text_structure.xml 401 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Adolfa Sobieraja.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Protokoły 19 i 20 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! W dniu 27 listopada 1978 roku zmarł poseł Wacław Szymczak, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławGucwa">Wacław Szymczak urodził się w 1928 r. w miejscowości Leszcze w woj. konińskim, w rodzinie robotniczej. Po wyzwoleniu pracował we Wrocławiu, gdzie działał jako członek Związku Młodzieży Polskiej w ruchu młodzieżowym. W 1956 r. rozpoczął pracę w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych w Warszawie jako motorniczy. W 1964 r. wstąpił w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był członkiem Komitetu Dzielnicowego PZPR Warszawa-Żoliborz oraz I sekretarzem organizacji partyjnej w Zakładach Eksploatacji Tramwajów Wola.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławGucwa">W Sejmie zasiadał w Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Komunikacji i Łączności.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#StanisławGucwa">Wacław Szymczak pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz społeczny.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#StanisławGucwa">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Wacława Szymczaka z dniem 27 listopada 1978 r.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#StanisławGucwa">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach (druk nr 112).</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#FranciszekNowak">Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 29 listopada 1978 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach wskutek śmierci posła Sylwestra Kaliskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#FranciszekNowak">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na posiedzeniu w dniu 26 października 1978 r.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#FranciszekNowak">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej, Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 23 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#FranciszekNowak">Z danych Państwowej Komisji Wyborczej wynika, że największą liczbę głosów spośród nie wybranych kandydatów w okręgu wyborczym nr 23 otrzymał obywatel Tadeusz Zwoliński, który przebywa służbowo za granicą. Wobec braku praktycznych możliwości wykonywania mandatu obywatel Tadeusz Zwoliński pismem z dnia 7 grudnia 1978 r. zrzekł się prawa do uzyskania mandatu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#FranciszekNowak">W związku z tym Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej, że następnym z kolei kandydatem do objęcia mandatu jest w okręgu wyborczym nr 23 obywatelka Helena Kurnatowska, zamieszkała w Gliwicach, inżynier chemik w Biurze Projektów Przemysłu Tworzyw i Farb „PROERG” w Gliwicach, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#FranciszekNowak">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatelkę Helenę Kurnatowską w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 112.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 112, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach, a tym samym obywatelka Helena Kurnatowska uzyskała mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#StanisławGucwa">Poseł Helena Kurnatowska zgłosiła się do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatelkę Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#StanisławGucwa">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#StanisławGucwa">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra narodu polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#HelenaKurnatowska">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że poseł Helena Kurnatowska złożyła ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#StanisławGucwa">1) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok (druki nr 107 i 110),</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#StanisławGucwa">2) ustawy budżetowej na rok 1979 (druki nr 108 i 111).</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JózefPińkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając opinię Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sprawie przedłożonych przez Rząd projektów planu i budżetu na 1979 r., pragnę na wstępie podkreślić rzeczowość i wnikliwość, z jaką poszczególne komisje rozpatrzyły odnośne działy tych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JózefPińkowski">W dyskusji wypowiedziało się 320 obywateli posłów. Dokonana w czasie obrad komisji sejmowej oraz prac międzykomisyjnych zespołów rozpatrujących węzłowe problemy planu w dziedzinie warunków życia ludności, struktury produkcji, inwestycji, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, podnoszenia efektywności gospodarowania, budżetu i finansów — analiza przedłożonych projektów umożliwiła opracowanie opinii dla Wysokiej Izby, jak również przedyskutowanie wielu wniosków i propozycji, które w części znalazły wyraz w poprawkach do dokumentów, a ponadto będą pomocne w zapewnieniu prawidłowej realizacji przyszłorocznego narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JózefPińkowski">Charakterystycznymi cechami przyszłorocznego planu i budżetu są:</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JózefPińkowski">— po pierwsze — dążenie do zapewnienia warunków dalszego wzrostu poziomu życia ludności, w szczególności zwiększenia dochodów realnych, w tym płac i świadczeń socjalnych, dalszej poprawy sytuacji rynkowej oraz szybkiego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i komunalnego,</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JózefPińkowski">— po drugie — kontynuowanie działań dla wzmocnienia równowagi ekonomicznej oraz proporcjonalności w rozwoju kraju,</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JózefPińkowski">— po trzecie — dalsze zwiększenie wymogów w dziedzinie podnoszenia efektywności gospodarowania wszystkimi środkami produkcji, a więc zasobami pracy, surowcami, materiałami, całym posiadanym potencjałem produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#JózefPińkowski">Te idee przewodnie projektów planu i budżetu uzyskały pełną aprobatę ze strony komisji sejmowych. Podkreślano w dyskusji ich racjonalność i niezbędność. Zwracano uwagę, że są one wyrazem konsekwentnej realizacji postanowień VII Zjazdu, a ich podstawowy cel sprowadza się do urzeczywistniania, mimo obiektywnie trudniejszych znacznie warunków rozwojowych, sformułowanego przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka zadania zapewniania wyższej jakości warunków życia narodu przez osiąganie wyższej jakości pracy. Właśnie po to, aby te cele podstawowe w naszym socjalistycznym rozwoju osiągać, konieczne jest skierowanie obecnie głównej uwagi na racjonalność gospodarowania, na pogłębienie w każdym przedsiębiorstwie społecznego i jednostkowych rachunków wyników i nakładów, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy to co wytwarzamy i czynimy robimy dobrze, oszczędnie i gospodarnie. Jeżeli osiągniemy dalszy postęp na tej drodze, a jest to nieodzowne, i będziemy gospodarowali wszystkim tym, co posiadamy lepiej, produkowali taniej, dbali o jakość, to osiągniemy planowane cele, a równocześnie szybciej przezwyciężymy napięcia i trudności, jakie powstały w naszym rozwoju w wyniku splotu znanych okoliczności powodowanych wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Podstawowe proporcje planu przewidują dalszy wzrost spożycia w dochodzie narodowym. Na ten cel przeznaczonych będzie 70,9% dochodu narodowego do podziału. Znajduje to wyraz w planowanym wzroście dochodów realnych ludności o 1,1 do 1,4%, w tym płac realnych o 1,5%–2% oraz w istotnym zwiększeniu wydatków budżetowych w dziedzinie spożycia zbiorowego, w tym wypłat z tytułu emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#JózefPińkowski">W tej sytuacji duże zadania stoją przed wszystkimi producentami dóbr rynkowych i usług. Projekt planu przewiduje wzrost dostaw towarów na rynek o ponad 9% oraz usług dla ludności ogółem o około 10%.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#JózefPińkowski">W dyskusji poselskiej w trakcie obrad komisji i zespołów podkreślano, iż wzrost produkcji i dostaw na rynek w ilościach przewidzianych planem jest nieodzowny, postulowano, aby w trakcie realizacji planu poszukiwać dalszych możliwości wzrostu produkcji i dostaw poszukiwanych przez nabywców towarów. Dlatego też z pełną aprobatą odniesiono się do przewidzianej przez Rząd specjalnej rezerwy na ubezpieczenie rynku w postaci 400 mln zł dewizowych oraz odpowiednich nakładów inwestycyjnych i funduszu płac. Uruchomienie tej rezerwy w ciągu roku powinno umożliwić dalsze zwiększenie dostaw towarów na rynek.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#JózefPińkowski">Wzrost poziomu życiowego w ostatnich latach powoduje, iż popyt na towary i usługi staje się coraz bardziej zróżnicowany. Ze znacznie większą siłą przejawiają się na rynku preferencje konsumentów zarówno przywiązanych od lat do standardowych wyrobów powszechnego użytku, których w miarę możliwości nie powinno brakować, jak też w związku z rosnącymi nowymi potrzebami oczekujących coraz bogatszej oferty rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#JózefPińkowski">W tej sytuacji coraz większego znaczenia nabiera doskonalenie struktury asortymentowej produkcji. Wykonywanie dostaw wszystkich przewidzianych planem ważnych asortymentów towarów powinno być przedmiotem systematycznych kontroli tak ze strony przemysłu, jak i handlu. W tym celu konieczne jest doskonalenie kontroli wprowadzonego przez Rząd systemu list towarowych, porządkującego odpowiedzialność za bilansowanie i koordynację produkcji oraz zamówień handlu w poszczególnych grupach ważniejszych artykułów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#JózefPińkowski">W czasie obrad komisji dyskutowano również problem kosztów utrzymania. Zwracano uwagę na potrzebę wzmocnienia kontroli w tej dziedzinie, aby postanowienia planu w tej sprawie były zachowane. Wskazywano przy tym, iż niezbędne jest wzmocnienie kontroli cen ustalanych na towary w trybie zdecentralizowanym. Działania Rządu idą w tym kierunku. Równocześnie podkreślano, iż o poziomie cen decyduje przede wszystkim poziom kosztów wytwarzania. Dlatego najbardziej skutecznym działaniem na rzecz ograniczania wzrostu kosztów utrzymania jest pilnowanie na co dzień kosztów produkcji w każdym zakładzie pracy, przedsiębiorstwie i gospodarstwie rolnym. Niezbędne jest więc wzmożenie działań zmierzających do obniżki kosztów produkcji. Jest to konieczne zwłaszcza dla niwelowania ujemnych skutków wzrostu cen zakupywanych na rynkach zagranicznych surowców.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#JózefPińkowski">Podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludności mają dostawy artykułów żywnościowych. Zwiększą się one w przyszłym roku o ponad 10%, co wpłynie na dalszą poprawę sytuacji w tej dziedzinie. Uzależnione to jest jednak od rozwoju produkcji rolniczej. Zgodnie z projektem planu wzrost produkcji rolniczej w przyszłym roku powinien wynieść 3,9–4,8%.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#JózefPińkowski">Osiągnięcie tego wzrostu produkcji wymagać będzie lepszego wykorzystania wszystkich rezerw produkcyjnych rolnictwa, zwłaszcza dalszej poprawy w zagospodarowaniu ziemi oraz zwiększenia produkcji zbóż i roślin paszowych. Zwiększenie tej produkcji jest konieczne dla umocnienia korzystniejszych obecnie tendencji hodowlanych w chowie trzody chlewnej i zapewnienia dalszego wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich, co warunkować będzie przewidywany planem wzrost dostaw mięsa, mleka i innych produktów na rynek.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#JózefPińkowski">Rok przyszły będzie pierwszym rokiem wprowadzania w życie długofalowego programu rozwoju chowu bydła, do czego nasze rolnictwo ma szczególnie korzystne warunki naturalne. Odpowiedzialne zadania stoją w tej dziedzinie w przyszłym roku przed władzami terenowymi, przed wszystkimi organizacjami i instytucjami rolnictwa, a nade wszystko przed samymi rolnikami i przedsiębiorstwami rolnymi.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#JózefPińkowski">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, jak również międzykomisyjny zespół do spraw gospodarki żywnościowej podkreśliły, i z realizacja planowych zadań wzrostu produkcji rolniczej wymagać będzie zapewnienia rytmicznych dostaw przewidzianych planem przemysłowych środków do produkcji rolniczej, poprawy efektywności gospodarowania wszystkimi czynnikami produkcji w rolnictwie oraz dalszej aktywizacji społecznej wsi, w czym jeszcze większą rolę odgrywać powinien samorząd rolniczy.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#JózefPińkowski">Równocześnie zwracano uwagę, iż występujące nadal napięcia w bilansie zbożowo-paszowym kraju, zmuszające nas w roku przyszłym do kontynuowania wysokiego importu zbóż, wymagają zarówno pogłębienia działań mających na celu bardziej efektywne, oszczędne zużycie pasz, jak też do intensyfikowania przedsięwzięć zmierzających do zwiększenia ich produkcji oraz lepszego przetwórstwa i konserwacji. Podkreślano, że w rozwijanych po XV Plenum KC środkach dla przyspieszenia mechanizacji rolnictwa osiąga się już widoczne postępy w technologii uprawy i zbioru zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych oraz niektórych innych ziemiopłodów. Natomiast w dziedzinie mechanizacji uprawy, zbioru i konserwacji pasz oraz prac hodowlanych, oczekuje się od zainteresowanych resortów zintensyfikowania ich wysiłków.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#JózefPińkowski">Ocena zamierzeń projektu planu i budżetu w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej wykazała, że zapewnione są w nim materialne warunki niezbędne do osiągnięcia przewidywanego postępu. Korzystne są po temu warunki społeczne. Rolnicy darzą zaufaniem i uznaniem realizowaną przez nasze państwo politykę rolną, wytyczaną przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. Świadczy o tym także rozwój specjalizacji i kooperacji gospodarstw indywidualnych, postęp w wynikach produkcyjnych państwowych przedsiębiorstw rolnych oraz umacnianie się spółdzielczości produkcyjnej na wsi. Istnieją więc przesłanki do tego, aby zespalając wysiłki wszystkich rolników do pełniejszego wykorzystania rezerw osiągnąć dalszy postęp w rolnictwie i zwiększyć produkcję żywności zgodnie z zamierzeniami planu.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#JózefPińkowski">Obok rolnictwa i gospodarki żywnościowej szczególne znaczenie dla dalszej poprawy warunków życiowych ma rozwój budownictwa mieszkaniowego. Projekt planu przewiduje w tej dziedzinie budowę co najmniej 337 tys. nowych mieszkań, a ponadto podniesienie standardu znacznej liczby starych mieszkań, w wyniku prowadzonych prac remontowych. Będzie to dalszy, znaczny, gdyż blisko 12-procentowy wzrost liczby budowanych mieszkań. Dzięki temu ponad 1 mln ludności naszego kraju będzie mógł przenieść się do nowych mieszkań w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#JózefPińkowski">Realizacja szybko rosnących zadań budownictwa mieszkaniowego jest możliwa dzięki budowie w latach ubiegłych sieci fabryk domów, rozwinięciu na znacznie większą skalę przemysłu materiałów budowlanych i w ogóle przemysłu mieszkaniowego. Tym niemniej ustalone planem zadania uznać należy jako bardzo mobilizujące i wymagające dużego wysiłku ze strony przedsiębiorstw budowlanych, zapewnienia im rytmicznych dostaw ze strony wszystkich jednostek stanowiących zaplecze budownictwa mieszkaniowego. Bardzo ważną sprawą jest osiągnięcie dalszego postępu w przygotowywaniu uzbrojonych terenów i usprawnienie koordynacji działań, od których zależy kompleksowa realizacja i zagospodarowanie osiedli mieszkaniowych, aby nie powstawały zaległości w obiektach towarzyszących, zwłaszcza handlowo-usługowych i socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#JózefPińkowski">Komisja Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych zwróciła uwagę, iż należy dążyć do przyspieszenia realizacji rządowego programu badawczo-rozwojowego w sprawie kompleksowego rozwoju budownictwa mieszkaniowego, a w szczególności wdrożenia tych wyników prac badawczych, które przyniosą zmniejszenie zużycia materiałów, obniżkę pracochłonności oraz spowodują dalsze skrócenie cykli budowy.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#JózefPińkowski">W działaniach Rządu w dziedzinie rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz budownictwa mieszkaniowego dostrzec można wyraźnie zespolenie wysiłków mających na celu zarówno osiągnięcie postępu w bieżącej realizacji zadań, jak tworzenie podstaw dla coraz lepszego rozwiązywania strategicznych celów perspektywicznych, jakimi są, zgodnie z wolą Wysokiej Izby, problem mieszkaniowy oraz rozwój rolnictwa i poprawa wyżywienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#JózefPińkowski">Nakłady inwestycyjne na kompleks mieszkaniowy wyniosą w roku przyszłym 27% ogólnych nakładów inwestycyjnych, zaś na rolnictwo i gospodarkę żywnościową — 26% tych nakładów. Łącznie więc ponad połowę środków inwestycyjnych przeznaczymy na zadania o znaczeniu ogólnonarodowym, o decydującym wpływie na życie każdej rodziny. Jeśli do tego dodamy zwiększone nakłady na rozbudowę bazy materialnej służb ochrony zdrowia, szpitali i pawilonów, to musimy stwierdzić, iż w planie roku przyszłego nastąpi duża koncentracja środków świadcząca o konsekwencji w działaniach mających na celu realizację podstawowych celów programu społecznego, wytyczonego przez VI i VII Zjazd partii i aprobowanego przez cały naród.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Oceniając przyszłoroczne projekty planu i budżetu z punktu widzenia działań mających na celu zapewnienie niezbędnej ich harmonijności i wymogów proporcjonalności, komisje zwróciły uwagę w szczególności na współzależności w dziedzinie spożycia i akumulacji, strukturę produkcji przemysłowej oraz zadania importu i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#JózefPińkowski">Globalny przyrost tworzonego dochodu narodowego wyniesie ponad 52 mld zł, czyli wzrośnie o 2,8%. W podziale dochodu narodowego obok podkreślonego już wzrostu funduszu spożycia charakterystyczne jest zmniejszenie udziału inwestycji z około 25% w roku bieżącym do około 21% w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#JózefPińkowski">Jest to kierunek działania, który uzyskał poparcie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz pozostałych komisji sejmowych. Zmniejszenie obciążenia inwestycjami gospodarki narodowej w roku przyszłym pozwoli na lepsze zabezpieczenie celów związanych ze spożyciem oraz będzie miało pozytywny wpływ na złagodzenie niektórych napięć w bilansach materiałowych kraju. Rzecz jasna, iż przyjęcie tego założenia przy równoczesnej większej koncentracji nakładów na gospodarkę żywnościową, budownictwo mieszkaniowe oraz rozwój bazy energetycznej i surowcowej kraju zmniejsza możliwości inwestowania w innych działach gospodarki. Komisje poświęciły tym sprawom wiele uwagi i doszły do wniosku, że jest to kierunek społeczny i gospodarczo uzasadniony.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#JózefPińkowski">W dziedzinie inwestycji, jak wiadomo, obecna dekada jest okresem szczególnym. Dzięki przyspieszeniu rozwoju kraju możliwe było znaczne zwiększenie rozmiarów inwestycji. To podejście do spraw inwestycji w ubiegłych latach obecnej dekady umożliwiło zasadniczą rozbudowę potencjału gospodarczego kraju, stworzenie nowoczesnych miejsc pracy dla wchodzących w wiek produkcyjny licznych zastępów młodzieży, ukształtowało materialne warunki do długookresowego wzrostu społecznej wydajności pracy oraz podniesienia jakości i nowoczesności produkcji.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#JózefPińkowski">Obecnie idzie o to, aby — zapewniając rosnące nakłady na realizację podstawowych celów społeczno-gospodarczych — ukształtować nową, dostosowaną do obecnych warunków rozwojowych strukturę inwestowania oraz dzięki środkom podejmowanym dla lepszego wykorzystania nowoczesnego potencjału — zwiększyć rolę czynników pozainwestycyjnych w społeczno-gospodarczym rozwoju. Zadanie to było już uwzględniane w planach ostatnich dwóch lat.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#JózefPińkowski">Jest to jednakże sprawa o zasadniczym znaczeniu dla realizacji planu w 1979 roku. W tej sytuacji dalszego pogłębienia wymaga koncentracja nakładów i wykonawstwa na obiektach oddawanych w najbliższym okresie czasu, ograniczenia do niezbędnego minimum rozpoczynania nowych zadań, aby nie przekraczać poziomu inwestycji. Niezbędne jest dalsze stopniowe zwiększanie udziału w całości inwestycji nakładów modernizacyjnych, które powinny uzyskiwać bezwzględne pierwszeństwo.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#JózefPińkowski">Jedną z kluczowych spraw planu roku przyszłego są również przewidziane zmiany w strukturze produkcji przemysłowej. Idzie o głębsze dostosowywanie tej struktury do dokonywanego zgodnie z postanowieniami V i IX Plenum KC naszej partii przegrupowania sił i środków naszej gospodarki. Otóż przy założeniu wzrostu produkcji przemysłowej o 4,9%, zgodnie z przewidywanymi możliwościami zaopatrzenia surowcowo-materiałowego, zakłada się wzrost produkcji rynkowej o 7,7%, a eksportowej o 9,6%. Produkcja rynkowa i eksportowa stanowić powinna niemal połowę globalnych wartości wytwarzanych wyrobów. Znaczną część globalnej produkcji stanowić będzie produkcja kooperacyjna, której wzrost powinien także wyprzedzać średnie tempo. Dotyczyć to powinno także produkcji części zamiennych. Natomiast zmniejszenie nastąpić powinno w produkcji dóbr inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#JózefPińkowski">Również to zasługujące na poparcie Wysokiej Izby kierunkowe założenie planu stawia przed naszymi przedsiębiorstwami przemysłowymi wysokie wymagania. Chodzi o zwiększenie wysiłków w rozwijaniu produkcji dóbr rynkowych i towarów przeznaczonych na eksport w zakładach o ukształtowanym profilu rynkowym czy proeksportowym, jak też o rozszerzaniu tej produkcji przez inne zakłady. Istotnym zadaniem w tej dziedzinie jest większa aktywizacja produkcyjna drobnej wytwórczości i przemysłu drobnego w ogóle. Nadal pozostaje przy tym ważne zadanie porządkowania produkcji i związków kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#JózefPińkowski">Takie ukształtowanie struktury produkcji mieć będzie podstawowe znaczenie dla rynku wewnętrznego, jak też dla rozwoju handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#JózefPińkowski">W projekcie planu na rok przyszły założono wzrost obrotów handlu zagranicznego o 7%, przy zwiększeniu eksportu o 9,1%, a importu o 5,1%. Przewidywana wyższa dynamika eksportu niż importu spowoduje dalsze, korzystne zmniejszenie się ujemnego salda w obrotach towarowych z zagranicą w roku przyszłym — Wykonanie zwiększonych zadań eksportowych jest jednym z najważniejszych celów przyszłorocznego planu. Dysponujemy dużym nowoczesnym potencjałem gospodarczym. Jego wykorzystanie wymaga zwiększonego importu wielu surowców i materiałów, które tylko na tej drodze możemy pozyskać. Dlatego musimy intensyfikować eksport, stwarzając po temu korzystne społeczne warunki. Dążenie do stałego wzrostu eksportu, podnoszenia jego efektywności, pozyskiwania rynków, powinno być przedmiotem systematycznych działań każdego przedsiębiorstwa i organizacji gospodarczej, które posiadają ku temu odpowiednie możliwości, a także pogłębionego współdziałania przedsiębiorstw handlu zagranicznego i przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#JózefPińkowski">Z drugiej strony niezbędna jest dalsza racjonalizacja importu, oszczędne gospodarowanie wszystkimi importowanymi surowcami, materiałami, rozszerzanie produkcji antyimportowej.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#JózefPińkowski">Zgodnie z projektem przyszłorocznego planu nastąpi dalsze pogłębienie współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Ma to dla naszego kraju fundamentalne znaczenie. Umożliwia nam, podobnie jak innym krajom socjalistycznej wspólnoty, w oparciu o coraz szerszy w światowej skali rynek socjalistyczny, kontynuowanie naszych programów rozwojowych oraz pokonywanie wielu trudności, w tym także rzutujących na nasz handel zagraniczny i gospodarkę w wyniku zjawisk kryzysowych i recesyjnych zachodzących w kapitalistycznym świecie, potęgowanych tendencjami protekcjonistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#JózefPińkowski">Dalszy rozwój tej współpracy będzie następował w oparciu o program wielostronnych przedsięwzięć integracyjnych, dwustronne umowy specjalizacyjno-kooperacyjne oraz porozumienia w dziedzinie rozbudowy bazy surowcowej.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! W czasie obrad nad projektami planu i budżetu na rok przyszły we wszystkich komisjach dominowały problemy związane z podnoszeniem efektywności gospodarowania. Towarzyszyła tej dyskusji świadomość, iż w roku przyszłym powinniśmy zapewnić nie tylko pogłębienie niezbędnych przemian strukturalnych w naszej gospodarce, lecz również postawić sobie wyższe wymogi jakościowe, efektywnościowe i osiągnąć w tej dziedzinie liczący się postęp. Podkreślono, że jest to jedna z najważniejszych realna rezerwa rozwoju kraju, którą musimy coraz lepiej wykorzystywać. Założenia planu i budżetu w tej dziedzinie spotkały się z aprobatą obywateli posłów. Zwrócono przy tym uwagę na konieczność wielostronnego traktowania zadań w tej dziedzinie nie tylko w kategoriach wskaźników produkcyjno-ekonomicznych, lecz również jako procesu społecznego, zmierzającego do ukształtowania warunków bardziej wydajnej, lepiej zorganizowanej pracy, podporządkowanej ściśle kryteriom społecznej użyteczności w działalności każdego przedsiębiorstwa, zakładu, instytucji czy gospodarstwa rolnego. Istota tego zagadnienia sprowadza się do podniesienia jakości pracy nas wszystkich. W dziedzinie produkcji zadania te polegają na podnoszeniu jakości produkowanych wyrobów i lepszym dostosowywaniu ich walorów użytkowych do potrzeb ludności i gospodarki. Postulowano, aby postęp w tej dziedzinie był coraz szerzej uwzględniany w ocenach działalności gospodarczej przedsiębiorstw i wynikach realizacji planu, aby wymogi dobrej jakościowo pracy były bardziej przestrzegane w zakładowych systemach wynagradzania za pracę i premiowania.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#JózefPińkowski">Konieczne jest także wzmożenie kontroli nad jakością produkcji. Korzystniejsze ramy prawne dla działań w tej dziedzinie stworzy ustawa o jakości produkcji i usług, której projekt jest rozpatrywany obecnie przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisję Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#JózefPińkowski">W roku przyszłym powinniśmy osiągnąć dalszy wzrost wydajności pracy o 5,3% w przemyśle i 3,4% w budownictwie. Zadania te oceniono jako realne wobec osiąganego dotychczas wzrostu wydajności oraz postępu, jaki następuje w dziedzinie technicznego uzbrojenia pracy oraz wzrostu kwalifikacji zatrudnionych. Jednocześnie ten wzrost wydajności jest społecznie niezbędny, gdyż wchodzimy w szybko zmniejszające się przyrosty zasobów pracy i musimy na tym czynniku coraz bardziej opierać nasz rozwój, zapewniając przy tym niezbędne potrzeby w dziedzinie wzrostu zatrudnienia dla sfery usług dla ludności oraz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#JózefPińkowski">Zachodzi więc potrzeba większego zdyscyplinowania gospodarki zasobami i czasem pracy, rozwinięcia inicjatyw zmierzających do usprawnień techniczno-organizacyjnych, ruchu racjonalizatorskiego w tej dziedzinie, aby wzrost wydajności mógł być osiągany dzięki lepszej, sprawniej zorganizowanej pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#JózefPińkowski">Wiele uwagi obywateli posłów w ocenie projektu planu skupiła sytuacja surowcowa i paliwowo-energetyczna w kraju. Jesteśmy państwem, które już osiągnęło stosunkowo wysoki poziom rozwoju gospodarczego. Nasz potencjał i siły wytwórcze są duże. Dlatego na każdy jeden procent wzrostu naszej produkcji przemysłowej i budowlanej zużywamy dodatkowo znaczne ilości surowców, energii i paliw. Musimy je pozyskiwać, łożąc odpowiednie nakłady na ten cel w przypadkach, gdy możemy korzystać z krajowych zasobów surowcowych. Związane to jest z kapitałochłonnymi na ogół inwestycjami w działach surowcowej gospodarki, których nie wolno nam jednak zaniedbywać i plan to przewiduje. W przypadku gdy nie ma takiej możliwości, musimy surowce te i materiały importować, a jest to z reguły kosztowny i trudny import.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#JózefPińkowski">Oba więc przypadki przemawiają za tym, aby sprawom związanym z gospodarką surowcami i materiałami nadać najwyższą rangę w każdym zakładzie i przedsiębiorstwie. Można powiedzieć więcej — w każdym gospodarstwie domowym. Zwracano na to uwagę w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#JózefPińkowski">Zadania obniżki zużycia materiałów i kosztów materiałowych w roku przyszłym, ustalone na 1,5% w przemyśle i 0,5% w budownictwie, powinno się traktować w miarę możliwości jako minimalne. Wykorzystując istniejące nadal w tej dziedzinie rezerwy proste, należy przyspieszyć — zgodnie z wnioskami komisji sejmowych — prace nad aktualizacją norm zużycia wielu surowców i materiałów, wyższe wymogi postawić przed biurami projektowymi i konstrukcyjnymi, które nie zawsze uwzględniają możliwości stosowania oszczędniejszych materiałowo rozwiązań. Równocześnie niezbędne jest dążenie do podniesienia jakości materiałów, uzyskiwania wyższych parametrów wytrzymałościowych i trwałości, w czym wielką rolę do odegrania ma całe zaplecze naukowo-techniczne przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#JózefPińkowski">W projekcie planu na rok przyszły zakłada się dalsze zwiększenie udziału nauki i techniki w realizacji zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z postanowieniami XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR przewiduje się odpowiednie nakłady na prace badawczo-rozwojowe i taką ich koncentrację, aby sprzyjała ona postępowi jakościowemu we wszystkich podstawowych dziedzinach związanych tak z warunkami życia ludności, jak i dalszym wzrostem sił wytwórczych kraju. Przewiduje się w związku z tym wdrożenie 353 ważniejszych zadań badawczych oraz 390 zadań obejmujących uruchomienie produkcji nowych wyrobów i technologii.</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Zadania rozwojowe planu zostały w pełni uwzględnione w projekcie budżetu jako podstawowego planu finansowego państwa. Zwiększone zadania, zwłaszcza w dziedzinie rozwoju spożycia społecznego, budownictwa mieszkaniowego oraz gospodarki żywnościowej wymagają istotnego wzrostu wydatków budżetowych państwa. Przewiduje się wzrost tych wydatków o 7,6%. W tych ramach wydatki na działalność socjalno-kulturalną wzrosną o ponad 10%, w tym środki na ochronę zdrowia i opiekę społeczną o 12,6%, szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie o 12,3%, szkolnictwo wyższe o 10,4%.</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#JózefPińkowski">Ważnym społecznie zadaniem budżetu będzie kontynuowanie szerokiego programu ubezpieczeń społecznych, w ramach którego wydatki funduszów emerytalnych wzrosną o 22%. W roku przyszłym, w oparciu o rozwinięty w sposób zasadniczy w ostatnich latach system świadczeń emerytalnych, realizowane będą zadania obejmujące całe nasze społeczeństwo. Znacznie wzrosną przy tym świadczenia emerytalne i socjalne dla rolników.</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#JózefPińkowski">Rosnącą pozycję wydatków budżetowych stanowią dotacje do konsumpcji i spożycia w ogóle, związane z utrzymaniem cen artykułów żywnościowych w warunkach wzrostu kosztów ich wytwarzania oraz z dopłatami do gospodarki komunalnej i mieszkaniowej. Wydatki te łącznie obejmują 320 mld zł. Łącznie więc dotacje i wydatki związane z konsumpcją indywidualną i społeczną stanowią podstawową część wydatków budżetowych państwa. Ich porównanie z liczbą obywateli naszego kraju wskazuje, że przeciętnie rocznie państwo nasze przeznaczy w roku przyszłym z budżetu, a więc poza funduszem płac i wynagrodzeń, około 16 tys. zł na 1 mieszkańca na cele związane ściśle z warunkami życia.</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#JózefPińkowski">Obrazuje to humanistyczne cele naszej polityki społecznej oraz dużą skalę przedsięwzięć realizowanych przez nasze socjalistyczne państwo, wpływających obok płac i wynagrodzeń na warunki życia każdej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#JózefPińkowski">Po stronie dochodowej budżet przewiduje wzrost o 8,2%. Wzrost dochodów będzie osiągnięty głównie — gdyż w 95%, dzięki wpłatom przedsiębiorstw uspołecznionych w wyniku wzrostu produkcji i przewidywanej obniżki kosztów wytwarzania. Dochody od gospodarki nie uspołecznionej zostały zapreliminowane przy założeniu, iż ogólnie obowiązujące zasady opodatkowania nie ulegają zmianie. Kontynuowana będzie aktywna polityka udogodnień podatkowych dla rolników intensyfikujących swe gospodarstwa i rzemieślników rozwijających usługi dla ludności.</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#JózefPińkowski">W dążeniu do umocnienia gospodarki finansowej rad narodowych utrzymuje się obowiązującą zasadę udziałów budżetów terenowych w ponadplanowych dochodach i kosztach zaoszczędzonych wydatków. Ponadto przewiduje się rozszerzenie uprawnień do wydatkowania środków funduszu zasobowego na wyposażenie w środki obrotowe nowo uruchamianych przedsiębiorstw i brygad remontowo-budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#JózefPińkowski">Istotnym czynnikiem aktywizacji terenu będą również możliwości budowy drobnych zakładów przetwórstwa rolnego, zgodnie z postanowieniami XI Plenum KC oraz działania związane z doskonaleniem pracy gmin i miast stanowiących gminy.</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#JózefPińkowski">Budżet na rok przyszły, zapewniając pokrycie niezbędnych planowanych potrzeb jest jednocześnie oszczędny. Pogłębienie oszczędności jest ważnym zadaniem przyszłorocznego budżetu. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, udzielając poparcia dla wniesionego przez Rząd projektu budżetu, zwróciła uwagę na konieczność dalszego umocnienia dyscypliny budżetowej i poszukiwania dalszych możliwości oszczędności, zwłaszcza na wydatkach administracyjnych. Pozytywnie oceniono propozycje zmniejszenia zatrudnienia w administracji państwowej i gospodarczej. Podkreślano konieczność zwiększenia skuteczności kontroli bankowej, zwłaszcza w dziedzinie nie uzasadnionych wydatków, dyscypliny płacowej i inwestycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Plany społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżet państwa są instrumentami organizowania zbiorowego działania ogółu ludzi pracy w urzeczywistnianiu celów rozwojowych. Owo zbiorowe działanie, praca całego narodu jest czynnikiem decydującym.</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#JózefPińkowski">Dlatego też istotną sprawą jest ukształtowanie korzystnych, społecznych warunków realizacji przyszłorocznych zadań. Obywatele posłowie podczas dyskusji w komisjach dzielili się swoimi odczuciami ze spotkań poselskich stwierdzając, iż w społeczeństwie istnieje zrozumienie konieczności rozwinięcia szerszych działań zmierzających do pogłębienia gospodarności, wzmocnienia dyscypliny produkcyjnej, lepszego ładu i porządku, bardziej skutecznego zwalczania występujących zjawisk niegospodarności i marnotrawstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#JózefPińkowski">Podkreślano więc potrzebę jeszcze większego zaangażowania organów samorządu robotniczego w kształtowanie planów przedsiębiorstw i zakładów, a organów samorządu spółdzielczego i rolniczego w odniesieniu do wsi, potrzebę podnoszenia społecznej i obywatelskiej odpowiedzialności za realizację zadań planowych.</u>
          <u xml:id="u-7.56" who="#JózefPińkowski">Równocześnie zwracano uwagę, że zamierzone przez Rząd kontynuowanie prac w dziedzinie doskonalenia metod planowania i zarządzania przyczyniać się będzie do dalszego umacniania centralnego sterowania sprawami o podstawowym znaczeniu dla rozwoju kraju, dyscypliny realizacji zadań planowych przy równoczesnym szerokim rozwijaniu inicjatywy pracowniczej.</u>
          <u xml:id="u-7.57" who="#JózefPińkowski">Z poparciem odnoszono się do przewidywanego dalszego rozszerzania i doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw, dalszych usprawnień w funkcjonowaniu handlu, budownictwa, transportu i usług.</u>
          <u xml:id="u-7.58" who="#JózefPińkowski">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z zadowoleniem przyjęła oświadczenie przedstawiciela Rządu na swym posiedzeniu, że dla zapewnienia warunków należytej realizacji planu i budżetu od pierwszych dni przyszłego roku będzie przyjęty przez Rząd konkretny plan działania w tej mierze. W planie tym wzięte będą pod uwagę liczne wnioski i propozycje zgłoszone przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-7.59" who="#JózefPińkowski">Komisja w oparciu o wnioski pozostałych komisji sejmowych pozytywnie opiniuje przedłożone przez Rząd projekty planu i budżetu na 1979 r. Są one zgodne z postanowieniami XIII Plenum KC PZPR, które wytyczyło kierunki społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na najbliższy okres.</u>
          <u xml:id="u-7.60" who="#JózefPińkowski">Postanowienia planu i budżetu wsparte lepszą pracą całego społeczeństwa, inicjatywami i czynami podejmowanymi dla uczczenia 35 rocznicy powstania Polski Ludowej przyniosą dalszy postęp w rozwoju kraju i w kształtowaniu warunków życia ludności. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów proponuje Wysokiej Izbie zaaprobowanie przedłożonych projektów planu i budżetu wraz z poprawkami wyszczególnionymi w sprawozdaniach doręczonych obywatelom posłom jako druki nr 107 i 108 oraz dodatkowo zgłoszoną i doręczoną obywatelom posłom autopoprawkę Rządu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-7.61" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję sprawozdawcy generalnemu, posłowi Józefowi Pińkowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławGucwa">Otwieram łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Zdzisław Kurowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZdzisławKurowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W ocenie Klubu Poselskiego PZPR, przedłożone obywatelom posłom projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979, zapewniają dalszą realizację celów wytyczonych uchwałą VII Zjazdu i postanowieniami Komitetu Centralnego naszej partii. Planowane zadania gospodarcze i proporcje rozwoju właściwie konkretyzują długofalową strategię społeczno-gospodarczą partii. Uwzględniają jednocześnie aktualną sytuację gospodarczą oraz trudniejsze wewnętrzne i zewnętrzne warunki, w jakich przychodzi nam realizować zadania bieżącej pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#ZdzisławKurowski">Obradujące przed kilkoma dniami XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, wyprowadzając wnioski z oceny aktualnej sytuacji gospodarczej, wskazało na potrzebę wzrostu partyjnej i obywatelskiej odpowiedzialności wszystkich ludzi pracy, a przede wszystkim kierowniczych kadr za pomyślną realizację trudnych i złożonych zadań przyszłorocznego planu.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#ZdzisławKurowski">Waga i znaczenie tego zadania wynika także z faktu, że celem nadrzędnym planu i budżetu na rok przyszły jest dalsza poprawa warunków życia społeczeństwa. Znajduje to odzwierciedlenie w planowanym wzroście płac oraz dochodów rolników. Szczególnie szybko wzrastać będą świadczenia społeczne, a zwłaszcza renty i emerytury. Dalszemu podniesieniu ulegnie płaca minimalna. Tak więc przy ograniczonych możliwościach ogólnego wzrostu dochodów w projekcie planu zawarta jest słuszna i sprawiedliwa społecznie koncepcja szybszej poprawy życia tych grup społeczno-zawodowych, których dochody są niższe od przeciętnych.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#ZdzisławKurowski">Jednocześnie duże wysiłki podejmuje się dla zapewnienia realizacji długofalowego programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz przyspieszenia budowy bazy szpitalnej.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#ZdzisławKurowski">Zasada nadrzędności celów społecznych znajduje syntetyczny wyraz w proporcjach podziału dochodu narodowego. Planowany wzrost spożycia jest szybszy niż wzrost dochodu narodowego do podziału. W rezultacie jego udział w dochodzie narodowym ulegnie dalszemu zwiększeniu. Przyjęte proporcje podziału dochodu narodowego dobitnie potwierdzają duży wysiłek, jaki w obecnych warunkach podejmujemy na rzecz ochrony i poprawy poziomu życia społeczeństwa. Oznaczają one, że również w warunkach trudności i napięć utrzymujemy niezmiennie priorytet celów społecznych w bieżącej polityce gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#ZdzisławKurowski">Wśród celów społecznych najwyższą rangę konsekwentnie nadajemy umacnianiu rodziny. Zadanie to realizujemy rozwijając system świadczeń społeczno-socjalnych, doskonaląc prawodawstwo, zwiększając produkcję artykułów ułatwiających prowadzenie gospodarstwa domowego, wzbogacając możliwości wypoczynku.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#ZdzisławKurowski">Występujące jednak nadal wielkie społeczne potrzeby nakazują podjęcie zwiększonych wysiłków umacniających rolę i funkcję socjalistycznej rodziny. Tematyce tej Komitet Centralny naszej partii poświęci w przyszłym roku jedno ze swych plenarnych posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#ZdzisławKurowski">Istotne znaczenie dla poprawy warunków życia społeczeństwa będą miały przyjęte w projekcie planu zadania i kierunki działań na rzecz umocnienia równowagi rynkowej. Jest to zadanie o szczególnie doniosłym znaczeniu nie tylko gospodarczym, ale także społecznym. Rozwiązywaniu tego złożonego problemu poświęcono wiele uwagi w toku prac nad przedłożonym Wysokiej Izbie projektem planu.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#ZdzisławKurowski">Założona w projekcie planu na 1979 rok dynamika dostaw towarów i usług rynkowych wyprzedza dynamikę dochodów ludności, co stwarza przesłanki do poprawy sytuacji rynkowej. O realizacji tego celu zadecydują jednak dyscyplina wypłat, w tym przede wszystkim utrzymanie planowej wielkości funduszu płac oraz maksymalne wykorzystanie wszystkich możliwości rozwoju produkcji rynkowej, a także szybsza poprawa jakości wyrobów i lepsze niż w bieżącym roku dostosowanie asortymentu produkcji do potrzeb społecznych. Niezbędne w związku z tym jest zwiększenie organizacyjnych i produkcyjnych wysiłków jednostek administracji wszystkich szczebli, organizacji gospodarczych, a przede wszystkim zakładów wytwarzających towary na zaopatrzenie ludności. Wymaga to jednocześnie lepszej współpracy handlu z przemysłem, a także dalszej poprawy funkcjonowania handlu. W wielu asortymentach towarowych chodzi nie tylko o wykonanie założeń planu, ale ich przekroczenie, co znajduje ubezpieczenie w rezerwie będącej w dyspozycji Komitetu do Spraw Rynku i w innych działaniach efektywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#ZdzisławKurowski">Mając na uwadze wielkie znaczenie przemysłu drobnego dla poprawy zaopatrzenia rynku, Komitet Centralny rozpatrzy program jego dalszego rozwoju na najbliższym plenarnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#ZdzisławKurowski">Zadaniem o pierwszoplanowym znaczeniu dla poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego jest dalszy wzrost produkcji żywności, a zwłaszcza rozwój hodowli. Projekt planu stwarza niezbędne ku temu warunki. Przewiduje się dalsze zwiększenie dostaw pasz dla rolnictwa, m.in. na drodze ich importu. Utrzymanie wzrostowych tendencji w hodowli posiada zasadnicze znaczenie w dalszej poprawie zaopatrzenia rynku w mięso i jego przetwory. Nadal szczególnym zadaniem rolnictwa jest racjonalne wykorzystanie każdego hektara ziemi i wszystkich możliwości wzrostu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#ZdzisławKurowski">Zwiększony dla rolnictwa dopływ środków produkcji, w połączeniu z pracowitością rolników, ich inicjatywą i gospodarską zaradnością, powinien zaowocować wydatnym wzrostem produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#ZdzisławKurowski">Wśród celów społecznych, podobnie jak w roku bieżącym, również w planie na rok przyszły, szczególny priorytet nadano realizacji programu budownictwa mieszkaniowego. W projekcie planu zakłada się wzrost oddanych do użytku mieszkań o blisko 30 tys. Zwiększone zostaną również odpowiednio nakłady inwestycyjne na cały kompleks mieszkaniowy.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#ZdzisławKurowski">Realizacja założonych zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego wymagać będzie bardziej efektywnego wykorzystania środków przeznaczanych na ten cel. Szczególne znaczenie w tym zakresie ma poprawa organizacji i rytmiczności wykonawstwa, jakości oddawanych mieszkań, skracanie cykli budowy oraz obniżanie kosztów budownictwa. Więcej uwagi poświęcać powinniśmy także realizacji planu budownictwa towarzyszącego. Obecna sytuacja w tej dziedzinie nie może nas zadowalać. Obywatele posłowie spotykają się nieraz z krytycznymi uwagami na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#ZdzisławKurowski">Uzyskanie postępu na tym odcinku stanowić powinno ważny kierunek działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców, zwłaszcza w nowych osiedlach i dzielnicach mieszkaniowych. Ważnym zadaniem w roku przyszłym będzie także zapewnienie pełnego wykonania zadań rzeczowych w zakresie budownictwa szpitalnego.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#ZdzisławKurowski">Obywatele Posłowie! Nakreślone w planie na rok 1979 cele społeczne mają oparcie w dalszym rozwoju potencjału gospodarczego kraju oraz we wzroście produkcji. Zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez V i IX Plenum KC oraz wymogami umocnienia równowagi ekonomicznej projekt planu pogłębia przemiany strukturalne w rozwoju gospodarki, zwłaszcza w produkcji przemysłowej. Znajduje to wyraz w znacznie szybszym rozwoju produkcji rynkowej i eksportowej niż produkcji przeznaczonej na cele pozostałe. Ważne znaczenie mieć będzie także priorytet nadany w projekcie planu produkcji części zamiennych.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#ZdzisławKurowski">Istotne zmiany zachodzą w strukturze rozdysponowania nakładów inwestycyjnych. Pomimo zmniejszenia ich globalnej wielkości, co było nieodzowne dla zapewnienia dalszego wzrostu spożycia, zwiększono środki produkcyjne na rozwój gospodarki żywnościowej oraz budownictwa mieszkaniowego. Po raz pierwszy w historii gospodarczej naszego kraju na te dwie dziedziny przeznaczy się ponad połowę całości rocznych nakładów inwestycyjnych. Jednocześnie wyższe niż w roku ubiegłym nakłady przeznacza się na rozwój bazy surowcowo-energetycznej, niezbędnej dla harmonijnego rozwoju gospodarki, a zwłaszcza poprawy jej bieżącego zaopatrzenia. Wykonanie wszystkich rzeczowych zadań inwestycyjnych wymagać będzie znacznego umocnienia dyscypliny realizacji planu w tym zakresie oraz istotnej poprawy efektywności procesu inwestycyjnego. Powinniśmy osiągnąć obniżkę kosztów inwestycji, szczególnie na drodze racjonalniejszego projektowania i poprawy organizacji wykonawstwa. Usprawnieniu realizacji inwestycji powinno sprzyjać zawężenie frontu inwestycyjnego i koncentracja potencjału wykonawczego, przede wszystkim na obiektach przewidzianych do uruchomienia w przyszłym roku. Uzyskanie postępu w tym zakresie powinno przyczynić się do poprawy efektywności inwestowania jako ważnego czynnika umacniającego ogólną równowagę ekonomiczną kraju. Dla pomyślnej realizacji całokształtu zamierzeń społeczno-gospodarczego rozwoju kraju niezwykle ważne znaczenie mają założenia planu handlu zagranicznego. Założony w projekcie planu wysoki wzrost obrotów handlu zagranicznego i poprawa salda wymiany z zagranicą jest priorytetowym zadaniem całej naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#ZdzisławKurowski">Dalsze umocnienie równowagi w handlu zagranicznym wiążemy przede wszystkim z koniecznością wzrostu eksportu. Jest to główna droga umacniania równowagi płatniczej naszego kraju i planowanego zmniejszenia ujemnego salda w obrotach z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#ZdzisławKurowski">Wzrost eksportu jest zatem podstawową wytyczną do działania w sferze handlu zagranicznego. Jego realizacja wymagać będzie spotęgowania wysiłków na rzecz szybszego rozwoju produkcji eksportowej, podniesienia jej jakości i rytmiczności dostaw, poprawy obsługi eksportu i zabezpieczenia sprawnego transportu. Ważnym czynnikiem w realizacji tych zadań jest podniesienie na wyższy poziom pracy przedsiębiorstw handlu zagranicznego i wszystkich jego przedstawicielstw. Usprawnienie działalności tych ogniw powinno przyczynić się do poprawy efektywności wymiany towarowej z zagranicą, co znajdzie swój wyraz w wyższych cenach dewizowych, korzystniejszych warunkach płatniczych i ogólnie lepszej opłacalności.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#ZdzisławKurowski">Istotne możliwości umocnienia równowagi w handlu zagranicznym tkwią również w bardziej oszczędnym gospodarowaniu środkami pochodzącymi z importu. Racjonalniej niż dotychczas powinniśmy wykorzystywać importowane surowce i materiały.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#ZdzisławKurowski">Konieczne jest także lepsze skoordynowanie zakupów maszyn i urządzeń z programami budowy i modernizacji zakładów.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#ZdzisławKurowski">Fundamentalne znaczenie dla dalszego naszego rozwoju mają stosunki gospodarcze ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami wspólnoty socjalistycznej. Współpraca ta stanowi niezmiernie ważki czynnik rozwoju naszego kraju. Plan zakłada dalsze pogłębienie współpracy gospodarczej z bratnimi krajami, co przejawia się w znacznym wzroście planowanych obrotów towarowych i usługowych oraz w rozwoju nowych, wyższych form współpracy. Rozszerzeniu ulegnie specjalizacja i kooperacja produkcji z krajami socjalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#ZdzisławKurowski">W pogłębianiu więzi produkcyjnych naszej gospodarki z krajami RWPG tkwią znaczne rezerwy podniesienia efektywności procesów wytwarzania. Powinniśmy czynić wszystko, aby maksymalnie wykorzystać te szanse.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#ZdzisławKurowski">Urzeczywistnianiu programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju zawartego w uchwale VII Zjazdu służy pokojowa polityka naszej partii i państwa. Na niedawno odbytym XIII Plenum KC daliśmy wyraz jednomyślnego poparcia dla stanowiska zajętego przez delegację PRL pod kierownictwem towarzysza Edwarda Gierka na ostatnim posiedzeniu Doradczego Komitetu Politycznego Państw Stron Układu Warszawskiego. Polityka odprężenia i współpracy, którą prowadzi Polska, Związek Radziecki i inne bratnie kraje socjalistyczne, przyczynia się do pokojowego rozwoju świata.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#ZdzisławKurowski">W aktualnej sytuacji międzynarodowej, a zwłaszcza w sytuacji zwiększających się nakładów na zbrojenia w krajach NATO, dalszego doskonalenia wymaga funkcjonowanie Układu Warszawskiego oraz zjednoczonych sił zbrojnych. Troskę o niepodległość, bezpieczeństwo i pokojowy rozwój kraju uważamy za swą najwyższą powinność wobec całego narodu. Kierując się tym dążeniem, Polska będzie wnosiła coraz większy wkład do budowy trwałego pokoju w Europie i na świecie.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#ZdzisławKurowski">Wysoki Sejmie! Ważnym czynnikiem realizacji przyszłorocznych zadań planu jest polityka budżetowa, której założenia odzwierciedla przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy budżetowej na 1979 rok. Projekt budżetu państwa na rok przyszły, zakładane w nim dochody i wydatki stwarzają przesłanki do umacniania równowagi ekonomiczno-finansowej kraju, a jednocześnie zapewniają niezbędne środki dla wykonania planowanych zadań.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#ZdzisławKurowski">Pełne sfinansowanie wszystkich zadań zawartych w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły wymaga nie tylko planowanego wzrostu dochodów budżetowych, ale także wzmocnienia reżimu oszczędności w wydatkach budżetowych, szczególnie w dziedzinie administracji i innych wydatków nieprodukcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#ZdzisławKurowski">Obywatele Posłowie! Zasadnicze znaczenie dla pomyślnego wykonania zadań 1979 r., co mocno podkreślił w swym wystąpieniu poseł sprawozdawca, mieć będzie dalszy postęp w poprawie efektywności gospodarowania. Szersze sięgnięcie po jakościowe czynniki rozwoju staje się obiektywną koniecznością wobec założonych wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań naszego rozwoju, wobec aktualnych możliwości inwestycyjnych, importowych oraz trudności surowcowo-materiałowych i energetycznych. Jest to zarazem jedyna droga skutecznego przezwyciężania napotykanych trudności i napięć, niezbędny kierunek działania dla umocnienia równowagi ekonomicznej kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#ZdzisławKurowski">W tej sytuacji wysiłki nasze koncentrować powinniśmy na jak najlepszym spożytkowaniu posiadanych środków, na uzyskaniu z nich jak największych efektów w postaci wysoko jakościowych i społecznie potrzebnych towarów. Szczególnego znaczenia nabiera oszczędne gospodarowanie energią i paliwami, a także sprawne funkcjonowanie transportu jako ważnych czynników warunkujących postęp w efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-9.29" who="#ZdzisławKurowski">Dużo zależy w tym względzie od rytmicznego zaopatrzenia materiałowo-technicznego, usprawnienia funkcjonowania kooperacji wewnętrznej, od doskonalenia systemu bilansowania zarówno w skali całej gospodarki narodowej, jak i poszczególnych resortów i branż. Postęp na tych odcinkach określać będzie bowiem w głównej mierze tempo społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w najbliższych latach.</u>
