text_structure.xml
61.4 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dnia 20 czerwca 1984 r. Komisja Górnictwa, Energetyki i Wykorzystania Zasobów Naturalnych, obradująca pod przewodnictwem posła Ryszarda Najsznerskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PosełRyszardNajsznerski">- sprawozdanie z wykonania planu i budżetu w 1983 r. w częściach dotyczących Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Centralnego Urzędu Geologii oraz Wyższego Urzędu Górniczego;</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PosełRyszardNajsznerski">- sprawozdanie z działalności Zespołu Górnictwa i Energetyki NIK w 1983 r.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#PosełRyszardNajsznerski">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z wiceministrem Eugeniuszem Ciszakiem, Centralnego Urzędu Geologii z prezesem Zdzisławem Dembowskim, Wyższego Urzędu Górniczego z wiceprezesem Mieczysławem Piątkiem, Najwyższej Izby Kontroli z wiceprezesem Tadeuszem Bejmem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#PosełRyszardNajsznerski">Uwagi NIK do wykonania omawianych części budżetu na 1983 r. oraz zadań planowych poszczególnych resortów i urzędów przedstawił dyrektor Zespołu NIK Marian Bubak: Na tle wyników kontroli i analiz przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli chciałbym podnieść następujące zagadnienia.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#PosełRyszardNajsznerski">Resort górnictwa i energetyki pomyślnie wykonał podstawowe zadania produkcyjne określone w CPR na 1983 r. Pozwoliło to na pełne zaspokojenie zaopatrzenia kraju na węgiel oraz energię elektryczną i cieplną, a także umożliwiło znaczne zwiększenie eksportu. Wykonano również planowane nakłady na inwestycje, jednak przy dużym zróżnicowaniu wykonania w przekroju branżowym.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#PosełRyszardNajsznerski">Realizacja planowanych w CPR nakładów w przemyśle węgla kamiennego była o 36% większa, a w elektroenergetyce o 18,7%, natomiast w przemyśle węgla brunatnego wykonanie planowanych nakładów wyniosło tylko 84,2% , a w ciepłownictwie 80,9% .</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#PosełRyszardNajsznerski">W ciepłownictwie 1983 r. był kolejnym okresem nierealizowania planowanych zadań przyrostu mocy cieplnej (46,3%). Jak wykazały kontrole w 1983 r. nastąpiło dalsze zwiększenie opóźnień w przebiegu inwestycji ciepłowniczych, co może - nawet w warunkach zmniejszonych rozmiarów budownictwa mieszkaniowego - zagrażać zapewnieniu koniecznych dostaw ciepła w następnych latach.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z informacji MGiE wynika, że w 1983 r. planowany zakres wierceń geologiczno-poszukiwawczych w przemyśle naftowym wykonano w 96,2%, przyrost zasobów gazu w 83%, a ropy naftowej w 19,5% . Nie wykonano również planowanego zakresu wierceń głębokich związanych z poszukiwaniami bituminów, realizowanych na zlecenie CUG (73% ).</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#PosełRyszardNajsznerski">Na tym tle chciałbym podkreślić, że niezależnie od niepełnego realizowania planów prac poszukiwawczych notuje się w ostatnich latach znaczny spadek efektywności tych prac. I tak o ile w latach 1976–1980 średnioroczny przyrost odkrytych zasobów gazu wynosił ok. 11 mld m3, to w latach 1981–1983 wielkość ta zmniejszyła się do ok. 4 mld m3. W dużym stopniu stanowi to skutek niewystarczającego rozpoznania wstępnego budowy geologicznej na głębokościach poniżej 3000 m gdzie, według wiarygodnych ocen, występuje większość prognostycznych zasobów gazu ziemnego.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#PosełRyszardNajsznerski">Tymczasem jak wynika z ustaleń kontroli programy tych badań nie są w znacznym stopniu realizowane przez górnictwo naftowe jak i przez Centralny Urząd Geologii.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dotyczy to zarówno ograniczonego zakresu ilościowego badań jak też nieosiągania założonych celów badawczych. Sygnalizując konieczność rozwiązania tego zagadnienia informuję, że szczegółowe ustalenia kontroli przedstawimy w odrębnej informacji.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#PosełRyszardNajsznerski">Znaczną pozycję w kontrolach prowadzonych przez NIK w 1983 r. w resorcie górnictwa i energetyki stanowiły zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, a głównie: ochrony powierzchni przed szkodami górniczymi, ochrony powietrza atmosferycznego oraz zagospodarowania odpadów z elektrowni zawodowych, a ponadto ochrony wód powierzchniowych przed zasoleniem wodami kopalnianymi.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#PosełRyszardNajsznerski">Kontrola ujawniła występowanie znacznych zaległości i zaniedbań w tym zakresie. O ile z nadesłanych odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne w sprawie ochrony powierzchni przed szkodami górniczymi oraz ochrony powietrza atmosferycznego wynika, że przyjęte kierunki działania rokują nadzieję poprawy, to w zakresie zanieczyszczenia wód zasolonymi wodami kopalnianymi, mimo narastających rozmiarów zagrożenia, nadal brak jest skutecznych działań zapewniających rozwiązanie tego zagadnienia. Wynika to przede wszystkim z niepodejmowania budowy urządzeń ochronnych (zbiorniki, instalacje odsalania), a w pewnej mierze również z niewykorzystywania już istniejących obiektów (zbiorniki przy kop. Brzeszcze i Silenia, kolektor wód słonych „Olza”).</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#PosełRyszardNajsznerski">Przechodząc do omówienia wyników analizy wykonania ustawy budżetowej na 1983 r. chciałbym poruszyć następujące kwestie: Ministerstwo Górnictwa i Energetyki wykonało planowane dochody z 21% nadwyżką, zaś w zakresie wydatków osiągnęło nieznaczną (0,4%) oszczędność.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#PosełRyszardNajsznerski">Podstawową pozycję dochodów, która zadecydowała o tak znacznym ich przekroczeniu, stanowił podatek dochodowy, który odprowadziły do budżetu wszystkie podstawowe branże resortu, poza przemysłem węgla kamiennego.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#PosełRyszardNajsznerski">Przekroczenie planowanych dochodów byłoby wyższe o 7,3 mld zł w przypadku uiszczenia przez przemysł węglowy podatku od płac w pełnym wymiarze. Ulga w tym zakresie udzielona przez ministra finansów zwiększyła zasób środków finansowych dla przemysłu węgla kamiennego.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#PosełRyszardNajsznerski">Podstawową pozycję (85%) w wydatkach resortu górnictwa i energetyki stanowiła dotacja budżetowa do cen węgla w kwocie 97,3 mld zł, z tego dla węgla brunatnego 8,5 mld zł. Należy dodać, że oprócz tego przemysł węgla brunatnego został zasilony dodatkowo kwotą 4,1 mld zł wliczoną w ciężar kosztów produkcji energii elektrycznej.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z analizy wynika, że przyznana dotacja do cen węgla kamiennego nie zapewniła osiągnięcia przez kopalnie rentowności w wysokości 7,5% ustalonej na etapie planowania jako niezbędna dla zabezpieczenia potrzeb finansowych przemysłu węgla kamiennego. Główną tego przyczyną było przekroczenie planowanego poziomu kosztów własnych wydobycia węgla.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#PosełRyszardNajsznerski">Pomimo pogorszonych warunków samofinansowania, przemysł węgla kamiennego zapewnił w 1983 r. sfinansowanie nakładów inwestycyjnych nawet w rozmiarach ponadplanowych, udzielił innym przedsiębiorstwom dotacji w kwocie 3,4 mld zł, a także pozostawił na 1984 r. nie wykorzystane środki funduszu rozwoju w wysokości 8,6 mld zł.