrów. Dekrety z mocą ustawy nie przedłożone do zatwierdzenia na najbliższej sesji Sejmu, lub których zatwierdzenia Sejm odmówił zwykłą większością, tracą moc w dniu zamknięcia lub odroczenia sesji Sejmu, o czym Prezes Rady Ministrów podaje do wiadomości w drodze obwieszczenia, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw.</u>
98   - <u xml:id="u-11.17" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o inicjatywę ustawodawczą, to w art. 5 stwierdzone jest, że inicjatywa ustawodawcza przysługuje Rządowi, Sejmowi i Radzie Państwa.</u>
99   - <u xml:id="u-11.18" who="#PoselJarosz">Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje, otwiera, odracza i zamyka Sejm, przy czym zostało ustalone w art. 7, kiedy i jak sesja zwyczajna ma być zwoływana. Przewidujemy, że Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje Sejm na zwyczajną sesję jesienną corocznie najpóźniej w październiku i że sesja ta nie może być zamknięta przed uchwaleniem ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta, lub przed upływem dwóch miesięcy od jej zwołania. Również przewidujemy drugą sesję zwyczajną, którą zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej, t. zw. sesję wiosenną corocznie najpóźniej w kwietniu.</u>
100   - <u xml:id="u-11.19" who="#PoselJarosz">Sesja wiosenna nie może być zamknięta przed powzięciem uchwały w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium na podstawie wniosku Najwyższej Izby Kontroli lub przed upływem jednego miesiąca od daty zwołania.</u>
101   - <u xml:id="u-11.20" who="#PoselJarosz">Tak więc ustalamy dwie normalne sesje sejmowe: jedną wiosenną, drugą jesienną, przy czym przewiduje się, że sesja jesienna ma trwać najkrócej dwa miesiące, a sesja wiosenna ma trwać najkrócej jeden miesiąc, Nadto Prezydent Rzeczypospolitej może w każdym czasie zwołać Sejm na sesję nadzwyczajną, zależnie od swego uznania, a winien to uczynić w ciągu dwóch tygodni na żądanie jednej trzeciej części ustawowej liczby posłów.</u>
102   - <u xml:id="u-11.21" who="#PoselJarosz">W art. 8 przewidujemy, że jeżeli Sejm w ciągu trzech miesięcy od przedłożenia mu przez Rząd projektów nie uchwali ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta, Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Rady Państwa ogłosi te ustawy w brzmieniu projektów rządowych.</u>
103   - <u xml:id="u-11.22" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, to w rozdziale III w art. 12 przewidujemy to, co już przewidziała ustawa konstytucyjna o wyborze Prezydenta, że Sejm wybiera Prezydenta Rzeczypospolitej na lat 7 bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ustawowej liczby posłów.</u>
104   - <u xml:id="u-11.23" who="#PoselJarosz">I tutaj w art. 13, jeżeli chodzi o określenie kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej, to przyjęliśmy przepisy ustawy konstytucyjnej z 17 marca 1921 r. i stwierdzamy w projekcie, że, do sprawowania urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej stosuje się odpowiednio przepisy art. 40, 42, 43, 44, 45 ust. 1, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52 i 53 Konstytucji z 17 marca 1921r. Wszystkie te artykuły Konstytucji marcowej mają zastosowanie do urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
105   - <u xml:id="u-11.24" who="#PoselJarosz">Nadto przewidujemy w art. 14, że w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Sejm dokona niezwłocznie wyboru Prezydenta.</u>
106   - <u xml:id="u-11.25" who="#PoselJarosz">Projekt ustawy konstytucyjnej wprowadza jako novum do ustawy konstytucyjnej zupełnie nowa instytucję, mianowicie Radę Państwa. Rada Państwa składa się według projektu z Prezydenta Rzeczypospolitej jako przewodniczącego, Marszałka i Wicemarszałków Sejmu Ustawodawczego oraz Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. W czasie wojny wchodzi do Rady Państwa również Naczelny Dowódca Wojska Polskiego. W ustępie 3 art. 15 przewidujemy, że na wniosek Rady Państwa, uchwalony jednomyślnie. Sejm może uzupełniać skład Rady Państwa przez powołanie dalszych członków Rady Państwa w liczbie co najwyżej trzech.</u>
107   - <u xml:id="u-11.26" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o kompetencje Rady Państwa, to w art. 16 szczegółowo te kompetencje zostały określone. I tak odnośne ustępy tego artykułu obejmują zakres działania Rady Państwa:</u>
108   - <u xml:id="u-11.27" who="#PoselJarosz">a) sprawowanie zwierzchniego nadzoru nad terenowymi radami narodowymi w granicach uprawnień Krajowej Rady Narodowej i Prezydium Krajowej Rady Narodowej na zasadzie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, b) zatwierdzanie dekretów z mocą ustawy, uchwalonych na podstawie pełnomocnictw, udzielonych Rządowi przez Sejm, c) kompetencje Prezydium Krajowej Rady Narodowej, wynikające z obowiązującego ustawodawstwa, d) podejmowanie uchwał w przedmiocie wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego (art. 2 ust. 2), e) wyrażenie zgody na ogłoszenie ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta w przypadkach przewidzianych w art. 8, f) inicjatywę ustawodawczą, g) rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, Wysoka Izbo! Rada Państwa została powołana z uwagi na naszą polską rzeczywistość. Od czasu odzyskania niepodległości w życiu naszym państwowym i publicznym zaszły daleko idące zmiany, zostały powołane nowe instytucje prawne. Bierzemy przede wszystkim pod uwagę Krajową Radę Narodową i Prezydium Krajowej Rady Narodowej, bierzemy pod uwagę rady terenowe. Dziś, kiedy przestała istnieć Krajowa Rada Narodowa, musi być powołane jakieś ciało, które by objęło kompetencje dawnego Prezydium Krajowej Rady Narodowej odnośnie rad terenowych i te właśnie funkcje ma spełniać Rada Państwa, będąca bardzo szczupłym ciałem, ale niemniej bardzo kompetentnym i reprezentatywnym, w skład którego wchodzi Prezydent Rzeczypospolitej jako przewodniczący, Marszałek i Wicemarszałkowie Sejmu oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli, i które ewentualnie może być powiększone przez trzech dalszych członków, wybranych przez Sejm na jednomyślny wniosek Rady Państwa.</u>
109   - <u xml:id="u-11.28" who="#PoselJarosz">Krajowa Rada Narodowa, jak stwierdza jedna z pierwszych uchwał Sejmu Ustawodawczego, dobrze zasłużyła się Ojczyźnie. Stworzyła nowe instytucje, które sprawnie działają w terenie. Instytucje te w dalszym ciągu są żywe i w dalszym ciągu działają. Nie mogły te instytucje pozostać bez tego organu nadzorczego, bez tego ciała i bez tych funkcji, które przedtem spełniało Prezydium Krajowej Rady Narodowej, i dziś te kompetencje zostały przelane na Radę Państwa.</u>
110   - <u xml:id="u-11.29" who="#PoselJarosz">Nadto do kompetencji Rady Państwa należy rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli. Organem pomocniczym Rady Państwa jest Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
111   - <u xml:id="u-11.30" who="#PoselJarosz">W rozdziale V ustalamy kompetencje Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i ujmujemy w art. 18 sprawy te w sposób następujący, mianowicie, że na czele Rządu stoi Prezes Rady Ministrów, pod którego przewodnictwem ministrowie tworzą Radę Ministrów. Ujęcie może nieco różne od ujęcia w Konstytucji marcowej, niemniej to ujęcie stwarza tego rodzaju sytuację, że Rada Ministrów jest ciałem kolegialnym, zwartym, że nie jest emanacją, desygnatem z łona poszczególnych partii, ale stanowi rząd pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów.</u>
112   - <u xml:id="u-11.31" who="#PoselJarosz">Nadto projekt komisji przewiduje nową rzecz, mianowicie Radę Gabinetową.</u>
113   - <u xml:id="u-11.32" who="#PoselJarosz">Radę Gabinetową stanowi Rada Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej i jest zwoływana na życzenie Prezydenta Rzeczypospolitej dla rozpatrzenia spraw wyjątkowej wagi.</u>
114   - <u xml:id="u-11.33" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o Radę Ministrów i ministrów, to również został w projekcie Konstytucji recypowane artykuły Konstytucji marcowej, a mianowicie art. 44, 45 ust. 1 i 2 oraz art. 56 do 63 Konstytucji z 17 marca.</u>
115   - <u xml:id="u-11.34" who="#PoselJarosz">Przewidujemy że w pewnych wyjątkowych sytuacjach na wniosek Rady Ministrów Rada Państwa może wprowadzić stan wyjątkowy lub wojenny i że zarządzanie takie winno być przedłożone Sejmowi na najbliższym posiedzeniu do zatwierdzenia i traci moc w razie nieprzedłożenia lub odmowy zatwierdzenia przez Sejm.</u>
116   - <u xml:id="u-11.35" who="#PoselJarosz">W projekcie Konstytucji przewidujemy dalej instytucję Najwyższej Izby Kontroli. Najwyższa Izba Kontroli ma za zadanie badanie pod względem finansowym i gospodarczym działalności władz, instytucji i przedsiębiorstw państwowych, nadto Rada Państwa może zlecić Najwyższej Izbie Kontroli jednorazowe łub stałe kontrolowanie wszystkich lub niektórych jednostek samorządowych oraz związków lub instytucyj, korzystających z pomocy Państwa lub wykonujących czynności zlecone w zakresie administracji publicznej. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli wybiera Sejm, a osobna ustawa ma określić organizację i sposób działania Najwyższej Izby Kontroli.</u>
117   - <u xml:id="u-11.36" who="#PoselJarosz">Najwyższa Izba Kontroli bada corocznie zamknięcia rachunków państwowych i przedkłada Sejmowi wniosek w przedmiocie udzielenia lub odmówienia Rządowi absolutorium.</u>
118   - <u xml:id="u-11.37" who="#PoselJarosz">Kompetencje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli są określone w ten sposób, że Bierze on osobiście lub przez swego przedstawiciela udział w obradach Sejmu i ma prawo zabierania głosu we wszystkich sprawach, związanych ze sprawozdaniem z działalności Rządu i zamknięciem rachunków państwowych.</u>
119   - <u xml:id="u-11.38" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o trzeci organ najwyższy Rzeczypospolitej, ó wymiar sprawiedliwości, to wyraźnie stwierdzamy w projekcie Konstytucji, że wymiar sprawiedliwości w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej należy do sądów, a sędziowie są w sprawowaniu swego urzędu sędziowskiego niezawiśli i podlegają tylko Ustawom. Nadto sądy nie mają prawa badania ważności ustaw i dekretów z mocą ustawy należycie ogłoszonej.</u>
120   - <u xml:id="u-11.39" who="#PoselJarosz">Przewidujemy również, że ustawy określają ustrój i zakres właściwości sądów oraz sposób przejęcia przez sądownictwo powszechne całego wymiaru sprawiedliwości. Liczymy się z tym, że w najbliższym okresie czasu z obecnego różnotorowego wymiaru sprawiedliwości dojdziemy do tego momentu, że w drodze ustawodawczej wymiar sprawiedliwości zostanie całkowicie przejęty przez sądownictwo powszechne; przyszłe ustawy określą zakres właściwości i sposób przejęcia wymiaru sprawiedliwości przez sądownictwo powszechne.</u>
121   - <u xml:id="u-11.40" who="#PoselJarosz">W projekcie ustawy przewidujemy powołanie pewnego organu — coś w rodzaju Trybunału Administracyjnego, mianowicie Ustawa przewiduje, że osobna ustawa ustali tryb i zakres działania organów właściwych do orzekania o legalności aktów administracyjnych w zakresie administracji publicznej.</u>
122   - <u xml:id="u-11.41" who="#PoselJarosz">W ostatnim rozdziale w przepisach przejściowych przewiduje się powołanie organu, który nazwałbym Trybunałem Stanu, choć ta nazwa nie została ustawą objęta. Mianowicie w art. 28 przewiduje się, że osobna ustawa określi skład, organizację, zakres działania, tryb postępowania organów właściwych do orzekania w sprawach, wynikających z odpowiedzialności konstytucyjnej. Prezydenta Rzeczypospolitej i ministrów.</u>
123   - <u xml:id="u-11.42" who="#PoselJarosz">W przepisach przejściowych przewidujemy dalej, że Rząd złoży Sejmowi projekt budżetu, narodowego plantu gospodarczego i ustawy o poborze rekruta na rok 1947 nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia otwarcia Sejmu.</u>
124   - <u xml:id="u-11.43" who="#PoselJarosz">Również w art. 30 szczegółowo załatwiamy się z dekretami, które zostały wydane po dniu 23 września 1946 r., a więc po czasie, gdy przestała działać Krajowa Rada Narodowa a Rząd wydał szereg dekretów. Art. 30 zobowiązuje Rząd do przedłożenia Sejmowi Ustawodawczemu do zatwierdzania najdalej w ciągu 3 miesięcy od dnia otwarcia Sejmu dekretów z mocą ustawy, ogłoszonych po dniu 23 września 1946 r. i że dekrety nie przedłożone do zatwierdzenia, lub których zatwierdzenia Sejm odmówił zwykła większością głosów, tracą moc w dniu zamknięcia sesji, na której winny być przedłożone, o czym Prezes</u>
125   - <u xml:id="u-11.44" who="#PoselJarosz">Rady Ministrów poda do wiadomości w drodze obwieszczenia, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw R. P.</u>
126   - <u xml:id="u-11.45" who="#PoselJarosz">W przepisach końcowych projekt stwierdza, że do zmiany ustawy niniejszej wymagana jest większość 2/3 ustawowej liczby posłów. To są zasadnicze zręby tego projektu Konstytucji.</u>
127   - <u xml:id="u-11.46" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o prace Komisji Specjalnej, która została powołana do opracowania tego projektu ustawy konstytucyjnej o najwyższych organach Rzeczypospolitej, to, jak wspomniałem był jeden projekt zasadniczy, przedstawiony przez dwa bratnie kluby poselskie PPS i PPR, i głównie na tym projekcie oparła się komisja opracowująca przedłożony projekt ustawy. Był jeszcze drugi projekt, przedłożony przez PSL, projekt bardzo lakoniczny, składający się z 5 artykułów i właściwie w tym projekcie, oprócz postanowienia, że do czasu uchwalenia nowej konstytucji obowiązuje w całej pełni Konstytucja z 17 marca 1921 r., innych szczególnych jakichkolwiek dyspozycji nie ma, oprócz artykułu 3, w którym się stwierdza, że do czasu uchwalenia osobnej ustawy, normującej ustrój samorządu terytorialnego w myśl art. 67 i następnych, zwierzchni nadzór nad organami samorządu będzie sprawować państwowa rada samorządowa pod przewodnictwem ministra administracji publicznej, że rada ta składać się będzie z przedstawicieli wojewódzkich rad narodowych, delegowanych po jednym od istniejących obecnie wojewódzkich rad narodowych.</u>
128   - <u xml:id="u-11.47" who="#PoselJarosz">Poza tym projekt posłów klubu PSL żadnych nowych rzeczy do projektu nie wnosi i dlatego Komisja Specjalna choć wzięła pod uwagę cały materiał, jaki jej został przedłożony, jednakowoż bazowała pracę nad projektem ustawy konstytucyjnej na projekcie złożonym przez dwa kluby poselskie PPS i PPR.</u>
129   - <u xml:id="u-11.48" who="#PoselJarosz">Do tego projektu, przedstawionego dzisiaj Wysokiemu Sejmowi, klub pogłów PSL wnosi szereg poprawek. Poprawki są niektóre natury stylistycznej, a niektóre natury zasadniczej.</u>
130   - <u xml:id="u-11.49" who="#PoselJarosz">Przede wszystkim klub PSL ustosunkował się negatywnie do tej instytucji, którą my w naszym projekcie wprowadzamy, mianowicie do instytucji Rady Państwa. Klub PSL domaga się skreślenia tych wszystkich ustępów, gdzie jest mowa o Radzie Państwa, uważając, że wprowadzenie tej nowej instytucji jest błędne, a w tych postanowieniach, gdzie jest konieczne wprowadzenie jakiegoś ciała nadrzędnego nad radami terenowymi, które istnieją, proponuje w swym projekcie w art. 3 powołanie rady samorządowej.</u>
131   - <u xml:id="u-11.50" who="#PoselJarosz">Jeżeli chodzi o inne projekty i inne zmiany i poprawki PSL, to zasadniczą poprawką jest poprawka ostatnia, mianowicie gdzie klub PSL domaga się, ażeby wprowadzić w rozdziale VlIl po art. 28 nowy art. 29, że do czasu uchwalenia nowej konstytucji obowiązywać będą w pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. zawarte w rozdziale V o powszechnych obowiązkach i prawach obywatelskich. Większość komisji ustosunkowała się do projektu, wniesionego przez przedstawicieli PSL, negatywnie, uważając, że poprawki te są niecelowe. Mechaniczne recypowanie Konstytucji marcowej jest niezgodne z naszą rzeczywistością, gdyż — jak miałem zaszczyt na wstępie stwierdzić — przez ten okres czasu od chwili powstania Państwa Polskiego do dnia dzisiejszego w naszym życiu państwowym i społecznym zaszły bardzo daleko idące zmiany, czego nie przewidziała Konstytucja marcowa, a z czym musimy się liczyć pozytywnie, gdy kształtujemy nasz ustrój państwowy w naszej polskiej rzeczywistości na tych zdobyczach, które naród polski i społeczeństwo uzyskało w ciągu ostatnich lat. Art. 1 projektowanej ustawy utrzymuje zresztą w mocy podstawowe założenia Konstytucji marcowej. Dlatego proponowana ustawa konstytucyjna, licząc się wyraźnie z tymi zmianami, jakie zaszły w ostatnim czasie, musiała wprowadzić nowe instytucje i dostosować je do naszego życia publicznego.</u>
132   - <u xml:id="u-11.51" who="#PoselJarosz">W tych warunkach mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę, aby zechciała przyjąć i uchwalić przedstawiony projekt ustawy.</u>
133   - <u xml:id="u-11.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
  77 + <u xml:id="u-11.0" who="#PosełJarosz">Wysoka Izbo! Jako sprawozdawca Komisji Specjalnej do opracowania projektu ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt prosić Wysoki Sejm, aby raczył uchwalić przedłożony projekt ustawy.</u>
  78 + <u xml:id="u-11.1" who="#PosełJarosz">Przede wszystkim prosiłbym Szanownych Posłów o dokonanie pewnej poprawki w rozdanym projekcie w art 19, gdyż zakradł się tam błąd drukarski, mianowicie zamiast „dla zaopatrzenia” ma być „dla rozpatrzenia”.</u>
  79 + <u xml:id="u-11.2" who="#PosełJarosz">Wysoka Izbo! Sejm Ustawodawczy bezpośrednio po ukonstytuowaniu się i uchwaleniu ustawy konstytucyjnej o wyborze rezydenta Rzeczypospolitej i po dokonaniu wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej za najpilniejszą sprawę uważał uregulowanie i uchwalenie ustawy konstytucyjnej o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej i w tym celu na jednym z pierwszych posiedzeń powołał specjalną komisję w składzie 30 posłów do opracowania projektu t. zw. „Małej Konstytucji”.</u>
  80 + <u xml:id="u-11.3" who="#PosełJarosz">Komisja Specjalna przystąpiła bezpośrednio do pracy, wyłoniła z siebie podkomisję ściślejszą i za podstawę swych prac przyjęła zgłoszony projekt ustawy, złożony przez przedstawicieli dwóch klubów poselskich: klubu posłów Polskiej Partii Socjalistycznej i klubu posłów Polskiej Partii Robotniczej. Ponadto wzięła pod uwagę projekt przedłożony przez posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego i jako materiał — uchwalony przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej — projekt „Małej Konstytucji”.</u>
  81 + <u xml:id="u-11.4" who="#PosełJarosz">Komisja Specjalna, opracowując ten projekt ustawy konstytucyjnej, kierowała się następującymi zasadami:</u>
  82 + <u xml:id="u-11.5" who="#PosełJarosz">1) przede wszystkim, aby ta ustawa konstytucyjna wprowadziła w nasze życie publiczne i polityczne pewną stałość i trwałość zasad prawnych,</u>
  83 + <u xml:id="u-11.6" who="#PosełJarosz">2) aby ściśle określić kompetencje Sejmu, aby ten Sejm był silny, kompetentny i mocny,</u>
  84 + <u xml:id="u-11.7" who="#PosełJarosz">3) żeby silny i kompetentny był Rząd, jak również−</u>
  85 + <u xml:id="u-11.8" who="#PosełJarosz">4) aby określić stanowczo i ściśle kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej i tego małego ciała, któremu on przewodniczy, ciała bardzo kompetentnego, składającego się z reprezentantów najwyższych naszych czynników, ciała, które ma w chwilach wyjątkowych i w chwilach poważnych decydować o, zasadniczych sprawach.</u>
  86 + <u xml:id="u-11.9" who="#PosełJarosz">Te cztery zasady przyświecały temu projektowi ustawy konstytucyjnej.</u>
  87 + <u xml:id="u-11.10" who="#PosełJarosz">Projekt ten, rozpracowany należycie w podkomisji i na plenum, po uzgodnieniu szczegółów zostaje przedłożony Wysokiej Izbie w tej redakcji, jaką dzisiaj Panowie Posłowie otrzymali.</u>
  88 + <u xml:id="u-11.11" who="#PosełJarosz">Ustawa konstytucyjna pod względem redakcyjnym składa się z 33 artykułów, ujętych w 9 rozdziałów.</u>
  89 + <u xml:id="u-11.12" who="#PosełJarosz">Art. 1 ma raczej charakter deklaratoryjny, gdzie przede wszystkim stwierdza się, że ustawa konstytucyjna, którą projektujemy do uchwalenia, działa czasowo, gdyż wyraźnie mówi się w art. 1, „do czasu wejścia w życie nowej konstytucji Rzeczypospolitej, a więc wyraźnie określa charakter czasowy tej ustawy konstytucyjnej.</u>
  90 + <u xml:id="u-11.13" who="#PosełJarosz">Ustawa ta stwierdza, że władza zwierzchnia należy do narodu, gdyż Sejm Ustawodawczy jako organ władzy zwierzchniej Narodu Polskiego postanawia o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej. Ustawa nazywa ten Sejm Sejmem Ustawodawczym i aczkolwiek może byłoby do dyskusji, czy nomenklatura tego Sejmu jako Sejmu Ustawodawczego jest ścisła i można byłoby używać innej nazwy i nazwać bardziej trafnie ten Sejm, Sejmem Konstytucyjnym, niemniej Komisja Specjalna stanęła na stanowisku, aby zachować dotychczasową nazwę Sejmu Ustawodawczego z uwagi na pewne konsekwencje i z uwagi na pewne zaszłości historyczne. Nawiązujemy do tradycji i przeszłości. Był swego czasu w dawnej Polsce historyczny Sejm czteroletni, który się nazywał Sejmem Ustawodawczym, Sejm po powstaniu Państwa Polskiego również nazwał się Sejmem Ustawodawczym, mimo że każdy inny Sejm był również sejmem ustawodawczym. A również i Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego mówi o przekazaniu władzy w ręce Sejmu Ustawodawczego. Ordynacja wyborcza mówi o wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Z uwagi na tę nomenklaturę która historycznie powtarza się w uprzednich aktach państwowych, zachowaliśmy więc nazwę Sejmu Ustawodawczego.</u>
  91 + <u xml:id="u-11.14" who="#PosełJarosz">W art. 1 nawiązujemy do naszych norm prawnych prawa publicznego i politycznego dawnego i stwierdzamy w art. 1, że obowiązują nadal podstawowe założenia Konstytucji Marcowej z 17 marca 1921 r., że obowiązują nadal zasady Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r. obowiązują nadal zasady ustawodawstwa o radach narodowych oraz reformach społecznych i ustrojowych, potwierdzone przez naród w głosowaniu ludowym w dniu 30 czerwca 1946 r.</u>
  92 + <u xml:id="u-11.15" who="#PosełJarosz">To są podstawy prawne, na których opiera się w dalszym ciągu projekt ustawy konstytucyjnej z tym, że te podstawowe założenia, te zasady w dalszym ciągu obowiązują. Więc, jak stwierdza art. 1 projektu, ustawa konstytucyjna ma charakter deklaratoryjny, a więc wyjaśniający co do zasad i podstaw ustrojowych władz naczelnych Rzeczypospolitej.</u>
  93 + <u xml:id="u-11.16" who="#PosełJarosz">Jak wspomniałem, cały projekt ustawy składa się z 9 rozdziałów. Rozdział 1 w art. 2 mówi o najwyższych organach Rzeczypospolitej Polskiej i tu przeprowadza ten podział władz.</u>
  94 + <u xml:id="u-11.17" who="#PosełJarosz">Przede wszystkim w zakresie ustawodawstwa naczelnym organem Rzeczypospolitej Polskiej jest Sejm Ustawodawczy, w zakresie władzy wykonawczej Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Państwa i Rząd Rzeczypospolitej, a w zakresie wymiaru sprawiedliwości — niezawisłe sądy. Podział ten jest utrzymany i w następnych rozdziałach szczegółowo określone są kompetencje tych najwyższych organów Rzeczypospolitej.</u>
  95 + <u xml:id="u-11.18" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o Sejm Ustawodawczy, to w art. 3 projektu ustala się, że zakres działania Sejmu Ustawodawczego obejmuje uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To jest zasadnicze zagadnienie i zasadniczy obowiązek tego Sejmu Ustawodawczego — uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawodawstwo, a następnie kontrola nad działalnością Rządu i ustalanie zasadniczego kierunku polityki Państwa.</u>
