text_structure.xml 667 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 11 minut 05.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczy Marszałek Senatu, Andrzej Stelmachowski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Proszę o zajmowanie miejsc, zaraz zaczynamy. Panie i Panowie Senatorowie, proszę o łaskawe zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Uwaga! Niniejszym otwieram czterdzieste pierwsze posiedzenie plenarne Senatu.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jako sekretarzy proszę o zajęcie miejsc panów senatorów Krzysztofa Pawłowskiego i Bartłomieja Kołodzieja. Bardzo proszę Panów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Listę mówców będzie prowadził pan senator Pawłowski, prosiłbym kartki ze zgłoszeniami kierować właśnie do niego.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Co się tyczy porządku dziennego, mają go państwo przed sobą. Obejmuje on następujące sprawy:</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po pierwsze, stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po drugie, stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po trzecie, stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po czwarte, stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po piąte, inicjatywa ustawodawcza Senatu w kwestii nowelizacji prawa spółdzielczego. Będzie to pierwsze czytanie.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Następnie stanowisko Senatu w sprawie projektu ustawy budżetowej na rok 1991.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po siódme, stanowisko Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1991 rok.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po ósme, stanowisko Senatu w sprawie założeń polityki pieniężnej na 1991 rok.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Po dziewiąte, sprawy różne.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Proszę Wysokiej Izby! Dzisiaj Prezydium Senatu na posiedzeniu, które się odbyło przed chwilą, zaproponowało wstawienie dodatkowego punktu 5a, przed blokiem budżetowym: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o podatkach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Chciałem powiedzieć, że otrzymałem pismo marszałka Sejmu, który prosi, żeby Senat ewentualnie dopomógł w ten sposób, żeby do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych skierować dodatkową poprawkę ze względu na to, że w tej ustawie jest powiedziane, że pierwszą ratę podatku od nieruchomości należy wpłacić do 15 stycznia. Ponieważ prace legislacyjne nie będą ukończone do tej daty, więc chodzi o to, żeby to przesunąć na 15 lutego. Myśmy trochę deliberowali, ale Komisja Regulaminowa wstępnie uznała, że jest to możliwe, i prezydium przyjęło ten punkt widzenia. To powinna być sprawa krótka. Proponuję więc punkt 5a: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Czy są uwagi do tak zakreślonego porządku dziennego? Nie widzę. Wobec czego uznajemy, że proponowany porządek dzienny został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Chciałbym, żebyśmy sprawy ustaw załatwili w dniu dzisiejszym, z wyjątkiem tego punktu dodatkowego 5a, bo tu musimy jeszcze uzyskać formalne stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej, natomiast żeby jutrzejszy dzień był w całości poświęcony sprawom budżetowym. Jutro zaczynamy o 9 rano, a więc wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">W takim razie proszę, przechodzimy do punktu 1: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (druki 406 i 422). Jako sprawozdawca Komisji Rolnictwa zechce zabrać głos Pan Senator Henryk Stępniak. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#SenatorHenrykStępniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#SenatorHenrykStępniak">Nie sposób przejść do omawiania ustawy, nad którą będziemy dyskutowali, bez krótkiego rysu historycznego, związanego z tym, że wieś polska akurat w stosunku do ustawy emerytalnej, do ustawy socjalnej miała wiele zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#SenatorHenrykStępniak">Wprowadzona w 1977 roku ustawa emerytalna miała za zadanie nie tyle wspomaganie socjalne wsi i rolnictwa, ile pełniła rolę narzędzia, przy pomocy którego chłopska ziemia miała przepływać do sektora państwowego. Pod wpływem przede wszystkim oporu ze strony rolników traciła ona powoli swój restrykcyjny charakter, ewoluując ku właściwej sobie roli. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników, nad którą teraz dyskutujemy, jest jakby uwieńczeniem prowadzonej od kilkunastu lat przez polską wieś walki o równe prawa, walki o zachowanie ziemi w rękach chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#SenatorHenrykStępniak">Już w 1978 roku, jakby protestując przeciwko wprowadzonej wtedy ustawie, zaczęły powstawać komitety samoobrony chłopskiej. Wypada wspomnieć takie postacie, jak obecny poseł Janusz Rożek, twórca pierwszego komitetu samoobrony chłopskiej w gminie Milejów w województwie lubelskim, współtwórca pierwszego związku zawodowego Jan Kozłowski, ksiądz Czesław Sadłowski, współtwórca komitetu samoobrony chłopskiej w Zbroszy Dużej, czy Zdzisław Ostatek, współtwórca komitetu samoobrony chłopskiej w Łońsku na ziemi grójeckiej. Rok 1980 — powstanie i rejestracja „Solidarności” Rolników Indywidualnych, która również była kontynuacją walki o prawa, o socjalne prawa wsi. Stan wojenny. Wreszcie rok 1986, pierwszy po stanie wojennym protest, pierwszy odważny protest zorganizowany w gminie Fajsławice, w gminie, z której ja pochodzę, również skierowany przeciwko ówczesnej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#SenatorHenrykStępniak">W ciągu tych kilkunastu lat problem ustawy socjalnej stał się dla wsi polskiej narzędziem walki z systemem. Wszystkie próby poprawiania systemu były przez wieś odbierane negatywnie, stąd negatywne przyjęcie przez wieś zeszłorocznych zmian ustawy emerytalnej. Wieś domagała się nowego, sprawiedliwego systemu ubezpieczeniowego i myślę, że ta ustawa spełnia właśnie ten warunek.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#SenatorHenrykStępniak">Wyłączenie ubezpieczenia społecznego rolników z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, stworzenie samodzielnej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, ustawowe powołanie rady społecznej czuwającej nad interesami ogółu ubezpieczonych, wreszcie wyodrębnienie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia emerytalno-rentowego, objęcie ubezpieczeniem wszystkich mieszkańców wsi zajmujących się działalnością rolniczą, wprowadzenie kategorii renty rodzinnej, inwalidzkiej, wprowadzenie jednorazowych odszkodowań oraz zasiłków powypadkowych, chorobowych, z tytułu urodzenia dziecka, wychowania dziecka, zasiłków macierzyńskich, to wszystko są pozytywne zmiany, które charakteryzują proponowany system ubezpieczeń społecznych. W sposób korzystny dla rolników rozwiązano problem kwalifikacji wypadku przy pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#SenatorHenrykStępniak">Rzeczą bardzo ważną dla wsi był obowiązek przekazania gospodarstwa w zamian za emeryturę. W tej ustawie ten problem rozwiązano w sposób następujący: rolnik po osiągnięciu wieku emerytalnego — to jest 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna — staje się automatycznie emerytem. Jedyny warunek, który powinien być spełniony, to ciągłość płacenia składki emerytalnej. Rolnik emeryt otrzymuje emeryturę składkową, nie płaci składki, posiada wszystkie prawa emeryta, to znaczy bezpłatne leczenie, bezpłatne leki, a w momencie złożenia wniosku i zaprzestania działalności rolniczej na skutek przekazania gospodarstwa, sprzedania gospodarstwa, wydzierżawienia, rolnik otrzymuje rentę uzupełniającą.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#SenatorHenrykStępniak">W przypadku złego stanu zdrowia rolnik może o 5 lat wcześniej złożyć wniosek do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o emeryturę, przy czym warunkiem jest zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#SenatorHenrykStępniak">Wreszcie problem zasadniczy dla rolników płacących składki, dla tych wszystkich ubezpieczonych, to jest wymiar składki emerytalnej. Wymiar ten będzie określony kwartalnie wymiarem najniższej emerytury rolniczej w kwartale poprzednim. Wymiar składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie ustalany będzie zależnie od potrzeb w konsultacji z radą Kasy. Dla przykładu: w pierwszym kwartale roku 1991 wysokość składki emerytalnej będzie wynosiła 114 tysięcy, a wysokość składki ubezpieczenia chorobowego, wypadkowego, macierzyńskiego 60 tysięcy. Razem 174 tysiące od osoby.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#SenatorHenrykStępniak">Mówię o tym dlatego, że jest to rzecz istotna w tej chwili dla rolników płacących te składki, dla rolników, których kondycja ekonomiczna nie jest zbyt dobra.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#SenatorHenrykStępniak">Myślę, że ustawa będzie się sama broniła, że ona się sama broni. Jest to dobra ustawa. W związku z tym mówienie tutaj na jej temat jest po prostu bezcelowe. Zresztą myślę, że również koledzy w dyskusji będą na ten temat mówili.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#SenatorHenrykStępniak">Chciałbym w imieniu komisji, w imieniu rolników polskich podziękować twórcom tej ustawy za jej przygotowanie — przede wszystkim ministrowi Balazsowi, panu dr Banaszkiewiczowi. Stworzyliście panowie dobrą ustawę, która będzie — mam nadzieję — dobrze służyła polskiej wsi i polskiemu rolnictwu.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#SenatorHenrykStępniak">Na zakończenie kilka uwag krytycznych, po prostu dlatego, żebyśmy nie wpadli w euforię i w jakąś wielką skrajność. Otóż według mojej oceny, również według oceny komisji, ustawa ma kilka wad, nie zawsze wynikających z woli jej twórców. Otóż jest taka sytuacja, że rolnicy zawsze porównywali swoje życie, swoje bytowanie z życiem ludzi w mieście, z życiem robotników, inteligencji itd. W tej chwili brak jest ustawy pracowniczej, ona dopiero będzie przygotowywana. Nie wiemy, jak ona będzie wyglądała. Jak w kontekście tej ustawy pracowniczej, która będzie dopiero tworzona, będzie wyglądała ta nasza ustawa. I to jest w jakimś sensie wada tej ustawy, że ona już jest, a nie możemy jej porównać z ustawą pracowniczą.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#SenatorHenrykStępniak">Drugą wadą, wydaje mi się równie ważną, jest powiązanie składki płaconej przez rolników z płacą w pięciu działach gospodarki narodowej. Otóż wiadomo, że płace w tych pięciu działach gospodarki narodowej są waloryzowane co kwartał. W związku z tym będzie również w tym kontekście waloryzowana składka emerytalna. I może dojść do sytuacji, w której się okaże, że składka ta znów stanie się nadmiernym ciężarem dla polskich rolników.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#SenatorHenrykStępniak">Wreszcie rzecz trzecia, trzecia uwaga, to jest to, że wpływ na odbiór tej ustawy przez społeczeństwo wsi będzie miał aparat, który będzie tę ustawę wprowadzał, aparat administracyjny, który będzie tę ustawę wprowadzał w życie.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#SenatorHenrykStępniak">Myślę jednak, że te trzy wady nie zależały bezpośrednio od twórcy tej ustawy. W sumie stworzono ustawę spójną, w miarę czytelną i korzystną dla rolników.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#SenatorHenrykStępniak">Dlatego też w imieniu senackiej Komisji Rolnictwa wnoszę o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#SenatorHenrykStępniak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Z kolei poproszę o przedstawienie stanowiska Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia Pana Senatora Edwarda Pyziołka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#SenatorEdwardPyziołek">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#SenatorEdwardPyziołek">System ubezpieczeń społecznych, który w Polsce obchodzi 70-lecie, wiąże się przede wszystkim z sytuacją polityczną, społeczną i gospodarczą. Omawiana nowelizacja ustawy niespełna rok temu wzbudziła wiele kontrowersji i Senat swoją uchwałą zobowiązał rząd do wprowadzenia nowej, kompleksowej ustawy o ubezpieczeniach rolników indywidualnych i ich rodzin. Ustawa ta została przyjęta przez Sejm 20 grudnia ubiegłego roku. Miała wejść od 1 stycznia. Niestety, mamy już opóźnienie 10-dniowe i to również rzutuje na to, że stosunek Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia do tej ustawy jest liberalny, proponujemy nie wprowadzać żadnych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#SenatorEdwardPyziołek">Poprawki, które mogłyby być wprowadzone, nie dotyczą meritum sprawy, w związku z tym komisja odstąpiła od tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#SenatorEdwardPyziołek">Nie będę omawiał zalet tej ustawy, przedstawił je mój poprzednik, natomiast chciałbym zwrócić uwagę na kilka niespójności, zaczynając od art. 1. Wątpliwości budzi mianowicie ograniczenie podmiotowe, że ubezpieczeniu podlegają rolnicy, którzy mają obywatelstwo polskie i ten zapis jest przenoszony na pracujących z nimi domowników. Wydźwięk tego zapisu może być polityczny, a może również się zdarzyć, że rolnik, który wziął za żonę obywatelkę innego kraju, nie będzie mógł jej ubezpieczyć. I nad tym należałoby się zastanowić, bo myślę, że intencje były słuszne, natomiast wydźwięk może być niekorzystny.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#SenatorEdwardPyziołek">Korzystną sytuacją dla systemu ubezpieczeń rolników indywidualnych i ich rodzin jest stworzenie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z prezesem tej kasy na czele.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#SenatorEdwardPyziołek">Wątpliwość budzi podległość prezesa Kasy administracji rządowej, czyli Ministerstwu Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Natomiast wychodzi to naprzeciw postulatom rolników, żeby ubezpieczenie rolnicze było oddzielone od innych ubezpieczeń. Ten zapis jest do przyjęcia. Natomiast wątpliwości, że wyodrębnienie tej Kasy może pociągnąć za sobą zwiększenie kosztów obsługi, rozwiązane zostały bardzo pozytywnie. Przejmowanie tej obsługi będzie stopniowe, z partycypacją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który — cokolwiek o nim moglibyśmy powiedzieć złego — w dżungli przepisów o ubezpieczeniach społecznych w ogóle wywiązywał się ze swoich zadań stosunkowo dobrze. To należy podkreślić, oddają to, co dobre, Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w jubileuszowym roku 70-lecia jego działalności.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#SenatorEdwardPyziołek">Koszty tej operacji i obsługi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia nie będą większe niż dotychczas, wręcz przeciwnie, uważa się, że będą nieco mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#SenatorEdwardPyziołek">Budzi zastrzeżenie zapis w art. 10 ust. 2 pkt 1: „poszkodowany spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa”. Określenie „rażące niedbalstwo” nie jest ścisłe. W związku z tym myślę, że w przepisach wykonawczych należałoby zastosować określenie „wskutek przekroczenia zasad określonych w art. 63 ust. 2”. Artykuł ten mówi o tym, że obowiązkiem Kasy będzie opracowanie i przestrzeganie zasad higieny i bezpieczeństwa pracy na wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#SenatorEdwardPyziołek">Pozytywnym również novum w tej ustawie jest odstąpienie od określania u rolników III i II grupy inwalidztwa, natomiast wprowadzenie zapisu „długotrwale niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym”.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#SenatorEdwardPyziołek">Co do art. 25 i 26: one są bardzo skomplikowane, nieczytelne, trudne do interpretacji nawet przez fachowców, a już na pewno mało czytelne lub niezrozumiałe dla świadczeniobiorców i ubezpieczonych, którymi są rolnicy. W związku z tym postuluję, aby wykonawca tej ustawy wydrukował w postaci broszury objaśnienie wszystkich (na przykładach) wariantowych rozliczeń i ustaleń tej renty. Przyczyni to się do tego, że będą mniejsze zadrażnienia. Tylko jasność przepisów spowoduje to, że i pracownicy obsługujący rolników, i sami rolnicy będą w stanie zrozumieć te przepisy.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#SenatorEdwardPyziołek">Sumując: Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia uważa, że ustawa o ubezpieczeniu rolników i ich rodzin jest aktem spójnym na miarę oczekiwań i wnosi, aby Wysoki Senat raczył przyjąć tę ustawą bez zastrzeżeń. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Otwieram dyskusję. Jako pierwszy zapisał się pan senator Lipko, następny będzie senator Woźnica. Proszę bardzo, głos ma Pan Senator Lipko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#SenatorWiesławLipko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#SenatorWiesławLipko">Uczestniczyłem w pracach obu komisji senackich i z zadowoleniem przyjąłem akceptację, i to akceptację bez poprawek, projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Tworzeniu tej ustawy towarzyszyły rolnicze spory, dyskusje i naciski. To musiało wpłynąć na jej opóźnienie.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#SenatorWiesławLipko">Wyborcy rolnicy wysuwali najwięcej zastrzeżeń do wieku emerytalnego i konieczności zbycia gospodarstwa. Rolnicy żądali, i słusznie, skrócenia wieku uprawniającego ich do otrzymania emerytury. Wiadomo, że praca rolnika jest ciężka, wyczerpująca. Przyspiesza starzenie się organizmu, sprzyja rozwojowi wielu chorób, jak zapalenie dróg oddechowych, rozedma płuc i stany astmatyczne. Praca ta sprzyja wczesnemu pojawieniu się zmian zwyrodnieniowych w układzie kostno-stawowym i mięśniowym, chorób żylakowych i przepuklin, chorób kobiecych wywołanych przeciążeniem i dźwiganiem. Choroba wieńcowa serca, zawały, były rzadkością u rolników, teraz stawiają ich na równi z ludnością miejską.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#SenatorWiesławLipko">Ustawa wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rolnikom skrócenia o 5 lat wieku emerytalnego. Artykuł 19 ust. 2 mówi, że kobieta w wieku 55, a mężczyzna 60 lat może przejść na emeryturę, o ile przepracowali w rolnictwie 30 lat. Statystyka wykazuje, że tylko około 10% rolników w tym wieku nie ma jeszcze 30-letniego stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#SenatorWiesławLipko">Tenże art. 19 stawia warunek zaprzestania działalności rolniczej. Nie musi się oddawać, przekazywać gospodarstwa, można je sprzedać, można je wydzierżawić. Ustawa więc zachęca niejako aż 90% rolników do wcześniejszego o 5 lat przejścia na emeryturę i oddania gospodarstwa w młode ręce.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#SenatorWiesławLipko">Ponadto ustawa nie zabrania pozostawienia sobie 1 hektara przeliczeniowego, przez co nie zmusza do zupełnego rozstania się ze swym umiłowanym zajęciem i pozwala na dorobienie do emerytury, co też ma swoje znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#SenatorWiesławLipko">W sytuacji, gdy rolnik nie ma możliwości zaprzestania działalności, ustawa stwarza mu szansę na otrzymanie 70% należnej emerytury, a także w innych wypadkach na otrzymywanie emerytury składkowej mimo prowadzenia nadal gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#SenatorWiesławLipko">Niezwykle ważną rzeczą jest fakt, że ta ustawa stwarza duże, możliwości korzystnych dla rolnika interpretacji. Żadna ustawa nie potrafi spełnić wszystkich oczekiwań. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż decyzje w sprawach rolniczych ubezpieczeń przejmie w swe ręce Rada Rolników, gremium 50-osobowe wybierane przez rolników, przez organizacje rolnicze, i spośród rolników. Teraz nikt nie będzie mógł powiedzieć, iż w sprawach chłopskich decydują tak zwani rolnicy z Marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#SenatorWiesławLipko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że prezentowany projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest optymalny i na miarę istniejących możliwości finansowych oraz warunków gospodarczych Polski. Będę głosował za przyjęciem ustawy bez poprawek. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Głos zechce zabrać teraz Pan Senator Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#SenatorJanuszWoźnica">Podobnie jak senatorowie sprawozdawcy, jak i mój przedmówca — ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników oceniam pozytywnie. Ustawa posiada tylko jedną, według mnie, istotną wadę. Niektóre artykuły ujęte są w sposób zbyt skomplikowany, są niezrozumiałe, będą niezrozumiałe dla przeciętnego mieszkańca wsi. Dlatego popieram ten postulat, aby opublikowano broszurę wyjaśniającą te różne skomplikowane kwestie. W ogóle uważam, że ustawy powinny być pisane tak, aby były czytelne dla każdego.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#SenatorJanuszWoźnica">Jeśli Pan Marszałek pozwoli, to chcę kilka zdań powiedzieć w sprawach, które nie wiążą się bezpośrednio z rozpatrywaną ustawą, ale są związane z tym tematem, a to dlatego, że w ławach rządowych widzę wysokiego przedstawiciela Ministerstwa Finansów w osobie pana ministra Misiąga. Chodzi o skutki ustawy obowiązującej w ubiegłym roku, która ustalała bardzo wysokie składki od osób i od hektarów przeliczeniowych. Gdy wieś w roku ubiegłym znalazła się w ostrym kryzysie, pogłębiła ona trudności finansowe rolników, szczególnie w tych województwach, gdzie były olbrzymie trudności ze zbyciem płodów rolnych. Sytuacja wygląda w sposób następujący: znaczna część rolników nie była w stanie uiścić w pełnej wysokości płatności należnych za ubiegły rok, a termin płatności minął. W województwie zamojskim wpływy ze składek w końcu roku wyniosły około 25%. Ponieważ większość rolników nie jest obecnie zdolna do uregulowania składek w pełnej wysokości za rok ubiegły, należałoby umorzyć składki liczone od hektarów przeliczeniowych, gdyż obecnie rozpatrywana ustawa likwiduje ten rodzaj składek.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#SenatorJanuszWoźnica">Nie wiem, jak do tych postulatów płynących od organizacji zawodowych rolniczych ustosunkuje się Ministerstwo Finansów, ale uważam, że sprawą pilną jest przedłużenie terminu płatności składek, które rolnicy powinni uiścić w minionym roku. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Może teraz poproszę Pana Ministra Balazsa o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MinisterCzłonekRadyMinistrówArturBalazs">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MinisterCzłonekRadyMinistrówArturBalazs">Myślę, że po takiej dyskusji niewiele zostało mi do powiedzenia, chciałbym tylko serdecznie podziękować wszystkim tym senatorom, którzy włączyli się w tok prac nad ustawą. Było kilku senatorów, którzy przez cały czas konsultowania kolejnych wersji proponowali konkretne rozwiązania. Rozwiązania te pomogły udoskonalić ustawę. Wydaje mi się, że ta ustawa spełnia wszystkie najistotniejsze postulaty rolników, wszystkie rozsądne postulaty rolników. Wydaje mi się również, że jest to ustawa dobra i nowoczesna. Dziękuję serdecznie za dobre i ciepłe przyjęcie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Ponieważ nie mam dalszych zgłoszeń do dyskusji, a nie sądzę, żeby istniała w tym wypadku potrzeba ustosunkowywania się senatorów sprawozdawców, możemy przystąpić od razu do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Mamy wniosek obu komisji, żeby przyjąć ustawę bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki. 52 głosy „za”.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 4 głosy wstrzymujące się.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Stwierdzam, że Senat przyjął ustawę bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Przechodzimy do punktu 2: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. Jako sprawozdawca Komisji Rolnictwa zechce zabrać głos senator Janusz Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#SenatorJanuszWoźnica">Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Rolnictwa w sprawie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. To są druki senackie nr 407 i 423A.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#SenatorJanuszWoźnica">Praca lekarza weterynarii została uregulowana w Polsce po wojnie dekretem z dnia 7 grudnia 1945 roku. Uzupełnieniem tego dekretu były inne akty, m.in. dekret z 27 września 1947 roku o rejestracji pracowników weterynarii, ustawa z 7 kwietnia 1949 roku o planowym rozmieszczeniu lekarzy weterynarii, dekret o państwowych zakładach leczniczych dla zwierząt z 1949 roku. Wymienione akty prawne spowodowały, że lekarze, technicy i inni pracownicy weterynarii zostali ściśle podporządkowani administracji państwowej. Lekarz weterynarii stał się pracownikiem państwowym, nastąpiło swoiste upaństwowienie tego zawodu. Istniejący od czerwca 1945 roku samorząd został całkowicie ubezwłasnowolniony, a formalne zniesienie izb lekarsko-weterynaryjnych nastąpiło na mocy dekretu z 18 września 1954 roku.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wydanie ustawy właśnie teraz wydaje się szczególnie potrzebne. Lekarze weterynarii przestają być zależni od administracji państwowej. Dotychczasowe więzi i podporządkowania zostały przerwane, zawód uległ pewnej dezintegracji, powstało szereg konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#SenatorJanuszWoźnica">Lekarze weterynarii jest do bardzo nieliczna grupa zawodowa i niezwykle rozproszona. W całym kraju pracuje około 9 tysięcy tych lekarzy. Jest to zawód, który obecnie najszybciej ulega prywatyzacji. Jeszcze w roku 1989 tylko około 100 lekarzy wykonywało zawód w ramach wolnej praktyki, około 70% pracowało w państwowych zakładach leczniczych dla zwierząt, pozostali w oświacie, w resorcie nauki, w przemyśle spożywczym i w innych działach. Obecnie proporcje uległy generalnym zmianom. Ocenia się, że ponad 50% lekarzy weterynarii obecnie wykonuje wolny zawód.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Ustawa reguluje dwa zagadnienia. Sprawa pierwsza to jest sprawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii, sprawa druga — samorząd zawodowy w postaci izb lekarsko-weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#SenatorJanuszWoźnica">Kwestia wykonywania zawodu została uregulowana w rozdziale I omawianej ustawy, która określa, że lekarz weterynarii jest powołany przede wszystkim do ochrony zdrowia zwierząt — co ma, jak wiadomo, znaczny wpływ na ich produkcyjność — i do ochrony zdrowia publicznego przez zwalczanie chorób odzwierzęcych i nadzorowanie zdrowotnej jakości żywności pochodzenia zwierzęcego. Pozostałe rozdziały, od II do VIII, regulują problematykę odradzającego się samorządu zawodowego i są wzorowane na ustawie o izbach lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#SenatorJanuszWoźnica">Zadaniem samorządu jest integracja środowiska zawodowego, reprezentowanie jego interesów, czuwanie nad prawidłowym, zgodnym z zasadami wiedzy i etyki postępowaniem lekarzy weterynarii. Ustawa zakłada zorganizowanie samorządu, czyli izb lekarsko-weterynaryjnych na dwóch poziomach: na poziomie okręgowym i poziomie krajowym. Okręgowe izby lekarsko-weterynaryjne będą działać na terenie jednego bądź kilku województw. Najwyższą władzą będzie okręgowy zjazd lekarzy weterynarii. W zjeździe tym mogą wziąć udział wszyscy lekarze. Ta forma demokracji bezpośredniej jest możliwa m.in. z tego powodu, że w przeciętnym województwie mieszka niespełna 200 lekarzy weterynarii. W analogicznym zjeździe lekarzy medycyny biorą udział tylko delegaci wybrani w rejonach, albowiem lekarzy medycyny jest 10-krotnie więcej.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#SenatorJanuszWoźnica">Okręgowy zjazd, ten powszechny okręgowy zjazd wybiera władze samorządu zawodowego, okręgową radę lekarzy weterynarii, komisję rewizyjną, okręgowy sąd lekarzy weterynarii i okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#SenatorJanuszWoźnica">Zjazd okręgowy wybiera również delegatów na krajowy zjazd lekarzy weterynarii, który stanowi najwyższą władzę samorządu krajowego. W okresie między zjazdami działalnością samorządu kieruje Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna. Analogicznie jak w okręgach zjazd powołuje inne organy samorządu krajowego.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Możliwie skrótowo przedstawiłem problematykę zawartą w ustawie, lecz obrady Komisji Rolnictwa były w 80 procentach poświęcone sprawom, o których ustawa nie mówi. Jest to problem techników weterynarii, których jest ponad 6 tysięcy, a ponadto około 2200 uczniów przygotowuje się do wykonywania tego zawodu w 6 technikach weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#SenatorJanuszWoźnica">Technicy zostali pozbawieni prawa do samodzielnego wykonywania zawodu zarządzeniem wydanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 3 września 1990 roku. Omawialiśmy tę kontrowersyjną sprawę i doszliśmy do wniosku, że art. 68 omawianej ustawy w sposób umiarkowanie zadowalający może rozwiązać ten problem. W związku z tym pozwolę sobie zacytować ten artykuł:</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#SenatorJanuszWoźnica">„Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, po zasięgnięciu opinii Zrzeszenia Lekarzy i Techników Weterynarii oraz związków zawodowych zrzeszających lekarzy weterynarii i innych pracowników służb weterynaryjnych, określa w drodze rozporządzenia, jakie czynności wymienione w art. 1 ust. 1 mogą być wykonywane przez osoby nie posiadające tytułu lekarza weterynarii samodzielnie lub pod nadzorem lekarza weterynarii oraz określa kwalifikacje tych osób”.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#SenatorJanuszWoźnica">Oczywiście istnieje potrzeba podjęcia innych działań, a więc zlikwidowania bądź przeprofilowania szkół kształcących techników weterynarii, albowiem ten zawód niebawem ulegnie zanikowi, umożliwienia absolwentom tych szkół i młodym technikom weterynarii zdobywania dyplomu lekarza weterynarii. Również należy ograniczyć, niestety należy ograniczyć nabór na studia wyższe na kierunkach weterynaryjnych, gdyż ostatnio z powodu znacznego zubożenia wsi nastąpił spadek zapotrzebowania na usługi weterynaryjne.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Komisja Rolnictwa przedstawia projekt uchwały, który uprasza Senat, aby przyjął przedstawioną ustawę bez poprawek. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Z kolei proszę o zabranie głosu Pana Senatora Macieja Krzanowskiego w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, którą w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia mam zaszczyt przedstawić wraz z proponowanymi poprawkami pod uwagę Wysokiej Izby, składa się z ośmiu rozdziałów, z których pierwszy mówi o wykonywaniu zawodu lekarza weterynarii, a pozostałe o samorządzie lekarzy weterynarii. W tej drugiej, głównej części jest więc ta ustawa niejako ciągiem dalszym już uchwalonych ustaw o samorządach zawodowych, to jest ustawy o izbach lekarskich, izbach aptekarskich, a poprzedza oczekujące w przedpokoju Sejmu ustawy o izbach pielęgniarskich, izbach techników medycznych czy izbach rolniczych. Ten rozkwit ustaw, dotyczących samorządów zawodowych budził na zebraniach naszej komisji, jak i w oczach ekspertów zastrzeżenia co do ich potrzeby, ale przedstawiciele środowiska lekarzy weterynarii domagają się i oczekują ze zniecierpliwieniem przyjęcia tej ustawy. Zawód lekarza weterynarii szybko prywatyzuje się i dlatego zgoda parlamentu na samorząd lekarzy weterynarii wydała nam się rzeczywiście uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Większość proponowanych poprawek jest jakby powtórzeniem zgłoszonej przez Senat w debacie nad ustawą o izbach aptekarskich zmiany koncepcji samorządu zawodowego. Przypomnę, że Senat sprzeciwił się tworzeniu izby krajowej nie będącej związkiem osób, a jedynie gromadzącej organy koordynujące działalność izb terenowych. Zaproponował, aby tym ciałem koordynującym stała się krajowa rada, a nie izba, wyposażona w osobowość prawną. Formuła ta jest powieleniem koncepcji samorządu adwokackiego, podczas gdy ustawa o izbach aptekarskich w redakcji sejmowej, jak też omawiana dziś ustawa o izbach weterynaryjnych są powieleniem organizacji izb lekarskich. Większość przedłożonych państwu poprawek jest konsekwencją tej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Omawiając poprawki zasygnalizuję również te zapisy, które wzbudzały emocje dyskutantów — tak senatorów, jak i zaproszonych ekspertów czy przedstawicieli środowiska lekarzy weterynarii — choć nie zostały uwzględnione ostatecznie w proponowanych poprawkach. Czas jest drogi, przystępuję więc do omawiania poprawek.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 1 ust. 1 — jest to artykuł, który wymienia czynności wykonywane przez lekarza weterynarii — pkt 6 mówi o tym, że zawód lekarza weterynarii polega między innymi na sprawowaniu czynności nadzorujących warunki sanitarno-weterynaryjne miejsc zgromadzenia zwierząt i przetwarzania produktów pochodzenia zwierzęcego. Proponujemy dodanie tutaj sprawy nadzoru nad przechowalnictwem produktów mięsnych.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy zapisano, że warunkiem otrzymania prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii jest między innymi posiadanie obywatelstwa polskiego. Komisja proponuje, żeby skreślić ten warunek. Jego istnienie świadczyłoby o naszym zamknięciu się na świat, do którego przecież chcemy się otwierać. Nasi ziomkowie pracują w wielu krajach świata, między innymi w zawodzę lekarza, bez konieczności przyjmowania lokalnych obywatelstw. W konsekwencji pkt 3 tego ustępu stałby się punktem 2.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 5, w stosunku do którego ostatecznie komisja nie wnosi poprawki, porusza kontrowersyjną sprawę uprawnień okręgowej rady lekarsko-weterynaryjnej do zobowiązania lekarza, u którego ujawniono niedostateczne przygotowanie zawodowe, do odbycia przeszkolenia uzupełniającego. Podobny zapis jest w ustawie o izbach lekarskich. Pojawiały się zastrzeżenia co do kompetencji rady okręgowej do wydawania takich ocen, kwestionowania w takim wypadku uprawnień nadanych komuś przez szkołę wyższą. Opinie oscylowały między propozycją skreślenia tego zapisu a jego zostawieniem pod warunkiem, że rada podejmowałaby takie kroki jedynie w wypadku błędu sztuki orzeczonego przez sąd lekarsko-weterynaryjny. Wobec braku zgody ostatecznie komisja zdecydowała pozostawić art. 5 bez zmian. Oczekujemy na ewentualną dyskusję ze strony Senatu.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 6, który mówi o niezdolności wykonywania zawodu lekarza weterynarii z powodu choroby, proponuje się usunięcie słów „na stałe”, gdy mowa o pozbawieniu chorego lekarza prawa wykonywania zawodu. Celem tej poprawki jest pewne złagodzenie brutalności tekstu, który brzmi jak kara za wykroczenie, podczas gdy wyłącza się z pracy lekarza z powodu choroby.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 6 ust. 3, podobnie jak to było w ustawie o izbach aptekarskich, proponujemy uściślić, o jaką poufność chodzi. Przypomnę, mowa jest w tym artykule o dochodzeniu dyscyplinarnym w stosunku do lekarza weterynarii. Mówi się, że to postępowanie jest poufne. Można by rozumieć, że poufne również w stosunku do zainteresowanego, że chodzi o sąd kapturowy. Dlatego jest wyraźnie powiedziane, o jaką poufność chodzi.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 7 ust. 2 proponujemy, aby wśród tych, którzy mogą zaskarżyć uchwałę organów samorządu, była osoba, której ta uchwała dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 8 ust. 3, też w art. 9 ust. 1, zmiany są konsekwencją propozycji nietworzenia krajowej izby. W art. 13 mówiącym, kiedy wygasa mandat członka organu izby, pkt 5 wymienia również utratę obywatelstwa polskiego, co komisja proponuje skreślić — podobnie do tego rozumowania na wstępie, czy obywatelstwo polskie jest bezwzględnie potrzebne do tego, żeby mieć prawo wykonywania zawodu. Wtedy pkt 6 i pkt 7 stają się punktami 5 i 6.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 15 ust. 1: Sejm przeoczył ustalenie terminu, w jakim minister może zaskarżyć do sądu uchwałę organu okręgowej izby lub krajowej rady lekarsko-weterynaryjnej. Podobnie w ustawie o izbach adwokackich nie było takiego terminu, ale był to zabieg świadomy po to, żeby minister w nieskończoność miał taką możliwość. Jest to oczywiście niezgodne z sensem prawa, dlatego proponujemy, aby termin ten wynosił 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Są w tym ustępie również poprawki w konsekwencji usunięcia krajowej izby, podobnie jak w art. 16.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 22 ust. 2 po wyrazach „art. 40” dodaje się wyrazy „i art. 41.1”. Są to odniesienia do odpowiednich artykułów Kodeksu postępowania cywilnego. Z opinii prawników wynika, że to uzupełnienie o art. 41.1 jest merytorycznie zasadne.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 27 pkt 6 proponuje uzupełnić skład osób wybieranych przez okręgowy zjazd lekarzy do władz izby o przewodniczącego komisji rewizyjnej, przewodniczącego i zastępców członków okręgowego sądu lekarskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 28 ust. 2 w proponowanej zmianie uściśla, że prezydium okręgowej rady lekarsko-weterynaryjnej jest jej organem wykonawczym.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Tytuł rozdziału 5 proponujemy zmienić z „Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna” na „Krajowe organy samorządu lekarzy weterynarii”. Odpowiednio do tego podobna propozycja dotyczy pierwszej linijki art. 34.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Zmiana w art. 36 ust. 1 to również konsekwencja usunięcia z ustawy pojęcia „izba krajowa”. Podobnie art. 37 pkt 3, pkt 4 i pkt 5.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Propozycja zmiany art. 38 ust. 3 jest powtórzeniem proponowanej dla szczebla regionalnego zmiany art. 28 ust. 2, tzn. że prezydium rady jest jej organem wykonawczym.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 39 ust. 1 pkt 14 proponuje się dopisać, że krajowa rada m.in. ustala partycypację okręgowych izb w pokrywaniu jej wydatków.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 42 pkt 1 używa pojęcia „Krajowa Izba”, które to słowa proponuje się zastąpić „Krajową Radą”.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuł 43 proponuje uzupełnić się o ust. 1 mówiący, że „w skład Krajowego Sądu Lekarsko-Weterynaryjnego wchodzi co najmniej 23 członków i 3 zastępców członków”. W takiej sytuacji obecny zapis art. 43 oznacza się jako ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 46 proponuje się zmianę stylistyczną zapisu ust. 2. Poza tym możliwość odwołania się rozszerza się też na sytuację, kiedy sąd drugiej instancji wyrok nie tylko orzekł, ale i utrzymał w mocy.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 46 ust. 3 proponuje się skreślić słowa „w składzie 3 sędziów”, gdyż jest to zapis zbędny.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 55 proponuje się poprawić zapis niezgodny z prawem, gdyż rewizję nadzwyczajną mogą w tym wypadku wnosić tylko: minister sprawiedliwości, pierwszy prezes Sądu Najwyższego i Rzecznik Praw Obywatelskich, a nie np. minister rolnictwa, jak zapisano w propozycji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykułowi 61 proponuje się nadać brzmienie: „Krajowy Sąd Lekarsko-Weterynaryjny orzeka w drugiej instancji w składzie 5 członków”.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W art. 71 ust. 3 proponuje się skreślić wyrazy „i techniczne”. Tu jest mowa o tym, co samorządy gminy mają udostępniać izbom lekarsko-weterynaryjnym. Powinny więc zapewnić lokal, ale już nie warunki techniczne. Uważamy, że nie można obciążać organów samorządu terytorialnego obowiązkami nadmiernymi i do tego zadaniami, na które izby powinny umieć zdobyć fundusze same.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W tym samym ustępie należy po wyrazie „Krajowej” dopisać „Rady”. W tekście druku 423 przeoczono tę zmianę.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Zbliżam się już do końca. Artykuł 73 jest zapisem nowym. Proponuje on: „W rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 1928 r. o badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa [...] wprowadza się następujące zmiany”. Celem tych zmian jest przekazanie uprawnień do oceny zwierząt rzeźnych i mięsa lekarzom weterynarii. Obecnie badanie to wykonują również „oglądacze” mięsa. Propozycja ta jest konsekwencją art. 1 ust. 1 pkt 5, który mówi, że wykonywanie zawodu lekarza weterynarii polega m.in. w szczególności na badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa. Chcę jednocześnie uspokoić tych, którzy doceniają znaczenie gospodarcze istnienia oglądaczy, że art. 68 prezentowanej dziś ustawy mówi, że minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej po zasięgnięciu opinii fachowców określi w drodze rozporządzenia, które z czynności lekarza weterynarii zapisanych w art. 1 ust. 1 będą mogły być przekazane personelowi pomocniczemu. Jestem przekonany, że będzie wśród nich również przekazanie praw do oglądania mięsa.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Wszystkie proponowane zmiany w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej są porządkującą tekst konsekwencją przekazania kompetencji oglądaczy mięsa lekarzom weterynarii.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Artykuły 73 i 74 prezentowanej ustawy zmieniłyby przy przyjęciu proponowanego art. 73 odpowiednio numery na 74 i 75.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#SenatorMaciejKrzanowski">W imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia proszę Senat o przyjęcie uchwały o zgłoszeniu propozycji dokonania w ustawie o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych przedłożonych przez komisję poprawek.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Przystępujemy do dyskusji. Jako pierwszy zechce zabrać głos Pan Senator Góralczyk. Następny będzie senator Ustasiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#SenatorJózefGóralczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#SenatorJózefGóralczyk">Bardzo mieszane uczucia wywołuje omawiana ustawa. Rzecz jasna, że w związku z prywatyzacją usług weterynaryjnych trzeba uregulować pewne sprawy dotyczące i wykonywania zawodu, i spraw policyjno-weterynaryjnych. Niemniej jednak chciałbym zwrócić uwagę, że jest to projekt poselski, lecz spoza OKP. Chodzi o to, że ustawa ta jakoś bardzo namiętnie podchodzi do sprawy tej kadry, która jest związana z establishmentem. Ustawę tę cechuje egoizm. Nie chciałbym używać bardziej dosadnych określeń. Dotyczy ona nie całej służby weterynaryjnej, a tylko zawodu lekarza. Reprezentuje interes zawodowy lekarzy, a jednocześnie urzędniczy. Bo służba lekarsko-weterynaryjna dzieli się na tych, którzy wykonują usługi, jak lekarze, i tych, którzy pilnują zagadnień związanych w ogóle z utrzymaniem stanu zdrowia zwierząt i produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#SenatorJózefGóralczyk">Pominięto w tej ustawie usługi weterynaryjne innego rodzaju, np. sprawy inseminacji, która odegrała w swoim czasie dużą rolę, ale jednocześnie uległa zaniedbaniu od strony tej czysto wykonawczej. O technikach weterynarii — jest to jednak gromada dość duża — jest tylko zapowiedź w art. 68, że ustali się zakres prac, które mogą wykonywać technicy samodzielnie lub pod nadzorem. Jeżeli chodzi o sprawę oglądaczy, ona także zostaje tak jakby zagarnięta przez lekarzy weterynarii.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#SenatorJózefGóralczyk">Natomiast przy rozważaniach nad tą ustawą lekarze częstokroć powołują się na nowe zadania związane z naszą europeizacją. Wydaje mi się, że jeżeli tak, to brakuje chociażby wspominku o tym, że służba weterynaryjna powinna dbać może nie o atestowanie produktów pochodzenia zwierzęcego idących na eksport, ale rozszerzyć swoją działalność i zakres zainteresowań również na dietetyczną stronę, na dietetyczne właściwości naszych produktów, które eksportujemy. My często nie możemy konkurować z zagranicą, gdy chodzi o cenę, natomiast możemy śmiało konkurować, gdy chodzi o wartość dietetyczną naszych produktów eksportowanych. I tych rzeczy tutaj nie ma.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#SenatorJózefGóralczyk">Boję się, że za dużo uprawnień będzie miał urzędnik państwowy. Na przykład w tej chwili oglądacz, to znaczy lekarz weterynarii, który ma prawo oglądać, przynajmniej dotyczy to województwa opolskiego, ma licencję czy tam koncesję od strony lekarza wojewódzkiego. Wydaje mi się, że to jest chyba zbytnie dawanie urzędom uprawnień w stosunku do lekarza jako fachowego pracownika przecież i odpowiedzialnego za to, co robi.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#SenatorJózefGóralczyk">Wydaje mi się, że tutaj właśnie, chociażby w tym punkcie, przebija właśnie ten jakiś sojusz lekarzy weterynarii usługodawców czy zawodu wolnego z urzędnikami — od ministerstwa począwszy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję Panu Senatorowi. Głos ma pan senator Ustasiak. Następny będzie senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Musimy mieć świadomość, że ta ustawa jest obciążona wieloma błędami i ja nawet w komisji wnioskowałem o jej oddalenie, ale znalazłem się w zdecydowanej mniejszości. Tym niemniej spróbujmy przynajmniej ustosunkować się do najważniejszych, moim zdaniem, błędów zawartych w tej ustawie — mam na myśli art. 46 i 47.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#SenatorMieczysławUstasiak">W art. 46 daje się sądom lekarsko-weterynaryjnym możliwość udzielania tak drastycznych kar, jak zawieszenie prawa wykonywania zawodu lekarza, a także pozbawienie prawa wykonywania. Ustawodawca zdawał sobie sprawę z ważności takich uregulowań i obwarował to działanie dalszymi punktami, aż do nietypowego zjawiska, jakim jest odwołanie się do trzeciej instancji, to znaczy do Sądu Najwyższego. Ale ta ostrożność, jaka zaznacza się w art. 46, nie znajduje swej kontynuacji.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Artykuł 47 mówi, że orzeczenie pierwszej instancji uzyskuje tryb natychmiastowej wykonalności, a więc orzeczenie sądu lekarsko-weterynaryjnego w pierwszej instancji uzyskuje tryb natychmiastowej wykonalności. Co to znaczy? To znaczy, że z dnia na dzień można pozbawić kogoś środków do życia. I kto tę decyzję może podjąć? Sąd, którego skład właściwie nie jest ustalony. Ustawa nie mówi nic o tym, jakie osoby, o jakich kwalifikacjach powinny zasiadać w tym sądzie poza tym, że nie muszą być członkami izby. Dalej, tryb działania tego sądu jest zupełnie nie uregulowany. Praktyka orzecznictwa żadna. A podstawy orzekania? Jest tu art. 19, który mówi, że należy przestrzegać zasad etyki i deontologii weterynaryjnej oraz innych przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii, a także uchwał władz i organów samorządu lekarzy weterynarii. Powstaje pytanie, za co można pozbawić prawa wykonywania zawodu? Tego ta ustawa nie mówi. Jest to pozostawione do decyzji sądu, który nie ma żadnej praktyki, nie ma żadnego doświadczenia, jest po prostu sądem złożonym z amatorów.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Pierwszą refleksją po przeczytaniu tych dwóch uregulowań było skreślenie art. 47, to znaczy skreślenie trybu natychmiastowej wykonalności. No tak, ale jak w tym wypadku kształtowałaby się sytuacja, jeżeli rzeczywiście zaistniałby stan, w którym kogoś powinno się pozbawić prawa wykonywania zawodu, bowiem jego dalsza praca jest społecznie niebezpieczna?</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#SenatorMieczysławUstasiak">W dotychczasowej działalności, kiedy cała służba weterynaryjna była sterowana administracyjnie, można było w trybie administracyjnym takich uprawnień na jakiś czas pozbawić, w sytuacji, w której ta służba staje się sprywatyzowana, ten tryb przestaje funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Zatem jak wybrnąć z impasu? Jest to niezmiernie trudne i przedstawiona poprawka do art. 46 jest również obciążona niedoskonałościami. Najlepszy dowód, że już po przedłożeniu państwu zostały tutaj wprowadzone dodatkowe zmiany. A mianowicie ust. 5, ten najważniejszy, brzmi w tej chwili w ten sposób: „Minister sprawiedliwości w porozumieniu z właściwymi ministrami określi szczegółowe zasady orzekania kary wymienionej w ust. 1 pkt 3 i 4”.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Ja mam świadomość, że te uregulowania powinny być w ustawie, ale nie jesteśmy w stanie wprowadzić ich do tej ustawy w tej chwili. Ta propozycja jest jakimś kompromisem, jest próbą wyjścia z sytuacji bardzo trudnej. Myślę, że jest lepszym wyjściem, niż pozostawienie ustawy w dotychczasowym kształcie. Dlatego proponuję, aby ją Wysoka Izba przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Oprócz tego w art. 71 ust. 3, to jest poprawka redakcyjna, po wyrazie „Krajowej” należy dodać wyraz „Rady”, to jest po prostu przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#SenatorMieczysławUstasiak">To wszystko, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Gdy chodzi o poprawkę, rozumiem, że dostanę tekst. Jest? Dobrze, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Głos ma z kolei pan senator Walerian Piotrowski, następna będzie pani senator Anna Bogucka-Skowrońska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Chcę poprzeć, poza poprawką pana senatora Ustasiaka, poprawki zgłoszone przez komisję. Te poprawki są niezbędne, albowiem właśnie tutaj, w tej izbie i oczywiście w Sejmie buduje się od pewnego czasu model samorządu zawodowego. Zajmowaliśmy stanowisko w przedmiocie samorządu aptekarskiego, dzisiaj na naszej wokandzie, na naszym porządku obrad jest ustawa o samorządzie weterynaryjnym. Jeżeli chcemy tworzyć jednolitą koncepcję samorządu zawodowego, to niezbędna jest pewna konsekwencja w rozstrzyganiu przez nas tych spraw. Wyrazem tej konsekwencji są właśnie zgłoszone poprawki. Te poprawki, o których mówił pan senator Krzanowski. One po prostu są wyrazem tej jednolitości i tej naszej myśli ustawodawczej, którą włożyliśmy w ustawę o samorządzie aptekarskim. Sądzę, że te poprawki mają wartość konstruktywną nie tylko dlatego, że dążą do jednolitości, ale mają także wartość merytoryczną. Mówiliśmy o tym obszernie, gdy debatowaliśmy nad samorządem aptekarskim, a wspomnienie tej debaty zawarte w wystąpieniu pana senatora Krzanowskiego, który mówił o doświadczeniach samorządu adwokackiego, ma w tej sprawie również wartość. Dlatego ja do wniosku Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia o dokonanie tych poprawek, przedstawionych Wysokiej Izbie na piśmie, jak najbardziej się przyłączam.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Natomiast nie mogę podzielić propozycji pana senatora Ustasiaka. Ja rozumiem troski, które są zawarte w tym wystąpieniu, ale sądzę, że te obawy nie są dostatecznie uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Sprawa pierwsza. Nie można postulować, by w sądownictwie dyscyplinarnym, zawodowym, opartym na zasadach etyki zawodowej, na zasadach deontologii zawodowej, wprowadzać system kar w drodze aktu ustawodawczego. Ten system kar byłby wielkim ograniczeniem sądów dyscyplinarnych samorządowych i wielokrotnie stanowiłby o niesprawiedliwości orzekania kar. Nie mamy żadnego doświadczenia i żadnej możliwości, by skodyfikować w chwili obecnej wszystkie zasady deontologii zawodu lekarza weterynarii i tym samym nie mamy możliwości dokonania oceny z góry, a priori, mocą aktu prawnego, że za konkretne uchybienia tym zasadom, zasadom wykonywania zawodu, zasadom staranności, etyki, za uchybienia te powinna być wymierzana określona, i to przez ministrów, kara.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Sądownictwa dyscyplinarne, sądownictwa oparte na zasadach etyki dobrze obywają się bez systemu kar. Myślę, że wolno mi powiedzieć o ujemnych doświadczeniach wiążących się z takim poglądem, jaki prezentuje pan senator Ustasiak, w samorządzie adwokackim. Gdy usiłowano przed laty ograniczyć samorząd adwokacki, to już do ustawy wprowadzono określone sankcje za określone występki dyscyplinarne. Było to nader niesprawiedliwe, przede wszystkim merytorycznie, ponieważ godziło w człowieka, nie pozwalało należycie wyważyć występku dyscyplinarnego i odpowiedzialności za ten występek.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dlatego ja będę głosował przeciwko tym poprawkom wyrażając przekonanie, że obawy pana senatora Ustasiaka, że będzie się orzekało kary nieproporcjonalne do przewinień, nie są uzasadnione. Ja wiem, że w tym sądownictwie nie będą orzekać sędziowie, ale na tym polega właśnie istota tego sądownictwa. Będą orzekać lekarze weterynarii, którzy znają wagę popełnionych uchybień i którzy mają obowiązek budować w tym samorządzie zasady etyki zawodowej. Te, które już są dziś sprecyzowane, te, które są żywe w tym zawodzie, i te, które będą się tworzyć. Stąd też myślę, że możemy z pełnym zaufaniem powierzyć im to orzecznictwo nie ustalając i nie delegując na nikogo uprawnień do ustanowienia systemu kar dyscyplinarnych. Przecież będzie instancja odwoławcza, a w odniesieniu do tych kar szczególnie dolegliwych proponuje się aż trzyinstancyjny system osądzania dyscyplinarnego. Stąd też uważam, że ta poprawka nie osiągnęłaby zamierzonego celu, a spowodowałaby krzywdzącą i niesprawiedliwą dla ludzi, dla ludzi tego zawodu kazuistykę w odniesieniu do katalogu występków.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nie podzielam również wniosku o poprawki typu proceduralnego, ponieważ w art. 62 zawarta jest delegacja do ustanowienia procedury postępowania w sprawach dyscyplinarnych, a ponadto w tym art. 62 mówi się również, że w sprawach nie uregulowanych rozporządzeniem ministra rolnictwa, rozporządzeniem wydanym w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości, stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego. Dlatego nawet w przypadku zawieszenia, które będzie natychmiast wykonalne, zawieszenia w czynnościach zawodowych, zgodnie przynajmniej z przepisami kpk, będzie przysługiwało zażalenie do sądu dyscyplinarnego wyższej instancji. Nie jest zatem potrzebne stanowienie w tym zakresie szczególnych norm proceduralnych.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nie ma również żadnego uzasadnienia, by do orzeczenia sądu pierwszej instancji, okręgowego, termin odwołania wynosił 7 dni od doręczenia orzeczenia, a w przypadku, gdy orzeka Krajowy Sąd Lekarsko-Weterynaryjny, 14 dni. Te terminy powinny być jednakowe i mimo iż ustawa orzeka wyraźnie termin 14-dniowy dla odwołania do Sądu Najwyższego, to brak takiej regulacji w odniesieniu do orzeczenia wydanego przez sąd okręgowy nie stanowi braku normy prawnej, albowiem tryb postępowania ma być unormowany w rozporządzeniu, a jeżeli ta kwestia nie znajdzie się w rozporządzeniu, to zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania karnego. Dlatego ja osobiście nie widzę potrzeby dokonywania tej poprawki, o którą wnosi pan senator Ustasiak.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Natomiast dokonana dzisiaj raz jeszcze lektura tej ustawy skłaniałaby mnie do zaproponowania jednej drobnej terminologiczne] poprawki w art. 2. Mianowicie w art. 2 w ust. 5 mówi się, że cudzoziemcowi, który spełnia warunki określone w ust. 2 pkt 1 i 3, okręgowa rada lekarsko-weterynaryjna może zezwolić na wykonywanie zawodu lekarza weterynarii na warunkach określonych zezwoleniem.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Proponuję, by w myśl zasady jednolitości, a także jasności terminu zastąpić określenie „cudzoziemiec” określeniem „osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego”, ponieważ wymogiem niezbędnym do wykonywania zawodu, tym podstawowym, jest posiadanie właśnie obywatelstwa polskiego, a zezwolenie udziela się osobie, która nie posiada obywatelstwa polskiego. Zresztą termin „cudzoziemiec” nie jest, jak myślę, tożsamy z terminem „osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego”. Tekst pisemny zostanie panu marszałkowi przedłożony. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję Panu Senatorowi. Z kolei głos ma, jako ostatnia z zapisanych do dyskusji, pani senator Anna Bogucka-Skowrońska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii jest kolejną ustawą, której zadaniem jest ochrona zawodu zaufania publicznego, nie ulega bowiem wątpliwości, że wykonywanie tego zawodu, podobnie jak zawodu choćby adwokata czy lekarza, czy radcy prawnego, nie jest zwykłą działalnością gospodarczą, gdzie wystarczą kompetencje fachowe. Większość tych zawodów, w których zawarty jest element pewnej służby, powołania, a zawód lekarza weterynarii taki element posiada, bo chodzi o ochronę zdrowia i zwierząt, i ludzi, przy badaniu choćby mięsa, te zawody, gdzie funkcjonuje obok wiedzy prawo moralne, wewnętrzne, te zawody niejako poprzez swoje ustawy ustrojowe pragną ustanowić ochronę jakości wykonywania tego zawodu zgodnie z zasadami etyki i deontologii. Jest to zrozumiałe, ponieważ wykonywanie tego zawodu łączy się z odpowiedzialnością i samodzielność wykonywania tego zawodu musi być obwarowana wieloma właśnie przepisami i określonymi zasadami etyki.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Stąd nie mogę zgodzić się z ocenami wypowiedzianymi tutaj przez senatorów Janusza Woźnicę i profesora Józefa Góralczyka co do jak gdyby zamierzonego deprecjonowania zawodu technika weterynaryjnego. Wydaje mi się, że słuszne było uchylenie zarządzeniem z 3 września 1990 roku możliwości samodzielnego wykonywania zawodu przez techników, ponieważ, jak tłumaczył mi sprawozdawca sejmowy, poseł Marian Kędzierski, chodzi o dostosowanie naszego prawa do wymogów międzynarodowych, do standardów międzynarodowych, a w końcu i sami czujemy, że rzeczywiście nie może ktoś bez właściwego poziomu profesjonalnego, bez takiej odpowiedzialności jak lekarz weterynarii w sposób samodzielny wykonywać tych samych czynności. Myślę, że art. 68 pozwoli na zgodne z odczuciem całego środowiska weterynaryjnego ustalenie, jakie czynności mogą być wykonywane samodzielnie bądź pod nadzorem lekarzy weterynarii przez inne służby weterynaryjne — nie tylko techników, ale i sanitariuszy, biologów i inne osoby, które pomagają w wykonywaniu tego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">W chwili obecnej, jak mi wiadomo, około 100 lekarzy weterynarii nie ma jeszcze pracy, a są to przecież profesjonaliści. Ten zawód musi być profesjonalnie chroniony. Ustawa ta ma charakter społeczny, to znaczy projekt poselski był sformułowany w oparciu o konsultacje zarówno ze stowarzyszeniami zawodowymi lekarzy weterynarii, jak i całym środowiskiem, również technikami weterynaryjnymi. Jest przecież konieczne, by zawód, który w przeszłości był zbiurokratyzowany, był w końcu i mógł być wykonywany na coraz wyższym poziomie profesjonalnym i etycznym. Dlatego wydaje mi się, że należy się zastanowić, w jakim zakresie wprowadzić poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Większość poprawek dotyczy koncepcji, czy izba krajowa, ponieważ, zgodnie z filozofią innych samorządów, izba nie ma osobowości prawnej, ma ją z reguły rada krajowa, ponieważ izba jest związkiem osób.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Gdyby się nad tym zastanowić, to kto wie, czy z punktu widzenia prawnego właśnie nie trafniejsza jest izba, w skład której wchodzi szereg w końcu organów — nie tylko rada i prezydium, jako organ wykonawczy rady, ale również i sąd, i komisja rewizyjna. Dlatego nie wiadomo, czy akurat to unormowanie nie jest unormowaniem trafniejszym. Ja choć jestem prawnikiem i zdaję sobie sprawę, że w naszej ustawie o samorządzie osobowość prawną ma naczelna rada adwokacka, to po dyskusjach z posłami i w uznaniu wysiłku samego samorządu lekarzy weterynarii skłonna jestem przyjąć, że taka koncepcja osobowości prawnej krajowej izby weterynaryjnej wcale nie narusza filozofii prawa. Może nie mam racji, ale wydaje mi się, że można by tę konstrukcję bez szkody dla wykonania później wszystkich przepisów i dla działania tego samorządu w tej ustawie zostawić i nie zmieniać wielu przepisów tylko dlatego, że się usuwa terminologię „Krajowa Izba”, a wprowadza osobowość prawną Krajowej Rady.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Jeśli chodzi o inne poprawki — senator Walerian Piotrowski ustosunkował się już do poprawki senatora Mieczysława Ustasiaka. Poprawka ta, zgłoszona na piśmie, zmierza głównie do unormowania w art. 46 trybu odwołania od orzeczenia dyscyplinarnego. Zresztą wprowadza niejednolity tryb odwołania od pierwszej instancji, niejednolity tryb drugiej instancji, różny powiedziałabym jest tutaj czas — 7 i 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Artykuł 64, na co wskazywał już kolega Piotrowski, mówi wyraźnie, że w sprawach nie uregulowanych w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, a więc w zakresie właśnie orzecznictwa dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy kpk i to absolutnie wystarczy. W przepisach kpk zawarte są przepisy, w jaki sposób osoba, której prawa to dotyczy, może żądać uzasadnienia, w jakim terminie po otrzymaniu uzasadnienia może wnieść środek odwoławczy, a w jakim wtedy, kiedy tego uzasadnienia nie żąda. Dlatego wydaje mi się, że ta poprawka, która ma bardzo dobre intencje, nie musi być uwzględniona, bo tryb odwołania w sposób prawidłowy jest zawarty w art. 64.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Następne poprawki, zgłoszone przez Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia. Tutaj słusznie została wyeliminowana z przepisu art. 61 konieczność powoływania w drugiej instancji do składów sądów dyscyplinarnych sędziów Sądu Najwyższego. Oczywiście to byłoby kuriozum, ale Komisja Polityki Społecznej wprowadza w drugiej instancji skład 5 członków. Jest to absolutnie niezgodne z tradycją i wymogami orzecznictwa dyscyplinarnego. Trudno jest oderwać od pracy zawodowej 5 członków sądu i należy się zastanowić, jakie jest ratio legis, jakie uzasadnienie. Wystarczy 3-osobowy skład. Przecież wiemy, że składy poszerzone są tylko w przypadkach ogromnej wątpliwości i trudno — zwłaszcza że istnieje możliwość nadzwyczajnych trybów odwoławczych i rewizji nadzwyczajnych w przypadkach drastycznych, zawieszenia czy pozbawienia prawa wykonywania zawodu — taki skład 5-osobowy zatwierdzać. To naprawdę utrudni pracę komisji dyscyplinarnych, tego, powiedziałabym, wyższego sądu dyscyplinarnego, krajowego.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Z tą liczbą, z tym składem 5 członków jak sądzę koreluje bezpośrednio poprawka, która sugeruje, że Krajowy Sąd Lekarsko-Weterynaryjny ma się składać co najmniej z 23 członków i 3 zastępców. Nie wiem, czy ktoś chciałby wytłumaczyć, dlaczego 23 członków i 3 zastępców. Dane są raczej z tradycji orzecznictw dyscyplinarnych innych samorządów, ale jeżeli art. 37 pkt 5 mówi, że Krajowy Zjazd Lekarzy Weterynarii ustala liczbę członków krajowych organów samorządu, to przecież może ustalić i liczbę członków Krajowego Sądu Lekarsko-Weterynaryjnego. W ustawie nie sugeruje się liczby członków rady, tej krajowej, co, powiedziałabym, wymagałoby przede wszystkim unormowania ustawowego: jaką to główne ciało przedstawicielskie ma mieć liczbę członków. Jeżeli wejdą prezesi tych okręgowych rad, jeżeli wejdzie co najmniej tyle samo członków z wyboru, jak się dzieje w innych samorządach, to być może właśnie liczba członków Krajowego Sądu Lekarsko-Weterynaryjnego będzie oscylowała gdzieś około 23 osób. Ale decydowanie tylko o sądzie, a niedecydowanie o radzie co do ilości członków wydaje mi się przedwczesne i dlatego jestem przeciwko wprowadzeniu poprawek zarówno co do składu sądzącego, tych 5 członków w Krajowym Sądzie Lekarsko-Weterynaryjnym, jak i w ogóle co do liczby członków tego krajowego sądu.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Również uważam, że powinien pozostać sugerowany przez ustawę szereg podmiotów uprawnionych do wniesienia rewizji nadzwyczajnej, a między innym i możliwość wniesienia tej rewizji powinna przysługiwać prezesowi Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Wszystkie samorządy walczą o to, aby sam samorząd, przedstawiciele tego samorządu mogli być podmiotami wnoszącymi takie rewizje i wydaje mi się, że pozbawienie prezesa Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej takiego prawa ograniczałoby w jakimś sensie kierunek zmian legislacyjnych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Jest jeszcze jedna sprawa moim zdaniem bardzo wątpliwa. Moja poprawka jest bardzo prosta, zmierza do wyeliminowania art. 54 w całości. Ten art. 54, jak mi wiadomo, w ogóle nie istniał w projekcie. Został wprowadzony na wniosek ministra sprawiedliwości, a dotyczy możliwości skierowania wniosku poprzez sąd dyscyplinarny, ten sąd lekarsko-weterynaryjny, do sądu powszechnego o przesłuchanie świadka. W ustawie o sądzie powszechnym takich obowiązków nie ma. Wydaje się naprawdę zupełnie zbędne, aby poszerzać tutaj zakres przedmiotowy działań sądów rejonowych o wykonywanie pomocy prawnej dla orzecznictwa sądów dyscyplinarnych. Przecież orzecznictwo dyscyplinarne dotyczy norm etycznych. Nie jest to, powiedziałabym, uchybienie takiego rzędu, jak w sprawach o występek karny. Wtedy w ogóle orzeka sąd niezależnie od organu dyscyplinarnego, czyli tego sądu lekarsko-weterynaryjnego. Angażowanie tutaj sądu przedłużyłoby, moim zdaniem, postępowanie. Każdy sąd dyscyplinarny może ocenić niestawiennictwo świadka, a przecież i w sądzie świadek może skutecznie odmówić zeznań. Naraża się na 3-miesięczne w związku z tym pozbawienie wolności, ale nikt nikogo zmusić do takich zeznań nie może. Dlatego wprowadzenie tego art. 54 ja osobiście uważam za zbędne.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Wnoszę o to, żeby nie uwzględniać poprawek, które tutaj omówiłam, zgłoszonych przez komisję i kolegów. Wyeliminować w ogóle z ustawy art. 61, który ogranicza się tu do składu sądzącego, tego 5-osobowego. Uważam, że nie trzeba ustalać liczby składu, że 3-osobowy skład wystarczy, a zatem nie musi być żadnego unormowania innego. Czyli art. 61 byłby zupełnie niepotrzebny. Zgadzam się z tym, że nie może być mowy o dokooptowaniu sędziów Sądu Najwyższego. Czyli ten art. 61 w ogóle usunąć. I art. 54, który mówi o tej pomocy prawnej sądu powszechnego dla orzecznictwa dyscyplinarnego.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo. To jest tekst tych poprawek? Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jeszcze prosił o głos poseł sprawozdawca Marian Kędzierski. Myślę, że dopuścimy. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMarianKędzierski">Dziękuję panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełMarianKędzierski">Panie Marszałku! Panie, Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełMarianKędzierski">Mam właściwie taką serdeczną prośbę. Większość tych poprawek, które otrzymałem niedawno, przeglądnąłem i uważam, że należy podziękować państwu za to, że zwróciliście uwagę na wiele rzeczy, które, sądzę, środowisko weterynaryjne zaakceptuje. Jednak o jedno bym bardzo prosił, żeby nie zmieniać całej struktury i formuły tej ustawy — o czym mówiła tutaj przede mną już pani senator Anna Skowrońska. Zabieram głos, żeby was o to poprosić.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełMarianKędzierski">Pozostałe poprawki, z wyjątkiem dwudziestej, tak, tylko dwudziestej — tu chodzi o to, że w skład Krajowego Sądu Lekarsko-Weterynaryjnego wchodzi co najmniej 23 członków i 3 zastępców. Nie bardzo byliśmy za tym, żeby wyznaczać konkretnie jakąś liczbę. Nie zawsze może być nawet tyle chętnych do pracy. Jak będzie już obligatoryjnie zapisane, wtedy mogą być kłopoty ze zmontowaniem takiego grona.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełMarianKędzierski">Chciałbym jeszcze sprostować, jeśli chodzi o wypowiedzi w sprawie techników weterynarii. Na dzień dzisiejszy (po konsultacji z dyrektorem departamentu) jest czynnych 3 tysiące techników weterynarii. Nie znalazło pracy, tzn. nie otrzymało oferty pracy na dzień dzisiejszy 170 osób. Oczywiście to nie znaczy, że oni wszyscy są bez pracy. Większość z nich już pracuje w innej dziedzinie. Po prostu przejęła niektóre agendy, nawet weterynaryjne, prowadząc hurt leków czy rozdysponowywanie preparatów witaminowych.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełMarianKędzierski">Ja jeszcze raz proszę o to, o czym już tu przed chwilą powiedziałem, o nieprzebudowywanie całej struktury. Nie chciałbym tu uzasadniać, uzasadniła to już pani senator. Jest jeszcze wiele innych argumentów. I nie sądzimy, żebyśmy musieli akurat wzorować się na innych dokumentach tego typu. Sądzę, że jeżeli to by była jakaś inność w tej ustawie, nie za bardzo by to chyba przeszkodziło w całym ustawodawstwie.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełMarianKędzierski">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję Panu Posłowi. Jeszcze pan senator Piotrowski prosił ad vocem do głosu pani senator Skowrońskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Propozycja pani senator Skowrońskiej zmierzająca do skreślenia art. 54, tzn. do zlikwidowania możliwości korzystania przez sąd dyscyplinarny z pomocy sądu powszechnego w zakresie przeprowadzania dowodów, nie jest uzasadniona. To sądownictwo dyscyplinarne ma być sądownictwem rzeczywistym, ma rzeczywiście współkształtować poziom wykonywania zawodu. Jeżeli ma w związku z tym osądzać uchybienia wykonywania tego zawodu, jeżeli ma prawo do orzekania kar, to musi mieć pełną możliwość przeprowadzenia dowodów.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jest oczywiste, że sądownictwo dyscyplinarne każdego zawodu posiada mniejszy autorytet wśród społeczeństwa i nie posiada takiej możliwości egzekutywy. Bez przesłuchania świadków, bez przeprowadzenia dowodów nie można należycie osądzić żadnej sprawy, również w postępowaniu przed sądem dyscyplinarnym. Jeżeli zatem na zasadzie dobrowolności świadek nie postąpi zgodnie z wezwaniem sądu dyscyplinarnego, nie zjawi się przed tym sądem, by złożyć zeznania, by złożyć oświadczenie, że korzysta z ustawowego prawa do odmowy zeznań, to sąd dyscyplinarny nie będzie mógł sprawy osądzić.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Była tylko taka alternatywa: czy obarczyć sądy powszechne obowiązkiem przeprowadzania dowodów określonych w art. 54 na wezwanie sądu dyscyplinarnego, na jego prośbę o udzielenie takiej pomocy, czy też tak, jak w postępowaniu dyscyplinarnym w sprawach adwokatów, kierować ze skutkami już procesowymi za pośrednictwem sądu wezwanie do stawienia się przed sądem dyscyplinarnym.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Przyjęliśmy tę wersję z art. 54, mając na uwadze również i to, że sądom dyscyplinarnym, sądom zawodu lekarza weterynarii łatwiej będzie w taki sposób przeprowadzać dowody niż w tym trybie, który jest szczególny dla profesjonalnych, zawodowych dyscyplinarnych sądów adwokackich. Dlatego i w ustawie o samorządzie aptekarskim opowiadaliśmy się za tym rozwiązaniem, to rozwiązanie akceptowaliśmy, identyczne z tym w art. 54. Również obie komisje tego artykułu nie kwestionowały. Ja również przyłączam się do wniosku o pozostawienie tego artykułu i tym samym przeciwko wnioskowi senator Skowrońskiej.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Również uważam, że propozycja skreślenia art. 61 nie jest uzasadniona. Historia art. 61 w wersji zgłoszonej w poprawce jest taka: w ustawie tej, jak i aptekarskiej, proponowano, by w sądzie drugiej instancji, w Krajowym Sądzie Lekarskim, orzekali sędziowie Sądu Najwyższego wskazani przez pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Myśmy zakwestionowali i w tamtej ustawie aptekarskiej, i w tej tego rodzaju delegowanie sędziów Sądu Najwyższego, wbrew ustawie o Sądzie Najwyższym, do orzekania w sądach dyscyplinarnych danego zawodu. Gdybyśmy to zaakceptowali, już po raz drugi byłaby taka historia. Ja wiem, że pani senator Skowrońska również kwestionowała możliwość angażowania wprost w sądownictwo dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego. Te 5 osób bierze się z tej szczególnej przyczyny, że Krajowy Sąd Weterynaryjny według art. 50, tak jak aptekarski, orzekać będzie również jako sąd pierwszej instancji w odniesieniu do członków krajowych organów. I tam będzie orzekał w składzie 3-osobowym, względnie innym, jakie określi rozporządzenie. Chodziło o to i inicjatorom ustawy, i środowiskom zawodowym, by w sądzie krajowym orzekającym w drugiej instancji była wzmocniona obecność, była ta większa odpowiedzialność, większy zakres roztropności. Uznaliśmy, że rozwiązanie liczbowe jest tutaj rozwiązaniem właściwym. A gdy chodzi o problem doświadczenia etycznego i zawodowego, to ono jest gwarantowane przez to, że członkami organów sądowniczych dyscyplinarnych mogą być lekarze o co najmniej 7-letnim stażu. Stąd też, również w ślad za rozwiązaniami przyjętymi w ustawie o samorządzie aptekarskim, proszę Wysoką Izbę, by zechciała ten art. 61 w wersji przedstawionej w poprawce utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo. Ponieważ dalszych głosów nie ma w dyskusji, to jeszcze proszę senatorów sprawozdawców o ustosunkowanie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Bardzo krótko, dlatego że właściwie propozycja pana senatora Ustasiaka znalazła już odpowiedź w wypowiedziach senatorów pani Boguckiej i pana Waleriana Piotrowskiego. Natomiast jeśli chodzi o tę propozycję poszerzenia osób, które miałyby prawo wnoszenia rewizji nadzwyczajnej, dowiedziałem się przed chwilą z Biura Prawnego, że byłoby to niezgodne z prawem procesowym. Ja jestem niefachowcem, ale jest tutaj różnica zdań pomiędzy prawnikami.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Natomiast jeśli chodzi o skład i ilości sądzących osób, tośmy rzeczywiście przyjęli rozwiązania zaproponowane przez nas w poprawkach do ustawy o izbach adwokackich. Wydaje mi się, że trzeba konsekwentnie pewną linię wprowadzić, tym bardziej że będą niedługo następne ustawy o samorządach zawodowych w tej izbie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję. Czy Pan Senator Woźnica chciałby się ustosunkować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Komisję Rolnictwa interesowała głównie treść, a nie forma tej ustawy. I nasz stosunek był do tej treści pozytywny. Uważamy, że wniesione poprawki mogą tą ustawę ulepszyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dotychczas mieliśmy do czynienia ze sprzecznymi stanowiskami dwóch komisji, jeżeli głos pana senatora Woźnicy mam rozumieć tak, że Komisja Rolnictwa nie podtrzymuje stanowiska co do przyjęcia ustawy bez zastrzeżeń, to w takim razie mamy już tylko stanowisko proponujące poprawki. Tych poprawek jest jednak sporo, bo jeszcze doszły poprawki senatora Ustasiaka i senator Skowrońskiej. W związku z tym myślę, że może byłoby rzeczą wskazaną, żebyśmy zrobili głosowanie po przerwie obiadowej. Jest tylko prośba, żeby właściwa komisja zechciała przygotować uszeregowanie poprawek do głosowania oraz zastanowić się, które bloki są niesporne, a które okazały się sporne w toku dyskusji, żebyśmy wiedzieli jak to przegłosować. Wobec tego przekładamy głosowanie na popołudnie, natomiast teraz jest prośba, żeby wziąć najpierw ustawę, która nie budzi większej wątpliwości, o inspekcji sanitarnej, ponieważ komisja, która rozpatrywała sprawę ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, jeszcze chciała rozpatrzeć w przerwie obiadowej jedną sprawę z nią związaną.