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dodatkowe możliwości samofinansowania wynikły głównie z posiadania znacznego zapasu środków funduszu rozwoju na początku 1983 r. (16,2 mld zł), a także z otrzymania kredytów bankowych (5,8 mld zł) czego nie przewidywano na etapie planowania.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#PosełRyszardNajsznerski">Wyższy Urząd Górniczy przekroczył prawie dwukrotnie planowane dochody głównie w wyniku zwiększania wysokości jednostkowej kwoty kary i grzywny, co wiązało się z nieuwzględnioną na etapie planowania zmianą przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach. Na podkreślenie zasługuje poprawa w ściąganiu należności z tytułu kar i grzywien. Oszczędność w wydatkach budżetowych w kwocie 14 mln zł, powstała głównie w związku z niewykorzystaniem planowanych etatów.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#PosełRyszardNajsznerski">Centralny Urząd Geologii zwiększył planowane dochody o ponad 30%, głównie w wyniku ponadplanowych wpłat podatku dochodowego i od płac.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#PosełRyszardNajsznerski">Podstawową pozycję wydatków, które otrzymano w planowanej wielkości, stanowiły dotacje na zasilenie funduszu finansowania prac geologicznych. Dotacja ta, łącznie z wpłatami przedsiębiorstw eksploatujących złoża surowców, zapewniła pełne sfinansowanie planowanych nakładów na prace geologiczne. Mimo to plan tych prac wykonany został tylko w 79%, co w świetle ustaleń kontroli spowodowane było w znacznym stopniu zaniedbaniami w działalności służb powołanych do gospodarki tymi środkami.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne wynika, że sprawy te są przedmiotem szczególnego nadzoru ze strony CUG.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#PosełRyszardNajsznerski">W świetle przedstawionych wyników analizy pragnę stwierdzić, że oceniane resorty działały w 1983 r. zgodnie z ustawą budżetową i wprowadzonymi do niej zmianami.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#PosełRyszardNajsznerski">Uwagi podkomisji górnictwa przedstawił poseł Kazimierz Jezierski (PZPR): Wydobycie węgla kamiennego w 1983 r. wyniosło 191,1 mln ton i było wyższe od założeń CPR o 1,1% oraz o 0,9% niż wydobycie w 1982 r. Wydobycie węgla kamiennego w dni powszednie wykazuje kolejny rok ustabilizowania na poziomie 160,8 mln ton (w 1982 r. - 160,7 mln ton). Istotny Jest fakt, że wydobycie węgla w soboty wyniosło 30,3 mln ton i było wyższe o 5,9% od osiągniętego w 1982 r.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#PosełRyszardNajsznerski">Przemysł węgla kamiennego osiągnął zysk w wysokości 20,6 mld zł przy rentowności 5,26% w stosunku do kosztów przerobu. Koszt wydobycia wyniósł 2.518,9 i był wyższy o 25,1% niż w 1982 r. Wydajność wyniosła 2.068 kg na pracowniko-dniówkę i była wyższa o 2,3% w stosunku do 1982 r. Nastąpił minimalny (0,6%) wzrost zatrudnienia.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#PosełRyszardNajsznerski">Średnia cena zbytu węgla kamiennego wzrosła w 1983 r. o 16,4%. Osiągnięto poprawę jakości wydobywanego węgla poprzez wzrost jego kaloryczności z 5,582 kcal/kg w 1982 r. do 5.612 kcal/kg w 1983 r.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#PosełRyszardNajsznerski">W zakresie przyrostu zdolności produkcyjnych węgla kamiennego wykonano 100% planu - 22 tys. ton na dobę.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#PosełRyszardNajsznerski">Eksport węgla kamiennego został wykonany w wielkości 35.148 mln ton, co stanowi 105,8% w stosunku do CPR i 123,5% w stosunku do wykonania 1982 r.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#PosełRyszardNajsznerski">Wydobycie węgla brunatnego w 1983 r. wyniosło 42,5 mln ton i było wyższe o 13% niż w 1982 r. Zwiększyła się ilość zdejmowanego nadkładu z 213,4 mln m3 do 248,1 mln m3, tj. o 16,3%, przez co uzyskano wzrost zapasów węgla odkrytego i gotowego do eksploatacji.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#PosełRyszardNajsznerski">Eksport węgla brunatnego w 1983 r. został ograniczony do 200 tys. ton z powodu rezygnacji RFN i NRD z dalszych jego zakupów.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#PosełRyszardNajsznerski">Przemysł węgla brunatnego osiągnął zysk w wysokości 5,65 mld zł przy rentowności 44,06% w stosunku do kosztów przerobu. Koszt wydobycia 1 tony węgla brunatnego był w 1983 r. o 48,3% wyższy od kosztów z 1982 r. i wynosił 601,5 zł. Zatrudnienie w przemyśle węgla brunatnego wzrosło o 6,3%.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#PosełRyszardNajsznerski">Jednostkowa dopłata z budżetu państwa wyniosła: do węgla kamiennego - 477,20 zł/tonę, przy średniej cenie zbytu 2.163,11 zł/tonę, zaś węgla brunatnego - 203,14 zł/tonę przy średniej cenie zbytu 486,65 zł/tonę.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dodatni wynik finansowy w przemyśle węgla kamiennego i brunatnego został osiągnięty dzięki dotacjom przedmiotowym z budżetu państwa, które musiały być przyznane w związku z ustaleniem urzędowych cen zbytu węgla na poziomie znacznie niższym od wynikającego z ustawy o cenach (o 35%) i od przeciętnego kosztu własnego (o 14%). Dotacja do węgla wyniosła w 1983 r. 97,2 mld zł - w tym do węgla kamiennego 88,7 mld zł i brunatnego - 8,5 mld zł.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#PosełRyszardNajsznerski">Obowiązujący system rozliczeń z tytułu eksportu węgla powoduje ewidencyjne zawyżenie dopłat z budżetu do węgla. Różnica między przychodami z eksportu węgla w cenach transakcyjnych osiąganymi przez centrale handlu zagranicznego a przychodami w cenach zbytu, osiąganymi przez przemysł węglowy wyniosła w 1983 r. 43 mld zł.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dynamika przeciętnych wynagrodzeń w przemyśle węglowym wyniosła 117,2% i należy do najniższych w kraju.</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#PosełRyszardNajsznerski">W 1983 r. liczba robotników w przemyśle węglowym na dole kopalni zmniejszyła się o 2.292 osoby, powodując w niektórych kopalniach stały brak załogi.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#PosełRyszardNajsznerski">A oto wnioski podkomisji:</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#PosełRyszardNajsznerski">- dla zapewnienia skutecznego i rytmicznego realizowania zadań przemysłu węglowego w latach następnych należy w dalszym ciągu usprawniać struktury i system zarządzania, tworząc warunki do prawidłowego funkcjonowania reformy gospodarczej, a zwłaszcza do poprawy efektywności gospodarowania;</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#PosełRyszardNajsznerski">- trzeba poszukiwać dalszych mechanizmów obniżających koszty własne wydobycia węgla, m.in. również przez kontrolę rzetelności kalkulacji cen materiałów i usług świadczonych przez przedsiębiorstwa zaopatrujące przemysł węglowy;</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#PosełRyszardNajsznerski">- należy podjąć w szerszym zakresie działania zapewniające poprawę jakości węgla i prawidłową strukturę cen w zależności od tej jakości;</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#PosełRyszardNajsznerski">- konieczne jest ustabilizowanie polityki cen wewnętrznych, niezmienianie tych cen w ciągu roku;</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#PosełRyszardNajsznerski">- trzeba zapewnić w górnictwie motywacyjny system płac, umożliwiający ściślejsze powiązanie płacy z wynikami pracy i przywracający utracone preferencje płacowe przemysłu węglowego w porównaniu z ogółem przemysłu uspołecznionego oraz innymi branżami.