  96 + <u xml:id="u-11.19" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o działalność ustawodawczą Sejmu, to Sejm spełnia bezpośrednio tę działalność ustawodawczą, ale niemniej projekt ustawy konstytucyjnej przewiduje, że Sejm może w drodze ustawy udzielić Rządowi pełnomocnictw do wydawania dekretów z mocą ustawy. Sejm zastrzega się, jakiego rodzaju sprawy nie mogą być objęte dekretowaniem Rządu i w jakim czasie to dekretowanie ma mieć miejsce. Przede wszystkim w art. 4 następujące sprawy zostają wyłączone spod kompetencji dekretowania: przede wszystkim sprawy konstytucji, ordynacji wyborczej, kontroli państwowej, Trybunału Stanu, budżetu, narodowego planu gospodarczego, wprowadzenia nowych podatków, zmiany systemu monetarnego, poboru rekruta, ustroju samorządu i ratyfikacji umów międzynarodowych. Jak widać z tego art. 4, nie wszystkie dziedziny życia publicznego zostały oddane Rządowi do dekretowania. Cały szereg bardzo istotnych i bardzo poważnych spraw został spod dekretowania wyłączony.</u>
  97 + <u xml:id="u-11.20" who="#PosełJarosz">Pełnomocnictwa dla dekretowania mogą być udzielane Rządowi tylko na okresy między sesjami lub w razie odroczenia sesji Sejmu albo w razie rozwiązania Sejmu Ustawodawczego do czasu ukonstytuowania się nowego Sejmu. Dekrety przedkłada Prezes Rady Ministrów do zatwierdzenia Radzie Państwa, a Prezydent Rzeczypospolitej zarządza ogłoszenie w Dzienniku Ustaw tych dekretów z mocą ustawy, przy czym muszą być te dekrety zatwierdzone przez Radę Państwa i podpisane przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezesa Rady Ministrów i właściwych ministrów. Dekrety z mocą ustawy nie przedłożone do zatwierdzenia na najbliższej sesji Sejmu, lub których zatwierdzenia Sejm odmówił zwykłą większością, tracą moc w dniu zamknięcia lub odroczenia sesji Sejmu, o czym Prezes Rady Ministrów podaje do wiadomości w drodze obwieszczenia, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw.</u>
  98 + <u xml:id="u-11.21" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o inicjatywę ustawodawczą, to w art. 5 stwierdzone jest, że inicjatywa ustawodawcza przysługuje Rządowi, Sejmowi i Radzie Państwa.</u>
  99 + <u xml:id="u-11.22" who="#PosełJarosz">Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje, otwiera, odracza i zamyka Sejm, przy czym zostało ustalone w art. 7, kiedy i jak sesja zwyczajna ma być zwoływana. Przewidujemy, że Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje Sejm na zwyczajną sesję jesienną corocznie najpóźniej w październiku i że sesja ta nie może być zamknięta przed uchwaleniem ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta, lub przed upływem dwóch miesięcy od jej zwołania. Również przewidujemy drugą sesję zwyczajną, którą zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej, t. zw. sesję wiosenną corocznie najpóźniej w kwietniu.</u>
  100 + <u xml:id="u-11.23" who="#PosełJarosz">Sesja wiosenna nie może być zamknięta przed powzięciem uchwały w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium na podstawie wniosku Najwyższej Izby Kontroli lub przed upływem jednego miesiąca od daty zwołania.</u>
  101 + <u xml:id="u-11.24" who="#PosełJarosz">Tak więc ustalamy dwie normalne sesje sejmowe: jedną wiosenną, drugą jesienną, przy czym przewiduje się, że sesja jesienna ma trwać najkrócej dwa miesiące, a sesja wiosenna ma trwać najkrócej jeden miesiąc, Nadto Prezydent Rzeczypospolitej może w każdym czasie zwołać Sejm na sesję nadzwyczajną, zależnie od swego uznania, a winien to uczynić w ciągu dwóch tygodni na żądanie jednej trzeciej części ustawowej liczby posłów.</u>
  102 + <u xml:id="u-11.25" who="#PosełJarosz">W art. 8 przewidujemy, że jeżeli Sejm w ciągu trzech miesięcy od przedłożenia mu przez Rząd projektów nie uchwali ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta, Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Rady Państwa ogłosi te ustawy w brzmieniu projektów rządowych.</u>
  103 + <u xml:id="u-11.26" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, to w rozdziale III w art. 12 przewidujemy to, co już przewidziała ustawa konstytucyjna o wyborze Prezydenta, że Sejm wybiera Prezydenta Rzeczypospolitej na lat 7 bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ustawowej liczby posłów.</u>
  104 + <u xml:id="u-11.27" who="#PosełJarosz">I tutaj w art. 13, jeżeli chodzi o określenie kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej, to przyjęliśmy przepisy ustawy konstytucyjnej z 17 marca 1921 r. i stwierdzamy w projekcie, że, do sprawowania urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej stosuje się odpowiednio przepisy art. 40, 42, 43, 44, 45 ust. 1, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52 i 53 Konstytucji z 17 marca 1921 r. Wszystkie te artykuły Konstytucji marcowej mają zastosowanie do urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  105 + <u xml:id="u-11.28" who="#PosełJarosz">Nadto przewidujemy w art. 14, że w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Sejm dokona niezwłocznie wyboru Prezydenta.</u>
  106 + <u xml:id="u-11.29" who="#PosełJarosz">Projekt ustawy konstytucyjnej wprowadza jako novum do ustawy konstytucyjnej zupełnie nowa instytucję, mianowicie Radę Państwa. Rada Państwa składa się według projektu z Prezydenta Rzeczypospolitej jako przewodniczącego, Marszałka i Wicemarszałków Sejmu Ustawodawczego oraz Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. W czasie wojny wchodzi do Rady Państwa również Naczelny Dowódca Wojska Polskiego. W ustępie 3 art. 15 przewidujemy, że na wniosek Rady Państwa, uchwalony jednomyślnie. Sejm może uzupełniać skład Rady Państwa przez powołanie dalszych członków Rady Państwa w liczbie co najwyżej trzech.</u>
  107 + <u xml:id="u-11.30" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o kompetencje Rady Państwa, to w art. 16 szczegółowo te kompetencje zostały określone. I tak odnośne ustępy tego artykułu obejmują zakres działania Rady Państwa:</u>
  108 + <u xml:id="u-11.31" who="#PosełJarosz">a) sprawowanie zwierzchniego nadzoru nad terenowymi radami narodowymi w granicach uprawnień Krajowej Rady Narodowej i Prezydium Krajowej Rady Narodowej na zasadzie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych,</u>
  109 + <u xml:id="u-11.32" who="#PosełJarosz">b) zatwierdzanie dekretów z mocą ustawy, uchwalonych na podstawie pełnomocnictw, udzielonych Rządowi przez Sejm,</u>
  110 + <u xml:id="u-11.33" who="#PosełJarosz">c) kompetencje Prezydium Krajowej Rady Narodowej, wynikające z obowiązującego ustawodawstwa,</u>
  111 + <u xml:id="u-11.34" who="#PosełJarosz">d) podejmowanie uchwał w przedmiocie wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego (art. 2 ust. 2),</u>
  112 + <u xml:id="u-11.35" who="#PosełJarosz">e) wyrażenie zgody na ogłoszenie ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta w przypadkach przewidzianych w art. 8,</u>
  113 + <u xml:id="u-11.36" who="#PosełJarosz">f) inicjatywę ustawodawczą,</u>
  114 + <u xml:id="u-11.37" who="#PosełJarosz">g) rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli.</u>
  115 + <u xml:id="u-11.38" who="#PosełJarosz">Wysoka Izbo! Rada Państwa została powołana z uwagi na naszą polską rzeczywistość. Od czasu odzyskania niepodległości w życiu naszym państwowym i publicznym zaszły daleko idące zmiany, zostały powołane nowe instytucje prawne. Bierzemy przede wszystkim pod uwagę Krajową Radę Narodową i Prezydium Krajowej Rady Narodowej, bierzemy pod uwagę rady terenowe. Dziś, kiedy przestała istnieć Krajowa Rada Narodowa, musi być powołane jakieś ciało, które by objęło kompetencje dawnego Prezydium Krajowej Rady Narodowej odnośnie rad terenowych i te właśnie funkcje ma spełniać Rada Państwa, będąca bardzo szczupłym ciałem, ale niemniej bardzo kompetentnym i reprezentatywnym, w skład którego wchodzi Prezydent Rzeczypospolitej jako przewodniczący, Marszałek i Wicemarszałkowie Sejmu oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli, i które ewentualnie może być powiększone przez trzech dalszych członków, wybranych przez Sejm na jednomyślny wniosek Rady Państwa.</u>
  116 + <u xml:id="u-11.39" who="#PosełJarosz">Krajowa Rada Narodowa, jak stwierdza jedna z pierwszych uchwał Sejmu Ustawodawczego, dobrze zasłużyła się Ojczyźnie. Stworzyła nowe instytucje, które sprawnie działają w terenie. Instytucje te w dalszym ciągu są żywe i w dalszym ciągu działają. Nie mogły te instytucje pozostać bez tego organu nadzorczego, bez tego ciała i bez tych funkcji, które przedtem spełniało Prezydium Krajowej Rady Narodowej, i dziś te kompetencje zostały przelane na Radę Państwa.</u>
  117 + <u xml:id="u-11.40" who="#PosełJarosz">Nadto do kompetencji Rady Państwa należy rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli. Organem pomocniczym Rady Państwa jest Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  118 + <u xml:id="u-11.41" who="#PosełJarosz">W rozdziale V ustalamy kompetencje Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i ujmujemy w art. 18 sprawy te w sposób następujący, mianowicie, że na czele Rządu stoi Prezes Rady Ministrów, pod którego przewodnictwem ministrowie tworzą Radę Ministrów. Ujęcie może nieco różne od ujęcia w Konstytucji marcowej, niemniej to ujęcie stwarza tego rodzaju sytuację, że Rada Ministrów jest ciałem kolegialnym, zwartym, że nie jest emanacją, desygnatem z łona poszczególnych partii, ale stanowi rząd pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów.</u>
  119 + <u xml:id="u-11.42" who="#PosełJarosz">Nadto projekt komisji przewiduje nową rzecz, mianowicie Radę Gabinetową.</u>
  120 + <u xml:id="u-11.43" who="#PosełJarosz">Radę Gabinetową stanowi Rada Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej i jest zwoływana na życzenie Prezydenta Rzeczypospolitej dla rozpatrzenia spraw wyjątkowej wagi.</u>
  121 + <u xml:id="u-11.44" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o Radę Ministrów i ministrów, to również został w projekcie Konstytucji recypowane artykuły Konstytucji marcowej, a mianowicie art. 44, 45 ust. 1 i 2 oraz art. 56 do 63 Konstytucji z 17 marca.</u>
  122 + <u xml:id="u-11.45" who="#PosełJarosz">Przewidujemy że w pewnych wyjątkowych sytuacjach na wniosek Rady Ministrów Rada Państwa może wprowadzić stan wyjątkowy lub wojenny i że zarządzanie takie winno być przedłożone Sejmowi na najbliższym posiedzeniu do zatwierdzenia i traci moc w razie nieprzedłożenia lub odmowy zatwierdzenia przez Sejm.</u>
  123 + <u xml:id="u-11.46" who="#PosełJarosz">W projekcie Konstytucji przewidujemy dalej instytucję Najwyższej Izby Kontroli. Najwyższa Izba Kontroli ma za zadanie badanie pod względem finansowym i gospodarczym działalności władz, instytucji i przedsiębiorstw państwowych, nadto Rada Państwa może zlecić Najwyższej Izbie Kontroli jednorazowe łub stałe kontrolowanie wszystkich lub niektórych jednostek samorządowych oraz związków lub instytucyj, korzystających z pomocy Państwa lub wykonujących czynności zlecone w zakresie administracji publicznej. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli wybiera Sejm, a osobna ustawa ma określić organizację i sposób działania Najwyższej Izby Kontroli.</u>
  124 + <u xml:id="u-11.47" who="#PosełJarosz">Najwyższa Izba Kontroli bada corocznie zamknięcia rachunków państwowych i przedkłada Sejmowi wniosek w przedmiocie udzielenia lub odmówienia Rządowi absolutorium.</u>
  125 + <u xml:id="u-11.48" who="#PosełJarosz">Kompetencje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli są określone w ten sposób, że Bierze on osobiście lub przez swego przedstawiciela udział w obradach Sejmu i ma prawo zabierania głosu we wszystkich sprawach, związanych ze sprawozdaniem z działalności Rządu i zamknięciem rachunków państwowych.</u>
  126 + <u xml:id="u-11.49" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o trzeci organ najwyższy Rzeczypospolitej, o wymiar sprawiedliwości, to wyraźnie stwierdzamy w projekcie Konstytucji, że wymiar sprawiedliwości w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej należy do sądów, a sędziowie są w sprawowaniu swego urzędu sędziowskiego niezawiśli i podlegają tylko Ustawom. Nadto sądy nie mają prawa badania ważności ustaw i dekretów z mocą ustawy należycie ogłoszonej.</u>
  127 + <u xml:id="u-11.50" who="#PosełJarosz">Przewidujemy również, że ustawy określają ustrój i zakres właściwości sądów oraz sposób przejęcia przez sądownictwo powszechne całego wymiaru sprawiedliwości. Liczymy się z tym, że w najbliższym okresie czasu z obecnego różnotorowego wymiaru sprawiedliwości dojdziemy do tego momentu, że w drodze ustawodawczej wymiar sprawiedliwości zostanie całkowicie przejęty przez sądownictwo powszechne; przyszłe ustawy określą zakres właściwości i sposób przejęcia wymiaru sprawiedliwości przez sądownictwo powszechne.</u>
  128 + <u xml:id="u-11.51" who="#PosełJarosz">W projekcie ustawy przewidujemy powołanie pewnego organu — coś w rodzaju Trybunału Administracyjnego, mianowicie Ustawa przewiduje, że osobna ustawa ustali tryb i zakres działania organów właściwych do orzekania o legalności aktów administracyjnych w zakresie administracji publicznej.</u>
  129 + <u xml:id="u-11.52" who="#PosełJarosz">W ostatnim rozdziale w przepisach przejściowych przewiduje się powołanie organu, który nazwałbym Trybunałem Stanu, choć ta nazwa nie została ustawą objęta. Mianowicie w art. 28 przewiduje się, że osobna ustawa określi skład, organizację, zakres działania, tryb postępowania organów właściwych do orzekania w sprawach, wynikających z odpowiedzialności konstytucyjnej. Prezydenta Rzeczypospolitej i ministrów.</u>
  130 + <u xml:id="u-11.53" who="#PosełJarosz">W przepisach przejściowych przewidujemy dalej, że Rząd złoży Sejmowi projekt budżetu, narodowego plantu gospodarczego i ustawy o poborze rekruta na rok 1947 nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia otwarcia Sejmu.</u>
  131 + <u xml:id="u-11.54" who="#PosełJarosz">Również w art. 30 szczegółowo załatwiamy się z dekretami, które zostały wydane po dniu 23 września 1946 r., a więc po czasie, gdy przestała działać Krajowa Rada Narodowa a Rząd wydał szereg dekretów. Art. 30 zobowiązuje Rząd do przedłożenia Sejmowi Ustawodawczemu do zatwierdzania najdalej w ciągu 3 miesięcy od dnia otwarcia Sejmu dekretów z mocą ustawy, ogłoszonych po dniu 23 września 1946 r. i że dekrety nie przedłożone do zatwierdzenia, lub których zatwierdzenia Sejm odmówił zwykła większością głosów, tracą moc w dniu zamknięcia sesji, na której winny być przedłożone, o czym Prezes Rady Ministrów poda do wiadomości w drodze obwieszczenia, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw R. P.</u>
  132 + <u xml:id="u-11.55" who="#PosełJarosz">W przepisach końcowych projekt stwierdza, że do zmiany ustawy niniejszej wymagana jest większość 2/3 ustawowej liczby posłów. To są zasadnicze zręby tego projektu Konstytucji.</u>
  133 + <u xml:id="u-11.56" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o prace Komisji Specjalnej, która została powołana do opracowania tego projektu ustawy konstytucyjnej o najwyższych organach Rzeczypospolitej, to, jak wspomniałem był jeden projekt zasadniczy, przedstawiony przez dwa bratnie kluby poselskie PPS i PPR, i głównie na tym projekcie oparła się komisja opracowująca przedłożony projekt ustawy. Był jeszcze drugi projekt, przedłożony przez PSL, projekt bardzo lakoniczny, składający się z 5 artykułów i właściwie w tym projekcie, oprócz postanowienia, że do czasu uchwalenia nowej konstytucji obowiązuje w całej pełni Konstytucja z 17 marca 1921 r., innych szczególnych jakichkolwiek dyspozycji nie ma, oprócz artykułu 3, w którym się stwierdza, że do czasu uchwalenia osobnej ustawy, normującej ustrój samorządu terytorialnego w myśl art. 67 i następnych, zwierzchni nadzór nad organami samorządu będzie sprawować państwowa rada samorządowa pod przewodnictwem ministra administracji publicznej, że rada ta składać się będzie z przedstawicieli wojewódzkich rad narodowych, delegowanych po jednym od istniejących obecnie wojewódzkich rad narodowych.</u>
  134 + <u xml:id="u-11.57" who="#PosełJarosz">Poza tym projekt posłów klubu PSL żadnych nowych rzeczy do projektu nie wnosi i dlatego Komisja Specjalna choć wzięła pod uwagę cały materiał, jaki jej został przedłożony, jednakowoż bazowała pracę nad projektem ustawy konstytucyjnej na projekcie złożonym przez dwa kluby poselskie PPS i PPR.</u>
  135 + <u xml:id="u-11.58" who="#PosełJarosz">Do tego projektu, przedstawionego dzisiaj Wysokiemu Sejmowi, klub pogłów PSL wnosi szereg poprawek. Poprawki są niektóre natury stylistycznej, a niektóre natury zasadniczej.</u>
  136 + <u xml:id="u-11.59" who="#PosełJarosz">Przede wszystkim klub PSL ustosunkował się negatywnie do tej instytucji, którą my w naszym projekcie wprowadzamy, mianowicie do instytucji Rady Państwa. Klub PSL domaga się skreślenia tych wszystkich ustępów, gdzie jest mowa o Radzie Państwa, uważając, że wprowadzenie tej nowej instytucji jest błędne, a w tych postanowieniach, gdzie jest konieczne wprowadzenie jakiegoś ciała nadrzędnego nad radami terenowymi, które istnieją, proponuje w swym projekcie w art. 3 powołanie rady samorządowej.</u>
  137 + <u xml:id="u-11.60" who="#PosełJarosz">Jeżeli chodzi o inne projekty i inne zmiany i poprawki PSL, to zasadniczą poprawką jest poprawka ostatnia, mianowicie gdzie klub PSL domaga się, ażeby wprowadzić w rozdziale VIII po art. 28 nowy art. 29, że do czasu uchwalenia nowej konstytucji obowiązywać będą w pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. zawarte w rozdziale V o powszechnych obowiązkach i prawach obywatelskich. Większość komisji ustosunkowała się do projektu, wniesionego przez przedstawicieli PSL, negatywnie, uważając, że poprawki te są niecelowe. Mechaniczne recypowanie Konstytucji marcowej jest niezgodne z naszą rzeczywistością, gdyż — jak miałem zaszczyt na wstępie stwierdzić — przez ten okres czasu od chwili powstania Państwa Polskiego do dnia dzisiejszego w naszym życiu państwowym i społecznym zaszły bardzo daleko idące zmiany, czego nie przewidziała Konstytucja marcowa, a z czym musimy się liczyć pozytywnie, gdy kształtujemy nasz ustrój państwowy w naszej polskiej rzeczywistości na tych zdobyczach, które naród polski i społeczeństwo uzyskało w ciągu ostatnich lat. Art. 1 projektowanej ustawy utrzymuje zresztą w mocy podstawowe założenia Konstytucji marcowej. Dlatego proponowana ustawa konstytucyjna, licząc się wyraźnie z tymi zmianami, jakie zaszły w ostatnim czasie, musiała wprowadzić nowe instytucje i dostosować je do naszego życia publicznego.</u>
  138 + <u xml:id="u-11.61" who="#PosełJarosz">W tych warunkach mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę, aby zechciała przyjąć i uchwalić przedstawiony projekt ustawy.</u>
  139 + <u xml:id="u-11.62" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
134 140 </div>
135 141 <div xml:id="div-12">
136   - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Nadobnikowi.</u>
  142 + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Nadobnikowi.</u>
137 143 </div>
138 144 <div xml:id="div-13">
139   - <u xml:id="u-13.0" who="#PoselNadobnik">Wysoka Izbo! W imieniu posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę następujący projekt tymczasowej ustawy konstytucyjnej.</u>
140   - <u xml:id="u-13.1" who="#PoselNadobnik">„Tymczasowa ustawa konstytucyjna,</u>
141   - <u xml:id="u-13.2" who="#PoselNadobnik">Art 1. Do czasu uchwalenia nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywać będą w całej pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 roku.</u>
142   - <u xml:id="u-13.3" who="#PoselNadobnik">(Dz. U. R. P. Nr 44 poz. 267) w szczególności postanowienia rozdziałów: I, II, III, IV i V tejże Konstytucji ze zmianami wprowadzonymi poniżej oraz przez ustawę konstytucyjną z dnia 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej (Dz. U. R. P. Nr 9, poz. 43).</u>
143   - <u xml:id="u-13.4" who="#PoselNadobnik">Art. 2. Organem Narodu w zakresie ustawodawstwa jest wyłącznie Sejm Ustawodawczy, na który przechodzą wszystkie kompetencje Senatu, przewidziane w poszczególnych artykułach Konstytucji z dnia 17 marca 1921 roku.</u>
144   - <u xml:id="u-13.5" who="#PoselNadobnik">Art. 3. Do czasu uchwalenia osobnej ustawy, normującej ustrój samorządu terytorialnego w myśl art. 67 i następnych Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r., zwierzchni nadzór nad organami samorządu wszystkich stopni sprawować będzie Państwowa Rada Samorządowa pod przewodnictwem Ministra Administracji Publicznej. Rada ta składać się będzie z przedstawicieli wojewódzkich rad narodowych, delegowanych po jednym od istniejących obecnie wojewódzkich rad narodowych.</u>
145   - <u xml:id="u-13.6" who="#PoselNadobnik">Art. 4. Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Prezesowi Rady Ministrów i wszystkim ministrom w zakresie ich działania.</u>
146   - <u xml:id="u-13.7" who="#PoselNadobnik">Art 5. Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.” W uzasadnieniu powyższego projektu muszę podkreślić, że pod względem prawnym sytuacja w chwili obecnej przedstawia się inaczej niż przedstawiała się w 1918 roku, kiedy zachodziła potrzeba dopiero tworzenia podstawowych zrębów ustroju Państwa. Obecnie posiadamy Konstytucję z 17 marca 1921 roku, co do której jesteśmy zgodni, że jest ona Konstytucją demokratyczną i uchwaloną zgodnie z wolą narodu. Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego uznały te właściwości Konstytucji marcowej, czego wyrazem jest Manifest PKWN mówiący, że:</u>
147   - <u xml:id="u-13.8" who="#PoselNadobnik">„Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego działają na podstawie Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r., jedynie obowiązującej Konstytucji legalnej, uchwalonej prawnie. Podstawowe założenia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. obowiązywać będą aż do zwołania wybranego w głosowaniu powszechnym bezpośrednim, równym i stosunkowym Sejmu Ustawodawczego, który uchwali jako wyraziciel Narodu nową konstytucję.” Uważamy więc, że należy podtrzymać w całej pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. aż do chwili ustalenia nowej konstytucji w całości przez Sejm wybrany zgodnie z wolą Narodu.</u>
148   - <u xml:id="u-13.9" who="#PoselNadobnik">Dwie sprawy wymagają jedynie tymczasowego uregulowania: 1) ustosunkowanie się do wytworzonej sytuacji powołania jednoizbowego parlamentu oraz 2) powołanie instytucji nadzorczej nad organami samorządu wszystkich stopni.</u>
149   - <u xml:id="u-13.10" who="#PoselNadobnik">Te dwie sprawy znajdują uregulowanie w art. 2 i art. 3 naszego projektu.</u>
150   - <u xml:id="u-13.11" who="#PoselNadobnik">Poza tym art. 1 przewiduje również zmiany, jakie nastąpiły przez uchwalenie w dniu 4 lutego 1947 r. ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
151   - <u xml:id="u-13.12" who="#PoselNadobnik">Wnoszę więc o przyjęcie przez Wysoką Izbę Tymczasowej ustawy konstytucyjnej o brzmieniu proponowanym przez klub poselski PSL.</u>
  145 + <u xml:id="u-13.0" who="#PosełNadobnik">Wysoka Izbo! W imieniu posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę następujący projekt tymczasowej ustawy konstytucyjnej.</u>
  146 + <u xml:id="u-13.1" who="#PosełNadobnik">„Tymczasowa ustawa konstytucyjna.</u>
  147 + <u xml:id="u-13.2" who="#PosełNadobnik">Art 1. Do czasu uchwalenia nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywać będą w całej pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 roku.</u>
  148 + <u xml:id="u-13.3" who="#PosełNadobnik">(Dz. U. R. P. Nr 44 poz. 267) w szczególności postanowienia rozdziałów: I, II, III, IV i V tejże Konstytucji ze zmianami wprowadzonymi poniżej oraz przez ustawę konstytucyjną z dnia 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej (Dz. U. R. P. Nr 9, poz. 43).</u>
  149 + <u xml:id="u-13.4" who="#PosełNadobnik">Art. 2. Organem Narodu w zakresie ustawodawstwa jest wyłącznie Sejm Ustawodawczy, na który przechodzą wszystkie kompetencje Senatu, przewidziane w poszczególnych artykułach Konstytucji z dnia 17 marca 1921 roku.</u>