          <u xml:id="u-9.30" who="#ZdzisławKurowski">Działaniom na rzecz wyższej efektywności gospodarowania powinniśmy nadać charakter kompleksowy i powszechny. Konieczne jest tworzenie odpowiednich ku temu warunków organizacyjnych i systemowych. Chodzi o to, aby sprzyjały one spożytkowaniu ogromnego, intelektualnego potencjału ludzi pracy, wyzwalaniu i wykorzystaniu ich inicjatywy, kwalifikacji i zaangażowania. Tylko bowiem na tej drodze możemy zagospodarować rezerwy tkwiące w naszej gospodarce — uczynić ogólnonarodowy wysiłek bardziej owocnym.</u>
          <u xml:id="u-9.31" who="#ZdzisławKurowski">Troska o lepsze wyniki pracy powinna stać się dominującym elementem codziennej postawy każdego pracownika, każdej brygady i każdego wydziału, całych załóg zakładów pracy, a przede wszystkim kadr kierowniczych wszystkich szczebli. Powinniśmy cierpliwie wyjaśniać i szeroko upowszechniać świadomość, że w obecnych, trudniejszych warunkach gospodarowania o dalszym wzroście stopy życiowej i poprawie warunków życia decydować będzie przede wszystkim wysoka dyscyplina, lepiej zorganizowana, bardziej wydajna praca na każdym stanowisku. „Postulat wysokiej jakości pracy — stwierdził na XIII Plenum towarzysz Edward Gierek — odnosimy do całego społeczeństwa i do każdego obywatela, do pracy produkcyjnej i do wszelkich innych form społecznie niezbędnej działalności”.</u>
          <u xml:id="u-9.32" who="#ZdzisławKurowski">Partia nasza, realizując postanowienia XIII Plenum Komitetu Centralnego, podejmuje szeroką pracę polityczną, aby przeświadczenie to przyswoili sobie wszyscy jej członkowie, aby postawy wysokiego zaangażowania i wysokiej odpowiedzialności stały się główną cechą działania blisko 3-milionowej rzeszy polskich komunistów.</u>
          <u xml:id="u-9.33" who="#ZdzisławKurowski">W najbliższym czasie odbędą się konferencje samorządów robotniczych oraz sesje rad narodowych poświęcone rozpatrzeniu społeczno-gospodarczych planów przedsiębiorstw i planów terenowych. Mają one do odegrania niezwykle odpowiedzialną rolę. Wyrażamy przekonanie, że staną się one platformą rzetelnej, obywatelskiej dyskusji o tym — jak najlepiej i jak najefektywniej wykonać zadania roku przyszłego.</u>
          <u xml:id="u-9.34" who="#ZdzisławKurowski">Apel przywódcy naszej partii i narodu towarzysza Edwarda Gierka wygłoszony z trybuny sejmowej zapoczątkował inicjatywy, które zaowocować powinny konkretnymi i wymiernymi czynami dla uczczenia 35-lecia Polski Ludowej. Upowszechnienie tych inicjatyw i szerokie ich podjęcie przez wszystkich ludzi pracy stanowić będzie ważną przesłankę dobrego wykonania planu, który Wysoki Sejm uchwali.</u>
          <u xml:id="u-9.35" who="#ZdzisławKurowski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Rząd projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na 1979 rok odzwierciedlają główne cele polityki naszej partii, są zgodne z potrzebami społeczeństwa. Z tego względu Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979 wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-9.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Roman Malinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#RomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchaliśmy wystąpienia sprawozdawcy generalnego posła Józefa Pińkowskiego, który w imieniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przedstawił stanowisko w przedmiocie projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym oraz ustawy budżetowej na 1979 rok. W wystąpieniu tym zawarty został dorobek intensywnych prac komisji sejmowych i międzykomisyjnych zespołów poselskich, które poprzedziły dzisiejszą plenarną debatę sejmową.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#RomanMalinowski">Klub Poselski ZSL, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, podziela stanowisko zawarte w przedstawionym Wysokiej Izbie exposé sprawozdawcy generalnego. Godzi się przy tym podkreślić, że rozpatrywane rządowe projekty planu i budżetu zostały poprzedzone bardzo wszechstronną i pogłębioną analizą poszczególnych kompleksów problemowych naszej gospodarki, co w warunkach rosnącej złożoności jej rozwoju miało pozytywny wpływ na ostateczny kształt przedstawionych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#RomanMalinowski">Przebieg XIII Plenum KC PZPR, podjęte tam uchwały, wystąpienie I Sekretarza towarzysza Edwarda Gierka, jak i dzisiejsze obrady Sejmu ogniskują uwagę opinii społecznej. Na tle znanych zjawisk i narastających problemów w opinii społecznej zaczęły powstawać pytania, czy jest możliwe w przyszłym roku zapewnienie dalszego postępu w realizacji celów społecznych, wynikających z programu VI i VII Zjazdu PZPR. Narastały również oczekiwania bardziej aktywnych przedsięwzięć i działań na rzecz harmonizowania rozwoju społeczno-gospodarczego, umacniania ładu ekonomicznego i porządku organizacyjnego, podniesienia efektywności gospodarowania, wzmożenia dyscypliny pracy oraz odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#RomanMalinowski">Uchwały XIII Plenum KC PZPR dają pozytywną odpowiedź na te pytania i aktywnie wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym i potrzebom rozwoju ekonomicznego. Przedłożone projekty planu i budżetu na rok 1979 pozwalają na sformułowanie pozytywnych odpowiedzi na rodzące się pytania i oczekiwania społeczne oraz wyrażają dążność aktywnego wyjścia naprzeciw niełatwym problemom naszego życia i rozwoju. Uwzględniając realne warunki, projekt planu należy uznać za konieczny, zaś proponowaną strukturę zadań i środków za optymalną. Zapewnia on dalszy postęp w realizacji celów społecznych, jak również tworzy przesłanki do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego i podniesienia efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#RomanMalinowski">Realizacja celów społecznych znalazła swój wyraz w zakładanym na rok przyszły przyroście przychodów pieniężnych ludności, a zwłaszcza świadczeń społecznych, jak również w projektowanych zadaniach w zakresie budownictwa mieszkaniowego i budownictwa szpitalnego. Z pozytywną oceną należy się odnieść — na co zwrócił uwagę poseł Zdzisław Kurowski — do szybszego wzrostu dostaw artykułów rynkowych w stosunku do przychodów pieniężnych ludności, co wraz z przewidywanymi zmianami struktury produkcji i innymi przedsięwzięciami powinno ubezpieczać założenia planowe i działania na rzecz poprawy równowagi rynkowej. Temu będą także sprzyjać zamierzenia Rządu w zakresie poprawy jakości towarów i usług oraz kontroli cen. Ważnym zadaniem planu jest dalsze zmniejszenie salda ujemnego w obrotach zagranicznych, co znajduje swój wyraz w przyjętej strukturze zadań w eksporcie i imporcie, a także w strukturze dochodu narodowego wytworzonego i podzielonego. Z uznaniem należy odnieść się do zamierzeń ograniczenia skutków w naszej gospodarce procesów recesyjnych i tendencji protekcjonistycznych, zachodzących na rynkach kapitalistycznych, w drodze dalszego pogłębienia współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z krajami RWPG, a zwłaszcza z naszym największym partnerem gospodarczym — ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#RomanMalinowski">Centralnym zadaniem planu i budżetu jest dążność do zapewnienia bardziej zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego i poprawa efektywności gospodarowania. Jest to węzłowe zagadnienie roku przyszłego i lat następnych. Pełne rozwiązanie tych problemów nie jest bowiem możliwe w ciągu jednego roku, lecz wymaga dłuższego czasu. W przyszłym roku należy jednak oczekiwać wymiernego postępu, jak również tworzenia szerszych podstaw społecznych i ekonomicznych, w tym również systemowych, do jakościowego przyspieszania tego procesu w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#RomanMalinowski">Trudne zadania roku przyszłego wymagają podniesienia rangi planu oraz poszukiwania optymalnych rozwiązań realizacyjnych w oparciu o wzmożoną aktywność i inicjatywę ludzi pracy i rozwój samorządu. Podniesienie rangi planu i dyscypliny, jego realizacji w całym obszarze gospodarki narodowej, a w inwestycjach w szczególności, będzie miało istotne znaczenie z punktu widzenia realizacji celów społecznych, zwłaszcza zaś wzrostu funduszu spożycia, poprawy efektywności i harmonizowania wzrostu gospodarczego. Poszukiwania zaś optymalnych rozwiązań realizowanych w oparciu o wzmożoną aktywność i inicjatywę ludzi pracy, umacnianie pozycji samorządu, tworzyć powinny warunki do pełnego uruchamiania rezerw produkcyjnych i przeciwdziałania zjawiskom niegospodarności. Ukazując w sposób dogłębny przyczyny napięć i trudności, należy integrować ludzi wokół ich przezwyciężania.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#RomanMalinowski">Realizacja stojących przed nami zadań i rozwiązywanie problemów, które niesie życie, wymagać będzie dużej pracowitości, dużej mądrości i odpowiedzialności, zrozumienia, więcej racjonalności w postawach i działaniach oraz w codziennej rzetelnej i solidnej pracy na każdym stanowisku, poprawy organizacji pracy i zarządzania na wszystkich szczeblach, konsekwentnego wcielania w życie uchwał XIII Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#RomanMalinowski">Obywatele Posłowie! Pragnę obecnie zatrzymać waszą uwagę nad tą częścią planu, która dotyczy gospodarki żywnościowej, a której rozwój wywiera tak duży wpływ na kształtowanie równowagi ekonomicznej i atmosferę społeczno-polityczną. Bliższa analiza tej części planu i budżetu pozwala na stwierdzenie, że jest on trudny, ale realny. Zadania są napięte, lecz na podstawowych kierunkach zsynchronizowane z wydzielonymi na ich realizację środkami i przedsięwzięciami ekonomiczno-organizacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#RomanMalinowski">Struktura przyjętych zadań wyraża dążność do zmniejszenia rozpiętości między produkcją roślinną i zwierzęcą. Przyjęty poziom plonów jest zbliżony do poziomu osiągniętego w bieżącym roku. Oznacza to, że w przeciętnych warunkach klimatycznych przy dyscyplinie realizacji dostaw środków produkcji do rolnictwa i poprawie efektywności ich wykorzystania oraz zwróceniu szczególnej uwagi na postęp agrotechniczny, jest to poziom plonów możliwy do osiągnięcia, a być może nawet do przekroczenia. Wobec niepełnego wykonania zadań w zakresie siewów jesiennych ważne będzie odpowiednio wczesne i wystarczające przygotowanie dostaw nasion zbóż jarych i nawozów mineralnych i przeprowadzenie prac wiosennych we właściwych terminach agrotechnicznych.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#RomanMalinowski">Strategicznym problemem rozwoju rolnictwa w roku przyszłym i latach następnych jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Projekt planu zawiera szereg aktywnych elementów zmierzających do poprawy bilansu zbożowo-paszowego, a związanych ze zwiększeniem powierzchni i plonów zbóż, wspartego wzrostem nawożenia, dalszym postępem mechanizacji, zmianą w strukturze importu i dostaw pasz na rzecz zwiększenia pasz wysokobiałkowych i koncentratów, przyspieszeniem budownictwa silosów oraz dostaw maszyn i urządzeń do zbioru i konserwacji pasz zielonych. Ważną rolę w zakresie zwiększenia efektywności w gospodarce paszowej powinno odegrać nałożenie na Ministra Rolnictwa oraz na Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu obowiązku usprawnienia kontroli i poprawy jakości pasz oraz zwiększenia racjonalności ich zużycia w poszczególnych sektorach rolnictwa. Zadania roku przyszłego wymagają rozwinięcia w skali powszechnej ze strony wojewódzkich ośrodków postępu rolnego i służby rolnej doradztwa w zakresie racjonalnych reżimów technologii poszczególnych upraw zbóż, pasz i roślin przemysłowych, technologii konserwacji pasz, technologii żywienia. Rosnące znaczenie efektywnego wykorzystania środków produkcyjnych w rolnictwie wymaga rozwijania w coraz szerszym zakresie także doradztwa ekonomicznego. Tylko przez konkretną i organiczną pracę w tym zakresie możemy uzyskiwać wymierny i stały postęp. W realizacji tych zadań, obok wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego, służby rolnej oraz służb surowcowych, nośnikiem postępu w skali powszechnej powinny stać się związki i zrzeszenia branżowe, zaś aktywizacja działalności spółek wodnych i ich współpracy z SKR powinna tworzyć warunki do lepszego wykorzystania użytków zielonych i rozwoju chowu bydła.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#RomanMalinowski">Projekt planu w zakresie produkcji zwierzęcej został opracowany w oparciu o aktualne tendencje produkcyjne i przy uwzględnieniu decyzji ekonomicznych, jakie na rzecz wzrostu produkcji zwierzęcej zostały ostatnio podjęte. Zadania te powinny być traktowane jako minimalne z dążnością do ich przekraczania, zwłaszcza w hodowli trzody, w oparciu m.in. o dobre tegoroczne zbiory ziemniaków, a także hodowli bydła, przez konsekwentną realizację przyjętego przez Rząd w dniu 12 listopada bież. roku programu chowu bydła.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#RomanMalinowski">W realizacji zadań produkcyjnych w rolnictwie obok państwowych i spółdzielczych gospodarstw coraz większy udział będą mieć gospodarstwa wysokotowarowe i specjalistyczne. Ważnym czynnikiem ich rozwoju są działania na rzecz poprawy struktury agrarnej, aktywizacja obrotu ziemią i wspieranie tych tendencji przez zwiększanie sprzedaży ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi. Trzeba wyraźnie stwierdzić, że nie we wszystkich gminach i rejonach kraju procesy te przebiegają stosownie do potrzeb i możliwości. Aktywne działanie na rzecz poprawy struktury agrarnej, poza bezpośrednimi efektami ekonomicznymi i produkcyjnymi, to także umacnianie atmosfery zaufania do polityki rolnej PZPR i ZSL oraz zwiększanie aktywności produkcyjnej rolników. Zrozumienie tej prawdy musi być powszechne. Stąd jednym z ważnych czynników gwarantujących realizację zadań społeczno-produkcyjnych w rolnictwie jest wdrożenie w praktyce podjętych w br. przez Rząd nowych warunków organizacyjno-ekonomicznych obrotu i zagospodarowania ziemi.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#RomanMalinowski">Potrzeby wzrostu produkcji rolnej skłaniają do bardziej aktywnego zajęcia się aktywizacją gospodarstw mniejszych obszarowo, zwłaszcza tych, które zrezygnowały z produkcji zwierzęcej. W ramach kooperacji tych gospodarstw z gospodarstwami państwowymi, spółdzielczymi i zakładami przetwórstwa rolnego trzeba dążyć stosownie do ich możliwości produkcyjnych do rozwijania produkcji zwłaszcza drobnego inwentarza, produkcji warzywniczej i sadowniczej oraz niektórych upraw przemysłowych, jak tytoń czy też mak, groch, fasola. Sprzyjać to będzie poprawie zaopatrzenia rynku, a także poprawie sytuacji ekonomicznej tej grupy gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#RomanMalinowski">Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia celów i zadań w produkcji rolnej ma pełna i rytmiczna realizacja dostaw środków produkcji dla rolnictwa. Należy ocenić pozytywnie założone w projekcie planu preferencje w dostawach środków produkcji dla rynku wiejskiego, traktując to jako istotny czynnik wzmocnienia poczucia stabilizacji polityki rolnej i wzrostu aktywności produkcyjnej gospodarki chłopskiej oraz wzmocnienia równowagi rynkowej. Wyrazem tego jest zakładany na rynku wiejskim wzrost dostaw nawozów, ciągników, maszyn i narzędzi rolniczych, cementu, wyrobów hutniczych, tarcicy, węgla, a także wydatny wzrost produkcji i dostaw komponentów paszowych. Biorąc pod uwagę, że istnieje znaczna rozpiętość między potrzebami a możliwościami ich zaspokajania oraz uwzględniając wagę rynku wiejskiego środków produkcji oraz innych towarów dla wzrostu produkcji rolnej i zmian strukturalnych w rolnictwie, należy dążyć w przemysłach pracujących dla rolnictwa do przekraczania zadań planowych w drodze uruchamiania rezerw produkcyjnych. Niezbędne jest także zwrócenie większej uwagi na ochronę rynku wiejskiego, przeciwdziałają bardziej skutecznie przepływowi środków z rynku wiejskiego do innych odbiorców, w tym również przez określone rozwiązania w systemie ekonomiczno-finansowym.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#RomanMalinowski">Mobilizujące są również zadania w zakresie usług produkcyjnych i bytowych dla ludności wiejskiej, ale i duże są potrzeby w tym zakresie. Z tych też względów należy wykorzystać wszystkie możliwości poszerzania tych usług zwłaszcza mechanizacyjnych — zwiększając ich jakość i terminowość, co ma ważne znaczenie z punktu widzenia poprawy agrotechniki — nie tylko ze strony SKR, ale też PGR i RSP, a także w drodze międzysąsiedzkiego wykorzystania sprzętu będącego w posiadaniu indywidualnych rolników, którego organizatorami powinny być kółka rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#RomanMalinowski">W przetwórstwie spożywczym do podstawowych problemów należy zaliczyć przede wszystkim racjonalne wykorzystanie surowców rolnych oraz dalsze zmniejszenie strat i ubytków w fazie skupu, obrotu i przetwórstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#RomanMalinowski">Dotychczasowe doświadczenia i przyszłoroczne zadania stawiają na porządku dziennym potrzebę dalszego doskonalenia i podniesienia rangi kontraktacji oraz wdrażania form pionowej integracji przemysłu rolno-spożywczego z produkcją rolniczą, w celu prawidłowego ukształtowania odpowiednich baz surowcowych wokół dużych zakładów przemysłowych, co pozwoli także na ograniczenie kosztów przewozów i minimalizację strat. W inwestycyjnej polityce przestrzennej należy dążyć do stopniowej likwidacji dysproporcji między rozwojem bazy surowcowej a możliwościami w zakresie odbioru, przechowalnictwa, suszarnictwa i przetwórstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#RomanMalinowski">Realizacji wspomnianych celów powinna sprzyjać lepsza koordynacja rozdziału nakładów inwestycyjnych w rolnictwie i przemyśle spożywczym i stopniowe wyrównywanie istniejących dysproporcji przestrzennych. Rosnącego znaczenia nabiera współdziałanie przemysłu spożywczego ze spółdzielczością wiejską w rozwoju drobnych zakładów przemysłu spożywczego. Powinno to także sprzyjać usprawnieniu odbioru płodów rolnych. Jest to ważny czynnik aktywizacji produkcji rolnej i podnoszenia efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#RomanMalinowski">Sprawny odbiór surowców z rolnictwa i rytmiczna realizacja dostaw środków produkcji do rolnictwa zależy obecnie coraz bardziej od rozwoju bazy transportowej w sferze obrotu rolnego, a zwłaszcza w zintegrowanej spółdzielczości rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#RomanMalinowski">Stan w tym zakresie na tle dostaw środków produkcji i odbieranej masy surowców rolnych, jak również dekapitalizacji znacznej części taboru samochodowego ulega pogorszeniu. W dalszych zatem pracach należy dążyć do zapewnienia niezbędnych preferencji w wyposażeniu sfery obrotu z rolnictwem w środki transportowe i uczynienia bardziej zasadniczego postępu w mechanizacji prac przeładunkowych.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#RomanMalinowski">Uwzględniając aktualne możliwości gospodarki narodowej, należy stwierdzić, że środki inwestycyjne na rzecz realizacji zadań w obszarze gospodarki żywnościowej zostały potraktowane w projekcie planu z dużą uwagą. Udział nakładów inwestycyjnych na cały kompleks gospodarki żywnościowej w nakładach w odniesieniu do całej gospodarki narodowej wzrasta do 26% wobec 23% w latach 1976–1978 i wynosi około 153 mld zł. Oznacza to, że poziom tych nakładów będzie zbliżony do poziomu br. przy ich zmniejszeniu w całej gospodarce narodowej średnio o 11%. W strukturze nakładów inwestycyjnych wzrastają nakłady w stosunku do br. w rolnictwie, przemyśle paszowym i utylizacyjnym oraz przemyśle chemicznym pracującym na potrzeby rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#RomanMalinowski">Z pozytywną oceną należy odnieść się do zasady tworzenia rezerw związanych z zagospodarowaniem PFZ, wsparciem nowo powstających RSP oraz na inwestycje adaptacyjno-modernizacyjne wykonywane systemem gospodarczym. Efektywnemu wykorzystaniu środków inwestycyjnych w rolnictwie powinno sprzyjać przyjęcie zasady upoważniającej Ministra Rolnictwa do określonych przemieszczeń środków na tle oceny przebiegu realizacji planu inwestycyjnego. W trakcie tych przedsięwzięć trzeba zwłaszcza zwrócić uwagę na nakłady melioracyjne z uwagi na ich podstawowe znaczenie dla wzrostu produkcji roślinnej i przy uwzględnieniu faktu istnienia opóźnień w realizacji programu rzeczowego.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#RomanMalinowski">Za istotny warunek realizacji planu należy uznać wszystkie działania, które zmierzają do pogłębienia rachunku ekonomicznego poprawy efektywności gospodarowania w tym również przez doskonalenie rozmieszczenia terytorialnego wydzielonych dla rolnictwa środków odpowiednio do warunków przyrodniczo-glebowych i ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#RomanMalinowski">Wysoka Izbo! Realizacja planowych zadań będzie wymagała od wszystkich resortów i jednostek gospodarki żywnościowej maksymalnej mobilizacji rezerw, poprawy efektywności gospodarowania oraz aktywizacji społecznych czynników wzrostu, stałego doskonalenia sterowania i działalności na wszystkich szczeblach zarządzania gospodarką żywnościową, a przede wszystkim na szczeblu gminy.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#RomanMalinowski">O ostatecznych wynikach w rolnictwie, podobnie jak w całej gospodarce narodowej, decydować będą ludzie, ich praca, ofiarność i zaangażowanie. Bieżący rok w rolnictwie dobitnie pokazał, że nawet w trudnych warunkach, przy dużej mobilizacji sił i środków, ofiarności i pracowitości rolników i pracowników obsługi rolnictwa, coraz większym wyposażeniu technicznym i sprawnej organizacji można osiągnąć dobre wyniki. Te cechy i te działania będą bardzo liczyć się w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#RomanMalinowski">Stronnictwo nasze wspólnie z partią podejmuje i będzie podejmować wszechstronne prace na rzecz atmosfery wysokiego zaangażowania produkcyjnego, wysokich powinności zawodowych i obywatelskich, umacniania samorządu i rozwijania tych wszystkich przedsięwzięć oraz działań, które przyspieszają postęp produkcyjny w rolnictwie polskim. Wspólnie kształtujemy politykę rolną i ponosimy współodpowiedzialność za jej realizację. W tym kierunku organizujemy i będziemy organizować pracę naszych członków i ogniw stronnictwa i we współpracy z organizacjami partii oddziaływać na całą wieś pod kątem zabezpieczenia realizacji zadań planowych, które Wysoki Sejm raczy uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#RomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL popiera przedstawione przez Rząd projekty uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok przyszły i będzie głosował za ich przyjęciem wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, zaś członkowie i organizacje Stronnictwa w roku 30-lecia zjednoczenia ruchu ludowego oraz 35-lecia Polski Ludowej, odpowiadając na apel I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka, uczynią niezbędny wysiłek i wniosą wkład w zapewnienie realizacji zadań planowych w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, w rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławGucwa">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 35 do godz. 18 min. 10.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#HalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Edward Zgłobicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#EdwardZgłobicki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Doroczna debata nad projektami planu i budżetu jest stałym elementem pracy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#EdwardZgłobicki">Zakończone prace komisji i zespołów nad rozpatrywanymi projektami nie trwały długo, znamionowała je głęboka rozwaga i troska podyktowana koniecznością poszukiwania najwłaściwszych rozwiązań w obliczu wielu nieukrywanych trudności, z pełnym poczuciem społecznego zainteresowania w wyborze najlepszego wariantu.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#EdwardZgłobicki">W aktualnych warunkach plan, przy wszelkich jego zależnościach, bardziej niż kiedykolwiek unaocznia nam, co jest celem, a co stanowi środek. Nie sama bowiem dynamika wzrostu, nawet nie rozmiary inwestycji w ujęciu globalnym stanowią istotę sprawy. Są to środki, plan natomiast, wierny podstawowym celom, przekształca je w zależności od aktualnych potrzeb i warunków. O takim właśnie wyborze świadczy fakt, że przy wszelkich wiadomych nam napięciach planu i barierach rozwoju, nie dość że utrzymane zostają, ale wręcz umacniają się założenia polityki społecznej, wyrażające się wzrostem nakładów na świadczenia socjalne, ochronę zdrowia, zwiększonym zakresem budownictwa mieszkaniowego czy też stałą poprawą realnych płac. Ten ostatni kierunek widzieć trzeba oczywiście na tle sytuacji rynkowej. Nie będą nas zadowalały same tylko będące do dyspozycji złotówki, jeśli nie znajdą one pokrycia w towarach i usługach.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#EdwardZgłobicki">Uwzględniając fakt, iż na rynku dają znać o sobie wszystkie korzystne i ujemne strony naszej sytuacji gospodarczej, należy utrwalić w 1979 r. wysoką dynamikę dostaw towarów. Sprzyjać będzie temu przyznanie szczególnych preferencji produkcji rynkowej pod warunkiem, że jej efektem będą wyroby poszukiwane przez nabywców, wyroby dobrej jakości i o wysokich walorach użytkowych. Uzyskanie takiej produkcji będzie miało wpływ na kształtowanie się struktury zakupów, racjonalizując spożycie przez wzrost sprzedaży artykułów nieżywnościowych i hamując przyrost ich zapasów.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#EdwardZgłobicki">Równolegle nastąpić musi dynamiczny rozwój usług. Niezmiernie ważnym problemem pozostają relacje w handlu zagranicznym. Do podstawowych zabezpieczeń w tym zakresie należy zaliczyć pomyślny, stały rozwój wymiany handlowej i kooperacji przemysłowej naszego kraju z państwami RWPG. W całokształcie problemów szczególnie istotnych dla pomyślnej realizacji zadań społeczno-gospodarczych na 1979 r. jest także rozwój produkcji rolnej. Przyznane jej preferencje w projekcie planu i już stwierdzone efekty będą tworzyły korzystniejszą sytuację na rynku.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#EdwardZgłobicki">Wysoka Izbo! Projekt planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1979 zawiera zadania napięte i trudne, lecz możliwe do wykonania i zapewnia przy ich pełnej realizacji osiągnięcie dalszego odczuwalnego rozwoju. Warunkiem powodzenia jest pełna konsekwencja i dyscyplina w działaniu, jak też skuteczne pokonywanie trudności.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#EdwardZgłobicki">Uwzględniając powyższe, z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę wyrazić nasze poparcie dla przedłożonych przez Rząd projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979 wraz ze zgłoszonymi poprawkami przez posła sprawozdawcę. Posłowie naszego Klubu będą głosowali za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#EdwardZgłobicki">Chciałbym jeszcze zatrzymać uwagę obywateli posłów na kilku problemach, które w realizacji planu roku 1979 będą wymagały szczególnej troski Rządu i poszczególnych resortów.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#EdwardZgłobicki">Projekt planu nakłada poważne zadania na drobną wytwórczość. Musi ona zwiększyć podaż swych usług i towarów w wyniku pełnego racjonalnego wykorzystania posiadanego potencjału produkcyjno-usługowego oraz stwarzanych jej skromnych jeszcze możliwości rozwojowych. W okresie ostatnich dwu lat realizacji planu 5-letniego nie będzie warunków do radykalnego powiększenia środków na rozwój drobnej wytwórczości. A więc ważne będzie, aby poszczególne jej piony zdobyły się w tym okresie na maksymalny wysiłek, któremu musi towarzyszyć pomoc w zakresie zaopatrzenia surowcowego i materiałowego.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#EdwardZgłobicki">Projekt planu zakłada wysoką dynamikę rozwoju usług świadczonych odpłatnie dla ludności, bo wynoszącą 9,6%, a wartość świadczonych usług bytowych ma wzrosnąć o 14,6%. Podkreślenia wymaga fakt, że wzrostowi zadań powinna towarzyszyć modernizacja i rozwój bazy wytwórczej i usługowej, odpowiednio dostosowane do specyfiki działania nowoczesne wyposażenie techniczne oraz zaopatrzenie materiałowo-surowcowe. Zadbać musimy także o rozwój zaplecza naukowo-technicznego oraz o wzrost zatrudnienia i dopływ wysoko kwalifikowanej kadry.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#EdwardZgłobicki">Ciągle rosnący udział w świadczeniu usług i produkcji na rynek ma rzemiosło. Podaż wyrobów i usług zgodnie z projektem planu wzrośnie o 12,2%.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#EdwardZgłobicki">Realizacja postawionych rzemiosłu zadań uwarunkowana jest efektami zwiększonej aktywności działań samego rzemiosła i resortów bezpośrednio powiązanych z drobną wytwórczością w zakresie zatrudnienia oraz zaopatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#EdwardZgłobicki">Wymaga podkreślenia fakt, że również w pionie rzemiosła, równolegle ze wzrostem zadań projekt planu społeczno-gospodarczego uwzględnia warunki ich realizacji, znajduje to odbicie między innymi w doskonaleniu systemu kredytowego, służącego rozwojowi rzemiosła czy w projektowanych działaniach w zakresie zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#EdwardZgłobicki">Następny problem dotyczy budownictwa jednorodzinnego. Aczkolwiek jego sama nazwa, która w zasadzie określa jedynie charakter zabudowy, sugeruje minimalizowanie jego roli, natomiast prawda jest taka, że jego udział w przyroście zasobów mieszkaniowych sięga 40%.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#EdwardZgłobicki">Nakazuje to baczne czuwanie nad zapewnieniem warunków sprzyjających budownictwu tego typu nie tylko w jego wielkości, ale szczególnie niezbędnej nowoczesności w systemie jego realizacji. Jest ono, jak do tej pory, wielce tradycyjne, jeśli nie wręcz zacofane w zakresie stosowanych technologii i materiałów. Skala udziału budownictwa jednorodzinnego w budownictwie mieszkaniowym ogółem zobowiązuje nas do większej konsekwencji i skuteczności w rozwiązywaniu nurtujących je problemów.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#EdwardZgłobicki">Kolejny problem — to realizacja programu budownictwa towarzyszącego. Sytuacja tego budownictwa musi głęboko niepokoić. Od lat nie jest ono w pełni wykonywane, a zaległości rosną. Zapisaną w planie na rok 1979 wielkość 365 tys. m2 można rozumieć jako wysokie zadanie podejmowane z pełnym zrozumieniem dwóch faktów.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#EdwardZgłobicki">Pierwszego — że budownictwo towarzyszące współdecyduje o efektywności programu mieszkaniowego, a braki i opóźnienia w tym budownictwie stanowią dla mieszkańców wielu nowych osiedli źródło prawdziwej udręki.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#EdwardZgłobicki">I faktu drugiego — że bez budownictwa towarzyszącego nie ma prawidłowego wzrostu liczby placówek handlowych i zakładów usługowych, co stawia pod znakiem zapytania wykonywanie zadań planu w zakresie sieci handlu i usług.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#EdwardZgłobicki">Sprawą szczególnej rangi i jednocześnie potwierdzeniem wspomnianej już konsekwencji w realizacji programu społecznego państwa jest wzrost nakładów na rozwój bazy i poprawę warunków funkcjonowania lecznictwa. Następuje to mimo pewnych napięć planu i po niezbędnych korektach programu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#EdwardZgłobicki">Decyzje takie, jeśli zyskają poparcie Wysokiej Izby, zobowiązują służbę zdrowia do powiększenia wysiłków, aby organizacja i jakość pracy wszystkich jej jednostek w odczuwalny sposób wychodziły naprzeciw społecznym oczekiwaniom.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#EdwardZgłobicki">W zakresie oświaty i wychowania projekty planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa przewidują na 1979 rok maksymalnie możliwe nakłady. Uwzględniając fakt, iż jest to początkowy okres wprowadzania nowego systemu edukacji, jak zawsze bardzo ważny dla dalszego przebiegu reformy — konieczna jest gospodarska troska i zapobiegliwość władz terenowych, aby przyznane środki były właściwie i w pełni wykorzystane. W perspektywie już niezbyt odległej należy przewidywać wzmożoną pomoc dla tego działu.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#EdwardZgłobicki">Wysoki Sejmie! Dla pomyślnej realizacji zadań roku 1979 ważny będzie jeszcze jeden element, a mianowicie — obok znanej i nie wymagającej komentarzy ofiarności ludzi pracy, bardziej niż kiedykolwiek potrzebna jest rzetelność w podejściu do zadań gospodarczych. Rzetelność — to znaczy odrzucanie postaw formalnych i efekciarskich, zdecydowana walka z tendencjami do tzw. zaliczania wskaźników bez oglądania się na rzeczową stronę zadań, na jakość wykonywanej pracy. Rzetelność — to znaczy tępienie partykularyzmów głuchych na potrzeby gospodarki, na zadania innych jednostek, byleby samemu wyjść na swoje.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#EdwardZgłobicki">W wystąpieniu I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na XIII Plenum Komitetu Centralnego partii widzimy wolę ofensywnego działania w tym kierunku. Taką wolę wyraziliśmy także na odbytym przedwczoraj plenarnym posiedzeniu Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Od wspólnego, konsekwentnego wysiłku całego frontu politycznego, wszystkich ludzi, którym głęboko leży na sercu pomyślność kraju i narodu, zależeć będzie realność planu na rok przyszły i planów na lata następne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Tadeusz Gąsiorek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#TadeuszGąsiorek">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedkładany pod obrady Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok charakteryzuje się konsekwentnym dążeniem do realizacji celów społecznych wytyczonych na bieżące pięciolecie i całą dekadę lat siedemdziesiątych, stanowi więc kontynuację strategii nakreślonej uchwałami VI i VII Zjazdu naszej partii.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#TadeuszGąsiorek">Osiągnięcie zakładanych celów społecznych i poprawa warunków życia wymaga dalszego podniesienia jakości pracy i efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. W powszechnym odczuciu jest to jedynie słuszna droga do złagodzenia występujących trudności i napięć oraz zapewnienia pełnego wykonania zadań roku przyszłego.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#TadeuszGąsiorek">Założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok, odpowiadające aktualnym warunkom rozwoju kraju, zakładają blisko 5% dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej z preferowaniem produkcji rynkowej i eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#TadeuszGąsiorek">Województwo tarnobrzeskie, którego jestem reprezentantem, zakłada szybsze, bo ponad 7% tempo rozwoju, w oparciu o posiadane zasoby naturalne siarki oraz rozwinięty już przemysł metalowy, zwłaszcza maszyn budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#TadeuszGąsiorek">Potencjał produkcyjny województwa zwiększą w roku przyszłym: I etap Elektrowni „Połaniec” oraz Wytwórnia Dwusiarczku Węgla w Grzybowie i cementownia w Ożarowie, które osiągną pełną zdolność produkcyjną.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#TadeuszGąsiorek">Do najbardziej złożonych problemów w realizacji zadań roku przyszłego należy przede wszystkim zaliczyć sprawy transportu. W naszym województwie problemy te są szczególnie nabrzmiałe i wynikają z jednej strony z konieczności przewozu dużej masy towarowej, a z drugiej — ze zbyt słabego rozwoju sieci kolejowej i braku dostatecznej ilości taboru samochodowego. Zagęszczenie sieci kolejowej w województwie jest prawie o połowę mniejsze niż średnio w kraju. I tak: wskaźnik krajowy wynosi 8,5 km na 100 km2, natomiast w województwie tylko 4,8 km.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#TadeuszGąsiorek">Sytuacja ta stwarza określone trudności w wywozie towarów, takich jak siarka, nawozy fosforowe, cement oraz wyroby hutnicze i przemysłu metalowego. Trudne będzie również uzyskanie rytmicznej dostawy materiałów dla budownictwa i fosforytów do produkcji nawozów mineralnych.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#TadeuszGąsiorek">Jako przedstawiciel górnictwa siarkowego, chciałbym bliżej przedstawić ten problem na przykładzie naszych kopalń i zakładów. Dla rytmicznej realizacji zadań roku bieżącego zapotrzebowanie nasze na wagony wynosi 87 tys. sztuk wagonów dwu- i czteroosiowych. Oceniamy, że braki wagonów wynoszą około 20 tys. sztuk, co oznacza nie wysłanie wyprodukowanej masy towarowej rzędu ok. 500 tys. ton. Sytuację pogarsza fakt otrzymywania dużej ilości taboru uszkodzonego. Rocznie przedsiębiorstwo otrzymuje ponad 11 tys. wagonów uszkodzonych, z czego połowę remontujemy we własnym zakresie. Duża dewastacja wagonów budzi powszechne oburzenie wśród załóg naszych przedsiębiorstw. Konieczne jest bardziej konsekwentne rozliczanie użytkowników, którzy w niewłaściwy sposób rozładowując wagony, powodują ich dewastację. Taki stan rzeczy jest niedopuszczalny i stwarza konieczność zaostrzenia kontroli przedsiębiorstw i osób zatrudnionych przy wyładunku w myśl zasady, że każdy uszkodzony wagon musi być natychmiast naprawiony i przekazany PKP.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#TadeuszGąsiorek">Jest to sprawa ogólnospołeczna, nie możemy bowiem dopuścić, aby tak duża część taboru była wyłączona z obrotu w sytuacji, kiedy odczuwamy powszechny brak taboru. Rezerw w transporcie należy szukać również w likwidowaniu przewozów pustych i krzyżujących się oraz w poprawie dyscypliny przewozowej. Zdajemy sobie sprawę, że służby transportowe pracują w trudnych warunkach i dalsza poprawa tego stanu zależeć będzie od zgodnej współpracy wszystkich użytkowników kolei.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#TadeuszGąsiorek">Obywatele Posłowie! Jednym z naczelnych zadań preferowanych w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły jest dalszy rozwój budownictwa mieszkaniowego. Poruszam ten problem, ponieważ woj. tarnobrzeskie boryka się z olbrzymimi trudnościami na tym odcinku i nie jest w stanie sprostać dużym potrzebom regionu. Posiada ono jeden z najniższych w kraju stopień urbanizacji, a masowe dowozy pracowników obejmujące 60% ogółu zatrudnionych, pociągają za sobą ogromne koszty. Rozwiązanie tego problemu zależy od możliwie szybkiego rozwoju własnego potencjału, zwłaszcza w zakresie robót specjalistycznych i związanych z uzbrojeniem terenu. Możliwości wykonawcze, jakimi dysponuje województwo, są wręcz znikome. Sytuacja, w której o rozwoju budownictwa mieszkaniowego decydują przedsiębiorstwa zlokalizowane poza obrębem województwa, jest niekorzystna i tak jak dotychczas, nadal przysparzać będzie wiele kłopotów.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#TadeuszGąsiorek">Podejmujemy w województwie działania mające zapewnić uzyskanie zakładanych efektów mieszkaniowych głównie przez:</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#TadeuszGąsiorek">— wypracowanie i stosowanie form pomocy lokatorów w wykańczaniu mieszkań; w naszym województwie udział ten stanowi 36% w budownictwie spółdzielczym;</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#TadeuszGąsiorek">— pomoc zakładów pracy w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego;</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#TadeuszGąsiorek">— uruchomienie produkcji pustaczarek i przez to rozwiązanie produkcji elementów ściennych z surowców lokalnych na potrzeby budownictwa jednorodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#TadeuszGąsiorek">Równie ważnym problemem decydującym o rozwoju nie tylko województwa, ale i kraju, jest dalsza intensyfikacja produkcji siarki w aspekcie korzystnej koniunktury na rynkach światowych. Zwiększenie produkcji będzie wymagało powstania nowego potencjału produkcyjnego. Do tego czasu niezbędna jest szybka modernizacja kopalni „Machów” oraz rozbudowa kopalni „Jeziorko”. Wiąże się to z koniecznością dosprzętowienia odkrywkowej kopalni „Machów” oraz rozwiązania problemów źródeł ciepła dla metody podziemnego wytopu siarki.