text_structure.xml 92.7 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 17 marca 1981 r. Komisja Skarg i Wniosków obradująca pod przewodnictwem posła Witolda Zakrzewskiego (bezp.) rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">- informację Najwyższej Izby Kontroli o załatwianiu skarg i wniosków przez organa NIK oraz o formach współdziałania z Komisją Skarg u Wniosków;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">- informację Prokuratury Generalnej PRL o działalności organów prokuratorskich w zakresie ochrony prawa i interesów obywateli na tle skarg dotyczących działalności organów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli z sekretarzem kolegium Antonim Konaszycem, Prokuratury Generalnej PRL z zastępcą Prokuratora Generalnego Kazimierzem Kukawką, Biura Skarg i Listów Urzędu Rady Ministrów z dyrektorem Wiaczesławem Medyńskim.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">Przed rozpoczęciem posiedzenia posłowie otrzymali informacje pisemne przygotowane przez Najwyższą. Izbę Kontroli oraz Prokuraturę Generalną PRL.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">Na wstępie obrad przewodniczący Komisji poseł Witold Zakrzewski (bezp.) stwierdził, że dane zawarte w przedstawionych informacjach pisemnych mogą być wykorzystywane przez dziennikarzy za zgodą autorów tych informacji. Należy ułatwiać życie prasie, trzeba jednak pozostawić organom, które sporządzają materiały dla Sejmu, możność zastrzeżenia niektórych informacji wyłącznie do wiadomości posłów. Praktyka taka istnieje w wielu parlamentach świata. Materiały dostarczone na dzisiejsze posiedzenie nie zawierają informacji tego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">Poseł Szczepan Styranowski (SD) przypomniał, że posłowie od dawna domagają się, by materiały na dane posiedzenie były dostarczane odpowiednio wcześnie, tak aby można było należycie zapoznać się z nimi. Wobec tego, że materiały dostarczono bezpośrednio przed posiedzeniem, poseł zaproponował przerwać obrady aby przygotować się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">Poseł Stanisław Maciejewski (SD) także podkreślił znaczenie wcześniejszego dostarczania informacji rozpatrywanych na posiedzeniach. W ostateczności można czytać je w trakcie wystąpień zaproszonych przedstawicieli organów państwowych, ale dyskusji to nie ułatwia.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">Po zarządzonej na wniosek posłów przerwie. Komisja przystąpiła do łącznego rozpatrywania obu punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#Sprawozdawca">W informacji pisemnej NIK stwierdza się, że do wszystkich jednostek organizacyjnych NIK wpłynęło w 1980 r. 19.237 skarg i listów, tj. prawie trzykrotnie więcej niż w 1979 r. Zasadniczy wzrost liczby napływających skarg i listów zanotowano od III kwartału 1980 r. Były to zarówno listy anonimowe, jak i skargi imienne (anonimy stanowiły ok. 50% ogólnej liczby skarg i listów).</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#Sprawozdawca">W ramach codziennych przyjęć obywateli w sprawach skarg i wniosków oraz cotygodniowych dyżurów członków kierownictwa NIK przyjęto ogółem 2.869 osób, którym udzielono stosownych wyjaśnień lub sprawom ich nadano odpowiedni bieg. Liczba przyjętych osób była prawie dwukrotnie większa niż w 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#Sprawozdawca">Zwiększyła się przede wszystkim liczba skarg dotyczących naruszenia zasad etyczno-moralnych przez ludzi zajmujących odpowiedzialne stanowiska w administracji państwowej i gospodarczej, a także w organizacjach społeczno-politycznych. Zwracano uwagę, że ludzie ci wykorzystywali stanowiska kierownicze dla osiągania osobistych korzyści materialnych, często w sposób nielegalny.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#Sprawozdawca">Najwięcej skarg i listów (ponad 7.500, tj. ok. 40% ogółu otrzymanych) zawierało zarzuty dotyczące nadużyć gospodarczych i finansowych oraz niegospodarności i różnego rodzaju przejawów marnotrawstwa majątku społecznego. W tej grupie skarg wskazywano głównie na brak ładu i porządku w uspołecznionych zakładach pracy oraz brak skutecznego nadzoru i kontroli wewnętrznej, spowodowały rozpowszechnioną demoralizację ludzi sprawujących funkcje kierownicze. Autorzy skarg i listów, wyrażając zaufanie do kierownictwa NIK, wnosili o spowodowanie likwidacji głęboko zakorzenionego kumoterstwa, różnego rodzaju powiązań personalnych; cwaniactwa i szeroko rozpowszechnionej protekcji. Przeprowadzone badania potwierdziły, że występujące nadużycia i nieprawidłowości spowodowane były nieprzestrzeganiem zasad dyscypliny finansowej, nieodpowiednią organizacją pracy, a także niedostatecznym nadzorem. W tej grupie skarg, których do końca 1980 r. zbadano ponad 2.000, ich zasadność pełna lub częściowa została potwierdzona w około 64%. Ujawniono szereg przypadków marnotrawstwa w gospodarce surowcowej i materiałowej oraz wiele nadużyć polegających m.in. na samowolnym dysponowaniu atrakcyjnymi wyrobami gotowymi wytwarzanymi w kontrolowanych zakładach przemysłowych. Stwierdzono fakty wykorzystywania brygad remontowo-montażowych i materiałów dla potrzeb prywatnych, a także częste przypadki łamania dyscypliny finansowej, m.in. w formie urządzania kosztownych przyjęć i uroczystości na koszt uspołecznionych zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#Sprawozdawca">Drugą pod względem liczebności grupą skarg i listów (ponad 3.000, tj. ok. 16%) były sygnały o poważnych nieprawidłowościach i nadużyciach w gospodarce mieszkaniowej, w budownictwie, gospodarce komunalnej i ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#Sprawozdawca">Autorzy tych sygnałów wskazywali na przejawy rażącej niesprawiedliwości przy rozdziale mieszkań, samowolę urzędów i aparatu administracji w spółdzielczości mieszkaniowej, niewłaściwe traktowanie obywateli, nadużycia w budownictwie i lekceważenie przepisów o ochronie środowiska naturalnego. Jako przyczyny tych zjawisk podawano przejawy korupcji, kumoterskich powiązań międzyludzkich, chciwości i zachłanności.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#Sprawozdawca">W skargach podawano też przykłady nieracjonalnego przekazywania ubytków rolnych na cele nierolnicze, opóźnień w przejmowaniu gospodarstw rolnych za rentę oraz niewywiązywania się z obowiązków statutowych przez niektóre spółki wodne.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#Sprawozdawca">W trzecim kwartale nasiliła się ilość skarg w sprawie rozdziału środków finansowych przeznaczonych na pomoc dla rolników, którym wymokły plony na skutek powodzi i nadmiernych opadów atmosferycznych. Najczęściej donoszono, że komisje nie badały stanu faktycznego na gruncie, lecz określały wysokość strat na podstawie oświadczeń rolników. Podawano przypadki, że rolnicy całej wsi nic nie wiedzieli o akcji ustalania szkód i wypłatach odszkodowań. Kwestionowano również ustaloną przez Ministra Finansów sztywną zasadę, że pomoc finansowa może być wypłacona tylko w przypadku, jeżeli szkoda wyniosła nie mniej niż 50% strat w stosunku do przewidywanych plonów.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#Sprawozdawca">W treści niektórych listów i skarg powtarzały się narzekania na niewystarczające zaopatrzenie wsi w materiały budowlane, maszyny i narzędzia rolnicze, części zamienne, nawozy i węgiel.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#Sprawozdawca">W skargach dotyczących gospodarki leśnej i przemysłu drzewnego dominowały sprawy związane z przeznaczeniem terenów leśnych pod budownictwo indywidualne, jednorodzinne i letniskowe. W części skarg zarzucano pracownikom na kierowniczych stanowiskach w jednostkach resortu oraz pracownikom urzędów wojewódzkich wznoszenie indywidualnych domów jednorodzinnych i letniskowych ze środków państwowych oraz wznoszenie zakładowych budynków reprezentacyjnych do wyłącznej dyspozycji kierownictwa.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#Sprawozdawca">W tej grupie skarg i listów zbadano w 1980 r. około 500 sygnałów, z których ponad 50% okazało się uzasadnionych.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#Sprawozdawca">Około 1.000 skarg i listów (ok. 5%) dotyczyło spraw związanych z zaopatrzeniem rynku, gastronomią i usługami. Zwracano w tych listach uwagę, nie tyle na same braki w zaopatrzeniu, ile głównie na rozpowszechniony handel „spod lady”, niejednakowe traktowanie klientów, uprzywilejowanie w zaopatrywaniu osób „wpływowych” lub po prostu spekulantów, płacących łapówki sprzedawcom i kierownikom placówek handlowych. Dotyczyło to głównie handlu artykułami żywnościowymi i niektórymi przemysłowymi, których brakuje na rynku. Znaczna liczba skarg dotyczyła także handlu samochodami osobowymi, zdobywanymi na talony otrzymane drogą protekcji.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#Sprawozdawca">W tej grupie skarg zbadano w 1980 r. około 500 przypadków, z których 66% okazało się uzasadnionych.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#Sprawozdawca">Następną grupę skarg (ok. 900, tj. ponad 4%) stanowiły sygnały o naruszaniu przepisów normujących stosunki między pracownikami a pracodawcami. Autorzy skarżyli się głównie na nieuzasadnione zwolnienia z pracy lub niesprawiedliwe, ich zdaniem, uposażenia i rozdzielanie nagród i premii.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#Sprawozdawca">W nadsyłanych listach i skargach poruszano sprawy związane z nieprzestrzeganiem i nie zawsze trafnym interpretowaniem przepisów Kodeksu Pracy. Sygnalizowano zjawiska fikcyjnego zatrudniania pracowników i czerpania z tego tytułu korzyści materialnych, nieprzestrzegania zasad obowiązujących przy awansach i przeszeregowaniach, a także pobierania przez niektóre osoby z kierownictwa przedsiębiorstw bezzasadnie zawyżonych poborów. Zwracano też uwagę na preferowanie w niektórych jednostkach osób mających powiązania rodzinne względnie prywatne z kadrą kierowniczą, co niekorzystnie wpływało na kształtowanie się w tych jednostkach stosunków międzyludzkich. Wskazywano także na występujące w niektórych przedsiębiorstwach zjawiska niedostosowania struktur organizacyjnych do zadań statutowych oraz przerosty kadry kierowniczej, co ujemnie wpływało na organizację pracy i efekty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#Sprawozdawca">Z tej grupy skarg zbadano w 1980 r. ponad 300 przypadków, z których ponad 48% znalazło potwierdzenie ich zasadności.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#Sprawozdawca">Około 700 skarg (ponad 3%) dotyczyło spraw socjalnych, emerytur, rent i funkcjonowania społecznych służby zdrowia. Były to głównie sprawy osobiste ludzi odczuwających krzywdę i niewłaściwie traktowanych przez odnośne urzędy i placówki służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#Sprawozdawca">W części skarg podnoszono fakty niewłaściwego gospodarowania środkami funduszu socjalnego i podawano przykłady świadczeń z tego funduszu na rzecz osób nieuprawnionych oraz przykłady uniemożliwiania załogom korzystania z zakładowych urządzeń socjalnych. Zwracano uwagę na przejawy niegospodarności oraz zjawiska noszące cechy przestępstw w jednostkach opieki społecznej i służby zdrowia. Podawano przykłady zaniżania racji żywnościowych dla chorych, wydatkowania środków z NFOZ niezgodnie z przeznaczeniem.