text_structure.xml 719 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 15.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Powołuję na sekretarzy posłów Helenę Jaworską i Karola Strzałkowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Strzałkowski.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół 75 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu posłowie: Chorążyna Helena, Dobruś Edward, Drąg Adam, Groszyński Kazimierz, Pokora Wojciech, Zduńczyk Włodzimierz i Żerkowski Jan.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów następujący posłowie: Bieńkowski Witold — do dnia 1 kwietnia r. b. z powodu choroby, Frankowski Jan — do końca bieżącej sesji, Kaczorowski Michał — na okres 4 tygodni z powodu choroby, Pietrzakowa Władysława — do dnia 14 marca r. b. z powodu choroby, Piotrowski Roman — do dnia 15 marca r. b. w celach kuracyjnych, Żerkowski Jan — do dnia 21 marca r. b. w celach kuracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Czy Wysoka Izba zgadza się na udzielenie powyższych urlopów? Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie wymienionych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Wpłynął wniosek posła Aleksandra Zawadzkiego i tow. w sprawie projektu ustawy zmieniającej ustawę o urlopach dla pracowników, zatrudnionych w przemyśle i handlu.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Wniosek ten, zgodnie z art. 25 regulaminu Sejmu Ustawodawczego, podlega trzem czytaniom.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Proponuję na podstawie art. 17 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego, aby Wysoka Izba uchwaliła zmianę dzisiejszego porządku dziennego, uzupełniając go jeszcze trzema punktami — z kolei 4, 5 i 6 — o brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadanych gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (druk nr 668).</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">5. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych (druk nr 667).</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">6. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy, zmieniającej ustawę o urlopach dla pracowników, zatrudnionych w przemyśle i handlu, zamieszczonego we wniosku posła Aleksandra Zawadzkiego i towarzyszy (druk nr 664).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">W ten sposób punkt 4 doręczonego porządku dziennego otrzymałby kolejny nr 7, a numeracja następnych punktów uległaby przesunięciu o 3, tak że punkt ostatni otrzymałby kolejny numer 17.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Nie słyszę sprzeciwu. Uważam, że Izba godzi się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Ponieważ druki do tych nowych punktów oraz do punktów zawierających sprawozdania:</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">a) o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym oraz,</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">b) o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów — mogły być doręczone Obywatelom Posłom dopiero w dniu dzisiejszym, proponuję, aby Wysoka Izba na podstawie art. 50 pkt. 3 i 4 regulaminu Sejmu Ustawodawczego uchwaliła skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie chodzi o przystąpienie do rozprawy niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji i odbycie pierwszego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rozciągnięciu mocy obowiązującej ogólnych przepisów ustawodawstwa pracy na robotników portowych (druk nr 650).</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy w sprawie zmiany dekretu o pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie (druk nr 651).</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o czasie pracy w przemyśle i handlu (druk nr 652).</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadanych gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (druk nr 668).</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">Udzielam głosu Prezesowi Rady Ministrów ob. Józefowi Cyrankiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Powitany oklaskami)</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Komentarz">Rząd przedkłada Sejmowi projekt ustawy, która nosi tytuł:</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Komentarz">„... o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, o poręczeniu proboszczom posiadanych gospodarstw rolnych i o utworzeniu Funduszu Kościelnego”. Jak więc widzimy, projekt ustawy zmierza po pierwsze do uregulowania spraw, oczekujących na załatwienie w logicznej konsekwencji przeprowadzonej w Polsce w latach 1944 i 1945 reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Komentarz">Jak wiadomo, dekret PKWN z dnia 6 września 1944 r. o. przeprowadzeniu reformy rolnej postanawiał, że o położeniu prawnym nieruchomości ziemskich, należących do Kościoła katolickiego lub gmin wyznaniowych innych wyznań, orzeknie Sejm Ustawodawczy.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Komentarz">Polska ludowa, gdy tylko dźwignęła się spod jarzma okupacji hitlerowskiej, wyzwalana zwycięską ofensywą Armii Radzieckiej, walką polskiego żołnierza, wysiłkiem mas robotniczych i chłopskich — jako fundamenty swego wyzwolenia i swojego odrodzenia postawiła dwie historyczne, podstawowe reformy:</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#Komentarz">1) Nacjonalizację przemysłu — likwidującą kolonialny wyzysk polskiego narodu przez zagranicznych kapitalistów i ich rodzimych popleczników i otwierającą perspektywy rozkwitu polskiego, narodowego, socjalistycznego przemysłu, a więc perspektywy rozwoju, siły i dobrobytu narodu, rozwoju, znaczonego takimi zwycięskimi etapami, jak każdy rok 3-letniego planu odbudowy i takimi, perspektywami, jak plan 6-letni.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#Komentarz">2) Reformę rolną, kładącą kres wiekowej krzywdzie chłopa polskiego, usuwającą tę feudalno-obszarniczą kulę u nogi, uniemożliwiającą rozwój wsi polskiej, rozwój nowoczesnych form gospodarowania, rozwój dobrobytu naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#Komentarz">Jest rzeczą dla każdego jasną, że takie bezzwłoczne przeprowadzenie przez Polskę ludową u zarania niepodległości dwóch zasadniczych, historycznych reform, było nie tylko spełnieniem dążeń mas robotniczych i chłopskich i ukoronowaniem ich długiej i ofiarnej walki o wyzwolenie społeczne i wypełnieniem testamentu najlepszych synów narodu i najlepszych umysłów — ale stało się równocześnie podstawą trwałości władzy ludowej w Polsce, podstawą nieodwracalności zwycięstwa mas ludowych, umożliwiło pełne wykorzystanie tego zwycięstwa dla szybkiej odbudowy zniszczonej Polski — i umożliwia odrabianie w ciągu krótkich lat całych dziesięcioleci zaniedbania i zacofania gospodarczego Polski, umożliwia realizowanie tej wspaniałej, historycznej szansy szybkiego rozwoju narodu poprzez budowę fundamentów socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#Komentarz">Takie było i jest historyczne znaczenie tych dwóch reform społecznych: nacjonalizacji przemysłu i reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#Komentarz">Otóż przeprowadzona wówczas reforma rolna nie objęła swoim zasięgiem t.zw. dóbr martwej ręki. Sprawa ta, jak już mówiłem na wstępie, została w dekrecie PKWN o reformie rolnej odroczona i pozostawiona do decyzji Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#Komentarz">Obszarniczo-feudalny charakter dużej części nieruchomości ziemskich, w szczególności należących do biskupów i niektórych klasztorów, nie ulegał najmniejszej wątpliwości. Także późniejsze wydarzenia na terenie tych obszarniczych majątków, rodzaj i poziom gospodarki, jak również traktowanie robotników rolnych, którzy musieli na tych dobrach niejednokrotnie strajkami walczyć o swe prawa, potwierdzały fakt, że mieliśmy tu do czynienia z typową gospodarką obszarniczo-feudalną, z anachronizmem historycznym, na który nie ma miejsca na dłuższą metę w Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#Komentarz">Oto realizując wówczas z woli polskiego ludu pracującego historyczne w dziejach naszego narodu reformy i rewolucyjne przeobrażenia, Rząd Polski ludowej kierował się dążeniem do stworzenia najkorzystniejszych warunków dla ludzi pracy, dla rozkwitu Polski ludowej, trwając równocześnie w poszanowaniu uczuć religijnych wszystkich wiernych i wolności kultu religijnego.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#Komentarz">Mimo więc niewątpliwego charakteru feudalno-obszarniczego dóbr martwej ręki, zostały one z inicjatywy Rządu ludowego wyłączone z dekretu o reformie rolnej i pozostawione do decyzji Sejmu Ustawodawczego, gdyż Rząd ludowy kierował się wówczas, podobnie jak i dziś, dążeniem do regulowania stosunków pomiędzy Państwem ludowym a Kościołem na nowych podstawach, tj. na zasadach, opartych na całkowitym uznaniu przez Kościół przeobrażeń, jakie dokonują się w Polsce, oraz na pełnym respektowaniu wolności wyznań i praktyk religijnych oraz działalności Kościoła, nie kolidującej z żywotnymi interesami Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#Komentarz">Wysiłki czynione w tym kierunku przez Rząd nie znajdowały zrozumienia w kierowniczych kołach episkopatu. Przeciwnie. Episkopat środki, które czerpał z dóbr pozostawionych mu przez Rząd ludowy, obracał na działalność nacechowaną częstokroć nie tylko niechęcią, ale i nienawiścią do Polski ludowej. Rząd uważa, że jest to zjawisko nienaturalne. W szczególności nienaturalnym jest, że dochody z tych dóbr biskupich szły na cele przez nikogo nie kontrolowane, w dodatku na cele wrogiej roboty politycznej, a równocześnie szereg istotnych potrzeb Kościoła, istotnych potrzeb niższego duchowieństwa pozostawiał niezaspokojony.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#Komentarz">Dlatego to wówczas wynikiem siły i rozwagi władzy ludowej było pozostawienie tej sprawy do rozstrzygnięcia Sejmowi Ustawodawczemu.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#Komentarz">Nie ulega wątpliwości, że dzisiaj posiadamy już dostateczną ilość danych, które pozwalają nam sprawę likwidacji pozostałości obszarniczo-feudalnych uregulować w ten sposób, że przejmując na własność Państwa nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych, możemy równocześnie poręczyć proboszczom posiadane gospodarstwa rolne do wysokości 50 względnie 100 ha — zależnie od terenu i w dostosowaniu do granic ustalonych w ustawie o reformie rolnej, i że równocześnie ustawa postanawia dla odbudowy kościołów, dla materialnego zabezpieczenia duchowieństwa, a także dla celów charytatywnych stworzenie Funduszu Kościelnego.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#Komentarz">Na ten Fundusz Kościelny składać się będą dochody z nieruchomości ziemskich, przejętych przez Państwo, oraz dotacje państwowe, uchwalane przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#Komentarz">Jak więc widzimy projekt ustawy reguluje:</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#Komentarz">1) sprawę usunięcia pozostałości obszarniczo-feudalnych w dobrach martwej ręki przez przejęcie na własność Państwa nieruchomości ziemskich związków wyznaniowych, przy czym cały dochód z przejętych nieruchomości przeznaczony będzie poprzez Fundusz Kościelny wyłącznie na cele kościelne i charytatywne;</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#Komentarz">2) nie będą przejęte kościelne nieruchomości ziemskie, stanowiące gospodarstwa rolne proboszczów do 50 względnie 100 ha, a odwrotnie — Państwo poręcza tym duchownym te nieruchomości jako podstawę ich zaopatrzenia;</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#Komentarz">3) wyłącza się od przejęcia miejsca przeznaczone do wykonywania kultu religijnego, a także budynki mieszkalne, stanowiące siedzibę klasztorów, kurii biskupiej i arcybiskupiej, chociażby budynki te znajdowały się na nieruchomościach podlegających przejęciu na rzecz Państwa;</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#Komentarz">4) poszczególne obiekty lub kategorie nieruchomości ziemskich przejęte przez Państwo może Rada Ministrów pozostawić w zarząd i użytkowanie lub przekazać w zarząd i użytkowanie kościelnym instytucjom, zakładom itp.;</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#Komentarz">5) utworzony zostaje Fundusz Kościelny, w którego zarządzie zabezpieczony będzie udział duchowieństwa i wierzących. Powstanie tego Funduszu Kościelnego pozwoli uregulować wiele niezałatwionych dotąd bolączek i stanowi wyraz stosunku Państwa do Kościoła i jego potrzeb, stosunku do duchowieństwa i jego potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#Komentarz">Zadaniem tego Funduszu będzie świadczyć na utrzymanie i odbudowę kościołów, na udzielanie duchownym pomocy materialnej i lekarskiej oraz organizowanie dla nich domów wypoczynkowych, na objęcie duchownych ubezpieczeniem chorobowym w wypadkach uzasadnionych, na specjalne zaopatrzenie emerytalne społecznie zasłużonych duchownych, na wykonywanie działalności charytatywno-opiekuńczej.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#Komentarz">Rząd przewiduje, że oprócz dochodów z przejętych przez Państwo nieruchomości ziemskich Rada Ministrów może uchwalać także odpowiednie dotacje państwowe.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#Komentarz">Dodać zresztą trzeba, że i teraz jeszcze przed utworzeniem Funduszu Kościelnego Rząd z całą życzliwością odnosił się do istotnych potrzeb Kościoła, a w szczególności do pracy charytatywno-opiekuńczej, co znalazło między innymi wyraz chociażby w pomocy udzielanej „Caritas” i w wyrównywaniu krzywd wyrządzonych biednym i potrzebującym przez zacietrzewienie niektórych dostojników kościelnych, wstrzymujących na przykład transporty z odzieżą, z lekarstwami. i ze środkami żywności, przeznaczone dla najbiedniejszych — tylko dlatego, że „Caritas” przestała być pokrywką dla wrogiej politycznej działalności, a stała się — dzięki postawie ogromnej większości duchowieństwa — instytucją naprawdę charytatywną.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#Komentarz">Jak z pobieżnego wyliczenia najistotniejszych punktów ustawy wynika, ustawa, którą Rząd przedkłada, w szczególności przez utworzenie Funduszu Kościelnego reguluje sprawy materialnego zabezpieczenia Kościoła i duchowieństwa i celów charytatywno-opiekuńczych w sposób jak najdalej uwzględniający wszystkie istotne potrzeby Kościoła i duchownych.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#Komentarz">Stało się to możliwe i konieczne dzięki temu, że w okresie tych lat odbudowy Polski, które już mamy za sobą, coraz wyraźniej okazywało się, że większość księży w Polsce, idąc za głosem mas, pragnie lojalnej współpracy z Państwem ludowym, czyni to z patriotyzmu i czyni to uznając za słuszną postawę Rządu, który strzeże wolności religii, wolności praktyk religijnych i działalności charytatywnej, a równocześnie stanowczo nie dopuszcza do tego, aby pod pokrywką tej działalności odbywała się wroga Polsce ludowej robota polityczna, nadużywanie ambony dla celów wrogich Polsce ludowej, albo rozdrapywanie mienia publicznego dla korzyści osobistej, tak jak to działo się w „Caritas”.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#Komentarz">Tak więc z konsekwentnej postawy Rządu, ze zdecydowanej postawy mas ludowych, które nie dopuściły do szerzenia się waśni religijnych, jakie usiłowali niektórzy wzniecać dla celów nie mających nic wspólnego z religią, dla celów dywersji politycznej, z postawy ogromnej większości wierzących, z postawy patriotycznego duchowieństwa rodzi się doniosły przełom w stosunkach pomiędzy Kościołem a Państwem, przełom, który tak dobitny wyraz znalazł w obradach ogólnopolskiego zjazdu księży i działaczy zrzeszenia katolickiego „Caritas”, przełom, któremu nie zdołały przeszkodzić żadne próby zastraszenia i represji ze strony reakcyjnej części hierarchii, przełom, który zapowiada niewątpliwą normalizację stosunków pomiędzy Państwem a Kościołem i który jest dowodem bankructwa polityki źle maskowanej albo i wcale niemaskowanej nienawiści do władzy ludowej ze strony części hierarchii kościelnej, przełom, który wróży, że większość episkopatu wejdzie na drogę normalizacji stosunków między Kościołem a Państwem ludowym.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#Komentarz">Wszelkie próby wichrzeń antyludowych i reakcyjnych wystąpień politycznych i próby stosowania represji przez reakcyjną część hierarchii kościelnej wobec uczciwych i patriotycznych kapłanów spełzły na niczym. Kierownicze koła episkopatu mogły się przekonać o bezskuteczności, represji, które spotkały się nie tylko z oporem ze strony władz państwowych i mas ludowych, ale także z coraz wyraźniejszą niechęcią i oporem patriotycznego duchowieństwa i szerokich mas katolickich.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#Komentarz">Dlatego to Rząd, mając aktywne poparcie rzesz wierzących, zyskując właściwe zrozumienie dla swojej polityki ze strony całego światłego duchowieństwa, jest przekonany, że doprowadzi do uregulowania stosunków pomiędzy Państwem a Kościołem na podstawie pełnej wolności religijnej i na podstawie całkowitego uznania racji stanu Polski ludowej i historycznych zdobyczy ludu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#Komentarz">Wyrazem tęga przekonania jest przedłożona Sejmowi ustawa, która likwidując z jednej strony anachroniczne pozostałości feudalizmu i obszarnictwa w dobrach martwej ręki, równocześnie poręcza proboszczom posiadane gospodarstwa, a stworzony Fundusz Kościelny jest wyrazem troski Państwa o istotne potrzeby Kościoła i duchowieństwa. Sądzimy, że sprzyjać temu będzie dalsza normalizacja stosunków pomiędzy Kościołem a Państwem. Liczymy, że coraz większe rzesze patriotycznego duchowieństwa coraz śmielej torować będą drogę do tej normalizacji. Będzie to normalizacja oparta o poszanowanie religii i o respektowanie polskiej racji stanu, reprezentowanej przez Rząd ludowy. Dlatego to ustawa, którą Rząd wnosi Sejmowi do uchwalenia, będzie powitana przez szerokie rzesze, przez masy pracujące, przez rzesze wiernych jako dowód poszanowania religii i jako dowód dalszego wzmocnienia się władzy ludowej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#Komentarz">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#Komentarz">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Administracji Rządowej i Samorządowej, Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#Komentarz">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego:Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych (druk nr 667).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy, zmieniającej ustawę o urlopach dla pracowników zatrudnionych w przemyśle i handlu, zamieszczonego we wniosku posła Aleksandra Zawadzkiego i towarzyszy (druk nr 664).</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na 1950 r. (druk nr 655).</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy generalnemu posłowi. Ratajowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełRatajJulian">Wysoki Sejmie! Debata nad budżetem naszego Państwa ludowego stwarza pełne możliwości i okazję do rozważenia podstawowych i aktualnych spraw naszej gospodarki narodowej, polityki oświatowo-kulturalnej i socjalnej. Budżet bowiem finansuje działalność całości władz państwowych i poszczególnych resortów we wszystkich dziedzinach życia narodu. W licznych cyfrach sum budżetowych odbijają się jak w zwierciadle różnorodne potrzeby gospodarki i kultury narodu, ujęte w ramach warunków i możliwości finansowych. Wymowa sum budżetowych jest bardzo znamienna, stosunek tych sum przeznaczonych na poszczególne cele mówi nam wiele o charakterze władzy państwowej. Treść budżetu wyraża więc w dużej mierze treść ustrojową danego organizmu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełRatajJulian">Przy omawianiu budżetu przez posłów na terenie Sejmu należy — obok stwierdzenia osiągnięć w działalności władzy wykonawczej budżetu — docenić pożyteczne obserwacje i spostrzeżenia od strony społeczeństwa i działaczy. Ten sposób traktowania sprawy będzie stanowił uzupełnienie problematyki budżetowej, przyczyni się do udoskonalenia i wzbogacenia praktyki aparatu państwowego i innych instytucji w postępowaniu na różnych odcinkach działalności gospodarczej i kulturalnej. Generalna debata budżetowa winna coraz bardziej stawać się kontaktem doświadczenia społecznego i twórczego głosu posłów w pomocy aparatowi państwowemu celem jak najlepszego rozwiązywania zagadnień praktycznych, a zwłaszcza tych, które mają szczególną wymowę społeczną.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełRatajJulian">Chcę przy tej okazji powiedzieć o dużym tegorocznym wkładzie zarówno komisyj resortowych jak i Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu w pracach nad rozpatrywaniem przedłożonego przez Rząd preliminarza budżetowego na 1950 r., do którego obecnie ustosunkujemy się ostatecznie. Ten dorobek komisyj poselskich będę się starał podkreślić w moim referacie.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełRatajJulian">Chcąc zdać sobie sprawę, czym jest obecnie budżet naszego Państwa i ku czemu zmierza rozwój gospodarki budżetowej, konieczne jest narzucić rozważania na ten temat na tło przemian, dokonujących się w naszej strukturze gospodarczej i w naszym ustroju. Bowiem głębokie przeobrażenia społeczno-gospodarcze wiążą się z przeobrażeniami w dziedzinie finansów, a więc budżetu.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełRatajJulian">Już uchwała Krajowej Rady Narodowej z 1946 r. w sprawie planu odbudowy gospodarczej głosiła o ustaleniu zasady działania w gospodarstwie narodowym w oparciu i w ramach narodowych planów gospodarczych. Było to więc ustaleniem zasady gospodarki planowej.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełRatajJulian">W Polsce przedwojennej finanse, a więc i budżet nie mogły być planowymi, tak jak we wszystkich zresztą państwach kapitalistycznych, w których kierownictwo gospodarki narodowej znajduje się poza państwem w rękach własności prywatnej, co nie daje żadnych warunków do planowania. Natomiast w ustroju takim jak w Polsce budżet jest aktem opartym na ogólnym narodowym planie gospodarczym, stanowi jego cześć zharmonizowana z innymi planami szczegółowymi. Rewolucyjne zmiany ustrojowe, będące wynikiem dokonanej u nas rewolucji antykapitalistycznej i wprowadzające gospodarkę planową, dają możność oderwania się naszego systemu finansowego od kapitalistycznego pojęcia „państwa podatkowego”. Przedwojenne państwo podatkowe opiera swe finanse przede wszystkim na przymusowych daninach publicznych, czyli na podatkach.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełRatajJulian">W Polsce ludowej wynikiem uspołecznienia przemysłu jest przesunięcie punktu ciężkości dochodów budżetu państwowego z podatków na dochody płynące z upaństwowionego przemysłu; tak samo więc wynikiem uspołecznienia banków i ubezpieczeń jest objęcie ich systemem finansowym, budżetowym. Zagadnienia finansowe łączą się z zagadnieniami produkcji i kroczą tą samą drogą planowości.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełRatajJulian">Nasze Państwo ludowe urzeczywistnia władzę ludową, ograniczając elementy kapitalistyczne i budując w rozpoczynającym się planie 6-letnim podstawy gospodarki socjalistycznej. Udział naszego socjalistycznego przemysłu w całości produkcji przemysłowej poczynił dalsze postępy, przechodząc od 91% w 1946 r. do 96% w 1949 r. Nasze uspołecznione rolnictwo, reprezentowane w tym okresie przez Państwowe Gospodarstwa Rolne, dozna w bieżącym roku wydatnego wzrostu w wyniku mnożących się na terenie całego kraju spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełRatajJulian">Zadaniom organizowania i budowania gospodarki socjalistycznej służyć winny wszystkie składniki naszego gospodarstwa narodowego, a więc i gospodarka budżetowa. Maleje w budżecie znaczenie zaspokajania potrzeb administracyjnych, a wzrasta rola zarówno dochodów budżetowych, pochodzących ze źródeł uspołecznionej produkcji, jak i wydatków na zaspokojenie potrzeb tej produkcji rosnącej i tworzącej dochód narodowy. Budżet państwowy w gospodarce planowej to już nie tylko gromadzenie dochodów na opędzenie bieżących wydatków administracyjnych, ale zasilanie produkcji — to przyjęcie współodpowiedzialności za wypracowanie produkcji i dochodów, służących z kolei poszerzeniu produkcji i dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełRatajJulian">Nieuchronną zatem koniecznością gospodarki uspołecznionej jest skupienie finansów w jednym ośrodku, w jednym budżecie, który by zarówno planowo gromadził jak i planowo rozdzielał przez Państwo i instytucje publiczne środki pieniężne na szybki rozwój naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełRatajJulian">Jedność narodowego planu gospodarczego pociąga za sobą nieodzownie jedność budżetu, czyli jedność polityki finansowej, prowadzącej do wykonania tego planu. Stojąc u progu wielkiego planu rozwoju naszego narodu warto zdać sobie sprawę z tego, jakie jest nasze zaawansowanie w kierunku zbudowania takiego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełRatajJulian">Rzucając okiem wstecz ku początkom istnienia naszego Państwa ludowego można zauważyć, że poprzednie budżety posiadały środki jedynie na pokrycie wydatków administracyjnych Państwa oraz na sfinansowanie części narodowych planów gospodarczych. Natomiast rozpatrywany obecnie budżet na 1950 r. zawiera już poważne zmiany w kierunku rozszerzenia jego zasięgu. Rozszerzenie zasięgu budżetu obejmuje:</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełRatajJulian">1) budżet ubezpieczeń,</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełRatajJulian">2) budżet samorządów,</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełRatajJulian">3) wpłatę przedsiębiorstw państwowych, działających na zasadzie rozrachunku gospodarczego oraz dołączony jako załącznik plan sfinansowania inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełRatajJulian">Wprawdzie nie jest to jeszcze objęcie w pełni działalności finansowej przedsiębiorstw państwowych, samorządu terytorialnego czy też instytucji ubezpieczeniowych, które wchodzą do budżetu ostatecznymi wynikami swej działalności finansowej. Niemniej jednak w porównaniu z 1949 r. budżet na 1950 r. powiązał się o wiele ściślej z planami finansowymi przedsiębiorstw uspołecznionych i samorządów. Tym samym budżet państwowy 1950 r. stanowi ważny krok naprzód na drodze do objęcia budżetem całej działalności finansowej Państwa. Stanowi to dowód, że zbliżamy się coraz bardziej do momentu, kiedy budżet państwowy będzie w stanie sfinansować w pełni narodowy plan gospodarczy, kiedy sam stanie się planem finansowym naszego budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełRatajJulian">Oczywistą jest rzeczą, że temu nowatorskiemu charakterowi budżetu, związanemu z rozbudową gospodarki narodowej i z ugruntowaniem się gospodarki planowej, musi towarzyszyć odpowiednie przeobrażenie Ministerstwa Skarbu jako resortu macierzystego dla budżetu. Dotychczas resort ten miał charakter przejściowy między ministerstwem skarbu „państwa podatkowego” a nowoczesnym ministerstwem finansów państwa socjalistycznego. Stan ten, nie nadający się do utrzymania na dłuższą metę w obliczu nowych zadań i rozwoju socjalistycznej gospodarki narodowej, wymaga zmiany. Postulatowi temu czyni zadość wniesiony obecnie do Sejmu projekt ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełRatajJulian">Nowe zadania przekraczają daleko stare pojęcie skarbu związane z podatkami i administracją, idąc między innymi w kierunku stworzenia z budżetu podstawowego planu finansowego gromadzenia i podziału środków na zasilanie gospodarki narodowej, postępu socjalno-kulturalnego, na administrację państwową i obronę narodową. Odtąd nowe ministerstwo finansów obok kontroli wykonania narodowego planu gospodarczego będzie w stanie wpływać skutecznie na stałe obniżanie kosztów w gospodarce i wykorzystanie wszelkich zasobów i rezerw gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełRatajJulian">W wyniku omówionych wyżej zmian aparat skarbowy przekształci się w aparat finansowy, dostosowany do nowych zadań. Właściwe przygotowanie i nastawienie człowieka zdecyduje o wynikach. Wymagać to będzie wielkiej pracy i masowego szkolenia dotychczasowego aparatu, jak również uzupełnienia go nowymi ludowymi kadrami.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełRatajJulian">Ogólna suma preliminarza budżetowego na 1950 r. wynosi 843 miliardy zł, a więc wzrósł on o 1/3 w stosunku do zeszłorocznego.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełRatajJulian">Czym tłumaczyć taki wzrost wydatków tegorocznego budżetu? Można by odpowiedzieć prostymi słowami: nieustanny postęp i rozwój życia narodu. Bardziej szczegółowo rzecz biorąc, dwie są główne przyczyny:</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełRatajJulian">1) dalszy rozwój naszej gospodarki i kultury narodowej,</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełRatajJulian">2) obejmowanie przez budżet państwowy coraz to nowych dziedzin życia, które dotąd pozostawały poza obrębem planowej gospodarki finansowej Państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełRatajJulian">A więc na ten wzrost wydatków starych lub nowo pojawiających się w budżecie składają się m.in. następujące zagadnienia:</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełRatajJulian">1) W dziedzinie gospodarczej — rozwój nowych ministerstw gospodarczych, utworzonych w 1949 r. w wyniku reorganizacji byłego Ministerstwa Przemysłu i Handlu, nowość ustrojowa na odcinku rolnictwa w postaci spółdzielczości produkcyjnej, przyjęcie do budżetu nowych placówek w postaci instytutów z dziedziny nauk technicznych oraz rozszerzenie komórek planowania.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełRatajJulian">2) W dziedzinie oświatowo - kulturalnej — znaczne rozszerzenie pomocy. dla młodzieży uczącej się w szkołach różnych stopni, powiększenie liczby nauczycieli, poważny rozwój szkolnictwa zawodowego, wzmożenie walki z analfabetyzmem.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#PosełRatajJulian">3) W dziedzinie socjalnej — zwiększenie środków na opiekę nad dziećmi, na walkę z chorobami, na szkolenie zawodowe w zakresie służby zdrowia i inne.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#PosełRatajJulian">Jeżeli do sumy wydatków budżetowych dodamy budżety samorządu i ubezpieczeń oraz planu sfinansowania inwestycji, to łączna suma wydatków w 1950 r. wynosi 1.265,8 miliarda zł. Z tej sumy na rozwój gospodarki narodowej przypada 43,5%, na oświatę, naukę, potrzeby kulturalne, zdrowia i społeczne wypada 32,6%, na obronę i bezpieczeństwo 10,2%, na wydatki administracyjne tylko 8% oraz na pozostałe wydatki 5,7%.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#PosełRatajJulian">Wymowa i znaczenie tych cyfr są wyraźne, wskazując w sposób najbardziej zwięzły, że całokształt naszego wysiłku finansowego obejmuje w sposób harmonijny wszystkie dziedziny życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#PosełRatajJulian">W budowie budżetu odbijają się główne linie przewodnie polityki naszego Państwa ludowego. W Polsce przedwrześniowej wydatki budżetowe kierowane były w ogromnej większości na administrację, wojsko, policję i sądy państwa kapitalistycznego. Wydatki na rozwój gospodarczy i na spożycie zbiorowe miały bardzo małą wagę.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#PosełRatajJulian">Rola obecnego budżetu jest zupełnie inna. Stał się on narzędziem Państwa ludowego dla finansowania rozwoju gospodarki narodowej, spożycia zbiorowego i obrony kraju. Jest to budżet potężnej rozbudowy naszej gospodarki i przebudowy naszego ustroju w kierunku socjalistycznym. Przez finansowanie rozwoju naszego przemysłu jest budżetem unowocześnienia i podniesienia wszystkich dziedzin naszej gospodarki oraz przemiany naszego kraju z ubogiego, rolniczego na kraj przemysłowo-rolny, czyli kraj o wysokim stopniu rozwoju gospodarczego, o wysokiej stopie życiowej narodu. Nasze dotychczasowe budownictwo przemysłowe o niespotykanym dotąd tempie rozwoju przewyższające wysoko poziom przedwojenny, budowa nowych elektrowni, stalowni, cementowni, liczne fabryki przemysłu lekkiego, trasowanie szeregu nowych linii wysokiego napięcia itp. — to wszystko jest dowodem wierności naszego ustroju ludowego, naszych pociągnięć ekonomicznych dla raz obranego kierunku wszechstronnego rozwoju życia narodu. Budżet finansujący ten kierunek rozwojowy jest budżetem rozmachu nowego budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#PosełRatajJulian">Finansując przemysł, a w nim gałęzie produkcji bezpośrednio służące podniesieniu produkcji rolnej, jak przemysł nawozów sztucznych i przemysł maszyn rolniczych, budżet jest wyrazem wysiłku Państwa ludowego w kierunku usunięcia wiekowego zacofania wsi. Budżet da je tego także dowody, finansując wielki zryw wsi w dziedzinie elektryfikacji i radiofonizacji, a na odcinku kultury, oświaty i zdrowia w postaci licznych świetlic, bibliotek, domów kultury, izb porodowych, ośrodków zdrowia itd.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#PosełRatajJulian">Dając do dyspozycji wsi finansowaną przez siebie produkcję przemysłową jako wytwór pracy robotnika, zaopatrując masy pracujące miast w artykuły wspomaganej finansowo produkcji rolnej — budżet ten jest budżetem sojuszu robotniczo-chłopskiego, którego zadaniem jest niesienie pomocy masom chłopskim i robotniczym.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#PosełRatajJulian">Budżet na 1950 r. uzyskał więc klasowe oblicze, wspierając wysiłki świata pracy miast i wsi — robotników, chłopów i inteligencji pracującej. Na korzyść tych klas społecznych Państwo ludowe dokonuje za pomocą budżetu podziału dochodu społecznego w znacznie większej mierze niż to czyni państwo kapitalistyczne. Dowodem tego nowego, klasowego charakteru budżetu jest choćby nie spotykany dotąd w Polsce potężny ruch oświaty, szkolenia, walki z analfabetyzmem, rozwój wczasów, lecznic twa, czytelnictwa it.d., co nie byłoby do pomyślenia w Polsce przedwojennej.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#PosełRatajJulian">W cyfrach budżetu tkwią dowody, że nasze Państwo ludowe obok stałej rozbudowy naszej mocy gospodarczej nie zapomina o podniesieniu dobrobytu i kultury człowieka pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#PosełRatajJulian">Dając środki finansowe na rozbudowę gospodarki narodowej, pomnażając zdobycze mas pracujących, dbając o obronę naszego ustroju ludowego, utrwalenie i rozwój jego dorobku, budżet wreszcie jest potężnym czynnikiem twórczej, pokojowej pracy, jest to budżet obrony naszej niepodległości i skutecznej walki o pokój, prowadzonej z wielkim sukcesem przez nasze młode Państwo ludowe, łącznię z innymi narodami miłującymi pokój.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#PosełRatajJulian">Potwierdzenie, że budżet nasz jako budżet Państwa ludowego ma wyraźne i mocne oblicze klasowe, znajdujemy również rozpatrując dochody. Budżet w stopniu przeważającym opiera pokrycie wydatków na wpływach pochodzących z gospodarki uspołecznionej. Wpłaty gospodarki uspołecznionej, a więc przedsiębiorstw państwowych, spółdzielczych, banków i samorządu wynoszą razem 609,3 miliarda zł, czyli 72% ogółu dochodów budżetu. Ta kwota składa się z wpływów od tych przedsiębiorstw z tytułu podatku obrotowego i dochodowego oraz z wpłaty przedsiębiorstw państwowych w wysokości 299,8 miliarda zł, wyższej 5-ciokrotnie niż w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#PosełRatajJulian">Jest zasadnicza różnica między źródłami dochodów naszego budżetu a budżetu państwa kapitalistycznego, które na pokrycie wydatków czerpie z nakładanych na ludność ciężarów, podczas gdy podatki nakładane na przedsiębiorstwa kapitalistyczne są obniżane tak, jak to dzieje się we Francji czy Stanach Zjednoczonych. W budżetach tych państw kosztem podatnika, kosztem mas pracujących zabezpieczają sobie kapitaliści przywileje dla swego stanu posiadania.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#PosełRatajJulian">Tak potężny wzrost wpływów z gospodarki uspołecznionej znajduje przyczyny w postępującym gromadzeniu nadwyżek przedsiębiorstw państwowych z racji ciągle rosnącej produkcji. Składa się na to walka o stałe obniżanie kosztów własnych, o uruchamianie wszelkich rezerw, wzrost wydajności pracy na skutek szerokiego rozwoju współzawodnictwa, planowego oszczędzania, wreszcie w wyniku pogłębiania dyscypliny finansowej.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#PosełRatajJulian">Dyscyplina budżetowa i w ogóle finansowa ma doniosłe znaczenie dla wygospodarowania maksimum środków na sfinansowanie nakładów celem przyśpieszenia rozbudowy gospodarczej i kulturalnej kraju. Aparat dotychczasowego Ministerstwa Skarbu ma w tej dziedzinie do zanotowania w 1949 r. duże sukcesy, które należy podnieść z całym uznaniem. Wydaje się być rzeczą pewną, że z chwalą uzyskania nowych uprawnień Ministerstwo Skarbu dołoży wszelkich wysiłków, aby tę dyscyplinę finansową pogłębić i objąć nią również zagadnienie płac, m. in. w kierunku zlikwidowania pokutujących jeszcze tu i ówdzie w niektórych instytucjach nadmiernych zarobków i honorariów, jako zdecydowanych przerostów, np. w „Polskim Radio” i w „Filmie Polskim”. Sprawa ta jest tym bardziej aktualna w okresie intensywnych i ofiarnych wkładów narodu w rozwój gospodarki i kultury.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#PosełRatajJulian">Jeżeli dokonamy najbardziej ogólnego rozbicia wydatków budżetowych, to przekonamy się, że przygniatająca większość sum, bo blisko 90% całego budżetu, jest kierowana na potrzeby rozwojowe gospodarki, kultury, oświaty i opieki nad człowiekiem. Jest to niesłychanie silne zaakcentowanie charakteru budżetu jako zapowiedzi nowych zdobyczy na samym progu 6-letniego planu. Zaledwie około 10% całości sum wydatkowych budżetu przeznacza się na cele obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.41" who="#PosełRatajJulian">Sile obronnej naszego kraju służy całe budownictwo, rozwój przemysłu i innych gałęzi gospodarki narodowej, a także oświata, zdrowie i wszelkie zdobycze naszego ustroju. Wzmagając naszą moc gospodarczą, podnosząc zamożność i kulturę ludności, budujemy najtrwalsze mury obrony naszego Państwa. Wszystkie nakłady wzmacniają naszą obronność.</u>
          <u xml:id="u-5.42" who="#PosełRatajJulian">Zupełnie inaczej przedstawia się ta sprawa w krajach kapitalistycznych, jak np. we Francji, gdzie budżet na wojsko stanowi około 14 części ogółu budżetu, z przeznaczeniem w dużej mierze na dalsze prowadzenie zbrodniczej „brudnej” wojny z Wietnamem. Równocześnie o wiele mniejsze sumy przeznacza ten rząd kapitalistyczny na inwestycje w rolnictwie, na zdrowie, na odbudowę. Nic dziwnego, że w parlamencie francuskim, nawet w obecnym jego przeważającym prorządowym składzie, rząd uzyskał przy głosowaniu nad tegorocznym budżetem zaledwie 21 głosów większości. Koszta wojny, prowadzonej przez imperialistów anglosaskich i francuskich z narastającym ruchem wyzwoleńczym ludów azjatyckich, kładą się ciężkim brzemieniem na barki mas pracujących tych krajów. Te masy pracujące nie uginają się jednak pod przemocą własnych rządów reakcyjnych i ich amerykańskich mocodawców, lecz prowadzą coraz bardziej zorganizowany i masowy ruch, przeciwstawiający się antynarodowej i anty wolnościowej polityce tych rządów. Wojsko w państwie kapitalistycznym służy kapitalistom, jako narzędzie obrony ich władzy i posiadania oraz ucisku w stosunku do innych narodów.</u>
          <u xml:id="u-5.43" who="#PosełRatajJulian">Wojsko w Polsce ludowej jest wojskiem, stojącym na straży wolności i niepodległości naszego narodu i pokoju światowego, jest narzędziem utrwalenia władzy ludu: robotników i chłopów, gdyż samo w swoim składzie szeregowych i oficerów jest oparte w ogromnej większości na synach robotników i chłopów. Ścisła łączność naszego odrodzonego wojska z masami pracującymi wyraża się w Wysokich formach współzawodnictwa we własnym szkoleniu i wychowaniu, wzorującego się na przykładzie klasy robotniczej i chłopstwa pracującego. Wzorem ruchu łączności miasta ze wsią wytworzył się w wojsku również ruch łączności z robotnikami. I w wojsku — podobnie jak w społeczeństwie — zwalcza się analfabetyzm, prowadzone jest intensywne szkolenie. W ten sposób nasze wojsko dostarcza krajowi światłych i przygotowanych do pracy zawodowo-produkcyjnej obywateli, wytwarzając wśród żołnierzy nowy socjalistyczny stosunek do pracy i zadań obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-5.44" who="#PosełRatajJulian">Dyskusje na komisjach sejmowych wśród posłów-przedstawicieli poszczególnych partii politycznych, a więc przedstawicieli robotników, chłopów i inteligencji pracującej, wykazały wielkie zainteresowanie sprawami Wojska Polskiego oraz wielce pozytywny stosunek do budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-5.45" who="#PosełRatajJulian">Wypowiedzi i stanowisko komisji poselskich mogą służyć zachętą do jeszcze większego umocnienia trafnie stosowanego kierunku rozwoju naszej armii. Winno to być jeszcze jednym bodźcem najlepszego i najpełniejszego wykonania planów, zamierzonych na 1950 r., celem pomnożenia wkładu naszego narodu w dzieło wzmocnienia antyimperialistycznych sił pokoju oraz obrony wolności i socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-5.46" who="#PosełRatajJulian">Gdy mowa o zagadnieniach obrony narodowej i obrony pokoju, należy podkreślić wielki wkład w dzieło umocnienia światowego frontu pokoju oraz w ugruntowanie pozycji i roli Polski w walce o pokój, jaki wniosło Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Nasza polityka zagraniczna jest skutecznym narzędziem walki o trwały pokój, tworząc i pomnażając jednocześnie nasz dorobek w zakresie współpracy z narodami miłującymi pokój. Czynnikiem fundamentalnym dla tej polityki, dla wzmocnienia się. pozycji Polski na terenie międzynarodowym jest przyjaźń i coraz ściślejsza współpraca ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej. Nasza współpraca ze Związkiem Radzieckim jest wzorem dla kształtowania się współżycia państw wielkich i mniejszych.</u>
          <u xml:id="u-5.47" who="#PosełRatajJulian">Przeciwieństwem tego są stosunki polsko-francuskie, zaognione w ostatnich czasach z winy rządu francuskiego oraz bezprawne i nieludzkie prześladowania we Francji polskiej emigracji robotniczej, które oburzyło do głębi naszą opinię publiczną i postępową opinię świata. Stosunki te obciążają rząd francuski a nie naród francuski, związany z narodem polskim od dawna przyjaźnią i dążeniami pokojowymi. Dając wyraz swej głębokiej trosce o ochronę praw i interesów obywateli polskich za granicą, komisje poselskie uchwaliły zwiększenie funduszów budżetowych o 50 milionów zł na cele opieki społecznej nad ludnością polską na terenie Francji.</u>
          <u xml:id="u-5.48" who="#PosełRatajJulian">W całości wydatków budżetowych największą pozycję stanowi ogromna kwota 374,6 miliarda zł, przeznaczona na sfinansowanie inwestycji; jest to wpłata budżetu na rzecz inwestycji, na którą składają się dochody budżetu, pochodzące głównie z wpłaty przedsiębiorstw państwowych oraz z danin publicznych. Wspomniana kwota finansująca inwestycje zajmuje aż 44% całej strony wydatków budżetu. Pozostałe 56% wydatków rozsiane są w granicach od mniej niż 1% — dla resortu sprawiedliwości, do ponad 20% — dla oświaty i nauki.</u>
          <u xml:id="u-5.49" who="#PosełRatajJulian">Resorty gospodarcze, jak: ministerstwa przemysłowe, handlowe, Leśnictwa, Żeglugi, Poczt i Telegrafów, figurują we właściwym budżecie wydatkami na potrzeby administracyjne samych ministerstw i niewielkiej liczby podległych im urzędów i instytutów naukowych, Są to sumy nieduże, dochodzące do wysokości 2,6 miliarda zł — jak np. dla resortu przemysłu ciężkiego. Jedynie Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Ministerstwo Komunikacji posiadają w budżecie znaczniejsze kwoty — od 14,5 do 15,5 miliarda zł — ze względu na rozległą sieć placówek terenowych o charakterze gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-5.50" who="#PosełRatajJulian">Właściwe nakłady wspomnianych resortów gospodarczych mieszczą się w dołączonym do budżetu projekcie planu sfinansowania inwestycji na 1950 r., do którego wchodzi jako największa wspomniana już suma 374,6 miliarda zł, stanowiąca wpłatę budżetu. W ten sposób sama tylko wpłata, budżetu pokrywa ponad. 70% wydatków inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.51" who="#PosełRatajJulian">Ogólna suma planu inwestycyjnego na 1950 r. wynosi 491,6 miliarda zł i rozpada się procentowo na poszczególne dziedziny w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-5.52" who="#PosełRatajJulian">— przemysł i górnictwo — 40,2%;</u>
          <u xml:id="u-5.53" who="#PosełRatajJulian">— rolnictwo i leśnictwo — 11,4%;</u>
          <u xml:id="u-5.54" who="#PosełRatajJulian">— komunikacja, żegluga i łączność — 16,3%;</u>
          <u xml:id="u-5.55" who="#PosełRatajJulian">— oświata, kultura, zdrowie i opieka społeczna — 9,5%;</u>
          <u xml:id="u-5.56" who="#PosełRatajJulian">— budownictwo mieszkaniowe — 7,9%.</u>
          <u xml:id="u-5.57" who="#PosełRatajJulian">Wysokość tych nakładów, ukazanych tylko w głównych dziedzinach życia, wskazuje słuszny kierunek rozwojowy naszej gospodarki w oparciu o podstawowy czynnik przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-5.58" who="#PosełRatajJulian">Największą dynamikę w toku 3-letniego planu odbudowy wykazał przemysł.</u>
          <u xml:id="u-5.59" who="#PosełRatajJulian">W porównaniu z ostatnimi latami przedwojennymi produkcja przemysłu wielkiego i średniego wynosiła w 1945 r. zaledwie 38%, natomiast w 1949 r. osiągnęła 175%. Zatem w okresie 4-ch lat, tj. od 1946 r. i przez cały czas 3-letniego planu produkcja przemysłowa wzrastała przeciętnie o ponad 30% rocznie. Jest to tempo niespotykane poza Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej. Dzięki takiej dynamice przemysł nasz produkuje dzisiaj w obliczeniu na głowę ludności 2,5 raza więcej niż przed wojną. Produkcja ważniejszych artykułów przemysłowych, licząc na 1 mieszkańca, w porównaniu z okresem przedwojennym, przedstawia się po ukończeniu planu 3-letniego znacz-, nie pokaźniej, a mianowicie: energii elektrycznej ponad 3-krotnie więcej, węgla kamiennego ponad 2,5 raza więcej, stali oraz nawozów azotowych 2,25 raza więcej, tkanin wełnianych i bawełnianych blisko 2 razy, a cukru 2 razy więcej niż przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-5.60" who="#PosełRatajJulian">Wydatki ministerstw przemysłowych zawierają szereg' nowych pozycji nie objętych budżetem w ubiegłym roku. Są to wydatki na przejęte w tym roku przez budżety tych ministerstw, instytuty naukowo-badawcze, których działalność służy sprawie utrzymania stałego postępu technicznego w produkcji przemysłu różnych gałęzi.</u>
          <u xml:id="u-5.61" who="#PosełRatajJulian">Nauka i technika są narzędziami postępu. Wiadomo, że rozwój nauk i udoskonalenie techniki wytwórczej pozwala na skracanie i przyśpieszanie drogi rozwoju społeczeństw i dźwiganie się ich na coraz wyższe szczeble postępu i poziomu życia. Zależy to jednak od tego, w jakim ustroju społecznym pozostają te dwa narzędzia postępu. W naszym ustroju ludowym technika uspołecznionego przemysłu służy narodowi, uwolniona od płacenia haraczu posiadaczom-kapitalistom. Dochód wytworzony pracą klaczy robotniczej, posługującej się techniką, służy potrzebom narodu, a tym samym każdego, kto go wytwarza. Dlatego w naszym u stroju robotnik zainteresowany jest w zwiększaniu wydajności swej pracy, w ulepszaniu metod, w pomysłowym ułatwianiu i wzroście produkcji. Stąd coraz większy ruch współzawodnictwa i racjonalizatorstwa. Równocześnie powinna się wzmagać pomoc nauki i myśli badawczej dla tego ruchu.</u>
          <u xml:id="u-5.62" who="#PosełRatajJulian">Choć stosunkowo niedawno rozwinął się ruch racjonalizatorski, już dziś wiele tysięcy pomysłów wprowadza oszczędności, sięgające miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-5.63" who="#PosełRatajJulian">Instytuty naukowo - techniczne powinny dlatego pracować nie tylko teoretycznie, ale dynamicznie, aby pomagać przemysłowi, torować drogę do stałego postępu. Rozwijające się w klasie robotniczej racjonalizatorstwo nie powinno usposabiać instytutów do odrywania się od praktyki, do pozostawiania praktycznych problemów trosce i pomysłowości robotników i techników, do zasklepiania się w samej teorii, w dodatku tkwiącej niejednokrotnie w starych założeniach, teorii, która nie odstaje nieraz ani na jotę od przedwojennych osiągnięć. Instytuty w swej pracy winny łączyć się nierozerwalnie z doświadczeniem, pomysłowością i wynalazczością klasy robotniczej, z jej wysiłkiem racjonalizatorskim.</u>
          <u xml:id="u-5.64" who="#PosełRatajJulian">Instytuty już zrobiły krok duży w tym kierunku i w wielu wypadkach wiązały się z klubami racjonalizatorskimi. Ale jest jeszcze dużo do zrobienia na tym polu.</u>
          <u xml:id="u-5.65" who="#PosełRatajJulian">Jak dalece górujemy w rozwoju instytutów naukowo - badawczych nad kapitalistycznymi stosunkami przedwojennymi, wystarczy powiedzieć, że już w 1945 r. mieliśmy 12 takich placówek, gdy przed wojną było ich zaledwie 6. Obecnie dysponujemy 50 placówkami naukowo-badawczymi, w których pracuje około 5000 osób.</u>
          <u xml:id="u-5.66" who="#PosełRatajJulian">Żadna grupa wydatków w budżecie nie wzrosła w stopniu tak wysokim, jak wydatki na badania i prace naukowe w instytutach dawnych i nowo założonych, bo aż o 160% w stosunku do 1949 r. Jest to dowodem, jak wysoko doceniane są zdobycze naukowe i ich pożytek dla rozwoju wszelakich dziedzin życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.67" who="#PosełRatajJulian">Chodzi oczywiście o socjalistyczne podejście do zadań ze strony ludzi nauki, o ich ścisłą łączność ze światem pracy, o połączenie teorii z praktyką. Ten charakter postawy naukowców-badaczy krzewi się coraz bardziej i przynosi piękne wyniki.</u>
          <u xml:id="u-5.68" who="#PosełRatajJulian">Przodujące osiągnięcia przemysłu uspołecznionego w Polsce uczyniły zeń czynnik kierowniczy naszej gospodarki, czynnik przemiany naszego kraju w kraj przemysłowo-rolny, w którym wyniki techniki stawać się będą coraz bardziej dobrem użytkowym ogółu.</u>
          <u xml:id="u-5.69" who="#PosełRatajJulian">Rozwój przemysłu ma nie tylko znaczenie czysto ekonomiczne. Jest zarazem walnym narzędziem Państwa ludowego, wspomagającym walkę klasową mas pracujących w mieście i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.70" who="#PosełRatajJulian">Wniesiony obecnie pod obrady Sejmu projekt ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości obejmie m. in. sprawy rzemiosła. Istota przemian społeczno-gospodarczych, jakie zaszły w Polsce, prowadzi do połączenia działalności rzemiosła z działalnością robotnika i chłopa. Rzemiosło polskie zeszło również na drogę przekształcenia swych dotychczasowych form ustrojowych na formę uspołecznioną w postaci spółdzielni pomocniczych oraz rzemieślniczych spółdzielni pracy. W ten sposób rzemiosło jako ważne uzupełnienie produkcji przemysłowej, znajdzie swoje miejsce i włączy się do wielkich zadań planu 6-letniego. Ta droga i nowe zadania rzemiosła były przedmiotem pozytywnych zainteresowań komisji poselskich, czego wyrazem jest przychylne ustosunkowanie się do wniosku o dotację w kwocie 3,5 miliona zł na Związek Zakładów Doskonalenia Rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-5.71" who="#PosełRatajJulian">Rozwija się coraz bardziej wspaniale ruch współzawodnictwa pracy na tle nowego, socjalistycznego stosunku do pracy. W przemyśle odzieżowym 75% pracowników brało udział we współzawodnictwie w końcu 1949 r., czyli 3-krotnie więcej niż rok temu, w przemyśle włókienniczym w ciągu ubiegłego roku 6-krotnie wzrosła ilość współzawodniczących, dochodząc do liczby 142.000, w przemyśle hutniczym w niektórych działach pracy współzawodniczący stanowią 85% ogółu załogi.</u>
          <u xml:id="u-5.72" who="#PosełRatajJulian">Rok 1949 był pod tym względem przełomowym. Wzmagają się coraz bardziej wyższe formy współzawodnictwa, które od ilości przechodzą do jakości, szerzą metody oszczędnościowe, szybkościowe w budownictwie, przyśpieszenia obiegu środków obrotowych. Wreszcie powstała niedawno najwyższa z dotychczasowych forma współzawodnictwa długofalowego o systematyczne, z dnia na dzień, z miesiąca na miesiąc, stałe podnoszenie wydajności, rozłożone na dłuższy okres czasu.</u>
          <u xml:id="u-5.73" who="#PosełRatajJulian">Zaledwie miesiąc temu z okazji exposé ob. Premiera Cyrankiewicza była mowa na sali sejmowej o odpowiedzi tysięcy górników na apel inicjatora tego ruchu górnika Wiktora Markiewki.</u>
          <u xml:id="u-5.74" who="#PosełRatajJulian">Dziś widzimy ogromne rozszerzenie się zobowiązań długofalowego współzawodnictwa na mnogie gałęzie innych dziedzin produkcyjnych w przemyśle ciężkim, lekkim i rolnym. Trafiły te wezwania i do dziedziny rolnictwa, jak świadczą o tym np. zobowiązania 25 spółdzielni produkcyjnych z powiatu Nysa, woj. śląskiego, zobowiązanie gospodyń wiejskich w pow. Kętrzyn, woj. Olsztyn do zwiększenia dostawy mleka o 10.000 litrów i inne.</u>
          <u xml:id="u-5.75" who="#PosełRatajJulian">Gdy mowa o współzawodnictwie w przyśpieszeniu obiegu środków obrotowych należy podkreślić konieczność przyśpieszenia upłynnienia remanentów materiałów użytkowych leżących nieraz na składach i magazynach, pamiętając, że ta sprawa to nie tylko spisanie, zewidencjonowanie tych materiałów, ale szybkie przekazanie ich tam, gdzie są potrzebne. Chodzi tu głównie o usprawnienie w tym względzie działalności zjednoczeń i centralnych zarządów przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-5.76" who="#PosełRatajJulian">Tak samo ważne jest usprawnienie wykorzystywania odpadków dla uzyskania wartościowego surowca. Fakt zalegania składów przez odpadki czy nawet surowiec demobilizuje robotników i społeczeństwo w akcji gromadzenia odpadków służących do fabrykacji.</u>
          <u xml:id="u-5.77" who="#PosełRatajJulian">Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu, podkreślając doniosłość szerokiego rozwoju współzawodnictwa pracy i racjonalizatorstwa w przemyśle dla postępu gospodarki narodowej, uchwaliła przyznanie Naczelnej Organizacji Technicznej subwencji w wysokości 1/2 miliarda zł, m. in. na kursy dla robotników-przodowników na politechnikach wieczorowych.</u>
          <u xml:id="u-5.78" who="#PosełRatajJulian">Wydatki budżetowe na rolnictwo w 1950 r. wzrosły w stosunku do roku ubiegłego dość znacznie, bo o przeszło 25%, tj. do kwoty 15,5 miliarda zł. Wzrost wydatków na rolnictwo jest zupełnie zrozumiały, wymaga ono bowiem szczególnej opieki w kierunku unowocześnienia zarówno organizacji jak i techniki produkcji, której braki są wynikiem długoletnich rządów antyludowych do czasu wojny, w których to rządach zasiadali przecież do spółki z kapitalistami obszarnicy — najwięksi wstecznicy i wrogowie chłopów pracujących.</u>
          <u xml:id="u-5.79" who="#PosełRatajJulian">We wzroście wydatków na rolnictwo znajduje również wyraz polityka Rządu popierania powstających spółdzielni produkcyjnych jako nowoczesnej uspołecznionej formy gospodarowania na wsi oraz podniesienia produkcji rolnej w ogóle w gospodarstwach chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-5.80" who="#PosełRatajJulian">Zagadnienie spółdzielni produkcyjnych — jako narodziny nowego ustroju rolnego — stanowi zupełną nowość dla budżetu państwowego, wchodząc doń po raz pierwszy w 1950 r. wydatkiem przeznaczonym na szkolenie kadr dla potrzeb spółdzielczości produkcyjnej. Spółdzielnie te są również uwzględnione w planie inwestycyjnym obok Państwowych Ośrodków Maszynowych, tworzonych w ilości 100 dla potrzeb spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.81" who="#PosełRatajJulian">Dużą pomocą dla nowej uspołecznionej formy produkcji rolnej jest ścisła współpraca wszystkich uspołecznionych form gospodarki na wsi, a więc: Państwowych Gospodarstw Rolnych, Państwowych Ośrodków Maszynowych, spółdzielni gminnych Samopomocy Chłopskiej z powstającymi spółdzielniami produkcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-5.82" who="#PosełRatajJulian">W związku z wkraczającą w tym roku po raz pierwszy poważniej do rolnictwa nową formą gospodarowania socjalistycznego nasuwają się postulaty pod adresem przemysłu ciężkiego, a w szczególności przemysłu maszyn rolniczych odnośnie wyposażenia Państwowych Ośrodków Maszynowych. Nasz przemysł maszyn rolniczych był przed wojną bardzo ubogi i zacofany. Dziś odrabiamy w szybkim tempie i na tym odcinku smutny spadek ustroju kapitalistycznego i mamy już duże osiągnięcia. Tym niemniej chodzi o przystosowanie się przemysłu do nowych zadań, wynikających z potrzeb przebudowy ustroju rolnego w kierunku nastawienia się na produkcję jak najbardziej nowoczesnych maszyn rolniczych, czego wymagają zmienione warunki. Powinniśmy dążyć do wprowadzenia najnowszych typów maszyn, wykorzystując w tym zakresie doświadczenie i zdobycze Związku Radzieckiego, gdzie w 1949 r. wyprodukowano bardzo mało maszyn o konstrukcji przedwojennej, zastępując je typami udoskonalonymi.</u>
          <u xml:id="u-5.83" who="#PosełRatajJulian">Spółdzielnie produkcyjne są dowodem powstawania na wsi wyższego stopnia świadomości klasowej, tj. świadomości socjalistycznej. Skoro tak jest, należy przenosić na wieś doświadczenia klasy robotniczej w zakresie zawiązywania Współzawodnictwa socjalistycznego wyższego typu, jak np. współzawodnictwa długofalowego, Chodziłoby także o wprowadzenie tego współzawodnictwa na podstawach, stosowania przodującej agrotechniki radzieckiej Miczurina -Łysenki.</u>
          <u xml:id="u-5.84" who="#PosełRatajJulian">Na wsi winien powstawać ruch racjonalizatorski, powinny tworzyć się kółka przodowników wśród chłopów. Podobnie jak to jest stosowane coraz więcej w przemyśle, także i w gromadach wiejskich zwłaszcza spółdzielczych oraz w siedzibach naukowców-doświadczalników powinno się organizować wspólne narady naukowców z chłopami praktykami.</u>
          <u xml:id="u-5.85" who="#PosełRatajJulian">Na naradzie chłopów z naukowcami w lutym r. b. w Poznaniu padły m. in. dwie odpowiadające sobie wypowiedzi, chociaż pochodziły z ust różnych ludzi: uczonego i rolnika. Na stwierdzenie profesora uniwersytetu dr Pietruszczyńskiego, że nauka oderwana od życia nie jest prawdziwą nauką, odpowiedział średniorolny chłop Chrystian Tuta z powiatu Kościan: „Naukowcy powinni nam pomóc, powinni nam udostępnić swoje doświadczenie, a zarazem oprzeć się w swej pracy na naszych zdobyczach”. Te słowa są dowodem zanikania rozdziału nauki od praktyki oraz rozpoczynającego się zespalania dwóch środowisk społeczno-zawodowych, dawniej rozdzielonych przez ustrój wrogi masom pracującym, a przecież należących do jednego świata pracy, którym - ustrój ludowy pomógł odnaleźć wspólną drogę działania.</u>
          <u xml:id="u-5.86" who="#PosełRatajJulian">Kontakt nauki rolniczej z chłopami pracującymi jest jeszcze daleki od dostatecznego i winien być czym prędzej upowszechniony, zwłaszcza w obliczu nowych potężnych zadań produkcyjnych rolnictwa, które wymagają wsparcia zdobyczami wiedzy i doświadczalnictwa rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-5.87" who="#PosełRatajJulian">W tym kierunku należałoby również uruchomić masowe i tanie wydawnictwa z dziedziny nowoczesnej agrotechniki i wzmóc wykorzystywanie doświadczeń radzieckich tak, aby stały się one dostępne dla mało i średniorolnych. Wiele można by zdziałać interesując tymi zagadnieniami koła Związku Młodzieży Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.88" who="#PosełRatajJulian">Sprawa spółdzielni produkcyjnych jest tak wszechstronnym i bogatym w zagadnienia tematem, że obchodzi ona wszystkie resorty państwowe i wszystkie instytucje grupujące się w gospodarce planowej, wymagając od nich poświęcenia szczególnej uwagi temu problemowi.</u>
          <u xml:id="u-5.89" who="#PosełRatajJulian">Można z zadowoleniem stwierdzić, że istotnie sprawa przebudowy ustroju rolnego jest na ogół wmontowana w program działalności poszczególnych resortów, ale ze względu na nowość problemu oraz walkę klasową, poprzez którą jest on realizowany, wymaga specjalnej czujności i właściwego klasowo nastawienia aparatu terenowego do nowopowstającej rzeczywistości na wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.90" who="#PosełRatajJulian">Oczywiście uwagi powyższe dotyczą w pierwszej linii służby agronomicznej, która winna się wyzbyć wszelkiego biurokratyzmu i starych naleciałości zawodowo-ideologicznych, mających swe źródło w czasach przedwojennych. Zaostrzająca się walka klasowa na wsi wymaga, aby aparat administracji rolnej był nastawiony nie tylko zawodowo, lecz aby spełniał zadania, aparatu bojowego, wojującego o nowe oblicze wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.91" who="#PosełRatajJulian">Wielkie zadania produkcyjne rolnictwa w planie 6-letnim wymagają dobrego startu w roku bieżącym, który winien zdać egzamin już w obecnej wiosennej akcji siewnej w kierunku przeniesienia tegorocznego planu produkcji rolnej do gromad oraz czynnego zaangażowania ich w jak najlepszym jego wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-5.92" who="#PosełRatajJulian">Porównując podstawowe dziedziny gospodarki narodowej pod względem ich zaawansowania ustrojowego można stwierdzić, że przemysł jako pierwsza hierarchicznie dziedzina naszej gospodarki planowej spełnił pierwszy swą rolę czynnika uspołecznionego. Następnie przyszła kolej na zagadnienie handlu, który już obecnie może się wykazać udziałem uspołecznionego obrotu hurtowego w wysokości 98%, gdy w 1946 r. miał zaledwie 40%. Czynnik kapitalistyczny, spekulacyjny został już prawie całkowicie wyparty z obrotu hurtowego — dokonany został w tej dziedzinie wielki przełom.</u>
          <u xml:id="u-5.93" who="#PosełRatajJulian">Również z takich poszczególnych a ważnych dla zaopatrzenia ludności odcinków jak obrót mięsem wyparto element kapitalistyczny, organizując w całym kraju uspołeczniony skup.</u>
          <u xml:id="u-5.94" who="#PosełRatajJulian">Minął zaledwie rok od chwili, kiedy Rząd nasz podjął akcję „H” jako planową akcję zwiększenia produkcji hodowlanej. Dokonany w okresie tego roku wzrost pogłowia zwierzęcego pozwala na stałe zwiększanie spożycia ogólnego i przeciętnego na jednego mieszkańca. Już dziś przeciętna spożycia mięsa jest w Polsce wyższa niż przed wojną. Bez porównania więcej ludzi i w mieście i na wsi jada u nas mięso niż przed wojną, jada je częściej, jada go więcej. Ukoronowaniem tego stanu rzeczy jest wprowadzenie obecnie wolnej sprzedaży mięsa.</u>
          <u xml:id="u-5.95" who="#PosełRatajJulian">Bitwa o handel przesunęła się teraz na odcinek handlu detalicznego, w którym uspołeczniony obrót osiągnął w 1949 r. 60% udziału, podczas gdy w 1945 r. wynosił zaledwie ogólnego obrotu detalicznego.</u>
          <u xml:id="u-5.96" who="#PosełRatajJulian">Trzeba obecnie zdwoić wysiłki handlu uspołecznionego w dalszym wypieraniu z handlu detalicznego elementów spekulanckich oraz w zdobywaniu pozycji odpowiadających w gospodarce uspołecznionej pozycjom zdobytym słusznie w pierwszej linii przez przemysł jako twórczy fundament gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.97" who="#PosełRatajJulian">Tak jak przy rozpatrywaniu działalności innych resortów, dyskusje poselskie poruszyły wiele słusznych momentów w kierunku pomożenia uspołecznionemu handlowi w spełnianiu jego twórczej roli. Handel uspołeczniony ma warunki ku temu, by rozporządzać lepszą techniką i organizacją niż handel kapitalistyczny. Winien on stosować nowoczesną żywą reklamę, ukazującą szerokim rzeszom odbiorców rosnący postęp produkcji naszego przemysłu, umiejętnie zaznajamiać z nowościami i różnorodnością asortymentu towarowego.</u>
          <u xml:id="u-5.98" who="#PosełRatajJulian">Należałoby w pierwszym rzędzie usunąć braki w rozsprzedaży tych towarów, których mamy dość dla uniknięcia nieporozumień i fałszywych sądów wśród odbiorców. Te braki powstają wskutek wzmożonego nacisku ze strony zorganizowanych elementów spekulacyjnych, stosujących przechwytywanie towarów. Toteż z całym uznaniem należy podnieść podjęcie przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego przy współudziale czynników polityczno-społecznych wielkiej akcji zwalczania spekulacji towarami zwłaszcza tekstylnymi, która to akcja dała już duże wyniki i spotkała się z gorącym poparciem ze strony mas pracujących miast i wsi, domagających się radykalnego ukrócenia spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-5.99" who="#PosełRatajJulian">Ważną sprawą jest powiązanie z uspołecznionym aparatem handlowym lokalnej wytwórczości, a mianowicie spółdzielczości pracy i drobnego przemysłu miejscowego. Strona handlowa tej drobnej wytwórczości jest słaba, a właśnie handel winien być czynnikiem wysuwającym postulaty w stosunku do wytwórczości w imieniu potrzeb szerokich rzesz konsumentów. Handel uspołeczniony winien być organizatorem, który zdolny jest z jednej strony określić rozmiary i rodzaje zapotrzebowania towarowego, a z drugiej powodować odpowiednie nastawienie się właściwej gałęzi i zakładów wytwórczych, aby swą produkcją i inicjatywą odpowiedziały na istniejące zapotrzebowanie towarowe. Dotyczy to zwłaszcza małych miasteczek i osiedli, gdzie niejednokrotnie brak jest wielobranżowych placówek handlu uspołecznionego, a gdzie schodzą się odbiorcy z obydwu środowisk: wiejskiego i miejskiego. To zagadnienie znajdzie niewątpliwie rozwiązanie w związku z utworzeniem Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości na podstawie wniesionego pod obrady Sejmu projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-5.100" who="#PosełRatajJulian">Przedmiotem szczególnej troski winna być sprawa docierania na wieś artykułów przemysłowych w pełnej przewidzianej ilości oraz racjonalnego rozdziału między miasto i wieś tych towarów, które na wsi znajdują większe zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-5.101" who="#PosełRatajJulian">Należałoby również skorygować działalność terenowych komisji usprawnienia zaopatrzenia, które w niektórych wypadkach zniekształcają ustalone centralnie rozdzielniki towarowe ze szkodą dla równomiernego zaopatrzenia licznych konsumentów wsi i miast.</u>
          <u xml:id="u-5.102" who="#PosełRatajJulian">Przy sklepach państwowych powinny również powstawać komitety społeczne, podobnie jak przy spółdzielniach dla pogłębienia łączności aparatu handlowego z rzeszami odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-5.103" who="#PosełRatajJulian">Na handel zupełnie rozbity po wojnie rzuciły się jako na nieuspołeczniony odcinek elementy kapitalistyczne. Stąd wynika szczególne znaczenie pomnożenia nowych kadr, aby zastąpić obce klasowo elementy, które tu znalazły okresowo miejsce. Zadania odrodzenia handlu uspołecznionego, obarczonego jeszcze w pewnej mierze dziedzictwem stosunków kapitalistycznych, które niejednokrotnie utrudnia odczucie przez szerokie rzesze konsumentów zdobyczy produkcyjnych naszego przemysłu, omówione były na III plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-5.104" who="#PosełRatajJulian">Rozwijające się tak szeroko w innych dziedzinach współzawodnictwo winno również objąć jak najszerzej aparat handlowy. Doświadczenie zastosowanych już prób uczy, że szerokie zaangażowanie młodzieży z szeregów Związku Młodzieży Polskiej do funkcji aparatu handlowego może przyczynić się do przełomu w obsłudze klientów; na niektórych terenach zdało to świetnie egzamin.</u>
          <u xml:id="u-5.105" who="#PosełRatajJulian">W roku ubiegłym została przeprowadzona reorganizacja Ministerstwa Odbudowy w związku z zakończeniem okresu odbudowy oraz rozwojem nowych potężnych zadań, związanych z budownictwem podstaw socjalizmu w planie 6-letnim. Przekazano więc innym resortom zagadnienia im bliższe, jak sprawy budownictwa wiejskiego Ministerstwu _ Rolnictwa i Reform Rolnych, zaś budownictwo komunalne i Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej — Ministerstwu Administracji Publicznej. Obecne Ministerstwo Budownictwa zostało, dopasowane do dynamicznych problemów potężnego budownictwa przemysłowego oraz wykonawstwa budowlanego w innych dziedzinach. O ogromnym rozwoju państwowych przedsiębiorstw budowlanych świadczy blisko 6-krotny wzrost liczby zatrudnionych tam pracowników w porównaniu z 1947 r. Liczba ta wynosi 144.000 osób. W wyniku takiego rozrostu powstało. kilka, nowych instytutów naukowo-badawczych, które zwiększyły tegoroczne wydatki budżetowe Ministerstwa. Połowę z nich pochłania koszt zwiększonego szkolenia nowych kadr, wynoszący przeszło 2 razy tyle co w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-5.106" who="#PosełRatajJulian">Wyniki prac przedsiębiorstw budowlanych są widoczne w całym kraju. Budownictwo jest dziś jednym z symboli naszego rozwoju i rozwinęło masowe współzawodnictwo. Rozwój budownictwa szybkościowego wymaga jednak usprawnienia, wykorzystania pomysłów racjonalizatorskich, które w budownictwie są za mało rozpowszechniane.</u>
          <u xml:id="u-5.107" who="#PosełRatajJulian">W związku z budowaniem nowych bloków mieszkalnych dla świata pracy nasuwa się konieczność zrewidowania standardów mieszkaniowych, a więc pojemności pomieszczeń i rozplanowania ich wewnątrz poszczególnych mieszkań tak, aby w przyszłości było możliwe powiększenie mieszkania przez przyłączenie sąsiedniego lub kawalerskich pokojów. Sprawy budownictwa mieszkaniowego powinny być dyskutowane ze związkami zawodowymi oraz z samymi użytkownikami już w toku sporządzania projektów budowy. Standardy mieszkaniowe nie mogą być usztywnioną wielkością, lecz powinny doznawać rozwoju w miarę wzrostu dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-5.108" who="#PosełRatajJulian">Ważną również rzeczą jest, aby przy budowie nowych osiedli dopilnowano w porę uwzględnienia jako też odpowiedniego rozmieszczenia w osiedlu szeregu instytucji i zakładów usługowych niezbędnych dla mieszkańców jak: sklepy, stołówki, przedszkola, biblioteki i inne oraz zieleńce. Synchronizacja pracy w nowym budownictwie winna uwzględniać planowo wszystkie potrzeby. Nie można dopuszczać, aby sprawy urządzeń socjalnych były oddzielane od spraw mieszkań i odkładane na dalszy plan.</u>
          <u xml:id="u-5.109" who="#PosełRatajJulian">W związku z coraz bardziej intensywnym budownictwem na cele kulturalno-oświatowe i socjalne wskazane byłoby uregulowanie sprawy szerszego stosowania sztuki na potrzeby zdobnictwa wewnątrz wznoszonych budowli, co przyczyni się do wzmocnienia ich właściwego charakteru i atrakcyjności.</u>
          <u xml:id="u-5.110" who="#PosełRatajJulian">Podobnie jak w stosunkach miejskich sprawy budownictwa mieszkalnego oraz socjalnego i gospodarczego w środowisku wiejskim winny być przedmiotem czynnego zainteresowania się ze strony rad narodowych, które winny wnikać w to, jak jest realizowany plan inwestycyjny budownictwa, jak jest prowadzona gospodarka państwowych czy spółdzielczych przedsiębiorstw budowlanych. Brakom w akcji budownictwa wiejskiego, jakie się niejednokrotnie ujawniają, należy zapobiegać w toku prac, a nie dopiero po ich zakończeniu w momencie przyjmowania wykonanych robót.</u>
          <u xml:id="u-5.111" who="#PosełRatajJulian">W miarę rozwoju wszystkich dziedzin życia gospodarczego i kulturalnego Polski ludowej wzrastają zadania komunikacji, łączności i żeglugi, które są powołane do obsługi zarówno rosnącej wymiany towarowej jak i wzmagającego się obrotu dóbr kulturalnych oraz zwiększającej się na tym tle ruchliwości mieszkańców — twórców i konsumentów zarazem obu tamtych wartości. Nasze urządzenia komunikacyjne na skutek wojny jak również i zacofania przedwojennego były bardzo zniszczone i zaniedbane, np. urządzenia telekomunikacyjne były zniszczone prawie całkowicie, nie mówiąc o zdewastowaniu kolejnictwa czy żeglugi. Dzięki uporczywemu wysiłkowi okresu odbudowy potrafiliśmy w transporcie towarowym i osobowym na kolejach przekroczyć poziom przedwojenny już na początku 3-letniego planu, a w roku ubiegłym transport towarów o 3/4, zaś przewozy osób prawie 2-krotnie. Porty nasze w roku ubiegłym przekroczyły przedwojenny przeładunek. Również prawie wszystkie usługi pocztowe w przeliczeniu na jednego mieszkańca przewyższyły usługi przedwojenne.</u>
          <u xml:id="u-5.112" who="#PosełRatajJulian">Komunikacja i łączność są odbiciem naszego wszechstronnego rozwoju, którego zdobycze docierają do najdalszych zakątków kraju. Charakterystycznym tego wyrazem jest między innymi telefonizacja wsi, realizacja zasady codziennego doręczania poczty oraz liczba listonoszy wiejskich, która wynosi już ponad 11.000 wobec niespełna 5.000 przed wojną. Listonosz w naszym ustroju stał się przenosicielem kultury, co wyraża np. ilość czasopism przeciętnie na głowę ludności doręczanych przez listonoszy w ciągu roku, która przewyższyła przeszło 2 razy stan przed 1939 r.</u>
          <u xml:id="u-5.113" who="#PosełRatajJulian">Koleje nasze osiągnęły wysoki poziom regularności ruchu, średnio 96%, który może być wzorem dla zagranicy. Na przełomie 1949 i 1950 r. w regularności ruchu były zaburzenia, ale zostały opanowane w zasadzie. Rozwija się Współzawodnictwo, dochodzące do 69% ogółu zatrudnionych w transporcie kolejowym. Ogarnia ono coraz bardziej zagadnienie kultury obsługiwania podróżujących ludzi pracy. Rozwija się sieć izb matki i dziecka oraz izb dla młodzieży szkolnej.</u>
          <u xml:id="u-5.114" who="#PosełRatajJulian">Wzrost wydatków w budżecie resortów komunikacyjnych poświęcony jest w dużej mierze działalności instytutów naukowo-doświadczalnych oraz szkoleniu aparatu pracowniczego. Wielkie potrzeby na odcinku kadr odczuwa resort poczt i telegrafów, który musi zwiększyć wysiłki celem wytępienia pozostałości pomikołajczykowskich oraz biurokratyzmu, zachowanego jeszcze z dawnych czasów wśród części starego aparatu pracowniczego, co stanowi pewnego rodzaju hamulec na drodze do modernizacji urządzeń technicznych i organizacji pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.115" who="#PosełRatajJulian">Posłowie dyskutujący dziedzinę poczty i komunikacji wykazali wielkie zrozumienie dla ciężkiej i odpowiedzialnej pracy pracowników kolei, żeglugi, poczty i telekomunikacji. Podkreślono konieczność otoczenia jeszcze większą opieką między innymi pracowników poczty, telefonów i telegrafów, stwarzając im wygodniejsze, bardziej higieniczne warunki pracy tym bardziej, że przed wojną pracownicy poczty i usług telekomunikacyjnych byli gnębieni i upośledzeni, a zawód ten był niesłusznie pogardzany.</u>
          <u xml:id="u-5.116" who="#PosełRatajJulian">W wyniku dyskusji o turystyce, podległej organizacyjnie Ministerstwu Komunikacji, uchwalono podwyższyć wydatki na schroniska turystyczne o 82 miliony, zł, co wiąże się z zagadnieniem wczasów pracowniczych. Zwiększy to środki na zabezpieczenie i zagospodarowanie schronisk dla t. zw. wczasów wędrownych. Sprawa ta pozostaje w związku z nową organizacją turystyki w 1950 r. dążącą w kierunku umasowienia jej wśród robotników, inteligencji pracującej oraz objęcia nią również chłopów i młodzieży szkolnej. Masowa turystyka będzie miała duże znaczenie wychowawcze dla dalszego poznania się wzajemnego środowisk świata pracy, miast i wsi oraz dla zapoznania się ich z pięknem i postępem odbudowy kraju. O tym nowym wzbogaceniu turystyki zadaniami społecznymi mówi program powołanej do życia przed kilku dniami Rady Turystycznej.</u>
          <u xml:id="u-5.117" who="#PosełRatajJulian">Pierwszą przyczyną wzrostu budżetu państwowego na 1950 r. są wydatki na oświatę, szkolenie i kulturę, które w stosunku do roku ubiegłego wzrosły najwięcej. Ogółem wzrosły one o 32,3 miliarda zł. W budżecie stanowią one największą pozycję, bo 23,6% budżetu. Wydatki na cele kulturalno-oświatowe posiadają tendencję rozwojową już od 5 lat. Jest to jeszcze jeden dowód tego, że sprawa człowieka, jego kwalifikacji i życia duchowego jest czołowym zagadnieniem w naszym kraju; zmierzającym do socjalizmu. W całym szkolnictwie różnego typu i stopnia oraz na kursach uczy się około 1/4 ogółu mieszkańców Polski — młodzieży i dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-5.118" who="#PosełRatajJulian">W Polsce kapitalistycznej np. nie było ani jednej szkoły średniej na wsi, a obecnie mamy na wsi przeciętnie na 3 gminy jedną szkołę średnią ogólnokształcącą lub zawodową. Za czasów sanacyjnych szkoły wyższe były skupione zaledwie w 7 miastach, dziś natomiast znajdują się one W 16 ośrodkach na terenie kraju. Liczba szkół wyższych wzrosła dwukrotnie, zaś ilość studentów przeszło 2,5 raza w porównaniu z 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-5.119" who="#PosełRatajJulian">Niektóre chociażby cyfry o zamierzeniach na 1950 r. potwierdzają wagę przywiązywaną do rozwoju oświaty. Liczba nauczycieli w samym szkolnictwie powszechnym wzrośnie o prawie 8.000. Wydatki na pomoce naukowe wzrosną ponad 5-krotnie, stypendia otrzyma 32.000 studentów, a pomoc dla młodzieży w postaci burs, stypendiów i wyżywienia wzrośnie 2-krotnie do sumy 15 miliardów zł. Liczba przedszkoli w mieście i na wsi obejmie ponad 260.000 dzieci. Dwukrotnie wzrastają wydatki na zwalczanie analfabetyzmu, które obejmie 750.000 osób na 50.000 kursów i zespołów. W roku ubiegłym przez kursy dla analfabetów przeszło ponad 1/2 miliona osób. W tak wielkich rozmiarach i w tak szybkim tempie likwidujemy tę haniebną, wytworzoną przez kapitalizm plagę społeczną, jaką jest analfabetyzm. Zwalczanie analfabetyzmu stanowi przełomowy moment dla wielu setek tysięcy ludzi, otwierając im drogę do skarbów naszej kultury, jak również w wielkiej mierze do awansu społecznego przez dalsze szkolenie celem zdobycia nowych zawodów.</u>
          <u xml:id="u-5.120" who="#PosełRatajJulian">Z uznaniem podnieść należy podjętą przez Ministerstwo Oświaty akcję odrodzenia i dostosowania wyższych uczelni do potrzeb ustroju ludowego, której to akcji należałoby życzyć dalszego rozwoju. Doceniając doniosłość i wielki wpływ wyższych uczelni na rozwój i ożywienie środowiska i całego rejonu, w którym są zakładane, wskazanym byłoby takie rozmieszczenie terenowe wyższych zakładów nauczania, aby swym dobroczynnym promieniowaniem objęły połacie kraju pozbawione dotąd tego wpływu. Wzorem może tu służyć założenie w Białymstoku pierwszej wyższej uczelni w postaci Akademii Lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.121" who="#PosełRatajJulian">W dziedzinie kultury prowadzimy szeroką akcję upowszechnienia dóbr kulturalnych oraz dążymy do rozwoju twórczości kulturalnej, odpowiadającej potrzebom naszego ustroju. Mamy już ponad 12.000 świetlic, bibliotek gminnych wraz z punktami bibliotecznymi około 21.000.</u>
          <u xml:id="u-5.122" who="#PosełRatajJulian">Liczba kin ruchomych wzrośnie do 200; zostaną uruchomione stałe punkty wyświetlania filmów w ilości 600, czyli przeciętnie 2 na powiat.</u>
          <u xml:id="u-5.123" who="#PosełRatajJulian">Za charakterystyczną miarę naszego postępu w upowszechnieniu kultury może posłużyć rozwój wydawnictw książkowych. W 1949 r. wydano ponad 4.600 nowych tytułów o potężnym nakładzie prawie 73 milionów egzemplarzy. O ile przed wojną przeciętny nakład książki wynosił 2 do 5 tysięcy egzemplarzy, to obecnie nasze nakłady przeciętnie wyrażają się cyfrą 20 do 30 tysięcy egzemplarzy, a w poszczególnych wypadkach sięgają nawet liczby 1/2 miliona książek. Dziś jedna książka wypada na 4 obywateli, a przed wojną — na 7.</u>
          <u xml:id="u-5.124" who="#PosełRatajJulian">Na pierwsze miejsce spośród spraw oświatowych wysuwa się niewątpliwie sprawa szkolenia zawodowego. Rozwijająca się w szybkim tempie gospodarka narodowa wymaga licznych kadr fachowców.</u>
          <u xml:id="u-5.125" who="#PosełRatajJulian">Potrzeba wzmożonego szkolenia kadr pracowników dla rozwijającego się uprzemysłowienia kraju znalazła swój wyraz w powołaniu Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, który przygotowuje setki tysięcy młodzieży robotniczej i chłopskiej dla potrzeb podstawowych gałęzi gospodarki narodowej. Ponadto szkolenie zawodowe na szeroką skalę prowadzą Ministerstwa: Rolnictwa i Reform Rolnych, Budownictwa, Zdrowia, a w mniejszym zakresie wszystkie inne ministerstwa dla swoich potrzeb. Łącznie w 1949 r. w szkoleniu wzięło udział ponad 600.000 uczniów i słuchaczy, co stanowi 3-krotny wzrost w porównaniu z okresem przedwojennym. Cyfra ta w roku bieżącym wzrośnie bardzo znacznie.</u>
          <u xml:id="u-5.126" who="#PosełRatajJulian">Takim rozwojem nie może się poszczycić żaden rodzaj szkolnictwa. W ten sposób przekształcamy się w kraj coraz bardziej uprzemysłowiony, w kraj budowniczych socjalizmu. Równocześnie przez szkolenie zawodowe poprawiamy sytuację gospodarczą i ludnościową wsi, przesuwając potężne zastępy młodzieży chłopskiej do zawodów pozarolniczych.</u>
          <u xml:id="u-5.127" who="#PosełRatajJulian">Doceniając wielkie znaczenie i wielki dorobek szkolenia zawodowego, Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu uchwaliła wniosek zwiększający o 2 miliardy zł wydatki na szkolenie długofalowe kadr dla Państwowych Gospodarstw Rolnych, dla potrzeb komunikacji i leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.128" who="#PosełRatajJulian">Wielka akcja masowego szkolenia i dokształcania szerokich kadr pracowniczych dla potrzeb planu 6-letniego to jeszcze jedna z charakterystycznych cech budżetu, który finansuje tę akcję wydatkami o 38% większymi niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-5.129" who="#PosełRatajJulian">Nasza polityka oświatowa i kulturalna otwarła szerokie bramy szkół wszelkiego stopnia i rodzaju dla mas pracujących, a więc dla młodzieży robotniczej i chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.130" who="#PosełRatajJulian">Nasza oświata ludowa osiągnęła wielki sukces polityczny, przemieniając gruntownie skład społeczny młodzieży szkolnej na rzecz poważnej większości synów i córek robotniczych i chłopskich. Jednakże w niektórych rodzajach szkół, jak np. artystycznych i leśnych, odsetek młodzieży ludowej wciąż jeszcze nie jest wielki. Stan ten winien być poprawiony wzorem tych dziedzin szkolnictwa, które ten problem dobrze rozwiązały.</u>
          <u xml:id="u-5.131" who="#PosełRatajJulian">Żyjemy w dobie przyśpieszenia naszego rozwoju przez coraz szerzej rozpościerający się ruch współzawodnictwa pracy. Czas najwyższy, aby ruch współzawodnictwa z ekonomiki przeszczepić do dziedziny oświaty i kultury. Aby przykład wytwórców stali i węgla oraz wytwórców chleba stał się bodźcem dla twórców wiedzy i umiejętności oraz dla szerokich rzesz młodzieży zdobywającej wiedzę.</u>
          <u xml:id="u-5.132" who="#PosełRatajJulian">Jakość wiedzy zdobytej w szkole i w podstawowej, i w średniej, i w wyższej ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju życia całego społeczeństwa. Lepiej i wyżej kwalifikowana masa jednostek opuszczających progi szkół przynosi w praktyce zawodowej zwielokrotnione społecznie wyniki. Tak jak w produkcji ruch współzawodnictwa przechodzi do wyższych form, z zadań ilościowych do jakościowych, tak samo trzeba dołożyć wszelkich wysiłków, aby poprawić wydatnie jeszcze niewystarczający poziom nauki na lepszy, aby wyplenić zbyt wielką ilość ocen niedostatecznych w nauce drogą wzmożenia pracy i staranności młodzieży w uczeniu się.</u>
          <u xml:id="u-5.133" who="#PosełRatajJulian">Naradom produkcyjnym w przemyśle i rolnictwie winny odpowiadać powszechne narady w szkolnictwie wszelkich szczebli i typów, poświęcane podniesieniu jakości oświaty.</u>
          <u xml:id="u-5.134" who="#PosełRatajJulian">Do walki o wyniki nauczania, o jakość oświaty należy wciągnąć wszystkie czynniki, a więc Związek Młodzieży Polskiej, komitety rodzicielskie, partie polityczne. Czas woła o wielki przełom na tym odcinku, o zorganizowaną pomoc młodzieży w nauce w myśl słusznego założenia, że sprawa młodzieży nie jest tylko sprawą młodzieży, ale i starszych.</u>
          <u xml:id="u-5.135" who="#PosełRatajJulian">Oczywiście trzeba pamiętać i o drugiej stronie zagadnienia, o poziomie samego nauczania i wychowania. I tu trzeba wykorzystać wszystkie możliwości, aby otoczyć nauczycieli możliwie najlepszą opieką i utrzymać z rzeszami nauczycielskimi częsty i ścisły kontakt. W tym celu należy radykalnie zlikwidować przerosty szczególnego biurokratyzmu, który wyraża się w przeciążeniu inspektorów i nauczycieli nadmiarem okólników, niepotrzebną pisaniną i zbędną sprawozdawczością.</u>
          <u xml:id="u-5.136" who="#PosełRatajJulian">Na etapie naszego marszu do socjalizmu powodzenie walki o podniesienie jakości nauki w szkołach to w dużej mierze sprawa podnoszenia kwalifikacji nauczycielskich oraz opieki nad nauczycielem tak w mieście jak i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.137" who="#PosełRatajJulian">Głosy posłów w dyskusjach budżetowych podkreśliły zgodnie wielki wkład pracy nauczycieli w nauczanie oraz w odbudowę i rozwój oświaty, podkreślono zarazem konieczność zmobilizowania wszelkich środków i zasobów dla dalszego polepszenia warunków bytu nauczycielstwa. Ważna sprawa należytego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe będzie niewątpliwie rozwiązywana w miarę wygospodarowania w toku wykonywania budżetu odpowiednich środków. Należy również poczynić wszelkie starania celem ułatwienia warunków mieszkaniowych i ewentualnie objęcia ich budownictwem ZOR w miastach. Na wsi samorząd terytorialny winien zapewnić mieszkania za normalnym czynszem, jak również podwody w związku ze służbowymi zajęciami nauczycieli. Nauczyciel wiejski winien być uwolniony od zasadniczych trudności bytowych, aby móc w pełni być wiernym towarzyszem chłopa pracującego w jego walce klasowej.</u>
