text_structure.xml 63.3 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">W dniu 23 czerwca 1983 r. Komisja Oświaty i Wychowania, obradująca pod przewodnictwem posła Jaremy Maciszewskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełJaremaMaciszewski">- sprawozdanie z wykonania budżetu w 1982 r. w części dotyczącej oświaty i wychowania, - sprawozdanie z działalności Zespołu Oświaty i Kultury Najwyższej Izby Kontroli w 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PosełJaremaMaciszewski">W obradach udział wzięli: minister oświaty i wychowania Bolesław Faron, dyrektor zespołu NIK Julian Pelczarski oraz przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Urzędu Rady Ministrów, Wydziału Oświaty KC PZPR i Komitetu Założycielskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PosełJaremaMaciszewski">Chciałbym zaproponować łączną dyskusję nad punktami I i II porządku obrad, a następnie wysłuchanie aktualnej informacji o Karcie nauczyciela. Uważam też, że komisja powinna ustosunkować się do zamierzeń oszczędnościowych Radiokomitetu w tym zwłaszcza do ograniczenia czy likwidacji emisji programów oświatowych. Nie sądzę, aby komisja mogła przejść obojętnie wobec tych zamierzeń, gdyż jestem przekonany, iż właśnie na oświacie nie należy robić oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PosełJaremaMaciszewski">Uwagi do sprawozdania z wykonania budżetu przedstawił poseł Ferdynand Łukaszek (ZSL): W 1982 r. działalność resortu oświaty i wychowania - prowadzona w trudnej sytuacji społeczno-gospodarczej kraju - skupiała się na realizacji zadań mających na celu poprawę warunków nauczania i wychowania, wyrównywanie dysproporcji w poziomie pracy szkół oraz rozszerzenie wychowania przedszkolnego.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PosełJaremaMaciszewski">W realizacji tych zadań podjęto m.in. działania zmierzające do stopniowego upowszechnienia wykształcenia średniego, modernizacji programowych i organizacyjnych zasad pracy szkół, kompleksowych rozwiązań w dziedzinie wychowawczej funkcji szkoły oraz problemów socjalnych młodzieży i nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PosełJaremaMaciszewski">Na sfinansowanie zadań realizowanych w dziedzinie oświaty i wychowania z budżetu państwa przewidziano na 1982 r. łącznie 153,7 mln zł, tj. o 71,5 mln zł więcej aniżeli w 1981 r., z tego w budżetach terenowych 147,1 mln zł, tj. o 68,3 mln zł więcej niż w 1981 r. Z kredytów przewidzianych na wydatki bieżące wykorzystano 149,3 mln zł, z tego w budżetach terenowych 143,640 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PosełJaremaMaciszewski">Środki niewykorzystane wynoszą ogółem 4,4 mln zł (ok. dwu i pół krotnie więcej niż w 1981 r.), przy czym ponad 41% tej kwoty stanowią środki niewykorzystane w województwach: katowickim, bielskim, krakowskim, olsztyńskim, opolskim, suwalskim, szczecińskim, warszawskim i wrocławskim.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#PosełJaremaMaciszewski">Największy wzrost wydatków miał miejsce w następujących grupach: rekompensaty pracownicze, zakupy materiałów nietrwałych, opłaty za energię, remonty bieżące i transport.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#PosełJaremaMaciszewski">Najbardziej znaczącą pozycją w strukturze wydatków budżetowych ogółem były wydatki osobowego funduszu płac. Wyniosły one 54,8 mln zł i wzrosły o 85,5% w stosunku do wydatków w 1981 r. Wzrost ten jest wynikiem m.in. realizacji poprawy warunków materialnych nauczycieli wynikającej z Karty nauczyciela, podwyżki wynagrodzeń nauczycieli zgodnie z postanowieniami uchwały 178/82 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 1982 r. oraz objęcia planem wynagrodzeń personelu stołówek szkolnych, finansowanych do 30 sierpnia 1982 r. ze środków pozabudżetowych.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#PosełJaremaMaciszewski">Wykorzystanie planowanych środków budżetów terenowych w skali kraju wynosiło ogółem 97,6% , przy czym w 16 województwach było ono jeszcze niższe i kształtowało się w granicach 94,1–96% .</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#PosełJaremaMaciszewski">Ponieważ nie w pełni zostały zaspokojone potrzeby szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, krytycznie należy ocenić niewykorzystanie znacznych środków planowanych na wydatki bieżące.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#PosełJaremaMaciszewski">W 1982 r. nastąpił dalszy spadek stopnia wykorzystania kredytów budżetów terenowych planowanych na oświatę i wychowanie.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jak informują materiały Najwyższej Izby Kontroli, głównymi przyczynami niewykorzystania w pełni planowanych środków w budżetach terenowych były: niedostateczne zaopatrzenie materiałowe jednostek państwowych, ograniczone możliwości wykonawstwa w zakresie remontów bieżących oraz trudności z uruchomieniem środków budżetowych w I półroczu 1982 r. (w warunkach prowizorium budżetowego).</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#PosełJaremaMaciszewski">Z informacji resortu, GUS, a także ustaleń Najwyższej Izby Kontroli wynika, że zadania rzeczowe w podstawowych urządzeniach oświaty i wychowania zostały w zasadzie zrealizowane, choć nieco mniej korzystnie niż w 1981 r. W wykonaniu niektórych zadań nie uzyskano w pełni zaplanowanych wielkości. Dotyczy to m.in. zadań w zakresie objęcia dzieci wychowaniem przedszkolnym, liczby zbiorczych szkół gminnych oraz uczniów w tych szkołach, liczby uczniów w liceach ogólnokształcących dla nie pracujących i w szkołach zawodowych dla pracujących.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#PosełJaremaMaciszewski">W 1982 r. - pomimo wzrostu liczby dzieci w wieku 3–6 lat - zmalało nieco zapotrzebowanie na miejsca w przedszkolach, co wiąże się z realizacją urlopów wychowawczych oraz podwyższeniem opłat za korzystanie z tych placówek. Mimo to, nie w pełni zaspokojono zapotrzebowanie społeczne na opiekę i wychowanie przedszkolne. Wskutek braku miejsc nie przyjęto do przedszkoli 48,2 tys. dzieci, co było wynikiem nieuzyskania założonego w planie przyrostu liczby miejsc w przedszkolach.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#PosełJaremaMaciszewski">W 1982 r. zaniechano prowadzenia ognisk przedszkolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#PosełJaremaMaciszewski">W skali kraju występują znaczne różnice w stopniu upowszechnienia wychowania przedszkolnego między poszczególnymi województwami. Wskaźnik upowszechniania wychowania przedszkolnego w mieście obniżył się z 55,9% w 1981 r. do 54,8% w 1982 r., natomiast na wsi zwiększył się w tym okresie z 36,6% do 37,2% .</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#PosełJaremaMaciszewski">Z placówek wychowania przedszkolnego korzystało w 1982 r. 1.225 tys. dzieci, tj. o 11,5 tys. więcej niż w 1981 r., z tego o 8,9 tys. więcej na wsi. Zadania planu w tym zakresie nie zostały wykonane, zapewniono jednak prawie w pełni wychowanie przedszkolne dla dzieci w wieku 6 lat; na 1.000 dzieci w tej grupie wieku 975 objętych było wychowaniem przedszkolnym.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#PosełJaremaMaciszewski">Realizacja zadań przez szkoły podstawowe odbywała się w warunkach narastającego wyżu demograficznego. Liczba uczniów w tych placówkach wzrosła z 4.250 tys. do 4.372 tys.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#PosełJaremaMaciszewski">W 1760 szkołach zbiorczych pobierało naukę 1.879 tys. dzieci, tj. 43% ogółem objętych nauczaniem w szkołach podstawowych (44% w 1981 r.), a więc o 53,7 tys. mniej od ilości określonej w planie.