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#TadeuszGąsiorek">Wysoki Sejmie! Zadania wynikające z planu na rok 1979 wymagają pełnej mobilizacji i zaangażowania wszystkich sił i środków do ich wykonania. Realizacja trudnych, ale realnych zadań wymagać będzie sięgania do coraz bardziej złożonych rezerw tkwiących jeszcze w naszej gospodarce i potencjale ludzkim.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#TadeuszGąsiorek">Szczególne znaczenie ma tu szeroko pojęta poprawa organizacji i dyscypliny pracy, właściwe wykorzystanie czasu pracy przez odpowiednie przygotowanie procesu produkcyjnego, eliminowanie przestojów na skutek braku materiałów i surowców, utrzymanie właściwej rytmiki produkcji i niedopuszczanie do powstawania spiętrzeń w realizacji planów dekadowych i miesięcznych.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#TadeuszGąsiorek">Dużą wagę powinniśmy przywiązywać do poprawy jakości i nowoczesności produkcji, wiążąc to z eliminacją braków produkcyjnych i zmniejszaniem reklamacji. Dużą rolę w tym zakresie ma do spełnienia socjalistyczne współzawodnictwo pracy oraz aktywizacja społeczno-zawodowa załóg robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#TadeuszGąsiorek">Socjalistyczne współzawodnictwo pracy ma u nas wieloletnie tradycje i wciąż przyczynia się do wzrostu ilościowego i jakościowego produkcji. Rozwijając dotychczasowe formy współzawodnictwa wewnątrzzakładowego należałoby wzbogacać je o nowe kierunki. Moim zdaniem należałoby rozważyć wprowadzenie współzawodnictwa między przedsiębiorstwami o tym samym lub zbliżonym profilu produkcji. Ta forma rywalizacji pomiędzy przedsiębiorstwami, zmierzająca do poprawy jakości wyrobów, obniżki kosztów produkcji, a tym samym poprawy efektywności gospodarowania, mogłaby przynieść naszej gospodarce duże efekty.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#TadeuszGąsiorek">Szczególna rola w dziele aktywizacji załóg pracowniczych przypada samorządowi robotniczemu, któremu nadano wysoką rangę i szerokie uprawnienia w zakresie podejmowania i rozwiązywania najistotniejszych zagadnień przedsiębiorstw. Rangę i znaczenie samorządów podkreśliły wytyczne Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii. Dzięki temu wzrosła kontrolna funkcja samorządu robotniczego, przy czym społeczną robotniczą kontrolą objęto działalność wszystkich przedsiębiorstw. Szczególne znaczenie ma kontrola efektywności wykorzystania zasobów gospodarczych i ludzkich, surowców, materiałów, paliw i energii, a także rytmiczności i jakości produkcji, obniżenia kosztów wytwarzania i dostosowania jej do potrzeb społecznych. Administracja przedsiębiorstw powinna konsekwentnie wdrażać do praktyki zarządzania i kierowania wszystkie uwagi i wnioski KSR.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#TadeuszGąsiorek">Określając rolę samorządu robotniczego na krajowej naradzie odbytej w miesiącu lipcu br., I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Od was, od społecznej aktywności działaczy samorządu robotniczego zależy przekształcenie go w każdym zakładzie i w całym naszym kraju w wielką siłę wspierającą realizację programu, który wytyczyliśmy wspólnie z całą klasą robotniczą — z narodem, dla jego dobra i pomyślności”.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#TadeuszGąsiorek">Głęboka myśl zawarta w wystąpieniu I Sekretarza KC powinna być wytyczną mobilizującą działaczy samorządów robotniczych do pełnego wykorzystania możliwości, stwarzanych przez naszą ludową ojczyznę w dziedzinie demokratyzacji stosunków w zakresie zarządzania i współgospodarzenia wszelkimi dziedzinami życia naszych socjalistycznych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#TadeuszGąsiorek">Klasa robotnicza w naszym kraju współuczestnicząc w wypracowywaniu programu dalszego rozwoju kraju popiera założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły i jest gotowa wcielić je w życie, zgodnie z postanowieniami XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Helena Jagiełowicz-Gawle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany na dzisiejszym posiedzeniu narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979 zakłada kontynuację procesu socjalistycznego rozwoju kraju, a szczególnie dalszego urzeczywistniania celów społecznych, wytyczonych uchwałami VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jedną z podstawowych dziedzin realizacji tych celów jest ochrona zdrowia i poprawa zdrowotności społeczeństwa, której wybranym problemom pragnę poświęcić swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Wysoka Izbo! Rozwój ochrony zdrowia w latach siedemdziesiątych przyniósł wiele efektów o ogromnej społecznej wadze. Jest to wynikiem wcielania w życie humanistycznych ideałów socjalizmu, wynikiem troski partii i ludowego państwa o zdrowotność narodu. Sprawom z tego zakresu wiele uwagi poświęcają najwyższe władze partyjne i państwowe, a także instancje partyjne i władze województw — o czym wiem na przykładzie województwa stołecznego, uczestnicząc w pracach Warszawskiego Zespołu Poselskiego. Przy szerokim społecznym poparciu, znajdującym wyraz w rosnących wpłatach na utworzony z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego partii, towarzysza Edwarda Gierka Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, dzięki ofiarności kadry medycznej, pracującej zgodnie ze szczytnym posłannictwem swych zawodów — coraz lepiej i sprawniej działają wszystkie ogniwa i placówki służby zdrowia, systematycznie podnosząc jakość świadczeń profilaktyczno-leczniczych. Zwiększenie powszechności, dostępności lecznictwa podstawowego w mieście i na wsi, szczególnie widoczne w zakresie opieki zdrowotnej załóg zakładów pracy i ludności rolniczej, rozszerzenie i unowocześnienie sieci placówek służby zdrowia i opieki społecznej, jak szpitali, ośrodków rehabilitacji, przychodni i żłobków, domów opieki, a także doskonalenie struktury organizacyjnej służby zdrowia — oto podstawowe elementy bilansu osiągnięć w omawianej dziedzinie, uzyskanych w latach siedemdziesiątych. Na szczególną uwagę zasługuje pomyślna realizacja rządowych programów zapobiegania i zwalczania najgroźniejszych chorób społecznych, np. chorób nowotworowych, którym obok szeregu innych działań przeciwstawimy wszystkie najnowsze osiągnięcia nauk medycznych w budowanym w Warszawie Centrum Onkologii.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Istotne znaczenie dla zdrowotności narodu mają również osiągnięcia ostatnich lat w zakresie kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku, a zwłaszcza rozwijania masowych form czynnej rekreacji i rozszerzania powszechnie dostępnej bazy ośrodków i urządzeń sportowo-wypoczynkowych oraz turystycznych. Szczególne znaczenie ma przewidziany w planie dalszy rozwój placówek służby zdrowia, a zwłaszcza wzmocnienie podstawowej opieki zdrowotnej w placówkach zapobiegawczo-leczniczych. Z uznaniem przyjąć należy postawione w planie zadania zwiększenia intensywności zwalczania chorób społecznych i zawodowych. Zaspokojeniu pilnych społecznych potrzeb służyć będzie ujęty w planie rozwój sieci szpitali ogólnych i klinicznych, dzięki czemu liczba łóżek szpitalnych wzrośnie w 1979 r. o blisko 2%. Naprzeciw społecznym potrzebom wychodzi również realizacja dodatkowego programu budowy pawilonów szpitalnych, na co w planie 1979 r. zapewniona zostaje specjalna rezerwa nakładów. Jednocześnie, jak to z naciskiem zostało podkreślone w planie, zapewniona będzie modernizacja i poprawa wykorzystania szpitali istniejących. Do realizacji tych zadań szerzej wykorzystany będzie narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Głównym zadaniem, jakie plan wytycza w zakresie opieki społecznej, jest kontynuacja działań na rzecz rozszerzenia pomocy ludziom starym. Jak obywatelom posłom wiadomo, jest to problem niezmiernie istotny; istnieje tu jeszcze wiele potrzeb. Dlatego też, jak sądzę, spotka się z powszechnym społecznym poparciem zadanie dalszej poprawy opieki środowiskowej nad seniorami oraz zwiększenie liczby miejsc w domach opieki. Jeśli idzie o kulturę fizyczną, turystykę i wypoczynek, to z punktu widzenia konsekwentnego podnoszenia poziomu zdrowotności społeczeństwa, najistotniejsze znaczenie mają ujęte w planie zadania poprawy ich organizacji i zwiększenia stopnia upowszechniania oraz rozszerzania możliwości rekreacji, zwłaszcza czynnej, w ośrodkach i rejonach turystyczno-wczasowych oraz w osiedlach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Wysoki Sejmie! Podstawowym, decydującym warunkiem realizacji zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 z wymienionych węzłowych kierunków działania na rzecz dalszego rozwoju ochrony zdrowia i poprawy zdrowotności mieszkańców miast i wsi — jest poprawa efektywności wykorzystania istniejących możliwości organizacyjnych, kadrowych, bazy i ośrodków będących w dyspozycji służby zdrowia. Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że służba ta, sama znając najlepiej swoje możliwości, uzyska w tej mierze dalszy postęp, nadal doskonaląc swą strukturę i spełniane funkcje, podnosząc poziom jakości świadczeń profilaktyczno-leczniczych. Z pewnością znajdzie to konkretyzację w wielu szczegółowych zadaniach — między innymi poprzez rozwój prac naukowo-badawczych, doskonalenie metod diagnostycznych i terapeutycznych, bardziej racjonalne wykorzystanie leków oraz lepsze wykorzystanie aparatury medycznej.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Niezależnie od tego, chciałabym poruszyć istotne ze społecznego punktu widzenia sprawy niezbędnego, dalszego usprawniania gospodarki kadrami medycznymi, realizacji inwestycji dla służby zdrowia oraz poprawy zaopatrzenia rynku w leki. Moim zdaniem, sprawy te w dużym stopniu warunkują realizację zadań przyszłego roku w omawianej dziedzinie. Narodowy plan społeczno-gospodarczy przewiduje, że w 1979 roku liczba kadr medycznych z wyższym wykształceniem wzrośnie prawie o 4%, a liczba personelu średniego o ponad 7%. Nie zaspokoi to wszystkich potrzeb, w związku z czym problemem najważniejszym jest właściwe rozmieszczenie tych kadr. Występują pod tym względem jeszcze dość znaczne dysproporcje między województwami i dlatego słusznie założono w planie, że przy rozdziale dodatkowych etatów lekarskich uwzględnione będą przede wszystkim województwa mające najniższe wskaźniki kadr medycznych na 10 tysięcy mieszkańców. Przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na potrzebę podniesienia świadczeń profilaktyczno-leczniczych w lecznictwie otwartym.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Przechodząc do kwestii realizacji inwestycji służby zdrowia, pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów, że według informacji, jakie otrzymała Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, przewidywane wykonanie tegorocznego planu w tej dziedzinie wyniesie niespełna 87%, w tym w robotach budowlano-montażowych zaledwie około 70%, przy czym są województwa, w których w ciągu trzech kwartałów wykonano nie więcej niż 1/3 określonych na ten okres zadań. Dotyczy to szczególnie budowy szpitali; w Warszawie na przykład, mimo wielu interwencji, przeciąga się budowa szpitala na Bródnie, gdzie od 1972 roku wykonano zaledwie połowę planowych robót, podczas gdy ustalony kolejny termin przekazania szpitala do użytku upływa w grudniu 1979 roku. Opóźnienia występują również w oddawaniu do użytku placówek lecznictwa podstawowego, realizowanych jako obiekty towarzyszące budownictwu mieszkaniowemu. Należy oczekiwać, iż w 1979 roku inwestycjom służby zdrowia ich wykonawcy poświęcą więcej uwagi — w stopniu adekwatnym do ich społecznego znaczenia. Konieczna jest, zgodnie z wytycznymi planu, maksymalna koncentracja wysiłków dla pełnego wykorzystania zwiększonych nakładów.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Jako pracownik przemysłu farmaceutycznego czuję się zobowiązana do wypowiedzenia kilku uwag w kwestii zaopatrzenia w leki. Znane są trudności, jakie wystąpiły ostatnio w tym zakresie, spowodowane głównie przez ograniczone możliwości zakupu za granicą niektórych półproduktów i substancji farmaceutycznych, niezbędnych do produkcji leków w kraju. Trudności te, dotyczące zresztą także drobnego sprzętu medycznego, zostały już częściowo złagodzone i dalsza poprawa sytuacji spodziewana jest w roku 1979. Wyraża się to w zadaniach postawionych przed przemysłem farmaceutycznym, który zwiększy w 1979 r. produkcję o około 12%, maksymalnie nadrabiając zaległości w dostawach leków, a w pierwszej kolejności leków niezbędnych w lecznictwie według wykazu Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Niemniej jednak nie wszystkie jeszcze potrzeby będą w pełni zaspokojone. W tych warunkach konieczna jest dalsza racjonalizacja gospodarki lekami.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Realizacja zadań przemysłu farmaceutycznego wymaga przede wszystkim poprawy sytuacji surowcowej, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, iż jest to jedyny przemysł, który w swej produkcji nie może stosować substytutów, a import staje się coraz trudniejszy i kosztowniejszy. Może natomiast i powinien szerzej wprowadzać surowce krajowe, wymaga to jednak intensyfikacji prac naukowo-badawczych i przyspieszenia ich wdrażania. Niezbędne jest opracowanie przez przemysł farmaceutyczny doraźnego programu przywrócenia własnych syntez, szczególnie syntez antyimportowych. Niezależnie od tego należy dokonać analizy programów rozwojowych resortu chemicznego pod kątem dalszego zwiększenia udziału nakładów na rozwój farmacji. Istotny krok w tym zakresie uczyniono wprowadzając do programu rządowego budowę wytwórni antybiotyków w Tarchomińskiej „Polfie”. Rezerw produkcyjnych przemysłu farmaceutycznego szukać należy także w poprawie jakości opakowań, zwłaszcza szklanych. Przemysł farmaceutyczny jest w dużym stopniu zmechanizowany i zautomatyzowany, często poważnym nakładem środków dewizowych. Potencjał ten nie zawsze jest w pełni wykorzystany z uwagi na złą jakość produkowanych w kraju opakowań. Często uzyskuje się prawie dwukrotnie większą wydajność przy stosowaniu opakowań importowanych, w porównaniu do krajowych. Przed przemysłem szklarskim staje zatem pilne zadanie rozwiązania problemu jakości opakowań szklanych dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę powołać się na wypowiedź przywódcy naszego narodu I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR tow. Edwarda Gierka na ostatnim Plenum KC, poświęconemu zadaniom społeczno-gospodarczym w 1979 r. W przemówieniu końcowym stwierdził on, że zadania przyszłego roku nie są łatwe. Tym bardziej więc potrzebna jest mądra, skuteczna mobilizacja całego społeczeństwa do ich wykonania. Potrzebne są takie cechy, jak aktywność, wytrwałość i konsekwencja, a niekiedy również cierpliwość i odporność wobec nie sprzyjających okoliczności. Potrzebna jest nade wszystko dyscyplina na każdym szczeblu kierowania, na każdym stanowisku pracy. Słowa te odnoszą się do całokształtu działalności społeczno-gospodarczej. W dziedzinie ochrony zdrowia i podnoszenia zdrowotności narodu społeczna efektywność wszystkich działań podejmowanych i przewidzianych w planie na rok 1979 powinna być szczególnie wysoka. Odczuwamy troskę partii i ludowego państwa o zapewnienie coraz lepszych możliwości opieki zdrowotnej, a także poparcie ze strony całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#HelenaJagiełowiczGawle">Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że dzięki ofiarności w pracy zarówno służby zdrowia, jak i innych jednostek i organizacji współdziałających, założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego w omawianej dziedzinie zostaną w pełni wcielone w życie.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowym zamierzeniem projektów planu i budżetu na rok 1979 — co ze szczególnym naciskiem stwierdzone zostało podczas obrad XIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR — są takie przekształcenia w gospodarce, które powinny umożliwiać realizację zasadniczych zadań socjalno-bytowych, wytyczonych przez VI i VII Zjazd partii w znacznie trudniejszych niż dawniej przewidywano warunkach zewnętrznych i wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#ZenonKomender">Coraz trudniej jest eksportować nasze wyroby do wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Decyduje o tym, obok przedłużającej się recesji w tych krajach, wywołującej zmniejszenie się popytu na szereg towarów eksportowanych przez Polskę na te rynki — zbyt wolny rozwój produkcji eksportowej w wielu branżach przemysłowych i ciągle zbyt niska jakość wyrobów oferowanych przez nasz przemysł. Dotyczy to również towarów produkowanych w zakładach wybudowanych i rozbudowanych w latach siedemdziesiątych w oparciu o kredyty zagraniczne. W rezultacie wzrost naszego eksportu na rynki zachodnie jest za mały w stosunku do potrzeb gospodarki narodowej, a tymczasem w roku 1979 wzrosną spłaty zadłużeń zaciągniętych w tych krajach.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#ZenonKomender">Najważniejszym jednak czynnikiem wpływającym negatywnie na równowagę ekonomiczną kraju są braki produkcyjne w rolnictwie i w przemyśle. Chodzi tu zarówno o niedobory ilościowe, jak również o nie najlepszą jakość tej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#ZenonKomender">Opóźnienia w realizacji niektórych inwestycji energetycznych i wynikające stąd ograniczenia w dostawach energii i obok tego występujące dość powszechnie trudności transportowe pociągnęły za sobą poważne straty produkcyjne. Zjawiska te wpłynęły w ub. latach w zasadniczy sposób na poważne trudności na rynku wewnętrznym i w eksporcie. Polegały one głównie z jednej strony na niepełnym wywiązywaniu się producentów z dostaw asortymentowych, ale z drugiej strony i na przekraczaniu planowanych dochodów pieniężnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#ZenonKomender">Dążność do złagodzenia tych trudności i napięć stanowi główne zadanie planu i budżetu na rok 1979. W tym kierunku zmierzają decyzje o przegrupowaniu środków i ustaleniu realnych zadań w zakresie produkcji i dostaw na rynek i na eksport. Z tą też myślą zakłada się zasadnicze obniżenie nakładów inwestycyjnych przy równoczesnej zmianie struktury tych nakładów. Tak znaczne zmniejszenie bezwzględnej wielkości nakładów jest zabiegiem niezwykle trudnym, dyktuje go jednak konieczność poprawy ogólnej równowagi ekonomicznej kraju. Spowoduje to konieczność poniesienia kosztów ekonomicznych i społecznych wynikających ze wstrzymania szeregu budów i ograniczenia do minimum rozpoczynania nowych zadań. Tym samym odrzucane być muszą często uzasadnione wnioski inwestycyjne władz terenowych i resortów. Niestety, dla poprawy równowagi ekonomicznej, dla wyjścia z wielu trudności i napięć konieczne się staje — zgodnie z ustaleniami V Plenum KC PZPR — głębokie przegrupowanie środków i przyhamowanie tempa wzrostu dochodu narodowego do podziału oraz poprawa bilansu handlowego z zagranicą. Przez ograniczenie inwestycji można zapewnić nie zmniejszone rozmiary spożycia i odpowiednio ustabilizować import inwestycyjny.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#ZenonKomender">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego „Pax”, pragnę podkreślić, że działacze ruchu społecznie postępowego w miarę swych możliwości starają przyczynić się do zrozumienia przez społeczeństwo trudnej sytuacji gospodarczej państwa oraz akceptacji przez społeczeństwo długofalowych poczynań zmierzających do likwidacji napięć i eliminowania błędów. Chodzi tu przede wszystkim o akceptację powiązania zadań bieżących — szczególnie w zakresie podnoszenia stopy życiowej, z zadaniami perspektywicznymi: długofalowym umacnianiem naszej gospodarki i na tej podstawie podnoszeniem rangi Polski w świecie.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#ZenonKomender">Społeczeństwo nasze musi być świadome tego, że wymogiem chwili obecnej jest to, że albo zaakceptuje się powolniejszy niż w latach ubiegłych wzrost stopy życiowej, albo przez nieodpowiedzialne naciski pogłębi się istniejące trudności.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Mówiąc o trudnych zadaniach roku przyszłego, należy i to powiedzieć, że u progu nowego roku dysponujemy większym niż kiedykolwiek potencjałem produkcyjnym, coraz wyżej kwalifikowaną, coraz młodszą i dynamiczniejszą kadrą. Rzecz w tym, aby te wszystkie czynniki coraz lepiej spożytkować dla rozwoju kraju, dla polepszenia warunków życia nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#ZenonKomender">Przede wszystkim trzeba zrobić wszystko dla możliwie pełnego dostosowywania struktury produkcji do rzeczywistych, szeroko rozumianych potrzeb społecznych. Stąd niezwykle ważnym problemem planu na 1979 r. jest osiągnięcie w przemyśle z istniejących zasobów surowcowych maksymalnego wzrostu produkcji na potrzeby rynku i eksportu. W wielu zjednoczeniach trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby prawidłowo dostosować asortyment produkcji do możliwie w pełni rozeznanych potrzeb rynku krajowego i zagranicznego. Niestety, nadal zbyt znaczne rozmiary ma produkcja trudno zbywalna. Nie wolno do tego dopuścić w roku przyszłym, gdyż utrudniałoby to poważnie wykonanie zadań społecznych i gospodarczych, prowadziłoby do marnotrawstwa środków.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#ZenonKomender">Te przemiany asortymentowe muszą być realizowane równolegle z oszczędniejszym gospodarowaniem wszystkimi środkami produkcji. Chodzi tu przede wszystkim o to, aby systematycznie zmniejszać zużycie surowców, materiałów i energii. Kłopoty surowcowe mają charakter długofalowy. Wynika to ze wzrostu cen oraz z powiększających się trudności zakupu surowców na rynkach zagranicznych, a także ze wzrostu kosztów ich pozyskania w kraju. Stąd też ten nakaz oszczędnego gospodarowania surowcami nie ma charakteru doraźnego, ale stanowi trwałą dyrektywę dla wszystkich ogniw gospodarki. Konieczne jest obniżanie jednostkowego zużycia surowców i materiałów. Poważne rezerwy mogą być wykorzystane przez usprawnienie gospodarki magazynowej oraz obrotu surowcami i materiałami, a także przez pełniejsze zagospodarowanie surowców wtórnych.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#ZenonKomender">Sprawą o kluczowym znaczeniu dla całej gospodarki jest lepsze wykorzystanie majątku produkcyjnego. Dotyczy to zwłaszcza maszyn i urządzeń niedawno zakupionych za kredyty zagraniczne, a reprezentujących poziom światowy. Nakłady poniesione na budowę i wyposażenie obiektów produkcyjnych muszą owocować zawsze i przynosić możliwie wysokie efekty, ale w tym wypadku jest to sprawa szczególnej wagi.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#ZenonKomender">Cały system funkcjonowania gospodarki narodowej, a szczególnie system ekonomiczno-finansowy, musi stymulować stałe podnoszenie efektów finansowych, wzrost wydajności pracy mierzonej produkcją dodaną, lepsze relacje między wielkością ponoszonych nakładów a uzyskiwanymi efektami produkcyjnymi i społecznymi. Stałej poprawie powinny podlegać systemy organizacji produkcji i usług, trzeba zwalczać nieuzasadnioną absencję w pracy.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#ZenonKomender">Niełatwym, ale koniecznym zadaniem jest systematyczna poprawa efektywności handlu zagranicznego. Można to będzie osiągnąć m.in. przez założony w planie wzrost obrotów wynikających z pogłębienia kooperacji przemysłowej z krajami RWPG. Szczególne znaczenie ma dla Polski systematyczne zwiększanie obrotów handlowych i kooperacji produkcyjnej i inwestycyjnej ze Związkiem Radzieckim, głównym naszym dostawcą w zakresie surowców, maszyn i urządzeń oraz niektórych artykułów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#ZenonKomender">Niezwykle ważnym ze społecznego punktu widzenia zamierzeniem planu na rok 1979 jest dążenie do poprawy sytuacji rynkowej. W tym celu zakłada się, jak tu mówiono z tej trybuny, szybszy wzrost dostaw towarów na rynek od wzrostu dochodów ludności oraz szybszą aktywizację usług. Stworzono możliwości dodatkowego zwiększania produkcji i dostaw towarów i usług na potrzeby rynku, na co wyodrębniono w planie specjalne rezerwy w zakresie inwestycji, funduszu płac, w środkach dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#ZenonKomender">W całokształcie oferty rynkowej ważną rolę odgrywają artykuły produkowane przez drobną wytwórczość. W niektórych grupach towarów jest ona jedynym producentem. Ale trzeba przy tym pamiętać, że obecnie wiele tych zakładów pracuje w bardzo trudnych warunkach. Dlatego należałoby zrobić wszystko, aby tak umocnić bazę wytwórczą tego działu gospodarki, by mógł on podołać ciążącym nań zadaniom. Dotyczy to szczególnie potrzeby poprawy zaopatrzenia techniczno-materiałowego oraz niezbędnych inwestycji odtworzeniowych i modernizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#ZenonKomender">O sytuacji na rynku wewnętrznym decydują u nas przede wszystkim dostawy żywności. Jak wiemy w latach 1976–1978 produkcja rolna pozostawała na stałym poziomie, nie rosła zgodnie z potrzebami. Kształtowała się ona znacznie niżej od założeń planowych. Stąd też obecnie podstawową koniecznością naszej gospodarki jest stałe zwiększanie produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#ZenonKomender">W projekcie planu, jak to dziś mówiono, założono nakłady inwestycyjne na kompleks żywnościowy w wysokości około 26% ogólnych nakładów inwestycyjnych. Założono też dalszy wzrost dopływu do rolnictwa środków produkcji pochodzenia przemysłowego, a zwłaszcza nawozów, ciągników i maszyn towarzyszących, kombajnów, materiałów budowlanych i środków ochrony roślin. Chodzi o to, aby środki te użyte były możliwie efektywnie. Coraz lepsze technicznie uzbrojenie rolnictwa sprzyjać powinno jego strukturalnym przeobrażeniom, umocnieniu zarówno gospodarstw państwowych i spółdzielczych, jak i specjalistycznych gospodarstw indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#ZenonKomender">Duże znaczenie dla zaopatrzenia rynku ma umacnianie tych ostatnich, gdyż kluczową pozycję w produkcji żywności zajmują u nas chłopskie gospodarstwa indywidualne. Wysokiemu udziałowi tych gospodarstw w produkcji towarzyszy jednak niski ich udział w łącznych zasobach środków technicznych w rolnictwie. Wartość maszyn i urządzeń technicznych w gospodarstwach indywidualnych, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, wynosiła w roku 1976 tylko 44% poziomu osiągniętego w gospodarstwach państwowych. Gospodarstwa indywidualne w dalszym ciągu bazują na pracy ręcznej i żywej sile pociągowej, mimo postępującego szczególnie w ostatnich latach nasycenia rolnictwa nowoczesnymi środkami produkcji. Zmiana tego stanu rzeczy wiąże się z koniecznością poprawienia struktury obszarowej i produkcji gospodarstw indywidualnych. Podstawowym warunkiem wzrostu produkcji i podniesienia wydajności pracy w gospodarstwach indywidualnych jest odpowiedni areał gospodarstw, a potem wyposażenie techniczne. Poprawie istniejącego stanu w tej dziedzinie sprzyja proklamowana przez kierownictwo państwowe polityka obrotu ziemią, powiązana z korzystną dla rolników nabywających ziemię polityką kredytową państwa. Przekazywanie chłopom indywidualnym części ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi powinno przyczyniać się do poprawy struktury agrarnej indywidualnej gospodarki chłopskiej, do rozwoju skoncentrowanej i wyspecjalizowanej produkcji. Zgodnie z założeniami obecnej polityki rolnej, gospodarstwa indywidualne, specjalizujące się w określonym kierunku produkcji, dysponujące zasobami siły roboczej, posiadające zaplecze lub zdolne do jego budowy czy modernizacji, zapewniające intensywne wykorzystanie ziemi, powinny mieć zabezpieczone warunki uczestnictwa w zagospodarowaniu ziemi. Honorowanie w praktyce tej zasady ma szczególne znaczenie dla rejonów, które cechuje duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Trzeba umocnić zaufanie rolników do służby rolnej i jednostek gospodarczych obsługujących rolnictwo. Nic tak nie osłabia więzi indywidualnego rolnika z ogólnospołecznymi i gospodarczymi problemami naszego kraju, jak zdarzające się wypadki nieudolności administracji terenowej, łapownictwa czy też zwykłego nieróbstwa i lekceważenia rolnika przez niektórych pracowników różnych jednostek gospodarczych, pracujących na rzecz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Plan roku 1979 realizować będziemy w złożonej sytuacji międzynarodowej. Niedawno narada Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego dała wszechstronną jej ocenę. W Deklaracji Końcowej podkreślono konieczność kontynuowania działań zmierzających do niedopuszczenia do zachwiania równowagi sił w Europie, zachowania sprawności obronnej naszych państw, jest to bowiem w tej sytuacji sprawą poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo naszych narodów, za pokój w Europie. Jest to jedyne i wyłączne kryterium, jakim kierują się państwa Układu Warszawskiego, rozpatrując i decydując wspólnie te kwestie.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#ZenonKomender">Od pewnego czasu państwa NATO zmierzają do osłabienia czy wręcz zahamowania procesu odprężenia w Europie i w świecie. Przyjęty został przez nie i jest realizowany długofalowy program intensyfikacji zbrojeń, wsparty założeniem corocznych wzrostów budżetów militarnych — poza inflacją i ponad nią. W Europie w stopniu szczególnym dotyczy to Republiki Federalnej Niemiec, której Bundeswehra stanowi główną siłę NATO. Dla Polski ma to szczególne znaczenie. Państwa Układu Warszawskiego nie mogą zamykać na to oczu, gdyż w istocie rzeczy chodzi o zdobycie przez NATO przewagi militarnej i przez to zagrożenie pokoju w Europie i w świecie.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#ZenonKomender">W roku 1979 przypada 40 rocznica napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Prowadzi ona do refleksji o odpowiedzialności III Rzeszy za straszliwe ofiary, jakie poniosły narody europejskie, a szczególnie Polska i Związek Radziecki w tej wojnie. W tym też kontekście niepokój budzą głosy, odzywające się nie tylko zresztą w Niemczech zachodnich, a opowiadające się za przedawnieniem zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#ZenonKomender">My, Polacy, uświadamiać sobie musimy zawsze, że pamięć historyczna powinna być czynnikiem budowania przyszłości narodu. Toteż w kontekście wymienionych wyżej zjawisk międzynarodowych, wrześniowa rocznica musi również prowadzić do refleksji o konieczności umocnienia naszego potencjału obronnego, do utrwalenia naszego sojuszu z Krajem Rad i pozostałymi państwami socjalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! W miarę postępów w dziele budowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju, coraz głębiej uświadamiana jest potrzeba równoważnego, komplementarnego traktowania zarówno czynników rozwoju techniczno-materialnego, jak i sfery zagadnień ideowo-moralnych. Mówił na ten temat w swoim referacie na XIII Plenum KC PZPR Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#ZenonKomender">W umacnianiu niezbędnej patriotycznej jedności i zaangażowania całego narodu ważkie znaczenie mają — naszym zdaniem — procesy rozwoju socjalistycznej demokracji, a zwłaszcza w zakresie światopoglądowym, potwierdzone na przestrzeni ostatnich lat obserwowanymi z wielką uwagą przez całą społeczność katolicką w naszym kraju istotnymi postępami w normalizacji stosunków między kościołem a państwem w Polsce oraz pomiędzy władzami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Watykanem. Doniosły fakt wyboru Polaka na Stolicę, Apostolską umacnia w szerokich rzeszach katolików polskich przekonanie i uzasadnione oczekiwanie, że na tej właśnie drodze obustronnego dążenia do porozumienia i normalizacji czynione będą dalsze kroki i rozwiązywane wszystkie pozostałe problemy.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#ZenonKomender">W orędziu adresowanym „Do wszystkich bez wyjątku rodaków, szanując światopogląd każdego bez wyjątku” nowy Papież powiedział m.in.: „Miłość ojczyzny łączy nas i musi łączyć ponad wszelkie różnice”, a także stwierdził: „Właśnie w tych ostatnich dziesięcioleciach Kościół w Polsce nabrał szczególnego znaczenia w wymiarach kościoła powszechnego i w wymiarach chrześcijaństwa. Stał się również przedmiotem wielkiego zainteresowania z uwagi na szczególny układ stosunków, który dla poszukiwań, jakie współczesna ludzkość, różne narody i państwa podejmują w dziedzinie społecznej, ekonomicznej, cywilizacyjnej, ma doniosłe znaczenie”.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#ZenonKomender">W tych słowach my — katolicy — dostrzegamy ważne potwierdzenie faktu, że właśnie w aktywnym udziale ludzi wierzących z inspiracji ich światopoglądowych przekonań, w poszukiwaniach najlepszych dróg dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego, kulturalnego i cywilizacyjnego naszego kraju — leży dostrzegana i doceniana w skali uniwersalnej, twórcza szansa dla naszego narodu. W tym tkwi także szansa rozwoju apostolskiej misji kościoła i te fakty określają miejsce katolików świeckich w nowym socjalistycznym ustroju — w Polsce Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#ZenonKomender">Szczególna powinność moralna wyznawców światopoglądu katolickiego do ponoszenia współodpowiedzialności w ogólnonarodowym wysiłku budowania lepszej przyszłości Polski Ludowej zaakcentowana została w pamiętnym fakcie spotkania Prymasa Polski, księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem w dniu 29 października 1977 r. Przemówienie księdza Prymasa wygłoszone następnie w katedrze warszawskiej w dniu 6 stycznia 1978 r. stanowi ważkie religijno-moralne wezwanie całej społeczności katolickiej w naszym kraju do aktywności obywatelskiej, przejawianej w pracy zawodowej i społecznej, do podnoszenia na wyższy poziom moralności naszego codziennego życia, do ofiarności na rzecz dobra wspólnego i zdolności do wyrzeczeń osobistych w budowaniu lepszej przyszłości ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#ZenonKomender">Nieprzemijająca aktualność tego programu wymaga przypomnienia go także w kontekście ogólnonarodowych zadań dziś dyskutowanych przez Wysoką Izbę. Jesteśmy przekonani, że wobec takiej twórczej tak dla przyszłości narodu, jak i kościoła w Polsce Ludowej, linii zaangażowania społecznej inspiracji światopoglądu katolickiego nie ma dziś żadnej realnej alternatywy. We współtworzeniu warunków dla realizacji tej linii i mobilizacji wokół niej ludzi wierzących, na miarę swych sił i możliwości, całego zaplecza swego — ruch społecznie postępowy katolików polskich „Pax” widzi swe podstawowe zadanie i perspektywy.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#ZenonKomender">W 1979 rok — w rok jubileuszowy dla naszego ludowego państwa, ludzie wierzący wchodzą z tym przeświadczeniem, że wspólnym wysiłkiem całego narodu stworzyliśmy państwo mające wielki autorytet moralno-polityczny w świecie, a również liczące się w gospodarce światowej.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#ZenonKomender">Stąd też bardzo nam trafiają do przekonania i mobilizują do działania słowa Edwarda Gierka wypowiedziane z trybuny XIII Plenum KC PZPR „wszyscy razem, cały naród, odpowiadamy za Polskę, za jej pozycję w świecie i za jej bezpieczeństwo, za jej dzień dzisiejszy i za jej jutro. Od pomyślności kraju, od jego siły gospodarczej, od stanu stosunków politycznych i społecznych zależy pomyślność każdej polskiej rodziny, każdej Polki i każdego Polaka”.</u>
          <u xml:id="u-20.30" who="#ZenonKomender">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie „Pax” głosować będzie za przyjęciem projektów planu i budżetu państwa na rok 1979, mając na uwadze potrzebę łagodzenia napięć i trudności w dalszym rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-20.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#HalinaSkibniewska">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#HalinaSkibniewska">Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1979.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#HalinaSkibniewska">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#BronisławaGrochowska">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu, odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#BronisławaGrochowska">1) Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — sala nr 67 (Dom Poselski),</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#BronisławaGrochowska">2) Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 101.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#BronisławaGrochowska">W dniu jutrzejszym, we czwartek, dnia 21 grudnia br. o godz. 8 min. 15 odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#BronisławaGrochowska">1) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — sala kolumnowa,</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#BronisławaGrochowska">2) posiedzenie Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — sala nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#HalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. dnia 21 grudnia, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min. 10)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9)</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PiotrStefański">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PiotrStefański">Powołuję na sekretarzy posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PiotrStefański">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PiotrStefański">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PiotrStefański">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1979.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Andrzej Żabiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AndrzejŻabiński">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Włączając się do dyskusji nad założeniami narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok, przedostatniego roku bieżącego planu 5-letniego, pragnę podkreślić, że w minionym trzyletnim okresie prowadzona była konsekwentna działalność zmierzająca do pełnej realizacji uchwał VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Mam tu na uwadze zarazem rozwój gospodarczy kraju, jak i cele społeczne, które sobie postawiliśmy. Zdajemy sobie sprawę, że plan 1979 r. przyjdzie nam realizować w skomplikowanych warunkach zaopatrzeniowych, energetycznych i transportowych. Warunki te również powodują określone nastroje społeczne. Jednak plan na rok 1979 jest dobrym drogowskazem pokonywania trudności. Dlatego też będziemy wszystko robić, aby skupić wszystkie siły zmierzające do realizacji planu. Będziemy zarazem tak pracowali, aby w ramach czynu związanego z 35-leciem naszej ojczyzny ugruntować słuszne tendencje prezentowanego planu. Jestem również przekonany, że omawiany plan jest dobrze zbilansowany i dopracowany.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AndrzejŻabiński">Mam świadomość, że wszystko to co robimy w naszym kraju służy umocnieniu naszej ojczyzny i podnoszeniu stopy życiowej jej obywateli. Uważam, ze odpowiedzialność za losy kraju musi się wyrażać m.in. w lojalności i dyscyplinie i że nasze kłopoty mogą być pokonane tylko przez solidną pracę.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#AndrzejŻabiński">Wysoka Izbo! Konsekwentną realizację generalnych linii wytyczonych na VI i VII Zjeździe naszej partii i ich pozytywne skutki odczuwa również społeczeństwo Opolszczyzny, które swoją pracą przyczynia się do ogólnonarodowego dorobku.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#AndrzejŻabiński">Przemysł naszego województwa wykona zadania przewidziane w planie bieżącego roku. Roczne zadania, zwłaszcza w produkcji przeznaczonej na cele rynkowe, zostaną wykonane, a nawet z niewielką nadwyżką przekroczone. Do takiego stwierdzenia upoważnia fakt, że do końca listopada roczny plan produkcji przemysłowej wykonaliśmy w 91%, dając na rynek towary o wartości ponad 21 mld zł, a więc prawie o 7% więcej niż w roku ubiegłym. Zadania produkcyjne nasz przemysł wykonuje i przekracza przy niższym stanie zatrudnienia niż w roku ubiegłym. Produkcję przeznaczoną na eksport realizujemy na poziomie roku ubiegłego. Oznacza to, że wzrasta wydajność pracy, dzięki której uzyskaliśmy cały przyrost produkcji. W ślad za wzrostem wydajności zwiększają się także zarobki.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#AndrzejŻabiński">Przed kilku laty podjęliśmy w województwie dużą pracę organizatorską nad uporządkowaniem i wyselekcjonowaniem oraz ustaleniem ważności i kolejności realizacji inwestycji. Spośród szeregu ważnych inwestycji, jakie były i są realizowane na naszym terenie, poza budownictwem mieszkaniowym, szczególną uwagę skierowaliśmy na budowę zakładów przemysłowych związanych z gospodarką żywnościową i produkcją rynkową. Działalność ta doprowadziła do zbudowania nowoczesnego kompleksu zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. W skład zakładów wchodzą: rzeźnia i przetwórnia drobiu, zakład mleczarski, chłodnia składowa i zakłady mięsne.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#AndrzejŻabiński">Wybudowane zakłady, których produkcja oparta jest na bazie uprawowo-hodowlanej naszego rolnictwa, dobrze służą Polsce i społeczeństwu województwa, gdyż znacznie wpływają na poprawę zaopatrzenia rynku w przetwory nabiałowe, mięsne i różne przetwory mrożone.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#AndrzejŻabiński">Wysoki Sejmie! Wyjątkowo dobre rezultaty uzyskaliśmy w rolnictwie. W działaniu naszym, naszego aktywu partyjnego i aktywu ZSL staraliśmy się zapewnić systematyczne, socjalistyczne przeobrażenia na wsi przy jednoczesnym stałym wzroście produkcji rolnej. Udział sektora uspołecznionego w użytkowaniu ziemi zwiększył się z 33% w 1975 r. do 40,8% w 1978 r. Praktycznie w każdej wsi województwa są warunki do rozwoju socjalistycznego sektora.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#AndrzejŻabiński">Procesom rozwoju i umacniania sektora uspołecznionego towarzyszy stały wzrost produkcji rolnej. W roku bieżącym, mimo trudnych warunków atmosferycznych, uzyskaliśmy dobre plony zbóż i roślin okopowych. Dowodem tego jest, że na dzień wczorajszy skupiliśmy: 295 tys. ton zbóż, realizując zadania planowe w 107%, a łącznie ze zbożem siewnym kupiliśmy ponad 310 tys. ton zbóż; wykonaliśmy plan skupu rzepaku; powtórzyliśmy ubiegłoroczny skup buraków cukrowych, uzyskując ponad 1 mln ton; poza tym wykonamy również plan skupu mleka, przekroczymy plan skupu żywca.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#AndrzejŻabiński">W rozwoju trzody chlewnej w bieżącym roku osiągnęliśmy, a nawet przekroczyliśmy stan pogłowia z najlepszego pod tym względem 1975 roku, uzyskując 666 tys. sztuk. Jest to więc najpomyślniejszy wynik, jaki odnotowaliśmy w okresie powojennym. Nieco trudniej jest z pogłowiem bydła, którego mamy ponad 427 tys. sztuk. Korzystnym zjawiskiem jest jednak to, że wzrasta stan pogłowia bydła w PGR i spółdzielniach produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#AndrzejŻabiński">Uzyskane przez rolnictwo wyniki w trudnym bież. roku utrwalają nas w przekonaniu, że nasi rolnicy podołają zadaniom wynikającym z ustaleń planowych na rok przyszły. Działalność naszą koncentrować będziemy na wzroście produkcji zwierzęcej oraz doskonaleniu produkcji i konserwacji pasz.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#AndrzejŻabiński">Wzrost hodowli zamierzamy osiągnąć w znacznej części przez pozyskanie nowych stanowisk w wyniku adaptacji i modernizacji obiektów wypadających z gospodarki indywidualnej. Dzięki decyzjom Prezesa Rady Ministrów upoważniającym nas do robót adaptacyjnych o wartości do 10 mln zł, tylko w roku bieżącym zrealizowaliśmy inwestycje adaptacyjno-modernizacyjne za 312 mln zł. W ramach tych nakładów uzyskano 1840 stanowisk dla bydła i 9400 stanowisk dla trzody chlewnej. Jesteśmy przygotowani do dalszego kontynuowania programu adaptacyjno-modernizacyjnego w zakresie pozyskiwania nowych stanowisk zarówno dla bydła, jak i dla trzody. Uprzejmie prosimy Premiera o przedłużenie tych uprawnień na rok 1979.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#AndrzejŻabiński">Zadania w chowie krów zamierzamy realizować w znacznej mierze przez rozwój gospodarstw specjalistycznych. Do 1980 roku chcemy zorganizować około 2 tys. takich gospodarstw. O słuszności tych działań świadczą wyniki uzyskiwane w gospodarstwach specjalistycznych. Na przykład z gospodarstw indywidualnych w województwie z 1 ha użytków rolnych kupuje się około 500 litrów mleka, natomiast z gospodarstw specjalistycznych ponad 3500 litrów.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#AndrzejŻabiński">Wysoka Izbo! W centrum naszego zainteresowania jest racjonalna gospodarka ziemią oraz dalsze umacnianie i rozwijanie sektora uspołecznionego, a szczególnie rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Do roku 1980 przejmiemy do spółdzielni produkcyjnych dalsze 21 tys. ha użytków rolnych. Wymagać to będzie lepszego wyposażenia w maszyny i sprzęt rolniczy. Uważamy, że przy niedoborze maszyn i sprzętu powinni sprzęt ten otrzymywać ci, którzy najbardziej efektywnie go wykorzystają.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#AndrzejŻabiński">Jak dotychczas — nie zawsze potrafimy się wywiązać z zobowiązań wobec nowo zakładanych rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Na przykład tylko w roku 1978 na skutek ograniczenia przydziału maszyn do rolniczych spółdzielni produkcyjnych do dnia dzisiejszego państwo zalega w dostarczaniu ponad 200 traktorów i 250 przyczep, które należą się rolniczym spółdzielniom produkcyjnym nowo założonym lub tym, które przejęły dużo ziemi. Również prosimy o rozważenie możliwości, aby nowe rolnicze spółdzielnie produkcyjne mogły inwestować na tej samej zasadzie jak chłopi indywidualni lub zespoły rolników, czyli na zasadzie kredytów, a nie tylko limitów inwestycyjnych lub, by spółdzielnie mogły inwestować z własnych zysków.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#AndrzejŻabiński">Ostatnio rozmawiałem z chłopami, członkami spółdzielni produkcyjnej w gminie Jemielnica. W gminie tej, gospodarnej i autochtonicznej, powstała w 1976 r. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. Przystąpiło do niej 120 chłopów, wnosząc 400 ha ziemi. Oprócz tego z Państwowego Funduszu Ziemi dodaliśmy im 200 ha. Przed założeniem spółdzielni każdy z tych chłopów mógł w swoim urzędzie gminnym załatwić wszystkie formalności dotyczące budowy obiektów gospodarskich, w swoim spółdzielczym banku kredyty, a w gminnej spółdzielni materiały i po prostu budować. Natomiast z tą chwilą, kiedy chłopi ci założyli spółdzielnię, nie tylko, że nic nie załatwią w swojej gminie, ale nawet nie załatwią żadnego zezwolenia na budowę w Opolu, gdyż każdą zgodę na budowę lub modernizację trzeba załatwić w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#AndrzejŻabiński">Wysoka Izbo! Szczególną rangę w realizacji programów inwestycyjnych nadawaliśmy sprawie budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#AndrzejŻabiński">Otoczenie szczególnym zainteresowaniem budownictwa mieszkaniowego umożliwiło nam wykonanie założeń planu w latach 1976–1977. Z dotychczasowego zaawansowania tych inwestycji wynika, że również plan 1978 roku zostanie wykonany. Dobrze jesteśmy także przygotowani do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w roku przyszłym. We wstępnych założeniach narodowego planu społeczno-gospodarczego przewiduje się jednak zmniejszenie ilości oddawanych mieszkań w woj. opolskim ogółem w budownictwie uspołecznionym w stosunku do 1978 r. o blisko 10 tys. m2 powierzchni użytkowo-mieszkalnej. Natomiast w budownictwie spółdzielczym przewiduje się zmniejszenie budownictwa mieszkaniowego o ponad 12 tys. m2.