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#Sprawozdawca">W tej grupie skarg podjęto badania i zakończono je w 1980 r. w ponad 200 przypadkach, z których ponad 42% było uzasadnionych.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#Sprawozdawca">Pozostałe skargi i listy w liczbie ponad 4.800 (ok. 26%) dotyczyły bardzo szerokiego wachlarza spraw z życia społeczno-politycznego, w tym m.in. wymiaru sprawiedliwości, podatków, odszkodowań, a także spraw natury ogólniejszej jak funkcjonowanie aparatu politycznego i państwowego, samorządności społecznej, działania propagandy itp.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#Sprawozdawca">Wszystkie napływające do NIK skargi i listy były w miarę możliwości wnikliwie rozpatrywane i załatwiane. Z uwagi na masowość zjawiska, nie wszystkie skargi mogły być zbadane w trybie kontroli przez NIK. Większość przekazywano do zbadania i wyjaśnienia jednostkom kompetentnym, nadzorującym działalność jednostek, których skargi dotyczyły, z żądaniem informacji o wynikach badań.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#Sprawozdawca">Ze względu na charakter części skarg lub na osoby, których dotyczyły oskarżenia, NIK utrzymywała stałą współpracę z komisjami kontroli partyjnej, z organami ścigania, Biurem Listów i Inspekcji KC PZPR, z Biurem Skarg i Listów URM oraz Wydziałem Skarg i Wniosków Kancelarii Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#Sprawozdawca">Na ogólną liczbę ok. 5.000 spraw zbadanych w 1980 r. w trybie postępowania kontrolnego, wyniki badań w ok. 57% potwierdziły całkowicie lub częściowo zawarte w nich zarzuty. Wynika z tego, że znaczna liczba skarg, zwłaszcza anonimowych, napływa od autorów, którzy oskarżają inne osoby nie zawsze ze szlachetnych pobudek. Pomijając jednak kłamliwe pomówienia, trzeba ocenić, że analiza większości skarg i listów stanowi niewątpliwą inspirację do podejmowania działań kontrolnych, skierowanych na społeczne i gospodarcze-przyczyny i źródła niezadowolenia licznych rzesz społeczeństwa, szukającego sprawiedliwości i pomocy władz centralnych.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#Sprawozdawca">W informacji Prokuratury Generalnej PRL o działalności organów prokuratorskich w zakresie ochrony prawa i interesów obywateli na tle skarg dotyczących organów państwowych w 1980 r. stwierdzono, że jako „organ uprawniony do korygowania wszelkich naruszeń prawa, Prokuratura Generalna jest adresatem ogromnej liczby skarg i wniosków - pochodzących od pojedynczych, osób, zespołów pracowniczych, grup środowiskowych oraz organizacji związkowych, społecznych i politycznych - dotyczących działalności nie tylko organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, ale także działalności wszystkich innych organów i instytucji. W roku 1980 w samej tylko Prokuraturze Generalnej rozpatrzono łącznie 33 844 pisma o charakterze skarg i wniosków oraz 1 500 sygnałów z rozmów w ramach przyjęć interesantów. Z liczby tej 8 760 spraw wymagało badań aktowych.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#Sprawozdawca">Z podanej wyżej liczby korespondencji 5 397 pism potraktowano jako podania o wniesienie rewizji nadzwyczajnych, z czego 1 716 dotyczyło spraw cywilnych, 1 018 - spraw ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, zaś 2 603 - spraw karnych; 3 018 pism stanowiło prośby o wystąpienie z wnioskiem o ułaskawienie, 2 959 - zawierało zastrzeżenia do sposobu załatwienia spraw karnych przez organy prokuratury, tj. postanowień o umorzeniu i odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, 10 470 - dotyczyło działalności innych organów i instytucji, zaś 10 500 - działalności organów prokuratury - z czego 460 zakwalifikowano jako skargi w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego i przejęto do. zbadania w Prokuraturze Generalnej, zaś 316 - przekazano według właściwości prokuratorom wojewódzkim. Pisma wyrażające niezadowolenie ze sposobu załatwienia określonej sprawy, zawierające żądania skorygowania decyzji merytorycznych wydanych przez organy prokuratorskie lub inne organy oraz wnioski domagające się podjęcia stosownych działań lub interwencji zgodnie z treścią art. 235 i 236 kpa załatwiane były przez właściwe jednostki organizacyjne Prokuratury PRL (27 874), bądź przekazywane właściwym organom i instytucjom (10 470).</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#Sprawozdawca">Prokuratorskie działania kontrolne podejmowano w największej liczbie przypadków w oparciu o sygnały pochodzące od osób indywidualnych (rzadziej z urzędu) i koncentrowano się na tych odcinkach funkcjonowania organów administracji państwowej, na których zagrożenie naruszeniami prawa było szczególnie wysokie. W 1980 r. prokuratury terenowe zbadały ponad 36 800 ostatecznych decyzji administracyjnych i innych prawomocnych rozstrzygnięć. W następstwie tych działań prokuratorzy wnieśli 560 sprzeciwów, skierowali 4 500 wystąpień uogólniających wyniki kontroli i 2 700 wystąpień w indywidualnych sprawach. Ponadto sporządzili 4 700 wniosków o wszczęcie postępowania administracyjnego, 1 800 wniosków o przeprowadzenie kontroli przez właściwe organy oraz 1 800 wniosków o pociągnięcie określonych osób do odpowiedzialności służbowej, dyscyplinarnej i majątkowej.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#Sprawozdawca">W Prokuraturze Generalnej natomiast zbadano 347 spraw administracyjnych, w następstwie czego wniesiono do naczelnych organów administracji 80 wystąpień lub sprzeciwów kwestionujących prawidłowość ostatecznych decyzji - przeważnie stopnia wojewódzkiego. Środki prawne wnoszono do ministra dotyczyły głównie decyzji wydanych na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Były to z reguły przewlekle załatwiane sprawy o dość skomplikowanych okolicznościach faktycznych. Środki prawne wnoszono do ministra administracji były bardziej zróżnicowane. Dotyczyły m.in. wyznaczania terenów budowlanych w miastach i związanych z tym uprawnień właścicieli gruntów przejmowanych na rzecz Skarbu Państwa, sprzedaży przez państwo domów i lokali, stosowania przepisów prawą lokalowego, przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości. W grupie tych spraw dominowały uchybienia z zakresu postępowania administracyjnego, występowały też przypadki decyzji oczywiście sprzecznych z przepisami prawa materialnego.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#Sprawozdawca">Naczelne organy administracji rozpoznały w 1980 r. 60 prokuratorskich środków prawnych, z czego uwzględniły 54.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#Sprawozdawca">W działalności cywilistycznej koncentrowano uwagę na realizacji zadań w dziedzinie ochrony rodziny i młodzieży, ochrony własności społecznej, kształtowania właściwych stosunków w zakładach pracy oraz ochrony praw obywatelskich. Większość działań na tym odcinku organy prokuratury podejmowały na wniosek osób indywidualnych. Należą tu sprawy o ustalenie pochodzenia dziecka, alimentacyjne, opiekuńcze. Łącznie w 1980 r. prokuratorzy uczestniczyli w około 12 000 spraw dotyczących ochrony rodziny, przy czym 4 538 postępowań sądowych wszczętych zostało na skutek pozwów lub wniosków prokuratorskich.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#Sprawozdawca">W sprawach związanych z ochroną praw obywateli prokuratury dążyły do udzielania możliwie wszechstronnej pomocy ludziom pracy, którzy z uwagi na zły stan zdrowia, podeszły wiek lub z innych przyczyn obiektywnych nie mogli dochodzić sami przysługujących im roszczeń cywilnoprawnych. Pomocą taką objęto także osoby, które w wyniku czynów o charakterze chuligańskim doznały uszczerbku na zdrowiu. W ich interesie wszczęto procesy odszkodowawcze w 921 sprawach oraz zgłoszono udział w 86 przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#Sprawozdawca">W zakresie ochrony mienia społecznego ukształtowano praktykę inspirowania jednostek gospodarki uspołecznionej w kierunku dochodzenia przez nie pokrycia szkód powstałych w mieniu społecznym. W roku 1980 prokuratury w 2 557 przypadkach wystąpiły do jednostek gospodarki uspołecznionej o wszczęcie procesów odszkodowawczych, zaś własnych powództw wytoczyły 2 461 (z czego 2 112 obejmowało sprawy z art. 412 kc). W wyniku tych powództw prokuratury uzyskały dla gospodarki narodowej łączną kwotę ponad 41 milionów złotych. Ponadto prokuratorzy zgłosili udział w 844 sprawach już toczących się.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#Sprawozdawca">W zakresie kształtowania właściwych stosunków w zakładach pracy prokuratur/ terenowe podejmowały liczne czynności kontrolne dotyczące zwłaszcza stosowania przepisów normujących warunki i czas pracy. W 1980 r. skontrolowano przestrzeganie tych przepisów w 1 900 zakładach pracy. Stwierdzone w toku czynności prokuratorskich uchybienia m.in. na odcinku dyscypliny pracy, stosowania przepisów o czasie pracy oraz o rozwiązywaniu stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#Sprawozdawca">Rozstrzygnięcia organów orzekających w sprawach ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych były przedmiotem licznych rewizji nadzwyczajnych. Prokuratora Generalnego PRL. W 1980 roku takich rewizji złożono 100. Składane one były przeważnie w interesie pracowników oraz osób ubiegających się o świadczenia emerytalne lub rentowe. Ponadto, Prokurator Generalny PRL wniósł 124 rewizje w sprawach cywilnych. Prośby o wniesienie rewizji nadzwyczajnych w sprawach cywilnych dotyczyły bardzo szerokiej problematyki przy czym dominowały sprawy o roszczenia majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi, sprawy spadkowe, o ustalenie ojcostwa i alimenty, spory dotyczące własności nieruchomości i podziału majątku oraz sprawy lokalowe.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#Sprawozdawca">W zakresie spraw karnych prokuratorzy - odwrotnie niż w poprzedniej grupie działań, podejmują czynności przede wszystkim z urzędu (a nie na sygnał obywateli), tj. wykorzystują głównie materiały uzyskiwane z prowadzonych postępowań przygotowawczych. W roku 1980 - z ogólnej liczby 376 685 spraw do działań tych wykorzystano 243 473, tj, 61,4%.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#Sprawozdawca">W związku z nałożeniem na Prokuratora Generalnego PRL i podległe mu organy (od dnia 1 września 1980 r.) obowiązku koordynacji wszelkiej działalności profilaktycznej realizowanej przez różne układy państwowe i społeczne, kontynuowano sprawdzone w praktyce formy współdziałania z resortami, radami narodowymi, terenowymi organami administracji państwowej i organizacjami społecznymi. Działań w tym zakresie podjęto ok. 80 000. Efektywność podejmowanych przedsięwzięć profilaktycznych jest trudna do ustalenia i wymagałaby każdorazowo przeprowadzenia rekontroli. Sondażowe badania wskazują na to, iż skuteczność wystąpień prokuratorskich w sprawach jednostkowych wynosi ok. 80%, zaś skuteczność rozmów ostrzegawczych - ok. 35%. Prokuratorskie działania profilaktyczne starano się dostosowywać do przeobrażeń w życiu społeczno-gospodarczym naszego kraju i koncentrować na dziedzinach o znacznym ładunku społecznego zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#Sprawozdawca">Źródłem informacji o tych przeobrażeniach, a także o nieprawidłowościach występujących w działalności organów i instytucji państwowych są m.in. sygnały prasy; radia i telewizji. Prokuratorzy zabierając głos w wywiadach radiowych, telewizyjnych, czy wypowiadając się w artykułach prasowych mają z kolei możność przekazywania społeczeństwu niezbędnych informacji o działaniu prawa i jego służebnej roli wobec obywateli. O skali działań prokuratury na tym odcinku świadczy to, że w roku 1980 takich artykułów, wywiadów i publikacji prokuratorskich było 3 243.