          <u xml:id="u-5.138" who="#PosełRatajJulian">Na etapie naszego marszu do socjalizmu powitać należy z pełnym uznaniem fakt, że szkoły otrzymały nowe programy nauczania. Trzeba jednak równocześnie podkreślić, że dostarczanie programów dla nauczycieli doznało opóźnienia, a dzieci szkolne nie otrzymały wszystkich podręczników. Toteż jest rzeczą nieodzowną, aby w myśl dezyderatu Komisji Oświaty i Nauki nowe podręczniki były przygotowane na początek najbliższego roku szkolnego.</u>
          <u xml:id="u-5.139" who="#PosełRatajJulian">Nasza polityka kulturalna przekształca się z działalności o ograniczonym zakresie popierania twórczości artystycznej na tory, zmierzające zarówno do szerokiego upowszechnienia kultury jak i szerokiego rozwoju twórczości kulturalnej. Wielkie czyny klasy robotniczej, tworzenie się nowej inteligencji ludowej, walka klasowa w mieście i na wsi, przebudowa ustroju rolnego — oto tematy, które wołają o ich odzwierciedlenie w literaturze, plastyce czy w filmie. Trzeba rozwinąć konkretne akcje, aby przezwyciężyć niedomagania w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-5.140" who="#PosełRatajJulian">Komisje, obradujące nad budżetami resortów oświatowo-kulturalnych, stwierdziły dorobek i rozwój w działalności tych resortów. Wyrazem twórczego stanowiska komisji są zgłoszone i uchwalone nowe wnioski, zwiększające wydatki na cele oświatowo-naukowe, jak np.: subwencja dla Związku Nauczycielstwa Polskiego 130 milionów zł, na kongres nauki, jaki będzie miał miejsce w jesieni r. b. 100 milionów zł, na szkolnictwo i kursy artystyczne 200 milionów zł, na stypendia dla studentów szkół artystycznych 81 milionów zł.</u>
          <u xml:id="u-5.141" who="#PosełRatajJulian">Dzięki szybkiemu rozwojowi naszej gospodarki narodowej budżety państwowe mogą przeznaczać wciąż rosnące sumy na cele socjalne, t. j. ochronę zdrowia i opiekę społeczną. I w bieżącym roku również wydatki na te cele poważnie wzrosły w stosunku do 1949 r., bo na opiekę społeczną o 11% i na zdrowie o 30,5%, czyli o 12,6 miliarda zł, nie licząc wzrostu wydatków na te same, cele w budżetach samorządu i ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-5.142" who="#PosełRatajJulian">Na pierwszy plan wysuwa się troska o ochronę macierzyństwa i zdrowie dziecka, na co wydatki całego budżetu wzrastają o ponad 3 miliardy zł. Poważne wydatki, bo liczące około 12 miliardów zł, są przeznaczone na walkę z chorobami społecznymi, a zwłaszcza z gruźlicą, na zwiększone szkolenie kadr służby zdrowia oraz masowe szkolenie młodzieży w liczbie 250.000 do funkcji społecznej służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-5.143" who="#PosełRatajJulian">Z uwagi na słuszną metodę przesuwania lekarzy z ośrodków o pewnym nadmiarze na tereny pozbawione lekarzy, a zwłaszcza ze względu na zwiększanie liczby lekarzy na wsi, należałoby zwiększyć ilość synów chłopskich mało-i średniorolnych przy przyjęciach na studia lekarskie.</u>
          <u xml:id="u-5.144" who="#PosełRatajJulian">Podkreślić należy słuszną politykę opieki społecznej, która świadczeniami obejmuje zupełnie niezdolnych do pracy, a pozostałych przygotowuje i włącza do produktywnego zawodu. Zamiast przedwojennej jałmużny podopieczni zdolni do pracy otrzymują wiadomości fachowe i zatrudnienie. Duże wzmocnienie w budżecie znajduje sprawa ochrony i bezpieczeństwa pracy. W związku z tym powinna być wzięta na porządek dzienny działalności Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej sprawa bezpieczeństwa pracy zatrudnionych w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-5.145" who="#PosełRatajJulian">Nawiązując do strajków chłopskich w latach przedwojennych, trzeba stwierdzić, że pewna ilość chłopów w wyniku starć z policją granatową została kalekami. Zarówno ten problem jak i sprawa kalek chłopów, którzy ulegli nieszczęśliwym wypadkom przy rozminowywaniu pól pod uprawę na terenach przyczółkowych, winny być wzięte pod rozwagę celem ustawowego zapewnienia poszkodowanym odpowiedniej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-5.146" who="#PosełRatajJulian">Niewątpliwie znaczny jest dotychczasowy nasz dorobek, w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki społecznej. Należy podkreślić taki fakt, że w składzie społecznym kuracjuszy korzystających z leczenia uzdrowiskowego świat pracy uczestniczy w 87%.</u>
          <u xml:id="u-5.147" who="#PosełRatajJulian">Doceniając tę wielką nowość ustrojową, komisje uchwaliły zwiększyć wydatki na leczenie uzdrowiskowe chłopów mało-i średniorolnych o kwotę 140 milionów zł, co pozwoli na wysłanie do uzdrowisk 10.000 chłopów, a zatem więcej niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-5.148" who="#PosełRatajJulian">Wyrazem troski posłów o opiekę nad dziećmi jest przyjęcie wniosku o zwiększenie o 97 milionów zł wydatków na utrzymanie dzieci w państwowych domach dziecka.</u>
          <u xml:id="u-5.149" who="#PosełRatajJulian">Uchwalono zwiększyć o ponad 1 miliard zł świadczenia na przejazdy dla wczasowiczów jako dodatkowe wsparcie dla potężnie rozwiniętej w naszym ustroju akcji wczasów dla świata pracy, która obejmuje swym zasięgiem wiele setek tysięcy ludzi.</u>
          <u xml:id="u-5.150" who="#PosełRatajJulian">Przystępując do analizy projektu ustawy skarbowej na 1950 r., najlepiej będzie uwypuklić jej nowość w porównaniu z latami ubiegłymi.</u>
          <u xml:id="u-5.151" who="#PosełRatajJulian">Projekt ustawy skarbowej na 1950 r. wykazuje zasadnicze zmiany w stosunku do ustawy skarbowej na 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-5.152" who="#PosełRatajJulian">Najpoważniejszą zmianę wprowadza art. 27 projektu ustawy, którego postanowienia są zapowiedzią bezpośredniego objęcia budżetem działalności finansowej przedsiębiorstw uspołecznionych, które stanowią największy ciężar gatunkowy. W ten sposób zapewniona będzie realizacja zasady powszechności budżetu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-5.153" who="#PosełRatajJulian">Wyrazem tego samego dążenia są postanowienia art. 4 projektu ustawy, zawierające upoważnienie dla Ministra Skarbu do wystawienia skryptów dłużnych za przejęte do budżetu nadwyżki instytucji ubezpieczeniowych i Społecznego Funduszu Oszczędzania. Jest to dowodem stałego dążenia do objęcia przez budżet wszystkich gałęzi działalności gospodarczej Państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.154" who="#PosełRatajJulian">Poważną nowością jest również postanowienie art. 2, uprawniające Ministra Skarbu do zmniejszenia wydatków przewidzianych w budżecie o kwotę 18 miliardów zł w drodze realizacji planowego systemu oszczędzania. Dowodzi to przyjęcia się u nas praktyki planowego systemu oszczędzania i coraz lepszych wyników stosowania tego systemu.</u>
          <u xml:id="u-5.155" who="#PosełRatajJulian">Ze zmian poważniejszych podkreślić jeszcze należy treść art. 5 i 11, powodujących zmiany w zakresie gospodarki kredytami inwestycyjnymi. W przeciwieństwie do lat poprzednich w budżecie na 1950 r. przewidziana jest jedynie suma całkowita dotacji budżetowej na sfinansowanie inwestycji, przy czym rozprowadzenie tej sumy między poszczególne resorty pozostawia się Radzie Ministrów, która zatwierdzi plan sfinansowania inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-5.156" who="#PosełRatajJulian">Z tego krótkiego omówienia projektu ustawy skarbowej na 1950 r. wynika jasno, że w całości stanowi on poważny postęp w porównaniu z treścią ustaw skarbowych lat poprzednich. Postęp ten i zasadnicza nowość obecnego projektu ustawy tkwi w dostosowaniu jego postanowień do nowych zadań, jakie ma do spełnienia Ministerstwo Skarbu w gospodarce narodowej pierwszego roku 6-letniego planu budowy podstaw socjalistycznej gospodarki i do wielkiego przeobrażenia, jakiemu ulega ten resort w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-5.157" who="#PosełRatajJulian">Ogół naszych zdobyczy gospodarczych oświatowo-kulturalnych i socjalnych napawa nas słusznym zadowoleniem i dumą, że są one wypracowane przez oddane sprawie demokracji masy pracujące, świadome, że nie pracują już więcej na kapitalistów, a owoc swego wysiłku obracają na potrzeby narodu. Nasze wyzwolenie narodowe i społeczne i nasz dorobek są zbyt dla nas cenne, by nie bronić ich z całym poświęceniem przed zakusami wroga klasowego, krajowego lub zagranicznego. Toteż takie fakty, jak szczeciński proces Robineau i jego szajki, jak proces wrocławski i podobne procesy w stolicach bratnich republik ludowych Węgier i Bułgarii były aktami obrony naszego Państwa ludowego przed wrogiem, były zarazem aktem walki o pokój przeciwko podżegaczom wojennym. To były procesy działające wychowawczo i uświadamiająco, procesy odkrywcze, które mówiły o prawdzie, że wróg nie śpi, że im bardziej jest zwyciężany i brak mu gruntu, tym bardziej sili się na awantury i szkodzenie naszemu budownictwu pokojowemu.</u>
          <u xml:id="u-5.158" who="#PosełRatajJulian">Na tym tle uwypuklają się wielkie osiągnięcia naszych organów bezpieczeństwa, które w oczach społeczeństwa zyskują coraz większe uznanie. Aparat bezpieczeństwa przyczynił się do zabezpieczenia spokoju potrzebnego do wykonania planu 3-letniego. Jego zasługą jest wykrycie i zlikwidowanie w roku ubiegłym kilku ośrodków akcji szpiegowskiej przeciwko Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.159" who="#PosełRatajJulian">Stan bezpieczeństwa kraju poprawił się. Aktywność polityczna mas pracujących przyczyniła się w dużym stopniu do tych sukcesów aparatu bezpieczeństwa. Zaostrzająca się walka klasowa i wykonywanie planu 6-letniego stawiają przed aparatem bezpieczeństwa nowe zadania, które nie są czymś oderwanym od rozwoju naszego kraju, lecz łączą się nierozerwalnie z walką klasową mas pracujących przeciwko szkodnictwu i dywersji elementów reakcyjnych w kraju i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-5.160" who="#PosełRatajJulian">Gdy mowa o wrogach, to trzeba podkreślić, że w ubiegłym roku reakcyjna część hierarchii kościelnej usiłowała wprowadzić rozdział między wierzącymi i niewierzącymi, próbowała zaszczepić wrogość w społeczeństwie, aby zniszczyć wśród mas wierzących zaufanie do naszej władzy ludowej. Te usiłowania spełzły na niczym. Sprawa „Caritasu” wykazała, że większość duchowieństwa pragnie lojalnie współpracować z władzami ludowymi. Napastliwe ataki episkopatu oraz jego próby rozwiązania uzdrowionego „Caritasu” są wyrazem nadużywania władzy kościelnej i uczuć religijnych dla akcji politycznej, wrogiej Państwu Polskiemu i przeciwnej interesom wierzących i duchowieństwa. W takim stanie rzeczy winę za brak porozumienia między Rządem a episkopatem ponosi wyłącznie reakcyjna część hierarchii kościelnej. Jesteśmy gotowi do porozumienia z hierarchią kościelną, ale na gruncie pełnej swobody religijnej i uznania historycznych zdobyczy ludu polskiego. Dalsza polityka wrogości wobec Państwa ludowego może zakończyć się tylko zupełnym niepowodzeniem.</u>
          <u xml:id="u-5.161" who="#PosełRatajJulian">Rok 1950 jest pierwszym rokiem planu 6-letniego. Finansową podstawę dla wykonania jego dużych i odpowiedzialnych zadań tworzy budżet państwowy.</u>
          <u xml:id="u-5.162" who="#PosełRatajJulian">Rozważając ten budżet musimy dojść do wniosku, że jest on dobrą i pewną dźwignią wysiłków produkcyjnych szerokich mas pracujących naszego Państwa ludowego zmierzającego do socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-5.163" who="#PosełRatajJulian">W swych potężnych cyfrach nie tylko odbija pracę milionów ludzi, ale czynnie oddziałuje, pogłębia i przyśpiesza wypracowanie dalszego postępu, nowych zdobyczy. Jest on wyrazem codziennej troski Państwa o dobrobyt narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.164" who="#PosełRatajJulian">Wielkie i niełatwe do wykonania są zadania związane z budżetem 1950 r. Od tego dobrego startu zależy w znacznej mierze nasze dalsze budownictwo 6-letniego planu.</u>
          <u xml:id="u-5.165" who="#PosełRatajJulian">Trzeba zmobilizować wszystkie siły, aby jak najlepiej wypełnić zadania wstępnego roku wielkiego planu.</u>
          <u xml:id="u-5.166" who="#PosełRatajJulian">Realizacja naszych zadań w tym roku będzie wymagała napięcia sił narodu, przełamania sił oporu, szkodnictwa i dywersji ze strony wrogów naszego ustroju. W ogniu walki klasowej i w stanie ciągłej gotowości i czujności potrafimy przezwyciężyć wszelkie trudności w rozpoczynającym się budownictwie socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-5.167" who="#PosełRatajJulian">Przedstawiając uchwalony przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu projekt budżetu na 1950 r. w jej imieniu wnoszę:</u>
          <u xml:id="u-5.168" who="#PosełRatajJulian">Wysoki Sejm uchwalić raczy:</u>
          <u xml:id="u-5.169" who="#PosełRatajJulian">1) projekt ustawy skarbowej z załączonymi do niego: budżetem, zestawieniem ogólnym według grup i części oraz z zestawieniami etatów osobowych administracji i etatów pojazdów mechanicznych,</u>
          <u xml:id="u-5.170" who="#PosełRatajJulian">2) rezolucje komisji.</u>
          <u xml:id="u-5.171" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Proszę o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełSekretarz">„Posiedzenie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu odbędzie się dzisiaj, tj. 6 marca br. bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej w posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu, od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 35.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Motyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełMotykaLucjan">Wysoka Izbo! Pragnę imieniem klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ustosunkować się do projektu preliminarza budżetowego resortów objętych wspólną nazwą: zespół obrony. W skład tego zespołu weszły: Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Sprawiedliwości. Wspólną cechą tych resortów jest obrona naszej ludowej Ojczyzny, obrona politycznych i gospodarczych jej zdobyczy, walka z wewnętrznymi wrogami naszego ustroju i wspólna ze wszystkimi postępowymi narodami obrona pokoju.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełMotykaLucjan">Dyskusja, jaka była prowadzona na komisjach resortowych, potem na Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu wykazała, że wszyscy posłowie — członkowie komisji podkreślali wagę zagadnienia tego działu budżetu i dali wyraz swego uznania dla obronnego wkładu, jaki te resorty wnoszą w ochronę i utrwalenie władzy ludowej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełMotykaLucjan">Momentem charakterystycznym dla układu naszego budżetu jest stały, ciągły, nie tylko w sumach bezwzględnych, ale także i procentowych, wzrost wydatków na kulturę, oświatę i zdrowie przy równoczesnym zmniejszeniu się procentu wydatków, związanych z obroną wojskową. Nie wynika z tego, że zmniejsza się suma bezwzględna wydatków na ten budżet. Niemniej jednak ten fakt zmniejszenia procentu budżetu obrony jest jaskrawym dowodem, iż naszym zamiarem jest prowadzenie pokojowej polityki. I ten fakt jaskrawo różni treść i układ naszego budżetu w stosunku do treści budżetów kapitalistycznych, gdzie na pierwszym miejscu mamy wzrost wydatków na cele wojskowe, obciążające szczególnie i przede wszystkim masy pracujące.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełMotykaLucjan">Przechodząc do omówienia preliminarzy poszczególnych resortów rozpocznę od Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełMotykaLucjan">Wydatki Ministerstwa Obrony Narodowej w 1949 r. wynosiły 8,4% ogólnego budżetu państwowego, a w 1950 r. obejmować będą tylko 7,9% tego budżetu. To zmniejszenie procentowe jest możliwe dlatego, że elementy obrony objęte są w państwie ludowym nie tylko budżetem wojskowym, ale całym planem 6-letnim, ogólnym wzrostem potencjału gospodarczego Państwa, który stwarza dla żołnierza socjalistyczne zaplecze.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełMotykaLucjan">Najważniejszym elementem siły naszego wojska jest jego nierozerwalna łączność z masami ludowymi. Po raz pierwszy wojsko, w większości składające się z mas pracujących, ma za zadanie obronę interesów swojej klasy, która jest gospodarzem w kraju.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełMotykaLucjan">Najważniejsze osiągnięcia Ministerstwa Obrony Narodowej w 1949 r. to unowocześnienie — przede wszystkim motoryzacja — podstawowych broni, dalej rozszerzenie sieci szkół oficerskich i ich zakresu, polepszenie składu socjalnego w tych szkołach. W 1949 r. 63,5% uczniów tych szkół stanowią robotnicy, 21,6% chłopi, przy czym 77% stanowią ZMP-owcy. Dalsze osiągnięcie to wzrost ZMP w wojsku i w partii — ich praca dla wychowania żołnierzy w duchu międzynarodowej solidarności, przyjaźni z Armią Czerwoną i poszanowaniem innych narodów. Dalsze osiągnięcie to wzrost pracy kulturalno-oświatowej w wojsku. Każdy żołnierz, wchodzący do wojska, objęty jest obowiązkiem nauczania pisania i czytania, wreszcie jednym z ostatnich naszych osiągnięć jest poważny wzrost opieki zdrowotnej, walka z chorobami społecznymi, jak gruźlica, choroby weneryczne, gdzie stosowane były prawie w 100% szczepienia ochronne.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełMotykaLucjan">Układ wydatków w preliminarzu na 1950 r. należy uważać za celowy i ogólnie słuszny. Z ogólnej kwoty około 67 miliardów przewiduje się na utrzymanie wojska około 42 miliardy, na zakup sprzętu nowego 84% więcej niż w 1949 r., na remont sprzętu zwłaszcza technicznego, o 62% więcej niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełMotykaLucjan">Poważne kwoty przewidziane są na odtworzenie ewidencji wojskowej i wydanie dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#PosełMotykaLucjan">Budżet naszego wojska jest wyrazem pokojowej polityki naszego Rządu, która nie chce wojny, ale która gotowa jest w każdej chwili do odparcia agresji. Nasze nowe wojsko to część międzynarodowych sił, walczących o pokój pod przewodnictwem Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PosełMotykaLucjan">Wnoszę w imieniu klubu PZPR o zaakceptowanie preliminarza budżetowego Ministerstwa Obrony Narodowej w przedłożeniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PosełMotykaLucjan">Przechodzę z kolei do budżetu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#PosełMotykaLucjan">Organy bezpieczeństwa publicznego, prowadzące swą pracę w warunkach zaostrzającej się walki klasowej, mogą poszczycić się poważnymi osiągnięciami. Wykryto kilka ośrodków akcji szpiegowskiej, m. in. akcji szpiegowskiej Robineau.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#PosełMotykaLucjan">Poprawa sprawy bezpieczeństwa kraju w 1949 r. wyraża się spadkiem napadów bandyckich o 25% w stosunku do 1948 r., ilości zabitych o 50%, przestępstw pospolitych o 7%.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#PosełMotykaLucjan">W 1949 r. Milicja Obywatelska usprawniając swą pracę wykryła 2400 tajnych gorzelni, setki tajnych garbami, 38.000 przestępstw skarbowych. Osiągnięcia Milicji Obywatelskiej to rezultat intensywnej pracy szkoleniowej i czujności władz dbających o czystość szeregów Milicji Obywatelskiej, w której pracuje 95% robotników i chłopów małorolnych i 4% inteligencji pracującej.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#PosełMotykaLucjan">Na podkreślenie zasługuje wydatna pomoc, jakiej Milicji Obywatelskiej udziela ORMO — Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej, która ujęła tysiące przemytników, złodziei i innych przestępców.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#PosełMotykaLucjan">Preliminarz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego obejmuje również zagadnienie więziennictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#PosełMotykaLucjan">W roku ubiegłym mamy dalsze polepszenie warunków poszczególnych więzień i dalsze szkolenie fachowe więźniów, zwiększenie ilości szkół, zwiększenie ilości warsztatów pracy, które mają za zadanie nie tylko zwiększenie fachowości, ale nade wszystko wychowanie nowych obywateli, którzy jako odrodzeni ludzie będą mogli pracować w społeczeństwie. W związku z tym rozszerza się praca kulturalno-oświatowa wśród więźniów oraz prowadzona jest akcja polepszenia wyżywienia.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#PosełMotykaLucjan">Służba zdrowia Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego ogarnia wszystkich funkcjonariuszów i więźniów. Przewiduje się w 1950 r. oddanie do użytku szpitala centralnego w Warszawie, który powiększy ilość łóżek szpitalnych, będących pod opieką Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#PosełMotykaLucjan">Przewiduje się w 1950 r. wzrost budownictwa mieszkaniowego, komasację budynków powiatowych komend Milicji Obywatelskiej i powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego oraz budowę typowych posterunków gminnych.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#PosełMotykaLucjan">Preliminarz budżetowy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przewiduje po stronie dochodów wpływy ponad 1/2 miliarda zł, są to dochody z pracy więźniów i sprzedaży przedmiotów nieużytecznych dla resortu.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#PosełMotykaLucjan">Wydatki procentowe zmniejszają się w stosunku do 1949 r. o blisko 4%. Fakt ten świadczy o stabilizacji wewnętrznopolitycznej w Państwie. Niemniej jednak wobec zmienionych metod walki wroga, wobec powtarzających się aktów sabotażu i dywersji wielkie zadania stoją przed Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego. Tym zadaniom służyć ma budżet Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, którego uchwalenie, zgodnie z wnioskiem Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu, popieram imieniem klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#PosełMotykaLucjan">Trzeci z kolei resort zespołu pierwszego to Ministerstwo Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#PosełMotykaLucjan">Polska polityka zagraniczna jest związana z ogólną polityką Rządu, wyrażającą potrzeby i interesy polskich mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#PosełMotykaLucjan">Polityka ta jest wyrazem wspólnoty dążeń sił postępowych świata i wiąże się ściśle z walką o trwały pokój, której przewodzi Związek Radziecki. Stosunki między Polską a Związkiem Radzieckim oraz krajami demokracji ludowej zacieśniają się coraz bardziej. Dzięki współpracy i przyjaźni, stanowiących nowy typ stosunków międzynarodowych, wzrasta potencjał gospodarczy i siła polityczna Polski oraz bezinteresowna pomoc udzielana nam dla odbudowy kraju.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#PosełMotykaLucjan">Nasza polityka zagraniczna zabezpiecza suwerenność Państwa, na terenie zaś międzynarodowym staje po stronie narodów uciskanych, czego dowodem jest nawiązanie stosunków z Chińską Republiką Ludową oraz uznanie Republiki Wietnamskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#PosełMotykaLucjan">Nawiązanie stosunków z Niemiecką Republiką Demokratyczną na warunkach poszanowania granic wzmacnia naszą pozycję. Za Odrą i Nysą znajduje się nie wróg, lecz sojusznik w walce przeciw imperializmowi i jego agentom. Polska nie należy do żadnego bloku agresywnego, występuje i będzie występowała przeciwko wyścigowi zbrojeń i bombie atomowej, jest sojusznikiem wszystkich pokojowych i uciskanych przez imperializm narodów.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#PosełMotykaLucjan">Tej polityce służy Ministerstwo Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#PosełMotykaLucjan">Preliminarz budżetowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych przewiduje obniżkę wydatków w stosunku do 1949 r. o 386 milionów, co jest wynikiem oszczędności i obniżenia wartości walut zagranicznych w stosunku do złotego.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#PosełMotykaLucjan">Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej popiera preliminarz budżetu Ministerstwa Spraw Zagranicznych z poprawkami, uchwalonymi przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#PosełMotykaLucjan">Ostatni resort tego zespołu to Ministerstwo Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#PosełMotykaLucjan">Charakter funkcji ludowego wymiaru sprawiedliwości związany jest nierozłącznie z sytuacją na froncie walki klasowej. Im ta walka staje się ostrzejsza, tym szersze są zadania sądów i prokuratury, które winny być niezawodnym orężem w walce klasowej. Sędzia i prokurator w swojej pracy muszą umieć odróżniać wroga klasowego, muszą w każdej sprawie rozpoznać jej klasowe tło. A poza tym wymiar sprawiedliwości w Polsce ludowej ma spełniać także funkcje wychowawcze, nauczyć ludowej praworządności i wdrożenia obywateli do socjalistycznego stosunku do pracy. W okresie minionym Ministerstwo Sprawiedliwości ma poważne osiągnięcia. Wymienić tu należy osiągnięcia na odcinku kadr. W 1950 r. stoi przed Ministerstwem cały szereg innych poważnych zadań, jak np. skodyfikowanie całości przepisów polskiego prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#PosełMotykaLucjan">Sprawa najważniejsza, która stoi przed Ministerstwem Sprawiedliwości, to zagadnienie kadr. Wiemy, że blisko 40%, to stare przedwojenne kadry, związane z sanacyjnym aparatem ucisku. Oczywiście, nie całkowicie te kadry winny ulec zmianie, ale stoją przed nami poważne zadania wychowania nowego aparatu dla sądów i prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#PosełMotykaLucjan">Podczas obrad komisji przy rozpatrywaniu preliminarza budżetowego tego resortu zgłoszono szereg wniosków i zmian do przedłożenia rządowego, tak po stronie wydatków jak i dochodów.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#PosełMotykaLucjan">Imieniem klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wnoszę o zaakceptowanie preliminarza budżetowego tego resortu ze zmianami, uchwalonymi przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#PosełMotykaLucjan">Kończąc stwierdzam, że klub Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za uchwaleniem budżetu zgodnie z przedłożeniem rządowym wraz z poprawkami, uchwalonymi przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Paszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wysoka Izbo! Z okazji debat budżetowych nad preliminarzem naszego Państwa ludowego chciałbym jako przedstawiciel Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poruszyć zagadnienia, dotyczące działalności tych resortów, których zadaniem jest obrona zdobyczy mas pracujących oraz obrona pokoju.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Każdy, kto tylko potrafi ze szczerą troską i z obiektywizmem spojrzeć na olbrzymi wysiłek polskich mas pracujących, na rozwój nasze go życia politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego, na coraz bardziej krzepnące stanowisko Polski w rodzinie narodów miłujących wolność i pokój, z uwagą śledzi działalność resortów: Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Bezpieczeństwa oraz Ministerstwa Sprawiedliwości. Zadaniem ich jest m. in. wzmocnienie potencjału obronnego Polski ludowej, kroczącej śmiało i konsekwentnie do socjalizmu. Zadaniem ich szczególnie teraz, kiedy stoimy na progu realizacji wielkiego planu 6-letniego, jest unieszkodliwienie wrogów politycznych i pospolitych przestępców, osłabiających zbiorowe i twórcze wysiłki narodu polskiego. Budżety tych resortów idą wyraźnie po linii wzmożenia czynnej walki o pokój, ład, porządek społeczny i należyty wymiar sprawiedliwości. Towarzyszy ich pracy głęboka troska o utrwalenie i pogłębienie dotychczasowych naszych zdobyczy demokratycznych.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Jakże odmienna jest w naszym budżecie troska o pokój w zestawieniu z budżetami podżegaczy wojennych, które cechuje wyścig zbrojeń przy akompaniamencie szału histerii, zwróconej przeciwko Związkowi Radzieckiemu i krajom demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Na każdym kroku pragną oni osłabić więzy naszej szczerej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, pragną oni na każdym kroku poprzez „Głos Ameryki”, BBC i Radio-Madryt, poprzez sabotaż gospodarczy, dywersję, szpiegostwo i fałszywą plotkę osłabiać tempo szybko odbudowującego się kraju.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wszystko jednak chybia celu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Rośnie i potężnieje ruch współzawodnictwa i nowatorstwa, rozwija się coraz większa świadomość przebudowy gospodarczej wsi polskiej, krzepną szeregi Zjednoczonego Ruchu Ludowego, dźwiga się oświata i kultura, z dnia na dzień rośnie dobrobyt.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Zabiegi anglosasów, posługujących się renegatami w rodzaju Mikołajczyka, nie wbiją klina niezgody w coraz bardziej krzepnące i zwarte szeregi ludowe.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Naród, polski pod kierownictwem Rządu ludowego spokojnie pracuje, spokojnie odbudowuje swój kraj, dźwiga z gruzów zgliszcza bohaterskiej Warszawy. Naród czyni to bez żadnej pomocy kapitalistów.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Każdy uczciwy i lojalny człowiek w Polsce, który pragnie rzetelnie pracować dla kraju, otoczony jest troskliwą opieką Państwa ludowego. Może on swobodnie żyć, pracować i swobodnie rozwijać swoje zdolności. A każdy, kto będzie ulegając obcym wpływom zwalczać pokój, postęp i sprawiedliwość społeczną, musi wiedzieć o tym, że Państwo takiego szkodnictwa tolerować nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Na straży wielkich zdobyczy demokratycznych stoją czujnie wymienione przeze mnie cztery resorty.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Nasza polityka zagraniczna zmierza wyraźnie i konsekwentnie do dalszego zacieśniania więzów przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej oraz do szczerej współpracy ze wszystkimi narodami świata miłującymi pokój i postęp.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Stanowczo odrzucamy pakt atlantycki, który prostą drogą zmierza do odbudowy potencjału rewizjonistycznych Niemiec Zachodnich i jego sygnatariuszy podporządkowuje Departamentowi Stanu w Waszyngtonie. Wyrazem amerykańskiej ekspansji jest torpedowanie na konferencjach międzynarodowych propozycji pokojowych, uniemożliwienie współpracy gospodarczej oraz próby ingerencji w wewnętrzne sprawy państw mniejszych. Wiemy dobrze, że t. zw. Komitet Wolnej Europy, utworzony w Stanach Zjednoczonych otwarcie zajmuje się organizowaniem dywersji, sabotażu i prób przewrotów w krajach demokracji ludowej. Tam zaś, gdzie siły demokracji dają podżegaczom należytą odprawę, ci ostatni udają obrażonych i odwołują personel poselstwa, jak np. w Sofii.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wydarzenia w krajach, które uległy przewadze Stanów Zjednoczonych, świadczą najwymowniej, jakimi ofiarami narody tych krajów okupują służalczość swych rządów.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wiemy, że w Niemczech Zachodnich doszły do władzy elementy neohitlerowskie i rewizjonistyczne, im patronuje pan Adenauer. Mogą one, jak to się już zdarzało, zagrozić nawet amerykańskim protektorom.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wiemy również, że naród jugosłowiański, ujarzmiony przez titowską agenturę imperializmu, jęczy i krwawi w pętach faszyzmu i drogo płaci za opiekę amerykańską. Ale wiemy też, że powstanie w październiku 1949 r. Niemieckiej Demokratycznej Republiki Ludowej zostało przyjęte przez Rząd i naród polski przychylnie. Fakt jej powstania wzmacnia bowiem obóz pokoju i stwarza państwo demokratyczne, z którym można szczerzej współpracować w oparciu o taki fundament, jak uznanie naszej granicy na Odrze i Nysie.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wiemy, że cały naród polski popiera w całej rozciągłości walkę o pokój i stoi zdecydowanie po stronie narodów uciskanych i wyzyskiwanych. Cały naród polski niezachwianie będzie przestrzegać stalinowskiej zasady: „Nie jest wolny ten naród, który uciska inne narody”.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Naród polski zdaje sobie jasno sprawę, że winę za zaognianie stosunków polsko-francuskich ponosi rząd francuski. Terror stosowany wobec naszych braci, wysiedlanie, rozwiązywanie polskich organizacji oświatowych i społecznych, pozbawianie wolności przedstawicieli naszych placówek konsularnych — wszystko to nie powstrzyma Rządu Polskiego od obrony interesów wychodztwa naszego we Francji. To nie osłabi tradycyjnej, szczerej przyjaźni między narodem polskim i francuskim z jego wolnościowymi i rewolucyjnymi tradycjami. Ręka sprawiedliwości wymierzyła zasłużoną karę szpiegowi Robineau i jego wspólnikom. Wyrok szczeciński i wrocławski są przestrogą dla panów Mochów i ich protektorów.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">W ogólnych zarysach oceniając naszą politykę zagraniczną w 1949 r. trzeba stwierdzić co następuje:</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">1) Mimo propagandy imperialistów rok ten przyniósł zwycięstwo obozowi pokoju i postępu, czego wyrazem jest wzmożona walka o wolność ludów w koloniach brytyjskich, w Afryce, w Wietnamie, na Malajach i w Burmie.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">2) Planowany przez imperialistów pakt Pacyfiku nie doszedł do skutku dzięki zwycięstwu Chin ludowych, z którymi Rząd Polski nawiązał stosunki dyplomatyczne.</u>
          <u xml:id="u-12.20" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">3) Wyrazem potężniejącego obozu pokoju są kongresy pokoju we Wrocławiu, w Paryżu, w Pradze, w Rzymie, w Sztokholmie.</u>
          <u xml:id="u-12.21" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Obok rozszerzającej się powszechnej akcji pokoju dwa wydarzenia stanowią najpoważniejszy sukces obozu postępu: zwycięstwo Chin ludowych oraz posiadanie przez Związek Radziecki „tajemnicy atomowej”, której chcą użyć i używają w Związku Radzieckim jedynie dla celów pokojowych.</u>
          <u xml:id="u-12.22" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Realizując politykę pokoju Rząd nasz popiera tezę pokojowej współpracy wielkich mocarstw, żąda poszanowania układów międzynarodowych, odrzuca jednostronne dyktanda między państwami i dlatego nawiązuje stosunki dyplomatyczne na zasadach wzajemnego respektowania suwerenności i niepodległości oraz utrzymuje stosunki z miłującymi pokój państwami. Dowodem tego jest fakt, iż w 1949 r. Rząd Polski podpisał czterdziestą pierwszą konwencję i ratyfikował trzynaście układów międzynarodowych. Stwierdzić trzeba, że delegacja polska wniosła aktywny wkład w obrady czwartej sesji Organizacji Narodów Zjednoczonych. Szef tej delegacji występował w sprawie uznania Chin ludowych, energii atomowej, rozbrojenia itp.</u>
          <u xml:id="u-12.23" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Gdy chodzi o zagadnienie naszej siły zbrojnej, która powstała przy boku najlepszej armii — armii radzieckiej w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne, to trzeba przede wszystkim stwierdzić, że polityka budżetowa na tym odcinku ma charakter wybitnie pokojowy, podczas gdy Stany Zjednoczone około 65% budżetu przewidują na uzbrojenie, t. zn. na środki agresji.</u>
          <u xml:id="u-12.24" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Nie chcemy wojny. Nie dla wojny i agresji, ale dla pokoju, dla obrony niepodległości i wolności udoskonalamy i wychowujemy naszą armię ludową. Jesteśmy wrogami wojny, ale wiemy, że walcząc o pokoi musimy być gotowi do odparcia agresji, aby okiełzać histerię wojenną imperialistycznych awanturników i ich agentów.</u>
          <u xml:id="u-12.25" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Jesteśmy dumni z naszego wojska ludowego, na czele którego stoi jeden z najwybitniejszych dowódców, syn ludu warszawskiego, człowiek, którym szczyci się klasa robotnicza — Marszałek Rokossowski. Nasze wojsko ludowe otoczone jest głęboką miłością mas pracujących całego kraju i całego narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-12.26" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Miłość tych mas zapewnia wojsku szeroką bazę, jakiej nigdy nie posiadała armia w Polsce sanacyjnej. Chcemy i pragniemy, aby wojsko nasze było godnym wkładem naszego narodu w walkach światowego frontu pokoju pod przewodnictwem Związku Radzieckiego. Dlatego też idziemy i iść będziemy dalej w budownictwie naszego wojska ludowego drogą pięknych tradycji, zdobytych na polach walk wyzwoleńczych lat 1944 i 1945. Będziemy brać przykłady z zaprzyjaźnionej z nami bohaterskiej armii radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-12.27" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Zjednoczony radykalny ruch ludowy wraz z całym narodem pod przewodnictwem PZPR i Rządu walczyć będzie o wzmocnienie zaplecza dla wojska polskiego na odcinku wykonania 6-letniego planu gospodarczego. Rzecz jasna, że wzrost sił wytwórczych planu 6-letniego poważnie zwiększy siły obronne naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-12.28" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Józef Stalin na ten temat powiedział kiedyś tak: „Czym jest armia bez silnego zaplecza? Niczym. Największe, najlepiej uzbrojone armie rozpadały się, obracały się w proch bez silnego zaplecza, bez poparcia i sympatii ludności pracującej”.</u>
          <u xml:id="u-12.29" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">W 1942 r. Józef Stalin powiedział: „Obecnie o losie wojny decydować będą nie poboczne czynniki, jak czynnik zaskoczenia, lecz czynniki stałe: zwartość zaplecza, moralny duch armii, ilość i jakość dywizji, uzbrojenie armii, organizacyjne zdolności dowódców”.</u>
          <u xml:id="u-12.30" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Analiza budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej wykazuje, że praca sił zbrojnych jest ściśle związana z pracą całego społeczeństwa i z coraz silniejszym zapleczem gospodarczym. Rośnie również świadomość polityczna oficerów i szeregowych, rozwija się współzawodnictwo w szkoleniu bojowym i politycznym, rozszerza się szkolenie specjalistów technicznych, pogłębia się łączność z masami pracującymi miast i wsi. rozwija się praca społeczna wśród rodzin wojskowych, znika smutne zjawisko analfabetyzmu.</u>
          <u xml:id="u-12.31" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Czynna praca aktywistów i ZMP-owców w wojsku przyczynia, się do zwiększenia dodatnich rezultatów w wyszkoleniu bojowym i politycznym i stwarza miłą atmosferę żołnierskiego życia.</u>
          <u xml:id="u-12.32" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wyrabia się w wojsku rzetelny stosunek do pracy, przez co Państwo zyskuje wysoce wartościowych ludzi przydatnych w aparacie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-12.33" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Ministerstwo Obrony Narodowej dokonało dużo technicznych zmian, zmierzających do unowocześnienia wojska, rozbudowano podstawowe rodzaje broni, zaopatrując je w nowoczesne uzbrojenie i sprzęt.</u>
          <u xml:id="u-12.34" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Służba terytorialna umożliwi przeszkolenie rezerw osobowych bez odrywania obywateli od ich pracy oraz miejsca zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-12.35" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Zwrócono uwagę na jakościowy i ilościowy dobór kandydatów na oficerów.</u>
          <u xml:id="u-12.36" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Masy chłopskie przyjęły nową ustawę o powszechnym obowiązku wojskowym życzliwie.</u>
          <u xml:id="u-12.37" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Z uznaniem podkreślić należy rozwój wychowania fizycznego oraz upowszechnienie sportu i kultury fizycznej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-12.38" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Z uznaniem również powitać trzeba całokształt osiągnięć organizacji Służba Polsce, gdzie młodzież wiejska i robotnicza przechodzi obywatelską szkołę pracy.</u>
          <u xml:id="u-12.39" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wojsko polskie, owiane rewolucyjnym duchem Tadeusza Kościuszki i bohaterstwem gen. Karola Świerczewskiego, niezachwianie stać będzie na straży suwerenności Polski ludowej i zdobyczy demokratycznych świata pracy i pokoju.</u>
          <u xml:id="u-12.40" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Praca aparatu bezpieczeństwa odbywała się w roku ubiegłym i odbywa się obecnie w atmosferze skutecznego parowania wzmożonych ataków imperialistów anglosaskich na Związek Radziecki i kraje demokracji ludowej. Świadczą o tym najwymowniej procesy polityczne. Akcja dywersji, sabotażu i szpiegostwa ma na celu poderwanie autorytetu władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-12.41" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Znacznie poprawił się stan bezpieczeństwa w kraju, o czym świadczy spadek napadów, zabójstw, przestępstw pospolitych i granicznych. Na skutek stałej walki o czystość szeregów poprawił się znacznie stan Milicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.42" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Oczywiście dla każdego uczciwego obywatela jest rzeczą jasną, że osiągnięcia, które mamy do zanotowania na odcinku pracy bezpieczeństwa, stały się możliwe tylko w rezultacie stałej stabilizacji kraju, tylko dzięki temu, że nastąpił wzrost aktywności politycznej mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-12.43" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Jeden z periodyków amerykańskich snuje rozważania na temat, jak będzie wyglądała Polska i Związek Radziecki w 1970 r. przy zachowaniu następujących warunków, że:</u>
          <u xml:id="u-12.44" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">1) nie będzie wojny ani klęski żywiołowej,</u>
          <u xml:id="u-12.45" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">2) Polska zachowa obecne granice na Odrze i Nysie,</u>
          <u xml:id="u-12.46" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">3) życie przemysłowo-gospodarcze Polski będzie się rozwijać w dużym tempie jak obecnie.</u>
          <u xml:id="u-12.47" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Identyczne warunki i dla Związku Radzieckiego. Periodyk dochodzi do wniosku, że Polska ludnościowo wzrośnie do ok. 40 milionów ludności, usamodzielni się przemysłowo, dojdzie do dużego dobrobytu; Związek Radziecki ludnościowo wzrośnie do ok. 220–230 milionów ludności, pokona wszystkie trudności wewnętrzne i dojdzie do dużego dobrobytu. Dlatego to obce czynniki łącznie z polską dywersją czynią i będą czyniły wszystko, by hamować naszą pracę.</u>
          <u xml:id="u-12.48" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Zadania aparatu wymiaru sprawiedliwości kształtują się również na gruncie konkretnej sytuacji na froncie walk wewnętrznych i klasowych.</u>
          <u xml:id="u-12.49" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Rok 1949 był rokiem usprawnienia tego aparatu. Główny wysiłek prokuratury skupiał się na dziedzinie szkodnictwa gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-12.50" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Na podkreślenie zasługuje akcja popularyzacji prawa, która rozwija się coraz pomyślniej.</u>
          <u xml:id="u-12.51" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Wrogowie Polski ludowej muszą pamiętać, że kto sprzeniewierzy się jej, kto ją zdradza, kto osłabia jej siły — tego wcześniej czy później na pewno dosięgnie ręka sprawiedliwości. Nikt nie może liczyć na pobłażliwość. Jeden z wielkich rewolucjonistów polskich Edward Dembowski przeszło 100 lat temu w okresie Wiosny Ludów powiedział: „Przyjdzie chwila, że nie będzie panów tylko ludzie, zginą ci, co nie zechcą być ludźmi”. W naszej Polsce ludowej pozbyliśmy się obszarników, fabrykantów, bankierów — musimy pozbyć się wyzyskiwaczy, spekulantów i dywersantów. Zbiorowy i solidarny wysiłek mas pracujących powinien przyśpieszyć proces ich likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-12.52" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Zjednoczony radykalny ruch ludowy, skupiający pod swoimi sztandarami mało i średniorolnych chłopów, ocenia w zasadzie jak najpozytywniej działalność wymienionych resortów i widzi w dalszym ich rozwoju gwarancję obrony pokoju i zdobyczy demokratycznych Polski ludowej. Zjednoczony radykalny ruch 'ludowy ze swej strony dołoży wszelkich starań, by zbiorowym wysiłkiem pomóc czynnikom rządowym i społecznym w usprawnieniu aparatu i w dalszej działalności tych resortów, by skutecznie usuwać trudności, naprawiać błędy i usterki w dalszym wielkim marszu na drodze do socjalizmu oraz eliminować dywersję tam, gdzie ona usiłuje się zakraść.</u>
          <u xml:id="u-12.53" who="#PosełPaszkiewiczGustaw">Klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego głosować będzie za budżetem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Cieślakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełCieślakStanisław">Wysoka Izbo! Wzięliśmy władzę w Polsce po to, aby usunąć raz na zawsze wyzysk mas pracujących, aby zlikwidować w szybkim tempie wielowiekowe zacofanie gospodarcze, polityczne i kulturalne naszego kraju, aby usunąć — i to szybko usunąć — opóźnienie techniczne, gospodarcze i kulturalne wsi polskiej, ten przeklęty spadek pańszczyźnianych i kapitalistycznych czasów. Wzięliśmy władzę w Polsce po to, aby uczynić z naszego kraju szybko kraj tętniący życiem, pracą i kulturą, jeden z przodujących narodów świata.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełCieślakStanisław">W tej pracy i walce, jaką cały naród prowadzi pod przewodnictwem klasy robotniczej i jej partii, główną dźwignią przebudowy ustroju społecznego w kierunku socjalizmu, główną dźwignią stałego wzrostu dobrobytu i kultury w Polsce jest przemysł socjalistyczny, stanowiący własność całego narodu. Nie powtórzy się nigdy w Polsce tragiczna sytuacja lat niedawnych 1918–1939, kiedy ludność Polski wzrosła o 6 milionów osób, a produkcja przemysłowa spadła: węgla o 5 milionów ton, ropy naftowej o 600.000 ton, stali i żelaza o 200.000 ton, cukru o 150.000 ton. Nie powtórzy się ta tragiczna sytuacja nigdy dlatego, że złamana została w Polsce raz na zawsze władza kapitalistów i obszarników, główna przeszkoda rozwoju sił wytwórczych w Polsce. Nie powtórzy się dlatego, że Polska przestała być kolonią drapieżnego międzynarodowego kapitału. Nie powtórzy się dlatego, że sprawa uprzemysłowienia Polski, sprawa umocnienia i rozwoju naszego przemysłu stała się sprawą żywo obchodzącą nie tylko klasę robotniczą, ale i całe pracujące chłopstwo.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełCieślakStanisław">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe ma tu poważny wkład, bo rozgromiło i wyrzuciło za burtę życia politycznego agentów i popleczników wielkich kapitalistów i obszarników — agrarystów, którzy idealizując nędzę i zacofanie wsi, usiłowali opóźnić rozwój uświadomienia klasowego i politycznego mało i średniorolnych chłopów, rozerwać sojusz robotniczo-chłopski, opóźnić dzieło uprzemysłowienia naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełCieślakStanisław">Przemysł nasz idzie dziś szybkimi krokami naprzód. Plan produkcji przemysłu naszego w 1948 r. przewidywał wzrost o 23% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wykonany na 2 miesiące przed terminem plan odbudowy gospodarczej i plan produkcji przemysłowej na 1949 r. spowodował, że plan produkcji przemysłowej został znacznie przekroczony, bo o 13%. W tej skromnej cyfrze kryje się wielkie bogactwo, jakie klasa, robotnicza przysporzyła całemu narodowi, bo te 13% ponad plan produkcyjny równa się co do wartości 2 miliardom złotych przedwojennych, a więc ponad 200 miliardom złotych bieżących.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełCieślakStanisław">Plan na 1950 r. przewiduje dalszy wzrost produkcji przemysłu o 21,9%, ze specjalnym naciskiem na rozwój przemysłu ciężkiego, jako głównej bazy uprzemysłowienia kraju i powiększenia jego obronności.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełCieślakStanisław">Ten szybki rozwój naszego przemysłu socjalistycznego jest najlepszą gwarancją szybkiej przebudowy społecznej w kierunku socjalizmu, szybkiego rozwoju gospodarki narodowej i wzrostu dobrobytu ludności pracującej na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełCieślakStanisław">Trzeba podkreślić, że wraz z rozwojem wielkiego ciężkiego, lekkiego i rolnego przemysłu idzie w parze i rozwój przemysłu miejscowego, którego wzrost przewiduje plan na 1950 r. na 66,7%, Będzie to miało duże znaczenie dla usprawnienia zaopatrzenia ludności miejskiej i wiejskiej w artykuły codziennego użytku, nie produkowane przez wielki przemysł, a wytwarzane przez uspołeczniony przemysł miejscowy.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełCieślakStanisław">Nie wystarczy ograniczyć się tylko do omówienia wielkich osiągnięć naszego przemysłu, o których wymownie mówił zresztą referent generalny. Musimy naszą uwagę skoncentrować również na istniejących jeszcze w przemyśle brakach i niedociągnięciach. Na pierwszym miejscu wymienić należy konieczność rozszerzenia walki o jakość naszej produkcji, rozpoczętej w przemyśle włókienniczym, nie tylko na cały przemysł lekki, zaopatrujący w artykuły konsumpcyjne świat pracy, ale i na wszystkie gałęzie przemysłu, nie wyłączając ciężkiego. Kierownictwo naszych zakładów wszystkich przemysłów musi okazać większą pomoc rozwijającemu się coraz więcej ruchowi współzawodnictwa, racjonalizatorstwa i nowatorstwa. Nie osiągnęlibyśmy tego rozwoju produkcji przemysłowej, gdyby nie wielki wysiłek robotników i robotnic takich, jak górnik Markiewka i 13.000 idących w jego ślady górników, których długofalowe zobowiązania w sumie dadzą 1.300.000 ton węgla ponad plan. Nie osiągnęlibyśmy tego rozwoju produkcji przemysłowej, gdyby nie wysiłek hutników takich, jak ob. Kuliński, mistrz szybkiego wytopu stali, metalowców jak ob. Matela, mistrz szybkiego skrawania metali, włókniarzy jak ob. Górski z Pabianic, jak ob. Helena Michalak lub ob. Stanisław Serwatka z PZPB nr 2, którzy pracując na kilku krosnach osiągnęli 66% produkcji pierwszego gatunku, podczas gdy przeciętna wynosi zaledwie 5%.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełCieślakStanisław">Szybki wzrost produkcji przemysłowej zawdzięczamy wielkim nakładom inwestycyjnym na przemysł, które w 1950 r. stanowić będą ponad 40% wszystkich inwestycji. Przyznane sumy inwestycyjne powinny być jednak w całości wykorzystane, czego niektóre przemysły, jak np. przemysł naftowy w 1949 r. nie zrobiły.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PosełCieślakStanisław">Następnie kierownictwa wszystkich naszych ministerstw przemysłowych muszą położyć większy nacisk na konieczność wysuwania robotników i robotnic na kierownicze stanowiska w przemyśle biorąc przykład z przemysłu ciężkiego, w którym 2000 robotników zajmuje już kierownicze stanowiska w produkcji, a 200 — stanowiska dyrektorów.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PosełCieślakStanisław">Wreszcie zagadnienie czwarte — dalsze usprawnienie pracy tych central handlowych, które znajdują się w resortach przemysłowych, a nie w resorcie handlu wewnętrznego. Myślę o Centrali Zbytu Przemysłu Metalowego i o Centrali Zbytu Węgla. Nie może istnieć dłużej taka sytuacja, że niektóre oddalone ośrodki wiejskie nie mogą nabyć wiader i naczyń kuchennych, lub że rozprowadzanie węgla również nieco szwankuje. Usprawnienie tych usług handlowych utrąci te argumenty, którymi wrogowie klasowi usiłują otumanić masy pracujące w Polsce, a trzeba pamiętać, że nasz przemysł. jako główna dźwignia przebudowy, jest również — rzecz jasna — głównym celem ataków naszych wrogów klasowych.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PosełCieślakStanisław">Praca technicznych instytutów badawczych, na które budżet przewiduje 15 miliardów złotych w tym roku, musi być powiązana z pracą codzienną przemysłu i ruchem racjonalizatorskim robotników. Tutaj przykładem może być praca Instytutu Metalurgii i Odlewnictwa, którego przykład winien być naśladowany przez inne instytuty badawcze.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PosełCieślakStanisław">Zdrowa i niesłychanie cenna inicjatywa załogi Hajduckich Zakładów Hutniczych, zmierzająca do likwidacji zbędnych rezerw, upłynnienia remanentów i zmniejszenia ilości środków obrotowych, powinna być rozszerzona na wszystkie uspołecznione zakłady pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PosełCieślakStanisław">Nasz przemysł zarówno ciężki jak i lekki, a zwłaszcza lekki, winien większą troską otoczyć wysiłki w kierunku rozszerzenia bazy krajowych surowców. Dążąc w okresie planu 6-letniego do uprzemysłowienia Polski, nie powinniśmy zaniedbać sprawy wykorzystania wszelkich surowców kopalnych i rolniczych, możliwych do otrzymania w kraju, oraz wszelkiego rodzaju surowców odpadkowych.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#PosełCieślakStanisław">Wreszcie ministerstwa przemysłowe winny w 1950 r. skupić większą uwagę na tych działach pracy, które nie dorównały w 1949 r. ogólnemu tempu rozwoju przemysłu. Jeżeli chodzi o Ministerstwo Górnictwa, tutaj pragnę zwrócić uwagę na konieczność usprawnienia prac Państwowego Instytutu Geologicznego.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#PosełCieślakStanisław">Myślę, że skierowanie przez ob. Ministra Górnictwa do pracy w tym instytucie szeregu doświadczonych, wypróbowanych w walce o prawa ludu roboczego i w walce o poprawę bytu mas pracujących — czołowych górników i wiertaczy, których sława rozchodzi się po całej kuli ziemskiej, bo przecież to nasi wiertacze wiercili ropę naftową w przemyśle naftowym w Pensylwanii, na Borneo, na Wyspach Malajskich i w Albanii — skierowanie do tego Instytutu doświadczonych praktyków, po ich przeszkoleniu wlałoby do Instytutu nowego ducha i pozwoliłoby ze sprawy poszukiwań geologicznych zrobić sprawę ogólnonarodową, sprawę interesującą całą klasę robotniczą i całe pracujące chłopstwo, a nie tylko sprawę wąskiego grona specjalistów naukowych.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#PosełCieślakStanisław">Należy również przełamać te pewne zahamowania, jakie się ujawniły w 1949 r. odnośnie akcji elektryfikacji wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#PosełCieślakStanisław">Jeśli chodzi o Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego, to powinno ono położyć większy nacisk na wykonanie planów produkcyjnych, nie wykonanych w 1949 r. z przyczyn obiektywnych, w dziedzinie produkcji parowozów, wagonów i wozów tramwajowych, na które czeka przecież ludność miast.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#PosełCieślakStanisław">Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego musi również zwrócić większą uwagę na wykorzystanie zasobów węgla brunatnego, na przerób jego chemiczny.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#PosełCieślakStanisław">Ministerstwo Przemysłu Lekkiego winno usunąć te trudności, jakie powstały na odcinku przędzalnictwa. Braki w jakości tkanin i pewne trudności w osiąganiu większych norm produkcji, na które skarżą się włókniarze Łodzi i innych miast, wynikają w dużym stopniu z niedostatecznego jeszcze gatunku przędzy produkowanej w kraju. Podwyższenie jakości przędzy pozwoli na dalszy wzrost produkcji we wszystkich działach przemysłu włókienniczego.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#PosełCieślakStanisław">Wreszcie Ministerstwo Przemysłu Lekkiego winno jak najwięcej uwagi i wysiłków organizacyjnych skupić w dziedzinie należytego wykorzystania wszelkiego rodzaju surowców odpadkowych, których znaczne ilości bezużytecznie — z wielkimi stratami dla gospodarki narodowej — marnują się w kraju.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#PosełCieślakStanisław">Ministerstwo Przemysłu Rolnego i Spożywczego posiada w swoim ręku wspaniały instrument planowego regulowania gospodarki chłopskiej i kierowania jej ku gospodarce zespołowej. Są nimi kontrakty rolnicze. Stwierdzamy z zadowoleniem stały wzrost kontraktów rolniczych i domagamy się dalszego rozszerzenia obszaru kontraktowanych zasiewów oraz rozciągnięcia kontraktów na dalsze artykuły produkcji zwierzęcej. Ministerstwo Przemysłu Rolnego i Spożywczego musi również większą uwagę w 1950 r. skupić na zagadnieniu przygotowania większych ilości pasz treściwych, bo inaczej szybki rozwój hodowli zwierząt zostanie zahamowany przez brak pasz.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#PosełCieślakStanisław">Budżety ministerstw: Górnictwa i Energetyki, Przemysłu Ciężkiego, Przemysłu Lekkiego, Przemysłu Rolnego i Spożywczego w brzmieniu uchwalonym przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu dają gwarancję, że wzrost produkcji i usprawnienia organizacyjne w 1950 r. będą mogły być wykonane.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#PosełCieślakStanisław">Mógłbym się więc ograniczyć do formalnego stwierdzenia, że klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, który mam zaszczyt tu reprezentować, głosować będzie za budżetami resortów przemysłowych w brzmieniu uchwalonym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#PosełCieślakStanisław">Ale chciałbym dodać coś więcej. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe dołoży wszelkich starań, aby sprawa konieczności szybkiego uprzemysłowienia naszego kraju przeniknęła głęboko do świadomości mas pracującego chłopstwa, aby szeroko na wsi znane były wspaniałe osiągnięcia produkcyjne klasy robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#PosełCieślakStanisław">Dołożymy wszelkich starań, aby młodzież chłopska, zwłaszcza synowie i córki biedoty chłopskiej, którzy szeroką ławą płyną dziś do pracy w naszym nowym rozwijającym się szybko przemyśle, była świadoma, że idzie tam walczyć o lepszą przyszłość Polski, o szybkie wyrównanie naszego zacofania gospodarczego, a zacofania wsi w szczególności, o stworzenie w naszym kraju — ojczyźnie ludzi pracy — takich stosunków, w których zniesiony będzie raz na zawsze wyzysk człowieka przez człowieka.</u>
          <u xml:id="u-14.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Adamowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełAdamowskiLeon">Wysoka Izbo! Polska ludowa wstępując w pierwszy rok planu 6-letniego poszczycić się może olbrzymimi sukcesami, jakie zdobyliśmy w przedterminowo wykonanym pierwszym planie 3-letnim.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełAdamowskiLeon">Wchodzimy w rok 1950 z bilansem dodatnich osiągnięć na każdym odcinku naszego życia gospodarczego. Wchodzimy ze zdobytym doświadczeniem i — co ważniejsze — ze zdobytym zaufaniem szerokich mas społeczeństwa do jedynie słusznych założeń polskiej gospodarki planowej. Wchodzimy jednak ze świadomością, że jeszcze nie wszystkie gałęzie w gospodarce zostały należycie ustawione, aby mogły najlepiej wypełniać swoje zadania w ramach planu 6-letniego, planu, którego naczelnym zadaniem jest zbudowanie podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełAdamowskiLeon">Mamy w tej chwili duże osiągnięcia na odcinku uporządkowania handlu, bo cały hurt i 60% detalu w handlu znajduje się w ręku gospodarki uspołecznionej, mamy coraz liczniejsze uspołecznione zakłady przemysłowe już nie tylko kluczowego rzędu.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełAdamowskiLeon">Ale mamy jeszcze niedostatecznie rozwiązany odcinek rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełAdamowskiLeon">Tym właśnie zagadnieniem, zagadnieniem rzemiosła, chcę w imieniu Stronnictwa Demokratycznego, które mam zaszczyt reprezentować, zająć uwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełAdamowskiLeon">Zagadnienie rzemiosła nabiera specjalnego znaczenia, jeśli się zważy fakt, że:</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełAdamowskiLeon">1) nieuspołeczniona część sektora drobnotowarowego w chwili obecnej posiada potencjał produkcyjny kilkakrotnie większy od części uspołecznionej,</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełAdamowskiLeon">2) obecna liczba indywidualnych wytwórców wraz z rodzinami przekracza milion osób.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełAdamowskiLeon">Trzeba podkreślić wyraźnie, iż Rząd dawał i stale daje dowody szczególnej pamięci o tym odcinku sektora drobnotowarowego, że wymienię tu powołanie do życia w 1948 r. Spółdzielczo - Państwowej Centrali Rzemieślniczej, w ubiegłym roku zaś Banku Rzemiosła i Handlu, pomoc w zaopatrzeniu surowcowym, dalsze ulgi podatkowe dla rzemiosła, realizowane już obecnie, oraz — co może najistotniejsze — powołanie do życia Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości, który w ramach Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego zajmie się planowaniem i koordynacją działalności gospodarczej odcinka obejmującego rzemiosło, spółdzielczość pracy i pomocniczą oraz przemysł miejscowy i prywatny.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełAdamowskiLeon">Na obecnym etapie rozwoju wytwórczości narodowej istnieje niewątpliwa konieczność utrzymania rzemieślniczej formy produkcji i usług.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełAdamowskiLeon">Zważywszy jednak na zadania rzemiosła, jakie wykonywa ono i wykonywać winno w naszym życiu gospodarczym, trzeba stwierdzić, iż zarówno w dziedzinie wytwórczości jak i w dziedzinie usług rzemiosło musi coraz głębiej być wciągane do gospodarki planowej, a co z tym się wiąże — musi się uspołeczniać.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PosełAdamowskiLeon">Nad zagadnieniem wypracowania planu uspołecznienia rzemiosła należy się poważnie zastanowić. Dlatego też Stronnictwo Demokratyczne wysuwa postulat jak najrychlejszego opracowania takiego planu, który by zakreślał jako zadanie dla drobnej wytwórczości następujące ramy:</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PosełAdamowskiLeon">1) uzupełnianie wytwórczości przemysłu państwowego,</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PosełAdamowskiLeon">2) obsługę rynku lokalnego,</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PosełAdamowskiLeon">3) świadczenia usług dla zaspokojenia potrzeb indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PosełAdamowskiLeon">Równocześnie plan ten musi określać asortyment i masę towarową produkcji w każdej branży, zaopatrzenie i siatkę terenową drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PosełAdamowskiLeon">Przy takich założeniach należy w sposób właściwy rozdzielić zadania, jakie przypadną do wykonania rzemiosłu uspołecznionemu, jak i nie będącemu zorganizowanym w spółdzielniach, bo i takie wypadki będą niewątpliwie istniały jeszcze w zależności od czasu i miejsca.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PosełAdamowskiLeon">Najprostszą formą, pozwalającą na szerokie ujęcie w ramy planowania wytwórczości rzemieślniczej i jej zaopatrzenia, jest zorganizowana rzemieślnicza spółdzielczość pomocnicza. Forma ta jednak, jako pozbawiona dyscypliny produkcji, a co za tym idzie, konieczności wykonywania planu, musi być uznana za formę przejściową, chociaż niewątpliwie daje ona zrzeszonym szerokie możliwości zapoznania się z wymogami i potrzebami organizacji spółdzielczej i wyrabia poczucie więzi i wspólności interesów organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#PosełAdamowskiLeon">Już z powyższego wynika, że dążąc do coraz wyższych form gospodarki uspołecznionej na odcinku produkcji rzemiosła, trzeba będzie organizować takie formy, które zarówno pod względem społecznym, jak i organizacyjnym stworzą lepsze możliwości objęcia działalności rzemieślniczej planem. Taką formę stanowi rzemieślnicza spółdzielczość pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#PosełAdamowskiLeon">Niezależnie jednak od form uspołecznienia rzemiosła, najważniejszym momentem jest maksymalne wykorzystanie możliwości i zdolności produkcyjnych rzemiosła dla potrzeb gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#PosełAdamowskiLeon">Tymczasem jednak istnieją jeszcze objawy hamowania wykorzystania tych możliwości. Notujemy często trudności na odcinku zaopatrzenia w surowce, co powoduje zahamowanie produkcyjne. Specjalnie jaskrawo te trudności występują, jeżeli idzie o węgiel i żelazo. Z tego też względu wskazane jest, aby Centrala Rzemieślnicza względnie terenowe związki spółdzielni rzemieślniczych posiadały stale na składzie żądane surowce i to w dostatecznej mierze, tak by w odpowiedniej ilości i asortymencie mogły być rozprowadzane, uwzględniając nawet potrzeby produkcji wolnorynkowej i usług wolnorynkowych.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#PosełAdamowskiLeon">Dla wyjaśnienia należy podać, że w dzisiejszym stanie rzeczy zaopatrzenie rzemiosła w surowce na produkcję wolno - rynkową odbywa się w ten sposób, że rzemieślnik składa podanie do odpowiedniej centrali państwowej a izba rzemieślnicza względnie cech po sprawdzeniu akceptuje to zapotrzebowanie, co opóźnia samo zaopatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#PosełAdamowskiLeon">Przy omawianiu tego zagadnienia zwrócić należy uwagę, że pomocnicze spółdzielnie nie zawsze odpowiadają zasadom prawdziwej spółdzielczości. Zdarza się, że taka forma przybiera charakter „spółdzielczej” organizacji obrony interesów kapitalistycznych, tzw. arystokracji rzemieślniczej.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#PosełAdamowskiLeon">Niewykorzystanie potencjału produkcyjnego rzemiosła jest oczywistą stratą dla gospodarki narodowej i dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby sama produkcja pokrywała się ze zdolnością produkcyjną warsztatów rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#PosełAdamowskiLeon">Na tle konieczności wzmożenia produkcji na odcinku rzemiosła wyłaniają się następujące momenty:</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#PosełAdamowskiLeon">1) Zwiększenie liczby warsztatów rzemiosła uspołecznionego.</u>
          <u xml:id="u-16.26" who="#PosełAdamowskiLeon">2) Zwiększenie liczby zatrudnionych w rzemiośle, a więc kształcenie nowych kadr nie tylko dla potrzeb rzemiosła, ale — i to przede wszystkim — dla narastającego użytku przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-16.27" who="#PosełAdamowskiLeon">3) Wykorzystanie pełnych możliwości produkcyjnych rzemiosła. Skoro rzemiosło przechodzi sukcesywnie na formę gospodarki uspołecznionej, trzeba dołożyć wszelkich starań, aby zaopatrzyć je w odpowiednią ilość surowców i zamówień, inaczej bowiem wszelkiego rodzaju postoje warsztatów rzemieślniczych są bezspornie marnotrawstwem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-16.28" who="#PosełAdamowskiLeon">Dalszym czynnikiem, hamującym wykorzystanie pełnych możliwości produkcyjnych rzemiosła, jest jeszcze dotąd zbyt mało popularne zagadnienie uspołecznienia. Występują tu jeszcze następujące powody subiektywne:</u>
          <u xml:id="u-16.29" who="#PosełAdamowskiLeon">1) przywiązanie rzemieślnika do swojego warsztatu pracy,</u>
          <u xml:id="u-16.30" who="#PosełAdamowskiLeon">2) obawa przed zmniejszeniem zarobków,</u>
          <u xml:id="u-16.31" who="#PosełAdamowskiLeon">3) obawa rzemieślnika wysoko wykwalifikowanego przed zmajoryzowaniem spółdzielni, pracy przez element niefachowy,</u>
          <u xml:id="u-16.32" who="#PosełAdamowskiLeon">4) niechętne przyjmowanie właścicieli warsztatów do spółdzielni,</u>
          <u xml:id="u-16.33" who="#PosełAdamowskiLeon">5) brak należytych instrukcji odnośnie przekształcenia indywidualnych warsztatów w warsztaty spółdzielcze np. kuśnierzy we Wrocławiu,</u>
          <u xml:id="u-16.34" who="#PosełAdamowskiLeon">6) brak ludzi wykwalifikowanych do prowadzenia całokształtu prac spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-16.35" who="#PosełAdamowskiLeon">Jeszcze dotychczas nie jest również należycie zorganizowane zagadnienie dystrybucji rzemiosła, która przy dzisiejszej chłonności rynku nie powinna nastręczać zbytnich trudności, skoro wprowadza się całkowitą zależność surowcową. Krótko mówiąc — ilość dostarczonego surowca określa wysokość produkcji, przeznaczonej do dystrybucji. Tu również w oparciu o plan 6-letni widzimy dwojakiego rodzaju możliwości dystrybucji: bądź przez sektor handlu państwowego, bądź spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-16.36" who="#PosełAdamowskiLeon">Nasze rozważania na temat rzemiosła nie pozwalają nam nie zwrócić uwagi oto. Ministra Skarbu, który — jak wyżej mówiłem — dał dowody troskliwości i opieki nad rzemiosłem, dał dowody doceniania zadań, jakie stawia Rząd przed rzemiosłem — nie pozwalają nam nie zasygnalizować jednak faktu samolikwidacji rzemiosła. Stan ten pogłębia się np. na terenie woj. wrocławskiego i — co groźniejsze — w miejsce zlikwidowanych prywatnych warsztatów rzemieślniczych nie powstają spółdzielcze warsztaty. Następstwem tego stanu jest zmniejszanie ogólnej ilości produkcji, utrudnianie życia codziennego mas pracujących, w szczególności na skutek zanikania rzemiosła usługowego, jak fryzjerzy, fotografowie.</u>
          <u xml:id="u-16.37" who="#PosełAdamowskiLeon">Co gorsze, obserwuje się często schodzenie rzemiosła w podziemia, przez co rzemieślnik unika wszelkich świadczeń na rzecz Skarbu Państwa, staje się jednostką aspołeczną, wrogo nastawioną do dzisiejszej rzeczywistości i wreszcie jest przestępcą skarbowym. Bardzo częstym powodem samolikwidacji rzemiosła jest niewłaściwy sposób wykonywania przez niektóre organy skarbowe przepisów skarbowych. Nie wdając się w szczegóły, można tu wskazać na konieczność stosowania przez organy skarbowe takich środków, które byłyby uzasadnione gospodarczo oraz najbardziej odpowiadałyby względom celowości gospodarczej. Szczególnie chodzi o właściwe stosowanie przepisów art. 89 prawa skarbowego.</u>
          <u xml:id="u-16.38" who="#PosełAdamowskiLeon">Wysoka Izbo! Budżet Państwa na 1950 r. ma tę szczególną cechę, która wiąże się ściśle z planem gospodarczym na rok bieżący, jako pierwszy rok planu 6-letniego. Plan 6-letni ma być fundamentem przyszłej Polski socjalistycznej. Na drodze do zbudowania socjalizmu w Polsce nie może zabraknąć polskiego rzemieślnika. Stronnictwo Demokratyczne, które w szeregach swoich posiada znaczną część postępowego rzemiosła, dołoży starań, aby rzemiosło włączone zostało w sposób właściwy w ogólny rytm rozwoju gospodarstwa narodowego, współzawodnictwa i racjonalizatorstwa jako świadomych elementów socjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-16.39" who="#PosełAdamowskiLeon">W przekonaniu, iż nasze postulaty będą stanowić pomoc dla prac Rządu, że pomogą wprowadzić na drogę planowej gospodarki narodowej także i rzemiosło polskie w zrozumieniu jego zadań i potrzeb — klub poselski Stronnictwa Demokratycznego głosować będzie za przedstawionym przez komisję budżetem na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-16.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Brzeziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji generalnej nad budżetem Polski ludowej w piątą rocznicę wyzwolenia całego obszaru naszej Ojczyzny przez bohaterską armię radziecką pod kierownictwem jej wielkiego Wodza Józefa Stalina — nad budżetem pierwszego roku planu 6-letniego, czynimy to nie bez głębokiego wzruszenia. Pomyślmy bowiem: obradujemy w stolicy, która 5 lat temu była raczej pojęciem geograficznym niż skupiskiem ludzkim.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełBrzezińskiStefan">Zastanawiano się wtedy nawet, czy w ogóle odbudować stolicę na dawnym miejscu z chaosu ruin, jaki przedstawiała. Wiemy, że na decyzji odbudowy zaważył głos Bolesława Bieruta, za co wdzięcznym mu jest głęboko cały naród.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełBrzezińskiStefan">I oto dziś w tej nieistniejącej wówczas fizycznie stolicy obradujemy nad budżetem, który w założeniach swoich oparty jest już nie na planach odbudowy, lecz na gigantycznym planie rozbudowy: planie 6-letnim. Z chaosu, w jaki kraj nasz pogrążyła wojna i barbarzyńska polityka okupanta, wyszliśmy bowiem zwycięsko we wszystkich dziedzinach naszego życia narodowego: politycznej, gospodarczej i kulturalnej. Dokonaliśmy tego ostatecznie w planie 3-letnim, a wspaniałym symbolem uzyskanych osiągnięć jest Warszawa — miasto, którego nie było 5 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wiemy, komu zawdzięczamy ogromne osiągnięcia: niezłomnemu duchowi i wielkiej pracowitości ludu polskiego z jego klasą robotniczą na czele. Toteż uważamy za swój obowiązek uwagi swoje nad pierwszym budżetem planu 6-letniego rozpocząć złożeniem hołdu polskim masom pracującym, tym od warsztatu, pługa i pióra — twórcom nowej Polski i nowego w niej życia.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Słusznie tu już podkreślono, że budżet jest opracowany wyłącznie pod kątem wzmożenia siły politycznej i gospodarczej ustroju ludowego jako ustroju postępu i pokoju. Kieruje nami wyłącznie troska o człowieka pracy, o ludzi, którzy wysiłkiem mięśni i mózgu wznoszą nasze życie na coraz to wyższy poziom.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#PosełBrzezińskiStefan">Oto gdzie tkwi różnica między obradami budżetowymi przedstawicielstwa ludowego, a obradami parlamentów ustroju kapitalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#PosełBrzezińskiStefan">Pod jakimkolwiek zaś kątem rozpatrywać będziemy przedłożony Izbie budżet, dojść musi się do wniosku, iż odpowiada on naszym warunkom i naszym potrzebom. A o ile stają przed nami różne jeszcze trudności jako skutek dawnych zaniedbań i wojny, pokonywuje się je z niesłabnącą energią, a wzrastające doświadczenie klasy robotniczej i współdziałających z nią czynników społecznych oraz korzystanie z bogatych doświadczeń ZSRR jest gwarancją coraz szybszego pokonywania tych trudności. Należy przy tym podkreślić jako objaw wielce pozytywny coraz szybsze przekształcanie umysłów także i tych obywateli, z których wielu jeszcze kilka lat temu zapatrywało się nieufnie na przyszłość i rozwój ustroju ludowego.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#PosełBrzezińskiStefan">Pozytywny ten objaw notujemy szczególnie na odcinku społecznym, reprezentowanym przez Stronnictwo Pracy, a obejmującym rzesze drobno — wytwórców, których wkład w gospodarkę ludową jest poważny i wartościowy. Rzesze te przeszły w latach ostatnich dużą ewolucję duchową zarówno pod wpływem jaskrawo widocznych konkretnych wyników ustroju ludowego jak i dzięki pogłębiającej się wśród nich pracy polityczno-wychowawczej, przy czym poważną pozycję na tym odcinku może zapisać na swoje dobro reprezentowane przeze mnie stronnictwo. Wyniki będą odtąd jeszcze szybsze i lepsze, kiedy Stronnictwo Pracy zdołało — w ostatnim czasie — uwolnić się od wypaczających jego działanie elementów i kiedy po krytycznej ocenie swej dotychczasowej polityki wytknęło sobie jasną linię postępowania jako sojusznik klasy robotniczej i jej partii.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#PosełBrzezińskiStefan">Ob. Minister Minc w pracy swojej w stalinowskim numerze „Nowych Dróg”, dotyczącej zagadnień demokracji ludowej w świetle nauki leninowsko-stalinowskiej o dyktaturze proletariatu, poruszył sprawę stronnictw politycznych, działających obok partii robotniczej w ustroju demokracji ludowej. Podkreślił on słusznie, że — w przeciwieństwie do przeszłości — stronnictwa te nie noszą charakteru organizacji politycznych, reprezentujących interes klas wrogich klasie robotniczej, której partię uznają za siłę kierowniczą, lecz, że „spełniają one funkcje swoistych formacji sojuszniczych, swoistego pomostu czołowego oddziału klasy robotniczej do części mas pracujących”. Tak też pojmuje swoją rolę Stronnictwo Pracy zarówno na odcinku pracy państwowo-politycznej jak i w bezpośrednim działaniu wśród reprezentowanych przez siebie grup społecznych.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Polska ludowa, przejmując tragiczne dziedzictwo powojenne, po straszliwym okresie ciężkiego okaleczenia żywego ciała narodu, nie może i nie chce odsunąć od twórczej współpracy żadnego obywatela, który staje na gruncie ustroju ludowego. O ile jednak klasa robotnicza, twórczyni tego ustroju, oddała się natychmiast z całym zapałem jego umocnieniu, o tyle w grupach t. zw. „drobnomieszczaństwa”, obejmującego w szczególności rzemiosło, drobny handel i część inteligencji pracującej zawodowo, zaistniały opory, których brak wówczas byłby co prawda zjawiskiem raczej nienormalnym. U podnóża tych oporów tkwiły bowiem dawne powiązania polityczne, wmawiany fałszywy stosunek do mas robotniczych, złe nawyki z okresu bierności lub nawet wrogiego stosunku do postępu, a wreszcie bezkrytyczne przyjmowanie od kapitalizmu jego punktu widzenia na zagadnienia ekonomiczne. Czas ze swoimi żelaznymi faktami jest jednak najlepszym nauczycielem, toteż zanotować można i trzeba wspomniane już poprzednio pozytywne przekształcenie umysłów w tych grupach społecznych. Miejsce dawnego bezskutecznego narzekania, pocieszania się niedociągnięciami ustroju ludowego na tym czy innym odcinku, podatności na sugestie wrogiej propagandy o nietrwałości ustroju ludowego — zajmuje obecnie coraz bardziej pozytywne ustosunkowanie się do naszej rzeczywistości, do wielkiego wysiłku Polski ludowej i wyraźna już skłonność do włączenia się w nurt ogólny.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#PosełBrzezińskiStefan">Odpowiedzialne czynniki doceniają, jak doniosłe znaczenie posiadają te przemiany w łonie grup, które stanowią ciągle jeszcze poważny odłam społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#PosełBrzezińskiStefan">Mimo olbrzymiego kroku naprzód w dziedzinie uspołecznienia masowej wytwórczości, drobna prywatna wytwórczość obejmuje jeszcze około 6% produkcji ogólnokrajowej. Wobec zaś ogromnej rozbudowy naszego potencjału przemysłowego te 6% to czynnik, który musimy uwzględnić w ogólnokrajowym planowaniu zaopatrzenia szerokich mas ludności, gdyż przemysł drobno-wytwórczy jest w niektórych dziedzinach nadal jeszcze pożytecznym uzupełnieniem wytwórczości uspołecznionej, nie może więc być pozostawiony własnemu losowi.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#PosełBrzezińskiStefan">Przede wszystkim jednak uwzględnić nam trzeba niezwykle cenną pozycję, jaką w gospodarce narodowej reprezentuje rzemiosło. Istnieje w kraju około 140.000 warsztatów rzemieślniczych, z których około 90.000 to warsztaty bez sił najemnych. Razem warsztaty rzemieślnicze zatrudniają około 300.000 ludzi, a roczna wartość ich produkcji wynosi około 150 miliardów złotych. Jest to więc nawet w naszych stosunkach polityczno-ekonomicznych czynnik bardzo poważny, wymagający w interesie ogólnym opieki i planowego kierownictwa.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wniesiony przez Rząd projekt ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości, któremu m. in. podlegać mają sprawy dotyczące rzemiosła, przemysłu prywatnego, rzemieślniczej spółdzielczości pomocniczej i rzemieślniczej spółdzielczości pracy, dowodzi, iż Rząd zamierza skutecznie zlikwidować dotychczasowe niedociągnięcia w tej dziedzinie i że chce należycie wykorzystać w rozbudowie kraju także i drobno — wytwórczy odcinek gospodarki narodowej. O ile bowiem już dotychczas czynniki rządowe doceniały to zagadnienie, to w terenie nie zawsze było dobrze.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#PosełBrzezińskiStefan">Jest rzeczą oczywistą, iż ustrój ludowy nie może dopuścić do odradzania się kapitalizmu w żadnej jego formie. Oparta na takich podstawach polityka fiskalna jest więc słuszna. Niesłuszna jest natomiast każda akcja nie oparta na planowej polityce, traktująca biurokratycznie i mechanicznie to zagadnienie, stwarzająca pozory „planowej nadwyżki” przebudowy społecznej tam, gdzie w ogóle planu żadnego nie ma. Znajdujemy się zaś dzisiaj na takim jeszcze etapie, że nie wolno nam marnować nawet przez dzień możliwości produkcyjnych żadnego warsztatu pracy, co odnosi się zwłaszcza do produkcji indywidualnej rzemieślnika, nie znajdującego odpowiednika w masowej produkcji uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#PosełBrzezińskiStefan">A więc: kontrola celem zapobieżenia narastania kapitalizmu, lecz nie bezplanowe likwidowanie wartościowych pozycji gospodarczych, jeśli nie zaistniały jeszcze warunki zachowania tych pozycji w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#PosełBrzezińskiStefan">Uwzględnić przy tym należy doniosłe znaczenie, jakie posiada rzemiosło dla gospodarki narodowej przez swoje znane wysokie kwalifikacje zawodowe jak i przez możliwości dokształcania nowych kadr, tak nam koniecznych w planie 6-letnim. Rzemiosło jest pod tym względem poważnym rezerwuarem fachowców, przy wielkich dalszych możliwościach, przy odpowiednio kierowanej opiece.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wskazując na znaczenie rzemiosła dalecy jesteśmy oczywiście od tego, aby nie podkreślić zdecydowanie konieczności dokonania zmian w jego strukturze. Zmiany te przynosi samo przez się budowanie w Polsce fundamentów socjalizmu, czego zrozumienie staje się coraz powszechniejsze i wśród samych rzemieślników. Ekonomicznymi i socjalnymi swoimi warunkami są oni bowiem związani z masami ludowymi, gdyż nawet w okresie, kiedy kapitalizm wmawiał rzemiosłu, iż jest ono związane z nim, położenie większości drobnego rzemiosła nie było lepsze od położenia mas robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#PosełBrzezińskiStefan">Dziś, kiedy klasa robotnicza nadaje inne oblicze Państwu, rzemiosło nie może i nie chce wyodrębnić się z zachodzących zmian.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#PosełBrzezińskiStefan">Samo gospodarcze przekształcenie rzemiosła i handlu nie rozwiązuje jednak sprawy. Obok zmiany charakteru warsztatu musi iść w parze przeszkolenie ideowe, przeoranie umysłów, pod - legających tak długo fałszywym hasłom. Jest to zagadnienie nie mniej ważne niż pierwsze i nie mniej trudne. Stronnictwo Pracy wytęży nadal w tym kierunku wszystkie wysiłki, aby praca przeszkolenia ideologicznego tych warstw rozwijała się wszerz i w głąb; przy czym w pracy tej stronnictwo nasze przyswoiło sobie wskazania o czujności wobec wroga klasowego. Wrogiej propagandzie droga musi być bowiem zamknięta hermetycznie do wszystkich odłamów społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Na jednym jeszcze wielce ważnym odcinku uważamy za swój obowiązek działać uświadamiająco i pogłębiać zrozumienie istoty ustroju ludowego wśród reprezentowanej przez nas grupy społecznej. Otóż Stronnictwo Pracy łączy w swoich szeregach głównie ludzi wyznających zasady wiary katolickiej. Jako stronnictwo katolików jest więc tym samym szczególnie zainteresowane zarówno zapewnieniem katolikom swobodnego wyznawania ich wiary, jak i z drugiej strony związaniem rzesz katolickich z Państwem ludowym.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#PosełBrzezińskiStefan">Przy poruszeniu lego zagadnienia wysuwa się oczywiście na pierwsze miejsce sprawa wzajemnych stosunków Państwa i Kościoła. Nie musimy szczegółowo formułować naszego stanowiska w tej sprawie. Daliśmy mu pozytywny wyraz po znanej deklaracji, złożonej w imieniu Rządu przez ob. Ministra Wolskiego zarówno z tej trybuny jak i w uchwałach naszego stronnictwa.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#PosełBrzezińskiStefan">I oto w ostatnich tygodniach na tle sprawy o „Caritas” odsłoniły się głębokie przemiany, jakie w ciągu lat ostatnich zaszły w umysłach dołowego duchowieństwa, to jest tego, które styka się codziennie z ludem. W umysłach tego duchowieństwa, widzącego z bliska codzienny wysiłek mas ludowych, zaczęła się już od dość dawna coraz jaśniej formułować świadomość, że Kościół i wiara nie mogą być pokrywką dla działań przeciwko ustrojowi ludowemu, wywalczonemu i obronionemu wielkimi ofiarami większości społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#PosełBrzezińskiStefan">Kapłanów patriotów i demokratów nie brakło już przed wojną. Jako ruch polityczny, który już dawniej stykał się z tego rodzaju kapłanami, wiemy, ile tragicznych walk wewnętrznych nie jedni z nich musieli przeżyć między hierarchicznym posłuszeństwem a wolą wprzęgnięcia się do walki mas ludowych o poprawę bytu.</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#PosełBrzezińskiStefan">Kiedy więc przełom w umysłach tysięcy księży zaczął się już od dość dawna, to sprawa „Caritas” dopełniła reszty. I oto okazało się, iż tysiące kapłanów patriotów czuje się związanych z ludem i że nic nie roniąc ze swych kapłańskich obowiązków wobec Kościoła i wiary zdecydowani są brać czynny udział w wielkim wysiłku narodu i okazać, że na nich nie mogą liczyć wrogowie ustroju ludowego. Zjawisko to witamy z wielkim zadowoleniem.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#PosełBrzezińskiStefan">Z tym większym bólem dowiedzieliśmy się, iż episkopat odrzucił proponowaną przez Rząd formułę porozumienia treści następującej: „Uznając papieża za miarodajny autorytet Kościoła katolickiego w sprawach religii, episkopat w innych sprawach będzie się kierował racją stanu Polski ludowej”. Jak się okazuje episkopat odrzucił określenie „Polska ludowa”.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#PosełBrzezińskiStefan">Przecież zdecydowana większość społeczeństwa katolickiego to ludzie pracy, robotnicy rzemieślnicy, urzędnicy, robotnicy rolni i chłopi na kilku hektarach. Odczuli oni na własnej skórze wyzysk ustroju kapitalistycznego, dlatego politycznie oraz ekonomicznie związani są wszystkimi nićmi z ustrojem ludowym. Dla nich pojęcie „Polska ludowa” wiąże się z zaciętą walką naszego narodu o podniesienie bytu każdego z nich, o zapewnienie przyszłym pokoleniom piękniejszego jutra a ludzkości nieustannego postępu i pokoju. Jeśli więc w proponowanej przez Rząd formule jest tak zasadnicze dla katolików zdanie: „uznając papieża za autorytet w sprawach religijnych...” społeczeństwo katolickie jako rzecz niepodlegającą dyskusji uważa, że w zagadnieniach nie związanych z religią jedyną racją stanu może być wyłącznie racja Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#PosełBrzezińskiStefan">Apelujemy wobec tego raz jeszcze gorąco i usilnie do hierarchii polskiej, by poddała głębokiej rewizji swoje stanowisko, by nie stała się przyczyną konfliktów sumienia, w których ostatecznie zwycięży instynkt narodowy i państwowy nad grą polityczną dalekich nam kół watykańskich.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#PosełBrzezińskiStefan">Droga do uregulowania wzajemnych stosunków jest otwarta. Jako katolicy pragniemy, by na tej drodze znalazł się także Kościół, by kierował się wyłącznie interesem milionów katolików w Polsce ludowej. Wszyscy — zarówno ludzie wierzący i niewierzący — doceniamy, jak koniecznym jest nam pokój wewnętrzny w dziedzinie religijnej, kiedy naród przystąpił do nowego ogromnego zadania: wykonania planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#PosełBrzezińskiStefan">Nie będę szerzej wnikał w założenia techniczne tego planu wielokrotnie omówione z tego miejsca, jak i w prasie codziennej i fachowej. Dziś plan 6-letni stał się już własnością całego społeczeństwa. Robotnicy, chłopi, inteligencja naukowa i urzędnicy pracują nad realizacją nowego zadania narodowego.</u>