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#AndrzejŻabiński">Zmniejszenie planu budownictwa mieszkaniowego na 1979 r. może w efekcie wpłynąć na niepełne wykonanie planu 5-letniego. Spowoduje to również wydłużenie okresu wyczekiwania członków spółdzielni na mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#AndrzejŻabiński">Z poczuciem pełnej odpowiedzialności muszę stwierdzić, że decyzja o obniżeniu planu budownictwa mieszkaniowego w 1979 r. jest dla nas niezrozumiała. Niezrozumienie tej decyzji wynika z faktu, iż generalną zasadą planu na rok 1979 jest koncentracja środków m.in. na budownictwie mieszkaniowym. Dlatego też uważamy, że również w województwie opolskim zasada ta powinna obowiązywać. Nie jest argumentem fakt, że dotychczas dobrze realizujemy plan, gdyż plany te realizowane są nie tylko w wyniku dobrze pracującego opolskiego kombinatu budownictwa ogólnego, podległego Ministerstwu Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, ale również jest to wynik dużej akcji przesuwania innych sił spoza budownictwa do prac wykończeniowych.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#AndrzejŻabiński">Zwracamy się z gorącą prośbą do Rządu o umożliwienie nam pełnego wykonania planu 5-letniego w budownictwie mieszkaniowym, jak i umożliwienia nam realizowania planu budownictwa mieszkaniowego na poziomie 1978 r. Zapewniam, iż zrobimy wszystko, aby jak najlepiej wykonać zadania w zakresie budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#AndrzejŻabiński">Wysoka Izbo! Spełniając założenia planu społeczno-gospodarczego rozwoju województwa opolskiego w przyszłym roku, położymy nacisk na zapewnienie jak najpomyślniejszych do tego warunków. Jedną z podstawowych spraw jest tu wykorzystanie istniejących możliwości, jakie stworzono przemysłowi, rolnictwu i innym działom naszej gospodarki w ostatnich latach, słowem — efektywność gospodarowania w każdym zakładzie, każdym wydziale, wreszcie na każdym stanowisku pracy. Niezbędna będzie większa niż dotychczas dbałość o polepszenie porządku w zakładach, z czym — rzecz jasna — łączy się walka z bałaganem, dostrzeganym jeszcze w różnych przedsiębiorstwach. Mam tu na myśli zwłaszcza np. niedomagania w organizacji pracy, na które nasi działacze gospodarczy i partyjni zwrócą baczniejszą uwagę w tym celu, aby uniknąć marnotrawstwa ludzkiego czasu, energii, a często także inwencji i zdolności. Dlatego też dużą uwagę poświęcamy na wypracowanie obiektywnych kryteriów oceny gmin i zakładów i na jawność podziału dóbr konsumpcyjnych dla poszczególnych gmin i miast. Ugruntowujemy zasadę, że „jak żądasz, to wpierw pokaż, ile dajesz”.</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#AndrzejŻabiński">Jestem przekonany, że realizując plan wsparty decyzjami XIII Plenum Komitetu Centralnego i wskazaniami tow. Edwarda Gierka zrobimy w roku 1979 dalszy krok naprzód w rozwoju naszej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WacławAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiamy dziś budżet państwa i narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WacławAuleytner">Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że rok ten będzie rokiem trudnym, wymagającym szczególnego wysiłku zarówno kierownictwa gospodarczego naszego państwa, jak i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#WacławAuleytner">Mówił o tym I Sekretarz KC Edward Gierek na uroczystościach barbórkowych: „Szczególnie ostatnie lata przyniosły pogorszenie wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju. Zaostrzyła się konkurencja na rynkach zagranicznych, zmniejszyła możliwość zakupów surowców niezbędnych dla naszego przemysłu. W kraju, z różnych przyczyn, niektóre dziedziny gospodarki pozostają w tyle. W dalszym ciągu produkcja towarów na rynek nie nadąża za szybko rosnącym wzrostem potrzeb i dochodów społeczeństwa. Opóźnione jest w niektórych regionach wykonanie zadań budownictwa mieszkaniowego. Stwarza to określone napięcia i trudności, z którymi mamy wszyscy na co dzień do czynienia. Podejmujemy niezbędne kroki, aby rozwój tych dziedzin gospodarki, które hamują postęp w innych dziedzinach — przyspieszyć”.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#WacławAuleytner">Znajduje to m.in. wyraz w rozpatrywanym przez nas dziś projekcie planu na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Dynamiczny rozwój naszego kraju jest konieczny, gdyż od niego zależy, czy Polska będzie znajdować się wśród krajów o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, czy też zejdzie w międzynarodowym podziale pracy na dalsze miejsce. Dynamiczny rozwój naszego kraju jest też konieczny ze względu na aspiracje i niecierpliwość Polaków, którzy pragną żyć w państwie znajdującym się w czołówce krajów wysoko rozwiniętych już dziś, nawet za cenę pewnych wyrzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#WacławAuleytner">Obecne zmniejszenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym uważamy też za konieczne, mimo że odkłada ono na przyszłość zaspokojenie pewnych potrzeb, może nieraz pilnych. Na pozytywną ocenę i podkreślenie zasługuje również nie tylko utrzymanie, ale nawet podniesienie nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe, co wskazuje na troskę Rządu o zaspokojenie tych ważnych potrzeb człowieka w naszym kraju. Pozytywnie też oceniamy decyzję, o której poinformował nas wiceprzewodniczący Komisji Planowania Minister Karpiński na posiedzeniu Zespołu Międzykomisyjnego do Spraw Polityki Społecznej, a dotyczącą położenia nacisku na inwestycje towarzyszące budownictwu mieszkaniowemu, a mianowicie na budowę obiektów szkolnych w nowych osiedlach, których brak stwarza bardzo ciężką sytuację zarówno dla rodzin wprowadzających się do nowych osiedli, jak i dla władz oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#WacławAuleytner">Obywatele Posłowie! Na tle zmniejszenia ogólnego nakładów inwestycyjnych, co jak powiedziałem uważamy za konieczne, niepokoją pewne dysproporcje w zakresie niedoinwestowanych od dawna dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Mam na myśli handel, transport oraz zdrowie i opiekę społeczną.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#WacławAuleytner">Niepokoi zmniejszenie aż tak drastyczne o 44% w stosunku do 1978 r. nakładów inwestycyjnych na handel. Wydaje się bowiem, że baza materialna w tym dziale gospodarki powinna rozwijać się w pewnej określonej proporcji do gospodarki mieszkaniowej. Proporcje te były niedostateczne już w ubiegłym okresie, co wyrażało się w stałym nienadążaniu budownictwa obiektów handlowych za budową nowych osiedli mieszkaniowych. I przy tych niedostatecznych proporcjach nakłady na handel wynosiły od 13 do 15% w stosunku do nakładów na budownictwo mieszkaniowe. Narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979 przewiduje, że inwestycje w handlu będą stanowiły w stosunku do nakładów na budownictwo mieszkaniowe tylko 6%. Wystarczy to wyłącznie na wybudowanie pojedynczych pawilonów między wielkimi blokami czy zagospodarowanie parterów niektórych nowo wznoszonych domów, natomiast nie wystarczy zupełnie na handlowo-usługowe zagospodarowanie setek już istniejących osiedli czy na doinwestowanie ubogich w infrastrukturę handlową naszych miast. Sytuacja ta skazuje na długo mieszkańców nowo wybudowanych osiedli powstających na odległych obrzeżach wielkich miast, źle często połączonych komunikacyjnie, na uciążliwe pielgrzymki do dzielnic centralnych w celu dokonywania codziennych zakupów.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#WacławAuleytner">Również niepokojący jest zbyt jak się wydaje duży, bo wynoszący 27% spadek nakładów inwestycyjnych w transporcie. Znane niedoinwestowanie naszych kolei sprawia, że system transportowy stał się od kilku lat „wąskim gardłem dalszego rozwoju gospodarczego”. W tej sytuacji rozbudowanie sieci kolejowej staje się pilnym zadaniem inwestycyjnym. Spadek nakładów na transport pogłębia w niebezpiecznym punkcie i tak już istniejące dysproporcje. Źle też wygląda sprawa taboru kolejowego i komunikacji masowej w miastach.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#WacławAuleytner">Ważnym elementem kształtowania się poziomu życia ludności jest ochrona zdrowia oraz opieka społeczna. Z zaprezentowanych materiałów wynika, że liczba łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych w 1979 r. wzrośnie do 201 800, tj. o 3500, a w domach opieki społecznej do 60 800, tj. o 1300. W 1979 r. przewidziano też największą w 5-latce koncentrację nakładów na budowę szpitali oddawanych do końca 1980 r. Jak to się ma do wykonania planu 5-letniego służby zdrowia?</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#WacławAuleytner">Otóż w ciągu 4 lat obecnej 5-latki oddamy do użytku tylko 13 400 łóżek szpitalnych, podczas gdy plan 5-letni przewidywał przyrost 27 tys. łóżek. Należy się więc liczyć, że 5-letni plan budownictwa w tym zakresie będzie wykonany najwyżej w 70%. Wobec zaś postępującego starzenia się ludności, a co za tym idzie — wzrostu potrzeb hospitalizacji, sytuacja w naszych szpitalach staje się niepokojąca. Sprawę pogarszają jeszcze opieszale prowadzone remonty, które wyłączają całe szpitale z eksploatacji na okresy kilkuletnie. Przykładem jest szpital przy ul. Solec w Warszawie. Z tego powodu szczęśliwym rozwiązaniem wydaje się decyzja podjęcia budowy 52 pawilonów szpitalnych, jakie mają być gotowe do końca 1980 roku, a które dostarczą nam 5 tys. łóżek. Trzeba jednak pamiętać, że jest to rozwiązanie wprawdzie słuszne, ale tymczasowe.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#WacławAuleytner">Jeszcze bardziej niepokojąco wygląda niedostateczny przyrost miejsc w domach pomocy społecznej. W 1979 roku będziemy — jak już wspominałem — dysponować 60 800 miejscami w tych domach. Jak wynika jednak z informacji resortu zdrowia i opieki społecznej na miejsca w tych domach oczekuje 22 tys. osób już zakwalifikowanych. Wynosi to ponad 30% ogółu miejsc w tych placówkach. Oczekiwanie to może być bardzo długie, gdyż miejsca w domach pomocy społecznej zwalniają się tylko przez śmierć przebywających tam mieszkańców. Dodatkowo pogarsza sytuację fakt, że w związku z przechodzeniem na emeryturę rolników w samym tylko 1979 roku będziemy mieli szacunkowo około 15 tys. więcej ludzi starych i samotnych, którzy będą w większości poważnymi kandydatami na miejsca w takich placówkach.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#WacławAuleytner">Chciałem też podkreślić, że jest sprawa szczególnie przykra i smutna, bowiem wśród rzesz samotnych i starych osób, przebywających w przepełnionych domach pomocy społecznej, jak też oczekujących na zwolnienie się miejsc znajduje się niewątpliwie szereg weteranów walki i pracy z tego bohaterskiego okresu wojny, okupacji i pierwszych lat odbudowy kraju. Ci ludzie mają prawo oczekiwać, że ojczyzna spłaci im swój dług wdzięczności i umożliwi ostatnie lata życia w znośnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#WacławAuleytner">Sądzę, że wskazane przeze mnie potrzeby inwestycyjne w wymienionych dziedzinach mogłyby być może częściowo zaspokojone w toku realizacji planów w oparciu o rezerwę inwestycyjną — a także drogą poprawy efektywności procesu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#WacławAuleytner">Jeśli jestem przy temacie opieki społecznej, to chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze dwie sprawy. Po pierwsze — na problem zajęcia się przez Rząd całością sytuacji prawnej i organizacyjnej pomocy społecznej w Polsce. Chciałbym przypomnieć, że istnieje pilna potrzeba opracowania nowej ustawy o pomocy społecznej. Dotąd bowiem w naszej działalności w tym zakresie opieramy się na przestarzałej i zupełnie nieadekwatnej do nowych warunków społecznych w naszym kraju ustawie z dnia 16 sierpnia 1923 roku oraz wielu nieaktualnych już przepisach wykonawczych z niej wynikających. Drugim problemem, który chciałbym poruszyć, byłoby zwiększenie na odcinku opieki społecznej współpracy i współdziałania państwa z kościołem i wykorzystania rezerw w tym zakresie, jakie istnieją w organizacji i możliwościach kościoła i środowisk katolickich w Polsce. Dotyczy to również zagadnienia rodziny. Jak się dowiedzieliśmy, powołana została Rada do Spraw Rodziny przy Radzie Ministrów. Był to akt oczekiwany przez społeczeństwo. Gdy jednak analizuje się jej skład, trzeba wyrazić ubolewanie, że nie zostali do współpracy włączeni przedstawiciele kół kościelnych i środowisk katolickich, że została w ten sposób stracona praktyczna szansa wdrożenia współdziałania z kościołem wokół ważnej ogólnonarodowej sprawy, która mogłaby jednoczyć wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Kontynuując tematykę zdrowia, zajmę się jeszcze jednym problemem już nie natury inwestycyjnej, ale który też wymaga poruszenia w dzisiejszej debacie. Problem ten jest niepokojący szczególnie dla mnie — jako dla działacza Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#WacławAuleytner">Otóż największy wzrost, bo aż 12,1% w przyszłym roku, jeśli chodzi o podaż artykułów rynkowych, stanowią używki, a w tym alkohol i tytoń. W 1979 roku ludność Polski wyda na te używki 1/7 swoich dochodów, tj. sumę 207 mld złotych. Czy to nie za dużo? Bo przecież konsumpcja tych używek jest szczególnie szkodliwa ze względów moralnych, zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#WacławAuleytner">Wysoka Izbo! Osobnego omówienia wymaga sprawa gospodarki żywnościowej, a przede wszystkim sprawa produkcji mięsa. Plan podaje, że nastąpiła odbudowa pogłowia zwierząt gospodarskich do stanu z 1974 r. i że baza surowcowa osiągnie w przyszłym roku wysoki poziom. Jest to poziom wysoki nawet w skali światowej. Dość powiedzieć, że w pogłowiu bydła dorównujemy, a w pogłowiu trzody chlewnej przekraczamy np. poziom Republiki Federalnej Niemiec. W pogłowiu trzody chlewnej jesteśmy na piątym miejscu w skali światowej.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#WacławAuleytner">Ale produkcja mięsa jest wciąż za mała w stosunku do potrzeb spożycia i eksportu. Wiele jest głosów domagających się wykorzystania rezerw produkcyjnych istniejących w gospodarstwach indywidualnych w tym zakresie. Jak jednak sprawa ta wygląda pozwolę sobie posłużyć się przykładem województwa szczecińskiego, gdzie spis w 1977 roku wykazał w gospodarstwach indywidualnych 26 619 wolnych stanowisk dla bydła, 61 252 wolnych stanowisk dla trzody chlewnej i 9066 dla owiec. PGR zaś cierpią w woj. szczecińskim na brak budynków inwentarskich. Gospodarze indywidualni zaś nie są w stanie wykorzystać wspomnianych stanowisk wskutek zbyt małego posiadanego przez nich areału gruntów.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#WacławAuleytner">I tu dochodzimy do problemu bardzo istotnego. Jak bowiem wygląda sprzedaż ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom indywidualnym? W kwietniu bież. roku Minister Rolnictwa przekazał wojewodom wytyczne centralnego planu, przewidującego sprzedaż indywidualnym rolnikom 104 tys. ha ziemi nienależycie wykorzystanej. W szeregu wypadków województwa niestety plan ten zaniżyły. Tak np. w woj. gorzowskim na sprzedaż oferowano 25 ha w miejsce zaplanowanych 1400 ha, a więc niecałe 2%. Jednocześnie napływają z terenu sygnały, że administracja terenowa nierzadko stosuje biurokratyczne komplikacje przy tego rodzaju transakcjach, które zniechęcają rolników indywidualnych do powiększania areału swych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#WacławAuleytner">Jak wiadomo, jedną z form produkcji zwierzęcej w gospodarstwach indywidualnych jest ich specjalizacja. Tymczasem — jak nas informują niektórzy przedstawiciele terenu — także na tym odcinku nie wszystko dzieje się dobrze. Pojawiają się nawet czasem przykłady utrudniania przez władze gminne rozwoju specjalistycznych gospodarstw hodowlanych. W związku z tym pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że propagowana od pewnego czasu produkcja materiału rzeźnego w tzw. fermach przemysłowych budzi coraz więcej zastrzeżeń specjalistów, przede wszystkim ze względu na wysokie koszty budowy tych ferm oraz oparcia hodowli na zużyciu wielkich ilości pasz pochodzenia zbożowego. Sprawa ta jest szeroko dyskutowana w prasie krajowej, szczególnie specjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#WacławAuleytner">Wysoki Sejmie! Debata generalna nad projektem planu i budżetu jest tradycyjnie już okazją do omówienia również i innych, nie bezpośrednio związanych z problematyką gospodarczą aspektów polityki państwa. 10 grudnia minęła 30 rocznica uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Rocznica ta musi skłaniać nas do refleksji nad realizacją praw człowieka na świecie i w naszej ojczyźnie. Respektowanie podstawowych praw człowieka i obywatela jest bowiem niezbędnym warunkiem dla zachowania jedności narodu i pokoju między ludźmi.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#WacławAuleytner">Zainteresowanie Koła Poselskiego „Znak” prawami człowieka nie jest czymś nowym. Już pięć lat temu, gdy nie było to zagadnienie tak powszechnie dyskutowane jak dziś, z okazji 25-lecia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, mówił z tej trybuny o jej związku ze sprawą pokoju członek Koła Poselskiego „Znak” poseł Janusz Zabłocki. „Walka o pokój — powiedział on — nie może mieć znamion walki o zachowanie świata takim, jakim jest aktualnie, powinna być elementem walki o lepszy świat, w którym godność człowieka będzie bardziej szanowana, a przysługujące mu prawa pełniej wprowadzane w życie. Musi z niej jasno wynikać, że w przyszłości sprawa pokoju jest nierozerwalnie zespolona z powszechnym postępem w realizacji praw człowieka, że jej celem jest świat, w którym wszystkie narody — uwolnione od zmory wojny i ciężaru zbrojeń — będą mogły uczynić użytek ze swego prawa do samostanowienia, do decydowania o własnym losie, do wyboru takiego ustroju społeczno-gospodarczego i takich form rządów, jakie im będą odpowiadały, prawa zaś człowieka będą wszędzie nie tylko proklamowane, ale w coraz szerszym zakresie wprowadzane w życie”.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#WacławAuleytner">Prawa człowieka są z drugiej strony ściśle zależne od pokoju. Aby prawa człowieka mogły być w pełni zagwarantowane we współczesnym świecie — pokój międzynarodowy i odprężenie są niezbędne. Stąd też rodzi się głęboka troska kościoła i katolików o pokój. Dla tej przyczyny z naszym poparciem spotykają się słowa Edwarda Gierka wypowiedziane 10 października 1974 roku podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ: „Jest naszą powinnością przezwyciężyć uprzedzenia, nieufność, nietolerancję, szowinizm i rasizm, a zaszczepiać młodym generacjom szacunek dla innych narodów, przekonanie o prawie wszystkich do życia i wolności, równości i pokoju”.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#WacławAuleytner">Z poparciem polskiej opinii katolickiej spotyka się również idąca w ślad za tymi słowami polska inicjatywa zgłoszona na obecnej 33 sesji Zgromadzenia Ogólnego w sprawie deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Z satysfakcją stwierdzamy, że na posiedzeniu Komitetu Politycznego ONZ inicjatywa ta otrzymała również poparcie ze strony obserwatora z ramienia Stolicy Apostolskiej.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#WacławAuleytner">Znamiennym ponadto faktem, świadczącym o zbieżności intencji jest to, że światowy dzień pokoju ustanowiony niegdyś przez Papieża Pawła VI i obchodzony przez kościół katolicki corocznie w dniu 1 stycznia będzie w roku przyszłym poświęcony hasłu: „Aby osiągnąć pokój trzeba wychowywać dla pokoju”.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#WacławAuleytner">Przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ z polskiej inicjatywy deklaracja zawiera apel skierowany do wszystkich sił społecznych, ideologicznych i politycznych na całym świecie o podjęcie różnorodnych inicjatyw służących wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Chcę powiedzieć, że apel spotkał się ze zrozumieniem związanych z Kołem Poselskim „Znak” środowisk katolickich i z właściwym oddźwiękiem w ich krajowej i zagranicznej działalności. Mając na uwadze te same cele — służenia sprawie pokoju — Koło Poselskie „Znak”, ponawiając inicjatywę własną oraz międzynarodowych organizacji chrześcijańsko-społecznych z roku ubiegłego, wysunęło kandydaturę ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, do Nagrody Pokojowej Nobla na 1979 r. Wszyscy bowiem, którzy uważają, że pokój powinien być budowany na fundamencie ładu moralnego, na sprawiedliwości, wolności i poszanowaniu praw człowieka wysoce cenią działalność kardynała Wyszyńskiego, zmierzającą do budowania i rozwoju takich moralnych podstaw pokoju. Działalność kościoła katolickiego w Polsce, kierowanego przez ks. kardynała Wyszyńskiego, ma też doniosłe znaczenie w zespalaniu się Polaków wierzących i niewierzących wokół podstawowych celów narodowych.</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#WacławAuleytner">Obywatele Posłowie! Czeka nas trudny do wykonania plan społeczno-gospodarczy na rok 1979. Jestem głęboko przekonany, że jest on wykonalny pod warunkiem stałego zacieśniania autentycznej łączności między władzą i społeczeństwem oraz rozwoju świadomej odpowiedzialności obywateli polskich, przecież z każdym rokiem bardziej wykształconych i gotowych do spełniania swych obowiązków obywatelskich. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Daniela Liberadzka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#DanielaLiberadzka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podnoszenie poziomu życia społeczeństwa stało się w naszym polskim gospodarowaniu celem nadrzędnym. Znajduje to wyraz w założonym wzroście udziału spożycia w dochodzie narodowym do podziału z 69,5% w roku bieżącym — do 71% w roku 1979 oraz w dalszym wzroście dochodów pieniężnych ludności i zwiększeniu pieniężnych świadczeń społecznych. Ma to również odbicie w przewidywanym przyroście powierzchni mieszkaniowej o 12% w porównaniu z rokiem bieżącym, jak też w dalszym rozwoju oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej oraz wypoczynku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#DanielaLiberadzka">Ta syntetyczna ocena projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na przyszły rok pozwala stwierdzić, iż jest on konsekwentną realizacją strategii lat siedemdziesiątych. Realizacja ta — jak wszystkim wiadomo, nie będzie dokonywała się w łatwych warunkach. Dlatego z uznaniem odnoszę się do tych elementów planu, które zabezpieczają systematyczne osiąganie celów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#DanielaLiberadzka">Z powyższego punktu widzenia pragnę pozytywnie ustosunkować się również do założonych w planie przekształceń strukturalnych w produkcji przemysłowej, które mają na celu m.in. zwiększenie działalności inwestycyjnej w budownictwie mieszkaniowym, szpitalnym i w obszarach gospodarki żywnościowej, a także do tej strefy proponowanych zadań, które mają na celu poprawę efektywności gospodarki i skuteczniejsze sterowanie realizacją planu.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#DanielaLiberadzka">Obywatele Posłowie! Rok jubileuszu 35-lecia Polski Ludowej powitamy nowymi osiągnięciami w sferze społecznego i gospodarczego rozwoju kraju. W kontekście tej doniosłej rocznicy oraz planu i budżetu poświęcę zdań kilkoro ochronie zdrowia i opiece społecznej. Otóż należy stwierdzić, że w tej tak bardzo istotnej części polityki społecznej możemy poszczycić się osiągnięciami na dużą skalę.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#DanielaLiberadzka">Przede wszystkim stworzyliśmy możliwości do rozwiązywania na wysokim poziomie medycznym podstawowych potrzeb społecznych w zakresie opieki zdrowotnej. Po roku 1970 zaczęliśmy obejmować pozostałe grupy społeczne powszechną, bezpłatną ochroną zdrowia. Takiego uprawnienia nie posiadały wówczas przede wszystkim miliony rodzin chłopskich. Mogliśmy takie przedsięwzięcie podjąć i realizować, choć nie bez trudności, bowiem wykształciliśmy socjalistyczną służbę zdrowia, zapewniając jej jednocześnie warunki do permanentnego rozwoju zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#DanielaLiberadzka">W okresie 35 lat pokojowego tworzenia zasadniczej poprawie uległa baza lokalowa lecznictwa i wyposażenie w urządzenia oraz techniki medyczne. Mamy dobrą sieć ochrony zdrowia i opieki społecznej, a plan przyszłoroczny zapewnia dalszą jej poprawę.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#DanielaLiberadzka">Z ogromną dumą i satysfakcją, a także uczuciem optymizmu dowiadujemy się o wybitnych osiągnięciach polskiej medycyny, które dobrze służą naszemu społeczeństwu. Wymienię choćby prof. Mariana Weissa, który w możliwości przeprowadzenia rehabilitacji osób niezdolnych do pracy produkcyjnej, a także możliwości uaktywnienia grupy ludzi w wieku emerytalnym upatruje duże znaczenie dla gospodarki narodowej, czy też prof. Wiktora Degę, który w wyborze chirurgii ortopedycznej jako specjalności zawodowej — widział możliwość zmniejszenia kalectw ludzkich. Nie sposób przytaczać wszystkich wybitnych polskich metod leczenia. Wybór tych dwóch przykładów wiąże się z moimi obserwacjami zawodowymi, o których będę jeszcze mówiła.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#DanielaLiberadzka">Pomimo tych niezaprzeczalnych osiągnięć wielkość potrzeb zdrowotnych nie maleje, lecz wzrasta i w miarę postępu cywilizacyjnego ulega ciągłym zmianom.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#DanielaLiberadzka">Wśród pierwszoplanowych zagadnień na czołowe miejsce wysuwa się sprawa dalszego postępu opieki medycznej nad matką i dzieckiem. Do postawienia tego problemu skłaniają mnie wskaźniki umieralności niemowląt. Wprawdzie na przestrzeni lat 1960–1975 nastąpiła poprawa, wyrażająca się 50% spadkiem umieralności, to jednak nadal stan ten niepokoi. Niepokoi m.in. dlatego, że wszystkie w zasadzie przyczyny zgonów niemowląt są rozpoznane i opisane. Wobec tego nasuwa się pytanie, czy podjęliśmy w dostatecznym stopniu przeciwdziałania tym zjawiskom. Dlaczego na przykład można w województwach wałbrzyskim czy poznańskim uzyskać daleko niższe wskaźniki umieralności niemowląt, poniżej średniej krajowej, a nie można osiągnąć tego w innych województwach? A rozbieżność ta kształtuje się jak 2 do 3. Poznanie przyczyn tego zróżnicowania w zakresie opieki nad matką i dzieckiem w układzie środowiskowym — miasto i wieś — i regionalnym, pozwoliłoby na ukierunkowanie działań profilaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#DanielaLiberadzka">Kontynuując problemy opieki zdrowotnej nad najmłodszymi, pragnę podnieść kwestię opieki nad dzieckiem w wieku przedszkolnym i szkolnym. W zasadzie wszystkie dzieci mają zapewnioną opiekę lekarską w rejonach, jak również w przedszkolu czy szkole.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#DanielaLiberadzka">Z obserwacji pracy pedagogicznej w poradnictwie wychowawczo-zawodowym wynika, że ta opieka jest systematyczna i staranna nad dzieckiem przedszkolnym, a mniej systematyczna i mniej wnikliwa nad uczniem. Szczególnie zaś jej niedostatki dostrzegam w stosunku do dzieci niepełnosprawnych pod względem fizycznym i psychicznym. Najdotkliwiej odczuwa się brak lekarza specjalisty w układzie uczeń — szkoła — poradnia wychowawczo-zawodowa na etapie wyboru zawodu i kwalifikowania do odpowiednich typów szkół.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#DanielaLiberadzka">Dużo uczyniono w zakresie opieki stomatologicznej nad dziećmi i młodzieżą. Nie wszystkie jednak, praktycznie rzecz biorąc, placówki oświatowo-wychowawcze mają tę opiekę zapewnioną. Najbardziej niekorzystny jest stan tej opieki na wsi. Całkowite rozwiązanie tego problemu byłoby, jak sądzę, najważniejszym osiągnięciem na odcinku zapobiegania wielu chorobom, dla których próchnica zębów jest początkiem.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#DanielaLiberadzka">Kilka słów o sprawie seniorów. Najnowsze ustawodawstwo socjalne na rzecz mieszkańców wsi stawia przed służbą zdrowia nowe zadania. Wśród najważniejszych jest unowocześnianie form pomocy i opieki nad ludźmi w wieku emerytalnym. Jest to grupa ludzi, która nie chce zmieniać dotychczasowego miejsca bytowania, bo ukochała wieś i ziemię, którą trzeba każdego dnia objąć wzrokiem i odetchnąć powietrzem takim prosto z pól, a ma ono moc kojącą na to, co nieuniknione, a i przeświadczenie, że się jest potrzebnym dzieciom i wnukom, pozwala przetrwać najtrudniejsze psychicznie kryzysy. Tego nie zapewni żaden, choćby najpiękniejszy dom starców. Dlatego poszukiwanie nowych, często bezinwestycyjnych rozwiązań pomocy dla tej generacji ludzi --wydaje się sprawą ważną na dziś i nadchodzący czas. Adresatów tego tematu jest znacznie więcej niż społeczna służba zdrowia. Do nich zaliczyć należy niewątpliwie oświatę i wychowanie, organizacje młodzieżowe i organizacje społeczne.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#DanielaLiberadzka">Chodzi o to, byśmy mogli wspólnie wypracować socjalistyczny model opieki nad ludźmi w wieku poprodukcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#DanielaLiberadzka">Wysoki Sejmie! Projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na 1979 rok zabezpieczają najistotniejsze potrzeby społeczeństwa. Są też wyrazem ogromnego wysiłku państwa.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#DanielaLiberadzka">Rzecz w tym, by te założenia zostały racjonalnie i konsekwentnie zrealizowane. Najgoręcej wierzę, że cale nasze społeczeństwo, mieszkańcy miast i wsi uczynią wszystko, aby pracą i gospodarnością godnie uczcić rok 35-lecia Polski Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Jerzy Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JerzyPiotrowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany na dzisiejszym posiedzeniu projekt planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok jest projektem dalszej realizacji strategii rozwojowej przyjętej na VI i VII Zjeździe PZPR z uwzględnieniem konkretnych warunków, jakie się aktualnie wytworzyły i jakie są przewidywane w roku 1979.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JerzyPiotrowski">Projekt planu na rok następny charakteryzuje się szczególną rangą celów społecznych, realizacja których ma zapewnić dalszy wzrost poziomu życia ludności. Wzrost poziomu życia ludności jest ściśle związany z dalszym wzrostem budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JerzyPiotrowski">Strategia planu inwestycyjnego zakłada wydatne zmniejszenie tempa inwestowania, a tym samym i wydatne zmniejszenie z tego tytułu obciążenia dochodu narodowego. Jednakże przy manewrze zmniejszenia tempa inwestowania kieruje się większe środki na to, co dziś jest najważniejsze, w tym i na zwiększenie budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JerzyPiotrowski">Prognozy wykonania planu w budownictwie w roku 1978 przewidują, że w skali kraju zostanie oddane w budownictwie uspołecznionym dla ludności nierolniczej 10 mln 680 tys. m2 powierzchni mieszkalnej. Uzyskamy więc przyrost substancji mieszkaniowej w stosunku do wykonania ubiegłego roku w budownictwie uspołecznionym w wysokości 14,4%.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#JerzyPiotrowski">Projekt planu na rok 1979 zakłada dalszy wzrost uspołecznionego budownictwa w skali kraju zarówno wykonywanego przez resort budownictwa, jak i poza nim o 11,3%. Natomiast jeżeli chodzi o wzrost budownictwa socjalno-usługowego, to projekt planu zakłada wzrost o 12,3%.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#JerzyPiotrowski">Trzeba podkreślić stopniowo zwiększający się wysiłek w dziedzinie budownictwa socjalno-usługowego, co jednak nie znaczy, że w nowych osiedlach potrzeby w zakresie tego budownictwa są zaspokajane prawidłowo. W dalszym ciągu sieć budownictwa socjalno-usługowego nie nadąża za wzrostem budownictwa mieszkaniowego i należy wszystko zrobić, ażeby te dysproporcje się zmniejszały, czemu służyć powinno m.in. zastosowanie w jeszcze szerszym niż dotąd zakresie technologii uprzemysłowionych w konstrukcjach lekkich.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#JerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Ambitnym i zwiększonym zadaniom w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego i budownictwa szpitali na pewno będzie sprzyjać manewr ograniczenia inwestowania w dziedzinie przemysłu, da to bowiem możliwość skierowania większych relatywnie środków do tej dziedziny produkcji. Jednak błędem byłoby niedostrzeganie trudności z tego wynikających. Nie ulega wątpliwości, że plan ten będziemy realizować w bardziej złożonych warunkach, trudniejszych niż w latach poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#JerzyPiotrowski">Dlatego też pozwólcie, obywatele posłowie, że zwrócę uwagę na część spraw, które moim zdaniem przeszkadzają obecnie i mogą przeszkadzać również w roku 1979 w rytmicznej realizacji perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego. Założony program budownictwa wymaga zwiększonych świadczeń ze strony wielu gałęzi przemysłu, czyli że jest on wspólnym mianownikiem wielu składników. Szacunki ilościowe w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego w roku 1978 wykazały znaczne napięcia. Należy przewidywać, że i w roku 1979 ilość materiałów w wielu asortymentach może ulec wahaniom, co z pewnością wytworzy znaczne napięcia. Trzeba jasno i otwarcie powiedzieć, że budowlani będą mogli oddać tyle mieszkań z odpowiednim wyposażeniem, na ile otrzymają materiałów i wyrobów z międzyresortowego przemysłu mieszkaniowego. To wskazuje, że bez właściwego skorelowania tempa wzrostu budownictwa z tempem rozwoju bazy materiałowej, szczególnie dla robót wykończeniowych i instalacyjnych, występujące napięcia będą się potęgować i determinować możliwości realizacji planu.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#JerzyPiotrowski">Należy podkreślić, że jak dotąd jedynie realizacja stanów surowych posiada pełne zabezpieczenie materiałowe. Stało się to możliwe dzięki wcześniejszemu nadaniu właściwej rangi przez resort budownictwa rozwojowi przemysłu i branż zabezpieczających produkcję stanów surowych, to jest fabryk domów.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#JerzyPiotrowski">Uważam, że w roku 1979 powinno nastąpić znaczne wyrównanie produkcji materiałów i wyrobów we wszystkich resortach, tak ażeby korelacja zadań ze środkami była właściwa.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#JerzyPiotrowski">Nie bez wpływu na realizację zadań budownictwa mieszkaniowego pozostają trudności w wykonaniu zadań w dziedzinie uzbrojenia terenów. Odnosi się to zarówno do budowy magistrali miejskich, jak i uzbrojenia wewnątrzosiedlowego. To, że obecnie uzbrojenie terenów prowadzi się równolegle do robót kubaturowych w znacznym stopniu powoduje produkcję mieszkań „na skład”, bez możliwości ich zasiedlania. Wiadomo bowiem, że bez światła, ciepła i wody nie wprowadzimy do budynków lokatorów.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#JerzyPiotrowski">Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, iż cykl budownictwa kubaturowego, tj. stawianie samych budynków, jest szybszy od uzbrojenia chociażby części osiedli.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#JerzyPiotrowski">Uważam, iż słusznie jest zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, jak i społecznego skracać cykle budownictwa kubaturowego na terenach przygotowanych, aniżeli czekać z gotowymi budynkami na uzbrojenie.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#JerzyPiotrowski">Poważne trudności nastręcza fakt, że w początkach listopada 1978 r. przedsiębiorstwa budowlane w kraju nie otrzymały 26% terenów niezbędnych pod obiekty planowane do oddania w roku 1979. Natomiast w ok. 29% nie przygotowano wymaganej dokumentacji inwestycyjnej. Należy z większą konsekwencją przestrzegać uchwały nr 48/47 RM w sprawie przygotowania i przekazywania terenów jednostkom wykonawczym.</u>
          <u xml:id="u-31.14" who="#JerzyPiotrowski">W celu poprawy sytuacji w dziedzinie uzbrojenia terenów należy otoczyć szczególną opieką oraz udzielić jak najdalej idącej pomocy przedsiębiorstwom inżynieryjnym. Niestety, jak dotychczas ich moce produkcyjne są mniejsze niż zadania stojące przed nimi.</u>
          <u xml:id="u-31.15" who="#JerzyPiotrowski">Wydaje się konieczne stworzenie preferencji dla tych przedsiębiorstw w naborze pracowników oraz w zaopatrzeniu w sprzęt, jak: koparki, spycharki, dźwigi samochodowe, wibromłoty, pompy, igłofiltry, wiertnice itp.</u>
          <u xml:id="u-31.16" who="#JerzyPiotrowski">Sądzę, że tylko spełnienie wyżej omówionych uwarunkowań pozwoli na zmniejszenie, a nie zwiększenie, jak to jest dotychczas, procentu równoległości wykonywania uzbrojenia terenów z budownictwem kubaturowym.</u>
          <u xml:id="u-31.17" who="#JerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Budownictwo do wzrastających zadań potrzebuje niezbędnych warunków. Ze wszech miar słuszne jest ustawienie planów mobilizujących, lecz dla poszczególnych przedsiębiorstw muszą one być nie tylko mobilizujące, lecz i realne.</u>
          <u xml:id="u-31.18" who="#JerzyPiotrowski">Ustawianie wskaźników ekonomicznych powinno być poddawane szczególnej analizie zarówno przez resort, jak i zjednoczenia. Tylko za dobrą pracę powinna być dobra płaca.</u>
          <u xml:id="u-31.19" who="#JerzyPiotrowski">Do dzisiaj budownictwo jest nękane nadmierną absencją i fluktuacją, dochodzącą w niektórych jednostkach produkcyjnych do ponad 50%.</u>
          <u xml:id="u-31.20" who="#JerzyPiotrowski">Należy na ten problem zwrócić uwagę nie tylko od strony przepisów, które już są wydane, ale i od strony ich konsekwentnego przestrzegania. Uporanie się z tym problemem jest niezmiernie ważne dla realizacji planów.</u>
          <u xml:id="u-31.21" who="#JerzyPiotrowski">Nie bez znaczenia dla efektywności wykonywania planów w budownictwie byłby również fakt usatysfakcjonowania stabilnej części załóg budowlanych przez uznanie ich wysługi lat.</u>
          <u xml:id="u-31.22" who="#JerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Poruszyłem parę newralgicznych problemów budownictwa mieszkaniowego. Jest ich zapewne jeszcze więcej.</u>
          <u xml:id="u-31.23" who="#JerzyPiotrowski">Bez wątpienia należą do nich transport, dalsze inwestowanie w przemysł materiałów budowlanych, systemy organizacyjne i inne.</u>
          <u xml:id="u-31.24" who="#JerzyPiotrowski">Jednak do najistotniejszych problemów należy sprawa jakości. Sprawa jakości ma bowiem dwa aspekty: gospodarczy i społeczny. Niejednokrotnie olbrzymi wysiłek budowlanych jest zniwelowany przez złą jakość wykonania, co w aspekcie społecznym umniejsza rangę budownictwa. A niewątpliwie olbrzymi potencjał ludzki, który jest zaangażowany do usuwania usterek w okresie gwarancyjnym, stanowi jeszcze jedno źródło rezerw gospodarczych w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-31.25" who="#JerzyPiotrowski">Należy oprócz aktów normatywnych wzmóc jak największe zainteresowanie kierownictwa, majstrów i wszystkich pracowników sprawą jakości. Dotyczy to nie tylko tych, którzy pracują bezpośrednio na budowie przy wznoszeniu obiektów, ale również tych, którzy pracują w całym międzyresortowym przemyśle materia - łów budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-31.26" who="#JerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Przedłożony przez Rząd projekt planu gospodarczego na rok 1979 w całości, jak i w części dotyczącej inwestycji, w tym i budownictwa mieszkaniowego, służyć będzie dalszemu rozwojowi naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-31.27" who="#JerzyPiotrowski">Jest to plan stawiający przed całym społeczeństwem zadania złożone i trudne, znacznie trudniejsze niż te, które realizowaliśmy w roku mijającym i w latach ubiegłych. Należy jednak z całym naciskiem podkreślić, że i potencjał gospodarczy państwa, zawdzięczając konsekwentnej polityce naszej partii i Rządu, jest obecnie większy i mocniejszy.</u>
          <u xml:id="u-31.28" who="#JerzyPiotrowski">Jest to plan, którego głównym celem jest poprawa warunków bytowych naszego społeczeństwa oraz umocnienie równowagi ekonomicznej kraju. Dlatego uważam, iż po zatwierdzeniu go przez Wysoki Sejm zostanie przyjęty przez nasze społeczeństwo z uznaniem i aprobatą. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-31.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#StanisławRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! U podstaw założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 leży dążność do umocnienia równowagi ekonomicznej kraju. Jednocześnie główne trendy koncepcji rozwojowej, przyjętej dla bieżącej 5-latki, będą nadal realizowane. W dziedzinie pozyskanych już efektów odnotować możemy w rolnictwie niewątpliwy wzrost produkcji hodowlanej, a także stopniowy produkcji roślinnej, który pozwoli nam sprowadzić do nieco mniejszych wymiarów niezbędny jednak nadal import zbóż. Należy podkreślić, że owe liczące się efekty zostały osiągnięte w okresie niekorzystnych zmian podaży siły roboczej na wsi oraz nadal przy stosunkowo niskim usprzętowieniu, jak i niepełnych dostawach nawozów i węgla dla potrzeb rolnictwa. Istotną jednak rolę odegrała aktywna polityka kredytowa oraz cenowa w stosunku do skupu produktów rolnych, a także postanowienia z zakresu polityki społecznej, z których niektóre — w miarę wdrażania — będą jeszcze wymagały określonych korekt.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#StanisławRostworowski">Głęboką wymowę społeczną ma wytrwała kontynuacja programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Na rok 1979 przewiduje się budowę ok. 340 tys. mieszkań w stosunku do 300 tys. z roku bieżącego, co pozwala wnioskować, że założenia planu przyjętego w tej mierze na okres całej 5-latki zostaną wykonane.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#StanisławRostworowski">W dyskutowanym programie położony został po raz pierwszy silny akcent na budownictwo szpitalne i opiekuńcze. Przewidywany znaczny wzrost o 3500 łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych trzeba jednak pamiętać, iż nadal nie wyrównuje założeń planu 5-letniego, zmniejszając je o ok. 6 tys. łóżek, a wzmożony wysiłek w dziedzinie budowy domów opieki społecznej zapewni nam dopiero pokrycie efektów przewidywanych na rok 1977. Koncentracja zatem uwagi Rządu na tej sferze potrzeb społecznych będzie wciąż niezbędna. Dotyczy to również kwestii zaopatrzenia w leki, gdyż jakkolwiek ich dostawy z produkcji krajowej mają wzrosnąć o 11%, to jednak niezbędne jest uzupełnianie tych dostaw choćby częściowym importem lekarstw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#StanisławRostworowski">W sferze nakładów pozaprodukcyjnych priorytetu nadal nie pozyskuje budownictwo szkolne. Równoczesna jednak realizacja wielu celów rozwojowych byłaby nieskuteczna i zabezpieczenie narastających potrzeb resortu oświaty będzie musiało znaleźć zaspokojenie w przyszłej 5-latce.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#StanisławRostworowski">Obecny podział nakładów, zgodnie z założeniami manewru gospodarczego, skierowany jest na rozwój przemysłu spożywczego i energetyczno-paliwowego. Słusznie, że zwiększenie nakładów na przemysł wydobywczy w założeniach planu w jakiejś mierze skoordynowane jest z próbą przeciwdziałania trudnościom w dziedzinie transportu. Zmniejszenie eksportu, a zwiększenie krajowej produkcji wagonów oraz położenie nacisku na prace remontowe taboru kolejowego i samochodowego nieodwołalnie powinno doprowadzić do przezwyciężenia jednej z głównych przyczyn napięć występujących w ekonomice kraju.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#StanisławRostworowski">W założeniach manewru gospodarczego określenie priorytetów inwestycyjnych skojarzone było z postulatem ograniczenia ogólnych nakładów na gospodarkę narodową. A jednak w 1978 r. nakłady inwestycyjne wzrosły o 40 mld zł i przekroczyły założenia planu. Równocześnie gospodarka nasza odczuwa niekorzystne zjawisko niewspółmierności pomiędzy wielkością ponoszonych nakładów a wielkością pozyskiwanych efektów. Wynika to ze złożonego zespołu przyczyn: zmniejszenia wydajności pracy, niepełnego wykorzystania mocy produkcyjnych tej części parku maszynowego, jaki znajduje się w sektorach niepriorytetowych, czy wreszcie braku proporcji pomiędzy rolą wielkich i małych przedsiębiorstw. Te ostatnie w dużej mierze zostały wyeliminowane z pola działania ekonomicznego na skutek nadmiernie lansowanej zasady koncentracji środków produkcji i transportu.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#StanisławRostworowski">Założenia dyskutowanego planu zmierzają do przywrócenia w wielu dziedzinach właściwych proporcji. Nakłady inwestycyjne z zasobów krajowych, w różnych formach finansowane przez państwo, zostały ustalone na kwotę 529 mld zł — to jest poniżej założeń planu roku 1975. Z wymienionej kwoty 17,6% środków obligatoryjnie skierowanych zostało na cele inwestycji modernizacyjnych, które powinny zwiększyć wydajność istniejących mocy produkcyjnych. Budżet państwa rezerwuje 40 mld zł na cele prac badawczych i rozwojowych, których wdrożenie powinno wydatnie podnieść poziom technologiczny naszej wytwórczości. Rozpatruje się wariant przekształceń strukturalnych w przemyśle, który przywróciłby rangę gospodarczą małym i średnim przedsiębiorstwom oraz w ogóle drobnej wytwórczości. Zespół przyjętych postanowień, wsparty zastosowaniem systemu ekonomiczno-finansowego w szeregu dalszych resortach, w ostatecznym rozrachunku przesuwa też znaczną część środków w ramach dochodu narodowego do podziału na cele spożycia społecznego. Pozwoli to państwu realizować program z zakresu polityki społecznej, do aktywów którego ostatnio należą szczególnie obie podwyżki płac w oświacie i służbie zdrowia. W przyszłym roku zwiększą one wydatki ze skarbu państwa o ponad 10 mld zł. Nastąpiła również podwyżka stypendiów i stawek wyżywieniowych w stołówkach dla studentów. Jednocześnie stopniowe podwyższanie świadczeń ubezpieczeniowych doprowadzi do ukształtowania się w 1979 r. przeciętnej renty i emerytury na poziomie 2473 zł.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#StanisławRostworowski">Owe niewątpliwe osiągnięcia polityki społecznej państwa, nie dające się zakwestionować w środowisku akademickim, nauczycielskim i rentoodbiorców, są jednak pomniejszane występującą zwyżką cen rynkowych. Można uznać, że sprawa ruchu cen urosła już do problemu w skali gospodarki narodowej. Zwyżka cen rzutuje na wzrost kosztów produkcji, a te pociągają za sobą dalszy wzrost cen. Zaprezentowany program działań społeczno-gospodarczych na rok przyszły powinien ten niekorzystny trend zatrzymać. A warunkiem tego jest nieprzekraczalność pułapu nakładów inwestycyjnych, przestrzeganie zasad oszczędności materiałowej, zachowanie dyscypliny płac i osiągnięcie przyjętych w planie wskaźników wzrostu wydajności pracy, przy ograniczeniu zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#StanisławRostworowski">Dość ważką egzemplifikacją utrzymujących się wysokich kosztów naszej produkcji może być fakt, że budżet państwa pozyskując z zysku przedsiębiorstw kwotę około 900 mld złotych, z sumy tej ponad 500 mld złotych przekazuje ponownie przedsiębiorstwom w formie różnego typu dotacji.