  150 + <u xml:id="u-13.5" who="#PosełNadobnik">Art. 3. Do czasu uchwalenia osobnej ustawy, normującej ustrój samorządu terytorialnego w myśl art. 67 i następnych Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r., zwierzchni nadzór nad organami samorządu wszystkich stopni sprawować będzie Państwowa Rada Samorządowa pod przewodnictwem Ministra Administracji Publicznej. Rada ta składać się będzie z przedstawicieli wojewódzkich rad narodowych, delegowanych po jednym od istniejących obecnie wojewódzkich rad narodowych.</u>
  151 + <u xml:id="u-13.6" who="#PosełNadobnik">Art. 4. Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Prezesowi Rady Ministrów i wszystkim ministrom w zakresie ich działania.</u>
  152 + <u xml:id="u-13.7" who="#PosełNadobnik">Art 5. Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”.</u>
  153 + <u xml:id="u-13.8" who="#PosełNadobnik">W uzasadnieniu powyższego projektu muszę podkreślić, że pod względem prawnym sytuacja w chwili obecnej przedstawia się inaczej niż przedstawiała się w 1918 roku, kiedy zachodziła potrzeba dopiero tworzenia podstawowych zrębów ustroju Państwa. Obecnie posiadamy Konstytucję z 17 marca 1921 roku, co do której jesteśmy zgodni, że jest ona Konstytucją demokratyczną i uchwaloną zgodnie z wolą narodu. Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego uznały te właściwości Konstytucji marcowej, czego wyrazem jest Manifest PKWN mówiący, że:</u>
  154 + <u xml:id="u-13.9" who="#PosełNadobnik">„Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego działają na podstawie Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r., jedynie obowiązującej Konstytucji legalnej, uchwalonej prawnie. Podstawowe założenia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. obowiązywać będą aż do zwołania wybranego w głosowaniu powszechnym bezpośrednim, równym i stosunkowym Sejmu Ustawodawczego, który uchwali jako wyraziciel Narodu nową konstytucję”.</u>
  155 + <u xml:id="u-13.10" who="#PosełNadobnik">Uważamy więc, że należy podtrzymać w całej pełni postanowienia Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. aż do chwili ustalenia nowej konstytucji w całości przez Sejm wybrany zgodnie z wolą Narodu.</u>
  156 + <u xml:id="u-13.11" who="#PosełNadobnik">Dwie sprawy wymagają jedynie tymczasowego uregulowania:</u>
  157 + <u xml:id="u-13.12" who="#PosełNadobnik">1) ustosunkowanie się do wytworzonej sytuacji powołania jednoizbowego parlamentu oraz,</u>
  158 + <u xml:id="u-13.13" who="#PosełNadobnik">2) powołanie instytucji nadzorczej nad organami samorządu wszystkich stopni.</u>
  159 + <u xml:id="u-13.14" who="#PosełNadobnik">Te dwie sprawy znajdują uregulowanie w art. 2 i art. 3 naszego projektu.</u>
  160 + <u xml:id="u-13.15" who="#PosełNadobnik">Poza tym art. 1 przewiduje również zmiany, jakie nastąpiły przez uchwalenie w dniu 4 lutego 1947 r. ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
  161 + <u xml:id="u-13.16" who="#PosełNadobnik">Wnoszę więc o przyjęcie przez Wysoką Izbę Tymczasowej ustawy konstytucyjnej o brzmieniu proponowanym przez klub poselski PSL.</u>
152 162 </div>
153 163 <div xml:id="div-14">
154   - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłance Kłuszyńskiej.</u>
  164 + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłance Kłuszyńskiej.</u>
155 165 </div>
156 166 <div xml:id="div-15">
157   - <u xml:id="u-15.0" who="#PoslankaKluszynska">Wysoka Izbo! Przed głosowaniem nad całością ustawy o Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. poseł Niedziałkowski w imieniu Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów stwierdził, że aczkolwiek klub socjalistów nie głosuje za Konstytucją, ponieważ odbiega ona od podstawowych założeń socjalistycznego światopoglądu, niemniej stwierdził, że Polska przez uchwalenie tej Konstytucji weszła na szerokie szlaki, stanęła w rzędzie państw demokratycznych. To stwierdzenie miało oczywiście wielkie znaczenie dla Konstytucji, „Mała Konstytucja”, nad którą się w tej chwili obraduje i którą się na pewno uchwali, jest dla Polski w tej chwili także wydarzeniem o wielkim znaczeniu. Treść konstytucji jest podstawową rzeczą, ale fakt, kto jest strażnikiem wykonywania tej konstytucji, ma jeszcze większe znaczenie. Najlepsza konstytucja może być zniszczona przez złych wykonawców.</u>
158   - <u xml:id="u-15.1" who="#PoslankaKluszynska">Weźmy jako przykład całą przeszłość dwudziestolecia Polski. Tego dnia, kiedy morderca zabił prezydenta Narutowicza, obowiązywała w całej rozciągłości Konstytucja z 1921 roku. Ten dzień, kiedy padł Narutowicz, to był dzień, kiedy się rozpoczęła klęska Polski.</u>
159   - <u xml:id="u-15.2" who="#PoslankaKluszynska">Rok 1939 nie wyskoczył jednego dnia, tylko narastał z dnia na dzień. Polityka wewnętrzna ma swój odpowiednik w polityce zagranicznej. Skoro trupa mordercy Narutowicza, obsypywano w Polsce kwiatami, odprawiano msze święte dla zbawienia duszy tego człowieka, to oczywista rzecz, że całe nastawienie polityki zagranicznej nie mogło iść w żadnym innym kierunku, jak tylko na prawo, w kierunku budzącego się wtenczas faszyzmu i następnie tego wszystkiego, czego byliśmy świadkami przez zawarcie przymierza z hitlerowskimi Niemcami. Czy te wypadki nie są w świadomości każdego Polaka? Czy nie zdajemy sobie sprawy z tego, że jest rzeczą pierwszorzędnej doniosłości w dzisiejszej rzeczywistości, iż elementy, które wtenczas w Polsce działały, zostały zmiecione bez reszty z powierzchni życia politycznego Polski?</u>
  167 + <u xml:id="u-15.0" who="#PosłankaKłuszyńska">Wysoka Izbo! Przed głosowaniem nad całością ustawy o Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. poseł Niedziałkowski w imieniu Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów stwierdził, że aczkolwiek klub socjalistów nie głosuje za Konstytucją, ponieważ odbiega ona od podstawowych założeń socjalistycznego światopoglądu, niemniej stwierdził, że Polska przez uchwalenie tej Konstytucji weszła na szerokie szlaki, stanęła w rzędzie państw demokratycznych. To stwierdzenie miało oczywiście wielkie znaczenie dla Konstytucji, „Mała Konstytucja”, nad którą się w tej chwili obraduje i którą się na pewno uchwali, jest dla Polski w tej chwili także wydarzeniem o wielkim znaczeniu. Treść konstytucji jest podstawową rzeczą, ale fakt, kto jest strażnikiem wykonywania tej konstytucji, ma jeszcze większe znaczenie. Najlepsza konstytucja może być zniszczona przez złych wykonawców.</u>
  168 + <u xml:id="u-15.1" who="#PosłankaKłuszyńska">Weźmy jako przykład całą przeszłość dwudziestolecia Polski. Tego dnia, kiedy morderca zabił prezydenta Narutowicza, obowiązywała w całej rozciągłości Konstytucja z 1921 roku. Ten dzień, kiedy padł Narutowicz, to był dzień, kiedy się rozpoczęła klęska Polski.</u>
  169 + <u xml:id="u-15.2" who="#PosłankaKłuszyńska">Rok 1939 nie wyskoczył jednego dnia, tylko narastał z dnia na dzień. Polityka wewnętrzna ma swój odpowiednik w polityce zagranicznej. Skoro trupa mordercy Narutowicza, obsypywano w Polsce kwiatami, odprawiano msze święte dla zbawienia duszy tego człowieka, to oczywista rzecz, że całe nastawienie polityki zagranicznej nie mogło iść w żadnym innym kierunku, jak tylko na prawo, w kierunku budzącego się wtenczas faszyzmu i następnie tego wszystkiego, czego byliśmy świadkami przez zawarcie przymierza z hitlerowskimi Niemcami. Czy te wypadki nie są w świadomości każdego Polaka? Czy nie zdajemy sobie sprawy z tego, że jest rzeczą pierwszorzędnej doniosłości w dzisiejszej rzeczywistości, iż elementy, które wtenczas w Polsce działały, zostały zmiecione bez reszty z powierzchni życia politycznego Polski?</u>
160 170 <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
161   - <u xml:id="u-15.4" who="#PoslankaKluszynska">Te elementy nie mogą nigdy dojść więcej do głosu w Polsce.</u>
162   - <u xml:id="u-15.5" who="#PoslankaKluszynska">Ażeby zrozumieć wielkość wydarzeń, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich dwóch lat, trzeba sobie zdać sprawę z tego, że wszystko, co w Polsce działało przed wojną poza lewicą polską, t. j. poza socjalistami i częścią Stronnictwa Ludowego, w pierwszym rzędzie — „Wyzwolenia”, że to wszystko w Polsce działałoby, gdyby doszło do głosu, na szkodę wszystkich zdobyczy klasy robotniczej.</u>
163   - <u xml:id="u-15.6" who="#PoslankaKluszynska">Zasadniczo pisze się dzieje przez lata, a są chwile, kiedy się je pisze w ciągu jednego dnia. To wszystko, co dokonano w Polsce —reforma rolna, upaństwowienie przemysłu, te wszystkie wielkie reformy wyprowadziły na arenę życia publicznego miliony. Wiemy, że w dawnych czasach naród to była warstwa bardzo nieliczna. Wiemy, że później w demokratycznych warunkach naród stawał się coraz liczniejszy. Po prostu mnożył się przez powoływanie go do wielkich zadań i wielkich wydarzeń. Dzisiaj naród to są wszyscy. Nie ma dzisiaj różnic, ażeby można było powiedzieć, że ktoś z takiego czy innego tytułu nie ma prawa do zabierania głosu, do zajmowania od najniższych do najwyższych stanowisk w Polsce, wszystkie są one równoważne, wszystkie mają jednaką wartość — czy to jest dzisiaj człowiek na najwyższym stanowisku, czy na stanowisku najniższym, ponieważ dopiero całość daje tę siłę i rozmach, które są konieczne w dzisiejszych warunkach.</u>
164   - <u xml:id="u-15.7" who="#PoslankaKluszynska">„Mała Konstytucja” — jak słusznie powiedział referent — będzie obowiązywała w okresie przejściowym. Przyjdzie potem duża Konstytucja, która ujmie już w ramy całe życie Państwa Polskiego i całe życie Narodu Polskiego, ale nie wolno nam zapominać o jednej niesłychanie ważnej rzeczy, o jednym niesłychanie ważnym elemencie, że źródłem władzy w Polsce jest i będzie Naród, że źródłem władzy przez Naród jest Sejm Ustawodawczy i że klasa robotnicza i chłopi będą stali na straży, ażeby ta ich władza, to źródło ich władzy nie było ani uszczuplone, ani pomniejszone. To są rzeczy podstawowe i niesłychanej wagi w dzisiejszych naszych warunkach państwowych i życiowych.</u>
165   - <u xml:id="u-15.8" who="#PoslankaKluszynska">Jeżeli uwzględnimy te wszystkie elementy, o których tutaj mówiłem, musimy stwierdzić, że dzisiejsza rzeczywistość nie buduje zamków na lodzie. Buduje na realnych podstawach, buduje na doskonale przemyślanym planie, przychodzi z tym planem do narodu i powiada: Chcemy i możemy ten plan realizować przy waszej pomocy, przy waszym poparciu. To wszystko, co w historycznym Lublinie w 1918 r. wypisano w programie rządu, który nie miał ani możliwości, ani klimatu do realizowania swoich zamierzeń, to wszystko się dzisiaj realizuje i to wszystko przybiera dzisiaj najbardziej realne kształty.</u>
166   - <u xml:id="u-15.9" who="#PoslankaKluszynska">Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że żyjemy w okresie kolosalnych przemian i reform społecznych, że to nie może się dokonywać z dnia na dzień bez wstrząsów, to jednak musimy powiedzieć, że Polska jest może jednym z nielicznych krajów, który dokonał tak wielkich przemian i dokonał ich właściwie w majestacie prawa, bo powiedzmy, że cała reforma rolna, przeprowadzona w Polsce w całej rozciągłości na przestrzeni całego kraju, właściwie ściśle rzecz wziąwszy, nie kosztowała prawie ani jednej ofiary życia ludzkiego. Czy to nie jest dowodem wielkości tego narodu? Czy to nie jest dowodem wielkości tych, którzy tę reformę wykonywali? A kto ją wykonywał? Wykonywali ją robotnicy, kadry robotnicze i chłopskie. Oni wykonywali tę ustawę i wiemy, jak ją wykonali.</u>
167   - <u xml:id="u-15.10" who="#PoslankaKluszynska">Cztery czynniki będą działały w Polsce: Sejm Ustawodawczy, Prezydent Rzeczypospolite i, Rada Państwa i Rząd. Te cztery czynniki muszą, działać w zgodzie i w porozumieniu. Nie ma w tej chwili ani miejsca, ani czasu na wzajemne zżeranie się i na wzajemne przeszkadzanie sobie w tym wielkim dziele, którego przecież trzeba dokonać. Jeżeli Polska ma istnieć jako państwo, jeżeli Polska ma istnieć i ma mieć posłuch w świecie, musi wewnętrzne swoje stosunki płożyć w ten sposób, ażeby odpowiadały polskiej rzeczywistości.</u>
168   - <u xml:id="u-15.11" who="#PoslankaKluszynska">W Polsce — mam wrażenie długi jeszcze okres czasu trzeba będzie siedzieć przy okrągłym stole i razem prowadzić wszystkie narady. Od tego, w jakim nastroju i w jakiej harmonii będą uzgadniane wszystkie postulaty świata pracy i wszystkie postulaty o państwowej doniosłości, zależy oczywiście także wynik, zależy rezultat tych wszystkich usiłowań.</u>
169   - <u xml:id="u-15.12" who="#PoslankaKluszynska">Polska Partia Socjalistyczna była zawsze elementem twórczym. Przychodziła z wielkimi hasłami, przychodziła z wielkimi zawołaniami. Wypisywała na swoim sztandarze hasła, które się dziś realizuje. Napisała: Proletariusze wszystkich krajów łączcie się. Czyż to nie jest wstęp do tego, co się dzisiaj dzieje — Organizacji Narodów Zjednoczonych? Trudno było wtenczas powiedzieć całemu światu, żeby się z nami łączył, kiedy ta druga część tego świata była wroga, przeciwna temu wszystkiemu, co głosił świat socjalistyczny. Dochodzimy jednak do tego, że zaczynamy dziś mówić wspólnym językiem, że zaczyna się eliminować z życia świata nienawiść, że zaczyna się usuwać to wszystko, co dzieli, a wysuwa się to wszystko, co ludzi łączy. Nie ma dzisiaj narodu, który się dyskwalifikuje, o którym się mówi, że nie jest godny zasiąść przy tym wielkim stole, że nie jest godny brać udziału w tych wielkich naradach. Od Ameryki po Moskwę wyciągnięte są ręce i wszyscy sobie powiadają: Stańmy razem, budujmy, ażeby świat mógł nareszcie zrzucić z siebie tę straszną zmorę, jaką jest obawa o pokój światowy.</u>
170   - <u xml:id="u-15.13" who="#PoslankaKluszynska">„Mała Konstytucja”, chociaż jest ustawą, która właściwie o tych wszystkich zagadnieniach w swoich artykułach nie mówi, ale jest wstępem do tego, ażeby w Polsce mogły zaistnieć stosunki, które pozwolą jej żyć pełnym życiem, które pozwolą Polsce dotrzymać kroku wszystkim usiłowaniom wszystkich narodów, które w tej chwili stają do tego wyścigu.</u>
171   - <u xml:id="u-15.14" who="#PoslankaKluszynska">Do tych wszystkich momentów, które przytoczyłam w skrócie historycznym, należy dodać jeszcze jeden ważny moment: jak Polska przetrwała straszny okres okupacji, straszny okres najazdu. Najbardziej bohaterski naród świata! W narodzie polskim pod tym względem nie było żadnych różnic. Wszyscy szli do walki z tym przekonaniem, że tę walkę trzeba prowadzić.</u>
172   - <u xml:id="u-15.15" who="#PoslankaKluszynska">I my dzisiaj, także stając na tym wielkim szlaku dziejowym, mamy tę niezłomną wiarę, że klasa robotnicza, chłopi i inteligencja pracująca, te trzy elementy, które się składają na życie publiczne Polski, dotrzymają kroku, wygrają ten wielki wyścig i Polska będzie mogła powiedzieć, że stanęła na wysokości zadania, właśnie przez te elementy, które tu wymieniłam.</u>
173   - <u xml:id="u-15.16" who="#PoslankaKluszynska">Z tych wszystkich względów klub parlamentarny posłów Polskiej Partii Socjalistycznej głosuje za tą ustawą.</u>
  171 + <u xml:id="u-15.4" who="#PosłankaKłuszyńska">Te elementy nie mogą nigdy dojść więcej do głosu w Polsce.</u>
  172 + <u xml:id="u-15.5" who="#PosłankaKłuszyńska">Ażeby zrozumieć wielkość wydarzeń, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich dwóch lat, trzeba sobie zdać sprawę z tego, że wszystko, co w Polsce działało przed wojną poza lewicą polską, t. j. poza socjalistami i częścią Stronnictwa Ludowego, w pierwszym rzędzie „Wyzwolenia”, że to wszystko w Polsce działałoby, gdyby doszło do głosu, na szkodę wszystkich zdobyczy klasy robotniczej.</u>
  173 + <u xml:id="u-15.6" who="#PosłankaKłuszyńska">Zasadniczo pisze się dzieje przez lata, a są chwile, kiedy się je pisze w ciągu jednego dnia. To wszystko, co dokonano w Polsce — reforma rolna, upaństwowienie przemysłu, te wszystkie wielkie reformy wyprowadziły na arenę życia publicznego miliony. Wiemy, że w dawnych czasach naród to była warstwa bardzo nieliczna. Wiemy, że później w demokratycznych warunkach naród stawał się coraz liczniejszy. Po prostu mnożył się przez powoływanie go do wielkich zadań i wielkich wydarzeń. Dzisiaj naród to są wszyscy. Nie ma dzisiaj różnic, ażeby można było powiedzieć, że ktoś z takiego czy innego tytułu nie ma prawa do zabierania głosu, do zajmowania od najniższych do najwyższych stanowisk w Polsce, wszystkie są one równoważne, wszystkie mają jednaką wartość — czy to jest dzisiaj człowiek na najwyższym stanowisku, czy na stanowisku najniższym, ponieważ dopiero całość daje tę siłę i rozmach, które są konieczne w dzisiejszych warunkach.</u>
  174 + <u xml:id="u-15.7" who="#PosłankaKłuszyńska">„Mała Konstytucja” — jak słusznie powiedział referent — będzie obowiązywała w okresie przejściowym. Przyjdzie potem duża Konstytucja, która ujmie już w ramy całe życie Państwa Polskiego i całe życie Narodu Polskiego, ale nie wolno nam zapominać o jednej niesłychanie ważnej rzeczy, o jednym niesłychanie ważnym elemencie, że źródłem władzy w Polsce jest i będzie Naród, że źródłem władzy przez Naród jest Sejm Ustawodawczy i że klasa robotnicza i chłopi będą stali na straży, ażeby ta ich władza, to źródło ich władzy nie było ani uszczuplone, ani pomniejszone. To są rzeczy podstawowe i niesłychanej wagi w dzisiejszych naszych warunkach państwowych i życiowych.</u>
  175 + <u xml:id="u-15.8" who="#PosłankaKłuszyńska">Jeżeli uwzględnimy te wszystkie elementy, o których tutaj mówiłem, musimy stwierdzić, że dzisiejsza rzeczywistość nie buduje zamków na lodzie. Buduje na realnych podstawach, buduje na doskonale przemyślanym planie, przychodzi z tym planem do narodu i powiada: Chcemy i możemy ten plan realizować przy waszej pomocy, przy waszym poparciu. To wszystko, co w historycznym Lublinie w 1918 r. wypisano w programie rządu, który nie miał ani możliwości, ani klimatu do realizowania swoich zamierzeń, to wszystko się dzisiaj realizuje i to wszystko przybiera dzisiaj najbardziej realne kształty.</u>
  176 + <u xml:id="u-15.9" who="#PosłankaKłuszyńska">Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że żyjemy w okresie kolosalnych przemian i reform społecznych, że to nie może się dokonywać z dnia na dzień bez wstrząsów, to jednak musimy powiedzieć, że Polska jest może jednym z nielicznych krajów, który dokonał tak wielkich przemian i dokonał ich właściwie w majestacie prawa, bo powiedzmy, że cała reforma rolna, przeprowadzona w Polsce w całej rozciągłości na przestrzeni całego kraju, właściwie ściśle rzecz wziąwszy, nie kosztowała prawie ani jednej ofiary życia ludzkiego. Czy to nie jest dowodem wielkości tego narodu? Czy to nie jest dowodem wielkości tych, którzy tę reformę wykonywali? A kto ją wykonywał? Wykonywali ją robotnicy, kadry robotnicze i chłopskie. Oni wykonywali tę ustawę i wiemy, jak ją wykonali.</u>
  177 + <u xml:id="u-15.10" who="#PosłankaKłuszyńska">Cztery czynniki będą działały w Polsce: Sejm Ustawodawczy, Prezydent Rzeczypospolite i, Rada Państwa i Rząd. Te cztery czynniki muszą, działać w zgodzie i w porozumieniu. Nie ma w tej chwili ani miejsca, ani czasu na wzajemne zżeranie się i na wzajemne przeszkadzanie sobie w tym wielkim dziele, którego przecież trzeba dokonać. Jeżeli Polska ma istnieć jako państwo, jeżeli Polska ma istnieć i ma mieć posłuch w świecie, musi wewnętrzne swoje stosunki płożyć w ten sposób, ażeby odpowiadały polskiej rzeczywistości.</u>
  178 + <u xml:id="u-15.11" who="#PosłankaKłuszyńska">W Polsce — mam wrażenie długi jeszcze okres czasu trzeba będzie siedzieć przy okrągłym stole i razem prowadzić wszystkie narady. Od tego, w jakim nastroju i w jakiej harmonii będą uzgadniane wszystkie postulaty świata pracy i wszystkie postulaty o państwowej doniosłości, zależy oczywiście także wynik, zależy rezultat tych wszystkich usiłowań.</u>
  179 + <u xml:id="u-15.12" who="#PosłankaKłuszyńska">Polska Partia Socjalistyczna była zawsze elementem twórczym. Przychodziła z wielkimi hasłami, przychodziła z wielkimi zawołaniami. Wypisywała na swoim sztandarze hasła, które się dziś realizuje. Napisała: Proletariusze wszystkich krajów łączcie się. Czyż to nie jest wstęp do tego, co się dzisiaj dzieje — Organizacji Narodów Zjednoczonych? Trudno było wtenczas powiedzieć całemu światu, żeby się z nami łączył, kiedy ta druga część tego świata była wroga, przeciwna temu wszystkiemu, co głosił świat socjalistyczny. Dochodzimy jednak do tego, że zaczynamy dziś mówić wspólnym językiem, że zaczyna się eliminować z życia świata nienawiść, że zaczyna się usuwać to wszystko, co dzieli, a wysuwa się to wszystko, co ludzi łączy. Nie ma dzisiaj narodu, który się dyskwalifikuje, o którym się mówi, że nie jest godny zasiąść przy tym wielkim stole, że nie jest godny brać udziału w tych wielkich naradach. Od Ameryki po Moskwę wyciągnięte są ręce i wszyscy sobie powiadają: Stańmy razem, budujmy, ażeby świat mógł nareszcie zrzucić z siebie tę straszną zmorę, jaką jest obawa o pokój światowy.</u>
  180 + <u xml:id="u-15.13" who="#PosłankaKłuszyńska">„Mała Konstytucja”, chociaż jest ustawą, która właściwie o tych wszystkich zagadnieniach w swoich artykułach nie mówi, ale jest wstępem do tego, ażeby w Polsce mogły zaistnieć stosunki, które pozwolą jej żyć pełnym życiem, które pozwolą Polsce dotrzymać kroku wszystkim usiłowaniom wszystkich narodów, które w tej chwili stają do tego wyścigu.</u>
  181 + <u xml:id="u-15.14" who="#PosłankaKłuszyńska">Do tych wszystkich momentów, które przytoczyłam w skrócie historycznym, należy dodać jeszcze jeden ważny moment: jak Polska przetrwała straszny okres okupacji, straszny okres najazdu. Najbardziej bohaterski naród świata! W narodzie polskim pod tym względem nie było żadnych różnic. Wszyscy szli do walki z tym przekonaniem, że tę walkę trzeba prowadzić.</u>
  182 + <u xml:id="u-15.15" who="#PosłankaKłuszyńska">I my dzisiaj, także stając na tym wielkim szlaku dziejowym, mamy tę niezłomną wiarę, że klasa robotnicza, chłopi i inteligencja pracująca, te trzy elementy, które się składają na życie publiczne Polski, dotrzymają kroku, wygrają ten wielki wyścig i Polska będzie mogła powiedzieć, że stanęła na wysokości zadania, właśnie przez te elementy, które tu wymieniłam.</u>
  183 + <u xml:id="u-15.16" who="#PosłankaKłuszyńska">Z tych wszystkich względów klub parlamentarny posłów Polskiej Partii Socjalistycznej głosuje za tą ustawą.</u>
174 184 <u xml:id="u-15.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
175 185 </div>
176 186 <div xml:id="div-16">
177   - <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Frankowskiemu.</u>
  187 + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Frankowskiemu.</u>
178 188 </div>
179 189 <div xml:id="div-17">
180   - <u xml:id="u-17.0" who="#PoselFrankowski">Wysoki Sejmie! Obecna sesja sejmowa ma nam w rezultacie przynieść dwa zasadnicze akty ustawodawcze z zakresu ustrojowego. Jeden — to uchwalona niedawno ustawa o wyborze Prezydenta, drugi to obecnie dyskutowany projekt. W ten sposób zainicjowaliśmy prace nad określeniem obowiązujących przepisów w dziedzinie ustrojowej naszego Państwa. Jest to jeszcze jedno dalsze ogniwo w wielkim historycznym procesie reformy ustrojowej naszego Państwa.</u>
181   - <u xml:id="u-17.1" who="#PoselFrankowski">Można by niezmiernie bogate doświadczenia wskazywać na marginesie tego procesu, począwszy od Ostroroga, który pisał traktaty o Naprawie Rzeczypospolitej, poprzez Frycza-Modrzewskiego, Sejm Czteroletni i bogatą literaturę tego okresu, Konstytucję 3-go Maja, Konstytucję 17 marca 1921 r. wraz z jej poprawkami i wreszcie Konstytucję uchwaloną w styczniu 1935 r. Byłby to zbyt szeroki okres historycznych doświadczeń, aby go analizować i dlatego zatrzymani się jedynie nad okresem 1921 — 1935 r.</u>
182   - <u xml:id="u-17.2" who="#PoselFrankowski">Chciałbym podkreślić jedynie dwa momenty, mianowicie:</u>
183   - <u xml:id="u-17.3" who="#PoselFrankowski">1) Wszelkie projekty, zgłaszane zarówno przez skrajną lewicę jak i skrajną prawicę odnośnie rewizji obowiązującej Konstytucji marcowej, miały wspólną cechę, t. j. dążenie do wzmocnienia władzy wykonawczej i ukrócenia przerostu władzy Sejmu.</u>