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Wobec czego przejdziemy do stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Pan Senator Krzanowski zechce przedstawić sprawozdanie w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Będę mówił bardzo krótko, dlatego że nie znalazłem swoich notatek, przesunęło się wszystko.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Powód w ogóle nowelizacji, zmiany istniejącej ustawy z roku 1985 o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest następujący. Zapisano wówczas, że państwowymi inspektorami sanitarnymi mogą być tylko lekarze, którzy mają specjalne kierunkowe wykształcenie, specjalizację z epidemiologii. Ponieważ w roku 1985 nie było dostatecznej ilości lekarzy z tą specjalizacją, założono, że ten punkt ustawy będzie, że tak powiem, realizowany dopiero od 1 września roku 1990. Tymczasem w tej chwili również brakuje lekarzy z tą specjalizacją. Jest około 80 stanowisk państwowego inspektora sanitarnego w Polsce nie obsadzonych przez lekarzy posiadających specjalizację sanitarno-epidemiologiczną. Z tego względu istnieje konieczność odłożenia tego warunku, że państwowymi inspektorami sanitarnymi mogą być tylko lekarze z tą specjalizacją, o dalsze 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Zaczynające się bezrobocie w zawodzie lekarskim, że tak powiem, zapewnia, że w przeciągu kilku lat na pewno znajdzie się dostateczna ilość lekarzy zainteresowanych tą specjalizacją, innymi słowy będą to ludzie, którzy zdobędą potrzebne do pełnienia funkcji państwowego inspektora sanitarnego kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Przy okazji tej koniecznej noweli wprowadzono pewne już kosmetyczne zabiegi na tekście ustawy, które polegają na tym, że się zmienia, że się wyklucza gdzieś tam w pewnym miejscu Polską Rzeczpospolitą Ludową, następnie, że się wyklucza socjalistyczny przymiotnik, następnie pewne ministerstwa, które już nie istnieją, bo kompetencje tych ministerstw przejęły inne ministerstwa — innymi słowy wszystko są to już poprawki kosmetyczne. Rzeczywiście zmienia coś w tej ustawie tylko ten jeden punkt, że przenosi się okres, po którym już wszystkie stanowiska inspektorów sanitarnych powinny być pełnione przez lekarzy posiadających specjalizację, o dalsze 5 lat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Oczywiście zapomniałem powiedzieć, że proszę w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy z roku 1985 o Państwowej Inspekcji Sanitarnej bez zastrzeżeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Dotychczas nikogo nie mam zapisanego do dyskusji. Czy ktoś chcę zabrać głos? Nie widzę. Wobec tego proszę panów z palarni i innych zakamarków o łaskawe podejście do stołu, bo będziemy głosowali.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Mamy więc wniosek, żeby przyjąć tę ustawę bez zastrzeżeń. Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki. 53 głosy „za”.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? Jeden wstrzymujący się.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Stwierdzam, że Senat przyjął ustawę bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Tak się złożyło, że w tej chwili wszystkie inne sprawy muszą oczekiwać, a nie widzę powodu, żeby zaczynać duży temat spółdzielczy, wobec tego będziemy mieli nieco wcześniejszą przerwę obiadową.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Przed przerwą dwa komunikaty merytoryczne, potem będą jeszcze formalne.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Komunikat pierwszy: Otrzymałem pismo pana senatora Ziółkowskiego, naszego kolegi, że w związku z powołaniem na stanowisko sekretarza stanu w Urzędzie Prezydenta RP rezygnuje z funkcji członka Prezydium Senatu oraz przewodniczącego senackiej Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Chciałbym przy okazji pogratulować naszemu koledze awansu, bardzo się cieszę, że go uzyskał.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jednocześnie chciałem poinformować Wysoką Izbę, że po przeprowadzeniu konsultacji politycznych, które będą zmierzały — ponieważ już nie jesteśmy klubem całkowicie jednolitym — do jakiegoś uwzględnienia właściwej reprezentacji politycznej w prezydium, wnioski będą przedłożone na następnym posiedzeniu co do wyboru członka prezydium w miejsce ustępującego senatora Ziółkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Drugi komunikat jest komunikatem zaległym, ale sądzę, że Wysoka Izba powinna to wiedzieć. Na dwa dni przed końcem swej kadencji prezydent Jaruzelski postanowił nie podpisać ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR i skierować sprawę do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Nie wiem, jak teraz Urząd Prezydenta do tego podejdzie, tym niemniej chciałbym wspomnieć, że taka sytuacja prawna powstała.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Mamy jeszcze parę komunikatów technicznych. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Trzy komisje zbiorą się zaraz po ogłoszeniu przerwy: Komisja Gospodarki Narodowej w sali kolumnowej obok pana profesora Józefiaka.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia też musi tutaj w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Trzecia — Komisja Nadzwyczajna do Spraw Górnictwa — też zaraz po ogłoszeniu przerwy w saloniku obok sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Zebranie Klubu Parlamentarnego Unii Demokratycznej odbędzie się dzisiaj o godzinie 18 w górnej palarni. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">W związku z tym ogłaszam przerwę nieco dłuższą — do godziny 15, ale bardzo proszę o punktualne przybycie, bo będziemy mieli głosowania zaraz.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 12.55 do 15.10)</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Mamy kworum? Przeliczcie czy jest kworum.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Czy ktoś z panów senatorów sprawozdawców mógłby popilotować sprawę głosowania?</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Proszę państwa, proszę o łaskawe ustabilizowanie się. Przystępujemy do głosowania nad wnioskami komisji dotyczącymi ustawy o zawodzie lekarza-weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">W kwestii formalnej prosił pan senator Czapski. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#SenatorAndrzejCzapski">Do wypowiedzi senatora sprawozdawcy z ramienia Komisji Rolnictwa wkradł się błąd, po prostu z niezrozumienia. Senator powiedział, że popiera poprawki, jakby było to zdanie komisji. Otóż chcę państwu powiedzieć, że komisja na wczorajszym posiedzeniu zdecydowaną większością głosów, przy jednym tylko wstrzymującym się głosie, bez głosów przeciwnych, przyjęła projekt uchwały, ażeby przyjąć ustawę o weterynarii bez zastrzeżeń. I takie stanowisko Komisji Rolnictwa jest dotychczas nie zmienione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">To nam troszkę zmienia sprawę. Wobec tego chyba będziemy musieli najpierw przegłosować, czy w ogóle chcemy jakichkolwiek poprawek. Bo w tej sytuacji, gdyby się okazało, że przejdzie stanowisko Komisji Rolnictwa, żeby w ogóle nie zgłaszać poprawek, to będzie musztarda po obiedzie.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">No więc chodzi o to, czy jakiekolwiek... Jeżeli mają być jakiekolwiek poprawki, to wtedy będziemy głosowali zgodnie z propozycjami, które nam za chwilę przedstawi pan senator Krzanowski.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Czy są tacy, którzy by uważali, że należy przyjąć tez jakichkolwiek poprawek. Kto byłby za taką koncepcją? 23 osoby.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? 20 głosów przeciw.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 9 osób wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Czyli okazuje się, że przeszła koncepcja Komisji Rolnictwa, żeby nie zgłaszać żadnych poprawek: 23 przeciwko 20, przy 9 wstrzymujących się. No więc w tej sytuacji fatyga komisji, przepraszam bardzo, poszła na marne.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Wobec tego przechodzimy do sprawy następnej, to znaczy opuszczonego poprzednio punktu 3. Nie jest gotowy? W takim razie przejdziemy do ustawy o spółdzielniach.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jeśli chodzi o punkt dotyczący spółdzielczości, to tutaj mamy jako sprawozdawcę z ramienia Komisji Rolnictwa senatora Ireneusza Niewiarowskiego. Proszę zatem o przedstawienie projektu inicjatywy ustawodawczej Senatu w sprawie nowelizacji prawa spółdzielczego (druki 386 i 386A).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">W imieniu Komisji Rolnictwa i PSL „Solidarność” przedstawię projekt nowelizacji prawa spółdzielczego. Projekt rodził się przez pół roku. Pracował nad projektem zespół wysokiej klasy specjalistów, powołany przez marszałka Ślisza. Państwo pozwolą, że wymienię, wraz z podziękowaniem, członków zespołu. Są to panowie: profesor Jerzy Ignatowicz, profesor Wiesław Chrzanowski, sędzia Sądu Najwyższego Stanisław Dmowski, doktor Krzysztof Pietrzykowski i doktor Krzysztof Stefaniak.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Powołanie zespołu nie było przypadkowe. Kierowano się potrzebą zmian. Uświadomiliśmy sobie tę potrzebę poprzez bezpośredni kontakt ze spółdzielcami, głównie rolnikami. PSL „Solidarność” widzi, że na tle słabej kondycji rolnictwa podobnie prezentuje się i spółdzielczość. Wielkie zmiany prawno-ekonomiczne w rolnictwie nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Wręcz stworzyły istotne zagrożenia dla dalszego jego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Państwowy i spółdzielczy sektor obsługi rolnictwa nadal nie reaguje na bodźce rynkowe lub reaguje słabo. Zysk często jest osiągany nie przez zwiększenie efektywności, ale przez manipulacje cenowe. W tej sytuacji podstawowym problemem do rozwiązania staje się odnowa spółdzielni i stworzenie z nich autentycznych organizacji społeczno-gospodarczych. Wymaga to działań legislacyjnych i polityczno-organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Istniejące prawo spółdzielcze ma pewne wady. W jego określeniach odbijają się cechy charakterystyczne dla socjalistycznego systemu gospodarowania i organizowania życia społecznego, a nie interesy spółdzielców. Stan ten chcieliśmy zmienić ustawą ze stycznia bieżącego roku, nie bieżącego, ale ubiegłego roku, o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu ruchu spółdzielczego. Mimo postawienia w stan likwidacji związków spółdzielczych i zarządzonych wyborów do władz spółdzielni operacja w sumie się nie udała. Nie przewidzieliśmy bierności członków spółdzielni, ale i determinacji nomenklatury spółdzielczej obrony swoich miejsc. Nie było wystarczającej pomocy ze strony państwa, a sama spec-ustawa zbyt wąsko podchodziła do całego problemu.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Ze strony wsi, spółdzielców, na zebraniach z wyborcami, ze strony PSL „Solidarność” i „Solidarności” Rolników Indywidualnych słychać jasne żądania: uspółdzielczyć spółdzielnie! nie dopuścić do podziału majątku spółdzielczego! nie pozwolić pracownikom spółdzielni rządzić spółdzielcami! Jednym słowem, uczynić spółdzielnie, które przestały być już państwowe, chłopskimi, dokładnie — członkowskimi. Bo w tej sytuacji są jak gdyby zawieszone w próżni.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Nie jesteśmy jedyną grupą, której los spółdzielczy nie jest obojętny. Niestety pojawili się teoretycy, którzy uważają, że spółdzielnie przeżyły się, że są niepotrzebne. Znalazło to także odbicie w Sejmie, gdzie grupa posłów wniosła projekt ustawy o przekształceniach spółdzielni w spółki. W Europie Zachodniej spółdzielczość kwitnie, u nas chcę się ją zlikwidować.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Oczywiście można sobie wyobrazić prywatyzację spółdzielni, ale jest to forma skrajna i może być dopuszczona jedynie w przypadkach jasno określonych w prawie spółdzielczym, w szczególnych przypadkach. Przyjęcie zasady podzielności majątku spółdzielni prowadziłoby z reguły do rażącego uprzywilejowania dzielących, gdyż przy nieznacznych swoich aportach pieniężnych uzyskiwaliby często olbrzymi majątek. Sytuację pogarsza także bierność części członków, którzy nie uzupełniają wkładów, przestają być spółdzielcami i liczba do ewentualnego podziału maleje. Dodajmy do tego jeszcze tzw. spółdzielnie pracownicze, powstałe przy okazji przekształceń po likwidowanych związkach spółdzielczych. Przejmują one duży majątek na rzecz spółdzielni pracy, a teraz jeszcze jeden krok, jeszcze jedno przekształcenie i okaże się, że majątek, często wielopokoleniowy, wsi znajdzie indywidualnych właścicieli, ale ze wsią mających niewiele wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Może idę w tych rozważaniach za daleko, ale lepiej bądźmy ostrożni. Tymi obawami także się kierowaliśmy podejmując prace nad nowelizacją prawa spółdzielczego. Nie chcemy dopuścić do krzywdzenia członków spółdzielni, chcemy im pomóc uspółdzielczyć spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Odpowiedzią na te zagrożenia może być nowelizacja prawa spółdzielczego. Pytanie, dlaczego nowelizacja, a nie zmiana ustawy? Po pierwsze, większość przepisów ustawy obowiązującej jest zgodna z wymaganiami Międzynarodowego Związku Spółdzielczego, a także z zasadami demokratyzmu i dobrowolności. Uchwalono ją w 1982 r., ale sporo było w niej ducha roku 1981. Po drugie, uchwalenie nowej ustawy zmusiłoby nas do przygotowania nowych przepisów odnoszących się do spółdzielni uregulowanych w sposób specjalny, jak spółdzielnie pracy i spółdzielnie mieszkaniowe, oraz w ustawach szczególnych, jak spółdzielnie rzemieślnicze i banki spółdzielcze. Wymagałoby to skorelowania z Kodeksem pracy, prawem lokalowym, Kodeksem cywilnym i innymi ustawami. Do tak poważnej pracy brak badań, nie ma też silnych sygnałów o potrzebie zmian.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Niemniej zmiany są konieczne, są też i sygnały, że są oczekiwane — chodzi mi tu szczególnie o spółdzielnie mieszkaniowe. Myślę, że rząd ma dostateczny aparat badawczy i dość środków, aby zająć się tym problemem, czym ma być spółdzielczość mieszkaniowa. Powinniśmy mieć jasną wizję, a szczególnie chcieliby ją mieć ludzie, którzy czekają w tzw. zamrażarkach na przyjęcie do spółdzielni. Do końca trzeba rozwiązać problem własności mieszkań. Co to za spółdzielnie, gdzie są lepsi i gorsi? Jedni są właścicielami, a inni tylko lokatorami. Może trzeba wrócić do chlubnych tradycji spółdzielni mieszkaniowej sprzed wojny? Oczekujemy propozycji rozwiązań ze strony rządu.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Zdaniem ekspertów, zmiana ustawy Prawo spółdzielcze będzie wymagała około roku pracy.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Nie mamy na to czasu. Jesteśmy zobligowani ustawą z 20 stycznia 1990 roku, która mówi o stosownych regulacjach w strukturach ponadspółdzielczych do dnia 31 lipca 1991 roku. Jest także szereg nonsensów, które trzeba szybko poprawić i zaktualizować ustawę.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Projekt zawiera propozycję zmian dwóch zasadniczych części ustawy. Pierwszej, obejmującej przepisy wspólne dla wszystkich spółdzielni, i drugiej, zawierającej przepisy o związkach spółdzielczych i Naczelnej Radzie Spółdzielczej. Projekt nowelizacji rozpoczyna zmiana definicji spółdzielni. Nawiązano tu do ustawy o spółdzielniach z roku 1920. Oczywiste jest, że usunięte zostały zapisy o działalności spółdzielni w ramach planów gospodarczych czy też dla dobra PRL. Spółdzielnia jest dla spółdzielców i im ma służyć. Powoduje to skreślenie art. 2 i 3, gdyż mówią one o niezależności wobec państwa, a są to oczywiste znamiona ruchu spółdzielczego. W nowej definicji działalność kulturalno-wychowawczą potraktowano jako fakultatywną w przeciwieństwie do zasadniczej działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">W dziale „Członkowie, ich prawa i obowiązki” zmiany są niewielkie. Projektodawcy wyszli z założenia, że spółdzielnie osób prawnych grożą pewną monopolizacją życia gospodarczego i mogą być formą nacisku na spółdzielnie, dopuszczają zatem możliwość zakładania spółdzielni osób prawnych, ale tylko pod warunkiem mieszanego członkostwa, to znaczy z udziałem osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Zmodyfikowano art. 19 ustawy o uczestniczeniu członków w pokrywaniu strat spółdzielni. Ograniczono odpowiedzialność członków do wysokości udziałów obowiązkowych. Jest to zachęta do wnoszenia przez członków udziałów ponadobowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Zasadniczą sprawą w tym dziale, ale i w całej nowelizacji, jest potwierdzenie zasady niepodzielności majątku spółdzielni. Znajduje to wyraz w zapisie art. 26 § 2 i w art. 125. Niepodzielność jest podstawową zasadą ruchu spółdzielczego, odróżniającą spółdzielnię od spółki. Naruszenie tej zasady dotyczyłoby zapewne nie tylko rozwiązania spółdzielni, ale i ustania członkostwa, a to z kolei mogłoby prowadzić do bankructwa spółdzielni. Członkowie, o czym wspomniałem wyżej, przy małych aportach pieniężnych, otrzymywaliby olbrzymie korzyści.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Dobrą tendencją jest natomiast finansowe wiązanie członka ze spółdzielnią, które może przełamać bierność spółdzielców. W dziale „Gospodarka spółdzielni”, np. w art. 76, daje się możliwość wprowadzenia do statutów postanowień przewidujących waloryzację udziałów oraz oprocentowanie udziałów członkowskich rozumiane jako oprocentowanie wniesionego kapitału, a nie tylko, jak jest obecnie, jako jeden ze sposobów podziału nadwyżki bilansowej.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Proponuje się także obniżyć z 30% do 10% obowiązkową część nadwyżki bilansowej przeznaczoną na zwiększenie funduszu zasobowego. Zwiększa się tym samym nadwyżkę, która może podlegać podziałowi między członków.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">W zakresie postępowania wewnątrzspółdzielczego poszerza się prawa członków. Postępowanie wewnątrz spółdzielni nie jest obligatoryjne, lecz fakultatywne, to znaczy członek nie zawsze będzie musiał wyczerpać postępowanie wewnątrz spółdzielni przed dochodzeniem swoich praw przed sądem.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Zmiany przepisów o organach spółdzielni są zgodne z oczekiwaniami społecznymi. Bardzo oczekiwana jest zmiana mówiąca, że członek spółdzielni i zarazem jej pracownik nie może być członkiem rady spółdzielni. Chroni to interes producentów, którzy często są obecnie zmajoryzowani przez pracowników.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Inne zmiany to pozwolenie na zarząd jednoosobowy, a także na członków zarządu nie będących członkami spółdzielni. Proponuje się uchylenie przepisów o samorządzie pracowniczym, aby nie ograniczać interesów spółdzielców, którzy mają przecież swój samorząd spółdzielczy. Artykuły 60–65, wobec tego wykreśla się.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Proponuje się rozszerzyć uprawnienia lustracyjne o ochronę interesów wierzycieli spółdzielni i skarbu państwa. Lustracja ma się stać pomocą dla spółdzielców, jak było przed wojną, a nie instrumentem nacisku central na spółdzielnie, jak było jeszcze niedawno. Zabezpieczać takie działania lustracji będzie sposób zrzeszania się w związki spółdzielcze, jak i ich uprawnienia. Projekt nowelizacji dopuszcza tylko dobrowolne zrzeszanie się. Zakazuje także działalności gospodarczej związkom. Podstawowym działaniem związków będzie lustracja spółdzielni. Będą mogły one także prowadzić działalność informacyjno-szkoleniową i kulturalno-oświatową, jeżeli znajdzie się to w ich statucie.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Aby zasadnicza funkcja była właściwie prowadzona, proponuje się utworzenie organu pośredniego pomiędzy państwem a spółdzielczością, wzorowanego również na ustawie z 1920 roku. Tym organem będzie Rada Spółdzielcza. Rada Spółdzielcza nadawałaby uprawnienia do prowadzenia lustracji i sprawowałaby nadzór nad tymi funkcjami. Decyzje Rady Spółdzielczej można będzie zaskarżać do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skład Rady Spółdzielczej ustalałby prezes Rady Ministrów spośród osób przedstawionych mu przez związki spółdzielcze, przy nim też proponuje się ją umiejscowić. Wybór przewodniczącego Rady Spółdzielczej przedstawiony jest państwu w dwóch wariantach. W pierwszym przewodniczącego mianuje prezes Rady Ministrów, w drugim rada wybiera sama przewodniczącego spośród swoich członków.</u>
          <u xml:id="u-39.24" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Rada jako łącznik pomiędzy spółdzielczością a państwem zwolni spółdzielczość od nadzoru organów państwowych i może pomóc w tym ogólnie nieprzychylnym klimacie stanąć na nogi ruchowi spółdzielczemu. Rada nie będzie reprezentować spółdzielczości, a to ze względu na sposób jej powoływania. Reprezentować spółdzielczość będą, jeżeli zechcą, związki spółdzielcze, które dobrowolnie będą mogły tworzyć porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-39.25" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Omówiłem tylko główne zmiany w prawie spółdzielczym. Nie wspominałem o szeregu poprawek wynikających ze zmian nazw czy też następstw zmian przyjętych we wcześniejszych artykułach. W sumie jest ich blisko 100, wliczając przepisy przejściowe.</u>
          <u xml:id="u-39.26" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Na zakończenie chciałbym się odnieść do stanowiska Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych. Wprowadziła ona szereg zmian do poprawek naszej Komisji Rolnictwa. Muszę przyznać, że zgadzam się z nimi. Dokonano wyczyszczenia i uporządkowania artykułów w ustawie. Wykreślenie określenia „państwowa” przy Radzie Spółdzielczej będzie sprzyjało przyjęciu zapisu, gdyż słowo to wzbudza pewne obawy. Merytoryczna propozycja oczywiście pozostaje.</u>
          <u xml:id="u-39.27" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">W sumie nowelizacja zyskuje na uporządkowaniu. Myślę, że zmiany są na miarę czasów obecnych, spełnią oczekiwania społeczne, pozwolą spółdzielni się uspółdzielczyć, a i ochronią członków od zapędów tych, którzy chętnie przejęliby nie swój majątek.</u>
          <u xml:id="u-39.28" who="#SenatorIreneuszNiewiarowski">Proszę Wysoką Izbę o krytyczne przedyskutowanie tej propozycji. Pozwoli to nanieść ewentualne poprawki przed drugim czytaniem noweli. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję Panu Senatorowi. W imieniu Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych zabierze głos pan senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Pan senator Niewiarowski przedstawił historyczną i polityczną genezę tej inicjatywy ustawodawczej i przedstawił jej społeczną i ekonomiczną potrzebę. Mówił także o problemach prawnych, odnosząc się do doskonałego uzasadnienia przedstawionego Wysokiemu Senatowi łącznie z projektem ustawy nowelizacyjnej. Myślę, że to szerokie, wyczerpujące generalnie problem uzasadnienie zwalnia mnie od szerszego przedstawienia Wysokiemu Senatowi tych poprawek, które do tego projektu zostały zgłoszone przez Komisję Inicjatyw i Prac Ustawodawczych. Poprawki te bowiem mają charakter legislacyjny. Jak sądzimy — w lepszy, bardziej syntetyczny niekiedy sposób wyrażają te intencje, które leżą u podstaw inicjatywy ustawodawczej Komisji Rolnictwa. Zostały one również przedstawione w maszynopisie wszystkim senatorom.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dzisiaj odbywa się pierwsza prezentacja projektu ustawy. Sądzimy, że drugie czytanie tej ustawy umożliwi sprecyzowanie tych poprawek w ostateczny sposób. Myślę bowiem, że Komisja Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, jak również Komisja Rolnictwa i ewentualnie inne komisje, które będą interesowały się procesem legislacyjnym w tej materii, muszą się zastanowić, czy przedstawione poprawki wyczerpują niezbędny zakres nowelizacyjny ustawy o spółdzielniach z 1982 roku. Już dzisiaj Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych został doręczony plik propozycji poprawkowych Komitetu Obrony Spółdzielczości i zasygnalizowany problem potrzeby refleksji ustawodawczej nad pewnymi sytuacjami szczególnymi, które specjalny wyraz znajdują w historii „Hortexu”. Ten problem „Hortexu” był już sygnalizowany wtedy, gdy debatowaliśmy nad ustawą z 20 stycznia 1990 roku o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczej. Ten problem jednak nie wygasł. Jest to problem reperkusji międzynarodowych likwidacji niektórych przedsiębiorstw stanowiących własność związków spółdzielczych i sądzę, że inicjatywa ustawodawcza zmierzająca do nowelizacji prawa spółdzielczego jest dobrym momentem do zastanowienia się również nad tą kwestią.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Tymi spostrzeżeniami chciałbym zakończyć prezentację inicjatywy ustawodawczej o zmianie ustawy o spółdzielniach, a także tych poprawek, które w imieniu Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych zostały paniom i panom senatorom przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jeszcze raz podkreślam, że mają one charakter legislacyjny. Wprawdzie wprowadzają przepis, którego w projekcie przedstawionym Senatowi jako druk 386 nie było, przepis likwidujący samorząd pracowniczy w spółdzielniach, ale był to rezultat omyłki. Pan senator Niewiarowski mówił w uzasadnieniu inicjatywy ustawodawczej o tym, że trzeba ten samorząd zlikwidować i mówił o racjach likwidacji tego samorządu. One sprowadzają się do tego, że spółdzielnie są samorządnymi organizacjami producentów, ludzi potrzebujących usług spółdzielczych, tych, którzy prowadzą w ramach spółdzielni gospodarkę, i nie ma potrzeby ich dublowania przez samorząd pracowniczy. Niekiedy dotychczas były też przez ten samorząd majoryzowane w sposób sprzeczny z interesami spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jest jeszcze taki problem: i inicjatywa Komisji Rolnictwa, i refleksja ustawodawcza Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych nad tą ustawą prowadzą do wniosku, że słuszne jest dokonywanie tylko nowelizacji, że słuszne jest, generalnie rzecz biorąc, niedotykanie tych działów prawa spółdzielczego, które dotyczą spółdzielni specjalnych, spółdzielni mieszkaniowych i innych, ale trzeba się również jeszcze raz zastanowić, czy niektóre postanowienia prawa spółdzielczego dotyczące spółdzielczości mieszkaniowej, a generalnie rzecz biorąc członków spółdzielni, nie powinny być przy okazji znowelizowane w kierunku umocnienia ich praw. Zwrócono nam uwagę w ekspertyzach, że na przykład kwestia umocnienia uprawnień spadkobierców członka spółdzielni wymaga pilnego rozwiązania, rozwiązania te bowiem są niekorzystne w relacji na przykład do uprawnień rozwodzących się małżonków. To wszystko jeszcze musi być rozpatrzone i myślę, że na następnym posiedzeniu Senatu czy na tym, na którym pan marszałek wyznaczy drugie czytanie tej ustawy, te propozycje w sposób jednolity Wysokiemu Senatowi przez zainteresowane komisje zostaną przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dziękuję uprzejmie za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Otwieram dyskusję. W dyskusji jako pierwszy zabierze głos pan senator Woźnica, następny będzie pan senator Fleszar.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#SenatorJanuszWoźnica">Spółdzielcy domagają się przyspieszenia prac nad modernizacją prawa spółdzielczego. Domagają się dlatego, gdyż sytuacja spółdzielni z każdym dniem, a szczególnie spółdzielni wiejskich, rolniczych, z każdym dniem ulega pogorszeniu. W tej sytuacji nie będzie przesadą stwierdzenie, że nad spółdzielczością wiejską wisi widmo zagłady.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#SenatorJanuszWoźnica">W szczególnie trudnej sytuacji są gminne spółdzielnie, popularne GS-y, które najbardziej są związane z rolnikami, z którymi ma kontakt niemal każdy mieszkaniec wsi. Gminne spółdzielnie znalazły się wskutek wysokiego zadłużenia w sytuacji bankruta.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#SenatorJanuszWoźnica">Jeszcze bardziej była zagrożona spółdzielczość mleczarska. Została ona uratowana przez doraźną pomoc finansową państwa, przeznaczoną na spłatę zadłużenia i restrukturyzację. Dzięki temu mamy jeszcze na naszych stołach nabiał pochodzenia krajowego.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#SenatorJanuszWoźnica">Niezwykle trudna sytuacja spółdzielni i nie najlepsza opinia o spółdzielczości spowodowała, że coraz więcej zwolenników zdobywa koncepcja prywatyzacji spółdzielni, koncepcja przekształcenia spółdzielni w spółki akcyjne. Domagano się wprowadzenia przepisów zezwalających na przekształcanie spółdzielni w spółki. Nie można do tego dopuścić, gdyż stworzenie przepisów zezwalających na przekształcanie spółdzielni w spółki stworzy bodziec działający w kierunku likwidowania spółdzielni i to oczywiście tych spółdzielni, które są najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Udziały członków spółdzielni uległy niesamowitemu, powiedziałbym nawet absurdalnemu zmniejszeniu. Z jednej strony był to wpływ inflacji, z drugiej nastąpiło przeszacowanie majątku spółdzielni. Waloryzacja udziałów jest sprawą najpilniejszą, gdyż powstaje dysproporcja między rosnącym ciągle na papierze majątkiem spółdzielni a malejącym realnie funduszem udziałów. Wskutek tego członkowie spółdzielni, choć tworzyli majątek tej spółdzielni, są w niewielkim stopniu zainteresowani prawidłową gospodarką w spółdzielniach. W statucie musi być wyraźnie powiedziane, że muszą być określone zasady waloryzowania udziałów członkowskich. Fundusz udziałów nie może być regulowany w ten sposób, jak to narzuciło spółdzielniom mleczarskim, a raczej rolnikom, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senat pozwoli, że przeczytam trzy zdania z decyzji Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, decyzji wydanej 24 września 1990 roku. Ta decyzja odnosi się do pomocy finansowej udzielonej spółdzielniom mleczarskim, o której wspomniałem na wstępie. Cytuję: „Pomoc finansowa, o której mowa, może być wykorzystana pod warunkiem uchwalenia przez spółdzielnię w terminie do 31 grudnia 1990 roku zgody na podwyższenie udziałów członkowskich do wysokości nie mniejszej niż 500 tysięcy złotych od jednego członka, a także ograniczenia gwarancji skupu mleka jedynie do członków spółdzielni”. A więc rolnicy, którzy chcą mieć gwarancję zbytu mleka, muszą wpłacić pół miliona złotych. Wysoki Senat wybaczy, że pozwolę sobie może na niezbyt szczęśliwe porównanie. Wygląda to tak, jakby robotnik, który chcę podjąć pracę, musiał wpłacić pół miliona, aby móc tę pracę wykonywać i otrzymywać pobory.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#SenatorJanuszWoźnica">Chciałbym się odnieść do kilku spraw szczegółowych w proponowanej nowelizacji. Po prostu mam propozycje pewnych poprawek. Chodzi o poprawkę siódmą pkt c. Poprawka ta dotyczy art. 10 § 5. Mówi ten paragraf o tym, że sąd może nałożyć kary porządkowe w łącznej wysokości do 5 tysięcy złotych. W nowelizacji proponuje się podwyższenie tej kwoty do 100 tysięcy. Uważam, że należałoby zamiast cyfry umieścić np. „do 10% średniej płacy”, gdyż kwota 100 tysięcy złotych, podobnie jak 5 tysięcy, może stać się w najbliższym czasie symboliczna i po prostu straci wszelki sens.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#SenatorJanuszWoźnica">Poprawka do zmiany siedemdziesiątej piątej. Dotyczy to art. 258 § 1. Uważam, podobnie jak Komisja Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, że określenie „państwowa Rada Spółdzielcza” jest nieodpowiednie i bardzo źle się kojarzy. Według mnie lepiej by brzmiało określenie „krajowa Rada Spółdzielcza”.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#SenatorJanuszWoźnica">Uwaga do art. 259 § 1, to też jest zmiana siedemdziesiąta piąta. Sądzę, że członkami Rady Spółdzielczej, krajowej Rady Spółdzielczej, powinni być również ludzie nauki, którzy zajmują się spółdzielczością. Ponadto uważam, że kadencja tej rady powinna być przedłużona. W nowelizacji jest propozycja dwóch lat, uważam, że jest to okres niewystarczający, powinno być 4 lata. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Głos ma z kolei pan senator Fleszar. Nie mam dalszych zgłoszeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#SenatorBolesławFleszar">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#SenatorBolesławFleszar">Proszę mi nie mieć za złe, że moje krótkie wystąpienie w sprawie prawa spółdzielczego rozpoczną od prawdy oczywistej. Osoba ludzka rozumiana personalistycznie nie jest w stanie realizować swego powołania w oderwaniu od imperatywu społecznego, który wyraża pojęcie dobra wspólnego. Pojęcie to zostało dokładnie zakłamane i pozbawione sensu w systemie stalinowskim, gdyż nie może ono inspirować człowieka, gdy pozbawiony jest on prawa wyboru.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#SenatorBolesławFleszar">Instytucjonalną formą realizacji dobra wspólnego są m.in. spółdzielnie. Instytucje te powstały i rozwinęły się w warunkach gospodarki rynkowej. Celem ich była samoobrona słabych przed silniejszymi. Stanowiły one korporacje respektujące prawo wyboru, aby służyć dobru wspólnemu. Tak zwane spółdzielnie czasów totalitaryzmu komunistycznego to nie instytucje spółdzielcze, lecz przybudówki spełniające wszelkie wymogi unifikacji gospodarczej. Przypisanie tym przybudówkom roli spółdzielni i ich praktyczne poczynania wytworzyły monstrualną barierę psychologiczną w stosunku do autentycznej spółdzielczości. Tak zwana reforma spółdzielni, jaką przeprowadzono w oparciu o zmodyfikowane przez rząd i parlament prawo spółdzielcze, skończyła się niestety klęską. Te rzekomo zreformowane spółdzielnie, jak np. gminne spółdzielnie, spółdzielnie mleczarskie, spółdzielnie kółek rolniczych, w praktyce pozostały tym, czym były, to jest podmiotami kryptopaństwowymi z nie zmienionym aparatem biurokratycznym. Status ich w praktyce jest taki, że nawet rzekomi członkowie, pozostający poza układami personalnymi, czują się petentami, a nie współgospodarzami i współwłaścicielami. Taka jest niestety rzeczywistość, proszę państwa. Utrzymywanie się takiego stanu rzeczy, nawet wówczas, gdy stworzymy najlepsze prawo, spowoduje dalszy kryzys ruchu spółdzielczego — tak bardzo potrzebnego szczególnie naszym rolnikom.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#SenatorBolesławFleszar">Praktyki monopolistyczne tych pseudo-spółdzielni są nadal zmorą i przekleństwem nawet dla rzekomych spółdzielców. Z tym trzeba radykalnie skończyć. Te rzekome spółdzielnie należy mocą prawa i decyzji wykonawczych potraktować tak jak na to zasługują, to jest jako podmioty kryptopaństwowe, którym obce jest pojęcie dobra wspólnego. Rzekome członkostwo tych spółdzielni jest parawanem i fasadą działalności niewiele lub prawie nic nie mającej wspólnego z autentyczną ideą spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#SenatorBolesławFleszar">Należy zatem odkłamać rzeczywistość i jeśli ma u nas powstać klimat dla rozwoju autentycznej spółdzielczości, trzeba uznać większość tych rzekomych spółdzielni za podmioty państwowe i zastosować do nich takie samo prawo przekształceń własnościowych jak w odniesieniu do prywatyzowanych przedsiębiorstw uznanych za państwowe. Należy więc wycenić ich majątek, przejąć przez skarb państwa i następnie dokonać autentycznego uwłaszczenia i ewentualnej sprzedaży. Jak to zrobić, jest sprawą techniczną, a nie merytoryczną. Dotyczy to nade wszystko osławionych SKR-ów, które powstały ze środków wypracowanych przez chłopów w czasach kontyngentów, zwanych humanitarnie obowiązkowymi dostawami. Rolnicy mają pełne prawo do tego, aby stać się ich właścicielami. Niezdecydowanie w działaniu i zwlekanie z decyzjami to nie powód, aby ciągle usprawiedliwiać taką sytuację wymogami stanu przejściowego.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#SenatorBolesławFleszar">Uwaga ta dotyczy również nader ważnej ustawy zwanej ustawą senatora Wilka — w sprawie zwrotu mienia zabranego, właściwie zrabowanego na podstawie prawa stalinowskiego, które było przecież narzędziem agresji.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#SenatorBolesławFleszar">Jeżeli nadal będzie utrzymywać się w naszym kraju przepaść między celami praktycznymi pozostającymi w sferze intencji i utopii a celami praktycznymi faktycznie osiąganymi, to wówczas tzw. stan przejściowy potrwa do XXI wieku. Rewolucja bez rewolucji nie oznacza przecież dreptania w miejscu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo. Czy jeszcze ktoś w tej sprawie chciałby zabrać głos? Nie widzę. Wobec tego uznaję, że to pierwsze czytanie projektu inicjatywy ustawodawczej Senatu jest zakończone. Sprawa wraca do komisji, żeby uzgodnić te wszystkie poprawki, które wpłynęły, i wróci do nas za tydzień, a jeżeli się nie da za tydzień, to w miarę możliwości — nie później chyba niż 1 lutego.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Wobec tego zdaje się, że możemy wrócić do punktu ominiętego, to znaczy stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Jako pierwszy zechce zabrać głos Pan Senator Leszek Piotrowski w imieniu Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Wiele tysięcy ludzi pozostawiło swoje mienie na obszarze będącym obecnie obszarem Związku Radzieckiego, poza naszymi wschodnimi granicami. Od dawna, ale z wielkimi trudnościami toczą się intensywne prace legislacyjne nad ustawą o rekompensatach za to mienie pozostawione na obszarach będących kiedyś obszarami polskimi. Prace się toczą, ustawy nie ma, a upływa termin zgłaszania roszczeń, termin oznaczony w art. 88 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Stąd zaszła konieczność zmiany terminu i Sejm to uczynił. Zmiana polega na tym, że w art. 88 ust. 5 wyrazy „1990 rok” zastępuje się wyrazami „1992 rok”. Powtarzam: jest to przedłużenie terminu zgłaszania roszczeń za mienie pozostawione poza granicami państwa polskiego, terminu, który musi być zachowany pod rygorem wygaśnięcia roszczenia, więc Sejm w swojej ustawie, którą teraz się zajmujemy, przedłuża termin o kolejne dwa lata, czyli do końca roku 1992.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Druga poprawka w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości dotyczy art. 36 ust. 4 pkt 1. Polega na tym, że rozszerza się delegację dla Rady Ministrów na szczegółowe określenie zasad i trybu rozliczania w razie rozwiązania umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste lub sprzedaż gruntów stanowiących własność skarbu państwa lub własność gminy. Zostało zauważone, że Rada Ministrów nie ma delegacji ustawowej do określenia szczegółowych zasad i trybu rozliczania rozwiązania umowy o użytkowanie wieczyste lub rozwiązania umowy o sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Z tymi zmianami proponowanymi przez Sejm niepodobna się nie zgodzić i w pierwszej kolejności będę prosił Wysoką Izbę o uznanie, iż te zmiany w ustawie o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości są trafne.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Jeśli idzie o stanowisko Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, którą to komisję reprezentuję, to w art. 66 omawianej ustawy doszło do zmiany polegającej na tym, że wyrazy „z Funduszu Gospodarki Gruntami” zastępuje się wyrazami „odpowiednio ze środków budżetu państwa lub budżetu gminy”. Chodzi o to, proszę państwa, że Fundusz Gospodarki Gruntami został zniesiony ustawą z dnia 14 grudnia 1990 roku, czego zdaje się nie dostrzegł Sejm, a skoro ten fundusz gruntami został zniesiony, to niepodobna pozostawić w dotychczasowym brzmieniu art. 66 ustawy i trzeba zastosować regułę art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1990 roku o zniesieniu i likwidacji niektórych funduszy (to jest „Dziennik Ustaw” nr 89 pozycja 517). Zasada jest taka: zadania finansowane z funduszy wymienionych w art. 1 będą finansowane odpowiednio ze środków budżetu państwa lub budżetu gmin stosownie do przepisów prawa budżetowego i innych ustaw. Z powodu tego przepisu proponuje się właśnie tę zmianę, którą w tej chwili zreferowałem.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Jest jeszcze dalsza propozycja zmiany ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Jest to wniosek Komisji Rolnictwa, który będzie tutaj niewątpliwie zaraz referowany. Chcę z góry powiedzieć, że Komisja Inicjatyw i Prac Ustawodawczych merytorycznie z tą poprawką Komisji Rolnictwa się zgadza. Ta poprawka jest również słuszna. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">W imieniu Komisji Rolnictwa głos zechce zabrać Pan Senator Czapski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#SenatorAndrzejCzapski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#SenatorAndrzejCzapski">Zgadzając się z nowelizacją ustawy i z poprawką Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych — komisja nasza proponuje dołączyć jeszcze jedną poprawkę. Mianowicie w art. 28 ustawy pierwotnej, który dotyczy zasad sprzedaży nieruchomości będących własnością skarbu państwa lub własnością gminy, w ust. 4 mówi się, że byli właściciele nieruchomości mają mieć pierwszeństwo w nabyciu tychże nieruchomości. Komisja proponuje, ażeby poza właścicielami nieruchomości pierwszeństwo w nabyciu mieli również spadkobiercy tychże właścicieli.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#SenatorAndrzejCzapski">Od czasu przejmowania bezprawnego nieruchomości minęło niejednokrotnie wiele lat, właściciele już mogą nie żyć, natomiast żyją ich spadkobiercy i byłoby chyba dużą niesprawiedliwością, gdyby nie dać możliwości pierwszeństwa odkupienia nieruchomości również spadkobiercy. Chcę powiedzieć, że dyskutowano w komisji, czy nie rozszerzyć tego jeszcze dalej, na następców prawnych, ale ostatecznie pozostała wersja, żeby tylko włączyć spadkobierców.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#SenatorAndrzejCzapski">Dlatego też proponujemy, ażeby wprowadzić poprawkę, oznaczając ją jako punkt 1, gdyż dotyczy art. 28, czyli wcześniejszego, ażeby więc w ust. 4 po wyrazach „Skarbu Państwa” dodać wyrazy „lub ich spadkobiercy”.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#SenatorAndrzejCzapski">Pozwolę sobie odczytać tekst dotychczasowy tego ustępu i tekst proponowany przez nas. „Byli właściciele nieruchomości przejętych na rzecz Skarbu Państwa mają pierwszeństwo w ich nabyciu, jeżeli zaoferują cenę równowartości tej nieruchomości, ustalonej w sposób określony w art. 44”. Dalsza treść jest nieistotna. My proponujemy, ażeby był zapis taki: „Byli właściciele nieruchomości przejętych na rzecz Skarbu Państwa lub ich spadkobiercy mają pierwszeństwo w ich nabyciu” itd.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#SenatorAndrzejCzapski">Biorąc pod uwagę fakt, że i tak poprawka Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych będzie najprawdopodobniej przyjęta, czyli ustawa będzie wracać do Sejmu, proszę Wysoki Senat o przyjęcie również i tej poprawki. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo. Czy ktoś się zgłasza do dyskusji? Dzisiaj wyjątkowa sytuacja. Skoro nikt się nie zgłasza... Pan Senator Krzanowski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Skoro Pan Marszałek jest zaniepokojony, że się nikt nie zgłasza...</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#SenatorMaciejKrzanowski">Ja mam zastrzeżenia co do tego roku 1992, jeśli chodzi o termin zgłaszania, że tak powiem, pretensji o mienie zabużańskie. Nie widzę powodu, żeby to tak przedłużać. W każdym razie osoby, z którymi rozmawiałem, uważają, że koniec 1991 roku to jest aż nadto. Tym bardziej, że nie prowadzi się do tej pory w Polsce jakiegoś centralnego rejestru mienia pozostawionego za Bugiem, za które otrzymuje się tutaj jakieś rekompensaty. Znam przypadki podwójnych, że tak powiem: dwie rodziny otrzymują parcele za to samo mienie.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#SenatorMaciejKrzanowski">No więc byłby wniosek — jeden do władz, jeżeli ktoś mnie słyszy w tej chwili, ażeby taki centralny rejestr prowadzić, a drugi, żeby jednak nie 1992 rok, tylko koniec 1991. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jeszcze pan senator Kołodziej prosił o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Ja pozwolę sobie nie zgodzić się z moim przedmówcą. Pan senator Krzanowski mówił, że rozmawiał z ludźmi, którzy twierdzą, że termin 1991 jest wystarczający. Ja podejrzewam, że Pan rozmawiał z tymi, którzy swoje roszczenia już zgłosili, a na pewno jest wielu takich, do których ta informacja nie dotarła. Dlatego ja proszę jednak, żeby Wysoki Senat poprawki zgłoszonej przez pana senatora Krzanowskiego nie uwzględnił. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję. Skoro nie ma dalszych głosów, to sądzę, że możemy przystąpić do głosowania. Sytuacja jest taka, że mamy zgłoszone uzupełniające się i ze sobą niesprzeczne 3 poprawki. A więc wedle kolejności.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jest propozycja Komisji Rolnictwa, żeby w art. 28 ust. 4 po wyrazach „Skarbu Państwa” dodać wyrazy „lub ich spadkobiercy” — jako uprawnieni do rewindykacji mienia.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jest poprawka Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, żeby w art. 66 słowa „z Funduszu Gospodarki Gruntami” zastąpić „odpowiednio ze środków budżetu państwa lub budżetu gminy”.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">No i jest trzecia, kontrowersyjna — jak się okazuje — poprawka senatora Krzanowskiego, żeby rok 1990 zastąpić 1991, a nie 1992, jak to uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Będziemy może głosowali po kolei te poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za poprawką Komisji Rolnictwa, żeby w art. 28 po wyrazach „Skarbu Państwa” dodać wyrazy „lub ich spadkobiercy”? 59 głosów.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 1 głos wstrzymujący się.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Zatem poprawka przeszła.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Poprawka druga, zgłoszona przez Komisję Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, żeby w art. 66 skreślić wyrazy „z Funduszu Gospodarki Gruntami” i zastąpić wyrazami „odpowiednio ze środków budżetu państwa lub budżetu gminy”.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za tą poprawką? 58 głosów.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 5 głosów wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Poprawka przeszła.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Wreszcie poprawka senatora Krzanowskiego, żeby to mienie zabużańskie zgłaszać nie do roku 1992, a do końca 1991.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za tą poprawką? 6 głosów „za”.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? 46 głosów przeciw.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 10 głosów wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Zatem ta poprawka nie przeszła.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">W takim razie przegłosujemy całość.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za całością z tymi poprawkami, które przeszły? 60 głosów „za”.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? 1 głos wstrzymujący się.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Zatem uznaję, że Senat postanowił zgłosić poprawki do tej ustawy. I będzie to przekazane Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Z kolei przystąpimy do punktu 5a, co oznacza stanowisko Senatu w sprawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jako sprawozdawca zechce zabrać głos pan senator Pawłowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">W ostatnich dniach pan marszałek Stelmachowski otrzymał od marszałka Kozakiewicza pismo, w którym marszałek wyraźnie sygnalizuje, że postępowanie legislacyjne dotyczące ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie może być w Sejmie ukończone na czas, tzn. w takim terminie, żeby było możliwe wprowadzenie tej ustawy w życie z dniem 15 stycznia. Pan marszałek Kozakiewicz wręcz sugeruje, że jedyną szansą na wprowadzenie poprawek dodatkowych i na rozsądne rozwiązanie problemu jest wprowadzenie dodatkowych poprawek przez Senat. Sprawa polega mianowicie na tym, że w przepisie art. 6 ust. 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych określony został dla niektórych grup płatników podatku od nieruchomości termin składania deklaracji podatkowych oraz wpłaty podatku za styczeń do 15 stycznia. Pozostawienie w ustawie tego terminu mogłoby wywołać uzasadnione zarzuty tworzenia prawa niemożliwego do zrealizowania już w momencie jego wejścia w życie. Zarzutu tego można uniknąć, jeżeli wprowadzimy do ustawy odpowiedni przepis umożliwiający podatnikom złożenie, oczywiście tylko w 1991 roku, deklaracji dotyczącej podatku od nieruchomości i wpłaty tego podatku za styczeń do 15 lutego. Wydaje się, że jedynie przyjęcie przez Senat takiego trybu rozwiązania tego problemu pozwoliłoby uniknąć dalszego wydłużenia czasu legislacji, a co za tym idzie, wydłużenia okresu ewentualnego działania prawa wstecz.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Komisja Gospodarki Narodowej przeanalizowała problem i przedkłada Wysokiej Izbie wniosek (to jest druk nr 409B), w którym jest zaproponowane rozwiązanie powyższej sprawy, z tym że chciałbym wnieść jeszcze jedną zmianę, związaną z naszymi poprawkami z dnia 28 grudnia, gdzie wprowadziliśmy jeszcze jeden artykuł, i w związku z tym artykuły w projekcie sejmowym, o których wspominał marszałek Kozakiewicz, miały numery 17 do 22, a obecnie powinny mieć numery 18 do 23, ponieważ my jeszcze jeden artykuł wprowadzamy. W związku z tym prosiłbym bardzo o poprawienie w punkcie 1 projektu uchwały Senatu. W pierwszym zdaniu po art. 20 dodaje się nowy artykuł 22, nie 21, i odpowiednio w punkcie 2 oznaczenie artykułu powinno być 23, a w punkcie 3 — 24.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Merytoryczna zmiana polega na wprowadzeniu dwóch przepisów. Artykułu 22, który brzmi: „W 1991 r. osoby i jednostki określone w art. 6 ust. 8 są zobowiązane złożyć deklarację, o której mowa w tym przepisie, oraz wpłacić podatek od nieruchomości za styczeń w terminie do dnia 15 lutego 1991 r.”. Druga zmiana to jest art. 24: „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i ma zastosowanie do opłat należnych po tym dniu oraz poczynając od roku podatkowego 1991 do należnych podatków”.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Wysoka Izbo! Chciałbym w imieniu Komisji Gospodarki Narodowej prosić o przyjęcie przedłożonej poprawki do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję bardzo. Czy w tej sprawie ktoś chciałby zabrać głos? Nie widzę. Tylko prośba do pana senatora sprawozdawcy, żeby to było czytelne i nikt nie myślał, że pomyłka: po art. 20 i proponowanym art. 21 dodaje się nowy. Wtedy to byłoby jaśniejsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Panie Marszałku! Po art. 20 z druku sejmowego, ale ten art. 20 po naszych poprawkach z 28 grudnia jest art. 21.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Trzeba by powiedzieć: po dotychczasowym art. 20. Wtedy punkt 2 brzmiałby, że dotychczasowy art. 22 otrzymuje oznaczenie 23. Tak? A potem już dalej się zgadza?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">I dotychczasowy art. 23 otrzymuje oznaczenie 24. Jest to konsekwencja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">23 oznaczyłem jako 24. Dobrze, dziękuję bardzo. Czyli mamy „po dotychczasowym artykule”. Będzie jedno słowo dopisane: „dotychczasowym”. W porządku.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest za przyjęciem takich poprawek uzupełniających nasze poprzednie stanowisko?</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">64 głosy za.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Kto się wstrzymał? Też nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Wysoka Izbo! W ten sposób żeśmy wyczerpali porządek dzisiejszego dnia wyjątkowo wcześnie. Chciałem się zapytać, czy ktoś chciałby coś wnieść w sprawach różnych? Pan senator Bembiński, proszę bardzo. Proszę bardzo, Panie Senatorze. Przy okazji — czy ktoś inny jeszcze by chciał może też coś wnieść? Potem jeszcze pan senator Leszek Piotrowski. Dobrze. Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#SenatorStefanBembiński">Panie Marszałku! Panie, Panowie!</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#SenatorStefanBembiński">Dzisiaj przeczytaliśmy w „Gazecie Wyborczej” notatkę dla nas niesłychanie bolesną. Tytuł następujący: Senatowi hańba! „W «Gazecie» nr 298 przeczytałam, że Senat przegłosował ograniczenie świadczeń przysługujących kombatantom. Wniosek ma być przekazany pod obrady Sejmu. Kombatantów jest już coraz mniej, to starzy ludzie. Te drobne udogodnienia mają dla nich znaczenie nie tylko prestiżowe, ale i całkiem wymierne w ich skromnych budżetach domowych. Naród, który nie szanuje swoich bohaterów, nie wart jest niepodległości, a takiemu Senatowi, który stanowiąc jego elitę ośmiela się odbierać swoim obrońcom w ostatnich latach ich życia te drobne udogodnienia, hańba”. Podpisała Małgorzata Lorentowicz, aktorka, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#SenatorStefanBembiński">Panie! Panowie! Pozwólcie, że przypomnę początek całej sprawy legislacyjnej, która się zaczęła tu, na tej sali, sali Senatu, wyższej izby parlamentu, kiedyś 1 września. Celem tej ustawy, zamierzonym wówczas, było zrównanie w prawach kombatanckich, zrównanie w prawach obywatelskich całych rzesz obrońców ojczyzny — i tych z karabinem, i tych cywilnych, którzy nie patrząc, nie oczekując profitów spełniali swój prosty obowiązek, pędzeni wewnętrznym poczuciem tego obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#SenatorStefanBembiński">Panie i Panowie! Jest w tej gazecie straszne oskarżenie. Oto co się stało: przez półtora roku — najdłuższy okres, jaki zna ustawa wniesiona w naszym parlamencie — ta ustawa została tak zmieniona, tyle przeróżnych poprawek... że przypomina mi taki jakiś łach na żebraku, pocerowany tysiącami łat. Z pierwotnego okrycia tego biednego człowieka nie pozostało nic, jest to coś całkowicie zmienionego. Tak wygląda ta ustawa. W moim odczuciu ona nie oddaje ani klimatu, ani sensu sprawy. Ona jest po prostu do likwidacji. I to jest najboleśniejsze, że tu na tej sali znaleźli się ludzie, którzy wnosili poprawki, aby te czy inne jeszcze jakieś drobne udogodnienia dla tych starych ludzi stojących nad grobem, wcale nie tak wielkiej liczby, jak chciało nam tu przedstawić Ministerstwo Pracy, odebrać.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#SenatorStefanBembiński">Dlatego należy się zgodzić z tą notatką pani Lorentowicz. Przypominam jeszcze przy tym, że armia podziemna to nie była armia obowiązku, jak chcą niektórzy. To była armia dobrowolnego pójścia w pole. Nikt nie kazał 150 żołnierzom wejść zbrojnie, wjechać samochodami do Radomia i rozbić więzienie w Radomiu po to, aby uwolnić kolegów. Nikt nie zmusił takich samych ochotników do tego, żeby wejść do Kielc i uwolnić kolegów. To było szczytne! to było cudowne! to było wspaniałe! Dlatego nie mówmy, że to było ich żołnierskim obowiązkiem. Tak, jest żołnierskim obowiązkiem, ale wypływającym z poczucia wewnętrznego obowiązku. To była w całym tego słowa znaczeniu armia ochotnicza.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#SenatorStefanBembiński">Ja osobiście nie wiem, jak wybrnąć z tego dylematu, z tego oskarżenia, bo to nie jest jedyne oskarżenie, pani Lorentowicz. Takich oskarżeń my w terenie mamy wiele. Ja sam mam w najbliższych dniach spotkanie ze wszystkimi AK-owcami i nie wiem, co ja im mam powiedzieć. To jest naprawdę straszna rzecz, Panie i Panowie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Pozwolę sobie tylko przypomnieć, że zgodnie z regulaminem, któryśmy uchwalili, wyniki głosowania są ostateczne i nie podlegają dyskusji. Tak że na naszym forum sprawa jest zamknięta.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jeszcze pan senator Leszek Piotrowski chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Ja chciałem zaprotestować przeciwko sposobowi przekazywania relacji z naszych posiedzeń przez telewizję. Tak się złożyło, że ostatnio miałem okazję oglądać godzinny skrót z naszych debat i jestem oburzony z powodu tego, co dziennikarze telewizyjni zrobili z naszymi wypowiedziami. Po pierwsze, poskracali wypowiedzi senatorów w sposób tylko sobie wiadomy, powyrzucali wszystko, co, moim zdaniem, istotne z wypowiedzi, które słyszałem, a co gorsza pominęli całe tematy i całe wypowiedzi oraz niektórych senatorów. Z debaty górniczej nie zostało nic. Upominam się nie tylko o to, że mnie w ogóle wycięto, ale wycięto głos pana marszałka Stelmachowskiego w obronie górników, głos pana wicemarszałka Wielowieyskiego. Z całej debaty na temat ustawy o podatkach od ponadnormatywnych wynagrodzeń pozostał głos pana senatora Nowickiego i głos pana premiera Balcerowicza. Te głosy były jednobrzmiące. Kiedyś było tak zawsze. Kontrowersji wokół tej ustawy na tle sytuacji górników w środkach masowego przekazu w ogóle, a w szczególności w tej relacji telewizyjnej nie było.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Jestem zdania, że albo telewizja powinna transmitować, tak jak kiedyś to robiła, całość posiedzenia, co ma swoich słuchaczy, bo się okazuje, że ludzie żywo reagowali nawet na relacje dawane o drugiej w nocy, albo w ogóle nic nie robić, bo na takie zniekształcanie debaty, że potem mnie pytają, dlaczego nie zabrałem głosu, ja się nie godzę.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Myślę, że możemy się tylko w pełni solidaryzować z taką manipulacyjną polityką.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali.)</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Zaprotestować, oczywiście zaprotestować. Ja wobec tego zwrócę się oficjalnie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Jeszcze pan senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Zabieram czas Wysokiemu Senatowi w przekonaniu, że słowa pana senatora Bembińskiego nie mogą być skwitowane tylko milczeniem ani regulaminowym stwierdzeniem, że projekt uchwały w sprawie ustawy kombatanckiej został przez Senat przegłosowany i nie ma od tego odwrotu.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jestem przekonany, że podejmując uchwałę w tej właśnie doniosłej materii, podejmując starania ustawodawcze jednak się nie zhańbiliśmy. Pan senator Bembiński postawił dramatyczne pytanie, co robić. Przedstawiać pozytywy tej ustawy. Przecież jej rdzeniem jest istotne poszerzenie kręgu uprawnionych. Do istoty tej ustawy należy także przyznanie zasadniczej podwyżki rent i emerytur. Wszystko inne to są szczegóły. One może mają znaczenie nośne społecznie, że przyznaliśmy lub nie przyznaliśmy, zaprotestowaliśmy lub nie zaprotestowaliśmy przeciwko zniżkom na środki miejskiej komunikacji, ale zechciejmy pamiętać, że te środki miejskiej komunikacji są tylko w niektórych miastach. Można by tu więc argumentować, że jest mniejsza liczba korzystających, ale także powstaje pewna nierówność i zechciejmy pamiętać, że środki miejskiej komunikacji mają istotne kłopoty ekonomiczne, że protestują przeciwko obciążaniu ich zniżkami. Wiemy, że wprawdzie to wszystko może refinansować skarb państwa, ale tych sytuacji, w których należy refinansować, jest bardzo dużo. Wykraczają one poza możliwości skarbu państwa i w istocie rzeczy powodują zamazywanie obrazu finansowego i instytucji, i przedsiębiorstw samorządowych, a także budżetu państwa. Stąd też wydaje mi się, że na tle tego, co zostało pozytywnie uchwalone, twierdzenie i zarzut, że Senat się zhańbił, są nie tylko nieuzasadnione, ale świadczą o braku obiektywizmu, nie mówiąc o tym, że tego rodzaju twierdzenia i zarzuty są świadectwem niskiej kultury politycznej, która pozwala najwyższemu organowi państwa stawiać tego rodzaju zarzuty tylko dlatego, że pewna grupa społeczna nie jest dostatecznie usatysfakcjonowana wynikami procesu ustawodawczego. Ja nie poczuwam się do zhańbienia tej instytucji i myślę, że jest wprost inaczej. Zrobiliśmy wszystko, by poszerzyć uprawnienia kombatantów — tak rzeczowo, jak i personalnie — i to chyba jest najważniejsze. O tym trzeba mówić i na tym tle wyłania się potrzeba nie tylko sprawozdań telewizyjnych, ale aktywnej pracy na przykład rzecznika prasowego Senatu, który będzie aktywnie informował, o czym Senat mówił, co uchwalił, czego nie uchwalił, nad czym debatował i nad czym się zastanawiał. Wtedy praca Senatu będzie ukazywana w pełnym i właściwym świetle. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dziękuję Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Dzisiaj trudno nam rozpoczynać debatę budżetową, zwłaszcza że jeszcze mają być zgłoszone pewne autopoprawki rządu, wobec tego tylko jeszcze poproszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Biuro Prac Senackich uprzejmie informuje, że pozostałe materiały na jutrzejsze posiedzenie Senatu są w skrytkach. Prosi się o wybranie ze skrytek.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Drugi komunikat: posiedzenie Komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej 17 stycznia, czwartek, godzina 16.00 sala 102.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Chciałem jeszcze przypomnieć, że zgodnie z życzeniem nowy tekst regulaminu został też do skrytek wszystkich panów senatorów włożony.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MarszałekAndrzejStelmachowski">Na tym przerywam posiedzenie do jutra, do godziny 9 rano.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godziny 16 min. 30)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godzinie 9 minut 10)</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Senatu Józef Ślisz i Andrzej Wielowieyski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Wznawiam obrady Senatu Rzeczpospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę senatorów sekretarzy Bartłomieja Kołodzieja i Krzysztofa Pawłowskiego o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Porządek dzienny obrad w dniu dzisiejszym przewiduje:</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">— stanowisko Senatu w sprawie założeń ustawy budżetowej na 1991 rok, stanowisko Senatu w sprawie założeń polityki pieniężnej na 1991 rok.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">— stanowisko Senatu w sprawie założeń polityki pieniężnej na 1991 rok.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Sprawozdawcą Komisji Gospodarki Narodowej będzie senator Cezary Józefiak. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przedstawię propozycję Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie uchwały Senatu dotyczącej trzech spraw: założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1991, projektu budżetu państwa na ten rok oraz założeń polityki pieniężnej. Od razu chcę powiedzieć, że w sprawie założeń polityki pieniężnej komisja nie występuje z propozycjami poprawek i proponuje przekazanie do Sejmu do dalszych prac ten dokument bez żadnych uwag.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Natomiast do założeń polityki społeczno-gospodarczej oraz do projektu budżetu komisja proponuje szereg poprawek i myślę, że ponieważ wszyscy państwo mają te dokumenty przed sobą nie będę ich odczytywał, ale chciałbym przedstawić raczej rozumowanie, jakie było podstawą tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Zacznę od założeń polityki społeczno-gospodarczej. Nasze propozycje podejmują cztery sprawy: po pierwsze, próbowaliśmy wyciągnąć wnioski z tezy rządowej, iż należy podjąć czy też zintensyfikować działania antyrecesyjne; po drugie, uważamy, iż konieczne jest przyspieszenie procesu legislacyjnego związanego z reprywatyzacją; po trzecie, postulujemy uzupełnienie dokumentu obejmującego założenia polityki społeczno-gospodarczej o politykę rolną; po czwarte, postulujemy także dołączenia analizy pokazującej przepływy strumieni pieniężnych między głównymi agregatami gospodarczymi, takimi jak gospodarka uspołeczniona, gospodarka prywatna, ludność, zagranica itd.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jeśli idzie o pierwszą sprawę, a więc działania antyrecesyjne — nikt nie może zaprzeczyć, że Polska nadal należy do krajów, w których zaangażowanie państwa w procesy gospodarcze jest duże. Można znaleźć pewien syntetyczny wymiar czy syntetyczne miary tego zaangażowania. A więc na przykład w projekcie budżetu na ten rok wydatki budżetu państwa w stosunku do dochodu narodowego podzielonego mają kształtować się w wysokości 31,2%. Nie jest to mało i jednocześnie jest to nieco więcej niż w ubiegłym roku. Inną miarą zaangażowania państwa w gospodarkę jest fakt, iż dotacje do gospodarki wynoszą około 10% wydatków budżetu państwa. Przy okazji chciałbym przypomnieć, że w ubiegłym roku wynosiły około 16%, a dwa lata temu ponad 30. Czyli postępuje proces zmniejszania udziału dotacji w budżecie państwa, niemniej jednak jest to proces. Wynika z tego, iż kiedy uważamy, kiedy rząd uważa, że trzeba wzmóc działania antyrecesyjne, to nie w tym sensie, iżby finansowe zaangażowanie państwa w gospodarkę miało być większe, ale przede wszystkim w tym sensie, że pewne dziedziny wymagają szczególnej troski, co wiąże się oczywiście z wydatkami państwa. W związku z tym Komisja Gospodarki Narodowej zajmuje takie stanowisko, iż na przykład wspomaganie ulgowymi kredytami powinno dotyczyć nie tylko rolnictwa i nie tylko budownictwa mieszkaniowego (aczkolwiek powinno ich dotyczyć oczywiście także), ale generalnie winno przyczyniać się do pobudzenia inwestycji, procesów inwestycyjnych w całym sektorze prywatnym, który u nas jest przede wszystkim sektorem drobnym lub średnim, a zwłaszcza w tych dziedzinach, które cierpią szczególnie dotkliwie w związku z bezrobociem. Następnie ochroną celną powinno się popierać nie tylko rolników (aczkolwiek oczywiście ich także), ale również te dziedziny produkcji przemysłowej wytwarzające środki konsumpcji, które szczególnie dotkliwie odczuły spadek popytu krajowego, których więc poziom produkcji obniżył się znacznie, a więc powinny być nie tyle uwolnione od konkurencji zagranicznej, ile poddawane jej w sposób kontrolowany.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jesteśmy oczywiście świadomi, że stosowanie tych środków, tego rodzaju środków antyrecesyjnych ma także swoje negatywne strony.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#SenatorCezaryJózefiak">Preferowane kredyty, jeżeli przyjąć, że skala ich nie jest nieograniczona, że jest związana z możliwościami finansowymi budżetu państwa, a więc, że muszą być one limitowane, pociągają za sobą choćby takie negatywne zjawiska. że Powstaje kolejka ubiegających się o kredyty preferowane, że istnieją także zawiedzeni, którzy nie otrzymują żądanej ilości kredytów, że wreszcie jak coś jest niedostępne dla wszystkich, nie ma normalnej rynkowej ceny, to zaczynają się pewne działania przez wpływy. Inne negatywne zjawisko związane jest z ochroną celną. Wiadomo bowiem, że na krótką metę to daje pewną możliwość podtrzymania odpowiedniego stopnia wykorzystania zdolności wytwórczej, jednakże na nieco dłuższą metę osłania przed konkurencją i opóźnia procesy dostosowawcze naszego przemysłu, a więc właściwie działa raczej na rzecz stagnacji niż konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tak więc przeciwdziałanie recesji jest konieczne, ale jednocześnie nie może przekroczyć określonej skali i nie ma wyłącznie zalet, ale także wady.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przy okazji chciałbym wyrazić pogląd, iż nasza recesja nie jest chorobą, nasza recesja jest dolegliwością będącą skutkiem ubocznym procesu leczenia gospodarki. Oczywiście doszliśmy do wniosku — i rząd, i parlament, i siły pozaparlamentarne, iż trzeba łagodzić te skutki uboczne, jakie powstają w procesie leczenia, jednakże trudno byłoby przyjąć, iż zmaganie się ze skutkami ubocznymi tego procesu, działania na rzecz zmniejszenia bólu mogą zastąpić proces leczenia i uzdrawianie gospodarki. Naszą główną sprawą jest jednak proces leczenia gospodarki, a nie łagodzenie bólu.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#SenatorCezaryJózefiak">W drugiej sprawie związanej z polityką gospodarczą, w sprawie reprywatyzacji chciałbym w nawiązaniu do tego, co mówiłem przed chwilą, stwierdzić, że reprywatyzacja, jak nam się wydaje, należy do tej grupy środków, które można zakwalifikować jako środki leczące, a nie tylko usuwające czy minimalizujące skutki uboczne. Jak wiadomo, Senat wystąpił w tym względzie już z pewnymi inicjatywami i to dość dawno. Zwłaszcza dotyczy to majątku przejętego pod zarząd państwa, a następnie przejętego przez państwo, co uznaliśmy za działanie niewłaściwe, potem mieliśmy inicjatywę w sprawie aptek, przygotowujemy następne kroki w tej dziedzinie. Niestety ten proces po wyjściu z Senatu jakby zatrzymuje się i w związku z tym kierujemy do Sejmu jakby apel o to, aby te procesy reprywatyzacyjne, proces legislacyjny wyprzedzający tę reprywatyzację przyspieszyć.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wyodrębnienie polityki rolnej jako części dokumentu. „Założenia polityki społeczno-gospodarczej” jest oczywiście konieczne i wydaje się, że niczym innym nie można wyjaśnić tego faktu, iż w tym dokumencie rządowym nie ma takiego podrozdziału, jak dziwnym przeoczeniem. W dokumencie, który jest przed państwem, na pierwszych miejscach stawiamy konieczność działań na rzecz zwiększenia efektywności produkcji rolnej. Pomoc państwa jest przede wszystkim konieczna dla stabilizowania warunków działalności rolnictwa, nie może więc zmierzać do stagnacji struktury agrarnej czy poziomu agrotechnicznego, czy technicznego, czy do całkowitego wyeliminowania ryzyka z tej sfery działalności, ale ponieważ ta sfera działalności jest narażona na silne fluktuacje, uznajemy za konieczne podjęcie dodatkowych działań zmierzających do stworzenia warunków bardziej stabilnych.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#SenatorCezaryJózefiak">I wreszcie czwarta sprawa związana z polityką społeczno-gospodarczą to nasz postulat, aby rząd przedstawił obraz przepływu strumieni pieniężnych między głównymi agregatami gospodarczymi. To wydaje nam się ważne i dla samego rządu, który w ten sposób kontroluje (na pewno to robi, ale chcielibyśmy wiedzieć, jak to się dokonuje), kontroluje spójność polityki gospodarczej, która dotyczy wielu dziedzin, wielu procesów, którym przypisujemy niejednakowe znaczenie, ale także jest ważne dla parlamentu, dla oceny poszczególnych części polityki gospodarczej, ewentualnych zmian, przewidywania skutków każdej zmiany na danym odcinku, na innych odcinkach, a także w całości gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tyle jeśli idzie o dokument „Założenia polityki społeczno-gospodarczej”. Ponieważ można się spodziewać, iż będzie dyskusja i że dyskutanci będą podejmowali sprawy ujęte w tekście, nie będę go czytał. Pewnie będziemy to robili dzisiaj jeszcze nie raz.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przechodzę więc do wyjaśnienia naszego podejścia, naszych propozycji dotyczących budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#SenatorCezaryJózefiak">Projekt budżetu państwa jest na rok bieżący przedstawiony w innym układzie, odpowiadającym standardom międzynarodowym, w każdym razie w znacznym stopniu, podczas gdy w przeszłości, jeszcze w ubiegłym roku tak nie było. Także co do zakresu jest inny, ponieważ nie obejmuje już budżetów gmin. Ale nie to oczywiście jest dla nas najistotniejsze. Myślę, że to, co wymaga skupienia uwagi, to fakt, że między wydatkami a dochodami pojawiła się pewna luka. Trzeba przyznać, że ta luka istniała właściwie i w ubiegłym roku, ale w związku z innym układem budżetu ona była jakby niewidoczna. ponieważ tego, co wtedy zaliczaliśmy do dochodów, dzisiaj nie zaliczamy do dochodów, lecz do finansowania ewentualnych niedoborów. Otóż luka między wydatkami i dochodami, jaka występuje w projekcie budżetu, wynosi bilion 400 miliardów złotych, a do tego dochodzi jeszcze ujemne saldo kredytów zagranicznych w wysokości 7,3 biliona złotych, razem więc do sfinansowania przez państwo pozostaje w zaokrągleniu 8,7 biliona.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przewiduje się sfinansowanie tego niedoboru, po pierwsze, przez nadwyżkę powstałą w budżecie w roku ubiegłym; po drugie — przez pozostałe środki zlikwidowanych funduszy celowych i, po trzecie, emisję bonów skarbowych w wysokości 3,9 biliona złotych.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#SenatorCezaryJózefiak">W Komisji Gospodarki Narodowej zastanawialiśmy się w związku z tym, jak można by zwiększyć dochody, jak można by zmniejszyć wydatki — biorąc pod uwagę, iż ta ostatnia pozycja służąca sfinansowaniu niedoboru wydaje się niecałkiem pewna.</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tutaj Wysoki Senacie występuje pewien dylemat, z którego, jestem przekonany, wszyscy sobie zdajemy sprawę. Kiedy rozważamy stronę dochodową budżetu państwa i kiedy wiadomo, że powinniśmy zwiększyć dochody budżetu, a one w zdecydowanym stopniu składają się z podatków, to natychmiast Powstaje zarzut fiskalizmu. Każde zwiększenie dochodów to jest jakby zaostrzenie tego zarzutu. Jeżeli rozważamy ewentualność obniżenia wydatków, to także pojawia się krytyka, zaczynamy się uskarżać na niedostatek interwencyjnej polityki państwa w gospodarce. Z tym dylematem żyliśmy, żyjemy i obawiam się, że będziemy żyć jeszcze długo.</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#SenatorCezaryJózefiak">Zastanawialiśmy się więc nad tym, jak zwiększyć dochody budżetu bez narażenia się na zarzut fiskalizmu, czyli prostego podwyższania stawek podatkowych. Stąd w dokumencie, który prezentujemy Wysokiemu Senatowi i Sejmowi, dając też w ten sposób sygnał i rządowi, proponujemy, aby rozważyć ponownie, przeanalizować ponownie pewne sprawy, za którymi być może kryją się pewne możliwości zwiększenia dochodu. Przede wszystkim więc zwróciliśmy uwagę na to, czy prognoza cen nie jest niedoszacowana, przyjmując, że gdyby ceny miały wzrosnąć szybciej w tym roku, to miałoby to korzystny wpływ na dochody budżetu. W tej sprawie istniała pewna kontrowersja w komisji, większością głosów jednak uznano, że bardziej przekonywająca jest teza, że kiedy ceny rosną szybciej, to ma to korzystny wpływ na dochody budżetu.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#SenatorCezaryJózefiak">Po drugie — proponujemy także ponowne zanalizowanie dochodów budżetu płynących z instytucji finansowych, które to dochody również wydają nam się niedoszacowane.</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#SenatorCezaryJózefiak">Innym już, nie takim prostym kierunkiem działań, który sugerujemy, jest przyjrzenie się nieco dokładniejsze dopłatom do biletów kolejowych. Przedstawiamy tam naszą opinię, iż sprawa jest oczywiście niełatwa ze względu na to, że wzrostu cen biletów kolejowych nie można robić zbyt gwałtownie. Niemniej jednak uważamy, że trzeba to związać, to ewentualne zmniejszenie dopłat z budżetu trzeba powiązać z restrukturyzacją całego PKP.</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#SenatorCezaryJózefiak">Podobnie podeszliśmy do Funduszu Pracy. Tutaj wyrażano w komisji obawę i znalazła ona wyraz w przedstawionym dokumencie, iż zasiłki dla bezrobotnych w porównaniu z płacą minimalną nie motywują dostatecznie do poszukiwania pracy i że w związku z tym należałoby tu także szukać pewnych możliwości zmniejszenia wydatków, wiążąc to z nowelizacją ustawy o zatrudnieniu, którą postulujemy.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wreszcie zgłaszamy także projekt ponownego zanalizowania wydatków na administrację państwową w części rządowej. Przy czym tutaj nie domagamy się ograniczenia wzrostu zatrudnienia, które jest przewidywane, czy ograniczenia wysokości wynagrodzeń, ale nie znaleźliśmy dostatecznej podstawy, aby przewidywany wzrost zatrudnienia i wskaźnik 118 płacy przeciętnej w tej części administracji w stosunku do płacy w sferze produkcji materialnej uznać za dostatecznie uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#SenatorCezaryJózefiak">Rozumiemy, że na administrację państwową spadają coraz większe, coraz poważniejsze obowiązki — np. rozwój służb skarbowych czy celnych — że potrzebne jest tam zwiększenie poziomu kwalifikacji, zatrudnienia, ale także pewne ogniwa administracji państwowej są bez perspektyw i będą lub powinny być szybko zlikwidowane. O tym wszystkim my niemal nic nie wiemy, a powinniśmy, jeżeli mamy zatwierdzać te rezultaty finansowe i ilościowe, jakie są w projekcie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-70.24" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tutaj muszę powiedzieć, że wyłoniły się także — raczej kuluarowe niż w komisjach — pewne spory związane z wypowiedzią pana premiera Balcerowicza, którą zacytowała „Gazeta Wyborcza”, na temat nadmiernych wydatków w tych ogniwach władzy, jak Kancelaria Prezydenta, Kancelaria Senatu, Kancelaria Sejmu, Najwyższa Izba Kontroli. O ile wiem, nie została wspomniana sprawa wydatków Urzędu Rady Ministrów. A więc gdyby ten problem został podniesiony, myślę, że trzeba by było w tych relacjach uwzględnić także wydatki Urzędu Rady Ministrów. Ale nie sądzę, żebyśmy na tym problemie mieli się koncentrować. Ja tylko powiadam, że do mnie doszły głosy pewnego zdenerwowania sposobem postulowania oszczędności w kancelariach, że tak powiem, organów władz. To na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-70.25" who="#SenatorCezaryJózefiak">Natomiast mówiąc jeszcze o dochodach i wydatkach chciałbym powiedzieć, że sądzimy, iż pewne pozycje dochodów są niepewne. Do tych należą przede wszystkim wpływy z prywatyzacji, które mają wynosić około 15 bilionów złotych. Z prywatyzacji, dzierżawy itd., niemniej prywatyzacja jest tutaj pozycją główną. 15 bilionów złotych w świetle tego, co się działo w ubiegłym roku przy sprzedaży obligacji państwowych, wydaje się pozycją dość niepewną. Nie z punktu widzenia odniesienia tej kwoty do zasobów pieniężnych ludności — ale być może i z tego punktu widzenia — gdyż ta kwota mniej więcej obejmuje 1/5 czy 1/4 zasobów pieniężnych ludności, a więc może być sfinansowana, ale niekoniecznie musi być taki popyt. Najświeższe doświadczenia związane ze sprzedażą pewnych obiektów majątku trwałego też nie napawają nadmiernym optymizmem.</u>
