Commit 84f90bdaffa090683a6cb8e1bb5b606de99bf2b5
1 parent
c98dc7d1
Update Sejm 1938-1939
Showing
60 changed files
with
10685 additions
and
9823 deletions
Too many changes to show.
To preserve performance only 5 of 60 files are displayed.
1938-1939/sejm/posiedzenia/pp/193839-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml
| 1 | -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00001-01"> | |
| 1 | +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00001-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>1 posiedzenie Sejmu II RP</title> |
| ... | ... | @@ -23,17 +23,11 @@ |
| 23 | 23 | </fileDesc> |
| 24 | 24 | <profileDesc> |
| 25 | 25 | <particDesc> |
| 26 | - <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 27 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 28 | - </person> | |
| 29 | - <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> | |
| 26 | + <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 30 | 27 | <persName>Marszałek</persName> |
| 31 | 28 | </person> |
| 32 | - <person xml:id="Ministrowie" role="speaker"> | |
| 33 | - <persName>Ministrowie</persName> | |
| 34 | - </person> | |
| 35 | - <person xml:id="P" role="speaker"> | |
| 36 | - <persName>P.</persName> | |
| 29 | + <person xml:id="PStahl" role="speaker"> | |
| 30 | + <persName>P Stahl</persName> | |
| 37 | 31 | </person> |
| 38 | 32 | <person xml:id="PAntonowicz" role="speaker"> |
| 39 | 33 | <persName>P. Antonowicz</persName> |
| ... | ... | @@ -44,10 +38,10 @@ |
| 44 | 38 | <person xml:id="PBaran" role="speaker"> |
| 45 | 39 | <persName>P. Baran</persName> |
| 46 | 40 | </person> |
| 47 | - <person xml:id="PBaranski" role="speaker"> | |
| 41 | + <person xml:id="PBarański" role="speaker"> | |
| 48 | 42 | <persName>P. Barański</persName> |
| 49 | 43 | </person> |
| 50 | - <person xml:id="PBardzinski" role="speaker"> | |
| 44 | + <person xml:id="PBardziński" role="speaker"> | |
| 51 | 45 | <persName>P. Bardziński</persName> |
| 52 | 46 | </person> |
| 53 | 47 | <person xml:id="PBartczak" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -59,7 +53,7 @@ |
| 59 | 53 | <person xml:id="PBartsch" role="speaker"> |
| 60 | 54 | <persName>P. Bartsch</persName> |
| 61 | 55 | </person> |
| 62 | - <person xml:id="PBartus" role="speaker"> | |
| 56 | + <person xml:id="PBartuś" role="speaker"> | |
| 63 | 57 | <persName>P. Bartuś</persName> |
| 64 | 58 | </person> |
| 65 | 59 | <person xml:id="PBijasiewicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -71,7 +65,7 @@ |
| 71 | 65 | <person xml:id="PBoluch" role="speaker"> |
| 72 | 66 | <persName>P. Boluch</persName> |
| 73 | 67 | </person> |
| 74 | - <person xml:id="PBrowinski" role="speaker"> | |
| 68 | + <person xml:id="PBrowiński" role="speaker"> | |
| 75 | 69 | <persName>P. Browiński</persName> |
| 76 | 70 | </person> |
| 77 | 71 | <person xml:id="PBrylski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -86,7 +80,7 @@ |
| 86 | 80 | <person xml:id="PCelewicz" role="speaker"> |
| 87 | 81 | <persName>P. Celewicz</persName> |
| 88 | 82 | </person> |
| 89 | - <person xml:id="PChmielinski" role="speaker"> | |
| 83 | + <person xml:id="PChmieliński" role="speaker"> | |
| 90 | 84 | <persName>P. Chmieliński</persName> |
| 91 | 85 | </person> |
| 92 | 86 | <person xml:id="PChrzanowski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -101,25 +95,22 @@ |
| 101 | 95 | <person xml:id="PCzarnecki" role="speaker"> |
| 102 | 96 | <persName>P. Czarnecki</persName> |
| 103 | 97 | </person> |
| 104 | - <person xml:id="PCzerwinski" role="speaker"> | |
| 105 | - <persName>P. Czerwiński</persName> | |
| 98 | + <person xml:id="PCzarnek" role="speaker"> | |
| 99 | + <persName>P. Czarnek</persName> | |
| 106 | 100 | </person> |
| 107 | - <person xml:id="PDabrowski" role="speaker"> | |
| 108 | - <persName>P. Dąbrowski</persName> | |
| 101 | + <person xml:id="PCzerwiński" role="speaker"> | |
| 102 | + <persName>P. Czerwiński</persName> | |
| 109 | 103 | </person> |
| 110 | 104 | <person xml:id="PDeryng" role="speaker"> |
| 111 | 105 | <persName>P. Deryng</persName> |
| 112 | 106 | </person> |
| 113 | - <person xml:id="PDlugiewicz" role="speaker"> | |
| 114 | - <persName>P. Długiewicz</persName> | |
| 115 | - </person> | |
| 116 | - <person xml:id="PDlugosz" role="speaker"> | |
| 117 | - <persName>P. Długosz</persName> | |
| 107 | + <person xml:id="PDobkowski" role="speaker"> | |
| 108 | + <persName>P. Dobkowski</persName> | |
| 118 | 109 | </person> |
| 119 | - <person xml:id="PDollinger" role="speaker"> | |
| 120 | - <persName>P. Dollinger</persName> | |
| 110 | + <person xml:id="PDobrowolski" role="speaker"> | |
| 111 | + <persName>P. Dobrowolski</persName> | |
| 121 | 112 | </person> |
| 122 | - <person xml:id="PDrozdz" role="speaker"> | |
| 113 | + <person xml:id="PDrożdż" role="speaker"> | |
| 123 | 114 | <persName>P. Drożdż</persName> |
| 124 | 115 | </person> |
| 125 | 116 | <person xml:id="PDudkiewicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -128,22 +119,37 @@ |
| 128 | 119 | <person xml:id="PDudrewicz" role="speaker"> |
| 129 | 120 | <persName>P. Dudrewicz</persName> |
| 130 | 121 | </person> |
| 131 | - <person xml:id="PDudzinski" role="speaker"> | |
| 122 | + <person xml:id="PDudziński" role="speaker"> | |
| 132 | 123 | <persName>P. Dudziński</persName> |
| 133 | 124 | </person> |
| 134 | - <person xml:id="PDziekonski" role="speaker"> | |
| 125 | + <person xml:id="PDziekoński" role="speaker"> | |
| 135 | 126 | <persName>P. Dziekoński</persName> |
| 136 | 127 | </person> |
| 128 | + <person xml:id="PDöllinger" role="speaker"> | |
| 129 | + <persName>P. Döllinger</persName> | |
| 130 | + </person> | |
| 131 | + <person xml:id="PDąbrowski" role="speaker"> | |
| 132 | + <persName>P. Dąbrowski</persName> | |
| 133 | + </person> | |
| 134 | + <person xml:id="PDługiewicz" role="speaker"> | |
| 135 | + <persName>P. Długiewicz</persName> | |
| 136 | + </person> | |
| 137 | + <person xml:id="PDługosz" role="speaker"> | |
| 138 | + <persName>P. Długosz</persName> | |
| 139 | + </person> | |
| 137 | 140 | <person xml:id="PEkert" role="speaker"> |
| 138 | 141 | <persName>P. Ekert</persName> |
| 139 | 142 | </person> |
| 143 | + <person xml:id="PErdman" role="speaker"> | |
| 144 | + <persName>P. Erdman</persName> | |
| 145 | + </person> | |
| 140 | 146 | <person xml:id="PFilipowicz" role="speaker"> |
| 141 | 147 | <persName>P. Filipowicz</persName> |
| 142 | 148 | </person> |
| 143 | 149 | <person xml:id="PFilipski" role="speaker"> |
| 144 | 150 | <persName>P. Filipski</persName> |
| 145 | 151 | </person> |
| 146 | - <person xml:id="PFrackiewicz" role="speaker"> | |
| 152 | + <person xml:id="PFrąckiewicz" role="speaker"> | |
| 147 | 153 | <persName>P. Frąckiewicz</persName> |
| 148 | 154 | </person> |
| 149 | 155 | <person xml:id="PGdula" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -152,15 +158,6 @@ |
| 152 | 158 | <person xml:id="PGebethner" role="speaker"> |
| 153 | 159 | <persName>P. Gebethner</persName> |
| 154 | 160 | </person> |
| 155 | - <person xml:id="PGlowacki" role="speaker"> | |
| 156 | - <persName>P. Głowacki</persName> | |
| 157 | - </person> | |
| 158 | - <person xml:id="PGorskiFranciszek" role="speaker"> | |
| 159 | - <persName>P. Górski Franciszek</persName> | |
| 160 | - </person> | |
| 161 | - <person xml:id="PGorskiWladyslaw" role="speaker"> | |
| 162 | - <persName>P. Górski Władysław</persName> | |
| 163 | - </person> | |
| 164 | 161 | <person xml:id="PGroth" role="speaker"> |
| 165 | 162 | <persName>P. Groth</persName> |
| 166 | 163 | </person> |
| ... | ... | @@ -170,19 +167,28 @@ |
| 170 | 167 | <person xml:id="PGutowski" role="speaker"> |
| 171 | 168 | <persName>P. Gutowski</persName> |
| 172 | 169 | </person> |
| 170 | + <person xml:id="PGórskiFranciszek" role="speaker"> | |
| 171 | + <persName>P. Górski Franciszek</persName> | |
| 172 | + </person> | |
| 173 | + <person xml:id="PGórskiWładysław" role="speaker"> | |
| 174 | + <persName>P. Górski Władysław</persName> | |
| 175 | + </person> | |
| 176 | + <person xml:id="PGłowacki" role="speaker"> | |
| 177 | + <persName>P. Głowacki</persName> | |
| 178 | + </person> | |
| 173 | 179 | <person xml:id="PHankiewicz" role="speaker"> |
| 174 | 180 | <persName>P. Hankiewicz</persName> |
| 175 | 181 | </person> |
| 176 | - <person xml:id="PHolysz" role="speaker"> | |
| 182 | + <person xml:id="PHołysz" role="speaker"> | |
| 177 | 183 | <persName>P. Hołysz</persName> |
| 178 | 184 | </person> |
| 179 | - <person xml:id="PHupsch" role="speaker"> | |
| 185 | + <person xml:id="PHüpsch" role="speaker"> | |
| 180 | 186 | <persName>P. Hüpsch</persName> |
| 181 | 187 | </person> |
| 182 | - <person xml:id="PJablonski" role="speaker"> | |
| 188 | + <person xml:id="PJabłoński" role="speaker"> | |
| 183 | 189 | <persName>P. Jabłoński</persName> |
| 184 | 190 | </person> |
| 185 | - <person xml:id="PJahodaZoltowski" role="speaker"> | |
| 191 | + <person xml:id="PJahodaŻółtowski" role="speaker"> | |
| 186 | 192 | <persName>P. Jahoda-Żółtowski</persName> |
| 187 | 193 | </person> |
| 188 | 194 | <person xml:id="PJakubowicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -200,31 +206,31 @@ |
| 200 | 206 | <person xml:id="PJedynak" role="speaker"> |
| 201 | 207 | <persName>P. Jedynak</persName> |
| 202 | 208 | </person> |
| 203 | - <person xml:id="PJedrejek" role="speaker"> | |
| 204 | - <persName>P. Jędrejek</persName> | |
| 209 | + <person xml:id="PJurkowski" role="speaker"> | |
| 210 | + <persName>P. Jurkowski</persName> | |
| 205 | 211 | </person> |
| 206 | - <person xml:id="PJozefMilewski" role="speaker"> | |
| 212 | + <person xml:id="PJózefMilewski" role="speaker"> | |
| 207 | 213 | <persName>P. Józef Milewski</persName> |
| 208 | 214 | </person> |
| 209 | - <person xml:id="PJozwiak" role="speaker"> | |
| 215 | + <person xml:id="PJóźwiak" role="speaker"> | |
| 210 | 216 | <persName>P. Jóźwiak</persName> |
| 211 | 217 | </person> |
| 212 | - <person xml:id="PJurkowski" role="speaker"> | |
| 213 | - <persName>P. Jurkowski</persName> | |
| 218 | + <person xml:id="PJędrejek" role="speaker"> | |
| 219 | + <persName>P. Jędrejek</persName> | |
| 214 | 220 | </person> |
| 215 | 221 | <person xml:id="PKaczorowski" role="speaker"> |
| 216 | 222 | <persName>P. Kaczorowski</persName> |
| 217 | 223 | </person> |
| 218 | - <person xml:id="PKaminski" role="speaker"> | |
| 224 | + <person xml:id="PKamiński" role="speaker"> | |
| 219 | 225 | <persName>P. Kamiński</persName> |
| 220 | 226 | </person> |
| 221 | 227 | <person xml:id="PKarlikowski" role="speaker"> |
| 222 | 228 | <persName>P. Karlikowski</persName> |
| 223 | 229 | </person> |
| 224 | - <person xml:id="PKarsnicki" role="speaker"> | |
| 230 | + <person xml:id="PKarśnicki" role="speaker"> | |
| 225 | 231 | <persName>P. Karśnicki</persName> |
| 226 | 232 | </person> |
| 227 | - <person xml:id="PKienc" role="speaker"> | |
| 233 | + <person xml:id="PKienć" role="speaker"> | |
| 228 | 234 | <persName>P. Kienć</persName> |
| 229 | 235 | </person> |
| 230 | 236 | <person xml:id="PKlimczuk" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -248,16 +254,13 @@ |
| 248 | 254 | <person xml:id="PKonieczny" role="speaker"> |
| 249 | 255 | <persName>P. Konieczny</persName> |
| 250 | 256 | </person> |
| 251 | - <person xml:id="PKosidlo" role="speaker"> | |
| 257 | + <person xml:id="PKosidło" role="speaker"> | |
| 252 | 258 | <persName>P. Kosidło</persName> |
| 253 | 259 | </person> |
| 254 | - <person xml:id="PKoscialkowskiZyndram" role="speaker"> | |
| 255 | - <persName>P. Kościałkowski Zyndram</persName> | |
| 256 | - </person> | |
| 257 | 260 | <person xml:id="PKoter" role="speaker"> |
| 258 | 261 | <persName>P. Koter</persName> |
| 259 | 262 | </person> |
| 260 | - <person xml:id="PKrawczynski" role="speaker"> | |
| 263 | + <person xml:id="PKrawczyński" role="speaker"> | |
| 261 | 264 | <persName>P. Krawczyński</persName> |
| 262 | 265 | </person> |
| 263 | 266 | <person xml:id="PKrengelewski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -269,30 +272,12 @@ |
| 269 | 272 | <person xml:id="PKrupski" role="speaker"> |
| 270 | 273 | <persName>P. Krupski</persName> |
| 271 | 274 | </person> |
| 272 | - <person xml:id="PKrzyszton" role="speaker"> | |
| 275 | + <person xml:id="PKrzysztoń" role="speaker"> | |
| 273 | 276 | <persName>P. Krzysztoń</persName> |
| 274 | 277 | </person> |
| 275 | 278 | <person xml:id="PKrzywiec" role="speaker"> |
| 276 | 279 | <persName>P. Krzywiec</persName> |
| 277 | 280 | </person> |
| 278 | - <person xml:id="PksGrochowski" role="speaker"> | |
| 279 | - <persName>P. ks. Grochowski</persName> | |
| 280 | - </person> | |
| 281 | - <person xml:id="PksHoffmann" role="speaker"> | |
| 282 | - <persName>P. ks. Hoffmann</persName> | |
| 283 | - </person> | |
| 284 | - <person xml:id="PksLubelski" role="speaker"> | |
| 285 | - <persName>P. ks. Lubelski</persName> | |
| 286 | - </person> | |
| 287 | - <person xml:id="PksPadacz" role="speaker"> | |
| 288 | - <persName>P. ks. Padacz</persName> | |
| 289 | - </person> | |
| 290 | - <person xml:id="PksSandecki" role="speaker"> | |
| 291 | - <persName>P. ks. Sandecki</persName> | |
| 292 | - </person> | |
| 293 | - <person xml:id="PksSzymanowski" role="speaker"> | |
| 294 | - <persName>P. ks. Szymanowski</persName> | |
| 295 | - </person> | |
| 296 | 281 | <person xml:id="PKudelska" role="speaker"> |
| 297 | 282 | <persName>P. Kudelska</persName> |
| 298 | 283 | </person> |
| ... | ... | @@ -317,15 +302,6 @@ |
| 317 | 302 | <person xml:id="PLipski" role="speaker"> |
| 318 | 303 | <persName>P. Lipski</persName> |
| 319 | 304 | </person> |
| 320 | - <person xml:id="PLobodzinski" role="speaker"> | |
| 321 | - <persName>P. Łobodziński</persName> | |
| 322 | - </person> | |
| 323 | - <person xml:id="PLysiak" role="speaker"> | |
| 324 | - <persName>P. Łysiak</persName> | |
| 325 | - </person> | |
| 326 | - <person xml:id="PLyszczak" role="speaker"> | |
| 327 | - <persName>P. Łyszczak</persName> | |
| 328 | - </person> | |
| 329 | 305 | <person xml:id="PMachalica" role="speaker"> |
| 330 | 306 | <persName>P. Machalica</persName> |
| 331 | 307 | </person> |
| ... | ... | @@ -341,7 +317,7 @@ |
| 341 | 317 | <person xml:id="PMarcinkowski" role="speaker"> |
| 342 | 318 | <persName>P. Marcinkowski</persName> |
| 343 | 319 | </person> |
| 344 | - <person xml:id="PMatras" role="speaker"> | |
| 320 | + <person xml:id="PMatraś" role="speaker"> | |
| 345 | 321 | <persName>P. Matraś</persName> |
| 346 | 322 | </person> |
| 347 | 323 | <person xml:id="PMazurkiewicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -350,6 +326,9 @@ |
| 350 | 326 | <person xml:id="PMilewskiAlfred" role="speaker"> |
| 351 | 327 | <persName>P. Milewski Alfred</persName> |
| 352 | 328 | </person> |
| 329 | + <person xml:id="PMilewskiJózef" role="speaker"> | |
| 330 | + <persName>P. Milewski Józef</persName> | |
| 331 | + </person> | |
| 353 | 332 | <person xml:id="PMincberg" role="speaker"> |
| 354 | 333 | <persName>P. Mincberg</persName> |
| 355 | 334 | </person> |
| ... | ... | @@ -377,7 +356,7 @@ |
| 377 | 356 | <person xml:id="POnufrejczuk" role="speaker"> |
| 378 | 357 | <persName>P. Onufrejczuk</persName> |
| 379 | 358 | </person> |
| 380 | - <person xml:id="POrlanski" role="speaker"> | |
| 359 | + <person xml:id="POrlański" role="speaker"> | |
| 381 | 360 | <persName>P. Orlański</persName> |
| 382 | 361 | </person> |
| 383 | 362 | <person xml:id="POstachowski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -395,19 +374,19 @@ |
| 395 | 374 | <person xml:id="PPankiewicz" role="speaker"> |
| 396 | 375 | <persName>P. Pankiewicz</persName> |
| 397 | 376 | </person> |
| 398 | - <person xml:id="PPawlowski" role="speaker"> | |
| 377 | + <person xml:id="PPawłowski" role="speaker"> | |
| 399 | 378 | <persName>P. Pawłowski</persName> |
| 400 | 379 | </person> |
| 401 | - <person xml:id="PPelenski" role="speaker"> | |
| 402 | - <persName>P. Pełenski</persName> | |
| 403 | - </person> | |
| 404 | 380 | <person xml:id="PPerfecki" role="speaker"> |
| 405 | 381 | <persName>P. Perfecki</persName> |
| 406 | 382 | </person> |
| 383 | + <person xml:id="PPełeński" role="speaker"> | |
| 384 | + <persName>P. Pełeński</persName> | |
| 385 | + </person> | |
| 407 | 386 | <person xml:id="PPiech" role="speaker"> |
| 408 | 387 | <persName>P. Piech</persName> |
| 409 | 388 | </person> |
| 410 | - <person xml:id="PPieniazek" role="speaker"> | |
| 389 | + <person xml:id="PPieniążek" role="speaker"> | |
| 411 | 390 | <persName>P. Pieniążek</persName> |
| 412 | 391 | </person> |
| 413 | 392 | <person xml:id="PPietrzak" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -431,7 +410,7 @@ |
| 431 | 410 | <person xml:id="PPlebanek" role="speaker"> |
| 432 | 411 | <persName>P. Plebanek</persName> |
| 433 | 412 | </person> |
| 434 | - <person xml:id="PPleszczynski" role="speaker"> | |
| 413 | + <person xml:id="PPleszczyński" role="speaker"> | |
| 435 | 414 | <persName>P. Pleszczyński</persName> |
| 436 | 415 | </person> |
| 437 | 416 | <person xml:id="PPotaczek" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -446,18 +425,18 @@ |
| 446 | 425 | <person xml:id="PRatajczyk" role="speaker"> |
| 447 | 426 | <persName>P. Ratajczyk</persName> |
| 448 | 427 | </person> |
| 449 | - <person xml:id="PRaczkowski" role="speaker"> | |
| 450 | - <persName>P. Rączkowski</persName> | |
| 451 | - </person> | |
| 452 | 428 | <person xml:id="PRostek" role="speaker"> |
| 453 | 429 | <persName>P. Rostek</persName> |
| 454 | 430 | </person> |
| 455 | 431 | <person xml:id="PRudnicki" role="speaker"> |
| 456 | 432 | <persName>P. Rudnicki</persName> |
| 457 | 433 | </person> |
| 458 | - <person xml:id="PRudzinski" role="speaker"> | |
| 434 | + <person xml:id="PRudziński" role="speaker"> | |
| 459 | 435 | <persName>P. Rudziński</persName> |
| 460 | 436 | </person> |
| 437 | + <person xml:id="PRączkowski" role="speaker"> | |
| 438 | + <persName>P. Rączkowski</persName> | |
| 439 | + </person> | |
| 461 | 440 | <person xml:id="PSanojca" role="speaker"> |
| 462 | 441 | <persName>P. Sanojca</persName> |
| 463 | 442 | </person> |
| ... | ... | @@ -473,9 +452,6 @@ |
| 473 | 452 | <person xml:id="PSikorski" role="speaker"> |
| 474 | 453 | <persName>P. Sikorski</persName> |
| 475 | 454 | </person> |
| 476 | - <person xml:id="PSkladkowskiSlawoj" role="speaker"> | |
| 477 | - <persName>P. Składkowski Sławoj</persName> | |
| 478 | - </person> | |
| 479 | 455 | <person xml:id="PSkotnicki" role="speaker"> |
| 480 | 456 | <persName>P. Skotnicki</persName> |
| 481 | 457 | </person> |
| ... | ... | @@ -485,19 +461,19 @@ |
| 485 | 461 | <person xml:id="PSobczyk" role="speaker"> |
| 486 | 462 | <persName>P. Sobczyk</persName> |
| 487 | 463 | </person> |
| 488 | - <person xml:id="PSokolowski" role="speaker"> | |
| 464 | + <person xml:id="PSokołowski" role="speaker"> | |
| 489 | 465 | <persName>P. Sokołowski</persName> |
| 490 | 466 | </person> |
| 491 | 467 | <person xml:id="PSommerstein" role="speaker"> |
| 492 | 468 | <persName>P. Sommerstein</persName> |
| 493 | 469 | </person> |
| 494 | - <person xml:id="PSosinski" role="speaker"> | |
| 470 | + <person xml:id="PSosiński" role="speaker"> | |
| 495 | 471 | <persName>P. Sosiński</persName> |
| 496 | 472 | </person> |
| 497 | 473 | <person xml:id="PSowa" role="speaker"> |
| 498 | 474 | <persName>P. Sowa</persName> |
| 499 | 475 | </person> |
| 500 | - <person xml:id="PSowinski" role="speaker"> | |
| 476 | + <person xml:id="PSowiński" role="speaker"> | |
| 501 | 477 | <persName>P. Sowiński</persName> |
| 502 | 478 | </person> |
| 503 | 479 | <person xml:id="PStarzewski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -506,10 +482,10 @@ |
| 506 | 482 | <person xml:id="PStoch" role="speaker"> |
| 507 | 483 | <persName>P. Stoch</persName> |
| 508 | 484 | </person> |
| 509 | - <person xml:id="PSurzynski" role="speaker"> | |
| 485 | + <person xml:id="PSurzyński" role="speaker"> | |
| 510 | 486 | <persName>P. Surzyński</persName> |
| 511 | 487 | </person> |
| 512 | - <person xml:id="PSzczepanski" role="speaker"> | |
| 488 | + <person xml:id="PSzczepański" role="speaker"> | |
| 513 | 489 | <persName>P. Szczepański</persName> |
| 514 | 490 | </person> |
| 515 | 491 | <person xml:id="PSzczyttNiemirowicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -518,7 +494,7 @@ |
| 518 | 494 | <person xml:id="PSzejko" role="speaker"> |
| 519 | 495 | <persName>P. Szejko</persName> |
| 520 | 496 | </person> |
| 521 | - <person xml:id="PSzumanski" role="speaker"> | |
| 497 | + <person xml:id="PSzumański" role="speaker"> | |
| 522 | 498 | <persName>P. Szumański</persName> |
| 523 | 499 | </person> |
| 524 | 500 | <person xml:id="PSzumowski" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -530,17 +506,14 @@ |
| 530 | 506 | <person xml:id="PSzymanowski" role="speaker"> |
| 531 | 507 | <persName>P. Szymanowski</persName> |
| 532 | 508 | </person> |
| 533 | - <person xml:id="PSzyszkoBohusz" role="speaker"> | |
| 534 | - <persName>P. Szyszko Bohusz</persName> | |
| 535 | - </person> | |
| 536 | - <person xml:id="PSleszynski" role="speaker"> | |
| 537 | - <persName>P. Śleszyński</persName> | |
| 509 | + <person xml:id="PSzymański" role="speaker"> | |
| 510 | + <persName>P. Szymański</persName> | |
| 538 | 511 | </person> |
| 539 | - <person xml:id="PSwiecicki" role="speaker"> | |
| 540 | - <persName>P. Święcicki</persName> | |
| 512 | + <person xml:id="PSzyszkoBohusz" role="speaker"> | |
| 513 | + <persName>P. Szyszko-Bohusz</persName> | |
| 541 | 514 | </person> |
| 542 | - <person xml:id="PSwietnicki" role="speaker"> | |
| 543 | - <persName>P. Świętnicki</persName> | |
| 515 | + <person xml:id="PSławojSkładkowski" role="speaker"> | |
| 516 | + <persName>P. Sławoj Składkowski</persName> | |
| 544 | 517 | </person> |
| 545 | 518 | <person xml:id="PTarnawski" role="speaker"> |
| 546 | 519 | <persName>P. Tarnawski</persName> |
| ... | ... | @@ -548,15 +521,15 @@ |
| 548 | 521 | <person xml:id="PTomas" role="speaker"> |
| 549 | 522 | <persName>P. Tomas</persName> |
| 550 | 523 | </person> |
| 551 | - <person xml:id="PTrebicki" role="speaker"> | |
| 552 | - <persName>P. Trębicki</persName> | |
| 553 | - </person> | |
| 554 | 524 | <person xml:id="PTrockenheim" role="speaker"> |
| 555 | 525 | <persName>P. Trockenheim</persName> |
| 556 | 526 | </person> |
| 557 | 527 | <person xml:id="PTrzeciak" role="speaker"> |
| 558 | 528 | <persName>P. Trzeciak</persName> |
| 559 | 529 | </person> |
| 530 | + <person xml:id="PTrębicki" role="speaker"> | |
| 531 | + <persName>P. Trębicki</persName> | |
| 532 | + </person> | |
| 560 | 533 | <person xml:id="PTylman" role="speaker"> |
| 561 | 534 | <persName>P. Tylman</persName> |
| 562 | 535 | </person> |
| ... | ... | @@ -572,13 +545,13 @@ |
| 572 | 545 | <person xml:id="PWawrzkowicz" role="speaker"> |
| 573 | 546 | <persName>P. Wawrzkowicz</persName> |
| 574 | 547 | </person> |
| 575 | - <person xml:id="PWelykanowicz" role="speaker"> | |
| 576 | - <persName>P. Wełykanowicz</persName> | |
| 577 | - </person> | |
| 578 | 548 | <person xml:id="PWenda" role="speaker"> |
| 579 | 549 | <persName>P. Wenda</persName> |
| 580 | 550 | </person> |
| 581 | - <person xml:id="PWichlinski" role="speaker"> | |
| 551 | + <person xml:id="PWełykanowicz" role="speaker"> | |
| 552 | + <persName>P. Wełykanowicz</persName> | |
| 553 | + </person> | |
| 554 | + <person xml:id="PWichliński" role="speaker"> | |
| 582 | 555 | <persName>P. Wichliński</persName> |
| 583 | 556 | </person> |
| 584 | 557 | <person xml:id="PWieczorkiewicz" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -587,89 +560,107 @@ |
| 587 | 560 | <person xml:id="PWitwicki" role="speaker"> |
| 588 | 561 | <persName>P. Witwicki</persName> |
| 589 | 562 | </person> |
| 590 | - <person xml:id="PWnek" role="speaker"> | |
| 591 | - <persName>P. Wnęk</persName> | |
| 592 | - </person> | |
| 593 | 563 | <person xml:id="PWnuk" role="speaker"> |
| 594 | 564 | <persName>P. Wnuk</persName> |
| 595 | 565 | </person> |
| 596 | - <person xml:id="PWolanski" role="speaker"> | |
| 597 | - <persName>P. Wolański</persName> | |
| 566 | + <person xml:id="PWnęk" role="speaker"> | |
| 567 | + <persName>P. Wnęk</persName> | |
| 598 | 568 | </person> |
| 599 | - <person xml:id="PWojcik" role="speaker"> | |
| 600 | - <persName>P. Wójcik</persName> | |
| 569 | + <person xml:id="PWolański" role="speaker"> | |
| 570 | + <persName>P. Wolański</persName> | |
| 601 | 571 | </person> |
| 602 | - <person xml:id="PWrobel" role="speaker"> | |
| 572 | + <person xml:id="PWróbel" role="speaker"> | |
| 603 | 573 | <persName>P. Wróbel</persName> |
| 604 | 574 | </person> |
| 605 | - <person xml:id="PWroblewski" role="speaker"> | |
| 575 | + <person xml:id="PWróblewski" role="speaker"> | |
| 606 | 576 | <persName>P. Wróblewski</persName> |
| 607 | 577 | </person> |
| 608 | 578 | <person xml:id="PWydra" role="speaker"> |
| 609 | 579 | <persName>P. Wydra</persName> |
| 610 | 580 | </person> |
| 611 | - <person xml:id="PWymyslowski" role="speaker"> | |
| 581 | + <person xml:id="PWymysłowski" role="speaker"> | |
| 612 | 582 | <persName>P. Wymysłowski</persName> |
| 613 | 583 | </person> |
| 614 | - <person xml:id="PWyszynski" role="speaker"> | |
| 584 | + <person xml:id="PWyszyński" role="speaker"> | |
| 615 | 585 | <persName>P. Wyszyński</persName> |
| 616 | 586 | </person> |
| 587 | + <person xml:id="PWójcik" role="speaker"> | |
| 588 | + <persName>P. Wójcik</persName> | |
| 589 | + </person> | |
| 617 | 590 | <person xml:id="PZarzycki" role="speaker"> |
| 618 | 591 | <persName>P. Zarzycki</persName> |
| 619 | 592 | </person> |
| 620 | - <person xml:id="PZieleskiewicz" role="speaker"> | |
| 593 | + <person xml:id="PZieleśkiewicz" role="speaker"> | |
| 621 | 594 | <persName>P. Zieleśkiewicz</persName> |
| 622 | 595 | </person> |
| 623 | 596 | <person xml:id="PZimny" role="speaker"> |
| 624 | 597 | <persName>P. Zimny</persName> |
| 625 | 598 | </person> |
| 626 | - <person xml:id="PZeligowski" role="speaker"> | |
| 627 | - <persName>P. Żeligowski</persName> | |
| 599 | + <person xml:id="PZyndramKościałkowski" role="speaker"> | |
| 600 | + <persName>P. Zyndram-Kościałkowski</persName> | |
| 628 | 601 | </person> |
| 629 | - <person xml:id="PZenczykowski" role="speaker"> | |
| 630 | - <persName>P. Żenczykowski</persName> | |
| 602 | + <person xml:id="PksGrochowski" role="speaker"> | |
| 603 | + <persName>P. ks. Grochowski</persName> | |
| 631 | 604 | </person> |
| 632 | - <person xml:id="PZukiel" role="speaker"> | |
| 633 | - <persName>P. Żukiel</persName> | |
| 605 | + <person xml:id="PksHoffmann" role="speaker"> | |
| 606 | + <persName>P. ks. Hoffmann</persName> | |
| 634 | 607 | </person> |
| 635 | - <person xml:id="PZyborski" role="speaker"> | |
| 636 | - <persName>P. Żyborski</persName> | |
| 608 | + <person xml:id="PksLubelski" role="speaker"> | |
| 609 | + <persName>P. ks. Lubelski</persName> | |
| 637 | 610 | </person> |
| 638 | - <person xml:id="PmMilewskiJozef" role="speaker"> | |
| 639 | - <persName>Pm Milewski Józef</persName> | |
| 611 | + <person xml:id="PksPadacz" role="speaker"> | |
| 612 | + <persName>P. ks. Padacz</persName> | |
| 640 | 613 | </person> |
| 641 | - <person xml:id="PodsekretarzeStanu" role="speaker"> | |
| 642 | - <persName>Podsekretarze Stanu</persName> | |
| 614 | + <person xml:id="PksSandecki" role="speaker"> | |
| 615 | + <persName>P. ks. Sandecki</persName> | |
| 643 | 616 | </person> |
| 644 | - <person xml:id="PrezesRadyMinistrowiMinisterSprawWewnetrznychgen" role="speaker"> | |
| 645 | - <persName>Prezes Rady Ministrów i Minister Spraw Wewnętrznych gen.</persName> | |
| 617 | + <person xml:id="PksSzymanowski" role="speaker"> | |
| 618 | + <persName>P. ks. Szymanowski</persName> | |
| 646 | 619 | </person> |
| 647 | - <person xml:id="PrzewodniczacypSkwarczynski" role="speaker"> | |
| 648 | - <persName>Przewodniczący p. Skwarczyński</persName> | |
| 620 | + <person xml:id="PŁobodziński" role="speaker"> | |
| 621 | + <persName>P. Łobodziński</persName> | |
| 649 | 622 | </person> |
| 650 | - <person xml:id="PSzymanski" role="speaker"> | |
| 651 | - <persName>P.Szymański</persName> | |
| 623 | + <person xml:id="PŁysiak" role="speaker"> | |
| 624 | + <persName>P. Łysiak</persName> | |
| 652 | 625 | </person> |
| 653 | - <person xml:id="SekretarzpMatras" role="speaker"> | |
| 654 | - <persName>Sekretarz p. Matraś</persName> | |
| 626 | + <person xml:id="PŁyszczak" role="speaker"> | |
| 627 | + <persName>P. Łyszczak</persName> | |
| 655 | 628 | </person> |
| 656 | - <person xml:id="SekretarzpZenczykowski" role="speaker"> | |
| 657 | - <persName>Sekretarz p. Żenczykowski</persName> | |
| 629 | + <person xml:id="PŚleszyński" role="speaker"> | |
| 630 | + <persName>P. Śleszyński</persName> | |
| 658 | 631 | </person> |
| 659 | - <person xml:id="SekretarzPZenczykowski" role="speaker"> | |
| 660 | - <persName>Sekretarz P. Żenczykowski</persName> | |
| 632 | + <person xml:id="PŚwięcicki" role="speaker"> | |
| 633 | + <persName>P. Święcicki</persName> | |
| 634 | + </person> | |
| 635 | + <person xml:id="PŚwiętnicki" role="speaker"> | |
| 636 | + <persName>P. Świętnicki</persName> | |
| 637 | + </person> | |
| 638 | + <person xml:id="PŻeligowski" role="speaker"> | |
| 639 | + <persName>P. Żeligowski</persName> | |
| 640 | + </person> | |
| 641 | + <person xml:id="PŻenczykowski" role="speaker"> | |
| 642 | + <persName>P. Żenczykowski</persName> | |
| 643 | + </person> | |
| 644 | + <person xml:id="PŻukiel" role="speaker"> | |
| 645 | + <persName>P. Żukiel</persName> | |
| 646 | + </person> | |
| 647 | + <person xml:id="PŻyborski" role="speaker"> | |
| 648 | + <persName>P. Żyborski</persName> | |
| 649 | + </person> | |
| 650 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski" role="speaker"> | |
| 651 | + <persName>Prezes Rady Ministrów gen. Sławoj Składkowski</persName> | |
| 661 | 652 | </person> |
| 662 | - <person xml:id="SekretarzepZenczykowski" role="speaker"> | |
| 663 | - <persName>Sekretarze p. Żenczykowski</persName> | |
| 653 | + <person xml:id="PrzewodniczącypSkwarczyński" role="speaker"> | |
| 654 | + <persName>Przewodniczący p. Skwarczyński</persName> | |
| 664 | 655 | </person> |
| 665 | - <person xml:id="SprawozdaniaStenograficznezposiedzen" role="speaker"> | |
| 666 | - <persName>Sprawozdania Stenograficzne z posiedzeń</persName> | |
| 656 | + <person xml:id="SekretarzpMatraś" role="speaker"> | |
| 657 | + <persName>Sekretarz p. Matraś</persName> | |
| 667 | 658 | </person> |
| 668 | - <person xml:id="WiekopomnedzieloJozefaPilsudskiegorozbudzeniewNarodziepoteznejwoliczynnejwalkioPolskedalojeszczejednoradosnezwyciestwo" role="speaker"> | |
| 669 | - <persName>Wiekopomne dzieło Józefa Piłsudskiego — rozbudzenie w Narodzie potężnej woli czynnej walki o Polskę — dało jeszcze jedno radosne zwycięstwo.</persName> | |
| 659 | + <person xml:id="SekretarzpŻenczykowski" role="speaker"> | |
| 660 | + <persName>Sekretarz p. Żenczykowski</persName> | |
| 670 | 661 | </person> |
| 671 | - <person xml:id="ZyczePanombysciejaknajlepiejwypelniliteswojazaszczytnasluzbedlaRzeczypospolitej" role="speaker"> | |
| 672 | - <persName>Życzę Panom, byście jak najlepiej wypełnili tę swoją zaszczytną służbę dla Rzeczypospolitej.</persName> | |
| 662 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 663 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 673 | 664 | </person> |
| 674 | 665 | </particDesc> |
| 675 | 666 | </profileDesc> |
| ... | ... |
1938-1939/sejm/posiedzenia/pp/193839-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 1 | +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> | |
| 3 | 3 | <xi:include href="PPC_header.xml"/> |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | 5 | <xi:include href="header.xml"/> |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| 9 | - <u xml:id="u-1.0" who="#SprawozdaniaStenograficznezposiedzen">16, 17, 19, 20, 22, 27, 28, 30 i 31 nie ukazały się w druku.</u> | |
| 10 | - <u xml:id="u-1.1" who="#SprawozdaniaStenograficznezposiedzen">-- -- -- -- -- --———————————-- -- -- -- -- -- —</u> | |
| 11 | - <u xml:id="u-1.2" who="#SprawozdaniaStenograficznezposiedzen">Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia w dniach 28 i 29 listopada 1938 r.</u> | |
| 12 | - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Obecni:</u> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Powitany przez Izbę oklaskami, zajmuje miejsce obok fotela marszałkowskiego:)</u> | |
| 10 | + <u xml:id="u-1.1" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">W imieniu Pana Prezydenta Rzeczypospolitej.</u> | |
| 11 | + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 12 | + <u xml:id="u-1.3" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">„Orędzie.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-1.4" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Wiekopomne dzieło Józefa Piłsudskiego — rozbudzenie w Narodzie potężnej woli czynnej walki o Polskę — dało jeszcze jedno radosne zwycięstwo.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-1.5" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Dziś oto zbierają się Izby ustawodawcze w historycznym okresie odzyskania przez Rzeczpospolitą ziem odwiecznie polskich.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-1.7" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Polacy tych ziem swym gorącym i ofiarnym patriotyzmem dali dowód niezmożonej siły ducha polskiego i swej niezłomnej woli powrotu do Macierzy.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-1.9" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">W obliczu tego epokowego wydarzenia pragnę podkreślić rzecz o szczególnie doniosłym dla Państwa znaczeniu, iż postawa wszystkich Polaków, skupionych w godzinie rozstrzygających decyzyj wokół Prezydenta Rzeczypospolitej i Naczelnego Wodza, dowiodła raz jeszcze, że od zjednoczenia i zorganizowania woli Narodu Polskiego zależy powaga, rozkwit i potęga Rzeczypospolitej.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-1.11" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Wierzę, iż prawda ta, przenikająca dzisiaj do świadomości szerokich mas narodu, będzie naczelnym wskazaniem w pracach Izb ustawodawczych, dających wyraz nurtującym w społeczeństwie prądom i zasadniczym zainteresowaniom, ze sprawą ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu na czele.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-1.12" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Życzę Panom, byście jak najlepiej wypełnili tę swoją zaszczytną służbę dla Rzeczypospolitej.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-1.13" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Warszawa, dn. 28 listopada 1938 r.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-1.14" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Prezydent Rzeczypospolitej:</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-1.15" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">I. Mościcki”.</u> | |
| 13 | 25 | </div> |
| 14 | 26 | <div xml:id="div-2"> |
| 15 | - <u xml:id="u-2.0" who="#PrezesRadyMinistrowiMinisterSprawWewnetrznychgen">Felicjan Sławoj Składkowski.*</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-2.0" who="#PSławojSkładkowski">Na przewodniczącego do czasu wybrania Marszałka Sejmu Pan Prezydent Rzeczypospolitej powołał Pana Posła Generała Stanisława Skwarczyńskiego...</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-2.2" who="#PSławojSkładkowski">...który w dniu dzisiejszym w mojej obecności złożył na Zamku na ręce Pana Prezydenta ślubowanie.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-2.3" who="#PSławojSkładkowski">Proszę Pana Posła o objęcie przewodnictwa.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">(P. Skwarczyński obejmuje przewodnictwo. Huczne oklaski.)</u> | |
| 16 | 32 | </div> |
| 17 | 33 | <div xml:id="div-3"> |
| 18 | - <u xml:id="u-3.0" who="#Ministrowie">Minister Spraw Zagranicznych Józef Beck, Minister Spraw Wojskowych</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">gen. Ta</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-3.2" who="#Ministrowie">deusz Zbigniew Kasprzycki, Minister Skarbu Eugeniusz Kwiatkowski, Minister Sprawiedliwości Witold Grabowski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciech Świętosławski, Minister Rolnictwa i Reform Rolnych Juliusz Poniatowski, Minister Przemysłu i Handlu Antoni Roman, Minister Komunikacji Juliusz Ulrych, Minister Opieki Społecznej Marian Zyndram-Kościałkowski, Minister Poczt i Telegrafów Emil Kaliński.*</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-3.3" who="#Ministrowie">Prezes Najwyższej Izby Kontroli Jakub Krzemieński.*</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Powołany przez Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, po złożeniu ślubowania na Jego ręce, obejmuję przewodnictwo,</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Zapraszam na sekretarzy Panów Posłów Stanisława Matrasia i Tadeusza Żenczykowskiego. Proszę Panów Posłów Matrasia i Żenczykowskiego o złożenie ślubowania:</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.3" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.4" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Pana Posła Matrasia o wypowiedzenie słowa „ślubuję”.</u> | |
| 22 | 39 | </div> |
| 23 | 40 | <div xml:id="div-4"> |
| 24 | - <u xml:id="u-4.0" who="#PodsekretarzeStanu">w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Władysław Korsak, w Ministerstwie Spraw Wojskowych gen. Aleksander Litwinowicz, w Ministerstwie Skarbu Tadeusz Grodyński, Kajetan Dzierżykraj-Morawski i Józef Kożuchowski, w Ministerstwie Sprawiedliwości Adam Chełmoński, w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Jerzy Aleksandrowicz i Jerzy Ferek-Błeszyński, w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych Maurycy Jaroszyński i Michał Wierusz-Kowalski, w Ministerstwie Przemysłu i Handlu Adam Rose i Mieczysław Sokołowski, w Ministerstwie Komunikacji Julian Piasecki, w Ministerstwie Opieki Społecznej Eugeniusz Piestrzyński, w Ministerstwie Poczt i Telegrafów Tadeusz Argasiński.*</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-4.1" who="#PodsekretarzeStanu">Posłowie według załączonej do protokółu listy obecności.*</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 13.)</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-4.3" who="#PodsekretarzeStanu">Przewodniczący z powołania przez Pana Prezydenta Rzeczypospolitej poseł gen. Stanisław Skwarczyński, a następnie Marszałek Sejmu Wacław Makowski.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-4.4" who="#PodsekretarzeStanu">Prezes Rady Ministrów gen. Sławoj Składkowski (Powitany przez I</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">zbą oklaskami, zajmuje miejsce obok fotela marszałkowskiego):</u> | |
| 30 | - <u xml:id="u-4.6" who="#PodsekretarzeStanu">W imieniu Pana Prezydenta Rzeczypospolitej,</u> | |
| 31 | - <u xml:id="u-4.7" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 32 | - <u xml:id="u-4.8" who="#PodsekretarzeStanu">„Orędzie.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-4.0" who="#PMatraś">Ślubuję.</u> | |
| 33 | 42 | </div> |
| 34 | 43 | <div xml:id="div-5"> |
| 35 | - <u xml:id="u-5.0" who="#WiekopomnedzieloJozefaPilsudskiegorozbudzeniewNarodziepoteznejwoliczynnejwalkioPolskedalojeszczejednoradosnezwyciestwo">Dziś oto zbierają się Izby ustawodawcze w historycznym okresie odzyskania przez Rzeczpospolitą ziem odwiecznie polskich.</u> | |
| 36 | - <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 37 | - <u xml:id="u-5.2" who="#WiekopomnedzieloJozefaPilsudskiegorozbudzeniewNarodziepoteznejwoliczynnejwalkioPolskedalojeszczejednoradosnezwyciestwo">Polacy tych ziem swym gorącym i ofiarnym patriotyzmem dali dowód niezmożonej siły ducha polskiego i swej niezłomnej woli powrotu do Macierzy.</u> | |
| 38 | - <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 39 | - <u xml:id="u-5.4" who="#WiekopomnedzieloJozefaPilsudskiegorozbudzeniewNarodziepoteznejwoliczynnejwalkioPolskedalojeszczejednoradosnezwyciestwo">W obliczu tego epokowego wydarzenia pragnę podkreślić rzecz o szczególnie doniosłym dla Państwa znaczeniu, iż postawa wszystkich Polaków, skupionych w godzinie rozstrzygających decyzyj wokół Prezydenta Rzeczypospolitej i Naczelnego Wodza, dowiodła raz jeszcze, że od zjednoczenia i zorganizowania woli Narodu Polskiego zależy powaga, rozkwit i potęga Rzeczypospolitej.</u> | |
| 40 | - <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 41 | - <u xml:id="u-5.6" who="#WiekopomnedzieloJozefaPilsudskiegorozbudzeniewNarodziepoteznejwoliczynnejwalkioPolskedalojeszczejednoradosnezwyciestwo">Wierzę, iż prawda ta, przenikająca dzisiaj do świadomości szerokich mas narodu, będzie naczelnym wskazaniem w pracach Izb ustawodawczych, dających wyraz nurtującym w społeczeństwie prądom i zasadniczym zainteresowaniom, ze sprawą ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu na czele.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Pana Posła Żenczykowskiego o wypowiedzenie słowa „ślubuję”.</u> | |
| 42 | 45 | </div> |
| 43 | 46 | <div xml:id="div-6"> |
| 44 | - <u xml:id="u-6.0" who="#ZyczePanombysciejaknajlepiejwypelniliteswojazaszczytnasluzbedlaRzeczypospolitej">Warszawa, dn. 28 listopada 1938 r.</u> | |
| 45 | - <u xml:id="u-6.1" who="#ZyczePanombysciejaknajlepiejwypelniliteswojazaszczytnasluzbedlaRzeczypospolitej">Prezydent Rzeczypospolitej</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-6.0" who="#PŻenczykowski">Ślubuję.</u> | |
| 46 | 48 | </div> |
| 47 | 49 | <div xml:id="div-7"> |
| 48 | - <u xml:id="u-7.0" who="#PSkladkowskiSlawoj">Na przewodniczącego do czasu wybrania Marszałka Sejmu Pan Prezydent Rzeczypospolitej powołał Pana Posła Generała Stanisława Skwarczyńskiego,</u> | |
| 49 | - <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 50 | - <u xml:id="u-7.2" who="#PSkladkowskiSlawoj">który w dniu dzisiejszym w mojej obecności złożył na Zamku na ręce Pana Prezydenta ślubowanie.</u> | |
| 51 | - <u xml:id="u-7.3" who="#PSkladkowskiSlawoj">Proszę Pana Posła o objęcie przewodnictwa,</u> | |
| 52 | - <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(P. Skwarczyński obejmuje przewodnictwo. Huczne oklaski.)</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Panów Sekretarzy Matrasia i Żenczykowskiego o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Protokół prowadzi p. Matraś.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-7.2" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Przystępujemy do składania ślubowania przez pp. posłów. Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie treści ślubowania.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 53 | 54 | </div> |
| 54 | 55 | <div xml:id="div-8"> |
| 55 | - <u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Powołany przez Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, po złożeniu ślubowania na Jego ręce, obejmuję przewodnictwo,</u> | |
| 56 | - <u xml:id="u-8.1" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Zapraszam na sekretarzy Panów Posłów Stanisława Matrasia i Tadeusza Żenczykowskiego. Proszę Panów Posłów Matrasia i Żenczykowskiego o złożenie ślubowania:</u> | |
| 57 | - <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 58 | - <u xml:id="u-8.3" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o )^e^go godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie.”</u> | |
| 59 | - <u xml:id="u-8.4" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Pana Posła Matrasia o wypowiedzenie słowa — „ślubuję”.</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-8.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 60 | 57 | </div> |
| 61 | 58 | <div xml:id="div-9"> |
| 62 | - <u xml:id="u-9.0" who="#PMatras">Ślubuję.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o wywoływanie Panów Posłów z listy, a Panów Posłów proszę o składanie ślubowania, gdy usłyszą swe nazwisko.</u> | |
| 63 | 60 | </div> |
| 64 | 61 | <div xml:id="div-10"> |
| 65 | - <u xml:id="u-10.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Pana Posła Żenczykowskiego o wypowiedzenie słowa — „ślubuję”.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-10.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Antonowicz Witold.</u> | |
| 66 | 63 | </div> |
| 67 | 64 | <div xml:id="div-11"> |
| 68 | - <u xml:id="u-11.0" who="#PZenczykowski">Ślubuję.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-11.0" who="#PAntonowicz">Ślubuję.</u> | |
| 69 | 66 | </div> |
| 70 | 67 | <div xml:id="div-12"> |
| 71 | - <u xml:id="u-12.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Panów Sekretarzy Matrasia i Żenczykowskiego o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-12.1" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Protokół prowadzi p. Matraś.</u> | |
| 73 | - <u xml:id="u-12.2" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Przystępujemy do składania ślubowania przez pp. posłów. Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie treści ślubowania.</u> | |
| 74 | - <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Izba wstaje.)</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-12.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Augustyniak Mieczysław.</u> | |
| 75 | 69 | </div> |
| 76 | 70 | <div xml:id="div-13"> |
| 77 | - <u xml:id="u-13.0" who="#SekretarzpZenczykowski">— „Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie.”</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-13.0" who="#PAugustyniak">Ślubuję.</u> | |
| 78 | 72 | </div> |
| 79 | 73 | <div xml:id="div-14"> |
| 80 | - <u xml:id="u-14.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o wywoływanie Panów Posłów z listy, a Panów Posłów proszę o składanie ślubowania, gdy usłyszą swe nazwisko.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-14.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Baran Stefan.</u> | |
| 81 | 75 | </div> |
| 82 | 76 | <div xml:id="div-15"> |
| 83 | - <u xml:id="u-15.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Antonowicz Witold.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-15.0" who="#PBaran">Ślubuję.</u> | |
| 84 | 78 | </div> |
| 85 | 79 | <div xml:id="div-16"> |
| 86 | - <u xml:id="u-16.0" who="#PAntonowicz">Ślubuję.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-16.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Barański Władysław.</u> | |
| 87 | 81 | </div> |
| 88 | 82 | <div xml:id="div-17"> |
| 89 | - <u xml:id="u-17.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Augustyniak Mieczysław.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-17.0" who="#PBarański">Ślubuję.</u> | |
| 90 | 84 | </div> |
| 91 | 85 | <div xml:id="div-18"> |
| 92 | - <u xml:id="u-18.0" who="#PAugustyniak">Ślubuję.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-18.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bardziński Adam.</u> | |
| 93 | 87 | </div> |
| 94 | 88 | <div xml:id="div-19"> |
| 95 | - <u xml:id="u-19.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Baran Stefan.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-19.0" who="#PBardziński">Ślubuję.</u> | |
| 96 | 90 | </div> |
| 97 | 91 | <div xml:id="div-20"> |
| 98 | - <u xml:id="u-20.0" who="#PBaran">Ślubuję.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-20.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bartczak Franciszek.</u> | |
| 99 | 93 | </div> |
| 100 | 94 | <div xml:id="div-21"> |
| 101 | - <u xml:id="u-21.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Barański Władysław.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-21.0" who="#PBartczak">Ślubuję.</u> | |
| 102 | 96 | </div> |
| 103 | 97 | <div xml:id="div-22"> |
| 104 | - <u xml:id="u-22.0" who="#PBaranski">Ślubuję.</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-22.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bartoszek Tomasz.</u> | |
| 105 | 99 | </div> |
| 106 | 100 | <div xml:id="div-23"> |
| 107 | - <u xml:id="u-23.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bardziński Adam.</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-23.0" who="#PBartoszek">Ślubuję.</u> | |
| 108 | 102 | </div> |
| 109 | 103 | <div xml:id="div-24"> |
| 110 | - <u xml:id="u-24.0" who="#PBardzinski">Ślubuję.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-24.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bartsch Maksymilian.</u> | |
| 111 | 105 | </div> |
| 112 | 106 | <div xml:id="div-25"> |
| 113 | - <u xml:id="u-25.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bartczak Franciszek.</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-25.0" who="#PBartsch">Ślubuję.</u> | |
| 114 | 108 | </div> |
| 115 | 109 | <div xml:id="div-26"> |
| 116 | - <u xml:id="u-26.0" who="#PBartczak">Ślubuję.</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-26.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bartuś Teodor.</u> | |
| 117 | 111 | </div> |
| 118 | 112 | <div xml:id="div-27"> |
| 119 | - <u xml:id="u-27.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bartoszek Tomasz.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-27.0" who="#PBartuś">Ślubuję.</u> | |
| 120 | 114 | </div> |
| 121 | 115 | <div xml:id="div-28"> |
| 122 | - <u xml:id="u-28.0" who="#PBartoszek">Ślubuję.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-28.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bijasiewicz Robert.</u> | |
| 123 | 117 | </div> |
| 124 | 118 | <div xml:id="div-29"> |
| 125 | - <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bartsch Maksymilian.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-29.0" who="#PBijasiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 126 | 120 | </div> |
| 127 | 121 | <div xml:id="div-30"> |
| 128 | - <u xml:id="u-30.0" who="#PBartsch">Ślubuję.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-30.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bilak Stefan.</u> | |
| 129 | 123 | </div> |
| 130 | 124 | <div xml:id="div-31"> |
| 131 | - <u xml:id="u-31.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bartuś Teodor.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-31.0" who="#PBilak">Ślubuję.</u> | |
| 132 | 126 | </div> |
| 133 | 127 | <div xml:id="div-32"> |
| 134 | - <u xml:id="u-32.0" who="#PBartus">Ślubuję.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-32.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Boluch Wasyl,</u> | |
| 135 | 129 | </div> |
| 136 | 130 | <div xml:id="div-33"> |
| 137 | - <u xml:id="u-33.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bijasiewicz Robert.</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-33.0" who="#PBoluch">Ślubuję.</u> | |
| 138 | 132 | </div> |
| 139 | 133 | <div xml:id="div-34"> |
| 140 | - <u xml:id="u-34.0" who="#PBijasiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-34.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Browiński Michał.</u> | |
| 141 | 135 | </div> |
| 142 | 136 | <div xml:id="div-35"> |
| 143 | - <u xml:id="u-35.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bilak Stefan.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-35.0" who="#PBrowiński">Ślubuję.</u> | |
| 144 | 138 | </div> |
| 145 | 139 | <div xml:id="div-36"> |
| 146 | - <u xml:id="u-36.0" who="#PBilak">Ślubuję.</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-36.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Brylski Lucjan.</u> | |
| 147 | 141 | </div> |
| 148 | 142 | <div xml:id="div-37"> |
| 149 | - <u xml:id="u-37.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Boluch Wasyl,</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-37.0" who="#PBrylski">Ślubuję.</u> | |
| 150 | 144 | </div> |
| 151 | 145 | <div xml:id="div-38"> |
| 152 | - <u xml:id="u-38.0" who="#PBoluch">Ślubuję.</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-38.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Budzanowski Teofil.</u> | |
| 153 | 147 | </div> |
| 154 | 148 | <div xml:id="div-39"> |
| 155 | - <u xml:id="u-39.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Browiński Michał.</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-39.0" who="#PBudzanowski">Ślubuję.</u> | |
| 156 | 150 | </div> |
| 157 | 151 | <div xml:id="div-40"> |
| 158 | - <u xml:id="u-40.0" who="#PBrowinski">Ślubuję.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-40.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Bura Nikita.</u> | |
| 159 | 153 | </div> |
| 160 | 154 | <div xml:id="div-41"> |
| 161 | - <u xml:id="u-41.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Brylski Lucjan.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-41.0" who="#PBura">Ślubuję.</u> | |
| 162 | 156 | </div> |
| 163 | 157 | <div xml:id="div-42"> |
| 164 | - <u xml:id="u-42.0" who="#PBrylski">Ślubuję.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-42.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Celewicz Włodzimierz.</u> | |
| 165 | 159 | </div> |
| 166 | 160 | <div xml:id="div-43"> |
| 167 | - <u xml:id="u-43.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Budzanowski Teofil.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-43.0" who="#PCelewicz">Ślubuję.</u> | |
| 168 | 162 | </div> |
| 169 | 163 | <div xml:id="div-44"> |
| 170 | - <u xml:id="u-44.0" who="#PBudzanowski">Ślubuję.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-44.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Chmieliński Stanisław.</u> | |
| 171 | 165 | </div> |
| 172 | 166 | <div xml:id="div-45"> |
| 173 | - <u xml:id="u-45.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Bura Nikita.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-45.0" who="#PChmieliński">Ślubuję.</u> | |
| 174 | 168 | </div> |
| 175 | 169 | <div xml:id="div-46"> |
| 176 | - <u xml:id="u-46.0" who="#PBura">Ślubuję.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-46.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Chrzanowski Henryk.</u> | |
| 177 | 171 | </div> |
| 178 | 172 | <div xml:id="div-47"> |
| 179 | - <u xml:id="u-47.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Celewicz Włodzimierz.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-47.0" who="#PChrzanowski">Ślubuję.</u> | |
| 180 | 174 | </div> |
| 181 | 175 | <div xml:id="div-48"> |
| 182 | - <u xml:id="u-48.0" who="#PCelewicz">Ślubuję.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-48.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Cieplak Marian.</u> | |
| 183 | 177 | </div> |
| 184 | 178 | <div xml:id="div-49"> |
| 185 | - <u xml:id="u-49.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Chmieliński Stanisław.</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-49.0" who="#PCieplak">Ślubuję.</u> | |
| 186 | 180 | </div> |
| 187 | 181 | <div xml:id="div-50"> |
| 188 | - <u xml:id="u-50.0" who="#PChmielinski">Ślubuję.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-50.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Csadek Zygmunt.</u> | |
| 189 | 183 | </div> |
| 190 | 184 | <div xml:id="div-51"> |
| 191 | - <u xml:id="u-51.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Chrzanowski Henryk.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-51.0" who="#PCsadek">Ślubuję.</u> | |
| 192 | 186 | </div> |
| 193 | 187 | <div xml:id="div-52"> |
| 194 | - <u xml:id="u-52.0" who="#PChrzanowski">Ślubuję.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-52.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Czarnecki Jan.</u> | |
| 195 | 189 | </div> |
| 196 | 190 | <div xml:id="div-53"> |
| 197 | - <u xml:id="u-53.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Cieplak Marian.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-53.0" who="#PCzarnecki">Ślubuję.</u> | |
| 198 | 192 | </div> |
| 199 | 193 | <div xml:id="div-54"> |
| 200 | - <u xml:id="u-54.0" who="#PCieplak">Ślubuję.</u> | |
| 194 | + <u xml:id="u-54.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Czarnek Marian.</u> | |
| 201 | 195 | </div> |
| 202 | 196 | <div xml:id="div-55"> |
| 203 | - <u xml:id="u-55.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Csadek Zygmunt.</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-55.0" who="#PCzarnek">Ślubuję.</u> | |
| 204 | 198 | </div> |
| 205 | 199 | <div xml:id="div-56"> |
| 206 | - <u xml:id="u-56.0" who="#PCsadek">Ślubuję.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-56.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Czerwiński Antoni.</u> | |
| 207 | 201 | </div> |
| 208 | 202 | <div xml:id="div-57"> |
| 209 | - <u xml:id="u-57.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Czarnecki Jan.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-57.0" who="#PCzerwiński">Ślubuję.</u> | |
| 210 | 204 | </div> |
| 211 | 205 | <div xml:id="div-58"> |
| 212 | - <u xml:id="u-58.0" who="#PCzarnecki">Ślubuję.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-58.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dąbrowski Stanisław.</u> | |
| 213 | 207 | </div> |
| 214 | 208 | <div xml:id="div-59"> |
| 215 | - <u xml:id="u-59.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Czarnek Marian.</u> | |
| 216 | - <u xml:id="u-59.1" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Czerwiński Antoni.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-59.0" who="#PDąbrowski">Ślubuję.</u> | |
| 217 | 210 | </div> |
| 218 | 211 | <div xml:id="div-60"> |
| 219 | - <u xml:id="u-60.0" who="#PCzerwinski">Ślubuję.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-60.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Deryng Antoni.</u> | |
| 220 | 213 | </div> |
| 221 | 214 | <div xml:id="div-61"> |
| 222 | - <u xml:id="u-61.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dąbrowski Stanisław.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-61.0" who="#PDeryng">Ślubuję.</u> | |
| 223 | 216 | </div> |
| 224 | 217 | <div xml:id="div-62"> |
| 225 | - <u xml:id="u-62.0" who="#PDabrowski">Ślubuję.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-62.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Długiewicz Franciszek.</u> | |
| 226 | 219 | </div> |
| 227 | 220 | <div xml:id="div-63"> |
| 228 | - <u xml:id="u-63.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dryng Antoni.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-63.0" who="#PDługiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 229 | 222 | </div> |
| 230 | 223 | <div xml:id="div-64"> |
| 231 | - <u xml:id="u-64.0" who="#PDeryng">Ślubuję.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-64.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Długosz Wacław.</u> | |
| 232 | 225 | </div> |
| 233 | 226 | <div xml:id="div-65"> |
| 234 | - <u xml:id="u-65.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Długiewicz Franciszek.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-65.0" who="#PDługosz">Ślubuję.</u> | |
| 235 | 228 | </div> |
| 236 | 229 | <div xml:id="div-66"> |
| 237 | - <u xml:id="u-66.0" who="#PDlugiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-66.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dobkowski Józef.</u> | |
| 238 | 231 | </div> |
| 239 | 232 | <div xml:id="div-67"> |
| 240 | - <u xml:id="u-67.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Długosz Wacław.</u> | |
| 233 | + <u xml:id="u-67.0" who="#PDobkowski">Ślubuję.</u> | |
| 241 | 234 | </div> |
| 242 | 235 | <div xml:id="div-68"> |
| 243 | - <u xml:id="u-68.0" who="#PDlugosz">Ślubuję.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-68.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dobrowolski Adam.</u> | |
| 244 | 237 | </div> |
| 245 | 238 | <div xml:id="div-69"> |
| 246 | - <u xml:id="u-69.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dobrowolski Adam.</u> | |
| 247 | - <u xml:id="u-69.1" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Döllinger Zygmunt.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-69.0" who="#PDobrowolski">Ślubuję.</u> | |
| 248 | 240 | </div> |
| 249 | 241 | <div xml:id="div-70"> |
| 250 | - <u xml:id="u-70.0" who="#PDollinger">Ślubuję.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-70.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Döllinger Zygmunt.</u> | |
| 251 | 243 | </div> |
| 252 | 244 | <div xml:id="div-71"> |
| 253 | - <u xml:id="u-71.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Drożdż Franciszek.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-71.0" who="#PDöllinger">Ślubuję.</u> | |
| 254 | 246 | </div> |
| 255 | 247 | <div xml:id="div-72"> |
| 256 | - <u xml:id="u-72.0" who="#PDrozdz">Ślubuję.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-72.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Drożdż Franciszek.</u> | |
| 257 | 249 | </div> |
| 258 | 250 | <div xml:id="div-73"> |
| 259 | - <u xml:id="u-73.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dudkiewicz Edward.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-73.0" who="#PDrożdż">Ślubuję.</u> | |
| 260 | 252 | </div> |
| 261 | 253 | <div xml:id="div-74"> |
| 262 | - <u xml:id="u-74.0" who="#PDudkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 254 | + <u xml:id="u-74.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dudkiewicz Edward.</u> | |
| 263 | 255 | </div> |
| 264 | 256 | <div xml:id="div-75"> |
| 265 | - <u xml:id="u-75.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dudrewicz Tadeusz.</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-75.0" who="#PDudkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 266 | 258 | </div> |
| 267 | 259 | <div xml:id="div-76"> |
| 268 | - <u xml:id="u-76.0" who="#PDudrewicz">Ślubuję.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-76.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dudrewicz Tadeusz.</u> | |
| 269 | 261 | </div> |
| 270 | 262 | <div xml:id="div-77"> |
| 271 | - <u xml:id="u-77.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dudziński Juliusz.</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-77.0" who="#PDudrewicz">Ślubuję.</u> | |
| 272 | 264 | </div> |
| 273 | 265 | <div xml:id="div-78"> |
| 274 | - <u xml:id="u-78.0" who="#PDudzinski">Ślubuję.</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-78.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dudziński Juliusz.</u> | |
| 275 | 267 | </div> |
| 276 | 268 | <div xml:id="div-79"> |
| 277 | - <u xml:id="u-79.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Dziękański Włodzimierz.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-79.0" who="#PDudziński">Ślubuję.</u> | |
| 278 | 270 | </div> |
| 279 | 271 | <div xml:id="div-80"> |
| 280 | - <u xml:id="u-80.0" who="#PDziekonski">Ślubuję.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-80.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Dziekoński Włodzimierz.</u> | |
| 281 | 273 | </div> |
| 282 | 274 | <div xml:id="div-81"> |
| 283 | - <u xml:id="u-81.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ekert Edward,</u> | |
| 275 | + <u xml:id="u-81.0" who="#PDziekoński">Ślubuję.</u> | |
| 284 | 276 | </div> |
| 285 | 277 | <div xml:id="div-82"> |
| 286 | - <u xml:id="u-82.0" who="#PEkert">Ślubuję.</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-82.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ekert Edward,</u> | |
| 287 | 279 | </div> |
| 288 | 280 | <div xml:id="div-83"> |
| 289 | - <u xml:id="u-83.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Erdman Alfons.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-83.0" who="#PEkert">Ślubuję.</u> | |
| 290 | 282 | </div> |
| 291 | 283 | <div xml:id="div-84"> |
| 292 | - <u xml:id="u-84.0" who="#P">Erdman: Ślubuję.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-84.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Erdman Alfons.</u> | |
| 293 | 285 | </div> |
| 294 | 286 | <div xml:id="div-85"> |
| 295 | - <u xml:id="u-85.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Filipowicz Eugeniusz.</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-85.0" who="#PErdman">Ślubuję.</u> | |
| 296 | 288 | </div> |
| 297 | 289 | <div xml:id="div-86"> |
| 298 | - <u xml:id="u-86.0" who="#PFilipowicz">Ślubuję.</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-86.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Filipowicz Eugeniusz.</u> | |
| 299 | 291 | </div> |
| 300 | 292 | <div xml:id="div-87"> |
| 301 | - <u xml:id="u-87.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Filipski Franciszek.</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-87.0" who="#PFilipowicz">Ślubuję.</u> | |
| 302 | 294 | </div> |
| 303 | 295 | <div xml:id="div-88"> |
| 304 | - <u xml:id="u-88.0" who="#PFilipski">Ślubuję.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-88.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Filipski Franciszek.</u> | |
| 305 | 297 | </div> |
| 306 | 298 | <div xml:id="div-89"> |
| 307 | - <u xml:id="u-89.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Frąckiewicz Józef.</u> | |
| 299 | + <u xml:id="u-89.0" who="#PFilipski">Ślubuję.</u> | |
| 308 | 300 | </div> |
| 309 | 301 | <div xml:id="div-90"> |
| 310 | - <u xml:id="u-90.0" who="#PFrackiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 302 | + <u xml:id="u-90.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Frąckiewicz Józef.</u> | |
| 311 | 303 | </div> |
| 312 | 304 | <div xml:id="div-91"> |
| 313 | - <u xml:id="u-91.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Gdula Tadeusz.</u> | |
| 305 | + <u xml:id="u-91.0" who="#PFrąckiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 314 | 306 | </div> |
| 315 | 307 | <div xml:id="div-92"> |
| 316 | - <u xml:id="u-92.0" who="#PGdula">Ślubuję.</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-92.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Gdula Tadeusz.</u> | |
| 317 | 309 | </div> |
| 318 | 310 | <div xml:id="div-93"> |
| 319 | - <u xml:id="u-93.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Gebetner Jan.</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-93.0" who="#PGdula">Ślubuję.</u> | |
| 320 | 312 | </div> |
| 321 | 313 | <div xml:id="div-94"> |
| 322 | - <u xml:id="u-94.0" who="#PGebethner">Ślubuję.</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-94.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Gebethner Jan.</u> | |
| 323 | 315 | </div> |
| 324 | 316 | <div xml:id="div-95"> |
| 325 | - <u xml:id="u-95.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Głowacki Józef.</u> | |
| 317 | + <u xml:id="u-95.0" who="#PGebethner">Ślubuję.</u> | |
| 326 | 318 | </div> |
| 327 | 319 | <div xml:id="div-96"> |
| 328 | - <u xml:id="u-96.0" who="#PGlowacki">Ślubuję.</u> | |
| 320 | + <u xml:id="u-96.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Głowacki Józef.</u> | |
| 329 | 321 | </div> |
| 330 | 322 | <div xml:id="div-97"> |
| 331 | - <u xml:id="u-97.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Górski Franciszek.</u> | |
| 323 | + <u xml:id="u-97.0" who="#PGłowacki">Ślubuję.</u> | |
| 332 | 324 | </div> |
| 333 | 325 | <div xml:id="div-98"> |
| 334 | - <u xml:id="u-98.0" who="#PGorskiFranciszek">Ślubuję.</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-98.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Górski Franciszek.</u> | |
| 335 | 327 | </div> |
| 336 | 328 | <div xml:id="div-99"> |
| 337 | - <u xml:id="u-99.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Górski Władysław.</u> | |
| 329 | + <u xml:id="u-99.0" who="#PGórskiFranciszek">Ślubuję.</u> | |
| 338 | 330 | </div> |
| 339 | 331 | <div xml:id="div-100"> |
| 340 | - <u xml:id="u-100.0" who="#PGorskiWladyslaw">Ślubuję.</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-100.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Górski Władysław.</u> | |
| 341 | 333 | </div> |
| 342 | 334 | <div xml:id="div-101"> |
| 343 | - <u xml:id="u-101.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł ks. Grochowski Włodzimierz.</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-101.0" who="#PGórskiWładysław">Ślubuję.</u> | |
| 344 | 336 | </div> |
| 345 | 337 | <div xml:id="div-102"> |
| 346 | - <u xml:id="u-102.0" who="#PksGrochowski">Ślubuję.</u> | |
| 338 | + <u xml:id="u-102.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł ks. Grochowski Włodzimierz.</u> | |
| 347 | 339 | </div> |
| 348 | 340 | <div xml:id="div-103"> |
| 349 | - <u xml:id="u-103.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Grot Antoni.</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-103.0" who="#PksGrochowski">Ślubuję.</u> | |
| 350 | 342 | </div> |
| 351 | 343 | <div xml:id="div-104"> |
| 352 | - <u xml:id="u-104.0" who="#PGroth">Ślubuję.</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-104.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Groth Antoni.</u> | |
| 353 | 345 | </div> |
| 354 | 346 | <div xml:id="div-105"> |
| 355 | - <u xml:id="u-105.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Grzybkowski Aleksander.</u> | |
| 347 | + <u xml:id="u-105.0" who="#PGroth">Ślubuję.</u> | |
| 356 | 348 | </div> |
| 357 | 349 | <div xml:id="div-106"> |
| 358 | - <u xml:id="u-106.0" who="#PGrzybkowski">Ślubuję.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-106.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Grzybkowski Aleksander.</u> | |
| 359 | 351 | </div> |
| 360 | 352 | <div xml:id="div-107"> |
| 361 | - <u xml:id="u-107.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Gutowski Stanisław.</u> | |
| 353 | + <u xml:id="u-107.0" who="#PGrzybkowski">Ślubuję.</u> | |
| 362 | 354 | </div> |
| 363 | 355 | <div xml:id="div-108"> |
| 364 | - <u xml:id="u-108.0" who="#PGutowski">Ślubuję.</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-108.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Gutowski Stanisław.</u> | |
| 365 | 357 | </div> |
| 366 | 358 | <div xml:id="div-109"> |
| 367 | - <u xml:id="u-109.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Hankiewicz Grzegorz.</u> | |
| 359 | + <u xml:id="u-109.0" who="#PGutowski">Ślubuję.</u> | |
| 368 | 360 | </div> |
| 369 | 361 | <div xml:id="div-110"> |
| 370 | - <u xml:id="u-110.0" who="#PHankiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-110.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Hankiewicz Grzegorz.</u> | |
| 371 | 363 | </div> |
| 372 | 364 | <div xml:id="div-111"> |
| 373 | - <u xml:id="u-111.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł ks. Hofmann Stanisław.</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-111.0" who="#PHankiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 374 | 366 | </div> |
| 375 | 367 | <div xml:id="div-112"> |
| 376 | - <u xml:id="u-112.0" who="#PksHoffmann">Ślubuję.</u> | |
| 368 | + <u xml:id="u-112.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł ks. Hoffmann Stanisław.</u> | |
| 377 | 369 | </div> |
| 378 | 370 | <div xml:id="div-113"> |
| 379 | - <u xml:id="u-113.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Hołysz Józef.</u> | |
| 371 | + <u xml:id="u-113.0" who="#PksHoffmann">Ślubuję.</u> | |
| 380 | 372 | </div> |
| 381 | 373 | <div xml:id="div-114"> |
| 382 | - <u xml:id="u-114.0" who="#PHolysz">Ślubuję.</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-114.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Hołysz Józef.</u> | |
| 383 | 375 | </div> |
| 384 | 376 | <div xml:id="div-115"> |
| 385 | - <u xml:id="u-115.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Hüpsch Stanisław.</u> | |
| 377 | + <u xml:id="u-115.0" who="#PHołysz">Ślubuję.</u> | |
| 386 | 378 | </div> |
| 387 | 379 | <div xml:id="div-116"> |
| 388 | - <u xml:id="u-116.0" who="#PHupsch">Ślubuję.</u> | |
| 380 | + <u xml:id="u-116.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Hüpsch Stanisław.</u> | |
| 389 | 381 | </div> |
| 390 | 382 | <div xml:id="div-117"> |
| 391 | - <u xml:id="u-117.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jabłoński Tadeusz.</u> | |
| 383 | + <u xml:id="u-117.0" who="#PHüpsch">Ślubuję.</u> | |
| 392 | 384 | </div> |
| 393 | 385 | <div xml:id="div-118"> |
| 394 | - <u xml:id="u-118.0" who="#PJablonski">Ślubuję.</u> | |
| 386 | + <u xml:id="u-118.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jabłoński Tadeusz.</u> | |
| 395 | 387 | </div> |
| 396 | 388 | <div xml:id="div-119"> |
| 397 | - <u xml:id="u-119.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jahoda-Żółtowski Robert.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-119.0" who="#PJabłoński">Ślubuję.</u> | |
| 398 | 390 | </div> |