          <u xml:id="u-18.30" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wytężają się mięśnie i mózgi, aby plan został wykonany nie tylko terminowo, lecz także jak najlepiej i jak najoszczędniej. Plan 6-letni ujawni ponownie w całej rozciągłości twórcze walory naszego ludu, kiedy zostały z niego zdjęte kajdany ucisku.</u>
          <u xml:id="u-18.31" who="#PosełBrzezińskiStefan">Zmieniamy w dodatku stosunki nie tylko u siebie. Pracą swoją przyczyniamy się również do przemiany stosunków w całym świecie razem z innymi narodami, które pod przewodem ZSRR wkroczyły na drogę postępowej myśli.</u>
          <u xml:id="u-18.32" who="#PosełBrzezińskiStefan">Kiedy więc budujemy piękniejsze życie w naszym kraju, przemieniamy klasę robotniczą i masy ludowe w świadome swoich zadań i celów społeczeństwo współczesne — wzmacniamy tym samym siły obozu pokojowego na świecie. Nasz plan 6-letni jest jednym z potężnych instrumentów walki o pokój światowy. Każdy więc, kto bierze udział w jego wykonaniu, jest bojownikiem pokoju, bojownikiem szlachetnej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-18.33" who="#PosełBrzezińskiStefan">O słuszności naszej sprawy, o sile przekonywującej naszych idei i naszych czynów świadczą zresztą najlepiej rozpaczliwe wysiłki, jakie czynić muszą imperialiści, aby wieść o naszych osiągnięciach nie dotarła do świadomości opinii państw kapitalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-18.34" who="#PosełBrzezińskiStefan">Imperialiści muszą się przecież obawiać takiej np. prawdy jak ta, że Polska wydaje na oświatę 23,6% wszystkich wydatków państwowych, podczas kiedy w USA szkoły i uniwersytety skazane są na prywatną dobroczynność. Za to budżet USA przewiduje 52 razy tyle na zbrojenia, co na oświatę. Czynnością „antyamerykańską” w pojęciu imperialistów jest oczywiście uświadamianie opinii USA, że Polska ludowa 20% swego budżetu przeznacza na ochronę zdrowia publicznego, a budżet amerykański zaledwie 0,9%. Pana Mocha musiała brać pasja na widok rosnącej u nas liczby fabryk, na rozmach w szkoleniu naszej wspaniałej młodzieży, kiedy we Francji rośnie bezrobocie, a za to 40% idzie na zbrojenia i na wojnę z narodami Wietnamu, w której już przeszło 20.000 młodych Francuzów straciło swe życie. Premier Bidault musi ukrywać przed swym narodem, że u nas rośnie stale liczba szkół, za to Francja wyda je na wojnę i na zbrojenia 6 razy tyle, co na oświatę i że Francji brak 11.000 klas szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-18.35" who="#PosełBrzezińskiStefan">Naszemu wysiłkowi w pracy, naszemu wkładowi do umocnienia pokoju na świecie nie są oni bowiem zdolni przeciwstawić niczego innego prócz ślepej nienawiści w obronie ich ustroju wyzysku i ucisku. Po naszej stronie mamy bowiem pokojowy plan 6-letni, nieustanny wysiłek w podnoszeniu materialnego i kulturalnego poziomu szerokich mas, pokojową politykę zagraniczną, ograniczoną do koniecznego minimum narodową siłę zbrojną — oni zaś niewolniczy plan Marshalla, prowokacyjny pakt atlantycki, dostawy broni, kryzys i bezrobocie, przygotowania wojenne.</u>
          <u xml:id="u-18.36" who="#PosełBrzezińskiStefan">Toteż w krajach kapitalistycznych coraz głośniej odzywa się gniew ludu, który nie chce być mięsem armatnim dla bankierów amerykańskich. Natomiast w Polsce ludowej, podobnie jak w ZSRR i krajach demokracji ludowej, wzmocnionych ostatnio potężnie zwycięstwem Chin ludowych, masy pracujące miast i wsi stoją murem za swym ustrojem, za polityką pokojową Rządu, za gospodarczym, socjalnym i kulturalnym wysiłkiem na rzecz tych mas ludowych.</u>
          <u xml:id="u-18.37" who="#PosełBrzezińskiStefan">Mówiąc o pokojowej polityce zagranicznej naszego Państwa, nie mogę pominąć milczeniem jednolitego protestu opinii polskiej przeciwko polityce, jaką zaczęła stosować wobec nas i wobec braci naszych na wychodźstwie oficjalna Francja, kiedy już zupełnie stała się powolnym narzędziem imperializmu amerykańskiego. Wyrazem tej polityki stała się akcja szpiegowsko-sabotażowa, zdemaskowana ostatnimi procesami, oraz represje przeciwko robotnikom polskim we Francji.</u>
          <u xml:id="u-18.38" who="#PosełBrzezińskiStefan">Akcja szpiegowska nie mogła się oczywiście powieść, gdyż położyła jej kres czujność naszego patriotycznego społeczeństwa i naszych czynników bezpieczeństwa. Nielicznych wyrzutków-zdrajców naród wypluwa po prostu ze swego grona.</u>
          <u xml:id="u-18.39" who="#PosełBrzezińskiStefan">Nie powiedzie się także na dłuższą metę akcja przeciwko wychodźstwu polskiemu, wzorowana na najgorszych przykładach pruskich i carskich. Policyjne metody nie zdołają bowiem zabić wśród robotników - wychodźców przywiązania do Polski ludowej, która zmiotła przyczyny, jakie ich zmusiły w okresie kapitalizmu do opuszczenia kraju.</u>
          <u xml:id="u-18.40" who="#PosełBrzezińskiStefan">Francja oficjalna myli się jednak, kiedy sądzi, że środkami policyjnymi wymaże z pamięci własnego społeczeństwa wdzięczność wobec tych, którym zawdzięcza w dużej mierze szybką odbudowę po pierwszej wojnie światowej, ważki wkład w rozbudowę przemysłu i bohaterską pomoc w walce z hitlerowskim okupantem. Demokratyczna opinia francuska pamięta bowiem o tym, a reakcji przypominają to zbyt liczne ślady na ziemiach Francji.</u>
          <u xml:id="u-18.41" who="#PosełBrzezińskiStefan">Na cmentarzach okręgów górniczych Francji znajdują się tysiące grobów, w których spoczywają górnicy polscy — ofiary pracy w ciągu przeszło 25 lat. Były okresy przed wojną, kiedy w podziemiach kopalń francuskich ginęło tragicznie przeszło stu górników polskich rocznie. Nawet w roku ubiegłym, który był na szczęście wolnym od większych katastrof, zginęło przeszło 30 górników polskich, nie licząc zmarłych od odniesionych ran. W roku bieżącym zaś, który z powodu wzrastającego wyzysku i idącego z tym w parze lekceważenia bezpieczeństwa zapowiada się jako „krwawy rok” dla górników francuskich, w ciągu pierwszych zaledwie 6 tygodni zginęło już 15 górników polskich.</u>
          <u xml:id="u-18.42" who="#PosełBrzezińskiStefan">Czyż nie wspomnieć o licznych ofiarach stutysięcznej armii polskiej wśród wychodźstwa, która stanęła do obrony Francji w latach 1939/40? O niezliczonych ofiarach, które padły u boku towarzyszy francuskich, kiedy razem z nimi stanął robotnik polski do walki z okupantem? O przeszło 600 żołnierzach polskich, poległych za wolność Francji w 1944 r. w samej tylko Normandii? To tylko kilka przykładów...</u>
          <u xml:id="u-18.43" who="#PosełBrzezińskiStefan">Robotnicy francuscy pamiętają o tym.</u>
          <u xml:id="u-18.44" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wychodźstwu polskiemu we Francji wyrażamy naszą głęboką wdzięczność za niezłomną miłość do Ojczyzny ludowej. Zapewniamy, że ni naród, ni Państwo o nim nie zapomni. Francuskie masy ludowe i postępową elitę intelektualną Francji zapewniamy zaś o naszej niewzruszonej do nich przyjaźni. Broniąc pokoju, bronimy także i naród francuski przed tymi, którzy chcą nagiąć wielki naród do niegodnej roli sługi imperializmu amerykańskiego.</u>
          <u xml:id="u-18.45" who="#PosełBrzezińskiStefan">Podobnie bronimy naszym wysiłkiem na rzecz postępu i pokoju wszystkie narody, ciemiężone jeszcze przez imperializm. Jako część światowego obozu pokoju, któremu przewodzi nasz przyjaciel i sojusznik Związek Radziecki, spełnimy przypadający na nas obowiązek wzmożenia sił tego obozu.</u>
          <u xml:id="u-18.46" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Przedłożony nam przez Rząd budżet na 1950 r., pierwszy rok planu 6-letniego, odpowiada naszej rzeczywistości, naszym dążeniom i naszej woli budowania Polski ludowej, jako silnej części składowej światowego obozu postępu. Jest to budżet pokoju, o który walczą polskie masy pracujące. Stronnictwo Pracy będzie więc głosować za budżetem.</u>
          <u xml:id="u-18.47" who="#komentarz">(Oklaski!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu, posłowi Czerwińskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełCzerwińskiMarian">Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji nad budżetem pragnę kilka słów powiedzieć z odcinka węglowego.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełCzerwińskiMarian">Przemysł węglowy jako kluczowy przemysł polski otoczony jest największą opieką i troską partii i Rządu. Podjęta w 1946 r. uchwała, mówiąca o planie 3-letnim, stawiała przed polskim przemysłem węglowym olbrzymie zadania, które zostały chlubnie wykonane dzięki ofiarnej pracy górników i olbrzymiej pomocy ze strony naszej partii i władz ludowych. Rzucone w 1947 r. przez partię hasło socjalistycznego współzawodnictwa zostało podjęte przez wiernego syna partii, tow. Pstrowskiego i zatoczyło olbrzymie kręgi nie tylko w górnictwie, ale i wśród wszystkich przemysłów w Polsce. Dzięki bohaterskiej pracy naszych górników współzawodników i inteligencji technicznej przemysł węglowy z roku na rok podwyższał wydobycie, które wynosiło w 1947 r. — 59 milionów ton, w 1948 r. — 70 milionów ton i w 1949 r. — 74 miliony ton.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełCzerwińskiMarian">Tu chciałbym podkreślić, że ponad plan daliśmy tylko 104.000. Uważam, iż niedostatecznie zmobilizowaliśmy się, że powinniśmy dać więcej ton dla naszego Państwa ludowego. Był moment w naszym górnictwie węglowym, gdy zaobserwowaliśmy pewne niepokojące objawy obniżenia się naszych wyników produkcyjnych. Ich źródłem były: brak dostatecznej kontroli pracy, w wyniku czego były zjawiska obniżenia dyscypliny, przypadki absencji, bumelanctwa, nadmierna ilość robotników w pracach pomocniczych i transporcie, niedostateczne wyzyskanie mechanizacji (maszyny wrębowe). Objawy te mamy już w znacznej mierze poza sobą i temu zawdzięczać należy wydatną poprawę wyników wydobycia węgla, jaką stwierdzamy w styczniu, a zwłaszcza w lutym rb.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełCzerwińskiMarian">Mogę potwierdzić, że 52 kopalnie wykonały plan dzienny bez żadnej godziny nadliczbowej,...</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#PosełCzerwińskiMarian">... a miesiąc luty dał nam wydobycie 104,6% planu, kiedy miesięczny plan wynosi przeszło 6 milionów kilkaset tysięcy ton. Należy jednak w oparciu o te doświadczenia wytężyć wszystkie siły, by ofiarny wysiłek podstawowych mas polskiej klasy robotniczej nie mógł być i w przyszłości zagrożony przez postępowanie jednostek, oraz by nadal podnosił się poziom produkcji, co stanowić będzie gwarancję dalszych naszych zwycięstw na terenie górnictwa węglowego.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#PosełCzerwińskiMarian">Chciałbym jeszcze poruszyć drugie zagadnienie — bardzo ważną bolączkę w naszym codziennym życiu górniczym. Rząd dał nam w ciągu paru lat Polski ludowej około 15 miliardów na budownictwo mieszkaniowe. Mamy jednak dziś na tym odcinku poważne trudności, a mianowicie wysuwa się zagadnienie domów noclegowych, remontów kapitalnych i remontów drobnych, dróg dojścia do kopalni i oświetlenia ulic. Zdajemy sobie sprawę, że istnieją poważne trudności na odcinku materiałów budowlanych, wierzymy jednak, że przy pomocy naszych władz ludowych my, jako armia górnicza wspólnie z klasą robotniczą, będziemy się starali pod kierownictwem naszej partii te poważne zagadnienia stopniowo rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#PosełCzerwińskiMarian">Chciałbym tu podkreślić, że wydobycie węgla kopalń dawnych i odzyskanych jest wyższe o 7,2% od wydobycia z 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#PosełCzerwińskiMarian">Wraz ze wzrostem wydobycia wzrasta wybitnie poziom bytowy górników, zaznaczający się tak wzrostem realnych płac jak i wzrostem sum przeznaczonych przez Państwo na akcję socjalną.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#PosełCzerwińskiMarian">Olbrzymim osiągnięciem górników jest uchwała Rady Ministrów z dnia 30 listopada ub. r. o tak zwanej popularnie „karcie górniczej” dająca specjalne premie, prawa honorowe, urlopy i emerytury polskim górnikom.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#PosełCzerwińskiMarian">Poważne sumy zostały również wydatkowane z budżetu państwowego na mechanizację i szkolenie. Z przemówienia tow. Minca w dniu 4 grudnia 1949 r. wiemy, że w planie 6-letnim przewiduje się mechanizację załadowania w 65%. Nasz plan przewiduje zaopatrzenie niemal wszystkich przodków w przenośniki zgrzebłowe. W planie 6-letnim przewiduje się 40% zaopatrzenia naszych kopalń w kombajny węglowe, tj. maszyny łączące pracę urobku z pracą ładowania. Kombajny te mają już radzieccy górnicy. Tam człowiek nie ładuje węgla i lekko można dać na głowę 20 ton.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#PosełCzerwińskiMarian">Równocześnie z olbrzymimi sumami, jakie przeznacza Rząd na mechanizację kopalń, idą sumy na szkolenie kadr technicznych, które w planie 6-letnim rekrutować się będą z szeregów górniczych.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#PosełCzerwińskiMarian">Wprowadzona w życie „karta górnicza” została odpowiednio zrozumiana przez rzesze pracujących w naszych kopalniach węgla. Górnicy nasi zdają sobie doskonale sprawę z tego, że prawa i przywileje nadane im przez Rząd i partię kryją za sobą olbrzymie miliardy złotych, których pokrycie można znaleźć tylko w zwiększonym wydobyciu i wydajności.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#PosełCzerwińskiMarian">Odpowiedzią górników na troskę partii i Rządu jest ciągły wzrost uczestników w socjalistycznym współzawodnictwie. Ilość współzawodniczących indywidualnie przekroczyła liczbę 90.000 ludzi, wśród których znajduje się duża ilość przodowników pracy tego pokroju, co towarzysze: Zieliński, Aprias, Markiewka, który 3-letni plan wykonał w 11 miesięcy, Piwowar, który wykonał 500% normy, Waliczek, Piwowarczyk, Hajduk, Ciszak, Magiera, Filak — bezpartyjny, który ze swoją brygadą składającą się z 6 ludzi na podstawie usprawnienia i mechanizacji wykonał 450% normy, i inni. Wśród współzawodniczących znajduje się duża ilość kobiet i młodzieży, którzy w zrozumieniu swojej roli przyczyniają się do podnoszenia wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#PosełCzerwińskiMarian">Odpowiedzią na „kartę górniczą” stał się również wzrost brygad zespołowych, które dzięki kolektywnej pracy podnoszą ciągle przekroczenia wykonania norm. Jako przykład można podać takie brygady, jak brygada Jaglińskiego Kazimierza z kopalni Miechowice, która wykonała na chodniku 320% normy — a proszę zrozumieć, że w brygadzie wszyscy — 10 czy 12 ludzi dają wysoki procent — brygada chodnikowa Ostrowskiego Stefana z kopalni Sośnica, która wykonała 253,3% normy, brygada Szczyrby Konrada wykonująca 214% normy na filarze oraz brygady ścianowe takie jak Hemera Romana z kopalni „Michał”, wykonująca 228,9% normy, czy też brygada Ruska z kopalni „Makoszowy” dająca 226% normy. Te kilka przykładów można by mnożyć, ponieważ brygady o wysokiej wydajności posiadają dziesiątki kopalń jak: im. Stalina, gen. Zawadzkiego, gdzie przypada 12 ton 800 kg węgla na górnika — to wielkie osiągnięcie partii, rady zakładowej, mężów zaufania — kopalnie Rybnickie, które przeszło 600.000 ton dały ponad plan na 1949 r., Szombierki, Radzinków itd. Jest to zasługą ofiarnej pracy górnika oraz związków zawodowych, które umiały dobrze organizować pracę.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#PosełCzerwińskiMarian">Długofalowe zobowiązania zainicjowane przez tow. Markiewkę pozwoliły zadokumentować raz jeszcze, że górnicy chcą być godnymi opieki, jaką ich partia i Rząd otacza. Na wezwanie tow. Markiewki górnicy z entuzjazmem podejmowali zobowiązania długofalowe, prześcigając się w wysokościach zadeklarowanych norm. Za górnikami zobowiązania przyjęły inne gałęzie polskiego przemysłu, dając wyraz słuszności i zrozumienia tej pięknej akcji. W przemyśle węglowym w ciągu lutego rb. długofalowe zobowiązania podpisało ponad 13.000 górników, rezultatem czego będzie wydobyte dodatkowo do normy 1.480.947 ton oraz 1.665 m.b. chodników w ciągu trzech miesięcy. Na dole jest około 50.000 górników, a postawiliśmy sobie za zadanie, aby objęło ich 97%.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#PosełCzerwińskiMarian">Górnicy w odpowiedzi na „kartę górniczą” i wszystkie dobrodziejstwa płynące od partii i Rządu odpowiadają masowymi zobowiązaniami i równie masową produkcją — oddziały współzawodniczą z oddziałami, kopalnie z kopalniami, zjednoczenia ze zjednoczeniami. Dzięki wielkiej mobilizacji naszej partii, która we właściwy sposób za pomocą swoich ogniw j związków zawodowych potrafiła przekazać w odpowiedniej formie zdobycze górników, przyczyniając się do zrozumienia zadań przez szerokie rzesze partyjnych i bezpartyjnych — potrafiliśmy w styczniu i lutym przekroczyć plan produkcyjny z nadwyżką bardzo poważną. Mamy przed sobą pełne 10 miesięcy i stale musimy być w wielkiej mobilizacji.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#PosełCzerwińskiMarian">Wprowadzona została od 1 marca r.b. premia oddziałowa za wykonanie planu wydobycia, wynosząca 2.300 milionów złotych, która podniesie fundusz płac robotników przodkowych. Ta nowa zdobycz będzie przyjęta z wielkim zadowoleniem przez naszych górników i będzie niewątpliwie pobudką do jeszcze większej wydajności, co pozwoli na jeszcze większe przekroczenie planu.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#PosełCzerwińskiMarian">Wysoka Izbo! W imieniu górników chcę powiedzieć, że plan nakreśla na 1950 r. 76,5 miliona ton, jest to zagadnienie złożone i wymaga ogromnego napięcia. Tam nie ma cudów, trzeba ogromnej organizacji, kierownictwa, troski wielkiej, trwającej nieprzerwanie dzień, noc, tydzień, miesiąc. To jest wielkie zadanie, jednakże polscy górnicy swojej partii, Rządu i narodu nie zawiodą i to wielkie zadanie, które naród, partia i Rząd postawili przed polskimi górnikami, będziemy się starali wykonać z nadwyżką.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#PosełCzerwińskiMarian">Na zakończenie wzniósłbym hasło: Niech żyje ofiarna klasa robotnicza, niech żyją polscy górnicy!</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do godz. 16 min. 15. Po przerwie będzie przewodniczył Wicemarszałek Barcikowski.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 30 do godz. 16 min. 20.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Miturze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełMituraAntoni">Wysoki Sejmie! Produkcja rolna w naszym kraju osiągnęła w końcu 1949 r. 112% poziomu produkcji z 1938 r., licząc na głowę ludności. Rolnictwo wypełniło plan 3-letni i na wielu odcinkach produkcji rolnej przekroczyło go. W tym czasie produkcja przemysłowa globalnie podniosła się do 175%, a na głowę ludności do blisko 250% poziomu z 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełMituraAntoni">Nastąpiły więc poważne różnice w rozwoju pomiędzy rolnictwem a przemysłem.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełMituraAntoni">Praktyka wykazała, że nasze rolnictwo rozdrobnione na wielomilionowe drobne gospodarstwa chłopskie, wyposażone w przestarzałe maszyny i narzędzia pracy, posługujące się zacofaną naukę agronomii, agrotechniki i hodowli, mimo olbrzymiego wkładu pracy chłopów mało i średniorolnych, nie było w stanie podążać za rozwojem przemysłu, zaspokajać w pełni zapotrzebowania naszego przemysłu na surowce rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełMituraAntoni">Stan ten zarysował się, mimo okazania rolnictwu wydatnej pomocy ze strony Rządu, wyrażającej się kwotą 106 miliardów zł w okresie lat 1947–1949 i mimo zwiększonej dostawy maszyn, narzędzi rolniczych i nawozów sztucznych.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełMituraAntoni">Stara, pokapitalistyczna, rozdrobniona gospodarka chłopska przeżyła się w całym świecie i w naszym kraju. Wymaga ona przebudowy i przystosowania jej do potrzeb narodu. Tylko na dużych gospodarstwach rolnych można stosować w pracy pełnowartościowe i tanie w użyciu maszyny i narzędzia rolnicze. Tylko na dużych gospodarstwach rolnych można stosować przodujące osiągnięcia naukowe w rolnictwie XX stulecia, a więc naukę agrobiologii Miczurina — Łysenki — Williamsa.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełMituraAntoni">Toteż chłopi polscy coraz szerzej przystępują do przebudowy ustroju rolnego. Powstały Państwowe Gospodarstwa Rolne, organizują się spółdzielnie produkcyjne, których posiadamy już ponad 500. Dla obsługi spółdzielni produkcyjnych wysokowartościowymi maszynami i poradnictwem fachowym rolniczym powstają Państwowe Ośrodki Maszynowe. Rozpoczyna się bitwa o przekształcenie naszego rolnictwa z zacofanego w rentowne, postępowe, gwarantujące ludności wsi trwały, lepszy byt, gwarantujące przemysłowi naszemu dostarczenie niezbędnych surowców rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełMituraAntoni">Walka o nowe, rentowne rolnictwo, gwarantuje wysoko opłacalną produkcję, staje się czołowym zagadnieniem w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełMituraAntoni">W pracy tej popełniono szereg błędów, ale jednocześnie uzyskano wiele cennego doświadczenia. Z tych błędów i osiągnięć należy wyciągnąć właściwe wnioski i nauczyć się wprowadzać je w życie. Okazało się dotychczas, że niektóre resorty ministerialne nie wykazały w tej sprawie dostatecznej aktywności, za słabo pracowały ze spółdzielniami produkcyjnymi. Słaba była koordynacja i synchronizacja pracy poszczególnych ministerstw ze sobą dla potrzeb spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełMituraAntoni">Ministerstwo Rolnictwa za późno przystąpiło do reorganizacji szkolnictwa rolniczego i przystosowania go do potrzeb dużych gospodarstw rolnych. Toteż już dziś odczuwa się poważnie brak kadr fachowych i pomocy ich spółdzielniom produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełMituraAntoni">Duże jeszcze braki istnieją w poziomie i kierunku samego szkolenia rolniczego, pracy instytutów naukowych i doświadczalnych. Daje się odczuwać brak odpowiednich podręczników szkolnych i pomocy naukowych.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełMituraAntoni">Nasza nauka rolnicza opiera się Jeszcze na błędnych kapitalistycznych teoriach Weismana, Morgana, Mendla. Jeszcze niektórzy nasi naukowcy niedostatecznie poznali błędność i absurdalność t. zw. teorii „stałego spadku urodzajności gleb”, „wyradzania się gleb”, mimo tego, że są to tezy reakcyjne, maltuzjańskie, uzasadniające potrzebę prowadzenia wojen imperialistycznych i wyniszczenia ludzkości. A jednocześnie za mało uwagi i znaczenia przypisuje się u nas przodującym teoriom naukowym w rolnictwie wielkich uczonych i praktyków radzieckich: Miczurina i Łysenki, Williamsa, Prianisznikowa, Iwanowa, Sztejmana, Szaumiana i innych. Niektórzy nasi naukowcy rolni nie mogą się wyzbyć błędnych teorii idealistycznych, przypisujących istnienie „duszy” roślinie, a tym samym usiłujących uniezależnić rozwój żywych organizmów od woli człowieka. Nie pozwala to naszej nauce stać się nauką klasową, oddaną w pełni na służbę człowieka, pozwalającą na wydzieranie przyrodzie tajników i wykorzystywanie ich dla podniesienia plonów, wydajności mleka od krów, wełny od owiec itp.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełMituraAntoni">Wielki uczony Miczurin powiedział: „Nie możemy oczekiwać łask od przyrody, ale wziąć je od niej — oto nasze zadanie”.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełMituraAntoni">Dzięki głębokiemu poznaniu praw rządzących życiem i rozwojem roślin, wpływu środowiska na kształtowanie się żywego organizmu, poznania i kierowania prawem dziedziczności — Miczurin doprowadził do tego, że dziś uczeni i praktycy radzieccy kierują rozwojem roślin, ich zmiennością i dziedzicznością, przystosowują je do nowych warunków glebowych i klimatycznych. Ludność na północnych terenach Związku Radzieckiego z powodzeniem może hodować u siebie szlachetne owoce, dotychczas dla niej nieosiągalne. W warunkach polskich możemy z powodzeniem uprawiać szlachetne winogrona, ryż, bawełnę, kok-sagiz i inne południowe rośliny i owoce, jeżeli się o to postaramy.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełMituraAntoni">Akademik Łysenko biologię miczurinowską przystosował do konkretnych potrzeb rolnictwa, zwiększając w ten sposób poważnie wydajność z hektara, a jednocześnie rozwinął naukę o selekcji roślin, naukę agrobiologii. Razem z innymi uczonymi radzieckimi wyhodował pszenicę gałęzistą, dającą zbiory z hektara sięgające do 100 kwintali.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełMituraAntoni">Akademik Williams — wielki gleboznawca i agronom rozwinął i opracował naukowe teorie podnoszenia urodzajności gleb, obalając tym reakcyjne t. zw. „prawa” systematycznego wyradzania się gleb.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełMituraAntoni">Naukowe osiągnięcia Miczurina — Łysenki — Williamsa, powiązane ze sobą, tworzą jeden wielki kompleks naukowy — agrobiologię radziecką, dźwignię rozwoju socjalistycznego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełMituraAntoni">Przebudowa naszego rolnictwa z drobnych zacofanych gospodarstw chłopskich na duże zespołowe gospodarstwa spółdzielcze wymaga jednocześnie wyposażenia tych gospodarstw w wysokowartościowe maszyny i narzędzia rolnicze. Wymaga od Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego wyprodukowania wielu odpowiednich dla potrzeb rolnictwa maszyn rolniczych. Wymaga produkcji traktorów na gąsienicach, traktorów elektrycznych, kombajnów, siewników szerokorzędowych dobrej jakości, a nawet produkcji siewników czółenkowych.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełMituraAntoni">Ministerstwo Rolnictwa winno więcej uwagi poświęcić usprawnieniu pracy w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Ten odcinek pracy mimo dużych osiągnięć wymaga wielu jeszcze usprawnień. PGR-y winny stać się pod każdym względem przykładem zespołowej — socjalistycznej gospodarki rolnej, przykładem mechanizacji i wysokości produkcji, winny pociągać swym przykładem do spółdzielni produkcyjnych rozdrobnione gospodarstwa chłopskie. W tej pracy pomoże Ministerstwu cały aktyw Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, roztaczając opiekę i kontrolę nad pracą Państwowych Gospodarstw Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełMituraAntoni">Oświata rolnicza a zwłaszcza wyższe uczelnie rolnicze nie podążają za potrzebami rolnictwa, muszą zerwać z przeżytkami w nauce i uzbroić się w przodujące osiągnięcia naukowe. Nauka rolnicza musi przodować w naszej praktyce rolniczej, musi być skierowana na potrzeby naszych PGR-ów, naszych spółdzielni produkcyjnych, a jednocześnie podnosić produkcję rozdrobnionego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełMituraAntoni">Zapoczątkowane przez Ministerstwo Rolnictwa wspólne narady naukowców i praktyków rolników wymagają umasowienia, przybliżenia nauki do rolnictwa, zastosowania w szerokiej praktyce osiągnięć instytutów naukowych — przez praktyków rolników.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PosełMituraAntoni">Praktyka wykazuje, że nauka agrobiologii radzieckiej u nas, niechętnie traktowana przez niektórych naukowców, jest niesłychanie łatwo przyjmowana przez ludzi, którzy pracują bezpośrednio w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#PosełMituraAntoni">Ministerstwo Rolnictwa winno zobowiązać Państwowy Instytut Wydawnictw Rolniczych, by opracował więcej tanich popularnych broszur i książek na różne tematy poświęcone rozwojowi rolnictwa. Ministerstwo Rolnictwa powinno śmielej i z rozmachem upowszechniać u nas zdobycze naukowe agrobiologii radzieckiej i system uprawy roli Williamsa.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#PosełMituraAntoni">Dla realizacji tych poważnych zadań należy powołać do życia szereg nowych instytutów naukowych poza powstającym Głównym Instytutem Ekonomiki Rolnej, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnej — jeszcze Instytut Agrobiologii, Instytut Agrotechniki i Gleboznawstwa, Instytut Melioracji itp.</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#PosełMituraAntoni">Dla osiągnięcia tych celów niewątpliwie okaże się niezbędnym i pożytecznym, gdy Ministerstwo Rolnictwa oczyści swoje kadry z elementów biurokratycznych, które tam jeszcze tkwią.</u>
          <u xml:id="u-23.24" who="#PosełMituraAntoni">Bardzo ważnym zagadnieniem jest zwiększenie tempa melioracji. Posiadamy ponad 4 miliony ha łąk i pastwisk, z tego dotychczas zmeliorowano przeszło milion ha, reszta wymaga zmeliorowania. Do tego dochodzi jeszcze potrzeba melioracji gruntów ornych ponad 3 miliony hektarów. Poza tym setki tysięcy hektarów zmeliorowanych łąk i gruntów ornych wymaga renowacji, gdyż w wyniku wojny i okupacji zostały zapuszczone.</u>
          <u xml:id="u-23.25" who="#PosełMituraAntoni">Sposób przeprowadzania melioracji, stosowany dotychczas a polegający przeważnie na osuszaniu meliorowanych terenów, musi ulec zmianie, gdyż zagraża to pogarszaniem się bilansu wodnego w naszym kraju. Przeprowadzane melioracje winny być połączone z urządzeniami umożliwiającymi nawadnianie terenów pozbawionych dostatecznej ilości wilgoci. Regulacja rzek winna być połączona z budową zbiorników wód, urządzaniem hydroelektrowni i wykorzystaniem wytworzonej energii elektrycznej do nawadniania gruntów cierpiących na brak wilgoci.</u>
          <u xml:id="u-23.26" who="#PosełMituraAntoni">Ilość wody z opadów atmosferycznych nie wystarczy na zaspokojenie pełnego zapotrzebowania naszych pól uprawnych, łąk i lasów, o ile chcemy z tych terenów uzyskać wysokie plony. Woda staje się u nas elementem deficytowym i musimy zająć się jej należytym gromadzeniem i właściwym wykorzystaniem.</u>
          <u xml:id="u-23.27" who="#PosełMituraAntoni">Do zjawisk ujemnych, wpływających na pogorszenie bilansu wodnego, należy zaliczyć zmniejszenie powierzchni lasów, powstałe w wyniku rabunkowej gospodarki leśnej rządów sanacyjnych i wyniszczenia powstałego w czasie wojny. Ten ubytek lasów musi być jak najszybciej naprawiony. Stawia to przed Ministerstwem Leśnictwa poważne zadania do wykonania, tym bardziej że dotychczasowe osiągnięcia Ministerstwa Leśnictwa mimo przekraczania planów zalesienia okazały się niedostateczne w stosunku do istniejących potrzeb. Posiadamy pod lasami produkcyjnymi powierzchnię równającą się 19.3% powierzchni kraju, a według fachowców powinno być 25%.</u>
          <u xml:id="u-23.28" who="#PosełMituraAntoni">Na 1950 r. przeznaczone jest do zalesienia 126.500 ha. W roku ubiegłym przeznaczonych było do zalesienia 126.000 ha, a wykonano 176.000 ha. -leżelibyśmy wzięli pod uwagę szkodniki, jakie na dużych terenach niszczą lasy, a mianowicie według danych Ministerstwa 100.000 ha opanował komik drukarz, 160.000 ha — brudnica, 170.000 — osnuja gwiaździsta, zrozumiemy, że te lasy są zaatakowane na poważne! przestrzeni przez szkodniki i że pewien procent ulegnie zniszczeniu, gros jednak da się uchronić, ale mimo wszystko stopień uszkodzenia tych lasów w porównaniu do ilości powierzchni zalesione] jest stosunkowo niski. Drzewo w naszym kraju staje się towarem może bodaj najbardziej deficytowym. A istnieją możliwości poważne w naszym kraju przyśpieszenia tempa zalesienia i Ministerstwo Leśnictwa winno w tej sprawie zrobić wszystko ze swej strony, winno wprowadzić maszyny do zalesiania, winno się do organizacji społecznych, które by niewątpliwie okazały poważną pomoc.</u>
          <u xml:id="u-23.29" who="#PosełMituraAntoni">Wiele jest, zboczy górskich nie obsadzonych drzewami. Wody deszczowe nie napotykają na przeszkody, szybko spływają w doliny znosząc ze sobą warstwę ziemi urodzajnej i powodują powodzie i dożę zniszczenia sięgające wielu miliardów strat rocznie. A jednocześnie istnieje możliwość w poważnym stopniu, przeszkodzenia temu przez obsadzanie zboczy drzewami i krzewami, co nie tylko uniemożliwi szybkie spływa nie wód, ale drogą transpiracji wzbogaci powietrze w parę wodną.</u>
          <u xml:id="u-23.30" who="#PosełMituraAntoni">By przyśpieszyć tempo zalesienia zboczy górskich i terenów nie nadających się do uprawy — należy wprowadzić mechanizację prac zalesieniowych.</u>
          <u xml:id="u-23.31" who="#PosełMituraAntoni">Ministerstwo Leśnictwa łącznie z Ministerstwem Komunikacji winno zatroszczyć się o racjonalne zadrzewienie dróg drzewami użytkowymi, jak dębami, jesionami, akacją, lipami itp., usunąć drzewa stare, spróchniałe i walące się, wierzby plączące, skarłowaciałe drzewa owocowe itp.</u>
          <u xml:id="u-23.32" who="#PosełMituraAntoni">Wpływ lasu na polepszenie warunków klimatycznych, zmiany mikroklimatu — jest ogromny. Sprawa ta jest właściwie doceniona w Związku Radzieckim i w naszych konkretnych warunkach polskich należy tej sprawie poświęcić więcej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-23.33" who="#PosełMituraAntoni">Koordynacja prac Ministerstwa Rolnictwa z Ministerstwem Leśnictwa w walce o polepszenie bilansu wodnego, drogą łączenia melioracji z nawodnieniem, regulacji rzek z budową zbiorników retencyjnych, stawianiem elektrowni wodnych dla potrzeb rolnictwa, przyśpieszanie zalesiania zboczy górskich, terenów nie nadających się do uprawy, zadrzewienie dróg — może przynieść dla kraju olbrzymie korzyści i pokryje z nadwyżką wydatki spowodowane na te cele.</u>
          <u xml:id="u-23.34" who="#PosełMituraAntoni">Współczesne osiągnięcia naukowe pozwalają na regulowanie do pewnego stopnia opadów atmosferycznych. Pokrycie powierzchni ziemi wszelkiego rodzaju roślinnością, stosowanie agrotechniki według systemu Williamsa pozwala na wchłonięcie przez ziemię prawie całkowicie opadów atmosferycznych. Pozwala to na poważne zwiększenie produkcji zbóż i traw, a jednocześnie transpiracja wody przez rośliny wzbogaca powietrze w parę wodną, zmniejsza amplitudę wahań temperatury — gorąca w czasie lata i mrozów w czasie zimy.</u>
          <u xml:id="u-23.35" who="#PosełMituraAntoni">Przez wzbogacenie powietrza w parę podnosi się zdrowotność, a jednocześnie przez obniżenie temperatury zmniejsza się transpiracja wody przez rośliny, co powoduje ekonomiczną gospodarkę wodą.</u>
          <u xml:id="u-23.36" who="#PosełMituraAntoni">Brak otwartych przestrzeni, nie pokrytych roślinnością, zwłaszcza terenów piaszczystych i zboczy górskich, wpływa na mniejsze nagrzewanie się powietrza, a tym samym zmniejsza się niebezpieczeństwo niszczycielskich burz.</u>
          <u xml:id="u-23.37" who="#PosełMituraAntoni">Wszystko to razem wzięte sprzyja zwiększeniu opadów atmosferycznych, tak z chmur oceanicznych jak i powstałych z pary wodnej, wydzielonej przez roślinność i powierzchnię wód otwartych.</u>
          <u xml:id="u-23.38" who="#PosełMituraAntoni">Jeszcze kilka słów chciałbym poświęcić sprawie pasz. Rozwijająca się hodowla, zwłaszcza intensywna hodowla wymaga coraz większych ilości pasz. Stan naszych łąk i pastwisk pozostawia wiele do życzenia. Rolnictwo nasze nie nastawione jest jeszcze na właściwą produkcję pasz, jak np. nawożenie łąk, powszechna i masowa uprawa roślin motylkowych na siano, uprawa dużych ilości okopowizny, przygotowanie wszelkiego rodzaju kiszonek, wykorzystanie na paszę odpadków poubojowych, przetwarzanie na mączkę mięsną i kostną zwierząt padłych, odpadków przetwórstwa rybnego, właściwe wykorzystanie odpadków przemysłu rolnego i spożywczego itp. — to są u nas działy ciągle jeszcze zaniedbane.</u>
          <u xml:id="u-23.39" who="#PosełMituraAntoni">Na terenie woj. warszawskiego istnieje zaledwie jedna i to niewielka przetwórnia odpadków poubojowych i zwierząt padłych — i to aż w powiecie działdowskim. Przy rzeźniach warszawskich, a tak samo i gdzie indziej, wiele ton cennego surowca na wysokowartościowe pasze treściwe marnuje się, idzie do ziemi, a jednocześnie powszechnie daje się słyszeć narzekanie rolników na brak paszy. Jak mnie informowano, w planie 6-letnim na te cele, tj. przetwórstwo odpadków poubojowych, przeznaczone są nikłe sumy, które nie zdołają załatwić dostatecznie tych potrzeb. Sprawa rozwoju hodowli wymaga, aby ten stan uległ zmianie, by tysiące ton tak cennego surowca, z którego można by uzyskać wiele ton tłuszczu technicznego oraz wysokowartościowej paszy, niezbędnej dla hodowli zwierząt i drobiu, nie ulegało zniszczeniu. Dla przykładu wielkości ponoszonych strat przytoczę dane, dotyczące tylko woj. warszawskiego. W 1949 r. padło około 10 tysięcy sztuk, różnych zwierząt, a zostało przerobionych zaledwie 400 sztuk. Dochodzą do tego jeszcze odpadki poubojowe, które w zasadzie idą do dołu.</u>
          <u xml:id="u-23.40" who="#PosełMituraAntoni">Zagadnienie pasz, poza Ministerstwem Rolnictwa, wymaga powołania jakiejś instytucji, która by skoncentrowała całość sprawy w jednym ręku, ponieważ część surowców paszowych znajduje się w Ministerstwie Przemysłu Rolnego i Spożywczego, a mianowicie: odpadki przemysłu tłuszczowego, cukrowniczego, fermentacyjnego, ziemniaczanego, surogatów kawy i namiastek spożywczych, przemysłu spirytusowego. W Ministerstwie Handlu Wewnętrznego wymienić tu należy Centralę Mięsna, Przemysł Mięsny, Centralę Rybną, Centralę Ogrodniczą, Polskie Zakłady Zbożowe Bacutil — Centralę Odpadków Poubojowych. Sama nazwa wskazywałaby, że zagadnieniem tym winno się zająć Ministerstwo Przemysłu Rolnego i Spożywczego i ponosić za tego rodzaju przetwórstwo pełną odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-23.41" who="#PosełMituraAntoni">Interes naszego narodu i przebudowa ustroju rolnego wymagają pełnego powiązania przodującej nauki z praktyka rolniczą, zerwania z ciemnota i zacofaniem oraz unowocześnienia produkcji, uniezależnienia rolnictwa od kaprysów przyrody, a tym samym stworzenia warunków wysokiej kultury produkcji rolnej i. dobrobytu wsi.</u>
          <u xml:id="u-23.42" who="#PosełMituraAntoni">Klub posłów Zjednoczonego Stronnictwa Jadowego, widząc w zgłoszonym preliminarzu budżetowym poważny wkład do rozwoju naszej gospodarki narodowej, będzie głosował za przyjęciem preliminarza budżetowego, wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Chełchowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełChełchowskiHilary">Wysoka Izbo! Rok 1949 na odcinku rolnictwa przeszedł pod hasłem rozszerzenia hodowli. W akcji „H” Ministerstwo Rolnictwa przy pomocy partii politycznych, Związku Samopomocy Chłopskiej i aparatu handlowego objęło ponad 2 miliony — przede wszystkim mało- i średniorolnych chłopów. W akcji tej Państwo szło z pomocą w postaci kredytów, ustalenia stałych i opłacalnych cen dla rolnictwa na bydło i trzodę chlewną, w postaci przydziału pasz treściwych dla małorolnych chłopów, premii za terminowe dostawy i w postaci ulg podatkowych za dostarczoną ilość ustalonych kilogramów żywca.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełChełchowskiHilary">Trzeba stwierdzić, że plan ustalony na 1949 r. chłopi wykonali z nadwyżką. Np. na zaplanowane 1.064.400 sztuk trzody chlewnej zakontraktowano 1.326.779 sztuk. W stosunku do roku 1948 pogłowie trzody chlewnej wzrosło o 32,3%, krów o 10,7%, koni o 10,5%, owiec o 15%, a powierzchnia zbiorów wzrosła o 3,8%.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełChełchowskiHilary">Zwiększyła się również przychodowość z hektara, w szczególności w Państwowych Gospodarstwach Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełChełchowskiHilary">Te osiągnięcia w rolnictwie nie mogą zasłonić nam niedociągnięć i braków w Ministerstwie Rolnictwa, które należy usunąć, by stworzyć lepsze warunki dla wykonania zadań w rolnictwie, wynikających z planu 6-letniego na rok 1950.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełChełchowskiHilary">Ministerstwo Rolnictwa nie potrafiło dotychczas przeprowadzić zaopatrzenia maszyn rolniczych w odpowiednie przyrządy, które by stwarzały możliwości użycia ich w każdych warunkach. Np. w roku 1949 na skutek złej pogody stało tysiące żniwiarek i snopowiązałek, ponieważ nie można było kosić nimi położonego zboża, a na ich miejsce trzeba było werbować kosiarzy na majątki państwowe, co tym samym podnosi koszta i przedłuża czas zbiorów. To samo daje się zauważyć przy orce, gdzie brak jest przedpłużków u pługów, koniecznych przy orce ugorów i innych głębokich orkach.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełChełchowskiHilary">Dalszym niedociągnięciem jest to, że aparat Państwowej Administracji Rolnej zbyt mało wyjeżdża w teren, nie udziela bezpośredniej pomocy tak gminnym instruktorom rolnym jak i chłopom w terenie.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełChełchowskiHilary">W Państwowych Gospodarstwach Rolnych, mimo wyraźnej poprawy w ich zagospodarowaniu, o czym świadczą większe plony zbóż z 1 ha niż u indywidualnych chłopów — jednak z winy administracji nie stosuje się w praktyce norm, bądź stosuje się je niezgodnie z zarządzeniem, co powoduje brak zainteresowania robotników w pracy, powoduje niską wydajność pracy i podraża koszta produkcji.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełChełchowskiHilary">Mimo przekroczenia zaplanowanych wpływów przez Państwowy Fundusz Ziemi za rok 1949, nie została należycie uregulowana sprawa dzierżaw obiektów, będących w posiadaniu Państwowego Funduszu Ziemi, a w szczególności obiektów przemysłu rolnego, które w poważnej części są wydzierżawiane elementom kapitalistycznym i spekulantom.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełChełchowskiHilary">Nie ma należytej kontroli w spłacaniu przez nich należności Państwu z tytułu dzierżaw i istnieje poważne niedociągnięcie przy ustalaniu wysokości czynszu dzierżawnego, co przynosi setki milionów strat dla Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełChełchowskiHilary">Brak jest współpracy między departamentem melioracji i departamentem produkcji na odcinku melioracji szczegółowej łąk i pastwisk, na skutek czego na wielu terenach w ślad za melioracją nie postępuje zagospodarowanie terenu, a tym samym nie ma żadnych korzyści, jakie winny powstać na skutek przeprowadzonej melioracji.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełChełchowskiHilary">W 1950 r. przed rolnictwem stoją poważne zadania do wykonania. Jednym z naczelnych zadań to walka o wzrost plonów, o wypełnienie planu zasiewów, który zakłada wzrost powierzchni o 2,9% w stosunku do 1949 r., o powiększenie areału pszenicy i jęczmienia oraz roślin przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełChełchowskiHilary">Wartość zakontraktowanych artykułów szacowana jest na około 63 miliardy zł na skutek ilościowego wzrostu dotychczas kontraktowanych roślin jak i rozszerzenia kontraktacji na inne rośliny dotychczas niekontraktowane.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełChełchowskiHilary">Rozszerzenie kontraktacji to najlepszy, najpewniejszy sposób planowego zbytu produktów przez poszczególnych chłopów, to najlepsza gwarancja otrzymania dobrej ceny przez rolnika. Obok zwiększenia upraw roślin i zwiększenia ich plonu staje przed rolnictwem zadanie osiągnięcia dalszego wzrostu pogłowia żywego, przede wszystkim przewiduje się wzrost pogłowia: bydła o 8,5%, trzody chlewnej o 12,7%, owiec o 13,5% w stosunku do roku zeszłego.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PosełChełchowskiHilary">Pierwsze miesiące 1950 r. wskazują, że wśród chłopów małorolnych i. średniorolnych rośnie zainteresowanie dla sprawy postępu w rolnictwie, dla społecznych form gospodarki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PosełChełchowskiHilary">Na dzień 31 grudnia 1949 r. było zarejestrowanych 243 spółdzielni produkcyjnych, Na dzień 4 marca 1950 r. jest zarejestrowanych 590 spółdzielni produkcyjnych, w tym I typu 53, II typu 192, III typu 345.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PosełChełchowskiHilary">Do spółdzielni wstąpiło 14.133 gospodarstw, wnosząc 125.791 ha ziemi.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PosełChełchowskiHilary">Ten stosunkowo szybki rozwój spółdzielni produkcyjnych w ostatnim okresie świadczy o tym, że u małorolnych i średniorolnych chłopów przełamuje się nieufność do spółdzielczości produkcyjnej. Świadczy o tym, że kruszy się góra reakcyjnych plotek pod naporem uświadomienia mas chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#PosełChełchowskiHilary">Przekonuje i przekona ostatecznie chłopów nienaruszalna zasada dobrowolności wstępowania do spółdzielni małorolnych i średniorolnych chłopów oraz ich prawa do zarządzania swoją spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#PosełChełchowskiHilary">Przekonują i przekonają ostatecznie wszystkich mało-i średnio rolnych chłopów osiągnięcia w już istniejących spółdzielniach, że można poprzez zbiorowy wysiłek więcej zebrać z hektara, dochować się więcej inwentarza żywego i o lepszej jakości, wyzwolić się od wyzysku i ucisku bogaczy wiejskich, że można stworzyć pracę przyjemniejszą, lepsze życie i mieć zapewnione jutro.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#PosełChełchowskiHilary">Socjalistyczne gospodarstwa rolne, jakimi są Państwowe Gospodarstwa Rolne, w 1950 r. mają do wykonania poważne zadania, jak dalsze podniesienie plonów z hektara, powiększenie areału upraw poprzez likwidację 140.000 ha odłogów i przejęcie majątków od innych instytucji.</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#PosełChełchowskiHilary">W PGR zaplanowano wzrost produkcji nasion selekcyjnych do 72.700 ton i do 21.000 ton sadzeniaków. PGR w 1950 r. zwiększą w stosunku do 1949 r. ilość pogłowia koni o 18%, krów o 31%, trzody chlewnej o 48%, owiec o 52,5%, drobiu przeszło 5-krotnie. W związku z rozszerzeniem hodowli w roku bieżącym PGR posiadają 4-krotny wzrost nakładów budowlanych. W związku z tym przed robotnikami i pracownikami PGR stoi poważne zadanie, ponieważ remonty i część budynków nowych mają wykonać sposobem gospodarczym oraz wykonać zwózkę materiału budowlanego swoimi siłami.</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#PosełChełchowskiHilary">W 1950 r. robotnicy i pracownicy PGR od 1 kwietnia przechodzą na płace regulowane takimi zasadami, jakie są w przemyśle, z tym, że zboże, utrzymanie inwentarza, mieszkanie itp. świadczenia otrzymywać będą odpłatnie. Z przejściem na tę formę płac robotnicy i pracownicy PGR otrzymywać będą dodatek rodzinny z Ubezpieczalni Społecznej na takich samych zasadach jak robotnicy w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#PosełChełchowskiHilary">Dalsze polepszenie warunków materialnych robotników rolnych zależy od realizowania norm pracy i ich przekraczania. Stopniowe wprowadzanie ulepszeń narzędzi i większych ilości maszyn winno pociągać za sobą stopniowe podwyższenie norm, jako nieodparty warunek rozwoju gospodarki socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-25.23" who="#PosełChełchowskiHilary">W związku z zadaniami, jakie plan 6-letni stawia przed rolnictwem, a w szczególności 9 pierwszym roku — w 1950 r. budżet Ministerstwa wzrasta w stosunku do 1949 r. na oświatę rolniczą ogółem z 2.088 milionów do 3.650 milionów. Wzrost ten uwarunkowany jest potrzebą wzrostu kadr fachowych w rolnictwie. Ministerstwo Rolnictwa winno w szybszym tempie niż dotychczas przystosowywać programy nauczania do potrzeb gospodarki uspołecznionej w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-25.24" who="#PosełChełchowskiHilary">Wydatki na instytuty wzrosną z 725 milionów do około 1.450 milionów. W 1950 r. wchodzą do budżetu: nowo powstały Instytut Ekonomiki Rolnej i Lniarsko-Konopna Centralna Stacja Doświadczalna w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-25.25" who="#PosełChełchowskiHilary">Instytut Weterynaryjny wyprodukuje wystarczającą ilość szczepionek na potrzeby kraju, co gwarantuje nam zabezpieczenie przed chorobami, i padnięciem zwierząt, a w szczególności trzody chlewnej i drobiu. Zadania te będą wykonane, jeśli departament weterynaryjny poprzez terenowe placówki wykona plan w terminie, jeśli lekarze weterynaryjni jeszcze w większym stopniu niż dotychczas traktować będą te zadanie jako obowiązek obywatelski, jeśli wciągną do współpracy w tej akcji 30 tysięcy gromadzkich przodowników — W 1950 r. nakłady inwestycyjne w rolnictwie wzrastają o 26% w stosunku do roku poprzedniego, a na budownictwo przypada 37,1% z ogólnej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-25.26" who="#PosełChełchowskiHilary">Park traktorowy wzrośnie o 40% mocy, z czego znaczna część przypadnie na Państwowe Ośrodki Maszynowe, które stają się główną dźwignią rozwoju spółdzielni produkcyjnych. Wiosną 1950 r. przystąpi do pracy 76, jesienią 130 POM-ów. POM-y poprzez agronomów pomagają spółdzielniom produkcyjnym w układaniu planów gospodarczych i w ich wykonywaniu. POM-y będą również pomagały w orce indywidualnym gospodarstwom na podstawie umów z grupami chłopów małorolnych i średniorolnych.</u>
          <u xml:id="u-25.27" who="#PosełChełchowskiHilary">O tym, jak przygotował się aparat Ministerstwa Rolnictwa i aparat podległych Ministerstwu Rolnictwa przedsiębiorstw do wykonania zadań stawianych przed nami w 1950 r., przekonamy się już na wiosnę, o ile procent założony plan siewów wiosennych zostanie przekroczony i czy w przewidzianym terminie zostanie wykonany. Z tej trybuny pozwolę sobie ob. Ministrowi przypomnieć jego własne słowa, że „wczesny siew zwiększa plony”.</u>
          <u xml:id="u-25.28" who="#PosełChełchowskiHilary">Następnie przejdę do omówienia działalności Ministerstwa Rolnictwa. Ministerstwu Leśnictwa podlegają następujące przedsiębiorstwa: Centralny Zarząd Lasów Państwowych, Centralny Zarząd Przemysłu Leśnego. Centrala Leśna „Paged”, Państwowa Centrala Leśnych Produktów Niedrzewnych „Las”, Biuro Projektów Leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-25.29" who="#PosełChełchowskiHilary">Gospodarstwo leśne ma dwa zasadnicze zadania: zalesienie nieużytków i dostarczenie gospodarce narodowej drewna.</u>
          <u xml:id="u-25.30" who="#PosełChełchowskiHilary">Ogólna powierzchnia lasów w Polsce wynosi 7.313.305 ha, w czym 600.000 ha drzewostanów przerzedzonych, 1 milion ha luk w młodzikach i drzewostanach, 400.000 ha halizn i zrębów wojennych. Tak więc powierzchnia przynosząca efekty produkcyjne wynosi 19,3% ogólnej powierzchni.</u>
          <u xml:id="u-25.31" who="#PosełChełchowskiHilary">Dlatego plan zalesienia powinien obejmować w pierwszej kolejności luki, halizny i zręby powojenne, których obszar jest jeszcze dość duży oraz należałoby zalesiać stoki górskie. Lecz jak dotąd Ministerstwo Leśnictwa więcej uwagi i zainteresowania poświęcało na rozszerzenie powierzchni lasów kosztem ziemi ornej zamiast zagospodarować należycie obszar posiadany.</u>
          <u xml:id="u-25.32" who="#PosełChełchowskiHilary">Ze względu na potrzeby gospodarki ogólnonarodowej nie stać nas na oddawanie ziemi ornej pod zalesienie, możemy zalesiać tylko nieużytki i tylko nimi powiększać powierzchnię lasów.</u>
          <u xml:id="u-25.33" who="#PosełChełchowskiHilary">Ministerstwo Leśnictwa przechodzi na system gospodarki bezzrębowej. Lecz forma ta w zasadzie słuszna była niewłaściwie wprowadzona przez niektórych byłych odpowiedzialnych pracowników Ministerstwa Leśnictwa, którzy usiłowali stosować ten system w całej rozciągłości we wszystkich warunkach bez uwzględnienia terenu, co mogło przynieść tylko szkody. Dlatego słuszne jest stanowisko Ministra, który ten system gospodarki leśnej wprowadza stopniowo na terenach temu odpowiadających.</u>
          <u xml:id="u-25.34" who="#PosełChełchowskiHilary">Plan uzyskania drewna na 1950 r. wyraża się cyfrą 11.730 m3. Wzrośnie również produkcja kopalniaków i grubizny liściastej. Ponieważ ilość pozyskanego drewna będzie zbyt mała w porównaniu z potrzebami, należy położyć nacisk na zwiększenie procentu otrzymywanego drewna użytkowego, a zmniejszenie drewna na opał.</u>
          <u xml:id="u-25.35" who="#PosełChełchowskiHilary">Plan 1950 r. nakłada na administrację leśną obowiązek wywiezienia ponad 10 milionów m3 drewna. Transport drewna z lasu jest bardzo ważnym problemem Ministerstwa Leśnictwa. Na ten cel przeznacza się 50 milionów zł na budowę kolejek leśnych, na inne środki transportu 122 miliony złotych. Lecz, jak obserwujemy, wywóz drewna z lasu stał się wąskim gardłem w naszej gospodarce. Tartaki i przemysł drzewny cierpi na brak drzewa, na skutek czego przemysł budowlany nie otrzymuje potrzebnego materiału.</u>
          <u xml:id="u-25.36" who="#PosełChełchowskiHilary">Ministerstwo Leśnictwa nie opracowało planu wywózki drzewa zgodnie z potrzebami, nie rozpracowało go dla terenu do leśniczych włącznie, nie uwzględniło w planie kolejności asortymentów i klas, co wpłynęło na brak dyscypliny w wykonaniu zadań przez administrację leśną. Na niewywiezienie drewna z lasu wpłynęło przede wszystkim zwolnienie od odpowiedzialności tych, którzy to winni wykonać, a mianowicie leśniczych i nadleśniczych. Trzeba, aby Ministerstwo Leśnictwa zrobiło wszystko, aby wykonać zadanie, jakie stawia przed nim plan gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-25.37" who="#PosełChełchowskiHilary">W zakresie lepszego wykorzystania surowca drzewnego Ministerstwo Leśnictwa powinno likwidować małe, przestarzałe tartaki, nie posiadające baz surowcowych, rozbudowując i przebudowując jednocześnie tartaki dobrze położone w stosunku do baz surowcowych.</u>
          <u xml:id="u-25.38" who="#PosełChełchowskiHilary">Pozwolę sobie jednak zauważyć, że zbyt gorączkowe przystępowanie do likwidacji tartaków bez gruntownego zbadania terenu i bez uwzględnienia potrzeb innych gałęzi gospodarki narodowej oraz bez ścisłego obliczenia swych własnych możliwości może jeszcze pomnożyć już istniejące trudności. Należy, według mnie, zachować taką ilość tartaków, które byłyby w stanie przetrzeć całą ilość drzewa wyższych klas w ciągu 9 miesięcy w roku, a w pozostałych miesiącach ograniczyć ich pracę do przetarcia gorszych gatunków i remontu maszyn, by nie było postojów i opóźnień na skutek nieprzygotowania na czas maszyn.</u>
          <u xml:id="u-25.39" who="#PosełChełchowskiHilary">Na zakończenie pragnę podkreślić, że tak jak śmiało partia nasza krytykuje niedociągnięcia w poszczególnych ogniwach naszego gospodarstwa narodowego, tak z całą siłą i energią pójdziemy z pomocą tym wszystkim, którzy mają trudności i nie mogą im sami podołać w naszym Państwie demokracji ludowej, w Państwie budującym socjalizm, w Państwie, które podejmuje tak wielkie zadania jak plan 6-letni. W kraju z tak ofiarną i oddaną sprawie klasą robotniczą, złączoną sojuszem z małorolnymi i średniorolnymi chłopami, nie ma trudności, których nie moglibyśmy pokonać.</u>
          <u xml:id="u-25.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Bodalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wysoka Izbo! Niewątpliwym osiągnięciem budżetu na rok 1950 jest poważna, bo sięgająca prawie 2 miliardów zł, suma przeznaczona dla mało i średniorolnych chłopów na cele tegorocznej akcji siewnej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełBodalskiMieczysław">Ta poważna suma kredytów świadczy o tym, jak wielką wagę przywiązuje Rząd do tegorocznej akcji siewnej. Tegoroczna wiosenna akcja siewna posiada wyjątkowe znaczenie gospodarcze i polityczne.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełBodalskiMieczysław">Na czym polega znaczenie tegorocznej akcji siewnej? Polega ono po pierwsze na tym, że jest to pierwsza akcja siewna w planie 6-letnim i od jej wykonania zależeć będzie plan podniesienia produkcji rolnej, a co za tym idzie podniesienie dobrobytu mas chłopskich, zaopatrzenie miast w żywność i potrzebne surowce dla szybko rozwijającego się przemysłu. Po drugie — znaczenie tegorocznej akcji siewnej polega przede wszystkim na tym, że wokół nakreślonego uchwałą Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów planu zwiększenia powierzchni zasiewów, pszenicy, jęczmienia i upraw technicznych oraz podniesienia wydajności plonów z hektara, rozwinęła się na gromadach ożywiona dyskusja. Chłopi radzą nad tym, jak plan wykonać i nie tylko wykonać, ale przekroczyć, jakie należy do tego uruchomić środki i jak je wykorzystać, aby wieś w realizacji ogólnonarodowego planu nie pozostała w tyle.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełBodalskiMieczysław">Dyskusję tę prowadzą chłopi tak na zebraniach politycznych PZPR i ZSL, jak i na zebraniach gminnych rad narodowych, na zebraniach Związku Samopomocy Chłopskiej i spółdzielni gminnych. Szeroko dziś się mówi o siewie na zebraniach u sołtysa, omawia się, ile to w ubiegłym roku było zasiane na wsi pszenicy, jęczmienia, owsa, a ile buraków cukrowych i pastewnych; krytykuje się opieszałość sołtysa, który jeszcze nie rozpracował planu pomocy sąsiedzkiej, kto komu i w jakiej kolejności ma pomóc przy obróbce wiosną. Na zebraniach gromadzkich opracowuje się zamówienia na zboże selekcyjne, na nawozy sztuczna oraz na to, kto w jakiej kolejności ma korzystać z siewnika ze spółdzielczego ośrodka maszynowego. Wieś żyje planem gromady, czuć społeczną troskę o to, by mieć lepsze zbiory we wsi.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wyrazem tego są szeroko jak nigdy przed tym zawierane umowy kontraktacyjne na plantacje tak zbóż jak i przemysłowych roślin okopowych. Akcję tę prowadzi za pomocą kilkudziesięciu tysięcy grup producentów Związek Samopomocy Chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełBodalskiMieczysław">Siewy wiosenne w tym roku stają się egzaminem dojrzałości i przykładem coraz lepszej gospodarki w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Państwowe Gospodarstwa Rolne stają się dla wsi nie tylko przykładem wyższej gospodarki, dla także przykładem coraz wyższej wydajności pracy, współzawodnictwa i racjonalizatorstwa wśród robotników rolnych.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełBodalskiMieczysław">Państwowe Gospodarstwa Rolne w wiosennej akcji siewnej odegrają niewątpliwie dużą rolę w pomocy spółdzielniom produkcyjnym zarówno w postaci pomocy agronomicznej jak i technicznej pomocy traktorami i maszynami w wypadku, jeżeli spółdzielnia produkcyjna znajduje się daleko od Państwowego Ośrodka Maszynowego i nie może korzystać z jego pomocy.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PosełBodalskiMieczysław">Tegoroczna wiosenna akcja siewna będzie stanowić poważną próbę sprawności organizacyjnej kilkuset nowopowstałych spółdzielni produkcyjnych i kilkudziesięciu Państwowych Ośrodków Maszynowych. Tegoroczny plan wiosennej akcji siewnej przewiduje zwiększenie powierzchni upraw pszenicy o około 10%, jęczmienia o 20% i upraw przemysłowych nawet ponad 20%. Zwiększenie upraw roślin pastewnych przewiduje się o około 10%.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PosełBodalskiMieczysław">Poza zwiększeniem powierzchni zasiewów zadaniem wiosennej akcji siewnej jest przede wszystkim znaczne zwiększenie wydajności z hektara w stosunku do ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PosełBodalskiMieczysław">Co przemawia za tym, że istotnie można w bieżącym roku znacznie zwiększyć wydajność szczególnie zbóż jarych jak i okopowych w stosunku do roku ubiegłego?</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PosełBodalskiMieczysław">W roku bieżącym dysponujemy poważną ilością, bo około 40.000 ton zbóż selekcyjnych i wysokopiennych odmian sadzeniaków, które są przeznaczone i rozprowadzane do mało i średniorolnych chłopów i spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PosełBodalskiMieczysław">Jest wiadome powszechnie, że siew selekcyjnych odmian zbóż, a przede wszystkim sadzeniaków poważnie wpływa na zwiększenie zbiorów. Po drugie w roku bieżącym nasze rolnictwo otrzymuje około 6.700 nowych traktorów. Oprócz tego, gdy chodzi, o zaopatrzenie techniczne rolnictwa, w tegorocznej akcji siewnej będzie uruchomione ponad 7.000 punktów spółdzielczych ośrodków maszynowych. Racjonalne wykorzystanie znajdujących się na wsi siewników tak w spółdzielczych ośrodkach maszynowych jak i siewników będących w prywatnym posiadaniu chłopów winno zapewnić niemal całkowity obsiew zbóż siewem rzędowym, który poza oszczędnością około 20% ziarna przy siewie daje przy zbiorach zwyżkę plonów od 5 do 10%.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wiosną w roku bieżącym gospodarstwa chłopskie otrzymają przeszło 1.100.000 ton nawozów sztucznych, czyli o blisko 45% więcej niż w roku ubiegłym. Nie potrzeba, sądzę, udowadniać, jak wpływa na zwiększenie plonów racjonalne stosowanie nawozów sztucznych.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PosełBodalskiMieczysław">Trzeba także dodać, że w roku ubiegłym i także już w 1950 r. bardzo znacznie wzrosło pogłowie zwierząt gospodarskich, a przez to samo wzrosła znacznie ilość obornika, która stosowana wiosną pod uprawę okopowych niewątpliwie zwiększy ich zbiory w stosunku do roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PosełBodalskiMieczysław">Należy podkreślić, że znacznie podniósł się poziom gospodarki rolnej na wsi w ostatnim czasie dzięki szeroko rozwiniętej pomocy agronomicznej, jaką chłopi otrzymują od powiatowych i gminnych instruktorów Państwowej Administracji Rolnej. Instruktorzy ci oddają wielką pomoc chłopom w planowaniu zasiewów, nawożeniu, układaniu płodozmianów, dyskutują plany zasiewów, upraw i nawożenia na zebraniach Związku Samopomocy Chłopskiej: pomagają wsi, pomagają nowopowstałym spółdzielniom produkcyjnym. Kilka tysięcy instruktorów rolnych na wsi, w większości synowie mało i średniorolnych chłopów, wyposażeni w nowoczesne podręczniki fachowe i wydawnictwa rolnicze, oparte w dużym stopniu na doświadczeniach przodującej nauki rolniczej ZSRR — to wielka siła, wielka pomoc dla wsi, to coraz większe wiązanie się nauki z pracą rolniczą.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PosełBodalskiMieczysław">Stwierdzić trzeba, że nasi starzy agronomowie widzą w naszych warunkach wszystkie możliwości do jak najszerszego zastosowania swej wiedzy i doświadczeń w naszym rolnictwie. Zdają oni sobie sprawę, że takich możliwości nigdy nie mógł im dać i nie dawał dawny ustrój kapitalistyczny.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PosełBodalskiMieczysław">Niewątpliwie olbrzymie możliwości praktycznego zastosowania nowoczesnych zdobyczy nauki rolniczej stwarzają dopiero zespołowe gospodarstwa rolne — spółdzielnie produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#PosełBodalskiMieczysław">Mówiąc o osiągnięciach i pomyślnych perspektywach wiosennej akcji siewnej, nie należy jednak nie widzieć trudności, które niewątpliwie występują i będą występować w realizacji naszych zadań.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#PosełBodalskiMieczysław">Trzeba mieć na uwadze to, że gospodarstwo chłopskie nie może być objęte bezpośrednio planem państwowym, tak jak może być objęty nim majątek państwowy. Dlatego centralnym zagadnieniem, wokół którego trzeba skupić wszystkie siły, jest spopularyzowanie planu na gromadach i ścisła codzienna kontrola przyjętych zobowiązań Ponieważ w przeciwieństwie do lat ubiegłych w roku bieżącym o planie dyskutuje nie tylko powiat, ale gmina i gromada, dlatego organizacyjna pomoc szczególnie rad narodowych i Związku Samopomocy Chłopskiej oraz Ministerstwa Rolnictwa winna być w tym roku szczególnie wzmożona.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wrogie elementy na wsi, jak bogacze wiejscy, spekulanci itp. będą się starali utrudniać realizację planu. Doświadczenie lat ubiegłych wskazuje na to, że wróg klasowy będzie i w tym roku starać się na każdym odcinku osłabiać inicjatywę i twórczy wysiłek mas chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#PosełBodalskiMieczysław">Może się to wyrażać w spóźnieniu dostaw, w opóźnieniu wykonania i w obniżeniu jakości remontu traktorów i maszyn. Bogacze wiejscy wzorem lat ubiegłych będą się starać wypaczać realizację dekretu o pomocy sąsiedzkiej, będą usiłowali przechwytywać kredyty i nawozy, obniżać wydajność pracy itp.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#PosełBodalskiMieczysław">Dlatego naszym zadaniem winno być zwiększenie czujności dla sparaliżowania tych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wysoka Izbo! Uważam, że należy tu krytycznie z tej trybuny zwrócić uwagę na przejawy beztroski, jaka w stosunku do akcji siewnej ma miejsce ze strony pewnych resortów.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#PosełBodalskiMieczysław">Przykładem zaniedbania przygotowań do wiosennej akcji siewnej jest przykład powiatu ciechanowskiego w woj. warszawskim, gdzie na 26 traktorów 9 traktorów jest niewyremontowanych z braku części zamiennych, a zarząd centralny Technicznej Obsługi Rolnictwa nie zatroszczył się o to dotąd, mimo że na powiecie ciechanowskim jest jeszcze do zlikwidowania około 400 ha odłogów, w tym 280 ha na gminie Gołymin, posiadającej bardzo mocną, urodzajną glebę — i odłogi te czekają na traktory.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#PosełBodalskiMieczysław">Podobny meldunek otrzymujemy z po w. płońskiego, że mimo wielokrotnych monitów o części zamienne do traktorów — części tych się nie dostarcza i 5 traktorów znajdujących się w remoncie może nie być włączone do udziału w wiosennej akcji siewnej.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#PosełBodalskiMieczysław">Podobne trudności spotykamy na odcinku zarządu centralnego Państwowych Ośrodków Maszynowych. Kiedy zwróciliśmy się do zarządu centralnego POM o zbiorniki na materiały pędne dla POM na woj. warszawskie, to zamiast zbiorników otrzymaliśmy odpis pism Centrali Produktów Naftowych do Centralnej Dyrekcji POM, że prawdopodobnie na terenie miasta Warszawy są zakopane zbiorniki po przedwojennych stacjach benzynowych i należy ich tam szukać.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#PosełBodalskiMieczysław">Nie możemy czekać na to, czy są te zbiorniki w Warszawie, czy ich nie ma, szukamy i gromadzimy beczki na materiały pędne, ale uważamy, że Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych powinno dopilnować, by podległe mu placówki wykazały więcej troski o załatwianie bolączek terenowych bardziej konkretnie i bardziej życiowo.</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#PosełBodalskiMieczysław">Podobne wypadki braku operatywnego planu działania spotykamy także na odcinku Państwowych Gospodarstw Rolnych i Państwowych Zakładów Zbożowych. W majątku Kondrajec w pow. sierpeckim znajduje się około 100 metrów rzepiku i dotąd nie mają tam dyspozycji, dokąd i komu należy ten rzepik wysłać.</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#PosełBodalskiMieczysław">Podobne trudności z tym, komu wysłać selekcyjne zboże do siewu, ma majątek Zaborów w pow. warszawskim.</u>
          <u xml:id="u-27.29" who="#PosełBodalskiMieczysław">Uważam, że czas najwyższy, aby zarząd centralny PGR i kierujące jego działalnością Ministerstwo Rolnictwa przestało zwlekać z kontrolą tego, co się dzieje na zespołach PGR i w terenie.</u>
          <u xml:id="u-27.30" who="#PosełBodalskiMieczysław">Zadaniem Ministerstwa Rolnictwa, rad narodowych, Związku Samopomocy Chłopskiej, Centrali Rolniczej, spółdzielni Samopomocy Chłopskiej oraz aparatu państwowego jest dopilnowanie i kontrola, by te poważne rezerwy rzeczowe i finansowe i ludzkie, jakie posiadamy, uruchomić i w pełni wykorzystać do wykonania i przekroczenia planu zasiewów wiosennych.</u>
          <u xml:id="u-27.31" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wykorzystanie wszystkich potrzebnych i stojących do dyspozycji wsi rezerw rzeczowych i kadr, pomoc organizacyjna i ścisła kontrola w czasie trwania akcji i udaremnienie złośliwych usiłowań wroga klasowego — to warunek powodzenia akcji siewnej, zwiększenia zbiorów, dalszego rozwoju hodowli i poważny wkład wsi w realizację ogólnonarodowego planu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-27.32" who="#PosełBodalskiMieczysław">Mobilizacja wszystkich sił i środków dla pełnego i terminowego wykonania zasiewów wiosennych, dla zwycięskiej walki o chleb — to mobilizacja mas chłopskich do walki o trwały pokój, to najmocniejsza odpowiedź wojennym podżegaczom — to walka o socjalizm!</u>
          <u xml:id="u-27.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Kłosiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Wysoka Izbo! Zabierając głos w rozprawie nad preliminarzem budżetowym na 1950 r. chciałbym zatrzymać się szczególnie nad preliminarzem Ministerstwa Administracji Publicznej jak również Ministerstwa Budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Przed Ministerstwem Administracji Publicznej zarówno w 1949 r. jak również w latach ubiegłych stanęło jako jedno z głównych zadań — zagadnienie demokratyzacji aparatu, który został w dużej mierze przejęty, składał się z urzędników ze starego aparatu przedwojennego. Stanęło również zagadnienie walki o likwidację przerostów biurokratycznych, jak i walki o likwidację biurokratyzmu. Jednym ze środków, którym można było osiągnąć te cele, było szkolenie nowych kadr jak również przeszkalanie starego aparatu.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Trzeba tutaj z tej trybuny podkreślić, że Ministerstwo Administracji Publicznej doceniało to zagadnienie i wkładało w 1949 r. poważny wysiłek zarówno w szkolenie nowych pracowników, jak również w przeszkalanie starych.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Ministerstwo w 1949 r. zwróciło również poważnie uwagę na zagadnienie dopływu nowych pracowników spośród klasy robotniczej i małorolnych chłopów. Znalazło to wyraz w szkoleniu. W 6 ośrodkach zamkniętych przeszkolono poważną ilość, bo 1900 osób. Na kursach korespondencyjnych przeszkolonych zostało 2.300 osób. Trzeba też podkreślić ten fakt, że w trosce o wychowanie nowego urzędnika we wszystkich urzędach zarówno wojewódzkich jak powiatowych prowadzone jest intensywne szkolenie zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Do poważnych zagadnień resortu Ministerstwa Administracji Publicznej należy zagadnienie gospodarki komunalnej. Jest to jedno z podstawowych zagadnień. Szczególnie jest ono ważne dla klasy robotniczej, gdyż od tego, jak są uzbrojone miasta, w jakim stanie znajdują się i jak pracują przedsiębiorstwa, wodociągi, kanalizacje, elektrownie miejscowe, w jakim stanie jest tam bruk — od tego niewątpliwie zależy ułatwienie życia klasie robotniczej i każdemu obywatelowi.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Trzeba wziąć pod uwagę, że przedwojenne rządy sanacyjne prowadziły na tym odcinku szczególną klasową politykę, która wyrażała się w tym, że we wszystkich miastach większych i mniejszych zwracano uwagę tylko na śródmieścia. Stąd mieliśmy takie zjawiska, jak to, że ulice asfaltowane zwykle kończyły się na przedmieściach, które były zamieszkiwane przez klasę robotniczą, a tam zaczynały się ulice brukowane tzw. kocimi łbami. To samo było z wodociągami, to samo było z elektryfikacją. Taki stan odziedziczyliśmy po rządach sanacyjnych w 1939 r. i dlatego na ten odcinek, tak istotny, Państwo nasze zwróciło szczególną uwagę.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Tu trzeba podkreślić, że Rada Państwa z wielką troską podeszła do tego zagadnienia. Wyasygnowano w 1949 r. poważne kwoty na poprawę warunków bytowych w tym kierunku. Na poprawę warunków mieszkaniowych, szczególnie dla takich miast jak Łódź i Warszawa, były wyasygnowane w 1949 r. poważne kwoty, sięgające przeszło 7 miliardów złotych. 7 miliardów złotych przepracowanych w poszczególnych miastach przyczyniło się poważnie do poprawy warunków mieszkaniowych. W tym samym okresie czasu nastąpiła poważna poprawa na odcinku kanalizacji, gdyż cały szereg przedmieść albo cały szereg bloków było pozbawionych wody. Poważnie skorzystały z tej akcji Łódź, Warszawa i szereg innych miast. Ta troska Rządu i Rady Państwa przyczyniła się do wyraźnej poprawy na tym odcinku.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Tym niemniej zagadnienie gospodarki komunalnej, które jest tak istotne dla świata pracy, musi nabrać specjalnego wyrazu i dziś w resorcie administracji publicznej jeden departament nie może rozwiązać wszystkich tych problemów. To zagadnienie musi stać się zagadnieniem centralnym. Musi powstać ośrodek dla koordynowania i planowania zagadnień gospodarki komunalnej.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Przechodząc do samego budżetu Ministerstwa Administracji Publicznej muszę stwierdzić, że budżet szedł po linii z jednej strony powiększenia dochodów własnych, a z drugiej — poważnych oszczędności w myśl wytycznych uchwały Rady Ministrów z dnia 19 lutego 1949 r o wprowadzeniu planowego systemu oszczędzania.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Z kolei przejdę do zagadnienia Ministerstwa Budownictwa. W 1949 r. mieliśmy poważne osiągnięcia i sukcesy na terenie budownictwa. Dzięki ogromnemu wysiłkowi naszego Rządu obserwujemy stały Wzrost na tym terenie. W tym roku powstały nowe osiedla robotnicze zarówno na Śląsku jak i w Warszawie. Nie ma bodaj miasta w Polsce, gdzie nie rozwinąłby się przemysł budowlany i gdzie by nie przybywała coraz większa ilość izb mieszkalnych. Mamy więc na tym odcinku do zanotowania nie tylko rozwój budownictwa przemysłowego, ale również poważny rozwój budownictwa mieszkaniowego. Te sukcesy, jakie my notujemy na odcinku budownictwa, mogły być osiągnięte dzięki olbrzymiemu entuzjazmowi i przełomowi, jaki nastąpił w klasie robotniczej, a szczególnie wśród robotników budowlanych. Sam fakt, że już w przedsiębiorstwach państwowych w 1919 r. było zatrudnionych 144.000 ludzi, jest najlepszym wyrazem stałego wzrostu naszego budownictwa w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Chciałbym podkreślić również, że to, co obserwujemy nowego wśród robotników budowlanych, to poważny przełom na odcinku nowego socjalistycznego podejścia do pracy. Te normy, jakie myśmy obserwowali i notowali w 1949 r. to zespołowe współzawodnictwo pracy, ten coraz to większy zasięg robotników, którzy włączali się i włączają do współzawodnictwa pracy — to wszystko pozwoliło nam osiągnąć te sukcesy na odcinku budowlanym. Daje nam to również gwarancję, że plany stawiane zarówno w całym planie 6-letnim jak w planie na 1950 r., pomimo pewnych trudności, jakie istnieją na tym odcinku, właśnie dzięki temu entuzjazmowi będą wykonane.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Niemniej jednak chciałbym z tej trybuny podkreślić i pewne braki, jakie istnieją na tym odcinku; chciałbym zwrócić pod adresem Ministerstwa Budownictwa i pewne uwagi krytyczne.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Przede wszystkim — jaki podstawowy brak daje się tu zauważyć? Widzimy, że dzięki entuzjazmowi klasy robotniczej i współzawodnictwu zespołowemu następuje w ostatnim roku szybki wzrost budowy domów w konstrukcji surowej, natomiast niewspółmiernie niższe ilościowo jest wykończenie tych domów. Ja uważam, że podstawowym brakiem jest tu fakt, że w Ministerstwie nie ma planu rzeczowego, który by harmonizował całokształt pracy. Jeżeli zaczyna się budynek, to on tak powinien być obliczony, żeby jednocześnie był harmonogram wszystkich prac niezbędnych do całkowitego jego wykończenia. W przeciwnym razie to jest sprzeczne z socjalistycznym budownictwem, gdyż następuje zamrożenie kapitału i marnowanie entuzjazmu klasy robotniczej. Robotnicy budowlani wszystko dają z siebie, aby szybkościowiec był gotów w 6 tygodni, a tymczasem taki budynek czeka jeszcze rok czasu na wykończenie. Efekt końcowy jest taki, że jest dużo budynków a mało mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Dlatego trzeba na to zwrócić szczególną uwagę. Zdaję sobie sprawę z trudności obiektywnych, jakie istnieją, ale niemniej brak jest rzeczowego planowania, brak jest harmonogramów robót i te braki należy usunąć.</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Drugie zagadnienie, na które chciałbym zwrócić uwagę pod adresem Ministerstwa Budownictwa, to jest zagadnienie projektowania. Uważam, że trzeba by tak postawić to zagadnienie: Więcej realizmu w projektowaniu. Trzeba w planowaniu, w projektowaniu nowych budynków uwzględniać więcej potrzeby ludności, nie można planować budynków zza biurka, ale trzeba, żeby plany domów, które się robi, były konfrontowane z praktyką, trzeba się wmyślić i wczuć w to, kto będzie w nich mieszkał i jak będzie mieszkał. Trzeba sobie przede wszystkim odpowiedzieć na to pytanie. Praktyka wykazuje, że dotychczasowe nasze planowanie ma poważne braki. Jeżeli weźmiemy budynki zarówno ZOR-owskie jak i WSM-owskie, które były dotychczas budowane, to widzimy, że były one planowane bez uwzględnienia potrzeb ludności, która miała tam w przyszłości zamieszkać. Trzeba przy planowaniu pomyśleć np. o kobiecie, która będzie w mieszkaniu tym stawiała balię, trzeba równocześnie pomyśleć, że z punktu widzenia oszczędnościowego nie można wytłumaczyć np. tego, że się robi półwanienki. Domy buduje się nie na rok czy na dwa, ale przeciętna żywotność domów obliczona jest na 50 i 100 lat. A więc stały wzrost dobrobytu, wykonywanie planów gospodarczych, które daje gwarancję wzrostu wzwyż, musi być brane pod uwagę przy wkładaniu kapitału w budowę. Trzeba równocześnie myśleć o pożytku i dlatego trzeba stwierdzić, że półwanienki nie dały oszczędności a powodują dużo złej krwi u kobiet, które zamieszkują te domy.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Jednocześnie chciałbym zwrócić uwagę na inne braki, jakie jeszcze istnieją, m. in. na poważne zagadnienie, jakie zaistniało na odcinku budownictwa, mianowicie na dużą absencję na budowach. Absencja jest jednym z podstawowych zagadnień, jakie stoją zarówno przed partią, przed związkami zawodowymi, jak również przed Ministerstwem Budownictwa. Procent absencji, który dochodził do 8% — jak to mieliśmy możność usłyszeć na komisji — jest dużym procentem i temu trzeba wydać zdecydowaną walkę.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Zdajemy sobie sprawę, że wszystkie te braki, które się nasuwają w życiu codziennym na terenie budownictwa, można usunąć poprzez szybsze szkolenie kadr. Zagadnienie braku kadr daje się poważnie odczuwać, zwłaszcza jeśli chodzi o aktyw średni — o majstrów budowlanych i o techników. Trzeba podkreślić, że Ministerstwo zrobiło duży wysiłek szczególnie w 1949 r. jak i na początku 1950 r., kiedy zwróciło poważną uwagę na zagadnienie przeszkolenia i wykorzystania częściowo sezonu martwego do zwiększenia tego przeszkolenia. Niemniej jest faktem, że w 1947 r. Sejm widząc poważne trudności kadrowe w budownictwie a szczególnie brak inżynierów i techników z klasy robotniczej — dał poważną broń w ręce ówczesnego Ministra Odbudowy dla poprawy tej sytuacji. Dekret o ulgowym nadawaniu uprawnień budowlanych dawał możność ministrowi nadawania uprawnień z art. 361–364 rozporządzenia o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli, ale te artykuły do dzisiejszego dnia nie zostały wykorzystane. Pomimo że upłynęło dwa lata, a na wiosnę 1949 r. wyszło rozporządzenie o komisji kwalifikacyjnej do stwierdzania kwalifikacji fachowych osób ubiegających się o te uprawnienia — do tej pory nikt z nich nie korzystał, mimo że w ministerstwie leżą setki podań techników i majstrów z wieloletnią praktyką. Ja również interweniowałem kiedyś w tej sprawie. Sprawa wyglądała w ten sposób, że kiedy zadzwoniłem do jednego z dyrektorów, ten odpowiedział, że owszem, sprawa, o której mówię, będzie załatwiona, ale dopiero na jesieni, bo wtedy dopiero zbierze się komisja. Ludzie czekali do jesieni, a wtedy okazało się, że komisja zbierze się w zimie. Tam, gdzie stoi zagadnienie nowych kadr, trzeba, żeby Ministerstwo ruszyło tę sprawę z martwego punktu.</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#PosełKłosiewiczWiktor">Reasumując pragnę podkreślić, że zarówno te poważne osiągnięcia, jakie mamy na odcinku administracji, jak i poważny przełom, jaki obserwujemy w roku 1949 na odcinku budownictwa, dają nam pełną gwarancję, że plan ustalony przez Rząd na 1950 r. będzie przez klasę robotniczą, przez robotników budowlanych wykonany.</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Wąsikowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełWąsikWincenty">Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu posłów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w debacie nad preliminarzem budżetowym na 1950 r., zatrzymam się nad tą częścią budżetu, która obejmuje Ministerstwa: Administracji Publicznej, Budownictwa, Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej, samorząd terytorialny.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#PosełWąsikWincenty">Zasadniczym osiągnięciem w działalności resortu Ministerstwa Administracji Publicznej jest ujednolicenie administracji państwowej, poważne obniżenie kosztów, opracowanie szeregu aktów prawnych, wynikających konsekwentnie z ducha i potrzeb budowy fundamentów socjalizmu i gospodarki planowej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#PosełWąsikWincenty">Ministerstwo Administracji jest tym resortem, poprzez który kontaktuje się co dzień setki tysięcy obywateli z urzędami, na podstawie czego kształtuje się i urabia pogląd, opinia i stosunek szerokich mas do organów władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#PosełWąsikWincenty">Trzeba podkreślić, że aparat administracji państwowej osiąga coraz sprawniejsze i skuteczniejsze wyniki w załatwianiu interesów i spraw mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#PosełWąsikWincenty">W budżecie Ministerstwa na 1950 r. przewidziane są słusznie dość duże sumy na szkolenie nowych kadr pracowników administracyjnych. Szkolenie fachowe i wychowanie ideologiczne młodych nowych kadr administracyjnych ze środowisk robotniczo-chłopskich jest sprawą bardzo doniosłą i konieczną, gdyż w obecnym aparacie administracji państwowej, samorządowej i rolniczej znajduje się jeszcze dużo tzw. „fachowców” z przedwojennego aparatu, często o nastawieniu wrogim, oportunistycznym, zbiurokratyzowanym w pracy, którzy nie chcą szczerze dla Polski ludowej pracować.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#PosełWąsikWincenty">Przygotowywana reforma ustroju władz państwowych oraz podziału administracyjnego Państwa, w oparciu o podstawy rozwojowe kraju, nowe warunki i przemiany ekonomiczne i społeczne przyśpieszy gruntowną demokratyzację administracji i samorządu zgodnie z interesami i potrzebami świata pracy i Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#PosełWąsikWincenty">Wreszcie przygotowywane scalenie wykonawczych administracyjnych komórek państwowych i w radach narodowych usprawni i wzmocni operatywność aparatu w walce z wrogiem klasowym na wsi i w mieście, równocześnie zwiększając produktywność terenowych instytucji i urzędów.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#PosełWąsikWincenty">Omawiając budżet Ministerstwa Administracji należy i trzeba w działalności samorządu terytorialnego zwrócić uwagę szczególnie na sprawę budżetów samorządowych, na ich pełne wykonanie, na wzmocnioną kontrolę społeczną, na gruntowną analizę i ocenę polityki finansowo-gospodarczej wielu terenowych komórek samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#PosełWąsikWincenty">Istnieją jeszcze w terenie niezdrowe tendencje do gorliwej „samowystarczalności” finansowej kosztem często produkcji rolnej, oświaty, zdrowia, opieki społecznej danej gminy z jednej strony i beztroskiej rozrzutności, marnotrawstwa, niefrasobliwej postawy w stosunku do miejscowych zakładów produkcyjnych, przedsiębiorstw albo wydatków administracyjnych z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#PosełWąsikWincenty">Bardzo ważnym instrumentem jest tu samorządowy fundusz wyrównawczy, który w generalnym porządkowaniu, interwencji w gospodarkę samorządu, odgrywa coraz to większą rolę w kierunku urealniania budżetów i wzmacniania dyscypliny finansowej terenowych ogniw samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#PosełWąsikWincenty">Trzeba stwierdzić, że coraz powszechniej i gruntowniej władze samorządowe stosują w pełni zasady gospodarki budżetowej oraz rozszerza się ich inicjatywa w zakresie zaspokajania potrzeb ludzi pracy w mieści i na wsi. Trzeba i to podkreślić, że samorząd terytorialny niesie dużą pomoc administracji państwowej, wiąże się coraz mocniej z planem gospodarczym Państwa, ale też jest obowiązkiem naszym zwrócić uwagę na istniejące jeszcze potrzeby i braki, które odziedziczyliśmy w spuściźnie po poprzednim ustroju krzywdy i wyzysku, który szczególnie w Polsce przedwrześniowej dotkliwie niszczył gospodarkę narodową.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#PosełWąsikWincenty">Cyfry, które mówią, że obecnie tylko około 40% miast posiada urządzenia kanalizacyjne i wodociągowe, że w 20% miast polskich istnieją zaledwie zakłady oczyszczania miasta, że jest zły stan dróg kołowych, zwłaszcza samorządowych, które łączą wieś z miastem — te cyfry mówią o skutkach ustroju kapitalistycznego, równocześnie mobilizując uwagę i wysiłek do aktywnego działania terenowych rad narodowych. Terenowe rady narodowe, zwłaszcza gminne i powiatowe, oczyszczone do reszty z elementów wrogich, spekulanckich, kapitalistów wiejskich i ich zauszników, w pełni zdemokratyzowane i o właściwym składzie socjalnym są i będą nie tylko szkołą przysposabiającą masy ludowe do rządzenia, ale i skutecznym instrumentem walki z wrogiem klasowym i twórczej budowy socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#PosełWąsikWincenty">Właściwie dobrane klasowo zespoły terenowych rad, złożone z robotników, chłopów mało i średniorolnych, kobiet, działaczek Ligi Kobiet i kół gospodyń, młodzieży, wychowanej społecznie w ZMP i Służbie Polsce — takie rady narodowe są i będą jak najściślej w swej działalności związane z życiem wsi, produkcją rolną, potrzebami i lokalnymi trudnościami.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#PosełWąsikWincenty">I dlatego jeśli w budżetach ministerstw: administracji publicznej i budownictwa jest wiele cyfr, za którymi stoją palące potrzeby wsi, miast i osiedli, w których jest otwarty problem budowy lokali szkolnych, mieszkań dla nauczycieli, pomieszczeń na przedszkola, budowy burs i internatów dla dzieci robotników i małorolnych chłopów, urządzeń socjalnych i kulturalnych, miejscowej komunikacji, higieny osiedli miejskich i wiejskich, to w realizacji budżetu tych pozycji w roku bieżącym winny i muszą wziąć pełniejszy udział terenowe rady narodowe. W ocenie dotychczasowej roli i zadań rad narodowych trzeba i należy podkreślić poważne osiągnięcia w procesie demokratyzacji życia, w kontroli społecznej, aktywizacji podstawowych mas chłopskich i ich udziału w życiu społeczno-politycznym.</u>