          <u xml:id="u-70.26" who="#SenatorCezaryJózefiak">Te sprawy, które przedstawiłem uzyskały przewagę w komisji, w związku z tym odpowiednio sformułowane postulaty znajdują się w dokumencie.</u>
          <u xml:id="u-70.27" who="#SenatorCezaryJózefiak">Niektóre propozycje nie uzyskały większości i przedstawiam je jako wnioski mniejszości, które także są tam zapisane. Dotyczą one trzech spraw: po pierwsze, sprawy pewnego przerzucenia wydatków z Funduszu Pracy, a konkretnie z dotacji na zasiłki dla bezrobotnych, na rzecz rolnictwa w kwocie 3 bilionów, co oznaczałoby zmniejszenie środków na zasiłki dla bezrobotnych z 13,7 biliona do 10,7 biliona złotych. To jest pierwszy wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-70.28" who="#SenatorCezaryJózefiak">Drugi wniosek mniejszości dotyczy wskaźnika przeciętnej płacy w sferze budżetowej do przeciętnej płacy w sferze produkcji materialnej, który zgodnie z ustawą ze stycznia 1989 roku jest w projekcie budżetu przedstawiony jako wskaźnik 104. Wniosek mniejszości postuluje, aby sprowadzić go do poziomu 100, czyli żeby przeciętne wynagrodzenia w obu tych sferach były równe.</u>
          <u xml:id="u-70.29" who="#SenatorCezaryJózefiak">I wreszcie trzeci wniosek mniejszościowy mówi o tym, iż przychody z prywatyzacji powinny być w całości przeznaczone na inwestycje w ramach regionalnych programów restrukturyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-70.30" who="#SenatorCezaryJózefiak">Komisja Gospodarki Narodowej otrzymała od wszystkich komisji Senatu propozycje co do tych części budżetu, które znajdują się w zasięgu zainteresowania poszczególnych komisji. Tutaj także szczegółowo nasz stosunek i szczegółowe kwoty są podane w dokumencie. Chciałbym tylko przedstawić ogólny obraz. A więc np. ministerstwo... Inaczej powiem: to, co zostało poparte przez Komisję Gospodarki Narodowej w tym sensie, iż uznaliśmy, że potrzeby sfinansowania są tutaj niewątpliwe, nie budzą naszych wątpliwości, to dla resortu zdrowia 250 miliardów na kontynuowanie Centrum Onkologicznego w Gliwicach, dla Ministerstwa Edukacji Narodowej 70 miliardów złotych. Nie będę szczegółowo podawał, bo jest to zapisane. Dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych 90 miliardów, dla Ministerstwa Sprawiedliwości 60 miliardów, dla gminy Częstochowa dotacja celowa w związku z koniecznością pewnych szybkich działań komunalnych — 70 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-70.31" who="#SenatorCezaryJózefiak">Proponujemy przyjąć do wiadomości oświadczenie szefa Kancelarii Prezydenta, iż kancelaria zgłasza propozycję zwiększenia wydatków o 16,5 miliarda, a także informujemy, iż Prezydium Senatu postanowiło znacznie wcześniej zmniejszyć wydatki Kancelarii Senatu o 17,3 miliarda złotych. Są i inne, takie niegotowe — powiedziałbym — propozycje.</u>
          <u xml:id="u-70.32" who="#SenatorCezaryJózefiak">Otóż stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej jest takie: uważamy, że te wszystkie postulaty z punktu widzenia potrzeb nie budzą wątpliwości. A więc w tym sensie je rekomendujemy.</u>
          <u xml:id="u-70.33" who="#SenatorCezaryJózefiak">Natomiast uważamy, że trzeba je poprzeć warunkowo, tzn. powinny być sfinansowane wtedy, kiedy nie spowodują zwiększenia deficytu budżetowego, a więc kiedy te nasze sugestie dotyczące zweryfikowania dochodów i wydatków przyniosą pozytywne wyniki lub kiedy warunki wewnętrzne, a zwłaszcza zewnętrzne naszej gospodarki, które dotychczas rysują się niezbyt optymistycznie, ulegną zmianie na lepsze.</u>
          <u xml:id="u-70.34" who="#SenatorCezaryJózefiak">W związku z tym komisja proponuje Senatowi uchwałę w obu sprawach, polityki gospodarczej i budżetu, tak jak zostało to przedstawione na piśmie. A w sprawie polityki pieniężnej proponujemy przyjęcie bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-70.35" who="#SenatorCezaryJózefiak">Dziękuję Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-70.36" who="#komentarz">(Pojedyncze oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Pana Senatora Rokickiego, który przedstawi wniosek mniejszości do ustawy budżetowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#SenatorZbigniewRokicki">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#SenatorZbigniewRokicki">W imieniu mniejszości Komisji Gospodarki Narodowej, znaczącej mniejszości, głosowanie było bliskie remisu, chciałbym prosić państwa o przyjęcie następującego wniosku. Prosiłbym o otworzenie projektu ustawy budżetowej na stronie 6. Te sumy, o których wspomniał senator Józefiak, dotyczące finansowania zmian w rolnictwie, zapisane są w art. 10, 11, 13 i 15. Zmiany polegają przede wszystkim na podwyższeniu tych sum i w jednym przypadku na zmianie sformułowań dotyczących przeznaczenia. Dotyczy to art. 10, gdzie treść opisującą przeznaczenie wydatków poszerza się o postęp technologiczny i alternatywne źródła energii. Ponadto wniosek dotyczy zmniejszenia sumy w planie Funduszu Pracy, w jego części dotyczącej zasiłków dla bezrobotnych o 3 biliony złotych.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#SenatorZbigniewRokicki">Jak więc państwo zauważyli, jest to kilka propozycji poprawek, cztery polegają na podwyższeniu, a piąta na zmniejszeniu. Zaproponowane zmiany bilansują się i dlatego zostały zawarte w jednym wniosku, nie naruszającym równowagi projektowanego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#SenatorZbigniewRokicki">Najpierw chciałbym uzasadnić potrzebę podwyższenia wydatków na rolnictwo. Proszę się nie obawiać, nie będzie dramatycznego przemówienia o chłopskiej krzywdzie i grożącym nam głodzie.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#SenatorZbigniewRokicki">Wszyscy, no, może prawie wszyscy przyznają, że rolnictwo jest w kiepskim stanie i wymaga działań na rzecz poprawienia tego stanu. Prezydent obiecał zmianę polityki rolnej, premier w swoim expose zapowiedział skuteczną ochronę przed nieuczciwą konkurencją z zagranicy i wspomaganie eksportu. Tego się nie da robić bez pieniędzy. Zapowiedział łatwiejszy dostęp do kredytów na modernizację produkcji i rozwój infrastruktury wsi. Do tego też potrzebne są pieniądze. Wśród tych, którzy rolnictwu chcieliby pomóc, są tacy, którzy uważają, że rolnictwo jest i będzie niedorozwiniętą, wymagającą specjalnej troski dziedziną gospodarki i że trzeba je teraz i w przyszłości równomiernie posypywać pieniędzmi na jeden hektar przeliczeniowy. I są tacy, chyba mniejszość, którzy uważają, że pieniądze na rolnictwo trzeba wydawać z wielką rozwagą i po to, by uczynić z niego sprawną, normalnie działającą komplementarną część polskiej gospodarki. I ja mam ambicję należeć do tych ostatnich.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#SenatorZbigniewRokicki">Sposób, w jaki określono w projekcie cele wydatkowania pieniędzy, deklarowany przez Ministerstwo Rolnictwa sposób realizacji tych celów, wreszcie stosunek tworzącego się rządu do problemów polityki rolnej, pozwalają sądzić, że pieniądze te będą wydatkowane właśnie z rozwagą, że spowodują trwałe pozytywne zmiany w rolnictwie i że nie posłużą do tworzenia fałszywych koniunktur, utrwalania marnotrawstwa i biedy. No tak, tylko że te pieniądze muszą być. To, co zapisano w projekcie, to — cytuję wypowiedź przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa w Komisji Rolnictwa: być może wystarczy na taki zakres działań jak w zeszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#SenatorZbigniewRokicki">Jeżeli przyjmiemy poprawkę — suma wydatków wzrośnie o około 40% i to, być może, wystarczy na realizację tego, co obiecał prezydent i premier — było nie było dwie najważniejsze osoby w państwie.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#SenatorZbigniewRokicki">Przejdźmy teraz do drugiej części wniosku. Na stronie 3 Załącznika nr 2, prosiłbym o otwarcie, strona 3 Załącznika 2, tabela zawierająca plan Funduszu Pracy. Suma ogólna dochodów wynosi 19,5 biliona złotych, w tym dotacja z budżetu ponad 15 bilionów złotych. Suma wydatków wynosi 20,5 biliona złotych i w tym najwyższa pozycja to 13 bilionów 764 miliardy złotych. Tej właśnie pozycji dotyczy moja propozycja zmniejszenia: z 13 bilionów 764 miliardów złotych do 10 bilionów 764 miliardów. Chciałbym, żeby państwo zwrócili uwagę na pozostałe wydatki: przyuczenie do zawodu, prace interwencyjne, tworzenie miejsc pracy, pożyczki, przygotowanie zawodowe młodzieży. Proponowane zmniejszenie wydatków nie dotyczy tych pozycji.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#SenatorZbigniewRokicki">Chciałbym też, żeby państwo uwierzyli, że potrzeba zrównoważenia zaproponowanych wcześniej podwyżek nie jest jedynym motywem wniosku o zmniejszenie sumy na zasiłki dla bezrobotnych. To zmniejszenie uważam za potrzebny zabieg higieniczny. Próbowałem przyjrzeć się, jak działa system zatrudnienia czy też raczej system obsługi bezrobotnych. Oto kilka liczb, kilka zaobserwowanych zjawisk.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#SenatorZbigniewRokicki">W ubiegłym roku przez rejestr bezrobotnych przewinęło się F milion 124 tysiące osób. Utraciło pracę wskutek zwolnień grupowych 183 tysiące osób. Z meldunków o sytuacji na rynku pracy w województwie skierniewickim wynika, że liczba oferowanych w danym dniu miejsc pracy waha się od 172 do 396, a wszystkie biura pracy w województwie mają zawsze do zaoferowania pracę. W ocenie kierownika biura pracy tylko 30% zarejestrowanych zamierza podjąć pracę. Coraz szerzej funkcjonuje pogląd, że pracuje się nie za tyle, ile wynosi płaca, ale za tyle, ile wynosi różnica pomiędzy wynagrodzeniem a zasiłkiem, który w coraz szerszym odczuciu należy się wszystkim. Mówią: za 150 tysięcy nie będę pracował.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#SenatorZbigniewRokicki">Pracodawcy nie mogą znaleźć pracowników, a w rejestrach biura pracy znajdują tych, których właśnie wywalili za pijaństwo lub złodziejstwo. Możemy się tylko domyślać, jaka część pobierających zasiłki ma wysokie dochody, od których nie płaci podatków. Są i tacy, którzy zwalniają się z pracy, zgłaszają po zasiłek, a następnie wykonują tę samą pracę na umowę-zlecenie.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#SenatorZbigniewRokicki">Dotychczas młodzież kończąca szkołę urządzała sobie tak zwane ostatnie wakacje na koszt rodziców, teraz zdarza się, że w dniu wydania świadectw przychodzą do biura pracy całe klasy. Absolwenci szkół zawodowych pobierają zasiłek i uczą się w technikum wieczorowym.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#SenatorZbigniewRokicki">Prawdopodobnie usłyszymy tu argument, który ja słyszałem na posiedzeniu komisji, że te i inne negatywne zjawiska są skutkiem złej ustawy i że trzeba najpierw zmienić ustawę, a dopiero później poprawiać budżet. Proszę państwa, być może wysokość przyznanego zasiłku pozostaje w ścisłej zależności z przepisami ustawy, jednak ilość przyznawanych zasiłków zależy w dużym stopniu od aktywności pracowników biur pracy (najmniej narobią się ci, którzy przyznają zasiłki nie wnikając w zasadność przyznania tych zasiłków), sposobu pojmowania swojej roli (stróż kasy i weryfikator roszczeń czy też dobry wujek dający pieniądze każdemu, kto się zgłosi) i wreszcie od interpretacji ustawy przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Początkowo bezrobotny, który nie przyjął oferty pracy interwencyjnej, tracił zasiłek na 30 dni, później już tylko do końca miesiąca, w którym otrzymał ofertę, na przykład na 7 dni. Tak więc prognoza potrzeb nie jest prostą konsekwencją ustawy. Myślę, że została ustalona w sposób orientacyjny.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#SenatorZbigniewRokicki">Na stronie 52 uzasadnienia do ustawy napisano, że suma 13 bilionów 764 miliardów wynika z przewidywań, że w 1991 roku liczba bezrobotnych wyniesie 1200 tysięcy osób, a średni zasiłek 670 tysięcy. Przy moim sposobie mnożenia daje to 8 bilionów 40 miliardów złotych, a nie 13 bilionów 764 miliardy złotych. Nie wiem, na czym tutaj błąd polega, być może źle zapisano składniki tego iloczynu. Myślę, że możemy obciąć te 3 biliony złotych.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#SenatorZbigniewRokicki">I jeszcze jedno, chciałbym odwrócić wrażenie, jakie być może moje wystąpienie wywołuje. Ten wniosek naprawdę nie zmierza do odebrania zasiłków ludziom, którzy pracę utracili i chcą pracować. Wśród pobierających zasiłki jest bardzo dużo naciągaczy, ich sąsiedzi o tym wiedzą, wystarczy z nimi porozmawiać. Dziękuję państwu. Jeszcze raz proszę o przyjęcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Otwieram debatę łącznie nad projektem ustawy budżetowej na 1991 rok, założeniami polityki gospodarczo-społecznej na 1991 rok i założeniami polityki pieniężnej na 1991 rok. Jako pierwsza zabierze głos pani senator Alicja Grześkowiak, następnym mówcą będzie pan senator Roman Duda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Debata budżetowa zawsze w moim głębokim przekonaniu jest okazją do oceny filozofii państwa, filozofii wobec człowieka i filozofii społecznej państwa. Tę filozofię można zrekonstruować z projektu budżetu, także i obecnego projektu ustawy budżetowej. Przyznam szczerze, że ta rekonstrukcja polityki państwa, zwłaszcza wobec człowieka, nie we wszystkich punktach mnie satysfakcjonuje. Wiem, że Polska jest w trudnym okresie, w okresie kryzysowym, ale właśnie z tego powodu, z powodu kryzysu gospodarczego dyrektywą filozofii finansowej państwa odbijającej filozofię państwa w ogóle powinna być, w moim głębokim przekonaniu, dyrektywa, o której już tyle razy mówiłam. Jest to dyrektywa szczególnie na czas kryzysu, dyrektywa, która powinna wiązać się czy wypływać z naszej moralności. Powinna być więc przyjęta jako zasada — cytuję tutaj z nauki społecznej Kościoła — preferencjalna opcja na rzecz ubogich. Bo cóż można było zauważyć w polityce finansowej naszego państwa za rok 1990, a również, niestety, w polityce ustawodawczej naszego państwa, czyli naszej parlamentarnej polityce ustawodawczej? W wielu wypadkach szukaliśmy rezerw finansowych w obszarach ubóstwa. Proszę zauważyć, że kilkakrotnie zdarzało nam się odebrać czy zmniejszyć te niewielkie korzyści, które ubodzy mogli mieć z takich czy innych dotacji albo z oszczędności w wydatkach finansowych. To my staraliśmy się odebrać im te niewielkie, drobne gratyfikacje, jak na przykład ulgi w tym czy w innym. Tam właśnie szukaliśmy rezerw finansowych dla państwa. A tak nie powinno być, za kryzys powinni chyba płacić najbogatsi.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">I tutaj przechodzę już do konkretów. Otóż pierwsza rzecz — upominałam się o nią już wielokrotnie — to sprawa emerytur i rent starego portfela. Wydaje mi się, że jest to zagadnienie pierwszorzędnej wagi, że nie trzeba nawet czekać do jakichś tam kwartałów 1991 roku, tylko należałoby już od razu podwyższyć, zrewaloryzować renty i emerytury starego portfela. Piszą do mnie wielokrotnie ludzie ubodzy wskazując strukturę swoich dochodów, czyli te niewielkie emerytury, i strukturę swoich wydatków. I widać wyraźnie, że nie wystarcza na życie. To jest w części także nasza odpowiedzialność za to, że powiększa się jednak sfera ubóstwa. Dlatego też bardzo apeluję o przyjęcie kwot pozwalających podwyższyć, zrewaloryzować w sposób wreszcie ostateczny emerytury i renty starego portfela.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">W tym miejscu chciałabym jeszcze powiedzieć o sprawie, która też mnie głęboko dotknęła na tle obserwacji tegorocznych. Chodzi o sprawę finansowania domów pomocy społecznej czy domów dla niepełnosprawnych z funduszu Ministerstwa Zdrowia i funduszu Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. O ile nie mam żadnych uwag krytycznych, jeżeli chodzi o finansowanie domów pomocy społecznej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, o tyle mam wiele uwag krytycznych, jeżeli chodzi o finansowanie zakładów podległych Ministerstwu Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Nie powinno być tak, a zdarzało się w tym roku, że tego typu zakłady nie miały pieniędzy na zakup pieluszek dla chorych dzieci czy na zakup środków piorących albo mydła. Tak się zdarzało, ponieważ dotacje są nieporównanie mniejsze z Ministerstwa Zdrowia niż z Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. Trzeba to zmienić.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Sprawa druga, o której chciałabym mówić, to sprawa finansowania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Z wielką ulgą przyjęłam propozycję Komisji Kultury, Środków Przekazu i Edukacji, naszej komisji senackiej przeznaczenia 70 miliardów na finansowanie KUL-u. Dziękuję za to bardzo i proszę Wysoki Senat o zaaprobowanie tej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Nie chciałabym tutaj mówić o znaczeniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego dla narodu polskiego w ciągu 70 lat jego istnienia, mówiliśmy o tym w roku ubiegłym, również występując z inicjatywą finansowania KUL-u. Natomiast chciałabym powiedzieć jedno, że z wielkim zdziwieniem przyjęłam decyzję ministra finansów o skreśleniu z budżetu propozycji dotacji dla KUL, aczkolwiek była to propozycja finansowo ograniczona, tylko 12 miliardów. Była taka propozycja, którą wstawił minister edukacji narodowej do budżetu ministerstwa, a została ona skreślona przez ministra finansów. Tak być nie powinno, nie możemy brać na siebie odpowiedzialności za likwidację Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, tym bardziej, Wysoki Senacie, że Katolicki Uniwersytet Lubelski pozbawiony został swojej własności przez państwo ludowe i w tej chwili nasze państwo, przecież już nie ludowe, jakoś nie ułatwia Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu odzyskania przemocą zabranej mu własności. Sądzę, że zadaniem państwa jest również ułatwić Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu odzyskanie zabranych fundacji oraz zabranych nieruchomości. Nie może być tak, że bezprawie teraz będziemy sankcjonować, teraz, kiedy musimy, kiedy naszym obowiązkiem jest bezprawie naprawić.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Trzecia sprawa to sprawa funduszu Urzędu Rady Ministrów. Otóż Wysoki Senacie chodzi o jedną sprawę, być może nie jest to sprawa W sumie taka wielka, chodzi mi o wczasy w Bułgarii w ramach wydatków Urzędu Rady Ministrów. Urząd Rady Ministrów dla osób, które zatrudnione są w wysokiej administracji państwowej, zorganizował wczasy w Bułgarii i, Wysoki Senacie, przejazd na te wczasy odbywał się samolotem, za który uczestnicy nie płacili. Starałam się dowiedzieć, o co tu chodzi.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Wożeni byli oni tak zwanymi lotami ćwiczebnymi, które polskie wojsko musi wykonywać, i tak się składało, że te loty ćwiczebne prowadziły do Bułgarii i wiozły za darmo uczestników wczasów w czasie, kiedy naprawdę nas nie stać na to, żeby finansować wysokim urzędnikom administracji państwowej koszty przejazdu. Widziałabym obowiązek tychże urzędników oddania kwoty równej wartości przejazdów do budżetu państwa. Nie widzę powodu, by z mojej kieszeni wojsko opłacało loty ćwiczebne, którymi jeżdżą za darmo urzędnicy administracji państwowej. Trzeba było kwoty pobrane od urzędników przeznaczyć na biednych.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Następna sprawa to sprawa budżetu Senatu. Budżet Senatu spotkał się z krytyką. Oczywiście jest zbyt wysoki. Dlatego też z ulgą przyjęłam propozycję jego obniżenia, ale jest jeszcze sprawa w ramach budżetu Senatu finansowania Wspólnoty Polskiej. W tej chwili nie ustosunkowuję się do samej sprawy Wspólnoty Polskiej, aczkolwiek mam tutaj pewne swoje wątpliwości, czy powinna być ona stowarzyszona z Senatem i z Prezydium Senatu ze względu na unię personalną, ale to jest inna zupełnie sprawa. Chodzi mi o to, żeby jednak w projekcie budżetu Senatu wyraźnie sprawa finansów Wspólnoty Polskiej była wyodrębniona. Jest to jednak kwota około 50 miliardów, którą ludzie niechętni Senatowi zapisują na konto naszej rozrzutności. Musi być wyraźnie zaznaczony cel wydatków, tak żeby wszyscy, którzy kontrolują — i mają rację — wydatki państwa, wiedzieli, że to nie Senat tyle pieniędzy zużywać chcę w roku przyszłym, tylko ponad 1/3 wydatków Senatu jest przeznaczona na finansowanie Wspólnoty Polskiej, zresztą dotowanej z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Sprawa piąta — budżet Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Tutaj mam te same uwagi, które już zgłaszałam przy okazji krytyki ustawy o policji i wszystkich ustaw tego typu. Chodzi mi o tak zwane przywileje policyjne. Wiem doskonale, mówiłam o tym wiele razy, że policjant powinien bardzo dobrze zarabiać, nie mam co do tego wątpliwości, ale, Wysoki Senacie, zbyt dużo jest tych stojących poza pensją, poza wynagrodzeniem rozmaitych gratyfikacji dla policji. Jeżeli już, to uważam, że powinny one być wcielone do pensji. Policjanci nie mieliby wówczas tytułu, by mówić, że tak mało zarabiają. Każdy z funkcjonariuszy policji dostaje na przykład codzienny dodatek żywnościowy, może w niewielkiej kwocie, 11 tysięcy, ale przecież pomnożony przez 30 dni daje pewną kwotę i ona powiększa jego pensję. Podobnie policjant dostaje kwotę na remont mieszkania. To wszystko jednak powinno mieścić się w pensji. Wówczas chyba nie byłoby moralnego prawa do mówienia, że wynagrodzenia policji są nieduże. Kwestionując więc w ogóle same przywileje policyjne podkreślam raz jeszcze, że policjant powinien mieć wysoką pensję i nic ponad to.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">I sprawa szósta. Z uznaniem przyjmuję propozycję Komisji Gospodarki Narodowej, która na wniosek Komisji Praw Człowieka i Praworządności zdecydowała się na powiększenie budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości w dziale funduszu inwestycyjnego o kwotę 60 miliardów złotych z przeznaczeniem jej na potrzeby więziennictwa. Oby rzeczywiście te pieniądze poszły na potrzeby więziennictwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Pani Senator. Głos zabierze pan senator Roman Duda, następnym mówcą będzie pan senator Andrzej Celiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#SenatorRomanDuda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#SenatorRomanDuda">Komisja Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej, którą mam zaszczyt reprezentować, oceniała resorty edukacji, nauki, kultury, Komitet do Spraw Radia i Telewizji i Polską Agencję Prasową.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#SenatorRomanDuda">Zacznę od pewnej uwagi ogólnej. Budżet mówi prawdę o stanie państwa. Budżet jest takim okrutnym dokumentem, który niczego nie ukrywa. Otóż budżet tych resortów, które nasza komisja oceniała, jest budżetem głodowym. Jest to budżet na przetrwanie resortów, ale jednocześnie w tym roku budżetowym, w który wchodzimy, ulegnie likwidacji z powodu braku pieniędzy szereg placówek naukowych i kulturalnych. To jest sytuacja dla państwa groźna, dlatego że te dziedziny naszego życia społecznego, naszego życia publicznego — oświata, kultura, nauka — decydują o tożsamości społeczeństwa, decydują o jego woli przetrwania i jego woli związku z tą ziemią, na której się urodziliśmy. Jest to sytuacja, która musi ulec zmianie i to w bardzo niedługim czasie.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#SenatorRomanDuda">A teraz kilka szczegółów. Ministerstwo Edukacji Narodowej w swoim wstępnym preliminarzu zażądało 52 bilionów złotych, ostatecznie otrzymało 31 bilionów, to znaczy 60% sumy postulowanej. To jest ten poziom finansowania, na który stać nasze państwo. Z tych przyznanych pieniędzy większość pójdzie na płace i pochodne, część pójdzie na bieżące utrzymanie placówek i niespełna 20% na inwestycje. Ale i to jest suma myląca, ponieważ ta kwota przeznaczona na inwestycje pójdzie przede wszystkim na opłatę kredytów i zobowiązań z lat ubiegłych, a jednocześnie wzrasta liczba uczniów o 170 tysięcy, wzrasta liczba nauczycieli o 17 tysięcy, a współczynnik zmianowości w polskich szkołach wynosi 2,6, co oznacza, że dzieci uczą się na zmiany w szkołach przepełnionych, a nauczyciele są przemęczeni.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#SenatorRomanDuda">Do budżetu Ministerstwa Edukacji Narodowej nasza komisja nie wnosi żadnych zasadniczych poprawek, wymagałoby to bowiem zmiany całej konstrukcji budżetu i przyznania większej kwoty pieniędzy. Wnosimy tylko jedną poprawkę, o której już mówiła pani senator Alicja Grześkowiak, mianowicie wnosimy o dotacje na potrzeby Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w wysokości 70 miliardów złotych. Do tych argumentów, które tutaj już niejednokrotnie padały, chcę dodać tylko jeden: jest to zgodne z tym, co się dzieje w świecie. Na przykład w Holandii na 12 uniwersytetów 11 jest prywatnych i wszystkie prywatne uniwersytety są dotowane na poziomie 90% swojego budżetu, i to się państwu opłaca. My proponujemy dotowanie Uniwersytetu Lubelskiego na poziomie 70%, ponieważ sam uniwersytet przyznaje, że pozostałe 30% jest w stanie pokryć z dochodów własnych, przede wszystkim — to też trzeba powiedzieć — ze składek społeczeństwa katolickiego.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#SenatorRomanDuda">Komisja Gospodarki Narodowej przyjęła tę poprawkę. I ja tylko proszę Wysoką Izbę o jej akceptację Jest to poprawka druga.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#SenatorRomanDuda">Budżet Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń. Otóż w tym zakresie rok 1991 będzie rokiem szczególnym, ponieważ urząd ten przestaje istnieć. Przestaje istnieć Centralny Fundusz Rozwoju Nauki, przestają istnieć centralne problemy. Powstaje Komitet Badań Naukowych, który przejmuje na siebie organizację całej tej sfery. Będziemy za tydzień uchwalali nową ustawę o jednostkach badawczo-rozwojowych, a nieco później zapewne o Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i instytutach naukowych. Więc ten rok będzie okresem dużego zamętu organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#SenatorRomanDuda">Na całą tę sferę została przyznana kwota prawie 10 bilionów złotych — 9,7. Jest to kwota bardzo mała. Jest to realnie mniej pieniędzy niż w roku ubiegłym. Na przykład jednostki badawczo-rozwojowe otrzymują realnie o 20% mniej pieniędzy niż w roku ubiegłym. Jest to ponad 300 jednostek zatrudniających około 100 tysięcy wysoko wykwalifikowanej kadry. Dla przykładu: jest to Morski Instytut Rybacki, Instytut Spawalnictwa, Instytut Energetyki, Instytut Celulozowo-Papierniczy, Instytut Przemysłu Farmaceutycznego, Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa, Instytut Łączności i wiele innych. Z tych 300 placówek kilkanaście zniknie, bo nie ma na to pieniędzy. Musimy sobie z tego zdawać sprawę. Taki jest ten głodowy budżet.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#SenatorRomanDuda">Nasza komisja wnosi tutaj tylko jedną poprawkę, dotyczy ona wewnętrznej redystrybucji kwoty przyznanej na tę sferę. Uważamy, że nauka polska, która będzie przeżywała bardzo trudny okres, nie może zamilknąć. A więc muszą nadal istnieć wydawnictwa tej nauki polskiej. I komisja wnosi o przyznanie wydawnictwom 30 miliardów złotych. Muszą istnieć towarzystwa naukowe, w tym Polska Akademia Umiejętności. I komisja wnosi o przyznanie im 10 miliardów złotych. Przypomnę, że Polska Akademia Umiejętności powstała w roku 1872 i po wojnie wznowiła działalność. W roku 1948 obchodziła swoje 75-lecie, co było wówczas wielkim świętem nauki polskiej, odradzającej się nauki polskiej. Niestety trwało to bardzo krótko. W parę lat później Akademia została zlikwidowana przez włączenie jej do Polskiej Akademii Nauk. Teraz się odrodziła, wznowiła działalność statutową, wznawia działalność naukową, zamierza wznowić swoje wydawnictwa. Wnosi o dotację w wysokości bardzo skromnej — 400 milionów złotych. To się mieści w tych 10 miliardach przyznanych na towarzystwa.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#SenatorRomanDuda">Wreszcie wnosimy o przyznanie dotacji na stacje zagraniczne — 10 miliardów 200 milionów złotych. Są to stacje w Paryżu, Rzymie i jeszcze paru innych miastach. Polscy naukowcy, których nie stać na normalny pobyt, mogą tam wyjechać, utrzymać się, zrealizować swoje stypendia czy przeprowadzić swoje badania. Jest to poprawka numer 3 przyjęta przez Komisję Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#SenatorRomanDuda">Państwowa Agencja Atomistyki ma budżet stosunkowo skromny, bo 26,6 miliarda. I to jest budżet wystarczający. Uwiera tutaj jedynie konieczność pokrywania roszczeń dawnych pracowników kopalni uranu w Kowarach w wysokości około 400 milionów złotych. Jest to kopalnia, która była eksploatowana przez Związek Radziecki. Uran szedł do Związku Radzieckiego. Pracownicy w ogromnej większości nabawili się chorób popromiennych i teraz tym inwalidom Polska wypłaca około 400 milionów złotych rocznie poprzez Agencję. Wydaje nam się, po pierwsze, że byłoby lepiej, gdyby te pieniądze były wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który jest wyspecjalizowaną instytucją. Robiłby to lepiej i mniejszymi kosztami. Po drugie, te koszty powinien pokrywać faktyczny eksploatator tej kopalni.</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#SenatorRomanDuda">Budżet Ministerstwa Kultury i Sztuki jest bardzo skromny, wynosi zaledwie 1 bilion 700 miliardów złotych, w tym na działalność merytoryczną jedynie 1 bilion złotych. To oznacza, że Ministerstwo Kultury i Sztuki nie będzie w stanie utrzymywać instytucji artystycznych — tych wszystkich bibliotek, domów kultury, muzeów itd. One przejdą w gestię wojewodów i gmin, które mają pewne kwoty na ten cel. Ale jak będą wydawane, nie jest wcale oczywiste. Brak możliwości przesunięć tych kwot z poziomu gminy na poziom województwa i z poziomu województwa na poziom państwa lub odwrotnie. To jest pewna wewnętrzna bolączka budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#SenatorRomanDuda">W tym zakresie nasza komisja wniosła dwie poprawki, z których jedna została przyjęta, a jedna nie. Została przyjęta poprawka dotycząca Funduszu Literatury, mianowicie tzw. odpisów martwej ręki. Od książek, do których prawa autorskie wygasły, opłaca się pewien podatek na rzecz tego funduszu — odpis 5%. Otóż ten odpis 5% był obciążony podatkiem dochodowym, co praktycznie paraliżowało działalność tego funduszu, ponieważ ten odpis był bardzo niewielki. Nasza komisja wniosła o uchylenie tego podatku dochodowego. Komisja Gospodarki Narodowej przyjęła ten punkt widzenia, to jest poprawka 9.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#SenatorRomanDuda">Natomiast nie została przyjęta propozycja naszej komisji o zwiększenie dotowania kinematografii. Kinematografia została potraktowana jako działalność dochodowa i jej budżet został w tym roku zmniejszony. Ma wynieść zaledwie 62 miliardy złotych. Wnosiliśmy o pozostawienie tego budżetu na poziomie zeszłorocznym, tzn. o powiększenie go o 105 miliardów złotych. Niestety, tej poprawki Komisja Gospodarki Narodowej nie przyjęła. A jakie to ma znaczenie i jakie to będzie miało skutki, o tym będzie obszerniej mówił pan senator Wajda.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#SenatorRomanDuda">Komitet do Spraw Radia i Telewizji. Jest to jedyna agencja, której rozpatrywanie sprawiło nam przyjemność, ponieważ Radiokomitet przeszedł niemal całkowicie na swój własny rachunek. Jest opłacany niemal całkowicie przez abonamenty w wysokości 1 biliona 200 miliardów złotych. Dotacja budżetowa jest niewielka, 70 miliardów złotych, z czego połowa idzie na Radio Polonię — jest to bardzo ważna instytucja, która jakby zmienia swój kierunek oddziaływania, bardziej na wschodni, i jest bardzo ważne, żeby została utrzymana — oraz programy edukacyjne, które na całym świecie są programami niedochodowymi. Komisja nie zgłasza żadnych zastrzeżeń do tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#SenatorRomanDuda">Projekt budżetu Polskiej Agencji Prasowej, która też przechodzi na własny rozrachunek. W ubiegłym roku była dotowana w wysokości 84%, w tym roku ma być dotowana w wysokości 17%. Nasza komisja proponowała jeszcze obniżenie tej dotacji — z 22 miliardów do 15,6 miliarda, ale prezes Agencji przysłał dokument, w którym uzasadnia utrzymanie projektowanej dotacji. Komisja Gospodarki Narodowej podzieliła punkt widzenia prezesa i nie będziemy o to kruszyć kopii.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#SenatorRomanDuda">Konkludując, chciałbym wyrazić uznanie dla Komisji Gospodarki Narodowej za rzetelne rozpatrzenie naszych poprawek, za uwzględnienie ich znacznej większości, poza tą jedną, dotyczącą kinematografii. Będziemy głosowali za projektem przedstawionym przez Komisję Gospodarki Narodowej i jednocześnie chciałbym wyrazić nadzieję, że rok 1991 będzie ostatnim rokiem takiego głodowego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-76.17" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Andrzeja Celińskiego. Następnym mówcą będzie pan marszałek Stelmachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#SenatorAndrzejCeliński">Panie Marszałku! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#SenatorAndrzejCeliński">Zamierzam mówić o procedurach decyzyjnych, których przedmiotem jest gospodarka i które są opłacane z państwowego budżetu. Zamierzam mówić w bardzo ściśle ograniczonym zakresie, w zakresie inwestycji zagranicznych w Polsce i polityki państwa zmierzającej do przyciągania albo odpychania zagranicznych inwestorów. Chcę mówić w szczególności o braku skuteczności, o niekonkluzywności procedur decyzyjnych, uwarunkowanej nie tyle ułomnościami poszczególnych ludzi, poszczególnych urzędników, ile systemem organizacji państwa, jego instytucji odpowiedzialnych za politykę gospodarczą, za codzienną jej realizację, uwarunkowanej kształtem budżetu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#SenatorAndrzejCeliński">Zamierzam mówić o gwarantowanym systemem i obowiązującymi procedurami decyzyjnymi rozwadnianiu odpowiedzialności, o systemowej niezbieżności ścieżek decyzyjnych, o dominacji czynnika ideologicznego nad czynnikiem pragmatycznym w polityce gospodarczej, ale także o rozpanoszeniu się takich kryteriów ocen urzędników państwowych, które premiują bardziej brak błędu rozumianego jako nienarażenie się jakiejś opozycji niż osiągnięty sukces. A więc w języku politycznym dokonywanej rewolucji własnościowej i przekształceniom strukturalnym polskiej gospodarki towarzyszy zjawisko gwarantujące w ciągu kilku lat rozpadnięcie się źródeł tej rewolucji i szans jej dokonania. Wówczas, kiedy nie szuka się aktywnych zwolenników zmian dokonywanych w kraju, w końcu trzeba przegrać, dlatego że mobilizuje się wyłącznie przeciwników tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#SenatorAndrzejCeliński">A więc będę mówił nie tylko o pieniądzach, ale także o polityce.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#SenatorAndrzejCeliński">W odniesieniu do gospodarki, w odniesieniu do obowiązujących polityków standardów zachowań są to niestety dokładnie te same zarzuty, jakie stawiamy zasadnie sternikom nawy państwowej ery komunistycznej. Podtrzymuję je w pewnych, ściśle określonych granicach, obszarach zagadnień, nie dla wywołania sensacji, nie dla jakiejś skłonności myślenia wątrobą zamiast mózgiem. Wszystko w tej sprawie potrafię udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#SenatorAndrzejCeliński">Ja rozumiem, że bardzo mało jest tutaj czasu, żeby zajmować się szczegółami, ja rozumiem, że trzeba zafundować sobie publiczną debatę też nad tymi sprawami szczegółowymi, ale chcę państwu powiedzieć, że od kilku miesięcy zdecydowałem się zasadniczo zawiesić swoją pracę w Senacie i przez kilka miesięcy pracowałem po kilka albo kilkanaście godzin dziennie nad pewnym projektem — przede wszystkim po to, żeby krytyka funkcjonowania instytucji rządowych nie była gołosłowna, żeby nabrać pewności, czy to, co się mówi, jest zasadne czy niezasadne, żeby samemu wytworzyć narzędzia testujące mechanizmy nie tyle regulacyjne, co do których nie mam zbyt wielu pretensji, ile mechanizmy realne zachodzące w gospodarce w tym zakresie spraw, które postanowiłem przetestować.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#SenatorAndrzejCeliński">Zamierzam przede wszystkim mówić o sprawach będących przedmiotem senackiej debaty, a więc o budżecie, o ustawie budżetowej. Posłużę się przykładem nie, aby interweniować, bo ja swoją sprawę załatwiłem, interwencji nie potrzebuję, nie szukam jej, ale po to, by sprawy tu omawiane nie miały wagi jedynie gołych słów. Debaty na tematy polityki gospodarczej, której zasadniczym przedmiotem jest całe społeczeństwo, muszą wreszcie zostać zakotwiczone na twardym gruncie konkretu. Ja mam dość tego gadulstwa makrosystemowego, z którego dokładnie nic nie wynika dla tych ludzi, którzy mają realizować, którzy mają być przedmiotem oddziaływań gospodarczych i są podmiotem aktywności gospodarczej. O makrosystemie możemy sobie mówić w debatach generalnych i na konwersatoriach akademickich. W polityce trzeba trafiać do tych ośrodków, tych grup społecznych, tych ludzi, którzy podejmują aktywną działalność gospodarczą. Nie można bowiem utracić nadziei, że to całe makrosystemowe gadanie publiczne współczesnych sterników nawy państwowej, współczesnych sterników polskiej gospodarki — obojętne, czy z Warszawy czy z Gdańska, obojętne pod jakimi znakami ideowymi występują — zostanie kiedyś zmaterializowane w określonych sytuacjach, w których żyją i zachowują się realni ludzie, konkretne społeczności ze swoją wiedzą, swoimi zasobami, otoczeni instytucjami takimi, jakie one są, a nie takimi, jakimi chcielibyśmy je widzieć. Słowem, kiedy dokonuje się ewolucyjnie rewolucja, jeśli nie chcę się wyjść na głupka albo pięknoducha, to trzeba swoje programy przekładać na język ludzkich zachowań. Idzie mi więc o wytworzenie lub przysposobienie narzędzi do przełożenia ogólnych tez makrogospodarczego programu na kody zachowań zrozumiałe dla tych, od których aktywności zależy powodzenie owych programów, i o likwidację tych narzędzi, które są przeciwskuteczne naszym celom gospodarczym. Rzecz bowiem w tym, by stworzyć w Polsce taki porządek instytucjonalny, który byłby funkcją celów gospodarczych, a nie funkcją interesów klasy politycznej. Pohukiwanie o sprężystym marszu do Europy nie może bowiem zastąpić zerwania z takim modelem stosunków politycznych, który właściwy jest raczej Rosji Gogola czy Czechowa niż demokratycznemu i postindustrialnemu społeczeństwu. Klasa polityczna jest zawsze dodatkiem demokracji, a nie treścią życia społecznego. Rzecz w tym, że bez uruchomienia instrumentów pozostających w wyłącznej gestii państwa guzik z pętelką będzie, a nie wyczekiwana z takim utęsknieniem aktywność gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#SenatorAndrzejCeliński">To prawda, że najpierw trzeba było stworzyć warunki, aby jakakolwiek aktywność gospodarcza miała sens, ale mamy to już za sobą. Teraz trzeba pomocy państwa dla wyzwolenia tej aktywności, która jest już sensowna i możliwa, a potem trzeba aktywności państwa, by tę powstającą aktywność gospodarczą chronić. Bez uruchomienia narzędzi interwencji państwa nie ma mowy o tym, by uruchomić te wielkie obszary Polski, które nie mieszczą się w kategoriach Warszawy, Poznania, Wrocławia, Gdańska czy Krakowa. Polska to także Biała Podlaska, Zamość, Płock, Gorzów. Polska to także rozległe społeczności lokalne, które nie mają zielonego pojęcia o tych narzędziach, o tych możliwościach, które stwarzamy my swoimi decyzjami regulacyjnymi. Polska potrzebuje pieniędzy, potrzebuje wiedzy, jak je z sensem inwestować. Nawet poprawnie i szybko przeprowadzona prywatyzacja, najnowszy konik gospodarczy polityki, sama z siebie sytuacji nie poprawi, ona dopiero usensownia inwestowanie pieniędzy w gospodarce. Pieniędzy mamy mało, wiedzy, jak je z sensem inwestować, jeszcze mniej, potrzebujemy sukcesu po to, by uwierzyć, że te wszystkie zeszłoroczne ofiary nie poszły na marne, by sukces przyciągał następne sukcesy.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#SenatorAndrzejCeliński">Przechodzę do przykładów. Przepraszam za przedłużenie czasu, ale na tyle spraw mieliśmy dość czasu, że proszę państwa też o uwzględnienie tego przedłużenia.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#SenatorAndrzejCeliński">Wśród firm rozważających możliwość inwestowania w Polsce była kalifornijska firma prywatna, kompania ubrań sportowych, największa na świecie w tej branży, Levi-Strauss. Jej zysk roczny w 1989 roku wynosił 3,6 miliarda dolarów. To jedna z tych firm, których znak markowy ma wartość w Ameryce, największą w pierwszej dziesiątce, piętnastce najlepszych znaków markowych. Porównywalną z Phillipem Morrisem, IBM. Marlboro, Esso-Exon. Oznacza to dla Polski, że decyzje inwestycyjne Levisa są pilnie obserwowane przez inne, mniej wybitne firmy, nie dysponujące serwisem umiejącym ocenić zdolność sensownego połknięcia inwestycji w Polsce. Levis jest największym płatnikiem w San Francisco. San Francisco od północy i San Jose od południa klamrą spinają półwysep, na którym rozciąga się to, co nie jest pojęciem geograficznym, lecz gospodarczym i społecznym — Sillikon Valley. Kogo zajmuje gospodarka, ten wie, że małe miasteczka Doliny Krzemowej, wraz z bankowymi centrami w San Francisco i San Jose, tworzą konurbację o najbardziej rozwijających się biznesach w Stanach Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#SenatorAndrzejCeliński">Ja nie pytam, czy rząd polski ma pieniądze, żeby przeprowadzić za darmo wielką kampanię w San Francisco, w San Jose, pokazującą możliwości inwestowania w naszym kraju. Czy rząd polski ma odpowiedź na tę linię polityki finansjery amerykańskiej, zachodnioeuropejskiej, która daje się streścić słowami „patrzeć i czekać — czekać i patrzeć”? Nie pomagać! Dlatego, że zbyt wielka jest destabilizacja polityczna i społeczna w tym kraju, zbyt wielkie są opory biurokratyczne, aby inwestowano w tym kraju. Zbyt wielkie są przeszkody komunikacyjne i transportowe. Ja się pytam, czy rząd polski ma pieniądze, żeby przeprowadzić konieczną politykę akwizycji biznesu do Polski. Miał ją za darmo, próbował ją utrącić.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#SenatorAndrzejCeliński">Polska jest blisko ćwierćmiliardowego rynku zbytu. Na wschodzie. Levis nie będzie inwestował na tamtym rynku, bo zbyt to niebezpieczne. Polska ma szansę stać się miejscem takich inwestycji, jeśli instytucje rządowe nie będą przeszkadzały. Mnie się marzy, żeby czasem jeszcze pomagały.</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#SenatorAndrzejCeliński">Nikt w świecie realnym nie inwestuje z pobudek filantropijnych. Jeśli ktoś jest kimś takim jak Levis, to stawia warunki. Można ich nie akceptować, można nie negocjować, on czołgów nie wyśle, żeby wejść do Polski. Jest przedmiotem naszej decyzji: chcę się mieć taką inwestycję, czy też nie chcę się jej mieć. W świecie realnym o tym wiedzą i tworzą instrumenty — tu dochodzimy już do budżetu — tworzą instrumenty takie, aby były skuteczne, selektywne i korzystne. Praktycznie dziś w nowoczesnym świecie biznesu oznacza to subwencje państwowe albo subwencje rządów lokalnych dla inwestorów, których chcę się wprowadzić na swój teren. My subwencji nie stosujemy i nie tylko dlatego, że nie mamy pieniędzy. Przede wszystkim dlatego, że brak nam wyobraźni i brak instytucji koniecznych do tego, żeby sensownie ten instrument stosować. Każdy z państwa niech chwilę się zastanowi, co by było, gdyby jakikolwiek urzędnik państwowy w Polsce płacił komuś za granicą za to, żeby on inwestował w Polsce. Zagryźliby go. Jednakże mamy wakacje podatkowe, mamy zwolnienia celne, czynsze dzierżawne.</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#SenatorAndrzejCeliński">Ja rozumiem, że przedłużyłem czas. Ja się Odnoszę do sali: czy mogę mówić jeszcze pięć minut?</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak).</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#SenatorAndrzejCeliński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#SenatorAndrzejCeliński">Mamy szereg innych drobnych narzędzi wspomagania inwestycji w tym kraju, problem polega na tym, że instytucją rządową, do której zwracać się muszą wszyscy inwestorzy przyjeżdżający do Polski, jest Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych, której sama nazwa jest fałszywa, bo jest to policja do spraw inwestycji zagranicznych. Być może taką powinna zostać, być może państwo musi mieć narzędzie kontroli nad ogromnym napływem inwestorów, tym niemniej i prawo, i praktyka jest taka, że jest to miejsce, które skupia wszystkich inwestorów zagranicznych w Polsce. Tymczasem okazuje się, że aby podjąć decyzję, którą wszyscy ministrowie i wiceministrowie, z którymi rozmawiałem od trzech miesięcy, popierali, uważali za niezwykle korzystną dla Polski, którą popierał rząd lokalny, która dawała 1000 miejsc pracy natychmiast... nie można było tego zrobić w sposób normalny. Okazywało się, że nawet ja, który jestem senatorem, wszyscy przyjaciele są w rządzie czy byli w rządzie, niewiele mogłem zrobić, dlatego że wszystkie ścieżki decyzyjne były równoległe. Nie było sposobu, żeby wreszcie te ścieżki gdzieś się zbiegały, gdzie podejmuje się decyzje — tak albo nie, korzystne albo niekorzystne. Nie było takiego miejsca, które jest kompetentne do podjęcia wszystkich cząstkowych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-78.17" who="#SenatorAndrzejCeliński">Ale ja państwu powiem więcej. Ja się pytałem w pewnym momencie rozmaitych urzędników na szczeblu sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu, a nawet ministrów, kto komu podlega. Ja chcę wiedzieć, kto jest twoim szefem. Ja do niego chcę pójść go przekonać. Otrzymywałem różne odpowiedzi. Jeden mówił, że nie ma szefów nad nim, drugi mówił, że ten, a trzeci mówił, że inny. Ja jestem senatorem Rzeczypospolitej Polskiej, oni są ministrami i nie wiadomo, kto jest czyim szefem? Nie wiadomo, który wiceminister komu podlega i który minister komu jeszcze dalej podlega?</u>
          <u xml:id="u-78.18" who="#SenatorAndrzejCeliński">Proszę państwa, to jest kpina. To nie jest prowadzenie realnej polityki proinwestycyjnej w Polsce. Ja mogę dzisiaj powiedzieć, bo dzisiaj wiem, że zapadła decyzja pozytywna i mogę z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że gdyby nie nadzwyczajne warunki i nadzwyczajny upór i determinacja, guzik z pętelką, a nie tysiąc miejsc pracy w Płocku. Te kobiety byłyby bezrobotne, dlatego że nie ma takiego sposobu, żeby wytrącić wreszcie te wszystkie nawyki, które powodują, że Polacy w polityce są defensywni, ciągle bronią się przed jakimś atakiem. Sami nie próbując atakować, skupiając wokół siebie te siły polityczne j społeczne, które są w stanie popychać kraj do przodu.</u>
          <u xml:id="u-78.19" who="#SenatorAndrzejCeliński">Ta rewolucja, której dokonaliście panowie, my dokonaliśmy w pierwszych sześciu miesiącach 1989, w 1990 roku, jest w piasku. Ten silnik już nie pracuje. Mechanizmy regulacyjne zostały dopracowane, mechanizmy realne nie funkcjonują.</u>
          <u xml:id="u-78.20" who="#SenatorAndrzejCeliński">Mój wniosek jest na końcu prosty. Ja wnoszę o to, żeby budżet Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych stał się budżetem likwidacyjnym. Jeśli rząd przedstawi propozycję uruchomienia agencji, która będzie agencją promocyjną, ja swój wniosek wycofam, ale póki jest tak, że budżet państwa płaci za hamowanie inwestycji w Polsce, to ja chcę, żeby płacił za popychanie inwestycji w Polsce. Albo niech zlikwiduje finansowanie budżetowe tego policjanta. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-78.21" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Głos zabierze pan marszałek Stelmachowski. I oddamy chyba na chwilę głos panu prezesowi Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych, panu Zbigniewowi Piotrowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Ja chciałbym pewne rzeczy wyostrzyć. Chciałbym, po pierwsze, gdy chodzi o założenia polityki społeczno-gospodarczej, poprzeć wniosek, jaki został sprecyzowany przez Komisję Gospodarki Narodowej. Głównie ze względu na dwa punkty: mianowicie, że jest tam podkreślona konieczność walki z recesją, co w programie rządowym w ogóle zanikło, i po drugie, że jest wprowadzony dział „rolnictwo”, którego w ogóle nie było. Myślę, że teraz będzie to nawet lepiej korespondowało z expose nowego premiera.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Wobec czego do założeń polityki społeczno-gospodarczej mam tylko jedną, bardzo prostą poprawkę. Od strony formalnej będzie to brzmiało: na stronie 31 u góry dwa zdania skreślić.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Ale o co chodzi? Chodzi o mieszkalnictwo. Mianowicie uważam, że program rządowy nie przewiduje żadnego mechanizmu, który by pobudzał — tak naprawdę — budownictwo mieszkaniowe, natomiast zawiera coś znacznie gorszego — propozycje podwyżek czynszów i opłat. Uważam, że tego nie wolno robić. Już ludność jest dostatecznie obciążona. Tej ludności jeszcze dokładać taki ciężar, to jest naprawdę niewybaczalne.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Chciałbym powiedzieć, że jest to najgorszy wydatek w budżecie rodziny, dlatego że on jest nieelastyczny. Ja mogę zamiast szynki jeść kaszankę, ja mogę kupić gorsze buty zamiast lepszych, ale przy dzisiejszej immobilności mieszkań nie mogę praktycznie zamienić mieszkania na tańsze Dlatego wydaje mi się, że nie wolno takich rzeczy proklamować. Jestem więc za skreśleniem tej wzmianki o podwyżce czynszów.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Natomiast, o ile popieram generalnie wniosek komisji dotyczący założeń polityki społeczno-gospodarczej, o tyle uważam za jawnie niedostateczne stanowisko dotyczące założeń polityki pieniężnej. Komisja proponuje tu nic nie zmieniać. Otóż, proszę państwa, absolutnie nie! Jeżeli mamy zmierzać do działań aktywizujących gospodarkę, to musimy również żądać aktywnej polityki kredytowej. A proszę zwrócić uwagę, że tam jest program hamowania akcji kredytowej. Kto nie wierzy, proszę otworzyć na stronie 3. Tam jest powiedziane w jednym miejscu o ograniczaniu przewidywanej skali kredytu w odniesieniu do podmiotów gospodarczych i ludności, a w drugim — o ograniczaniu ilościowym (nie wiem, co to znaczy) działalności kredytowej banków komercyjnych. Czyli znowu polityka hamowania. Wnoszę więc o skreślenie tych ustępów na stronie 3, które o tym hamowaniu mówią.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Wreszcie zagadnienie stosunku Narodowego Banku Polskiego do budżetu. Uważam, że jest to zgroza. Dlaczego? Przypadek zupełny, że na stronie 6 przeczytałem, że deficyt budżetowy w drodze zaciągania kredytów ma być pokrywany na warunkach komercyjnych. To ja poprosiłem o informację — państwo mają tę notatkę rozdaną — ile skarb państwa płaci, ile budżet płaci NBP, jeżeli jest jakiś niedobór przejściowy, a ile za lokaty budżetowe się płaci. I mamy: w styczniu na braki pewne budżetowe kredyt wynosił 38% plus 2%. Razem 40%. Lokata nadwyżek — 12%. Luty: lokata nadwyżek — 6%. Czerwiec: lokata nadwyżek — 1,3%. Proszę państwa, to jest ograbianie budżetu. Z jakiej racji budżet ma bezustannie dotować Narodowy Bank Polski?</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Ponieważ niestety z ubolewaniem stwierdzam, że rząd nie dba należycie o interesy budżetu, wobec czego proponuję, żeby w art. 6 dodać przepis, że lokaty budżetowe w NBP będą oprocentowane na warunkach komercyjnych, tak jak lokaty a vista. Jak ma być komercyjne udzielanie kredytów, to niech wedle tej zasady będzie również lokata budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">To nie będą małe sumy, to będzie szło w biliony.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Jak już jesteśmy przy bankach, to muszę powiedzieć, że z pewną dozą oburzenia przeczytałem budżet i niektóre jego kwoty. Tam jest taka niewinna rubryka: rozliczenia budżetu z bankami 13 bilionów. W tym się mieści również zapowiedź rozpoczęcia spłat starych kredytów, które sięgają jeszcze czasów Gierkowskich. z tytułu dawnych lokat dewizowych. Po prostu brał sobie rząd pewne sumy dewizowe i to figuruje jako zadłużenie budżetu w banku.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">I teraz, kiedy banki zarobiły bezczelnie, przede wszystkim na lokatach ludności w okresie recesji, to my mamy teraz zaczynać spłacać stare Gierkowskie długi. Budżet ma spłacać bankom. Starym bankom, nie tym nowym, bo to są stare długi, tym starym, które działają w tak opieszały sposób do tej pory. Czy to jest naprawdę najpilniejsza potrzeba społeczna, żebyśmy teraz w 1991 roku zaczynali spłacanie starych lokat, starych długów budżetowych? Czekali 10–12 lat, mogą sobie jeszcze rok poczekać.</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">A już mnie zupełnie, za przeproszeniem, wkurzyło — proszę otworzyć, na stronie 13 objaśnień polityki pieniężnej powiada się, że banki mają zwiększyć fundusze własne o 8 bilionów z czymś. Czyli mają zwiększyć również z zastrzyków budżetowych? Absolutnie nie zgadzam się z taką polityką.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">I tu proszę Wysokiego Senatu propozycja małego skoku na bank. Otóż tam w tych rozliczeniach bankowych jest kwota 2 bilionów 500 miliardów na oprocentowanie tychże starych długów, po rządach jeszcze poprzednich, w bankach. Ja proponuję zdjąć 2 biliony z tego. Ale po wysłuchaniu profesora Dudy powiadam: profesorze Duda i cała Komisjo Kultury, wasza nieśmiałość nie jest cnotą. Jeżeli stwierdzacie, że na kulturę i na szkolnictwo jest tak fatalnie mało środków, to ja te 500 miliardów, które chciałem jeszcze zostawić z tego oprocentowania, jak pan Zagłoba Niderlandy, darowuję wam też. To już wobec tego zabierzmy całe 2,5 biliona. Niech rząd zacznie spłatę tych swoich zadłużeń z czasów Gierkowskich od następnego roku. Czekali tyle lat, mogą jeszcze rok. Macie 500 miliardów, rozdysponujcie, nawet kinematografia zmieści się.</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Ja mówię może w żartobliwej formie, ale to jest zupełnie serio. Ja uważam, że nie wolno dawać priorytetów na spłacanie starych długów.</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Mało tego — tutaj jeszcze nasza Komisja Gospodarki Narodowej przewiduje pewne doszacowanie dochodów. Przy całym szacunku dla tego zabiegu ja uważam, że w jednych punktach te dochody mogą być niedoszacowane, w drugich — przeszacowane, raczej nie ruszałbym tego, ale dałbym dalsze cięcia. Znowu czytamy pięknie, że gdy chodzi o samochody osobowe, dotacja na wykup tych zobowiązań ma być trzykrotnie zwiększona w stosunku do roku poprzedniego. Naprawdę to jest największa potrzeba społeczna? Trzykrotny wzrost tej pozycji? To jest praktycznie dotacja do przemysłu motoryzacyjnego — i w tej działce to jest: dotacja dla przemysłu motoryzacyjnego 2,5 biliona złotych. Proponuję zdjąć im bilion i 100 miliardów. Coś tam powoli będzie się uiszczało wobec tych dłużników z tytułu przedpłat samochodowych, ale czy trzeba im to zwiększać aż trzykrotnie w tym roku? Wobec tego proponuję następną oszczędność: 1 bilion 100 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Wreszcie uważam, że należy dokonać dalszego cięcia, które jest bolesne, przyznaję. Mamy tu powiedziane, że w sferze budżetowej wynagrodzenia mają mieć wskaźnik 104% w stosunku do pięciu głównych działów gospodarki narodowej. Proszę Wysokiego Senatu, ja myślę, że akurat te główne działy wywalczają sobie jednak mimo wszystkich popiwków pewne podwyżki. Ja to obserwuję po naszych, nie wymawiając, dietach senatorskich, gdzie jest ten sam mechanizm. Urzędnicy, moim zdaniem, nie powinni wyprzedzać jednak swoimi zarobkami przemysłu i dlatego proponuję wskaźnik nie 104, jak się tu proponuje, tylko 100. Niech to będzie równo. Ciągnijmy biedę równo, bez uprzywilejowania urzędników. W związku z powyższym następna oszczędność: 2 biliony 640 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Jeżeli Wysoki Senat przychyliłby się do moich propozycji, to mielibyśmy zaoszczędzone 8 bilionów 740 miliardów i teraz jest kwestia... aha, i przychylam się do wniosku senatora Rokickiego, że z zasiłków dla bezrobotnych można śmiało zdjąć 3 biliony.</u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Jeżeli Stelmachowski, który nigdy nie był i nie będzie liberałem, tak szybko zgadza się z Rokickim liberałem, to to już jest coś szczególnego. Popieram wniosek senatora zarówno co do zdjęcia tych bilionów, jak i przeznaczenia ich przede wszystkim na rolnictwo. Z tym, że ja jestem jeszcze hojniejszy, bo uważam, że należy zaokrąglić dotację dla Agencji Rynku Rolnego do kwoty 4 bilionów, czyli daję o bilion więcej niż senator Rokicki — ale to nie po to, żeby Pana przelicytować, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Natomiast uważam, że dalszy bilion należy przeznaczyć na szkolnictwo wyższe. Jeżeli się wysoki Senat zgodzi, to by jeszcze można te 500 miliardów. To już niech Komisja Kultury weźmie na swoją działkę.</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Uwaga! Jestem też za tym, żeby zlikwidować niedobór budżetowy. To jest bilion 456 miliardów. Żeby znowu odsetki brał od tego NBP? Nie ma tak dobrze. Proponuję, żeby nie było tego niedoboru. Z tych 8 bilionów proponowanych można skreślić i tę propozycję. To się pokrywa.</u>
          <u xml:id="u-80.20" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Wreszcie zupełnie, zupełnie drobna kwota: 40 miliardów proponuję dla Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Na co? Na wzmocnienie przekaźników telewizyjnych i aparatów nadawczych w Białymstoku w celu zwiększenia zasięgu emisji na tereny wschodnie. W ogóle nic się nie ma dawać radiu i telewizji na inwestycje? Sądzę, że ta mała inwestycja to jest mucha w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-80.21" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Na koniec chciałbym powiedzieć jeszcze, że słyszę, że komisje sejmowe w ogromie swej złośliwości wobec Senatu uważają, że nasz dobry przykład (my ścinamy dobrowolnie we własnym budżecie 17 miliardów, proszę, niech inne instytucje też ten dobry przykład dadzą) to jest tylko 10%, to za mało. Ich zdaniem za dobrze by były wyposażone biura senackie. Ponieważ to z Sejmu do nas wróci, proponuję: jeżeli oni nam obetną, to obciąć im kwotę na dotowanie tych starych posłów. Około tysiąca osób pobiera dietę, moim zdaniem, bezprawnie. I też o tyle, o ile oni pobierają więcej od senatorów, a pobierają taki dodatek administracyjny, 75 tysięcy złotych. Nie wiem po co. Więc my nie bierzemy, oni biorą. Jak oni obetną nam — proponuję, żeby obciąć to im właśnie w tym punkcie.</u>
          <u xml:id="u-80.22" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">To tyle, proszę Wysokiej Izby. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-80.23" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Marszałkowi.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę Wysokiej Izby, ja mam wniosek, który chciałbym przegłosować. Mianowicie 34 senatorów zapisało się jeszcze do głosu. Proponuję tę listę zamknąć. I ogromna prośba, ażeby czas, który przysługuje na tego typu wystąpienia, 10 minut, nie był przekraczany. Bo proszę zważyć, 30 po 10 minut to jest 300 minut, to jest 5–6 godzin dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto jest za tym, żeby zamknąć listę mówców, proszę podnieść rękę. Zdecydowana większość. W związku z tym listę zamykamy i ogromna prośba: nie przekraczać 10 minut, które przysługują na wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu Pana Prezesa Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych, Zbigniewa Piotrowskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Lech Kozioł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Moje wystąpienie jest wyłącznie repliką na wystąpienie pana senatora Celińskiego. Zobowiązuję się, że Wysokiej Izbie, senatorom prześlę kompletną informację na temat tych rzeczy, o których będę dzisiaj mówił w sposób bardzo zwięzły — biorąc pod uwagę postulat pana przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Po pierwsze, chciałbym przedstawić, jak wygląda sprawa napływu kapitału zagranicznego do Polski.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Chcę powiedzieć, że ilość zezwoleń wydawanych przez Agencję do Spraw Inwestycji Zagranicznych (tak, to prawda, Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych musi na każdą inwestycję wydawać zezwolenie) znacząco się zwiększyła. W skali tego roku takich zezwoleń wydano ponad 1700, podczas gdy w ubiegłym roku 850. Więc jest to bardzo znaczący wzrost.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Również pomimo niesprzyjających uregulowań prawnych, o czym nie chciałbym dłużej mówić, nie skłaniających spółek do wysokich kapitałów zakładowych, nastąpił jednak znaczny wzrost, może to zbyt mocno powiedziane, ale 1,4-krotny wzrost wkładów do kapitału zakładowego w roku 1990 w stosunku do całego okresu poprzedniego. Ale to też właściwie nie daje dobrego obrazu. Można powiedzieć, że to drobne spółki, drobne przedsiębiorstwa, ale nam przecież też na nich zależy. Nie chcielibyśmy ich tracić z pola widzenia. Ale chciałbym podkreślić, że w 1990 roku nastąpił jakościowy zwrot, jeśli chodzi o wejście do Polski znaczących firm. Wymienię te firmy, które utworzyły swoje spółki w Polsce: Johnson and Johnson, TRW, ICI, Procter and Gamble, Coca-Cola Poland, RJR Reynolds, Phillip Morris, Krupp Maschinenbau, Hyundai Electronics, HILTI, Asea Brown Boveri, Trusthouse Forte, Pullmann. DHL. United Parcel Service, Minolta, SIEMENS, ALCATEL, Mitsubishi, L'Ex- pansion, ICL-STC, Central Soya, ALFA LAVAL, Eastman Kodak, Nissho Iwai, Phillip Holzman, ADIDAS.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">To są te najbardziej znane firmy, które weszły do Polski. To prawda, że często tworząc niewielkie spółki o charakterze serwisowo-usługowym, ale większość z nich deklaruje w następnej fazie podjęcie inwestycji produkcyjnych. A niektóre z nich, tak jak choćby Coca-Cola Poland, RJR Reynolds, na które zezwolenia Agencja wydała, nawiasem mówiąc, w tym samym dniu — 20 grudnia — to są po prostu inwestycje o charakterze usługowo-produkcyjnym, ale generalnie produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">To jest taki obraz. Jeśli chodzi teraz o kwestie pozostałe, które zostały podniesione przez pana senatora Celińskiego. Otóż kwestia roli Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Moje stanowisko jest takie, że Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych ma kompetencje określone przez prawo, przez ustawę, która w określony sposób wyznacza jej sposób działania. Tutaj oczywiście można mieć wiele zastrzeżeń. Przygotowany jest projekt zmian ustawy o inwestycjach zagranicznych. Zmienia on również w stopniu znaczącym funkcje Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych, przenosząc ciężar z funkcji regulacyjnych na funkcje promocyjne. Natomiast niewątpliwą dla mnie jest rzeczą, że tak długo, jak długo dana instytucja funkcjonuje w określonych uwarunkowaniach prawnych, tak długo jest ona zobowiązana działać zgodnie z prawem.</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Ponadto chciałbym podkreślić, że decyzje Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych, zgodnie z postanowieniem tegorocznym, są zaskarżalne do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tak że nie można tutaj mówić o całkowitym jakimś woluntaryzmie decyzyjnym.</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Ponadto chciałbym podkreślić, że Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych ma ściśle określony zakres kompetencyjny działania. Innymi słowy, przykładowo: ja jako prezes Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych mam prawo przyznawania inwestorom zagranicznym wydłużonych wakacji podatkowych. Zgodnie z obecnym prawem, każda inwestycja zagraniczna ma 3-letnie wakacje podatkowe. Ja mam prawo wydłużyć je do 6 lat. Taka zresztą decyzja zapada od razu, praktycznie natychmiast po przedłożeniu feasibility study, czyli tzw. studium wykonalności ekonomiczno-finansowej. Natomiast prawo wyznacza także warunki działania innych instytucji — sprawy celne, sprawy podatkowe nie znajdują się w kompetencji Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych. To trzeba z całą mocą podkreślić. Mogło tutaj powstać błędne wrażenie, jakoby właśnie ta instytucja była władna do decydowania o wszystkim. Ona jest raczej powołana do tego, żeby informowała o tym, jakie są warunki działania i jaka polityka jest stosowana przez kompetentne organy — w tym przypadku przez Główny Urząd Ceł czy przez Ministerstwo Finansów — i żeby doradzała inwestorowi zagranicznemu, jak ma postąpić. I w tej kwestii, o której mówił pan senator Celiński, to właśnie miało miejsce. Przyznam szczerze i uczciwie, że jednakże nie uniknęliśmy tutaj jednego błędu: dotarliśmy z tymi informacjami z 2-tygodniowym opóźnieniem.</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Teraz następna kwestia — co Agencja robi, a czego nie robi. Chciałem podkreślić, mówił o tym pan senator Celiński, że w terenie — w Suwałkach, w Płocku, w Łomży jest niewielkie przygotowanie do podejmowania przedsięwzięć z udziałem kapitału zagranicznego. Ja chciałbym powiedzieć, że jest to wielki ciężar, jaki położono na barki ludzi pracujących w tej instytucji, którzy jednocześnie w pewnych sytuacjach starają się pomagać — tak, to prawda — pomagać w negocjacjach tym często nieprzygotowanym partnerom z terenu. Jednakże w tym przypadku, o którym mówił pan senator Celiński, w moim przekonaniu przygotowanie władz lokalnych, prezydenta miasta, wojewody itd. było bardzo wysokie. Tak że tutaj ten problem nie zaistniał. Natomiast trzeba powiedzieć, że my nie możemy ponosić odpowiedzialności za błędy dokonywane w studiach ekonomiczno-finansowych zlecanych przez inwestora firmom consultingowym. Tym bardziej jeżeli wyprowadzamy z błędu inwestora, informujemy go o tym, że niestety — stan prawny jest inny i przyjęto błędne założenia przy kalkulacji, to ja w tym przypadku nie widzę żadnej naszej winy. Przeciwnie, uważam, że w tym się właśnie przejawia funkcja doradcza Agencji.</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Zresztą chciałem powiedzieć, że w całym szeregu przypadków były formułowane przez Agencję pewne warunki dodatkowe, typu właśnie związanego z podziałem zysków. I udawało się nam, pomagając partnerom polskim, doprowadzić do bardziej korzystnych warunków porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Teraz jeśli chodzi o inne kwestie — co Agencja powinna robić, czego nie powinna robić. Nie chciałbym czasu państwu zabierać, wiem że jest go bardzo mało, natomiast chciałbym powiedzieć jedną rzecz. Na świecie są różne instytucje tego typu. Dla mnie dobrym przykładem jest irlandzka agencja IDI-IDA, jak również kanadyjska Invest Canadian. Ta agencja kanadyjska miała dokładnie taką formułę jak nasza obecna. I to nie tak dawno, bo w latach osiemdziesiątych. A więc również wydawała zezwolenia, chociaż jest to gospodarka rynkowa, wysoko rozwinięta. Faktem jest, że później została przeprofilowana i zorientowana na promocje.</u>
          <u xml:id="u-82.13" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Ja też uważam, że jeżeliby się udało zlokalizować te funkcje regulacyjne, które spełnia Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych, w innym miejscu, to nie widziałbym w tym żadnego problemu. Przeciwnie, nawet w obecnych warunkach staram się rozbudowywać pion promocyjny Agencji w ramach tych środków, którymi dysponujemy — faktem jest, że bardzo skromnych, nadmiernie skromnych, nie umożliwiających aktywnej promocji. Dlatego, że to wymaga rzeczywiście wysokich kwalifikacji, żeby z inwestorami zagranicznymi jak równy z równym rozmawiać, nie na klęczkach. Rozmowa na klęczkach to, po pierwsze, nie jest to, czego on oczekuje, po drugie — nie zawsze daje dobre rezultaty, po trzecie wreszcie — nie zabezpiecza interesów gospodarczych, elementarnych interesów gospodarczych państwa.</u>
          <u xml:id="u-82.14" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Nie chcę państwu czasu więcej zajmować, wiem, że jest on bardzo napięty. Postaram się w najbliższym czasie, w przeciągu kilku dni przygotować kompleksową informację na temat diagnozy stanu, jeśli chodzi o napływ kapitału zagranicznego do Polski, jak ta sprawa faktycznie wygląda, jakie są główne negocjacje prowadzone, jakie są sprawy najważniejsze, którymi się Agencja zajmuje, jakie są główne problemy. Jakie widzimy również sprawy, jeżeli chodzi o kwestie niejasności prawnych. To prawda, jest dużo luk prawnych, które dopiero w praktycznym działaniu się uwidaczniają, dopiero się ujawniają podczas precedensowych przypadków. A jednym z takich precedensowych przypadków jest przypadek, o którym mówił pan senator Andrzej Celiński.</u>
          <u xml:id="u-82.15" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Na koniec chciałbym wreszcie podkreślić, proszę mi wierzyć, ja jestem prezesem Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych od roku. Naprawdę nie jestem jakimś biurokratą, który by rzeczywiście o niczym innym nie myślał jak tylko o tym, żeby pilnować swojego stołka.</u>
          <u xml:id="u-82.16" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Proszę mi wierzyć, uważam osobiście, że gdyby się udało zlokalizować te funkcje, które Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych spełnia... To prawda, oczekuje się od niej, że w pewnym sensie ma reprezentować interes skarbu państwa. To jest konflikt interesów, bo my zapraszamy inwestorów zagranicznych, zachęcamy ich, staramy się im doradzać i nawet w tej sprawie, pozwolę sobie polemizować z panem senatorem Celińskim, udzielaliśmy pomocy Levisowi od samego początku, od wiosny, kiedy on się jeszcze do sprawy w ogóle nie włączył, bo decyzja Levisa na ten temat była po prostu decyzją strategiczną. Miała ona swoją dużo dłuższą historię. Natomiast zgadzam się. to należało robić znacznie bardziej udolnie. I tutaj nie mam żadnych wątpliwości, nie chcę polemizować. To po prostu wynika z takich kompetencji, jakimi dysponujemy, i z takich możliwości. Natomiast faktem jest, że to był precedensowy przypadek.</u>
          <u xml:id="u-82.17" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka).</u>