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#StanisławRostworowski">W świetle tych danych istotne jest to, że polityka Ministerstwa Finansów zaczyna zmierzać do zastępowania dotacji systemem kredytowym, czego przykładem może być po raz pierwszy założona w planie zmiana dotacji na system kredytowania SKR, przejmujących ziemię od rolników indywidualnych. Ministerstwo Finansów również słusznie postuluje przyspieszenie obrotów pieniężnych w ramach transakcji handlu zagranicznego. W obrocie krajowym natomiast zaskakuje fakt, iż z tytułu zaciągniętych kredytów jednostki gospodarcze są zadłużone wobec państwa na kwotę niemal trzykrotnie wyższą od całości budżetu i skala tego zadłużenia nadal się powiększa. Nie służy to właściwej rotacji środków finansowych, zaangażowanych w procesie produkcji i zjawisko to powinno być przedmiotem baczniejszej uwagi Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#StanisławRostworowski">Sprawie obniżki kosztów wytwarzania powinno służyć również przewidziane w projekcie planu obniżenie zatrudnienia głównie w administracji gospodarczej. Po odliczeniu przewidywanej liczby osób, które skorzystają z postanowień Rady Ministrów i do czerwca 1979 roku przejdą na emeryturę oraz dodaniu liczby absolwentów, jacy zostaną przyjęci do pracy, można przyjąć, że rotacja ta obejmie około 280 tys. aktualnie zatrudnionych. Jest rzeczą niewątpliwą, że usługi, transport i rolnictwo oczekują na ręce do pracy. Niemniej jednak przesunięcia zwolnionej siły roboczej okresowo mogą napotykać trudności.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#StanisławRostworowski">Budżet państwa w gestii Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych pozostawia zwiększony do 60 mln zł fundusz aktywizacji zawodowej, który w toku przemieszczeń siły roboczej powinien być skutecznie wykorzystany. Również środki kredytowe dla aktywizacji w usługach zostały zwiększone o 200 mln zł. Nie istnieje jednak fundusz kredytowy dla ożywienia działalności chałupniczej. Generalnie rzecz biorąc, skuteczność społeczna przemian w polityce zatrudnienia zależeć będzie od tego, czy manewr ten będzie przeprowadzany sukcesywnie, czy zostanie wsparty aktywna pomocą wydziałów zatrudnienia oraz niejednokrotnie świadczeniami kredytowymi, niezbędnymi dla podjęcia nowej działalności wytwórczej. Należy przy okazji wskazać, że obecna zabudowa nowych dzielnic nie uwzględnia pomieszczeń na lokale usługowe i w projektowaniu budownictwa mieszkaniowego potrzeby usług powinny być bardziej realnie uwzględniane.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#StanisławRostworowski">Wysoki Sejmie! Koncentracja naszej uwagi na zagadnieniach ekonomicznych niekiedy w zbyt wielkiej mierze przysłania walory kulturalne naszego życia społecznego. Wyrazem tego może być fakt, iż w budżetach przyszłorocznych aż 18 wojewódzkich Komisji Planowania nie przewidziało limitów dla wyposażenia instytucji kulturalnych swego terenu. Zjawisko to nabiera charakteru pewnego symptomu. Sądzę, iż sprawy kultury powinny się częściej znajdować w kręgu obserwacji władz administracyjnych różnego szczebla. W zasadzie wchodzą tu w grę dwa zagadnienia: pewnego mecenatu zdolnego wytwarzać przychylną atmosferę dla wszelkich poczynań o walorach twórczych, szczególnie w wymiarze regionalnym oraz drugi problem dotyczy samej infrastruktury życia kulturalnego. Składa się na nią zarówno dorobek przeszłości, a więc stare dwory, zabytki sakralne, parki, pomniki, jak również wszystko, co powstało już w dobie powojennej, a zatem sieć kin, domów kultury, bibliotek, muzeów. W niektórych dziedzinach stan tego dorobku pokoleń polskich się kurczy, w innych zaś znowu trudno pozyskać środki finansowe dla wyposażenia lub zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania istniejących już instytucji. Na rok przyszły dość wyraźnie ograniczamy nakłady na remonty kapitalne, skąpo określamy limity na usługi prywatne wobec gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#StanisławRostworowski">Ani wojewoda, uzyskując nadwyżki budżetowe, ani naczelnik gminy, z braku bądź mocy przerobowych, bądź limitów materiałowych, nie są dziś w stanie uchronić od dewastacji niejeden obiekt kulturalny, szkołę czy nawet ośrodek zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#StanisławRostworowski">Wywołuje to w terenie poczucie pewnej bezsilności. Dlatego też uważam, że trzeba szczególnie propagować powoływanie lokalnych brygad remontowo-budowlanych, które powinny mieć zabezpieczone przydziały materiałowe. Również chyba byłoby wskazane utrzymywanie bliższego kontaktu z samą władzą terenową. Sądzę, że na szczeblu Urzędu Rady Ministrów można by organizować robocze narady z naczelnikami, które mogłyby szerzej zaprezentować to, jak nasz system dyrektyw centralnych funkcjonuje w przekroju miasta, gminy lub tylko gminy. Ważna funkcję pośrednika pomiędzy władzą centralna a szerszymi kręgami społeczeństwa wypełniają sami posłowie. Prezentacja potrzeb wyborców ma jednak charakter akcydentalny przy okazji zbieżności tematu posiedzenia komisji sejmowej z tymi postulatami. Natomiast przykładowo: — Komisja Prac Ustawodawczych, z udziałem Prezydium Sejmu, mogłaby kiedyś odbyć rozszerzone posiedzenie, na którym posłowie zaprezentowaliby wnioski wyborców o charakterze bardziej ogólnym.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#StanisławRostworowski">Generalnie rzecz biorąc, świadomość możliwości wykorzystania swych mocy twórczych stanowi licząca się siłę w wymiarze ekonomicznym. W strukturze naszej gospodarki siła ta stale musi zwalczać jawiące się napięcia i sprzeczności, dawać odzew wobec nowych doświadczeń społecznych. Częste zmiany dyrektyw i wdrożeń organizacyjnych niwelują przydatność doświadczenia płynącego ze stabilności systemu zarządzania. Występujące braki materiałowo-surowcowe narzucają konieczność wprowadzenia limitów, które utrudniają kontrolowanie kosztów produkcji i transportu. Istnieje alternatywa jakości i ilości wytworów, alternatywa produkcji na rynek i na eksport. Rozpatrywane założenia planu gospodarczego mają na celu w wielu dziedzinach życia kraju przywrócenie właściwej równowagi. Nie jesteśmy jednak zależni tylko sami od siebie. Spora ilość przyczyn zewnętrznych doprowadza do tego, że również w roku przyszłym gospodarka nasza będzie stykała się z wieloma trudnościami. Takie okresy wymagają właśnie mobilizacji sił narodowych, konsekwencji w realizacji słusznego programu wytyczającego drogę do zwalczenia istniejących przeszkód. Jest tu potrzebna jedność wszystkich patriotycznych sił narodu. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, które mam zaszczyt reprezentować, będzie służyło pogłębieniu tej jedności w środowiskach ludzi wierzących, w kręgu których prowadzi swą działalność. Wiele jednak zależy od postaw moralnych i obywatelskich najszerszych rzesz ludzi, od tego, czy każdy będzie się kierował zasadami uczciwego i sumiennego wypełniania swych obowiązków stosownie do stanowiska, jakie piastuje.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#StanisławRostworowski">Problem efektywności naszego działania jest tym donioślejszy, że Polska przecież żywo uczestniczy w międzynarodowym podziale pracy. Jako kraj średniej wielkości nie możemy być producentami wszystkich asortymentów, a zatem skazani na import musimy go równoważyć skutecznym eksportem. Trudność zrealizowania tego zadania w bieżącym dziesięcioleciu leżała niewątpliwie w niedorozwoju gospodarczym naszego kraju. Chcąc podnieść poziom cywilizacyjny życia społeczeństwa, rozwinęliśmy pewne branże produkcji, jak na przykład samochodów czy telewizorów kolorowych, które znajdując szeroki popyt na rynku wewnętrznym, przeważnie nie pozyskują zbytu na rynkach krajów wysoko rozwiniętych. Równocześnie uzgodnienia polityki rolnej, podjęte w krajach Wspólnego Rynku, doprowadziły do wyeliminowania z tego rejonu naszego tradycyjnego eksportu rolno-spożywczego. W sytuacji rygorystycznego protekcjonizmu, stosowanego przez państwa zachodniej Europy, musieliśmy często stosować kosztowny eksport zastępczy wyspecjalizowanych tylko produktów rolnych. Jednocześnie rozwijający się u nas dynamicznie przemysł elektrotechniczny szybko dezaktualizuje się technologicznie, co zmusza nas do utrzymywania żywych kontaktów importowych. Całość tych zależności narzuca konieczność zmiany struktury, produkcji eksportowej, przy jednoczesnym wyznaczeniu nowych kierunków rynków zbytu, skierowanych na pewno ku ożywionej wymianie towarowej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, lecz również ku krajom Trzeciego Świata. Gdy chodzi o Trzeci Świat powinniśmy uwzględniać zmiany zachodzące w światowym systemie walutowym. Na rynkach krajów trzecich w konkurencji z krajami zachodniej Europy, dysponującymi silną walutą, mogą zwyciężać Stany Zjednoczone, w których nastąpiły poważne zjawiska dewaluacji. W tych z kolei regionach eksport Polski może odnosić sukcesy jako dostawca tańszej produkcji w stosunku do rozwiniętych krajów europejskich bądź jako kontrahent ich przedsięwzięć inwestycyjnych i produkcyjnych, w których udział Polski powodowałby obniżkę kosztów przeprowadzanych transakcji. Generalnie zaś sytuacja ta powinna skłaniać do silniejszego położenia akcentu na eksport nie towarowy, lecz eksport myśli i usług technicznych. Równocześnie jednak nasze wyspecjalizowane usługi w zakresie budowy cukrowni i fabryk kwasu siarkowego wymagają unowocześnienia technologicznego. Sprawa wysokiego standardu naszego eksportu nabiera dziś szczególnie doniosłego znaczenia w dobie tak bardzo przyspieszonego postępu technologicznego, a jednocześnie stawianych nam specyficznych klauzul i barier w handlu zagranicznym przez partnerów zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-33.17" who="#StanisławRostworowski">Obywatele Posłowie! Rozwój naszego kraju osadzonego w sercu Europy jest warunkowany tak doniosłym postulatem zachowania pokoju. Polska dla utrwalenia pokoju europejskiego i światowego uczyniła już wiele. W roku 1974 Edward Gierek na forum ONZ zaprezentował główne założenia polskiego projektu Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju, którą to deklarację uchwaliła obecna XXXIII Sesja Zgromadzenia Ogólnego głosami wszystkich uczestniczących państw poza USA i Izraelem. Naczelną ideę tej deklaracji kształtowało przeświadczenie, że pokój to nie tylko brak wojny, ale cechą jego powinno być stałe, przyjazne układanie się współpracy międzynarodowej. Wychowanie zaś w duchu pokoju ma kształtować w przekrojach wszystkich układów społecznych poczucie zaangażowania i odpowiedzialności za wielką sprawę uchronienia ludzkości od groźby wojny. Wysoką rangę moralną w tej kwestii mają również słowa Papieża Jana Pawła II zawarte w specjalnym liście skierowanym do Przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego, gdzie pisze on: „Chcę też służyć wielkiej sprawie pokoju i sprawiedliwości w świecie współczesnym. W tym celu podejmuję dzieło ewangelizacji”. Wierzymy, że stolica apostolska pod zwierzchnictwem obecnego Papieża będzie odgrywać istotną rolę w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u>
          <u xml:id="u-33.18" who="#StanisławRostworowski">Niedawna deklaracja Doradczego Komitetu Politycznego Państw Stron Układu Warszawskiego ogłoszona w Moskwie ponownie wezwała do zahamowania wyścigu zbrojeń, do przekształcenia odprężenia politycznego w odprężenie militarne. Stanowisko zajęte przez delegację polską podczas narady moskiewskiej służyło najbardziej żywotnym interesom państwa i narodu polskiego. Opinia społeczna w naszym kraju zjednoczona jest ze słowami Edwarda Gierka, jakie padły podczas ostatniego Plenum KC partii, kiedy mówił on: „Fundamentem pokojowych stosunków w Europie jest potwierdzona w prawno-międzynarodowych układach i w Akcie Końcowym Konferencji w Helsinkach niepodważalność polityczno-terytorialnego porządku, który powstał na naszym kontynencie w wyniku II wojny światowej i powojennego rozwoju, nienaruszalność istniejących granic. Wespół ze swymi sojusznikami będziemy tych granic strzec, jako podstawowego warunku bezpieczeństwa naszego i całej Europy”. Przytoczone tu słowa I Sekretarza określają podstawowe zasady współczesnej polskiej racji stanu.</u>
          <u xml:id="u-33.19" who="#StanisławRostworowski">Obywatele Posłowie! Na zakończenie pragnę stwierdzić, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego po szczegółowym rozpatrzeniu założeń projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok 1979 będzie głosowało za przyjęciem przedłożonych dokumentów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Zbigniew Gołacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#ZbigniewGołacki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W moim przekonaniu cechą charakterystyczną planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 jest to, że w jego realizacji głębiej musimy sięgnąć do poprawy gospodarności i efektywniejszego wykorzystania tego wszystkiego, czym dysponujemy. A jest to już niemało. Szeroko o tym mówiliśmy w komisjach sejmowych, rozpatrując poszczególne części projektu planu. Mimo wybitnie nie sprzyjających warunków, rolnictwo nasze osiągnęło w bieżącym roku pomyślne wyniki. Złożył się na to, obok pomocy państwa, wysiłek i aktywność produkcyjna rolników i pracowników obsługujących rolnictwo oraz robotników pracujących na rzecz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#ZbigniewGołacki">Reprezentuję województwo bialskopodlaskie, które w swych granicach posiada ok. 40% rejonu kanału Wieprz−Krzna. System wodno-melioracyjny kanału projektowany był przy uwzględnieniu drobnotowarowej gospodarki indywidualnej i przy zakładanym poziomie plonów siana 80 q z użytków zielonych nawadnianych i 50 q z nie nawadnianych. Pomimo wielu niedokładności urządzeń melioracyjnych założenia te osiągnęliśmy. Średnie plony siana przekroczyły już u nas 70 q z ha. Pomimo tego zbyt powolny jest rozwój chowu bydła i nie uzyskaliśmy zakładanego wzrostu produkcji zwierzęcej. A przecież nie wykorzystaliśmy jeszcze potencjalnych możliwości produkcji pasz, które szacujemy w rejonie kanału na 100 q siana z hektara. Uzyskanie tej wysokości plonów umożliwiłoby zwiększenie produkcji tylko z naszego województwa dodatkowo o 22 mln litrów mleka i 10 tys. ton żywca wołowego. Przyczyny niewykorzystania tych poważnych rezerw są złożone. Znaczna ich część leży jednak w uruchomieniu prostych rezerw. Mamy bowiem taką sytuację, że coraz więcej rolników osiąga już plony siana powyżej 100 q z hektara, ale wielu też zbiera poniżej 50 q. Podobna jest też sytuacja w produkcji zwierzęcej. Trzeba więc równać poziom produkcji w górę. Jest to główne zadanie, które obecnie podejmujemy we wspólnym działaniu międzypartyjnym przez wszystkie podstawowe organizacje partyjne i koła Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Chcemy wydatny postęp uzyskać już w roku przyszłym, upowszechnić doświadczenia dobrych rolników i w skali powszechnej wdrażać metody i formy efektywnego gospodarowania. Działanie to pozwoli nam łagodzić trudności, które występują w naszym rolnictwie. Podkreślenia wymaga bowiem fakt, że rejon ten charakteryzuje najbardziej intensywny proces przekazywania gruntów na rzecz państwa. Dalsza więc intensyfikacja produkcji rolnej jest ściśle uzależniona od wyposażenia technicznego naszego rolnictwa. Wykorzystując 90% użytków zielonych w rejonie kanału Wieprz−Krzna, rolnicy indywidualni w zbyt małym stopniu korzystają z nowoczesnego sprzętu do zbioru i konserwacji pasz. W dalszym ciągu brakuje nam ciągników, kosiarek rotacyjnych, przetrząsaczo-zgrabiarek, przetrząsaczy widłowych, przyczep zbierających i sieczkarni polowych. Braki tego podstawowego sprzętu powodują, że nie wszystkie plony zbierane są odpowiedniej jakości. Podkreślam, że w rejonie jest tylko jedna suszarnia zielonek, a pilną potrzebą jest budowa trzech dużych suszarni.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#ZbigniewGołacki">Wysoka Izbo! Dla właściwego wykorzystania plonów z użytków zielonych w rejonie kanału niezbędny jest szybszy rozwój budownictwa inwentarskiego i modernizacja istniejącego. Tempo tego budownictwa w gospodarstwach indywidualnych hamują dostawy materiałów budowlanych i urządzeń do mechanizacji obsługi inwentarza. Najbardziej dotkliwe braki występują w dostawach belek stropowych, które pokrywają tylko 25% potrzeb budownictwa indywidualnego w woj. bialskopodlaskim. Problemy budownictwa w jednostkach gospodarki uspołecznionej to głównie niedostateczna moc przerobowa jednostek wykonawczych. Jedyne istniejące na terenie województwa przedsiębiorstwo budownictwa rolniczego w Międzyrzecu Podlaskim zabezpiecza realizacje tylko 25% zadań budownictwa rolniczego gospodarki uspołecznionej. Z projektu planu na 1979 r. wynika, że przedsiębiorstwa z innych województw podległe Zjednoczeniu Budownictwa Rolniczego będą realizować w naszym województwie roboty budowlane wartości 80 mln złotych, plus dodatkowe zadania wynikające z realizacji uchwały nr 153/78 Rady Ministrów. Zgodnie z tą uchwałą, na terenie województwa powinniśmy wybudować dodatkowo 5 tysięcy stanowisk dla cieląt. A pozostałe roboty, wartości około 180 mln złotych muszą być wykonane własnymi siłami inwestorów uspołecznionych.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#ZbigniewGołacki">Konieczne jest więc zwiększenie dla przedsiębiorstw rolnych dostaw maszyn budowlanych, takich jak koparko-spycharki, dźwigi samochodowe, samochody wywrotki i betoniarki. Pokrycie potrzeb w tym zakresie zwiększyłoby moc budowlaną tych jednostek około 50%. Mówię o tym, bo rok rocznie przedsiębiorstwa te nie wykonują zadań rzeczowych, powodując opóźnienia w uzyskaniu nowych stanowisk. A przecież od postępu w tej dziedzinie zależy zwiększenie produkcji mięsa i mleka.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#ZbigniewGołacki">Wysoki Sejmie! Jednym z podstawowych warunków dalszego wzrostu produkcji użytków zielonych w rejonie Kanału Wieprz−Krzna jest modernizacja części podstawowych i szczegółowych urządzeń melioracyjnych, z uwzględnieniem potrzeb gospodarki wielkotowarowej, oraz zwiększenie możliwości magazynowania wody do nawodnień i budowa dróg. W rejonie kanału projektowano budowę zbiorników wodnych o łącznej pojemności 100 mln m3. W dotychczas wybudowanych można zmagazynować tylko 22 mln m3, co oznacza, że potrzeby wodne pokrywane są zaledwie w 22%. Dla poprawy tej sytuacji podjęto szereg prac studialnych, projektowych i wykonawczych, po realizacji których wiele sobie obiecujemy. Pracujące na terenie województwa trzy przedsiębiorstwa melioracyjne po odpowiednim dosprzętowieniu są w stanie wykonać te zadania w najbliższych latach, w miarę uzyskiwanych na te cele odpowiednich środków inwestycyjnych. Nie mniej ważna jest budowa nowych urządzeń melioracyjnych oraz ich właściwa i terminowa konserwacja. Dlatego też celowe jest szybkie zmechanizowanie prac konserwacyjnych, bowiem możliwości ręcznego wykonywania tych prac są coraz bardziej ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#ZbigniewGołacki">Wysoka Izbo! Reasumując muszę stwierdzić, że Kanał Wieprz−Krzna w ogromnym stopniu zaktywizował produkcję rolną tego regionu, niemniej jednak możliwości produkcyjne są jeszcze bardzo duże, musimy więc szukać różnych rozwiązań, aby je właściwie wykorzystać. Jednym z poczynań w tym zakresie jest organizowanie i rozwój gospodarstw specjalistycznych o kierunku hodowlanym, bazujących na użytkach zielonych. Chciałbym przy tej okazji wyrazić Rządowi wdzięczność rolników za uwzględnienie ich wniosków w sprawie liczenia produkcji specjalistycznej z hektarów przeliczeniowych, co w warunkach przewagi gleb słabych, jak w województwie bialskopodlaskim — ma istotne znaczenie. Uchwała Rady Ministrów z 4 sierpnia bieżącego roku stwarza możliwości i dogodne warunki do rozwoju specjalizacji również rolnikom gospodarującym na słabych glebach. Z zadowoleniem przyjmujemy również przyjęte w projekcie planu zwiększone dostawy ciągników i sprzętu towarzyszącego oraz nawozów mineralnych dla gospodarstw indywidualnych. Uważam bowiem, że pomoc państwa, bodźce ekonomiczne, pracowitość i zaangażowanie rolników i robotników pracujących na rzecz rolnictwa stwarzają podstawę do wykonania założonego w planie wzrostu produkcji rolnej tak bardzo potrzebnej naszej gospodarce narodowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Janina Kocemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JaninaKocemba">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym przedstawić kilka uwag o miejscu i perspektywach zapisanych w projekcie planu dla oświaty i wychowania, tej dziedziny, którą mądra myśl polityczna na progu lat siedemdziesiątych uczyniła składnikiem niezbędnym przyspieszonego i daleko w przyszłość wybiegającego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#JaninaKocemba">Wysiłki państwa i szeroki ruch społeczny na rzecz organizowania placówek przedszkolnych i gminnych szkół zbiorczych, które w sposób najbardziej widoczny wyrównują różnice w starcie życiowym młodzieży, przypominają zaznaczone w historii naszego 35-lecia fale ogromnej aktywności rozbudzonej pragnieniem urzeczywistnienia wielkich celów społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#JaninaKocemba">Dobrze się więc stało, że dzięki zarówno ostatniej decyzji rządowej o możliwościach pozainwestycyjnych rozwiązań w tworzeniu nowych placówek wychowania przedszkolnego, jak i zagwarantowaniu w projekcie ustawy budżetowej szerszych uprawnień w zakresie budżetu terenowego, znajdzie ujście cenna aktywność społeczna i złagodzone zostaną pilne potrzeby socjalno-oświatowe.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#JaninaKocemba">Wychowanie przedszkolne stało się pierwszym szczeblem kształcenia. Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 przewiduje objęcie wychowaniem przedszkolnym 98% dzieci 6-letnich wobec 96% w roku 1978.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#JaninaKocemba">Wyrażono już z tej trybuny w ostatnim okresie troskę o to, że nie wszystkie formy wychowania przedszkolnego dostatecznie wyrównują dostęp do oświaty. Można jednak mieć nadzieję, że dynamika zmian w tym zakresie doprowadzi do uznania ogniska przedszkolnego pracującego w wymiarze poniżej 18 godzin za zjawisko szczątkowe.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#JaninaKocemba">Reforma oświaty staje się faktem. Wielki wysiłek resortu i terenowych władz w przygotowaniu kadry nauczycieli, programów, podręczników, pomocy naukowych, pozwolił na spokojne wprowadzenie pierwszego rocznika dzieci do zreformowanej szkoły Za znamienne więc należy uznać, że to z nauczycielami klas pierwszych powszechnej szkoły średniej spotkał się na progu nowego roku szkolnego I Sekretarz KC naszej partii, tow. Edward Gierek, podkreślając tym samym wagę ich odpowiedzialności i pionierską zasługę.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#JaninaKocemba">U progu reformy podjęta została również decyzja partii i Rządu o podwyżce uposażeń dla pracowników oświaty. Ten poważny wysiłek finansowy państwa jest wyrazem uznania dla rangi społecznej nauczyciela i został przyjęty z dużym zadowoleniem w środowisku nauczycielskim. Znajduje to odbicie w wypowiedziach nauczycieli na spotkaniach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#JaninaKocemba">Nakłady na oświatę i wychowanie wzrosły w planie na 1979 rok o 4%. Jest to, zważywszy wszystkie uwarunkowania planu, wzrost liczący się. Zapewnia w drugim roku wdrażania reformy spokojne funkcjonowanie systemu oświaty.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#JaninaKocemba">Są jednak, naszym poselskim zdaniem, sprawy nieodzowne już teraz dla nie zakłóconego rytmu reformy. Jedną z nich jest konieczność przystąpienia już w 1979 r. do prac konstrukcyjnych i do przygotowania produkcji pomocy naukowych dla klas od IV do VI zreformowanej szkoły. Bowiem cykl od projektu do seryjnej produkcji wymaga dłuższego czasu. Drugą sprawą jest konieczność wygospodarowania w ramach istniejących przydziałów 3 tys. ton papieru na zapewnienie wyposażenia w nowe podręczniki klasy drugiej zreformowanej szkoły i druk chociażby 20% nowych podręczników dla pozostałej młodzieży, przy zorganizowanym systemie korzystania z używanych.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#JaninaKocemba">Chciałabym zatrzymać jeszcze uwagę Wysokiej Izby nad zagadnieniem trudności z papierem. W tegorocznej lipcowej dyskusji plenarnej nad sprawozdaniami Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za 1977 r. poseł sprawozdawca wskazywał na niepełne wykonanie zadań w tym zakresie. Obok trudności związanych z produkcją papieru i ograniczonymi możliwościami importowymi, podkreślił zbyt wysokie zużycie papieru w gospodarce i administracji.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#JaninaKocemba">Po gospodarsku trzeba się przyjrzeć nadmiernej sprawozdawczości, powielanym w tysiącach egzemplarzy szybko starzejącym się instrukcjom wewnątrzzakładowym, tysiącom ankiet personalnych drukowanych dla kilkunastoosobowej instytucji, materiałom na narady, wcale nie wysokiego szczebla ani wysokiego stopnia ważności, w których na oddzielnej wkładce z kredowego papieru znajduje się regulamin informujący jedynie o tym, że nie pali się w czasie obrad oraz, że przerwa w obradach trwa pół godziny. Może bez nowego programu i formalnych sposobów dyscyplinujących zużycie papieru potrafimy wprowadzić istotne oszczędności papieru potrzebnego kulturze, oświacie i szeroko pojętej informacji.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#JaninaKocemba">Wysoki Sejmie! Przedmiotem stałej troski sejmowej Komisji Oświaty i Wychowania oraz terenowego aktywu społeczno-politycznego jest zabezpieczenie bazy lokalowej dla szkół podstawowych, a przede wszystkim dla gminnych szkół zbiorczych.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#JaninaKocemba">W czwartym roku bieżącego planu 5-letniego oddajemy 60% ustalonych na pięciolecie pomieszczeń do nauki dla szkół podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#JaninaKocemba">W obecnej chwili, zważywszy iż w klasach pierwszych powszechnej szkoły średniej znajduje się stosunkowo mało dzieci, reformie nie zagrażają bariery lokalowe.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#JaninaKocemba">Mogliśmy w oświacie pozwolić sobie w ciągu mijających kilku lat na pewien oddech wynikający z niżu demograficznego. Ale już w 1979 r. placówki wychowania przedszkolnego i klasy pierwsze zaczną odczuwać wzbieranie wyżu, by już od 1980 r. i przez całą następną dekadę odczuć jego dalszy wzrost. Już w perspektywie roku 1980 nastąpi rozszerzenie działalności oświatowej w odniesieniu do pół miliona dzieci i młodzieży ponad przewidywane dotąd prognozy. Obok oczywistej konieczności rozszerzenia programu w zakresie infrastruktury socjalno-oświatowej, głównie w nowych osiedlach i na wsi należy poszukiwać takich rozwiązań organizacyjnych i prawnych, które pozwolą w stopniu wyższym niż dotąd zaspokajać potrzeby wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#JaninaKocemba">W dyskusji nad projektem ustawy budżetowej na rok 1979 na posiedzeniu Komisji Prac Ustawodawczych postulowano rozszerzenie uprawnień rad narodowych także stopnia podstawowego w zakresie dysponowania budżetem. Należałoby w szerszym niż dotąd zakresie stworzyć możliwości wydatkowania środków z budżetów terenowych wojewódzkich na uruchomienie brygad remontowo-budowlanych także na potrzeby oświaty.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#JaninaKocemba">Ustawa budżetowa na rok 1979 przewiduje dopłaty z budżetu gminnego na dowożenie dzieci do szkół. Wprawdzie jest to tylko suma 112 mln zł, ale z uwagi na rolę funduszu gminnego należałoby uważać ten stan za przejściowy i uregulować aktem prawnym zasady finansowania dowożenia dzieci.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#JaninaKocemba">Z potrzeb wzrostu liczby młodzieży szkolnej wynikają również potrzeby kadrowe. Należy potraktować jako bardzo pilne zadanie przygotowanie odpowiedniej liczby nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego. Wprawdzie resorty oświaty i szkolnictwa wyższego dokonały w ostatnich trzech latach olbrzymiego wysiłku, umożliwiając ogromnej rzeszy nauczycieli ukończenie studiów wyższych, ale odczuwa się nadal dotkliwy brak nauczycieli z wyższym wykształceniem do „pierwiastkowego”, jak dawniej mówiono, nauczania.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#JaninaKocemba">Istnieje potrzeba dokształcenia na poziomie wyższym w krótszym niż planowano okresie 18 tys. nauczycieli nauczania początkowego. W tym świetle na uznanie zasługuje przygotowany przez resort szkolnictwa wyższego plan jednolitych studiów magisterskich o specjalności nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego dla pracujących nauczycieli. Zarówno wymienne, jak i łączne potraktowanie tych dwu specjalności oraz fakt szerszego dostępu do studiów wyższych tej grupy nauczycieli pozwoli na złagodzenie trudności kadrowych, zwłaszcza na wsi.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#JaninaKocemba">Wysoka Izbo! Szkoła naszego czasu jest w coraz wyższym stopniu instytucją powiązaną systemowo ze środowiskiem społecznym. Wzbogaciła się o formy oddziaływania wychowawczego, zgodnie z potrzebami dorastania społecznego młodzieży i jakby równolegle do wzbogacenia się naszego życia społeczno-politycznego w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#JaninaKocemba">Wprowadzony dwa lata temu Kodeks Ucznia rozszerza zasady demokracji w szkole, uczy jedności praw i obowiązków. Program ideowo-wychowawczy ZHP, ceremoniał szkolny, wychowanie przez pracę, wszelkie struktury samorządowe — to istotne składniki pracy wychowawczej.</u>
          <u xml:id="u-37.21" who="#JaninaKocemba">Ale w dziedzinie wychowania nie wystarczy wdrożenie formalne nowego modelu, nowej formy. Muszą się one wypełniać żywą tkanką, wejść w tradycję, być zaakceptowane, a wreszcie czasem i zmodyfikowane w innych niż założono warunkach. Szkoła jest instytucją, która z istoty swego przeznaczenia musi być czujna na postęp, ale i w jakimś sensie tradycyjna, by przekonania miały się czas narodzić, a dobre nawyki utrwalić. Dlatego chcę wyrazić tu odczucie środowiska oświatowego, które akceptując w pełni nowe formy pracy wychowawczej postuluje, aby obecnie, skupiając się na kierunku wdrażania reformy, zostawić spokojny czas, potrzebny do pielęgnowania tego, co w dziedzinie wychowania wprowadzono. Pozwoli to na uniknięcie powierzchowności, formalizmu, działania pozornego, które rodzą się z pośpiechu, a są tak niepożądane w wychowaniu. Nie jest to postulat odpoczynku po biegu, ale pewien konieczny etap w dążeniu do celu.</u>
          <u xml:id="u-37.22" who="#JaninaKocemba">Obecna szkoła w coraz szerszym zakresie wiąże się w spójny system z rodziną, organizacją młodzieżową, środowiskiem zamieszkania, zakładem pracy, służbą wojskową, wyższą uczelnią. Musi więc stwarzać ciągle sytuacje wychowawcze, które przygotowują młodego człowieka nie do konfrontacji między tymi ogniwami, ale do odpowiedzialnego uczestnictwa w nich, wzbogacania ich, zgodnego z celami społecznymi socjalizmu i własnym jednostkowym rozwojem.</u>
          <u xml:id="u-37.23" who="#JaninaKocemba">Wyrazem troski i odpowiedzialności partii i Rządu wobec spraw młodego pokolenia jest zapowiedź I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka poświęcenia jednego z najbliższych posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego rodzinie, a więc i dziecku.</u>
          <u xml:id="u-37.24" who="#JaninaKocemba">Uprawnieniem do podjęcia w tak szerokim zakresie problemów rodziny i wychowania jest polityka społeczna partii rozwinięta po VI i VII Zjeździe. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-37.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PiotrStefański">Głos ma poseł Zbigniew Rudnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#ZbigniewRudnicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata ma związki logiczne z przebiegiem prac ją poprzedzających — z pracą komisji i zespołów międzykomisyjnych. Podkreślił to dobitnie poseł Józef Pińkowski. Referat posła sprawozdawcy jest odbiciem prezentowanych w toku tych prac poglądów, wniosków i propozycji. W krótkim okresie czasu dokonaliśmy konfrontacji poglądów na różne, z reguły trudne i złożone sprawy między przedstawicielami administracji i zespołami poselskimi. We współdziałaniu tym doskonaliła się współpraca organów władzy i organów administracji. Cel ten jako element rozwoju form demokracji socjalistycznej może być również osiągany w wymiarze cząstkowym, w układzie komisja — resort.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#ZbigniewRudnicki">Mogę odnieść się jedynie do współdziałania Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług z resortem handlu wewnętrznego. Pracy naszej towarzyszy wzajemne zrozumienie zadań, trudności, zależności i uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#ZbigniewRudnicki">Doszliśmy do tego stanu w wyniku bliższe go wzajemnego poznania warsztatu pracy, mechanizmów, szczerości w przedstawionych poglądach, pogłębionych informacji. Cenimy wysoko u kierownictwa resortu aktywny stosunek do wszystkich trudności i przeciwności. W wyniku postanowień Biura Politycznego KC partii resortowi nadano nowe uprawnienia koordynacyjne wobec pionów i jednostek handlowych. Oznacza to stworzenie odpowiednich warunków zarządzania rynkiem i pełnej odpowiedzialności za jego kształtowanie.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Pozwalam sobie nawiązać do trzech zadań planu roku przyszłego — zmiany struktury produkcji, produkcji rynkowej i kierunków polityki eksportowej. Był to zakres prac zespołu międzykomisyjnego, któremu miałem zaszczyt przewodniczyć. Zaprezentowana w planie struktura produkcji jest zgodna z celami i priorytetami gospodarczymi oraz uwarunkowaniami rozwojowymi. Zasada „coś za coś” jest słuszna przy ograniczonej ilości środków. By żyć dobrze — trzeba dobrze wytwarzać. Dobrze wytwarzać oznacza zaspokoić potrzeby rynku wewnętrznego oraz stać się konkurencyjnym na rynkach światowych — są to obok innych dwa cele główne planu na rok 1979. Słuszne założenia zmian struktury same niczego jeszcze nie załatwiają. W naszej praktyce gospodarczej szczególne znaczenie ma zgodność założeń planu z ich realizacją przez zakłady wytwórcze. Teoria zdążyła już zdefiniować niektóre zjawiska towarzyszące produkcji. Do najważniejszych zalicza się zjawisko tzw. „autonomizacji” przejawiające się m.in. w zamianie celu głównego na uboczny lub inny cel główny. Droga do osiągnięcia zgodności celu 85 głównego centralnego planifikatora z celami ubocznymi producentów jest na pewno trudna, jednak świadomość potrzeby tej zgodności musi towarzyszyć pracy niemal każdego zakładu.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#ZbigniewRudnicki">Odwołując się do doświadczeń bieżącego roku, trzeba zaakcentować podstawową zależność: zależność realizacji zadań od posiadanych środków. Rytmiczny spływ środków i ich dostawa decyduje o rytmice produkcji, o ruchu ciągłym zakładów, jest decydująca dla ostatecznego wyniku produkcji. Trzeba będzie o tej zasadzie pamiętać i stosować ją konsekwentnie w praktyce gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#ZbigniewRudnicki">Zdań kilka na temat drobnej wytwórczości w układzie następujących pionów: państwowego przemysłu terenowego, organizacji społecznych, spółdzielczości pracy, spółdzielczości inwalidów oraz rzemiosła. Reprezentuje ona znaczny potencjał środków produkcji, bazę wytwórczą o dużej elastyczności organizacyjnej, zatrudniającą przeszło 1 mln 200 tys. osób, a więc 1/10 ogólnego stanu zatrudnienia w gospodarce narodowej. Łączna wartość jej produkcji i usług wynosi ponad 300 mld złotych. Potencjał wytwórczy drobnej wytwórczości nie jest wykorzystany do końca racjonalnie. Kryją się w niej nadal znaczne rezerwy i możliwości dla całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#ZbigniewRudnicki">Powracając do spraw struktury przemysłu, trzy sprawy wymagać będą szczególnej troski: technologia produkcji, upowszechnienie analizy wartości oraz wartość użytkowa wyprodukowanych dóbr. One decydować będą m.in. o rozwoju produkcji rynkowej i jej dostosowaniu do aktualnych potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#ZbigniewRudnicki">Z tej racji konieczne jest zwiększenie współodpowiedzialności przemysłu za zaopatrzenie rynku w drodze dostosowania asortymentu produkcji do aktualnych potrzeb oraz zdyscyplinowania dostaw. Szczególną kontrolą trzeba objąć ilościowe i rzeczowe wykonanie zadań. Nie mniej ważne jest umocnienie wpływów jednostek handlu na produkcję w celu jej dostosowania do popytu. W strukturze towarów rynkowych zasadniczą pozycję zajmują towary spożywcze. Warto uświadomić sobie, że potrzeby społeczeństwa na podstawowe artykuły spożywcze stale rosną. Dotyczy to w szczególności mięsa i masła. Złagodzenie tego naporu nawet na obecnym etapie hodowli i skupu wydaje się możliwe m.in. na drodze wprowadzenia odpowiedniej ilości wysoko wartościowych substytutów, np. wyrobów z podrobów i krwi zamiast mięsa oraz olejów jako wymiennika masła. Muszą to być oczywiście wyroby o wysokiej jakości, z odpowiednimi walorami smakowymi w miejsce słabej niejednokrotnie jakościowo produkcji dotychczasowej. Oznacza to równolegle potrzebę lepszego wykorzystania posiadanych surowców. Utrzymanie na przyszłość stabilizacji rynku wiąże się z unowocześnieniem struktury spożycia całego społeczeństwa, a w jej ramach również racjonalizacji spożycia. Konieczne jest więc zwiększenie wydatków na artykuły nieżywnościowe i obniżka wydatków na artykuły żywnościowe w budżetach rodzinnych. Pełna realizacja tej słusznej koncepcji jest zależna po pierwsze — od zaspokojenia popytu na artykuły przemysłowe i po drugie — od przestawienia wieloletnich nawyków i upodobań społeczeństwa. Wydaje się, że trzeba je bardziej skutecznie i energicznie kształtować w społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#ZbigniewRudnicki">Nie mniej istotne znaczenie dla harmonii rozwoju rynku mają usługi jako swoista postać towarów. Mimo pomyślnej na ogół realizacji zadań programu rozwoju usług i rzemiosła, różny jest stopień nasycenia usługami rynku wewnętrznego w układzie przestrzennym; względnie dobrze jest w dużych miastach, słabo w małych i źle na wsi. Chłonność małych miast i wsi na usługi jest w dalszym ciągu bardzo duża.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#ZbigniewRudnicki">Obok rang i zadań społeczno-gospodarczych planu roku przyszłego zarówno przemysłu, jak i handlu rośnie proporcjonalnie ranga prac badawczych dotyczących analiz produkcyjnych i badań rynku, a zwłaszcza chłonności rynku wewnętrznego i rynków zagranicznych. Sytuacja na rynkach zagranicznych i czynne jej kształtowanie z naszej strony będzie decydowało o możliwościach zbytu wytwarzanych produktów.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#ZbigniewRudnicki">Słuszne i celowe jest dalsze doskonalenie proporcji naszego eksportu i importu z krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Szczególne znaczenie ma racjonalizacja importu i aktywizacja eksportu z krajami kapitalistycznymi. Obowiązuje tu słuszna zasada: zwiększony eksport oznacza zwiększony import.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#ZbigniewRudnicki">Poprawa efektywności i struktury eksportu jest zależna od kilku czynników, m.in. programowania i kształtowania produkcji, wyboru produkcji o. najniższych współczynnikach materiałochłonności, a również wyboru selektywnego eliminującego eksport nieopłacalny. Największe obciążenie produkcją eksportową dotyczy przemysłu kluczowego, w tym zakładów, w których proces technologiczny opiera się na licencyjnych urządzeniach i maszynach. Osiągnięcie przez te zakłady pełnych zdolności produkcyjnych oraz stały proces rozwojowy zakupionych licencji jest warunkiem wykonania planu eksportu. Określone możliwości zwiększenia oferty eksportowej ma również drobna wytwórczość. Istnieje korzystna koniunktura na szereg jej wyrobów na rynkach światowych. Można oczekiwać przyspieszenia tej produkcji wobec licznych umów gospodarczych zawartych między małymi i średnimi przedsiębiorstwami. Również coraz większe szanse otwierają się przed eksportem polskich usług.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#ZbigniewRudnicki">Szeroki front eksportu obok elastyczności musi mieć trwałe zaplecze w postaci tradycji eksportowej i koncentrować się na tzw. branżach eksportowych. Do większej efektywności naszego eksportu można dochodzić przez gruntowne rozpoznanie rynków zagranicznych; zadecyduje o tym wyższy poziom pracy biur radców handlowych.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Z racji swojej pracy w Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług mam obowiązek spojrzeć na zarys sytuacji rynkowej w roku przyszłym. Będzie to na pewno rynek stabilizujący się, chociaż nie może być jeszcze mowy o uzyskaniu równowagi asortymentowej w niektórych grupach artykułów spożywczych i przemysłowych. Inaczej przyspieszenie produkcji na miarę popytu jest niemożliwe. Nastąpi dalsze rozpoznanie skali braków asortymentowych, rozpoznanie to będzie stale aktualizowane i pogłębiane. Wszędzie, gdzie to jest możliwe, napięcia będą likwidowane — przykładem tego jest produkcja niektórych części zamiennych i podzespołów z przemysłu maszynowego.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#ZbigniewRudnicki">Wysokie rezerwy ubezpieczające rynek wraz z określoną pulą dewizową Komitetu d/s Rynku, dyspozycja Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług zyskiem dewizowym „Pewex” dla rynkowych zakupów interwencyjnych, układ wzajemnych stosunków handel — przemysł pozwalają widzieć rynek wewnętrzny w jaśniejszych barwach.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#ZbigniewRudnicki">Szczególnie interesujące są prace i koncepcje systemowe kierownictwa resortu. Są one godne powszechnego wsparcia. Głęboka wiara w jakościowy postęp i zaufanie do skuteczności naszego działania pozwalają z większym optymizmem spojrzeć na rynek wewnętrzny w 1979 roku. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PiotrStefański">Proszę Obywatela Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#MarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych — w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PiotrStefański">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 55 do godz. 11 min. 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy debatę.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Stanisław Gębala.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#StanisławGębala">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nadrzędnym celem przedłożonego projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 jest to, że zabezpiecza on realizację zadań społecznych, nakreślonych w uchwałach VI i VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#StanisławGębala">Konsekwentna troska o zabezpieczenie dalszego wzrostu poziomu życia społeczeństwa i pełną realizację celów społecznych planu znajduje odzwierciedlenie w proponowanych proporcjach podziału dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#StanisławGębala">Projekt zakłada wzrost udziału spożycia w dochodzie narodowym z 69,5% w bieżącym roku do 71% w roku przyszłym. Wzrost ten zabezpieczy wielokierunkowe działania na rzecz poprawy warunków życia ludności. Dotyczą one dalszego zwiększenia pieniężnych przychodów społeczeństwa, a więc płac realnych i dalszego szybkiego, bo ponad 18% wzrostu świadczeń społecznych. Warto pamiętać, że świadczenia te będą w przyszłym roku 3,7 razy wyższe niż w 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#StanisławGębala">Projekt planu preferuje również szeroki program poprawy ogólnych warunków życia, którego wykładnikiem jest założony wzrost poziomu produkcji towarów, a zwłaszcza żywności, dalsze zwiększenie tempa budownictwa mieszkaniowego, rozbudowa bazy ochrony zdrowia społeczeństwa oraz dalszy rozwój oświaty i opieki nad rodziną.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#StanisławGębala">Przyjęta w pracach nad przedłożonym planem zasada nadrzędności celów społecznych jest konsekwencją troski partii i socjalistycznego państwa, wykazywanej w stosunku do potrzeb społeczeństwa. Budzi ona szacunek i uznanie ludzi pracy, sprzyja kształtowaniu atmosfery poparcia i mobilizacji wokół ambitnej strategii przyspieszonego rozwoju kraju. Za słusznością tej strategii sukcesywnie przemawiają osiągnięcia lat bieżącej dekady rozwoju Polski.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#StanisławGębala">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt planu słusznie zakłada utrzymanie priorytetu dla celów społecznych za cenę ograniczenia tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych. Oznacza to, że w trudniejszej sytuacji nie szukamy wyjścia kosztem pogarszania warunków życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#StanisławGębala">Przyjęcie takiego rozwiązania pozwala nie obniżać poziomu realizacji celów społecznych planu w warunkach wolniejszego tempa wzrostu dochodu narodowego, przy szeregu trudnościach gospodarki, wynikających z czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Plan dostosowuje rozwój gospodarki do zmienionych warunków, kojarząc zadania doraźne z długofalowymi przekształceniami strukturalnymi.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#StanisławGębala">Proponowane zmniejszenie tempa inwestowania nie narusza założonych generalnych proporcji bieżącej pięciolatki. W latach 1976–1978 wysiłek inwestycyjny gospodarki był wyższy od założeń na tyle, że pomimo ograniczeń przewidzianych w roku przyszłym, planowany łączny poziom nakładów na lata 1976–1979 zostanie zrealizowany. Przewidywany poziom nakładów inwestycyjnych w dziesięcioleciu wyniesie ok. 4,8 biliona zł. Po zrealizowaniu założeń inwestycyjnych przyszłego roku wartość majątku narodowego będzie o prawie 3/4 wyższa niż w 1970 roku, a produkcja przemysłowa wzrośnie 2,3 razy.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#StanisławGębala">Realizowane w bieżącej dekadzie tempo inwestowania pozwoliło zabezpieczyć blisko 7 mln miejsc pracy. Stawia to naszą gospodarkę pod tym względem w czołówce światowej. Skala związanego z tym wysiłku gospodarki narodowej i świadomość społecznego kosztu każdego oddanego pracownikowi miejsca pracy na co dzień uchodzi często uwadze obywateli.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#StanisławGębala">Tempo inwestowania realizowane w latach siedemdziesiątych rozbudziło nasze wyobrażenia i chyba odsunęło trochę na drugi plan sprawy efektywnego wykorzystania stworzonego majątku. Dlatego też przedłożony projekt planu na przyszły rok słusznie kładzie tak duży nacisk na jakościowe aspekty rozwoju, na pogłębienie zmian strukturalnych w produkcji i na rzeczywisty postęp w efektywności gospodarowania. Są to rezerwy, które w warunkach zmniejszonego tempa inwestowania, stwarzają możliwość dalszego szybkiego rozwoju gospodarczego bez ograniczania założeń programu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#StanisławGębala">Przedłożony Wysokiej Izbie plan preferuje inwestycje przyspieszające rozwój gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego wraz z uzbrajaniem terenów, energetyki i górnictwa węgla kamiennego.</u>
