text_structure.xml 572 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 12.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Powołuję na sekretarzy posłów Stanisława Małolepszego i Jana Witoszkę. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Małolepszy.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokoły 73 i 74 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Od posła Stanisława Hałasa otrzymałem pismo z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu poselskiego, uzyskanego w okręgu wyborczym nr 40 — Katowice.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Od posła Jerzego Drewnowskiego otrzymałem pismo z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu poselskiego, uzyskanego w okręgu wyborczym nr 38 — Legnica.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Od posła Stefana Bancerza otrzymałem pismo z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu poselskiego, uzyskanego z listy państwowej nr 3.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm Ustawodawczy stwierdził wygaśnięcie mandatów posła Stanisława Hałasa z dniem 1 stycznia 1950 r., posła Jerzego Drewnowskiego z dniem 30 grudnia 1949 r. i posła Stefana Bancerza z dniem 24 stycznia 1950 r. z powodu zrzeczenia się.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie: Bożek Arkadiusz, Chwaliński Piotr, Garncarczyk Wilhelm, Grosfeld Ludwik, Hochfeld Julian, Kołodziejczyk Henryk, Krzewiński Andrzej, Lipiec Tadeusz, Loga-Sowiński Ignacy, Łakomieć Ignacy, Pietrusiński Józef, Pietrzakowa Władysława, Raabe Henryk, Siemek Józef, Szyćko Aleksander, Trąbalski Franciszek.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu posłowi Kożusznikowi Bogusławowi na okres 1 tygodnia.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów następujący posłowie: Bieńkowski Witold — do dnia 25 lutego r. b. z powodu choroby, Burski Aleksander — do dnia 22 lutego r. b. z powodu wyjazdu za granicę, Czerwiński Marian — na miesiąc luty r. b. z powodu wyjazdu za granicę, Ćwik Tadeusz — do dnia 22 lutego r. b. z powodu wyjazdu za granicę, Dobosz Stanisław — do dnia 18 lutego r. b. z powodu kuracji, Drzewiecki Bronisław — na miesiąc luty r. b. z powodu choroby, Jodłowski Jerzy — na miesiąc luty r. b. z powodu choroby, Kotek-Agroszewski Stanisław — do dnia 28 lutego r. b., Maślanka Józef od dnia 5 lutego do dnia 20 marca r. b. w celach kuracyjnych, Mazur Stanisław — od dnia 3 do dnia 17 lutego r. b. z powodu choroby, Piwowarska Irena — do dnia 22 lutego r. b. z powodu wyjazdu za granicę, Rustecki Jan — do dnia 20 lutego r. b. z powodu wyjazdu za granicę, Stachnik Franciszek — na miesiąc luty r. b. z powodu choroby, Szymanowski Zygmunt — na miesiąc luty r. b. z powodu choroby, Tkocz Karol — od dnia 1 lutego do dnia 31 marca r. b. z powodu choroby, Tołwiński Stanisław — do dnia 15 lutego r. b. w celach kuracyjnych, Turek Tadeusz na miesiąc luty r. b. z powodu choroby, Wilandt Jan — do dnia 21 marca r. b. w celach kuracyjnych, Zawadzki Aleksander — do dnia 22 lutego r. b. z powodu wyjazdu za granicę.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Czy Wysoka Izba zgadza się na udzielenie powyższych urlopów? Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie wymienionych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Od ob. Ministra Sprawiedliwości otrzymałem wniosek z dnia 25 stycznia 1950 r. w sprawie wyrażenia zgody przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Franciszka Roch — Kowalskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Od ob. Ministra Sprawiedliwości otrzymałem wniosek z dnia 25 stycznia 1950 r. w sprawie wyrażenia zgody przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Stanisława Wrony-Merskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Od ob. Naczelnego Prokuratora Wojskowego otrzymałem wniosek z dnia 1 lutego 1950 r. w sprawie zezwolenia przez Sejm Ustawodawczy na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Stanisławowi Kowalewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Od ob. Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie otrzymałem wniosek z dnia 29 grudnia 1949 r. w sprawie zezwolenia przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej posła Bronisława Kloca.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Powyższe 4 wnioski przekazuję do Komisji Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Ponieważ druki do pierwszych czytań rządowych projektów ustaw, umieszczonych na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia, ze względów technicznych mogły być doręczone Obywatelom Posłom dopiero dzisiaj, proponuję, aby Wysoka Izba — na podstawie art. 50 pkt. 4) regulaminu Sejmu Ustawodawczego — uchwaliła skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie chodzi o odbycie pierwszego czytania niezwłocznie po rozdaniu druków projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważał, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Expose Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Udzielam głosu Prezesowi Rady Ministrów ob. Józefowi Cyrankiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Powitany oklaskami)</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! Rok 1950 jest rokiem szczególnego znaczenia dla przyszłości naszego kraju. Jest to bowiem pierwszy rok realizacji planu 6-letniego, którego celem jest zbudowanie podstaw socjalizmu w Polsce. Wykonanie tego planu będzie osią wszystkich naszych działań w najbliższych latach.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Komentarz">U progu tego roku, pierwszego roku planu 6-letniego, musimy sobie wszyscy w całym kraju uświadomić, że odtąd wszystkie sprawy muszą być podporządkowane temu wielkiemu i zasadniczemu celowi, jakim jest wykonanie planu. Albowiem od tempa, od jakości wykonania tego planu zależy z kolei możliwość realizacji wszystkich innych spraw, które leżą nam na sercu. Od wykonania planu 6-letniego zależy dobrobyt, stopa życiowa, rozwój kultury i oświaty, stan zdrowotny, bezpieczeństwo i cała przyszłość naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Komentarz">Znajdujemy się na przełomie dwóch planów — mając za sobą wykonanie planu 3-letniego, a przed sobą zadanie wykonania planu 6-letniego — możemy na podstawie nagromadzonych doświadczeń żywić pewność, że nasz nowy plan będzie wykonany i będzie wykonany dobrze.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Komentarz">Byłoby rzeczą szkodliwą upajać się dotychczasowymi sukcesami. Chcę tylko stwierdzić, na podstawie doświadczeń realizacji planu 3-letniego, że istnieją wszelkie obiektywne dane wykonania planu 6-letniego. Ale zwycięskie wykonanie planu zależeć będzie od sumy twórczego wysiłku, jaki klasa robotnicza, a z nią masy pracujące, dadzą z siebie w najbliższych latach. Cały naród, każdy obywatel musi być nastawiony na ten maksymalny wysiłek twórczy dla dobra planu 6-letniego, świadom, że tworzy podstawy wspaniałej przyszłości naszego kraju i podstawy swego własnego szczęśliwego jutra.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#Komentarz">Przystępujemy do realizacji planu 6-letniego w warunkach politycznych, które stwarzają wyjątkowo pomyślną atmosferę dla dalszych sukcesów gospodarczych. Zjednoczona klasa robotnicza pod przywództwem swej partii, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, stanowi ośrodek, wokół którego skupiła się ogromna większość narodu przeniknięta jedną ideą pracy dla Polski ludowej. Zaledwie rok minął od zjednoczenia ruchu robotniczego, a już zjednoczenie to tak mocno weszło nam w krew, stało się czymś tak oczywiście naturalnym i niezbędnym w naszym życiu, że nie potrafimy sobie wprost wyobrazić innego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#Komentarz">Przed kilkoma miesiącami nastąpiło z kolei zjednoczenie ruchu ludowego w ramach Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — dalszy krok na drodze wciąż postępującej konsolidacji politycznej narodu. Naturalnym następstwem zjednoczenia ruchu ludowego jest dalsze wzmocnienie i zacieśnienie sojuszu między klasą robotniczą a pracującym chłopstwem, sojuszu, który jest podstawą siły i trwałości naszej władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#Komentarz">Zdajemy sobie oczywiście sprawę, że wrogowie Polski ludowej zarówno w kraju jak i zagranicą nie zaprzestali swej działalności. Jesteśmy w pełni świadomi, że w miarę postępów budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, w miarę narastania naszych zwycięstw — zaostrza się walka klasowa. Wróg, spychany z jednej pozycji za drugą, czując, że grunt usuwa mu się coraz bardziej spod nóg, przechodzi do coraz nikczemniejszych, coraz podstępniej szych form walki.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#Komentarz">Mieliśmy przecież przykłady różnych form dywersji politycznej, aż po usiłowanie przenikania elementów wrogich do naszego aparatu państwowego i gospodarczego, do życia politycznego. Próby takie są możliwe i w przyszłości — należy być czujnym, by im zapobiec.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#Komentarz">Nasze Państwo ludowe jest dziś dostatecznie silne, by pokrzyżować wszelkie przeciwko niemu skierowane działania wrogów. Siła nasza wyrasta zarówno z jedności narodu skupionego wokół klasy robotniczej i sukcesów naszej gospodarki, jak i z naszej pozycji międzynarodowej. Nieustannie pogłębiająca się przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, sojusz i współpraca z państwem zwycięskiego socjalizmu, jego pomoc i przykład stanowi niepośledni czynnik naszej siły. Braterska współpraca z bratnimi krajami antyimperialistycznymi obozu pokoju, który w ciągu ostatniego roku odniósł tak wspaniałe sukcesy i rozrósł się do tak potężnych rozmiarów, że obejmuje trzecią część ludności całego świata, stanowi gwarancję naszego bezpieczeństwa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#Komentarz">Rok miniony był rokiem dalszych wielkich osiągnięć Polski ludowej, jej wielkiego rozkwitu we wszystkich dziedzinach naszego życia. U podstaw tych osiągnięć leżą oczywiście nasze sukcesy gospodarcze, stanowiące punkt wyjścia dla dalszego rozwoju, dla dalszego marszu do socjalizmu, dla naszych zadań w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#Komentarz">Przejdźmy zatem do szczegółowszego rozważenia problematyki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#Komentarz">System obradowania Sejmu nad budżetem został w tym roku zmieniony. Ulepszone zostały formy pracy komisyj sejmowych, rozpatrujących poszczególne działy budżetu. Na komisjach tych budżety swoich resortów referowali poszczególni ministrowie. Pozwoliło to na bardziej szczegółowe omawianie rozlicznych dziedzin, składających się na całość życia Państwa ludowego, na funkcjonowanie Państwa, odzwierciedlone w przedłożonym planie finansowym.