| 399 | 391 | <div xml:id="div-120"> |
| 400 | - <u xml:id="u-120.0" who="#PJahodaZoltowski">Ślubuję.</u> | |
| 392 | + <u xml:id="u-120.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jahoda-Żółtowski Robert.</u> | |
| 401 | 393 | </div> |
| 402 | 394 | <div xml:id="div-121"> |
| 403 | - <u xml:id="u-121.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jakubowicz Józef.</u> | |
| 395 | + <u xml:id="u-121.0" who="#PJahodaŻółtowski">Ślubuję.</u> | |
| 404 | 396 | </div> |
| 405 | 397 | <div xml:id="div-122"> |
| 406 | - <u xml:id="u-122.0" who="#PJakubowicz">Ślubuję.</u> | |
| 398 | + <u xml:id="u-122.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jakubowicz Józef.</u> | |
| 407 | 399 | </div> |
| 408 | 400 | <div xml:id="div-123"> |
| 409 | - <u xml:id="u-123.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Janicki Bolesław.</u> | |
| 401 | + <u xml:id="u-123.0" who="#PJakubowicz">Ślubuję.</u> | |
| 410 | 402 | </div> |
| 411 | 403 | <div xml:id="div-124"> |
| 412 | - <u xml:id="u-124.0" who="#PJanicki">Ślubuję.</u> | |
| 404 | + <u xml:id="u-124.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Janicki Bolesław.</u> | |
| 413 | 405 | </div> |
| 414 | 406 | <div xml:id="div-125"> |
| 415 | - <u xml:id="u-125.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jankowski Bolesław.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-125.0" who="#PJanicki">Ślubuję.</u> | |
| 416 | 408 | </div> |
| 417 | 409 | <div xml:id="div-126"> |
| 418 | - <u xml:id="u-126.0" who="#PJankowski">Ślubuję.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-126.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jankowski Bolesław.</u> | |
| 419 | 411 | </div> |
| 420 | 412 | <div xml:id="div-127"> |
| 421 | - <u xml:id="u-127.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jaworski Franciszek.</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-127.0" who="#PJankowski">Ślubuję.</u> | |
| 422 | 414 | </div> |
| 423 | 415 | <div xml:id="div-128"> |
| 424 | - <u xml:id="u-128.0" who="#PJaworski">Ślubuję.</u> | |
| 416 | + <u xml:id="u-128.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jaworski Franciszek.</u> | |
| 425 | 417 | </div> |
| 426 | 418 | <div xml:id="div-129"> |
| 427 | - <u xml:id="u-129.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jedynak Jan Henryk.</u> | |
| 419 | + <u xml:id="u-129.0" who="#PJaworski">Ślubuję.</u> | |
| 428 | 420 | </div> |
| 429 | 421 | <div xml:id="div-130"> |
| 430 | - <u xml:id="u-130.0" who="#PJedynak">Ślubuję.</u> | |
| 422 | + <u xml:id="u-130.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jedynak Jan Henryk.</u> | |
| 431 | 423 | </div> |
| 432 | 424 | <div xml:id="div-131"> |
| 433 | - <u xml:id="u-131.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jędrejek Jan.</u> | |
| 425 | + <u xml:id="u-131.0" who="#PJedynak">Ślubuję.</u> | |
| 434 | 426 | </div> |
| 435 | 427 | <div xml:id="div-132"> |
| 436 | - <u xml:id="u-132.0" who="#PJedrejek">Ślubuję.</u> | |
| 428 | + <u xml:id="u-132.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jędrejek Jan.</u> | |
| 437 | 429 | </div> |
| 438 | 430 | <div xml:id="div-133"> |
| 439 | - <u xml:id="u-133.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jóźwiak Stanisław.</u> | |
| 431 | + <u xml:id="u-133.0" who="#PJędrejek">Ślubuję.</u> | |
| 440 | 432 | </div> |
| 441 | 433 | <div xml:id="div-134"> |
| 442 | - <u xml:id="u-134.0" who="#PJozwiak">Ślubuję.</u> | |
| 434 | + <u xml:id="u-134.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jóźwiak Stanisław.</u> | |
| 443 | 435 | </div> |
| 444 | 436 | <div xml:id="div-135"> |
| 445 | - <u xml:id="u-135.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Jurkowski Eugeniusz.</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-135.0" who="#PJóźwiak">Ślubuję.</u> | |
| 446 | 438 | </div> |
| 447 | 439 | <div xml:id="div-136"> |
| 448 | - <u xml:id="u-136.0" who="#PJurkowski">Ślubuję.</u> | |
| 440 | + <u xml:id="u-136.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Jurkowski Eugeniusz.</u> | |
| 449 | 441 | </div> |
| 450 | 442 | <div xml:id="div-137"> |
| 451 | - <u xml:id="u-137.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kaczorowski Klemens.</u> | |
| 443 | + <u xml:id="u-137.0" who="#PJurkowski">Ślubuję.</u> | |
| 452 | 444 | </div> |
| 453 | 445 | <div xml:id="div-138"> |
| 454 | - <u xml:id="u-138.0" who="#PKaczorowski">Ślubuję.</u> | |
| 446 | + <u xml:id="u-138.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kaczorowski Klemens.</u> | |
| 455 | 447 | </div> |
| 456 | 448 | <div xml:id="div-139"> |
| 457 | - <u xml:id="u-139.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kamiński Feliks.</u> | |
| 449 | + <u xml:id="u-139.0" who="#PKaczorowski">Ślubuję.</u> | |
| 458 | 450 | </div> |
| 459 | 451 | <div xml:id="div-140"> |
| 460 | - <u xml:id="u-140.0" who="#PKaminski">Ślubuję.</u> | |
| 452 | + <u xml:id="u-140.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kamiński Feliks.</u> | |
| 461 | 453 | </div> |
| 462 | 454 | <div xml:id="div-141"> |
| 463 | - <u xml:id="u-141.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Karlikowski Walenty.</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-141.0" who="#PKamiński">Ślubuję.</u> | |
| 464 | 456 | </div> |
| 465 | 457 | <div xml:id="div-142"> |
| 466 | - <u xml:id="u-142.0" who="#PKarlikowski">Ślubuję.</u> | |
| 458 | + <u xml:id="u-142.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Karlikowski Walenty.</u> | |
| 467 | 459 | </div> |
| 468 | 460 | <div xml:id="div-143"> |
| 469 | - <u xml:id="u-143.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Karśnicki Feliks.</u> | |
| 461 | + <u xml:id="u-143.0" who="#PKarlikowski">Ślubuję.</u> | |
| 470 | 462 | </div> |
| 471 | 463 | <div xml:id="div-144"> |
| 472 | - <u xml:id="u-144.0" who="#PKarsnicki">Ślubuję.</u> | |
| 464 | + <u xml:id="u-144.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Karśnicki Feliks.</u> | |
| 473 | 465 | </div> |
| 474 | 466 | <div xml:id="div-145"> |
| 475 | - <u xml:id="u-145.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kienć Benedykt.</u> | |
| 467 | + <u xml:id="u-145.0" who="#PKarśnicki">Ślubuję.</u> | |
| 476 | 468 | </div> |
| 477 | 469 | <div xml:id="div-146"> |
| 478 | - <u xml:id="u-146.0" who="#PKienc">Ślubuję.</u> | |
| 470 | + <u xml:id="u-146.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kienć Benedykt.</u> | |
| 479 | 471 | </div> |
| 480 | 472 | <div xml:id="div-147"> |
| 481 | - <u xml:id="u-147.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Klimczuk Maksymilian.</u> | |
| 473 | + <u xml:id="u-147.0" who="#PKienć">Ślubuję.</u> | |
| 482 | 474 | </div> |
| 483 | 475 | <div xml:id="div-148"> |
| 484 | - <u xml:id="u-148.0" who="#PKlimczuk">Ślubuję.</u> | |
| 476 | + <u xml:id="u-148.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Klimczuk Maksymilian.</u> | |
| 485 | 477 | </div> |
| 486 | 478 | <div xml:id="div-149"> |
| 487 | - <u xml:id="u-149.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Klimek Władysław.</u> | |
| 479 | + <u xml:id="u-149.0" who="#PKlimczuk">Ślubuję.</u> | |
| 488 | 480 | </div> |
| 489 | 481 | <div xml:id="div-150"> |
| 490 | - <u xml:id="u-150.0" who="#PKlimek">Ślubuję.</u> | |
| 482 | + <u xml:id="u-150.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Klimek Władysław.</u> | |
| 491 | 483 | </div> |
| 492 | 484 | <div xml:id="div-151"> |
| 493 | - <u xml:id="u-151.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Klimkiewicz Stefan.</u> | |
| 485 | + <u xml:id="u-151.0" who="#PKlimek">Ślubuję.</u> | |
| 494 | 486 | </div> |
| 495 | 487 | <div xml:id="div-152"> |
| 496 | - <u xml:id="u-152.0" who="#PKlimkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 488 | + <u xml:id="u-152.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Klimkiewicz Stefan.</u> | |
| 497 | 489 | </div> |
| 498 | 490 | <div xml:id="div-153"> |
| 499 | - <u xml:id="u-153.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kobosko Józef.</u> | |
| 491 | + <u xml:id="u-153.0" who="#PKlimkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 500 | 492 | </div> |
| 501 | 493 | <div xml:id="div-154"> |
| 502 | - <u xml:id="u-154.0" who="#PKobosko">Ślubuję.</u> | |
| 494 | + <u xml:id="u-154.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kobosko Józef.</u> | |
| 503 | 495 | </div> |
| 504 | 496 | <div xml:id="div-155"> |
| 505 | - <u xml:id="u-155.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kolbusz Franciszek.</u> | |
| 497 | + <u xml:id="u-155.0" who="#PKobosko">Ślubuję.</u> | |
| 506 | 498 | </div> |
| 507 | 499 | <div xml:id="div-156"> |
| 508 | - <u xml:id="u-156.0" who="#PKolbusz">Ślubuję.</u> | |
| 500 | + <u xml:id="u-156.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kolbusz Franciszek.</u> | |
| 509 | 501 | </div> |
| 510 | 502 | <div xml:id="div-157"> |
| 511 | - <u xml:id="u-157.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kondysar Ferdynand.</u> | |
| 503 | + <u xml:id="u-157.0" who="#PKolbusz">Ślubuję.</u> | |
| 512 | 504 | </div> |
| 513 | 505 | <div xml:id="div-158"> |
| 514 | - <u xml:id="u-158.0" who="#PKondysar">Ślubuję.</u> | |
| 506 | + <u xml:id="u-158.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kondysar Ferdynand.</u> | |
| 515 | 507 | </div> |
| 516 | 508 | <div xml:id="div-159"> |
| 517 | - <u xml:id="u-159.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Konieczny Władysław.</u> | |
| 509 | + <u xml:id="u-159.0" who="#PKondysar">Ślubuję.</u> | |
| 518 | 510 | </div> |
| 519 | 511 | <div xml:id="div-160"> |
| 520 | - <u xml:id="u-160.0" who="#PKonieczny">Ślubuję.</u> | |
| 512 | + <u xml:id="u-160.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Konieczny Władysław.</u> | |
| 521 | 513 | </div> |
| 522 | 514 | <div xml:id="div-161"> |
| 523 | - <u xml:id="u-161.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kosidło Włodzimierz.</u> | |
| 515 | + <u xml:id="u-161.0" who="#PKonieczny">Ślubuję.</u> | |
| 524 | 516 | </div> |
| 525 | 517 | <div xml:id="div-162"> |
| 526 | - <u xml:id="u-162.0" who="#PKosidlo">Ślubuję.</u> | |
| 518 | + <u xml:id="u-162.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kosidło Włodzimierz.</u> | |
| 527 | 519 | </div> |
| 528 | 520 | <div xml:id="div-163"> |
| 529 | - <u xml:id="u-163.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kościałkowski Zyndram Marian.</u> | |
| 521 | + <u xml:id="u-163.0" who="#PKosidło">Ślubuję.</u> | |
| 530 | 522 | </div> |
| 531 | 523 | <div xml:id="div-164"> |
| 532 | - <u xml:id="u-164.0" who="#PKoscialkowskiZyndram">Ślubuję.</u> | |
| 524 | + <u xml:id="u-164.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kościałkowski-Zyndram Marian.</u> | |
| 533 | 525 | </div> |
| 534 | 526 | <div xml:id="div-165"> |
| 535 | - <u xml:id="u-165.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Koter Andrzej.</u> | |
| 527 | + <u xml:id="u-165.0" who="#PZyndramKościałkowski">Ślubuję.</u> | |
| 536 | 528 | </div> |
| 537 | 529 | <div xml:id="div-166"> |
| 538 | - <u xml:id="u-166.0" who="#PKoter">Ślubuję.</u> | |
| 530 | + <u xml:id="u-166.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Koter Andrzej.</u> | |
| 539 | 531 | </div> |
| 540 | 532 | <div xml:id="div-167"> |
| 541 | - <u xml:id="u-167.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Krawczyński Stanisław.</u> | |
| 533 | + <u xml:id="u-167.0" who="#PKoter">Ślubuję.</u> | |
| 542 | 534 | </div> |
| 543 | 535 | <div xml:id="div-168"> |
| 544 | - <u xml:id="u-168.0" who="#PKrawczynski">Ślubuję.</u> | |
| 536 | + <u xml:id="u-168.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Krawczyński Stanisław.</u> | |
| 545 | 537 | </div> |
| 546 | 538 | <div xml:id="div-169"> |
| 547 | - <u xml:id="u-169.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Krengelewski Jan.</u> | |
| 539 | + <u xml:id="u-169.0" who="#PKrawczyński">Ślubuję.</u> | |
| 548 | 540 | </div> |
| 549 | 541 | <div xml:id="div-170"> |
| 550 | - <u xml:id="u-170.0" who="#PKrengelewski">Ślubuję.</u> | |
| 542 | + <u xml:id="u-170.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Krengelewski Jan.</u> | |
| 551 | 543 | </div> |
| 552 | 544 | <div xml:id="div-171"> |
| 553 | - <u xml:id="u-171.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kruk Józef.</u> | |
| 545 | + <u xml:id="u-171.0" who="#PKrengelewski">Ślubuję.</u> | |
| 554 | 546 | </div> |
| 555 | 547 | <div xml:id="div-172"> |
| 556 | - <u xml:id="u-172.0" who="#PKruk">Ślubuję.</u> | |
| 548 | + <u xml:id="u-172.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kruk Józef.</u> | |
| 557 | 549 | </div> |
| 558 | 550 | <div xml:id="div-173"> |
| 559 | - <u xml:id="u-173.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Krupski Czesław.</u> | |
| 551 | + <u xml:id="u-173.0" who="#PKruk">Ślubuję.</u> | |
| 560 | 552 | </div> |
| 561 | 553 | <div xml:id="div-174"> |
| 562 | - <u xml:id="u-174.0" who="#PKrupski">Ślubuję.</u> | |
| 554 | + <u xml:id="u-174.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Krupski Czesław.</u> | |
| 563 | 555 | </div> |
| 564 | 556 | <div xml:id="div-175"> |
| 565 | - <u xml:id="u-175.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Krzysztoń Wilhelm.</u> | |
| 557 | + <u xml:id="u-175.0" who="#PKrupski">Ślubuję.</u> | |
| 566 | 558 | </div> |
| 567 | 559 | <div xml:id="div-176"> |
| 568 | - <u xml:id="u-176.0" who="#PKrzyszton">Ślubuję,</u> | |
| 560 | + <u xml:id="u-176.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Krzysztoń Wilhelm.</u> | |
| 569 | 561 | </div> |
| 570 | 562 | <div xml:id="div-177"> |
| 571 | - <u xml:id="u-177.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Krzywiec Michał.</u> | |
| 563 | + <u xml:id="u-177.0" who="#PKrzysztoń">Ślubuję,</u> | |
| 572 | 564 | </div> |
| 573 | 565 | <div xml:id="div-178"> |
| 574 | - <u xml:id="u-178.0" who="#PKrzywiec">Ślubuję,</u> | |
| 566 | + <u xml:id="u-178.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Krzywiec Michał.</u> | |
| 575 | 567 | </div> |
| 576 | 568 | <div xml:id="div-179"> |
| 577 | - <u xml:id="u-179.0" who="#SekretarzpZenczykowski">p. Posłanka Kudelska Stefania.</u> | |
| 569 | + <u xml:id="u-179.0" who="#PKrzywiec">Ślubuję,</u> | |
| 578 | 570 | </div> |
| 579 | 571 | <div xml:id="div-180"> |
| 580 | - <u xml:id="u-180.0" who="#PKudelska">Ślubuję.</u> | |
| 572 | + <u xml:id="u-180.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Posłanka Kudelska Stefania.</u> | |
| 581 | 573 | </div> |
| 582 | 574 | <div xml:id="div-181"> |
| 583 | - <u xml:id="u-181.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P Poseł Kwapisiewicz Marian.</u> | |
| 575 | + <u xml:id="u-181.0" who="#PKudelska">Ślubuję.</u> | |
| 584 | 576 | </div> |
| 585 | 577 | <div xml:id="div-182"> |
| 586 | - <u xml:id="u-182.0" who="#PKwapisiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 578 | + <u xml:id="u-182.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P Poseł Kwapisiewicz Marian.</u> | |
| 587 | 579 | </div> |
| 588 | 580 | <div xml:id="div-183"> |
| 589 | - <u xml:id="u-183.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Kwiatkowski Eugeniusz.</u> | |
| 581 | + <u xml:id="u-183.0" who="#PKwapisiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 590 | 582 | </div> |
| 591 | 583 | <div xml:id="div-184"> |
| 592 | - <u xml:id="u-184.0" who="#PKwiatkowski">Ślubuję.</u> | |
| 584 | + <u xml:id="u-184.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Kwiatkowski Eugeniusz.</u> | |
| 593 | 585 | </div> |
| 594 | 586 | <div xml:id="div-185"> |
| 595 | - <u xml:id="u-185.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Lechnicki Tadeusz.</u> | |
| 587 | + <u xml:id="u-185.0" who="#PKwiatkowski">Ślubuję.</u> | |
| 596 | 588 | </div> |
| 597 | 589 | <div xml:id="div-186"> |
| 598 | - <u xml:id="u-186.0" who="#PLechnicki">Ślubuję.</u> | |
| 590 | + <u xml:id="u-186.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Lechnicki Tadeusz.</u> | |
| 599 | 591 | </div> |
| 600 | 592 | <div xml:id="div-187"> |
| 601 | - <u xml:id="u-187.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Leopold Stanisław.</u> | |
| 593 | + <u xml:id="u-187.0" who="#PLechnicki">Ślubuję.</u> | |
| 602 | 594 | </div> |
| 603 | 595 | <div xml:id="div-188"> |
| 604 | - <u xml:id="u-188.0" who="#PLeopold">Ślubuję.</u> | |
| 596 | + <u xml:id="u-188.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Leopold Stanisław.</u> | |
| 605 | 597 | </div> |
| 606 | 598 | <div xml:id="div-189"> |
| 607 | - <u xml:id="u-189.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Lepecki Zbigniew.</u> | |
| 599 | + <u xml:id="u-189.0" who="#PLeopold">Ślubuję.</u> | |
| 608 | 600 | </div> |
| 609 | 601 | <div xml:id="div-190"> |
| 610 | - <u xml:id="u-190.0" who="#PLepecki">Ślubuję.</u> | |
| 602 | + <u xml:id="u-190.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Lepecki Zbigniew.</u> | |
| 611 | 603 | </div> |
| 612 | 604 | <div xml:id="div-191"> |
| 613 | - <u xml:id="u-191.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Lgocki Stefan.</u> | |
| 605 | + <u xml:id="u-191.0" who="#PLepecki">Ślubuję.</u> | |
| 614 | 606 | </div> |
| 615 | 607 | <div xml:id="div-192"> |
| 616 | - <u xml:id="u-192.0" who="#PLgocki">Ślubuję.</u> | |
| 608 | + <u xml:id="u-192.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Lgocki Stefan.</u> | |
| 617 | 609 | </div> |
| 618 | 610 | <div xml:id="div-193"> |
| 619 | - <u xml:id="u-193.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Lipski Roman.</u> | |
| 611 | + <u xml:id="u-193.0" who="#PLgocki">Ślubuję.</u> | |
| 620 | 612 | </div> |
| 621 | 613 | <div xml:id="div-194"> |
| 622 | - <u xml:id="u-194.0" who="#PLipski">Ślubuję.</u> | |
| 614 | + <u xml:id="u-194.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Lipski Roman.</u> | |
| 623 | 615 | </div> |
| 624 | 616 | <div xml:id="div-195"> |
| 625 | - <u xml:id="u-195.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. ks. Poseł Lubelski Józef.</u> | |
| 617 | + <u xml:id="u-195.0" who="#PLipski">Ślubuję.</u> | |
| 626 | 618 | </div> |
| 627 | 619 | <div xml:id="div-196"> |
| 628 | - <u xml:id="u-196.0" who="#PksLubelski">Ślubuję.</u> | |
| 620 | + <u xml:id="u-196.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. ks. Poseł Lubelski Józef.</u> | |
| 629 | 621 | </div> |
| 630 | 622 | <div xml:id="div-197"> |
| 631 | - <u xml:id="u-197.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Łobodziński Jan.</u> | |
| 623 | + <u xml:id="u-197.0" who="#PksLubelski">Ślubuję.</u> | |
| 632 | 624 | </div> |
| 633 | 625 | <div xml:id="div-198"> |
| 634 | - <u xml:id="u-198.0" who="#PLobodzinski">Ślubuję.</u> | |
| 626 | + <u xml:id="u-198.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Łobodziński Jan.</u> | |
| 635 | 627 | </div> |
| 636 | 628 | <div xml:id="div-199"> |
| 637 | - <u xml:id="u-199.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Łysiak Paweł.</u> | |
| 629 | + <u xml:id="u-199.0" who="#PŁobodziński">Ślubuję.</u> | |
| 638 | 630 | </div> |
| 639 | 631 | <div xml:id="div-200"> |
| 640 | - <u xml:id="u-200.0" who="#PLysiak">Ślubuję.</u> | |
| 632 | + <u xml:id="u-200.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Łysiak Paweł.</u> | |
| 641 | 633 | </div> |
| 642 | 634 | <div xml:id="div-201"> |
| 643 | - <u xml:id="u-201.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Łyszczak Piotr.</u> | |
| 635 | + <u xml:id="u-201.0" who="#PŁysiak">Ślubuję.</u> | |
| 644 | 636 | </div> |
| 645 | 637 | <div xml:id="div-202"> |
| 646 | - <u xml:id="u-202.0" who="#PLyszczak">Ślubuję.</u> | |
| 638 | + <u xml:id="u-202.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Łyszczak Piotr.</u> | |
| 647 | 639 | </div> |
| 648 | 640 | <div xml:id="div-203"> |
| 649 | - <u xml:id="u-203.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Machalica Alojzy.</u> | |
| 641 | + <u xml:id="u-203.0" who="#PŁyszczak">Ślubuję.</u> | |
| 650 | 642 | </div> |
| 651 | 643 | <div xml:id="div-204"> |
| 652 | - <u xml:id="u-204.0" who="#PMachalica">Ślubuję.</u> | |
| 644 | + <u xml:id="u-204.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Machalica Alojzy.</u> | |
| 653 | 645 | </div> |
| 654 | 646 | <div xml:id="div-205"> |
| 655 | - <u xml:id="u-205.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Machlejd Jerzy.</u> | |
| 647 | + <u xml:id="u-205.0" who="#PMachalica">Ślubuję.</u> | |
| 656 | 648 | </div> |
| 657 | 649 | <div xml:id="div-206"> |
| 658 | - <u xml:id="u-206.0" who="#PMachlejd">Ślubuję.</u> | |
| 650 | + <u xml:id="u-206.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Machlejd Jerzy.</u> | |
| 659 | 651 | </div> |
| 660 | 652 | <div xml:id="div-207"> |
| 661 | - <u xml:id="u-207.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Makowski Wacław.</u> | |
| 653 | + <u xml:id="u-207.0" who="#PMachlejd">Ślubuję.</u> | |
| 662 | 654 | </div> |
| 663 | 655 | <div xml:id="div-208"> |
| 664 | - <u xml:id="u-208.0" who="#PMakowski">Ślubuję.</u> | |
| 656 | + <u xml:id="u-208.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Makowski Wacław.</u> | |
| 665 | 657 | </div> |
| 666 | 658 | <div xml:id="div-209"> |
| 667 | - <u xml:id="u-209.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Malinowski Mieczysław,</u> | |
| 659 | + <u xml:id="u-209.0" who="#PMakowski">Ślubuję.</u> | |
| 668 | 660 | </div> |
| 669 | 661 | <div xml:id="div-210"> |
| 670 | - <u xml:id="u-210.0" who="#PMalinowski">Ślubuję.</u> | |
| 662 | + <u xml:id="u-210.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Malinowski Mieczysław,</u> | |
| 671 | 663 | </div> |
| 672 | 664 | <div xml:id="div-211"> |
| 673 | - <u xml:id="u-211.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Marcinkowski Franciszek.</u> | |
| 665 | + <u xml:id="u-211.0" who="#PMalinowski">Ślubuję.</u> | |
| 674 | 666 | </div> |
| 675 | 667 | <div xml:id="div-212"> |
| 676 | - <u xml:id="u-212.0" who="#PMarcinkowski">Ślubuję.</u> | |
| 668 | + <u xml:id="u-212.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Marcinkowski Franciszek.</u> | |
| 677 | 669 | </div> |
| 678 | 670 | <div xml:id="div-213"> |
| 679 | - <u xml:id="u-213.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Mazurkiewicz Józef,</u> | |
| 671 | + <u xml:id="u-213.0" who="#PMarcinkowski">Ślubuję.</u> | |
| 680 | 672 | </div> |
| 681 | 673 | <div xml:id="div-214"> |
| 682 | - <u xml:id="u-214.0" who="#PMazurkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 674 | + <u xml:id="u-214.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Mazurkiewicz Józef,</u> | |
| 683 | 675 | </div> |
| 684 | 676 | <div xml:id="div-215"> |
| 685 | - <u xml:id="u-215.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Milewski Alfred.</u> | |
| 677 | + <u xml:id="u-215.0" who="#PMazurkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 686 | 678 | </div> |
| 687 | 679 | <div xml:id="div-216"> |
| 688 | - <u xml:id="u-216.0" who="#PMilewskiAlfred">Ślubuję.</u> | |
| 680 | + <u xml:id="u-216.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Milewski Alfred.</u> | |
| 689 | 681 | </div> |
| 690 | 682 | <div xml:id="div-217"> |
| 691 | - <u xml:id="u-217.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Milew</u> | |
| 692 | - <u xml:id="u-217.1" who="#SekretarzpZenczykowski">ski Józef.</u> | |
| 683 | + <u xml:id="u-217.0" who="#PMilewskiAlfred">Ślubuję.</u> | |
| 693 | 684 | </div> |
| 694 | 685 | <div xml:id="div-218"> |
| 695 | - <u xml:id="u-218.0" who="#PmMilewskiJozef">Ślubuję,</u> | |
| 686 | + <u xml:id="u-218.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Milewski Józef.</u> | |
| 696 | 687 | </div> |
| 697 | 688 | <div xml:id="div-219"> |
| 698 | - <u xml:id="u-219.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Mincberg Jakub Lejb.</u> | |
| 689 | + <u xml:id="u-219.0" who="#PMilewskiJózef">Ślubuję,</u> | |
| 699 | 690 | </div> |
| 700 | 691 | <div xml:id="div-220"> |
| 701 | - <u xml:id="u-220.0" who="#PMincberg">Ślubuję.</u> | |
| 692 | + <u xml:id="u-220.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Mincberg Jakub Lejb.</u> | |
| 702 | 693 | </div> |
| 703 | 694 | <div xml:id="div-221"> |
| 704 | - <u xml:id="u-221.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Mudryj Wasyl.</u> | |
| 695 | + <u xml:id="u-221.0" who="#PMincberg">Ślubuję.</u> | |
| 705 | 696 | </div> |
| 706 | 697 | <div xml:id="div-222"> |
| 707 | - <u xml:id="u-222.0" who="#PMudryj">Ślubuję.</u> | |
| 698 | + <u xml:id="u-222.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Mudryj Wasyl.</u> | |
| 708 | 699 | </div> |
| 709 | 700 | <div xml:id="div-223"> |
| 710 | - <u xml:id="u-223.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Mystkowski Stanisław.</u> | |
| 701 | + <u xml:id="u-223.0" who="#PMudryj">Ślubuję.</u> | |
| 711 | 702 | </div> |
| 712 | 703 | <div xml:id="div-224"> |
| 713 | - <u xml:id="u-224.0" who="#PMystkowski">Ślubuję,</u> | |
| 704 | + <u xml:id="u-224.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Mystkowski Stanisław.</u> | |
| 714 | 705 | </div> |
| 715 | 706 | <div xml:id="div-225"> |
| 716 | - <u xml:id="u-225.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Nawrócki Stefan.</u> | |
| 707 | + <u xml:id="u-225.0" who="#PMystkowski">Ślubuję.</u> | |
| 717 | 708 | </div> |
| 718 | 709 | <div xml:id="div-226"> |
| 719 | - <u xml:id="u-226.0" who="#PNawrocki">Ślubuję.</u> | |
| 710 | + <u xml:id="u-226.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Nawrocki Stefan.</u> | |
| 720 | 711 | </div> |
| 721 | 712 | <div xml:id="div-227"> |
| 722 | - <u xml:id="u-227.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Nodzykowski Józef.</u> | |
| 713 | + <u xml:id="u-227.0" who="#PNawrocki">Ślubuję.</u> | |
| 723 | 714 | </div> |
| 724 | 715 | <div xml:id="div-228"> |
| 725 | - <u xml:id="u-228.0" who="#PNodzykowski">Ślubuję.</u> | |
| 716 | + <u xml:id="u-228.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Nodzykowski Józef.</u> | |
| 726 | 717 | </div> |
| 727 | 718 | <div xml:id="div-229"> |
| 728 | - <u xml:id="u-229.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Nowak Tadeusz,</u> | |
| 719 | + <u xml:id="u-229.0" who="#PNodzykowski">Ślubuję.</u> | |
| 729 | 720 | </div> |
| 730 | 721 | <div xml:id="div-230"> |
| 731 | - <u xml:id="u-230.0" who="#PNowak">Ślubuję.</u> | |
| 722 | + <u xml:id="u-230.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Nowak Tadeusz.</u> | |
| 732 | 723 | </div> |
| 733 | 724 | <div xml:id="div-231"> |
| 734 | - <u xml:id="u-231.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Nowara Zygmunt.</u> | |
| 725 | + <u xml:id="u-231.0" who="#PNowak">Ślubuję.</u> | |
| 735 | 726 | </div> |
| 736 | 727 | <div xml:id="div-232"> |
| 737 | - <u xml:id="u-232.0" who="#PNowara">Ślubuję.</u> | |
| 728 | + <u xml:id="u-232.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Nowara Zygmunt.</u> | |
| 738 | 729 | </div> |
| 739 | 730 | <div xml:id="div-233"> |
| 740 | - <u xml:id="u-233.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ogorodnik Aleksander.</u> | |
| 731 | + <u xml:id="u-233.0" who="#PNowara">Ślubuję.</u> | |
| 741 | 732 | </div> |
| 742 | 733 | <div xml:id="div-234"> |
| 743 | - <u xml:id="u-234.0" who="#POgorodnik">Ślubuję.</u> | |
| 734 | + <u xml:id="u-234.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ogorodnik Aleksander.</u> | |
| 744 | 735 | </div> |
| 745 | 736 | <div xml:id="div-235"> |
| 746 | - <u xml:id="u-235.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Onufrejczuk Włodzimierz.</u> | |
| 737 | + <u xml:id="u-235.0" who="#POgorodnik">Ślubuję.</u> | |
| 747 | 738 | </div> |
| 748 | 739 | <div xml:id="div-236"> |
| 749 | - <u xml:id="u-236.0" who="#POnufrejczuk">Ślubuję.</u> | |
| 740 | + <u xml:id="u-236.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Onufrejczuk Włodzimierz.</u> | |
| 750 | 741 | </div> |
| 751 | 742 | <div xml:id="div-237"> |
| 752 | - <u xml:id="u-237.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Orlański Mieczysław.</u> | |
| 743 | + <u xml:id="u-237.0" who="#POnufrejczuk">Ślubuję.</u> | |
| 753 | 744 | </div> |
| 754 | 745 | <div xml:id="div-238"> |
| 755 | - <u xml:id="u-238.0" who="#POrlanski">Ślubuję.</u> | |
| 746 | + <u xml:id="u-238.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Orlański Mieczysław.</u> | |
| 756 | 747 | </div> |
| 757 | 748 | <div xml:id="div-239"> |
| 758 | - <u xml:id="u-239.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ostachowski Jan.</u> | |
| 749 | + <u xml:id="u-239.0" who="#POrlański">Ślubuję.</u> | |
| 759 | 750 | </div> |
| 760 | 751 | <div xml:id="div-240"> |
| 761 | - <u xml:id="u-240.0" who="#POstachowski">Ślubuję.</u> | |
| 752 | + <u xml:id="u-240.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ostachowski Jan.</u> | |
| 762 | 753 | </div> |
| 763 | 754 | <div xml:id="div-241"> |
| 764 | - <u xml:id="u-241.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ostafin Józef.</u> | |
| 755 | + <u xml:id="u-241.0" who="#POstachowski">Ślubuję.</u> | |
| 765 | 756 | </div> |
| 766 | 757 | <div xml:id="div-242"> |
| 767 | - <u xml:id="u-242.0" who="#POstafin">Ślubuję.</u> | |
| 758 | + <u xml:id="u-242.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ostafin Józef.</u> | |
| 768 | 759 | </div> |
| 769 | 760 | <div xml:id="div-243"> |
| 770 | - <u xml:id="u-243.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ostaszewski Roman,</u> | |
| 761 | + <u xml:id="u-243.0" who="#POstafin">Ślubuję.</u> | |
| 771 | 762 | </div> |
| 772 | 763 | <div xml:id="div-244"> |
| 773 | - <u xml:id="u-244.0" who="#POstaszewski">Ślubuję.</u> | |
| 764 | + <u xml:id="u-244.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ostaszewski Roman.</u> | |
| 774 | 765 | </div> |
| 775 | 766 | <div xml:id="div-245"> |
| 776 | - <u xml:id="u-245.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ostrowski Stanisław.</u> | |
| 767 | + <u xml:id="u-245.0" who="#POstaszewski">Ślubuję.</u> | |
| 777 | 768 | </div> |
| 778 | 769 | <div xml:id="div-246"> |
| 779 | - <u xml:id="u-246.0" who="#POstrowski">Ślubuję.</u> | |
| 770 | + <u xml:id="u-246.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ostrowski Stanisław.</u> | |
| 780 | 771 | </div> |
| 781 | 772 | <div xml:id="div-247"> |
| 782 | - <u xml:id="u-247.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł ks. Padacz Władysław Józef.</u> | |
| 773 | + <u xml:id="u-247.0" who="#POstrowski">Ślubuję.</u> | |
| 783 | 774 | </div> |
| 784 | 775 | <div xml:id="div-248"> |
| 785 | - <u xml:id="u-248.0" who="#PksPadacz">Ślubuję.</u> | |
| 776 | + <u xml:id="u-248.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł ks. Padacz Władysław Józef.</u> | |
| 786 | 777 | </div> |
| 787 | 778 | <div xml:id="div-249"> |
| 788 | - <u xml:id="u-249.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pankiewicz Michał,</u> | |
| 779 | + <u xml:id="u-249.0" who="#PksPadacz">Ślubuję.</u> | |
| 789 | 780 | </div> |
| 790 | 781 | <div xml:id="div-250"> |
| 791 | - <u xml:id="u-250.0" who="#PPankiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 782 | + <u xml:id="u-250.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pankiewicz Michał.</u> | |
| 792 | 783 | </div> |
| 793 | 784 | <div xml:id="div-251"> |
| 794 | - <u xml:id="u-251.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pawłowski Jan.</u> | |
| 785 | + <u xml:id="u-251.0" who="#PPankiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 795 | 786 | </div> |
| 796 | 787 | <div xml:id="div-252"> |
| 797 | - <u xml:id="u-252.0" who="#PPawlowski">Ślubuję.</u> | |
| 788 | + <u xml:id="u-252.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pawłowski Jan.</u> | |
| 798 | 789 | </div> |
| 799 | 790 | <div xml:id="div-253"> |
| 800 | - <u xml:id="u-253.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pełeński Zenobiusz.</u> | |
| 791 | + <u xml:id="u-253.0" who="#PPawłowski">Ślubuję.</u> | |
| 801 | 792 | </div> |
| 802 | 793 | <div xml:id="div-254"> |
| 803 | - <u xml:id="u-254.0" who="#PPelenski">Ślubuję.</u> | |
| 794 | + <u xml:id="u-254.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pełeński Zenobiusz.</u> | |
| 804 | 795 | </div> |
| 805 | 796 | <div xml:id="div-255"> |
| 806 | - <u xml:id="u-255.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Perfecki Roman.</u> | |
| 797 | + <u xml:id="u-255.0" who="#PPełeński">Ślubuję.</u> | |
| 807 | 798 | </div> |
| 808 | 799 | <div xml:id="div-256"> |
| 809 | - <u xml:id="u-256.0" who="#PPerfecki">Ślubuję.</u> | |
| 810 | - <u xml:id="u-256.1" who="#PPerfecki">Ślubuję.</u> | |
| 800 | + <u xml:id="u-256.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Perfecki Roman.</u> | |
| 811 | 801 | </div> |
| 812 | 802 | <div xml:id="div-257"> |
| 813 | - <u xml:id="u-257.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Piech Józef.</u> | |
| 803 | + <u xml:id="u-257.0" who="#PPerfecki">Ślubuję.</u> | |
| 814 | 804 | </div> |
| 815 | 805 | <div xml:id="div-258"> |
| 816 | - <u xml:id="u-258.0" who="#PPiech">Ślubuję.</u> | |
| 806 | + <u xml:id="u-258.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Piech Józef.</u> | |
| 817 | 807 | </div> |
| 818 | 808 | <div xml:id="div-259"> |
| 819 | - <u xml:id="u-259.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pieniążek Jan.</u> | |
| 809 | + <u xml:id="u-259.0" who="#PPiech">Ślubuję.</u> | |
| 820 | 810 | </div> |
| 821 | 811 | <div xml:id="div-260"> |
| 822 | - <u xml:id="u-260.0" who="#PPieniazek">Ślubuję.</u> | |
| 812 | + <u xml:id="u-260.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pieniążek Jan.</u> | |
| 823 | 813 | </div> |
| 824 | 814 | <div xml:id="div-261"> |
| 825 | - <u xml:id="u-261.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pietrzak Jan.</u> | |
| 815 | + <u xml:id="u-261.0" who="#PPieniążek">Ślubuję.</u> | |
| 826 | 816 | </div> |
| 827 | 817 | <div xml:id="div-262"> |
| 828 | - <u xml:id="u-262.0" who="#PPietrzak">Ślubuję.</u> | |
| 818 | + <u xml:id="u-262.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pietrzak Jan.</u> | |
| 829 | 819 | </div> |
| 830 | 820 | <div xml:id="div-263"> |
| 831 | - <u xml:id="u-263.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pikulski Jerzy.</u> | |
| 821 | + <u xml:id="u-263.0" who="#PPietrzak">Ślubuję.</u> | |
| 832 | 822 | </div> |
| 833 | 823 | <div xml:id="div-264"> |
| 834 | - <u xml:id="u-264.0" who="#PPikulski">Ślubuję.</u> | |
| 824 | + <u xml:id="u-264.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pikulski Jerzy.</u> | |
| 835 | 825 | </div> |
| 836 | 826 | <div xml:id="div-265"> |
| 837 | - <u xml:id="u-265.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pikusa Bolesław.</u> | |
| 827 | + <u xml:id="u-265.0" who="#PPikulski">Ślubuję.</u> | |
| 838 | 828 | </div> |
| 839 | 829 | <div xml:id="div-266"> |
| 840 | - <u xml:id="u-266.0" who="#PPikusa">Ślubuję.</u> | |
| 830 | + <u xml:id="u-266.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pikusa Bolesław.</u> | |
| 841 | 831 | </div> |
| 842 | 832 | <div xml:id="div-267"> |
| 843 | - <u xml:id="u-267.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pimonów Borys.</u> | |
| 833 | + <u xml:id="u-267.0" who="#PPikusa">Ślubuję.</u> | |
| 844 | 834 | </div> |
| 845 | 835 | <div xml:id="div-268"> |
| 846 | - <u xml:id="u-268.0" who="#PPimonow">Ślubuję.</u> | |
| 836 | + <u xml:id="u-268.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pimonow Borys.</u> | |
| 847 | 837 | </div> |
| 848 | 838 | <div xml:id="div-269"> |
| 849 | - <u xml:id="u-269.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Piotrowski Jan.</u> | |
| 839 | + <u xml:id="u-269.0" who="#PPimonow">Ślubuję.</u> | |
| 850 | 840 | </div> |
| 851 | 841 | <div xml:id="div-270"> |
| 852 | - <u xml:id="u-270.0" who="#PPiotrowski">Ślubuję.</u> | |
| 842 | + <u xml:id="u-270.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Piotrowski Jan.</u> | |
| 853 | 843 | </div> |
| 854 | 844 | <div xml:id="div-271"> |
| 855 | - <u xml:id="u-271.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pisarek Józef.</u> | |
| 845 | + <u xml:id="u-271.0" who="#PPiotrowski">Ślubuję.</u> | |
| 856 | 846 | </div> |
| 857 | 847 | <div xml:id="div-272"> |
| 858 | - <u xml:id="u-272.0" who="#PPisarek">Ślubuję.</u> | |
| 848 | + <u xml:id="u-272.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pisarek Józef.</u> | |
| 859 | 849 | </div> |
| 860 | 850 | <div xml:id="div-273"> |
| 861 | - <u xml:id="u-273.0" who="#SekretarzPZenczykowski">P. Poseł Plebanek Józef.</u> | |
| 851 | + <u xml:id="u-273.0" who="#PPisarek">Ślubuję.</u> | |
| 862 | 852 | </div> |
| 863 | 853 | <div xml:id="div-274"> |
| 864 | - <u xml:id="u-274.0" who="#PPlebanek">Ślubuję.</u> | |
| 854 | + <u xml:id="u-274.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Plebanek Józef.</u> | |
| 865 | 855 | </div> |
| 866 | 856 | <div xml:id="div-275"> |
| 867 | - <u xml:id="u-275.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pleszczyński Ludwik.</u> | |
| 857 | + <u xml:id="u-275.0" who="#PPlebanek">Ślubuję.</u> | |
| 868 | 858 | </div> |
| 869 | 859 | <div xml:id="div-276"> |
| 870 | - <u xml:id="u-276.0" who="#PPleszczynski">Ślubuję.</u> | |
| 860 | + <u xml:id="u-276.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pleszczyński Ludwik.</u> | |
| 871 | 861 | </div> |
| 872 | 862 | <div xml:id="div-277"> |
| 873 | - <u xml:id="u-277.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Potaczek Piotr.</u> | |
| 863 | + <u xml:id="u-277.0" who="#PPleszczyński">Ślubuję.</u> | |
| 874 | 864 | </div> |
| 875 | 865 | <div xml:id="div-278"> |
| 876 | - <u xml:id="u-278.0" who="#PPotaczek">Ślubuję.</u> | |
| 866 | + <u xml:id="u-278.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Potaczek Piotr.</u> | |
| 877 | 867 | </div> |
| 878 | 868 | <div xml:id="div-279"> |
| 879 | - <u xml:id="u-279.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Putek Józef.</u> | |
| 869 | + <u xml:id="u-279.0" who="#PPotaczek">Ślubuję.</u> | |
| 880 | 870 | </div> |
| 881 | 871 | <div xml:id="div-280"> |
| 882 | - <u xml:id="u-280.0" who="#PPutek">Ślubuję.</u> | |
| 872 | + <u xml:id="u-280.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Putek Józef.</u> | |
| 883 | 873 | </div> |
| 884 | 874 | <div xml:id="div-281"> |
| 885 | - <u xml:id="u-281.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Pyszko Szymon.</u> | |
| 875 | + <u xml:id="u-281.0" who="#PPutek">Ślubuję.</u> | |
| 886 | 876 | </div> |
| 887 | 877 | <div xml:id="div-282"> |
| 888 | - <u xml:id="u-282.0" who="#PPyszko">Ślubuję.</u> | |
| 878 | + <u xml:id="u-282.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Pyszko Szymon.</u> | |
| 889 | 879 | </div> |
| 890 | 880 | <div xml:id="div-283"> |
| 891 | - <u xml:id="u-283.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ratajczyk Stanisław.</u> | |
| 881 | + <u xml:id="u-283.0" who="#PPyszko">Ślubuję.</u> | |
| 892 | 882 | </div> |
| 893 | 883 | <div xml:id="div-284"> |
| 894 | - <u xml:id="u-284.0" who="#PRatajczyk">Ślubuję.</u> | |
| 884 | + <u xml:id="u-284.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ratajczyk Stanisław.</u> | |
| 895 | 885 | </div> |
| 896 | 886 | <div xml:id="div-285"> |
| 897 | - <u xml:id="u-285.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Rączkowski Ludwik.</u> | |
| 887 | + <u xml:id="u-285.0" who="#PRatajczyk">Ślubuję.</u> | |
| 898 | 888 | </div> |
| 899 | 889 | <div xml:id="div-286"> |
| 900 | - <u xml:id="u-286.0" who="#PRaczkowski">Ślubuję.</u> | |
| 890 | + <u xml:id="u-286.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Rączkowski Ludwik.</u> | |
| 901 | 891 | </div> |
| 902 | 892 | <div xml:id="div-287"> |
| 903 | - <u xml:id="u-287.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Roztek Antoni.</u> | |
| 893 | + <u xml:id="u-287.0" who="#PRączkowski">Ślubuję.</u> | |
| 904 | 894 | </div> |
| 905 | 895 | <div xml:id="div-288"> |
| 906 | - <u xml:id="u-288.0" who="#PRostek">Ślubuję.</u> | |
| 896 | + <u xml:id="u-288.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Rostek Antoni.</u> | |
| 907 | 897 | </div> |
| 908 | 898 | <div xml:id="div-289"> |
| 909 | - <u xml:id="u-289.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Rudnicki Roman.</u> | |
| 899 | + <u xml:id="u-289.0" who="#PRostek">Ślubuję.</u> | |
| 910 | 900 | </div> |
| 911 | 901 | <div xml:id="div-290"> |
| 912 | - <u xml:id="u-290.0" who="#PRudnicki">Ślubuję.</u> | |
| 902 | + <u xml:id="u-290.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Rudnicki Roman.</u> | |
| 913 | 903 | </div> |
| 914 | 904 | <div xml:id="div-291"> |
| 915 | - <u xml:id="u-291.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Rudziński Stefan.</u> | |
| 905 | + <u xml:id="u-291.0" who="#PRudnicki">Ślubuję.</u> | |
| 916 | 906 | </div> |
| 917 | 907 | <div xml:id="div-292"> |
| 918 | - <u xml:id="u-292.0" who="#PRudzinski">Ślubuję.</u> | |
| 908 | + <u xml:id="u-292.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Rudziński Stefan.</u> | |
| 919 | 909 | </div> |
| 920 | 910 | <div xml:id="div-293"> |
| 921 | - <u xml:id="u-293.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. ks. Poseł Sandecki Tomasz.</u> | |
| 911 | + <u xml:id="u-293.0" who="#PRudziński">Ślubuję.</u> | |
| 922 | 912 | </div> |
| 923 | 913 | <div xml:id="div-294"> |
| 924 | - <u xml:id="u-294.0" who="#PksSandecki">Ślubuję.</u> | |
| 914 | + <u xml:id="u-294.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. ks. Poseł Sandecki Tomasz.</u> | |
| 925 | 915 | </div> |
| 926 | 916 | <div xml:id="div-295"> |
| 927 | - <u xml:id="u-295.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sanojca Józef.</u> | |
| 917 | + <u xml:id="u-295.0" who="#PksSandecki">Ślubuję.</u> | |
| 928 | 918 | </div> |
| 929 | 919 | <div xml:id="div-296"> |
| 930 | - <u xml:id="u-296.0" who="#PSanojca">Ślubuję.</u> | |
| 920 | + <u xml:id="u-296.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sanojca Józef.</u> | |
| 931 | 921 | </div> |
| 932 | 922 | <div xml:id="div-297"> |
| 933 | - <u xml:id="u-297.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sarnecki Adolf.</u> | |
| 923 | + <u xml:id="u-297.0" who="#PSanojca">Ślubuję.</u> | |
| 934 | 924 | </div> |
| 935 | 925 | <div xml:id="div-298"> |
| 936 | - <u xml:id="u-298.0" who="#PSarnecki">Ślubuję.</u> | |
| 926 | + <u xml:id="u-298.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sarnecki Adolf.</u> | |
| 937 | 927 | </div> |
| 938 | 928 | <div xml:id="div-299"> |
| 939 | - <u xml:id="u-299.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Schwarzbart Izaak.</u> | |
| 929 | + <u xml:id="u-299.0" who="#PSarnecki">Ślubuję.</u> | |
| 940 | 930 | </div> |
| 941 | 931 | <div xml:id="div-300"> |
| 942 | - <u xml:id="u-300.0" who="#PSchwarzbart">Ślubuję.</u> | |
| 932 | + <u xml:id="u-300.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Schwarzbart Izaak.</u> | |
| 943 | 933 | </div> |
| 944 | 934 | <div xml:id="div-301"> |
| 945 | - <u xml:id="u-301.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Seidenman Salomon.</u> | |
| 935 | + <u xml:id="u-301.0" who="#PSchwarzbart">Ślubuję.</u> | |
| 946 | 936 | </div> |
| 947 | 937 | <div xml:id="div-302"> |
| 948 | - <u xml:id="u-302.0" who="#PSeidenman">Ślubuję.</u> | |
| 938 | + <u xml:id="u-302.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Seidenman Salomon.</u> | |
| 949 | 939 | </div> |
| 950 | 940 | <div xml:id="div-303"> |
| 951 | - <u xml:id="u-303.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sikorski Brunon.</u> | |
| 941 | + <u xml:id="u-303.0" who="#PSeidenman">Ślubuję.</u> | |
| 952 | 942 | </div> |
| 953 | 943 | <div xml:id="div-304"> |
| 954 | - <u xml:id="u-304.0" who="#PSikorski">Ślubuję.</u> | |
| 944 | + <u xml:id="u-304.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sikorski Brunon.</u> | |
| 955 | 945 | </div> |
| 956 | 946 | <div xml:id="div-305"> |
| 957 | - <u xml:id="u-305.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Składkowski Sławoj Felicjan.</u> | |
| 947 | + <u xml:id="u-305.0" who="#PSikorski">Ślubuję.</u> | |
| 958 | 948 | </div> |
| 959 | 949 | <div xml:id="div-306"> |
| 960 | - <u xml:id="u-306.0" who="#PSkladkowskiSlawoj">Ślubuję.</u> | |
| 950 | + <u xml:id="u-306.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Składkowski Sławoj Felicjan.</u> | |
| 961 | 951 | </div> |
| 962 | 952 | <div xml:id="div-307"> |
| 963 | - <u xml:id="u-307.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Skotnicki Adam.</u> | |
| 953 | + <u xml:id="u-307.0" who="#PSławojSkładkowski">Ślubuję.</u> | |
| 964 | 954 | </div> |
| 965 | 955 | <div xml:id="div-308"> |
| 966 | - <u xml:id="u-308.0" who="#PSkotnicki">Ślubuję.</u> | |
| 956 | + <u xml:id="u-308.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Skotnicki Adam.</u> | |
| 967 | 957 | </div> |
| 968 | 958 | <div xml:id="div-309"> |
| 969 | - <u xml:id="u-309.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Skrypnyk Stefan.</u> | |
| 959 | + <u xml:id="u-309.0" who="#PSkotnicki">Ślubuję.</u> | |
| 970 | 960 | </div> |
| 971 | 961 | <div xml:id="div-310"> |
| 972 | - <u xml:id="u-310.0" who="#PSkrypnyk">Ślubuję.</u> | |
| 962 | + <u xml:id="u-310.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Skrypnyk Stefan.</u> | |
| 973 | 963 | </div> |
| 974 | 964 | <div xml:id="div-311"> |
| 975 | - <u xml:id="u-311.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sobczyk Piotr.</u> | |
| 965 | + <u xml:id="u-311.0" who="#PSkrypnyk">Ślubuję.</u> | |
| 976 | 966 | </div> |
| 977 | 967 | <div xml:id="div-312"> |
| 978 | - <u xml:id="u-312.0" who="#PSobczyk">Ślubuję.</u> | |
| 968 | + <u xml:id="u-312.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sobczyk Piotr.</u> | |
| 979 | 969 | </div> |
| 980 | 970 | <div xml:id="div-313"> |
| 981 | - <u xml:id="u-313.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sokołowski Marian.</u> | |
| 971 | + <u xml:id="u-313.0" who="#PSobczyk">Ślubuję.</u> | |
| 982 | 972 | </div> |
| 983 | 973 | <div xml:id="div-314"> |
| 984 | - <u xml:id="u-314.0" who="#PSokolowski">Ślubuję.</u> | |
| 974 | + <u xml:id="u-314.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sokołowski Marian.</u> | |
| 985 | 975 | </div> |
| 986 | 976 | <div xml:id="div-315"> |
| 987 | - <u xml:id="u-315.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sommerstein Emil.</u> | |
| 977 | + <u xml:id="u-315.0" who="#PSokołowski">Ślubuję.</u> | |
| 988 | 978 | </div> |
| 989 | 979 | <div xml:id="div-316"> |
| 990 | - <u xml:id="u-316.0" who="#PSommerstein">Ślubuję.</u> | |
| 980 | + <u xml:id="u-316.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sommerstein Emil.</u> | |
| 991 | 981 | </div> |
| 992 | 982 | <div xml:id="div-317"> |
| 993 | - <u xml:id="u-317.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sosiński Wojciech.</u> | |
| 983 | + <u xml:id="u-317.0" who="#PSommerstein">Ślubuję.</u> | |
| 994 | 984 | </div> |
| 995 | 985 | <div xml:id="div-318"> |
| 996 | - <u xml:id="u-318.0" who="#PSosinski">Ślubuję.</u> | |
| 986 | + <u xml:id="u-318.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sosiński Wojciech.</u> | |
| 997 | 987 | </div> |
| 998 | 988 | <div xml:id="div-319"> |
| 999 | - <u xml:id="u-319.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sowa Józef.</u> | |
| 989 | + <u xml:id="u-319.0" who="#PSosiński">Ślubuję.</u> | |
| 1000 | 990 | </div> |
| 1001 | 991 | <div xml:id="div-320"> |
| 1002 | - <u xml:id="u-320.0" who="#PSowa">Ślubuję.</u> | |
| 992 | + <u xml:id="u-320.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sowa Józef.</u> | |
| 1003 | 993 | </div> |
| 1004 | 994 | <div xml:id="div-321"> |
| 1005 | - <u xml:id="u-321.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Sowiński Zygmunt.</u> | |
| 995 | + <u xml:id="u-321.0" who="#PSowa">Ślubuję.</u> | |
| 1006 | 996 | </div> |
| 1007 | 997 | <div xml:id="div-322"> |
| 1008 | - <u xml:id="u-322.0" who="#PSowinski">Ślubuję.</u> | |
| 998 | + <u xml:id="u-322.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Sowiński Zygmunt.</u> | |
| 1009 | 999 | </div> |
| 1010 | 1000 | <div xml:id="div-323"> |
| 1011 | - <u xml:id="u-323.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Stahl Zdzisław.</u> | |
| 1001 | + <u xml:id="u-323.0" who="#PSowiński">Ślubuję.</u> | |
| 1012 | 1002 | </div> |
| 1013 | 1003 | <div xml:id="div-324"> |
| 1014 | - <u xml:id="u-324.0" who="#P">Stahl: Ślubuję.</u> | |
| 1004 | + <u xml:id="u-324.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Stahl Zdzisław.</u> | |
| 1015 | 1005 | </div> |
| 1016 | 1006 | <div xml:id="div-325"> |
| 1017 | - <u xml:id="u-325.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Starzewski Maciej,</u> | |
| 1007 | + <u xml:id="u-325.0" who="#PStahl">Ślubuję.</u> | |
| 1018 | 1008 | </div> |
| 1019 | 1009 | <div xml:id="div-326"> |
| 1020 | - <u xml:id="u-326.0" who="#PStarzewski">Ślubuję.</u> | |
| 1010 | + <u xml:id="u-326.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Starzewski Maciej,</u> | |
| 1021 | 1011 | </div> |
| 1022 | 1012 | <div xml:id="div-327"> |
| 1023 | - <u xml:id="u-327.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Stoch Franciszek.</u> | |
| 1013 | + <u xml:id="u-327.0" who="#PStarzewski">Ślubuję.</u> | |
| 1024 | 1014 | </div> |
| 1025 | 1015 | <div xml:id="div-328"> |
| 1026 | - <u xml:id="u-328.0" who="#PStoch">Ślubuję</u> | |
| 1016 | + <u xml:id="u-328.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Stoch Franciszek.</u> | |
| 1027 | 1017 | </div> |
| 1028 | 1018 | <div xml:id="div-329"> |
| 1029 | - <u xml:id="u-329.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Surzyński Leon.</u> | |
| 1019 | + <u xml:id="u-329.0" who="#PStoch">Ślubuję.</u> | |
| 1030 | 1020 | </div> |
| 1031 | 1021 | <div xml:id="div-330"> |
| 1032 | - <u xml:id="u-330.0" who="#PSurzynski">Ślubuję.</u> | |
| 1022 | + <u xml:id="u-330.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Surzyński Leon.</u> | |
| 1033 | 1023 | </div> |
| 1034 | 1024 | <div xml:id="div-331"> |
| 1035 | - <u xml:id="u-331.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szczepański Włodzimierz.</u> | |
| 1025 | + <u xml:id="u-331.0" who="#PSurzyński">Ślubuję.</u> | |
| 1036 | 1026 | </div> |
| 1037 | 1027 | <div xml:id="div-332"> |
| 1038 | - <u xml:id="u-332.0" who="#PSzczepanski">Ślubuję.</u> | |
| 1028 | + <u xml:id="u-332.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szczepański Włodzimierz.</u> | |
| 1039 | 1029 | </div> |
| 1040 | 1030 | <div xml:id="div-333"> |
| 1041 | - <u xml:id="u-333.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szczytt-Niemirowicz Krzysztof.</u> | |
| 1031 | + <u xml:id="u-333.0" who="#PSzczepański">Ślubuję.</u> | |
| 1042 | 1032 | </div> |
| 1043 | 1033 | <div xml:id="div-334"> |
| 1044 | - <u xml:id="u-334.0" who="#PSzczyttNiemirowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1034 | + <u xml:id="u-334.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szczytt-Niemirowicz Krzysztof.</u> | |
| 1045 | 1035 | </div> |
| 1046 | 1036 | <div xml:id="div-335"> |
| 1047 | - <u xml:id="u-335.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szejko Jan.</u> | |
| 1037 | + <u xml:id="u-335.0" who="#PSzczyttNiemirowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1048 | 1038 | </div> |
| 1049 | 1039 | <div xml:id="div-336"> |
| 1050 | - <u xml:id="u-336.0" who="#PSzejko">Ślubuję.</u> | |
| 1040 | + <u xml:id="u-336.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szejko Jan.</u> | |
| 1051 | 1041 | </div> |
| 1052 | 1042 | <div xml:id="div-337"> |
| 1053 | - <u xml:id="u-337.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szumański Władysław.</u> | |
| 1043 | + <u xml:id="u-337.0" who="#PSzejko">Ślubuję.</u> | |
| 1054 | 1044 | </div> |
| 1055 | 1045 | <div xml:id="div-338"> |
| 1056 | - <u xml:id="u-338.0" who="#PSzumanski">Ślubuję.</u> | |
| 1046 | + <u xml:id="u-338.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szumański Władysław.</u> | |
| 1057 | 1047 | </div> |
| 1058 | 1048 | <div xml:id="div-339"> |
| 1059 | - <u xml:id="u-339.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szumowski Piotr.</u> | |
| 1049 | + <u xml:id="u-339.0" who="#PSzumański">Ślubuję.</u> | |
| 1060 | 1050 | </div> |
| 1061 | 1051 | <div xml:id="div-340"> |
| 1062 | - <u xml:id="u-340.0" who="#PSzumowski">Ślubuję.</u> | |
| 1052 | + <u xml:id="u-340.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szumowski Piotr.</u> | |
| 1063 | 1053 | </div> |
| 1064 | 1054 | <div xml:id="div-341"> |
| 1065 | - <u xml:id="u-341.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szwed Stanisław.</u> | |
| 1055 | + <u xml:id="u-341.0" who="#PSzumowski">Ślubuję.</u> | |
| 1066 | 1056 | </div> |
| 1067 | 1057 | <div xml:id="div-342"> |
| 1068 | - <u xml:id="u-342.0" who="#PSzwed">Ślubuję.</u> | |
| 1058 | + <u xml:id="u-342.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szwed Stanisław.</u> | |
| 1069 | 1059 | </div> |
| 1070 | 1060 | <div xml:id="div-343"> |
| 1071 | - <u xml:id="u-343.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. ks. Poseł Szymanowski Antoni.</u> | |
| 1061 | + <u xml:id="u-343.0" who="#PSzwed">Ślubuję.</u> | |
| 1072 | 1062 | </div> |
| 1073 | 1063 | <div xml:id="div-344"> |
| 1074 | - <u xml:id="u-344.0" who="#PksSzymanowski">Ślubuję.</u> | |
| 1064 | + <u xml:id="u-344.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. ks. Poseł Szymanowski Antoni.</u> | |
| 1075 | 1065 | </div> |
| 1076 | 1066 | <div xml:id="div-345"> |
| 1077 | - <u xml:id="u-345.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szymanowski Genadiusz.</u> | |
| 1067 | + <u xml:id="u-345.0" who="#PksSzymanowski">Ślubuję.</u> | |
| 1078 | 1068 | </div> |
| 1079 | 1069 | <div xml:id="div-346"> |
| 1080 | - <u xml:id="u-346.0" who="#PSzymanowski">Ślubuję.</u> | |
| 1070 | + <u xml:id="u-346.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szymanowski Genadiusz.</u> | |
| 1081 | 1071 | </div> |
| 1082 | 1072 | <div xml:id="div-347"> |
| 1083 | - <u xml:id="u-347.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szymański Franciszek.</u> | |
| 1073 | + <u xml:id="u-347.0" who="#PSzymanowski">Ślubuję.</u> | |
| 1084 | 1074 | </div> |
| 1085 | 1075 | <div xml:id="div-348"> |
| 1086 | - <u xml:id="u-348.0" who="#PSzymanski">Ślubuję.</u> | |
| 1076 | + <u xml:id="u-348.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szymański Franciszek.</u> | |
| 1087 | 1077 | </div> |
| 1088 | 1078 | <div xml:id="div-349"> |
| 1089 | - <u xml:id="u-349.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Szyszko-Bohusz Adolf.</u> | |
| 1079 | + <u xml:id="u-349.0" who="#PSzymański">Ślubuję.</u> | |
| 1090 | 1080 | </div> |
| 1091 | 1081 | <div xml:id="div-350"> |
| 1092 | - <u xml:id="u-350.0" who="#PSzyszkoBohusz">Ślubuję.</u> | |
| 1082 | + <u xml:id="u-350.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Szyszko-Bohusz Adolf.</u> | |
| 1093 | 1083 | </div> |
| 1094 | 1084 | <div xml:id="div-351"> |
| 1095 | - <u xml:id="u-351.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Śleszyński Stanisław.</u> | |
| 1085 | + <u xml:id="u-351.0" who="#PSzyszkoBohusz">Ślubuję.</u> | |
| 1096 | 1086 | </div> |
| 1097 | 1087 | <div xml:id="div-352"> |
| 1098 | - <u xml:id="u-352.0" who="#PSleszynski">Ślubuję.</u> | |
| 1088 | + <u xml:id="u-352.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Śleszyński Stanisław.</u> | |
| 1099 | 1089 | </div> |
| 1100 | 1090 | <div xml:id="div-353"> |
| 1101 | - <u xml:id="u-353.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Święcicki Kazimierz.</u> | |
| 1091 | + <u xml:id="u-353.0" who="#PŚleszyński">Ślubuję.</u> | |
| 1102 | 1092 | </div> |
| 1103 | 1093 | <div xml:id="div-354"> |
| 1104 | - <u xml:id="u-354.0" who="#PSwiecicki">Ślubuję.</u> | |
| 1094 | + <u xml:id="u-354.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Święcicki Kazimierz.</u> | |
| 1105 | 1095 | </div> |
| 1106 | 1096 | <div xml:id="div-355"> |
| 1107 | - <u xml:id="u-355.0" who="#SekretarzepZenczykowski">P. Poseł Świętnicki Michał.</u> | |
| 1097 | + <u xml:id="u-355.0" who="#PŚwięcicki">Ślubuję.</u> | |
| 1108 | 1098 | </div> |
| 1109 | 1099 | <div xml:id="div-356"> |
| 1110 | - <u xml:id="u-356.0" who="#PSwietnicki">Ślubuję.</u> | |
| 1100 | + <u xml:id="u-356.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Świętnicki Michał.</u> | |
| 1111 | 1101 | </div> |
| 1112 | 1102 | <div xml:id="div-357"> |
| 1113 | - <u xml:id="u-357.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Tarnawski Hilary.</u> | |
| 1103 | + <u xml:id="u-357.0" who="#PŚwiętnicki">Ślubuję.</u> | |
| 1114 | 1104 | </div> |
| 1115 | 1105 | <div xml:id="div-358"> |
| 1116 | - <u xml:id="u-358.0" who="#PTarnawski">Ślubuję.</u> | |
| 1106 | + <u xml:id="u-358.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Tarnawski Hilary.</u> | |
| 1117 | 1107 | </div> |
| 1118 | 1108 | <div xml:id="div-359"> |
| 1119 | - <u xml:id="u-359.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Tomas Emanuel.</u> | |
| 1109 | + <u xml:id="u-359.0" who="#PTarnawski">Ślubuję.</u> | |
| 1120 | 1110 | </div> |
| 1121 | 1111 | <div xml:id="div-360"> |
| 1122 | - <u xml:id="u-360.0" who="#PTomas">Ślubuję.</u> | |
| 1112 | + <u xml:id="u-360.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Tomas Emanuel.</u> | |
| 1123 | 1113 | </div> |
| 1124 | 1114 | <div xml:id="div-361"> |
| 1125 | - <u xml:id="u-361.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Trębicki Henryk.</u> | |
| 1115 | + <u xml:id="u-361.0" who="#PTomas">Ślubuję.</u> | |
| 1126 | 1116 | </div> |
| 1127 | 1117 | <div xml:id="div-362"> |
| 1128 | - <u xml:id="u-362.0" who="#PTrebicki">Ślubuję.</u> | |
| 1118 | + <u xml:id="u-362.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Trębicki Henryk.</u> | |
| 1129 | 1119 | </div> |
| 1130 | 1120 | <div xml:id="div-363"> |
| 1131 | - <u xml:id="u-363.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Trockenheim Jankiel.</u> | |
| 1121 | + <u xml:id="u-363.0" who="#PTrębicki">Ślubuję.</u> | |
| 1132 | 1122 | </div> |
| 1133 | 1123 | <div xml:id="div-364"> |
| 1134 | - <u xml:id="u-364.0" who="#PTrockenheim">Ślubuję.</u> | |
| 1124 | + <u xml:id="u-364.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Trockenheim Jankiel.</u> | |
| 1135 | 1125 | </div> |
| 1136 | 1126 | <div xml:id="div-365"> |
| 1137 | - <u xml:id="u-365.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Trzeciak Jan.</u> | |
| 1127 | + <u xml:id="u-365.0" who="#PTrockenheim">Ślubuję.</u> | |
| 1138 | 1128 | </div> |
| 1139 | 1129 | <div xml:id="div-366"> |
| 1140 | - <u xml:id="u-366.0" who="#PTrzeciak">Ślubuję.</u> | |
| 1130 | + <u xml:id="u-366.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Trzeciak Jan.</u> | |
| 1141 | 1131 | </div> |
| 1142 | 1132 | <div xml:id="div-367"> |
| 1143 | - <u xml:id="u-367.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Tylman Franciszek.</u> | |
| 1133 | + <u xml:id="u-367.0" who="#PTrzeciak">Ślubuję.</u> | |
| 1144 | 1134 | </div> |
| 1145 | 1135 | <div xml:id="div-368"> |
| 1146 | - <u xml:id="u-368.0" who="#PTylman">Ślubuję.</u> | |
| 1136 | + <u xml:id="u-368.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Tylman Franciszek.</u> | |
| 1147 | 1137 | </div> |
| 1148 | 1138 | <div xml:id="div-369"> |
| 1149 | - <u xml:id="u-369.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Ulrych Juliusz.</u> | |
| 1139 | + <u xml:id="u-369.0" who="#PTylman">Ślubuję.</u> | |
| 1150 | 1140 | </div> |
| 1151 | 1141 | <div xml:id="div-370"> |
| 1152 | - <u xml:id="u-370.0" who="#PUlrych">Ślubuję.</u> | |
| 1142 | + <u xml:id="u-370.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Ulrych Juliusz.</u> | |
| 1153 | 1143 | </div> |
| 1154 | 1144 | <div xml:id="div-371"> |
| 1155 | - <u xml:id="u-371.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wadowski Marian.</u> | |
| 1145 | + <u xml:id="u-371.0" who="#PUlrych">Ślubuję.</u> | |
| 1156 | 1146 | </div> |
| 1157 | 1147 | <div xml:id="div-372"> |
| 1158 | - <u xml:id="u-372.0" who="#PWadowski">Ślubuję.</u> | |
| 1148 | + <u xml:id="u-372.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wadowski Marian.</u> | |
| 1159 | 1149 | </div> |
| 1160 | 1150 | <div xml:id="div-373"> |
| 1161 | - <u xml:id="u-373.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wagner Edwin.</u> | |
| 1151 | + <u xml:id="u-373.0" who="#PWadowski">Ślubuję.</u> | |
| 1162 | 1152 | </div> |
| 1163 | 1153 | <div xml:id="div-374"> |
| 1164 | - <u xml:id="u-374.0" who="#PWagner">Ślubuję.</u> | |
| 1154 | + <u xml:id="u-374.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wagner Edwin.</u> | |
| 1165 | 1155 | </div> |
| 1166 | 1156 | <div xml:id="div-375"> |
| 1167 | - <u xml:id="u-375.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wawrzkowicz Antoni.</u> | |
| 1157 | + <u xml:id="u-375.0" who="#PWagner">Ślubuję.</u> | |
| 1168 | 1158 | </div> |
| 1169 | 1159 | <div xml:id="div-376"> |
| 1170 | - <u xml:id="u-376.0" who="#PWawrzkowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1160 | + <u xml:id="u-376.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wawrzkowicz Antoni.</u> | |
| 1171 | 1161 | </div> |
| 1172 | 1162 | <div xml:id="div-377"> |
| 1173 | - <u xml:id="u-377.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wełykanowicz Dymitr,</u> | |
| 1163 | + <u xml:id="u-377.0" who="#PWawrzkowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1174 | 1164 | </div> |
| 1175 | 1165 | <div xml:id="div-378"> |
| 1176 | - <u xml:id="u-378.0" who="#PWelykanowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1166 | + <u xml:id="u-378.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wełykanowicz Dymitr.</u> | |
| 1177 | 1167 | </div> |
| 1178 | 1168 | <div xml:id="div-379"> |
| 1179 | - <u xml:id="u-379.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wenda Zygmunt.</u> | |
| 1169 | + <u xml:id="u-379.0" who="#PWełykanowicz">Ślubuję.</u> | |
| 1180 | 1170 | </div> |
| 1181 | 1171 | <div xml:id="div-380"> |
| 1182 | - <u xml:id="u-380.0" who="#PWenda">Ślubuję.</u> | |
| 1172 | + <u xml:id="u-380.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wenda Zygmunt.</u> | |
| 1183 | 1173 | </div> |
| 1184 | 1174 | <div xml:id="div-381"> |
| 1185 | - <u xml:id="u-381.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wichliński Jan.</u> | |
| 1175 | + <u xml:id="u-381.0" who="#PWenda">Ślubuję.</u> | |
| 1186 | 1176 | </div> |
| 1187 | 1177 | <div xml:id="div-382"> |
| 1188 | - <u xml:id="u-382.0" who="#PWichlinski">Ślubuję.</u> | |
| 1178 | + <u xml:id="u-382.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wichliński Jan.</u> | |
| 1189 | 1179 | </div> |
| 1190 | 1180 | <div xml:id="div-383"> |
| 1191 | - <u xml:id="u-383.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wieczorkiewicz Antoni.</u> | |
| 1181 | + <u xml:id="u-383.0" who="#PWichliński">Ślubuję.</u> | |
| 1192 | 1182 | </div> |
| 1193 | 1183 | <div xml:id="div-384"> |
| 1194 | - <u xml:id="u-384.0" who="#PWieczorkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 1184 | + <u xml:id="u-384.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wieczorkiewicz Antoni.</u> | |
| 1195 | 1185 | </div> |
| 1196 | 1186 | <div xml:id="div-385"> |
| 1197 | - <u xml:id="u-385.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Witwicki Stefan.</u> | |
| 1187 | + <u xml:id="u-385.0" who="#PWieczorkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 1198 | 1188 | </div> |
| 1199 | 1189 | <div xml:id="div-386"> |
| 1200 | - <u xml:id="u-386.0" who="#PWitwicki">Ślubuję.</u> | |
| 1190 | + <u xml:id="u-386.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Witwicki Stefan.</u> | |
| 1201 | 1191 | </div> |
| 1202 | 1192 | <div xml:id="div-387"> |
| 1203 | - <u xml:id="u-387.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wnęk Stanisław.</u> | |
| 1193 | + <u xml:id="u-387.0" who="#PWitwicki">Ślubuję.</u> | |
| 1204 | 1194 | </div> |
| 1205 | 1195 | <div xml:id="div-388"> |
| 1206 | - <u xml:id="u-388.0" who="#PWnek">Ślubuję.</u> | |
| 1196 | + <u xml:id="u-388.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wnęk Stanisław.</u> | |
| 1207 | 1197 | </div> |
| 1208 | 1198 | <div xml:id="div-389"> |
| 1209 | - <u xml:id="u-389.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wnuk Bolesław.</u> | |
| 1199 | + <u xml:id="u-389.0" who="#PWnęk">Ślubuję.</u> | |
| 1210 | 1200 | </div> |
| 1211 | 1201 | <div xml:id="div-390"> |
| 1212 | - <u xml:id="u-390.0" who="#PWnuk">Ślubuję.</u> | |
| 1202 | + <u xml:id="u-390.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wnuk Bolesław.</u> | |
| 1213 | 1203 | </div> |
| 1214 | 1204 | <div xml:id="div-391"> |
| 1215 | - <u xml:id="u-391.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wolański Iwan.</u> | |
| 1205 | + <u xml:id="u-391.0" who="#PWnuk">Ślubuję.</u> | |
| 1216 | 1206 | </div> |
| 1217 | 1207 | <div xml:id="div-392"> |
| 1218 | - <u xml:id="u-392.0" who="#PWolanski">Ślubuję.</u> | |
| 1208 | + <u xml:id="u-392.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wolański Iwan.</u> | |
| 1219 | 1209 | </div> |
| 1220 | 1210 | <div xml:id="div-393"> |
| 1221 | - <u xml:id="u-393.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wójcik Jan.</u> | |
| 1211 | + <u xml:id="u-393.0" who="#PWolański">Ślubuję.</u> | |
| 1222 | 1212 | </div> |
| 1223 | 1213 | <div xml:id="div-394"> |
| 1224 | - <u xml:id="u-394.0" who="#PWojcik">Ślubuję.</u> | |
| 1214 | + <u xml:id="u-394.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wójcik Jan.</u> | |
| 1225 | 1215 | </div> |
| 1226 | 1216 | <div xml:id="div-395"> |
| 1227 | - <u xml:id="u-395.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wróbel Paweł.</u> | |
| 1217 | + <u xml:id="u-395.0" who="#PWójcik">Ślubuję.</u> | |
| 1228 | 1218 | </div> |
| 1229 | 1219 | <div xml:id="div-396"> |
| 1230 | - <u xml:id="u-396.0" who="#PWrobel">Ślubuję.</u> | |
| 1220 | + <u xml:id="u-396.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wróbel Paweł.</u> | |
| 1231 | 1221 | </div> |
| 1232 | 1222 | <div xml:id="div-397"> |
| 1233 | - <u xml:id="u-397.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wróblewski Czesław.</u> | |
| 1223 | + <u xml:id="u-397.0" who="#PWróbel">Ślubuję.</u> | |
| 1234 | 1224 | </div> |
| 1235 | 1225 | <div xml:id="div-398"> |
| 1236 | - <u xml:id="u-398.0" who="#PWroblewski">Ślubuję.</u> | |
| 1226 | + <u xml:id="u-398.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wróblewski Czesław.</u> | |
| 1237 | 1227 | </div> |
| 1238 | 1228 | <div xml:id="div-399"> |
| 1239 | - <u xml:id="u-399.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wydra Wojciech.</u> | |
| 1229 | + <u xml:id="u-399.0" who="#PWróblewski">Ślubuję.</u> | |
| 1240 | 1230 | </div> |
| 1241 | 1231 | <div xml:id="div-400"> |
| 1242 | - <u xml:id="u-400.0" who="#PWydra">Ślubuję.</u> | |
| 1232 | + <u xml:id="u-400.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wydra Wojciech.</u> | |
| 1243 | 1233 | </div> |
| 1244 | 1234 | <div xml:id="div-401"> |
| 1245 | - <u xml:id="u-401.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Wymysłowski Michał.</u> | |
| 1235 | + <u xml:id="u-401.0" who="#PWydra">Ślubuję.</u> | |
| 1246 | 1236 | </div> |
| 1247 | 1237 | <div xml:id="div-402"> |
| 1248 | - <u xml:id="u-402.0" who="#PWymyslowski">Ślubuję.</u> | |
| 1238 | + <u xml:id="u-402.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Wymysłowski Michał.</u> | |
| 1249 | 1239 | </div> |
| 1250 | 1240 | <div xml:id="div-403"> |
| 1251 | - <u xml:id="u-403.0" who="#SekretarzpZenczykowski">Wyszyński Mieczysław.</u> | |
| 1241 | + <u xml:id="u-403.0" who="#PWymysłowski">Ślubuję.</u> | |
| 1252 | 1242 | </div> |
| 1253 | 1243 | <div xml:id="div-404"> |
| 1254 | - <u xml:id="u-404.0" who="#PWyszynski">Ślubuję.</u> | |
| 1244 | + <u xml:id="u-404.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">Wyszyński Mieczysław.</u> | |
| 1255 | 1245 | </div> |
| 1256 | 1246 | <div xml:id="div-405"> |
| 1257 | - <u xml:id="u-405.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Zarzycki Włodzimierz Stefan.</u> | |
| 1247 | + <u xml:id="u-405.0" who="#PWyszyński">Ślubuję.</u> | |
| 1258 | 1248 | </div> |
| 1259 | 1249 | <div xml:id="div-406"> |
| 1260 | - <u xml:id="u-406.0" who="#PZarzycki">Ślubuję.</u> | |
| 1250 | + <u xml:id="u-406.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Zarzycki Włodzimierz Stefan.</u> | |
| 1261 | 1251 | </div> |
| 1262 | 1252 | <div xml:id="div-407"> |
| 1263 | - <u xml:id="u-407.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Zieleśiewicz Leopold Stefan.</u> | |
| 1253 | + <u xml:id="u-407.0" who="#PZarzycki">Ślubuję.</u> | |
| 1264 | 1254 | </div> |
| 1265 | 1255 | <div xml:id="div-408"> |
| 1266 | - <u xml:id="u-408.0" who="#PZieleskiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 1256 | + <u xml:id="u-408.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Zieleśkiewicz Leopold Stefan.</u> | |
| 1267 | 1257 | </div> |
| 1268 | 1258 | <div xml:id="div-409"> |
| 1269 | - <u xml:id="u-409.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Zimny Grzegorz.</u> | |
| 1259 | + <u xml:id="u-409.0" who="#PZieleśkiewicz">Ślubuję.</u> | |
| 1270 | 1260 | </div> |
| 1271 | 1261 | <div xml:id="div-410"> |
| 1272 | - <u xml:id="u-410.0" who="#PZimny">Ślubuję.</u> | |
| 1262 | + <u xml:id="u-410.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Zimny Grzegorz.</u> | |
| 1273 | 1263 | </div> |
| 1274 | 1264 | <div xml:id="div-411"> |
| 1275 | - <u xml:id="u-411.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Żeligowski Lucjan.</u> | |
| 1265 | + <u xml:id="u-411.0" who="#PZimny">Ślubuję.</u> | |
| 1276 | 1266 | </div> |
| 1277 | 1267 | <div xml:id="div-412"> |
| 1278 | - <u xml:id="u-412.0" who="#PZeligowski">Ślubuję.</u> | |
| 1268 | + <u xml:id="u-412.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Żeligowski Lucjan.</u> | |
| 1279 | 1269 | </div> |
| 1280 | 1270 | <div xml:id="div-413"> |
| 1281 | - <u xml:id="u-413.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Żukiel Alfons.</u> | |
| 1271 | + <u xml:id="u-413.0" who="#PŻeligowski">Ślubuję.</u> | |
| 1282 | 1272 | </div> |
| 1283 | 1273 | <div xml:id="div-414"> |
| 1284 | - <u xml:id="u-414.0" who="#PZukiel">Ślubuję.</u> | |
| 1274 | + <u xml:id="u-414.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Żukiel Alfons.</u> | |
| 1285 | 1275 | </div> |
| 1286 | 1276 | <div xml:id="div-415"> |
| 1287 | - <u xml:id="u-415.0" who="#SekretarzpZenczykowski">P. Poseł Zyborski Witold.</u> | |
| 1277 | + <u xml:id="u-415.0" who="#PŻukiel">Ślubuję.</u> | |
| 1288 | 1278 | </div> |
| 1289 | 1279 | <div xml:id="div-416"> |
| 1290 | - <u xml:id="u-416.0" who="#PZyborski">Ślubuję.</u> | |
| 1280 | + <u xml:id="u-416.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">P. Poseł Żyborski Witold.</u> | |
| 1291 | 1281 | </div> |
| 1292 | 1282 | <div xml:id="div-417"> |
| 1293 | - <u xml:id="u-417.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Stwierdzam, że wszyscy posłowie obecni na posiedzeniu złożyli ślubowanie.</u> | |
| 1294 | - <u xml:id="u-417.1" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Przystępujemy do wyboru Marszałka. Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie artykułów 12 i 21 regulaminu, dotyczących wyboru Marszałka i organów Sejmu.</u> | |
| 1283 | + <u xml:id="u-417.0" who="#PŻyborski">Ślubuję.</u> | |
| 1295 | 1284 | </div> |
| 1296 | 1285 | <div xml:id="div-418"> |
| 1297 | - <u xml:id="u-418.0" who="#SekretarzpZenczykowski">„Art. 12:</u> | |
| 1298 | - <u xml:id="u-418.1" who="#SekretarzpZenczykowski">(1) Marszałka wybiera Sejm spośród uprzednio zgłoszonych kandydatów bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 1299 | - <u xml:id="u-418.2" who="#SekretarzpZenczykowski">(2) Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości głosów, następuje głosowanie powtórne, przy czym kandydat, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu, będzie wyłączony od wyboru.</u> | |
| 1300 | - <u xml:id="u-418.3" who="#SekretarzpZenczykowski">(3) Jeżeli i drugie głosowanie nie da wyniku, następuje trzecie, a w razie potrzeby i dalsze, przy czym przy każdym następnym głosowaniu wyłącza się tego z kandydatów, który w poprzednim uzyskał najmniejszą liczbę głosów.</u> | |
| 1301 | - <u xml:id="u-418.4" who="#SekretarzpZenczykowski">(4) Jeżeli kilku kandydatów uzyskało tę samą najmniejszą liczbę głosów, los rozstrzyga, którego z nich wyłączy się od wyboru.</u> | |
| 1302 | - <u xml:id="u-418.5" who="#SekretarzpZenczykowski">(5) Jeżeli wszyscy kandydaci otrzymali równą liczbę głosów, zarządza się głosowanie ponowne; jeżeli ponowne głosowanie da ten sam wynik, los rozstrzyga, którego z kandydatów wyłączy się od wyboru.</u> | |