184   - <u xml:id="u-17.4" who="#PoselFrankowski">Oczywiście rozmiar i zasięg tych tendencji był różny, — ale podstawowe założenie było wspólne. Wystarczy przeczytać stenogramy sejmowych przemówień posłów Niedziałkowskiego, Liebermana, Kiernika, Komarnickiego, Winiarskiego, aby z łatwością dostrzec wspólną nić przewodnią. Ale równocześnie jeden z biorących wówczas udział w dyskusji sejmowej posłów przypomniał piękne sformułowanie Monteskiusza: — „... doświadczenie wieków uczy, że każdy kto dzierży władzę skłonny jest do jej nadużywania i posuwa się na tej drodze tak daleko, aż napotka granice...” 2) Przy uchwalaniu Konstytucji marcowej i kwietniowej przyjęto pewne wspólne założenia aczkolwiek działające każde w innym kierunku: Konstytucja marcowa była uchwalona przeciw jednemu człowiekowi, konstytucja kwietniowa dla jednego człowieka. Konstytucja marcowa była uchwalona przeciw Piłsudskiemu, konstytucja kwietniowa dla Mościckiego i jego następców.</u>
185   - <u xml:id="u-17.5" who="#PoselFrankowski">Przypominając te pewne doświadczenia niedawnej historii chciałbym na ich marginesie ustalić w ogólnych zarysach stosunek posłów Klubu Katolicko-Społecznego do zagadnień konstytucyjnych.</u>
186   - <u xml:id="u-17.6" who="#PoselFrankowski">Uznając w pełni wielką rolę Sejmu, będziemy zawsze stali na stanowisku silnej i dostatecznie kontrolowanej władzy wykonawczej, przy równoczesnym istnieniu niezależnych sądów i niezależnych sędziów, przy istnieniu szeroko rozbudowanego samorządu, terytorialnego, gospodarczego i kulturalnego i wreszcie przy konstytucyjnym zagwarantowaniu t. zw. praw wolnościowych obywatela i człowieka.</u>
187   - <u xml:id="u-17.7" who="#PoselFrankowski">Przypomniałem już wyżej piękne zdanie francuskiego myśliciela o tendencjach do nadużywania władzy tak daleko... aż władza napotka granice.</u>
188   - <u xml:id="u-17.8" who="#PoselFrankowski">Wysoki Sejmie! W naszym rozumieniu ta troska o granice, która mam wrażenie jest troską wszystkich tu obecnych, może być usunięta poprzez jasne sformułowanie norm prawnych i jasne określenie kompetencji.</u>
189   - <u xml:id="u-17.9" who="#PoselFrankowski">W zaprojektowanej obecnie ustawie widzimy poważny krok naprzód w kierunku określenia tych granic i z pełnym zadowoleniem ten krok witamy, tym niemniej musimy stwierdzić, że powinniśmy możliwie szybko określić, które z dotychczasowych norm Konstytucji marcowej obowiązują, aby uniknąć wszelkiej dowolności w tym względzie. Zdajemy sobie sprawę z tego, że przy opracowywaniu obecnego projektu było to może zbyt trudne zadanie, tym nie mniej praca ta powinna być z kolei podjęta.</u>
190   - <u xml:id="u-17.10" who="#PoselFrankowski">Uchwalenie pełnego tekstu nowej konstytucji wymagać będzie zapewne dłuższego czasu. Jeśli w szczególności obecny projekt wprowadza odpowiedzialność Rządu przed instytucją analogiczną, jak swego czasu był Trybunał Stanu, to rząd winien znać te wszystkie podstawowe normy, które składają się na całość konstytucji, nie mówiąc już o obywatelu, którego prawa i obowiązki wchodzą również w zakres konstytucji.</u>
191   - <u xml:id="u-17.11" who="#PoselFrankowski">Kierujemy nasz apel pod adresem obecnej większości Sejmu i mamy nadzieję, że znajdzie on właściwy oddźwięk.</u>
192   - <u xml:id="u-17.12" who="#PoselFrankowski">Jeśli chodzi o nasz stosunek do konkretnie nam przedłożonego projektu, to biorąc żywy udział w pracach powołanej przez Sejm Komisji Konstytucyjnej i wyłonionej następnie podkomisji, kierowaliśmy się tym drugim doświadczeniem niedawnej naszej historii, t. j. zasadą: ani przeciw człowiekowi, ani dla człowieka. Interesowały nas przede wszystkim instytucje zawarte w projekcie i w tym względzie mogliśmy łatwo znaleźć wspólny język z innymi członkami komisji. Notujemy z zadowoleniem reaktywowanie Najwyższej Izby Kontroli, ustanowienie sądownictwa administracyjnego, zapowiedź powołania instytucji analogicznej do istniejącego swego czasu Trybunału Stanu.</u>
193   - <u xml:id="u-17.13" who="#PoselFrankowski">Wprawdzie dalsze ustawy mają określić dokładnie charakter tych instytucyj, tym niemniej już obecnie uważamy za wskazane sformułować dwa zasadnicze dezyderaty:</u>
194   - <u xml:id="u-17.14" who="#PoselFrankowski">1)aby określenie to nastąpiło szybko.</u>
195   - <u xml:id="u-17.15" who="#PoselFrankowski">2) aby wykorzystano w tym względzie te przepisy Konstytucji marcowej, które ponad wszelką wątpliwość miały na celu praworządność i poszanowanie praw obywatela.</u>
196   - <u xml:id="u-17.16" who="#PoselFrankowski">Jeśli chodzi o nową instytucję — Radę Państwa, wiążemy z jej powstaniem pewne nadzieje. Projektowany skład Rady Państwa stwarza okazje do spotęgowania procesu wiązania społeczeństwa z Państwem. Wydaje nam się, że wśród tych trzech członków Rady Państwa, którzy mają być wybierani przez Sejm poza osobami wchodzącymi z urzędu, winny się znaleźć również jednostki bezpartyjne, obdarzone ogólnym zaufaniem społeczeństwa z racji swego stanowiska zawodowego czy społecznego, reprezentujące równocześnie szerszy wachlarz opinii niż obecna zblokowana większość sejmowa.</u>
197   - <u xml:id="u-17.17" who="#PoselFrankowski">Chcemy, aby Wysoki Sejm docenił tak doskonałe sformułowaną w r. 1801 przez amerykańskiego prezydenta Jeffersona zasadę: — „Nie wątpię — mówił Jefferson — że wszyscy zachowają w pamięci tę świętą zasadę, że choć wola większości zawsze decyduje, to jednak wola ta jest słuszna tylko wtedy, gdy jest rozumna. Nie zapominajmy, że mniejszość ma te same uprawnienia co większość, a prawo, które jest równe dla wszystkich, musi tych uprawnień bronić, bo ich naruszenie byłoby prześladowaniem mniejszości” Po tych kilku zasadniczych uwagach, które stwierdzają nasz pozytywny stosunek do przedłożonego projektu ustawy, oświadczam, że Klub Katolicko-Społeczny będzie głosował za projektem ustawy.</u>
  190 + <u xml:id="u-17.0" who="#PosełFrankowski">Wysoki Sejmie! Obecna sesja sejmowa ma nam w rezultacie przynieść dwa zasadnicze akty ustawodawcze z zakresu ustrojowego. Jeden — to uchwalona niedawno ustawa o wyborze Prezydenta, drugi to obecnie dyskutowany projekt. W ten sposób zainicjowaliśmy prace nad określeniem obowiązujących przepisów w dziedzinie ustrojowej naszego Państwa. Jest to jeszcze jedno dalsze ogniwo w wielkim historycznym procesie reformy ustrojowej naszego Państwa.</u>
  191 + <u xml:id="u-17.1" who="#PosełFrankowski">Można by niezmiernie bogate doświadczenia wskazywać na marginesie tego procesu, począwszy od Ostroroga, który pisał traktaty o Naprawie Rzeczypospolitej, poprzez Frycza-Modrzewskiego, Sejm Czteroletni i bogatą literaturę tego okresu, Konstytucję 3-go Maja, Konstytucję 17 marca 1921 r. wraz z jej poprawkami i wreszcie Konstytucję uchwaloną w styczniu 1935 r. Byłby to zbyt szeroki okres historycznych doświadczeń, aby go analizować i dlatego zatrzymani się jedynie nad okresem 1921–1935 r.</u>
  192 + <u xml:id="u-17.2" who="#PosełFrankowski">Chciałbym podkreślić jedynie dwa momenty, mianowicie:</u>
  193 + <u xml:id="u-17.3" who="#PosełFrankowski">1) Wszelkie projekty, zgłaszane zarówno przez skrajną lewicę jak i skrajną prawicę odnośnie rewizji obowiązującej Konstytucji marcowej, miały wspólną cechę, t. j. dążenie do wzmocnienia władzy wykonawczej i ukrócenia przerostu władzy Sejmu.</u>
  194 + <u xml:id="u-17.4" who="#PosełFrankowski">Oczywiście rozmiar i zasięg tych tendencji był różny, ale podstawowe założenie było wspólne. Wystarczy przeczytać stenogramy sejmowych przemówień posłów Niedziałkowskiego, Liebermana, Kiernika, Komarnickiego, Winiarskiego, aby z łatwością dostrzec wspólną nić przewodnią. Ale równocześnie jeden z biorących wówczas udział w dyskusji sejmowej posłów przypomniał piękne sformułowanie Monteskiusza: „... doświadczenie wieków uczy, że każdy kto dzierży władzę skłonny jest do jej nadużywania i posuwa się na tej drodze tak daleko, aż napotka granice...”.</u>
  195 + <u xml:id="u-17.5" who="#PosełFrankowski">2) Przy uchwalaniu Konstytucji marcowej i kwietniowej przyjęto pewne wspólne założenia aczkolwiek działające każde w innym kierunku: Konstytucja marcowa była uchwalona przeciw jednemu człowiekowi, konstytucja kwietniowa dla jednego człowieka. Konstytucja marcowa była uchwalona przeciw Piłsudskiemu, konstytucja kwietniowa dla Mościckiego i jego następców.</u>
  196 + <u xml:id="u-17.6" who="#PosełFrankowski">Przypominając te pewne doświadczenia niedawnej historii chciałbym na ich marginesie ustalić w ogólnych zarysach stosunek posłów Klubu Katolicko-Społecznego do zagadnień konstytucyjnych.</u>
  197 + <u xml:id="u-17.7" who="#PosełFrankowski">Uznając w pełni wielką rolę Sejmu, będziemy zawsze stali na stanowisku silnej i dostatecznie kontrolowanej władzy wykonawczej, przy równoczesnym istnieniu niezależnych sądów i niezależnych sędziów, przy istnieniu szeroko rozbudowanego samorządu, terytorialnego, gospodarczego i kulturalnego i wreszcie przy konstytucyjnym zagwarantowaniu t. zw. praw wolnościowych obywatela i człowieka.</u>
  198 + <u xml:id="u-17.8" who="#PosełFrankowski">Przypomniałem już wyżej piękne zdanie francuskiego myśliciela o tendencjach do nadużywania władzy tak daleko... aż władza napotka granice.</u>
  199 + <u xml:id="u-17.9" who="#PosełFrankowski">Wysoki Sejmie! W naszym rozumieniu ta troska o granice, która mam wrażenie jest troską wszystkich tu obecnych, może być usunięta poprzez jasne sformułowanie norm prawnych i jasne określenie kompetencji.</u>
  200 + <u xml:id="u-17.10" who="#PosełFrankowski">W zaprojektowanej obecnie ustawie widzimy poważny krok naprzód w kierunku określenia tych granic i z pełnym zadowoleniem ten krok witamy, tym niemniej musimy stwierdzić, że powinniśmy możliwie szybko określić, które z dotychczasowych norm Konstytucji marcowej obowiązują, aby uniknąć wszelkiej dowolności w tym względzie. Zdajemy sobie sprawę z tego, że przy opracowywaniu obecnego projektu było to może zbyt trudne zadanie, tym nie mniej praca ta powinna być z kolei podjęta.</u>
  201 + <u xml:id="u-17.11" who="#PosełFrankowski">Uchwalenie pełnego tekstu nowej konstytucji wymagać będzie zapewne dłuższego czasu. Jeśli w szczególności obecny projekt wprowadza odpowiedzialność Rządu przed instytucją analogiczną, jak swego czasu był Trybunał Stanu, to rząd winien znać te wszystkie podstawowe normy, które składają się na całość konstytucji, nie mówiąc już o obywatelu, którego prawa i obowiązki wchodzą również w zakres konstytucji.</u>
  202 + <u xml:id="u-17.12" who="#PosełFrankowski">Kierujemy nasz apel pod adresem obecnej większości Sejmu i mamy nadzieję, że znajdzie on właściwy oddźwięk.</u>
  203 + <u xml:id="u-17.13" who="#PosełFrankowski">Jeśli chodzi o nasz stosunek do konkretnie nam przedłożonego projektu, to biorąc żywy udział w pracach powołanej przez Sejm Komisji Konstytucyjnej i wyłonionej następnie podkomisji, kierowaliśmy się tym drugim doświadczeniem niedawnej naszej historii, t. j. zasadą: ani przeciw człowiekowi, ani dla człowieka. Interesowały nas przede wszystkim instytucje zawarte w projekcie i w tym względzie mogliśmy łatwo znaleźć wspólny język z innymi członkami komisji. Notujemy z zadowoleniem reaktywowanie Najwyższej Izby Kontroli, ustanowienie sądownictwa administracyjnego, zapowiedź powołania instytucji analogicznej do istniejącego swego czasu Trybunału Stanu.</u>
  204 + <u xml:id="u-17.14" who="#PosełFrankowski">Wprawdzie dalsze ustawy mają określić dokładnie charakter tych instytucyj, tym niemniej już obecnie uważamy za wskazane sformułować dwa zasadnicze dezyderaty:</u>
  205 + <u xml:id="u-17.15" who="#PosełFrankowski">1) aby określenie to nastąpiło szybko,</u>
  206 + <u xml:id="u-17.16" who="#PosełFrankowski">2) aby wykorzystano w tym względzie te przepisy Konstytucji marcowej, które ponad wszelką wątpliwość miały na celu praworządność i poszanowanie praw obywatela.</u>
  207 + <u xml:id="u-17.17" who="#PosełFrankowski">Jeśli chodzi o nową instytucję — Radę Państwa, wiążemy z jej powstaniem pewne nadzieje. Projektowany skład Rady Państwa stwarza okazje do spotęgowania procesu wiązania społeczeństwa z Państwem. Wydaje nam się, że wśród tych trzech członków Rady Państwa, którzy mają być wybierani przez Sejm poza osobami wchodzącymi z urzędu, winny się znaleźć również jednostki bezpartyjne, obdarzone ogólnym zaufaniem społeczeństwa z racji swego stanowiska zawodowego czy społecznego, reprezentujące równocześnie szerszy wachlarz opinii niż obecna zblokowana większość sejmowa.</u>
  208 + <u xml:id="u-17.18" who="#PosełFrankowski">Chcemy, aby Wysoki Sejm docenił tak doskonałe sformułowaną w r. 1801 przez amerykańskiego prezydenta Jeffersona zasadę: „Nie wątpię — mówił Jefferson — że wszyscy zachowają w pamięci tę świętą zasadę, że choć wola większości zawsze decyduje, to jednak wola ta jest słuszna tylko wtedy, gdy jest rozumna. Nie zapominajmy, że mniejszość ma te same uprawnienia co większość, a prawo, które jest równe dla wszystkich, musi tych uprawnień bronić, bo ich naruszenie byłoby prześladowaniem mniejszości”. Po tych kilku zasadniczych uwagach, które stwierdzają nasz pozytywny stosunek do przedłożonego projektu ustawy, oświadczam, że Klub Katolicko-Społeczny będzie głosował za projektem ustawy.</u>
198 209 </div>
199 210 <div xml:id="div-18">
200   - <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Langer.</u>
  211 + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Langer.</u>
201 212 </div>
202 213 <div xml:id="div-19">
203   - <u xml:id="u-19.0" who="#PoselLanger">Wysoka Izbo! Ustawa o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej jest ustawą prowizorycznego sformułowania podstaw ustrojowych naszego odrodzonego Państwa demokratycznego.</u>
204   - <u xml:id="u-19.1" who="#PoselLanger">Istotnym sensem tej ustawy jest stwierdzenie, że zwierzchnia władza w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu, który ofiarną walką ludu został wyzwolony z pęt niewoli, a ustrój swój oparł na fundamentach demokracji ludowej, wyrosłej z gleby Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i z historycznych reform ustrojowo-społecznych, jak reforma rolna i unarodowienie przemysłu.</u>
205   - <u xml:id="u-19.2" who="#PoselLanger">Dokonana przebudowa ustrojowo-społeczna daje nam obecnie nieskrępowaną możność pozytywnej współpracy wszystkich twórczych sił w narodzie, ożywionych duchem jedności chłopsko-robotniczej i to bez przetargów i dawnych starych kombinacji partyjno-politycznych, albowiem wzajemne zrozumienie potrzeb całego Narodu i Państwa jest dominującą zasadą Bloku Stronnictw Demokratycznych w naszej odrodzonej Ojczyźnie. I to jest tą nową rzeczywistością.</u>
206   - <u xml:id="u-19.3" who="#PoselLanger">Wnioski mniejszości, których heroldem jest Polskie Stronnictwo Ludowe, mają głośną wymowę programowej negacji, nie chcącej dopuszczać do zmian, udoskonaleń i ulepszeń życia społeczno-ustrojowego w Polsce ludowej. I dlatego posłowie Stronnictwa Ludowego, w których imieniu matu zaszczyt przemawiać, tym poprawkom są przeciwni.</u>
207   - <u xml:id="u-19.4" who="#PoselLanger">Konstrukcja przedłożonej przez komisję ustawy zmierza do pogłębienia i umocnienia zasad demokracji, ludowej, zmierzając do jasnego ustalenia prawnych podstaw ładu państwowego w nowych warunkach życia Polski odrodzonej.</u>
208   - <u xml:id="u-19.5" who="#PoselLanger">Toteż organizacja, uprawnienia i wzajemny stosunek najwyższych organów władzy państwowej są owiane życiową, zdrową i praktyczną myślą szybkiego i sprawnego rozwiązywania trudnych zadań życia państwowego i to w okresie powojennego wyniszczenia Polski.</u>
209   - <u xml:id="u-19.6" who="#PoselLanger">Rząd w tej ustawie jest instytucją samodzielną, odpowiedzialną przed Sejmem i Radą Państwa z Ob. Prezydentem na czele. Prezydent w tej ustawie nie jest, jak powiadają Francuzi, jedynie — „przewodniczącym od narodowych uroczystości”, ale obywatelem spełniającym rolę przedstawiciela narodu, który koordynuje pracę Sejmu i Rządu.</u>
210   - <u xml:id="u-19.7" who="#PoselLanger">Toteż ustawa konstytucyjna, przedłożona przez komisję aż do czasu wypracowania i uchwalenia przez Wysoką Izbę nowej konstytucji ludowej, spełni swe zadania, aby umożliwić dalszy rozwój i rozkwit prawnego ładu, szczęścia i wielkości naszej Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
211   - <u xml:id="u-19.8" who="#PoselLanger">Z tych względów klub poselski Stronnictwa Ludowego w całej rozciągłości głosować będzie za ustawą.</u>
  214 + <u xml:id="u-19.0" who="#PosełLanger">Wysoka Izbo! Ustawa o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej jest ustawą prowizorycznego sformułowania podstaw ustrojowych naszego odrodzonego Państwa demokratycznego.</u>
  215 + <u xml:id="u-19.1" who="#PosełLanger">Istotnym sensem tej ustawy jest stwierdzenie, że zwierzchnia władza w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu, który ofiarną walką ludu został wyzwolony z pęt niewoli, a ustrój swój oparł na fundamentach demokracji ludowej, wyrosłej z gleby Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i z historycznych reform ustrojowo-społecznych, jak reforma rolna i unarodowienie przemysłu.</u>
  216 + <u xml:id="u-19.2" who="#PosełLanger">Dokonana przebudowa ustrojowo-społeczna daje nam obecnie nieskrępowaną możność pozytywnej współpracy wszystkich twórczych sił w narodzie, ożywionych duchem jedności chłopsko-robotniczej i to bez przetargów i dawnych starych kombinacji partyjno-politycznych, albowiem wzajemne zrozumienie potrzeb całego Narodu i Państwa jest dominującą zasadą Bloku Stronnictw Demokratycznych w naszej odrodzonej Ojczyźnie. I to jest tą nową rzeczywistością.</u>
  217 + <u xml:id="u-19.3" who="#PosełLanger">Wnioski mniejszości, których heroldem jest Polskie Stronnictwo Ludowe, mają głośną wymowę programowej negacji, nie chcącej dopuszczać do zmian, udoskonaleń i ulepszeń życia społeczno-ustrojowego w Polsce ludowej. I dlatego posłowie Stronnictwa Ludowego, w których imieniu matu zaszczyt przemawiać, tym poprawkom są przeciwni.</u>
  218 + <u xml:id="u-19.4" who="#PosełLanger">Konstrukcja przedłożonej przez komisję ustawy zmierza do pogłębienia i umocnienia zasad demokracji, ludowej, zmierzając do jasnego ustalenia prawnych podstaw ładu państwowego w nowych warunkach życia Polski odrodzonej.</u>
  219 + <u xml:id="u-19.5" who="#PosełLanger">Toteż organizacja, uprawnienia i wzajemny stosunek najwyższych organów władzy państwowej są owiane życiową, zdrową i praktyczną myślą szybkiego i sprawnego rozwiązywania trudnych zadań życia państwowego i to w okresie powojennego wyniszczenia Polski.</u>
  220 + <u xml:id="u-19.6" who="#PosełLanger">Rząd w tej ustawie jest instytucją samodzielną, odpowiedzialną przed Sejmem i Radą Państwa z Ob. Prezydentem na czele. Prezydent w tej ustawie nie jest, jak powiadają Francuzi, jedynie „przewodniczącym od narodowych uroczystości”, ale obywatelem spełniającym rolę przedstawiciela narodu, który koordynuje pracę Sejmu i Rządu.</u>
  221 + <u xml:id="u-19.7" who="#PosełLanger">Toteż ustawa konstytucyjna, przedłożona przez komisję aż do czasu wypracowania i uchwalenia przez Wysoką Izbę nowej konstytucji ludowej, spełni swe zadania, aby umożliwić dalszy rozwój i rozkwit prawnego ładu, szczęścia i wielkości naszej Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  222 + <u xml:id="u-19.8" who="#PosełLanger">Z tych względów klub poselski Stronnictwa Ludowego w całej rozciągłości głosować będzie za ustawą.</u>
212 223 <u xml:id="u-19.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
213 224 </div>
214 225 <div xml:id="div-20">
215   - <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Wpłynął wniosek PPR i PPS o skreślenie art. 17 projektu ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
216   - <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Dla uzasadnienia wniosku udzielam głosu posłowi Hochfeldowi.</u>
  226 + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Wpłynął wniosek PPR i PPS o skreślenie art. 17 projektu ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  227 + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Dla uzasadnienia wniosku udzielam głosu posłowi Hochfeldowi.</u>
217 228 <u xml:id="u-20.2" who="#komentarz">(Po chwili.)</u>
218   - <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Ponieważ wnioskodawca jest nieobecny zarządzam przerwę 10-minutową.</u>
219   - <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 12 min, 30.)</u>
220   - <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u>
221   - <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi ob. Kliszce.</u>
  229 + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Ponieważ wnioskodawca jest nieobecny zarządzam przerwę 10-minutową.</u>
  230 + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 12 min. 30.)</u>
222 231 </div>
223 232 <div xml:id="div-21">
224   - <u xml:id="u-21.0" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! Jednym z głównych a zarazem najbardziej odpowiedzialnych zadań obecnego Sejmu jest opracowanie i uchwalenie nowej Konstytucji.</u>
225   - <u xml:id="u-21.1" who="#PoselKliszko">Wykonanie tego zadania wymaga czasu dla dokładnego sprecyzowania w normach konstytucyjnych wszystkich zmian ustrojowych i politycznych, które od września 1939 roku kształtowały profil nowej rzeczywistości. Konstytucja bowiem nie jest zwykłą ustawą, którą można szybko zmienić łub uzupełnić, jeśli po jej uchwaleniu dostrzega się w niej błędy i braki. Konstytucja, winna być dla każdego narodu wielkim kodeksem podstawowych zasad ustrojowych, najwyższym prawem, źródłem wszelkiego prawa.</u>
226   - <u xml:id="u-21.2" who="#PoselKliszko">Zanim wykonamy tę wielką pracę w dziedzinie skodyfikowania nowego układu sił politycznych, społecznych i gospodarczych, której dojrzałym owocem będzie nowa Konstytucja, musieliśmy przystąpić do unormowania spraw warunkujących normalne funkcjonowanie maszyny państwowej z chwilą ukonstytuowania się Sejmu Ustawodawczego. Czynimy to dlatego, ponieważ w ciągu ostatnich siedmiu lat zaszły tak głębokie przeobrażenia w każdej dziedzinie naszego życia, że Konstytucja marcowa, uchwalona przed 26 laty, nie może już być praworządnym regulatorem w zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
227   - <u xml:id="u-21.3" who="#PoselKliszko">Konstytucja marcowa wzięta w całości stanowi już zamknięty rozdział w historii naszego prawa konstytucyjnego, rozdział, do którego odnosimy się z należytym zrozumieniem i szacunkiem. Wypływa to stąd, że uznajemy ciągłość tradycji demokratycznych w naszym ustawodawstwie, nie stoimy jednak w miejscu, a na nowej drodze rozwojowej kroczymy milowymi krokami. W naszej przeszłości — bliższej i dalszej — widzimy z całą ostrością to, co było cenne, postępowe, demokratyczne, ale widzimy jednocześnie z całą ostrością to wszystko, co zepchnęło naród w przepaść.</u>
228   - <u xml:id="u-21.4" who="#PoselKliszko">Realna wielkość narodu warunkowana jest między innymi tym, że jego świadoma i przodująca warstwa potrafi obiektywnie oceniać własną przeszłość historyczną, z której wyprowadza jedynie słuszną drogę działania na dziś i na jutro, W czasach niewoli hitlerowskiej Konstytucja marcowa była jednym z instrumentów walki o polityczną świadomość narodu, wytyczała bowiem linię podziału między obozem demokracji polskiej a obozem londyńskim.</u>
229   - <u xml:id="u-21.5" who="#PoselKliszko">Nasza partia, Polska Partia Robotnicza, stwierdzała wyraźnie w deklaracji programowej — „O co walczymy”, wydanej w listopadzie 1943 r.: „Rząd emigracyjny, wyłoniony przez przypadkowo zebrane na emigracji elementy, opierający się na antydemokratycznej, nielegalnej i nieuznanej przez naród ozonowej konstytucji z dnia 23 kwietnia 1935 r., nie może być powołany do realizowania ustroju demokratycznego w odrodzonej Polsce”. W dwa miesiące później Krajowa Rada Narodowa w manifeście, skierowanym do narodu, stanęła również na gruncie Konstytucji marcowej.</u>