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#Sprawozdawca">Przedmiotem szczególnej troski prokuratury jest ochrona w postępowaniu karnym praw i interesów pokrzywdzonych, dlatego dążono do zwiększenia ich uczestnictwa w postępowaniu i zapewnienia im wpływu na przebieg postępowania. Realizowano nadto praktykę (wybiegającą poza wymagania kodeksowe) zapoznawania pokrzywdzonych, bądź członków ich rodzin z całokształtem dowodów zebranych w sprawach o wypadki (drogowe, przy pracy i inne) ze skutkiem śmiertelnym lub w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała, informowania ich o zamierzonym sposobie merytorycznego załatwienia sprawy, możliwości składania stosownych wniosków dowodowych oraz środków prawnych. Praktyka ta - poza uznaniem obywateli - przynosi pozytywne efekty w postaci głębszego i bardziej wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności zdarzenia, a jednocześnie wpływa na zmniejszanie liczby skarg i zażaleń na decyzje prokuratorskie.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#Sprawozdawca">W sposób szczególny prokuratorzy czuwają nad ścisłym przestrzeganiem kodeksowych zasad przeprowadzania w postępowaniu przygotowawczym takich czynności, które wiążą się z ograniczeniem praw obywatelskich i wolności osobistych. Dotyczy to zatrzymań obywateli w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa oraz przeszukać pomieszczeń i osób. W tym zakresie prokuratorzy systematycznie dokonują badania zasadności merytorycznej stosowania tego rodzaju środków przymusu i dokumentowania ich. Z równą uwagą traktowane jest dążenie do pełnej realizacji zasady dokonywania przeszukać wyłącznie na podstawie zarządzenia prokuratorów, o ile nie zachodzą okoliczności szczególne.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#Sprawozdawca">Jednym z instrumentów kontroli zabezpieczenia praw obywateli w postępowaniu karnym jest nadzór instancyjny. W roku 1980 prokuratury terenowe rozpoznały łącznie 9 968 zażaleń na postanowienia o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia oraz na postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, co stanowi 10,3% w stosunku do liczby wydanych tego rodzaju decyzji. W okresie tym uwzględniono 2 483 zażalenia, co stanowi 26% w stosunku do liczby zażaleń rozpoznanych. Wskaźnik ten nie świadczy o tym, że uchylone wskutek zażaleń decyzje merytoryczne były niesłuszne, albowiem zażalenia uwzględniano często w celu wyjaśnienia wszystkich nurtujących stronę wątpliwości. W Prokuraturze Generalnej w 1980 r. zbadano w trybie nadzoru 657 spraw - z czego w trybie art. 294 § 1 kpk uchylono 94 decyzje. Stanowi to 14% ogółu zbadanych spraw. Prokurator Generalny PRL wniósł w tym czasie 185 rewizji nadzwyczajnych dotyczących 226 oskarżonych, z czego 42 na skutek wniosków osób pokrzywdzonych (24%), 100 - z wniosków prokuratorów wojewódzkich (57%), a 32 - z urzędu (19%).</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#Sprawozdawca">Przyjmowaniem, rozpatrywaniem i załatwianiem skarg i wniosków w organach prokuratury zajmuje się wyspecjalizowany pion skargowy, tj. działający z upoważnienia Prokuratora Generalnego wydział skarg i wniosków w Prokuraturze Generalnej oraz prokuratorzy wojewódzcy. W roku 1980 do jednostek organizacyjnych prokuratury wpłynęły 2 704 skargi, z tego 1 591 dotyczyło działalności organów prokuratury, 363 - organów Milicji Obywatelskiej, 124 - resortu sprawiedliwości, a 626 - innych organów. Prokuratorzy wojewódzcy rozpoznali w tym czasie 2 305 skarg, w tym 1 616 dotyczących organów Prokuratury, 256 - organów Milicji Obywatelskiej 1 433 - innych organów. Nadto w wydziale skarg i wniosków Prokuratury Generalnej rozpoznano 460 skarg na działalność organów prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#Sprawozdawca">Intencją wnoszonych na organy prokuratury skarg było przede wszystkim dążenie do uchylenia, bądź zmiany prawomocnych decyzji merytorycznych wydanych w sprawach karnych. Skarg takich było 1 417, a zatem stanowiły one 0,3% liczby wydanych decyzji. Inne czynności prokuratorskie były kwestionowane w 634 przypadkach, a w 54 przypadkach skarżono się na niewłaściwe zachowanie się pracowników Prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#Sprawozdawca">W skargach na inne organy podnoszono zarzuty tendencyjnego lub biurokratycznego załatwiania spraw, odmowy podjęcia interwencji, przewlekłość w załatwianiu spraw, brak reakcji na wnioski o wszczęcie postępowań i in.</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#Sprawozdawca">W celu ułatwienia obywatelom kontaktów z prokuratorem realizowano zasadę przyjmowania interesantów we wszystkich jednostkach organizacyjnych Prokuratury PRL we wszystkie dni pracy w czasie urzędowania oraz podczas dyżurów popołudniowych, jak również podczas pełnienia dyżurów w siedzibach większych zakładów pracy i urzędów gmin. Większość zgłaszających się osób (ponad 50%) zwracała się z prośbą o udzielenie pomocy w załatwieniu istotnych dla nich spraw, nienależących do kompetencji organów Prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#Sprawozdawca">Sekretarz kolegium Najwyższej Izby Kontroli Antoni Konaszyc w swym wystąpieniu podkreślił, że przywrócenie bezpośredniego zwierzchnictwa Sejmu nad NIK wpłynęło na poszerzenie zakresu działania, a równocześnie na zwiększenie ustawowych obowiązków NIK wobec Sejmu. Stworzyło to potrzebę wprowadzenia już w IV kwartale 1980 r. pewnych modyfikacji w organizacji działalności NIK. Głównym celem tych przedsięwzięć było skoncentrowanie badań kontrolnych na działalności centralnych i terenowych organów administracji, a także takie ustalenie planów kontroli, które pozwoliłoby na szersze powiązanie pracy NlK z zapotrzebowaniem Sejmu. W planach tych w szerokim zakresie uwzględniano także zadania wynikające z uchwały VI Plenum KC PZPR adresowanych pod naszym adresem.</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#Sprawozdawca">Działalność Najwyższej Izby Kontroli opierała się na kwartalnych planach kontroli, w których uwzględniano kompleksy spraw dotyczących przede wszystkim problematyki pieniężno-rynkowej, gospodarki rolno-spożywczej, inwestycji i budownictwa, transportu oraz gospodarczego wykorzystania wszystkich czynników produkcji. Uwzględniono także cały kompleks problemów ze sfery pozamaterialnej, a m.in. dotyczących nauki, kultury, oświaty i ochrony zdrowia. W planach kontroli uwzględniano również dezyderaty komisji sejmowych, inspiracje terenowych instancji partyjnych i organów przedstawicielskich oraz organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#Sprawozdawca">W ramach tych tematów i szeregu innych starano się badać te problemy, które wynikały z nadesłanych skarg. Nie wszystkimi oczywiście sprawami wynikającymi z nadesłanych listów można było się zająć. Podejmowane były starania, aby po możliwie wnikliwej analizie skierować je do kompetentnych jednostek - celem podjęcia poruszanych w liście spraw. Zapewniano nadzór nad przebiegiem załatwienia i starano się o konsekwencje w sposobie oceny postępowania odpowiednich jednostek, do których zostały skierowane listy.</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#Sprawozdawca">Wyniki kontroli były realizowane w różnych formach. Oprócz narad pokontrolnych w kontrolowanych jednostkach oraz operatywnego wykorzystania ustaleń kontroli zmierzającego do niezwłocznego likwidowania stwierdzonych nieprawidłowości, główną formą były wystąpienia pokontrolne i informacje zbiorcze. Ogółem w 1980 r. skierowano do jednostek skontrolowanych i zwierzchnich 8.302 wystąpienia oraz sporządzono 629 informacji zawierających wyniki kontroli o zasięgu międzyresortowym, resortowym, bądź regionalnym. Wystąpienia z ważniejszych kontroli oraz informacje zbiorcze były bieżąco przekazywane kierownictwu politycznemu i państwowemu.</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#Sprawozdawca">Wykonując obowiązki ustawowe wobec Sejmu, NIK podjęła na zlecenie Marszałka Sejmu 9 tematów kontroli, którymi zainteresowane były poszczególne komisje sejmowe. Uwagi, ustalenia i wnioski NIK były również referowane w czasie obrad komisji sejmowych. W 1980 r. przedstawiciele zespołów NIK uczestniczyli w 182 posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych, a także na życzenie komisji brali udział w wizytacjach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#Sprawozdawca">Okręgowe Urzędy Kontroli, a od 8.10.1980 r. Delegatury NIK, systematycznie uczestniczyły w posiedzeniach wojewódzkich zespołów poselskich, sesjach rad narodowych oraz w posiedzeniach prezydiów i komisji rad narodowych. Ponadto w 1980 r. jednostki organizacyjne NIK poszerzały i wzbogacały formy współpracy z kontrolą społeczną, a w szczególności udzielały kks-om pomocy i konsultacji w organizowaniu kontroli, w zakresie instruktażu co do form, metod i techniki prowadzenia kontroli oraz sposobu wykorzystywania wyników kontroli.</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#Sprawozdawca">W 1980 r. do Najwyższej Izby Kontroli wpłynęło 19.237 skarg, zażaleń i wniosków obywateli w tym 9.585 anonimowych (w 1979 r. wpłynęły 7.264 skargi). Większość skarg wskazywała na domniemane nadużycia gospodarcze, wykorzystywanie stanowisk do osiągania osobistych korzyści materialnych, niegospodarnego działania i marnotrawstwa mienia społecznego. W sprawach dotyczących naruszenia norm prawnych i zasad współżycia społecznego w związku z budową prywatnych inwestycji wpłynęło do wszystkich jednostek organizacyjnych NIK 3385 informacji wskazujących nazwiska 5759 osób, w tym 3332 osób pełniących stanowiska kierowniczek Z tej liczby Najwyższa Izbą Kontroli zatrzymała do zbadania własnymi siłami 833 sprawy dotyczące 2022 osób, w tym 1155 osób głównie na kierowniczych stanowiskach w administracji państwowej, w administracji gospodarczej oraz pełniących kierownicze funkcje w instancjach partyjnych. Pozostałe informacje rozdzielone zostały do zbadania według właściwości przez inne organy. W tym najwięcej otrzymały Zarządy Dochodów Państwa i Kontroli Finansowej oraz Wydziały Finansowe.</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#Sprawozdawca">Do końca lutego br. podjęto badania w sprawach objętych 2251 informacjami, które dotyczyły 3956 osób, w tym 1552 osób piastujących stanowiska kierownicze.</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#Sprawozdawca">W związku z ustaleniami przeprowadzonych kontroli, które potwierdziły zgłoszone zarzuty:</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#Sprawozdawca">1. wystąpiono o odwołanie ze stanowisk 99 osób oraz zastosowanie innych sankcji służbowych w stosunku do 45 osób;</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#Sprawozdawca">2. skierowano do organów ścigania sprawy dotyczące 88 osób;</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#Sprawozdawca">3. uchylono 38 decyzji dotyczących sprzedaży nieruchomości i mieszkań oraz przydziału i nabycia działek;</u>