          <u xml:id="u-44.11" who="#StanisławGębala">W gospodarce żywnościowej są to preferencje zmierzające zarówno do wyzwalania zwiększonej produkcji rolnej, jak i do lepszego jej zagospodarowania przez przetwórstwo.</u>
          <u xml:id="u-44.12" who="#StanisławGębala">Założenia planu właściwie odzwierciedlają wysiłki partii i Rządu dokonywane na rzecz przyspieszenia rozwiązania problemu mieszkaniowego. Zabezpieczone nakłady na realizację programu mieszkaniowego stanowić będą 27% ogólnych nakładów inwestycyjnych, podczas gdy w bieżącym roku stanowią 21% nakładów. Założenia planu w zakresie budownictwa mieszkaniowego są więc o 12% wyższe niż przewidywana realizacja w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-44.13" who="#StanisławGębala">Projekt planu jest otwarty na zwiększenie zadań, przede wszystkim w budownictwie indywidualnym i spółdzielczym, w zależności od realizacji zadań I półrocza przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-44.14" who="#StanisławGębala">Należy podkreślić, że w założeniach dotyczących rozwoju budownictwa zostały w granicach możliwości uwzględnione te problemy, które były przedmiotem częstej krytyki społecznej i postulatów poselskich. Do takich należały opóźnienia w towarzyszącym budownictwie socjalno-usługowym, brak wyprzedzającego uzbrojenia terenów oraz kłopoty w zabezpieczeniu dostaw ciepła i wody. Pełna realizacja zadań w tym zakresie wymagać będzie jednak, aby resort budownictwa udzielił większej pomocy w zakresie wyposażenia w sprzęt szeregu przedsiębiorstw inżynierii miejskiej. Zrealizowanie przyszłorocznych zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego oznaczać będzie, że w latach 1970–1979 społeczeństwo otrzyma 2,3 mln nowych mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-44.15" who="#StanisławGębala">Pełne rozwiązanie problemu mieszkaniowego wymagać będzie jeszcze ogromnego wysiłku, ale tempo jego rozwiązywania w bieżącej dekadzie nie ma równego sobie w dotychczasowym rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-44.16" who="#StanisławGębala">Warunki stworzone dla budownictwa pozwolą na przykład w województwie tarnowskim na wybudowanie w tej pięciolatce nowych mieszkań dla 20 tys. rodzin. Oznacza to, że w nowych mieszkaniach zamieszka blisko 15% mieszkańców woj. tarnowskiego.</u>
          <u xml:id="u-44.17" who="#StanisławGębala">Uwzględniając szczególnie pilną potrzebę realizacji uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego dla kadr niezbędnych w gminach, podjęliśmy w województwie tarnowskim również ten problem. I tak do 1980 r. powstaną bloki mieszkalne w 18 gminach i miasto-gminach, a w pięciu z nich zostaną one ukończone już w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-44.18" who="#StanisławGębala">Do grupy dziedzin objętej najwyższymi preferencjami zalicza przedłożony Wysokiej Izbie projekt planu problemy ochrony zdrowia i opieki społecznej. Przewidywany wzrost nakładów w tej dziedzinie przekroczy 15%. Nakłady te skierowane zostaną głównie na budowę obiektów szpitalnych. Równocześnie została zabezpieczona rezerwa inwestycyjna na budowę w latach 1979–1980 — 52 pawilonów na 5 tys. łóżek przy istniejących szpitalach.</u>
          <u xml:id="u-44.19" who="#StanisławGębala">Objęcie priorytetem inwestycji służby zdrowia pozwala w sposób przyspieszony rozwiązywać jej potrzeby, co spotyka się z poparciem społeczeństwa. Przykładem jednym z wielu takiego działania jest województwo tarnowskie, w którym wzmożony wysiłek inwestycyjny pozwoli do początku lat osiemdziesiątych rozwiązać perspektywiczne potrzeby bazy szpitalnej.</u>
          <u xml:id="u-44.20" who="#StanisławGębala">Wysoki Sejmie! W warunkach globalnego zmniejszenia nakładów inwestycyjnych w granicach 5,7% musi być utrzymana wysoka dyscyplina inwestowania, związana z koniecznością ograniczenia inwestycji rozpoczynanych w 1979 r. i koncentracją nakładów na zadaniach przewidywanych do oddania w 1979 r. i w I półroczu 1980 roku. Kończone powinny być obiekty najbardziej potrzebne i zaawansowane, szczególnie te, które decydują o priorytetowych kierunkach planu. Równocześnie wymaga to od kierownictwa zakładów produkcyjnych zwrócenia większej uwagi na rozwój inwestycji modernizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-44.21" who="#StanisławGębala">Projekt planu przewiduje rezerwę nakładów inwestycyjnych w wysokości 1,5 mld zł na uruchomienie dodatkowej, ponadplanowej produkcji rynkowej i usług oraz rezerwę nakładów na rozpoczęcie prac wstępnych nad kompleksowym zagospodarowaniem Wisły.</u>
          <u xml:id="u-44.22" who="#StanisławGębala">Ważne znaczenie dla aktywizacji społeczeństwa ma utworzona rezerwa w wysokości 0,5 mld zł, przeznaczona na dofinansowanie czynów społecznych. Przy właściwym jej wykorzystaniu stanowić ona może źródło uzyskania wielokrotnie wyższych efektów, drogą zaangażowania społecznego ludności. W województwie tarnowskim zrealizowano np. w ostatnich dwóch latach czyny społeczne wartości blisko 600 mln zł, przy dotacji budżetowej nie przekraczającej 13,5%.</u>
          <u xml:id="u-44.23" who="#StanisławGębala">Wysoki Sejmie! O pełnej i właściwej realizacji założonych w planie zamierzeń inwestycyjnych zadecyduje w ostatecznym rachunku zdyscyplinowanie i jakość pracy wszystkich ogniw procesu inwestycyjnego. Wyższa jakość pracy i kierowania realizacją inwestycji może być źródłem wielu rezerw. Ich wykorzystanie wymaga lepszej gospodarki czasem pracy, materiałami i sprzętem. Poprawie musi ulec związana z tym rytmika inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-44.24" who="#StanisławGębala">Źródłem poważnych rezerw w budownictwie jest wysoka fluktuacja kadr i niska dyscyplina pracy w niektórych przedsiębiorstwach budowlano-montażowych. Kolejnym źródłem poważnych rezerw jest dążenie do maksymalnego skracania czasu osiągania pełnych mocy produkcyjnych obiektów formalnie oddanych do eksploatacji. Przyspieszenia wymagają także prace nad szczegółowymi planami przestrzennymi zabudowy miast, a głównie gmin. Brak tych planów jest często barierą dla podejmowania decyzji lokalizacyjnych i do porządkowania chaotycznej zabudowy.</u>
          <u xml:id="u-44.25" who="#StanisławGębala">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok w zakresie zamierzeń inwestycyjnych jest zgodny z priorytetami polityki społecznej. Jest to plan otwarty na inicjatywy i gospodarność. Jego efekty zależeć będą nie tylko od wielkości nakładów, ale głównie od troski o to, aby zainwestowana złotówka dała najwyższy efekt.</u>
          <u xml:id="u-44.26" who="#StanisławGębala">Korzystną atmosferę do podejmowania inicjatyw na rzecz przyspieszonej realizacji zadań społeczno-gospodarczych 1979 roku, a przede wszystkim poprawy efektywności i jakości tych procesów stwarza apel I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka o uczczenie czynem jubileuszu 35-lecia Polski Ludowej, podjęty z trybuny sejmowej 7. XI.br.</u>
          <u xml:id="u-44.27" who="#StanisławGębala">Realizacji przyszłorocznych zadań sprzyjać będzie również atmosfera kształtowana wśród członków partii i całego społeczeństwa po XIII Plenum KC. Plenum to postawiło problemy dyscypliny, konsekwencji i większej odpowiedzialności w realizacji planów oraz troskę o wyższą jakość naszej pracy w centrum uwagi społeczeństwa. Czynniki te zabezpieczają bowiem warunki jakości życia narodu, które opierają się na jakości pracy i z niej wynikają. Troska o pełną realizację zadań 1979 roku jest także i naszą poselską powinnością. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-44.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Edward Harasim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#EdwardHarasim">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Po trzech latach trudnych w rolnictwie, kiedy notowaliśmy spadek produkcji w stosunku do lat 1974–1975, rok 1978 pomimo też trudnych warunków atmosferycznych, zwłaszcza w okresie zbiorów i w związku z tym poniesionych strat, przynosi nam 3% wzrost produkcji globalnej rolnictwa. Na rok przyszły, licząc że będzie to rok przeciętny pod względem warunków klimatycznych, zakładamy zasadnicze przyspieszenie tempa rozwoju produkcji rolnej, w tym szczególnie produkcji roślinnej. Pełne wykonanie założeń planu wymaga ofensywnego zaangażowania rolników i pracowników obsługi rolnictwa i jednocześnie rozważnego i elastycznego działania państwa na rzecz realizacji tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#EdwardHarasim">Nakłady materiałowe służące wzrostowi produkcji mamy już określone, natomiast skala, kierunki i skuteczność działań na rzecz efektywnego i racjonalnego ich wykorzystania zależą od pełnej mobilizacji ponad 5 milionów ludzi zatrudnionych w rolnictwie i jego obsłudze. Mobilizacji tej sprzyja pryncypialna i klarowna wspólna polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, która uzyskała powszechną akceptację rolników, była i jest stymulatorem zaangażowania wsi w rozwój produkcji, budownictwa i modernizacji budynków oraz koncentracji produkcji. Sprzyja ona również przyspieszaniu poprawy zaopatrywania rolnictwa w niezbędne, coraz nowocześniejsze środki produkcji. Pobudziła i pobudza także społeczne inicjatywy w rozwiązywaniu problemów socjalno-bytowych mieszkańców wsi. Ta sprzyjająca atmosfera społeczno-polityczna daje korzystne efekty produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#EdwardHarasim">Trzeba też podkreślić, że wzrost produkcji rolniczej odbywał się przy zmniejszaniu zasobów siły roboczej na wsi, która mu siała być zastąpiona zwiększonymi dostawami techniki i rozwojem postępu.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#EdwardHarasim">Przy znanych trudnościach w pokryciu popytu, szczególnie na mięso i jego przetwory, nie zawsze społeczeństwo uzmysławia sobie skalę przyrostu produkcji rolniczej. Jak wynika z materiałów, które otrzymaliśmy, w latach 1971–1979, pomimo 3 lat nieurodzaju, globalna produkcja rolnictwa wzrośnie w granicach 29%, w tym produkcja zwierzęca o ok. 40%, natomiast produkcja roślinna tylko o 20%.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#EdwardHarasim">Utrzymujący się w społeczeństwie wysoki popyt na artykuły żywnościowe — szczególnie mięso i mleko, stawia przed rolnictwem zadanie osiągania wysokiego tempa wzrostu produkcji. Istniejąca jednak duża dysproporcja między dynamiką wzrostu produkcji zwierzęcej i roślinnej — na korzyść zwierzęcej, wymaga relatywnie większych nakładów i większych wysiłków na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i pasz. Można powiedzieć, że przyspieszenie produkcji roślinnej w całokształcie produkcji rolnej należy uznać za główne zadanie rolnictwa w 1979 r. Jak wynika z przedłożonego projektu planu, a zwłaszcza z posiadanego rozeznania sytuacji i istniejących rezerw produkcyjnych w rolnictwie takie możliwości posiadamy.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#EdwardHarasim">Plan na rok 1979 preferuje kompleks żywnościowy tak w nakładach inwestycyjnych na rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy oraz przemysł nawozów mineralnych, jak też maszyn rolniczych. Wzrastają i będą wzrastać więc dostawy środków produkcyjnych dla rolnictwa. Najważniejszą więc sprawą pozostaje efektywniejsze wykorzystanie tych rezerw.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#EdwardHarasim">Od kilku lat obserwujemy niekorzystne zjawisko niepełnego wykonywania zadań w zakresie areału zasiewów głównych roślin uprawnych, a więc zbóż, roślin okopowych oraz oleistych. Wydatna poprawa zaopatrzenia w nawozy mineralne jako głównego czynnika plonotwórczego oraz ciągniki i maszyny rolnicze zwiększające globalne zasoby siły pociągowej pozwolą na dokonanie wyraźnego postępu w agrotechnice. Sprawie pełnego wykonania zadań w zakresie obsiewu planowanego areału zbóż musimy poświęcić wyjątkowo dużo uwagi. Trudne warunki atmosferyczne przy tegorocznych zbiorach zbóż obniżyły siłę i energię kiełkowania nasion. Terminy zasiewów zbóż ozimych w wielu wypadkach nie zostały dotrzymane. Pewne areały gruntów nie zostały również obsiane oziminami. Zachodzi więc potrzeba skoncentrowania wysiłków na rzecz zabezpieczenia dobrego materiału siewnego zbóż jarych dla zasiewów zwiększonej powierzchni gruntów, które powinny być obsiane wiosną.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#EdwardHarasim">W produkcji zwierzęcej najbardziej niepokojącym zjawiskiem jest utrzymywanie się zbyt długich cykli produkcyjnych, zwłaszcza w trzodzie chlewnej. W rezultacie tego, w przeliczeniu na 1 sztukę statystyczną trzody rejestrowanej w spisie, mamy spadek produkcji mięsa w skali roku. Plan na 1979 rok zakłada odwrócenie tego niekorzystnego zjawiska. Wymaga to jednak szczególnego rozpoznania i wszechstronnego działania począwszy od poprawy jakości pasz treściwych, racjonalnego kształtowania dawek żywieniowych, poprawy efektywności działania służb zootechnicznych i weterynaryjnych oraz właściwego wykorzystania dobrych zbiorów ziemniaków w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#EdwardHarasim">Z satysfakcją mogę poinformować Wysoki Sejm, że problemy, które poruszyłem, władze polityczne i administracyjne woj. lubelskiego widzą i w miarę posiadanych możliwości skutecznie rozwiązują. Włożony wysiłek, mimo całej złożoności trudnych warunków, z jakimi w rolnictwie w 1978 r. mieliśmy do czynienia, również w woj. lubelskim przynosi wymierne efekty. Zadania określone na rok 1978 w produkcji zbóż, rzepaku, ziemniaków oraz mięsa i mleka zrealizujemy pomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#EdwardHarasim">Efekty produkcyjne rolnictwa lubelskiego byłyby o wiele wyższe, gdyby nasi rolnicy mieli więcej i na czas, często bardzo prostych, możliwych do wykonania przez przemysł terenowy, drobną wytwórczość narzędzi i przedmiotów niezbędnych do produkcji. Duże niedobory odczuwamy również w zakresie usług budowlanych i napraw sprzętu rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#EdwardHarasim">W działaniach polityczno-gospodarczych kierujemy się potrzebą jak najskuteczniejszego przenoszenia do wszystkich gmin i wsi, a nade wszystko do rolników, podejmowanych decyzji politycznych i gospodarczych, dotyczących wsi i rolnictwa. Rozumiemy bowiem, że pełne wykonanie tego co sobie w rolnictwie nakreślamy, jest w naszych warunkach możliwe wtedy, kiedy każdy rolnik, a również każdy pracownik instytucji i organizacji obsługi rolnictwa będzie przekonany, że to właśnie jego osobiste, przemyślane, rozważne i skuteczne, a zatem obywatelskie działanie decyduje o pełnym wykonaniu zadań. Przywiązujemy dużą wagę do zaangażowania i przodowania w realizacji zadań społeczno-gospodarczych na wsi członków PZPR i ZSL. W ten sposób wpływamy nie tylko na kształtowanie świadomości i postaw społecznych rolników, ale na coraz skuteczniejsze realizowanie zadań przez ogół mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#EdwardHarasim">Współdziałanie to w tegorocznym okresie jesienno-zimowym ma wymowę szczególną. Zadania w rolnictwie realizujemy i realizować będziemy w warunkach niepełnego pokrywania popytu rolników na znaczną część środków produkcji. Jednocześnie jednak jesteśmy przekonani, że ta ilość środków produkcyjnych, jakimi dysponuje całe rolnictwo, łącznie z tymi, które otrzyma w 1979 r., przy pełnej mobilizacji rolników i pracowników instytucji obsługujących rolnictwo, pozwoli tak je rozdysponować i wykorzystać, ażeby zadania wykonać w pełni. Dlatego przy określaniu zadań dla gospodarstw i instytucji zwracamy szczególną uwagę na rzetelne, a szczególnie oszczędne i racjonalne wspieranie ich środkami produkcji, które mamy do dyspozycji zarówno dla instytucji, jak i wsi.</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#EdwardHarasim">Tworząc atmosferę odpowiedzialności za rozwój rolnictwa przez wszystkich partnerów działania w tym zakresie, koncentrujemy uwagę na poczynaniach i decyzjach gmin. Chodzi nam o to, by gminy obok funkcji podstawowego ogniwa władzy pełniły również funkcje samodzielnych koordynatorów rozwoju mikroregionów gospodarczych, umiejętnie harmonizowały gospodarowanie ziemią, pracą na roli, środkami produkcji, jak też działalność instytucji obsługujących i odpowiedzialnych za rozwój rolnictwa z zadaniami gospodarstw, wykorzystując aktywność szeroko pojętego samorządu wiejskiego. Dążymy do takich usprawnień organizacyjnych w funkcjonowaniu wszystkich instytucji, by likwidować marnowanie drogiego czasu rolnika, przejawy lekceważenia jego godności czy brak zrozumienia jego słusznych i możliwych do załatwienia wniosków i postulatów.</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#EdwardHarasim">W świadomości rolnika wytwarzać chcemy potrzebę rozumienia obiektywnych trudności państwa, potrzebę rozumienia interesu społecznego oraz zdecydowanego przeciwdziałania cwaniactwu i wszystkim innym społecznie szkodliwym zjawiskom, z jakimi mamy do czynienia — eliminowaniu których poświęciło uwagę ostatnie Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-46.14" who="#EdwardHarasim">Aby uczynić powszechnym przekonanie, że każde gospodarstwo, każde stanowisko pracy zarówno w administracji terenowej, jak i obsłudze rolnictwa jest miejscem realizacji zadań społeczno-gospodarczych i budowy Polski socjalistycznej, musimy głębiej wnikać i znać możliwości produkcyjne poszczególnych gospodarstw i instytucji, umiejętnie ustalać zadania i obowiązki, skuteczniej dysponować reglamentowanymi środkami produkcji, systematycznie współdziałać w całym procesie produkcji i konsekwentnie egzekwować wzajemnie ustalone i przyjęte zobowiązania.</u>
          <u xml:id="u-46.15" who="#EdwardHarasim">Podnosząc to, chciałbym być tak zrozumiany, że wszystko to ma swoje odniesienie nie tylko do producenta i jego partnerów w gminie, ale również do wszystkich odpowiedzialnych za rozwój gospodarki żywnościowej w kraju oraz, że zadania, poczynając od gospodarstwa rolnego na zakładzie produkującym kombajny kończąc, mają charakter ogólnospołeczny i z jednakową konsekwencją powinny być rozliczane.</u>
          <u xml:id="u-46.16" who="#EdwardHarasim">Właśnie dziś, zatwierdzając projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 musimy mieć przekonanie, że rozdzielone zostały zadania i środki sprawiedliwie i proporcjonalnie i to powinno stanowić motto, tworzące klimat produkcyjnego zaangażowania. Prezentacja uchwalonego dziś planu całemu społeczeństwu powinna mieć na celu uzyskanie pełnej jego aprobaty oraz zapewnić szeroko pojętą społeczną kontrolę jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-46.17" who="#EdwardHarasim">Jestem przekonany, że społeczne postawy wsi, całego rolnictwa w realizacji przypadających im zadań staną się godnym przyczynkiem pomnażania ogólnonarodowego dorobku w roku jubileuszu 35-lecia PRL.</u>
          <u xml:id="u-46.18" who="#EdwardHarasim">Czynnikiem mobilizującym społeczeństwo woj. lubelskiego do szczególnej aktywności dla uczczenia jubileuszu 35-lecia jest świadomość roli, jaką Lubelszczyzna odegrała w historii powstania i ugruntowania państwowości oraz pragnienie jej mieszkańców, by dzisiejsza pozycja naszego województwa — regionu nowego zagłębia węglowego — była godna tych historycznych faktów, które tworzyliśmy i tworzymy swoją codzienną pracą. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Krystyna Jandy-Jendrośka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#KrystynaJandyJendrośka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jest rzeczą charakterystyczną dla gospodarki planowej, że plan gospodarczy i budżet opracowane są i uchwalane jednocześnie. Jest to wyrazem ścisłego powiązania planowania działalności rzeczowej państwa z planowaniem finansowym. Te dwa plany działalności państwa, aczkolwiek różnią się zakresem, są nawzajem uwarunkowane — wykonanie narodowego planu społeczno-gospodarczego warunkuje wykonanie budżetu, i odwrotnie — wykonanie budżetu ma istotny wpływ na wykonanie narodowego planu społeczno-gospodarczego. To powiązanie widoczne jest także w dyskusjach w komisjach sejmowych, trudno nam bowiem oddzielnie traktować zadania rzeczowe i zadania finansowe.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#KrystynaJandyJendrośka">Ja jednak chciałabym w tej chwili skoncentrować uwagę obywateli posłów na budżecie.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#KrystynaJandyJendrośka">Budżet jest w Polsce od 1951 r. podstawowym planem finansowym państwa. Oznacza to, że wszystkie inne plany finansowe w państwie są podporządkowane budżetowi. Ta koncentracja działalności finansowej państwa w jednym planie finansowym, planie, z którym powiązana jest brutto czy netto działalność wszystkich jednostek, stwarza z budżetu elastyczny instrument realizacji celów polityki finansowej państwa, celów zarówno fiskalnych, jak i celów pozafiskalnych. Cel fiskalny — to zgromadzenie maksimum środków na pokrycie wydatków państwa, cele pozafiskalne — to przede wszystkim cele gospodarcze i szeroko rozumiane cele społeczno-ustrojowe. Zadania zabezpieczające realizację tych celów wynikają z planu społeczno-gospodarczego kraju. Tak więc zakres budżetu zdeterminowany jest z jednej strony wielkością środków, które mamy w danym roku do dyspozycji, a raczej, które powinniśmy w danym roku zgromadzić, a z drugiej strony — zadaniami przyjętymi w planie społeczno-gospodarczego rozwoju do realizacji na dany rok. Oznacza to, że jeżeli zwiększone w danym roku zadania planu społeczno-gospodarczego i zwiększony koszt ich realizacji pociągają za sobą potrzebę zwiększenia wydatków budżetowych, (a wiemy, że projekt przewiduje zwiększenie wydatków o 7,8%) — to równocześnie, zgodnie z zasadą bilansowania budżetu, konieczne jest zwiększenie dochodów budżetowych. Ale zwiększenie strony dochodowej budżetu tylko w minimalnym stopniu możemy osiągnąć z nowych źródeł dochodu; takie bowiem możliwości są bardzo ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#KrystynaJandyJendrośka">Zaplanowane na rok 1979 zwiększenie dochodów o 8,2% należy więc osiągnąć przede wszystkim przez intensyfikację gospodarki, przez zwiększenie efektywności gospodarowania, o czym z tej trybuny już niejednokrotnie dzisiaj mówiono, przez lepsze wykorzystanie środków produkcji, zwiększenie wydajności pracy i przez ostry reżim oszczędnościowy. Ale działania w tym kierunku muszą być racjonalne. I np. skreślenie — w imię oszczędności i ograniczania inwestycji — budowy bocznicy kolejowej przy realizacji inwestycji cząstkowej huty miedzi w Cedyni — może być oszczędnością, która może nas wiele kosztować, kiedy trzeba będzie transportować produkcję walcowni w Orsku samochodami. I dlatego nasze społeczne działanie w komisjach sejmowych zarówno przy ocenie projektów budżetów, jak i w trakcie ich wykonywania — musi iść nie tylko w kierunku analizy wielkości i przeznaczenia wydatków, ale także racjonalnego gromadzenia dochodów. Dlatego też konieczne jest mobilizowanie organów administracji państwowej do stałego doskonalenia metod zarządzania oraz systemu finansowego jednostek gospodarczych, wykorzystywania osiągnięć nauki w tym zakresie, jest to bowiem niezbędne zarówno dla uzyskania lepszych efektów gospodarczych dla zaspokojenia potrzeb rynku, ale także dla osiągnięcia zaplanowanych dochodów budżetowych z tej działalności, dochodów potrzebnych dla realizacji zarówno celów gospodarczych, jak i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#KrystynaJandyJendrośka">Wysoka Izbo! Budżet państwa nie jest biernym planem gromadzenia i rozdziału środków pieniężnych państwa, wykonując bowiem to zadanie budżet spełnia równocześnie dwie zasadnicze funkcje: funkcję wtórnego podziału dochodu narodowego i funkcję kontrolną. Podział środków budżetowych nie jest bowiem dokonywany mechanicznie, jedynie w zależności od potrzeb. Musi to być rozdział świadomy, zabezpieczający odpowiednie proporcje tego podziału. Przede wszystkim muszą być bowiem utrzymane właściwe proporcje między konsumpcją i akumulacją, proporcje te bowiem decydują o tempie rozwoju gospodarki narodowej i tempie wzrostu stopy życiowej ludności.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#KrystynaJandyJendrośka">Zbyt wysoka akumulacja związana z rozwojem produkcji, mająca zapewnić szybki rozwój gospodarki, a w perspektywie także wzrost stopy życiowej ludności, może doraźnie przez ograniczenie konsumpcji wpływać hamująco nawet na wyniki gospodarcze, niezależnie od innych ujemnych skutków takiego ograniczenia. I przeciwnie — zbyt wysoka konsumpcja wprawdzie doraźnie na dzisiaj zapewnia wyższą stopę życiową ludności, ale nie zapewniając dostatecznie szybkiego rozwoju gospodarki, nie spowoduje wzrostu stopy życiowej w przyszłości. Tak więc podział za pośrednictwem budżetu dochodu narodowego między konsumpcję i akumulację musi być dokonywany w takich proporcjach, aby przez nie przerwany wzrost i doskonalenie produkcji zapewnić nie przerwane podnoszenie się stopy życiowej ludności. Dlatego w naszych debatach poselskich czy to w komisjach sejmowych, czy w międzykomisyjnych zespołach problemowych musimy dostrzegać nie tylko określone potrzeby danego działu naszej gospodarki czy określonej sfery usług społecznych, czy danej grupy ludności, ale także potrzebę utrzymania właściwych proporcji podziału środków w skali całego budżetu, każde bowiem zwiększenie wydatków budżetowych w stosunku do zaplanowanych może zachwiać te proporcje. Stąd też duże zainteresowanie komisji sejmowych zasadnością dokonywanych przez organy administracji państwowej zmian w budżecie w toku jego wykonywania i zgłaszane postulaty informowania Sejmu, a zwłaszcza Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o dokonywanych zmianach.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#KrystynaJandyJendrośka">Dla harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju duże znaczenie ma także zachowanie właściwych proporcji między spożyciem indywidualnym a spożyciem zbiorowym. Jedną z form spożycia zbiorowego są wszelkiego rodzaju dopłaty z budżetu, jak dopłaty do cen, dopłaty do gospodarki komunalnej. Wydatki z tego tytułu w ostatnim okresie niepokojąco wzrastają, np. dopłaty do przedsiębiorstw komunikacji miejskiej wzrosły w ostatnich latach kilkakrotnie. Wydaje się, że należy poddać ocenie dotychczasowy system dopłat, przeanalizować system finansowy dotowanych jednostek, a może nawet zastanowić się nad zasadnością niektórych cen usług, do których dopłaca się z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#KrystynaJandyJendrośka">Za pośrednictwem budżetu dokonywany jest także świadomy podział środków między różne gałęzie gospodarki narodowej. Jeżeli bowiem w danym okresie czasu, zgodnie z założeniami naszej polityki gospodarczej preferujemy rozwój gospodarki żywnościowej, to musi to znaleźć również odbicie w budżecie — oznacza to bowiem zwiększenie nakładów na rolnictwo i przemysł produkujący dla rolnictwa, na przemysł spożywczy, na rozwój nauki w zakresie rolnictwa i przemysłu spożywczego. Równocześnie oznacza to także stosowanie ulg podatkowych i inwestycyjnych dla rolnictwa, umarzanie kredytów rolnikom, preferowanie usług dla rolnictwa itp.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#KrystynaJandyJendrośka">Nie mniejsze znaczenie ma także dokonywany za pośrednictwem budżetu podział dochodu narodowego między różne regiony kraju, podział, który zabezpieczy równomierny wzrost gospodarczy wszystkich regionów, podział, który pozwoli nadgonić opóźnienia gospodarcze na niektórych terenach. Wprowadzenie do budżetu zasady centralizmu demokratycznego znalazło swój wyraz w powiązaniu jednolitego kierowania gospodarką budżetową przez naczelne organy władzy i administracji państwowej ze względną samodzielnością budżetową każdej rady narodowej. Wiązanie potrzeb i interesów lokalnych z zadaniami i interesami ogólnonarodowymi wymaga określenia pewnego zakresu swobody w podejmowaniu decyzji przez organy terenowe, co przyczynia się niewątpliwie do wyzwalania inicjatywy lokalnej. Z tym wiąże się również podział zadań i środków między budżet centralny i budżety terenowe. Przeprowadzona w ostatnich latach reforma struktury i funkcjonowania organów władzy i administracji terenowej pociągnęła za sobą również pewne zmiany w gospodarce finansowej rad narodowych. Przede wszystkim zwiększył się wyraźnie udział tzw. dochodów własnych rad narodowych w pokrywaniu ich wydatków, ale równocześnie obserwujemy ostatnio stałe zmniejszanie się w budżecie państwa udziału budżetów terenowych. Obecnie od dwóch lat proporcje między budżetem centralnym a budżetami terenowymi kształtują się 80% do 20%. Zagadnienie zasięgu działania organów terenowych, a zwłaszcza zakresu samodzielności finansowej rad narodowych jest od dawna przedmiotem zainteresowania naszej nauki, a reprezentowane w tej dziedzinie poglądy są dość zróżnicowane. Równocześnie w praktyce często krytykuje się ograniczanie organów terenowych w dysponowaniu przydzielonymi im środkami. Chociażby wprowadzony ostatnio obowiązek 25% oszczędności w wykorzystaniu wypracowanej z nadwyżek budżetowych rezerwy na nieprzewidziane wydatki wywołał duże zaniepokojenie organów terenowych. Dlatego też wydaje się, że równocześnie z podjęciem pracy nad oceną wyników reformy organów terenowych należy również poddać ocenie zasięg gospodarki finansowej tych organów, skonfrontować możliwości finansowe z zakresem powierzonych im zadań, przyjrzeć się bliżej budżetom terenowym.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#KrystynaJandyJendrośka">Wysoka Izbo! Przedstawione tu przeze mnie problemy wskazują wyraźnie na aktywną rolę budżetu. Budżet to nie tylko bierne zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków państwa, to aktywny instrument świadomego działania, narzędzie realizacji celów polityki państwa, określonych przez szczegółowe zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego. Przeprowadzona z tego punktu widzenia analiza przedłożonego nam do społecznej akceptacji projektu budżetu na rok 1979 pozwala sądzić, że projekt zabezpiecza w dostatecznej mierze i w miarę naszych możliwości wykonanie założonych zadań zarówno gospodarczych, jak i społeczno-ustrojowych. Prawidłowo także na ogół wydają się być wyważone proporcje podziału zadań i środków. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Alojzy Melich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#AlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Trudne i złożone stają przed nami zadania w roku 1979. Konieczne staje się przezwyciężanie narosłych z przyczyn obiektywnych i subiektywnych napięć i trudności. Plan na rok 1979 stwarza po temu możliwości. Dążenie do zwężenia frontu inwestycyjnego, przeprowadzenie głębokich zmian w strukturze naszej gospodarki, lepsze zbilansowanie zadań i środków, zmniejszanie ujemnego salda w handlu zagranicznym oraz lepsze zrównoważenie przychodów pieniężnych ludności z ilością towarów i usług na rynku — to niezbędne warunki, aby możliwości te stały się realne.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#AlojzyMelich">Sprawą jednak o podstawowym znaczeniu jest przekształcenie tych możliwości w konkretną rzeczywistość. Zależy to od nas wszystkich — od góry do dołu, tak od wszystkich ogniw gospodarczych, jak też od każdego człowieka. Zdawać sobie bowiem musimy sprawę z tego, iż stojących przed nami trudnych zadań nie będziemy w stanie wykonać starymi, dotychczasowymi metodami i środkami. Nowe warunki wymagają nowych metod, nowych ludzi, nowych umiejętności, a również zwiększonej aktywności i zaangażowania.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#AlojzyMelich">Te nowe metody gospodarowania mają — jak to ogólnie ujmujemy — przyczyniać się do podniesienia poziomu społecznej efektywności gospodarowania. Wagę tej problematyki podkreśla również już na samym wstępie uchwała Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#AlojzyMelich">Chyba też po raz pierwszy tak wiele uwagi poświęcono tej problematyce w samym planie, nigdy też dotychczas nie zajmowała ona tyle miejsca w dyskusjach poselskich, w szczególności w międzykomisyjnym zespole do spraw jakości pracy i efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#AlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że wiele mówiąc i pisząc o efektywności gospodarowania, ciągle jeszcze zbyt mało w stosunku do potrzeb i możliwości robimy w tym zakresie. Boję się, aby nie przekształcić sprawy tak poważnej w modne pojęcie, pozbawione konkretnej treści. Konieczne jest więc dokładne sprecyzowanie zadań dla gospodarki w tym zakresie. Plan formułuje wiele tego rodzaju zaleceń i zadań, zadbać jednak trzeba o ich pełną realizację. Jestem przekonany, że istnieje sprzyjający temu klimat społeczny. Uczciwych ludzi drażnią przejawy marnotrawstwa, niedbalstwa, zaniedbywania obowiązków. Powszechne jest dążenie do tego, aby uporządkować gospodarkę, ludzie chcą rzetelnie pracować, chcą by ich rzetelnie oceniano i aby ich w sposób rzetelny za wyniki w pracy wynagradzano. Ten klimat trzeba odpowiednio wykorzystać. Nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, jak wielką on tworzy szansę dla przezwyciężania trudności, dla wprowadzania nowych metod gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#AlojzyMelich">Narasta przekonanie, że nie jest nam potrzebny każdy wzrost produkcji, każde przekraczanie planu, a zależeć nam musi na takim wzroście produkcji, który pozwala lepiej dostosować asortymentową i jakościową strukturę wyrobów i usług do struktury potrzeb indywidualnych i zbiorowych. Mniej może dociera do społeczeństwa świadomość tego, że i w socjalizmie też istnieć musi surowy reżim oszczędnościowy, że uwzględnianie kategorii kosztów jest bezwzględną koniecznością. Z przykrością trzeba stwierdzić, że zbyt wielu jest jeszcze ludzi, którzy nie dostrzegają tego, że nic nie spada z nieba, że wszystko co mamy i co chcemy osiągnąć możemy wypracować tylko własną pracą, rzetelnym gospodarowaniem. Tylko przez wyższą jakość pracy osiągać możemy wyższą jakość życia. Innej drogi nie ma. Trzeba, by do świadomości każdego członka społeczeństwa dotarło, iż zwiększanie efektywności gospodarowania to zarazem polepszenie równowagi rynkowej, to lepsze strukturalne zharmonizowanie rozwoju gospodarczego, to właściwa droga przezwyciężania trudności i napięć.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#AlojzyMelich">Wysoka Izbo! Z wielu problemów związanych z obszerną problematyką efektywności gospodarowania, której nie sposób wyczerpać w jednym wystąpieniu, wybiorę kilka o istotnym dla tej sprawy znaczeniu. Trudności w gospodarce wynikają w szczególności z braków w zaopatrzeniu w surowce, materiały, energię. Te czynniki coraz bardziej limitują wykorzystanie znacznych już dzisiaj mocy produkcyjnych. Wprawdzie trudności tego typu przeżywa wiele krajów, to jednak nie sposób nie podkreślić, że w naszych warunkach trudności te wynikają w szczególności z dwu przyczyn. Z wysokiej w stosunku do osiągniętego już poziomu rozwoju gospodarczego materiałochłonności produkcji i wciąż wysokiego marnotrawstwa materiałów i energii i to nie tylko w procesie produkcji, ale we wszystkich sferach gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#AlojzyMelich">Oszczędzanie trzeba zacząć już na etapie projektowania. Badania wykazują, że do 80% możliwość oszczędzania zależy od projektantów, konstruktorów, technologów. Trzeba, aby byli oni rzeczywiście zainteresowani obniżką materiałochłonności rozwiązań. Trzeba też zadbać, aby podjęto produkcję konstrukcji materiałów i wyrobów, których stosowanie pozwoli tę obniżkę uzyskać.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#AlojzyMelich">Mało efektywne są dotychczasowe metody oszczędzania. Konieczna staje się aktualizacja norm zużycia materiałów, paliw, energii, gdyż obecne normy nie odpowiadają już wymaganiom współczesnej gospodarki. Zwiększonej troski wymaga rozszerzenie wykorzystania surowców wtórnych. W planie zapowiedziano rozbudowę sieci skupu i pełniejszą utylizację odpadów, ale choćby w stosunku do opakowań wiele jeszcze można zrobić, bo ich odzysk jest niewysoki.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#AlojzyMelich">Nie wykorzystane możliwości tkwią również poza produkcją. Zbyt wiele jeszcze np. zboża tracimy w przechowalnictwie czy transporcie. Olbrzymie rezerwy wyzwolić jeszcze można w samej konsumpcji. Ileż trudu górniczego można by zaoszczędzić przez bardziej racjonalne spalanie węgla w wysoko sprawnych, stałopalnych piecach, przez zwiększenie izolacji budynków czy też wprowadzenie automatycznej regulacji dopływu ciepła w systemach ciepłowniczych.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#AlojzyMelich">Obywatele Posłowie! W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost majątku trwałego, a zarazem jego odnowienie. Wykorzystanie jednak tego majątku pozostawia wiele do życzenia. Obserwujemy pogarszanie się relacji między wzrostem wydajności pracy a przyrostem technicznego uzbrojenia pracy.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#AlojzyMelich">Rezerwy w tym zakresie uruchamiać nam trzeba przez zmniejszanie czasu przestojów maszyn i urządzeń, zwiększanie stopnia ich eksploatacji. Poprawa organizacji pracy, lepsze przygotowanie produkcji, zapewnienie obłożenia maszyn i urządzeń oraz dostaw potrzebnych środków i materiałów, podniesienie jakości i niezawodności remontów, oto podstawowe środki mogące przynieść znaczną poprawę produktywności środków trwałych.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#AlojzyMelich">Szczególnej troski wymaga zagospodarowanie maszyn z importu. Opóźnione rozpoczynanie produkcji na tych maszynach utrudnia spłacanie należności kredytowych, a nieraz łączy się to też z utratą gwarancji. Starannie przemyśleć trzeba każdy zakup z importu i w pełni oraz szybko wykorzystywać zakupione maszyny.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#AlojzyMelich">Mimo dużego wysiłku w poprawie bilansu handlowego, znacznego zmniejszenia ujemnego salda w obrotach z krajami kapitalistycznymi, co jest dużym osiągnięciem, wciąż niezadowalający jest postęp w zakresie zmian struktury obrotów handlu zagranicznego i jego efektywności. Wiele trudności w tym handlu przyczynia niewystarczająca jakość produkowanych wyrobów, co zresztą obniża nasz prestiż na światowych rynkach.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#AlojzyMelich">Konieczne jest zdecydowane obniżenie importochłonności naszej produkcji przez zwiększenie produkcji antyimportowej, ale nie za wszelką cenę. Rozwijać ją bowiem trzeba tylko tam, gdzie pozwala to na poważne — w stosunku do nakładów — oszczędności dewizowe. Powinniśmy też doskonalić w związku z tym rachunek opłacalności importu, powiązań kooperacyjnych, w których dotychczasowe metody i tryb podejmowania decyzji nie zapewniają ich optymalizacji. Wzmocnić też trzeba kontrolę nad zakupami licencyjnymi, podnieść stopień ich wykorzystania oraz zwiększyć zakres zastosowania krajowych materiałów do produkcji licencyjnej.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#AlojzyMelich">Wysoka Izbo! Sporo dyskusji budzi sprawa zmniejszenia zatrudnienia w przemyśle i w administracji, gdyż nie zawsze rozumie się, iż chodzi nie tyle o samo zmniejszenie, co o racjonalizację zatrudnienia. Zmienia się stale sytuacja w zasobach pracy naszego kraju. Z jednej strony — zmniejszają się przecież przyrosty zasobów pracy, dają o sobie znać skutki wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i przekazywania młodszej generacji gospodarstw na wsi, a z drugiej strony istnieją wciąż jeszcze znaczne przerosty zatrudnienia w gospodarce i administracji.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#AlojzyMelich">Celowe więc są racjonalne przemieszczenia zasobów pracy, przewidziane w planie na rok 1979, zmierzające do lepszego ich wykorzystania. Płonne są jednak tu i ówdzie wysuwane obawy, że polityka gospodarcza odchodzi od koncepcji pełnego zatrudnienia, bo jest to pryncypialna zasada naszego ustroju i jego niepodważalne osiągnięcie. Uważam też za niesłuszne te poglądy, że dla podniesienia efektywności gospodarowania korzystne byłoby utrzymywanie niewielkiej chociażby ilości wolnych rąk do pracy. Deficyty sił roboczych w nowoczesnej gospodarce mają raczej charakter długotrwały, a czynników podnoszenia efektywności pracy szukać należy w wewnętrznym przekonaniu ludzi, że trzeba dobrze pracować, w wysokiej kulturze ekonomicznej społeczeństwa, a nie w środkach właściwych innym warunkom ustrojowym. Zgodzić się trzeba z tym, że konieczne jest zastosowanie pewnych środków wymuszających dobrą pracę, ale widzieć by je chyba należało raczej w wysokim poziomie organizacji pracy, sprawnie działającym systemie wynagradzania i w usprawnieniach systemu funkcjonowania gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#AlojzyMelich">Wysoka Izbo! Dla usprawnienia systemu funkcjonowania gospodarki konieczne jest z jednej strony — znaczne wzmocnienie centralnego oddziaływania w dziedzinie decyzji strategicznych, zwłaszcza w zakresie programowania, bilansowania i planowania zharmonizowanych ze sobą kierunków rozwoju gospodarczego, a z drugiej strony — znaczne wzmożenie oddziaływania tzw. ogniw oddolnych na dyscyplinę wykonania planu i podnoszenie efektywności produkcji.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#AlojzyMelich">Zgodzić się trzeba z poglądami, że w okresie napięć trudno przeprowadzać zasadnicze zmiany w systemie funkcjonowania gospodarki, ale trzeba możliwie szybko usunąć z tego systemu wszystko to, co hamuje stosowanie nowoczesnych metod gospodarowania. Myślę w szczególności o wbudowaniu w ten system udoskonalonych kryteriów ocen, wśród których zasadniczą rangę uzyskać powinna jakość produkcji sprzężona z kosztem wytwarzania. Z tymi też kryteriami coraz bardziej wiązać należy system wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#AlojzyMelich">Jeszcze raz w tym miejscu podkreślić trzeba, że poza doskonaleniem systemu funkcjonowania gospodarki, znaczenie decydujące mają postawy i zaangażowanie samych ludzi. Od ich umiejętności, woli i chęci do pracy, ich poczucia obowiązkowości, ich wewnętrznej dyscypliny i moralności zależy, czy nasze zamierzenia staną się rzeczywistością.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#AlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie sposób nie dostrzec, że wśród niektórych kręgów społeczeństwa rodzi się pewna nerwowość czy zaniepokojenie sprawami gospodarczymi. Dobrze jest więc czasami spojrzeć wstecz na przebytą drogę i spokojnie wyważyć sukcesy i niepowodzenia. Nie ulega wątpliwości, że ten bilans jest wyraźnie dodatni, osiągnięcia Polski Ludowej są tak duże, iż mówią same za siebie. Przyznać to musi każdy — wróg czy przyjaciel. Jesteśmy państwem o dużych możliwościach gospodarczych, o zmodernizowanym aparacie wytwórczym, państwem, które zajęło pod względem rozwoju gospodarczego miejsce w pierwszej dziesiątce państw świata. Jesteśmy państwem o wysokim poziomie wykształcenia, państwem, które słusznie chlubi się wielkimi osiągnięciami socjalnymi, społecznymi i kulturalnymi.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#AlojzyMelich">I co najważniejsze, a o czym często zapominamy, żyjemy w warunkach pokoju, mając zabezpieczone jutro. Od wielu setek lat nie mieliśmy tego rodzaju sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#AlojzyMelich">Polska cieszy się zasłużonym szacunkiem i poważaniem na arenie międzynarodowej, gdyż wnosi niezaprzeczalny wkład w dzieło umacniania pokoju i bezpieczeństwa w Europie i na świecie, w realizację idei pokojowego współistnienia. Polska stanowi tez silne ogniwo w systemie państw socjalistycznych, jej ścisłe i trwałe powiązania, w szczególności ze Związkiem Radzieckim — są przesłanką i gwarancją naszej niepodległości, nienaruszalności naszych granic i dalszego rozwoju społecznego i gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#AlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie chcę pomniejszać przeżywanych trudności, bo nie sprzyjałoby to ich pokonywaniu, ale uważam, iż należy rozpatrywać je na tle całokształtu sytuacji gospodarczej, politycznej, społecznej i międzynarodowej — i to w dłuższym przedziale czasowym. Jestem przekonany, że trudności jesteśmy w stanie przezwyciężyć. Gwarancją tego jest już osiągnięty potencjał gospodarczy, duża siła żywotna i pracowitość naszego narodu, jak i podstawowe zasady naszego ustroju.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#AlojzyMelich">Na XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek powiedział: „W obliczu złożonych problemów, które musimy podejmować i rozwiązywać, z wiarą patrzymy w przyszłość. Wiele osiągnęliśmy, ale wiele jeszcze mamy do zrobienia”. To przekonanie powinno stać się udziałem całego naszego społeczeństwa. Nie wątpię, że przyczyni się do tego również nasza poselska praca. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#AndrzejWerblan">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Od ośmiu lat wcielamy w życie strategię VI i VII Zjazdu PZPR. Uzyskaliśmy w tym okresie ogromny dorobek, przyspieszając rozwój kraju w stopniu przedtem nieosiągalnym. Potwierdza to skala rozbudowy i modernizacji sił wytwórczych, pełne zatrudnienie przyrostu zasobów pracy w nowych zakładach, rozmach budownictwa mieszkaniowego, bezprecedensowy wzrost płac, dochodów ludności rolniczej i świadczeń społecznych, a w konsekwencji — spożycia indywidualnego i zbiorowego.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PiotrJaroszewicz">Nie widząc tego dorobku, pomijając go bądź deprecjonując, nie sposób zrozumieć głównych, dominujących treści obecnego okresu rozwoju Polski ani istoty problemów, przed którymi stoimy. Rozwiązujemy je dziś bowiem przy nieporównanie większym stanie posiadania, ale i przy znacznie zwiększonych potrzebach społecznych. W obecnych warunkach zwiększa się waga dobrej roboty i dobrego gospodarowania. Mówiono o tym wiele na XIII Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PiotrJaroszewicz">Od kilku lat uwarunkowania rozwoju kraju uległy pogorszeniu. Musimy obecnie rozwiązywać zadania społeczno-gospodarcze w sytuacji nieporównywalnie trudniejszej niż w ubiegłym pięcioleciu. Wiąże się to — o czym nieraz mówiliśmy — z trwającą od dawna i pogłębiającą się recesją w krajach kapitalistycznych, z ograniczeniem możliwości eksportu, a co za tym idzie i importu, z następstwami kilku lat nieurodzaju w rolnictwie oraz z napięciami w energetyce i transporcie, których rozwój poważnie opóźniony w latach sześćdziesiątych, z natury rzeczy wymaga długotrwałych i bardzo kapitałochłonnych inwestycji i dziś nie nadąża jeszcze za postępem gospodarki i potrzebami ludności.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PiotrJaroszewicz">Nie brak nam także niedomagań natury subiektywnej, związanych przede wszystkim z niedostateczną nadal, mimo wydatnego postępu, efektywnością gospodarowania w wielu organizacjach gospodarczych, przedsiębiorstwach i administracji. Sprawom tym poświęcili obywatele posłowie wiele krytycznych uwag.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PiotrJaroszewicz">Nadchodzący rok, zgodnie z założeniami planu, będzie okresem dalszego rozwoju gospodarki i rozbudowy jej potencjału, dalszej konsekwentnej realizacji programu społecznego. Istotę obowiązków, które bierzemy na siebie w trosce o jakość życia ludzi pracy, oddają słowa towarzysza Edwarda Gierka na XIII Plenum KC PZPR: „Kiedy przed gospodarką narodowa wyłoniło się szereg trudności zagrażających realizacji celów społecznych, podjęliśmy świadomą decyzje nieobniżania zadań w tej dziedzinie. Uwzględniając jednakże trudniejsze uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, uznaliśmy za niezbędne odpowiednie przegrupowanie sił i środków oraz podniesienie efektywności gospodarowania”.