text_structure.xml 55.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 19 marca 1981 r. Komisja Handlu Zagranicznego obradująca pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR) rozpatrzyła założenia reformy gospodarczej w sferze handlu zagranicznego i współpracy gospodarczej z zagranicą, - informacje o wynikach realizacji zadań NPSG w dziedzinie handlu zagranicznego w styczniu i lutym 1980 r. oraz zawartych w protokółach handlowych na 1981 r.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli: minister handlu zagranicznego i gospodarki morskiej Ryszard Karski, zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Stanisław Długosz, przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Ministerstwa Finansów, Głównego Urzędu Ceł, Państwowej Izby Handlu Zagranicznego oraz Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Posłowie otrzymali na piśmie materiał Komisji DS. Reformy Gospodarczej, Zespołu VIII DS. organizacji i funkcjonowania handlu zagranicznego pt. „Założenia reformy gospodarczej w sferze handlu zagranicznego i współpracy ekonomicznej z zagranicą”, z którego przytaczamy streszczenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">1. Państwo kieruje stosunkami ekonomicznymi z zagranicą zgodnie z zasadami monopolu handlu zagranicznego i monopolu walutowego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Sejm ustala założenia rozwoju współpracy gospodarczej, handlu zagranicznego i bilansu płatniczego z uwzględnieniem rozmiarów kredytów zaciąganych i udzielanych w formie zatwierdzania planów 5-letnich. Roczne plany ustala: wariant I - Rada Ministrów, wariant II - Sejm.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Komisja Planowania przygotowuje projekty planów oraz wieloletnich umów międzypaństwowych z krajami RWPG. Przygotowuje też programy rozwoju gospodarki pod kątem zwiększenia proeksportowej orientacji oraz racjonalizacji importu i przywracania równowagi bilansu płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">2. Ministerstwo Handlu Zagranicznego współuczestniczy w opracowywaniu w/w programów i planów, opracowuje zasady bezpośredniego i pośredniego kierowania wymianą, proponuje zasady działania i poziom parametrów ekonomicznych (kursy walutowe, subwencje, cła itd.), przygotowuje i zawiera umowy międzynarodowe o charakterze handlowym oraz - w uzgodnieniu z Ministerstwem Spraw Zagranicznych - reprezentuje państwo w międzynarodowych organizacjach gospodarczych. Ministerstwo jest jedynym organem administracji centralnej upoważnionym do operatywnego kierowania wymianą z zagranicą: Przyznaje i cofa koncesje przedsiębiorstwom, organizuje i nadzoruje sieć placówek ekonomiczno-handlowych za granicą, stosuje - w miarę konieczności - nakazy, zakazy, pozwolenia i limity z zakresu eksportu i importu.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">3. Całokształt operacji dewizowych z zagranicą leży w gestii: wariant I - banków dewizowych, wariant II - Banku Handlowego. Gestia ta obejmuje również udzielenie kredytów dewizowych jednostkom krajowym i egzekwowanie spłat kredytów.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">4. Wymianę z zagranicą realizują w ramach koncesji: wyspecjalizowane przedsiębiorstwa handlu zagranicznego i przedsiębiorstwa produkcyjne. Mogą one tworzyć zrzeszenia przedsiębiorstw handlu zagranicznego lub zrzeszenia mieszane z udziałem jednostek produkcyjnych w celu koordynacji swej działalności.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">5. Izba Handlu Zagranicznego lub Izba Przemysłowo-Handlowa zrzesza zainteresowane przedsiębiorstwa, i inne instytucje zajmujące się stosunkami ekonomicznymi z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">6. Planowanie wymiany z zagranicą obejmuje plany 5-letnie i roczne. Planowanie ulega zasadniczej zmianie w kierunku budowy planów realnych, spełniających funkcje strategiczne i zapewniające równowagę bilansu płatniczego. Całościowe plany importu i eksportu są dyrektywne dla Ministra Handlu Zagranicznego. Przedsiębiorstwa ustalają własne plany, w których uwzględniają:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">a) informacje o możliwościach importu i eksportu, o preferencjach społecznych i o zawartych umowach międzypaństwowych,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">b) informacje koniunkturalne i cenowe,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">c) wyznaczone im zadania dyrektywne w zakresie ważniejszych towarów w ramach zobowiązań międzynarodowych, zwłaszcza wobec krajów RWPG,</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">d) limity importowe (ustalone w okresie ostrego deficytu dewiz).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">Zadania dyrektywne i limity importowe może ustalić wyłącznie Ministerstwo Handlu Zagranicznego bezpośrednio przedsiębiorstwom, bądź ich zrzeszeniom, bądź jednostkom koordynującym i nadzorującym działalność przedsiębiorstw - zależnie od rozwiązań organizacyjnych w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">7, Plan centralny i plany przedsiębiorstw sporządzane są w złotych obiegowych. Złoty dewizowy ulega likwidacji. Przedsiębiorstwa ustalają swe plany w cenach transakcyjnych (iloczyn ceny dewizowej i kursy waluty). Instrumenty ekonomiczne (kursy, subwencje, cła, podatki) winny zapewniać rentowność działalności sprzyjającej realizacji planów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Sprawozdawca">8. W latach 80-tych, wobec wysokiego stanu zadłużenia, centralnie regulowane i zapewniane są planowe limity dewiz na import towarów podstawowych, import kompletacyjny i kooperacyjny oraz import dla potrzeb eksportu. Pozostały import realizują przedsiębiorstwa w ramach kredytów dewizowych lub środków sprzedawanych przez bank wg zasad ustalonych przez MHZ.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Sprawozdawca">9. Wybitnie wzrasta zakres i rola pośredniego kierowania handlem zagranicznym za pomocą kursów walutowych, stopy procentowej i dyskontowej, subwencji, podatków, ceł i zasad gospodarowania zyskiem. Szerokie stosowanie cen transakcyjnych sprzyja optymalizacji wymiany oraz całej gospodarki. Ceny transakcyjne jako parametryczne obiektywizują wynik przedsiębiorstwa, skłaniają do realizacji celów społecznych, a zatem sprzyjają samodzielności czyli realizacji podstawowej idei reformy.