          <u xml:id="u-1.64" who="#Sprawozdawca">4. nałożono kary administracyjne na łączną kwotę blisko pół miliona złotych;</u>
          <u xml:id="u-1.65" who="#Sprawozdawca">5. wystąpiono o wyegzekwowanie należności z tytułu:</u>
          <u xml:id="u-1.66" who="#Sprawozdawca">- nabycia działek i doprowadzenia do nich urządzeń technicznych na kwotę 2,2 mln zł, - opodatkowania nieudokumentowanych dochodów wydatkowanych na inwestycje prywatne oraz opłat od nieruchomości na kwotę 17,7 mln zł;</u>
          <u xml:id="u-1.67" who="#Sprawozdawca">6. skierowano zawiadomienia do właściwych komisji kontroli partyjnej w stosunku do 324 osób, w tym 215 na stanowiskach kierowniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.68" who="#Sprawozdawca">Znana sytuacja w kraju powoduje niezmiernie duże zapotrzebowanie na pracę NIK. Wśród zamieszczonych w planie na I półrocze 36 tematów szczegółowych - 18 wynika ze zleceń Marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-1.69" who="#Sprawozdawca">W I półroczu br. kontynuowane będą badania dotyczące naruszania przepisów prawa i nadużywania stanowisk służbowych. NIK będzie kontrolować począwszy od ministerstw poprzez zjednoczenia i przedsiębiorstwa, wybraną problematykę wykonywania zadań społeczno-gospodarczych, zwłaszcza z punktu widzenia poprawy gospodarowania i zaopatrzenia rynku. W związku z trudnościami energetycznymi i surowcowo-materiałowymi zamierza się objąć badaniami gospodarkę paliwowo-energetyczną oraz gospodarkę surowcami wtórnymi, odpadowymi i lokalnymi w przemyśle kluczowym i drobnym.</u>
          <u xml:id="u-1.70" who="#Sprawozdawca">W rolnictwie i gospodarce żywnościowej podjęte będą badania w zakresie rozwoju produkcji zbóż oraz prawidłowości gospodarowania zasobami zbożowymi pochodzącymi z produkcji krajowej i z importu. Skontrolowana zostanie także realizacja programu gospodarki wodnej w rolnictwie oraz celowość nakładów inwestycyjnych na budownictwo inwentarskie w uspołecznionym rolnictwie. W tej dziedzinie planuje się skontrolowanie prawidłowości i efektywności kredytowania spółdzielni produkcyjnych oraz wykorzystania zasobów leśnych niestanowiących własności państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.71" who="#Sprawozdawca">W zakresie inwestycji i budownictwa szczególna uwaga zostanie skoncentrowana na realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego oraz na wykorzystaniu potencjału w zakresie uzbrajania terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Zbadana zostanie także gospodarka terenami budowlanymi na wsi oraz w miastach i osiedlach. Przewiduje się skontrolowanie efektywności wybranych inwestycji podjętych i zakończonych w latach 1971-1980 oraz kontrolę zabezpieczenia inwestycji wstrzymanych decyzjami rządu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagospodarowanie maszyn, urządzeń, materiałów i konstrukcji.</u>
          <u xml:id="u-1.72" who="#Sprawozdawca">W dziedzinie handlu zagranicznego i gospodarki morskiej przewidziano szereg kontroli, m.in. dotyczących importu (a także eksportu) wyrobów przemysłu spożywczego i produktów rolnictwa. Planuje się też skontrolowanie realizacji eksportu kompletnych obiektów przemysłowych i usług oraz wykonywania przez zainteresowanych kontrahentów zadań dotyczących obrotów handlowych drogą morską.</u>
          <u xml:id="u-1.73" who="#Sprawozdawca">W problematyce transportu zaplanowane zostały kontrole dotyczące funkcjonowania transportu kolejowego w przewozach pasażerskich, działalności Przedsiębiorstwa Przewozów Samochodowych „Pekaes” oraz wykonywania zadań inwestycyjnych związanych z modernizacją, remontami i konserwacją mostów na drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.74" who="#Sprawozdawca">W sferze zagadnień społecznych podjęte będą kontrole dotyczące ochrony i kształtowania środowiska naturalnego oraz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy w wybranych działach gospodarki narodowej. Przewiduje się także zbadanie problematyki wyposażenia laboratoriów badawczych w aparaturę naukowo-badawczą w zapleczu naukowo-badawczym i jej wykorzystanie z uwzględnieniem produkcji, eksportu i importu tej aparatury. NIK planuje też podjąć szereg kontroli z dziedziny oświaty i wychowania oraz kultury i sztuki.</u>
          <u xml:id="u-1.75" who="#Sprawozdawca">Ponadto w toku wszystkich badań kontrolnych będzie następować sprawdzenie stopnia realizacji wniosków z poprzednich kontroli, dotyczących usprawniania działalności skontrolowanych dziedzin gospodarki i administracji, a także sprawy wynikające z listów obywateli. Badając każdy temat stara się zwracać szczególną uwagę na występujące w gospodarce narodowej rezerwy. W obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej sprawa efektywnego działania staje się nakazem chwili.</u>
          <u xml:id="u-1.76" who="#Sprawozdawca">Kierownictwo NIK nadaje jej taki kierunek pracy, by uczestniczyć w dostarczaniu obiektywnych, możliwie dokładnie przygotowanych informacji, które mogłyby być wykorzystywane na każdym szczeblu zarządzania.</u>
          <u xml:id="u-1.77" who="#Sprawozdawca">Zastępca Prokuratora Generalnego PRL Kazimierz Kukawka wskazał na statystyczno-formalne i syntetyczne ujęcie zagadnień w przedłożonej posłom informacji. Mówca podkreślił, że działalność prokuratury w stosunku do skarg obywateli nie ogranicza się wyłącznie do litery prawa. Organ prokuratorski otrzymujący skargę od obywatela musi w każdym przypadku wnikliwie zapoznać się z nią, rozważyć czy przekazać ją do właściwego organu, czy też podjąć ze swej strony działania dla ochrony praw obywatela. W potocznym rozumieniu skargą jest domaganie się pomocy przez obywatela, który czuje się pokrzywdzony. Liczba takich spraw sięga kilkuset tysięcy rocznie, olbrzymie ilości wpływają do prokuratur terenowych. Są to skargi na działalność organów administracji państwowej, na rozstrzygnięcia przez nie podejmowane, a także na działalność organów administracji gospodarczej. Nie we wszystkich przypadkach prokuratura może ingerować bezpośrednio. Byłoby np. absurdem domaganie się uczestniczenia jej w każdym postępowaniu administracyjnym. Każde jednak wystąpienie obywatela jest przedmiotem wnikliwej analizy prokuratorskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.78" who="#Sprawozdawca">Dostarczona posłom informacja pisemna wskazuje w jakich przypadkach najczęściej działają prokuratorzy. Mówca podkreślił, że wśród tych działań najbardziej skuteczne są wystąpienia uogólniające, w których prokuratura wskazuje, że określone organy państwowe dopuszczaj ą się nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-1.79" who="#Sprawozdawca">Mówca przypomniał stosowaną w poprzednich latach praktykę badania spraw załatwianych przez administrację z urzędu. Nie czekano - jak dzisiaj - na sygnały od obywateli, ale podejmowano analizę konkretnych akt. Niektórzy teoretycy prawa uważali to za bezprawie, stojąc na stanowisku dopuszczalności działania prokuratury jedynie na sygnał. Mówca nie podzielił tego poglądu, jednakże obecnie praktyka taka bywa rzadko stosowana, gdyż jest niezmiernie pracochłonna, a przy tym nie zawsze pozwala na ujawnienie wadliwego działania administracji.</u>
          <u xml:id="u-1.80" who="#Sprawozdawca">Błędy w działaniu administracji występują najczęściej w sprawach z zakresu rolnictwa, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, w sprawach o wykroczenia, w zakresie przestrzegania przepisów ustawodawstwa przeciwalkoholowego. Działalność prokuratorów w tych dziedzinach jest bardzo trudna. Jak wiadomo, prawo administracyjne charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem i skomplikowaniem, jest zbyt mało prokuratorów znających się na prawie administracyjnym, poza tym kadry prokuratorskie są zbyt szczupłe w stosunku do podejmowanych zadań.</u>
          <u xml:id="u-1.81" who="#Sprawozdawca">Gdy wymaga tego interes praworządności i potrzeby ochrony praw obywateli, prokuratorzy mogą uczestniczyć w postępowaniu cywilnym. Jest wiele żądań ze strony obywateli o włączenie się prokuratury do toczącego się w ich sprawach postępowania cywilnego, z reguły w takich przypadkach, gdy - zdaniem jednej ze stron - sąd przewleka postępowanie z korzyścią dla strony przeciwnej. Tego rodzaju sprawy w zasadzie nie są podejmowane, chyba że chodzi o osoby wymagające pomocy ze względu na wiek, właściwości psychiczne lub inne przesłanki uzasadniające. W związku z tymi sprawami oraz ze sprawami ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych jest dużo skarg i żądań założenia rewizji nadzwyczajnej. Skuteczność rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego w sprawach z dziedziny pracy i ubezpieczeń społecznych jest znaczna. W orzecznictwie sądów pracy i ubezpieczeń społecznych występuje łatwość przychylania się sądów do opinii biegłych bez analizowania tej opinii. Prowadzi to nieraz do wyrządzania krzywdy obywatelom.</u>
          <u xml:id="u-1.82" who="#Sprawozdawca">Organy prokuratorskie otrzymują ponadto wiele pism od obywateli na temat działalności organów państwowych. Sporo jest skarg na czynności organów dochodzeniowo-śledczych, na orzeczenia organów prokuratorskich i żądań rewizji w sprawach karnych.</u>
          <u xml:id="u-1.83" who="#Sprawozdawca">Nawiązując do wystąpienia przedstawiciela Najwyższej Izby Kontroli, mówca przedstawił następnie zagadnienia związane z tzw. sprawami rozliczeniowymi, tj. ze ściganiem osób zajmujących wysokie stanowiska państwowe, a podejrzanych o popełnienie przestępstw. W roku 1980 sporządzono 1008 aktów oskarżenia przeciw sprawcom zaboru mienia o wartości ponad 200 tys. złotych, które objęły łącznie 3.364 osoby. W tym roku jest dotychczas 622 takich spraw. Wśród spraw zakończonych i będących w toku jest m.in. osądzona już sprawa byłego dyrektora CHZ „Minex”, pracowników „Bumar” z Elbląga, którzy nielegalnie przydzielili znaczną ilość importowanych maszyn rolniczych za 4 domki letniskowe zbudowane przez spółdzielnię kółek rolniczych, wiceprezydenta miasta i kierownika wydziału spraw lokalowych w Chorzowie, którzy wzięli łapówki, byłego ministra budownictwa, prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji, dwóch ministrów górnictwa, wojewody leszczyńskiego, wicedyrektora gabinetu przewodniczącego Komisji Planowania oraz osób z kierownictwa „Społem”. W sprawach będących w toku prokuratura opiera się na materiałach kontroli, nie może jednak przesądzać winy, o której orzec może dopiero sąd.</u>