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#Komentarz">Dlatego nie będę omawiał szczegółowo spraw poszczególnych resortów, a będę starał się ograniczyć do pewnych tylko problemów.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#Komentarz">A więc rok 1950 — to pierwszy rok planu 6-letniego, którego projekt w formie ustawy wkrótce przedłożony zostanie Wysokiej Izbie. Wstąpiliśmy w ten rok w warunkach, zwycięskiego przedterminowego wykonania planu 3-letniego i przekroczenia zadań planu 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#Komentarz">Nie ulega wątpliwości, że rok 1950 będzie okresem dalszych sukcesów naszej gospodarki narodowej, która dzięki przeważającemu i coraz bardziej rosnącemu znaczeniu gospodarki socjalistycznej nie zna ani bezrobocia, ani kryzysów.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#Komentarz">Rośniemy i krzepniemy gospodarczo z każdym dniem przede wszystkim dzięki twórczemu entuzjazmowi polskich mas pracujących i dzięki oparciu, jakie znajdujemy w naszym wielkim sprzymierzeńcu ZSRR oraz w krajach demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#Komentarz">Pierwszy rok planu 6 - letniego przyniesie dalszy poważny wzrost produkcji we wszystkich gałęziach przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#Komentarz">Ogólna wartość produkcji przemysłu państwowego według cen niezmiennych wzrasta o 16,9% w stosunku do wykonania 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#Komentarz">Bardzo znaczny jest wskaźnik wzrostu szeregu przemysłów produkujących środki wytwórczości. Do przemysłów tych należą: przemysł motoryzacyjny, w którym wzrost wynosi 45%, przemysł maszynowy — wzrost o 24,6%, przemysł taboru i sprzętu kolejowego — wzrost o 27,1%, przemysł budowy maszyn ciężkich — wzrost o 22,1%, przemysł elektrotechniczny — wzrost o 27,6%, przemysł chemiczny — wzrost o 21,3%, hutniczy — wzrost o 11,7%, metali nieżelaznych — wzrost o 19,1%, ceramiki budowlanej — wzrost o 46,1% itd.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#Komentarz">Udział przemysłów produkujących środki wytwarzania w ogólnej produkcji przemysłu państwowego wynosi ponad 60%. Globalny wzrost przemysłów produkujących środki wytwarzania w stosunku do wykonania 1949 r. wynosi około 17,4%.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#Komentarz">Przytoczone wskaźniki wzrostu wskazują wyraźnie, że w 1950 r. wkroczyliśmy w okres szybkiej rozbudowy przemysłów wytwarzających środki wytwórczości, a tym samym przystępujemy do realizacji tych wielkich zadań, jakie są do wykonania w planie 6-letnim.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#Komentarz">W 1950 r. zostaną uruchomione nowe ważne zakłady przemysłowe lub nowe działy w już istniejących zakładach.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#Komentarz">Powstaną nowe elektrownie cieplne, piece martenowskie, walcownie, stalownie, fabryki maszyn, rozszerzy się produkcja celulozy, włókien syntetycznych, powstaną nowe chłodnie, będą rozbudowywane kamieniołomy, cementownie itp.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#Komentarz">Przemysł państwowy rozpocznie produkcję wielu ważniejszych artykułów przemysłowych, dotychczas nie wytwarzanych, jak żelazo-nikiel, miedź elektrolityczna z rud krajowych, kotły specjalne, czerpaki, barki, trawlery, motorowce, produkty syntetyczne i wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#Komentarz">Tegoroczny plan inwestycyjny jest o około 38% wyższy od planu roku ubiegłego. Wzrost ten — na tle dużych przecież rozmiarów robót w 1949 r. — jest niewątpliwie bardzo poważny. Plan ten jest realny i zostanie wykonany, jakkolwiek wymagać będzie skoordynowanego wysiłku na wielu odcinkach. Przede wszystkim musi być zapewniony sprawny przebieg prac budowlano-montażowych, oparty o dostarczoną we właściwym czasie dokumentację techniczną i terminowe zaopatrywanie w materiały inwestycyjne, maszyny i urządzenia techniczne.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#Komentarz">W ramach tegorocznego planu bardzo poważne zwiększenie wykazuje plan importu inwestycyjnego. Pomyślny przebieg realizacji importu na tym odcinku w 1949 r. oraz fakt, że coraz większy odsetek dóbr inwestycyjnych dostarczany jest nam przez bratnie narody ZSRR i demokracji ludowych — gwarantują wykonanie także planu importu inwestycyjnego w 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#Komentarz">I znowu charakterystyczną cechą planu inwestycyjnego na 1950 r. jest położenie nacisku na produkcyjne gałęzie gospodarstwa narodowego oraz, wzmocnienie nakładów na budownictwo mieszkaniowe i socjalne. W szczególności nakłady na przemysł, górnictwo i rzemiosło wzrastają w 1950 r. do 42,2% nakładów roku ubiegłego. Wzrost ten wyraża naszą wolę stworzenia silnej bazy produkcyjnej, koniecznej dla realizacji założeń planu 6-letniego, czyli koniecznej do budowy fundamentów socjalizmu. Szczególnie silny jest również wzrost nakładów w dziedzinie przedsiębiorstw budowlanych i montażowych, związany z olbrzymim rozwojem budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#Komentarz">Nakłady na rolnictwo i leśnictwo w kwotach absolutnych są znacznie wyższe niż w 1949 r. Wzrastają również nakłady inwestycyjne w zakresie komunikacji, żeglugi i łączności.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#Komentarz">Szczególnie wysokie zwiększenie nakładów wykazuje dział obrotu towarowego zgodnie z szybkim tempem rozwoju uspołecznionego aparatu dystrybucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#Komentarz">W innych działach gospodarki narodowej wyraźny wzrost wykazuje budownictwo mieszkaniowe (z 24,4 miliarda zł w 1949 r. do 30,5 miliarda zł w 1950 r.), działy socjalne i urządzenia użyteczności publicznej, przy równoczesnym ograniczeniu budownictwa administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#Komentarz">Pokrótce chciałem omówić osiągnięcia i zadania w dziedzinie poszczególnych resortów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#Komentarz">Aby zapewnić wykonanie wielkich zadań, jakie stoją przed przemysłem węglowym, Rząd powziął uchwałę o środkach, niezbędnych do osiągnięcia tego celu i czuwać będzie uważnie nad jej wykonaniem.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#Komentarz">Przeprowadzony będzie szeroki program mechanizacji robót górniczych. Karta górnicza dała górnikom specjalne przywileje i wyróżnienia w zakresie płac, wypoczynku, praw honorowych, opieki socjalnej i zdrowotnej. Na kartę górniczą tysiące górników odpowiedziało akcją przyjmowania długofalowych zobowiązań produkcyjnych, zainicjowaną przez sławnego dziś w całej Polsce górnika Markiewkę. W celu skoncentrowania uwagi kierownictwa resortu na sprawach górnictwa, Rząd wnosi do Sejmu projekt ustawy o przekazaniu spraw energetyki Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego oraz przeprowadzi reorganizację Ministerstwa Górnictwa, aby usprawnić zarząd sprawami węglowymi.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#Komentarz">Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego ma również do spełnienia zadania, których waga jest ogromna, albowiem kieruje ono przemysłami wytwarzającymi środki produkcji, stanowiącymi zarazem klucz do mechanizacji i przebudowy społecznej rolnictwa. Wartość globalna produkcji tego resortu wyniosła w 1949 r. 40% wartości produkcji całego przemysłu polskiego. W przemyśle ciężkim zrodziły się nowe formy współzawodnictwa, jak np. inicjatywa załogi Zjednoczenia Hajduckiego tow. Walaszczyka, Kulińskiego, Mateli.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#Komentarz">Przemysł rolny i spożywczy skutecznie pokrywa coraz bardziej rosnącą konsumpcję przetworów spożywczych. Konsumpcja cukru na głowę jest dziś u nas w stosunku do 1938 r. wyższa o 70%, mydła o 40%, tytoniu o 60%, piwa o 134%.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#Komentarz">Szeroko rozwija się kontraktacja roślin, powodując zwiększenie globalne plonów i stały wzrost rentowności gospodarstw chłopskich, drobnych i średnich.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#Komentarz">Przemysł lekki położy główny nacisk na wybitne polepszenie jakości produkcji, rozszerzenie produkowanego asortymentu i obniżenie kosztów własnych przez zwiększenie wydajności pracy i zniżenie norm zużycia materiałów w ogóle, a zmniejszenie zużycia surowców importowanych w szczególności.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#Komentarz">Resort komunikacji wykonał plan przewozów kolejowych. W 1950 r. walczyć się będzie w resorcie komunikacji jeszcze silniej niż dotąd o ścisłą dyscyplinę wykonania naładunku, a to ze względu na przewidziany dalszy wzrost przewozów. Celem usprawnienia gospodarki kolejowej powołano do życia Generalną Dyrekcję Kolei Państwowych i prowadzone są prace nad zakończeniem reorganizacji resortu.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#Komentarz">Poważnych zmian organizacyjnych dokonano także w resorcie poczt i telegrafów. Poczta może zanotować sukcesy w usprawnieniu usług przez skrócenie czasu przebiegu posyłek i wybitny rozwój prenumeraty czasopism.