| 1303 | - <u xml:id="u-418.6" who="#SekretarzpZenczykowski">Art. 21:</u> | |
| 1304 | - <u xml:id="u-418.7" who="#SekretarzpZenczykowski">(1) Wybory do organów Sejmu odbywają się bez rozprawy.</u> | |
| 1305 | - <u xml:id="u-418.8" who="#SekretarzpZenczykowski">(2)Głosowanie odbywa się przez składanie kart.</u> | |
| 1306 | - <u xml:id="u-418.9" who="#SekretarzpZenczykowski">(3) Przy składaniu kart może być zarządzone wywoływanie posłów z listy.</u> | |
| 1307 | - <u xml:id="u-418.10" who="#SekretarzpZenczykowski">(4) Karta do głosowania ma zawierać najwyżej tyle nazwisk kandydatów, ile stanowisk jest do obsadzenia.</u> | |
| 1308 | - <u xml:id="u-418.11" who="#SekretarzpZenczykowski">(5) Przy obliczaniu wyniku głosowania nie bierze się w rachubę kart, wypełnionych niezgodnie z przepisami ustępu poprzedzającego.</u> | |
| 1309 | - <u xml:id="u-418.12" who="#SekretarzpZenczykowski">(6) Głosowanie się nie odbędzie, jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów odpowiada liczbie stanowisk, które mają być obsadzone.”</u> | |
| 1286 | + <u xml:id="u-418.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Stwierdzam, że wszyscy posłowie obecni na posiedzeniu złożyli ślubowanie.</u> | |
| 1287 | + <u xml:id="u-418.1" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Przystępujemy do wyboru Marszałka. Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie artykułów 12 i 21 regulaminu, dotyczących wyboru Marszałka i organów Sejmu.</u> | |
| 1310 | 1288 | </div> |
| 1311 | 1289 | <div xml:id="div-419"> |
| 1312 | - <u xml:id="u-419.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Panów Posłów o zgłaszanie kandydatur,</u> | |
| 1290 | + <u xml:id="u-419.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">„Art. 12:</u> | |
| 1291 | + <u xml:id="u-419.1" who="#SekretarzpŻenczykowski">(1) Marszałka wybiera Sejm spośród uprzednio zgłoszonych kandydatów bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 1292 | + <u xml:id="u-419.2" who="#SekretarzpŻenczykowski">(2) Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości głosów, następuje głosowanie powtórne, przy czym kandydat, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu, będzie wyłączony od wyboru.</u> | |
| 1293 | + <u xml:id="u-419.3" who="#SekretarzpŻenczykowski">(3) Jeżeli i drugie głosowanie nie da wyniku, następuje trzecie, a w razie potrzeby i dalsze, przy czym przy każdym następnym głosowaniu wyłącza się tego z kandydatów, który w poprzednim uzyskał najmniejszą liczbę głosów.</u> | |
| 1294 | + <u xml:id="u-419.4" who="#SekretarzpŻenczykowski">(4) Jeżeli kilku kandydatów uzyskało tę samą najmniejszą liczbę głosów, los rozstrzyga, którego z nich wyłączy się od wyboru.</u> | |
| 1295 | + <u xml:id="u-419.5" who="#SekretarzpŻenczykowski">(5) Jeżeli wszyscy kandydaci otrzymali równą liczbę głosów, zarządza się głosowanie ponowne; jeżeli ponowne głosowanie da ten sam wynik, los rozstrzyga, którego z kandydatów wyłączy się od wyboru.</u> | |
| 1296 | + <u xml:id="u-419.6" who="#SekretarzpŻenczykowski">Art. 21:</u> | |
| 1297 | + <u xml:id="u-419.7" who="#SekretarzpŻenczykowski">(1) Wybory do organów Sejmu odbywają się bez rozprawy.</u> | |
| 1298 | + <u xml:id="u-419.8" who="#SekretarzpŻenczykowski">(2) Głosowanie odbywa się przez składanie kart.</u> | |
| 1299 | + <u xml:id="u-419.9" who="#SekretarzpŻenczykowski">(3) Przy składaniu kart może być zarządzone wywoływanie posłów z listy.</u> | |
| 1300 | + <u xml:id="u-419.10" who="#SekretarzpŻenczykowski">(4) Karta do głosowania ma zawierać najwyżej tyle nazwisk kandydatów, ile stanowisk jest do obsadzenia.</u> | |
| 1301 | + <u xml:id="u-419.11" who="#SekretarzpŻenczykowski">(5) Przy obliczaniu wyniku głosowania nie bierze się w rachubę kart, wypełnionych niezgodnie z przepisami ustępu poprzedzającego.</u> | |
| 1302 | + <u xml:id="u-419.12" who="#SekretarzpŻenczykowski">(6) Głosowanie się nie odbędzie, jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów odpowiada liczbie stanowisk, które mają być obsadzone”.</u> | |
| 1313 | 1303 | </div> |
| 1314 | 1304 | <div xml:id="div-420"> |
| 1315 | - <u xml:id="u-420.0" who="#PWenda">Stawiam kandydaturę p. prof. Makowskiego Wacława.</u> | |
| 1316 | - <u xml:id="u-420.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1317 | - <u xml:id="u-420.2" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1305 | + <u xml:id="u-420.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Panów Posłów o zgłaszanie kandydatur,</u> | |
| 1318 | 1306 | </div> |
| 1319 | 1307 | <div xml:id="div-421"> |
| 1320 | - <u xml:id="u-421.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Zgłoszona została tylko jedna kandydatura p. posła prof. Wacława Makowskiego. Stwierdzam, że zgodnie z art. 21 ust (6) regulaminu głosowanie się nie odbędzie i że Marszałkiem Sejmu został wybrany p. poseł Wacław Makowski.</u> | |
| 1308 | + <u xml:id="u-421.0" who="#PWenda">Stawiam kandydaturę p. prof. Makowskiego Wacława.</u> | |
| 1321 | 1309 | <u xml:id="u-421.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 1322 | - <u xml:id="u-421.2" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Zapytuję, czy Pan Poseł przyjmuje wybór?</u> | |
| 1310 | + <u xml:id="u-421.2" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1323 | 1311 | </div> |
| 1324 | 1312 | <div xml:id="div-422"> |
| 1325 | - <u xml:id="u-422.0" who="#PMakowski">Proszę o godzinną przerwę.</u> | |
| 1313 | + <u xml:id="u-422.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Zgłoszona została tylko jedna kandydatura p. posła prof. Wacława Makowskiego. Stwierdzam, że zgodnie z art. 21 ust (6) regulaminu głosowanie się nie odbędzie i że Marszałkiem Sejmu został wybrany p. poseł Wacław Makowski.</u> | |
| 1314 | + <u xml:id="u-422.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1315 | + <u xml:id="u-422.2" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Zapytuję, czy Pan Poseł przyjmuje wybór?</u> | |
| 1326 | 1316 | </div> |
| 1327 | 1317 | <div xml:id="div-423"> |
| 1328 | - <u xml:id="u-423.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Zarządzam godzinną przerwę.</u> | |
| 1329 | - <u xml:id="u-423.1" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 10 min. 32 do godz. 11 min. 54.)</u> | |
| 1330 | - <u xml:id="u-423.2" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1331 | - <u xml:id="u-423.3" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Zapytuję ponownie Pana Posła Wacława Makowskiego, czy wybór na Marszałka Sejmu przyjmuje?</u> | |
| 1318 | + <u xml:id="u-423.0" who="#PMakowski">Proszę o godzinną przerwę.</u> | |
| 1332 | 1319 | </div> |
| 1333 | 1320 | <div xml:id="div-424"> |
| 1334 | - <u xml:id="u-424.0" who="#PMakowski">Przyjmuję.</u> | |
| 1335 | - <u xml:id="u-424.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 1321 | + <u xml:id="u-424.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Zarządzam godzinną przerwę.</u> | |
| 1322 | + <u xml:id="u-424.1" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 10 min. 32 do godz. 11 min. 54.)</u> | |
| 1323 | + <u xml:id="u-424.2" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1324 | + <u xml:id="u-424.3" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Zapytuję ponownie Pana Posła Wacława Makowskiego, czy wybór na Marszałka Sejmu przyjmuje?</u> | |
| 1336 | 1325 | </div> |
| 1337 | 1326 | <div xml:id="div-425"> |
| 1338 | - <u xml:id="u-425.0" who="#PrzewodniczacypSkwarczynski">Proszę Pana Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u> | |
| 1339 | - <u xml:id="u-425.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u> | |
| 1327 | + <u xml:id="u-425.0" who="#PMakowski">Przyjmuję.</u> | |
| 1328 | + <u xml:id="u-425.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 1340 | 1329 | </div> |
| 1341 | 1330 | <div xml:id="div-426"> |
| 1342 | - <u xml:id="u-426.0" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Zaszczycony wyborem Wysokiej Izby, prosiłem o zwłokę: chciałem — stosując się do opartego na Konstytucji i już ustalonego zwyczaju oraz czyniąc zadość memu wewnętrznemu przekonaniu — zapytać o zdanie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej. Ponieważ spotkałem się z Jego strony z życzliwą aprobatą — wybór przyjmuję.</u> | |
| 1343 | - <u xml:id="u-426.1" who="#Marszalek">Każdy wybór stwarza wzajemną zależność pomiędzy wybierającym a wybranym. Oddając swe głosy wykazaliście mi Państwo nie tylko zaufanie, za które dziękuję i które cenię bardzo wysoko, nie tylko wyznaczyliście mi zadanie, które mam spełnić, ale także daliście wyraz swego udziału we wspólnej pracy i zobowiązaliście się do jej wykonania. Będę się starał najlepiej, w miarę mej możności, sprostać włożonym na mnie obowiązkom, ale są one tylko częścią tego zbiorowego zadania, które musimy i możemy wykonać wspólnie. W tym celu bowiem zostaliśmy powołani wyborem współobywateli, dokonanym w dniu 6 listopada. Był to również akt zaufania, któremu musimy zadość uczynić, i akt nawiązania łączności i zależności wzajemnej pomiędzy wybierającą powszechnością Narodu a wybraną Izbą Sejmową.</u> | |
| 1344 | - <u xml:id="u-426.2" who="#Marszalek">Naród zaufał nam, że wykonamy według naszej możności najlepiej włożone na nas za danie i zarazem dał nam prawo wierzyć, że będzie z nami współdziałał. Bo zadanie nam zlecone jest częścią wspólnego dzieła, które tylko zbiorową pracą całego Narodu może być wykonane.</u> | |
| 1345 | - <u xml:id="u-426.3" who="#Marszalek">Konstytucja nasza zerwała z poglądem, jakoby parlament mógł być terenem egoistycznej gry przeciwstawnych interesów i stronniczych dążeń jednostek i grup. Celem Państwa jest zespolenie obywateli we współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego. A Sejm jest jednym z organów, powołanych do służby temu celowi. W imię tej zasady wzywaliśmy obywateli do udziału w wyborach. Teraz mamy obowiązek postępowaniem naszym dać świadectwo głoszonym prawdom. Będziemy więc pracowali nad tym, aby wspólnym wysiłkiem Narodu podnieść dobro powszechne w Polsce.</u> | |
| 1346 | - <u xml:id="u-426.4" who="#Marszalek">Pod tym kątem widzenia będziemy rozważali budżet, dysponowali dochodami Państwa i rozkładali ciężary na obywateli.</u> | |
| 1347 | - <u xml:id="u-426.5" who="#Marszalek">Pod tym kątem widzenia będziemy uchwalali ustawy, a w szczególności nową ordynację wyborczą tak, aby ułatwić zespoloną pracę Narodu.</u> | |
| 1348 | - <u xml:id="u-426.6" who="#Marszalek">Pod tym kątem widzenia będziemy oceniali osiągnięcia Rządu i układali swój do Rządu stosunek.</u> | |
| 1349 | - <u xml:id="u-426.7" who="#Marszalek">Stoimy wobec głębokich przeobrażeń w całym świecie i nie możemy wiedzieć, jakie żądania postawi nam dzień jutrzejszy. Ale to wiemy na pewno, że im głębiej przenikniemy się sami dążeniem do zespolonej współpracy, im ściślej potrafimy połączyć ze sobą w tej współpracy cały Naród, tym łatwiej będziemy mogli sprostać każdemu, najbardziej ciężkiemu i niespodzianenemu zadaniu, tym skuteczniej podnieść dobro powszechne, tym lepiej zasłużyć się Ojczyźnie.</u> | |
| 1350 | - <u xml:id="u-426.8" who="#Marszalek">Tą drogą także przywrócimy zachwianą powagę i znaczenie Sejmu.</u> | |
| 1351 | - <u xml:id="u-426.9" who="#Marszalek">Chciałbym przypomnieć dwa wskazania, jakie pozostawił Sejmowi jego Twórca, Wskrzesiciel Państwa Polskiego, Józef Piłsudski.</u> | |
| 1352 | - <u xml:id="u-426.10" who="#komentarz">(Posłowie wstają.)</u> | |
| 1353 | - <u xml:id="u-426.11" who="#Marszalek">—* Złożyliśmy hołd pamięci Jego chwilą skupionego milczenia. Mam nadzieję, że potrafimy Go uczcić czynami.</u> | |
| 1354 | - <u xml:id="u-426.12" who="#Marszalek">Pierwsze z nich kładzie nacisk na konieczność — „lojalnej współpracy instytucyj państwowych”. Otwierając w dniu 28 listopada 1922 r. Sejm zwyczajny Naczelnik Państwa mówił:</u> | |
| 1355 | - <u xml:id="u-426.13" who="#Marszalek">„Dotychczasowe życie polityczne Rzeczypospolitej nie wykazało wybitnych zdolności naszych do współpracy” i zwracał się do posłów — „z apelem, aby przykładem swym stwierdzili, że w naszej Ojczyźnie istnieje możliwość” takiej współpracy.</u> | |
| 1356 | - <u xml:id="u-426.14" who="#Marszalek">Nie wątpię, że wszyscy koledzy — zarówno ci, co zasiadają na ławach poselskich, jak ci, co zajmują fotele rządowe — będą starali się zgodnie zadość uczynić temu apelowi.</u> | |
| 1357 | - <u xml:id="u-426.15" who="#Marszalek">Drugie wskazanie dotyczy szerszego zagadnienia. Na jednym z pierwszych posiedzeń pierwszego Sejmu odrodzonej Rzeczypospolitej Józef Piłsudski mówił:</u> | |
| 1358 | - <u xml:id="u-426.16" who="#Marszalek">„Stworzyliśmy Polskę wolną i niepodległą. Polska tęskni do ostatniego słowa — do Polski istotnie zjednoczonej. Chcę wierzyć, że przy pomocy całego Sejmu uda się tej pracy, która wydaje się nieraz bardzo ciężką, z triumfem i sławą dla Polski dokonać.” Osiągnąć — „istotne zjednoczenie” to znaczy nie tylko połączyć ziemie i zaorać rozbiorowe kopce graniczne pomiędzy sztucznie stworzonymi dzielnicami, nie tylko usunąć odrębności prawne i naleciałości zapożyczone od obcych, to znaczy także: doprowadzić do czynnego zespolenia Narodu.</u> | |
| 1359 | - <u xml:id="u-426.17" who="#Marszalek">Tej ostatniej pracy nie zdążył już Wielki Marszałek dokończyć.</u> | |
| 1360 | - <u xml:id="u-426.18" who="#Marszalek">Podjęli ją dwaj naczelni wykonawcy Jego testamentu: Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki i Marszałek Polski Śmigły Rydz. Na ich wezwanie odpowiadaliśmy jako obywatele, dziś powołani jesteśmy, aby spełnić nadto zadanie, którę już 20 lat temu wyznaczył Sejmowi Józef Piłsudski. Myślę, że podejmiemy je z głębokim przekonaniem i wiarą, z pełnym poczuciem odpowiedzialności Weźmiemy udział w pracy nad osiągnięciem — „Polski istotnie zjednoczonej”.</u> | |
| 1361 | - <u xml:id="u-426.19" who="#Marszalek">W chwili, gdyśmy się zebrali na to pierwsze posiedzenie, dochodzi nas wiadomość o nowych ofiarach, złożonych na ołtarzu zjednoczenia Polski. Trzech żołnierzy polskich poległo w Jaworzynie.</u> | |
| 1362 | - <u xml:id="u-426.20" who="#komentarz">(Posłowie wstają.)</u> | |
| 1363 | - <u xml:id="u-426.21" who="#Marszalek">Polska wie, że nic się nic zdobywa bez ofiar, Polska umie cenić ludzi, którzy kładą swe życie w służbie idei, w służbie obowiązku. Polska wie także, że może być zawsze pewna gotowości swych synów.</u> | |
| 1364 | - <u xml:id="u-426.22" who="#Marszalek">Oparta o tę gotowość, potężna zwartą jednością Narodu, kierowana zdecydowaną wola i przenikliwym rozumiem, Polska kroczyć będzie drogą, którą sama sobie wyznaczy i z Boża pomocą odniesie na tej drodze zwycięstwo.</u> | |
| 1365 | - <u xml:id="u-426.23" who="#komentarz">(Huczne oklaski,)</u> | |
| 1366 | - <u xml:id="u-426.24" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru wicemarszałków i sekretarzy.</u> | |
| 1367 | - <u xml:id="u-426.25" who="#komentarz">(P. Sowiński: Proszę o głos.)</u> | |
| 1368 | - <u xml:id="u-426.26" who="#Marszalek">Proszę.</u> | |
| 1331 | + <u xml:id="u-426.0" who="#PrzewodniczącypSkwarczyński">Proszę Pana Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u> | |
| 1332 | + <u xml:id="u-426.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u> | |
| 1369 | 1333 | </div> |
| 1370 | 1334 | <div xml:id="div-427"> |
| 1371 | - <u xml:id="u-427.0" who="#PSowinski">Zgłaszam kandydatury na wicemarszałków pp.: Długosza Wacława, Jedynaka Jana Henryka, Surzyńskiego Leona i Wendy Zygmunta.</u> | |
| 1335 | + <u xml:id="u-427.0" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Zaszczycony wyborem Wysokiej Izby, prosiłem o zwłokę: chciałem — stosując się do opartego na Konstytucji i już ustalonego zwyczaju oraz czyniąc zadość memu wewnętrznemu przekonaniu — zapytać o zdanie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej. Ponieważ spotkałem się z Jego strony z życzliwą aprobatą — wybór przyjmuję.</u> | |
| 1336 | + <u xml:id="u-427.1" who="#Marszałek">Każdy wybór stwarza wzajemną zależność pomiędzy wybierającym a wybranym. Oddając swe głosy wykazaliście mi Państwo nie tylko zaufanie, za które dziękuję i które cenię bardzo wysoko, nie tylko wyznaczyliście mi zadanie, które mam spełnić, ale także daliście wyraz swego udziału we wspólnej pracy i zobowiązaliście się do jej wykonania. Będę się starał najlepiej, w miarę mej możności, sprostać włożonym na mnie obowiązkom, ale są one tylko częścią tego zbiorowego zadania, które musimy i możemy wykonać wspólnie. W tym celu bowiem zostaliśmy powołani wyborem współobywateli, dokonanym w dniu 6 listopada. Był to również akt zaufania, któremu musimy zadość uczynić, i akt nawiązania łączności i zależności wzajemnej pomiędzy wybierającą powszechnością Narodu a wybraną Izbą Sejmową.</u> | |
| 1337 | + <u xml:id="u-427.2" who="#Marszałek">Naród zaufał nam, że wykonamy według naszej możności najlepiej włożone na nas za danie i zarazem dał nam prawo wierzyć, że będzie z nami współdziałał. Bo zadanie nam zlecone jest częścią wspólnego dzieła, które tylko zbiorową pracą całego Narodu może być wykonane.</u> | |
| 1338 | + <u xml:id="u-427.3" who="#Marszałek">Konstytucja nasza zerwała z poglądem, jakoby parlament mógł być terenem egoistycznej gry przeciwstawnych interesów i stronniczych dążeń jednostek i grup. Celem Państwa jest zespolenie obywateli we współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego. A Sejm jest jednym z organów, powołanych do służby temu celowi. W imię tej zasady wzywaliśmy obywateli do udziału w wyborach. Teraz mamy obowiązek postępowaniem naszym dać świadectwo głoszonym prawdom. Będziemy więc pracowali nad tym, aby wspólnym wysiłkiem Narodu podnieść dobro powszechne w Polsce.</u> | |
| 1339 | + <u xml:id="u-427.4" who="#Marszałek">Pod tym kątem widzenia będziemy rozważali budżet, dysponowali dochodami Państwa i rozkładali ciężary na obywateli.</u> | |
| 1340 | + <u xml:id="u-427.5" who="#Marszałek">Pod tym kątem widzenia będziemy uchwalali ustawy, a w szczególności nową ordynację wyborczą tak, aby ułatwić zespoloną pracę Narodu.</u> | |
| 1341 | + <u xml:id="u-427.6" who="#Marszałek">Pod tym kątem widzenia będziemy oceniali osiągnięcia Rządu i układali swój do Rządu stosunek.</u> | |
| 1342 | + <u xml:id="u-427.7" who="#Marszałek">Stoimy wobec głębokich przeobrażeń w całym świecie i nie możemy wiedzieć, jakie żądania postawi nam dzień jutrzejszy. Ale to wiemy na pewno, że im głębiej przenikniemy się sami dążeniem do zespolonej współpracy, im ściślej potrafimy połączyć ze sobą w tej współpracy cały Naród, tym łatwiej będziemy mogli sprostać każdemu, najbardziej ciężkiemu i niespodzianemu zadaniu, tym skuteczniej podnieść dobro powszechne, tym lepiej zasłużyć się Ojczyźnie.</u> | |
| 1343 | + <u xml:id="u-427.8" who="#Marszałek">Tą drogą także przywrócimy zachwianą powagę i znaczenie Sejmu.</u> | |
| 1344 | + <u xml:id="u-427.9" who="#Marszałek">Chciałbym przypomnieć dwa wskazania, jakie pozostawił Sejmowi jego Twórca, Wskrzesiciel Państwa Polskiego, Józef Piłsudski.</u> | |
| 1345 | + <u xml:id="u-427.10" who="#komentarz">(Posłowie wstają.)</u> | |
| 1346 | + <u xml:id="u-427.11" who="#Marszałek">Złożyliśmy hołd pamięci Jego chwilą skupionego milczenia. Mam nadzieję, że potrafimy Go uczcić czynami.</u> | |
| 1347 | + <u xml:id="u-427.12" who="#Marszałek">Pierwsze z nich kładzie nacisk na konieczność „lojalnej współpracy instytucyj państwowych”. Otwierając w dniu 28 listopada 1922 r. Sejm zwyczajny Naczelnik Państwa mówił:</u> | |
| 1348 | + <u xml:id="u-427.13" who="#Marszałek">„Dotychczasowe życie polityczne Rzeczypospolitej nie wykazało wybitnych zdolności naszych do współpracy” i zwracał się do posłów „z apelem, aby przykładem swym stwierdzili, że w naszej Ojczyźnie istnieje możliwość” takiej współpracy.</u> | |
| 1349 | + <u xml:id="u-427.14" who="#Marszałek">Nie wątpię, że wszyscy koledzy — zarówno ci, co zasiadają na ławach poselskich, jak ci, co zajmują fotele rządowe — będą starali się zgodnie zadość uczynić temu apelowi.</u> | |
| 1350 | + <u xml:id="u-427.15" who="#Marszałek">Drugie wskazanie dotyczy szerszego zagadnienia. Na jednym z pierwszych posiedzeń pierwszego Sejmu odrodzonej Rzeczypospolitej Józef Piłsudski mówił:</u> | |
| 1351 | + <u xml:id="u-427.16" who="#Marszałek">„Stworzyliśmy Polskę wolną i niepodległą. Polska tęskni do ostatniego słowa — do Polski istotnie zjednoczonej. Chcę wierzyć, że przy pomocy całego Sejmu uda się tej pracy, która wydaje się nieraz bardzo ciężką, z triumfem i sławą dla Polski dokonać”. Osiągnąć „istotne zjednoczenie” to znaczy nie tylko połączyć ziemie i zaorać rozbiorowe kopce graniczne pomiędzy sztucznie stworzonymi dzielnicami, nie tylko usunąć odrębności prawne i naleciałości zapożyczone od obcych, to znaczy także: doprowadzić do czynnego zespolenia Narodu.</u> | |
| 1352 | + <u xml:id="u-427.17" who="#Marszałek">Tej ostatniej pracy nie zdążył już Wielki Marszałek dokończyć.</u> | |
| 1353 | + <u xml:id="u-427.18" who="#Marszałek">Podjęli ją dwaj naczelni wykonawcy Jego testamentu: Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki i Marszałek Polski Śmigły Rydz. Na ich wezwanie odpowiadaliśmy jako obywatele, dziś powołani jesteśmy, aby spełnić nadto zadanie, które już 20 lat temu wyznaczył Sejmowi Józef Piłsudski. Myślę, że podejmiemy je z głębokim przekonaniem i wiarą, z pełnym poczuciem odpowiedzialności Weźmiemy udział w pracy nad osiągnięciem „Polski istotnie zjednoczonej”.</u> | |
| 1354 | + <u xml:id="u-427.19" who="#Marszałek">W chwili, gdyśmy się zebrali na to pierwsze posiedzenie, dochodzi nas wiadomość o nowych ofiarach, złożonych na ołtarzu zjednoczenia Polski. Trzech żołnierzy polskich poległo w Jaworzynie.</u> | |
| 1355 | + <u xml:id="u-427.20" who="#komentarz">(Posłowie wstają.)</u> | |
| 1356 | + <u xml:id="u-427.21" who="#Marszałek">Polska wie, że nic się nic zdobywa bez ofiar, Polska umie cenić ludzi, którzy kładą swe życie w służbie idei, w służbie obowiązku. Polska wie także, że może być zawsze pewna gotowości swych synów.</u> | |
| 1357 | + <u xml:id="u-427.22" who="#Marszałek">Oparta o tę gotowość, potężna zwartą jednością Narodu, kierowana zdecydowaną wola i przenikliwym rozumiem, Polska kroczyć będzie drogą, którą sama sobie wyznaczy i z Boża pomocą odniesie na tej drodze zwycięstwo.</u> | |
| 1358 | + <u xml:id="u-427.23" who="#komentarz">(Huczne oklaski,)</u> | |
| 1359 | + <u xml:id="u-427.24" who="#Marszałek">Przystępujemy do wyboru wicemarszałków i sekretarzy.</u> | |
| 1360 | + <u xml:id="u-427.25" who="#komentarz">(P. Sowiński: Proszę o głos.)</u> | |
| 1361 | + <u xml:id="u-427.26" who="#Marszałek">Proszę.</u> | |
| 1372 | 1362 | </div> |
| 1373 | 1363 | <div xml:id="div-428"> |
| 1374 | - <u xml:id="u-428.0" who="#PWelykanowicz">Dodatkowo zgłaszam kandydaturę p. Mudria Wasyla.</u> | |
| 1364 | + <u xml:id="u-428.0" who="#PSowiński">Zgłaszam kandydatury na wicemarszałków pp.: Długosza Wacława, Jedynaka Jana Henryka, Surzyńskiego Leona i Wendy Zygmunta.</u> | |
| 1375 | 1365 | </div> |
| 1376 | 1366 | <div xml:id="div-429"> |
| 1377 | - <u xml:id="u-429.0" who="#PPleszczynski">Zgłaszam kandydaturę p. ks. Lubelskiego.</u> | |
| 1367 | + <u xml:id="u-429.0" who="#PWełykanowicz">Dodatkowo zgłaszam kandydaturę p. Mudryja Wasyla.</u> | |
| 1378 | 1368 | </div> |
| 1379 | 1369 | <div xml:id="div-430"> |
| 1380 | - <u xml:id="u-430.0" who="#Marszalek">Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie art. 16 i 21 regulaminu, które traktują o sposobie wyborów.</u> | |
| 1370 | + <u xml:id="u-430.0" who="#PPleszczyński">Zgłaszam kandydaturę p. ks. Lubelskiego.</u> | |
| 1381 | 1371 | </div> |
| 1382 | 1372 | <div xml:id="div-431"> |
| 1383 | - <u xml:id="u-431.0" who="#SekretarzpZenczykowski">„Art. 16:</u> | |
| 1384 | - <u xml:id="u-431.1" who="#SekretarzpZenczykowski">(1) Wicemarszałków i sekretarzy wybiera Sejm spośród uprzednio zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1385 | - <u xml:id="u-431.2" who="#SekretarzpZenczykowski">(2) Za wybranych w pierwszym głosowaniu uważa się kandydatów, którzy otrzymali głosy większości głosujących.</u> | |
| 1386 | - <u xml:id="u-431.3" who="#SekretarzpZenczykowski">(3) Jeżeli pierwsze głosowanie nie da wyniku albo da wynik częściowy, następuje głosowanie ściślejsze, przy czym skreśla się z listy kandydatów osoby, które w pierwszym głosowaniu otrzymały najmniejszą liczbę głosów w ten sposób, aby liczba kandydatów była nie większa od podwójnej liczby nieobsadzonych stanowisk.</u> | |
| 1387 | - <u xml:id="u-431.4" who="#SekretarzpZenczykowski">(4) Głosowanie ściślejsze jest ostateczne za wybranych w głosowaniu ściślejszym uważa się kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów; w razie równości rozstrzyga los, wyciągnięty przez Marszałka.</u> | |
| 1388 | - <u xml:id="u-431.5" who="#SekretarzpZenczykowski">Art. 21:</u> | |
| 1389 | - <u xml:id="u-431.6" who="#SekretarzpZenczykowski">(1) Wybory do organów Sejmu odbywają się bez rozprawy.</u> | |
| 1390 | - <u xml:id="u-431.7" who="#SekretarzpZenczykowski">(2)Głosowanie odbywa się przez składanie kart.</u> | |
| 1391 | - <u xml:id="u-431.8" who="#SekretarzpZenczykowski">(3) Przy składaniu kart może być zarządzone wywoływanie posłów z listy.</u> | |
| 1392 | - <u xml:id="u-431.9" who="#SekretarzpZenczykowski">(4) Karta do głosowania ma zawierać najwyżej tyle nazwisk kandydatów, ile stanowisk jest do obsadzenia, (5) Przy obliczaniu wyniku głosowania nie bierze się w rachubę kart, wypełnionych niezgodnie z przepisem ustępu poprzedzającego, (6) Głosowanie się nie odbędzie, jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów odpowiada liczbie stanowisk, które mają być obsadzone.”</u> | |
| 1373 | + <u xml:id="u-431.0" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza Żenczykowskiego o odczytanie art. 16 i 21 regulaminu, które traktują o sposobie wyborów.</u> | |
| 1393 | 1374 | </div> |
| 1394 | 1375 | <div xml:id="div-432"> |
| 1395 | - <u xml:id="u-432.0" who="#Marszalek">Proszę o odczytanie nazwisk zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1376 | + <u xml:id="u-432.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">„Art. 16:</u> | |
| 1377 | + <u xml:id="u-432.1" who="#SekretarzpŻenczykowski">(1) Wicemarszałków i sekretarzy wybiera Sejm spośród uprzednio zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1378 | + <u xml:id="u-432.2" who="#SekretarzpŻenczykowski">(2) Za wybranych w pierwszym głosowaniu uważa się kandydatów, którzy otrzymali głosy większości głosujących.</u> | |
| 1379 | + <u xml:id="u-432.3" who="#SekretarzpŻenczykowski">(3) Jeżeli pierwsze głosowanie nie da wyniku albo da wynik częściowy, następuje głosowanie ściślejsze, przy czym skreśla się z listy kandydatów osoby, które w pierwszym głosowaniu otrzymały najmniejszą liczbę głosów w ten sposób, aby liczba kandydatów była nie większa od podwójnej liczby nieobsadzonych stanowisk.</u> | |
| 1380 | + <u xml:id="u-432.4" who="#SekretarzpŻenczykowski">(4) Głosowanie ściślejsze jest ostateczne za wybranych w głosowaniu ściślejszym uważa się kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów; w razie równości rozstrzyga los, wyciągnięty przez Marszałka.</u> | |
| 1381 | + <u xml:id="u-432.5" who="#SekretarzpŻenczykowski">Art. 21:</u> | |
| 1382 | + <u xml:id="u-432.6" who="#SekretarzpŻenczykowski">(1) Wybory do organów Sejmu odbywają się bez rozprawy.</u> | |
| 1383 | + <u xml:id="u-432.7" who="#SekretarzpŻenczykowski">(2) Głosowanie odbywa się przez składanie kart.</u> | |
| 1384 | + <u xml:id="u-432.8" who="#SekretarzpŻenczykowski">(3) Przy składaniu kart może być zarządzone wywoływanie posłów z listy.</u> | |
| 1385 | + <u xml:id="u-432.9" who="#SekretarzpŻenczykowski">(4) Karta do głosowania ma zawierać najwyżej tyle nazwisk kandydatów, ile stanowisk jest do obsadzenia, (5) Przy obliczaniu wyniku głosowania nie bierze się w rachubę kart, wypełnionych niezgodnie z przepisem ustępu poprzedzającego, (6) Głosowanie się nie odbędzie, jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów odpowiada liczbie stanowisk, które mają być obsadzone”.</u> | |
| 1396 | 1386 | </div> |
| 1397 | 1387 | <div xml:id="div-433"> |
| 1398 | - <u xml:id="u-433.0" who="#SekretarzpMatras">P. Sowiński zgłosił kandydatury pp. Długosza, Jedynaka, Surzyńskiego i Wendy; p. Wełykanowicz — kandydaturę p. Mudria; p. Pleszczyński — kandydaturę p. ks. Lubelskiego.</u> | |
| 1388 | + <u xml:id="u-433.0" who="#Marszałek">Proszę o odczytanie nazwisk zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1399 | 1389 | </div> |
| 1400 | 1390 | <div xml:id="div-434"> |
| 1401 | - <u xml:id="u-434.0" who="#Marszalek">W ten sposób mamy zgłoszonych więcej kandydatów niż jest stanowisk do obsadzenia. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1402 | - <u xml:id="u-434.1" who="#Marszalek">Proszę Panów Posłów o wypełnienie kartek. Przypominam, że ma być wybranych 5 wicemarszałków i każda karta powinna zawierać 5 nazwisk. Można ją wypełnić zarówno dobrze piórem jak i ołówkiem, byle by tylko nazwiska były czytelne.</u> | |
| 1403 | - <u xml:id="u-434.2" who="#Marszalek">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart.</u> | |
| 1404 | - <u xml:id="u-434.3" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1405 | - <u xml:id="u-434.4" who="#Marszalek">Zapytuję, czy wszyscy Panowie Posłowie oddali już karty? Nikt się nie zgłasza. Zamykam głosowanie.</u> | |
| 1406 | - <u xml:id="u-434.5" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę dla obliczenia głosów.</u> | |
| 1407 | - <u xml:id="u-434.6" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 45.)</u> | |
| 1408 | - <u xml:id="u-434.7" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1409 | - <u xml:id="u-434.8" who="#Marszalek">Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało posłów 207.Oddano głosów ważnych 207. Bezwzględna większość wynosi 104. Otrzymali głosów posłowie: Długosz Wacław — 196, Jedynak Jan Henryk — 194, Surzyński Leon — 192, Wenda Zygmunt — 188, Mudryj Wasyl — 148, ks. Lubelski Józef — 46.</u> | |
| 1410 | - <u xml:id="u-434.9" who="#Marszalek">Wobec tego zostali wybrani na wicemarszałków pp. Długosz, Jedynak, Surzyński, Wenda i Mudryj.</u> | |
| 1411 | - <u xml:id="u-434.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1412 | - <u xml:id="u-434.11" who="#Marszalek">Zapytuję Panów Posłów, czy wybór przyjmują. P. Długosz Wacław?</u> | |
| 1391 | + <u xml:id="u-434.0" who="#SekretarzpMatraś">P. Sowiński zgłosił kandydatury pp. Długosza, Jedynaka, Surzyńskiego i Wendy; p. Wełykanowicz — kandydaturę p. Mudryja; p. Pleszczyński — kandydaturę p. ks. Lubelskiego.</u> | |
| 1413 | 1392 | </div> |
| 1414 | 1393 | <div xml:id="div-435"> |
| 1415 | - <u xml:id="u-435.0" who="#PDlugosz">Przyjmuję.</u> | |
| 1394 | + <u xml:id="u-435.0" who="#Marszałek">W ten sposób mamy zgłoszonych więcej kandydatów niż jest stanowisk do obsadzenia. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 1395 | + <u xml:id="u-435.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Posłów o wypełnienie kartek. Przypominam, że ma być wybranych 5 wicemarszałków i każda karta powinna zawierać 5 nazwisk. Można ją wypełnić zarówno dobrze piórem jak i ołówkiem, byle by tylko nazwiska były czytelne.</u> | |
| 1396 | + <u xml:id="u-435.2" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart.</u> | |
| 1397 | + <u xml:id="u-435.3" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1398 | + <u xml:id="u-435.4" who="#Marszałek">Zapytuję, czy wszyscy Panowie Posłowie oddali już karty? Nikt się nie zgłasza. Zamykam głosowanie.</u> | |
| 1399 | + <u xml:id="u-435.5" who="#Marszałek">Zarządzam 10-minutową przerwę dla obliczenia głosów.</u> | |
| 1400 | + <u xml:id="u-435.6" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 45.)</u> | |
| 1401 | + <u xml:id="u-435.7" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1402 | + <u xml:id="u-435.8" who="#Marszałek">Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało posłów 207. Oddano głosów ważnych 207. Bezwzględna większość wynosi 104. Otrzymali głosów posłowie: Długosz Wacław — 196, Jedynak Jan Henryk — 194, Surzyński Leon — 192, Wenda Zygmunt — 188, Mudryj Wasyl — 148, ks. Lubelski Józef — 46.</u> | |
| 1403 | + <u xml:id="u-435.9" who="#Marszałek">Wobec tego zostali wybrani na wicemarszałków pp. Długosz, Jedynak, Surzyński, Wenda i Mudryj.</u> | |
| 1404 | + <u xml:id="u-435.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1405 | + <u xml:id="u-435.11" who="#Marszałek">Zapytuję Panów Posłów, czy wybór przyjmują. P. Długosz Wacław?</u> | |
| 1416 | 1406 | </div> |
| 1417 | 1407 | <div xml:id="div-436"> |
| 1418 | - <u xml:id="u-436.0" who="#Marszalek">P. Jedynak Jan Henryk?</u> | |
| 1408 | + <u xml:id="u-436.0" who="#PDługosz">Przyjmuję.</u> | |
| 1419 | 1409 | </div> |
| 1420 | 1410 | <div xml:id="div-437"> |
| 1421 | - <u xml:id="u-437.0" who="#PJedynak">Przyjmuję.</u> | |
| 1411 | + <u xml:id="u-437.0" who="#Marszałek">P. Jedynak Jan Henryk?</u> | |
| 1422 | 1412 | </div> |
| 1423 | 1413 | <div xml:id="div-438"> |
| 1424 | - <u xml:id="u-438.0" who="#Marszalek">P. Surzyński Leon?</u> | |
| 1414 | + <u xml:id="u-438.0" who="#PJedynak">Przyjmuję.</u> | |
| 1425 | 1415 | </div> |
| 1426 | 1416 | <div xml:id="div-439"> |
| 1427 | - <u xml:id="u-439.0" who="#PSurzynski">Przyjmuję.</u> | |
| 1417 | + <u xml:id="u-439.0" who="#Marszałek">P. Surzyński Leon?</u> | |
| 1428 | 1418 | </div> |
| 1429 | 1419 | <div xml:id="div-440"> |
| 1430 | - <u xml:id="u-440.0" who="#Marszalek">P. Wenda Zygmunt?</u> | |
| 1420 | + <u xml:id="u-440.0" who="#PSurzyński">Przyjmuję.</u> | |
| 1431 | 1421 | </div> |
| 1432 | 1422 | <div xml:id="div-441"> |
| 1433 | - <u xml:id="u-441.0" who="#PWenda">Przyjmuję.</u> | |
| 1423 | + <u xml:id="u-441.0" who="#Marszałek">P. Wenda Zygmunt?</u> | |
| 1434 | 1424 | </div> |
| 1435 | 1425 | <div xml:id="div-442"> |
| 1436 | - <u xml:id="u-442.0" who="#Marszalek">P. Mudryj Wasyl?</u> | |
| 1426 | + <u xml:id="u-442.0" who="#PWenda">Przyjmuję.</u> | |
| 1437 | 1427 | </div> |
| 1438 | 1428 | <div xml:id="div-443"> |
| 1439 | - <u xml:id="u-443.0" who="#PMudryj">Przyjmuję.</u> | |
| 1429 | + <u xml:id="u-443.0" who="#Marszałek">P. Mudryj Wasyl?</u> | |
| 1440 | 1430 | </div> |
| 1441 | 1431 | <div xml:id="div-444"> |
| 1442 | - <u xml:id="u-444.0" who="#Marszalek">Przechodzimy do następnego punktu, do wyboru sekretarzy. Liczba sekretarzy według przyjętego przez nas tymczasowego regulaminu wynosi 8.</u> | |
| 1443 | - <u xml:id="u-444.1" who="#Marszalek">Proszę Panów Posłów o zgłaszanie kandydatur.</u> | |
| 1444 | - <u xml:id="u-444.2" who="#komentarz">(P. Sowiński:</u> | |
| 1445 | - <u xml:id="u-444.3" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> | |
| 1446 | - <u xml:id="u-444.4" who="#Marszalek">Głos ma p. Sowiński.</u> | |
| 1432 | + <u xml:id="u-444.0" who="#PMudryj">Przyjmuję.</u> | |
| 1447 | 1433 | </div> |
| 1448 | 1434 | <div xml:id="div-445"> |
| 1449 | - <u xml:id="u-445.0" who="#PSowinski">Zgłaszam kandydatury pp. posłów: Frąckiewicza, Matrasia, Orlańskiego, Sosińskiego, Wadowskiego, Żenczykowskiego i Żyborskiego.</u> | |
| 1435 | + <u xml:id="u-445.0" who="#Marszałek">Przechodzimy do następnego punktu, do wyboru sekretarzy. Liczba sekretarzy według przyjętego przez nas tymczasowego regulaminu wynosi 8.</u> | |
| 1436 | + <u xml:id="u-445.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Posłów o zgłaszanie kandydatur.</u> | |
| 1437 | + <u xml:id="u-445.2" who="#komentarz">(P. Sowiński: Proszę o głos.)</u> | |
| 1438 | + <u xml:id="u-445.3" who="#Marszałek">Głos ma p. Sowiński.</u> | |
| 1450 | 1439 | </div> |
| 1451 | 1440 | <div xml:id="div-446"> |
| 1452 | - <u xml:id="u-446.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze jakieś inne kandydatury?</u> | |
| 1441 | + <u xml:id="u-446.0" who="#PSowiński">Zgłaszam kandydatury pp. posłów: Frąckiewicza, Matrasia, Orlańskiego, Sosińskiego, Wadowskiego, Żenczykowskiego i Żyborskiego.</u> | |
| 1453 | 1442 | </div> |
| 1454 | 1443 | <div xml:id="div-447"> |
| 1455 | - <u xml:id="u-447.0" who="#PKosidlo">Zgłaszam dodatkowo kandydaturę p. posła Skrypnyka Stefana.</u> | |
| 1444 | + <u xml:id="u-447.0" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś inne kandydatury?</u> | |
| 1456 | 1445 | </div> |
| 1457 | 1446 | <div xml:id="div-448"> |
| 1458 | - <u xml:id="u-448.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze jakieś kandydatury? Nie ma. W ten sposób mamy zgłoszonych ośmiu kandydatów. Ponieważ jest zgłoszonych tylu kandydatów, ile jest stanowisk do obsadzenia, w myśl regulaminu wybory się nie odbędą i ogłaszam tych wszystkich panów za wybranych.</u> | |
| 1459 | - <u xml:id="u-448.1" who="#Marszalek">Pan Sekretarz zechce odczytać nazwiska.</u> | |
| 1447 | + <u xml:id="u-448.0" who="#PKosidło">Zgłaszam dodatkowo kandydaturę p. posła Skrypnyka Stefana.</u> | |
| 1460 | 1448 | </div> |
| 1461 | 1449 | <div xml:id="div-449"> |
| 1462 | - <u xml:id="u-449.0" who="#SekretarzpMatras">Pp. posłowie: Frąckiewicz, Matraś, Orlański, Sosiński, Wadowski, Żenczykowski, Żyborski i Skrypnyk.</u> | |
| 1450 | + <u xml:id="u-449.0" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś kandydatury? Nie ma. W ten sposób mamy zgłoszonych ośmiu kandydatów. Ponieważ jest zgłoszonych tylu kandydatów, ile jest stanowisk do obsadzenia, w myśl regulaminu wybory się nie odbędą i ogłaszam tych wszystkich panów za wybranych.</u> | |
| 1451 | + <u xml:id="u-449.1" who="#Marszałek">Pan Sekretarz zechce odczytać nazwiska.</u> | |
| 1463 | 1452 | </div> |
| 1464 | 1453 | <div xml:id="div-450"> |
| 1465 | - <u xml:id="u-450.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w ten sposób Sejm został ukonstytuowany.</u> | |
| 1466 | - <u xml:id="u-450.1" who="#Marszalek">Przechodzimy teraz do następnego naszego zadania. Orędzie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej postanawia, że przedmiotem obecnej sesji nadzwyczajnej może być nadto regulamin. Aby tę sprawę rozważyć i przedstawić Izbie wnioski, czy i jakie zmiany regulaminu będą potrzebne, proponuję zwołanie Komisji Regulaminowej, złożonej z 15 posłów w następującym składzie: P. Browiński Michał, p. Budzanowski Teofil, p. Deryng Antoni, p. Döllinger Zygmunt, p. Gdula Tadeusz, p. Jahoda-Żółtowski Robert, p. Wicemarszałek Jedynak Jan Henryk, p.</u> | |
| 1467 | - <u xml:id="u-450.2" who="#Marszalek">Matras Zdzisław, p. Orlański Mieczysław, p. Stahl Zdzisław, p. Szczepański Włodzimierz, p. Wadowski Marian, p. Wicemarszałek Wenda Zygmunt, p. Żenczykowski Tadeusz, p. Bilak Stefan.</u> | |
| 1468 | - <u xml:id="u-450.3" who="#komentarz">(P. Mincberg: Proszę o głos.)</u> | |
| 1469 | - <u xml:id="u-450.4" who="#Marszalek">Proszę.</u> | |
| 1454 | + <u xml:id="u-450.0" who="#SekretarzpMatraś">Pp. posłowie: Frąckiewicz, Matraś, Orlański, Sosiński, Wadowski, Żenczykowski, Żyborski i Skrypnyk.</u> | |
| 1470 | 1455 | </div> |
| 1471 | 1456 | <div xml:id="div-451"> |
| 1472 | - <u xml:id="u-451.0" who="#PMincberg">Proszę o uzupełnienie tej listy kandydatów nazwiskiem p. Sommersteina.</u> | |
| 1457 | + <u xml:id="u-451.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że w ten sposób Sejm został ukonstytuowany.</u> | |
| 1458 | + <u xml:id="u-451.1" who="#Marszałek">Przechodzimy teraz do następnego naszego zadania. Orędzie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej postanawia, że przedmiotem obecnej sesji nadzwyczajnej może być nadto regulamin. Aby tę sprawę rozważyć i przedstawić Izbie wnioski, czy i jakie zmiany regulaminu będą potrzebne, proponuję zwołanie Komisji Regulaminowej, złożonej z 15 posłów w następującym składzie: P. Browiński Michał, p. Budzanowski Teofil, p. Deryng Antoni, p. Döllinger Zygmunt, p. Gdula Tadeusz, p. Jahoda-Żółtowski Robert, p. Wicemarszałek Jedynak Jan Henryk, p. Matraś Zdzisław, p. Orlański Mieczysław, p. Stahl Zdzisław, p. Szczepański Włodzimierz, p. Wadowski Marian, p. Wicemarszałek Wenda Zygmunt, p. Żenczykowski Tadeusz, p. Bilak Stefan.</u> | |
| 1459 | + <u xml:id="u-451.2" who="#komentarz">(P. Mincberg: Proszę o głos.)</u> | |
| 1460 | + <u xml:id="u-451.3" who="#Marszałek">Proszę.</u> | |
| 1473 | 1461 | </div> |
| 1474 | 1462 | <div xml:id="div-452"> |
| 1475 | - <u xml:id="u-452.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze jakieś kandydatury?</u> | |
| 1463 | + <u xml:id="u-452.0" who="#PMincberg">Proszę o uzupełnienie tej listy kandydatów nazwiskiem p. Sommersteina.</u> | |
| 1476 | 1464 | </div> |
| 1477 | 1465 | <div xml:id="div-453"> |
| 1478 | - <u xml:id="u-453.0" who="#PPleszczynski">Proszę o rozszerzenie składu Komisji Regulaminowej o 5 posłów.</u> | |
| 1466 | + <u xml:id="u-453.0" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś kandydatury?</u> | |
| 1479 | 1467 | </div> |
| 1480 | 1468 | <div xml:id="div-454"> |
| 1481 | - <u xml:id="u-454.0" who="#Marszalek">Jakich?</u> | |
| 1469 | + <u xml:id="u-454.0" who="#PPleszczyński">Proszę o rozszerzenie składu Komisji Regulaminowej o 5 posłów.</u> | |
| 1482 | 1470 | </div> |
| 1483 | 1471 | <div xml:id="div-455"> |
| 1484 | - <u xml:id="u-455.0" who="#PPleszczynski">Pp. ks. Lubelskiego, Dudzińskiego, Szymańskiego, Stocha i Święcickiego.</u> | |
| 1472 | + <u xml:id="u-455.0" who="#Marszałek">Jakich?</u> | |
| 1485 | 1473 | </div> |
| 1486 | 1474 | <div xml:id="div-456"> |
| 1487 | - <u xml:id="u-456.0" who="#Marszalek">A zatem oprócz tych 15 posłów, których kandydatury ja podałem, zgłoszone są kandydatury dodatkowe. Proszę Pana Sekretarza o ich odczytanie.</u> | |
| 1475 | + <u xml:id="u-456.0" who="#PPleszczyński">Pp. ks. Lubelskiego, Dudzińskiego, Szymańskiego, Stocha i Święcickiego.</u> | |
| 1488 | 1476 | </div> |
| 1489 | 1477 | <div xml:id="div-457"> |
| 1490 | - <u xml:id="u-457.0" who="#SekretarzpMatras">Zgłoszone są dodatkowe kandydatury: pp. ks. Lubelskiego, Dudzińskiego, Szymańskiego, Stocha i Święcickiego.</u> | |
| 1478 | + <u xml:id="u-457.0" who="#Marszałek">A zatem oprócz tych 15 posłów, których kandydatury ja podałem, zgłoszone są kandydatury dodatkowe. Proszę Pana Sekretarza o ich odczytanie.</u> | |
| 1491 | 1479 | </div> |
| 1492 | 1480 | <div xml:id="div-458"> |
| 1493 | - <u xml:id="u-458.0" who="#Marszalek">Wobec tego musimy przystąpić do głosowania. Zechcą Panowie wypełnić kartki 15 nazwiskami spośród wszystkich zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1494 | - <u xml:id="u-458.1" who="#Marszalek">Proszę Panów Sekretarzy o rozdanie kartek.</u> | |
| 1495 | - <u xml:id="u-458.2" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1496 | - <u xml:id="u-458.3" who="#Marszalek">Czy wszyscy Panowie otrzymali kartki? Nikt się nie zgłasza.</u> | |
| 1497 | - <u xml:id="u-458.4" who="#Marszalek">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kartek.</u> | |
| 1498 | - <u xml:id="u-458.5" who="#komentarz">(Po zebraniu kartek.)</u> | |
| 1499 | - <u xml:id="u-458.6" who="#Marszalek">Czy wszyscy Panowie oddali głosy? Nikt się nie zgłasza. Zamykam głosowanie.</u> | |
| 1500 | - <u xml:id="u-458.7" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową dla obliczenia głosów.</u> | |
| 1501 | - <u xml:id="u-458.8" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 53 do godz. 13 min. 38.)</u> | |
| 1502 | - <u xml:id="u-458.9" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1503 | - <u xml:id="u-458.10" who="#Marszalek">Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało posłów 204. Bezwzględna większość wynosi 103. Otrzymali głosów posłowie: Budzanowski Teofil 195, Orlański Mieczysław 195, Jahoda-Żółtowski Robert 194, Wadowski Marian 194, Browiński Michał 193, Deryng Antoni 192, Wenda Zygmunt 190, Jedynak Jan Henryk 189, Döllinger Zygmunt 188, Gdula Tadeusz 186, Żenczykowski Tadeusz 186, Szczepański Włodzimierz 184, Bilak Stefan 182, Stahl Zdzisław 176, Matraś Zdzisław 175, ks. Lubelski Józef 49, Dudziński Juliusz 37, Sommerstein Emil 26, Szymański Franciszek 16, Stoch Franciszek 9, Święcicki Kazimierz 7.</u> | |
| 1504 | - <u xml:id="u-458.11" who="#Marszalek">Wobec tego większość wymaganą do wyboru otrzymało 15 pierwszych posłów, z których ostatni jest dr Matraś Zdzisław, który otrzymał głosów 175.</u> | |
| 1505 | - <u xml:id="u-458.12" who="#Marszalek">Tych Panów Posłów, którzy stanowią Komisję Regulaminową, proszę o przybycie dziś na godz. 16 min. 30 do sali Komisji Budżetowej w celu ukonstytuowania się komisji i rozpoczęcia obrad.</u> | |
| 1506 | - <u xml:id="u-458.13" who="#Marszalek">Jutro o godz. 11 rano odbędzie się dalszy ciąg obecnego posiedzenia, na którym wysłuchamy sprawozdania komisji i zostaną powzięte odpowiednie uchwały.</u> | |
| 1507 | - <u xml:id="u-458.14" who="#Marszalek">Zwracam uwagę na to, że pisemnych zawiadomień na jutrzejszy dalszy ciąg posiedzenia nie będzie.</u> | |
| 1508 | - <u xml:id="u-458.15" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę do jutra do godz. 11 rano.</u> | |
| 1509 | - <u xml:id="u-458.16" who="#komentarz">(Odroczenie posiedzenia w dn. 28 listopada o godz. 13 min. 40.)</u> | |
| 1510 | - <u xml:id="u-458.17" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia w dniu 29 listopada o godz. 11 min. 15.)</u> | |
| 1511 | - <u xml:id="u-458.18" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1512 | - <u xml:id="u-458.19" who="#Marszalek">Na porządku dziennym mamy sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianach regulaminu. Sprawozdawcą komisji na plenum jest p. Szczepański.</u> | |
| 1513 | - <u xml:id="u-458.20" who="#Marszalek">Udzielam głosu p. Szczepańskiemu.</u> | |
| 1481 | + <u xml:id="u-458.0" who="#SekretarzpMatraś">Zgłoszone są dodatkowe kandydatury: pp. ks. Lubelskiego, Dudzińskiego, Szymańskiego, Stocha i Święcickiego.</u> | |
| 1514 | 1482 | </div> |
| 1515 | 1483 | <div xml:id="div-459"> |
| 1516 | - <u xml:id="u-459.0" who="#PSzczepanski">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić uchwalone zmiany w obowiązującym regulaminie Sejmu. Przed przystąpieniem do referowania tych zmian pragnę sprawie regulaminu poświęcić kilka uwag ogólnych.</u> | |
| 1517 | - <u xml:id="u-459.1" who="#PSzczepanski">Przez regulamin Sejmu należy rozumieć całokształt przepisów, określających organizację wewnętrznego życia Izby poselskiej oraz zasady postępowania przy urzeczywistnianiu jej zadań. Od odrodzenia Państwa Polskiego mieliśmy dokąd trzy regulaminy: regulamin Sejmu ustawodawczego, regulamin z 1923 r., który obowiązywał ze zmianami przez 3 kadencje: 1923-28, 1928-30, 1930-35, oraz regulamin obecnie obowiązujący z 5 października 1935 r. Regulamin okresu pierwszego uległ większym zmianom w dniu 19 grudnia 1930 r. oraz w dniu 16 października 1935 r. W r. 1935 w związku z wejściem w życie Konstytucji z 23 kwietnia 1935 r. oraz wyborem i ukonstytuowaniem się na jej podstawie nowych Izb ustawodawczych zaszła konieczność uchwalenia nowego regulaminu. Jest to regulamin dziś obowiązujący.</u> | |
| 1518 | - <u xml:id="u-459.2" who="#PSzczepanski">Jeżeli chodzi o sposób powstawania regulaminu Izb ustawodawczych, to może on być różnorodny. Może dochodzić do skutku w formie ustawy, może też dochodzić do skutku w formie uchwały zainteresowanej izby. Rzadszym typem regulaminu jest regulamin ciał reprezentacyjnych nadany przez głowę państwa. Spotykamy go w obu cesarstwach napoleońskich. Spotykamy również mieszany typ regulaminu, w którym t. zw. część stała dochodzi do skutku w formie ustawy, natomiast część zmienna, przeważnie odnosząca się do sposobu obradowania, dochodzi do skutku w formie uchwały zainteresowanej izby.</u> | |
| 1519 | - <u xml:id="u-459.3" who="#PSzczepanski">Zagadnienie, czy regulamin winien dochodzić do skutku w trybie ustawowym, było przedmiotem rozważań przy debatach konstytucyjnych, pogląd ten atoli nie zyskał należytego uznania. Nowa Konstytucja, nie przesądzając tej sprawy, poszła po linii dotychczasowej tradycji, pozostawiając uchwalenie regulaminu decyzji zainteresowanej izby. Przeciwko zasadzie uchwalania regulaminu w trybie ustawowym przemawia konstrukcja naszych Izb, w której Senat nie ma prawa inicjatywy, na skutek czego Senat nie mógłby sobie uchwalić regulaminu bez inicjatywy Izby poselskiej, i odwrotnie — Senat decydowałby o zorganizowaniu pracy w Izbie poselskiej.</u> | |
| 1520 | - <u xml:id="u-459.4" who="#PSzczepanski">Tradycyjny pogląd, uznający prawo uchwalania przez każdą izbę własnego regulaminu mocą swej uchwały wewnętrznej, sprawę tę najlepiej rozstrzyga, zwłaszcza że istotą regulaminów jest organizacja życia wewnętrznego i porządek prac danej izby.</u> | |
| 1521 | - <u xml:id="u-459.5" who="#PSzczepanski">W odrodzonej Polsce regulaminy Sejmu i Senatu dochodziły do skutku na podstawie uchwały zainteresowanej izby. Pogląd, że każda izba ma prawo uchwalić dla siebie regulamin, nie budził nigdy wątpliwości. Nie budził on wątpliwości wśród parlamentarzystów i dominuje z nielicznymi wyjątkami w polskiej literaturze prawniczej. Prof. Komarnicki uważa nadanie regulaminu mocą własnej uchwały za przywilej ciał ustawodawczych, wynikający z ich natury, ich składu i funkcji, a zatem istnienie tego przywileju musi być uznawane nawet wtedy, gdy Konstytucja nie zawiera żadnego w tej mierze postanowienia.</u> | |
| 1522 | - <u xml:id="u-459.6" who="#PSzczepanski">Następnym zagadnieniem jest, czy regulamin obowiązuje na jedną kadencję, czy też obowiązuje i w następnej kadencji, dopóki nie zostanie zmieniony. To zagadnienie zostało również zarówno w drodze prawa zwyczajowego, jak i w drodze poglądu powszechnie uznawanego przez wszystkie parlamenty rozstrzygnięte w ten sposób, że regulaminu nie uchwala dany zespół dla siebie, tylko regulamin uchwalany jest dla instytucji, a więc obowiązuje on i w następnych kadencjach, dopóki nie zostanie zmieniony. Ten pogląd był honorowany we wszystkich poprzednich sejmach, z wyjątkiem Sejmu 1935 r, ale to oczywiście — jak już nadmieniłem na początku mego przemówienia — wynikało z tego, że nowe Izby ukonstytuowały się pod rządem nowych praw zasadniczych, pod rządem nowej Konstytucji. Zresztą każdy nasz regulamin, zarówno Izby poselskiej jak i Izby senackiej, w swoim składzie zawiera przepisy o ukonstytuowaniu się Izb ustawodawczych, z czego wynika, że mamy do czynienia z regulaminem ciągłym, obowiązującym i w następnych kadencjach, dopóki nie zostanie zmieniony.</u> | |
| 1523 | - <u xml:id="u-459.7" who="#PSzczepanski">Przechodzę do zreferowania zmian w obowiązującym regulaminie, które Komisja Regulaminowa proponuje. Jak wynika z tekstu druku rozdanego Szanownym Kolegom na dzisiejszym posiedzeniu, zmiany te są nieliczne i dotyczą głównie dwóch punktów. Poza tym są jeszcze poprawki drobne, natury praktycznej.</u> | |
| 1524 | - <u xml:id="u-459.8" who="#PSzczepanski">Pierwsza zmiana dotyczy art. 4 (druk nr 1), w którym dodaje się nowy ustęp następującej treści: — „Poseł, wybrany na Marszałka Sejmu, uda się bezzwłocznie do Prezydenta Rzeczypospolitej w celu uzyskania zgody na przyjęcie wyboru, po czym złoży Sejmowi stosowne oświadczenie.” Następne poprawki w art. 4 już są konsekwencją tej zmiany. Wprowadzenie tego nowego ustępu wynika z tradycji, zapoczątkowanej przez Marszałków wysokiej Izby poselskiej w latach poprzednich, i z obowiązującej Konstytucji.</u> | |
| 1525 | - <u xml:id="u-459.9" who="#PSzczepanski">Sejm w r. 1935 zagajony został przez Marszałka Cara odnośnie tego zwyczaju następującymi słowami: — „To, co pod rządem dawnej Konstytucji było tradycją rozumną i piękną, stało się pod rządem Konstytucji nowej obowiązkiem, wypływającym z zasady obecnego ustroju, który w osobie Prezydenta Rzeczypospolitej widzi Głowę Państwa, skupiającą jednolitą, niepodzielną władzę państwową, oraz czynnik nadrzędny, czuwający nad harmonijnym działaniem naczelnych organów państwowych.” Recypując tradycje oraz wyciągając wnioski z brzmienia obowiązującej Konstytucji, ten zwyczaj, który stał się prawem obowiązującym pod rządem nowej Konstytucji, stosownie do projektowanej treści stanie się obowiązkiem regulaminowym.</u> | |
| 1526 | - <u xml:id="u-459.10" who="#PSzczepanski">Następna poprawka dotyczy liczby podpisów pod wnioskami poselskimi zarówno mającymi charakter ustawodawczy, jak i nie mającymi tego charakteru, A mianowicie w art. 3 ust, (1) otrzymałby brzmienie: „Posłowie mogą zgłaszać projekty ustaw, wnioski i interpelacje; projekty ustaw winny zawierać szczegółowe uzasadnienie.” Dalej dodano nowy ustęp (2), że projekty ustaw i wnioski mogą być przyjęte do laski marszałkowskiej, jeżeli są poparte podpisami co najmniej 15 posłów. Zagadnienie podpisów pod wnioskami poselskimi, zarówno projektami ustawodawczymi jak i wnioskami poselskimi nie mającymi charakteru ustawodawczego, jest zagadnieniem następującym: chodzi o sprawdzenie widoków możliwości uchwalenia danych projektów przez Izbę. Jest to więc próba konfrontacji inicjatywy poselskiej z możliwościami realnymi przejścia danego wniosku przez komisję i przez plenum. Na ogół tego rodzaju ograniczenia istnieją we wszystkich parlamentach, oczywiście wyrażają się one w różnych formach, bo np. w tej formie, że w pierwszym czytaniu izba decyduje wstępnie, cała izba większością głosów, czy zamierza dany wniosek poselski wprowadzić pod obrady komisji, czy nie zamierza. Są też i inne sposoby, jak np. specjalna komisja inicjatywy ustawodawczej, która decyduje o tym, czy dany wniosek może być przedmiotem obrad zarówno komisji merytorycznej, jak i później plenum izby poselskiej. Nie sięgając tak daleko Komisja Regulaminowa proponuje ograniczenie niewielkie, mianowicie w tym sensie, ażeby już w pierwszym wstępnym etapie, w pierwszej fazie każdy wniosek był skonfrontowany z tą realną możliwością jego uchwalenia. Tę konfrontację Komisja Regulaminowa widzi w obowiązku poparcia inicjatywy posła przez podpisy innych 15 posłów. Niewątpliwie tego rodzaju wymóg przyczyni się do usprawnienia prac naszego parlamentu. Nadmienić też muszę, że Komisja Regulaminowa nie wprowadziła żadnych ograniczeń przy podpisach na interpelacji.</u> | |
| 1527 | - <u xml:id="u-459.11" who="#PSzczepanski">Przy tej materii ciekawe było by porównać inicjatywę poselską, zarówno gdy chodzi o wnioski ustawodawcze jak i interpelacje, w dwóch kadencjach Sejmu, kadencji w lalach 1930 — 35 i kadencji w latach 1935—38, Mając oczywiście na oku, że Sejm kadencji 1930—35 istniał przez lat 5, a Sejm ostatni 3 lata, jak również i to, że w poprzednim Sejmie pod rządem starej Konstytucji było 444 posłów, a obecnie 208, a faktycznie w ostatnim Sejmie 198, to w Sejmie kadencji 1930—35 było zgłoszonych poselskich wniosków ustawodawczych i nie mających charakteru ustawodawczego 320, natomiast w Sejmie kadencji 1935—38 wniosków ustawodawczych i nie mających charakteru ustawodawczego 148, w tej liczbie jeden wniosek nie mający charakteru ustawodawczego. Jeżeli uwzględnimy krótszy okres kadencji i zmniejszoną ilość posłów, to przeliczenia odpowiednie dały nam dane tego rodzaju, że w ostatnim Sejmie inicjatywa poselska była przynajmniej podwojona.</u> | |
| 1528 | - <u xml:id="u-459.12" who="#PSzczepanski">Natomiast jeżeli chodzi o interpelacje, to w Sejmie kadencji 1930—35 było 131 interpelacji poselskich, w Sejmie kadencji 1935—38 mamy ich 255. Gdy przeprowadzimy odpowiednie przeliczenia, to gdyby ostatni Sejm trwał lat 5 i miał 444 posłów, interpelacyj poselskich w ostatnim Sejmie przez okres 5-letni powinno wpłynąć przynajmniej 910, a wniosków ustawodawczych przynajmniej 532. Nie potrzebuję dodawać, że jeżeli chodzi o konfrontację inicjatywy ustawodawczej z realnymi możliwościami uchwalenia przez zespół Kolegów na plenum, tylko nieliczne wnioski poselskie ustawodawcze zostały przyobleczone w godność ustawową.</u> | |
| 1529 | - <u xml:id="u-459.13" who="#PSzczepanski">Z tych względów, mających na celu usprawnienie pracy ustawodawczej i uniknięcie pewnych rozczarowań przy zetknięciu się inicjatywy poselskiej z realnymi widokami uchwalenia zgłoszonej ustawy, proponuje się poparcie danego wniosku poselskiego przez 15 posłów. Jest to pierwsza próba w naszych warunkach dość skromna, która konfrontuje, czy dany wniosek uzyskał poparcie tego rodzaju, że może być przedmiotem rozważań bądź przez komisję merytoryczną, bądź przez plenum.</u> | |
| 1530 | - <u xml:id="u-459.14" who="#PSzczepanski">Pozostałe dwie poprawki do art. 37 i 59 wprowadzają tylko inną terminologię, inne określenia terminów na rozdanie druków członkom Izby poselskiej przez Biuro Sejmu dla uniknięcia pewnej kolizji z literą prawa, Potwierdzają one wyłącznie stosowaną praktykę.</u> | |
| 1531 | - <u xml:id="u-459.15" who="#PSzczepanski">Wysoka Izbo! Proszę o przyjęcie zmian, zaproponowanych przez Komisję Regulaminową.</u> | |
| 1532 | - <u xml:id="u-459.16" who="#PSzczepanski">Poprawki mniejszości, które, zostały zgłoszone, mijają się z intencjami Komisji Regulaminowej, która uchwaliła proponowane zmiany, i wobec tego wnoszę o ich odrzucenie.</u> | |
| 1533 | - <u xml:id="u-459.17" who="#PSzczepanski">Komisja Regulaminowa proponuje zmiany nieliczne nie naruszając w istocie swej obowiązującego regulaminu. To stanowisko komisji zgodne jest zasadniczo z linią ulepszania regulaminów sejmowych przez recypowanie poprawek, mających za sobą tradycję i oparcie zarówno w prawie jak i w praktyce Izb parlamentarnych.</u> | |
| 1534 | - <u xml:id="u-459.18" who="#PSzczepanski">Sądzimy, że w ten sposób przyczynimy się do dalszego usprawnienia prac Wysokiej Izby, a tym samym do dalszego ugruntowania naszego życia parlamentarnego.</u> | |
| 1535 | - <u xml:id="u-459.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1484 | + <u xml:id="u-459.0" who="#Marszałek">Wobec tego musimy przystąpić do głosowania. Zechcą Panowie wypełnić kartki 15 nazwiskami spośród wszystkich zgłoszonych kandydatów.</u> | |
| 1485 | + <u xml:id="u-459.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o rozdanie kartek.</u> | |
| 1486 | + <u xml:id="u-459.2" who="#komentarz">(Po chwili.)</u> | |
| 1487 | + <u xml:id="u-459.3" who="#Marszałek">Czy wszyscy Panowie otrzymali kartki? Nikt się nie zgłasza.</u> | |
| 1488 | + <u xml:id="u-459.4" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kartek.</u> | |
| 1489 | + <u xml:id="u-459.5" who="#komentarz">(Po zebraniu kartek.)</u> | |
| 1490 | + <u xml:id="u-459.6" who="#Marszałek">Czy wszyscy Panowie oddali głosy? Nikt się nie zgłasza. Zamykam głosowanie.</u> | |
| 1491 | + <u xml:id="u-459.7" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę 20-minutową dla obliczenia głosów.</u> | |
| 1492 | + <u xml:id="u-459.8" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 53 do godz. 13 min. 38.)</u> | |
| 1493 | + <u xml:id="u-459.9" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1494 | + <u xml:id="u-459.10" who="#Marszałek">Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało posłów 204. Bezwzględna większość wynosi 103. Otrzymali głosów posłowie: Budzanowski Teofil 195, Orlański Mieczysław 195, Jahoda-Żółtowski Robert 194, Wadowski Marian 194, Browiński Michał 193, Deryng Antoni 192, Wenda Zygmunt 190, Jedynak Jan Henryk 189, Döllinger Zygmunt 188, Gdula Tadeusz 186, Żenczykowski Tadeusz 186, Szczepański Włodzimierz 184, Bilak Stefan 182, Stahl Zdzisław 176, Matraś Zdzisław 175, ks. Lubelski Józef 49, Dudziński Juliusz 37, Sommerstein Emil 26, Szymański Franciszek 16, Stoch Franciszek 9, Święcicki Kazimierz 7.</u> | |
| 1495 | + <u xml:id="u-459.11" who="#Marszałek">Wobec tego większość wymaganą do wyboru otrzymało 15 pierwszych posłów, z których ostatni jest dr Matraś Zdzisław, który otrzymał głosów 175.</u> | |
| 1496 | + <u xml:id="u-459.12" who="#Marszałek">Tych Panów Posłów, którzy stanowią Komisję Regulaminową, proszę o przybycie dziś na godz. 16 min. 30 do sali Komisji Budżetowej w celu ukonstytuowania się komisji i rozpoczęcia obrad.</u> | |
| 1497 | + <u xml:id="u-459.13" who="#Marszałek">Jutro o godz. 11 rano odbędzie się dalszy ciąg obecnego posiedzenia, na którym wysłuchamy sprawozdania komisji i zostaną powzięte odpowiednie uchwały.</u> | |
| 1498 | + <u xml:id="u-459.14" who="#Marszałek">Zwracam uwagę na to, że pisemnych zawiadomień na jutrzejszy dalszy ciąg posiedzenia nie będzie.</u> | |
| 1499 | + <u xml:id="u-459.15" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do jutra do godz. 11 rano.</u> | |
| 1500 | + <u xml:id="u-459.16" who="#komentarz">(Odroczenie posiedzenia w dn. 28 listopada o godz. 13 min. 40.)</u> | |
| 1501 | + <u xml:id="u-459.17" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia w dniu 29 listopada o godz. 11 min. 15.)</u> | |
| 1502 | + <u xml:id="u-459.18" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 1503 | + <u xml:id="u-459.19" who="#Marszałek">Na porządku dziennym mamy sprawozdanie Komisji Regulaminowej o zmianach regulaminu. Sprawozdawcą komisji na plenum jest p. Szczepański.</u> | |
| 1504 | + <u xml:id="u-459.20" who="#Marszałek">Udzielam głosu p. Szczepańskiemu.</u> | |
| 1536 | 1505 | </div> |
| 1537 | 1506 | <div xml:id="div-460"> |
| 1538 | - <u xml:id="u-460.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> | |
| 1539 | - <u xml:id="u-460.1" who="#Marszalek">Głos ma p. Jóźwiak.</u> | |
| 1507 | + <u xml:id="u-460.0" who="#PSzczepański">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić uchwalone zmiany w obowiązującym regulaminie Sejmu. Przed przystąpieniem do referowania tych zmian pragnę sprawie regulaminu poświęcić kilka uwag ogólnych.</u> | |
| 1508 | + <u xml:id="u-460.1" who="#PSzczepański">Przez regulamin Sejmu należy rozumieć całokształt przepisów, określających organizację wewnętrznego życia Izby poselskiej oraz zasady postępowania przy urzeczywistnianiu jej zadań. Od odrodzenia Państwa Polskiego mieliśmy dokąd trzy regulaminy: regulamin Sejmu ustawodawczego, regulamin z 1923 r., który obowiązywał ze zmianami przez 3 kadencje: 1923–28, 1928–30, 1930–35, oraz regulamin obecnie obowiązujący z 5 października 1935 r. Regulamin okresu pierwszego uległ większym zmianom w dniu 19 grudnia 1930 r. oraz w dniu 16 października 1935 r. W r. 1935 w związku z wejściem w życie Konstytucji z 23 kwietnia 1935 r. oraz wyborem i ukonstytuowaniem się na jej podstawie nowych Izb ustawodawczych zaszła konieczność uchwalenia nowego regulaminu. Jest to regulamin dziś obowiązujący.</u> | |
| 1509 | + <u xml:id="u-460.2" who="#PSzczepański">Jeżeli chodzi o sposób powstawania regulaminu Izb ustawodawczych, to może on być różnorodny. Może dochodzić do skutku w formie ustawy, może też dochodzić do skutku w formie uchwały zainteresowanej izby. Rzadszym typem regulaminu jest regulamin ciał reprezentacyjnych nadany przez głowę państwa. Spotykamy go w obu cesarstwach napoleońskich. Spotykamy również mieszany typ regulaminu, w którym t. zw. część stała dochodzi do skutku w formie ustawy, natomiast część zmienna, przeważnie odnosząca się do sposobu obradowania, dochodzi do skutku w formie uchwały zainteresowanej izby.</u> | |
| 1510 | + <u xml:id="u-460.3" who="#PSzczepański">Zagadnienie, czy regulamin winien dochodzić do skutku w trybie ustawowym, było przedmiotem rozważań przy debatach konstytucyjnych, pogląd ten atoli nie zyskał należytego uznania. Nowa Konstytucja, nie przesądzając tej sprawy, poszła po linii dotychczasowej tradycji, pozostawiając uchwalenie regulaminu decyzji zainteresowanej izby. Przeciwko zasadzie uchwalania regulaminu w trybie ustawowym przemawia konstrukcja naszych Izb, w której Senat nie ma prawa inicjatywy, na skutek czego Senat nie mógłby sobie uchwalić regulaminu bez inicjatywy Izby poselskiej, i odwrotnie — Senat decydowałby o zorganizowaniu pracy w Izbie poselskiej.</u> | |
| 1511 | + <u xml:id="u-460.4" who="#PSzczepański">Tradycyjny pogląd, uznający prawo uchwalania przez każdą izbę własnego regulaminu mocą swej uchwały wewnętrznej, sprawę tę najlepiej rozstrzyga, zwłaszcza że istotą regulaminów jest organizacja życia wewnętrznego i porządek prac danej izby.</u> | |
| 1512 | + <u xml:id="u-460.5" who="#PSzczepański">W odrodzonej Polsce regulaminy Sejmu i Senatu dochodziły do skutku na podstawie uchwały zainteresowanej izby. Pogląd, że każda izba ma prawo uchwalić dla siebie regulamin, nie budził nigdy wątpliwości. Nie budził on wątpliwości wśród parlamentarzystów i dominuje z nielicznymi wyjątkami w polskiej literaturze prawniczej. Prof. Komarnicki uważa nadanie regulaminu mocą własnej uchwały za przywilej ciał ustawodawczych, wynikający z ich natury, ich składu i funkcji, a zatem istnienie tego przywileju musi być uznawane nawet wtedy, gdy Konstytucja nie zawiera żadnego w tej mierze postanowienia.</u> | |
| 1513 | + <u xml:id="u-460.6" who="#PSzczepański">Następnym zagadnieniem jest, czy regulamin obowiązuje na jedną kadencję, czy też obowiązuje i w następnej kadencji, dopóki nie zostanie zmieniony. To zagadnienie zostało również zarówno w drodze prawa zwyczajowego, jak i w drodze poglądu powszechnie uznawanego przez wszystkie parlamenty rozstrzygnięte w ten sposób, że regulaminu nie uchwala dany zespół dla siebie, tylko regulamin uchwalany jest dla instytucji, a więc obowiązuje on i w następnych kadencjach, dopóki nie zostanie zmieniony. Ten pogląd był honorowany we wszystkich poprzednich sejmach, z wyjątkiem Sejmu 1935 r. ale to oczywiście — jak już nadmieniłem na początku mego przemówienia — wynikało z tego, że nowe Izby ukonstytuowały się pod rządem nowych praw zasadniczych, pod rządem nowej Konstytucji. Zresztą każdy nasz regulamin, zarówno Izby poselskiej jak i Izby senackiej, w swoim składzie zawiera przepisy o ukonstytuowaniu się Izb ustawodawczych, z czego wynika, że mamy do czynienia z regulaminem ciągłym, obowiązującym i w następnych kadencjach, dopóki nie zostanie zmieniony.</u> | |
| 1514 | + <u xml:id="u-460.7" who="#PSzczepański">Przechodzę do zreferowania zmian w obowiązującym regulaminie, które Komisja Regulaminowa proponuje. Jak wynika z tekstu druku rozdanego Szanownym Kolegom na dzisiejszym posiedzeniu, zmiany te są nieliczne i dotyczą głównie dwóch punktów. Poza tym są jeszcze poprawki drobne, natury praktycznej.</u> | |
| 1515 | + <u xml:id="u-460.8" who="#PSzczepański">Pierwsza zmiana dotyczy art. 4 (druk nr 1), w którym dodaje się nowy ustęp następującej treści: „Poseł, wybrany na Marszałka Sejmu, uda się bezzwłocznie do Prezydenta Rzeczypospolitej w celu uzyskania zgody na przyjęcie wyboru, po czym złoży Sejmowi stosowne oświadczenie”. Następne poprawki w art. 4 już są konsekwencją tej zmiany. Wprowadzenie tego nowego ustępu wynika z tradycji, zapoczątkowanej przez Marszałków wysokiej Izby poselskiej w latach poprzednich, i z obowiązującej Konstytucji.</u> | |
| 1516 | + <u xml:id="u-460.9" who="#PSzczepański">Sejm w r. 1935 zagajony został przez Marszałka Cara odnośnie tego zwyczaju następującymi słowami: „To, co pod rządem dawnej Konstytucji było tradycją rozumną i piękną, stało się pod rządem Konstytucji nowej obowiązkiem, wypływającym z zasady obecnego ustroju, który w osobie Prezydenta Rzeczypospolitej widzi Głowę Państwa, skupiającą jednolitą, niepodzielną władzę państwową, oraz czynnik nadrzędny, czuwający nad harmonijnym działaniem naczelnych organów państwowych”. Recypując tradycje oraz wyciągając wnioski z brzmienia obowiązującej Konstytucji, ten zwyczaj, który stał się prawem obowiązującym pod rządem nowej Konstytucji, stosownie do projektowanej treści stanie się obowiązkiem regulaminowym.</u> | |
| 1517 | + <u xml:id="u-460.10" who="#PSzczepański">Następna poprawka dotyczy liczby podpisów pod wnioskami poselskimi zarówno mającymi charakter ustawodawczy, jak i nie mającymi tego charakteru, A mianowicie w art. 3 ust, (1) otrzymałby brzmienie: „Posłowie mogą zgłaszać projekty ustaw, wnioski i interpelacje; projekty ustaw winny zawierać szczegółowe uzasadnienie”. Dalej dodano nowy ustęp (2), że projekty ustaw i wnioski mogą być przyjęte do laski marszałkowskiej, jeżeli są poparte podpisami co najmniej 15 posłów. Zagadnienie podpisów pod wnioskami poselskimi, zarówno projektami ustawodawczymi jak i wnioskami poselskimi nie mającymi charakteru ustawodawczego, jest zagadnieniem następującym: chodzi o sprawdzenie widoków możliwości uchwalenia danych projektów przez Izbę. Jest to więc próba konfrontacji inicjatywy poselskiej z możliwościami realnymi przejścia danego wniosku przez komisję i przez plenum. Na ogół tego rodzaju ograniczenia istnieją we wszystkich parlamentach, oczywiście wyrażają się one w różnych formach, bo np. w tej formie, że w pierwszym czytaniu izba decyduje wstępnie, cała izba większością głosów, czy zamierza dany wniosek poselski wprowadzić pod obrady komisji, czy nie zamierza. Są też i inne sposoby, jak np. specjalna komisja inicjatywy ustawodawczej, która decyduje o tym, czy dany wniosek może być przedmiotem obrad zarówno komisji merytorycznej, jak i później plenum izby poselskiej. Nie sięgając tak daleko Komisja Regulaminowa proponuje ograniczenie niewielkie, mianowicie w tym sensie, ażeby już w pierwszym wstępnym etapie, w pierwszej fazie każdy wniosek był skonfrontowany z tą realną możliwością jego uchwalenia. Tę konfrontację Komisja Regulaminowa widzi w obowiązku poparcia inicjatywy posła przez podpisy innych 15 posłów. Niewątpliwie tego rodzaju wymóg przyczyni się do usprawnienia prac naszego parlamentu. Nadmienić też muszę, że Komisja Regulaminowa nie wprowadziła żadnych ograniczeń przy podpisach na interpelacji.</u> | |
| 1518 | + <u xml:id="u-460.11" who="#PSzczepański">Przy tej materii ciekawe było by porównać inicjatywę poselską, zarówno gdy chodzi o wnioski ustawodawcze jak i interpelacje, w dwóch kadencjach Sejmu, kadencji w lalach 1930–35 i kadencji w latach 1935–38, Mając oczywiście na oku, że Sejm kadencji 1930–35 istniał przez lat 5, a Sejm ostatni 3 lata, jak również i to, że w poprzednim Sejmie pod rządem starej Konstytucji było 444 posłów, a obecnie 208, a faktycznie w ostatnim Sejmie 198, to w Sejmie kadencji 1930–35 było zgłoszonych poselskich wniosków ustawodawczych i nie mających charakteru ustawodawczego 320, natomiast w Sejmie kadencji 1935–38 wniosków ustawodawczych i nie mających charakteru ustawodawczego 148, w tej liczbie jeden wniosek nie mający charakteru ustawodawczego. Jeżeli uwzględnimy krótszy okres kadencji i zmniejszoną ilość posłów, to przeliczenia odpowiednie dały nam dane tego rodzaju, że w ostatnim Sejmie inicjatywa poselska była przynajmniej podwojona.</u> | |
| 1519 | + <u xml:id="u-460.12" who="#PSzczepański">Natomiast jeżeli chodzi o interpelacje, to w Sejmie kadencji 1930–35 było 131 interpelacji poselskich, w Sejmie kadencji 1935–38 mamy ich 255. Gdy przeprowadzimy odpowiednie przeliczenia, to gdyby ostatni Sejm trwał lat 5 i miał 444 posłów, interpelacyj poselskich w ostatnim Sejmie przez okres 5-letni powinno wpłynąć przynajmniej 910, a wniosków ustawodawczych przynajmniej 532. Nie potrzebuję dodawać, że jeżeli chodzi o konfrontację inicjatywy ustawodawczej z realnymi możliwościami uchwalenia przez zespół Kolegów na plenum, tylko nieliczne wnioski poselskie ustawodawcze zostały przyobleczone w godność ustawową.</u> | |
| 1520 | + <u xml:id="u-460.13" who="#PSzczepański">Z tych względów, mających na celu usprawnienie pracy ustawodawczej i uniknięcie pewnych rozczarowań przy zetknięciu się inicjatywy poselskiej z realnymi widokami uchwalenia zgłoszonej ustawy, proponuje się poparcie danego wniosku poselskiego przez 15 posłów. Jest to pierwsza próba w naszych warunkach dość skromna, która konfrontuje, czy dany wniosek uzyskał poparcie tego rodzaju, że może być przedmiotem rozważań bądź przez komisję merytoryczną, bądź przez plenum.</u> | |
| 1521 | + <u xml:id="u-460.14" who="#PSzczepański">Pozostałe dwie poprawki do art. 37 i 59 wprowadzają tylko inną terminologię, inne określenia terminów na rozdanie druków członkom Izby poselskiej przez Biuro Sejmu dla uniknięcia pewnej kolizji z literą prawa, Potwierdzają one wyłącznie stosowaną praktykę.</u> | |
| 1522 | + <u xml:id="u-460.15" who="#PSzczepański">Wysoka Izbo! Proszę o przyjęcie zmian, zaproponowanych przez Komisję Regulaminową.</u> | |
| 1523 | + <u xml:id="u-460.16" who="#PSzczepański">Poprawki mniejszości, które, zostały zgłoszone, mijają się z intencjami Komisji Regulaminowej, która uchwaliła proponowane zmiany, i wobec tego wnoszę o ich odrzucenie.</u> | |
| 1524 | + <u xml:id="u-460.17" who="#PSzczepański">Komisja Regulaminowa proponuje zmiany nieliczne nie naruszając w istocie swej obowiązującego regulaminu. To stanowisko komisji zgodne jest zasadniczo z linią ulepszania regulaminów sejmowych przez recypowanie poprawek, mających za sobą tradycję i oparcie zarówno w prawie jak i w praktyce Izb parlamentarnych.</u> | |