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Sprawozdawca">10. Podstawowym instrumentem w kierowaniu handlem zagraniczny jest kurs waluty. Kursy decydują o poziomie cen transakcyjnych. Poprawność kursów jest warunkiem właściwego działania wszelkich mechanizmów ekonomicznych i skuteczności zachęt do rozwoju opłacalnego eksportu. Poziom kursów winien zapewnić zyskowność produkcji eksportowej 80% dostaw wyrobów przemysłowych czyli wynosić o 30% więcej niż średni koszt nabycia dewiz (obecnie kurs taki wynosiłby około 50 zł za dolara). Niższy kurs i subwencja nie wzbudzają zainteresowania produkcją eksportową. Zbyt niski kurs nie skłania do oszczędności w wydatkach dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Sprawozdawca">11. W celu wzmocnienia zainteresowania producentów eksportem wprowadza się dodatkowe zachęty w postaci:</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Sprawozdawca">a) dodatkowego funduszu nagród powstałego dzięki zmniejszonemu opodatkowaniu zysku na eksport (nagrody m.in. dla kooperantów, firm transportowych itd.) oraz funduszu aktywizacji eksportu i racjonalizacji importu w gestii MHZ,</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Sprawozdawca">b) odpisów dewizowych z wpływów z eksportu na potrzeby importu danego przedsiębiorstwa i kooperantów.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Sprawozdawca">12. Przedsiębiorstwo działa samodzielnie w ramach koncesji przyznanej przez MHZ, która może być zmieniana lub cofnięta, jeżeli przedsiębiorstwo nie wypełnia zawartych w niej warunków. Przedsiębiorstwa mają swobodę łączenia się i zrzeszania. Przedsiębiorstwo posiada swój samorząd oraz ew. Radę Koordynacyjną, do której wchodzą m.in. przedstawiciele producentów - eksporterów i odbiorców towarów importowanych. Dyrektora naczelnego przedsiębiorstwa hz powołuje - na wniosek samorządu lub rady - Minister HZ. Statut przedsiębiorstwa ustala samorządna zatwierdza Minister HZ.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Sprawozdawca">Warunkiem istnienia przedsiębiorstwa jest samofinansowanie. Głównym źródłem dochodów są prowizje w eksporcie i wpływy za usługi importowe wg ustalonych cenników. Dochody podlegają podziałowi wg decyzji samorządu w ramach przepisów finansowych. Przedsiębiorstwo samodzielnie prowadzi politykę kadrową zgodnie z wymogami kwalifikacyjnymi ustalonymi przez MHZ.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Sprawozdawca">13. Powiązania producentów z przedsiębiorstwami handlu zagranicznego regulują umowy zawierane między nimi. Formy działalności usługowej przedsiębiorstwa hz mogą być różne (działalność na rachunek własny lub na rachunek dostawcy i odbiorcy lub jako agent). Podział czynności, warunki rozliczeń i podział wyniku są przedmiotem umów. Nie stosuje się ograniczenia kompetencji towarowych przedsiębiorstwa hz ani swobodnego wyboru dostawcy i odbiorcy. Ustalenie kompetencji towarowych przez MHZ może dotyczyć tylko zakresu obrotów dyrektywnych.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Sprawozdawca">14. Etapy wprowadzenia reformy:</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Sprawozdawca">- do końca 1981 r. zakończenie prac przygotowawczych łącznie z opracowaniem odpowiednich aktów prawnych, - do końca 1982 r. wdrożenie reformy gospodarczej w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Sprawozdawca">Minister Stanisław Długosz omówił rezultaty prac Zespołu VIII Komisji DS. Reformy Gospodarczej. Za główny cel tych prac przyjęto przywrócenie równowagi bilansu handlu zagranicznego. Najistotniejsze dźwignie przywrócenia tej równowagi, to rozwiązanie problemów płatniczych w II obszarze, a także w I, gdzie ostatnio szybko narasta saldo ujemne.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Sprawozdawca">Przed naszą gospodarką stoją obecnie trzy główne zadania:</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Sprawozdawca">- refinansowanie,</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Sprawozdawca">- intensyfikacja opłacalnego eksportu,</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Sprawozdawca">- racjonalizacja importu.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Sprawozdawca">Intensyfikacja opłacalnego eksportu, jakkolwiek może być niepopularna w społeczeństwie, jest konieczna - musimy udokumentować swoją wiarygodność jako partnera i jednocześnie jest to bezwzględny warunek importu. Zadania w tej dziedzinie są tym trudniejsze, że aktualnie mamy do czynienia ze spadkiem eksportu, a musimy doprowadzić do jego zdynamizowania. Dla osiągnięcia tego celu trzeba wykorzystać wszelkie możliwe instrumenty w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Sprawozdawca">Istnieją oczywiście określone uwarunkowania stymulujące nasze działania. Strefa podstawowa, to kraje członkowskie RWPG. Okazały nam one wielką pomoc. Obecnie prowadzimy z tymi krajami rozmowy o wykorzystaniu naszych wolnych mocy produkcyjnych. Przebieg rozmów pozwala liczyć na zwiększenie obrotów z krajami socjalistycznymi. Trzeba sobie jednak zdać sprawę, że możliwości tego rynku nie są niewyczerpane i dlatego musimy szybko dążyć do odzyskania stanowiska partnera we wzajemnych kontaktach.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Sprawozdawca">Gdy chodzi o wysoko uprzemysłowione państwa kapitalistyczne, klimat dla naszych działań na zawsze będzie sprzyjający. Wobec krajów rozwijających się wytraciliśmy w ostatnich latach dynamikę kontaktów. Musimy intensywnie prowadzić prace nad specjalizacją proeksportową. Stworzyć należy koncepcję wieloletniego zaopatrzenia naszej gospodarki z importu, umożliwiającego dynamizowanie eksportu.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Sprawozdawca">Jednym z podstawowych i nie budzących kontrowersji zagadnień które wysunęło się w pracach Zespołu VIII jest problem umocnienia roli ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Niedopuszczalne jest istnienie kilku ośrodków sterujących handlem zagranicznym. Dziedziną tą można kierować tylko jeden silny organ władzy, działający ściśle według określonych zasad i przepisów.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Sprawozdawca">Co do zagadnień dotyczących przedsiębiorstw handlu zagranicznego, wystąpiły pewne kontrowersje. Pewnym jest jednak, że reguły gry dotyczące wyspecjalizowanych przedsiębiorstw handlu zagranicznego i komórek handlu zagranicznego w przedsiębiorstwach produkcyjnych muszą być te same. Jednostki te muszą jednakowo podlegać ministrowi handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Założono, że wszystkie przedsiębiorstwa handlu zagranicznego będą miały do czynienia z wielkimi organizacjami handlowymi i to trzeba uwzględnić w kształtowaniu ich samorządności samodzielności.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Sprawozdawca">Zespół do końca nie rozpracował zagadnienia, jak powinno się samofinansować przedsiębiorstwo handlu zagranicznego. Przedsiębiorstwa te powinny otrzymywać koncesje na działalność gospodarczą z zagranicą, ale przepisy muszą określać szczegółowo sytuacje, w których taka, będąca aktem władzy koncesja, może być cofnięta.