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#PosełJaremaMaciszewski">Nadal występowało zróżnicowanie sieci zbiorczych szkół gminnych w poszczególnych województwach. W skali kraju zbiorcze szkoły gminne działają w 83,4% gmin. W 1982 r. do szkół podstawowych nie uczęszczało 15.164 dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#PosełJaremaMaciszewski">W omawianym okresie szkoły podstawowe ukończyło 453,5 tys. uczniów, przy czym dalszą naukę w szkołach ponadpodstawowych podjęło 435,2 tys., tj. 96% absolwentów, z tego w zasadniczych szkołach zawodowych i równorzędnych - 255,2 tys. (58,6% ), w liceach ogólnokształcących - 84,5 tys. (19,4% ), w technikach zawodowych i równorzędnych - 74,5 tys. (17,1% ), a w liceach zawodowych - 21,0 tys. (4,8% ).</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#PosełJaremaMaciszewski">Ogólna sytuacja gospodarcza odbiła się niekorzystnie na organizacji wypoczynku dla młodzieży. Z kolonii i obozów skorzystało w 1982 r. 1.176,3 tys. młodzieży, tj. o 23,6% mniej niż w 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#PosełJaremaMaciszewski">W szerszym zakresie niż w 1981 r. młodzież szkół średnich korzystała z pomocy stypendialnej. W liceach ogólnokształcących ze stypendiów korzystało 11% ogółu uczniów (1981 r. 9,5% ), w szkolnictwie zawodowym - 28,6% (w 1981 r. 26,2% ).</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#PosełJaremaMaciszewski">W dalszym ciągu jedną z najważniejszych przyczyn trudności w organizowaniu działalności dydaktyczno-wychowawczej była niedostateczna baza lokalowa szkół. Stan ten jest wynikiem niewystarczającego budownictwa szkolnego, a także wieloletnich zaniedbań w dziedzinie remontów obiektów szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#PosełJaremaMaciszewski">Z raportu o stanie bazy materialnej oświaty i wychowania w końcu grudnia 1982 r. oraz potrzeb inwestycyjnych do 1990 r. wynika, że spośród 35.505 obiektów oświatowych znajdujących się w gestii kuratoriów oświaty i wychowania 18,396 (51,8% ) wybudowano przed 1945 r. Wskutek zniszczenia 1938 obiektów powinno zostać zamkniętych - nie opłaca się ich remontować. W miejsce obiektów kwalifikujących się do zamknięcia należałoby wybudować w najbliższym czasie nowe obiekty. Tymczasem nakłady inwestycyjne planowane na budownictwo szkolne w 1982 r. nie zostały w pełni wykorzystane (w 82,2% ). Na 71 planowanych budynków szkół podstawowych oddano do użytku 53 budynki, tj. 75% . Ponadto uzyskano 21 (na 24 planowane) budynków szkół podstawowych z planu inwestycji towarzyszących, realizowanych w osiedlach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#PosełJaremaMaciszewski">Stopień realizacji rzeczowych zadań inwestycyjnych planu terenowego w innych działach szkolnictwa był jeszcze niższy. W zakresie wychowania przedszkolnego plan oddawania obiektów do użytku zrealizowany został w 57,3% , szkół zawodowych - 64,3% , warsztatów szkolnych - 25,1% a internatów szkolnych - 21,6% .</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jak wynika z materiałów resortu, w żadnym z działów szkolnictwa plan oddawania obiektów do użytku nie został zrealizowany. Jeśli chodzi o realizację planu remontów kapitalnych, to od lat środki przeznaczone na ten cel nie są w pełni wykorzystywane. W 1982 r. nakłady na remonty obiektów szkolnych wykorzystano w 82,1% (wobec 87,7% w 1981 r.). Nie wykorzystano 2.236 mln zł (12,3% ) planowanych kwot. Niepełne wykonanie planu remontów kapitalnych w roku ub. zostało spowodowane trudnościami w zdobywaniu podstawowych materiałów budowlanych, niewłaściwą organizacja pracy, nieprzygotowaniem na czas dokumentacji i niedostatecznym nadzorem.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#PosełJaremaMaciszewski">Wyposażenie szkół podstawowych w sprzęt i pomoce dydaktyczne było nadal niewystarczające. Istniały dysproporcje w zakresie wyposażenia szkół na terenie województwa, a nawet poszczególnych gmin. W związku z tym za niekorzystny należy uznać fakt niewykorzystania znacznej części kwoty środków przeznaczonych na pomoce naukowe. Trzeba jednak stwierdzić, że niewystarczająca była podaż sprzętu i pomocy dydaktycznych dla placówek oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#PosełJaremaMaciszewski">Niedostateczne też było zaopatrzenie uczniów w podręczniki szkolne, zwłaszcza uczniów klasy „0”, I, II i V, którzy na mocy decyzji nr 12/82 Prezydium Rządu z kwietnia 1982 r. mieli być zaopatrzeni w podręczniki bezpłatnie. Kontrole przeprowadzone w tej sprawie w kilku województwach wykazały wiele nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#PosełJaremaMaciszewski">Liczba zatrudnionych w oświacie i wychowaniu, nie licząc stowarzyszeń oświatowo-wychowawczych, wzrosła w 1982 r. o 38,7 tys. osób i ukształtowała się na poziomie 674,7 tys. osób średniorocznie.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#PosełJaremaMaciszewski">Przyrost zatrudnienia odnosi się głównie do nauczycieli - 29 tys. osób, oraz pracowników obsługi — 8 tys. osób. Najniższy był przyrost w grupie pracowników administracji. strukturze ogólnej nauczyciele stanowili ok. 65% pracowników, a pracownicy nie będący nauczycielami ok. 35% .</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#PosełJaremaMaciszewski">Przeciętna płaca w szkolnictwie łącznie z rekompensatami wynosiła 8.878 zł i była wyższa od przeciętnej z 1981 r. o ponad 50% . Przeciętna płaca nauczycieli ukształtowała się na poziomie 10.218 zł - również o ponad 50% wyżej niż w roku poprzednim.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#PosełJaremaMaciszewski">W dotychczasowej części mojego wystąpienia mówiłem przede wszystkim o zjawiskach negatywnych. Należy jednak podkreślić, że w 1982 r. udało się podjąć i zrealizować wiele zamierzeń wpływają [...] Nadal występowało zróżnicowanie sieci zbiorczych szkół gminnych w poszczególnych województwach. W skali kraju zbiorcze szkoły gminne działają w 83,4% gmin. W 1982 r. do szkół podstawowych nie uczęszczało 15.164 dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#PosełJaremaMaciszewski">W omawianym okresie szkoły podstawowe ukończyło 453,5 tys. uczniów, przy czym dalszą naukę w szkołach ponadpodstawowych podjęło 435,2 tys., tj. 96% absolwentów, z tego w zasadniczych szkołach zawodowych i równorzędnych - 255,2 tys. (58,6% ), w liceach ogólnokształcących - 84,5 tys. (19,4% ), w technikach zawodowych i równorzędnych - 74,5 tys. (17,1% ), a w liceach zawodowych -21,0 tys. (4,8% ).</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#PosełJaremaMaciszewski">Ogólna sytuacja gospodarcza odbiła się niekorzystnie na organizacji wypoczynku dla młodzieży. Z kolonii i obozów skorzystało w 1982 r. 1.176,3 tys. młodzieży, tj. o 23,6% mniej niż w 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#PosełJaremaMaciszewski">W szerszym zakresie niż w 1981 r. młodzież szkół średnich korzystała z pomocy stypendialnej. W liceach ogólnokształcących ze stypendiów korzystało 11% ogółu uczniów (1981 r. 9,5% ), w szkolnictwie zawodowym - 28,6% (w 1981 r. 26,2% ).