text_structure.xml 82.4 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 7 stycznia 1981 r. Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, obradująca pod przewodnictwem posła Jerzego Jóźwiaka (SD), rozpatrzyła projekt uchwały Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczym i projekt ustawy budżetowej, na rok 1981 w częściach dotyczących: Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, Centrali Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich, Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich, Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, Związku Spółdzielni Inwalidów oraz Centralnego Związku Rzemiosła.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli: przedstawiciele Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług z wiceministrem Henrykiem Skrobiszem, Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, z prezesem Jadwigą Łokkaj, Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich z wiceprezesem Romanem Szagało, Centralnego Związku Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich z prezesem Tadeuszem Kalińskim, Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska” z prezesem Janem Kamińskim, Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy z prezesem Wiktorem Sielanko, Związku Spółdzielni Inwalidów z prezesem Włodzimierzem Pleszko, przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów oraz Urzędu Rady Ministrów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Podstawą dyskusji były materiały dostarczone przez CZSR „Samopomoc Chłopską”, CZSS „Społem”, Centralny Związek Spółdzielczości Pracy, Związek Spółdzielni Inwalidów oraz Centralny Związek Rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">Koreferat nt. planu i budżetu Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska” wygłosiła poseł Jadwiga Biernat (ZSL).</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Mówczyni podkreśliła, że spółdzielczość rolnicza, podobnie jak cała gospodarka, wkracza w kolejny bardzo trudny rok z wieloma niedostatkami bardzo uciążliwymi dla wsi. Nieznaczna poprawa nastąpić może dopiero w drugim półroczu, pod warunkiem zagwarantowania odpowiednich wielkości dostaw towarów na rynek z produkcji i skupu, co z kolei zależy od zwiększenia zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Przewiduje się zmniejszenie dostaw artykułów żywnościowych i artykułów przemysłowych konsumpcyjnych. Pewien wzrost nastąpi w dostawach środków produkcji, głównie nawozów mineralnych. Nadal za mało będzie nawozów wieloskładnikowych i granulowanych. Zapotrzebowanie na środki ochrony roślin pokryte będzie w 70%. Wzrosną dostawy pasz treściwych.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">Zaopatrzenie indywidualnej gospodarki chłopskiej w maszyny, narzędzia i części zamienne nadal znacznie odbiega od potrzeb; niepełne pokrycie potrzeb dotyczyć będzie około 64 na 112 pozycji asortymentowych i bilansowanych. Odczuwalny będzie nadal brak części zamiennych do ciągników oraz ogumienia. Wzrosną natomiast dostawy niektórych materiałów budowlanych, przede wszystkim cementu, elementów ściennych i wyrobów walcowanych. Już chroniczny stał się brak wideł, łańcuchów, gwoździ, konwi, obcęgów i drobnego sprzętu ogrodniczego. Statystyka wzrostu dostaw węgla na wieś nadal rozmija się z odczuciami społecznymi. Sytuację utrudnia fakt, że poza zaległościami w dostawach, węgiel jest na ogół niskiej jakości oraz zbyt wiele jest miału węglowego, użytecznego tylko dla kotłowni, których na wsi jest bardzo niewiele.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">Zasadnicze znaczenie dla poprawy zaopatrzenia rolnictwa i podniesienia efektywności środków produkcji jest ich terminowa dostawa. Palącą koniecznością jest poprawa rytmiczności dostaw i pełna dyscyplina przestrzegania planowych okresów wysyłek. Ma to podstawowe znaczenie dla terminowego wykonania wszystkich prac polowych i gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Przewiduje się wzrost usług o prawie, 9%, ale nie wystarczy to na zaspokojenie potrzeb, tym bardziej że istnieją poważne trudności z pozyskiwaniem kwalifikowanych kadr, zaopatrzeniem materiałowym i technicznym oraz zwiększeniem liczby punktów usługowych.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">Faktem jest - stwierdziła mówczyni - że nastąpiło ostatnio wzbogacenie asortymentu i jakości pieczywa, poprawiło się wykorzystanie surowców podrobowych i produkcją garmażeryjna, zwiększyły się dostawy wód mineralnych. Widoczny jest ogromny wysiłek w zakresie gromadzenia rezerw oraz zapewnienia ciągłości zaopatrzenia ludności w owoce i warzywa. Zastrzeżenia wzbudza natomiast nadal jakość produkcji mleczarskiej. Istnieją tu znaczne rezerwy - zarówno w podniesieniu jakości produkcji, jak i uszlachetnieniu struktury wyrobów. Wymaga to lepszego wyposażenia zlewni mleka w urządzenia chłodnicze oraz poprawy stanu sanitarnego punktów skupu.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">Zdaniem posłanki zaopatrzenie rynku wiejskiego mogłoby być lepsze, gdyby znaleźć skuteczniejsze sposoby egzekwowania dostaw towarów z przemysłu. Jego nie zawsze uzasadnione żądania, by handel wiejski odbierał towary własnym transportem, są niemożliwe do przyjęcia przy obecnym stanie taboru.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">Spółdzielczość rolnicza realizować będzie swoje zadania przy ograniczonych nakładach inwestycyjnych i minimalnym w stosunku do roku ubiegłego wzroście zatrudnienia. Konieczne jest więc poparcie wysiłków CZSR w zakresie wzrostu dyscypliny i wydajności pracy, gospodarności oraz pełnego wykorzystania funduszu rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego w gminach.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">Pod adresem komisji Planowania przy R.M., poseł J. Biernat wysunęła następujące wnioski, których realizacja warunkuje osiągnięcie wskaźników założonych w projekcie planu:</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">- wobec napiętych relacji między środkami a zadaniami w rolnictwie, duże znaczenie ma zapewnienie dyscypliny dostaw towarów i środków produkcji z przemysłu do sieci handlowej CZSR;</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">- konsekwentnie należy działać w kierunku likwidacji dysproporcji w przestrzennym rozmieszczaniu towarów w poszczególnych regionach kraju;</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">- w pełni należy zabezpieczyć odbiór i zagospodarowanie wszystkich płodów rolnych, usprawnić technologię przetwórstwa mleka, zapewnić dostawy urządzeń chłodniczych do sieci handlowej; zapewnić trzeba odpowiednią ilość opakowań, zwłaszcza dla przemysłu mleczarskiego;</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">- trudną sytuację przewozową CZSR złagodzić może przydział co najmniej 4 tys. samochodów o ładowności 20 tys. ton dla potrzeb transportu specjalistycznego oraz 2,4 tys. samochodów o ładowności 3,3 tys. ton dla transportu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJanMełgieś">Konieczne jest rozszerzenie usług świadczonych przez spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu w zakresie napraw i konserwacji zmechanizowanego sprzętu. Od rozwoju usług rzemieślniczych dla rolnictwa zależy poprawa warunków życia i bytu rolników, a także wzrost produkcji. Chodzi tu m.in. o pomoc w unowocześnieniu budynków i gospodarstw wiejskich, w elektryfikacji, kanalizacji itp.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełJanMełgieś">Nadal brakuje na wsi prostego sprzętu i narzędzi rolniczych. Niezmiernie trudno jest nabyć brony, łopaty, a nawet gwoździe do bron czy sztyfty do młocarń.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełJanMełgieś">Uwzględnić należy fakt, że jesienią rośliny nie zostały dostatecznie zasilone nawozami, toteż wiosną trzeba będzie wysiać więcej nawozów. Niezbędne jest zatem zwiększenie dostaw nawozów, właśnie w tym okresie. Braki w dostawach wysokowydajnych nasion selekcyjnych mogą pogłębić spodek plonów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełWładysławaObidoska">CZSR „Samopomoc Chłopska” skupia wiele branż i każda z nich odczuwa znaczne niedostatki. Pion spółdzielczości wiejskiej jest dobrze zorganizowany i dokłada wiele starań, aby zapewnić wsi dostawy towarów w odpowiednich wielkościach i asortymencie. Wyniki tej działalności uzależnione są jednak głównie od pracy przemysłu. Trzeba podkreślić, że ograniczenie dostaw towarów na rynek wiejski, a zwłaszcza nieterminowość dostaw, stanowi poważne zagrożenie dla produkcji rolnej. Dotyczy to np. nawozów, nasion, a także węgla i chemicznych środków ochrony roślin.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełWładysławaObidoska">Powinno się nadal rozwijać bezpośredni odbiór żywca od producentów. Utrudnieniem jest tu dotkliwy brak środków transportu specjalistycznego. Nie można jednak ograniczyć tej formy usług.