</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#PosełRyszardNajsznerski">Ministerstwo Górnictwa i Energetyki, pomimo występujących nadal znacznych trudności w zakresie przemysłu węglowego, zrealizowało pomyślnie w 1983 r. zadania produkcyjne, pokrywając w pełni zapotrzebowanie odbiorców krajowych na węgiel i znacznie zwiększając eksport węgla kamiennego, jak również wykonując podstawowe założenia budżetu centralnego z uwzględnieniem specyfiki branży węglowej.</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#PosełRyszardNajsznerski">Oceniając pozytywnie wyniki przemysłu węglowego w 1983 r. podkomisja górnictwa wnosi o przyjęcie sprawozdania do aprobującej wiadomości i udzielenie absolutorium.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#PosełRyszardNajsznerski">Uwagi podkomisji energetyki i energii atomowej przedstawił poseł Tadeusz Gajda (PZPR): Bilans węgla kamiennego w 1983 r. kształtował się korzystnie. Wydobycie węgla było wyższe od założeń CPR jak też od wykonania 1982 r., a jeżeli uwzględnić ponadto, że węgiel miał wyższą o 30 kcal/kg wartość opałową wyniki w zaopatrzeniu gospodarki i ludności w energię są jeszcze o ok. 0,5% wyższe.</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#PosełRyszardNajsznerski">Poprawa wartości opałowej węgla, będącej miarą jego jakości, jest bardzo cenna z punktu widzenia jego użytkowników. Należałoby w planach resortu prowadzić działania nastawione na rozszerzenie wzbogacania węgla do granic uzasadnionych kompleksowym rachunkiem ekonomicznym korzyści w transporcie, użytkowaniu i ochronie środowiska. Odpowiednio do tych korzyści powinny być ustawione bodźce stymulujące wzbogacanie węgla, zwłaszcza miałów energetycznych, które po stronie rozchodu stanowią przeszło 50% zużycia i prawie w całości (97%) stanowią węgle surowe nie podlegające przeróbce. Wagę tego zagadnienia podkreśla fakt, że jakość miałów już w chwili obecnej nie zaspokaja wymagań odbiorców, a w perspektywie ulegać będzie dalszemu, naturalnemu pogorszeniu w wyniku eksploatacji gorszych jakościowo i trudniejszych do urabiania pokładów, a udział klas drobnych na skutek dużej mechanizacji będzie rósł.</u>
<u xml:id="u-1.49" who="#PosełRyszardNajsznerski">W realizacji bilansu węgla brunatnego na uwagę zasługują:</u>
<u xml:id="u-1.50" who="#PosełRyszardNajsznerski">- wysoka dynamika wydobycia (113,5%) osiągnięta dzięki dobrej pracy czynnych kopalń, jak też budowie nowych (Bełchatów, Lubstów), - pełne zaspokojenie potrzeb energetyki, w tym także w rejonie Konina, gdzie od lat notowano niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych elektrowni, przewyższających zdolności wydobywcze odkrywek. Równowagę w rejonie Konina osiągnięto przede wszystkim dzięki wydobyciu 2,0 mln ton węgla z budowanej odkrywki Lubstów. Pozwoliło to na wyeliminowanie kosztownego dowozu węgla brunatnego w ilości prawie 1 mln ton z odległego Turoszowa, - znacznie spadło zużycie węgla brunatnego na cele bytowo-komunalne zarówno w stosunku do planu (ok. 75% wykonania) jak i do 1982 r. (ok. 90%). Odegrać tu musiały rolę trudności transportowe, ale także brak na rynku odpowiednich kotłów oraz plecy CO i innych palenisk. Sprawa ta wymaga pilnie rozwiązania, ażeby przynajmniej do zagłębi węgla brunatnego nie trzeba było dowozić, na znaczne odległości, węgla kamiennego na cele opałowe i grzewcze, - niekorzystnie przedstawia się eksport Węgla brunatnego, w szczególności w aspekcie rezygnacji przez NRD z dostaw węgla z kopalni Turów, która dysponuje znaczącymi nadwyżkami zdolności wydobywczych.</u>
<u xml:id="u-1.51" who="#PosełRyszardNajsznerski">W zużyciu energii elektrycznej na podkreślenie zasługują:</u>
<u xml:id="u-1.52" who="#PosełRyszardNajsznerski">- zahamowanie do końca 1983 r. spadku zapotrzebowania mocy co oznacza, że od 1984 r. oczekiwać należy ponownego jego systematycznego wzrostu, - równowaga bilansu mocy bez wyłączeń i ograniczeń odbiorców. Informacja resortu nie mówi jednak nic o kształtowaniu napięć i częstotliwości, wywierających pośredni wpływ na pełne pokrycie zapotrzebowania odbiorców, a także charakteryzujących jakość dostarczanej odbiorcom energii, - przy pokryciu zapotrzebowania kraju, pozytywnie należy ocenić wyeksportowanie nadwyżek energii i przekroczenie założeń planu, - znaczny wzrost strat sieciowych zarówno w stosunku do planu jak i do wykonania z 1982 r. Jeżeli dane te zestawić z danymi charakteryzującymi rozbudowę sieci elektroenergetycznych, zwłaszcza w zakresie stacji i linii 110 kV oraz średnich i niskich napięć, gdzie wprawdzie zadania planowe wykonano z nadwyżką, ale plany były znacznie niższe od wykonania roku 1982 - otrzymany rezultat obrazujący sytuację znacznego niedoinwestowania sieci elektroenergetycznych w kraju. Stan ten potwierdzają liczne sygnały, szczególnie z terenów wiejskich o złych warunkach napięciowych, o braku możliwości podłączania do sieci silników elektrycznych i innych odbiorników poza oświetleniem, o dużej zawodności dostawy powodowanej zarówno awariami przeciążonych urządzeń jak i planowymi pracami remontowymi. Stan ten powinien ulec zmianie poprzez zakrojoną na odpowiednią skalę działalność inwestycyjną, a także modernizacyjną.</u>
<u xml:id="u-1.53" who="#PosełRyszardNajsznerski">Na działalność inwestycyjną niewątpliwy wpływ miała ogólna sytuacja zaopatrzeniowa, w tym także ograniczone możliwości importu szczególnie z II obszaru, ale także opóźnione decyzje w zakresie finansowania i to zarówno w odniesieniu do niektórych inwestycji centralnych (np. na budowie odkrywki Lubstów - NBP uruchomił kredytowanie drugiego zadania w przedsięwzięciu we wrześniu) jak i inwestycji przedsiębiorstw, gdzie dotacje ze scentralizowanego funduszu rozwoju branży przekazywane są inwestorom doraźnie z miesiąca na miesiąc w zależności od sytuacji finansowej.</u>
<u xml:id="u-1.54" who="#PosełRyszardNajsznerski">Niższa jest liczba oddanych mieszkań dla załóg w stosunku do planu (o 2%) jak również w stosunku do wykonania 1982 r. (o 8,3%). Może to mieć niekorzystny wpływ zwłaszcza jeżeli dotyczy mieszkań budowanych dla załóg nowych kopalń i elektrowni.</u>
<u xml:id="u-1.55" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z krótkiej informacji o wypadkowości w resorcie wynika pozytywny obraz zmniejszenia się bezwzględnej liczby wypadków, wskaźnika częstości wypadków na 1000 zatrudnionych, liczby wypadków ciężkich i śmiertelnych, przy zwiększonych zadaniach produkcyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.56" who="#PosełRyszardNajsznerski">Ceny zbytu węgla kamiennego i brunatnego nie są powiązane z kosztami wydobycia (a także z cenami światowymi) i wymagają dopłat z budżetu państwa. Ceny zbytu i koszty wydobycia nie pokrywają kosztów reprodukcji prostej niezbędnej dla utrzymania zdolności wydobywczej kopalń. Zaniżone ceny węgla powodują wiele ujemnych skutków, zniekształcają bowiem i utrudniają rachunek ekonomiczny, jak też sugerują względną taniość węgla, stanowiąc tym samym antybodziec dla tak ważnej dla gospodarki racjonalizacji zużycia i oszczędności paliw.</u>
<u xml:id="u-1.57" who="#PosełRyszardNajsznerski">A oto dodatkowe uwagi i wnioski podkomisji energetyki i energii atomowej:</u>
<u xml:id="u-1.58" who="#PosełRyszardNajsznerski">Plan w zakresie produkcji paliw i energii wykonany został w stopniu pozwalającym na pełne pokrycie w tym zakresie potrzeb gospodarki narodowej i usług dla ludności. Uzyskano dodatnią dynamikę w stosunku do wyników 1982 r. Notowano też w trudnym okresie 1983 r. zaangażowanie załóg górniczych i energetycznych.</u>