</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#PosełJaremaMaciszewski">W dalszym ciągu jedną z najważniejszych przyczyn trudności w organizowaniu działalności dydaktyczno-wychowawczej była niedostateczna baza lokalowa szkół. Stan ten jest wynikiem niewystarczającego budownictwa szkolnego, a także wieloletnich zaniedbań w dziedzinie remontów obiektów szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#PosełJaremaMaciszewski">Z raportu o stanie bazy materialnej oświaty i wychowania w końcu grudnia 1982 r. oraz potrzeb inwestycyjnych do 1990 r. wynika, że spośród 35.505 obiektów oświatowych znajdujących się w gestii kuratoriów oświaty i wychowania 18,396 (51,8% ) wybudowano przed 1945 r. Wskutek zniszczenia 1938 obiektów powinno zostać zamkniętych - nie opłaca się ich remontować. W miejsce obiektów kwalifikujących się do zamknięcia należałoby wybudować w najbliższym czasie nowe obiekty. Tymczasem nakłady inwestycyjne planowane na budownictwo szkolne w 1982 r. nie zostały w pełni wykorzystane (w 82,2% ). Na 71 planowanych budynków szkół podstawowych oddano do użytku 53 budynki, tj. 75% . Ponadto uzyskano 21 (na 24 planowane) budynków szkół podstawowych z planu inwestycji towarzyszących, realizowanych w osiedlach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#PosełJaremaMaciszewski">Stopień realizacji rzeczowych zadań inwestycyjnych planu terenowego w innych działach szkolnictwa był jeszcze niższy. W zakresie wychowania przedszkolnego plan oddawania obiektów do użytku zrealizowany został w 57,3% , szkół zawodowych - 64,3% , warsztatów szkolnych - 25,1% a internatów szkolnych - 21,6% .</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jak wynika z materiałów resortu, w żadnym z działów szkolnictwa plan oddawania obiektów do użytku nie został zrealizowany. Jeśli chodzi o realizację planu remontów kapitalnych, to od lat środki przeznaczone na ten cel nie są w pełni wykorzystywane. W 1982 r. nakłady na remonty obiektów szkolnych wykorzystano w 82,1% (wobec 87,7% w 1981 r.).Nie wykorzystano 2.236 mln zł (12,3% ) planowanych kwot. Niepełne wykonanie planu remontów kapitalnych w roku ub. zostało spowodowane trudnościami w zdobywaniu podstawowych materiałów budowlanych, niewłaściwą organizacja pracy, nieprzygotowaniem na czas dokumentacji i niedostatecznym nadzorem.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#PosełJaremaMaciszewski">Wyposażenie szkół podstawowych w sprzęt i pomoce dydaktyczne było nadal niewystarczające. Istniały dysproporcje w zakresie wyposażenia szkół na terenie województwa, a nawet poszczególnych gmin. W związku z tym za niekorzystny należy uznać fakt niewykorzystania znacznej części kwoty środków przeznaczonych na pomoce naukowe. Trzeba jednak stwierdzić, że niewystarczająca była podaż sprzętu i pomocy dydaktycznych dla placówek oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#PosełJaremaMaciszewski">Niedostateczne też było zaopatrzenie uczniów w podręczniki szkolne, zwłaszcza uczniów klasy „0”, I, II i V, którzy na mocy decyzji nr 12/82 Prezydium Rządu z kwietnia 1982 r. mieli być zaopatrzeni w podręczniki bezpłatnie. Kontrole przeprowadzone w tej sprawie w kilku województwach wykazały wiele nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#PosełJaremaMaciszewski">Liczba zatrudnionych w oświacie i wychowaniu, nie licząc stowarzyszeń oświatowo-wychowawczych, wzrosła w 1982 r. o 38,7 tys. osób i ukształtowała się na poziomie 674,7 tys. osób średniorocznie.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#PosełJaremaMaciszewski">Przyrost zatrudnienia odnosi się głównie do nauczycieli - 29 tys. osób, oraz pracowników obsługi — 8 tys. osób. Najniższy był przyrost w grupie pracowników administracji. W strukturze ogólnej nauczyciele stanowili ok. 65% pracowników, a pracownicy nie będący nauczycielami ok. 35% .</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#PosełJaremaMaciszewski">Przeciętna płaca w szkolnictwie łącznie z rekompensatami wynosiła 8.878 zł i była wyższa od przeciętnej z 1981 r. o ponad 50% . Przeciętna płaca nauczycieli ukształtowała się na poziomie 10.218 zł - również o ponad 50% wyżej niż w roku poprzednim.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#PosełJaremaMaciszewski">W dotychczasowej części mojego wystąpienia mówiłem przede wszystkim o zjawiskach negatywnych. Należy jednak podkreślić, że w 1982 r. udało się podjąć i zrealizować wiele zamierzeń wpływających w znaczący sposób na poprawę sytuacji w oświacie i wychowaniu. Do takich działań należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#PosełJaremaMaciszewski">- wdrożenie Karty nauczyciela, zapoczątkowujące rozwiązywanie w sposób kompleksowy głównych problemów zawodu nauczycielskiego;</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#PosełJaremaMaciszewski">- przygotowanie kompleksowego programu wychowawczego pod nazwą „Główne kierunki i zadania pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą szkolną”;</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#PosełJaremaMaciszewski">- modernizowanie systemu kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli;</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#PosełJaremaMaciszewski">- modernizowanie programów nauczania;</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#PosełJaremaMaciszewski">- wprowadzenie systemu nieodpłatnego zaopatrzenia uczniów szkół podstawowych i specjalnych w podręczniki szkolne.</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#PosełJaremaMaciszewski">Korzystnym zjawiskiem jest znaczący wzrost wydatków państwa na oświatę i wychowanie. Fakt, że w 1982 r. udział wydatków na oświatę i wychowanie w dochodzie narodowym podzielonym wzrósł o ok. 4,5% , należy ocenić szczególnie pozytywnie. Na realizację zadań oświaty i wychowania w dziale 79 i 80 przeznaczono ponad 71 mln zł więcej niż w 1981 r., co oznacza wzrost o 87% . Taki wzrost środków budżetowych był konieczny przy założeniu niepogarszania sytuacji materialnej oświaty w warunkach znacznego wzrostu zadań ilościowych, jak również wzrostu cen zaopatrzeniowych i cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#PosełJaremaMaciszewski">Plan wydatków został zrealizowany w 97,2% , co przy ogromnych trudnościach w zaopatrzeniu jest wynikiem zadowalającym. Oceniając sytuację, jaka ukształtowała się w szkolnictwie i opiece nad dzieckiem w 1982 r. w porównaniu z rokiem 1981, stwierdzić należy uzyskanie pewnej poprawy w wielu dziedzinach:</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#PosełJaremaMaciszewski">- w placówkach wychowania przedszkolnego liczba dzieci objętych opieką była większa niż w 1981 r. przy równoczesnym znacznym zmniejszeniu liczebności oddziałów, co miało znaczący wpływ na poprawę warunków działalności wychowawczo-opiekuńczej, tych placówek;</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#PosełJaremaMaciszewski">- w szkolnictwie podstawowym na wsi zahamowany został występujący w ostatnich latach proces rozdrabniania szkół, co wyraziło się m.in. w zwiększeniu liczby szkół pełnych z klasami I-VIII;</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#PosełJaremaMaciszewski">- w szkolnictwie ponadpodstawowym, podobnie jak w szkołach podstawowych, zmniejszyła się przeciętna liczebność uczniów w klasie;</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#PosełJaremaMaciszewski">- kształceniem specjalnym objęto w 1982 r. więcej dzieci niż w roku poprzednim:</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#PosełJaremaMaciszewski">- we wszystkich szkołach wzrósł odsetek liczby dzieci i młodzieży korzystających ze stypendiów.</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#PosełJaremaMaciszewski">Dzisiejsze posiedzenie komisji poświęcone jest wprawdzie analizie funkcjonowania oświaty i wychowania w 1982 r., niemniej jednak celowe wydaje się wskazanie na niektóre zjawiska mające miejsce w br., ale wiążące się ściśle z omawianymi problemami roku ubiegłego. Zaliczyłbym tu podwyżkę płac pracowników administracji i obsługi szkół, co zahamowało ich odpływ do innej pracy, a także odblokowanie przez rząd rezerwy centralnej przeznaczonej na remonty kapitalne i bieżące szkół. W obu tych sprawach komisja sformułowała pod adresem rządu określone postulaty toteż wyrażamy zadowolenie, że spowodowały one podjęcie przez rząd odpowiednich decyzji.