          <u xml:id="u-82.18" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Ponieważ pan przewodniczący przywołuje mnie do porządku, w związku z tym chciałbym państwu podziękować za uwagę. I tak jak powiedziałem, zobowiązuję się do przedłożenia tego materiału zarówno w kwestii ogólnej inwestycji zagranicznych, jak i tego konkretnego projektu.</u>
          <u xml:id="u-82.19" who="#PrezesAgencjidoSprawInwestycjiZagranicznychZbigniewPiotrowski">Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Prezesowi. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Lecha Kozioła. Następnym mówcą będzie pan senator Andrzej Wajda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#SenatorLechKozioł">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#SenatorLechKozioł">Chyba bym największą radość zrobił panu senatorowi Józefiakowi gdybym rozpoczął: „Nie znam się wprawdzie na budżecie...”, ale już nie powiem tego. Moja komisja, Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich rozpatrywała i sprawdzała cztery budżety — budżet Senatu, Sejmu, NIK i Kancelarii Prezydenta. Chciałem w dwóch słowach powiedzieć pewne zastrzeżenia na temat tych budżetów. Otóż trzeba ogólnie powiedzieć, że są to budżety szalenie skromne — budżet Senatu wynosi 75 miliardów złotych, a Wspólnoty Polskiej 51, razem tworzy to kwotę 126, Kancelaria Sejmu 298, Kancelaria Prezydenta 230, NIK — 180. Żeby uzmysłowić, jak niewielkie są to sumy w odniesieniu do wszystkich wydatków na administrację państwową, powiem, że budżet Kancelarii Senatu sięga jednego promile, jednej tysięcznej tego budżetu, Kancelarii Sejmu — 2,9 promile, Kancelarii Prezydenta — 1,5, NIK-u — 2,4. Chcę dodać, żeby porównać te dane, że w innych krajach, na których chcemy się wzorować, wydatki na parlament sięgają od 3 do 6 promille, czyli nasze są trzykrotnie mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#SenatorLechKozioł">Co to powoduje? To powoduje, że w kraju, gdzie nie ma żadnej infrastruktury politycznej, gdzie jest taki, jaki jest, poziom wyposażenia w konieczny sprzęt, w łączność itd. wszystkich pozostałych biur, oszczędzanie dalsze na tych budżetach powoduje, że praca jest czystą amatorszczyzną, pracą społeczną, pracą niewydajną. Nie mówiłbym nic na ten temat, ale ostatnie oświadczenia w prasie, które czytałem, pochodzące od pana premiera Balcerowicza, sprowokowały mnie, Ogólnie chcę tylko powiedzieć jedno, że na dodatek, ponieważ znajdujemy się w procesie przemian politycznych, trudno było ostatecznie ustalić na przykład, jaka powinna być wysokość budżetu Kancelarii Prezydenta, Dostaliśmy przecież projekt opracowany przez Kancelarię Prezydenta Jaruzelskiego, która składała się z 207 pracowników i prowadziła taką działalność, jaką prowadziła. A w tej chwili jest nowy prezydent i zapewne dopiero w ciągu najbliższych 2 miesięcy ukształtuje się ostatecznie model organizacji tej kancelarii.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#SenatorLechKozioł">To się wiąże z możliwościami bardzo poważnych wydatków. Gdyby na przykład przyjąć, że duża część dotychczasowych pracowników kancelarii zechce odejść, to trzeba by przewidzieć odprawy sześciomiesięczne na wynagrodzenia, które im przysługują. Zaplanowano odejście tylko 75 pracowników — czy rzeczywiście reszta chcę zostać, trudno w tej chwili przewidzieć.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#SenatorLechKozioł">W tej chwili prezydent powołuje nowe instytucje działające w ramach Kancelarii Prezydenta. Słyszymy w tej chwili dyskusję na przykład, czy Rada Polityczna to jest dobry pomysł. Kolega Rozmarynowicz wymyślił takie dowcipne pytanie: jeśli rada prezydencka to nie jest dobry pomysł, to czy lepszym pomysłem była ROAD-a prezydencka. W każdym razie tego typu instytucje tam mogą być powoływane jako instytucje opiniotwórcze i z całą pewnością prezydent ma uprawnienia do powoływania różnych takich ciał opiniodawczych, które, oczywiście, w żadnej mierze nie mogą zastępować parlamentu i chyba do tego nie będą pretendować. Wskazuję to wszystko tylko po to, żeby uzmysłowić państwu, że ścisłe i precyzyjne ustalenie wysokości takiego budżetu byłoby bardzo trudne.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#SenatorLechKozioł">To samo było z NIK-iem. Chciałbym tylko przypomnieć, korzystając z okazji, że 19 lipca Senat podjął uchwałę wskazującą jednego z dwóch kandydatów na nowego prezesa NIK-u — pana Zbigniewa Romaszewskiego, naszego kolegę senatora. Do tej pory sprawa jest zablokowana w Sejmie i to w sytuacji, kiedy tylko do końca stycznia obowiązują przepisy, które umożliwiłyby w ramach reorganizacji na przykład wymianę części pracowników. Jest nowa ustawa dotycząca NIK-u w Sejmie, jest nowy program NIK-u, który publikował pan senator Romaszewski, jest wreszcie już od dwu lat powtarzana prośba zwolnienia z funkcji pana prezesa Hupalowskiego, który od grudnia 1981 taki jest chyba zmęczony, że warto by pozwolić mu odejść.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#SenatorLechKozioł">I w tej sytuacji nadal blokuje się sprawę reorganizacji NIK-u i nadal w związku z tym nie można było precyzyjnie ustalić, jak ten budżet powinien się kształtować, czy nie powinien mieć jakiejś znacznej rezerwy, a budżet ten także jest skromny. Dla przykładu (bardzo drastyczny przykład podam państwu): mówiono o tym, że NIK ma szczególne uprawnienia, jeżeli chodzi o wypłacanie pracownikom diet, pracownikom, którzy wyjeżdżają w teren, pracownikom, którzy muszą mieć najwyższe kwalifikacje i te kwalifikacje muszą stale zwiększać, a teraz w tej sytuacji, kiedy powstaje cały szereg nowych typów własności, nowych typów biznesu, muszą się szkolić. Więc tacy pracownicy o najwyższych kwalifikacjach wyjeżdżają w teren, siedzą zwykle w terenie po 20 dni i ich dieta z tą 50-procentową zwyżką wynosi 25 tysięcy złotych dziennie — wystarcza na dobre śniadanie, może nawet z żółtym serem.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#SenatorLechKozioł">Wskazałem te wszystkie elementy po to, ażeby nawiązać do pewnego oświadczenia pana premiera Balcerowicza. Działalność pana premiera Balcerowicza z ogromną sympatią obserwuję, a budzi we mnie tyle samo podziwu co zgrozy, jeśli chodzi o determinację w tych trudnych programach, w których musimy wszyscy żyć, ale nie mogę się zgodzić, nie mogę się zgodzić i nie mogę milczeć wtedy, kiedy pan premier o wydatkach tak autonomicznych podmiotów władzy, jak Sejm, Senat czy Kancelaria Prezydenta wypowiada się, że to są ekstrawaganckie wydatki. Pan premier użył tego określenia przed komisją sejmową, która przesłuchiwała go w związku z nominacją do nowego rządu. Szukając równoważnie niewłaściwego określenia mógłbym powiedzieć, że jest to rodzaj nonszalancji, takie potraktowanie tych spraw, zwłaszcza że pan premier próbował proponować, żeby wy datki tych czterech podmiotów obciąć o 200 miliardów złotych i kwoty te przekazać na ekologię. Ja myślę, że ekologia wymaga bardziej poważnego potraktowania aniżeli wydatkowanie na nią pieniędzy, które się oszczędziło na odmowie zakupu biurek do pracy.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#SenatorLechKozioł">Chciałbym powiedzieć, że jeśli mówimy, że staramy się być krajem nowoczesnym i od miesięcy w telewizji eleganccy młodzi panowie wykluwają nam palcem oczy mówiąc, co my ze swoimi pieniędzmi mamy zrobić, pokazując także faxy, komputery, telefony, to kiedy my chcemy się zaopatrzyć w podstawowy sprzęt biurowy, a mówi się nam, że jest to ekstrawagancki wydatek, to powiedzmy sobie od razu, że jesteśmy skansenem i starajmy się wszystko oprzeć o trok, sznurek i powrósło.</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#komentarz">(Śmiech na sali, oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-84.10" who="#SenatorLechKozioł">Tego typu wystąpienia przedstawicieli rządu powodują, że część prasy pozwala sobie na niewybredne żarty pod adresem naszej izby. Ja myślę, że czasami my na nie zasługujemy, ale czasami te żarty są niewłaściwe.</u>
          <u xml:id="u-84.11" who="#SenatorLechKozioł">„Prawo i Życie” — pismo, które czytam z sympatią, a które darzę sympatią tym bardziej, że pracuje tam dwoje moich przyjaciół, małżeństwo Wraniszewskich z Łomży, ostatnio w kronice parlamentarnej umieściło notatkę Brakuje tylko gronostajów: „Senatorowie są rozżaleni, że opinia zarzuca im rozrzutność. Nasz tegoroczny budżet jest siermiężny, nastawiony na oszczędzanie, nie zaś na sprawność prac legislacyjnych, W ramach jednak owego siermiężnego wciskania się do Europy biura senackie w terenie otrzymują telefaxy, kopiarki, końcówki komputerowe, przede wszystkim eleganckie meble. Tylko patrzeć jak senatorowie zażądają od prezydenta tytułów szlacheckich, a izba ta przekształci się w Izbę Lordów”. Z całą łagodnością, na jaką mnie stać wobec ulubionego pisma, myślę, że mogę tak powiedzieć: nie domagamy się tytułów szlacheckich, co najmniej połowa izby już takie tytuły ma,...</u>
          <u xml:id="u-84.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali.)</u>
          <u xml:id="u-84.13" who="#SenatorLechKozioł">...druga połowa uważa, że bardziej hańbi gminne myślenie niż gminne pochodzenie, a ten budżet nie jest aż taki drogi, żeby zasługiwał na takie tanie dowcipy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Andrzeja Wajdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#SenatorAndrzejWajda">Panie Marszałku, Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#SenatorAndrzejWajda">Pan senator Roman Duda nazwał budżet na kulturę budżetem na przetrwanie. Nie zabierałbym głosu, gdyby tak było też i w sprawie kinematografii. Rozumiem, że to jest jedna z wielu dziedzin, i nie mówiłbym na ten temat, gdyby ten budżet rzeczywiście pozwalał kinematografii polskiej przetrwać. Niestety, w wypadku naszego polskiego kina jest on budżetem likwidacji. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że 62 miliardy złotych przeznaczono na całą produkcję filmową, nie tylko filmów fabularnych, ale w ogóle wszystkich filmów w Polsce, to trzeba sobie powiedzieć, że nasza produkcja spadnie do 3–4 filmów w tym roku. 3–4 filmy polska kinematografia realizowała w 1950 roku, kiedy ja chodziłem do szkoły filmowej, w 1981 roku, który był najlepszym rokiem naszej kinematografii, wyprodukowaliśmy samych filmów fabularnych 80. W roku 1990 produkujemy około połowy tej najwyższej liczby.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#SenatorAndrzejWajda">Zmniejszenie naszego budżetu nastąpiło z powodu uznania kinematografii za instytucję dochodową. Myślę, że nastąpiło tutaj nieporozumienie i muszę jednak dać pewne wytłumaczenie.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#SenatorAndrzejWajda">Chodziło raczej o to, że nasz poprzedni, nie żyjący już minister kinematografii chciał otrzymać większą ilość pieniędzy w zeszłym roku, spodziewając się, że w tym roku kinematografia stanie na własnych nogach. Dlaczego nie stanęła i dlaczego ta suma jest całkowicie niewystarczająca spróbuję wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#SenatorAndrzejWajda">Po pierwsze — to nie jest prawda, że kinematografia gdziekolwiek poza Stanami Zjednoczonymi jest instytucją dochodową, która żyję tylko i wyłącznie sama z siebie. We wszystkich krajach, i więcej, i mniej cywilizowanych, więcej i mniej kapitalistycznych, we wszystkich krajach istnieje wspomożenie kinematografii poprzez dotacje państwowe i poprzez telewizję, która jest olbrzymią dźwignią kinematografii we wszystkich krajach. Tymczasem jak wygląda sytuacja u nas w Polsce i dlaczego nie mogliśmy przez ten rok doprowadzić do sytuacji, w której by rzeczywiście polska kinematografia mogła w jakiś sposób się odbudować?</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#SenatorAndrzejWajda">Po pierwsze dlatego, że w międzyczasie straciliśmy ogromną ilość kin, które próbowaliśmy sprywatyzować. W tej chwili Polska znajduje się już na ostatnim miejscu w Europie, po Albanii (dotychczas jednak znajdowaliśmy się przed Albanią) pod względem liczby kin na 1000 mieszkańców. W tej sytuacji polski film z polskich kin nie może się zwrócić, jest ich za mało, a bilety droższe już być nie mogą.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#SenatorAndrzejWajda">Jeżeli chodzi o telewizję — telewizja miała się zreorganizować, miała się sprywatyzować, przynajmniej dopuścić również prywatne kanały telewizyjne. To się nie stało. W związku z tym telewizja zajęta własnymi sprawami nie wyciągnęła ręki do kinematografii i nie zrobiła nic takiego, co robi we wszystkich cywilizowanych krajach.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#SenatorAndrzejWajda">Dalej — ogromna część filmów idzie tylko na kasetach. Ten rynek jest w tej chwili nie do opanowania. I niestety, on też nie może być wspomożeniem dla finansowania polskiej kinematografii.</u>
          <u xml:id="u-86.8" who="#SenatorAndrzejWajda">Krótko mówiąc — naszą podstawą w przyszłości będzie, jak powiedziałem, pomoc telewizji, dotacje państwowe i zagraniczny kapitał, który przyjdzie do nas, ponieważ ciągle polskie kino daje usługi bez porównania taniej niż na Zachodzie. No, ale ten zagraniczny kapitał też rozgląda się dopiero, też potrzebuje nieco czasu, żeby podjąć decyzje, na ile chcę zaangażować się u nas w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-86.9" who="#SenatorAndrzejWajda">Polska kinematografia dzisiaj jest w stanie wyprodukować 100 filmów fabularnych. To jest niewiele mniej niż produkuje Italia, Niemcy czy Francja. To jest olbrzymi przemysł, który w momencie, kiedy zejdziemy do 3–4 filmów, po prostu przestanie istnieć. Ten przemysł nie będzie w stanie odbudować się za kilka lat. Bo gdybyśmy mogli zamknąć nasze wytwórnie na kłódkę, gdybyśmy mogli w jakiś sposób przetrwać na jałowym biegu najbliższe 2–3 lata, to być może takie rozwiązanie można by przyjąć, ale my mamy ludzi. To jest największa nasza zdobycz. Przez tych kilkadziesiąt lat, 30 lat, wychowaliśmy ogromną grupę ludzi w zawodach, które są bardzo rzadkie, rzadko uprawiane. Ten przemysł, który istnieje, nie tylko posiada wytwórnie, ale posiada właśnie tych ludzi. Ci ludzie stanowią o jego bogactwie. Oni odejdą do innych zawodów w momencie, kiedy okaże się, że kinematografia produkuje tak niewiele filmów. Jeżeli odejdą — mała nadzieja, żeby wrócili ponownie.</u>
          <u xml:id="u-86.10" who="#SenatorAndrzejWajda">W związku z tym wygląda tak, jak byśmy chcieli zarżnąć tę krowę, która daje mleko. Że ona w tej chwili mleka dać nie może, to nie znaczy, że w przyszłości polska kinematografia jest całkowicie skazana na straty. Możemy oczywiście zadać pytanie, czy w ogóle kino jest w Polsce potrzebne. Ja jako reżyser filmowy i człowiek, który towarzyszy polskiej kinematografii od 33 lat, oczywiście powiem, że tak. Ale dam też i inną odpowiedź, powiem, dlaczego tak musi być. Mnie się wydaje, że kraje cywilizowane nie popierają swojej sztuki filmowej — Francja, Anglia, Italia — tylko i wyłącznie z miłości do sztuki. Film jest naturalną łącznością każdego kraju z innymi. Francja, która eksportuje do Stanów Zjednoczonych przede wszystkim wino i sery, wie dobrze, że ile razy udaje się wyprodukować dwa — trzy filmy francuskie, które spodobają się amerykańskiej widowni i mogą być umieszczone na amerykańskim rynku, ilość tych serów i wina francuskiego sprzedanego na amerykańskim rynku zdecydowanie się zwiększa. Chcę przez to powiedzieć, że kino jest nie tylko sztuką, jest pewną naturalną ekspansją w stosunku do świata. I że likwidacja polskiego filmu jest nie tylko ciosem w naszych młodszych kolegów, tych wszystkich, którzy nie będą już mogli szukać w Polsce dla siebie pracy w kinematografii i będą musieli emigrować, a mamy dużą grupę zdolnych bardzo artystów, również nasza reprezentacja na zewnątrz, właśnie w tym momencie, kiedy ona powinna być szczególnie intensywna i kino spełnia ten warunek, po prostu przestanie istnieć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-86.11" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Proszę o zabranie głosu Panią Senator Stefanię Hejmanowską. Następnym mówcą będzie pan senator Antoni Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Penie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Jestem członkiem Komisji Polityki Społecznej i czuję się moralnie zobowiązana, ale nie tylko zobowiązana, jestem przekonana o tym, że należy bronić bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Wrócę do roku ubiegłego. Jednym z założeń ogłoszonego w październiku 1989 roku rządowego programu stabilizacji gospodarczej, tzw. planu Balcerowicza, była redukcja zatrudnienia. Oznaczało to zaistnienie w Polsce, po raz pierwszy po II wojnie światowej, zjawiska jawnego bezrobocia, zaznaczam: jawnego bezrobocia, bo ukryte to było. Rosnące bezrobocie jest przejawem głębokiego kryzysu, w jakim od lat znajduje się polska gospodarka. Bezrobocie jest bolesne dla wszystkich, których dotyka, wywołuje negatywne skutki społeczne, ma też negatywny wymiar ekonomiczny.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Celem polityki społecznej jest stworzenie wszystkim możliwości pracy. Nie uniknie się bezrobocia w fazie stabilizacji gospodarki, a tym bardziej w okresie jej przebudowy, ale zadaniem polityki społecznej jest minimalizacja bezrobocia i jego skutków społecznych poprzez stworzenie sprawnego systemu pośrednictwa pracy, przekwalifikowań, szkolenia, informacji, analizy rynku i jego potrzeb, stworzenie miejsc pracy i możliwości podejmowania działalności na własny rachunek. Ci, którzy pomimo tych działań pozostaną bez pracy, muszą mieć zapewnione bezpieczeństwo i środki do życia odpowiadające standardom międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Skuteczny system instytucjonalny pozwalający minimalizować bezrobocie nie pojawi się od razu. Chcę zaznaczyć, że w krajach zachodnich, na których się wzorujemy w trakcie reformowania naszej gospodarki, też było takie bezrobocie. W Wielkiej Brytanii na początku lat osiemdziesiątych bezrobocie było ogromne. W miarę upływu lat dopiero dostosowano się, opracowano odpowiednie warunki unikania bezrobocia. Wymaga to nakładów, ale także daleko idących zmian organizacyjnych, jak również pokonania barier psychologicznych, takich jak niechęć do przekwalifikowania się, zmiany miejsca pracy i zawodu.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Poważną przeszkodą jest też sytuacja mieszkaniowa. Poziom i stopa bezrobocia, mówię na podstawie materiału przekazanego nam przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, poziom i stopa bezrobocia w 1991 roku są i będą zróżnicowane w poszczególnych regionach kraju.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Dotychczas rozpoznane regiony o szczególnych zagrożeniach to okręgi przemysłowe województwa wałbrzyskiego, łódzkiego, katowickiego oraz zaniedbane gospodarczo województwa Polski północno-wschodniej, w tym suwalskie oraz część łomżyńskiego i białostockiego, a także województwo ciechanowskie i ostrołęckie. Dla tych obszarów zostaną opracowane przez Ministerstwo Pracy, przy wsparciu instytucji centralnych i w miarę możliwości pomocy zagranicznej, regionalne programy restrukturyzacji. Realizacja tych programów będzie wspierana przez państwo, między innymi przez udzielanie gwarancji kredytowych, wykorzystanie środków Agencji do Spraw Restrukturyzacji Przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Rosnące bezrobocie w listopadzie 1990 roku objęło ponad milion osób. Liczba bezrobotnych od czerwca według danych GUS-u wzrosła o około 77%.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej opracowało — uwzględniając prawie roczny okres obowiązywania podstawowego aktu prawnego, który Senat zatwierdził, ustawy o zatrudnieniu z dnia 29 grudnia 1989 roku, znowelizowanej ustawą z dnia 27 lipca 1990 roku — działania mające na celu zdyscyplinowanie przepisów o zasiłkach dla bezrobotnych ujętych w projekcie ustawy o zatrudnieniu, skierowanych do Sejmu 3 stycznia 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Dyscyplinowanie przyznawania świadczeń dla bezrobotnych zostało uzgodnione ze związkami zawodowymi po półrocznych debatach. Propozycje te zawierają takie punkty, jak: obniżenie minimalnej wysokości zasiłku szkoleniowego ze 125% do 115%; uzależnienie nabycia przez bezrobotnego prawa do zasiłku po zwolnieniu z zakładu karnego od przepracowania przed pozbawieniem wolności co najmniej 180 dni; ograniczenie wysokości zasiłku dla absolwentów — ze 125% do 110% najniższego wynagrodzenia dla absolwentów szkół wyższych oraz ze 110 do 100% najniższego wynagrodzenia dla absolwentów szkół zawodowych i ogólnokształcących.</u>
          <u xml:id="u-88.10" who="#SenatorStefaniaHejmanowska">Wypowiadam się w obronie bezrobotnych dlatego, że w niektórych dotychczasowych głosach brzmi niestety tendencja, by potrzeby finansowe jednych, na przykład rolnictwa, zabezpieczać przez odbieranie czy ograniczanie funduszy przeznaczonych na rzecz tych prawdziwych ofiar kryzysu gospodarczego, najbardziej dotkniętych — ubogich. Mówiła senator Grześkowiak o preferencjalnej opcji na rzecz ubogich i to wskazanie powinno być dla nas wiążące. Paradoksem jest żądanie ograniczenia kwot pieniędzy przeznaczonych na zasiłki dla bezrobotnych, trzeba jedynie właściwie uregulować podstawy prawne ich przyznawania, co właśnie zawarte jest w ustawie o zatrudnieniu. Prognozy bezrobocia na 1991 rok nakazują wręcz zwiększyć ten fundusz. A może zastanowilibyśmy się, czy nie należy ograniczyć naszej finansowej wspaniałomyślności wobec nie zweryfikowanych funkcjonariuszy policji. Urzędu Ochrony Państwa czy straży granicznej, prokuratorów albo zwalnianych wojskowych czy wysokich funkcjonariuszy administracji państwowej? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.11" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Antoniego Borowskiego. Nie ma go? W związku z tym proszę o zabranie głosu Pana Senatora Leszka Piotrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">W imieniu Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa uprzejmie proszę o przyjęcie uchwały następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#SenatorLeszekPiotrowski">„Na podstawie art. 27 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Senat Rzeczypospolitej Polskiej kwestionuje przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 28 listopada 1990 roku projekt ustawy budżetowej na 1991 rok w części dotyczącej dopłat do węgla kamiennego.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Kwota 1,2 biliona złotych jako dotacja podmiotowa oraz kwota 7 bilionów złotych jako dotacja przedmiotowa nie mają żadnego uzasadnienia. Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej na stronie 27 stwierdza ogólnie, że «ponad połowa tych dotacji, to jest 7 miliardów złotych [tutaj jest błąd, zapewne tylko maszynowy, bo powinno być 7 bilionów złotych] przypada na dotacje do węgla przeznaczonego na cele zaopatrzeniowe. Dotacja ta niezbędna jest na pokrycie straty na sprzedaży węgla oraz zapewnienie kopalniom niezbędnego zysku». Nie wyjaśnia się, z jakich przesłanek wyszedł projektodawca i w jaki sposób obliczył wysokość dotacji.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Wysokość potrzebnej górnictwu dotacji powinna wynikać z wzięcia pod uwagę: trudności w rozliczeniach kopalń z budżetem w sprawie zaległych i bieżących należności z tytułu podatku i dywidendy; założeń polityki cenowej; zakresu udziału budżetu w pokryciu wydatków socjalnych, które mogą okazać się niezbędne przy przekazywaniu mieszkań i urządzeń socjalnych gminom; konieczności obniżenia kosztów produkcji w kopalniach oraz postawienia niektórych kopalń w stan likwidacji, przy czym należy przewidzieć środki na tworzenie nowych miejsc pracy w rejonie likwidowanych kopalń i na realizację programów restrukturyzacyjnych w podobnej wysokości, jak w 1990 roku, z pierwszeństwem wykorzystania tych środków na programy restrukturyzacji rejonów górniczych likwidowanych kopalń; potrzeby ustalenia racjonalnego systemu finansowego górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Senat uważa, że w dalszych pracach legislacyjnych nad budżetem za 1991 rok trzeba rozważyć stanowisko Państwowej Agencji Węgla Kamiennego w dokumencie z dnia 7 stycznia 1991 roku zatytułowanym «Niektóre problemy związane z dotowaniem węgla kamiennego w 1991 roku», który załącza się do niniejszej uchwały jako jej integralną część”.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Dokument, o którym mowa, wylicza dotacje potrzebne górnictwu, dotacje do węgla kamiennego. Jeszcze raz w imieniu Komisji do Spraw Górnictwa proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tej uchwały. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Proszę o zabranie głosu Pana Marszałka Wielowieyskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Jerzy Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Będę starał się zmieścić w limicie czasowym, ale mam dwa problemy do podjęcia — sprawy węgla, które przedłożył tutaj przewodniczący Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa, pan senator Piotrowski, jak również sprawy obrony narodowej, za które odpowiadałem w pracach budżetowych — tak więc to mi może zająć trochę czasu.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Problem węgla podejmuję dlatego, że przygotowywałem dla Nadzwyczajnej Komisji senackiej ogólną analizę sytuacji ekonomicznej i finansowej kopalń i chcę skomentować, na ile się da syntetycznie, nasze wnioski, które przedstawiamy Wysokiemu Senatowi do uchwalenia w sprawie budżetu na odcinku dotacji węglowych.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Wychodzę od stwierdzenia kryzysu, co nie jest rzeczą wyjątkową w naszej sytuacji gospodarczej, kryzysu węglowego, wyrażającego się zarówno w spadku produkcji, jak w utrzymywaniu się deficytu w większości kopalń węgla kamiennego. Na 70 kopalń 38 jest deficytowych, 21 tylko częściowo może wygospodarować pewne nadwyżki i częściowo zapłaci należności wobec państwa, a tylko 11 jest rentownych. Spadają zarobki górnicze, relatywnie w stosunku do innych działów przemysłu, i przede wszystkim, to jest chyba najważniejsze, istnieje niejasność układu finansowego, istnieje brak jednoznacznych zasad gospodarowania, jak również zasad organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">W związku z tym ta propozycja, którą przedkładamy Wysokiemu Senatowi i która powinna być przekazana Sejmowi, komisjom sejmowym do rozstrzygnięcia, zasadza się na tym, że muszą być zweryfikowane... należy zakwestionować wysokość przewidzianych w budżecie sum, bo albo okażą się one za małe i wtedy nie osiągniemy określonego poziomu produkcji, i inaczej będą wyglądały bilanse zarówno w handlu zagranicznym, jak i w bilansie energetycznym gospodarki polskiej, albo trzeba zwiększyć dotacje lub dać inny układ cenowy.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Jednakże chcę położyć tutaj szczególny nacisk na dwie sprawy. Sprawy zaległości i tej niejasności sytuacji finansowej kopalń są do załatwienia, to jest względnie proste, jeżeli Ministerstwo Finansów podejmie nareszcie odpowiednie kroki, to jest możliwe. Natomiast dwa problemy są wielkie i szczególnie trudne:</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Po pierwsze — nie będzie można osiągać lepszej gospodarności kopalń i zmniejszenia kosztów w istniejącym systemie zarządzania. Jeżeli nie skomercjalizujemy przedsiębiorstw węgla kamiennego, to tych efektów nie osiągniemy. Komercjalizacja jest potrzebna do usprawnienia zarządu, do lepszego nadzoru pracy zarządu, do zmniejszenia obciążeń popiwkowych.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Druga sprawa to jest sprawa cen. W założeniach, które przyjmuje w tej chwili przemysł węglowy i Ministerstwo Przemysłu, mamy osiągnąć już w drugiej połowie roku poziom cen światowych. Oznacza to, że już teraz, już w przyszłym roku stoimy wobec importu węgla, bo jeżeli nie zdecydujemy się na odpowiednio wyższą dotację i założenie wolniejszego tempa likwidacji deficytowych kopalń, to bardziej opłaca się sprowadzić węgiel afrykański czy australijski, niż płacić 407 tysięcy złotych za tonę, jak to zakłada się w tych punktach wyjścia do polityki cenowej węgla na przyszły rok. Jest założenie, że przekroczymy 400 tysięcy w tym roku, w grudniu mieliśmy 184 tysiące złotych za tonę.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Tak że grozi nam zupełnie nowa sytuacja, która wymaga decyzji. Sytuacja jest taka, jaka jest, trzeba się tylko decydować, czy przeznaczamy odpowiednią ilość pieniędzy na szybszą likwidację deficytowych kopalń, co będzie mniej kosztowne, ale co wymaga również pewnych pieniędzy, szybszą likwidację również na terenie Górnego Śląska, a nie tylko tych przewidzianych już do systematycznej likwidacji kopalń na Dolnym Śląsku, czy przeznaczymy więcej pieniędzy, co też jest możliwe, na uruchomienie tańszej produkcji, tańszych szybów, które nam umożliwią eksploatację konkurencyjną w stosunku do importu zagranicznego, ale to też wymaga pieniędzy. I to się w dotacjach podmiotowych przewidzianych w budżecie nie mieści.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Przechodzę do drugiej sprawy, do sprawy wielkiej wagi dla całego państwa, do sprawy obrony narodowej. Za chwilę pan senator Madej przedłoży szczegółowe sprawozdanie z naszych prac, natomiast ja chciałbym powiedzieć parę uwag, które będą prowadzić do konkluzji ogólnej dotyczącej racjonalnego systemu obrony narodowej, którego dotąd nie ma w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Wysoki Senacie! Armia jest niezbędna. Świat, w którym żyjemy, jest groźny. Ogromne możliwości techniczne, naukowe, a równocześnie zachłanność, emocje społeczne i narodowe, i szaleństwo, które występuje w ostatnich czasach, w ostatnich miesiącach i ostatnich dniach, wskazuje na to, że trzeba być gotowym do odparcia agresji, do stawienia czoła nowym, nieprzewidzianym sytuacjom. Część Europy, w której żyjemy, jest częścią nieustabilizowaną i niespokojną. Równocześnie nie wolno nam zapominać, że sektor obrony narodowej jest rezerwą dla rozwoju gospodarczo-społecznego. Nie wolno nam zapominać, że Japonia przez 40 lat rozwijała się tak szybko i skutecznie między innymi dlatego, że wysokość wydatków na obronę narodową nie sięgała l% dochodu narodowego. Również Niemcy Zachodnie przez dwadzieścia czy dwadzieścia kilka lat potrafiły się odbić od dna wojennego, bo ich wydatki na obronę nie przekraczały 1,5–2%.</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">W naszej sytuacji proponowane 23 biliony złotych oznacza około 4% dochodu narodowego, a równocześnie 8% ogólnego poziomu wydatków budżetu. Te wydatki się zmniejszają na przestrzeni lat, są tutaj pewne ogólne założenia, ja nie referuję budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, ja chcę wykazać pewną bezsilność, w której znajdujemy się analizując ten problem. Mianowicie brak nam kryteriów do oceny, czy mamy wydawać na obronę narodową 10 bilionów, 20 bilionów czy 30 bilionów złotych. Nie ma takich kryteriów, ponieważ nie ma założeń polityki obronnej państwa. W związku z tym przyjęliśmy traktować budżet sektora obrony narodowej jako budżet na przetrwanie — do momentu wypracowania takich założeń. Założenia przyjęte przez poprzedni rząd, że trzeba zmniejszyć armię, że trzeba ją zrobić bardziej mobilną i że trzeba jej zapewnić pewien potencjał bojowy, są słuszne, tylko nie ma żadnych kryteriów, ani jakościowych, ani ilościowych, w jaki sposób te założenia zrealizować.</u>
          <u xml:id="u-92.12" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">W tej chwili armia przekształca się i dokonywane są wyraźne oszczędności. Widać, jak zwiększają się te oszczędności w ostatnich latach w kierunku oszczędzania na stanach osobowych, w kierunku pewnej modernizacji i w kierunku przemieszczeń tak, aby siły zbrojne były rozmieszczone w sposób bardziej równomierny, a także pod kątem ochrony granic właściwszy niż to było dotąd. Proces ten i to zadanie jest zadaniem niezmiernie kosztownym. Możemy je robić, tylko powoli. Podkreślam wszakże, że brak jest kryteriów.</u>
          <u xml:id="u-92.13" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">W związku z tym przedstawiam Wysokiemu Senatowi konkluzję. Konkluzja ta brzmi tak: w imię konieczności istnienia armii, jej przetrwania i reorganizacji, przyjąć proponowany budżet obrony narodowej. Po drugie: trzeba będzie niezwłocznie powołać mieszany niewielki zespół, składający się przede wszystkim z polityków i dyplomatów, ale także wojskowych, który opracuje w najbliższych miesiącach założenia polityki obronnej, priorytety zagrożeń, kryteria czasowe. To nie generałowie, to nie wojskowi, nie sztabowcy powołani są do tego, żeby takie założenia opracować. W oparciu o te założenia, przyjęte przez kompetentne władze, wojskowi opracują projekty realizacyjne, tzn. operacyjne, organizacyjne, techniczne i budżetowe. Dopiero wtedy rząd i parlament będą mogły to ocenić, posiadając kryteria.</u>
          <u xml:id="u-92.14" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Chciałbym wszakże podkreślić, że w naszej sytuacji nie sądzę, abyśmy byli w stanie, abyśmy mogli sobie pozwolić na przekraczanie 2 czy 2,5% dochodu narodowego w wydatkach na obronę. Podkreślam — w tej chwili sięgają one 4%. W większości krajów europejskich w stosunku do dochodu narodowego to jest też 2,5 do 3%. W naszej sytuacji narodowej, społecznej, zadania gospodarcze są tego typu, że zmuszają nas do ogromnego wysiłku i rezygnacji z innych priorytetów. W związku z tą wielką batalią gospodarczą chyba trzeba będzie być bardzo ostrożnym w założeniach obronnych.</u>
          <u xml:id="u-92.15" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Kończąc: sprawa wymaga przedłożenia przez nasz zespół Wysokiej Izbie propozycji uchwały Senatu z postulatem pod adresem rządu powołania zespołu, o którym mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-92.16" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Chciałbym jeszcze tylko w trzech zdaniach poprzeć bardzo mocno jeden z wniosków, który przedstawił pan marszałek Stelmachowski. Mianowicie wniosek o zmianę wskaźnika 104 dotyczącego wynagrodzeń sfery budżetowej w stosunku do osiąganych wynagrodzeń w pięciu podstawowych działach gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-92.17" who="#SenatorAndrzejWielowieyski">Chciałbym podkreślić, że zrozumiałe są postulaty i wymogi zwiększenia kwalifikacji administracji państwowej, tak samo jak nietrudno jest wykazać i potrzeby, i konieczność odpowiednich wynagrodzeń w oświacie czy w zdrowiu. Chciałbym wszakże podkreślić, że znajdując się ciągle jeszcze w krytycznym momencie przełamywania naszych zadań gospodarczych, jesteśmy zmuszeni do mobilizacji wszelkich środków. Dwie grupy społeczne — emeryci i renciści oraz sfera budżetowa — uzyskały w ostatnich kilkunastu miesiącach w stosunku do sytuacji, która była w połowie roku 1989, wyraźną poprawę w stosunku do innych grup ludności. Przypominam, że w roku 1989 sektor budżetowy sytuował się mniej więcej na poziomie osiemdziesięciu paru procent w stosunku do pięciu działów gospodarki, jeżeli chodzi o poziom swoich zarobków. To zostało wyrównane. Ogromnym zresztą wysiłkiem i przy pewnym przyspieszeniu mechanizmów inflacyjnych. To zostało wyrównane. Wydaje mi się, że przy założeniu równomiernego rozkładania kosztów tej ciężkiej walki z kryzysem inflacyjnym nie powinniśmy tak dalece preferować tej sfery, która została już mocno wzmocniona. Zwłaszcza w sytuacji gwałtownych, nasilających się roszczeń płacowych w różnych dziedzinach gospodarki. Roszczeń, które będą musiały być odpierane i hamowane, a nie będzie to mogło być robione w sytuacji, kiedy niektóre sektory, i dotąd mocno wspierane, byłyby dalej preferowane kosztem przedsiębiorstw gospodarczych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Jerzego Madeja. Następnym mówcą będzie pan senator Wiesław Lipko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#SenatorJerzyMadej">Jak wiemy, Senat nie ma komisji obrony narodowej, dlatego budżet MON analizował doraźnie powołany zespół działający pod kierunkiem pana marszałka Wielowieyskiego. Z upoważnienia tego zespołu przedstawiam wyniki jego pracy nad budżetem Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#SenatorJerzyMadej">Ocena tego budżetu jest utrudniona ze względu na zasadniczą zmianę doktryny wojennej — z pozornie obronnej na rzeczywiście obronną. Przypomnę państwu, że dotychczasowa tzw. doktryna obronna zakładała, że pozycje obronne nasze armie przyjmą w najlepszym razie na Gibraltarze, a w najgorszym razie wzdłuż Pirenejów. Teraz oczywiście mówimy o rzeczywistej obronności naszego kraju przed ewentualnym zagrożeniem z zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#SenatorJerzyMadej">Jeśli idzie o ogólną kwotę budżetu obronnego, którą przewiduje się w wysokości 23 bilionów 360 miliardów 693 milionów złotych, to stanowi ona około 8% budżetu państwa na rok 1991 oraz, to jest właśnie problem oszacowania, 3–4% dochodu narodowego brutto. Niejasność, czy to jest 3 czy 4% wynika z taktu, że samo określenie dochodu narodowego jest w tej chwili niejednoznaczne. Natomiast jest to rzeczywiście dosyć dużo, jeżeli porównać z krajami wysoko uprzemysłowionymi.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#SenatorJerzyMadej">Ale biorąc pod uwagę te problemy, musimy budżet obronny analizować pod kątem potrzeb obronności kraju i pod kątem możliwości budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#SenatorJerzyMadej">Projekt budżetu obronnego na rok 1991 przewiduje wzrost wydatków o 55,6% w stosunku do przewidywanego wykonania budżetu za rok 1990. Ten wzrost jest jednakże mniejszy od średniego przyrostu wydatków w sferze budżetowej, wynoszącego 66,2%, a nieco większy od przewidywanego wzrostu cen towarów i usług na rok 1991, który to wzrost przewiduje się w budżecie w wysokości 52%.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#SenatorJerzyMadej">W roku 1991 przewiduje się redukcję stanu osobowego żołnierzy o mniej więcej 17% (stanowi to około 72 tysięcy osób), przy jednoczesnym niewielkim, w granicach 2%, wzroście pracowników cywilnych. Ten właściwie niewielki wzrost liczby pracowników cywilnych wynika z tego, że redukcja stanu osobowego przewiduje redukcję junaków, którzy wykonywali wiele prac technicznych i pomocniczych. Te prace muszą być w dalszym ciągu wykonywane właśnie przez pracowników cywilnych, jako że podstawowym zadaniem żołnierzy jest szkolenie się i utrzymywanie gotowości bojowej.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#SenatorJerzyMadej">Jeśli idzie o sprawy kadrowe, to — jak wiemy — już w roku ubiegłym zlikwidowano kilka szkół oficerskich. Nadal jednak pozostaje ogółem 12 szkół wojskowych, w tym 8 wyższych szkół oficerskich i 4 akademie, to jest: Akademia Obrony Narodowej, Wojskowa Akademia Techniczna, Wojskowa Akademia Medyczna i Akademia Marynarki Wojennej.</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#SenatorJerzyMadej">Te uczelnie i szkoły szkolą łącznie 12 tysięcy kandydatów na żołnierzy zawodowych, co oznacza średnio około 1000 podchorążych na jedną szkołę. Mówię średnio, bo szczególnie taka uczelnia, jak Akademia Obrony Narodowej, nie szkoli podchorążych. Z kolei Wojskowa Akademia Techniczna i Wojskowa Akademia Medyczna szkolą nie tylko oficerów, ale również fachowców.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#SenatorJerzyMadej">Dlatego mówię o liczbie żołnierzy, że największą pozycją wydatków budżetowych Ministerstwa Obrony Narodowej jest utrzymanie stanów osobowych. Jest to kwota około 12 bilionów złotych, co stanowi 50,7% budżetu obronnego.</u>
          <u xml:id="u-94.10" who="#SenatorJerzyMadej">Normatywny wskaźnik relacji przeciętnego wynagrodzenia żołnierza zawodowego do takiego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej wyniesie 1,80 czyli 180% — według informacji Ministerstwa Obrony Narodowej 1,60. Różnice te wynikają z tego, czy uwzględnia się wszystkie ekwiwalenty, które żołnierz otrzymuje. Przy czym przypomnę, że średni wskaźnik w sferze budżetowej wynosi 1,04, czyli 104%, o czym tutaj przede mną mówił pan marszałek Wielowieyski. Wydaje się, że to dużo, należy jednak pamiętać o tym, że żołnierz zawodowy nie może po godzinach swojej pracy, swoich obowiązków służbowych prowadzić żadnej działalności gospodarczej, jak to sugerowali niektórzy dziennikarze, którzy proponowali, żeby w ten sposób żołnierze podreperowywali swój budżet domowy.</u>
          <u xml:id="u-94.11" who="#SenatorJerzyMadej">Drugą pozycją w budżecie obronnym są wydatki na zakup wyposażenia technicznego, głównie uzbrojenia. Wynoszą one około 6,5 biliona złotych, co stanowi niecałe 28% budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej. Konieczne są tu zakupy sprzętu obronnego, a jednocześnie manewrowego, takiego jak śmigłowce, transportery opancerzone, broń przeciwlotnicza i broń przeciwpancerna. W dużej mierze muszą być to zakupy z importu, przy czym należy zwrócić znowu uwagę na fakt, że wprowadzenie rozliczeń dolarowych w handlu ze Związkiem Radzieckim powoduje nawet 6-krotny wzrost cen tego sprzętu, tego uzbrojenia. Tak więc zakupy zagraniczne muszą być ograniczone do niezbędnego minimum.</u>
          <u xml:id="u-94.12" who="#SenatorJerzyMadej">Następnie na szkolenie i eksploatację zaplanowano 3,7 biliona złotych, co stanowi 15,8% budżetu. Wydatki te obejmują eksploatację i remont uzbrojenia, sprzętu, obiektów i innych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-94.13" who="#SenatorJerzyMadej">Wreszcie ostatnią pozycją jest kwota przewidziana na inwestycje, niecałe półtora biliona złotych, około 6% całego budżetu obronnego, z tego ponad 1 bilion złotych jest przeznaczone na budownictwo mieszkaniowe, co stanowi około 4% całego budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, chociaż trudno to nazwać obroną narodową. Jest to po prostu budownictwo mieszkaniowe, które powinno być realizowane przez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa. A w ogóle sytuacja, do której należy dążyć, powinna być taka, że żołnierza zawodowego powinno być stać na kupno czy wynajem, czy wydzierżawienie mieszkania, a nie żeby Ministerstwo Obrony Narodowej prowadziło działalność inwestycyjną w zakresie budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-94.14" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Jak już powiedziałem na wstępie, budżet MON-u stanowi około 8% budżetu państwa na rok 1991. Trzeba tu postawić pytanie: dużo to czy mało i ile na tym budżecie można zaoszczędzić?</u>
          <u xml:id="u-94.15" who="#SenatorJerzyMadej">Jeszcze rok temu odpowiedź brzmiała, że to jednak dużo i że również w budżecie Ministerstwa Obrony Narodowej należy szukać oszczędności. Ale to było rok temu, a przez ten czas sytuacja społeczno-polityczna uległa zasadniczej zmianie. Jak pamiętamy, rok temu nie byliśmy pewni, czyje to jest wojsko i czyje rozkazy to wojsko będzie wykonywać. Teraz tych wątpliwości nie mamy. Wiemy, że Wojsko Polskie jest naprawdę wojskiem polskim, a nasze położenie geopolityczne ciągle będzie wymagać od nas posiadania silnej armii o charakterze obronnym.</u>
          <u xml:id="u-94.16" who="#SenatorJerzyMadej">Dlatego na zakończenie pozwolę sobie przytoczyć obrazowe i bardzo przekonywające powiedzenie: Jeżeli społeczeństwo czy państwo nie potrafi wyżywić własnej armii, to wcześniej czy później będzie musiało żywić obcą armię. I aby tej ewentualności uniknąć, senacki zespół do spraw budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej wnosi o akceptację rządowego projektu budżetu obronnego na rok 1991. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Wiesława Lipko. Następnym mówcą będzie pan senator Stefan Bembiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#SenatorWiesławLipko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#SenatorWiesławLipko">W projekcie budżetu Urzędu Rady Ministrów na rok 1991 na końcu tabeli, w dziale 89 pod pozycją „Działalność różna” umieszczono Fundusz Kościelny z propozycją wydatków na cele tego funduszu w wysokości 48 miliardów złotych. Jest to kwota zupełnie nie do przyjęcia, co postaram się państwu uzasadnić.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#SenatorWiesławLipko">Kościół rzymsko-katolicki w Polsce od ponad tysiąca lat utrzymywał się z ofiar wiernych, darowizn ludzi możnych, prowadził jednocześnie działania gospodarcze pozwalające na skromne przetrwanie. Po II wojnie światowej, po 1945 roku Kościół posiadał 5221 gospodarstw rolnych o powierzchni 155 tysięcy hektarów, posiadał też trudną do określenia ilość budowli klasztornych, szpitali, zakładów opiekuńczych, zakładów wychowawczych, szkolnych — od przedszkoli począwszy, a na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim zakończywszy.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#SenatorWiesławLipko">Zgodnie z zapowiedzią PKWN, w dekrecie z 6 września 1944 roku o reformie rolnej i na mocy późniejszej ustawy z dnia 20 marca 1950 roku o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego, komunistyczna władza zagarnęła mienie wszystkich kościołów i gmin wyznaniowych w Polsce. I tu trzeba podkreślić, że zagarnięte te tak zwane dobra martwej ręki stanowiły w dziewięćdziesięciu pięciu procentach własność Kościoła rzymsko-katolickiego.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#SenatorWiesławLipko">Art. 8 wspomnianej ustawy stwierdzał, że dochód z nieruchomości ziemskich przejętych na mocy tej ustawy oraz dotacje państwowe tworzą Fundusz Kościelny. Kościół nie usankcjonował nigdy tej ustawy, czemu Episkopat dał wyraz w uchwale z dnia 3 kwietnia 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#SenatorWiesławLipko">Ustawa ta w art. 1 ust. 5 nakładała na ministra rolnictwa i reform rolnych obowiązek ustalania corocznych szacunków dochodów według norm Państwowego Funduszu Ziemi, czego nigdy nie dokonano w całym minionym czterdziestoleciu. Dokonano natomiast w roku ubiegłym w Urzędzie Rady Ministrów wyliczenia, z którego wynika, że z 91 tysięcy hektarów przeliczeniowych zabranych Kościołowi czysty dochód liczony według cen pierwszego półrocza 1990 roku wynosić powinien 81 miliardów złotych, a więc czterokrotnie więcej niż w budżecie na 1990 rok zapisano.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#SenatorWiesławLipko">Artykuł 9 tej funkcjonującej nadal starej ustawy stwierdza, że Fundusz Kościelny świadczyć ma na cele takie, jak: utrzymanie i odbudowa kościołów, udzielanie pomocy materialnej duchownym, objęcie ubezpieczeniem chorobowym i emerytalnym niektórych duchownych (niektórych!) i wykonywane działalności charytatywno-opiekuńczej. Świadczenia w postaci ubezpieczeń, pomocy materialnej, domów wypoczynkowych, emerytur władze PRL przyznawały chętnie bardzo nielicznej grupie duchownych, określanych mianem księży patriotów.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#SenatorWiesławLipko">Preliminarz wydatków budżetowych Funduszu Kościelnego na rok 1991, jak powiedziałem, przewiduje 48 miliardów złotych dotacji. Pozornie i cyfrowo jest wyższy o 140% niż w roku 1990. To oczywiście pokryje tylko wzrost inflacji. Dlaczego powiedziałem „pozornie”? Otóż zgodnie z ustawą z 17 maja 1989 roku o obowiązkowym ubezpieczeniu duchownych wzrosła też kwota dopłat do ZUS i wynosi ona w 1991 roku 21,5 miliarda złotych, to stanowi aż 45% budżetu Funduszu Kościelnego. Dla porównania: w roku ubiegłym kwota ta wynosiła tylko 8% budżetu, a lwią część budżetu, czyli 92%, w roku ubiegłym przeznaczono na te najbardziej istotne cele, na które miał świadczyć Kościół, tzn. na działalność charytatywną, wychowawczą, oświatową, opiekuńczą i, co niezwykle ważne, na ratowanie zabytków sakralnych oraz cmentarzy.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#SenatorWiesławLipko">W porównaniu do roku ubiegłego parytet wydatków na te cele najważniejsze obniżył się drastycznie — jak łatwo wyliczyć do 55% w roku bieżącym, a potrzeby w tym zakresie rosną i stan ten staje się alarmujący.</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#SenatorWiesławLipko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja rozumiem dramatyczną sytuację finansową kraju, wnoszę zatem o urealnienie budżetu Funduszu Kościelnego na rok 1991 o kwotę niewielką, o dodanie 12 miliardów złotych. Uważam, że tę sumę można wygospodarować z działu „Działalność różna” oraz z inwestycji reprezentacyjnych Urzędu Rady Ministrów. Wyrażam tu przy okazji pełną aprobatę dla decyzji senackiej Komisji Gospodarki Narodowej, która przeznaczyła 70 miliardów złotych na dofinansowanie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, o czym mówiła na wstępie debaty pani profesor Alicja Grześkowiak. Uważam, że działalność ateistyczna i antykościelna komunistycznej władzy, ukryta pod niezrozumiałym kryptonimem dóbr martwej ręki, dobiegła kresu. Ta ręka bowiem nie umarła i jako żywo przez 45 lat wskazywała narodowi polskiemu właściwy kierunek ku niepodległości, ku demokracji, o czym nam nie wolno zapominać.</u>
          <u xml:id="u-96.10" who="#SenatorWiesławLipko">Panie Marszałku, złożę swój wniosek na Pana ręce a szanownej Izbie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi, dziękuję. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Stefana Bembińskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Jan Chodkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#SenatorStefanDembiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#SenatorStefanDembiński">Mówi się tutaj o wychodzeniu z recesji gospodarczej, w moim odczuciu są to jednak w dalszym ciągu frazesy. Wydaje mi się, że zbyt dużo mówiło się i robiło się przy uzdrawianiu pieniądza, przy trzymaniu go w ryzach, a nie zwracało się uwagi na wyjście, rzetelne wyjście z upadku gospodarki. Jest zasadniczą sprawą, aby stworzyć warunki tym dziedzinom gospodarki, które najszybciej spowodują wyjście gospodarki z recesji. Takimi dziedzinami w moim odczuciu są rolnictwo i budownictwo jednorodzinne — jako ta druga część budownictwa, w przeciwstawieniu do budownictwa wielkopłytowego. Bowiem najważniejsza rzecz to jest wyżywienie społeczeństwa i danie temu społeczeństwu w szybkim terminie możliwość zamieszkania, szczególnie młodym małżeństwom.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#SenatorStefanDembiński">To są dwie dziedziny, na które specjalnie trzeba zwrócić uwagę. Najważniejszą sprawą jest stworzyć tanie kredyty dla rolnictwa, dla przemysłu rolno-spożywczego i tanie kredyty dla budownictwa jednorodzinnego. Przy tych dwóch dziedzinach gospodarczych będzie się rozwijała cała wielka sprawa dotycząca urządzeń mieszkaniowych, cała sprawa przebudowy wsi i w ten sposób tylko możemy ruszyć z gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#SenatorStefanDembiński">To jest takie moje odczucie jako działacza w terenie. Proszę pamiętać, Panie Ministrze, że dopóki rolnik i ten, który chcę tanie mieszkanie zbudować sobie, nie otrzyma kredytu na godziwych warunkach procentowych, a nie na procencie 65 i więcej, to w ogóle nie możemy marzyć o rozwoju gospodarczym kraju. Tak jest w rzeczywistości, tak jest w terenie i dlatego stawiam konkretny wniosek: zobowiązać Ministerstwo Finansów do tego, aby dla tej warstwy młodych rolników, najbardziej energicznych, którzy chcą własne przedsiębiorstwa rolne jakoś unowocześnić, stworzyć przemysł rolno-spożywczy na wsi, a dla tych wszystkich, którzy chcą budować własne domy jednorodzinne, stworzyć godziwe warunki na procencie takim, jakie są procenty na Zachodzie. Bo dzisiaj są anomalia, anomalia tego rodzaju, że kredyt złotówkowy jest na 65%, natomiast kredyt dewizowy jest 15-procentowy.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#SenatorStefanDembiński">Przy tym jeszcze należy wspomnieć o następnej sprawie utrudniającej: bankowość nasza po prostu leży. Załatwić cokolwiek w bankach to jest niesłychana rzecz.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#SenatorStefanDembiński">Dzisiaj uzdrawianie gospodarki łączy mi się z takim średniowiecznym uzdrawianiem człowieka, któremu się puszcza krew. Puszczanie krwi co i raz do niczego nie prowadzi. Takim puszczaniem krwi było w październiku ubiegłego roku odciągnięcie z banków nadmiernych, dodatkowych jeszcze pieniędzy na tworzenie tak zwanych rezerw do Narodowego Banku Polskiego. O ile wiem, ja nie jestem ekonomistą, ale tak mi mówiono, że w rezultacie nie było pieniędzy w bankach w terenie dla tych, którzy by chcieli te pieniądze brać na jakieś pożyczki. W ten sposób my w moim odczuciu do niczego nie dojdziemy.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#SenatorStefanDembiński">Te wnioski, pozwoli Pan Marszałek, że złożę.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#SenatorStefanDembiński">A teraz uwagi dodatkowe. Wydaje mi się, że niech Pan Bóg nas broni od importu węgla. A gdzież tu jest ochrona środowiska? Od węgla musimy odstawać. Inne narody dawno już zapomniały o węglu. W rolnictwie w Szwecji i w Danii, tzn. w zakładach wytwórczych, tych, które uprawiają np. warzywnictwo, dawno odeszli i przeszli na mazut albo na gaz. I jeżeli mamy cokolwiek sprowadzać, to przede wszystkim mazut i gaz. Warto dopłacać do mazutu, a nie warto, nie wolno dopłacać do węgla. Takie jest moje rozumienie tych spraw, rozumienie praktyka, tego, który od lat tymi sprawami się zajmował.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#SenatorStefanDembiński">I jeszcze jedna uwaga — armia. Padło tu powiedzenie: armia jest całkowicie teraz polska. Z małym dodatkiem, panie i panowie senatorowie. Należy zrobić jeszcze jedno pociągnięcie; generalicję, tę, która już jest w wieku emerytalnym, należałoby posłać na emeryturę. Oni kończyli jeszcze stare akademie, tam gdzieś na Wschodzie. Wziąć na kierownicze stanowiska tych wszystkich pułkowników i podpułkowników, którzy są zdolni. A znam trochę te sprawy. I tym dać możność pokazania, co potrafią w armii naprawdę polskiej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Jana Chodkowskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Henryk Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#SenatorJanChodkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#SenatorJanChodkowski">Jako członek Komisji Rolnictwa, członek PSL „Solidarność” i autentyczny rolnik muszę zdecydowanie sprzeciwić się pozytywnemu zaopiniowaniu omawianego projektu budżetu bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#SenatorJanChodkowski">Oczekuję, że zapowiadane korekty tzw. planu Balcerowicza w rozdziale dotyczącym rolnictwa powinny przyjąć realny kształt w ustawie budżetowej na 1991 rok.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#SenatorJanChodkowski">Komisja Rolnictwa przedstawiła swoje uwagi Komisji Gospodarki Narodowej, ale uwagi te nie były wzięte pod uwagę. Nie wzięto pod uwagę uchwały Senatu z 23 listopada, dotyczącej dotowania paliwa dla rolników. Paliwo jeszcze raz zdrożało. Natomiast w budżecie nie zaproponowano żadnej sumy na dotacje. Nie będę na nowo przedstawiał Wysokiej Izbie argumentów, które przekonały ją o słuszności dotowania paliwa dla rolników. Pozwolę sobie jednak powiedzieć, że dotacja ta ma na celu powstrzymanie wzrostu cen oleju napędowego na potrzeby rolnictwa, a jednocześnie powstrzymanie cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#SenatorJanChodkowski">Jeśli chcemy mieć efektywne rolnictwo, to musimy za przykładem państw Europy Zachodniej, które stawiamy sobie za wzór, do grona których chcielibyśmy wejść, dotować paliwo, aby nie było zbyt drogie. Ilość zużytego paliwa do uprawy gleby, do jej pielęgnacji jest proporcjonalna do osiąganych plonów. Powiem więcej — używając niebardzo drogiego paliwa, możemy zachować zdrowsze środowisko. Bo na przykład walka z chwastami będzie opłacalniejsza w sposób mechaniczny niż chemiczny. Poprzez staranną uprawę można ograniczyć ilość nawozów sztucznych i środków ochrony roślin osiągając ten sam plon. Wysoka cena paliwa to skrócony i uproszczony sposób uprawy roli. Aby w tych warunkach osiągnąć efektywność, trzeba zastosować chemię, która niszczy naturalne środowisko. Plony ziemi, choć dorodne, stają się źródłem chorób. Nie jest tajemnicą, że wiele państwowych czy spółdzielczych gospodarstw, które stosowały uproszczoną, byle jaką uprawę roli, dzięki chemii uzyskiwały dobre plony, spowodowały, że na ich polach nie ma dżdżownic, nie ma kretów, zajęcy, kuropatw. Chemia je zniszczyła. Zniszczy na pewno i człowieka, który będzie jadł owoce tak uprawianej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#SenatorJanChodkowski">Tanie paliwo dla rolników to korzyść nie tylko dla nich, ale dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#SenatorJanChodkowski">Wnioskuję o ponowne rozpatrzenie rozdziału dotyczącego rolnictwa i naniesienie do niego zapowiadanych i oczekiwanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#SenatorJanChodkowski">Z wypowiedzi pana marszałka Stelmachowskiego czy pana senatora Rokickiego jasno wynika, że pieniądze są. I przeznaczenie na przykład półtora biliona złotych na dotacje do paliwa rolniczego wymaga tylko zrozumienia problemu i dobrych chęci.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#SenatorJanChodkowski">Dziękuję serdecznie za uwagę i proszę o wzięcie tego pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Henryka Wilka. Następnym mówcą będzie pan senator Karol Modzelewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#SenatorHenrykWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#SenatorHenrykWilk">Pan marszałek przyjął zasadę debaty w trzech punktach łącznie. Pozwolę sobie poruszyć dwie kwestie w dwóch punktach.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#SenatorHenrykWilk">Pierwsza sprawa — polityka społeczno-gospodarcza w 1991 roku. Przed nami drugi rok przemian ustroju gospodarczego. Trzeba stwierdzić, że są to najdłuższe, najtrudniejsze procesy. Są jednak różne opinie o tempie i tworzeniu warunków do zmian w ustroju gospodarczym. System wspierania nowej przedsiębiorczości, będący elementem polityki społeczno-gospodarczej na 1991 rok, przedstawiono w omawianym dziś materiale w sposób ogólny, nawet w zbyt ogólny I w tej kwestii miałbym szczegółowe uwagi.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#SenatorHenrykWilk">Po pierwsze — uważam za niepokojąco słabe dotychczasowe wyniki prywatyzacji przemysłu. W prognozy co do szybkiej prywatyzacji można wątpić. Różne formy prywatyzacji państwowego sektora jako droga przemian na razie nie są znaczące. Zgadzam się zatem, że szybki rozwój małych firm jest istotnym punktem ciężkości w zmianach ustroju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#SenatorHenrykWilk">Po drugie — z uporem chciałbym wrócić do sprawy procesów reprywatyzacyjnych jako drogi do szybkiego pobudzenia i w istocie tworzenia prywatnych średnich i małych przedsiębiorstw. Reprywatyzacja zasili polski sektor prywatny tym, co dziś jest na ogół słabym ogniwem dysponentów państwowych lub spółdzielczych. Bezzasadne z punktu widzenia dekretu z grudnia 1918 roku zabory środków produkcji, bezzasadne z punktu widzenia ustawy nacjonalizacyjnej ze stycznia 1948 roku przejęcia małych i średnich przedsiębiorstw, jak dziś widzimy i wiemy, dały fatalny efekt gospodarczy. Mimo tej świadomości, mimo propozycji rozsądnych rozwiązań co do zakresu i trybu zwrotu tego mienia, jaki został zaproponowany inicjatywą ustaw reprywatyzacyjnych, ciągle jesteśmy w tym samym miejscu. Mówił dzisiaj zresztą o tym pan profesor Józefiak.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#SenatorHenrykWilk">Wprawdzie Sejm powołał podkomisję do prac nad tą ustawą, to jednak prące te prowadzi w wolnym tempie, rozszerza zakresy, że się tak wyrażę, na obszar rozpoznawania problemu reprywatyzacji i może słusznie w pewnych sprawach, ale pierwsza ustawa o zwrocie małych i średnich obiektów gospodarczych takich studiów nie wymaga.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#SenatorHenrykWilk">Po trzecie — zaproponowane przez Komisję Gospodarki Narodowej uzupełnienie do założeń na stronie 9 uważam za bardzo istotny, konkretny zapis systemowy. I zwrócenie uwagi na możliwe rozwiązania sprawy zagarniętych w przeszłości środków produkcji.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#SenatorHenrykWilk">Z zainteresowaniem wysłuchałem przedwczoraj w telewizyjnej wypowiedzi wicepremiera Balcerowicza opinii, że nie wszystkie roszczenia byłych właścicieli mogą być realizowane. I że, jak się wyraził, trzeba iść w tym kierunku wyważoną drogą. Jest to słuszna opinia. Sądzę, że nie możemy uznać dziś za realny zwrot własności upaństwowionej na podstawie ustawy nacjonalizacyjnej czy dekretu o reformie rolnej. Rzeczywiście trzeba być wyważonym realistą, ale trzeba zrobić wreszcie ten krok absolutnie możliwy i ekonomicznie efektywny, czyli poszerzać zaistnienie i rozwój małych i średnich firm również drogą reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#SenatorHenrykWilk">Pobudzi się w ten sposób odbudowywanie polskiej średniej klasy społecznej. Tu rzeczywiście możliwe jest przyspieszenie. I nie jest to ciężar dla gospodarki, lecz w istocie pobudzenie, również w przypadku emisji bonów kapitałowych jako rekompensaty tam, gdzie nie będzie możliwy zwrot. Mają one być papierem biorącym udział w prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#SenatorHenrykWilk">Na koniec, przy okazji omawiania założeń polityki społeczno-gospodarczej, muszę z przykrością krytycznie ocenić zarówno tempo legislacji dotyczącej reprywatyzacji, jak i brak decyzji resortów o zwrocie środków produkcji w przypadkach, gdy występuje bezsprzecznie bezprawne zagarnięcie. W tej sytuacji rozstrzygnięcia ustawowe są tym bardziej konieczne.</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#SenatorHenrykWilk">Pozwolę sobie przejść do projektu ustawy budżetowej. W związku z wnioskiem mniejszości zaproponowanym w toku prac Komisji Gospodarki Narodowej, dotyczącym poprawek do ustawy budżetowej, oraz sugestiami zmniejszenia kwoty dotacji z budżetu o 3 biliony złotych na rzecz Funduszu Pracy, chciałbym Wysokiej Izbie przekazać informację z wojewódzkiego biura pracy dotyczące roku 1990 w Ostrołęckiem. Niektóre przytoczone cyfry i wielkości będą próbą uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#SenatorHenrykWilk">Otóż około 16 tysięcy bezrobotnych, w tym blisko 3 tysiące wskutek grupowych zwolnień. Około 1 tysiąca osób to absolwenci różnych typów szkół, potem jedyni żywiciele rodzin i inne przypadki. Z całą pewnością 1/3 zarejestrowanych bezrobotnych nie powinna być objęta zasiłkiem. To jest jedna strona medalu.</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#SenatorHenrykWilk">Wysokość zasiłków w stosunku do najniższej płacy nie zachęca do poszukiwania pracy i o tym powinniśmy wiedzieć. Zatem sugestia obniżenia funduszu jest zasadna. Jednakże brakuje biurom pracy pieniędzy na przykład na kredyty dla bezrobotnych, na uruchamianie indywidualnej działalności, która rozwija się dobrze i są dobre doświadczenia. Przytaczam dane z Ostrołęckiego: fundusz zasiłków — 25 miliardów, kredyty 3,5 miliarda. Zjawiska w tej mierze z roku ubiegłego dają naukę na rok 1991. Zasiłki nie rozwiązują sprawy i nie mogą być pozycją decydującą w polityce płacy, pracy i opieki socjalnej. Jest oczywiste, że recesja i powstawanie nowych stanowisk pracy wykluczają się. Zatem konieczne są zmiany w ramach Funduszu Pracy, lecz nie zmniejszanie go, a jedynie przesunięcie z pozycji „zasiłki” na pozycję przede wszystkim „pożyczki” — na podejmowanie pracy na własny rachunek. W ten sposób środki będą kierowane konstruktywnie w bardzo ważnej i dotkliwie przez bezrobotnych odczuwanej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#SenatorHenrykWilk">W pełni solidaryzuję się z wnioskiem pani senator Hejmanowskiej. Jestem za zmianą struktury wydatków z Funduszu Pracy, a w żadnym wypadku nie za ograniczaniem tej kwoty. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Karola Modzelewskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Janusz Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#SenatorKarolModzelewski">Panie Marszałku! Proszę Państwa!</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#SenatorKarolModzelewski">Jestem bardzo stropiony, ponieważ albo niezrozumienie, albo sumienie każę mi zakwestionować pewien element w wystąpieniu człowieka o wiele bardziej kompetentnego, nieporównanie bardziej kompetentnego ode mnie w sprawach ekonomicznych, mianowicie profesora Józefiaka. Mam na myśli tezę, iż recesja trwająca od blisko dwóch lat nie jest chorobą, lecz tylko ubocznym skutkiem terapii, którą zastosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#SenatorKarolModzelewski">Oczywiście, gdy ekonomiści mówią do laików, to starają się tłumaczyć im rzecz możliwie przystępnie i wówczas chętnie sięgają do metafor i porównań. A najchętniej do metafor i porównań z zakresu medycyny, które mają tę zaletę, że prócz lekarzy nikt z nas się na niej nie zna. A poza tym myślę, że jak to przy metaforach — Powstaje pewne wrażenie, a nie bardzo wiadomo, o co chodzi.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#SenatorKarolModzelewski">Na pewno recesja jest ubocznym skutkiem polityki antyinflacyjnej, monetarystycznej; zwanej programem Balcerowicza. To jest pewne. Ale czy to znaczy, że ten skutek nie jest równie groźny jak inflacja, którą traktowano przy pomocy tych instrumentów? I czy to oznacza, że nie możemy naruszyć rygorów antyinflacyjnych, rygorów monetarystycznych, ściślej mówiąc, w celu pobudzenia wzrostu produkcji? dla osiągnięcia efektu antyrecesyjnego? Na ogół się mówi, że nie i powołuje się jako przykład doświadczenie ostatnich miesięcy, kiedy rozluźnienie rygorów monetarystycznych zbiegło się, a właściwie wyprzedziło nieco w czasie wyraźny nawrót inflacji. Tylko że, proszę państwa, ten nawrót inflacji może mieć różne przyczyny. Jedną z tych przyczyn może być wypływ pieniądza nie mającego pokrycia. O tym za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#SenatorKarolModzelewski">Drugą z tych przyczyn jest oczywiście wzrost kosztów produkcji, zwłaszcza paliw i energii, związanych z przyczynami od nas niezależnymi. Trzecim wreszcie elementem działającym przez cały ubiegły rok proinflacyjnie jest dodatni bilans płatności w handlu zagranicznym, który przedstawiamy jako nasze osiągnięcie. I byłoby to osiągnięcie pod warunkiem, że wydatkujemy uzyskaną w ten sposób sumę. Bo ten dodatni bilans oznacza, mówiąc najprościej, tyle, że się wypuszcza na rynek pieniądze wyłożone na pewną produkcję eksportową, które nie znajdują pokrycia w imporcie towarów, czyli działają proinflacyjnie.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#SenatorKarolModzelewski">Ale chciałbym wrócić do tego pierwszego, popytowego źródła inflacji. Otóż — jak wiadomo — inflacja zależy nie tylko od ilości pieniędzy puszczanych w obieg, ale także od tego, czy te pieniądze znajdują pokrycie w odpowiedniej ilości towarów produkowanych w kraju albo importowanych. I recesja z tego punktu widzenia grozi zniszczeniem efektu antyinflacyjnego, który jest może jedynym bezspornym czy jednym z niewielu bezspornych osiągnięć dotychczasowej realizacji programu Balcerowicza. Grozi zniszczeniem z tego powodu, że ta czerwona krecha poziomu produkcji, przy którym każdy pieniądz wypuszczony na rynek dodatkowo staje się źródłem inflacji, jest usytuowana znacznie niżej aniżeli była przedtem. I jeżeli się mówi tak: to jest program dobry, te restrykcje są konieczne, od nich nie można odstąpić, bo nie wzrośnie produkcja tylko wzrośnie inflacja, to muszę państwu powiedzieć — ja nie miałem zwyczaju obdarzać wicepremiera Balcerowicza komplementami, i to od początku naszej kadencji — że tak miażdżącej oceny programu Balcerowicza ja jeszcze nie słyszałem. Bo cóż to znaczy? To znaczy, że terapia monetarystyczna, restrykcje zastosowane dla ograniczenia inflacji przyniosły jako skutek taki spadek produkcji, że w wyniku tego skutku nie można działać proprodukcyjnie, bo to by wymagało rozluźnienia rygorów. A rozluźnienie rygorów to jest nawrót inflacji. Inaczej mówiąc — w wyniku tej polityki znaleźliśmy się w pewnego rodzaju błędnym kole: straty w poziomie produkcji, jakie poniosła nasza gospodarka, stały się nieodwracalne pod groźbą nawrotu hiperinflacji.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#SenatorKarolModzelewski">W związku z taką możliwością mechanizmu inflacyjnego ja chciałem zapytać, czy ten skutek uboczny, bolesny, dolegliwość uboczna, programu antyinflacyjnego... jak go marny potraktować, gdyby to nam przypadkiem tak zostało? gdybyśmy już zostali na trwale z tym obniżonym poziomem produkcji i z tą recesją?</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#SenatorKarolModzelewski">Otóż, proszę państwa, moim zdaniem to oznacza degradację materialną kraju. Trwałą, taką, która przytrafiła się w gruncie rzeczy gospodarce NRD-owskiej — przecież znacznie sprawniejszej od naszej, bardziej nowoczesnej — w wyniku wejścia z dnia na dzień w cyrkulacje rynku światowego, gospodarki światowej, w Wyniku unii monetarnej oczywiście, a nie żadnych zamierzonych z góry programów gospodarczych. Wtedy się okazało, że wszystko to, co socjalizm zbudował, jest tak dalece poniżej wymogów efektywności stawianych przez światową gospodarkę, że włączone w obieg tej gospodarki po prostu musi upaść. Szczęście NRD polega na tym, że jest ona częścią zjednoczonych Niemiec i wobec tego zostanie uratowana z topieli, ale nam nikt nie da tych pięciuset miliardów marek, które podobno potrzebne są na to, aby NRD nie sczezła, aby wschodnie Niemcy nie sczezły, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#SenatorKarolModzelewski">Otóż ten majątek produkcyjny, który zbudował, zachował, przebudował u nas socjalizm, jest nieefektywny, jest technologicznie zacofany, lichy, ale jest to jedyny majątek, jaki my mamy. I w tym płynięciu do drugiego brzegu, jakim ma być podobno Europa, nasze dopłynięcie do tego brzegu, a nie do jakiegoś innego, zależy moim zdaniem od tego, czy my potrafimy ten posiadany potencjał ochronić, to znaczy, czy potrafimy go zrestrukturyzować, zmodernizować, a nie zmarnować przez recesję. A to jest sprawa generalnej strategii w polityce gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#SenatorKarolModzelewski">Gdy my mówimy o budżecie, to albo możemy dyskutować o szczegółach i wówczas się zastanawiać, czy zabrać pieniądze z Funduszu Pracy na pewne działania restrukturyzacyjne w rolnictwie czy też zostawić na Funduszu Pracy i nie restrukturyzować rolnictwa, więc rozmawiać w ramach pewnej zaproponowanej w tym budżecie strategii czy, jak to się modnie mówi dzisiaj — filozofii polityki gospodarczej, albo też zastanówmy się wreszcie, czy tej filozofii, czy tej strategii nie powinniśmy zakwestionować. Nam to do głowy nie przychodziło, gdy z tą strategią przyszedł do nas pierwszy nasz rząd, czyli rząd Mazowieckiego. Stworzyliśmy wokół tego rządu atmosferę sztucznego komfortu, która nie pomogła ani nam, ani rządowi i nie jestem pewien, czy pomogła gospodarce, bo to nie jest takie jednoznaczne. Myślę, że tego błędu nie należy kontynuować i że nad samym założeniem tej strategii gospodarczej, jeżeli mamy być parlamentem godnym tej nazwy, powinniśmy debatować.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#SenatorKarolModzelewski">Otóż doświadczenie tego okresu, któryśmy dotąd przebyli w ramach tej polityki, wskazuje na jedno: została zastosowana pewna recepta obliczona na gospodarkę wolnorynkową do warunków, które w ogóle niewiele mają wspólnego po dziś dzień z gospodarką rynkową. Ta recepta przyniosła wyniki inne, niż zakładano, inne, niż się spodziewano. Ja mam na myśli nie tylko głębszą niż się spodziewano recesję, wyższe koszty zapłacone za pewien efekt ograniczania inflacji i mniejszy, skromniejszy ten efekt ograniczenia inflacji, ale mam na myśli przede wszystkim brak, całkowity brak samorzutnej restrukturyzacji i modernizacji w gospodarce. To nie nastąpiło, ponieważ w tej gospodarce nie działają mechanizmy rynkowe, na które te impulsy makroekonomiczne były obliczone. Nie działają — to wszyscy wiemy — te mechanizmy rynkowe, ponieważ nie ma konkurencji, a nie ma jej nie tylko ze względów własnościowych — pragnę to przypomnieć, To jest nie tylko monopol państwowej własności, ale to jest także budowany przez 45 lat konsekwentnie przez to państwo monopol technologiczny, wedle ideału: jeden produkt — jeden producent.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#SenatorKarolModzelewski">I po drugie, nie ma jej także dlatego, że nie ma mechanizmu przepływu kapitału, bo brakuje właścicieli, którzy by mogli z mniej do bardziej rentownych firm i gałęzi przenosić swój kapitał. Wobec tego dzisiaj bardzo popularne jest hasło: remedium jest reprywatyzacja. Trzeba się z tym zgodzić. Nie będzie mechanizmów rynkowych, dopóki nie osiągniemy przewagi gospodarki prywatnej. Tylko że prywatyzacja w ciągu roku, dwóch albo trzech to jest bajka dla dzieci i my nie powinniśmy ani siebie, ani społeczeństwa taką bajką łudzić. Prywatyzacja, która nie jest magiczną sztuczką w rodzaju rozdawnictwa, tylko procesem, który się wiąże z zaangażowaniem pewnych kapitałów w uzdrawianie przedsiębiorstw i w nowe inwestycje, żeby złamać technologiczne monopole, wymaga czasu, pieniędzy, potu i trudu. I ona zresztą samorzutnych efektów proprodukcyjnych też nie przyniesie, o tym należy pamiętać. Dopóki te mechanizmy nie działają, państwo nie może wycofać się z gospodarki, tak jak to robiło dotychczas. Inaczej mówiąc, tam, gdzie nie działa mechanizm rynkowy, musi go zastąpić mechanizm państwowej interwencji. I to jest sprawa znacznie bardziej generalna niż ta, którą słusznie podnoszą nasi koledzy rolnicy w stosunku do rolnictwa. Oni mają rację oczywiście, bo rolnictwo szczególnie dotkliwie na tym cierpi. Przykład tego, co się stało z rynkiem mlecznym i mleczarskim, jest jakby szkolnym okazem nawrotu inflacji spowodowanego recesją, właśnie recesją, bo w dziedzinie hodowli bydła ta polityka nieingerowania w rolnictwo, która nie jest praktykowana na świecie, w każdym razie w krajach rozwiniętych, przyniosła spadek pogłowia, przyniosła spadek produkcji ze względu na barierę popytu także, i w rezultacie od tego punktu, od mleka i od przetworów mlecznych zaczęła się ponowna spirala wzrostu cen żywności. Jej źródłem jest spadek produkcji, jej źródło jest recesyjne.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#SenatorKarolModzelewski">Otóż na to, żeby interweniować w gospodarkę, to jest aby pobudzać produkcję i starać się mieć jakiś program restrukturyzacyjny — mówię rzeczy niepopularne, bo to jest dość etatystyczne, co mówię przecież, z ideologicznego punktu widzenia, bo dziś też jest w modzie ideologia, tylko inna, z ideologicznego punktu widzenia jest to niemodne, ale jeżeli na to spojrzymy z praktycznego punktu widzenia — jest to po prostu nieodzowne. Trzeba interweniować, a nie komenderować, bo przecież interwencjonizm i system nakazowo-rozdzielczy to są dwie zupełnie różne rzeczy. Interwencjonizm posługuje się instrumentami ekonomicznymi. Mogą to być instrumenty różne. Działania anty monopolistyczne, w tym również sankcje za monopolistyczne śrubowanie cen, nie kosztują budżetu — przeciwnie, mogą nawet przynosić jakieś dochody, ale większość działań interwencyjnych, a więc kredyty preferencyjne, inwestycje własne, zwolnienia i ulgi podatkowe, gwarancje kredytowe to są rzeczy, które wymagają pieniędzy, pieniędzy wydatkowanych z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#SenatorKarolModzelewski">Patrzę w ten budżet, w tę ustawę budżetową i co widzę? Ogromne pieniądze przeznaczone na Fundusz Pracy — smutna konieczność, jeżeli się nie prowadzi polityki antyrecesyjnej — żadne praktycznie pieniądze przeznaczone na koszty polityki gospodarczej państwa, nie tylko w rolnictwie, także w przemyśle, także w drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#SenatorKarolModzelewski">No przecież można sobie wyobrazić, że godne pobudzenia i poparcia kosztem innych (bo to musi być kosztem innych) są takie dziedziny produkcji, w których dużą rolę w koszcie finalnym wyrobu odgrywa wysoko kwalifikowana praca ludzka, więc na przykład przemysł stoczniowy — z politycznych przyczyn niszczony przez rząd Rakowskiego, więc na przykład z rozmaitych powodów w wielkich tarapatach znajdujące się dzisiaj włókiennictwo, a poza tym przede wszystkim przemysł spożywczy i rolnictwo. Na to budżet nie przewiduje środków. I jeżeli taki budżet zostałby przez parlament uchwalony, to jesteśmy uwięzieni w tej polityce gospodarczej na następny rok, dlatego że rząd nie będzie miał żadnej możliwości manewru.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#SenatorKarolModzelewski">Za niemożliwe do przyjęcia, bo bardzo charakterystyczne dla tej tendencji w polityce budżetowej, uważam też wycofanie się ostateczne z dotacji do chudego mleka. Przy braku pieniędzy na restrukturyzację, to znaczy na wsparcie produkcji rolnej, przy spadającej opłacalności produkcji rolnej będziemy mieli do czynienia z dalszym kurczeniem się popytu i z dalszym pogorszeniem, bo to ma swoją stronę społeczną przecież, z dalszym pogorszeniem stanu odżywiania się uboższych warstw naszego społeczeństwa. To nie jest jakiś margines...</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka.)</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#SenatorKarolModzelewski">... to są bardzo pokaźne grupy społeczne te, które żyją w ubóstwie, niedługo będzie to większość przy takiej polityce.</u>