          <u xml:id="u-31.14" who="#PosełWąsikWincenty">Wielkie akcje państwowe, jak walka ze spekulacją, planowy skup zboża, klasyfikacja gruntów itp. były i są podejmowane przez rady narodowe. Wiele rad narodowych posiada organizatorski i zdobywczy stosunek do trudności, potrzeb terenowych i rozwiązuje je na drodze ścisłego sojuszu robotniczo chłopskiego, ma właściwy wpływ kontroli społecznej nad organami wykonawczymi administracji terenowej, ale jest jeszcze i wiele braków na tym odcinku.</u>
          <u xml:id="u-31.15" who="#PosełWąsikWincenty">Pragnę zwrócić uwagę na niedostateczną jeszcze aktywność pracy komisji, na niedostateczne często powiązanie członków rad z terenem, odrywanie się od mas robotniczych i chłopów mało i średniorolnych, istniejące często towarzysko-kumoterskie stosunki w niektórych prezydiach powiatowych i gminnych rad narodowych. Niektóre rady narodowe o właściwym klasowym obliczu, nie mogą poradzić sobie z pleśnią biurokratyzmu, dygnitarstwa, wygodnictwa niektórych ludzi, będących na stanowiskach urzędowych w aparacie.</u>
          <u xml:id="u-31.16" who="#PosełWąsikWincenty">Są sady narodowe, które za mało uwagi poświęcają wykonywaniu obowiązków wynikających z ustawy o pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie i odbudowie, za małą pomoc okazują dla rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz za mało czasu i wysiłku poświęcają sprawom zleconym przez Państwo, jak zwalczanie analfabetyzmu, likwidacja odłogów, zalesianie nieużytków, budowa dróg itp. Natomiast, zwłaszcza na wsi, przebudowa ustroju rolnego, zakładanie przez mało i średniorolnych chłopów spółdzielni produkcyjnych w ogniu ciężkich zmagań z wrogiem klasowym stwarza konieczność i warunki dla pełnej aktywizacji terenowych rad narodowych i lokalnych komórek samorządu.</u>
          <u xml:id="u-31.17" who="#PosełWąsikWincenty">Przechodząc z kolei do omówienia zagadnień związanych z budżetem Ministerstwa Budownictwa, pragnę podkreślić w imieniu klubu ZSL, iż przyśpieszony okres odbudowy kraju i przejście w fazę socjalistycznego budownictwa, co znalazło wyraz w ubiegłym roku w zasadniczych zmianach strukturalnych tegoż resortu, nie byłoby możliwe, gdyby nie ofiarna i bohaterska walka i praca klasy robotniczej w ścisłym sojuszu z podstawowymi masami chłopskimi.</u>
          <u xml:id="u-31.18" who="#PosełWąsikWincenty">Dość szybkie dźwiganie się z ruin i zgliszcz, w które wtrąciła nasz kraj mordercza ręka faszyzmu w ostatniej imperialistycznej wojnie, wykonanie przedterminowe 3-letniego planu, przyśpieszony okres w odbudowie zawdzięczamy ustrojowi ludowo-demokratycznemu i rządowi robotniczo-chłopskiemu oraz wydajnej pomocy Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-31.19" who="#PosełWąsikWincenty">Mówiąc o tej części budżetu w okresie budowania trwałych podstaw socjalizmu w Polsce ludowej i u progu 6-letniego narodowego planu gospodarczego, pragnę podkreślić, że ideą przewodnią całego budżetu Państwa na 1950 r. jest pokojowe budownictwo Polski ludowej, którego symbolem jest powstająca z gruzu — dzięki ofiarnej pracy klasy robotniczej — nowa Warszawa. W wielkich planach realizacyjnych na 1950 r. Ministerstwo Budownictwa staje się organem coraz bardziej przygotowanym i operatywnym do wyznaczonych sobie przez politykę Rządu zadań.</u>
          <u xml:id="u-31.20" who="#PosełWąsikWincenty">Przez ujednolicenie dyspozycji w zakresie polityki budowlanej, wykonawstwa, nadzoru budowlanego i architektonicznego, urbanistyki oraz objęcie przez PKPG całokształtu funkcji Głównego Urzędu i regionalnych dyrekcji planowania przestrzennego, Ministerstwo Budownictwa przygotowane jest do wielkich zadań budowy i rozbudowy planu w okresie planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-31.21" who="#PosełWąsikWincenty">W realizacji budżetu i wykonywaniu planów budowy i przebudowy Polski — obok narzędzi i środków decydujący jest i będzie zawsze człowiek pracy. Trzeba z dumą stwierdzić, że bojowa postawa ideowa klasy robotniczej ciągle pogłębia się i obejmuje coraz szersze kręgi załóg budowlanych w socjalistycznym współzawodnictwie, racjonalizatorstwie, w stosowaniu systemu trójkowego w murarstwie. Coraz to nowe załogi robotnicze przystępują do współzawodnictwa długofalowego i oszczędności, o czym mówili moi przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-31.22" who="#PosełWąsikWincenty">W rezultacie tej akcji podnosi się ilość i jakość wykonywanej pracy, obniżają się koszty budowy, podnosi się umiejętność racjonalniejszych metod pracy zespołów, zwiększa się dyscyplina pracy, wyrabia twórczy stosunek do pracy, co wpływa na podniesienie stanu ideowego i obywatelskiego zespołów robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-31.23" who="#PosełWąsikWincenty">Na podstawie cennych doświadczeń i wzorów radzieckich w roku ubiegłym wprowadziliśmy budowę domów szybkościowych, osiągając dobre wyniki. Przy tym należy zwrócić szczególną uwagę na skrócenie okresu czasu robót budowlanych instalacyjnych w budowlach, będących w stanie surowym.</u>
          <u xml:id="u-31.24" who="#PosełWąsikWincenty">W całokształcie polityki ministerstwa należy zwrócić jeszcze baczniejszą uwagę na coraz większe potrzeby w zakresie produkcji niektórych materiałów budowlanych, na konieczność szkolenia kadr budowlanych — ze względu na zaniedbania lat ubiegłych — uwzględniając w pełni potrzeby wsi, na unowocześnienie starych przepisów budowlanych, większe zsynchronizowanie planowania budowy osiedli z planowaniem przestrzennym, zwrócenie większej uwagi na jakość architektoniczną nowych budowli; należy rozszerzyć prawo do opracowywania projektów w zakresie budownictwa i stale umożliwiać studia i pomoc młodym architektom ze środowisk robotniczo-chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-31.25" who="#PosełWąsikWincenty">Wysoka Izbo! Klub poselski ZSL szczególną uwagę zwraca na wykonawstwo budowlane na wsi. Spółdzielnia Budownictwa Wiejskiego „Samopomoc Chłopska” jako instytucja administrowana centralnie była zbyt ciężkim aparatem na wsi zarówno w planowaniu, wykonawstwie, jak i kontroli, mimo to plany na 1948 i 1949 r., postawione w ramach narodowego planu gospodarczego, wykonała.</u>
          <u xml:id="u-31.26" who="#PosełWąsikWincenty">Jak dotychczasowa praktyka wykazała, inne uspołecznione przedsiębiorstwa nie podejmowały się robót budowlanych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-31.27" who="#PosełWąsikWincenty">Organizowane nowe przedsiębiorstwo — dyrekcja miejscowych przedsiębiorstw budowlanych przejmuje agendy i cały zakres działalności spółdzielni budownictwa wiejskiego. Ze względu na to, że wkrótce rozpocznie się sezon w budownictwie, stronnictwo nasze apeluje, aby przejęcie to było dokonane w terminie jak najkrótszym i jak najsprawniej.</u>
          <u xml:id="u-31.28" who="#PosełWąsikWincenty">Ponadto odnośnie robót budowlanych na wsi, a zwłaszcza w ośrodkach spółdzielni produkcyjnych, w miejscowościach masowych zniszczeń należy zwrócić uwagę na usprawnienie w całokształcie polityki budowlanej, jak:</u>
          <u xml:id="u-31.29" who="#PosełWąsikWincenty">1) usprawnienie zaopatrzenia w niezbędne materiały budowlane według faktycznych potrzeb,</u>
          <u xml:id="u-31.30" who="#PosełWąsikWincenty">2) dostarczanie potrzebnego transportu do przewożenia materiałów przy równoczesnym pełnym wykorzystaniu pomocy sąsiedzkiej,</u>
          <u xml:id="u-31.31" who="#PosełWąsikWincenty">3) planowe wykorzystywanie transportu, koordynacja zaopatrzenia z transportem i dostawą, unikanie przestojów przy załadunku i wyładunku towarów,</u>
          <u xml:id="u-31.32" who="#PosełWąsikWincenty">4) planowe szkolenie kadr, wnikliwa kontrola, walka z przerostami personalnymi i oszczędność w aparacie wykonawczym,</u>
          <u xml:id="u-31.33" who="#PosełWąsikWincenty">5) powiązanie wykonawstwa z produkcją materiałów budowlanych,</u>
          <u xml:id="u-31.34" who="#PosełWąsikWincenty">6) przyśpieszenie terminu rozprowadzenia pomocy tak, aby prace przy zwózce i budowie mogły być rozłożone na cały okres 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-31.35" who="#PosełWąsikWincenty">Klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego popiera preliminarz budżetowy na 1950 r., przedłożony przez sprawozdawcę generalnego wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Szlęzak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Wysoka Izbo! Ustrój komunikacji w państwie można porównać z kośćcem, dokoła którego rozwijają się powiązane z nim inne narządy życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Wskaźniki rozwoju transportu i łączności odzwierciedlają osiągnięcia całości życia gospodarczego. Ponieważ zarówno w Polsce jak i w większości innych krajów dominującą rolę odgrywają przewozy kolejowe, przytoczę najistotniejszy wskaźnik przewozów towarowych na kolejach, wyrażony w ilości ton na mieszkańca rocznie. Wskaźnik ten w latach 1932–33 w Polsce wynosił 1,27 ton i odzwierciedlał poziom życia gospodarczego jako jeden z najprymitywniejszych w Europie — równy poziomowi Niemiec i Francji z 1870 r. W 1947 r. wskaźnik ten u nas wyniósł 2,34 ton, a w okresie planu 3-letniego podniósł się do 5,32 ton; tu porównanie z innymi krajami Europy wypada już zgoła inaczej. Np. w Anglii w 1930 r. wskaźnik ten wynosił ca 8,5 ton, a w 1947 r. tylko 5,8 ton.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Należy podkreślić fakt, iż mimo, że komunikację podjęliśmy w stanie olbrzymiego zniszczenia, przewozy kolejowe zarówno towarowe jak i pasażerskie przy minimalnym wzroście taboru znacznie podnoszą się i przekroczyły o wiele stan przedwojenny.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Pomimo pewnego ograniczenia w okresie planu 3-letniego tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych w dziedzinie komunikacji, zdołaliśmy wybitnie podnieść sprawność przewozów oraz wskaźnik wykorzystania taboru.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Państwowa komunikacja samochodowa może poszczycić się przewozem, wyrażającym się w 1949 r. miliardem osobokilometrów; rezultaty pracy portów są też wielkim osiągnięciem gospodarczym: nasze przeładunki portowe w 1949 r. wyniosły z górą 17 milionów ton, przekraczając przeładunek przedwojenny. Połowy rybackie wyniosły 60.000 ton, osiągając wzrost w stosunku do przedwojennych o 480%.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Sieć łączności została rozbudowana i usprawniona w poważnym stopniu, przez co nastąpiło zwiększenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych, ze szczególnym naciskiem na polepszenie obsługi i umożliwienie jak najszerszego korzystania z niej. Wzrost ten umożliwił powiązanie najodleglejszych nawet osiedli wiejskich z ośrodkami kultury i centrami wydawniczymi.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Osiągnięcia te musiała poprzedzać odbudowa i doprowadzenie urządzeń do stanu używalności. Te rezultaty w dziedzinie eksploatacji jak i inwestycji zawdzięczamy zespolonemu wysiłkowi mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Klub Stronnictwa Demokratycznego stwierdza z zadowoleniem, że przy tych wielkich osiągnięciach zarówno ilościowych, jak i jakościowych stosowana była i pogłębiana zasadnicza linia wytyczna, stanowiąca w polityce usług priorytet celów społecznych, a w obsłudze indywidualnej umasowienie.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W transporcie i łączności widzimy następujące podstawowe cele działalności w 1950 r.:</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#PosełSzlęzakFaustyn">1) dalsze zwiększenie ilości świadczonych usług przez rozwój środków udostępniających te usługi,</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#PosełSzlęzakFaustyn">2) dalszą poprawę jakości usług,</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#PosełSzlęzakFaustyn">3) usprawnienie usług pod względem ekonomicznym.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Znaczenie ogólnogospodarcze usług komunikacyjnych wymaga od nas traktowania wszystkich gałęzi komunikacji kraju w ramach jednolitego, perspektywicznego planu komunikacyjnego, opartego na zasadniczych wymaganiach gospodarczych i społecznych Państwa i to dla pogłębienia racjonalnej polityki komunikacyjnej, dla planowania rozwoju poszczególnych rodzajów komunikacji, dla koordynowania ich działalności.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Plan ten musi zawierać w sobie również odrębny plan przewozów śródlądowych, koordynujący gospodarcze przewozy towarów i osób środkami komunikacji kolejowej, samochodowej, wodnej i lotniczej. Ponieważ pozostałe poza koleją środki komunikacji przewożą u nas zaledwie 8% podróżnych i 4,5% towarów, praktycznie należy położyć większy nacisk na rozwój komunikacji samochodowej jako uzupełnienia sieci kolejowej, a żeglugi śródlądowej głównie jako odciążenia kierunku Śląsk — Szczecin. Plan komunikacji śródlądowej powinien zawierać w sobie plan działania każdego środka komunikacyjnego, np. komunikacja samochodowa powinna być scalona nie tylko pod kątem widzenia racjonalnej eksploatacji, ale i dla zracjonalizowania częstokroć jeszcze dublowanych inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W polityce komunikacyjnej w odniesieniu do przewozów kolejowych bardzo istotnym jest problem równomiernego ich rozłożenia na przestrzeni roku. W ustroju kapitalistycznym tzw. planowanie komunikacyjne było bezradnym przewidywaniem, stawianiem horoskopów, które załamywały się w zetknięciu z życiem. W gospodarce socjalistycznej w ustroju gospodarki planowej plan jest wynikiem ścisłych obliczeń i istnieją wszelkie warunki jego realizacji. Dlatego istnieje możliwość poważnego zmniejszenia szczytowego przewozu, a co za tym idzie zapotrzebowania na tabor. Ostateczne rozwiązanie tego zagadnienia powinno należeć do Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Trzeba również zwrócić uwagę na organizację planowania i eksploatacji komunikacji lokalnej, a zwłaszcza dużych miast. Potrzeby komunikacyjne dużych miast muszą być w przyszłości uzgodnione i przewidziane w ogólnym planie komunikacyjnym Państwa, jak też w planie inwestycyjnym dla przygotowania czynnika materiałowego. Konieczna jest daleko ściślejsza koordynacja planu i eksploatacji komunikacji miejskiej i państwowej.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Istnieje w omawianej dziedzinie jeszcze jeden problem organizacyjny o bardzo istotnym ogólnogospodarczym znaczeniu — planowa gospodarka wodna.</u>
          <u xml:id="u-33.17" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Woda w gospodarce państwowej była dotychczas czynnikiem bardzo słabo wykorzystanym. Zagadnienia gospodarki wodnej zawdzięczając złej tradycji, są u nas bardzo rozproszkowane. Wydaje się celowym powołanie organu przy Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, mającego planować gospodarkę wodną, prowadzić studia i koordynować całość gospodarki wodnej.</u>
          <u xml:id="u-33.18" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Mówiąc o organizacji planu usług, nie można zapominać o zagadnieniu portów, którego nie należy traktować jako zagadnienia poszczególnych punktów, ale jako problem całego wybrzeża. Istnienie naszych portów jednej całości gospodarczej wskazuje drogę do prawidłowego obciążenia, do specjalizacji portów, opartej na przewidywaniu przyszłych zadań gospodarczych każdego z nich, w myśl których powinna nastąpić rozbudowa specjalnych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-33.19" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Musimy stwierdzić z uznaniem, że dowoź kolejowy do portów jest coraz bardziej skoordynowany z ich polityką, jak też uznać doskonalącą się współpracę Ministerstw Żeglugi i Komunikacji, która tworzy odpowiednie warunki gospodarcze i komunikacyjne dla wzmożenia tranzytu. Trzeba bowiem pamiętać, że rozwój naszego wybrzeża powinien stawać się funkcją działalności gospodarczej ciążących ku naszym portom państw demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-33.20" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Nowe cele gospodarcze, stojące przed nami, nowe siły, które narastają, rozsadzają stare formy organizacyjne. Dla wykonania nowych zadań również we władzach naczelnych komunikacji konieczny był szereg zmian, mających na celu wydzielenie z administracji państwowej działalności o charakterze produkcyjnym i uplasowanie jej w formie przedsiębiorstw wyodrębnionych, jak też odciążenie ministerstw od prac wykonawczych, dając im możność pogłębienia prac koncepcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-33.21" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Należy przyjąć z zadowoleniem skomercjonalizowanie portów w postaci powołania zarządów portów Gdańsk–Gdynia i Szczecin–Świnoujście, co mogło nastąpić dopiero po stworzeniu odpowiednio zainwestowanej bazy. Uzyskujemy w ten sposób jednolitą dyspozycję całości przeładunków jak też administracji urządzeń i magazynów w wielkich portach, co pozwoli na podniesienie sprawności przeładunków i da możność obserwacji bezpośredniego dochodu społecznego przynoszonego przez porty.</u>
          <u xml:id="u-33.22" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Problem kadr jest węzłowym dla wykonania planowych usług komunikacji. W wyniku rozwoju współzawodnictwa i ruchu racjonalizatorskiego oraz podniesienia kwalifikacji pracowników nastąpił we wszystkich działach komunikacji wzrost wydajności pracy, przez co dodatkowo wzrósł dochód narodowy. Do osiągnięć tych przyczynił się zapał ożywiający pracę w Polsce ludowej, zapał mas pracujących, wzmożony poczuciem współodpowiedzialności za gospodarkę kraju.</u>
          <u xml:id="u-33.23" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W resortach komunikacyjnych uzupełnienie kadr stanowi trudny problem ze względu na większy procent pracowników o specjalnych kwalifikacjach zawodowych. Szkolenie zawodowe dla komunikacji musi więc korzystać z wydatnej opieki Rządu. Zagadnienie kadr pracowniczych, to nie tylko szkolenie narybku, awans społeczny, to również zagadnienie inwestowania, wiążące się ściśle z zapewnieniem tym kadrom mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-33.24" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Z dużym zadowoleniem należy przyjąć fakt, że budżet Ministerstwa Żeglugi przeznacza 49% wydatków na szkolenie i naukę, w ciągu jednego bowiem pokolenia musimy nadrobić w dziedzinie morza zaległości wielu pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-33.25" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Na ilość i jakość, a zwłaszcza na szybkość usług komunikacyjnych poza człowiekiem w znacznym stopniu wpływa stan urządzeń. Nadal trzeba nam urządzeń i to nowoczesnych, urządzeń, które na drodze inwestycji będziemy osiągać. Na te inwestycje przeznacza się w 1950 r. ponad 70 miliardów złotych, tj. wydatków inwestycyjnych Państwa. Na skutek inwestycji w kolejnictwie zostanie istotnie zwiększona szybkość pociągów i wzmożony przebieg wagonów.</u>
          <u xml:id="u-33.26" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Stwierdzić należy wzrastające wysiłki, zmierzające do polepszenia stanu dróg. Wzrost wydatków na drogi w porównaniu z rokiem 1946 jest 2,5-krotny. Państwo robi znaczny wysiłek finansowy, aby powstrzymać dekapitalizację dróg kołowych. Na renowację dróg wodnych przeznacza się w 1950 r. przeszło 10% więcej niż w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-33.27" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Wysiłek pracy ludzkiej może być maksymalnie wyzyskany, jeśli równolegle z nim pójdą usprawnienia techniczne.</u>
          <u xml:id="u-33.28" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Na progu planu rozwoju gospodarczego należy zwrócić baczniejszą uwagę na usprawnienia techniczne w działach transportu i łączności.</u>
          <u xml:id="u-33.29" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Dziś już obowiązuje nas problem modernizacji urządzeń maszyn i taboru, pogłębianie prac badawczych. Już nie bezwzględna wielkość przeładunku powinna nas interesować, ale przyśpieszenie jego tempa i skrócenia czasu postoju statków w porcie. Musimy zwrócić uwagę na zwiększenie zdolności produkcyjnych naszych stoczni. Nieistniejąca w Polsce przed 1939 r. gałąź budownictwa okrętowego dziś rozwija się coraz pomyślniej i ma duże perspektywy zaspokojenia potrzeb krajowych, czyniąc z naszej floty skuteczny instrument interwencyjny. Przewozy floty w 1950 r. wzrosną o 35%.</u>
          <u xml:id="u-33.30" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Również istnieje konieczność dalszej modernizacji urządzeń pocztowych, a tym bardziej telekomunikacyjnych. W Polsce przedwojennej nic się nie robiło w tym kierunku. Dlatego obecnie potrzeba znacznego wysiłku przy usuwaniu zacofania w telekomunikacji, zwłaszcza przez wzmożenie konserwacji i ujednolicenia jak też przez wyzyskanie rezerw technicznych.</u>
          <u xml:id="u-33.31" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Usprawnienia techniczne i organizacyjne wiążą się ściśle z ekonomiką usług, bo łącznie ze wzrostem wydajności pracy i oszczędnościami materiałowymi wpływają w poważnym stopniu na obniżenie kosztu własnego.</u>
          <u xml:id="u-33.32" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Witamy z uznaniem rzeczowe podejście do metodyki obliczania kosztów własnych w podstawowych działach komunikacji i uznajemy to za konieczny warunek do ich obniżenia.</u>
          <u xml:id="u-33.33" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Turystyka i krajoznawstwo ściśle wiążą się z problematyką komunikacyjną. W chwili obecnej należy ustalić ogólne wytyczne linii rozwojowych naszej turystyki, które powinny. zmierzać do jej umasowienia. Turystykę trzeba uznać jako dziedzinę o doniosłym znaczeniu kulturalno-oświatowym dla mas pracujących i jako pobudkę do wzmożenia akcji wczasów. Należy pobudzić zainteresowanie mas turystyką i krajoznawstwem. Konieczna jest reorganizacja społecznych towarzystw turystycznych przez ich ujednolicenie i przestawienie na ruch masowy.</u>
          <u xml:id="u-33.34" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Preliminarz omawianych resortów jest wynikiem z jednej strony potrzeb komunikacyjnych kraju, z drugiej możliwości pokrycia finansowego. Rozwój usług transportu i łączności jest jednym z podstawowych warunków podniesienia stopy życiowej mas pracujących, dlatego zrozumiałym jest wydatny wysiłek finansowy Państwa na tym odcinku.</u>
          <u xml:id="u-33.35" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W obliczu dotychczasowych wspaniałych osiągnięć w dziedzinach komunikacji, wskazujących na stały wzrost dynamiki gospodarczej naszego Państwa — klub posłów Stronnictwa Demokratycznego popiera projekt ustawy i głosować będzie za przyjęciem budżetu wraz ze zgłoszonymi przez komisję poprawkami i rezolucjami.</u>
          <u xml:id="u-33.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-33.37" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu przychyliła się do szeregu poruszonych przeze mnie problemów i uznając ich słuszność przy jęła szereg rezolucji, które w imieniu komisji przedkładam Sejmowi:</u>
          <u xml:id="u-33.38" who="#PosełSzlęzakFaustyn">„1) Sejm Ustawodawczy wzywa Państwową Komisję Planowania Gospodarczego do wydania zarządzeń w kierunku ścisłego przestrzegania przez nadawców ustalonego planu przewozów towarowych w celu uniknięcia nadmiernego szczytu przewozów na jesieni, a w związku z tym nierównomiernego wykorzystania taboru kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-33.39" who="#PosełSzlęzakFaustyn">2) Sejm Ustawodawczy wzywa Ministra Komunikacji do rozszerzenia zakresu pracy kobiet w kolejnictwie przez umożliwienie im większego dopływu do działów, w których będą mogły pracować po odpowiednim przeszkoleniu.</u>
          <u xml:id="u-33.40" who="#PosełSzlęzakFaustyn">3) Sejm Ustawodawczy wzywa Ministra Komunikacji do podniesienia ogólnego stanu stacji granicznych kolejowych i usunięcia przestarzałych urządzeń, jak również do modernizowania usprawniających przeładunek urządzeń granicznych stacji przeładunkowych.</u>
          <u xml:id="u-33.41" who="#PosełSzlęzakFaustyn">4) Sejm Ustawodawczy wzywa Rząd, by z uwagi na konieczność rozbudowy naszej floty zagadnienia stoczni znalazły szczególne uwzględnienie w planie inwestycyjnym.</u>
          <u xml:id="u-33.42" who="#PosełSzlęzakFaustyn">5) Sejm Ustawodawczy wzywa Rząd do rozważenia powołania organu dla koordynacji międzyresortowej gospodarki wodnej oraz badań nad bilansem wodnym, jak też studiów technicznych w tej dziedzinie”.</u>
          <u xml:id="u-33.43" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu proszę o przyjęcie zgłoszonych rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-33.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Chadaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełChadajPaweł">Wysoki Sejmie! W pierwszym powojennym okresie obrót towarowy rozbudowany był poprzez tworzenie Central Zbytu i PCH oraz placówek aparatu spółdzielczego zarówno w hurcie jak i w detalu, w skupie i zaopatrzeniu. W rezultacie w hurcie wyparto niemal całkowicie elementy kapitalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełChadajPaweł">Dane dotyczące handlu detalicznego z lat 1946–48 ilustrują powolny wzrost udziału handlu uspołecznionego w obrocie detalicznym. Czynniki reakcyjne przez cały ten okres poprzez handel chcą paraliżować dobroczynne skutki ludowych reform i powodują zaburzenia w zaopatrywaniu ludności w artykuły pierwszej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PosełChadajPaweł">W maju 1947 r. rozpoczęła się „bitwa o handel”, w której odniesione zostały poważne sukcesy.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PosełChadajPaweł">W okresie 3-letniego planu odbudowy, w okresie wielkich inwestycji i wydatkowania olbrzymich sum na zaspokojenie rosnących potrzeb zarówno materialnych jak i kulturalno-społecznych mas pracujących — źródłem wspomnianych nakładów była wewnętrzna akumulacja, było między innymi obniżenie kosztów w zakresie obrotu towarowego.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PosełChadajPaweł">Od wiosny 1949 r. bitwa o handel przesunęła się na odcinek handlu detalicznego. Rok 1949 był pod względem wypierania z handlu detalicznego elementów kapitalistycznych i spekulanckich rokiem przełomowym. Przez uspołecznione placówki handlu detalicznego przeszło w nim bowiem już powyżej 50% wartości ogólnej masy towarowej. Na szczeblu detalicznym elementy kapitalistyczne rozporządzają jeszcze około 100.000 placówek.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PosełChadajPaweł">Organizacja handlu staje się zagadnieniem bardzo istotnym w obliczu zadań, jakie przed handlem stawia plan 6-letni. Rozwój przemysłu i wzrost zapotrzebowania na surowce pochodzenia rolniczego, wzrost liczby zatrudnienia pracowników najemnych, a w związku z tym wzrost funduszu płac oraz wzrost stopy życiowej mas pracujących stawiają przed Ministerstwem Handlu Wewnętrznego zadanie nie tylko udoskonalenia i rozszerzenia uspołecznionego stanu posiadania w zakresie obrotu towarowego, ale również zadania usprawnienia i umocnienia tego aparatu.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PosełChadajPaweł">Nie cały handel hurtowy i detaliczny podlega bezpośredniemu kierownictwu Ministerstwa Handlu Wewnętrznego. Częściowo podporządkowany został temu ministerstwu zbyt produkcji państwowej. Szczególnie ważną rolę odgrywają centrale zajmujące się skupem artykułów rolnych, jak Polskie Zakłady Zbożowe, Centrala Mięsna, Centrala Ogrodnicza i inne.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PosełChadajPaweł">Ministerstwu Handlu Wewnętrznego podlega również poważna gałąź produkcji głównie z zakresu przetworów. Łączna wartość produkcji ministerstwa w planie 6-letnim wynosi 12 miliardów złotych z roku 1937. Biorąc czynny udział w produkcji ministerstwo ma wielkie znaczenie dla wsi jako dostawcy surowców do przeróbki.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PosełChadajPaweł">W 1949 r. wyparto całkowicie elementy kapitalistyczne i spekulanckie z obrotu żywcem. Opanowano skup, uruchamiając ponad 2.000 punktów skupu przy gminnych spółdzielniach. Ujęto w planowe zagospodarowanie całą masę mięsną. Utworzony Centralny Zarząd Przemysłu Mięsnego przejął od gmin miejskich i wiejskich rzeźnie, co umożliwiło ich racjonalne zagospodarowanie i wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#PosełChadajPaweł">Te osiągnięcia umożliwiły zakontraktowanie w 1950 r. 3 milionów sztuk świń. Na rynku mięsnym, którego stan jeszcze przed rokiem budził uzasadnione obawy, nastąpiło poważne odprężenie. Potrafiliśmy nie tylko sprostać stale wzrastającej konsumpcji, lecz również zgromadzone zostały poważne rezerwy, pozwalające Państwu na całkowite panowanie nad rynkiem.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#PosełChadajPaweł">W 1949 r. uporządkowana została również gospodarka zbożem. W chwili obecnej posiadamy dostateczne rezerwy zbożowe, do czego przyczynił się import pszenicy i jęczmienia ze Związku Radzieckiego. Handel zbożem już od dwóch lat opiera się na całkowicie uspołecznionym aparacie skupu.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#PosełChadajPaweł">Były jednak i braki, nie regulowana podaż zboża powodowała, że niejednokrotnie powstawały poważne zatory przed punktami skupu przy gminnych spółdzielniach. Zdarzało się, że na załatwienie zmuszeni byli chłopi czekać w kolejce po kilkanaście godzin tracąc bezużytecznie „drogi czas swój i koni. Z drugiej strony powszechnym zjawiskiem była bezczynność punktów skupu w dni, kiedy okoliczni chłopi nie przywozili zboża, ponieważ nie były to dni targowe.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#PosełChadajPaweł">Podstawą wprowadzonego obecnie usprawnienia sprzedaży zboża jest ustalenie planu dla każdej gromady, a nawet dla poszczególnych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#PosełChadajPaweł">W handlu zbożem nie uległy zmianie ani warunki sprzedaży, która pozostała nadal wolną sprzedażą, ani korzystne dla rolnika ceny, ani też system natychmiastowej zapłaty.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#PosełChadajPaweł">Planowy skup zboża pozwala rolnikom na racjonalne wykorzystanie maszyn rolniczych, a szczególnie młocarń, wialni i młynków z ośrodków maszynowych jak również środków transportowych.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#PosełChadajPaweł">Pożądane byłoby rozszerzenie tej formy skupu na inne produkty rolnicze, jak owoce, warzywa itp., by rolnicy nie potrzebowali marnować drogiego czasu na zbyt długie wyczekiwania w kolejkach na załatwienie.</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#PosełChadajPaweł">Komisje usprawnienia zaopatrzenia zarówno wojewódzkie jak i powiatowe nie wszędzie wywiązały się należycie ze swych obowiązków. Niejednokrotnie zniekształciły one rozdzielniki ze szkodą dla równomiernego zaopatrzenia terenu. Działalność ich wymaga usprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#PosełChadajPaweł">Sukcesem Ministerstwa Handlu Wewnętrznego w 1949 r. było opanowanie rynku na przełomie lata i jesieni, w momencie skoncentrowania się siły nabywczej ludności. Okres ten elementy spekulanckie usiłują wykorzystać na sianie niepokoju i zamętu. Aparat dystrybucyjny potrafił przeciwstawić się tym próbom i nie dopuścił do paniki.</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#PosełChadajPaweł">Skup ziemniaków przeprowadzony w październiku r. ub. na zaopatrzenie świata pracy, a zwłaszcza ludności górniczej na Śląsku, był dwukrotnie większy aniżeli w 1948 r. W ciągu miesiąca zakupiono przeszło pół miliona ton ziemniaków, przy czym plan zaopatrzenia ludności Śląska w ziemniaki wykonany został na 6 dni przed terminem. Akcja ta była na ogół sprężyście przeprowadzona. Niedociągnięcia wyrażały się w niedostatecznym wykorzystaniu lokalnych możliwości skupu a liczeniu na dostawy spoza własnego terenu.</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#PosełChadajPaweł">Plan rozbudowy sieci aparatu handlowego na szczeblu detalu wykonany został w 1949 r. w 106%. Powstało ponad 15.000 nowych uspołecznionych sklepów detalicznych.</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#PosełChadajPaweł">Rozwiązanie problemu uspołecznienia handlu detalicznego na wsi leży w należytym rozmieszczeniu i zagęszczeniu sieci gminnych spółdzielni Samopomocy Chłopskiej, lepszym zaopatrzeniu ich sklepów i usprawnieniu ich pracy, a w miastach — w organizacji miejskiego handlu detalicznego.</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#PosełChadajPaweł">Produkcja towarów i usług w ustroju socjalistycznym przeznaczona jest na zaspokojenie bieżących potrzeb społeczeństwa. Towar wyprodukowany powinien w jak najszybszym czasie i jak najkrótszą drogą dotrzeć do obywatela, który w tym okresie otrzymał niezbędny pieniądz na jego zakupienie, zgodnie z faktycznymi potrzebami.</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#PosełChadajPaweł">Pozorne braki towarów mogą być spowodowane wadliwą dystrybucją, gromadzeniem zapasów, tezauryzacją, spekulacją itp.</u>
          <u xml:id="u-35.23" who="#PosełChadajPaweł">Podział masy towarowej dokonany mechanicznie może spowodować nadmiar towarów w jednej miejscowości, a brak w innej. Wypadki niewłaściwej dystrybucji towarów miały miejsce w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-35.24" who="#PosełChadajPaweł">Pomimo poważnego wzrostu produkcji przemysłowej takich towarów jak: tkaniny, obuwie, wiadra, gwoździe, naczynia kuchenne, cukier, mydło, proszek do prania, a również — pomimo znacznego zwiększenia wydobycia — węgiel w niektórych okolicach i sklepach spółdzielczych a zwłaszcza w filiach występuje brak tych towarów.</u>
          <u xml:id="u-35.25" who="#PosełChadajPaweł">Istnieniem wrogów klasowych w aparacie dystrybucyjnym oraz nieliczeniem się z istniejącymi potrzebami konsumentów tylko wytłumaczyć się da fakt, że w tym czasie, kiedy w terenie wystąpił wielki brak wiader, przemysł ograniczył produkcję na żądanie aparatu dystrybucyjnego, który sygnalizował, że rynek jest nasycony tym artykułem i towar zalega na magazynach central handlowych.</u>
          <u xml:id="u-35.26" who="#PosełChadajPaweł">Z uznaniem podkreślić należy, że ministerstwo podjęło ostatnio i w tej chwili prowadzi wielką akcję mającą na celu zwalczanie spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-35.27" who="#PosełChadajPaweł">Kontrola wykazała — co było do przewidzenia — że chwilowy brak towarów włókienniczych na rynku spowodowany został machinacjami elementów spekulacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-35.28" who="#PosełChadajPaweł">Reorganizacja aparatu skupu owoców i warzyw i powołanie przedsiębiorstwa państwowego Centrala Ogrodnicza pozwala wnioskować, że błędy organizacyjne z lat ubiegłych nie będą miały miejsca.</u>
          <u xml:id="u-35.29" who="#PosełChadajPaweł">Poprawie ulec powinien w interesie zarówno robotnika jak i rolnika-producenta skup jaj i mleka przez handel uspołeczniony.</u>
          <u xml:id="u-35.30" who="#PosełChadajPaweł">W 1950 r. na plan pierwszy wysuwa się zadanie: ścisłego powiązania sieci hurtowej z miejskim i wiejskim handlem detalicznym oraz z wojewódzkimi organami Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, należytego rozmieszczenia hurtowni w terenie oraz odpowiedniego rozszerzenia, powiększenia i ujednolicenia magazynów hurtowych i uporządkowania sieci placówek central handlowych.</u>
          <u xml:id="u-35.31" who="#PosełChadajPaweł">Mimo dużych niewątpliwie osiągnięć handel uspołeczniony obarczony jest jeszcze dziedzictwem stosunków kapitalistycznych. Wokół pracownika handlu uspołecznionego winna być wytworzona odpowiednia atmosfera, podkreślająca ważność jego pracy, potrzebę wiadomości fachowych i społecznej postawy. Współzawodnictwo pracy wśród pracowników handlowych nie rozwinęło się należycie. W 1950 r. powinno ono przybrać masowy charakter.</u>
          <u xml:id="u-35.32" who="#PosełChadajPaweł">W rozwoju naszego handlu zagranicznego pomoc Związku Radzieckiego pozwoliła nam zaopatrzyć się w maszyny, narzędzia i surowce niezbędne do odbudowy i przekształcania kraju z rolniczo-przemysłowego na przemysłowo-rolny.</u>
          <u xml:id="u-35.33" who="#PosełChadajPaweł">Okres lat 1947–1949 to okres normalnych układów handlowych z największym udziałem ZSRR. Eksport pokrywa import w tej samej wysokości. Obroty ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej stanowią 45% całości obrotów z zagranicą, co uniezależnia nas w dużym stopniu od kaprysu i dyskryminacji ze strony imperialistów. Towarami importowanymi przez Polskę są w przeważającej ilości surowce i urządzenia inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-35.34" who="#PosełChadajPaweł">W handlu zagranicznym zaznacza się pomyślnie tendencja Państwa do rozszerzenia wachlarza towarów eksportowanych, jak również rozszerzenia ilości państw, z którymi utrzymujemy stosunki handlowe. Szczególnie duże znaczenie mają umowy inwestycyjne zawarte ze Związkiem Radzieckim, Czechosłowacją oraz Niemiecką Republiką Demokratyczną. Ministerstwo Handlu Zagranicznego stara się o rozszerzenie naszych kontaktów handlowych z zagranicą, zwłaszcza z krajami zamorskimi kolonialnymi, z pominięciem jednak kosztownego pośrednictwa metropolii.</u>
          <u xml:id="u-35.35" who="#PosełChadajPaweł">Słusznie Ministerstwo Handlu Zagranicznego kładzie duży nacisk na szkolenie kadr. Nieodpowiedni dobór kadr ze względu na konieczność stykania się z „wojującym kapitalizmem” i jego aparatem handlowym powodować może dywersję i szkodnictwo gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-35.36" who="#PosełChadajPaweł">Szkolenie kadr nie jest jedyną kwestią, którą ma rozwiązać Ministerstwo Handlu Zagranicznego w najbliższej przyszłości. Poważnym zagadnieniem jest reorganizacja aparatu handlu zagranicznego w sensie jego usprawnienia. Wzorów tej działalności dostarcza Związek Radziecki, gdzie poszczególne odcinki handlu zagranicznego prowadzone są przez 5-krotnie mniejszą liczbę pracowników odpowiednio przeszkolonych.</u>
          <u xml:id="u-35.37" who="#PosełChadajPaweł">W związku z problemem szkolenia kadr pracowników w Ministerstwie Handlu Zagranicznego Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu przedkłada Wysokiemu Sejmowi rezolucję treści następującej:</u>
          <u xml:id="u-35.38" who="#PosełChadajPaweł">„Sejm Ustawodawczy wzywa Rząd do zwrócenia baczniejszej uwagi na problem szkolenia dla potrzeb handlu zagranicznego oddanych sprawie budowania socjalizmu, a nie posiadających jeszcze dostatecznych kwalifikacji: robotników, mało i średniorolnych chłopów oraz inteligencji pracującej — w celu umożliwienia im na tej drodze obejmowania wyższych stanowisk w tym resorcie”.</u>
          <u xml:id="u-35.39" who="#PosełChadajPaweł">Wysoka Izbo! Doceniając osiągnięcia coraz szerzej uspołeczniającego się handlu i krytycznie wskazując na pewne kluczowe jego braki, klub posłów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udziela swego poparcia odnośnym częściom preliminarza budżetowego w przedłożeniu rządowym z poprawkami komisji.</u>
          <u xml:id="u-35.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Obecnie będzie przemawiał poseł Moskwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wysoki Sejmie! Budżet naszego Państwa na 1950 r. charakteryzuje się znacznym wzrostem wydatków na ochronę zdrowia i cele socjalne. Na pierwszy plan wysuwa się troska o dziecko. Również poważne wydatki są przeznaczone bezpośrednio na walkę z gruźlicą.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PosełMoskwaZygmunt">Troska o podniesienie zdrowotności mas pracujących znajduje wyraz w zakładaniu nowych ośrodków leczniczych i szkoleniu kadr służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PosełMoskwaZygmunt">W szczególności budżet Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej wzrasta o przeszło 11%, zaś budżet Ministerstwa Zdrowia o 30,5%. Na odcinku usprawnień prac tych obydwu resortów należy podkreślić skoncentrowanie wszystkich działów pracy dotyczących zdrowia w Ministerstwie Zdrowia z pozostawieniem Ministerstwu Pracy i Opieki Społecznej zagadnień związanych z warunkami pracy oraz opieki społecznej nad ludźmi trwale lub czasowo niezdolnymi do pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#PosełMoskwaZygmunt">W wyniku tych reorganizacji Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej przekazało Ministerstwu Zdrowia dział opieki nad matką i dzieckiem do lat 3. W wyniku stabilizacji ekonomicznej naszego kraju nastąpiła również likwidacja Centralnego Komitetu Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#PosełMoskwaZygmunt">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego wita z uznaniem wykrystalizowanie się zakresu działalności Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej przez realizację programowego hasła Rządu: „prawo do świadczeń, a więc do realnej pomocy ze strony Państwa mogą mieć jedynie osoby będące w wieku przedprodukcyjnym oraz ci, którzy utracili bezpowrotnie zdolność do pracy. Pozostali, by żyć — muszą pracować, muszą wejść czynnie do produkcji”. Należy dać jednym zawód, innym zatrudnienie, zamiast świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#PosełMoskwaZygmunt">Zgodnie z podanymi założeniami oceniamy pozytywnie pracę Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, która przeprowadza kwalifikację osób pozostających w zasięgu instytucji opiekuńczych, jak również wprowadza obowiązek legitymowania się osób, pragnących korzystać ze świadczeń opiekuńczych, zaświadczeniem urzędu zatrudnienia o czasowej niemożności otrzymania pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wydaje się jednak, że najważniejszym osiągnięciem Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej jest podjęta akcja w kierunku przywracania podopiecznym fizycznej zdolności do pracy oraz zawodowe ich szkolenie, co w rezultacie doprowadza do zwiększenia stanu zatrudnienia, a tym samym zmniejszenia stanu ilościowego elementu biernego.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#PosełMoskwaZygmunt">Pomimo dużych trudności natury technicznej obserwujemy wzrost ochrony bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#PosełMoskwaZygmunt">Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej na progu realizacji 6-letniego planu gospodarczego ma przed sobą bardzo ważne zagadnienie mobilizacji sił roboczych. Aby wykonać tak ważne zadanie Ministerstwo musi operować dokładnymi danymi z całego kraju, pozwalającymi na racjonalną gospodarkę siłami roboczymi. Zagadnienie to nabiera szczególnej ważności na odcinku robót masowych, a w szczególności w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#PosełMoskwaZygmunt">Na odcinku przywracania zdolności do pracy podopiecznym notujemy wzrost sum przeznaczonych na leczenie i protezowanie o 50%.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#PosełMoskwaZygmunt">Zagadnienie ochrony bezpieczeństwa i higieny pracy znajduje szczególnie wydatne wzmocnienie w budżecie, gdzie sumy na te cele wzrastają o przeszło 132%. Z uznaniem należy również podkreślić rozbudowę urzędów zatrudnienia w terenie, co pozwoli na wnikliwszą penetrację Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej do najbardziej odległych miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#PosełMoskwaZygmunt">W związku z powołaniem Społecznej Inspekcji Pracy oczekujemy w bieżącym roku dalszej znacznej poprawy w dziedzinie inspekcji pracy, służby bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#PosełMoskwaZygmunt">W dziale zatrudnienia obserwujemy konsekwentne przechodzenie z biernego pośredniczenia do pracy na czynne, pozwalające na istotne gospodarowanie siłami ludzkimi w skali ogólnokrajowej, a co najważniejsze pozwalające na opracowanie pełnego bilansu sił roboczych. Należałoby sobie tylko życzyć, aby zagadnienie to zostało jak najprędzej w pełni przez ministerstwo zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#PosełMoskwaZygmunt">Oczekiwać należy również od Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej dalszych wysiłków w zakresie produktywizacji kobiet niewykwalifikowanych przez odpowiednie szkolenie ich i współdziałanie ministerstwa w akcji rozbudowy sieci spółdzielczości pracy kobiet.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#PosełMoskwaZygmunt">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego podkreślając z uznaniem działalność Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, która to działalność zmierza do realizowania istotnej opieki nad człowiekiem, umożliwiającej mu włączenie się do ogólnego procesu produkcji, a co za tym idzie daje możność zwiększania ogólnego dobrobytu mas pracujących, pragnie jednocześnie zwrócić uwagę na konieczność przyśpieszenia realizacji takich zagadnień, jak opieki nad młodocianymi w wieku między 14 a 15 rokiem życia, stosowania sankcji prawnych w stosunku do kierowników zakładów nieprzestrzegających przepisów o zatrudnianiu kobiet i młodocianych, podlegających obowiązkowi nauki, przyśpieszenia opracowania nowego spisu robót dostępnych dla kobiet, rozszerzenia działalności ogólnopaństwowej i społecznej inspekcji pracy na wszystkie zakłady pracy, usuwając istniejące jeszcze gdzie niegdzie stare przedwojenne przepisy.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#PosełMoskwaZygmunt">Omawiając budżet Ministerstwa Zdrowia należy podkreślić stały i ciągle postępujący jego wzrost: od 1.257 milionów w 1946 r. do przeszło 19 miliardów w 1950 r. Wzrastają sumy nakładu przeznaczone na umocnienie i rozwój tych działów, które mają służyć sprawie powszechnego zdrowia i podniesienia wartości biologicznej naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#PosełMoskwaZygmunt">Zwracamy szczególną uwagę na duży wzrost wydatków na oświatę, które wynoszą 27,4% całego budżetu Ministerstwa Zdrowia. Obejmują one szkolnictwo wyższe, średnie, zawodowe oraz kursy i dokształcenie personelu służby zdrowia. Wydatki na szkolnictwo wyższe wzrastają o 55,5%, na średnie o 48,5%, na kursy i dokształcenie o 45% w stosunku do roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#PosełMoskwaZygmunt">Miarą troski Rządu ludowego o człowieka pracy jest znaczny wzrost kredytów przeznaczonych na walkę z chorobami i służbę zdrowia. Sumy przeznaczone na ten cel stanowią 63,3% całego budżetu Ministerstwa Zdrowia. Zwiększenie kredytów przypada w szczególności na czołowe zagadnienia, jakie wysuwa Ministerstwo Zdrowia w tej grupie wydatków na 1950 r., a mianowicie: na ochronę macierzyństwa i zdrowia dziecka, na walkę z gruźlicą, na koszty leczenia umysłowo chorych, obowiązek leczenia których spoczywał dotąd na samorządzie terytorialnym. na powiększenie ilości stacji pogotowia ratunkowego oraz stacji krwiodawstwa, na pomoc lekarska dla studentów, na leczenie balneologiczne chłopów oraz na akcję propagandowo-uświadamiającą w. zakresie zdrowia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#PosełMoskwaZygmunt">Poważny wzrost sieci instytucji służby zdrowia, stałe upowszechnienie świadczeń lecząco-profilaktycznych, konieczność wprowadzenia do lecznictwa najnowszych zdobyczy rozwijającej się w szybkim tempie medycyny, jak również wielkie zacofanie na odcinku kadr medycznych odziedziczone po ustroju kapitalistycznym i okupacji, wymagają gwałtownego zwiększenia ilości kadr medycznych, właściwego ich rozmieszczenia, racjonalnego zatrudnienia oraz podniesienia ich poziomu społeczno-fachowego.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#PosełMoskwaZygmunt">Przy obecnym stanie wiedzy lekarskiej i organizacji ośrodków zdrowia przyjmuje się jako wskaźnik jednego lekarza na 1.000 mieszkańców. Wiele krajów osiągnęło już i przekroczyło ten wskaźnik, przykładem czego jest Związek Radziecki.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#PosełMoskwaZygmunt">W Polsce w 1938 r. było 3,7 lekarzy na 10.000 mieszkańców. Wskaźnik ten był jednym z najniższych w Europie i świadczył o wielkim zaniedbaniu ochrony zdrowia w Polsce kapitalistycznej. Wielkie wyniszczenie lekarzy w okresie wojennym przez faszystowskich najeźdźców pogorszyło jeszcze tę sytuację na progu działalności Polski ludowej. Pod koniec 1948 r. przypadało 3,5 lekarzy na 10.000 mieszkańców. W tych warunkach zrozumiała się staje wielka troska Polski ludowej a w szczególności Ministerstwa Zdrowia o jak najszybsze zwiększenie kadr medycznych. Robi się w tym kierunku bardzo dużo, lecz efekty będą widoczne dopiero w późniejszym czasie ze względu na długotrwały proces studiów medycznych.</u>
          <u xml:id="u-37.21" who="#PosełMoskwaZygmunt">Stąd apel do Ministerstwa Zdrowia, aby korzystając z doświadczeń Związku Radzieckiego stworzyć możliwości dla szkolenia i pracy zastępczych kadr medycznych, przydatnych z powodzeniem do różnego rodzaju prac pomocniczych, co pozwoli na pełniejsze wykorzystanie będących obecnie w dyspozycji sił lekarskich. Takimi kadrami zastępczymi mogłyby być kadry felczerów, mogących pracować na szeregu stanowisk nieobsadzonych w tej chwili z powodu braku lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-37.22" who="#PosełMoskwaZygmunt">Stoimy obecnie przed końcowym etapem przemian i reorganizacji struktury służby zdrowia co do form i istotnej treści, dążących do zjednoczenia i ujednolicenia w oparciu o podstawy społeczne całości zagadnień i problemu zdrowia w jednym ośrodku planującym, dyspozycyjnym i kontrolującym.</u>
          <u xml:id="u-37.23" who="#PosełMoskwaZygmunt">W planową gospodarkę państwową włączona zostanie z nią zharmonizowana i przebudowana, do potrzeb warstw pracujących dostosowana działalność służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-37.24" who="#PosełMoskwaZygmunt">Na tle tych planów klub poselski Stronnictwa Demokratycznego z uznaniem podkreśla wysiłki Ministerstwa Zdrowia, zmierzające do zharmonizowania, przebudowy i. dostosowania do całokształtu polityki zdrowotnej instytucji Czerwonego Krzyża jako społecznego ramienia służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-37.25" who="#PosełMoskwaZygmunt">W związku z przejęciem przez Ministerstwo Zdrowia opieki nad matką i dzieckiem oczekujemy dalszej rozbudowy instytucji, związanych z tym działem pracy Ministerstwa, a w szczególności domów matki, dziecka, domów małego dziecka, żłobków, punktów opieki nad matką i dzieckiem, izb dworcowych itp. przy ścisłej współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci, Ligą Kobiet i Polskim Czerwonym Krzyżem.</u>
          <u xml:id="u-37.26" who="#PosełMoskwaZygmunt">Oczekujemy wzmożonej akcji na odcinku zwalczania śmiertelności niemowląt przez rozszerzenie zapoczątkowanej w ubiegłym roku akcji zwalczania u niemowląt biegunki i krzywicy.</u>
          <u xml:id="u-37.27" who="#PosełMoskwaZygmunt">Z uznaniem należy podkreślić plany Ministerstwa Zdrowia, zmierzające do objęcia pomocą położniczą wszystkich gmin wiejskich, jak również zapowiedź istnienia centralnych wojewódzkich poradni we wszystkich miastach wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-37.28" who="#PosełMoskwaZygmunt">Podwyższenie sum w dziale walki z chorobami i w lecznictwie dotyczy w pierwszym rzędzie sum przeznaczonych na zwalczanie gruźlicy. Dzięki akcji Ministerstwa Zdrowia obserwuje się spadek liczby zgonów na gruźlicę. I tak w 1948 r. jest tych zgonów o 38% mniej niż w latach 1936–38. Duży wysiłek organizacyjny włożono w montaż centralnych wojewódzkich poradni przeciwgruźliczych i poradni powiatowych jako bazy wszelkich dalszych akcji w zakresie zwalczania gruźlicy.</u>
          <u xml:id="u-37.29" who="#PosełMoskwaZygmunt">Dzięki zorganizowaniu tych poradni możliwym było przeprowadzenie olbrzymiej akcji szczepiennej przeciwgruźliczej przez kolumny ruchowe. W wyniku akcji epidemicznej nastąpił spadek zachorowań na szereg chorób zakaźnych, jak dur brzuszny, plamisty, czerwonkę, zimnicę, zatrucie pokarmowe, włośnicę. Z uznaniem należy również podkreślić akcję Ministerstwa Zdrowia w zwalczaniu chorób wenerycznych, w wyniku której liczba zachorowań spadła wybitnie, bo o blisko połowę w 1949 r. w porównaniu z 1948 r. Budżet Ministerstwa Zdrowia posiada więc wszystkie elementy dla wypełnienia wielkich zadań, zadań ciągle wzrastających, postawionych przed tym Ministerstwem.</u>
          <u xml:id="u-37.30" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wobec braku dostatecznej ilości kadr lekarskich jak i trudności na odcinku technicznym, wyrażających się w szczególności niedostateczną rozbudową urządzeń zdrowotnych, szpitali itp., Ministerstwo w pracy swej napotyka i napotykać będzie na duże trudności. Trudności te charakteryzować się będą chociażby tym, że ilość ludzi pracy, podlegająca opiece Ministerstwa Zdrowia, wzrasta nieproporcjonalnie prędzej od możliwości personalnych i technicznych Ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-37.31" who="#PosełMoskwaZygmunt">Cały więc wysiłek tego resortu winien być skierowany na jak najszybszą rozbudowę personelu lekarskiego i środków technicznych, wykorzystując w tym celu doświadczenia dotychczasowej pracy, jak również doświadczenia z kontaktów ze światem lekarskim Związku Radzieckiego, przyczyniając się w ten sposób do realizacji podstawowych założeń Polski ludowej na odcinku opieki nad człowiekiem pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.32" who="#PosełMoskwaZygmunt">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego ocenia pozytywnie dotychczasowe wysiłki Rządu na wszystkich odcinkach jego działalności i dlatego głosować będzie za przyjęciem preliminarza budżetowego na 1950 r., a w szczególności części 26 — Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, części 34 — Fundusz Pracy oraz części 27 — Ministerstwo Zdrowia według przedłożenia rządowego z uwzględnieniem poprawek, zgłoszonych przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-37.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłance Lewińskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Wysoka Izbo! W związku z toczącą się debatą budżetową — z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę ustosunkować się do zagadnień, związanych z resortem zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Rosnący z roku na rok nasz budżet odzwierciedla nie tylko wzrost sił gospodarczych i kulturalnych naszego ludowego Państwa, ale wskazuje również na stopień przemian politycznych i społecznych w kierunku budowy nowego społeczeństwa, opartego na zasadach ustroju socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Spośród wszystkich kwot budżetowych wydatki na zdrowie należą do najbardziej w tym względzie charakterystycznych, dając nam obraz danego ustroju. W państwach kapitalistycznych pozycje na zabezpieczenie zdrowia szerokich mas są najbardziej ściśnięte, przedstawiają ułamkowy procent całego budżetu państwowego. W Stanach Zjednoczonych A. P. wydatki rządu na zdrowie wynoszą zaledwie 0,9% sum budżetowych państwa. Tymczasem u nas z każdym rokiem rosną globalne sumy na cele zdrowotne, stosownie do rosnącego naszego potencjału gospodarczego. Obecnie sumy na zdrowie w samym tylko resorcie Ministerstwa Zdrowia stanowią 4.7% w stosunku do całego budżetu. Trzeba zważyć, że są to tylko częściowe sumy. Przez włączenie sum ubezpieczalni społecznych i sum na ten cel umieszczonych w innych resortach otrzymamy globalną sumę wydatkowana w Polsce na zdrowie, stanowiącą około 20% całego budżetu naszego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Cyfry te mówią o stosunku Rządu do zagadnienia lecznictwa i o jego trosce o zdrowie narodu.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Nasze młode Państwo ludowe ma wspaniałe, niezwykle krzepiące osiągnięcia w podniesieniu stanu zdrowotnego narodu, wyrównując krzywdy i zaniedbania niezamożnego chłopstwa i robotników. Szczególnie wymowne są cyfry przyrostu naturalnego takiego miasta jak Łódź, w którym przed wojną przyrost naturalny wynosił minus 0,6. podczas gdy obecnie wynosi plus 15.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Poza wskaźnikiem cyfrowym jeszcze więcej uwypuklają pogłębiającą się u nas rewolucję społeczną kierunki działania resortu zdrowia jak też przede wszystkim charakter ustawodawstwa w zakresie ochrony zdrowia ludzi pracy. Np. uprawnienia kobiety matki do 3-miesięcznego urlopu, rosnąca stale liczba położnych gminnych, których jest obecnie 2.000 — instytucja nieznana przed wojną — 73 izby porodowe, 799 poradni, matek przy ośrodkach zdrowia, co stanowi 5-krotny wzrost w stosunku do stanu przedwojennego, 845 poradni dla dzieci przy ośrodkach zdrowia, co stanowi 4-krotny wzrost w stosunku do stanu sprzed wojny, 4.500 łóżek szpitalnych dla dzieci, co wynosi 2-krotny wzrost, 5.219 łóżek dziecięcych w sanatoriach, co stanowi znów 5-krotny wzrost, 220 żłobków fabrycznych i międzyfabrycznych w stosunku do 32 przed wojną, 168 żłobków dzielnicowych w stosunku do 34 przed wojną, akcja kolonijna, obejmująca przeszło 1 milion dzieci, nad którymi Ministerstwo Zdrowia roztoczyło opiekę zdrowotną, przydzielając odpowiednio przeszkolony personel studentów medycyny do 12.570 punktów obozowych i kolonijnych, w tym 6.000 dziecińców wiejskich — są to fakty i cyfry, które już na tym jednym odcinku jak słupy graniczne oddzielają Polskę wczorajszą, Polskę, żyłowaną przez kapitalistów różnej maści, od Polski dzisiejszej, gdzie ster rządów trzyma klasa robotnicza.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Ogarnięta procesem rewolucji również nasza wieś weszła na drogę budowy socjalizmu, osiągając równolegle do przemian ustrojowych i gospodarczych ogromne zdobycze socjalne. Ubezpieczenia społeczne robotnika rolnego w naszym Państwie ludowym były jednym z tych osiągnięć, o które przed wojną chłop krwawo walczył i nigdy się go naprawdę nie dobił.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Objęta uspołecznioną gospodarką wieś pozwala kobiecie wiejskiej z drobnego i średniego gospodarstwa osiągnąć pełne zabezpieczenie swego macierzyństwa, zapewniając sobie niezależność materialną i dumne poczucie pełnowartościowego i wolnego człowieka pracy. Statut spółdzielni produkcyjnej zapewnia kobiecie pracującej w spółdzielni prawo do 2-miesięcznego urlopu płatnego w wysokości 1/12 części jej rocznego zarobku. Kobieta — członek spółdzielni staje się człowiekiem wolnym, pełnowartościowym członkiem społeczeństwa socjalistycznego, który otrzymuje zasłużone owoce swej pracy. Poza tym zabezpieczenie, jakie spółdzielnia zapewnia dzieciom spółdzielców, zwiastuje świt wielkiego dnia, świt nowego życia masy chłopskiej, wiekami spychanej na poziom bydlęcego wychowania.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Nasza gospodarka, wyzwolona z więzów kapitalistycznej ekonomiki, wyznacza ochronie zdrowia nowe doń podejście przez szeroką działalność zapobiegającą chorobom, co jest niemożliwe w ustroju, gdzie choroba jest źródłem prywatnej korzyści lekarza.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Akcja profilaktyczna realizować się może w pełni przy współudziale dwóch niezbędnych sił: właściwej pracy resortu zdrowia i świadomego współdziałania najszerszych mas społecznych. Resort zdrowia ma poważne wyniki w dziedzinie powszechnej ochrony ludzi przed chorobami poprzez szczepienia profilaktyczne, systematyczną kontrolę i badania, poprzez poradnictwo przeciwchorobowe, poradnictwo dla matki i dziecka, ośrodki zdrowia, prewentoria, szeroką akcję kolonii dziecięcych oraz wczasów robotniczych i poprzez wiele innych przedsięwzięć, co wyraziło się w zmniejszonej w stosunku do sprzed wojny śmiertelności niemowląt z 14 na 9 na 100 dzieci w pierwszym roku życia, w podniesionym wskaźniku przyrostu naturalnego na 1.000 mieszkańców z 10,7 przed wojną na 15, w zmniejszeniu cyfr chorób zakaźnych. A zatem nasze rezultaty w zakresie ochrony zdrowia społeczeństwa, są bardzo poważne.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Ministerstwo Zdrowia może zapisać na konto dorobku Państwa ludowego osiągnięcia organizacyjne w ochronie higieny warsztatów pracy i w zakresie zapobiegania chorobom zawodowym. Przed wojną było zaledwie 11 lekarzy przemysłowych i to głównie w fabrykach państwowych, obecnie 963 zakłady przemysłowe posiadają lekarzy, którzy poza tym związani są z 19 ośrodkami i poradniami, prowadzącymi pracę nad badaniem przyczyn chorób zawodowych, nad sposobem leczenia ich i dają wytyczne dla zapobiegania tym chorobom. W Łodzi została utworzona poliklinika chorób zawodowych, łącząca w sobie pracę profilaktyczną i leczniczą, a także pracownię dla badań naukowych. W mniejszych ośrodkach przemysłowych terenowe ośrodki zdrowia organizują prace profilaktyczne i lecznicze wspólnie z Ubezpieczalnią Społeczną. Przy trzech akademiach lekarskich powstały wydziały higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Rozwój pracy i badań naukowych naszej medycyny nad ochroną warunków pracy i zdrowia człowieka pracy jest wyznaczony ludowym charakterem Państwa i jest dalszym jego sukcesem w drodze do socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Pozostaje jednak przed Ministerstwem Zdrowia wielkie nieprzepracowane i nieopanowane zagadnienie mobilizacji całego społeczeństwa do walki o podniesienie zdrowotności mas. Rząd nasz wkłada ogromne sumy dla stworzenia kadry lekarskiej wszelkich stopni i odpowiednich urządzeń, niemniej bez aktywnego współdziałania samych ludzi, i bez szerokiego uświadomienia sanitarnego nie podobna osiągnąć poważniejszych rezultatów. Należy stwierdzić, że Ministerstwo Zdrowia sprawę tę rozumie i próbuje rozwiązać, niestety jednak nie zdołało osiągnąć poważniejszych rezultatów. Trzeba przyznać również, że organizacje społeczne i zawodowe także małą w tym kierunku okazują inicjatywę. Udane próby podjęły niektóre organizacje młodzieżowe jak harcerstwo i Służba Polsce. Stwierdzić należy, iż młodzież, która była na obozach ZMP, żywi wdzięczność dla kierownictwa organizacji za możność opanowania wiedzy sanitarnej w zakresie higieny. W szczególności obozy dziewczęce podkreślają korzyści, jakie odnoszą w obozie przez naukę w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Zagadnienie to stoi przed wszystkimi organizacjami, szczególnie przed Ligą Kobiet, związkami zawodowymi, Związkiem Samopomocy Chłopskiej, radami zakładowymi, kierownictwem szkół wszelkiego typu, kierownictwem przedsiębiorstw i instytucji. Na czele walki o uświadomienie sanitarne i o postawę osobistą wobec zdrowia, o organizację warunków zabezpieczających zdrowie winny stanąć przede wszystkim organizacje młodzieżowe. Sprawa ta powinna stać się jednym z elementów wychowania nowego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Dla zapewnienia szkolnictwu i nauce jak największego zbliżenia do potrzeb życia szkolnictwo lekarskie zostało wyłączone z resortu Ministerstwa Oświaty i oddane pod kierownictwo Ministerstwa Zdrowia. Fakt ten stawia Ministerstwo Zdrowia przed wielkim zadaniem, ale nie tylko zadaniem organizacyjnym. W ostatecznym przecież rezultacie podnoszenie poziomu zdrowotnego społeczeństwa zależy od poziomu nauki lekarskiej. Wszelkie podjęte środki, które wyrażają się w imponujących cyfrach budżetowych, nie dokonają w lecznictwie przewrotu odpowiadającego społeczeństwu socjalistycznemu. Powstawanie wydziałów higieny pracy, ilość rozbudowanych akademii lekarskich nie zapewni nam postępu w tej dziedzinie bez objęcia wychowania i nauki nową myślą socjalistyczną, opartą na materializmie dialektycznym.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Przede wszystkim właśnie profilaktyka, której częścią niezwykle ważną jest zapobieganie chorobom zawodowym, bez twórczej myśli naukowej, opartej o marksistowski materializm dialektyczny, bez zapalenia młodzieży i profesorów ideą służby wyzwolenia człowieka z przestarzałych więzów społecznych i z więzów przyrody będzie stać w miejscu mimo nakładu materialnego i organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Obecna atmosfera ideologiczna, panująca w szkołach średnich i na wydziałach medycyny, nie tylko nie jest zadowalająca, ale jest wręcz niepokojąca.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#PosłankaLewińskaPelagia">Przedkładając tę sprawę z trybuny sejmowej stawiamy przed Ministerstwem Zdrowia przede wszystkim zadanie dokonania przełomu w atmosferze politycznej i ideologicznej w szkołach i naukowych placówkach medycznych, co dopiero stworzy podstawę dla rewolucji w walce o zdrowie ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma posłanka Tomczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosłankaTomczykZofia">Wysoka Izbo! Stosunkowo szybki rozwój służby zdrowia w Polsce jest bezspornym wyrazem troski Rządu o zdrowie narodu. Fakt ten jest dowodem nie tylko zamiaru wyrównania braków przedwojennych i zniszczeń okupacyjnych, lecz nieustannego dążenia do należytego postawienia samego zagadnienia zdrowotności. Zdrowy naród to siła państwa, to gwarancja jego szybkiego rozwoju. Podkreślamy więc poważny wzrost sum na te cele w tegorocznym budżecie Ministerstwa Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PosłankaTomczykZofia">Dla jaśniejszego zobrazowania naszych powojennych osiągnięć na tym odcinku przytoczyć należy stan liczbowy młodzieży studiującej na wydziałach lekarskich, stomatologicznych i farmaceutycznych, których ilość wynosiła w 1948/49 r. 17.629, a w 1949/50 r. 20.395, podczas gdy w 1937/38 r. wynosiła 5.535.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PosłankaTomczykZofia">Lekarzy w 1938 r. było w Polsce 13.000 na 35 milionów ludności, a obecnie mamy 8.500 lekarzy na 24 miliony ludności, co oznacza, że 1 lekarz obsługuje 2.800 osób, podczas gdy w Czechosłowacji na 1 lekarza przypada 1.100 osób.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#PosłankaTomczykZofia">Największe osiągnięcia w dziedzinie zdrowia posiada Związek Radziecki.' Tam na 1 lekarza przypada 900 ludzi, co przy szeroko rozbudowanej służbie sanitarnej gwarantuje pełną opiekę lekarską dla każdego obywatela. O powyższym naocznie przekonałam się w ciągu 6-letniego pobytu w Związku Radzieckim. Z podziwem obserwowałam, jak w najbardziej oddalonych zakątkach kraju zagadnienie opieki lekarskiej i służby sanitarnej nie tylko w mieście, ale w każdym kołchozie i każdym skupisku ludzkim było należycie zorganizowane i postawione na wysokim poziomie.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#PosłankaTomczykZofia">Rządy sanacyjne w Polsce przedwojennej nie przejawiały żadnej troski o zdrowie ludu wiejskiego, a wstęp na studia medyczne był dostępny dla nielicznej grupy uprzywilejowanych.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#PosłankaTomczykZofia">Katastrofalny stan w Polsce zaistniał na skutek wyniszczenia lekarzy przez okupanta. Wystarczy przytoczyć, że w czasie ostatniej wojny straciliśmy dentystów - techników i dentystów - lekarzy 75%.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#PosłankaTomczykZofia">Przy obecnym tempie szkolenia lekarzy przewiduje się, że w 1955 r. będziemy mieli 17.000 lekarzy, co stanowić będzie 1 lekarza na 1.500 ludzi. W tym miejscu należy przede wszystkim zwrócić uwagę na właściwe rozmieszczenie nowo wyszkolonych kadr lekarskich, biorąc pod uwagę szczególnie wieś, gdzie występuje bardzo poważny brak zarówno lekarzy jak i pomocniczej służby sanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#PosłankaTomczykZofia">Mając powyższe na uwadze należy zwiększyć udział młodzieży wiejskiej mało-, i średniorolnej na wyższych studiach lekarskich, która by po skończeniu studiów oddała swą wiedzę dla środowiska, z którego wyszła.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#PosłankaTomczykZofia">Jednym z czołowych zadań Ministerstwa Zdrowia jest zagadnienie opieki nad matką i dzieckiem. Wiemy wszyscy, jak dalece była zaniedbaną sprawa opieki nad matką i dzieckiem na wsi w chwili powstania Polski ludowej. Nie będę mówić o wzbudzających grozę i oburzenie warunkach, w jakich znajdowała się zarówno matka-chłopka jak i niemowlę z chwilą przyjścia na świat oraz w ciągu jego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#PosłankaTomczykZofia">Dziś w tej dziedzinie sporo zostało zrobione, mimo że jeszcze wiele pozostaje do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#PosłankaTomczykZofia">Wymownym dowodem osiągnięć jest liczba 106 izb porodowych, 1.957 gminnych położnych oraz 324.000 dzieci, objętych akcją sezonowych dziecińców na wsi, prowadzonych w ubiegłym roku.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#PosłankaTomczykZofia">Ogromne znaczenie w zakresie podniesienia zdrowotności dzieci na wsi i zwalczania śmiertelności wśród niemowląt miała akcja szczepienia przeciwgruźliczego oraz zapoczątkowana w ubiegłym roku akcja zwalczania biegunek. Wprowadzenie innowacji w postaci opieki lekarskiej nad dziećmi szkół powszechnych, leczenie szpitalne dzieci, akcja kolonii leczniczych itp. są wymownym dowodem troski Rządu o istotne zagadnienie, jakim jest zdrowie młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#PosłankaTomczykZofia">Wyżej przytoczone osiągnięcia stanowią jednak niewielką część wykonanych prac w stosunku do potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#PosłankaTomczykZofia">Naglącym zadaniem w dalszym ciągu nie przestaje być obsada pozostałych gmin oraz zorganizowanie i właściwe wyposażenie izb porodowych. Przed Ministerstwem Zdrowia stoi zadanie dopilnowania i kontroli właściwego wykorzystania sum preliminowanych na ten cel w budżetach samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#PosłankaTomczykZofia">Bardzo też ważnym zagadnieniem jest uregulowanie odpłatności położnych ze strony pacjentek, ażeby uniknąć wypadków takich, jaki miał miejsce w woj. pomorskim gm. Łabiszyn, pow. Szubin, gdzie położna pobrała od bezrolnej kobiety karygodnie wysoką sumę 7.000 złotych. Czynnikiem zapobiegawczym przed podobnymi wypadkami, których niewątpliwie można by sporo przytoczyć, będzie zwiększenie kontroli opłat, pobieranych od kobiet ciężarnych w ogóle, jak również i opłat pobieranych od chłopów za lecznictwo szpitalne.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#PosłankaTomczykZofia">Koniecznym jest również zwiększenie ilości samochodów sanitarnych, dojeżdżających do wsi oddalonych od miast i stacji kolejowych, celem usprawnienia pomocy lekarskiej i umożliwienia niesienia natychmiast pomocy chorym.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#PosłankaTomczykZofia">Znając warunki higieniczne na wsi należy więcej uwagi poświęcić akcji leczenia profilaktycznego. W związku z tym wysuwa się konieczność, mimo dużych trudności, zbadania wszystkich dzieci na wsi w wieku 4–15 lat, a nie tylko w przewidzianych punktach ośrodków zdrowia i przyległych gromadach w promieniu 5 km.</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#PosłankaTomczykZofia">Omawiając zagadnienie należytej opieki lekarskiej nad matką i dzieckiem, nie sposób przemilczeć konieczności zwalczania i zapobiegania gruźlicy wśród dzieci na wsi.</u>
          <u xml:id="u-41.18" who="#PosłankaTomczykZofia">Dla pełniejszego rozwiązania zagadnienia walki, z gruźlicą należy również obok górskiego i podgórskiego lecznictwa sanatoryjnego przystąpić do szerszego organizowania lecznictwa nizinnego. W tym celu Ministerstwo Zdrowia winno zbadać możliwości szerokiego wykorzystania Otwocka, jako dużego ośrodka lecznictwa nizinnego dla gruźlików oraz rozszerzenia lecznictwa nizinnego na inne tereny, jak woj. rzeszowskie, które posiada ku temu dobre warunki klimatyczne.</u>
          <u xml:id="u-41.19" who="#PosłankaTomczykZofia">Jednym z ważnych czynników, zmierzających do podniesienia zdrowotności wsi polskiej, jest prowadzona od dwóch lat akcja zdrojowego leczenia chłopów. Ze względu na ważność powyższej akcji Ministerstwo Zdrowia musi należycie uświadomić i pouczyć lekarzy powiatowych i ośrodki zdrowia o obowiązku skrupulatnego przeanalizowania wydawanych opinii co do leczenia zdrojowego i wyboru zdrojowiska. Da to możliwość uniknięcia setek mylnych skierowań, opartych na opinii lekarzy, narażających zarówno chorych jak i zdrojowiska oraz pracowników powiatowych zarządów Związku Samopomocy Chłopskiej na szereg zbędnych komplikacji, na rozgoryczenie chłopów, a całą akcję na dużą stratę materialną, spowodowaną zbędnymi przejazdami, odsyłaniami i przesyłaniami do innych uzdrowisk. Często zdarzają się wypadki, że zdrojowisko zatrzymuje wymęczonego wędrówką chłopa, który nie kwalifikuje się do leczenia zdrojowego. Jako jaskrawy przykład niewłaściwego traktowania tej sprawy przez niektórych lekarzy może posłużyć jeden z wielu wypadków, gdzie lekarz uznał konieczność leczenia zdrojowego 8-letniej Wąsickiej Józefy z woj. wrocławskiego, wieś Opolówka, gm. Opaczów, stawiając jednocześnie diagnozę „idiotyzmus-mongolica”. Takich wypadków można przytoczyć sporo.</u>
          <u xml:id="u-41.20" who="#PosłankaTomczykZofia">Obserwacje dotychczasowe wykazują w uzdrowiskach zbyt mały procent chłopów w stosunku do pracowników umysłowych. Wieś polska po odliczeniu 10% gospodarstw bogatych chłopów i wolnych zawodów posiada 90% gospodarstw mało i średniorolnych. Tym bardziej więc w związku z rozwojem spółdzielni produkcyjnych, których liczba obecna z górą 500 stale wzrasta, istnieje konieczność rozszerzenia akcji uzdrowiskowego leczenia chłopów.</u>
          <u xml:id="u-41.21" who="#PosłankaTomczykZofia">Wysoka Izbo! Budżet Państwa, aczkolwiek nie zaspokoi całkowicie wielkich potrzeb, daje duże możliwości przeprowadzenia szeregu najpilniejszych zadań, stojących przed nami, a jest wysoki szczególnie na odcinku zdrowia i oświaty w kraju. Posłowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego głosować będą za budżetem.</u>
          <u xml:id="u-41.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Lukrec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełLukrecHenryk">Wysoki Sejmie! Zapowiedziany na koniec bieżącego roku Pierwszy Kongres Nauki Polskiej budzi w kraju żywe nadzieje i otwiera nowe widoki, zaprząta coraz mocniej i coraz szerzej uwagę publiczną.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PosełLukrecHenryk">Zbyteczne chyba dowodzić z wysokiej tej trybuny, że wspomniany Kongres niezawodnie stanowić będzie ważne i doniosłe wydarzenie w dziejach nauki polskiej i w ogóle w całym naszym życiu współczesnym. Sejm wielki naukowców (że tak nazwę w Sejmie to poważne zgromadzenie) powinien spełnić rolę jak najbardziej pionierską i twórczą, a powinien tym snadniej, że po raz pierwszy w dziejach Rzeczypospolitej zbierze się w tyleż niezwykłych co pomyślnych okoliczności i działać będzie w nadzwyczaj przyjaznym dla siebie klimacie moralnym i politycznym Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PosełLukrecHenryk">Spodziewać się wolno jako rzeczy prostej i zrozumiałej, że kongres ten obradować będzie pod znakiem rzetelnego postępu, który i w dziedzinie nauki stanowi nie tylko zaprzeczenie zastoju i odrętwienia, ale działa także jako przeciwtrucizna pleśni myślowej i wyziewów uwstecznienia.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PosełLukrecHenryk">Pełne powodzenie zadania w skali dziejowej, jakim jest plan 6-letni, zależy także od ogromnego wysiłku uczonych, zwróconego na rozbudowanie nauki, a równocześnie na wyzwolenie jej z matni i pęt kosmopolityzmu.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PosełLukrecHenryk">Wykonanie planu 6-letniego, mającego otworzyć erę socjalizmu w Polsce, jest przeważnie uzależnione nie tylko od wzrostu, ale i od postawy nauki polskiej, która w formie powinna być na wskroś narodową, zaś w treści socjalistyczną. Taki stan rzeczy nie może bynajmniej utrudniać czy wyłączać powiązań z nauką światową. Rzetelna myśl naukowa wymaga zawsze wzajemnej wymiany doświadczeń, dzielenia się światłem i dorobkiem badań oraz łączności intelektualnej; wymaga — zwłaszcza dziś — łączności z nauką radziecką, która wyrosła w ustroju socjalistycznym i tak znakomicie wysunęła się naprzód w ostatnim ćwierćwieczu.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PosełLukrecHenryk">Pierwszy Kongres Nauki Polskiej będzie miał teraz właśnie doskonałą sposobność wyłuszczenia i ścisłego określenia warunków, niezbędnych na to, aby nauka polska mogła się rozwinąć w swoim własnym narodowym i oryginalnym kierunku. Tym więcej, że jest spadkobierczynią polskiej nauki dawniejszej od czasów Kopernika poprzez Kołłątaja i Staszica, a dalej przez Śniadeckich i Lelewela aż do progów naszej epoki — czasu Curie-Skłodowskiej, Krzywickiego, Brȕknera, Lindego, Sierpińskiego i tylu, tylu innych, których wymienić tutaj nie podobna.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#PosełLukrecHenryk">Pierwszy Kongres Nauki Polskiej zbiera się w jakże innych okolicznościach od tych z przeszłości, zbiera się bowiem w czasie panowania żywiołów pracy, z których płynie moc twórcza, prężność zdobywcza i postępowa, nie zaś zimna dbałość o przywilej pasożytowania na cudzej pracy i cudzej krwi. Może więc Kongres łatwo się przyczynić do ścisłego powiązania nauki z życiem całego społeczeństwa, mając dla takiego zadania zapewnioną przychylność i poparcie wszystkich żywiołów postępowych w Polsce współczesnej.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#PosełLukrecHenryk">W przeszłości brak takich przyjaznych warunków dla rozwoju nauki i wiązania jej z życiem ciążył właśnie jak klątwa fatalna nad pracą polskich uczonych. Oni to, pozbawieni w czasach niewoli urzędowych katedr, bibliotek, nie mając zapewnionego jutra, na domiar szczuci często jako orędownicy myśli postępowej przez obce i rodzime ciemnogłowie — zdołali tylko krwawym mozołem i bezgranicznym poświęceniem zapisać swoją kartę w dziejach nauki polskiej. Niektórzy z nich na progu naszego stulecia zrozumieli, że dla myśli badawczej i planów naukowych nieodzowne są właśnie takie warunki, w jakich znajduje się dziś nauka polska.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#PosełLukrecHenryk">Tak np. Wacław Nałkowski, twórca i pionier w nauce, znakomity geograf, oświadczył pół wieku temu: „Przekonałem się z własnego doświadczenia, że dla osiągnięcia doniosłych rezultatów w nauce, to znaczy dla rozwinięcia pracy badawczej, rozwiązania stawianych sobie zagadnień — nie wystarcza zapał, wytrwałość, przygotowanie naukowe, w ogóle nie wystarczają potrzebne ku temu warunki osobiste, wewnętrzne; trzeba w tym celu sprzyjających warunków zewnętrznych...”, to znaczy ustrojowych, społecznych i politycznych, to znaczy mówiąc językiem współczesnym trzeba, by nauka osiadała także potężne zaplecze, jakim właśnie jest obecnie Polska ludowa, a jutro będzie Polska socjalistyczna.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#PosełLukrecHenryk">Nawiasowo warto tu zaznaczyć, że to zaplecze współczesne oszczędzi uczonym polskim wielu krzywd i zawodów, zaprawionych piołunową goryczą, co przecież nieraz zdarzało się w przeszłości. Dość wspomnieć, że np. Wacław Nałkowski doszedł wcześniej niż sławny później geograf niemiecki Kirchhof do nowych wyników swych badań, ale wskutek osamotnienia, krytyki, braku opinii i, organizacji naukowej, a także wskutek tego, że dla ówczesnej Europy Polska była tylko pojęciem geograficznym — Nałkowski stracił tytuł pierwszeństwa swych olśniewających odkryć naukowych.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#PosełLukrecHenryk">To samo spotkało mniej więcej w tym samym czasie J. Wł. Dawida, twórcę polskiej pedagogiki i psychologii doświadczalnej, który wcześniej od francuskiego uczonego osiągnął nowe ważne wyniki badań i pomysłów twórczych. Dopiero w kilkanaście lat po śmierci Dawida znakomity uczony szwajcarski Claparede, uznany powszechnie jako powaga wyrokująca, przyznał pierwszeństwo uczonemu polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#PosełLukrecHenryk">Kongres naukowców nawiąże niewątpliwie do postępowej tradycji nauki polskiej i podniesie jej kartę, zapisaną świetnymi nazwiskami uczonych, przenikających rzeczywistość i wybiegających myślowo daleko w przyszłość, to jest do progów teraźniejszości. Godzi się wspomnieć w dwóch słowach, że w Polsce przedwrześniowej uczeni tego pokroju, co np. profesorowie typu Natalii Gąsiorowskiej, Nowakowskiego, Spasowskiego, stosowali z katedry i w pracach metodę zgodną ze swoimi poglądami postępowymi i dla nich — orędowników prawdy naukowej i szermierzy nowego życia nie było żadnego przeciwieństwa między nauką a życiem, między teorią a praktyką. Toczyli oni, stosunkowo przecież tak nieliczni — upartą, wytrwałą, mężną walkę z napastniczym, wojującym obskurantyzmem, występując w obronie sztandaru postępu i honoru kultury polskiej. Dowodzili oni śmiało, że cała głoszona przez obóz „radosnej twórczości” powszechność nauki jest oszustwem i że sama zasada rekrutacyjna szkoły średniej, a przez to samo i wyższej, jest rozmyślnie zwężona do kręgu młodzieży z klanu majątkowego i rodowego przywileju.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#PosełLukrecHenryk">Już wówczas niektórzy z nich mówili językiem na wskroś współczesnym, głosili, że dla prawdziwego odświeżenia źródeł kultury i rozszerzenia zasięgu jej promieniowania niezbędne jest wciągnięcie do czynnego udziału w procesach kulturalnych najszerszych rzesz pracujących. Wypadałoby nadto i wolno chyba się spodziewać że Pierwszy Kongres Nauki Polskiej, któremu przyświecać będą idee postępu, pokoju i człowieczeństwa, potępi wszelkie nadużycia nauki kapitalistycznej w jej ostatnim faszystowskim wydaniu, która nagradzała i honorowała hitlerowskich uczonych, fizyków, medyków i lekarzy za ich fachowe ludobójstwo w komorach gazowych i za wiwisekcję zwierzęcą, dokonywaną na kobietach polskich w obozach koncentracyjnych. Napiętnuje ją i przygwoździ do słupa hańby tym słuszniej, że żaden świat nauki poza radzieckim nie poniósł tyle strat podczas okupacji z ręki morderców w togach profesorskich, co polski świat nauki.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#PosełLukrecHenryk">Nauka nie poszła w las. Rząd francuski, który tworzy teraz aureolę nad głowami, bankierów amerykańskich, przez to depcze nieuchronnie tradycje wolnościowe Francji. Jeszcze nie zdążyły dobiec do Paryża protesty z dalekich zakątków świata przeciw wyzuciu poety Louis Aragon z praw obywatelskich, a oto znów poruszyła uczciwą opinię świata wieść o pozbawieniu Henri Wallon katedry w College de France — profesora, który jak' i Aragon znany jest ze swych przekonań postępowych.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#PosełLukrecHenryk">Nie spodziewał się francuski minister oświaty Mr. Ivon Delbos po zastosowaniu przemocy wobec sędziwego uczonego, że w chwilę później w imieniu Ministra Oświaty Polski ludowej profesor Tomaszewski, bawiący właśnie w Paryżu, zaofiaruje profesorowi Wallon katedrę na prastarym Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, warując w ten sposób prawo azylu dla prawdziwej nauki.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#PosełLukrecHenryk">Oto jak dziś w świetle rzeczywistości wyglądają wzniosłe hasła i zasady pretorianów dolara, jak wyglądają ich kadzidła wolności oraz deklamacje na tematy swobód obywatelskich i jak to z drugiej strony Polska ludowa bez szumnych słów i teatralnych gestów tworzy prawdziwe podłoże do postępu i rozwoju nauki.</u>