</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#PosełJaremaMaciszewski">Ważną inicjatywą resortu jest opracowanie raportu o aktualnym stanie bazy materialnej oświaty i wychowania. Raport ten ukazuje zaległości i zaniedbania w budownictwie szkolnym i kreśli potrzeby inwestycyjne do 1990 r. Mamy nadzieję, że dokument ten zostanie rozpatrzony przez Radę Ministrów, która podejmie decyzje pozwalające na zwiększenie bazy lokalowej szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#PosełJaremaMaciszewski">Z zainteresowaniem obserwować będziemy eksperyment resortu podjęty w sferze finansowania zakupu pomocy naukowych dla szkół podstawowych i przedszkoli. Jesteśmy przeświadczeni, że działania resortu w tym zakresie doprowadzą do zmniejszenia występujących dotąd dysproporcji w wyposażeniu poszczególnych placówek.</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#PosełJaremaMaciszewski">Komisja oczekuje na ostateczne decyzje w kwestii wydania pozostałych aktów wykonawczych do Karty nauczyciela. W szczególności oczekujemy na decyzje rządu w sprawie realizacji postanowienia art. 31 Karty o zrównoważeniu średnich płac nauczycieli ze średnimi płacami pracowników inżynieryjno-technicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.64" who="#PosełJaremaMaciszewski">Reasumując stawiam wniosek, aby Komisja przyjęła przedstawioną informację resortu o realizacji podstawowych zadań w oświacie i wychowaniu w 1982 r. jako wyczerpującą i wiernie ilustrującą pozytywne i negatywne tendencje w rozwoju systemu edukacji narodowej. W szczególności z aprobatą należałoby przyjąć osiągnięcie wyższego niż zakładano w planie poziomu zatrudnienia w oświacie i wychowaniu. Podzielamy pogląd resortu, iż założony na ub. r. program oszczędności etatowych w grupie pracowników administracyjnych był mało realny i nie uwzględniał specyfiki organizacji szkolnictwa. Tegoroczne wskaźniki planu zatrudnienia powinny być odpowiednio skorygowane.</u>
          <u xml:id="u-1.65" who="#PosełJaremaMaciszewski">Wnioskując o przyjęcie informacji wyrażamy opinię, że wszystkie przeanalizowane w materiałach i w dyskusji zjawiska powinny zostać wzięte pod uwagę przy konstruowaniu planu i budżetu na 1984 r.</u>
          <u xml:id="u-1.66" who="#PosełJaremaMaciszewski">Problemy szkolnictwa zawodowego w 1982 r. omówiła poseł Anna Lehmann (PZPR): Szkolnictwo zawodowe obejmowało kształceniem w 1982 r. 1552,8 tys. uczniów, z czego w szkołach dla nie pracujących - 1335,4 tys. Do klas pierwszych szkół dla nie pracujących przyjęto 460,9 tys. uczniów, co stanowiło 93,8% liczby przyjęć z roku 1981, a szkół dla pracujących - 93,2 tys. uczniów, co stanowiło 88,8% przyjęć z 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-1.67" who="#PosełJaremaMaciszewski">Plan rekrutacji dla szkół dla nie pracujących zrealizowano w 93,1% , a do szkół dla pracujących - w 59,3% . Istotnym zmianom uległa struktura przyjęć do określonych typów szkół. Spośród szkół dla nie pracujących największym powodzeniem cieszyły się szkoły zawodowe i równorzędne, duży natomiast spadek nastąpił w liceach zawodowych (73,3% przyjęć z 1981 r.) oraz technikach i policealnych studiach zawodowych. W szkołach dla pracujących szczególnie niski był nabór do zasadniczych szkół zawodowych (29% wykonania planu naboru). Stosunkowo więcej było kandydatów do policealnych studiów zawodowych (71,6% ) oraz do techników i równorzędnych szkół zawodowych (59,7% ).</u>
          <u xml:id="u-1.68" who="#PosełJaremaMaciszewski">Szczególnie niepomyślnie przebiegała realizacja planu rekrutacji do szkół zawodowych kształcących kadry dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Do klas pierwszych przyjęto o 11 tys. uczniów mniej aniżeli w 1981 r., co oznacza 11,5% spadku naboru i wykonanie planu rekrutacji zaledwie w 80,5 Na taki stan realizacji zadań w zakresie rekrutacji młodzieży do szkół zawodowych miały wpływ m.in.: występowanie niżu demograficznego młodzieży w wieku 15–16 lat, wprowadzenie we wszystkich szkołach średnich egzaminów wstępnych, brak precyzji przy określaniu przez zakłady pracy zapotrzebowania na określonych specjalistów, spadek zainteresowania młodzieży ukończeniem pełnej szkoły średniej.</u>
          <u xml:id="u-1.69" who="#PosełJaremaMaciszewski">Rok 1982 był dla szkolnictwa zawodowego trudny również z tego powodu, że wdrażana reforma gospodarcza spowodowała m.in. osłabienie zainteresowania ze strony przedsiębiorstw prowadzeniem szkół przyzakładowych, pogarszanie się warunków realizacji programu praktycznej nauki zawodu w związku z trudnościami materiałowymi i surowcowymi oraz zrywaniem więzi kooperacyjnych między warsztatami szkolnymi a zakładami pracy, a także zmniejszenie nakładów na nowe inwestycje i modernizację bazy dydaktycznej.</u>
          <u xml:id="u-1.70" who="#PosełJaremaMaciszewski">W celu przeciwdziałania tym ujemnym skutkom reformy gospodarczej Ministerstwo Oświaty i Wychowania, przy wsparciu komisji, podjęło inicjatywy, które doprowadziły do decyzji rządowych zmierzających do zapewnienia właściwych warunków kształcenia zawodowego. Sprawa dalszych, korzystnych dla szkolnictwa zawodowego uregulowań prawnych i ekonomicznych pozostaje wciąż aktualna. W tej sprawie komisja skierowała odpowiednią opinię do pełnomocnika rządu ds. reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-1.71" who="#PosełJaremaMaciszewski">W 1982 r. nie zaszły zasadnicze zmiany na rzecz poprawy bazy dydaktycznej szkół zawodowych. Na planowanych 17 budynków szkolnych wykonano 12 (70,5% ), 14 budynków warsztatów szkolnych - wykonano 3 (21,4% ), a na 949 stanowisk pracy - wykonano 239 (25,1%). Nieznacznej poprawie uległy natomiast warunki pracy w oddziałach szkolnych w związku z obniżeniem się liczby uczniów przypadających na oddział. W ub.r. nie zaszły pożądane zmiany w zaopatrzeniu szkół zawodowych w podręczniki szkolne i środki dydaktyczne, nie zdołano również zapewnić szkołom pełnej dokumentacji programowej. Nadal pozostają aktualne postulaty o terminowe opracowanie i dostarczanie szkołom programów nauczania, o bieżącą informację programu, jak również o porządkowanie specjalizacji i przekształcanie dotychczasowego, w większości wąskoprofilowego kształcenia na szerokoprofilowe kształcenie.</u>
          <u xml:id="u-1.72" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełJózefRóżański">Pragnę zwrócić uwagę na fakt, że rokrocznie przy planowaniu budżetu staramy się uzyskać dla oświaty dodatkowe środki, podejmujemy w tym celu uchwały, formułujemy dezyderaty itd. Prowadzi to w rezultacie do wywalczenia tych środków, a następnie okazuje się, że pozostają one niewykorzystane. Jest to bardzo niepokojące, ponieważ stan bazy materialnej szkolnictwa nie wahałbym się nazwać tragicznym. Jak zwykle, na naszym posiedzeniu nie ma przedstawiciela resortu budownictwa, wobec którego moglibyśmy sformułować konkretne postulaty. Dzieje się tak w czasie, gdy buduje się zdecydowanie za mało szkół i innych obiektów oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PosełJózefRóżański">Uważam, że przyjęto złą zasadę obliczania średniej płacy nauczycieli. Chodzi mi o wliczanie do płacy wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Taka metoda nie doprowadzi do zrównania średnich płac w oświacie z płacami w innych resortach, szczególnie przemysłowych. Trzeba przypomnieć prawdę, że niskie płace rozstrzygająco ograniczają możliwości przyciągnięcia kadr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">Rozumiem więc, że do przygotowane projektu uchwały zostało zgłoszone uzupełnienie przez posła J. Różańskiego. W jego kontekście dodam, iż w bardzo wielu województwach nie buduje się dla oświaty praktycznie nic. Adresatem tej sprawy są w chwili obecnej