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Sprawozdawca">Drugim ważnym dokumentem jest statut przedsiębiorstwa. Mówca zaznaczył, że statut ten, jakkolwiek tworzony przez przedsiębiorstwo, musi być zatwierdzony przez odpowiednią instytucję zewnętrzną (np. władza terenowa, minister).</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Sprawozdawca">Trzecią koniecznością dla funkcjonowania przedsiębiorstw handlu zagranicznego zasadą powinna być maksymalna swoboda w formułach prawnych w związkach z partnerami krajowymi.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Sprawozdawca">Ze względu na specyfikę przedsiębiorstw handlu zagranicznego powinny być one wyposażone poza radą pracowniczą w radę koordynacyjną lub nadzorczą. Problem ten jest jeszcze otwarty, ale wydaje się, że nie można w tym wypadku pozostawić wszystkiego decyzji załogi.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Sprawozdawca">Funkcja zysku z eksportu powinna być określona w sposób szczególny. Fundusz płac będzie w tym wypadku traktowany jako koszt przedsiębiorstwa, fundusz premiowy zaś będzie tworzony przez zysk. Zespół VIII proponuje, aby zysk pozostawić w przedsiębiorstwie i aby przedsiębiorstwo samo dokonywało jego podziału/fundusze premiowe także), oczywiście przy istnieniu pewnych ograniczników, koniecznych tutaj podobnie jak w całej gospodarce. Rola zysku w tych warunkach stanie się rzeczywiście rolą stymulującą, a zysk podstawowym kryterium oceny.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Sprawozdawca">Zespół VIII uważa, że wyprowadzenie całej gospodarki z kryzysu wymaga uruchomienia trzech podstawowych dźwigni:</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Sprawozdawca">- powszechnych cen transakcyjnych w rozliczaniu handlu zagranicznego;</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Sprawozdawca">- zniesienia w rozliczeniach pojęcia złotego dewizowego;</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Sprawozdawca">- wprowadzenia określonego kursu wymiany złotego zamiast przeliczników.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#Sprawozdawca">Następnie mówca zwrócił uwagę na związki zachodzące pomiędzy zasadą samodzielności przedsiębiorstw, a obligatoryjnymi zobowiązaniami międzynarodowymi. Trzeba uwzględniać fakt, że w krajach socjalistycznych istnieje określony porządek planistyczny i instytucjonalny, do którego my, jako partnerzy musimy się dopasować. Koordynacja umów 5-letnich i rocznych protokołów ma charakter bilansowania korzyści i nie zawsze to się musi zbiegać z planami przedsiębiorstw handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#Sprawozdawca">Należy sprecyzować trzy zasady działalności przedsiębiorstw handlu zagranicznego:</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#Sprawozdawca">- obligatoryjność zobowiązań międzynarodowych musi być wprowadzona poprzez przepisy statutu;</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#Sprawozdawca">- przedstawiciele przedsiębiorstw powinni uczestniczyć w zawieraniu zobowiązań;</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#Sprawozdawca">- w przypadku zagrożenia przedsiębiorstwa uszczerbkiem finansowym na skutek dyrektywnych nakazów, musi ten uszczerbek być wyrównany przez instytucję narzucającą dyrektywy.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#Sprawozdawca">Zespół VIII przedstawił też propozycje nowych rozwiązań w zakresie bodźcowania handlu zagranicznego:</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#Sprawozdawca">- powinno ono wynikać z ideologii zysku. Zysk ma być elementem inspirującym tak producenta, jak i sprzedawcę do racjonalnej działalności;</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#Sprawozdawca">- zysk powinien być źródłem funduszów premiowych;</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#Sprawozdawca">- mechanizmy, które sprawdziły się w ostatnich dwóch latach powinny być pozostawione;</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#Sprawozdawca">- te przedsiębiorstwa, które wywiązują się z nakładanych na nie zadań powinny zyskać uprawnienia w zakresie nabywania dewiz (jest to istotny bodziec wyzwalania inicjatyw proeksportowych).</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#Sprawozdawca">Rozważane są warianty współpracy przedsiębiorstw handlu zagranicznego z bankami. M.in. chodzi o to, czy pozostawić uprawnienia Banku Handlowego w obecnym zakresie, czy też może je ograniczyć (dotyczy to m.in. funduszu na inwestycje szybko rentujące się). Wyłączenie spod kurateli tego banku „Pewexu” i przekazanie go w gestię Banku PKO było decyzją opłacalną.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#Sprawozdawca">W skład VIII Zespołu wchodzili wybitni przedstawiciele nauki. Przygotowywane projekty rozwiązań konsultowano z przedstawicielami przemysłu i gospodarki morskiej. Prowadzono liczne dyskusje.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#Sprawozdawca">Mówca zaapelował o uwagi krytyczne pod adresem zaprezentowanego dokumentu. Jego twórcy zdają sobie sprawę, że jest on jeszcze daleki do doskonałości.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#Mówca">Proszę o wyjaśnienie, co oznacza zdanie (s. 2): „Handel zagraniczny nie jest sektorem gospodarki, a sferą gospodarowania i reforma organizacji i funkcjonowania handlu zagranicznego może spełnić związane z nią oczekiwania tylko przy założeniu podejmowania przez władze centralne decyzji bieżących i długofalowych w sferze realnej i regulacyjnej sprzyjających rozwojowi eksportu, racjonalizowaniu importu i poprawie bilansu płatniczego”. Jest to zbyt daleko idący skrót myślowy prowadzący do nieporozumień; co to znaczy „sfera realna”, czyżby była jakaś jeszcze „sfera nierealna”?</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Mówca">Materiał stwierdza, że „decyzje dotyczące planów rocznych oraz podstawowych parametrów i zasad pośredniego kierowania gospodarką w sferze wymiany z zagranicą powinna podejmować; wariant I - Rada Ministrów, wariant II - Sejm. Chciałbym uzyskać wyjaśnienie, jaka miała by być faktyczna rola Sejmu? Wyjaśnienia wymaga również sformułowanie, że „podstawowe założenia w sprawie kierunków rozwoju wymiany oraz jej planów rzeczowych i bilansu płatniczego na okresy 5-letnie powinny być podejmowane przez Sejm”.