230   - <u xml:id="u-21.6" who="#PoselKliszko">Odtąd Konstytucja marcowa, zwalczana i spychana nie tylko przez sanacyjnych pogrobowców, lecz również przez p. Mikołajczyka i jego ludzi, stała się sztandarem walki o praworządność demokratyczną, walki przeciw zniekształcaniu i wypaczaniu polskiej myśli politycznej przez faszystowską sanację i jej emigracyjnych spadkobierców.</u>
231   - <u xml:id="u-21.7" who="#PoselKliszko">Walcząc w okresie okupacji o przywrócenie Konstytucji marcowej, nie zapominaliśmy o tym, w jakich warunkach została ona uchwalona — pod naporem wzrastającej ofensywy ówczesnego obozu reakcji.</u>
232   - <u xml:id="u-21.8" who="#PoselKliszko">Nie zapominaliśmy i nie zapominamy o tym, że Konstytucja marcowa była rezultatem ustępliwości i cofania się sił demokratycznych, że nie wprowadzała egzekutywy dla ochrony jej przepisów i urządzeń demokratycznych.</u>
233   - <u xml:id="u-21.9" who="#PoselKliszko">Widzimy również jej burżuazyjno-liberalny charakter, dostrzegamy w niej również te szczeliny, przez które utorowała sobie drogę sanacyjna konstytucja kwietniowa.</u>
234   - <u xml:id="u-21.10" who="#PoselKliszko">Toteż na nowym etapie historii Konstytucja marcowa jako całość, nie może już wystarczać, w jej ramach nie mieści się to, co jest nowego w naszej rzeczywistości. W naszej pracy nad kodyfikacją zasad ustrojowych Polski ludowej nawiązujemy do demokratycznych założeń Konstytucji marcowej, czerpiemy z niej to, co stanowi o naszej ciągłości konstytucyjnej i co wytrzymało twardą próbę historii ostatnich 26 lat.</u>
235   - <u xml:id="u-21.11" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! Przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekt ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej, klub poselski Polskiej Partii Robotniczej podtrzymuje w całej rozciągłości.</u>
236   - <u xml:id="u-21.12" who="#PoselKliszko">Gdy myślą nawrócimy do owego Sejmu Ustawodawczego po pierwszej wojnie światowej, który na swoim pierwszym posiedzeniu uchwalił t. zw. — „Małą Konstytucję”, to musimy stwierdzić, że opracowanie i uchwalenie naszego projektu — „Małej Konstytucji” odbywa się w całkiem odmiennych warunkach politycznych, społecznych i gospodarczych niż 27 łat temu.</u>
237   - <u xml:id="u-21.13" who="#PoselKliszko">Po wyzwoleniu kraju spod inwazji hitlerowskiej przeprowadziliśmy reformy społeczno-gospodarcze, które nadały polskiej rzeczywistości nowy charakter, nowy sens. Reforma rolna, unarodowienie przemysłu unicestwiły bazę materialną — kartele, monopole i latyfundia, z których wyrasta polityczna siła wielkich kapitalistów i obszarników.</u>
238   - <u xml:id="u-21.14" who="#PoselKliszko">Po pierwszej wojnie światowej panującym systemem gospodarczym w Polsce był system gospodarki wielkokapitalistyczno-obszarniczej. Był to zarazem system najbezwzględniejszego wyzysku ludzi pracy. W ślad za tym, za udział w strajkach i demonstracjach przelewana była krew robotników na ulicach Zagłębia i Łodzi.</u>
239   - <u xml:id="u-21.15" who="#PoselKliszko">System ten znalazł swoje odbicie w składzie socjalnym posłów na ówczesny Sejm Ustawodawczy. Pan Eustachy Sapieha w swojej książce — „Konstytucja Racji Stanu”, krytykując bardzo ostro zasadę pięcioprzymiotnikowego prawa wyborczego, stwierdził, że — „wybory do pierwszego Sejmu, wybranego na podstawie obowiązującej ordynacji wyborczej dały nadspodziewane rezultaty”. W czyni się wyrażają dla pana Sapiehy te — „nadspodziewane rezultaty”. W statystyce pierwszego Sejmu Ustawodawczego. Okazuje się bowiem, że było w tym Sejmie 15 większych właścicieli rolnych, 60 rolników mniejszej własności, 6 techników, 20 duchownych, 24 wielkich przemysłowców i handlowców, 44 urzędników, 35 prawników, 26 robotników i 3 lekarzy. Powyższą statystykę pan Sapieha, spec od zagadnień ustrojowych typu monarchistycznego, zaopatruje z głębi serca płynącym wykrzyknikiem: — „Czyż można, sobie wyobrazić lepszy skład Sejmu? — ” Obecny Sejm Ustawodawczy posiada znacznie — „gorszy” skład socjalny posłów, ponieważ wielki obszarnik i wielki kapitalista zostali posłani na emeryturę i w życiu politycznym Polski ludowej nie mają żadnego wpływu i żadnego znaczenia.</u>
240   - <u xml:id="u-21.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
241   - <u xml:id="u-21.17" who="#PoselKliszko">Następnym decydującym momentem, określającym odmienność naszej sytuacji politycznej w porównaniu z sytuacją po pierwszej wojnie światowej, jest fakt zacieśniającej się od trzech lat jedności klasy robotniczej, jednolitego działania obu partii robotniczych — Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
242   - <u xml:id="u-21.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
243   - <u xml:id="u-21.19" who="#PoselKliszko">Bez przesady można stwierdzić, że jedność działania klasy robotniczej należy do przełomowych momentów w historii politycznej narodu polskiego.</u>
244   - <u xml:id="u-21.20" who="#PoselKliszko">Po pierwszej wojnie światowej głębokie rozdarcie wewnątrz klasy robotniczej rzuciło ponury cień na naszą drugą niepodległość, na skutek tego rozdarcia załamały się w pierwszym okresie drugiej niepodległości wyzwoleńcze dążenia polskich mas ludowych.</u>
245   - <u xml:id="u-21.21" who="#PoselKliszko">Co najbardziej wyróżnia obecny okres w porównaniu z okresem sprzed 26 laty, to ustalenie przez obóz demokracji polskiej wspólnej drogi działania w oparciu o sojusz robotniczo-chłopski. Nasz Sejm Ustawodawczy wyszedł z wyborów, w których podstawowe stronnictwa demokratyczne wystawiły jedną listę kandydatów w każdym okręgu wyborczym i ramię przy ramieniu walczyły dla osiągnięcia wspólnego zwycięstwa.</u>
246   - <u xml:id="u-21.22" who="#PoselKliszko">W ówczesnym Sejmie ławy poselskie lewicy i środka były skłócone, rozbite, pozbawione wspólnej linii działania w najważniejszych zagadnieniach i sprawach, Jeśli spotykały się czasem we wspólnym głosowaniu, to miało to raczej charakter przypadkowy.</u>
247   - <u xml:id="u-21.23" who="#PoselKliszko">Natomiast ławy poselskie prawicy, nawet o dość szerokim wachlarzu, były zwarte, skonsolidowane w obronie swoich klasowych interesów. Toteż każdy ostrzejszy wniosek, lub protest, zgłoszony na plenum przez lewicę, witał szyderczy, urągliwy śmiech prawicowych posłów.</u>
248   - <u xml:id="u-21.24" who="#PoselKliszko">Wystarczy zajrzeć do diariusza sejmowego z tego okresu, aby przekonać się, jaki klimat tam panował, co było przedmiotem troski ówczesnego Sejmu, kto w nim odgrywał decydującą rolę.</u>
249   - <u xml:id="u-21.25" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! Te wszystkie doświadczenia i nowe momenty, które omawiałem, znalazły swoje odbicie nie tylko w układzie politycznym nowego Sejmu Ustawodawczego, lecz również w przedłożonym projekcie ustawy konstytucyjnej o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej. Normy konstytucyjne w przedłożonym projekcie ustawy mają nie tylko formalnie demokratyczny charakter, lecz są nasycone treścią społeczno-polityczną.</u>
250   - <u xml:id="u-21.26" who="#PoselKliszko">Już art. 1 omawianego projektu ustawy, zanim został sformułowany w normę prawną, pisany był krwią najlepszych synów klasy robotniczej, najlepszych synów narodu w walce o wyzwolenie Polski spod jarzma hitlerowskiego, o Polskę ludową, o urzeczywistnienie wielkich reform społecznych i gospodarczych. W walce o realizację reformy rolnej ginęli najofiarniejsi członkowie Polskiej Partii Robotniczej, dzieląc wspólnie z bratem od pługa ziemię obszarniczą, zakładając wspólnie z nim pierwsze zręby pod nowy ustrój, wolny od ucisku politycznego i gospodarczego wielkich posiadaczy ziemskich.</u>
251   - <u xml:id="u-21.27" who="#PoselKliszko">Ofiarna praca polskiego robotnika, polskiego technika i inżyniera nad dźwignięciem z ruin fabryk, hut, kopalń, dworców i linii kolejowych, portów i mostów zakreśliła realne granice nowego ustroju społeczno-gospodarczego. Walka o wzrost produkcji i wydajności pracy jest jednocześnie walką o umocnienie fundamentów ustrojowych Polski ludowej.</u>
252   - <u xml:id="u-21.28" who="#PoselKliszko">Przedłożony projekt ustawy w historii polskiego prawa konstytucyjnego jest pierwszą próbą stopienia w jedną logiczną i zwartą całość dwóch elementów: demokratycznych tradycji konstytucyjnych oraz nowych elementów ustrojowych, wyrastających z głębokich przeobrażeń społecznych i gospodarczych. W oparciu i nawiązaniu do podstawowych założeń Konstytucji marcowej omawiany projekt kodyfikuje nowy układ sił politycznych i społecznych, nadaje normę konstytucyjną nowym elementom ustrojowym. Usuwa on wewnętrzną sprzeczność, istniejącą w dotychczasowych ustawach konstytucyjnych, sprzeczność między normą prawną a realnym układem sił politycznych i społecznych, dla którego uregulowania norma została stworzona. Sprzeczność tę usunięto bądź przez wlanie nowej treści społeczno-gospodarczej w starą normę konstytucyjną, bądź przez sformułowanie nowej normy dla nowych treści konstytucyjnych. Stało się to możliwym dzięki nowej rzeczywistości, rozwijającej się na bazie zrealizowanych reform społecznych. Dopiero nowa rzeczywistość, uwolniona od politycznej władzy wielkich kapitalistów i wielkich obszarników, warunkuje tworzenie norm konstytucyjnych, które będą demokratyczne nie tylko pod względem formy, ale i treści.</u>
253   - <u xml:id="u-21.29" who="#PoselKliszko">Weźmy normę konstytucyjną, która mówi, że władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu, a najwyższymi organami władzy narodu są; w zakresie ustawodawstwa Sejm, w zakresie władzy wykonawczej — Prezydent Rzeczypospolitej i Rząd, w zakresie wymiaru sprawiedliwości — niezawisłe sądownictwo.</u>
254   - <u xml:id="u-21.30" who="#PoselKliszko">W Konstytucji marcowej norma ta miała deklaratywny charakter, była manifestacją zasad termalnej demokracji. Inaczej być nie mogło, ponieważ władza zwierzchnia należała do narodu tylko w papierowych przepisach Konstytucji. W rzeczywistości cała władza spoczywała w rękach obszarników, kapitalistów i aparatu, który na codzień służył ich interesom. Masy ludowe pozbawione były jakiegokolwiek udziału we władzy.</u>
255   - <u xml:id="u-21.31" who="#PoselKliszko">W przedłożonym projekcie ustawy konstytucyjnej norma ta stała się normą demokratyczną co do formy, ducha i treści.</u>
256   - <u xml:id="u-21.32" who="#PoselKliszko">To samo odnosi się do urządzeń konstytucyjnych, przedłożonych w projekcie ustawy. Chociaż zakres ich działania określają artykuły Konstytucji marcowej, to jednak treść tych urządzeń, a więc urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu i Rządu, odznacza się znacznie większą konsekwencją demokratyczną, niż to było w roku 1921. Do Sejmu Ustawodawczego wybrani zostali w przeważającej większości posłowie oddani sprawie ludu, wypróbowani bojownicy o wyzwolenie polityczne i społeczne polskiej klasy robotniczej, robotnicy od warsztatu i chłopi od pługa.</u>
257   - <u xml:id="u-21.33" who="#PoselKliszko">Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wybranego przez nasz Sejm, wciela demokratyczny charakter nowego ustroju i stoi na straży urządzeń demokratycznych i zdobyczy ludu.</u>
258   - <u xml:id="u-21.34" who="#PoselKliszko">Rząd jest organem, który powołany przez Prezydenta i obdarzony zaufaniem Sejmu, służy sprawie demokracji, realizuje jej dążenia, umacnia jej podstawy.</u>
259   - <u xml:id="u-21.35" who="#PoselKliszko">W nowej rzeczywistości tkwi przyczyna, że przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy wprowadza takie urządzenia konstytucyjne, które powierzają rzeczywistą władzę i Sejmowi, i Prezydentowi Rzeczypospolitej, i Rządowi. Wszystkie te czynniki obdarzone są realną i silną władzą, ponieważ w swojej działalności konstytucyjnej opierają się o demokratyczne normy prawne co do formy i co do treści.</u>
260   - <u xml:id="u-21.36" who="#PoselKliszko">Oto dlaczego Sejm jest rzeczywistą władzą konstytucyjną i ustawodawczą, gdyż suwerennym stał się naród polski wyzwolony z pęt ekonomicznych.</u>
261   - <u xml:id="u-21.37" who="#PoselKliszko">Oto dlaczego Prezydent Rzeczypospolitej może być rzeczywistym czynnikiem władzy w Państwie bez obawy, która zaciążyła nad Konstytucją marcową, że jego władza przeciwstawi się Sejmowi.</u>
262   - <u xml:id="u-21.38" who="#PoselKliszko">Oto dlaczego Rząd może być silnym obok Sejmu i Prezydenta, gdyż opiera się na tych samych podstawach i służy tym samym celom.</u>
263   - <u xml:id="u-21.39" who="#PoselKliszko">Dopiero ustrój demokracji ludowej stworzył warunki dla rzeczywistej i harmonijnej współpracy Sejmu, Prezydenta i Rządu, gdyż ich działalność wyrasta ze wspólnej podstawy i zmierza do tych samych celów. W demokracji ludowej nie ma społeczno-gospodarczego, a więc i politycznego podłoża, na którym łatwo wyrastałby konflikt między najwyższymi organami Rzeczypospolitej.</u>
264   - <u xml:id="u-21.40" who="#PoselKliszko">Przedłożony projekt ustawy kodyfikuje całkiem nowe momenty ustrojowe, wprowadzając nowe urządzenia konstytucyjne w postaci Rady Państwa. Jest to stały organ kolegialny, pracujący pod przewodnictwem Prezydenta, wyposażony w określone uprawnienia. Wyrósł on z osiągnięć i doświadczeń naszego tymczasowego parlamentu w okresie okupacji i pierwszych lat niepodległości — Krajowej Rady Narodowej, której wkład w budownictwie nowej Polski jest tak wielki. Doświadczenie to pokazało, że taki nowy czynnik wśród organów najwyższych jest konstruktywnym elementem, który zasługuje na utrwalenie. Jest to niewątpliwie krok naprzód na drodze usprawnienia polskiego parlamentaryzmu i umocnienia jego autorytetu. Rada Państwa będzie też zwierzchnią władzą nadzorczą hierarchicznego systemu rad narodowych w granicach uprawnień Krajowej Rady Narodowej i Prezydium KRN.</u>
265   - <u xml:id="u-21.41" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy określi ustrój i zakres działania najwyższych organów Rzeczypospolitej do czasu uchwalenia nowej konstytucji. Tym niemniej wybory do Sejmu, wybór Prezydenta i uchwalenie niniejszej ustawy zakończą okres tymczasowości urządzeń ustrojowych. Okres, w który obecnie wkraczamy, nie jest już tymczasowy, oparty jest na zrębach nowego ustroju. Wiele urządzeń, które dziś uchwalamy, obejmie prawdopodobnie nowa konstytucja.</u>
266   - <u xml:id="u-21.42" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! Polska klasa robotnicza wniosła najpoważniejszy wkład w dzieło wywalczenia i utrwalenia nowego ustroju, którego skodyfikowaniem dzisiaj się zajmujemy. Jej wierność sprawie demokratycznej ludowej Polski jest przypieczętowana krwią najlepszych bojowników sprawy robotniczej na przestrzeni dziesięcioleci i znojnym mozołem milionowych rzesz robotniczych w odbudowie kraju.</u>
267   - <u xml:id="u-21.43" who="#PoselKliszko">Masy chłopskie zadokumentowały swoją wierność demokracji ludowej w wieloletniej walce w sojuszu z klasą robotniczą. Wraz z nimi w jednym szeregu walczyli najlepsi przedstawiciele polskiej inteligencji.</u>
268   - <u xml:id="u-21.44" who="#PoselKliszko">Wierzymy, że — „Mała Konstytucja” stanie się podstawą dla utrwalenia zdobyczy ludowych i ich rozszerzenia, stanie się podstawą dla — „Wielkiej Konstytucji”, która zabezpieczy potrzeby materialne i kulturalne klasy robotniczej, mas chłopskich i inteligencji i utrwali byt Państwa.</u>
269   - <u xml:id="u-21.45" who="#PoselKliszko">Toteż parlamentarny klub posłów Polskiej Partii Robotniczej będzie na terenie Sejmu i poza Sejmem dążyć do urzeczywistnienia tych zasad i celów dla dobra mas pracujących, dla siły i wielkości Polski.</u>
270   - <u xml:id="u-21.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  233 + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
  234 + <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi ob. Kliszce.</u>
271 235 </div>
272 236 <div xml:id="div-22">
273   - <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł ob. Gross.</u>
  237 + <u xml:id="u-22.0" who="#PosełKliszko">Wysoka Izbo! Jednym z głównych a zarazem najbardziej odpowiedzialnych zadań obecnego Sejmu jest opracowanie i uchwalenie nowej Konstytucji.</u>
  238 + <u xml:id="u-22.1" who="#PosełKliszko">Wykonanie tego zadania wymaga czasu dla dokładnego sprecyzowania w normach konstytucyjnych wszystkich zmian ustrojowych i politycznych, które od września 1939 roku kształtowały profil nowej rzeczywistości. Konstytucja bowiem nie jest zwykłą ustawą, którą można szybko zmienić łub uzupełnić, jeśli po jej uchwaleniu dostrzega się w niej błędy i braki. Konstytucja, winna być dla każdego narodu wielkim kodeksem podstawowych zasad ustrojowych, najwyższym prawem, źródłem wszelkiego prawa.</u>
  239 + <u xml:id="u-22.2" who="#PosełKliszko">Zanim wykonamy tę wielką pracę w dziedzinie skodyfikowania nowego układu sił politycznych, społecznych i gospodarczych, której dojrzałym owocem będzie nowa Konstytucja, musieliśmy przystąpić do unormowania spraw warunkujących normalne funkcjonowanie maszyny państwowej z chwilą ukonstytuowania się Sejmu Ustawodawczego. Czynimy to dlatego, ponieważ w ciągu ostatnich siedmiu lat zaszły tak głębokie przeobrażenia w każdej dziedzinie naszego życia, że Konstytucja marcowa, uchwalona przed 26 laty, nie może już być praworządnym regulatorem w zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  240 + <u xml:id="u-22.3" who="#PosełKliszko">Konstytucja marcowa wzięta w całości stanowi już zamknięty rozdział w historii naszego prawa konstytucyjnego, rozdział, do którego odnosimy się z należytym zrozumieniem i szacunkiem. Wypływa to stąd, że uznajemy ciągłość tradycji demokratycznych w naszym ustawodawstwie, nie stoimy jednak w miejscu, a na nowej drodze rozwojowej kroczymy milowymi krokami. W naszej przeszłości — bliższej i dalszej — widzimy z całą ostrością to, co było cenne, postępowe, demokratyczne, ale widzimy jednocześnie z całą ostrością to wszystko, co zepchnęło naród w przepaść.</u>
  241 + <u xml:id="u-22.4" who="#PosełKliszko">Realna wielkość narodu warunkowana jest między innymi tym, że jego świadoma i przodująca warstwa potrafi obiektywnie oceniać własną przeszłość historyczną, z której wyprowadza jedynie słuszną drogę działania na dziś i na jutro, W czasach niewoli hitlerowskiej Konstytucja marcowa była jednym z instrumentów walki o polityczną świadomość narodu, wytyczała bowiem linię podziału między obozem demokracji polskiej a obozem londyńskim.</u>
  242 + <u xml:id="u-22.5" who="#PosełKliszko">Nasza partia, Polska Partia Robotnicza, stwierdzała wyraźnie w deklaracji programowej „O co walczymy”, wydanej w listopadzie 1943 r.: „Rząd emigracyjny, wyłoniony przez przypadkowo zebrane na emigracji elementy, opierający się na antydemokratycznej, nielegalnej i nieuznanej przez naród ozonowej konstytucji z dnia 23 kwietnia 1935 r., nie może być powołany do realizowania ustroju demokratycznego w odrodzonej Polsce”. W dwa miesiące później Krajowa Rada Narodowa w manifeście, skierowanym do narodu, stanęła również na gruncie Konstytucji marcowej.</u>
  243 + <u xml:id="u-22.6" who="#PosełKliszko">Odtąd Konstytucja marcowa, zwalczana i spychana nie tylko przez sanacyjnych pogrobowców, lecz również przez p. Mikołajczyka i jego ludzi, stała się sztandarem walki o praworządność demokratyczną, walki przeciw zniekształcaniu i wypaczaniu polskiej myśli politycznej przez faszystowską sanację i jej emigracyjnych spadkobierców.</u>
  244 + <u xml:id="u-22.7" who="#PosełKliszko">Walcząc w okresie okupacji o przywrócenie Konstytucji marcowej, nie zapominaliśmy o tym, w jakich warunkach została ona uchwalona — pod naporem wzrastającej ofensywy ówczesnego obozu reakcji.</u>
  245 + <u xml:id="u-22.8" who="#PosełKliszko">Nie zapominaliśmy i nie zapominamy o tym, że Konstytucja marcowa była rezultatem ustępliwości i cofania się sił demokratycznych, że nie wprowadzała egzekutywy dla ochrony jej przepisów i urządzeń demokratycznych.</u>
  246 + <u xml:id="u-22.9" who="#PosełKliszko">Widzimy również jej burżuazyjno-liberalny charakter, dostrzegamy w niej również te szczeliny, przez które utorowała sobie drogę sanacyjna konstytucja kwietniowa.</u>
  247 + <u xml:id="u-22.10" who="#PosełKliszko">Toteż na nowym etapie historii Konstytucja marcowa jako całość, nie może już wystarczać, w jej ramach nie mieści się to, co jest nowego w naszej rzeczywistości. W naszej pracy nad kodyfikacją zasad ustrojowych Polski ludowej nawiązujemy do demokratycznych założeń Konstytucji marcowej, czerpiemy z niej to, co stanowi o naszej ciągłości konstytucyjnej i co wytrzymało twardą próbę historii ostatnich 26 lat.</u>
  248 + <u xml:id="u-22.11" who="#PosełKliszko">Wysoka Izbo! Przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekt ustawy o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej, klub poselski Polskiej Partii Robotniczej podtrzymuje w całej rozciągłości.</u>
  249 + <u xml:id="u-22.12" who="#PosełKliszko">Gdy myślą nawrócimy do owego Sejmu Ustawodawczego po pierwszej wojnie światowej, który na swoim pierwszym posiedzeniu uchwalił t. zw. „Małą Konstytucję”, to musimy stwierdzić, że opracowanie i uchwalenie naszego projektu „Małej Konstytucji” odbywa się w całkiem odmiennych warunkach politycznych, społecznych i gospodarczych niż 27 lat temu.</u>
  250 + <u xml:id="u-22.13" who="#PosełKliszko">Po wyzwoleniu kraju spod inwazji hitlerowskiej przeprowadziliśmy reformy społeczno-gospodarcze, które nadały polskiej rzeczywistości nowy charakter, nowy sens. Reforma rolna, unarodowienie przemysłu unicestwiły bazę materialną — kartele, monopole i latyfundia, z których wyrasta polityczna siła wielkich kapitalistów i obszarników.</u>
  251 + <u xml:id="u-22.14" who="#PosełKliszko">Po pierwszej wojnie światowej panującym systemem gospodarczym w Polsce był system gospodarki wielkokapitalistyczno-obszarniczej. Był to zarazem system najbezwzględniejszego wyzysku ludzi pracy. W ślad za tym, za udział w strajkach i demonstracjach przelewana była krew robotników na ulicach Zagłębia i Łodzi.</u>
  252 + <u xml:id="u-22.15" who="#PosełKliszko">System ten znalazł swoje odbicie w składzie socjalnym posłów na ówczesny Sejm Ustawodawczy. Pan Eustachy Sapieha w swojej książce „Konstytucja Racji Stanu”, krytykując bardzo ostro zasadę pięcioprzymiotnikowego prawa wyborczego, stwierdził, że „wybory do pierwszego Sejmu, wybranego na podstawie obowiązującej ordynacji wyborczej dały nadspodziewane rezultaty”. W czyni się wyrażają dla pana Sapiehy te „nadspodziewane rezultaty”. W statystyce pierwszego Sejmu Ustawodawczego. Okazuje się bowiem, że było w tym Sejmie 15 większych właścicieli rolnych, 60 rolników mniejszej własności, 6 techników, 20 duchownych, 24 wielkich przemysłowców i handlowców, 44 urzędników, 35 prawników, 26 robotników i 3 lekarzy. Powyższą statystykę pan Sapieha, spec od zagadnień ustrojowych typu monarchistycznego, zaopatruje z głębi serca płynącym wykrzyknikiem: „Czyż można, sobie wyobrazić lepszy skład Sejmu?” Obecny Sejm Ustawodawczy posiada znacznie „gorszy” skład socjalny posłów, ponieważ wielki obszarnik i wielki kapitalista zostali posłani na emeryturę i w życiu politycznym Polski ludowej nie mają żadnego wpływu i żadnego znaczenia.</u>
  253 + <u xml:id="u-22.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  254 + <u xml:id="u-22.17" who="#PosełKliszko">Następnym decydującym momentem, określającym odmienność naszej sytuacji politycznej w porównaniu z sytuacją po pierwszej wojnie światowej, jest fakt zacieśniającej się od trzech lat jedności klasy robotniczej, jednolitego działania obu partii robotniczych — Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
  255 + <u xml:id="u-22.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  256 + <u xml:id="u-22.19" who="#PosełKliszko">Bez przesady można stwierdzić, że jedność działania klasy robotniczej należy do przełomowych momentów w historii politycznej narodu polskiego.</u>
  257 + <u xml:id="u-22.20" who="#PosełKliszko">Po pierwszej wojnie światowej głębokie rozdarcie wewnątrz klasy robotniczej rzuciło ponury cień na naszą drugą niepodległość, na skutek tego rozdarcia załamały się w pierwszym okresie drugiej niepodległości wyzwoleńcze dążenia polskich mas ludowych.</u>