          <u xml:id="u-1.84" who="#komentarz">(Dyskusja)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełWitoldZakrzewski">Jaka część kadry zajmuje się zadaniami z zakresu prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełStefanStyranowski">Czy skargi i wnioski w sprawach o nadużycia zaczęły wpływać do NIK dopiero po sierpniu, czy też wpływały także wcześniej? Czy były przedtem skargi, które umożliwiały wszczęcie postępowania?</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełStefanStyranowski">W tekście informacji mowa jest o nieprawidłowym wykorzystywaniu funduszu NFOZ. O jakie wydatki tu chodzi, czy były to np. prezenty?</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełStefanStyranowski">Na odbytym w ubiegłą sobotę spotkaniu posłów ziemi olsztyńskiej z członkami „Solidarności” poruszano m.in. sprawę przerwania przez NIK kontroli w Warmińskiej Fabryce Maszyn Rolniczych, gdzie rzekomo popełniono kilkunastomilionowe nadużycia, zanim do końca wyjaśniono zasadność tego zarzutu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełStefanStyranowski">Co jest przyczyną małej skuteczności rozmów ostrzegawczych, prowadzonych przez prokuratorów (tylko 35% ogółu rozmów)? Jak duża część rewizji nadzwyczajnych Prokuratora Generalnego została przyjęta przez Sąd Najwyższy?</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełStefanStyranowski">Opinia publiczna bardzo często uważa, że areszt tymczasowy stosowany jest zbyt często. Proszę o wyjaśnienie, czy opinia ta jest zasadna czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełStefanStyranowski">W tajnym dokumencie Prokuratury Generalnej - który przestał być tajny - przedstawiono fakty wielokrotnego, tymczasowego aresztowania na kolejne 40 czy 48 godzin przy formalnym zachowaniu kilkugodzinnej przerwy. Czy Prokuratura Generalna uważa taką praktykę za prawidłową?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełStanisławMaciejewski">Przedstawione informacje wskazują na duże rozmiary społecznego zła. Możliwości kontroli NIK ograniczone są jednak na skutek niewielkiej liczby etatów w okręgowych urzędach i delegaturach NIK, np. w Gorzowie Wlkp. Czy nie byłoby potrzebne zwiększenie liczby etatów?</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełStanisławMaciejewski">Są zarzuty, że licencja „Massey-Ferguson” to wyrzucone pieniądze. Czy NIK zajmował się tą sprawą, która bardzo bulwersuje społeczeństwo?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełStanisławMaciejewski">Wyrok w procesie K. Tyrańskiego wywołał liczne zastrzeżenia, że orzeczona została kara zbyt niska w stosunku do rozmiarów przestępstwa. Na czym polegały okoliczności łagodzące?</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełStanisławMaciejewski">Czy Prokuratura Generalna interesuje się sygnałami prasowymi, jakoby w niektórych prokuraturach rejonowych umarzano postępowanie w sprawach, gdzie zdaniem dziennikarza popełniono przestępstwo? Czy sprawy takie badane są w trybie nadzoru?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełBolesławKapitan">Jak w świetle nadchodzących skarg prokuratura ocenia skuteczność swej funkcji kontrolnej w zakresie przestrzegania prawa? Wiadomo, że w ostatnim czasie prawo było często naruszane.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełBolesławKapitan">Jaki był w poprzednim okresie stosunek rządu do sygnałów NIK wskazujących na różne nieprawidłowości? Czy przed rokiem 1980 wpływały sygnały o przestępstwach popełnionych w związku z budową willi, domków jednorodzinnych itd. i w jaki sposób prokuratura i NIK reagowały na te sygnały? Chyba problem nie zaczął się dopiero po sierpniu, czy więc ktoś hamował postępowanie kontrolne?</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełBolesławKapitan">Komisja Skarg i Wniosków zamierza interesować się przede wszystkim mechanizmem rozpoznawania skarg i wniosków obywateli przez poszczególne organy. Jak wygląda to w przypadku NIK i organów prokuratury? Jaki jest obecnie stosunek do anonimów, czy liczba anonimów wzrasta, czy maleje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełFranciszekDąbal">Co zamierza uczynić Prokuratura Generalna aby przyspieszyć postępowanie karne w sprawach szczególnie niepokojących społeczeństwo? Czy NIK współpracuje z innymi organami kontrolnymi funkcjonującymi w ramach poszczególnych resortów i instytucji? Czy i w jakim stopniu kontrolowana jest realizacja wniosków i wystąpień pokontrolnych? Czy opracowuje się głębsze analizy w jaki sposób zlikwidować przyczyny wykrywanych obecnie nadużyć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Skargi wpływają obecnie do bardzo wielu organów: prokuratury, NIK, URN, komisji sejmowych i wielu innych. Czym ten stan rzeczy jest uwarunkowany i co zrobić, aby go zmienić, aby nie było więcej tak drastycznych nadużyć? Co robić, aby wśród paragrafów dostrzec piszących skargę?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Według informacji, do NIK wpłynęło około 3 tys. skarg w sprawach budowlanych i gospodarki mieszkaniowej. Jaka część zarzutów została potwierdzona? Czy prokuratura i NIK badały realizację inwestycji prowadzonych za granicą, a także sposób werbunku ludzi zatrudnianych na tych budowach? Czy zdarza się, że prokuratura otrzymuje polecenia wyłączenia się z jakiejś sprawy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełEdwardWiśniewski">W związku z badaniem przez prokuraturę aktów prawnych w trybie nadzoru, w ubiegłym roku 14% spośród nich zostało uchylonych. Czy w ocenie Prokuratury Generalnej jest to dużo? Jak kształtował się ten odsetek w latach ubiegłych? Z przedstawionego materiału wynika, że bardzo duża liczba skarg kierowanych jest na działalność organów prokuratury i MO. Czym to wytłumaczyć? Czy dowodzi to naruszania przepisów prawa przez te organy, czy też może sygnalizuje potrzebę zmiany owych przepisów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Sprawozdawca">Sekretarz kolegium NIK Antoni Konaszyc wyjaśnił m.in., że skargi i wnioski wpływały do NIK również w latach ubiegłych, choć w r. 1980 nadesłano ich znacznie więcej niż poprzednio (w r. 1979–7 tys., w r. 1980–19 tys.). Chodzi jednak o to, że podstawą działania NIK tak obecnie jak i w poprzednim usytuowaniu organizacyjnym, nie są w pierwszej kolejności listy obywateli. Z listów wybiera się tematy najważniejsze z punktu widzenia sytuacji społeczno-gospodarczej kraju. Izba stara się pracować jak najrzetelniej i najobiektywniej. Wysokie jest morale kadry: w ciągu 30 lat nie było przypadku naruszenia prawa przez pracownika Izby. Przyjęto jako zasadę, że każde wkroczenie ekipy kontrolerów NIK do jednostki gospodarczej odbywa się w kontakcie z organizacjami politycznymi i społecznymi, co ułatwia załatwienie sprawy do końca. Dąży się do realizowania wszystkich ustaleń pokontrolnych możliwie od razu, zwłaszcza gdy chodzi o sprawy, o których może samodzielnie zdecydować kierownik danej jednostki. NIK realizuje przede wszystkim kontrole, kompleksowe, przekroje pewnych zagadnień w skali całego kraju, np. gospodarka paliwowo-energetyczna - wybrane przedsiębiorstwa, zjednoczenia i ministerstwa. W ten sposób można dojść do wniosków najbardziej ogólnych.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#Sprawozdawca">W likwidacji nieprawidłowości NIK nie napotykał przeszkód, choć zdarzało się, że odpowiedzi z ministerstw były formalne. Na kontrole sprawdzające realizację wniosków pokontrolnych NIK przeznacza 15% swego czasu w skali roku. Konsekwentność postępowania dotyczy zwłaszcza ustaleń pokontrolnych, przyjętych wspólnie przez przedstawiciela NIK i kierownika danej jednostki. W ub. roku kontrolowano w ten sposób m.in. wykonanie wniosków z 1978 r. w sprawie inwestycji melioracyjnych i efektów wykorzystania zmeliorowanych użytków. Okazało się, że wnioski te zostały zignorowane, bowiem odpowiedzialny za to departament nawet nie nadał sprawie biegu. Izba przedstawiła sprawę premierowi z odpowiednimi wnioskami personalnymi.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#Sprawozdawca">Nieprawidłowości w gospodarce ZOZ-ów miały różny charakter, polegały one na niegospodarności lub też na wydatkowaniu pieniędzy niezgodnym z przewidywanymi celami, w tym także prezenty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">Czy odnosi się to także do środków NFOZ?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Również.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Czy zatrudnienie w NIK nie jest zbyt małe? Jesteśmy zdania, że problem nie leży w zwiększaniu aparatu. Obecnie istnieje inny układ pracy. Ustawa z 1976 r. spychała kontrolę państwową w dół, na rzecz kontroli przedsiębiorstw. Obecna ustawa akcentuje potrzebę kontroli naczelnych i terenowych organów administracji państwowej, która obejmuje także działalność kontroli funkcjonalnej w ramach poszczególnych resortów i branż. W ten sposób NIK sprawuje funkcję profilaktyczną. Mówca dodał, że w wyniku przyjęcia nowej ustawy NIK otrzymała 200 etatów, które przeznaczono głównie dla delegatur.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Sprawą zakupu licencji na ciągnik „Massey-Fergusson” NIK nie zajmowała się do tej pory; analizowano tylko ogólnie kwestię efektywności licencji, wyniki prezes NIK przedstawił na posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Do sierpnia ub. roku NIK nie otrzymywała sygnałów n.t. budowy willi i domków w sposób sprzeczny z prawem.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">NIK zwiększa współdziałanie z kontrolą społeczną. Bardzo mocno rozwija współpracę z organami resortowej kontroli i rewizji, m.in. przez podejmowanie wspólnych kontroli kierunkowych, przewidzianych we wcześniejszych planach, a także przez zapraszanie do wspólnego kontrolowania. Na poziomie centrali i delegatur odbywają się co kwartał spotkania z kierownictwami innych organów kontrolnych w celu uzgodnienia planów pracy. Wykorzystując tu kompetencje przewidziane przez ustawę NIK szanuję równocześnie samodzielność innych organów kontrolnych, które powinny służyć przede wszystkim swoim zwierzchnikom.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Skargi i zarzuty w sprawach mieszkaniowych potwierdzają się w ok. 50%.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Poza jednorazowym wypadkiem w r. 1974 (Libia), NIK nie kontrolowała inwestycji realizowanych za granicą. W wymienionym wypadku kontrolę wywołał konkretny zarzut, który dużej części został potwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#SekretarzkolegiumNIKAntoniKonaszyc">Nie ma obecnie żadnych barier dla działalności NIK, przeciwnie, jest coraz więcej sojuszników, którzy starają się pomagać Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">8% kadry zajmuje się zadaniami związanymi z prokuratorską kontrolą przestrzegania prawa, głównie w prokuraturach wojewódzkich i niektórych rejonowych, niestety nie we wszystkich. Mówca zwrócił uwagę, że w latach 1975–79 prokuraturze odebrano 320 etatów.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Za podstawową przyczynę małej skuteczności rozmów ostrzegawczych prowadzonych przez prokuratorów, mówca uznał prowadzenie takich rozmów często w sytuacjach, gdy właściwie z góry wiadomo, że rozmowa przyniesie nikły rezultat, ale nie chce się porzucać choćby najmniejszej szansy. Bywa np., że podejmuje się rozmowy z alkoholikami znęcającymi się nad swymi rodzinami, licząc na to, że może obejdzie się bez zastosowania środków karnych.