          <u xml:id="u-43.17" who="#PosełLukrecHenryk">W chwili, gdy Minister Spraw Wewnętrznych pan Jules Moch osobiście dozorował okrutnego wysiedlania Polaków z granic Francji, a Minister Oświaty pan Ivon Delbos pozbawiał poetę Louis Aragon praw obywatelskich, zaś profesora Henri Wallon katedry w College de France — Minister Spraw Zagranicznych Schuman udzielał wizy francuskiej na wjazd do Paryża, komu? Otto Skorzennemu, Obersturmfȕhrerowi SS, zausznikowi Hitlera, osławionemu oprawcy obozu Sachsen-Hausen.</u>
          <u xml:id="u-43.18" who="#PosełLukrecHenryk">Tak wygląda ta wyższa, udoskonalona moralność czeladzi imperialistów, łakomie a bezskutecznie oczekującej dolarowej sytości.</u>
          <u xml:id="u-43.19" who="#PosełLukrecHenryk">Wracając do sprawy Pierwszego Kongresu Nauki Polskiej wyrażamy przekonanie, że zapali on sygnały jeszcze bardziej rozległego i wielce żywotnego ruchu umysłowego, bowiem czerpać może teraz bez miary i ograniczeń z dojrzałych potrzeb i nieprzepartych dążeń do światła wiedzy polskiego świata pracy.</u>
          <u xml:id="u-43.20" who="#PosełLukrecHenryk">Nie wątpimy, że Kongres Nauki Polskiej spotka się z najwyższym poparciem Rządu, Sejmu i całego narodu. W imieniu Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam płomienną gotowość jak najgorliwszego poparcia tego doniosłego dzieła.</u>
          <u xml:id="u-43.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Zawiadamiam Obywateli Przewodniczących klubów poselskich, że jutro o godz. 8.30 odbędzie się Konwent Seniorów w gabinecie Marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Odraczam posiedzenie Sejmu Ustawodawczego do jutra do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Zakończenie obrad w dniu 6 marca o godz. 19 min. 40.)</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(Wznowienie obrad w dniu 7 marca o godz. 9 min. 10.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">W dalszym ciągu rozprawy nad budżetem udzielam głosu posłowi Kubickiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełKubickiAleksander">Wysoka Izbo! Imieniem klubu poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pragnę ustosunkować się do preliminarza budżetowego części: 5a, 24, 24a i 25.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełKubickiAleksander">Budżet, jaki przedłożono Wysokiej Izbie na dzisiejszym posiedzeniu do uchwalenia, odznacza się szczególnie tym, że na oświatę i kulturę przeznaczone są olbrzymie sumy, a mianowicie: na Ministerstwo Oświaty i Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego oraz na szkolnictwo w innych resortach, na upowszechnienie kultury i sztuki, a także na instytuty badawczo-naukowe, a więc na cele, o których mowa w części budżetu: 5a, 24, 24a i 25 — sumy te wynoszą 131.911.779.000 zł; jest to w stosunku do budżetu 1949 r. o przeszło 41 miliardów zł, czyli o 30% wzrost wydatków na oświatę i kulturę.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełKubickiAleksander">Cyfry te oraz wzrost ich w procentach charakteryzuje z roku na rok wydatne nasilenie. Jest to najlepszy dowód, że Polska ludowa i jej Rząd stawiają sprawę człowieka, jego rozwój kulturalny i jego uspołecznienie na odpowiednim miejscu. Jest to także najlepszym dowodem naszej drogi do socjalizmu, ustroju społecznego, który ma wyrównać wiekowe krzywdy, zaniedbania społeczne i niesprawiedliwości ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PosełKubickiAleksander">Planową gospodarkę musi realizować dobry fachowiec, stąd powstała konieczność utworzenia Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego. Ma on za zadanie przygotowanie i wyszkolenie szerokich kadr pracowniczych i technicznych. CUSZ prowadzi różnego stopnia i rodzaju szkoły zawodowe — gimnazja i licea, w których jest 600.000 słuchaczy, liczba ta obejmuje i inne szkoły zawodowe, a więc jeżeli porównamy tę liczbę z 216.000 uczniów szkół zawodowych z 1938 r., widzimy tu prawie trzykrotny wzrost.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PosełKubickiAleksander">Plan 6-letni wymaga od nas setek tysięcy zawodowo wyszkolonych robotników, techników, rzemieślników i inżynierów.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PosełKubickiAleksander">Droga, na którą weszliśmy, celem przygotowania wykwalifikowanych specjalistów, świadczy, że kraj nasz w bardzo szybkim tempie przekształca swą gospodarkę z rolniczej na gospodarkę przemysłową.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PosełKubickiAleksander">Klub mój w związku z budżetem CUSZ wyraża zadowolenie, że wielka ilość dzieci chłopskich, dla których niejednokrotnie była zamknięta przyszłość, ma teraz możliwość wyjścia z opłotków wsi dla zdobycia zawodu i w wielu wypadkach te ręce bezczynne dotąd staną się w jak największym stopniu twórcze i użytkowe.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PosełKubickiAleksander">Wysoka Izbo! Analizując działalność i dorobek Ministerstwa Oświaty podkreślić należy przede wszystkim wielką troskę Rządu ludowego o ogarnięcie szkołą i nauką wszystkich dzieci w Polsce. I tak liczba przedszkoli ma wynosić 7.590 i objąć 343.000 dzieci.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PosełKubickiAleksander">Tutaj mój klub chce zwrócić uwagę Ministerstwa Oświaty, aby w jeszcze większym i szerszym stopniu uwzględniało życzenie wsi organizowania i objęcia opieką dziecińców wiejskich w okresie letnim. Według naszego zdania musi być jeszcze większy wysiłek w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#PosełKubickiAleksander">Dziecko wiejskie nie powinno być utrapieniem i mordęgą matki w jej pracy w najcięższym okresie żniw. Nie musi ono również terminować przy pasionce bydła. Przecież jednym z głównych naszych celów jest przebudowa ustroju rolnego, a więc stwarzajmy lepsze życie dla dziecka i dla kobiety wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#PosełKubickiAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe wysuwa postulat, aby w tych wsiach, gdzie powstały i powstają spółdzielnie produkcyjne, oraz w Państwowych Gospodarstwach Rolnych zakładano ogródki „jordanowskie”, a opiekę nad dzieckiem małym w okresie letnim należy przedłużyć na okres powyżej 2 miesięcy. Należy też naszym zdaniem w większym stopniu nasilić wysyłkę dzieci chłopskich na kolonie i półkolonie, choćby po to, aby ich rozwój świadomości kształtował się w oderwaniu od ich środowiska, które działa niejednokrotnie zachowawczo i konserwatywnie.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#PosełKubickiAleksander">Ponadto ZSL, w myśl swego od lat 50 realizowanego programu, żąda wyjęcia spod wpływów kleru i zakonów wszelkich burs, internatów i zakładów opiekuńczych, gdzie wychowanie — jak to niedawno wykazał proces w Namysłowie — jest nie tylko wrogie Polsce ludowej, szkodliwe moralnie, ale i zgubne fizycznie. W myśl naszego programu żądamy szkół świeckich we wszystkich ich postaciach.</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#PosełKubickiAleksander">Mówiąc o szkole podstawowej podkreślić należy duży wysiłek Ministerstwa Oświaty dla zmniejszenia liczby dzieci przypadających na jednego nauczyciela, a także spadek szkół o jednym nauczycielu. Plan 6-letni przewiduje w pracy Ministerstwa Oświaty dużą w tym kierunku poprawę, niemniej uważamy, że należałoby wzmóc tę pracę. Jest jeszcze wiele tysięcy szkół jednoklasowych na wsi z liczbą sięgającą setek tysięcy uczniów, co nas napawa dużą troską, albowiem grozi to powtórnym analfabetyzmem. Dla przykładu podaję, że w powiecie ostrołęckim szkoły o jednym nauczycielu obejmują jeszcze 35% dzieci. Nauka ta, jak wiemy, kończy się na 4 klasach. Klub poselski ZSL zawsze uważał i dzisiaj z całym naciskiem podkreśla, że należy dążyć za wszelką cenę do likwidacji nauki w klasach łączonych. Uczniowie wiejscy, jak to wiemy z przykładów aż nadto licznych, przy egzaminach do szkół średnich odpadają.</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#PosełKubickiAleksander">Czas nauczyciela na naukę, jaka przypada na dziecko w klasie łączonej w stosunku do czasu w szkole pełnej, charakteryzuje się następująco: uczeń w klasie pierwszej w szkole pełnej ma około 23 godzin pełnego zajęcia w tygodniu, gdy nauczyciel uczący w 4 klasach łączonych ma 34 godziny tygodniowo i uczy zaledwie w pierwszej i drugiej klasie 15 godzin, co wypada na jedną klasę 7,5 godziny, a w 3 i 4–19 godzin, a więc na jedną klasę wypada 9,5 godzin. W dodatku musimy zwrócić uwagę Ministerstwu Oświaty na słaby jeszcze rozwój na wsi biblioteczek dziecięcych, świetlic szkolnych, pomocy naukowych, gabinetów fizycznych i tym podobnych czynników, które pomogłyby w rozwoju dziecka i w pracy nauczycielowi.</u>
          <u xml:id="u-46.14" who="#PosełKubickiAleksander">ZSL wysuwa postulat umasowienia wycieczek ze szkół wiejskich w okresie letnim do miast, fabryk, na wystawy, do muzeów, teatrów itp. Zwracamy także uwagę na wymianę kulturalną, wymienne wycieczki ze szkół na wsi do środowisk robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-46.15" who="#PosełKubickiAleksander">Wysoki Sejm pozwoli, że mówiąc o rozwoju szkoły podstawowej w imieniu klubu posłów ZSL podkreślę z tej trybuny olbrzymi wkład nauczyciela w Polsce a szczególnie nauczyciela na wsi. Wychowawca młodego pokolenia, nauczyciel wiejski, często nie mający odpowiednich warunków mieszkalnych, uczący w trudnych warunkach i przełamujący z samozaparciem wszelkie opory nie zawsze mu idącej na rękę administracji samorządowej i nie wynagradzany jeszcze w tym stopniu, na jaki zasługuje, uczący nie tylko dzieci, ale wieczorami i analfabetów, pracujący w świetlicy na wsi, w Związku Samopomocy Chłopskiej, pomagający w pracy Związkowi Młodzieży Polskiej — był i jest zawsze motorem wszelkiego postępu na wsi. Należy stwierdzić, że nauczyciel dobrze zasłużył się Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-46.16" who="#PosełKubickiAleksander">Mówiąc o szkolnictwie średnim podkreślić należy, że na ogólną liczbę 22.954 uczniów w szkołach średnich, uczniów pochodzenia chłopskiego w szkołach ogólnokształcących stopnia licealnego było 39%. Młodzież wiejska masowo garnie się do szkoły i niestety za mało jest jeszcze dla niej miejsca w bursach, a warunki materialne szczególnie dzieci chłopów małorolnych są zbyt ciężkie. Tutaj podkreślić należy duży dorobek Towarzystwa Burs i Stypendiów. Fundusze towarzystwa są przeważnie społeczne i uważamy, że należałoby w wyższym niż dotychczas stopniu dotować powyższą instytucję. Przede wszystkim zaś należałoby w ogóle scalić rozdzielanie stypendiów i przydzielanie miejsc w bursach, bowiem dotychczas za dużo instytucji zajmuje się tymi sprawami.</u>
          <u xml:id="u-46.17" who="#PosełKubickiAleksander">Jeżeli chodzi o szkolnictwo wyższe, to podkreślić należy, że do 1939 r. było ono zaledwie w 7 punktach, dzisiaj zaś jest rozmieszczone w 16 miejscowościach. Uważamy jednak, że można przenieść szkołę agrotechniczną z Łodzi do Kielc lub Radomia, pewne wydziały Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego do Olsztyna, należałoby także pomyśleć o Rzeszowie i Białymstoku. Szkoły akademickie są bowiem ogniskiem kultury.</u>
          <u xml:id="u-46.18" who="#PosełKubickiAleksander">Chcemy podkreślić, że z naszego punktu widzenia rekrutacja młodzieży wiejskiej na uniwersyteckie kursy przygotowawcze nie objęła dostatecznie swoim zasięgiem masowych organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-46.19" who="#PosełKubickiAleksander">Mówiąc o pracy i nauce akademickiej należy pod adresem Ministerstwa Oświaty wysunąć uwagę, że podręczniki, zwłaszcza z dziedziny nauk ścisłych są stanowczo za drogie na kieszeń studenta, a także są jeszcze, co gorsze, niejednokrotnie obce społecznie Polsce ludowej. Także stan higieny i zagęszczenia w domach akademickich nie stwarza dla studentów dobrej atmosfery do pracy. Mamy nadzieję, że powstały Podsekretariat Stanu do spraw nauki i szkolnictwa wyższego rozwiąże tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-46.20" who="#PosełKubickiAleksander">Wyrazić też należy nadzieję, że mający się odbyć Kongres Nauki zmobilizuje i wzbudzi entuzjazm całego świata nauki w Polsce do wytężonej pracy dla dobra kraju.</u>
          <u xml:id="u-46.21" who="#PosełKubickiAleksander">Nie spotykanym na miarę historyczną zadaniem, jakie wziął na swe barki rząd Polski ludowej, jest sprawa likwidacji analfabetyzmu w Polsce. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r., która zakłada termin likwidacji analfabetyzmu do 1951 r., zostanie z całą pewnością zrealizowana W 1949 r. i w zimowych miesiącach 1950 r. kończy przeszkolenie do pół miliona ludzi, których los, rządy sanacyjne i ciężkie warunki materialne zepchnęły w ślepą uliczkę, karząc najdotkliwiej, bo odbierając im możność widzenia i oceniania wszystkich prawd i piękna świata. W bieżącym roku zostanie objętych nauką czytania i pisania 750.000 na 50.000 kursów. Całą tę robotę prowadzi biuro Pełnomocnika Rządu do walki z analfabetyzmem przy 11 zaledwie etatach i 175 podinspektorach w całej Polsce. Jak zwykle wkład nauczycielstwa jest tutaj największy.</u>
          <u xml:id="u-46.22" who="#PosełKubickiAleksander">Biuro Pełnomocnika Rządu dostaje dużo listów od tych, co już posiedli naukę czytania i pisania; chcą oni prawie wszyscy uczyć się nadal. Jest też w przygotowaniu kampania, aby młodzież od 17 do 20 lat po skończeniu początkowej nauki miała możność iść do szkół przysposobienia zawodowego i przemysłowego i w ten sposób zasiliła brakujące, jak wiemy, wciąż kadry pracowników fachowych, osiągając sama wielki skarb życiowy.</u>
          <u xml:id="u-46.23" who="#PosełKubickiAleksander">Oto co pisze ob. Stowarek z Brzeska, pow. miechowskiego:</u>
          <u xml:id="u-46.24" who="#PosełKubickiAleksander">„Od 15 listopada 1948 r. przeszedłem próg szkoły, aby się nauczyć czytać i pisać. Czytanie i pisanie było dla mnie trudną sprawą. Poty mnie zalały, rumieńce występowały, gdy znalazłem się przy tablicy. Obecnie jestem opiekunem społecznym kursu dla analfabetów w Brzesku Nowym i tam uczęszczam na nowy, gdyż pragnę ukończyć 7 klas”.</u>
          <u xml:id="u-46.25" who="#PosełKubickiAleksander">Oto co pisze Planta Albina: „Czekamy zawsze niecierpliwie na lekcję, bo nauka nas ciekawi. Uczymy się o granicach i bogactwach naszego kraju i dowiadujemy się o wypadkach w święcie. Cieszymy się zawsze, gdy nadchodzi godzina lekcji”. List z Krakowa z kursu związków zawodowych — kursiści mówią: „Dawniej nikt nie dbał o to, ażeby nas czegoś nauczyć. Dopiero dzisiaj widać tę troskę. Kursy dla analfabetów a następnie kursy i zespoły dobrego czytania, świetlice, punkty biblioteczne, których mamy w Polsce 20.000 — oto elementy oświaty dorosłych, które przełamią wszelkie trudności, zapóźnienia, umożliwiając awans społeczny i stwarzając dla jednostki pełną możliwość rozwoju, a dla kraju przygotowując przeszkolonych i uświadomionych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-46.26" who="#PosełKubickiAleksander">Tutaj muszę oświadczyć, że budżet i sumy asygnowane przez gminy na oświatę dla dorosłych, to przede wszystkim w lwiej części pieniądze przeznaczone na prace dla wsi i dlatego imieniem klubu poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wyrażam głębokie zadowolenie szerokich rzesz chłopskich Rządowi chłopsko-robotniczemu za ten wysiłek i pracę.</u>
          <u xml:id="u-46.27" who="#PosełKubickiAleksander">Plan kulturalny na 1950 r. przewiduje wzrost nakładu książek o 16% i nakład dzienników o 18%. Dzisiaj do wsi najbardziej odległych dociera książka, gazeta, podręcznik fachowy, wyzwalając ludzi z bierności i zacofania.</u>
          <u xml:id="u-46.28" who="#PosełKubickiAleksander">Rozszerzona sieć agencji pocztowych i listonoszy wiejskich, punktów bibliotecznych spełnia te cele. Realizowana radiofonizacja wsi wzrośnie o 34%, elektryfikacja wsi i olbrzymi napływ młodzieży i kobiet wiejskich, uczęszczających do świetlic Samopomocy Chłopskiej, na wycieczki chłopskie w celu zwiedzania fabryk, zamierzona i realizowana akcja zorganizowania 600 kin po gromadach i gminach wiejskich, a przede wszystkim akcja łączności kulturalnej między wsią a miastem jako wyraz sojuszu robotniczo — chłopskiego, organizowanie teatrów ochotniczych — oto sposoby, które znajdują na wsi swój wyraz w dążeniu do podniesienia poziomu życia gospodarczego i kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-46.29" who="#PosełKubickiAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe wysuwa pod adresem Ministerstwa Kultury i Sztuki następujące postulaty:</u>
          <u xml:id="u-46.30" who="#PosełKubickiAleksander">Łączność kulturalna wsi i miasta winna być bardziej planowa i obejmować przede wszystkim wsie zaniedbane i tam, gdzie powstały lub powstają spółdzielnie produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-46.31" who="#PosełKubickiAleksander">Praca świetlic wiejskich nie powinna być kampanijna i wszelkie festiwale sztuk czy zespołów artystycznych nie powinny być poświęcone celom na dziś, ale należałoby prowadzić pracę długofalową i systematyczną. Wieś woła o współczesny i aktualny repertuar teatralny dla teatrów ochotniczych, o możliwości wypożyczania kostiumów i pomocy przy dekoracjach teatralnych, o opiekę instruktorską, a przede wszystkim o instrumenty muzyczne i dekoracje dla świetlic. Wysuwaliśmy już postulat o rozpowszechnianie masowych odbitek litograficznych z historii polskiej, historii walk rewolucyjnych ludu polskiego. Komitet do Spraw Kultury jest do tego powołany.</u>
          <u xml:id="u-46.32" who="#PosełKubickiAleksander">W wyższym niż dotychczas stopniu według naszego zdania Ministerstwo winno zainteresować się t. zw. twórczością samorodną wsi. Wystawy rzemiosła — wyrobów tkackich, garncarstwa, snycerstwa i wszelkich przejawów prac artystycznych, w zakresie których lud polski wykazuje bogatą inwencję, winno Ministerstwo Kultury otoczyć większą niż dotychczas opieką, w wyższym stopniu je nagradzać, zakupywać prace a w punktach i regionach, gdzie przemysł ludowy się ogniskuje, należy organizować szkoły zawodowe w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-46.33" who="#PosełKubickiAleksander">W dziedzinie szkolnictwa artystycznego prowadzonego przez Ministerstwo Kultury niepokoi nas fakt, że dzieci pochodzenia klasy robotniczej i ze wsi są w minimalnym, jak dotąd, stopniu objęte tą nauką.</u>
          <u xml:id="u-46.34" who="#PosełKubickiAleksander">Pod adresem „Polskiego Radia” wyrażamy następujące postulaty: program w niedzielę dla wsi winien być większy, mikrofon musi dotrzeć do wsi, muzyka ludowa albo niech będzie ukazywana jako autentyczne tworzywo, albo też w formie wysokiej klasy obróbki artystycznej. Dotychczasowa forma podawania muzyki ludowej niejednokrotnie spłycała i wulgaryzowała jej piękno. Mamy nadzieję, że powstały Centralny Urząd Radiofonii tę sprawę rozwiąże.</u>
          <u xml:id="u-46.35" who="#PosełKubickiAleksander">Jeśli chodzi o program pracy „Filmu Polskiego”, to w oczach działaczy wiejskich nie przekreślił on jeszcze złej opinii wywołanej swymi „ciemno-jasnymi łanami”. Żądamy filmu mówiącego o przełamywaniu trudności i ukazującego jasną przyszłość nowej wsi w nowym ustroju rolnym. Kina objazdowe wciąż jeszcze jeżdżą po wsiach tylko wzdłuż dobrych dróg.</u>
          <u xml:id="u-46.36" who="#PosełKubickiAleksander">Naszym zdaniem Ministerstwo Kultury winno zorganizować objazdowe teatry w samochodach, które docierałyby do najbardziej odległych części kraju z repertuarem współczesnym i były wzorcowym przykładem dla teatrów ochotniczych.</u>
          <u xml:id="u-46.37" who="#PosełKubickiAleksander">Wciąż jeszcze uważamy, że bilety do teatrów są za drogie.</u>
          <u xml:id="u-46.38" who="#PosełKubickiAleksander">Także z orkiestrami filharmonii i z operą należy wyjść dosłownie „do mas”. Nie może to być sztuka elitarna dla wybranych. A więc należy znowu pomyśleć o stworzeniu zespołów objazdowych i dawać koncerty po osiedlach, wsiach i warsztatach pracy, w wielkich fabrykach. „Rok moniuszkowski” lepiej w tym kierunku winien przebiec niż „rok szopenowski”, który naszym zdaniem nie wszędzie dotarł do ludu.</u>
          <u xml:id="u-46.39" who="#PosełKubickiAleksander">Odbyta niedawno informacyjna konferencja literatów mówi, że czynniki polityczne i państwowe zwróciły uwagę na przestawienie się mentalności i psychiki twórców kultury, którzy powinni iść w pierwszym szeregu walczących o pokój, sprawiedliwość, walczących z wyzyskiem i krzywdą ludzką.</u>
          <u xml:id="u-46.40" who="#PosełKubickiAleksander">Minister Berman takie wysunął wskazania na tej konferencji:</u>
          <u xml:id="u-46.41" who="#PosełKubickiAleksander">„Prawda nie jest martwą fotografią rzeczywistości, rzekomo wiernej, gdy oddaje to, co obumiera. Prawda jest tylko jedna — tego co rośnie, tego co zwycięża, tego co jest wyższą formą społecznego życia”. Dzięki tej prawdzie myśmy pokonali faszyzm. Dzięki tej prawdzie możemy dzisiaj okiełznać nową wojnę, którą chcą nam narzucić imperialiści amerykańscy.</u>
          <u xml:id="u-46.42" who="#PosełKubickiAleksander">Prawdą najgłębszą, jedyną prawdą pisarza jest to, co rośnie w walce ze wszystkim co stare, ale kurczowo jeszcze trzymające się życia.</u>
          <u xml:id="u-46.43" who="#PosełKubickiAleksander">Budżet na 1950 r., który wykazuje, jak to mówiłem na wstępie, tak olbrzymie sumy na cele kulturalne i oświatowe, jest budżetem zwróconym w pierwszym rzędzie twarzą ku wsi, do szerokich mas ludu polskiego. Jest budżetem twórczym i pokojowym.</u>
          <u xml:id="u-46.44" who="#PosełKubickiAleksander">Tylko uświadomione i w wysokim stopniu posiadające kulturę i oświatę masy ludowe będą stały na straży i broniły tego pokoju, który daje możliwości wszechstronnego rozwoju i spokojnej odbudowy zniszczeń wojennych.</u>
          <u xml:id="u-46.45" who="#PosełKubickiAleksander">I dlatego klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego głosować będzie za budżetem, uważając, iż jest on wykładnikiem naszego programu, który mówił: „władza, ziemia i wiedza dla ludu”. Budżet te cele realizuje.</u>
          <u xml:id="u-46.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Krygier.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełKrygierAlfred">Wysoka Izbo! Pragnę umówić imieniem klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kilka zagadnień natury skarbowej pod ideologicznym kątem widzenia naszego obozu politycznego.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełKrygierAlfred">Budżet nasz, a więc wszystkie zagadnienia skarbowe są wyrazem troski o człowieka pracy w Polsce, są wyrazem jego interesów klasowych, a realizacja tego jest drogą prowadzącą do socjalizmu. Wobec tego powstaje pytanie, czy i w jakiej mierze budżet odpowiada tym zasadniczym zadaniom.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełKrygierAlfred">Mam zamiar omówić wiele części budżetu, oczywiście w ramach najogólniejszych, a więc część 11, 11-a, 29, 30, 31, 37 i 38. Nie będę omawiał zagadnień części 11. Wysoka Izba w dniu dzisiejszym zajmie się projektem ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów, będzie wówczas pora do omówienia sytuacji skarbowej w naszym Państwie.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełKrygierAlfred">Natomiast istotnymi, najważniejszymi zagadnieniami to są zagadnienia części 11-a i 38: daniny publiczne i rozrachunek z systemem finansowym. Są to zagadnienia najważniejsze nie tylko z tego powodu, że daniny publiczne i wyniki rozrachunków z systemem finansowym dają 750 miliardów zł na ogólną sumę 843 miliardów zł wpływów budżetowych, ale z tego powodu, że właśnie te dwie części naszego preliminarza, naszego budżetu są najistotniejszym wyrazem tego wszystkiego, co się w Polsce dzieje — interesów klasowych człowieka pracy w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełKrygierAlfred">Najpierw omówię zagadnienie rozrachunku z systemem finansowym. Wiadomo, że podstawą jego jest ustawa o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej. To jest podstawa formalna — przejęcie przez Państwo podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, a jej wynikiem natury gospodarczo-skarbowej jest rozrachunek z systemem finansowym. Ustroje poprzednie, gdzieś w średniowieczu, znały instytucje własności państwowej; np. realia królewskie, później monopole tytoniowe itd. Ale istnieje zasadnicza różnica między tym, co było w ustrojach kapitalistycznych własnością państwa w dziedzinie produkcji, a czasami naszymi. Wówczas te rzeczy były ujęte pod kątem widzenia fiskalizmu, wzmożenia dochodów Skarbu Państwa. Dzisiaj nasza praca, nasza gospodarka uspołeczniona jest, naszym zdaniem, funkcjonalną częścią pracy Państwa. To jest jej istota, celem zaś tego: zaspokojenie potrzeb człowieka. My stoimy na stanowisku, że państwo jest źródłem planu, że jego rozwój, życie, tempo nada je państwo — i właśnie w interesie człowieka pracy w Polsce. Stąd też, naszym zdaniem — i to zresztą zostanie zrealizowane w planie — odrywa się pojęcie gospodarowania od ciasnego pojęcia fiskalizmu, t. j. wzmożenia dochodów państwa. W tym leży istotą naszego rozrachunku gospodarczego. Wysoka Izba uchwala w dniu dzisiejszym piąty budżet, z tych dwa budżety uchwalała Krajowa Rada Narodowa. Wobec tego krótki rzut oka wstecz, jakie są najważniejsze zagadnienia naszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#PosełKrygierAlfred">Zaczęliśmy od 42 miliardów w 1947 r. po stronie dochodowej ówczesnego Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Oprócz tego były 4 monopole — trzy znalazły się obecnie w formie przemysłów w rozmaitych ministerstwach. Czwarty monopol — loteryjny nie odgrywał żadnej roli, ponieważ daje około 300 milionów zł. Poza tym było 11 przedsiębiorstw wówczas centralnie rozliczających się ze Skarbem Państwa. Dzisiaj likwiduje się te źródła dochodu, stworzono jedno pojęcie — pojęcie rozrachunku z systemem finansowym. Stoimy na stanowisku — zostaje to zresztą realizowane — że należy pogłębić i rozszerzyć rozrachunek z systemem finansowym. Czy nazwa ta jest właściwa, to jest inna kwestia, ale ciągle się podkreśla, że pogłębienie rozrachunku z systemem finansowym jest funkcją w istocie rzeczy wtórną, bo rozszerzenie rozrachunku z systemem finansowym nie będzie niczym innym, jak rozwojem naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#PosełKrygierAlfred">Józef Stalin w swoich „Zagadnieniach leninizmu” w ten sposób określa rolę tych dwóch czynników — uspołecznionego przemysłu i rozrachunku z systemem finansowym, że konieczne jest „utrwalenie zasady opłacalności gospodarczej we wszystkich naszych przedsiębiorstwach, systematyczne obniżanie kosztów produkcji, wzmożenie akumulacji wewnątrz przemysłu we wszystkich bez wyjątku gałęziach produkcji”. A więc: „zaszczepić i utrwalić zasadę opłacalności gospodarczej. Podnieść akumulację wewnątrz przemysłu” — takie jest zadanie.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#PosełKrygierAlfred">Piszemy się całkowicie na te słowa, że jest to istotą naszego życia gospodarczego i jego metod gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#PosełKrygierAlfred">Drugą charakterystyczną cechą naszego budżetu jest podział danin publicznych na część uspołecznioną i nieuspołecznioną. Stoimy na stanowisku — i ta zasada jest realizowana — że podstawą życia gospodarczego jest jego część uspołeczniona i jego preponderancja w życiu musi bezspornie wzrastać. Wówczas w części uspołecznionej zagadnienie ściągania podatków jest zagadnieniem tylko techniki, planu, zagadnieniem przewidywania rozmiarów działalności produkcji i jej wyników. I w ten sposób osiągamy te rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#PosełKrygierAlfred">Natomiast rzecz zupełnie inaczej wygląda, o ile chodzi o odcinek nieuspołeczniony. Faktem jest, zresztą widać to z preliminarza, że odcinek ten w sensie skarbowym i gospodarczym stale się zmniejsza, czego dowodem jest stosunek wpływów obu tych odcinków naszego życia gospodarczego, który wynosi 17,3 : 77,7. Jeżeli dodamy do tego z tego samego źródła płynący podatek od wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w przemyśle nieuspołecznionym — 3 miliardy zł plus Społeczny Fundusz Oszczędnościowy (A i B) — razem 24 miliardy zł plus podatek gruntowy 21 miliardów zł, to jest to obrazem w ramach gospodarki skarbowej wpływów budżetowych z części nieuspołecznionej naszej gospodarki. Gospodarka ta nie stanowi jakiegoś odrębnego ciała. Pomijam, że nawet w ustrojach kapitalistycznych nieznane było pojęcie gospodarki izolowanej, a cóż dopiero mówić o naszym ustroju. Ale najważniejszą rzeczą jest, że ta część gospodarki spełnia funkcję pomocniczą, podporządkowaną całkowicie uspołecznionej gospodarce w ramach, jakie zaleca państwo.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#PosełKrygierAlfred">Oto jest interes klasowy tych, którzy w Polsce rządzą i wola czynnika politycznego PZPR jako czołowej grupy politycznej w Polsce. Musi ten odcinek być podporządkowany całokształtowi życia gospodarczego, musi on uzupełniać w drobnym bardzo odcinku nasze życie gospodarcze uspołecznione. Ale jeżeli w gospodarce uspołecznionej daniny publiczne są zagadnieniami rozmiarów produkcji i planu, zagadnieniami stosunkowo łatwymi — to w dziedzinie gospodarki nieuspołecznionej te zagadnienia zupełnie inaczej wyglądają. Przede wszystkim musimy się liczyć ze znaną niemoralnością podatkową w dziedzinach świadczeń publicznych. Wszelka lekkomyślność, niechęć do płacenia podatków, niezrozumienie tego, że w Polsce dzisiejszej trzeba płacić podatki, a wreszcie świadome szkodnictwo gospodarcze i polityczne wytwarza tego rodzaju stan, że w tej chwili część nieuspołeczniona gospodarki ma zaległości podatkowe w sumie 6 miliardów zł. Oczywiście nasz Rząd Polski uznaje i rozróżnia małego majstra krawieckiego czy szewskiego, który naprawia ubrania czy obuwie, od części kapitalistów, tej drobnej części rzemieślników, przedsiębiorstw, która została w rękach prywatnych i tych, którzy zatrudniają powyżej 6 pracowników. A największa część zaległości — jak podaje Ministerstwo Skarbu — jest właśnie u tego sektora kapitalistycznego. Nie wątpimy, że przyszły Minister Finansów z całą energią wystąpi przeciw temu amoralnemu stanowi, aby w dzisiejszych czasach ktoś, z mało ważnej grupy, mógł zalegać z opłatą podatków i żeby zaległości z tego tytułu sięgały sumy aż 6 miliardów zł.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#PosełKrygierAlfred">Wysoka Izbo! Zagadnieniem, które nas w tej chwili bardzo zajmuje, jest sprawa zaopatrzenia osób zawodowo nieczynnych, tych ludzi, którzy z tych czy innych powodów nie mogą pracować. Wydatek na ten cel jest niewielki, zaledwie 3% wpływów budżetu, ale chodzi tu o co innego niż ocena tego z punktu widzenia budżetu. Jeżeli rozszerzymy punkt widzenia na całokształt naszej gospodarki narodowej, wówczas liczba osób zawodowo nieczynnych zwiększy się znacznie. Dlatego też przyjmujemy z przyjemnością do wiadomości fakt, że Prezes Rady Ministrów powołał komisję, która tym zagadnieniem się zajmie. Mianowicie, że zniknie ta różnica między zaopatrzeniem pracowników umysłowych i fizycznych, jaka dzisiaj w tej dziedzinie panuje, że znikną rozmaite systemy zaopatrzenia pracowników fizycznych i umysłowych, że znikną rozmaite kryteria do uzyskania świadczeń, których rozpiętość jest znaczna — od 3.000 do 24.000 zł. Nie wątpimy, że to w tym roku zostanie załatwione.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#PosełKrygierAlfred">Wysoka Izbo! Życie nasze płynie coraz żywszym strumieniem, rozwija się w coraz szybszym tempie. Chcemy stabilizacji. Wobec tego wszystkie zagadnienia w dziedzinie skarbowej nabierają pełnej aktualności. Sądzimy, że zagadnienie reformy podatku obrotowego jest rzeczą bardzo aktualną. W tej chwili ten podatek jest płacony trzykrotnie: przez zakład produkujący, handel hurtowy i handel detaliczny. Przed wojną ten podatek dochodził do 7% — o ile podatek płacono. Dziś sądzimy, że należy uprościć rolę i funkcje podatku obrotowego przez jednorazowe opłacanie go w gospodarce uspołecznionej przez zakład produkujący. Pozwolę sobie zaznaczyć, że zagadnienie to dojrzało do rozwiązania i w tej dziedzinie musimy skończyć z automatyzmem budżetowym.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#PosełKrygierAlfred">Podatek gruntowy i nowa klasyfikacja gruntów jest także czynnikiem walki klasowej i stwarza w sposób zupełnie wyraźny linię podziału między biedotą wiejską a kapitalistami-chłopami zatrudniającymi taką czy inną liczbę najemników.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#PosełKrygierAlfred">To byłyby zasadnicze, w najogólniejszej formie, zagadnienia, które nas interesują. Kroczymy pewnie, nie ulegając żadnym wątpliwościom, nie podlegając żadnym wahaniom drogą ku socjalizmowi. Prowadzimy ciężką walkę. Wzywamy masy do ogromnego wysiłku i nie pozostawiamy żadnych wątpliwości naszym przeciwnikom klasowym, że ta walka będzie dalej się rozwijała po tej linii i z całą konsekwencją będziemy ją prowadzili.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#PosełKrygierAlfred">Nie chcemy marszałkowania przez jakichkolwiek Marshallów na świecie, którzy wciągają zmurszały ustrój zachodniej Europy w coraz głębszą toń. Nasza droga to marsz do socjalizmu w pełnym rynsztunku. Drogę tę wytyczamy dlatego, żeśmy sami ją obrali i z tego powodu, ponieważ prowadzimy dobrą politykę wewnętrzną, a więc dobrą politykę gospodarczą i skarbową, ponieważ prowadzimy dobrą politykę zagraniczną, wiążącą nasz kraj sojuszem i przyjaźnią z państwem socjalistycznym — ze Związkiem Radzieckim, ponieważ weszliśmy na ubitą i twardą drogę, którą nam wytyczyło toż państwo socjalistyczne. Dlatego nasza droga jest marszem do socjalizmu. Socjalizm — oto nasze hasło. To nie tylko idea, o którą dwa pokolenia polskie walczyły z wielkim trudem, ale realność, rzeczywistość tego zagadnienia, jako nie hasło, a zadanie realne, polityczne, gospodarcze dnia dzisiejszego. A droga do tego wiedzie przez plan, zawsze przez plan socjalistyczny.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Popielowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełPopielMieczysław">Wysoki Sejmie! Plan 3-letni wykonaliśmy z honorem na dwa miesiące przed terminem. Partia nasza wraz z całym obozem demokratycznym udowodniła, że nie jest partią „niespełnionych obietnic”, jak to jest regułą w partiach burżuazyjnych na zachodzie. W wyniku wykonania planu 3-letniego osiągnęliśmy Następujące podstawowe rezultaty: produkcja przemysłowa w ciągu 3 lat wzrosła o 226% i osiągnęła 177% produkcji z 1938 r., a na jednego mieszkańca prawie 2,5 raza tyle co przed wojną. Dynamika wzrostu była olbrzymia — około 30% przyrostu produkcji rocznie. Równocześnie wystąpiło zjawisko szybszego wzrostu wytwórczości środków produkcji niż środków spożycia, mianowicie wytwórczość środków produkcji stanowiła w 1946 r. 51%, a w 1949 r. udział jej zwiększył się do 54% całości produkcji przemysłowej. Jest to świadectwo szybkiego uprzemysłowienia kraju, jest to zdrowy kierunek rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełPopielMieczysław">Produkcja rolnicza w trzylatce wzrosła ogółem o 68%, w tym roślinna o 62%, zwierzęca o 81%, co dało w 1949 r. na głowę ludności w stosunku do przedwojennej ogółem 112%, w tym roślinnej 115%, zwierzęcej 105%.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełPopielMieczysław">W ciągu trzylatki wzrosła też stopa życiowa mas pracujących. Płaca realna pracowników fizycznych poza rolnictwem wzrosła o 206,8% i dosięgła 126,6% przedwojennej. Spożycie na głowę ludności wzrosło w trzylatce: żyta o 63%, mięsa o 31%, cukru o 91%, tkanin o 19 do 25% i wyniosło w 1949 r. w stosunku do przedwojennego na głowę: pszenicy o 29%, mięsa o 19%, cukru o 64% i tkanin wełnianych o 55% więcej.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba uwzględnić co prawda, że przed wojną na terenach za Bugiem — przez sanację samą nazywanych „Polską B” — spożycie było niesłychanie niskie i to obniżało naszą przeciętną — jednak olbrzymia dynamika wzrostu, budząca podziw nawet u wrogów na zachodzie, jest wymowną.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#PosełPopielMieczysław">Dodać należy, że równocześnie nastąpił wzrost zatrudnienia ogółem o 1,1 miliona osób, tj. o 41% w stosunku do przedwojennego poziomu, co odczuła niejedna rodzina, w której ilość zatrudnionych zwiększyła się o 1 do 2 osób.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#PosełPopielMieczysław">W 1950 r. stają przed nami nowe zadania.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#PosełPopielMieczysław">Zaplanowaliśmy sobie zwiększyć dochód narodowy przez rok o 15,9% do 144% poziomu przedwojennego wobec 125% w 1949 r., przy czym zmieni się struktura dochodu narodowego: udział przemysłu i rzemiosła wzrośnie z 43,3% do 44,4%, gdy rolnictwa i leśnictwa spadnie z 29 do 26,8%. Jest to miarą dalszego uprzemysłowienia kraju w roku bieżącym. Udział budownictwa wzrośnie z 5,7% do 7,3%, co świadczy o intensywnej rozbudowie kraju w 1950 r. Spożycie wzrośnie ogółem o 15%, w tym spożycie ludności o 8%. Różnica powstaje w rezultacie tego, że równocześnie silnie wzrośnie akumulacja netto — o 21%, przy czym udział jej w dochodzie narodowym pozostanie bez zmian, t. zn. 22%. Zmieni się natomiast rozdział zakumulowanych środków, gdyż środki, na inwestycje wzrosną o 51%, a fundusze na środki obrotowe spadną o 27%. Stanie się tak dlatego, iż podstawowe placówki gospodarcze utworzyły kapitały obrotowe już w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#PosełPopielMieczysław">W tym samym czasie świat kapitalistyczny wkracza w kryzys.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#PosełPopielMieczysław">Oto dane Sekretariatu ONZ ogłoszone w ubiegłym tygodniu.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#PosełPopielMieczysław">Produkcja zaczęła spadać w Stanach Zjednoczonych już w końcu 1948 r., w pozostałych krajach kapitalistycznych — od połowy 1949 r. Spadek produkcji w III kwartale r. ub. w stosunku do średnich liczb z I półrocza 1949 r. w produkcji stali wyniósł: w USA 18%, w Belgii 13%, w Australii 27% — przeciętnie 12%; surówki żelaznej: w USA 21%, w Belgii 25%, w Szwecji 16% — przeciętnie 13%. Trzeba podkreślić, że spadek ten to spadek tylko jednego kwartału — III kwartału 1949 r.! Ilość bezrobotnych w roku ubiegłym wzrosła w USA o 95%, częściowo bezrobotnych o 111%. Wzrost bezrobocia w Australii, w Belgii i w Zachodnich Niemczech był dwukrotny, we Francji 2,6 razy. Deficyt dolarowy, pomimo planu Marshalla — a może właśnie dzięki niemu — urósł w Anglii do 1,35 miliarda, we Francji do 401 milionów, w Holandii do 388 milionów dolarów. Dochody klasy robotniczej spadły o 2 miliardy, a dochody farmerów — o 4,7 miliarda dolarów. W dodatku nastąpił poważny wzrost cen. Równocześnie zyski bankierów i przemysłowców wzrosły o około 50%.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#PosełPopielMieczysław">W tym samym czasie w Związku Radzieckim nastąpiła trzecia z kolei obniżka cen na artykuły masowego spożycia, przy utrzymaniu poziomu płac, emerytur, stypendiów. Jest to jeszcze jeden dowód, że socjalizm — to nieustanny wzrost dobrobytu mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#PosełPopielMieczysław">Równocześnie nastąpiło podniesienie wartości rubla, co na tle dewaluacji funta sterlinga i innych walut, a także spadku siły nabywczej dolara, jest dowodem, że podstawowa siła obozu pokoju rośnie w potęgę. Rosną w potęgę i wszystkie inne kraje, rządzone przez lud. Zjawiska te wywołały wśród kół imperialistów zrozumiałą konsternację. Oto charakterystyczny obrazek ich nastrojów.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#PosełPopielMieczysław">Francuskie pismo prawicowe „Epoque” w ostatnim przeglądzie sytuacji międzynarodowej płacze nad „smętnym losem demokracji zachodnich w porównaniu z Europą wschodnią... W Waszyngtonie panuje zamieszanie, w Londynie brak stabilizacji, we Francji i we Włoszech agitacja socjalna... Wahania, niepewność jutra, ogólnonarodowy bałagan — oto trzy aspekty sytuacji w czterech największych demokracjach zachodnich. Tymczasem po drugiej stronie żelaznej kurtyny — pisze dalej „Epoque” — nie słychać ani jednej fałszywej nuty (przynajmniej my jej nie słyszymy), nie widać żadnych oznak wahania, żadnych zewnętrznych oznak słabości”. Tak ocenia sytuację prawicowa gazeta.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#PosełPopielMieczysław">Podobnie pisał w ubiegłym tygodniu znany publicysta Walter Lippman w „New York Daily Herald”. Nastroje niepewności rządzących kół kapitalistycznych na zachodzie udzieliły się także i dyplomacji watykańskiej. Niedawno opublikował Watykan znamienną instrukcję, która zezwala na porozumienie się katolików z heretykami - protestantami dla zorganizowania wspólnego frontu w celu, jak pisze instrukcja, ustanowienia takiego porządku społecznego, jaki zaleca Kościół. Porządek ten ilustrują nam dostatecznie faszystowska Hiszpania i Włochy, rządzone przez de Gasperiego, których rządy niczym się nie różnią od innych agentur amerykańskich w świecie.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#PosełPopielMieczysław">Dlaczego wykonaliśmy plan 3-letni?</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#PosełPopielMieczysław">Wykonaliśmy go przede wszystkim dzięki wyższości gospodarki planowej wolnej od zasadniczej sprzeczności między rozwojem sił wytwórczych, a rozwojem zdolności nabywczych społeczeństwa, zdolnej do większej mobilizacji rezerw, pomimo niedostatecznej kwalifikacji kadr, pomimo początkowych błędów w metodach planowania, pomimo początkowej niedostatecznej koordynacji kierownictwa gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#PosełPopielMieczysław">W ciągu 3 lat postępował naprzód zasięg uspołecznionej gospodarki: przemysł uspołeczniony wzrósł z 91 do 96% całości; rolnictwo rozszerzyło znacznie system kontraktacji, a ponadto zapoczątkowało tworzenie spółdzielni produkcyjnych, których powstało w 1949 r. 170, a w bieżącym powstanie znacznie więcej; produkcja PGR-ów wzrosła z 1,6 do 6,5% całości, w tym produkcja towarowa od 0 do 7,9%. Największego w trzylatce skoku w uspołecznieniu dokonał handel. Hurt uspołeczniony wzrósł z 56 do 98% całości, a detal z 21 do 60%.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#PosełPopielMieczysław">W roku bieżącym gospodarka socjalistyczna ogółem zwiększy swój udział z 64 na 68,7%. Równocześnie drobnotowarowa i kapitalistyczna gospodarka, choć udział ich spadnie z 36 na 31,3%, to jednak nie zmniejszy się, wyniesie 100,2% w porównaniu z 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#PosełPopielMieczysław">W wyniku tych przemian zmieniła się klasowa struktura ludności: ilość najemnych pracowników wzrosła o 41% i stanowi 35,9% ogółu pracujących wobec 18,2% przed wojną. Ilość bezrobotnych przed wojną wynosiła oficjalnie 2,1% ludności, dziś spadła do 0.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#PosełPopielMieczysław">Dane te świadczą, że Polska weszła w sposób trwały na drogę budownictwa socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#PosełPopielMieczysław">Wykonaliśmy plan 3-letni i dlatego, że walka o podział dochodu narodowego została przez masy ludowe wygraną w bitwie o handel, która zahamowała przeciekanie dochodu narodowego do kieszeni spekulantów, które to zjawisko występowało groźnie przed 1948 r., oraz w akcji obywatelskich komisyj podatkowych. Bitwa o handel jeszcze trwa.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#PosełPopielMieczysław">Wykonaliśmy plan 3-letni także i dlatego, że praca nad podniesieniem akumulacji w sektorze uspołecznionym przyniosła poważne osiągnięcia. Plan oszczędnościowy 1949 r. wykonano z nadwyżką 30 kilku miliardów złotych. Przedsiębiorstwa uspołecznione utworzyły w 1949 r. poważne środki obrotowe, w dużej mierze z funduszów własnych. A na 1950 r. przewiduje się wzrost wpłaty przedsiębiorstw uspołecznionych do Skarbu pięciokrotny!</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#PosełPopielMieczysław">Nie wykonalibyśmy jednak planu 3-letniego bez szerokiego, żywiołowo rozrastającego się ruchu współzawodnictwa pracy, rozwijającego w coraz większej mierze socjalistyczny stosunek do pracy i mienia. Rok 1949 był pod tym względem przełomowym. Nie tylko dlatego, że ilość współzawodniczących wzrosła ogromnie: robotników odzieżowych 3-krotnie, komunikacyjnych 4-krotnie, hutniczych 6-krotnie itd., nie tylko dlatego, że ruch ten ogromnie się wzbogacił: od zobowiązań przekroczeń planu pod względem ilości przeszedł do zobowiązań podniesienia jakości produkcji, wygospodarowania oszczędności itd. Przełomowym ten rok jest przede wszystkim dlatego, że pojawiły się pierwociny tych form współzawodnictwa, które sygnalizują epokę budownictwa socjalizmu, które są dla niej charakterystyczne, a mianowicie szybkościowe metody pracy oparte o nową technikę i nową organizację produkcji, metody oparte o średnio-progresywne normy wytwórczości i wskaźniki eksploatacyjne. Równocześnie występują formy współzawodnictwa, ogarniające całokształt zagadnień gospodarki zakładu, jak zobowiązania przyśpieszenia obiegu środków obrotowych. Współzawodnictwo krzepnie — nie zadowalając się krótkotrwałymi sukcesami — przez podejmowanie zobowiązań długofalowych.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#PosełPopielMieczysław">Wreszcie plan 3-letni wykonaliśmy przed terminem, bo mieliśmy pomoc i oparcie w Związku Radzieckim i krajach demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#PosełPopielMieczysław">Pomimo zwycięskiego wykonania planu 3-letniego mamy szereg trudności i braków w pracy. Są to na ogół trudności wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#PosełPopielMieczysław">Przede wszystkim mamy za mało kadr, zwłaszcza wykwalifikowanych, w tym: inżynierów i techników, buchalterów i ekonomistów, lekarzy i nauczycieli itd. itd. Mało ich, choć szkolenie przybrało rozmiary olbrzymie, niespotykane w dziejach Polski.</u>
          <u xml:id="u-50.26" who="#PosełPopielMieczysław">Poważną trudnością jest także to, iż siła nabywcza szerokich mas pracujących rośnie u nas szybciej niż wytwarzanie środków spożycia, choć rośnie ona równolegle do wzrostu dochodu narodowego. Choć produkcja na głowę wzrosła 2,5-krotnie, to jednak nakłady nasze na inwestycje są tak duże i wytwarzanie środków produkcji pochłania tak wiele sił roboczych, że proporcje wspomniane zostały nieco naruszone. Nie jest to zjawisko nienormalne, przeciwnie — jest to zjawisko typowe dla naszego okresu dziejowego — intensywnego uprzemysłowienia, zjawisko strukturalne.</u>
          <u xml:id="u-50.27" who="#PosełPopielMieczysław">W okresie pierwszych 5 lat narosły poważne dysproporcje płac oraz dysproporcje cen i taryf. Mamy jeszcze dużą powolność w obiegu środków obrotowych, zarówno w cyklu produkcyjnym, gdzie rytm pracy w ciągu miesiąca nie jest jeszcze dostatecznie równomierny, jak w zaopatrzeniu, gdzie mamy jeszcze niepełne wykorzystanie sprzętu i poważne remanenty, a zarazem opóźnienia w dostawach, jak i na skutek wadliwości w zbyciu, w brakach w obrocie towarowym, powolności w rozrachunkach gospodarczych itd. Wszystko to powoduje powolność obiegu środków obrotowych.</u>
          <u xml:id="u-50.28" who="#PosełPopielMieczysław">Występuje jeszcze poważne zjawisko nieoszczędnego zużycia surowców, materiałów pomocniczych, paliwa, energii.</u>
          <u xml:id="u-50.29" who="#PosełPopielMieczysław">Polepsza się, ale jeszcze niedostatecznie jakość produkcji, często otrzymuje się nie te asortymenty, których potrzebuje ludność, zdarza się niekompletność wykonania dostawy lub produkcji. Kultura przedsiębiorstw poczyniła duże postępy, jednak jeszcze niedostateczne tak w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jak i estetyki. Mamy jeszcze poważne braki w kulturze obsługiwania podróżnych kupujących. Dyscyplina pracy jest jeszcze niedostateczną — za dużo jest absencji i spóźniam Konserwatyzm techniczny jeszcze nie przełamany ostatecznie — co prawda ilość pomysłów racjonalizatorskich wzrosła olbrzymio, ale wymiana doświadczeń i pomysłów racjonalizatorskich nie rozwija się jak należy. Biurokratyzm wreszcie, aczkolwiek napiętnowany i zwalczany, krzewi się jeszcze. Tak na przykład zjawisko odrywania się od mas, choć po trzecim plenum KC PZPR znacznie się zmniejszyło, ale jeszcze trwa; zbyt mała operatywność, tonięcie w papierkach jeszcze powszechne.</u>
          <u xml:id="u-50.30" who="#PosełPopielMieczysław">Pomimo poważnych osiągnięć po wrześniowym z 1948 r. plenum partii w zakresie prawidłowego ustawienia administracji, związków i partii mamy jeszcze liczne niedomagania, idące w różne strony.</u>
          <u xml:id="u-50.31" who="#PosełPopielMieczysław">Wreszcie stwierdzić powinniśmy dość intensywną działalność wroga, który uprawia szpiegostwo, sabotaż, a szczególnie usiłuje rozkładać dyscyplinę pracy, licząc w tym względzie na niedbalców. Nastąpiły jednak i pewne zmiany na lepsze, a mianowicie: inteligencja, która od razu stanęła do odbudowy kraju, ale nie od razu znalazła właściwy styl pracy, włącza się do socjalistycznych metod pracy coraz liczniej; czujność klasowa rośnie.</u>
          <u xml:id="u-50.32" who="#PosełPopielMieczysław">Jak budżet na 1950 r. reaguje na te, przed chwilą wymienione przeze mnie, trudności i braki?</u>
          <u xml:id="u-50.33" who="#PosełPopielMieczysław">Jeżeli idzie o podstawową trudność — brak kadr, to trzeba stwierdzić, że budżet przewiduje olbrzymie sumy na szkolenie. Uczy się w Polsce 1/4 mieszkańców, ilość studentów wzrosła przeszło 2-krotnie. Na wsi jedna średnia szkoła ogólnokształcąca lub zawodowa obsługuje trzy gminy, gdy przed wojną nie było na wsi szkół średnich wcale. Instytuty wzrosły z liczby 6 przed wojną i 12 na początku 3-latki do 50. Wydatki na instytuty wzrastają w 1950 r. najbardziej ze wszystkich wydatków w całym budżecie, mianowicie o 160%. Ogółem suma wszystkich wydatków na kadry, na człowieka wynosi w budżecie 32,6%.</u>
          <u xml:id="u-50.34" who="#PosełPopielMieczysław">Jeżeli idzie o drugą podstawową trudność, o dysproporcję między siłą nabywczą i masą towarową, to trzeba podkreślić wzrost nakładów na rolnictwo w budżecie o 25%, pomoc spółdzielniom produkcyjnym, środki na zwiększenie nasilenia kontraktacji. Świadczenia sektorów nieuspołecznionych na rzecz Skarbu utrzymują się w zakresie 28%.</u>
          <u xml:id="u-50.35" who="#PosełPopielMieczysław">Wreszcie dokonano poważnego wzmocnienia dyscypliny finansowej, a w szczególności dyscypliny płac, której wzrost może następować tylko ze wzrostem wydajności pracy. Wydajność pracy musi wyprzedzać wzrost płacy. Zastosowano więc środki takie, jak zwiększenie masy towarowej środków konsumpcyjnych z jednej strony i środki takie, jak częściowe dostosowanie siły nabywczej do wzrostu masy towarowej z drugiej strony. Trzeba jednak stwierdzić, że wszystkie te środki razem wzięte, choćby połączone z walką ze spekulacją, są jeszcze niedostateczne.</u>
          <u xml:id="u-50.36" who="#PosełPopielMieczysław">Na dysproporcje w cenach zareagowano w budżecie przez uwzględnienie dokonanych 1 stycznia 1950 r. zwyżek tych cen, które kształtowały się poniżej kosztów własnych i zniżek cen z kolei tych artykułów,' które poszły zbyt wysoko w górę. Dzięki temu ograniczone zostały dotacje z budżetu, które jeszcze w zeszłorocznym budżecie były liczne, a nawet w stosunku do niektórych resortów dotacje zostały zlikwidowane. Postępuje naprzód komercjalizacja niektórych dziedzin gospodarki, które jeszcze znajdowały się w budżecie administracyjnym. Stopniowo doskonali się system premiowy płac.</u>
          <u xml:id="u-50.37" who="#PosełPopielMieczysław">Celem usuwania braków w zakresie obiegu środków obrotowych przedsiębiorstw i nieoszczędnej gospodarki materiałowej budżet 1950 r. wymaga od przedsiębiorstw uspołecznionych zwiększenia swojego dochodu tak, aby wpłaty do Skarbu można było podnieść 5-krotnie. Zlikwidowano lub zmniejszono dotacje z budżetu przedsiębiorstwom uspołecznionym w dążeniu do całkowitego ich usunięcia. Niestety budżet ten jeszcze nie zawiera zaplanowanego procentu przyśpieszenia obiegu środków obiegowych tak, jak to ma miejsce w budżecie radzieckim, gdzie ta cyfra wynosi 3.</u>
          <u xml:id="u-50.38" who="#PosełPopielMieczysław">Jeżeli chodzi o podniesienie kultury naszych przedsiębiorstw, to znajdujemy poważne kwoty w planach finansowych wszystkich gałęzi gospodarki, co także odbiło się w odpowiedni sposób na budżecie.</u>
          <u xml:id="u-50.39" who="#PosełPopielMieczysław">Jakie zadania stoją przed czynnikami społecznymi, przed stowarzyszeniami, związkami, stronnictwami i partią, by plan i budżet pierwszego roku 6-latki wykonać zwycięsko?</u>
          <u xml:id="u-50.40" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba po pierwsze współzawodnictwo pogłębiać — opierać o średnio progresywne normy, o nową technikę i nową organizację. Trzeba je wzbogacać — przechodzić od ilości także do jakości, od fragmentów do całokształtu gospodarki zakładu poprzez współzawodnictwo w przyśpieszeniu obiegu środków obrotowych. Trzeba upowszechniać i utrwalać je przez rozwijanie pomocy wzajemnej współzawodniczących i wymiany doświadczeń, przez stosowanie w szerokim zakresie zobowiązań długofalowych. Trzeba równać na przodujące zakłady i na przodujące wyniki indywidualne.</u>
          <u xml:id="u-50.41" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba po drugie dbać więcej o bytowe sprawy ludzi pracy; i to nie tylko o te najpoważniejsze, ale i o codzienne, zdawałoby się nieistotne.</u>
          <u xml:id="u-50.42" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba po trzecie dbać o uświadomienie polityczne załogi i o podniesienie w niej znajomości ekonomiki w ogóle, a ekonomiki swojego warsztatu pracy w szczególności.</u>
          <u xml:id="u-50.43" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba po czwarte szerzej praktykować awans społeczny — śmielej wysuwać robotników i chłopów na kierownicze stanowiska, nie tylko drogą stopniowego i planowego przeprowadzania ich poprzez poszczególne szczeble, ale i skokami. Trzeba opiekować się wysuniętymi i dokształcać ich.</u>
          <u xml:id="u-50.44" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba po piąte ustawić prawidłowo i aktywizować współdziałanie administracji, związków i partii.</u>
          <u xml:id="u-50.45" who="#PosełPopielMieczysław">Trzeba wreszcie, by członek partii był nie tylko przykładem socjalistycznego stosunku do pracy i mienia publicznego, lecz także by niósł bratnią radę i pomoc innym współzawodniczącym i uczył tego innych, trzeba, by stosował sam krytykę i twórczą krytykę i uczył tego innych, trzeba, by uczył prawidłowo układać stosunki robotników z inteligencją pracującą, trzeba, by był nosicielem partyjnego, t. zn. ogólnopaństwowego dziś podejścia do sprawy, wykluczającego partykularyzm, choć rozwijającego umiłowanie swojego warsztatu pracy. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w tym kierunku swoich członków wychowuje i wychowywać będzie.</u>
          <u xml:id="u-50.46" who="#PosełPopielMieczysław">By tym zadaniom podołać, powinno się:</u>
          <u xml:id="u-50.47" who="#PosełPopielMieczysław">— jedność polskiej klasy robotniczej, wywalczoną po wojnie — zwierać w monolit;</u>
          <u xml:id="u-50.48" who="#PosełPopielMieczysław">— sojusz robotniczo-chłopski poszerzać i pogłębiać tak w dziedzinie gospodarczej — jak to czyni między innymi budżet — jak i w dziedzinie kulturalnej (co też ułatwiają odpowiednie kwoty budżetowe) jak wreszcie i politycznie;</u>
          <u xml:id="u-50.49" who="#PosełPopielMieczysław">— na rozbijanie zjednoczenia narodu, budującego swą świetlaną przyszłość, reakcjonistom z episkopatu prześladującym księży patriotów — nie pozwolić;</u>
          <u xml:id="u-50.50" who="#PosełPopielMieczysław">— braterskie współdziałanie ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej wzmacniać i rozbudowywać tak, by przyśpieszać rozwój gospodarczy i wykluczyć reperkusje kryzysu gospodarczego w krajach kapitalistycznych na nasze kraje;</u>
          <u xml:id="u-50.51" who="#PosełPopielMieczysław">— współdziałanie z klasą robotniczą i siłami postępu na całym świecie wzmacniać i rozbudowywać tak, by zapewnić pokój.</u>
          <u xml:id="u-50.52" who="#PosełPopielMieczysław">Parę słów o pracy Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu oraz komisji resortowych. Komisje miały możność zapoznania się ze stanem i oceną pracy resortów z ust ministrów. Wzmogła się znacznie, choć jeszcze niedostatecznie, twórcza krytyka posłów, wnosząca korektywy terenu do poczynań Rządu, pogłębiła się analiza ekonomiczna poszczególnych odcinków naszego życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-50.53" who="#PosełPopielMieczysław">Jako przykład tej krytyki przytoczę z braku czasu tylko krytykę resortu budownictwa:</u>
          <u xml:id="u-50.54" who="#PosełPopielMieczysław">„W rezultacie opóźnienia w organizacji sektora uspołecznionego w wykonawstwie i projektowaniu — budownictwo nie ma jeszcze dokładnego planu rzeczowego; z powodu liberalizmu w aparacie Ministerstwa budownictwo stało się rozsadnikiem osłabienia dyscypliny płac; standardy mieszkaniowe, opracowane na miarę okresu odbudowy, nie przewidują możliwości powiększenia mieszkań w przyszłości; wykańczanie obiektów użyteczności publicznej w nowo budujących się domach opóźnia się; szybkościowym metodom budownictwa w stanie surowym nie towarzyszy podobne wykańczanie, co prowadzi do hamowania entuzjazmu pracujących”.</u>
          <u xml:id="u-50.55" who="#PosełPopielMieczysław">Podobnie komisja przy omawianiu budżetów wszystkich resortów w znacznie szerszym zakresie, niż to było zreferowane przez poszczególnych posłów na plenum Sejmu, zastosowała ten nowy dla wielu oręż krytyki i samokrytyki, zmierzający do wytępienia z naszego życia błędów i braków. Dzięki pracom komisji polepszyła się struktura społeczna budżetu w rezultacie przesunięć budżetowych na sumę około 12 miliardów zł. Uwzględniono i leczenie balneologiczne chłopów i wieczorowe doszkalanie robotników na politechnikach wieczorowych i doszkalanie rzemieślników oraz wiele, wiele innych bardzo ważnych i pilnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-50.56" who="#PosełPopielMieczysław">Równocześnie komisja dała wyraz trosce o dyscyplinę finansową w Państwie, zamykając wszystkie swoje przesunięcia budżetowe dziesięcioma milionami złotych oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-50.57" who="#PosełPopielMieczysław">Wczorajsza dyskusja na plenum Sejmu nad budżetem utwierdziła osiągnięcia komisji w zakresie rozwoju twórczej krytyki, osiągnięcia w zakresie większego pogłębienia zagadnień gospodarczych i budżetu przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-50.58" who="#PosełPopielMieczysław">W imieniu posłów klubu PZPR wnoszę: budżet rozbudowy pierwszego roku sześciolatki, budżet troski o człowieka, budżet sojuszu robotniczo — chłopskiego, budżet pokoju przyjąć w przedłożeniu rządowym z poprawkami komisji.</u>
          <u xml:id="u-50.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-50.60" who="#PosełPopielMieczysław">Wczoraj Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu obradowała nad rezolucjami, wydrukowanymi i rozdanymi wczoraj, przy czym stwierdziła błędne sformułowanie jednej rezolucji, niezgodne z intencjami komisji oraz przeredagowała ze względów merytorycznych drugą rezolucję. Rezolucje te w nowym brzmieniu zostały wczoraj obywatelom posłom doręczone, nie będę ich zatem odczytywał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Lista mówców została wyczerpana. Przedstawiciel Rządu do głosu się nie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ projekt ustawy skarbowej z załączonymi do niej preliminarzem budżetowym i zestawieniem ogólnym według grup i części oraz zestawieniem etatów osobowych administracji i etatów pojazdów mechanicznych został przyjęty przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu jednomyślnie, ponieważ do projektu ustawy skarbowej i poszczególnych części projektu budżetu nie zgłoszono poprawek na posiedzeniu Sejmu — proponuję, aby Izba zgodziła się na przegłosowanie ustawy skarbowej w całości.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza. Czy są sprzeciwy? Sprzeciwu nie ma. Uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy skarbowej z projektem budżetu na 1950 r. wraz ze wszystkimi załącznikami w brzmieniu, nadanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy skarbowej z projektem budżetu na 1950 r. i wszystkimi załącznikami został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy skarbowej z budżetem w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpić do trzeciego czytania. Czy jest sprzeciw? Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy skarbowej z projektem budżetu na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę skarbową i budżet na 1950 r. jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#WicemarszałekBarcikowski">Obecnie przystępujemy do przegłosowania rezolucji do budżetu na 1950 r. zamieszczonych w druku nr 655 na str. 179.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy głosowanie ma się odbyć nad każdą rezolucją oddzielnie, czy en bloc?</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Głosy: En bloc.)</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#WicemarszałekBarcikowski">Zdaje mi się, że większość wypowiada się za przegłosowaniem rezolucji en bloc. Czy są sprzeciwy? Nie ma sprzeciwu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto jest za przyjęciem rezolucji do budżetu na 1950 r., zamieszczonych w druku nr 655, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.17" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że rezolucje zostały przyjęte jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-51.18" who="#komentarz">(Patrz załącznik łam 243.)</u>
          <u xml:id="u-51.19" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję na podstawie art. 17 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego, aby Wysoka Izba uchwaliła dalszą zmianę obecnego porządku dziennego, uzupełniając go jeszcze 4 punktami — z kolei 8, 9, 10 i 11 — o brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-51.20" who="#WicemarszałekBarcikowski">8. Pierwsze czytanie uchwalonego na posiedzeniu Rady Państwa w dniu 2 marca 1950 r. i na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 3 marca 1950 r. projektu Ustawy Konstytucyjnej zmieniającej Ustawę Konstytucyjną o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 665).</u>
          <u xml:id="u-51.21" who="#WicemarszałekBarcikowski">9. Pierwsze czytanie uchwalonego na posiedzeniu Rady Państwa w dniu 2 marca 1950 r. i na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 3 marca 1950 r. projektu ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (druk nr 666).</u>
          <u xml:id="u-51.22" who="#WicemarszałekBarcikowski">10. Zmiana składu osobowego Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-51.23" who="#WicemarszałekBarcikowski">11. Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych (druki nr 667 i 669).</u>
          <u xml:id="u-51.24" who="#WicemarszałekBarcikowski">W ten sposób numeracja następnych niewyczerpanych dotąd punktów porządku dziennego uległaby przesunięciu o 4, tak że punkt 8 otrzymałby kolejny numer 12, a punkt ostatni byłby oznaczony numerem 21.</u>
          <u xml:id="u-51.25" who="#WicemarszałekBarcikowski">Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Izba zgadza się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-51.26" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ druk, zawierający sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych, mógł być doręczony Obywatelom Posłom dopiero w dniu dzisiejszym, proponuję, aby Wysoka Izba — na podstawie art. 50 pkt. 5 regulaminu Sejmu Ustawodawczego — uchwaliła skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie chodzi o odbycie drugiego czytanie niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-51.27" who="#WicemarszałekBarcikowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-51.28" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie uchwalonego na posiedzeniu Rady Państwa w dniu 2 marca 1950 r. i na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 3 marca 1950 r. projektu Ustawy Konstytucyjnej, zmieniającej Ustawę Konstytucyjną o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 665).</u>
          <u xml:id="u-51.29" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-51.30" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Administracji Rządowej i Samorządowej oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-51.31" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie uchwalonego na posiedzeniu Rady Państwa w dniu 2 marca 1950 r. i na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 3 marca 1950 r. projektu ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (druk nr 666).</u>
          <u xml:id="u-51.32" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu Prezesowi Rady Ministrów ob. Cyrankiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#komentarz">(Powitany oklaskami)</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#Komentarz">Przedstawiając w dniu 4 lutego r. b. plany Rządu na najbliższy okres, zapowiedziałem imieniem Rządu wniesienie w najbliższym czasie na Sejm projektu reformy administracji państwowej w kierunku jej dalszej demokratyzacji.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#Komentarz">Obecnie przedkładam uchwalony przez Radę Państwa i Radę Ministrów projekt ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#Komentarz">Reforma ta będzie stanowić ważny etap w budowie ustrojowych fundamentów socjalizmu w Polsce, a projekt tej reformy słusznie zbiega się z rozpoczęciem realizacji planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#Komentarz">Łączy się z tym projekt ustawy, zmieniający w odpowiednich punktach Ustawę Konstytucyjną z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#Komentarz">Jak określić najbardziej ogólnie sens proponowanej reformy?</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#Komentarz">Sens jej polega na konsekwentnej realizacji ludowładztwa, na pogłębianiu demokratyzacji naszego ustroju, na wcielaniu demokracji wyższego typu.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#Komentarz">Sens tej reformy polega na oparciu władzy terenowej nie na czynniku mianowanym przez władzę centralną, lecz na przedstawicielstwie, wyłonionym w drodze wyborów przez masy, na przedstawicielstwie, podtrzymującym z masami nieustanny, żywy kontakt i pracującym pod kontrolą tych mas.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#Komentarz">Sens tej reformy polega na zgraniu kolejnych szczebli władzy terenowej i władzy centralnej.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#Komentarz">Sens tej reformy polega wreszcie na likwidacji przestarzałej i zawadzającej już dwutorowości, na likwidacji dualizmu administracji rządowej i samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#Komentarz">Skostniały w swej tradycyjnej postaci samorząd miejski i terytorialny, który w dawnych okresach historycznych, nawet w swych wąskich formach, miał cechy postępowe, dopóki torował drogę, nowym siłom społecznym i jeżeli nie wywoływał reformistycznych złudzeń — dzisiaj w ustroju demokracji ludowej nie ma już żadnego uzasadnienia. Przeciwnie, staje się zawadą, przeszkadza kształtowaniu się nowych form władzy ludowej, przeszkadza ujednoliceniu i upowszechnieniu się władzy ludowej. Dopiero skupienie pełnej władzy w radach narodowych czyni samorządną całą władzę terenową, a nie tylko jej wycinek, jak dawniej i to bynajmniej nie najważniejszy wycinek.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#Komentarz">Dopiero zwycięstwo demokracji ludowej w Polsce i konsekwentna jej realizacja napełnia nową treścią organy władzy terenowej, czyni z nich organy służące ludowi i przez lud kierowane, pozwala przekształcić rady narodowe w terenowe organy jednolitej władzy państwowej, a więc w podstawowy organ państwa demokracji ludowej — będącej formą dyktatury proletariatu.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#Komentarz">Zaszczytna jest przeszłość rad narodowych. Rodziły się one w walce z okupacją hitlerowską. Wyrosły i krzepły w walce mas ludowych z faszyzmem o wolność narodową i wyzwolenie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#Komentarz">Były zaczątkiem przyszłego aparatu państwowego mas ludowych, którego ukoronowaniem była Krajowa Rada Narodowa, wokół której skupiło się w narodzie polskim wszystko, co szczerze walczyło z faszyzmem o prawdziwą niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#Komentarz">Umacniały się rady narodowe w okresie minionego 5-lecia — w okresie odbudowy Polski, w okresie walki z reakcją mikołajczykowską, z podziemiem, ze spekulacją, z wszelkimi formami dywersji przeciw Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#Komentarz">Rady narodowe przy wszystkich trudnościach pierwszego okresu stały się bezspornie szkołą rządzenia, szkołą szerokiego ludowego aktywu, stały się jedną z form przysposobienia mas do rządzenia państwem.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#Komentarz">Wielki dorobek rad narodowych, doświadczenie działania rad narodowych, ogromny wzrost świadomości mas — oto są elementy, które składają się na ten nowy jakościowo, stojący przed nami etap rozwoju rad narodowych, jako organów jednolitej władzy państwowej w terenie, których zadaniem będzie w nowych formach, w większym niż dotychczas stopniu, maksymalnie przyciągać masy pracujące do udziału w rządzeniu Państwem, budującym fundamenty socjalizmu, do utrwalenia i pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, których rolą będzie skutecznie spełniać zadania państwa demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#Komentarz">Tak więc przyszedł czas, aby rady narodowe stały się terenowymi organami jednolitej władzy państwowej w gminach, w miastach i dzielnicach większych miast, w powiatach i województwach. Na tym polega sens zamierzonej reformy.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#Komentarz">Zniesiony zostanie dotychczasowy dualizm: podział na administrację rządową i na samorząd. Nastąpi zespolenie w tym terenowym organie jednolitej władzy państwowej i takich urzędów, które dotychczas w ramach administracji rządowej działały jako organy niezespolone (jak np. kuratoria, izby skarbowe, inspektoraty pracy itp.).</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#Komentarz">Ten terenowy organ jednolitej władzy państwowej, jakim będą rady narodowe, jest organem wybieralnym przez ludność. Ordynacja wyborcza będzie przedmiotem odrębnej ustawy. Ludność nie tylko będzie wybierać rady narodowe, ale będzie także miała prawo odwoływać członków rad narodowych. I te także sprawy określi odrębna ustawa, tj. ordynacja wyborcza. Chodzi o takie związanie organów władzy państwowej z ludem, by masy bezpośrednio brały udział w zarządzie Państwem. Dlatego niezależnie od innych form tego współrządzenia projekt ustawy nakłada na rady narodowe obowiązek utrzymywania stałej więzi z masami pracującymi, w szczególności przez odbywanie publicznych posiedzeń, składanie publicznych sprawozdań ze swej działalności, przyciąganie obywateli do współpracy w komisjach rad narodowych i do udziału w masowych akcjach społecznych przez rozpatrywanie postulatów, życzeń i zażaleń ludności oraz przez wszechstronne wykorzystywanie inicjatywy mas pracujących. Realizacja tych postulatów wobec rad narodowych, a mianowicie utrzymywania w różnych formach jak najbardziej ścisłego, jak najbardziej płodnego kontaktu z masami winna dać w praktyce pełną jedność kierownictwa z masami, jedność mas z kierownictwem. Tak o tej jedności mówił w 1937 r. Józef Stalin:</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#Komentarz">„My kierownicy widzimy rzeczy, zjawiska i ludzi tylko z jednej strony, ja bym powiedział — z góry. Nasze pole widzenia jest więc mniej lub więcej ograniczone. Masy, odwrotnie — widzą rzeczy, zjawiska i ludzi z drugiej strony — ja bym powiedział — z dołu, ich pole widzenia jest więc także ograniczone. Ażeby otrzymać prawidłowe rozwiązanie zagadnienia, trzeba powiązać oba doświadczenia. Tylko w tym przypadku kierownictwo będzie prawidłowe”.</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#Komentarz">Dążyć do takiego prawidłowego kierownictwa na wszystkich szczeblach — oto podstawowe zadania naszych rad narodowych w ich nowych funkcjach.</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#Komentarz">Rady narodowe w myśl zamierzonej reformy otrzymają bardzo, szerokie kompetencje. Rady narodowe kierować będą na swoim terenie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną. Realizować będą to kierownictwo poprzez swoje uchwały, poprzez prezydium i wydziały prezydium jako swoje organy wykonawcze, poprzez kontrolę wykonania za pośrednictwem swoich komisji i poprzez rozpatrywanie sprawozdań swoich organów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-52.23" who="#Komentarz">Rady narodowe obowiązane są czuwać nad ochroną porządku publicznego i nad przestrzeganiem praworządności demokratycznej, ochraniać własność społeczną i prawa obywateli, współdziałać w umacnianiu obronności Państwa.</u>
          <u xml:id="u-52.24" who="#Komentarz">Rady narodowe wydawać będą przepisy prawne w ramach uprawnień nadanych przez ustawy, a więc dotyczące swojego terenu oraz stanowić w ramach ustawowych uprawnień o terenowych daninach, opłatach i świadczeniach.</u>
          <u xml:id="u-52.25" who="#Komentarz">Wreszcie podstawowe prawo rad narodowych — uchwalania w ramach narodowego planu gospodarczego i w ramach jednolitego budżetu państwowego terenowych planów gospodarczych i terenowych budżetów, a po uchwaleniu rady narodowe będą nadzorować ich wykonanie.</u>
          <u xml:id="u-52.26" who="#Komentarz">Rady narodowe wykonywać będą kontrolę społeczną nad działalnością urzędów, zakładów i instytucji.</u>
          <u xml:id="u-52.27" who="#Komentarz">Rady narodowe nie będą tracić ciągłości swojej pracy, w szczególności w dziedzinie nadzoru wykonawstwa i kontroli społecznej, ponieważ działać będą stale powoływane przez rady narodowe komisje, wykonujące z ramienia rady nadzór nad działalnością organów rady, przygotowujące projekty ważniejszych uchwał rady, sprawujące kontrolę społeczną, utrzymujące stałą i ścisłą więź z masami pracującymi, mobilizujące przy wykonywaniu swoich zadań inicjatywę mas pracujących i przyciągające je do współudziału w pracach rady i jej organów.</u>
          <u xml:id="u-52.28" who="#Komentarz">Wszystkie funkcje wykonawcze rady narodowej jako organu jednolitej władzy państwowej sprawować będą wybierane przez radę narodową prezydia rad narodowych, składające się z przewodniczącego prezydium, zastępców, sekretarza i członków prezydium rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-52.29" who="#Komentarz">Istotną cechą stylu pracy tego organu wykonawczego rady narodowej jest kolegialność, przy zachowaniu zasady podziału pracy pomiędzy osoby wchodzące w skład tego organu wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-52.30" who="#Komentarz">Prezydium rady narodowej jako jej organ wykonawczy wykonuje uchwały rady, realizuje kierownictwo działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, kieruje działalnością przedsiębiorstw, zakładów i instytucji podległych radzie narodowej, opracowuje projekt terenowego budżetu i terenowego planu gospodarczego, współdziała z komisjami rady, rozpatruje sprawozdania przewodniczącego i innych członków prezydium, ustala wytyczne dla pracy wydziałów prezydium, rozpatruje sprawozdania urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji i jest obowiązane składać ze swojej działalności sprawozdanie na posiedzeniach rady.</u>
          <u xml:id="u-52.31" who="#Komentarz">Mamy więc ścisłe powiązanie prezydium rady narodowej ze swoją radą narodową, której ono jest organem wykonawczym i zarządzającym.</u>
          <u xml:id="u-52.32" who="#Komentarz">Jest to zasadniczy kierunek reformy: mianowicie ścisłe powiązanie prezydium rady narodowej ze swoją radą narodową. Jest to powiązanie, jakie nie istniało i nie mogło istnieć dotąd w tej formie ani ze strony władz administracji ogólnej, ani tym bardziej ze strony urzędów dotychczas niezespolonych, ani nawet ze strony samorządu.</u>
          <u xml:id="u-52.33" who="#Komentarz">W tym ścisłym powiązaniu organu wykonawczego z radą narodową, w stwierdzeniu, że ten organ wykonawczy wyłoniony przez radę narodową zakres swoich kompetencji czerpie z zasadniczych uprawnień swojej rady narodowej, że podlega jej nadzorowi i kontroli, że wykonuje jej uchwały — mieści się istotny sens dalszej demokratyzacji zarządu Państwem, który jest cechą zamierzonej reformy.</u>
          <u xml:id="u-52.34" who="#Komentarz">Zbliżając więc jak najbardziej rady narodowe do ludności i ludność do rad narodowych, a wiążąc równocześnie ściśle organ wykonawczy rady narodowej ze swoją radą, zbliżamy tym samym do ludności, do mas pracujących organy wykonawcze tych rad narodowych, co jest niezbędnym warunkiem dalszej i skuteczniejszej niż dotąd walki z biurokratyzmem, z bezdusznym formalizmem, z dygnitarstwem, ze wszelkiego rodzaju przejawami odrywania się od mas, od ich potrzeb, ich bolączek i ich inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-52.35" who="#Komentarz">Takie więc jest w swej istocie znaczenie tego, że w miejsce dotychczas istniejących urzędów jako organ jednolitej władzy państwowej wchodzi rada narodowa, która następnie wybiera swój organ wykonawczy, tj. prezydium rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-52.36" who="#Komentarz">Oprócz tego powiązania w 'linii poziomej prezydium rady narodowej ze swoją radą narodową i poziomej zależności w stosunku do swojej rady narodowej, zasadniczej zależności, stanowiącej cechę demokratyzacji władz — projekt ustawy przewiduje dla prezydiów rad narodowych powiązania pionowe w stosunku do prezydiów rad narodowych wyższego stopnia. Ustawa mianowicie mówi, że prezydium rady narodowej, działając z jednej strony stosownie do uchwał swojej rady, z drugiej strony działa zgodnie z wytycznymi i instrukcjami prezydium rady narodowej wyższego stopnia, a prezydium wojewódzkiej rady narodowej działa stosownie do uchwał swojej rady narodowej oraz zgodnie z wytycznymi i instrukcjami Rady Ministrów oraz właściwych ze względu na rodzaj sprawy ministrów.</u>
          <u xml:id="u-52.37" who="#Komentarz">Ta pionowa zależność prezydiów rad narodowych od wytycznych i instrukcji prezydiów rad narodowych wyższego stopnia czy wreszcie od wytycznych i instrukcji Rady Ministrów dopełnia demokratyzacji władzy państwowej, gdyż prezydia rad narodowych wyższego stopnia są z kolei organami wykonawczymi swoich rad narodowych, a więc rad narodowych również wyższego stopnia.</u>
          <u xml:id="u-52.38" who="#Komentarz">Prezydium rady narodowej, jak już powiedzieliśmy, działa kolegialnie. Projekt ustawy uwypukla rolę przewodniczącego prezydium rady narodowej, który kieruje pracami prezydium, jest odpowiedzialny za wykonanie uchwał prezydium, przygotowuje posiedzenia prezydium, kieruje działalnością wydziałów prezydium i czuwa nad należytym wykonaniem uchwał rady i wytycznych władz zwierzchnich.</u>
          <u xml:id="u-52.39" who="#Komentarz">Chodzi mianowicie o to, aby przy zachowaniu zasady kolegialności ustalić indywidualną odpowiedzialność zarówno za kolegialną pracę prezydium, jak i za operatywne kierownictwo.</u>
          <u xml:id="u-52.40" who="#Komentarz">Operatywne wykonawstwo w dziedzinie spraw, należących do właściwości rad narodowych, należeć będzie do wydziałów prezydium rady narodowej. Wydziały prezydium rady narodowej są w swojej działalności podporządkowane radzie narodowej i jej prezydium. Przy wydziałach powtarza się także istniejące przy prezydiach rad narodowych pionowe podporządkowanie wydziałów odpowiednim wydziałom prezydium rady narodowej wyższego stopnia.</u>
          <u xml:id="u-52.41" who="#Komentarz">Przewidujemy, że równocześnie z realizacją reformy ustalimy jednolitą nazwę wydziałów prezydium rady narodowej dla wszystkich, różnie się dotychczas nazywających organów zarządu Państwem, np. kuratoriów, inspektoratów, izb itp.</u>
          <u xml:id="u-52.42" who="#Komentarz">Projekt ustawy przewiduje, że zwierzchni nadzór nad radami narodowymi, sprawować będzie Rada Państwa, w szczególności: zarządzając wybory do rad narodowych, rozpatrując sprawozdania wojewódzkich rad narodowych, udzielając radom narodowym wytycznych i instrukcji, nadając kierunek działalności radom narodowym w dziedzinie kontroli społecznej, rozpatrując sprawy, związane z funkcjonowaniem rad narodowych i ich organów i mając prawo uchylenia uchwały rady narodowej lub jej prezydium, jeżeli uchwała jest sprzeczna z prawem lub niezgodna z zasadniczą linią polityki Państwa.</u>
          <u xml:id="u-52.43" who="#Komentarz">Reforma wymagać będzie oczywiście zasadniczej reorganizacji dotychczas istniejącego zespolonego i niezespolonego aparatu administracji rządowej, a także samorządu.</u>
          <u xml:id="u-52.44" who="#Komentarz">I tak: zniesione zostaną stanowiska wojewody, wicewojewody, starosty, wicestarosty, prezydenta i wiceprezydenta miasta, burmistrza, wiceburmistrza oraz wójta i podwójciego. Zniesione zostaną wydziały wojewódzkie i powiatowe oraz kolegia zarządów miejskich, zniesione zostaną urzędy wojewódzkie, starostwa, zarządy gminne i zarządy miejskie. Zniesione zostaną wszystkie terenowe organa administracyjne, podległe dotychczas Ministrom: Finansów, Oświaty, Pracy i Opieki Społecznej, jak również PKPG.</u>
          <u xml:id="u-52.45" who="#Komentarz">Cały dotychczasowy zakres właściwości tych zniesionych organów przejęty zostanie przez rady narodowe oraz ich organy.</u>
          <u xml:id="u-52.46" who="#Komentarz">Pracownicy państwowi i samorządowi, zatrudnieni w tych zniesionych organach, przejdą do służby w odpowiednich wydziałach prezydiów rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-52.47" who="#Komentarz">Dla całości tej reformy i przekształcania dotychczas istniejących organów przewidujemy pewien okres przejściowy, w zasadzie niedługi — jedno lub dwumiesięczny, w czasie którego Rada Ministrów regulować będzie realizowanie tej ustawy na poszczególnych odcinkach.</u>
          <u xml:id="u-52.48" who="#Komentarz">Przewidujemy również, że w okresie dopóki rady narodowe nie będą posiadać ustalonych dochodów, dostatecznych dla pokrycia wszystkich ich potrzeb — w budżecie państwowym przewidziane będą sumy niezbędne dla zrównoważenia budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-52.49" who="#Komentarz">Podziału tych sum dokonywać będzie powołany w drodze ustawy Fundusz Wyrównawczy dla budżetów terenowych, który zastąpi dotychczas istniejący Samorządowy Fundusz Wyrównawczy.</u>
          <u xml:id="u-52.50" who="#Komentarz">Tak wygląda w skrócie treść zamierzonej reformy od strony przede wszystkim organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-52.51" who="#Komentarz">Rzecz jasna, że ta strona organizacyjna reformy splata się bardzo ściśle z jej treścią polityczną i jest jej konsekwencją.</u>
          <u xml:id="u-52.52" who="#Komentarz">Cóż więc jest zasadniczą treścią polityczną tej rewolucyjnej reformy?</u>
          <u xml:id="u-52.53" who="#Komentarz">Po pierwsze — rady narodowe, stając się terenowymi organami jednolitej władzy państwowej, będą formą jeszcze pełniejszego niż dotychczas wykonywania władzy przez masy ludowe, będą środkiem mobilizowania inicjatywy, energii i twórczej zdolności mas, będą formą przyciągania milionowych mas ludzi pracy do bezpośredniego udziału w rządzeniu Państwem.</u>