          <u xml:id="u-104.18" who="#SenatorKarolModzelewski">Oczywiście trudno tutaj przedstawić program szczegółowy, kontrprogram szczegółowy, o co dopomina się rząd. Ja myślę, że myślenie nad tymi sprawami, w ogóle myślenie alternatywne jest powinnością rządu. Tutaj myślenia — również na taką ewentualność, że spadnie dochód narodowy — też w tej ustawie budżetowej nie widzę, bo mówi się wprawdzie, że dochód narodowy nieco wzrośnie, ale być może spadnie. Cały budżet jest obliczony na to, że wzrośnie. Co będzie jeżeli spadnie? Nie wiemy.</u>
          <u xml:id="u-104.19" who="#SenatorKarolModzelewski">Z tej przyczyny, jeśli wolno mi to powiedzieć w konkluzji, jest nas trzech tylko senatorów z Solidarności Pracy, ale będziemy głosować przeciwko projektowi uchwały Senatu w sprawie budżetu na rok przyszły, ponieważ poprawki i zmiany w tym projekcie są absolutnie niewystarczające i uważamy tę filozofię budżetową i filozofię polityki gospodarczej za błędną i prowadzącą do niebezpiecznych skutków, to znaczy zawierającą w sobie groźbę latynizacji Polski. Dojdziemy nie do Europy, a do Trzeciego Świata, a z Trzeciego Świata do Europy żaden mechanizm rynkowy jeszcze nikogo nie doprowadził.</u>
          <u xml:id="u-104.20" who="#SenatorKarolModzelewski">Wreszcie na koniec mam jedną sprawę szczególną, którą chciałbym tylko zasygnalizować. Zawsze kiedy mówimy o tym, że na coś trzeba przeznaczyć środki budżetowe, słyszymy (i do pewnego stopnia słusznie), że trzeba pokazać, komu w ramach budżetu należy zabrać. Ale bywają takie sytuacje, gdy w ogóle się nie myśli, komu zabrać, a się zabiera.</u>
          <u xml:id="u-104.21" who="#SenatorKarolModzelewski">I tak było, gdy parlament uchwalał prawo lokalowe, które od 1 stycznia spada na placówki służby zdrowia, oświaty i kultury, grożąc im eksmisją, dlatego że one nie są w stanie płacić takich czynszów, na jakie stać butiki i kantory walutowe. Jeżeli we Wrocławiu Szpital Chorób Infekcyjnych, jedyny szpital zakaźny, jedyna placówka, która dla Dolnego Śląska stanowi pewne zabezpieczenie na wypadek epidemii, ma płacić 100 milionów złotych czynszu miesięcznie, to mnie się zdaje, że prosi się o inicjatywę ustawodawczą, o nowy podatek nałożony na tych, nakładany na tych właścicieli nieruchomości, którzy spowodują tak wielkie tarapaty finansowe albo też eksmisję placówek służby zdrowia, oświaty i kultury. Podatek w takiej wysokości, aby był bardzo dolegliwy i aby dostarczył środków na zrównoważenie wyrządzonych strat. Te intencje chciałbym Wysokiemu Senatowi, choć nie wiem, czy miałby to być projekt poselski czy senacki, zasygnalizować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.22" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Pan marszałek Stelmachowski prosi o głos poza kolejnością. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Wysoka Izbo! Nie byłbym prosił o głos, gdyby chodziło o zwykły głos w debacie, zresztą go zabrałem. Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że na skutek sygnału, dlatego wyszedłem... miałem rozmowę z prezydentem Landsbergisem, z Litwą, ta rozmowa miała przebieg dość dramatyczny. Ja oczywiście przekazałem słowa otuchy z naszej strony i solidarności, tym niemniej to, co powiedział, było wysoce niepokojące. Najpierw doszło. z rana do utarczki pod parlamentem, gdzie zaatakowano te siły, które otaczały parlament, ze strony społeczeństwa. Pytam, czy były ofiary w ludziach? No tak, jest bardzo dużo rannych, nawet w naszym hallu w tej chwili umiera jeden człowiek, a poza tym bardziej niepokojące jest to, że jest intensywna strzelanina w okolicach dworca, teraz słychać nawet wystrzały armat, tych czołgowych, co wskazuje na sytuację, bardzo trudną. Ponadto, mówi, nie mam możliwości sprawdzenia tej wiadomości, ale przekazano mi taką wiadomość, ze jest możliwe zajęcie siłą parlamentu, około drugiej, mówi, nie jestem w stanie sprawdzić, czy to prawda czy nie, ale w każdym razie strzelanina się zagęszcza.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#SenatorAndrzejStelmachowski">Myślę, że byłoby dobrze, żeby Wysoka Izba o tym wiedziała. Co więcej, ponieważ skądinąd mi wiadomo, że teraz w przerwie ma się zebrać Komisja Spraw Zagranicznych, zresztą w innej sprawie, może byśmy jednak poprosili komisję o rozważenie, czy nie byłoby wskazane jakieś oświadczenie ze strony Senatu. Może przygotować jakiś tekst, jeżeli Wysoka Izba byłaby tego zdania? To tylko tyle chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Nim ogłoszę przerwę, proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Chciałem przeczytać treść teleksu, który przyszedł na ręce pana marszałka Stelmachowskiego: „Komisja Krajowa NSZZ «Solidarność» sprzeciwia się planowanemu przez Senat ograniczeniu Funduszy Pracy o 3 biliony złotych; Uniemożliwi to zupełnie skuteczną walkę z bezrobociem za pomocą organizowania szkoleń, przekwalifikowań i pomocy w podejmowaniu działalności gospodarczej. Komisja Krajowa NSZZ «Solidarność»”.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">I jeszcze jeden komunikat dotyczący przerwy: przewodniczący senackiej Komisji Spraw Zagranicznych zawiadamia członków komisji, że zebranie komisji odbędzie się w czasie przerwy obiadowej, zaraz po jej ogłoszeniu, w sali 267 w korytarzu senackim. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Pierwszym mówcą po przerwie będzie Janusz Woźnica. Ogłaszam przerwę do godziny 14.30.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 13.00 do 14.35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę o zajmowanie miejsc, proszę państwa, ażeby z kuluarów wejść do sali.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wznawiamy obrady. Przepraszam Pana Senatora Woźnicę, który jest w kolejności, chcę oddać na chwilę głos pani wicemarszałek Kuratowskiej. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#SenatorZofiaKuratowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#SenatorZofiaKuratowska">Chciałam w imieniu Prezydium Senatu na wniosek Komisji Spraw Zagranicznych Senatu zwrócić się do Wysokiej Izby z prośbą, ażeby; o godzinie trzeciej uwzględnić dodatkowy punkt porządku dziennego: wystąpienie deputowanego z Litwy pana mecenasa Czesława Okińczyca, 10-minutowe wystąpienie na naszym forum przed podjęciem przez nas oświadczenia w sprawie Litwy.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#SenatorZofiaKuratowska">Będzie to, od razu chciałabym zaznaczyć, będzie to jego oświadczenie, bez debaty na ten temat w tej chwili. Natomiast w imieniu przewodniczącego senackiego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, pana profesora Dudy, chcę powiedzieć, że po zakończeniu obrad Senatu będzie spotkanie wszystkich, nie tylko członków OKP, ale i tych, którzy są w innym klubie, w tej samej sali, w sali kolumnowej, z panem Okińczycem, gdzie będą możliwe pytania, wymiana różnych opinii w bezpośredniej rozmowie z nim.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#SenatorZofiaKuratowska">W tej chwili Chciałam prosić Pana Przewodniczącego o poddanie pod głosowanie, czy Wysoka Izba wyraża zgodę na wprowadzenie tego krótkiego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Pani Marszałek. Sądzę, że sprawa chyba nie zasługuje na dyskusję. Proponuję wprowadzenie tego punktu do porządku dziennego. Reakcja kolegów była wystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy Pan Senator Dembiński w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#SenatorStanisławDembiński">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#SenatorStanisławDembiński">Chciałem poinformować Wysoką Izbę, że Komisja Spraw Zagranicznych w czasie swojego zebrania w przerwie spotkała się z przedstawicielami Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu i została podjęta decyzja, że obydwie izby podejmą jednobrzmiącą uchwałę czy oświadczenie. Obydwie izby przyjmą to niezależnie dzisiaj po południu bądź pod wieczór. W tej chwili pracuje wspólna komisja sejmowo-senacka nad przygotowaniem takiego oświadczenia. Ten projekt zostanie przedstawiony komisjom, które się zbiorą, powiedzmy za pół godziny czy za godzinę, następnie Wysoka Izba otrzyma projekt oświadczenia, które w dniu dzisiejszym będziemy podejmować. Dotyczy ostatnich wypadków na Litwie i sytuacji, która tam panuje. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. A więc została zgłoszona propozycja uzupełnienia porządku dziennego o problem litewski, który zostanie podjęty w ramach punktu „Sprawy różne”. Zaabsorbuje on nas o tyle, że za pół godziny przyjmiemy tutaj pana posła Okińczyca. Z kolei pod koniec dnia wysłuchamy sprawozdania Komisji Spraw Zagranicznych i podejmiemy odpowiednie decyzje.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem, że nie ma sprzeciwów w tej sprawie i uważam porządek dzienny za uzupełniony.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego oddaję głos panu senatorowi Woźnicy. Przygotuje się pan senator Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#SenatorJanuszWoźnica">W art. 13 projektu ustawy budżetowej została umieszczona kwota 2 bilionów 280 miliardów złotych przeznaczonych na działalność Agencji Rynku Rolnego. Jest to kwota niewystarczająca i myląca. Myląca dlatego, gdyż Agencja Rynku Rolnego przejęła od 1 stycznia 1991 roku zapasy państwowe „Intermat”. Musi więc je finansować. A więc wyszła poza teren działalności, do jakiej była pierwotnie powołana, poza skup interwencyjny.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#SenatorJanuszWoźnica">Kwota jest również niewystarczająca. Wprawdzie na działalność Agencji Rynku Rolnego w roku ubiegłym przeznaczono niemal 800 miliardów złotych, a więc mniej, znacznie mniej, ale Agencja podjęła praktycznie działalność od września, a więc działała przez okres czterech miesięcy. W sumie więc w ciągu miesiąca zużywała przeciętnie niespełna 200 miliardów złotych. Jeśli weźmiemy pod uwagę finansowanie „Intermatu”, spadek wartości pieniądza, kwota 2 bilionów 280 miliardów złotych będzie w istocie realnie mniejsza niż kwota przeznaczona na działalność Agencji w roku poprzednim. Dlatego popieram wniosek pana marszałka Stelmachowskiego, który proponuje, w oparciu o wyliczenia, które nam przedstawił, zwiększenie funduszów przeznaczonych na działalność Agencji Rynku Rolnego do wysokości 4 bilionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#SenatorJanuszWoźnica">Nie będzie to na pewno cyfra wystarczająca. Według mojej oceny, aby Agencja działała efektywnie, potrzebna jest kwota w wysokości 6–7 bilionów złotych, ale usprawni w jakiś sposób działalność Agencji.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#SenatorJanuszWoźnica">Ubolewam, że Komisja Gospodarki Narodowej zupełnie zignorowała uchwałę Senatu w sprawie dotacji do paliwa rolniczego. Dotacja ta miała osłabić rosnące gwałtownie koszty produkcji rolniczej. Dlatego senator Chodkowski zaproponował, aby w art. 10 ust. 1 na końcu dodać: „oraz 1 bin zł na dotacje do paliwa rolniczego”.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#SenatorJanuszWoźnica">Komisja Gospodarki Narodowej jest w swoich wnioskach niekonsekwentna. We wniosku dotyczącym założeń polityki gospodarczo-społecznej zaproponowała dobrze opracowany podrozdział zatytułowany „Polityka rolna”, ale na realizację tego programu potrzebne są pieniądze. W projekcie uchwały w sprawie ustawy budżetowej Komisja Gospodarki Narodowej nie zaproponowała żadnych środków na ten cel. Choćby z tych względów nie mogę głosować za wnioskiem Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Bulwersuje mnie szczególnie, jeśli chodzi o wydatki budżetu, znaczny wzrost wydatków na administrację państwową.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#SenatorJanuszWoźnica">To jest wzrost ponad 61%, gdy dla porównania wydatki na służbę zdrowia, na ochronę zdrowia wzrosną o 54%. Nastąpi wzrost zatrudnienia w administracji państwowej o niemal 8 tysięcy osób.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#SenatorJanuszWoźnica">Przypominam sobie, gdy wiosną występowałem tutaj z tej trybuny przeciwko tworzeniu nowych ogniw administracji, przeciwko rejonom, minister Kołodziejski zapewniał nas, że rejonów będzie niewiele, że administracja ulegnie zmniejszeniu. Mówiłem wówczas, że będzie naturalny proces rozrastania się administracji i tak niestety nastąpiło. Moje słowa się spełniły. Rejonów jest znacznie więcej niż planowano, administracja się w dalszym ciągu rozrasta.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#SenatorJanuszWoźnica">Niektórzy mówcy mówili, aby wskaźnik 104 zmniejszyć do 100. Uważają, że to jest wskaźnik wynagrodzeń administracji w stosunku do sfery produkcji materialnej. Otóż wskaźnik wynagrodzeń administracji wynosi 118%, a 104% odnosi się do sfery budżetowej, a więc do nauczycieli, do służby zdrowia, pracowników kultury itp. A więc obniżenie tego wskaźnika uderzy przede wszystkim w te osoby.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#SenatorJanuszWoźnica">Proszę państwa, bulwersuje mnie jeszcze inna sprawa — wydatki na PKP: 2 biliony 700 miliardów złotych to będą dopłaty do przewozów pasażerskich, projektowane dopłaty, 2 biliony 800 miliardów złotych to będą wydatki na restrukturyzację kolei. W sumie wydatki na PKP, na kolej wyniosą około 5,5 biliona złotych. Nie mogę tego zrozumieć. Przed wojną, proszę państwa, kolej była dochodowa. Premier Grabski, przeprowadzając reformę walutową, znaczne dochody, znaczne zyski osiągnął między innymi z kolei Teraz kolej pochłania niemal 2% wydatków budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#SenatorJanuszWoźnica">W tej dziedzinie, w resorcie transportu muszą być przeprowadzone konieczne oszczędności, muszą zniknąć wreszcie te pociągi widma, które kursują po województwach leżących na obrzeżu kraju, po województwach granicznych. W tych pociągach jest tylu pasażerów, że można ich z powodzeniem zmieścić w autobusie. A więc należałoby skrócić trasy niektórych pociągów, wyeliminować inne i zastąpić, jeśli to jest konieczne, komunikacją autobusową.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#SenatorJanuszWoźnica">Mówiono również tutaj o tym, że w tej trudnej sytuacji, gdy wszyscy zubożeli, gdy nie ma pieniędzy na podstawowe wydatki, doskonale prosperują banki, które osiągają niesamowicie wysoką rentowność. Tutaj opieram się na informacji zawartej w „Gazecie Bankowej” nr 48. Banki, z wyłączeniem Narodowego Banku Polskiego, osiągnęły za pierwsze trzy kwartały zyski netto, po odliczeniu już dywidendy, po odliczeniu podatku, po obliczeniu kosztów własnych, osiągnęły zyski w wysokości 8 bilionów 200 miliardów złotych. W czwartym kwartale te zyski proporcjonalnie na pewno nie będą niższe, a raczej będą wyższe. A więc popieram ten postulat, ten wniosek zgłoszony przez marszałka Stelmachowskiego, aby umorzyć przynajmniej część tych kwot należnych ze strony budżetu bankom. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-115.13" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma teraz pan senator Antoni Borowski, przygotuje się senator Lech Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#SenatorAntoniBorowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#SenatorAntoniBorowski">Dyskusja nad ustawą budżetową i założeniami polityki była bardzo bogata. Nie zamierzam jej rozwijać czy pogłębiać. Natomiast chciałbym generalnie zwrócić uwagę na jedną rzecz, bo tak dyskutujemy nad budżetem zarówno w Senacie, jak i w Sejmie, jak gdyby się ostatnio nic nie zdarzyło — czy to chodzi o wybory, tworzenie nowego rządu itd.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#SenatorAntoniBorowski">Ja rozumiem, że jest to ogromna praca, żeby ten budżet tak czy inaczej stworzyć, który budzi tyle kontrowersji. Będziemy dawali temu wyraz w swoich głosowaniach. Ja też mam swoje priorytety, nie będę o nich wspominał, ale uważam za rzecz konieczną, niezależnie od kształtu, jaki zatwierdzimy, tego budżetu, zawarcie klauzuli pozwalającej rządowi wrócić po kilku miesiącach, po dwóch, trzech, kiedy sprecyzuje swoje zadania, swoje możliwości, bo każdy z ministrów spojrzy dokładniej na swoje podwórko i stwierdzi, że tam jakieś korekty są potrzebne, więc żeby była wręcz zawarta tak sugestia w naszej ustawie, że po kilku miesiącach rząd będzie miał prawo wnieść pewne poprawki. Żeby to nie było na zasadzie prośby, tylko z góry normalnie przewidzianego działania. Bo już z tych sygnałów, które jeszcze kandydaci na ministrów w poprzednich dniach zgłaszali... wymienię tu tylko dwie sprawy, mianowicie budownictwo i bezrobocie. Były już tam pewne elementy zamierzeń, jakie ci nowi ministrowie chcą podjąć.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#SenatorAntoniBorowski">Chciałbym tu zwrócić szczególnie, nie umniejszając sprawy rolnictwa i innych dziedzin, zwrócić uwagę szczególnie na budownictwo. Jeżeli deklaracje nowego ministra budownictwa były poważne, a tak je przyjmuję, to będzie chciał podjąć wszelkie możliwości budżetowe, żeby ten dramatyczny, tragiczny temat rzeczywiście ruszył z miejsca, żeby poza gadaniem i kręceniem się w kółko coś zostało zrobione.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#SenatorAntoniBorowski">Sądzę, że trzeba sięgnąć do metod niekonwencjonalnych. Być może pożyczka, być może jakaś powszechna zgoda na jakieś opodatkowanie. Ja mówię to w tej chwili hasłowo, ale w takich dramatycznych wymiarach to widzę. Ale żeby można było ewentualnie z taką inicjatywą wystąpić, wpierw trzeba uruchomić wszelkie możliwości, jakie wynikają z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#SenatorAntoniBorowski">Dlatego ja złożyłem tutaj stosowny wniosek do uchwały Senatu.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#SenatorAntoniBorowski">Mam tu przed sobą, wręczone chyba wszystkim państwu przed chwilą, autopoprawki do tej ustawy budżetowej. One są dość znaczne, ale w dalszym ciągu jestem przekonany, że jeszcze nowa ekipa w tym opracowaniu nie brała udziału i stanie przed faktem dokonanym jak i my. Dlatego proponuję, żeby już formalną ustawą w tej chwili, jaka by ona nie była, określić możliwości rządu do korekt, które są niezbędne, potrzebne. Były zresztą deklarowane pewne zamiary w kampanii wyborczej i muszą znaleźć odzwierciedlenie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma pan senator Lech Kaczyński, przygotuje się senator Włodzimierz Bojarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#SenatorLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#SenatorLechKaczyński">Ja chciałem przede wszystkim przeprosić Wysoki Senat za pewne nieścisłości w oświadczeniu Komisji Krajowej odczytanym tutaj w ramach komunikatów. One wynikły z pośpiechu, z nieprecyzyjnej informacji. Nie chodzi oczywiście o zamiar Senatu zmniejszenia o 3 biliony dotacji budżetowej dla Funduszu Pracy przeznaczonej na zasiłki dla bezrobotnych, tylko o opinię mniejszości w Komisji Gospodarki Narodowej Senatu. Tą sprawą właśnie chciałem się zająć wypowiadając się nie tylko we własnym imieniu, ale także w imieniu Komisji Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#SenatorLechKaczyński">Generalnie na Fundusz Pracy zostało przeznaczone 20 bilionów i bodajże 446 miliardów złotych. Jest to bez wątpienia — zostało to dzisiaj już na posiedzeniu Senatu powiedziane — suma poważna. Z tej sumy 13 bilionów 764 miliardy złotych przeznaczono na zasiłki dla bezrobotnych, a nieporównanie mniejsze kwoty na wszystkie sześć pozostałych celów, na które został przeznaczony Fundusz Pracy.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#SenatorLechKaczyński">Dlaczego tak się stało? Czy dlatego, że minister pracy i minister finansów poprzedniego rządu byli zwolennikami biernej jedynie polityki zatrudnienia, bo bez wątpienia dawanie zasiłków to jedynie polityka bierna? Nie. Sądzę, że wynikało to z bardzo skromnych środków, które można przeznaczyć w obecnej sytuacji finansowej państwa na politykę zatrudnienia, a w ramach tych środków pieniądze na zasiłki muszą być zagwarantowane. Czy jest to suma nadmiernie wysoka, jak to sugerował senator Rokicki? Ja sądzę, że tę kwestię można rozpatrywać w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze — liczby bezrobotnych, którą można przewidywać, a po drugie — tych nadużyć, o których wspomniał pan senator Rokicki.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#SenatorLechKaczyński">Jeśli chodzi o liczbę, to trzeba sobie tutaj z góry powiedzieć, że jest ona dzisiaj w praktyce nieprzewidywalna. Nie potrafiliśmy dokładnie przewidzieć skali bezrobocia w roku 1990, nie sądzę, żeby to się udało, jeśli chodzi o rok 1991. Jeżeli, o czym wspomniał senator Modzelewski, niewielki wzrost gospodarczy ustąpi miejsca dalszej recesji, co niestety jest możliwe, to i bezrobocie może być znacznie większe niż planowane, a na zasiłki dla bezrobotnych pieniądze się znaleźć muszą. Nie wyobrażamy sobie chyba tego, aby bezrobotni utrzymywali się z zasiłków pomocy społecznej. Zresztą środki przeznaczone na nią są także ograniczone i także mogłoby ich zabraknąć. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#SenatorLechKaczyński">Zaś jeśli chodzi o sprawę nadużyć, o których mówił senator Rokicki, jeśli ktoś zna choćby trochę historię pomocy społecznej czy szerzej — zabezpieczenia społecznego, to wie, że ta argumentacja, którą posługiwał się senator Rokicki, jest argumentacją występującą tak długo, jak długo pomoc społeczna czy jakikolwiek inny system świadczeń pochodzących od państwa lub gmin istnieje. Jest zawsze częściowo słuszna. Tak, rzeczywiście takie nadużycia istnieją i takich nadużyć jest pewnie więcej, kiedy system jest bardzo młody. On wymaga doskonalenia. Pewne kroki w tym zakresie są już w tej chwili podejmowane, ale one pewnie też nie przyniosą stuprocentowych efektów, zresztą stuprocentowych nie przyniosą nigdy, ale przecież nie możemy uchylać reguły dlatego, że istnieją wyjątki.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#SenatorLechKaczyński">Dzisiaj, ja się zgadzam, te wyjątki występują na dużą skalę, to prawda, nie zgadzam się jednak z senatorem Rokickim, że na skalę 70% bezrobotnych. Według naszych obliczeń, ta skala wynosi 30–40% bezrobotnych, którzy rzeczywiście niekoniecznie by musieli z tych świadczeń korzystać. To też jest bardzo dużo, ale jednak to zupełnie co innego niż 70. I te zmiany, które są w tej chwili przygotowywane, powinny sytuację w tym zakresie zdecydowanie zmienić.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#SenatorLechKaczyński">Wszystko to razem jednak nie jest żadnym argumentem za tym, aby zmniejszać środki w tym stopniu, iż mogą powstać roszczenia do zasiłku, ale nie będzie na nie pieniędzy. To jest sytuacja we współczesnym państwie w ogóle w naszym przekonaniu niemożliwa. Można być zwolennikiem szerszej lub węższej funkcji socjalnej państwa, ale likwidacja tych funkcji, a nawet ich radykalne ograniczenie jest taką samą utopią, jak utopią była wizja społeczeństwa komunistycznego.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#SenatorLechKaczyński">Podsumowując, bardzo bym prosił w imieniu organów, które reprezentuję, Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” i swoim własnym o oddalenie wniosku prezentowanego dzisiaj przez senatora Rokickiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Bardzo przepraszam Pana Senatora Bojarskiego, ale ponieważ już jest godzina trzecia i przewidywany gość nasz już zawitał, w związku z tym bardzo proszę Pana Posła Okińczyca, deputowanego do Rady Najwyższej Litewskiej Republiki, ażeby zabrał głos i powiedział nam o dramatycznej sytuacji, w której w tej chwili znalazł się jego kraj.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Na Litwę wkracza Armia Czerwona. Prezydent Gorbaczow żąda odwołania Deklaracji Niepodległości i wszystkich ustaw, które przyjął parlament wolnej Litwy. Wolność, o którą Litwini walczyli od ponad 40 lat i której z powodu obojętności świata nie zdołali w pełni odzyskać, ma być ponownie odebrana. Jeśli nie oddadzą jej dobrowolnie, czeka nas stan wojenny.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Miesiąc temu Polacy w swojej wolnej ojczyźnie wspominali pamiętną dla nich datę 13 grudnia 1981 roku. Minęło 10 lat od momentu, kiedy ich dążenia do wolności, do prawa decydowania o swoich losach brutalnie były stłumione. Wydawało się wówczas, że na zawsze. Kiedy powstała „Solidarność”, na Litwie też obudziła się nadzieja, że oto znalazł się naród, który gotów wbrew wszystkim i wszystkiemu upomnieć się o swoją godność i o prawo do niepodległości. Czekaliśmy z niepokojem i z napięciem wiadomości z Polski. Pospołu Polacy i Litwini modliliśmy się razem za wasze zwycięstwo. Razem cierpieliśmy 13 grudnia i wspólnie przeżywaliśmy zwycięstwo w czerwcowych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">My Polacy na Litwie mogliśmy dumnie nosić głowy. Przez lata uciskani i prześladowani, czuliśmy się znowu synami,...</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#komentarz">(Płacze.)</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">... czuliśmy się znowu synami wolnego narodu. Polska dała początek Jesieni Ludów. Polski sukces sprawił, że realne stało się także litewskie marzenie o wolności.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Szanowni Państwo! Przyjechałem tutaj z Litwy, żeby prosić was o ratowanie litewskiej wolności. Ja Polak i obywatel Republiki Litewskiej, obywatel Litwy niepodległej. Stosunki Polaków i Litwinów nie układały się ostatnio bardzo dobrze, nie były najlepsze. Obie strony popełniały błędy, rosły pretensje i urazy, ale dzisiaj, drodzy państwo, zagrożona jest wolność, wolność, która dla nas, Polaków i Litwinów, jest wartością nadrzędną.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Kiedy 10 lat temu odbierano wam wolność, świat wylewał krokodyle łzy, nikt jednak nie pospieszył z konkretną pomocą. Polacy dobrze wiedzą, co to znaczy milczenie świata. Tyle razy już ich sprawy poświęcano na ołtarzu globalnych interesów. Czy odzyskawszy wolność, utracą moralną wrażliwość? Czy będą milczeć w imię wyższych celów? Litwa patrzy dzisiaj na Polskę z wielką nadzieją.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Przyjechałem was prosić, byście nie zawiedli, byście dali światu świadectwo. Przyjechałem do Warszawy, bo gdzie, jeśli nie w Polsce, ja, Polak, członek litewskiego parlamentu mogę szukać pomocy dla swojej republiki? Kto zrozumie mnie lepiej niż moi rodacy, potomkowie ludzi od wieków walczących za wolność waszą i naszą?</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Panie i Panowie! Wysoka Izbo! Uznanie niepodległości Litwy przez rząd i parlament Rzeczypospolitej Polskiej oznaczałoby dzisiaj nie tylko pomoc dla śmiertelnie zagrożonego sąsiada, stałoby się też szansą także dla Polaków na Litwie. Zmieniłoby radykalnie naszą sytuację, usunęłoby raz na zawsze litewski uraz.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Jestem Polakiem i obywatelem Republiki Litewskiej. I chcę być dumny z obu moich ojczyzn. W kwietniu 1990 roku występując na II Zjeździe „Solidarności” prosiłem, by Polska pomogła Litwie wrócić do Europy. Dziś proszę, byście pomogli jej przetrwać.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Jesteście wolni, ale musicie pamiętać, że także wasza wolność będzie zagrożona, jeśli będziecie milczeć, gdy odbiera się ją waszym sąsiadom. Nawet tym małym i pozornie mało znaczącym.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Tyle już razy państwa duże i silne godziły się na aneksję mniejszych sąsiadów, łudząc się, że tym samym zdołają ocalić siebie. Historia pokazuje, że zawsze się myliły. Jesteśmy chrześcijanami. I wiemy, że wszyscy mamy prawo do wolności. Jesteśmy chrześcijanami i dlatego podjęcie decyzji dyktuje nam nie zimna kalkulacja, dyktuje nam ją sumienie. O tym właśnie mówił nasz papież Jan Paweł II w swym posłaniu na Światowy Dzień Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#CzłonekRadyNajwyższejRepublikiLitewskiejCzesławOkińczyc">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Pośle, dziękujemy Panu za to świadectwo i to wezwanie i za zaufanie, z którym się Pan zwrócił do Senatu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Podjęliśmy już decyzje. Nasze komisje spraw zagranicznych obydwóch izb rozpoczęły pracę. Komisja redakcyjna pracuje. Pana wezwanie o to, aby wobec świata zająć stanowisko w tej dramatycznej sprawie dla waszego narodu i dla naszego, bo los nasz jest od wieków związany z sobą, będzie podjęte.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękujemy Panu.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Równocześnie informuję członków Komisji Spraw Zagranicznych, że o godzinie 15.30 w sali 101 odbędzie się posiedzenie wspólne obydwóch komisji.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma teraz pan senator Bojarski, przygotuje się pan senator Józef Góralczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Trudno wracać do spraw gospodarczych po tym wystąpieniu pana posła Okińczyca, ale wszyscy rozumiemy, że żeby pomóc sobie, żeby pomóc komuś, trzeba także dobrze gospodarować. Ten trud leży w tej chwili przed nami. Ten trud dotyka najbardziej tych, którzy może więcej na co dzień z tymi zagadnieniami się spotykają, a do takich się niestety zaliczam.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Chciałbym wypowiedzieć się w dwóch sprawach — w sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej i w sprawie projektu ustawy budżetowej. Postaram się jak najkrócej powiedzieć, ale proszę wybaczyć, jeśli troszeczkę przeciągnę.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Z góry muszę powiedzieć, że będę głosował przeciwko przyjęciu założeń polityki gospodarczo-społecznej państwa. Stanowisko to króciutko uzasadnię.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Po pierwsze, założenia w sposób zbyt ogólnikowy przedstawiają kierunki i cele działań gospodarczych i społecznych. Nie precyzuje się tu ani zakresu, ani tempa potrzebnych działań. Nie dokonuje się konfrontacji potrzeb społecznych z możliwościami ich realizacji. I na tym tle nie precyzuje się tego, co jest do zrobienia. Uważam, że ogólnikowe sformułowania nie powinny tu mieć miejsca, dlatego że zakres rzeczowy działań stanowi podstawę weryfikacji budżetu, budowy samego budżetu. Stanowi pewne zobowiązanie rządu do realizacji tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Żaden potrzebujący niczego się z tych założeń nie dowie na temat liczby nowych miejsc pracy, na temat liczby likwidowanych szkół zbiorczych i reaktywowania dawnych szkół wiejskich. Nie dowie się niczego konkretnego na temat budowy nowych mieszkań, nie dowie się niczego na temat rozwoju nauki. To można potraktować jako przykład: z tych sformułowań nawet nie wiadomo, które dziedziny się preferuje, a które będą poddane pewnemu regresowi.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Założenia powinny wyraźnie określać pakiet działań stymulacyjnych, ponieważ czas już, żeby od polityki regresu gospodarczego przejść do polityki aktywnej. Niektóre elementy tej polityki gospodarczej mieliśmy tu już na wokandzie senackiej, przy okazji ustaw podatkowych czy kierunków prywatyzacji, niemniej jednak nie mamy wyobrażenia o całości. Całości, która się rysuje stale jako kontynuacja polityki regresyjnej.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Muszę przypomnieć, że rok temu bardzo krytycznie odniosłem się do zamierzeń realizacji programu pana wicepremiera Balcerowicza, wskazując na złe doświadczenia jesieni 1989 roku. Kolejny rok, który mamy za sobą, potwierdził niedostateczność działań związanych z regresją. Potrzebne są działania stymulacyjne. Pakietu takich działań stymulacyjnych w założeniach nie ma.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Wreszcie muszę powiedzieć, że założenia te przyjmują — moim zdaniem — wadliwą tezę dotyczącą rozkręcania inflacji poprzez wzrost płac i wzrost popytu na rynku. Pan senator Modzelewski był łaskaw już wskazać na tą zbyt lekkomyślnie czy pochopnie przyjmowaną zależność, która się nie weryfikuje, ponieważ część wzrostu cen związana jest z wysokimi kosztami. Te koszty nadal muszą pójść w górę, ponieważ dekretowane ceny, ceny regulowane w dalszym ciągu rosną — na węgiel, na energię, rosną opłaty komunalne, rośnie szereg innych elementów. I w związku z tym wszystkie pochodne koszty produkcji muszą rosnąć. Jest to zatem efekt dokonywanych zmian systemowych, nie związanych z popytem. Szereg tych kosztów rośnie zupełnie niezależnie od popytu, ale także szereg kosztów rośnie odwrotnie proporcjonalnie do popytu. Bo jeżeli zmniejsza się liczba pasażerów przewożonych przez kolej, a gros kosztów kolei to są koszty stałe, to koszt pojedynczego przejazdu rośnie. Jeżeli zmniejsza się zapotrzebowanie na produkty rolne, a gros nakładów pracy żywej i majątkowej ma charakter kosztów stałych, to jednostkowe koszty produkcji naszego rolnictwa rosną. Podobnie jest w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Uważam zatem, że te trendy są źle w założeniach oceniane, że założenia zmierzają do kontynuowania w roku 1991 wadliwej polityki gospodarczej z roku 1990. Będę głosował przeciwko przyjęciu tych założeń.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Chcę zwrócić uwagę, że Porozumienie Centrum, z którym jestem związany, przedstawiało inny program gospodarczy, o charakterze bardziej ofensywnym.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Druga część uwag dotyczy budżetu państwa, a konkretnie projektu omawianej ustawy budżetowej. Tutaj chcę powiedzieć, że popieram stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej wypracowane w tej sprawie, ale wnioski moje idą nieco dalej.</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Po pierwsze — uważam, że środki finansowe uzyskiwane z prywatyzacji majątku narodowego, szacowane zbyt może optymistycznie na 15 bilionów złotych, po odliczeniu kosztów prywatyzacji nie powinny po prostu utonąć w budżecie. Te wpływy traktowane są jako wpływy budżetowe i rozchodowane w ogólnym budżecie, co grozi nam dalszym przejadaniem majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-123.13" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">W tej sprawie mam wniosek do uchwały Senatu, który odczytuję: „Środki finansowe uzyskiwane z prywatyzacji majątku narodowego po odliczeniu kosztów prywatyzacji należy w całości przeznaczyć na państwowe inwestycje produkcyjne, infrastrukturalne i podstawowe obiekty ochrony środowiska oraz na regionalne programy restrukturyzacji”.</u>
          <u xml:id="u-123.14" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Druga uwaga dotyczy załamania w realizacji i w planowaniu budżetowym działań związanych z restrukturyzacją naszej gospodarki. Przypomnę, że w budżecie 1990 roku mieliśmy na ten cel wydzielone kwoty nieco przekraczające 3 biliony złotych. Realizacja praktyczna była bardzo opóźniona i tylko część tych środków została wykorzystana na aktywną restrukturyzację. Chyba co najmniej połowa przeszła na wzrost rezerw bankowych i na uruchomienie kredytów, które dopiero będą rozkręcane w obecnym roku. Być może, że brak koncepcji rządowej w zakresie restrukturyzacji, a wreszcie dostatecznych wpływów budżetowych zdecydował o tym, że w planie ustawy budżetowej na 1991 rok nie ma w ogóle środków na restrukturyzację gospodarki, w szczególności tych wydzielonych środków na fundusz restrukturyzacyjny. Wydaje się, że w ubiegłym roku mogliśmy to ocenić jako pierwsze kroki w realizacji programu restrukturyzacji i wybaczyć nawet opóźnienia działań restrukturyzacyjnych, i akceptować stosunkowo niskie zaangażowanie budżetu państwa w działalność restrukturyzacyjną, ale bardzo trudno jest zaakceptować w obecnym roku całkowite wycofanie się państwa, zrezygnowanie państwa z aktywnej działalności restrukturyzacyjnej w skali budżetu. Pozostają kredyty bankowe dla poszczególnych przedsiębiorstw, ale jest to działalność o małym zakresie. Potrzebne nam są środki na restrukturyzację regionalną, w całych regionach przemysłowych, szczególnie w takich regionach, gdzie dokonuje się masowych zwolnień z innych zakładów pracy. Mam tutaj wniosek uzupełnienia uchwały Senatu o następujące stwierdzenie: „W budżecie 1991 roku należy wydzielić kwoty na realizację programów restrukturyzacyjnych w podobnej wysokości jak w 1990 roku, to jest w wysokości od 3 do 4,5 biliona złotych z zapewnieniem pierwszeństwa wykorzystania tych środków na programy restrukturyzacji regionów górniczych likwidowanych kopalń”. Ten wniosek zbliżony jest do wniosku przedstawionego już przez Nadzwyczajną Komisję do Spraw Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-123.15" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Trzecia sprawa — chodzi...</u>
          <u xml:id="u-123.16" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka).</u>
          <u xml:id="u-123.17" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Jeśli można, prosiłbym jeszcze o parę minut, już kończę. Trzecia sprawa dotyczy uelastycznienia wykorzystania kwoty przeznaczonej na likwidację kopalń. Proponuję następujące uzupełnienie tekstu uchwały budżetowej: „Upoważnia się dysponenta dotacji podmiotowej w wysokości 1,2 biliona złotych, przeznaczonej na likwidowanie kopalń, do rozchodowania ewentualnych oszczędności w działalności likwidacyjnej na tworzenie nowych miejsc pracy w rejonie likwidacji kopalń”.</u>
          <u xml:id="u-123.18" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Wreszcie ostatnia propozycja uzupełnienia uchwały Senatu dotyczy finansowania nauki. Tutaj muszę zwrócić państwu uwagę, że w projekcie nowego budżetu tylko przy dwóch pozycjach wydatki są nominalnie takie same w 1991 roku jak porównywalne nakłady z roku 1990. Pierwsza pozycja to dopłaty do kredytów na zakup wózków i samochodów inwalidzkich, a druga pozycja to właśnie nauka. Utrzymanie nakładów na tym samym nominalnie poziomie oznacza zmniejszenie nakładów realnych ze względu na wskaźnik inflacji minimum 52-procentowy, zmniejszenie tych nakładów o 33% — jeżeli inflacja będzie na przewidywanym poziomie. Praktycznie uważamy, że inflacja będzie znacznie większa, a więc trzeba uznać, że realne nakłady na naukę w kraju zostają zmniejszone jednorazowo z roku na rok o połowę.</u>
          <u xml:id="u-123.19" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Proszę państwa jest to propozycja żenująca.</u>
          <u xml:id="u-123.20" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka)</u>
          <u xml:id="u-123.21" who="#SenatorWłodzimierzBojarski">Już kończę, ale tak ważnej sprawy nie mogę zostawić bez pewnego komentarza. Nauka polska jest chora, nauka polska wymaga kuracji wewnętrznej i zewnętrznej. Nie wnoszę tutaj o złocenie nauki, nie stawiam wniosku o utrzymanie realnego poziomu finansowania nauki z ubiegłego roku, ale uważam, że jednorazowe zmniejszenie nakładów na naukę o 20 czy 39% jest dostatecznie wysokim zmniejszeniem, żeby zmobilizować środowiska i instytucje naukowe do większego zaangażowania w działalność wdrożeniową i consultingową, natomiast obcięcie nakładów o 35 do 45% oznacza zamykanie drzwi naszemu krajowi do XXI wieku. Jednak realne nakłady muszą być utrzymane, dlatego podtrzymuję swój wniosek. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panie Senatorze. Stwierdzam przekroczenie czasu o 20 procent. Jest nas jeszcze kilkanaście osób, które zabiorą głos, każdy z nas zabiera głos w sprawach ważnych, są to wszystko bardzo ważne sprawy i w związku z tym ja nie apeluję, ja stwierdzam: nie powtarzajmy kilkakrotnie tych samych sformułowań i tych samych tez. Musimy prezentować nasze tezy bardzo zwięźle. Będę odbierał głos po 10 minutach.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, Pan Senator Góralczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#SenatorJózefGóralczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#SenatorJózefGóralczyk">Wydaje się, że nie od rzeczy będzie powtórzyć zdanie pana senatora Borowskiego, który stwierdził, że chyba mamy do czynienia z prowizorium budżetowym, ale to nie oznacza, że nasze uwagi związane z nim są przez to błahe, bo prawdopodobnie wiele z nich może się przydać tym, którzy będą ten budżet przepracowywać ponownie.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#SenatorJózefGóralczyk">Chciałbym nawiązać do fragmentu prawa budżetowego, gdzie stwierdzono, iż posiadanie środków i gospodarka budżetowa jest zasadniczo wyznacznikiem gospodarki. Jeśli tak, to gospodarka budżetowa powinna być nie bilansowana wyłącznie, ale i optymalizowana. Po to jest budżet, ażeby poszukał dochodów, zapewnił wydatki konieczne, a jednocześnie proporcje między obciążeniem ludności a tym, co ludność z tego ma. W tym również samopoczucie, żeby mogło być optymalizowane. Wydaje mi się, że na to należy koniecznie zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#SenatorJózefGóralczyk">Chciałbym jeszcze podnieść jedną rzecz. Wprawdzie tutaj była taka propozycja parę tygodni temu, ażeby budżet nie był powodem, żeby nie rzutował na inne ustawy, ale wydaje mi się, że my nie mamy innej szansy, innej możliwości, jak właśnie przy okazji budżetu stwierdzić, że pewne ustawy po prostu nas nie puszczają w kierunku naprawy — już nie tylko gospodarki, ale w ogóle Rzeczypospolitej. Weźmy pod uwagę schnapsgate.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#SenatorJózefGóralczyk">Już w tej chwili nie wiadomo, czy to jest bilion, czy to jest 10 bilionów. Z dziesięciu zrobił się nagle jeden. Sądzę, że wiceprokurator generalny, pan Herzog, chyba będzie się bardzo długo musiał zastanawiać nad tym, czy zbrodniarz, czy przestępca może być, czy nie może być pociągany do odpowiedzialności. Od tego trzeba byłoby zacząć. Bo my mamy szeroko drzwi otwarte, mamy umeblowanie i dobre, i złe w tym kraju, ale bez dachu. No więc jakżeż możemy egzystować w ogóle i myśleć o poprawie?</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#SenatorJózefGóralczyk">Chciałbym teraz parę uwag szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#SenatorJózefGóralczyk">Otóż pewne działy gospodarki czy pewne gałęzie działalności ludzkiej, społecznej i indywidualnej muszą być objęte protekcją państwa. I na to nie ma rady, dlatego że żyjemy w świecie otwartym i nie chcemy prowadzić gospodarki autarkicznej. W związku z tym, jeśli coś poza naszymi granicami jest oparte na protekcji państwa, i to częstokroć protekcji ogromnej, to my konkurencji z taką protekcją bez własnej protekcji państwa nie wygramy. Tego klasycznym przykładem jest rolnictwo. Klasycznym teraz przykładem powinno być rzemiosło, a jeszcze bardziej chyba wreszcie prywatyzacja oddolna, rozpoczynająca się od tego, że poszczególne zakłady produkcyjne i przedsiębiorstwa powinny mieć daleko większe możliwości działania na własny rachunek. Tu już nie chodzi o prostą komercjalizację, ale chodzi o to, ażeby naprawdę wyzwolić taką inicjatywę, która będzie inicjatywą naprawczą.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#SenatorJózefGóralczyk">Nie wyobrażam sobie, i to już mówiłem na komisji, żeby ręcznie dało się sterować np. górnictwem i naprawą górnictwa, gdy tyle zmiennych i parametrów w grę wchodzi. Człowiek nie potrafi nic więcej jak obracać się w przestrzeni tylko trójwymiarowej, i to już z trudem, a właściwie do dwóch się sprowadza. Dlatego sądzę, że należy jak najprędzej uciec od tych dotacji, które w tej chwili są przewidywane, natomiast pozwolić, ażeby ten rachunek wyników, rachunek gospodarczy sporządzały same kopalnie i żeby te zmiany systemowe wprowadzały same wedle swoich propozycji, a nie żeby te zmiany były nadzorowane niejako przez urzędnika z centrali.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#SenatorJózefGóralczyk">Na pewno będzie zachodziła konieczność zachowania pewnych oszczędności, ale niekiedy będzie zachodziła również konieczność wprowadzenia pewnych zmian w strukturze wydatków względnie zmian podmiotowych. Mam tu na myśli np. emerytury. Osobiście jestem zainteresowany nawet w całkowitym spłaszczeniu emerytur. Dlaczego tak mówię? Dlatego, że w warunkach, gdy duża część społeczeństwa żyję na pograniczu głodu, to nie można dbać o emerytury najwyższe. Dlaczego? Dlatego, że ich podstawy były wadliwe. Podstawy naliczenia tych emerytur były wadliwe, one nie miały żadnej racjonalności, uwzględniały tylko współdziałanie z byłą władzą. Ścinanie najwyższych emerytur względnie ich spłaszczanie należałoby wziąć pod uwagę w rozpatrywaniu możliwości i szans poprawy sytuacji ludności w tym kraju.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#SenatorJózefGóralczyk">Chciałbym także zwrócić uwagę na gminy. Myśmy właściwie nie dotknęli tej sprawy prawie wcale przy tej okazji. Natomiast jest obawa o to, że dotacje dla gmin będą zbyt małe i przynajmniej z tych materiałów, które dotychczas mamy, wychodzi to, że tutaj w grę wchodziłaby kwota kilku bilionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#SenatorJózefGóralczyk">Chciałbym jeszcze, powracając do sprawy polityki protekcyjnej, podać do wiadomości, co mogło ujść uwadze państwa, pań i panów senatorów, że np. w ciągu jednego roku dzięki polityce protekcyjnej rządu zwiększono pułap płacowy dyrektorów, tych zatrudnionych przed 21 marca, dwukrotnie. W kwietniu do 300%, a teraz w grudniu do 500%. Natomiast gdy chodziło o jakiekolwiek preferencje dla minimalnych cen rolniczych, to wtedy rozdzierało się szaty, że to psuje system. No więc co psuje system w końcu?</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#SenatorJózefGóralczyk">Proszę państwa, jeszcze jedna rzecz. Żerują na nas obce firmy. Jest takie ogłoszenie w „Gazecie Wyborczej” Drewbudu, który podjął się działalności właściwie kulą w płot. Dlatego, że oferuje najdroższe mieszkania, jakie sobie można wyobrazić, ale winę zwala na system bankowy i na obciążenia odsetkami kredytów. Boję się, że to pozostanie także nie zauważone. Bo budownictwo mieszkaniowe, ażeby mogło być rozwiązane, a jest niezmiernie ważne, musi reprezentować kierunki racjonalne, zgodne ze zdolnością płatniczą poszczególnych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#SenatorJózefGóralczyk">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Głos będzie miał teraz pan senator Mieczysław Trochimiuk, a przygotuje się senator Ustasiak.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Chciałbym równocześnie wskazać paniom i panom senatorom, że otrzymaliśmy zmiany projektu ustawy budżetowej proponowane przez Ministerstwa Finansów i że pan minister Misiąg zgłaszał chęć przedstawienia tych zmian. Jednakże żeby nie rozszerzać dyskusji i nie dublować może pewnych rzeczy, proponuję tylko zwrócić uwagę, że w niektórych punktach, zwłaszcza jeśli chodzi o dotacje na restrukturyzację rolnictwa, niektóre z tych poprawek wychodzą naprzeciw problemom dyskutowanym już u nas przez Komisję Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Minister Misiąg zabierze głos w końcu naszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, Pan Senator Trochimiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Po analizie projektu ustawy budżetowej dokonanej przez Komisję Rolnictwa stwierdziliśmy, że ta ustawa, ten projekt ustawy nie wnosi nic nowego, jeśli idzie o zmianę polityki rolnej. Jest raczej krokiem wstecz w porównaniu z rokiem ubiegłym. Na przykład drastycznym tego dowodem jest likwidacja kredytu, który wywalczyli rolnicy na jesieni w ubiegłym roku o 18-procentowej stopie. Ten kredyt można było zaciągać na środki obrotowe w wysokości 20 milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Nie będę mówił o innych rzeczach, bo na to czasu brak, ale nie omieszkam przytoczyć pewnych zestawień. Mianowicie ogólna suma dotacji, która łączy się pośrednio lub bezpośrednio z tym, co nazywamy kompleksem gospodarki żywnościowej, ze sferą produkcji tego kompleksu, suma wynikająca z zestawień z art. 10, 11, 13, 15 ust. 1 — ogółem wynosi 6,5 biliona złotych. Natomiast dla pokazania dysproporcji przytaczam, że Fundusz Pracy wynosi ponad 15 bilionów złotych, że dopłaty do węgla wynoszą 7 bilionów złotych — zresztą tego węgla na placach GS-ów nie uświadczysz teraz, ponieważ on jest nieosiągalny.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Wracam do Funduszu Pracy. Ponad 13 bilionów złotych przeznacza się na zasiłki dla bezrobotnych. Gdzie indziej już mówiłem, że z tego zasiłku będą również korzystali synowie chłopscy. Ja jako rolnik z tym pogodzić się nie mogę. Synowie chłopscy powinni wiązać swoje nadzieje przede wszystkim z pracą na roli, nie wykluczając oczywiście i innych zawodów, ale przede wszystkim, a nie szukać swoich nadziei gdzieś za oceanem czy wiązać je z zasiłkiem dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Na przedpłaty, na realizację przedpłat na fiaty — 2,5 biliona złotych, na dopłaty do samych biletów PKS i PKP — 3,5 biliona złotych, czyli ponad 50% tego, co się przeznacza na wydatki związane z gospodarką żywnościową.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Senator Rokicki mówił, że nie będzie argumentował, nie będzie przytaczał argumentów, że grozi nam głód. Otóż ja muszę przytoczyć pewne dane na temat sytuacji, w jakiej w tej chwili znajduje się rolnictwo. Wzrost cen skupu płodów rolnych w ciągu 10 miesięcy ubiegłego roku wynosił 125% w porównaniu z grudniem 1989 roku, natomiast ceny detaliczne towarów i usług nabywanych przez rolników wzrosły o 216%, w tym ceny środków produkcji o 263%. Na skutek spadku opłacalności nastąpił spadek dochodów ludności rolniczej, a na skutek spadku dochodów zmniejszyły się zakupy środków produkcji. To z kolei prowadzi do poważnego regresu w samej produkcji rolnej. Widać to doskonale na rynku mleka. Grozi również załamanie się produkcji rolnej. W ciągu trzech, kwartałów ubiegłego roku zakupiono tylko 29% nawozów w porównaniu z rokiem ubiegłym, 28% środków ochrony roślin w porównaniu z rokiem ubiegłym. Drastycznie zmniejszyła się sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego oraz zwierząt hodowlanych, na przykład w ubiegłym roku nabyto tylko. 29% jałówek w porównaniu z rokiem poprzednim. I ostatnie dane: na przykład skup żywca w grudniu ubiegłego roku wynosił 106 tysięcy ton, w grudniu 1988 roku wynosił 147 tysięcy ton, a w grudniu 1987 roku 278 tysięcy ton, czyli o 45% więcej.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Jeśli idzie o produkcję mleka: w grudniu 1989 roku skupiono 563 miliony litrów, w 1988 roku 715 milionów litrów, czyli o 151 milionów litrów więcej, w 1987 — 768 milionów litrów, czyli o 205 milionów więcej. O czym to świadczy? To jest równia pochyła, po której stacza się rolnictwo i należy zatrzymać w porę to rolnictwo, żeby ono całkowicie się nie stoczyło.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#SenatorMieczysławTrochimiuk">Dlatego apeluję do pań i panów senatorów, aby przyjąć poprawkę zgłoszoną przez senatora Rokickiego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Trochimiukowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o zabranie głosu Pana Senatora Mieczysława Ustasiaka. Przygotuje się senator Brzeziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Ogólne wydatki, jakie przewiduje Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, wynoszą 42 biliony złotych, w tym na opiekę społeczną 16 bilionów i na ubezpieczenia społeczne 25 bilionów. Największą pozycją w opiece społecznej jest Fundusz Pracy — 15 bilionów, a w nim z kolei największe to zasiłki dla bezrobotnych. Teraz padają tutaj argumenty, że trzeba te zasiłki ograniczyć, ale przecież szacunek ilości bezrobotnych i wysokość zasiłków wynikają z pewnego systemu prawnego, który sami tutaj stworzyliśmy. Nie można bez zmiany tego systemu prawnego w sposób mechaniczny obcinać pewnych sum, bo uzyskamy skutki zupełnie inne, niż zakładamy. To nieprawda, że ministerstwo może po prostu dawać mniej zasiłków. Nie może, bo pewna ilość osób przez nas samych została do tych zasiłków upoważniona.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Jaki będzie skutek, jeżeli obetnie się tę sumę? Będzie się redukować wydatki nie na zasiłki dla bezrobotnych, ale z innych pozycji, takich jak prace interwencyjne, pożyczki dla bezrobotnych, aby zakładali własne warsztaty pracy, wydatki na przyuczenie do zawodu, na przekwalifikowanie — a więc z tych kierunków, z których chcielibyśmy na końcu zdejmować obciążenia. A więc w zupełnie fałszywym kierunku pójdą te zmiany.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Ustawa o zatrudnieniu jest zła, co do tego nie ma nikt tutaj chyba wątpliwości. Jednak nowelizacja była, szykuje się druga nowelizacja i to niepełna. Uważam, że ustawa o zatrudnieniu jest zła i musi ulec zmianie, ale tak długo jak ona obowiązuje, tak długo nie możemy postępować metodą zupełnego braku konsekwencji. Trzeba zmienić tam szereg jeszcze dodatkowych artykułów. Uważam, że taki art. 11.1 w połączeniu z 12.1 kwalifikuje się do zmian. To samo art. 12 pkt 3, 16.1. Można by tu wiele jeszcze innych wymienić.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Odrębnym problemem jest wysokość zasiłków. Na pewno jest nienormalną sytuacją, że lepiej jest brać zasiłek niż iść do pracy. Z drugiej strony pada zarzut, że to nie zasiłki są za wysokie, tylko płace są za niskie. Mamy trudną sytuację, trzeba z tego znaleźć wyjście, ale nie metodą taką, jak tutaj się proponuje. Uważam, że konieczna jest generalna rewizja polityki zatrudnienia. Polityka ta winna być o wiele bardziej rygorystyczna. Ja wiem, że to źle brzmi, ale tak powinno być. Trzeba uwzględnić, że nie wszystkie skutki zostaną objęte zasiłkami. Jest jeszcze polityka społeczna, która powinna te skrajne wypadki, których nie uchwycimy tutaj, objąć, ale ta polityka społeczna musi być oparta na pomocy ściśle adresowanej, a więc punkt ciężkości musi być przesunięty na gminy, które mają lepsze rozeznanie.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Czy można zatem zakwestionować wydatki? Uważam, że w obecnej sytuacji prawnej nie można, że ta suma musi być przeznaczona na te cele.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Działalność ustawodawcza stworzyła sytuację, w której na 300 bilionów dochodu państwa 42 biliony przypadają na Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Polityka socjalna w minionym roku pisana była, obawiam się, bardziej sercem niż rozsądkiem. I dzisiaj zbieramy tego skutki. Mam w pamięci wczorajsze wystąpienie naszego kolegi, który nas oskarżał o to, że nie uszanowaliśmy kombatantów, a mimo to uważam, że takie stwierdzenie powinno tutaj paść.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Ustawa budżetowa ukazuje jasno, że nie ma sytuacji, w której komuś się nie chcę dać, tylko jest sytuacja, że komuś trzeba zabrać. Jak nie zabierze się zdrowiu, to emerytom, jak nie emerytom, to kombatantom, jak nie kombatantom, to nauce. Tylko takie mamy wybory.</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Nie miejsce tutaj, uważam, na gesty i emocje. Potrzebne jest chłodne rozeznanie sprawy i niestety męskie decyzje. Uważam, że cała nasza polityka socjalna, nie tylko polityka zatrudnienia, ale cała polityka socjalna powinna być poddana rewizji i pewnej refleksji. I osadzeniu w możliwościach budżetu. Musimy mieć wreszcie na względzie możliwości budżetu. Nie wielkie serce, ale możliwości budżetu.</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Podstawowe kierunki działania Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej na 1991 rok jest to zbiór ogólników, z którego niewiele wynika. Oczekuję opracowania, w którym zostaną zebrane nasze doświadczenia i znajdą te doświadczenia swoje odzwierciedlenie w nowym programie, który będzie skorelowany z możliwością budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Chciałbym jeszcze poświęcić kilka uwag trochę innemu zagadnieniu. W ustawie budżetowej jako jedna z inwestycji centralnych jest rozbudowa Zakładów Chemicznych „Police”.</u>
          <u xml:id="u-129.11" who="#SenatorMieczysławUstasiak">Jest to zakład na średnim poziomie europejskim, ma stosunkowo dobrą technologię. Podstawowym surowcem do produkcji nawozów, bo tam jest przede wszystkim produkcja nawozów, jest gaz ziemny. Cena gazu ziemnego w nowych warunkach została obliczona — nie będę się sprzeczać tutaj o drobne sumy, ale w okolicy 100 dolarów za 1000 metrów sześciennych. Cena gazu ziemnego w EWC wynosi około 60 dolarów za 1000 metrów sześciennych. Ceny mediów energetycznych obowiązujące aktualnie przekraczają, jeśli chodzi o energię elektryczną, o 11% poziom cen EWG-owskich, a w przypadku węgla o 8%. Należy również zaznaczyć, że udział podatków i dywidend w zysku bilansowym Zakładów Chemicznych „Police” w 1990 roku wyniósł 73%, gdy u jego odpowiedników w EWG wynosi 38%.</u>
          <u xml:id="u-129.12" who="#SenatorMieczysławUstasiak">W poprzednim roku ponad 50% produkcji tego zakładu szło na eksport. Przy nowej sytuacji, jaka została stworzona temu zakładowi, nie ma on żadnych szans na konkurencję na rynkach zachodnich. Stwarzamy sytuację, w której zakład stosunkowo dobry, o stosunkowo dobrej technologii staje w obliczu bankructwa.</u>
          <u xml:id="u-129.13" who="#SenatorMieczysławUstasiak">I to nie ze swojej winy, nie dlatego, że jest źle zarządzany czy ma złą technologię. Można tę technologię poprawiać w jakimś tam stopniu, niewielkim, ale nie jest on w stanie uporać się z takimi przeszkodami, jakie stwarza system podatkowy i system cen surowców. Jesteśmy świadkami upadku zakładu, na który wydaliśmy mnóstwo pieniędzy i który jest dobry, obiektywnie dobry, ale działa w sytuacji, która nie pozwala mu egzystować. Za 2–3 miesiące ten zakład, jeżeli się sytuacja nie zmieni, stanie. A zakład chemiczny, który raz staje, staje się kupą złomu. Czy nas na to stać? Kieruję to moje pytanie pod adresem Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Przemysłu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-129.14" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi. Głos ma teraz pan senator Kazimierz Brzeziński. Przygotuje się senator Kłoczowski. Jeśli senator Kłoczowski, który jest na Komisji Spraw Zagranicznych, nie zdąży, wówczas proszę o przygotowanie się senatora Pszczółkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Mam przed sobą dokument „Polityka zdrowotna w 1991 r.”. Jest to dokument powiązany z projektem budżetu Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Reprezentuję Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia. Komisja przyjęła budżet dla tego resortu, bardzo skąpy, niewielki, podchodząc bardzo realnie do tematu: jest bardzo skąpy budżet państwa. Niemniej moim obowiązkiem jest przedstawić państwu, że sytuacja służby zdrowia jest katastrofalna. Ośmielam się użyć tego słowa. I nie da się nadrobić braków zaangażowaniem pracowników służby zdrowia, nie da się przerzucić odpowiedzialności na pracowników służby zdrowia. Bo obowiązkiem państwa jest zabezpieczyć środki na utrzymanie podstawowych spraw w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Jeżeli w tym dokumencie czytam w pierwszym zdaniu, że w realiach nadchodzącego roku nadrzędny cel całego procesu reformatorskiego służby zdrowia, polegający na zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa w sprawach zdrowia i życia, nabiera szczególnego znaczenia, jest to pierwsze sformułowanie bardzo niebezpieczne, bo dalej w tym samym dokumencie czytam: „Z uwagi na niewielkie środki finansowe ograniczeniu może ulec działalność pewnych działów opieki wysoko specjalistycznej w lecznictwie zamkniętym. Pomoc doraźna skoncentruje się głównie na nagłych zachorowaniach zagrażających życiu”.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Czytam dalej: „Z oceny prezentowanych relacji wynika, że poziom finansowania służby zdrowia nie będzie w zasadniczy sposób odbiegał od sytuacji roku 1990”. A w 1990 roku był bardzo zły. Dalej czytam, że przedstawiona sytuacja, a więc niepełne pokrycie skutków prognozowanego w roku przyszłym wzrostu cen, powoduje, „że w roku 1991 relatywny poziom finansowania służby zdrowia w stosunku do 1990 r. może ulec obniżeniu. Wymóg utrzymania dopuszczalnego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa spowodować może konieczność podejmowania decyzji o rezygnacji z pewnych specjalistycznych, a więc kosztownych świadczeń, m.in. przeszczepów serca, wątroby, ale również usług lecznictwa uzdrowiskowego, leczenia za granicą, a także z rozszerzenia szeregu programów zdrowotnych i zlecania usług organizacjom społecznym.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">W zakresie zaopatrzenia w środki farmaceutyczne warunek utrzymania dostępności leków niezbędnych dla ratowania życia spowodować może konieczność nawet częściowego ograniczenia zakupu leków z innych grup asortymentowych. W skrajnym wariancie należy liczyć się z koniecznością wyłączenia z eksploatacji części łóżek szpitalnych i ograniczenia w zatrudnieniu fachowego personelu medycznego”.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">I jeszcze jedno bardzo groźne sformułowanie: „Ze względu na znaczne ograniczenie środków na wydatki rzeczowe w 1991 r. resort musi zrezygnować z finansowania leczenia ludności cywilnej w szpitalach wojskowych oraz zminimalizować zakupy dla banków leczniczych środków technicznych” (zastawki serca, soczewki wewnątrzgałkowe, endoprotezy itp.).</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">I ostatnie sformułowanie: „Tak znaczne ograniczenie budżetu oznacza dezorganizację działalności uczelni i konieczność zawieszenia działalności niektórych szkół wyższych już od początku 1991 roku bądź zamknięcia wszystkich uczelni po upływie pierwszego półrocza 1991 r.”. Resort uważa, że wydatki będą znacznie większe niż planuje się. Ministerstwo Finansów twierdzi, że nie można wydać więcej pieniędzy niż się posiada. I dyskusja trwa. W tym wszystkim zapomina się, że po środku jest pacjent, potencjalny pacjent. Każdy z państwa tu siedzących jest potencjalnym pacjentem.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">I chciałbym z tego miejsca uświadomić wszystkim, jakie mogą być skutki niedofinansowania. Może dojść do indywidualnej tragedii każdego potencjalnego pacjenta. Bo co znaczy brak endoprotez? Brak endoprotez to znaczy skazanie wielu ludzi, szczególnie w podeszłym wieku, na miesięczny, kilkumiesięczny pobyt w łóżku, a właściwie niejednokrotnie będzie to przyczyna śmierci, czyli skazanie tego człowieka. Czyli brak środków doprowadza do zgody na śmierć, ewentualnie w najlepszym przypadku na kalectwo.</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Chciałbym uświadomić, że pacjenci muszą wiedzieć o tym, że nie w pełni służba zdrowia będzie w stanie zabezpieczyć wszystkie potrzeby w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Jest inny problem jeszcze, przed którym Stajemy my jako pracownicy służby zdrowia: wybór, którego musimy dokonać, wybór mniejszego zła lub wybór niezgodny z zasadami etyki. Bo skoro będziemy mieć jedną endoprotezę a pięciu pacjentów, trzeba będzie dokonać wyboru, komu założyć tę endoprotezę. Jeżeli będziemy mieli za mało leków, będziemy musieli zdecydować, któremu z pięciu wymagających lek zastosujemy. Są to może bardzo pesymistyczne wizje, ale niejednokrotnie my pracownicy służby zdrowia stawaliśmy przed takimi wyborami i nie chciałbym kolejny raz stawać. Mam nadzieję, że środki na służbę zdrowia znajdą się i w odpowiednio przyzwoitym czasie zostaną przekazane służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Chciałbym również z tego miejsca zwrócić się do resortu, aby w jak najszybszym czasie, właściwie na wczoraj przygotował ustawy, które mogą zmienić sytuację służby zdrowia, mogą poprawić warunki funkcjonowania, mogą te skromne pieniądze prawidłowo rozdzielić — a są rezerwy, jak w każdej dziedzinie, i dziwię się, że dziś na tym posiedzeniu tylko słyszy się użalanie. My też mamy prawo do użalania, natomiast uważam, że powinniśmy znaleźć wspólnie wyjście z sytuacji, z tej trudnej sytuacji, musimy znaleźć środki. Jest wiele dziedzin, które by należało szybko zmienić, chociażby lecznictwo sanatoryjne, które nie jest przedłużeniem lecznictwa szpitalnego. Jest to czasem miejsce wczasów, wczasów bardzo drogich, bo nie wykorzystanych w celach leczniczych.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Chciałbym również do izb lekarskich się zwrócić, aby wzięły pod uwagę, że w nadchodzącym roku może dojść do sytuacji, w której pracownicy służby zdrowia będą stawali przed wyborem etycznym.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">Wobec tych wszystkich sytuacji, o których tutaj wspominam, dziwi mnie poprawka pana marszałka Stelmachowskiego dotycząca art. 23 ustawy budżetowej, mówiąca o zmniejszeniu procentu 104 do 100, dotycząca uposażenia sfery budżetowej. Dziwnie to zabrzmiało, że jestem urzędnikiem państwowym. Chciałem przypomnieć państwu, że sfera budżetowa to jest oświata i wychowanie, nauczyciele, kultura i sztuka, szkolnictwo wyższe, ochrona zdrowia, między nimi również administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości, pracownicy cywilni w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i w Ministerstwie Obrony Narodowej. Obniżenie do 100 procent spowoduje dalszą pauperyzację środowiska, przynajmniej w służbie zdrowia, tym bardziej że nastąpiła zmiana struktury zatrudnienia i płac w służbie zdrowia. Przeszło 95 tysięcy etatów z pomocy społecznej do resortu pracy i polityki socjalnej i 34 tysiące pracowników żłobków do samorządu terytorialnego. Były to etaty, które w jakiś sposób podnosiły płace w służbie zdrowia, bo wynosiły one zaledwie osiemdziesiąt kilka procent średniej płacy w sferze materialnej. W tej chwili już powoduje to obniżenie płac w służbie zdrowia, dalsze obniżenie wskaźnika ze 104 do 100 spowoduje ogromne kłopoty.</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#SenatorKazimierzBrzeziński">I tak jak powiedziałem na początku — komisja zaakceptowała ten budżet w nadziei, że resort bardzo szybko przystąpi do prac związanych z poprawą sytuacji, natomiast Ministerstwo Finansów weźmie pod uwagę, że w najbliższym czasie będą chyba potrzeby zwiększenia tego funduszu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Czy jest już pan senator Kłoczowski? Nie widzę, wobec tego głos ma pan senator Benedykt Pszczółkowski, przygotuje się senator Romaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Chcę zwrócić uwagę na niektóre elementy wystąpienia pana senatora Rokickiego. Otóż podchodząc do sprawy bezrobocia tylko w sposób emocjonalny można by to wystąpienie uznać za kontrowersyjne, chodzi jednak o to, by spojrzeć na problem bez emocji, na zimno, i uniknąć zasadniczych błędów, błędów w dysponowaniu pieniędzmi, wręcz zlikwidować zjawiska demoralizujące, zjawiska obserwowane w wielu województwach, gdzie wraz z wysokim odsetkiem zarejestrowanych bezrobotnych oddzielnym życiem żyję intensywne poszukiwanie pracowników. Nadużywanie prawa do zasiłku jest zjawiskiem amoralnym, tak w stosunku do tych, którzy część swoich, często bardzo skromnych zarobków przeznaczyć muszą dla pozornych bezrobotnych, jak i firm, które obciążone są podatkiem na rzecz bezrobotnych, a jednocześnie poszukują pracowników. Istnieje niewątpliwa potrzeba aktywniejszego działania biur pracy. Przez aktywniejsze działanie tych biur rozumiem eliminowanie zasiłków wątpliwych, natomiast skuteczniej należy reagować na faktycznie trudne sytuacje materialne. Te uwagi nie eliminują potrzeby, a wręcz wskazują konieczność intensywnej pracy nad nowelizacją ustawy o zatrudnieniu, nawet jeżeli przyjąć, że nie ma ustaw idealnie sprawnych.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Kojarząc problem zmiany niektórych pozycji w budżecie ze znalezieniem odpowiednich sum na rzecz rolnictwa, widzę wykorzystanie tych sum nie w sposób pasywny, nie w formie dotowania wybiórczego, chodzi mi o aktywne wykorzystanie kredytów związanych ze zmianami strukturalnymi w tej dziedzinie gospodarki. Ta inwestycja może być twórczą inwestycją dla całej gospodarki, między innymi z tego powodu, by z tej grupy społecznej nie wyszło faktyczne bezrobocie.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Elementem niezbędnym dla zapobieżenia wspomnianym wyżej niebezpiecznym zjawiskom jest dostęp do tanich kredytów inwestycyjnych i przeznaczonych na restrukturyzację. Jako jeden z przykładów może posłużyć chociażby problem koniecznych zmian strukturalnych w przetwórstwie mleka.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Chcę zwrócić uwagę na jeszcze jeden element budżetu — otóż dobrze się stało, że przewidziano fundusz na lepsze przygotowanie urzędów celnych do wykonywania powierzonych im zadań. Nie jest tajemnicą, że odprawy celne, często z powodów obiektywnych, prowadzone są pobieżnie. Efekty ujemne tak wykonywanej pracy są oczywiste. Wymienię tylko dwa: do budżetu nie wpływają poważne sumy, które znaleźć się tam powinny, oraz brak faktycznej precyzyjnej wiedzy na temat skali i struktury importu może być przyczyną błędnych decyzji gospodarczych. Przy okazji chciałbym się dowiedzieć, kiedy nastąpi odczuwalna poprawa pracy urzędów celnych.</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#SenatorBenedyktPszczółkowski">Kończąc, niejako wracając do pierwszej części mojego wystąpienia, stwierdzam, że będę popierał inicjatywy zgłoszone przez pana senatora Rokickiego. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Pszczółkowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma teraz pan senator Romaszewski. Czy senator Romaszewski jest na sali? Też jest na Komisji Spraw Zagranicznych. Wobec tego prosiłbym bardzo Pana Senatora Henryka Stępniaka. Przygotuje się senator Andrzej Machalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#SenatorHenrykStępniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#SenatorHenrykStępniak">Myślę, że dzisiejsze posiedzenie Senatu przebiega w dość dramatycznych okolicznościach, zarówno ze względu na sytuację zewnętrzną, to znaczy sytuację w Zatoce Perskiej i w krajach ościennych, na Litwie itd., jak też z drugiej strony na dramatyczną sytuację wewnętrzną, to znaczy sytuację po wyborach: tworzenie nowego rządu, expose premiera, obecnie dyskusja w Sejmie. Wszystko to nadaje pewien dramatyczny charakter również naszemu spotkaniu. Ja osobiście bardzo przeżyłem wystąpienie posła z Litwy i jakoś tak dziwnie odebrałem nasze przejście... rozumiem, że komisje pracują, że będzie tam jakieś oświadczenie Senatu, ale jakoś tak dziwnie odebrałem to przechodzenie od razu jakby do porządku dziennego nad tym, co się stało.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#SenatorHenrykStępniak">Do tego jeszcze te propozycje budżetowe przy wielości zmian, które tutaj się proponuje, tracą na spójności. Ja podejrzewam, że może dojść do sytuacji, że w pewnej chwili ten budżet, który nam przedstawiono, przestanie istnieć. Zostanie zupełnie przez te propozycje zmieniony.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#SenatorHenrykStępniak">Każdy z nas reprezentuje pewną grupę społeczną i każdy z nas stara się jakby wnosić propozycje zgodne z interesem tej grupy. Ja myślę, że jest taka potrzeba, żebyśmy się jednak w jakiś sposób zmobilizowali i podeszli do sprawy nie z punktu widzenia grup interesów, które reprezentujemy, ale właśnie z punktu widzenia interesu całej naszej gospodarki, z punktu widzenia interesu całej Polski.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#SenatorHenrykStępniak">Jestem rolnikiem, w związku z tym mimo wszystko Zechcę kilka słów powiedzieć o rolnictwie. Deklaracje prezydenta, deklaracje premiera, wybory, cała kampania przedwyborcza zwróciła uwagę na rolnictwo jako dział gospodarki, którym jednak trzeba się będzie zająć. Zgadzam się z senatorem Modzelewskim, że wszyscy wiemy, jaki jest cel. Dojście do gospodarki rynkowej jest naszym celem i do niego trzeba dojść, ale będzie to trwało dość długo. Nie da się tego zrobić szybko, trzeba to rozłożyć w czasie. Dlatego nie tyle niepokoi mnie brak pieniędzy, które należałoby przeznaczyć właśnie na pomoc temu rolnictwu, ale raczej brak narzędzi, przy pomocy których te pieniądze mogłyby trafić do rolnictwa i wspomóc je bezpośrednio. Dotychczas, praktycznie rzecz biorąc, oprócz Agencji Rynku Rolnego nie stworzono żadnych tego typu narzędzi, a narzędzia używane w innych krajach, w normalnych krajach, narzędzia typu kredyty, ze względu na swój inflacjogenny charakter mogą być wykorzystane, powiedzmy sobie, w bardzo ograniczonym zakresie. Rozumiem, że minimalizuje się obciążenia wsi. Rozumiem, że ustawa celna w jakimś sensie zabezpiecza rolnictwo przed importem, a więc w jakimś sensie zabezpiecza rolnictwo przed spadkiem dochodów. Wreszcie ustawa o ubezpieczeniach społecznych również w jakimś sensie to rolnictwo zabezpiecza, ale wszystkie te narzędzia mają charakter bardzo pasywny i podejrzewam, że w najbliższym czasie one w jakiś istotny sposób nie mogą temu rolnictwu pomóc. W nowej propozycji Ministerstwa Finansów jest 1700 miliardów złotych przeznaczonych właśnie na restrukturyzację otoczenia rolnictwa, na te wszystkie rzeczy, które są potrzebne, żeby to rolnictwo zaczęło normalnie funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#SenatorHenrykStępniak">I jeszcze jedna rzecz, która wynika z tego, że wczoraj przed południem uchwaliliśmy ustawę o ubezpieczeniach społecznych rolników. Otóż w budżecie, który dzisiaj dyskutujemy, jest zawarta pewna suma, to jest bodajże 11 700 miliardów złotych, na to, żeby ten Fundusz Ubezpieczeń Społecznych dobrze funkcjonował, żeby był wystarczający, ale ta ustawa wczorajsza spowodowała, że te koszty będą większe o 1 bilion złotych. Dlatego chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izbie, że ten 1 bilion złotych trzeba jeszcze będzie dodać, żebyśmy mogli, żeby można było zrealizować to, co zostało uchwalone przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#SenatorHenrykStępniak">Moje pytanie do przedstawicieli Ministerstwa Finansów: czy będzie to możliwe? A jeżeli tak, to rozumiem, że w budżecie musi nastąpić jakieś przesunięcie o 1 bilion złotych właśnie na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Rolników. Dziękuję ślicznie, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Senatorowi Stępniakowi.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Teraz przywrócimy kolejkę mówców, ponieważ wrócili koledzy z Komisji Spraw Zagranicznych. Wobec tego udzielę — przepraszam bardzo Senatora Machalskiego, którego przedtem wywoływałem — głos będzie miał teraz pan senator Jerzy Kłoczowski, a przygotuje się senator Romaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#SenatorJerzyKłoczowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#SenatorJerzyKłoczowski">Chciałbym bardzo krótko poprzeć wnioski, które przedstawiła nam Komisja Gospodarki Narodowej, dotyczące zwłaszcza odcinka, który bliżej znam, to znaczy nauki. Chciałbym też jeszcze raz nawiązać do poruszanej już tu wielokrotnie sprawy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ten uniwersytet, o którym tu już kilkakrotnie mówiono — ja bardzo dziękuję jako stary, od pół wieku prawie profesor tego uniwersytetu — był czymś rzeczywiście wyjątkowym w skali światowej. Przez 45 lat utrzymywała go ofiarność społeczna. W tej chwili dowodem pauperyzacji naszego społeczeństwa jest to, że sytuacja jest autentycznie dramatyczna. Jeżeli nie udzielimy pomocy, to po prostu zostaną skasowane wydziały i instytuty uniwersytetu, zmieni się jego charakter. Stanie się to mała kościelna instytucja, a nie uniwersytet, który dużą rolę odgrywał.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#SenatorJerzyKłoczowski">W tej sytuacji nie jest to chyba tylko kwestia tego, żebyśmy się zwracali z czymś w rodzaju apelu: jeżeli państwo będzie miało środki, żeby udzieliło pomocy. Chyba trzeba poprosić o umieszczenie tej dotacji 70 miliardów — to odpowiada 70 procentom — niezależnie od warunków wewnętrznych i zewnętrznych mających wpływ na sytuację finansową państwa. Jest to po prostu kwestia egzystencji jednego z uniwersytetów. Tych uniwersytetów mamy w Polsce za mało, studentów mamy za mało, chyba po Albanii jesteśmy na ostatnim miejscu w Europie, a utworzenie uniwersytetu jest sprawą niezwykle trudną. To nie jest kwestia przetrzymania, bo uniwersytet nie przetrzyma o własnych siłach. Warunkiem sine qua non jest zdecydowane udzielenie mu poparcia, a chyba w przyszłości systemowe rozwiązanie i przejście na taki system, jak wszędzie w świecie, to znaczy że uniwersytet będzie w większości oparty o fundusze państwowe. To w przyszłości będzie jedyne rozwiązania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Kłoczowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma teraz pan senator Zbigniew Romaszewski, przygotuje się senator Machalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Ja od razu z góry przeproszę, jeżeli przeciągnę poza przyznany mi limit, aczkolwiek będę się starał tego uniknąć, o czym państwa zapewniam, ale będę referował stanowisko Komisji Praw Człowieka i Praworządności, a jednocześnie chciałbym osobiście kilka uwag dotyczących problemów budżetowych również państwu przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Komisja Praw Człowieka i Praworządności rozpatrywała projekt budżetu przedstawiony przez Urząd Rady Ministrów, Ministerstwo Sprawiedliwości i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Naszą uwagę zwróciła po pierwsze jedna rzecz: wszystkie budżety zostały niewątpliwie ograniczone, zostały niewątpliwie uszczuplone, natomiast z żalem stwierdzamy, że filozofia konstruowania budżetu praktycznie we wszystkich wypadkach pozostała taka sama.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">W szczególności nasze zaniepokojenie budzi budżet Urzędu Rady Ministrów, który poza swoją podstawową działalnością prowadzi działalność jakiegoś kombinatu budowlano-wypoczynkowego. Ja sądzę, że jest to zupełnie niesłuszne, bo jeżeli my w budżecie URM-u czytamy: dotacja dla rezydencji w Małej Wsi 300 milionów, dla Arłamowa — 150 milionów, dla Łańska — 570 milionów, dom wypoczynkowy Antałówka w Zakopanem — 160 milionów, dom wypoczynkowy Pan Tadeusz — 190 milionów, Zgorzelisko — 170 milionów, Grodno — 309 milionów itd., itd., to mimo że te sumy nie są rzeczywiście zawrotne, to jest to całkowicie sprzeczne w tej chwili z poczuciem sprawiedliwości, jakie w tym państwie i w tym narodzie istnieje. Uważam, że jest najwyższy czas, ażeby ta sytuacja uległa zmianie. Na dodatek jeszcze — to nie jest koniec — do tego są przewidziane środki inwestycyjne na rozbudowę, z budżetu państwa, na rozbudowę ośrodków wypoczynkowych URM-u. Znowu tego jest niewiele, ale się 14 miliardów nazbiera.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Muszę powiedzieć, że mimo wszystko, w tych warunkach, kiedy myślimy o każdej złotówce w budżecie i kiedy rzeczywiście całemu społeczeństwu grozi pauperyzacja, to w tym momencie jest to nie na miejscu. Ja bym w gruncie rzeczy miał ochotę dowiedzieć się, kiedy wreszcie te budowy zostaną zakończone, URM się pozbędzie tych ośrodków. Może by wreszcie z tym zerwać?</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">To jest, że tak powiem, sprawa zasadnicza, bardziej pryncypialna niż budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Drugą sprawą, która również budzi nasze wątpliwości, jest sprawa budownictwa, budownictwa mieszkaniowego dla naczelnej kadry kierowniczej, na które to budownictwo budżet Urzędu Rady Ministrów przeznacza sumę trzydziestu paru miliardów, o ile się nie mylę. Może przesadziłem? Nie. Budownictwo, razem całe budownictwo mieszkaniowe 38 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">I znowu proszę państwa to nie jest kwestia sumy, ale to jest również kwestia pewnej filozofii. Ja mam nadzieję, że jednak rzeczywiście URM zrezygnuje z tych swoich funkcji przedsiębiorstwa budowlanego i wypoczynkowego.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, ja wcale nie jestem zwolennikiem siermiężności. Jestem za tym, żeby przedstawiciele naczelnych władz mieli normalne warunki, mieszkali w normalnych mieszkaniach, ażeby mogli przyjmować zagranicznych gości, ba, ja nawet uważam, że te mieszkania mogłyby być za pieniądze państwowe, z budżetu wyposażone. Ale, proszę państwa, to powinny być raz na zawsze mieszkania funkcyjne. To znaczy: zostałeś ministrem — korzystasz z mieszkania 5-pokojowego z takim a takim wyposażeniem. Skończyło się, opuszczasz to mieszkanie. A tu ciągle ta sama sytuacja: jakieś mieszkania się buduje, ktoś zostaje ministrem, szefem czegoś tam, prawda, po czym już z tego mieszkania nie wychodzi. W ten sposób, szybko zmieniając rządy, my problemu mieszkaniowego nie rozwiążemy.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Wobec tego propozycja naszej komisji byłaby jednak taka, ażeby Urząd Rady Ministrów sprecyzował do końca swoje potrzeby lokalowe. Bo my ich nie negujemy. To nie może być taka sytuacja, że tylko Warszawa. Ponieważ mieszka w Warszawie, może uczestniczyć we władzach naczelnych. My uważamy, że taka pula mieszkań funkcyjnych jest dla Urzędu Rady Ministrów absolutnie niezbędna. Tym niemniej trzeba zmienić całą politykę. Jeżeli minister spraw zagranicznych jest kawalerem, to z tego powodu przysługuje mu nie M-l, tylko mieszkanie odpowiednie dla ministra spraw zagranicznych, tak to powinno być rozumiane, ale mieszkanie pozostające w gestii Urzędu Rady Ministrów i do czasu zakończenia funkcji.</u>