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Sąd Najwyższy rozpoznał w ub. roku 190 rewizji nadzwyczajnych w sprawach karnych z inicjatywy Prokuratora Generalnego, z czego 141 zostało uwzględnionych (w tym wszystkie rewizje na korzyść oskarżonego oraz 70% liczby rewizji na niekorzyść oskarżonego).</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">W sprawie nadmiernie częstego stosowania aresztu tymczasowego opinia publiczna nie jest wcale jednolita. W czasie spotkań w zakładach pracy wyrażane są poglądy, że należy aresztować nierobów, spekulantów, tych którzy żyją na koszt innych itd. Prokuratura chciałaby zmniejszyć liczbę przypadków tymczasowego aresztu, ale w obecnej sytuacji - przy dużej liczbie przestępstw - nie jest to proste. Areszt pełni nie tylko określone funkcje procesowe, o których mówi kodeks postępowania karnego - stanowi on także wyraz reakcji organu państwa na fakt popełnienia przestępstwa. Obecnie 15% osadzonych w zakładach karnych, to osoby tymczasowo aresztowane; jest to odsetek mniejszy niż w szeregu innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">W procesie K. Tyrańskiego prokurator żądał wyroku 25 lat pozbawienia wolności, to znaczy najwyższego wymiaru kary przewidzianego za to przestępstwo. Wynika stąd, że prokurator nie dostrzegł żadnych okoliczności łagodzących. Sąd jednak uznał, że okoliczności takie istnieją, m.in. w postaci ujawnienia przez oskarżonego w śledztwie wielu okoliczności, które wcześniej nie były znane.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Mówca zapewnił, że prokuratura szczegółowo zajmuje się sygnałami prasowymi, tym bardziej wtedy, gdy prasa przedstawia przypadek umorzenia postępowania mimo istnienia - zdaniem dziennikarza - materiału obciążającego. Mówca ocenił, że efektywność prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa w świetle otrzymywanych skarg i wniosków nie może w pełni zadowalać. Będzie ona obecnie większa w związku z powołaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uprzednio prokurator mógł zaskarżyć decyzję tylko do organu wyższego szczebla w ramach odpowiedniego pionu administracji. Obecnie może on ją zaskarżyć do NSA, który ma prawo uznać decyzję za nielegalną. Obecnie organy administracji o wiele bardziej odczuwają konieczność przestrzegania prawa.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Przed sierpniem 80 r. nie było skarg wskazujących na naruszanie przepisów prawa przez prominentów. By działać, prokurator musi mieć uwiarygodnione doniesienie o przestępstwie. Z faktem budowy czy posiadania willi nie można od razu kojarzyć naruszenia prawa. Dlatego też sprawy tego rodzaju są trudne i mogą opierać się w zasadzie dopiero na ustaleniach kontroli resortowej lub NIK.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Organizacja rozpatrywania skarg i wniosków w prokuraturze wygląda w ten sposób, że w Prokuraturze Generalnej istnieje odrębny wydział skarg i wniosków, bezpośrednio podległy Prokuratorowi Generalnemu PRL, w prokuraturach wojewódzkich są odrębni prokuratorzy, którzy prowadzą te sprawy.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Co zrobić aby przyspieszyć postępowanie w sprawach najbardziej ważnych dla społeczeństwa? Niektóre sprawy Prokuratura Generalna przejęła do bezpośredniego rozpoznania, kierując do nich najbardziej doświadczonych pracowników. Część spraw prowadzić będzie Prokuratura Stołeczna. Prokuratura czyni wszystko, aby przyspieszyć postępowanie, lecz jest to niezwykle trudne, gdyż wszystkie ustalenia muszą być w pełni udokumentowane i sąd to będzie musiał sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Prokuratura analizuje realizację wniosków kierowanych do innych organizacji i instytucji w wyniku tzw. rekontroli. Często stopień wykonania ustaleń kontroli bywa nikły, zdarza się nawet, że trzeba sięgać po środki karne.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Prokuratura nie badała inwestycji realizowanych za granicą. Przy tej okazji mówca przypomniał, że prokuratura może zajmować się tylko kontrolą legalności, a nie celowością, czy też efektywnością gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Nie ma aktualnie żadnych barier, żadnych przeszkód uniemożliwiających pracę prokuratury, poza ograniczeniami wynikającymi z niewystarczającej liczby pracowników. Natomiast poprzednio bywały przeszkody, m.in. w postaci fałszowania sprawozdań z wykonania zadań społeczno-gospodarczych. Była też określona atmosfera i w terenie prokuratorzy łatwo ulegali tego rodzaju argumentom, że np. jeśli poda się prawdę o niewykonaniu planu budownictwa mieszkaniowego, to w kolejnym roku zmniejszone zostaną środki na ten cel. Prokuratura Generalna niekiedy ingerowała w te sprawy.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">W odpowiedzi na pytanie o skargi kierowane na działalność prokuratury i MO mówca stwierdził, że w r. 1980 na 2076 skarg 345 (16,6%) zostało uznanych za zasadne, winni zostali ukarani. Są to wypadki stosunkowo rzadkie, dąży się do tego, aby ich nie było w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Intencja listu Prokuratora Generalnego do prokuratorów wojewódzkich z października ub. roku była taka, aby wyrazić dezaprobatę dla opisywanych w nim faktów, kiedy to osoba tymczasowo aresztowana po upływie 48 godzin i po krótkiej przerwie bywała aresztowana ponownie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">Komisja powinna wyrazić swe uznanie i akceptację dla tego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełSzczepanStyranowski">Jakie jest stanowisko Prokuratury Generalnej w sprawie artykułu zamieszczonego na łamach Gazety Krakowskiej przez sędziego Wróbla?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Ostatnio panuje moda na zwalczanie alkoholizmu. Widzimy w nim wiele zła. W przeszłości niejednokrotnie argumentowano, że organy ścigania pozostawiają i nie likwidują część melin z uwagi na to, że stanowią one swoiste „oko i ucho” w środowisku przestępczym. Czy ta motywacja uległa zmianie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Sędzia Wróbel poruszył kwestię odpowiedzialności karnej byłego premiera Piotra Jaroszewicza na podstawie dokumentu sporządzonego przez Centralną Komisję Kontroli Partyjnej, stwierdzając, że premier dopuścił się przestępstw, które są domeną organów ścigania. Piotra Jaroszewicza można by pociągnąć do odpowiedzialności, gdyby założyć, że odpowiada on za sabotaż gospodarczy. Do tego jednak - jak wiadomo - należałoby udowodnić celowe działanie. Rozwiązaniem w tym przypadku byłoby powołanie Trybunału Stanu wyposażonego w określone kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#ZastępcaProkuratoraGeneralnegoKazimierzKukawka">Oficjalnie Prokuraturze Generalnej nie są znane tego typu motywy jakie przedstawił poseł Z. Wydrzyński (choć powszechnie wiadomo, że wszystkie policje na świecie muszą posiadać specjalne sposoby i metody penetracji środowiska przestępczego). Obecnie znacznie zintensyfikowano akcje przeciwko nielegalnym melinom. W 1980 roku zlikwidowano ich ok. 4 tys., natomiast w tym roku w ciągu jednego dnia 60.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">Wypowiedź prokuratora K. Kukawki potwierdza, że Sejm powinien powołać Trybunał Stanu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełWitoldZakrzewski">Chciałbym zaznaczyć, że wychodzimy daleko poza sferę kompetencji naszej Komisji. W odniesieniu do omawianej sprawy mam wiele wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">Jako poseł reprezentujący Stronnictwo Demokratyczne podkreślam, że należy powołać instytucję, która mogłaby rozliczać krąg osób odpowiedzialnych za decyzje na najwyższym szczeblu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełWitoldZakrzewski">W trakcie dyskusji nad Trybunałem Stanu, wiele rzeczy nie zostało dopowiedzianych do końca. W okresie II Rzeczypospolitej Trybunał Stanu był instytucją powołaną do badania, czy nie jest naruszana konstytucja i obowiązujące ustawy. Represje sprowadzały się do pozbawienia prawa pełnienia urzędu, tak więc nie było to takie postępowanie karne, o jakim mówi się w SD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełKazimierzStachura">Na podstawie licznych spotkań jakie odbyłem z wyborcami w ostatnim okresie, stwierdzam, że ludzie czują się pokrzywdzeni, wyrażają żal, że licznie przedstawiciele najwyższych władz bezkarnie łamali prawo, podejmowali błędne decyzje. Czy w tej sytuacji nie należałoby publicznie, w formie wypowiedzi oficjalnej dać wyraz tym opiniom, jakie przedstawił nam dzisiaj zastępca Prokuratora Generalnego? Chodzi o to, że ludzie zgłaszają wiele wątpliwości, np. że NPSG uchwalany był jako ustawa, a następnie jednoosobową decyzją byłego premiera był zmieniany. Czy nie następowało tu naruszenie prawa?</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełKazimierzStachura">W wypowiedzi przedstawiciela NIK zabrzmiała fałszywa nuta, chodzi mi o ten moment, który poświęcony był warunkom pracy NIK kiedy instytucja ta znajdowała się w zakresie kompetencji premiera. Wiemy, że prace NIK były wtedy krępowane, dotyczy to m.in. kontroli przeprowadzanych w Komitecie ds. Radia i Telewizji. Uważam, że obecnie trzeba mówić o tych sprawach do końca i szczerze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Chciałbym powrócić do meritum naszej dzisiejszej dyskusji i podjąć problematykę NIK oraz Prokuratury. Pierwsza z tych instytucji posiada dawne tradycje. Odbudowując ją po wojnie kierowano się zasadami demokratycznymi. Były różne okresy w historii NIK. Nie zawsze miała warunki, by należycie wywiązywać się z zakładanych zadań, lecz powszechne było przekonanie o rzetelności jej pracy. Obecnie na 30 tematów, aż 18 zleconych jest przez Sejm. Oznacza to daleko idące powiązanie tej instytucji z parlamentem. Chciałbym jednak zgłosić parę wątpliwości. Dopóki istniało 17 województw, przy każdym istniała delegatura NIK. Po reformie odległość pomiędzy centralą a województwami wydłużyła się i nastręcza to obecnie wiele trudności. A przecież czeka nas obecnie coraz więcej zadań realizowanych w systemie zdecentralizowanym. Wiele trudnych problemów jest zwłaszcza w nowych województwach, które dysponują niedoświadczoną kadrą. Dlatego też należałoby rozważyć kwestię poszerzenia aparatu NIK. Należy to robić ostrożnie, by nie powołać do tej ważnej pracy nieodpowiednich ludzi.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Do naszej Komisji napływa wiele szczegółowych spraw. Posłużę się przykładem przemysłowego instytutu Motoryzacji w Warszawie, którego kierownictwo zostało oskarżone o nadużycia gospodarcze i niegospodarność. Dziennie wpływa do Sejmu ok. 160 skarg i wniosków. Nie mamy odpowiedniego aparatu, by skargi te merytorycznie zbadać, czy są one zasadne. NIK posiada odpowiednie biuro skarg i wniosków zajmujące się analogicznymi sprawami. Chciałbym mieć możliwość zwracania się do NIK i uzyskiwania w krótkim czasie konkretnej odpowiedni na zadane pytanie, z pominięciem całej machiny urzędowej. Chodzi o szybką i rzetelną informację. Chciałbym nawiązać podobną współpracę także z aparatem prokuratorskim. Jest wiele spraw bardzo trudnych. Spotykany się też z kwestionowaniem legalności postępowania aparatu ścigania. Dlatego też chciałbym uzyskiwać informację na konkretne tematy u odpowiedzialnego za dany odcinek urzędnika Prokuratury Generalnej.