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Mówca">Na str. 7 stwierdza się, iż „kształtowanie się równowagi bilansu handlowej i płatniczego w obrotach z poszczególnymi obszarami płatniczymi w kolejnych latach okresu 5-letniego ma być zawarte w planie 5-letnim. Nie jest to pojęcie zrozumiałe. Równowaga jest jednoznacznym pojęciem - albo jest, albo jej nie ma Kolejny podpunkt brzmi: „strukturalne przekształcenie produkcji towarów i usług wpływające na rozmiar i strukturę wymiany zagranicznej w układzie grup towarowych i obszarów w poszczególnych latach planu”. Mam wątpliwości, czy nie jest to przeładowanie planu 5-letniego zbyt wielką ilością szczegółów. Ta sama uwaga odnosi się do sformułowania na str. 8 dotyczącego planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Mówca">Materiał stwierdza, że „w celu przyspieszenia okresu optymalizowania towarowej struktury wymiany o charakterze obligatoryjnym przedstawiciele przedsiębiorstw produkcyjnych, będą uczestniczyli w negocjacjach handlowych”. Prosiłbym o sprecyzowanie tego pojęcia.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Mówca">Dokument stwierdza, że plan centralny będzie wsparty - jeśli zajdzie tego potrzeba - działaniem pośrednich narzędzi finansowych korygującym wynik osiągany przez przedsiębiorstwo. Wydaje się, że należy kierować albo obligatoryjnie, albo pośrednio. Podobny do zaproponowanego system stosowaliśmy już w przeszłości i nie zdał on egzaminu.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#Mówca">Na str. 11 stwierdza się, że „pośrednie kierowanie wymianą oznacza działania za pomocą kursu walutowych cen, stopy procentowej i dyskontowej a także zasilania przedsiębiorstw w środki finansowe i dewizowe”. Mam wątpliwości, czy to ostatnie działania należy do sfery działań pośrednich.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#Mówca">Według autorów dokumentu: „ceny zbytu podstawowych importowanych paliw, surowców i materiałów powinny być ustalane na podstawie średniej ceny dewizowej przewidywanej na dany rok w przewozie wolnodewizowym”. Idea jest słuszna, jednakże czy nie należałoby brać pod uwagę również kosztów wytwarzania niektórych paliw w kraju?</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#Mówca">Zakłada się powołanie specjalnego komitetu ds. kredytów przyznawanych przedsiębiorstwom. Chciałbym wiedzieć, jaka jest koncepcja tego komitetu, kto wejdzie w jego skład i jak będzie on działać.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#Mówca">Ze sformułowania na str. 19 wynika, że zachęty dewizowe przeznaczone są jedynie dla producentów, pominięto natomiast całą sferę usług handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#Mówca">Mam wątpliwości, czy powoływanie kierowników jednostek handlu zagranicznego działających przy przedsiębiorstwach produkcyjnych wymagać musi zgody ministra handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#Mówca">Czy nie przewidziano zbyt dużo hamulców odnośnie wzrostu funduszu płac (str. 23)?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełRyszardDziopak">Czy opracowano dokument precyzujący, w których działach gospodarki narodowej posiadamy moce produkcyjne i które jesteśmy w stanie udostępnić partnerom z RQPG. Jeśli tak, to należy go opublikować, bowiem jako posłowie, nie jesteśmy w tej materii zorientowani.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełRyszardDziopak">Czy opracowano dokument bilansujący wstrzymane inwestycje oraz te, które chcemy wstrzymać, a których wykorzystanie możemy zaoferować naszym partnerom?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełJerzyKorzonek">Czy nie jest błędem sformułowanie zawarte w prezentowanym dokumencie, że przedsiębiorstwa mają być statutowo zobowiązane do wykonania ich własnych planów zaakceptowanych przez organy samorządowe?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełJózefGórniak">Czy przed przystąpieniem do prac został sformowany dokument szczegółowo analizujący stan polskiego handlu zagranicznego? Na tej podstawie można dopiero wyprowadzać konkretne wnioski co modyfikować, a co zostawiać.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełJózefGórniak">Na sali jest obecna duża grupa twórców projektu. Być może będą oni w stanie ustosunkować się do kwestii, dlatego czytając materiał odnosi się wrażenie, wprawdzie chce on reformować całą gospodarkę narodową, natomiast nie wskazuje dróg do tego celu i nie mówi, na czym reforma ma polegać. Jest tam sugestia w sprawie zwiększenia centralizacji w handlu zagranicznym. Czy rozważano wariant decentralizacyjny?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełJózefGórniak">Nie mamy informacji, czy resort zamierza reorganizować swe struktury zarządzania, czy problem ten był podnoszony, a może istniejące są już optymalne?</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełJózefGórniak">Kilka zdań należy poświęcić również sprawom reformy w zakresie obrotów towarowych z krajami RWPG. Opinie na ten temat są różne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełZdzisławaSudyka">Dlaczego, w jakim celu resort proponuje autopoprawkę, że obligatoryjny charakter z krajami RWPG będzie w pełni respektowany dzięki m.in. statutowemu obowiązkowi uwzględniania tych obligatoryjnych zadań w planach własnych przedsiębiorstw?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełZdzisławaSudyka">Przedsiębiorstwa są zainteresowane w jak najszybszym upłynnieniu wyprodukowanych towarów, natomiast towary często zalegają magazyny z winy ekspedycji bądź też przedsiębiorstw handlu zagranicznego. Nie widzę więc powodu, aby dodawać na str. 26 autopoprawkę proponowaną przez Zespół.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełBogusławDrożdż">Informacja przedstawiona posłom jest zbyt wąska - nie wszyscy na tej sali obeznani są z licznymi, specyficznymi zagadnieniami handlu zagranicznego. Potrzebna jest więc szersza informacja i wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełBogusławDrożdż">W styczniu 1971 r. przeprowadziliśmy reformę w handlu zagraniczny i przedsiębiorstwa handlu zagranicznego zostały bardziej związane z przemysłem. Poświęciliśmy tej sprawie wiele uwagi w czasie VII kadencji Sejmu, Nie udało nam się jednak uzyskać zadowalających, trwałych rezultatów. Obecnie w dyskusjach podnosi się, że przedsiębiorstwa w nowych warunkach powinny być bezpośrednio związane z kredytodawcami, albowiem gdy państwo bierze kredyty pożyczkodawca jest zwolniony od czuwania nad ich prawidłowym wykorzystaniem, z drugiej zaś strony - przedsiębiorstwo staje przed licznymi pokusami nieodpowiedniego spożytkowaniu tych kredytów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#DocentUrszulaPłowiec">Przez sferę realną handlu zagranicznego rozumiemy to wszystko, co umożliwia przepływ eksportu. Sfera regulacyjna - to zasady, według których eksport funkcjonuje.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#DocentUrszulaPłowiec">Przez system parametrów korygujących rozumiemy system cen kursów, ceł, wszelkiego rodzaju normy ochrony producentów, podatki, obciążenia. Zarówno zasady jak i parametry powinny być akceptowane przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#DocentUrszulaPłowiec">Celem naszych działań jest intensyfikacja opłacalnego eksportu, racjonalizacja importu, wyprowadzanie gospodarki z kryzysu i jej stabilizacja, Dotychczas nasz system handlu zagranicznego był zamknięty. Przyjęliśmy założenie, że na razie dążymy do uregulowania kursów w wymianie handlowej.