| 1525 | + <u xml:id="u-460.18" who="#PSzczepański">Sądzimy, że w ten sposób przyczynimy się do dalszego usprawnienia prac Wysokiej Izby, a tym samym do dalszego ugruntowania naszego życia parlamentarnego.</u> | |
| 1526 | + <u xml:id="u-460.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1540 | 1527 | </div> |
| 1541 | 1528 | <div xml:id="div-461"> |
| 1542 | - <u xml:id="u-461.0" who="#PJozwiak">Wysoka Izbo! Proponowane przez Komisję Regulaminową poprawki do art. 33 — bo tylko o tym artykule chcę mówić, gdyż zasadniczo godzę się na poprawkę do art. 4 byłyby bardzo dobre, jeśliby w skład Izby wchodziły partie. Jak dzisiejszy skład Wysokiej Izby wygląda? Dominuje w tym Sejmie Obóz Zjednoczenia Narodowego względnie jego klub parlamentarny. Poza Obozem Zjednoczenia Narodowego stoi nieliczna garstka posłów niezależnych i wniosek Komisji Regulaminowej musi krępować przede wszystkim działanie tych posłów niezależnych.</u> | |
| 1543 | - <u xml:id="u-461.1" who="#komentarz">(P. Stahl: Od czego niezależnych?)</u> | |
| 1544 | - <u xml:id="u-461.2" who="#PJozwiak">A przecież ci posłowie niezależni są także wybrani przez społeczeństwo i mają także głosy społeczeństwa za sobą.</u> | |
| 1545 | - <u xml:id="u-461.3" who="#PJozwiak">I dlatego proszę Wysokiej Izby, ten wniosek Komisji Regulaminowej zamiast przyciągnąć i zjednoczyć całe społeczeństwo, wbije znów dalszy klin pomiędzy polskie społeczeństwo. Mniejszościom narodowym bowiem nie utrudnia składania wniosków, bo skład Wysokiej Izby jasno dowodzi, że będą one mogły w tej czy innej formie swoje wnioski składać. Jeżeli chodzi o skład Klubu Żydowskiego, to proszę Wysokiej Izby, co dzień czytamy, że panowie posłowie interweniują tu i tam, gdzie im się tylko da. Więc te grupy wychodzą poza nawias tego regulaminu. Zostaje tylko grupa posłów niezależnych.</u> | |
| 1546 | - <u xml:id="u-461.4" who="#komentarz">(P. Stahl: Od czego niezależnych?)</u> | |
| 1547 | - <u xml:id="u-461.5" who="#PJozwiak">Od dyrektyw klubu parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego. Ja jestem sam członkiem Obozu Zjednoczenia Narodowego, jednakże nie pozwolę sobie mego sumienia krępować uchwałami klubu parlamentarnego. Jestem członkiem Obozu Zjednoczenia Narodowego od samego początku, jestem fanatykiem tego zjednoczenia, jednakże nie zjednoczenia mechanicznego, tylko zjednoczenia moralnego, które musi naród polski zespolić w taką siłę, że nic nie będzie się mogło tej sile ostać.</u> | |
| 1548 | - <u xml:id="u-461.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1549 | - <u xml:id="u-461.7" who="#PJozwiak">Dlatego w imię tego zjednoczenia narodowego i tylko w imię tego proszę Wysoką Izbę, o nieprzyjęcie proponowanych wniosków.</u> | |
| 1550 | - <u xml:id="u-461.8" who="#PJozwiak">Zresztą proszę Wysokiej Izby, mnie się wydaje, że wniosek ten koliduje także z art. 5 Konstytucji, który w punkcie 1 powiada: — „Twórczość jednostki jest dźwignią życia zbiorowego.”^ ^A zdaje się, że parlament jest wielkim zbiorowiskiem, może najwyższym zbiorowiskiem życia zbiorowego i dlatego bym prosił Wysoką Izbę o odrzucenie tych poprawek.</u> | |
| 1551 | - <u xml:id="u-461.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1529 | + <u xml:id="u-461.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u> | |
| 1530 | + <u xml:id="u-461.1" who="#Marszałek">Głos ma p. Jóźwiak.</u> | |
| 1552 | 1531 | </div> |
| 1553 | 1532 | <div xml:id="div-462"> |
| 1554 | - <u xml:id="u-462.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Dudziński.</u> | |
| 1533 | + <u xml:id="u-462.0" who="#PJóźwiak">Wysoka Izbo! Proponowane przez Komisję Regulaminową poprawki do art. 33 — bo tylko o tym artykule chcę mówić, gdyż zasadniczo godzę się na poprawkę do art. 4 byłyby bardzo dobre, jeśliby w skład Izby wchodziły partie. Jak dzisiejszy skład Wysokiej Izby wygląda? Dominuje w tym Sejmie Obóz Zjednoczenia Narodowego względnie jego klub parlamentarny. Poza Obozem Zjednoczenia Narodowego stoi nieliczna garstka posłów niezależnych i wniosek Komisji Regulaminowej musi krępować przede wszystkim działanie tych posłów niezależnych.</u> | |
| 1534 | + <u xml:id="u-462.1" who="#komentarz">(P. Stahl: Od czego niezależnych?)</u> | |
| 1535 | + <u xml:id="u-462.2" who="#PJóźwiak">A przecież ci posłowie niezależni są także wybrani przez społeczeństwo i mają także głosy społeczeństwa za sobą.</u> | |
| 1536 | + <u xml:id="u-462.3" who="#PJóźwiak">I dlatego proszę Wysokiej Izby, ten wniosek Komisji Regulaminowej zamiast przyciągnąć i zjednoczyć całe społeczeństwo, wbije znów dalszy klin pomiędzy polskie społeczeństwo. Mniejszościom narodowym bowiem nie utrudnia składania wniosków, bo skład Wysokiej Izby jasno dowodzi, że będą one mogły w tej czy innej formie swoje wnioski składać. Jeżeli chodzi o skład Klubu Żydowskiego, to proszę Wysokiej Izby, co dzień czytamy, że panowie posłowie interweniują tu i tam, gdzie im się tylko da. Więc te grupy wychodzą poza nawias tego regulaminu. Zostaje tylko grupa posłów niezależnych.</u> | |
| 1537 | + <u xml:id="u-462.4" who="#komentarz">(P. Stahl: Od czego niezależnych?)</u> | |
| 1538 | + <u xml:id="u-462.5" who="#PJóźwiak">Od dyrektyw klubu parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego. Ja jestem sam członkiem Obozu Zjednoczenia Narodowego, jednakże nie pozwolę sobie mego sumienia krępować uchwałami klubu parlamentarnego. Jestem członkiem Obozu Zjednoczenia Narodowego od samego początku, jestem fanatykiem tego zjednoczenia, jednakże nie zjednoczenia mechanicznego, tylko zjednoczenia moralnego, które musi naród polski zespolić w taką siłę, że nic nie będzie się mogło tej sile ostać.</u> | |
| 1539 | + <u xml:id="u-462.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1540 | + <u xml:id="u-462.7" who="#PJóźwiak">Dlatego w imię tego zjednoczenia narodowego i tylko w imię tego proszę Wysoką Izbę, o nieprzyjęcie proponowanych wniosków.</u> | |
| 1541 | + <u xml:id="u-462.8" who="#PJóźwiak">Zresztą proszę Wysokiej Izby, mnie się wydaje, że wniosek ten koliduje także z art. 5 Konstytucji, który w punkcie 1 powiada: „Twórczość jednostki jest dźwignią życia zbiorowego”. A zdaje się, że parlament jest wielkim zbiorowiskiem, może najwyższym zbiorowiskiem życia zbiorowego i dlatego bym prosił Wysoką Izbę o odrzucenie tych poprawek.</u> | |
| 1542 | + <u xml:id="u-462.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1555 | 1543 | </div> |
| 1556 | 1544 | <div xml:id="div-463"> |
| 1557 | - <u xml:id="u-463.0" who="#PDudzinski">Wysoka Izbo! Nowa Konstytucja wprowadziła nowy porządek prawny w Rzeczypospolitej Polskiej, albowiem rozgraniczyła kompetencje władzy ustawodawczej od władzy wykonawczej; nie pozwala ona już dziś Izbom parlamentarnym wtrącać się do rządzenia, natomiast daje w zamian pewne prawa poszczególnym posłom, których nie mieli w sejmach partyjnych. Takim zasadniczym podstawowym prawem było prawo zgłaszania wniosku ustawodawczego oraz interpelacji przez pojedynczego posła.</u> | |
| 1558 | - <u xml:id="u-463.1" who="#PDudzinski">Otóż uważam, że poprawki regulaminowe, które zaproponował p. sprawozdawca Komisji Regulaminowej, biją właśnie w to podstawowe prawo ustanowione z ducha Konstytucji przez nowy regulamin z r. 1935. Dlatego też zasadniczo wypowiadam się przeciw tej poprawce, będąc za poprawką do art. 4, która właściwie ujmuje w sposób obowiązujący dotychczas panujący zwyczaj.</u> | |
| 1559 | - <u xml:id="u-463.2" who="#PDudzinski">Proszę Kolegów! Ta nowa poprawka do art. 33 nawraca do złych praktyk parlamentarnych, które były niejednokrotnie piętnowane przez najwyższy czynnik tak drogi sercu każdego z nas, bo nawraca ona do tzw. machlojek parlamentarnych. Chcąc bowiem uzyskać te 15 podpisów, trzeba będzie tak . jak przy żyrowaniu weksli wziąć na siebie zobowiązanie, że się również przy najbliższej okazji podpisze...</u> | |
| 1560 | - <u xml:id="u-463.3" who="#komentarz">(P. Stahl: Sommerstein wczoraj nam mówił to samo. P. Sommerstein: Ja nie zgłaszam pretensji do tego. Wesołość.)...</u> | |
| 1561 | - <u xml:id="u-463.4" who="#PDudzinski">że się bierze na siebie zobowiązanie do popierania przy najbliższej okazji wniosków innych ugrupowań nielicznych czy innych kolegów parlamentarnych. Sądzę, że to jest nawrót do bardzo złych obyczajów parlamentarnych, które powinny należeć już do przeszłości.</u> | |
| 1562 | - <u xml:id="u-463.5" who="#PDudzinski">P. sprawozdawca powołał się na to, że poprawki te zmierzają do usprawnienia prac parlamentarnych ze względu na to, że taka pojedyncza inicjatywa poselska powodowała natłok projektów ustaw. Otóż sądzę, że tego natłoku nigdy nie było i tego nadmiaru inicjatywy poselskiej nie było w zeszłym parlamencie. Przeliczanie w ten sposób, że dziś jest 208 posłów, a było kiedyś 444 i sztuczne podwyższanie liczby wniosków poselskich do niczego nie doprowadza, bo proszę Kolegów, życie jest życiem bez względu na to, czy w parlamencie zasiada 208 posłów czy 1.000 posłów. Jeżeli to życie ma być regulowane, to wymaga pewnej inicjatywy poselskiej tak samo, jak wymaga również inicjatywy w zgłaszaniu interpelacji. I ta ilość wniosków jest zależna od konieczności życiowych, a nie od ilości posłów zasiadających w parlamencie. I dlatego z tych względów zasadniczych, o których mówiłem na początku, i z tego względu, że nie widzę żadnej potrzeby, absolutnie żadnej potrzeby wprowadzenia tej poprawki do art. 33, wypowiadam się przeciwko niej.</u> | |
| 1563 | - <u xml:id="u-463.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1564 | - <u xml:id="u-463.7" who="#PDudzinski">Marszałek: Głos ma p. Stoch.</u> | |
| 1545 | + <u xml:id="u-463.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Dudziński.</u> | |
| 1565 | 1546 | </div> |
| 1566 | 1547 | <div xml:id="div-464"> |
| 1567 | - <u xml:id="u-464.0" who="#PStoch">Wysoka Izbo! Mimo wszystko, mimo to przyjęcie, które spotkało szanownych moich przedmówców, jednak ja spodziewam się czegoś, spodziewam się czegoś dobrego, nie tylko dla parlamentu, ale dla sprawy polskiej — zaakcentuję: dla sprawy polskiej</u> | |
| 1568 | - <u xml:id="u-464.1" who="#komentarz">(Głos: Ooo!)</u> | |
| 1569 | - <u xml:id="u-464.2" who="#PStoch">Tak Panie Kolego—nie wiem, kto się odezwał— dla sprawy polskiej. I mam podstawę w ten sposób mówić.</u> | |
| 1570 | - <u xml:id="u-464.3" who="#PStoch">Śmiechem odpowiedziano na wezwanie poprzednich mówców. Chciałbym w lej chwili, żeby Panowie odtworzyli sobie swoje zebrania wyborcze i to, co Panowie tam słyszeli. Przychodzimy nieliczni i przeciwko tym nielicznym niezależnym, z tego właśnie powodu, że własnymi drogami chodzącym, stosuje się od razu, od pierwszej chwili tego rodzaju metody postępowania, którę nas kneblują.</u> | |
| 1571 | - <u xml:id="u-464.4" who="#komentarz">(Głos: To jest romans.)</u> | |
| 1572 | - <u xml:id="u-464.5" who="#PStoch">Przychodzimy w najlepszej wierze, Panie Kolego. Przyszliśmy w najlepszej wierze. Ja specjalnie należę do tych, którzy — co każdy znający mnie może potwierdzić — kontra spem zawsze oczekują i spodziewają się, że dobra sprawa zwycięży. Zawsze, nawet jak przeciwnicy polityczni pracowali, oględnie odnosiłem się do ich pracy, bo nie osoby, tylko realny program naprawdę korzystny dla Polski był pierwszym kryterium i wytyczna dla oceny z mej strony. I ta metoda i ten sposób podejścia, przypuszczam, nikogo nie zawiedzie i dla każdego dyrektywą i kryterium być powinien.</u> | |
| 1573 | - <u xml:id="u-464.6" who="#PStoch">Otóż w najlepszej wierze, nie licząc się z tym, co się mówi, lecz co się robi, przyszliśmy do Sejmu, żeby współpracować. I cóż musimy stwierdzić? Panowie przeprowadzili ten regulamin w komisji według pewnej geografii, co do której żadnych tajemnic nie ma. I tak się składa, że mniejszości narodowe nie są atakowane, tylko właśnie zaatakowani są ci ludzie, którzy w najlepszej wierze przyszli do Sejmu i chcieliby współpracować.</u> | |
| 1574 | - <u xml:id="u-464.7" who="#komentarz">(Przerywania)</u> | |
| 1548 | + <u xml:id="u-464.0" who="#PDudziński">Wysoka Izbo! Nowa Konstytucja wprowadziła nowy porządek prawny w Rzeczypospolitej Polskiej, albowiem rozgraniczyła kompetencje władzy ustawodawczej od władzy wykonawczej; nie pozwala ona już dziś Izbom parlamentarnym wtrącać się do rządzenia, natomiast daje w zamian pewne prawa poszczególnym posłom, których nie mieli w sejmach partyjnych. Takim zasadniczym podstawowym prawem było prawo zgłaszania wniosku ustawodawczego oraz interpelacji przez pojedynczego posła.</u> | |
| 1549 | + <u xml:id="u-464.1" who="#PDudziński">Otóż uważam, że poprawki regulaminowe, które zaproponował p. sprawozdawca Komisji Regulaminowej, biją właśnie w to podstawowe prawo ustanowione z ducha Konstytucji przez nowy regulamin z r. 1935. Dlatego też zasadniczo wypowiadam się przeciw tej poprawce, będąc za poprawką do art. 4, która właściwie ujmuje w sposób obowiązujący dotychczas panujący zwyczaj.</u> | |
| 1550 | + <u xml:id="u-464.2" who="#PDudziński">Proszę Kolegów! Ta nowa poprawka do art. 33 nawraca do złych praktyk parlamentarnych, które były niejednokrotnie piętnowane przez najwyższy czynnik tak drogi sercu każdego z nas, bo nawraca ona do tzw. machlojek parlamentarnych. Chcąc bowiem uzyskać te 15 podpisów, trzeba będzie tak jak przy żyrowaniu weksli wziąć na siebie zobowiązanie, że się również przy najbliższej okazji podpisze...</u> | |
| 1551 | + <u xml:id="u-464.3" who="#komentarz">(P. Stahl: Sommerstein wczoraj nam mówił to samo. P. Sommerstein: Ja nie zgłaszam pretensji do tego. Wesołość.)...</u> | |
| 1552 | + <u xml:id="u-464.4" who="#PDudziński">...że się bierze na siebie zobowiązanie do popierania przy najbliższej okazji wniosków innych ugrupowań nielicznych czy innych kolegów parlamentarnych. Sądzę, że to jest nawrót do bardzo złych obyczajów parlamentarnych, które powinny należeć już do przeszłości.</u> | |
| 1553 | + <u xml:id="u-464.5" who="#PDudziński">P. sprawozdawca powołał się na to, że poprawki te zmierzają do usprawnienia prac parlamentarnych ze względu na to, że taka pojedyncza inicjatywa poselska powodowała natłok projektów ustaw. Otóż sądzę, że tego natłoku nigdy nie było i tego nadmiaru inicjatywy poselskiej nie było w zeszłym parlamencie. Przeliczanie w ten sposób, że dziś jest 208 posłów, a było kiedyś 444 i sztuczne podwyższanie liczby wniosków poselskich do niczego nie doprowadza, bo proszę Kolegów, życie jest życiem bez względu na to, czy w parlamencie zasiada 208 posłów czy 1.000 posłów. Jeżeli to życie ma być regulowane, to wymaga pewnej inicjatywy poselskiej tak samo, jak wymaga również inicjatywy w zgłaszaniu interpelacji. I ta ilość wniosków jest zależna od konieczności życiowych, a nie od ilości posłów zasiadających w parlamencie. I dlatego z tych względów zasadniczych, o których mówiłem na początku, i z tego względu, że nie widzę żadnej potrzeby, absolutnie żadnej potrzeby wprowadzenia tej poprawki do art. 33, wypowiadam się przeciwko niej.</u> | |
| 1554 | + <u xml:id="u-464.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1575 | 1555 | </div> |
| 1576 | 1556 | <div xml:id="div-465"> |
| 1577 | - <u xml:id="u-465.0" who="#Marszalek">Panie Pośle, wszyscy tu przyszliśmy w najlepszej wierze, więc nie ma takich, którzy by przyszli w złej wierze.</u> | |
| 1557 | + <u xml:id="u-465.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Stoch.</u> | |
| 1578 | 1558 | </div> |
| 1579 | 1559 | <div xml:id="div-466"> |
| 1580 | - <u xml:id="u-466.0" who="#PStoch">Ponieważ moje wywody spotkały się z nieufnością, musiałem zaakcentować, że i ja w najlepszej wierze tu przyszedłem.</u> | |
| 1581 | - <u xml:id="u-466.1" who="#PStoch">I ten regulamin i uchwały, które Panowie powezmą, będą ogromną satysfakcją dla tych, którzy nie pod względem rzeczowym, lecz osobiście ustosunkowują się do pewnych poczynań Rządu. Zacierać będą ręce i mówić: A widzicie, mieliśmy rację, z tymi ludźmi nie można współpracować. Czy taki efekt Panowie chcą osiągnąć? Czy do tego Panowie zmierzają? Wiadomym przecież jest Panom, jakie są tendencje i programy każdego z nas, każdego z tych niezależnych. Są narodowe, są katolickie, dążą właśnie do tego, co Panowie w swych deklaracjach głoszą, aby skończyć z nędzą wsi, aby ludność wiejską przenieść do miast, aby rozwiązać kwestię emigracji, aby się załatwić z Żydami. Czy Panowie obawiają się tego, aby nasze projekty Panów nie zaskoczyły, aby nie były dla Panów niespodzianką, aby nie były realizacją tego, co dotychczas nie jest zrealizowane? Jeżeli to wszystko jest dla Panów obojętne, jeżeli Panowie z uśmiechem przechodzą nad tym do działania, to na to nie mamy żadnej rady.</u> | |
| 1582 | - <u xml:id="u-466.2" who="#komentarz">(P. Sanojca: Złączcie się razem.)</u> | |
| 1583 | - <u xml:id="u-466.3" who="#PStoch">Zdaje mi się, że to mówi p. Sanojca, znany z poprzednich Sejmów. Z kim innym może można się połączyć — z Panem z pewnością nigdy się nie połączę.</u> | |
| 1584 | - <u xml:id="u-466.4" who="#PStoch">Mam to przeświadczenie, że tak jak są złośliwe duchy, które chcą skłócić naród, tak samo są i tacy, którzy rozumieją, że potrzeba porozumienia zachodzi i że trzeba ją realizować. Do tych właśnie apeluję i sądzę, że jeżeli nie w tej chwili, to jednak w przyszłości odniesie to swój efekt i skutek.</u> | |
| 1585 | - <u xml:id="u-466.5" who="#PStoch">Zgodnie z tym, co powiedziałem, proszę o odrzucenie tych zmian, które były uchwalone przez Komisję Regulaminową i pozostawienie każdemu z posłów możności samodzielnego zgłaszania wniosków ustawodawczych i interpelacyj.</u> | |
| 1560 | + <u xml:id="u-466.0" who="#PStoch">Wysoka Izbo! Mimo wszystko, mimo to przyjęcie, które spotkało szanownych moich przedmówców, jednak ja spodziewam się czegoś, spodziewam się czegoś dobrego, nie tylko dla parlamentu, ale dla sprawy polskiej — zaakcentuję: dla sprawy polskiej.</u> | |
| 1561 | + <u xml:id="u-466.1" who="#komentarz">(Głos: Ooo!)</u> | |
| 1562 | + <u xml:id="u-466.2" who="#PStoch">Tak Panie Kolego — nie wiem, kto się odezwał — dla sprawy polskiej. I mam podstawę w ten sposób mówić.</u> | |
| 1563 | + <u xml:id="u-466.3" who="#PStoch">Śmiechem odpowiedziano na wezwanie poprzednich mówców. Chciałbym w lej chwili, żeby Panowie odtworzyli sobie swoje zebrania wyborcze i to, co Panowie tam słyszeli. Przychodzimy nieliczni i przeciwko tym nielicznym niezależnym, z tego właśnie powodu, że własnymi drogami chodzącym, stosuje się od razu, od pierwszej chwili tego rodzaju metody postępowania, które nas kneblują.</u> | |
| 1564 | + <u xml:id="u-466.4" who="#komentarz">(Głos: To jest romans.)</u> | |
| 1565 | + <u xml:id="u-466.5" who="#PStoch">Przychodzimy w najlepszej wierze, Panie Kolego. Przyszliśmy w najlepszej wierze. Ja specjalnie należę do tych, którzy — co każdy znający mnie może potwierdzić — contra spem zawsze oczekują i spodziewają się, że dobra sprawa zwycięży. Zawsze, nawet jak przeciwnicy polityczni pracowali, oględnie odnosiłem się do ich pracy, bo nie osoby, tylko realny program naprawdę korzystny dla Polski był pierwszym kryterium i wytyczna dla oceny z mej strony. I ta metoda i ten sposób podejścia, przypuszczam, nikogo nie zawiedzie i dla każdego dyrektywą i kryterium być powinien.</u> | |
| 1566 | + <u xml:id="u-466.6" who="#PStoch">Otóż w najlepszej wierze, nie licząc się z tym, co się mówi, lecz co się robi, przyszliśmy do Sejmu, żeby współpracować. I cóż musimy stwierdzić? Panowie przeprowadzili ten regulamin w komisji według pewnej geografii, co do której żadnych tajemnic nie ma. I tak się składa, że mniejszości narodowe nie są atakowane, tylko właśnie zaatakowani są ci ludzie, którzy w najlepszej wierze przyszli do Sejmu i chcieliby współpracować.</u> | |
| 1567 | + <u xml:id="u-466.7" who="#komentarz">(Przerywania)</u> | |
| 1586 | 1568 | </div> |
| 1587 | 1569 | <div xml:id="div-467"> |
| 1588 | - <u xml:id="u-467.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Sommerstein.</u> | |
| 1570 | + <u xml:id="u-467.0" who="#Marszałek">Panie Pośle, wszyscy tu przyszliśmy w najlepszej wierze, więc nie ma takich, którzy by przyszli w złej wierze.</u> | |
| 1589 | 1571 | </div> |
| 1590 | 1572 | <div xml:id="div-468"> |
| 1591 | - <u xml:id="u-468.0" who="#PSommerstein">Wysoka Izbo! Zamierzam omawiane zagadnienie zanalizować spokojnie i rzeczowo. Prawa i obowiązki posłów są w pierwszym rzędzie sprecyzowane w Konstytucji. Prawa ograniczają się do przemówień, do stawiania wniosków, do zgłaszania interpelacyj. Prawo interwencji u władz, o czym tu mówiono i którę wytykano specjalnie posłom żydowskim — rzeczywiście spełniają oni ten ciężki i smutny obowiązek — nie jest prawem konstytucyjnym. A zatem mamy trzy prawa: przemówienia, wnioski i interpelacje. Przemówienia nie są—moim zdaniem—najistotniejszym prawem, a tym mniej istotnym obowiązkiem posła i praktyka wszystkich sejmów dobitnie wykazała, że przemówienia nieraz mogą mieć charakter nieistotny, czasem manifestacyjny, czasem demonstracyjny, czasem są przeznaczone wyłącznie dla prasy, czasem wyłącznie dla ulicy. Wnioski i interpelacje, to są te dwa fundamenty, filary rzeczowej, spokojnej, obowiązkowej, obywatelskiej pracy reprezentanta społeczeństwa, jakim jest poseł czy senator. O interpelacjach Konstytucja wyraźnie mówi, że kontrolę nad rządem Sejm wykonuje drogą interpelacji. A wnioski? Do Sejmu należy funkcja ustawodawcza. Sejm składa się z posłów, a posłowie funkcję ustawodawczą wykonywują drogą stawiania wniosków. Są wnioski ustawodawcze i są wnioski inne, powiedzmy wniosek o wyrażenie votum nieufności, co również pozostaje w związku z wykonywaniem kontroli na Rządem.</u> | |
| 1592 | - <u xml:id="u-468.1" who="#PSommerstein">Kolega referent, uzasadniając poprawki, przyjęte przez komisję, analizował różne cyfry i przedstawiał argumenty. Dziś argumentów tych było mniej, niż w dniu wczorajszym na komisji. Na komisji główny nacisk p. referent kładł na usprawnienie prac Sejmu, aby Sejm nie był zawalony wielką ilością zbędnych, nieaktualnych i nierzeczowych wniosków. Już na komisji miałem zaszczyt przedstawić, że ten argument nie jest istotny, nie jest istotny także w świetle poczynionych doświadczeń. Były rzucane cyfry. Ale Panie Kolego, statystyka jest zawodna, nie wiem kto to powiedział, iż cyfry są tak elastyczne, że wyciągnąć z nich można w jedną albo drugą stronę co kto chce dla uzasadnienia swej tezy.</u> | |
| 1593 | - <u xml:id="u-468.2" who="#komentarz">(P. Szczepański: Zawsze się tak mówi, jak cyfry są niewygodne.)</u> | |
| 1594 | - <u xml:id="u-468.3" who="#PSommerstein">Nie słyszałem co Pan Kolega powiedział i dlatego nie mogę odpowiedzieć. Otóż cyfry niczego nie dowodzą, bo obojętne, ile było posłów wówczas, ile w poprzednich kadencjach wstecz. Stosunki były inne, inny układ sił Sejmu do 1930, a inny w 1930 — 1935 r. Kiedy były zorganizowane grupy, było wniosków i interpelacyj stosunkowo mniej. Bo grupy zorganizowane na pewnym podłożu mniej czy więcej ideowym—nie chcę w tej chwili tej sprawy analizować—wnosiły wnioski. Tak że w sumie o wiele mniejszej wniosków, przedstawionych przez grupy, mogło mieścić się więcej materii zasadniczych, ogólnych, niż w większej stosunkowo liczbie wniosków, zgłoszonych indywidualnie w Sejmie rozposzkowanym i rozczłonkowanym bez jakiejś wewnętrznej organizacji. A zatem cyfry te niczego nie dowodzą.</u> | |
| 1595 | - <u xml:id="u-468.4" who="#PSommerstein">A usprawnienie? Jest dość przepisów w regulaminie, których komisja nie uchyla, a które zapobiegają ewentualnie grożącemu niebezpieczeństwu zatarasowania obrad, Wnioski poselskie mogą być w pierwszym czytaniu odsyłane do komisji, ale jest przepis, zdaje się art. 66, który umożliwia Sejmowi, ażeby w ogóle nie odsyłać do komisji, ażeby wnioski nieaktualne, bezprzedmiotowe, drogą skróconego postępowania od razu zgilotynować. Dlatego nie ma żadnej zapory i żadnych kłód dla normalnej pracy ustawodawczej. Wnioski rządowe mają pierwszeństwo i one obejmują zagadnienia najważniejsze i istotne, a Marszałek Sejmu ma możliwość ingerowania w prace komisji, naznaczania dla spraw pilnych krótkich terminów, tak że wnioski inne schodzą na plan dalszy. Wiemy z doświadczenia minionej kadencji, że w ten sposób wnioski poselskie zostawały, delikatnie mówiąc, usuwane, nie ujrzały kinkietów pełnej sali, zostały od razu a limine odrzucone na komisji. Rozumiem doskonale, że p. referent, chcąc być bardziej rzeczowy dziś na plenum niż na komisji, mówił o tym bardzo mało, a może dyskretnie przemilczał. Nie chcę powiedzieć, że kontrargumenty moje trafiły mu do przekonia, ale sam doszedł do tej myśli.</u> | |
| 1596 | - <u xml:id="u-468.5" who="#PSommerstein">Teraz argument drugi: skonfrontowanie od razu z opinią choćby małego mikrokosmosu Sejmu, czy dany wniosek ma widoki przejścia. Najpierw zasada sama, Czy rzeczywiście Wysoka Izba jest tego zdania, że mają być zgłaszane tylko takie wnioski ustawodawcze czy inne, które na pewno uzyskają większość w Sejmie? To zdaje się byłoby nie tylko wielce niepożyteczne, ale owszem szkodliwe zmechanizowanie całego aparatu — w ten sposób ograniczyć Sejm tylko do pewnej zorganizowanej większości, powiedzieć, że tylko ona ma prawo stawiania wniosków ustawodawczych, bo tylko wnioski tej grupy mają widoki przejścia. A z momentu tego, czy 15 posłów na korytarzu przypadkowo zebranych albo ściągniętych do bufetu sejmowego powie: Nam się ten wniosek podoba — wyciągać konkluzję, że są realne widoki przejścia tego wniosku w pełnym Sejmie, zdaje mi się, że to duży brak logiki i realizmu. A więc ten moment zasadniczo jest niesłuszny i w realnym swoim ujęciu nie prowadzi do niesłusznie zamierzonego rezultatu.</u> | |
| 1597 | - <u xml:id="u-468.6" who="#PSommerstein">Gdybyśmy mieli oprzeć się na doświadczeniach minionych kadencyj, to przypomnę Kolegom, którzy zasiadali w poprzedniej Izbie, że były takie wypadki, że taki wniosek poselski czy inny na podkomisji przepadł, na komisji przepadł, na plenarnym Sejmie przepadł i dopiero w Senacie przeszedł i gdy wrócił do Sejmu został dopiero przyjęty. P. Szczepański wie o tym najlepiej z własnego doświadczenia, bo był bezpośrednio zainteresowany w tym, by jego wnioski do ustawy o ochronie lokatorów przeszły, i przepadł Pan z tą sprawą na pełnym Sejmie, i ja głosowałem za Panem, i sam stawiałem wnioski, dopiero Senat przywrócił te poprawki i przeszła ta sprawa do Sejmu i tu razem głosowaliśmy. P. pułkownik Miedziński i generał Żeligowski pierwsi przeszli przez drzwi i ustawa została przyjęta olbrzymią większością na Sejmie.</u> | |
| 1598 | - <u xml:id="u-468.7" who="#PSommerstein">Jakaż jest tedy konfrontacja realnych szans przejścia czy nie przejścia? Przypomnę inną rzecz. Był wniosek rządowy. Popierał go poprzedni Wiceminister Sprawiedliwości Sieczkowski i w Wysokiej Izbie przy głosowaniu ani jeden poseł nie wstał. Czy z tego wynika, że Rząd ma być ograniczony w swoim prawie zgłaszania wniosków i trzeba przedtem zapytać się pewnej liczby posłów — 5, 10 czy 15 — czy ten wniosek rządowy przejdzie w Wysokiej Izbie? A zatem ten argument jest niesłuszny i krzywdzący dla powagi i znaczenia Izby i dla możliwości pracy ustawodawczej poszczególnych posłów.</u> | |
| 1599 | - <u xml:id="u-468.8" who="#PSommerstein">Zamierzona reforma jednak wprowadza rzecz, która może być ponadto szkodliwa. W formie wykrzyknika powiedziałem, że nie mam pretensji do p. posła Dudzińskiego, że pewne argumenty wypowiedziane przeze mnie wczoraj na komisji tu powtórzył, co mu wiceprezes Komisji Regulaminowej p. Stahl wypomniał. Ja do p. Dudzińskiego nie mam o to pretensji, bo to jest najmniejszy atak, który w stronę naszą wymierza. Jeżeli będzie powtarzał nasze przemówienia, to nic nie mam przeciwko temu, tylko niech zaniecha tych innych przemówień i innych zamierzeń. Ale rzeczywiście pamiętamy doskonale, jak w ubiegłych sejmach w latach 1927 — 30 i 1930 — 35 piętnowano te złe obyczaje sejmowe, że odbywały się wzajemne, powiedziałbym, przetargi o podpisy grzecznościowe. Powiedziałem wczoraj na komisji, że grzecznościowe podpisy na wekslu prowadzą do niedobrych rezultatów, że najczęściej polegają na tym, że ja podpisałem, ale w przyszłości ty mi podpiszesz. Ale za te weksle później się płaci i przychodzi potem ten niesmak, że się tu coś złego stało. Analogię zupełną można przeprowadzić; jeżeli chodzi o te podpisy grzecznościowe pod wnioskami ustawodawczymi czy innymi.</u> | |
| 1600 | - <u xml:id="u-468.9" who="#PSommerstein">Dwóch pp. mówców było łaskawych powiedzieć, że mniejszości narodowościowe w ogóle nie są objęte ostrzem tego przepisu. Ja nie czuję się powołanym, ażeby traktować łącznie wszystkie mniejszości, ale mam obowiązek mówić w imieniu tej mniejszości, którą reprezentuję, to jest w imieniu społeczeństwa żydowskiego. Jest nas 5 posłów w Sejmie, jest to bezwzględnie cyfra, która nie odpowiada cyfrze ludności. Są różne ku temu powody: okręgi, ordynacja wyborcza i nie ordynacja wyborcza, najrozmaitsze powody na to wpłynęły. Ale ostatecznie jesteśmy społeczeństwem żywym, które chce w tym Sejmie coś powiedzieć i oświadczyć ze swej strony przez swych posłów; chcemy się wypowiadać i także stawiać wnioski, które dotyczą spraw ogólnopaństwowych, a nie mniej w sprawach, które obejmują potrzeby i zagadnienia społeczeństwa żydowskiego. Tej możliwości po uchwaleniu tej poprawki nie będziemy mieli. A stwarzacie dla nas Panowie konieczność przykrą i niedogodną, której chcielibyśmy uniknąć za wszelką cenę — podpisywania weksla grzecznościowego i rewanżowania się przez podpisy. My tego nie chcemy. Kiedyś potępiono z najwyższego miejsca te złe obyczaje — dlaczego Panowie chcecie je przywrócić? I czy za tym, co proponujecie Panowie, rzeczywiście przemawia jakaś racja stanu? Racja stanu przemawia za tym, żeby poseł, który wszedł do tej Izby, miał możność wypełnić swój obowiązek. Obowiązkiem fundamentalnym posła jest możność stawiania wniosków ustawodawczych i innych. I nie jest słuszne narzucacie posłowi obowiązku chodzenia po kuluarach i bufecie sejmowym i wyszukiwania sobie kolegów, którzy by chcieli wniosek współpodpisać. I wtedy co się dzieje? Wtedy decyduje grzeczność, znajomość bezpośrednia i nadzieja rewanżu. Dojdzie do tego, że będą wnioski podpisywane przez posłów, którzy ich nie znają i którzy może potem na komisji i na plenum będą przeciw tym wnioskom występowali, a podpisali je tylko dlatego, ażeby koledze umożliwić wniesienie tego wniosku, ażeby uzyskać potem w razie potrzeby podpis wzajemny na własnym wniosku. Widzę wszelkie niekorzyści. Nie widzę żadnych realnych korzyści, żadnego usprawnienia, a tylko powrót dawnych obyczajów, które były jeszcze możliwe w Sejmie, w którym występowały zwarte grupy polityczne, ale które do tym większych niekorzyści prowadzić muszą w Sejmie, gdzie nie ma różnych zwartych grup politycznych.</u> | |
| 1601 | - <u xml:id="u-468.10" who="#PSommerstein">W tym sensie, stając w obronie praw posłów żydowskich i społeczeństwa żydowskiego, żeby jego posłowie mogli wykonywać swe obowiązki wobec Państwa i społeczeństwa, pozwalam sobie zgłosić — o ile będzie odrzucona poprawka p. Bilaka co do ograniczenia tej cyfry do 5, mająca na celu zmniejszenie niekorzyści — poprawkę, że wystarczy poparcie wniosku, który ma być przyjęty do laski marszałkowskiej, nie tylko przez 15 posłów, ale przez grupę posłów liczebnie mniejszą, reprezentującą jednak wyłącznie daną mniejszość narodową. Proszę Wysoką Izbę, ażeby tę poprawkę raczyła w głosowaniu przyjąć.</u> | |
| 1573 | + <u xml:id="u-468.0" who="#PStoch">Ponieważ moje wywody spotkały się z nieufnością, musiałem zaakcentować, że i ja w najlepszej wierze tu przyszedłem.</u> | |
| 1574 | + <u xml:id="u-468.1" who="#PStoch">I ten regulamin i uchwały, które Panowie powezmą, będą ogromną satysfakcją dla tych, którzy nie pod względem rzeczowym, lecz osobiście ustosunkowują się do pewnych poczynań Rządu. Zacierać będą ręce i mówić: A widzicie, mieliśmy rację, z tymi ludźmi nie można współpracować. Czy taki efekt Panowie chcą osiągnąć? Czy do tego Panowie zmierzają? Wiadomym przecież jest Panom, jakie są tendencje i programy każdego z nas, każdego z tych niezależnych. Są narodowe, są katolickie, dążą właśnie do tego, co Panowie w swych deklaracjach głoszą, aby skończyć z nędzą wsi, aby ludność wiejską przenieść do miast, aby rozwiązać kwestię emigracji, aby się załatwić z Żydami. Czy Panowie obawiają się tego, aby nasze projekty Panów nie zaskoczyły, aby nie były dla Panów niespodzianką, aby nie były realizacją tego, co dotychczas nie jest zrealizowane? Jeżeli to wszystko jest dla Panów obojętne, jeżeli Panowie z uśmiechem przechodzą nad tym do działania, to na to nie mamy żadnej rady.</u> | |
| 1575 | + <u xml:id="u-468.2" who="#komentarz">(P. Sanojca: Złączcie się razem.)</u> | |
| 1576 | + <u xml:id="u-468.3" who="#PStoch">Zdaje mi się, że to mówi p. Sanojca, znany z poprzednich Sejmów. Z kim innym może można się połączyć — z Panem z pewnością nigdy się nie połączę.</u> | |
| 1577 | + <u xml:id="u-468.4" who="#PStoch">Mam to przeświadczenie, że tak jak są złośliwe duchy, które chcą skłócić naród, tak samo są i tacy, którzy rozumieją, że potrzeba porozumienia zachodzi i że trzeba ją realizować. Do tych właśnie apeluję i sądzę, że jeżeli nie w tej chwili, to jednak w przyszłości odniesie to swój efekt i skutek.</u> | |
| 1578 | + <u xml:id="u-468.5" who="#PStoch">Zgodnie z tym, co powiedziałem, proszę o odrzucenie tych zmian, które były uchwalone przez Komisję Regulaminową i pozostawienie każdemu z posłów możności samodzielnego zgłaszania wniosków ustawodawczych i interpelacyj.</u> | |
| 1602 | 1579 | </div> |
| 1603 | 1580 | <div xml:id="div-469"> |
| 1604 | - <u xml:id="u-469.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Milewski Józef.</u> | |
| 1581 | + <u xml:id="u-469.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Sommerstein.</u> | |
| 1605 | 1582 | </div> |
| 1606 | 1583 | <div xml:id="div-470"> |
| 1607 | - <u xml:id="u-470.0" who="#PJozefMilewski">Wysoki Sejmie! Po raz pierwszy mam zaszczyt przemawiać na terenie czynnika ustawodawczego Rzeczypospolitej. Kandydując i idąc do wyborów uważałem, że będę miał prawo swój dobry wkład włożyć w rozbudowę i wywyższenie potęgi Rzeczypospolitej. Reprezentuję grupę posłów niezależnych, grupę posłów Centralnego Komitetu Pracowniczych Związków Zawodowych, i mnie się wydaje, że moi wyborcy, tych kilkadziesiąt tysięcy osób, które wysyłając mnie do Sejmu, miały cały szereg bolączek, postulatów i potrzeb ustawodawczych, że ci ludzie byli pewni, że te ich postulaty i bolączki będę chciał, będę miał możność zgłosić. Otóż gdyby Wysoka Izba uchwaliła poprawkę do regulaminu, zgłoszoną przez mego b. kolegę mecenasa Szczepańskiego, uważam, iż nie mógłbym spełnić mego obowiązku i nie mógłbym bronić postulatów i potrzeb tej grupy pracowniczej, tej grupy kilkuset tysięcy pracowników państwowych, prywatnych, samorządowych i publiczno-prawnych, którzy na odcinku mego okręgu powierzyli mi obronę swych interesów.</u> | |
| 1608 | - <u xml:id="u-470.1" who="#komentarz">(Głos: Mają więcej obrońców.)</u> | |
| 1609 | - <u xml:id="u-470.2" who="#PJozefMilewski">Kompozycja organizacyjna Sejmu od początku, od pierwszego etapu aż do ostatniego, ma jako zasadniczą tezę nie grupy, nie listy, ale nazwiska i w ramach tej tezy ludzie w najlepszej wierze głosowali, wybierając spośród kandydatów nazwiska wzbudzające najbardziej ich zaufanie. Jeden z przedmówców powiedział, iż przedstawicieli pracowników jest więcej. Zgoda, przedstawicieli wszystkich kategorii ludzi jest więcej, ale tych — „więcej” jest związanych dyscypliną klubową i nie wiem, czy tych — „więcej”, choć bardzo dobrych reprezentantów, będą mogli głosować według swego sumienia, a wbrew decyzji klubu.</u> | |
| 1610 | - <u xml:id="u-470.3" who="#PJozefMilewski">To są motywy, które zmuszają mnie do wypowiedzenia się przeciw uchwale Komisji Regulaminowej.</u> | |
| 1611 | - <u xml:id="u-470.4" who="#PJozefMilewski">Proszę Panów, konstrukcja ilościowa i jakościowa Wysokiej Izby jest tego rodzaju, że grupa większościowa nie ma najmniejszych obaw nawet na wypadek, gdyby napływało dziennie po kilkaset wniosków, ale niechże ci ludzie, którzy zostali przez poszczególne warstwy i grupy ludności wybrani, mają możność swoje zasadnicze obowiązki spełniać. Inaczej, jeżeli będą uczciwi, muszą przyjść do wniosku, że z dniem dzisiejszym ich kadencja się skończyła.</u> | |
| 1584 | + <u xml:id="u-470.0" who="#PSommerstein">Wysoka Izbo! Zamierzam omawiane zagadnienie zanalizować spokojnie i rzeczowo. Prawa i obowiązki posłów są w pierwszym rzędzie sprecyzowane w Konstytucji. Prawa ograniczają się do przemówień, do stawiania wniosków, do zgłaszania interpelacyj. Prawo interwencji u władz, o czym tu mówiono i które wytykano specjalnie posłom żydowskim — rzeczywiście spełniają oni ten ciężki i smutny obowiązek — nie jest prawem konstytucyjnym. A zatem mamy trzy prawa: przemówienia, wnioski i interpelacje. Przemówienia nie są — moim zdaniem — najistotniejszym prawem, a tym mniej istotnym obowiązkiem posła i praktyka wszystkich sejmów dobitnie wykazała, że przemówienia nieraz mogą mieć charakter nieistotny, czasem manifestacyjny, czasem demonstracyjny, czasem są przeznaczone wyłącznie dla prasy, czasem wyłącznie dla ulicy. Wnioski i interpelacje, to są te dwa fundamenty, filary rzeczowej, spokojnej, obowiązkowej, obywatelskiej pracy reprezentanta społeczeństwa, jakim jest poseł czy senator. O interpelacjach Konstytucja wyraźnie mówi, że kontrolę nad rządem Sejm wykonuje drogą interpelacji. A wnioski? Do Sejmu należy funkcja ustawodawcza. Sejm składa się z posłów, a posłowie funkcję ustawodawczą wykonywują drogą stawiania wniosków. Są wnioski ustawodawcze i są wnioski inne, powiedzmy wniosek o wyrażenie votum nieufności, co również pozostaje w związku z wykonywaniem kontroli na Rządem.</u> | |
| 1585 | + <u xml:id="u-470.1" who="#PSommerstein">Kolega referent, uzasadniając poprawki, przyjęte przez komisję, analizował różne cyfry i przedstawiał argumenty. Dziś argumentów tych było mniej, niż w dniu wczorajszym na komisji. Na komisji główny nacisk p. referent kładł na usprawnienie prac Sejmu, aby Sejm nie był zawalony wielką ilością zbędnych, nieaktualnych i nierzeczowych wniosków. Już na komisji miałem zaszczyt przedstawić, że ten argument nie jest istotny, nie jest istotny także w świetle poczynionych doświadczeń. Były rzucane cyfry. Ale Panie Kolego, statystyka jest zawodna, nie wiem kto to powiedział, iż cyfry są tak elastyczne, że wyciągnąć z nich można w jedną albo drugą stronę co kto chce dla uzasadnienia swej tezy.</u> | |
| 1586 | + <u xml:id="u-470.2" who="#komentarz">(P. Szczepański: Zawsze się tak mówi, jak cyfry są niewygodne.)</u> | |
| 1587 | + <u xml:id="u-470.3" who="#PSommerstein">Nie słyszałem co Pan Kolega powiedział i dlatego nie mogę odpowiedzieć. Otóż cyfry niczego nie dowodzą, bo obojętne, ile było posłów wówczas, ile w poprzednich kadencjach wstecz. Stosunki były inne, inny układ sił Sejmu do 1930, a inny w 1930–1935 r. Kiedy były zorganizowane grupy, było wniosków i interpelacyj stosunkowo mniej. Bo grupy zorganizowane na pewnym podłożu mniej czy więcej ideowym — nie chcę w tej chwili tej sprawy analizować — wnosiły wnioski. Tak że w sumie o wiele mniejszej wniosków, przedstawionych przez grupy, mogło mieścić się więcej materii zasadniczych, ogólnych, niż w większej stosunkowo liczbie wniosków, zgłoszonych indywidualnie w Sejmie rozproszkowanym i rozczłonkowanym bez jakiejś wewnętrznej organizacji. A zatem cyfry te niczego nie dowodzą.</u> | |
| 1588 | + <u xml:id="u-470.4" who="#PSommerstein">A usprawnienie? Jest dość przepisów w regulaminie, których komisja nie uchyla, a które zapobiegają ewentualnie grożącemu niebezpieczeństwu zatarasowania obrad, Wnioski poselskie mogą być w pierwszym czytaniu odsyłane do komisji, ale jest przepis, zdaje się art. 66, który umożliwia Sejmowi, ażeby w ogóle nie odsyłać do komisji, ażeby wnioski nieaktualne, bezprzedmiotowe, drogą skróconego postępowania od razu zgilotynować. Dlatego nie ma żadnej zapory i żadnych kłód dla normalnej pracy ustawodawczej. Wnioski rządowe mają pierwszeństwo i one obejmują zagadnienia najważniejsze i istotne, a Marszałek Sejmu ma możliwość ingerowania w prace komisji, naznaczania dla spraw pilnych krótkich terminów, tak że wnioski inne schodzą na plan dalszy. Wiemy z doświadczenia minionej kadencji, że w ten sposób wnioski poselskie zostawały, delikatnie mówiąc, usuwane, nie ujrzały kinkietów pełnej sali, zostały od razu a limine odrzucone na komisji. Rozumiem doskonale, że p. referent, chcąc być bardziej rzeczowy dziś na plenum niż na komisji, mówił o tym bardzo mało, a może dyskretnie przemilczał. Nie chcę powiedzieć, że kontrargumenty moje trafiły mu do przekonania, ale sam doszedł do tej myśli.</u> | |
| 1589 | + <u xml:id="u-470.5" who="#PSommerstein">Teraz argument drugi: skonfrontowanie od razu z opinią choćby małego mikrokosmosu Sejmu, czy dany wniosek ma widoki przejścia. Najpierw zasada sama, Czy rzeczywiście Wysoka Izba jest tego zdania, że mają być zgłaszane tylko takie wnioski ustawodawcze czy inne, które na pewno uzyskają większość w Sejmie? To zdaje się byłoby nie tylko wielce niepożyteczne, ale owszem szkodliwe zmechanizowanie całego aparatu — w ten sposób ograniczyć Sejm tylko do pewnej zorganizowanej większości, powiedzieć, że tylko ona ma prawo stawiania wniosków ustawodawczych, bo tylko wnioski tej grupy mają widoki przejścia. A z momentu tego, czy 15 posłów na korytarzu przypadkowo zebranych albo ściągniętych do bufetu sejmowego powie: Nam się ten wniosek podoba — wyciągać konkluzję, że są realne widoki przejścia tego wniosku w pełnym Sejmie, zdaje mi się, że to duży brak logiki i realizmu. A więc ten moment zasadniczo jest niesłuszny i w realnym swoim ujęciu nie prowadzi do niesłusznie zamierzonego rezultatu.</u> | |
| 1590 | + <u xml:id="u-470.6" who="#PSommerstein">Gdybyśmy mieli oprzeć się na doświadczeniach minionych kadencyj, to przypomnę Kolegom, którzy zasiadali w poprzedniej Izbie, że były takie wypadki, że taki wniosek poselski czy inny na podkomisji przepadł, na komisji przepadł, na plenarnym Sejmie przepadł i dopiero w Senacie przeszedł i gdy wrócił do Sejmu został dopiero przyjęty. P. Szczepański wie o tym najlepiej z własnego doświadczenia, bo był bezpośrednio zainteresowany w tym, by jego wnioski do ustawy o ochronie lokatorów przeszły, i przepadł Pan z tą sprawą na pełnym Sejmie, i ja głosowałem za Panem, i sam stawiałem wnioski, dopiero Senat przywrócił te poprawki i przeszła ta sprawa do Sejmu i tu razem głosowaliśmy. P. pułkownik Miedziński i generał Żeligowski pierwsi przeszli przez drzwi i ustawa została przyjęta olbrzymią większością na Sejmie.</u> | |
| 1591 | + <u xml:id="u-470.7" who="#PSommerstein">Jakaż jest tedy konfrontacja realnych szans przejścia czy nie przejścia? Przypomnę inną rzecz. Był wniosek rządowy. Popierał go poprzedni Wiceminister Sprawiedliwości Sieczkowski i w Wysokiej Izbie przy głosowaniu ani jeden poseł nie wstał. Czy z tego wynika, że Rząd ma być ograniczony w swoim prawie zgłaszania wniosków i trzeba przedtem zapytać się pewnej liczby posłów — 5, 10 czy 15 — czy ten wniosek rządowy przejdzie w Wysokiej Izbie? A zatem ten argument jest niesłuszny i krzywdzący dla powagi i znaczenia Izby i dla możliwości pracy ustawodawczej poszczególnych posłów.</u> | |
| 1592 | + <u xml:id="u-470.8" who="#PSommerstein">Zamierzona reforma jednak wprowadza rzecz, która może być ponadto szkodliwa. W formie wykrzyknika powiedziałem, że nie mam pretensji do p. posła Dudzińskiego, że pewne argumenty wypowiedziane przeze mnie wczoraj na komisji tu powtórzył, co mu wiceprezes Komisji Regulaminowej p. Stahl wypomniał. Ja do p. Dudzińskiego nie mam o to pretensji, bo to jest najmniejszy atak, który w stronę naszą wymierza. Jeżeli będzie powtarzał nasze przemówienia, to nic nie mam przeciwko temu, tylko niech zaniecha tych innych przemówień i innych zamierzeń. Ale rzeczywiście pamiętamy doskonale, jak w ubiegłych sejmach w latach 1927–30 i 1930–35 piętnowano te złe obyczaje sejmowe, że odbywały się wzajemne, powiedziałbym, przetargi o podpisy grzecznościowe. Powiedziałem wczoraj na komisji, że grzecznościowe podpisy na wekslu prowadzą do niedobrych rezultatów, że najczęściej polegają na tym, że ja podpisałem, ale w przyszłości ty mi podpiszesz. Ale za te weksle później się płaci i przychodzi potem ten niesmak, że się tu coś złego stało. Analogię zupełną można przeprowadzić; jeżeli chodzi o te podpisy grzecznościowe pod wnioskami ustawodawczymi czy innymi.</u> | |
| 1593 | + <u xml:id="u-470.9" who="#PSommerstein">Dwóch pp. mówców było łaskawych powiedzieć, że mniejszości narodowościowe w ogóle nie są objęte ostrzem tego przepisu. Ja nie czuję się powołanym, ażeby traktować łącznie wszystkie mniejszości, ale mam obowiązek mówić w imieniu tej mniejszości, którą reprezentuję, to jest w imieniu społeczeństwa żydowskiego. Jest nas 5 posłów w Sejmie, jest to bezwzględnie cyfra, która nie odpowiada cyfrze ludności. Są różne ku temu powody: okręgi, ordynacja wyborcza i nie ordynacja wyborcza, najrozmaitsze powody na to wpłynęły. Ale ostatecznie jesteśmy społeczeństwem żywym, które chce w tym Sejmie coś powiedzieć i oświadczyć ze swej strony przez swych posłów; chcemy się wypowiadać i także stawiać wnioski, które dotyczą spraw ogólnopaństwowych, a nie mniej w sprawach, które obejmują potrzeby i zagadnienia społeczeństwa żydowskiego. Tej możliwości po uchwaleniu tej poprawki nie będziemy mieli. A stwarzacie dla nas Panowie konieczność przykrą i niedogodną, której chcielibyśmy uniknąć za wszelką cenę — podpisywania weksla grzecznościowego i rewanżowania się przez podpisy. My tego nie chcemy. Kiedyś potępiono z najwyższego miejsca te złe obyczaje — dlaczego Panowie chcecie je przywrócić? I czy za tym, co proponujecie Panowie, rzeczywiście przemawia jakaś racja stanu? Racja stanu przemawia za tym, żeby poseł, który wszedł do tej Izby, miał możność wypełnić swój obowiązek. Obowiązkiem fundamentalnym posła jest możność stawiania wniosków ustawodawczych i innych. I nie jest słuszne narzucacie posłowi obowiązku chodzenia po kuluarach i bufecie sejmowym i wyszukiwania sobie kolegów, którzy by chcieli wniosek współpodpisać. I wtedy co się dzieje? Wtedy decyduje grzeczność, znajomość bezpośrednia i nadzieja rewanżu. Dojdzie do tego, że będą wnioski podpisywane przez posłów, którzy ich nie znają i którzy może potem na komisji i na plenum będą przeciw tym wnioskom występowali, a podpisali je tylko dlatego, ażeby koledze umożliwić wniesienie tego wniosku, ażeby uzyskać potem w razie potrzeby podpis wzajemny na własnym wniosku. Widzę wszelkie niekorzyści. Nie widzę żadnych realnych korzyści, żadnego usprawnienia, a tylko powrót dawnych obyczajów, które były jeszcze możliwe w Sejmie, w którym występowały zwarte grupy polityczne, ale które do tym większych niekorzyści prowadzić muszą w Sejmie, gdzie nie ma różnych zwartych grup politycznych.</u> | |
| 1594 | + <u xml:id="u-470.10" who="#PSommerstein">W tym sensie, stając w obronie praw posłów żydowskich i społeczeństwa żydowskiego, żeby jego posłowie mogli wykonywać swe obowiązki wobec Państwa i społeczeństwa, pozwalam sobie zgłosić — o ile będzie odrzucona poprawka p. Bilaka co do ograniczenia tej cyfry do 5, mająca na celu zmniejszenie niekorzyści — poprawkę, że wystarczy poparcie wniosku, który ma być przyjęty do laski marszałkowskiej, nie tylko przez 15 posłów, ale przez grupę posłów liczebnie mniejszą, reprezentującą jednak wyłącznie daną mniejszość narodową. Proszę Wysoką Izbę, ażeby tę poprawkę raczyła w głosowaniu przyjąć.</u> | |
| 1612 | 1595 | </div> |
| 1613 | 1596 | <div xml:id="div-471"> |
| 1614 | - <u xml:id="u-471.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Bilak.</u> | |
| 1597 | + <u xml:id="u-471.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Milewski Józef.</u> | |
| 1615 | 1598 | </div> |
| 1616 | 1599 | <div xml:id="div-472"> |
| 1617 | - <u xml:id="u-472.0" who="#PBilak">Wysoki Sejmie! Poprawka, zaproponowana przez Komisję Regulaminową, o ile dotyczy art. 33 regulaminu, ma na celu, jak to zapewniał p. referent, usprawnić prace parlamentu, a więc ma charakter czysto formalny. Każdemu z nas, członków parlamentu, niezawodnie zależy na tym, ażeby prace naszego parlamentu były należycie usprawnione. Jednak poprawka do art. 33 sięga znacznie głębiej, z formalnej stała się ona zasadniczą, w szczególności gdy Weźmiemy pod uwagę obecną strukturę osobową Sejmu. Podstawowym prawem posła, jako członka Sejmu, w myśl Konstytucji, jest udział jego w funkcjach ustawodawczych. Przedłożona poprawka w istocie przekreśla to podstawowe prawo, gdyż pozbawia poszczególnych posłów prawa inicjatywy w funkcjach ustawodawczych Sejmu. Poprawka w tej formie zaproponowana pozbawia inicjatywy poselskiej nie tylko poszczególnych posłów, ale pozbawia nawet i ukraińską reprezentację parlamentarną, a więc całą grupę posłów, którzy w tej Izbie są przedstawicielami społeczeństwa ukraińskiego, zamieszkałego w granicach Rzeczypospolitej. Pozbawia nas tego prawa, albowiem nie posiadamy dostatecznej ilości posłów, wymaganej właśnie przez dziś zgłoszoną poprawkę.</u> | |
| 1618 | - <u xml:id="u-472.1" who="#PBilak">My — ukraińska reprezentacja parlamentarna weszliśmy do tego Sejmu jako przedstawiciele ludności ukraińskiej, weszliśmy z najlepszymi zamiarami pozytywnej pracy na terenie parlamentu, zgodnie z naszym sumieniem i zgodnie z przepisami obowiązującej Konstytucji. Dotychczasowy regulamin umożliwiał nam tę inicjatywę poselską, zwłaszcza że był on oparty o przewodnie zasady obowiązującej obecnie ordynacji wyborczej. Natomiast dziś zgłoszona poprawka pozbawia nas bezpośrednio możności inicjatywy poselskiej, bo nie dysponujemy potrzebną ilością głosów. Stanie się z nami to, oo powiedział przed chwilą p. Jóźwiak, że postawi nas ta poprawka poza nawias istotnych prac parlamentarnych tej Izby.</u> | |
| 1619 | - <u xml:id="u-472.2" who="#PBilak">Sądzę, że takie postawienie sprawy nie przyczyni się do podniesienia powagi Sejmu, o czym wczoraj wspomniał w swoim inauguracyjnym przemówieniu p. Marszałek. Obawiam się, że raczej w oczach społeczeństwa w ogóle, a zwłaszcza społeczeństwa ukraińskiego jeszcze bardziej nastąpi depopularyzacja tego Sejmu.</u> | |
| 1620 | - <u xml:id="u-472.3" who="#PBilak">Jeśli chodzi o kwestię usprawnienia prac parlamentarnych, to przecież cały szereg przepisów obowiązującego regulaminu i przepisów Konstytucji, w szczególności przepis art. 34 regulaminu i art. 37 Konstytucji zapewniają p.</u> | |
| 1621 | - <u xml:id="u-472.4" who="#PBilak">Marszałkowi Sejmu pełną w tym kierunku inicjatywę, albowiem w myśl tych przepisów, a w szczególności art. 34 regulaminu, Marszałek Sejmu jest uprawniony nie przyjąć od laski marszałkowskiej projektu ustawodawczego niezgodnego z Konstytucją albo też wniosku poselskiego, wychodzącego poza zakres działania Sejmu. Uważam, że przepis ten daje zupełną rękojmię, że usprawnienie prac parlamentarnych będzie należyte. Dlatego też idąc nawet za tokiem myśli p, sprawozdawcy i przewodniej myśli członków Komisji Regulaminowej, że należy podnieść poziom i powagę projektów ustawodawczych, że należy podnieść usprawnienie prac parlamentarnych, sądzę, że ilość 10, a nawet 5 posłów, podpisanych pod projektem ustawodawczym czy wnioskiem poselskim, daje zupełną rękojmię, że projekty te czy wnioski będą potraktowane z należytą powagą. Natomiast przyjęcie poprawki, zgłoszonej przeze mnie na wczorajszym posiedzeniu Komisji Regulaminowej, da możność i zabezpieczy nam jako przedstawicielom społeczeństwa ukraińskiego pełnię pracy parlamentarnej w dzisiejszym Sejmie.</u> | |
| 1600 | + <u xml:id="u-472.0" who="#PJózefMilewski">Wysoki Sejmie! Po raz pierwszy mam zaszczyt przemawiać na terenie czynnika ustawodawczego Rzeczypospolitej. Kandydując i idąc do wyborów uważałem, że będę miał prawo swój dobry wkład włożyć w rozbudowę i wywyższenie potęgi Rzeczypospolitej. Reprezentuję grupę posłów niezależnych, grupę posłów Centralnego Komitetu Pracowniczych Związków Zawodowych, i mnie się wydaje, że moi wyborcy, tych kilkadziesiąt tysięcy osób, które wysyłając mnie do Sejmu, miały cały szereg bolączek, postulatów i potrzeb ustawodawczych, że ci ludzie byli pewni, że te ich postulaty i bolączki będę chciał, będę miał możność zgłosić. Otóż gdyby Wysoka Izba uchwaliła poprawkę do regulaminu, zgłoszoną przez mego b. kolegę mecenasa Szczepańskiego, uważam, iż nie mógłbym spełnić mego obowiązku i nie mógłbym bronić postulatów i potrzeb tej grupy pracowniczej, tej grupy kilkuset tysięcy pracowników państwowych, prywatnych, samorządowych i publiczno-prawnych, którzy na odcinku mego okręgu powierzyli mi obronę swych interesów.</u> | |
| 1601 | + <u xml:id="u-472.1" who="#komentarz">(Głos: Mają więcej obrońców.)</u> | |
| 1602 | + <u xml:id="u-472.2" who="#PJózefMilewski">Kompozycja organizacyjna Sejmu od początku, od pierwszego etapu aż do ostatniego, ma jako zasadniczą tezę nie grupy, nie listy, ale nazwiska i w ramach tej tezy ludzie w najlepszej wierze głosowali, wybierając spośród kandydatów nazwiska wzbudzające najbardziej ich zaufanie. Jeden z przedmówców powiedział, iż przedstawicieli pracowników jest więcej. Zgoda, przedstawicieli wszystkich kategorii ludzi jest więcej, ale tych „więcej” jest związanych dyscypliną klubową i nie wiem, czy tych „więcej”, choć bardzo dobrych reprezentantów, będą mogli głosować według swego sumienia, a wbrew decyzji klubu.</u> | |
| 1603 | + <u xml:id="u-472.3" who="#PJózefMilewski">To są motywy, które zmuszają mnie do wypowiedzenia się przeciw uchwale Komisji Regulaminowej.</u> | |
| 1604 | + <u xml:id="u-472.4" who="#PJózefMilewski">Proszę Panów, konstrukcja ilościowa i jakościowa Wysokiej Izby jest tego rodzaju, że grupa większościowa nie ma najmniejszych obaw nawet na wypadek, gdyby napływało dziennie po kilkaset wniosków, ale niechże ci ludzie, którzy zostali przez poszczególne warstwy i grupy ludności wybrani, mają możność swoje zasadnicze obowiązki spełniać. Inaczej, jeżeli będą uczciwi, muszą przyjść do wniosku, że z dniem dzisiejszym ich kadencja się skończyła.</u> | |
| 1622 | 1605 | </div> |
| 1623 | 1606 | <div xml:id="div-473"> |
| 1624 | - <u xml:id="u-473.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Deryng.</u> | |
| 1607 | + <u xml:id="u-473.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Bilak.</u> | |
| 1625 | 1608 | </div> |
| 1626 | 1609 | <div xml:id="div-474"> |
| 1627 | - <u xml:id="u-474.0" who="#PDeryng">stronę techniczno-organizacyjną z aspektem naukowym i stronę polityczno-organizacyjną, która w toku debaty wysunęła się na plan pierwszy. Zdawało by się w pierwszej chwili, że zagadnienie, ilu posłów może składać wniosek poselski względnie projekt ustawodawczy, jest to zagadnienie natury technicznej. Dopiero przemówienia, których tu wysłuchaliśmy, podkreśliły akcent polityczny i nakazują problem potraktować także z punktu widzenia bardziej zasadniczego.</u> | |
| 1628 | - <u xml:id="u-474.1" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o regulaminy Izb ustawodawczych, to pozwolę sobie powołać się na regulaminy izb o charakterze par ekscellence demokratycznym i liberalnym, a więc tych izb, które należą w swojej ideologii do demoliberalizmu ubiegłego stulecia. Tak więc regulamin Rady Narodowej szwajcarskiej z 17 grudnia 1920 r. wyraźnie powiada, że nawet interpelacje poselskie, a więc ta forma poselskiej kontroli rządu wykonywanej przez sejm, przez izby, że nawet te interpelacje wymagają podpisu dziesięciu deputowanych. Również regulamin Reichstagu niemieckiego z okresu republiki, w którym święci ła triumfy liberalna konstytucja, oparta o szeroki demokratyzm, również ten regulamin z 1922 r. wymagał nie tylko dla wniosków poselskich, ale dla wszelkich poprawek do tych wniosków co najmniej 15 podpisów. Także interpelacje wymagały współpodpisów i to nawet 30 posłów, popierających daną interpelację Podobnie rzecz się miała z wnioskami formalnymi, które również w wielu wypadkach wymagały 30 współpodpisów.</u> | |
| 1629 | - <u xml:id="u-474.2" who="#PDeryng">Aby nie przedłużać tych cytat, pozwolę sobie przejść obecnie do niektórych poglądów, które zostały tu przedstawione przez moich przedmówców. Jeden z pierwszych mówców powołał się na art. 5 Konstytucji twierdząc, że zasadą jest twórczość jednostki jako dźwigni życia zbiorowego. Tak, jest to niewątpliwie ważna zasada. A dalsze postanowienia Konstytucji wskazują na to, że Konstytucja nie opiera swego światopoglądu na demoliberalizmie ubiegłego stulecia, że owa twórczość jednostki, jeżeli chodzi o twórcze zbiorowe działanie ma o tyle tylko wartość, o ile dąży do zespolenia wszystkich obywateli w harmonijnym współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego. I to jest słuszna i obowiązująca zasada nowej Konstytucji.</u> | |
| 1630 | - <u xml:id="u-474.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1631 | - <u xml:id="u-474.4" who="#PDeryng">Przedziwne, jak zbiegały się podświadomie czy świadomie w formie rozumowania, w argumentach i logice przemówienia moich przedmówców z mniejszości żydowskiej i niektórych posłów polskich, którzy oczywiście od tej argumentacji i logiki mniejszości żydowskiej stoją — przypuszczam i jestem głęboko przekonany — jak najdalej. P. Dudziński powołał się na podstawowe i naturalne prawo każdego posła stawiania wniosków, stawiania interpelacyj i wykonywania w tej formie obowiązków reprezentowania dążeń swych wyborców. Przecież pod te pojęcia praw naturalnych można wszystko podciągnąć, a więc interes każdej jednostki i każdej grupy, i tego interesu, sprzecznego tak często z dobrem Państwa i narodu, bronić.</u> | |
| 1632 | - <u xml:id="u-474.5" who="#PDeryng">Jeszcze dziwniejszym było rozumowanie na temat weksla. Zdawało by się, że pojęcie weksla mogłoby być właściwym pojęciem i tematem dla jakiejś komisji gospodarczej czy handlowej. Ale rozpoczynanie debat izby poselskiej parlamentu, i to zasadniczych debat, od operowania analogią na temat weksla...</u> | |
| 1633 | - <u xml:id="u-474.6" who="#komentarz">(Głos: To Panowie zaczęli.)</u> | |
| 1634 | - <u xml:id="u-474.7" who="#PDeryng">Kto pierwszy mówił o wekslu? My czy Panowie? Myśmy słyszeli już na komisji wywody p. Sommersteina o wekslu i dziś ponownie. Ale zdaje mi się, że zagadnienie krętactw czy też właściwego ustosunkowania się do spraw publicznych nie będzie regulowane regulaminem, nie regulamin da nam gwarancję, że nie będzie szacherek politycznych między posłami, ale w psychice poszczególnych posłów, w psychice polskiej musimy szukać oparcia przeciw wszelkim szacherkom politycznym.</u> | |
| 1635 | - <u xml:id="u-474.8" who="#komentarz">(Oklaski. P. Dudziński przerywa.)</u> | |
| 1636 | - <u xml:id="u-474.9" who="#PDeryng">Może Panowie stworzą klub, w którym tego rodzaju moralne wskazania dadzą Panom drogowskaz działania.</u> | |
| 1637 | - <u xml:id="u-474.10" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o pogląd p. Sommersteina, to szczególnym zbiegiem okoliczności przedstawiciel tej mniejszości, która w tak znakomity sposób potrafi działać kolektywnie, zbiorowo, która wykazała taką solidarność w wewnętrznych swoich organizacjach, doradza nam, ażebyśmy wyrzekli się działania zespołowego, ażebyśmy nie podejmowali trudu stania się gospodarzami w Państwie i parlamencie, ale żebyśmy prace Sejmu pozostawili indywidualnej i nieskoordynowanej działalności poszczególnych jednostek. Otóż Pan Poseł, interpretując Konstytucję, pozwolił sobie na niedopuszczalną interpretację pomieszania Sejmu i jego uprawnień z uprawnieniami posłów. Od tego również odeszliśmy. To było w okresie może tych sejmów, które nazywały się suwerennymi, i każdemu z posłów wydawało się wtedy, że sam reprezentuje cały Sejm i że uprawnienia Sejmu są jego uprawnieniami. Konstytucja nigdzie nie daje uprawnień posłom jako takim. Konstytucja daje uprawnienia Sejmowi jako zorganizowanemu organowi władzy państwowej. Organizacja Sejmu należy do niego samego, organizacja ta ma na celu sprawny tok obrad, danie tej dynamiki, którą powinien wykazywać każdy organ zbiorowy, kolektywny.</u> | |
| 1638 | - <u xml:id="u-474.11" who="#komentarz">(P. Dudziński: Sejm—to zarząd O. Z. N.)</u> | |
| 1639 | - <u xml:id="u-474.12" who="#PDeryng">Żałować należy, że Pan Poseł nie umie podać żadnych innych argumentów i poza zarządem Ozonu nie widzi ani argumentacji, ani faktów.</u> | |
| 1640 | - <u xml:id="u-474.13" who="#komentarz">(P. Dudziński przerywa.)</u> | |
| 1641 | - <u xml:id="u-474.14" who="#PDeryng">W każdym zespole należy poszukiwać pewnych zasad organizacyjnych. Zasady organizacyjne zespołu tego, jaki stanowi Państwo Polskie pod rządem nowej Konstytucji, to jest harmonijne współdziałanie obywateli na rzecz dobra powszechnego, harmonijne współdziałanie organów Państwa dla nadrzędnego interesu narodu polskiego i Państwa Polskiego. Siłą dynamiczną każdego zespołu musi być pewna idea i pewien cel nadrzędny. Siłą dynamiczną Państwa Polskiego jest naród polski i on jest gospodarzem. Również i odpowiedzialność za kierunek pracy parlamentu musi także podjąć pewna siła zorganizowana, która potrafiłaby i mogła wziąć odpowiedzialność za prace parlamentu Jest to postulat naturalny i tu dyskusja wszelka zdaje się być zbędną.</u> | |
| 1642 | - <u xml:id="u-474.15" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o interes polityczny, to interesem politycznym najwyższego rzędu jest dobro Państwa i narodu polskiego, wszelkie interesy polityczne inne mają tylko znaczenie podrzędne, mają znaczenie, wartość i uzasadnienie jako dopełnienie owego nadrzędnego interesu.</u> | |
| 1643 | - <u xml:id="u-474.16" who="#PDeryng">Z tego najbardziej ogólnego punktu widzenia rozpatrując proponowane przez komisję poprawki, proszę Wysoką Izbę, aby zechciała uchwalić zmianę art. 33 i dać w ten sposób wyraz naczelnej zasadzie organizacyjnej Izb, polegającej na działaniu zespołowym.</u> | |
| 1644 | - <u xml:id="u-474.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1610 | + <u xml:id="u-474.0" who="#PBilak">Wysoki Sejmie! Poprawka, zaproponowana przez Komisję Regulaminową, o ile dotyczy art. 33 regulaminu, ma na celu, jak to zapewniał p. referent, usprawnić prace parlamentu, a więc ma charakter czysto formalny. Każdemu z nas, członków parlamentu, niezawodnie zależy na tym, ażeby prace naszego parlamentu były należycie usprawnione. Jednak poprawka do art. 33 sięga znacznie głębiej, z formalnej stała się ona zasadniczą, w szczególności gdy Weźmiemy pod uwagę obecną strukturę osobową Sejmu. Podstawowym prawem posła, jako członka Sejmu, w myśl Konstytucji, jest udział jego w funkcjach ustawodawczych. Przedłożona poprawka w istocie przekreśla to podstawowe prawo, gdyż pozbawia poszczególnych posłów prawa inicjatywy w funkcjach ustawodawczych Sejmu. Poprawka w tej formie zaproponowana pozbawia inicjatywy poselskiej nie tylko poszczególnych posłów, ale pozbawia nawet i ukraińską reprezentację parlamentarną, a więc całą grupę posłów, którzy w tej Izbie są przedstawicielami społeczeństwa ukraińskiego, zamieszkałego w granicach Rzeczypospolitej. Pozbawia nas tego prawa, albowiem nie posiadamy dostatecznej ilości posłów, wymaganej właśnie przez dziś zgłoszoną poprawkę.</u> | |
| 1611 | + <u xml:id="u-474.1" who="#PBilak">My — ukraińska reprezentacja parlamentarna weszliśmy do tego Sejmu jako przedstawiciele ludności ukraińskiej, weszliśmy z najlepszymi zamiarami pozytywnej pracy na terenie parlamentu, zgodnie z naszym sumieniem i zgodnie z przepisami obowiązującej Konstytucji. Dotychczasowy regulamin umożliwiał nam tę inicjatywę poselską, zwłaszcza że był on oparty o przewodnie zasady obowiązującej obecnie ordynacji wyborczej. Natomiast dziś zgłoszona poprawka pozbawia nas bezpośrednio możności inicjatywy poselskiej, bo nie dysponujemy potrzebną ilością głosów. Stanie się z nami to, co powiedział przed chwilą p. Jóźwiak, że postawi nas ta poprawka poza nawias istotnych prac parlamentarnych tej Izby.</u> | |
| 1612 | + <u xml:id="u-474.2" who="#PBilak">Sądzę, że takie postawienie sprawy nie przyczyni się do podniesienia powagi Sejmu, o czym wczoraj wspomniał w swoim inauguracyjnym przemówieniu p. Marszałek. Obawiam się, że raczej w oczach społeczeństwa w ogóle, a zwłaszcza społeczeństwa ukraińskiego jeszcze bardziej nastąpi depopularyzacja tego Sejmu.</u> | |
| 1613 | + <u xml:id="u-474.3" who="#PBilak">Jeśli chodzi o kwestię usprawnienia prac parlamentarnych, to przecież cały szereg przepisów obowiązującego regulaminu i przepisów Konstytucji, w szczególności przepis art. 34 regulaminu i art. 37 Konstytucji zapewniają p. Marszałkowi Sejmu pełną w tym kierunku inicjatywę, albowiem w myśl tych przepisów, a w szczególności art. 34 regulaminu, Marszałek Sejmu jest uprawniony nie przyjąć od laski marszałkowskiej projektu ustawodawczego niezgodnego z Konstytucją albo też wniosku poselskiego, wychodzącego poza zakres działania Sejmu. Uważam, że przepis ten daje zupełną rękojmię, że usprawnienie prac parlamentarnych będzie należyte. Dlatego też idąc nawet za tokiem myśli p. sprawozdawcy i przewodniej myśli członków Komisji Regulaminowej, że należy podnieść poziom i powagę projektów ustawodawczych, że należy podnieść usprawnienie prac parlamentarnych, sądzę, że ilość 10, a nawet 5 posłów, podpisanych pod projektem ustawodawczym czy wnioskiem poselskim, daje zupełną rękojmię, że projekty te czy wnioski będą potraktowane z należytą powagą. Natomiast przyjęcie poprawki, zgłoszonej przeze mnie na wczorajszym posiedzeniu Komisji Regulaminowej, da możność i zabezpieczy nam jako przedstawicielom społeczeństwa ukraińskiego pełnię pracy parlamentarnej w dzisiejszym Sejmie.</u> | |
| 1645 | 1614 | </div> |
| 1646 | 1615 | <div xml:id="div-475"> |
| 1647 | - <u xml:id="u-475.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Witwicki.</u> | |
| 1616 | + <u xml:id="u-475.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Deryng.</u> | |
| 1648 | 1617 | </div> |
| 1649 | 1618 | <div xml:id="div-476"> |
| 1650 | - <u xml:id="u-476.0" who="#PWitwicki">Wysoka Izbo! Na marginesie dyskusji, która się wywiązała w sprawie przedłożonego projektu regulaminu, chcę tylko jeszcze dorzucić kilką krótkich uwag, dlatego że dyskusja, zdaje mi się, już wyczerpała należycie i wyświetliła wszystkie sporne kwestie odnośnie projektu regulaminu przedłożonego przez p. sprawozdawcę.</u> | |
| 1651 | - <u xml:id="u-476.1" who="#PWitwicki">Dyskusja ta może się obracać jedynie na płaszczyźnie politycznej, nie na płaszczyźnie naukowej, bo sprawa, którą porusza projekt p. kolegi Szczepańskiego, to jest sprawa celowości, praktycznej wartości, a mianowicie jest to kwestia, jak najlepiej, pod rządem jakich przepisów najlepiej potrafiliby poszczególni pp. posłowie wykonywać swe funkcje i swoje obowiązki. Istota tej kwestii leży w różnicy między konstrukcją sejmów do r. 1935 a sejmów, które zostały powołane do życia na podstawie nowej Konstytucji i nowej ordynacji wyborczej od r. 1935. Na czym polegała budowa i konstrukcja sejmów do r. 1935? Opierała się ona na zasadzie tzw. sejmowładztwa, którego podstawą były rządy poszczególnych partyj politycznych. Chodziło więc o zlikwidowanie tego systemu rządzenia i tego układu sił politycznych, chodziło o to, ażeby w Państwie przestały być tym decydującym, tym nadrzędnym czynnikiem polityki partie, które zabierały głos i decydowały o sprawach najważniejszych. Te partie mianowicie unieruchomiały wolę i inicjatywę poszczególnych posłów, bo tylko to mogło się skutecznie objawiać w działalności poszczególnego posła, co było uchwalone i przyjęte przez większość partyjną.</u> | |
| 1652 | - <u xml:id="u-476.2" who="#PWitwicki">Tej konstrukcji i tej zasadniczej idei dawnej budowy Sejmu z r. 1935 przeciwstawia nowa Konstytucja i nowa ordynacja wyborcza nową bardzo ciekawą i bardzo oryginalną zasadę, mino wicie temu monolitowi partyjnemu i tej mechanizacji woli poszczególnych posłów przeciwstawia indywidualność osobistą tej jednostki, którą wola społeczeństwa, przez nową ordynację wyborczą korygowana, wprowadza do ciał ustawodawczych. Nowa Konstytucja i nowa ordynacja wyborcza chcą położyć cały akcent, cały ciężar i całą wagę odpowiedzialności nie na partie i ich większość, a na jednostkę, która jest indywidualnością, na tę jedyną twórczą siłę w każdym narodzie i w każdym społeczeństwie.</u> | |
| 1653 | - <u xml:id="u-476.3" who="#PWitwicki">I to jest ten istotny sens, tak należy rozumieć nową Konstytucję i nową ordynację wyborczą. Znaczy to, że poseł jako indywidualność dźwiga na sobie ciężar odpowiedzialności za to, co się stanie z ogółem i co się stanie ze sprawą publiczną. To jest sens i podstawa ideologiczna tego uprawnienia, które otrzymuje poseł na podstawie nowej ordynacji wyborczej.</u> | |
| 1654 | - <u xml:id="u-476.4" who="#PWitwicki">Jeśliby zatem przyjąć poprawki, projektowane przez p. Szczepańskiego, to nie będzie to organicznie, życiowo związane z tym, co jest podstawą nowej ordynacji wyborczej i tego nowego porządku, który ona wprowadziła. Jeżeli obowiązuje tak zbudowana Konstytucja i tak zbudowana ordynacja wyborcza, to oczywiście nowa poprawka traci cały swój sens i całe swoje znaczenie i nie można osiągnąć tego celu, jaki leżał u podstaw i założeń nowego porządku rzeczy.</u> | |
| 1655 | - <u xml:id="u-476.5" who="#PWitwicki">To byłaby jedyna racja, proszę Wysokiej Izby, zupełnie rzeczowa, oderwana od wszelkich względów narodowościowych, tzw. mniejszościowych itd.</u> | |
| 1656 | - <u xml:id="u-476.6" who="#PWitwicki">Druga racja, proszę Wysokiej Izby, także wywodzi się z tych argumentów, o których na wstępie wspomniałem. Sens nowej ordynacji wyborczej jest taki, ażeby przerzucić ciężar z jednej funkcji, która była wyłączną funkcją posła, z mówienia na działanie. Zdaje mi się, że wszyscy pamiętamy tę dyskusję bardzo wysoko postawionych i czołowych osobistości politycznych, które występowały przeciwko tej powodzi przemówień, słów i banalnych frazesów. Chodziło o to, by poseł, skonfrontowany z rzeczywistością, z życiem, umiał działać i umiał występować z inicjatywą poselską ustawodawczą, która by normowała rzeczy najważniejsze w Państwie w ten sposób, by ta akcja ustawodawcza tworzyła podstawy porządku prawnego, dobrobytu, rozwoju itd.</u> | |
| 1657 | - <u xml:id="u-476.7" who="#PWitwicki">Jeżeli, proszę Panów, ograniczymy obecnie całą funkcję posła do mówienia, bo on nie będzie mógł postawić wniosku w związku z tym, co mówi, to jest to nonsens i paraliżowanie swobody woli, inicjatywy i skutecznej działalności każdego posła. To jest chyba jasne i zdaje mi się, że żadnych wyjaśnień nie potrzebuje.</u> | |
| 1658 | - <u xml:id="u-476.8" who="#PWitwicki">Proszę Wysokiej Izby, jest jeszcze trzecia racja. Jeżeli dobierze się towarzystwo, które ma przypadkowo 15 towarzyszy broni, to oczywiście ta sprawa idzie. Jeżeli zabraknie jednego i będzie 14, to już szanse będą mniejsze. Oczywiście stwarza to dwie kategorie posłów przy utrzymaniu fundamentalnej zasady Konstytucji, która nazywa się równością obywateli przed prawem. Bo oto nie ma równości posłów, gdyż są jedni, którzy zebrawszy się w 15-kę mogą wystąpić z inicjatywą ustawodawczą i mogą postawić wniosek, przypuśćmy votum zaufania dla Rządu czy odnośnie pewnej pozycji budżetu, a inni tej możności nie mają. Jakżeż to jest? Czy to jest możliwe? To nie zgadza się z prymitywnym poczuciem ładu, porządku i tej fundamentalnej zasady, która nazywa się równością.</u> | |
| 1659 | - <u xml:id="u-476.9" who="#komentarz">(Głos: Każdy ma równe prawa.)</u> | |
| 1660 | - <u xml:id="u-476.10" who="#PWitwicki">Nie ma równych praw, bo kiedy np. jest 14 ukraińskich posłów z trzech południowo-wschodnich województw i brakuje akurat jednego, to stąd powstaje ta konsekwencja w obliczu projektowanego przepisu ustawy, że 14 posłów nie mając jednego nie może postawić wniosku.</u> | |
| 1661 | - <u xml:id="u-476.11" who="#komentarz">(Głos: Są członkami polskiego parlamentu.)</u> | |
| 1662 | - <u xml:id="u-476.12" who="#PWitwicki">Tego nie przeczę, Panie Profesorze. Nie wiem, po co ta uwaga i ta dyskusja. Nigdy nie podawałem tego w wątpliwość. Ale że my reprezentujemy ukraińskie społeczeństwo, to także nie budzi wątpliwości i nie wymaga żadnej dyskusji, jak i to, że chcemy reprezentować je tak, jak wymaga tego sumienie oraz interes całości, o której Pan mówi.</u> | |