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Aparat Prokuratury charakteryzuje się pewną dwoistością - ściga obywateli i ma zarazem chronić ich prawa. Wydaje się, że słusznie widzimy rolę prokuratury szerzej, nie sprowadzając jej jedynie do roli oskarżyciela. Jako komisja rozważająca problemy praworządności funkcjonowania aparatu państwowego, musimy być zaniepokojeni faktem, że w prokuraturze zaledwie margines działalności jest poświęcony kontroli przestrzegania prawa (8–9% aparatu). W dodatku w tych i tak ciężkich warunkach dokonuje się redukcji 321 etatów. Trzeba przypomnieć, że w prokuraturach rejonowych niejednokrotnie nie ma żadnego prokuratora, który by ze względu na biegłość w dziedzin i prawa administracyjnego mógł specjalizować się w zakresie prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa. Zjawisko to sygnalizowane jest w rozmaitych wystąpieniach obywateli. Skoro prokuratura jest gwarantem praworządności - zgodnie z doktryną konstytucjonalizmu socjalistycznego, to musi mieć możliwość wypełnienia tej roli. W prokuraturze brak ludzi, podczas gdy wielu młodych prawników nie może znaleźć pracy. Sytuacja ta nie jest przejawem oszczędności, lecz świadczy o marnotrawstwie. Jeśli chcemy wyeliminować zjawisko ogromnego wzrostu liczby skarg, w tym zwłaszcza wielu skarg zasadnych, to oczywiście należy zlikwidować ich przyczyny. Konieczne jest jednak także spowodowanie wzrostu zaufania obywateli do organów państwowych, do tego, że będą one poważnie traktowały zainteresowanych. Wydaje się niezbędne wydzielenie etatów dla prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa. Obywatele powinni odczuwać, że przychodzą do prokuratury po to, by domagać się poszanowania praw, że występują wtedy w zupełnie innej roli, aniżeli ten, kto przybywa tam uczestnicząc w postępowaniu karnym. Wymaga to organizacyjnego wyodrębnienia prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa w systemie ogniw prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">W dalszym ciągu swego wystąpienia mówca podkreślił, że jeśli skargi jakie otrzymuje prokuratura powtarzają się, wówczas zasadne jest przekonanie o powzięciu przez prokuratora wiadomości o naruszeniu prawa w całym obszarze spraw, lub w określonej części przepisów i przeprowadzenia kompleksowej kontroli przestrzegania prawa w danej dziedzinie. Należy powrócić do pozytywnych doświadczeń w tym zakresie, jakie zebrano w pierwszej połowie lat 60-tych.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Poseł Stanisław Maciejewski (ZSL) podzielił pogląd posła W. Zakrzewskiego, że Komisja nie jest w stanie bezpośrednio rozpatrywać skarg i że NIK i prokuratura powinny zaktywizować swoje działania w nowych województwach.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Niezbędne jest, by prasa szeroko informowała o posiedzeniu Komisji, należy pisać o tym, o czym ludzie i tak wiedzą. Chodzi o to, by wyraźnie podkreślić, że Komisja zaniepokojona jest licznymi nadużyciami i potępia je, że domaga się ujawnienia i ukarania tych, którzy nie są w stanie odróżnić swego majątku osobistego od mienia społecznego. Wymaga rozważenia zagadnienie dowolności w interpretowaniu prawa. Zdaniem opinii publicznej fakt, że wiele nadużyć „uchodzi na sucho”, świadczy o pobłażliwości w interpretowaniu tych zjawisk i odpowiednich przepisów. Należy poinformować społeczeństwo, że Komisja pozytywnie oceniając pracę NIK i prokuratury, zachęcała te organy do zdecydowanego działania.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">W zakończeniu swego wystąpienia mówca wyraził przekonanie o konieczności przyspieszenia starań w zakresie udostępniania Komisji odpowiednich pomieszczeń i pracowników. Sprawy, które do Komisji trafiają, nie mogą być jedynie mechanicznie przesuwane do NIK lub prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Przewodniczący Komisji poseł Witold Zakrzewski (bezp.) poinformował, że w wyniku jego starań, następuje zwiększenie personelu biura skarg i wniosków Kancelarii Sejmu i pewna poprawa możliwości działania Komisji. Rezultaty te nie odpowiadają jednak potrzebom i stanowią rozwiązanie przejściowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełKazimieraPlezia">Rozpatrywane informacje są źródłem smutnych wniosków. Liczba wystąpień obywateli kierowanych do NIK i prokuratury jest bardzo duża. U podłoża tej fali skarg i wniosków leżą poważne błędy w zarządzaniu i lekceważenie obowiązków przez pracowników administracji oraz pracowników tych organów, które powołane są po to, by prawo znaczyło prawo, a obowiązek - obowiązek. Trudno powiedzieć, co jest przyczyną tego stanu rzeczy. Wiąże się to zapewne z niewypełnieniem obowiązków przez obywateli, przez nas wszystkich. Źródłem tego stanu rzeczy jest w społecznym odczuciu nie egzekwowanie odpowiedzialności. Kryzys zaufania obywateli do władzy i władzy do obywateli jest głębszy niż kryzys gospodarczy. Komisja Skarg i Wniosków została powołana w związku z zapotrzebowaniem społecznym. Każdego dnia poszukujemy sposobu przeciwstawienia się lawinie skarg, które wpływają do Komisji oraz do poszczególnych posłów. Posłanka stwierdziła, że nie może jeszcze udzielić odpowiedzi na otrzymane od jednego z wyborców pytanie o efekty swej pracy w Komisji Skarg i Wniosków. Efektów tych dotąd nie widać. Wyraziła jednocześnie zaniepokojenie z powodu zbyt powolnego reagowania na zło, które powoduje skargi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełKazimieraPlezia">W informacji przedłożonej przez Prokuraturę Generalną stwierdzono, że zbadano tam 347 spraw z zakresu administracji i wniesiono 80 wystąpień z tym związanych. Wydaje się, iż wystąpień tych winno być znacznie więcej i że Generalna Prokuratura była chyba nie po to, by reagować. Należy znacznie rozszerzyć informację o działaniach Generalnej Prokuratury, potrzebna jest taka informacja również posłom. Społeczeństwo ma wiadomości, od których słuchania włos się jeży. Brak informacji rodzi wiele insynuacji, dając pożywkę grupom, którym zależy na dalszej kompromitacji władzy. Nie wolno powtarzać ludzi. Praktyka ta staje się elementem walki politycznej. Wiele wystąpień obywatelskich dotyczy paktów praw człowieka. Powinniśmy mówić o tych paktach i komentować je, by zapobiec i przeciwdziałać przykrym pomówieniom organów wymiaru sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#Sprawozdawca">Zdaniem poseł K. Plezi niedopuszczalna jest praktyka zamieszczania w informacjach prasowych jedynie inicjałów nazwisk osób skazanych prawomocnymi wyrokami sądów. Jednocześnie podaje się w prasie pełne imiona i nazwiska osób, którym ktoś zarzuca rozmaite nadużycia czy niedociągnięcia. Niezbędne jest również szczegółowe wyjaśnianie każdego przedłużania się postępowania przygotowawczego, zwłaszcza gdy zastosowano areszt tymczasowy. Wymaga także uregulowania problem rozwiedzionych małżonków, pozostających w dawnych mieszkaniach, często przez długie lata od orzeczenia rozwodu. Jest to szczególnie dotkliwe dla dzieci.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#Sprawozdawca">Posłanka podkreśliła, że jej zdaniem, rozmowy ostrzegawcze przeprowadzane z alkoholikami dopuszczającymi się maltretowania własnych rodzin jedynie pogarszają sytuację tych rodzin, stają się źródłem wielu skarg i niezadowolenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#Sprawozdawca">Trzeba szeroko, do końca, szczerze i autentycznie przedstawić wszystko to, co dotyczy praworządności w naszym kraju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">Otrzymaliśmy dziś bardzo cenny materiał statystyczny, który poważnie wzbogaca naszą wiedzę nt. skarg i wniosków otrzymywanych przez NIK i prokuraturę. Informacja Prokuratury Generalnej mówi o 376 tys. działań, przy czym większość skarg okazuje się w pełni zasadna. Pokazuje to, jak doniosłe problemy społeczne sygnalizowane są przez skargi i wnioski. Wynika stąd potrzeba:</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">- zwiększenia liczby etatów w organach prokuratury, tak aby jak najszybciej doprowadzić do rozpoznania wszystkich spraw, ustalenia prawdziwości zgłaszanych zarzutów;</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">- weryfikacji kadr administracyjnych, od których poziomu zależy w rzeczywistości liczba nadsyłanych skarg;</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">- podwyższenia autorytetu i rangi urzędnika państwowego i gospodarczego, niesłusznie zdewaluowanych w naszym ustroju.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">Podzielam pogląd, że we wszystkich najważniejszych sprawach trzeba powiadamiać opinię publiczną. Kilka dni temu MKZ w Olsztynie zaprosił posłów na spotkanie i okazało się, że ci niewiele wiedzą, że o wielu sprawach dowiedzieli się dopiero od „Solidarności”. Prasa musi pokazać także pracę sejmowej Komisji Skarg i Wniosków, aby obywatele orientowali się w pracy posłów na rzecz prawidłowej realizacji skarg i wniosków.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełSzczepanStyranowskiSD">Żyję sporo lat i dlatego nie wierzę, że w poprzednim okresie NIK rzeczywiście nie wiedziała o dokonywanych nadużyciach. Może brak było odwagi, aby przedstawić pewne sprawy w sposób zdecydowany? Obecnie zbieramy tego skutki. Dlatego bezwzględnie trzeba ujawnić, kto poprzednio hamował pracę NIK. Z tym zastrzeżeniem NIK pracowała i pracuje dobrze. W regionie olsztyńskim nie spotkałem się do tej pory z żadnymi zarzutami nt. pracy NIK.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełEdwardWiśniewski">Powinniśmy ustalić generalne zasady współpracy naszej Komisji z NIK i Prokuraturą Generalną. Dzisiejsza dyskusja pozwala już częściowo zrealizować ten cel. Musimy jednak dowiedzieć się więcej o sposobie wykorzystywania przez te organy otrzymywanych przez nie skarg i wniosków.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełEdwardWiśniewski">Wiemy, że skargi mają charakter masowy i że stanowią ogromny społeczny problem. Obecnie trzeba zastanowić się nad ich przyczynami, jak realizować działania o charakterze profilaktycznym. Występuje potrzeba wzmocnienia nadzoru prokuratorskiego i częstszego korzystania z instytucji sygnalizacji. Kiedyś było to częściej wykorzystywane.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełEdwardWiśniewski">Mamy do czynienia z problemem pomówień, oszczerstw zawartych w skargach. Nie mogą one pozostawać bezkarne. Trzeba odróżnić plewy od ziarna. Zarzuty należy udowodnić, nie można godzić się na to, by sam oskarżony miał oczyszczać się z zarzutów, które często mogą być całkowicie niesłuszne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełFranciszekDąbal">Prokuratura i NIK dużo robią dla rozpatrzenia otrzymywanych skarg i wniosków, choć jeszcze jest to mało w stosunku do potrzeb. Należy rozszerzyć tę działalność, aby jak najszybciej zakończyć sprawy, które są już znane. Ich przeciąganie wywołuje złą atmosferę społeczną, a atmosfera ta łatwo się uogólnia. Prowadzi to do bardzo niekorzystnych skutków. Należy wybrać sprawy najpilniejsze, zwłaszcza związane z największymi nadużyciami; spowodowanymi przez osoby na wysokich stanowiskach. Po wydaniu wyroku trzeba bardzo dokładnie poinformować o nich opinię publiczną.