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PiotrJaroszewicz">Aby temu sprostać, będziemy wytrwale pogłębiać podjęty w końcu 1976 roku manewr gospodarczy, podnosić na wyższy poziom jakość pracy wszystkich organizacji gospodarczych, całej administracji państwowej i kadry kierowniczej wszystkich szczebli.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W podejmowanych przez Rząd działaniach czołowe miejsce zajmują problemy związane z poprawą zaopatrzenia rynku. Wymowa liczb świadczących o dokonywanym wysiłku jest tu znamienna. W latach 1976–1979 nakłady inwestycyjne na rozwój produkcji rynkowej wyniosą ogółem około 270 mld zł. Nakłady inwestycyjne na cały kompleks gospodarki żywnościowej wyniosą w tym samym czasie 582 mld zł i będą o ponad 20 mld zł wyższe niż założono na ten okres w planie 5-letnim. Import zbóż i pasz konieczny do stymulowania produkcji zwierzęcej wyniesie w tym czasie prawie 30 mln ton, a koszt tego importu — około 4 mld dolarów. Na ten cel zaciągnęliśmy w krajach kapitalistycznych 2- i 3-letnie kredyty, które już obecnie musimy spłacać. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że równocześnie maleje z roku na rok nasz tradycyjny eksport artykułów żywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PiotrJaroszewicz">Suma nakładów inwestycyjnych na gospodarkę żywnościową w latach 1976–1979 znacznie przekroczy założenia planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PiotrJaroszewicz">Dostawy artykułów żywnościowych na rynek będą w 1979 r. o 55 mld zł większe od przyjętych na ten rok założeń planu 5-letniego, a dostawy artykułów nieżywnościowych — o około 35 mld złotych.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PiotrJaroszewicz">Czy mogliśmy przeznaczyć więcej środków na poprawę sytuacji rynkowej? Gdybyśmy ie mieli, na pewno byśmy to uczynili. Np. w 1976, 1977 i 1978 r. importowaliśmy pokaźne ilości zbóż, mięsa, tłuszczów, masła i wielu towarów przemysłowych z zagranicy. W bieżącym roku wyasygnowaliśmy w IV kw. 15 mln dolarów na uzupełniający import masła i innych tłuszczów. Ale trzeba zdawać sobie sprawę, że nasze możliwości płatnicze dla dodatkowego i ponadplanowego importu na cele rynkowe są bardzo ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#PiotrJaroszewicz">Dla zapewnienia poprawy zaopatrzenia rynku zakładamy na 1979 rok szybsze tempo wzrostu produkcji oraz dostaw towarów i usług niż przychodów pieniężnych ludności. Wzrosną dostawy na jednego mieszkańca rocznie, licząc w cenach detalicznych 1978 r. — artykułów żywnościowych z 15 tys. zł w 1978 r. do 16,5 tys. zł w 1979 r., tj. o 9,3% i odpowiednio — artykułów nieżywnościowych z 16 tys. zł do 17,3 tys. zł, tj. o 8,1%. Wartość usług wykonywanych na rzecz ludności zwiększy się o około 10%. Niestety, w wielu województwach, miastach i gminach czyni się jeszcze zbyt mało, aby polepszać warunki rozwoju usług. Podobnie nie wszędzie realizowane są zadania rozwoju rzemiosła ustalone przez kierownictwo PZPR i SD.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#PiotrJaroszewicz">Mimo odczuwanych na rynku braków niektórych towarów, postęp w spożyciu jest w ostatnich latach wyraźny. I tak spożycie mięsa na 1 mieszkańca wyniesie w 1979 r. ponad 71 kg wobec 53 kg w 1970 r. i 70 kg w 1978 r., masła — 8,4 kg wobec 5 kg w 1970 r., cukru 44,7 kg wobec 39,2 kg w 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#PiotrJaroszewicz">Dla osiągnięcia planowanych wielkości spożycia staramy się coraz lepiej wykorzystywać środki przeznaczane na rozwój produkcji rynkowej i usług, zacieśniamy współdziałania przemysłu i handlu, zwiększamy kontrole i dyscyplinę dostaw towarów oraz ich racjonalne rozmieszczenie, głębiej sięgamy do lokalnych rezerw zaopatrzenia, staranniej gospodarujemy zapasami i szybciej reagujemy na zmiany popytu.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#PiotrJaroszewicz">We wszystkich przypadkach, w których pozwala na to zaopatrzenie materiałowe, upoważniliśmy resorty gospodarcze i województwa do przekraczania planu produkcji poszukiwanych towarów rynkowych. Przewidzieliśmy ponadto w planie rezerwę środków inwestycyjnych, płacowych i dewizowych na zwiększanie tej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#PiotrJaroszewicz">Mając na uwadze osiągnięcie zakładanego w planie wzrostu realnych płac i dochodów ludności, podejmujemy działania zmierzające do kształtowania kosztów utrzymania w granicach założonych w planie, dyscyplinując ruch cen i podporządkowując go założeniom planu.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W rolnictwie zadaniem kluczowym jest poprawa bilansu zbożowo-paszowego przez zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Rolnictwo musi jednocześnie znacznie lepiej gospodarować zasobami paszowymi, poprawiać przechowalnictwo pasz i nie dopuszczać do poważnego ich marnotrawstwa. Wiele gospodarstw da je dobry przykład pod tym względem. Stanowczo za słabo upowszechniane są te dobre doświadczenia zarówno w gospodarstwach indywidualnych, jak i uspołecznionych. A przecież chodzi tu o sprawy pierwszorzędnej wagi.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#PiotrJaroszewicz">W oparciu o własne pasze w gospodarstwach rolnych i sięgające 8,5 min ton dostawy pasz z zasobów państwowych musimy zwiększyć w 1979 r. pogłowie trzody. Sprzyjać temu będą podjęte decyzje wspierające rozwój produkcji zwierzęcej. Liczymy także na dalszy rozwój inicjatywy produkcyjnej wsi w kierunku zwiększenia hodowli bydła. Wzrastające nakłady inwestycyjne kierowane będą przede wszystkim na budownictwo inwentarskie, szczególnie na stanowiska dla bydła. Jest to konieczne, ponieważ w niektórych województwach program rozwoju hodowli bydła nie jest realizowany, a ubój cieląt, wartościowych jałówek oraz krów nadających się jeszcze do dalszego chowu nadal jest niepokojący.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo otrzyma więcej środków produkcji. Wzrośnie wartość usług, a także wielkość kredytów świadczonych rolnikom indywidualnym. Coraz obficiej kierowane do rolnictwa środki, z myślą o realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, powinny być wykorzystywane efektywnie w każdym gospodarstwie rolnym, w każdej wsi i gminie. Rozwija się aktywność produkcyjna i inwestycyjna rolników indywidualnych, szczególnie prowadzących gospodarstwa specjalistyczne. W wyjątkowo trudnych warunkach 1978 roku rolnicy raz jeszcze dali dowód swej ofiarności i pracowitości. Jesteśmy przekonani, że z równą energią pode j mą działania dla przygotowania warunków do pomyślnej realizacji przyszłorocznych zadań.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Na kompleks mieszkaniowy przeznaczyliśmy w latach 1976–1979 o ponad 60 mld złotych więcej niż w założeniach planu 5-letniego na ten okres. Realizację ustalonych zadań umożliwi zwiększenie produkcji materiałów budowlanych i potencjału przedsiębiorstw wykonawczych. W 1979 roku będziemy mieli 167 czynnych fabryk domów, wobec 26 w 1970 roku. Zwiększona zostanie także pomoc dla budownictwa indywidualnego. Będziemy przy tym przestrzegać zarówno jakości budownictwa mieszkaniowego, jak i jego zaplanowanych kosztów.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#PiotrJaroszewicz">W większości regionów kraju program budownictwa mieszkaniowego jest realizowany pomyślnie. Jednakże mamy województwa i aglomeracje, w których występują opóźnienia. Dotyczy to zwłaszcza Katowic, Warszawy, Krakowa i Gdańska.</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#PiotrJaroszewicz">Jakie są tego przyczyny? Najważniejsza polega na tym, że za dużymi planami budownictwa mieszkaniowego, podyktowanymi wzrostem zatrudnienia w związku z rozbudową przemysłu, wprowadzeniem 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie i ze złym stanem starych zasobów mieszkaniowych nie w pełni jeszcze nadążają zdolności wykonawcze przedsiębiorstw budowlanych i inżynieryjnych. Wymienionym wyżej aglomeracjom okażemy w 1979 roku maksymalną pomoc.</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#PiotrJaroszewicz">To prawda, że problem mieszkaniowy w naszym kraju nie jest jeszcze rozwiązany. Trzeba jednak widzieć i doceniać skalę dokonań ostatnich 8 lat. W 1979 roku zbudujemy około 340 tys. mieszkań, podczas gdy w 1970 roku oddano ich do użytku tylko 194 tys. Wyraźna jest poprawa standardu mieszkań, ich wyposażenia i powierzchni użytkowej. Systematycznie wzrasta, choć jeszcze jest niewystarczająca, produkcja całego przemysłu mieszkaniowego. Na przykład produkcja mebli, której wartość w 1970 roku sięgała 12 mld zł, wyniesie w 1979 roku, licząc w cenach porównywalnych, ponad 40 mld złotych.</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Mamy prawo do satysfakcji z szybkiego postępu w urzeczywistnianiu programu społecznego. Nakłady na jego realizację są znacznie większe od założonych w planach 5-letnich.</u>
          <u xml:id="u-52.23" who="#PiotrJaroszewicz">Szybki jest rozwój ubezpieczeń i pieniężnych świadczeń społecznych, ochrony zdrowia, gospodarki mieszkaniowej, oświaty i kultury, turystyki i wypoczynku. Na te cele wydatkujemy w 1979 roku z budżetu państwa oraz z zakładowych funduszów socjalnego i mieszkaniowego łącznie 343 miliardy złotych, to jest o 10% więcej niż w bieżącym roku i prawie 3 razy więcej niż w 1970 roku. Wydatki te w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosą w 1979 roku około 10 tys. złotych, a na 1 osobę czynną zawodowo około 20 tys. złotych.</u>
          <u xml:id="u-52.24" who="#PiotrJaroszewicz">Usprawniamy działalność inwestycyjną i eksploatacyjną w służbie zdrowia. Nastąpi przyspieszenie budowy i remontów szpitali. W celu szybkiego zwiększenia liczby łóżek szpitalnych rozpoczęliśmy budowę pawilonów przyszpitalnych. Są już realizowane przedsięwzięcia mające na celu poprawę zaopatrzenia w leki, których produkcja jeszcze w nadmiernym stopniu oparta jest na importowanych surowcach z krajów kapitalistycznych. Ogromne środki przeznaczane na urzeczywistnienie programu społecznego trzeba wykorzystywać w sposób bardziej celowy i społecznie najbardziej pożyteczny. Rząd i CRZZ są zgodne w poglądzie, że w korzystaniu z różnych form świadczeń społecznych musi być przestrzegana zasada pierwszeństwa dla rodzin niżej zarabiających i wielodzietnych. Działając aktywnie i ofensywnie nasz ambitny i wielostronny program społeczny z całą konsekwencją wcielamy w życie stale go wzbogacając.</u>
          <u xml:id="u-52.25" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przytoczone fakty i liczby wskazują jak głębokie i wszechstronne zmiany na przestrzeni krótkiego przecież czasu zachodzą w poziomie i strukturze spożycia, w warunkach pracy i życia narodu. Wskazują one na skalę nakładów i działań, które musieliśmy podjąć i zrealizować. Dowodzą w sposób jednoznaczny, że zgodnie ze wskazaniami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Rząd traktuje potrzeby społeczne z najwyższą uwagą i troską. Po tej drodze będziemy szli nadal. Na rzecz tej głównej narodowej sprawy kierujemy w latach 1971–1979 najwięcej środków i największy wysiłek całej naszej gospodarki. Nasze działania na tym odcinku obok rozwiązań doraźnych kładą trwałe podwaliny pod przyszłe efekty, które z każdym rokiem będą przynosić narastające korzyści służące systematycznej poprawie jakości życia Polaków.</u>
          <u xml:id="u-52.26" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W planie na 1979 r. zakładamy dalsze zmiany w strukturze produkcji przemysłu, głównie na korzyść rynku i eksportu, natomiast produkcja na cele inwestycyjne ma wydatnie zmaleć. Główne zadanie, jakie stawiamy przed ministrami, dyrektorami zjednoczeń i zakładów to szybkie wykorzystanie zwalnianych na skutek zmniejszenia produkcji na cele inwestycyjne mocy wytwórczych na produkcję potrzebnych towarów rynkowych i eksportowych, a także na produkcję części zamiennych. Jest to problem ogromnej wagi, i jak pokazuje praktyka 1978 r., niełatwy w realizacji. Musimy go jednak konsekwentnie rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-52.27" who="#PiotrJaroszewicz">Na możliwości produkcyjne coraz większy wpływ wywiera transport, który z powodu zadawnionych opóźnień inwestycyjnych nie nadąża za potrzebami gospodarki. W ocenie źródeł trudności na tym odcinku trzeba uwzględniać także fakt, że rozmiary przewozów transportem publicznym i branżowym dynamicznie rosną.</u>
          <u xml:id="u-52.28" who="#PiotrJaroszewicz">W 1979 roku zostanie położony nacisk na sprawną obsługę transportową naszych głównych ośrodków przemysłowych, a zwłaszcza na przewozy węgla i przewozy związane z szybko rozwijającym się hutnictwem. Prowadzimy w związku z tym kosztowne i niełatwe technicznie inwestycje, które pozwolą zwiększyć zdolności wywozowe na wylotach ze Śląska i na współpracujących ciągach i węzłach komunikacyjnych. Poważnym odciążeniem dla całego systemu kolei będzie budowana we współpracy ze Związkiem Radzieckim linia rudowo-siarkowa znad Bugu do Katowic, którą chcemy uruchomić w IV kwartale 1979 roku.</u>
          <u xml:id="u-52.29" who="#PiotrJaroszewicz">Skuteczne rozwiązywanie problemów transportowych wymaga również, obok ofiarnej pracy wszystkich kolejarzy i transportowców, znacznie lepszej pracy wszystkich użytkowników transportu, szczególnie przemysłu i budownictwa. Konieczne jest wzajemne współdziałanie i większa dyscyplina, zwłaszcza w dziedzinie załadunku i wyładunku towarów we wszystkich zakładach na wszystkich stacjach i we wszystkich województwach. Pragniemy w tym celu wykorzystać każdą możliwość w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-52.30" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Doniosłe znaczenie w całym zespole przyszłorocznych zadań ma wykonywanie inwestycji w granicach zaplanowanych kosztów oraz terminowe oddawanie do użytku zdolności produkcyjnych i usługowych, zwłaszcza obiektów najważniejszych.</u>
          <u xml:id="u-52.31" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo i gospodarka żywnościowa, budownictwo mieszkaniowe, przemysł paliwowy i energetyka — zajmują pierwszoplanowe miejsce w naszym programie inwestycyjnym 1979 r. W ciągu 4 lat bieżącego 5-lecia nakłady na te dziedziny będą o 110 mld zł wyższe od nakładów przewidzianych na ten okres w planie 5-letnim.</u>
          <u xml:id="u-52.32" who="#PiotrJaroszewicz">Poruszając problemy inwestycyjne chciałbym podkreślić, że obecnie z perspektywy czasu widać wyraźnie, jak nieodzownie potrzebny był wielki wysiłek inwestycyjny minionych 8 lat. To dzięki niemu mogliśmy stworzyć miliony nowych miejsc pracy, rozbudować i unowocześnić potencjał wytwórczy, zapewnić warunki do pełniejszego zaspokojenia potrzeb społecznych. Obecnie środki trzeba koncentrować na dziedzinach uznanych za priorytetowe. Jest to podstawowy warunek dalszego rozwoju kraju. Pociąga to za sobą przesunięcie w czasie niektórych innych inwestycji. Są to jednak swego rodzaju koszty realizowanego manewru gospodarczego, których nie sposób uniknąć, skoro postanowiliśmy w pełni osiągnąć zaplanowane cele społeczne.</u>
          <u xml:id="u-52.33" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Bardzo poważną rolę w realizacji przyszłorocznych zadań ma do odegrania handel zagraniczny. Nasz niezbędny dla gospodarki import wiąże się bowiem nierozerwalnie z eksportem, a także ze spłata kredytów zagranicznych, wykorzystanych na rozbudowę i modernizacje gospodarki, a także na import zbóż i żywności.</u>
          <u xml:id="u-52.34" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególne znaczenie przywiązujemy do dalszego rozwoju współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami RWPG. Wyrazem pogłębiania się powiązań integracyjnych z gospodarką tych krajów, zwłaszcza z gospodarką radziecką, jest m.in. założenie w planie największej dynamiki obrotów towarowych właśnie z krajami socjalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-52.35" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle wiele uwagi poświęcamy obrotom handlowym z krajami kapitalistycznymi i z krajami trzeciego świata. Zadania w tej dziedzinie są niełatwe, głównie na skutek trudności gospodarczych, jakie przeżywa większość krajów kapitalistycznych. Nasilająca się na tym tle polityka protekcjonistyczna stanowi barierę w rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-52.36" who="#PiotrJaroszewicz">Niekorzystne dla nas reperkusje tej sytuacji potęguje to, że obecnie kumulują się spłaty kredytów zagranicznych, które zaciągnęliśmy w poprzednich latach. Nasze zadłużenie spłacaliśmy i będziemy spłacali regularnie. Trzeba tu podkreślić, że w bieżącym pięcioleciu z roku na rok polepszamy saldo płatnicze naszych obrotów z zagranicą. Przyszły rok przyniesie dalszą istotną poprawę w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-52.37" who="#PiotrJaroszewicz">Główne zadanie w handlu zagranicznym na 1979 r. to zwiększenie eksportu i racjonalizowanie importu. Oszczędne gospodarowanie środkami przeznaczonymi na import należy do kluczowych ogniw poprawy efektywności gospodarowania. W rozwiązywaniu tego zadania jesteśmy dopiero na początku słusznej drogi. Warto jednak uświadomić sobie, że obroty naszego handlu zagranicznego stale rosną, a w roku przyszłym osiągną rekordowy poziom blisko 100 mld zł dew. Rosną więc i zadania w tej ważnej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-52.38" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do podnoszenia jakości wyrobów eksportowych. Wiadomo, że mimo utrudnień w handlu międzynarodowym towar dobry, o wysokiej jakości, wykonany w terminie znajdzie zawsze nabywców. Znajdzie ich tym bardziej, że Polska dnia dzisiejszego — dzięki posiadanemu potencjałowi wytwórczemu, wysokiej aktywności rozwojowej i osiągniętemu postępowi naukowemu i technicznemu — jest cenionym w świecie partnerem. Tę pozycję będziemy nadal umacniać i coraz umiejętniej wykorzystywać ją do promocji naszego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-52.39" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W 1979 roku musimy osiągnąć znacznie wyraźniejszą i powszechniejszą niż kiedykolwiek poprawę efektywności gospodarowania. Dotychczasowy postęp w tej kluczowej dziedzinie nie jest wystarczający i nie jest współmierny do posiadanych sił wytwórczych, kwalifikacji naszych robotników, kadry technicznej i rozwoju postępu nauki.</u>
          <u xml:id="u-52.40" who="#PiotrJaroszewicz">Konieczna jest gruntowna poprawa w gospodarowaniu zasobami pracy. Weszliśmy bowiem w okres malejącego przyrostu tych zasobów przy równoczesnym znacznym przyroście nowych zdolności produkcyjnych. Dalszy wzrost produkcji rolnej musimy osiągnąć w okresie nasilonego przechodzenia starszej generacji rolników na rentę, co wymaga pozostania w rolnictwie indywidualnym większej liczby młodzieży. Pilne potrzeby społeczne w sferze usług, rzemiosła oraz systemu ajencyjnego i nakładczego skłaniają, aby kierować do tych dziedzin odpowiednio więcej pełnosprawnych osób. Plan stopniowego zwiększania liczby dni wolnych od pracy zobowiązuje również do bardziej efektywnego gospodarowania zasobami pracowniczymi. Oto dlaczego racjonalizacja zatrudnienia musi przebiegać znacznie sprawniej niż dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-52.41" who="#PiotrJaroszewicz">Szybszy i powszechniejszy postęp niezbędny jest w gospodarowaniu paliwami i energią, surowcami i materiałami. W nadchodzącym roku stawiamy zwiększone wymagania w dziedzinie obniżenia materiałochłonności produkcji i budownictwa, aktywniejszego uruchamiania rezerw materiałowych w rolnictwie i przemyśle spożywczym, szerszego wykorzystania zasobów surowców wtórnych i doskonalenia gospodarki zapasami. Zaostrzamy również normy zużycia surowców i materiałów. Obniżka kosztów materiałowych powinna przynieść w roku 1979 oszczędności w przemyśle i budownictwie w wysokości około 27 mld zł. Uważamy, to za zadanie minimum.</u>
          <u xml:id="u-52.42" who="#PiotrJaroszewicz">Trudności paliwowo-energetyczne i surowcowe odczuwa nie tylko Polska. Narastają one w wielu krajach i dotyczą w istocie całego świata. Stąd wzrost cen paliw i surowców. Dla przykładu: w latach 1976–1978, wskutek wzrostu cen zapłaciliśmy za importowane paliwa, surowce i materiały do produkcji o około 35 mld zł dewizowych więcej niż kosztowałyby one przed tzw. kryzysem surowcowo-paliwowym. Dowodzi to, że czynimy słusznie, rozbudowując w bieżącym dziesięcioleciu własną bazę energetyczną i surowcową. Obejmujemy rozbudową zwłaszcza wydobycie węgla energetycznego i koksującego oraz miedzi, a także produkcję takich podstawowych materiałów, jak stal, cement, celuloza, tworzywa sztuczne i włókna syntetyczne, soda i wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-52.43" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem o olbrzymim znaczeniu jest w tej mierze braterska współpraca z krajami RWPG, przede wszystkim ze Związkiem Radzieckim. Szczególną rolę odgrywa tu realizacja kompleksowych długookresowych programów wspólnego rozwiązywania węzłowych problemów surowcowych.</u>
          <u xml:id="u-52.44" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie sprawą najważniejszą staje się oszczędne gospodarowanie węglem i energią elektryczną. W roku 1979 dostawy węgla dla ludności wzrastają w porównaniu z rokiem 1975 o 5 200 tys. ton, dostawy energii elektrycznej w tym samym okresie odpowiednio: o 4,2 mld kWh, a dostawy gazu dla ludności o 0,5 mld m3.</u>
          <u xml:id="u-52.45" who="#PiotrJaroszewicz">Większy wzrost dostaw węgla i energii elektrycznej i gazu dla ludności nie jest obecnie możliwy, gdyż ograniczają nas możliwości przewozu węgla i posiadane w energetyce moce wytwórcze. Realizacja podjętych w roku bieżącym decyzji przyspieszania wielu inwestycji energetycznych powinna przynieść wyraźne efekty dopiero na przełomie pierwszego i drugiego kwartału przyszłego roku. Dlatego też każdy zakład pracy obowiązany jest obecnie do przestrzegania ostrego reżimu oszczędności zużycia węgla, energii elektrycznej i gazu. Oszczędności te dotyczą w równej mierze gospodarstw domowych i gospodarki komunalnej. Są one nakazem obywatelskim, którego przestrzeganie leży w interesie całego kraju. To, że nie mamy nadmiernych trudności na odcinku dostaw energii i opału zawdzięczamy, jak zawsze, ofiarnej pracy naszych górników, którzy zadania swoje wykonują wzorowo i z nadwyżką.</u>
          <u xml:id="u-52.46" who="#PiotrJaroszewicz">Nie omawiam zadań związanych z jakością produkcji, budownictwa i usług, ponieważ Wysoki Sejm rozpatruje projekt ustawy w tej niezwykle doniosłej sprawie. Chciałbym jednak podkreślić, że problematyka jakości stanowi ważne zadanie w programie realizacji przez Rząd założeń planu na przyszły rok.</u>
          <u xml:id="u-52.47" who="#PiotrJaroszewicz">Mówiąc o sprawie jakości produkcji, warto przytoczyć słowa robotnicy z Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Marchlewskiego w Łodzi towarzyszki Janiny Zalewskiej, wypowiedziane na XIII Plenum KC partii: „W moim zakładzie często zastanawiamy się, jak poprawić jakość naszych wyrobów. Na jakość produkcji składa się wiele czynników: trudno mi powiedzieć, w jakiej mierze na jakość wyrobu składa się praca robotnika, na ile zaś projektanta i innych ogniw procesu inwestycyjnego. Sądzę, że należy wnikliwie badać, w jakich fazach produkcji powstaje najwięcej błędów, jakie są tego przyczyny, gdzie są jeszcze rezerwy. Oczekujemy od naszych ekonomistów, administracji różnych szczebli, aby o jakości produkcji mówić konkretnie, gdzie, w którym miejscu procesu produkcji powstają braki i na tej podstawie rozliczać ludzi i egzekwować ich odpowiedzialność za pracę, za jakość, za efektywność”.</u>
          <u xml:id="u-52.48" who="#PiotrJaroszewicz">Do tych słów nie trzeba wiele dodawać. Trafiają one w sedno problemu. Zadania dotyczące jakości produkcji i efektywności gospodarowania będą skonkretyzowane w każdym resorcie, województwie, zjednoczeniu i zakładzie. Będą stanowiły integralną część planu rozpatrywanego przez sesje KSR. W wymiernej i konkretnej formie zadania te będziemy doprowadzać do wszystkich komórek organizacyjnych i do wszystkich stanowisk pracy, a następnie konsekwentnie kontrolować i egzekwować ich realizację.</u>
          <u xml:id="u-52.49" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawie efektywności służyć będzie również doskonalenie funkcjonowania gospodarki, kształtowanie warunków organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych, sprzyjających jakościowej i wydajnej pracy, dyscyplinie, dobremu, oszczędnemu gospodarowaniu.</u>
          <u xml:id="u-52.50" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy w tej dziedzinie, co podkreślano na XIII Plenum, na rezultaty czynów produkcyjnych podejmowanych dla uczczenia 35-lecia Polski Ludowej. Jesteśmy przekonani, że taka właśnie będzie odpowiedź załóg całego kraju na apel towarzysza Edwarda Gierka.</u>
          <u xml:id="u-52.51" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W nadchodzącym roku szczególnie oszczędnie zaplanowano wydatki na utrzymanie administracji państwowej. Ulegną one obniżeniu przede wszystkim w wyniku zmniejszenia zatrudnienia oraz kosztów podróży służbowych i zakupów materiałowych.</u>
          <u xml:id="u-52.52" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmocniona zostanie rola banków w poprawianiu efektywności gospodarowania, zwłaszcza poprzez systematyczną kontrolę działalności inwestycyjnej oraz dyscypliny wydatków, w tym płac.</u>
          <u xml:id="u-52.53" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc przez wprowadzanie oszczędności oraz przez zwiększanie dochodów budżetu państwa, głównie w oparciu o wzrost akumulacji w przedsiębiorstwach uspołecznionych, uzyskamy środki na dalszy rozwój gospodarczy kraju i realizację programu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-52.54" who="#PiotrJaroszewicz">Opierając się na dalszym wzroście dochodów budżetowych — lepiej będziemy zaspokajać potrzeby w dziedzinie świadczeń socjalnych i kulturalnych, w gospodarce terenowej i komunalnej, jak też potrzeby w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności kraju.</u>
          <u xml:id="u-52.55" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Istotną przesłankę kształtowania przyszłorocznego planu i budżetu stanowią wyniki, jakie uzyskaliśmy w bieżącym roku. Chociaż wszystkich zadań zapewne nie wykonamy, bilans bieżącego roku w sumie będzie pozytywny.</u>
          <u xml:id="u-52.56" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnięty w 1978 roku wzrost produkcji przemysłowej, szacowany obecnie na ponad 6% w świetle znanych uwarunkowań, jest naszym poważnym osiągnięciem. To samo trzeba powiedzieć o 3-procentowym powiększeniu produkcji rolnej, przy czym — co niezmiernie dziś istotne — odbudowaliśmy pogłowie zwierząt gospodarskich po jego dotkliwym spadku w 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-52.57" who="#PiotrJaroszewicz">Równie korzystny jest osiągnięty w roku bieżącym przyrost zdolności produkcyjnych w przemyśle — dzięki zrealizowanym inwestycjom — o ponad 130 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-52.58" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji tegorocznego planu musieliśmy zmienić niektóre jego zadania. Wynikało to z konieczności przystosowywania naszej gospodarki do zmieniającej się sytuacji, a nie z błędnej konstrukcji planu na 1978 r. Gdybyśmy nie podejmowali owych decyzji, przechodząc do porządku nad występującymi nowymi zjawiskami, to konsekwencje tego stałyby się bardziej dotkliwe.</u>
          <u xml:id="u-52.59" who="#PiotrJaroszewicz">Praktyka 1978 roku dowiodła, że przedsiębiorstwa i branże, które wyszły kłopotom na pół drogi i potrafiły dostosować się do nowych warunków i nowych zadań planu, wykonały plan dobrze. Natomiast ci, którzy tego nie zrobili, znaleźli się w gorszym położeniu i uzyskali nieco słabsze wyniki. W świetle tego co powiedziałem można stwierdzić, że gospodarka nasza w 1978 r. dobrze zdała egzamin.</u>
          <u xml:id="u-52.60" who="#PiotrJaroszewicz">Tegoroczne doświadczenia będą pomocne w wykonywaniu zadań 1979 r. Już dziś wiemy, że warunki ich realizacji mogą również charakteryzować się określoną zmiennością. Oto przykład z ostatniej niemal chwili — decyzja krajów OPEC o podwyższeniu cen ropy naftowej spowoduje zapewne nowe perturbacje w światowym systemie cen na podstawowe towary i surowce. Może wpłynąć na zaostrzenie i tak niekorzystnej dla nas koniunktury na rynkach światowych, a zwłaszcza na rynkach rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Nie może to pozostać bez wpływu na rozwój naszej gospodarki. Wynikające stąd problemy będziemy musieli rozwiązywać na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-52.61" who="#PiotrJaroszewicz">Dążymy do tego, by narodowy plan społeczno-gospodarczy stanowił dokument stabilny, aby w toku jego realizacji wprowadzać tylko najkonieczniejsze korekty. Zabiegamy, aby decyzje o tych korektach były oparte na obiektywnym rozpoznaniu sytuacji, aby były trafne i jak najbardziej skuteczne i na czas przekazywane do przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-52.62" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zadania planu na 1979 r. będą konkretyzowane w resortach, zjednoczeniach i zakładach pracy. Staną się niebawem tematem obrad konferencji samorządu robotniczego, których decyzje odegrają ważką rolę w procesie realizacji planu.</u>
          <u xml:id="u-52.63" who="#PiotrJaroszewicz">Narodowy plan społeczno-gospodarczy i budżet państwa na rok 1979 przedstawione obywatelom posłom są ambitne, obliczone na wysoką dyscyplinę, wysoki poziom jakości pracy i poczucia odpowiedzialności kadr kierowniczych wszystkich szczebli i poparcie ogółu ludzi pracy. Od tego poczucia, od czynników ściśle z nim związanych zależy pełne osiągnięcie celów zakładanych na 1979 rok.</u>
          <u xml:id="u-52.64" who="#PiotrJaroszewicz">Sięgając do intencji XIII Plenum Komitetu Centralnego powiedzmy raz jeszcze: czas dzisiejszy wymaga od nas wszystkich wzmożonej dyscypliny, większej rzeczowości i konkretności, ściślejszej kontroli. We wszystkich dziedzinach pracy, na wszystkich szczeblach działania, decydowania i kierowania, przy wykonywaniu wszystkich funkcji wynikających ze społecznego podziału zadań podlegamy bowiem logice coraz wyższych jakościowych wymagań.</u>
          <u xml:id="u-52.65" who="#PiotrJaroszewicz">Nie wolno poddawać się naciskowi ze strony tych, którzy stanowiąc wąski margines, próbują oddziaływać na innych, a sami nie chcą łączyć korzyści czerpanych z rozwoju kraju z własną wydajną pracą, praw z obowiązkami, poprawy swego bytu z poczuciem współodpowiedzialności za wytrwałe rozwiązywanie wspólnych problemów wszystkich obywateli kraju.</u>
          <u xml:id="u-52.66" who="#PiotrJaroszewicz">Nie ma u nas środowiska, w którym nie przeważaliby ludzie pracowici, rzetelni i ofiarni. Razem z nimi, w oparciu o ich aktywność i siłę moralną, powinniśmy zdecydowanie przeciwstawiać się tym, którzy naruszają rytm pracy i gospodarowania, obniżają efekty wysiłku załóg, utrudniają nasz marsz ku nowym celom socjalistycznego budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-52.67" who="#PiotrJaroszewicz">Plan 1979 r. będzie wykonany z optymalnym pożytkiem dla rozwoju naszej ojczyzny i pomyślności jej obywateli, wspólnym ofiarnym trudem przytłaczającej większości ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-52.68" who="#PiotrJaroszewicz">W realizacji tego planu, a także przy opracowywaniu wstępnych założeń rozwoju kraju na lata 1980–1985 cenną wskazówką i pomocą będą konstruktywne wnioski i uwagi krytyczne, jakie obywatele posłowie zgłosili w trakcie prac komisji sejmowych oraz w obecnej debacie generalnej. Rząd z uwagą śledził przebieg poselskich dyskusji, a jej wyniki wykorzysta w swej przyszłorocznej działalności.</u>
          <u xml:id="u-52.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy budżetowej i przyjęcie uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1979. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-52.70" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#AndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#AndrzejWerblan">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 r. są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 110, a także w autopoprawce rządowej, zawartej w druku sejmowym nr 110 A.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz autopoprawką rządową — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#AndrzejWerblan">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1979 wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 111.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1979 wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1979 z załącznikami nr 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#AndrzejWerblan">Zarządzam obecnie 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 20 do godz. 13 min. 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#StanisławGucwa">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Do Prezydium Sejmu wpłynął wniesiony przez Komisję Spraw Zagranicznych projekt uchwały Sejmu w sprawie Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu się z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego posiedzenia nowym punktem 3 i przystąpienie do rozpatrzenia tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#StanisławGucwa">Wysoka Izbo! Cały naród polski z głęboką satysfakcją przyjął uchwalenie przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych zgłoszonego przez Polskę projektu Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Nastąpiło w ten sposób ujęcie w postaci uroczystej Deklaracji doniosłej inicjatywy wysuniętej przed 4 laty na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych przez I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej tow. Edwarda Gierka. Przywódca narodu polskiego powiedział wówczas:</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#StanisławGucwa">„Uczyńmy ze sprawy wychowania młodych pokoleń dla życia w pokoju i przyjaźni między narodami jeden z najważniejszych celów, nadając praktyczny kształt głęboko humanistycznym ideałom zawartym w Karcie Narodów Zjednoczonych. Wprowadzajmy je do programów oświatowych i wychowawczych we wszystkich krajach. Uczyńmy wszystko, aby ostatnie ćwierćwiecze naszego stulecia, stulecia — które przyniosło ludzkości tyle cierpień — stało się czasem budowy pokoju i wychowania dla pokoju”. Deklaracja o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju wywodzi się z najlepszych tradycji naszego narodu i polskiej myśli politycznej i oświatowej od epoki Odrodzenia aż do czasów nam współczesnych. Posiada ona jednocześnie oczywisty walor uniwersalny, dotyczy bowiem żywotnych interesów wszystkich narodów, wszystkich ludzi. Opiera się ona na głębokim przeświadczeniu, że pokój jest dobrem wszystkich narodów i że każdy człowiek ma niezbywalne prawo do życia w pokoju, a poszanowanie tego prawa leży we wspólnym interesie całej ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#StanisławGucwa">Wysuwając tę inicjatywę wychodziliśmy z założenia, że tragiczne doświadczenia narodu polskiego, zwłaszcza z okresu II wojny światowej, dają nam szczególne moralne prawo i obowiązek podejmowania inicjatyw pomocnych w zapobieżeniu nowemu kataklizmowi wojennemu. Nasze zaangażowanie w tym względzie wynika również z założeń ustrojowych Polski jako państwa socjalistycznego, które wspólnie z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej podejmuje wysiłki na rzecz umocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa, odprężenia i osiągnięcia postępu w rozbrojeniu.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#StanisławGucwa">Zasadniczym celem polskiej inicjatywy jest — jak to wielokrotnie podkreślaliśmy — przyczynianie się do całkowitego wyeliminowania przemocy i wojny z życia międzynarodowego. Stąd też uchwalona Deklaracja wzywa wszystkie państwa, aby. w swojej działalności kierowały się uznaniem nadrzędnej doniosłości i konieczności ustanowienia, utrzymania i umocnienia sprawiedliwego i trwałego pokoju dla obecnych i przyszłych pokoleń. W imię tych szczytnych celów Deklaracja apeluje o stałe i konsekwentne działanie tak, aby procesy wychowawcze i metody nauczania, jak również działalność środków informacyjnych zawierały treści zgodne z zadaniem wychowania całych społeczeństw, a zwłaszcza młodych pokoleń w duchu pokoju. Akcentuje ona także, że podstawowym instrumentem utrzymania pokoju jest eliminowanie zagrożenia, jakie stanowi wyścig zbrojeń.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#StanisławGucwa">Inicjatywa polska spotkała się z powszechnym, międzynarodowym poparciem, a fakt, że za przyjęciem Deklaracji głosowało 138 państw oraz że żadne państwo nie wypowiedziało się przeciwko niej, stanowi ogromny sukces polskiej myśli politycznej, potwierdzający wagę i aktualność idei zawartych w Deklaracji, służący dalszemu umocnieniu autorytetu Polski w świecie.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#StanisławGucwa">Pragniemy z tej trybuny wyrazić serdeczne podziękowanie i uznanie dla tych wszystkich państw, które poparły tę ideę, przyłączyły się do współautorstwa Deklaracji lub w inny sposób udzieliły jej swojego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#StanisławGucwa">Obecnie sprawą najważniejszą jest kompleksowa realizacja Deklaracji przez całą społeczność międzynarodową. Chodzi o to, aby wszystkie państwa i zainteresowane organizacje międzynarodowe podjęły przewidziany w Deklaracji szeroki program działań zmierzających do wychowania całych społeczeństw, a zwłaszcza młodych pokoleń w duchu pokoju, aby zwalczały wszelkie przejawy kolonializmu, rasizmu, dyskryminacji rasowej i apartheidu oraz zapobiegały krzewieniu nienawiści i uprzedzeń wobec innych narodów.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#StanisławGucwa">Jest to zadanie długofalowe, obliczone nie tylko na dzień dzisiejszy, lecz na całe dziesięciolecia. Tym ważniejsze jest jednak jak najszybsze zapoczątkowanie całościowego wcielania w życie treści Deklaracji. Sądzimy, że ważną rolę do spełnienia w tym zakresie mają parlamenty, zwłaszcza w promowaniu — zgodnie z postanowieniami Deklaracji — wszechstronnej współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej z innymi państwami, niezależnie od ich ustrojów społeczno-gospodarczych oraz w podejmowaniu działań sprzyjających rozpowszechnianiu ideałów pokoju, humanizmu i wolności.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Zagranicznych proponuje, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z głęboką satysfakcją wita uchwalenie przez 33 sesję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Ten zasadniczej wagi dokument międzynarodowy, którego projekt wniesiony został pod obrady bieżącej sesji Organizacji Narodów Zjednoczonych przez delegację Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uchwaliło Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przy powszechnym poparciu członków tej Organizacji. Stanowi on konkretyzację idei, którą przedstawił w 1974 r. na forum ONZ T Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#StanisławGucwa">Sejm pragnie wyrazić podziękowanie wszystkim państwom, które przyczyniły się do przyjęcia zgłoszonego przez Polskę projektu Deklaracji, a zwłaszcza tym 27 państwom, które przyłączyły się do jej współautorstwa, oraz tym, które udzielały poparcia polskiej inicjatywie.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#StanisławGucwa">Pragnąc skupić uwagę społeczności międzynarodowej na problematyce wychowania dla pokoju i wysuwając inicjatywę przyjęcia Deklaracji, Polska kierowała się dążeniem do uzupełnienia kroków już podejmowanych w Organizacji Narodów Zjednoczonych na płaszczyznach politycznej, rozbrojeniowej, gospodarczej i społecznej. Wychowanie dla pokoju stanowi element budowy pokojowego współżycia i współpracy wszystkich państw i narodów, a więc także odprężenia w stosunkach międzynarodowych i stworzenia warunków dla osiągnięcia postępu w procesie rozbrojenia.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#StanisławGucwa">Zasadnicza treść Deklaracji zawiera się w tym, że pokój jest dobrem wszystkich narodów i że każdy człowiek ma niezbywalne prawo do życia w pokoju, a poszanowanie tego prawa leży we wspólnym interesie całej ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#StanisławGucwa">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przeświadczenie, że uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Deklaracja będzie ważnym czynnikiem budowy zaufania między narodami, a tym samym umocnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#StanisławGucwa">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwraca się więc z apelem do wszystkich parlamentów o stałe, aktywne działanie na rzecz wcielenia w życie idei i treści Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju dla dobra obecnego i przyszłych pokoleń”.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#StanisławGucwa">Wysoka Izbo! Oklaski upoważniają mnie do stwierdzenia, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął jednomyślnie uchwałę w sprawie Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o odznakach i mundurach (druki nr 105 i 109).</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek zaprezentowania wniesionego pod obrady Wysokiego Sejmu rządowego projektu ustawy o odznakach i mundurach.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt ten był szczegółowo rozpatrywany na posiedzeniach Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w dniach 29 listopada, 7 i 8 grudnia bieżącego roku oraz przez Komisje Prac Ustawodawczych w dniu 22 listopada 1978 r.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Prezentowany projekt ustawy reguluje zagadnienia, które były dotychczas normowane dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 2 października 1935 roku o odznakach i mundurach. Czterdziestotrzyletni okres obowiązywania dekretu, zmienione warunki społeczno-polityczne spowodowały, że przepisy dekretu są zdezaktualizowane i nie odpowiadają wymogom na etapie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Dekret ma charakter przede wszystkim reglamentacyjny, dający uprawnienia do wydawania zezwoleń na ustanawianie i używanie odznak za zasługi jedynie Ministrowi Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Odznaki, zwłaszcza o charakterze honorowym, nabrały w Polsce Ludowej nowej treści i znaczenia. Spełniają one ważna role wychowawczą, wyrabiają i kształtują właściwe postawy ideowo-moralne i zawodowe obywateli, są czynnikiem mobilizującym do lepszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Odznaki stanowią wzbogacenie systemu wynagrodzeń za pracę oraz istotną formę wyróżnień za pracę społeczna.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Przyznawanie określonych w projekcie odznak dale nie tylko satysfakcję osobom wyróżnionym za dobre wyniki osiągnięte w pracy zawodowej i społecznej, ale mobilizuje także innych obywateli do rzetelnej i wzorowej pracy na rzecz naszej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Szczególne zainteresowanie ustanawianiem odznak przejawiają zakłady produkcyjne i działające w nich organizacje. Odznaki organizacyjne i okolicznościowe, przyznawane za zasługi w realizacji zadań statutowych organizacji społecznych, przyczyniają się do wzmożenia społecznej aktywności członków oraz są wyrazem zespolenia ich w danej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt ustawy o odznakach i mundurach uogólnia dotychczasową praktykę, wychodzi naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu. Jest on dostosowany do aktualnych warunków społeczno-politycznych.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Rządowy projekt ustawy przewiduje trzy rodzaje odznak:</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">1) odznaki honorowe — stanowiące wyróżnienie za zasługi położone:</u>
          <u xml:id="u-55.10" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">a) w działalności państwowej lub społecznej, stanowiącej istotny wkład w rozwój całego kraju, w rozwój określonej dziedziny gospodarki lub administracji państwowej, w rozwój określonego województwa albo w rozwój określonej organizacji gospodarczej;</u>
          <u xml:id="u-55.11" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">b) za zasługi położone w działalności statutowej organizacji spółdzielczych lub organizacji społecznych,</u>
          <u xml:id="u-55.12" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">2) odznaki organizacyjne — stanowiące odznaczenia organizacji społecznej lub spółdzielczej albo innej jednostki organizacyjnej bądź przynależności do takiej organizacji lub jednostki organizacyjnej,</u>
          <u xml:id="u-55.13" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">3) odznaki okolicznościowe — upamiętniające rocznice, wystawy, zgromadzenia lub inne wydarzenia.</u>
          <u xml:id="u-55.14" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt ustawy podnosi rangę odznak honorowych. Znajduje to między innymi wyraz w tym, że zgodnie z brzmieniem art. 4 projektu odznaki mają być ustanawiane — w zależności od charakteru danej odznaki — przez Radę Państwa, Radę Ministrów, ministrów, wojewódzkie rady narodowe i naczelne władze organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-55.15" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Mundurom natomiast projekt ustawy w art. 10 i 11 nada je wartość symbolu, stanowiącego miernik godności społecznego znaczenia wypełnianych zadań, co jest zgodne z historyczną tradycją szacunku, jakim społeczeństwo polskie otaczało i otacza mundur.</u>
          <u xml:id="u-55.16" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Odznaki i mundury mają istotne znaczenie wychowawcze, stają się środkami podnoszenia poziomu świadomości obywatelskiej i państwowej.</u>
          <u xml:id="u-55.17" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt ustawy otacza szczególną troską i opieką mundury Wojska Polskiego i Milicji Obywatelskiej. Utrwala charakter munduru Wojska Polskiego jako symbolu tradycji wolnościowych i postaw patriotycznych narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-55.18" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Mundurowi Milicji Obywatelskiej nadaje się charakter symbolu poszanowania prawa, ładu i porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-55.19" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Ponadto projekt w art. 3 zawiera pełne unormowanie problematyki ustanawiania herbów dla poszczególnych województw i miast przez właściwe rady narodowe stopnia wojewódzkiego oraz miejskie rady narodowe. Problematyka ta w dotychczasowych przepisach uregulowana jest tylko fragmentarycznie i to jedynie w odniesieniu do herbów miast.</u>