          <u xml:id="u-52.54" who="#Komentarz">Po drugie — skupienie władzy w ręku rad narodowych oznacza zniesienie sprzecznego z istotą Państwa ludowego podziału na administrację rządową i samorządową, stanowiącego pozostałość obalonego ustroju kapitalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-52.55" who="#Komentarz">Poprzez rady narodowe, jako organy jednolitej władzy państwowej, realizować się będzie demokratyczna władza mas ludowych z klasą robotniczą na czele, stanowiąca cechę Państwa demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-52.56" who="#Komentarz">Poprzez rady narodowe, jako organy jednolitej władzy państwowej, rosnąć będzie udział mas pracujących w rządzeniu Państwem.</u>
          <u xml:id="u-52.57" who="#Komentarz">Dobrze funkcjonujące, doskonalące na praktyce. swą działalność rady narodowe staną się czynnikiem dalszego ożywienia życia gospodarczego i kulturalnego w terenie, staną się potężnym czynnikiem wzrostu świadomości najszerszych mas.</u>
          <u xml:id="u-52.58" who="#Komentarz">Dobrze funkcjonujące rady narodowe wzmocnią i rozwiną wszystkie formy kontroli społecznej, przyczyniając się tym samym do podniesienia poziomu pracy we wszystkich dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-52.59" who="#Komentarz">Dobrze funkcjonujące rady narodowe staną się najbardziej skutecznym orężem mas pracujących w walce z biurokratyzmem niektórych ogniw aparatu państwowego, w walce mas pracujących o pełną demokratyzację zarządu Państwem.</u>
          <u xml:id="u-52.60" who="#Komentarz">Dobrze funkcjonujące rady narodowe położą kres wszelkim szkodliwym przejawom biurokratycznego centralizmu i funkcjonalizmu w niektórych dziedzinach zarządu Państwem, strzegąc natomiast zasady centralizmu demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-52.61" who="#Komentarz">Na Kongresie Zjednoczeniowym powiedział Prezydent Bierut: „Ogromne możliwości dalszej demokratyzacji Polski ludowej są założone w procesie rozwojowym rad narodowych, w rozszerzaniu zakresu działania związków zawodowych jako szkoły rządzenia, w dalszym rozwoju form kontroli społecznej oraz w udziale czynnika społecznego w państwowych organach kontroli produkcji, w wymiarze sprawiedliwości itp.”.</u>
          <u xml:id="u-52.62" who="#Komentarz">Przedstawiony dzisiaj Sejmowi przez Radę Państwa i Radę Ministrów projekt ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej jest doniosłym rewolucyjnym krokiem w kierunku pogłębienia twórczych, rewolucyjnych przeobrażeń i dalszej demokratyzacji Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-52.63" who="#Komentarz">Jesteśmy przekonani, że ta zamierzona reforma jest niezbędnym i doniosłym czynnikiem budowy fundamentów socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-52.64" who="#Komentarz">Od konsekwentnej realizacji tej reformy, od zrozumienia jej sensu przez wszystkich zależy, czy stanie się ona w przyszłości takim przełomem w dziedzinie demokratyzacji władzy, jakim były dla perspektyw rozwojowych naszego narodu w kierunku socjalizmu — reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-52.65" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy pragnie kto zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej oraz do Komisji Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Zmiana składu osobowego Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Na zasadzie art. 61 pkt. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego zgłaszam wniosek o zmianę składu osobowego stałej Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję wprowadzenie do tej komisji jako członka posła Ozgę-Michalskiego Józefa oraz w charakterze zastępcy członka posła Gwiazdowicza Michała — obydwu z klubu poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję jednocześnie odwołanie członka tej komisji — posła Walerona Andrzeja oraz zastępcy członka — posła Piotrowskiego Antoniego.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy w tej sprawie pragnie kto zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Czy nikt się nie sprzeciwia? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wniosek został przez Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych (druid nr 667 i 669).</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Sadrakule.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełSadrakułaAdam">Wysoki Sejmie! Rozwój naszej, gospodarki narodowej napawa nas dumą. Budżet państwowy na 1950 r. wskazuje, że rozwój ten w roku bieżącym mocno wzrośnie i będzie wzrastał stale z roku na rok w planie 6-letnim.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełSadrakułaAdam">Oparcie naszej gospodarki narodowej na podstawach gospodarki planowej chroni nas od przykrych niespodzianek i daje trwałe podstawy świadomego i celowego kierowania rozwojem tej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełSadrakułaAdam">Planowa gospodarka, by nie była narażona na wahania i załamania, wymaga stałej rezerwy państwowej zarówno w artykułach konsumpcyjnych jak i materiałach. Musimy mieć stałą określoną ilość rezerw materiałowych i artykułów konsumpcyjnych, by uchronić naszą gospodarkę narodową od wpływu na jej rozwój takich przyczyn, jak klęski żywiołowe, niezrealizowane umowy handlowe z państwami kapitalistycznymi, przyczyny wynikłe z ewentualnej dysproporcji planów gospodarczych, wahań sezonowych w tej realizacji itp.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełSadrakułaAdam">Stworzenie rezerw państwowych i właściwe planowe gospodarowanie tymi rezerwami uniezależni wykonywanie planów gospodarczych od przyczyn, które mogłyby zahamować rozwój naszej gospodarki, a którym to przyczynom przeciwstawiać się skutecznie w inny sposób nie można.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełSadrakułaAdam">Tworzenie rezerw państwowych i gospodarowanie tymi rezerwami wymaga planu szczególnie dobrego i zdyscyplinowanej jego realizacji. Rezerwy państwowe winny być wyodrębnione z ogólnych bilansów materiałowych i artykułów konsumpcyjnych przedsiębiorstw i poszczególnych resortów. Decyzja w zakresie gospodarowania rezerwami państwowymi nie może więc należeć do pojedynczych resortów czy przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełSadrakułaAdam">W celu zapewnienia naszej planowej gospodarce odpowiednich rezerw państwowych i właściwej gospodarki tymi rezerwami projekt ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych przewiduje powołanie specjalnego urzędu pod nazwą „Urząd Rezerw Państwowych”, do którego zakresu działania będą należały sprawy państwowych rezerw konsumpcyjnych i materiałowych.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełSadrakułaAdam">Według projektu ustawy na czele Urzędu Rezerw Państwowych stoi prezes, mianowany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełSadrakułaAdam">Organizację Urzędu Rezerw Państwowych i placówek terenowych, szczegółowy zakres działania, jak również formy i tryb współpracy urzędu z władzami, instytucjami publicznymi i przedsiębiorstwami gospodarki uspołecznionej — określą statut i regulamin, nadane przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełSadrakułaAdam">Wykonanie omawianej ustawy będzie należało do Prezesa Rady Ministrów i Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełSadrakułaAdam">Projekt ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych był rozpatrywany przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu w dniu 6 b. m. i przyjęty bez poprawek — w brzmieniu przedłożonym przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#PosełSadrakułaAdam">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu wnoszę o uchwalenie ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych w brzmieniu rządowym według druku nr 667.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy zgłasza się kto do głosu? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o Urzędzie Rezerw Państwowych jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Finansowo-Skarbowej o rządowym projekcie ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów (druk nr 648 i 663).</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Krygierowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełKrygierAlfred">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt referować w imieniu Komisji Finansowo-Skarbowej projekt ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełKrygierAlfred">Projekt tej ustawy jest konsekwencją przemian, jakie przechodzi nasze Państwo. Są to przemiany natury strukturalnej i społeczno-gospodarczej, których celem jest, jak wiadomo, likwidacja kapitalizmu w naszym kraju i budowa państwa socjalistycznego, a droga do tego celu wiedzie przez plan 6-letni. Rzecz oczywista, iż nasz aparat skarbowy i finansowy musi być tak zorganizowany, by mógł na tym odcinku spełniać te obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełKrygierAlfred">Projekt ustawy jest realizacją tych przemian w dziedzinie organizacji tego działu naszej służby państwowej. Fakt zmiany nazwy Ministerstwa Skarbu na Ministerstwo Finansów nie jest wobec tego zmianą natury formalnej, lecz przede wszystkim zmianą funkcji w zakresie działania tego urzędu. Tym zmianom podlega oczywiście i nasz budżet państwowy i jego odpowiednik administracyjny — dotychczasowe Ministerstwo Skarbu. Budżet nasz do 1949 r. był w istocie rzeczy budżetem podatkowym, obejmującym jedynie część dochodów gospodarki narodowej. Poza budżetem były: plan finansowania gospodarki narodowej, samorząd terytorialny, ubezpieczenia społeczne i gospodarcze. Powiązanie polityki finansowej naszej gospodarki uspołecznionej z budżetem dokonuje się także i w 1950 r. przez rozrachunek z systemem finansowym, tylko dotacje inwestycyjne są umieszczane w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PosełKrygierAlfred">Te zadania, których realizacja stanowi także i rękojmię realizacji planu 6-letniego, muszą być powierzone urzędowi o znacznie szerszym zakresie działania, aniżeli ma dotychczasowe Ministerstwo Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PosełKrygierAlfred">Wprawdzie już w preliminarzu na 1950 r. zauważyć można poważne zmiany, które mają na celu realizację tych zadań, o których właśnie wspomniałem, jednak jest to dopiero początek, czego dowodem grupy B, C i D preliminarza. Jest to jeszcze w tym preliminarzu raczej zapowiedź tych reform niż ich realizacja. Muszą się bowiem znaleźć w budżecie nie cyfry wynikowe, lecz rachunki brutto. Dopiero wówczas zdobędziemy pełny obraz naszej gospodarki finansowej oraz dokładny wskaźnik i kontrolę jej planu i wykonania.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PosełKrygierAlfred">Nowy układ budżetu wymagać będzie nowej struktury urzędu centralnego i podległych mu urzędów — I i II instancji. Ich zadaniem będzie kontrola całego naszego życia gospodarczego, o ile ono ujawnia się w formie gospodarki finansowej. Kontrola ta jest dotychczas wykonywana tylko przez banki, dla których jest funkcją uboczną, obok licznych zadań techniczno-bankowych. Po wejściu w życie projektu tej ustawy, kontrola finansowa będzie ważnym odcinkiem pracy urzędu Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PosełKrygierAlfred">Z tych powodów Ministerstwo Finansów utraci charakter urzędu administracyjnego z preponderancją zagadnień podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#PosełKrygierAlfred">Powstanie urząd, którego zadaniem będzie tworzenie w sensie formalnym i faktycznym nowych form ustroju finansowego naszego życia narodowego. Oto założenia i cel projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#PosełKrygierAlfred">Imieniem Komisji Finansowo-Skarbowej wnoszę:</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#PosełKrygierAlfred">Wysoki Sejm raczy uchwalić projekt ustawy według druku nr 663 z poprawkami uchwalonymi przez Komisję Finansowo-Skarbową.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisyj Finansowo-Skarbowej oraz Prawniczej i Regulaminowej o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego skarbowego (druki nr 637 i 654).</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kiernikowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełKiernikWładysław">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego skarbowego, który w imieniu połączonych Komisji Prawniczej i Regulaminowej oraz Finansowo-Skarbowej mam zaszczyt przedłożyć Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia, jest nowelizacją około 100 artykułów dekretu z dnia 11 kwietnia 1947 r., zamieszczonego w Dzienniku Ustaw R. P. nr 32, pod poz. 140, uzupełnionego dekretem z dnia 3 kwietnia 1948 r. — Dz. U. R. P. nr 18, poz. 123.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełKiernikWładysław">Nowelizacja ta stała się konieczna tak w następstwie przeprowadzonej — po wejściu w życie tych dekretów — reformy systemu podatkowego, jak i reformy kodeksu postępowania karnego. Nowelizacja ta jest potrzebna także dla wypełnienia luk ustawodawczych w materialnym i procesowym prawie karnym skarbowym, jakie ujawniła praktyka i orzecznictwo Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełKiernikWładysław">Jeżeli chodzi o pierwszą z przytoczonych przyczyn nowelizacji, tj. reformę systemu podatkowego, to reforma ta została dokonana dekretem z dnia 25 października 1948 r. o podatku obrotowym i opartymi na tym dekrecie rozporządzeniami i zarządzeniami Ministra Skarbu. Dekretami tymi uchylono dotychczasowe akcyzy i opłaty monopolowe, a obrót towarami, obciążanymi dotychczas akcyzą względnie opłatą monopolową, został objęty przepisami o podatku obrotowym. Zamiast akcyzy względnie opłaty monopolowej pobierany jest podatek obrotowy od sprzedaży tych towarów. Natomiast utrzymano w mocy przepisy akcyzowo-monopolowe co do nadzoru nad obrotem tymi towarami oraz przepisy postępowania skarbowego w sprawach tego obrotu, oczywiście jeżeli przepisy te nie są sprzeczne z przepisami dekretu. o podatku obrotowym — czyli że mają być stosowane odpowiednio, zgodnie z intencją przepisów o podatku obrotowym.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełKiernikWładysław">W związku z tym należało uchylić te postanowienia karne prawa karno-skarbowego, które przewidywały czyny nie będące obecnie przestępstwem oraz te, które przewidywały czyny podlegające obecnie ukaraniu za naruszenie przepisów o podatku obrotowym.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełKiernikWładysław">Drugą przyczyną nowelizacji prawa karnego skarbowego, jak podałem na wstępie, jest reforma kodeksu postępowania karnego, która wprowadziła zmiany w prawie karnym skarbowym zwłaszcza w tej jego części, która dotyczy postępowania karnego skarbowego. Spowodowało to konieczność przystosowania prawa karnego skarbowego do przepisów kodeksu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełKiernikWładysław">Wreszcie zastosowanie w praktyce prawa karnego skarbowego i orzecznictwo Sądu Najwyższego ujawniło luki i braki, które wymagają wyjaśnienia ustawowego względnie uzupełnienia postanowień prawa karnego skarbowego. Dotyczy to przede wszystkim takich zagadnień, jak zasada obliczania wysokości uszczuplonego podatku jako podstawy wymiaru kary, jak kwestia odpowiedzialności karnej za wprowadzenie do wolnego obrotu towarów zagranicznych w pewnych wypadkach, jak sprawa odpowiedzialności karnej za zatajenie obowiązku podatkowego i objęcie represją karną uszczupleń podatków spowodowanych czynami, których nie da się z góry przewidzieć względnie sklasyfikować, jak wreszcie sprawa właściwości rzeczowej i miejscowej władz skarbowych i inne kwestie natury proceduralnej.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełKiernikWładysław">Motywy, dołączone do rządowego projektu nowelizacji prawa karnego skarbowego, są tak wyczerpujące, a zarazem tak obszerne, że zwalniają sprawozdawcę od szczegółowego omówienia wszystkich w grę wchodzących zmian wprowadzonych nowelą.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełKiernikWładysław">Połączone Komisje Prawnicza i Regulaminowa oraz Finansowo-Skarbowa zaakceptowały jednomyślnie projekt rządowy wraz z poprawkami uwidocznionymi w druku nr 654, z których jedna ma charakter merytoryczny, wprowadzając sankcje właściwe w wypadku zupełnego uchylania się od odpowiedzialności podatkowej, inne są poprawkami natury technicznej, tj. dotyczą zmiany numeracji i sprostowania omyłek drukarskich. Omyłki te dotyczą następujących punktów, które muszę zaznaczyć, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełKiernikWładysław">1) w pkt. 3 po wyrazie „zmianie” dodać liczbę „51”,</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#PosełKiernikWładysław">2) po pkt. 3 należy wprowadzić pkt. 4) o brzmieniu: „4) w dotychczasowej zmianie 55, dotyczącej art. 141, powołanie „130” zastępuje się powołaniem „131”,</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#PosełKiernikWładysław">3) dotychczasowy pkt. 4) otrzymuje brzmienie i oznacza się go jako pkt 5): „5) w dotychczasowej zmianie 57 powołanie „130” zastępuje się powołaniem „131”,</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#PosełKiernikWładysław">4) dodaje się nowy pkt. 7) o brzmieniu: „7) w dotychczasowej zmianie 67, dotyczącej art. 168, wyrazy „tego samego rodzaju i” zastępuje się wyrazami „i tego samego rzędu”.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#PosełKiernikWładysław">Mam zaszczyt poprosić Wysoki Sejm o uchwalenie projektu rządowego z poprawkami komisji w przekonaniu, że nowelizacja ta da Rządowi, dostateczny oręż do skutecznego zwalczania spekulantów i defraudantów podatkowych i wszelkiego rodzaju szkodników dla Skarbu naszego ludowego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego skarbowego.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie niektórych przepisów prawa karnego skarbowego jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości (druki 645 i 659).</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Szlęzakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości dotyczy podstawowych zagadnień drobnej produkcji nierolniczej. Ma on na celu, uwzględniając głębokie zmiany, jakie zaszły w naszej ekonomice, dalsze przystosowanie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej do zadań, stojących przed Państwem w dziedzinie wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Projekt ustawy w brzmieniu, przedstawionym przez komisję, daje ustawowe zdefiniowanie pojęcia drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Obecnie w zasięgu urzędu znajdzie się w ten sposób określona cała drobna wytwórczość nierolnicza, obejmująca: w części uspołecznionej — przemysł miejscowy oraz spółdzielczość pracy i rzemieślniczą; w części prywatnej — rzemiosło i przemysł prywatny.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W systemie naczelnych władz administracji gospodarczej istniała dotąd konieczna do wypełnienia luka w postaci braku jednego, centralnego ośrodka dyspozycyjnego dla drobnej wytwórczości. Dotychczasowa działalność drobnej wytwórczości przebiegała w sposób dość przypadkowy — nie była dostatecznie koordynowana zarówno wewnątrz między poszczególnymi działami jak również jako całość w stosunku do podstawowej produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Zagadnienia przemysłu miejscowego państwowego bądź znajdującego się pod zarządem państwowym podlegały dotąd kompetencji Ministerstwa Przemysłu Lekkiego. Równocześnie np. problemy rzemiosła były ujęte osobno i to dopiero w szczytowej jednostce organizacyjnej, jaką jest Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego. Leżały więc w bezpośredniej kompetencji organu, który powołany jest do ustalania ogólnych podstawowych założeń polityki ekonomicznej a nie do bezpośredniego rozwiązywania życiowych zadań gospodarczych. Dyspozycja produkcją spółdzielczą traktowana była też peryferyjnie. Mówiąc o całości sektora drobnotowarowego należy podkreślić, iż w dotychczasowym ustroju naszych władz problemy tego sektora były rozwiązywane właśnie na szczeblu PKPG, a więc w zakresie wyznaczającym zasady polityki gospodarczej i metody ich realizacji. Natomiast wprowadzenie w życie tych zasad zwłaszcza dla części prywatnej tego sektora nie znajdowało urzędowego organu.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Stan ten był wysoce niewskazany z uwagi na to, że potencjał produkcyjny drobnej wytwórczości jest bardzo poważny i odgrywa rolę uzupełniającą w stosunku do przemysłu kluczowego.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Przy próbie statycznego, ścisłego ustalenia potencjału tego odcinka gospodarki narodowej natrafia się na trudności wynikające właśnie z braku jednolitego ośrodka dyspozycji, Posiadane dane statystyczne wskazują między innymi i na to, że potencjał produkcyjny prywatnej gospodarki drobnotowarowej jest przeszło 5-krotnie większy od uspołecznionej, a kilkadziesiąt razy większy od gospodarki na drodze do uspołecznienia, tj. będącej w zasięgu Centrali Rzemieślniczej.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Trzeba tu też podkreślić, iż ilość zatrudnionych w drobnej wytwórczości przekraczająca 0,5 miliona, stanowi około 1/7 wszystkich zatrudnionych poza rolnictwem.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Sama bezwzględna wielkość potencjału gospodarczego odcinka drobnotowarowego, jak też stosunek jego części uspołecznionej do pozostałej poza ramami uspołecznienia, wykazuje, jak wielkie zadania leżą na tym właśnie odcinku dla Państwa, kładącego podstawy socjalizmu w momencie, kiedy elementy skłonne do kapitalizacji odgrywają jeszcze w tych działach gospodarki poważną rolę.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Dążąc w gospodarce naszej do maksymalnych efektów ekonomicznych, przy realizacji podstawowych zadań w tej dziedzinie, musimy obrać takie metody, aby nie tylko nie zatracić części potencjału wytwórczego, jaki ona prezentuje, ale aby potencjał ten mógł znacznie się podnieść przy równoczesnej socjalizacji, a więc uspołecznieniu stosunków produkcyjnych tego działu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Taki, ma być zasadniczy cel naszego działania na tym odcinku.</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Omawiana ustawa winna stać się instrumentem, który umożliwi drobnej wytwórczości wypełnienie stojących przed nią podstawowych zadań, odpowiednich dla niej w zakresie produkcji i usług, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W dziedzinie samej wytwórczości:</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#PosełSzlęzakFaustyn">— z jednej strony w postaci uzupełnienia produkcji przemysłu kluczowego i to bądź jako produkcja na potrzeby zakładów przemysłowych (np. wytwarzanie drobnych części, elementów precyzyjnych, urządzeń specjalnych czy ochronnych), bądź jako wykończanie i uszlachetnianie produkcji przemysłowej, bądź jako uzupełnianie luk produkcji przemysłowej (np. wykonanie produktów nieseryjnych, nie produkowanych przez przemysł względnie wytwarzanych w ilościach niedostatecznych;</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#PosełSzlęzakFaustyn">— z drugiej strony w postaci produkcji na potrzeby miejscowe, zwłaszcza w przystosowaniu jej do lokalnych surowców lub też przy wykorzystaniu materiałów odpadkowych.</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W dziedzinie usług zakres zadań da się określić :</u>
          <u xml:id="u-60.16" who="#PosełSzlęzakFaustyn">— po pierwsze w postaci obsługiwania zakładów przemysłowych przez naprawy, konserwacje urządzeń itp.,</u>
          <u xml:id="u-60.17" who="#PosełSzlęzakFaustyn">— po drugie jako zaspokajanie potrzeb zbiorowisk ludzkich, po trzecie jako zaspokajanie potrzeb indywidualnych (np. w fryzjerniach, pralniach, farbiarniach, przy naprawie obuwia, ubrania).</u>
          <u xml:id="u-60.18" who="#PosełSzlęzakFaustyn">To, że rola drobnej wytwórczości jest należycie rozumiana i doceniana przez Państwo, znajduje swe odbicie w planie 6-letnim. Aby jednak właściwie pokierować działalnością drobnej wytwórczości, koniecznym jest powołanie do życia centralnego organu dla koordynacji i planowania.</u>
          <u xml:id="u-60.19" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W tym celu ustawa powołuje do życia Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości o szerokim wachlarzu czynności, podległy Przewodniczącemu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. Dla spełnienia zasadniczych, określonych przeze mnie celów gospodarczych ustawa określa zakres działania i najistotniejsze zadania stojące przed urzędem.</u>
          <u xml:id="u-60.20" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Zadaniem Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości będzie podjęcie i przeprowadzenie realizacji założeń polityki gospodarczej Rządu w stosunku do tego działu wytwórczości. Zadaniem tego urzędu będzie ujęcie w jednolitą całość polityki i dyspozycji gospodarczej w stosunku do drobnej wytwórczości bez względu na stopień jej uspołecznienia.</u>
          <u xml:id="u-60.21" who="#PosełSzlęzakFaustyn">W dalszym ciągu trzeba zaznaczyć, że tworzony urząd, wzmacniając elementy planowości, zlikwiduje dotychczasowy najistotniejszy w tej dziedzinie brak, tj. brak wewnętrznej koordynacji, wprowadzając zharmonizowanie działalności wszystkich gałęzi drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-60.22" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Dopiero obecnie po scaleniu odcinka drobnotowarowego i zgraniu zadań wewnątrz niego będzie można skoordynować go z pozostałą produkcją państwową.</u>
          <u xml:id="u-60.23" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Powstają więc teraz realne warunki dla uniknięcia dublowania pracy przemysłu podstawowego przez drobną wytwórczość, zlikwidowania powstających w ten sposób strat w gospodarce narodowej i pogłębienia współpracy wzajemnej poszczególnych działów wytwarzania.</u>
          <u xml:id="u-60.24" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości w ramach swych obowiązków obejmie zagadnienie planowego zaopatrzenia całej drobnej wytwórczości w surowce, materiały pomocnicze, środki finansowe i inwestycyjne. Jasnym jest, że zaopatrzenie takie musi być oparte o niezwykle precyzyjny plan produkcji i wiąże się z tym również plan zbytu. Aby spełnić to zadanie, urząd będzie musiał w sposób wszechstronny i dogłębny zapoznać się z istniejącymi potrzebami pod względem zaopatrzenia ze strony wytwórczości, a pod względem potrzeb — od strony rynku.</u>
          <u xml:id="u-60.25" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Objęcie planem całej drobnej produkcji będzie wielkim krokiem ku dalszemu pogłębianiu współpracy wzajemnej poszczególnych działów wytwarzania, pogłębianiu planowości w naszej gospodarce narodowej i dalszemu zwiększaniu jej efektywności. Wachlarz czynności urzędu będzie bardzo szeroki z uwagi na rozmaity stopień uspołecznienia grupowanych działów wytwarzania.</u>
          <u xml:id="u-60.26" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Przyjmując podział drobnej wytwórczości pod kątem uspołecznienia należy podzielić ją na trzy grupy: uspołecznioną, na drodze do uspołecznienia i prywatną.</u>
          <u xml:id="u-60.27" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Do zakresu kompetencji urzędu w pierwszym rzędzie należeć będą sprawy, prezentujące odcinek uspołeczniony, obejmujący zakłady pracy państwowego przemysłu miejscowego, Związku Spółdzielni Pracy, Centrali Spółdzielni Inwalidów, Centrali Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego, jak też spółdzielnie pracy zrzeszone w Centrali Rzemieślniczej.</u>
          <u xml:id="u-60.28" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Zasadniczym zadaniem gospodarczym w dziale uspołecznionym będzie:</u>
          <u xml:id="u-60.29" who="#PosełSzlęzakFaustyn">a) rozmieszczenie w sposób racjonalny tych wszystkich przedsiębiorstw,</u>
          <u xml:id="u-60.30" who="#PosełSzlęzakFaustyn">b) racjonalizacja i unowocześnienie środków i metod produkcji,</u>
          <u xml:id="u-60.31" who="#PosełSzlęzakFaustyn">c) celowa rozbudowa i rejonizacja branżowa.</u>
          <u xml:id="u-60.32" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Do zakresu działalności urzędu wchodzi całe rzemiosło, a więc-poza formą uspołecznioną, tj. zorganizowaną w spółdzielniach produkcyjnych i usługowych, również częściowo uspołecznione, obejmujące 36% warsztatów indywidualnych, zrzeszone w postaci spółdzielni pomocniczych w Spółdzielczo-Państwowej Centrali Rzemieślniczej.</u>
          <u xml:id="u-60.33" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Trzecią grupą rzemiosła jest rzemiosło warsztatowe, będące własnością indywidualną.</u>
          <u xml:id="u-60.34" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Takie stopniowanie rzemiosła daje urzędowi możność stosowania różnych metod w swej pracy. Metody te muszą uwzględniać różny stopień organizacyjny przedsiębiorstwa i uzależniać od tego jego możliwości produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-60.35" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Podstawowym zadaniem Urzędu — zadaniem, które będzie wpływać na pogłębienie socjalizacji naszego życia gospodarczego — jest przejęcie polityki koordynacyjnej akcji uspołecznienia drobnej wytwórczości. Proces ten winien przebiegać drogą uspółdzielczania warsztatów indywidualnych, które dotąd z braku planu uspołecznienia miało przebieg dość przypadkowy. Aby osiągnąć maksymalny wysiłek produkcyjny rzemiosła, trzeba planowo przewidzieć jego zasięg działania i możliwości produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-60.36" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Trzeci prywatny dział drobnej wytwórczości poza rzemiosłem indywidualnym obejmuje również przemysł prywatny. Ustawienie w zakresie działania urzędu również sprawy kadr całej drobnej wytwórczości nie powinno ujść naszej uwagi, ponieważ zagadnienie szkolenia kadr jest bardzo istotnym elementem dalszego rozwoju tego odcinka gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-60.37" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Trzeba zwrócić również uwagę na to, iż ustawa wprowadza dość zasadnicze zmiany w ustroju samorządu gospodarczego, z jednej strony likwidując izby przemysłowo-handlowe, z drugiej rozszerzając zakres zadań zrzeszeń prywatnych przemysłowych i kupieckich przez przekazanie im części kompetencji izb.</u>
          <u xml:id="u-60.38" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Poprawki w art. 2 ust. 1 mają na celu:</u>
          <u xml:id="u-60.39" who="#PosełSzlęzakFaustyn">1) ustawowe sprecyzowanie pojęcia drobnej wytwórczości i −</u>
          <u xml:id="u-60.40" who="#PosełSzlęzakFaustyn">2) wprowadzając w miejsce „zapewnienia rozwoju przemysłu miejscowego i spółdzielczego” „zapewnienie rozwoju wytwórczości państwowego przemysłu miejscowego i wytwórczości spółdzielczej” podkreśla fakt, że urząd ma służyć również rozwojowi uspółdzielczonego rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-60.41" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Poprawka w art. 2 ust. 1 pkt. 6 uwzględnia zasadę, że konieczność koordynacji powinna obowiązywać cały odcinek. Cel koordynacji i planowania może być wówczas spełniony, jeśli są one komplementarne. Nie można więc pozostawiać żywiołowości w działalności rzemiosła i prywatnego przemysłu. Poprawka, wprowadzając tutaj w miejsce koordynacji przemysłu miejscowego i spółdzielczego koordynację drobnej spółdzielczości, daje odpowiednio szerokie pojęcie.</u>
          <u xml:id="u-60.42" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Pozostałe poprawki służą jaśniejszemu i jednoznacznemu formułowaniu myśli lub też dążą do jednolitego precyzowania tych wyrażeń, które oddają tę samą treść.</u>
          <u xml:id="u-60.43" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Reasumując analizę projektu ustawy, trzeba stwierdzić, że znalazły w nim wyraz wszystkie postulaty, jakie w zakresie drobnej wytwórczości wysuwa dotychczasowa praktyka.</u>
          <u xml:id="u-60.44" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Ustawa określa wyraźnie miejsce, charakter i rolę drobnej wytwórczości w gospodarce ogólnonarodowej.</u>
          <u xml:id="u-60.45" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Istnieją obiektywne przesłanki, że Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości usunie szereg braków, które trapiły na tym odcinku nasze życie gospodarcze, jak też przystosuje ten dział produkcji do wielkich zadań, jakie stoją przed nami. Praca urzędu przyczyni się do uporządkowania dziedziny drobnej wytwórczości, której istnienie jest gospodarczo uzasadnione i konieczne, ale winno być w sposób planowy i jednolity regulowane i kierowane.</u>
          <u xml:id="u-60.46" who="#PosełSzlęzakFaustyn">Uznając, iż utworzenie Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości jest istotnym czynnikiem włączenia potencjału produkcyjnego drobnej wytwórczości w całokształt realizacji planu 6-letniego i jest dalszym wielkim krokiem w przebudowie naszego ustroju gospodarczego — w imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu wnoszę o uchwalenie ustawy z poprawkami, wymienionymi w druku nr 659.</u>
          <u xml:id="u-60.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Guzickiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełGuzickiLeszek">Wysoka Izbo! Kapitalistyczno-obszarnicze rządy Polski przedwrześniowej, półkolonialny wyzysk obcego kapitału uniemożliwiały rozwój gospodarczy naszego kraju, skazywały go na nędzę i zacofanie. Niedorozwój gospodarczy i zacofana technika rodziły najbardziej prymitywne formy gospodarki. Prywatne rzemiosło, pozbawione nowoczesnych maszyn i urządzeń, spychane było do jeszcze bardziej prymitywnych form chałupnictwa.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełGuzickiLeszek">Drobny przemysł niszczony ciągłymi kryzysami, dławiony przez kartele i koncerny, mógł nędznie i beznadziejnie wegetować jedynie kosztem zwiększenia wyzysku robotnika i zrezygnowania z dalszych inwestycji w swe przestarzałe i zacofane fabryczki.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełGuzickiLeszek">Te coraz bardziej prymitywne i karłowate formy drobnej wytwórczości nie były zastępowane przez nowoczesny przemysł, gdyż uprzemysłowienie kraju nie leżało w interesie obcego kapitału, nie leżało w interesie i tak dobrze prosperujących karteli.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełGuzickiLeszek">Polska ludowa przebudowując naszą gospodarkę, budując potężny i nowoczesny przemysł, wypierając i usuwając z życia gospodarczego pozostałości kapitalizmu, musi rozwiązać problem drobnej wytwórczości. Rozwiązanie problemu drobnej wytwórczości nie oznacza bynajmniej jej likwidacji, nie oznacza całkowitego zastąpienia jej produkcją wielkiego i średniego przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#PosełGuzickiLeszek">Drobna wytwórczość przemysłowa i rzemieślnicza ma w planowej gospodarce Polski ważne i odpowiedzialne zadania. Jest ona uzupełnieniem przemysłu kluczowego w zaspokajaniu potrzeb mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#PosełGuzickiLeszek">Produkowanie artykułów, pozbawionych charakteru masowego, dostosowanych do indywidualnych wymagań odbiorców — to zadanie drobnej wytwórczości. Te gałęzie produkcji, w których czynnik wysoko wykwalifikowanej pracy ludzkiej ma znaczenie dominujące, gałęzie opierające wytwórczość na surowcu miejscowym czy odpadkowym, wreszcie wszelkie naprawy, remonty, rozliczne usługi to także pole działania rzemiosła i drobnego miejscowego przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#PosełGuzickiLeszek">Drobna wytwórczość może zapewnić sprawne zaopatrzenie przemysłu wielkiego i średniego w wiele ważnych artykułów pomocniczych, może wreszcie przyczynić się wydatnie do aktywizacji terenów zacofanych i zatrudnienia lokalnych rezerw siły roboczej.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#PosełGuzickiLeszek">Ścisłe określenie zadań i funkcji drobnej wytwórczości, włączenie jej do ogólnego planu gospodarczego, uchroni ją od beznadziejnej walki konkurencyjnej z wielkim i średnim przemysłem, uchroni ją od rujnujących procesów żywiołowych, niezorganizowanego rynku drobnotowarowego, pozwoli wreszcie na najbardziej efektywne wykorzystanie jej potencjału gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#PosełGuzickiLeszek">Planowe zaktywizowanie gospodarcze niewykorzystanego w pełni potencjału ludzkiego i technicznego w rzemiośle i drobnym przemyśle wpłynie na zwiększenie tempa rozwoju gospodarczego, dalsze podniesienie dobrobytu materialnego mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#PosełGuzickiLeszek">Zasadniczym zadaniem naszej gospodarki jest budowanie podstaw socjalizmu w Polsce, warunkiem tego musi być stałe i bezwzględne ograniczanie i wypieranie elementów kapitalistycznych i spekulacyjnych z naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-62.10" who="#PosełGuzickiLeszek">Elementy kapitalistyczne, wypierane z wielkiego i średniego przemysłu i handlu, wdzierały się w najrentowniejsze dziedziny wytwórczości, wykorzystując słabą kontrolę Państwa, prowadziły spekulacyjną działalność, przechwytując możliwie największą część dochodu narodowego, dezorganizując rynek, stwarzały niebezpieczeństwo odradzania się żywiołów kapitalistycznych i przeżytych form ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-62.11" who="#PosełGuzickiLeszek">Dla naszej gospodarki istnienie przestarzałych, niepowiązanych z ogólnym planem gospodarczym, nieuspołecznionych, kapitalistycznych form gospodarowania na odcinku drobnego przemysłu i rzemiosła stanowi poważne przeszkody i niebezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-62.12" who="#PosełGuzickiLeszek">Nie tylko w interesie ogólnospołecznym, ale także w interesie setek tysięcy drobnych wytwórców, drobnych i średnich zakładów rzemieślniczych leży ograniczanie i całkowite wyparcie szkodliwych, pasożytniczych elementów kapitalistycznych, włączenie drobnej wytwórczości w ramy planowej gospodarki, podniesienie jej na wyższy techniczny i społeczny poziom poprzez planowe wprowadzenie społecznego wytwarzania.</u>
          <u xml:id="u-62.13" who="#PosełGuzickiLeszek">Olbrzymi potencjał ludzki w rzemiośle, w drobnym przemyśle i chałupnictwie nie jest właściwie i należycie wykorzystany. Na tym najbardziej zaniedbanym odcinku gospodarczym mamy najniższy poziom techniki, ogromne marnotrawstwo sił, energii, surowca i narzędzi.</u>
          <u xml:id="u-62.14" who="#PosełGuzickiLeszek">Zadaniem naszym — w ramach planu 6-letniego winno być znalezienie właściwych form i metod podniesienia na wyższy poziom techniczny, organizacyjny i społeczny drobnej wytwórczości, zaopatrzenie jej w nowoczesne maszyny i urządzenia, surowce, materiały pomocnicze i środki finansowe, które pozwolą postawić przed nią szerokie perspektywy rozwoju, pozwolą jej stać się potężnym czynnikiem podniesienia dobrobytu narodu, czynnikiem budowy socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-62.15" who="#PosełGuzickiLeszek">Konieczność przyśpieszenia procesu unowocześnienia i przekształcenia gospodarki drobnotowarowej w uspołecznioną gospodarkę socjalistyczną jest dzisiaj rozumiana przez szerokie masy drobnego i średniego rzemiosła polskiego.</u>
          <u xml:id="u-62.16" who="#PosełGuzickiLeszek">Budzą tylko i muszą budzić wątpliwości i obawy drogi i metody przechodzenia do nowych form społeczno-organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-62.17" who="#PosełGuzickiLeszek">Brak jakiegokolwiek planu uspołecznienia gospodarki drobno towarowej, brak planu i wypracowania form budowy nowych wyższych technicznie i organizacyjnie zakładów wytwórczych, brak dokładnie opracowanego planu produkcyjnego i zaopatrzeniowego drobnej wytwórczości — stwarza niepokój u rzemiosła, które widzi zarówno społeczny jak i własny interes w tworzeniu nowych uspołecznionych form produkcji, ale obawia się, że formy te jeszcze widocznie w pełni nie dojrzały do realizacji.</u>
          <u xml:id="u-62.18" who="#PosełGuzickiLeszek">Obawy te mogą i muszą być usunięte nie tylko poprzez większe uświadomienie, podnoszenie na wyższy poziom polityczny szerokich rzesz rzemiosła polskiego, ale także i przede wszystkim poprzez usunięcie tych błędów i braków, które są popełniane na odcinku drobnej wytwórczości, a szczególnie na odcinku rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-62.19" who="#PosełGuzickiLeszek">Palącą koniecznością stało się ujęcie kierownictwa całym odcinkiem drobnej wytwórczości przez jeden centralny urząd państwowy, który ześrodkowałby wszystkie zagadnienia drobnej produkcji państwowej, spółdzielczej i prywatnej w jeden ośrodek planowania, dyspozycji i kontroli.</u>
          <u xml:id="u-62.20" who="#PosełGuzickiLeszek">Taki ośrodek dyspozycyjny ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju tego działu gospodarki, którym my się interesujemy, a więc dla całego rzemiosła, dla pomocniczych spółdzielni robotniczych i spółdzielczości pracy.</u>
          <u xml:id="u-62.21" who="#PosełGuzickiLeszek">Ujęcie w ramy planu 6-letniego wszystkich form drobnej gospodarki, koordynowanie działalności oraz ustalanie stosunku drobnej wytwórczości do podstawowych gałęzi przemysłu państwowego zgodnie z podstawami gospodarki narodowej, właściwe rozmieszczenie i nasycenie terenu siecią drobnych zakładów przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych, kierowanie procesami produkcji, zaopatrzenia i zbytu drobnego przemysłu, rzemiosła i chałupnictwa, zapewnienie im właściwej opieki i pomocy Państwa, wypracowanie ogólnego planu uspołecznienia rzemiosła, szkolenie nowych w pełni wykwalifikowanych kadr dla drobnej wytwórczości — oto zadania, które winny być zrealizowane przez Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-62.22" who="#PosełGuzickiLeszek">Wypełnienie tych zadań możliwe jest tylko przy aktywnej pomocy zarówno centralnych władz państwowych jak i partii politycznych oraz najszerszych mas drobnych wytwórców.</u>
          <u xml:id="u-62.23" who="#PosełGuzickiLeszek">Stronnictwo Demokratyczne, którego bazą społeczną jest postępowe mieszczaństwo i rzemiosło polskie, dołoży wszelkich starań, aby cele i zadania Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości były w pełni zrealizowane przy pełnym poparciu i współpracy drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-62.24" who="#komentarz">(Oklaski))</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Olchowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wysoki Sejmie! Istnieje kilka przyczyn, dla których do projektu ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości ustosunkowujemy się całkowicie pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#PosełOlchowiczAleksander">Pierwszy ważny motyw to koncentracja nadzoru i administracji gospodarczej kilku działów produkcyjnych drobnej wytwórczości, dotąd rozstrzelonych po różnych urzędach i władzach. W ten sposób uzupełni CUDW dotkliwą lukę w naszej dotychczasowej administracji gospodarczej. Nie tylko bowiem poszczególne działy produkcyjne, mianowicie drobny przemysł państwowy, spółdzielczy i prywatny mieściły się w osobnych pionach administracji gospodarczej, lecz nawet poszczególne działy nie mieściły się pod wspólnym dachem.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#PosełOlchowiczAleksander">Najwięcej może rozdzielone było rzemiosło. Rzemiosło indywidualne, zorganizowane w cechach, związkach cechów i izbach rzemieślniczych, podlegało bezpośrednio Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, której przeznaczeniem jest raczej szczegółowe rozwiązywanie ogólnych zasad planowania i polityki gospodarczej, a nie zajmowanie się nadzorem administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#PosełOlchowiczAleksander">Przemysł prywatny, zorganizowany w przymusowe zrzeszenia przemysłowe, związany był z izbami przemysłowo-handlowymi i podlegał departamentowi drobnego przemysłu i rzemiosła PKPG. Natomiast drobny przemysł państwowy, t. zw. miejscowy, podlegał wojewódzkim dyrekcjom przemysłu miejscowego, te zaś Ministerstwu Przemysłu Lekkiego.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#PosełOlchowiczAleksander">Centralnemu Związkowi Spółdzielczemu podlegał przemysł spółdzielczy i spółdzielnie rzemieślnicze.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#PosełOlchowiczAleksander">Powyższa mozaika organizacyjna musiała w praktyce dnia codziennego działać utrudniająco. Natomiast połączenie drobnego przemysłu państwowego, spółdzielczego i prywatnego, jak również rzemiosła indywidualnego i spółdzielczego w jednym pionie organizacyjnym przyczyni się niewątpliwie nie tylko do administracyjnego usprawnienia, lecz również do wzmożenia produkcji. Bezsprzecznie rozczłonkowanie nadzoru i administracji drobnej wytwórczości w wielu komórkach państwowych, spółdzielczych i samorządowych nie mogło ułatwić planowania gospodarczego. Nowy urząd, łączący w sobie wszystkie człony drobnej wytwórczości, zdoła niewątpliwie wytwórczość tę lepiej zaplanować. Daje to gwarancję, że drobna wytwórczość w planie 6-letnim, budującym podstawy gospodarki socjalistycznej, w pełni zostanie wykorzystana, stając się sporym wkładem w realizacji ustroju pełnej sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#PosełOlchowiczAleksander">Drugi zasadniczy motyw, naszym zdaniem o dużym znaczeniu gospodarczym i społeczno-politycznym, to fakt, iż przez powołanie Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości Rząd zamierza skutecznie zlikwidować dotychczasowe niedociągnięcia i że chce należycie wykorzystać drobną wytwórczość w rozbudowie kraju. Między innymi zatem znaczy to, że rzemiosło w pełni będzie wykorzystane do odbudowy zgodnie z wytycznymi planu 6-letniego, jak również spodziewać się należy szybkiego usunięcia różnych dotychczasowych niedociągnięć i braków na tym odcinku.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#PosełOlchowiczAleksander">Fakt, że rzemiosło w dziesiątkach tysięcy warsztatów reprezentuje duży potencjał ludzki o nieprzeciętnych kwalifikacjach fachowych, fakt, że rodzaj produkcji rzemieślniczej w zasadzie uzupełnia wielki przemysł państwowy, nakazuje zwrócenie bacznej uwagi na przyszłą rolę rzemiosła. Zaktywizowanie gospodarcze niewykorzystanego w pełni potencjału ludzkiego i technicznego w rzemiośle wpłynie dodatnio na tempo życia gospodarczego w zaniedbanych okręgach w miastach i miasteczkach. Może się przyczynić wydatnie do pełnego wykorzystania surowców lokalnych. Ż drugiej strony większość rzemieślników z racji warunków ekonomicznych i położenia socjalnego czuła się zawsze bliską masom pracującym.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#PosełOlchowiczAleksander">W okresie międzywojennym, w okresie kapitalistycznym z reguły znakomita większość rzemiosła spychana była przez koncerny i kartele na pozycje gospodarczo wyzyskiwanych przez wielki kapitał, spauperyzowanych drobnych wytwórców. Stąd też w swym położeniu gospodarczym masa drobnego rzemiosła była bliska ludowi pracującemu. Szerokie zatem rzesze rzemieślników wykazują coraz więcej zrozumienia dla zasadniczych przeobrażeń ustrojowych, jakie mają miejsce w warunkach demokracji ludowej. Większość z nich nie chce wyodrębnić się od zachodzących zmian, pragnie uzyskać właściwą pozycję w przyszłym ustroju socjalistycznym, wykuwanym przez klasę robotniczą. Zaczyna coraz lepiej rozumieć, że przyszłość ich jest w nowych formach gospodarowania w gospodarce uspołecznionej i to poprzez spółdzielczość pomocniczą jako formację przejściową i spółdzielczość pracy w końcowym etapie.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#PosełOlchowiczAleksander">Skumulowanie wszystkich żywotnych spraw rzemiosła i spółdzielczości rzemieślniczej w jednym centralnym organie przekonuje wszystkich, że czynniki rządowe doceniają rolę rzemiosła w rozbudowie gospodarczej naszego Państwa ludowego. Zrozumienie to nie zawsze znajdowało miejsce w terenie. Różni nadgorliwcy i swoiści komentatorzy poczynań rządowych pod pozorem „przyśpieszenia socjalizacji” prowadzą niejednokrotnie własną „politykę”, która stwarza jedynie rozgoryczenie, Państwu nie dając nic pozytywnego. Dało to jedynie w skutkach zahamowanie pracy czy nawet likwidację danego warsztatu bez zapełnienia powstałej próżni na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wreszcie stwierdzić należy, że produkcja warsztatów rzemieślniczych dotąd nie była jeszcze w całości objęta planem gospodarczym Państwa. Wielka część rzemieślników nabywała potrzebny do produkcji surowiec w różnych źródłach poza planowym zaopatrzeniem.</u>
          <u xml:id="u-64.11" who="#PosełOlchowiczAleksander">Oczywiście pozaplanowe źródła surowców, np. remanenty poniemieckie wyczerpały się od dość dawna. Ostatnio sygnalizują nam z terenu nasi rzemieślnicy działacze, że zaopatrzenie rzemiosła w surowce i materiały pomocnicze wygląda niedobrze. Sprawa zaopatrzenia materiałowego staje się najpoważniejszym zagadnieniem, wymagającym szybkiego uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-64.12" who="#PosełOlchowiczAleksander">Niepełne wciągnięcie rzemiosła do planów gospodarczych doprowadziło do tego, że warsztaty rzemieślnicze często dublowały produkcję przemysłu państwowego zamiast ją uzupełniać.</u>
          <u xml:id="u-64.13" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wreszcie przyznać należy, że poziom produkcji, że technika produkcji rzemieślniczej pozostawia wiele do życzenia, jest często wprost zacofana, co w skutku powoduje marnotrawstwo sił i energii ludzkiej oraz maszyn i narzędzi.</u>
          <u xml:id="u-64.14" who="#PosełOlchowiczAleksander">Przyznajemy, że na najważniejszym odcinku przestawienia gospodarki drobnotowarowej na tory uspołecznionej produkcji zanotować można pewne osiągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-64.15" who="#PosełOlchowiczAleksander">Z drugiej jednak strony można też stwierdzić, że dotychczas spółdzielczość rzemieślnicza, zwłaszcza spółdzielczość pracy, nie posunęła naprzód w sposób znaczny uspołecznienia gospodarki drobno towarowej rzemieślniczej. Tłumaczyć to można niedociągnięciami organizacyjnymi, małym doświadczeniem administracyjnym, brakiem dłuższej praktyki w dotychczasowych spółdzielniach rzemieślniczych. Tak więc na najbliższą przyszłość do zasadniczego problemu urasta zagadnienie metod i form uspołecznienia gospodarki drobnotowarowej w rzemiośle, a zwłaszcza odpowiednie przeorganizowanie struktur i dotychczasowych metod działania spółdzielczości rzemieślniczej.</u>
          <u xml:id="u-64.16" who="#PosełOlchowiczAleksander">Stronnictwo Pracy, które od dawna już pracuje w sferach rzemieślniczych, starając się poprzez pracę wychowawczą, informacyjną przekształcić psychikę rzemieślnika, wpoić zrozumienie o wyższości, o celowości i użyteczności form uspołecznionych, stwierdzić może, że w nastawieniu właścicieli warsztatów do uspołecznienia zaszła pomyślna ewolucja. W częstym kontakcie z rzemieślnikami nasi aktywiści gospodarczy w sprawie spółdzielczości rzemieślniczej nie słyszą już teraz pytania: co mamy robić? — jak to miało miejsce dwa lata lub rok temu, natomiast słyszą powszechne pytanie: jak mamy robić? Rzemiosło w dużej swej większości nastawione jest całkowicie pozytywnie do swojej roli w planie 6-letnim, do problemu czynnego wejścia w nurt gospodarki uspołecznionej. Chce tylko konkretnych i szczegółowych drogowskazów.</u>
          <u xml:id="u-64.17" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wysoki Sejmie! Rozległy zakres kompetencji — i to na odcinku planowania zaopatrzenia materiałowego, produkcji, obrotu towarowego, koordynacji działalności nadzoru, jaki przewiduje projekt ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości, daje pewność, że w dziale gospodarki drobnotowarowej nierolniczej usunięte zostaną szybko trudności i niedociągnięcia, o których wspomniałem. Daje przede wszystkim pewność utworzenia lepszych warunków bytu dla pracujących w drobnej wytwórczości, a przede wszystkim, że cała drobna wytwórczość, rozumiejąca wyższość form uspołecznionych, poddana będzie jednolitemu kierownictwu.</u>
          <u xml:id="u-64.18" who="#PosełOlchowiczAleksander">Pozwala to sądzić, iż przed drobną wytwórczością otwierają się nowe możliwości rozwojowe. Oczekiwać należy, iż drobna wytwórczość da w przyszłości większą masę towarową ludziom pracy, że wpłynie na potanienie towarów i usług i pod kierownictwem nowego urzędu stanie się wartościowym czynnikiem budowy podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-64.19" who="#PosełOlchowiczAleksander">Klub nasz w całej rozciągłości popiera projekt ustawy i głosować będzie za jego przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-64.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Kisiel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełKisielJan">Wysoki Sejmie! Ustawa o utworzeniu Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości jest następstwem konsekwentnej polityki Rządu, systematycznie dążącej do uporządkowania życia gospodarczego. Jest to likwidacja wielotorowości i chaosu, jakie dotychczas istniały na odcinku drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#PosełKisielJan">Uporządkowanie tego zagadnienia usunie wątpliwości kompetencyjne, niepotrzebne dublowanie prac przez różne instytucje gospodarcze. Rezultatem ostatecznym tego zdrowego posunięcia będzie zwiększenie drobnej wytwórczości, jej prawidłowe zorganizowanie oraz przyśpieszenie procesu uspołecznienia i wprzęgnięcia w orbitę gospodarki planowej.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#PosełKisielJan">W okresie gospodarki kapitalistycznej drobna wytwórczość musiała ustępować pod naciskiem konkurencji wielkiego przemysłu. Zamknięta była wówczas droga dla rozwoju spółdzielczej wytwórczości drobnotowarowej, z wyjątkiem tych nielicznych gałęzi, gdzie dominowała jeszcze drobna produkcja z braku zainteresowań spekulacyjnego kapitału. Nic więc dziwnego, że w tych warunkach karłowaciało rzemiosło, a cała drobna wytwórczość znajdowała się w opłakanych warunkach. Czyż mogło być inaczej w ustroju, w którym klasa rządząca jako swój cel widziała jedynie zysk, osiągnięty kosztem nędzy i zacofania świata pracy.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#PosełKisielJan">Zgoła inne warunki stanęły przed drobną wytwórczością po wojnie. Dzięki unarodowieniu kluczowych gałęzi przemysłu i zniesieniu konkurencji rekinów kapitalistycznych przed drobną wytwórczością stanęły nowe bardzo poważne zadania, jako pomocnika spełniającego funkcję uzupełniającą w zaopatrzeniu licznych rzesz konsumentów. Spełnienie tej roli we właściwy sposób mogło nastąpić jedynie przy ścisłej współpracy i koordynacji tej gałęzi produkcji z centralnym aparatem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#PosełKisielJan">W rzeczywistości jednak początkowy okres na tym odcinku charakteryzuje brak właściwego podziału. Wprost przeciwnie, elementy kapitalistyczne wdzierały się do najbardziej rentownych działów produkcji, przyczyniając się do dezorganizacji rynku, przeszkadzając w odrodzeniu i poprawie jego funkcjonowania. Nawet w ostatnim okresie sprawy te były rozproszkowane w kilku centralnych urzędach administracji państwowej, część ich bowiem załatwiało Ministerstwo Przemysłu Lekkiego przez departament przemysłu miejscowego, część zaś departament drobnego przemysłu i rzemiosła w PKPG. Do niedawna cała drobna wytwórczość spółdzielcza, polityka produkcji zależała od kilku dysponentów, bez stałego jednolitego kierownictwa przy rozczłonkowaniu utrudniającym sprawną działalność. Brak było rozgraniczenia kompetencji poszczególnych departamentów. Różne wątpliwości nasuwały się przy wykonywaniu zleconych funkcji. Przemysł prywatny, nie ujęty w ramy planowej produkcji, szedł po linii własnej nie zawsze zgodnej z wytycznymi polityki gospodarczej Państwa, a często wprost w przeciwnym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#PosełKisielJan">Stan taki był w sprzeczności ze znaczeniem, jakie w ustroju naszym posiada drobna wytwórczość, jako niezbędne ogniwo uzupełniające szybko rozwijający się przemysł. W tych warunkach drobna wytwórczość posiada wielką i nie przemijającą rolę gospodarczą, przez dostarczanie części dla przemysłu wielkiego, wykańczanie wytworów przemysłu wielkiego i średniego, produkowanie artykułów codziennej potrzeby, których brak na rynku, oraz artykułów niemasowych, dostosowanych do indywidualnych wymagań odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#PosełKisielJan">Naprawy, remonty, usługi, wykorzystanie szeregu maszyn i narzędzi, które wycofane zostały z produkcji seryjnej do pracy w drobnej wytwórczości — oto piękne i pożyteczne pole do działania, oto uzupełnianie produkcji narodowej przez drobne warsztaty pracy.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#PosełKisielJan">Poważnym problemem jest również możliwość wchłonięcia przez drobny przemysł pewnej części, ludności wiejskiej, zwłaszcza bezrolnej i małorolnej biedoty chłopskiej. Przyczyni się to do rozładowania nadmiaru rąk do pracy na wsi i do podniesienia dobrobytu, dopóki nie znajdzie ona zatrudnienia w rozbudowanym przemyśle, spełniać to może również rolę przysposobienia przemysłowego tej masy.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#PosełKisielJan">Rozwój drobnego przemysłu, szczególnie na terenach zacofanych, to jeden krok naprzód w utworzeniu bardziej jednolitej sieci uprzemysłowienia z uwzględnieniem okolic najbardziej zaniedbanych. Pozwoli to na wykorzystanie miejscowego surowca, często bezużytecznie marnującego się w postaci różnych odpadków, co stwarza dodatkowe możliwości rozwojowe.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#PosełKisielJan">Wszystkie te wyżej wymienione warunki i możliwości są wystarczającym dowodem i podstawą, by sprawa została właściwie zrozumiana i należycie postawiona w centralnym aparacie państwowym. Chodzi bowiem o to, by wytwory i usługi produkcyjne, które często mają bardzo istotne znaczenie dla poszczególnych obywateli, jak np. pranie, reperacja obuwia i wiele innych, zostały w pełni zaspokojone, co jest przecież w założeniu planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#PosełKisielJan">Uporządkowanie powyższych spraw będzie miało dodatni wpływ i na zaopatrzenie drobnej wytwórczości w niezbędne surowce i materiały.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#PosełKisielJan">Zagadnienie administracji przemysłu drobnego w nowej sytuacji znajdzie również należyte uporządkowanie. Nie będzie tak jak dotychczas, że ustaleniem, czy jakiś zakład metalowy, jakaś kuźnia jest przemysłem czy rzemiosłem, zajmowały się władze z przemysłu ciężkiego, mające na swej odpowiedzialności sprawy wielkiej wagi, bo sprawy kluczowych gałęzi produkcji przemysłowej, a nie jej elementów pomocniczych, uzupełniających.</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#PosełKisielJan">Dotychczasowa gospodarka kadrami również nie była prowadzona planowo. Dziś, wobec konieczności usprawnienia działalności i na tym odcinku, podniesienia poziomu ideowego pracowników oraz wobec zlikwidowania wielu prywatnych zakładów — staje pilne zagadnienie zorganizowania akcji, która zabezpieczy w pełni interes tej gałęzi produkcji oraz jej przechodzenie na tory gospodarki uspołecznionej z odpowiednimi o wysokiej wartości kadrami.</u>
          <u xml:id="u-66.13" who="#PosełKisielJan">Dzięki koordynacji i ujednoliceniu kierownictwa będzie możliwa a bardzo konieczna działalność w rozmieszczeniu poszczególnych zakładów w terenie oraz ich właściwe zaopatrzenie, co ma bardzo istotne znaczenie w dobrej obsłudze terenu poprzez odpowiednie i sprawne działanie kuźni, młynów, olejarni, tartaków, warsztatów naprawy maszyn itp.</u>
          <u xml:id="u-66.14" who="#PosełKisielJan">Ustawa wreszcie likwiduje izby przemysłowo-handlowe — instytucje w poważnym stopniu już martwe — chociaż ustawowo miały jeszcze pewne obowiązki. Niemniej jednak likwidacja ich nie przyniesie żadnej szkody w życiu gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-66.15" who="#PosełKisielJan">Niektóre niewielkie zresztą obowiązki, jakie miały izby przemysłowo-handlowe, na drodze rozporządzenia PKPG zostaną przejęte przez Naczelną Radę Zrzeszeń Kupieckich, a w przemyśle przez zrzeszenia branżowe.</u>
          <u xml:id="u-66.16" who="#PosełKisielJan">Podkreślić należy również, że omawiana ustawa ułatwi dalszy rozwój spółdzielczości wytwórczej, coraz szybsze przechodzenie rzemiosła oraz handlu na tory gospodarki uspołecznionej. Przyczyni się ona przez wpływ na Centralę Spółdzielczą do organizowania różnych typów spółdzielni oraz do tego, że coraz głębiej i szerzej przenikać będzie idea działalności społecznej i na zaniedbany dotychczas odcinek wytwórczości. Po reformie spółdzielczości w 1948 r. oraz obecnych zmianach strukturalnych są wszelkie dane, by wkrótce nastąpił silny wzrost produkcji uspołecznionej na odcinku drobnej wytwórczości przy stałym zanikaniu elementów prywatno-kapitalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-66.17" who="#PosełKisielJan">Dwukrotny wzrost produkcji choćby na odcinku przemysłu miejscowego w 1949 r. w stosunku do 1947 r., istnienie 440 spółdzielni pomocniczych z liczbą 45.000 członków, co stanowi 40% samodzielnych warsztatów rzemieślniczych, 50 rzemieślniczych spółdzielni pracy usługowej i wytwórczych oraz planowany o 66,7% rozwój produkcji drobnego socjalistycznego przemysłu wytwórczego w 1950 r. w stosunku do 1949 r. — oto wskaźniki, że rzeczywiście idziemy zdecydowanie do podniesienia produkcji i na tym ważnym odcinku oraz że odbywa się to w coraz większym stopniu w ramach postępującego uspołecznienia produkcji i przechodzenia na tory gospodarki socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-66.18" who="#PosełKisielJan">Taki stan rzeczy — to podstawa do stwierdzenia, że uporządkowanie dziedziny gospodarki narodowej, w której pracuje 800.000 ludzi, przyczyni się do umocnienia siły gospodarczej Państwa oraz do włączenia tych mas do potencjału wytwórczego, do konstruktywnej budowy socjalizmu przez praktyczne wcielenie w życie tego, co dają nowe formy organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-66.19" who="#PosełKisielJan">Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości, mający za zadanie zabezpieczenie rozwoju drobnej wytwórczości uspołecznionej, obejmując całokształt zagadnień drobnej wytwórczości, a więc i rzemiosła, będzie dążyć, by to wszystko, co w rzemiośle jest postępowe i dobre, wciągnąć do pracy nad uspołecznieniem produkcji.</u>
          <u xml:id="u-66.20" who="#PosełKisielJan">Należy oczekiwać, że postępowe i ofiarne rzemiosło udokumentuje swoją postawę, idąc za przykładem przodującej klasy robotniczej, z uporem i entuzjazmem nadążając w budowie socjalizmu, oraz za przykładem biedoty chłopskiej, coraz śmielej idącej do pracy nad przebudową struktury na wsi i tworzącej nowe, wyższe formy społecznej gospodarki — spółdzielnie produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-66.21" who="#PosełKisielJan">Jak wykazują dotychczasowe wyniki, również rzemieślnik pójdzie z klasą robotniczą i chłopską do budowy i walki o nowy socjalistyczny ustrój.</u>
          <u xml:id="u-66.22" who="#PosełKisielJan">Klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wita z uznaniem wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy o utworzeniu Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości, widząc w tym wielkie możliwości do zorganizowania odcinka drobnej wytwórczości po linii służby w utrwalaniu i budowie ustroju sprawiedliwości społecznej — dlatego Klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego głosować będzie za ustawą w brzmieniu, nadanym przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-66.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-67.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 15 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej (druki nr 646 i 660).</u>
          <u xml:id="u-67.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Rapaczyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Wysoki Sejmie! W przededniu wykonywania planu 6-letniego stajemy wobec trudności tym większych, że nie chodzi tutaj tylko o trudności natury technicznej, ale trudności wynikające z braku wykwalifikowanych sił fachowych. Ten brak jest jedną z konsekwencji, jednym ze spadków nieszczęsnych, które obejmujemy po latach nierządu kapitalistycznego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Gospodarkę kapitalistyczną w Polsce cechowało przede wszystkim bardzo duże zacofanie gospodarcze naszego kraju. Koncepcja o nadprodukcji inteligencji jest zresztą charakterystyczna dla okresu kapitalizmu w stanie gnicia. Indywidualna własność środków produkcji, stawszy się okową dla rozwoju sił wytwórczych kraju, wyrzucą poza burtę życia produkcyjnego tysiące i setki ludzi pracy i nie ma potrzeby inteligencji technicznej. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest, że u nas np. sprawa inteligencji, a raczej kształcenie się było udostępnione i było przywilejem tylko elity społecznej. Chodziło o jak najsilniejsze zespolenie tej nielicznej garstki studiujących z systemem rządowym. Jeżeli dodamy do tego eksterminacyjną politykę okupanta, odsunięcie w ogóle Polaków od możliwości kształcenia się i nabywania wiedzy, jeżeli wreszcie w tych warunkach weźmiemy pod uwagę także ubytek naturalny, to jasnym się stanie dla każdego, że w naszym obecnym, nie spotykanym w dziejach Polski rozwoju przemysłu i gospodarki kraju, kadry fachowe, którymi rozporządzamy, są wąskim gardłem dla rozwoju naszego gospodarstwa i wystarczyć absolutnie nie mogą.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Wynikiem tego braku sił wykwalifikowanych, które daje się szczególnie dotkliwie odczuć w dziedzinie budownictwa, projektodawstwa inwestycyjnego i służby finansowej, jest duża płynność siły roboczej. Zjawisko to pogarsza jeszcze ten fakt, że fachowcy nasi odpływają z jednego przedsiębiorstwa do drugiego, wyrywani przez poszczególne przedsiębiorstwa czy instytucje, nie w tym celu, aby zostali najkorzystniej i w sposób najbardziej zgodny z ich zdolnościami wykorzystani, ale w sposób zupełnie przypadkowy, wręcz — powiedziałbym — żywiołowy, zależny od przypadku, od chwilowego kształtowania się sytuacji danego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Wynikiem tego jest stan, że w chwili obecnej odczuwamy nie tylko brak fachowców, ale że ich płynność uniemożliwia ich najcelowsze wykorzystanie przez zapewnienie uspołecznionym działom pracy oraz instytucjom rządowym i samorządowym kwalifikowanych i trwale z nimi związanych kadr.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Jasnym jest, że opanowanie tego rodzaju sytuacji, noszącej wszelkie cechy żywiołowości, jest jednym z zasadniczych postulatów obecnych. Radykalne i zasadnicze uregulowanie tej kwestii pójdzie poprzez należyte szkolenie narybku i poprzez należytą politykę płac. W 1949 r. byliśmy świadkami dużego planowego wysiłku, o ile chodzi o szkolenie naszych kadr technicznych zarówno na stopniu ogólnokształcącym uniwersyteckim jak i na stopniu szkół zawodowych. Należy mieć pewność, że utworzenie i należyte zorganizowanie Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego sytuację na tym odcinku jeszcze wydatniej poprawi.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Na 1950 r. — jak dowiedzieliśmy się w toku debaty sejmowej — przewidujemy w naszym budżecie państwowym bardzo poważne środki na kształcenie naszej inteligencji technicznej. W planie 6-letnim przewidujemy znaczną poprawę w nasyceniu naszych kadr siłami fachowymi.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Drugim systematycznym sposobem uregulowania płynności kadr będzie należyta polityka płac. Na tym odcinku niewątpliwie jest jeszcze wiele do zrobienia. Nierówność płac jest u nas jeszcze niejednokrotnie nie tylko wynikiem trudniejszych warunków pracy względnie wyższych kwalifikacji zawodowych, ale nieraz datuje się jeszcze z tego czasu, kiedy płace ustalane były przez różne czynniki bez ich wzajemnej koordynacji. Obecnie skoordynowanie, a raczej należyte ujednolicenie płac, jak tego uczy nasze doświadczenie, odbywa się w drodze wyrównywania w górę, tzn. że miernikiem, do którego dostosowuje się płacę, jest zawsze płaca wyższa, co za sobą pociąga w konsekwencji konieczność odpowiedniego podwyższenia płac. W dzisiejszych warunkach oczywiście rzecz ta jest zupełnie niełatwa.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">W ten sposób zarówno nowe kadry jak i należyta polityka płac są skutecznymi, ale jednak długofalowymi sposobami zwalczania płynności sił kwalifikowanych, podczas kiedy ten obecnie najjaskrawszy przejaw tego zjawiska powinien być należycie regulowany. I ustawa, której projekt znajduje się przed nami, ma właśnie na celu danie Rządowi instrumentu, który ma należycie uregulować najjaskrawsze przejawy zjawiska płynności kadr.</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Ustawa streszcza się w tym, że poszczególni pracownicy w zawodach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej i o kwalifikacjach odpowiednio wysokich mogą być indywidualnym nakazem danego ministra zmuszeni na okres nie dłuższy niż dwa lata do pozostawania na zajmowanym przez siebie stanowisku lub na innym stanowisku w danym zakładzie pracy. Zawody i specjalności, do których nakaz ma się odnosić, jak i kwalifikacje osób, które mogą być objęte tym nakazem, ma określać odrębne rozporządzenie Rady Ministrów. Rada Ministrów może również w drodze rozporządzenia określić te zawody i kwalifikacje, do których na przeciąg lat dwóch odnosi się zakaz rozwiązywania umowy o pracę, bez konieczności wydawania indywidualnego nakazu. Wreszcie za przekroczenie tych postanowień ustawa przewiduje karę aresztu do 6 miesięcy i grzywnę do 250.000 złotych lub jedną z tych kar.</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">O ile chodzi o poprawki, zgłoszone przez Komisję Planu Gospodarczego i Budżetu, to chciałbym zwrócić uwagę przede wszystkim na zmianę brzmienia art. 1 projektu ustawy. A mianowicie ust. 1 art. 1 oraz część ust. 2 tego artykułu jako niezawierające norm prawnych, a będące niejako motywacją ustawy, mogą być wyodrębnione z art. 1 i umieszczone we wstępie. Tak więc w druku nr 660, który Kolegom Posłom został doręczony, należy po słowach „z zasadami planowej gospodarki” umieścić słowa: „stanowi się co następuje”. W ten sposób wstęp otrzymuje brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-68.10" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">„Potrzeby gospodarki socjalistycznej wymagają zapewnienia uspołecznionym zakładom pracy oraz instytucjom państwowym i samorządowym kwalifikowanych i trwale z nimi związanych kadr. W celu zapobieżenia szkodliwej płynności kwalifikowanych kadr, sprzecznej z zasadami planowej gospodarki, stanowi się co następuje:” Dalsza poprawka komisji odnosi się do art. 6, omawiającego sankcje karne. Artykuł ten przewiduje sankcje karne tylko przy przekroczeniach indywidualnego nakazu, wydanego przez właściwego ministra w trybie art. 3. Ponieważ wszystko przemawia za tym, ażeby z przekroczeniami indywidualnego nakazu, wydanego przez właściwego ministra, zrównać przekroczenie nakazu, wynikającego z rozporządzenia Rady Ministrów, wydanego w trybie art. 5, a zakazującego rozwiązania umowy o pracę w punktach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej, komisja wniosła do art. 6 poprawkę, ażeby po wyrazach: „wynikającemu z nakazu (art. 3)” dodać słowa: „lub z rozporządzenia Rady Ministrów (art. 5)”.</u>
          <u xml:id="u-68.11" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">W ten sposób art. 6 otrzymuje brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-68.12" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">„Kto bez uzasadnionej przyczyny opuszcza stanowisko wbrew obowiązkowi, wynikającemu z nakazu (art. 3) lub rozporządzenia Rady Ministrów (art. 5), podlega karze” itd.</u>
          <u xml:id="u-68.13" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Projekt ustawy godzi w sposób szczęśliwy konieczność zapewnienia uspołecznionym zakładom pracy kwalifikowanych i trwale z nim związanych kadr z interesem człowieka pracy. Z jednej strony bowiem przez zawieszenie prawa wypowiadania umowy o pracę ustawa zabezpiecza zakłady pracy i instytucje przed utratą szczególnie dla nich ważnych fachowców, z drugiej strony przez nadanie tylko Radzie Ministrów prawa do ustalania w drodze rozporządzenia zawodów i kwalifikacji, do których ustawa ta ma się odnosić, z tym, że tylko właściwy minister ma prawo wydawania indywidualnych nakazów i że czas trwania tego indywidualnego nakazu określa się na czas nie przekraczający 2 lat, zabezpiecza jednostkę w tym, że ogranicza prawo zawieszania wypowiadania umowy tylko do wypadków gospodarczo uzasadnionych.</u>
          <u xml:id="u-68.14" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Musimy sobie jednak zdawać doskonale sprawę z tego, że wyniki planu 6-letniego są podstawowymi warunkami budowy nowej, socjalistycznej Polski. W tej wielkiej walce o ogólny dobrobyt kraju interes ogólny musi dominować nad chwilowym interesem jednostki. Każdy myślący obywatel musi uznać słuszność tego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-68.15" who="#PosełRapaczyńskiKazimierz">Z tego powodu imieniem Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu wnoszę o uchwalenie projektu ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników, posiadających kwalifikacje w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej, z poprawkami, -wprowadzonymi przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-68.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Sobolowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełSobolWacław">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych i wyższych oraz drugi projekt dotyczący zapobieżenia płynności kadr pracowniczych w zawodach lub specjalnościach specjalnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej — oba te projekty ustaw obejmują zagadnienie specjalnego kalibru i charakteru, co wyróżnia je nawet w tej niezmiernie bogatej tematyce, w jaką obfituje nasza obecna sesja.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#PosełSobolWacław">Z uwagi na znamiona tego zagadnienia oraz z uwagi na silne jego powiązanie z naszą bazą społeczną uważamy za konieczne podkreślić przy nim i zaakcentować stanowisko Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#PosełSobolWacław">Wysoki Sejmie! Stronnictwo nasze stosownie do swej linii towarzyszenia masom pracującym Polski w ich marszu ku socjalizmowi rozumie, że za śmiałymi założeniami planu 6-letniego muszą iść równie śmiałe i głębokie posunięcia i reformy wszędzie tam, gdzie spoczywają nietknięte, nienależycie wykorzystane lub niewłaściwie doprowadzone do taśmy produkcyjnej zasoby, zabezpieczające wykonanie planu rozbudowy i przebudowy Polski w kraj postępu i dobrobytu. Wśród zasobów tych olbrzymie znaczenie posiada liczebność i asortyment kadr fachowych.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#PosełSobolWacław">Gdy idzie o liczebność i asortyment kadr fachowych, to żaden chyba kraj nie startował w takich, jak nasz, warunkach upośledzenia w tym względzie. Wynikało to zarówno z fatalnego spadkobrania po ustroju kapitalistycznym, jak i ze skutków biologicznych charakteru wojny, wydanej nam przez najeźdźcę hitlerowskiego.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#PosełSobolWacław">Obok tego — zauważyć trzeba — istniało wiele przyczyn umożliwiających a nierzadko wymuszających u nas niewłaściwą a nawet ekstensywną gospodarkę pozostałymi nam po wojnie zasobami ludzkimi.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#PosełSobolWacław">Na złą repartycję kadr fachowych wpływały zarówno momenty pozytywne odrodzonego Państwa, jak olbrzymi rozwój życia polityczno-społecznego i nieuchronna często w pierwszym okresie spontaniczność naszej odbudowy we wszystkich dziedzinach — jak i uboczne momenty w postaci atrakcyjności płac w sektorze prywatnym w okresie tzw. trójsektorowego modelu gospodarczego lub mozaikowości płac w samym sektorze uspołecznionym.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#PosełSobolWacław">Momenty te powodowały przyciąganie fachowca nie tam, dokąd go predestynowały jego fachowość i dobrze pojęty interes gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#PosełSobolWacław">Znam wypadek z tego okresu, w którym wysoko wykwalifikowany i wyspecjalizowany w kolejnictwie inżynier mechanik uplasował się w warsztacie rzemieślniczym, i inny, w którym chemik przeniósł się z huty do fabryki chałwy. Wyłowienie takich przypadków nie należało w tym okresie do rzeczy trudnych. Jeszcze dziś atrakcyjność budowlanych stawek płac powoduje odpływ w tym kierunku fachowców mało pokrewnych specjalności. Jeszcze dziś rozrost agend administracyjnych przemysłu stwarza okazję do lokowania warsztatowców za biurkiem na posterunku administracyjnym, lub w pracy nie odpowiadającej ich specjalności i kwalifikacjom.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#PosełSobolWacław">Jako przykład świeży, charakterystyczny, zaczerpnięty z praktyki ostatnich tygodni, mogę przytoczyć fakt, że inżyniera-hydrotechnika dla opracowania dokumentacji technicznej do wielomiliardowej inwestycji wodociągowej przyszło odnajdywać w przemyśle... ceramiki czerwonej.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#PosełSobolWacław">Podobnym wychyleniom od właściwego kierunku zatrudnienia podlegał nie tylko stary aktyw techniczny, ale również i znaczna część absolwentów szkół wyższych z okresu już po odrodzeniu. Toteż znaczenie ustawy mającej na celu wskazywanie absolwentom najwłaściwszego kierunku zatrudnienia — należy szczególnie podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#PosełSobolWacław">Wysoka Izbo! W warunkach nieprzezwyciężonego jeszcze ubóstwa kadr fachowych, z jakim wchodzimy w plan 6-letni, ustawa powyższa, ustawy obie, stanowią rzeczywiście ważny instrument uchylenia skutków dotkliwego braku kadr fachowych przez troskliwą repartycję tych kadr.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#PosełSobolWacław">Stwierdzamy z zadowoleniem, że sposób, w jaki Wiceprzewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ob. Minister Jędrychowski wprowadził te ustawy do debaty sejmowej, świadczy o należytym uchwyceniu i zbadaniu tego złożonego zagadnienia przez PKPG. Cyfry rzucone przez Ministra Jędrychowskiego, relacje tych cyfr do obecnego i planowanego stanu zatrudnienia są niejako bilansem otwarcia dla wielkiej akcji Rządu, rozmieszczenia istniejących i przyrastających sił fachowych, aż do należytego nasycenia nimi naszej gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#PosełSobolWacław">Rozumiemy, że sporządzenie takiego bilansu wcześniej, w toku naszych rewolucyjnych przeobrażeń terytorialnych, politycznych i gospodarczych, w toku przemieszczania się wielkich mas ludzkich po wojnie — nie mogło nastąpić. Tym bardziej atoli, wobec naszego zapóźnienia i niedorozwoju w tym względzie należy zwrócić uwagę na należyte stosowanie tej ustawy. Ustawy te nie powinny zejść przy wykonywaniu na drogę niebezpiecznych uproszczeń, na drogę automatyzmu.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#PosełSobolWacław">Przeciwnie, ustawy rzeczone winny naprawić te wszystkie usterki, jakie wystąpiły dotychczas przy wadliwym oddolnym stosowaniu walki z tzw. „fetyszem fachowości” i innymi podobnymi zjawiskami.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#PosełSobolWacław">Potrzeby, jakie wywołały złożenie tych ustaw w Sejmie, intencje i litera tych ustaw, zawieszenie sprawy zasad ich wykonywania na szczeblu i Rady Ministrów i Centralnej Rady Związków Zawodowych oraz Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, sposób, w jaki te ustawy zostały wprowadzone pod obrady naszej Izby — wszystko to upoważnia nas do wiary, że zastosowanie tych ustaw nie Zachwieje, a poprawi morale naszych kadr fachowych, wzmocni w nich przeświadczenie o doniosłej ich roli w budowie postępu i dobrobytu Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#PosełSobolWacław">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego odda swe głosy za przyjęciem obu projektów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Maciejewskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoka Izbo! Wniesiony projekt ustawy o zapobieżeniu płynności kadr zasługuje na szersze omówienie na forum Sejmu. Projekt ten jest wyrazem troski Rządu o pełne powodzenie 6-letniego planu i próbą uregulowania niektórych hamujących i szkodliwych stosunków w dziedzinie zatrudnienia specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#PosełMaciejewskiJózef">Ustawa, jakkolwiek sięga w samą treść stosunku Państwa do obywatela, jest niewątpliwie koniecznością, która wynika z zasad planizmu oraz podstawowego założenia naukowej organizacji pracy, domagającej się właściwego człowieka na właściwym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#PosełMaciejewskiJózef">Trudno bowiem wyobrazić sobie gospodarkę planową, w której planowaniu podlega tylko część czynników produkcji jak na przykład surowce i urządzenia, a najważniejszy element, jakim jest człowiek, jego praca, i to praca wysoko kwalifikowana, pozostawia się swobodnemu działaniu dowolnych sił. Byłoby to oczywiście nie tylko brakiem logicznej konsekwencji w planowaniu, ale i świadomym marnotrawstwem najcenniejszego czynnika produkcji.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#PosełMaciejewskiJózef">Konieczność ustawy uzasadniona jest tym, że wielu wykwalifikowanych specjalistów — mimo wielkiego zapotrzebowania na siły fachowe — nie znalazło lub nie chciało znaleźć zatrudnienia, odpowiadającego ich fachowemu przygotowaniu.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#PosełMaciejewskiJózef">Znane są przecież powszechnie fakty, że wyszkolony i wyspecjalizowany fachowiec krząta się nieprodukcyjnie w dziedzinie, nic lub niewiele mającej wspólnego z jego zawodem.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#PosełMaciejewskiJózef">Przyczyny tej anormalnej i niewątpliwie szkodliwej dla gospodarki narodowej sytuacji, jakkolwiek w wielu wypadkach powstała na skutek biernego lub wręcz wrogiego stosunku danej jednostki do Państwa ludowego, nie zawsze leżały po stronie zainteresowanego fachowca. Trzeba tu wyraźnie stwierdzić, że nie zawsze potrafiono w sposób właściwy ocenić gospodarcze wartości tkwiące w starannym, wieloletnim przygotowaniu zawodowym. Nieraz powodując się nieistotnymi lub nierzeczowymi względami odsuwano w różnych wypadkach ludzi, którzy potrafiliby pozytywnie pracować i dać z siebie bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#PosełMaciejewskiJózef">Toteż wyrażamy nadzieję, że czynniki wykonawcze usuną to niedopatrzenie i sięgną do tych pozytywnych, a niewykorzystanych jeszcze rezerw sił fachowych oraz stworzą im warunki dla właściwego zużytkowania swej wiedzy fachowej i doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#PosełMaciejewskiJózef">Projekt ustawy nie jest czymś zupełnie nowym w naszym ustawodawstwie na odcinku zatrudnienia. Stanowi on raczej tylko rozszerzenie istniejących już przepisów o podobnym lub zbliżonym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#PosełMaciejewskiJózef">Rząd w swej praktyce ostrożnie bardzo sięgał do istniejących środków ustawowych. Specjaliści na ogół mogli wybierać zakłady pracy według własnego uznania i przenosić się z jednego miejsca pracy na drugie. Jednak już w ostatnim roku 3-letniego planu, kiedy wzrosło poważnie zapotrzebowanie na siły fachowe, można było zauważyć szkodliwe skutki wielkiego potęgowania się płynności kadr.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#PosełMaciejewskiJózef">W miarę ogólnego wzrostu produkcji i rozbudowy gospodarki, zwłaszcza przemysłu, niedobór kadr, na który cierpimy w wyniku wojny oraz szkodliwej polityki rządów kapitalistycznych, dawał się odczuć coraz silniej i dotkliwiej. Wytworzył się przy tym szkodliwy zwyczaj przyciągania przez różne instytucje wykwalifikowanych pracowników drogą sztucznego podwyższania poborów wbrew obowiązującym w tym względzie przepisom. Na skutek tego rodzaju gry rodziły się w ogólnym przekroju zatrudnienia paradoksy, polegające na tym, że jedna instytucja bardzo ważna z punktu widzenia potrzeb państwowych nie mogła należycie pracować, gdyż nie miała odpowiednich fachowców, podczas gdy w drugiej, w tej, która lepiej płaciła, fachowców było za wiele, tak że pełnili oni często drugorzędne funkcje administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#PosełMaciejewskiJózef">Płynność kadr deformowała nie tylko siatkę płac i budżety osobowe, ale stwarzała także wobec przenoszenia się ludzi z jednej miejscowości do drugiej dodatkowe trudności lokalowe.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#PosełMaciejewskiJózef">Przedłożony projekt ustawy niewątpliwie położy kres tej niebezpiecznej fali w dziedzinie zatrudnienia, fali, która mogłaby — gdybyśmy ją nadal tolerowali — poważnie podmyć fundamenty 6-letniego planu.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#PosełMaciejewskiJózef">Projektowana ustawa ma charakter ramowy. Wyposaża ona Radę Ministrów w uprawnienia dopasowania do niej konkretnej treści zależnie od rozeznania obiektywnych stosunków i potrzeb w naszej gospodarce. Ramowość ta stanowi, naszym zdaniem, zaletę projektu. Rada Ministrów będzie mogła zależnie od zmiennych potrzeb określać każdorazowo odnośne zawody i specjalności, które mają być objęte rygorem nakazu pracy. Niewątpliwie Rada Ministrów ograniczy się do istotnie koniecznych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#PosełMaciejewskiJózef">Należy wyrazić zadowolenie, że imienne nakazy o pozostawaniu na dotychczasowym miejscu pracy lub przeniesieniu na inne wydawać będzie minister. Daje to gwarancję, że w praktyce uniknie się subiektywnych lub niesprawiedliwych decyzji i że nie będzie dotkliwych dysproporcji w uposażeniu przesuniętych na nowe miejsca pracy pracowników.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#PosełMaciejewskiJózef">Należy tu jednak podnieść jedną z najbardziej istotnych cech przedłożonej ustawy, mianowicie ograniczenie jej zasięgu tak co do czasu jej trwania, jak i kategorii pracowników i zawodów. Ustawa bowiem nie wprowadza powszechnego zawieszenia prawa do zmiany miejsca pracy, lecz służy za tymczasowe narzędzie do rozszerzenia wąskich przejść na odcinku zatrudnienia. Toteż wszelkie ewentualne komentarze wrogich nam sił, jakoby uszczuplała ona prawa obywatela, należy potraktować jako nieistotne i kłamliwe.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#PosełMaciejewskiJózef">Masy pracujące dobrze uświadamiają sobie nieodzowność omawianej ustawy. Rozumieją, że społeczna gospodarka planowa nie jest czymś, co może funkcjonować w dowolnych warunkach, że jest to aparat precyzyjny, działający na wysokich obrotach, aparat, w którym każde kółko musi należycie zazębiać się i bez zgrzytów grać na swoim właściwym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-72.16" who="#PosełMaciejewskiJózef">Masy pracujące zdają sobie sprawę, że jedynie właściwa stabilizacja na odcinku polityki zatrudnienia kadr — podobnie jak współzawodnictwo i racjonalizatorstwo — zwiększa gwarancję realizacji 6-letniego planu, a co za tym idzie i tempo podniesienia ogólnego dobrobytu. Że powtórzę tu za Ministrem Jędrychowskim: „Decydującą rolę w wykonaniu planu zatrudnienia i pokrycia zapotrzebowania na kadry fachowe będą grały niewątpliwie bodźce ekonomiczne, zawarte w systemie płac, w polepszeniu warunków mieszkaniowych i innych warunków życiowych pracowników”. I dlatego wysiłek kierownictwa naszej gospodarki narodowej winien między innymi zmierzać do dalszej rewizji tabeli płac, a zwłaszcza do ustalenia jednolitych i obowiązujących kryteriów oceny kwalifikacji zawodowych, kryteriów, które by umożliwiły stworzenie — w ramach gospodarki narodowej — warunków porównywalności na odcinku kwalitatywnej oceny pracy. Odcinek ten — jak dotąd — nie został dostatecznie opracowany.</u>