wojewodowie. Resort oświaty może co najwyżej prosić i nalegać, nie może natomiast zlecać prac budowlanych. W związku z wewnętrzną reorganizacją branży nie jest też do końca wyjaśniona rola resortu budownictwa. Chcę jednak poinformować, że mam osobistą obietnicę ministra St. Kukuryki szerokiego i życzliwego poparcia dla spraw budownictwa oświatowego zwłaszcza szkół podstawowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełJózefRóżański">W związku z rolą wojewodów w sprawach budownictwa proponuję dodatkowo, abyśmy w naszej uchwale zwrócili się z odpowiednim postulatem również do nich. Niemniej jednak twierdzę, że budownictwo dla oświaty nie leży jedynie w gestii wojewodów, ale również Ministerstwa Budownictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">Myślę, że w tego typu uchwale nie ma sensu rozdzielać adresatów. Będziemy mieli do tego okazję w innych sytuacjach m.in. przy listopadowych pracach nad przyszłorocznym budżetem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełFerdynandŁukaszek">Jeśli chodzi o inwestycje dla oświaty lub -szerzej mówiąc - o całą jej bazę materialną, resort zrobił bardzo wiele. Opracowano m.in. na najbliższe lata program rozwiązywania tego problemu. Uwzględniono w nim również potrzebę wybudowania lub przekazania resortowi oświaty drukarni o mocy produkcyjnej 20 mln książek rocznie.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełFerdynandŁukaszek">Proponuję, aby w uchwale wskazać na obecną strukturę zatrudnienia w szkołach (65% nauczycieli, 35% innych pracowników) i podkreślić naszą pozytywną ocenę takiej właśnie struktury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJózefaMatyńkowska">Pragnę nawiązać do materiałów przedłożonych nam przez NIK nie tylko w tym roku, ale również w latach poprzednich. Na tym tle wyraźnie widać powtarzające się problemy niewykorzystywania środków. Nie wystarczy więc jedynie wyrażenie naszej dezaprobaty. Musimy postawić sobie pytanie: co robić, aby wykorzystać środki budżetowe przeznaczone na potrzeby oświaty?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełJózefaMatyńkowska">W materiale NIK wskazuje się również na inne niekorzystne zjawiska. Nastąpił np. spadek liczby osób korzystających z wakacyjnego wypoczynku. Jeszcze ważniejszą - moim zdaniem - sprawą jest kwestia wytknięcia przez NIK niewłaściwego wykorzystywania środków finansowych przeznaczonych na domy dziecka. NIK wskazuje, że wynikało to nie tylko z trudnej sytuacji rynkowej, ale również ze złego gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełJózefaMatyńkowska">Z materiałów NIK wynika również, że nie do końca realizowany jest postulat naszej komisji rozdzielania stanowisk gminnego kierownika szkół i kierownika szkoły zbiorczej. Sprawa ta wyraźnie utknęła w martwym punkcie i musimy ponownie jej się przyjrzeć.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełJózefaMatyńkowska">Jeśli chodzi o podręczniki, to problem polega nie tylko na niewystarczającej ich ilości, lecz również na błędach w dystrybucji. Ogólnie rzecz biorąc, przytoczone nieprawidłowości sprowadzają się do niedostatecznej kontroli i działalności inspekcji szkolnej.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełJózefaMatyńkowska">W projekcie uchwały proponuje się, aby komisja wyraziła swe zadowolenie z postępu w rozwiązywaniu problemów nauczycieli w wyniku wdrażania ustawy „Karta nauczyciela”. Jestem zdania, iż odpowiedni fragment uchwały warto jednak uzupełnić o sformułowanie, które mówiłoby o niezałatwionych ostatecznie sprawach płacowych.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełJózefaMatyńkowska">Jeśli chodzi o naszą opinię co do działalności Zespołu Oświaty i Kultury NIK w 1982 r., to jestem zdania, że powinniśmy bardzo wyraźnie podkreślić nasze uznanie dla Zespołu. Opracowania pokontrolne Zespołu były i są niezwykle pomocne w pracy komisji. Na podkreślenie zasługuje szczególnie fakt trafnego doboru tematów do kontroli. Mam jednak też pytanie do Zespołu. Interesuje mnie, jak NIK ocenia swą działalność kontrolną w świetle realizacji zaleceń pokontrolnych. Jakie są rezultaty kontroli ponawianych. Jakie wreszcie środki dla poprawy obecnego stanu rzeczy uważa NIK za niezbędne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Chcę krótko ustosunkować się do niezwykle trudnego problemu niewykorzystania środków finansowych na cele oświaty. Resort poszerzył przygotowany raport o projekt programu działania na najbliższe lata. Proponujemy w nim wiele decyzji, których podjęcie może w naszej opinii rozwiązać wiele spraw.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">W ub.r. nastąpiła w resorcie budownictwa zmiana zasad organizacyjnych. Zmieniono m.in. podział kompetencji między resortem i wojewodami w sprawach decyzji budowlanych. Przekazano również wojewodom część uprawnień dotyczących gospodarki materiałowej. W ciągu całego ub.r. byliśmy świadkami przetargów między wojewodami i przedsiębiorstwami. Te ostatnie żądały za swe usługi znacznie wyższych niż poprzednio cen. Organy terenowe nie były w stanie sprostać tym wymaganiom. Stąd zrodziła się decyzja o dotacjach rządowych uzupełniających terenowe środki na budownictwo dla oświaty.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Obserwujemy obecnie znaczne rozdrobnienie środków finansowych. Są one rozdzielane pomiędzy poszczególne gminy, a te z kolei mają ich za mało, aby samodzielnie realizować zadania inwestycyjne. Stąd bierze się nasza sugestia, aby wzorem woj. lubelskiego część środków zatrzymywał wojewoda lub kurator na wspomaganie prac rzeczywiście wykonywanych.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Uznajemy za bardzo niepokojące pogarszanie się wskaźnika liczby uczniów na 1 salę w szkołach. Ten trend jest m.in. przesłanką decyzji proponowanych w naszym projekcie programu. Uważamy, że decyzje powinny być podjęte jak najszybciej gdyż cykl inwestycyjny jest tak długi, iż wskaźnik liczby uczniów na 1 salę może ulec, szczególnie w miastach, wręcz katastrofalnemu pogorszeniu.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Jeśli chodzi o podręczniki, pragnę zwrócić uwagę komisji na fakt, iż w r.ub. o tej samej porze był to praktycznie jedyny temat - ze względu na realne niebezpieczeństwo niezaspokojenia potrzeb. W rb. natomiast analizujemy jeszcze sytuację ubiegłoroczną, lecz nie mówimy o problemach dnia dzisiejszego. Wynika to ze zdecydowanej poprawy sytuacji. W r.ub. ustalono zadania planowe w okresie poprzedzającym zmiany cenowe. Później trzeba więc było „w biegu” zmieniać relacje ekonomiczne. Nałożył się na to zły stan bazy poligraficznej. Skutkiem tego była potrzeba dokonywania ciągłych dodruków, z czym borykaliśmy się praktycznie do końca roku kalendarzowego. W r.ub. natomiast w odniesieniu do pierwszych pięciu klas szkoły podstawowej sytuacja jest - poza czterema podręcznikami - zupełnie dobra.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Dyrektor Zespołu Oświaty i Kultury NIK Julian Pelczarski: Zespół NIK przedstawił komisji informację o swej działalności. Na marginesie tej informacji pragnę sformułować kilka dodatkowych uwag.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">W 1982 r. stosunki pomiędzy resortem i Zespołem NIK układały się prawidłowo. Nie oznacza to, iż nie dochodziło do różnicy zdań czy to wysuwania wzajemnych wyrzutów. Były one jednak utrzymane w dopuszczalnej formie. Dzięki tak układającym się stosunkom udało się w ub.r. uporządkować wiele spraw. Jeśli w 1982 r. formułowaliśmy dużo istotnych zarzutów w stosunku do działalności resortu w 1981 r., to w chwili obecnej nasze postulaty dotyczące ub.r. są o wiele mniejszej wagi. Brak poważniejszych zarzutów wynika m.in. z tego, że przyjmowane przez resort ustalenia kontroli NIK przynosiły konkretne efekty.