<u xml:id="u-1.59" who="#PosełRyszardNajsznerski">Tym pozytywnym konstatacjom towarzyszą jednak również uwagi negatywne. Nie w pełni wykonano plan inwestycyjny w przemyśle energoelektrycznym w inwestycjach centralnych, w przemyśle węgla brunatnego zarówno w inwestycjach centralnych, jak i w przedsiębiorstwach, wreszcie w ciepłownictwie, gdzie należy podkreślić nie tylko niskie wykonanie, ale brak spójności między założeniami budownictwa mieszkaniowego a rozwojem ciepłownictwa. Nie w pełni wykonano plan w zakresie przyrostu nowych mocy energetycznych (brak 110 MW) i w węglu brunatnym (brak 500 tys. ton), a także plan remontów w energetyce. Pogorszeniu uległa sprawność sieci energoelektrycznych, szczególnie w sieciach średnich i niskich napięć. Zwiększyło się negatywne oddziaływanie energetyki na środowisko. Kary z tego tytułu były większe o 13% w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 100 mln zł. Nie wykorzystano środków finansowych na instalowanie i modernizację urządzeń ochrony powietrza, nie zapewniono terenów pod składowiska odpadów, nie rozwiązano problemów oczyszczania ścieków.</u>
<u xml:id="u-1.60" who="#PosełRyszardNajsznerski">Odnotować trzeba również nierytmiczne dostawy materiałów i części zamiennych dla resortowych zakładów produkcyjno-remontowych energetyki, niską jakość dostarczanych urządzeń i części zamiennych dla energetyki. W materiałach resortu brak też wskaźnika sprawności przemian energetycznych w energetyce zawodowej, który uwzględniłby procentowe zużycie energii na potrzeby własne oraz wskaźnik wszelkich strat energoelektrycznych, w tym zwłaszcza strat sieciowych.</u>
<u xml:id="u-1.61" who="#PosełRyszardNajsznerski">Podkomisja zgłasza w związku z tym następujące wnioski:</u>
<u xml:id="u-1.62" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Realizując rządowy program oszczędnościowy należy dążyć do zwiększenia zużycia węgla brunatnego poza energetyką zawodową - w przemyśle terenowym oraz w sferze komunalno-bytowej. Szczególnie powinno to dotyczyć terenów w obrębie zagłębi węgla brunatnego. W związku z tym należy przywrócić produkcję kotłów oraz pieców c.o. i innych palenisk dostosowanych do tego paliwa.</u>
<u xml:id="u-1.63" who="#PosełRyszardNajsznerski">Do rytmicznego rozwoju całej bazy paliwowo-energetycznej niezbędne jest zapewnienie pełnego wykorzystywania nakładów finansowych na inwestycje również w branży przemysłu węgla brunatnego i w energetyce.</u>
<u xml:id="u-1.64" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Przed rozpoczęciem cyklu prac przy budowie odkrywki Szczerców, które jest przewidziane po 1985 r., należy zabezpieczyć przed niszczeniem prace przygotowawcze dla tej odkrywki wykonane w latach ubiegłych.</u>
<u xml:id="u-1.65" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Nie można dopuszczać do dalszego wzrostu strat sieciowych. Wzmóc więc trzeba prace inwestycyjne i modernizacyjne zwłaszcza w zakresie stacji i linii 110 kV oraz średnich i niskich napięć. Niedoinwestowanie ma ścisły związek ze wzrostem strat, zwiększoną awaryjnością, a Jednocześnie stanowi zasadniczą przeszkodę w elektromechanizacji wsi.</u>
<u xml:id="u-1.66" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Dołożyć trzeba starań, aby w zakresie finansowania inwestycji centralnych podjęto kredytowanie, zgodnie z cyklowymi potrzebami i prowadzeniem inwestycji.</u>
<u xml:id="u-1.67" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Należy bardziej rygorystycznie oddziaływać na planowe wykonanie zadań służących ochronie środowiska.</u>
<u xml:id="u-1.68" who="#PosełRyszardNajsznerski">- Zaostrzyć trzeba kontrolę rytmiczności i jakości dostaw urządzeń i części zamiennych dla energetyki oraz zabezpieczenia materiałowego dla zakładów resortowych produkujących te urządzenia.</u>
<u xml:id="u-1.69" who="#PosełRyszardNajsznerski">- W pracach remontowych w energetyce należy zwrócić większą uwagę na warunki pracy i bytowania terenowych brygad ZRE, gdzie są liczące się rezerwy w wykorzystaniu nominalnego czasu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.70" who="#PosełRyszardNajsznerski">- W związku z narastaniem rozbieżności między potrzebami w zakresie bazy i sieci ciepłowniczej a rozwojem budownictwa mieszkaniowego oraz inwestycji towarzyszących należy doprowadzić do koordynacji tych zagadnień z Ministerstwem Administracji i Gospodarki Przestrzennej.</u>
<u xml:id="u-1.71" who="#PosełRyszardNajsznerski">Podkomisja wnioskuje przyjęcie informacji Ministerstwa Górnictwa i Energetyki o wykonaniu planu i budżetu resortu w zakresie rozpatrywanym przez podkomisję i udzielenia absolutorium za 1983 r.</u>
<u xml:id="u-1.72" who="#PosełRyszardNajsznerski">Uwagi podkomisji wykorzystania zasobów naturalnych przedstawił poseł Stanisław Kamieniarz (PZPR): Oceniając realizację zamierzeń przyjętych do wykonania w 1983 r., można by na samym wstępie stwierdzić, że plan został w generalnych założeniach wykonany pozytywnie, bowiem przyrost zasobów surowcowych wyniósł 19,6 mld ton, zadanie planowe (10,2 mld ton) zostało więc daleko przekroczone. Niemniej jednak nie odzwierciedla to faktycznego stanu rzeczy oraz sytuacji, w jakiej CUG realizuje swoje zadania.</u>
<u xml:id="u-1.73" who="#PosełRyszardNajsznerski">Od kilku lat obserwujemy zmniejszanie się metrażu wierceń. I tak na zaplanowane na 1983 r. 311 tys. m wierceń wykonano zaledwie 217 tys. m. Fakt ten nie może być usprawiedliwiony wyprzedzającym stanem wierceń dla większości prac poszukiwawczych w latach ubiegłych. Szczególny niepokój budzą poważne opóźnienia realizacji programu głębokich wierceń dla określenia perspektywicznych zasobów ropy naftowej i gazu. Nasza komisja wielokrotnie wyrażała swoje zaniepokojenie realizacją tych badań. Nie możemy jednak odnotować istotnego postępu. Zarówno potencjałem CUG, jak i Polskiego Górnictwa Nafty i Gazu nie zdołano wykonać skromnego - jak na istniejące potrzeby - programu wierceń; główne przeszkody to w dalszym ciągu brak dostaw rur okładzinowych, paliwa, sprzętu i taboru samochodowego. Jeśli problemy te nie zostaną w porę rozwiązane, nie doczekamy się zadowalających wyników w tej dziedzinie. Sądzę, że problem ten wymaga szczegółowego rozpatrzenia z uwagi na znaczenie jakie ma dla gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-1.74" who="#PosełRyszardNajsznerski">Utrudnieniem, którego dotychczas nie było, stała się w pewnym sensie ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 26 marca 1982 r. Zgodnie z wynikającymi z niej przepisami przed przystąpieniem do prac poszukiwawczych należy uzyskać do nich prawo. Załatwianie problemów natury formalnej w oparciu o tę ustawę musi zostać uproszczone i nie może stanowić przeszkody na drodze realizacji programu prac geologicznych.</u>
<u xml:id="u-1.75" who="#PosełRyszardNajsznerski">Osiągnięto dalszy postęp w zakresie dokumentowania bazy surowcowej kraju. Bardzo pozytywne wyniki uzyskano w takich surowcach jak węgiel kamienny (przyrost zasobów o 1.200 mld ton), węgiel brunatny (przyrost o 16 mld ton), sól kamienna (17.700 mld ton), kruszywa naturalne (600 mld ton). Nie uzyskano jednak planowanych efektów w zakresie przyrostu zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego. I tak w stosunku do planu zwiększenie udokumentowanych zasobów ropy w ilości 200 tys. ton uzyskano zaledwie 40 tys. ton, tj. 19%. Jeśli idzie o gaz sytuacja jest jeszcze gorsza, bowiem uzyskano 1,23 mld m3 w stosunku do planowanych 6,7 mld m3 - ale wobec zgłoszonych do korekt dokumentacji, tak po stronie przyrostu jak i ubytków zasobów gazu ostateczna różnica wynosi minus 3 mld m3. W sumie nastąpiło więc zmniejszenie zasobów.</u>