  258 + <u xml:id="u-22.21" who="#PosełKliszko">Co najbardziej wyróżnia obecny okres w porównaniu z okresem sprzed 26 laty, to ustalenie przez obóz demokracji polskiej wspólnej drogi działania w oparciu o sojusz robotniczo-chłopski. Nasz Sejm Ustawodawczy wyszedł z wyborów, w których podstawowe stronnictwa demokratyczne wystawiły jedną listę kandydatów w każdym okręgu wyborczym i ramię przy ramieniu walczyły dla osiągnięcia wspólnego zwycięstwa.</u>
  259 + <u xml:id="u-22.22" who="#PosełKliszko">W ówczesnym Sejmie ławy poselskie lewicy i środka były skłócone, rozbite, pozbawione wspólnej linii działania w najważniejszych zagadnieniach i sprawach, Jeśli spotykały się czasem we wspólnym głosowaniu, to miało to raczej charakter przypadkowy.</u>
  260 + <u xml:id="u-22.23" who="#PosełKliszko">Natomiast ławy poselskie prawicy, nawet o dość szerokim wachlarzu, były zwarte, skonsolidowane w obronie swoich klasowych interesów. Toteż każdy ostrzejszy wniosek, lub protest, zgłoszony na plenum przez lewicę, witał szyderczy, urągliwy śmiech prawicowych posłów.</u>
  261 + <u xml:id="u-22.24" who="#PosełKliszko">Wystarczy zajrzeć do diariusza sejmowego z tego okresu, aby przekonać się, jaki klimat tam panował, co było przedmiotem troski ówczesnego Sejmu, kto w nim odgrywał decydującą rolę.</u>
  262 + <u xml:id="u-22.25" who="#PosełKliszko">Wysoka Izbo! Te wszystkie doświadczenia i nowe momenty, które omawiałem, znalazły swoje odbicie nie tylko w układzie politycznym nowego Sejmu Ustawodawczego, lecz również w przedłożonym projekcie ustawy konstytucyjnej o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej. Normy konstytucyjne w przedłożonym projekcie ustawy mają nie tylko formalnie demokratyczny charakter, lecz są nasycone treścią społeczno-polityczną.</u>
  263 + <u xml:id="u-22.26" who="#PosełKliszko">Już art. 1 omawianego projektu ustawy, zanim został sformułowany w normę prawną, pisany był krwią najlepszych synów klasy robotniczej, najlepszych synów narodu w walce o wyzwolenie Polski spod jarzma hitlerowskiego, o Polskę ludową, o urzeczywistnienie wielkich reform społecznych i gospodarczych. W walce o realizację reformy rolnej ginęli najofiarniejsi członkowie Polskiej Partii Robotniczej, dzieląc wspólnie z bratem od pługa ziemię obszarniczą, zakładając wspólnie z nim pierwsze zręby pod nowy ustrój, wolny od ucisku politycznego i gospodarczego wielkich posiadaczy ziemskich.</u>
  264 + <u xml:id="u-22.27" who="#PosełKliszko">Ofiarna praca polskiego robotnika, polskiego technika i inżyniera nad dźwignięciem z ruin fabryk, hut, kopalń, dworców i linii kolejowych, portów i mostów zakreśliła realne granice nowego ustroju społeczno-gospodarczego. Walka o wzrost produkcji i wydajności pracy jest jednocześnie walką o umocnienie fundamentów ustrojowych Polski ludowej.</u>
  265 + <u xml:id="u-22.28" who="#PosełKliszko">Przedłożony projekt ustawy w historii polskiego prawa konstytucyjnego jest pierwszą próbą stopienia w jedną logiczną i zwartą całość dwóch elementów: demokratycznych tradycji konstytucyjnych oraz nowych elementów ustrojowych, wyrastających z głębokich przeobrażeń społecznych i gospodarczych. W oparciu i nawiązaniu do podstawowych założeń Konstytucji marcowej omawiany projekt kodyfikuje nowy układ sił politycznych i społecznych, nadaje normę konstytucyjną nowym elementom ustrojowym. Usuwa on wewnętrzną sprzeczność, istniejącą w dotychczasowych ustawach konstytucyjnych, sprzeczność między normą prawną a realnym układem sił politycznych i społecznych, dla którego uregulowania norma została stworzona. Sprzeczność tę usunięto bądź przez wlanie nowej treści społeczno-gospodarczej w starą normę konstytucyjną, bądź przez sformułowanie nowej normy dla nowych treści konstytucyjnych. Stało się to możliwym dzięki nowej rzeczywistości, rozwijającej się na bazie zrealizowanych reform społecznych. Dopiero nowa rzeczywistość, uwolniona od politycznej władzy wielkich kapitalistów i wielkich obszarników, warunkuje tworzenie norm konstytucyjnych, które będą demokratyczne nie tylko pod względem formy, ale i treści.</u>
  266 + <u xml:id="u-22.29" who="#PosełKliszko">Weźmy normę konstytucyjną, która mówi, że władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu, a najwyższymi organami władzy narodu są; w zakresie ustawodawstwa Sejm, w zakresie władzy wykonawczej — Prezydent Rzeczypospolitej i Rząd, w zakresie wymiaru sprawiedliwości — niezawisłe sądownictwo.</u>
  267 + <u xml:id="u-22.30" who="#PosełKliszko">W Konstytucji marcowej norma ta miała deklaratywny charakter, była manifestacją zasad termalnej demokracji. Inaczej być nie mogło, ponieważ władza zwierzchnia należała do narodu tylko w papierowych przepisach Konstytucji. W rzeczywistości cała władza spoczywała w rękach obszarników, kapitalistów i aparatu, który na co dzień służył ich interesom. Masy ludowe pozbawione były jakiegokolwiek udziału we władzy.</u>
  268 + <u xml:id="u-22.31" who="#PosełKliszko">W przedłożonym projekcie ustawy konstytucyjnej norma ta stała się normą demokratyczną co do formy, ducha i treści.</u>
  269 + <u xml:id="u-22.32" who="#PosełKliszko">To samo odnosi się do urządzeń konstytucyjnych, przedłożonych w projekcie ustawy. Chociaż zakres ich działania określają artykuły Konstytucji marcowej, to jednak treść tych urządzeń, a więc urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu i Rządu, odznacza się znacznie większą konsekwencją demokratyczną, niż to było w roku 1921. Do Sejmu Ustawodawczego wybrani zostali w przeważającej większości posłowie oddani sprawie ludu, wypróbowani bojownicy o wyzwolenie polityczne i społeczne polskiej klasy robotniczej, robotnicy od warsztatu i chłopi od pługa.</u>
  270 + <u xml:id="u-22.33" who="#PosełKliszko">Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej, wybranego przez nasz Sejm, wciela demokratyczny charakter nowego ustroju i stoi na straży urządzeń demokratycznych i zdobyczy ludu.</u>
  271 + <u xml:id="u-22.34" who="#PosełKliszko">Rząd jest organem, który powołany przez Prezydenta i obdarzony zaufaniem Sejmu, służy sprawie demokracji, realizuje jej dążenia, umacnia jej podstawy.</u>
  272 + <u xml:id="u-22.35" who="#PosełKliszko">W nowej rzeczywistości tkwi przyczyna, że przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy wprowadza takie urządzenia konstytucyjne, które powierzają rzeczywistą władzę i Sejmowi, i Prezydentowi Rzeczypospolitej, i Rządowi. Wszystkie te czynniki obdarzone są realną i silną władzą, ponieważ w swojej działalności konstytucyjnej opierają się o demokratyczne normy prawne co do formy i co do treści.</u>
  273 + <u xml:id="u-22.36" who="#PosełKliszko">Oto dlaczego Sejm jest rzeczywistą władzą konstytucyjną i ustawodawczą, gdyż suwerennym stał się naród polski wyzwolony z pęt ekonomicznych.</u>
  274 + <u xml:id="u-22.37" who="#PosełKliszko">Oto dlaczego Prezydent Rzeczypospolitej może być rzeczywistym czynnikiem władzy w Państwie bez obawy, która zaciążyła nad Konstytucją marcową, że jego władza przeciwstawi się Sejmowi.</u>
  275 + <u xml:id="u-22.38" who="#PosełKliszko">Oto dlaczego Rząd może być silnym obok Sejmu i Prezydenta, gdyż opiera się na tych samych podstawach i służy tym samym celom.</u>
  276 + <u xml:id="u-22.39" who="#PosełKliszko">Dopiero ustrój demokracji ludowej stworzył warunki dla rzeczywistej i harmonijnej współpracy Sejmu, Prezydenta i Rządu, gdyż ich działalność wyrasta ze wspólnej podstawy i zmierza do tych samych celów. W demokracji ludowej nie ma społeczno-gospodarczego, a więc i politycznego podłoża, na którym łatwo wyrastałby konflikt między najwyższymi organami Rzeczypospolitej.</u>
  277 + <u xml:id="u-22.40" who="#PosełKliszko">Przedłożony projekt ustawy kodyfikuje całkiem nowe momenty ustrojowe, wprowadzając nowe urządzenia konstytucyjne w postaci Rady Państwa. Jest to stały organ kolegialny, pracujący pod przewodnictwem Prezydenta, wyposażony w określone uprawnienia. Wyrósł on z osiągnięć i doświadczeń naszego tymczasowego parlamentu w okresie okupacji i pierwszych lat niepodległości — Krajowej Rady Narodowej, której wkład w budownictwie nowej Polski jest tak wielki. Doświadczenie to pokazało, że taki nowy czynnik wśród organów najwyższych jest konstruktywnym elementem, który zasługuje na utrwalenie. Jest to niewątpliwie krok naprzód na drodze usprawnienia polskiego parlamentaryzmu i umocnienia jego autorytetu. Rada Państwa będzie też zwierzchnią władzą nadzorczą hierarchicznego systemu rad narodowych w granicach uprawnień Krajowej Rady Narodowej i Prezydium KRN.</u>
  278 + <u xml:id="u-22.41" who="#PosełKliszko">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy określi ustrój i zakres działania najwyższych organów Rzeczypospolitej do czasu uchwalenia nowej konstytucji. Tym niemniej wybory do Sejmu, wybór Prezydenta i uchwalenie niniejszej ustawy zakończą okres tymczasowości urządzeń ustrojowych. Okres, w który obecnie wkraczamy, nie jest już tymczasowy, oparty jest na zrębach nowego ustroju. Wiele urządzeń, które dziś uchwalamy, obejmie prawdopodobnie nowa konstytucja.</u>
  279 + <u xml:id="u-22.42" who="#PosełKliszko">Wysoka Izbo! Polska klasa robotnicza wniosła najpoważniejszy wkład w dzieło wywalczenia i utrwalenia nowego ustroju, którego skodyfikowaniem dzisiaj się zajmujemy. Jej wierność sprawie demokratycznej ludowej Polski jest przypieczętowana krwią najlepszych bojowników sprawy robotniczej na przestrzeni dziesięcioleci i znojnym mozołem milionowych rzesz robotniczych w odbudowie kraju.</u>
  280 + <u xml:id="u-22.43" who="#PosełKliszko">Masy chłopskie zadokumentowały swoją wierność demokracji ludowej w wieloletniej walce w sojuszu z klasą robotniczą. Wraz z nimi w jednym szeregu walczyli najlepsi przedstawiciele polskiej inteligencji.</u>
  281 + <u xml:id="u-22.44" who="#PosełKliszko">Wierzymy, że „Mała Konstytucja” stanie się podstawą dla utrwalenia zdobyczy ludowych i ich rozszerzenia, stanie się podstawą dla „Wielkiej Konstytucji”, która zabezpieczy potrzeby materialne i kulturalne klasy robotniczej, mas chłopskich i inteligencji i utrwali byt Państwa.</u>
  282 + <u xml:id="u-22.45" who="#PosełKliszko">Toteż parlamentarny klub posłów Polskiej Partii Robotniczej będzie na terenie Sejmu i poza Sejmem dążyć do urzeczywistnienia tych zasad i celów dla dobra mas pracujących, dla siły i wielkości Polski.</u>
  283 + <u xml:id="u-22.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
274 284 </div>
275 285 <div xml:id="div-23">
276   - <u xml:id="u-23.0" who="#PoselGross">Wysoka Izbo! Jeżeli zestawimy projekt — „Małej Konstytucji”, przedstawiony przez komisję do jej opracowania powołaną, z projektem przedstawionym przez klub posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego, to już na pierwszy rzut oka widoczna jest zasadnicza różnica w podejściu do zagadnień ustrojowych, jakie przyświecało obu projektom ustawy. Podczas gdy kluby robotnicze, które są wnioskodawcami tego projektu i których projekt stanowi podstawę prac komisji, w skrzętnych, bardzo trudnych zmaganiach się z tymi zagadnieniami, które życie nasuwało, budowały nową instytucję tymczasową polskiego prawa konstytucyjnego, Polskie Stronnictwo Ludowe uznało za możliwe w mechaniczny po prostu sposób postulować recypowanie Konstytucji marcowej, tak jak gdyby zagadnienia społeczne dawały się załatwić w sposób mechaniczny.</u>
277   - <u xml:id="u-23.1" who="#PoselGross">Spóźnione i dosyć świeże w czasie, ale za to bardzo żarliwe przywiązanie do Konstytucji z 17 marca 1921 r. przesłoniło Polskiemu Stronnictwu Ludowemu spojrzenie na rzeczywistość, przesłoniło te wszystkie przemiany społeczno-gospodarcze, które czynią koncepcję recypowania pełni Konstytucji marcowej wręcz utopijną. Czują to zresztą autorzy projektu, tylko te przemiany widzą głównie w sposób czysto zewnętrzny i mechaniczny i — jak słyszeliśmy z ust posła Nadobnika, referującego projekt tego stronnictwa — dostrzegają tylko takie przemiany, że nie ma już w Polsce senatu, że zagadnienia samorządu wymagają w Polsce odrębnego uregulowania.</u>
278   - <u xml:id="u-23.2" who="#PoselGross">My mamy inne podejście do przemian i inne podejście do prawa. Wiemy, że norma prawna nie ma bytu samoistnego, a stanowi końcową formę skomplikowanych zjawisk społecznych i że nie tylko to się stało w Polsce, że nie ma senatu i że w sposób odrębny zostało, uregulowane zagadnienie samorządowe, ale że są większe przemiany i do tych przemian społeczeństwo, reprezentowane przez Wysoką Izbę, musi zająć określone i zdecydowane stanowisko. Toteż jedyna koncesja, która się zawiera w projekcie Polskiego Stronnictwa Ludowego, robi wrażenie koncesji zawisłej w próżni i takież nieodparte wrażenie czyni całość projektu tegoż stronnictwa. Treść tego projektu nie wzbogaciła obszernej dyskusji, jakiej w toku prac komisyjnych został poddany projekt obu partii robotniczych.</u>
279   - <u xml:id="u-23.3" who="#PoselGross">Z tym większą satysfakcją, klub mój uważa za konieczne podkreślić, że pomimo złożenia tego rodzaju projektu, uczestniczący w pracach komisji i podkomisji posłowie PSL, siłą zrozumiałych osobistych zainteresowań i siłą tego doniosłego faktu, którym jest udział w pracach nad tworzeniem nowej polskiej rzeczywistości, zmuszeni zostali do wyjścia poza ciasne ramy swej zasadniczej postawy, a tym samym doświadczenie ich i rzeczowa krytyka mogły wywrzeć pozytywny wpływ na wynik prac przygotowawczych nad projektem nowej ustawy.</u>
280   - <u xml:id="u-23.4" who="#PoselGross">Projekt obu partii robotniczych, który stał się podstawą przedstawionego Wysokiej Izbie projektu ustawy, reguluje ustrój i zakres działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej na okres do czasu wejścia w życie konstytucji, w oparciu o wszystkie dotychczasowe osiągnięcia społeczno-gospodarcze i ma na celu utrwalenie tych osiągnięć oraz stworzenie takich norm ustrojowych, które gwarantowałyby i ułatwiały dalszą ich rozbudowę. Podstawowe założenia Konstytucji marcowej, przyjęte przez Manifest Lipcowy, jako tymczasowa baza ustrojowa w ogniu walki politycznej, gdy konieczne było odcięcie się od nienawistnej, narzuconej konstytucji kwietniowej — obowiązywać będą nadal w materiach, które nie zostały unormowane przedstawionym projektem, Założenia te, a tym mniej jeszcze całokształt przepisów Konstytucji marcowej, jak chcę PSL, nie mogą wystarczać jednak nawet dla tymczasowego unormowania zasad działalności Państwa, które opiera się na całkowicie odmiennych podstawach i ogarnia zakresem swych funkcyj zupełnie inne dziedziny niż to miało miejsce w 1921 r. Ustawa, której uchwalenie nastąpić ma u progu stabilizacji politycznej po zakończeniu nieuniknionego okresu powojennej tymczasowości, stanowi początek nowego okresu rewolucyjnego legalizmu, gdy prawo, odpowiadające zmienionym warunkom społecznym, odzyskuje pełnię swej suwerennej siły.</u>
281   - <u xml:id="u-23.5" who="#PoselGross">Z postanowień projektu na szczególne podkreślenie zasługuje nowa, nieznana Konstytucji marcowej, instytucja Rady Państwa. Stanowi ona jeden z najwyższych organów Państwa w zakresie władzy wykonawczej, uzupełniając w tym względzie Rząd Rzeczypospolitej i stwarzając zarazem dodatkowe gwarancje praworządności oraz poszanowania praw obywateli. Rzecz godna uwagi, iż ciało to o charakterze raczej wykonawczym, składem swym obejmuje wyłącznie osoby, wybrane przez Sejm, stanowi więc równocześnie emanację tego organu zwierzchniej władzy Narodu Polskiego. Zarówno bowiem przewodniczący Rady Państwa — Prezydent. Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Marszałek i Wicemarszałkowie Sejmu, Prezes Najwyższej Izby Kontroli oraz trzej ewentualni dalsi członkowie Rady Państwa są wybrańcami Sejmu Ustawodawczego. Rada Państwa przejmuje szereg uprawnień, które w dotychczasowym ustroju należały do Prezydium Krajowej Rady Narodowej, jak zwierzchni nadzór nad terenowymi radami narodowymi oraz zatwierdzanie dekretów, wydawanych przez Rząd na mocy udzielonej mu na czas, gdy Sejm nie działa, specjalnej delegacji ustawodawczej. Wstępne zatwierdzanie przez Radę Państwa dekretów, które następnie przedstawiane być muszą Sejmowi do zaakceptowania, stanowi niewątpliwie istotną gwarancję dodatkową praworządności. Zgody Rady Państwa wymaga również ogłoszenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej budżetu, narodowego planu gospodarczego i poboru rekruta w brzmieniu projektów rządowych, o ile Sejm w odpowiednim czasie ustaw tych nie uchwali. Wreszcie ważną obronę praw i wolności obywatelskich stanowi przepis, przekazujący prawo uchwalania stanu wyjątkowego i wojennego Radzie Państwa, a nie Rządowi z tym dalszym zastrzeżeniem, iż zarządzenie Rady Państwa musi być przedłożone do zatwierdzenia Sejmowi na najbliższym posiedzeniu. Przepis ten podkreśla zarazem, iż prawa i wolności obywatelskie, przewidziane w Konstytucji marcowej, należą do obowiązujących podstawowych założeń Konstytucji i że zawieszenie tych wolności przez wprowadzenie stanu wyjątkowego lub wojennego podlega przytoczonym wyżej warunkom określonym w projekcie przedłożonej ustawy.</u>
282   - <u xml:id="u-23.6" who="#PoselGross">Szeroki zakres uprawnień Rady Państwa uzasadnia konieczność posiadania przez tę instytucję oddzielnego aparatu. Z tego względu klub mój uważa za niesłuszny przepis art. 17 projektu i na tym oparty jest nasz wniosek o skreślenie tego artykułu z projektu ustawy.</u>
283   - <u xml:id="u-23.7" who="#PoselGross">Charakterystyczną i nader dodatnią cechą przedstawionego przez komisję projektu ustawy stanowi harmonijna konstrukcja wzajemnego stosunku najwyższych organów Państwa. Projekt przewiduje silny, o szerokich uprawnieniach Sejm, oraz silny, mający pełnię możliwości kierowania sprawami państwowymi, Rząd. Realną działalność parlamentu zapewniają obowiązkowe dwie sesje zwyczajne rocznie, każda — o określonych zadaniach i o minimalnym okresie trwania.</u>
284   - <u xml:id="u-23.8" who="#PoselGross">Możliwość dekretowania, t. j. przelewania na Rząd uprawnień ustawodawczych Sejmu, ograniczona jest tylko do przerw między sesjami lub okresami ich odroczenia, ponadto przedmiotem dekretowania nie mogą być ważniejsze akty ustawodawcze, wyszczególnione w ustawie.</u>
285   - <u xml:id="u-23.9" who="#PoselGross">Rząd pod kierownictwem Prezesa Rady Ministrów posiada wszelkie warunki dla jednolitego realizowania polityki Państwa, której zasadniczy kierunek ustala Sejm.</u>
286   - <u xml:id="u-23.10" who="#PoselGross">Wprowadzona przez projekt instytucja Rady Gabinetowej zapewnia Prezydentowi Rzeczypospolitej możność bezpośredniego informowania się o pracach Rządu i udziału w jego pracach w sprawach wyjątkowej wagi.</u>
287   - <u xml:id="u-23.11" who="#PoselGross">Do zapewnienia silnej władzy wykonawczej, a równocześnie praworządności w Państwie, zmierzają powołane w projekcie art. 44 ust. 4 i art. 45 ust. 2 Konstytucji marcowej. Pierwszy z tych przepisów przewiduje kontrasygnowanie przez Prezesa Rady Ministrów każdego aktu urzędowego Prezydenta, drugi zaś stwierdza, że nie będzie w Polsce urzędnika, który nie podlegałby ministrowi, odpowiedzialnemu za jego działania przed Sejmem. Tym samym Rządowi zagwarantowany jest wpływ na mianowanie wszystkich bez wyjątku urzędników w Państwie, a Sejmowi — możliwość ustosunkowania się do każdej czynności urzędnika poprzez odpowiedzialnego za niego ministra.</u>
288   - <u xml:id="u-23.12" who="#PoselGross">Klub nasz ze szczególnym naciskiem podkreśla nowość ujęcia przez projekt zagadnienia kontroli państwowej. Nowość ta polega na objęciu kontrolą nie tylko finansowej, lecz również gospodarczej strony działalności władz i przedsiębiorstw państwowych, samorządowych, działających przy udziale finansowym Państwa lub z ranienia Państwa. Wobec objęcia przez Państwo szerokich terenów działalności gospodarczej, rozszerzenie zakresu kontroli poza ramy zwykłej kontroli buchalteryjnej także na dziedzinę celowości ma aż nadto wiele uzasadnienia.</u>
289   - <u xml:id="u-23.13" who="#PoselGross">Klub nasz wita z zadowoleniem przepis art. 25 ust. 1 projektu, deklarujący ustawowe uregulowanie sposobu przejęcia przez sądownictwo powszechne całego wymiaru sprawiedliwości.</u>
290   - <u xml:id="u-23.14" who="#PoselGross">Kierując się realistyczną oceną rzeczywistości i rozumiejąc, że świadomość społeczna nie zawsze nadąża za rewolucyjnym tempem przemian społeczno-gospodarczych, klub nasz ocenia w całej pełni konieczność częściowego odstępowania od zasady powszechności wymiaru sprawiedliwości w okresie przejściowym. Przywiązujemy jednak wielką wagę do tego, aby w miarę normalizacji stosunków te nieuniknione odstępstwa były likwidowane i z tego powodu zapowiedź, zawartą w projekcie ustawy, witamy z uznaniem.</u>
291   - <u xml:id="u-23.15" who="#PoselGross">Reasumując, stwierdzam, że projektowana ustawa konstytucyjna o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej odpowiada strukturze społeczno-gospodarczej Polski oraz zapewnia sprawną i celową działalność organów władzy i z tego względu Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów będzie głosował za tą ustawą, z poprawką, którą miałem zaszczyt zreferować.</u>
292   - <u xml:id="u-23.16" who="#PoselGross">Marszałek: Głos ma poseł Chajn.</u>
  286 + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ob. Gross.</u>
293 287 </div>
294 288 <div xml:id="div-24">
295   - <u xml:id="u-24.0" who="#PoselChajn">Wysoka Izbo! W imieniu posłów Stronnictwa Demokratycznego pragnę ustosunkować się do zgłoszonych na sesji obecnej dwóch projektów — „Małej Konstytucji”,</u>
296   - <u xml:id="u-24.1" who="#PoselChajn">Klub nasz będzie głosował za projektem zgłoszonym przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do opracowania — „Małej Konstytucji” z następujących względów.</u>
297   - <u xml:id="u-24.2" who="#PoselChajn">Zgłoszony projekt już we wstępnym artykule zawiera istotę zmian, które zaszły w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Zawiera on historię walk polskiej demokracji ze wszystkimi reakcyjnymi nurtami w kraju. Zawiera on historię męczeństwa narodu polskiego w okresie okupacji hitlerowskiej. Zawiera on podstawę zasadniczą naszej polityki zagranicznej, naszą przyjaźń wobec Związku Radzieckiego, pragnienie jak najszybszego zagospodarowania ziem odzyskanych. Zawiera on naszą niezłomną wolę do kontynuowania tych wielkich, reform społecznych, które dokonane zostały w Polsce na przestrzeni dwóch lat pod rządami obozu polskiej demokracji. Zawiera ten projekt rys całego szeregu przemian społecznych na odcinku rad narodowych, które zostały dokonane na przestrzeni ostatnich dwóch lat.</u>
298   - <u xml:id="u-24.3" who="#PoselChajn">Projekt, zgłoszony przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do zredagowania — „Małej Konstytucji”, jest projektem, świadczącym o sile demokracji polskiej, świadczącym o zwycięstwie demokracji polskiej nad wszystkimi wstecznymi siłami, działającymi w Polsce.</u>
299   - <u xml:id="u-24.4" who="#PoselChajn">W projekcie, zgłoszonym przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do opracowania — „Małej Konstytucji”, zarysowane są zasadnicze podstawy prawa konstytucyjnego, naszych zwierzchnich władz państwowych.</u>
300   - <u xml:id="u-24.5" who="#PoselChajn">Opracowując ten projekt, zdawaliśmy sobie sprawę z tego, że nie kusimy się w tej chwili o stworzenie dzieła doskonałego, które by stanowiło o Konstytucji i dalszej przyszłości. Komisja została powołana do opracowania na okres przejściowy ramowej, małej konstytucji, możliwie najbardziej zwięźle podkreślającej to wszystko, co było demokratyczne w Konstytucji marcowej 1921 roku i dostosowującej tę konstytucję do wielkich przemian, jakie zaszły w Polsce.</u>