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#Komentarz">Ministerstwo Leśnictwa, które pracować będzie nadal nad zwiększeniem areału leśnego, dokonało zwrotu w sposobie zagospodarowania lasów przez zaniechanie zrębów zupełnych w większości drzewostanów. W oparciu o ustawę o państwowym gospodarstwie leśnym nastąpiła zasadnicza reorganizacja administracji leśnej, Przed Ministerstwem tym staje pilne zadanie jak najszybszego odrobienia pewnych opóźnień w wykonaniu planu wywózki drewna.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#Komentarz">Ministerstwo Żeglugi wykonywało skutecznie swoje zadania w zakresie gospodarki portowej, żeglugi morskiej, przemysłu budowy okrętów i rybołóstwa morskiego. Tonaż naszej floty jest dziś znacznie wyższy od przedwojennego. Polska buduje dziś i oddaj e do użytku statki pełnomorskie, które na burtach noszą nazwiska przodowników pracy, działaczy robotniczych i daty historycznych wydarzeń w historii ruchu robotniczego.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#Komentarz">Porty zostały z dniem 1 stycznia skomercjonalizowane i reorganizacji ulegnie też zarząd żeglugi w ramach obowiązujących ustaw i przepisów. Znacznie wzrosną kredyty na szkolnictwo i szkolenie w tym resorcie.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#Komentarz">Wielkie zadania planu inwestycyjnego na 1950 r. znalazły odzwierciedlenie w odpowiednio zwiększonych zadaniach wykonawstwa inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#Komentarz">Plan budownictwa na 1950 r. wykazuje w stosunku do 1949 r. znaczny wzrost.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#Komentarz">Gros zadań produkcji budowlano-montażowej zostało przeniesione w 1950 r. na podstawową grupę wykonawstwa, a mianowicie państwowe przedsiębiorstwa budowlane i montażowe, podległe utworzonemu w 1949 r. Ministerstwu Budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#Komentarz">Na uwagę zasługuje jednak także silny wzrost przedsiębiorstw budowlano-montażowych specjalizowanych poza resortem Ministerstwa Budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#Komentarz">Zadania te wykona wielka armia robotników i pracowników budowlanych oraz montażowych, obejmująca blisko pół miliona ludzi.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#Komentarz">Przewidziany wzrost planu zatrudnienia jest oczywiście mniejszy aniżeli wzrost zadań produkcyjnych dzięki zaplanowanemu znacznemu wzrostowi wydajności pracy w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#Komentarz">Plan 1950 r. przewiduje znaczną rozbudowę organizacji projektodawczych, których wytyczne rozwojowe zostały określone w uchwale Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#Komentarz">Istniejąca sieć biur projektów ulegnie w ciągu 1950 r. poważnej rozbudowie.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#Komentarz">Wielkie znaczenie w tej dziedzinie ma pomoc, którą uzyskuje nasz kraj przede wszystkim ze strony Związku Radzieckiego, a która wyraża się w wykonaniu projektów niektórych kapitalnych budów przez organizacje projektodawcze radzieckie i inne.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#Komentarz">Mówiąc o pracy Ministerstwa Budownictwa trzeba jednak podkreślić, że poważną wadę w pracy tego resortu stanowi wielka dysproporcja, jaka istnieje między rozmachem robót murarskich a stanowczo zbyt małą ilością oddawanych do użytku izb w budynkach. Rozmach w budownictwie surowych budynków, a zwłaszcza w pracach murarskich, jest rzeczą bardzo cenną, ale rezultaty pracy budownictwa mierzyć należy przede wszystkim ilością budynków oddawanych do użytku. Dysproporcje między rozmachem osiągniętym w robotach murarskich a powolnym tempem robót instalacyjnych muszą być jak najprędzej zlikwidowane.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#Komentarz">Rząd wnosi na obecnej sesji projekt ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości, którego zadaniem ma być skupienie w ręku jednej centralnej władzy realizacji polityki państwowej w stosunku do rozwijającej się coraz bardziej spółdzielczości pracy oraz kierownictwo państwowym przemysłem miejscowym.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#Komentarz">Ponadto Rząd przedstawia Wysokiej Izbie dwa projekty zmierzające do uregulowania sprawy planowego wykorzystania i rozmieszczenia kwalifikowanych kadr. Są to projekty, które określą tryb planowego zatrudniania absolwentów szkół zawodowych średnich i wyższych oraz zapobiec mają płynności kwalifikowanych kadr specjalistów, zatrudnionych w administracji i gospodarce uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#Komentarz">W dziedzinie rolnictwa możemy również podkreślić znaczne osiągnięcia. Powierzchnia zasiewów wzrosła w 1949 r. o 3,8% w stosunku do 1948 r., a w 1950 r. wzrośnie o 3%.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#Komentarz">Wzrosły i róść będą nadal przeciętne plony zbóż. Znacznie wzrosła produkcja zwierzęca. Jak wiadomo, dzięki właściwej polityce cen i kontraktacji na wsi bardzo znacznie zmniejszyły się trudności na rynku mięsnym, mimo że spożycie mięsa wieprzowego i wołowego na głowę ludności wzrosło ponad 10% w porównaniu z okresem przedwojennym.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#Komentarz">Wzrosła znacznie mechanizacja rolnictwa, działają już i rozwijają się silnie Państwowe Ośrodki Maszynowe. Zaopatrzenie w nawozy sztuczne wzrosło w 1949 r. o 54%, w 1950 r. wzrośnie o 22%. Dokonano reorganizacji Państwowych Gospodarstw Rolnych, których plony zbóż są wyższe od przeciętnych w całym rolnictwie. Z inicjatywy chłopów powstało już ponad 400 spółdzielni produkcyjnych rolnych, a liczba ich wzrasta nieprzerwanie.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#Komentarz">Poważne osiągnięcia mamy do zanotowania w dziedzinie handlu wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#Komentarz">Uspołeczniony handel obejmuje dziś w hurcie ponad 98% masy towarowej, a w detalu ponad 60%. Aparat handlowy, który prowadzi skutecznie planowy skup płodów rolnych, przede wszystkim w zakresie mięsa i zbóż, w 1950 r. przejdzie na nowe formy organizacyjne skupu zboża, formy bardziej planowe, budzące bezpośrednią aktywność chłopów.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#Komentarz">Rozbudowywać się będzie sieć miejskiego handlu detalicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#Komentarz">Rząd nadal starać się będzie zwalczać braki i niedomagania młodego uspołecznionego aparatu handlowego, w którym tkwią jeszcze wielkie, a niewykorzystane dotychczas należycie możliwości w zakresie usprawnienia i potanienia kosztów obrotu.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#Komentarz">Nasze obroty handlowe z zagranicą wzrosły w 1949 r. w porównaniu z 1948 r. około 20%, jeżeli chodzi o wartość. Nasz handel zagraniczny cechuje trwała równowaga bilansu oraz równomierność wzrostu importu i eksportu. Wachlarz eksportowanych towarów rozszerza się coraz bardziej. W 1950 r. obroty handlu zagranicznego będą nadal rosły, a struktura obrotu towarowego w coraz większym stopniu odpowiadać będzie planowym potrzebom naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#Komentarz">Coraz bardziej rośnie udział ZSRR oraz krajów demokracji ludowej w naszym handlu zagranicznym. Wielkie perspektywy otwierają obroty z Niemiecką Republiką Demokratyczną i z Chińską Republiką Ludową. Najważniejsze miejsce w obrotach zajmuje Związek Radziecki.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#Komentarz">Oparcie się Polski na pomocy i współpracy gospodarczej Związku Radzieckiego umożliwiło nam przetrwanie najcięższego okresu powojennego, zlikwidowanie skutków zniszczeń wojennych, wykonanie przed terminem 3-letniego planu odbudowy gospodarczej i stworzyło wszystkie przesłanki do realizacji wielkiego planu budowy fundamentów socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#Komentarz">Podpisany w dniu 25 stycznia b. r. protokół o wymianie towarowej na 1950 r. jest dalszym krokiem na drodze pogłębiania gospodarczej współpracy między wielkim Związkiem Radzieckim a Polską ludową, współpracy, wypływającej z ducha zasad Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Protokół reguluje wzajemne dostawy towarowe na rok bieżący w ramach polsko-radzieckiej umowy 5-letniej z dnia 26 stycznia 1948 r. i określa wzrost obrotów w stosunku do 1949 r. o 34%.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#Komentarz">Należy podkreślić, że import ze Związku Radzieckiego w 1950 r. wzrośnie w porównaniu z rokiem ubiegłym o 50%, przy czym coraz większą rolę odgrywać będą dostawy inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#Komentarz">W związku z problemami handlu zagranicznego podkreślić należy, że nasza sytuacja w tej dziedzinie zmienia się coraz bardziej na naszą korzyść.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#Komentarz">Z jednej strony należy mieć na uwadze, że nasza gospodarka narodowa okrzepła i wzrosła, z drugiej zaś, że — jak to wykazują dowodnie wyniki ostatnich rokowań handlowych — Polska znajdowała i znajduje coraz większe oparcie w ZSRR i krajach demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#Komentarz">Niektóre sfery w państwach kapitalistycznych, prowadzących rokowania handlowe z nami, nie zdają sobie dostatecznie jasno sprawy z tych zmian. Stąd zdarzające się dość często próby 'narzucenia nam jednostronnych rozstrzygnięć w zakresie warunków i cen oraz prób stosowania do nas polityki zastraszenia.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#Komentarz">Trzeba powiedzieć jasno, że metody takie nie mają wobec Polski ludowej najmniejszych szans powodzenia. Polska chce utrzymywać i rozwijać swoje stosunki gospodarcze z państwami o ustroju kapitalistycznym, ale oczywiście w ramach obustronnych korzyści. Wszelkiego rodzaju dyskryminacje, próby jednostronnych rozstrzygnięć, próby dyktatu i metody zastraszenia należą do arsenału środków, które wobec dzisiejszej [nieczytelne]ki są całkowicie bezskuteczne i dlatego jak najprędzej powinny zostać zarzucone.