<u xml:id="u-1.76" who="#PosełRyszardNajsznerski">Centralny Urząd Geologii jest centralnym organem administracji państwowej w takich sprawach jak planowanie prac geologicznych i kontrola ich realizacji, ocena stanu wykorzystania krajowej bazy surowców mineralnych, bilansowanie zasobów złóż kopalin i wód podziemnych. Pragnę zwrócić uwagę na te problemy, które, zdaniem naszej podkomisji, zasługują na szczególne podkreślenie.</u>
<u xml:id="u-1.77" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z uwagi na postępujący proces przystosowywania resortowych aktów prawnych do zasad reformy gospodarczej, również w dziedzinie ochrony zasobów złóż kopalin stałych oraz racjonalnej gospodarki tymi zasobami, wobec stwierdzenia istotnych braków w tej dziedzinie, CUG opracował w 1983 r. wstępne założenia nowelizacji i rozszerzenia ustawy o prawie geologicznym. Wyrażam przekonanie, że w możliwie krótkim czasie projekt znowelizowanej ustawy zostanie przedłożony Sejmowi. Zagadnienie to wiąże się nierozerwalnie z właściwą gospodarką zasobami kopalin. Jak wynika z dostępnych materiałów, problem ten nie jest uregulowany w sposób właściwy. Dlatego też CUG powinien w najbliższym czasie wyegzekwować od resortów prowadzących działalność eksploatacyjną, aby określiły zasady ustalania zasobów przemysłowych dla eksploatowanych przez siebie kopalin.</u>
<u xml:id="u-1.78" who="#PosełRyszardNajsznerski">Budżet CUG na 1983 r. po stronie dochodów wykonany został w 130,7%, po stronie wydatków w 99,6%. Wobec niestwierdzenia po stronie wydatków budżetowych nieuzasadnionego przekroczenia planowanych kwot podkomisja nie wnosi zastrzeżeń do wykonania budżetu Centralnego Urzędu Geologii.</u>
<u xml:id="u-1.79" who="#PosełRyszardNajsznerski">Akceptując wnioski zawarte w dostarczonym podkomisji sprawozdaniu, wnosimy o ich uzupełnienie o następujące problemy i przekazanie ich do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u>
<u xml:id="u-1.80" who="#PosełRyszardNajsznerski">Zarówno w ub.r., jak i w latach poprzednich tak CUG jak i Komisja Górnictwa i Energetyki postulowały konieczność zwiększenia zakresu wierceń badawczych dla określenia właściwych kierunków poszukiwań złóż ropy i gazu. Niewykonanie tego postulatu spowodowało brak uściślonych perspektyw poszukiwawczych w poszczególnych regionach kraju. Dla rozwiązania tego problemu uważamy za konieczne wdrożenie pełnego programu wierceń badawczych i perspektywicznych. Zagadnienie to nabiera szczególnej wagi nie tylko w zakresie ropy i gazu, ale również i innych surowców naturalnych.</u>
<u xml:id="u-1.81" who="#PosełRyszardNajsznerski">Konieczne jest wzmocnienie instrumentów prawnych ochrony złóż kopalin stałych i racjonalnej gospodarki zasobami. Należy w związku z tym przyspieszyć prace nad opracowaniem przepisów, wypełniających istniejącą lukę.</u>
<u xml:id="u-1.82" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z uwagi na fakt, iż wiele resortów eksploatujących zasoby naturalne nie dopracowało się kryteriów ich bilansowania, należy stosunkowo szybko wyegzekwować od nich stworzenie stosownych przepisów, biorąc pod uwagę obecne i przewidywane uwarunkowania, wynikające z reformy gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-1.83" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dla zahamowania negatywnych tendencji objawiających się odmowami przyjęcia przez jednostki wykonawcze podległe CUG prac o charakterze np. paliwochłonnych należy stworzyć system preferencji, mając na uwadze interes gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-1.84" who="#PosełRyszardNajsznerski">W związku z przewidywanymi dalszymi trudnościami zaopatrzeniowymi, zwłaszcza dotyczącymi takich materiałów jak rury, elementy przewodów itp. należy w jednostkach nadzorowanych przez CUG rozwijać odzysk i regenerację deficytowych materiałów.</u>
<u xml:id="u-1.85" who="#PosełRyszardNajsznerski">Pomimo zdecydowanej poprawy na odcinku korelacji między wzrostem płac a wzrostem wydajności pracy należy dążyć do całkowitego zrównoważenia tych wskaźników.</u>
<u xml:id="u-1.86" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z uwagi na ogromne znaczenie dla CUG terminowej realizacji inwestycji w Ciechanowie w związku z brakami materiałowymi uniemożliwiającymi ukończenie tego zadania w terminie podkomisja wnosi o pełne zabezpieczenie niezbędnych materiałów dla zakończenia prac zgodnie z planem.</u>
<u xml:id="u-1.87" who="#PosełRyszardNajsznerski">Na zakończenie wnoszę w imieniu podkomisji o przyjęcie sprawozdania CUG z realizacji ubiegłorocznego planu i budżetu, z równoczesnym wnioskiem o udzielenie absolutorium kierownictwu tego urzędu.</u>
<u xml:id="u-1.88" who="#PosełRyszardNajsznerski">Uwagi podkomisji górnictwa do sprawozdania z działalności i wykonania budżetu Wyższego Urzędu Górniczego przedstawił poseł Jan Konieczny (PZPR): Wyższy Urząd Górniczy obejmował w 1983 r. swym nadzorem i kontrolą łącznie ponad 420 zakładów i przedsiębiorstw podległych 13 resortom lub innym jednostkom gospodarczym o charakterze centralnym. Z największym zainteresowaniem naszej komisji spotkały się te spośród tych jednostek, które bez najmniejszej wątpliwości kontroli i nadzoru potrzebują. Od kontroli tej w dużym stopniu zależy bowiem liczba wypadków, stan zdrowotny załóg, ogólnie mówiąc - bezpieczeństwo pracy. Idzie tu przede wszystkim o kopalnie, w których oprócz zagrożeń, na które ma wpływ człowiek czy maszyna, mamy zagrożenia naturalne. Wymienić tu można obrywanie się skał i zawały - zagrożenia najczęściej dotychczas występujące w kopalniach i powodujące wypadki. I tak z tego tytułu w 1982 r. było 37 wypadków, a w ub.r., dzięki zaostrzeniu wymagań w zakresie dostosowania obudowy na wyrobiskach do warunków górniczo-geologicznych liczba wypadków spadła do 25.</u>
<u xml:id="u-1.89" who="#PosełRyszardNajsznerski">Nie jest to jedyne zagrożenie, które nęka załogi górnicze. Do groźnych zaliczamy tąpania, wyrzuty gazów i skał, nagłe wdarcia lub wypływy dużych mas wody, zagrożenie metanowe, wybuchy pyłu węglowego. Kopalnie, w których te zagrożenia występują, muszą być objęte szczególnym nadzorem urzędów górniczych, zwłaszcza w zakresie opracowania kompleksowych programów eksploatacji oraz wyposażenia w nowoczesną aparaturę geofizyczną dla prognozowania tąpań. Należy też stosować właściwą profilaktykę w kopalniach zagrożonych wyrzutami gazów i skał. Przykładem działań profilaktycznych może być wyprzedzające odmetanowanie górotworu, stosowane w kopalniach Rybnickiego Okręgu Węglowego; przyniosło to pozytywne rezultaty. Pełną aprobatę naszej podkomisji zyskują te wszystkie działania urzędów górniczych, których efektem są decyzje o zatrzymaniu prac w przodkach górniczych na skutek niedostatecznych zabezpieczeń przeciw wybuchom pyłu węglowego; stworzenie tych zabezpieczeń zależy wyłącznie od człowieka.</u>
<u xml:id="u-1.90" who="#PosełRyszardNajsznerski">Stosowane w górnictwie środki strzałowe są zagrożeniem nie tylko dla ludzi je użytkujących. Dlatego też zasady gospodarki tymi materiałami, jak również dyscyplina ich użytkowania i dokładne przestrzeganie przepisów mogą pozwolić na uniknięcie przypadków dostania się tych materiałów w nieodpowiednie ręce. Doskonałym środkiem zapobiegawczym może tu być kontenerowy system transportu i składowania środków strzałowych, wprowadzony po raz pierwszy w polskim górnictwie w zagłębiu miedziowym.</u>