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#DocentUrszulaPłowiec">Około 80% eksportu, to eksport opłacalny i przy tej relacji można optymalizować strukturę wymiany pod kątem maksymalizacji zysku. Od 10 lat w naszej gospodarce sterujemy przelicznikami dewizowymi. Zakres tego sterowania jest bardzo wąski. Ceny transakcyjne stosuje się tylko w niektórych zakupach materiałów z importu. Obowiązujące krajowe ceny zbytu są stałe, przy zmieniających się cenach transakcyjnych i rosnących cenach paliw. Z tego powodu gospodarka nasza stale musi być subwencjonowana. W ostatnich latach relacje cen stałych do cen bieżących kształtowały się coraz gorzej, dochodząc w niektórych wypadkach nawet do 20% . Musimy zastosować kursy odpowiadające aktualnym cenom towarów importowanych. Stąd potrzeba wprowadzenia cen transakcyjnych na towary z importu, ale należy przy tym pamiętać o odmiennych warunkach dla tej ewentualnej operacji w I i II obszarze płatniczym. Zobiektywizowanie ceny płaconej przez producenta jest podstawowym warunkiem wprowadzania reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#DocentUrszulaPłowiec">Konieczne jest spowodowanie pewnej rywalizacji pomiędzy krajowymi przedsiębiorstwami przetwórstwa, a także wykorzystanie handlu zagranicznego do stymulowania krajowych cen zbytu.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#DocentUrszulaPłowiec">Decyzja odnośnie poziomu kursu może być podjęta wtedy, gdy będziemy mieli jasność co do funkcji, jakie kurs ma spełniać, na razie jest co do tego kontrowersja. Według jednego poglądu należy dokonać reformy cen przy istniejącym poziomie przeliczników, drugi pogląd sugeruje przyjęcie przelicznika zaniżonego, ponieważ wariant pierwszy spowodowałby znaczny wzrost cen importu. Wybór poziomu kursu jest sprawą zasadniczą, jeśli bowiem mamy dokonać intensyfikacji eksportu - musimy utrzymać takie przeliczniki, które to umożliwią, a to oznacza utrzymanie kursów istniejących. Jeśli mamy rozwijać gospodarkę proeksportową - nie można kursów zaniżać.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#DocentUrszulaPłowiec">Należy pamiętać, że w całym systemie handlu zagranicznego muszą działać równolegle dyrektywne nakazy i parametry korygujące.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#ProfdrJózefSołdaczuk">Nasze propozycje dotyczące handlu zagranicznego są dostosowane do ogólnego profilu reformy. Stan naszej gospodarki jest taki, że przebudowa musi być gruntowna. Główne założenia tej przebudowy, to: samodzielność przedsiębiorstw, odpowiedzialność i rachunek ekonomiczny. Musimy stopniowo, doprowadzić do zlikwidowania subwencji.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#ProfdrJózefSołdaczuk">Integracja handlu zagranicznego i przemysłu jest możliwa tylko przy istnieniu silnego ośrodka koordynującego, jakim powinno być Ministerstwo Handlu Zagranicznego. Koncesjonowane przedsiębiorstwo musi być sterowane przez ministra przy pomocy parametrów korygujących. W statucie przedsiębiorstwa będzie zawarty obligatoryjny obowiązek wykonywania umów międzynarodowych. Minister będzie miał prawo wkroczyć w wypadku nie spełnienia zobowiązań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#DyrektordepartamentuPlanowaniaiEfektywnościMHZiGMEugeniuszHarasin">Ustawowe rozwiązania organizacyjne należą do Sejmu. Odchodzenie w przeszłości od ustaleń Sejmu spowodowało wiadome skutki. Realizacja transportu musi być ściśle określona i kontrolowana przez rząd. Plan roczny powinien ustalać Sejm łącznie z wysokością limitów np. pożyczek jakie rząd ma prawo zaciągnąć.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#DyrektordepartamentuPlanowaniaiEfektywnościMHZiGMEugeniuszHarasin">W strukturze resortu handlu zagranicznego jedną z głównych koniecznych zmian jest wzmocnienie funkcji ministra. Nie ma to nic wspólnego z ograniczeniem samorządności i samodzielności przedsiębiorstw. Chodzi tu raczej o ograniczenie sterowania przedsiębiorstwami handlu zagranicznego przez inne resorty.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#DyrektordepartamentuPlanowaniaiEfektywnościMHZiGMEugeniuszHarasin">Należałoby odejść od ścisłej specjalizacji przedsiębiorstw handlu zagranicznego. Rola organów takich jak ministerstwo, zjednoczenie, czy zrzeszenie ma polegać na koordynacji, na zarządzaniu instrumentami handlu zagranicznego jakimi są przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#DyrektordepartamentuPlanowaniaiEfektywnościMHZiGMEugeniuszHarasin">Technika obrotu zagranicznego z krajami RWPG wymaga reformy, ale nie możemy sami wprowadzić tej reformy, jesteśmy przecież tylko jednym z partnerów i to nie najsilniejszym. Cechą szczególną gospodarki krajów RWPG jest deficyt żywnościowy, dlatego nie ma praktycznej możliwości zreformowania tej współpracy w obecnych warunkach. Opłacalność wymiany ze Związkiem Radzieckim jest taka sama jak z innymi krajami RWPG.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#DyrektorzespołuwKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówAlfredSiennicki">Analizujemy wszystkie transakcje zawierane ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#DyrektorzespołuwKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówAlfredSiennicki">Wybijają się następujące cechy: po pierwsze - pewność dostaw od tego partnera, po drugie - znacznie niższe ceny w stosunku do cen światowych, po trzecie - niski koszt pozyskania jednego złotego dewizowego. Za 1 tonę węgla wyeksportowaną do Związku Radzieckiego możemy otrzymać 0,55 tony ropy, w IX obszarze płatniczym za tę samą ilość otrzymamy tylko 0,15 tony. Ceny prac budowlanych na terytorium Związku Radzieckiego są 3–4 razy niższe (przy uzyskiwaniu 1 złotego dewizowego) niż przy eksporcie towarów. Przyczyny leżą jednak po naszej stronie, np. zatrudnianie nadmiernej liczby ludzi, wysokie płace i in. Zwraca uwagę struktura obrotów z ZSRR: eksportujemy w 80% wyroby wysoko przetworzone, natomiast importujemy aż w 60% surowce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#ZastępcadyrektoraPHZImpexMetalEWojtulewicz">Jako przedstawiciel przedsiębiorstwa, które od 5 lat pracuje na podstawie zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego stwierdzam, że najbardziej optymalnym rozwiązaniem w zakresie płac jest oparcie funduszu płac na dochodach, natomiast funduszu premii na zyskach.