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Nie stwierdzamy obecnie tego, co w r.ub. określiliśmy mianem niegospodarnego korzystania ze środków finansowych. Z tej ogólnej oceny wyłączam jednak sprawę niewykorzystania środków budżetowych. Jest to w istocie bardzo poważny problem, gdyż notujemy tutaj niekorzystny, rosnący z roku na rok trend.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Zespół nasz pracował w ub.r. w trudnych warunkach. Borykaliśmy się przede wszystkim ze znacznymi niedoborami etatowymi. Zdarzały się m.in. przypadki odchodzenia naszych inspektorów do pracy w szkołach, gdyż Karta nauczyciela gwarantuje lepsze warunki płacowe. Nie narzekam na nasze zarobki, chcę jedynie usprawiedliwić przynajmniej w pewnym stopniu fakt, iż naszych kontroli było w ub.r. być może trochę za mało. Dotyczy to szczególnie dużych i kompleksowych inspekcji.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Wiedząc o tej naszej słabości, dążyliśmy do wzmocnienia komórki kontroli w resorcie oświaty. Udało się to chyba osiągnąć i w chwili obecnej komórka ta jest naszym cennym współpracownikiem. Zdaję sobie jednak sprawę, że niezbędne jest rozwiązanie problemów zatrudnienia również u nas.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Nawiązując do tematyki naszych kontroli, pragnę podkreślić, iż konstruując ich plan staraliśmy się, aby tworzył on jedną całość. Kierowaliśmy się przy tym dwoma kryteriami: chodziło nam o podejmowanie spraw podstawowych i jednocześnie odpowiadających zapotrzebowaniu komisji sejmowych. Mam nadzieję, iż udało nam się zrealizować oba te zamierzenia.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">W toku dyskusji padło pytanie o naszą ocenę realizacji wniosków pokontrolnych. Muszę stwierdzić, iż pozytywnie oceniamy wysiłki ministerstwa. Sposób podejścia do naszych wniosków był właściwy. Odnotowaliśmy w tej dziedzinie pozytywną zmianę sytuacji właśnie w 1982 r. Nie oznacza to oczywiście, iż jesteśmy w pełni zadowoleni z realizacji naszych wniosków. Jeśli sprawy konkretne były załatwiane bardzo szybko i skutecznie, to inaczej sprawa przedstawiała się w odniesieniu do problemów ogólniejszych. W takich kwestiach zdarzały się czasami wręcz ogólnikowe odpowiedzi resortu na nasze wnioski.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Chciałbym zasygnalizować pewien nowy element w naszej pracy. Minister otrzymał wystąpienie pokontrolne z 11 województw, które odnosi się do poprzedniej kontroli, próbuje rozliczyć ówczesne wnioski pokontrolne, a także ustala harmonogram dalszych działań wraz z podaniem terminu i osób odpowiedzialnych za ich podjęcie. Tego rodzaju wystąpienia chcielibyśmy również przekazywać ministrowi w przyszłości. Myślę, że jest to droga, która pozwoli nam szybciej ruszyć do przodu, osiągnąć postęp. Taki sposób przedstawiania wniosków pokontrolnych pozwoli również wniosek ogólniejszy rozpisać na kontrole działania.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">W 1982 r. nie dyskutowaliśmy z kierownictwem resortu spraw wykonania wniosków. Kierownictwo resortu ma prawo niewykonania wniosków, ale musi to w sposób obiektywny i konkretny uzasadnić.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Analiza materiałów dotycząca planu i budżetu za 1982 r. jest szczegółowa, można z niej wyciągnąć wnikliwe wnioski. W przedstawionych materiałach dostrzega się jednak tylko jedną grupę przyczyn niewykonania założonego planu. Jest to grupa przyczyn obiektywnych. My wykrywamy istotne elementy przyczyn subiektywnych, np. zaniechania działań kierowników technicznych. Wiele aspektów niepełnego wykonania zadań kryje się w elementach subiektywnych. Sprawa doskonalenia kadr w procesie pracy jest istotnym momentem, który należy brać pod uwagę przy kształtowaniu planów.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#DyrektorgeneralnywMinisterstwieOświatyiWychowaniaAlfredAndrys">Gdybym chciał w jednym zdaniu zawrzeć ocenę 1982 r., powiedziałbym, że w niezmiernie trudnych warunkach założone zadania zostały wykonane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełZbigniewGłowacki">Mnie nie interesuje strona buchalteryjna wykonania budżetu państwa, lecz to, czy nastąpił postęp, czy też regres w stanie funkcjonowania oświaty i zabezpieczenia bazy materialnej. Na pytanie to nie umiałbym odpowiedzieć w świetle przedstawionych materiałów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jak zwykle przy omawianiu wykonania budżetu i planu za ub.r. koncentrujemy się na wnioskach Najwyższej Izby Kontroli oraz wnioskach komisji. Była tu mowa o współpracy komisji z Zespołem Oświaty i Kultury Najwyższej Izby Kontroli. Chciałbym podziękować w imieniu całej komisji za owocną współpracę. Odpowiedni punkt o współpracy z NIK został umieszczony w projekcie uchwały, która zostanie przyjęta na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełJaremaMaciszewski">Nasze współdziałanie było w tym roku mniej skoordynowane niż w ub.r. i znaczną część winy za to biorę na siebie. Myślę jednak, że do końca kadencji ustalimy wspólny plan działania.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełJaremaMaciszewski">Poseł przedstawił projekt uchwały Komisji Oświaty i Wychowania wraz z poprawkami:</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełJaremaMaciszewski">„Komisja Oświaty i Wychowania rozpatrzyła sprawozdanie rządu z wykonania budżetu państwa na rok 1982 wraz z uwagami NIK w dziedzinie oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełJaremaMaciszewski">Działalność resortu oświaty i wychowania w omawianym okresie skupiała się na realizacji zadań mających na celu poprawę warunków nauczania i wychowania oraz wyrównywania dysproporcji w poziomie pracy szkół.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełJaremaMaciszewski">Zawieszenie niektórych form działalności w początkowym okresie obowiązywania Stanu wojennego oraz niepewność co do ostatecznego ukształtowania się planu na cały rok budżetowy wpłynęły na niższe niż w latach ubiegłych wykorzystanie planowanych środków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełJaremaMaciszewski">Komisja stwierdziła z zadowoleniem, że w wyniku uchwalenia przez Sejm w 1982 r. ustawy Karta nauczyciela rozpoczęto kompleksowe rozwiązywanie problemów stanu nauczycielskiego, wdrażając w omawianym okresie wiele postanowień Karty. Równocześnie komisja wyraża zaniepokojenie brakiem do tej pory niektórych aktów wykonawczych do Karty, zwłaszcza rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełJaremaMaciszewski">Komisja zwraca uwagę na niektóre aspekty realizacji zadań planowych oraz wydatków budżetowych na oświatę i wychowanie w 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełJaremaMaciszewski">1. Nie zaspokojono w sposób dostateczny potrzeb społecznych na opiekę i wychowanie przedszkolne. Na skutki braku miejsc przyjęto do przedszkoli o 89,9 tys. dzieci mniej, niż założono w planie. Było to m.in. wynikiem nieuzyskania założonego przyrostu liczby miejsc w przedszkolach; plan wykonano zaledwie w 66% , w tym w ramach inwestycji planu tegorocznego w 57,3% . Wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego nieznacznie się obniżył i wyniósł 47,5% populacji w wieku 3–6 lat.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#PosełJaremaMaciszewski">2. Komisja wyraża głębokie zaniepokojenie niedostatecznym stanem realizacji i tak już zaniżonego planu inwestycji oświatowych, zwłaszcza szkół podstawowych i przedszkoli.