          <u xml:id="u-72.17" who="#PosełMaciejewskiJózef">Musimy osiągnąć tę doskonałość i w tej dziedzinie, że ta sama praca, te same kwalifikacje — będą wynagradzane jednakowo. Zasada socjalistyczna: „Od każdego według jego zdolności, każdemu według jego pracy” winna być z biegiem czasu w pełni zrealizowana. Projekt ustawy zmierza w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-72.18" who="#PosełMaciejewskiJózef">Oceniając ustawę jako przejściowy, ale konieczny instrument polityki na odcinku zatrudnienia kadr, gwarantujący zwiększenie tempa rozwoju naszej gospodarki, klub poselski Stronnictwa Pracy ustosunkowuje się pozytywnie do przedłożonego projektu i głosować będzie za jego przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-72.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Ćwik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełĆwikTadeusz">Wysoka Izbo! Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej uważa za konieczne podkreślić szczególną wagę ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników posiadających kwalifikacje w zawodach lub w specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PosełĆwikTadeusz">Zdajemy sobie, Koledzy Posłowie, sprawę z tego, że wykonanie zadań planu 6-letniego uzależnione jest bezpośrednio od rozwiązania problemu kadr, że rozbudowa naszej gospodarki wysuwa jako jeden z zasadniczych problemów sprawę wykwalifikowanych kadr. Konieczność zapewnienia naszej uspołecznionej gospodarce wykwalifikowanych kadr potęguje rozwój oraz tworzenie nowych rodzajów przemysłu i zapoczątkowanie nowej, niewykonywanej dotychczas u nas produkcji. Problem kadr fachowych w naszej gospodarce będzie rozwiązany przede wszystkim przez intensywne szkolenie i specjalizowanie odpowiednich fachowców oraz przez planowe wykorzystanie istniejących kadr pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PosełĆwikTadeusz">Problem stałości kadr fachowych w przedsiębiorstwach i instytucjach jest jednym z ważnych warunków rozwoju naszej gospodarki. Nikt przecież nie może uznać za normalne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, za normalne kierownictwo przedsiębiorstwem, jeżeli przedsiębiorstwo to nie ma zapewnionej stałości kadr fachowych. Trzeba uczynić zarówno zespół robotników jak i kadr fachowych w przedsiębiorstwach jak najbardziej stałym.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PosełĆwikTadeusz">Stanu obecnego w dziedzinie zapewnienia przedsiębiorstwom i instytucjom stałości fachowców, a w szczególności w przedsiębiorstwach wyjątkowo ważnych dla gospodarki uspołecznionej, nie możemy uznać za zadowalający. W wielu gałęziach produkcji obserwujemy dość dużą płynność kadr fachowców, którzy bądź to często sami zmieniają miejsce pracy, bądź też są przechwytywani przez inne zakłady.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#PosełĆwikTadeusz">Ta fluktuacja przynosi duże szkody naszej gospodarce socjalistycznej i zlikwidowanie jej to jeden z ważnych elementów dalszego rozwoju naszego przemysłu i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#PosełĆwikTadeusz">Fluktuacja kadr przynosi szkody również samym pracownikom — fachowcom. Częsta zmiana miejsca pracy nie ułatwia pogłębienia wiedzy fachowej, nie stwarza pomyślnych warunków umożliwiających podnoszenie kwalifikacji i specjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#PosełĆwikTadeusz">Ustawa o zapobieżeniu płynności kadr będzie niewątpliwie stanowiła ważny krok w kierunku planowego pokrycia zapotrzebowania na kadry fachowe dla szczególnie ważnych przedsiębiorstw i instytucji. Ustawa ta przyczyni się do skutecznego zwalczania marnotrawstwa kadr pracowniczych, polegającego na zatrudnianiu nadmiernej ilości fachowców bez faktycznej potrzeby w jednym, mniej ważnym zakładzie pracy, wówczas kiedy są oni potrzebni w innym ważnym przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#PosełĆwikTadeusz">Poseł Sobol mówił o konkretnych faktach niewłaściwego uplasowania sił fachowych. Na naradach wytwórczych przemysłu chemicznego skarżono się nieraz na to, że w wielu ważnych gałęziach przemysłu chemicznego, ważnych z punktu widzenia obronności kraju i rozwoju gospodarki narodowej, brak jest inżynierów-chemików specjalistów — wówczas kiedy można było ich znaleźć zatrudnionych w fabryczkach olejów lub perfum.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#PosełĆwikTadeusz">Partia i związki zawodowe przywiązują, gdy mowa jest o zagadnieniu kadr gospodarczych, szczególną wagę do przemyślanego i celowego rozmieszczenia kadr. Uregulowanie problemu stałości kadr pracowniczych w drodze ustawodawczej umożliwi rozmieszczenie najlepszych fachowców na węzłowych odcinkach naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#PosełĆwikTadeusz">Partia i związki zawodowe otaczają specjalną opieką kadry fachowe, specjalistów, wysoko wykwalifikowanych pracowników. Związki zawodowe wespół z administracją nadal troszczyć się będą o stworzenie należytych warunków materialnych i kulturalnych dla kadr pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#PosełĆwikTadeusz">Kadry pracownicze, fachowcy, specjaliści żyją w warunkach demokracji ludowej znacznie lepiej niż w warunkach kapitalistycznych. Koledzy Posłowie pamiętają dobrze, jak to przed wojną w Polsce sanacyjnej, w Polsce nędzy i bezrobocia, zdolni fachowcy, inżynierowie i technicy wędrowali po kraju w poszukiwaniu pracy.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#PosełĆwikTadeusz">Znany nam jest stan bezrobocia wśród inżynierów, techników, fachowców i naukowców w Stanach Zjednoczonych. Nawet reakcyjna prasa amerykańska nie jest w stanie ukryć obrazu wyniszczenia i zubożenia dużej części kadr pracowniczych w Stanach Zjednoczonych. Obrazu tego nie jest w stanie ukryć nawet Mr. Tobin — minister pracy USA, ten minister, który fabrykując bezrobocie i usprawiedliwiając nędzę mas pracujących w krajach kapitalistycznych, zajmuje się równocześnie fabrykowaniem oszczerstw i kłamstw na polską klasę robotniczą i na nasze związki zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#PosełĆwikTadeusz">W ustroju kapitalistycznym w okresie jego upadku i gnicia nie ma zjawiska braku kadr fachowych, na odwrót, jest tam chroniczne zjawisko nadmiaru rąk roboczych i nadmiaru kadr fachowych.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#PosełĆwikTadeusz">W naszym ustroju demokracji ludowej, w warunkach nieustannego rozwoju gospodarki tak jak i w warunkach ustroju socjalistycznego ZSRR i w krajach demokracji ludowej przez długi okres czasu będziemy cierpieli na brak kadr fachowych; wszak odziedziczyliśmy po dawnej Polsce szczupłe kadry, nie będące w stanie w żadnym wypadku zaspokoić potrzeb naszej gospodarki narodowej. Tak samo jak i kształcenie nowych kadr, z dużym rozmachem przeprowadzane i zaplanowane, jeszcze w całości nie będzie mogło tych potrzeb w naszej gospodarce narodowej zaspokoić.</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#PosełĆwikTadeusz">Projekt ustawy o zapobieżeniu płynności kadr, projekt, wyrażający troskę Rządu o zapewnienie ciągłości i trwałości kierownictwa naszej rozwijającej się gospodarki, spotka się ze zrozumieniem sensu i potrzeby tej ustawy zarówno przez cały świat pracy jak i przez kadry pracownicze. Dlatego też kierując się tym zrozumieniem można, Koledzy Posłowie, mieć pewność, że kadry pracownicze i związki zawodowe będą współdziałały w realizowaniu tej słusznej i pożytecznej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-74.15" who="#PosełĆwikTadeusz">Klub poselski PZPR pragnie podkreślić fakt, że ustawa ta nie zamyka specjalistom możliwości zmiany miejsca pracy. Należy przypomnieć, że art. 3 projektu ustawy mówi, że nakaz nie może być wydany na okres dłuższy niż dwa lata. Takie postawienie sprawy stwarza warunki dla usunięcia szkodliwego i nieprzemyślanego zmieniania miejsca pracy, umożliwia pracownikowi, który chciałby przejść do innego zakładu pracy, uczynienie tego po okresie dwuletnim w normalnym trybie przewidzianym w umowie zbiorowej o pracę, z drugiej zaś strony zapewnia danemu przemysłowi i zakładowi pracy możność pełnego wykorzystania pracownika w tym okresie i ewentualnie przygotowania zastępstwa.</u>
          <u xml:id="u-74.16" who="#PosełĆwikTadeusz">Podkreślić należy demokratyczny charakter tej ustawy, który polega na tym, że zapewnia ona udział związkom zawodowym przy określaniu zawodów i specjalności, podlegających przepisom ustawy.</u>
          <u xml:id="u-74.17" who="#PosełĆwikTadeusz">Uznając w pełni projekt ustawy za uzasadniony, klub nasz będzie głosował za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-74.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Typiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełTypiakPiotr">Wysoki Sejmie! Klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego uważa projektowaną ustawę o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub w specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej za niezbędny środek w systemie naszej gospodarki planowej, umożliwiający na obecnym jej etapie rozwoju wykonanie zamierzeń planu.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PosełTypiakPiotr">Już przed 1939 r., jak to wykazał bardzo dobitnie obradujący pod naciskiem reżimu sanacyjnego Pierwszy Kongres Techników we Lwowie, polskie życie gospodarcze odczuwało dotkliwy brak sił technicznych, mimo iż w tym czasie mieliśmy rzekomy nadmiar inteligencji, kształconej bezplanowo i nie znajdującej zatrudnienia w dławionej przez kapitalizm Polsce. W 1929 r. u szczytu koniunktury liczba bezrobotnych, rejestrowanych przez fałszowaną statystykę, dochodziła do 200.000, a w okresie kryzysu przekraczała 500.000 osób.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#PosełTypiakPiotr">Ustrój kapitalistyczny nie był zdolny zatrudnić wszystkich robotników, jakich Polska liczyła. Nie lepiej było na wsi, na której ludzi przybywało, a odpływ do miast, do przemysłu był minimalny. Dodajmy do tego wielką zależność naszego przemysłu od kapitału obcego, często wrogiego naszej państwowości, a będziemy mieli obraz naszej przedwojennej suwerenności gospodarczej, której skutkiem było do 8 milionów nierejestrowanych bezrobotnych, ukrytych w różnych formach nędzy.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#PosełTypiakPiotr">Kapitał zagraniczny, którego jedynym celem było ciągnięcie olbrzymich zysków z naszego gospodarstwa narodowego, nie był zainteresowany w rozwoju naszego przemysłu. Kapitał ten stał nawet na straży naszego zacofania, gdyż Polska była dogodnym rynkiem zbytu na jego artykuły. Mając te cele na względzie obcy kapitał na stanowiska kierownicze w przemyśle wysuwał element techniczny obcego pochodzenia, nie rzadko uprawiający u nas wywiad gospodarczy, strzegący zazdrośnie przed nami tajemnic produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#PosełTypiakPiotr">Elementy te po ukończeniu drugiej wojny światowej w dużej liczbie jak brudna woda odpłynęły od nas. Kapitał zagraniczny nie był zainteresowany teoretycznym i praktycznym kształceniem kadr naszych specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#PosełTypiakPiotr">Nie lepiej było w rolnictwie, w którym mieliśmy ogromny brak lekarzy weterynaryjnych, techników melioracyjnych i agronomów.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#PosełTypiakPiotr">Kadry naszych specjalistów z różnych dziedzin życia narodowego uległy w czasie wojny ogromnemu przerzedzeniu, co stwarzało olbrzymie trudności w odbudowie po zakończonej wojnie.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#PosełTypiakPiotr">Dzięki ofiarnej pracy robotnika i chłopa oraz dzięki ofiarnej pracy tej części inteligencji, która zrozumiała, że ustrój demokracji ludowej da nam szybką odbudowę Państwa oraz jego szybki dalszy rozwój, najtrudniejszy okres odbudowy powojennej mamy już poza sobą dzięki temu, że potrafiliśmy szybko regenerować braki w kadrach i przysposabiać z ludu specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#PosełTypiakPiotr">Braki w zakresie kadr pracowniczych, zwłaszcza na stanowiskach kierowniczych w naszym życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym, usuwamy drogą intensywnego doszkalania czynnych pracowników oraz drogą awansu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#PosełTypiakPiotr">Stworzone po wojnie średnie i wyższe szkolnictwo zawodowe w skali niemożliwej do zrealizowania w okresie przedwojennym, nie pokrywa bieżąco ogromnego zapotrzebowania na siły kierownicze. Stąd zagadnienie umiejętnego gospodarowania elementem ludzkim, zwłaszcza fachowym, staje się koniecznością państwową.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#PosełTypiakPiotr">Przy braku wszelkiego rodzaju fachowców obserwujemy zjawisko nieprzemyślanego i przypadkowego przechwytywania sił kwalifikowanych z jednego działu gospodarki państwowej do innego. Stan ten powoduje ogromne trudności, zwłaszcza w dziedzinie produkcji, jak unieruchamianie nieraz jej całych działów.</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#PosełTypiakPiotr">Zdarzają się jeszcze dość częste wypadki nadmiernego zatrudniania w gospodarce uspołecznionej wykwalifikowanych fachowców, np. lekarzy, inżynierów w działach administracyjnych. Powoduje to ich dyskwalifikację zawodową i marnowanie włożonego w ich kształcenie kapitału.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#PosełTypiakPiotr">W odniesieniu do fachowców Rząd, wykonujący plan 6-letni budowy podstaw socjalizmu, winien mieć środek prawny zapewniający mu możność ich rozstawienia tam, gdzie są oni naprawdę potrzebni.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#PosełTypiakPiotr">W państwie ludowym w odróżnieniu od państwa kapitalistycznego istnieje prawo obywatela do pracy. Gwarancja wykonania przez Rząd tego prawa również wymaga przepisów, jakie zawiera projektowana ustawa.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#PosełTypiakPiotr">W ustroju kapitalistycznym ogromna rzesza obywateli pozbawiona była stale prawa wyboru pracy, gdyż pracą ludzką jako towarem państwo nie interesowało się, a przy istnieniu stałego bezrobocia, przy ogromnej trudności znalezienia pracy, pracownik musiał brać pracę tam wszędzie, gdzie ją znalazł, nie mając w często nieznanych miejscowościach mieszkania i znośnych warunków życia rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#PosełTypiakPiotr">Obecny stan nasycenia naszego przemysłu jest w różnych jego gałęziach dwu a nawet trzykrotnie mniejszy w stosunku do robotników, niż wynika ze stanu teoretycznego zapotrzebowania. Braki te pokryje szkolnictwo zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#PosełTypiakPiotr">Do czasu pokrycia tych braków w drodze planowego szkolenia kadr zabezpieczenie niezbędnej ilości fachowców w drodze zatrzymania ich na zajmowanym stanowisku lub przeniesienia na inne będzie dokonywane na mocy projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-76.17" who="#PosełTypiakPiotr">W odniesieniu do tych, którzy w myśl projektowanej ustawy dla dobra Państwa zmuszeni będą do zmiany miejsca zamieszkania, należałoby wydać przepisy wykonawcze analogiczne, jakie istnieją w stosunku do lekarzy, to znaczy zabezpieczyć im mieszkanie i pokrycie kosztów przeniesienia.</u>
          <u xml:id="u-76.18" who="#PosełTypiakPiotr">Aby wymieniona ustawa wydała oczekiwane rezultaty, potrzebna będzie mobilizacja związków zawodowych, Związku Młodzieży Polskiej i Ligi Kobiet w kierunku umacniania więzi łączącej pracowników z ich warsztatami pracy oraz tworzenia opinii społecznej, piętnującej lekkomyślne przenoszenie się z jednego warsztatu pracy do drugiego bez poważniejszych powodów.</u>
          <u xml:id="u-76.19" who="#PosełTypiakPiotr">Klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w trosce o jak najlepsze wykonanie 6-letniego planu głosować będzie za omawianą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-76.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję wraz ze sprostowaniem uczynionym przez sprawozdawcę, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Czy nie ma sprzeciwu? Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 10 do godz. 15 min. 20.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#Marszałek">Przybyła do Sejmu delegacja Krajowego Komitetu Obrońców Pokoju, ażeby złożyć Sejmowi Apel w sprawie obrony pokoju.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#Marszałek">Proponuję, żeby Izba przyjęła delegację i zgodziła się na wejście jej na salę posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#Marszałek">Oklaski wskazują, że Izba propozycję moją przyjmuje.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#komentarz">(Na salę wchodzi delegacja witana długotrwałymi oklaskami — w składzie: Ignar Stefan prezes Związku Samopomocy Chłopskiej, Nitsch Ludwika rzeźbiarka, Goetel Walery rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Kociuba Józef górnik, Michałek Genowefa murarka, Parandowski Jan literat, Przybysz Wacław chłop, Schiller Leon reżyser, Stanek Edmund metalowiec przodownik pracy, Wyrzykowska Lucyna włókniarka przodownica pracy, Zawadecka Stanisława sekretarz generalny Ligi Kobiet.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#komentarz">(Wręczając Marszałkowi tekst Apelu)</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#Komentarz">Imieniem Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju składamy na Wasze ręce, Obywatelu Marszałku, Apel do Sejmu Rzeczypospolitej — zgodnie z wolą Światowego Komitetu Obrońców Pokoju, który wystosował Apel do wszystkich parlamentów świata, aby wystąpiły przeciw podżegaczom wojennym i stanęły zdecydowanie w obronie pokoju.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#Marszałek">Proszę członków delegacji o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Członkowie delegacji zajmują miejsca.)</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#Marszałek">Proszę Posła Sekretarza o odczytanie Apelu do Sejmu Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełSekretarz">„Spełniając wyrażoną przez Światowy Komitet Obrońców Pokoju wolę setek milionów mężczyzn i kobiet wszystkich ras, narodów i wyznań, którzy w 76 krajach podjęli i prowadzą wspólną walkę o pokój — w głębokim przekonaniu, że wola ta jest jednocześnie wolą milionów polskich kobiet, mężczyzn i młodzieży — Polski Komitet Obrońców Pokoju przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej „Apel o pokój — do parlamentów świata” Światowego Komitetu Obrońców Pokoju.”</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełSekretarz">Wysoki Sejm rozważyć i poprzeć raczy 5 punktów Apelu:</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PosełSekretarz">Punkt pierwszy mówi o ograniczeniu zbrojeń w skali światowej.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju popierają najgoręcej tę propozycję i wraz z całą postępową ludzkością domagają się, aby wyścig zbrojeń, narzucony światu przez imperializm, został sparaliżowany, aby solidarna postawa i siła wszystkich niezależnych państw, narodów, ludów i ludzi pragnących pokoju ostudziła imperializm w jego zbrodniczym szaleństwie zbrojeniowym.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#PosełSekretarz">Punkt drugi Apelu mówi o zakazie używania broni atomowej.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju wraz z miliardem ludzi na świecie najgoręcej popierają tę propozycję i żądają, aby wszystkie państwa za przykładem Związku Radzieckiego szukały zastosowania energii atomowej do wielkich dzieł pokojowych dla dobra ludzkości zamiast produkować bombę atomową na zgubę dzieci i starców, młodzieży i dorosłych, mężczyzn i kobiet.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#PosełSekretarz">Imperialiści i podpalacze wojenni muszą jeszcze zrozumieć, że wojna atomowa, którą grożą ludzkości i kulturze, przede wszystkim im samym musiałaby przynieść klęskę i zagładę.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#PosełSekretarz">Punkt trzeci Apelu mówi o zaprzestaniu zbrojnych interwencji przeciw ludom i narodom kolonialnym.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju, naród polski pamiętający żywo swój niedawny straszliwy los w jarzmie hitlerowskiego imperializmu — całym sercem wraz ze wszystkimi postępowymi i uczciwymi ludźmi w świecie stoją po stronie walczących o wolność ludów i ludzi w krajach ucisku kolonialnego.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#PosełSekretarz">Z radością wspominając zwycięstwo ludowych Chin, z uznaniem witając nawiązanie stosunków z wyzwalającym się Wietnamem — polscy obrońcy pokoju będą pracować, żeby jak najprędzej sprawiedliwy pokój i wolność zapanowały wszędzie, gdzie dziś jeszcze sroży się bagnet imperialistycznego ciemięzcy.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#PosełSekretarz">Punkt czwarty Apelu domaga się zaprzestania represji wobec bojowników o pokój.</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju, oburzeni faszystowskimi praktykami rządów imperialistycznych i zmarshallizowanych przeciw bohatersko walczącym o pokój i przeciw zbrojeniom napastniczym przyłączają się do tego żądania.</u>
          <u xml:id="u-81.12" who="#PosełSekretarz">Domagamy się, żeby w stosunkach międzynarodowych winni takich represyj traktowani byli jako podżegacze do wojny napastniczej, a więc jako zbrodniarze wojenni z wszystkimi konsekwencjami prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-81.13" who="#PosełSekretarz">Punkt piąty Apelu domaga się podpisania przez wielkie mocarstwa w ramach ONZ paktu pokoju i położenia kresu propagandzie agresji i siania paniki wojennej.</u>
          <u xml:id="u-81.14" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju popierają gorąco i tę propozycję, widząc w pakcie pokoju wielkich mocarstw wielki krok naprzód w walce o pokój. Przypominają z uznaniem inicjatywę Polski ludowej w sprawie walki przeciw propagandzie wojennej w druku. Potępiają z oburzeniem świadomie rozpętaną przez koła imperialistyczne histerię wojenną w Stanach Zjednoczonych i krajach kapitalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-81.15" who="#PosełSekretarz">Ta robota podpalaczy świata ma na celu wpoić w masy tych krajów fałszywe przekonanie o nieuchronności wojny i osłabić w ten sposób siłę oporu obrońców pokoju.</u>
          <u xml:id="u-81.16" who="#PosełSekretarz">Ta robota jest przejawem światowego knucia wojny napastniczej i zbrodnią wojenną.</u>
          <u xml:id="u-81.17" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju stoją na stanowisku, że zbrodniarzy wojennych trzeba karać, zanim zdołają wywołać wojnę, i liczą na to, że takie stanowisko będzie nadal zajmował Sejm i Rząd Polski w instytucjach międzynarodowych i w polityce wewnętrznej wobec agentów imperializmu, światowych siewców propagandy i, paniki wojennej.</u>
          <u xml:id="u-81.18" who="#PosełSekretarz">Przedstawiając Wysokiemu Sejmowi Światowy Apel o Pokój do parlamentów, polscy obrońcy pokoju wiedzą dobrze i podkreślają z dumą, że w ciągu pięciu lat od zakończenia drugiej wojny masy pracujące, Sejm i Rząd Polski ludowej prowadziły i prowadzą nieugiętą politykę pokoju, politykę wierności światowemu obozowi pokoju, politykę najściślejszej przyjaźni z jego siłą główną i strażą przednią — Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-81.19" who="#PosełSekretarz">Ze Związkiem Radzieckim, który podniósł pierwszy na świecie sztandar zwycięskiego socjalizmu, który oddał swą olbrzymią potęgę na służbę ludzkości i postępu, rozbijając wczoraj na polach bitew wojska faszystowskiej zagłady; dziś — stojąc nieugięcie w poprzek imperialistycznym dążeniom do wojny i panowania nad światem.</u>
          <u xml:id="u-81.20" who="#PosełSekretarz">Polska ludowa prowadziła i prowadzi politykę przyjaźni i sojuszu z państwami demokracji ludowej, politykę solidarności z klasą robotniczą i z wszystkimi skupionymi dokoła niej siłami pokojowymi i antyimperialistycznymi w krajach kapitalistycznych i kolonialnych. Polscy obrońcy pokoju wiedzą dobrze i podkreślają z dumą, że polityka wewnętrzna i zagraniczna Polski ludowej jest od początku zgodna z duchem i z treścią Apelu Światowego Komitetu Obrońców Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-81.21" who="#PosełSekretarz">Wewnątrz kraju — klasa robotnicza na czele mas pracujących usunęła ustrojowe źródła wojny, jakie w naszych czasach tkwią w kapitalizmie.</u>
          <u xml:id="u-81.22" who="#PosełSekretarz">W polityce zagranicznej — Polska ludowa popierała ze wszystkich sił każdą propozycję mogącą realnie przyczynić się do ugruntowania pokoju.</u>
          <u xml:id="u-81.23" who="#PosełSekretarz">Stanowisko Sejmu polskiego, polityka Rządu ludowego wyrażały i wyrażają w pełni pokojową wolę narodu polskiego i milionów polskich obrońców pokoju.</u>
          <u xml:id="u-81.24" who="#PosełSekretarz">W polityce Polski ludowej widzimy urzeczywistnienie dążeń ruchu pokoju w Polsce i na świecie, widzimy zgodność z nieugięcie pokojowymi słowami i czynami wodza światowego obozu pokoju — Józefa Stalina.</u>
          <u xml:id="u-81.25" who="#PosełSekretarz">Polscy obrońcy pokoju — wielomilionowa armia kobiet, mężczyzn i młodzieży, przyłączając się do światowego Apelu o Pokój oświadczają Sejmowi Rzeczypospolitej, że jego decyzje obrócą w czyn i poprą każdą godziną pracy w przemyśle, na roli, w transporcie i w handlu, w nauce i w wychowaniu, w walce o wykonanie i przekroczenie planu 6-letniego i pierwszego jego roku 1950, w szybszej i lepszej budowie Polski ludowej, Polski socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-81.26" who="#PosełSekretarz">Za przykładem klasy robotniczej, za przykładem przodowników pracy polscy obrońcy pokoju nie będą szczędzić sił, aby coraz silniejsza była Polska ludowa — nasza Ojczyzna i ważna pozycja światowego frontu pokoju.</u>
          <u xml:id="u-81.27" who="#PosełSekretarz">Aby coraz większy był jej wkład do sił i zwycięstwa wielkiego obozu pokoju, skupionego dokoła pierwszego państwa socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-81.28" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Dworakowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełDworakowskiWładysław">Wysoka Izbo! Do Izby naszych obrad w momencie prac nad budżetem naszego ludowego Państwa i debat nad projektami doniosłych ustaw, których celem jest wzmocnić i podnieść siłę polityczną, gospodarczą i kulturalną naszego kraju, przybywa delegacja Krajowego Komitetu Obrońców Pokoju, organizacji, która skupia w swoich szeregach miliony ludzi pracy w Polsce, zorganizowanych w wojewódzkich, miejskich, powiatowych, kopalnianych, fabrycznych i zakładowych komitetach obrońców pokoju, złączonych więzami wspólnych dążeń i pragnień, jakie stawia sobie Ogólnoświatowy Ruch Obrońców Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełDworakowskiWładysław">Delegacja Krajowego Komitetu Obrońców Pokoju przybywa do swojego Sejmu, do reprezentacji narodu, który pierwszy padł ofiarą hitlerowskiej agresji i w ciągu 5 lat przeżywał wszystkie okropności wojny i faszyzmu, przybywa po to, aby przedstawić apel Światowego Kongresu Obrońców Pokoju do parlamentów świata, dla udzielenia poparcia przez Wysoki Sejm inicjatywie, której celem jest wzmóc jeszcze bardziej wysiłek o utrwalenie pokoju, którego tak pragną masy pracujące Polski.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełDworakowskiWładysław">Podżegacze do nowej wojny pod wodzą imperializmu amerykańskiego organizują różne pakty i bloki zaborczo-agresywne, aby wpędzić ludzkość w nową pożogę wojenną, aby spowodować nowe miliony ofiar istot ludzkich i dokonać nowego ogromu zniszczeń dóbr materialnych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#PosełDworakowskiWładysław">Spadkobiercy hitlerowskiego mitu panowania nad światem, amerykańscy imperialiści i ich różni pomocnicy w agresji nie ustają w wysiłkach w prowadzeniu wojen przeciwko narodom i ludom kolonialnym i półkolonialnym, narodom Wietnamu, Malai, zwycięsko walczącym o swoje wyzwolenie narodowe i społeczne.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#PosełDworakowskiWładysław">Podżegaczom do nowej wojny, z usłużną pomocą idą różnej maści zdrajcy i renegaci własnych narodów oraz sprzedajni dywersanci i szpiedzy w rodzaju Tito i prawicowi socjaliści.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#PosełDworakowskiWładysław">Dla celów organizowania nowej wojny kapitaliści rozpętują wyścig zbrojeń, olbrzymie sumy przeznaczają na produkcję nowoczesnych narzędzi masowego uśmiercania ludzi, tworzą psychozę i nastrój niepewności, zmierzając w ten sposób do sparaliżowania i osłabienia oporu mas ludowych.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#PosełDworakowskiWładysław">Widzimy w tych krajach ofensywę reakcji na resztki praw politycznych szerokich mas, likwidację suwerenności własnych narodów, imperializm w brutalny bezprzykładny sposób usiłuje dokonywać w tych krajach faszyzacji.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#PosełDworakowskiWładysław">Nigdy jednak w historii podżegacze wojenni nie spotykali się z tak potężnym i rosnącym ruchem mas w obronie pokoju jak obecnie. Nigdy jeszcze tak szerokie masy nie uświadamiały sobie, że poprzez czynną walkę przeciw podżegaczom wojennym można obronić i utrwalić pokój, jak to uświadamiają sobie coraz szersze masy obecnie. Jest to przede wszystkim zasługa niezmordowanej walki o pokój wielkiego kraju socjalizmu, kraju, którego bohaterska armia uratowała ludzkość od zmory hitlerowskiego faszyzmu, pomogła naszemu narodowi uchronić się od zagłady, masom pracującym Polski wyzwolić się nie tylko od hitlerowskiego faszyzmu, ale i od własnych ciemiężycieli, kapitalistów, obszarników i przystąpić do budowania socjalizmu, ustroju sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#PosełDworakowskiWładysław">W tym wielkim światowym froncie pokoju, na czele którego stoi wielki Związek Radziecki, któremu przewodniczy wódz międzynarodowych sił pokoju i postępu, wielki Stalin, kroczą dziś kraje demokracji ludowej, wielki naród chiński, Niemiecka Republika Demokratyczna, walczą o pokój i przeciw podżegaczom wojennym robotnicy w krajach kapitalistycznych Francji, Włoch, Belgii i innych.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#PosełDworakowskiWładysław">W 1949 r. dokonały się największe po wojnie przesunięcia w układzie sił światowych między obozem pokoju a obozem imperialistycznych podżegaczy wojennych. Wzrosły ogromnie siły pokoju i osłabły siły podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#PosełDworakowskiWładysław">Ten rok przyniósł niezwykły rozkwit gospodarczy Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej. Produkcja w Związku Radzieckim w ciągu mniej więcej czterech lat wzrosła dwukrotnie, temu rozwojowi gospodarki towarzyszy stała poprawa warunków życiowych mas pracujących, czemu daje największy wyraz ostatnia obniżka cen na artykuły i wzrost siły nabywczej rubla.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#PosełDworakowskiWładysław">Rozwijając swoją gospodarkę, podnosząc stale poziom życiowy i kulturalny obywateli radzieckich, wielki kraj socjalizmu kroczy zwycięsko do komunizmu.</u>
          <u xml:id="u-83.12" who="#PosełDworakowskiWładysław">Również szybko rozwija się życie gospodarcze w krajach demokracji ludowej, następuje szybki wzrost produkcji przemysłowej Polski, Czechosłowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii, Albanii, w których dzięki ofiarności mas pracujących pod przewodnictwem klasy robotniczej, dzięki pomocy Związku Radzieckiego realizowane są plany gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-83.13" who="#PosełDworakowskiWładysław">Dzięki ofiarności i entuzjazmowi polskiej klasy robotniczej nasze Państwo ludowe mogło wykonać przed terminem plan trzyletni, nasi górnicy, włókniarze, budowlani, metalowcy, pracujące chłopstwo i inteligencja z wiarą i zapałem realizują pierwszy rok 6-letniego planu uprzemysłowienia naszego kraju, planu budowy podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-83.14" who="#PosełDworakowskiWładysław">To nasi przodownicy pracy, racjonalizatorzy, mistrze oszczędności umacniają siłę naszego Państwa, dając coraz więcej na użytek jego obywateli węgla, tkanin, maszyn i innych dóbr gospodarstwa narodowego.</u>
          <u xml:id="u-83.15" who="#PosełDworakowskiWładysław">Każdy dzień, niemal każda godzina daje nam przykłady tej ofiarności i bohaterstwa, przybiera coraz to nowe formy, padają nowe nazwy zakładów, nazwiska rekordzistów ustalające nowe, coraz wyższe normy produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-83.16" who="#PosełDworakowskiWładysław">W tej konkretnej postaci, w walce o realizację planu, o wzrost wydajności, o podniesienie jakości naszej produkcji, polska klasa robotnicza, pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, biorąc przykład z narodów Związku Radzieckiego, wspólnie z klasą robotniczą krajów demokracji ludowej, z wielkim narodem chińskim, z walczącymi o swe wyzwolenie narodami kolonialnymi i półkolonialnymi, w walce z bohatersko walczącymi robotnikami krajów kapitalistycznych, francuskimi dokerami, metalowcami, pod przewodnictwem Związku Radzieckiego i towarzysza Stalina, wnosi swój wkład do dzieła walki o pokój.</u>
          <u xml:id="u-83.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-83.18" who="#PosełDworakowskiWładysław">Wszystko to wskazuje, że narody świata coraz silniej występują przeciw podżegaczom do nowej wojny, że te siły na świecie coraz bardziej rosną i potężnieją, że potęguje się rozmach ofensywy pokojowej — jest to nieodzowny warunek pokrzyżowania planów imperialistów i podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-83.19" who="#PosełDworakowskiWładysław">Głębokie pragnienie polskiej klasy robotniczej utrwalenia pokoju, w trosce o rozwój i szczęście naszej ludowej Ojczyzny, o umocnienie jej potęgi i obronności — powoduje, że polska klasa robotnicza okazuje całkowite poparcie dla inicjatywy Krajowego Komitetu Obrońców Pokoju i wyraża przekonanie, że cały naród polski, wszyscy ludzie pracy pragną szczerze i gorąco długotrwałego pokoju, który zapewni naszemu krajowi budowę nowego ustroju — ustroju socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-83.20" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-83.21" who="#komentarz">(Poseł Czerwiński: Bohaterski Związek Radziecki, ostoja światowego pokoju, niech żyje! Wszyscy wstają i wznoszą trzykrotnie okrzyk: Niech żyje! Poseł Kowalczyk: Wódz światowego proletariatu Towarzysz Stalin niech żyje! Okrzyki: Niech żyje, niech żyje, niech żyje!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Gwiazdowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Wysoka Izbo i Szanowni Delegaci! W imieniu chłopów witam z najwyższą radością przybycie delegacji Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Naród polski, który poznał wszystkie okropności wojny, spowodowane przez międzynarodowy faszyzm, i poniósł olbrzymie ofiary w ludziach i w dobrach materialnych, głęboko pragnie pokoju i harmonijnego współżycia z narodami miłującymi pokój.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Szczególnie na gruzach Warszawy, barbarzyńsko zniszczonej przez hitlerowskiego najeźdźcę, zrozumiałym jest głębokie i gorące pragnienie pokoju oraz nienawiść do wojny i imperialistycznych podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Jakże tragicznym wydaje się nam, że dopiero w 5 lat po ukończeniu najstraszniejszej z wojen narody muszą mobilizować swe siły w obronie pokoju.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Czyjaż to wina?</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Niezaprzeczonym winowajcą jest tutaj zachłanny imperializm anglo-amerykański, nienasyceni monopoliści świata kapitalistycznego, którzy dla własnych zysków pragną pogrążyć ludzkość w odmęty nowej rzezi wojennej.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Oni w imię swoich egoistycznych celów powodują wzrost budżetów wojennych, budują bazy strategiczne wokół Związku Radzieckiego i skupionych wokół niego krajów demokracji ludowej, gnębią narody kolonialne, popierają w całym świecie reżimy reakcyjne.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Ich dziełem jest prowadzenie tak zwanej zimnej wojny i rozpętywanie psychozy wojennej. Lękając się pokojowego współzawodnictwa z ustrojem socjalistycznym, którego wyższość potwierdza życie na każdym kroku, nie mogąc rozwiązać własnych trudności wewnętrznych, bezrobocia i widma kryzysu, nędzy mas pracujących — imperialiści upatrują w wojnie środek, który ma im przynieść zapobieżenie trudnościom i zarazem panowanie nad światem.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Do swej polityki kapitaliści anglo-amerykańscy wprzęgli Watykan i renegatów socjalizmu uosobionych w postaci podłej kliki Tito i zachodnio-europejskich socjaldemokratów.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Lecz siły, które stoją na straży pokoju i postępu, są potężniejsze od garstki podżegaczy wojennych i ich imperialistycznych sługusów.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Na czele obozu postępu i pokoju stoi potężny, niezwyciężony Związek Radziecki, któremu przewodzi wódz postępowej części ludzkości wielki Stalin.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Pod przewodem Związku Radzieckiego kroczą kraje demokracji ludowej, powiększone o 475-milionową Chińską Republikę Ludową i miłującą pokój Niemiecką Demokratyczną Republikę.</u>
          <u xml:id="u-85.13" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Pod sztandarem obozu demokracji i pokoju prowadzą wyzwoleńczą walkę ludy Francji, Włoch i pozostałych krajów kapitalistycznych zachodu.</u>
          <u xml:id="u-85.14" who="#PosełGwiazdowiczMichał">O wyzwolenie narodowe i społeczne walczą uciskane przez imperialistów narody kolonialne Azji i Afryki. Rośnie i krzepnie z każdym dniem międzynarodowa solidarność mas pracujących pod przewodem klasy robotniczej. W walce tej biorą wydatny udział chłopi, grabieni i uciskani w ustroju kapitalistycznym.</u>
          <u xml:id="u-85.15" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Naród polski, zajęty twórczą odbudową kraju i budowaniem fundamentów socjalizmu, wnosi i nadal pragnie wnieść najwydatniejszy udział w wielkie dzieło obrony pokoju.</u>
          <u xml:id="u-85.16" who="#PosełGwiazdowiczMichał">My, chłopi polscy, jesteśmy najżywotniej zainteresowanymi w pokojowym współżyciu narodów.</u>
          <u xml:id="u-85.17" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Władza ludowa, w której bierzemy udział, wyzwoliła nas z jarzma obszarników i kapitalistów, dała nam ziemię i otworzyła przed pracującymi masami chłopskimi widoki szczęśliwszego jutra.</u>
          <u xml:id="u-85.18" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Rozumiemy coraz lepiej, że każde nasze osiągnięcie w dziedzinie produkcji rolnej, każdy lepiej uprawiony hektar ziemi — to realny wkład w dzieło dobrobytu i obrony pokoju.</u>
          <u xml:id="u-85.19" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Szanowna delegacjo! Jako reprezentant mało i średniorolnych chłopów zapewniam Was, że masy chłopskie udzielą pełnego poparcia propozycjom zawartym w Apelu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju, że z jeszcze większym wysiłkiem będziemy walczyć i pracować dla sprawy pokoju, dla wielkiej wspólnej sprawy wszystkich ludzi pracy w całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-85.20" who="#PosełGwiazdowiczMichał">Pozwolę sobie wznieść okrzyk: Niech żyje Światowy Ruch Obrońców Pokoju!</u>
          <u xml:id="u-85.21" who="#komentarz">(Okrzyki: Niech żyje! Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Frankowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Zebraliśmy się dziś w tym celu, aby dokonać ważnego aktu w obronie pokoju. Chciałbym i ja w imieniu Poselskiego Klubu Katolicko-Społecznego dorzucić parę uwag.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#PosełFrankowskiJan">Problem pokoju jest sam w sobie tak bliski wszystkim, że chciałbym się uwolnić od balastu skomplikowanych wywodów i przytoczyć argumenty jak najprostsze, a tym samym może najbardziej zrozumiałe dla tych, którzy niezależnie od poglądów politycznych stoją na gruncie światopoglądu chrześcijańskiego.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#PosełFrankowskiJan">Dla katolika, który przystępuje do akcji w obronie pokoju, wchodzą w rachubę nie tylko żywotne interesy narodu polskiego, który od przeszło 300 lat był nękany nieszczęściami licznych wojen, a za naszych czasów padł ofiarą najdzikszej z wojen, jaką kiedykolwiek stoczono, ale również winien on mieć na względzie istotne założenia ideologiczne.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#PosełFrankowskiJan">Czyż nie słusznym jest, abym w tych warunkach powołał się na zasady wiary, która od 2000 lat ogłasza błogosławieństwo „pokój czyniącym”?</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#PosełFrankowskiJan">Czyż nie słusznym jest, abym przypomniał, że codziennie we wszystkich kościołach świata słana jest do Boga modlitwa „Obdarz nas pokojem”? Czyż nie słusznym jest, aby to moje przemówienie potraktować jako przyłączenie się do chóru wiernych, którzy od setek lat śpiewają „Od powietrza, głodu, ognia i wojny — zachowaj nas Panie”!</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#PosełFrankowskiJan">Prawdy Kościoła katolickiego głoszą: „Wojna jest sama w sobie wielkim nieszczęściem. Jest ona zorganizowanym gwałtem, a w skutkach nieuniknionych niszczy życie ludzkie i ściąga na ludy najgorsze katastrofy”. Prawdy religijne traktują wojnę jako akt „głupi i nierozumny”, ale powiedziane jest tam również, że „narody mają obowiązek miłości i roztropności”, a więc powinny do wojny we wszelki możliwy sposób nie dopuścić oraz jeśli to mogą uczynić — narzucić uczciwymi środkami pokojowe rozwiązanie konfliktu. Oto przesłanki, które mnie skłoniły do tego, że łączę się dziś ze wszystkimi ludźmi broniącymi uczciwie pokoju. Jest czas właściwy, aby na całej kuli ziemskiej skupić w obronie pokoju wszystkich ludzi dobrej woli, bez względu na ich narodowość, wyznanie czy kolor skóry. Wśród tych mas ludzkich nas, katolików, jest przeszło 300 milionów. Wielka to liczba. Wielkich rzeczy może dokonać, jeżeli solidarnie wystąpi w obronie tego, co niedwuznacznie nakazuje nauka Kościoła, który jest katolicki, czyli powszechny i któremu nic nie powinno być bliższe, jak zgoda między narodami.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#PosełFrankowskiJan">Wiemy dobrze, że często zapominano o tych prostych, zdawałoby się, prawdach, a tak bardzo ważnych dla każdego człowieka. Dzisiejsza chwila dziejowa wymaga od nas tego, że musi być inaczej. My. katolicy polscy, nigdy nie zgodzimy się na to, aby być narzędziem w rękach kliki podżegaczy wojennych, straszących nas coraz to innym rodzajem bomby. Nasze miejsce jest po stronie tych wszystkich, którzy uczciwymi środkami chcą narzucić pokój światu. Wierzę osobiście w powodzenie tego rodzaju akcji. Ważne jest, że niezależnie od przekonań politycznych, niezależnie od przekonań religijnych liczymy w naszych szeregach obrońców pokoju setki milionów zwolenników. Katolicki katechizm pokoju jest bowiem zbieżny z katechizmem pokoju każdego prostego człowieka. Katolicyzm pokoju to wielka prawda, która nie zna granic, dotrze i dociera do świadomości milionów ludzi na całym świecie bez paszportu i bez wizy wjazdowej.</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#PosełFrankowskiJan">Ważniejszy jest inny jednak moment, na który chciałbym zwrócić uwagę: jesteśmy żołnierzami dobrej sprawy, po naszej stronie jest słuszność, po naszej stronie musi być i zwycięstwo.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#PosełFrankowskiJan">Dlatego też pragnę z całym uznaniem podkreślić słuszną inicjatywę Polskiego Komitetu Pokoju i wyrazić poparcie dla jego poczynań.</u>
          <u xml:id="u-87.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#Marszałek">Głos ma posłanka Jaworska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosłankaJaworskaHelena">Wysoka Izbo! W olbrzymiej wielomilionowej armii obrońców pokoju poważną siłę stanowią zwarte szeregi młodych bojowników. Wszędzie tam, gdzie toczy się zacięta walka o pokój: wśród budowniczych komunizmu w Związku Radzieckim, w zwycięskich oddziałach chińskiej armii ludowej, wśród strajkujących dokerów Francji, Włoch i Holandii, w Wietnamie i na Malajach — wszędzie w jednym szeregu z masami pracującymi stoi postępowa młodzież. 70 milionów młodych bojowników, skupionych pod sztandarami Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej — to poważna siła w światowym obozie pokoju, wolności i postępu, siła, która z każdym dniem rośnie i potężnieje.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#PosłankaJaworskaHelena">W naszym kraju ruch obrony pokoju ogarnął szerokie masy robotników, chłopów i inteligencji. Coraz pełniej włącza się do niego młode pokolenie naszego narodu pod przewodnictwem Związku Młodzieży Polskiej. Młodzież polska rozumie, że walka o pokój to walka o życie, o przyszłość, o szczęście. Bronić pokoju, to znaczy zabezpieczać osiągnięte już dotąd w Polsce ludowej zdobycze młodego pokolenia. Bronić pokoju to znaczy zapewniać sobie nieustanny marsz naprzód ku nowym osiągnięciom, ku wspaniałym perspektywom socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#PosłankaJaworskaHelena">W październiku ubiegłego roku odbyła się w Warszawie ogólnopolska konferencja młodych patriotów bojowników o pokój. Nie przypadkowo taką właśnie nazwę nosiła konferencja. Coraz głębsze jest wśród młodzieży polskiej zrozumienie, że słowa „patriota” i „bojownik o pokój” to słowa jednoznaczne. Bo patriotą może się nazwać tylko ten, kto ze wszystkich sił broni pokoju. Patriotą może się nazwać tylko ten, kto twardo i nieugięcie stoi w szeregach międzynarodowego frontu wolności i postępu. Innego patriotyzmu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#PosłankaJaworskaHelena">I również nie przypadkowo hasło konferencji brzmiało: „Cała młodzież jednoczy się w walce o pokój, w pracy dla Ojczyzny”. Bo tak właśnie, jako wytężoną i ofiarną pracę dla Polski ludowej, rozumie młode pokolenie naszego narodu swój udział w walce o pokój.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#PosłankaJaworskaHelena">Kiedy we wrześniu ub. r. rozpoczynał w Budapeszcie swe obrady II kongres Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej, młody warszawski murarz, ZMP-owiec Szczepan Partyka rzucił hasło zadokumentowania solidarności z obradami kongresu przez wysokie przekroczenie normy produkcyjnej. Kongres obradował pod hasłem walki o pokój. Pod hasłem walki o pokój układał Szczepan Partyka dziesiątki tysięcy cegieł, z których rosły mury nowych warszawskich kamienic.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#PosłankaJaworskaHelena">W dniach od 21 do 28 marca młodzież wszystkich krajów obchodzi światowy tydzień młodzieży pod hasłem walki o pokój. I znów młodzież polska podejmuje nowe zobowiązania produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#PosłankaJaworskaHelena">Nasz plan 6-letni, plan budowy fundamentów ustroju socjalistycznego — to plan utrwalenia pokoju. I dlatego jak Polska długa i szeroka rozlega się wśród młodzieży wezwanie: Lepiej i wydajniej pracować dla wykonania planu 6-letniego — to znaczy skuteczniej krzyżować zbrodnicze zamysły podżegaczy wojennych, to znaczy szybciej zwyciężyć w walce o pokój.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#PosłankaJaworskaHelena">Włączają się do walki o pokój młodzi robotnicy. W ślad za brygadą młodzieżową huty „Pokój”, która zobowiązała się do końca roku wykonywać miesięcznie 150% normy, brygady młodzieżowe z kopalń, hut i fabryk meldują o podjęciu długofalowych zobowiązań. Setki ton węgla i stali ponad plan to przyśpieszenie rozkwitu naszej ojczyzny — to twarda odpowiedź, jaką daje imperialistom młode pokolenie górników, hutników, metalowców. Brygady młodzieżowe z Państwowych Gospodarstw Rolnych, młodzież ze spółdzielni produkcyjnych, wiejskie koła Związku Młodzieży Polskiej i hufce „Służby Polsce” meldują o przygotowaniach do akcji siewnej, do likwidacji odłogów. Każda mała spółdzielnia produkcyjna, każdy hektar zaoranych ugorów, każdy kilometr linii elektrycznej — to nowe zwycięstwo w walce o sprawiedliwą, silną ojczyznę — wkład w dzieło pokoju.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#PosłankaJaworskaHelena">Młodzież ze szkoły w Świdwinie zameldowała ostatnio o osiągnięciach w walce o wyniki nauczania. W drugim okresie zlikwidowano 56 stopni niedostatecznych i podniesiono znacznie ilość ocen dobrych i bardzo dobrych. Dobrze się uczyć to znaczy dobrze przygotować się do udziału w wielkim budownictwie socjalistycznym — to znaczy walczyć o pokój.</u>
          <u xml:id="u-89.9" who="#PosłankaJaworskaHelena">Hasło walki o pokój i pracy dla ojczyzny coraz głębiej sięga w masy młodzieży pracującej i uczącej się, coraz liczniej skupia wokół jej czołowego oddziału — Związku Młodzieży Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-89.10" who="#PosłankaJaworskaHelena">Dziś z trybuny Sejmu Rzeczypospolitej pragnę w imieniu młodzieży Polski ludowej jeszcze raz zapewnić masy pracujące naszego kraju i wszystkich ludzi walczących o pokój, o lepszą przyszłość na całym świecie, że solidaryzujemy się jak najgoręcej z apelem zgłoszonym przez Komitet Obrońców Pokoju, że w walce o pokój i socjalizm nie będziemy szczędzić sił. Wzorem w tej walce jest dla nas najwspanialsza młodzież świata — leninowski Komsomoł, którego bohaterska postawa w budownictwie komunizmu zachęca nas do podwajania wysiłków. Łączymy się w tej walce z milionami postępowej młodzieży całego świata.</u>
          <u xml:id="u-89.11" who="#PosłankaJaworskaHelena">Cały zapał, na jaki stać młode, gorące serca, kochające wolność i sprawiedliwość, a nienawidzące krzywdy i ucisku, wielką siłę milionów młodych ramion i umysłów włączymy do wspólnej walki o sprawiedliwość, o jasną przyszłość, o trwały pokój.</u>
          <u xml:id="u-89.12" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Lukrecowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełLukrecHenryk">Wysoki Sejmie i Szanowni Delegaci! W pięć lat po zakończeniu drugiej wojny światowej, drugiej okrutnej rzezi narodów — trwa i wzmaga się wojna powszechna o pokój. Szalę zwycięstwa tej najbardziej zaszczytnej i wysoko moralnej wojny przeciw wojnie przeważą niezawodnie ludy całego globu ziemskiego. Szalę zwycięstwa przeważą ludy białe i kolorowe, które nie chcą więcej broczyć krwią za sprawę ginącego świata kapitału, nie chcą więcej składać bezmiernej ofiary życia na złotych ołtarzach bankierów, handlarzy śmierci, królów żelaza, stali, nafty czy kauczuku.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PosełLukrecHenryk">Przerażona świetnym rozkwitem krajów socjalistycznych, które samym swoim istnieniem zapowiadają i przyśpieszają koniec kapitalizmu na całej kuli ziemskiej — plutokracja rozpętuje nawałnicę kłamstwa, bluzga jadem na reduty światowego obozu pokoju i postępu.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#PosełLukrecHenryk">Próbując narzucić ludzkości swoją tyleż obłudną i szalbierczą co zbrodniczą moralność — wytrawni podpalacze świata podają się faryzeuszowsko za przyjaciół człowieka i orędowników pokoju.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#PosełLukrecHenryk">Nawet ostatnio krążyła szeroko wieść, wywołując tu i ówdzie na świecie konwulsje śmiechu, że Winston Churchill i Harry Truman są najnowszymi kandydatami do pokojowej nagrody Nobla. W tym towarzystwie brak tylko Czang-Kai-Szeka, który od anglosaskich gołębi pokoju otrzymał broń i amunicję za miliardowe sumy dla wykrwawienia Chin celem zabezpieczenia właśnie „gołębich” interesów bankierskich osławionej new-yorskiej Wall-Street i City londyńskiej.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#PosełLukrecHenryk">Te „pokojowe” czołgi i ciężkie bombowce anglo-amerykańskie w Chinach, Wietnamie, Indonezji i gdzie indziej na szczęście przynajmniej już w Chinach przejęte zostały w zwycięskich bitwach przez armie ludowe i stanowią dziś znakomite pancerne oparcie w Azji w naszej wojnie światowej przeciw wojnie.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#PosełLukrecHenryk">Ludy europejskie coraz częściej swoją postawą świadczą przed światem, że gotowe są czynnie bronić pokoju. Robotnicy portowi we Francji, we Włoszech, w Holandii i w innych krajach odmawiają wyładowywania okrętów amerykańskich ze sprzętem wojennym i bohatersko bronią się od przymusu zbrojnych janczarów ładowania broni dla wojsk francuskich w Wietnamie.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#PosełLukrecHenryk">Marsylia, skąd w pierwszych już podmuchach Wielkiej Rewolucji francuskiej rozległa się porywająca pieśń walki przeciw tyranom, obecnie swą zaciętą i dumną nieugiętością poświadcza trwanie świetnej tradycji marsylskich robotników portowych, którzy może obdarzą Francję jeszcze nową, tym razem socjalistyczną Marsylianką.</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#PosełLukrecHenryk">Osaczeni zbrojnymi zastępami policyjnych oprawców z paryskiej szkoły ministra Jules Mocha i rzymskiej ministra Scelby — czy też z polska Szelmy — robotnicy francuscy i włoscy swą heroiczną walką o pokój stają się w Europie zachodniej wzorem dla innych. Stać się zwłaszcza powinni dla pracowników kultury, dla wszystkich intelektualistów, uczonych, literatów, profesorów, dziennikarzy, radiowców, artystów, którzy nieraz jeszcze swoim lokajstwem, swoim plugawym piórem i słowem, opłacanym przez podpalaczy świata, służą obozowi ludzkiej krzywdy i narodowej hańby. Apelujemy do nich z Warszawy, która zna cenę wojny, ale zna i cenę wolności, aby zawrócili z drogi hańby, aby przejrzeli na oczy w obliczu wielkiej sprawy i aby starli te odłamy śmiałych i postępowych pracowników myśli i kultury, którzy połączyli się z awangardą klasy robotniczej w walce o pokój i o nowe jutro, które wzejdzie na gruzach ustrojowych nowoczesnej Bastylii.</u>
          <u xml:id="u-91.9" who="#PosełLukrecHenryk">Przemawiając wczoraj z wysokości tej trybuny wspomniałem, że w chwili gdy minister spraw wewnętrznych, osławiony Jules Moch osobiście dozorował okrutnego wysiedlenia Polaków z granic Francji, a minister oświaty pan Ivon Delbos pozbawiał poetę Louis Aragon praw obywatelskich, zaś profesora Henri Wallon — katedry College de France, minister spraw zagranicznych Schuman udzielał wizy francuskiej na wjazd do Paryża Obersturmfuererowi SS Otto Skorzennemu, zausznikowi Hitlera, osławionemu, krwawemu oprawcy obozu Sachsen-Hausen. Nawiązując teraz do powyższego chciałbym oświadczyć w imieniu wszystkich polskich delegatów, którzy nie dostali wizy wjazdowej do Paryża na Światowy Kongres Pokoju — dziś w obliczu tego krwawego łotra Obersturmfuerera SS, który tę wizę otrzymał, iż czujemy się dumni, że tego zaszczytu nie dostąpiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-91.10" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-91.11" who="#PosełLukrecHenryk">Z wizami czy bez wiz, na przekór tym żałosnym i nędznym zaporom pod przewodnictwem Związku Socjalistycznych Republik Rad wzmaga się i wspaniale rozszerza niepohamowanie w całym świecie mobilizacja sił postępu i pokoju, której wyrazem jest także między innymi wspaniała dzisiejsza manifestacja ludu warszawskiego i ten widok sali Sejmu, witającego tak płomiennie delegację Polskiego Komitetu Walki o pokój. Ta mobilizacja ludu pracującego, robotników i intelektualistów, odbywająca się w olbrzymiej skali światowej, sprawi i dowiedzie, że ludzkość potrafi obejść się bez wojny, że wygra wojnę przeciw wojnie i że utrwali wielkie, olśniewające dzieło pokoju: pokoju między wszystkimi narodami na kuli ziemskiej.</u>
          <u xml:id="u-91.12" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłance Sztachelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosłankaSztachelskaIrena">W imieniu 1,5 miliona kobiet polskich zrzeszonych w Lidze Kobiet, w imieniu matek-Polek chciałabym powitać gorąco apel pokoju.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosłankaSztachelskaIrena">My kobiety polskie w całej pełni zdajemy sobie sprawę, że walka o pokój jest naszą walką.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Pamiętamy jeszcze dobrze dni, miesiące i lata wojny, gdy ginęli nasi mężowie, bracia i dzieci. Jak niegojące się rany tkwią w nas wspomnienia o wielu bliskich, których już nie ma. My najlepiej wiemy, co niesie ze sobą wojna: śmierć, zniszczenie, zgliszcza i nieobjęte przez żadne statystyki — nieszczęścia. Dlatego walka o pokój jest istotną treścią życia każdej kobiety polskiej i każda polska kobieta rozumie, że wojna jest nierozłącznie związana z ustrojem kapitalistycznym i imperializmem.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Anglosascy imperialiści grożą nową wojną, grożą zniszczeniem życia i spokoju milionów ludzi na świecie — dla swoich dywidend i zysków.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Wiemy, że nie wystarczy pragnąć pokoju, ale trzeba go umieć wywalczyć. Potrafimy bronić pokoju. Wraz z kobietami całego świata, za przykładem kobiet radzieckich walczymy i walczyć będziemy przeciwko śmierci o to, co jest najdroższe ludom całego świata — o pokój. Coraz donioślejszy jest nasz głos, głos prostych ludzi, głos matek, głos wielkiej armii obrońców pokoju przeciwko wojnie o cudze zyski.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Międzynarodowy dzień kobiet — 8 marca — kobiety całej Polski obchodzą pod hasłem mobilizacji do jeszcze bardziej wytrwałej i jeszcze bardziej zawziętej walki o pokój, którą prowadzi dzisiaj Związek Radziecki, kraje demokracji ludowej i cały obóz antyimperialistyczny. Dzień 8 marca jest jednocześnie dniem mobilizacji wszystkich kobiet polskich do wykonania planu 6-letniego, bo sprawa realizacji planu 6-letniego jest również sprawą walki o pokój.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Rozumiemy, że wzmocnienie naszego kraju jest również wzmocnieniem całego obozu antywojennego. Przekonane jesteśmy, że w walce tej zwyciężymy, a przekonanie to czerpiemy z codziennego trudu milionów kobiet.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Na apel robotnic zakładu przemysłu bawełnianego w Łodzi, które pierwsze zainicjowały czyn 8-marcowy, odpowiedziały kobiety miast i wsi całej Polski. Czyn 8 marca przebiega w kraju pod hasłem walki o pokój, podnoszenia wydajności pracy i jakości produkcji, podnoszenia dyscypliny pracy, podwyższenia kwalifikacji pracujących kobiet, powiększenia szeregów Ligi Kobiet.</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Robotnice Warszawy, włókniarki Łodzi, hutniczki i górniczki Śląska, członkinie spółdzielni produkcyjnych i kół Samopomocy Chłopskiej, gospodynie domowe dały już swój pierwszy wkład w wykonanie planu 6-letniego. Pracownice fabryki kartonaży w Krakowie zobowiązały się wykonać roczny plan pracy w ciągu trzech kwartałów. Robotnice wydziału śrubiarni huty „Ferrum” postanowiły w okresie trzech miesięcy podnieść wydajność pracy ze 120 na 150% normy. Członkinie gminnej rady kobiecej w Małdytach zobowiązały się zorganizować liczne grupy hodowców trzody chlewnej i plantatorów lnu i konopi. Pracujące chłopki ze spółdzielni produkcyjnych biorą coraz większy udział w pracach nad usprawnieniem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-93.9" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Codziennie napływają nowe zobowiązania, a jednocześnie nadchodzą z całego kraju wiadomości, że zobowiązania te są wykonywane z honorem.</u>
          <u xml:id="u-93.10" who="#PosłankaSztachelskaIrena">„Warty pokoju” w czynie 8 marca są naszą odpowiedzią podżegaczom wojennym. Kobiety polskie rozszerzą w przyszłości swoje zobowiązania. Warty pokoju, zaciągnięte dla uczczenia Międzynarodowego Dnia Kobiet, pozostaną nadal trwale przy fabrykach, hutach, warsztatach, na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-93.11" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Przyłączając się do apelu Światowego Komitetu Obrońców Pokoju, pragniemy dać wyraz naszej solidarności międzynarodowej z bojownikami sprawy pokoju na całym świecie, pragniemy dać wyraz naszej niezłomnej woli 'walki o pokrzyżowanie planów podżegaczy wojennych, zmuszenie ich do zaniechania wyścigu zbrojeń, położenia kresu groźbie bomby atomowej, o zaniechanie wojny przeciw narodom kolonialnym — o podpisanie paktu pokoju między mocarstwami. Wierzymy, że Sejm swoją uchwałą poprze te usiłowania.</u>
          <u xml:id="u-93.12" who="#PosłankaSztachelskaIrena">Wierzymy niezłomnie, że naszą walką i pracą wraz ze wszystkimi ludźmi, którzy kochają pokój i sprawiedliwość — osiągniemy zwycięstwo.</u>
          <u xml:id="u-93.13" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Kruczkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełKruczkowskiLeon">Przedstawiony dziś Sejmowi przez delegację Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju apel Światowego Kongresu Obrońców Pokoju do parlamentów świata jest jednym z tych doniosłych aktów, poprzez które manifestuje się wola milionowych mas ludzkich na całym świecie. Wola ta, wola obrony pokoju jest nie tylko wyrazem samego instynktu życia, kieruje nią również rosnąca coraz bardziej w umysłach prostych ludzi świadomość polityczna, coraz jaśniejsze i pełniejsze rozeznanie istoty współczesnego imperializmu. Narody świata coraz wyraźniej pojmują, że wojna nie jest ślepym żywiołem czy „dopustem Bożym”, ale jedną z właściwości ustrojów społecznych, opartych na przeciwieństwach klasowych. Fatalistyczna bierność, z jaką dawniej narody krajów kapitalistycznych ulegały machinacjom podżegaczy wojennych i burżuazyjnych oszustów politycznych, gwałtownie zmienia się dzisiaj w czynną postawę oporu, coraz potężniejszą codzienną walkę o utrzymanie pokoju.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#PosełKruczkowskiLeon">Półtora roku temu wrocławski Kongres Intelektualistów zapoczątkował zorganizowaną akcję światowego ruchu pokojowego. W polskim Wrocławiu zgromadzili się w owych dniach sierpniowych najprzedniejsi przedstawiciele współczesnej kultury, postępowi intelektualiści z kilkudziesięciu krajów świata. Ale troska, która ich zgromadziła, nie była tylko ich troską, odczuwały ją głęboko miliony prostych ludzi na obu półkulach globu. Była to troska o nowe niebezpieczeństwo, zagrażające ciężko wywalczonemu pokojowi i całej dopiero co uwolnionej od grozy faszyzmu ludzkości. Kongres wrocławski przyniósł rzeczową analizę tego niebezpieczeństwa, ale i wskazał zarazem siły i środki do przeciwdziałania mu — siły stanowcze i środki skuteczne. Gwałtowna, setki milionów obejmująca mobilizacja tych sił oraz dojrzewająca w akcji potęga środków ich działania stały się od tego czasu aż po dziś dzień głównym nurtem rozwoju sytuacji międzynarodowej. Liczne kongresy regionalne obrońców pokoju w różnych krajach a przede wszystkim zeszłoroczny światowy Kongres w Paryżu i Pradze wyznaczyły kolejne etapy tego nurtu, objawiały światu stałe wzmaganie się, gwałtowne rozszerzanie i krzepnięcie zarazem światowego obozu pokoju.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#PosełKruczkowskiLeon">Potężny przyrost zorganizowanych sił tego obozu przyniosło w tym okresie wspaniałe ostateczne zwycięstwo władzy ludowej na obszarach 450-milionowych Chin. Wagę tego przyrostu wymierzyć można tym historycznym faktem również wyraźnie jak dotkliwość ciosu, zadanego przezeń imperializmowi w jednym z najczulszych punktów jego zbójeckiej geografii. Również powstanie Demokratycznej Republiki Niemieckiej stworzyło zasadniczo nową, jak nigdy jeszcze pomyślną dla rozwoju sił pokojowych sytuację na tym jednym z najważniejszych odcinków życia międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#PosełKruczkowskiLeon">Ale głównym, decydującym ogniwem światowego frontu obrony pokoju był, jest i pozostanie aż do ostatecznego zwycięstwa potężny Związek Radziecki. Od trzech dziesięcioleci rząd tego kraju, wyraziciel woli 200-milionowego socjalistycznego społeczeństwa, konsekwentnie i niezłomnie prowadzi. — on jeden tylko do niedawna — politykę ochraniania i zabezpieczania największego dobra ludzkości — pokoju. On jeden także — Związek Radziecki — zdolny był samodzielnie obronić się w narzuconej przez faszyzm monstrualnej wojnie i obronę swoją przekuć na całkowite, decydujące o losach świata zwycięstwo. Bronić pokoju i umieć obronić się w narzuconej przez imperializm wojnie — oto jasna, niezachwiana i jednolita strategia walki o lepsze jutro ludzkości, którą stworzył i którą przekazał narodom wielki nasz Nauczyciel, Wódz Związku Radzieckiego — Józef Stalin. Bronić pokoju, to znaczy wspierać wszystkie siły pragnące pokoju, to znaczy stosować w pokojowej pracy nowe potężne źródła energii, o których inni marzą jako o narzędziach masowego mordu; ale to znaczy zarazem — być nieustannie czujnym, uważnie patrzeć na palce organizatorom zbrodni, przenikać ich mroczne plany.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#PosełKruczkowskiLeon">Z wiary w potęgę i pokojową strategię Związku Radzieckiego, z faktu powstania i krzepnięcia nowych państw ludowych w Europie i Azji, z świadomości, że istnieją już dzisiaj państwowo zorganizowane siły antywojenne, obejmujące 700 milionów ludności — z tego wszystkiego czerpią otuchę i podnietę w swej codziennej walce milionowe masy obrońców pokoju w krajach kapitalistycznych. Potężna klasa robotnicza Francji, Włoch, Belgii i innych krajów zachodniej Europy nie ogranicza się już do deklaracji, odezw i uchwał wiecowych — od słów przechodzi do czynu. Paraliżują transporty zbrojeniowe robotnicy portowi Antwerpii, Dunkierki, Marsylii i Hamburga — nie rezolucjami już, lecz faktami ostrzegając 'sztaby polityczne i wojskowe imperializmu. Podżegacze wojenni po tej, a zwłaszcza po 'tamtej stronie Atlantyku doczekali się tego, że histeria, którą tak długo sączyli światu, zwracać się dziś zaczyna przeciw nim samym. Jej trujące jady nurtują i trawią do najgłębszego pesymizmu, aż do załamań psychicznych ich własne burżuazyjne środowiska. Ale i to nie powstrzymuje ich zbrodniczej działalności: szaleńczego wyścigu zbrojeń, kampanii oszczerstw przeciw Związkowi Radzieckiemu i krajom demokracji ludowej, wspierania wszelkich form antyludowej dywersji i zdrady w titowskim stylu, sabotowania uczciwej współpracy międzynarodowej i nie tak dawno podpisanych przez nich układów, jak układ Poczdamski i Karta Narodów Zjednoczonych. Można dziś znowu powtórzyć znane słowa Stalina z 1934 r., że imperialiści „jak tonący brzytwy chwytają się myśli o wojnie, to znaczy, że się ostatecznie zaplątali, że znaleźli się w ślepym zaułku i gotowi są na łeb, na szyję lecieć w przepaść”.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#PosełKruczkowskiLeon">Ale narody nie są już dzisiaj skłonne skakać w przepaść na komendę władców kapitału. Jasnym i stanowczym wyrazem ich woli jest właśnie Apel Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju do parlamentów świata. Stał się on dzisiaj nowym orężem w rękach obozu antywojennego. Działanie jego jest ostre i niezawodne, wznieca popłoch i wściekłość rządów imperialistycznych lub służących imperializmowi i wyprowadza na ulice stolic kapitalistycznych masy ludowe manifestujące przeciw imperialistycznej wojnie. Gwałty policji z jednej i pokojowe manifestacje ludności z drugiej 'strony towarzyszą akcji składania apelu w parlamentach krajów zachodnich. Akcja ta zdziera ostatnie maski z ostatnich lawirujących jeszcze polityków burżuazyjnych, wyjaśnia definitywnie postawy i pozycje, ustala odpowiedzialność: kto za, kto przeciw pokojowi, kto po stronie ludu i kto za nowym ludobójstwem.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#PosełKruczkowskiLeon">Wysoki Sejmie! Jak wszystkie parlamenty krajów demokracji ludowej, które odpowiedziały już jednomyślnymi uchwałami na Apel Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju, tak i my tutaj w tej Izbie nie mamy żadnych wątpliwości co do naszej na ten apel odpowiedzi. Dyskusja wykazała, że sprawa pokoju jest jedną z tych wielkich spraw, które jednoczą dziś całe nasze społeczeństwo. Dowodzą tego nie tylko nasze głosy, rezolucje i manifestacje, dowodzi tego przede wszystkim wielka codzienna pokojowa praca naszych robotników i chłopów, kobiet i młodzieży, uczonych i pracowników kultury; dowodzi tego rozległa wytężona działalność wychowawcza naszych partii politycznych, naszych masowych organizacji zawodowych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#PosełKruczkowskiLeon">Społeczeństwo takie jak nasze, społeczeństwo budujące socjalizm, z natury swojej jest przekonane o głębokiej słuszności tez wysuniętych w apelu Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#PosełKruczkowskiLeon">Bardziej niż kiedykolwiek rozumiemy dzisiaj absurdalność wyścigu zbrojeń, hamującego rozwój gospodarczy, produktywność pracy ludzkiej i wzrost dobrobytu.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#PosełKruczkowskiLeon">Więcej niż kiedykolwiek mamy dziś wyobraźni, aby uprzytomnić sobie straszliwe skutki zastosowania w nowej wojnie przez strony walczące atomowych, wodorowych czy bakteriologicznych środków masowego niszczenia, straszliwe Skutki nie tylko dla poszczególnych narodów, ale dla całej cywilizacji.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#PosełKruczkowskiLeon">Bardziej niż kiedykolwiek oburzają nas okrutne wojny interwencyjne przeciw ludom i narodom kolonialnym, bezwzględnością metod tak bardzo przypominające nasze własne, niedawne doświadczenia hitlerowskiego najazdu.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#PosełKruczkowskiLeon">Za szczyt cynizmu politycznego uważamy brutalne represje przeciw zwolennikom pokoju w krajach, których rządy pozwalają sobie uważać się za obrońców „humanistycznej kultury zachodniej”.</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#PosełKruczkowskiLeon">I wreszcie za jedyne wyjście z wytworzonej dziś przez propagandę wojenną sytuacji międzynarodowej uważamy przywrócenie wzajemnego zaufania w drodze zawarcia paktu pokoju między wielkimi mocarstwami.</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#PosełKruczkowskiLeon">Wysoka Izbo! Rząd nasz, Rząd kraju budującego socjalizm od 5 lat z najgłębszym przekonaniem i w sojuszu z zaprzyjaźnionymi narodami prowadzi konsekwentną politykę pokoju. Polityka ta zawsze miała pełne poparcie i zaufanie Sejmu Ustawodawczego. Nasza odpowiedź na przedłożony nam dzisiaj apel Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju będzie nowym, doniosłym aktem niezłomnie pokojowej woli tej Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#PosełKruczkowskiLeon">W tym przeświadczeniu stawiam wniosek o przyjęcie następującej uchwały:</u>
          <u xml:id="u-95.15" who="#PosełKruczkowskiLeon">„Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej, jako przedstawicielstwo narodu, który pierwszy padł ofiarą hitlerowskiej agresji i w ciągu 5-letniej okupacji przeżył wszystkie okropności wojny i faszyzmu — po przyjęciu delegacji Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju, która przedstawiła Apel Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju do parlamentów świata i po odbyciu dyskusji — stwierdza, że światowy ruch obrońców pokoju, który łączy we wspólnej walce o pokój miliony mężczyzn i kobiet we wszystkich krajach świata, bez różnicy narodowości, rasy, wyznania religijnego czy poglądów politycznych, posiada pełne poparcie narodu polskiego, a zwłaszcza milionów polskich robotników, chłopów i inteligencji pracującej, którzy z wytężeniem wszystkich swoich sił pracują nad ostatecznym zaleczeniem ran zadanych krajowi przez wojnę, nad odbudową zniszczonych miast i wsi, nad pokojową rozbudową gospodarczą, społeczną i kulturalną swego kraju, nad stworzeniem podstaw socjalistycznego ustroju społecznego, który udostępni wszystkim korzystanie z dobrodziejstw postępu gospodarczego i kulturalnego oraz urzeczywistni zasady sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-95.16" who="#PosełKruczkowskiLeon">Sejm Ustawodawczy udziela swego poparcia propozycjom, zawartym w Apelu Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju i wzywa do:</u>
          <u xml:id="u-95.17" who="#PosełKruczkowskiLeon">1) powszechnej redukcji zbrojeń i sił zbrojnych zgodnie z propozycjami, przedłożonymi Organizacji Narodów Zjednoczonych przez delegację Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i popartymi przez delegację polską, czechosłowacką i przez inne kraje demokracji ludowej;</u>
          <u xml:id="u-95.18" who="#PosełKruczkowskiLeon">2) bezwarunkowego zakazu używania broni atomowej, wodorowej i bakteriologicznej oraz ustanowienia ścisłej kontroli międzynarodowej, która zabezpieczy ludzkość przed użyciem środków masowego niszczenia;</u>
          <u xml:id="u-95.19" who="#PosełKruczkowskiLeon">3) zaniechania zbrodniczych nalotów na miasta i wsie wolnych Chin, dokonywanych przez amerykańskie bombowce pilotowane przez faszystowskich pilotów Czang-Kai-Szeka; zakończenia wojen interwencyjnych przeciw walczącym o swe wyzwolenie narodom Wietnamu i półwyspu Malajskiego oraz natychmiastowego wszczęcia bezpośrednich rokowań pokojowych pod egidą międzynarodową;</u>
          <u xml:id="u-95.20" who="#PosełKruczkowskiLeon">4) zaprzestania stosowania przeciw obrońcom pokoju represji, zmierzających do złamania oporu narodów przeciwko wojnie i ułatwienia przygotowań wojennych;</u>
          <u xml:id="u-95.21" who="#PosełKruczkowskiLeon">5) zawarcia w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych paktu dla umocnienia pokoju między Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej, Wielką Brytanią, Francją, Chińską Republiką Ludową i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u>
          <u xml:id="u-95.22" who="#PosełKruczkowskiLeon">Sejm Ustawodawczy wyraża przekonanie, że wykonanie wymienionych postulatów jest konieczne dla zapewnienia pokoju i rozwoju przyjaznej współpracy między narodami oraz oświadcza, że Polska ludowa walczyć będzie konsekwentnie o ich realizację”.</u>
          <u xml:id="u-95.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#Marszałek">Ponieważ do głosu nikt więcej nie jest zapisany, przystępujemy do głosowania uchwały zgłoszonej przez posła Kruczkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem tej uchwały, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#komentarz">(Posłowie wstają. Długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie przyjął uchwałę zgłoszoną przez posła Leona Kruczkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#komentarz">(Poseł Kowalczyk: Obrońcy światowego pokoju na czele z Towarzyszem Józefem Stalinem niech żyją! Długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#komentarz">(Delegacja Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju opuszcza salę.)</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#Marszałek">Zarządzam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 35 do godz. 17 min. 5.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 16 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o rządowym projekcie ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych (druki nr 647 i 661).</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Cieślakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełCieślakStanisław">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych, który mam zaszczyt referować z ramienia Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu, wprowadza obowiązek pracy w oznaczonym zakładzie, instytucji państwowej lub samorządowej albo w innym oznaczonym uspołecznionym zakładzie, należącym do uspołecznionej gospodarki, dla absolwentów szkół średnich, zawodowych i wyższych.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#PosełCieślakStanisław">Spis szkół wyższych jak również wydziałów i specjalizacji tych szkół, których absolwenci podlegają obowiązkowi zatrudnienia, ustala Rada Ministrów. Spis średnich szkól zawodowych. których absolwenci podlegają obowiązkowi pracy w oznaczonych instytucjach państwowych lub samorządowych albo w zakładach należących do gospodarki uspołecznionej, ustala prezes Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego lub właściwi ministrowie w zakresie szkół im podległych.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#PosełCieślakStanisław">Nakazy dla absolwentów wydaje bądź właściwy minister, bądź prezes Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#PosełCieślakStanisław">Absolwenci średnich szkół zawodowych i wyższych mają prawo korzystania z odroczeń od tego obowiązku w 4 wypadkach:</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#PosełCieślakStanisław">1) w wypadku powołania do służby wojskowej,</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#PosełCieślakStanisław">2) w razie rozpoczęcia studiów wyższych dla absolwentów średniej szkoły zawodowej,</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#PosełCieślakStanisław">3) w razie rozpoczęcia studiów naukowych dla absolwentów szkół wyższych, wreszcie,</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#PosełCieślakStanisław">4) w razie niezdolności do pracy.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#PosełCieślakStanisław">W każdym wypadku odroczenia obowiązku przyjęcia pracy w oznaczonym zakładzie udziela bądź właściwy minister, bądź prezes Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, bądź komisje przydziału pracy dla absolwentów, na które właściwi ministrowie i prezes Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego przekażą swoje uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#PosełCieślakStanisław">Kierownikom zakładów pracy nie wolno jest przyjąć do pracy absolwentów szkół zawodowych i wyższych, którzy nie wypełnili tego obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#PosełCieślakStanisław">Kierownik zakładu w razie skierowania do niego absolwentów szkół średnich i wyższych wyznacza pracę odpowiadającą kwalifikacjom absolwenta.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#PosełCieślakStanisław">Każdy absolwent średniej szkoły zawodowej czy wyższej na zasadzie przepisów niniejszej ustawy korzysta z mieszkania dostarczonego mu bądź przez zakład pracy, bądź przez władze lokalne miasta, gdzie obowiązuje publiczna gospodarka mieszkaniami. Koszta przeprowadzki ponosi zakład pracy.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#PosełCieślakStanisław">O przyczynach, które skłoniły Rząd do wniesienia projektu ustawy mówił gruntownie zastępca przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego Minister Jędrychowski na poprzednim plenarnym posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#PosełCieślakStanisław">Jest rzeczą znaną, że potrzeby naszego uspołecznionego gospodarstwa wymagają planowego kierowania kadrami fachowymi narastającymi w Polsce ludowej, coraz szybciej.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#PosełCieślakStanisław">W niedostateczny sposób podkreślana jest druga strona tej sprawy. U podstaw gospodarki planowej leży troska o człowieka, o danie każdemu człowiekowi możliwości twórczej pracy, która stanowi największą radość życia. Czyż jest do pomyślenia w planowej gospodarce w okresie planu 6-letniego, kiedy szkoły wyższe w Polsce skończy ponad 150.000 absolwentów., kiedy ze szkół średnich zawodowych pierwszego stopnia wyjdzie ponad 300.000 absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#PosełCieślakStanisław">Kiedy ze szkół zawodowych na stopniu rzemieślniczym wyjdzie ponad 800.000 absolwentów, kiedy z pozostałych szkół zawodowych wyjdzie 1.300.000 absolwentów, ażeby tą olbrzymią rzeszą młodzieży, pochodzenia przede wszystkim chłopskiego i robotniczego, nie pokierować w sposób właściwy. Skąd absolwent szkoły wyższej i średniej może znać całe bogactwo naszej uspołecznionej gospodarki? Skąd może wiedzieć, że jego praca jest najbardziej celowa i pożyteczna w tym a nie innym miejscu?</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#PosełCieślakStanisław">I dlatego też kiedy mam zaszczyt referować tę ustawę z ramienia Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu, chciałbym podkreślić ten fakt, że otwiera ona przed młodzieżą chłopską i rzemieślniczą olbrzymie możliwości awansu społecznego, daje tej młodzieży, którą Rząd otacza specjalną troską, możność szybkiego włączenia się w budownictwo socjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#PosełCieślakStanisław">Z istotnych poprawek, wniesionych przez komisję do projektu ustawy, chciałbym zwrócić uwagę na poprawkę do art. 10 — świadczy ona najlepiej o intencji ustawodawcy. Komisja, biorąc pod uwagę, że w szkołach średnich zawodowych i w liceach pedagogicznych znajduje się dużo młodzieży pracowitej i zdolnej, której należy ułatwić studia, wprowadziła poprawki, na mocy których młodzież szkół licealnych, w wypadku jeśli wy każę się pracowitością, zdolnościami i dyscypliną pracy, umożliwione będzie miała natychmiastowe rozpoczęcie studiów wyższych.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#PosełCieślakStanisław">Zaznaczam, że do sprawozdania komisji zakradły się omyłki drukarskie, które należy sprostować jak następuje:</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#PosełCieślakStanisław">1) w art. 4 wyraz „ministerstw” zastępuje się wyrazem „ministrów”,</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#PosełCieślakStanisław">2) w art. 5 początek ust. 2 otrzymuje brzmienie „Nakaz wydaje Prezes Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego lub minister...”,</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#PosełCieślakStanisław">3) w art. 9 ust. 1 pkt. 3) po wyrazie „przewidzianym” dodaje się wyraz „w”,</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#PosełCieślakStanisław">4) w art. 11 ust. 1 po wyrazie „wykazem” dodaje się wyraz „przewidzianym”,</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#PosełCieślakStanisław">5) w art. 20 zaś wyraz „wykazów” zastępuje się wyrazem „nakazów”.</u>