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełWładysławaObidoska">Spółdzielczość wiejska powinna bardziej energicznie rozwijać własne inwestycje, korzystając ze środków pozalimitowych, ze środków własnych i własnych ekip remontowo-budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełWładysławaObidoska">Drobną, ale niezmiernie dokuczliwą sprawą jest niedobór butelek i kapsli, co ogranicza produkcję wód mineralnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełCzesławSłowek">Niepokojąca jest rozbieżność między przewidywanym znacznym przyrostem dochodów ludności rolniczej o ok. 23,5% a zakładanym wstępnie wzrostem dostaw towarów o ok. 4%. Przewiduje się stosunkowo najniższy wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa. Pozostaje to w jaskrawej sprzeczności z założeniami o stwarzaniu dogodnych warunków dla szybkiego rozwoju produkcji rolnej i gospodarki żywnościowej. Nie daje to ponadto szans utrzymania ciągłości sprzedaży i wywołuje nerwowość na rynku wiejskim. Sprawy te wymagają dalszych dyskusji i korekt zmierzających do uściślenia wielkości i struktury dostaw towarów dla odbiorców wiejskich. Nie odczuwa się dotychczas skutków zapowiedzianego wzrostu dostaw węgla dla potrzeb wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełCzesławSłowek">Bezpośredni odbiór żywca z zagród chłopskich jest dobrodziejstwem, które jednak producentom często „wychodzi bokiem”. Z powodu braku środków transportu rolnik oczekuje niekiedy kilka tygodni na odbiór żywca i w konsekwencji woli sam zawieźć zwierzęta do punktu skupu -pod warunkiem, że będzie tam szybko i sprawnie obsłużony.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełCzesławSłowek">Obserwuje się znaczne pogorszenie zaopatrzenia rynku wiejskiego w drobny sprzęt gospodarstwa domowego, odzież ochronną i obuwie robocze. Brakuje wideł, łańcuchów, łopat. Liczne dezyderaty zgłaszane przez komisję w tej sprawie nie odniosły - jak dotychczas - żadnego skutku. Jest to wprost żenujące.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PrzewodniczącykomisjiposełJerzyJóźwiak">W ostatnich miesiącach z pionu CZSR wyodrębniły się spółdzielczość mleczarska oraz spółdzielczość ogrodniczo-pszczelarska. Czy można już określić, jakie skutki przyniesie to usamodzielnienie i w jakim zakresie wypełnione będą funkcje koordynacyjne przez CZSR?</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PrzewodniczącykomisjiposełJerzyJóźwiak">W roku ubiegłym nastąpił znaczny spadek produkcji ziemniaków, warzyw i owoców. Powstały znane kłopoty z gromadzeniem rezerw zimowych - zwłaszcza, że ziemniaki i owoce były słabsze gatunkowo i jakościowo, co dodatkowo utrudnia ich przechowalnictwo. Jak ocenia się sytuację na początku stycznia i jaką faktycznie wielkością rezerw dysponujemy? Jakie są perspektywy zaopatrzenia w ziemniaki, owoce i warzywa w okresie przednówkowym?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PrzewodniczącykomisjiposełJerzyJóźwiak">Pilną sprawą jest zapewnienie odpowiednich dostaw materiałów dla potrzeb upraw szklarniowych i gruntowych pod folią. Trzeba to rozstrzygnąć już w styczniu i lutym, aby stworzyć odpowiednie warunki dla produkcji wczesnych odmian owoców i warzyw oraz nowalijek. Czy przewidziane są tu jakieś preferencje? Jest to bardzo istotne dla niedopuszczenia do bardzo trudnej sytuacji zaopatrzeniowej w okresie przednówka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełKazimierzZdonek">Z dużym niepokojem stwierdzamy, że zaopatrzenie wsi ulega dalszemu pogorszeniu i że niewiele zrobiono, aby zlikwidować żenujące braki środków produkcji. Najwyższy czas, aby pomyśleć realnie o cenach i ich relacjach. Denaturalizacja spożycia na wsi doprowadziła do tego, że rolnik stoi w kolejce po mąkę, mleko i inne artykuły, które sam produkuje. Szokujący jest fakt, że brakuje ziemniaków w sklepach. Sytuacja na wsi jest taka, że rolnik nie ma ani możliwości, ani ochoty do dalszego rozwijania produkcji. Nie jest uregulowana sprawa dostaw węgla. Powoduje to z jednej strony nadmierne marnotrawstwo, a z drugiej - niedostatek zaopatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełKazimierzZdonek">Produkcja rolna będzie spadać, jeżeli nie poprawimy jej opłacalności, a równocześnie zaopatrzenia rynku wiejskiego w potrzebne artykuły i środki produkcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełDanutaSerafin">Trzeba zwrócić uwagę na możliwość lepszego zagospodarowania i wykorzystania działek pracowniczych oraz ogródków przydomowych. Wymaga to jednak odpowiedniego zaopatrzenia w folię, środki ochrony roślin i nawozy sprzedawane w małych opakowaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Uzgodniono już z przemysłem zwiększenie dostaw nawozów w pierwszym kwartale br. Zgodnie z decyzją podjętą przez Radę Ministrów, zakłady przemysłu chemicznego produkujące nawozy nie będą miały przerw w dostawach energii elektrycznej. Przewiduje się znacznie większe dostawy nawozów dla indywidualnych gospodarstw chłopskich - przeciętnie o 10 kg więcej na 1 ha niż w roku ubiegłym. Dokonuje się również korekty zasad rozdziału nawozów pomiędzy poszczególne regiony i województwa. Uzgodniono zwiększenie dostaw cementu dla wsi o 600 tys. ton. Nastąpi również wzrost dostaw materiałów budowlanych o około 12%, w tym zwłaszcza materiałów ściennych i wyrobów hutniczych - również z wyraźnym przeznaczeniem dla potrzeb gospodarki indywidualnej.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Ograniczona zostanie sprzedaż alkoholu w wiejskiej sieci handlowej i w gastronomii. Obecnie wartość sprzedaży alkoholu na wsi wynosi 38 mld złotych; w 1981 r. ma zostać zmniejszona o ok. 7 mld zł. Dostawy mięsa i tłuszczów ukształtowane zostaną na podstawie norm przewidzianych systemem kartkowym.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Niezmiernie ważną sprawą jest powiększenie taboru samochodowego, niezbędnego dla sprawnej organizacji skupu i zaopatrzenia wsi. 2,5 tys. pojazdów, nawet przy większym ich tonażu, jest to ilość niedostateczna.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Rozważa się możliwość zniesienia limitów na zlecanie prac rzemieślnikom przez spółdzielnie. Pozwoli to szerzej rozwinąć na wsi usługi naprawcze i budowlane.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Z ok. 1,950 tys. ton węgla dodatkowo przeznaczonego na potrzeby wsi, górnictwo nie dostarczyło 450 tys. ton. Zaopatrzenie w węgiel poprawiło się więc tylko nieznacznie. Spółdzielczość wiejska dokłada starań, aby na wieś dotarł węgiel, który należy się producentom i mieszkańcom wsi. Dąży się do uściślenia i przestrzegania harmonogramów, dostaw węgla na rynek.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Zwiększone zostaną dostawy nasion, niewystarczająca będzie natomiast ilość sadzeniaków. Wydzielono kwoty dewizowe na zakup środków ochrony roślin, co przyniesie poprawę, lecz nie doprowadzi do pełnego pokrycia potrzeb. Ilość środków transportu nie pozwala na poszerzenie bezpośredniego odbioru żywca od producentów. Dlatego też zamierza się poprawić organizację pracy i zwiększyć stan zatrudnienia w punktach skupu.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Spółdzielczość wiejska rozwinie działalność inwestycyjną - zwłaszcza budowę małych obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego. Uzależnione to będzie jednak od dostaw materiałów i możliwości finansowych.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PrezesCZSRSamopomocChłopskaJanKamiński">Dokuczliwy brak wideł, bron, konwi, łopat itp. chcemy w porozumieniu z resortem maszyn ciężkich i rolniczych zlikwidować do końca przyszłego roku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniOgrodniczychiPszczelarskichTadeuszKaliński">Ubiegły rok był dla nas jednym z najtrudniejszych w okresie powojennym. Musieliśmy importować prawie wszystkie asortymenty owoców i warzyw poza cebulą i jabłkami.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniOgrodniczychiPszczelarskichTadeuszKaliński">Mimo to liczymy, że nie nastąpi istotne pogorszenie zaopatrzenia rynku. Stanie się tak m.in. dlatego, że wobec gorszych plonów mniejszą ich część będziemy kopcować, a przy przechowywaniu w lepszych warunkach straty będą mniejsze. Liczymy też, że unikniemy tworzenia się nadmiernych rezerw w poszczególnych województwach. W tej sytuacji trudności będą jedynie z burakami i białą kapustą. Musimy natomiast liczyć się z tym, że ceny będą o 25–40% wyższe. Liczymy, że plony w roku 1981 będą zbliżone do plonów z 1979 r. Aby to osiągnąć, będziemy jednak musieli importować nasiona i środki ochrony roślin. Niezbędna jest również poprawa zaopatrzenia w opał szklarni. Brakować będzie cukru dla pszczół. Przyznano nam 10 tys. ton. Tymczasem, mimo iż wiele rojów padło, polski Związek Pszczelarski ocenia potrzeby niezbędne dla przeżycia pozostałych rojów na 40 tys. ton.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniOgrodniczychiPszczelarskichTadeuszKaliński">Jesteśmy w stałym kontakcie z Radą Pracowniczych Ogródków Działkowych, ale nie możemy dać im tyle środków ochrony roślin, co producentom kontraktującym. Zapowiada się natomiast wzrost dostaw nawozów w małych opakowaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełJerzyJóźwiak">Nadal nie widać różnicy w traktowaniu producentów rozsad i kwiatów, a przydałaby się zachęta do rozwijania produkcji rozsad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PrezesKaliński">Zgadzam się z tą uwagą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WiceprzewodniczącyCentralnegoZwiązkuSpółdzielniMleczarskichRomanSzagało">Przemysł mleczarski jest w stanie zagospodarować w zimie każdy litr dostarczonego mleka. W lecie bywa z tym gorzej. Wiele mleka zagospodarowuje się w sposób bardzo prymitywny, odwirowując tłuszcz i z reszty produkując kazeinę. W ciągu ostatnich lat inwestycje poza limitowe w naszym przemyśle przekroczyły miliard złotych. Mimo to nadal występu je poważny brak mocy produkcyjnych, zwłaszcza w serowarstwie. Nie wykorzystuje swoich możliwości system skupu. Przemysł maszynowy obiecuje zwiększyć dostawę chłodziarek dla zlewni. W tym roku zamierzamy wdrożyć program obiektywnej oceny jakości dostarczanego nam mleka.