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#Komentarz">Przejdę do spraw, które są przedmiotem uwagi i prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#Komentarz">Rozważana jest i przepracowywana sprawa reformy administracji państwowej w kierunku jej dalszej demokratyzacji. Chodzi o to, aby rady narodowe, które stały się bezspornie szkołą rządzenia dla mas ludowych, które wychowały już dość duże kadry aktywu społecznego, zyskały duży autorytet, aby stały się terenowymi organami jednolitej władzy państwowej w gminach, powiatach i województwach.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#Komentarz">Pozwoli to na jeszcze pełniejsze niż dotąd wciągnięcie milionowych mas do współrządzenia Państwem, pozwoli na jeszcze większe niż dotąd powiązanie aparatu Państwa ludowego z potrzebami mas pracujących. Ułatwi i urealni walkę z wciąż jeszcze grasującym biurokratyzmem, pozwoli łatwiej zwalczyć i ujawnić wrogie i obce elementy, które wcisnęły się do aparatu, podniesie na wyższy poziom świadomość obywatelską, świadomość współgospodarza w kraju najszerszych mas. Dążyć będziemy do tego, ażeby; w możliwie szybkim czasie przedłożyć Sejmowi projekt tej reformy, która będzie ważnym etapem w budowie ustrojowych fundamentów socjalizmu w Polsce i której projekt nie przypadkowo zbiegnie się ze wstępem planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#Komentarz">Dodać trzeba do tego, że odczuwamy również bardzo mocno, a w szczególności odczuwa to teren, w szczególności odczuwa ludność potrzebę reformy terytorialno-administracyjnego podziału Państwa. Obecny podział administracyjny Państwa jest rezultatem szeregu nawarstwień różnych okresów, w związku z czym odznacza się niejednolitością i rażącymi dysproporcjami. Mamy więc województwa o bardzo rażących różnicach powierzchni terytorialnej i w liczbie ludności, co rzecz prosta bardzo utrudnia należyte administrowanie terenem i troskę o pełny i harmonijny rozwój danego województwa. Mamy niektóre powiaty, gdzie odległość najdalej położonych gmin od starostwa wynosi przeszło 50 km. Mamy gminy, w których gromady oddalone są od siedziby urzędu gminnego o przeszło 20 km, i gminy, w których ilość gromad sięga nieraz powyżej 60.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#Komentarz">Rzecz prosta, że te rażące dysproporcje wymagają szybkiego uregulowania, ponieważ trudno by inaczej było mówić o zbliżeniu administracji do mas ludowych, o uproszczeniu administracji, o należytym funkcjonowaniu administracji. I w tej dziedzinie badania przeprowadzone przez Kancelarię Rady Państwa i Ministerstwo Administracji Publicznej pozwalają na przygotowanie odpowiednich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#Komentarz">Szereg nowych danych i elementów do pełnej realizacji tej reformy narośnie w toku realizacji planu 6-letniego przez zmianę struktury gospodarczej poszczególnych terenów, przez zmianę stanu zainwestowania, gęstości zaludnienia, lokalizacji sił wytwórczych i urządzeń usługowych w poszczególnych częściach kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#Komentarz">Reformy, mające na celu umocnienie władzy ludowej na wszystkich szczeblach administracji i stopniowe dostosowywanie podziału administracyjnego do struktury gospodarczej kraju, staną się czynnikiem ułatwiającym dalszy rozwój gospodarczy i kulturalny.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#Komentarz">Bardziej szczegółowo zreferujemy tę sprawę przy specjalnej okazji. Na razie ograniczam się do zasygnalizowania Sejmowi tego problemu, który jest przedmiotem naszych rozważań i prac przygotowawczych.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#Komentarz">Bardzo istotnym usprawnieniem pracy kierowniczej w resortach będzie uchwalone dziś przez Rząd wprowadzenie kolegiów w ministerstwach i centralnych urzędach. Działanie kolegiów pozwoli na bardziej systematyczne rozwinięcie zespołowej formy pracy organów kierowniczych, pozwoli na bardziej systematyczne rozwinięcie formy stałej koordynacji w kierowaniu danym resortem. Istnienie kolegiów, mających w dodatku duże uprawnienia w dziedzinie uchwałodawczej, w niczym nie narusza zasady kierowania i odpowiedzialności za resort ministra. Kolegium jest natomiast formą organizacyjną podnoszącą stopień koordynacji kierownictwa resortu. Dlatego uważamy, że dla wielu resortów, gdzie sprawa zespołowej pracy na szczeblu kierowniczym szwankowała, będzie to miało istotne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#Komentarz">Chciałbym jeszcze dodać parę uwag o powstałej niedawno Państwowej Komisji Etatów. Są to właściwie na obecnym etapie dwie komisje. Jedna ma na celu walkę stałą i systematyczną z przerostami etatów administracji publicznej we wszystkich resortach, podległych władzach i urzędach. Druga ma za zadanie przeprowadzić to samo w uspołecznionych przedsiębiorstwach. Obie te komisje będą równocześnie określać typowe schematy organizacji poszczególnych organów, normy wydajności itd.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#Komentarz">Rząd przywiązuje wielką wagę do prac tych komisji, które będą miały bardzo duże uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#Komentarz">Przechodzę do zagadnień oświaty.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#Komentarz">W pierwszym roku planu 6-letniego mamy fakt dalszego wzrostu wydatków w budżecie Państwa na potrzeby oświaty. Sumy preliminowane na ten cel w 1949 r. stanowiły 22,7% całości wydatków w budżecie Państwa, zaś w 1950 r. stanowią 23,6%. Należy podkreślić, że wydatki na oświatę wzrosły w stosunku do 1949 r. w wyższym stopniu niż wzrósł budżet Państwa. Ogółem na cele oświatowo-kulturalne jest to wzrost o 32,3 miliarda zł.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#Komentarz">Stały rozwój szkolnictwa, jak również i konieczność bliższego związania poszczególnych jego dziedzin z potrzebami życia gospodarczego, stały się powodem dokonania w 1949 r. doniosłych zmian w organizacji centralnej administracji szkolnej. Został utworzony Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego, którego powołanie umożliwiło scalenie w znacznym stopniu szkolnictwa zawodowego, prowadzonego do tego czasu przez różne resorty. Stworzenie CUSZ przyspieszy i ułatwi przygotowanie pracowników dla przemysłu w myśl wytycznych planu 6-letniego. Z tych też względów już obecnie wyodrębniono w ramach Ministerstwa Oświaty podsekretariat stanu do spraw nauki i szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#Komentarz">Przeglądając liczby charakteryzujące stan szkolnictwa w 1949 r., stwierdzamy dalszy jego rozwój we wszystkich dziedzinach. W szczególności zasługuje na podkreślenie rozwój sieci przedszkoli zarówno w mieście jak i na wsi i zwiększenie w ciągu jednego roku o 20% liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#Komentarz">Rok 1949 przyniósł doniosłe osiągnięcia na odcinku szkolnictwa podstawowego, w szczególności na wsi. Przeprowadzono likwidację punktów bezszkolnych i uruchomiono nieczynne szkoły.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#Komentarz">W szkolnictwie średnim mamy do zanotowania postępującą akcję upaństwowienia szkół i dalszy wzrost liczby szkół Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, które posiada obecnie 45 zakładów średnich. W szkolnictwie średnim wciąż mamy jeszcze braki fachowe i ideologiczne, jeśli chodzi o nauczycielstwo.</u>
          <u xml:id="u-3.88" who="#Komentarz">W szkołach wszystkich typów wzrasta stale liczba młodzieży robotniczo-chłopskiej. Szczególnie wysoki procent tej młodzieży znajduje się w liceach pedagogicznych, co czyni z nich szkoły o wybitnie ludowym składzie socjalnym. Prowadzona od kilku lat w sposób planowy z udziałem czynników społecznych rekrutacja do szkół wyższych spowodowała daleko idące zmiany w strukturze społecznej studentów. Na pierwszy rok studiów w 1949/50 r. przyjęto 58% młodzieży robotniczej oraz drobno i średnio - chłopskiej. Ważną rolę w kształtowaniu składu społecznego studentów odgrywa studium przygotowawcze, przeznaczone dla młodych robotników i chłopów, wybranych przez rady zakładowe. Związek Samopomocy Chłopskiej i Związek Młodzieży Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.89" who="#Komentarz">Celem zapewnienia tej młodzieży odpowiednich warunków do nauki Państwo rozbudowuje system opieki przez zakładanie internatów, zwiększenie liczby stypendiów, organizowanie dożywiania, wczasów i pomocy lekarskiej. Dla umożliwienia młodzieży robotniczo-chłopskiej korzystania z internatów przeprowadzono w 1949 r. upaństwowienie 88 internatów, uzyskując stan 320 internatów państwowych przy szkołach średnich ogólnokształcących i w zakładach kształcenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-3.90" who="#Komentarz">Olbrzymie znaczenie posiada wprowadzenie na podstawie uchwały Rady Ministrów jednolitego państwowego systemu stypendiów dla studentów szkół wyższych. Dzięki wielkiemu wysiłkowi finansowemu Państwa młodzież akademicka otrzymała ponad 32.000 stypendiów. Fundusz stypendiów dla młodzieży szkół wyższych został skoncentrowany i wzrósł z 2 miliardów zł do 3,6 miliardów zł.</u>
          <u xml:id="u-3.91" who="#Komentarz">W 1949 r. osiągnięto rekordowe liczby w akcji wczasów letnich dla dzieci i młodzieży. Zorganizowano 13.742 punkty wczasowe, na których przebywało 1.104.000 dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-3.92" who="#Komentarz">Dożywianie prowadzone w szkołach objęło 1.461.943 dzieci.</u>