<u xml:id="u-1.91" who="#PosełRyszardNajsznerski">Niemałym problemem dla górnictwa jest zagrożenie pożarowe. Dzięki systematycznej kontroli realizacji wniosków komisji powołanej przez prezesa WUG oraz pełnej realizacji zarządzeń wykonawczych ministra górnictwa i energetyki udało się dość znacznie zmniejszyć liczbę pożarów z 31 w 1982 r. do 17 w ub.r.</u>
<u xml:id="u-1.92" who="#PosełRyszardNajsznerski">Ogólnie można stwierdzić, że w 1983 r. stan bezpieczeństwa pracy w górnictwie uległ widocznej i znaczącej poprawie, zwłaszcza w kopalniach węgla kamiennego. Podkreślić należy, że w ciągu 5 miesięcy 1984 r. zanotowano dalsze zmniejszenie wypadkowości w górnictwie, co wskazuje na utrzymywanie się korzystnych tendencji w tym zakresie. Poprawa stanu bezpieczeństwa pracy została osiągnięta, pomimo coraz trudniejszych warunków geologiczno-górniczych i wzrostu naturalnych zagrożeń górniczych. Skuteczniejsze opanowywanie i zwalczanie tych zagrożeń stanowi decydujący czynnik dalszego rozwoju górnictwa, zwłaszcza węglowego i miedziowego.</u>
<u xml:id="u-1.93" who="#PosełRyszardNajsznerski">Na tle ogólnej poprawy stanu bezpieczeństwa pracy należy zwrócić uwagę na utrzymującą się od wielu lat znaczną liczbę wypadków śmiertelnych w związku z ruchem maszyn i urządzeń górniczych. Wymaga to podjęcia konsekwentnych działań dla poprawy tego stanu rzeczy.</u>
<u xml:id="u-1.94" who="#PosełRyszardNajsznerski">Główną przyczyną wypadków i zagrożeń jest nadal niezadowalająca dyscyplina, nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i zasad techniki górniczej, a także niewłaściwe szkolenie i adaptacja zawodowa pracowników przyjmowanych, do pracy w kopalniach. Wskazuje na to szczególnie znaczna liczba wypadków - w tym również śmiertelnych - pracowników o krótkim stażu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.95" who="#PosełRyszardNajsznerski">Coraz trudniejsze są do rozwiązania problemy ochrony powierzchni i środowiska naturalnego w związku z działalnością górniczą. Rozwiązywanie tych zagadnień w sposób chroniący zarówno interesy górnictwa, jak i użytkowników powierzchni wymaga znacznych wysiłków. W szczególnych przypadkach konieczne jest nawet ograniczanie eksploatacji kopalin, a także zagospodarowanie terenów zagrożonych szkodami górniczymi. W ostatnich latach zaznacza się poprawa w tym zakresie; tendencję tę należy konsekwentnie utrwalać.</u>
<u xml:id="u-1.96" who="#PosełRyszardNajsznerski">Resorty prowadzące działalność górniczą mają opracowane programy poprawy stanu bezpieczeństwa pracy. Realizacja tych programów powinna doprowadzić do dalszych pozytywnych rezultatów w tej dziedzinie, przede wszystkim do udoskonalenia techniki i technologii eksploatacji oraz środków i metod zwalczania zagrożeń. Dotyczy to zwłaszcza kompleksowego programu Ministerstwa Górnictwa i Energetyki.</u>
<u xml:id="u-1.97" who="#PosełRyszardNajsznerski">Urzędy górnicze coraz skuteczniej realizują swoje ustawowe zadania. Ich działalność przyczynia się w znacznym stopniu do osiągania przez górnictwo dobrych wyników produkcyjnych oraz poprawy bezpieczeństwa pracy, ochrony powierzchni przed szkodami górniczymi i właściwej gospodarki eksploatacyjnej w złożach kopalin. Konieczne jest jednak dalsze doskonalenie form i metod działania urzędów górniczych. Jego skuteczność uzależniona jest przede wszystkim od zatrudnienia wykwalifikowanej kadry - co w ostatnich latach napotyka coraz większe trudności, wobec niekorzystnego kształtowania się poziomu wynagrodzeń pracowników kopalń. Niezbędne jest w związku z tym podejmowanie dalszych skutecznych poczynań dla uzyskania poprawy sytuacji kadrowej urzędów górniczych.</u>
<u xml:id="u-1.98" who="#PosełRyszardNajsznerski">Reasumując wnoszę w imieniu podkomisji górnictwa o udzielenie prezesowi WUG absolutorium oraz o przyjęcie sprawozdania z wykonania planu i budżetu za 1983 r. w części dotyczącej tego urzędu.</u>
<u xml:id="u-1.99" who="#PosełRyszardNajsznerski">Dyskusja:</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełJerzyNawrocki">W resorcie górnictwa zaczęto wreszcie mówić - mało tego, także robić coś w sprawach jakości. Jest to tym ważniejsze, że dotychczas z zagadnieniem jakości wydobywanego węgla w ogóle nie można było się przebić. NIK przygotowała w swoim czasie materiał na ten temat, który nie został podjęty. A przecież jest rzeczą jasną, że musimy walczyć o jakość właśnie dlatego, że jesteśmy biedni.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełJerzyNawrocki">Rzecz dotyczy przede wszystkim węgla energetycznego i ma kapitalne znaczenie z uwagi na ochronę środowiska, zanieczyszczanego przez spalanie węgli zasiarczonych. Oczywiście, że górnik na dole nie wybiera, ale jest to zadanie dla robót przygotowawczych, nie wszystko co się urobi musi wyjechać na powierzchnię. Starają się pomóc w rozwiązaniu tego problemu uczelnie, instytuty resortowe. Wiąże się to z inwestycjami, ale do 2000 r. problem musi być rozwiązany. W przyszłości trudno w ogóle węgiel o dużej zawartości siarki przekazywać elektrowniom.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełStanisławSkładowski">Niewykonanie pewnych zadań planowych w energetyce i przemyśle węgla brunatnego będzie miało wpływ na sytuację w 1984 r. i dalszych latach. Realizacja zadań inwestycyjnych w energetyce powinna być traktowana bardziej odpowiedzialnie. Jeśli uwzględnimy program rozwoju energetyki do 2000 r. - okaże się jak ważne jest wykonywanie bieżących zadań, zarówno w dziedzinie inwestycji jak i wytwarzania energii oraz gospodarowania nią. Problemom energetyki kierownictwo resortu musi poświęcić więcej uwagi.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PosełStanisławSkładowski">Szczególnej troski wymaga ochrona środowiska. Problem będzie w najbliższym czasie omawiany na posiedzeniu Komisji Ochrony Zdrowia KC PZPR. Na plan pierwszy wysuwa się tu sytuacja w regionie śląsko-zagłębiowskim, gdzie na kilka procent powierzchni województwa przypada 1/3 pyłów i gazów. Grozi to katastrofą ekologiczną. Trzeba skorelować działania podejmowane w tej sprawie.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełJózefGórniak">Pragnę podkreślić znaczenie, jakie przyrost mocy cieplnej ma dla budownictwa. Mamy sytuację, w której gotowe już budynki nie są przekazywane do zasiedlenia z powodu braku podłączeń do sieci c.o. Problem wiąże się z rozwojem ciepłownictwa - dziedziny, w której zadania planowe zrealizowane zostały w najmniejszym stopniu, jak wynika z materiałów resortu i poselskich referatów. Brak mocy cieplnej nie może być hamulcem rozwoju budownictwa.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PosełJózefGórniak">Wiceminister górnictwa i energetyki Eugeniusz Ciszak: Zadania planowe 1983 r. zostały wykonane zgodnie z założeniami CPR; realizowano je podejmując równocześnie działania dla zabezpieczenia przyszłych potrzeb.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PosełJózefGórniak">Kilka uwag w nawiązaniu do spraw podnoszonych w referatach i dyskusji. Przekroczenie zadań planowych w dziedzinie inwestycji jest pozorne, gdyż mamy do czynienia z cenami kroczącymi, trudno więc było skorelować ceny i koszty. Np. w przemyśle węgla kamiennego przekroczenie - wynoszące 36%, przy uwzględnieniu przelicznika stosowanego przez Komisję Planowania kształtuje się na poziomie niespełna 10%.