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WiceprzewodniczącyCentralnegoZwiązkuSpółdzielniMleczarskichRomanSzagało">Trudno ocenić, na ile pomoże mleczarstwu usamodzielnienie się. Nastąpiło ono w okresie największego spadku skupu mleka. Zebranie założycielskie zobowiązało Związek do walki o środki produkcji i do stałego badania opłacalności produkcji mleka. Z inicjatywy chłopów powstaje Polski Związek Hodowców Bydła, który będzie z nami współpracował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJerzyJóźwiak">Przyjąć należy wnioski i uwagi przedstawione przez posła sprawozdawcę oraz posłów, którzy zabrali głos w dyskusji nad projektem planu i budżetu w części dotyczącej Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Spółdzielczość Rolnicza czeka w roku bieżącym poważne zadanie w zaopatrzeniu ludności wiejskiej, zwłaszcza w środki do produkcji rolnej, gdzie należy usprawnić system rozdziału środków zapewniając zwłaszcza przydział materiałów hodowlanych dla autentycznych rolników na ich potrzeby. Usprawnić należy również system zaopatrzenia wsi w węgiel.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełJerzyJóźwiak">Zastępcą dyrektora Zespołu Handlu w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Marian Górny udziela uzupełniających odpowiedzi na pytania, skierowane pod adresem Komisji Planowania w dniu wczorajszym. W okresie od listopada, kiedy przedstawiano poprzednią wersję planu, zwiększono plan inwestycyjny o półtora miliarda złotych. W tej sytuacji nakłady inwestycyjne na handel i usługi wzrosną w porównaniu z rokiem ubiegłym o 1,8% podczas gdy w całej gospodarce są zmniejszane. Poważnie zwiększono możliwości inwestowania poza limitem: do 5 mln zł we wszystkich zadaniach, do 25 mln w przypadku zadań szybko rentujących i do 30 mln na inwestycje w przetwórstwo rolno-spożywcze w gminach.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełJerzyJóźwiak">Eksport żywności do drugiego obszaru płatniczego ukształtuje się na poziomie 89% wykonania planu eksportu w roku 1980. W szczególności planujemy znacznie niższy tradycyjny eksport bekonów, szynek i łopatek, przy równoczesnym imporcie 50 tys. ton mięsa. Zamierzamy wyeksportować 70 tys. ton koniny, baraniny i innych asortymentów mięsa tradycyjnie mniej u nas cenionych. Eksport drobiu planujemy na poziomie 50% wykonania w roku ubiegłym. Zakładamy również eksport tylko 10 tys. ton oleju rzepakowego, przy równoczesnym imporcie 94 tys. ton innych olejów.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełJerzyJóźwiak">Według szacunków import żywności osiągnie 781 mln zł dew., w tym import żywności gotowej 304 mln zł dew. Ujemne saldo w bloku żywnościowym osiągnie łącznie 5,8 mld zł dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełJerzyJóźwiak">W założeniach planu położyliśmy nacisk na wzrost produkcji części zamiennych dla przemysłu spożywczego. Na import pestycydów przewidziano 123 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełJerzyJóźwiak">Koreferat nt. planu i budżetu Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem” wygłosiła poseł Bożena Maciejewska (PZPR):</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełJerzyJóźwiak">Trudności występujące w handlu wiążą się nie tylko ze sprawą dostaw towarów i usług. Dotyczą one także coraz trudniejszych warunków pracy, co wynika głównie z niedoinwestowania handlu, jak również niskiego poziomu płac. Sprzedaż w warunkach niezrównoważonego rynku i powszechnego zdenerwowania ludności znacznie zwiększa obciążanie psychiczne pracowników handlu. Zachwiana równowaga rynkowa zmuszać będzie „Społem” do lepszej organizacji sprzedaży, zwiększonej kontroli jakości i przyspieszenia rotacji towarów.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełJerzyJóźwiak">Plan sprzedaży detalicznej ma osiągnąć w 1981 r. poziom 360 mld zł, tj. zaledwie o 0,2% więcej od przewidywanego wykonania w 1980 r. Szybciej rosnąć będzie sprzedaż artykułów nieżywnościowych. Planuje się natomiast zmniejszenie udziału napojów alkoholowych o 7% w stosunku do roku poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełJerzyJóźwiak">Projekt planu nie zawiera wielkości dostaw ważniejszych artykułów, wobec czego nie można ocenić, w jakich grupach asortymentowych zarysują się trudności lub nastąpi poprawa. Plan sprzedaży detalicznej realizować będzie „Społem” w 29,933 placówkach handlowych o powierzchni ponad 2 mln m². W stosunku do roku 1980 liczba sklepów nieznacznie wzrośnie, a powierzchnia sprzedażna zwiększy się o ponad 4%. Przeciętna powierzchnia sklepów wyniesie 69,6 m². Należy jednak zwrócić uwagę, że plan przyrostu liczby sklepów i ich powierzchni w roku ubiegłym nie został wykonany. Głównym źródłem przyrostu było uspołecznione budownictwo mieszkaniowe, które nie zrealizowało planowanych zadań. Dotyczy to szczególnie nowych osiedli mieszkaniowych, co może spowodować dalsze napięcia.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PosełJerzyJóźwiak">Otwartą kwestią pozostaje wyposażenie techniczne sieci handlowej. Handel będzie nadal odczuwał brak urządzeń chłodniczych, kas rejestracyjnych, wag, urządzeń do krajania wędlin i serów oraz pojemników transportowych.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PosełJerzyJóźwiak">Projekt planu zakłada zwiększenie sprzedaży w gastronomii z 51,5 mld zł do 52 mld zł. Na sieć gastronomii otwartej przypada 78% tej sumy, a na placówki żywienia przyzakładowego 22%, Nasuwa się pytanie, czy w świetle koncepcji sprzedaży mięsa na kartki i ograniczenia dostaw do placówek żywienia otwartego o 50% realne jest uzyskanie wzrostu obrotów w gastronomii. Wątpliwości te pogłębia fakt ograniczenia dostaw cukru i tłuszczów roślinnych do produkcji cukierniczej. Czy zatem wzrostu obrotów nie zamierza się osiągnąć poprzez podwyżkę cen?</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PosełJerzyJóźwiak">Zakłada się przyrost liczby zakładów gastronomicznych o 386 jednostek. Z przedłożonych materiałów nie wynika, jakie będzie przeznaczenie nowych zakładów gastronomicznych. Stwierdzić należy, że centrala „Społem” winna w aktualnej sytuacji żywieniowej, a także ze względu na przewidywane wprowadzenie wolnych sobót położyć większy nacisk na rozwój placówek gastronomii taniej, popularnej, ogólnie dostępnej. Również w bufetach i stołówkach przyzakładowych należałoby rozszerzyć asortyment potraw i towarów, zwłaszcza w świetle zapowiedzi ograniczenia dostaw mięsa do tych placówek. Należy liczyć się ze wzrostem liczby chętnych do korzystania ze stołówek w związku z założeniem, że za obiady mięsne nie będzie trzeba rozliczać się kartkami. Jak w tej sytuacji rozliczana będzie sprzedaż wyrobów garmażeryjnych z mięsa? Poprawa wykorzystania placówek gastronomicznych mogłaby nastąpić poprzez ograniczenie czasu trwania remontów.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PosełJerzyJóźwiak">Przewidywana wartość usług świadczonych przez „Społem” ma wzrosnąć o 7,2% do poziomu 1,34 mld zł. Na szczególne podkreślenie zasługuje planowany szybki wzrost usług handlowych.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PosełJerzyJóźwiak">Zakłada się dostawy towarów pochodzących z własnej produkcji na poziomie 41 mld zł, co oznacza spadek o 2,5%. Przewiduje się zwiększenie dostaw wyrobów ciastkarskich, makaronów, wyrobów garmażeryjnych bezmięsnych oraz pieczywa zmniejszenie dostaw dotyczyć natomiast będzie mięsa i jego przetworów, wód mineralnych i napojów bezalkoholowych, wyrobów czekoladowych, cukierków oraz pieczywa cukierniczego trwałego. Dostawy cukierków zmniejszą się o 56%. Zwraca uwagę niski wzrost produkcji pieczywa - jedynie o 1%. Wciąż aktualnym zadaniem pozostaje jakość pieczywa. W obecnej sytuacji nie stać nas na jego marnotrawstwo. Można zwiększyć również własną produkcję garmażeryjną. Z badań NBP wynika, że w ub. roku nie wykorzystywano mocy produkcyjnych zakładów garmażeryjnych. Podjęcie w szerszym zakresie produkcji wyrobów bezmięsnych wpłynęłoby na poprawę wykorzystania tych mocy.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#PosełJerzyJóźwiak">Plan zakłada zatrudnienie na poziomie 407 tys. osób, w tym 343 tys. w handlu oraz 64 tys. w produkcji. Oznacza to wzrost zatrudnienia o 5,5 tys. osób. Mimo to spółdzielczość spożywców nadal będzie odczuwała trudności na tym odcinku. Przeciętna płaca w gospodarce uspołecznionej wynosiła w I półroczu ub. roku 5,383 zł, a w handlu 4,378 zł. Aby więc nie dopuścić do pogorszenia poziomu obsługi klientów, należy szerzej stosować w handlu zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy, a także korzystać z nowych zasad określonych w decyzji nr 9 MHW z 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#PosełJerzyJóźwiak">„Społem” zakłada w 1981 r. eksport w wysokości 19 mln zł dewizowych, z czego 16 mln do drugiego obszaru płatniczego. Oznacza to spadek w stosunku do roku 1980 o około 8%. Spowodowane jest to głównie zmniejszeniem się pogłowia zajęcy oraz zaniechaniem eksportu cukierków. Z uwagi na sytuację płatniczą kraju, zmniejszeniu ulegnie także import, między innymi urządzeń do pączkowania i części zamiennych do maszyn. Jeśli się zważy że przedmiotem importu są poza maszynami - takie surowce i materiały, jak ziarno kakaowe, agar, koncentraty napojów orzeźwiających, to przed „Społem” stoi trudne zadanie zmian asortymentowych i poszukiwania substytutów. Nie można się jednak zgodzić z ograniczeniem środków na zakup części zamiennych, gdyż polityka ta sprzeczna jest z efektywnym wykorzystaniem majątku trwałego z importu.