          <u xml:id="u-3.93" who="#Komentarz">Zmianą o wielkim znaczeniu było wprowadzenie w szkolnictwie ogólnokształcącym nowych programów nauczania, w których przezwyciężono już w dużej mierze balast reakcyjnych poglądów oraz zapoczątkowano reformę struktury i programów szkół wyższych. Realizacja nowych programów nastręcza jednak duże trudności z powodu niemożności przygotowania na czas i dostarczenia szkołom dostosowanych do tych programów podręczników i pomocy szkolnych. W pracy pedagogicznej główny nacisk położono na podwyższenie poziomu nauczania i zwiększenie jego wyników. Przez zastosowanie poprawek wakacyjnych zmniejszono drugoroczność z przeciętnie 15% na niespełna 10%. W walce o wyniki nauczania i wychowania pozytywną rolę odegrały powołane w 1949 r. komitety rodzicielskie i szkolne komitety opiekuńcze. Przyczyniły się one również do bliższego związania szkoły z domem i ośrodkami pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.94" who="#Komentarz">Rok 1950 upłynąć musi pod hasłem wzmożonej walki o poziom nauczania przy pełnej mobilizacji sił nauczycielstwa, rodziców i organizacji młodzieżowych.</u>
          <u xml:id="u-3.95" who="#Komentarz">W dziedzinie oświaty dorosłych rok ubiegły przyniósł wydarzenie niezmiernej wagi: uchwalenie ustawy o zwalczaniu analfabetyzmu i powołanie specjalnego pełnomocnika Rządu wraz z całym aparatem państwowo-społecznym. Wyasygnowanie ze Skarbu Państwa wielkich sum na akcję zwalczania analfabetyzmu i ofiarny wysiłek wielu członków organizacji społecznych, a zwłaszcza nauczycielstwa, pozwoliły na zorganizowanie 30.000 kursów dla blisko pół miliona analfabetów. Wydatki na ten cel rosną z 830 milionów zł na 1,8 miliarda zł.</u>
          <u xml:id="u-3.96" who="#Komentarz">Szkolnictwo dla dorosłych, które było odcinkiem wykazującym poważne zapóźnienia zarówno pod względem treści nauczania jak i struktury społecznej słuchaczy, będzie przekształcone na szkolnictwo dla pracujących umożliwiające im awans społeczny.</u>
          <u xml:id="u-3.97" who="#Komentarz">W szkolnictwie dla dorosłych mamy wciąż jeszcze niesłuszne filantropijne podejście do sprawy szkolenia, na skutek czego szkolenie to nie jest należycie powiązane z zakładami pracy, z masami pracującymi.</u>
          <u xml:id="u-3.98" who="#Komentarz">Wielkie znaczenie dla upowszechnienia czytelnictwa ma zorganizowanie w 1949 r. 2.815 bibliotek gminnych oraz uruchomienie ponad 18.000 punktów bibliotecznych. Stworzono w ten sposób sieć biblioteczną na stopniu powiatowym i gminnym.</u>
          <u xml:id="u-3.99" who="#Komentarz">Szkolnictwo wyższe przeżywało doniosłe zmiany organizacyjne i ideologiczne. Obserwowaliśmy zachodzący szybko, lecz nie we wszystkich przypadkach sięgający dostatecznie głęboko, proces przejmowania przez naszych pracowników naukowych założeń materializmu dialektycznego i stosowanie jego zasad i metod w pracach naukowych. W dziedzinie programowo-organizacyjnej najważniejszą zmianą jest wprowadzenie na większości kierunków dwustopniowości studiów, nowych programów studiów oraz powołanie do życia Szkoły Głównej Planowania i Statystyki. Zmiany te usprawnią w wielkim stopniu proces kształtowania kadr fachowców z wyższym wykształceniem, potrzebnych dla realizacji planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-3.100" who="#Komentarz">Rok 1950 winien się stać także okresem wielkiego wysiłku coraz liczniejszej kadry naszych postępowych pracowników nauki. Przygotowując przewidziany na ostatnie miesiące tego roku kongres nauki polskiej zdobyć się oni muszą na odpowiedzialny trud podsumowania naszych osiągnięć we wszystkich dziedzinach nauki i ujawnienia podstawowych braków i niedociągnięć. Pozwoli to kongresowi stworzyć podstawy przełomu w naszym życiu naukowym, wytyczyć dlań nowe właściwe drogi, gwarantujące jak najpełniejszy jego rozwój.</u>
          <u xml:id="u-3.101" who="#Komentarz">Sprawy kultury tak jak oświaty wymagają szczególnej troski i pieczy ze strony Państwa ludowego. Odcinek kultury jest o tyle istotny, że tu w sferze twórczości artystycznej najuporczywiej trwają i ciążą przeżytki minionej epoki. Wiemy, że procesy zachodzące w nadbudowie kulturalnej przebiegają z natury rzeczy wolniej i w sposób bardziej złożony aniżeli przemiany gospodarcze, społeczne i polityczne. Ale wiemy równocześnie, że bez pełnego zrealizowania rewolucji kulturalnej nie może być mowy o urzeczywistnieniu w pełni rewolucji socjalistycznej, która odbywa się w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.102" who="#Komentarz">Zadania nasze na odcinku kulturalnym posiadają dwojaki charakter. Z jednej strony chodzi nam o wciągnięcie w jak najpełniejszym zakresie do życia kulturalnego jak najszerszych warstw społeczeństwa, tych warstw, które na skutek smutnej spuścizny przeszłości znajdowały się poza właściwym kręgiem życia kulturalnego. Z drugiej zaś strony — zmierzamy w kierunku przeobrażenia treści życia kulturalnego Polski ludowej w sposób zgodny z duchem zachodzących w naszym kraju przemian społecznych — z duchem rewolucji socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-3.103" who="#Komentarz">Jeżeli chodzi o pierwszą grupę zadań, to sprowadzają się one w zasadzie do tego, co nazywamy upowszechnieniem kultury.</u>
          <u xml:id="u-3.104" who="#Komentarz">Na tym polu dokonaliśmy w Polsce ludowej bardzo wiele, a rok ostatni był rokiem bardzo poważnych dalszych osiągnięć. Tworzenie nowego czytelnika, nowego widza teatralnego i kinowego, nowego słuchacza radia i koncertów, nowego miłośnika sztuk plastycznych postępuje wciąż i coraz szybciej naprzód. Proces ten, z początku żywiołowy został już ujęty w ramy planowej działalności i wyraża się w narastającej liczbie odbiorców dóbr kulturalnych spośród mas pracujących już nie tylko miasta, ale i wsi, jakkolwiek na tym ostatnim odcinku jesteśmy jeszcze bardzo zapóźnieni i rzecz wymaga wielkiego wysiłku.</u>
          <u xml:id="u-3.105" who="#Komentarz">Rosną w szybkim tempie nakłady książek i zmienia się oblicze produkcji literackiej. Świadczy o tym choćby liczba wydawnictw marksistowskich, które w roku ubiegłym były znacznie wyższe aniżeli w latach ubiegłych. Świadczy o tym ogromne zainteresowanie dla literatury radzieckiej. Narasta nowa warstwa czytelnicza — czytelnik robotniczy i chłopski.</u>
          <u xml:id="u-3.106" who="#Komentarz">Zmienia się oblicze teatru polskiego. Widz robotniczy wtargnął zdecydowanie na widownię teatralną.</u>
          <u xml:id="u-3.107" who="#Komentarz">Zmienia się oblicze repertuarowe teatru. Znikają bezwartościowe szmiry. Dobór sztuk odpowiada coraz lepiej obliczu ideologicznemu naszej epoki. Wielkim osiągnięciem był tu niewątpliwie festiwal sztuk radzieckich, który otworzył przed widzem polskim skarbiec wspaniałych osiągnięć dramaturgii socjalistycznej, nastawionej na wychowanie nowego człowieka. Ale czeka nas jeszcze ogrom zadań na tym odcinku. Nasz własny polski repertuar, odpowiadający potrzebom epoki, dopiero zaczął się rozwijać.</u>
          <u xml:id="u-3.108" who="#Komentarz">Uczyniliśmy znaczny postęp również i na polu upowszechniania innych dziedzin życia kulturalnego, jak film, radio, plastyka i muzyka.</u>
          <u xml:id="u-3.109" who="#Komentarz">Niewątpliwie ogromną rolę odegrał tu rok ubiegły, rok wielkich jubileuszów, który przybliżył do najszerszych mas genialnych twórców naszej kultury narodowej — Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina.</u>
          <u xml:id="u-3.110" who="#Komentarz">Ale jak już zaznaczyłem, upowszechnienie kultury — to dopiero jedna połowa zadania. Plan 6-letni przyniesie na tym odcinku dalszy postęp, umożliwiając realizację postulatu: więcej teatrów, więcej kin, więcej bibliotek, więcej muzeów, więcej sal koncertowych.</u>
          <u xml:id="u-3.111" who="#Komentarz">Dużo trudniejsza jest do przeprowadzenia druga połowa zadania — tworzenie nowych treści kulturalnych. Tu konieczny jest wielki wysiłek twórczy artystów. Pisarz, dramaturg, malarz, kompozytor polski stoi wobec niesłychanie dlań ważnego problemu, nie mniej ważnego dla całego społeczeństwa problemu wniknięcia w istotę zachodzących w Polsce przemian rewolucyjnych, wsłuchania się i wgłębienia w życie mas, tworzących te przemiany, zrozumienia ich dążeń i tęsknot i myśli i przetworzenia tego w dzieło sztuki.</u>
          <u xml:id="u-3.112" who="#Komentarz">Nie mamy wątpliwości, jaką drogę wybiorą umysły prawdziwie twórcze naszego świata artystycznego. Prawdziwy twórca pójdzie z tymi, którzy tworzą wielkie rzeczy, którzy budują socjalizm.</u>
          <u xml:id="u-3.113" who="#Komentarz">My ze swej strony czynimy wszystko, by takiemu twórcy stworzyć właściwe i najlepsze warunki kształtowania swego talentu. Państwo otacza najtroskliwszą opieką twórczość artystyczną. Ministerstwo Kultury zorganizowało w roku ubiegłym szereg konferencji i narad twórczych, które stały się terenem dyskusji i wykuwania nowego oblicza ideologicznego naszej twórczości artystycznej.</u>
          <u xml:id="u-3.114" who="#Komentarz">Państwo otacza też opieką narastające rzesze nowych twórców kultury. Rozwija się szkolnictwo artystyczne, rozwija się amatorska twórczość artystyczna. Stwarzamy warunki właściwej selekcji talentów. Chcemy, by powstały w Polsce takie warunki, w których żadna jednostka uzdolniona, a tym bardziej utalentowana, nie zmarnowała swych możliwości, by mogła się w pełni rozwijać i tworzyć.</u>
          <u xml:id="u-3.115" who="#Komentarz">Spośród wielu pozycji budżetowych wzrasta wydatnie, bo o 126 miliardów zł, budżet ochrony zdrowia i budżet na cele socjalne.</u>
          <u xml:id="u-3.116" who="#Komentarz">Poważne i bardzo doniosłe są osiągnięcia na polu walki o zdrowie narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.117" who="#Komentarz">Służba zdrowia prowadzi skuteczną walkę ze śmiertelnością niemowląt, walczy przede wszystkim o zdrowie dziecka, otacza należytą opieką macierzyństwo, ma duże osiągnięcia w walce z gruźlicą, w walce z chorobami wenerycznymi, zmniejszając wydatnie ich zasięg.</u>
          <u xml:id="u-3.118" who="#Komentarz">Rośnie liczba łóżek w szpitalach, zmniejsza się śmiertelność w porównaniu ze stanem przedwojennym, udostępnione zostało lecznictwo dla mało-i średniorolnych chłopów.</u>