| 1663 | - <u xml:id="u-476.13" who="#PWitwicki">Ale jeżeli chcemy to zrobić, to musimy mieć pełną swobodę i możność wyjawiania swojej woli. Jeżeli Panowie ją skrępujecie, to uniemożliwi to wszelką praktyczną, rozsądną i pożyteczną działalność. Sądzę ponadto, że Sejm, któremu nałożono taki kaganiec, iż tylko pewna ilość może wystąpić z inicjatywą poselską ustawodawczą, absolutnie nie uzyska tego autorytetu, o którym Panowie mówicie, a który powinien przyświecać jako wielki cel tym wszystkim, którzy w nim zasiadają i którzy o ten autorytet jak najwięcej dbać powinni.</u> | |
| 1619 | + <u xml:id="u-476.0" who="#PDeryng">Wysoka Izbo! W przemówieniu swoim chcę poruszyć dwie strony zagadnienia tu dyskutowanego: stronę techniczno-organizacyjną z aspektem naukowym i stronę polityczno-organizacyjną, która w toku debaty wysunęła się na plan pierwszy. Zdawało by się w pierwszej chwili, że zagadnienie, ilu posłów może składać wniosek poselski względnie projekt ustawodawczy, jest to zagadnienie natury technicznej. Dopiero przemówienia, których tu wysłuchaliśmy, podkreśliły akcent polityczny i nakazują problem potraktować także z punktu widzenia bardziej zasadniczego.</u> | |
| 1620 | + <u xml:id="u-476.1" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o regulaminy Izb ustawodawczych, to pozwolę sobie powołać się na regulaminy izb o charakterze par excellence demokratycznym i liberalnym, a więc tych izb, które należą w swojej ideologii do demoliberalizmu ubiegłego stulecia. Tak więc regulamin Rady Narodowej szwajcarskiej z 17 grudnia 1920 r. wyraźnie powiada, że nawet interpelacje poselskie, a więc ta forma poselskiej kontroli rządu wykonywanej przez sejm, przez izby, że nawet te interpelacje wymagają podpisu dziesięciu deputowanych. Również regulamin Reichstagu niemieckiego z okresu republiki, w którym świeciła triumfy liberalna konstytucja, oparta o szeroki demokratyzm, również ten regulamin z 1922 r. wymagał nie tylko dla wniosków poselskich, ale dla wszelkich poprawek do tych wniosków co najmniej 15 podpisów. Także interpelacje wymagały współpodpisów i to nawet 30 posłów, popierających daną interpelację Podobnie rzecz się miała z wnioskami formalnymi, które również w wielu wypadkach wymagały 30 współpodpisów.</u> | |
| 1621 | + <u xml:id="u-476.2" who="#PDeryng">Aby nie przedłużać tych cytat, pozwolę sobie przejść obecnie do niektórych poglądów, które zostały tu przedstawione przez moich przedmówców. Jeden z pierwszych mówców powołał się na art. 5 Konstytucji twierdząc, że zasadą jest twórczość jednostki jako dźwigni życia zbiorowego. Tak, jest to niewątpliwie ważna zasada. A dalsze postanowienia Konstytucji wskazują na to, że Konstytucja nie opiera swego światopoglądu na demoliberalizmie ubiegłego stulecia, że owa twórczość jednostki, jeżeli chodzi o twórcze zbiorowe działanie ma o tyle tylko wartość, o ile dąży do zespolenia wszystkich obywateli w harmonijnym współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego. I to jest słuszna i obowiązująca zasada nowej Konstytucji.</u> | |
| 1622 | + <u xml:id="u-476.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1623 | + <u xml:id="u-476.4" who="#PDeryng">Przedziwne, jak zbiegały się podświadomie czy świadomie w formie rozumowania, w argumentach i logice przemówienia moich przedmówców z mniejszości żydowskiej i niektórych posłów polskich, którzy oczywiście od tej argumentacji i logiki mniejszości żydowskiej stoją — przypuszczam i jestem głęboko przekonany — jak najdalej. P. Dudziński powołał się na podstawowe i naturalne prawo każdego posła stawiania wniosków, stawiania interpelacyj i wykonywania w tej formie obowiązków reprezentowania dążeń swych wyborców. Przecież pod te pojęcia praw naturalnych można wszystko podciągnąć, a więc interes każdej jednostki i każdej grupy, i tego interesu, sprzecznego tak często z dobrem Państwa i narodu, bronić.</u> | |
| 1624 | + <u xml:id="u-476.5" who="#PDeryng">Jeszcze dziwniejszym było rozumowanie na temat weksla. Zdawało by się, że pojęcie weksla mogłoby być właściwym pojęciem i tematem dla jakiejś komisji gospodarczej czy handlowej. Ale rozpoczynanie debat izby poselskiej parlamentu, i to zasadniczych debat, od operowania analogią na temat weksla...</u> | |
| 1625 | + <u xml:id="u-476.6" who="#komentarz">(Głos: To Panowie zaczęli.)</u> | |
| 1626 | + <u xml:id="u-476.7" who="#PDeryng">Kto pierwszy mówił o wekslu? My czy Panowie? Myśmy słyszeli już na komisji wywody p. Sommersteina o wekslu i dziś ponownie. Ale zdaje mi się, że zagadnienie krętactw czy też właściwego ustosunkowania się do spraw publicznych nie będzie regulowane regulaminem, nie regulamin da nam gwarancję, że nie będzie szacherek politycznych między posłami, ale w psychice poszczególnych posłów, w psychice polskiej musimy szukać oparcia przeciw wszelkim szacherkom politycznym.</u> | |
| 1627 | + <u xml:id="u-476.8" who="#komentarz">(Oklaski. P. Dudziński przerywa.)</u> | |
| 1628 | + <u xml:id="u-476.9" who="#PDeryng">Może Panowie stworzą klub, w którym tego rodzaju moralne wskazania dadzą Panom drogowskaz działania.</u> | |
| 1629 | + <u xml:id="u-476.10" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o pogląd p. Sommersteina, to szczególnym zbiegiem okoliczności przedstawiciel tej mniejszości, która w tak znakomity sposób potrafi działać kolektywnie, zbiorowo, która wykazała taką solidarność w wewnętrznych swoich organizacjach, doradza nam, ażebyśmy wyrzekli się działania zespołowego, ażebyśmy nie podejmowali trudu stania się gospodarzami w Państwie i parlamencie, ale żebyśmy prace Sejmu pozostawili indywidualnej i nieskoordynowanej działalności poszczególnych jednostek. Otóż Pan Poseł, interpretując Konstytucję, pozwolił sobie na niedopuszczalną interpretację pomieszania Sejmu i jego uprawnień z uprawnieniami posłów. Od tego również odeszliśmy. To było w okresie może tych sejmów, które nazywały się suwerennymi, i każdemu z posłów wydawało się wtedy, że sam reprezentuje cały Sejm i że uprawnienia Sejmu są jego uprawnieniami. Konstytucja nigdzie nie daje uprawnień posłom jako takim. Konstytucja daje uprawnienia Sejmowi jako zorganizowanemu organowi władzy państwowej. Organizacja Sejmu należy do niego samego, organizacja ta ma na celu sprawny tok obrad, danie tej dynamiki, którą powinien wykazywać każdy organ zbiorowy, kolektywny.</u> | |
| 1630 | + <u xml:id="u-476.11" who="#komentarz">(P. Dudziński: Sejm — to zarząd O. Z. N.)</u> | |
| 1631 | + <u xml:id="u-476.12" who="#PDeryng">Żałować należy, że Pan Poseł nie umie podać żadnych innych argumentów i poza zarządem Ozonu nie widzi ani argumentacji, ani faktów.</u> | |
| 1632 | + <u xml:id="u-476.13" who="#komentarz">(P. Dudziński przerywa.)</u> | |
| 1633 | + <u xml:id="u-476.14" who="#PDeryng">W każdym zespole należy poszukiwać pewnych zasad organizacyjnych. Zasady organizacyjne zespołu tego, jaki stanowi Państwo Polskie pod rządem nowej Konstytucji, to jest harmonijne współdziałanie obywateli na rzecz dobra powszechnego, harmonijne współdziałanie organów Państwa dla nadrzędnego interesu narodu polskiego i Państwa Polskiego. Siłą dynamiczną każdego zespołu musi być pewna idea i pewien cel nadrzędny. Siłą dynamiczną Państwa Polskiego jest naród polski i on jest gospodarzem. Również i odpowiedzialność za kierunek pracy parlamentu musi także podjąć pewna siła zorganizowana, która potrafiłaby i mogła wziąć odpowiedzialność za prace parlamentu Jest to postulat naturalny i tu dyskusja wszelka zdaje się być zbędną.</u> | |
| 1634 | + <u xml:id="u-476.15" who="#PDeryng">Jeżeli chodzi o interes polityczny, to interesem politycznym najwyższego rzędu jest dobro Państwa i narodu polskiego, wszelkie interesy polityczne inne mają tylko znaczenie podrzędne, mają znaczenie, wartość i uzasadnienie jako dopełnienie owego nadrzędnego interesu.</u> | |
| 1635 | + <u xml:id="u-476.16" who="#PDeryng">Z tego najbardziej ogólnego punktu widzenia rozpatrując proponowane przez komisję poprawki, proszę Wysoką Izbę, aby zechciała uchwalić zmianę art. 33 i dać w ten sposób wyraz naczelnej zasadzie organizacyjnej Izb, polegającej na działaniu zespołowym.</u> | |
| 1636 | + <u xml:id="u-476.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1664 | 1637 | </div> |
| 1665 | 1638 | <div xml:id="div-477"> |
| 1666 | - <u xml:id="u-477.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany.</u> | |
| 1667 | - <u xml:id="u-477.1" who="#Marszalek">Głos ma p. sprawozdawca.</u> | |
| 1639 | + <u xml:id="u-477.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Witwicki.</u> | |
| 1668 | 1640 | </div> |
| 1669 | 1641 | <div xml:id="div-478"> |
| 1670 | - <u xml:id="u-478.0" who="#PSzczepanski">Wysoka Izbo! W sprawozdaniu komisji w uzasadnieniu do projektowanych zmian w art. 33 jest napisane, że propozycja poparcia 15 podpisami inicjatywy poselskiej — „stanowi pierwszą próbę konfrontacji inicjatywy z realną możliwością przejścia ustawy przez plenum”. Zdaje się, że tego rodzaju uzasadnianie jest uzasadnieniem skromnym, że wszelka polemika dokoła tego zagadnienia powinna być polemiką dokoła tych motywów. Tymczasem, proszę Wysokiej Izby, usłyszeliśmy tu zgoła co innego, usłyszeliśmy tu przy tej okazji, która stanowi próbę usprawnienia prac naszej Izby, wielkie słowa — że oto właśnie to zagadnienie utrąca zjednoczenie narodu, że właśnie ta poprawka jest sprzeczna z art. 5 Konstytucji, że bije ona w podstawowe prawa posła, wynikające z ducha Konstytucji, nawraca do złych praktyk parlamentarnych, że dzięki przejściu tej poprawki nie będzie można bronić nędzy wsi, spraw robotniczych, spraw pracowniczych, szerokich warstw społecznych, że to wszystko, te wielkie zagadnienia, obrona tych wielkich zagadnień, które przede wszystkim — bo nie mówię tego o kolegach posłach niezależnych — są naczelnym zadaniem O. Z. N, że oto właśnie obrona tych zagadnień będzie uniemożliwiona dzięki tej poprawce, której cel zupełnie zgoła jest inny. Cel ten należy tłumaczyć tak, jak jest powiedziane w sprawozdaniu Komisji Regulaminowej. I gdybyśmy dyskutowali w tej płaszczyźnie, to niewątpliwie bardzo szybko porozumielibyśmy się ze sobą. I otóż to zagadnienie jest dość proste i tak je tłumaczyć należy. Nie można tak uważać, jak to już było powiedziane w dyskusji i jak to mówił p. Sommerstein, że są ustawy, które w Sejmie przepadły, a które uchwalone były w Senacie, albo też z tych cytat p. Sommersteina, można było wyciągnąć wniosek paradoksalny, że projekt, który nie uzyskał zgody ani jednego dodatkowego posła, ma szanse przejścia w Izbie. Wyciągać tego rodzaju wniosku nie można. Tu jest zachowane to prawo indywidualne, Ten, kto chce uważnie przeczytać proponowaną poprawkę, ten wie, że projekt ustawy składa jeden poseł, który tylko musi uzyskać poparcie 15 podpisów. A więc żeby już u progu, że tak powiem, życia tego wniosku poselskiego było stwierdzone, że on ma możliwości przejścia.</u> | |
| 1671 | - <u xml:id="u-478.1" who="#komentarz">(P. Dudziński: Czy członkowi Ozonu bez zgodny zarządu wolno taki wniosek podpisać?)</u> | |
| 1672 | - <u xml:id="u-478.2" who="#PSzczepanski">Panie Kolego, jeśli wolno Koledze podpisać wniosek ustawodawczy klubu czy Koła Obozu Zjednoczenia Narodowego, tak samo odwrotnie wolno członkowi Obozu Zjednoczenia Narodowego podpisać wniosek kol. Dudzińskiego, jeżeli ten wniosek nie będzie miał charakteru manifestacyjnego (P.</u> | |
| 1673 | - <u xml:id="u-478.3" who="#komentarz">Dudziński:</u> | |
| 1674 | - <u xml:id="u-478.4" who="#PSzczepanski">Kto o tym ma sądzić?), tylko będzie miał względy rzeczowe na celu. Sądzę, że w ten sposób porozumiemy się i w myśl tego regulaminu każdy wniosek poselski słuszny i rzeczowy uzyska właściwą liczbę podpisów 15 popierających posłów.</u> | |
| 1675 | - <u xml:id="u-478.5" who="#komentarz">(P. Dudziński:</u> | |
| 1676 | - <u xml:id="u-478.6" who="#PSzczepanski">W czwartek się zgłoszę do Panów.</u> | |
| 1677 | - <u xml:id="u-478.7" who="#komentarz">Głos:</u> | |
| 1678 | - <u xml:id="u-478.8" who="#PSzczepanski">Dlaczego 15 a nie 3?) Dlatego 15, że tak uchwaliła Komisja Regulaminowa. A dlaczego nie 3? Dlatego, że Szanowny Pan Kolega nie zgłosił żadnego wniosku i nie uzasadnił tej liczby 3.</u> | |
| 1679 | - <u xml:id="u-478.9" who="#PSzczepanski">Proszę Wysokiej Izby! Jeżeli chodzi o reasumcję tej dyskusji, jeżeli chodzi o głosy posłów spoza O. Z. N., to wszyscy tu najlepiej wiemy, jest publiczną tajemnicą, że panowie posłowie niezależni mają tą liczbę 15 posłów i z łatwością mogą się porozumieć i zgłosić odpowiedni wniosek do laski marszałkowskiej.</u> | |
| 1680 | - <u xml:id="u-478.10" who="#komentarz">(P. Dudziński:</u> | |
| 1681 | - <u xml:id="u-478.11" who="#PSzczepanski">Pan więcej wie, niż my.)</u> | |
| 1682 | - <u xml:id="u-478.12" who="#PSzczepanski">Z tej dyskusji wynika jedno, że nie chodzi tu o rzekome grzechy i rzekomą obrazę metod pracy parlamentarnej, wynikającej z poprawki do art. 33. Ze wszystkich przemówień, które były wypowiedziane przeciwko, wyciągam wniosek, że przenika je jedna tylko rzecz: niechęć do pracy zespołowej. Otóż my stoimy na tym stanowisku — tak, jak dźwignią dobra Rzeczypospolitej jest twórczość jednostki, tak również praca zespołowa jest tym czynnikiem, który dalej buduje gmach Rzeczypospolitej.</u> | |
| 1683 | - <u xml:id="u-478.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1642 | + <u xml:id="u-478.0" who="#PWitwicki">Wysoka Izbo! Na marginesie dyskusji, która się wywiązała w sprawie przedłożonego projektu regulaminu, chcę tylko jeszcze dorzucić kilką krótkich uwag, dlatego że dyskusja, zdaje mi się, już wyczerpała należycie i wyświetliła wszystkie sporne kwestie odnośnie projektu regulaminu przedłożonego przez p. sprawozdawcę.</u> | |
| 1643 | + <u xml:id="u-478.1" who="#PWitwicki">Dyskusja ta może się obracać jedynie na płaszczyźnie politycznej, nie na płaszczyźnie naukowej, bo sprawa, którą porusza projekt p. kolegi Szczepańskiego, to jest sprawa celowości, praktycznej wartości, a mianowicie jest to kwestia, jak najlepiej, pod rządem jakich przepisów najlepiej potrafiliby poszczególni pp. posłowie wykonywać swe funkcje i swoje obowiązki. Istota tej kwestii leży w różnicy między konstrukcją sejmów do r. 1935 a sejmów, które zostały powołane do życia na podstawie nowej Konstytucji i nowej ordynacji wyborczej od r. 1935. Na czym polegała budowa i konstrukcja sejmów do r. 1935? Opierała się ona na zasadzie tzw. sejmowładztwa, którego podstawą były rządy poszczególnych partyj politycznych. Chodziło więc o zlikwidowanie tego systemu rządzenia i tego układu sił politycznych, chodziło o to, ażeby w Państwie przestały być tym decydującym, tym nadrzędnym czynnikiem polityki partie, które zabierały głos i decydowały o sprawach najważniejszych. Te partie mianowicie unieruchomiały wolę i inicjatywę poszczególnych posłów, bo tylko to mogło się skutecznie objawiać w działalności poszczególnego posła, co było uchwalone i przyjęte przez większość partyjną.</u> | |
| 1644 | + <u xml:id="u-478.2" who="#PWitwicki">Tej konstrukcji i tej zasadniczej idei dawnej budowy Sejmu z r. 1935 przeciwstawia nowa Konstytucja i nowa ordynacja wyborcza nową bardzo ciekawą i bardzo oryginalną zasadę, mino wicie temu monolitowi partyjnemu i tej mechanizacji woli poszczególnych posłów przeciwstawia indywidualność osobistą tej jednostki, którą wola społeczeństwa, przez nową ordynację wyborczą korygowana, wprowadza do ciał ustawodawczych. Nowa Konstytucja i nowa ordynacja wyborcza chcą położyć cały akcent, cały ciężar i całą wagę odpowiedzialności nie na partie i ich większość, a na jednostkę, która jest indywidualnością, na tę jedyną twórczą siłę w każdym narodzie i w każdym społeczeństwie.</u> | |
| 1645 | + <u xml:id="u-478.3" who="#PWitwicki">I to jest ten istotny sens, tak należy rozumieć nową Konstytucję i nową ordynację wyborczą. Znaczy to, że poseł jako indywidualność dźwiga na sobie ciężar odpowiedzialności za to, co się stanie z ogółem i co się stanie ze sprawą publiczną. To jest sens i podstawa ideologiczna tego uprawnienia, które otrzymuje poseł na podstawie nowej ordynacji wyborczej.</u> | |
| 1646 | + <u xml:id="u-478.4" who="#PWitwicki">Jeśliby zatem przyjąć poprawki, projektowane przez p. Szczepańskiego, to nie będzie to organicznie, życiowo związane z tym, co jest podstawą nowej ordynacji wyborczej i tego nowego porządku, który ona wprowadziła. Jeżeli obowiązuje tak zbudowana Konstytucja i tak zbudowana ordynacja wyborcza, to oczywiście nowa poprawka traci cały swój sens i całe swoje znaczenie i nie można osiągnąć tego celu, jaki leżał u podstaw i założeń nowego porządku rzeczy.</u> | |
| 1647 | + <u xml:id="u-478.5" who="#PWitwicki">To byłaby jedyna racja, proszę Wysokiej Izby, zupełnie rzeczowa, oderwana od wszelkich względów narodowościowych, tzw. mniejszościowych itd.</u> | |
| 1648 | + <u xml:id="u-478.6" who="#PWitwicki">Druga racja, proszę Wysokiej Izby, także wywodzi się z tych argumentów, o których na wstępie wspomniałem. Sens nowej ordynacji wyborczej jest taki, ażeby przerzucić ciężar z jednej funkcji, która była wyłączną funkcją posła, z mówienia na działanie. Zdaje mi się, że wszyscy pamiętamy tę dyskusję bardzo wysoko postawionych i czołowych osobistości politycznych, które występowały przeciwko tej powodzi przemówień, słów i banalnych frazesów. Chodziło o to, by poseł, skonfrontowany z rzeczywistością, z życiem, umiał działać i umiał występować z inicjatywą poselską ustawodawczą, która by normowała rzeczy najważniejsze w Państwie w ten sposób, by ta akcja ustawodawcza tworzyła podstawy porządku prawnego, dobrobytu, rozwoju itd.</u> | |
| 1649 | + <u xml:id="u-478.7" who="#PWitwicki">Jeżeli, proszę Panów, ograniczymy obecnie całą funkcję posła do mówienia, bo on nie będzie mógł postawić wniosku w związku z tym, co mówi, to jest to nonsens i paraliżowanie swobody woli, inicjatywy i skutecznej działalności każdego posła. To jest chyba jasne i zdaje mi się, że żadnych wyjaśnień nie potrzebuje.</u> | |
| 1650 | + <u xml:id="u-478.8" who="#PWitwicki">Proszę Wysokiej Izby, jest jeszcze trzecia racja. Jeżeli dobierze się towarzystwo, które ma przypadkowo 15 towarzyszy broni, to oczywiście ta sprawa idzie. Jeżeli zabraknie jednego i będzie 14, to już szanse będą mniejsze. Oczywiście stwarza to dwie kategorie posłów przy utrzymaniu fundamentalnej zasady Konstytucji, która nazywa się równością obywateli przed prawem. Bo oto nie ma równości posłów, gdyż są jedni, którzy zebrawszy się w 15-kę mogą wystąpić z inicjatywą ustawodawczą i mogą postawić wniosek, przypuśćmy votum zaufania dla Rządu czy odnośnie pewnej pozycji budżetu, a inni tej możności nie mają. Jakżeż to jest? Czy to jest możliwe? To nie zgadza się z prymitywnym poczuciem ładu, porządku i tej fundamentalnej zasady, która nazywa się równością.</u> | |
| 1651 | + <u xml:id="u-478.9" who="#komentarz">(Głos: Każdy ma równe prawa.)</u> | |
| 1652 | + <u xml:id="u-478.10" who="#PWitwicki">Nie ma równych praw, bo kiedy np. jest 14 ukraińskich posłów z trzech południowo-wschodnich województw i brakuje akurat jednego, to stąd powstaje ta konsekwencja w obliczu projektowanego przepisu ustawy, że 14 posłów nie mając jednego nie może postawić wniosku.</u> | |
| 1653 | + <u xml:id="u-478.11" who="#komentarz">(Głos: Są członkami polskiego parlamentu.)</u> | |
| 1654 | + <u xml:id="u-478.12" who="#PWitwicki">Tego nie przeczę, Panie Profesorze. Nie wiem, po co ta uwaga i ta dyskusja. Nigdy nie podawałem tego w wątpliwość. Ale że my reprezentujemy ukraińskie społeczeństwo, to także nie budzi wątpliwości i nie wymaga żadnej dyskusji, jak i to, że chcemy reprezentować je tak, jak wymaga tego sumienie oraz interes całości, o której Pan mówi.</u> | |
| 1655 | + <u xml:id="u-478.13" who="#PWitwicki">Ale jeżeli chcemy to zrobić, to musimy mieć pełną swobodę i możność wyjawiania swojej woli. Jeżeli Panowie ją skrępujecie, to uniemożliwi to wszelką praktyczną, rozsądną i pożyteczną działalność. Sądzę ponadto, że Sejm, któremu nałożono taki kaganiec, iż tylko pewna ilość może wystąpić z inicjatywą poselską ustawodawczą, absolutnie nie uzyska tego autorytetu, o którym Panowie mówicie, a który powinien przyświecać jako wielki cel tym wszystkim, którzy w nim zasiadają i którzy o ten autorytet jak najwięcej dbać powinni.</u> | |
| 1684 | 1656 | </div> |
| 1685 | 1657 | <div xml:id="div-479"> |
| 1686 | - <u xml:id="u-479.0" who="#Marszalek">P Sommerstein zgłosił wniosek, który nie był zgłoszony jako wniosek mniejszości. Mogę go poddać pod głosowanie tylko za zgodą referenta. Czy Pan Sprawozdawca wyraża swą zgodę?</u> | |
| 1658 | + <u xml:id="u-479.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany.</u> | |
| 1659 | + <u xml:id="u-479.1" who="#Marszałek">Głos ma p. sprawozdawca.</u> | |
| 1687 | 1660 | </div> |
| 1688 | 1661 | <div xml:id="div-480"> |
| 1689 | - <u xml:id="u-480.0" who="#PSzczepanski">Tak.</u> | |
| 1662 | + <u xml:id="u-480.0" who="#PSzczepański">Wysoka Izbo! W sprawozdaniu komisji w uzasadnieniu do projektowanych zmian w art. 33 jest napisane, że propozycja poparcia 15 podpisami inicjatywy poselskiej „stanowi pierwszą próbę konfrontacji inicjatywy z realną możliwością przejścia ustawy przez plenum”. Zdaje się, że tego rodzaju uzasadnianie jest uzasadnieniem skromnym, że wszelka polemika dokoła tego zagadnienia powinna być polemiką dokoła tych motywów. Tymczasem, proszę Wysokiej Izby, usłyszeliśmy tu zgoła co innego, usłyszeliśmy tu przy tej okazji, która stanowi próbę usprawnienia prac naszej Izby, wielkie słowa — że oto właśnie to zagadnienie utrąca zjednoczenie narodu, że właśnie ta poprawka jest sprzeczna z art. 5 Konstytucji, że bije ona w podstawowe prawa posła, wynikające z ducha Konstytucji, nawraca do złych praktyk parlamentarnych, że dzięki przejściu tej poprawki nie będzie można bronić nędzy wsi, spraw robotniczych, spraw pracowniczych, szerokich warstw społecznych, że to wszystko, te wielkie zagadnienia, obrona tych wielkich zagadnień, które przede wszystkim — bo nie mówię tego o kolegach posłach niezależnych — są naczelnym zadaniem O. Z. N, że oto właśnie obrona tych zagadnień będzie uniemożliwiona dzięki tej poprawce, której cel zupełnie zgoła jest inny. Cel ten należy tłumaczyć tak, jak jest powiedziane w sprawozdaniu Komisji Regulaminowej. I gdybyśmy dyskutowali w tej płaszczyźnie, to niewątpliwie bardzo szybko porozumielibyśmy się ze sobą. I otóż to zagadnienie jest dość proste i tak je tłumaczyć należy. Nie można tak uważać, jak to już było powiedziane w dyskusji i jak to mówił p. Sommerstein, że są ustawy, które w Sejmie przepadły, a które uchwalone były w Senacie, albo też z tych cytat p. Sommersteina, można było wyciągnąć wniosek paradoksalny, że projekt, który nie uzyskał zgody ani jednego dodatkowego posła, ma szanse przejścia w Izbie. Wyciągać tego rodzaju wniosku nie można. Tu jest zachowane to prawo indywidualne, Ten, kto chce uważnie przeczytać proponowaną poprawkę, ten wie, że projekt ustawy składa jeden poseł, który tylko musi uzyskać poparcie 15 podpisów. A więc żeby już u progu, że tak powiem, życia tego wniosku poselskiego było stwierdzone, że on ma możliwości przejścia.</u> | |
| 1663 | + <u xml:id="u-480.1" who="#komentarz">(P. Dudziński: Czy członkowi Ozonu bez zgodny zarządu wolno taki wniosek podpisać?)</u> | |
| 1664 | + <u xml:id="u-480.2" who="#PSzczepański">Panie Kolego, jeśli wolno Koledze podpisać wniosek ustawodawczy klubu czy Koła Obozu Zjednoczenia Narodowego, tak samo odwrotnie wolno członkowi Obozu Zjednoczenia Narodowego podpisać wniosek kol. Dudzińskiego, jeżeli ten wniosek nie będzie miał charakteru manifestacyjnego...</u> | |
| 1665 | + <u xml:id="u-480.3" who="#komentarz">(P. Dudziński: Kto o tym ma sądzić?)</u> | |
| 1666 | + <u xml:id="u-480.4" who="#PSzczepański">...tylko będzie miał względy rzeczowe na celu. Sądzę, że w ten sposób porozumiemy się i w myśl tego regulaminu każdy wniosek poselski słuszny i rzeczowy uzyska właściwą liczbę podpisów 15 popierających posłów.</u> | |
| 1667 | + <u xml:id="u-480.5" who="#komentarz">(P. Dudziński: W czwartek się zgłoszę do Panów.)</u> | |
| 1668 | + <u xml:id="u-480.6" who="#komentarz">(Głos: Dlaczego 15 a nie 3?)</u> | |
| 1669 | + <u xml:id="u-480.7" who="#PSzczepański">Dlatego 15, że tak uchwaliła Komisja Regulaminowa. A dlaczego nie 3? Dlatego, że Szanowny Pan Kolega nie zgłosił żadnego wniosku i nie uzasadnił tej liczby 3.</u> | |
| 1670 | + <u xml:id="u-480.8" who="#PSzczepański">Proszę Wysokiej Izby! Jeżeli chodzi o reasumpcję tej dyskusji, jeżeli chodzi o głosy posłów spoza O. Z. N., to wszyscy tu najlepiej wiemy, jest publiczną tajemnicą, że panowie posłowie niezależni mają tą liczbę 15 posłów i z łatwością mogą się porozumieć i zgłosić odpowiedni wniosek do laski marszałkowskiej.</u> | |
| 1671 | + <u xml:id="u-480.9" who="#komentarz">(P. Dudziński: Pan więcej wie, niż my.)</u> | |
| 1672 | + <u xml:id="u-480.10" who="#PSzczepański">Z tej dyskusji wynika jedno, że nie chodzi tu o rzekome grzechy i rzekomą obrazę metod pracy parlamentarnej, wynikającej z poprawki do art. 33. Ze wszystkich przemówień, które były wypowiedziane przeciwko, wyciągam wniosek, że przenika je jedna tylko rzecz: niechęć do pracy zespołowej. Otóż my stoimy na tym stanowisku — tak, jak dźwignią dobra Rzeczypospolitej jest twórczość jednostki, tak również praca zespołowa jest tym czynnikiem, który dalej buduje gmach Rzeczypospolitej.</u> | |
| 1673 | + <u xml:id="u-480.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 1690 | 1674 | </div> |
| 1691 | 1675 | <div xml:id="div-481"> |
| 1692 | - <u xml:id="u-481.0" who="#PSommerstein">Jako wnioskodawca proszę o głos w sprawie formalnej.</u> | |
| 1676 | + <u xml:id="u-481.0" who="#Marszałek">P. Sommerstein zgłosił wniosek, który nie był zgłoszony jako wniosek mniejszości. Mogę go poddać pod głosowanie tylko za zgodą referenta. Czy Pan Sprawozdawca wyraża swą zgodę?</u> | |
| 1693 | 1677 | </div> |
| 1694 | 1678 | <div xml:id="div-482"> |
| 1695 | - <u xml:id="u-482.0" who="#Marszalek">Pana wniosek będzie głosowany.</u> | |
| 1696 | - <u xml:id="u-482.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Najpierw będziemy głosowali wnioski mniejszości, a więc przede wszystkim wniosek zgłoszony na posiedzeniu przez p. Sommersteina do ust. (2) art. 33: W ust. (2) dodać zdanie drugie następującej treści: — „Wystarczy również poparcie grupy posłów, liczebnie mniejszej, reprezentującej wyłącznie daną mniejszość narodową”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1697 | - <u xml:id="u-482.2" who="#Marszalek">Następnie przegłosujemy wniosek mniejszości do art. 33, by w nowoprojektowanym ust. (2) liczbę — „15” zastąpić liczbą — „5”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1698 | - <u xml:id="u-482.3" who="#Marszalek">Przegłosujemy drugi wniosek, aby w razie odrzucenia tego wniosku liczbę „15” zastąpić liczbą — „10”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1699 | - <u xml:id="u-482.4" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad wnioskami Komisji Regulaminowej. Ponieważ nie ma żadnych innych zmian do wniosków Komisji Regulaminowej, proponuję głosowanie łącznie wszystkich wniosków komisji.</u> | |
| 1679 | + <u xml:id="u-482.0" who="#PSzczepański">Tak.</u> | |
| 1700 | 1680 | </div> |
| 1701 | 1681 | <div xml:id="div-483"> |
| 1702 | - <u xml:id="u-483.0" who="#PDudzinski">Proszę o głosowanie oddzielne.</u> | |
| 1682 | + <u xml:id="u-483.0" who="#PSommerstein">Jako wnioskodawca proszę o głos w sprawie formalnej.</u> | |
| 1703 | 1683 | </div> |
| 1704 | 1684 | <div xml:id="div-484"> |
| 1705 | - <u xml:id="u-484.0" who="#Marszalek">Wobec tego, że Panowie żądają głosowania oddzielnego, zarządzam głosowanie nad każdą poprawką do artykułów, proponowanych przez Komisję Regulaminową. Treści tych poprawek nie będę odczytywał, bo Panowie je znają.</u> | |
| 1706 | - <u xml:id="u-484.1" who="#Marszalek">Kto z Panów jest za przyjęciem poprawki do art. 4, zechce wstać. Stoi większość. Poprawka została przyjęta.</u> | |
| 1707 | - <u xml:id="u-484.2" who="#Marszalek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 33, zechce wstać. Stoi większość. Poprawka została przyjęta.</u> | |
| 1708 | - <u xml:id="u-484.3" who="#Marszalek">Poprawki do art. 37 i 59 przegłosujemy razem. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość. Poprawki zostały przyjęte.</u> | |
| 1709 | - <u xml:id="u-484.4" who="#Marszalek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u> | |
| 1685 | + <u xml:id="u-484.0" who="#Marszałek">Pana wniosek będzie głosowany.</u> | |
| 1686 | + <u xml:id="u-484.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Najpierw będziemy głosowali wnioski mniejszości, a więc przede wszystkim wniosek zgłoszony na posiedzeniu przez p. Sommersteina do ust. (2) art. 33: W ust. (2) dodać zdanie drugie następującej treści: „Wystarczy również poparcie grupy posłów, liczebnie mniejszej, reprezentującej wyłącznie daną mniejszość narodową”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1687 | + <u xml:id="u-484.2" who="#Marszałek">Następnie przegłosujemy wniosek mniejszości do art. 33, by w nowo projektowanym ust. (2) liczbę „15” zastąpić liczbą „5”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1688 | + <u xml:id="u-484.3" who="#Marszałek">Przegłosujemy drugi wniosek, aby w razie odrzucenia tego wniosku liczbę „15” zastąpić liczbą „10”. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość. Poprawka upadła.</u> | |
| 1689 | + <u xml:id="u-484.4" who="#Marszałek">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad wnioskami Komisji Regulaminowej. Ponieważ nie ma żadnych innych zmian do wniosków Komisji Regulaminowej, proponuję głosowanie łącznie wszystkich wniosków komisji.</u> | |
| 1710 | 1690 | </div> |
| 1711 | 1691 | <div xml:id="div-485"> |
| 1712 | - <u xml:id="u-485.0" who="#SekretarzpZenczykowski">Interpelacja p. Emila Sommersteina do p. Prezesa Rady Ministrów jako Szefa Rządu i Ministra Spraw Wewnętrznych oraz p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie braku bezpieczeństwa na wyższych uczelniach i popełnionych na ich terenie ciężkich zbrodni.</u> | |
| 1692 | + <u xml:id="u-485.0" who="#PDudziński">Proszę o głosowanie oddzielne.</u> | |
| 1713 | 1693 | </div> |
| 1714 | 1694 | <div xml:id="div-486"> |
| 1715 | - <u xml:id="u-486.0" who="#Marszalek">Interpelację tę przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę ją p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 1716 | - <u xml:id="u-486.1" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 1717 | - <u xml:id="u-486.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 50.)</u> | |
| 1718 | - <u xml:id="u-486.3" who="#Marszalek">--——————-- —</u> | |
| 1695 | + <u xml:id="u-486.0" who="#Marszałek">Wobec tego, że Panowie żądają głosowania oddzielnego, zarządzam głosowanie nad każdą poprawką do artykułów, proponowanych przez Komisję Regulaminową. Treści tych poprawek nie będę odczytywał, bo Panowie je znają.</u> | |
| 1696 | + <u xml:id="u-486.1" who="#Marszałek">Kto z Panów jest za przyjęciem poprawki do art. 4, zechce wstać. Stoi większość. Poprawka została przyjęta.</u> | |
| 1697 | + <u xml:id="u-486.2" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 33, zechce wstać. Stoi większość. Poprawka została przyjęta.</u> | |
| 1698 | + <u xml:id="u-486.3" who="#Marszałek">Poprawki do art. 37 i 59 przegłosujemy razem. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość. Poprawki zostały przyjęte.</u> | |
| 1699 | + <u xml:id="u-486.4" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u> | |
| 1700 | + </div> | |
| 1701 | + <div xml:id="div-487"> | |
| 1702 | + <u xml:id="u-487.0" who="#SekretarzpŻenczykowski">Interpelacja p. Emila Sommersteina do p. Prezesa Rady Ministrów jako Szefa Rządu i Ministra Spraw Wewnętrznych oraz p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie braku bezpieczeństwa na wyższych uczelniach i popełnionych na ich terenie ciężkich zbrodni.</u> | |
| 1703 | + </div> | |
| 1704 | + <div xml:id="div-488"> | |
| 1705 | + <u xml:id="u-488.0" who="#Marszałek">Interpelację tę przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę ją p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 1706 | + <u xml:id="u-488.1" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 1719 | 1707 | </div> |
| 1720 | 1708 | </body> |
| 1721 | 1709 | </text> |
| ... | ... |
1938-1939/sejm/posiedzenia/pp/193839-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml
| 1 | -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00002-01"> | |
| 1 | +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00002-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>2 posiedzenie Sejmu II RP</title> |
| ... | ... | @@ -23,21 +23,24 @@ |
| 23 | 23 | </fileDesc> |
| 24 | 24 | <profileDesc> |
| 25 | 25 | <particDesc> |
| 26 | - <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 27 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 28 | - </person> | |
| 29 | - <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> | |
| 26 | + <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 30 | 27 | <persName>Marszałek</persName> |
| 31 | 28 | </person> |
| 29 | + <person xml:id="MinisterSkarbuKwiatkowski" role="speaker"> | |
| 30 | + <persName>Minister Skarbu Kwiatkowski</persName> | |
| 31 | + </person> | |
| 32 | 32 | <person xml:id="MinisterSkarbupKwiatkowski" role="speaker"> |
| 33 | 33 | <persName>Minister Skarbu p. Kwiatkowski</persName> |
| 34 | 34 | </person> |
| 35 | - <person xml:id="PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski" role="speaker"> | |
| 35 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski" role="speaker"> | |
| 36 | 36 | <persName>Prezes Rady Ministrów gen. Sławoj Składkowski</persName> |
| 37 | 37 | </person> |
| 38 | 38 | <person xml:id="SekretarzpWadowski" role="speaker"> |
| 39 | 39 | <persName>Sekretarz p. Wadowski</persName> |
| 40 | 40 | </person> |
| 41 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 42 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 43 | + </person> | |
| 41 | 44 | </particDesc> |
| 42 | 45 | </profileDesc> |
| 43 | 46 | </teiHeader> |
| ... | ... |
1938-1939/sejm/posiedzenia/pp/193839-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | -<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
| 1 | +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | +<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> | |
| 3 | 3 | <xi:include href="PPC_header.xml"/> |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | 5 | <xi:include href="header.xml"/> |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| 9 | - <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 2 posiedzenia w dniu 2 grudnia 1938 r.</u> | |
| 10 | - <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Obecni:</u> | |
| 11 | - <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Prezes Rady Ministrów i Minister Spraw Wewnętrznych gen. Fe</u> | |
| 12 | - <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">licjan Sławoj Składkowski.</u> | |
| 13 | - <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Ministrowie: Minister Spraw Zagranicznych Józef Beck,</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Minister Spraw Wojskowych gen. Tadeusz Zbigniew Kasprzycki, Minister Skarbu Eugeniusz Kwiatkowski, Minister Sprawiedliwości Witold Grabowski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciech</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Świętosła</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">wski, Minister Rolnictwa i Reform Rolnych Juliusz Poniatowski, Minister Przemysłu i Handlu Antoni Roman, Minister Komunikacji Juliusz Ulrych, Minister Opieki Społecznej Marian Zyndram-Kościałkowski, Minister Poczt i Telegrafów Emil Kaliński.</u> | |
| 17 | - <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Prezes Najwyższej Izby Kontroli Jakub Krzemieński.*</u> | |
| 18 | - <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Podsekretarze Stanu: w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Władysław Korsak i Bronisław Na</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">koniecznikow-Klukowski, w Ministerstwie Spraw Wojskowych gen. Aleksander Litwinowicz, w Ministerstwie Skarbu Tadeusz Grodyński, Kajetan Dzierżykraj-Morawski i Józef Kożuchowski, w Ministerstwie Sprawiedliwości Adam Chełmoński, w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Jerzy Aleksandrowicz, w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych Maurycy Jaroszyński i Michał Wierusz-Kowalski, w Ministerstwie Przemysłu i Handlu Adam Rose i Mieczysław Sokołowski, w Ministerstwie Komunikacji Julian Piasecki, w Ministerstwie Opieki Społecznej Eugeniusz Piestrzyński, w Ministerstwie Poczt i Telegrafów Tadeusz Argasiński.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Posłowie według załączonej do protokółu listy obecności.*</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 41.)</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Przewodniczący Marszałek Sejmu Wacław Makowski.</u> | |
| 9 | + <u xml:id="u-1.0" who="#Marszałek">P. Prezes Rady Ministrów przesłał mi w dniu 30 listopada rb. następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 10 | + <u xml:id="u-1.1" who="#Marszałek">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o zamknięciu sesji nadzwyczajnej i otwarciu sesji zwyczajnej Sejmu.</u> | |
| 11 | + <u xml:id="u-1.2" who="#Marszałek">Na podstawie art. 12 pkt c) ustawy konstytucyjnej zamykam z dniem dzisiejszym sesję nadzwyczajną Sejmu i otwieram równocześnie sesję zwyczajną Sejmu.</u> | |
| 12 | + <u xml:id="u-1.3" who="#Marszałek">Warszawa, dnia 30 listopada 1938 r.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-1.4" who="#Marszałek">PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-1.5" who="#Marszałek">(—) I. Mościcki.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-1.6" who="#Marszałek">PREZES RADY MINISTRÓW</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-1.7" who="#Marszałek">F. Sławoj Składkowski”.</u> | |
| 23 | 17 | </div> |
| 24 | 18 | <div xml:id="div-2"> |
| 25 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">P. Prezes Rady Ministrów przesłał mi w dniu 30 listopada rb. następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o zamknięciu sesji nadzwyczajnej i otwarciu sesji zwyczajnej Sejmu.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na podstawie art. 12 pkt c) ustawy konstytucyjnej zamykam z dniem dzisiejszym sesję nadzwyczajną Sejmu i otwieram równocześnie sesję zwyczajną Sejmu.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Warszawa, dnia 30 listopada 1938 r.</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ</u> | |
| 30 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">(—) I. Mościcki.</u> | |
| 31 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">PREZES RADY MINISTRÓW</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Na podstawie powyższego zarządzenia zwołałem dzisiejsze posiedzenie z porządkiem dziennym, który został Panom doręczony.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół pierwszego posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Zawiadamiam Izbę, że przeciw protokółowi ostatniego posiedzenia z ubiegłej kadencji Sejmu nie wniesiono także do Biura Sejmu zarzutów.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Jako sekretarze zasiadają pp.: Orlański i Wadowski. Protokół i listę mówców prowadzi p. Orlański.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">P. Marszałek Senatu pismem z dnia 29 listopada rb. zawiadomił mnie, iż Senat na posiedzeniu w dniu 28 listopada rb. dokonał wyboru swego Prezydium w składzie następującym: Marszałek — s. Bogusław Miedziński; wicemarszałkowie: ss. Stefan Dąbkowski, Alojzy Pawelec, Błażej Stolarski; sekretarze ss. Dawid Bruski, Tadeusz Katelbach, Mikołaj Malicki, Krzysztof Radziwiłł, Stefan Rosada, Janusz Wielowieyski.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Od p. Ministra Skarbu otrzymałem w dniu 30 listopada rb. zamknięcie rachunków państwowych za okres budżetowy 1936/37.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Zamierzam je wnieść na porządek dzienny Sejmu po otrzymaniu od p. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli uwag Kontroli Państwowej o zamknięciach rachunków Państwa i wykonaniu budżetu za okres powyższy z wnioskiem w sprawie absolutorium dla Rządu z gospodarki finansowej.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Przechodzimy do punktu 1 porządku dziennego, który obejmuje pierwsze czytanie projektu ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u> | |
| 32 | 30 | </div> |
| 33 | 31 | <div xml:id="div-3"> |
| 34 | - <u xml:id="u-3.0" who="#Marszalek">Na podstawie powyższego zarządzenia zwołałem dzisiejsze posiedzenie z porządkiem dziennym, który został Panom doręczony.</u> | |
| 35 | - <u xml:id="u-3.1" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> | |
| 36 | - <u xml:id="u-3.2" who="#Marszalek">Protokół pierwszego posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> | |
| 37 | - <u xml:id="u-3.3" who="#Marszalek">Zawiadamiam Izbę, że przeciw protokółowi ostatniego posiedzenia z ubiegłej kadencji Sejmu nie wniesiono także do Biura Sejmu zarzutów.</u> | |
| 38 | - <u xml:id="u-3.4" who="#Marszalek">Jako sekretarze zasiadają pp.: Orlański i Wadowski. Protokół i listę mówców prowadzi p. Orlański.</u> | |
| 39 | - <u xml:id="u-3.5" who="#Marszalek">Proszę Panów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> | |
| 40 | - <u xml:id="u-3.6" who="#Marszalek">P. Marszałek Senatu pismem z dnia 29 listopada rb. zawiadomił mnie, iż Senat na posiedzeniu w dniu 28 listopada rb. dokonał wyboru swego Prezydium w składzie następującym: Marszałek — s. Bogusław Miedziński; wicemarszałkowie: ss. Stefan Dąbkowski, Alojzy Pawelec, Błażej Stolarski; sekretarze ss. Dawid Bruski, Tadeusz Katelbach, Mikołaj Malicki, Krzysztof Radziwiłł, Stefan Rosada, Janusz Wielowiejski.</u> | |
| 41 | - <u xml:id="u-3.7" who="#Marszalek">Od p. Ministra Skarbu otrzymałem w dniu 30 listopada rb. zamknięcie rachunków państwowych za okres budżetowy 1936/37.</u> | |
| 42 | - <u xml:id="u-3.8" who="#Marszalek">Zamierzam je wnieść na porządek dzienny Sejmu po otrzymaniu od p. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli uwag Kontroli Państwowej o zamknięciach rachunków Państwa i wykonaniu budżetu za okres powyższy z wnioskiem w sprawie absolutorium dla Rządu z gospodarki finansowej.</u> | |
| 43 | - <u xml:id="u-3.9" who="#Marszalek">Przechodzimy do punktu 1 porządku dziennego, który obejmuje pierwsze czytanie projektu ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40.</u> | |
| 44 | - <u xml:id="u-3.10" who="#Marszalek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Powitany przy wejściu na trybuną hucznymi oklaskami.)</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Wysoka Izbo! Witam w imieniu Rządu Rzeczypospolitej Was, Panowie Posłowie, moi Koledzy, zebrani w dniu otwarcia sesji parlamentarnej, a więc okresu ciężkiej, odpowiedzialnej i wytężonej pracy dla Państwa.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Do pracy tej powołały Was, Koledzy, najszersze masy ludności, jakie dotychczas brały udział w wyborach Polski odrodzonej. Na 17 milionów uprawnionych do głosowania obywateli Rzeczypospolitej przeszło 11 milionów oddało w Wasze ręce zaufanie całkowite. Są to ilości dotychczas w Polsce nie notowane.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Powitanie moje nie może być gołosłowne. W imieniu Rządu ofiaruję Wysokiej Izbie lojalną, uczciwą i szczerą współpracę, odpowiadającą wysokości jej zadań.</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.4" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">W ciągu tej sesji parlamentarnej Rząd w czasie debaty budżetowej i przy omawianiu ustaw przedstawi Wysokiej Izbie całokształt swoich prac. Na pewno niejednokrotnie przy ocenie tych prac wypadnie Wysokiej Izbie i Rządowi z trudem doszukiwać się wspólnych dróg myślenia.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrówgenSławojSkładkowski">Wierzę głęboko, że drogą główną, drogą linii wytycznej, gdzie zawsze zejdą się nasze myśli, będzie droga testamentu Piłsudskiego. Jest to wytyczona, niezawodna droga, na której Polska w myśl wskazań Prezydenta Rzeczypospolitej i Marszałka Śmigłego Rydza znajdzie miejsce godne Jej w dziejach narodów.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 45 | 40 | </div> |
| 46 | 41 | <div xml:id="div-4"> |
| 47 | - <u xml:id="u-4.0" who="#PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski">przy wejściu na trybuną hucznymi oklaskami):* Wysoka Izbo! Witam w imieniu Rządu Rzeczypospolitej Was, Panowie Posłowie, moi Koledzy, zebrani w dniu otwarcia sesji parlamentarnej, a więc okresu ciężkiej, odpowiedzialnej i wytężonej pracy dla Państwa.</u> | |
| 48 | - <u xml:id="u-4.1" who="#PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski">Do pracy tej powołały Was, Koledzy, najszersze masy ludności, jakie dotychczas brały udział w wyborach Polski odrodzonej. Na 17 milionów uprawnionych do głosowania obywateli Rzeczypospolitej przeszło 11 milionów oddało w Wasze ręce zaufanie całkowite. Są to ilości dotychczas w Polsce nie notowane.</u> | |
| 49 | - <u xml:id="u-4.2" who="#PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski">Powitanie moje nie może być gołosłowne. W imieniu Rządu ofiaruję Wysokiej Izbie lojalną, uczciwą i szczerą współpracę, odpowiadającą wysokości jej zadań.</u> | |
| 50 | - <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 51 | - <u xml:id="u-4.4" who="#PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski">W ciągu tej sesji parlamentarnej Rząd w czasie debaty budżetowej i przy omawianiu ustaw przedstawi Wysokiej Izbie całokształt swoich prac. Na pewno niejednokrotnie przy ocenie tych prac wypadnie Wysokiej Izbie i Rządowi z trudem doszukiwać się wspólnych dróg myślenia.</u> | |
| 52 | - <u xml:id="u-4.5" who="#PrezesRadyMinistrowgenSlawojSkladkowski">Wierzę głęboko, że drogą główną, drogą linii wytycznej, gdzie zawsze zejdą się nasze myśli, będzie droga testamentu Piłsudskiego. Jest to wytyczona, niezawodna droga, na której Polska w myśl wskazań Prezydenta Rzeczypospolitej i Marszałka Śmigłego Rydza znajdzie miejsce godne Jej w dziejach narodów.</u> | |
| 53 | - <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Wicepremier i Minister Skarbu.</u> | |
| 54 | 43 | </div> |
| 55 | 44 | <div xml:id="div-5"> |
| 56 | - <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Głos ma p. Wicepremier i Minister Skarbu.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-5.0" who="#komentarz">(Powitany przy wejściu na trybunę hucznymi oklaskami.)</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wysoki Sejmie! Rok 1938, bilansowany kiedyś z dalszej już perspektywy historycznej, nie utraci — jak sądzę — tego szczególnego waloru, mocą którego my — współcześni — oceniamy go jako rok ważkich i niezwykłych dla Polski wydarzeń. Już sama zbieżność daty z pierwszym dwudziestoleciem odbudowania niepodległego i w upartym trudzie jednoczonego Państwa nakłania do podsumowania najważniejszych osiągnięć i najistotniejszych postulatów narodowych i państwowych. Z punktu widzenia ściśle gospodarczego jest to rok, w którym po raz pierwszy zarysowały się przed nami w nieco konkretniejszej formie ciężkie skutki ostatniego 7-letniego kryzysu, w którym koniunkturalnie odcięliśmy się już zdecydowanie od poprzedniego załamania, rok, w którym — działając na podstawie nowych zasad i nowego programu — zamykamy wcześniej od zapowiedzi pierwszy cykl planowanych robót publicznych i inwestycyj, związanych z pierwszą preliminowaną w r. 1936 sumą 1.800 milionów złotych i następnie z ustawą o dotacjach na Fundusz Obrony Narodowej.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Z trzech punktów widzenia obejrzeć więc możemy dokładniej nasze polskie bilanse zamknięcia: bilans dwudziestolecia niepodległości, bilans długotrwałego kryzysu i polityki deflacyjnej oraz bilans okresu aktywizacji gospodarstwa i wyników rozwoju tej polityki. Ale nie tylko przeszłość stwarza specjalne tytuły dla podkreślenia wagi momentów historycznych w r. 1938. Daje je i rzeczywistość chwili bieżącej.</u> | |
| 48 | + <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Polityka zewnętrzna i Armia narodowa święcą w tym roku wielkie triumfy i wielkie sukcesy. Ich postawa i ich gotowość zamiany słów na czyny zespoliły się z wolą i z wiarą całego narodu. Sprawa powrotu Śląska Zaolziańskiego i polskich gmin na południowej granicy Rzeczypospolitej do Polski...</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-5.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">...sprawa usymbolizowana w jednym, od wieków polskim Cieszynie, rozdartym nie przez Olzę, ale przez przemoc ludzką, dojrzała w tym roku do rozstrzygnięcia i została we właściwym momencie definitywnie załatwiona.</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-5.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Fakt włączenia w orbitę naszego gospodarstwa tak wysoce uprzemysłowionego okręgu Śląska Zaolziańskiego nie może pozostać bez wpływu ani na nasz program ekonomiczny i inwestycyjny, ani też na ewolucję struktury gospodarstwa polskiego. Nie bez znaczenia gospodarczego, szczególnie dla ziem północno-wschodnich, jest doniosły fakt polityczny, fakt osiągnięcia w r. 1938 normalizacji stosunków z państwem i narodem litewskim, z którym dzieliliśmy w ciągu wieków tyle świetnych i bohaterskich momentów historycznych.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Podobnie i w życiu wewnętrzno-politycznym r. 1938 posiada wyraźną i trwałą treść. Odnowienie Izb ustawodawczych ujawniło wcale znamienne i pozytywne przesunięcie sił politycznych w kraju, a szereg ważkich dekretów Prezydenta Rzeczypospolitej nie pozostanie bez głębszych śladów w formującej się rzeczywistości polskiej.</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tak więc silnymi akordami zamykamy pierwsze dwudziestolecie żyda państwowego, dwudziestolecie pracy i decyzji na własny rachunek społeczeństwa polskiego, zbierając — jakże cenne — zewnętrzno-polityczne owoce tych dążeń i tych zasad politycznych, których wyrazicielem i wodzem w ubiegłym okresie był Marszałek Józef Piłsudski.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Art. 9 Konstytucji polskiej mówi: „Państwo dąży do zespolenia wszystkich obywateli w harmonijnym współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego”. Gdybyśmy więc z tego właśnie punktu widzenia ogarnęli jednym rzutem oka bilans właśnie zamkniętego 20-lecia, gdybyśmy w ocenie położyli akcent na zagadnienie dobra powszechnego, na sprawy skoncentrowanej całości, a nie rozproszonych części, na sprawy ogólnopaństwowe, a nie lokalne, na sprawy raczej celów i osiągnięć narodowych i zbiorowych niż indywidualnych, to pomimo oczywistej świadomości długiej litanii naszych niedomagań i naszych błędów, ocena rezultatów całego okresu musi wypaść dla zdolności twórczych naszego narodu niezwykle pozytywnie.</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nikt już dziś nie zdoła wskrzesić rzeczywistego obrazu Polski z lat 1918–1920. Ówczesna rzeczywistość wydawałaby się nam koszmarnym symbolem i nierealnym obrazem powszechnej nędzy i zniszczenia. Rolnictwo w tych latach nie było zdolne do wyżywienia własnego kraju, produkcja przemysłowa cofnęła się poniżej 20% stanu przedwojennego, produkcja związana z kardynalnymi wymogami Państwa, obsługująca tak ważne sprawy jak obrona i komunikacja, nie istniała. Nie było gdzie mieszkać, w co się ubrać, czym palić w okresie trwałej zimy. Nie było ani organizacji państwowej, ani pieniędzy, była tylko ruina materialna, wojny lokalne i wojna generalna, plebiscyty i epidemie. Polska w pierwszym okresie niepodległości obejmowała obszar 140,000 km². W r. 1921 ludność Polski nie dosięgała 27 milionów obywateli.</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ale objawem najgorszym były spustoszenia w psychice powojennej.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sąsiedzi otoczyli nas lekceważącym mianem państwa sezonowego, a do wnętrza naszego polskiego obozu przeniknęła niewiara we własne siły i opinia o wszechpotędze i wszechmądrości obcych. Tu był odcinek najgroźniejszy, przez który wedrzeć się mogła każdej chwili klęska, decydująca o stuleciach małości Polski.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tyle widzialnych i niewidzialnych rąk poczęło wypisywać dla nas jakże fałszywy i zgubny kodeks życia.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Granic naszych bronić będą sojusze i umowy, gdyż sami nie jesteśmy w mocy ich obronić. Nie można dźwignąć zubożałego kraju, dopóki nie przekonamy zagranicznych potentatów finansowych, że zasługujemy na skromną, choć wysoko oprocentowaną pożyczkę. Nie możemy produkować u siebie sprzętu techniczno-wojskowego o wysokich wymaganiach, bo to się u nas nie opłaci. Nie możemy przejmować we własne ręce wielkiego przemysłu, gdyż nie mamy odpowiednich fachowców. Nie możemy myśleć o ekspansji węgla polskiego przez morze Bałtyckie, gdyż to jest niedowarzony, fantastyczny pomysł!</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Na kilkanaście dni przed czynem majowym Józefa Piłsudskiego, dn. 30 kwietnia 1926 r. na 130 posiedzeniu Senatu, wskazując, iż fundamentem uzdrowienia Skarbu i waluty jest sprawa równowagi budżetowej, takie refleksje z obiegowych dyskusji przytaczał dosłownie ówczesny Minister Skarbu. Mówił on: „Są wysuwane dzisiaj tezy, że w ogóle równowaga budżetowa o własnych siłach, jest rzeczą zupełnie niemożliwą. Są rzucane hasła, że ta równowaga budżetowa, może być tylko przeprowadzona przy pomocy pożyczki zagranicznej, danej nam przy zwróceniu się do Ligi Narodów”. Nie! Ilekolwiek zła moglibyśmy tu wspólnie w ciągu wielogodzinnych dyskusji zarejestrować, ilekolwiek chcielibyśmy zaprezentować zestawień statystycznych, mających udowodnić jak daleko w tyle pozostaje dzisiejsza Polska w porównaniu z innymi, wielkimi czy małymi, ale szczęśliwymi narodami, to nie to jest już ta sama Polska, którą znaliśmy jeszcze przed kilkunastu laty.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie w tym zaś leży podstawowa wartość ewolucji, odbytej w okresie tego pierwszego, najtrudniejszego dwudziestolecia naszej samodzielności, iż nowa zjednoczona Polska obejmuje dziś obszar 390.000 km² z cyfrą ludności, przewyższającą już 35 milionów mieszkańców, nie w tym, że odbudowaliśmy zniszczony kraj i zniszczone gospodarstwo, nie w tym, że uruchomiliśmy długie szeregi nowych działów i nowych okręgów produkcji, ale w tym przede wszystkim, że rozbudzone zostało samopoczucie siły całej Polski i samopoczucie zwartości elementu polskiego — przełamującego coraz wyraźniej wszystkie małostkowe spory i w małych kuźniach ukute intrygi. Ginie stopniowo, ale systematycznie gatunek zanarchizowanych, hiperindywidualnych, ludzi o psychicznym kompleksie niższości, gatunek satelitów obcych sił, adoratorów obcych wartości i obcych idei, szukający wciąż obcych wzorów, by skopiować reguły postępowania dla siebie i dla Polski, a przyrasta gatunek ludzi zorganizowanych psychicznie i samodzielnych w pracy i w myśleniu, przeżywający w sobie zwycięstwo wysiłku i osiągnięcia polskiego, gatunek uzdolniony do współpracy z każdą pozytywną i twórczą siłą, ale zarazem świadomy, że cała odpowiedzialność za przyszłe losy Polski spoczywa tylko na naszych barkach, na naszym wysiłku i zdolności do ofiar.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Do zguby państwa w XVIII wieku w niemałej mierze przyczyniło się to, że społeczeństwo polskie i jego czynniki kierownicze przez długi okres nie rozumiały wielkich przemian, zachodzących dookoła Polski, przemian w dynamizmie państwowym, opartym na zmianie psychiki sąsiednich narodów. I dzisiaj niezwykle głębokie przemiany, które w świecie zachodzą, w świecie przejaskrawionego nacjonalizmu politycznego i krańcowego egoizmu gospodarczego, domagają się aktywnej i czujnej obrony z naszej strony. Ta obrona już się zjawiła w naszej świadomości i w naszym działaniu i to można uznać za największy walor w bilansie ostatnich lat.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Gdybyśmy chcieli przedstawić w sposób prosty i popularny, choć może nieco prymitywny, stosunki międzynarodowe w zakresie spraw finansowych i gospodarczych, to musielibyśmy stwierdzić, że zniszczone zostały te przewody i kontakty, które miały przewodzić prąd dodatni, twórczy, które były wyrazem postępu, współdziałania, wyrównywania interesów, a rozbudowane zostały przewodniki ujemne, chorobotwórcze, zakaźne. Solidarność koniunktury rozluźniła się, a międzynarodowa solidarność kryzysu poczyniła zawrotne postępy. Krach na giełdzie amerykańskiej, nadprodukcja zboża na drugiej półkuli ziemskiej, wyzysk ras kolorowych przy uprawie trzciny cukrowej, wojna w Chinach, sztuczna obrona przed emigracją w krajach egzotycznych — wszystko to wywołuje natychmiastowe skutki w najodleglejszych zakątkach świata. Musimy więc żyć i działać nie wedle swobodnie wybranej i najmądrzejszej teoretycznie doktryny ekonomicznej, ale wobec jaskrawego realizmu takiego paradoksu. Oto im bardziej oddzielają się od siebie kordonem polityki autarkicznej jedne narody do drugich, tym większy wpływ wzajemny wywierają na swoją politykę gospodarczą. W obliczu niezwykłych postępów autarkii w wielu krajach już nie światopogląd stwarza metody działania w różnych krajach — ale odwrotnie, wciąż zmienne warunki przymuszają codziennie do korygowania światopoglądu.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rządzenie staje się zagadnieniem coraz bardziej skomplikowanym i coraz trudniejszym, wymaga ono nieustannej czujności, nieustannej reakcji na to, co się w świecie dzieje, często reakcji, wymagającej chwilowo zachowania tajemnicy i szybkich decyzji dla osiągnięcia właściwego skutku.</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Starogrecka zasada, że „wszystko płynie”, nie miała może nigdy w przeszłości tak głębokiego potwierdzenia, jak obecnie.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Istnieje kilka niezwykle ważkich i w zasadzie prostych postulatów, których realizacja wprowadziłaby ludzkość na drogę znacznie trwalszego i pewniejszego rozwoju ekonomicznego. Być może, iż kilka pokoleń ludzkich mogłoby wówczas wykreślić ze swego codziennego słownika to pojęcie „kryzys”. W krajach, nie wykluczonych przez naturę od dostępu cywilizacji, mieszka dziś w jednym miejscu 500 ludzi na 1 km², a w drugim jeden. W jednym kraju nie można rentownie ulokować pieniędzy na ½%, inne kraje mogłyby wypracować 5 i 6% z korzyścią dla obu stron. Jedne kraje ograniczają produkcję surowców, drugie giną z powodu ich braku. Jedne kraje cierpią z powodu nadmiaru złota, inne zostały odsunięte od możliwości przetwarzania go na wartości kultury i cywilizacji.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W sąsiednich krajach powstają równocześnie potężne ciśnienia i wielkie depresje i nie mogą się wyrównać w sposób rozsądny i pokojowy.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Potencjalnie rosną przyczyny ciągłego kryzysu w skali światowej. Od 20 lat padają te główne postulaty:</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Koniecznością dziejową jest możność wyrównywania gęstości zaludnienia w świecie i zracjonalizowania emigracji z punktu widzenia narodowego, przez otwarcie krajów zamorskich dla celów osiedleńczych; koniecznością dziejową staje się postulat równego dostępu wszystkich narodów cywilizowanych do źródeł surowców egzotycznych koniecznością dziejową jest swobodna cyrkulacja ludzi, kredytów i towarów; koniecznością dziejową jest zniesienie wszelkich prohibicji — dla produktów rolniczych i przemysłowych — bez ukrytych klauzul ograniczających; koniecznością dziejową jest zmobilizowanie i przerzucenie potężnych sum, zużywanych dziś na walkę dumpingową, na cele rozwoju konsumcji; koniecznością dziejową jest umiarkowanie w polityce celnej i podatkowej; koniecznością dziejową jest przywrócenie stabilizacji walut; koniecznością dziejową jest umożliwienie spłaty długów międzynarodowych towarami i pracą.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W atmosferze stabilizacji politycznej realizacja tych wskazań mogłaby pchnąć rozwój wielu krajów na zupełnie nowe, wielkie tory. Ale w ciągu 20 lat po wojnie nie został zrealizowany praktycznie ani jeden z tych postulatów, gdyż zastosowana została fałszywa i jakże obłudna metoda rozkruszania jednej wielkiej i organicznej, bilansującej się w skutkach koncepcji na atomy, na fragmenty, a te fragmenty nie mogły przywrócić równowagi ekonomicznej w żadnym kraju. W ten sposób część konwencyj międzynarodowych, zawartych pod patronatem Ligi Narodów, ugrzęzła bez praktycznego rezultatu w archiwach komisyjnych, a część zrealizowana albo nie posiada faktycznego znaczenia, albo stanowi dziś gorzki wyrzut dla wielu narodów, jak np. konwencja z dn. 20 kwietnia 1929 r. „o zwalczaniu fałszowania pieniędzy”, ratyfikowana tuż przed procesem dewaluacji pieniądza w tylu krajach.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Trzeba to wyraźnie i mocno stwierdzić: to państwo, które by na swoją rękę, w odosobnieniu chciało wcielać w czyn te roztropne zasady, dotyczące współpracy w skali międzynarodowej, poniosłoby bezskutecznie olbrzymie ofiary i samo znalazłoby się na brzegu przepaści. Byłaby to nie mądrość doktrynalna, ale głupota. Realizacja takiej polityki mogła wynikać tylko z woli zbiorowej, a wola zbiorowa zawiodła na całej linii. Ten stan jest protoplastą polityki autarkicznej. W latach ostatnich, wbrew wszelkim deklaracjom i zapewnieniom czołowych osobistości w świecie, polityka ta poczyniła olbrzymie postępy. Nie można też nie podkreślić, że polityka gospodarcza zwana „autarkią” nie jest monopolem państw totalnych. Przeciwnie, niezależnie od maskowania formy i przystosowania treści do potrzeby, olbrzymia większość najpotężniejszych państw realizuje te zasady. Polityka ta dąży w krajach o zdecydowanej strukturze agrarnej do szybkiego uprzemysłowienia; w krajach przemysłowych do przywrócenia samowystarczalności spożywczej i do najintensywniejszej rozbudowy rolnictwa. W krajach uzależnionych od surowców kolonialnych, a pozbawionych kolonii dąży ona do rozwoju produkcji namiastek; w krajach kolonialnych do politycznego znacjonalizowania kolonii i do gospodarczego zamknięcia ich w ramach własnego imperium; w krajach przeludnionych, a pozbawionych dziś możliwości emigracyjnych do rozbudowy zatrudnienia i handlu dumpingowego; w krajach ubogich w kapitał i odciętych od kredytów do obalenia monopolu kapitału zagranicznego. Każdy rok przynosi nowe, udoskonalone instrumenty, służące polityce autarkicznej. Reglamentacja i cła, system koncesjonowania i premiowania, system przepisów dewizowych, system dewaluacyjny, system zamówień państwowych, program wielkich inwestycyj publicznych, ustawodawstwo, dotyczące użycia namiastek — wszystko to stanowi różne rodzaje broni w jednej walce o obalenie przewagi kapitalistycznej kilku państw, które ze swej strony nie pogardzają tą samą bronią dla osiągnięcia dodatkowego zabezpieczenia — jak im się wydaje — swego monopolowego stanowiska.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Można więc dziś przytoczyć długi indeks zarządzeń nie tylko w Niemczech i w Italii, które bez wszelkiego maskowania rozbudowały cały systemat tej polityki, ale również zarządzenia Stanów Zjednoczonych, Anglii, Francji, które osiągnęły wielkie rezultaty w tej dziedzinie.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jest rzeczą znamienną, iż te cztery kraje monopolistyczne w zakresie najważniejszych surowców, tj. W. Brytania, St. Zjednoczone, Francja i Sowiety, rozporządzające 84% produkcji złota, 90% produkcji platyny, 93% produkcji niklu i manganu, 82% produkcji żelaza, 75% produkcji bawełny, 73% produkcji węgla, 67% produkcji ropy naftowej, 68% produkcji wełny, 70% produkcji fosforytów, 65% produkcji ołowiu, cynku i gumy itp., czynią największe wysiłki dla usunięcia wszelkiej zależności od obcych krajów w zakresie wytwarzania i tej zasadzie podporządkowują swoją politykę gospodarczą.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">I dla rezultatów tej polityki jest rzeczą zupełnie obojętną, czy realizuje się ona na drodze formalnej ingerencji władz państwowych, czy na podstawie dobrowolnej inicjatywy społecznej. Jeżeli idzie o skuteczność, to być może, iż większy nawet walor posiada oświadczenie gubernatora banku emisyjnego Anglii z października 1936 r., gdy deklarował: „Winszujemy sobie wolności, z której korzystamy w porównaniu z licznymi innymi rynkami, lecz zamierzamy z niej korzystać jedynie w odpowiedni sposób, to znaczy działać stosownie do polityki rządu. Zapewniam ministrów, że jesteśmy zawsze gotowi stosować się do ich wskazówek z całą lojalnością i z dobra wolą, tak jak gdyby nas do tego zmuszało prawo” — niż np. upaństwowienie banku emisyjnego w Danii czy we Włoszech.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Już to najpobieżniej tylko zarysowane tło uświadamia, jak bardzo krucha musi być każda obecna koniunktura, jak znacznie powiększyła się ilość niewiadomych w rachunku oceny prawdopodobieństwa dalszego rozwoju sił gospodarczych świata. Resztki biologicznego automatyzmu w procesach ekonomicznych zostały usunięte i wyparte z życia, a coraz więcej czynników gospodarczych ulega uzależnieniu od planowania narodowego i bezplanowości międzynarodowej.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Uporządkowany chaos jest najcięższy do wytrzymania.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sprawozdawca obrad z lipca b. r. Komitetu Ekonomicznego Ligi Narodów i t. zw. Komitetu Koordynacyjnego stwierdza z naciskiem, iż rządy krajów wierzycielskich znajdowały się w wysoce kłopotliwej sytuacji, gdy w obliczu załamującej się w świecie koniunktury stwierdzano, że fakt ten w wielkiej mierze spowodowany został wewnętrznymi posunięciami natury pieniężnej i kredytowej w tych właśnie państwach.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Istotnie też recesja światowa od połowy 1937 r. do połowy r. 1938 miała lokalnie charakter bardzo gwałtowny, osiągając we fragmentach poziom poniżej dna kryzysu z 1932 r. Światowa wytwórczość przemysłowa od II kwartału r. 1937 do II kwartału 1938 spadła ogółem o 19% Objętość handlu światowego skurczyła się o 15%, a wskaźnik światowych zapasów wzrósł nagle o 23%.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jak stwierdzają jednakże liczne publikacje Ligi Narodów, cechą charakterystyczną tegorocznej depresji jest to, że rozłożenie spadku gospodarczego pomiędzy poszczególne organizmy państwowe jest bardzo różne. Spośród 22 głównych państw świata 9 znalazło się w połowie bieżącego roku w t. zw. grupie kryzysowej, przy czym najmniejszy spadek funkcyj gospodarczych ujawnił się w Italii, bo tylko 6,5% w stosunku do roku ubiegłego, największy w Stanach Zjednoczonych, bo 32,5% — Ośm państw — według tej samej oceny — miało koniunkturę względnie ustabilizowaną. Były to: Szwecja, Rumunia, Estonia, Węgry, Norwegia, Dania, Japonia i Chili. Wreszcie tylko 5 państw tworzyło trzecią grupę koniunktury zwyżkowej, w której Niemcy notowały zwyżkę 6,2%, a Polska 8,4%.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Raporty te ponadto stwierdzają, że najwyższy spadek wytwórczości wykazują te kraje, które przy kulminacyjnym punkcie w roku ubiegłym nie podciągnęły się do poziomu przedkryzysowego (jak np. Stany Zjednoczone).</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">„Wyjątkiem w tej regule (idzie tu o stary wskaźnik produkcji przemysłowej; reguła okazała się i w tym wypadku słuszna) jest Polska. Faktem jest, że koniunktura żadnego innego kraju nie wykazuje tak powolnego wzrostu w okresie do 1936 r. i tak regularnie szybszego — w ciągu następnego półtora roku”. Wreszcie dla ustalenia naszego poglądu na sytuację międzynarodową warto przytoczyć i następujące stwierdzenie: „Cykl koniunkturalny skończył się w lalach 1931/32, kiedy interwencjonizm monetarny poszczególnych krajów rozbił zupełnie jedność gospodarstwa światowego. Od tego czasu różnice pomiędzy krzywymi koniunkturalnymi wytwórczości w poszczególnych krajach stały się tak wielkie, że nie można już zupełnie mówić o koniunkturze światowej jako o zjawisku jednolitym.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Pod koniec roku bieżącego ujawniły się jednak w gospodarstwie światowym momenty dodatnie. Szczególnie zaś w Stanach Zjednoczonych wystąpiła dość gwałtowna zmiana sytuacji, głównie pod wpływem znacznego zwiększenia programu inwestycyjnego. Wiele instytucji i wielu ekonomistów poczyna oceniać sytuację obecną nad wyraz optymistycznie. Wskazuje się, iż nie ma obecnie ani podobnego skumulowania przyczyn kryzysowych jak w r. 1929, ani też podobnego stopnia — jak wówczas — zależności krajów dłużniczych od wierzycielskich i krajów rolniczych od przemysłowych. Wreszcie jest pewne, że obecnie kryzys bankowy nie mógłby przybrać szerszych rozmiarów, a tempo zbrojeń i opanowana metodyka nakręcania koniunktury podciągają w górę zarówno produkcję, jak też — przez zatrudnienie — podtrzymują rozwój konsumcji.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sądzę jednak, że nie należy ulegać zbyt krańcowym nastrojom w zakresie oceny sytuacji międzynarodowej i w ocenie jej wpływu na sytuację gospodarczą Polski. Z jednej strony istnieją niewątpliwie wcale poważne przyczyny, które będą działać deprymująco na gospodarstwo światowe. Rozwarły się ponownie podwójne nożyce cen. Zróżniczkowały się poziomy cen w złocie pomiędzy poszczególnymi krajami i pomiędzy poszczególnymi produktami. Rozpiętość cen zbożowych i przemysłowych jest ponownie dość znaczna. Wytwórczość światowa nie opiera się na zdrowych podstawach. Jest ona finansowana i konsumowana w sposób sztuczny. Ceny spadają, a obciążenia rosną. Nie wydaje się prawdopodobnym, by okres najbliższy miał być okresem stabilizacji walut światowych i stabilizacji stosunków politycznych. Na niedawnej konferencji prasowej oświadczył minister Skarbu Stanów Zjednoczonych, że ucieczka złota z Europy do Ameryki — w okresie napięcia sudeckiego — nie miała równej sobie w historii świata. W ciągu kilku tygodni odpłynęło do Ameryki z wyż 500 milionów dolarów. W neutralnej Holandii odpływ wkładów osiągnął wówczas 185 milionów florenów. Z drugiej strony nie mamy powodu do wyciągania dla siebie zbyt pesymistycznych wniosków z sytuacji międzynarodowej. Nauczyliśmy się już bronić o własnych siłach. Strząsnęliśmy z siebie tendencję cierpienia za cudze grzechy i cudze błędy w imię zyskania pochwały międzynarodowych dysponentów kapitału.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W odniesieniu do spraw politycznych i wojskowych już w r. 1912 Józef Piłsudski ustalił następującą zasadę: „na bezwzględność odpowiedzią musi być tylko bezwzględność. Kto jej nie ma, ten musi przegrać”.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-5.41" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Uczymy się obecnie stosować w życiu ekonomicznym i tę zasadę i jej konsekwencję: na współpracę odpowiadamy szczerą tendencją współpracy.</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-5.42" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">I na tych zasadach nie wyszliśmy dotychczas najgorzej.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-5.43" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jest sprawą ustaloną już — i bynajmniej nie zamierzam tej prawdy atakować — że nasz organizm gospodarczy wykazuje i dziś jeszcze bardzo duże braki strukturalne, braki o charakterze materialnym i organizacyjnym. Nie mniejszym złem jest to, że zarówno w społeczeństwie, jak też i w aparacie urzędniczym mamy często do czynienia z błędnym nastawieniem do potrzeb rozwojowych gospodarstwa w ogólności, a przemysłu i handlu w szczególności. Tym niemniej istnieje uzasadnione prawo do stwierdzenia, że organizm ten zdrowieje i wzmacnia się, i to nie tylko powierzchownie, nie tylko w ujęciach statystycznych, ale i w całym przekroju swojej struktury. Chcąc obiektywnie ocenić generalną linię rozwojową, nie można tylko zapominać, że w niektórych przejawach gospodarczych może rysować się sprzeczność interesów jednostki i całości. Ta sprzeczność z punktu widzenia chwili bieżącej jest wielokrotnie zupełnie istotna. Z perspektywy dziesięcioleci traci swoje znaczenie. Im większe bowiem powodzenie całego narodu, tym większe powstają możliwości dla rozwoju potrzeb i interesów jednostki.