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#PosełJerzyJóźwiak">Nakłady inwestycyjne dla „Społem” wyniosą 2 mld zł, z czego 1,624 mln na inwestycje kontynuowane. Przewiduje się ukończenie 8 piekarń i 5 ciastkarni, a także 8 pawilonów handlowych. Wobec sytuacji ogólno krajowej, również „Społem” zmuszona była podjąć decyzję o wstrzymaniu niektórych inwestycji. Niepokój budzi brak zdecydowanej poprawy w zakresie bazy magazynowej. Tylko 15% magazynów pochodzi z nowego budownictwa, natomiast około 20% powinno ulec likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#PosełJerzyJóźwiak">Projekt planu na rok 1981 zakłada stratę z całokształtu działalności „Społem” w wysokości 26,4 mln zł, przy przewidywanym wykonaniu zysku za rok ubiegły w wysokości 6,7 mld zł. Z uwagi na brak projektu kosztów, trudno ocenić realność zakładanych wielkości.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#PosełJerzyJóźwiak">Poseł Jerzy Jóźwiak (SD) proponuje przyjąć wnioski przedstawione w koreferacie posła sprawozdawcy i zgłoszone w dyskusji. W toku dyskusji podkreślano zwłaszcza, że na „Społem” nałożono obowiązek zaopatrzenia ludności miast w artykuły żywnościowe i częstego zakupu. Ponieważ ludność zamieszkała w miastach stanowi 60% ogółu ludności, stąd rozmiar zadań, jakie ciążą na tej organizacji handlowej. Trudności zwiększa fakt, że w roku bieżącym będzie głęboki deficyt towarów spożywczych. Będą się więc rodziły zjawiska spekulacji i tzw. czarnego rynku. Musimy sobie fakty te uświadomić. W tej sytuacji w polityce racjonowania podjąć należy działania, które zapobiegną wszelkiemu marnotrawstwu artykułów spożywczych. Wiąże to się z organizacją przemieszczania towarów do magazynów i do detalu oraz z analizą stanu rezerw zimowych. Trzeba dokonywać przeglądu receptur pod kątem optymalnego wykorzystania surowców i umiejętnego stosowania substytutów. Trzeba przewidzieć sposób rozwiązania problemu zwiększenia zapotrzebowania na korzystanie ze stołówek. Sprzedaż i organizacja pracy w dużych placówkach handlowych musi być doskonalona poprzez rozszerzenie samoobsługi. Sprawy te należy uwzględnić w opinii Komisji.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#PosełJerzyJóźwiak">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełWładysławaObidoska">Wiele pisano o stanie piekarnictwa w Warszawie. Rozumiem, że suma 2 mld zł nakładów inwestycyjnych obejmuje także nakłady na piekarnictwo. Czy przewiduje się rozbudowę małych piekarń, czy też dalszą budowę gigantów? Obecnie w Warszawie muszą zaopatrywać się w chleb także mieszkańcy okolicznych miejscowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełOlgaRewińska">Poświęciliśmy w dniu wczorajszym wiele uwagi rynkowi artykułów spożywczych. Niezależnie od skutków społecznych luki rynkowej, sytuacja ta odbije się również na „Społem”. Perspektywa strat na działalności „Społem” wiążę się, moim zdaniem, z rozwojem sieci handlowej przy braku zwiększonych dostaw towarów. W takiej sytuacji ważna jest poprawa dystrybucji i organizacji sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełOlgaRewińska">Zgadzam się z koreferatem, że poważną barierą w rozwoju handlu jest poziom płac. Przewiduje się wzrost funduszu płac o 18%, a równocześnie zakłada się wzrost zatrudnienia o 12%. W tej sytuacji wzrost płac nie może być zbyt duży i niewiele pomoże tutaj zniesienie limitów zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełOlgaRewińska">Z dostarczonych nam materiałów wynika, że praktycznie nie przewiduje się produkcji wyrobów garmażeryjnych z mięsa. Czy przewidziano jednak pewną pulę surowca na ten cel? Czy zrezygnowano z wytwarzania przez placówki gastronomiczne wyrobów garmażeryjnych dla handlu? Czy plan produkcji pieczywa cukierniczego uwzględnia istniejące trudności z dostawami cukru?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełCzesławSłowek">Podzielam pogląd, że rynek spożywczy jest newralgiczną częścią rynku. Niepokoją przedstawione nam założenia planu. Jeżeli dostawy wielu produktów żywnościowych kształtują się na poziomie dziewięćdziesięciu kilku procent dostaw ubiegłorocznych, to sytuacja jest niemal dramatyczna.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełCzesławSłowek">W tej sprawie nasza Komisja musi zająć jednoznaczne stanowisko. Dostawy powinny być co najmniej na poziomie roku ubiegłego. Tej wielkości luka towarowa musi spowodować nowe napięcia społeczne. Brakuje nie tylko mięsa; występują niedobory mąki, pieczywa, kaszy - a z tym powinniśmy móc sobie poradzić. Trzeba ludziom wyraźnie powiedzieć, kiedy skończą się obecne trudności. Zdaniem piekarzy, jedną z dróg poprawy może być ograniczenie asortymentów produkowanego pieczywa.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełCzesławSłowek">Mam wątpliwości, czy słuszne jest zmniejszenie dostaw produkcji własnej „Społem”, np. w zakresie napojów i wód mineralnych o 30%. Trudno społeczeństwu tłumaczyć brak napojów brakiem kapsli. Z sytuacji, jaka rysuje się w przedstawionych danych, można wyciągnąć wniosek, że znacznie wydłużą się kolejki przed sklepami. Trzeba więc poprawić organizację sprzedaży, aby ludzie marnowali jak najmniej czasu. Wymaga to poprawy zaopatrzenia sklepów w urządzenia chłodnicze, uruchomienia wszystkich kas, zwiększenia rytmiczności dostaw.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełCzesławSłowek">Wobec znacznych niedoborów ilościowych szczególnego znaczenia nabiera jakość produkcji. Nie stać nas na marnotrawienie żywności. Jest tu duże pole do popisu dla kontroli społecznej ze strony samych spółdzielców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełDanutaSerafin">W planie na rok 1981 zakłada się wzrost liczby sklepów. Czy wliczono w to powstające ostatnio kioski przyzakładowe? Jakie są koszty tej formy sprzedaży i jakie to powoduje zmniejszenie puli artykułów spożywczych dostarczanych do sklepów ogólnodostępnych?</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełDanutaSerafin">W planie sprzedaży zakłada się spadek sprzedaży alkoholu. Jest to założenie pozytywne, lecz jeśli „Samopomoc Chłopska” zlikwiduje sprzedaż alkoholu na wsi, czy nie spowoduje to wzrostu popytu w sieci miejskiej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Wczoraj w grupie posłów Ziemi Gdańskiej dyskutowaliśmy o proponowanych nowych normach przydziałów cukru i wspólnie z kolegami ze Stoczni doszliśmy do wniosku, że wydaje się niemożliwe zmniejszenie przydziałów poniżej 1,5 kg na osobę miesięcznie. Rząd powinien to wziąć pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełJózefBańkowski">W ostatnim czasie wybudowano na Wybrzeżu wiele smażalni ryb i przekazano je ajentom, gdyż nikt nie chciał pracować za 4.000 zł miesięcznie. Ajenci pracują tylko w lecie, zarabiając krocie, a poza sezonem wieszają na drzwiach kłódkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Chciałam podziękować za wiele cennych wniosków, które padły w dyskusji. Wobec wczorajszego szczegółowego wystąpienia ministra Kowalika ograniczę się do spraw, których nie poruszył.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">„Społem” domaga się wzrostu dostaw mrożonek - wobec trudności z zaopatrzeniem w podstawowe towary spożywcze.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Staramy się też zwiększyć zakres paczkowania towarów sypkich przez przemysł. Obecnie handel paczkuje 80% dostaw; dalsze utrzymywanie tego stanu rzeczy nie jest możliwe. W roku 1977 rząd podjął uchwałę o przejmowaniu przez przemysł spożywczy paczkowania towarów sypkich. Tymczasem przemysł ten do dziś nie sprowadził niezbędnych urządzeń, a nasze zaczynają się już niszczyć.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Trzecim problemem jest nasilanie się zbędnych przewozów towarów i pogarszanie się rytmiczności dostaw. Nerwowość ze strony konsumentów jest tu zjawiskiem wtórnym. Wiele pozornych braków wynika właśnie z nierytmiczności dostaw.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">W gastronomii przewidujemy dalszy nacisk na funkcję żywieniową; stąd też konieczne jest dalsze rozwijanie bazy w nowych osiedlach mieszkaniowych i przebranżowienie istniejących zakładów na placówki żywienia masowego popularnego. Konieczna jest także zmiana struktury produkcji gastronomicznej wobec zmniejszenia puli mięsnej dla gastronomii. Chcemy to osiągnąć m.in. przez lepsze wykorzystanie podrobów i dostaw od drobnych producentów warzyw z działek, królików, itd.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Uważamy też, że niezbędne jest zwiększenie wykorzystania mrożonek i ryb morskich.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Założyliśmy zmniejszenie sprzedaży alkoholu, którego udział w obrotach będziemy musieli zastąpić innymi asortymentami.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Nie przewidujemy rozszerzenia działalności stołówkowej w zakładach pracy, gdyż wszystkie możliwości w tym zakresie są już wykorzystane. Nigdy jednak nie odrzucamy ofert ze strony zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Nadal będą występowały trudności z pokryciem zapotrzebowania na tłuszcz i mleko w proszku. Zmniejszona zostanie produkcja cukierków i ciast ze względu na brak cukru.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Uważamy że nasze dostawy wód gazowanych byłyby wystarczające, gdyby nie ich wykup przez klientów wiejskich. Najlepszym rozwiązaniem byłoby rozwijanie przez „Samopomoc Chłopską” własnej produkcji wód na wsi - bliżej miejsca spożycia. To samo dotyczy piekarnictwa.