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#PosełJózefGórniak">Niewykonanie zadań w zakresie przyrostu energii elektrycznej dotyczy jednego bloku w elektrowni Bełchatów, który włączony został do sieci w styczniu 1984 r., mamy więc do czynienia z miesięcznym zaledwie opóźnieniem.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#PosełJózefGórniak">Mechanizmy reformy gospodarczej nie sprzyjają rozwojowi działalności inwestycyjnej. Niektóre przedsięwzięcia są jednak niezbędne i nie można zwlekać z ich podjęciem. Dlatego też musimy starać się o zwiększenie zatrudnienia w przedsiębiorstwach budowlanych resortu, co wymaga przyznania im pewnych preferencji w systemie opłat na PFAZ.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#PosełJózefGórniak">Występują pewne opóźnienia w inwestycjach ciepłowniczych. Nie ukończono elektrociepłowni w Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku i Krakowie. W ub.r. części ciepłownicze tych obiektów były oddawane do użytku, a w najbliższym sezonie grzewczym będą już włączone do sieci.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#PosełJózefGórniak">Resort opracował program działań w zakresie ochrony środowiska, jednak ma trudności z uzyskaniem środków finansowych na jego realizację. Zgadzamy się, że stan środowiska, a zwłaszcza zanieczyszczenie wód musi budzić niepokój. Jednak nasze starania o rozpoczęcie budowy zbiorników zabezpieczających zlewiska Odry i Wisły są dotychczas bezskuteczne. Opracowany jest również program wykorzystania materiałów odpadowych z kopalń i elektrowni. Obecnie jest on wdrażany.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#PosełJózefGórniak">Eksport węgla brunatnego do NRD został przerwany, gdyż ten kontrahent zrezygnował z naszych dostaw ze względu na ich niestabilność w latach 1980–1982. Staramy się obecnie odzyskać rynek NRD, ale jest to zadanie bardzo trudne. Eksport węgla brunatnego do RFN został przerwany, gdyż wysokie koszty tranzytu przez Czechosłowację zniechęciły naszego partnera. Staramy się odzyskać także i ten rynek, ale będzie to też trudne, gdyż taryfy stosowane w CSRS są bardzo sztywne.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#PosełJózefGórniak">Podzielamy obawy komisji wywołane niewystarczającym rozwojem budownictwa mieszkaniowego dla potrzeb resortu, a zwłaszcza branży węgla brunatnego i energetyki. Obowiązuje jednak ubiegłoroczna decyzja Komisji Planowania, w myśl której w przypadku nowych inwestycji można finansować budownictwo mieszkaniowe tylko dla 10% załogi. Zasada ta obowiązuje nawet w przypadku inwestycji zlokalizowanych na obszarach, gdzie nie ma możliwości pozyskania miejscowych pracowników. Aby złagodzić deficyt mieszkań, resort powołał ponad 70 górniczych i energetycznych spółdzielni mieszkaniowych. Uzyskały one kredyty w wysokości ok. 10 mld zł. Pierwsze mieszkania budowane przez te spółdzielnie będą oddawane do użytku w przyszłym roku. Pozostaje nie rozwiązany problem uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Od lat wszystkie tereny uzbrojone są przekazywane powszechnym spółdzielniom mieszkaniowym. Władze terenowe są zobligowane do uzbrajania terenów, ale nie mają na to środków. Potrzebne są tu nowe regulacje prawne.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#PosełJózefGórniak">Resort nasz wspólnie z resortem rolnictwa opracował program poprawy zaopatrzenia wsi i rolnictwa w energię elektryczną. Przewiduje on rozbudowę sieci i urządzeń odbiorczych na wsi. Program ten będzie niedługo przedłożony Komisji Planowania.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#PosełJózefGórniak">Resort dostrzega problem wykorzystania silnie zasiarczonego węgla. Chodzi zwłaszcza o złoża eksploatowane przez Zrzeszenie Kopalni Węgla Kamiennego w Mysłowicach. Czynimy starania o podjęcie przerwanej budowy zakładu zgazowania węgla tego rodzaju. Jego uruchomienie pozwoli na produkcję 320–360 tys. ton metanolu rocznie. Znalazłby on zastosowanie jako domieszka do benzyn. Bezwzględnie należy znaleźć środki na takie zagospodarowanie znacznych zasobów (7 mld ton) wysoko zasiarczonego węgla, aby nie powodował on nadmiernego zanieczyszczenia środowiska.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#PosełJózefGórniak">Resort koncentruje uwagę na rozwoju energetyki w oparciu o węgiel brunatny zgodnie z założeniami rozwoju sektora paliwowo-energetycznego do 2000 r. Założenia te będą rozpatrywane w najbliższych dniach przez Prezydium Rządu na wyjazdowym posiedzeniu w Katowicach. Uwzględniają one także przyrost produkcji energii w oparciu o wykorzystanie elektrowni jądrowych.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#PosełJózefGórniak">Właściwa koordynacja całej infrastruktury budownictwa mieszkaniowego wymaga decyzji na szczeblu rządowym. Niezbędne jest zsynchronizowanie zwiększenia dostaw energii cieplnej, gazu i energii elektrycznej. Ich brak hamuje rozwój budownictwa mieszkaniowego.</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#PosełJózefGórniak">Resort udzielił pomocy w wysokości 3 mld zł przedsiębiorstwom podporządkowanym innym resortom. Pomoc tę skierowaliśmy do partnerów, którzy zabezpieczają rozwój sektora paliwowo-energetycznego, produkując np. pompy, materiały do obudowy wyrobisk, czy aparaturę dla energetyki. Pomoc ta ma w gruncie rzeczy charakter pożyczki.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PrezesCentralnegoUrzęduGeologiiZdzisławDembowski">Niewykonanie planu głębokich wierceń badawczych musi niepokoić, gdyż mają one zasadnicze znaczenie dla rozwoju krajowego wydobycia ropy i gazu. W myśl decyzji Prezydium Rządu powinniśmy wykonywać 30 tys. m wierceń rocznie. Realizację tego zadania hamuje brak rur o odpowiedniej wytrzymałości i innych materiałów importowanych z II obszaru płatniczego.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PrezesCentralnegoUrzęduGeologiiZdzisławDembowski">Od przyszłego roku głębokie wiercenia badawcze będą w całości w gestii CUG. Zgodnie z opracowaniem Instytutu Geologii, dla wyjaśnienia prognoz dotyczących polskich zasobów gazu i ropy, trzeba wykonać 600 tys. m głębokich wierceń. Oznacza to, że należy zmienić strategię prowadzenia prac poszukiwawczych. Zmiany te muszą zostać dokonane w najbliższej 5-latce. Tymczasem, w programie zaspokojenia potrzeb energetycznych do 2000 r. przewiduje się wydobycie w 1990 r. 2 mld m3 gazu ze złóż jeszcze nie odkrytych. Będziemy mieli dużo szczęścia, jeśli na czas natrafimy na takie złoża.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#PrezesCentralnegoUrzęduGeologiiZdzisławDembowski">Urząd zakończył prace na nowelizacją prawa górniczego. Obecnie czekamy tylko na opracowanie nowej klasyfikacji zasobów.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#PrezesCentralnegoUrzęduGeologiiZdzisławDembowski">Znowelizowane prawo górnicze będzie regulowało wiele spraw pominiętych w dotychczasowych przepisach, np. prawidłowość wykorzystania zasobów. Nowa regulacja musi też stworzyć gwarancje jej przestrzegania.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#WiceprezesWyższegoUrzęduGórniczegoMieczysławPiątek">Chciałbym jedynie podziękować komisji za pozytywną ocenę naszej działalności i zrozumienie trudnej sytuacji kadrowej urzędów górniczych, co znalazło swój wyraz w dezyderacie komisji. Po tym wystąpieniu wicepremier Z. Szałajda wydał ministrom pracy i finansów polecenie, podjęcia działań dla poprawy tej sytuacji w II połowie br. i w przyszłym roku. Wypada podkreślić że trudna sytuacja kadrowa nie demobilizuje pracowników urzędów górniczych, którzy czynią wszystko, aby wykonać swoje obowiązki.