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PosełJaremaMaciszewski">3. Realizacja zadań przez szkoły podstawowe odbywała się w warunkach narastającego wyżu demograficznego. W roku 1982 było 1760 szkół zbiorczych, tj. o 17 mniej, niż przewidywał plan. Zwraca uwagę duże zróżnicowanie sieci zbiorczych szkół gminnych w poszczególnych województwach. Najmniej takich szkół w stosunku do liczby gmin posiadają województwa: elbląskie - 59,5% , nowosądeckie - 62,8% , włocławskie - 63,9% .</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PosełJaremaMaciszewski">4. Kształtowana w 1982 r. struktura uczniów kontynuujących naukę w szkołach ponadpodstawowych wskazuje na zmianę orientacji zainteresowań społecznych w kierunku wyboru zasadniczych szkół zawodowych przy spadku zainteresowania kształceniem w szkołach średnich. Działalność resortu w zakresie szkolnictwa zawodowego koncentrowała się na dostosowywaniu funkcjonowania tych szkół do warunków reformy gospodarczej, eliminowaniu wielu bieżących trudności wynikających z rezygnacji zakładów pracy z udziału w kształceniu zawodowym oraz trudności w organizowaniu praktycznej nauki zawodu.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#PosełJaremaMaciszewski">5. W dalszym ciągu podstawowym problemem organizacji oświaty w 1982 r. była - zdaniem komisji - niedostateczna baza lokalowa szkół i innych placówek. Jest to wynikiem zbyt małego budownictwa szkolnego, a także wieloletnich zaniedbań w dziedzinie remontów obiektów szkolnych. Wykonanie nakładów inwestycyjnych ogółem w budżecie oświaty i wychowania wynosiło 82,2%. Szczególnie niskie wykonanie planu nakładów inwestycyjnych miało miejsce w woj. toruńskim i olsztyńskim. Materiały sprawozdawcze wykazują, że środki przeznaczone na remonty kapitalne obiektów nie są od lat w pełni wykorzystane. Komisja stoi na stanowisku, że działalność ta jest najsłabszym ogniwem w pracy resortu oświaty i wychowania; obok przyczyn od resortu niezależnych, istnieją zaniedbania wynikające z niedostatecznego nadzoru (szczególnie chodzi o remonty szkół i innych obiektów).</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#PosełJaremaMaciszewski">6. Komisja wyraża uznanie Zespołowi ds. Oświaty i Kultury NIK za wnikliwą, rzetelną i kompetentną kontrolę oraz formułowanie wyników kontroli w postaci trafnych, realnych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#PosełJaremaMaciszewski">Komisja Oświaty i Wychowania przedkłada Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wniosek o przyjęcie sprawozdania z wykonania budżetu państwa za rok 1982 w dziedzinie oświaty i wychowania”.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#PosełJaremaMaciszewski">Komisja przyjęła tę uchwałę jednogłośnie.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#PosełJaremaMaciszewski">Chciałbym ustosunkować się do wypowiedzi posła Z. Głowackiego. Postawiony przez niego problem jest słuszny. Wydaje mi się, że cała praca komisji zmierza w kierunku prześledzenia, w jakich dziedzinach oświaty nastąpił regres, a w jakich postęp i co należałoby zmienić. Prawda leży pośrodku. Zależy to od kąta spojrzenia bo np. w realizacji budownictwa szkół osiągnięto postęp, ale w świetle przyrostu liczby dzieci w tym okresie jest jednocześnie regres. W koreferacie precyzyjnie ukazano te sprawy, zarówno w części dotyczącej szkolnictwa ogólnego, jak i szkolnictwa zawodowego. Wypowiedź posła Z. Głowackiego zachęca do refleksji.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#PosełJaremaMaciszewski">W kolejnym punkcie porządku dziennego minister oświaty i wychowania Bolesław Faron przedstawił informację o stanie realizacji Karty nauczyciela. Z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że z dniem 1 września 1983 r. nastąpi realizacja art. 31 ust. 2 Karty. Rząd nie zamierza występować o modyfikację tego artykułu. Myślę, że powinno to uspokoić środowisko nauczycielskie, a podanie tej informacji przed wakacjami pozwoli na spokojny odpoczynek. Upoważniłem do przekazania tej informacji wiceministrów oświaty i sam to czynię w spotkaniach z nauczycielami. Oczekujemy jeszcze na rozporządzenie ministra pracy, płac i spraw socjalnych dotyczące porównywania siatek płac. W budowaniu systemu płac przyjęliśmy zasadę, aby robić wszystko dla podnoszenia uposażenia zasadniczego przy maksymalnym ograniczeniu wszystkich dodatków z wyjątkiem tych, które wpisane są w Kartę nauczyciela. Większość nauczycieli zgadza się z tym generalnie, lecz w szczegółowej dyskusji dotyczącej dodatków ujawniają się rozbieżne stanowiska. Na podwyżki płac resort otrzymał dotychczas 3 mld 30 mln zł i toczą się rozmowy o uzyskanie dalszych kwot. Również z dniem 1 września wejdzie w życie art. 44 Karty, dotyczący obowiązującego wymiaru godzin. Zobowiązałem wszystkich kuratorów, aby przydział godzin odbywał się według stanu na dzień dzisiejszy; liczba godzin powyżej określonej w Karcie automatycznie stanowi godziny nadliczbowe. W większości środowisko nauczycielskie takie rozwiązanie sprawy przyjęło ze zrozumieniem. Prosiłbym komisję o wspieranie resortu w tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#PosełJaremaMaciszewski">Następne wchodzące w życie od nowego roku szkolnego artykuły - to: art. 33 ust. 2 - w sprawie dodatku za wysługę lat; art. 54 ust. 7 - w sprawie 10-procentowego odrębnego dodatku dla nauczycieli wiejskich oraz nauczycieli w miastach do 10 tys. mieszkańców. Informacja o tym warta jest upowszechnienia w środkach masowego przekazu, gdyż może nam to pomóc w rekrutacji nauczycieli do pracy na wsi i w małych miastach.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#PosełJaremaMaciszewski">Aktualny i obowiązujący jest art. 53 ust. 1 i 3, dotyczący zwiększenia zapisów na fundusz socjalny i mieszkaniowy.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#PosełJaremaMaciszewski">Dyskutowana jest sprawa art. 88 ust. 1 dotyczącego przechodzenia nauczycieli na emerytury po 30 latach pracy. Rozpatrywane są dwie propozycje: pierwsza - to przesunięcie realizacji tego artykułu o 2 lata, co nie dotyczyłoby nauczycieli posiadających zaświadczenia lekarskie o konieczności przejścia na emeryturę. Druga propozycja sugeruje, aby do pełnego wdrożenia zapisu dochodzić etapowo, tj. w przyszłym roku przechodziliby na emeryturę nauczyciele po 34 i więcej latach pracy, w następnych latach - po 33 dalej po 32 itd.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#PosełJaremaMaciszewski">Zaproponowano rządowi wprowadzenie ewentualnych zmian do 2 artykułów w Karcie nauczyciela. W jednym chodzi o odpłatność za godziny ponadwymiarowe nie wypracowane. W drugim artykule zmiana dotyczyłaby tego, aby administracja szkolna mogła zobligować nauczyciela do wypracowania nie - jak dotychczas - jednej czwartej, a jednej drugiej etatu godzinach nadliczbowych.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jeśli idzie o realizację zarządzeń wykonawczych do Karty nauczyciela, to zrealizowaliśmy wszystkie oprócz wynikających z art. 4 dotyczącego współpracy ze związkami zawodowymi. Przypuszczam, że na jesieni zostanie ukonstytuowany Związek Zawodowy Nauczycieli i wtedy ustalimy wspólnie ramy naszej współpracy. Chcielibyśmy pod koniec roku wydać Kartę nauczyciela wraz z komentarzem o realizacji zarządzeń wykonawczych. Możemy to jednak zrobić dopiero po zrealizowaniu wszystkich zarządzeń.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#PosełJaremaMaciszewski">Jeżeli chodzi o realizację zarządzeń wykonawczych do Karty przez inne resorty, to oczekujemy na uchwałę ministra pracy, płac i spraw socjalnych dotyczącą art. 31 ust. 2, a art. 34 ust. 3 zostanie zrealizowany wspólnie z resortem zdrowia. 28 czerwca odbędzie się wspólne posiedzenie z Komisją Zdrowia opiniujące projekt wykazu prac szkodliwych wykonywanych przez nauczycieli. Wykazy chorób zawodowych (art. 72 ust. 2) przekazaliśmy do podpisu ministrowi zdrowia i opieki społecznej. 