          <u xml:id="u-139.10" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">To jest nasza filozofia. I oczekujemy od Urzędu Rady Ministrów przedłożenia takiego programu budowy puli mieszkań funkcyjnych dla naczelnej kadry państwowej.</u>
          <u xml:id="u-139.11" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">O sprawach wykorzystywania przelotów już pani Grześkowiak mówiła. Uważam, że to jest też nie w porządku.</u>
          <u xml:id="u-139.12" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Natomiast drugą sprawą jest budżet Ministerstwa Sprawiedliwości. Muszę powiedzieć, że tutaj zaszły pewne nieporozumienia, które mnie w gruncie rzeczy bardzo niepokoją. Nasze wnioski przygotowywaliśmy w innych warunkach. A mianowicie na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 17 grudnia ustalono, Rada Ministrów zobowiązała wiceprezesa Rady Ministrów ministra finansów do dokonania w toku prac parlamentarnych nad projektem ustawy budżetowej na 1991 r., w ramach niezbędnych korekt merytorycznych, projektu zwiększenia na wniosek ministra sprawiedliwości budżetu w dziale „Wymiar sprawiedliwości”, zwiększając wydatki o kwotę przewidywanych wpływów — sumę 860 miliardów złotych. Należy to rozumieć w ten sposób, że jeżeli Ministerstwo Sprawiedliwości zapewni sobie dodatkowe dochody, np. z opłat sądowych, to te dochody będą mogły pozostać w gestii Ministerstwa Sprawiedliwości. Nie jest to kwestia bagatelna. Jeżeli mówimy o inflacji, należy się również spodziewać wzrostu opłat sądowych. Tego rodzaju dokument został na ręce wiceprezesa Rady Ministrów, pana Leszka Balcerowicza, skierowany 18 grudnia. Ministerstwo Sprawiedliwości szacuje w nim swoje dochody na 1 bilion 400 miliardów, czyli po stronie dochodów przybywa 540 miliardów i o tę samą sumę 540 miliardów rozszerza ono wydatki bieżące. W ten sposób i suma ogólna, i suma na wydatki bieżące wzrastają o 540 miliardów złotych. Tak to rozumieliśmy, mając te dokumenty i wiedząc o tych ustaleniach. Na posiedzeniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności myśmy to w naszych rachunkach, w naszym rozpatrywaniu budżetu uwzględniali. I jestem w tej chwili zdumiony, że te ustalenia Rady Ministrów nie znalazły odbicia w autopoprawkach rządu. W tej sytuacji, uznając wyjątkowo trudną sytuację więziennictwa, postulowaliśmy zwiększenie budżetu inwestycyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości tylko o 60 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-139.13" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, sytuacja inwestycyjna Ministerstwa Sprawiedliwości jest rzeczywiście w tej chwili bardzo zła i my za to w jakiejś mierze ponosimy odpowiedzialność, bo myśmy przenieśli areszty śledcze, i słusznie, z gestii ministra spraw wewnętrznych w gestię ministra sprawiedliwości. Nie towarzyszyły temu żadne środki finansowe. Myśmy przenieśli kolegia w gestię ministra sprawiedliwości. Nie towarzyszyły temu żadne środki finansowe. Myśmy stworzyli sądy apelacyjne. Nie towarzyszyły temu żadne środki finansowe. Dodatkowo Stajemy przed problemem ewidentnego wzrostu przestępczości. Wobec tego w tej chwili fundusze na renowację więzień są po prostu niezbędne, bo za chwilę my będziemy w sytuacji, w której byliśmy w roku 1988, czyli więzień przepełnionych, więzień będących wylęgarnią przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-139.14" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">W tych warunkach myśmy postulowali dodatkowe, poza tymi 540 miliardami złotych z własnych dochodów ministerstwa, myśmy postulowali dodatkowe 60 miliardów na inwestycje w Ministerstwie Sprawiedliwości, ze wskazaniem szczególnie więziennictwa. Takie były nasze postulaty.</u>
          <u xml:id="u-139.15" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Jeśli chodzi o te 60 miliardów i ja, i komisja uznajemy, że te pieniądze można znaleźć w funduszu inwestycyjnym — czy to Urzędu Rady Ministrów, czy to Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Tak nasz wniosek żeśmy rozumieli. Uszczuplenie inwestycyjnego budżetu URM o 20 miliardów i uszczuplenie olbrzymiego budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o 40 miliardów. Sądzę, że w ten sposób te 60 miliardów można było wygospodarować.</u>
          <u xml:id="u-139.16" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka)</u>
          <u xml:id="u-139.17" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Tak że są tutaj dwie sprawy: sprawa przeznaczenia dochodów ministerstwa na jego potrzeby i druga — przyznania dodatkowych 60 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-139.18" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, jeśli chodzi o budżet Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, to ustosunkowanie się do tego budżetu jest niezwykle trudne. Może jeszcze dodatkowo z tego powodu, że przedstawione nam materiały były chyba jeszcze mniej czytelne niż materiały, które otrzymaliśmy w poprzednim roku. Wynika to zapewne z tego, że ministerstwo znajduje się w stadium reorganizacji, ale w tej sytuacji trudno nam się generalnie do wysokości budżetu ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-139.19" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Natomiast uważamy, że aspiracje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w kwestiach niedoborów budżetowych w tej chwili na naszą uwagę nie zasługują, gdyż jest to — powiedziałbym — ekstensywny sposób budowania bezpieczeństwa publicznego. W moim przekonaniu wewnątrz resortu nie zostały dokonane dostatecznie daleko idące reformy, które by środkami własnymi poprzez reorganizację, poprzez np. likwidację pionów policji mogły doprowadzić do efektywniejszego działania. Ja sądzę, że są tutaj jeszcze ogromne rezerwy i dopóki te rezerwy nie zostaną wykorzystane mówienie o dodatkowych funduszach jest przedwczesne.</u>
          <u xml:id="u-139.20" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Nie jest dla nas również jasne, jaką np. w tej chwili rolę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych odgrywają Jednostki Nadwiślańskie, łącznie z pułkiem lotnictwa.</u>
          <u xml:id="u-139.21" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka.)</u>
          <u xml:id="u-139.22" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Co to ma wspólnego ze sprawami wewnętrznymi naprawdę nie wiemy, a środki to oczywiście pochłania. My się do tego nie ustosunkowujemy, nie wnioskujemy ani zmniejszania, tzn. zmniejszenie wnioskujemy — o te 40 miliardów budżetu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-139.23" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">W każdym razie to są, proszę państwa, nasze uwagi dotyczące budżetu trzech resortów.</u>
          <u xml:id="u-139.24" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Teraz kilka moich osobistych, bardzo krótkich uwag. Mianowicie jest kwestia tych 3 bilionów, które bardzo łatwo zabieramy z zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-139.25" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Wielowieyski: Proszę państwa, na co się godzimy? Została znacznie przekroczona norma przyjęta przez nas wstępnie. Dlatego może się i powściągnąłem, że pan senator bił i w nasze, w gruncie rzeczy, interesy, bo URM także i nas w pewnym zakresie obsługuje. Dlatego nic nie mówiłem. Czy godzimy się na 2 minuty dla pana senatora Romaszewskiego na osobiste uwagi?)</u>
          <u xml:id="u-139.26" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak. Do końca.)</u>
          <u xml:id="u-139.27" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Po pierwsze chciałem powiedzieć, że nie można tym bezrobotnym tak spokojnie odebrać tych 3 bilionów. Można je wewnątrz tego funduszu przemieścić. Tu ja się całkowicie zgadzam ze stanowiskiem senatora Wilka. Kiedy się decydujemy na prywatyzację, to takie fundusze rezerwowe muszą istnieć. Stanowczo będę głosował przeciwko przenoszeniu tych 3 bilionów na fundusze rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-139.28" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, druga sprawa to jest taka krótka uwaga co do stanowiska premiera Balcerowicza w sprawie budżetów Kancelarii Sejmu, Senatu i prezydenckiej. Uważam występowanie w tej sprawie ministra finansów za niewłaściwe i całkowicie niesłuszne. To jest nawet ustawowo — powiedziałbym — niedopuszczalne. Nawiasem mówiąc, chciałem przypomnieć, że nowo utworzone Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, a więc nowa jednostka, otrzymało budżet w wysokości 2 bilionów. Tak że to jest zupełnie nieporównywalne z naszymi nędznymi kancelariami.</u>
          <u xml:id="u-139.29" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Ostatni problem to problem w gruncie rzeczy bardzo poważny, aczkolwiek o charakterze formalnym. Otóż, proszę państwa, ustawa budżetowa zawiera art. 4 i art. 8, które w gruncie rzeczy czynią naszą debatę bezprzedmiotową. Bo art. 4 i art. 8 w gruncie rzeczy stanowią o tym, że rząd w każdej chwili, w warunkach inflacji czy w warunkach zagrożenia bilansu, może od budżetu uchwalonego przez parlament odejść. Jeśli, proszę państwa, okazałoby się, że inflacja wzrasta powiedzmy o 50%, to okaże się. że parlament nie kontroluje w gruncie rzeczy 1/3 budżetu. No, proszę państwa, bez przesady. Ja chciałem państwu przypomnieć nasze stanowisko, kiedy uchwalaliśmy prawo budżetowe. W tym stanowisku było zawarte, że ustawa budżetowa nie może zawierać postanowień zmieniających inne ustawy. Artykuły 4 i 8 ustawy budżetowej wyraźnie pozostają w sprzeczności z uchwalonym przez nas prawem budżetowym. W związku z tym ja będę wnioskował skreślenie tych artykułów. Jeżeli art. 4 i art. 8 miałyby przejść, to nie istnieje żadna dyscyplina budżetowa i nie ma sensu żadna debata budżetowa. Bo to wszystko może zostać w każdej chwili przez rząd zmienione i wszystko znajduje się ostatecznie w gestii ministra finansów. Wnoszę o skreślenie art. 4 i 8, Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Romaszewskiemu. Głos ma pan senator Machalski. Przygotuje się pani marszałek Kuratowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#SenatorAndrzejMachalski">Panie Marszałku! Panie, Panowie!</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#SenatorAndrzejMachalski">Chciałbym właściwie wyjaśnić tylko jedno nieporozumienie, które jest społecznie dosyć powszechne, a na tej sali też wielokrotnie kształtowało dyskusję. Jest to nieporozumienie polegające na powszechnym przekonaniu, że wzrost produkcji jest pewnym dobrem gospodarczym, że wzrost produkcji przynosi poprawę sytuacji gospodarczej kraju, poprawia w ogóle gospodarkę, poprawia sytuację ludzi. Otóż tak nie jest. Wiemy to zresztą najlepiej z własnych doświadczeń. Polska w różnych latach, szczególnie w latach siedemdziesiątych, była krajem o dużym wolumenie produkcyjnym i bardzo złej sytuacji gospodarczej. Tak naprawdę pozytywnym zjawiskiem gospodarczym jest wzrost produkcji efektywnej. I to jest coś niesłychanie ważnego, ponieważ świadomość tej sprawy powinna uczestniczyć zarówno przy ocenie programu gospodarczego rządu, jak i przy ocenie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#SenatorAndrzejMachalski">My w tej chwili znajdujemy się w sytuacji, w której za pomocą niezwykle ubogich środków musimy dokonać czy musimy próbować uruchomić gospodarkę w kierunku wzrostu. W związku z tym nie możemy sobie pozwolić na wzrost produkcji w ogóle. Musimy sobie pozwolić czy musimy dążyć, czy musimy spowodować, żeby wzrastała tylko produkcja efektywna.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#SenatorAndrzejMachalski">Otóż by móc zidentyfikować produkcję efektywną, musimy mieć do tego odpowiednie narzędzia. Cała polityka ubiegłego roku to była polityka prowadząca do wypracowania tych narzędzi. Chciałbym w związku z tym odrzucić przekonanie, że istnieje jakaś jakby autoteliczna polityka monetarna, którą można było zastąpić inną polityką. Że istniał tutaj jakiś konflikt pomiędzy działaniem na rzecz wytworzenia pewnych narzędzi ekonomicznych, takich jak pieniądz i ceny, który można było rozstrzygnąć w inny sposób, że można to było zastąpić działaniem na rzecz wytworzenia produkcji. Tak nie było. Najpierw musimy wypracować narzędzia, za pomocą których możemy zmierzyć, czy produkcja jest efektywna, a dopiero potem próbować uruchamiać tę produkcję. W świetle tego chyba inaczej wygląda ocena działalności ubiegłorocznej, jak i ocena gospodarczego programu rządowego. W świetle tego także inaczej chyba powinniśmy podchodzić do sprawy budżetu. W tym budżecie musimy patrzeć na wydatki, które tam proponujemy, pod kątem tego, czy są to wydatki, z jednej strony, właśnie efektywne, na rzecz uruchamiania gospodarki, tego, co w niej jest właśnie efektywne, ale z drugiej strony — czy są to środki, których użycie nie zagraża zdobyczom dotychczasowym, czyli osiągniętym już narzędziom. Prościej mówiąc — za pomocą budżetu nie możemy przywrócić dobrego pieniądza, nie możemy przywrócić cen, które jako tako odbijają rzeczywistą wartość.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#SenatorAndrzejMachalski">Jak w związku z tym podejść do wydatków, jakie wydatki są efektywne, a jakie nieefektywne? Bardzo często są to sprawy bardzo ukryte. Na przykład sprawy wydatków na administrację. Pojawił się tu postulat ograniczenia w ogóle czy zmiany proporcji wydatków, zmiany proporcji płac w sferze budżetowej i w sferze produkcyjnej. Wydawałoby się — postulat pozornie oczywisty, natomiast mnie wydaje się, że jest to postulat jeden z tych, które spowodują dążenie do zmniejszenia efektywności gospodarowania w ogóle, ponieważ stwarza możliwość zagrożenia dla państwa. Jakie jest przełożenie pomiędzy właśnie tym postulatem ograniczenia płac w sferze budżetowej a tym zagrożeniem zmniejszenia efektywności w gospodarce państwa? Otóż wydaje się, że generalnie rzecz biorąc o sile państwa stanowi także siła jego administracji. Jeżeli ta administracja będzie kształtowana na bazie selekcji negatywnej, jeżeli będzie administracją poddaną przez swój status finansowy możliwości korupcji, możliwości realizowania partykularnych interesów, a nie działania na rzecz interesów, do których została powołana, taka słaba administracja nie będzie w stanie przyjąć gospodarki rynkowej i uporządkować jej. Gospodarka rynkowa nie rozwija się w słabym państwie. Gospodarka rynkowa rozwija się w silnym państwie. Gospodarka rynkowa rozwija się w państwie, które co prawda nie jest... czy jest mało obecne na polu gospodarczym, ale stwarza bardzo silne bariery dla deformacji, którą gospodarka rynkowa może spowodować. Gospodarka rynkowa to są przedsiębiorstwa aktywne i twórcze, wykorzystujące wszelkie szanse do osiągnięcia zysku. Jeżeli te szanse będą widziały w walczeniu z państwem, właśnie ze słabym państwem, ze słabą administracją, to wykorzystają swoją aktywność, swoją dynamikę właśnie w tę stronę i wtedy zamiast gospodarki rynkowej zdrowej będziemy mieli gospodarkę rynkową chorą. Zdrową gospodarkę rynkową tworzy się także tworząc bardzo silną administrację i silne państwo. W związku z tym postulat — wydawałoby się dosyć odległy od spraw gospodarczych, będzie miał czy może mieć, jeżeli byśmy konsekwentnie chcieli obniżać standard płacowy, i tak już bardzo niski, administracji, szczególnie administracji państwowej, a szczególnie administracji państwowej najwyższego szczebla — mógłby mieć katastrofalny skutek. Ja mówię o tym w charakterze przykładu, ale chodzi mi o to, aby patrząc na budżet widzieć go w bardzo szerokim kontekście i szukać w nim czynników aktywizujących.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#SenatorAndrzejMachalski">Podstawowa sprawa, którą chciałbym poprzeć na końcu, to jest sprawa właśnie przesunięcia tych 3 bilionów ze środków Funduszu Pracy na środki przeznaczone dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-141.6" who="#SenatorAndrzejMachalski">To jest właśnie taka klasyczna próba przesunięcia środków, których oczywiście brakuje wszędzie, które wszędzie są potrzebne i w tym Funduszu Pracy też są potrzebne, ale przesunięcia ich z miejsca, gdzie one, że tak powiem, funkcjonują biernie, w miejsce, gdzie mogą zafunkcjonować aktywnie. W Funduszu Pracy te środki z punktu widzenia sprawiedliwości, z punktu widzenia potrzeb ludzi, którzy będą bezrobotni, są oczywiście bardzo ważne, ale będą to środki, które będą utrwalały tylko sytuację bieżącą, które nie będą dynamizowały ani ludzi, ani gospodarki, ani nie poprawią sytuacji państwa. Natomiast w sytuacji, gdy te środki ulokowane będą w rolnictwie, mogą one (nie chcę przedłużać wypowiedzi, to jest chyba zupełnie jasne) wpłynąć bardzo twórczo na rozwój gospodarczy, a tym samym w końcu pomóc tym, którzy będą przejściowo czy chwilowo bezrobotni.</u>
          <u xml:id="u-141.7" who="#SenatorAndrzejMachalski">Generalnie rzecz biorąc, wydaje mi się, że patrząc na budżet musimy widzieć go jako splot różnych okoliczności, które w nim się ujawniają, które w nim zostały zawarte, i próbować odnaleźć takie rozwiązania, które w maksymalny sposób te środki, które mamy do dyspozycji, zagospodarują i które pozwolą te ubogie środki pomnożyć. Inicjatywa podjęta tutaj przez senatora Rokickiego jest właśnie jednym z takich sposobów i w związku z tym namawiałbym gorąco do jej poparcia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Machalskiemu. Bardzo proszę o zabranie głosu Panią Marszałek Kuratowską. Przygotuje się pan senator Zaskórski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#SenatorZofiaKuratowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#SenatorZofiaKuratowska">Bardzo przepraszam, jeżeli głos mój zabrzmi nieco dramatycznie. Całkowicie podzielam uczucia, które miał tutaj senator Stępniak w związku ze sprawą litewską i wystąpieniem pana posła Okińczyca.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#SenatorZofiaKuratowska">To, co powiem, nie będzie partykularyzmem, dotyczy bowiem nas wszystkich. Najpierw i najwięcej czasu poświęcę (postaram się zmieścić w czasie) sprawie budżetu ochrony zdrowia. Mówił o tym obszernie pan senator Brzeziński. Ja się oczywiście zgadzam z każdym słowem, które powiedział, chciałabym jednak zwrócić państwu uwagę na parę innych szczegółów.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#SenatorZofiaKuratowska">Wielu spośród nas mówiło o różnych budżetach, że są to budżety przetrwania, a pan senator Wajda słusznie powiedział o budżecie kinematografii, że jest to budżet likwidacji. Budżet ochrony zdrowia nazwałabym budżetem umierania. Przez całe lata rządów komunistycznych, pracując jako lekarz, a pracuję jako lekarz 36 rok, wielokrotnie miałam poczucie, że nie mam prawa w ogóle pracować jako lekarz w tych warunkach, pośród tych braków, jakie były, szczególnie od lat siedemdziesiątych. Że powinnam oddać dyplom, bo to jest nieuczciwe wobec pacjentów. Walczyłam w różnych podziemnych strukturach o to, ażeby zmienić przede wszystkim spojrzenie na sprawy zdrowia i zdawało mi się, że niedarmo w naszym Senacie pierwsza debata tematyczna była to debata na temat zdrowia. Miałam nadzieję, że sposób myślenia, zarówno władz w naszym kraju, jak w ogóle społeczeństwa o sprawach zdrowia ulegnie zmianie. Niestety tak się nie stało. Budżet, który mamy przewidziany, projekt budżetu na przyszły rok, jest tego najlepszym dowodem.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#SenatorZofiaKuratowska">Proszę państwa, ja rozumiem wszystkie argumenty gospodarcze, chcę tylko powiedzieć, że największy liberał gospodarczy w chwili, kiedy ma zawał albo kiedy zachoruje na białaczkę, albo kiedy jego dziecko ma wadę serca, którą trzeba zoperować, zupełnie inaczej na te sprawy patrzy. I dotyczy to, jak powiedział senator Brzeziński, każdego.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#SenatorZofiaKuratowska">Wiemy o tym, że stan zdrowia naszego społeczeństwa jest zły. Nawet ta mała populacja 100 senatorów jest też tego dowodem,...</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#SenatorZofiaKuratowska">... o czym wiem najlepiej. Dowodem jest również to, że niemal codziennie zgłaszają się do mnie zarówno posłowie, jak i senatorowie, i nasi wyborcy z różnych stron Polski z wnioskami i prośbami, dramatycznymi, żeby im pomóc zdobyć dolary czy inne dewizy na leczenie za granicą kogoś bliskiego. Na ogół jest to nieuzasadnione, czasem uzasadnione. Tych pieniędzy oczywiście na to leczenie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#SenatorZofiaKuratowska">Chodzi o to, ażeby zapewnić ludziom poczucie bezpieczeństwa. Ludzie w naszym kraju nie mają poczucia bezpieczeństwa na ulicy, mówiliśmy tu o tym. Sporo mówiliśmy o potrzebach resortu spraw wewnętrznych i policji po to, żebyśmy mieli poczucie bezpieczeństwa na ulicy. Ludzie nie mają poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego i na pewno filozofia tego budżetu tego im w ogóle nie zapewnia, ale ludzie nie mają również poczucia bezpieczeństwa w sprawach choroby, a to jest bardzo niebezpieczne. Chcę wszystkim liberałom powiedzieć, że nie może być mowy o dobrej gospodarce, kiedy ją będą prowadzić chorzy ludzie.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#SenatorZofiaKuratowska">Jeżeli tutaj znajduje się wniosek o to, ażeby zwiększyć o pewną sumę, w tej chwili nie pamiętam jaką, budżet Ministerstwa Obrony Narodowej — może to jest słuszne, ja się na tym naprawdę nie znam — to chcę powiedzieć, że w chwili obecnej jest bardzo trudno przy badaniu poborowych wybrać takich, którzy naprawdę w stu procentach nadają się do służby wojskowej. Nie dlatego, że oni się migają, tylko dlatego, że lekarze widzą, że nie są to zdrowi ludzie.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#SenatorZofiaKuratowska">Ten budżet nie daje możliwości działań prozdrowotnych i profilaktycznych. Jest tak mały, tak niski, że może starczyć tylko na opędzenie najpilniejszych potrzeb, i to też, jak wynikało z tego, co odczytywał państwu senator Brzeziński, nie wiadomo, czy starczy. Z tym nie mogę się zgodzić. Gdybym taki budżet mogła zaakceptować, to znaczy, że nie wolno mi być rzeczywiście lekarzem Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego tego nie zrobię.</u>
          <u xml:id="u-143.11" who="#SenatorZofiaKuratowska">Również chciałabym państwu zwrócić uwagę, bo tego pewnie państwo nie wiedzą, że budżet ten, ten tak bardzo niski budżet zawiera w swoim zestawieniu sumę prawie 2 bilionów złotych, które są na razie kanarkiem na dachu. To jest 200 tysięcy dolarów pożyczki zagranicznej, o której jeszcze nie wiemy, czy ją w ogóle dostaniemy. Chociaż pewne rozmowy były dość zaawansowane, ale nie ma ostatecznej umowy i nie wiadomo, czy ten, który tę pożyczkę ofiarowuje, czy rzeczywiście ją da i na co. Jednym słowem, może być to zapisane jedynie jako suma rezerwowa, ale nie część budżetu.</u>
          <u xml:id="u-143.12" who="#SenatorZofiaKuratowska">Parę słów o tym nieporozumieniu, które nastąpiło w związku ze sferą budżetową. Ja jestem ogromnie wdzięczna panu senatorowi Woźnicy, który bardzo wyraźnie oddzielił od administracji pracowników służby zdrowia, oświaty, kultury, którzy siedzą razem w tym wielkim worku sfery budżetowej i których zarobki chcemy podnieść. Taka była nasza intencja, to zresztą akurat jest ujęte w tym projekcie, do 104% średniej krajowej. Nie chodzi nam o administrację, przerosty administracyjne są nam znane, mogą być tu dokonane cięcia i tą metodą przesunięcie pieniędzy. Ja chcę powiedzieć, że jeżeli górnik, który powinien bardzo dobrze zarabiać, naraża swoje życie w czasie pracy, to lekarz, pielęgniarka, a nawet technik trzyma w swoim ręku życie wielu tysięcy ludzi. To jest śmiertelne zagrożenie. Te 104% to jest liczone razem z najrozmaitszymi dodatkowymi rzeczami, jak na przykład dyżury. Dyżury, których godzina jest oczywiście znacznie niżej płatna niż 15 minut pracy hydraulika. Wobec czego przyjęcie wniosku, ażeby obniżyć to dla całej sfery budżetowej, uważałabym za krok przeciw polskiemu społeczeństwu, bo sprawa zdrowia, jak sprawa kultury i oświaty, to jest sprawa nie tylko środowiska pracującego w tej dziedzinie, ale sprawa całego naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-143.13" who="#SenatorZofiaKuratowska">Zostawiając już sprawy zdrowia — jeszcze tylko dwa zdania. Jestem absolutnie przeciwna zmniejszaniu funduszu dla bezrobotnych. Jestem oczywiście zdania, że źle to zostało wykonane, że dostało całe mnóstwo ludzi, którym się to nie należy, spryciarzy i oszustów. Musimy się z tym liczyć, że taki margines zawsze będzie. Natomiast musimy doprowadzić do bardzo dobrych przepisów, które zminimalizują to zjawisko, i gospodarować tym funduszem w taki sposób, ażeby właśnie zapewnić kształcenie, przekwalifikowanie i wiele innych rzeczy, o których tu już mówili moi przedmówcy. Ale w chwili obecnej zmniejszanie funduszu przeznaczonego dla bezrobotnych to byłoby poza wszystkim działanie samobójcze.</u>
          <u xml:id="u-143.14" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka)</u>
          <u xml:id="u-143.15" who="#SenatorZofiaKuratowska">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-143.16" who="#SenatorZofiaKuratowska">Chciałabym na koniec powiedzieć, że zgadzam się całkowicie z tymi, którzy krytykowali filozofię tego budżetu, a przede wszystkim ze wstępnymi słowami pani senator Grześkowiak. To jest antyhumanitarny budżet i inaczej tego określić nie można. Dlatego przyłączam się do głosu senatora Modzelewskiego: nie będę w stanie głosować za przyjęciem tej uchwały budżetowej. Dziękuję państwu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-143.17" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głos ma teraz pan senator Zaskórski, przygotuje się senator Sobieski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Nasze rozważania i dyskusja nad budżetem państwa przypomina przeciąganie krótkiej kołderki raz na nogi, raz na piersi. Istota rzeczy leży w tym, że dochód państwa jest niższy niżby należało oczekiwać. Gdzie leży tego przyczyna? Otóż sądzę, że głównym płatnikiem środków finansowych do budżetu państwa jest przemysł i struktury handlowe, w większości jeszcze społeczne. Budżet ten jest na pewno niższy realnie od budżetu roku ubiegłego, gdyż dochodzi tutaj jeszcze inflacja roku minionego i inflacja roku, który się rozpoczął. Stąd też przeciąganie tej kołderki niczego nie rozwiązuje. Uważam, że należy zrobić wszystko, aby restrukturyzacja przemysłu przebiegała możliwie szybko i sprawnie, a jednocześnie dbać o to, aby ten przemysł, który nadal zostaje państwowy, mógł pracować na pełnych obrotach. Ogromna większość zakładów przemysłowych mogłaby wykonać produkcję większą, zapłacić wyższe podatki, zatrudnić ludzi, ograniczyć bezrobocie, lecz pies jest pogrzebany w tym, że zakłady nie mogą produkować z uwagi na brak nabywców, brak rynku. Stąd po raz któryś podnoszę sprawę, aby Ministerstwo Współpracy z Zagranicą poprzez swoje biura radców handlowych umieszczonych przy naszych placówkach zagranicznych podjęło energiczne działania dla ułatwiania wejścia produktom polskim na różne rynki światowe. Zadanie to winno również obciążać zakłady, gdyż one muszą w zasadniczej mierze szukać rozwiązania dla siebie, a pośrednio również będą tworzyć fundusze na budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Patrząc na nasz handel i na naszą gospodarkę ośmielam się twierdzić, że rynek europejski do Polski to już wszedł, natomiast myśmy nie weszli na rynek europejski i na rynki światowe.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Wiele tutaj było już powiedziane i nadziei, i obietnic, i dobrych chęci, że prywatne zakłady, prywatne inicjatywy nas uratują. Być może w dłuższym przeciągu czasu tak, ale jeżeli prywatny właściciel pieniędzy z Zachodu zainwestuje w Polsce, to podatki będzie płacił dopiero za 6 lat. Ja rozumiem, że należy pewne wakacje podatkowe stosować, ale powinno to być maksimum dwa lub trzy lata od daty podjęcia produkcji.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Sądzę, że przeciąganie i zabieranie pieniędzy z jednej pozycji na drugą, niczego nie rozwiąże. Nie rozwiąże problemu również obniżanie wskaźnika 104 na 100, zabieranie 3 miliardów bezrobotnym na inną dziedzinę gospodarki. Natomiast jeśli chodzi o tę kwotę 13 bilionów 317 miliardów złotych przeznaczoną na zasiłki dla bezrobotnych i ich zagospodarowanie, należy zwrócić szczególniejszą uwagę, aby uruchomić roboty publiczne. Jest tyle pracy w Polsce, jest tyle brudu na ulicach, jest tyle zaniedbań, leży w lasach tyle nie uprzątniętego drewna, drzew które runęły na skutek wiatru, śniegu czy innych przyczyn. To wszystko czeka na pracę ludzką. Raczej zatrudniać tych ludzi, bo bezrobocie to nie tylko skazanie na zasiłki, ale jednocześnie wielka tragedia wewnętrzna większości bezrobotnych. Być bezrobotnym nie przynosi zaszczytu.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Sądzę, że rolnictwu należy pomóc, ale należy te środki wygospodarować przez dodatkową produkcję, poprzez dodatkowe podatki. W ten sposób przeznaczyć je na cele rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Jednym z bardzo istotnych elementów naszej gospodarki jest budownictwo mieszkaniowe. Sądzę, że budownictwo mieszkaniowe nie jest inflacjogenną dziedziną przemysłu. Posiadamy własną cegłę, własny cement, własne wapno, własny żwir, własne drewno, fabryki stolarki budowlanej, rury i inne elementy metalowe. Winno się tę dziedzinę dostrzec i tworzyć warunki bytowania dla młodego pokolenia Polaków.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Oddzielnym zadaniem są środki na ochronę środowiska. Wnioskuję, aby rozszerzyć możliwości lokalne władz wojewódzkich przez pozostawienie im opłat za korzystanie z dóbr środowiska lub też kar, jakie są pobierane za przekroczenie dopuszczalnych zanieczyszczeń.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Również stwierdzam, że środki na ochronę zdrowia są daleko niedostateczne. W województwach będzie sytuacja rzeczywiście tragiczna, jeżeli te środki nie zostaną powiększone. Od lat nie prowadzi się uzupełnień inwestycyjnych tak w wyposażeniu, jak i w budowie koniecznych obiektów. Stąd należy tutaj się przyjrzeć tej sprawie i dodatkowe środki znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Wnoszę również o to, aby zatwierdzić środki przyznane na fundusz Wspólnoty Polskiej, a w tym również środki na budowę domu Polaków w Cieszynie, Grodnie i biblioteki polskiej w Krzemieńcu.</u>
          <u xml:id="u-145.10" who="#SenatorTadeuszZaskórski">Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Zaskórskiemu. Głos ma pan senator Sobieski. Przygotuje się pan senator Juszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#SenatorFranciszekSobieski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#SenatorFranciszekSobieski">Sytuacja międzynarodowa zaostrza się, o czym państwo mieli okazję przekonać się z doniesień dzisiejszej prasy i z prac Komisji Spraw Zagranicznych Senatu. Komisja Spraw Zagranicznych Senatu dokonała analizy działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych przez pryzmat przedstawionego projektu budżetu tego resortu na 1991 rok i stwierdziła, że mimo generalnej zmiany polityki Rzeczypospolitej Polskiej, stawiającej sobie za cel uzyskanie pełnej suwerenności politycznej i gospodarczej Polski oraz włączenie się Polski w nurt przemian politycznych, społecznych i gospodarczych Europy dążącej do zintegrowania gospodarek państw Europy środkowo-wschodniej z gospodarką Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, a więc polityki zwiększenia aktywności Ministerstwa Spraw Zagranicznych i jego placówek zagranicznych, budżet Ministerstwa Spraw Zagranicznych nie został zmodyfikowany w sposób odzwierciedlający preferencje polityczne. Uwzględnienia wymaga zwłaszcza intensyfikacja działań dyplomatycznych, konsularnych, informacyjno-propagandowych i opiekuńczych na kierunku polityki wschodniej. Przykładem działalności opiekuńczej mogła być akcja ewakuacji obywateli polskich z Iraku i Kuwejtu, która kosztowała — jak dotychczas — kilkanaście miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#SenatorFranciszekSobieski">Komisja Spraw Zagranicznych Senatu uznała, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych przedłożyło zbyt pasywny projekt budżetu, wzorowany na opracowaniach z lat ubiegłych, nie stojący w odpowiednim stosunku do dynamicznego rozwoju polityki zagranicznej państwa, jej preferencji i natężenia oddziaływań. Brak również w budżecie MSZ wystarczających nakładów na utworzenie nowych placówek zagranicznych, co w razie podjęcia stosownych uchwał przez parlament w bieżącym roku może opóźnić ich powołanie.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#SenatorFranciszekSobieski">W tej sytuacji Komisja Spraw Zagranicznych proponuje uznać budżet Ministerstwa Spraw Zagranicznych za zbyt niski w części dotyczącej wydatków i wnieść propozycję zwiększenia tej części z przeznaczeniem na dofinansowanie wydatków osobowych, na wyposażenie centrali ministerstwa i ważniejszych placówek w odpowiednie systemy łączności i systemy komputerowe, na zwiększenie kwot na płace i świadczenia dla personelu placówek dyplomatycznych i konsularnych w stopniu, który umożliwiłby osiągnięcie poziomu odpowiedniego do potencjału ludnościowego i gospodarczego Polski i jej pozycji w świecie, a także zwiększenie planu wydatków na szkolnictwo polskie za granicami kraju i konieczne dofinansowanie wydawnictw książek i podręczników wysyłanych w różnych kierunkach, a zwłaszcza na teren Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#SenatorFranciszekSobieski">Komisja Spraw Zagranicznych Senatu zdaje sobie sprawę z tego, że postulaty zwiększenia budżetu administracji państwowej są niepopularne. Wiadomo jednak, że warunki płacowe oferowane pracownikom MSZ są w rażący sposób gorsze od warunków stwarzanych pracownikom innych resortów. Nie odzwierciedla to wagi, jaką rząd nasz powinien przywiązywać do polityki zagranicznej Rzeczypospolitej w okresie tak dynamicznych zmian zachodzących na arenie międzynarodowej, w których Polska powinna brać aktywny udział.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#SenatorFranciszekSobieski">Komisja Gospodarki Narodowej, co muszę z satysfakcją podkreślić, uznała te zwiększenia za słuszne. Wobec tego proszę Wysoką Izbę w imieniu senackiej Komisji Spraw Zagranicznych o uchwalenie zmiany nr 4, objętej wnioskiem Komisji Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#SenatorFranciszekSobieski">Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Sobieskiemu. Bardzo proszę Pana Senatora Ryszarda Juszkiewicza. Przygotuje się senator Chełkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Słuchając wystąpień moich kolegów doszedłem w pewnym momencie do wniosku, że należy się chyba wycofać z moich wniosków i z tego, co zamierzałem powiedzieć. Potem, po małej refleksji, doszedłem do innego wniosku, że to jest coś normalnego, że we wszystkich parlamentach świata na przestrzeni dziejów usiłuje się dzielić, ciągnąć, każdy w swoją stronę to, co uważa za słuszne, myśląc oczywiście o interesie państwa. Z tych też względów chciałem państwu zaprezentować kilka swoich uwag dotyczących budżetu.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Pierwsze moje uwagi dotyczą bezpieczeństwa publicznego. Nie dlatego, że w starym stylu właśnie owo bezpieczeństwo uważam za „chłopca do bicia”, tylko że są tam zawarte pewne liczby, które mnie niepokoją. Wydaje mi się, że można byłoby dokonać pewnego przeniesienia tak, aby społeczeństwo było z tego zadowolone.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Kiedy mówi się o etatach dla policji, na stronie 8, przyjmuje się, że oficerów ma być 20 038, dokładnie, razem wszystkich policjantów 109 tysięcy. Dość wyraźnie widać dysproporcję, to znaczy oficerów jest stosunkowo dużo. To wynika, proszę państwa, również z tego, co mówią sami oficerowie. A więc — rozbudowane sztaby. Trzy dni temu rozmawiałem z oficerem, który mówił, że różnica między tym, co było ongiś, i tym, co jest obecnie, jeśli chodzi o sztaby milicyjne na szczeblu centralnym, że w tej chwili ów sztab, ta czapka jest ilościowo większa niż była przedtem.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Chcę przytoczyć tu i inne fakty, które by potwierdzały tę tezę, że nierównomiernie zostały rozłożone akcenty w przydziale funkcjonariuszy policji. Otóż przed wojną w przeciętnym mieście powiatowym bezpieczeństwo na szczeblu miasta powiatowego zapewniało 15 policjantów. Teraz jest ich kilkakrotnie więcej w każdym mieście. Coraz więcej policji, coraz mniej bezpieczeństwa. Sądzę, że winno to ulec zmianie.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Ongiś, kiedy analizowaliśmy budżety MSW na posiedzeniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności, to słyszeliśmy m.in., że zmniejsza się i będzie się zmniejszała ilość pracowników służby bezpieczeństwa. I cóż się dzieje? Kiedy zestawia się na dzień dzisiejszy owe liczby, to wynika, że po tych zmniejszeniach kadrowych mamy w sumie 12 tysięcy stanowisk więcej w tym aparacie. Jest to jakieś nieporozumienie, którego ja nie rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Teraz sprawa, wydaje mi się, najmniej popularna, nie tylko z uwagi na to, że jesteśmy ogromnie zmęczeni. Po tym, jak to koledzy w sposób dramatyczny i jednocześnie przekonywający przedstawili, jakie są potrzebne środki na inne dziedziny gospodarki narodowej, to, co ja chcę przedstawić, wygląda na pewną nieprzyzwoitość. Otóż ja myślę, że należałoby zwiększyć, proszę państwa, budżet Ministerstwa Obrony Narodowej. To koresponduje, jak sądzę, z wypowiedzią posła, który w dniu dzisiejszym mówił nam na temat bezpieczeństwa swojego państwa. To koresponduje również z tym, co mówiła pani Kuratowska o bezpieczeństwie, aczkolwiek to dotyczyło bezpieczeństwa ludzi zdrowych. Polemizując z tym stwierdzeniem można powiedzieć, że nie będzie żadnego bezpieczeństwa ludzi zdrowych, bez względu na to, ile byśmy wydali złotych na ich zdrowie, bez odpowiedniego zabezpieczenia wojskowego.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Nie po raz pierwszy u nas się mówi na temat wydatków na wojsko i nie po raz pierwszy się je krytykuje. Uważam, że w tej chwili za dużo jest krytyki wojska na zasadzie jakiegoś „poślizgu”, a więc niechęci do wojska, któreśmy przyrównywali, i słusznie, do wojska minionego. Ciągle wisi nad nim ta niechęć, również widoczna u posłów i senatorów. Chcielibyśmy zmniejszać w nieskończoność budżet Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">W swoim wniosku, dotyczącym właśnie podniesienia o 3 biliony złotych budżetu na wydatki wojskowe, przytoczyłem stwierdzenie generała Sikorskiego, które chcę jeszcze raz zaakcentować: „Oszczędności na wojsku muszą mieć pewne granice, poniżej których nie mogą zejść”. Słowa te były, proszę państwa, wypowiedziane w roku i923, to jest wówczas, kiedy złotówka zaczynała stawać się mocną złotówką. A do tego czasu stan państwa był więcej niż rozpaczliwy. Chcę dodać, że rok później, w 1924 roku, budżet wojska wynosił 42%. Proszę porównać to z minimalnym budżetem wojska w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Myślę że niedobrze jest, że dyskutujemy nad budżetem wojska, kiedy nie ma tam wypunktowanych dwóch pozycji. Winno się mówić o budżecie wegetacyjnym, tj. takim, który dotyczy kosztów aktualnego utrzymania wojska, i o budżecie na mobilizację, na zaopatrzenie. Nie widać po prostu, w jakim procencie przeznacza się na jedno i na drugie, bo na podstawie tego porównania moglibyśmy ocenić, czy wydatki na wojsko są we właściwy sposób wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">W latach 1918–1939 wydatki w budżecie na wojsko wynosiły, proszę państwa, średnio 44%. Chcę dodać, że w 1939 roku, a więc na kilka miesięcy przed inwazją, wydatki nasze wzrosły do 49%. Tymczasem my wszyscy mówimy o ogromnych zagrożeniach i chcemy zmniejszyć jeszcze wydatki. Te wydatki w sumie, gdyby się je mierzyło przy pomocy innego czynnika, a mianowicie udziału wydatków obronnych w dochodzie narodowym, są dziś minimalne. Wynosiły w okresie międzywojennym przez cały czas 5%, a w roku 1939 — 8%.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Ktoś na podstawie tego, co ja mówię, mógłby dojść do wniosku, że jestem militarystą albo też, że nie chodzę po ziemi i nie potrafię porównać siły środków naszych sąsiadów i innych państw. Nie, nie jestem militarystą, ale nie ulegam jednocześnie modzie mówienia o pacyfizmie wtedy, kiedy ów pacyfizm może być szkodliwy dla narodu. Chciałem się odwołać jeszcze do jednego faktu, a mianowicie — przed wojną, proszę państwa, w biednym państwie, a wiemy, że było ono biedne, przeciętne zarobki oficera były więcej niż dwa razy wyższe w stosunku do dzisiejszych zarobków.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Czy ja widzę możliwości oszczędzania? Po raz pierwszy powiedziała na temat możliwości oszczędzania pani senator Grześkowiak otwierając dyskusję. Właśnie widzę. Kiedy badałem np. sprawę wydatków wojska na szczeblu najniższym, w rejonowych komendach uzupełnień, to stwierdziłem, że przeciętnie w rejonowej komendzie uzupełnień pracuje 30 ludzi, w tym 6 oficerów. Dla mnie jest to stanowczo za dużo. Bo kiedy znów porównuję to z okresem przedwojennym, to te funkcje spełniała stanowczo mniejsza grupa oficerów. Przy okazji dowiedziałem się, że właśnie tam, że do rejonowych komend kierowani są oficerowie, którzy ongiś byli nazywani oficerami politycznymi. Może to jest i dobrze, ale z drugiej strony jest ich tam za dużo.</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">W rejonowych komendach uzupełnień, które oglądałem, mówiono mi również, a nie sądzę, żeby starano się wprowadzić w błąd, że brak im nawet pieniędzy na papier, tak że trudno mówić tu o jakiejś rozpuście w wojsku, jeżeli chodzi o pieniądze. Inną kwestią jest to, jak te pieniądze winny być wydatkowane, w jakich proporcjach i na co.</u>
          <u xml:id="u-149.14" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Kończę. Jestem zdania, że nawet w obecnej sytuacji politycznej i biedy tego państwa stać nas na armię względnie silną, gdyż nie stać nas na to, żeby upokarzano nas przez wprowadzanie w odpowiednim momencie innych oddziałów, np. wojsk Stanów Zjednoczonych czy Narodów Zjednoczonych. Naród 40-milionowy winien mieć silną armię. Nie taką, żeby się biła z przeciwnikiem, tylko żeby mu kością w gardle stanęła, gdyby ktoś sięgnął po naszą niepodległość lub inne wartości, które my nazywamy wartościami nadrzędnymi.</u>
          <u xml:id="u-149.15" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Juszkiewiczowi. Głos ma pan senator August Chełkowski. Jako ostatni z dyskutantów zabierze głos senator Piesiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#SenatorAugustChełkowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#SenatorAugustChełkowski">Mam dwie sprawy — jedną krótszą, drugą troszeczkę dłuższą. Jedna to jest onkologia na terenie Gliwic. Budowa Regionalnego Centrum Onkologii. Druga to sprawy środowiska i stanowisko Komisji Ochrony Środowiska w sprawie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#SenatorAugustChełkowski">Zacznę od tej prostszej sprawy. Otóż w Gliwicach od 1977 roku rozpoczęła się budowa, a właściwie założenia do budowy Regionalnego Centrum Onkologii. Do budowy przystąpiono w roku 1980. Dotąd nakłady wynoszą około (w dzisiejszej walucie) 300 miliardów złotych. W zeszłym roku na ten cel przyznano tylko 6 miliardów, dla jakiego takiego utrzymania budowy w stanie takim, żeby ona się zupełnie, nie zdewastowała. W zeszłym roku przyznano na onkologię i właściwie wydano na onkologię, na podobne centrum w Warszawie, 155 miliardów złotych. W tym roku na to centrum przeznacza się 220 miliardów, a na Śląsku zero. Komisja Gospodarki Narodowej wnosi o kontynuację tej budowy, za co dziękuję Komisji Gospodarki Narodowej i proszę bardzo, jako senator Śląska, o poparcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#SenatorAugustChełkowski">Teraz przedstawiam stanowisko Komisji Ochrony Środowiska dotyczące problematyki ochrony środowiska. Komisja Ochrony Środowiska wniosła trzy prośby o dofinansowanie. Mianowicie stanęła na stanowisku, że w dzisiejszej sytuacji, kiedy energia, największy truciciel, znajduje się w stanie dofinansowywania ze strony państwa, tzn. dotacji, i biorąc pod uwagę fakt, że w zeszłym roku nie wnosiliśmy o żadne dodatkowe finanse na ochronę środowiska, bo Ministerstwo Ochrony Środowiska nie posiadało takiego programu, ponieważ program wcześniejszy, opracowany przez rząd Rakowskiego, został odrzucony, a w tej chwili jesteśmy w sytuacji takiej, kiedy na długie lata musimy się pogodzić z wychodzeniem z recesji, trzeba problem ochrony środowiska wziąć pod uwagę. Komisja wniosła o to, ażeby nie zwiększać nakładów, nie zwiększać budżetu, jednak przeprowadzić taką reformę, ażeby w granicach 1 procenta można było zwiększyć ochronę środowiska.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#SenatorAugustChełkowski">Stała ta sprawa na Komisji Gospodarki Narodowej. Wynik był negatywny dla nas. Wynik był taki, że 2 osoby głosowały za, 2 głosowały przeciw, a reszta się po prostu wstrzymała. Ja nie chcę teraz się do tego ustosunkowywać.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#SenatorAugustChełkowski">Otóż obecny budżet Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wygląda w ten sposób, że gros tego budżetu jest przeznaczone na coś, co w ogóle nie figuruje w tytule, chociaż jest w obowiązkach ministerstwa, mianowicie na gospodarkę wodną. Na ochronę środowiska praktycznie rzecz biorąc w tym budżecie poza wydatkami czysto administracyjnymi nie ma nic.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#SenatorAugustChełkowski">Otóż komisja uważa, że najważniejszym obecnie zadaniem jest stworzenie zdrowego i spójnego programu czy systemu w zakresie sposobów finansowania ochrony środowiska. Komisja Ochrony Środowiska uważa, że ochrona środowiska jest u nas widziana bardzo często tylko jako coś, co pochłania pieniądze, coś, na co stać tylko bogaczy, jako puszka bez dna, tymczasem naprawdę jest odwrotnie. Ochrona środowiska jest dziś motorem postępu w najlepszym tego słowa znaczeniu, promotorem najbardziej nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych, dających w krótkim czasie ogromne oszczędności, chociażby oszczędności w zakresie zużycia energii czy materiałów. Jest to dzisiaj ważna dziedzina nowoczesnej gospodarki w każdym kraju rozwiniętym.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#SenatorAugustChełkowski">Niestety mało sobie z tego zdajemy sprawę. Dotyczy to niestety również rządu naszego i parlamentu. Środowisko u nas to bardzo chory pacjent, który wymaga radykalnej operacji. Istnieje powiedzenie: „operacja się udała, ale pacjent umarł”. Otóż operacja na tym pacjencie tak może się istotnie skończyć albo gdy będzie przeprowadzana zbyt szybko, bo wtedy zabraknie pieniędzy na życie i pacjent umrze z braków środków do życia, albo gdy będzie odwlekana na późniejsze lata, bo wtedy może umrzeć z zatrucia. Wszyscy deklarują się jako zwolennicy ochrony środowiska, ale kiedy, przychodzi do konkretów, to okazuje się, że na to pieniędzy nie ma.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#SenatorAugustChełkowski">Mamy nadzieję, że niedługo odbędzie się debata ekologiczna w Senacie i będziemy mieli okazję przedyskutować te problemy. Dlatego Komisja Ochrony Środowiska postanowiła nie podnosić tej sprawy — tak ważnej, jej zdaniem, dla naszego kraju obecnie, która zapewne w tej chwili wniosłaby dużo kontrowersji, a może zbytecznych emocji. Stąd odkładamy tę całą dyskusję do debaty ekologicznej, na której, sądzę, jakieś stanowisko Senatu zostanie wykrystalizowane i doprowadzi do pojawienia się programu i uzdrowienia systematycznego tego problemu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Chełkowskiemu. Ostatni w debacie zabierze głos pan senator Piesiak i później poprosimy przedstawicieli rządu — pana ministra Szretera z Ministerstwa Pracy i pana ministra Misiąga z Ministerstwa Finansów. Bardzo proszę Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Występuję w imieniu samorządu terytorialnego, w imieniu gmin, które się do mnie zwróciły, ale prosiłbym, aby potraktować to jako przykład, który da się uogólnić. Wydawałoby się, że budżet centralny i budżety gminne są to w zasadzie oddzielne sprawy, natomiast wszyscy zdajemy sobie sprawę, że jest bardzo wiele punktów, w których te dwa budżety się schodzą, przenikają wzajemnie, i punktów, w których są powiązania.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Chciałem się skoncentrować w zasadzie na jednej sprawie, to jest na art. 1 ust 2 pkt 7 ustawy budżetowej, czyli subwencjach ogólnych dla gmin. Chciałem przypomnieć, że w wersji rządowej początkowo w tej pozycji występowało 15 bilionów 956 miliardów 700 milionów złotych. Następnie, po wprowadzeniu przez parlament poprawek do ustawy o dochodach i zasadach subwencjonowania gmin, zwiększył się udział gmin w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Ten fakt Ministerstwo Finansów zinterpretowało jako konieczność zmniejszenia wielkości subwencji ogólnych dla gmin do kwoty około 7 bilionów złotych. W tej chwili w propozycjach, jeszcze chyba nie przyjętych, Ministerstwa Finansów widziałem, że ma ta kwota wynieść około 9 bilionów.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#SenatorAndrzejPiesiak">W swoim wystąpieniu posłużę się dwoma dokumentami, których państwo nie mają, ale chciałem się na nie powołać. Jest to pismo z 19 grudnia rozesłane do wojewódzkich delegatów rządu do spraw reformy samorządu terytorialnego, w których minister finansów określa wstępnie wykaz subwencji ogólnych dla gmin w województwie, oraz jeszcze jeden dokument, z 21 grudnia, również z Ministerstwa Finansów, jest to informacja o zasadach kalkulacji wielkości subwencji ogólnych dla gmin na rok 1991, sposobach ich podziału na poszczególne gminy oraz o przewidywanych skutkach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Sądzę, że intencją parlamentu przy zmianie udziału gmin w podatkach było zwiększenie dochodu gmin, a nie zmiana tych proporcji, szczególnie jeżeli chodzi o źródła dochodu. Ministerstwo Finansów przyjęło założenie, że zwiększenie udziału gmin w podatkach nie może wpłynąć na wynik budżetu państwa. Założenie to z punktu widzenia matematycznego i księgowego jest słuszne, natomiast już teraz widać, że jest niesłuszne z punktu widzenia społecznego. Podstawą określenia kwoty subwencji ogólnej, jak wynika z informacji Ministerstwa Finansów, był szacunek globalnych dochodów i wydatków gmin w roku 1991. Szacunek ten przeprowadzono na podstawie informacji o wykonaniu wszystkich budżetów stopnia podstawowego z roku 1989. Następnie dostosowano te wydatki odpowiednio do przesunięć kompetencyjnych między gminami a organami rządowymi i w końcu przeszacowano to wszystko do warunków roku 1990. Nie będę mówił o wskaźnikach, to wszystko jest w dokumentach. Ostatecznie oszacowano te wydatki budżetu gmin w roku 1991, zwiększając również odpowiednie wskaźniki, na przykład wzrosty wydatków na wynagrodzenia i na inne wydatki bieżące.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Jeżeli można się zgodzić z algorytmem obliczeń, który zastosowało Ministerstwo Finansów, to trzeba pamiętać, że, aby uzyskać prawidłowy wynik, trzeba po pierwsze mieć dobry algorytm, ale po drugie — trzeba mieć prawidłowe dane. Pojawia się pytanie, czy dane, które Ministerstwo Finansów zastosowało, były prawidłowe. Śmiem twierdzić, że nie w całości. Pytam, dlaczego Ministerstwo Finansów nie spróbowało zebrać aktualnych danych na przełomie roku 1990 i 1991, kiedy wszystkie gminy w zasadzie już miały lepsze lub gorsze projekty budżetów? Nie przemawia do mnie argument braku możliwości technicznych przeprowadzenia takiej operacji. Uważam, że można część subwencji wypłacić zaliczkowo i spokojnie, na przykład do końca lutego, dokładnie wyliczyć subwencje i skonsultować z gminami.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Za przykład niech posłuży sposób podziału na gminy subwencji na wydatki inwestycyjne. Z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że zrobiono to w sposób następujący: kwota ogólna tej subwencji została podzielona na gminy (tu proszę zwrócić uwagę!) proporcjonalnie do udziału danej gminy w łącznej kwocie subwencji na podstawowe wydatki bieżące gminy. Czyli gminy dostają środki na inwestycje proporcjonalnie do środków, które uzyskują na wydatki bieżące. Moim zdaniem, jest to paradoks.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Tutaj króciutki przykład. Mam przed sobą pismo prezydenta Jeleniej Góry, który stwierdza tak: „Oszacowany budżet na rok 1991 [ta gmina ma około 95 tysięcy mieszkańców] wynosi 106 mld, w tym subwencja, już wstępnie przyznana, około 6 mld”. Zmusza się gminę do poważnych ograniczeń w wydatkach w stosunku do minimalnych potrzeb. Dalej prezydent mówi: „Zmuszeni jesteśmy przede wszystkim zabezpieczyć wydatki bieżące, nie możemy bowiem dopuścić do zamknięcia żłobków, przedszkoli lub poważnie ograniczyć wydatków na opiekę społeczną w sytuacji daleko idącego zubożenia społeczeństwa”. Na remonty i na inwestycje oszacowano, że tej gminie brakuje 65 miliardów złotych przy 106 miliardach budżetu planowanego. Proszę jeszcze zwrócić uwagę, że ta gmina rok 1990 zamknęła budżetem 100 miliardów, czyli te 106 miliardów łącznego, całościowego budżetu jest to dla tej gminy bardzo duży regres.</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Jest jeszcze sprawa dotacji celowych na zadania własne. O tych dotacjach, przypomnę, mówi art. 5 pkt 3 ustawy o dochodach i subwencjach, który brzmi: „Dochodami gmin mogą być także dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych gmin, w tym również realizowanych jako czyny społeczne, praż w zakresie ochrony środowiska”. Niedawno to uchwalaliśmy. Związany jest z tym również art. 6 ust. 2, który mówi: jeżeli w ustawie budżetowej zostaną zaplanowane określone dotacje, wówczas Ministerstwo Finansów dokonuje rozdziału tych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-153.9" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Chciałem państwu oświadczyć, że z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że te dotacje w ustawie budżetowej nie zostały zapewnione, dlatego że w tej ustawie, o której mówię, nie był to wymóg obligatoryjny.</u>
          <u xml:id="u-153.10" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Wytłumaczenie jest takie, ja to chciałem zacytować: „Ponieważ wydatki związane z realizacją zadań własnych były kalkulowane dla potrzeb z wyliczenia kwoty subwencji ogólnych dla gmin, zaplanowanie tego typu dotacji musiałoby ograniczyć wielkość kwoty subwencji ogólnych dla gmin, co przy proponowanej jej wielkości nie wydaje się celowe”. Czyli w zasadzie koło się zamyka: nie można tych wydatków zaplanować dlatego, że trzeba by o te wydatki pomniejszyć kwotę subwencji. Są to następne paradoksy, które powodują, że całość tej procedury, muszę powiedzieć, nie przekonuje mnie.</u>
          <u xml:id="u-153.11" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Chciałem powiedzieć jeszcze, że gminy po prostu nie zostały poinformowane dokładnie, jak ten proces cały przebiega. Jeżeli gmina zwraca się na przykład do Ministerstwa Finansów, że znajduje się na obszarze o szczególnym zagrożeniu ekologicznym, 76% gruntów to grunty klasy V i VI, 50% obszaru zajmuje, powiedzmy, park narodowy, a subwencję wstępnie przyznano, to znaczy, że nie bardzo wie, w jaki sposób ta subwencja była wyliczona. Jeżeli na przykład mam przed sobą wniosek dotyczący przydzielenia subwencji celowych — to, o czym przed chwilą mówiłem — na kontynuowanie i rozpoczęcie nowych inwestycji w zakresie ochrony środowiska i zaopatrzenia wsi w wodę na terenie gminy, są to wodociągi, oczyszczalnie ścieków, kanalizacje wiejskie, i z tego szacunku wynika, że gminie potrzeba jeszcze raz tyle, ile w tej chwili ma z dochodu, to wydaje się, że coś w tej całej procedurze jest nie tak.</u>
          <u xml:id="u-153.12" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Chciałem państwu przekazać jeszcze jeden przykład — uważam, że bardzo interesujący, który również pokazuje, w jaki sposób te wszystkie subwencje są liczone.</u>
          <u xml:id="u-153.13" who="#komentarz">(Wicemarszałek używa dzwonka)</u>
          <u xml:id="u-153.14" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-153.15" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Gmina Osiecznica w województwie jeleniogórskim wnosi o zwiększenie subwencji ogólnej dla gminy na rok 1991 uwzględniającej również mieszkańców gminy nie podlegających ewidencji mieszkańców, to jest wojsk radzieckich stacjonujących w miejscowości Świętoszów. Z szacunku wynika, że co najmniej jeszcze raz tyle mieszkańców jest oprócz mieszkańców stałych gminy.</u>
          <u xml:id="u-153.16" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Ja oczywiście nie wnoszę o zwiększenie kwoty subwencji, nie wnoszę o doprowadzenie do niezrównoważenia budżetu, natomiast prosiłbym pana ministra Misiąga, jeżeli mógłby, żeby te rzeczy w jakiś sposób wyjaśnił. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi Piesiakowi i proszę o zabranie głosu Pana Ministra Jerzego Szretera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Chciałbym w dwóch, trzech sprawach parę kwestii wyjaśnić w związku z wnioskami, które tutaj padły.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Pierwsza sprawa to jest sprawa owych 3 bilionów złotych, które mają zasilić inne fundusze odchodząc z Funduszu Pracy, z walki z bezrobociem, w celu, no, bardziej aktywnego wykorzystania środków.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Otóż chciałbym wyjaśnić, że każde zmniejszenie Funduszu Pracy, niezależnie od tego, w której rubryce się dokona, spowoduje w konsekwencji bardziej pasywne wydatkowanie tego funduszu. Sprawa jest bowiem taka: my oczywiście wiemy w resorcie, że formy aktywne są lepsze, że lepiej jest zatrudniać ludzi niż płacić im zasiłki, istota sprawy polega jednak na tym, że te aktywne formy walki z bezrobociem są droższe — exemplum pożyczki. Maksymalna pożyczka to jest 20 średnich płac, no, trudno za to Nową Hutę zbudować, tym niemniej jest to więcej niż zasiłek dla bezrobotnych. A więc na tyle możemy planować te aktywnie formy, na ile starcza nam środków.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Natomiast ustawa o zatrudnieniu nakłada na nas obowiązek, ażeby każdy bezrobotny, który spełnia określone warunki, uzyskał zasiłek dla bezrobotnych. Jeżeli więc kwota środków na Fundusz Pracy — łączna kwota środków na Fundusz Pracy, niezależnie od tego, w której pozycji zaplanowana, zostanie generalnie zmniejszona, to przecież z tego tytułu bezrobotni nie utracą prawa do obligatoryjnego zasiłku dla bezrobotnych. Skutek będzie tylko jeden: będziemy musieli zrezygnować z aktywnych form pośrednictwa pracy, a w konsekwencji wzrośnie udział zasiłków dla bezrobotnych. W skrajnym przypadku będziemy mogli wypłacać wyłącznie zasiłki dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Chciałbym, żeby ta sprawa była jasna: fakt, że się skreśli w pozycji „zasiłki”, wcale niestety nie oznacza, że to się akurat tak stanie. Owszem, zmiany w tym zakresie mogą być możliwe, ale dopiero po przyjęciu nowelizacji ustawy o zatrudnieniu, która zaostrzy te warunki. Takie są intencje projektu, który wpłynął do parlamentu już w styczniu, ażeby zaostrzyć te warunki, z tym że naszą intencją było, ażeby środki, które zaoszczędzi się na zaostrzeniu pewnych kryteriów przyznawania zasiłku, przeznaczyć właśnie na aktywne formy. Na przykład problem absolwentów. Proponujemy w naszym projekcie nowelizacji taką sprawę, ażeby za część absolwentów, którzy są bezrobotni, zakłady pracy mogły uzyskiwać zwrot kosztów płac w wysokości takiej, ile płacilibyśmy im zasiłku. A więc chodzi o to, żeby zamiast płacić absolwentowi zasiłek, dać to zakładowi pracy, który absolwenta zatrudnia.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Jest to więc próba kreowania aktywnych form właśnie ze środków, które uzyskalibyśmy z zaoszczędzenia na zaostrzeniach funduszu.</u>
          <u xml:id="u-155.7" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Sprawa zasiłku to oczywiście jest sprawa, którą trzeba szerzej rozwinąć i dyskutować przy okazji nowelizacji ustawy o zatrudnieniu, ale wydaje mi się, że warto mieć świadomość konsekwencji w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-155.8" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Jeśli chodzi o pożyczki. W tej chwili mamy na pożyczki 1350 miliardów złotych przewidzianych w planie, ale jest to kwota, która właściwie stanowi połowę sumy pożyczek, ponieważ chcemy tam działać poprzez fundusz gwarancyjny, tak ażeby Fundusz Pracy nie udzielał pożyczek bezpośrednio, ażeby Fundusz Pracy gwarantował pożyczki, gwarantował bankom, które będą chciały udzielać pożyczek bezrobotnym. Za sumę gwarancji w wysokości x zakładamy, że będzie można uzyskać pożyczki dla bezrobotnych dwa razy większe. To jest ta próba efektywnego wykorzystania środków. To będzie zawarte w propozycji nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-155.9" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Chciałbym, żeby była pełna jasność przy podejmowaniu decyzji w tej sprawie: aktywizacja polityki zatrudnienia na tej drodze byłaby przy obecnym stanie prawnym, przepraszam, pozorna.</u>
          <u xml:id="u-155.10" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Druga sprawa: sfera budżetowa. Chciałbym raz jeszcze podkreślić, że w masie ponad 2 milionów osób objętych działaniem ustawy o zatrudnieniu urzędnicy, którzy mieliby ponieść wyrzeczenia, stanowią zaledwie 5%, około 100 „tysięcy, natomiast 740 tysięcy to jest służbą zdrowia, 800 tysięcy to oświata. Zmiana tego współczynnika na 100 dotknęłaby całą tę grupę, nie tylko urzędników. To pierwsze zastrzeżenie.</u>
          <u xml:id="u-155.11" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">Druga sprawa. W związku z przejściem części pracowników objętych poprzednio ustawą, tą ustawą, w gestię samorządów (dotyczy to na przykład przedszkoli, dotyczy to na przykład żłobków) dokonują się zmiany w strukturze kwalifikacyjnej zatrudnionych w tej sferze i gdyby chcieć utrzymać poziom płac, relacje płac z tego roku dla tych, którzy pozostają pod działaniem tej ustawy, poziom płac trzeba by obniżyć o jakieś dwa punkty zaledwie, więc ta oszczędność wyniosłaby nie 2,6 biliona, a gdzieś około połowy tej kwoty, a po drugie wymagałoby to zmiany kolejnej ustawy, ustawy o płacach w sferze budżetowej, ponieważ ta ustawa nakazuje coroczną poprawę. A więc przy takiej decyzji trzeba by również zmienić tę ustawę, co trzeba by dokonać przed zmianą w samym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-155.12" who="#SekretarzStanuwMinisterstwiePracyiPolitykiSocjalnejJerzySzreter">To może tyle wyjaśnień z mojej strony, które chyba warto było przed głosowaniem powiedzieć. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę Pana Ministra Wojciecha Misiąga z Ministerstwa Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Z góry chciałem przeprosić, mnie się chyba nie uda zmieścić w 10-minutowym limicie, ale postaram się mówić krótko o rzeczach najistotniejszych.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wydaje się, że trzy problemy podnoszone przez wielu mówców w dyskusji wymagają ustosunkowania się i pewnego komentarza z mojej strony w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pierwsza sprawa, pierwszy problem to kwestia, na ile ten budżet jest albo nie jest antyrecesyjny i na ile ta antyrecesyjność jest albo nie jest groźna dla inflacji, stabilizacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Otóż ja muszę powiedzieć, że w dużym stopniu trzeba zgodzić się z tym, co powiedział pan senator Modzelewski. Jego diagnoza tego, jak wygląda ten budżet, co w nim jest i dlaczego, jest trafna, tyle tylko, że jedną rzecz trzeba bardzo wyraźnie na samym wstępie powiedzieć: to nie jest, proszę państwa, tak, że pieniądze wydawane na aktywizację produkcji, na restrukturyzację, na działania antyrecesyjne są dla inflacji groźniejsze niż jakiekolwiek inne wydawane z budżetu. Problem polega na tym, że niebezpieczeństwem i dla inflacji, i dla stabilizacji gospodarki szeroko rozumianej jest budżet deficytowy. Wobec tego obciążanie budżetu kosztami działań socjalnych, utrzymywanie niesprawnych organizmów w sferze budżetowej powoduje, że tego wolnego miejsca w budżecie na działania antyrecesyjne zaczyna brakować i to jest przyczyna takiego, a nie innego charakteru tego budżetu. O ile już powstały pewne zobowiązania wynikające z ustawy, dotyczące w szerokim rozumieniu tego słowa świadczeń różnego typu, to o tyle mniej możemy przeznaczyć na te działania aktywne, choć chcę powiedzieć, że cały czas staraliśmy się, by tych działań aktywnych było możliwie wiele.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Istotnym problemem przy takim patrzeniu na budżet jest rzeczywiście kwestia Funduszu Pracy, a więc pozycji, która tak szybko z roku na rok rośnie. Minister Szreter do tej sprawy się ustosunkował, ja pozwolę sobie do niej powrócić w dalszej części, wydaje się jednak, że musimy pamiętać o jednym: zasiłki dla bezrobotnych należne są osobom bezrobotnym nie z mocy ustawy budżetowej, tylko z mocy ustawy o zatrudnieniu. Wobec tego jeśli nawet sztucznie w ustawie budżetowej zaniżymy tę kwotę, to i tak nas to nie zwalnia z wydatków. Stworzymy sobie sztuczny komfort luzu finansowego, którego naprawdę nie ma. To dopiero jest groźne, bo to oznacza, że tamte wydatki i tak trzeba będzie pomieść, natomiast wykreowane zostaną inne wydatki, które mogą grozić równowadze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Trzeci wreszcie problem, kilkakrotnie poruszany, podnoszony i rzeczywiście istotny to kwestia restrukturyzacji gospodarki. Na ogół odbiera się to w ten sposób, że w budżecie na 1990 rok restrukturyzacja była, a w budżecie na 1991 rok restrukturyzacji nie ma. Otóż chciałbym powiedzieć, że takie podejście i takie widzenie budżetu uważam za niesłuszne.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W roku 1990, gdy uchwalana była ustawa budżetowa na ubiegły rok, nie istniały jeszcze praktycznie żadne instytucje, żadne mechanizmy mogące w istotny sposób działać na rzecz restrukturyzacji przemysłu czy innych dziedzin gospodarki. W związku z tym przyjęto rozwiązanie polegające na tym, że Sejm uchwalił w rezerwach budżetowych łączną kwotę 3 bilionów złotych, nazywając ją rezerwą restrukturyzacyjną, i następnie w trakcie roku kolejnymi decyzjami części tej kwoty były przeznaczane na różnego typu działania i przydzielane różnego typu agencjom rządowym na działania restrukturyzacyjne. W tym roku ta struktura, choć daleka od doskonałości, struktura instytucji i agencji rządowych odpowiedzialnych i wspierających restrukturyzację przemysłu, jednak już istnieje i dlatego to, co nazywaliśmy w 1990 roku rezerwą restrukturyzacyjną, w tym roku porozrzucane jest po różnych miejscach budżetu. Takimi właśnie pieniędzmi na restrukturyzację są i bezpośrednie dotacje zapisane w „rolnictwie”, i dotacje podmiotowe w dziale „przemysł”, i środki na gwarancje, i poręczenia kredytów eksportowych, i środki na zwiększenie kapitałów własnych banków — po to właśnie, by mogły one rozwinąć akcje kredytową i restrukturyzować, wspierać działania restrukturyzujące jednostek gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Od stanu niejasnej rezerwy w roku 1990 przechodzimy do sytuacji, w której usiłujemy właśnie te instrumenty i mechanizmy nazywać, i dlatego w pierwszym odczuciu ginie rezerwa restrukturyzacyjna, natomiast wydaje się, że dokładniejsze przyjrzenie się budżetowi wskazuje, że w ramach tych możliwości, które mieliśmy, takie środki staraliśmy się uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wydaje się również, że te tendencje do szukania jednak możliwości aktywnego oddziaływania budżetu na procesy w gospodarce widać również w tym materiale, który dzisiaj rozdaliśmy na tej sali po przerwie. Chcę jeszcze raz podkreślić, bo ważne jest, by sprawy formalne również były powiedziane jasno, że ten materiał, który przedłożyliśmy dzisiaj do wiadomości członkom Senatu, jest informacją ministra finansów o autopoprawkach, jakie zamierza zaproponować, to znaczy jest to materiał omawiający przedłożenie ministra finansów na posiedzenie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Podnoszony tu był problem, iż budżet został zrobiony przez inną ekipę gospodarczą, przez inny rząd niż ten, który będzie ten budżet realizował. Przypomnę wobec tego, że złożenie budżetu przez rząd premiera Mazowieckiego było konieczne ze względu na ustawowe terminy: 30 listopada upływał termin złożenia budżetu. Jesteśmy chyba zgodni, że nowy rząd powinien mieć możliwość odniesienia się do tego budżetu. Z tego względu przedstawiamy teraz tylko ten materiał informacyjny, czekając z przedyskutowaniem i zgłoszeniem oficjalnej autopoprawki do projektu ustawy budżetowej na rozpoczęcie funkcjonowania rządu w nowym składzie.</u>