          <u xml:id="u-55.20" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, proponuje wprowadzenie do niego poprawki przedstawionej w druku nr 109 doręczonym obywatelom posłom. Poprawka ta, dotycząca brzmienia art. 17, ma charakter redakcyjny. Intencją tego przepisu jest, by odznaki i mundury ustanowione do chwili obecnej, na podstawie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej, mogły być nadawane i używane na dotychczasowych zasadach. Sformułowanie art. 17 w pierwszym brzmieniu, wzbudziło w niektórych środowiskach wątpliwości, czy użyte w tym przepisie słowo „używane” odnosi się zarówno do nadawania, jak i używania odznak i mundurów, czy też jedynie do używania już nadanych odznak. Mając na uwadze specjalny, bardzo często uczuciowy stosunek obywateli do posiadanych odznak, Komisja uwzględniła postulaty i proponuje, by artykułowi 17 nadać brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-55.21" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">„Ust. 1. Odznaki ustalone na podstawie dekretu, o którym mowa w art. 16, mogą być nadawane i używane na dotychczasowych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-55.22" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Ust. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do mundurów ustalonych na podstawie dotychczasowych przepisów, gdy chodzi o używanie tych mundurów”.</u>
          <u xml:id="u-55.23" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Poprawkę tę Komisja przyjęła jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-55.24" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w przekonaniu, że nowa ustawa o odznakach i mundurach przyczyni się do umocnienia poczucia godności zawodowej, dumy z osiągnięć grup kolektywów i zakładów, do umocnienia dyscypliny społecznej, samorządności socjalistycznej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o odznakach i mundurach — druk nr 105 z poprawką proponowaną przez Komisję, zawartą w druku sejmowym nr 109. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o odznakach i mundurach wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o odznakach i mundurach.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (druki nr 103 i 106).</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Janina Banasik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JaninaBanasik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Działalność ławników w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych pozostaje w bezpośrednim związku z realizacją uchwalonego przez Sejm w dniu 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy oraz ustawy z dnia 24 października 1974 r. o tychże sądach.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#JaninaBanasik">Ukształtowany przez Kodeks pracy system rozpatrywania sporów o roszczenia pracowników zapewnił specjalizację w orzekaniu w sprawach o szczególnym charakterze, przybliżył maksymalnie organy rozpatrujące spory do zakładu pracy, ułatwił pracownikom dochodzenie przysługujących im roszczeń oraz sprawne załatwianie zaistniałych sporów. Jednocześnie obowiązujące przepisy proceduralne w postępowaniu sądowym zostały znacznie uproszczone Sądy pracy i ubezpieczeń społecznych stanowią zatem nowy, jakościowo odmienny rodzaj sądów szczególnych — ich właściwość rzeczowa obejmuje spory, jakie mogą wyniknąć ze stosunku pracy oraz z ubezpieczenia społecznego. Jako organ odwoławczy dla komisji rozjemczych, komisji odwoławczych do spraw pracy oraz organów ZUS wywierają poważny wpływ na kształtowanie orzecznictwa tych jednostek społecznych.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#JaninaBanasik">Sądy realizują także działalność pozaorzeczeniową mającą na celu zapobieganie powstawaniu sporów przez organizowanie rozpraw w zakładach pracy, szeroką działalność szkoleniową oraz przez zgromadzenia ogólne sędziów sądów pracy.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#JaninaBanasik">Dalsze pogłębianie procesu demokratyzacji wymiaru sprawiedliwości na tym odcinku wyraża się m.in. w przyjęciu zasady, że rozpatrywanie spraw w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych odbywa się z udziałem czynnika społecznego, tj. ławników.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#JaninaBanasik">Głos ławnika zaznajomionego z problematyką funkcjonowania zakładu pracy, o dużym zaangażowaniu społecznym i cieszącego się osobistym autorytetem w środowisku pracowniczym wydatnie przyczynia się do wydania prawidłowego orzeczenia, co da je gwarancję ludowej praworządności i autorytetu sądów oraz ich więzi ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#JaninaBanasik">Praktyka wykazała, że wybór ławników w 50% spośród kandydatów przedstawionych przez związki zawodowe i w 50% spośród kandydatów zgłoszonych przez wojewodów nadaje tej funkcji wysoką. rangę. Ławnicy odznaczają się szeroką wiedzą w zakresie m.in. znajomości resortowych przepisów płacowych, układów zbiorowych pracy oraz regulaminów. Dysponują ponadto dużym doświadczeniem życiowym, bliskie im są stosunki międzyludzkie w zakładach pracy; ułatwia to ocenę, czy postawa pracownika jako zaangażowana zasługuje na ochronę, czy też nie wypełnia on należycie swoich obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#JaninaBanasik">Czas trwania kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych upływa z dniem 31 grudnia 1978 r.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#JaninaBanasik">Rady narodowe szczebla wojewódzkiego powinny zatem dokonać wyboru ławników czynnych w tych sądach do dnia 31 października 1978 r. stosownie do przepisów art. 25 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Kampania wyborcza dotyczyłaby stosunkowo nielicznej grupy około 4500 ławników ludowych. Dodatkowo jeszcze podam, że liczba ławników ludowych w sądach powszechnych wynosi 50 tys., a członków kolegiów d/s wykroczeń — 70 tys.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#JaninaBanasik">Obowiązujący od 1970 r. jednolity czas trwania kadencji ławników ludowych w sądach powszechnych oraz członków kolegiów d/s wykroczeń przy terenowych organach administracji państwowej kończy się w dniu 31 grudnia 1980 r.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#JaninaBanasik">Zachodzi zatem potrzeba dalszego wyrównywania czasu trwania kadencji ławników ludowych przez dostosowanie kadencji ławników w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych do kadencji ławników w sądach powszechnych i członków kolegiów d/s wykroczeń, a więc przedłużenie kadencji o 2 lata.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#JaninaBanasik">Przemawiają za tym względy natury społecznej — przeprowadzenie kampanii wyborczej wymaga bowiem zaangażowania instancji politycznych, organizacji społecznych, organów władzy i administracji państwowej w zakresie przygotowania list kandydatów na ławników oraz samej organizacji wyboru ławników. Niezbędna jest również koordynacja tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#JaninaBanasik">Wysokie koszty społeczne wiążą się z organizacją zebrań, których w czasie kampanii wyborczej w 1976 r. odbyło się około 30 tys. przy uczestnictwie około 2 mln osób.</u>
          <u xml:id="u-57.12" who="#JaninaBanasik">Dodatkowo za wyrównywaniem kadencji przemawiają względy prawne — stosownie do art. 29 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych przepisy ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych mają odpowiednie zastosowanie do ławników okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-57.13" who="#JaninaBanasik">Proponowane unormowanie dotyczące ujednolicenia czasu trwania kadencji ławników ludowych w sądach pracy i ubezpieczeń społecznych z kadencją ławników ludowych w sądach powszechnych i kadencją członków kolegiów d/s wykroczeń pozwoli na przeprowadzenie w październiku 1979 r. wspólnej kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-57.14" who="#JaninaBanasik">W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (druk nr 103) w brzmieniu przedłożenia rządowego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-57.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#StanisławGucwa">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły adresowane do Prezesa Rady Ministrów interpelacje posłów: Stefana Chorosia, Romana Karolaka, Jana Malca oraz Aleksandra Zająca, a także zapytanie posła Edwarda Kondaka. Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje oraz zapytanie do adresata.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#StanisławGucwa">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#StanisławGucwa">Poseł Stefan Choroś w interpelacji stwierdza zbyt wolną poprawę ilości oraz jakości dostarczanych maszyn, narzędzi i urządzeń do zbioru i konserwacji pasz objętościowych. Szczególnie silnie odczuwany jest brak nowoczesnych maszyn do zbioru kukurydzy, traw i poplonów ozimych w gospodarstwach indywidualnych oraz bardziej wydajnych urządzeń do rozdrabniania ziarna i pasz objętościowych. Niedobór narzędzi do zbioru siana utrudnia postęp w wykorzystaniu użytków zielonych. Interpelant zwraca się do Prezesa Rady Ministrów o poinformowanie — jakie działanie podejmie Rząd, aby stan ten uległ odczuwalnej poprawie.</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#StanisławGucwa">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na powyższą interpelację udzieli Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych obywatel Franciszek Adamkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#FranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na interpelację posła Stefana Chorosia z Radomia pragnę przedstawić stan zaopatrzenia rolnictwa w maszyny do zbioru i konserwacji pasz objętościowych oraz działania podejmowane przez Rząd dla dalszego rozwoju mechanizacji prac w gospodarce paszowej. Maszyny i urządzenia służące do zbioru i konserwacji siana dostarczamy rolnikom indywidualnym w pełnym, niezbędnym asortymencie. Natomiast w stosunku do potrzeb ilościowych występuje jeszcze niepełne pokrycie zgłaszanych potrzeb w niektórych dostarczanych pozycjach. W pełni pokrywane są potrzeby ustalone przez rolnictwo i handel na kosiarki konne, kosiarki ciągnikowe listwowe i rotacyjne.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#FranciszekAdamkiewicz">Natomiast w przetrząsaczo-zgrabiarkach konnych i ciągnikowych oraz przetrząsaczach widłowych mimo poważnego wzrostu produkcji nie pokrywamy jeszcze w pełni potrzeb rolnictwa. Ponadto do mechanizacji zbioru i transportu siana dostarczamy przyczepy i prasy zbierające oraz dmuchawy do słomy i siana. Do dalszego wzrostu dostaw tych maszyn i urządzeń z produkcji krajowej i importu podejmujemy następujące działania:</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po pierwsze — w opracowanych planach zwiększamy produkcję, dążąc do lepszego wykorzystania naszego potencjału przemysłowego.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po drugie — rozbudowujemy fabrykę maszyn rolniczych w Słupsku, gdzie m.in. uruchomimy od 1980 r. produkcję nowoczesnych przetrząsaczy aktywnych, a w fabrykach pozostałych przeprowadzamy szereg modernizacji dla zwiększania produkcji.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po trzecie — organizujemy dodatkowy import, np. wysoko wydajnych ciągnikowych przetrząsaczy aktywnych, kosiarek rotacyjnych i jednorzędowych sieczkarń polowych.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#FranciszekAdamkiewicz">Działania powyższe umożliwiły nam znaczny wzrost dostaw np.:</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#FranciszekAdamkiewicz">— przetrząsaczo-zgrabiarek konnych i ciągnikowych w roku bieżącym dostarczymy 6500 sztuk, a w roku przyszłym 9500 sztuk, tj. o 46% więcej;</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#FranciszekAdamkiewicz">— dostawy przetrząsaczy widłowych wzrosły z 12 tys. do 14 tys.;</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#FranciszekAdamkiewicz">— dostawy grabi konnych zwiększymy w przyszłym roku do 21 tys. sztuk, co stanowi potrojenie dostaw w okresie 2 lat;</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#FranciszekAdamkiewicz">— niedobór w dmuchawach do siana i słomy w 1979 r. znacznie złagodzimy, a w 1980 r. zlikwidujemy.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie sprzętu do zbioru niskich i wysokich zielonek — obok kosiarek — dostarczymy rolnictwu 6 typów maszyn, w tym 4 typy sieczkarń polowych o przepustowości 20, 30, 60 i 100 ton na godzinę. W 1979 r. rolnictwo otrzyma również przyczepiane ścinacze do zielonek (jest to wznowienie produkcji zmodernizowanego „Orkana”) oraz samobieżne kosiarki pokosowe. Dostawy tych urządzeń powinny zaspokoić zapotrzebowanie rolnictwa już w 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie tych maszyn od bieżącego roku dostarczymy jednorzędowe zawieszane sieczkarnie połowę, szczególnie przydatne dla gospodarstw indywidualnych, uprawiających kukurydzę do silosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie maszyn do rozdrabniania ziarna i pasz objętościowych dla potrzeb gospodarstw indywidualnych produkujemy 4 typy sieczkarń bębnowych i toporowych, 2 rodzaje śrutowników tarczowych, 2 rodzaje rozdrabniaczy uniwersalnych do siana, ziarna i innych pasz oraz rozdrabniacz bijakowy. We wszystkich wymienionych typach maszyn rozdrabniających pokrywamy w pełni zapotrzebowanie rolnictwa i handlu.</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#FranciszekAdamkiewicz">Wysoka Izbo! Równolegle z kontynuowaną rozbudową zdolności produkcyjnych w przemyśle maszyn rolniczych prowadzone są prace konstrukcyjno-badawcze nad nowymi typami maszyn. Jako zasadę przyjęto, że nowe konstrukcje będą umożliwiały zbiór zielonek niskich i wysokich, rosnących rzędowo i bezrzędowo, zielonek przewiędniętych, kolb kukurydzy do zakiszania oraz łodyg kukurydzy.</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#FranciszekAdamkiewicz">Podstawową maszynę stanowić będzie w przyszłości kombajn zielonkowy o przepustowości 100 ton na godzinę zielonej masy, którego prototypy są w badaniu. Na podstawie tej maszyny Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych opracowuje konstrukcję samobieżnego kombajnu o przepustowości 60 ton na godzinę i kombajnu przyczepianego o przepustowości 30 ton na godzinę — przeznaczonego dla gospodarstw uspołecznionych i kółek rolniczych, jak również kombajnu zawieszanego jednorzędowego o przepustowości 20 ton na godzinę przeznaczonego dla gospodarstw indywidualnych. Konstrukcje te w najbliższych latach zastąpią produkowane obecnie w fabryce poznańskiej samobieżne i przyczepiane kombajny.</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#FranciszekAdamkiewicz">Równolegle z tymi pracami przygotowywane jest uruchomienie produkcji przyczep o ładowności 5–10 ton do transportu zebranej zielonej masy oraz prasy do zakiszania rozdrobnionego ziarna kukurydzy w tunelach foliowych, których seria próbna została przekazana rolnictwu w bieżącym roku do badań. Rozwój techniczny tych maszyn pozwoli na dalsze unowocześnienie zbioru zielonek zgodnie z postulatami rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#FranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając niniejszą odpowiedź na interpelację ob. posła Stefana Chorosia, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że resort przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, a także współpracujące resorty przykładają dużą wagę do prawidłowej realizacji wszystkich zadań postawionych przed nami przez Rząd i mających na celu zwiększenie produkcji pasz jako jednego z węzłowych problemów rozwoju całego kompleksu gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#StanisławGucwa">Wobec tego sprawę interpelacji obywatela posła Stefana Chorosia uważam za wyczerpaną.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#StanisławGucwa">1. Poseł Roman Karolak w interpelacji podkreśla, że w planach zakłada się wysokie tempo wzrostu produkcji jajczarsko-drobiarskiej przy istotnych zmianach w sferze produkcji surowca opartej wyłącznie na przemysłowych paszach treściwych. Autor interpelacji stwierdza, że w ostatnim okresie obserwuje się wyraźne pogorszenie jakości tych pasz. W szczególności pasze drobiowe często są źle wymieszane, nie w pełni rozdrobnione, nadal zbyt mały jest udział pasz granulowanych, niejednokrotnie skład mieszanki jest niezgodny z recepturą, stosowane są zamienniki paszowe mniej wartościowe itp. Powoduje to zwiększenie zużycia pasz w produkcji mięsa drobiowego.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#StanisławGucwa">Interpelant zwraca się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, jakie kroki zamierza podjąć Rząd dla zapewnienia poprawy jakości drobiowych, przemysłowych pasz treściwych.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#StanisławGucwa">2. Poseł Jan Malec w interpelacji podkreśla, że dzięki zwiększającej się liczbie kombajnów rolnictwo jest coraz bardziej przygotowane do zbioru zbóż nawet w trudnych warunkach klimatycznych. Na obecnym etapie występuje jednak dysproporcja między zdolnością do zbioru zbóż kombajnami a zapewnieniem sprawnego transportu, odbioru, suszarnictwa i magazynowania ziarna. Doświadczenia lat 1977–1978 wskazują, że niedostateczny postęp w kompleksowym rozwiązywaniu problemów zagospodarowania ziarna zbóż zbieranych kombajnami przynosi poszczególnym gospodarstwom i całej gospodarce narodowej duże straty.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#StanisławGucwa">Autor interpelacji zwraca się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, jakie kroki podejmie Rząd dla złagodzenia występujących napięć w transporcie zbóż od kombajnów, w skupie, w suszarnictwie i przechowywaniu ziarna.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#StanisławGucwa">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na te interpelacje udzieli Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu obywatel Emil Kołodziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#EmilKołodziej">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na interpelację obywatela posła Romana Karolaka, pragnę przedstawić podejmowane działanie zmierzające do poprawy jakości pasz przemysłowych dla produkcji drobiarskiej. </u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#EmilKołodziej">W roku 1978 na produkcję drobiu i jaj dostarczymy około 2 mln ton pasz, a więc czterokrotnie więcej niż w roku 1970. W roku przyszłym dostawy pasz wzrosną o dalsze 200 tys. ton. Dysponujemy przy tym 15 nowoczesnymi wytwórniami pasz, wybudowanymi w latach siedemdziesiątych, a do roku 1980 zostanie oddanych do użytku dalszych 5 nowoczesnych wytwórni.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#EmilKołodziej">Produkcja pasz dla drobiu realizowana jest w 60 zakładach przemysłu państwowego o lepszym w stosunku do pozostałych wytwórni, wyposażeniu technicznym i technologicznym.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#EmilKołodziej">Produkcja pasz dla drobiu obejmuje 10 asortymentów dostosowanych do poszczególnych rodzajów i wieku drobiu, przy czym każdy asortyment pasz zawiera około 15 komponentów.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#EmilKołodziej">Bieżąca kontrola jakości pasz prowadzona jest w toku procesu produkcyjnego przez nadzór technologiczny oraz przez laboratoria zakładowe, natomiast kontrola biologiczna — przez Stację Testową w Pasterniku.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#EmilKołodziej">Niezależnie od tego nadzór i kontrolę nad jakością pasz prowadzi państwowa inspekcja resortu, która dokonuje wyrywkowej oceny jakości pasz w partiach przygotowanych do wysyłki oraz pasz znajdujących się w magazynach bądź też reklamowanych przez producentów.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#EmilKołodziej">W wyniku prowadzenia wielokierunkowych badań, jakość pasz wykazuje stałą poprawę. Wyrazem tego jest zmniejszenie się w skali kraju zużycia pasz na 1 kg przyrostu drobiu, aczkolwiek zużycie to jest jeszcze wyższe od wyników, jakie notuje się w krajach przodujących.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#EmilKołodziej">Należy jednak nadmienić, że produkowane pasze w nielicznych zakładach wykazują odchylenia od obowiązujących parametrów, szczególnie w zakresie rozdrabniania oraz zawartości niektórych składników.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#EmilKołodziej">Wyniki badań oraz reklamacje odbiorców pasz wykazały na przełomie II i III kwartału pogorszenie jakości pasz drobiowych. Wynikło to przede wszystkim z okresowego opóźnienia dostaw niektórych komponentów przez firmy zagraniczne, jak też na skutek trudności transportowych w rytmicznym przewozie surowców i komponentów z dostaw zagranicznych i krajowych, przy tym muszę wyjaśnić, że przeważająca większość surowców i komponentów do produkcji pasz dostarczana jest z importu.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#EmilKołodziej">W IV kwartale br. przy wzmożonej kontroli jakościowej w zakładach produkcyjnych i wzroście zapasów surowcowych, w wyniku poprawy przewozów surowców i gotowych produktów, jakość pasz uległa znacznej poprawie.</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#EmilKołodziej">Dla dalszej poprawy jakości pasz oraz zwiększenia ich efektywności podejmowane są następujące działania:</u>
          <u xml:id="u-61.11" who="#EmilKołodziej">— przyspiesza się modernizację zakładów o gorszym wyposażeniu technicznym,</u>
          <u xml:id="u-61.12" who="#EmilKołodziej">— prowadzi się szkolenie pracowników, szczególnie w nowych zakładach oraz w zakładach wykazujących słabsze parametry jakościowe w zakresie technologii produkcji, przestrzegania i doskonalenia receptur oraz wzmocnienia nadzoru w fazie produkcji i kontroli laboratoryjnej; szkolenie prowadzone jest w zakładach osiągających najlepsze parametry produkcji pod względem jakości,</u>
          <u xml:id="u-61.13" who="#EmilKołodziej">— zwiększona i poszerzona została kontrola jakości pasz prowadzona przez inspekcję resortu,</u>
          <u xml:id="u-61.14" who="#EmilKołodziej">— kierownicy wytwórni pasz rozszerzą bezpośrednie kontrakty z producentami drobiu, co przyczyni się do szybszego reagowania producentów pasz na uwagi i wnioski hodowców,</u>
          <u xml:id="u-61.15" who="#EmilKołodziej">— zwiększona zostanie ilość pasz granulowanych z około 400 tys. ton w roku bieżącym do 500 tys. ton w roku 1979, co ma istotny wpływ na podniesienie efektywności skarmiania pasz,</u>
          <u xml:id="u-61.16" who="#EmilKołodziej">— rozszerzane będą bodźce zainteresowania materialnego pracowników w zależności od jakości wyprodukowanych pasz.</u>
          <u xml:id="u-61.17" who="#EmilKołodziej">Uchwała Rady Ministrów zobowiązuje dostawców surowców i komponentów do wzmożenia dyscypliny w zakresie terminów i ilości dostaw surowców oraz komponentów z produkcji krajowej i z importu.</u>
          <u xml:id="u-61.18" who="#EmilKołodziej">Zwiększona również zostanie w roku przyszłym i w latach następnych ilość specjalistycznych środków transportowych do przewozu pasz luzem z wytwórni — bezpośrednio do odbiorców. Umożliwi to dostawy pasz w tej formie do około 600 tys. ton w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-61.19" who="#EmilKołodziej">Podejmuje się również, wspólnie z Ministerstwem Komunikacji, działania mające na celu usprawnienie przewozów surowców dla przemysłu paszowego i gotowych wyrobów dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-61.20" who="#EmilKołodziej">Przedstawione i realizowane wielokierunkowe działania stwarzają warunki do dalszej poprawy jakości pasz oraz do zwiększenia efektywności produkcji drobiarskiej.</u>
          <u xml:id="u-61.21" who="#EmilKołodziej">Wysoki Sejmie! Odpowiadając na drugą interpelację obywatela posła Jana Malca w sprawie złagodzenia występujących napięć w transporcie, skupie, suszeniu i magazynowaniu zbóż — pragnę poinformować o przedsięwzięciach zmierzających do usunięcia sygnalizowanych w interpelacji zjawisk.</u>
          <u xml:id="u-61.22" who="#EmilKołodziej">Dzięki poważnym nakładom inwestycyjnym zrealizowanym w latach 1971–1978 baza techniczna przemysłu zbożowo-młynarskiego powiększyła się o 31 nowoczesnych elewatorów zbożowych o dużej zdolności przyjęcia, suszenia i magazynowania, 15 elewatorów zostało zmodernizowanych. W wyniku tego pojemność magazynowa w tym okresie została zwiększona o 1 400 tys. ton, dobowa zdolność suszenia o 110 tys. ton i dobowa zdolność przyjęcia o 96 tys. ton. Jest to znacznie więcej niż zrealizowaliśmy w okresie poprzedzającego 25-lecia.</u>
          <u xml:id="u-61.23" who="#EmilKołodziej">W latach 1979–1980 zostanie oddanych do użytku dalszych 6 elewatorów z odpowiednim zapleczem suszarniczym i przyjęciowym, co zwiększy pojemność magazynową o dalsze 270 tys. ton.</u>
          <u xml:id="u-61.24" who="#EmilKołodziej">Pomimo tak szybkiej rozbudowy bazy technicznej skupu, suszenia i magazynowania, występują jeszcze trudności, szczególnie w zakresie suszenia w okresach dużych i nasilonych opadów — co miało miejsce w okresie tegorocznych zbiorów.</u>
          <u xml:id="u-61.25" who="#EmilKołodziej">W roku bieżącym dostarczono do skupu wyjątkowo duże ilości zbóż o bardzo wysokim stopniu zawilgocenia dochodzącego do 35%. Zboża te nie mogły być składowane w wolnych pomieszczeniach magazynowych, bowiem wymagały kilkakrotnego suszenia dla obniżenia nadmiernej wilgotności do poziomu 15%, zapewniającego ich bezpieczne składowanie czy przewożenie. Do rejonów tych przemieszczaliśmy dodatkowe suszarnie ruchome.</u>
          <u xml:id="u-61.26" who="#EmilKołodziej">W celu złagodzenia strat u producentów zbóż Rząd podjął decyzje zobowiązujące Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu oraz Prezesa CZSR „Samopomoc Chłopska” do przyjmowania każdej ilości dostarczanych zbóż, bez względu na stopień zawilgocenia, jak też odchylenia w innych parametrach jakościowych. Decyzjami tymi obniżono również o połowę potrącenia za zawartość wody w ziarnie, a także o 50% zmniejszono opłaty za usługowe suszenie zbóż.</u>
          <u xml:id="u-61.27" who="#EmilKołodziej">Decyzją Rządu został ustalony priorytet w przewozach zbóż koleją, a także środkami transportu kołowego; chciałbym podkreślić, że również dużą pomoc otrzymaliśmy ze strony władz wojewódzkich, które mobilizowały miejscowe środki transportu do tych przewozów.</u>
          <u xml:id="u-61.28" who="#EmilKołodziej">Dla zwiększenia zdolności magazynowych, a zwłaszcza suszarniczych, podejmowane są dodatkowo następujące przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-61.29" who="#EmilKołodziej">1. Krajowy przemysł maszyn ciężkich i rolniczych przystąpił już, zgodnie z programem, do produkcji typoszeregu nowych suszarń do ziarna o dużej wydajności 20–40 ton na godzinę, przeznaczonych dla dużych elewatorów. Prototyp tych suszarni jest w próbnych badaniach, a wyniki ich są pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-61.30" who="#EmilKołodziej">W roku przyszłym przemysł wyprodukuje serię informacyjną suszarni o mocy 20 ton na godzinę. Niezależnie od tego dostarczy 60 sztuk suszarni o mocy 10 ton/godz. przede wszystkim dla PGR, RSP i gminnych spółdzielni. W następnych latach ilość suszarni krajowych o mocy 20 ton/godz., a także 40 ton/godz. będzie zwiększona.</u>
          <u xml:id="u-61.31" who="#EmilKołodziej">2. Niezależnie od oddawania do użytku nowoczesnych dużych elewatorów w Mścicach, Szamotułach, Bartoszycach, Świebodzinie, Łobezie o dużych mocach suszarniczych i przyjęciowych zostanie zainstalowanych w istniejących elewatorach i magazynach 90 suszarni importowanych ze Związku Radzieckiego. W sumie więc, uwzględniając ten przyrost jak też dostawy krajowe, zdolności suszarnicze wzrosną o 35 tys. ton/dobę i zwiększą te zdolności w przemyśle zbożowo-młynarskim do 220 tys. ton na dobę, w przeliczeniu na obniżenie wilgotności o 3%. Będzie to zatem przyrost ponad 15% w stosunku do mocy suszarniczej, jakie posiadamy w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-61.32" who="#EmilKołodziej">Obywatel poseł Malec przedstawił również napięcia i trudności w odbiorze i zagospodarowaniu zbóż z terenu woj. zamojskiego oraz województw sąsiednich, gdzie ich skala była znacznie większa niż w innych województwach.</u>
          <u xml:id="u-61.33" who="#EmilKołodziej">W związku z tym chciałbym poinformować obywatela posła, że zgodnie z planem 5-letnim w rejonie tym będzie rozpoczęta w 1980 r. budowa kombinatu zbożowo-młynarskiego, a bieżąco do tego czasu będą instalowane w istniejących magazynach dodatkowe moce suszarnicze oraz powiększone zdolności magazynowe przez zainstalowanie metalowych zbiorników na zboże.</u>
          <u xml:id="u-61.34" who="#EmilKołodziej">Przedsięwzięcia, które przedstawiłem, stwarzają warunki do wyrównania dysproporcji między podażą zbóż zbieranych kombajnami a ich suszeniem, przyjęciem i zagospodarowaniem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#StanisławGucwa">Czy w sprawach, które były omawiane przez Obywatela Ministra ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#StanisławGucwa">Wobec tego sprawę interpelacji posłów Romana Karolaka i Jana Malca uważam za wyczerpaną.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#StanisławGucwa">Poseł Aleksander Zając w interpelacji stwierdza, że na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów ustanowiony został fundusz na cele rekultywacji, w którym zgromadzono pokaźne środki. Są one jednak w małym stopniu wykorzystywane.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#StanisławGucwa">W związku z powyższym interpelant zapytuje Prezesa Rady Ministrów, jakie kroki zamierza podjąć Rząd, aby przyspieszyć proces rekultywacji i zagospodarowania gruntów.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#StanisławGucwa">Zapytanie posła Edwarda Kondaka ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#StanisławGucwa">„Uchwalona przez Sejm w dniu 27. X. 1977 r. ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin jest nadal przedmiotem żywego zainteresowania mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#StanisławGucwa">Sprawy związane z tą ustawą poruszane są często na spotkaniach posłów z wyborcami.</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#StanisławGucwa">W związku z powyższym uprzejmie zapytuję Obywatela Prezesa Rady Ministrów, jaki jest obecnie zakres korzystania z ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin oraz jakie aktualnie Rząd podejmuje działania i jakie podejmować będzie w przyszłości, aby zabezpieczyć prawidłową realizację tej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-62.10" who="#StanisławGucwa">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację oraz zapytanie głos zabierze kierownik Ministerstwa Rolnictwa, I zastępca Ministra Rolnictwa obywatel Stefan Zawodziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#StefanZawodziński">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z interpelacją poselską pragnę poinformować Wysoką Izbę o podejmowanych działaniach dla przyspieszenia rekultywacji i zagospodarowania gruntów rolnych zdewastowanych działalnością przemysłową.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#StefanZawodziński">Na początku 1978 r. obszar gruntów wymagających rekultywacji i zagospodarowania wynosił ponad 75 tys. ha, z czego na obszarze około 43 tys. ha prowadzona była jeszcze bieżąca działalność przemysłowa. Ponadto około 60 tys. ha gruntów zniszczonych było wskutek eksploatacji torfu.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#StefanZawodziński">W ostatnich latach obserwuje się pewien wzrost zakresu robót rekultywacyjnych przy coraz wyraźniejszym powiększaniu się obszaru gruntów przywracanych rolnictwu. Dla przykładu: o ile w 1973 r. wszystkie resorty zrekultywowały łącznie około 3600 ha, z czego na cele rolne zagospodarowano zaledwie 1500 ha, to w 1977 r. na zrekultywowanych ogółem 5600 ha, rolnictwu przeznaczono już ponad 4 tys. ha. Szacuje się, że w roku bieżącym zostanie zrekultywowanych ok. 7 tys. ha, w tym dla rolnictwa zostanie przeznaczonych ponad 5 tys. ha.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#StefanZawodziński">Ażeby przyspieszyć rekultywację gruntów, Prezydium Rządu wydało w dniu 9 września 1977 r. stosowne polecenia odnoszące się do zaopatrzenia w maszyny i urządzenia do rekultywacji oraz konkretnego zaprogramowania zadań rekultywacyjnych przez odpowiednie resorty i wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#StefanZawodziński">Ministerstwo Rolnictwa oraz terenowe organy administracji państwowej z tytułu należności i opłat pobieranych za grunty rolne przeznaczone na cele pozarolnicze, gromadzą odpowiednie środki na koncie tzw. funduszu ochrony i rekultywacji gruntów. Środki te przeznaczane są na finansowanie rekultywacji i zagospodarowania gruntów zniszczonych oraz na odkrzaczanie, odkamienianie, wyrównywanie powierzchni gruntów pod uprawę mechaniczną, a także przystosowanie naturalnych nieużytków i bagien do produkcji rolniczej oraz budowę i renowację stawów rybnych.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#StefanZawodziński">Łącznie na wszystkie wspomniane wyżej prace wydatkowano w latach 1975–1978 ponad 7 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#StefanZawodziński">Dla rozszerzenia możliwości wykonawczych przedsiębiorstw budownictwa wodnego i melioracji sfinansowano w latach 1977–1978 z funduszu ochrony i rekultywacji gruntów zakup specjalistycznego sprzętu technicznego na łączną kwotę około 800 milionów złotych. Podobnie wzmocniono potencjał wykonawczy spółdzielni kółek rolniczych kwotą około 300 milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#StefanZawodziński">Tendencjom tym sprzyjać powinno również tworzenie wyodrębnionych przedsiębiorstw rekultywacyjnych w ramach terenowych zjednoczeń przedsiębiorstw budownictwa wodnego i melioracji (jest ich już około 35) oraz brygad specjalistycznych w państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#StefanZawodziński">Niezależnie od tego, że w ramach poszczególnych resortów realizujących największe programy robót rekultywacyjnych funkcjonują wyspecjalizowane przedsiębiorstwa wykonawcze — w niektórych województwach, mających największe zaległości, inicjuje się już powoływanie własnych wojewódzkich przedsiębiorstw rekultywacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#StefanZawodziński">Mając na uwadze zwiększanie prac rekultywacyjnych będziemy nadal:</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#StefanZawodziński">— sukcesywnie zwiększać dostawy wyspecjalizowanego sprzętu,</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#StefanZawodziński">— rozbudowywać potencjał wykonawczy,</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#StefanZawodziński">— skutecznie wdrażać skomplikowane technologie rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdewastowanych, co pozwoli przyspieszyć likwidację wszelkich zaległości w dziedzinie rekultywacji i to zarówno ze względu na dobro produkcji rolnej, jak i dla przywracania naturalnych walorów środowiska, w którym żyjemy.</u>
          <u xml:id="u-63.13" who="#StefanZawodziński">Wysoki Sejmie! Odpowiadając na zapytanie obywatela posła Edwarda Kondaka, przedstawiam Wysokiej Izbie następującą informację:</u>
          <u xml:id="u-63.14" who="#StefanZawodziński">Realizację przepisów ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin rozpoczęto z dniem 1 stycznia 1978 r. 11-miesięczny okres działania ustawy pozwala na stwierdzenie, że generalnie rzecz biorąc, spotkała się ona z akceptacją całego niemal środowiska rolniczego i że jej realizacja przebiega na ogół sprawnie oraz zgodnie z założonymi celami.</u>
          <u xml:id="u-63.15" who="#StefanZawodziński">W okresie od 1 stycznia do 31 listopada 1978 r. przyznano około 48,5 tys. emerytur i rent, z tego 25 tys. emerytur i ponad 23 tys. rent inwalidzkich, przy czym przyrost świadczeń wykazuje stałą tendencję wzrostową.</u>
          <u xml:id="u-63.16" who="#StefanZawodziński">Około 55% gospodarstw przekazywanych jest następcom, a około 45% państwu.</u>
          <u xml:id="u-63.17" who="#StefanZawodziński">Przeciętna wysokość świadczeń emerytalnych wynosi 2361 zł, a więc kształtuje się na poziomie zbliżonym do przeciętnych świadczeń z powszechnego zaopatrzenia emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-63.18" who="#StefanZawodziński">W ciągu 11 miesięcy z tytułu następstw wypadków przy pracy wypłacono rolnikom również:</u>
          <u xml:id="u-63.19" who="#StefanZawodziński">— zasiłki chorobowe na kwotę około 53,5 mln zł,</u>
          <u xml:id="u-63.20" who="#StefanZawodziński">— jednorazowe odszkodowania powypadkowe na kwotę ponad 73 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-63.21" who="#StefanZawodziński">Przeciętne obciążenie roczną składką gospodarstw rolnych wynosi 1470 zł, tj. ok. 125 zł miesięcznie z tym, że 2300 tys. gospodarstw, tj. około 75% ubezpieczonych rolników opłaca składkę w kwocie niższej niż średnia krajowa. Warto przy tym podkreślić dobrą na ogół realizację składek opłacanych przez rolników.</u>
          <u xml:id="u-63.22" who="#StefanZawodziński">Zgodnie z treścią ustawy podstawowa część jej przepisów zacznie działać w pełni od połowy 1980 roku i dopiero wówczas można będzie precyzyjniej ocenić jej funkcjonowanie i wyciągnąć odpowiednie wnioski.</u>
          <u xml:id="u-63.23" who="#StefanZawodziński">Dziś można natomiast stwierdzić, że została ona zaakceptowana przez naszą wieś, chociaż z uwagi na złożoność problematyki uregulowanej ustawą, powstaje na tle jej praktycznej realizacji oczywista konieczność bieżącego rozwiązywania szeregu spraw. Rozstrzygamy je z pełną rozwagą, mając świadomość ich znaczenia dla ludzi zasłużonych w pracy dla rolnictwa. Dla właściwego rozwiązywania sygnalizowanych problemów powołany został przez Rząd zespół złożony z przedstawicieli zainteresowanych resortów, który opracowuje zgodnie z intencjami tej doniosłej ustawy w miarę potrzeb odpowiednie wyjaśnienia lub interpretacje. W wyniku tego wydano szereg wykładni przepisów i wytycznych, które otrzymały wszystkie organy i instytucje realizujące ustawę.</u>
          <u xml:id="u-63.24" who="#StefanZawodziński">Spośród ważniejszych pragnę wymienić, że:</u>
          <u xml:id="u-63.25" who="#StefanZawodziński">Po pierwsze — przyjęto wykładnię, w myśl której, w stosunku do rolników, którzy w chwili wejścia w życie ustawy nie ukończyli 35 lat, 5-letni okres zwolnienia od składek liczy się od dnia 1 lipca 1977 r., tj. od dnia, kiedy powstał obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników.</u>
          <u xml:id="u-63.26" who="#StefanZawodziński">Po drugie — podjęto decyzję, aby zaliczać okres opłacania składek na fundusz emerytalny rolników do okresu zatrudnienia wymaganego do przyznania świadczeń z innych niż rolniczy systemów emerytalnych tym rolnikom, którzy z różnych przyczyn przestają prowadzić gospodarstwa rolne i nie uzyskują z tytułu ich prowadzenia świadczeń emerytalnych — mimo, że opłacali składki, w tym również dzierżawcom gospodarującym na gruntach dzierżawionych.</u>
          <u xml:id="u-63.27" who="#StefanZawodziński">Po trzecie — stworzono możliwość przyznawania rolnikom, którzy przed wejściem w życie ustawy przekazali gospodarstwa następcom i nie posiadają dostatecznych środków utrzymania — zasiłków z funduszów pomocy społecznej w okresie do dnia 1 lipca 1980 r., kiedy rozpocznie się wypłata specjalnych świadczeń przewidzianych ustawą dla tych rolników.</u>
          <u xml:id="u-63.28" who="#StefanZawodziński">Biorąc pod uwagę narastanie zadań związanych z sukcesywnym wdrażaniem i realizowaniem nowego systemu emerytalnego dla rolników, Rząd postanowił wzmocnić pod względem kadrowym terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego.</u>
          <u xml:id="u-63.29" who="#StefanZawodziński">Rolnikom osiągającym wysoką towarową produkcję rolną, władze terenowe w sposób uroczysty wręczają dokumenty stwierdzające wartość sprzedanych państwu towarów, dając tym samym jeszcze jeden dowód wysokiego społecznego uznania, jakim otacza się w naszym kraju wzorowo gospodarujących rolników.</u>
          <u xml:id="u-63.30" who="#StefanZawodziński">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że bieżąca realizacja ustawy jest pilnie śledzona przez zainteresowane ministerstwa i władze terenowe. Chodzi bowiem o to, aby w pełni osiągnąć założone w ustawie cele tak produkcyjne, jak i socjalne — w imię konsekwentnie realizowanej polityki zrównania świadczeń socjalnych wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-63.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StanisławGucwa">Czy w sprawie odpowiedzi na interpelację ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#StanisławGucwa">Na tym wyczerpaliśmy szósty punkt porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 113).</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#StanisławGucwa">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#StanisławGucwa">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-64.11" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-64.12" who="#StanisławGucwa">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje do Prezesa Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-64.13" who="#StanisławGucwa">— posła Zbigniewa Kledeckiego w sprawie zmiany przepisów dotyczących pełnienia dyżurów zakładowych przez pracowników medycznych z wyższym wykształceniem,</u>
          <u xml:id="u-64.14" who="#StanisławGucwa">— posła Zenona Komorowskiego w sprawie poprawy zaopatrzenia w leki i środki lokomocji dla służby weterynaryjnej,</u>
          <u xml:id="u-64.15" who="#StanisławGucwa">— poseł Alicji Wawrzeńczyk w sprawie wykonywania planowych dostaw węgla.</u>
          <u xml:id="u-64.16" who="#StanisławGucwa">Wpłynęła także interpelacja posłów Koła Poselskiego „Znak” do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przepisów dotyczących przerywania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-64.17" who="#StanisławGucwa">Interpelacje te — zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu — zostały przekazane adresatom.</u>
          <u xml:id="u-64.18" who="#StanisławGucwa">Obecnie proszę Obywatela Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#MarekOrdon">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług w sali nr 67 — Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#MarekOrdon">30 minut po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy 21 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#StanisławGucwa">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Kończymy ostatnie w tym roku posiedzenie Sejmu. W rezultacie dwudniowej debaty, poprzedzonej intensywnymi pracami komisji i zespołów, uchwaliliśmy narodowy plan społeczno-gospodarczy i budżet państwa na rok przyszły. Na podkreślenie zasługuje fakt, że mimo występowania na drodze naszego rozwoju szeregu złożonych problemów i trudności, plan na rok przyszły stwarza warunki dla realizacji podstawowych celów naszej polityki społeczno-gospodarczej oraz poprawy równowagi ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#StanisławGucwa">W żywej, niekiedy krytycznej, ale zawsze zaangażowanej debacie poselskiej, zwłaszcza w komisjach i zespołach międzykomisyjnych, wysunięto szereg uwag i konkretnych dezyderatów. Dominującym nurtem tej debaty, zasługującym na szczególne podkreślenie, było przekonanie, że spełnienie naszych zamierzeń zależy od nas samych, od naszego wysiłku i zdyscyplinowania, od troski o własny warsztat pracy i o całość gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#StanisławGucwa">Dysponujemy dzisiaj wielkim potencjałem produkcyjnym, bogatym doświadczeniem i wysokim poziomem umiejętności kadr. Obecnie do głównych zadań zaliczyć należy sprawę gospodarności, oszczędności czasu, materiałów i energii, obniżki kosztów, poprawę jakości. Dlatego też, Obywatele Posłowie, w naszej pracy powinniśmy czynić wszystko, by coraz skuteczniej oddziaływać na rzecz wzmożonej dyscypliny, lepiej zorganizowanej, wydajnej pracy, ugruntowania u każdego obywatela poczucia odpowiedzialności za własny kraj. Naszym wysiłkom na rzecz społeczno-gospodarczego rozwoju kraju towarzyszyć powinno dążenie do umacniania jedności narodu, jedności, która stanowi główną rękojmię naszych osiągnięć. Mówił o tym I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poseł Edward Gierek na uroczystym posiedzeniu Sejmu, zwołanym dla upamiętnienia 60 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#StanisławGucwa">Mijający rok był rokiem dalszego wzrostu autorytetu i znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Zawdzięczamy to naszemu rozwojowi gospodarczemu, społecznemu i kulturalnemu, naszej aktywności na arenie międzynarodowej, realizowanej przez nas polityce pokoju, zmierzającej do przyjaznej i wzajemnie korzystnej współpracy między państwami, zawdzięczamy to braterskiemu sojuszowi ze Związkiem Radzieckim i naszej przynależności do wspólnoty krajów socjalistycznych, której zwartość i siła odpowiada najbardziej żywotnym interesom Polski.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#StanisławGucwa">Wysoka Izbo! Jednym z najdonioślejszych wydarzeń okresu powojennego było zjednoczenie polskiego ruchu robotniczego. Stworzyło ono warunki do dalszego socjalistycznego rozwoju kraju, umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, zespolenia wszystkich patriotycznych sił społeczeństwa we Froncie Jedności Narodu, którego podstawą stał się nierozerwalny sojusz przewodniej siły narodu polskiego — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym. Chciałbym w imieniu całej Izby złożyć najserdeczniejsze gratulacje kierownictwu partii i wszystkim jej członkom z okazji obchodzonej w tych dniach 30 rocznicy Kongresu Zjednoczeniowego.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#StanisławGucwa">Rok 1979 jest rokiem 35-lecia Polski Ludowej. W swej działalności poselskiej powinniśmy uczynić wszystko, aby odzew na apel I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR o uczczenie tego jubileuszu czynem produkcyjnym ogarnął najszersze rzesze naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#StanisławGucwa">Wysoka Izbo! W imieniu całego Sejmu pragnę złożyć najlepsze życzenia noworoczne, sukcesu w kierowaniu sprawami państwa i narodu oraz wszelkiej pomyślności osobistej I Sekretarzowi Komitetu Centralnego PZPR Posłowi Edwardowi Gierkowi.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#StanisławGucwa">Najlepsze życzenia składam przewodniczącemu Rady Państwa Obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu i członkom Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-66.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.14" who="#StanisławGucwa">Pragnę przekazać najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów Obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u>
          <u xml:id="u-66.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.16" who="#StanisławGucwa">W imieniu Prezydium Sejmu wyrażam Wam Obywatele Posłowie podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców oraz przekazuję najlepsze życzenia owocnej działalności społecznej i zawodowej oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym.</u>
          <u xml:id="u-66.17" who="#StanisławGucwa">Wszystkiego najlepszego w 1979 roku.</u>
          <u xml:id="u-66.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-66.19" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-66.20" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-66.21" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 55)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>