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#ZastępcadyrektoraPHZImpexMetalEWojtulewicz">Ceny transakcyjne są podstawowym elementem warunkującym możliwość wprowadzenia jakiejkolwiek reformy handlu zagranicznego. Jeśli nie zdołamy ich wprowadzić, reforma przestanie mieć sens. Np. sprowadzamy cynę, w sklepie znajduje się puszka z groszkiem w cenie 20 zł, gdy sam koszt zużytej na puszkę cyny wynosi ok. 100 zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MinisterStanisławDługosz">Planujemy stworzenie przy Banku Handlowymi komisji kredytowej, w której będą reprezentowani przedstawiciele resortów, Komisji Planowania, przedsiębiorstw handlu zagranicznego, a także ubiegający się o kredyt. Chodzi o to, aby wprowadzić jak najbardziej optymalną selekcję. Utrudni to życie bankowi, ale wpłynie na lepsze gospodarowanie ograniczoną pulą środków.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MinisterStanisławDługosz">Zgłoszona w dyskusji uwaga odnośnie zachęt dewizowych dla sfery usług w handlu zagranicznym jest w pełni zasadna.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#MinisterStanisławDługosz">Na podstawie dotychczasowych doświadczeń, w pełni zasadny jest pogląd, aby minister handlu zagranicznego mógł wyrażać swoje zdanie o kandydaturze kierownika jednostki handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#MinisterStanisławDługosz">Generalną zasadą przy ustalaniu funduszu płac powinno być oparcie funduszu płac na dochodach, natomiast premie i nagrody należy czerpać z zysku.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#MinisterStanisławDługosz">W myśl zaproponowanej koncepcji, Sejm powinien zajmować się jedynie sprawami zasadniczymi. Dotyczy to m.in. polityki kredytowej i inwestycyjnej. Chodzi o to, by stworzyć barierę (ponad Radę Ministrów), która uniemożliwiłaby dowolne manipulowanie na podstawie subiektywnych decyzji założeniami planu.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#MinisterStanisławDługosz">Słuszna jest opinia, że ceny powinny być „uśrednione”. Jednakże należy to do kompetencji Zespołu III Komisji DS. reformy gospodarczej. Istotne znaczenie ma zwłaszcza ustalenie cen na węgiel i ropę.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#MinisterStanisławDługosz">Prace Zespołu VIII opierały się na dorobku poprzedników i stanowiły ich kontynuację. M.in. wykorzystano opracowanie przygotowane przed rokiem przez zespół pracujący pod przewodnictwem ówczesnych wiceministrów R. Karskiego i M. Krzaka. Tam właśnie zawarta była propozycja zniesienia złotego dewizowego oraz wprowadzenia cen transakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#MinisterStanisławDługosz">Proponując, by przedsiębiorstwa w pełni respektowały uzgodniony wolumen towarów w obrotach z krajami RWPG, mieliśmy na celu zwiększenie efektywności eksportu.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#MinisterStanisławDługosz">Czy jest to reforma, czy też jest to porządkowanie handlu zagranicznego?</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#MinisterStanisławDługosz">Uważam, że jest to reforma. Decydują o tym trzy podstawowe czynniki, jakie zamierzamy zmodyfikować, a mianowicie ceny, kurs oraz zysk. Jeśli któregoś z tych elementów zabraknie, trzeba będzie odłożyć na pewien czas zmiany w systemie handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#MinisterStanisławDługosz">Nie wydaje się, aby przedsiębiorstwa mogły zaciągać kredyty na własną rękę, bowiem w chwili obecnej nikt na świecie nie udzieliłby im kredytu bez poręczenia Banku Handlowego, czyli państwa.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#MinisterStanisławDługosz">Przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala (PZPR) zaproponował powołanie zespołu do opracowania opinii w składzie posłów: Jerzy Korzonek, Józef Górniak oraz Krystyna Dukielska.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#MinisterStanisławDługosz">Komisja przyjęła propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełJerzyKorzonek">Mimo wyjaśnień na temat roli Sejmu w nowym systemie, sprawa ta nadal wydaje mi się jasna. Jeśli bowiem plan 5-letni nie ma być narzędziem, to nie można mu nadawać rangi uchwały sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełJerzyKorzonek">Plan nie może być zbyt szczegółowy, musi poruszać także sprawy ogólne, jak np. zakres dopuszczalnego zadłużenia czy też zakres pobieranych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełJerzyKorzonek">Natomiast wyznaczanie tam sum na poszczególne grupy inwestycji mija się z celem. Można jedynie ustalać całość wydatków gospodarki narodowej na inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełJerzyKorzonek">Istotną sprawą jest polityka rządu w sprawie handlu zagranicznego. Byłem przeciwny przyjmowaniu planów rocznych na początku danego roku kalendarzowego z uwagi na brak bilansu. Efekt jest taki, że plan tegoroczny wkrótce będziemy musieli korygować. Na tym tle rodzi się refleksja, że w innej formie musimy ujmować funkcje kontrolne Sejmu. Dlatego też należy dokładnie sprecyzować zakres spraw, które w przyszłości powinny znajdować się pod kontrolą Sejmu, tak w układzie 5-letnim jak i rocznym. Nie można niepotrzebnie angażować Sejmu. To samo dotyczy zasady konstrukcji parametrów i zadań pośrednich - nie wszystkie zadania pośrednie muszą być przedmiotem obrad parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełJerzyKorzonek">Ceny zbytu i ceny transakcyjnej, to temat niezwykłej wagi. Nasza Komisja już wyraziła swą opinię w tej sprawie. Generalnie chodzi o to, że towar drogi staje się tani od granicy państwa. Nie wpływa to oczywiście na prawidłowe gospodarowanie. Należy generalnie urealnić ceny. Jeśli surowce importowane będą drogie, to producenci muszą poszukiwać tanich surowców krajowych. Natomiast wprowadzenie cen średnich oznacza ukrytą formę dotowania. Istotnym problemem jest tu cena węgla. Od niej będzie zależało bardzo wiele, będzie miała ona wpływ na całą gospodarkę narodową.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełJerzyKorzonek">Zaprezentowany materiał stwierdza, że „wartość eksportu i importu liczony w cenach transakcyjnych powinna być w uzasadnionych przypadkach dodatkowo korygowana w celu Wzmocnienia zachęt proeksportowych, zapewnienia ekonomicznej ochrony krajowej, a także zmniejszenia nadmiernych różnic w poziomie akumulacji osiąganej przez przedsiębiorstwa”. Wydaje się, że w tym sformułowaniu zawarty jest kruczek, który umożliwi ograniczanie produkcji proeksportowej. Dlaczego obawiamy się, że dobrze pracujące przedsiębiorstwa będą dobrze zarabiały, a ludzie pracujący w nich będą otrzymywać wysokie pensje?</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełJerzyKorzonek">Propozycje tworzenia funduszu płac zawierają rozwiązania przestarzałe. Sprawą bezsporną jest, że dochody trzeba opierać na wielkości zysków.