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-5.44" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Toteż z całym naciskiem ponownie podkreślam, że mówiąc o osiągnięciach Polski i całości gospodarstwa nie pragnę przesłonić tym tej prawdy, że indywidualna sytuacja milionów ludzi pozostawia jeszcze bardzo wiele do życzenia. Cały Rząd jest tego świadom, że dotychczasowe wysiłki i rezultaty nie załatwiają wielu spraw wiążących się z egzystencją setek tysięcy ludzi w Polsce, tym niemniej dotychczasowe rezultaty otwierają drogę do lepszego bytu szerokich warstw społeczeństwa, drogę, która w okresie kryzysu była zaryglowana i zamknięta.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-5.45" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie możemy dziś w jednym sprawozdaniu zagłębić się w szczegółowe przestudiowanie całokształtu gospodarstwa. Ale wyrywkowo możemy stwierdzić, że lata ostatnie ani w skali względnej, ani w skali bezwzględnej nie zostały zmarnowane. Na podstawie biuletynu statystycznego Ligi Narodów stwierdzamy więc, że zestawiając ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej za I półrocze 1938 r. z analogicznym wskaźnikiem za I półrocze 1935 r. notujemy przyrost w Italii 6,8%, w Anglii 13,3%, w Finlandii 22,7%, w Japonii 23,5%, w Niemczech 35,5%, w Estonii 37,1%, w Polsce 42,2%, a, np. w Belgii i w Stanach Zjednoczonych dość poważny spadek. Oznacza to, że dźwigaliśmy się z bardzo głębokiego upadku, ale relatywnie dźwigaliśmy się bardzo szybko. Rozwój ten nie odbywał się równomiernie. Najsilniejszy skok został dokonany w pierwszej połowie r. 1937. Od tej chwili — osiągając wciąż nowe zwyżki — posuwamy się w górę coraz wolniej. Tak np. w I kwartale 1937 r. w stosunku do I kwartału 1936 r. wzrosła produkcja węgla kamiennego o 23,4%, koksu o 25,4%, rud żelaznych o 42,7%, surówki żelaznej o 55,6% stali o 51,9% itd. Zestawiając zaś okres od stycznia do końca września b. r. z identycznym okresem r. ub., notujemy dalszy wzrost produkcji węgla o 5,7%, koksu o 12,4%, gazu ziemnego o 10%, soli potasowych o 17,2%, rud żelaznych o 14,7%, surówki żelaznej o 27,0% stali o 5,7%, benzyny o 11,7%, cementu o 28,1%, przędziwa sztucznego o 212%, saletry wapniowej o 47%.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-5.46" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jednakże pod koniec r. b. w październiku mieliśmy ponownie silniejszy skok w produkcji węgla, koksu, stali, cementu, energii elektrycznej i w naładunku wszelkich towarów na kolejach.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-5.47" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rozwój rynku wewnętrznego sprzyjał też uzdrowieniu struktury naszego aparatu wytwórczego. Mogliśmy to z całą dokładnością obserwować np. na rozwój przedsiębiorstw koncernu Banku Gospodarstwa Krajowego, które pod każdym względem traktowane były jak przedsiębiorstwa prywatne. Stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej między r. 1935 i 1938 wzrósł bardzo silnie. Wykorzystanie urządzeń produkcyjnych w tych okresach wynosiło dla Starachowic 40 i 95%, dla Kałusza 62 i 97%, dla Hołynia 40 i 100%, dla Stowarzyszenia Mechaników 61 i 100%. Obroty przedsiębiorstw koncernowych w r. 1935 na rynku wewnętrznym wyniosły ogółem 50,5 miliona zł, a w ciągu 9 tylko miesięcy 1938 r. osiągnęły prawie 90 milionów zł. Obroty wewnętrzne wzrosły o 80%, obroty eksportowe zaledwie o 10%. Pięć głównych przedsiębiorstw koncernowych zapłaciło w r. 1935 — 1,7miliona zł podatków i 1,6 miliona zł świadczeń od pracodawcy, a w r. 1937 — 3 miliony zł podatków i 3,6 miliona zł świadczeń.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-5.48" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Poprawa rentowności w procesach gospodarczych rozbudziła nowe siły w społeczeństwie polskim. To społeczeństwo, które przez tyle lat, a nawet generacyj, stroniło od warsztatu gospodarczego — w zakresie handlu lub przemysłu.; które dla siebie rezerwowało prace najcięższe i najmniej dochodowe, funkcje robotnika fabrycznego, rolnika, inżyniera, żołnierza, urzędnika, naukowca, księdza, teraz nagle zwróciło swą uwagę na gospodarstwo społeczne i z niezwykłym uporem instaluje się w handlu i w przemyśle. To zjawisko staje się coraz bardziej powszechne. Zachodzą nieznane dawniej wypadki: tu i owdzie urzędnicy prywatni, inżynierowie porzucają dobrze płatne stanowiska i za oszczędzone pieniądze otwierają własne placówki gospodarcze.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-5.49" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Niektóre, szczytowe objawy możemy już uchwycić statystycznie. Oto np. bez uwzględnienia inicjatywy państwowej w rozbudowie polskiego przemysłu, wyłącznie tylko w zakresie przemysłu prywatnego, kapitał zagraniczny w spółkach akcyjnych w Polsce w dn. 1.I.1934 r. reprezentował 47,2% kapitału akcyjnego i na dzień 1.I.1938 r. spadł poniżej 43%. Jeszcze silniej rysuje się ten proces nacjonalizacji przemysłu w poszczególnych jego gałęziach:</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-5.50" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">[tabela]</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-5.51" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wyraźnie trzeba podkreślić, że proces ten odbywa się na skutek znacznego wzrostu rentowności gospodarstwa społecznego, przy czym grupy polskie obracają osiągnięty dochód dość często na wzmocnienie swej pozycji kapitałowej w przedsiębiorstwie. Pod rządami bowiem ostrych przepisów dewizowych możemy dokładnie studiować przyczyny zjawisk i wiemy, że musimy hamować zbyt gwałtownie tendencje wykupną obcych portfeli, gdyż to pogorszyłoby naszą pozycję walutową.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-5.52" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Stojąc też przed programem uprzemysłowienia i urbanizacji Polski, zdajemy sobie jaknajdokładniej z tego sprawę, że rentowność produkcji musi być jednym ze składowych — i to szczególnie ważnych — czynników naszego trwałego programu. Chociaż więc nasze działania w zakresie skontrolowania podziału dochodu społecznego między państwo i obywateli nazwaliśmy „małą reformą podatkową”, to jednak realnie wykonane prace na tym odcinku mają zasięg bardzo szeroki i obecnie poczynają wydawać oczekiwane rezultaty. Mała reforma podatkowa znalazła oficjalny wyraz w r. ub. w nowelizacji ustawy o podatku przemysłowym, względnie obrotowym, w ustawie o podatku dochodowym i w kodeksie ulg inwestycyjnych, wprowadzonych obecnie w życie przez odpowiednie rozporządzenie wykonawcze. Z tą częścią pracy zetknął się w ubiegłym okresie parlament. Ale w zakresie wewnętrznych kompetencyj Ministra Skarbu została dokonana olbrzymia praca reformatorska w tej dziedzinie. Nie należy bowiem zapominać, że przez rozszerzenie tzw. degresji w podatku gruntowym, choć liczba płatników między r. 1935 i 1938 wzrosła o 10,4%, kwota wymierzonego podatku spadła prawie o 5%. W podatku od lokali suma wymierzonego podatku w tych dwu datach zmniejszyła się o zwyż 21 milionów zł, przy czym 1.020.000 najmniejszych lokali zostało zwolnionych od obowiązku podatkowego i skreślonych z ksiąg bierczych. Zastosowano ulgi podatkowe dla rolników dotkniętych klęskami żywiołowymi, ograniczono bardzo wydatnie egzekucje administracyjne u właścicieli gospodarstw wiejskich (w r. b. do 15 października), zredukowano do połowy stawki w podatku od uboju na ziemiach wschodnich, zniesiono tzw. podatek wojskowy, obniżono opłaty od przejścia małej własności rolnej, zniesiono pozostałą resztę daniny majątkowej, a poprzednio zniżono akcyzę od cukru, obniżono stawki w podatku obrotowym od benzyny i olejów mineralnych, obniżono składki ubezpieczeniowe od przemysłu, rolnictwa, pracowników itd. Wreszcie podjęto wielką akcję uporządkowania działów egzekucyjnych i osiągnięto tu bardzo pozytywne rezultaty. Remanent tytułów wykonawczych, wynoszący w r. 1935 prawie 18½ miliona, spadł w noku 1938 do 8,7 miliona, wpływ zaś tytułów wykonawczych spadł z 17,8 miliona w r. 1935/36 na 5,9 w r. 1937/38 i spada dalej. Z akcją tą połączono cały szereg zabiegów natury ściśle fiskalnej, by tym prędzej i łatwiej uzyskać regenerację rentowności w gospodarstwie społecznym. Finanse samorządowe zostały częściowo przez oddłużenie uporządkowane i przez dotacje poprawione. Stopa dyskontowa została obniżona. Zwiększone względnie uruchomione zostały kredyty średnioterminowe w Banku Gospodarstwa Krajowego dla przemysłu i rzemiosła, Znacznie zostały zwiększone zamówienia rządowe w przemyśle prywatnym. Taryfy kolejowe zostały dotychczas utrzymane na bardzo niskim poziomie. Ceny niektórych produktów, konsumowanych przez rolnictwo, zostały obniżone.</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-5.53" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">To wszystko wymienione tylko przykładowo nie mogło pozostać bez wpływu na stan gospodarczy w kraju, a w konsekwencji na poważne podniesienie rentowności produkcji w Polsce. Jest zaś rzeczą charakterystyczną i, jak sądzę, wysoce dodatnia, że rentowność ta nie skupia się w nielicznych, wielkich jednostkach gospodarczych, jak to miało miejsce w okresie 1927/29. Przeciwnie — jest ona umiarkowana i dość powszechna.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-5.54" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Między r. 1936 i 1938 nie wymierzony, lecz zaznany dobrowolnie dochód do opodatkowania w urzędach typowo miejskich wzrósł o 38,1%, z 500,5 miliona zł na 691 miliona zł; w urzędach skarbowych powiatowych suma zeznanych dochodów wzrosła w tym samym okresie czasu z 283,8 miliona zł na 386,4 miliona zł. tj. o 36,1% Ale największy przewrót dokonał się w małych miastach Okręgu Centralnego. Na przestrzeni dwu lat suma zadeklarowanego dochodu do opodatkowania wzrosła w Mielcu o 62%, w Tarnowie o 74%, w Sandomierzu o 117%. w Rzeszowie o 162%, w Gorlicach o 164%, w Nisku o 189%, w Tarnobrzegu o 196%.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-5.55" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie można zaznaczyć, iż równie poważne rezultaty zanotowały oddziały bilansowe izb skarbowych. W ciągu jednego roku, t. j. 1937–1938, suma zgłoszonych zysków przedsiębiorstw wzrosła ze 165,2 miliona zł na 231 milionów, t. i. prawie o 40%.</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-5.56" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Omówiona sytuacja produkcyjna i wynikowa w przemyśle polskim nie pozostała bez wpływu na nasz rynek pracy. Zagadnienie chronicznego bezrobocia zaatakowane zostało w sezonie pracy z dwu stron. Od strony rozwoju produkcji górniczej, hutniczej i przetwórczej oraz od strony znacznego zapotrzebowania rąk roboczych przez roboty publiczne. Z polecenia Szefa Rządu termin uruchomienia robót publicznych został w r. b. znacznie przyspieszony. 10 marca podjęto 92 roboty publiczne. 1 kwietnia pracowano już przy 253 robotach; 15 czerwca ilość prowadzonych oddzielnie robót dochodziła do 400. Do połowy września stan zatrudnienia na robotach publicznych wzrastał systematycznie i silniej niż w latach ubiegłych. Gdy w r. 1936 stan maksymalny zatrudnienia w tym dziale wynosił 164.000 osób, to w r. b. przekroczył znacznie ćwierć miliona ludzi. Równocześnie nastąpiły dwie charakterystyczne zmiany w organizacji prac, aranżowanych przez Fundusz Pracy. Przede Wszystkim więc zwrócono uwagę, by typ robót nie tylko rozładowywał największą cyfrę bezrobotnych ale by miał jak największe i trwałe znaczenie gospodarcze. Toteż finansowane były tak fundamentalne prace, jak kanał Gopło — Warta, kanał przemysłowy w Gdyni, jak droga wodna Przemsza — Wisła, jak elektrownia wodna w Turniszkach itp. Drugą cechą charakterystyczną działalności finansowej Funduszu Pracy było to, iż niezależnie od wcale znacznego wzrostu środków własnych na cele zatrudnienia przeznaczył on procentowo znacznie większą część środków na roboty samorządowe i budownictwo robotnicze. Tak więc w r. 1935/36 resorty państwowe zużyły 40,6% sumy kredytów Funduszu Pracy. W roku 1937/38 udział ten wynosił już zaledwie 7,2%. Natomiast samorządy i budownictwo Towarzystwa Osiedli Robotniczych otrzymały w 1935/36 r. 56,3% kredytów, a w r. 1937/38 prawie 90%.</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-5.57" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Z listy zarejestrowanych bezrobotnych zatrudniono w sezonie pracy r. b. prawie 350 tysięcy osób. Ilość zakładów pracy objętych strajkami spadła w r. b. do 25% cyfry z r. 1937, a ilość straconych przez strajki robotnikodni zmalała do jednej trzeciej stanu z r. ub. Możnaby więc stwierdzić i na tym odcinku ewolucję zupełnie normalną, a w porównaniu z wieloma innymi, bogatymi państwami, w których w okresie sezonu letniego b. r. wzrastało bezrobocie, nawet za pomyślną.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-5.58" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Znacznie gorzej ukształtowała się sytuacja w Polsce na odcinku cen zbożowych. Jak to już w lecie b. r. w parlamencie stwierdziłem, ceny zboża mają u nas znaczenie większe dla całokształtu sytuacji gospodarczej, niżby to wypadało ze stosunku do ogólnej dochodowości rolnictwa. Sprawa ta wymaga na pewno szczegółowej dyskusji, aby ustalić, że w danych okolicznościach rynkowych wewnętrznych i międzynarodowych uczynione zostało wszystko, co leży w ludzkiej możliwości i co posiada sens gospodarczy, aby zapewnić powrót do cen opłacalnych. W szczególności zrealizowano w bardzo szerokich rozmiarach kredyt rejestrowy i zaliczkowy, przyznając do 1 listopada br. prawie 50 milionów zł na te cele. Kredytami tymi powstrzymano przed naciskiem na rynek prawie 6 milionów kwintali zboża. Do chwili bieżącej — przy dość znacznych wysiłkach — zdołano wyeksportować lub związać transakcjami eksportowymi zwyż 200.000 ton żyta, jęczmienia i mąki. Wreszcie należy zaznaczyć, że tzw. ustawa przemiałowa pod względem finansowym zdała wyjątkowo świetnie swój egzamin dzięki współpracy czynników społecznych, gospodarczych i rządowych. Wreszcie powstrzymano nacisk na płatności rolnicze w stosunku do Skarbu Państwa, co w samym podatku gruntowym w stosunku do bardzo złego r. 1934 dało ubytek w okresie od początku roku budżetowego do 1 listopada br. prawie 10 milionów zł.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-5.59" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Należy jednak podkreślić, że pomimo bardzo znacznego spadku cen zbożowych w stosunku do r. uh. są one wciąż jeszcze wyższe od parytetu światowego i dopiero w ostatnich tygodniach usuwanie nadwyżki z rynku odbywa się nieco intensywniej. Najważniejsze było by, by zdobyć orientację, czy możemy w drugiej połowie roku gospodarczego oderwać się znaczniej od poziomu cen światowych. Niespodzianki w tej dziedzinie były i są na porządku dziennym. Nawet statystyka jest tu tak samo zawodna, jak zawodnymi okazały się opinie przedstawicieli rolnictwa co do ilości zbiorów i w roku ubiegłym i w roku bieżącym zaraz po żniwach. Ale wedle ludzkich rachub należało by oczekiwać tej wydatniejszej poprawy cen. Mamy bowiem w drugiej połowie zimy dostarczyć za granicę znaczniejsze partie żyta po cenie krajowej. Konsumcja wewnętrzna — miejska dość wyraźnie wzrasta. Środki na poparcie eksportu zbożowego gromadzą się w dość poważnych sumach. Część żyta zużywa się na przerób na spirytus. Zbiór ziemniaków jest wprawdzie normalny, ale znacznie mniejszy niż w roku ubiegłym. Ocena stanu nowych ozimin jest nieco słabsza niż w roku poprzednim. W każdym razie zagadnienie to wymagać będzie ustawicznej czujności w ciągu całego 1939 r., gdyż w nim może leżeć albo dalsze utrwalenie naszej wewnętrzne koniunktury, albo też jej osłabienie, o ileby miała się utrwalić większa rozwartość cen artykułów sprzedawanych i nabywanych przez rolników.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-5.60" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Skierujemy wreszcie naszą uwagę na sprawy handlu i komunikacji. W handlu wewnętrznym odrobiliśmy niszczące skutki poprzedniego długotrwałego kryzysu. Faza depresji zredukowała liczbę przedsiębiorstw handlowych o 60 tysięcy; w okresie obecnej poprawy powołanych zostało do życia przeszło 70.000 nowych przedsiębiorstw, a łącznie z rozbudową miast Okręgu Centralnego i wzrastającą dynamiką konsumcyjną proces ten musi się potęgować. To sarno oświetlenie przychodzi i od strony wpływów skarbowych z podatku obrotowego i z podatków ściśle konsumcyjnych. W całej gamie dochodów budżetowych te właśnie grupy danin publicznych rozwijają się najkorzystniej.</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-5.61" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie można natomiast spoglądać ze spokojnym optymizmem na kształtowanie się naszego handlu zagranicznego, pomimo iż możnaby w zasadzie przytoczyć długą listę solidnych gospodarczo argumentów uzasadniających, że rozwój ten jest celowy, a często nawet pożądany. W imporcie bowiem najpoważniejsze pozycje stanowią materiały odzwierciedlające ściśle bądź to narastającą u nas koniunkturę produkcyjną i konsumcyjną, bądź też potrzeby inwestycyjne. Maszyny wszelkiego typu, dotychczas w kraju nie wyrabiane, metale kolorowe, surowce — oto główna treść naszego importu. Poza tym procentowy udział towarów gotowych w imporcie do Polski spada. Odwrotnie zaś wywóz doskonali się i podobnie jak import żłobi sobie bezpośrednie kontakty z odbiorcami i dostawcami w całym świecie. Tak np. w r. 1937 eksport produktów przemysłowych wzrósł wartościowo w stosunku do r. 1936 o 35%. Tym nie mniej — właśnie ze względu na systematyczne wzmacnianie naszego planu inwestycyjnego, którego waga dla całokształtu sytuacji ekonomicznej i politycznej w Polsce staje się coraz jaśniej zrozumiana, długotrwały deficyt w bilansie handlowym stanowi dużą trudność i duże obciążenie. Musimy zdawać sobie z tego sprawę, że obroty towarowe stanowią u nas często prawie 75% sum zamykających bilans płatniczy. Przy obecnych stosunkach na międzynarodowych rynkach kredytowych waga bilansu handlowego będzie wzrastać. Choć więc zredukowaliśmy znacznie transfery ściśle finansowe, choć ograniczamy już wszelkie inne tendencje wydatkowania dewiz, to jednak i na odcinku handlu zagranicznego musimy przystąpić do ofensywy. Ofensywa ta powinna się przede wszystkim skoncentrować na odcinku eksportowym. Wejście w orbitę gospodarstwa Polski Śląska Zaolziańskiego, uruchomienie dodatkowego eksportu zbożowego, zabezpieczenie np, w ostatniej umowie polsko-niemieckiej kredytowej dostawy maszyn ponad normalne zapotrzebowanie, przy pewnymi wysiłku ze strony naszych organizacyj gospodarczych mogło by opanować te trudności tak samo, jak przejściowo opanowane one już zostały w miesiącu październiku b.r., zamkniętego saldem dodatnim zwyż 9 milionów złotych. Od wysiłku eksportowego — w niezupełnie łatwych warunkach polskich — zależy w dużej mierze dalszy rozwój koniunktury i dlatego o ten wysiłek apeluję do tej części gospodarstwa narodowego, która własne powodzenie związała z powodzeniem Polski.</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-5.62" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Oceniając w tej chwili zjawiska komunikacyjne wyłącznie od strony dynamizmu gospodarczego — a nie np, z punktu widzenia wyników eksploatacyjnych przedsiębiorstw i urządzeń transportowych — należy stwierdzić, że i tu odnajdujemy te same przejawy rozwoju ekonomicznego Polski. Ilustrują to dobitnie cyfry. Średnio dziennie przewieziono w okresie styczeń — wrzesień trzech kolejnych lat następujące ilości 15-tonowych wagonów:</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-5.63" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">[tabela]</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-5.64" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W ten sposób znajdujemy jeszcze jedno potwierdzenie, iż dotarliśmy z przejawami koniunktury i konsumcji w głębokie warstwy społeczne. Sprawdzianem zaś wzmocnienia dobrobytu są pewne postępy w dziedzinie motoryzacji kraju. Na dzień 1.I.1928 r. zarejestrowanych mieliśmy w Polsce 23.400 pojazdów mechanicznych cywilnych. Okres kryzysu zahamował zupełnie ten rozwój. Na 1 października r.b. zarejestrowanych było prawie 55.400 sztuk w obsłudze potrzeb cywilnych. Wiadome zaś jest, że wojsko poczyniło jeszcze większe postępy w tej dziedzinie. Polskie Linie Lotnicze „Lot” zwiększyły ilość wykonanych lotów między r. 1935 i 1937 o 32%, a przebytą drogę zwiększyły o 600.000 km.</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-5.65" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jednakże w zakresie urządzeń komunikacyjnych największe zainteresowanie musi budzić w całej Polsce nasz, najwyższym prawem, narodowym utwierdzony — dostęp do morza, rezultaty naszej wytrwałej polityki morskiej, kontynuowanej niezmiennie od kilkunastu lat.</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-5.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-5.67" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wartość zainwestowanych przez Państwo urządzeń w porcie gdyńskim dochodzi dla ćwierć miliarda złotych przy czym w r. 1924 asygnowano na ten cel 200.000 zł, w r. 1929 — zwyż 26 milionów zł i od tej pory dalsze budżety wahają się w granicach 20–25 milionów zł rocznie. W r. 1928 długość nabrzeży wynosiła 1200 m., obecnie zwyż 12½ kilometra. Torów kolejowych w samym porcie było w r. 1928 niecałe 50 km, obecnie prawie 200 km. Liczba magazynów portowych w r. 1928 wynosiła 2 o powierzchni łącznej 5000 m² — w r. 1937 było 51 magazynów o łącznej powierzchni 225.000 m². Mechanicznych urządzeń przeładunkowych było przed dziesięciu laty 6, obecnie 76. Oba nasze porty handlowe, t.j. w Gdyni i Gdańsku, zmieniły całkowicie strukturę ruchu towarowego między Polską i zagranicą. W r. 1928 trzy piąte naszego eksportu przechodziło przez granicę lądową, a z całego eksportu Gdynia obsługiwała tylko 7%. W imporcie Gdynia żadnej roli wówczas nie odgrywała, obsługując około 2% importu całej Polski i 6% importu drogą morską, W pierwszych 8 miesiącach r.b. oba porty obsługiwały już 85% naszego eksportu, a długa granica lądowa zaledwie 15% Sama Gdynia obsługuje 50% eksportu i zwyż 40% importu.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-5.68" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rekapituluję. Oba bilanse Państwa Polskiego, bilans 20-lecia niepodległości i bilans ostatniego 3-lecia, zamykają się niewątpliwie saldem dodatnim. W ciągu 20 lat cyfrę dzieci w szkołach powszechnych zdołaliśmy dźwignąć z 3 milionów na 5 milionów w r. 1937/38. Analfabetyzm w granicach wieku 10–14 lat spadł z 30% poniżej 7%. Ludność miast wzrosła o 3% miliona. Podwoiliśmy długość linij telegraficznych, międzymiastowych, dobudowaliśmy 2.000 km nowych linij kolejowych, potroiliśmy długość linij telefonicznych, zwiększyliśmy obszar uprawy pod czterema zbożami oraz ziemniakami i burakami cukrowymi z 11,3 miliona ha na 17,2 miliona ha. Obszar gruntów scalonych wynosi w tym okresie okrągło 5 milionów ha. W ostatnim 5-leciu liczba rozpoczynanych budowli mieszkalnych wzrosła dwukrotnie, kubatura tych domów trzykrotnie.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-5.69" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ponadto gospodarstwo nasze zdołaliśmy w pewnej mierze uniezależnić od infekcji rynków zagranicznych. Wskaźnik produkcji dóbr inwestycyjnych, wyskakujący od 56,6 (1928 — 100) w r. 1932 na 138,6 w okresie 8 miesięcy r. 1938, wskazuje, jak wielką rolę odgrywa: dla podtrzymania naszej koniunktury plan inwestycyjny. Rozrost zatrudnienia i lekki Wzrost zarobków jednostkowych oddziałał ożywczo na konsumcję. Pieniądz stał się tańszy i nieco dostępniejszy Rentowność w procesach produkcji i wymiany wzrosła. rentowność kapitałów martwych zmniejszyła się. Ceny zostały utrzymane na stosunkowo niskim poziomie w okresie niewątpliwej poprawy ekonomicznej. Mechanika zrównoważonego budżetu oddziałała korzystnie w tym 3-leciu na rynek pieniężny, na walutę i rozrost gospodarstwa. Tym niemniej istnieją punkty newralgiczne w naszej strukturze gospodarczej, których nie wolno lekceważyć, szczególnie w okresie koniunkturalnej poprawy. Trzy ogniska newralgiczne dotyczą naszej struktury: dotyczą one względnego przeludnienia połowy Polski w stosunku do techniki gospodarczej, jaką przeciętnie człowiek w tych okręgach musi się posługiwać; dotyczą one szczupłości kapitałów w stosunku do możliwości rozwojowych gospodarstwa polskiego; dotyczą one wreszcie struktury kosztów własnych, a w konsekwencji i cen wyrażanych w złocie w wielu fundamentalnych działach polskiej produkcji.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-5.70" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Dwa ogniska newralgiczne posiadają charakter bardziej koniunkturalny: są zbyt niskie ceny zboża i zbyt słaba ekspansja naszego eksportu.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-5.71" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ale masyw naszego gospodarstwa wydobywa się z kryzysu i marazmu i w swym wielkim przekroju jest zdrowy i uzdolniony do życia i rozwoju.</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-5.72" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Panie Marszałku, proszę o zarządzenie przerwy.</u> | |
| 57 | 118 | </div> |
| 58 | 119 | <div xml:id="div-6"> |
| 59 | - <u xml:id="u-6.0" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">przy wejściu na trybunę hucznymi oklaskami): *Wysoki Sejmie! Rok 1938, bilansowany kiedyś z dalszej już perspektywy historycznej, nie utraci — jak sądzę — tego szczególnego waloru, mocą którego my — współcześni — oceniamy go jako rok ważkich i niezwykłych dla Polski wydarzeń. Już sama zbieżność daty z pierwszym dwudziestoleciem odbudowania niepodległego i w upartym trudzie jednoczonego Państwa nakłania do podsumowania najważniejszych osiągnięć i najistotniejszych postulatów narodowych i państwowych. Z punktu widzenia ściśle gospodarczego jest to rok, w którym po raz pierwszy zarysowały się przed nami w nieco konkretniejszej formie ciężkie skutki ostatniego 7-letniego kryzysu, w którym koniunkturalnie odcięliśmy się już zdecydowanie od poprzedniego załamania, rok, w którym — działając na podstawie nowych zasad i nowego programu — zamykamy wcześniej od zapowiedzi pierwszy cykl planowanych robót publicznych i inwestycyj, związanych z pierwszą preliminowaną w r. 1936 sumą 1.800 milionów złotych i następnie z ustawą o dotacjach na Fundusz Obrony Narodowej.</u> | |
| 60 | - <u xml:id="u-6.1" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Z trzech punktów widzenia obejrzeć więc możemy dokładniej nasze polskie bilanse zamknięcia: bilans dwudziestolecia niepodległości, bilans długotrwałego kryzysu i polityki deflacyjnej oraz bilans okresu aktywizacji gospodarstwa i wyników rozwoju tej polityki. Ale nie tylko przeszłość stwarza specjalne tytuły dla podkreślenia wagi momentów historycznych w r. 1938. Daje je i rzeczywistość chwili bieżącej.</u> | |
| 61 | - <u xml:id="u-6.2" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Polityka zewnętrzna i Armia narodowa święcą w tym roku wielkie triumfy i wielkie sukcesy. Ich postawa i ich gotowość zamiany słów na czyny zespoliły się z wolą i z wiarą całego narodu. Sprawa powrotu Śląska Zaolziańskiego i polskich gmin na południowej granicy Rzeczypospolitej do Polski,</u> | |
| 62 | - <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 63 | - <u xml:id="u-6.4" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">sprawa usymbolizowąna w jednym, od wieków polskim Cieszynie, rozdartym nie przez Olzę, ale przez przemoc ludzką, dojrzała w tym roku do rozstrzygnięcia i została we właściwym momencie definitywnie załatwiona.</u> | |
| 64 | - <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 65 | - <u xml:id="u-6.6" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Fakt włączenia w orbitę naszego gospodarstwa tak wysoce uprzemysłowionego okręgu Śląska Zaolziańskiego nie może pozostać bez wpływu ani na nasz program ekonomiczny i inwestycyjny, ani też na ewolucję struktury gospodarstwa polskiego. Nie bez znaczenia gospodarczego, szczególnie dla ziem północno-wschodnich, jest doniosły fakt polityczny, fakt osiągnięcia w r. 1938 normalizacji stosunków z państwem i narodem litewskim, z którym dzieliliśmy w ciągu wieków tyle świetnych i bohaterskich momentów historycznych.</u> | |
| 66 | - <u xml:id="u-6.7" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Podobnie i w życiu wewnętrzno-politycznym r. 1938 posiada wyraźną i trwałą treść. Odnowienie Izb ustawodawczych ujawniło wcale znamienne i pozytywne przesunięcie sił politycznych w kraju, a szereg ważkich dekretów Prezydenta Rzeczypospolitej nie pozostanie bez głębszych śladów w formującej się rzeczywistości polskiej.</u> | |
| 67 | - <u xml:id="u-6.8" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tak więc silnymi akordami zamykamy pierwsze dwudziestolecie żyda państwowego, dwudziestolecie pracy i decyzji na własny rachunek społeczeństwa polskiego, zbierając — jakże cenne — zewnętrzno-polityczne owoce tych dążeń i tych zasad politycznych, których wyrazicielem i wodzem w ubiegłym okresie był Marszałek Józef Piłsudski.</u> | |
| 68 | - <u xml:id="u-6.9" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Art. 9 Konstytucji polskiej mówi: — „Państwo dąży do zespolenia wszystkich obywateli w harmonijnym współdziałaniu na rzecz dobra powszechnego.” Gdybyśmy więc z tego właśnie punktu widzenia ogarnęli jednym rzutem oka bilans właśnie zamkniętego 20-lecia, gdybyśmy w ocenie położyli akcent na zagadnienie dobra powszechnego, na sprawy skoncentrowanej całości, a nie rozproszonych części, na sprawy ogólnopaństwowe, a nie lokalne, na sprawy raczej celów i osiągnięć narodowych i zbiorowych niż indywidualnych, to pomimo oczywistej świadomości długiej litanii naszych niedomagań i naszych błędów, ocena rezultatów całego okresu musi wypaść dla zdolności twórczych naszego narodu niezwykle pozytywnie.</u> | |
| 69 | - <u xml:id="u-6.10" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nikt już dziś nie zdoła wskrzesić rzeczywistego obrazu Polski z lat 1918 — 1920. Ówczesna rzeczywistość wydawałaby się nam koszmarnym symbolem i nierealnym obrazem powszechnej nędzy i zniszczenia. Rolnictwo w tych latach nie było zdolne do wyżywienia własnego kraju, produkcja przemysłowa cofnęła się poniżej 20% stanu przedwojennego, produkcja związana z kardynalnymi wymogami Państwa, obsługująca tak ważne sprawy jak obrona i komunikacja, nie istniała. Nie było gdzie mieszkać, w co się ubrać, czym palić w okresie trwałej zimy. Nie było ani organizacji państwowej, ani pieniędzy, była tylko ruina materialna, wojny lokalne i wojna generalna, plebiscyty i epidemie. Polska w pierwszym okresie niepodległości obejmowała obszar 140,000 km². W r. 1921 ludność Polski nie dosięgała 27 milionów obywateli.</u> | |
| 70 | - <u xml:id="u-6.11" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ale objawem najgorszym były spustoszenia w psychice powojennej.</u> | |
| 71 | - <u xml:id="u-6.12" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sąsiedzi otoczyli nas lekceważącym mianem państwa sezonowego, a do wnętrza naszego polskiego obozu przeniknęła niewiara we własne siły i opinia o wszechpotędze i wszechmądrości obcych. Tu był odcinek najgroźniejszy, przez który wedrzeć się mogła każdej chwili klęska, decydująca o stuleciach małości Polski.</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-6.13" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tyle widzialnych i niewidzialnych rąk poczęło wypisywać dla nas jakże fałszywy i zgubny kodeks życia.</u> | |
| 73 | - <u xml:id="u-6.14" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Granic naszych bronić będą sojusze i umowy, gdyż sami nie jesteśmy w mocy ich obronić. Nie można dźwignąć zubożałego kraju, dopóki nie przekonamy zagranicznych potentatów finansowych, że zasługujemy na skromną, choć wysoko oprocentowaną pożyczkę. Nie możemy produkować u siebie sprzętu techniczno-wojskowego o wysokich wymaganiach, bo to się u nas nie opłaci. Nie możemy przejmować we własne ręce wielkiego przemysłu, gdyż nie mamy odpowiednich fachowców. Nie możemy myśleć o ekspansji węgla polskiego przez morze Bałtyckie, gdyż to jest niedowarzony, fantastyczny pomysł!</u> | |
| 74 | - <u xml:id="u-6.15" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Na kilkanaście dni przed czynem majowym Józefa Piłsudskiego, dn. 30 kwietnia 1926 r. na 130 posiedzeniu Senatu, wskazując, iż fundamentem uzdrowienia Skarbu i waluty jest sprawa równowagi budżetowej, takie refleksje z obiegowych dyskusji przytaczał dosłownie ówczesny Minister Skarbu. Mówił on: — „Są wysuwane dzisiaj tezy, że w ogóle równowaga budżetowa o własnych siłach, jest rzeczą zupełnie niemożliwą. Są rzucane hasła, że ta równowaga budżetowa, może być tylko przeprowadzona przy pomocy pożyczki zagranicznej, danej nam przy zwróceniu się do Ligi Narodów.” Nie! Ilekolwiek zła moglibyśmy tu wspólnie w ciągu wielogodzinnych dyskusji zarejestrować, ilekolwiek chcielibyśmy zaprezentować zestawień statystycznych, mających udowodnić jak daleko w tyle pozostaje dzisiejsza Polska w porównaniu z innymi, wielkimi czy małymi, ale szczęśliwymi narodami, to nie to jest już ta sama Polska, którą znaliśmy jeszcze przed kilkunastu laty.</u> | |
| 75 | - <u xml:id="u-6.16" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie w tym zaś leży podstawowa wartość ewolucji, odbytej w okresie tego pierwszego, najtrudniejszego dwudziestolecia naszej samodzielności, iż nowa zjednoczona Polska obejmuje dziś obszar 390.000 km² z cyfrą ludności, przewyższającą już 35 milionów mieszkańców, nie w tym, że odbudowaliśmy zniszczony kraj i zniszczone gospodarstwo, nie w tym, że uruchomiliśmy długie szeregi nowych działów i nowych okręgów produkcji, ale w tym przede wszystkim, że rozbudzone zostało samopoczucie siły całej Polski i samopoczucie zwartości elementu polskiego — przełamującego coraz wyraźniej wszystkie małostkowe spory i w małych kuźniach ukute intrygi. Ginie stopniowo, ale systematycznie gatunek zanarchizowanych, hiper-indywidualnych, ludzi o psychicznym kompleksie niższości, gatunek satelitów obcych sił, adoratorów obcych wartości i obcych idei, szukający wciąż obcych wzorów, by skopiować reguły postępowania dla siebie i dla Polski, a przyrasta gatunek ludzi zorganizowanych psychicznie i samodzielnych w pracy i w myśleniu, przeżywający w sobie zwycięstwo wysiłku i osiągnięcia polskiego, gatunek uzdolniony do współpracy z każdą pozytywną i twórczą siłą, ale zarazem świadomy, że cała odpowiedzialność za przyszłe losy Polski spoczywa tylko na naszych barkach, na naszym wysiłku i zdolności do ofiar.</u> | |
| 76 | - <u xml:id="u-6.17" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Do zguby państwa w XVIII wieku w niemałej mierze przyczyniło się to, że społeczeństwo polskie i jego czynniki kierownicze przez długi okres nie rozumiały wielkich przemian, zachodzących dookoła Polski, przemian w dynamizmie państwowym, opartym na zmianie psychiki sąsiednich narodów. I dzisiaj niezwykle głębokie przemiany, które w świecie zachodzą, w świecie przejaskrawionego nacjonalizmu politycznego i krańcowego egoizmu gospodarczego, domagają się aktywnej i czujnej obrony z naszej strony. Ta obrona już się zjawiła w naszej świadomości i w naszym działaniu i to można uznać za największy walor w bilansie ostatnich lat.</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-6.18" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Gdybyśmy chcieli przedstawić w sposób prosty i popularny, choć może nieco prymitywny, stosunki międzynarodowe w zakresie spraw finansowych i gospodarczych, to musielibyśmy stwierdzić, że zniszczone zostały te przewody i kontakty, które miały przewodzić prąd dodatni, twórczy, które były wyrazem postępu, współdziałania, wyrównywania interesów, a rozbudowane zostały przewodniki ujemne, chorobotwórcze, zakaźne. Solidarność koniunktury rozluźniła się, a międzynarodowa solidarność kryzysu poczyniła zawrotne postępy. Krach na giełdzie amerykańskiej, nadprodukcja zboża na drugiej półkuli ziemskiej, wyzysk ras kolorowych przy uprawie trzciny cukrowej, wojna w Chinach, sztuczna obrona przed emigracją w krajach egzotycznych — wszystko to wywołuje natychmiastowe skutki w najodleglejszych zakątkach świata. Musimy więc żyć i działać nie wedle swobodnie wybranej i najmądrzejszej teoretycznie doktryny ekonomicznej, ale wobec jaskrawego realizmu takiego paradoksu. Oto im bardziej oddzielają się od siebie kordonem polityki autarkicznej jedne narody do drugich, tym większy wpływ wzajemny wywierają na swoją politykę gospodarczą. W obliczu niezwykłych postępów autarkii w wielu krajach już nie światopogląd stwarza metody działania w różnych krajach — ale odwrotnie, wciąż zmienne warunki przymuszają codziennie do korygowania światopoglądu.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-6.19" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rządzenie staje się zagadnieniem coraz bardziej skomplikowanym i coraz trudniejszym, wymaga ono nieustannej czujności, nieustannej reakcji na to, co się w świecie dzieje, często reakcji, wymagającej chwilowo zachowania tajemnicy i szybkich decyzji dla osiągnięcia właściwego skutku.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-6.20" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Starogrecka zasada, że — „wszystko płynie”, nie miała może nigdy w przeszłości tak głębokiego potwierdzenia, jak obecnie.</u> | |
| 80 | - <u xml:id="u-6.21" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Istnieje kilka niezwykle ważkich i w zasadzie prostych postulatów, których realizacja wprowadziłaby ludzkość na drogę znacznie trwalszego i pewniejszego rozwoju ekonomicznego. Być może, iż kilka pokoleń ludzkich mogłoby wówczas wykreślić ze swego codziennego słownika to pojęcie — „kryzys”. W krajach, nie wykluczonych przez naturę od dostępu cywilizacji, mieszka dziś w jednym miejscu 500 ludzi na 1 km², a w drugim jeden. W jednym kraju nie można rentownie ulokować pieniędzy na ½%, inne kraje mogłyby wypracować 5 i 6% z korzyścią dla obu stron. Jedne kraje ograniczają produkcję surowców, drugie giną z powodu ich braku. Jedne kraje cierpią z powodu nadmiaru złota, inne zostały odsunięte od możliwości przetwarzania go na wartości kultury i cywilizacji.</u> | |
| 81 | - <u xml:id="u-6.22" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W sąsiednich krajach powstają równocześnie potężne ciśnienia i wielkie depresje i nie mogą się wyrównać w sposób rozsądny i pokojowy.</u> | |
| 82 | - <u xml:id="u-6.23" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Potencjalnie rosną przyczyny ciągłego kryzysu w skali światowej. Od 20 lat padają te główne postulaty:</u> | |
| 83 | - <u xml:id="u-6.24" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Koniecznością dziejową jest możność wyrównywania gęstości zaludnienia w świecie i zracjonalizowania emigracji z punktu widzenia narodowego, przez otwarcie krajów zamorskich dla celów osiedleńczych;</u> | |
| 84 | - <u xml:id="u-6.25" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową staje się postulat równego dostępu wszystkich narodów cywilizowanych do źródeł surowców egzotycznych koniecznością dziejową jest swobodna cyrkulacja ludzi, kredytów i towarów;</u> | |
| 85 | - <u xml:id="u-6.26" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową jest zniesienie wszelkich prohibicji — dla produktów rolniczych i przemysłowych — bez ukrytych klauzul ograniczających;</u> | |
| 86 | - <u xml:id="u-6.27" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową jest zmobilizowanie i przerzucenie potężnych sum, zużywanych dziś na walkę dumpingową, na cele rozwoju konsumcji;</u> | |
| 87 | - <u xml:id="u-6.28" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową jest umiarkowanie w polityce celnej i podatkowej;</u> | |
| 88 | - <u xml:id="u-6.29" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową jest przywrócenie stabilizacji walut;</u> | |
| 89 | - <u xml:id="u-6.30" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">koniecznością dziejową jest umożliwienie spłaty długów międzynarodowych towarami i pracą.</u> | |
| 90 | - <u xml:id="u-6.31" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W atmosferze stabilizacji politycznej realizacja tych wskazań mogłaby pchnąć rozwój wielu krajów na zupełnie nowe, wielkie tory. Ale w ciągu 20 lat po wojnie nie został zrealizowany praktycznie ani jeden z tych postulatów, gdyż zastosowana została fałszywa i jakże obłudna metoda rozkruszania jednej wielkiej i organicznej, bilansującej się w skutkach koncepcji na atomy, na fragmenty, a te fragmenty nie mogły przywrócić równowagi ekonomicznej w żadnym kraju. W ten sposób część konwencyj międzynarodowych, zawartych pod patronatem Ligi Narodów, ugrzęzła bez praktycznego rezultatu w archiwach komisyjnych, a część zrealizowana albo nie posiada faktycznego znaczenia, albo stanowi dziś gorzki wyrzut dla wielu narodów, jak np. konwencja z dn. 20 kwietnia 1929 r. — „o zwalczaniu fałszowania pieniędzy”, ratyfikowana tuż przed procesem dewaluacji pieniądza w tylu krajach.</u> | |
| 91 | - <u xml:id="u-6.32" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Trzeba to wyraźnie i mocno stwierdzić: to państwo, które by na swoją rękę, w odosobnieniu chciało wcielać w czyn te roztropne zasady, dotyczące współpracy w skali międzynarodowej, poniosłoby bezskutecznie olbrzymie ofiary i samo znalazłoby się na brzegu przepaści. Byłaby to nie mądrość doktrynalna, ale głupota. Realizacja takiej polityki mogła wynikać tylko z woli zbiorowej, a wola zbiorowa zawiodła na całej linii. Ten stan jest protoplastą polityki autarkicznej. W latach ostatnich, wbrew wszelkim deklaracjom i zapewnieniom czołowych osobistości w świecie, polityka ta poczyniła olbrzymie postępy. Nie można też nie podkreślić, że polityka gospodarcza zwana — „autarkią” nie jest monopolem państw totalnych. Przeciwnie, niezależnie od maskowania formy i przystosowania treści do potrzeby, olbrzymia większość najpotężniejszych państw realizuje te zasady. Polityka ta dąży w krajach o zdecydowanej strukturze agrarnej do szybkiego uprzemysłowienia; w krajach przemysłowych do przywrócenia samowystarczalności spożywczej i do najintensywniejszej rozbudowy rolnictwa. W krajach uzależnionych od surowców kolonialnych, a pozbawionych kolonii dąży ona do rozwoju produkcji namiastek; w krajach kolonialnych do politycznego znacjonalizowania kolonii i do gospodarczego zamknięcia ich w ramach własnego imperium; w krajach przeludnionych, a pozbawionych dziś możliwości emigracyjnych do rozbudowy zatrudnienia i handlu dumpingowego; w krajach ubogich w kapitał i odciętych od kredytów do obalenia monopolu kapitału zagranicznego. Każdy rok przynosi nowe, udoskonalone instrumenty, służące polityce autarkicznej. Reglamentacja i cła, system koncesjonowania i premiowania, system przepisów dewizowych, system dewaluacyjny, system zamówień państwowych, program wielkich inwestycyj publicznych, ustawodawstwo, dotyczące użycia namiastek — wszystko to stanowi różne rodzaje broni w jednej walce o obalenie przewagi kapitalistycznej kilku państw, które ze swej strony nie pogardzają tą samą bronią dla osiągnięcia dodatkowego zabezpieczenia — jak im się wydaje — swego monopolowego stanowiska.</u> | |
| 92 | - <u xml:id="u-6.33" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Można więc dziś przytoczyć długi indeks zarządzeń nie tylko w Niemczech i w Italii, które bez wszelkiego maskowania rozbudowały cały systemat tej polityki, ale również zarządzenia Stanów Zjednoczonych, Anglii, Francji, które osiągnęły wielkie rezultaty w tej dziedzinie.</u> | |
| 93 | - <u xml:id="u-6.34" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jest rzeczą znamienną, iż te cztery kraje monopolistyczne w zakresie najważniejszych surowców, tj. W. Brytania, St. Zjednoczone, Francja i Sowiety, rozporządzające 84% produkcji złota, 90% produkcji platyny, 93% produkcji niklu i manganu, 82% produkcji żelaza, 75% produkcji bawełny, 73% produkcji węgla, 67% produkcji ropy naftowej, 68% produkcji wełny, 70% produkcji fosforytów, 65% produkcji ołowiu, cynku i gumy itp., czynią największe wysiłki dla usunięcia wszelkiej zależności od obcych krajów w zakresie wytwarzania i tej zasadzie podporządkowują swoją politykę gospodarczą.</u> | |
| 94 | - <u xml:id="u-6.35" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">I dla rezultatów tej polityki jest rzeczą zupełnie obojętną, czy realizuje się ona na drodze formalnej ingerencji władz państwowych, czy na podstawie dobrowolnej inicjatywy społecznej. Jeżeli idzie o skuteczność, to być może, iż większy nawet walor posiada oświadczenie gubernatora banku emisyjnego Anglii z października 1936 r., gdy deklarował: — „Winszujemy sobie wolności, z której korzystamy w porównaniu z licznymi innymi rynkami, lecz zamierzamy z niej korzystać jedynie w odpowiedni sposób, to znaczy działać stosownie do polityki rządu. Zapewniam ministrów, że jesteśmy zawsze gotowi stosować się do ich wskazówek z całą lojalnością i z dobra wolą, tak jak gdyby nas do tego zmuszało prawo” — niż np. upaństwowienie banku emisyjnego w Danii czy we Włoszech.</u> | |
| 95 | - <u xml:id="u-6.36" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Już to najpobieżniej tylko zarysowane tło uświadamia, jak bardzo krucha musi być każda obecna koniunktura, jak znacznie powiększyła się ilość niewiadomych w rachunku oceny prawdopodobieństwa dalszego rozwoju sił gospodarczych świata. Resztki biologicznego automatyzmu w procesach ekonomicznych zostały usunięte i wyparte z życia, a coraz więcej czynników gospodarczych ulega uzależnieniu od planowania narodowego i bezplanowości międzynarodowej.</u> | |
| 96 | - <u xml:id="u-6.37" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Uporządkowany chaos jest najcięższy do wytrzymania.</u> | |
| 97 | - <u xml:id="u-6.38" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sprawozdawca obrad z lipca b. r. Komitetu Ekonomicznego Ligi Narodów i t. zw. Komitetu Koordynacyjnego stwierdza z naciskiem, iż rządy krajów wierzycielskich znajdowały się w wysoce kłopotliwej sytuacji, gdy w obliczu załamującej się w świecie koniunktury stwierdzano, że fakt ten w wielkiej mierze spowodowany został wewnętrznymi posunięciami natury pieniężnej i kredytowej w tych właśnie państwach.</u> | |
| 98 | - <u xml:id="u-6.39" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Istotnie też recesja światowa od połowy 1937 r. do połowy r. 1938 miała lokalnie charakter bardzo gwałtowny, osiągając we fragmentach poziom poniżej dna kryzysu z 1932 r. Światowa wytwórczość przemysłowa od II kwartału r. 1937 do II kwartału 1938 spadła ogółem o 19% Objętość handlu światowego skurczyła się o 15%, a wskaźnik światowych zapasów wzrósł nagle o 23%.</u> | |
| 99 | - <u xml:id="u-6.40" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jak stwierdzają jednakże liczne publikacje Ligi Narodów, cechą charakterystyczną tegorocznej depresji jest to, że rozłożenie spadku gospodarczego pomiędzy poszczególne organizmy państwowe jest bardzo różne. Spośród 22 głównych państw świata 9 znalazło się w połowie bieżącego roku w t. zw. grupie kryzysowej, przy czym najmniejszy spadek funkcyj gospodarczych ujawnił się w Italii, bo tylko 6,5% w stosunku do roku ubiegłego, największy w Stanach Zjednoczonych, bo 32,5% — Ośm państw — według tej samej oceny — miało koniunkturę względnie ustabilizowaną. Były to: Szwecja, Rumunia, Estonia, Węgry, Norwegia, Dania, Japonia i Chili. Wreszcie tylko 5 państw tworzyło trzecią grupę koniunktury zwyżkowej, w której Niemcy notowały zwyżkę 6,2%, a Polska 8,4%.</u> | |
| 100 | - <u xml:id="u-6.41" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Raporty te ponadto stwierdzają, że najwyższy spadek wytwórczości wykazują te kraje, które przy kulminacyjnym punkcie w roku ubiegłym nie podciągnęły się do poziomu przedkryzysowego (jak np. Stany Zjednoczone).</u> | |
| 101 | - <u xml:id="u-6.42" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">„Wyjątkiem w tej regule (idzie tu o stary wskaźnik produkcji przemysłowej; reguła okazała się i w tym wypadku słuszna) jest Polska. Faktem jest, że koniunktura żadnego innego kraju nie wykazuje tak powolnego wzrostu w okresie do 1936 r. i tak regularnie szybszego — w ciągu następnego półtora roku.” Wreszcie dla ustalenia naszego poglądu na sytuację międzynarodową warto przytoczyć i następujące stwierdzenie: — „Cykl koniunkturalny skończył się w lalach 1931/32, kiedy interwencjonizm monetarny poszczególnych krajów rozbił zupełnie jedność gospodarstwa światowego. Od tego czasu różnice pomiędzy krzywymi koniunkturalnymi wytwórczości w poszczególnych krajach stały się tak wielkie, że nie można już zupełnie mówić o koniunkturze światowej jako o zjawisku jednolitym.</u> | |
| 102 | - <u xml:id="u-6.43" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Pod koniec roku bieżącego ujawniły się jednak w gospodarstwie światowym momenty dodatnie. Szczególnie zaś w Stanach Zjednoczonych wystąpiła dość gwałtowna zmiana sytuacji, głównie pod wpływem znacznego zwiększenia programu inwestycyjnego. Wiele instytucji i wielu ekonomistów poczyna oceniać sytuację obecną nad wyraz optymistycznie. Wskazuje się, iż nie ma obecnie ani podobnego skumulowania przyczyn kryzysowych jak w r. 1929, ani też podobnego stopnia — jak wówczas — zależności krajów dłużniczych od wierzycielskich i krajów rolniczych od przemysłowych. Wreszcie jest pewne, że obecnie kryzys bankowy nie mógłby przybrać szerszych rozmiarów, a tempo zbrojeń i opanowana metodyka nakręcania koniunktury podciągają w górę zarówno produkcję, jak też — przez zatrudnienie — podtrzymują rozwój konsumcji.</u> | |
| 103 | - <u xml:id="u-6.44" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sądzę jednak, że nie należy ulegać zbyt krańcowym nastrojom w zakresie oceny sytuacji międzynarodowej i w ocenie jej wpływu na sytuację gospodarczą Polski. Z jednej strony istnieją niewątpliwie wcale poważne przyczyny, które będą działać deprymująco na gospodarstwo światowe. Rozwarły się ponownie podwójne nożyce cen. Zróżniczkowały się poziomy cen w złocie pomiędzy poszczególnymi krajami i pomiędzy poszczególnymi produktami. Rozpiętość cen zbożowych i przemysłowych jest ponownie dość znaczna. Wytwórczość światowa nie opiera się na zdrowych podstawach. Jest ona finansowana i konsumowana w sposób sztuczny. Ceny spadają, a obciążenia rosną. Nie wydaje się prawdopodobnym, by okres najbliższy miał być okresem stabilizacji walut światowych i stabilizacji stosunków politycznych. Na niedawnej konferencji prasowej oświadczył minister Skarbu Stanów Zjednoczonych, że ucieczka złota z Europy do Ameryki — w okresie napięcia sudeckiego — nie miała równej sobie w historii świata. W ciągu kilku tygodni odpłynęło do Ameryki z wyż 500 milionów dolarów. W neutralnej Holandii odpływ wkładów osiągnął wówczas 185 milionów florenów. Z drugiej strony nie mamy powodu do wyciągania dla siebie zbyt pesymistycznych wniosków z sytuacji międzynarodowej. Nauczyliśmy się już bronić o własnych siłach.^ ^Strząsnęliśmy z siebie tendencję cierpienia za cudze grzechy i cudze błędy w imię zyskania pochwały międzynarodowych dysponentów kapitału.</u> | |
| 104 | - <u xml:id="u-6.45" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W odniesieniu do spraw politycznych i wojskowych już w r. 1912 Józef Piłsudski ustalił następującą zasadę: — „na bezwględność odpowiedzią musi być tylko bezwzględność. Kto jej nie ma, ten musi przegrać”.</u> | |
| 105 | - <u xml:id="u-6.46" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Uczymy się obecnie stosować w życiu ekonomicznym i tę zasadę i jej konsekwencję: na współpracę odpowiadamy szczerą tendencją współpracy.</u> | |
| 106 | - <u xml:id="u-6.47" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">I na tych zasadach nie wyszliśmy dotychczas najgorzej.</u> | |
| 107 | - <u xml:id="u-6.48" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jest sprawą ustaloną już — i bynajmniej nie zamierzam tej prawdy atakować — że nasz organizm gospodarczy wykazuje i dziś jeszcze bardzo duże braki strukturalne, braki o charakterze materialnym i organizacyjnym. Nie mniejszym złem jest to, że zarówno w społeczeństwie, jak też i w aparacie urzędniczym mamy często do czynienia z błędnym nastawieniem do potrzeb rozwojowych gospodarstwa w ogólności, a przemysłu i handlu w szczególności. Tym niemniej istnieje uzasadnione prawo do stwierdzenia, że organizm ten zdrowieje i wzmacnia się, i to nie tylko powierzchownie, nie tylko w ujęciach statystycznych, ale i w całym przekroju swojej struktury. Chcąc obiektywnie ocenić generalną linię rozwojową, nie można tylko zapominać, że w niektórych przejawach gospodarczych może rysować się sprzeczność interesów jednostki i całości. Ta sprzeczność z punktu widzenia chwili bieżącej jest wielokrotnie zupełnie istotna. Z perspektywy dziesięcioleci traci swoje znaczenie. Im większe bowiem powodzenie całego narodu, tym większe powstają możliwości dla rozwoju potrzeb i interesów jednostki.</u> | |
| 108 | - <u xml:id="u-6.49" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Toteż z całym naciskiem ponownie podkreślam, że mówiąc o osiągnięciach Polski i całości gospodarstwa nie pragnę przesłonić tym tej prawdy, że indywidualna sytuacja milionów ludzi pozostawia jeszcze bardzo wiele do życzenia. Cały Rząd jest tego świadom, że dotychczasowe wysiłki i rezultaty nie załatwiają wielu spraw wiążących się z egzystencją setek tysięcy ludzi w Polsce, tym niemniej dotychczasowe rezultaty otwierają drogę do lepszego bytu szerokich warstw społeczeństwa, drogę, która w okresie kryzysu była zaryglowana i zamknięta.</u> | |
| 109 | - <u xml:id="u-6.50" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie możemy dziś w jednym sprawozdaniu zagłębić się w szczegółowe przestudiowanie całokształtu gospodarstwa. Ale wyrywkowo możemy stwierdzić, że lata ostatnie ani w skali względnej, ani w skali bezwzględnej nie zostały zmarnowane. Na podstawie biuletynu statystycznego Ligi Narodów stwierdzamy więc, że zestawiając ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej za I półrocze 1938 r. z analogicznym wskaźnikiem za I półrocze 1935 r. notujemy przyrost w Italii 6,8%, w Anglii 13,3%, w Finlandii 22,7%, w Japonii 23,5%, w Niemczech 35,5%, w Estonii 37,1%, w Polsce 42,2%, a, np. w Belgii i w Stanach Zjednoczonych dość poważny spadek. Oznacza to, że dźwigaliśmy się z bardzo głębokiego upadku, ale relatywnie dźwigaliśmy się bardzo szybko. Rozwój ten nie odbywał się równomiernie. Najsilniejszy skok został dokonany w pierwszej połowie r. 1937. Od tej chwili —osiągając wciąż nowe zwyżki — posuwamy się w górę coraz wolniej. Tak np. w I kwartale 1937 r. w stosunku do I kwartału 1936 r. wzrosła produkcja węgla kamiennego o 23,4 %, koksu o 25,4 %, rud żelaznych o 42,7 %, surówki żelaznej o 55,6% stali o 51,9% itd. Zestawiając zaś okres od stycznia do końca września b. r. z identycznym okresem r. ub., notujemy dalszy wzrost produkcji węgla o 5,7%, koksu o 12,4%, gazu ziemnego o 10%, soli potasowych o 17,2%, rud żelaznych o 14,7%, surówki żelaznej o 27,0% stali o 5,7%, benzyny o 11,7%, cementu o 28,1%, przędziwa sztucznego o 212%, saletry wapniowej o 47%.</u> | |
| 110 | - <u xml:id="u-6.51" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jednakże pod koniec r. b. w październiku mieliśmy ponownie silniejszy skok w produkcji węgla, koksu, stali, cementu, energii elektrycznej i w naładunku wszelkich towarów na kolejach.</u> | |
| 111 | - <u xml:id="u-6.52" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rozwój rynku wewnętrznego sprzyjał też uzdrowieniu struktury naszego aparatu wytwórczego. Mogliśmy to z całą dokładnością obserwować np. na rozwoj przedsiębiorstw koncernu Banku Gospodarstwa Krajowego, które pod każdym względem traktowane były jak przedsiębiorstwa prywatne. Stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej między r. 1935 i 1938 wzrósł bardzo silnie. Wykorzystanie urządzeń produkcyjnych w tych okresach wynosiło dla Starachowic 40 i 95%, dla Kałusza 62 i 97%, dla Hołynia 40 i 100%, dla Stowarzyszenia Mechaników 61 i 100%. Obroty przedsiębiorstw koncernowych w r. 1935 na rynku wewnętrznym wyniosły ogółem 50,5 miliona zł, a w ciągu 9 tylko miesięcy 1938 r, osiągnęły prawie 90 milionów zł. Obroty wewnętrzne wzrosły o 80%, obroty eksportowe zaledwie o 10%. Pięć głównych przedsiębiorstw koncernowych zapłaciło w r. 1935 — 1,7miliona zł podatków i 1,6 miliona zł świadczeń od pracodawcy, a w r. 1937 — 3 miliony zł podatków i 3,6 miliona zł świadczeń.</u> | |
| 112 | - <u xml:id="u-6.53" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Poprawa rentowności w procesach gospodarczych rozbudziła nowe siły w społeczeństwie polskim. To społeczeństwo, które przez tyle lat, a nawet generacyj, stroniło od warsztatu gospodarczego — w zakresie handlu lub przemysłu.; które dla siebie rezerwowało prace najcięższe i najmniej dochodowe, funkcje robotnika fabrycznego, rolnika, inżyniera, żołnierza, urzędnika, naukowca, księdza, teraz nagle zwróciło swą uwagę na gospodarstwo społeczne i z niezwykłym uporem instaluje się w handlu i w przemyśle. To zjawisko staje się coraz bardziej powszechne. Zachodzą nieznane dawniej wypadki: tu i owdzie urzędnicy prywatni, inżynierowie porzucają dobrze płatne stanowiska i za oszczędzone pieniądze otwierają własne placówki gospodarcze.</u> | |
| 113 | - <u xml:id="u-6.54" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Niektóre, szczytowe objawy możemy już uchwycić statystycznie. Oto np. bez uwzględnienia inicjatywy państwowej w rozbudowie polskiego przemysłu, wyłącznie tylko w zakresie^ ^przemysłu prywatnego, kapitał zagraniczny w spółkach akcyjnych w Polsce w dn. 1.I.1934 r. reprezentował 47,2% kapitału akcyjnego i na dzień 1.I.1938 r, spadł poniżej 43%. Jeszcze silniej rysuje się ten proces nacjonalizacji przemysłu w poszczególnych jego gałęziach:</u> | |
| 114 | - <u xml:id="u-6.55" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">[tabela]</u> | |
| 115 | - <u xml:id="u-6.56" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">-- --—————————-- -- —</u> | |
| 116 | - <u xml:id="u-6.57" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wyraźnie trzeba podkreślić, że proces ten odbywa się na skutek znacznego wzrostu rentowności gospodarstwa społecznego, przy czym grupy polskie obracają osiągnięty dochód dość często na wzmocnienie swej pozycji kapitałowej w przedsiębiorstwie. Pod rządami bowiem ostrych przepisów dewizowych możemy dokładnie studiować przyczyny zjawisk i wiemy, że musimy hamować zbyt gwałtownie tendencje wykupną obcych portfeli, gdyż to pogorszyłoby naszą pozycję walutową.</u> | |
| 117 | - <u xml:id="u-6.58" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Stojąc też przed programem uprzemysłowienia i urbanizacji Polski, zdajemy sobie jaknajdokładniej z tego sprawę, że rentowność produkcji musi być jednym ze składowych — i to szczególnie ważnych — czynników naszego trwałego programu. Chociaż więc nasze działania w zakresie skontrolowania podziału dochodu społecznego między państwo i obywateli nazwaliśmy — „małą reformą podatkową”, to jednak realnie wykonane prace na tym odcinku mają zasięg bardzo szeroki i obecnie poczynają wydawać oczekiwane rezultaty. Mała reforma podatkowa znalazła oficjalny wyraz w r. ub. w nowelizacji ustawy o podatku przemysłowym, względnie obrotowym, w ustawie o podatku dochodowym i w kodeksie ulg inwestycyjnych, wprowadzonych obecnie w życie przez odpowiednie rozporządzenie wykonawcze. Z tą częścią pracy zetknął się w ubiegłym okresie parlament. Ale w zakresie wewnętrznych kompetencyj Ministra Skarbu została dokonana olbrzymia praca reformatorska w tej dziedzinie. Nie należy bowiem zapominać, że przez rozszerzenie tzw. degresji w podatku gruntowym, choć liczba płatników między r. 1935 i 1938 wzrosła o 10,4%, kwota wymierzonego podatku spadła prawie o 5%. W podatku od lokali suma wymierzonego podatku w tych dwu datach zmniejszyła się o zwyż 21 milionów zł, przy czym 1.020.000 najmniejszych lokali zostało zwolnionych od obowiązku podatkowego i skreślonych z ksiąg bierczych. Zastosowano ulgi podatkowe dla rolników dotkniętych klęskami żywiołowymi, ograniczono bardzo wydatnie egzekucje administracyjne u właścicieli gospodarstw wiejskich (w r. b. do 15 października), zredukowano do połowy stawki w podatku od uboju na ziemiach wschodnich, zniesiono tzw. podatek wojskowy, obniżono opłaty od przejścia małej własności rolnej, zniesiono pozostałą resztę daniny majątkowej, a poprzednio zniżono akcyzę od cukru, obniżono stawki w podatku obrotowym od benzyny i olejów mineralnych, obniżono składki ubezpieczeniowe od przemysłu, rolnictwa, pracowników itd. Wreszcie podjęto wielką akcję uporządkowania działów egzekucyjnych i osiągnięto tu bardzo pozytywne rezultaty. Remanent tytułów wykonawczych, wynoszący w r. 1935 prawie 18½ miliona, spadł w noku 1938 do 8,7 miliona, wpływ zaś tytułów wykonawczych spadł z 17,8 miliona w r. 1935/36 na 5,9 w r. 1937/38 i spada dalej. Z akcją tą połączono cały szereg zabiegów natury ściśle fiskalnej, by tym prędzej i łatwiej uzyskać regenerację rentowności w gospodarstwie społecznym. Finanse samorządowe zostały częściowo przez oddłużenie uporządkowane i przez dotacje poprawione. Stopa dyskontowa została obniżona. Zwiększone względnie uruchomione zostały kredyty średnioterminowe w Banku Gospodarstwa Krajowego dla przemysłu i rzemiosła, Znacznie zostały zwiększone zamówienia rządowe w przemyśle prywatnym. Taryfy kolejowe zostały dotychczas utrzymane na bardzo niskim poziomie. Ceny niektórych produktów, konsumowanych przez rolnictwo, zostały obniżone.</u> | |
| 118 | - <u xml:id="u-6.59" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">To wszystko wymienione tylko przykładowo nie mogło pozostać bez wpływu na stan gospodarczy w kraju, a w konsekwencji na poważne podniesienie rentowności produkcji w Polsce. Jest zaś rzeczą charakterystyczną i, jak sądzę, wysoce dodatnia, że rentowność ta nie skupia się w nielicznych, wielkich jednostkach gospodarczych, jak to miało miejsce w okresie 1927/29. Przeciwnie — jest ona umiarkowana i dość powszechna.</u> | |
| 119 | - <u xml:id="u-6.60" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Między r. 1936 i 1938 nie wymierzony, lecz zaznany dobrowolnie dochód do opodatkowania w urzędach typowo miejskich wzrósł o 38,1%, z 500,5 miliona zł na 691 miliona zł; w urzędach skarbowych powiatowych suma zeznanych dochodów wzrosła w tym samym okresie czasu z 283,8 miliona zł na 386,4 miliona zł. tj. o 36,1 % Ale największy przewrót dokonał się w małych miastach Okręgu Centralnego. Na przestrzeni dwu lat suma zadeklarowanego dochodu do opodatkowania wzrosła w Mielcu o 62%, w Tarnowie o 74%, w Sandomierzu o 117%. w Rzeszowie o 162%, w Gorlicach o 164%, w Nisku o 189%, w Tarnobrzegu o 196%.</u> | |
| 120 | - <u xml:id="u-6.61" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie można zaznaczyć, iż równie poważne rezultaty zanotowały oddziały bilansowe izb skarbowych. W ciągu jednego roku, t. j. 1937—1938, suma zgłoszonych zysków przedsiębiorstw wzrosła ze 165,2 miliona zł na 231 milionów, t. i. prawie o 40%.</u> | |
| 121 | - <u xml:id="u-6.62" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Omówiona sytuacja produkcyjna i wynikowa w przemyśle polskim nie pozostała bez wpływu na nasz rynek pracy. Zagadnienie chronicznego bezrobocia zaatakowane zostało w sezonie pracy z dwu stron. Od strony rozwoju produkcji górniczej, hutniczej i przetwórczej oraz od strony znacznego zapotrzebowania rąk roboczych przez roboty publiczne. Z polecenia Szefa Rządu termin uruchomienia robót publicznych został w r. b. znacznie przyspieszony. 10 marca podjęto 92 roboty publiczne. 1 kwietnia pracowano już przy 253 robotach; 15 czerwca ilość prowadzonych oddzielnie robót dochodziła do 400. Do połowy września stan zatrudnienia na robotach publicznych wzrastał systematycznie i silniej niż w latach ubiegłych. Gdy w r. 1936 stan maksymalny zatrudnienia w tym dziale wynosił 164.000 osób, to w r. b. przekroczył znacznie ćwierć miliona ludzi. Równocześnie nastąpiły dwie charakterystyczne zmiany w organizacji prac, aranżowanych przez Fundusz Pracy. Przede Wszystkim więc zwrócono uwagę, by typ robót nie tylko rozładowywał największą cyfrę bezrobotnych ale by miał jak największe i trwałe znaczenie gospodarcze. Toteż finansowane były tak fundamentalne prace, jak kanał Gopło—Warta, kanał przemysłowy w Gdyni, jak droga wodna Przemsza—Wisła, jak elektrownia wodna w Turniszkach itp. Drugą cechą charakterystyczną działalności finansowej Funduszu Pracy było to, iż niezależnie od wcale znacznego wzrostu środków własnych na cele zatrudnienia przeznaczył on procentowo znacznie większą część środków na roboty samorządowe i budownictwo robotnicze. Tak więc w r. 1935/36 resorty państwowe zużyły 40,6% sumy kredytów Funduszu Pracy. W roku 1937/38 udział ten wynosił już zaledwie 7,2%. Natomiast samorządy i budownictwo Towarzystwa Osiedli Robotniczych otrzymały w 1935/ 36 r. 56,3% kredytów, a w r. 1937/38 prawie 90%.</u> | |
| 122 | - <u xml:id="u-6.63" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Z listy zarejestrowanych bezrobotnych zatrudniono w sezonie pracy r. b. prawie 350 tysięcy osób. Ilość zakładów pracy objętych strajkami spadła w r. b. do 25% cyfry z r. 1937, a ilość straconych przez strajki robo tniko dni zmalała do jednej trzeciej stanu z r. ub. Możnaby więc stwierdzić i na tym odcinku ewolucję zupełnie normalną, a w porównaniu z wieloma innymi, bogatymi państwami, w których w okresie sezonu letniego b. r. wzrastało bezrobocie, nawet za pomyślną.</u> | |
| 123 | - <u xml:id="u-6.64" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Znacznie gorzej ukształtowała się sytuacja w Polsce na odcinku cen zbożowych. Jak to już w lecie b. r. w parlamencie stwierdziłem, ceny zboża mają u nas znaczenie większe dla całokształtu sytuacji gospodarczej, niżby to wypadało ze stosunku do ogólnej dochodowości rolnictwa. Sprawa ta wymaga na pewno szczegółowej dyskusji, aby ustalić, że w danych okolicznościach rynkowych wewnętrznych i międzynarodowych uczynione zostało wszystko, co leży w ludzkiej możliwości i co posiada sens gospodarczy, aby zapewnić powrót do cen opłacalnych. W szczególności zrealizowano w bardzo szerokich rozmiarach kredyt rejestrowy i zaliczkowy, przyznając do 1 listopada br. prawie 50 milionów zł na te cele. Kredytami tymi powstrzymano przed naciskiem na rynek prawie 6 milionów kwintali zboża. Do chwili bieżącej — przy dość znacznych wysiłkach — zdołano wyeksportować lub związać transakcjami eksportowymi zwyż 200.000 ton żyta, jęczmienia i mąki. Wreszcie należy zaznaczyć, że tzw. ustawa przemiałowa pod względem finansowym zdała wyjątkowo świetnie swój egzamin dzięki współpracy czynników społecznych, gospodarczych i rządowych. Wreszcie powstrzymano nacisk na płatności rolnicze w stosunku do Skarbu Państwa, co w samym podatku gruntowym w stosunku do bardzo złego r. 1934 dało ubytek w okresie od początku roku budżetowego do 1 listopada br. prawie 10 milionów zł.</u> | |
| 124 | - <u xml:id="u-6.65" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Należy jednak podkreślić, że pomimo bardzo znacznego spadku cen zbożowych w stosunku do r. uh. są one wciąż jeszcze wyższe od parytetu światowego i dopiero w ostatnich tygodniach usuwanie nadwyżki z rynku odbywa się nieco intensywniej. Najważniejsze było by, by zdobyć orientację, czy możemy w drugiej połowie roku gospodarczego oderwać się znaczniej od poziomu cen światowych. Niespodzianki w tej dziedzinie były i są na porządku dziennym. Nawet statystyka jest tu tak samo zawodna, jak zawodnymi okazały się opinie przedstawicieli rolnictwa co do ilości zbiorów i w roku ubiegłym i w roku bieżącym zaraz po żniwach. Ale wedle ludzkich rachub należało by oczekiwać tej wydatniejszej poprawy cen. Mamy bowiem w drugiej połowie zimy dostarczyć za granicę znaczniejsze partie żyta po cenie krajowej. Konsum^cja ^wewnętrzna — miejska dość wyraźnie wzrasta. Środki na poparcie eksportu zbożowego gromadzą się w dość poważnych sumach. Część żyta zużywa się na przerób na spirytus. Zbiór ziemniaków jest wprawdzie normalny, ale znacznie mniejszy niż w roku ubiegłym. Ocena stanu nowych ozimin jest nieco słabsza niż w roku poprzednim. W każdym razie zagadnienie to wymagać będzie ustawicznej czujności w ciągu całego 1939 r., gdyż w nim może leżeć albo dalsze utrwalenie naszej wewnętrzne koniunktury, albo też jej osłabienie, o ileby miała się utrwalić większa rozwartość cen artykułów sprzedawanych i nabywanych przez rolników.</u> | |
| 125 | - <u xml:id="u-6.66" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Skierujemy wreszcie naszą uwagę na sprawy handlu i komunikacji. W handlu wewnętrznym odrobiliśmy niszczące skutki poprzedniego długotrwałego kryzystu. Faza depresji zredukowała liczbę przedsiębiorstw handlowych o 60 tysięcy; w okresie obecnej poprawy powołanych zostało do życia przeszło 70.000 nowych przedsiębiorstw, a łącznie z rozbudową miast Okręgu Centralnego i wzrastającą dynamiką konsumcyjną proces ten musi się potęgować. To sarno oświetlenie przychodzi i od strony wpływów skarbowych z podatku obrotowego i z podatków ściśle konsumcyjnych. W całej gamie dochodów budżetowych te właśnie grupy danin publicznych rozwijają się najkorzystniej.</u> | |
| 126 | - <u xml:id="u-6.67" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie można natomiast spoglądać ze spokojnym optymizmem na kształtowanie się naszego handlu zagranicznego, pomimo iż możnaby w zasadzie przytoczyć długą listę solidnych gospodarczo argumentów uzasadniających, że rozwój ten jest celowy, a często nawet pożądany. W imporcie bowiem najpoważniejsze pozycje stanowią materiały odzwierciedlające ściśle bądź to narastającą u nas koniunkturę produkcyjną i konsumcyjną, bądź też potrzeby inwestycyjne. Maszyny wszelkiego typu, dotychczas w kraju nie wyrabiane, metale kolorowe, surowce — oto główna treść naszego importu. Poza tym procentowy udział towarów gotowych w imporcie do Polski spada. Odwrotnie zaś wywóz doskonali się i podobnie jak import żłobi sobie bezpośrednie kontakty z odbiorcami i dostawcami w całym świecie. Tak np. w r. 1937 eksport produktów przemysłowych wzrósł wartościowo w stosunku do r. 1936 o 35%. Tym nie mniej — właśnie ze względu na systematyczne wzmacnianie naszego planu inwestycyjnego, którego waga dla całokształtu sytuacji ekonomicznej i politycznej w Polsce staje się coraz jaśniej zrozumiana, długotrwały deficyt w bilansie handlowym stanowi dużą trudność i duże obciążenie. Musimy zdawać sobie z tego sprawę, że obroty towarowe stanowią u nas często prawie 75% sum zamykających bilans płatniczy. Przy obecnych stosunkach na międzynarodowych rynkach kredytowych waga bilansu handlowego będzie wzrastać. Choć więc zredukowaliśmy znacznie transfery ściśle finansowe, choć ograniczamy już wszelkie inne tendencje wydatkowania dewiz, to jednak i na odcinku handlu zagranicznego musimy przystąpić do ofensywy. Ofensywa ta powinna się przede wszystkim skoncentrować na odcinku eksportowym. Wejście w orbitę gospodarstwa Polski Śląska Zaolziańskiego, uruchomienie dodatkowego eksportu zbożowego, zabezpieczenie np, w ostatniej umowie polsko-niemieckiej kredytowej dostawy maszyn ponad normalne zapotrzebowanie, przy pewnymi wysiłku ze strony naszych organizacyj gospodarczych mogło by opanować te trudności tak samo, jak przejściowo opanowane one już zostały w miesiącu październiku b.r., zamkniętego saldem dodatnim zwyż 9 milionów złotych. Od wysiłku eksportowego — w niezupełnie łatwych warunkach polskich — zależy w dużej mierze dalszy rozwój koniunktury i dlatego o ten wysiłek apeluję do tej części gospodarstwa narodowego, która własne powodzenie związała z powodzeniem Polski.</u> | |
| 127 | - <u xml:id="u-6.68" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Oceniając w tej chwili zjawiska komunikacyjne wyłącznie od strony dynamizmu gospodarczego — a nie np, z punktu widzenia wyników eksploatacyjnych przedsiębiorstw i urządzeń transportowych — należy stwierdzić, że i tu odnajdujemy te same przejawy rozwoju ekonomicznego Polski. Ilustrują to dobitnie cyfry. Średnio dziennie przewieziono w okresie styczeń — wrzesień trzech kolejnych lat następujące ilości 15-tonowych wagonów:</u> | |
| 128 | - <u xml:id="u-6.69" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">———— -- -- — [tabela] — — — — ———— -- -- —</u> | |