301   - <u xml:id="u-24.6" who="#PoselChajn">Projekt większości komisji zawiera, zasadnicze przepisy, dotyczące ustroju i za kresu działania najwyższych i władz państwowych. Oparty jest on o zasady Konstytucji marcowej, oparty jest on o zasady historycznego Manifestu Lipcowego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, oparty jest o wyniki głosowania, przeprowadzonego w lipcu ubiegłego roku.</u>
302   - <u xml:id="u-24.7" who="#PoselChajn">Projekt drugi, mniejszości komisji, przekreśla to wszystko, co zawarte było w walce demokracji z reakcyjną sanacją w Polsce. Przekreśla on to wszystko, co naród polski przecierpiał w okresie hitlerowskiej okupacji, zapomina o tych wielkich przemianach, jakie zostały dokonane w dniu otwarcia nowego rozdziału historii Polski przez Manifest PKWN.</u>
303   - <u xml:id="u-24.8" who="#PoselChajn">Dlatego słusznie podkreślił mój przedmówca, iż poseł Nadobnik zauważył dwie względnie trzy zmiany, które zmusiły autorów wniosku mniejszości komisji do sporządzenia odrębnego projektu. Tymi zmianami było zniesienie senatu i wprowadzenie rad narodowych, trzecią zmianą, którą dostrzegł pan poseł Nadobnik, to zmiana wynikająca z uchwalenia ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta.</u>
304   - <u xml:id="u-24.9" who="#PoselChajn">Nie jest bez znaczenia, że autorzy tego obecnego projektu, którzy nie zauważyli albo nie chcieli zauważyć tego wszystkiego, co na przestrzeni ostatnich lat w Polsce się dokonało, pragną zaopatrzyć swój projekt w tytuł charakterystyczny bardzo — „tymczasowa” ustawa konstytucyjna.</u>
305   - <u xml:id="u-24.10" who="#PoselChajn">Wysoka Izbo! Klub nasz zdaje sobie sprawę z tego, że ustawa zgłoszona przez większość komisji jest ustawą przejściową. Podkreśla to wyraźnie w art. 1 na samym wstępnie, mówiąc, że te normy prawne obowiązują do czasu wejścia w życie nowej konstytucji. Ale ta tymczasowość w nagłówku projektu mniejszości Komisji Specjalnej jest dalszym ciągiem tych snów PSL o tymczasowości wielkich reform w Polsce, o tymczasowości reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, o tymczasowości rządów obozu polskiej demokracji, W tym jest zawarta charakterystyczna w pewnym sensie treść, która znajduje swój odzew jeszcze wyraźniejszy w poprawkach rozdanych posłom w dniu dzisiejszym do projektu ustawy konstytucyjnej, zgłoszonej przez większość, Ustawa konstytucyjna zgłoszona przez większość komisji ustala model gospodarczy nowej Polski, zapewnia swobodny rozwój wszystkim trzem sektorom w tym modelu gospodarczym. Ustawa, zgłoszona przez większość Komisji Specjalnej, jest świadectwem mocy i tężyzny narodu polskiego do przeprowadzenia w sposób zdecydowany swego programu politycznego i gospodarczego. Nie będą przypadkiem zawarte tam w poszczególnych artykułach przepisy dotyczące narodowego planu gospodarczego. Projekt gwarantujący Sejmowi właściwe miejsce w naszym nowym modelu politycznym, przekreślając obowiązującą zasadę sejmowładztwa na wstępie naszej drugiej niepodległości, kształtując ten Sejm jako reprezentujący naród na właściwej płaszczyźnie, projekt, który zapewnia władzy wykonawczej właściwe miejsce w rządzeniu Państwem, który przekreślił złośliwości podyktowane personaliami z okresu 1921 roku — projekt konstytucji daje nam gwarancję, że obóz polskiej demokracji po tej zwycięskiej drodze będzie kroczyć dalej i dlatego posłowie Stronnictwa Demokratycznego w całej rozciągłości projekt większości komisji powołanej do opracowania konstytucji poprą w głosowaniu.</u>
306   - <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  289 + <u xml:id="u-24.0" who="#PosełGross">Wysoka Izbo! Jeżeli zestawimy projekt „Małej Konstytucji”, przedstawiony przez komisję do jej opracowania powołaną, z projektem przedstawionym przez klub posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego, to już na pierwszy rzut oka widoczna jest zasadnicza różnica w podejściu do zagadnień ustrojowych, jakie przyświecało obu projektom ustawy. Podczas gdy kluby robotnicze, które są wnioskodawcami tego projektu i których projekt stanowi podstawę prac komisji, w skrzętnych, bardzo trudnych zmaganiach się z tymi zagadnieniami, które życie nasuwało, budowały nową instytucję tymczasową polskiego prawa konstytucyjnego, Polskie Stronnictwo Ludowe uznało za możliwe w mechaniczny po prostu sposób postulować recypowanie Konstytucji marcowej, tak jak gdyby zagadnienia społeczne dawały się załatwić w sposób mechaniczny.</u>
  290 + <u xml:id="u-24.1" who="#PosełGross">Spóźnione i dosyć świeże w czasie, ale za to bardzo żarliwe przywiązanie do Konstytucji z 17 marca 1921 r. przesłoniło Polskiemu Stronnictwu Ludowemu spojrzenie na rzeczywistość, przesłoniło te wszystkie przemiany społeczno-gospodarcze, które czynią koncepcję recypowania pełni Konstytucji marcowej wręcz utopijną. Czują to zresztą autorzy projektu, tylko te przemiany widzą głównie w sposób czysto zewnętrzny i mechaniczny i — jak słyszeliśmy z ust posła Nadobnika, referującego projekt tego stronnictwa — dostrzegają tylko takie przemiany, że nie ma już w Polsce senatu, że zagadnienia samorządu wymagają w Polsce odrębnego uregulowania.</u>
  291 + <u xml:id="u-24.2" who="#PosełGross">My mamy inne podejście do przemian i inne podejście do prawa. Wiemy, że norma prawna nie ma bytu samoistnego, a stanowi końcową formę skomplikowanych zjawisk społecznych i że nie tylko to się stało w Polsce, że nie ma senatu i że w sposób odrębny zostało, uregulowane zagadnienie samorządowe, ale że są większe przemiany i do tych przemian społeczeństwo, reprezentowane przez Wysoką Izbę, musi zająć określone i zdecydowane stanowisko. Toteż jedyna koncesja, która się zawiera w projekcie Polskiego Stronnictwa Ludowego, robi wrażenie koncesji zawisłej w próżni i takież nieodparte wrażenie czyni całość projektu tegoż stronnictwa. Treść tego projektu nie wzbogaciła obszernej dyskusji, jakiej w toku prac komisyjnych został poddany projekt obu partii robotniczych.</u>
  292 + <u xml:id="u-24.3" who="#PosełGross">Z tym większą satysfakcją, klub mój uważa za konieczne podkreślić, że pomimo złożenia tego rodzaju projektu, uczestniczący w pracach komisji i podkomisji posłowie PSL, siłą zrozumiałych osobistych zainteresowań i siłą tego doniosłego faktu, którym jest udział w pracach nad tworzeniem nowej polskiej rzeczywistości, zmuszeni zostali do wyjścia poza ciasne ramy swej zasadniczej postawy, a tym samym doświadczenie ich i rzeczowa krytyka mogły wywrzeć pozytywny wpływ na wynik prac przygotowawczych nad projektem nowej ustawy.</u>
  293 + <u xml:id="u-24.4" who="#PosełGross">Projekt obu partii robotniczych, który stał się podstawą przedstawionego Wysokiej Izbie projektu ustawy, reguluje ustrój i zakres działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej na okres do czasu wejścia w życie konstytucji, w oparciu o wszystkie dotychczasowe osiągnięcia społeczno-gospodarcze i ma na celu utrwalenie tych osiągnięć oraz stworzenie takich norm ustrojowych, które gwarantowałyby i ułatwiały dalszą ich rozbudowę. Podstawowe założenia Konstytucji marcowej, przyjęte przez Manifest Lipcowy, jako tymczasowa baza ustrojowa w ogniu walki politycznej, gdy konieczne było odcięcie się od nienawistnej, narzuconej konstytucji kwietniowej — obowiązywać będą nadal w materiach, które nie zostały unormowane przedstawionym projektem, Założenia te, a tym mniej jeszcze całokształt przepisów Konstytucji marcowej, jak chcę PSL, nie mogą wystarczać jednak nawet dla tymczasowego unormowania zasad działalności Państwa, które opiera się na całkowicie odmiennych podstawach i ogarnia zakresem swych funkcyj zupełnie inne dziedziny niż to miało miejsce w 1921 r. Ustawa, której uchwalenie nastąpić ma u progu stabilizacji politycznej po zakończeniu nieuniknionego okresu powojennej tymczasowości, stanowi początek nowego okresu rewolucyjnego legalizmu, gdy prawo, odpowiadające zmienionym warunkom społecznym, odzyskuje pełnię swej suwerennej siły.</u>
  294 + <u xml:id="u-24.5" who="#PosełGross">Z postanowień projektu na szczególne podkreślenie zasługuje nowa, nieznana Konstytucji marcowej, instytucja Rady Państwa. Stanowi ona jeden z najwyższych organów Państwa w zakresie władzy wykonawczej, uzupełniając w tym względzie Rząd Rzeczypospolitej i stwarzając zarazem dodatkowe gwarancje praworządności oraz poszanowania praw obywateli. Rzecz godna uwagi, iż ciało to o charakterze raczej wykonawczym, składem swym obejmuje wyłącznie osoby, wybrane przez Sejm, stanowi więc równocześnie emanację tego organu zwierzchniej władzy Narodu Polskiego. Zarówno bowiem przewodniczący Rady Państwa — Prezydent. Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Marszałek i Wicemarszałkowie Sejmu, Prezes Najwyższej Izby Kontroli oraz trzej ewentualni dalsi członkowie Rady Państwa są wybrańcami Sejmu Ustawodawczego. Rada Państwa przejmuje szereg uprawnień, które w dotychczasowym ustroju należały do Prezydium Krajowej Rady Narodowej, jak zwierzchni nadzór nad terenowymi radami narodowymi oraz zatwierdzanie dekretów, wydawanych przez Rząd na mocy udzielonej mu na czas, gdy Sejm nie działa, specjalnej delegacji ustawodawczej. Wstępne zatwierdzanie przez Radę Państwa dekretów, które następnie przedstawiane być muszą Sejmowi do zaakceptowania, stanowi niewątpliwie istotną gwarancję dodatkową praworządności. Zgody Rady Państwa wymaga również ogłoszenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej budżetu, narodowego planu gospodarczego i poboru rekruta w brzmieniu projektów rządowych, o ile Sejm w odpowiednim czasie ustaw tych nie uchwali. Wreszcie ważną obronę praw i wolności obywatelskich stanowi przepis, przekazujący prawo uchwalania stanu wyjątkowego i wojennego Radzie Państwa, a nie Rządowi z tym dalszym zastrzeżeniem, iż zarządzenie Rady Państwa musi być przedłożone do zatwierdzenia Sejmowi na najbliższym posiedzeniu. Przepis ten podkreśla zarazem, iż prawa i wolności obywatelskie, przewidziane w Konstytucji marcowej, należą do obowiązujących podstawowych założeń Konstytucji i że zawieszenie tych wolności przez wprowadzenie stanu wyjątkowego lub wojennego podlega przytoczonym wyżej warunkom określonym w projekcie przedłożonej ustawy.</u>
  295 + <u xml:id="u-24.6" who="#PosełGross">Szeroki zakres uprawnień Rady Państwa uzasadnia konieczność posiadania przez tę instytucję oddzielnego aparatu. Z tego względu klub mój uważa za niesłuszny przepis art. 17 projektu i na tym oparty jest nasz wniosek o skreślenie tego artykułu z projektu ustawy.</u>
  296 + <u xml:id="u-24.7" who="#PosełGross">Charakterystyczną i nader dodatnią cechą przedstawionego przez komisję projektu ustawy stanowi harmonijna konstrukcja wzajemnego stosunku najwyższych organów Państwa. Projekt przewiduje silny, o szerokich uprawnieniach Sejm, oraz silny, mający pełnię możliwości kierowania sprawami państwowymi, Rząd. Realną działalność parlamentu zapewniają obowiązkowe dwie sesje zwyczajne rocznie, każda — o określonych zadaniach i o minimalnym okresie trwania.</u>
  297 + <u xml:id="u-24.8" who="#PosełGross">Możliwość dekretowania, t. j. przelewania na Rząd uprawnień ustawodawczych Sejmu, ograniczona jest tylko do przerw między sesjami lub okresami ich odroczenia, ponadto przedmiotem dekretowania nie mogą być ważniejsze akty ustawodawcze, wyszczególnione w ustawie.</u>
  298 + <u xml:id="u-24.9" who="#PosełGross">Rząd pod kierownictwem Prezesa Rady Ministrów posiada wszelkie warunki dla jednolitego realizowania polityki Państwa, której zasadniczy kierunek ustala Sejm.</u>
  299 + <u xml:id="u-24.10" who="#PosełGross">Wprowadzona przez projekt instytucja Rady Gabinetowej zapewnia Prezydentowi Rzeczypospolitej możność bezpośredniego informowania się o pracach Rządu i udziału w jego pracach w sprawach wyjątkowej wagi.</u>
  300 + <u xml:id="u-24.11" who="#PosełGross">Do zapewnienia silnej władzy wykonawczej, a równocześnie praworządności w Państwie, zmierzają powołane w projekcie art. 44 ust. 4 i art. 45 ust. 2 Konstytucji marcowej. Pierwszy z tych przepisów przewiduje kontrasygnowanie przez Prezesa Rady Ministrów każdego aktu urzędowego Prezydenta, drugi zaś stwierdza, że nie będzie w Polsce urzędnika, który nie podlegałby ministrowi, odpowiedzialnemu za jego działania przed Sejmem. Tym samym Rządowi zagwarantowany jest wpływ na mianowanie wszystkich bez wyjątku urzędników w Państwie, a Sejmowi — możliwość ustosunkowania się do każdej czynności urzędnika poprzez odpowiedzialnego za niego ministra.</u>
  301 + <u xml:id="u-24.12" who="#PosełGross">Klub nasz ze szczególnym naciskiem podkreśla nowość ujęcia przez projekt zagadnienia kontroli państwowej. Nowość ta polega na objęciu kontrolą nie tylko finansowej, lecz również gospodarczej strony działalności władz i przedsiębiorstw państwowych, samorządowych, działających przy udziale finansowym Państwa lub z ranienia Państwa. Wobec objęcia przez Państwo szerokich terenów działalności gospodarczej, rozszerzenie zakresu kontroli poza ramy zwykłej kontroli buchalteryjnej także na dziedzinę celowości ma aż nadto wiele uzasadnienia.</u>
  302 + <u xml:id="u-24.13" who="#PosełGross">Klub nasz wita z zadowoleniem przepis art. 25 ust. 1 projektu, deklarujący ustawowe uregulowanie sposobu przejęcia przez sądownictwo powszechne całego wymiaru sprawiedliwości.</u>
  303 + <u xml:id="u-24.14" who="#PosełGross">Kierując się realistyczną oceną rzeczywistości i rozumiejąc, że świadomość społeczna nie zawsze nadąża za rewolucyjnym tempem przemian społeczno-gospodarczych, klub nasz ocenia w całej pełni konieczność częściowego odstępowania od zasady powszechności wymiaru sprawiedliwości w okresie przejściowym. Przywiązujemy jednak wielką wagę do tego, aby w miarę normalizacji stosunków te nieuniknione odstępstwa były likwidowane i z tego powodu zapowiedź, zawartą w projekcie ustawy, witamy z uznaniem.</u>
  304 + <u xml:id="u-24.15" who="#PosełGross">Reasumując, stwierdzam, że projektowana ustawa konstytucyjna o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej odpowiada strukturze społeczno-gospodarczej Polski oraz zapewnia sprawną i celową działalność organów władzy i z tego względu Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów będzie głosował za tą ustawą, z poprawką, którą miałem zaszczyt zreferować.</u>
307 305 </div>
308 306 <div xml:id="div-25">
309   - <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Oleszczak.</u>
  307 + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Chajn.</u>
310 308 </div>
311 309 <div xml:id="div-26">
312   - <u xml:id="u-26.0" who="#PoselOleszczak">Wysoka Izbo! Okres, jaki rozpocznie się z chwilą uchwalenia przedłożonej przez komisję — „Małej Konstytucji”, kończy najniebezpieczniejszy dla Państwa stan tymczasowości i niepewności ustrojowej. Postanowienia — „Małej Konstytucji” regulują wyraźnie i zdecydowanie problem władzy i jej podziału.</u>
313   - <u xml:id="u-26.1" who="#PoselOleszczak">Dla nas chłopów niezmiernie ważną jest rzeczą, że władza zwierzchnia należy w Polsce do narodu.</u>
314   - <u xml:id="u-26.2" who="#PoselOleszczak">Chłopi wraz z warstwą robotniczą stanowią przeważającą większość narodu. Wyraźne stwierdzenie w Konstytucji, że władza należy do narodu i pochodzi od narodu pozwoli chłopom ugruntować te wszystkie zdobycze demokracji, które przy współpracy z robotnikami z niemałym trudem wywalczyliśmy. Wyraźne stwierdzenie, że Sejm jest wyrazicielem suwerennej woli narodu, oraz szerokie kompetencje w zakresie kontroli nad rządem pozwalają chłopom jaśniej patrzeć w przyszłość.</u>
315   - <u xml:id="u-26.3" who="#PoselOleszczak">Uporządkowany system prawny i jasne określenie kompetencji władz państwowych są dla chłopów czynnikiem pierwszorzędnej wagi. Albowiem chłopi są warstwą, której najtrudniej było ze względu na swoisty sposób bytowania przeciwstawić się samowoli i bezprawiu.</u>
316   - <u xml:id="u-26.4" who="#PoselOleszczak">Jesteśmy głęboko przekonani, że współpraca chłopów i robotników zagwarantuje zapanowanie prawa w Państwie. — „Mała Konstytucja” jest pierwszym krokiem, który jasno i zdecydowanie stawia tę sprawę.</u>
317   - <u xml:id="u-26.5" who="#PoselOleszczak">Wierzymy, że na podstawie jej postanowień dalsze ustawy regulować będą życie w myśl tych wielkich zasad, jakimi owiana jest ta konstytucja.</u>
318   - <u xml:id="u-26.6" who="#PoselOleszczak">Z tych względów klub poselski PSL — „Nowe Wyzwolenie” głosować będzie za przyjęciem konstytucji.</u>
  310 + <u xml:id="u-26.0" who="#PosełChajn">Wysoka Izbo! W imieniu posłów Stronnictwa Demokratycznego pragnę ustosunkować się do zgłoszonych na sesji obecnej dwóch projektów „Małej Konstytucji”.</u>
  311 + <u xml:id="u-26.1" who="#PosełChajn">Klub nasz będzie głosował za projektem zgłoszonym przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do opracowania „Małej Konstytucji” z następujących względów.</u>
  312 + <u xml:id="u-26.2" who="#PosełChajn">Zgłoszony projekt już we wstępnym artykule zawiera istotę zmian, które zaszły w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Zawiera on historię walk polskiej demokracji ze wszystkimi reakcyjnymi nurtami w kraju. Zawiera on historię męczeństwa narodu polskiego w okresie okupacji hitlerowskiej. Zawiera on podstawę zasadniczą naszej polityki zagranicznej, naszą przyjaźń wobec Związku Radzieckiego, pragnienie jak najszybszego zagospodarowania ziem odzyskanych. Zawiera on naszą niezłomną wolę do kontynuowania tych wielkich, reform społecznych, które dokonane zostały w Polsce na przestrzeni dwóch lat pod rządami obozu polskiej demokracji. Zawiera ten projekt rys całego szeregu przemian społecznych na odcinku rad narodowych, które zostały dokonane na przestrzeni ostatnich dwóch lat.</u>
  313 + <u xml:id="u-26.3" who="#PosełChajn">Projekt, zgłoszony przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do zredagowania „Małej Konstytucji”, jest projektem, świadczącym o sile demokracji polskiej, świadczącym o zwycięstwie demokracji polskiej nad wszystkimi wstecznymi siłami, działającymi w Polsce.</u>
  314 + <u xml:id="u-26.4" who="#PosełChajn">W projekcie, zgłoszonym przez większość Komisji Specjalnej, powołanej do opracowania „Małej Konstytucji”, zarysowane są zasadnicze podstawy prawa konstytucyjnego, naszych zwierzchnich władz państwowych.</u>
  315 + <u xml:id="u-26.5" who="#PosełChajn">Opracowując ten projekt, zdawaliśmy sobie sprawę z tego, że nie kusimy się w tej chwili o stworzenie dzieła doskonałego, które by stanowiło o Konstytucji i dalszej przyszłości. Komisja została powołana do opracowania na okres przejściowy ramowej, małej konstytucji, możliwie najbardziej zwięźle podkreślającej to wszystko, co było demokratyczne w Konstytucji marcowej 1921 roku i dostosowującej tę konstytucję do wielkich przemian, jakie zaszły w Polsce.</u>
  316 + <u xml:id="u-26.6" who="#PosełChajn">Projekt większości komisji zawiera, zasadnicze przepisy, dotyczące ustroju i za kresu działania najwyższych i władz państwowych. Oparty jest on o zasady Konstytucji marcowej, oparty jest on o zasady historycznego Manifestu Lipcowego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, oparty jest o wyniki głosowania, przeprowadzonego w lipcu ubiegłego roku.</u>
  317 + <u xml:id="u-26.7" who="#PosełChajn">Projekt drugi, mniejszości komisji, przekreśla to wszystko, co zawarte było w walce demokracji z reakcyjną sanacją w Polsce. Przekreśla on to wszystko, co naród polski przecierpiał w okresie hitlerowskiej okupacji, zapomina o tych wielkich przemianach, jakie zostały dokonane w dniu otwarcia nowego rozdziału historii Polski przez Manifest PKWN.</u>
  318 + <u xml:id="u-26.8" who="#PosełChajn">Dlatego słusznie podkreślił mój przedmówca, iż poseł Nadobnik zauważył dwie względnie trzy zmiany, które zmusiły autorów wniosku mniejszości komisji do sporządzenia odrębnego projektu. Tymi zmianami było zniesienie senatu i wprowadzenie rad narodowych, trzecią zmianą, którą dostrzegł pan poseł Nadobnik, to zmiana wynikająca z uchwalenia ustawy konstytucyjnej o wyborze Prezydenta.</u>
  319 + <u xml:id="u-26.9" who="#PosełChajn">Nie jest bez znaczenia, że autorzy tego obecnego projektu, którzy nie zauważyli albo nie chcieli zauważyć tego wszystkiego, co na przestrzeni ostatnich lat w Polsce się dokonało, pragną zaopatrzyć swój projekt w tytuł charakterystyczny bardzo „tymczasowa” ustawa konstytucyjna.</u>
  320 + <u xml:id="u-26.10" who="#PosełChajn">Wysoka Izbo! Klub nasz zdaje sobie sprawę z tego, że ustawa zgłoszona przez większość komisji jest ustawą przejściową. Podkreśla to wyraźnie w art. 1 na samym wstępnie, mówiąc, że te normy prawne obowiązują do czasu wejścia w życie nowej konstytucji. Ale ta tymczasowość w nagłówku projektu mniejszości Komisji Specjalnej jest dalszym ciągiem tych snów PSL o tymczasowości wielkich reform w Polsce, o tymczasowości reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, o tymczasowości rządów obozu polskiej demokracji, W tym jest zawarta charakterystyczna w pewnym sensie treść, która znajduje swój odzew jeszcze wyraźniejszy w poprawkach rozdanych posłom w dniu dzisiejszym do projektu ustawy konstytucyjnej, zgłoszonej przez większość, Ustawa konstytucyjna zgłoszona przez większość komisji ustala model gospodarczy nowej Polski, zapewnia swobodny rozwój wszystkim trzem sektorom w tym modelu gospodarczym. Ustawa, zgłoszona przez większość Komisji Specjalnej, jest świadectwem mocy i tężyzny narodu polskiego do przeprowadzenia w sposób zdecydowany swego programu politycznego i gospodarczego. Nie będą przypadkiem zawarte tam w poszczególnych artykułach przepisy dotyczące narodowego planu gospodarczego. Projekt gwarantujący Sejmowi właściwe miejsce w naszym nowym modelu politycznym, przekreślając obowiązującą zasadę sejmowładztwa na wstępie naszej drugiej niepodległości, kształtując ten Sejm jako reprezentujący naród na właściwej płaszczyźnie, projekt, który zapewnia władzy wykonawczej właściwe miejsce w rządzeniu Państwem, który przekreślił złośliwości podyktowane personaliami z okresu 1921 roku — projekt konstytucji daje nam gwarancję, że obóz polskiej demokracji po tej zwycięskiej drodze będzie kroczyć dalej i dlatego posłowie Stronnictwa Demokratycznego w całej rozciągłości projekt większości komisji powołanej do opracowania konstytucji poprą w głosowaniu.</u>
  321 + <u xml:id="u-26.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
319 322 </div>
320 323 <div xml:id="div-27">
321   - <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Czy pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
322   - <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">Jest wniosek o odesłanie projektu ustawy do komisji. Czy jest kto przeciwny tej propozycji? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
323   - <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Projekt ustawy zostaje odesłany do komisji.</u>
324   - <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianie art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu (druk nr 3).</u>
325   - <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł Gross.</u>
  324 + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Oleszczak.</u>
326 325 </div>
327 326 <div xml:id="div-28">
328   - <u xml:id="u-28.0" who="#PoselGross">W imieniu Komisji Regulaminowej mam zaszczyt zgłosić wniosek o zmianę art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu Ustawodawczego w kierunku następującym:</u>
329   - <u xml:id="u-28.1" who="#PoselGross">Art. 8 otrzymuje brzmienie następujące:</u>
330   - <u xml:id="u-28.2" who="#PoselGross">„(1) Posłowie otrzymują miesięcznie zryczałtowane diety w wysokości uposażenia zasadniczego III grupy uposażenia urzędników państwowych wraz z wszystkimi dodatkami pieniężnymi, przywiązanymi do stanowiska podsekretarza stanu z wyjątkiem dodatku funkcyjnego.</u>
331   - <u xml:id="u-28.3" who="#PoselGross">(2) Zryczałtowane diety Marszałka Sejmu równają się trzykrotnej, a Wicemarszałka dwukrotnej wysokości zryczałtowanych diet poselskich.</u>