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełJerzyKorzonek">Opowiadam się za powołaniem banków dewizowych. Bank Handlowy jako wielka instytucja nie ze wszystkimi problemami daje sobie dobrze radę. Dotyczy to m.in. gospodarki morskiej i dlatego są postulaty powołania banku gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełJerzyKorzonek">Dyskutujemy nad reformą handlu zagranicznego, dlatego należałoby w niedalekiej przyszłości zorganizować posiedzenie poświęcone reformie w całej sferze usług ukierunkowanych na eksport, a także przeanalizować zasady funkcjonowania banków oraz problemy kredytowania. Da to nam pogląd na całość zagadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełRyszardDziopak">Nie ma obecnie odpowiedniego klimatu społecznego dla rozwijania produkcji eksportowej i klimat ten pogarsza się. Ludzie chodzą do sklepów, zastają puste półki, denerwują się, dlatego też rząd powinien mówić społeczeństwu całą prawdę, na bieżąco przedstawiać pogarszającą się sytuację w zakresie bilansu płatniczego, podawać proporcje zadłużenia, tak w I jak i w II obszarze płatniczym. Nie powinniśmy ukrywać faktu zadłużenia w krajach socjalistycznych, gdyż społeczeństwo miałoby w przyszłości uzasadnione pretensje do nas, Podstawowym czynnikiem zmierzającym do uregulowania spraw związanych z handlem zagranicznym jest urealnienie cen. Przy obecnej strukturze cen przedsiębiorstwom nie opłaca się produkować towarów na eksport.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełRyszardDziopak">W tzw. małej reformie znajdował się błąd, ponieważ uznając swobodną grę sił w przedsiębiorstwach przemysłowych, nie zaznaczono, że obowiązują w dalszym ciągu dyrektywy eksportowe.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełRyszardDziopak">Osobiście nie bałbym się zaproponować nowych cen zbytu na poziomie cen światowych węgla, ropy, siarki, miedzi oraz bawełny. Te surowce stanowiłyby zaczyn, na podstawie którego można by uporządkować strukturę cen w skali gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełRyszardDziopak">Główną kwestią w tej chwili jest odpowiednie powiązanie koniecznych dyrektyw z samodzielnością i samorządnością przedsiębiorstw. Trzeba też otwarcie społeczeństwu powiedzieć, ile z tego co produkujemy musimy sprzedać za granicą.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełRyszardDziopak">Wszelkie dotacje i dofinansowania produkcji eksportowej powinny być dokonywane w sferze produkcji i zysku a nie w systemie premiowania i nagród. Dotychczas stosowana praktyka nie zdała egzaminu, tym bardziej, iż całej załogi i tak nie da się nagrodami obdzielić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełZygmuntJędrzejewski">Znam taki przykład z działalności zakładu przetwórstwa rybnego: z 9 produkowanych pozycji w 6 przypadkach są straty, a w 3 zyski, ale bardzo małe. Jaki jest sens takiej produkcji? Jak długo będziemy do wszystkiego dopłacać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełJózefGórniak">Wiadomo, że głównym naszym partnerem w handlu zagranicznym są kraje socjalistyczne. Problemy z tym związane są dla nas jasne ale inaczej sprawa wygląda gdy idzie o zapatrywania wyborców, gdy w czasie spotkań z nami padają różne insynuacje. Dlatego musimy rozwinąć działalność wyjaśniającą, informować o naszych długach, pożyczkach, jasno przedstawić korzyści płynące ze współpracy z krajami RWPG, kryteria wymiany towarowej etc.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełJózefGórniak">Druga sprawa, to samodzielność, odpowiedzialność i rachunek ekonomiczny w gospodarce i przemyśle. Obecna „samodzielność” rozkojarzyła naszą gospodarkę i obniżyła efekty. Popieram wniosek doc. U. Płowieć, należy dążyć do upowszechnienia cen transakcyjnych, ale należy rozważyć jak w tych warunkach będzie wyglądała sprawa ochrony realnych dochodów ludności i kosztów utrzymania. Trudno nam już dzisiaj przyjmować i opiniować przedstawione materiały, gdyż ciągle nie znamy podstawowego dokumentu, jakim powinien być raport o stanie państwa na dzień dzisiejszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Musimy stymulować wzrost opłacalnego eksportu i racjonalizować import bo to jedyne aktualnie wyjście. Kooperacji międzynarodowej poświęcono za mało uwagi w dokumentach Komisji DS. Reformy Gospodarczej, dlatego ten temat trzeba jeszcze podjąć w zespołach. Mamy wolne moce przerobowe, które trzeba wykorzystać właśnie w kooperacji międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Musimy zabezpieczyć realizację naszych zobowiązań międzynarodowych. Liczymy się z koniecznością reformy-cen zaopatrzeniowych. Większość dyskutantów opowiada się za stopniowym wprowadzeniem cen transakcyjnych dla zbytu. Jeśli trzeba dotować, róbmy to w stosunku do cen detalicznych, a nie cen zbytu. Dobrze, że dokument akceptuje powiązania interesów producentów i państwa. Jako sejmowa Komisja jesteśmy zgodni z opinią resortu w sprawie konieczności podniesienia rangi i innego usytuowania roli. Ministerstwa Handlu Zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Komisja przyjęła wniosek przewodniczącego o upoważnienie prezydium Komisji do opracowania opinii.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">W drugim punkcie porządku dziennego, minister Ryszard Karski omówił realizację zadań produkcyjnych resortu w styczniu i lutym 1981 r. Minister stwierdził, że zadania produkcyjne w tym czasie zostały zrealizowane zaledwie w 10,5% , tym samym poziom ich wykonania obniżył się w stosunku do roku ubiegłego o 22% w wymianie z krajami socjalistycznymi i o 27% - z krajami kapitalistycznymi. Opóźnienia notuje się we wszystkich ważnych towarach, m.in. węglu, rudzie, tarcicy, gazie i in. Opóźnienia w eksporcie mają oczywisty wpływ na zmniejszenie importu. Rząd stara się tak sterować w tych trudnych warunkach importem, żeby zapewnić niezbędne surowce i materiały do produkcji oraz artykuły żywnościowe. W imporcie niektórych artykułów przekroczony został znacznie procentowy wskaźnik czasowy, a mimo to, najpilniejsze potrzeby nie zostały w pełni zaspokojone. Pierwsza dekada marca przyniosła dalsze pogorszenie. Sytuacja płatnicza naszego kraju jest dramatyczna. Pokrycie wydatków dewizowych w styczniu i lutym było możliwe jedynie dzięki wydatnej pomocy Związku Radzieckiego. Do pełnego zbilansowania marca brakuje miliarda złotych dewizowych. Perspektywa na najbliższe miesiące jest jeszcze gorsza, bo aktualne zabiegi o kredyty mogą przynieść ewentualne efekty dopiero w drugiej połowie roku. Uruchomienie kredytów transakcyjnych jest ściśle uzależnione od realizacji umów eksportowych, których nie wykonujemy. Istnieje poważne zagrożenie realizacji planu wymiany z zagranicą i to zarówno z krajami socjalistycznymi, jak i kapitalistycznymi, bowiem plany wysłane do zatwierdzenia w przedsiębiorstwach wróciły do resortu w dużej części nie potwierdzone. Oznacza to dalsze obniżenie eksportu i pogorszenie naszej sytuacji płatniczej. W konsekwencji powstaje mus korekty planu wymiany międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Plan obrotów towarowych z krajami socjalistycznymi zamyka się dużym ujemnym saldem w następstwie zaniżonego obecnie eksportu. Na dalsze utrzymywanie salda ujemnego zezwala nam jeszcze tylko Związek Radziecki. Pozostałe kraje dozują swój eksport do nas w zależności od importu. Ujemne saldo w obrotach ze Związkiem Radzieckim wynosi aktualnie 6,2 mld zł dew. Wynika stąd bezwzględna konieczność sprecyzowania i uaktualnienia ofert górnictwa w podstawowych towarach (węgiel, koks, gaz, siarka), aby umożliwić zawarcie konkretnych i możliwych do zrealizowania kontraktów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełJerzyKorzonek">Jak wygląda sprawa regulacji cenowych, czy podane wielkości są aktualne i czy zostały już ostatecznie uzgodnione?