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Warszawie przybędzie w tym roku kilkanaście nowych piekarń rzemieślniczych, dlatego też nie jest potrzebny wzrost produkcji pieczywa w piekarniach „Społem”. W piekarnictwie brak zarówno mocy produkcyjnych, jak i pracowników. Jeśli chodzi o piekarnie mechaniczne, to jeszcze w 1973 r. przemysł spożywczy, który wówczas obejmował także piekarnictwo, zakupił 8 kompletów urządzeń do wyposażenia 8 przemysłowych piekarń i ciastkarni. Nie rozpoczęto jednak budowy ani jednego budynku dla tych urządzeń. Nadeszły one w 1976 roku i trafiły do „Społem”. Musieliśmy te urządzenia zabezpieczyć i wprowadzić budynki do naszego planu - a budowa jednej piekarni kosztuje 500 mln zł. Obecnie działają już trzy takie obiekty w Szczecinie, Poznaniu i Wrocławiu. Trwa budowa 4 dalszych piekarń. Większość naszego limitu inwestycyjnego przeznaczamy na budowę piekarń - głównie w tych miastach, do których dotychczas musimy chleb dowozić. Mamy nadzieję skończyć z brakiem chleba w ciągu 2–3 lat.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Bardzo nam pomoże decyzja o umożliwieniu inwestycji pozalimitowych. Wykorzystamy je na rozbudowę powierzchni sprzedażnych. Zgadzam się z koreferentem, że likwidacja limitowania zatrudnienia niewiele zmieni na lepsze w sytuacji, w której płace w handlu spożywczym są jeszcze niższe niż w całym handlu - mimo znacznie cięższej pracy. Trzeba pamiętać o tym, że w trakcie strajków nasze załogi pracowały szczególnie ofiarnie i włożyły wiele wysiłku w zapewnienie normalnych warunków życia ludności.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Przedłożyliśmy rządowi projekt nowego systemu ekonomiczno-finansowego, który - jak sądzimy będzie lepiej sprzyjał uzyskiwaniu ponadplanowych obrotów.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">W odpowiedzi posłance Rewińskiej chcę stwierdzić, że utrzymamy produkcję wyrobów garmażeryjnych i z mięsa, choć w zmniejszonym rozmiarze. Nie rezygnujemy również z produkcji garmażeryjnej w gastronomii na rzecz detalu, lecz nie możemy jej obecnie szerzej rozwijać.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Posłowi Bańkowskiemu pragnę odpowiedzieć, że smażalnię ryb są w gestii nie tylko „Społem”, lecz także Centrali Rybnej. Sprawą zainteresujemy się. Umowę z ajentem zawieramy nie na jeden sezon, lecz co najmniej na 3 lata. Umowa nie przewiduje zamykania zakładu na okres zimy, Chciałam poinformować także posłankę Serafin, że kioski zakładowe nie są wliczone w ogólną liczbę naszych placówek.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Posłowi Czulińskiemu pragnę odpowiedzieć, że ostateczne decyzje w sprawie przydziału cukru jeszcze nie zapadły, lecz musimy sobie zdawać sprawę, że cukru po prostu brak.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówSpołemJadwigaŁokkaj">Zgadzam się z posłem Słówkiem, że trzeba usprawniać organizację pracy handlu. Poświęcamy temu wiele naszych wysiłków.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#komentarz">(Koreferat n/t planu i budżetu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, Związku Spółdzielni Inwalidów i Centralnego Związku Rzemiosła przedstawił poseł Zdzisław Pilecki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełZdzisławPilecki">Podkreślić trzeba oryginalność opracowania projektu planu przez CZSP wyrażającą się w przedstawieniu alternatywy dwóch wariantów założeń planowych. W obu wariantach bierze się za podstawę realną bazę surowcowo-materiałową spółdzielczości, jej potencjał produkcyjno-usługowy oraz konieczność skoncentrowania środków na wybranych kierunkach produkcji i usług, zgodnych z potrzebami gospodarczymi i społecznymi. Wariant pierwszy projektu planu przewiduje osiągnięcie wartości sprzedaży wyrobów, robót i usług na sumę 108,7 mld zł, dostaw towarów na rynek wartości 63 mld zł, usług dla ludności wartości 20,5 mld zł. Warunkiem zrealizowania tych zadań jest przyznanie dodatkowych nakładów inwestycyjnych w wysokości 167 mln zł oraz powiększenie limitu dewizowego do 55 mln zł dew.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełZdzisławPilecki">Projekt planu CZSP przewiduje poważne zwiększenie produkcji i dostaw na rynek odzieży skórzanej, wyrobów futrzarskich, mebli z drewna i wikliny oraz powiększenie dostaw wyrobów odzieżowych, włókienniczych i kaletniczych. Ograniczone zostaną natomiast dostawy wyrobów rolno-spożywczych, co wynika z wyłączenia kooperantów z produkcji konserw mięsnych oraz zmniejszenia przydziałów surowców potrzebnych do produkcji wyrobów cukierniczych.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełZdzisławPilecki">Przewiduje się poważny wzrost usług wulkanizacyjnych, motoryzacyjnych, meblarsko-tapicerskich, turystycznych.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełZdzisławPilecki">Według założeń CZSP, nakłady inwestycyjne powinny wynieść ogółem 2,037 mln zł, w tym 1,220 mln zł na roboty budowlano-montażowe. Limit przyznany spółdzielczości pracy przez przewodniczącego Komisji Planowania obejmuje kwotę 700 mln zł, w tym 504 mln zł na roboty budowlano-montażowe. Te kwoty zabezpieczają zaledwie inwestycję kontynuowane. Dlatego CZSP postuluje przyznanie dodatkowych nakładów w wysokości 167 mln zł z przeznaczeniem na farmację, zapiecze techniczne, pralnictwo, sprzęt medyczny.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełZdzisławPilecki">Drugi wariant projektu planu określa wskaźniki, które należy przyjąć, jeżeli spółdzielczość pracy nie otrzyma postulowanych kwot na inwestycje i fundusz dewizowy. W takim przypadku sprzedaż ogółem wyrobów, robót i usług będzie wartościowo mniejsza o 7 mld zł, a dostawy towarów na rynek o 8 mld zł. Jest oczywiste, że pełniejsze zaspokojenie potrzeb rynku uzyskuje się w przypadku przyjęcia wariantu pierwszego.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełZdzisławPilecki">Projekt planu Centralnego Związku Rzemiosła określa stymulatory rozwoju produkcji rzemieślniczej. Wymienia się tu osiągnięcie stabilnej formy opodatkowania dla przeważającej liczby rzemiosł oraz stworzenie możliwości zatrudniania w zakładach rzemieślniczych od 2 do 4 pracowników. Postuluje się rozszerzenie uprawnień rzemiosła i organizacji rzemieślniczych do ustalania cenników własnych lub cen uzgadnianych z odbiorcami. Proponuje się również powiększenie liczby ajencyjnych punktów sprzedaży, CZR występuje o umożliwienie korzystania z zakupu maszyn, urządzeń i narzędzi za pośrednictwem BOMISU po cenach takich samych, jakie płacą przedsiębiorstwa uspołecznione.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełZdzisławPilecki">Stwierdza się potrzebę stopniowej likwidacji dysproporcji w rozmieszczeniu i rodzajach zakładów rzemieślniczych. Stwierdza się wysokie tempo przyrostu liczby zakładów rzemieślniczych w dużych miastach, natomiast bardzo nieznaczne na wsi i w małych osiedlach. Notuje się szczególnie dużą dynamikę rozwoju takich rzemiosł, jak mechanika pojazdowa, betoniarstwo, kamieniarstwo, wędliniarstwo, instalatorstwo sanitarne. Następuje spadek liczby rzemieślniczych zakładów kowalskich, krawiectwa miarowego, szewstwa miarowego, chemicznego czyszczenia odzieży, kominiarstwa. Nierównomierny jest rozwój rzemiosł w przekrojach terytorialnych i branżowych. Liczba zakładów produkcyjnych przewyższa liczbę zakładów usługowych.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełZdzisławPilecki">Plan na rok 1981 przewiduje wzrost liczby zakładów rzemieślniczych o 10 tys. do 263 tys. ogółem, wzrost liczby zatrudnionych o 21 tys. do 433 tys. ogółem oraz wzrost liczby uczniów o 2,2 tys. do 69 tys. ogółem. Wartość usług dla ludności wzrośnie o 12,8% do 53 mld zł, produkcji wyrobów rynkowych o 9,8%, do 34,6 mld zł, a eksportu o 12,5% do 2,7 mld zł, Obroty rzemiosła ogółem wyniosą 103 mld zł i będą wyższe o 11,2% niż w 1980 r. Przewiduje się zwiększenie liczby zakładów rzemieślniczych z 84 tys. do 87 tys. W projekcie planu zwraca się uwagę na trudności zaopatrzeniowe rzemiosła, niekorzystny system opodatkowania rzemieślników oraz wzrost kosztów utrzymania, co zmniejszy zapotrzebowanie na wyroby i usługi rzemieślnicze. Warunkiem realizacji planu jest niezbędne zwiększenie stanu zatrudnienia, a także przydziałów materiałów i surowców dla rzemiosła, rozwój działalności inwestycyjnej, uregulowanie spraw podatków i cen, rozszerzenie ulg kredytowych oraz przeznaczenie większej ilości lokali na zakłady i punkty rzemieślnicze.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełZdzisławPilecki">CZR zamierza umacniać i rozszerzać samorządność i samodzielność organizacji rzemieślniczych wszystkich szczebli.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełZdzisławPilecki">W projekcie planu Związku Spółdzielni Inwalidów podkreśla się, że działalność tego typu spółdzielczości łączy zadania gospodarcze i społeczne, aktywizuje ludzi kalekich, stwarza inwalidom dogodne warunki bytowe i rehabilitacyjne. Podkreśla się również nadrzędność celów rehabilitacyjnych i potrzebę podporządkowywania im zadań gospodarczych. W planie określony został priorytet zwiększenia produkcji i usług na rynek wewnętrzny. Wartość usług dla ludności świadczonych przez spółdzielczość inwalidzką wzrośnie o 6,4%. Warunkiem jest uzyskanie dodatkowego zaopatrzenia w surowce i materiały szczególnie poszukiwane i potrzebne spółdzielniom inwalidów. Sprzedaż wyrobów i usług będzie wyższa o 1,7% i wyniesie 46,350 mln zł. W materiale stwierdza się zbyt wolny przyrost obiektów zaplecza socjalno-rehabilitacyjnego. Zwraca się uwagę na konieczność zwiększenia przydziałów obrabiarek do metali i do drewna. W 1980 r. zapotrzebowanie to wynosiło 243 obrabiarki, a spółdzielczość otrzymała tylko 34 sztuki.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#PosełZdzisławPilecki">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełOlgaRewińska">Materiał dostarczony posłom został opracowany w listopadzie 1980 r., w związku z czym wiele z podanych liczb uległo dezaktualizacji. Zachodzi potrzeba uzupełnienia materiału.