16 maja przekazaliśmy Komisji Prawnej projekt w sprawie trybu wydawania zaświadczeń lekarskich (art. 88 ust. 4).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełAnnaLehmann">Ustawa Karta nauczyciela zakładała możliwość rozciągnięcia jej postanowień na instruktorów zawodu nie zatrudnionych etatowo w szkołach. W wypowiedzi ministra nie usłyszałam nic na ten temat. Pragnę dowiedzieć się, jakie jest stanowisko resortu w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełIrenaPasternak">Zanim zadam pytanie, sformułuję - moim zdaniem - podstawową tezę, iż absolutnie nie powinniśmy zmieniać zapisów w ustawie Karta nauczyciela. Na tym tle interesuje mnie, jak resort widzi możliwość takiego działania, aby bez naruszania Karty nauczyciela zapewnić pozostanie w pracy nauczycieli mających prawo przejść już na emeryturę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MinisterBolesławFaron">Jeśli chodzi o pytanie pierwsze, to chcę poinformować, że obecnie coraz więcej grup zawodowych stara się wywrzeć presję na ministra w celu zaliczenia ich do osób mających prawo korzystać z Karty nauczyciela. Wiele grup zawodowych chce np. korzystać z uprawnień do otrzymywania odznaczeń państwowych przewidzianych w ustawie po 20 latach pracy. Prosiłem Radę Państwa o jednoznaczną interpretację odnośnego zapisu ustawy. Wynika z niej, że prawo do odznaczeń przysługuje tylko tym nauczycielom, którzy rzeczywiście pracują w szkole. Mam też obecnie problem z pracownikami ZHP. O ile nie budzi wątpliwości fakt uznania praw wynikających z Karty instruktorów pracujących w szkołach, to nie sądzę, aby należało je przyznać pracownikom aparatu administracyjnego ZHP, a z naciskiem w tej sprawie mam obecnie do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MinisterBolesławFaron">Jeśli chodzi o kwestię poruszoną przez poseł I. Pasternak, to podam na wstępie, że w przyszłym roku prawo do przejścia na emeryturę uzyska 47 tys. nauczycieli. W Ministerstwie szacujemy, że skorzysta z niego ok. 30% tej liczby, przy czym odsetek ten będzie różny w różnych województwach w zależności od ogólnej sytuacji materialnej rodzin w danym regionie.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MinisterBolesławFaron">W przygotowywanym obecnie systemie płac zakładamy wprowadzenie bodźców zachęcających do kontynuowania pracy zawodowej po osiągnięciu uprawnień emerytalnych. Jednak za wcześnie byłoby mówić o nich już dzisiaj, gdyż dyskusje nad konkretnymi rozwiązaniami trwają.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MinisterBolesławFaron">Przedstawiciel Komitetu Założycielskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego Jan Zaciura przedstawił stanowisko Komitetu w sprawie realizacji Karty nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MinisterBolesławFaron">Komitet stwierdza, iż środowisko nauczycielskie przyjęło uchwalenie ustawy za przejaw naprawiania nawarstwionych zaniedbań, a więc za zjawisko pozytywne. Wokół ustawy nasiliła się jednak krytyczna kampania propagandowa w środkach masowego przekazu, co wywołuje zniechęcenie środowiska nauczycieli i osłabia jego zaufanie do władzy. W toku realizacji postanowień Karty mają miejsce dziwne manipulacje danymi statystycznymi. Przyjęte wielkości liczbowe można kwestionować, zwłaszcza jeśli chodzi o realizację Karty w części dotyczącej wynagrodzeń, dokonuje się różnych zabiegów mających doprowadzić do sytuacji, w której wielkość wynagrodzeń będzie jak najmniejsza.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#MinisterBolesławFaron">W podsumowaniu Komitet stwierdza, iż wyjątkowo niekorzystnym zjawiskiem byłoby zmienianie zapisów zawartych w Karcie. Konieczna jest pełna realizacja Karty w jej obecnym brzmieniu. Tylko takie rozwiązanie zostanie pozytywnie przyjęte przez nauczycieli. Potrzebne są przy tym Jak najszybsze (jeszcze przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego) decyzje resortu, publicznie ugruntowujące postanowienia Karty.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MinisterBolesławFaron">Komisja postanowiła, że pełny tekst stanowiska Komitetu Założycielskiego ZNP zostanie przedłożony wszystkim członkom komisji przed lipcowymi pracami. Tekst ten będzie jednym z ważnych źródeł informacji o opinii środowiska nauczycielskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">Nawiązując do przedstawionego nam stanowiska Komitetu Założycielskiego ZNP powiem tylko, iż nasza komisja, zajmująca się praktycznie bez przerwy sprawami Karty, ma generalnie taką samą opinię, jak ta, którą nam przedstawiono. Stoimy na stanowisku przestrzegania i wprowadzania w życie wszystkich przepisów karty. Jest również inny problem, polegający na tym, iż część nauczycieli niestety nadużyła zaufania ustawodawcy. Chodzi tu o sprawę wynagrodzeń w przypadku usprawiedliwionej nieobecności w godzinach nadliczbowych. Odnotowaliśmy w związku z tym znaczny wzrost absencji chorobowej. Do sprawy trzeba wrócić, ale podkreślam jednak raz jeszcze, że nie kwestionujemy żadnego zapisu Karty.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełJaremaMaciszewski">Podzielam opinię o potrzebie zaapelowania do ministra oświaty o maksymalnie szybkie potwierdzenie wobec wszystkich nauczycieli postanowień ustawy. Na tle różnych spekulacji i prób dowolnego interpretowania Karty rodzą się rzeczywiście zupełnie niepotrzebne napięcia społeczne. Zgadzam się też z oceną roli środków masowego przekazu w propagowaniu zasad ustawy. Również za niedopuszczalną uważam sprawę manipulowania danymi statystycznymi.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełJaremaMaciszewski">Dziękuję ministrowi za złożoną informację, dziękuję też przedstawicielowi Komitetu Założycielskiego ZNP za przedstawienie stanowiska Komitetu.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełJaremaMaciszewski">W kolejnym punkcie posiedzenia komisja rozpatrzyła dwa wnioski. Pierwszy z nich dotyczył przyjęcia zaproponowanego przez posła Jaremę Maciszewskiego projektu dezyderatu do wiceprezesa Rady Ministrów Mieczysława Rakowskiego. Dezyderat dotyczy potrzeby utrzymania programów szkolnych i oświatowych w radiu i telewizji. Programy te są ważnym i trwale wpisanym w pracę oświatową elementem działalności państwa. W tym kontekście niezbędne jest utrzymanie istniejących redakcji w programie drugim Polskiego Radia oraz ich dalsza praca w obecnej postaci. Komisja przyjęła jednomyślnie projekt dezyderatu.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełJaremaMaciszewski">Drugi wiosek dotyczył przyjęcia projektu opinii nr 19 do Prezesa Rady Ministrów w sprawie wychowania przedszkolnego. Stwierdza się w nim znaczny postęp w organizacji tego działu oświaty. Najważniejszym problemem do rozwiązania pozostaje ogromny deficyt miejsc w przedszkolach. Komisja w pełni popiera starania resortu oświaty i wychowania o objęcie wychowaniem przedszkolnym dzieci 5-letnich, szczególnie w środowiskach wiejskich, jednakże uważa, że bez odpowiedniego przyrostu bazy zamierzenia te nie są realne. Założone w planie 3-letnim przyrosty miejsc w przedszkolach nie zapewniają dalszego upowszechniania wychowania przedszkolnego. W dalszym ciągu projekt opinii komisji postuluje podjęcie określonych działań na rzecz rozwoju bazy, wyposażenia placówek przedszkolnych, przygotowania kadry dla wychowania przedszkolnego, wzmocnienia nadzoru i doradztwa pedagogicznego oraz populacji kultury pedagogicznej.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełJaremaMaciszewski">Projekt opinii przyjęto jednomyślnie.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>