          <u xml:id="u-3.119" who="#Komentarz">Wyrazem troski a zdrowie mas pracujących jest dalszy wydatny wzrost nakładów finansowych Państwa na te cele. Państwo w dalszym ciągu otaczać będzie jak największą opieką materialną i organizacyjną sprawy walki o podniesienie zdrowia narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.120" who="#Komentarz">Niewątpliwie osiągnięcia w tej dziedzinie muszą — dzięki wysiłkowi i ofiarności całej służby zdrowia — w dalszym ciągu rosnąć, aby nadrobić zaniedbania w tej dziedzinie, odziedziczone po ustroju kapitalistycznym i spotęgowane przez wojnę.</u>
          <u xml:id="u-3.121" who="#Komentarz">W dziale specjalnym wymienić należy dalszą rozbudowę inspekcji pracy, duże nakłady finansowe na przysposobienie do zawodu niewyszkolonych, szczególnie kobiet oraz zasługującą na uwagę produktywizację inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-3.122" who="#Komentarz">Osobno należy podkreślić troskę Rządu o jak największy rozwój wychowania fizycznego, realizowanego poprzez Główny Komitet Kultury Fizycznej. Do działalności tego Komitetu na polu umasowienia sportu przywiązujemy bardzo duże znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-3.123" who="#Komentarz">Najpoważniejszym wysiłkiem ustawodawczym w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości była gruntowna nowelizacja przepisów postępowania karnego, przepisów o postępowaniu doraźnym, pewne zmiany w prawie o ustroju sądów powszechnych, uchwalone przez Sejm w kwietniu 1949 r. Reforma procedury karnej umożliwiła skupienie i zaostrzenie uwagi organów sądowo-prokuratorskich na najbardziej groźnych przestępstwach, w szczególności w sprawach gospodarczych. Reforma procedury karnej, wprowadzając w szerokim zakresie udział ławników w rozstrzyganiu spraw karnych, umożliwiła dalszą demokratyzację wymiaru sprawiedliwości przez wzmożony udział przedstawicieli klasy robotniczej i pracującego chłopstwa.</u>
          <u xml:id="u-3.124" who="#Komentarz">Na gruncie reformy procedury karnej są czynione poważne skuteczne wysiłki dla wykuwania nowego stylu pracy prokuratury, która w warunkach Polski ludowej przestaje być zrutynizowanym urzędem, a staje się operatywnym organem, który walczy nie tylko o ukaranie sprawców przestępstwa, lecz też podejmuje środki, mające na celu zapobieganie przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-3.125" who="#Komentarz">W dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego naszego Państwa przypomnieć należy, że rok ubiegły ujawnił w całej jaskrawości perfidne metody, jakimi agentury imperialistyczne usiłują przeszkodzić odbudowie i rozwojowi państw demokracji ludowej a nawet poderwać je od wewnątrz. Metody te — to szpiegostwo, prowokacja, sabotaż i dywersja. Na zasięg i długofalowość tych metod wskazują m. in. procesy zdradzieckich agentów titowskich Rajka, Kostowa i innych.</u>
          <u xml:id="u-3.126" who="#Komentarz">Nasz zwycięski rozwój w kierunku socjalizmu napotyka oczywiście na wzmożony opór reakcyjnych elementów wewnątrz kraju, elementów zawsze gotowych sprzedać interesy narodu w obronie swego własnego egoistycznego interesu. Obce agentury obok nadesłanych szpiegów i dywersantów znajdują jeszcze wśród nich za dolary i funty wykonawców swoich poleceń.</u>
          <u xml:id="u-3.127" who="#Komentarz">Ta sytuacja nakłada powszechny obowiązek czujności na każdego obywatela, szczególnie w dziedzinie gospodarczej, ale specjalny obowiązek czujności nałożyła ona i nakłada na aparat bezpieczeństwa. Niektóre rezultaty wzmożonej akcji aparatu bezpieczeństwa w walce z obcym wywiadem znane są powszechnie z prasy.</u>
          <u xml:id="u-3.128" who="#Komentarz">Należy życzyć naszemu aparatowi bezpieczeństwa, by jeszcze czujniej bronił Polskę przed penetracją obcego wywiadu, by jeszcze bardziej usprawnił swoją pracę w akcji likwidowania szpiegostwa i dywersji w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.129" who="#Komentarz">Czujność i współpraca całego społeczeństwa w walce z wrogiem wzmaga się coraz bardziej, co pomnaża siły władz bezpieczeństwa. Chodzi przede wszystkim o to, że często są i tacy, którzy nie tylko ze złej woli ale przez brak koniecznej czujności, przez lekkomyślne ujawnianie wiadomości, które powinny być zachowane w tajemnicy przed wszystkimi, prócz tych, którzy są uprawnieni do tego z tytułu swoich funkcji, idą na rękę obcemu wywiadowi. Na obecnej sesji zostanie przedstawiony Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia wydany ostatnio przez Rząd dekret o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej. Dekret ten określa m. in. również odpowiedzialność za tego rodzaju lekkomyślny stosunek do sprawy tajemnicy państwowej i powinien się przyczynić w znacznej mierze do ukrócenia tego zjawiska, niezmiernie szkodliwego dla bezpieczeństwa Państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.130" who="#Komentarz">Jeśli idzie o ogólny stan bezpieczeństwa w kraju, uległ on dalszej poważnej poprawie. W 1949 r. notujemy dalszy spadek ogólnej ilości popełnionych przestępstw. W niektórych dziedzinach spadek ten jest bardzo poważny, (tak np. ilość napadów bandyckich spadła w porównaniu z rokiem ubiegłym prawie o połowę). Dużą rolę przy zmniejszeniu przestępczości odegrało rozszerzenie i ulepszenie służby porządkowej przez Milicję Obywatelską i ORMO.</u>
          <u xml:id="u-3.131" who="#Komentarz">Jednym ze wskaźników zmian ustrojowych i przemian zachodzących w społeczeństwie w Polsce ludowej jest poważne zmniejszenie się takich przestępstw, jak kradzieże, których ilość spadła bardzo znacznie w stosunku do okresu przedwojennego.</u>
          <u xml:id="u-3.132" who="#Komentarz">Dla realizacji planu 6-letniego konieczne jest unieszkodliwienie wszystkich elementów wrogich Polsce ludowej, zabezpieczenie spokoju dla twórczej pracy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-3.133" who="#Komentarz">W sprawie stosunków między Państwem a Kościołem Rząd nadal stoi na stanowisku normalizacji tych stosunków, czemu dawał niejednokrotnie wyraz w toku rozmów z Komisją Episkopatu.</u>
          <u xml:id="u-3.134" who="#Komentarz">Rząd nie będzie jednak tolerował żadnych anomalii, przekroczeń i nadużyć, które godzą w interes społeczny i państwowy.</u>
          <u xml:id="u-3.135" who="#Komentarz">W styczniu ubiegłego roku stwierdziłem w Sejmie: „Wszelkie próby wykorzystywania ambony czy szat kapłańskich dla podniecenia namiętności przeciw Państwu ludowemu lub popierania podziemia będą przecinane z całą stanowczością i surowością prawa. Rząd będzie natomiast otaczał opieką tych kapłanów, którzy dali i dają dowody swego patriotyzmu, chęci służenia ludziom wierzącym i nie dają się wciągnąć do antyludowych rozgrywek politycznych”. Stwierdzić należy, że wszelkie tego rodzaju próby zostały skutecznie pokrzyżowane przez Rząd i nadal będą przecinane z całą stanowczością.</u>
          <u xml:id="u-3.136" who="#Komentarz">Dekret o ochronie wolności sumienia i wyznania w Polsce stał się skutecznym środkiem walki z próbami wniesienia rozdźwięku na tle religijnym do naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-3.137" who="#Komentarz">Rząd będzie z całą skrupulatnością strzegł wolności religii, praktyk religijnych i działalności charytatywnej, lecz nie dopuści, aby pod tą przykrywką odbywała się krecia robota mobilizowania i popierania elementów nieprzejednanie wrogich wobec Państwa ludowego, jak również rozdrapywanie mienia społecznego dla korzyści osobistych.</u>
          <u xml:id="u-3.138" who="#Komentarz">Nieodparta słuszność tej jasnej postawy dotarła do świadomości olbrzymiej większości wierzących, w tej liczbie do świadomości tych wszystkich księży, którzy z życiem ludu są związani.</u>
          <u xml:id="u-3.139" who="#Komentarz">Toteż nie da się zaprzeczyć, że w najszerszych kołach duchowieństwa katolickiego dokonuje się doniosły przełom. Znalazł on wyraz w obradach ogólnopolskiego zjazdu księży i działaczy katolickiego zrzeszenia „Caritas”.</u>
          <u xml:id="u-3.140" who="#Komentarz">Nie ulega wątpliwości, że większość księży w Polsce, która nie chce się odgrodzić murem chińskim od mas, która idzie za głosem opinii publicznej, pragnie lojalnej współpracy z Państwem ludowym i czyni to z pobudek patriotycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.141" who="#Komentarz">Jakiekolwiek próby zastraszenia i represji ze strony reakcyjnej części hierarchii musiałyby spotkać się z należytym odporem oraz wzmogłyby tylko izolację reakcyjnej części hierarchii kościelnej i obróciłyby się przeciwko niej. Opinia publiczna poprze bowiem księży-patriotów.</u>
          <u xml:id="u-3.142" who="#Komentarz">Polityka źle maskowanej nienawiści do władzy ludowej, polityka upartego nieuznawania głębokich przemian, które zaszły w Polsce, musi się zakończyć niepowodzeniem.</u>
          <u xml:id="u-3.143" who="#Komentarz">Powtarzam, pragniemy normalizacji stosunków, lecz tylko na gruncie uznania pełnej suwerenności Państwa i respektowania polskiej racji stanu, realizowanej przez Rząd ludowy.</u>
          <u xml:id="u-3.144" who="#Komentarz">Wojsko Polskie, stojące na straży granic i niepodległości Polski ludowej, jest silnym instrumentem władzy ludowej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.145" who="#Komentarz">Drogę rozwojową Polskiego Wojska ludowego cechują osiągnięcia w dziedzinie przygotowania politycznego, wyszkolenia bojowego, organizacji, przygotowania kadr oraz zabezpieczenia materiałowego. Osiągnięcia te są gwarancją dalszego wzrostu obronności naszego kraju. Szkoląc się nieustannie i wykorzystując, doświadczenia bratniej Armii Radzieckiej i własne, wojsko przyswaja sobie stalinowską naukę wojenną, opanowuje zasady nowoczesnej walki i stosowania skomplikowanej techniki. Odrodzone Wojsko Polskie uczy się praktycznie sztuki wojennej, w okresie rocznym spędza szereg miesięcy w polu, w obozach ćwiczebnych i na poligonach. W tych dopiero warunkach może być osiągnięty odpowiedni poziom wyszkolenia bojowego.</u>