          <u xml:id="u-157.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wydaje się, że nie jest również konieczne specjalne zapisywanie, że nowy rząd będzie mógł po dwóch czy trzech miesiącach zwrócić się do parlamentu o ewentualne głębsze korekty, jeżeli rozeznanie sytuacji gospodarczej wtedy będzie takie, że rząd uzna to za niezbędne. Rząd w każdej chwili, zawsze ma prawo wystąpić z inicjatywą ustawodawczą, może wobec tego w dowolnym momencie roku budżetowego zgłosić propozycję zmiany ustawy budżetowej. Przy tej całej niepewności, jaka obciążała budżet 1990 roku i obciąża również w roku 1991, nie można przecież gwarantować, że jest to ustawa budżetowa, która zmianom nie będzie podlegała — zarówno ze względu na te czynniki, o których mówiłem, jak i na zmieniające się sytuacje zewnętrzne i wewnętrzne.</u>
          <u xml:id="u-157.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W zgłoszonych autopoprawkach, z których część jest uzgodniona z resortami, a część już ma za sobą zgodę Rady Ministrów, szczególnie istotne wydają się trzy sprawy. Po pierwsze zapowiadane już przez premiera Balcerowicza podniesienie kwoty na dotacje podmiotowe w rolnictwie, właśnie na restrukturyzację rolnictwa, kosztem podniesienia dochodów z podatku obrotowego. Oznaczać to będzie konieczność podniesienia cen niektórych towarów bądź stawek podatku obrotowego od niektórych towarów tak zwanego dalszego rzędu, ale zwalnia to dosyć istotną kwotę, bo pozwala na więcej niż podwojenie środków na restrukturyzację rolnictwa. Przypomnę, że projekt w brzmieniu przedłożenia rządowego, tego pierwotnego, zakładał na restrukturyzację rolnictwa 1400 miliardów złotych, obecnie proponujemy zwiększenie tej kwoty do 3100 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-157.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Druga istotna poprawka dotyczy Funduszu Pracy. Zastrzec chcę na początku, zanim tę poprawkę spróbuję uzasadnić, że potwierdzam to, co powiedział minister Szreter, mimo to jednak proponujemy dokonanie operacji, w pewnym sensie ryzykownej, ale jednak chyba wartej podjęcia tego ryzyka. Proponujemy mianowicie, by kwotę dotacji dla Funduszu Pracy obniżyć, lecz nie o 3 biliony, a o bilion złotych i ten bilion złotych skierować na zwiększenie funduszy własnych, na zwiększenie kapitału tych banków, które są szczególni powołane do promowania inicjatyw gospodarczych, do promowania aktywności gospodarczej, zatrudnienia. Sądzimy, że w pierwszej kolejności środki wycofane z dotacji do Funduszu Pracy powinny zasilić kapitał Banku Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Myślimy również o innych jednostkach, typu Bank Gospodarstwa Krajowego czy Polski Bank Rozwoju, ale wydaje się, że Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, statutowo powołany właśnie do działań na rzecz kredytowania nowej działalności, rozwoju miejsc pracy, rozwoju zatrudnienia, jest taką właśnie agendą, która potrafi te środki spożytkować dobrze.</u>
          <u xml:id="u-157.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Powiedzmy otwarcie, wycofanie biliona złotych z zasiłków nie daje tylu miejsc pracy, żeby można było bezrobocie zmniejszyć. Zawsze utworzenie miejsca pracy jest droższe niż zapłacenie bezrobotnemu zasiłku. To wydaje się oczywiste. Z drugiej jednak strony właśnie promowanie powstawania nowych miejsc pracy, aktywizacji gospodarczej, daje szanse na uruchomienie pewnego mnożnika, na przyspieszenie procesu wychodzenia z recesji. Z tego względu taką operację pomiędzy Funduszem Pracy a zwiększeniem możliwości kredytowych banków promujących nowe inicjatywy gospodarcze będziemy przedkładali.</u>
          <u xml:id="u-157.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Trzecia istotna poprawka, istotna bo spora kwotowo, dotyczy ceł. Otóż po konsultacjach z Głównym Urzędem Ceł i z nadzorującym GUC Ministerstwem Współpracy Gospodarczej z Zagranicą proponujemy poprawkę polegającą na zwiększeniu o 470 miliardów złotych wydatków Głównego Urzędu Ceł, przy czym powiedzmy od razu, że idzie tu zarówno o wydatki osobowe, a więc o możliwość kadrowego wzmocnienia placówek celnych, jak i o wydatki inwestycyjne, przeznaczone na zakup specjalistycznego nowoczesnego wyposażenia dla tych jednostek. Za to zwiększenie, bo tak to można powiedzieć, otrzymujemy zwiększenie dochodów o 700 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-157.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Tutaj mechanizm jest oczywiście prosty i w dyskusji został już opisany. Nie da się w tej chwili oclić nawet małej części wszystkich przesyłek, które do Polski trafiają. Wobec tego możliwość wzmocnienia kadry, wyposażenia lepszego tej kadry to automatycznie możliwość objęcia kontrolą celną znacznie większego procentu przesyłek napływających do Polski. To praktycznie oznacza automatyczne zwiększenie wpływów budżetowych z ceł. Stąd też ta poprawka, zwiększająca co prawda wydatki budżetu państwa, zarazem przynosi budżetowi łączny efekt dodatni w postaci 230 miliardów. Saldo tych zmian, dochodów i wydatków, jest dla budżetu korzystne.</u>
          <u xml:id="u-157.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie proponujemy również inne, mniejsze już kwotowo zwiększenia, z których chciałbym wymienić w tej chwili dwa. Wszyscy państwo mają możliwość zapoznania się z tymi materiałami, ale o dwóch chciałbym powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-157.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Po pierwsze, proponujemy zwiększenia o 65 miliardów złotych dotacji dla kinematografii, o której mówił pan senator Wajda w dyskusji. To właśnie ta poprawa salda wynikająca z ceł daje możliwość wypełnienia jakiejś dziury, wypełnienia pewnych braków, które, wydaje się, były dosyć głębokie, dosyć poważne.</u>
          <u xml:id="u-157.19" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Druga zmiana, mniejsza kwotowa, ale jak mogą państwo łatwo sprawdzić istotnie zmieniająca budżet jednostki, o której mowa, to zwiększenie o 17 miliardów złotych wydatków Wyższego Urzędu Górniczego. Postulaty, by takiej operacji dokonać, zgłaszane były z wielu stron i wydaje się, że szersze uzasadnienie tej zmiany nie jest specjalnie potrzebne. Wzmocnienie nadzoru to sposób, znowu pośredni, ale chyba jednak istotny, poprawy bezpieczeństwa pracy w kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-157.20" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Zapoznałem się z projektem uchwały Senatu w sprawie projektu ustawy budżetowej, przedstawionym przez Komisję Gospodarki Narodowej. Jeśli państwo pozwolą, cztery uwagi do tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-157.21" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Po pierwsze, sprawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Z naszego punktu widzenia — tu proszę pozwolić, że będę prezentował zdanie resortu, jest ono następujące. Nie ma przeciwwskazań, nie ma powodów, by Katolicki Uniwersytet Lubelski nie był dotowany. Ponieważ jest to jednostka finansowana z założenia, z zasady w sposób inny niż szkoły wyższe państwowe, konieczne jest szczegółowe rozeznanie rzeczywistych potrzeb i przedstawienie dokładniejszych kalkulacji tej dotacji. Proszę nie rozumieć tego jako zakwestionowanie wysokości, stwierdzenie, że uważam 70 miliardów za kwotę za wysoką. Ale tak jak pewnym rygorom finansowym podlega dotowanie wszystkich szkół państwowych, tak i dotacja dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z pewnych rygorów budżetowych zwolniona być nie może. Wydaje się wobec tego, że uzupełnienie tego wniosku bardziej szczegółową argumentacją dotyczącą możliwości różnych źródeł finansowania i niezbędnych wydatków tej uczelni bardzo by temu wnioskowi mogło pomóc i łatwiej byłoby taki wniosek podczas dalszych prac nad ustawą budżetową przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-157.22" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Druga kwestia dotyczy budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości. Otóż w tym zestawie autopoprawek, zgodnie z wnioskiem senackiej komisji, proponujemy zwiększenie o 60 miliardów, przy czym chcę od razu, odpowiadając czy uzupełniając wypowiedź pana senatora Romaszewskiego, powiedzieć o dalszym ciągu czy raczej może o początkach tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-157.23" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Otóż zgodnie z tym, co pan senator Romaszewski odczytał, Rada Ministrów postanowiła dokonać autopoprawki zwiększającej wydatki Ministerstwa Sprawiedliwości, z tym że nie w takim, trybie, o jakim mówił pan senator Romaszewski. To znaczy nie miało to polegać na wprowadzeniu do ustawy budżetowej zapisu mówiącego o tym, że wszystkie dochody, jakie resort sprawiedliwości uzyska ponad zapisaną w budżecie kwotę 860 miliardów złotych, automatycznie są przeznaczone na wydatki tego resortu, ale uzgodniono, że minister sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem finansów określi kwotę zwiększenia planu dochodów tego resortu i o tę samą kwotę zwiększone zostaną jego wydatki.</u>
          <u xml:id="u-157.24" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Istotnie minister Bentkowski przesłał ministrowi finansów pismo zawierające propozycje zwiększenia obustronnie budżetu o kwotę 540 miliardów złotych. Tę autopoprawkę przedłożymy Radzie Ministrów do akceptacji, do rozważenia. Powodem nieuwzględnienia jej w tej chwili, już obecnie, w tym proponowanym pakiecie jest niepokojąca relacja między pierwotnie planowaną przez resort sprawiedliwości kwotą dochodów a kwotą obecną. Otóż chcę przypomnieć, że jest to zwiększenie o 540 miliardów przy wyjściowym poziomie 860. Innymi słowy, dokonywalibyśmy tutaj zwiększenia pierwotnego planu dochodów w części ministra sprawiedliwości o mniej więcej 60%, o ponad 60%. Wymaga zatem wyjaśnienia, czy pierwsza kalkulacja była tak drastycznie zaniżona czy też stwierdzenie, że można uzyskać 540 miliardów ponadplanowych dochodów jest zbyt optymistyczne. Niemniej sprawa zwiększenia obustronnego dochodów i wydatków Ministerstwa Sprawiedliwości będzie jeszcze przedmiotem obrad Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-157.25" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Trzecia kwestia, to kwestia wydatków związanych ze stacjami naukowymi Polskiej Akademii Nauk i Polską Akademią Umiejętności. W przerwie obrad porozumiewałem się z przedstawicielami Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń. Stwierdzili oni, że, po pierwsze — nie ma żadnych przeszkód, by na wniosek Polskiej Akademii Umiejętności była ona ze środków na naukę, budżetowych, dofinansowana w tej wysokości, o którą tutaj zwracano się. Po drugie, że nie ma również przeszkód formalnych dofinansowania działalności zagranicznych stacji naukowych PAN. Z tym że podobnie jak w przypadku Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ze względu na to mieszane finansowanie, bo placówki te również mają pewne własne źródła dochodów, konieczne jest szczegółowe przedstawienie kalkulacji dochodów i niezbędnego uzupełnienia wydatków tych placówek po to, by taki wniosek mógł być, a jak powiedziałem, ma pełne szanse — pozytywnie załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-157.26" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie czwarta sprawa w stanowisku Senatu, która budzi nasz niepokój i którą chciałbym tutaj podnieść. Idzie mianowicie o zapis dotyczący zwiększenia wydatków gminy Częstochowa.</u>
          <u xml:id="u-157.27" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">I znowu chciałbym wyjaśnić od razu. Nie chodzi o to, że to jest 70 miliardów złotych, nie chodzi o to, że to jest Częstochowa, nie chodzi o to, że z punktu widzenia gminy, i może nie tylko gminy, jest to wydatek sensowny i celowy. Stworzenie precedensu w postaci zapisania w ustawie budżetowej kwoty dotacji celowej dla jednej z dwóch i pół tysiąca gmin musi stworzyć sytuację, w której będziemy musieli rozpatrywać wnioski, nie wiem — 200, 300, 400 gmin, które również pełnią funkcje ponadlokalne, ponadgminne, ogólnopolskie, pokażą inwestycje, pokażą wydatki, których w ramach własnych budżetów nie są w stanie ponieść. Jest to złamanie, na samym wstępie, z trudem, z bólami, z oporami budowanego mechanizmu subwencji. Jest to otwarcie drogi do ponownej uznaniowości w dzieleniu środków pomiędzy gminy.</u>
          <u xml:id="u-157.28" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Stąd też apeluję bardzo gorąco o rozważenie celowości zamieszczania takiego wniosku w stanowisku Senatu na temat ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-157.29" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Oddzielnego ustosunkowania się wymagają — wydaje się — również wnioski zgłoszone przez pana marszałka Stelmachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-157.30" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chciałbym tutaj o pięciu, o czterech może rzeczach z tego wniosku powiedzieć. Po pierwsze — zobowiązania wobec banków. Zgodnie z tym, co pan marszałek Stelmachowski powiedział, były jakieś depozyty, rządy te pieniądze wydawały, a teraz to trzeba zrefundować. Tylko proszę zauważyć, że to sformułowanie oznacza dokładnie tyle, że budżet tak naprawdę zadłużony jest nie w bankach, a u ludzi, którzy mają depozyty dewizowe. I potwierdzenie naszych zobowiązań wobec tych banków, i spłata tych zobowiązań, stopniowa, bo chodzi o duże kwoty, w istocie rzeczy jest bardzo istotna ze względu na to, że właśnie gwarantuje bezpieczeństwo wkładów dewizowych. A bezpieczeństwo wkładów w banku jest jedną z kardynalnych i podstawowych zasad bankowości i każdego systemu gospodarki rynkowej. Pieniądze w banku muszą być pieniędzmi bezpiecznymi. Jeśli wobec tego rząd czy parlament będzie tę zasadę usiłował łamać, umarzając zobowiązania będące w istocie zobowiązaniami wobec naszych obywateli posiadających wkłady dewizowe w bankach, to możemy — sądzę — zapomnieć o budowaniu mechanizmów gospodarki rynkowej na kilka lat.</u>
          <u xml:id="u-157.31" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Sprawa płac w sferze budżetowej została omówiona przez ministra Szretera. Dodam tylko tyle, że literalne dostosowanie budżetu do wymagań ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej wymagałoby, by ten wskaźnik na rok 1991 wynosił nie 104, a 104,5 punkta.</u>
          <u xml:id="u-157.32" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Trzecia sprawa — samochody. Istotnie, środki na przedpłaty rosną w stosunku do ubiegłego roku, ale próba ich ograniczenia co może oznaczać? Albo że będziemy dążyli do zmiany ustawy, która już i tak raz zmieniła warunki przedpłat, i do obniżenia udziału budżetu w tych spłatach, co nie wydaje się ani możliwe, ani sensowne, albo też, jeżeli tej ustawy nie chcielibyśmy naruszać — do przesunięcia znowu ponad 100 tysięcy samochodów z przedpłat na kolejne lata z niewątpliwym zwiększeniem obciążeń budżetowych w przyszłości. Jest to wobec tego operacja odsuwająca jedynie pewne płatności, ale zarazem i zwiększająca łączny koszt całej operacji wykupienia przedpłat.</u>
          <u xml:id="u-157.33" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie kwestia oprocentowania lokat. Chcę powiedzieć, że w całym rachunku 1990 roku, biorąc pod uwagę odsetki, jakie budżet zapłacił od kredytów przejściowych, przy czym dla jasności dodam, że nie były to odsetki płacone Narodowemu Bankowi Polskiemu, bo od 29 grudnia 1989 roku obowiązuje nas ustawowy zakaz zaciągania kredytów w NBP, a więc odsetki od kredytów zaciągniętych w bankach komercyjnych, odsetki, jakie uzyskał Zakład Ubezpieczeń Społecznych od swoich środków, i oprocentowanie lokat budżetowych w Narodowym Banku Polskim dają w sumie saldo łączne około minus 100 miliardów. Wobec tego całe odsetki zapłacone przez budżet sektorowi bankowemu były tylko o 100 miliardów większe niż odsetki uzyskane w sektorze bankowym. A pragnę przypomnieć, że odbywało się to w sytuacji skrajnie dla budżetu niekorzystnej — ale z innego powodu. Kredyt przejściowy trzeba było zaciągać w pierwszym kwartale roku, przy najwyższej inflacji i najwyższym oprocentowaniu kredytów. Nasze nadwyżki powstały później, kiedy oprocentowanie i kredytów, i wkładów było już niższe. Stąd też, jeśli w takiej sytuacji saldo odsetek w jedną i drugą stronę, od banków do budżetu i od budżetu do banków, wynosi tylko 100 miliardów, to wydaje się, że o nierównoprawności mówić nie można.</u>
          <u xml:id="u-157.34" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie na zakończenie kilka jeszcze spraw podniesionych przez panów senatorów w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-157.35" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Po pierwsze, pan senator Duda w swoim wystąpieniu powiedział, że niestety brak możliwości przesunięć z poziomu gmin na poziom państwa i z powrotem. Otóż chodziło o to, na ile dysponowanie środkami na kulturę jest elastyczne, na ile można coś finansować tymi samymi pieniędzmi raz tu, raz tu, zmieniać alokację tych środków. Otóż trzeba powiedzieć, że rzeczywiście takich możliwości nie ma. Coś, co jest pieniądzem gminy, jest pieniądzem gminy, coś, co jest pieniądzem budżetu państwa — nim jest. Ale to właśnie jest podstawowa i kardynalna zasada reformy układu samorządowego. To właśnie na tym polega, by gmina swoje pieniądze dostała i nimi mogła rzeczywiście samodzielnie rządzić.</u>
          <u xml:id="u-157.36" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Druga sprawa, którą muszę tutaj poruszyć i do której muszę się odnieść, to jest sformułowanie pana senatora Bembińskiego, który powiedział, że nie było pieniędzy w bankach, pieniędzy dla tych, którzy chcieli te pieniądze brać. Zgoda, tylko trzeba jeszcze powiedzieć, że ci chętni byli chętni na kredyty preferencyjne. Wobec tego pan senator Bembiński powiedział ni mniej ni więcej, i to jest oczywiście prawda, że chętnych do uzyskania dotacji w postaci dopłat do odsetek od kredytów było więcej niż budżet był w stanie takich dotacji udzielić. Zawsze dotowanie odsetek jest dotacją. Zawsze preferencyjny kredyt jest dotacją. Jest to jeden z możliwych instrumentów, ale jest to instrument, który musi być stosowany pod kontrolą, tak jak każdy inny rodzaj dotacji udzielanych z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-157.37" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie sprawy budżetów administracyjnych, jeżeli można tak globalnie ująć. Tutaj parę uwag naprawdę krótkich, ale ważnych. Po pierwsze, budżet Ministerstwa Przekształceń Własnościowych. Otóż budżet Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, 2 biliony złotych, to nie budżet resortu, to nie budżet urzędu, a środki przeznaczone na koszty prywatyzacji, na ekspertyzy, prowizje bankowe i tego typu koszty związane z samym procesem prywatyzacji. To nie jest budżet urzędu w klasycznym rozumieniu tego słowa: urzędnicy, biurka, sprzęt. To są koszty innych agencji i instytucji zamieszanych w proces prywatyzacji. Tam trzeba płacić za to, że pewne usługi na rzecz tego procesu prywatyzowania, i to szybkiego prywatyzowania, gospodarki są świadczone.</u>
          <u xml:id="u-157.38" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Dalej kwestia budżetu Urzędu Rady Ministrów. Otóż chciałbym tylko dla informacji powiedzieć, że budżet Urzędu Rady Ministrów rośnie w stosunku do ubiegłego roku o 1,5%. Wobec tego przykład ten, którym już pan profesor Józefiak się posługiwał, nie jest najlepszy, bo rzeczywiście zostały dokonane bardzo poważne cięcia w stosunku do budżetu zeszłorocznego.</u>
          <u xml:id="u-157.39" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wreszcie na zakończenie ostatnia sprawa, o której chciałbym powiedzieć, to sprawy poruszane przez pana senatora Piesiaka. Muszę powiedzieć, że dużą częścią uwag jestem zdziwiony. Pan senator Piesiak zakwestionował tutaj i nazwał paradoksem rozwiązania ustawy, którą Senat aprobował z niewielką poprawką, nie dotyczącą tych kwestii, o których pan senator mówił, nie tak znowu dawno temu. To, że dochody kalkulacyjne opiera się na dochodach 1989 roku, to jest zapisane w tej ustawie. To, że subwencję inwestycyjną dzieli się proporcjonalnie do subwencji na wydatki bieżące, to również jest w sposób jednoznaczny w tej ustawie napisane. I to, co w tej ustawie zostało napisane, zostało przez nas wykonane. Oczywiście zostało wykonane na podstawie pewnych danych wyjściowych, które otrzymaliśmy. Te dane będziemy weryfikowali. Powiem od razu, że nasze wątpliwości budzą dane, jakie otrzymaliśmy z województwa lubelskiego. Będziemy to jeszcze sprawdzali, ale między innymi na potrzeby takich sprostowań, a także na potrzeby innych działań, które trzeba będzie względem gmin podjąć w czasie roku, proponujemy Krajowemu Sejmikowi kwotę 900 miliardów rezerwy subwencyjnej do wykorzystania w ciągu roku.</u>
          <u xml:id="u-157.40" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę wreszcie powiedzieć, że już uruchomiliśmy, i to mniej więcej tydzień temu, pierwszą ratę subwencji ogólnej dla gmin, 1/12 tych kwot, które zostały przez nas wyliczone, została poszczególnym gminom postawiona do dyspozycji z dniem 10 stycznia bieżącego roku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-157.41" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Ministrowi. O głos poprosił jeszcze również pan doktor Andrzej Topiński, wiceprezes Narodowego Banku Polskiego, w związku z istotnymi poprawkami wniesionymi w zakresie relacji między bankiem a Ministerstwem Finansów. Myślę, że należy mu udzielić głosu. Bardzo proszę, Panie Doktorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Chciałbym się wypowiedzieć w kilku kwestiach — jednej dotyczącej uchwały Senatu w sprawie ustawy budżetowej i w paru kwestiach szczegółowych dotyczących poprawek zgłoszonych przez pana marszałka Stelmachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Więc w sprawie projektu uchwały w sprawie projektu ustawy budżetowej. Uchwała ta sugeruje podniesienie przewidywanych dochodów budżetu od systemu bankowego. Myśmy starali się, dokonując szacunku tych dochodów, bo te dochody będą takie, jakie będą, te dochody banku, postępować ostrożnie, gdyż po prostu materia jest bardzo niepewna. Uważaliśmy, że gorzej jest popełnić błąd zawyżając te dochody, niż je zaniżając. Nasz pierwszy szacunek był, że dochody te mają wynieść 10 bilionów, Ministerstwo Finansów uznało ten szacunek za niedostateczny i podniosło tę kwotę do 15 bilionów. W tej wysokości, choć mamy poważne wątpliwości co do właściwości tej kwoty, w tej wysokości jest propozycja w projekcie ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Teraz jest propozycja ponownego powiększenia tej kwoty. Podejrzewam, że będziemy wówczas budować budżet na pewnej hipotezie dochodów, która będzie bardzo wątpliwa — w szczególności, jeżeli miałaby się ziścić inna hipoteza przedstawiona przez ministra finansów, dotycząca dochodów z prywatyzacji. Jeżeli ludzie istotnie 15 bilionów swoich oszczędności przeznaczą na zakup akcji, to znaczy po prostu, że będą mieli mniej oszczędności w bankach i mniejsze będą dochody banku. Tak że sądzę, że te dwie kwoty trzeba rozpatrywać łącznie: kwoty dochodów państwa z prywatyzacji i kwoty dochodów budżetu państwa z systemu bankowego. Sądzę, że oczekiwanie, że łączna kwota tych dwóch pozycji wyniesie, przekroczy 30 bilionów złotych, jest całkowicie nierealistyczne i że budżet budowany w oparciu o taką przesłankę może być budżetem niemożliwym do zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">A teraz parę uwag w kwestiach szczegółowych dotyczących propozycji marszałka Stelmachowskiego. Najbardziej istotną i najbardziej bulwersującą propozycją jest skreślenie 2,5 biliona złotych dla Banku Handlowego. O co tu chodzi? Chodzi po prostu o to, że Bank Handlowy przejął, przede wszystkim z Banku PKO S.A., depozyty dolarowe ludności i zużył je na potrzeby finansowania importu wiele, wiele lat temu i teraz kwestionowanie dotacji do tych odsetek zagraża po prostu pewności tych depozytów. Bank PKO S.A. ze swoich środków nie może tego pokryć po prostu dlatego, że kapitał własny tego banku jest kilkakrotnie mniejszy niż kwota 2,5 biliona złotych, o których mowa. Ja sądzę, że mamy do czynienia z bardzo niebezpieczną propozycją, która może prowadzić do podważenia wiarygodności banków, które przyjęły depozyty od ludności. Jeżeliby do tego doszło, straty z tego tytułu, także budżetu, byłyby przeogromne. Proszę zwrócić uwagę, że są to depozyty gwarantowane przez państwo. Jeżeli ludzie nie będą ufać bankom i zwrócą się do banku o zwrot tych depozytów, wówczas (depozyty te są dobrze zabezpieczone, jako że rezerwa finansowa dewizowa jest duża, dewizy na to są) straty budżetu z tego tytułu, z tytułu pokrycia roszczeń indywidualnych posiadaczy depozytów byłyby przeogromne. Dlatego sądzę, że nie należy w ogóle dopuszczać myśli, że tego typu roszczenia mogą być zakwestionowane.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">To dotyczy trochę jeszcze szerszej kwestii: funkcjonowania i traktowania przyszłych roszczeń budżetu państwa przez Sejm. Proszę państwa, jeżeli będziemy kwestionowali pewne roszczenia z tytułu długów przeszłych, to wówczas podważamy między innymi możliwość zaciągania przez na przykład samorządy nowych kredytów bankowych pod gwarancją ministra finansów. Już mamy takie przykłady. Na przykład inwestycje infrastrukturalne, na które minister finansów udzielił gwarancji, a banki nie chcą pożyczać. Nie chcą pożyczać, bo może się okazać, że za rok bądź za dwa, kiedy przyjdzie do spłacania tych kredytów, Sejm podejmie uchwałę, że te zobowiązania nie będą płacone. Jeżeli będziemy kwestionować zobowiązania, które zostały prawnie podjęte przez ministra finansów w przeszłości, wówczas sądzę, że pozycja budżetów terenowych, nie tylko terenowych, pozycja inwestycji centralnych na przykład, będzie w sposób zasadniczy podważona.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Dotyczy to także innej propozycji marszałka Stelmachowskiego, aby skreślić zobowiązania 146 miliardów dla banku PKO i banków spółdzielczych z tytułu wyrównania pewnych zobowiązań budżetu, także z tytułu różnic odsetkowych. Jest to prawne zobowiązanie budżetu państwa. Jeżeli tego typu zobowiązania będą kwestionowane, to nie będzie mógł po prostu funkcjonować system finansowy na styku pomiędzy budżetem państwa a bankami. Te 146 miliardów dotyczy banków spółdzielczych i banku PKO, a więc bynajmniej nie banków, które odniosły jakieś szczególne zyski w roku 1989 i 1990.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Wreszcie ostatnia kwestia dotyczy oprocentowania lokat budżetu w NBP. W propozycji marszałka Stelmachowskiego jest sporo nieporozumień. Mówił o tym już minister Misiąg. Czytam: „Rozliczenia między NBP a budżetem odbywały się w 1990 roku na zasadach wybitnie nierównoprawnych. W szczególności oprocentowanie przejściowych niedoborów budżetowych wynosiło 38% miesięcznie”. Tutaj nie jest dodane, że dotyczyło to tylko stycznia, natomiast podane późniejsze oprocentowanie depozytów dotyczy już późniejszych miesięcy. Także notatka, którą otrzymałem, informacja dotycząca budżetu państwa podpisana przez pana Michała Tomiczka, zawiera informacje błędne dotyczące oprocentowania lokat budżetowych w Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Niemniej w pełni zgadzamy się z tym, bo zasada ta jest realizowana: depozyty budżetu państwa w Narodowym Banku Polskim oprocentowane są tak, jak wkłady a vista ludności, czyli nie sprzeciwiamy się propozycji, aby to gdziekolwiek było zapisane, gdyż taka jest nasza idea, taka praktyka jest stosowana i taka praktyka będzie, taką praktykę chcemy stosować w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-159.9" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Kończę prosząc bardzo o to, aby w szczególności w wypadku Banku Handlowego Senat odrzucił propozycję pana marszałka Stelmachowskiego, gdyż jest to propozycja bardzo niebezpieczna dla obiegu pieniężnego w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Prezesowi Topińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę państwa, mamy jeszcze przed przerwą dwa zadania. Mamy wyniki prac połączonych komisji spraw zagranicznych obydwu izb i jest kwestia stanowiska Komisji Gospodarki Narodowej do dyskusji. Dlatego proponuję, abyśmy się możliwie jak najszybciej teraz pożegnali, poszli coś zjeść i odsapnąć chwilę, i przed dwudziestą żebyśmy tutaj byli z powrotem, dlatego że głosowanie dwudziestu paru poprawek zabierze nam jeszcze trochę czasu. Jest gorący i serdeczny apel do wszystkich pań i panów senatorów, żebyśmy zostali, dlatego że mogą być trudności z kworum, a równocześnie, żebyśmy pracowali szybko i sprawnie, żeby jeszcze część kolegów mogła nocnymi pociągami wyjechać.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W związku, proszę państwa, jeszcze z możliwością nadania w Dzienniku Wieczornym, a także przekazania izbie niższej tekstu uchwały w sprawie Litwy, ja bym proponował, żeby może pan senator Józefiak poczekał jeszcze kilka minut i poprosilibyśmy pana senatora Dembińskiego, żeby przedstawił nam wynik prac komisji i żebyśmy zajęli w tej sprawie stanowisko. Bardzo proszę Pana Senatora Dembińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#SenatorStanisławDembiński">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#SenatorStanisławDembiński">Wydarzenia na Litwie wzbudzają od szeregu dni nasz uzasadniony i najwyższy niepokój, zagrożona wydaje się bowiem pokojowa droga, na której Litwa pragnie osiągnąć swoją niepodległość. Dramatycznie brzmią dzisiejsze informacje o użyciu zbrojnych formacji radzieckich przy zajmowaniu budynków publicznych, w tym także parlamentu, oraz związanych z tym ofiarach w ludziach.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#SenatorStanisławDembiński">Senat Rzeczypospolitej sformułował i uchwalił już poprzednio swe jednoznaczne stanowisko w sprawie praw Litwy do wolności, wolności osiąganej na drodze pokojowej.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#SenatorStanisławDembiński">W zaistniałej sytuacji w dniu dzisiejszym Komisja Spraw Zagranicznych Senatu występuje z propozycją podjęcia uchwały w formie oświadczenia w sprawie sytuacji na Litwie.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#SenatorStanisławDembiński">Na prośbę komisji panowie senatorowie Duda, Romaszewski, i Wende wraz z przedstawicielami sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych przygotowali propozycję tekstu takiego oświadczenia. Po dyskusji i wniesieniu poprawek tekst ten został następnie jednomyślnie przyjęty na wspólnym posiedzeniu obu komisji.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#SenatorStanisławDembiński">Wysoki Senacie! Komisie spraw zagranicznych Senatu i Sejmu ustaliły, że zwrócą się, każda do swojej izby z prośbą o przyjęcie tekstu oświadczenia bez poprawek, tak by parlament Rzeczypospolitej uchwalił jednobrzmiący tekst.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#SenatorStanisławDembiński">Mam tedy zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie następujący tekst oświadczenia i proszę, by Wysoka Izba raczyła go uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#SenatorStanisławDembiński">„Warszawa 11 stycznia 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#SenatorStanisławDembiński">Oświadczenie w sprawie sytuacji na Litwie.</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#SenatorStanisławDembiński">Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjmują z najwyższym niepokojem napływające z Wilna wiadomości o rozwoju sytuacji na Litwie. Zbrojne formacje radzieckie zajmują przy użyciu siły budynki publiczne w stolicy. Zagrożony jest wybrany w wolnych wyborach parlament. Są doniesienia o ofiarach w ludziach. W tej sytuacji deklarujemy gotowość udzielenia Litwie wszelkiej pomocy humanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#SenatorStanisławDembiński">Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzają swoje zdecydowane stanowisko o prawie Litwinów i innych narodów do wolności. Litwa była państwem niepodległym, jednym z tych, których byt został przerwany niesławnym aktem Ribbentrop — Mołotow. Jest to zatem problem o znaczeniu międzynarodowym. Stosowanie przemocy dla stłumienia dążeń wolnościowych narodów musi przywoływać w społeczeństwie polskim najczarniejsze wspomnienia i najgorsze obawy o dalszy rozwój sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-161.11" who="#SenatorStanisławDembiński">Polska pozostaje żywotnie zainteresowana zachowaniem pokoju i tolerancji w naszym regionie. Stan taki leży w interesie całej Europy. Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej uważają, że wszelkie sprawy sporne winny być rozstrzygane przy pomocy środków wyłącznie pokojowych, zwłaszcza przez rozmowy i rokowania pomiędzy zainteresowanymi stronami.</u>
          <u xml:id="u-161.12" who="#SenatorStanisławDembiński">Oczekujemy od najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich dotrzymania składanych deklaracji o stworzeniu pokojowych warunków do decydowania przez narody o swoim bycie politycznym”.</u>
          <u xml:id="u-161.13" who="#SenatorStanisławDembiński">To jest koniec oświadczenia. Jeszcze raz bardzo gorąco proszę Wysoką Izbę o podjęcie uchwały o przyjęciu tego oświadczenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-161.14" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Dembińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Aplauz, który prezentowany tekst uzyskał, jest dowodem na to, że izba popiera go, jednakże proponuję, żebyśmy nie zwlekając przystąpili do przegłosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Ja jeszcze w kwestii formalnej).</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Andrzejewski w kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">To nie jest tylko moje zdanie, wydaje mi się, że tu trzeba użyć sformułowania prawidłowego: nie „aktu”, a „paktu” Ribbentrop — Mołotow. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Mam nadzieję, że sprawa zdoła być poprawiona czy przekazana drugiej izbie. Zdaje się, że tylko po prostu jednej litery brakuje. Apelowałbym bardzo, żebyśmy nie dyskutowali, bo zawsze lepsze jest wrogiem dobrego. Można by to poprawić, ale proponuję, żeby od razu przejść do podjęcia decyzji.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem tego tekstu?</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów jest przeciwko przyjęciu tekstu. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto wstrzymał się od głosu? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że Senat przyjął oświadczenie w sprawie sytuacji na Litwie jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę przedstawicieli kancelarii, żeby przekazali to do Sejmu ze zwróceniem uwagi na poprawkę w drugim akapicie: słowo „pakt”.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przepraszam Pana Profesora Józefiaka i bardzo proszę Go o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Chciałem powiedzieć, że z bolącym sercem muszę przystąpić do polemiki z propozycjami, jakie były wnoszone, aby zmieniać przedstawiony projekt Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie budżetu. Dlatego, że jest zupełnie oczywiste, że na pytanie, czy sfera budżetowa w całości i poszczególne dziedziny tej sfery, np. kultura, służba zdrowia, można wszystkie wyliczyć — czy potrzebują finansowej pomocy, odpowiedź może być tylko jedna: oczywiście, potrzebują.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Dramatyzm naszej sytuacji polega na tym, że przechodzimy od systemu, w którym pieniądze były, było ich nawet za dużo, ale nie było przysłowiowej uszczelki. Te pieniądze — można powiedzieć — do niczego nie służyły. To przejście jest niestety bardzo bolesne.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Gdybym miał odpowiedzieć na pytanie, czy należy zwiększyć zakres pomocy finansowej dla sfery produkcyjnej, to moja odpowiedź byłaby już zupełnie inna. Mamy więc do czynienia z dwiema, zupełnie różnej kategorii sprawami. Nie możemy zasilać sfery budżetowej w znacznym stopniu tak długo, dopóki nie wskażemy wyraźnie: stąd i stąd, z takiej i z takiej pozycji sfery produkcji materialnej powinniśmy przekazać odpowiednią sumę. Albo dopóki nie powiemy wyraźnie: decydujemy się na deficyt budżetowy taki i taki i wszystkie konsekwencje z tym związane. Taka niestety jest trudna rzeczywistość. Ponieważ na ogół tak sprawy nie były przedstawiane, nie można po prostu, starając się być odpowiedzialnym, w tej fazie przemian ustrojowych w Polsce zaaprobować takich propozycji, jakie tu były składane.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jeśli idzie o sferę produkcji materialnej, to moje wahania co do potrzeby zwiększenia zakresu interwencjonizmu państwowego, w sensie wspierania finansowego, moje opory są jasne i starałem się je przedstawić wcześniej. Jeden powód, ale nie najważniejszy, jest ten, że grozi nam deficyt budżetowy i wszystkie tego poważne negatywne konsekwencje. Ważniejszy powód jest ten, że przecież ten nasz interwencjonizm dotyczy zupełnie innych podmiotów gospodarczych niż te podmioty, których dotyczy interwencjonizm państwowy na Zachodzie. Nasze przedsiębiorstwa państwowe to są przedsiębiorstwa, które maksymalizują płace. Przecież to nie są normalne podmioty rynkowe. Przecież dlatego właśnie chcemy zmienić strukturę własności. Nasze przedsiębiorstwa dobrze czują się w dużych strukturach, w tych, które nazywamy monopolistycznymi. My nie możemy wierzyć, nie powinniśmy wierzyć w to, że na drodze działań administracyjnych potrafimy wprowadzić konkurencyjną strukturę. Musimy to robić, bo tutaj też niczego nie wolno zaniedbać, ale to nie jest droga, która prowadzi do pożądanego rezultatu. My szybko nie stworzymy struktury konkurencyjnej przez powstawanie nowych przedsiębiorstw, bo, jak tu już była mowa, m.in. kapitał zagraniczny z wielkimi oporami przychodzi do naszej gospodarki. A nasz proces inwestycyjny jest przecież niebogaty, wobec tego pozostała nam właściwie droga konkurencji zewnętrznej. I jeżeli my tutaj uruchamiamy pewne ochrony celne, to przecież zdajemy sobie sprawę, że to jest miecz obosieczny. My opóźniamy proces restrukturyzacji gospodarki, my osłabiamy to, co uważaliśmy zawsze za pożądane: przymus ekonomiczny w stosunku do przedsiębiorstw. A jeżeli dajemy jakieś ulgi, to przecież ochraniamy najczęściej tych, którzy nie maksymalizują zysków, czyli nie mają żadnych inwencji, żadnych inicjatyw. Jeżeli my nakładamy cła na pewne towary konsumpcyjne, to przecież skazujemy naszych konsumentów na to, żeby kupowali towary złej jakości, o niemodnych wzorach itd. Czyli — jeżeli decydujemy się w pewnym stopniu, to w takim, który uważamy za konieczny, żeby złagodzić proces przechodzenia do normalnej gospodarki, ale naprawdę niczego w ten sposób nie uzdrawiamy.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#SenatorCezaryJózefiak">Sumując: chciałem powiedzieć, że wtedy, kiedy nie ma we wniosku wskazania, skąd wziąć, a mówiłem, jakie to źródła potencjalnie wchodzą w grę, to nie możemy, nie powinniśmy się pozytywnie ustosunkowywać do tego.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#SenatorCezaryJózefiak">Teraz po kilka zdań do niektórych wniosków. Bardzo daleko idący wniosek zgłosił pan senator Celiński w sprawie zlikwidowania Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych. Ma podstawę ten wniosek. Wiadomo nam, i to bardzo dokładnie, że każdy potencjalny inwestor zagraniczny odbywa tu ciernistą drogę. Ale przecież musimy mu tę drogę poprawić, to znaczy musimy stworzyć instytucję, do której on się zwróci i powinien mieć w ciągu bardzo krótkiego czasu wszystkie sprawy załatwione. Czy to będzie Agencja do Spraw Inwestycji Zagranicznych czy inna, nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#SenatorCezaryJózefiak">Natomiast wiem i przypominam państwu, że nie tak dawno poparliśmy wniosek, aby ustawą budżetową nie zmieniać innych ustaw. Wprawdzie, o ile wiem, Sejm się do tego nie przychylił, niemniej jednak powinniśmy być konsekwentni.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jest kilka wniosków w sprawie dofinansowania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, co Komisja Gospodarki Narodowej także proponowała, ale tak jak w stosunku do wszystkich, z tą klauzulą, że jeżeli nie zwiększy się deficytu budżetowego. Jest propozycja, aby z tego warunku zrezygnować, ale według tego ogólnego kryterium, który przyjąłem, nie mogę uznać tego za odpowiednio, że tak powiem, uzasadniony wniosek.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#SenatorCezaryJózefiak">Odrębną trochę sprawą jest sprawa poprawki senatora Chodkowskiego. Ona się kłóci w sposób jaskrawy z założeniami polityki społeczno-gospodarczej, które na stronie 6 stwierdzają: „Polityka finansowa [państwa] nie może próbować neutralizować nieuniknionych efektów zmian relacji kosztowo-cenowych, do których jednostki gospodarcze muszą się dostosowywać drogą poprawy efektywności własnej działalności”.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#SenatorCezaryJózefiak">Próba akomodacji wstrząsów zewnętrznych w stosunku do przedsiębiorstw podważa możliwości restrukturyzacji. Myślę, że to jest dosyć jasne. Ostatnio wielu konsumentów zauważyło wyraźnie, czyli wszyscyśmy zauważyli, że wzrosły ceny niektórych artykułów żywnościowych. Nie wnikam w to, jak się rozłożyły. Czy to też powinniśmy neutralizować? Przecież wchodzimy w gospodarkę rynkową, a w gospodarce rynkowej każdy producent przeżywa ciągłe stresy dlatego, bo musi ciągle zmagać się z zewnętrznymi trudnościami. A, niestety, w procesie przejścia tych stresów musi być więcej.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#SenatorCezaryJózefiak">Co do poprawek marszałka Stelmachowskiego to myślę, że rzeczywiście najważniejszą sprawą jest sprawa Banku Handlowego. Chciałbym tylko powiedzieć jedno, proszę państwa, to jest sprawa zobowiązań państwa wobec obywateli. Bank Handlowy funkcjonuje tutaj tylko jako bierny pośrednik. I nic, ani grosza nie zarobił ten Bank Handlowy na tych dewizach, bo po prostu kazano mu spłacać bieżące należności, jakie spłacać trzeba było. Przecież sytuacja była zupełnie jak w Małej Apokalipsie Konwickiego. Przecież to były czasy, kiedy Pewexy dwa razy dziennie składały meldunki, ile napłynęło dewiz, bo brakowało nam pieniędzy. A więc tutaj z tego zobowiązania w stosunku do obywateli państwo musi się wywiązać.</u>
          <u xml:id="u-165.12" who="#SenatorCezaryJózefiak">Natomiast co do tych innych redukcji pewnych należności — wobec tego, że państwo poleciło bankowi dawanie ulgowych kredytów dla ludności, to my nie możemy przekreślać takim aktem zasad, które dopiero co wprowadzamy, zasad uczciwości handlowej, zasad komercyjnych. Chcemy, żeby banki tak działały, żeby wszystkie podmioty gospodarcze tak działały, więc z tego punktu widzenia chociażby byłbym zdecydowanie przeciwny temu.</u>
          <u xml:id="u-165.13" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jeśli idzie o samochody osobowe, o dotacje. Myśmy w komisji dużo czasu także temu poświęcili. Alternatywa jest taka: czy dłużej dotować ten przemysł, czy krócej. Jeżeli dziś przesuniemy, zdecydujemy przesunąć pewne dotacje, a więc i zobowiązania wobec tych, którzy dokonali przedpłat, na później, to przy wyższych cenach prawdopodobnie wyższe kwoty z budżetu będziemy płacili i dłużej będziemy podtrzymywali tych nieefektywnych producentów.</u>
          <u xml:id="u-165.14" who="#SenatorCezaryJózefiak">O innych już nie mówię. Były tu w jakimś stopniu poruszane. Ale mniej więcej można powiedzieć, że wszystkie inne czy prawie wszystkie mają tę samą słabość: nie podają sposobu sfinansowania. Jeśli idzie o węgiel, bo to jest kwestia ważna, tylko jeszcze o tej sprawie... jeśli idzie o obronę narodową może najpierw, to chciałbym tylko powiedzieć panu senatorowi Juszkiewiczowi, że po tym, co usłyszeliśmy od senatora Wielowieyskiego, od marszałka Wielowieyskiego, myślę, że dobrze będzie, jeżeli tę sprawę się pozostawi komisji. Dziś zwiększenie, kiedy jak wiemy, nie mamy pojęcia i pewnie w MON też nie bardzo mają pojęcie, jak rozsądnie ułożyć program tego resortu, byłoby zbyt pochopne. Natomiast w sprawie węgla, proszę państwa, już dzisiaj, a w niedługiej przyszłości w jeszcze większym stopniu będziemy się zmagać z ogromnym problemem. Jeżeli cena dojdzie do poziomu cen rynku międzynarodowego, a dojdzie stosunkowo szybko... czy nie powinniśmy iść tą właśnie drogą? żeby ta cena, zobiektywizowana wielkość, pokazała, które kopalnie potrafią się w niej zmieścić, a które nie? Czyli droga zmniejszania dotacji, a zdecydowanie się na wzrost ceny wydaje się jedyną rozsądną i zbieżną z naszymi ogólnymi celami, aczkolwiek trudno... bo oczywiście natychmiast podnosi to koszty prawie całej produkcji, a więc i odbija się także ostatecznie na konsumentach. Ale jeżeli nie pójdziemy tą drogą, to przecież będziemy podtrzymywali producentów. To jest sprawa ogólna, nie dotyczy tylko węgla, ale węgla w szczególności. Całe społeczeństwo dopłaca po prostu po to, żeby te przedsiębiorstwa istniały. Przecież to jest ekonomiczny nonsens. Trzeba to rozwiązać na drodze odpowiedniej polityki społecznej albo powiedzieć: nasza polityka społeczna polega na tym, że podtrzymujemy przedsiębiorstwa, do których wszyscy dopłacamy.</u>
          <u xml:id="u-165.15" who="#SenatorCezaryJózefiak">Niemniej jednak sprawa jest ważna. Ja myślę, że w ramach debaty budżetowej jej nie rozstrzygniemy, że komisja nadzwyczajna, która nadal pracuje, powinna w tym względzie bardziej szczegółowe może... Natomiast w stosunku do tego, co w tej chwili jest w budżecie, dopóki budżet znowu do nas nie wróci, bo przecież przez najbliższe jakieś trzy tygodnie w Sejmie on będzie znowu wałkowany dokładnie, ja bym tutaj nie wnosił żadnych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-165.16" who="#SenatorCezaryJózefiak">Oczywiście, jeżeli jest poprawka typu, żeby uzasadnić coś... w komisji myśmy mieli pewne uzasadnienia przedstawiane. Byli przedstawiciele wszystkich związków górniczych, był minister przemysłu, przedstawiał pewną kalkulację. Możemy ją uznać za niedość dokładną i, proszę bardzo, zrobić lepszą, ale powiedziałbym, że to nie jest w tej chwili powód do tego, żebyśmy już wnosili, zatrzymywali proces tworzenia budżetu na rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-165.17" who="#SenatorCezaryJózefiak">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Józefiakowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ogłaszam przerwę. Ogłaszam przerwę w naszych obradach, równocześnie stwierdzając, że pracuje Komisja Gospodarki Narodowej, zgodnie z naszym regulaminem, i że, jak obiecano, w przeciągu pół godziny będzie gotowa.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę państwa, jest problem zwłaszcza niektórych kolegów, którzy chcieliby pojechać do domu nocnymi pociągami. Sądzę, że procedura głosowania przy dobrym przygotowaniu (wprawdzie dwudziestu kilku) poprawek nie powinna nam zająć więcej jak, powiedzmy, godzinę czy może półtorej, ale w tym celu musimy się zebrać najpóźniej o godzinie ósmej, a może nawet za dziesięć ósma. Czy są jakieś inne propozycje w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: O ósmej! O pół do ósmej!)</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">O ósmej?</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: o pół do ósmej!).</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę państwa, dobrze wiemy, o co chodzi. Komisja Gospodarki Narodowej naprawdę musi jeszcze chwilę się nad tym zastanowić i oni też powinni się napić herbaty. No więc, proszę bardzo, krakowskim targiem, spotykamy się tutaj za piętnaście ósma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Zebranie Komisji Gospodarki Narodowej w saloniku, od razu po rozpoczęciu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach o godz. 18.40 do 20.00)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wznawiamy obrady i przystępujemy do głosowania w trzech sprawach dotyczących stanowiska Senatu: w sprawie projektu ustawy budżetowej (druki 375 i 424), w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1991 rok i w sprawie założeń polityki pieniężnej (druki 419 i 426). Bardzo proszę o zabranie głosu senatora sprawozdawcę, Cezarego Józefiaka, który będzie przedstawiał przygotowane wnioski komisji, a także propozycje mniejszości i propozycje poprawek.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Chwileczkę Panie Senatorze, chciałbym zaproponować, żebyśmy w przypadku przegłosowania wniosku mniejszości czy poprawek zgłoszonych poza Komisją Gospodarki Narodowej zlecili już samej Komisji Gospodarki Narodowej redakcyjne wcielenie merytorycznie przyjętego wniosku do łącznej uchwały Senatu, którą Komisja Gospodarki Narodowej przygotowała.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W sprawie formalnej głos ma pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Wobec tego, że Komisja Gospodarki Narodowej proponuje szereg zastrzeżeń do projektu ustawy budżetowej, takie same zastrzeżenia czy jeszcze dalej idące zgłasza Nadzwyczajna Komisja do Spraw Górnictwa, a więc dwie komisje, wobec tego, że z sali mamy zgłoszonych kilkadziesiąt wniosków z zastrzeżeniami do projektu ustawy budżetowej, ja składam wniosek o odrzucenie tej ustawy w całości. Jeszcze mam dodatkowy argument taki, że minister finansów złożył dokument zatytułowany „Proponowane zmiany projektu ustawy budżetowej na 1991 rok”. Uważam, że w tej sytuacji ustawa budżetowa czy projekt ustawy budżetowej powinien być przeanalizowany, przepracowany z uwzględnieniem naszych wszystkich poprawek, zastrzeżeń, uwag szczegółowych w Urzędzie Rady Ministrów. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję Panu Senatorowi. W tej sprawie pan senator Józefiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Proponuję, aby nie przyjmować tego wniosku pana senatora Piotrowskiego, dlatego że on równałby się stwierdzeniu, że po prostu projekt nam się nie podoba, gdy tymczasem jesteśmy w zupełnie początkowej fazie debaty budżetowej. Mamy okazję, żeby przedstawić bardzo dużą liczbę naszych opinii, uwag, sugestii po to, żeby Sejm, który prawdopodobnie nie zgodzi się, żeby to po prostu odrzucić, tylko podejmie jakąś dyskusję, która będzie trwała długo, żeby tę dyskusję prowadził będąc jednak zmuszony do brania pod uwagę tego, co my mu zaproponujemy. Gdybyśmy byli w takiej sytuacji, że już decydujemy o konkretnym budżecie, to co innego, ale, powtarzam, jesteśmy w takiej fazie, że mamy okazję, żeby wiele, wiele sugestii zaprezentować. Dlatego ja bym zgłosił wniosek o nieprzyjmowanie tej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy jeszcze jakiś głos w sprawie wniosku formalnego pana senatora Piotrowskiego? Nie widzę. W związku z tym, ponieważ sprawa jest nowym elementem, poza normalnym trybem głosowania nad wnioskami komisji, poprawkami zgłoszonymi w debacie — poddaję wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem wniosku, aby w ogóle postawić sprawę przyjęcia lub odrzucenia ustawy poza tymi wnioskami, które były składane w debacie? Kto jest za wnioskiem pana senatora Piotrowskiego, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że znaczna większość. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę zatem o zabranie głosu Pana Senatora Józefiaka i będziemy w kolejności głosować zgłoszone poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przede wszystkim chciałbym stwierdzić, że Senat nie powinien, właściwie nie ma możliwości ustosunkować się do autopoprawek, jakie zostały przedstawione przez rząd dzisiaj w przemówieniu pana ministra Misiąga. Po pierwsze dlatego, że nie mieliśmy dość czasu, żeby się im przyjrzeć, po drugie dlatego, że — jak zostało powiedziane — te autopoprawki mają charakter tylko orientacyjny, mówią nam o tym, w jaką stronę mogą pójść dalsze zmiany, ale nie mówią nic więcej. To pierwsza uwaga. Przy okazji chciałbym skonstatować z zadowoleniem, że w tych autopoprawkach jest przynajmniej częściowo usatysfakcjonowana kinematografia.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Po drugie — chciałbym poinformować, że odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej i po dyskusji ostateczna konkluzja brzmi w ten sposób, iż Komisja Gospodarki Narodowej zwraca się do Senatu o uchwalenie projektu, jaki był przedstawiony, a ponadto nie rekomenduje żadnego innego wniosku, który był później przedstawiany. Oczywiście będą one głosowane.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie chciałbym zaproponować, jeżeli Pan Marszałek się zgodzi, następującą procedurę naszego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#SenatorCezaryJózefiak">Po pierwsze, abyśmy zaczęli od budżetu, a potem przeszli do założeń polityki społeczno-gospodarczej. Następnie, abyśmy poddali pod głosowanie poszczególne wnioski. Po pierwsze, kolejne bloki propozycji komisji, a więc ten blok pierwszy, który sugeruje pewne zmiany w dochodach i wydatkach, ale nie precyzuje sum — to jest pierwsza część wniosku. Następnie druga część, która jest właściwie prezentacją wniosków poszczególnych komisji senackich, co do których Komisja Gospodarki Narodowej zajęła stanowisko popierające. I po trzecie, abyśmy głosowali zawarte we wniosku propozycje mniejszości, a następnie poszczególne wnioski, jakie były zgłoszone w toku naszej dyskusji. Czy to jest możliwe Panie Marszałku, żeby w takiej kolejności?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Taki jest tryb regulaminowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Dziękuję bardzo. Wobec tego przystępujemy do głosowania projektu uchwały w sprawie projektu ustawy budżetowej. Część I, jeżeli państwo mają przed sobą ten tekst, projekt uchwały w sprawie projektu ustawy budżetowej na 1991 rok. Druk 424. Więc jak państwo mogą zauważyć, część I składa się z ośmiu punktów. Ja bym proponował, jeżeli nie będzie innych propozycji, żebyśmy te osiem punktów przegłosowali razem, ale przypomnę — pierwszy mówi o potrzebie zweryfikowania prognozy cen, gdyż być może wpłynie to pozytywnie na dochody budżetowe z podatków. Drugi proponuje zwiększenie wpłat instytucji finansowych do budżetu. Trzeci sugeruje przeanalizowanie realności planowanej sumy wpływów ze sprzedaży, najmu i dzierżawy składników majątkowych — 15 bilionów. Czwarty, ażeby w związku z dopłatami do samochodów osobowych, w związku ze spłatami odsetek od zobowiązań budżetu wobec Banku Handlowego, a w istocie, jak to było wyjaśniane, wobec ludności (w obu przypadkach chodzi tu o 2,5 biliona), ażeby rząd dokonał analizy, zestawił oraz przedstawił sposób i czas rozliczenia innych podstawowych powstałych w przeszłości zobowiązań finansowych państwa wobec obywateli i osób prawnych. Piąty mówi o dopłatach do biletów kolejowych, domaga się restrukturyzacji PKP i stwierdza, że niemożliwe jest utrzymanie na dłuższą metę tak znacznych dotacji z budżetu państwa. Chodzi tu o 2,7 biliona złotych. Szósty mówi o dotacji do Funduszu Pracy, że w części dotyczącej dotacji do Funduszu Pracy należy przyspieszyć rozpatrzenie nowelizacji ustawy o zatrudnieniu. Siódmy domaga się dania podstaw do uznania, iż wzrost zatrudnienia w administracji oraz współczynnik przeciętnej płacy 118 w stosunku do sfery produkcji materialnej są uzasadnione. I ostatni mówi o tym, iż finansowanie inwestycji jednostek budżetowych winno być uwzględnione w wymiarach kwot szczegółowych w pozycjach tych jednostek stosownie do podziału przyjętego w ustawie budżetowej, zaś wszystkie zadania inwestycyjne podlegać powinny analizie przez komisje sejmowe i senackie według właściwości. Chodzi tu o 8,3 biliona złotych.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Czy możemy głosować to jako blok, czy też ktoś z państwa życzy sobie, żeby wyłączyć jakąś sprawę do osobnego głosowania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak jest, podejmuję to pytanie. Czy ktoś ma inną propozycję głosowania niż ta, którą zgłosił senator sprawozdawca, to znaczy, żeby głosować łącznie cały rozdział I? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego przystąpimy do głosowania nad całym rozdziałem I obejmującym osiem punktów na 1, 2 i 3 stronie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem propozycji Komisji Gospodarki Narodowej w rozdziale I projektu, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że Senat przyjął rozdział I projektu uchwały 55 głosami, bez głosów sprzeciwu, przy 9 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przystępujemy do rozdziału II. Bardzo proszę Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Część II projektu uchwały obejmuje, przypominam, te wnioski poszczególnych komisji senackich, które Komisja Gospodarki Narodowej poparła i które łącznie opatrzone są klauzulą, że proponuje się korekty tych kwot pod warunkiem, że nie zwiększą one deficytu budżetowego, lecz będą zrealizowane przy korzystniejszym ukształtowaniu się warunków zewnętrznych i wewnętrznych mających wpływ na sytuację finansową państwa. W gruncie rzeczy jest to odwołanie się do tej części, którą przed chwilą przegłosowaliśmy, a która sugeruje poprawienie stanu budżetu. W tym, pozwolę sobie przypomnieć, chodzi o uzupełnienie budżetu Ministerstwa Zdrowia o 250 miliardów na kontynuację budowy Regionalnego Centrum Onkologii w Gliwicach; dla Ministerstwa Edukacji Narodowej o 70 miliardów na dofinansowanie KUL-u; zapewnienie w budżecie Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego (może to być Komitet Badań Naukowych) w ramach posiadanych środków 30 miliardów dla Polskiej Akademii Nauk, 10 miliardów dla Polskiej Akademii Umiejętności, co najmniej 10 miliardów 200 milionów na utrzymanie stacji zagranicznych. Chodzi więc o zagwarantowanie tych pozycji w ramach kwoty, jaka w tej chwili przysługiwałaby Urzędowi Postępu Naukowo-Technicznego.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie zwiększenie budżetu Ministerstwa Spraw Zagranicznych o 90 miliardów z przeznaczeniem na dofinansowanie wydatków osobowych ministerstwa, wyposażenie ważniejszych placówek w systemy komputerowe, zwiększenie kwot na płace i świadczenia dla personelu placówek dyplomatycznych oraz podniesienie wydatków na szkolnictwo polskie poza granicami kraju i zwiększenie dotacji do książek i prasy wysyłanej dla polskich odbiorców w ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie przyznanie dodatkowych 60 miliardów na fundusz inwestycyjny Ministerstwa Sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb więziennictwa.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie zmniejszenie budżetu Kancelarii Senatu o kwotę 17 miliardów 321 milionów, przy czym proponuje się także, aby wyraźnie wyodrębnić środki na Wspólnotę Polską, aby nie sugerował ten sumaryczny zapis, że to są koszty Senatu.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie zmiana kwoty subwencji ogólnej dla gmin. Tutaj chodzi o to, że wcześniej, kiedy debatowaliśmy nad budżetami gmin, zdecydowano zwiększyć udział gmin w podatkach ogólnych, czyli zwiększyć tak zwane dochody własne przy zachowaniu tej samej sumy dochodów, w związku z tym jest korekta dotycząca subwencji ogólnej dla gmin. Z tym wiąże się także dotacja celowa dla gminy Częstochowa. W tej sprawie szczególnie gorąca dyskusja odbyła się w Komisji Gospodarki Narodowej w czasie przerwy i uznano, że wśród wielu powodów za poparciem tego wniosku przemawia i ten, że z przyczyn, których wyjaśniać nie muszę, ta gmina była przez dłuższy czas po wojnie wyraźnie i świadomie zaniedbywana.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następnie propozycja, która wypłynęła z Komisji Kultury. Chodzi o dodanie do ustawy art. 28 w brzmieniu: „W ustawie z dnia 31 stycznia 1989 roku o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadza się następującą zmianę: w art. 11 ust. 1 pkt 2 po wyrazach «odrębne ustawy» skreśla się przecinek i dodaje się wyrazy «oraz wydatków w postaci wpłat na Fundusz Literatury naliczanych od książek, do których prawa autorskie wygasły»”.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#SenatorCezaryJózefiak">No i ostatnia sprawa: Senat przyjmuje do wiadomości autopoprawkę szefa Kancelarii Prezydenta o zwiększeniu budżetu Kancelarii Prezydenta o kwotę 16 miliardów 570 milionów. Myślę, że ta forma przyjmowania do wiadomości w stosunku do innych organów władzy państwowej jest tutaj stosowna.</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#SenatorCezaryJózefiak">Podobnie jak poprzednio chciałbym zapytać Wysoki Senat, czy jest jakaś propozycja, aby odrębnie jakąś kwestię potraktować, czy też możemy, tak jak poprzednio, głosować nad całością?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, najpierw Pan Senator Celiński, a potem senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#SenatorAndrzejCeliński">Chciałbym prosić o odrębne głosowanie dwóch propozycji z wymienionych przez pana senatora: celowej dotacji dla gminy Częstochowa i dotacji na rzecz Polskiej Akademii Nauk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo. Pan Senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Wysoka Izbo! Odrębnego głosowania wymaga także kwestia dotacji na rzecz KUL-u z uwagi na to, że zostały złożone wnioski panów senatorów Fleszara i Kłoczowskiego o odrębne bezwarunkowe potraktowanie tej dotacji, a propozycja komisji stawia warunek, że nie będzie deficytu i że będą środki wygospodarowane. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zaczynając od tej drugiej propozycji, pana senatora Waleriana Piotrowskiego, może byśmy uznali (ja idę w kierunku nie tyle osłabienia jakiejkolwiek argumentacji czy jakiejkolwiek pozycji, ile po prostu możliwie najsprawniejszego działania proceduralnego), może byśmy przyjęli tę część II, co nie oznacza, że przy głosowaniu zgłoszonych poprawek, co najmniej dwóch, dotyczących Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, być może innych... więc po prostu przegłosujemy to. Sprawa KUL-u, jeżeli będzie przez nas przyjęta... nie przesądzajmy jej warunkowości czy bezwarunkowości.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy były zastrzeżenia do tej mojej propozycji? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Rozumiem Panie Marszałku, że będziemy kwestie warunku lub bez warunku głosować później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W każdym razie w stosunku do KUL-u, w stosunku do KUL-u przyjmujemy, że sprawę warunku czy bezwarunkowości głosujemy potem.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Jest propozycja wyłączenia dwóch pozycji: Częstochowy i Polskiej Akademii Nauk, i przegłosowania ich oddzielnie. Może nie będziemy wiele tutaj dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zatem, kto jest za tym, żeby wyłączyć z głosowania te dwie pozycje, proszę o podniesienie ręki do góry.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji, czyli za głosowaniem łącznie, całego rozdziału II? Jeżeli się sprzeciwimy tej propozycji, będziemy łącznie głosować cały rozdział II.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#komentarz">(Senator Maciej Krzanowski: Ja chciałem zapytać, czy to jest zgodne z procedurą głosowania)</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Procedurę głosowania możemy ustalać taką, jak chcemy.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">To wszystko są propozycje Komisji Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ile jest? Już nawet chyba nie musimy się wstrzymywać. Wniosek upadł, ponieważ przeciw było 30 głosów, a za wnioskiem było głosów 14.</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przy uwzględnieniu tego zastrzeżenia, które żeśmy przyjęli, dotyczącego sprawy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, proponuję przegłosowanie rozdziału II, propozycji Komisji Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tego całego rozdziału?</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-184.12" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że rozdział II propozycji Komisji Gospodarki Narodowej został przyjęty większością 49 głosów, przy 6 głosach sprzeciwu i 12 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-184.13" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę o przedstawienie przez senatora sprawozdawcę następnych propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następna część, trzecia, obejmuje trzy tzw...</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">...do tego dojdziemy zaraz, teraz są wnioski mniejszości, które były zawarte w tekście projektu uchwały. Chodzi o wnioski mniejszości. Są trzy i po kolei chciałbym, abyśmy je głosowali.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Więc poprawka pierwsza dotyczy przesunięcia z zasiłków dla bezrobotnych na rzecz rolnictwa. Odczytam:</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#SenatorCezaryJózefiak">„a) art. 10. Ustala się dotacje na sfinansowanie części kosztów na postęp biologiczny produkcji roślinnej i zwierzęcej, wdrożenie postępu technicznego i energii alternatywnych w rolnictwie, upowszechnianie doradztwa rolniczego, zwalczanie zakaźnych chorób zwierząt, pozysku transportu wapna nawozowego z lokalnych źródeł pozysku, utrzymanie i konserwację urządzeń melioracji podstawowych dla spółek wodnych w wysokości 2 bilionów złotych;</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#SenatorCezaryJózefiak">b) w art. 11 ust. 1 kwotę bilion 400 miliardów zastępuje się kwotą 2 biliony 700 miliardów;</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#SenatorCezaryJózefiak">c) w art. 13 kwotę 2 biliony 280 miliardów zastępuje się kwotą 3 biliony;</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#SenatorCezaryJózefiak">d) w art. 15 ust. 1 pkt 1 kwotę bilion 200 miliardów zastępuje się kwotą 2 biliony;</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#SenatorCezaryJózefiak">e) w planie finansowym Funduszu Pracy (Załącznik nr 2 do ustawy budżetowej), po pierwsze, pozycję II.3 — dotacje z budżetu — zmniejsza się do kwoty 12 bilionów 156 miliardów; po drugie, pozycję III. 1 — zasiłki dla bezrobotnych — zmniejsza się do kwoty 10 bilionów 764 miliardy”. To jest ta suma 3 bilionów.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#SenatorCezaryJózefiak">Możemy głosować Panie Marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak jeszcze dla porządku tylko: wprawdzie wszyscy państwo mają przed sobą projekt ustawy budżetowej, ale stwierdzam, że w art. 10 chodzi o podwyższenie sum na postęp biologiczny i wiele innych rzeczy o 2 biliony złotych, w art. 11 chodzi o dotacje na finansowanie rozwoju restrukturyzacji, infrastruktury rolnictwa i przemysłu spożywczego, o dodanie biliona 300 miliardów, w art. 13 chodzi o zwiększenie środków Agencji Rynku Rolnego do 3 bilionów, czyli o 720 miliardów, wreszcie jeżeli chodzi o kredyty preferencyjne — zwiększenie ich na skup produktów rolnych itd. z biliona dwustu na 2 biliony, czy o 800 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem wniosków mniejszości w zakresie tych dwóch propozycji: zmniejszenia Funduszu Pracy i zwiększenia pozycji w tych czterech artykułach, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie przeszła, uzyskała ona 28 głosów, 28 głosów było przeciw, 11 osób wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę państwa, z uwagi na trudności z liczeniem i niezgodność uzyskanego wyniku z liczbą senatorów obecnych na sali jest propozycja, abyśmy powtórzyli głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#komentarz">(Senator Zofia Kuratowska: Chodzi mi o oddzielne głosowanie tego, co dotyczy Funduszu Pracy)</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo przepraszam Panią Marszałek, wyjaśniam: głosujemy łącznie poprawkę pierwszą, która zawiera obydwie operacje — zwiększenie i zmniejszenie.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę jeszcze raz, przypominam, głosujemy poprawkę pierwszą mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan Senator Madej w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Liczba głosów się zgadza, jest 67 osób. W pierwszym głosowaniu, przy poprawkach komisji, było 67 głosów i w tej chwili jest 67 głosów. Ja nie widzę powodu, żeby powtarzać głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#SenatorEdwardLipiec">Ja mam wątpliwości, proszę państwa. Przy jednym stole sekretarz naliczył 17 głosów, przy tym stole miałem przynajmniej 3 głosy, więc to nie jest 18.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zwracam uwagę panu senatorowi Lipcowi, że w poprzednich głosowaniach... Niestety, ja w tej chwili dopiero to sprawdziłem, efekt był podobny. Mieliśmy głosowanie poprzednie: 49, przeciw 6, 12 wstrzymujących się, łącznie daje to też 67 głosów. Tutaj też mamy liczbę 67. I w tej sytuacji poprawka nie przeszła.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Dlaczego nie przeszła?)</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dlatego, że nie uzyskała większości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Czy można w kwestii formalnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Andrzejewski w kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Wydaje mi się, że głos senatora Lipca jest głosem formalnego podania w wątpliwość prawidłowości liczenia, a nie prawidłowości kworum na sali. Dopóki ten głos nie zaistniał, to wydaje mi się, nie było podstaw... Natomiast, jeżeli senator Lipiec podtrzymuje swój głos kwestionujący prawidłowość liczenia, to nie byłoby niczym zdrożnym ani sprzecznym z regulaminem, żeby dla pewności powtórzyć to głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#komentarz">(Senator Jerzy Madej podnosi się z miejsca, idzie w kierunku mównicy).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Senatorze Madej, czy wniesie pan rzeczywiście coś nowego do problemu? Już wypowiedział pan swoje zdanie, że nie należy przeprowadzać. Zaraz to zweryfikujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#SenatorJerzyMadej">Wnoszę: pan senator Lipiec powiedział, że 18 głosów było „za”, a on naliczył więcej. Głosów „za” było 28, a nie 18, dlatego uwaga pana senatora Lipca jest nie do uwzględnienia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem, że uwaga senatora Lipca dotyczyła tylko jednej strony sali.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę państwa, ja proponuję, żebyśmy nie głosowali nad tym. Chodzi o załatwienie sprawy i o rzeczywisty pogląd Senatu na te sprawy, a nie o spór proceduralny. Proponuję powtórzenie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego powtarzamy głosowanie nad pierwszym wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości i dokonaniem zmian pomiędzy Funduszem Pracy a pozycjami dofinansowań rolnych, proszę o podniesienie ręki do góry i trzymanie jej w górze, póki sekretarze nie policzą.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw temu wnioskowi?</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że w wyniku przeprowadzonego głosowania poprawka przeszła większością 28 głosów, przy 25 głosach przeciw i 12 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pani senator Grześkowiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Uważam to za wielką manipulację, muszę to z przykrością stwierdzić. Jeżeli przeprowadza się głosowanie sprawdzające, to jest głosowanie polegające na powtórzeniu stanowisk identycznych jak w głosowaniu pierwszym. Inaczej jedno głosowanie po drugim przy takich komentarzach jest wyraźną manipulacją, czemu ja się przeciwstawiam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pani Senator, rozumiem i podzielam Pani odczucia. Fakt jest faktem: jak widać z wyników arytmetycznych, dwie osoby nie wzięły udziału w głosowaniu, a jedna osoba być może zmieniła stanowisko albo był to błąd w liczeniu — co jest możliwe — tym niemniej Senat wyraził swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Senator Alicja Grześkowiak: Pierwszy raz też wyraził).