332   - <u xml:id="u-28.4" who="#PoselGross">(3) Marszałek i Wicemarszałkowie otrzymują zryczałtowane diety aż do ukonstytuowania się nowego Sejmu.” Komisja Regulaminowa proponując tego rodzaju redakcję art. 8 tymczasowego regulaminu sejmowego miała na względzie podkreślenie, że stanowisko posła do Sejmu Ustawodawczego zrównane być powinno w hierarchii w uposażeniu ze stanowiskiem podsekretarza stanu z wyjątkiem dodatku funkcyjnego, przysługującego wyłącznie za określone funkcje służbowe.</u>
333   - <u xml:id="u-28.5" who="#PoselGross">W imieniu Komisji Regulaminowej mam zaszczyt wnosić, by Wysoka Izba zechciała projekt zmiany treści art. 8 przyjąć.</u>
  327 + <u xml:id="u-28.0" who="#PosełOleszczak">Wysoka Izbo! Okres, jaki rozpocznie się z chwilą uchwalenia przedłożonej przez komisję „Małej Konstytucji”, kończy najniebezpieczniejszy dla Państwa stan tymczasowości i niepewności ustrojowej. Postanowienia „Małej Konstytucji” regulują wyraźnie i zdecydowanie problem władzy i jej podziału.</u>
  328 + <u xml:id="u-28.1" who="#PosełOleszczak">Dla nas chłopów niezmiernie ważną jest rzeczą, że władza zwierzchnia należy w Polsce do narodu.</u>
  329 + <u xml:id="u-28.2" who="#PosełOleszczak">Chłopi wraz z warstwą robotniczą stanowią przeważającą większość narodu. Wyraźne stwierdzenie w Konstytucji, że władza należy do narodu i pochodzi od narodu pozwoli chłopom ugruntować te wszystkie zdobycze demokracji, które przy współpracy z robotnikami z niemałym trudem wywalczyliśmy. Wyraźne stwierdzenie, że Sejm jest wyrazicielem suwerennej woli narodu, oraz szerokie kompetencje w zakresie kontroli nad rządem pozwalają chłopom jaśniej patrzeć w przyszłość.</u>
  330 + <u xml:id="u-28.3" who="#PosełOleszczak">Uporządkowany system prawny i jasne określenie kompetencji władz państwowych są dla chłopów czynnikiem pierwszorzędnej wagi. Albowiem chłopi są warstwą, której najtrudniej było ze względu na swoisty sposób bytowania przeciwstawić się samowoli i bezprawiu.</u>
  331 + <u xml:id="u-28.4" who="#PosełOleszczak">Jesteśmy głęboko przekonani, że współpraca chłopów i robotników zagwarantuje zapanowanie prawa w Państwie. „Mała Konstytucja” jest pierwszym krokiem, który jasno i zdecydowanie stawia tę sprawę.</u>
  332 + <u xml:id="u-28.5" who="#PosełOleszczak">Wierzymy, że na podstawie jej postanowień dalsze ustawy regulować będą życie w myśl tych wielkich zasad, jakimi owiana jest ta konstytucja.</u>
  333 + <u xml:id="u-28.6" who="#PosełOleszczak">Z tych względów klub poselski PSL „Nowe Wyzwolenie” głosować będzie za przyjęciem konstytucji.</u>
334 334 </div>
335 335 <div xml:id="div-29">
336   - <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów chce zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
337   - <u xml:id="u-29.1" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem art. 8 tymczasowego regulaminu obrad w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kio jest przeciwny? Dziękuję.</u>
338   - <u xml:id="u-29.2" who="#Marszalek">Stwierdzam, że art. 8 regulaminu obrad Sejmu w nowym brzmieniu został przyjęty.</u>
339   - <u xml:id="u-29.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Powołanie komisyj sejmowych.</u>
340   - <u xml:id="u-29.4" who="#Marszalek">Proponuję powołanie następujących komisyj:</u>
341   - <u xml:id="u-29.5" who="#Marszalek">Administracji i Bezpieczeństwa,</u>
342   - <u xml:id="u-29.6" who="#Marszalek">Komunikacyjnej,</u>
343   - <u xml:id="u-29.7" who="#Marszalek">Kultury i Sztuki,</u>
344   - <u xml:id="u-29.8" who="#Marszalek">Morskiej i Handlu Zagranicznego,</u>
345   - <u xml:id="u-29.9" who="#Marszalek">Odbudowy,</u>
346   - <u xml:id="u-29.10" who="#Marszalek">Organizacyjno-Samorządowej,</u>
347   - <u xml:id="u-29.11" who="#Marszalek">Oświatowej,</u>
348   - <u xml:id="u-29.12" who="#Marszalek">Pracy i Opieki Społecznej,</u>
349   - <u xml:id="u-29.13" who="#Marszalek">Prawniczej i Regulaminowej,</u>
350   - <u xml:id="u-29.14" who="#Marszalek">Propagandowej,</u>
351   - <u xml:id="u-29.15" who="#Marszalek">Przemysłowej,</u>
352   - <u xml:id="u-29.16" who="#Marszalek">Rolnej,</u>
353   - <u xml:id="u-29.17" who="#Marszalek">Skarbowo-Budżetowej,</u>
354   - <u xml:id="u-29.18" who="#Marszalek">Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu,</u>
355   - <u xml:id="u-29.19" who="#Marszalek">Spraw Zagranicznych,</u>
356   - <u xml:id="u-29.20" who="#Marszalek">Wojskowej,</u>
357   - <u xml:id="u-29.21" who="#Marszalek">Wyznaniowej i Narodowościowej,</u>
358   - <u xml:id="u-29.22" who="#Marszalek">Zdrowia,</u>
359   - <u xml:id="u-29.23" who="#Marszalek">Ziem Odzyskanych i Repatriacji.</u>
360   - <u xml:id="u-29.24" who="#Marszalek">Czy są jakieś propozycje? Nie słyszę żadnych propozycji.</u>
361   - <u xml:id="u-29.25" who="#Marszalek">Uważam więc, iż Izba godzi się na zaproponowane przeze mnie komisje.</u>
362   - <u xml:id="u-29.26" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
363   - <u xml:id="u-29.27" who="#Marszalek">Wpłynął wniosek w sprawie powołania. członków Komisji Specjalnej do rozpatrzenia projektu ustawy o amnestii.</u>
364   - <u xml:id="u-29.28" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Albrechtowi.</u>
  336 + <u xml:id="u-29.0" who="#Marszałek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Czy pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda.</u>
  337 + <u xml:id="u-29.1" who="#Marszałek">Jest wniosek o odesłanie projektu ustawy do komisji. Czy jest kto przeciwny tej propozycji? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
  338 + <u xml:id="u-29.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy zostaje odesłany do komisji.</u>
  339 + <u xml:id="u-29.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianie art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu (druk nr 3).</u>
  340 + <u xml:id="u-29.4" who="#Marszałek">Głos ma poseł Gross.</u>
365 341 </div>
366 342 <div xml:id="div-30">
367   - <u xml:id="u-30.0" who="#PoselAlbrecht">Wnoszę o powołanie Specjalnej Komisji poselskiej do rozpatrzenia ustawy o amnestii w następującym składzie: z ramienia PPS posłowie: Reczek, Rapacki, Obrączka, Sikorski; z ramienia PPR posłowie: Kliszko, Mazur; z ramienia SD posłowie: Strzałkowski, Nowacki; z ramienia SL posłowie: Garncarczyk, Wilanowski. Dura; z ramienia SP poseł Trzebiński; z ramienia PSL poseł Korboński; z ramienia PSL — „Nowe Wyzwolenie” poseł Kloc oraz z ramienia Klubu Katolicko-Społecznego poseł Frankowski. (Poseł Mikołajczyk:</u>
368   - <u xml:id="u-30.1" who="#PoselAlbrecht">Czy sam wniosek, ustawę, zobaczymy?) Będzie jutro wniesiony.</u>
369   - <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk:</u>
370   - <u xml:id="u-30.3" who="#PoselAlbrecht">My tego nie znamy.)</u>
  343 + <u xml:id="u-30.0" who="#PosełGross">W imieniu Komisji Regulaminowej mam zaszczyt zgłosić wniosek o zmianę art. 8 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu Ustawodawczego w kierunku następującym:</u>
  344 + <u xml:id="u-30.1" who="#PosełGross">Art. 8 otrzymuje brzmienie następujące:</u>
  345 + <u xml:id="u-30.2" who="#PosełGross">„(1) Posłowie otrzymują miesięcznie zryczałtowane diety w wysokości uposażenia zasadniczego III grupy uposażenia urzędników państwowych wraz z wszystkimi dodatkami pieniężnymi, przywiązanymi do stanowiska podsekretarza stanu z wyjątkiem dodatku funkcyjnego.</u>
  346 + <u xml:id="u-30.3" who="#PosełGross">(2) Zryczałtowane diety Marszałka Sejmu równają się trzykrotnej, a Wicemarszałka dwukrotnej wysokości zryczałtowanych diet poselskich.</u>
  347 + <u xml:id="u-30.4" who="#PosełGross">(3) Marszałek i Wicemarszałkowie otrzymują zryczałtowane diety aż do ukonstytuowania się nowego Sejmu”.</u>
  348 + <u xml:id="u-30.5" who="#PosełGross">Komisja Regulaminowa proponując tego rodzaju redakcję art. 8 tymczasowego regulaminu sejmowego miała na względzie podkreślenie, że stanowisko posła do Sejmu Ustawodawczego zrównane być powinno w hierarchii w uposażeniu ze stanowiskiem podsekretarza stanu z wyjątkiem dodatku funkcyjnego, przysługującego wyłącznie za określone funkcje służbowe.</u>
  349 + <u xml:id="u-30.6" who="#PosełGross">W imieniu Komisji Regulaminowej mam zaszczyt wnosić, by Wysoka Izba zechciała projekt zmiany treści art. 8 przyjąć.</u>
371 350 </div>
372 351 <div xml:id="div-31">
373   - <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Kto jest za powołaniem Komisji Specjalnej w składzie zaproponowanym, zechce wstać. Większość.</u>
374   - <u xml:id="u-31.1" who="#Marszalek">Zatem powołanie Komisji Specjalnej zostało uchwalone.</u>
375   - <u xml:id="u-31.2" who="#Marszalek">Wpłynął wniosek nagły posłów Stronnictwa Ludowego w sprawie rychłego dostarczenia rolnikom nawozów sztucznych na okres zasiewów wiosennych.</u>
376   - <u xml:id="u-31.3" who="#Marszalek">Dla uzasadnienia nagłości udzielam głosu posłowi Szymankowi.</u>
  352 + <u xml:id="u-31.0" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów chce zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
  353 + <u xml:id="u-31.1" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem art. 8 tymczasowego regulaminu obrad w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kio jest przeciwny? Dziękuję.</u>
  354 + <u xml:id="u-31.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że art. 8 regulaminu obrad Sejmu w nowym brzmieniu został przyjęty.</u>
  355 + <u xml:id="u-31.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Powołanie komisyj sejmowych.</u>
  356 + <u xml:id="u-31.4" who="#Marszałek">Proponuję powołanie następujących komisyj:</u>
  357 + <u xml:id="u-31.5" who="#Marszałek">— Administracji i Bezpieczeństwa,</u>
  358 + <u xml:id="u-31.6" who="#Marszałek">— Komunikacyjnej,</u>
  359 + <u xml:id="u-31.7" who="#Marszałek">— Kultury i Sztuki,</u>
  360 + <u xml:id="u-31.8" who="#Marszałek">— Morskiej i Handlu Zagranicznego,</u>
  361 + <u xml:id="u-31.9" who="#Marszałek">— Odbudowy,</u>
  362 + <u xml:id="u-31.10" who="#Marszałek">— Organizacyjno-Samorządowej,</u>
  363 + <u xml:id="u-31.11" who="#Marszałek">— Oświatowej,</u>
  364 + <u xml:id="u-31.12" who="#Marszałek">— Pracy i Opieki Społecznej,</u>
  365 + <u xml:id="u-31.13" who="#Marszałek">— Prawniczej i Regulaminowej,</u>
  366 + <u xml:id="u-31.14" who="#Marszałek">— Propagandowej,</u>
  367 + <u xml:id="u-31.15" who="#Marszałek">— Przemysłowej,</u>
  368 + <u xml:id="u-31.16" who="#Marszałek">— Rolnej,</u>
  369 + <u xml:id="u-31.17" who="#Marszałek">— Skarbowo-Budżetowej,</u>
  370 + <u xml:id="u-31.18" who="#Marszałek">— Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu,</u>
  371 + <u xml:id="u-31.19" who="#Marszałek">— Spraw Zagranicznych,</u>
  372 + <u xml:id="u-31.20" who="#Marszałek">— Wojskowej,</u>
  373 + <u xml:id="u-31.21" who="#Marszałek">— Wyznaniowej i Narodowościowej,</u>
  374 + <u xml:id="u-31.22" who="#Marszałek">— Zdrowia,</u>
  375 + <u xml:id="u-31.23" who="#Marszałek">— Ziem Odzyskanych i Repatriacji.</u>
  376 + <u xml:id="u-31.24" who="#Marszałek">Czy są jakieś propozycje? Nie słyszę żadnych propozycji.</u>
  377 + <u xml:id="u-31.25" who="#Marszałek">Uważam więc, iż Izba godzi się na zaproponowane przeze mnie komisje.</u>
  378 + <u xml:id="u-31.26" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  379 + <u xml:id="u-31.27" who="#Marszałek">Wpłynął wniosek w sprawie powołania. członków Komisji Specjalnej do rozpatrzenia projektu ustawy o amnestii.</u>
  380 + <u xml:id="u-31.28" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Albrechtowi.</u>
377 381 </div>
378 382 <div xml:id="div-32">
379   - <u xml:id="u-32.0" who="#PoselSzymanek">Wysoka Izbo! Wniosek, który za chwilę odczytam. Stronnictwo Ludowe uznaje za nagły z następujących powodów:</u>
380   - <u xml:id="u-32.1" who="#PoselSzymanek">Ze względu na długoletnią okupację i wojnę oraz brak pogłowia zwierzęcego rolnictwo nie może dać takiej produkcji roślinnej i zwierzęcej, jaka była do 1939 r. Dla kraju naszego jest to bardzo ważne. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że pomoc UNRR-y praktycznie kończy się i ustanie wkrótce, musimy własnymi środkami zabezpieczyć krajowa wyżywienie. Wyniszczenie w czasie wojny pogłowia zwierzęcego powoduje wzrost zużycia w rolnictwie nawozów sztucznych. Nasz przemysł chemiczny produkuje nawozów sztucznych jeszcze za mało i po zbyt wysokich cenach, a zapotrzebowanie z powodu braku obornika w gospodarstwach rolnych jest znaczne. Tymczasem były wypadki, że te szczupłe zapasy nawozów sztucznych, które mamy w kraju, pozostawały w magazynach i nie były dostarczane dla wsi. Dlatego w trosce o podwyższenie wydajności gospodarstw rolnych należy zorganizować szybką i sprężystą akcję dostaw nawozów sztucznych do wsi. Związek Gospodarczy — „Społem”, któremu powierzono rozprowadzenie nawozów sztucznych, nie wywiązał się należycie ubiegłej jesieni z przyjętych na siebie zobowiązań.</u>
381   - <u xml:id="u-32.2" who="#PoselSzymanek">Z tej racji posłowie Stronnictwa Ludowego wnoszą</u>
382   - <u xml:id="u-32.3" who="#komentarz">(czyta):</u>
383   - <u xml:id="u-32.4" who="#PoselSzymanek">Wysoki Sejm uchwalić raczy:</u>
384   - <u xml:id="u-32.5" who="#PoselSzymanek">„Sejm wzywa Rząd, a w szczególności Ministra Przemysłu i Ministra Rolnictwa, do użycia wszelkich środków, aby sztuczne nawozy, będące do dyspozycji, dostarczyć w porę na okres wiosennych zasiewów po cenach przystępnych, płaconych w gotówce lub na skrypty dłużne, a dla osadników i repartiantów na skrypty dłużne.”</u>
385   - <u xml:id="u-32.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  383 + <u xml:id="u-32.0" who="#PosełAlbrecht">Wnoszę o powołanie Specjalnej Komisji poselskiej do rozpatrzenia ustawy o amnestii w następującym składzie:</u>
  384 + <u xml:id="u-32.1" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia PPS posłowie: Reczek, Rapacki, Obrączka, Sikorski;</u>
  385 + <u xml:id="u-32.2" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia PPR posłowie: Kliszko, Mazur;</u>
  386 + <u xml:id="u-32.3" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia SD posłowie: Strzałkowski, Nowacki;</u>
  387 + <u xml:id="u-32.4" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia SL posłowie: Garncarczyk, Wilanowski. Dura;</u>
  388 + <u xml:id="u-32.5" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia SP poseł Trzebiński;</u>
  389 + <u xml:id="u-32.6" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia PSL poseł Korboński;</u>
  390 + <u xml:id="u-32.7" who="#PosełAlbrecht">— z ramienia PSL „Nowe Wyzwolenie” poseł Kloc;</u>
  391 + <u xml:id="u-32.8" who="#PosełAlbrecht">— oraz z ramienia Klubu Katolicko-Społecznego poseł Frankowski.</u>
  392 + <u xml:id="u-32.9" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: Czy sam wniosek, ustawę, zobaczymy?)</u>
  393 + <u xml:id="u-32.10" who="#PosełAlbrecht">Będzie jutro wniesiony.</u>
  394 + <u xml:id="u-32.11" who="#komentarz">(Poseł Mikołajczyk: My tego nie znamy.)</u>
386 395 </div>
387 396 <div xml:id="div-33">
388   - <u xml:id="u-33.0" who="#Marszalek">Czy kto z Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda. W takim razie głosujemy nad nagłością wniosku.</u>
389   - <u xml:id="u-33.1" who="#Marszalek">Kto jest za nagłością wniosku, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciwny? Dziękuję.</u>
390   - <u xml:id="u-33.2" who="#Marszalek">Mniejszość jest przeciw nagłości, zatem wniosek jako nagły odsyłam do komisji.</u>
391   - <u xml:id="u-33.3" who="#Marszalek">Wpłynęły następujące wnioski:</u>
392   - <u xml:id="u-33.4" who="#Marszalek">Wniosek posłów Stronnictwa Ludowego o popularne wydanie na użytek szkół i świetlic Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i zwięzłej historii zasług Krajowej Rady Narodowej, która dobrze zasłużyła się Ojczyźnie.</u>
393   - <u xml:id="u-33.5" who="#Marszalek">Wniosek posłów Stronnictwa Ludowego w sprawie przystąpienia do wydawania dowodów osobistych obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
394   - <u xml:id="u-33.6" who="#Marszalek">Wnioski te odsyłam do komisyj.</u>
395   - <u xml:id="u-33.7" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony w biurze Sejmu.</u>
396   - <u xml:id="u-33.8" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, o godz. 17.</u>
397   - <u xml:id="u-33.9" who="#Marszalek">Porządek obrad zostanie podany na posiedzeniu.</u>
398   - <u xml:id="u-33.10" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u>
399   - <u xml:id="u-33.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 35.)</u>
  397 + <u xml:id="u-33.0" who="#Marszałek">Kto jest za powołaniem Komisji Specjalnej w składzie zaproponowanym, zechce wstać. Większość.</u>
  398 + <u xml:id="u-33.1" who="#Marszałek">Zatem powołanie Komisji Specjalnej zostało uchwalone.</u>
  399 + <u xml:id="u-33.2" who="#Marszałek">Wpłynął wniosek nagły posłów Stronnictwa Ludowego w sprawie rychłego dostarczenia rolnikom nawozów sztucznych na okres zasiewów wiosennych.</u>
  400 + <u xml:id="u-33.3" who="#Marszałek">Dla uzasadnienia nagłości udzielam głosu posłowi Szymankowi.</u>
  401 + </div>
  402 + <div xml:id="div-34">
  403 + <u xml:id="u-34.0" who="#PosełSzymanek">Wysoka Izbo! Wniosek, który za chwilę odczytam. Stronnictwo Ludowe uznaje za nagły z następujących powodów:</u>
  404 + <u xml:id="u-34.1" who="#PosełSzymanek">Ze względu na długoletnią okupację i wojnę oraz brak pogłowia zwierzęcego rolnictwo nie może dać takiej produkcji roślinnej i zwierzęcej, jaka była do 1939 r. Dla kraju naszego jest to bardzo ważne. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że pomoc UNRR-y praktycznie kończy się i ustanie wkrótce, musimy własnymi środkami zabezpieczyć krajowa wyżywienie. Wyniszczenie w czasie wojny pogłowia zwierzęcego powoduje wzrost zużycia w rolnictwie nawozów sztucznych. Nasz przemysł chemiczny produkuje nawozów sztucznych jeszcze za mało i po zbyt wysokich cenach, a zapotrzebowanie z powodu braku obornika w gospodarstwach rolnych jest znaczne. Tymczasem były wypadki, że te szczupłe zapasy nawozów sztucznych, które mamy w kraju, pozostawały w magazynach i nie były dostarczane dla wsi. Dlatego w trosce o podwyższenie wydajności gospodarstw rolnych należy zorganizować szybką i sprężystą akcję dostaw nawozów sztucznych do wsi. Związek Gospodarczy „Społem”, któremu powierzono rozprowadzenie nawozów sztucznych, nie wywiązał się należycie ubiegłej jesieni z przyjętych na siebie zobowiązań.</u>
  405 + <u xml:id="u-34.2" who="#PosełSzymanek">Z tej racji posłowie Stronnictwa Ludowego wnoszą:</u>
  406 + <u xml:id="u-34.3" who="#PosełSzymanek">Wysoki Sejm uchwalić raczy:</u>
  407 + <u xml:id="u-34.4" who="#PosełSzymanek">„Sejm wzywa Rząd, a w szczególności Ministra Przemysłu i Ministra Rolnictwa, do użycia wszelkich środków, aby sztuczne nawozy, będące do dyspozycji, dostarczyć w porę na okres wiosennych zasiewów po cenach przystępnych, płaconych w gotówce lub na skrypty dłużne, a dla osadników i repatriantów na skrypty dłużne”.</u>
  408 + <u xml:id="u-34.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
  409 + </div>
  410 + <div xml:id="div-35">
  411 + <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Czy kto z Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda. W takim razie głosujemy nad nagłością wniosku.</u>
  412 + <u xml:id="u-35.1" who="#Marszałek">Kto jest za nagłością wniosku, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciwny? Dziękuję.</u>
  413 + <u xml:id="u-35.2" who="#Marszałek">Mniejszość jest przeciw nagłości, zatem wniosek jako nagły odsyłam do komisji.</u>
  414 + <u xml:id="u-35.3" who="#Marszałek">Wpłynęły następujące wnioski:</u>
  415 + <u xml:id="u-35.4" who="#Marszałek">Wniosek posłów Stronnictwa Ludowego o popularne wydanie na użytek szkół i świetlic Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i zwięzłej historii zasług Krajowej Rady Narodowej, która dobrze zasłużyła się Ojczyźnie.</u>
  416 + <u xml:id="u-35.5" who="#Marszałek">Wniosek posłów Stronnictwa Ludowego w sprawie przystąpienia do wydawania dowodów osobistych obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
  417 + <u xml:id="u-35.6" who="#Marszałek">Wnioski te odsyłam do komisyj.</u>
  418 + <u xml:id="u-35.7" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony w biurze Sejmu.</u>
  419 + <u xml:id="u-35.8" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, o godz. 17.</u>
  420 + <u xml:id="u-35.9" who="#Marszałek">Porządek obrad zostanie podany na posiedzeniu.</u>
  421 + <u xml:id="u-35.10" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
  422 + <u xml:id="u-35.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 35.)</u>
400 423 </div>
401 424 </body>
402 425 </text>
... ...
1947-1952/sejm/posiedzenia/pp/194752-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml
  View file @20b35f1
1   -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
2   -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00006-01">
  1 +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-194752-sjm-ppxxx-00006-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>6 posiedzenie Sejmu Ustawodawczego RP</title>
... ... @@ -22,54 +22,54 @@
22 22 </fileDesc>
23 23 <profileDesc>
24 24 <particDesc>
25   - <person xml:id="komentarz" role="speaker">
26   - <persName>Komentarz</persName>
27   - </person>
28   - <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
  25 + <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
29 26 <persName>Marszałek</persName>
30 27 </person>
31   - <person xml:id="MinisterSprawiedliwosciSwiatkowski" role="speaker">
  28 + <person xml:id="MinisterSprawiedliwościŚwiątkowski" role="speaker">
32 29 <persName>Minister Sprawiedliwości Świątkowski</persName>
33 30 </person>
34   - <person xml:id="PoselDominski" role="speaker">
  31 + <person xml:id="PosełDomiński" role="speaker">
35 32 <persName>Poseł Domiński</persName>
36 33 </person>
37   - <person xml:id="PoselDrobner" role="speaker">
  34 + <person xml:id="PosełDrobner" role="speaker">
38 35 <persName>Poseł Drobner</persName>
39 36 </person>
40   - <person xml:id="PoselHochfeld" role="speaker">
  37 + <person xml:id="PosełHochfeld" role="speaker">
41 38 <persName>Poseł Hochfeld</persName>
42 39 </person>
43   - <person xml:id="PoselJarosz" role="speaker">
  40 + <person xml:id="PosełJarosz" role="speaker">
44 41 <persName>Poseł Jarosz</persName>
45 42 </person>
46   - <person xml:id="PoselJodlowski" role="speaker">
  43 + <person xml:id="PosełJodłowski" role="speaker">
47 44 <persName>Poseł Jodłowski</persName>
48 45 </person>
49   - <person xml:id="PoselKliszko" role="speaker">
  46 + <person xml:id="PosełKliszko" role="speaker">
50 47 <persName>Poseł Kliszko</persName>
51 48 </person>
52   - <person xml:id="PoselMotyka" role="speaker">
  49 + <person xml:id="PosełMotyka" role="speaker">
53 50 <persName>Poseł Motyka</persName>
54 51 </person>
55   - <person xml:id="PoselNadobnik" role="speaker">
  52 + <person xml:id="PosełNadobnik" role="speaker">
56 53 <persName>Poseł Nadobnik</persName>
57 54 </person>
58   - <person xml:id="PoselOchab" role="speaker">
  55 + <person xml:id="PosełOchab" role="speaker">
59 56 <persName>Poseł Ochab</persName>
60 57 </person>
61   - <person xml:id="PoselPolewka" role="speaker">
  58 + <person xml:id="PosełPolewka" role="speaker">
62 59 <persName>Poseł Polewka</persName>
63 60 </person>
64   - <person xml:id="PoselSobol" role="speaker">
  61 + <person xml:id="PosełSobol" role="speaker">
65 62 <persName>Poseł Sobol</persName>
66 63 </person>
67   - <person xml:id="PoselWojcickiFranciszek" role="speaker">
  64 + <person xml:id="PosełWójcickiFranciszek" role="speaker">
68 65 <persName>Poseł Wójcicki Franciszek</persName>
69 66 </person>
70   - <person xml:id="SekretarzposelWysocki" role="speaker">
  67 + <person xml:id="SekretarzposełWysocki" role="speaker">
71 68 <persName>Sekretarz poseł Wysocki</persName>
72 69 </person>
  70 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  71 + <persName>Komentarz</persName>
  72 + </person>
73 73 </particDesc>
74 74 </profileDesc>
75 75 </teiHeader>
... ...