| 129 | - <u xml:id="u-6.70" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">-- -- — — — — — -- -- —</u> | |
| 130 | - <u xml:id="u-6.71" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W ten sposób znajdujemy jeszcze jedno potwierdzenie, iż dotarliśmy z przejawami koniunktury i konsumcji w głębokie warstwy społeczne .Sprawdzianem zaś wzmocnienia dobrobytu są pewne postępy w dziedzinie motoryzacji kraju. Na dzień 1.I.1928 r. zarejestrowanych mieliśmy w Polsce 23.400 pojazdów mechanicznych cywilnych. Okres kryzysu zahamował zupełnie ten rozwój. Na 1 października r.b. zarejestrowanych było prawie 55.400 sztuk w obsłudze potrzeb cywilnych. Wiadome zaś jest, że wojsko poczyniło jeszcze większe postępy w tej dziedzinie. Polskie Linie Lotnicze — „Lot” zwiększyły ilość wykonanych lotów między r. 1935 i 1937 o 32%, a przebytą drogę zwiększyły o 600.000 km.</u> | |
| 131 | - <u xml:id="u-6.72" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jednakże w zakresie urządzeń komunikacyjnych największe zainteresowanie musi budzić w całej Polsce nasz, najwyższym prawem, narodowym utwierdzony — dostęp do morza, rezultaty naszej wytrwałej polityki morskiej, kontynuowanej niezmiennie od kilkunastu lat.</u> | |
| 132 | - <u xml:id="u-6.73" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 133 | - <u xml:id="u-6.74" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wartość zainwestowanych przez Państwo urządzeń w porcie gdyńskim dochodzi dla ćwierć miliarda złotych przy czym w r. 1924 asygnowano na ten cel 200.000 zł, w r. 1929 — zwyż 26 milionów zł i od tej pory dalsze budżety wahają się w granicach 20—25 milionów zł rocznie. W r. 1928 długość nabrzeży wynosiła 1200 m., obecnie zwyż 12½ kilometra. Torów kolejowych w samym porcie było w r. 1928 niecałe 50 km, obecnie prawie 200 km. Liczba magazynów portowych w r. 1928 wynosiła 2 o powierzchni łącznej 5000 m² — w r. 1937 było 51 magazynów o łącznej powierzchni 225.000 m². Mechanicznych urządzeń przeładunkowych było przed dziesięciu laty 6, obecnie 76. Oba nasze porty handlowe, t.j. w Gdyni i Gdańsku, zmieniły całkowicie strukturę ruchu towarowego między Polską i zagranicą. W r, 1928 trzy piąte naszego eksportu przechodziło przez granicę lądową, a z całego eksportu Gdynia obsługiwała tylko 7%. W imporcie Gdynia żadnej roli wówczas nie odgrywała, obsługując około 2% importu całej Polski i 6% importu drogą morską, W pierwszych 8 miesiącach r.b. oba porty obsługiwały już 85% naszego eksportu, a długa granica lądowa zaledwie 15% Sama Gdynia obsługuje 50% eksportu i zwyż 40% importu.</u> | |
| 134 | - <u xml:id="u-6.75" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Rekapituluję. Oba bilanse Państwa Polskiego, bilans 20-lecia niepodległości i bilans ostatniego 3-lecia, zamykają się niewątpliwie saldem dodatnim. W ciągu 20 lat cyfrę dzieci w szkołach powszechnych zdołaliśmy dźwignąć z 3 milionów na 5 milionów w r. 1937/38. Analfabetyzm w granicach wieku 10 — 14 lat spadł z 30% poniżej 7%. Ludność miast wzrosła o 3% miliona. Podwoiliśmy długość linij telegraficznych, międzymiastowych, dobudowaliśmy 2.000 km nowych linij kolejowych, potroiliśmy długość linij telefonicznych, zwiększyliśmy obszar uprawy pod czterema zbożami oraz ziemniakami i burakami cukrowymi z 11,3 miliona ha na 17,2 miliona ha. Obszar gruntów scalonych wynosi w tym okresie okrągło 5 milionów ha. W ostatnim 5-leciu liczba rozpoczynanych budowli mieszkalnych wzrosła dwukrotnie, kubatura tych domów trzykrotnie.</u> | |
| 135 | - <u xml:id="u-6.76" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ponadto gospodarstwo nasze zdołaliśmy w pewnej mierze uniezależnić od infekcji rynków zagranicznych. Wskaźnik produkcji dóbr inwestycyjnych, wyskakujący od 56,6 (1928 — 100) w r. 1932 na 138,6 w okresie 8 miesięcy r. 1938, wskazuje, jak wielką rolę odgrywa: dla podtrzymania naszej koniunktury plan inwestycyjny. Rozrost zatrudnienia i lekki Wzrost zarobków jednostkowych oddziałał ożywczo na konsumcję. Pieniądz stał się tańszy i nieco dostępniejszy Rentowność w procesach produkcji i wymiany wzrosła. rentowność kapitałów martwych zmniejszyła się. Ceny zostały utrzymane na stosunkowo niskim poziomie w okresie niewątpliwej poprawy ekonomicznej. Mechanika zrównoważonego budżetu oddziałała korzystnie w tym 3-leciu na rynek pieniężny, na walutę i rozrost gospodarstwa. Tym niemniej istnieją punkty newralgiczne w naszej strukturze gospodarczej, których nie wolno lekceważyć, szczególnie w okresie koniunkturalnej poprawy. Trzy ogniska newralgiczne dotyczą naszej struktury: dotyczą one względnego przeludnienia połowy Polski w stosunku do techniki gospodarczej, jaką przeciętnie człowiek w tych okręgach musi się posługiwać; dotyczą one szczupłości kapitałów w stosunku do możliwości rozwojowych gospodarstwa polskiego; dotyczą one wreszcie struktury kosztów własnych, a w konsekwencji i cen wyrażanych w złocie w wielu fundamentalnych działach polskiej produkcji.</u> | |
| 136 | - <u xml:id="u-6.77" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Dwa ogniska newralgiczne posiadają charakter bardziej koniunkturalny: są zbyt niskie ceny zboża i zbyt słaba ekspansja naszego eksportu.</u> | |
| 137 | - <u xml:id="u-6.78" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ale masyw naszego gospodarstwa wydobywa się z kryzysu i marazmu i w swym wielkim przekroju jest zdrowy i uzdolniony do życia i rozwoju.</u> | |
| 138 | - <u xml:id="u-6.79" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Panie Marszałku, proszę o zarządzenie przerwy.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Zarządzam półgodzinną przerwę.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 11 min. 47 do godz. 12 min. 22.)</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Głos ma w dalszym ciągu p. Minister Skarbu.</u> | |
| 139 | 124 | </div> |
| 140 | 125 | <div xml:id="div-7"> |
| 141 | - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Zarządzam półgodzinną przerwę.</u> | |
| 142 | - <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 11 min. 47 do godz. 12 min. 22.)</u> | |
| 143 | - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> | |
| 144 | - <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Głos ma w dalszym ciągu p. Minister Skarbu.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-7.0" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wyznaje z całkowitą otwartością, iż dla dotychczasowej części referatu wybrałem drogę uproszczoną i niezbyt trudną. Skoro przeżywamy okres koniunktury, a taki po wielu latach kryzysu musi wreszcie nastąpić, to nie ma trudności w wyszukiwaniu dłuższego choćby rejestru faktów dość pomyślnych. Przecież jest to istota koniunktury. Ale co ważniejsze. Każdy przejaw fizycznego życia, przejaw pracy gospodarczej musi zawierać w sobie symbol materii i symbol energii. Masa i motor oto dwa składniki ruchu i życia. Otóż dotychczas skierowywałem główną uwagę na „masę”, na „materię”, która stanowi kształt zewnętrzny narodowego gospodarstwa. Polski Ta „masa” gospodarcza, choć nie jest tak zróżniczkowana i wszechstronnie wykształcona jak w wielu państwach kapitalistyczno-przemysłowych, to jednak jest nie tylko zdrowa i wytrzymała, ale ma przed sobą w zasadzie większe możliwości rozwojowe niż w państwach Zachodu. Mamy przecież przed sobą — praktycznie biorąc — prawie bezgraniczne zadania: mamy tworzyć nowoczesne miasta, mamy rozwinąć talk wielkie tempo uprzemysłowienia kraju, by zaatakować strukturę demograficzną i do maximum podnieść potencjał obronny, mamy dość jednostronną ewolucję zawodową narodu polskiego zmienić na wielofunkcyjną, marny ująć w pewną dyscyplinę pracy nasze rzeki i siły wodne, nasze bogactwa geologiczne, mamy przebudować nasze drogi i mosty, ulice i domy w miastach i wykonać setki innych wartościowych zadań, dotyczących rolnictwa, handlu, administracji i polityki. Możemy w tej ewolucji korzystać z najnowocześniejszych zdobyczy techniki i kultury. Na pewno główne trudności nie leżą w Polsce w tej „masie” ekonomicznej, w tych potencjalnych możliwościach, w których koniunktura musi notować tym większe sukcesy, im z bardziej niskiego poziomu swój ruch zwyżkowy rozpoczyna.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-7.1" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Teraz musimy zbadać elementy energii, które mogą ożywić lub już ożywiają naszą — jakby powiedziano w dawnej Polsce — „ekonomię”.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-7.2" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Muszę u samego wstępu wyznać, że tę energię montujemy nie bez trudności i szczególnego wysiłku.</u> | |
| 129 | + <u xml:id="u-7.3" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Pieniądz skoncentrowany w budżecie Państwa jest lub może być jednym z tych elementów przemiany wartości potencjalnych w kinetyczne. On może uruchomić nowe i twórcze wartości.</u> | |
| 130 | + <u xml:id="u-7.4" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nie można jednak ani na chwilę zapominać, że tak samo jak banknot pełnowartościowy nie jest tylko syntezą papieru i druku, tak samo i budżet państwowy nie jest rejestrem dochodów i wydatków. Budżet jest najprawdziwszą syntezą i koncentratem stanu ekonomicznego i politycznego państwa. Nie jest to naprawdę żadnym przypadkiem, że na początku XVIII wieku budżet Korony i Litwy, wówczas terytorialnie jednego z największych państw Europy, wynosi około miliona talarów w „uelastycznionej” za Sasów walucie.</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-7.5" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W tym okresie czasu Prusy miały dochód 7 razy większy, Rosja 15 razy większy, a Francja 20 razy więcej wydaje na samą armię. Ten stan nie był oczywiście wynikiem geograficznego położenia, gdyż np, sam zabór pruski w nowych warunkach, po kilkunastu latach cierpliwej pracy przynosił Prusom dochody 6-krotnie większe niż cała Polska w połowie XVIII wieku.</u> | |
| 132 | + <u xml:id="u-7.6" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Jeżeli budżet współczesnej Polski miałby czynić zadość postulatowi dynamizowania gospodarstwa, to w swojej części „wydatków zwyczajnych” musi być niezmiennie i solidnie zrównoważony i realny. Tradycje realizmu budżetowego są u nas znacznie mniejsze, niż tradycje równowagi między dochodami i wydatkami, choć i te do zwyczaju nie należą.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-7.7" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Dochody osiągnięte w stosunku do preliminarza wynosiły np. w r. 1930/31 — 90,6%, w r. 1931/32 — 78,9%, w r. 1932/33 — 84,1%, 1933/34 — 88%, w r. 1935/36 — 95,2%, i od r. 1936/37 prawie ściśle 100%. Wydatki zapreliminowane na 100 — wykonano w r. 1930/31 na 93,1%, w r. 1931/32 — na 83,2%, w r. 1932/33 na 90,0%, w r. 1933/34 na 87,1% i od r. 1936/37 na 100%. Określmy ściśle skutki takiego zjawiska. Tak np. przy globalnej wysokości budżetu 2% miliarda zł niedokładność preliminowania na 10% oznacza deficyt lub redukcję budżetu o 250 milionów zł. Jeżeli zaś uwzględni się, że żadnej kompresji nie można dokonywać w tzw. budżetach opancerzonych, t.j. w wydatkach Ministerstwa Spraw Wojskowych, Oświaty, w wydatkach personalnych, emerytalnych, rentach inwalidzkich, w resorcie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w obsłudze długów, wydatkach morskich, w budżecie Policji, w Korpusie Ochrony Pogranicza — to cała redukcja przypadnie na wydatki nie wynoszące globalnie 500 milionów złotych, a więc musiałyby one ulec zwyż 50% -wej redukcji. Oznaczałoby to redukcję funkcji np. Ministerstwa Skarbu do takich granic, że i reszta budżetu stałaby się nierealna.</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-7.8" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wymagania stawiane przed budżetem polskim są bardzo ciężkie. Ściśliwość jego po stronie wydatków jest nieznaczna. Jeżeli zjawią się wypadki nadzwyczajne — do jakich należy w roku bieżącym np. objęcie Śląska Zaolziańskiego itp. — to oczywiście odpowiednie pozycje rozchodowe muszą wzrastać. Jeżeli pragniemy coraz intensywniej inwestować, to musimy włączyć do rachunku coraz wyższe pozycje na obsługę długów. Jeżeli w ciągu roku budżetowego powstaje konieczność uruchomienia dodatkowych „zwrotów cła” przy eksporcie np. produktów agrarnych, to musi ulec redukcji pozycja dochodowa z ceł.</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-7.9" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W roku bieżącym dla całego szeregu przyczyn, które omówione będą w poszczególnych referatach budżetowych, w okresie 7 miesięcy budżetowych nie wpłynęły w cyfrach proporcjonalnych ani dochody tzw. administracyjne, ani wpłaty przedsiębiorstw. Idealna proporcja dochodów i wydatków w okresie 7 miesięcy musiałaby wynieść 58,3%. Tę doskonałą granicę osiągnęły jedynie wpływy skarbowe z danin publicznych. Dochody administracyjne wyniosły zaledwie nieco więcej niż 51%, wpłaty przedsiębiorstw nie osiągnęły nawet 42%, przy czym przedsiębiorstwa tzw. mieszane wpłaciły prawie 11,8% sum preliminowanych, Chorzów, Mościce, Brzeszcze 100%, Lasy Państwowe 56,8%, Poczta 37,5%, Polmin 21,8%, a kolej zaledwie 15,5%. W porównaniu z identycznym okresem r. 1937 wpływ z podatku specjalnego — zresztą zgodnie z przewidywaniami — zmniejszył się o 41,4 milionów zł, a np. w porównaniu z r. 1936 tzw. inne dochody nadzwyczajne spadły o 22%, a wpływy z podatku gruntowego prawie o 26%.</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-7.10" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Te wszystkie braki zostały nadrobione przez przyśpieszenie wpłaty i podniesienie dochodów monopolowych, które w omawianym okresie wykonały 61,5% swego obowiązku budżetowego. Ta pozycja zezwoliła na zamknięcie dotychczasowego okresu budżetowego małym niedoborem w kwocie 6.200.000 zł.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-7.11" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wreszcie nie bez znaczenia jest — mający zapewne swoje uzasadnienie w budżetach szczegółowych — dość znaczny wzrost wydatków personalnych, spowodowany zwiększeniem etatów, wydatkami na awanse, znacznym wzrostem wydatków na renty inwalidzkie i emerytury, które w budżecie brutto, t.j. łącznie z emeryturami w monopolach i przedsiębiorstwach państwowych wzrastają między r. 1937/38 a preliminarzem na r. 1939/400 zwyż 46 miln. zł. Potrzeby są tu widocznie silniejsze niż wszystkie hamulce Ministra Skarbu, tym niemniej stanowi to poważne obciążenie. Budżet bieżący zamykał się kwotą 2.475 miln. zł. Wykonanie, które musi objąć kredyty dodatkowe, podniesie sumę globalną prawdopodobnie do ok. 2% miliarda zł. Minister Skarbu uczyni wszystko, co leży w jego mocy, aby budżet tegoroczny został zamknięty równowagą i sądzi, że ten cel osiągnie. Jednakże z rozważań tych musimy wyprowadzić niemało ważne wnioski.</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-7.12" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Dochody budżetowe zbliżają się mianowicie do swej maksymalnej granicy, chyba że zdecydujemy się za wzorem kilku państw zachodnich, ale ze szkodą dla rozwoju gospodarstwa, na nowe b. poważne obciążenia podatkowe; niektóre Ważne pozycje dochodowe stopniowo zanikają albo muszą ulegać redukcji. Nierealny budżet i deficyt budżetowy uderzają w pozycje najważniejsze, bo przewracają plan inwestycyjny i zmuszają bezapelacyjnie największego nawet społecznika do obniżania poborów mas urzędniczych. Dlatego wypowiadam się już teraz za realizmem i równowagą budżetową, za położeniem nacisku na obsługę długów jako na konsekwencję inwestycji oraz za spełnieniem kilku podstawowych celów programowych, jak obrona Państwa i oświata, a więc przeciwko rozbudowie wydatków personalnych ponad najniezbędniejsze granice i przeciwko wszelkiemu dalszemu „dobrodziejstwu”, realizowanemu z budżetu i kasy skarbowej.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-7.13" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W zakresie inwestycji i robót publicznych przeprowadziliśmy w roku bieżącym pierwsze głębsze studia, zezwalające na zwrócenia uwagi na sprawę rozwoju tych nakładów w Państwie przez wszystkich inwestorów publicznych. Nie tu miejsce na sprawozdania szczegółowe, które oczywiście będą złożone parlamentowi. Natomiast należy stwierdzić, że rozwój tych wydatków wzrósł niezwykle silnie, a że wzrósł świadomie i celowo, przeto przyniósł korzyść całemu gospodarstwu społecznemu Polski. Rozróżniliśmy cztery grupy inwestorów:</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-7.14" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">1) koncern Skarbu Państwa, obejmujący wydatki zarówno budżetowe jak i pozabudżetowe, łącznie z niewydzielonymi przedsiębiorstwami, monopolami i funduszami,</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-7.15" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">2) drugą grupę stanowi Skarb Śląski,</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-7.16" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">3) trzecią samorząd terytorialny i,</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-7.17" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">4) czwartą ubezpieczenia publiczne.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-7.18" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W obliczeniach uwzględniono wyłącznie wydatki na inwestycje, pomijając wydatki na remonty oraz sumy, które zużywa się na spłatę zobowiązań za dawniej wykonane inwestycje.</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-7.19" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Obraz jest następujący: wszystkie cztery grupy inwestorów wydały na wymienione cele w r. 1934/35 — 387,8 miln. zł, w r. 1935/36 wydatki te wyniosły 479,5 miln. zł; w r. 1936/37 — 532,3 miln. zł i w r. 1937/38 — 914,3 miln. zł. W sumach tych tzw, koncern Skarbu Państwa uczestniczył w pierwszych trzech okresach w granicach 62–66%, w roku ostatnim udział Skarbu podskoczył do 75%.</u> | |
| 146 | + <u xml:id="u-7.20" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nakłady wszystkich inwestorów publicznych przekroczyły w tym czteroleciu kwotę 2.300 milionów złotych z tym, że w r. 1937/38 wydano dwa razy więcej na inwestycje niż w r. 1935/36. Z sumy tej na inwestycje podstawowe, t.j. energetyczne i przemysłowe obronne przypadła suma 732 miln. zł, na koleje 445 miln. zł, na drogi i mosty prawie 450 miln. zł, na melioracje i regulacje rzek prawie 160 miln., na kredyty budowlane 141 miln. zł, na budownictwo szkolne 104 miln, zł i na inwestycje pocztowe i teletechniczne prawie 100 miln. zł.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-7.21" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W roku bieżącym nastąpiło dalsze wzmocnienie prac inwestycyjnych i one to w wielkiej mierze oddziałały na sytuację gospodarczą i rynkową w Polsce. Aż do czasu jesieni rozprowadzenie kredytów odbywało się prawie dokładnie w zgodzie z ułożonym z góry planem. Każdy więc inwestor, opierający swe plany o mobilizację finansową przy pomocy Skarbu, mógł realizować plany techniczne bez przeszkód. Gdy więc wedle idealnego planu do końca sierpnia miało Ministerstwo Skarbu otworzyć 53% globalnej sumy kredytów inwestycyjnych, to w rzeczywistości ze względów sezonowych otwarto na F. O. N. 53%, na cele elektryfikacyjne 54%, na cele komunikacyjne 58%, na cele rolnicze 79%, z tym, że w stosunku do innych inwestorów nastąpiły przesunięcia na dalsze terminy. Pewne opóźnienie w otwieraniu kredytów inwestycyjnych nastąpiło przejściowo dopiero w dwu ostatnich miesiącach z powodu pomocy, którą Skarb okazał niektórym instytucjom finansowym, wykupując dobrowolnie za sumę kilkudziesięciu milionów zł bilety skarbowe celem zmniejszenia nacisku na rynek pieniężny w okresie wycofywania wkładów.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-7.22" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Tak więc podstawowe założenie ustalone przy sformułowaniu pierwszego konkretniejszego planu inwestycyjnego w r. 1936 i rozwinięte na początek r. 1937 zostały wypełnione prędzej i pełniej, niż zarysowano to w ówczesnych przemówieniach. Łącznie z tegorocznymi sumami finansowymi plan czteroletni na sumę 1.800 miln. zł wydatków inwestycyjnych będzie wykonany do marca r. 1939, a więc na rok przed terminem. Czteroletnie zobowiązanie dotowania Funduszu Obrony Narodowej — jeżeli idzie o półmiliardową transzę wewnętrzną — zostanie wykonane w dwa lata. Hasło budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, które przed dwoma laty mogło się wydawać nierealnym mirażem, dziś stało się konkretną rzeczywistością...</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-7.24" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">...w sensie podwójnym. Zostały założone wstępne, ale fundamentalne urządzenia energetyczne i przemysłowe w wielkim stylu. To, co się tam tworzy, tchnie wielkością, siłą i decyzją i każdy zwiedzający te dzieła ulega temu wrażeniu, C.O.P. budować będą pokolenia, my budujemy tylko zaczątki.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-7.25" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">C.O.P. to zagadnienie milionów ludzi i tysięcy warsztatów produkcji i handlu, C.O.P. to uzbrojenie nie tylko militarne, ale i gospodarcze Polski. Wydaje mi się, że kiedyś społeczeństwo polskie oceni tę inicjatywę i ten twórczy wysiłek polskiego wojska jako otwarcie nowej drogi, prowadzącej w konsekwencji do wielkiego rozwoju gospodarstwa cywilnego, prywatnego i na wskroś pokojowego. Po wtóre, dziś po dwu latach pracy nie ma już odwrotu od tej polityki. Inwestycje w C.O.P. muszą być kontynuowane tak samo, jak nie moglibyśmy dziś powrócić do idei z początku 1926 roku co do skasowania obecnego departamentu morskiego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, gdy jedyny, wynajęty okręt pod banderą polską ugrzązł wówczas na mieliźnie, a kontrakt o budowę portu w Gdyni natrafił na trudności w realizacji. Dziś już nie możemy pozostać w miejscu. Musimy pójść dalej, naprzód — i oczywiście pójdziemy.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-7.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-7.27" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Jeżeli jednak chcemy administrować i rozstrzygać wielkie zagadnienia, to musimy mieć na oku wszystkie skutki i wszystkie konsekwencje naszych działań.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-7.28" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Przy zagadnieniu inwestycyj nie można oczywiście zapominać o drugiej, nieco mniej przyjemnej stronie medalu. Inwestycje, gdy są dobrze zaplanowane, sumiennie, energicznie i oszczędnie wykonane, są wielkim osiągnięciem państwowym, Ale w budżecie na długie dziesięciolecia pozostaje po nich ciężki ślad: konieczność obsługi długów. Narastanie długów i możność ich amortyzacji i obsługi — oto największa sztuka w zakresie współczesnych finansów publicznych.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-7.29" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">I nie ma tu — wedle mego najgłębszego przekonania — żadnych szablonów, które mogłyby być z jednego kraju przenoszone do drugiego, żyjącego w zupełnie innych warunkach. Iluż to najbardziej powierzchownych ludzi, którzy sami niczego pozytywnego w życiu nie dokonali, powołuje się i u nas ze zmianą mody na przykłady nakręcania koniunktury w Niemczech czy w Italii, a nieco dawniej na przykłady sowieckie, nie rozumiejąc ani problematyki, ani metody i istoty tych zjawisk. Samą techniką kredytową czy pieniężną, nie spojoną organicznie z całokształtem potencjalnie zakumulowanego bogactwa, nie tylko nie można osiągnąć trwałych efektów, ale wprost przeciwnie mus: się doprowadzić do załamania takiej fragmentarycznej polityki. W fizyce i w fizjologii znane jest tzw. „prawo przekory”. Mówiono, że zmieniając jeden parametr w układzie złożonym, a znajdującym się w stanie równowagi, wywołujemy automatycznie zmiany i innych parametrów w tym kierunku, aby przeciwdziałać pierwszej zmianie cząstkowej. Jeżeli zmienimy zasadniczo podstawowy element układu równowagi na rynku pieniężnym, musimy być przygotowani na szereg konsekwentnych zmian w innych elementach gospodarczych i musimy obliczyć ich konsekwencje. Nie wszystko bowiem da się zreglamentować i załatwić zarządzeniem. Badając szczegółowo wszystkie elementy walutowe, lokacyjne, budżetowe, podatkowe, oszczędnościowe, badając pojemność kredytową rynku, stan kapitałów obrotowych i rezerwowych w gospodarstwie narodowym, nawet psychikę dłużnika i wierzyciela, nawet reakcję społeczeństwa na zjawiska gospodarcze i polityczne, widzimy ile ważkich skutków musi wywołać każde posunięcie w tym splocie współzależnych elementów.</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-7.30" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Domaganie się nadmiernego tempa wydatków na cele inwestycyjne, chociażby teoretycznie i życiowo były one w pojedynkę niezwykle silnie uzasadnione, w gospodarstwie cierpiącym na chroniczny brak kapitałów, w gospodarstwie o tak małej pojemności rynku kredytowego, w gospodarstwie posiadającym mechanicznie przywracaną równowagę bilansu płatniczego i nie mogącym albo nie chcącym korzystać z każdej, zresztą coraz nierealniejszej, okazji infiltracji obcych kapitałów — oznacza program redukowania stopy życiowej najszerszych mas społeczeństwa. Trzeba wówczas dobrze ocenić, jaka redukcja jest jeszcze możliwa lub dopuszczalna. Tu też leży wielki węzeł, splątujący gospodarstwo i politykę w jedną całość. Plan głębokiego i nagłego przekształcenia struktury gospodarczej przez wielkie roboty publiczne i wielkie inwestycje w pewnych okolicznościach jest możliwy, ale musi odsunąć na dłuższy czas tendencje zwyżki zarobków i dochodów, a więc musi wzbudzić wolę społeczeństwa do wyrzeczeń się w imię takiej właśnie powszechnie wyznawanej polityki. Jeśli zaś zestawi się sumiennie wszystkie polskie możliwości, wszystkie aktywa płynne i ruchome, wszelką akumulację kapitałową i porówna się wysiłek obecnej Polski choćby z poprzednim 10-letnim planem Italii albo z planami Niemiec, to okaże się, że w skali względnej posuwamy się niezmiernie — prawie bezprzykładnie — szybko naprzód, Pod górę można iść krokiem mocnym i wielkim, ale nie należy biec i skakać, szczególnie gdy droga do celu ostatecznego jest daleka, kamienista i stroma. Taką właśnie politykę równego marszu prowadzi Polska obecnie i przy moim współudziale z drogi tej nie zejdzie.</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-7.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-7.32" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Plan nasz będzie coraz pełniejszy i coraz większy, będzie posługiwać się różnymi metodami finansowania, ale obracać się będzie w granicach realizmu i możliwości rynku pieniężnego bez naruszenia podstawowych zasad równowagi.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-7.33" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wreszcie gdy zastanawiamy się nad elementami energii, mającymi wprawiać w ruch „masę” gospodarczą Polski, elementami, przynoszonymi ze strony Państwa w formie budżetu zwyczajnego i nadzwyczajnego, tj. inwestycyjnego, to nie możemy zapominać o trzech faktach. Zestawiliśmy niedawno w Ministerstwie Skarbu sposób zużycia wpływów gotówkowych netto z emisji pożyczek wewnętrznych, biletów skarbowych, skryptów dłużnych oraz z kredytu bezprocentowego w Banku Polskim od r. 1932. W okresie pierwszym, tj. od 1.I.1932 r. do 1.I.1934 r., z wpływów tych 99,9% skonsumował budżet. W okresie następnym, do dn. 31 marca 1936 r., 89,1% zużyto również na deficyt budżetowy. W okresie trzecim, do dn. 1 października 1938 r., 97,9% zużyto na cele inwestycyjne, a 2,1% na rezerwę kasową. Tak więc tworząc nowe warunki gospodarowania „groszem publicznym”, stanowiące zupełny przełom w dotychczasowej polityce, mamy do pokonania ponadto ciężkie dziedzictwo okresu kryzysowego. To samo zjawisko w jeszcze silniejszej formie ujawni się, gdy zbadamy koszt obsługi długów w całym budżecie, łącznie z inwestującymi przedsiębiorstwami. W r. 1934/35 wedle istniejącego zamknięcia koszt obsługi długów wyniósł 285,6 miln. zł. W nowym preliminarzu te same zobowiązania obsługi długów wyniosą już 410,9 miln. zł. W ciągu 5 lat wzrasta koszt obsługi długów o 125 milionów złotych. Przy tak znacznym rozmachu inwestycyjnym nie byłaby to zbyt uciążliwą pozycja. Należy jednak pamiętać, że w latach 1936–1938 przeprowadziliśmy cały szereg konwersyj w kraju i za granicą, obniżając bardzo poważnie koszt obsługi starych długów. Wszystko to zostało skonsumowane przez obsługę nowych długów i w latach następnych, gdy już nie będzie tej rezerwy z tytułu konwersji, obsługa długów pocznie coraz dotkliwiej ciążyć nad naszym budżetem.</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-7.34" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Jesteśmy więc obowiązani nie tylko planować wydatki na cele inwestycyjne, ale również i koszt ich obsługi w przyszłych budżetach, kontrolując, czy w równej choćby mierze wzrastać będzie dochód społeczny polskiej ludności. Inaczej cała polityka musiałaby ulec w przyszłości załamaniu.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-7.35" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wreszcie nieco światła trzeba rzucić i na trzeci bilans — bilans zamknięcia kryzysu. Oczywiście, iż jest poza możliwością bym mógł to zagadnienie, tak obszerne i tak skomplikowane pogłębić w ogólnym i syntetycznym referacie. Ale nawet kilka fragmentów uświadomi, jak dalece przeciążony został nasz rynek pieniężny i wszystkie instytucje kredytowe — w szczególności instytucje państwowe i Skarb. Już w dawnej Polsce niezwykle dużo zła powstało z nieświadomości, iż bank i instytucja kredytowa nie rozporządza w zasadzie własnymi i nieograniczonymi środkami pieniężnymi. Każda złotówka w instytucji kredytowej należy do kogoś, nieraz do mniej zamożnego od dłużnika. Ta nieznajomość funkcji mechanizmu gospodarczego i finansowego była jedną z ważkich przyczyn, iż gdy np. w Prusach w okresie rozbiorów Polski obciążenie podatkowe na 1 mieszkańca mogło wynosić 74 zł (w dzisiejszej wartości) i nie wywoływało sprzeciwów, to w Polsce wynosiło w r. 1764–1773 średnio 3,04 zł (dzisiejsze) na 1 mieszkańca, w okresie 1780–1789 — niecałe 5 zł i powodowało powszechne narzekania na przeciążenie podatkowe. Roją się od tych narzekań diariusze ówczesnych sejmów, przepełnione nimi są pisma i broszury. Ale nieco później w r. 1805 Austria wyciskała już z dzielnic polskich 90 zł na głowę mieszkańca, Prusy 50 zł na 1 mieszkańca i narzekania stopniowo ginęły. Opinia musiała się podporządkować prawidłowej gospodarce pieniężno-kredytowej i wiedziała, że zarówno lekkomyślny kredyt jak i niewykonywanie zobowiązań prowadzą nieuchronnie do zguby i likwidacji majątku.</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-7.36" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Egzekucja długów hipotecznych i wekslowych w dawnej Polsce była jeszcze zawilsza i trudniejsza niż uzyskanie koncesji na dorożkę samochodową przed kilku laty w Polsce. Dopiero Sejm 1768 r., widząc ruinę kredytu rolniczego w Państwie, wydał prawo o nieodwłocznym sądzeniu i egzekwowaniu spraw wekslowych.</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-7.37" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Największe może błędy w odrodzonej Polsce popełniliśmy w stosunku do organizacji aparatu kredytowego i w stosunkach — obustronnych — między wierzycielem i dłużnikiem. Toteż kredyt w Polsce jest funkcją najsłabiej rozwiniętą. Głębszy wgląd w akcję konwersyjną i układową uświadomił dopiero w całej pełni, jak chaotyczną była polityka kredytowa w okresie wysokiej koniunktury. Jednostki niezdolne do zaciągnięcia jakichkolwiek zobowiązań finansowych — nawet gdyby „prosperity” trwała wiecznie — korzystały z kredytów równocześnie w kilku instytucjach finansowych i to z kredytów bardzo drogich. Jest notorycznie znanym faktem, iż w szeregu wypadków członkowie władz spółdzielni lub ich rodziny obficie korzystały z nadmiernych kredytów. Tymczasem bank może posiadać nieograniczoną zdolność kredytową, zupełnie niezależną od emisji pieniądza, byle tylko kierownicy banku byli ludźmi nieprzeciętnie sumiennymi i dzielnymi, a kredytobiorcy uważali za swój najważniejszy obowiązek spłacić dług w umówionym terminie i wysokości. Wówczas kredyty są łatwo dostępne i tanie. Myśmy długo tej prostej prawdy nie rozumieli. Tak np. spółdzielnie rolniczo-handlowe w r. 1929 na 10.4 miln. zł kapitałów własnych miały 105,6 miln. zł kapitałów obcych, a wartość sprzedanych towarów dosięgała wówczas 280 miln. Trzy czwarte kapitałów obcych zużyto na pożyczki towarowe bardzo często bez wszelkiego, najprostszego nawet zabezpieczenia. Wiele państw i narodów, może ze Szwecją na czele, zawdzięcza swój rozkwit gospodarczy i finansowy rozbudowie instytucyj kredytowych, współpracujących z solidnym i punktualnym dłużnikiem. Prywatna bankowość niemiecka jest w stanie od wielu dziesięcioleci uruchamiać potężne kredyty: przed wojną na rozbudowę kolonij zamorskich i na prywatne życie gospodarcze, dziś na potężne plany państwowe. Proszę bardzo, by ktokolwiek podjął próbę uruchomienia większego kredytu długoterminowego w prywatnych bankach Polski, a przekona się sam, jakimi możliwościami one operują. Banki włoskie, które już przed wiekami odgrywały wielką rolę, ułatwiły sfinansowanie wielkich planów gospodarczych faszyzmu.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-7.38" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Jestem najgłębiej przekonany, że nic pewniej i trwalej nie może załamać kredytu prywatnego i publicznego, stanowiącego przecież dziś punkt wyjścia naszego programu, gdy rzucamy hasło wielkich inwestycyj gospodarczych, jak wielokrotne zmiany ustawodawstwa oddłużeniowego wbrew zapewnieniom miarodajnych osobistości, jak wysuwanie zasady arbitrażowej co do wysokości kwoty dłużnej, jak demonstrowanie tendencji przerzucania na warunkowego gwaranta długu obowiązku zapłaty długu za zobowiązanego, bez nieodzownego procesu likwidacyjnego.</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-7.39" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Oczywiście, iż nikt nie może zaprzeczyć, iż wielki kryzys ma swoje prawa i to. co w warunkach normalnych byłoby prostą demoralizacją dłużnika czy podatnika, w okresach kryzysu może się stać prostą koniecznością. Ale przecież i tak rozmiar przerzucenia skutków kryzysu na Skarb Państwa i na instytucje kredytowe jest u nas proporcjonalnie niezwykle wielki. Nie kusząc się o wyczerpanie całości zagadnienia, rzućmy garść cyfr, aby zorientować się, iż przed polityką finansowa Państwa stawiamy niezwykłe, czasem wprost fantastyczne postulaty. Polityka ta — po przegranej świeżo w latach 1933–1938 batalii oddłużeniowej i deficytowej w budżetach — ma natychmiast aktywizować życie przez olbrzymi wysiłek inwestycyjny i niezależnie od tego dalej wstrząsać finansami publicznymi i prywatnymi. Należy pamiętać, że do końca roku budżetowego 1937/38 — w wyniku zastosowanych ulg generalnych i indywidualnych — umorzono podatków bezpośrednich na sumę 430,2 miln zł. Należy pamiętać, że wpływy skarbowe tylko w zakresie podatku przemysłowego i cła w okresie kryzysu spadły z 774 miln. zł na 254 miln. zł w r. 1935/36, a więc o zwyż 1/2 miliarda złotych. Należy pamiętać, że z tytułu akcji zbożowej, pomocy przy zawieraniu układów konwersyjnych i przy oddłużaniu, z tytułu zdewaluowanych aktywów skarbowych, pomocy udzielonej instytucjom przemysłowym i bankowym itp., spadły na Skarb zobowiązania jednorazowe w kwocie zwyż 300 miln. zł i zobowiązania coroczne dość poważne, zawarte w budżetach. Umorzenia w zakresie należności Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej wyniosły dotychczas zwyż 247 miln. zł. a dalsze zaprojektowane już umorzenia dla woj. poznańskiego i pomorskiego wyniosą 29 miln. zł. Umorzenia w innych funduszach państwowych osiągnęły pod koniec br. kwotę 54 miln. zł. W różnych typach kredytów Państwowego Banku Rolnego umorzenia, dokonane do 1.X rb., wynoszą 120,3 miln. zł, umorzenia, zaprojektowane na okres najbliższy, wyniosą dodatkowo 26,8 miln. zł. W Banku Gospodarstwa Krajowego stworzono fundusz oddłużenia rolnictwa, z którego do 1 lipca rb. dokonano umorzeń na sumę zwyż 44 miln. zł. Ponadto wielką akcję umorzeniową przeprowadzono w zakresie pożyczek budowlanych i przemysłowych. Jeżeli wreszcie uwzględni się akcję sanacyjną w stosunku do towarzystw kredytowych ziemskich, do instytucyj kredytu krótkoterminowego, do spółdzielczości rolniczo-handlowej oraz ofiary poniesienia przez ubezpieczalnie społeczne, przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych, a wreszcie doliczy się do tego umorzenia zobowiązań związków samorządowych na sumę okrągło 350 miln. zł. to można mieć ogólne wyobrażenie, jakie ciężary spadły na Skarb Państwa i jakie to problematy finansowe powstały w obliczu konieczności szybkiego uzdrowienia instytucyj finansowych, bez czego wszelkie hasła o uprzemysłowieniu kraju i podniesieniu potencjału obronnego byłyby czczym frazesem.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-7.40" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nie sądzę bowiem, by znalazł się tak prymitywny człowiek, który by sądził, że akcja oddłużeniowa polega tylko na prostym skreśleniu pozycji cyfrowych w księgach instytucji wierzycielskich.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-7.41" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Niezależnie zaś od tych zjawisk sam kryzys również zaatakował w sposób gwałtowny wszystkie instytucje finansowe i kredytowe. W tym krytycznym okresie czasu rezerwy instytucji emisyjnej wedle bilansów spadły o 800 miln. zł. Obroty bezgotówkowe spadły o 1½ miliarda średnio miesięcznie. Stan kredytów krótkoterminowych uległ kompresji o 1.100 miln. zł. Wkłady w r. 1931 wykazały spadek o 1/2 miliarda, a z 918 miln, emisji pożyczek wewnętrznych w latach 1932–1936 — 91,2% skonsumowano na deficyt budżetowy. Na skutek zaś poniesionych strat 18 instytucyj kredytowych, reprezentujących w r. 1929 sumę 270 miln. zł udzielonych kredytów, zniknęło całkowicie z powierzchni naszego życia gospodarczego. Podjęto więc wielką akcję dostosowawczą, która — poprzez nowe perturbacje na rynku pieniężnym, wywołane często przez Skarb celowo i świadomie, jako konsekwencja powstałej sytuacji — doprowadziła dziś jeżeli nie do uzdrowienia rynku pieniężnego, to przynajmniej do jego regeneracji.</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-7.42" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W październiku rb. instytucje finansowe bez trudu udowodniły swoją niezwykłą sprawność i skrupulatne wykonanie zasady zwracania wkładów w chwili, gdy tego żąda oszczędzający obywatel. P. K. O. obsługiwała wówczas 110.000 spraw swych klientów dziennie. Rozwój obrotu czekowego w r. 1938 dosięgnie sumy 38 miliardów zł. Giełda wykazywała stałą poprawę zarówno co do globalnej kwoty obrotów, jak i kursów papierów wartościowych. Upłynnienie rynku pieniężnego, potanienie pieniądza i biletów skarbowych wywołało nowe gospodarcze zainteresowanie na rynku lokacyjnym. W bankach prywatnych przyrost wkładów w r. 1937 jest 4½-krotnie większy niż łączny przyrost w czteroleciu 1933–1936. Jednocześnie przyrost wkładów w kasach komunalnych w r. 1937 jest większy niż sumarycznie w poprzedzającym czteroleciu. Odbudowują się finansowo ziemie wschodnie. Między r. 1936 i 1937 przyrost wkładów tylko w kasach komunalnych wyraża się cyfrą: w woj. wileńskim i poleskim 18%, w woj. białostockim 19%, w woj. wołyńskim 34%, w woj. nowogródzkim 42%. Wzrosła znacznie liczba spółdzielni związkowych, przy czym w ostatnim roku 86% przyrostu przypada na spółdzielnie narodowo polskie. Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych wykazał w ostatnim roku wzrost wartości obrotów towarowych z 93 miln, zł na 152 miln. zł. Rozwija się dość intensywnie uzdrowiona spółdzielczość kredytowa, a tak ważny czynnik na rynku pieniężnym, jakim są instytucje kredytu długoterminowego, podjęły znacznie żywszą działalność. Co ważniejsze, zjawił się nowy kredyt dla rolnictwa. Udzielały go nie tylko instytucje państwowe, ale również i kasy komunalne, które w ciągu pierwszych 5 miesięcy 1938 r. z własnych środków uruchomiły dla rolnictwa zwyż 11 milionów zł kredytów.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-7.43" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Tego dorobku nie wolno nikomu zmarnować. Stan bowiem rynku pieniężnego jest trzecim — obok budżetu państwowego i inwestycyj publicznych — i to najsilniejszym motorem, który Polskę może dźwigać wzwyż, który uruchamia „masę” nie tylko gospodarstwa publicznego, ale i prywatnego. Ruina rynku pieniężnego to synonim bezprogramowo i wbrew chęci Rządu rozwijającego się etatyzmu.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-7.44" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Proszę przejrzeć tzw. „Głosy Wsi”, wywołane ankietą o zadłużeniu rolniczym i opublikowane w „Bibliotece Puławskiej” w roku bieżącym nr publikacji 74, przy pracy Antoniego Brody „Zadłużenie drobnych gospodarstw na dzień 1 lipca 1937 r.”. Jest tam długi szereg głosów najbardziej uświadomionych rolników, którzy wołają o przywrócenie zaufania i kredytu, bez którego tysiące poczynań wsi marnieje i przepada.</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-7.45" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Istota zagadnienia finansowego dla rolnictwa jako całości leży — wedle mego najgłębszego przekonania — nie w dalszym rozkruszaniu już ograniczonych praw instytucyj wierzycielskich, ale w odbudowaniu taniego i dostosowanego do obecnej sytuacji kredytu, głównie dla drobnego rolnika. Aby to mogło nastąpić, konieczne jest powrócenie do zasady, że ostateczną gwarancją za zaciągnięty dług służy substancja majątkowa rolnika — dłużnika. Rozumiem, że założeniem akcji oddłużeniowej było utrzymanie produkcji rolniczej, a nie utrzymanie warsztatów rolnych w ręku ich dawnych posiadaczy, bez względu na stopień zadłużenia i złą lub dobrą wolę wypełniania swych zobowiązań. Jestem gotów w ramach istniejącego ustawodawstwa uczynić wszystko możliwe, by nie dopuścić do masowych licytacyj, szczególnie gdy idzie o drobny warsztat rolny. Ale nie godzę się — po tylu zapewnieniach na przestrzeni lał 1933–1938, że decyzje ustawowe są wyczerpane — na dalsze rozszerzanie i pogłębianie oddłużenia i niszczenia własnego interesu rolnictwa dla kilku procent warsztatów przedłużonych i skazanych — niezależnie od kryzysu — na przejście w inne ręce.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-7.46" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Pragnąc zaś, nawet w obecnych niesprzyjających okolicznościach położyć pierwszy kamień węgielny pod długoterminowy kredyt dla średnich i małych gospodarstw rolnych, Rząd ma zamiar opracować jeszcze w ciągu sesji bieżącej projekt ustawy o nowym hipotecznym kredycie rolniczym.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-7.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-7.48" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Byłby on oparty w zasadzie na 25-letnich pożyczkach z tym, że pełna rata amortyzacyjno-odsetkowa wynosiłaby 5% w stosunku rocznym. Wymagałoby to dopłaty ze strony budżetu państwowego i gotów jestem w stosunku do pierwszej transzy takiego kredytu np. w granicach 30–50 miln. zł odpowiednie obciążenie przyjąć do budżetu, aby praktycznie udowodnić, jak pozytywnie kredyt ten będzie oceniony przez gospodarstwa zdrowe, mogące korzystać z taniego kredytu.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-7.49" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Sądzę, że jest rzeczą ważną i pilną, by walczyć o poprawę sytuacji wsi. Rolnictwo jest i pozostanie jedną z czołowych funkcyj narodowych, związanych jak najściślej ze sprawą ochrony i wyżywienia Państwa. Państwo jest obowiązane do okazania wszelkiej możliwej pomocy. Nie może istnieć potężna i mocarstwowa Polska w oparciu o nędznie wegetujące rolnictwo. Te pewniki nie wymagają żadnych uzasadnień. Ale do tego celu — podobnie jak w tylu innych wypadkach — należy dochodzić od strony konstrukcyjnej i gospodarczej. Przez przenoszenie z takim trudem narastających nowych aktywów z jednego miejsca na drugie, a tym bardziej od wartościowego nieraz wierzyciela do słabego dłużnika, nie mogą powstać nowe siły i nowe wartości.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-7.50" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wysoki Sejmie! Oto nasze polskie warunki, nasze osiągnięcia i nasze trudności, nasze blaski i nasze nędze, w których musimy wykuwać nową polską rzeczywistość. Jest to na pewno objawem dodatnim, że nikt z nas nie chce stać w miejscu i zadowolić się dzisiejszym poziomem polskiego gospodarstwa. Wolimy ponosić jeszcze dodatkowe ofiary, byle wywalczyć prawo do lepszej przyszłości.</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-7.51" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Czyż nie jest jasne, że na czołowym miejscu w programie polskim musimy ustawić człowieka? Czyż nie jest u nas więcej wartościowy niż gdzie indziej? Nie możemy górować nad wieloma innymi narodami ani produkcją węgla, nafty, stali czy cukru, ani nawet produkcją zbożową. Gdy chcemy jakikolwiek z tych produktów w świecie sprzedać, musimy najczęściej do lego dopłacać. Dopiero gdy z materiałem zwiążemy najwyższą sumę pracy ludzkiej, stajemy się konkurencyjni wobec całego świata, nawet wówczas, gdy w stosunku do warunków polskich bardzo dobrze zapłacimy za pracę. Mamy frapujące przykłady takich zjawisk w ostatnich miesiącach. Niedoli indywidualnych człowieka w Polsce jest bezmiar. Rozpraszając się na szczegóły, nie ruszymy sprawy z miejsca. Musimy atakować całość tego zagadnienia. Pragniemy innej pozycji materialnej i społecznej dla człowieka pracującego.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-7.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-7.53" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Ale w pracy wszystko znaczy kwalifikacja. Więc też wielkością w narodzie i społeczeństwie ma się stać nie dyletant, ale fachowiec, rolnik, robociarz, inteligent.</u> | |
| 180 | + <u xml:id="u-7.54" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-7.55" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W roku bieżącym w tej polityce posunęliśmy się zdecydowanie naprzód i to nie tylko w tym sensie, że dla niektórych branż zabrakło fachowców. Mamy przybliżone, ale dość szczegółowe obliczenia, interpolowane do końca bieżącego roku co do wzrostu dochodu globalnego pracowników fizycznych i umysłowych w Polsce. Z powodu zwiększenia zatrudnienia i wzrostu zarobków w niektórych grupach pracownicy fizyczni w roku bieżącym — w porównaniu z rokiem ubiegłym — uzyskają wypłatę większą o 239 miln. zł. Pracownicy umysłowi, pracujący w instytucjach prywatnych i niepodlegających budżetowi państwowemu, otrzymają w roku bieżącym o 96 miln. zł więcej. Pracownicy państwowi przez redukcję podatku specjalnego odzyskają w roku bieżącym 74 miln. zł, przez awanse, nowe etaty, dodatki dla praktykantów itp. 52,6 miln. zł. Jeżeli do tych kwot dołączymy pozycje cyfrowe w chwili obecnej nieuchwytne, np. wypłaty dodatkowe dla pracowników samorządowych, bankowych itp., otrzymamy sumę prawie pół miliarda złotych. Na przestrzeni 20-lecia istnienia Polski, przy stabilizacji cen i kosztów utrzymania, podobny fakt skoku dochodów w ciągu jednego roku nie miał jeszcze miejsca.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-7.56" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nie potrzebuję zaś zapewniać, że uruchomiona będzie na szeroką skalę pomoc zimowa dla 900 tysięcy dzieci i dorosłych bezrobotnych, że Rząd występuje z ważnym dla klasy pracowniczej wnioskiem o jednoroczne przedłużenie zniżki czynszów mieszkalnych, że w nowym preliminarzu ponownie znajdują się poważne sumy na awanse nauczycielskie i urzędnicze, oraz całkowite uwolnienie od podatku specjalnego najmniej zarabiających pracowników. W stosunku do r. 1937/38 ogółem zwolnionych od płacenia tego podatku będzie 210 tysięcy pracowników. Ulgi więc przychodzą dla najniżej wynagradzanych, a dla wysokich poborów pozostają wysokie obciążenia.</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-7.58" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Choć więc to wszystko nie wyczerpuje życzeń i postulatów świata pracy, w szczególności w stosunku do Państwa i do budżetu — to jednak polityka nasza w tym zakresie jest polityką faktów i cyfr, a nie słów.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-7.59" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Drugim elementem programowym polityki Rządu jest przedłożony dziś zgodnie z wymogami art. 58 i 50 obowiązującej Konstytucji preliminarz budżetowy na r. 1939/40. Całą technikę preliminowania i informowania w budżecie staraliśmy się i w tym roku udoskonalić i uzupełnić. Sformowanie tego preliminarza, wobec znacznego spadku wpływów z przedsiębiorstw państwowych i ustalonych z góry nowych konieczności państwowych w zakresie wydatków, nie było łatwe. Każdą dalsza realną oszczędność w tym przedłożeniu powitam z uznaniem i zadowoleniem, ale wyznaję, że sam — mimo największych wysiłków — nie mogłem dalej pójść w ograniczeniu wydatków, gdyż powstałby w ten sposób budżet nierealny. Przeciwnie, pomimo tych zabiegów nie wszystkie konieczności państwowe znalazły uwzględnienie cyfrowe w preliminarzu i stąd zjawiła się konieczność pełnomocnictw zawartych w art. 6 p. 1 B. projektowanej ustawy skarbowej. Preliminarz ten będzie przedmiotem szczegółowych dyskusji w parlamencie w ciągu 4 miesięcy i dlatego mogę dziś ograniczyć moje wyjaśnienia do stwierdzenia faktu, że na pierwszym miejscu uwzględniono dodatkowe potrzeby Ministerstwa Oświaty i kultury narodowej.</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-7.60" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-7.61" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Natomiast sprawą wielkiej wagi dla całokształtu gospodarstwa polskiego w r. 1939 jest zagadnienie dalszych inwestycyj państwowych, więżących się z przedłożeniem rządowym, znajdującym się również na dzisiejszym porządku obrad Sejmu. Mam tu na myśli projekt ustawy o dotacjach na rzecz Funduszu Obrony Narodowej i o inwestycjach z funduszów państwowych w okresie 3-letnim od 1.VI 1939 do 31.XII 1942 na sumę 2 miliardów złotych. Ustawa ta jest organicznym rezultatem nieco nowego podejścia do planowania inwestycyj państwowych w czasie i przestrzeni oraz konieczności ściślejszego ustalenia hierarchii celów.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-7.62" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Sam fakt stworzenia planu rozbudowy Okręgu Centralnego i stwierdzenie, że realizacja tego zamiaru nie tylko jest możliwa, ale biegnie milowymi krokami naprzód, nie uspokoiły umysłów twórczych naszych rodaków, tak żądnych wielkości naszego Państwa. Codziennie zjawiają się nowe pomysły, nowe potrzeby, a jednostki i instytucje, zachęcone powodzeniem C. O. P., poczynają nawet realizować różne plany poboczne, oczywiście już bez zabezpieczenia sobie na ten cel pieniędzy. Weksle poczynają podpierać takie inwestycje i być może, że pójdą prędzej czy później do protestu. Z drugiej strony planowanie kilkoletnie np. w oparciu o Fundusz Obrony Narodowej stwarza szereg niedociągnięć w zakresie komunikacyjnym i energetycznym przy planowaniu jednorocznym. Gdybyśmy chcieli zesumować tylko najsłuszniejsze potrzeby inwestycyjne, to w zakresie potrzeb Państwa, samorządu i kredytów budowlanych należało by uruchamiać rocznie — wedle dokonanych w Skarbie obliczeń — około 2% miliarda zł, w zakresie zaś produkcji prywatnej około 2,2 miliarda zł, razem 4.700 miln. zł rocznie. Byłaby to suma odpowiadająca 25% całego dochodu społecznego i 40% dochodu, przechodzącego przez rynek.</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-7.63" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wyznaję, że nie ulegam złudzeniu, iż potęga Państwa i siła Narodu jest wprost proporcjonalna do ilości wydawanych pieniędzy. Są państwa, które wydają bardzo dużo pieniędzy i znajdują się w marazmie lub upadku, i są państwa, wydające znacznie mniej, oględniej i oszczędniej, bez megalomanii słów i projektów, bez niecierpliwej ambicji, a jednak realizujące w wielkim stylu rozwój swej narodowej potęgi.</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-7.64" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Idąc po tej drodze z pełnym wewnętrznym przekonaniem, że zdaliśmy już wstępny egzamin, iż słów nie rzucamy na wiatr, iż umiemy nasze narodowe zamiary wprowadzać w czyn, sądzę, że właśnie wobec wykonania planów pierwotnych i wyczerpania poprzednich finansowych pełnomocnictw nadszedł czas, by zarysować przed Polską plan nowy — może nie rewelacyjny, ale szerszy i głębszy od dotychczasowego.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-7.65" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nowy plan obejmuje okres lat piętnastu i podzielony będzie na 5 okresów 3-letnich z tym, że w każdym okresie 3-letnim ma dominować jedno z pięciu naczelnych zagadnień w zakresie inwestycyj państwowych i ambicji Narodu Polskiego. Jest rzeczą jasną, iż nie możemy planom naszym nadać cech zbytniej jednostronności. Ten szczególny akcent każdego okresu wyrazi się w tym, że na to właśnie zagadnienie czołowe poświęci się 60% sum zmobilizowanych na inwestycje i roboty publiczne. Pozostałe 40% obsłuży inne zagadnienia i konieczności publiczne oraz cele pomocnicze w stosunku do celu naczelnego.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-7.66" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Już kilkakrotnie w historii odrodzonej Polski udowodnione zostało w sposób niewątpliwy, że przy koncentracji woli kierowniczej, przy koncentracji pieniędzy i programu powstają dzieła wielkie i montujące siłę moralną, polityczną i materialną Polski. Tak powstał przemysł zbrojeniowy, tak powstała Gdynia, tak realizuje się przebudowa zelektryfikowanego węzła kolejowego w Warszawie, tak powstaje C. O. P., tak powstała Powszechna Wystawa w Poznaniu, tak inwestował się Śląsk, tak właśnie przekształca się np. Warszawa czy Kraków, tak ma powstać na 25-lecie niepodległości — samodzielnym wysiłkiem miasta — wielka wystawa krajowa w Warszawie.</u> | |
| 193 | + <u xml:id="u-7.67" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Tej właśnie idei koncentracji wysiłku i pieniędzy, ustalenia naczelnego celu, synchronicznego planowania odpowiada na I okres przedłożona przez Rząd ustawa o kredytach inwestycyjnych.</u> | |
| 194 | + <u xml:id="u-7.68" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Okres pierwszy więc obejmie lata 1939–1942, przy czym zadaniem naczelnym będzie dalsza rozbudowa potencjału obronnego. Produkcja ta ma osiągnąć w tym okresie najwyższą doskonałość techniczną i eksportową. Decydujący wpływ na synchronizowanie planu posiadać będzie więc w tym okresie Ministerstwo Spraw Wojskowych z tym, że co najmniej 60% zmobilizowanych środków materialnych — tak jak to przewiduje projektowana ustawa — obsługiwać będzie cel naczelny.</u> | |
| 195 | + <u xml:id="u-7.69" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W okresie drugim, obejmującym lata 1942–1945, dominować winno zagadnienie komunikacyjne. Koleje, mosty, drogi bite, drogi wodne śródlądowe i kanały, dalszy skok w rozbudowie Gdyni, motoryzacja i lotnictwo cywilne, produkcja samochodów — oto podstawowe cele drugiego okresu.</u> | |
| 196 | + <u xml:id="u-7.70" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W okresie trzecim, w latach 1945–1948, sama logika celów narzuci nam nowe potrzeby, które zamykają się w tych dwu słowach: oświata ludowa i rolnictwo. Nie zaniedbując tych jakże podstawowych zagadnień i w innych okresach, w tym właśnie 3-leciu należało by skoncentrować największe środki materialne na rozbudowę szkolnictwa wiejskiego powszechnego i zawodowego, na melioracje, na usprawnienie obrotu produktami rolnymi, na spotęgowanie i zróżniczkowanie produkcji agrarnej. Cegła, cement i żelazo w budownictwie wiejskim, maszyna w uprawie i produkcji — oto naczelne hasło tego okresu na wsi polskiej, pozbawionej młodych analfabetów.</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-7.71" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Okres czwarty miałby wysunąć hasło: urbanizacja i uprzemysłowienie Polski. W tym okresie skoncentrowałyby się wielkie inwestycje miejskie, zagadnienia kultury i oświaty najwyższego rzędu, zagadnienia zdrowotne w miastach, a przede wszystkim ostateczna polonizacja struktury miast polskich.</u> | |
| 198 | + <u xml:id="u-7.72" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-7.73" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wreszcie w okresie piątym, sięgającym r. 1954, dominowałaby akcja ujednostajnienia struktury i dynamiki gospodarczej w Polsce. Byłby to okres walki o zatarcie granic pomiędzy Polską A i B.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-7.74" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Oczywiście, iż przedstawiony schemat działań ma sens ekonomiczny tylko jako linia kierunkowa i programowa. Życie jest bardziej skomplikowane od wszelkich, jaśniejszych nawet wypracowań teoretycznych na dalszą metę.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-7.75" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Realizm zawarty jest tu w planie na pierwszy okres 3-letni, w którym ustala się już szczegółowo rozdział kwot na odrębne grupy inwestycyj. Całość zaś wprowadza tylko pewien ład i ustala zasady ogólnej hierarchii i kolejności celów.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-7.76" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Przeszliśmy już okres 20-lecia samodzielności państwowej bez ustalenia planu generalnego. Dziś wiemy, że stosując nowoczesne metody długofalowego planowania nawet przy użyciu tych samych środków pieniężnych, bylibyśmy dziś znacznie bardziej zmobilizowani gospodarczo niż jesteśmy. Pieniądze, wydawane bezplanowo, wydają małe rezultaty!</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-7.77" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W końcu dla jasności obrazu wypada podkreślić, iż przedstawiony plan finansowy — znowu nieco szerszy niż w latach ubiegłych, ale realny i możliwy do wykonania, a ponadto z tolerancją ewentualnej wcześniejszej realizacji wykonania, gdyby odpowiednie operacje finansowe w kraju lub za granicą dopisały — nie obejmuje wszystkich potrzeb kredytowych na cele inwestycyjne w Państwie. Ustawą tą są objęte tylko te potrzeby, które winny być planowane na okres dłuższy.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-7.78" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Kredyty budowlane, kredyty na budownictwo wiejskie, kredyty dodatkowe dla Funduszu Pracy nie wymagają dłuższego terminu planowania i będą odrębnie przedkładane co roku, o ile zaistnieje potrzeba upoważnień ustawowych. Natomiast sprawozdania i zamknięcia rachunkowe przedkładane będą Izbom ustawodawczym corocznie łącznie z zamknięciami budżetowymi w wyczerpującej formie.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-7.79" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Program masz nie zamyka się w przedstawionych dotychczas elementach. Są to sprawy najważniejsze z punktu widzenia odpowiedzialności i zadań Ministra Skarbu, nie wyczerpują jednak prac i tendencyj Rządu.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-7.80" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Z przedłożeń ustawowych stwierdzą Panowie, że na warsztacie prac znajdują się obok szeregu zadań politycznych niezwykle ważne i zasadnicze sprawy gospodarcze, wymagające intensywnej pracy Izb ustawodawczych. Przyjdą tu pod obrady — już z dzisiejszego porządku dziennego — sprawy dotyczące doniosłych zmian w ustawodawstwie kartelowym oraz w sprawie rentowności w przedsiębiorstwach prywatnych. W dziedzinie finansów komunalnych Rząd realizuje w preliminarzu budżetowym dawne swe zobowiązania i opracowuje zasady głębszej reformy w tej materii. Z referatów budżetowych poszczególnych szefów resortów dowiedzą się Panowie, że w zakresie gospodarczym toczą się prace nad ściślejszym koordynowaniem prac Rządu w odniesieniu do Centralnego Okręgu Przemysłowego, że położony będzie w r. 1939 jeszcze większy nacisk na prace poszukiwawcze geologiczne, a w związku z tym i na intensywniejsze wiertnictwo pionierskie naftowe, że jedną z naczelnych trosk Rządu jest sprawa rozbudowy własnej produkcji surowców zastępczych, że wydane świeżo rozporządzenie wykonawcze do ulg podatkowych dla inwestycyj przyspieszy rozrost i modernizację przemysłu prywatnego, że w fazie końcowej znajdują się badania co do sprzedania niektórych udziałów Skarbu Państwa w naszym gospodarstwie w ręce prywatne i to z możliwością spłaty tych należności papierami państwowymi po kursie al pari, że w Ministerstwie Skarbu toczą się prace nad przygotowaniem projektu prawa budżetowego etc.</u> | |
| 207 | + <u xml:id="u-7.81" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Dwie sprawy szczególnie ważne pragnę jeszcze w najkrótszych słowach podkreślić.</u> | |
| 208 | + <u xml:id="u-7.82" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Przede wszystkim więc sygnalizuję, że na tle powszechnych utrudnień w handlu międzynarodowym nowa umowa polsko - niemiecka i sposób jej załatwienia mogą być przykładem prostoty i dobrej woli we wzajemnych stosunkach gospodarczych. Określiliśmy obustronnie czego potrzebujemy i co możemy wzajemnie skompensować z korzyścią dla obu gospodarstw. W ten sposób przemysł prywatny zyskał możność zakupu maszyn w warunkach kredytowo dogodnych, a rolnictwo uzyska stały dodatkowy eksport swych płodów po cenach wewnętrznych polskich. Sądzę, że ta umowa zostanie szybko wypełniona, a gdy ujawnią się obustronne znaczne korzyści gospodarcze, ramy jej — być może — będą mogły być rozszerzone.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-7.83" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Drugą ważną sprawą jest gospodarcza asymilacja Śląska Zaolziańskiego.</u> | |
| 210 | + <u xml:id="u-7.84" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-7.85" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Jest rzeczą zrozumiałą, że tak skomplikowany organizm nie może bez trudności i kryzysu zmienić natychmiast swej ekonomicznej dyspozycji i gospodarczego nastawienia. Zapewniam jednak, że czynniki rządowe czuwają najsumienniej nad tą doniosłą sprawą. Ceny artykułów spożywczych zostały tam już w ostatnich dniach wydatnie obniżone, zniesiono cały szereg uciążliwych podatków, w tym i podatek od węgla, obniżono opłaty od uboju. Również nasz plan inwestycyjny na r. 1939 zostanie dostosowany do potrzeb tej drogocennej dla każdego Polaka ziemi.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-7.86" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wysoki Sejmie! W tym — być może ciężkim i nużącym — referacie Ministra Skarbu zaledwie przebiegliśmy wspólnie po najważniejszych problematach gospodarczych i finansowych współczesnej Polski.</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-7.87" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Wiemy dobrze i my, zasiadający chwilowo na ławach rządowych w tej Wysokiej Izbie, i Wy, Panowie Posłowie, jak dużą jest rozpiętość pomiędzy tą Polską, którą budujemy we własnej wyobraźni w formie ideału Państwa, a tą, na którą spoglądamy w codziennej rzeczywistości W obecnej kadencji parlamentarnej — pomimo, iż nas nie dzielą antagonizmy personalne i małostkowe — duch samokrytycyzmu winienby być bardziej może zaostrzony niż dawniej. Ciąży bowiem na nas — tj. na Rządzie i na nowym Parlamencie wielka odpowiedzialność.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-7.88" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Otrzymaliśmy wspólnie niezwykłe w dziejach odrodzonej Polski votum zaufania od przeważającej większości społeczeństwa polskiego. Otrzymaliśmy to votum zaufania na kredyt i to bez zastawu.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-7.89" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Nie na szumne hasła, nie na znane od dawna partie polityczne, nie na przyrzeczenia, ale na ludzi, na wezwanie Prezydenta Rzeczypospolitej i Marszałka Śmigłego, na hasło zjednoczenia się w służbie dla Polski głosowało społeczeństwo. Ono nam zaufało, że celem naszego wysiłku jest Polska!</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-7.90" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-7.91" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Winniśmy udowodnić swą dojrzałość i mądrość polityczną, wyrażającą się w tym, że pomimo różnych obowiązków, różnych temperamentów, różnych nastawień potrafimy bez małostkowości, bez swarów, bez personalnych niechęci i rozgrywek, bez zaściankowych interesów pracować razem nad budową i utrwaleniem potęgi Polski.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-7.92" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Mamy tyle braków materialnych i tyle nie zaspokojonych potrzeb kulturalnych i moralnych. Jest jednak faktem historycznym, potwierdzonym na przestrzeni 40 wieków cywilizacji, że mądrość przewódców narodu znaczy stokrotnie więcej, niż największe bogactwa naturalne. Z nicości i biedy powstawały największe potęgi państwowe w świecie i budowały drogowskazy cywilizacji.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-7.93" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Największe i najprawdziwsze bogactwo Polski to ludzie. Toczy się na ziemiach polskich walka, jedyna walka, jaką toczyć warto — walka o charakter człowieka, który niebawem dojrzeje w Polsce.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-7.94" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">We wszystkich naszych działaniach, w prawach i deklaracjach, w budżetach i w inwestycjach nie dopuścimy, by ten nowy, młody zespół ludzi stawał się podobny do tych, którzy już stopniowo schodzą z areny życia, a którzy raczej byli skłonni uwierzyć w potęgę Ligi Narodów i siłę obcego banku, niż w moc i zdolność do czynu własnego Narodu.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-7.95" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-7.96" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Ktoś mądry powiedział: „nie oczekujcie wszystkiego od państwa, lecz sami bądźcie silni, jeżeli chcecie mieć silne państwo”.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-7.97" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">W czasie wycieczki inwestycyjnej w roku bieżącym wszyscy bez różnicy poglądów politycznych i przynależności partyjnych patrzyliśmy z podziwem, jak się mnoży nowy gatunek ludzi w Polsce, ludzi ze Stalowej Woli.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-7.98" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">A możemy ich spotkać i w Gdyni, i na Śląsku, nad Gopłem, i w Turniszkach, w Dębicy i w Mielcu, w Mościcach i w Rożnowie, w Radomiu i w Starachowicach, w Rzeszowie i w Majdanie, i wśród robotników, i wśród chłopów, i wśród inżynierów, i wśród kierowników fabryk.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-7.99" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">Oni tworzą naprawdę nową i potężną Polskę.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-7.100" who="#MinisterSkarbuKwiatkowski">My usuńmy wszystkie zawady, zmobilizujmy wszystkie możliwe środki, otwórzmy wszystkie zapory, by w Polsce powstało wielkie życie w imię wielkich i realnych celów.</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-7.101" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u> | |
| 145 | 228 | </div> |
| 146 | 229 | <div xml:id="div-8"> |
| 147 | - <u xml:id="u-8.0" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wyznaje z całkowitą otwartością, iż dla dotychczasowej części referatu wybrałem drogę uproszczoną i niezbyt trudną. Skoro przeżywamy okres koniunktury, a taki po wielu latach kryzysu musi wreszcie nastąpić, to nie ma trudności w wyszukiwaniu dłuższego choćby rejestru faktów dość pomyślnych. Przecież jest to istota koniunktury. Ale co ważniejsze. Każdy przejaw fizycznego życia, przejaw pracy gospodarczej musi zawierać w sobie symbol materii i symbol energii. Masa i motor oto dwa składniki ruchu i życia. Otóź dotychczas skierowywałem główną uwagę na — „masę”, na „materię”, która stanowi kształt zewnętrzny narodowego gospodarstwa. Polski Ta — „masa” gospodarcza, choć nie jest tak zróżniczkowana i wszechstronnie wykształcona jak w wielu państwach kapitalistyczno- przemysłowych, to jednak jest nie tylko zdrowa i wytrzymała, ale ma przed sobą w zasadzie większe możliwości rozwojowe niż w państwach Zachodu. Mamy przecież przed sobą — praktycznie biorąc — prawie bezgraniczne zadania: mamy tworzyć nowoczesne miasta, mamy rozwinąć talk wielkie tempo uprzemysłowienia kraju, by zaatakować strukturę demograficzną i do maksymum podnieść potencjał obronny, mamy dość jednostronną ewolucję zawodową narodu polskiego zmienić na wielofunkcyjną, marny ująć w pewną dyscyplinę pracy nasze rzeki i siły wodne, nasze bogactwa geologiczne, mamy przebudować nasze drogi i mosty, ulice i domy w miastach i wykonać setki innych wartościowych zadań, dotyczących rolnictwa, handlu, administracji i polityki. Możemy w tej ewolucji korzystać z najnowocześniejszych zdobyczy techniki i kultury. Na pewno główne trudności nie leżą w Polsce w tej — „masie” ekonomicznej, w tych potencjalnych możliwościach, w których koniunktura musi notować tym większe sukcesy, im z bardziej niskiego poziomu swój ruch zwyżkowy rozpoczyna.</u> | |
| 148 | - <u xml:id="u-8.1" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Teraz musimy zbadać elementy energii, które mogą ożywić lub jujż ożywiają naszą — jakby powiedziano w dawnej Polsce — — „ekonomię”.</u> | |
| 149 | - <u xml:id="u-8.2" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Muszę u samego wstępu wyznać, że tę energię montujemy nie bez trudności i szczególnego wysiłku.</u> | |
| 150 | - <u xml:id="u-8.3" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Pieniądz skoncentrowany w budżecie Państwa jest lub może być jednym z tych elementów przemiany wartości potencjalnych w kinetyczne. On może uruchomić nowe i twórcze wartości.</u> | |
| 151 | - <u xml:id="u-8.4" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie można jednak ani na chwilę zapominać, że tak samo jak banknot pełnowartościowy nie jest tylko syntezą papieru i druku, tak samo i budżet państwowy nie jest rejestrem dochodów i wydatków. Budżet jest najprawdziwszą syntezą i koncentratem stanu ekonomicznego i politycznego państwa. Nie jest to naprawdę żadnym przypadkiem, że na początku XVIII wieku budżet Korony i Litwy, wówczas terytorialnie jednego z największych państw Europy, wynosi około miliona talarów w „uelastycznionej” za Sasów walucie.</u> | |
| 152 | - <u xml:id="u-8.5" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W tym okresie czasu Prusy miały dochód 7 razy większy, Rosja 15 razy większy, a Francja 20 razy więcej wydaje na samą armię. Ten stan nie był oczywiście wynikiem geograficznego położenia, gdyż np, sam zabór pruski w nowych warunkach, po kilkunastu latach cierpliwej pracy przynosił Prusom dochody 6-krotnie większe niż cała Polska w połowie XVIII wieku.</u> | |
| 153 | - <u xml:id="u-8.6" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jeżeli budżet współczesnej Polski miałby czynić zadość postulatowi dynamizowania gospodarstwa, to w swojej części — „wydatków zwyczajnych” musi być niezmiennie i solidnie zrównoważony i realny. Tradycje realizmu budżetowego są u nas znacznie mniejsze, niż tradycje równowagi między dochodami i wydatkami, choć i te do zwyczaju nie należą.</u> | |