</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#SenatorHenrykWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeżeli uznajemy za ważne to drugie głosowanie, to chciałem powiedzieć, że wprowadzamy, wprowadziliśmy precedens i w przyszłości, jeśli jakiś wynik nie będzie mi się podobał, zakwestionuję go i będzie ponowne głosowanie. Jest to precedens. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Pawłowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#SenatorKrzysztofPawłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym dla uspokojenia atmosfery przypomnieć, że to dwóch senatorów sekretarzy poprosiło, pierwsi, bez komentarzy, bez jakiejkolwiek uwagi poprosili o powtórzenie głosowania. Ja powiem konkretnie: nie byłem pewien, czy nie policzyłem dwa razy senatora Żurawskiego, który podniósł rękę w ostatniej chwili. Po drugim głosowaniu już jestem pewien, że policzyłem raz, bo wynik był jednakowy. Natomiast to była moja prośba o powtórzenie, o głosowanie sprawdzające.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Niewątpliwie mamy doświadczenie, że potrzebna jest praca spokojna i nie należy się spieszyć. Natomiast bardzo bym chciał, żebyśmy zachowali szacunek dla siebie wspólnie, nawet jeżeli czasem ktoś się pomyli, i żebyśmy nie używali słowa manipulacja w stosunku do każdego, kto podejmuje decyzję w swoim sumieniu i według swojego najlepszego rozeznania.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę Pana Senatora sprawozdawcę o przedstawienie następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Myślę, że w żadnym przypadku nie było błędu. Senator Żurawski zapewne zasługuje na podwójne policzenie.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Kolejna poprawka mniejszościowa. Dotyczy art. 23 i tej relacji między przeciętnym wynagrodzeniem w sferze budżetowej a przeciętnym wynagrodzeniem w sferze produkcji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Propozycja jest taka, aby wskaźnik 104, czyli o 4 punkty wyższe przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej, zastąpić wskaźnikiem 100, czyli zrównać te przeciętne wynagrodzenia, co oczywiście pociągnie za sobą, jeśli poprawka przejdzie, potrzebę znowelizowania ustawy ze stycznia 1989 roku, kiedy ten wskaźnik ustalono na rok bieżący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, Pan Senator Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Proszę Wysokiego Senatu! Senator Józefiak odniósł się krytycznie do wszystkich poprawek, które były zgłoszone, i senator Józefiak nie może teraz przedstawiać tych poprawek. Te poprawki powinni przedstawiać autorzy, ponieważ pan senator Józefiak po prostu komentuje, posuwa się do komentowania tych zgłoszonych poprawek. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zwracam się do pana senatora Woźnicy i do nas wszystkich. Poprawki zostały zaprezentowane przez ich autorów, którzy ich bronili, a każdy z nas ma tekst, może mieć tekst przed oczami. Komisja Gospodarki Narodowej przedstawiła swoje stanowisko i w tej chwili ma za zadanie tylko w odpowiedniej, w miarę porządnej, sprawnej kolejności przedstawiać je pod głosowanie. Innej funkcji nie ma i komentarzy tutaj nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#SenatorJerzyMadej">Chciałem zapytać: pan senator Woźnica nie miał wątpliwości do sposobu przedstawiania pierwszej poprawki mniejszości przez pana senatora Józefiaka, która to poprawka przeszła? Do tej poprawki nie miał komentarzy? Natomiast do drugiej poprawki nagle ma zastrzeżenia? że pan senator Józefiak to komentuje? Bardzo proszę o zachowanie pełnego obiektywizmu do wszystkich poprawek, również jeśli idzie o pana senatora Woźnicę. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi Madejowi, ale bardzo proszę, żebyśmy już nie tracili czasu na komentowanie wzajemnych wystąpień i stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przystępujemy do głosowania nad drugą poprawką mniejszości, dotyczącą...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przepraszam, nie jestem pewien, czy nie powinniśmy jednocześnie być świadomi, że wśród propozycji poprawek zgłoszonych w czasie obrad wpłynęła propozycja pani marszałek Kuratowskiej, która proponuje w tej samej sprawie następującą poprawkę: 104 zastąpić wskaźnikiem 100 dla pracowników administracji, zaś dla pracowników służby zdrowia, kultury i edukacji narodowej 110. Przyznam, że nie wiem, czy mamy odrębnie te poprawki rozważać czy nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak, w tej chwili rzeczywiście mamy problem dość trudny. Były tutaj głosy mówiące o statusie czy też, powiedzmy, niedostatecznie precyzyjnym ujęciu wniosku mniejszości, ponieważ sfera budżetowa to nie tylko urzędnicy, ale również inne i to liczne bardzo sektory budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Z punktu widzenia naszego regulaminu, który mówi, że głosujemy najpierw poprawki dalej idące, należałoby, jak sądzę — może Komisja Regulaminowa mnie tutaj poprawi — należałoby, jak sądzę, głosować w następującej kolejności: najpierw wniosek pani marszałek Kuratowskiej, później wniosek numer dwa. Czy jest... Panie Senatorze, zwracam się do przewodniczącego Komisji Gospodarki Narodowej, czy jest jakiś osobno sformułowany wniosek dotyczący administracji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Nie, nie. To, co poprzednio głosowaliśmy w innej części projektu, to nie ma z tym wielkiego związku, bo tam chodziło o to, aby rząd przedstawił podstawy, na których oparł wzrost zatrudnienia i wskaźnik płacy dla administracji. Nie opowiadaliśmy się za żadnym wskaźnikiem. Tak że te dwa są właściwie... przy czym dalej idący jest wniosek pani marszałek Kuratowskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam natomiast, wpatrując się w tekst propozycji pani marszałek Kuratowskiej, pewien brak koherencji, tzn. mam wątpliwość, czy można głosować przyjęcie wskaźnika 100 dla całego sektora budżetowego, równocześnie zakładając, że osiągniemy wskaźnik 110 dla zdrowia, kultury i edukacji narodowej, które obejmują znaczną większość pracowników tzw. sfery budżetowej. Wniosek ten w moim przekonaniu jest wewnętrznie sprzeczny.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy można prosić, Panie Senatorze, może o komentarz do tego, bo nie jesteśmy w stanie tego rozwiązać budżetowo. Niestety, boję się, że izba niższa mogłaby fałszywe mniemanie powziąć o Senacie, gdybyśmy przesłali im ten wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku, boję się teraz powiedzieć zdanie jakieś, dlatego że ten zarzut o komentowanie był związany z tym, że ja mówiłem informacyjnie. Czy to będzie wymagało zmiany ustawy? Otóż z tamtej ustawy wynika tylko wskaźnik dla sfery budżetowej, ten narzuca określone relacje wewnątrz sfery budżetowej. Gdyby ta ustawa miała być znowelizowana, no to oczywiście, wszystko wtedy może być znowelizowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak. Powtarzam jeszcze raz, ja nie chciałbym wchodzić tutaj ani w kłopoty przeliczeniowe budżetowców, którzy muszą wykonywać i korygować budżety, ani w sferę ustawodawczą, dlatego że ona może być przez parlament skorygowana, mogą być podjęte decyzje korekcyjne, istotne jest tylko, że trudno jest proponować Sejmowi coś, co jest sprzeczne. Znaczna większość pracowników sfery budżetowej nie mogłaby, gdybyśmy przyjęli ten wniosek najdalej idący, otrzymać jakiegoś wskaźnika dużo wyższego, który absolutnie uniemożliwiłby uzyskanie wskaźnika 104 ani nawet wskaźnika 100, ponieważ liczba tych pracowników znacznie góruje nad innymi. To jest podstawowy dylemat w tej chwili. W związku z tym osobiście zwracam się do Pani Marszałek o wycofanie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#SenatorZofiaKuratowska">Ja bardzo orientacyjnie liczyłam, więc jeśli chodzi o przeliczenia, ja myślałam oczywiście o pracownikach fachowych w tych dziedzinach, to by może i wyszło na swoje, czyli mniej więcej w tej samej liczbie byśmy się obracali. W związku z tym jednak, że przekonał mnie argument prawny, że potrzebny jest zapis w odrębnej ustawie, żeby był w ogóle podział sfery budżetowej na różne sektory, zgadzam się wycofać ten wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo. Poddajemy zatem pod głosowanie poprawkę drugą mniejszości, przedstawioną przez Komisję Gospodarki Narodowej, to znaczy stoimy przed problemem wyboru, czy wskaźnik 104 — uwaga! — wskaźnik 104 według propozycji rządowej, czy wskaźnik 100 proponowany przez mniejszość. Poddaję pod głosowanie propozycję mniejszości, to znaczy przyjęcie wskaźnika 100, a nie 104.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za propozycją mniejszości, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji? Proszę policzyć.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie przeszła. Przeciw głosowały 44 osoby, za głosowało 6 osób, 10 osób wstrzymało się od głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Trzecia poprawka mniejszości brzmi: „Środki uzyskiwane z prywatyzacji majątku narodowego powinny być w całości przeznaczone na państwowe inwestycje produkcyjne, infrastrukturalne i podstawowe obiekty ochrony środowiska, realizowane m.in. w ramach regionalnych programów restrukturyzacji. Środki na finansowanie tych programów należy wyraźnie wydzielić w budżecie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Uwaga! Pierwsza prośba ze strony sekretarzy, aby możliwie szybko, tzn. zdecydowanie podnosić rękę i jednak potrzymać ją jakiś czas, żebyśmy nie mieli dylematów z obliczaniem.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem trzeciej poprawki mniejszości w przedstawionym brzmieniu, proszę o podniesienie rąk.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie została przyjęta. Została odrzucona 38 głosami, przy 12 głosach za i 11 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę Pana Senatora sprawozdawcę o następne poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wysoki Senacie, powinniśmy być poważni, ale nie zawsze musimy być nadęci. Ja wiem, że nie wolno mi komentować propozycji, ale wolno mi komentować senatora Woźnicę. A więc chciałem tylko powiedzieć, że kiedy polemizował ze mną w sprawie dotacji do paliwa, to zarzucił mi, że nie byłem przeciwko aferze spirytusowej. Moja reakcja była taka, że powiedziałem mu na boku, że mnie bardzo rozbawił tym porównaniem. Powiedziałem to dlatego, że — proszę mi wybaczyć Panie Senatorze — pewne rzeczy muszę wyjaśniająco przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Myślę, że teraz byłoby dobrze Panie Marszałku, abyśmy przeszli do tej nie rozstrzygniętej sprawy warunku czy braku warunku, pod którym będzie dofinansowany KUL, tych 70 miliardów. Są w tej sprawie dwa wnioski: jeden mówi, żeby bezwarunkowo dać 70 miliardów, a drugi nie wymienia kwoty, tylko powiada, że budżet ma pokryć różnicę między wydatkami a dochodami innymi niż budżetowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proponuję Panie Senatorze, abyśmy przegłosowali najpierw wniosek pana senatora Fleszara jako wniosek dalej idący. Wniosek ten głosi, że ze środków budżetu państwa pokrywa się w całości różnicę między kosztem utrzymania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego a wysokością pozabudżetowych środków finansowych otrzymanych przez tę uczelnię. A więc wprowadza tutaj pewną regułę generalną. Trudno mi to skomentować jeżeli chodzi w ogóle o budżetowanie uniwersytetów. Istotne jest w każdym razie to, że wniosek profesora Kłoczowskiego, który tutaj również mamy, tylko znosi warunek uzależnienia tej dotacji od możliwości finansowych państwa, a obstaje przy kwocie 70 miliardów. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Niezupełnie)</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Nie jest jasna? Powtarzam jeszcze raz. Pan senator Fleszar nie proponuje, ażeby przewidzieć w budżecie 1991 roku dotację w wysokości 70 miliardów. Proponuje natomiast, żeby uchwalić, aby utrzymanie KUL-u było w całości pokryte przez budżet w tym zakresie, w jakim KUL-owi braknie własnych środków.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę, senator Chełkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#SenatorAugustChełkowski">Kto określi sumę, która jest w ogóle potrzebna, razem, z tych dwóch źródeł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, Pan Senator Kłoczowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#SenatorJerzyKłoczowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Cyfra 70 miliardów dolarów,...</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#SenatorJerzyKłoczowski">... przepraszam, 70 miliardów złotych jest po prostu prośbą Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, który prosi o 70 procent. W tym roku to dokładnie odpowiada tej sumie, której brakuje. Wszystkie inne dochody są przewidziane na 30 miliardów złotych, a do całości funkcjonowania w tym roku potrzeba właśnie 100. Wobec tego prośba jest o 70 miliardów złotych dla normalnego funkcjonowania tego uniwersytetu w tym roku. Stąd może nie ma tutaj zasadniczej sprzeczności, natomiast jest określona bardzo dokładnie tutaj cyfra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo. Ja sądzę, że to wyjaśnia sprawę.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Senator Edward Wende: To nam stwarza pewien mechanizm na przyszłość)</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak jest, tu jest kwestia pewnego przesądzenia na przyszłość, a tu jest konkretna propozycja na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poddaję pod głosowanie wniosek pana senatora Fleszara. Nie będę go już odczytywał, rzecz dotyczy pokrycia w całości różnicy między środkami własnymi a zalimitowanymi wydatkami.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za propozycją pana senatora Fleszara?</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie uzyskała poparcia: 2 głosy za, 43 głosy przeciw.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W związku z tym przystępujemy do głosowania nad poprawką zgłoszoną przez senatora Jerzego Kłoczowskiego, która mówi, aby przewidzianą w propozycji Komisji Gospodarki Narodowej sumę dotacji 70 miliardów złotych uniezależnić od warunków wewnętrznych i zewnętrznych mających wpływ na sytuację finansową państwa, a więc uniezależnić od tego warunku postawionego w preambule rozdziału II propozycji Komisji Gospodarki Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-223.8" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem propozycji senatora Kłoczowskiego?</u>
          <u xml:id="u-223.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-223.10" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-223.11" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka pana senatora Kłoczowskiego została przyjęta większością 48 głosów, przy 2 głosach sprzeciwu i 12 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-223.12" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę Pana Senatora sprawozdawcę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Chciałbym teraz przedstawić kolejno poprawki pana marszałka Stelmachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Pierwsza brzmi: „W art. 1 ust. 2 pkt 5 (rozliczenia z bankami) redukuje się kwotę 13 bilionów 630 miliardów do kwoty 11 bilionów 484 miliardów złotych. W art. 17 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: « Należność budżetu wobec banków z tytułu podwyższonego oprocentowania wkładów oszczędnościowych w 1988 r. w kwocie 146 miliardów umarza się»”. Ja nie wiem Panie Marszałku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Senatorze, bardzo przepraszam, jednak musimy prześledzić dokładnie. Ja po prostu nie mam tekstu tej poprawki. Może bym poprosił panią Woydt, żeby mi dostarczyła. Mam poprawki inne, jakieś w starej redakcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Ja tutaj pominąłem opis, tylko samą treść wniosku przedstawiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">To znaczy to jest to, od punktu A?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tak jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dobrze, dziękuję. Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">A więc może potrzebne jest podwójne głosowanie, bo pierwsza sprawa dotyczy rozliczeń z Bankiem Handlowym, czyli tych walutowych, a druga dotyczy złotówkowych. Więc jeszcze raz przeczytam: „W art. 1 ust. 2 pkt 5 (rozliczenia z bankami) redukuje się kwotę 13 bilionów 630 miliardów do kwoty 11 bilionów 484 miliardów”. To jest ta sprawa należności dla Banku Handlowego, a właściwie dla ludności od budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak, myślę, że to jest słuszne. Sprawy się wyraźnie wyodrębniają. W związku z tym przegłosujmy to osobno. Sprawa jest zrozumiała. To, co jest zawarte w propozycjach poprawek zgłoszonych przez marszałka Stelmachowskiego w punkcie A. Rzecz dotyczy art. 1 ust. 2 pkt 5: „rozliczenia z bankami”.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem poprawki pana marszałka Stelmachowskiego, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że propozycja poprawki nie została przyjęta, ponieważ uzyskała tylko 10 głosów, przeciw było 38 głosów, 14 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o poprawkę litera „B”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">„Należność budżetu wobec banków z tytułu podwyższonego oprocentowania wkładów oszczędnościowych w 1988 roku w kwocie 146 miliardów złotych umarza się”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poddaję pod głosowanie punkt „B” propozycji marszałka Stelmachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie została przyjęta, uzyskała 14 głosów, przeciw było 33 głosy, 19 osób wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">„Oprocentowanie lokat nadwyżek budżetowych nie może być niższe niż oprocentowanie lokat oszczędnościowych ludności a vista”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">To jest wszystko, tak?</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#komentarz">(Senator Cezary Józefiak: Tak).</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka uzyskała większość, została przegłosowana większością 32 głosów, przy 9 głosach sprzeciwu i 17 osobach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Dotację do samochodów osobowych sprzedawanych na przedpłaty zmniejszyć z 2,5 biliona złotych do 1 biliona 400 miliardów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Sprawa jest jasna, rozumiem. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem poprawki numer II marszałka Stelmachowskiego, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko?</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka dotycząca dotacji do samochodów, przedstawiona przez marszałka Stelmachowskiego, nie uzyskała dostatecznej ilości głosów. Głosowało za nią 16 osób, przeciw było 33 senatorów, 10 senatorów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem, że trzecia poprawka nie będzie głosowana, ponieważ została już przegłosowana poprzednio w ramach wniosków mniejszości, w związku z tym przechodzimy do działu IV.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Sprawa dotyczy rozdysponowania przychodów ze sprzedaży sprzętu przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Marszałek proponuje skreślić słowa, które wskazują, iż 80% ze sprzedaży tego sprzętu pozostaje w dyspozycji MON, a 20% przekazuje się na dochody budżetu państwa. Dokładnie jest napisane: „proponuję skreślić słowa «w 80%» oraz «a 20% przekazuje się na dochody budżetu państwa»”. Ta sprawa jest ciągle niejasna. Przedtem jest stwierdzenie: „Nie widzę powodu, dla którego budżet miałby zarabiać na wymianie sprzętu MON”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo przepraszam, ale sam próbuję wczytaj się w tekst projektu ustawy, żeby sprawa była zupełnie jasna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Pan senator Romaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Ja z pytaniem, bo analogiczna sytuacja dotyczyła MSW i w związku z tym, dlaczego poprawka miałaby dotyczyć MON-u? Czy panu marszałkowi chodzi o jakąś zasadę, czy szczególnie o MON?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tego nie wyjaśnimy, autora nie ma. Proszę bardzo, Pan Senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Przyjęcie tej poprawki będzie oznaczało skreślenie art. 22, bo w ogóle nie będzie wiadomo, jak te pieniądze przeznaczać, bo jeżeli skreślimy tę część zdania „w 80% przeznacza się na zakupy nowego sprzętu, a w 20% przekazuje się na dochody budżetu państwa”, to w ogóle nie będzie wiadomo, gdzie te pieniądza mają iść.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Bezpłatnie przekazać na Litwę)</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#SenatorJerzyMadej">Przyjęcie poprawki gmatwa sprawę, a nie wyjaśnia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Niestety nie godzę się z panem senatorem Madejem. Sprawa jest zawikłana, a poza tym jesteśmy trochę zmęczeni, ale ona jest dostatecznie jasna. Marszałek Stelmachowski pragnie, aby zostało to w najprostszej formie... to znaczy jednostki podległe MON-owi i MSW, po potrąceniu kosztów sprzedaży, prawda... przeznacza się to na zakup nowego sprzętu i koniec. Przeznacza się na zakup nowego sprzętu wszystko to, co się uzyska ze sprzedaży, podczas gdy art. 22 projektu ustawy budżetowej proponuje, aby 20% przeznaczyć na dochody skarbu państwa, a tylko 80% przeznaczyć na nowe zakupy. Sprawa wydaje mi się dostatecznie jasna, możemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem propozycji marszałka Stelmachowskiego, żeby usunąć ten podział i wszystko przeznaczyć na nowy sprzęt?</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie przeszła. Za poprawką głosowały 22 osoby, przeciw poprawce 29 osób, 7 osób wstrzymało się od głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Następna poprawka dotyczy artykułu 13: „zwiększyć dotację dla Agencji Rynku Rolnego o dalszy bilion, to jest do kwoty 4 bilionów złotych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Senatorze sprawozdawco, jak to się ma do dotychczasowych głosowań? Coś żeśmy tam już w naszej propozycji senackiej dodali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tu wyraźnie mówi się: o dalszy bilion.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">O dalszy. Tak, zgadza się. Przegłosowaliśmy już podwyższenie o siedemset z czymś miliardów złotych do kwoty 3 bilionów złotych, z 2,2 na 3 biliony złotych. Marszałek Stelmachowski proponuje oddanie następnego biliona złotych, czyli do kwoty 4 bilionów.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka numer V, dotycząca Agencji Rynku Rolnego, nie przeszła, uzyskała 13 głosów, przeciw było 29, 15 osób wstrzymało się od głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Proponowałbym, abyśmy teraz, ponieważ problematyka jest podobna, głosowali poprawkę senatora Chodkowskiego, dotyczy ona też rolnictwa. Brzmi: „W art. 10 ust. 1 projektu ustawy budżetowej na rok 1991 po wyrazach «1 795 686 min zł» wprowadza się wyrazy «oraz 1 bin zł na dotacje do cen oleju napędowego dla produkcji rolnej»”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">To, przepraszam, odeszliśmy w tej chwili od poprawek marszałka Stelmachowskiego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tylko na chwilę. Chciałbym jeszcze pozostać przy rolnictwie. To kończy nam sprawy rolne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Sprawa jest jasna, wszyscy pamiętamy wniosek pana senatora Chodkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki w sprawie oleju napędowego?</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie przeszła, uzyskała 15 głosów poparcia, 33 głosy były przeciw, 7 osób wstrzymało się od głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wracamy do poprawek marszałka Stelmachowskiego. „W dziale «Ministerstwo Edukacji Narodowej» zwiększyć wydatki na szkolnictwo wyższe o 1 bilion złotych, z tego połowa na inwestycje”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przystępujemy do głosowania, sprawa jest chyba jasna.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem propozycji marszałka Stelmachowskiego zwiększenia o 1 bilion złotych wydatków na MEN, proszę o podniesienie ręki do góry.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka nie przeszła, uzyskała 15 głosów popierających, 32 głosy przeciw i 12 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o następną poprawkę, o Radiu i Telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">„W dziale «Komitet do Spraw Radia i Telewizji» wprowadzić w rubryce «Inwestycje» kwotę 40 miliardów złotych na wzmocnienie przekaźników telewizyjnych i aparatów nadawczych radiowych i telewizyjnych w Białymstoku w celu zwiększenia zasięgu emisji na tereny wschodnie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Sprawa jest jasna? Chyba tak.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka została przyjęta większością 22 głosów, przy 21 głosach przeciw i 17 osobach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem Panie Senatorze sprawozdawco, że punktu VIII nie będziemy głosować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Co dalej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Ja myślę, że po tych wszystkich wnioskach, które przegłosowaliśmy, uchwalenie wniosku, żeby zlikwidować niedobór budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Ja myślę, że wnioskodawca, gdyby był na sali, to chyba by jednak w tej sytuacji go wycofał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Nie znam dostatecznie prawa budżetowego, żeby móc, że tak powiem, mieć..., nie mam opinii odnośnie punktu IX. Jeżeli chodzi o przeznaczenie tego, co...</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#komentarz">(Senator Cezary Józefiak: Co by było, gdyby powstała nadwyżka budżetowa?)</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">...co się tu nazywa „zaoszczędzonymi środkami”, to musi być zgodne z prawem budżetowym po prostu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Ja myślę, że nadwyżkę budżetową to może w ostatniej fazie debaty budżetowej?</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Wielowieyski: To proszę o następny rozdział).</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Proponuję w tym miejscu, znowu ze względu na pokrewność tematyki, poprawkę senatora Wajdy w sprawie zwiększenia nakładów na produkcję filmową do 150 miliardów złotych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo przepraszam, ale do mnie nie dotarła ta poprawka, a chciałbym ją mieć przed oczami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">W sprawie dofinansowania produkcji filmowej o kwotę 150 miliardów złotych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, poddaję pod głosowanie propozycję poprawki pana senatora Wajdy o dofinansowanie produkcji filmowej.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka proponowana przez pana senatora Wajdę, dotycząca dofinansowania o 150 miliardów złotych produkcji filmowej, została przyjęta większością 30 głosów, przy 12 głosach sprzeciwu i 18 osobach wstrzymujących się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Teraz proponuję rozpatrzyć wniosek senatora Celińskiego o zmianę budżetu Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych na budżet likwidacyjny tej agencji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wszyscy państwo mają wniosek pana senatora Celińskiego.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem wniosku pana senatora Celińskiego dotyczącego Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych?</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw temu wnioskowi?</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że poprawka senatora Celińskiego nie uzyskała dostatecznej większości.</u>
          <u xml:id="u-266.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głosowało za nią 16 osób, 29 głosów było przeciw i 10 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-266.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Teraz wniosek pierwszy z dwóch senatora Romaszewskiego. Brzmi ten wniosek: artykuły 4 i 8 ustawy budżetowej skreśla się.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Pozwolę sobie przeczytać te artykuły.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Artykuł 4: „Upoważnia się Radę Ministrów do dokonania stosownego zmniejszenia wydatków budżetowych, jeżeli przebieg realizacji budżetu państwa będzie wskazywał na zagrożenie wykonania ustawy budżetowej. O dokonanych zmianach oraz przyczynach ich wprowadzenia Rada Ministrów informuje komisję sejmową i komisję senacką właściwe do spraw budżetu”.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Artykuł 8: „Jeżeli wskaźniki wzrostu cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych oraz szacunki wzrostu płac zmienią się w stosunku do wskaźników wzrostu cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych oraz płac przyjętych do kalkulacji dochodów i wydatków budżetu państwa, upoważnia się Radę Ministrów do dokonywania w ciągu roku zmian w dochodach i wydatkach budżetu państwa, pod warunkiem niepogłębienia jego niedoboru (deficytu) oraz przy zachowaniu poziomu wydatków w sferze budżetowej w wysokości gwarantującej realizację zadań rzeczowych. O dokonanych zmianach oraz przyczynach ich wprowadzenia Rada Ministrów informuje komisję sejmową i komisję senacką właściwe do spraw budżetu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy sprawa jest zrozumiała? Propozycja pana senatora Romaszewskiego jest niezwykle poważną propozycją i dotyczy w sposób bardzo istotny kompetencji budżetowych rządu. Bardzo proszę zwłaszcza wczytać się w art. 8, gdzie w projekcie przewidziana jest jakaś gwarancja czy zobowiązanie, że zadania rzeczowe są wykonywane, zresztą pod kontrolą komisji sejmowej i senackiej, które są informowane o wszelkich zmianach, natomiast mogą być przesunięcia w dochodach i wydatkach przy tej kontrolowanej, prawda, gwarancji. Stoją przed nami więc dwa problemy: poważny problem merytoryczny w sensie kompetencji budżetowych rządu, a także problem proceduralny: czy głosujemy te dwa artykuły łącznie czy osobno.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#SenatorTadeuszZieliński">Chciałbym dla jasności obrazu powiedzieć, że art. 4 był dokładnie taki sam jak obecnie w dotychczasowej ustawie budżetowej, na rok 1990. To wyjaśniam, nie komentując, czy rzeczywiście ten przepis jest trafny. Ale dokładnie taki sam był. Jak wyjaśniał minister Misiąg, minister w roku ubiegłym nie korzystał z tego przepisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proponuję, ponieważ ich filozofia, że tak się wyrażę, tych dwóch artykułów jest w gruncie rzeczy taka sama: informowanie komisji parlamentarnych i pewna swoboda działania zależna od warunków na rynku, proponuję przegłosowanie ich łącznie.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy są jakieś głosy sprzeciwu? Nie widzę. W związku z tym przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem pierwszej poprawki senatora Romaszewskiego, proponującej skreślenie tych dwóch artykułów, 4 i 8, z projektu rządowego, proszę o podniesienie ręki. Kto jest za przyjęciem poprawki?</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że propozycja poprawki nie została przyjęta. Uzyskała ona 9 głosów, 30 głosów było przeciw, 19 osób wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Druga poprawka senatora Romaszewskiego jest podobna do jednej z poprawek proponowanych przez senatora Juszkiewicza. Więc przedstawię je razem.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Poprawka senatora Romaszewskiego proponuje, aby zwiększyć środki dla Ministerstwa Sprawiedliwości łącznie o kwotę biliona 640 miliardów.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">Poprawka senatora Juszkiewicza proponuje zwiększenie budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości i prokuratury o 1 bilion złotych i wyjaśnia się tutaj, na jakie cele.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego podejmiemy poprawkę dalej idącą.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Romaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Jest pewne sprostowanie. Zwiększenie wydatków Ministerstwa Sprawiedliwości o 540, bo to zwiększenie jest tylko o 540 miliardów, spowodowane jest równoległym wzrostem dochodów ministerstwa, tak że ono znajduje oparcie w dochodach ministerstwa. To nie jest w ogóle w gruncie rzeczy wychodzenie poza budżet ministerstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ale czego dotyczą dochody i której to pozycji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">540 to są dochody — wydatki wobec tego zostały też o tę różnicę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Czyli 540, przepraszam bardzo za tę pomyłkę, mianowicie pomylenia wydatków z dochodami. Rzeczywiście 540 z dochodów, znaczy proponuje się przesunięcie 540, tak że poprawka senatora Romaszewskiego mówi o 540 miliardach. Poprawka senatora Juszkiewicza o 1 bilionie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Przepraszam, ale ja nie wiem (czy inni koledzy są o tym poinformowani?), nie wiem, skąd się bierze zwiększenie kwoty dochodów z 860 miliardów na 1 bilion 400. Co to jest za kwota?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Ja tę sprawę dosyć szczegółowo omawiałem, ale ona widocznie w tłumie innych wystąpień zaginęła. Po prostu problem polega na tym, i taka decyzja została podjęta na Radzie Ministrów, że wszelkie dodatkowe dochody uzyskane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, a więc dochody z tytułu np. opłat sądowych, przechodzą na wydatki bieżące ministerstwa. To jest po prostu tylko ta kwestia. Zostało to następnie w autopoprawkach rządu zaniedbane. W związku z tym minister sprawiedliwości, po przeliczeniu ewentualnych podwyżek itd., itd., wyliczył wzrost dochodów ministerstwa na rok 1991 i w związku z tym po stronie dochodów ministerstwa pojawiła się suma dodatkowych 540 miliardów. Równocześnie te dochody są rozchowane w wydatkach bieżących ministerstwa, co zwiększa również sumę wydatków o te same 540 miliardów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Senatorze, krótko mówiąc, jest to propozycja Ministerstwa Sprawiedliwości, która nie znalazła wyrazu w propozycji Ministerstwa Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Ja bym powiedział, że jest to nawet propozycja Rady Ministrów z posiedzenia 17 grudnia. Mam protokół tego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, Pan Senator August Chełkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#SenatorAugustChełkowski">Czy to w takim razie jest uznane jako autopoprawka rządu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy próbował pan wyjaśnić, Panie Senatorze, dlaczego Ministerstwo Finansów tego, pomimo decyzji Rady Ministrów, nie wprowadziło?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">To nie zostało do końca wyjaśnione przez ministra Misiąga, który twierdzi, że dla nich liczba 540 miliardów nie jest wiarygodna, bo oni w tę sprawę nie wejrzeli. Ja muszę powiedzieć, że szkoda, że nie wejrzeli, natomiast z drugiej strony chciałem powiedzieć, że istnieje coś takiego jak dyscyplina budżetowa ustalona przez prawo budżetowe i minister sprawiedliwości, który tego rodzaju sumy proponuje, przyjmuje odpowiedzialność zarówno za dochody, jak i za wydatki. W tym momencie możemy, uważam, spokojnie tę sumę przegłosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Ja chciałem zapytać, to znaczy prosić Pana Senatora o wyjaśnienie, czy ta kwota koresponduje z tymi 60 miliardami, które już uchwalaliśmy, czy jest dodatkowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">Nie, jest to kwota zupełnie dodatkowa. Te 60 miliardów myśmy uchwalali w warunkach, kiedy wiedzieliśmy, że budżet został zmieniony właśnie o tę sumę 540 miliardów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przepraszam, to jeszcze jedno pytanie w związku z dzisiejszą autopoprawką rządu. Mamy tam pozycję „Wymiar sprawiedliwości (decyzja Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1990 r.)”: plus 60 miliardów złotych. Czy to dotyczy jakoś tej sprawy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#SenatorZbigniewRomaszewski">To niezupełnie dotyczy stanowiska komisji, bo stanowisko komisji było takie, żeby 60 miliardów na inwestycje przeszło w proporcjach odpowiednich z budżetu inwestycyjnego Urzędu Rady Ministrów i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, żeby to tam znalazło pokrycie, a nie z dochodów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Chciałem jeszcze zapytać pana dyrektora Tymińskiego o komentarz od strony Ministerstwa Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#DyrektorDepartamentuwMinisterstwieFinansówStanisławTymiński">Jest bardzo ciężko dyskutować w trakcie głosowania. Mogę tylko potwierdzić zamiar ministra zgłoszenia autopoprawki celem przyjęcia jej przez Radę Ministrów, a następnie przekazania do parlamentu. Proponujemy, aby w związku z tą decyzją, o której mówił pan senator Romaszewski, podnieść dochody Ministerstwa Sprawiedliwości o 60 miliardów złotych i o tę kwotę zwiększyć wydatki w tym resorcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Już przyjęliśmy, że nie będziemy w tej chwili dyskutować. Wyjaśniamy sobie te pozycje, co, moim zdaniem, jest niezbędne, przecież nie możemy głosować czegoś, co niezupełnie rozumiemy.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Natomiast przyjęliśmy na początku naszej debaty, że autopoprawek rządu dzisiaj nam przedstawionych nie podejmujemy, przekazujemy to Sejmowi z dobrodziejstwem inwentarza. W związku z tym mamy tylko przed sobą propozycję pana senatora Romaszewskiego opartą o propozycję, jak rozumiem, Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proponuję przystąpienie do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Jeszcze w tej sprawie chcę Pan zabrać głos? Proszę bardzo, Pan Senator Juszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">W kwestii formalnej i jednocześnie swojego wniosku. W związku z wnioskiem pana senatora Romaszewskiego wycofuję swój wniosek o podwyższenie dotacji dla Ministerstwa Sprawiedliwości, gdyż byłyby to po prostu dwa grzyby w barszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi. Sprawę mamy trochę uproszczoną. Głosujemy drugi wniosek pana senatora Romaszewskiego. Już teraz wiemy, o co chodzi.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o podniesienie rąk. Kto jest za przyjęciem tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko temu wnioskowi?</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wniosek senatora Romaszewskiego, wniosek numer dwa nie przeszedł. Uzyskał bowiem 20 głosów, 24 głosy były przeciw, 13 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Co mamy dalej jeszcze w programie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wniosek senatora Juszkiewicza o podwyższenie budżetu dla wojska o 3 biliony złotych w dziale „obrona narodowa”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem. Wszyscy państwo mają przed sobą wniosek pana senatora Juszkiewicza. Wyjaśnienie jest przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem wniosku senatora Juszkiewicza proponującego podwyższenie budżetu dla obrony narodowej o 3 biliony złotych?</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko temu wnioskowi?</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wniosek senatora Juszkiewicza uzyskał 8 głosów „za”, 38 głosów było przeciw i 9 osób wstrzymało się, a więc poprawka nie przeszła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Wniosek senatora Wiesława Lipko: „W projekcie ustawy budżetowej na 1991 r. w Załączniku nr 1 do projektu w tabeli dotyczącej Urzędu Rady Ministrów i zawierającej szczegółowy podział części 05 budżetu państwa zwiększa się kwotę przeznaczoną na Fundusz Kościelny o 12 miliardów złotych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Propozycja jest jasna. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem propozycji pana senatora Lipko wprowadzenia 12 miliardów złotych na Fundusz Kościelny?</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z państwa jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z państwa wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Głosowanie dało następujący wynik: 20 głosów za poprawką, 20 osób przeciwko poprawce, 17 osób wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-297.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poprawka nie przeszła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Jeszcze mamy cztery propozycje uzupełnień do uchwały zgłoszone przez profesora senatora Bojarskiego oraz jedną senatora Bembińskiego i jedną senatora Borowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ja bym poprosił o teksty senatora Bojarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Pierwsza poprawka senatora Bojarskiego: „Środki finansowe uzyskiwane z prywatyzacji majątku narodowego, po odliczeniu kosztów prywatyzacji, należy w całości przeznaczyć na państwowe inwestycje produkcyjne, infrastrukturalne i podstawowe obiekty ochrony środowiska oraz na regionalne programy restrukturyzacji gospodarki”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy we wnioskach mniejszości ta pozycja była?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Czy jest pan senator Bojarski? W komisji pan senator Bojarski, o ile pamiętam, poinformował nas, że te są bardziej szczegółowe. Więc niech Pan Marszałek zdecyduje, czy to jest wniosek identyczny czy różny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak, ale ponieważ z satysfakcją odłożyłem już propozycję Komisji Gospodarki Narodowej jako załatwioną... Szukam w tej chwili, gdzie one są, propozycje komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">To nie jest identyczne brzmienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">To nie jest identyczne. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Poprawka trzecia mniejszości brzmiała: „Środki uzyskiwane z prywatyzacji majątku narodowego powinny być w całości przeznaczone na państwowe inwestycje produkcyjne [no, nie wiem, to brzmi prawie tak samo], infrastrukturalne i podstawowe obiekty ochrony środowiska, realizowane m.in. w ramach regionalnych programów restrukturyzacji. Środki na finansowanie tych programów należy wyraźnie wydzielić w budżecie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Patrząc na obydwa teksty — proponuję, żeby ktoś może z pań i panów senatorów to zrobił — wydaje mi się, że tekst jest... jeżeli się różni, to tylko w bardzo niewielkim zakresie. Są to prawie identyczne teksty.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Sądzę, że sprawę żeśmy już przegłosowali.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę bardzo, proszę przejść do punktu drugiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Druga poprawka: „W budżecie 1991 roku należy wydzielić kwoty na realizację programów restrukturyzacyjnych w podobnej wysokości jak w 1990 roku, to jest w wysokości 3 do 4,5 biliona złotych, z zapewnieniem pierwszeństwa wykorzystania tych środków na programy restrukturyzacji regionów górniczych likwidowanych kopalń”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ja chciałbym prosić Pana Dyrektora Tymińskiego o jeszcze jedno wyjaśnienie, dlatego że w czasie dyskusji padły uwagi, że ten fundusz restrukturyzacyjny zostaje zachowany w formie agencji restrukturyzacji czy coś w tym rodzaju. Jak to w rzeczywistości wygląda? Czy ten fundusz jest w 1991 roku czy go nie ma?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#DyrektorDepartamentuwMinisterstwieFinansówStanisławTymiński">Fundusz restrukturyzacyjny jako instytucja funduszu budżetowego nie będzie istniał, natomiast środki na restrukturyzację w budżecie mogą być planowane.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Mogą, ale ich nie ma).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego poddaję pod głosowanie drugą poprawkę senatora Bojarskiego w sprawie wydzielenia w budżecie kwoty na realizację programów restrukturyzacyjnych w wysokości, no, to nie jest jasno powiedziane, bo albo 3 albo 4,5, to nie jest to samo. Rozumiem, że wysokość 3 dotyczy ubiegłego roku, wysokość 4,5 biliona dotyczy indeksacji wynikającej z inflacji. Zapewnienie pierwszeństwa na programy restrukturyzacji rejonów górniczych likwidowanych kopalń. Brakuje tu zresztą wskazania źródła pokrycia.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Mamy konkretny projekt, autora nie ma, poddaję go pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw temu projektowi?</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poprawka senatora Bojarskiego nie przeszła. Uzyskała 9 głosów, przeciw było 27, 20 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że trzecia poprawka senatora Bojarskiego znajduje się w całości w propozycji komisji górniczej.</u>
          <u xml:id="u-313.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Może wrócimy do niej w momencie głosowania tamtego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Czwarta poprawka — tak? Czwarta poprawka.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">„Należy zapewnić nakłady na naukę w 1991 roku w ujęciu realnym w wysokości nie mniejszej niż 80% porównywalnych nakładów w 1990 roku. Spełnienie tego postulatu przy planowanym wzroście średnich cen w 1991 roku o 52% w stosunku do 1990 roku wymaga wzrostu nakładów na naukę przewidzianych w ustawie o 2 biliony złotych. Pozostałe brakujące środki instytucje naukowe będą musiały uzyskać z poszerzonej działalności wdrożeniowej i consultingowej na rzecz podmiotów gospodarczych i samorządowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Sprawa jest jasna. Poprawka dotyczy propozycji zwiększenia nakładów na naukę o 2 biliony złotych.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem poprawki pana senatora Bojarskiego?</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej poprawce?</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poprawka czwarta pana senatora Bojarskiego nie została przyjęta, uzyskała 8 głosów, przeciw było 36 głosów, 12 osób wstrzymało się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Propozycja senatora Bembińskiego do uchwały: „Zobowiązuje się rząd do zapewnienia tanich kredytów na: a) rekonstrukcję prywatnego rolnictwa, b) inwestycje w prywatnym przemyśle rolno-spożywczym: tworzenie rzemieślniczych placówek usługowych na terenie wsi, c) budownictwo jednorodzinne”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak. Wydaje się, że zalecenie jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poddaję pod głosowanie propozycje poprawek, właściwie zaleceń dla rządu, senatora Bembińskiego.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem takiego zalecenia dla rządu?</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poprawka pana senatora Bembińskiego czy raczej zalecenie, które się znajdzie w uchwale Senatu, zostało przyjęte większością 20 głosów, przeciw było 19 głosów, 16 osób wstrzymało się od głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Poprawka senatora Borowskiego: „Senat widzi konieczność dokonania stosownych korekt w ustawie budżetowej po kilku miesiącach działalności nowego rządu. Zasadnicza kontynuacja dotychczasowej polityki gospodarczej i założeń budżetu nie może całkowicie skrępować wszelkich możliwości, jakie nowy rząd zechce wykorzystać po sprecyzowaniu swoich zadań”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Chyba zalecenie jest jasne. Nie widzę problemów. Poddajemy propozycję senatora Borowskiego pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za tym, żeby wprowadzić odczytane zalecenie do uchwały Senatu, proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Propozycja zalecenia przedłożona przez senatora Borowskiego nie uzyskała większości. Głosowało za nią 7 osób, 26 głosów było przeciw, 21 osób wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Co mamy jeszcze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Komisja Gospodarki Narodowej na posiedzeniu ostatnim wyraziła pogląd, że w sprawie górnictwa, ponieważ istnieje Nadzwyczajna Komisja do Spraw Górnictwa i ze względu na potrzebę podkreślenia znaczenia sprawy górnictwa, byłoby dobrze, aby tę poprawkę zaproponował ktoś ze strony Nadzwyczajnej Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zapytuję senatora Piotrowskiego, czy będzie referował, bo ja też mogę to zrobić. Proponuję osobiście, w przypadku, gdybyśmy to przegłosowali, aby to przeredagować tak, żeby włączyć po prostu w całokształt, natomiast teraz chodzi o meritum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">W imieniu Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa podtrzymuje projekt uchwały i wnoszę, aby Wysoka Izba uchwaliła tę uchwałę. Rzecz się sprowadza do tego, co już czytałem dzisiaj, że 7 miliardów złotych przewidziane w projekcie ustawy budżetowej jako dopłata do węgla kamiennego nie ma w uzasadnieniu tej ustawy żadnego uzasadnienia. Po prostu ta kwota została wzięta z powietrza, z sufitu, 7 miliardów złotych...</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Bilionów)</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Bilionów, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Ciągle się mylę, jako że tutaj w tekście jest też pomyłka. Więc te 7 bilionów złotych nie ma żadnego uzasadnienia. Przyznał to zresztą pan profesor Józefiak, mówiąc, że rzeczywiście w uzasadnieniu nie ma. Górnicy wyliczyli, ile im potrzeba. Jest to załącznik do uchwały. Chodzi o kwotę 16 bilionów 617,5 miliarda złotych. To jest punkt III na stronie 4. I o to w konsekwencji wnoszę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wszyscy państwo otrzymali tekst propozycji Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa. Podkreślam, że to musi być wkomponowane w ogólną uchwałę Senatu. Zwracam się tutaj, pomimo że jest tak późno i tyleśmy tutaj dzielnie już zwojowali, do pana senatora Piotrowskiego z tą propozycją, żeby całą tę stronę formuły prawnej w pierwszym akapicie, a także częściowo w drugim, żeby to skrócić, ponieważ rzeczywiście tekst jest dość długi. W tej uchwale Senatu, którąśmy już przegłosowali, punkty są dużo bardziej zwarte, natomiast pozostawić... Ja bardzo przepraszam, to nie jest moja funkcja tutaj, ale chciałbym, żebyśmy wszyscy rozumieli, o co chodzi, kiedy jesteśmy za, a kiedy jesteśmy przeciw. Chciałbym pozostawić tę część wyjaśniającą, zawartą w ostatnim akapicie na pierwszej stronie i w pierwszym akapicie na drugiej, tak żeby zażądać tego samego, czego zażądaliśmy w uchwale już podjętej w zakresie Polskich Kolei Państwowych, gdzie proponujemy, domagamy się, żeby została dokonana analiza, sprawdzenie, zbadanie, co w przypadku tego sektora, niezwykle trudnego i kontrowersyjnego, wydawało nam się niezbędne. To jest wszystko, jeśli chodzi o prezentację propozycji Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Możemy przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z państwa jest za przyjęciem propozycji Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Górnictwa dotyczącej weryfikacji w pracach budżetowych przyjętych kwot dotacji podmiotowych i przedmiotowych dla kopalń węgla kamiennego? Proszę o podniesienie rąk.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z państwa jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-323.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-323.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wynik głosowania jest następujący: 22 osoby popierają propozycję komisji, 22 osoby są przeciw, 6 osób wstrzymało się. W związku z tym poprawka nie przeszła.</u>
          <u xml:id="u-323.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Tak, rzeczywiście, zdaje się, że w tej chwili dwóch senatorów wróciło na salę, ale jeszcze 50% było.</u>
          <u xml:id="u-323.8" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy są jeszcze jakieś propozycje?</u>
          <u xml:id="u-323.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Panie Senatorze sprawozdawco jeszcze musimy założenia przegłosować. Bardzo proszę panów senatorów i panie o nieopuszczanie sali, bo jest nas ledwie połowa, a jeszcze musimy przegłosować dwa następne dokumenty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Przepraszam bardzo, ja myślałem, że myśmy już skończyli i mam świadków na to, że pytałem, co my teraz zrobimy z tak dobrze rozpoczętym dniem.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Madej: Teraz całość ustawy budżetowej).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ma rację senator Madej, ponieważ to są trzy dokumenty. Teraz byśmy przystąpili do drugiego. W związku z tym poddaję pod głosowanie uchwałę Senatu dotyczącą stanowiska Senatu w sprawie projektu budżetu państwa, którą przekażemy Sejmowi. Nie będę tego już odczytywał.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wniosek Komisji Gospodarki Narodowej jest, aby przyjąć ten projekt i przekazać go Sejmowi z poprawkami, które dzisiaj przegłosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem takiej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z pań i panów senatorów jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-325.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że uchwała została przyjęta w sprawie projektu budżetu większością 48 głosów przeciw 7 głosom, przy dwóch wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-325.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Proszę o zreferowanie następnych dwóch dokumentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">W sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej na 1991 rok prezentowałem ogólną myśl poprawek proponowanych przez Komisję Gospodarki Narodowej. Z sali nie było zgłoszonych poprawek. Przeczytam więc teraz po kolei i myślę, że sukcesywnie będziemy głosowali te poprawki.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#SenatorCezaryJózefiak">Propozycje zmian, propozycje Komisji Gospodarki Narodowej:</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#SenatorCezaryJózefiak">W rozdziale 2 „Zasadnicze cele polityki gospodarczej” na stronie 3 na początku rozdziału dodać zdanie: „Jednym z podstawowych zadań polityki gospodarczej rządu będą wielostronne działania antyrecesyjne”. Na stronie 4 po zdaniu „Kluczowa rola w polityce makroekonomicznej przypadnie polityce budżetowej i pieniężno-kredytowej...</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Profesorze, ja przepraszam bardzo, Panie Marszałku, ale to wszystko mamy. Po co to czytać? Blokiem przegłosować. Ja chętnie na to pójdę, ale pan marszałek musi zapytać, czy ktoś nie sprzeciwia się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy ktoś z państwa jest za tym, żeby wydzielić jakąś część i osobno nad nią...?</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie).</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rozumiem, że nie było zgłoszeń ani zastrzeżeń do tekstu przedkładanego przez Komisję Gospodarki Narodowej. Nie widzę żadnych propozycji ani nowych zgłoszeń. W tej sytuacji proponuję poddanie projektu uchwały w sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej na 1991 r. przedstawionego przez Komisję Gospodarki Narodowej pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem projektu Komisji Gospodarki Narodowej?</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko projektowi Komisji Gospodarki Narodowej? Kto jest przeciwko? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-327.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-327.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Stwierdzam, że projekt uchwały w sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej został przyjęty 47 głosami, przy 13 głosach wstrzymujących się. Przepraszam bardzo, przy — poprawiam — projekt ten został przyjęty 47 głosami, przy 9 głosach wstrzymujących się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Panie Marszałku! W sprawie założeń polityki pieniężnej Komisja Gospodarki Narodowej proponuje przekazać ten dokument do Sejmu bez uwag dodatkowych. Jednakże są nie przyjęte przez Komisję Gospodarki Narodowej, ale zgłoszone dziś przez marszałka Stelmachowskiego trzy propozycje zmian, które, rozumiem, będziemy głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">No, ale porządek musi być, najpierw przegłosujemy propozycję komisji. Bardzo państwa przepraszam, czy państwo mają wszyscy przed oczami, bo to jednak jest niezbędne, proszę znaleźć wśród przedłożonych nam dokumentów projekt poprawek do założeń polityki pieniężnej opracowany przez marszałka Stelmachowskiego. Bardzo proszę wziąć to do ręki i przeczytać, bo jeżeli głosujemy bez poprawek, to będzie to oznaczać głosowanie przeciwko poprawkom marszałka Stelmachowskiego. Wobec tego zapoznajmy się dobrze z tymi trzema poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy można, Panie Senatorze? Przypomnijmy sobie. Jak mi się zdaje, przegłosowaliśmy propozycje marszałka Stelmachowskiego dotyczącą oprocentowanie lokat budżetowych a vista.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Tak, jeśli idzie o ten trzeci punkt, to w istocie jest on przy naszych głosowaniach nad ustawą budżetową załatwiony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wobec tego, proszę państwa, problem polega na tym, aby na stronie 3 — bo to jest sprawa istotna — zapoznali się państwo z pierwszym akapitem i z końcem drugiego akapitu, gdzie jest mowa o ograniczaniu przewidywanej skali kredytowej w odniesieniu do podmiotów gospodarczych i ludności, a także o ograniczaniu działalności kredytowej banków komercyjnych w sytuacji braku równowagi finansowej. W tym zakresie marszałek Stelmachowski zgłasza zastrzeżenia, domaga się usunięcia tych fragmentów w imię tego, że mogą one przeciwdziałać, zahamować aktywizację gospodarki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#SenatorCezaryJózefiak">Czy można mi tutaj coś dodać? Pan marszałek to podkreślił, ale wydaje mi się niedostatecznie. Tam jest wyraźnie powiedziane: jeżeli deficyt budżetowy wzrastałby. W mechanizmie ekonomicznym zwykle stosuje się różne środki, w takim przypadku na ogół zmniejsza się lub rozszerza akcje kredytowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Wyjaśnienie najzupełniej elementarne, w każdej gospodarce stosowanie stopy kredytowej jest normalnym środkiem prowadzenia polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Czy sprawa jest jasna? Możemy przystąpić do głosowania? Proponuję, żeby to było jedno głosowanie. Jeżeli przegłosujemy pozytywnie... Z tym że stwierdzam, że zastrzeżenie, propozycja marszałka Stelmachowskiego w punkcie trzecim jego poprawek powinna być w naszej uchwale uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#komentarz">(Senator Cezary Józefiak: Już w poprzedniej)</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ona była w poprzedniej i powinniśmy ją przenieść wobec tego redakcyjnie również i do tej uchwały. Moglibyśmy ją formalnie głosować, ale nie warto, ponieważ merytorycznie sprawa jest załatwiona. W związku z tym to nie będzie bez zastrzeżeń, tylko z tym zastrzeżeniem.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Natomiast proponuję tylko jedno głosowanie. Jeżeli ono da wynik, to znaczy przyjmiemy według trybu regulaminowego propozycję Komisji Gospodarki Narodowej, wówczas oznaczać to będzie nieprzyjęcie propozycji marszałka Stelmachowskiego dotyczących ograniczenia skali kredytowej i działalności banków komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Poddaję pod głosowanie propozycję Komisji Gospodarki Narodowej przyjęcia bez poprawek, to znaczy z tą jedną poprawką numer 3 marszałka Stelmachowskiego, przedłożonych przez Narodowy Bank Polski założeń polityki pieniężnej na rok 1991.</u>
          <u xml:id="u-333.6" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest za przyjęciem propozycji Komisji Gospodarki Narodowej z tą trzecią poprawką marszałka Stelmachowskiego?</u>
          <u xml:id="u-333.7" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-333.8" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-333.9" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Ogłaszam wynik głosowania, który proszę Wysokiej Izby uważam za wynik głosowania nad całym projektem. Przyjęliśmy projekt bez poprawek, to znaczy przyjęliśmy projekt według propozycji Komisji Gospodarki Narodowej z jedną poprawką marszałka Stelmachowskiego, poprawką numer 3, większością głosów 46, przy 6 głosach przeciwko i 3 osobach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-333.10" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zakończyliśmy prace nad budżetem.</u>
          <u xml:id="u-333.11" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Gorąco państwu dziękuję za tę ciężką robotę, ale to jeszcze nie koniec, jeszcze nie skończyliśmy zebrania, ale w tym zakresie gorąco dziękuję sobie, nam, wszyscy sobie powinniśmy podziękować. Robota była ciężka. Myślę, że pomogliśmy Sejmowi w jego dalszym trudnym zadaniu.</u>
          <u xml:id="u-333.12" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pozostaje nam jeszcze w sprawach różnych na wniosek Komisji Regulaminowej załatwienie sprawy Komisji Spraw Zagranicznych. Mamy rezygnację pana senatora Ziółkowskiego powołanego na funkcję sekretarza stanu w urzędzie prezydenckim i równocześnie propozycję ze strony komisji, która wpłynęła do nas na piśmie, podpisana jeszcze przez senatora Ziółkowskiego, powołania na przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych senatora Stanisława Dembińskiego. Zgodnie z art. 14 Regulaminu Senatu cała izba powołuje zarówno członków, jak i przewodniczących komisji.</u>
          <u xml:id="u-333.13" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W związku z tym przedstawiam tę sprawę do decyzji Senatu. Czy ktoś w tej sprawie chciałby zabrać głos? Nie widzę. Wobec tego poddaję pod głosowanie propozycję Komisji Spraw Zagranicznych Senatu o powołanie na przewodniczącego komisji senatora Stanisława Dembińskiego. Proszę o podniesienie rąk. Aha, przepraszam, Kancelaria Senatu poprawia mnie, że najpierw musimy odwołać dotychczasowego przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-333.14" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W związku z tym przedstawiam propozycję odwołania senatora Ziółkowskiego z funkcji przewodniczącego komisji.</u>
          <u xml:id="u-333.15" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z państwa jest przeciwko tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-333.16" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-333.17" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Rezygnacja senatora Ziółkowskiego została przyjęta większością 59 głosów, przy 1 głosie wstrzymującym się, przepraszam, przy jednym głosie przeciw i bez głosów wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-333.18" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Z kolei, kto z pań i panów senatorów jest za powierzeniem senatorowi Dembińskiemu funkcji przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych?</u>
          <u xml:id="u-333.19" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto z senatorów jest przeciw tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-333.20" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Kto się wstrzymał od głosu? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-333.21" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Senat przyjął decyzję w sprawie powołania senatora Dembińskiego na przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-333.22" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-333.23" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Składamy mu serdeczne życzenia skutecznej i dobrej pracy w prowadzeniu tej bardzo ważnej komisji.</u>
          <u xml:id="u-333.24" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Zakończyliśmy tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-333.25" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">W sprawach różnych pani senator Alicja Grześkowiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">W imieniu grupy 12 senatorów chciałabym przeczytać protest dotyczący sposobu dzisiejszego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">„W trakcie głosowania na posiedzeniu Senatu w dniu 11 stycznia 1991 roku nad poprawkami do ustawy budżetowej doszło do niedopuszczalnego przypadku przeprowadzenia dwukrotnego głosowania merytorycznego nad jedną i tą samą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">W głosowaniu pierwszym za poprawką głosowało 28 osób, przeciwko 28 osób, zaś 11 osób wstrzymało się. Poprawka zatem nie uzyskała większości i odpadła.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Grupa niezadowolonych z wyniku głosowania senatorów, po nieudanej próbie podważenia tego wyniku, zakwestionowała w formalnym wniosku sposób liczenia głosów. Po dyskusji marszałek zarządził głosowanie sprawdzające. Przyniosło ono wynik odmienny od pierwszego, mimo iż w takim głosowaniu senatorowie zobowiązani są do powtórzenia identycznego głosowania. Wyniki głosowania przyniosły rezultat: za 28, przeciwko 25, wstrzymało się od głosu 12 osób.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">W tym stanie rzeczy doszło do groźnego precedensu powtarzania głosowania, gdy wynik jest niezadowalający dla części senatorów. Brak do tego podstaw prawnych, a także uznane to może być za formę manipulacji głosowaniem. Wprowadzenie takiej praktyki stawia pod wątpliwość wszelkie głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Składam oświadczenie w tej sprawie, ponieważ ja jestem odpowiedzialny za prowadzenie obrad i ja podjąłem decyzję.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Otóż nie mogłem podjąć innej decyzji w sytuacji, kiedy sekretarze liczący głosu oświadczają mi, że nie są pewni swojego obliczenia. Osobiście mam pełne zaufanie do ich rzetelności i dotychczas sprawnego wykonywania swoich obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Myślę, że bardzo istotna jest tu procedura wnioskowania, której nie można nic zarzucić prócz braku właściwego postawienia podstawowej przesłanki. Mianowicie nie wiadomo, bo inaczej nie byłoby powtórzenia głosowania, ile osób głosowało przy tym pierwszym głosowaniu za, a ile kontra. I w związku z tym całe to rozumowanie jest pozbawione podstawowej wiarygodnej przesłanki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Komentarz Ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Wielowieyski: Proszę bardzo)</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Oczywiście, Wysoki Senacie, nie postawilibyśmy tego typu zarzutu, gdyby liczba głosujących się zgadzała. Jeżeli powtarza się głosowanie jedno po drugim, liczba osób uczestniczących w głosowaniu, jeżeli jest to głosowanie sprawdzające, musi się zgadzać. Nie miałabym absolutnie żadnych podstaw do kwestionowania, gdyby tylko był inny rozkład głosów przy takiej samej liczbie biorących udział w głosowaniu. Jedna osoba, dwie osoby nie wzięły udziału w drugim głosowaniu. A było to głosowanie sprawdzające. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Pan senator Kołodziej. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Panie Marszałku! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Poprzednio kolega senator Pawłowski, który razem ze mną siedział obok marszałka, zabrał głos w sprawie tego niefortunnego głosowania. Ja czuję się w obowiązku również zabrać głos. Czuję się trochę współwinnym temu, że ten lapsus, że ten precedens powstał. Bo rzeczywiście razem z kolegą Pawłowskim mieliśmy pewne wątpliwości co do wyników głosowania. To się często zdarza.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Pani senator słusznie konkludowała, że dwa po sobie następujące w krótkim czasie głosowania nie powinny dać w sumie innego wyniku. Ale tak by było, gdyby tutaj była technika, gdyby były komputery. Po 13 godzinach pracy, kiedy przechodzimy między stołami, liczymy, kiedy często koledzy senatorowie trochę za późno rękę podniosą, potem nas w powrotnej drodze zaczepiają: dolicz mnie jeszcze, kiedy czasami zbyt wcześnie rękę opuszczą, są takie sytuacje, kiedy wynik głosowania nie zawsze, nie dałbym głowy, że zawsze i w każdym głosowaniu jest dokładny.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Kiedy jest zdecydowana przewaga jednej strony, wówczas to u tych sekretarzy, którzy... Natomiast jeżeli jest wynik taki na pograniczu, czasami się zdarza, że mamy subiektywne odczucie, że tam coś mogło nie grać. I w tym wypadku tak było. I kolega Pawłowski miał pewne wątpliwości, czy dobrze policzył, ja również miałem takie wątpliwości. Podzieliliśmy się swymi wątpliwościami z panem marszałkiem sugerując mu, że — być może — byłoby wskazane, żeby to było powtórzone. Źle się stało, że tak się stało. Ale bardzo bym prosił, żeby nie doszukiwać się... Mogłaby być teoretycznie jakaś możliwość manipulacji, mogłaby tu drzemać, ale bardzo proszę jednak, żeby nie posądzać nas o chęć manipulowania.</u>
          <u xml:id="u-338.4" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Byłby to już bardzo wielki pod naszym adresem zarzut, zbyt wielki.</u>
          <u xml:id="u-338.5" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Ja myślę, że moje tłumaczenie państwo przyjmiecie po prostu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-338.6" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#SenatorEdwardWende">W pierwszym głosowaniu liczba się nie mogła zgadzać, bo było błędne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Jest wątpliwe, czy było prawidłowe, to jest pewne. W tej sprawie pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! O tej porze to już wszystko możemy powiedzieć. Poważnie mówiąc, moja uwaga odnosi się do wypowiedzi pana senatora Wendego. Skąd wiadomo, które głosowanie było błędne? Pan powiedział, że było błędne, skoro nie zgadzała się liczba. Jeżeli są dwa wyniki, to nie ma pewności, który z nich jest prawidłowy. Jeżeli ja się znam na rachunkach, to nie ma pewności, które głosowanie było błędne. Natomiast nasz protest, bo ja ten protest też podpisałem... Czy ja mogę Panie Senatorze kontynuować?</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Wielowieyski: Proszę bardzo)</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#SenatorJerzyMadej">Nasz protest, proszę państwa, wynikał z tego, że stworzyliśmy niebezpieczny precedens. Może być teraz następna sytuacja, gdzie jeden z senatorów wstanie i powie: nie zgadzam się z tym wynikiem, wynik jest manipulowany, proszę o powtórzenie głosowania. I będzie różny wynik, i co wtedy, wnioskodawcy, jeżeli to będzie przeciwko koncepcji?</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#SenatorJerzyMadej">I to jest, proszę państwa, niebezpieczeństwo. Nie to, że mamy wątpliwości. Ja się zgadzam z tym, że senatorowie sekretarze byli zmęczeni, że rzeczywiście głosowanie było przeprowadzane w gorącej atmosferze, trochę nawet i w pośpiechu. Ale powtarzam jeszcze raz — stworzyliśmy niebezpieczny precedens. Teraz każdy będzie się mógł na ten precedens powołać i nikt nie będzie mógł odmówić mu prawa do zażądania powtórnego głosowania, jeżeli będzie niezadowolony z wyniku pierwszego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#SenatorJerzyMadej">Dziękuję i przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję bardzo Panu Senatorowi i apeluję, żebyśmy nie byli tacy bardzo lękliwi. Decyzja została powzięta nie ze względu na jakiś były czy przyszły precedens. Została powzięta dlatego, że ja, marszałek, i sekretarze nie byliśmy pewni wyniku głosowania. I przy drugim takim wypadku postąpię tak samo. Równocześnie oświadczam panu senatorowi Madejowi, że za drugim razem liczyliśmy powoli i spokojnie, ponieważ żeśmy się już sparzyli.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">I w związku z tym uznaję wynik, ten drugi, głosowania — przepraszam, to może już off record, który mnie osobiście bardzo nie odpowiada, bardzo mi nie odpowiada — uznaję za prawidłowy. Senat zajął stanowisko w tej sprawie prawidłowe.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję państwu. Jeszcze komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Proszę państwa, pierwszy komunikat dotyczy spotkania Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego z posłem Okińczycem, które miało się dzisiaj odbyć. Ono jest odwołane. Po prostu poseł musiał wrócić do Wilna.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Drugi komunikat — Komisja Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej ogłasza, że posiedzenie komisji odbędzie się 17 stycznia o godzinie 16.00 w sali 102.</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Z kolei kolejne ogłoszenie Biura Prasowego Sejmu do wszystkich senatorów, którzy nie otrzymali książki pt. „Prezydenci”.</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Wszystkie te osoby mogą się zgłosić do Biura Prasowego Sejmu, telefon 21–37, i będą tę książkę tam mogły otrzymać.</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Komunikat następny. Kolejne posiedzenia Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych Senatu odbędą się w dniu 16 stycznia o godzinie 15.00, sala 217, oraz 17 stycznia o godzinie 9.30 w sali 179. Materiały na to zebranie są już w skrytkach.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Z kolei najbliższe posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia odbędzie się w dniu 17 stycznia w sali 269. Początek posiedzenia godzina 11.30. Porządek obrad tego spotkania obejmuje ustawę o pracy na morskich statkach handlowych, projekt ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i spotkanie z ministrem zdrowia i opieki społecznej, które odbędzie się około godziny 14.00.</u>
          <u xml:id="u-343.6" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">I ostatni komunikat, od pana marszałka Stelmachowskiego, że następne posiedzenie plenarne Senatu jest planowane na 18 stycznia na godzinę 10.00. Przewidywany dalszy plan posiedzeń: kolejne posiedzenie 1 lutego, a następne w drugiej połowie bez sprecyzowanego terminu.</u>
          <u xml:id="u-343.7" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">Przewidywane terminy lutowe mogą ulec zmianie, jeżeli Sejm wcześniej uchwali ustawę budżetową. Jak wiadomo, będziemy wtedy mieli tylko jeden tydzień na zajęcie stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-343.8" who="#SenatorBartłomiejKołodziej">To wszystko, dziękuję bardzo,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#WicemarszałekAndrzejWielowieyski">Dziękuję paniom i panom senatorom. Zamykam 41 posiedzenie Senatu.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 22 minut 40.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>