          <u xml:id="u-3.146" who="#Komentarz">W związku z modernizacją armii, szkolenie kadr wojskowych nabrało z gruntu odmiennego charakteru. Wojsko szkoli obecnie znaczne ilości specjalistów, obeznanych ze skomplikowaną techniką, przy czym liczba wyszkolonych specjalistów w bieżącym roku znacznie wzrośnie. Zjawisko to ma znaczenie nie tylko w dziedzinie wzrostu siły obronnej naszego Państwa w zakresie wojskowym, ale ma ono również doniosłe znaczenie w zakresie podniesienia ogólnej kultury technicznej społeczeństwa i przysparza ogólnonarodowemu gospodarstwu specjalistów dla różnych gałęzi, przemysłu, dla budownictwa, transportu i dla mechanizacji rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.147" who="#Komentarz">Ważnym elementem siły naszego wojska jest ustawiczny proces tworzenia kadr dowódczych, wyrosłych z ludu, kadr o wysokim poziomie ideologicznym i fachowym, które wychowują masy żołnierskie na wzorowych obywateli i budowniczych Polski socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-3.148" who="#Komentarz">Nasz oficer i żołnierz świadom jest, że siła i postęp naszego kraju oparte są na przyjaźni i pomocy, jakiej nam udziela wielki kraj socjalizmu, Związek Radziecki. Nasi oficerowie i żołnierze wiedzą, że dzięki tej łączności i solidarności z Armią Radziecką, z armiami krajów demokracji ludowej, z światowymi siłami postępu walczącymi przeciwko planom wojennym imperializmu — Wojsko Polskie stanowi silny czynnik obrony niepodległości Polski, stanowi poważny czynnik obrony pokoju.</u>
          <u xml:id="u-3.149" who="#Komentarz">Przechodząc do zagadnień polityki międzynarodowej, pragnę omówić niektóre wydarzenia roku ubiegłego i węzłowe zagadnienia polityki zagranicznej Rządu Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.150" who="#Komentarz">Przypominamy sobie, że pierwsze miesiące 1949 r. stały pod znakiem licznych podróży ministrów i dyplomatów Europy Zachodniej, stały pod znakiem masowych pielgrzymek do Waszyngtonu. Jednocześnie odbywały się narady szefów sztabów i wyższych wojskowych. Tak rodził się t. z w. pakt atlantycki. Wreszcie dni&lt; 4 kwietnia 1949 r. pakt ten ujrzał światło dzienne. Towarzyszył mu krzyk propagandowy o jego pokojowym charakterze. A pokraczny ten twór, sprzeczny z zasadą zbiorowego bezpieczeństwa, naruszający w sposób oczy wisty Kartę Narodów Zjednoczonych i sankcjonujący interwencje w stosunki wewnętrzne jego sygnatariuszy, nie tylko zmierzał do rozbudowy machiny wojennej Stanów Zjednoczonych, ale stanowił jeszcze jeden krok w polityce obozu imperializmu, w jego walce przeciwko socjalizmowi i postępowej części ludzkości. Głównym jego celem było wzmocnienie i zabezpieczenie sfery wpływów jednego mocarstwa i jego dominacji nad innymi państwami. Skierowany on był — było to dla nas jasne od samego początku — przeciwko krajom demokracji ludowej, a przede wszystkim przeciwko Związkowi Radzieckiemu jako głównej sile obozu demokratycznego, ostoi pokoju i bezpieczeństwa, wolności i niezależności narodów.</u>
          <u xml:id="u-3.151" who="#Komentarz">Siadem jego miały pójść inne tego rodzaju pakty agresji. Zdawało się przywódcom obozu imperializmu, że będzie można otoczyć Związek Radziecki i kraje demokracji ludowej siecią napastniczych paktów i że rok ów będzie rokiem ich ofensywy.</u>
          <u xml:id="u-3.152" who="#Komentarz">Czym jednak skończył się rok 1949?</u>
          <u xml:id="u-3.153" who="#Komentarz">Historyczne zwycięstwo narodu chińskiego pokrzyżowało wszystkie plany imperialistów na Dalekim Wschodzie.</u>
          <u xml:id="u-3.154" who="#Komentarz">Zwycięstwo to stanowi potężny bodziec do walki z eksploatacją kolonialną wszystkich uciskanych ludów i dało obozowi postępu i demokracji potężnego sprzymierzeńca. Mimo obcej interwencji naród chiński odniósł zwycięstwo, obalił skorumpowany reżim Czang-Kai-Szeka, otwierając nowy rozdział w historii narodu, który tak długo był przedmiotem obcych wpływów i wyzysku obcego kapitału. Utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej jest niezwykle ciężkim ciosem dla zaborczych planów imperializmu, który chciał stworzyć tam bazę wypadową agresji. Jest to potężny wyłom w systemie imperializmu, otwierający nową kartę w walce wyzwoleńczej wszystkich narodów uciskanych przez imperializm. Jest to początek wielkiej fali zwycięstw ruchu narodowo-wyzwoleńczego ludów kolonialnych i zależnych.</u>
          <u xml:id="u-3.155" who="#Komentarz">Polska ludowa widzi w tym ruchu narodowo-wyzwoleńczym ludów kolonialnych wyraz sił postępowych walczących z imperialistycznym jarzmem, sił sprzyjających sprawie pokoju, sił umacniających światowy obóz pokoju i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-3.156" who="#Komentarz">Dlatego też Rząd Polski w odpowiedzi na odezwę prezydenta Ho-Szi-Mina postanowił uznać Demokratyczną Republikę Wietnamu i nawiązać stosunki dyplomatyczne z bohaterskimi narodami Wietnamu.</u>
          <u xml:id="u-3.157" who="#Komentarz">Rząd Polski uzna również Stany Zjednoczone Indonezji.</u>
          <u xml:id="u-3.158" who="#Komentarz">Na kontynencie zaś europejskim najważniejszym wydarzeniem ub. roku było utworzenie Niemieckiej Demokratycznej Republiki. Ten historyczny akt stanowi odpowiedź narodu niemieckiego na politykę Stanów Zjednoczonych, zmierzającą do stworzenia z Niemiec kolonii gospodarczej i bazy przyszłej wojny. Jest to wyraz opartej na układzie poczdamskim, konsekwentnej polityki Związku Radzieckiego wykarczowania źródeł zaborczości w Niemczech, istotnej demokratyzacji Niemiec i utrwalenia pokoju. Jest to wyraz wzrostu i konsolidacji demokratycznych sił narodu niemieckiego, walczących o jednolite demokratyczne i pokojowe Niemcy. Jest to odpowiedź na statut waszyngtoński i sztuczny twór w Bonn, na czele którego stanęli skompromitowani hitlerowcy, magnaci przemysłu niemieckiego i ci wszyscy, którzy rządzili trustami i kartelami w latach międzywojennych. Jest to odpowiedź na politykę tych, którzy będąc odpowiedzialni za drugą wojnę światową i jeszcze za to nie ukarani śnią o trzeciej wojnie.</u>
          <u xml:id="u-3.159" who="#Komentarz">Niemiecki obóz demokratyczny przez utworzenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej wykazał, że zrobił poważny krok na drodze do wyciągnięcia słusznych konsekwencji z dwóch wojen światowych. Postawił on sobie jasno wytknięte cele: jedność, demokrację i pokój. Dla Polski jest to wydarzenie szczególnej wagi, ponieważ powołanie „rządu” w Bonn, patronowanie mu i podsycanie antypolskich tendencyj rewizjonistycznych jest niewątpliwie wymierzone przeciwko naszym najżywotniejszym interesom państwowym i narodowym. Niemiecka Republika Demokratyczna stanowi jedną z najpoważniejszych gwarancji pokojowego rozwoju stosunków polsko-niemieckich. Naród polski, który poniósł tak straszliwe straty z ręki najeźdźców hitlerowskich, rozumie konieczność pokojowego współżycia z narodem niemieckim i wierzy, że siły demokratyczne niemieckie, kontynuując swą dotychczasową pracę, potrafią wychować naród niemiecki w duchu pokoju i współpracy międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.160" who="#Komentarz">Niemiecka Republika Demokratyczna staje więc w szeregach obozu pokoju, zgrupowanego dokoła Związku Radzieckiego i kroczących u jego boku krajów demokracji ludowej. Przez setki lat żyliśmy pod grozą agresji pruskiej. W latach drugiej wojny światowej jedynie zwycięstwo Armii Radzieckiej uratowało nas od zagłady z rąk hitleryzmu. Fakt, że po drugiej stronie Odry i Nysy utworzona została Republika Niemiecka, której jednym z pierwszych kroków politycznych w odpowiedzi na rewizjonistyczne i odwetowe plany pana Adenauera i jego towarzyszy, w odpowiedzi na antyradzieckie i antypolskie oświadczenia panów z Bonn było uznanie naszej granicy zachodniej jako granicy pokoju — oznacza to dla narodu polskiego przełom wagi historycznej.</u>
          <u xml:id="u-3.161" who="#Komentarz">Rozwianie mitu o monopolu bomby atomowej jest jeszcze jednym potężnym ciosem, jaki 1949 r. zadał obozowi imperializmu. Podżegacze wojenni i stratedzy trzeciej wojny musieli pogodzić się z tym i publicznie przyznać fakt, że Związek Radziecki również posiada tajemnicę broni atomowej. Co więcej, rządzące koła Stanów Zjednoczonych musiały przyznać, że Związek Radziecki jest zaawansowany w pracach nad pokojowym użyciem i wykorzystaniem energii atomowej, gdy oni sami, zaślepieni stworzoną przez siebie teorią o rozstrzygającym wojennym znaczeniu energii atomowej, bardzo nikłe na tym odcinku zrobili postępy.</u>
          <u xml:id="u-3.162" who="#Komentarz">Po tym, gdy szantaż z bombą atomową nie dał wyników, a nawet obrócił się przeciwko jego autorom, usiłują oni zastraszyć obóz pokoju na odmianę bombą wodorową, lecz i ten szantaż niewątpliwie zakończy się całkowitym fiaskiem.</u>
          <u xml:id="u-3.163" who="#Komentarz">Jak reagowały masy całego świata na te wydarzenia? Czy opowiedziały się za paktami wojennymi i planami agresji?</u>
          <u xml:id="u-3.164" who="#Komentarz">Miliony prostych ludzi na całym świecie zrozumiały, po której stronie jest ich właściwe miejsce. Odpowiedziały masowym ruchem w obronie pokoju. Po raz pierwszy w dziejach ludzkości powstał zorganizowany front pokoju, który postawił przed sobą zadanie uratowania ludzkości przed nową wojną światową, izolowania kliki podżegaczy wojennych i zapewnienia pokojowej współpracy narodów. Głos ten domagający się pokoju i współpracy międzynarodowej, opartej na zasadzie poszanowania suwerenności narodów i ich prawa do stanowienia o sobie, rozlegał się w krajach kapitalistycznych samorzutnie i wbrew woli rządów. Potężny ruch obrońców pokoju, popierający konsekwentną i pokojową politykę Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, który ogarnął setki milionów ludzi, świadczy o stale wzrastającej i potężniejącej sile obozu pokoju i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-3.165" who="#Komentarz">Wydarzeniom tym towarzyszyły coraz głębiej zarysowujące się przeciwieństwa i wzrost trudności w obozie imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-3.166" who="#Komentarz">Najlepszym chyba tego przykładem są dzieje t. zw. planu Marshalla.</u>