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełFranciszekDąbal">Przeanalizować trzeba problem wykrywalności nadużyć, przecież obecnie rozpoznawane są głównie sprawy wykryte z inicjatywy społecznej. Gdzie była w tym czasie kontrola resortowa, branżowa i inna, co robiła wtedy ogromna rzesza kontrolerów? Dążyć należy do pełniejszego zespolenia wysiłku kontroli zawodowej z kontrolą społeczną, a także nastawić się, czy system kontroli jest w naszym kraju generalnie prawidłowy. Ułatwić należy przepływ informacji między różnymi pionami kontroli.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełFranciszekDąbal">Wzmóc trzeba negatywną reakcję społeczną na nadużycia, wytworzyć siłę moralną w społeczeństwie, aby nie były one tolerowane, aby osoba popełniająca nadużycia nie uzyskiwała awansu. Warto by też zmienić akcenty w opinii społecznej, by zamiast generalizować - społeczeństwo potępiało konkretnych sprawców, znanych z imienia i nazwiska, bo dopiero lęk przed potępieniem skutecznie przeciwdziałać będzie złu.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełFranciszekDąbal">Nasza Komisja ma wiele do zrobienia. Na razie dopiero szukamy, wspólnie uczymy się, tworzymy nowe koncepcje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełBolesławKapitan">Przyłączam się do opinii, że został nam dziś przedstawiony cenny materiał, który odpowiedzi na nasze pytania dodatkowo pogłębił, choć może nie w każdym przypadku. Pragnę zwrócić uwagę, że nieskuteczność działań kontrolnych w poprzednim okresie brała się często z decyzji podejmowanych na wysokim szczeblu, o czym świadczą np. zmiany w statucie NIK w r. 1976.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełWitoldZakrzewski">NIK była niejednokrotnie spychana w nieodpowiednim kierunku i stąd badała częstokroć „mielizny”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełBolesławKapitan">Musimy mówić o systemie kontroli. Wyrazem nowych tendencji w tym zakresie było powołanie przez Sejm naszej Komisji, a także nowe instytucje jak np. forma zapytań poselskich. Na ostatniej sesji powołano Komisję Nadzwyczajną do badania porozumień z Gdańska, Szczecina i Jastrzębia. Wniosek z tego może być jeden. Nowe formy muszą dotyczyć również tych instytucji, których praca jest dzisiaj przedmiotem naszych obrad. Muszą one uzyskać wsparcie nie tylko merytoryczne ale również etatowe.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełBolesławKapitan">W ostatnim okresie mnożą się przesyłane do nas skargi i wnioski, które wypływaj ą w olbrzymiej większości z troski obywateli o stan państwa. Osobiście nie bałbym się ich ilości, jest to bowiem dowód zaufania mandatariuszy narodu do Sejmu. W tym kontekście ważna jest procedura załatwiania skarg i wniosków. Nie możemy dopuścić by uległa ona zbiurokratyzowaniu. W tej działalności musimy posługiwać się tak prokuraturą, jak i NIK, ale należy pamiętać, iż Komisja jako organ Sejmu zajmuje pozycję nadrzędną w stosunku do obu instytucji.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełBolesławKapitan">Musimy zdawać sobie również sprawę, że wiele skarg jest bardzo kontrowersyjnych, bądź wręcz niesłusznych. Jako członek Komisji Zdrowia wiem np. że nadchodzą tysiące skarg nt. zakazu przerywania ciąży. Jest to problem, który dzieli społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełBolesławKapitan">W ostatnim czasie wzrasta fala pomówień. W moim przekonaniu jest to przejaw brutalnej walki. Nie mamy w kraju wykształconej formy ochrony ludzi, a jednorazowe pomówienie może zaważyć na całym życiu. Dlatego też należy zdecydowanie bronić tych, którzy na to zasługują.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Należy zwrócić uwagę odpowiednim organom podległym NIK oraz prokuraturze, by w odpowiednim czasie zgodnie z regulaminem Sejmu udzielały odpowiedzi na kierowane do nich pytania. Odnosi się to zwłaszcza do organów MO i biur paszportowych.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Jeśli na ręce posłów nadsyłany jest wniosek, to wiemy co z nim zrobić, natomiast w wypadku skargi częstokroć przesyłamy ją do tego samego organu, który już załatwiał daną sprawę i wydał decyzję i koło zamyka się.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Sekretarz Kolegium NIK Antoni Konaszyc zaproponował, aby w posiedzeniach Komisji brali stale udział członkowie kierownictwa departamentu prezydialnego NIK.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełZdzisławWydrzyński">Współdziałanie NIK z radami narodowymi zostało utrudnione poprzez podział administracyjny kraju. W delegaturach NIK powołano licznych zastępców przewodniczących, z których każdy zajmuje się jednym województwem. Współpraca z nowymi województwami układa się dobrze, a zapotrzebowanie na materiały jest znaczne. W ramach działań profilaktycznych NIK przesyła tam wyniki kontroli także z innych terenów, ujmujące zasadnicze problemy i generalne oceny negatywnych zjawisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#ZastępcaprokuratorageneralnegoPRLKazimierzKukawka">Wobec konieczności skoncentrowania pracy prokuratury na sprawach rozliczania osób odpowiedzialnych za liczne nadużycia, być może ucierpiał problem prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa. Prokuratura będzie się starała godzić oba wymienione kierunki. Prokuratura przesłała wiele materiałów dotyczących konkretnych spraw. Podstawowym problemem dla wszystkich organów kontroli jest poprawa ich sprawności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Komisja nasza jest bez wątpienia nadrzędną w stosunku do NIK i prokuratury i poruszając problem współdziałania bierzemy to pod uwagę. Z jednej strony musimy kontrolować NIK i prokuraturę w zakresie realizacji skarg i wniosków, z drugiej zaś - bez pomocy obu instytucji trudno nam będzie realizować nasze zadanie. Tak więc jesteśmy niejako zwierzchnikiem z gotowością do sensownego współdziałania.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Świadomie dopiero dzisiaj spotykamy się w tym gronie. Chciałem bowiem, na podstawie rozmów z szefami obu instytucji, aby spotkanie to odbyło się na takiej kanwie, jaką ma dzisiejsze posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Zgłoszono w dyskusji wiele interesujących uwag i wniosków. Z informacji dostarczonej przez prokuraturę wynika, że w większości wypadków obywatele informują o faktycznych nadużyciach, a nie pomawiają. To nasilenie nadużyć napawa troską i zmusza do przeciwdziałania.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełWitoldZakrzewski">Uważam, iż nie należy obecnie zastanawiać się, czy NIK bada w prawidłowych kierunkach. Ta sprawa należy już do przeszłości. Nie mamy przecież żadnych wątpliwości, że NIK chce funkcjonować w sposób właściwy, rozszerzając i doskonaląc formy swojej pracy dla dobrą państwa. Natomiast trzeba zasygnalizować konieczność rozszerzenia współpracy nie tylko z Sejmem, ale i z radami narodowymi, gdyż pomoże to NIK w rozwiązywaniu wielu trudnych spraw z administracją terenową (uwaga na marginesie: dopóki nie stworzymy w ramach reformy odpowiedniego nadzoru rad narodowych w stosunku do kadr administracyjnych w terenie, nie będzie można rozwiązać wielu istotnych problemów).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#Sprawozdawca">Mówca stwierdził, że będzie uzgadniany z NIK zakres pomocy w pracach Komisji. Komisja me może zajmować się sprawami indywidualnymi, a jedynie przekazywać je zgodnie z KPA. Gdy jednak dostrzega się potrzebę innej ich analizy Komisja, zgodnie z poczynionymi tu porozumieniami, korzystać będzie z operatywnej pomocy NIK i prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#Sprawozdawca">Komisja postuluje - a w razie potrzeby uchwali dezyderat - zasadniczego przeobrażenie zakresu działania prokuratury w dziedzinie, która wiąże się z poszanowaniem pozycji obywatela (dotyczy to również sfery działania aparatu bezpieczeństwa przy należytym traktowaniu tej sfery). Komisja stoi na stanowisku zadośćuczynienia wszystkim postulatom domagającym się ukarania winnych nadużyć, a jednocześnie pełnego zagwarantowania obywatelom bezpieczeństwa i poszanowania ich pracy i pozycji społecznej; Mechanizm operatywnego zarządzania stosowany w ostatnich latach doprowadził np. do wydawania przez naczelników gmin decyzji niemających podstaw prawnych. Musimy bronić poszanowania prawa poprzez rozszerzenie zakresu prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa. Należy rozważyć zasadność praktyki, że prokuratorzy pomagają naczelnikom w terenie w rozwiązywaniu problemów prawnych związanych z podejmowaniem decyzji. Pomoc prawnicza prokuratury dla organów stopnia podstawowego powinna polegać na nasileniu kontroli. Życzliwa kontrola przestrzegania prawa jest o wiele bardziej właściwa, niż formy nieokreślone i w dodatku pozbawione podstaw prawnych.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#Sprawozdawca">Mówca podkreślił, że niezbędne jest egzekwowanie odpowiedzialności od wszystkich osób winnych marnotrawstwa, zawłaszczenia mienia, kumoterstwa o w szczególności rozdawania zysków nienależnych wbrew prawu oraz łapownictwa, niezależnie od tego, przez kogo czyny takie zostały popełnione. Trybunał Stanu, o którym była mowa, to przede wszystkim środek przeciwko karuzeli niekompetencji.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#Sprawozdawca">Prokuratura i NIK powinny mieć rzeczników informujących o ich działalności. Może to zapobiec szerzeniu się mitu bezkarności. Ważne jest, by społeczeństwo miało informacje również o tym, iż napiętnowano określoną osobę np. przez żądanie uiszczenia dodatkowej zapłaty, choć nie znaleziono podstaw do ścigania karnego i że osoba ta nie sprawdziła się w swej pracy, gdyż nie wie co wolno, a czego nie wolno. Trzeba też informować o bezzasadnych pomówieniach. Rozważanie tych problemów może przyczynić się do poprawienia sytuacji w zakresie skarg i wniosków.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#Sprawozdawca">W kolejnym punkcie porządku obrad Komisja przyjęła do wiadomości rezygnację poseł Zofii Grzebisz-Nowickiej (PZPR) z funkcji wiceprzewodniczącego. Poseł Zofia Grzebisz-Nowicka w swym piśmie do Prezydium Klubu Poselskiego PZPR wskazuje na względy osobiste oraz obowiązki jakie ma w innych komisjach. Prezydium Klubu Poselskiego PZPR zaakceptowało stanowisko zainteresowanej.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#Sprawozdawca">Postanowiono powołać na wiceprzewodniczącego Komisji poseł Kazimierę Plezię (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#Sprawozdawca">Komisja upoważniła swe prezydium do ustalenia sposobu postępowania w sprawie wspólnego rozpatrywania skarg i wniosków, które są przedmiotem działania pozostałych komisji, a także wniosków formułowanych w toku dyskusji społecznej nad projektami ustaw.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>