| 154 | - <u xml:id="u-8.7" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Dochody osiągnięte w stosunku do preliminarza wynosiły np. w r. 1930/31 — 90,6% ~r~ w r. 1931/32 — 78,9%, w r. 1932/33 — 84,1%, 1933/34 — 88%, w r. 1935/36 — 95,2%, i od r. 1936/37 prawie ściśle 100%. Wydatki zapreliminowane na 100 — wykonano w r. 1930/31 na 93,1%, w r. 1931/32 — na 83,2%, w r. 1932/33 na 90,0%, w r. 1933/34 na 87,1% i od r. 1936/37 na 100%. Określmy ściśle skutki takiego zjawiska. Tak np. przy globalnej wysokości budżetu 2% miliarda zł niedokładność preliminowania na 10% oznacza deficyt lub redukcję budżetu o 250 milionów zł. Jeżeli zaś uwzględni się, że żadnej kompresji nie można dokonywać w tzw. budżetach opancerzonych, t.j. w wydatkach Ministerstwa Spraw Wojskowych, Oświaty, w wydatkach personalnych, emerytalnych, rentach inwalidzkich, w resorcie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w obsłudze długów, wydatkach morskich, w budżecie Policji, w Korpusie Ochrony Pogranicza — to cała redukcja przypadnie na wydatki nie wynoszące globalnie 500 milionów złotych, a więc musiałyby one ulec zwyż 50 % -wej redukcji. Oznaczałoby to redukcję funkcji np. Ministerstwa Skarbu do takich granic, że i reszta budżetu stałaby się nierealna.</u> | |
| 155 | - <u xml:id="u-8.8" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wymagania stawiane przed budżetem polskim są bardzo ciężkie. Ściśliwość jego po stronie wydatków jest nieznaczna. Jeżeli zjawią się wypadki nadzwyczajne — do jakich należy w roku bieżącym np. objęcie Śląska Zaolziańskiego itp. — to oczywiście odpowiednie pozycje rozchodowe muszą wzrastać. Jeżeli pragniemy coraz intensywniej inwestować, to musimy włączyć do rachunku coraz wyższe pozycje na obsługę długów. Jeżeli w ciągu roku budżetowego powstaje konieczność uruchomienia dodatkowych — „zwrotów cła” przy eksporcie np. produktów agrarnych, to musi ulec redukcji pozycja dochodowa z ceł.</u> | |
| 156 | - <u xml:id="u-8.9" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W roku bieżącym dla całego szeregu przyczyn, które omówione będą w poszczególnych referatach budżetowych, w okresie 7 miesięcy budżetowych nie wpłynęły w cyfrach proporcjonalnych ani dochody tzw. administracyjne, ani wpłaty przedsiębiorstw. Idealna proporcja dochodów i wydatków w okresie 7 miesięcy musiałaby wynieść 58,3%. Tę doskonałą granicę osiągnęły jedynie wpływy skarbowe z danin publicznych. Dochody administracyjne wyniosły zaledwie nieco więcej niż 51 %, wpłaty przedsiębiorstw nie osiągnęły nawet 42%, przy czym przedsiębiorstwa tzw. mieszane wpłaciły prawie 11,8% sum preliminowanych, Chorzów, Mościce, Brzeszcze 100%, Lasy Państwowe 56,8%, Poczta 37,5%, Polmin 21,8%, a kolej zaledwie 15,5%. W porównaniu z identycznym okresem r. 1937 wpływ z podatku specjalnego — zresztą zgodnie z przewidywaniami — zmniejszył się o 41,4 milionów zł, a np. w porównaniu z r. 1936 tzw. inne dochody nadzwyczajne spadły o 22%, a wpływy z podatku gruntowego prawie o 26%.</u> | |
| 157 | - <u xml:id="u-8.10" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Te wszystkie braki zostały nadrobione przez przyśpieszenie wpłaty i podniesienie dochodów monopolowych, które w omawianym okresie wykonały 61,5% swego obowiązku budżetowego. Ta pozycja zezwoliła na zamknięcie dotychczasowego okresu budżetowego małym niedoborem w kwocie 6.200.000 zł.</u> | |
| 158 | - <u xml:id="u-8.11" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie nie bez znaczenia jest — mający zapewne swoje uzasadnienie w budżetach szczegółowych — dość znaczny wzrost wydatków personalnych, spowodowany zwiększeniem etatów, wydatkami na awanse, znacznym wzrostem wydatków na renty inwalidzkie i emerytury, którę w budżecie brutto, t.j. łącznie z emeryturami w monopolach i przedsiębiorstwach państwowych wzrastają między r. 1937/38 a preliminarzem na r. 1939/400 zwyż 46 miln. zł. Potrzeby są tu widocznie silniejsze niż wszystkie hamulce Ministra Skarbu, tym niemniej stanowi to poważne obciążenie. Budżet bieżący zamykał się kwotą 2.475 miln. zł. Wykonanie, które musi objąć kredyty dodatkowe, podniesie sumę globalną prawdopodobnie do ok. 2% miliarda zł. Minister Skarbu uczyni wszystko, co leży w jego mocy, aby budżet tegoroczny został zamknięty równowagą i sądzi, że ten cel osiągnie. Jednakże z rozważań tych musimy wyprowadzić niemało ważne wnioski.</u> | |
| 159 | - <u xml:id="u-8.12" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Dochody budżetowe zbliżają się mianowicie do swej maksymalnej granicy, chyba że zdecydujemy się za wzorem kilku państw zachodnich, ale ze szkodą dla rozwoju gospodarstwa, na nowe b. poważne obciążenia podatkowe; niektóre Ważne pozycje dochodowe stopniowo zanikają albo muszą ulegać redukcji. Nierealny budżet i deficyt budżetowy uderzają w pozycje najważniejsze, bo przewracają plan inwestycyjny i zmuszają bezapelacyjnie największego nawet społecznika do obniżania poborów mas urzędniczych. Dlatego wypowiadam się już teraz za realizmem i równowagą budżetową, za położeniem nacisku na obsługę długów jako na konsekwencję inwestycji oraz za spełnieniem kilku podstawowych celów programowych, jak obrona Państwa i oświata, a więc przeciwko rozbudowie wydatków personalnych ponad najniezbędniejsze granice i przeciwko wszelkiemu dalszemu — „dobrodziejstwu”, realizowanemu z budżetu i kasy skarbowej.</u> | |
| 160 | - <u xml:id="u-8.13" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W zakresie inwestycji i robót publicznych przeprowadziliśmy w roku bieżącym pierwsze głębsze studia, zezwalające na zwrócenia uwagi na sprawę rozwoju tych nakładów w Państwie przez wszystkich inwestorów publicznych. Nie tu miejsce na sprawozdania szczegółowe, które oczywiście będą złożone parlamentowi. Natomiast należy stwierdzić, że rozwój tych wydatków wzrósł niezwykle silnie, a że wzrósł świadomie i celowo, przeto przyniósł korzyść całemu gospodarstwu społecznemu Polski. Rozróżniliśmy cztery grupy inwestorów: 1) koncern Skarbu Państwa, obejmujący wydatki zarówno budżetowe jak i pozabudżetowe, łącznie z niewydzielonymi przedsiębiorstwami, monopolami i funduszami, 2) drugą grupę stanowi Skarb Śląski, 3) trzecią samorząd terytorialny i 4) czwartą ubezpieczenia publiczne. W obliczeniach uwzględniono wyłącznie wydatki na inwestycje, pomijając wydatki na remonty oraz sumy, które zużywa się na spłatę zobowiązań za dawniej wykonane inwestycje.</u> | |
| 161 | - <u xml:id="u-8.14" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Obraz jest następujący: wszystkie cztery grupy inwestorów wydały na wymienione cele w r. 1934/35 — 387,8 miln. zł, w r. 1935/36 wydatki te wyniosły 479,5 miln. zł; w r. 1936/37 — 532,3 miln. zł i w r. 1937/38 — 914,3 miln. zł. W sumach tych tzw, koncern Skarbu Państwa uczestniczył w pierwszych trzech okresach w granicach 62 — 66%, w roku ostatnim udział Skarbu podskoczył do 75%.</u> | |
| 162 | - <u xml:id="u-8.15" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nakłady wszystkich inwestorów publicznych przekroczyły w tym czteroleciu kwotę 2.300 milionów złotych z tym, że w r. 1937/38 wydano dwa razy więcej na inwestycje niż w r. 1935/36. Z sumy tej na inwestycje podstawowe, t.j. energetyczne i przemysłowe obronne przypadła suma 732 miln. zł, na koleje 445 miln. zł, na drogi i mosty prawie 450 miln. zł, na melioracje i regulacje rzek prawie 160 miln., na kredyty budowlane 141 miln. zł, na budownictwo szkolne 104 miln, zł i na inwestycje pocztowe i teletechniczne prawie 100 miln. zł.</u> | |
| 163 | - <u xml:id="u-8.16" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W roku bieżącym nastąpiło dalsze wzmocnienie prac inwestycyjnych i one to w wielkiej mierze oddziałały na sytuację gospodarczą i rynkową w Polsce. Aż do czasu jesieni rozprowadzenie kredytów odbywało się prawie dokładnie w zgodzie z ułożonym z góry planem. Każdy więc inwestor, opierający swe plany o mobilizację finansową przy pomocy Skarbu, mógł realizować plany techniczne bez przeszkód. Gdy więc wedle idealnego planu do końca sierpnia miało Ministerstwo Skarbu otworzyć 53% globalnej sumy kredytów inwestycyjnych, to w rzeczywistości ze względów sezonowych otwarto na F. O. N. 53%, na cele elektryfikacyjne 54%, na cele komunikacyjne 58%, na cele rolnicze 79%, z tym, że w stosunku do innych inwestorów nastąpiły przesunięcia na dalsze terminy. Pewne opóźnienie w otwieraniu kredytów inwestycyjnych nastąpiło przejściowo dopiero w dwu ostatnich miesiącach z powodu pomocy, którą Skarb okazał niektórym instytucjom finansowym, wykupując dobrowolnie za sumę kilkudziesięciu milionów zł bilety skarbowe celem zmniejszenia nacisku na rynek pieniężny w okresie wycofywania wkładów.</u> | |
| 164 | - <u xml:id="u-8.17" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tak więc podstawowe założenie ustalone przy sformułowaniu pierwszego konkretniejszego planu inwestycyjnego w r. 1936 i rozwinięte na początek r. 1937 zostały wypełnione prędzej i pełniej, niż zarysowano to w ówczesnych przemówieniach. Łącznie z tegorocznymi sumami finansowymi plan czteroletni na sumę 1.800 miln. zł wydatków inwestycyjnych będzie wykonany do marca r. 1939, a więc na rok przed terminem. Czteroletnie zobowiązanie dotowania Funduszu Obrony Narodowej — jeżeli idzie o półmiliardową transzę wewnętrzną — zostanie wykonane w dwa lata. Hasło budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, które przed dwoma laty mogło się wydawać nierealnym mirażem, dziś stało się konkretną rzeczywistością</u> | |
| 165 | - <u xml:id="u-8.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 166 | - <u xml:id="u-8.19" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">w sensie podwójnym. Zostały założone wstępne, ale fundamentalne urządzenia energetyczne i przemysłowe w wielkim stylu. To, co się tam tworzy, tchnie wielkością, siłą i decyzją i każdy zwiedzający te dzieła ulega temu wrażeniu, C.O.P. budować będą pokolenia, my budujemy tylko zaczątki.</u> | |
| 167 | - <u xml:id="u-8.20" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">C.O.P. to zagadnienie milionów ludzi i tysięcy warsztatów produkcji i handlu, C.O.P. to uzbrojenie nie tylko militarne, ale i gospodarcze Polski. Wydaje mi się, że kiedyś społeczeństwo polskie oceni tę inicjatywę i ten twórczy wysiłek polskiego wojska jako otwarcie nowej drogi, prowadzącej w konsekwencji do wielkiego rozwoju gospodarstwa cywilnego, prywatnego i na wskroś pokojowego. Po wtóre, dziś po dwu latach pracy nie ma już odwrotu od tej polityki. Inwestycje w C.O.P. muszą być kontynuowane tak samo, jak nie moglibyśmy dziś powrócić do idei z początku 1926 roku co do skasowania obecnego departamentu morskiego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, gdy jedyny, wynajęty okręt pod banderą polską ugrzązł wówczas na mieliźnie, a kontrakt o budowę portu w Gdyni natrafił na trudności w realizacji. Dziś już nie możemy pozostać w miejscu. Musimy pójść dalej, naprzód — i oczywiście pójdziemy.</u> | |
| 168 | - <u xml:id="u-8.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 169 | - <u xml:id="u-8.22" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jeżeli jednak chcemy administrować i rozstrzygać wielkie zagadnienia, to musimy mieć na oku wszystkie skutki i wszystkie konsekwencje naszych działań.</u> | |
| 170 | - <u xml:id="u-8.23" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Przy zagadnieniu inwestycyj nie można oczywiście zapominać o drugiej, nieco mniej przyjemnej stronie medalu. Inwestycje, gdy są dobrze zaplanowane, sumiennie, energicznie i oszczędnie wykonane, są wielkim osiągnięciem państwowym, Ale w budżecie na długie dziesięciolecia pozostaje po nich ciężki ślad: konieczność obsługi długów. Narastanie długów i możność ich amortyzacji i obsługi — oto największa sztuka w zakresie współczesnych finansów publicznych.</u> | |
| 171 | - <u xml:id="u-8.24" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">I nie ma tu — wedle mego najgłębszego przekonania — żadnych szablonów, które mogłyby być z jednego kraju przenoszone do drugiego, żyjącego w zupełnie innych warunkach. Iluż to najbardziej powierzchownych ludzi, którzy sami niczego pozytywnego w życiu nie dokonali, powołuje się i u nas ze zmianą mody na przykłady nakręcania koniunktury w Niemczech czy w Italii, a nieco dawniej na przykłady sowieckie, nie rozumiejąc ani problematyki, ani metody i istoty tych zjawisk. Samą techniką kredytową czy pieniężną, nie spojoną organicznie z całokształtem potencjalnie zakumulowanego bogactwa, nie tylko nie można osiągnąć trwałych efektów, ale wprost przeciwnie mus: się doprowadzić do załamania takiej fragmentarycznej polityki. W fizyce i w fizjologii znane jest tzw. — „prawo przekory”. Mówiono, że zmieniając jeden parametr w układzie złożonym, a znajdującym się w stanie równowagi, wywołujemy automatycznie zmiany i innych parametrów w tym kierunku, aby przeciwdziałać pierwszej zmianie cząstkowej. Jeżeli zmienimy zasadniczo podstawowy element układu równowagi na rynku pieniężnym, musimy być przygotowani na szereg konsekwentnych zmian w innych elementach gospodarczych i musimy obliczyć ich konsekwencje. Nie wszystko bowiem da się zreglamentować i załatwić zarządzeniem. Badając szczegółowo wszystkie elementy walutowe, lokacyjne, budżetowe, podatkowe, oszczędnościowe, badając pojemność kredytową rynku, stan kapitałów obrotowych i rezerwowych w gospodarstwie narodowym, nawet psychikę dłużnika i wierzyciela, nawet reakcję społeczeństwa na zjawiska gospodarcze i polityczne, widzimy ile ważkich skutków musi wywołać każde posunięcie w tym splocie współzależnych elementów.</u> | |
| 172 | - <u xml:id="u-8.25" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Domaganie się nadmiernego tempa wydatków na cele inwestycyjne, chociażby teoretycznie i życiowo były one w pojedynkę niezwykle silnie uzasadnione, w gospodarstwie cierpiącym na chroniczny brak kapitałów, w gospodarstwie o tak małej pojemności rynku kredytowego, w gospodarstwie posiadającym mechanicznie przywracaną równowagę bilansu płatniczego i nie mogącym albo nie chcącym korzystać z każdej, zresztą coraz nierealniejszej, okazji infiltracji obcych kapitałów—oznacza program redukowania stopy życiowej najszerszych mas społeczeństwa. Trzeba wówczas dobrze ocenić, jaka redukcja jest jeszcze możliwa lub dopuszczalna. Tu też leży wielki węzeł, splątujący gospodarstwo i politykę w jedną całość. Plan głębokiego i nagłego przekształcenia struktury gospodarczej przez wielkie roboty publiczne i wielkie inwestycje w pewnych okolicznościach jest możliwy, ale musi odsunąć na dłuższy czas tendencje zwyżki zarobków i dochodów, a więc musi wzbudzić wolę społeczeństwa do wyrzeczeń się w imię takiej właśnie powszechnie wyznawanej polityki. Jeśli zaś zestawi się sumiennie wszystkie polskie możliwości, wszystkie aktywa płynne i ruchome, wszelką akumulację kapitałową i porówna się wysiłek obecnej Polski choćby z poprzednim 10-letnim planem Italii albo z planami Niemiec, to okaże się, że w skali względnej posuwamy się niezmiernie — prawie bezprzykładnie — szybko naprzód, Pod górę można iść krokiem mocnym i wielkim, ale nie należy biec i skakać, szczególnie gdy droga do celu ostatecznego jest daleka, kamienista i stroma. Taką właśnie politykę równego marszu prowadzi Polska obecnie i przy moim współudziale z drogi tej nie zejdzie.</u> | |
| 173 | - <u xml:id="u-8.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 174 | - <u xml:id="u-8.27" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Plan nasz będzie coraz pełniejszy i coraz większy, będzie posługiwać się różnymi metodami finansowania, ale obracać się będzie w granicach realizmu i możliwości rynku pieniężnego bez naruszenia podstawowych zasad równowagi.</u> | |
| 175 | - <u xml:id="u-8.28" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie gdy zastanawiamy się nad elementami energii, mającymi wprawiać w ruch — „masę” gospodarczą Polski, elementami, przynoszonymi ze strony Państwa w formie budżetu zwyczajnego i nadzwyczajnego, tj. inwestycyjnego, to nie możemy zapominać o trzech faktach. Zestawiliśmy niedawno w Ministerstwie Skarbu sposób zużycia wpływów gotówkowych netto z emisji pożyczek wewnętrznych, biletów skarbowych, skryptów dłużnych oraz z kredytu bezprocentowego w Banku Polskim od r. 1932. W okresie pierwszym, tj. od 1.I. 1932 r. do 1.I. 1934 r., z wpływów tych 99,9% skonsumował budżet. W okresie następnym, do dn. 31 marca 1936 r., 89,1% zużyto również na deficyt budżetowy. W okresie trzecim, do dn. 1 października 1938 r., 97,9% zużyto na cele inwestycyjne, a 2,1% na rezerwę kasową. Tak więc tworząc nowe warunki gospodarowania — „groszem publicznym”, stanowiące zupełny przełom w dotychczasowej polityce, mamy do pokonania ponadto ciężkie dziedzictwo okresu kryzysowego. To samo zjawisko w jeszcze silniejszej formie ujawni się, gdy zbadamy koszt obsługi długów w całym budżecie, łącznie z inwestującymi przedsiębiorstwami. W r. 1934/35 wedle istniejącego zamknięcia koszt obsługi długów wyniósł 285,6 miln. zł. W nowym preliminarzu te same zobowiązania obsługi długów wyniosą już 410,9 miln. zł. W ciągu 5 lat wzrasta koszt obsługi długów o 125 milionów złotych. Przy tak znacznym rozmachu inwestycyjnym nie byłaby to zbyt uciążliwą pozycja. Należy jednak pamiętać, że w latach 1936 — 1938 przeprowadziliśmy cały szereg konwersyj w kraju i za granicą, obniżając bardzo poważnie koszt obsługi starych długów. Wszystko to zostało skonsumowane przez obsługę nowych długów i w latach następnych, gdy już nie będzie tej rezerwy z tytułu konwersji, obsługa długów pocznie coraz dotkliwiej ciążyć nad naszym budżetem.</u> | |
| 176 | - <u xml:id="u-8.29" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jesteśmy więc obowiązani nie tylko planować wydatki na cele inwestycyjne, ale również i koszt ich obsługi w przyszłych budżetach, kontrolując, czy w równej choćby mierze wzrastać będzie dochód społeczny polskiej ludności. Inaczej cała polityka musiałaby ulec w przyszłości załamaniu.</u> | |
| 177 | - <u xml:id="u-8.30" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie nieco światła trzeba rzucić i na trzeci bilans — bilans zamknięcia kryzysu. Oczywiście, iż jest poza możliwością bym mógł to zagadnienie, tak obszerne i tak skomplikowane pogłębić w ogólnym i syntetycznym referacie. Ale nawet kilka fragmentów uświadomi, jak dalece przeciążony został nasz rynek pieniężny i wszystkie instytucje kredytowe — w szczególności instytucje państwowe i Skarb. Już w dawnej Polsce niezwykle dużo zła powstało z nieświadomości, iż bank i instytucja kredytowa nie rozporządza w zasadzie własnymi i nieograniczonymi środkami pieniężnymi. Każda złotówka w instytucji kredytowej należy do kogoś, nieraz do mniej zamożnego od dłużnika. Ta nieznajomość funkcji mechanizmu gospodarczego i finansowego była jedną z ważkich przyczyn, iż gdy np. w Prusach w okresie rozbiorów Polski obciążenie podatkowe na 1 mieszkańca mogło wynosić 74 zł (w dzisiejszej wartości) i nie wywoływało sprzeciwów, to w Polsce wynosiło w r. 1764—1773 średnio 3,04 zł (dzisiejsze) na 1 mieszkańca, w okresie 1780— 1789 — niecałe 5 zł i powodowało powszechne narzekania na przeciążenie podatkowe. Roją się od tych narzekań diariusze ówczesnych sejmów, przepełnione nimi są pisma i broszury. Ale nieco później w r. 1805 Austria wyciskała już z dzielnic polskich 90 zł na głowę mieszkańca, Prusy 50 zł na 1 mieszkańca i narzekania stopniowo ginęły. Opinia musiała się podporządkować prawidłowej gospodarce pieniężno-kredytowej i wiedziała, że zarówno lekkomyślny kredyt jak i niewykonywanie zobowiązań prowadzą nieuchronnie do zguby i likwidacji majątku.</u> | |
| 178 | - <u xml:id="u-8.31" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Egzekucja długów hipotecznych i wekslowych w dawnej Polsce była jeszcze zawilsza i trudniejsza niż uzyskanie koncesji na dorożkę samochodową przed kilku laty w Polsce. Dopiero Sejm 1768 r., widząc ruinę kredytu rolniczego w Państwie, wydał prawo o nieodwłocznym sądzeniu i egzekwowaniu spraw wekslowych.</u> | |
| 179 | - <u xml:id="u-8.32" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Największe może błędy w odrodzonej Polsce popełniliśmy w stosunku do organizacji aparatu kredytowego i w stosunkach — obustronnych — między wierzycielem i dłużnikiem. Toteż kredyt w Polsce jest funkcją najsłabiej rozwiniętą. Głębszy wgląd w akcję konwersyjną i układową uświadomił dopiero w całej pełni, jak chaotyczną była polityka kredytowa w okresie wysokiej koniunktury. Jednostki niezdolne do zaciągnięcia jakichkolwiek zobowiązań finansowych — nawet gdyby — „prosperity” trwała wiecznie — korzystały z kredytów równocześnie w kilku instytucjach finansowych i to z kredytów bardzo drogich. Jest notorycznie znanym faktem, iż w szeregu wypadków członkowie władz spółdzielni lub ich rodziny obficie korzystały z nadmiernych kredytów. Tymczasem bank może posiadać nieograniczoną zdolność kredytową, zupełnie niezależną od emisji pieniądza, byle tylko kierownicy banku byli ludźmi nieprzeciętnie sumiennymi i dzielnymi, a kredytobiorcy uważali za swój najważniejszy obowiązek spłacić dług w umówionym terminie i wysokości. Wówczas kredyty są łatwo dostępne i tanie. Myśmy długo tej prostej prawdy nie rozumieli. Tak np. spółdzielnie rolniczo-handlowe w r. 1929 na 10.4 miln. zł kapitałów własnych miały 105,6 miln. zł kapitałów obcych, a wartość sprzedanych towarów dosięgała wówczas 280 miln. Trzy czwarte kapitałów obcych zużyto na pożyczki towarowe bardzo często bez wszelkiego, najprostszego nawet zabezpieczenia. Wiele państw i narodów, może ze Szwecją na czele, zawdzięcza swój rozkwit gospodarczy i finansowy rozbudowie instytucyj kredytowych, współpracujących z solidnym i punktualnym dłużnikiem. Prywatna bankowość niemiecka jest w stanie od wielu dziesięcioleci uruchamiać potężne kredyty: przed wojną na rozbudowę kolonij zamorskich i na prywatne życie gospodarcze, dziś na potężne plany państwowe. Proszę bardzo, by ktokolwiek podjął próbę uruchomienia większego kredytu długoterminowego w prywatnych bankach Polski, a przekona się sam, jakimi możliwościami one operują. Banki włoskie, które już przed wiekami odgrywały wielką rolę, ułatwiły sfinansowanie wielkich planów gospodarczych faszyzmu.</u> | |
| 180 | - <u xml:id="u-8.33" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jestem najgłębiej przekonany, że nic pewniej i trwalej nie może załamać kredytu prywatnego i publicznego, stanowiącego przecież dziś punkt wyjścia naszego programu, gdy rzucamy hasło wielkich inwestycyj gospodarczych, jak wielokrotne zmiany ustawodawstwa oddłużeniowego wbrew zapewnieniom miarodajnych osobistości, jak wysuwanie zasady arbitrażowej co do wysokości kwoty dłużnej, jak demonstrowanie tendencji przerzucania na warunkowego gwaranta długu obowiązku zapłaty długu za zobowiązanego, bez nieodzownego procesu likwidacyjnego.</u> | |
| 181 | - <u xml:id="u-8.34" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Oczywiście, iż nikt nie może zaprzeczyć, iż wielki kryzys ma swoje prawa i to. co w warunkach normalnych byłoby prostą demoralizacją dłużnika czy podatnika, w okresach kryzysu może się stać prostą koniecznością. Ale przecież i tak rozmiar przerzucenia skutków kryzysu na Skarb Państwa i na instytucje kredytowe jest u nas proporcjonalnie niezwykle wielki. Nie kusząc się o wyczerpanie całości zagadnienia, rzućmy garść cyfr, abv zorientować się, iż przed polityką finansowa Państwa stawiamy niezwykłe, czasem wprost fantastyczne postulaty. Polityka ta—po przegranej świeżo w latach 1933—1938 batalii oddłużeniowej i deficytowej w budżetach—ma natychmiast aktywizować życie przez olbrzymi wysiłek inwestycyjny i niezależnie od tego dalej wstrząsać finansami publicznymi i prywatnymi. Należy pamiętać, że do końca roku budżetowego 1937/38 — w wyniku zastosowanych ulg generalnych i indywidualnych — umorzono podatków bezpośrednich na sumę 430,2 miln zł. Należy pamiętać, że wpływy skarbowe tylko w zakresie podatku przemysłowego i cła w okresie kryzysu spadły z 774 miln. zł na 254 miln. zł w r. 1935/36, a więc o zwyż 1/2 miliarda złotych. Należy pamiętać, że z tytułu akcji zbożowej, pomocy przy zawieraniu układów konwersyjnych i przy oddłużaniu, z tytułu zdewaluowanych aktywów skarbowych, pomocy udzielonej instytucjom przemysłowym i bankowym itp., spadły na Skarb zobowiązania jednorazowe w kwocie zwyż 300 miln. zł i zobowiązania coroczne dość poważne, zawarte w budżetach. Umorzenia w zakresie należności Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej wyniosły dotychczas zwyż 247 miln. zł. a dalsze zaprojektowane już umorzenia dla woj. poznańskiego i pomorskiego wyniosą 29 miln. zł. Umorzenia w innych funduszach państwowych osiągnęły pod koniec br. kwotę 54 miln. zł. W różnych typach kredytów Państwowego Banku Rolnego umorzenia, dokonane do 1.X rb., wynoszą 120,3 miln. zł, umorzenia, zaprojektowane na okres najbliższy, wyniosą dodatkowo 26,8 miln. zł. W Banku Gospodarstwa Krajowego stworzono fundusz oddłużenia rolnictwa, z którego do 1 lipca rb. dokonano umorzeń na sumę zwyż 44 miln. zł. Ponadto wielką akcję umorzeniową przeprowadzono w zakresie pożyczek budowlanych i przemysłowych. Jeżeli wreszcie uwzględni się akcję sanacyjną w stosunku do towarzystw kredytowych ziemskich, do instytucyj kredytu krótkoterminowego, do spółdzielczości rolniczo-handlowej oraz ofiary poniesienia przez ubezpieczalnie społeczne, przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych, a wreszcie doliczy się do tego umorzenia zobowiązań związków samorządowych na sumę okrągło 350 miln. zł. to można mieć ogólne wyobrażenie, jakie ciężary spadły na Skarb Państwa i jakie to problematy finansowe powstały w obliczu konieczności szybkiego uzdrowienia instytucyj finansowych, bez czego wszelkie hasła o uprzemysłowieniu kraju i podniesieniu potencjału obronnego byłyby czczym frazesem.</u> | |
| 182 | - <u xml:id="u-8.35" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie sądzę bowiem, by znalazł się tak prymitywny człowiek, który by sądził, że akcja oddłużeniowa polega tylko na prostym skreśleniu pozycji cyfrowych w księgach instytucji wierzycielskich.</u> | |
| 183 | - <u xml:id="u-8.36" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Niezależnie zaś od tych zjawisk sam kryzys również zaatakował w sposób gwałtowny wszystkie instytucje finansowe i kredytowe. W tym krytycznym okresie czasu rezerwy instytucji emisyjnej wedle bilansów spadły o 800 miln. zł. Obroty bezgotówkowe spadły o 1½ miliarda średnio miesięcznie. Stan kredytów krótkoterminowych uległ kompresji o 1.100 miln. zł. Wkłady w r. 1931 wykazały spadek o 1/2 miliarda, a z 918 miln, emisji pożyczek wewnętrznych w latach 1932—1936—91,2% skonsumowano na deficyt budżetowy. Na skutek zaś poniesionych strat 18 instytucyj kredytowych, reprezentujących w r. 1929 sumę 270 miln. zł udzielonych kredytów, zniknęło całkowicie z powierzchni naszego życia gospodarczego. Podjęto więc wielką akcję dostosowawczą, która — poprzez nowe perturbacje na rynku pieniężnym, wywołane często przez Skarb celowo i świadomie, jako konsekwencja powstałej sytuacji — doprowadziła dziś jeżeli nie do uzdrowienia rynku pieniężnego, to przynajmniej do jego regeneracji.</u> | |
| 184 | - <u xml:id="u-8.37" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W październiku rb. instytucje finansowe bez trudu udowodniły swoją niezwykłą sprawność i skrupulatne wykonanie zasady zwracania wkładów w chwili, gdy tego żąda oszczędzający obywatel. P. K. O. obsługiwała wówczas 110.000 spraw swych klientów dziennie. Rozwój obrotu czekowego w r. 1938 dosięgnie sumy 38 miliardów zł. Giełda wykazywała stałą poprawę zarówno co do globalnej kwoty obrotów, jak i kursów papierów wartościowych. Upłynnienie rynku pieniężnego, potanienie pieniądza i biletów skarbowych wywołało nowe gospodarcze zainteresowanie na rynku lokacyjnym. W bankach prywatnych przyrost wkładów w r. 1937 jest 4½-krotnie większy niż łączny przyrost w czteroleciu 1933—1936. Jednocześnie przyrost wkładów w kasach komunalnych w r. 1937 jest większy niż sumarycznie w poprzedzającym czteroleciu. Odbudowują się finansowo ziemie wschodnie. Między r. 1936 i 1937 przyrost wkładów tylko w kasach komunalnych wyraża się cyfrą: w woj. wileńskim i poleskim 18%, w woj. białostockim 19%, w woj. wołyńskim 34%, w woj. nowogródzkim 42%. Wzrosła znacznie liczba spółdzielni związkowych, przy czym w ostatnim roku 86% przyrostu przypada na spółdzielnie narodowo polskie. Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych wykazał w ostatnim roku wzrost wartości obrotów towarowych z 93 miln, zł na 152 miln. zł. Rozwija się dość intensywnie uzdrowiona spółdzielczość kredytowa, a tak ważny czynnik na rynku pieniężnym, jakim są instytucje kredytu długoterminowego, podjęły znacznie żywszą działalność. Co ważniejsze, zjawił się nowy kredyt dla rolnictwa. Udzielały go nie tylko instytucje państwowe, ale również i kasy komunalne, które w ciągu pierwszych 5 miesięcy 1938 r. z własnych środków uruchomiły dla rolnictwa zwyż 11 milionów zł kredytów.</u> | |
| 185 | - <u xml:id="u-8.38" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tego dorobku nie wolno nikomu zmarnować. Stan bowiem rynku pieniężnego jest trzecim — obok budżetu państwowego i inwestycyj publicznych — i to najsilniejszym motorem, który Polskę może dźwigać wzwyż, który uruchamia — „masę” nie tylko gospodarstwa publicznego, ale i prywatnego. Ruina rynku pieniężnego to synonim bezprogramowo i wbrew chęci Rządu rozwijającego się etatyzmu.</u> | |
| 186 | - <u xml:id="u-8.39" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Proszę przejrzeć tzw. — „Głosy Wsi”, wywołane ankietą o zadłużeniu rolniczym i opublikowane w — „Bibliotece Puławskiej” w roku bieżącym nr publikacji 74, przy pracy Antoniego Brody — „Zadłużenie drobnych gospodarstw na dzień 1 lipca 1937 r.”. Jest tam długi szereg głosów najbardziej uświadomionych rolników, którzy wołają o przywrócenie zaufania i kredytu, bez którego tysiące poczynań wsi marnieje i przepada.</u> | |
| 187 | - <u xml:id="u-8.40" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Istota zagadnienia finansowego dla rolnictwa jako całości leży — wedle mego najgłębszego przekonania — nie w dalszym rozkruszaniu już ograniczonych praw instytucyj wierzycielskich, ale w odbudowaniu taniego i dostosowanego do obecnej sytuacji kredytu, głównie dla drobnego rolnika. Aby to mogło nastąpić, konieczne jest powrócenie do zasady, że ostateczną gwarancją za zaciągnięty dług służy substancja majątkowa rolnika — dłużnika. Rozumiem, że założeniem akcji oddłużeniowej było utrzymanie produkcji rolniczej, a nie utrzymanie warsztatów rolnych w ręku ich dawnych posiadaczy, bez względu na stopień zadłużenia i złą lub dobrą wolę wypełniania swych zobowiązań. Jestem gotów w ramach istniejącego ustawodawstwa uczynić wszystko możliwe, by nie dopuścić do masowych licytacyj, szczególnie gdy idzie o drobny warsztat rolny. Ale nie godzę się — po tylu zapewnieniach na przestrzeni lał 1933 — 1938, że decyzje ustawowe są wyczerpane — na dalsze rozszerzanie i pogłębianie oddłużenia i niszczenia własnego interesu rolnictwa dla kilku procent warsztatów przedłużonych i skazanych — niezależnie od kryzysu — na przejście w inne ręce.</u> | |
| 188 | - <u xml:id="u-8.41" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Pragnąc zaś, nawet w obecnych niesprzyjających okolicznościach położyć pierwszy kamień węgielny pod długoterminowy kredyt dla średnich i małych gospodarstw rolnych, Rząd ma zamiar opracować jeszcze w ciągu sesji bieżącej projekt ustawy o nowym hipotecznym kredycie rolniczym.</u> | |
| 189 | - <u xml:id="u-8.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 190 | - <u xml:id="u-8.43" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Byłby on oparty w zasadzie na 25-letnich pożyczkach z tym, że pełna rata amortyzacyjno-odsetkowa wynosiłaby 5% w stosunku rocznym. Wymagałoby to dopłaty ze strony budżetu państwowego i gotów jestem w stosunku do pierwszej transzy takiego kredytu np. w granicach 30 — 50 miln. zł odpowiednie obciążenie przyjąć do budżetu, aby praktycznie udowodnić, jak pozytywnie kredyt ten będzie oceniony przez gospodarstwa zdrowe, mogące korzystać z taniego kredytu.</u> | |
| 191 | - <u xml:id="u-8.44" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sądzę, że jest rzeczą ważną i pilną, by walczyć o poprawę sytuacji wsi. Rolnictwo jest i pozostanie jedną z czołowych funkcyj narodowych, związanych jak najściślej ze sprawą ochrony i wyżywienia Państwa. Państwo jest obowiązane do okazania wszelkiej możliwej pomocy. Nie może istnieć potężna i mocarstwowa Polska w oparciu o nędznie wegetujące rolnictwo. Te pewniki nie wymagają żadnych uzasadnień. Ale do tego celu — podobnie jak w tylu innych wypadkach — należy dochodzić od strony konstrukcyjnej i gospodarczej. Przez przenoszenie z takim trudem narastających nowych aktywów z jednego miejsca na drugie, a tym bardziej od wartościowego nieraz wierzyciela do słabego dłużnika, nie mogą powstać nowe siły i nowe wartości.</u> | |
| 192 | - <u xml:id="u-8.45" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wysoki Sejmie! Oto nasze polskie warunki, nasze osiągnięcia i nasze trudności, nasze blaski i nasze nędze, w których musimy wykuwać nową polską rzeczywistość. Jest to na pewno objawem dodatnim, że nikt z nas nie chce stać w miejscu i zadowolić się dzisiejszym poziomem polskiego gospodarstwa. Wolimy ponosić jeszcze dodatkowe ofiary, byle wywalczyć prawo do lepszej przyszłości.</u> | |
| 193 | - <u xml:id="u-8.46" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Czyż nie jest jasne, że na czołowym miejscu w programie polskim musimy ustawić człowieka? Czyż nie jest u nas więcej wartościowy niż gdzie indziej? Nie możemy górować nad wieloma innymi narodami ani produkcją węgla, nafty, stali czy cukru, ani nawet produkcją zbożową. Gdy chcemy jakikolwiek z tych produktów w świecie sprzedać, musimy najczęściej do lego dopłacać. Dopiero gdy z materiałem zwiążemy najwyższą sumę pracy ludzkiej, stajemy się konkurencyjni wobec całego świata, nawet wówczas, gdy w stosunku do warunków polskich bardzo dobrze zapłacimy za pracę. Mamy frapujące przykłady takich zjawisk w ostatnich miesiącach. Niedoli indywidualnych człowieka w Polsce jest bezmiar. Rozpraszając się na szczegóły, nie ruszymy sprawy z miejsca. Musimy atakować całość tego zagadnienia. Pragniemy innej pozycji materialnej i społecznej dla człowieka pracującego.</u> | |
| 194 | - <u xml:id="u-8.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 195 | - <u xml:id="u-8.48" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ale w pracy wszystko znaczy kwalifikacja. Więc też wielkością w narodzie i społeczeństwie ma się stać nie dyletant, ale fachowiec, rolnik, robociarz, inteligent.</u> | |
| 196 | - <u xml:id="u-8.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 197 | - <u xml:id="u-8.50" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W roku bieżącym w tej polityce posunęliśmy się zdecydowanie naprzód i to nie tylko w tym sensie, że dla niektórych branż zabrakło fachowców. Mamy przybliżone, ale dość szczegółowe obliczenia, interpolowane do końca bieżącego roku co do wzrostu dochodu globalnego pracowników fizycznych i umysłowych w Polsce. Z powodu zwiększenia zatrudnienia i wzrostu zarobków w niektórych grupach pracownicy fizyczni w roku bieżącym — w porównaniu z rokiem ubiegłym —uzyskają wypłatę większą o 239 miln. zł. Pracownicy umysłowi, pracujący w instytucjach prywatnych i niepodlegających budżetowi państwowemu, otrzymają w roku bieżącym o 96 miln. zł więcej. Pracownicy państwowi przez redukcję podatku specjalnego odzyskają w roku bieżącym 74 miln. zł, przez awanse, nowe etaty, dodatki dla praktykantów itp. 52,6 miln. zł. Jeżeli do tych kwot dołączymy pozycje cyfrowe w chwili obecnej nieuchwytne, np. wypłaty dodatkowe dla pracowników samorządowych, bankowych itp., otrzymamy sumę prawie pół miliarda złotych. Na przestrzeni 20-lecia istnienia Polski, przy stabilizacji cen i kosztów utrzymania, podobny fakt skoku dochodów w ciągu jednego roku nie miał jeszcze miejsca.</u> | |
| 198 | - <u xml:id="u-8.51" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie potrzebuję zaś zapewniać, że uruchomiona będzie na szeroką skalę pomoc zimowa dla 900 tysięcy dzieci i dorosłych bezrobotnych, że Rząd występuje z ważnym dla klasy pracowniczej wnioskiem o jednoroczne przedłużenie zniżki czynszów mieszkalnych, że w nowym preliminarzu ponownie znajdują się poważne sumy na awanse nauczycielskie i urzędnicze, oraz całkowite uwolnienie od podatku specjalnego najmniej zarabiających pracowników. W stosunku do r. 1937/38 ogółem zwolnionych od płacenia tego podatku będzie 210 tysięcy pracowników. Ulgi więc przychodzą dla najniżej wynagradzanych, a dla wysokich poborów pozostają wysokie obciążenia.</u> | |
| 199 | - <u xml:id="u-8.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 200 | - <u xml:id="u-8.53" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Choć więc to wszystko nie wyczerpuje życzeń i postulatów świata pracy, w szczególności w stosunku do Państwa i do budżetu — to jednak polityka nasza w tym zakresie jest polityką faktów i cyfr, a nie słów.</u> | |
| 201 | - <u xml:id="u-8.54" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Drugim elementem programowym polityki Rządu jest przedłożony dziś zgodnie z wymogami art. 58 i 50 obowiązującej Konstytucji preliminarz budżetowy na r. 1939/40. Całą technikę preliminowania i informowania w budżecie staraliśmy się i w tym roku udoskonalić i uzupełnić. Sformowanie tego preliminarza, wobec znacznego spadku wpływów z przedsiębiorstw państwowych i ustalonych z góry nowych konieczności państwowych w zakresie wydatków, nie było łatwe. Każdą dalsza realną oszczędność w tym przedłożeniu powitam z uznaniem i zadowoleniem, ale wyznaję, że sam — mimo największych wysiłków — nie mogłem dalej pójść w ograniczeniu wydatków, gdyż powstałby w ten sposób budżet nierealny. Przeciwnie, pomimo tych zabiegów nie wszystkie konieczności państwowe znalazły uwzględnienie cyfrowe w preliminarzu i stąd zjawiła się konieczność pełnomocnictw zawartych w art. 6 p. 1 B. projektowanej ustawy skarbowej. Preliminarz ten będzie przedmiotem szczegółowych dyskusji w parlamencie w ciągu 4 miesięcy i dlatego mogę dziś ograniczyć moje wyjaśnienia do stwierdzenia faktu, że na pierwszym miejscu uwzględniono dodatkowe potrzeby Ministerstwa Oświaty i kultury narodowej.</u> | |
| 202 | - <u xml:id="u-8.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 203 | - <u xml:id="u-8.56" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Natomiast sprawą wielkiej wagi dla całokształtu gospodarstwa polskiego w r. 1939 jest zagadnienie dalszych inwestycyj państwowych, więżących się z przedłożeniem rządowym, znajdującym się również na dzisiejszym porządku obrad Sejmu. Mam tu na myśli projekt ustawy o dotacjach na rzecz Funduszu Obrony Narodowej i o inwestycjach z funduszów państwowych w okresie 3-letnim od 1.VI 1939 do 31.XII 1942 na sumę 2 miliardów złotych. Ustawa ta jest organicznym rezultatem nieco nowego podejścia do planowania inwestycyj państwowych w czasie i przestrzeni oraz konieczności ściślejszego ustalenia hierarchii celów.</u> | |
| 204 | - <u xml:id="u-8.57" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Sam fakt stworzenia planu rozbudowy Okręgu Centralnego i stwierdzenie, że realizacja tego zamiaru nie tylko jest możliwa, ale biegnie milowymi krokami naprzód, nie uspokoiły umysłów twórczych naszych rodaków, tak żądnych wielkości naszego Państwa. Codziennie zjawiają się nowe pomysły, nowe potrzeby, a jednostki i instytucje, zachęcone powodzeniem C. O. P., poczynają nawet realizować różne plany poboczne, oczywiście już bez zabezpieczenia sobie na ten cel pieniędzy. Weksle poczynają podpierać takie inwestycje i być może, że pójdą prędzej czy później do protestu. Z drugiej strony planowanie kilkoletnie np. w oparciu o Fundusz Obrony Narodowej stwarza szereg niedociągnięć w zakresie komunikacyjnym i energetycznym przy planowaniu jednorocznym. Gdybyśmy chcieli zesumować tylko najsłuszniejsze potrzeby inwestycyjne, to w zakresie potrzeb Państwa, samorządu i kredytów budowlanych należało by uruchamiać rocznie — wedle dokonanych w Skarbie obliczeń — około 2% miliarda zł, w zakresie zaś produkcji prywatnej około 2,2 miliarda zł, razem 4.700 miln. zł rocznie. Byłaby to suma odpowiadająca 25% całego dochodu społecznego i 40% dochodu, przechodzącego przez rynek.</u> | |
| 205 | - <u xml:id="u-8.58" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wyznaję, że nie ulegam złudzeniu, iż potęga Państwa i siła Narodu jest wprost proporcjonalna do ilości wydawanych pieniędzy. Są państwa, które wydają bardzo dużo pieniędzy i znajdują się w marazmie lub upadku, i są państwa, wydające znacznie mniej, oględniej i oszczędniej, bez megalomanii słów i projektów, bez niecierpliwej ambicji, a jednak realizujące w wielkim stylu rozwój swej narodowej potęgi.</u> | |
| 206 | - <u xml:id="u-8.59" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Idąc po tej drodze z pełnym wewnętrznym przekonaniem, że zdaliśmy już wstępny egzamin, iż słów nie rzucamy na wiatr, iż umiemy nasze narodowe zamiary wprowadzać w czyn, sądzę, że właśnie wobec wykonania planów pierwotnych i wyczerpania poprzednich finansowych pełnomocnictw nadszedł czas, by zarysować przed Polską plan nowy — może nie rewelacyjny, ale szerszy i głębszy od dotychczasowego.</u> | |
| 207 | - <u xml:id="u-8.60" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nowy plan obejmuje okres lat piętnastu i podzielony będzie na 5 okresów 3-letnich z tym, że w każdym okresie 3-letnim ma dominować jedno z pięciu naczelnych zagadnień w zakresie inwestycyj państwowych i ambicji Narodu Polskiego. Jest rzeczą jasną, iż nie możemy planom naszym nadać cech zbytniej jednostronności. Ten szczególny akcent każdego okresu wyrazi się w tym, że na to właśnie zagadnienie czołowe poświęci się 60% sum zmobilizowanych na inwestycje i roboty publiczne. Pozostałe 40% obsłuży inne zagadnienia i konieczności publiczne oraz cele pomocnicze w stosunku do celu naczelnego.</u> | |
| 208 | - <u xml:id="u-8.61" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Już kilkakrotnie w historii odrodzonej Polski udowodnione zostało w sposób niewątpliwy, że przy koncentracji woli kierowniczej, przy koncentracji pieniędzy i programu powstają dzieła wielkie i montujące siłę moralną, polityczną i materialną Polski. Tak powstał przemysł zbrojeniowy, tak powstała Gdynia, tak realizuje się przebudowa zelektryfikowanego węzła kolejowego w Warszawie, tak powstaje C. O. P., tak powstała Powszechna Wystawa w Poznaniu, tak inwestował się Śląsk, tak właśnie przekształca się np. Warszawa czy Kraków, tak ma powstać na 25-lecie niepodległości — samodzielnym wysiłkiem miasta — wielka wystawa krajowa w Warszawie.</u> | |
| 209 | - <u xml:id="u-8.62" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Tej właśnie idei koncentracji wysiłku i pieniędzy, ustalenia naczelnego celu, synchronicznego planowania odpowiada na I okres przedłożona przez Rząd ustawa o kredytach inwestycyjnych.</u> | |
| 210 | - <u xml:id="u-8.63" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Okres pierwszy więc obejmie lata 1939 — 1942, przy czym zadaniem naczelnym będzie dalsza rozbudowa potencjału obronnego. Produkcja ta ma osiągnąć w tym okresie najwyższą doskonałość techniczną i eksportową. Decydujący wpływ na synchronizowanie planu posiadać będzie więc w tym okresie Ministerstwo Spraw Wojskowych z tym, że co najmniej 60% zmobilizowanych środków materialnych — tak jak to przewiduje projektowana ustawa — obsługiwać będzie cel naczelny.</u> | |
| 211 | - <u xml:id="u-8.64" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W okresie drugim, obejmującym lata 1942 — 1945, dominować winno zagadnienie komunikacyjne. Koleje, mosty, drogi bite, drogi wodne śródlądowe i kanały, dalszy skok w rozbudowie Gdyni, motoryzacja i lotnictwo cywilne, produkcja samochodów — oto podstawowe cele drugiego okresu.</u> | |
| 212 | - <u xml:id="u-8.65" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W okresie trzecim, w latach 1945 — 1948, sama logika celów narzuci nam nowe potrzeby, które zamykają się w tych dwu słowach: oświata ludowa i rolnictwo. Nie zaniedbując tych jakże podstawowych zagadnień i w innych okresach, w tym właśnie 3-leciu należało by skoncentrować największe środki materialne na rozbudowę szkolnictwa wiejskiego powszechnego i zawodowego, na melioracje, na usprawnienie obrotu produktami rolnymi, na spotęgowanie i zróżniczkowanie produkcji agrarnej. Cegła, cement i żelazo w budownictwie wiejskim, maszyna w uprawie i produkcji — oto naczelne hasło tego okresu na wsi polskiej, pozbawionej młodych analfabetów.</u> | |
| 213 | - <u xml:id="u-8.66" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Okres czwarty miałby wysunąć hasło: urbanizacja i uprzemysłowienie Polski. W tym okresie skoncentrowałyby się wielkie inwestycje miejskie, zagadnienia kultury i oświaty najwyższego rzędu, zagadnienia zdrowotne w miastach, a przede wszystkim ostateczna polonizacja struktury miast polskich.</u> | |
| 214 | - <u xml:id="u-8.67" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 215 | - <u xml:id="u-8.68" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wreszcie w okresie piątym, sięgającym r. 1954, dominowałaby akcja ujednostajnienia struktury i dynamiki gospodarczej w Polsce. Byłby to okres walki o zatarcie granic pomiędzy Polską A i B.</u> | |
| 216 | - <u xml:id="u-8.69" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Oczywiście, iż przedstawiony schemat działań ma sens ekonomiczny tylko jako linia kierunkowa i programowa. Życie jest bardziej skomplikowane od wszelkich, jaśniejszych nawet wypracowań teoretycznych na dalszą metę.</u> | |
| 217 | - <u xml:id="u-8.70" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Realizm zawarty jest tu w planie na pierwszy okres 3-letni, w którym ustala się już szczegółowo rozdział kwot na odrębne grupy inwestycyj. Całość zaś wprowadza tylko pewien ład i ustala zasady ogólnej hierarchii i kolejności celów.</u> | |
| 218 | - <u xml:id="u-8.71" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Przeszliśmy już okres 20-lecia samodzielności państwowej bez ustalenia planu generalnego. Dziś wiemy, że stosując nowoczesne metody długofalowego planowania nawet przy użyciu tych samych środków pieniężnych, bylibyśmy dziś znacznie bardziej zmobilizowani gospodarczo niż jesteśmy. Pieniądze, wydawane bezplanowo, wydają małe rezultaty!</u> | |
| 219 | - <u xml:id="u-8.72" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W końcu dla jasności obrazu wypada podkreślić, iż przedstawiony plan finansowy — znowu nieco szerszy niż w latach ubiegłych, ale realny i możliwy do wykonania, a ponadto z tolerancją ewentualnej wcześniejszej realizacji wykonania, gdyby odpowiednie operacje finansowe w kraju lub za granicą dopisały — nie obejmuje wszystkich potrzeb kredytowych na cele inwestycyjne w Państwie. Ustawą tą są objęte tylko te potrzeby, które winny być planowane na okres dłuższy.</u> | |
| 220 | - <u xml:id="u-8.73" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Kredyty budowlane, kredyty na budownictwo wiejskie, kredyty dodatkowe dla Funduszu Pracy nie wymagają dłuższego terminu planowania i będą odrębnie przedkładane co roku, o ile zaistnieje potrzeba upoważnień ustawowych. Natomiast sprawozdania i zamknięcia rachunkowe przedkładane będą Izbom ustawodawczym corocznie łącznie z zamknięciami budżetowymi w wyczerpującej formie.</u> | |
| 221 | - <u xml:id="u-8.74" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Program masz nie zamyka się w przedstawionych dotychczas elementach. Są to sprawy najważniejsze z punktu widzenia odpowiedzialności i zadań Ministra Skarbu, nie wyczerpują jednak prac i tendencyj Rządu.</u> | |
| 222 | - <u xml:id="u-8.75" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Z przedłożeń ustawowych stwierdzą Panowie, że na warsztacie prac znajdują się obok szeregu zadań politycznych niezwykle ważne i zasadnicze sprawy gospodarcze, wymagające intensywnej pracy Izb ustawodawczych. Przyjdą tu pod obrady — już z dzisiejszego porządku dziennego — sprawy dotyczące doniosłych zmian w ustawodawstwie kartelowym oraz w sprawie rentowności w przedsiębiorstwach prywatnych. W dziedzinie finansów komunalnych Rząd realizuje w preliminarzu budżetowym dawne swe zobowiązania i opracowuje zasady głębszej reformy w tej materii. Z referatów budżetowych poszczególnych szefów resortów dowiedzą się Panowie, że w zakresie gospodarczym toczą się prace nad ściślejszym koordynowaniem prac Rządu w odniesieniu do Centralnego Okręgu Przemysłowego, że położony będzie w r. 1939 jeszcze większy nacisk na prace poszukiwawcze geologiczne, a w związku z tym i na intensywniejsze wiertnictwo pionierskie naftowe, że jedną z naczelnych trosk Rządu jest sprawa rozbudowy własnej produkcji surowców zastępczych, że wydane świeżo rozporządzenie wykonawcze do ulg podatkowych dla inwestycyj przyspieszy rozrost i modernizację przemysłu prywatnego, że w fazie końcowej znajdują się badania co do sprzedania niektórych udziałów Skarbu Państwa w naszym gospodarstwie w ręce prywatne i to z możliwością spłaty tych należności papierami państwowymi po kursie al pari, że w Ministerstwie Skarbu toczą się prace nad przygotowaniem projektu prawa budżetowego etc.</u> | |
| 223 | - <u xml:id="u-8.76" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Dwie sprawy szczególnie ważne pragnę jeszcze w najkrótszych słowach podkreślić.</u> | |
| 224 | - <u xml:id="u-8.77" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Przede wszystkim więc sygnalizuję, że na tle powszechnych utrudnień w handlu międzynarodowym nowa umowa polsko - niemiecka i sposób jej załatwienia mogą być przykładem prostoty i dobrej woli we wzajemnych stosunkach gospodarczych. Określiliśmy obustronnie czego potrzebujemy i co możemy wzajemnie skompensować z korzyścią dla obu gospodarstw. W ten sposób przemysł prywatny zyskał możność zakupu maszyn w warunkach kredytowo dogodnych, a rolnictwo uzyska stały dodatkowy eksport swych płodów po cenach wewnętrznych polskich. Sądzę, że ta umowa zostanie szybko wypełniona, a gdy ujawnią się obustronne znaczne korzyści gospodarcze, ramy jej — być może — będą mogły być rozszerzone.</u> | |
| 225 | - <u xml:id="u-8.78" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Drugą ważną sprawą jest gospodarcza asymilacja Śląska Zaolziańskiego.</u> | |
| 226 | - <u xml:id="u-8.79" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 227 | - <u xml:id="u-8.80" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Jest rzeczą zrozumiałą, że tak skomplikowany organizm nie może bez trudności i kryzysu zmienić natychmiast swej ekonomicznej dyspozycji i gospodarczego nastawienia. Zapewniam jednak, że czynniki rządowe czuwają najsumienniej nad tą doniosłą sprawą. Ceny artykułów spożywczych zostały tam już w ostatnich dniach wydatnie obniżone, zniesiono cały szereg uciążliwych podatków, w tym i podatek od węgla, obniżono opłaty od uboju. Również nasz plan inwestycyjny na r. 1939 zostanie dostosowany do potrzeb tej drogocennej dla każdego Polaka ziemi.</u> | |
| 228 | - <u xml:id="u-8.81" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wysoki Sejmie! W tym — być może ciężkim i nużącym — referacie Ministra Skarbu zaledwie przebiegliśmy wspólnie po najważniejszych problematach gospodarczych i finansowych współczesnej Polski.</u> | |
| 229 | - <u xml:id="u-8.82" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Wiemy dobrze i my, zasiadający chwilowo na ławach rządowych w tej Wysokiej Izbie, i Wy, Panowie Posłowie, jak dużą jest rozpiętość pomiędzy tą Polską, którą budujemy we własnej wyobraźni w formie ideału Państwa, a tą, na którą spoglądamy w codziennej rzeczywistości W obecnej kadencji parlamentarnej — pomimo, iż nas nie dzielą antagonizmy personalne i małostkowe — duch samokrytycyzmu winienby być bardziej może zaostrzony niż dawniej. Ciąży bowiem na nas —tj. na Rządzie i na nowym Parlamencie wielka odpowiedzialność.</u> | |
| 230 | - <u xml:id="u-8.83" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Otrzymaliśmy wspólnie niezwykłe w dziejach odrodzonej Polski votum zaufania od przeważającej większości społeczeństwa polskiego. Otrzymaliśmy to votum zaufania na kredyt i to bez zastawu.</u> | |
| 231 | - <u xml:id="u-8.84" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Nie na szumne hasła, nie na znane od dawna partie polityczne, nie na przyrzeczenia, ale na ludzi, na wezwanie Prezydenta Rzeczypospolitej i Marszałka Śmigłego, na hasło zjednoczenia się w służbie dla Polski głosowało społeczeństwo. Ono nam zaufało, że celem naszego wysiłku jest Polska!</u> | |
| 232 | - <u xml:id="u-8.85" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 233 | - <u xml:id="u-8.86" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Winniśmy udowodnić swą dojrzałość i mądrość polityczną, wyrażającą się w tym, że pomimo różnych obowiązków, różnych temperamentów, różnych nastawień potrafimy bez małostkowości, bez swarów, bez personalnych niechęci i rozgrywek, bez zaściankowych interesów pracować razem nad budową i utrwaleniem potęgi Polski.</u> | |
| 234 | - <u xml:id="u-8.87" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Mamy tyle braków materialnych i tyle nie zaspokojonych potrzeb kulturalnych i moralnych. Jest jednak faktem historycznym, potwierdzonym na przestrzeni 40 wieków cywilizacji, że mądrość przewódców narodu znaczy stokrotnie więcej, niż największe bogactwa naturalne. Z nicości i biedy powstawały największe potęgi państwowe w świecie i budowały drogowskazy cywilizacji.</u> | |
| 235 | - <u xml:id="u-8.88" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Największe i najprawdziwsze bogactwo Polski to ludzie. Toczy się na ziemiach polskich walka, jedyna walka, jaką toczyć warto — walka o charakter człowieka, który niebawem dojrzeje w Polsce.</u> | |
| 236 | - <u xml:id="u-8.89" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">We wszystkich naszych działaniach, w prawach i deklaracjach, w budżetach i w inwestycjach nie dopuścimy, by ten nowy, młody zespół ludzi stawał się podobny do tych, którzy już stopniowo schodzą z areny życia, a którzy raczej byli skłonni uwierzyć w potęgę Ligi Narodów i siłę obcego banku, niż w moc i zdolność do czynu własnego Narodu.</u> | |
| 237 | - <u xml:id="u-8.90" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> | |
| 238 | - <u xml:id="u-8.91" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Ktoś mądry powiedział: — „nie oczekujcie wszystkiego od państwa, lecz sami bądźcie silni, jeżeli chcecie mieć silne państwo”.</u> | |
| 239 | - <u xml:id="u-8.92" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">W czasie wycieczki inwestycyjnej w roku bieżącym wszyscy bez różnicy poglądów politycznych i przynależności partyjnych patrzyliśmy z podziwem, jak się mnoży nowy gatunek ludzi w Polsce, ludzi ze Stalowej Woli.</u> | |
| 240 | - <u xml:id="u-8.93" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">A możemy ich spotkać i w Gdyni, i na Śląsku, nad Gopłem, i w Turniszkach, w Dębicy i w Mielcu, w Mościcach i w Rożnowie, w Radomiu i w Starachowicach, w Rzeszowie i w Majdanie, i wśród robotników, i wśród chłopów, i wśród inżynierów, i wśród kierowników fabryk.</u> | |
| 241 | - <u xml:id="u-8.94" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">Oni tworzą naprawdę nową i potężną Polskę.</u> | |
| 242 | - <u xml:id="u-8.95" who="#MinisterSkarbupKwiatkowski">My usuńmy wszystkie zawady, zmobilizujmy wszystkie możliwe środki, otwórzmy wszystkie zapory, by w Polsce powstało wielkie życie w imię wielkich i realnych celów.</u> | |
| 243 | - <u xml:id="u-8.96" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Rozprawę nad projektem ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40 zamierzam odłożyć na dzień jutrzejszy. Obecnie zamierzam zamknąć posiedzenie.</u> | |
| 231 | + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie złożonych interpelacyj.</u> | |
| 244 | 232 | </div> |
| 245 | 233 | <div xml:id="div-9"> |
| 246 | - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Rozprawę nad projektem ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40 zamierzam odłożyć na dzień jutrzejszy. Obecnie zamierzam zamknąć posiedzenie.</u> | |
| 247 | - <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie złożonych interpelacyj.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-9.0" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Juliusza Dudzińskiego do p. Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie wspólnej granicy polsko-węgierskiej.</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-9.1" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Pełeńskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego pobicia ukraińskiej ludności oraz zniszczenia urządzeń spółdzielni czytelń „Proświty” i innych ukraińskich społecznych organizacyj po wsiach powiatu Dolina i miasta Doliny województwa stanisławowskiego przez konny oddział KOP-u pod dowództwem oficerów w pierwszej połowie listopada rb.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-9.2" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Pełeńskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego pobicia oraz przekłucia nogi bagnetem obywatela Michała Lubaczewskiego mieszkańca m. Doliny woj. stanisławowskiego dnia 1 listopada 1938 r. przez kaprala KOP-u.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-9.3" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Witwickiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zajść w gromadach Nabujowice, Dobrowlany, Uroż, Bronica, Załokieć, Schodnica pow. drohobyckiego w październiku i listopadzie 1938 r.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-9.4" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Bolucha do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego uszkodzenia ciała obywatelki Iwanny Błażkiewiczowej, dyrektorki Podolskiego Związku Kooperatyw w Tarnopolu, wskutek pobicia przez oddział wojskowy w dniu 15 listopada rb. na polu pod wsią Kupczyńce pow. tarnopolskiego.</u> | |
| 248 | 239 | </div> |
| 249 | 240 | <div xml:id="div-10"> |
| 250 | - <u xml:id="u-10.0" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Juliusza Dudzińskiego do p. Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie wspólnej granicy polsko-węgierskiej.</u> | |
| 251 | - <u xml:id="u-10.1" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Pełeńskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego pobicia ukraińskiej ludności oraz zniszczenia urządzeń spółdzielni czytelń — „Proświty” i innych ukraińskich społecznych organizacyj po wsiach powiatu Dolina i miasta Doliny województwa stanisławowskiego przez konny oddział KOP-u pod dowództwem oficerów w pierwszej połowie listopada rb.</u> | |
| 252 | - <u xml:id="u-10.2" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Pełeńskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego pobicia oraz przekłucia nogi bagnetem obywatela Michała Lubaczewskiego mieszkańca m. Doliny woj. stanisławowskiego dnia 1 listopada 1938 r. przez kaprala KOP-u.</u> | |
| 253 | - <u xml:id="u-10.3" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Witwickiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zajść w gromadach Nabujowice, Dobrowlany, Uroż, Bronica, Żałokieć, Schodnica pow. drohobyckiego w październiku i listopadzie 1938 r.</u> | |
| 254 | - <u xml:id="u-10.4" who="#SekretarzpWadowski">Interpelacja p. Rolucha do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ciężkiego uszkodzenia ciała obywatelki Iwanny Błażkiewiczowej, dyrektorki Podolskiego Związku Kooperatyw w Tarnopolu, wskutek pobicia przez oddział wojskowy w dniu 15 listopada rb. na polu pod wsią Kupczyńce pow. tarnopolskiego.</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Interpelacje te przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę je p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w Biurze Sejmu.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro o godz. 10 rano z następującym porządkiem dziennym:</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie porządku dziennego.</u> | |
| 255 | 245 | </div> |
| 256 | 246 | <div xml:id="div-11"> |
| 257 | - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Interpelacje te przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę je p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 258 | - <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w Biurze Sejmu.</u> | |
| 259 | - <u xml:id="u-11.2" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro o godz. 10 rano z następującym porządkiem dziennym:</u> | |
| 260 | - <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie porządku dziennego.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-11.0" who="#SekretarzpWadowski">1. Pierwsze czytanie projektu ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40 (dalszy ciąg rozprawy).</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-11.1" who="#SekretarzpWadowski">2. Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-11.2" who="#SekretarzpWadowski">a) o dodatkowym kredycie na rok 1938/39 na koszty wyborów do Sejmu i Senatu,</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-11.3" who="#SekretarzpWadowski">b) o dodatkowym kredycie na rok 1938/39 na zaangażowanie urzędników ryczałtowych w urzędach zagranicznych,</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-11.4" who="#SekretarzpWadowski">c) o dodatkowym kredycie na r. 1938/39 na zwalczanie zaraźliwych chorób zwierzęcych,</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-11.5" who="#SekretarzpWadowski">d) o dodatkowym kredycie na r. 1938/39 na opiekę nad emigrantami za granicą,</u> | |
| 253 | + <u xml:id="u-11.6" who="#SekretarzpWadowski">e) o dotacjach na rzecz Funduszu Obrony Narodowej i o inwestycjach z funduszów państwowych w okresie od dnia 1 kwietnia 1939 r. do dnia, 31 marca 1942 r.,</u> | |
| 254 | + <u xml:id="u-11.7" who="#SekretarzpWadowski">f) o użyciu broni przez Policję Państwową i organa ochrony granic,</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-11.8" who="#SekretarzpWadowski">g) o budowie normalnotorowej kolei Zawiercie — Tarnowskie Góry,</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-11.9" who="#SekretarzpWadowski">h) o budowie normalnotorowej kolei Skierniewice — Łuków,</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-11.10" who="#SekretarzpWadowski">i) o Polskiej Akademii Nauk Technicznych,</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-11.11" who="#SekretarzpWadowski">j) o przedłużeniu obniżenia komornego,</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-11.12" who="#SekretarzpWadowski">k) o zmianie prawa w postępowaniu wywłaszczeniowym,</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-11.13" who="#SekretarzpWadowski">l) o porozumieniach kartelowych,</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-11.14" who="#SekretarzpWadowski">ł) o ustanowieniu prawa zabudowy oraz zbywaniu i zamianie niektórych gruntów państwowych, położonych w obrębie gmin, w których znajdują się polskie porty morskie,</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-11.15" who="#SekretarzpWadowski">m) o parcelacji zadłużonych nieruchomości ziemskich,</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-11.16" who="#SekretarzpWadowski">n) o zmianie ustawy o samoistnym podatku wyrównawczym dla gmin wiejskich,</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-11.17" who="#SekretarzpWadowski">o) o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ograniczeniu nadmiernych wynagrodzeń w przedsiębiorstwach.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-11.18" who="#SekretarzpWadowski">3. Wybór komisyj Sejmu.</u> | |
| 261 | 266 | </div> |
| 262 | 267 | <div xml:id="div-12"> |
| 263 | - <u xml:id="u-12.0" who="#SekretarzpWadowski">1. Pierwsze czytanie projektu ustawy skarbowej z preliminarzem budżetowym na rok 1939/40 (dalszy ciąg rozprawy).</u> | |
| 264 | - <u xml:id="u-12.1" who="#SekretarzpWadowski">2. Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u> | |
| 265 | - <u xml:id="u-12.2" who="#SekretarzpWadowski">a)o dodatkowym kredycie na rok 1938 39 na koszty wyborów do Sejmu i Senatu, b)o dodatkowym kredycie na rok 1938/39 na zaangażowanie urzędników ryczałtowych w urzędach zagranicznych, c)o dodatkowym kredycie na r. 1938/39 na zwalczanie zaraźliwych chorób zwierzęcych, d)o dodatkowym kredycie na r. 1938/39 na opiekę nad emigrantami za granicą, e)o dotacjach na rzecz Funduszu Obrony Narodowej i o inwestycjach z funduszów państwowych w okresie od dnia 1 kwietnia 1939 r. do dnia, 31 marca 1942 r., f)o użyciu broni przez Policję Państwową i organa ochrony granic, g)o budowie normalnotorowej kolei Zawiercie — Tarnowskie Góry, h)o budowie normalnotorowej kolei Skierniewice — Łuków, i)o Polskiej Akademii Nauk Technicznych, j)o przedłużeniu obniżenia komornego, k)o zmianie prawa w postępowaniu wywłaszczeniowym, l)o porozumieniach kartelowych, ł) o ustanowieniu prawa zabudowy oraz zbywaniu i zamianie niektórych gruntów państwowych, położonych w obrębie gmin, w których znajdują się polskie porty morskie, m)o parcelacji zadłużonych nieruchomości ziemskich, n)o zmianie ustawy o samoistnym podatku wyrównawczym dla gmin wiejskich, o)o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ograniczeniu nadmiernych wynagrodzeń w przedsiębiorstwach.</u> | |
| 266 | - <u xml:id="u-12.3" who="#SekretarzpWadowski">3.Wybór komisyj Sejmu.</u> | |
| 267 | - </div> | |
| 268 | - <div xml:id="div-13"> | |
| 269 | - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 270 | - <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 41.)</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 271 | 269 | </div> |
| 272 | 270 | </body> |
| 273 | 271 | </text> |
| ... | ... |
1938-1939/sejm/posiedzenia/pp/193839-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml
| 1 | -<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00003-01"> | |
| 1 | +<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193839-sjm-ppxxx-00003-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>3 posiedzenie Sejmu II RP</title> |
| ... | ... | @@ -23,72 +23,36 @@ |
| 23 | 23 | </fileDesc> |
| 24 | 24 | <profileDesc> |
| 25 | 25 | <particDesc> |
| 26 | - <person xml:id="komentarz" role="speaker"> | |
| 27 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 28 | - </person> | |
| 29 | - <person xml:id="KomisjaBudzetowa" role="speaker"> | |
| 30 | - <persName>Komisja Budżetowa</persName> | |
| 31 | - </person> | |
| 32 | - <person xml:id="KomisjaInwestycyjna" role="speaker"> | |
| 33 | - <persName>Komisja Inwestycyjna</persName> | |
| 34 | - </person> | |
| 35 | - <person xml:id="KomisjaKomunikacyjna" role="speaker"> | |
| 36 | - <persName>Komisja Komunikacyjna</persName> | |
| 37 | - </person> | |
| 38 | - <person xml:id="KomisjaOswiatowa" role="speaker"> | |
| 39 | - <persName>Komisja Oświatowa</persName> | |
| 40 | - </person> | |
| 41 | - <person xml:id="KomisjaPracy" role="speaker"> | |
| 42 | - <persName>Komisja Pracy</persName> | |
| 43 | - </person> | |
| 44 | - <person xml:id="KomisjaPrawnicza" role="speaker"> | |
| 45 | - <persName>Komisja Prawnicza</persName> | |
| 46 | - </person> | |
| 47 | - <person xml:id="KomisjaPrzemyslowoHandlowa" role="speaker"> | |
| 48 | - <persName>Komisja Przemysłowo-Handlowa</persName> | |
| 49 | - </person> | |
| 50 | - <person xml:id="KomisjaRolna" role="speaker"> | |
| 51 | - <persName>Komisja Rolna</persName> | |
| 52 | - </person> | |
| 53 | - <person xml:id="KomisjaSkarbowa" role="speaker"> | |
| 54 | - <persName>Komisja Skarbowa</persName> | |
| 55 | - </person> | |
| 56 | - <person xml:id="KomisjaWojskowa" role="speaker"> | |
| 57 | - <persName>Komisja Wojskowa</persName> | |
| 58 | - </person> | |
| 59 | - <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> | |
| 26 | + <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 60 | 27 | <persName>Marszałek</persName> |
| 61 | 28 | </person> |
| 62 | - <person xml:id="PBrowinski" role="speaker"> | |
| 29 | + <person xml:id="PBrowiński" role="speaker"> | |
| 63 | 30 | <persName>P. Browiński</persName> |
| 64 | 31 | </person> |
| 65 | 32 | <person xml:id="PBura" role="speaker"> |
| 66 | 33 | <persName>P. Bura</persName> |
| 67 | 34 | </person> |
| 68 | - <person xml:id="PDlugosz" role="speaker"> | |
| 69 | - <persName>P. Długosz</persName> | |
| 70 | - </person> | |
| 71 | 35 | <person xml:id="PDudkiewicz" role="speaker"> |
| 72 | 36 | <persName>P. Dudkiewicz</persName> |
| 73 | 37 | </person> |
| 74 | - <person xml:id="PDudzinski" role="speaker"> | |
| 38 | + <person xml:id="PDudziński" role="speaker"> | |
| 75 | 39 | <persName>P. Dudziński</persName> |
| 76 | 40 | </person> |
| 41 | + <person xml:id="PDługosz" role="speaker"> | |
| 42 | + <persName>P. Długosz</persName> | |
| 43 | + </person> | |
| 77 | 44 | <person xml:id="PGdula" role="speaker"> |
| 78 | 45 | <persName>P. Gdula</persName> |
| 79 | 46 | </person> |
| 80 | - <person xml:id="PJahodaZoltowski" role="speaker"> | |
| 47 | + <person xml:id="PJahodaŻółtowski" role="speaker"> | |
| 81 | 48 | <persName>P. Jahoda-Żółtowski</persName> |
| 82 | 49 | </person> |
| 83 | - <person xml:id="PJozefMilewski" role="speaker"> | |
| 50 | + <person xml:id="PJózefMilewski" role="speaker"> | |
| 84 | 51 | <persName>P. Józef Milewski</persName> |
| 85 | 52 | </person> |
| 86 | - <person xml:id="PJozwiak" role="speaker"> | |
| 53 | + <person xml:id="PJóźwiak" role="speaker"> | |
| 87 | 54 | <persName>P. Jóźwiak</persName> |
| 88 | 55 | </person> |
| 89 | - <person xml:id="PksLubelski" role="speaker"> | |
| 90 | - <persName>P. ks. Lubelski</persName> | |
| 91 | - </person> | |
| 92 | 56 | <person xml:id="PLepecki" role="speaker"> |
| 93 | 57 | <persName>P. Lepecki</persName> |
| 94 | 58 | </person> |
| ... | ... | @@ -113,13 +77,16 @@ |
| 113 | 77 | <person xml:id="PSkrypnyk" role="speaker"> |
| 114 | 78 | <persName>P. Skrypnyk</persName> |
| 115 | 79 | </person> |
| 80 | + <person xml:id="PSkwarczyński" role="speaker"> | |
| 81 | + <persName>P. Skwarczyński</persName> | |
| 82 | + </person> | |
| 116 | 83 | <person xml:id="PSobczyk" role="speaker"> |
| 117 | 84 | <persName>P. Sobczyk</persName> |
| 118 | 85 | </person> |
| 119 | 86 | <person xml:id="PSommerstein" role="speaker"> |
| 120 | 87 | <persName>P. Sommerstein</persName> |
| 121 | 88 | </person> |
| 122 | - <person xml:id="PSowinski" role="speaker"> | |
| 89 | + <person xml:id="PSowiński" role="speaker"> | |
| 123 | 90 | <persName>P. Sowiński</persName> |
| 124 | 91 | </person> |
| 125 | 92 | <person xml:id="PStahl" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -128,7 +95,7 @@ |
| 128 | 95 | <person xml:id="PStoch" role="speaker"> |
| 129 | 96 | <persName>P. Stoch</persName> |
| 130 | 97 | </person> |
| 131 | - <person xml:id="PSzymanski" role="speaker"> | |
| 98 | + <person xml:id="PSzymański" role="speaker"> | |
| 132 | 99 | <persName>P. Szymański</persName> |
| 133 | 100 | </person> |
| 134 | 101 | <person xml:id="PWenda" role="speaker"> |
| ... | ... | @@ -137,24 +104,27 @@ |
| 137 | 104 | <person xml:id="PWitwicki" role="speaker"> |
| 138 | 105 | <persName>P. Witwicki</persName> |
| 139 | 106 | </person> |
| 140 | - <person xml:id="PZeligowski" role="speaker"> | |
| 141 | - <persName>P. Żeligowski</persName> | |
| 107 | + <person xml:id="PksLubelski" role="speaker"> | |
| 108 | + <persName>P. ks. Lubelski</persName> | |
| 142 | 109 | </person> |
| 143 | - <person xml:id="PrezesRadyMinistrowiMinisterSprawWewnetrznychgen" role="speaker"> | |
| 144 | - <persName>Prezes Rady Ministrów i Minister Spraw Wewnętrznych gen.</persName> | |
| 110 | + <person xml:id="PŻeligowski" role="speaker"> | |
| 111 | + <persName>P. Żeligowski</persName> | |
| 145 | 112 | </person> |
| 146 | - <person xml:id="SekretarzpZyborski" role="speaker"> | |
| 113 | + <person xml:id="SekretarzpŻyborski" role="speaker"> | |
| 147 | 114 | <persName>Sekretarz p. Żyborski</persName> |
| 148 | 115 | </person> |
| 149 | - <person xml:id="WicemarszalekDlugosz" role="speaker"> | |
| 116 | + <person xml:id="WicemarszałekDługosz" role="speaker"> | |
| 150 | 117 | <persName>Wicemarszałek Długosz</persName> |
| 151 | 118 | </person> |
| 152 | - <person xml:id="WicemarszalekSarzynski" role="speaker"> | |
| 119 | + <person xml:id="WicemarszałekSarzyński" role="speaker"> | |
| 153 | 120 | <persName>Wicemarszałek Sarzyński</persName> |
| 154 | 121 | </person> |
| 155 | - <person xml:id="WicemarszalekSurzynski" role="speaker"> | |
| 122 | + <person xml:id="WicemarszałekSurzyński" role="speaker"> | |
| 156 | 123 | <persName>Wicemarszałek Surzyński</persName> |
| 157 | 124 | </person> |
| 125 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 126 | + <persName>Komentarz</persName> | |
| 127 | + </person> | |
| 158 | 128 | </particDesc> |
| 159 | 129 | </profileDesc> |
| 160 | 130 | </teiHeader> |
| ... | ... |