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Dane zawarte w materiale uległy tylko nieznacznym modyfikacjom. Otrzymaliśmy większe niż przewidywaliśmy środki dewizowe, co pozwoliło zaplanować zwiększenie produkcji że 108,7 na 109 mld zł. Poza tym wszystkie pozostałe dane są aktualne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełEdwardWiśniewski">Rozpatrujemy w tym punkcie porządku dziennego niezwykle istotny problem usług. Dotyczy to Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, Związku Spółdzielni Inwalidów oraz Centralnego Związku Rzemiosła. Wczytując się dokładnie w zaprezentowane materiały, nie dopatrzyłem się ich związku z nurtem, jaki został zaprezentowany w podstawowym dokumencie wydanym na ten temat w ostatnich tygodniach, a mianowicie we wspólnym opracowaniu Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium CK SD w sprawie rozwoju sfery usług z dnia 9 grudnia 1980 r. Memoriał ten wytycza kierunki działania, jakie powinny być podjęte w sferze usług. Generalnie chodzi w nim o to, aby zwiększyć wytwórczość rzemiosła i tym samym zapewnić, lepsze zaopatrzenie rynku. Zakłada się, że w latach 1981–85 wytwórczość rzemiosła zostanie zwiększona dwukrotnie. W cytowanym dokumencie stwierdza się dalej, że drobna wytwórczość powinna mieć zapewniony łatwiejszy dostęp do środków produkcji. W tej sytuacji należałoby sądzić, że drobna wytwórczość powinna przejść głęboki proces rozbudowy i modernizacji jej potencjału. W moim odczuciu projekty planów, jakie zostały zaprezentowane na dzisiejszym posiedzeniu, nie idą po myśli uchwały Biura Politycznego i CK SD.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełEdwardWiśniewski">Jednym z najistotniejszych problemów pozostanie w roku 1981 zaopatrzenie rzemiosła. Wspomniana uchwała stwierdza, że należy w sposób zasadniczy poprawić zaopatrzenie drobnej wytwórczości - między innymi w surowce, materiały, urządzenia oraz w środki transportu. Tych tendencji nie znajdujemy w zaprezentowanych projektach planów.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełEdwardWiśniewski">Jeśli chcemy spowodować, by drobna wytwórczość rozwijała się szybciej i prężniej niż do tej pory, musi to znaleźć odzwierciedlenie w trzyletnim planie stabilizacji, który zacznie funkcjonować już od bieżącego roku. Jeśli tak się nie stanie, nie wydaje mi się, aby istniała możliwość zasadniczych zmian w funkcjonowaniu drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełEdwardWiśniewski">Materiał Ministerstwa Handlu Wewnętrznego stwierdza, że limity zaopatrzeniowe zostały ustalone na poziomie 1980 r., a zatem nie będzie pełnego pokrycia w wielu dziedzinach. Musimy pamiętać, że materiał resortowy mówi jedynie o surowcach dzielonych centralnie. Wiemy wszyscy dobrze, że trudności występują również w sferze surowców znajdujących się poza tą pulą. Wielu surowców nie dzielonych centralnie nie można zupełnie otrzymać.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełEdwardWiśniewski">W dalszym ciągu panuje opinia, że przemysł drobny powinien pracować w oparciu o surowce odpadowe. Jest to istotny problem. Wielu asortymentów nie da się produkować z odpadów. Nie oznaczą to, że nie jestem za wykorzystaniem odpadów.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełEdwardWiśniewski">Chciałbym zwrócić uwagę na niepokojące sygnały dotyczące eksportu. Materiał CZSP stwierdza, że nastąpi spadek eksportu wyrobów uszlachetnianych. Powodem tego stanu rzeczy jest wycofanie się wielu zagranicznych kontrahentów z umów bilateralnych. Chciałbym się dowiedzieć, czy to zjawisko wystąpi również w 1981 r. i jeśli tak, to w jaki sposób wpłynie na ograniczenie eksportu. Jest to o tyle istotna kwestia, że eksport wyrobów uszlachetnianych nie pociągał za sobą konieczności uzyskania surowców.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełEdwardWiśniewski">Dowiedzieliśmy się, że w roku 1981 nastąpi istotny wzrost zaopatrzenia rynku wewnętrznego w wyroby skórzane. W oparciu o jakie dane CZSP planuje ten wzrost? Resort handlu wewnętrznego w swoim materiale stwierdza, że skóry będą należały do surowców deficytowych.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełEdwardWiśniewski">Przemysł odzieżowy i włókienniczy zakłada dwuprocentowy wzrost produkcji. Prawdopodobnie wzrost ten nie (???) odczuwalną poprawę pokrycia potrzeb rynku.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełEdwardWiśniewski">Z uwagi na sytuację gospodarczą kraju oraz trudności występujące w eksporcie należy na ten problem spojrzeć inaczej i zaktywizować w tym zakresie branże, które do tej pory nie uczestniczyły w wywozie towarów poza granice kraju. Mam na myśli zwłaszcza przemysł metalowy, elektrotechniczny oraz chemiczny.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełEdwardWiśniewski">Wszystkie materiały stwierdzają, iż opakowania to materiał deficytowy. Jak przewiduje się rozwiązanie tego problemu w skali krajowej?</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełEdwardWiśniewski">Jestem zadowolony z odmiennego niż dotychczas, potraktowania zadań kooperacyjnych w przedstawionym materiale. Chodzi o to, że po raz pierwszy od wielu lat dostawy kooperacyjne zostały potraktowane jako produkcja służąca osiągnięciu finalnych wyrobów rynkowych. To odmienne spojrzenie pozwala żywić nadzieję, że w tym dziale zajdą korzystne zmiany także w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełEdwardWiśniewski">Inwestycje to problem w dalszym ciągu nie rozwiązany. Dlatego też potrzebne są dodatkowe nakłady w tym zakresie. Wiele budynków, w jakich pracują ludzie zatrudnieni w drobnej wytwórczości, jest całkowicie zdekapitalizowanych.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełEdwardWiśniewski">Chciałbym uzyskać informację, czy już podjęto decyzje w sprawie nowego systemu opodatkowania rzemiosła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełJózefWojtala">Nie spełniony został do tej pory postulat (wysuwany m.in. przez naszą Komisję) w sprawie zmiany systemu metodologii planowania w usługach. W ubiegłych latach odpowiadano nam, że nie można przeprowadzić zmian, bo nie można będzie podsumować pięciolatki. W obecnie zaprezentowanym projekcie brak jest nowego podejścia, takiego, jakiego oczekiwaliśmy. Czy mogę otrzymać informację, kiedy zakłada się wprowadzenie nowego systemu.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełJózefWojtala">Według danych z 1980 roku pokrycie zapotrzebowania na usługi kształtuje się na poziomie 73–75%. Oznacza to braki w tym zakresie na poziomie 25–28%. Na tle znacznie zwiększonych środków nabywczych, jakie znajdą się w ręku społeczeństwa w roku 1981, jest oczywistym, że procent niezaspokojenia potrzeb społecznych na usługi zwiększy się.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełJózefWojtala">Na temat zaopatrzenia mówiono już na tej sali wiele, jednakże należy podkreślić, że zaopatrzenie dla usług w roku 1980 znacznie się pogorszyło. Rynek detaliczny, który stanowił podstawową sferę, w której zaopatrywali się rzemieślnicy, wybitnie się kurczy. Jeśli dodamy, że rzemiosło zawsze znajduje się na końcu listy, jeśli chodzi o podział surowców dzielonych centralnie, to uzyskamy rzeczywisty obraz sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełJózefWojtala">Głębokiego przemyślenia wymaga problem systemu podatkowego. W mojej opinii w Polsce nie istnieje jako taki system podatkowy w odniesieniu do rzemiosła. Mamy natomiast wypracowane sposoby ściągania podatków, ale nie można tego nazwać systemem. Twierdzę, że wysokość podatków powinna być wymierzana w oparciu o wielkość pracy i obrót masą towarową i powinna być ustalana niejako samoczynnie. W żadnym wypadku problem ten nie powinien być obiektem przetargów (tak, jak jest to obecnie) pomiędzy resortem finansów a CZSP czy ZSI. Podkreślam, że nie jestem za tym, aby zmniejszać podatki. W wielu przypadkach powinny być one nawet wyższe. Chodzi mi o to, aby były one rzetelnie obliczane, aby stworzyć system w tym zakresie, aby podatek odpowiadał wkładowi pracy. Jeśli nie potrafimy na obecnym etapie uporać się z tymi problemami, proponuję, by opodatkować czas. Łatwo obliczyć, ile czasu potrzeba na wytworzenie danych asortymentów. Z drugiej strony ludzie, którzy decydują o wysokości podatków, muszą głębiej zapoznawać się z tą problematyką, nie mylić pracy „badylarzy” z pracą pozostałych rzemieślników.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełZenonKomender">Sądzę, że w opinii, jaką opracujemy w oparciu o dyskusję na dzisiejszym posiedzeniu, musimy silnie zaakcentować fakt, że w roku 1980, roku głębokich perturbacji w przemyśle, kłopotów energetycznych oraz zaburzeń społecznych, drobna wytwórczość w pełni wywiązała się z postawionych przed nią zadań. W pełni wykorzystała środki, jakie przedstawiono do jej dyspozycji. Należy to ocenić bardzo wysoko.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełZenonKomender">Mówię o uwarunkowaniach realnego planu. Sądzę, że pierwszoplanową sprawą jest tu realne zaopatrzenie techniczno-materiałowe. Jak wszyscy wiemy, niedobory są tu bardzo poważne. Musimy sobie dopowiedzieć, że nic nie da się rozwijać bez inwestowania. Znając warunki panujące w wielu zakładach drobnej wytwórczości uważam, że nieodzowne jest jasne postawienie sprawy: bez inwestycji nie da się utrzymać nawet obecnego poziomu produkcji. Od wielu lat nie można ukończyć zakładów pracy chronionej, których realizacja ślimaczy się od końca lat 60-tych. Uważam, że powinniśmy skierować w tej sprawie dezyderat do Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Jeśli tego nie uczynimy, będzie to oznaczać powrót do starej metody: co innego na sztandarze, co innego w realizacji.