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełRyszardDziopak">Czy możliwe jest dalsze zwiększenie ujemnego salda obrotów ze Związkiem Radzieckim i w jakim stopniu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełWitoldLipski">Jakie są perspektywy dojścia do równowagi w wymianie międzynarodowej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MinisterRyszardKarski">Jedynie Związek Radziecki kredytuje nam w dalszym ciągu dostawy. Inne kraje socjalistyczne usztywniły swoją politykę pod tym względem i stanowczo odmówiły kredytowania. Prognozy wymiany z krajami kapitalistycznymi w obecnych warunkach są bardzo mgliste. Jesteśmy dobrze obsługiwani jedynie jeżeli chodzi o kredyty transakcyjne, ale dotyczy to tylko niektórych artykułów. Nie dostajemy wielu innych niezbędnych towarów i to blokuje produkcję w kraju. Warunkiem powodzenia planu na ten rok było uzyskanie nowych kredytów w wysokości 11 mld dolarów, stąd tak duże trudności w realizacji zadań importowych w II kwartale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełTadeuszSadura">Co jest powodem, że rodzina krajów socjalistycznych odwraca się od nas i nie chce z nami współpracować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MinisterRyszardKarski">Nie formułował bym w ten sposób, że kraje socjalistyczne odwracają się od nas. Jednakże, jak to w rodzinie, że posłużę się zwrotem posła T. Sadury, nikt nie chce świadczyć awansów drugiemu na dłuższą metę. Kraje RWPG dostarczyły nam dodatkowo towarów jesienią 1980 r., ale obecnie żądają zasady 100 za 100. Podobne stanowisko zajmują ambasadorzy krajów kapitalistycznych, a także przedstawiciele banków. Ci domagają się zwłaszcza konkretnego programu wyjścia z trudnej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełEdwardSzymański">Na spotkaniach poselskich rolnicy pytają o zakupy nasion na bieżący rok. Wydaje się, że problem ten powinien być odpowiednio oświetlany w prasie. Czy brana jest pod uwagę możliwość zakupienia za granicą odpowiedniej ilości ziemniaków-sadzeniaków?</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełEdwardSzymański">Czy kredyty otrzymywane przez nas obecnie są oprocentowane inaczej niż te, jakie otrzymywaliśmy np. w I kwartale ub. roku?</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełEdwardSzymański">Czy resort wie, które gałęzie przemysłu z uwagi na brak surowców będą musiały w niedługim czasie pracować nie 5, a 4 lub nawet 3 dni w tygodniu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MinisterRyszardKarski">W tym roku importujemy nasiona za 51 mln zł dew. w I obszarze płatniczym, natomiast w II za 54 mln zł dew.; daje to razem 105 mln zł dew. Z tej kwoty 95 mln zł dew. posiada już podpisane kontrakty. Z I obszaru płatniczego dostarczono już 33% planowanych dostaw, natomiast z II obszaru - 60% (razem za 49 mln zł dew.). Można mieć nadzieję, że z dostawami nasion zdążymy przed siewami. Podstawową trudność w imporcie stanowi brak gotówki, dotyczy to również ziemniaków-sadzeniaków, o co pytał poseł E. Szymański. Jeśli rząd podejmie odpowiednie decyzje, resort handlu zagranicznego wykona swe zadania.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MinisterRyszardKarski">Koszty kredytów obecnie otrzymywanych nie różnią się od kosztów w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#MinisterRyszardKarski">Resort zgłosił postulat rekonstrukcji planu na ten rok. Nie do utrzymania jest sytuacja, kiedy zakłady przemysłowe liczą na surowce, których na pewno nie będziemy w stanie otrzymać. Poseł R. Dziopak mówił o negatywnym nastawieniu społeczeństwa do produkcji eksportowej, jednakże ludzie muszą być w pełni świadomi, ze w ubiegłym dziesięcioleciu importowaliśmy za 195 mld zł dew., a wyeksportowaliśmy za 142 mld. Daje to różnicę rzędu 53 mld zł dew. i stąd nasze zadłużenie. Zdaniem mówcy decyzja o wstrzymaniu produkcji przez niektóre zakłady będzie konieczna i powinna dotyczyć najmniej opłacalnych i najbardziej energo- i surowcowo chłonnych. Złym rozwiązaniem byłoby, gdyby wszystkim po równo zmniejszano produkcję.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Obrady podsumował przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełStanisławGębala">Jak wynika z zaprezentowanej informacji, handel zagraniczny jest sferą, w której koncentrują się różnorakie trudności. Jest już jasne, że najprawdopodobniej wielu surowców nie będzie. Najprawdopodobniej, bowiem rozmowy są w toku. W związku z zaistniałą sytuacją opracowano projekt decyzji rządu o przemieszczanie zatrudnionych w gospodarce narodowej. Został on przesłany do akceptacji związkom zawodowym. Do wczoraj NSZZ „Solidarność” nie ustosunkował się do tego dokumentu, nie można więc powziąć wiążących decyzji. Projekt zakłada m.in. przesunięcie części zatrudnionych do rolnictwa, rzemiosła i transportu, stwarza odpowiednie bodźce kredytowe dla tych osób, które zechcą otworzyć własne zakłady, a także przewiduje stypendia dla przekwalifikowujących się.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełStanisławGębala">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że stabilizacja ekonomiczna w dużej mierze zależy od sytuacji politycznej. Tymczasem wczoraj doszło do znanych zajść w Bydgoszczy, przy czym sprawa nie ogranicza się do wtargnięcia grupy członków MKZ NSZZ „Solidarność” z przewodniczącym Janem Rulewskim na sesję WRN ale jak wiadomo, wiąże się z okupowaniem budynku WK ZSL.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełStanisławGębala">Jak wynika z informacji, które nadeszły nocą, KKP NSZZ „Solidarność” przygotowuje akcję strajkową w związku z zajściami w Bydgoszczy. Tym samym, zakwestionowany zostaje przez NSZZ „Solidarność” program 90 spokojnych dni przedstawiony przez premiera i kraj nasz wprowadzany jest w groźny kryzys polityczny.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>