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełRyszardNajsznerski">Ub. rok był kolejnym rokiem pełnego zaspokojenia potrzeb w zakresie produkcji paliw i energii. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że gospodarka nasza stoi przed koniecznością dalszego zwiększania eksportu węgla, siarki i miedzi, gdyż nie ma alternatywnych towarów eksportowych. Maksymalizacja eksportu powoduje spadek zapasów u odbiorców krajowych. Nie można więc uspokajać się dobrymi wynikami ostatnich dwóch lat i doprowadzić do niedoboru paliw i energii. Stwierdzenie to musi być wzięte pod uwagę przy opracowaniu programu rozwoju branży paliwowo-energetycznej do 2000 r.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PosełRyszardNajsznerski">W całej gospodarce obserwuje się windowanie płac. Na skutek tego górnictwo zaczyna tracić charakter zawodu preferowanego. Już obecnie w wielu kopalniach, zwłaszcza w tych, w których wielu pracowników odeszło na wcześniejsze emerytury lub renty, występują trudności z naborem nowych kadr.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z ubolewaniem trzeba stwierdzić, że Centralny Urząd Geologii, pomimo wsparcia komisji, ma trudności ze znalezieniem zrozumienia w niektórych kołach. Musi niepokoić spadek liczby wierceń, zwłaszcza badawczych, co niekorzystnie rzutuje na stan rozpoznania geologicznych zasobów w kraju.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#PosełRyszardNajsznerski">Wypada wyrazić uznanie nielicznej kadrze urzędów górniczych za sumienne wypełnianie obowiązków. Co prawda ostatnio notujemy mniej wypadków, ale nie oznacza to zmniejszenia się liczby zagrożeń. Przeciwnie, wiadomo że wobec wykorzystywania coraz głębszych pokładów - zagrożenia rosną. Musimy konsekwentnie domagać się realizacji dezyderatu komisji w sprawie urzędów górniczych.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#PosełRyszardNajsznerski">Komisja jednomyślnie postanowiła przyjąć sprawozdanie z wykonania planu i budżetu w 1983 r. w częściach dotyczących: Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Centralnego Urzędu Geologii i Wyższego Urzędu Górniczego.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#PosełRyszardNajsznerski">W kolejnym punkcie porządku obrad sprawozdanie z działalności Zespołu Górnictwa i Energetyki NIK w 1983 r. przedstawił dyrektor Zespołu Marian Bubak: Jak wynika z naszego sprawozdania, w ub.r. najważniejsze tematy podejmowane przez Zespół były nam zlecane przez Prezydium Sejmu i komisję. Przykładem może być kontrola funkcjonowania reformy gospodarczej w przemyśle węglowym, problemy ochrony środowiska czy też funkcjonowanie zaplecza remontowego, kontrolowane na zlecenie komisji.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#PosełRyszardNajsznerski">Na wniosek prezesa Rady Ministrów badaliśmy m.in. realizację programu oszczędnościowego w zakresie paliw i energii w skali całej gospodarki. Zespół koordynował tę kontrolę. Obecnie realizujemy jej drugi etap.</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#PosełRyszardNajsznerski">Z własnej inicjatywy analizowaliśmy m.in. problemy ochrony załóg przed zagrożeniami naturalnymi i ruchowymi, efektywność poszukiwań naftowych czy zaopatrzenie wsi i rolnictwa w energię elektryczną.</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#PosełRyszardNajsznerski">Nowe kierownictwo Najwyższej Izby Kontroli zwraca szczególną uwagę na podniesienie skuteczności kontroli. Zależy ona zarówno od właściwego doboru tematów, jak i od doskonalenia procesu kontrolnego. Doskonalenie takie zapewniamy przez właściwy dobór kadr, ich permanentne szkolenie, organizowanie narad pokontrolnych, jak też prowadzenie kontroli wspólnie z instytucjami wyspecjalizowanymi, jak WUG i GIGE, oraz organami kontroli resortowej.</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#PosełRyszardNajsznerski">Skuteczność kontroli zależy też od naszego uporu w egzekwowaniu wniosków zawartych w wystąpieniach pokontrolnych. Ostatnio wykształciła się praktyka oceniania przez Prezydium Rządu prawidłowości reagowania adresatów na nasze wystąpienie. Nadal jednak mamy znacznie większe kłopoty z ministerstwami i innymi urzędami centralnymi niż z przedsiębiorstwami. Podobnie jak w przypadku opinii i dezyderatów komisji, resorty odpowiadają często w sposób ogólnikowy. Staramy się jednak wykorzystywać nasze ustawowe uprawnienia.</u>
<u xml:id="u-7.10" who="#PosełRyszardNajsznerski">W Zespole, którym kieruję, niemal wszystkie etaty są wykorzystane, jednak ze względu na niskie płace nie możemy dokonywać selekcji kandydatów do pracy.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszBejm">W imieniu kierownictwa NIK pragnę podziękować komisji za konstruktywny stosunek do działalności Zespołu.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszBejm">Tematy podejmowane obecnie przez NIK są trudniejsze niż w poprzedniej dekadzie. Skuteczność naszych wystąpień zależy więc w dużym stopniu od wsparcia ze strony komisji.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszBejm">Wiele spraw w resorcie górnictwa i energetyki musi niepokoić. Należy do nich drastyczne ograniczenie inwestycji. Buduje się tylko 4 nowe kopalnie. Zagłębie lubelskie ciągle jeszcze nie daje węgla. Kopalnie węgla brunatnego wymagają generalnej modernizacji. Tymczasem procesy inwestycyjne prowadzone są niezwykle ślamazarnie. Trudno to zrozumieć, pamiętając jak dobrze pracował zawsze potencjał budowlany przemysłu wydobywczego. Sprawy te wymagać będą podjęcia w najbliższym czasie.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszBejm">Konieczne będzie też opracowanie prawdziwego bilansu paliwowo-energetycznego kraju. Bez tego może znów dojść do kryzysu. Pamiętamy przecież, że poprzedni kryzys rozpoczął się od problemów paliwowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełRyszardNajsznerski">Nasza opinia o pracy Zespołu jest niezwykle pozytywna. Wysoko oceniamy dobór tematów, znajomość badanej problematyki oraz trafność przedkładanych wniosków. Materiały NIK często stanowią podstawę dla opracowania dokumentów komisji. Gdy mamy do rozstrzygnięcia jakąś trudną kwestię, zawsze możemy oprzeć się na obiektywnych danych NIK. Należy podkreślić, że współpraca naszej komisji z Zespołem układała się dobrze także w okresie wyłączenia NIK z podporządkowania Sejmowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełStanisławSkładowski">Jak przekonaliśmy się wielokrotnie, m.in. w czasie obecnych prac nad sprawozdaniem z wykonania budżetu, zawsze bardzo rzetelne materiały NIK mogły służyć jako podstawa do opracowania dokumentów komisji.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#PosełStanisławSkładowski">Pamiętamy, że w najtrudniejszym okresie, jaki niedawno przeżywaliśmy, Zespół wykazywał dużo rozwagi i odpowiedzialności, co także jak najlepiej świadczy o jakości jego pracy.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#PosełStanisławSkładowski">W przyszłości konieczne będzie konsekwentne rozliczanie adresatów wystąpień NIK i komisji z realizacji wniosków. Nie będziemy już przyjmować ogólnikowych odpowiedzi.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#PosełStanisławSkładowski">W niedługim czasie trzeba będzie podjąć temat realizacji programu antyinflacyjnego w resorcie górnictwa i energetyki oraz problemy ochrony środowiska.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#PosełStanisławSkładowski">Komisja jednomyślnie przyjęła sprawozdanie z działalności Zespołu Górnictwa i Energetyki NIK w 1983 r.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>