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełZenonKomender">Proponuję także dezyderat w sprawie ubezpieczeń społecznych dla osób prowadzących działalność zarobkową na zamówienie „Cepelii”. Większość podobnych spraw załatwiono w ubiegłych latach, a ta jest o tyle drastyczna, że ludzie ci na ogół sami zakładali tę spółdzielnię.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełZenonKomender">Proponuję wprowadzić do uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym specjalny punkt mówiący o potrzebie rozwoju drobnej wytwórczości, w tym usług. Proponuję także wprowadzić do planu prany naszej Komisji następujący temat: reforma gospodarcza a drobna wytwórczość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Wskaźniki zawarte w bardzo przejrzystych materiałach Centralnego Związku Rzemiosła są zachęcające, ale w praktyce nie zawsze wygląda to tak dobrze. Chciałbym przedstawić trudności, na jakie natrafia rzemiosło na przykładzie branży wędzarniczej. Bez jej rozwoju nie mamy co mówić o wyżywieniu narodu i o kartkach, skoro problemem jest zagospodarowanie ryb. Branża wędzarnicza natrafia na trudności cenowe i podatkowe. Jest zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego ustalające stawki godzinowe na 16 złotych. Tymczasem w tej branży powinny one wynosić ok. 30 złotych. 3 lata temu ropa kosztowała 3 zł a obecnie kosztuje 12 zł. Opłaty sanitarne wynosiły 2.500 zł rocznie, a obecnie 10-krotnie więcej. Należałoby w zdecydowany sposób postulować wobec Ministerstwa Finansów, aby polityka wobec rzemiosła była stabilna. Żeby zachęcić ludzi do otwierania zakładów rzemieślniczych, potrzebna jest przede wszystkim stabilizacja. Przy obliczaniu wymiarów podatku nie bierze się pod uwagę, że rzemiosłu też należą się wolne soboty.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Na ostatniej stronie materiałów Centralnego Związku Rzemiosła znajduje się pozycja: materiały dzielone centralnie. Przedstawione w niej dane pokazują wzrost w stosunku do 1980 r., ale był to wyjątkowo zły rok. Oczywiście uzupełniano te dostawy odpadami, ale nie rozwiązuje to problemów zaopatrzenia. Szewc obuwia ortopedycznego z odpadów nie zrobi.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W przyszłości będziemy się starali przeprowadzić w rzemiośle weryfikację - tak, aby odeszli ludzie, którzy psują mu opinię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Jak to już podkreślano, plan nasz jest planem maksimum. Z drugiej strony, dla niektórych branż jest to plan minimum, niezbędny dla przetrwania. Nie jest to dobra pozycja wyjściowa dla realizacji ustaleń Biura Politycznego i Prezydium CK SD w sprawie rozwoju drobnej wytwórczości. Uważam, że zostaliśmy życzliwie potraktowani przez Komisję Planowania, lecz te przydziały materiałów i surowców, które otrzymaliśmy, stanowią pokrycie jedynie 60–70% naszego zużycia. Od wielu lat nasze spółdzielnie korzystają z dodatkowych źródeł zaopatrzenia, które jednak już się wyczerpują. Przyznane nam środki dewizowe w zasadzie zaspokajają nasze potrzeby. Problem leży w możliwości ich wykorzystania. Potrzebujemy rocznie 30 mln zł dewizowych, tymczasem na pierwszy kwartał otrzymaliśmy limit 1,7 mln złotych dewizowych. Nasze potrzeby w zakresie polietylenu mamy zaspokojone w 14%, PCV - w 12%, cementu - w 10%. Może cyfry te nie są ostateczne, ale jeśli sytuacja się nie zmieni ucierpi na tym realizacja planu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Od połowy grudnia mamy w spółdzielniach nowy system ekonomiczno-finansowy. Wybiega on znacznie poza założenia tzw. małej reformy gospodarczej. Może to spowodować odchodzenie spółdzielni od nieopłacalnej, choć potrzebnej społecznie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Według naszej oceny projekt nowej tabeli podatkowej jest obiecujący.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Aby można było mówić o preferencjach dla usług, trzeba wprowadzić odpowiedni system cen. Może osiągniemy to w dalszych latach. Na razie bardzo nam pomogły preferencje w zakresie inwestycji poza limitowych. Nie rozwiązuje to jednak problemu inwestycji odtworzeniowych, które z reguły przekraczają wartość 10 mln zł, tymczasem wielkość limitów inwestycyjnych jest mniejsza niż w ubiegłym roku. Równocześnie musimy pamiętać o tym, że cykl inwestycyjny w tak bardzo na przykład potrzebnych usługach pralniczych trwa ponad 3 lata i jeśli chcemy uzyskać w tym zakresie postęp pod koniec pięciolatki, musimy już teraz rozpocząć te inwestycje. Przypominam, że spółdzielczość pracy wytwarza ponad 4% produkcji przemysłowej, a otrzymuje mniej niż 1% nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Mówiono, że spółdzielczość będzie preferowana przy wyposażaniu w maszyny i urządzenia. Tymczasem wstępne założenia są tak skromne, że jeśli nie będą zwiększone, za rok wyposażenie spółdzielni będzie gorsze niż dziś.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Znaczny spadek obrotu uszlachetniającego wynika ze spadku zaufania zachodnich kontrahentów do stabilności w naszym kraju. Spadek ten jest uzasadniony, gdyż np. zatkanie się naszych portów w sierpniu i wrześniu spowodowało poważne opóźnienie wielu terminowych dostaw. Obecnie obserwujemy pewien wzrost zamówień, lecz jest on wciąż nie wystarczający.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Zwiększenie produkcji odzieży skórzanej jest możliwe dzięki wycofaniu jej z „Pewexu” i zwiększeniu dostaw surowców skóropodobnych z NRD.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PrezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielczościPracyWiktorSielanko">Eksport do drugiego obszaru innych wyrobów niż tradycyjne cepeliowskie będzie, dla CZSP trudny, lecz zdajemy sobie sprawę, że konieczny. Zakładamy dynamikę wzrostu eksportu wyrobów elektromechanicznych i chemicznych na poziomie 40–50%. Brak nam tylko opakowań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PrezesZwiązkuSpółdzielniInwalidówWłodzimierzPleszko">Związek nasz - jako samodzielny - powstał 21 grudnia ubiegłego roku, tak więc mogę się wypowiadać raczej na temat problemów ogólnych. Zgadzam się z przedstawioną wcześniej tezą, że im więcej się mówi o zielonym świetle dla drobnej wytwórczości, tym gorzej przedstawią to się w praktyce. Nie chcemy żadnego zielonego światła - chcemy mieć stabilną politykę wobec naszej działalności. Dla przykładu uważam, że spółdzielczość inwalidów przed XIV Plenum KC korzystała z większych środków niż w tej chwili. Nie było różnicy między limitami planowymi a gotówkowymi, większe były przydziały środków transportu. Jeżeli treść uchwał Biura Politycznego i Centralnego Komitetu SD nałożyć na rzeczywistość, znów widać jak gdyby rozdwojenie jaźni. Plan spółdzielczości inwalidów zakłada głębokie niewykorzystanie mocy produkcyjnej. Nie potrafimy równocześnie zaspokajać potrzeb. Jest w Polsce 2.600 tys. ludzi niepełnosprawnych (7% Polaków), z czego w spółdzielczości inwalidów pracuje tylko 600 tys. A inwalidzi produkują na ogół dobre wyroby. Tymczasem nie możemy doczekać się załatwienia naszych podstawowych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PrezesZwiązkuSpółdzielniInwalidówWłodzimierzPleszko">Przykład: w 1973 roku rząd uchwalił wprowadzenie 5-dniowego czasu pracy dla inwalidów. Do dziś Ministerstwo Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych nie zgodziło się na wprowadzenie tej decyzji w życie. Jest niedopuszczalne, że człowiek przychodzi do pracy, i nie ma dla niego roboty. W tej sytuacji wprowadzenie wolnych sobót przyniosłoby nam oszczędności bez żadnych strat w produkcji. Trzeba pamiętać, że pracuje u nas 74.000 niewidomych i 5-dniowy tydzień pracy byłby dla nich wielką ulgą. Przy planowaniu wciąż nie uwzględnia się naszej specyfiki. Mamy największą administrację, a przecież inwalidzi wymagają większej obsługi. Potrzebujemy więc raczej nowych etatów administracyjnych, a tymczasem żąda się od nas, abyśmy tak jak inni ograniczyli administrację o 5%.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PrezesZwiązkuSpółdzielniInwalidówWłodzimierzPleszko">Bardzo pomoże nam decyzja Komisji Planowania w sprawie inwestycji pozalimitowych. Nareszcie nie będą one musiały być finansowane z funduszu rehabilitacji, za co byliśmy krytykowani. Słusznie poseł Komender wskazał na ślimaczenie się inwestycji w zakresie zakładów pracy chronionej. Inwestycja w Bukowinie trwa już ponad 12 lat. Bardzo by nam pomógł dezyderat w tej sprawie. Była niegdyś uchwała rządu, która zobowiązywała resort budownictwa do pierwszoplanowej realizacji inwestycji dla inwalidów. Trzeba by ją przypomnieć.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PrezesZwiązkuSpółdzielniInwalidówWłodzimierzPleszko">Trudno rozwijać usługi inwalidzkie ze względu na ich nierentowność i uciążliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaJerzyGruchalski">Pewne zaniepokojenie polityką podatkową wśród rzemieślników ustąpiło już uspokojeniu po wyjaśnieniu, czego dotyczyć będą niektóre zmiany w systemie podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaJerzyGruchalski">Rzemiosło natrafia na poważne trudności w tzw. „penetracji” niektórych zakładów i branż w celu znalezienia zbędnych materiałów i surowców. Dyrektorzy zakładów uspołecznionych niekiedy wolą, aby materiały im niepotrzebne uległy zniszczeniu niż miałyby być odstąpione rzemieślnikom.