          <u xml:id="u-98.24" who="#PosełCieślakStanisław">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu wnoszę o przyjęcie ustawy zamieszczonej w druku nr 647 z poprawkami zamieszczonymi w druku nr 661 oraz sprostowaniami, które podałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Wysockiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełWysockiLesław">Wysoka Izbo! Wchodzimy w masowe rewolucyjne zadanie na odcinku szkolenia zawodowego i planowego wprowadzania wielkich ilości młodych kadr w produkcję. Tylko bowiem tą drogą będziemy mogli realizować plan 6-letni i następne śmiałe plany wiodące do socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PosełWysockiLesław">Należy przy tym podkreślić, że sytuacja, jaką stwarzamy w szkoleniu kadr pod względem ogromu ilości i jakości, wprost nie wytrzymuje porównania z sytuacją, która panowała na tym odcinku w Polsce sanacyjnej. Żeby sobie uzmysłowić ogrom dziś wytyczonych i realizowanych zadań, wystarczy porównać ilości przeszkolonych kadr technicznych na poziomie wyższym w zakresie jednego działu specjalnego. I tak — za całe 19-lecie, tj. od 1918 r. do 1937 r. okresu międzywojennego, dyplomów z ukończenia wyższych szkół technicznych wydano ogółem 8.815, tymczasem plan 6-letni przewiduje, że po upływie 6-lecia ogólna ilość absolwentów tego działu wyniesie 36.000, przy czym roczna produkcja inżynierów będzie wynosiła około 5.400. Należy tak samo nadmienić, że sytuacja odnośnie absolwentów innych działów studiów wyższych i średnich szkół zawodowych I i II stopnia kształtuje się podobnie.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#PosełWysockiLesław">Ogólna ilość absolwentów wyższych szkół zawodowych i akademickich po upływie 6-lecia wyniesie około 150.000, absolwentów szkół II stopnia około 300.000 i absolwentów średnich szkół zawodowych I stopnia około 800.000, co w sumie stanowić będzie armię liczącą 1.250.000 absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#PosełWysockiLesław">Robimy radykalny zwrot dziejowy pod względem ilości, kierunku, metod i treści szkolenia nowych kadr. Kładziemy kres marnotrawieniu sił setek tysięcy młodych ludzi rwących się do życia i pracy.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#PosełWysockiLesław">Przecież nieodosobnionym był w Polsce sanacyjnej krytyczny oficjalny głos Instytutu Spraw Społecznych w książce „Młodzież sięga po pracę”, redagowanej przez Kołodziejskiego, Komiłowicza i innych. „Marnotrawstwo sił ludzkich w Polsce, marnotrawstwo uzdolnień... jest zjawiskiem patologicznym szczególnie dotkliwym, jeśli chodzi o młodzież...”. Tego rodzaju głosów, bardziej zdecydowanych, nabrzmiałych chęcią walki z wrogim kapitalistycznym ustrojem, uniemożliwiającym kształcenie zawodowe i odbierającym młodym ludziom pracę, było wiele setek tysięcy, ale tych głosów nie słuchał reakcyjny rząd.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#PosełWysockiLesław">Ta młodzież z warstw nieposiadających, której nawet udało się wstąpić do szkół wyższych lub średnich, nie miała przed sobą jasnej wizji uzyskania pracy po ukończeniu studiów i to dla niej nie mogło stanowić bodźca do szybszego ukończenia szkoły.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#PosełWysockiLesław">A jeśliby nawet ten lub ów uzyskał pracę, to — jak A. Czerwiński pisze w 1934 r. w „Przyczynach i skutkach bezrobocia”: „Wzmożona praca do 10-ciu a nawet 12-tu godzin dziennie, kurczące się urlopy, ewentualnie odkładanie ich w nieskończoność przy tej samej, a często i niższej płacy, schlebianie i uniżoność nieświadomych współpracowników nie ceniących godności człowieka pracy, atmosfera spleśniałej i niewolniczej zasady: pokorne cielę dwie matki ssie” — oto skutki i ciężar klęski bezrobocia dla zatrudnionych jeszcze pracowników umysłowych i oto drugi czynnik, który nie przyśpieszał tempa nauki.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#PosełWysockiLesław">Takich czynników hamujących jak ciągła głodówka, tracenie czasu z uszczerbkiem dla własnej nauki przez pisanie prac seminaryjnych i dyplomowych paniczykom za kilka groszy na kawałek chleba, brak stałego dachu nad głową, zimno, choroby itd., itd., które również nie przyśpieszały tempa nauki, było bez liku. Młodzież zamożna natomiast zabawiała się i demoralizowała inną, nie dbając wcale o naukę.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#PosełWysockiLesław">Ale nie tylko z tych powodów tempo nauki uległo zahamowaniu. Przede wszystkim czynniki rządowe świadomie przedłużały studia, stawiając wiele formalistycznych przeszkód, aby rzekomo rozładować bezrobocie i tak zwaną nadprodukcję inteligencji.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#PosełWysockiLesław">Dla przykładu warto przytoczyć dane, dotyczące czasu trwania wyższych studiów, po których młodzież otrzymywała dyplomy. I tak w 1936/37 r. na technicznym kierunku studiów po 3 i 4 latach wydano zaledwie 0,6% ogólnej liczby dyplomów; po 5 latach 3,8% a po 9 i więcej latach aż 43,5%. Na rolniczym kierunku studiów po 3 i 4 latach tylko 6,1%, po 5 i 6 roku studiów ca 28%, a po 9 i więcej latach 14,4%.</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#PosełWysockiLesław">Na podstawie powyższych cyfr należy wysnuć wniosek, że uczelnie wyższe za czasów sanacji nie miały ambicji lub warunków dostarczania gospodarce narodowej zastępów przygotowanych fachowców.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#PosełWysockiLesław">Dziś u progu 6-letniego planu tego rodzaju praktyki są absolutnie wykluczone przez:</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#PosełWysockiLesław">1) reorganizację studiów w oparciu o bogate doświadczenie Związku Radzieckiego,</u>
          <u xml:id="u-100.13" who="#PosełWysockiLesław">2) stopniową zmianę kadr profesorskich,</u>
          <u xml:id="u-100.14" who="#PosełWysockiLesław">3) zwiększenie ilości pomocniczych sił naukowych,</u>
          <u xml:id="u-100.15" who="#PosełWysockiLesław">4) reorganizację i poszerzenie zakładów ćwiczeń,</u>
          <u xml:id="u-100.16" who="#PosełWysockiLesław">5) zwiększenie dyscypliny pracy studenta,</u>
          <u xml:id="u-100.17" who="#PosełWysockiLesław">6) klasową selekcję studentów i dobieranie tych, którzy pragną się kształcić,</u>
          <u xml:id="u-100.18" who="#PosełWysockiLesław">7) potężną i celową akcję stypendialną,</u>
          <u xml:id="u-100.19" who="#PosełWysockiLesław">8) zapewnienie studentom burs lub mieszkań,</u>
          <u xml:id="u-100.20" who="#PosełWysockiLesław">9) i wreszcie przez słuszną i celową gospodarkę nowymi kadrami, wychodzącymi ze szkół zawodowych, średnich i wyższych.</u>
          <u xml:id="u-100.21" who="#PosełWysockiLesław">Przy tym rozmachu, przy tym zwiększeniu ilości studentów i przy tym zwiększeniu przepustowości absolwentów — ostatni punkt nabiera szczególnego znaczenia. Wprowadzić bowiem na czas i celowo w produkcję tyle tysięcy wykwalifikowanych fachowców bez specjalnego planu i podstaw organizacyjnych byłoby wręcz niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-100.22" who="#PosełWysockiLesław">Na pytanie — jakie korzyści wyniesiemy z planowego zatrudnienia absolwentów średnich i wyższych szkół zawodowych, a jakich zjawisk przykrych unikniemy, można by przytoczyć bardzo dużo słusznych odpowiedzi, ale przede wszystkim musimy podkreślić wagę tego argumentu, że ekonomicznie przez to zyska sektor uspołeczniony, a jednocześnie uniemożliwi się wzmacnianie ekonomiczne naszych wewnętrznych wrogów przez wspieranie ich kosztownie szkolonymi fachowcami i że z drugiej strony zyska sam pracownik — absolwent, otrzymując ustabilizowane warunki pracy i płacy.</u>
          <u xml:id="u-100.23" who="#PosełWysockiLesław">Absolwent-pracownik przestaje być niewolnikiem w prywatnej inicjatywie, pracującym bez zapału „na kawałek chleba” dla siebie, a na wypchaną kabzę kapitalisty.</u>
          <u xml:id="u-100.24" who="#PosełWysockiLesław">Ponadto skończy się raz na zawsze z „wiecznymi” studentami, marnującymi czas i siły produkcyjne ze szkodą dla siebie i społeczeństwa, a przeciwnie podeprze się wartościowe, zapalone i wierzące w drogę socjalistyczną kadry.</u>
          <u xml:id="u-100.25" who="#PosełWysockiLesław">Z praktycznych uwag na przyszłość, których nie sposób pominąć, jest ważne zagadnienie skrupulatnego dobierania praktyk dla absolwentów według ich zainteresowań, zamiłowań i specjalnych uzdolnień, przez co możemy wydobyć i wykorzystać dla naszej gospodarki narodowej z korzyścią dla absolwentów potężne ilości energii ludzkiej oraz wysoką i szlachetną jakość pracy.</u>
          <u xml:id="u-100.26" who="#PosełWysockiLesław">Dlatego działanie powołanych przez PKPG komisji uczelnianych, kwalifikujących i kierujących absolwentów do zakładów pracy, musi być i na pewno będzie coraz sprawniejsze i coraz bardziej skrupulatne.</u>
          <u xml:id="u-100.27" who="#PosełWysockiLesław">Mamy również nadzieję, że z dobrodziejstwa planowego zatrudnienia absolwentów, szczególnie szkół wyższych, skorzysta również w pełni Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych odnośnie poszerzającego się odcinka uspołecznionej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-100.28" who="#PosełWysockiLesław">Na zakończenie muszę podkreślić i z uznaniem stwierdzić, że wobec istnienia planowego zatrudnienia kadr absolwenckich przy naszym demokratycznym systemie gospodarczym żadnemu studentowi nigdy już nie zaświeci w o-czach lęk przed drogą w nieznane, niepewne życie.</u>
          <u xml:id="u-100.29" who="#PosełWysockiLesław">Lęk przed bezrobociem dla absolwentów szkół zawodowych faktycznie przestał istnieć niemal od początku powstania Polski ludowej, ale ta ustawa jest aktem gwarancyjnym naszego Rządu ludowego, że już nigdy nie będziemy się ubezpieczać na wypadek braku pracy w Państwowych Urzędach Pośrednictwa Pracy czy Zakładach Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych tak, jak to miało miejsce w czasach faszystowskiej sanacji, a co i tak nie dawało setkom tysięcy bezrobotnych pracowników umysłowych choćby więziennych warunków bytu, bo zaledwie 1/4 do 1/8 ubezpieczonych pobierała głodowe zasiłki, a większość, potężna większość „zbędnych” dla gospodarki narodowej bezrobotnych, nigdzie nie zarejestrowanych i nigdzie nie ubezpieczonych, trawiła swoje życie i siły na marne.</u>
          <u xml:id="u-100.30" who="#PosełWysockiLesław">Dziś, mimo olbrzymich zniszczeń wojennych, tak nie jest i nie będzie, na dowód czego mamy potężny i realny plan 6-letni, którego konsekwencją jest również projekt ustawy o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych, który nasz klub ZSL wraz z wniesionymi poprawkami w całej rozciągłości popiera.</u>
          <u xml:id="u-100.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Trzebiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Wysoki Sejmie! Wniesiony projekt ustawy o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych wiąże się ściśle z przedłożoną i uchwaloną przed chwilą ustawą o zapobieżeniu płynności kadr. Celem jednej i drugiej ustawy jest wprowadzenie planowania w polityce zatrudniania kadr specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Analizując ustawę i oceniając jej założenia zdajemy sobie sprawę, jakie motywy skłoniły Rząd do opracowania wytycznych w tej dziedzinie oraz jakie nadzieje wiąże Rząd z wprowadzeniem tej ustawy w życie.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Niewątpliwie głównym powodem jest coraz dotkliwszy brak kadr specjalistów w poszczególnych gałęziach gospodarki narodowej. Rozumie się, że wraz ze wzrostem produkcji i dynamiki gospodarki potęguje się zapotrzebowanie na nowych fachowców. To zapotrzebowanie będzie dalej wzrastało w okresie planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Przedłożony projekt ustawy stawia sobie za cel właśnie racjonalne i elastyczne zaspokajanie tego specyficznego głodu w dziedzinie kadr.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Wielkim rezerwuarem nowych kadr będą nasze średnie szkoły zawodowe oraz szkoły wyższe. Zakłady te dostarczą corocznie dziesiątków tysięcy nowych młodych fachowców. Jest rzeczą zrozumiałą i uzasadnioną, że ten dopływ nowych kadr musi odbywać się zgodnie z założeniami planu, tym bardziej że absolwenci nie zawsze natychmiast włączają się w proces produkcji, a wybór zawodu odbywa się dość często przypadkowo.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Dla państwa ludowego nie jest obojętne, na jakiej placówce zacznie pracować nowa siła fachowa. Dla państwa ludowego jest niezmiernie ważne, aby znalazła się ona tam, gdzie potrzeba jest najpilniejsza. Z tego punktu widzenia przedłożony projekt ustawy odda w praktyce codziennej niewątpliwie bardzo cenne usługi w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Spróbujmy z kolei spojrzeć na projekt ustawy od strony samych zainteresowanych absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Czy ustawa narusza dotychczasową wolność wyboru zawodu? Krótka analiza historyczna tego odcinka będzie tu niezmiernie pouczająca. Przecież nie co innego, lecz widmo bezrobocia było naczelnym dyspozytorem, regulującym stosunki na odcinku zatrudnienia w okresie rządów kapitalistycznych. Absolwenci miesiącami, a nawet latami szukali pracy lub zajmowali posady, jakie wpadały im pod rękę. Ani zamiłowanie zawodu, ani zdolności, ani plany życiowe nie miały tu wiele do decydowania. Przypadek lub twarda konieczność życiowa kierowały inżynierów, doskonałych techników i fachowców na stanowiska kancelistów, ekonomistów — na pisarzy gminnych, a handlowców — za kontuar sklepowy, jako młodszych ekspedientów.</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Marnowała się nie tylko energia społeczna, niewykorzystane były nie tylko zdolności oraz fachowe wykształcenie, ale łamały się także szlachetne ambicje życiowe młodych ludzi, co spowodowało, że opadały im skrzydła. Hasła wolności wyboru zawodu były zakłamanym frazesem, maskującym istotę stosunków ustroju kapitalistycznego, w którym władzę sprawował niepodzielnie pieniądz i kryteria zysku. Przemoc pieniądza dyktowała niezamożnej młodzieży drogi życiowe, a nie kwalifikacje zawodowe, zamiłowania i zamierzenia osobiste.</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Rozpatrując projekt ustawy nie sposób nie zauważyć troski projektodawcy o interes samych absolwentów. Wyraża się ona w takich postanowieniach, jak nałożenie na zakłady pracy obowiązku przydzielenia mieszkań absolwentom i zwrotu kosztów przeniesienia na nowe miejsce pracy, a przede wszystkim w przepisie mówiącym, że przy kierowaniu do zawodu należy uwzględnić w miarę możliwości osobiste względy absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Przedłożony projekt również umożliwia zdolnej młodzieży dalsze kształcenie się i nie zamyka drogi w pracy naukowej. Absolwenci średnich szkół zawodowych będą mogli studiować w szkołach wyższych, a absolwenci szkół wyższych będą mogli oddać się pracy naukowej. Ustawa odda je więc także nauce najwartościowsze jednostki.</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#PosełTrzebińskiHenryk">W jednym tylko wypadku projekt przewiduje bezapelacyjną konieczność kierowania wszystkich bez wyjątku absolwentów liceów pedagogicznych, mianowicie kierowania do szkolnictwa. Jednakże kto zna naszą sytuację w szkolnictwie i ambitne plany upowszechnienia oświaty, ten łatwo zrozumie konieczność postanowienia art. 10 projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Jesteśmy przekonani, że ustawa dopomoże absolwentom do wybrania właściwej pracy, szybkiego ustabilizowania pozycji życiowej po ukończeniu studiów i zdobycia praktycznych zawodowych kwalifikacji, a Państwu ludowemu dopomoże do przeprowadzenia planów rozbudowy gospodarki, zwłaszcza przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#PosełTrzebińskiHenryk">Tak oceniając ducha ustawy i jej zamierzenia klub poselski Stronnictwa Pracy głosować będzie za przedłożonym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-102.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Hochfeld.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełHochfeldJulian">Wysoki Sejmie! Spośród całego bogactwa zagadnień, mieszczących się w tej krótkiej, skąpej w słowa, ramowej i elastycznej ustawie, której projekt teraz rozpatrujemy w drugim czytaniu, chciałbym wskazać tylko na trzy sprawy ogólne — te, które autorzy projektu wysunęli na czoło, te, o których napisali we wprowadzeniu. Napisali mianowicie autorzy we wprowadzeniu do ustawy, że po pierwsze potrzeby gospodarki socjalistycznej w zakresie fachowców rosną i że już to samo wymaga prowadzenia planowej polityki zatrudniania nowych kadr, że po wtóre Państwo łoży dziś ogromne sumy na kształcenie fachowców, że po trzecie zapewnienie młodzieży szybkiego i planowego włączania się w proces budowy socjalizmu jest obowiązkiem państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełHochfeldJulian">Popierając projekt ustawy w imieniu Rządu, Minister Jędrychowski podawał nam tutaj przed miesiącem liczby, ilustrujące stopień nasycenia — lub raczej nienasycenia — poszczególnych gałęzi naszego socjalistycznego przemysłu kadrami inżynierów i. techników. Liczby te mówiły nam, ilu dziś już brak fachowców.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełHochfeldJulian">Gdybyśmy nie prowadzili planowej polityki kształcenia nowych fachowców, a co za tym idzie, także planowej polityki rozmieszczania ich w życiu gospodarczym, jakżebyśmy mogli wykonać plan 6-letni, który dla swojej realizacji przewiduje wzrost zatrudnienia o 60 Liczby, o których mówił Minister Jędrychowski, są suchym wyrazem, są abstrakcyjnym uogólnieniem tych faktów, jakie znamy z praktyki codziennej. Mimo burzliwego wzrostu liczby studiujących, mimo całego szeregu środków, które stosujemy celem dokształcenia i podwyższenia poziomu fachowego pracowników, brak fachowców daje się ciągle dotkliwie odczuwać właśnie z uwagi na ogromny wzrost — można by powiedzieć: nieograniczony wzrost — potrzeb gospodarki naszej, gospodarki budującego się socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełHochfeldJulian">Każdy z nas styka się ciągle w jakiejś formie z tym problemem, a trudności w tym zakresie przybierają nieraz postać wręcz anegdotyczną. Brak nam ciągle inżynierów, techników, lekarzy, nauczycieli, wykładowców wyższych uczelni, brak nam dobrych górników, tokarzy, spawaczy — właściwie jakiej specjalności na każdym poziomie nam nie brak? Kto chciałby na ten problem patrzeć okiem malkontenta, mógłby nawet zacząć martwić się, że przy największym wysiłku z naszej strony będzie długo jeszcze istniała dysproporcja między potrzebami w zakresie fachowych kadr pracowniczych a dopływem tych kadr. Albowiem wzrost potrzeb w tej dziedzinie wiąże się bezpośrednio z ogromnym rozwojem produkcji, który jest prawem budującego się u nas ustroju społecznego, a wyrównanie dysproporcji, o której tu mowa, może się dokonywać tylko przy pełnym wyzyskaniu wszelkich rezerw wydajności, na pewno zaś tylko przy maksymalnie celowym rozmieszczaniu starych i nowych kadr.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#PosełHochfeldJulian">To, co mówię, stało się dla nas truizmem, stało się omal banałem. Koszmarnym snem wydają się nam wszystkim czasy, w których młody fachowiec średniego czy wyższego szczebla, wykwalifikowany robotnik, technik, inżynier, lekarz, nauczyciel, młody i często obiecujący pracownik naukowy w jakiejś specjalnej dziedzinie — ze strachem patrzeć musiał na widmo bezrobocia, które mu groziło, i żaden lub prawie żaden z tych ludzi nie był pewien, czy jego zdolności i siły mogą zostać i zostaną odpowiednio wyzyskane. Młode dziewczęta i młodzi chłopcy, uczący się dzisiaj zawodów lub studiujący na wyższych uczelniach, słuchają opowieści o tamtych czasach trochę tak, jak doroślejsze dziecko słucha bajki — z niedowierzaniem, z uśmiechem pobłażania dla dziwaka, który może takie bajki opowiadać. Wielki triumf naszej rewolucji polega na tym, że nowe pokolenie może tak słuchać opowiadań o przeszło półmilionowym bezrobociu w kraju, w którym brakowało fachowców i w którym najpodstawowsze potrzeby mas nie były zaspokojone. Wielki triumf naszej rewolucji polega właśnie na tym, że nam samym ludziom dorosłym, którzy przecież tamte czasy pamiętamy i w których one bezpośrednio biły, że nam samym myśl o nadprodukcji fachowców — tak to się wtedy określało — wydaje się potwornie absurdalna. Wielki triumf naszej rewolucji polega właśnie na tym, że gdy przypominamy sobie, jakie troski i kłopoty towarzyszyły ongiś ludziom, którzy kończyli naukę zawodu czy studia wyższe, że gdy myślimy, ile bezcennych talentów marnowało się bez żadnych perspektyw, ile z tych talentów przepadło bezpowrotnie w różny sposób, gdy przypominamy sobie to wszystko, gdy myślimy o tym wszystkim, gdy wreszcie uzmysławiamy sobie, że tak się dzieje jeszcze na dość znacznej części kuli ziemskiej, to nie jesteśmy zupełnie pewni, czy ustrój społeczny, który to sprawia, czy klasa społeczna, która stąd ciągnie swoiste korzyści, mogła kiedyś w historii spełniać jakąś postępową rolę.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#PosełHochfeldJulian">Trzeba — jak sądzę — przypomnieć to wszystko, aby sens ustawy, nad którą teraz debatujemy, a która rodzi się z naszych potrzeb i opiera się na wielkich doświadczeniach kraju zwycięskiego socjalizmu — aby sens tej ustawy nabrał określonej historycznej perspektywy. Skończył się bezpowrotnie ustrój społeczny, w którym wartości, talenty, wiedza, doświadczenie ludzi mogły się marnować; ustrój społeczny, w którym musiały się one marnować, tak jak musiały się w nim marnować wszelkie dobra i bogactwa — po to, aby działo się dobrze wąskim elitom uprzywilejowanych. Rodzi się ustrój społeczny, w którym celem gospodarowania są masy, jest człowiek ze swymi nieograniczonymi rozwojowo potrzebami, ale także ze swymi nieograniczonymi rozwojowo możliwościami. Nigdy w tym nowym ustroju społecznym nie będzie za dużo złotych rąk i tęgich głów, choćbyśmy w pełni wyzwalali — tak jak to rzeczywiście zaczynamy robić — te przebogate pokłady możliwości i talentów, jakie tkwią w człowieku. Tym cennym, tym najcenniejszym materiałem, jakim jest człowiek, człowiek nie byle jaki, człowiek ideologicznie nowy, człowiek z talentem, z wiedzą, z doświadczeniem — tym najcenniejszym materiałem trzeba gospodarować celowo, żeby nic z niego nie uronić. Planowe kierowanie dopływem cennych kadr, których ciągle brak, których długo jeszcze będzie brak, które kształcimy, nasuwa się jako niezbędny element wykonania zadań gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#PosełHochfeldJulian">Można i należy spojrzeć na to zagadnienie również od strony wysiłku, jaki państwo ludowe wkłada w kształcenie fachowców wszelkich szczebli i specjalności. Dziesiątki miliardów złotych przeznacza się na szkolnictwo zawodowe, średnie i wyższe. Na wyższych uczelniach tylko kształci się lub kształcić się będzie sto kilkadziesiąt tysięcy młodych dziewcząt i młodych chłopców. Nauka stała się u nas prawdziwie bezpłatna — to znaczy Państwo nie tylko nie każę sobie za nią płacić, ale masowo umożliwia czy to politykę stypendialną, czy kształcenie się innymi środkami.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#PosełHochfeldJulian">Każdy zdaje sobie sprawę z tego, że podstawą takiej polityki państwa budującego się socjalizmu nie jest jakaś fantazja, lecz realna potrzeba, która samoczynnie rodzi się z mocy prawidłowości, jakie rządzą nowym ustrojem społecznym. Grunt takiej polityki jest solidnie materialny. Praktycznie nieograniczone możliwości kształcenia się w naszym ustroju wynikają z dynamiki tego ustroju, z ciągłego wzrostu produkcji, z nastawienia całej gospodarki nie na zysk, lecz na zaspokajanie coraz lepsze i coraz to nowych potrzeb ludzkich, skąd wynika też nieograniczone zapotrzebowanie na fachowców. Wracamy więc tutaj znowu do tego miejsca, w którym planowe gospodarowanie kadrami staje przed nami jako problem podstawowej wagi.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#PosełHochfeldJulian">Wreszcie spojrzeć trzeba na sprawę planowego zatrudniania absolwentów średnich i wyższych szkół zawodowych również z punktu widzenia samych absolwentów. Pozwolę sobie tutaj sięgnąć do przykładu, który nasuwa mi się w związku z pewnymi obserwacjami, jakie poczyniłem na uczelni, z którą mam bezpośrednio i na co dzień do czynienia, mianowicie w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Jest rzeczą notoryczną i oczywistą, że poszczególna jednostka, a specjalnie młody człowiek, który wprawdzie wielu rzeczy się już nauczył, ale doświadczenia w zakresie szukania zajęcia nie ma i mieć nie może — że taki młody człowiek nie zawsze potrafi od razu właściwie ulokować swoje możliwości w określonym zakładzie pracy, nie zawsze też wie, gdzie określonych kwalifikacji brak, gdzie zaś jest ich dość.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#PosełHochfeldJulian">Ale bywa jeszcze inaczej. W naszej rozwijającej się gospodarce powstaje wiele nowych specjalności, wiele nowych kwalifikacji i fachów, które dotąd miały bądź ograniczone zastosowanie, bądź też w ogóle nie były znane. Młodzi ludzie nie zawsze o tym wiedzą, a nawet czasem z nieufnością odnoszą się do takich nowych specjalności. W Szkole Głównej Planowania i Statystyki mieliśmy na przykład na początku bieżącego roku akademickiego poważne trudności z kompletowaniem kandydatów na wydział planowania finansowego i na wydział statystyczny, bo potencjalni kandydaci nie doceniali faktu, iż planowanie finansowe z jednej strony, statystyka zaś z drugiej — to są kwalifikacje przyszłościowe, kwalifikacje, których szczególnie będzie nam brak w najbliższym czasie. Kadrami, stosunkowo nielicznymi kadrami w tych np. dziedzinach będziemy musieli gospodarować szczególnie ostrożnie i szczególnie celowo, bo wbrew bardzo wielkim potrzebom pokrycie będzie szczególnie skąpe.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#PosełHochfeldJulian">Można by na ten cały problem popatrzeć pod kątem widzenia w ogóle kształcenia planistów, których trzeba wykształcić w planie 6-letnim 24.000, z czego dobrych parę tysięcy ma wykształcić właśnie Szkoła Główna Planowania i Statystyki. Jak rozdzielić tych łudzi? Czy nie zachodzi konieczność planowego rozdzielenia ich na inne wyższe uczelnie, częściowo do pracy naukowej, częściowo zaś bezpośrednio do zakładów pracy? Czy można tę rzecz puścić na tak zwane „flukta”? Oczywiście, że tego rodzaju przykładów jest bez wątpienia więcej, takich szczególnie deficytowych specjalności jest na pewno dość dużo. Zarówno w interesie Państwa jak i w interesie młodych fachowców tych specjalności leży, by ani przez jeden dzień wiedza, jakże cenna wiedza, absolwenta nie leżała odłogiem, by natychmiast i to jak najbardziej celowo została wyzyskana.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#PosełHochfeldJulian">Projekt ustawy, nad którym debatujemy, jest bez wątpienia jednym z pierwszych kroków na drodze do planowego gospodarowania materiałem ludzkim. W przyszłości gospodarowanie na tym odcinku będzie musiało być jeszcze precyzyjniejsze, oparte na większym doświadczeniu. Faktem jednak pozostaje, że nie wolno na projekt ten patrzeć wyłącznie od strony techniczno-instrumentalnej. Ustawa o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych jest jednym z ważnych przejawów nowej problematyki ustrojowej, jednym z ważnych przejawów nowego stosunku do kadr, do ludzi o złotych rękach i tęgich głowach.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#PosełHochfeldJulian">Marks i Engels, Lenin i Stalin uczą na wszelkie możliwe sposoby, że ludzie sami tworzą swoją historię, że człowiek decyduje. W iluż to wypadkach i okolicznościach, z jakim naciskiem podkreśla Stalin, że plan — to nie tylko i nie tyle suche liczby, ale że plan — to żywa działalność, to ludzie, którzy tworzą nowe życie. „Realność naszego planu produkcji — uczył Stalin w 1931 r. na naradzie działaczy gospodarczych — to miliony ludzi pracujących, którzy tworzą nowe życie. Realność naszego programu — to żywi ludzie, to my wszyscy, nasza chęć do pracy, nasza gotowość do pracy po nowemu, nasza wola wykonania planu”. A na 18-tym zjeździe Wszechrosyjskiej Komunistycznej Partii Bolszewików w 1930 r.: „Cenić kadry, jako złoty fundusz partii i państwa, dbać o nie i szanować je”. I w związku z tym uczy Stalin tak: „... rozmieszczać pracowników na stanowiskach w ten sposób, żeby każdy pracownik czuł się na swoim miejscu...”. Dotyczy to, rzecz jasna, wcale nie tylko kadr partyjnych, ale dotyczy wszelkich kadr pracowniczych, że kadry, że ludzie, że właściwi ludzie, właściwie rozmieszczeni i zużytkowani decydują — o tym Stalin mówi ciągle, to podkreśla ciągle z największym naciskiem. Nie mamy powodu wątpić o skuteczności tych nauk, o ich słuszności. Sprawdzianem ich skuteczności, miarą ich słuszności jest praktyka, są rezultaty. Z tych doświadczeń i z tych nauk musimy czerpać.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#PosełHochfeldJulian">Taki jest ten nie tylko techniczno-instrumentalny, ale ustrojowy sens ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych. Taki jest sens tej ustawy jako jednego z wyrazów, jednego z przejawów nowego stosunku do najbardziej cennego materiału: do człowieka, do jego talentów, do jego umiejętności. Taki jest sens ustrojowy ustawy, która owym „złotym funduszem państwa” chce gospodarować celowo i planowo, która stawia sobie za zadanie, żeby nic z tego „złotego funduszu” nie uronić. To jest ustawa, która obok tylu innych głosi wiek prawdziwego, tj. socjalistycznego humanizmu.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#PosełHochfeldJulian">Jest rzeczą jasną, że klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za rządowym projektem ustawy z poprawkami komisji.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany. Rozprawę zamykam. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw. Nikt.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#Marszałek">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 17 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Komunikacji i Łączności o rządowym projekcie ustawy o żegludze i spławie na śródlądowych drogach wodnych (druki nr 581 i 653).</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kosydarskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełKosydarskiWładysław">Wysoki Sejmie! Ustawa wodna z 1922 r. jako podstawowe prawo wodne jest niewystarczająca dla obecnych stosunków, ma ona swoje wady i wymaga uzupełnienia przez wydanie nowego prawa wodnego. Zagadnienie żeglugi w tej ustawie poruszone fragmentarycznie jest również dowodem, że ustawa ta wymaga przerobienia i przepracowania. Ta ustawa nie wystarczała także i przed wojną. Ulegała dwukrotnym zmianom względnie jednej zmianie i uzupełnieniu przez dekret Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełKosydarskiWładysław">Gdy mówimy o żegludze śródlądowej, jest rzeczą bardzo ważną, ażeby podkreślić fakt, że żegluga ta nie jest częścią oderwaną od całości zagadnień wodnych, od całości gospodarki wodnej, że jest organicznie związana z całą gospodarką wodną, z regulacją potoków górskich, z zabudowaniem tych potoków, zalesieniem ich brzegów, jest związana z regulacją rzek spławnych, jest związana także i ze zbiornikami powodziowymi i z całą melioracją w kraju. I dlatego nasuwa się twierdzenie, że celem ujednolicenia gospodarki wodnej należy utworzyć jakieś ciało nadrzędne, koordynujące gospodarkę wodną w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełKosydarskiWładysław">Wygląda na paradoks, gdy się mówi, że wody w Polsce mamy za mało, że nie prowadzimy racjonalnej gospodarki wodnej. Tak jest. Gdy mówimy o żegludze, trzeba jednak stwierdzić, że obecna baza tej żeglugi została rozszerzona przez włączenie rzeki Odry i wszystkich jej dopływów.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PosełKosydarskiWładysław">Jest ciekawe zjawisko wodno-geologiczne w Państwie Polskim. Mamy dwie doliny — dolinę Wisły, do której grawitują wszystkie wody z połaci 180.000 km2 i dolinę rzeki Odry, obejmującą resztę obszaru Rzeczypospolitej Polskiej. To wskazuje, że gospodarka wodna jest zależna od tych dwóch arterii, które mają decydujące znaczenie dla naszej gospodarki narodowej, jeśli one będą należycie przygotowane do spełnienia tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PosełKosydarskiWładysław">Gospodarka wodna w Polsce przed wojną nie miała szczęścia. Była w okropny sposób zaniedbana. Zaniedbanie to może wykazać dopiero inwentaryzacja strat i zasobów, która niewątpliwie przyjdzie wkrótce pod obrady Sejmu, i która jest już opracowywana przez obecne Ministerstwo Komunikacji bardzo sumiennie i bardzo wnikliwie.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PosełKosydarskiWładysław">Jeżeli chodzi o tę gospodarkę wodną przed wojną, to widzimy wielkie straty spowodowane przede wszystkim skutkiem nieuregulowania rzek i potoków górskich. Nieuregulowanie tych elementów podstawowych spowodowało wielkie szkody przez trzykrotne powodzie, szkody te szły w setki milionów. Pierwsza powódź w 1932 r. dała przeszło 30 milionów złotych w złocie strat, druga powódź w 1934 r. dała ponad 120 milionów strat złotych w złocie. Wydaje mi się, że niewiele mniejszą była klęska powodziowa w 1946 r. Oto są skutki gospodarki wodnej przed wojną. Nie ma zestawienia strat zniszczenia robót wodnych przejętych w gospodarce wodnej po zaborcach, które dochodzą do 70% przejętego majątku.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#PosełKosydarskiWładysław">Nieszczęściem stało się w Polsce, że w 1932 r. zniesiono Ministerstwo Robót Publicznych. Stwierdzić należy, że w ten sposób bezmyślnie i bez dozy zdrowego rozsądku rozproszkowano gospodarkę wodną po wszystkich resortach i taki właśnie stan zastał obecny Rząd w 1945 r.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#PosełKosydarskiWładysław">Jak już zaznaczyłem, nie można mówić tylko o pewnych fragmentach gospodarki wodnej w naszym kraju, bo czy one znajdują się w tym czy innym resorcie, to pozostaje fakt, że są one i zawsze pozostaną ściśle ze sobą związane jako całe i nierozerwalne gospodarstwo.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#PosełKosydarskiWładysław">Dlatego podkreślam ten moment, gdyż wcześniej czy później musi powstać organ koordynacyjny jednolitej gospodarki wodnej, jako ciała nadrzędnego nad elementami tej gospodarki znajdującymi się w różnych resortach.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#PosełKosydarskiWładysław">Ustawa, którą referuję imieniem Komisji Komunikacji i Łączności, jest pierwszym zjawiskiem dodatnim w kierunku umożliwienia tej gospodarki wodnej jako całości. Co ona nam daje? Co ona wnosi?</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#PosełKosydarskiWładysław">Otóż ustala ona pojęcie drogi wodnej, ustala i ściśle definiuje statki polskie w odróżnieniu od statków zagranicznych, od statków obcych, ustala dokumentację, patenty, a tym samym uporządkowuje rejestr statków, wprowadza ścisłe pojęcie dokumentów: dokumentów kapitana statku, dokumentów załogi statku. Określa ściśle tratwę polską w odróżnieniu od tratw obcych, ustala dokumenty kierownika tratwy — retmana, ustala dokumenty załogi tratwy. Wprowadza przymus koncesji w odróżnieniu od poprzedniej ustawy, która dawała prawo żeglugi bezpłatnie na drogach żeglugowych i spławnych.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#PosełKosydarskiWładysław">Proszę Wysokiego Sejmu! Roboty wodne są bardzo drogie. Trudno, aby Państwo brało cały ciężar na barki własne, a uchylały się od tego przedsiębiorstwa żeglugowe. Dlatego koncesja jest potrzebna i konieczna, aby część 'kosztów utrzymania żeglugi przerzucić na przedsiębiorstwa, a równocześnie jest to dobra sposobność uporządkowania ruchu na szlakach wodnych.</u>
          <u xml:id="u-106.12" who="#PosełKosydarskiWładysław">Wreszcie ustawa ta wprowadza władze żeglugowe, których przedtem nie było, oraz potrzebne sankcje.</u>
          <u xml:id="u-106.13" who="#PosełKosydarskiWładysław">Ustawa ta pomyślana jest jako ustawa ramowa, a tym samym uchyla na dłuższy czas nowelizacje. Należy wyrazić uznanie dla Ministerstwa Komunikacji, że ta ustawa pojawiła się tutaj na terenie Sejmu, podobnie wyrażamy nadzieję, że doczekamy się nowego prawa wodnego dla całej Polski, które się znajdzie także w tej Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-106.14" who="#PosełKosydarskiWładysław">Komisja Komunikacji i Łączności rozpatrzyła tę ustawę bardzo sumiennie i wprowadziła do niej poprawki o charakterze stylistycznym i merytorycznym. Poprawki te dotyczą artykułów: 7, 9, 11, 12, 14, 15 i 23. Są one umieszczone w druku nr 653.</u>
          <u xml:id="u-106.15" who="#PosełKosydarskiWładysław">Imieniem Komisji Komunikacji i Łączności proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tej ustawy wraz z przyjętymi przez komisję poprawkami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#Marszałek">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o żegludze i spławie na śródlądowych drogach wodnych.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o żegludze i spławie na śródlądowych drogach wodnych jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 18 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświaty i Nauki o rządowym projekcie ustawy o państwowych stypendiach dla. młodzieży szkół wyższych (druki nr 638 i 658).</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Wróblewskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełWróblewskiZenon">Wysoka Izbo! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu projekt ustawy o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych ma zasadnicze znaczenie dla dalszej demokratyzacji wyższego szkolnictwa, dla wychowania ludowej inteligencji, związanej z ludem pracującym i służącej jemu zdobytą wiedzą, dla przygotowania realizatorów wielkiego planu 6-letniego i kierowników naszej socjalistycznej gospodarki i kultury.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełWróblewskiZenon">Prowadzona od kilku lat w sposób planowy i z każdym rokiem udoskonalana przy współudziale organizacji młodzieżowych rekrutacja młodzieży na wyższe uczelnie, jak również prace Uniwersyteckiego Studium Przygotowawczego zmieniły poważnie skład socjalny młodzieży studiującej. Oto kilka cyfr ilustrujących nasze osiągnięcia na tym odcinku: w roku akademickim 1946/47 mieliśmy na pierwszym roku studiów zaledwie 18% młodzieży robotniczej oraz pracującego chłopstwa, w r. 1947/48 po pierwszym roku planowego systemu rekrutacji i działalności Uniwersyteckiego Studium Przygotowawczego — już 42%, w r. 1948/49 — 49,4%, w obecnym mamy 58%.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PosełWróblewskiZenon">Wprowadzenie jednakże młodzieży robotniczej oraz pracującego chłopstwa na wyższe uczelnie to tylko część zadania. Druga, nie mniej poważna, to stworzenie takich warunków materialnych studiów, które by tej młodzieży umożliwiły pełne poświęcenie się nauce.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PosełWróblewskiZenon">Manifest PKWN wprowadził zasadę bezpłatności wyższego szkolnictwa. Nasze ludowe Państwo nie ograniczyło się tylko do bezpłatności wyższego szkolnictwa, ale poczynając od pierwszych miesięcy swego istnienia nie szczędziło wysiłków i łożyło z każdym rokiem coraz to większe sumy na stypendia, bursy i domy akademickie, pomoc żywnościową i zdrowotną dla młodzieży studiującej, by prawo do nauki, które faktycznie odbierały młodzieży robotniczej i chłopskiej uczelnie Polski międzywojennej, w Polsce ludowej zostało w pełni zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#PosełWróblewskiZenon">Projekt ustawy jest dalszym krokiem naprzód na tym odcinku. Ustawa ustanawia państwowy system stypendialny, jednolity dla studentów szkół wyższych wszystkich typów, a za cel stawia sobie „przyśpieszenie — drogą zwiększenia pomocy państwowej — procesu wyrastania ludowej inteligencji, zwłaszcza spośród młodzieży pochodzenia robotniczego oraz chłopskiego z gospodarstw mało-i średniorolnych — jako kadr fachowców i pracowników naukowych dla potrzeb gospodarki narodowej”.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#PosełWróblewskiZenon">Ustawa w ten sposób nakłada na Państwo obowiązek ciągłego i systematycznego podwyższania pomocy dla ludowej młodzieży studiującej.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#PosełWróblewskiZenon">Ustawa likwidując dotychczasową wielotorowość wprowadza zasadę centralizacji stypendiów przez obowiązek umieszczania sum, przeznaczonych na stypendia państwowe, tylko w tych częściach budżetu państwowego, które obejmują szkoły wyższe, oraz zakaz udzielania stypendiów z jakichkolwiek innych funduszów państwowych tak przez urzędy, instytucje i przedsiębiorstwa uspołecznione, jak również przez związki samorządu terytorialnego i zakłady ubezpieczeń społecznych. Podobnie też organizacje społeczne nie mogą udzielać stypendiów z funduszów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#PosełWróblewskiZenon">Centralizacja stypendiów, wprowadzona w chwili, gdy jednocześnie wzrasta znacznie ilość i wysokość stypendiów, jest gwarancją racjonalnego wykorzystania zwielokrotnionych sum, przeznaczonych na pomoc dla młodzieży studiującej oraz usprawnionego ich rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#PosełWróblewskiZenon">Ustawa wprowadza zasadę planowości stypendiów przez obowiązek zatwierdzania przez Radę Ministrów państwowego planu stypendialnego na każdy rok szkolny. Państwowy plan stypendialny określa ilość stypendiów z podziałem według ministerstw, którym podlegają szkoły wyższe, oraz na kierunki i lata studiów, określa również rodzaje stypendiów, ich wysokość oraz terminy wypłacania stypendiów.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#PosełWróblewskiZenon">Plan stypendialny na rok bieżący przewiduje objęcie stypendiami 45% studentów uczelni technicznych, planowania, handlu morskiego i zagranicznego oraz służby dyplomatyczno-konsularnej, 34% — akademii lekarskich, 25% — wydziałów rolniczych, ogrodniczych, leśnych i weterynaryjnych oraz matematyczno-przyrodniczych i wychowania fizycznego, 21% studentów nauk humanistycznych, pedagogicznych, społecznych i prawnych oraz sztuk pięknych, 17% — szkół typu handlowego. Plan stypendialny na I rok studiów przeznacza 48% ogólnej ilości stypendiów, na II rok — 23%, na III rok — 17% i na IV i V — 12%.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#PosełWróblewskiZenon">Ustawa ustala jako kryteria przyznania stypendium państwowego pochodzenie społeczne, postępy w nauce i warunki materialne studenta, przyznając pierwszeństwo ze względu na pochodzenie społeczne dzieciom robotników, chłopów mało i średniorolnych i osób z inteligencji pracującej.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#PosełWróblewskiZenon">Określenie warunków i trybu przyznawania i pozbawiania stypendiów państwowych jak również sposobu nadzoru, nad realizacją planu stypendialnego ustawa oddaje Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#PosełWróblewskiZenon">Ustawa wreszcie uchyla dotychczas obowiązującą, sprzeczną z duchem naszych czasów, ustalonym porządkiem i stanem faktycznym — jędrzejewiczowską ustawę z 1933 r.</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#PosełWróblewskiZenon">Komisja Oświaty i Nauki na swym posiedzeniu w dniu 23 lutego b. r. wniosła do projektu ustawy przedłożonej przez Rząd trzy poprawki, zawarte w druku nr 658.</u>
          <u xml:id="u-108.14" who="#PosełWróblewskiZenon">Pierwsza z nich, w art. 2 przedłożonej ustawy, zastępuje dotychczasowe brzmienie: „procesu wyrastania ludowej inteligencji zwłaszcza spośród młodzieży robotniczej oraz mało i średniorolnej” określeniem: „procesu wyrastania ludowej inteligencji zwłaszcza spośród młodzieży pochodzenia robotniczego oraz chłopskiego z mało- i średniorolnych gospodarstw”, wychodząc z założenia, że chodzi tu nie tylko o młodzież, która przed wstąpieniem na wyższe uczelnie sama pracowała w fabryce czy na gospodarstwie wiejskim, lecz przede wszystkim o dzieci robotników i pracującego chłopstwa.</u>
          <u xml:id="u-108.15" who="#PosełWróblewskiZenon">Druga w art. 3 i w pierwszym ustępie art. 4 zastępuje wyrażenie „młodzieży szkół wyższych” wyrażeniem „studentów szkół wyższych”, ponieważ dekret o organizacji nauki i szkolnictwa wyższego (Dz.U.R.P. z 1947 r. nr 66, poz. 415) nie zna pojęcia młodzieży szkół wyższych, rozróżniając wśród niej studentów i wolnych słuchaczy. Bez wątpienia stypendia państwowe są przeznaczone wyłącznie dla studentów szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-108.16" who="#PosełWróblewskiZenon">Wreszcie poprawka trzecia w drugim ustępie art. 4 proponuje zastąpić wyrazy „przedsiębiorstwa państwowe” wyrazami „przedsiębiorstwa uspołecznione”, ponieważ intencją ustawy jest skoncentrowanie w państwowym systemie stypendialnym wszystkich przeznaczonych na cele stypendialne środków publicznych.</u>
          <u xml:id="u-108.17" who="#PosełWróblewskiZenon">Wysoka Izbo! Dla zdania sobie sprawy z tych zdobyczy, które daje przedłożony projekt ustawy studiującej młodzieży ludowej, należy uprzytomnić sobie tę wielką różnicę, jaka dziś istnieje między położeniem młodzieży studiującej w Polsce ludowej a jej położeniem w Polsce sanacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-108.18" who="#PosełWróblewskiZenon">Na posiedzeniu Komisji Budżetowej Sejmu w dniu 22 stycznia 1937 r. ówczesny minister WR i OP Świętosławski stwierdził: „Pracownie i zakłady, poświęcające się pracy dydaktycznej i badawczej, czerpią swe środki praktycznie w 100% z funduszu opłat studenckich, co jest wytworzone przez kryzys i redukcję budżetu oświatowego”. Opłaty za naukę, wnoszone przez studentów, osiągnęły w 1936/37 r. globalną sumę 9 milionów złotych w skali rocznej. W tym samym roku stypendia państwowe otrzymało 2.584 studentów, tj. 5,3% ogółu studentów na ogólną sumę 1.339.800 zł, a łączna wartość stypendiów państwowych, samorządowych, fundacji, instytucji społecznych i pożyczek, których wysokość średnia sięgnęła „aż 48 zł 40 gr rocznie”, wyniosła 2.280.300 zł, tj. 25% sumy, wniesionej przez studentów do Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-108.19" who="#PosełWróblewskiZenon">W Polsce ludowej natomiast już w 1947/48 r. stypendia otrzymywało 13,7% studentów, w 1948/49 r. — 24,7%, w roku bieżącym otrzyma po zrealizowaniu planu stypendialnego, uchwalonego przez Radę Ministrów, ponad 30%, a od nowego roku akademickiego w przybliżeniu ok. 40% ogółu studentów.</u>
          <u xml:id="u-108.20" who="#PosełWróblewskiZenon">Rzecz jednakże nie tylko w olbrzymim powiększeniu ilości stypendiów, które staje się jeszcze wymowniejsze, jeśli uprzytomnimy sobie, że dziś studentów mamy 2,5-krotnie więcej. Państwowy plan stypendialny na rok bieżący wprowadza różne rodzaje pomocy stypendialnej oraz podnosi wydatnie ich wysokość.</u>
          <u xml:id="u-108.21" who="#PosełWróblewskiZenon">Polska przedwojenna znała zasadniczo trzy formy pomocy: stypendium w zasadzie zwrotne, pożyczkę bezprocentową i odroczenie opłat. Tak więc każda z tych form pomocy była właściwie zaciągniętym u Państwa długiem, który po ukończeniu studiów należało spłacić.</u>
          <u xml:id="u-108.22" who="#PosełWróblewskiZenon">W Polsce ludowej wszystkie formy pomocy, a mianowicie: stypendium zwyczajne, premie stypendialne, przyznawane w formie jednorazowego dodatku w wysokości miesięcznego stypendium zwyczajnego dla studentów, którzy w przepisanym terminie uzyskują zaliczenie roku studiów z ogólnym wynikiem co najmniej dobrym, pieniężne stypendium mieszkaniowe, stypendium dyplomowe i naukowe — są bezzwrotnymi.</u>
          <u xml:id="u-108.23" who="#PosełWróblewskiZenon">W Polsce przed wrześniowej 61% stypendiów państwowych wynosiło 60 zł, 34% — 30 zł, a zaledwie 5% 120 zł miesięcznie. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że student musiał w miesiącu wydać na czesne 22 zł, na mieszkanie w domu akademickim 15 zł, na bilet tramwajowy 7,5 zł, na obiady w stołówce akademickiej 16,5 zł, na opłaty egzaminacyjne i seminaryjne co najmniej 5 zł, a więc w sumie 66 zł, a uwzględniony, że przy najskromniejszym trybie życia budżet studenta musiał wynieść 80–90 zł, to przekonamy się, że właściwie tylko 110 studentom na 48.000 słuchaczy, tj. 0,23% młodzieży 'zapewniano warunki studiów.</u>
          <u xml:id="u-108.24" who="#PosełWróblewskiZenon">Obecnie stypendium zwyczajne wynosi w zależności od roku studiów od 7.000 do 9.000, przy tym niektóre wydziały, jak np. górnictwo, hutnictwo, planowanie, lotnictwo, chemia i inne specjalności otrzymują jeszcze stały dodatek w wysokości od 1.000 do 3.000 zł miesięcznie, stypendium dyplomowe sięga kwoty 11.000 a naukowe 14.000. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że nauka jest całkowicie bezpłatna, jeżeli stwierdzimy, że w porównaniu z rokiem ubiegłym fundusze przeznaczone na pomoc wzrosły o 68%, a w stosunku do okresu przedwojennego w wartości przedwojennej złotego prawie 20-krotnie, to dopiero wtedy w całej rozciągłości przedstawimy sobie olbrzymi wysiłek na tym odcinku, wielkie rozmiary pomocy stypendialnej ludowego państwa nie mówiąc już o innych formach pomocy, które zamykają się wcale pokaźną sumą 756.150.000 zł, i nie licząc oczywiście zupełnie wydatków, związanych z procesem nauczania, wyposażeniem i rozbudową uczelni, bibliotek, pracowni, domów akademickich itp.</u>
          <u xml:id="u-108.25" who="#PosełWróblewskiZenon">Nie znała, nie zna i nigdy znać nie będzie takiej pomocy i takich warunków nauki studiująca młodzież krajów kapitalistycznych. Nie znała, bo nie mogła jej znać, młodzież akademicka Polski sanacyjnej. Stały się one możliwe jedynie w warunkach władzy ludowej, w warunkach zwycięstwa mas pracujących z klasą robotniczą i jej przodującą partią PZPR na czele, dzięki ofiarnemu trudowi polskiego robotnika i pracującego chłopa.</u>
          <u xml:id="u-108.26" who="#PosełWróblewskiZenon">Istotę tych przemian coraz pełniej zaczyna rozumieć młodzież akademicka, stojąca świadomie w szeregach obozu demokracji ludowej. Niemały w tym wkład Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej, niemała w tym zasługa naszej demokratycznej profesury.</u>
          <u xml:id="u-108.27" who="#PosełWróblewskiZenon">Polska ludowa otworzyła przed młodzieżą studiującą niezmierzone możliwości pracy i wspaniałe perspektywy rozwoju. Polska ludowa otoczyła ją troskliwą i serdeczną opieką. Polska ludowa jednocześnie nakłada na młodzież studiującą i wielkie obowiązki: terminowego i sumiennego pod względem fachowym oraz dojrzałego pod względem ideologicznym przygotowania się do wypełnienia porywających zadań 6-letniego planu budowy podstaw socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-108.28" who="#PosełWróblewskiZenon">Umiłowania Ojczyzny i nowego stosunku do swych obowiązków młodzież polska uczyć się będzie na przykładach życia bohaterskich synów polskiej klasy robotniczej: Karola Świerczewskiego i Wincentego Pstrowskiego; uporu, wytrwałości i zapału w pracy od wspaniałej młodzieży radzieckiej i jej przodującej organizacji leninowsko-stalinowskiego Komsomołu. Na odbytych niedawno konferencjach uczelnianych ZAMP studenci nasi podejmują wezwanie rzucone przez górnika Markiewkę. Oto przykładowo kilka z nich:</u>
          <u xml:id="u-108.29" who="#PosełWróblewskiZenon">„... Świadomy nowego, socjalistycznego stosunku do pracy, zobowiązuję się wobec zebranych na dzisiejszej konferencji uczelnianej ZAMP, wobec Partii i wobec całej naszej organizacji macierzystej ZMP zdać wszystkie egzaminy dyplomowe w pół roku po otrzymaniu absolutorium... Zobowiązanie swoje wykonam, pracując nadal aktywnie w ZAMP i na stanowisku młodszego asystenta w Zakładzie Anatomii Patologicznej Akademii Lekarskiej w Warszawie”. „W odpowiedzi na apel rębacza Markiewki zobowiązuję się do terminowego ukończenia studiów z wynikiem przynajmniej dobrym”. Itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-108.30" who="#PosełWróblewskiZenon">W swym przemówieniu noworocznym Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut mówił:</u>
          <u xml:id="u-108.31" who="#PosełWróblewskiZenon">„Do Was się zwracam dziś szczególnie, młodzi przyjaciele, synowie i córki robotników i chłopów, pracowników i inteligencji. Przed Wami świat cały stoi otworem, wszystkie fachy i zawody według uzdolnień, zamiłowań i porywu gorącego serca. Przed Wami stoją dziś w Polsce ludowej przebogate źródła wiedzy i myśli ludzkiej. Od Was, od Waszej pracy, uporu, wytrwałości i zapału zależy, abyście te nieocenione skarby posiedli, abyście je zużytkowali w służbie dla narodu. Uczyńcie to w poczuciu powołania budowniczych nowego życia, socjalistycznego życia, opartego na szlachetnych zasadach moralności socjalistycznej, które szczęście osobiste wiąże nierozerwalnie ze szczęściem wszystkich ludzi pracy”.</u>
          <u xml:id="u-108.32" who="#PosełWróblewskiZenon">Niech mi wolno będzie z tej trybuny zapewnić Wysoką Izbę, że te słowa Pierwszego Obywatela Rzeczypospolitej i najlepszego przyjaciela młodzieży znajdą gorący oddźwięk w szeregach młodzieży akademickiej, że polscy studenci nie będą szczędzić wysiłków, by wypełnić zaszczytne obowiązki, które nakładają i nałożą na nich masy pracujące Polski ludowej, by stać się pełnowartościowymi realizatorami planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-108.33" who="#PosełWróblewskiZenon">W imieniu Komisji Oświaty i Nauki proszę Wysoką Izbę o przyjęcie ustawy o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych w brzmieniu projektu rządowego z poprawkami wniesionymi przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-108.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę. Udzielam głosu posłowi Szałkowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Wysoka Izbo! W procesie demokratyzacji wyższego szkolnictwa uchwalenie ustawy o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych jest momentem tak ważnym, że nie sposób nie zwrócić uwagi i nie podkreślić wagi zagadnienia, jakie ustawa rozwiązuje.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Nie trzeba tu szeroko rozwodzić się, jak istotnym elementem jest pomoc naszego ludowego Państwa dla młodzieży wstępującej na wyższe uczelnie, młodzieży rekrutującej się już dziś w prawie 60% ze środowiska robotniczego, mało i średniorolnych chłopów. Rząd wnosząc ustawę powyższą realizuje w stosunku do młodzieży studenckiej konsekwentnie celową i planową opiekę Państwa ludowego, uwidoczniającą się we właściwej polityce stypendialnej. Taka opieka daje szczególnie młodzieży robotniczej, drobno i średniorolnej możność uzupełnienia gorszego jej nieraz przygotowania do studiów, a dalej terminowego ich kończenia, przy osiągnięciu równocześnie wysokiego stopnia przygotowania.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Nie będę tutaj przytaczał cyfr porównawczych stanu ilości stypendiów w latach przed wrześniem 1939 r. a obecnymi, ani rosnącego stale wzrostu sum na pomoc młodzieży studenckiej we wszystkich jej formach w latach 1945–1950, znalazły się one w sprawozdaniu referenta ustawy i mówią same za siebie.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Trzeba tu jednak wskazać na najbardziej istotne elementy ustawy, którą trzeba nazwać nowym ogromnym osiągnięciem mas pracujących naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Ustawa daje przede wszystkim centralizację stypendiów w resortach oświaty, zdrowia, kultury i sztuki, którym podlegają nasze wyższe uczelnie. Umożliwia to o wiele lepszy niż dotychczas rozdział stypendiów, które przy braku jednolitej polityki na tym odcinku nie spełniały w dostatecznej mierze zasadniczego celu — odpowiedniego przyśpieszenia wyrastania ludowej inteligencji i planowego dostarczania fachowców dla wykonania planów naszej gospodarki narodowej. Ustawa przewiduje uchwalanie przez Radę Ministrów corocznego państwowego planu stypendialnego, umożliwiającego właściwy podział ogólnej ilości stypendiów dla poszczególnych resortów, którym podlegają szkoły wyższe, stosownie do potrzeb Państwa w poszczególnych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Trzeba tu powiedzieć, że potrzeby ustawy sygnalizowały nieraz przez swoje uchwały organizacje studenckie, jak Związek Akademickiej Młodzieży Polskiej i Federacja Polskich Organizacyj Studenckich, dawaliśmy temu również wyraz na Komisji Oświaty i Nauki.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Ustawa ta przyznaje stypendia, biorąc pod uwagę pochodzenie społeczne, postępy w nauce i warunki materialne studenta.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Ustawa słusznie przyznaje pierwszeństwo do stypendium młodzieży robotniczej, mało i średniorolnej oraz inteligencji pracującej. Ustawa wysuwa więc na czoło i obejmuje młodzież całego świata pracy. Nie zamyka ona również drogi do zdobycia stypendium młodzieży niezorganizowanej w ZAMP.</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Młodzież studencka uważa ustawę za swoją wielką zdobycz, czemu dawała i daje wyraz. Młodzież zwiększy jeszcze wysiłki przez podjęcie zdecydowanej walki o coraz lepsze wyniki studiów, ich terminowe ukończenie dla wykonania planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Poważne zadanie staje tu przed władzami wyższych uczelni i profesorami. Czynniki te w pełni winny docenić ciężar gatunkowy ustawy i dołożyć wszelkich starań, by nie była ona mylnie interpretowana i była wykonywana z największą sumiennością.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#PosełSzatkowskiJanusz">Deklarując pozytywny stosunek klubu poselskiego Stronnictwa Demokratycznego do omawianej ustawy, chciałbym na zakończenie wyrazić nadzieję, że realizacja scalenia systemu stypendialnego dla młodzieży szkół wyższych pociągnie za sobą z kolei uregulowanie niemniej ważnego zagadnienia polityki stypendialnej na odcinku szkodnictwa średniego i przyczyni się do zbudowania w ten sposób jednolitego systemu stypendialnego dla całości szkolnictwa średniego i wyższego.</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełKrólJanAleksander">Wysoka Izbo! Ustawa o państwowych stypendiach będzie narzędziem w tworzeniu nowej inteligencji ludowej, narzędziem służącym do tego, aby młode pokolenie klasy robotniczej i chłopstwa pochodzenia drobno i średniorolnego swoją przewagą liczebną, swoją wiedzą i swoją świadomością rewolucyjną ubojowiło kadry specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełKrólJanAleksander">Plan 6-letni stawia przed wyższymi uczelniami zadanie przygotowania ponad 120.000 specjalistów o wyższym wykształceniu.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełKrólJanAleksander">Potrzebne nam są zatem olbrzymie ilościowo siły kierownicze inżyniersko-techniczne i humanistyczne, ale przecież takie siły, które zdolne są zrozumieć politykę klasy robotniczej naszego kraju, które zdolne są przyswoić sobie tę politykę i gotowe są zrealizować ją sumiennie i entuzjastycznie.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełKrólJanAleksander">Na ile podrosły siły ludowe do dzierżenia władzy w tej jej postaci, jaka się wyraża w kierownictwie i organizacji produkcji, jaka się wyraża w wytwarzaniu treści oświaty i kultury i ich wychowawczym upowszechnieniu?</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełKrólJanAleksander">Dla porównania warto cofnąć się myślą do lat przedwojennych. Gimnazja wówczas kończyło młodzieży chłopskiej 0,5%, młodzieży robotniczej 0,6/%, młodzieży drobnomieszczańskiej 10%, dzieci pracowników umysłowych 30%, dzieci zamożnego mieszczaństwa i ziemiaństwa 50%. Ogółem ilość studentów na wyższych uczelniach w 1937/38 r. wynosiła 48.000. Młodzieży robotniczej i chłopskiej było razem 4%.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#PosełKrólJanAleksander">Oto trzy punkty, od których zaczyna się historia tworzenia nowej, ludowej inteligencji w Polsce ludowej:</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#PosełKrólJanAleksander">1) wąska baza wyższych uczelni (48.000) — baza pozbawiona szerokiej podbudowy szkół zawodowych i przemysłowych,</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#PosełKrólJanAleksander">2) 4% młodzieży chłopsko-robotniczej,</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#PosełKrólJanAleksander">3) miażdżąca przewaga młodego pokolenia burżuazji i inteligencji, w większości związanej z nią i w swej funkcji wdrażanej do myślenia i działania, utrwalającego klasowe rozwarstwienie narodu.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#PosełKrólJanAleksander">Dzisiaj, po 5 latach Polski ludowej:</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#PosełKrólJanAleksander">1) Baza wyższych uczelni została potężnie rozszerzona — studentów jest 115.000, t. zn. 2,5 raza więcej niż przed wojną. Wyższe uczelnie zostały podbudowane szkołami i kursami zawodowo-przemysłowymi, które obejmują kilkaset tysięcy młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#PosełKrólJanAleksander">2) Młodzieży robotniczo-chłopskiej na wyższych uczelniach jest już 58%. t. zn. jest jej więcej o dwa dziesiątki tysięcy, niż wynosiła ogólna 'liczba wszystkich studentów razem wziętych przed wojną. W tej bezwzględnej liczbie tkwi klasowa wymowa przemian, tkwi klasowa siła władzy Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#PosełKrólJanAleksander">3) Burżuazji ziemiańskiej i przemysłowej już nie ma. Młodzieży tego pokolenia jest znikomy procent. W konkurencji znajduje się jeszcze młodzież niższego piętra kapitalizmu: drobnomieszczańska, bogatochłopska i wolnych zawodów. Pokaźną część w tych poza chłopsko-robotniczych 40% zajmuje młodzież ze środowiska inteligencji pracującej, co w nowych warunkach oddziaływania ustrojowego nabiera znaczenia pozytywnego.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#PosełKrólJanAleksander">W osiągniętej przewadze na wyższych uczelniach elementu robotniczo-chłopskiego zawiera się podstawowa szansa spełnienia jednego z najważniejszych warunków budowy socjalizmu — przygotowania wysokokwalifikowanych kadr specjalistów.</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#PosełKrólJanAleksander">Młodzież, która uczyła się w latach przełomowych zwycięstwa politycznego demokratycznego obozu, w latach utrwalających drogę do socjalizmu, utrwalających sojusz robotniczo-chłopski, dojrzewała wraz z przełomem politycznym w życiu narodu. Zjednoczenie młodzieży, wielki wysiłek Związku Młodzieży Polskiej i Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej wplótł ją w nową rzeczywistość, podchował, ubojowił. Wysiłek całego narodu, włożony w wykonanie planu 3-letniego, we współzawodnictwo pracy, w racjonalizatorstwo, w zjednoczenie ruchu robotniczego i stronnictw ludowych, w kiełkowanie spółdzielczości produkcyjnej na wsi — to były te wielkie kamienie młyńskie, które ścierały w tej młodzieży niejasność przyszłej drogi życiowej, poczucie niższości, ścierały urok burżuazyjnie myślących kolegów, wpływy klas pośrednich. Wielkość planu 6-letniego porwie ich w pracę i zadania, które z większości wyrzeźbią działaczy-specjalistów, budowniczych fundamentów socjalizmu. 40-tysięczny ZAMP otrzymuje w niej najszlachetniejsze tworzywo.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#PosełKrólJanAleksander">Na tle przypomnianych tu przemian projekt ustawy o państwowych stypendiach nabiera szczególnie wyraźnej i ważnej wymowy.</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#PosełKrólJanAleksander">Po pierwsze: kiedy przed wojną stypendia obejmowały tylko 4.600 studentów, w tym roku obejmują 36.000, w przyszłym roku 47.000, tzn. tylu studentów, ilu ich w ogóle było na wszystkich uczelniach przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#PosełKrólJanAleksander">Suma wyasygnowana przez Państwo w roku bieżącym wyraża się cyfrą 3.700.000.000 zł, tzn. jest 17 razy większa od budżetu stypendialnego rządów kapitalistyczno-sanacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-112.18" who="#PosełKrólJanAleksander">Po drugie: scentralizowanie stypendiów w dyspozycji i rozdziale Państwa i plan stypendialny oznaczają z kolei zacieśnienie związku najbardziej bezpośredniego i najbardziej powszechnego pomiędzy Rządem robotniczo-chłopskim a masami pracującymi narodu jako tym rzeczywistym podmiotem, który odkłada ze swej pracy fundusz stypendialny i dla którego jedynym powiernikiem, do jakiego może mieć bezwzględne zaufanie klasowe, jest Rząd, jest władza robotniczo-chłopska, przedstawicielstwo mas pracujących z niezłomną awangardą klasy robotniczej — Partią na czele.</u>
          <u xml:id="u-112.19" who="#PosełKrólJanAleksander">Projekt określa zatem stosunek pomiędzy rzeczywistym fundatorem stypendiów a stypendystami. To robotnicy i pracujące chłopstwo wspomagają młodzież robotniczą i chłopską w osiągnięciu przez nią najwyższych umiejętności zawodowych i naukowych. To oni nie szczędzą swego trudu i swego grosza na spełnienie marzenia ludowego: utrwalenia władzy ludu i podniesienia i upowszechnienia oświaty.</u>
          <u xml:id="u-112.20" who="#PosełKrólJanAleksander">I tylko ich trudem, ich wyrzeczeniem to marzenie spełnić się może i spełni. Nadanie jest wyraźne. To masy pracujące wydźwigują spośród siebie stypendiami młodzież robotniczą i chłopską, aby powróciła w ich walczące i przebudowujące Polskę szeregi i siłą wiedzy wzmogła i przyśpieszyła budowę socjalizmu, tzn. powszechnego dobrobytu, sprawiedliwości i bezklasowej, najwyższej wolności narodu.</u>
          <u xml:id="u-112.21" who="#PosełKrólJanAleksander">Projekt ustawy o państwowych stypendiach tym właśnie nadaniem zobowiązuje stypendystów. Wielotysięczna masa stypendystów ma się stać awangardą, która wyrasta ze swej klasy — robotniczej i chłopskiej drobno-i średniorolnej i o tyle ma prawo czerpać z państwowych stypendiów, tzn. z robotniczego i chłopskiego poświęcenia, o ile wszystkie siły — teraz w nauce, a jutro na posterunku pracy — odda swojej klasie i narodowi. I dlatego tak, jak pod postacią państwowych stypendiów klasa robotnicza i chłopstwo biedne przyciągają naszych studentów do swych szeregów, na front walki, jaką toczą ofiarnie, tak obowiązkiem stypendystów, obowiązkiem młodzieży studiującej jest stopniem i rolą specjalisty przyciągać i podnosić to wszystko, co jest najzdolniejsze i najlepsze w masach pracujących.</u>
          <u xml:id="u-112.22" who="#PosełKrólJanAleksander">Tak rozumiane przez klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego sens i znaczenie projektu ustawy o państwowych stypendiach upoważniają mnie do złożenia oświadczenia, że klub nasz będzie głosować za przyjęciem ustawy w brzmieniu podanym przez Rząd z poprawkami, wniesionymi przez Komisję Oświaty i Nauki.</u>
          <u xml:id="u-112.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omówionego projektu ustawy w brzmieniu, zaproponowanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został uchwalony w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#Marszałek">Ponieważ Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych. Czy kto pragnie zabrać głos? Ponieważ nikt o głos nie prosi, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 19 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłowej o rządowym projekcie ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa i Energetyki w urząd Ministra Górnictwa (druk nr 644 i 662).</u>
          <u xml:id="u-113.8" who="#Marszałek">Proszę, aby Obywatele Posłowie pamiętali o artykule 53 regulaminu, który mówi, że nie można głosować ustawy, jeżeli nie ma na sali ustawowej liczby posłów. Nie sposób jest, żeby Marszałek ciągle posyłał po posłów do bufetu. Proszę, żeby Obywatele Posłowie wchodzili na salę przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-113.9" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Szczęśniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełSzczęśniakJózef">Wysoka Izbo! W przedstawionym rządowym projekcie ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa i Energetyki w urząd Ministra Górnictwa pragnę omówić dwa zagadnienia z odcinka przemysłu węglowego, świadczące, jak wiele uwagi będzie musiało poświęcić tym zagadnieniom Ministerstwo Górnictwa, świadczące zarazem o wielkiej trosce Rządu Polski ludowej jak i o wielkich zaniedbaniach, jakie były dokonane w przemyśle węglowym przez kapitalistów w Polsce sanacyjnej a pogłębione rabunkową gospodarką przez hitlerowskiego okupanta.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełSzczęśniakJózef">Tymi zagadnieniami są przede wszystkim inwestycje w przemyśle węglowym i reorganizacja tego przemysłu, która ma na celu zbliżenie Ministerstwa Górnictwa bezpośrednio do zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#PosełSzczęśniakJózef">Wiadomym jest, że przed wojną w warunkach ustroju kapitalistycznego przemysł węglowy był mocno zaniedbany i wyniszczony na skutek kryzysu zbytu, anarchii kapitalistycznej i dążeń do jak największego wyeksploatowania tak sił roboczych jak również maszyn i urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#PosełSzczęśniakJózef">Dostatecznym dowodem, świadczącym o rabunkowej gospodarce baronów węglowych, jest fakt, że w ciągu 10 lat przedwojennych przed drugą wojną światową inwestycje w tym przemyśle wahały się od 30 do 80 groszy na tonę wydobycia i osiągnęły w 1936 r. najniższy punkt 30 groszy na tonę. Wówczas to nawet rządowa komisja ankietowa musiała stwierdzić opłakany stan techniczny kopalń. Nie trzeba dodawać, że po tym wszystkim przyszła okupacja hitlerowska, która swą rabunkową i niszczycielską gospodarką dokonywała dalszych zniszczeń tak na powierzchni jak i pod ziemią. Rząd Polski ludowej przejął przemysł węglowy w imieniu narodu polskiego i prowadząc politykę zgodną z wolą klasy robotniczej i narodu, nie bojąc się kryzysów zbytu ni żadnych wstrząsów od pierwszej chwili rozpoczął mocne inwestowanie naszych kopalń. Inwestycje wkładane w przemysł węglowy przez Rząd Polski ludowej są tego najlepszym dowodem. Już w pierwszym roku po wyzwoleniu, w 1945 r. inwestycje wynosiły 36 groszy przedwojennych na tonę wydobycia, a więc więcej niż przed wojną, tj. w 1936 r. W 1946 r. wynosiły 1 zł 3 grosze na tonę, a w 1949 r. 2 zł 5 gr przedwojennych na tonę.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#PosełSzczęśniakJózef">Jeżeli w dodatku przypomnimy uchwałę Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1949 r. w sprawie przywilej ów górniczych, a w szczególności w celu zabezpieczenia kopalń w postaci mechanizacji i elektryfikacji, jak również budowy nowych kopalń i poziomów, na które to cele inwestycyjne Rząd Polski ludowej przeznaczył 250 miliardów złotych, to staje się jasnym, jak ważną rolę odgrywa przemysł węglowy w naszej uprzemysłowionej gospodarce narodowej i jak ważne zadania stają przed Ministerstwem Górnictwa w związku z wymienioną uchwałą Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#PosełSzczęśniakJózef">W celu zrealizowania szeroko zakrojonego planu inwestycji, który ma na celu modernizację i mechanizację kopalń, celem usunięcia skutków gospodarki kapitalistów i okupanta, a w związku z tym podniesienia wydajności w planie 6-letnim o 36% i wydobycia 100 milionów ton węgla uchwała ta nakłada jednocześnie obowiązek na Ministerstwo Górnictwa i przemysł węglowy przeprowadzenia wielkiego planu mechanizacji, w której 2/3 załadowania podziemnego powinno być zmechanizowane. Nakłada obowiązek przeprowadzenia całkowitej elektryfikacji kopalń niegazowych i częściowo gazowych. W planie 6-letnim mają być wprowadzone nowe maszyny, kombajny na 40% ścian, kacze dzioby i ładowiarki na chodnikach i zabierkach, tak by ciężki trud górnika stał się lżejszy a wydajność była większa. W planie 6-letnim musi być przeprowadzona automatyczna sygnalizacja w transporcie dołowym, centralizacja zwrotnic, ma być zbudowanych 6 nowych kopalń i wiele nowych poziomów.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#PosełSzczęśniakJózef">Drugie zagadnienie to reorganizacja przemysłu węglowego w wyniku wspomnianej już uchwały Rady Ministrów. Ministerstwo Górnictwa ma postawione zadanie przeprowadzenia całkowitej zmiany struktury organizacyjnej przemysłu węglowego, by w wyniku tych zmian umożliwić łatwiejsze wykonanie planu produkcyjnego i planu inwestycji, a w szczególności, zwiększenie wydajności pracy, bezpieczeństwa pracy i poprawę organizacyjno-technicznego kierownictwa kopalni w okresie planu 6-letniego. Oznacza to likwidację Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego i przejęcie kierownictwa centralami, zjednoczeniami i kopalniami przez Ministerstwo Górnictwa, stworzenie Centralnego Zarządu Budownictwa Górniczego, Centralnego Biura Projektów Górniczych, Zjednoczenia Przedsiębiorstw Geologiczno-Poszukiwawczych jak i wiele innych zmian. W szczególności Ministerstwo Górnictwa w wyniku tejże uchwały Rady Ministrów jest zmuszone postawić w pełni reorganizację zakładu pracy czyli kopalni tak, by stanowiła ona samodzielną produkcyjną i gospodarczą jednostkę, opartą o samodzielny bilans.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#PosełSzczęśniakJózef">Z pokrótce wymienionych wywodów wynika już jasno, jak wielką uwagę musi skupić resort Ministerstwa Górnictwa na samym przemyśle węglowym. Trzeba dodać do tego, że pojęcie górnictwa nie kończy się na samym węglu i zachodzi konieczność przejęcia wszystkich prac związanych z górnictwem przez resort Ministerstwa Górnictwa, gdyż w obecnej chwili eksploatację złóż mineralnych prowadzą oprócz przedsiębiorstw podległych Ministerstwu Górnictwa i Energetyki również przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego, jeżeli chodzi o eksploatację rud żelaznych, rud metali nieżelaznych i niektórych minerałów stanowiących surowiec dla przemysłu chemicznego oraz przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Lekkiego w zakresie potrzeb przemysłu mineralnego.</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#PosełSzczęśniakJózef">Z powyższego wynika jasno, że rozbicie górnictwa w praktyce na 3 resorty nie stwarza korzystnych warunków dla planowego rozwoju wszystkich gałęzi górnictwa i stan taki nie stwarza możliwości pełnego wykorzystania nielicznych kadr fachowców górniczych oraz zdobywania doświadczeń w dziedzinie techniki i metod pracy w górnictwie.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#PosełSzczęśniakJózef">Biorąc pod uwagę również duży program inwestycji energetyki i to, że Minister Przemysłu Ciężkiego będzie mógł bardziej operatywnie pomóc energetyce niż Minister Górnictwa, ponieważ Minister Przemysłu Ciężkiego produkuje w zakładach metalowych kotły, zaczyna produkcję turbin i generatorów, produkuje rozdzielnie i transformatory, kable, słupy dla linii wysokiego napięcia i przewody dla nich — w świetle powyższych wywodów staje się jasnym, że przekazanie energetyki z Ministerstwa Górnictwa do Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego jest celowe i uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-114.10" who="#PosełSzczęśniakJózef">Wysoka Izbo! Wobec powyższych faktów i wywodów w imieniu Komisji Przemysłowej wnoszę, by uchwalony na Radzie Ministrów dnia 20 stycznia 1950' r. i jednomyślnie przyjęty przez Komisję Przemysłową w dniu 28 lutego 1950 r. projekt ustawy o przekształceniu urzędu Ministerstwa Górnictwa i Energetyki w urząd Ministerstwa Górnictwa przyjąć według przedłożenia rządowego druk nr 644.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#Marszałek">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przeto przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa i Energetyki w urząd Ministra Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa i Energetyki w urząd Ministra Górnictwa jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 20 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku Ministra Sprawiedliwości w sprawie wyrażenia zgody przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Franciszka Roch-Kowalskiego (druk nr 656).</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Michurskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełMichurskiCzesław">W dniu 25 stycznia 1950 r. ob. Minister Sprawiedliwości przesłał na ręce ob. Marszałka Sejmu Ustawodawczego pismo, w którym powołując się na fakt ustalenia okoliczności stwierdzających działalność posła Franciszka Roch-Kowalskiego, idącą na rękę ruchowi faszystowskiemu i wyrażającą się w zakresie rozstrzygnięcia w sprawach publicznych na szkodę narodu polskiego, zgłosił — w oparciu o przepisy art. 11 ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. w związku z art. 21 Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. oraz o przepisy art. 3 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego w odniesieniu do przestępstw popełnionych przed dniem 1 września 1939 r. — wniosek o wyrażenie zgody przez Sejm Ustawodawczy na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Franciszkowi Roch - Kowalskiemu.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PosełMichurskiCzesław">Wniosek powyższy został podany do wiadomości Wysokiego Sejmu na 76 posiedzeniu w dniu 4 lutego 1950 r. Uchwałą Wysokiego Sejmu z tejże daty wniosek ob. Ministra Sprawiedliwości odesłany został do Komisji Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#PosełMichurskiCzesław">Już z treści pisma tego wynika w świetle materiału dowodowego, iż poseł Franciszek Roch-Kowalski w okresie od 1922 r. do 1939 r. szedł na rękę ruchowi faszystowskiemu na terenie Wilna, Święcian, Podgrodzia, Krzemieńca i Warszawy, gdzie będąc oficjalnie członkiem i działaczem politycznym PSL „Wyzwolenie”, a następnie Niezależnej Partii Chłopskiej i wreszcie PPS Frakcja Rewolucyjna, współpracował w charakterze konfidenta z policją polityczną i jako agent „defensywy” wykonywał jej polecenia, udzielając szczegółowych informacji o działaczach lewicowych chłopskich i robotniczych, w wyniku czego byli oni prześladowani, aresztowani i zasądzeni na wieloletnie więzienie. W wyniku swojej działalności oskarżony poseł Franciszek Roch-Kowalski doprowadził do zdelegalizowania Niezależnej Partii Chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#PosełMichurskiCzesław">Zaznaczyć należy, że poseł Franciszek Roch-Kowalski został wykluczony z szeregów b. Stronnictwa Ludowego uchwałą prezydium Naczelnego Komitetu Wykonawczego z dnia 20 marca 1948 r. za działalność sprzeczną z ideologią radykalnego ruchu ludowego Zebrany przez Ministerstwo Sprawiedliwości materiał dowodowy wykazuje ponad wszelką wątpliwość zasadność zarzutów z art. 3 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. i winę oskarżonego posła Franciszka Roch-Kowalskiego, który w roli agenta policji politycznej prowadził robotę dywersyjną w łonie partii chłopskich i robotniczych, idąc na rękę ruchowi faszystowskiemu i działając w zakresie rozstrzygnięcia w sprawach publicznych na szkodę narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#PosełMichurskiCzesław">Wobec takiego stanu rzeczy immunitet nietykalności poselskiej w stosunku do posła Franciszka Roch-Kowalskiego musi być uchylony. Obywatel bowiem, który w partii ludowej i robotniczej był szpiegiem i dywersantem, a w wynikach naraził na prześladowanie, aresztowanie i więzienie faszystowskie wielu lewicowych działaczy chłopskich i robotniczych, winien ponieść należną karę i żaden przywilej nie może go chronić przed wymiarem sprawiedliwości. Dlatego zarzuty ciążące na pośle Franciszku Roch-Kowalskim winny być rozpoznane bez odkładania sprawy przy zapewnieniu przeprowadzenia przez właściwe organy sądowe śledztwa dla dokonania wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#PosełMichurskiCzesław">W tym stanie sprawy, po rozważeniu wniosku ob. Ministra Sprawiedliwości przez Komisję Prawniczą i Regulaminową na posiedzeniu w dniu 27 lutego 1950 r., w imieniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej wnoszę:</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#PosełMichurskiCzesław">Wysoki Sejm powziąć raczy następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#PosełMichurskiCzesław">„Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej na mocy art. 11 ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 21 Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. i zgodnie z wnioskiem ob. Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 stycznia 1950 r. — zezwala na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Franciszkowi Roch-Kowalskiemu, zgodnie z brzmieniem zawartym w druku sejmowym nr 656”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania wniosku, który znajduje się w sprawozdaniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej druk nr 656.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek Komisji Prawniczej i Regulaminowej, wyrażający zgodę Sejmu na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Franciszka Roch-Kowalskiego, został uchwalony jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 21 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku naczelnego prokuratora wojskowego w sprawie zezwolenia przez Sejm Ustawodawczy na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Stanisławowi Kowalewskiemu (druk nr 657).</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Łabuzowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełŁabuzJózef">Wysoki Sejmie! Pismem z dnia 1 lutego 1950 r. Naczelny Prokurator Wojskowy zwrócił się do ob. Marszałka Sejmu Ustawodawczego z prośbą o wyjednanie zezwolenia Sejmu na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko Stanisławowi Kowalewskiemu, posłowi na Sejm Ustawodawczy.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#PosełŁabuzJózef">Sejm Ustawodawczy na 75 posiedzeniu w dniu 4 lutego 1959 r. przekazał Komisji Prawniczej i Regulaminowej powyższy wniosek do rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#PosełŁabuzJózef">Materiały zebrane dotychczas przez organa prowadzące śledztwo stwierdziły, że Stanisław Kowalewski, któremu Polska ludowa powierzyła wysoką godność zaufania społecznego, jaką jest mandat poselski, dopuścił się przestępstwa zbierania i przechowywania w celu działania na szkodę Państwa Polskiego wiadomości, stanowiących tajemnicę państwową, to jest czynu przestępczego przewidzianego w art. 7 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#PosełŁabuzJózef">Jest rzeczą oczywistą, że szczegóły szpiegowskiej działalności Kowalewskiego, a tym samym bliższe określenie zarzucanych mu czynów przestępczych nie mogą być ze względu na dobro śledztwa ujawnione przed jego zakończeniem.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#PosełŁabuzJózef">Prawo nietykalności poselskiej nie może, rzecz jasna, chronić przestępcy, który nadużywszy udzielonego mu przez masy ludowe zaufania, związał się z wrogimi Polsce elementami uprawiającymi wywiad i dywersję.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#PosełŁabuzJózef">Jest rzeczą konieczną, aby śledztwo a następnie przewód sądowy ustaliły konkretne czyny przestępcze i winę Stanisława Kowalewskiego i aby nietykalność poselska nie stanęła na przeszkodzie poniesieniu przez niego odpowiedzialności karnej, gdy taka przez sąd zostanie orzeczona.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#PosełŁabuzJózef">Wielki ciężar zarzutów wymaga umożliwienia organom wymiaru sprawiedliwości nieskrępowanego przeprowadzenia w pełnym zakresie śledztwa i dokonania wszelkich czynności, potrzebnych do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#PosełŁabuzJózef">Po rozważeniu wniosku Naczelnego Prokuratora Wojskowego w dniu 4 lutego 1950 r. Komisja Prawnicza i Regulaminowa wnosi:</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#PosełŁabuzJózef">Wysoki Sejm raczy powziąć następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#PosełŁabuzJózef">„Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej na mocy art. 11 ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 21 Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. i zgodnie z wnioskiem ob. Naczelnego Prokuratora Wojskowego z dnia 1 lutego 1950 r. zezwala na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Stanisławowi Kowalewskiemu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#Marszałek">Czy kto w tej sprawie pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania wniosku, który znajduje się w sprawozdaniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej (druk nr 657).</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek Komisji Prawniczej i Regulaminowej, wyrażający zgodę Sejmu na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Stanisława Kowalewskiego, został przez Sejm uchwalony jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełSekretarz">„W dniu jutrzejszym, we środę, dnia 8 marca o godz. 9 min. 30 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej, Prawniczej i Regulaminowej oraz Rolnictwa i Reform Rolnych. Po zakończeniu zebrania tych trzech komisji odbędą się oddzielne zebrania Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej oraz Komisji Prawniczej i Regulaminowej a równocześnie osobne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#Marszałek">Przyjąłem interpelacje posła Józefa Putka:</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#Marszałek">„1) do ob. Ministra Komunikacji — z równoczesnym uwiadomieniem o treści interpelacji Rady Państwa — w sprawie subwencjonowania przez Państwo budowy dróg głównokomunikacyjnych, wykonywanej przez gromady wiejskie,</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#Marszałek">2) do ob. Ministra Administracji Publicznej — z uwiadomieniem o treści interpelacji Rady Państwa — w sprawie prezesów związków samorządowych,</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#Marszałek">3) do ob. Prezesa Rady Ministrów — z równoczesnym powiadomieniem Rady Państwa o treści interpelacji — w sprawie ustosunkowania się Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych do petycji instytucji publicznych i interwencji poselskich w sprawach publicznych podejmowanych”.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#Marszałek">Interpelacje te prześlę Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Kancelarii Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#Marszałek">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu Obywatele Posłowie zostaną zawiadomieni na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 10.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>