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaJerzyGruchalski">Współpraca rzemiosła z resortem finansów układa się coraz lepiej. Rzemiosło może powiększyć produkcję na eksport pod warunkiem wprowadzenia pewnego zainteresowania rzemieślników uzyskiem dewiz. Po decyzjach politycznych w sprawie rozwoju rzemiosła muszą teraz następować decyzje gospodarcze, powiększające możliwości rozwoju produkcji i usług rzemieślniczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełCzesławSłowek">Od dwóch lat roztaczamy przed rzemiosłem pomyślne perspektywy. Mimo deklarowania pełnego zrozumienia dla rozwoju drobnej wytwórczości i rzemiosła, brakuje ciągle konkretnego potwierdzenia tych deklaracji i praktycznych działań wspomagających rzemiosło. Poprawy rentowności usług nie należy dokonywać tylko przez podnoszenie cen, ale także przez lepszą organizację usług, zwiększenie wydajności pracy, ograniczenie biurokracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełJerzyJóźwiak">Sprawy drobnej wytwórczości nie znalazły odpowiedniego odzwierciedlenia w projekcie planu gospodarczego na rok 1981 r. W poszczególnych pionach spółdzielczych stwierdza się istnienie znacznych potencjałów i rezerw, które można uruchomić przy pomocy odpowiedniej polityki zaopatrzenia w materiały, sprzęt, a także działań finansowych. Stosunek do małych i drobnych inwestycji w spółdzielczości i rzemiośle odpowiada potrzebom społecznym i gospodarczym. Przyniesie to określone korzyści, jeśli zabezpieczony będzie odpowiedni potencjał wykonawczy. O możliwościach, jakie tkwią w drobnej wytwórczości, świadczy fakt, że oparła się ona trudnościom, jakie dotknęły gospodarkę narodową w 1960 r.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełJerzyJóźwiak">Postulaty zgłoszone przez poszczególne piony drobnej wytwórczości, spółdzielczości i rzemiosła zostaną ujęte w dezyderatach i opinii Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełJerzyJóźwiak">Na wniosek przewodniczącego Komisji, posła Jerzego Jóźwiaka (SD) Komisja przyjęła uchwałę, w której postanowiła zaproponować Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wystąpienie na Sejm o przyjęcie projektu uchwały o NPSG i ustawy budżetowej na 1981 r. w częściach omówionych przez Komisję - z kilkoma poprawkami. W proponowanych przez Komisję poprawkach podkreśla się fakt powstania ogromnej luki w podaży towarów na rynek wewnętrzny (szczególnie artykułów spożywczych) w stosunku do wzrostu dochodów pieniężnych ludności. Proponuje się ponadto podkreślenie znaczenia dalszego szybkiego rozwoju usług oraz zapewnienia wzrostu produkcji rynkowej i usług zgodnych z najpilniejszymi potrzebami rodzin i gospodarstw domowych, przy jednoczesnej likwidacji produkcji nietrafionej. Zwraca się także uwagę na konieczność zapewnienia rozwoju opłacalnego eksportu również w drobnej wytwórczości, zwłaszcza w kierunkach ważnych z punktu widzenia potrzeb płatniczych państwa. Proponuje się także wpisanie do uchwały Sejmu stwierdzenia o potrzebie poszerzenia skali produkcji i usług drobnej wytwórczości, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb lokalnych oraz potrzeb remontowych placówek służby zdrowia, kultury, oświaty i wychowania, handlu wewnętrznego i usług.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełJerzyJóźwiak">W sprawach bieżących przewodniczący poseł Jerzy Jóźwiak (SD) poruszył kwestię zmian zasad opodatkowania rzemiosła. Komisja wyłoniła ze swego grona specjalną podkomisję do spraw oceny nowo proponowanego systemu podatkowego. Jednakże zostaliśmy zaskoczeni wiadomością, że w dniu 27 grudnia 1980 r. minister finansów podpisał odpowiednie rozporządzenie w tej sprawie. Należy wyrazić ubolewanie i zgłosić protest wobec faktu, że jako Komisja zostaliśmy wprowadzeni w błąd przez wiceministra finansów, który w dniu 29 października w toku obrad Komisji stwierdził m.in.: „W trakcie dyskusji wyrażono obawę związaną z planowaną zmianą wysokości opodatkowania rzemiosła. W tej sprawie został przygotowany projekt zarządzenia Ministra Finansów. Gromadzony jest materiał, prowadzone konsultacje. W naszej ocenie w związku ze zmianą warunków, w jakich działa rzemiosło, nowelizacja jest niezbędna. Planuje sieć wzrost opodatkowania od 20 do 150% w stosunku do wielkości stawki obecnie stosowanej. Chodzi o to, aby opodatkowanie służyło nadal rzemiosłu, by mu nie przeszkadzało. Po opracowaniu projektu zostanie on (nie dalej niż za miesiąc) przedstawiony posłom”. Powyższy zapis znalazł się w rozpowszechnionym biuletynie. Komisja oczekiwała na wpłynięcie dokumentu. Powstała sytuacja świadczy o nierespektowaniu przez resort finansów woli Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełEdwardWiśniewski">Wydaje mi się, że powinniśmy spowodować by resort respektował wolę Komisji i w związku z tym spowodować uchylenie podpisanego rozporządzenia, bowiem nie uzyskało ono aprobaty Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełJerzyJóźwiak">Proponowałbym, aby Komisja wyraziła swoje stanowisko na piśmie i przesłała je zarówno do resortu finansów jak i do Marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełJerzyJóźwiak">W związku z tym, że rozporządzenie uzyskało akceptację Centralnego Związku Rzemiosła, proponuję, by poseł Wiśniewski wycofał swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełJózefWojtala">Komisja otrzymała ostatnio notatkę w sprawie zmian zasad opodatkowania rzemiosła w roku 1981. Zgodnie z nowymi rozwiązaniami podniesiono opłaty podatkowe średnio o 25%. Notatka nie dotyczy wszystkich rodzajów rzemiosła, a jedynie ślusarstwa usługowego, mechaniki pojazdowej oraz stolarstwa produkcyjnego. Opodatkowane zostaną zakłady rzemieślnicze pracujące w miastach o liczbie mieszkańców przekraczającej 25 tys. Zadowolenie Centralnego Związku Rzemiosła z zaproponowanego rozwiązania wynika stąd, że inne wersje rozporządzenia - poprzednio dyskutowane - zakładały o wiele wyższą stopę oprocentowania.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełJózefWojtala">Mówca przestrzegał przed sformułowaniami, jakich użyto w notatce odnośnie powiększania się dysproporcji w opodatkowaniu. Stwierdza się tam, że zniwelowanie tych dysproporcji mogłoby nastąpić przy znacznym podwyższeniu stawek opodatkowania. Takie stawki musiałyby być już w 1981 roku - jak stwierdza notatka - wyższe od obecnych przeciętnie o 80%, nawet gdyby uwzględnić nadzwyczajne ulgi dla rzemiosł zanikających.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełJózefWojtala">Poseł Jerzy Jóźwiak (SD) ponownie zaproponował, by poseł Wiśniewski wycofał swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełEdwardWiśniewski">Wycofuję zgłoszony wniosek, jednakże domagam się szczegółowego, wyjaśnienia tej sprawy. Chodzi o to, aby Komisja nie spotykała się z podobnym traktowaniem jej stanowiska w przyszłości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieFinansówEdwardMarciniak">Przyjmuję uwagi zgłoszone przez posłów i przekażę je ministrowi M. Krzakowi. Chciałbym zaznaczyć, że ramy rozporządzenia zostały ustalone na spotkaniu w resorcie w dniu 5-go grudnia 1980 r. i tam też zapadły wszelkie decyzje. Zgodnie z sugestiami, między innymi i posłów, postanowiliśmy nie opodatkowywać rzemiosła, na wsi. Konieczność szybkiego działania w toku przygotowywania rozporządzenia nie pozwoliła na przekazanie rozporządzenia do wglądu Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełJerzyJóźwiak">Wyjaśnienie, jakie otrzymaliśmy ze strony resortu, nic nowego nie wnosi. Jeśli chce się wyjaśniać tego typu problemy, to należy znać meritum sprawy. Wiele kwestii pozostaje przecież niejasnych. Ze szczątkowych informacji, jakimi dysponujemy wynika, że rodzi się wiele nowych problemów. Na przykład poza podniesieniem opodatkowania równocześnie zachodzi obecnie konieczność podniesienia uposażeń zatrudnionym w zakładach rzemieślniczych, zgodnie z decyzją rządu, a to ma wpływ na koszty działalności usługowo-produkcyjnej rzemieślnika. Może to wpłynąć na podwyżkę cen.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosełJerzyJóźwiak">Raz jeszcze podkreślam, że Komisja sprecyzuje swe stanowisko w formie pisma skierowanego na ręce Marszałka Sejmu oraz ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosełJerzyJóźwiak">Chciałbym dodać, że inne resorty przychylając się do wniosków Komisji przesłały projekty planowanych rozwiązań. Na przykład Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług przysłało nam materiał w sprawie przedpłat na niektóre artykuły rynkowe, a także w sprawie nowych zasad sprzedaży mięsa i tłuszczów; resort przemysłu maszynowego przedstawił wstępny materiał na temat zasad sprzedaży samochodów.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosełJerzyJóźwiak">Istnieje pilną konieczność, aby Komisja zajęła jednoznaczne stanowisko w sprawie zaopatrzenia w masło. Z proponowanego rozwiązania nie będą zadowoleni zwłaszcza rolnicy, prowadzący gospodarstwa specjalistyczne. Musimy także określić swoje stanowisko w sprawie cukru. Wydaje się, że powinny być poczynione wszelkie możliwe kroki, wiecznie z importem, aby warunki życia ludności nie uległy pogorszeniu w wyniku zmniejszenia zaopatrzenia w cukier.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PosełJerzyJóźwiak">Kierujemy na ręce przedstawicieli resortu handlu wewnętrznego, prośbę, aby sprecyzował on swe stanowisko w sprawie zakładów wędzarniczych. Otrzymałem informację, że 4 czy 5 zakładów tego typu na Wybrzeżu zostało zamkniętych, mimo że prowadziły działalność usługową.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PosełJerzyJóźwiak">Istotnym problemem - w związku z pogorszeniem się zaopatrzenia w mięso i jego przetwory - są ryby. Chodzi o to, by ich spożycie rosło. Ostatnio otrzymaliśmy na ten temat interesujące materiały przesłane przez redakcję Kuriera Polskiego. Temat ten po odpowiednim przeanalizowaniu wart jest podniesienia na forum Sejmu przez naszą Komisję - ewentualnie wspólnie z Komisją Gospodarki Morskiej i Żeglugi.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>