          <u xml:id="u-3.167" who="#Komentarz">Plan Marshalla, reklamowany jako cudowne lekarstwo na kryzys, w rzeczywistości nie uleczył żadnej z chorób, na które tak bardzo cierpi Europa Zachodnia. Dane statystyczne ONZ wykazują stały wzrost bezrobocia w krajach Europy Zachodniej. Towarzyszy temu zamrożenie płac, wstrzymanie produkcji w wielu gałęziach pracy, zalew rynków tanimi towarami amerykańskimi. Oto konkretne wyniki planu Marshalla. Lekarstwa takie, jak dewaluacja, stały się nie tylko nową formą ograbienia mas pracujących. Praktycznym efektem planu jest wzrost zależności krajów Europy Zachodniej od Stanów Zjednoczonych i posłuszne realizowanie wskazówek administratora planu Marshalla.</u>
          <u xml:id="u-3.168" who="#Komentarz">Stany Zjednoczone realizują w dalszym ciągu swoje plany kolosalnych zbrojeń, aby zahamować pogłębiające się objawy kryzysu, aby powstrzymać wzrost bezrobocia. W wyniku tego wyścigu zbrojeń na barki mas pracujących spada coraz większe brzemię podatków i następuje stały i coraz szybszy spadek płac i poziomu życiowego klasy robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-3.169" who="#Komentarz">Wysyłanie do krajów zachodnio-europejskich przestarzałego amerykańskiego sprzętu wojennego podsyca rozgorączkowaną fantazję wszelakich faszystów i rewizjonistów, lecz sytuacji gospodarczej tych krajów nie poprawi a raczej pogorszy.</u>
          <u xml:id="u-3.170" who="#Komentarz">Oto w dużym skrócie wydarzenia 1949 r., roku, który miał stać pod znakiem ofensywy imperializmu, a stał się rokiem wielkich zwycięstw obozu pokoju i demokracji. Zawiedli się ci wszyscy, którzy snuli i snu ją plany agresji i marzą o opanowaniu świata. Rok 1949 przejdzie do historii pod znakiem walki o pokój i postęp. W obozie pokoju, pod przewodnictwem Związku Radzieckiego, jest dziś 11 państw, blisko 800 milionów ludzi i setki milionów w krajach kapitalistycznych. Przeszło jedna trzecia ludzkości żyje dziś w krajach obozu socjalizmu i pokoju.</u>
          <u xml:id="u-3.171" who="#Komentarz">Na tle tej sytuacji światowej postawa Polski. w polityce międzynarodowej jest jasna, zaś jej pozycja na arenie międzynarodowej uległa wzmocnieniu.</u>
          <u xml:id="u-3.172" who="#Komentarz">Rok ubiegły był dalszym potwierdzeniem słuszności założeń polskiej polityki zagranicznej — polityki pokoju i współpracy, polityki stale zacieśniającej się przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Korzystając z bogatych doświadczeń Związku Radzieckiego weszliśmy definitywnie na drogę ku socjalizmowi, a w polityce zagranicznej na drogę pokojowej współpracy, zabezpieczającej naszą niepodległość i zapewniającej integralność naszych granic i rozwój naszego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.173" who="#Komentarz">Bezinteresowna pomoc, jakiej udziela nam Związek Radziecki, jest nieocenionym wkładem w rozwój naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-3.174" who="#Komentarz">W 1949 r. mieliśmy nowe tego przykłady, a ostatnio podpisany protokół o wymianie towarowej na 1950 r. jest dalszym krokiem na drodze rozwoju wzajemnych stosunków handlowych i pogłębienia gospodarczej współpracy między Związkiem Radzieckim a Polską. Protokół ten jest dalszym krokiem w kierunku uniezależnienia naszej gospodarki od wahań koniunkturalnych na rynkach światowych oraz od skutków dyskryminacji, stosowanej przez niektóre państwa kapitalistyczne pod naciskiem Stanów Zjednoczonych. Współpraca ta, oparta na zasadzie poszanowania praw kontrahentów, jest wzorem, z którego korzystać powinni inni. Jakże odmienna jest ta współpraca od znanych już dziś metod planu Marshalla!</u>
          <u xml:id="u-3.175" who="#Komentarz">Rok ubiegły dowiódł, jak mocną mamy gwarancję naszej niepodległości w naszym sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Ta polityka sojuszu ze Związkiem Radzieckim będzie się w dalszym ciągu rozwijać, pogłębiać i umacniać. Konsoliduje ona siły postępu i pokoju; ma ona i będzie miała pełne i serdeczne poparcie całego narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.176" who="#Komentarz">Nasz sojusz ze Związkiem Radzieckim uzupełnialiśmy w latach poprzednich paktami z innymi krajami demokracji ludowej. W roku ubiegłym uzupełniliśmy go jeszcze jednym ogniwem — paktem o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z Rumunią, który Wysoka Izba już ratyfikowała. Uznaliśmy w roku ubiegłym rząd Chińskiej Republiki Ludowej. Spodziewamy się rozwinąć jak najbardziej przyjazne i jak najserdeczniejsze stosunki polityczne i gospodarcze z Chińską Republiką Ludową. Nasza delegacja handlowa prowadzi obecnie rokowania w Chinach. Uznaliśmy również tymczasowy rząd Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której przedstawiciela powitamy wkrótce w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-3.177" who="#Komentarz">Na szerszej płaszczyźnie naszej polityki zagranicznej — stwierdzam to ponownie — gotowi jesteśmy współpracować ze wszystkimi państwami na zasadach równości oraz wzajemnego poszanowania praw i suwerenności.</u>
          <u xml:id="u-3.178" who="#Komentarz">Nasz wkład w walkę o pokój i współpracę międzynarodową zamanifestowaliśmy naszym udziałem we wszystkich konferencjach międzynarodowych, które celom tym służyły. W tym też duchu bierzemy czynny udział w Organizacji Narodów Zjednoczonych. W dalszym ciągu zmierzać będziemy do popierania tej Organizacji, która powinna odgrywać rolę poważnego instrumentu w systemie zbiorowego bezpieczeństwa. Wychodząc z założenia możliwości współpracy pokojowej państw o różnych ustrojach społecznych, uważamy ONZ za forum szerszej współpracy międzynarodowej. Będziemy walczyć z praktyką, którą prowadzi ostatnio obóz imperializmu, zmniejszania jej wpływów i załatwiania spraw poza nią, mimo niej i z naruszeniem postanowień Karty ONZ.</u>
          <u xml:id="u-3.179" who="#Komentarz">Nie dopuścimy do tego, by przekształcono Organizację w narzędzie zaborczych zamierzeń ani też aby forum Organizacji i jej organy były używane do podtrzymania fikcyjnych tworów. Jeśli zatem odmawiamy dziś udziału w posiedzeniach rozmaitych komisji ONZ, gdzie zasiadają jeszcze przedstawiciele Kuomintangu, to manifestujemy w ten sposób naszą zdecydowaną wolę nadania tej Organizacji charakteru prawdziwie reprezentatywnego i walczymy z próbami Stanów Zjednoczonych, zmierzającymi do używania ONZ jako forum do rozgrywek i machinacji. Dla nas jest jasne, że tylko przedstawiciel ludowego rządu może przemawiać w imieniu narodu chińskiego, zaś dyskutowanie ważnych zagadnień międzynarodowych bez przedstawiciela 450-milionowego narodu jest rzeczą nieodpowiedzialną i sprzeczną z powagą ONZ.</u>
          <u xml:id="u-3.180" who="#Komentarz">Aktywność naszej delegacji na IV sesji Ogólnego Zgromadzenia ONZ była dowodem wagi, jaką przywiązujemy do tej instytucji. Walcząc o pokój, popieraliśmy Związek Radziecki, żądający potępienia przygotowań wojennych i zalecający zawarcie paktu dla wzmocnienia pokoju między pięcioma wielkimi mocarstwami. Wniosek ten był doskonałą odpowiedzią na pakt atlantycki i jeszcze raz zdemaskował prawdziwe intencje obozu imperializmu. Zgodnie z naszymi najlepszymi tradycjami Polska występowała na arenie międzynarodowej w ubiegłym roku pod hasłem walki przeciwko wszelkiego rodzaju dyskryminacji i konsekwentnie popierała wnioski, zmierzające do podtrzymania i podniesienia autorytetu ONZ. Delegacja polska brała żywy udział w omawianiu wszystkich zagadnień dyskutowanych podczas ostatniej sesji ONZ, dając wyraz swemu stanowisku w zagadnieniach politycznych, gospodarczych, kolonialnych, prawnych itd.</u>
          <u xml:id="u-3.181" who="#Komentarz">Na odcinku naszych stosunków z innymi państwami nie mogę pominąć ostatnich wydarzeń w stosunkach polsko-francuskich. Możemy mówić o tych sprawach z całkowitym spokojem, mimo że strona francuska wykazuje niemałą nerwowość. Wrogie stanowisko obecnego rządu francuskiego wobec naszego uchodźstwa, które brało ofiarny udział w walce o wyzwolenie Francji i od lat stało na straży prawdziwej wolności wspólnie z ludem francuskim, musiało spowodować reakcję naszego Rządu. Pretekstem dla rządu francuskiego dla przeprowadzenia masowych aresztowań, deportacji, rozwiązywania organizacji polskich i brutalnego traktowania obywateli polskich i urzędników polskich było aresztowanie w Polsce obywatela francuskiego oskarżonego o zbrodnię szpiegowską.</u>
          <u xml:id="u-3.182" who="#Komentarz">Proces wrocławski wykazał, że kroki, podjęte przez władze polskie w obronie bezpieczeństwa Państwa, były w pełni uzasadnione, zaś rząd francuski postępowaniem swym pogwałcił trzy obowiązujące konwencje polsko-francuskie: emigracyjną, konsularną i kulturalną.</u>
          <u xml:id="u-3.183" who="#Komentarz">Są pewne fakty, o których nie można mówić bez oburzenia. Brutalne znęcanie się nad niewinnymi obywatelami polskimi przez policję francuską, która nie cofnęła się nawet przed zaaresztowaniem i pobiciem urzędnika polskiej służby dyplomatycznej, wicekonsula Szczerbińskiego, rozpętanie nagonki antypolskiej w atmosferze, w której doszło do zamachu bombowego na ambasadę polską w Paryżu, a którego sprawców policja! francuska, znana ze swej sprawności, dotychczas nie ujawniła — cała ta niesłychana praktyka władz francuskich stoi w rażącej sprzeczności z przyjętymi powszechnie zasadami prawa międzynarodowego i poszanowaniem praw ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-3.184" who="#Komentarz">Realizując swą skierowaną przeciwko Polsce ludowej politykę, rząd francuski uważał za stosowne rozszerzyć konflikt na stosunki gospodarcze. Wyraziło się to w odmowie przysłania delegacji francuskiej na przewidziane w Warszawie negocjacje o zawarcie umowy clearingowej na 1950 r., a nawet w odrzuceniu polskiej propozycji zawarcia prowizorium. Wobec faktu, że pełne wykonanie umowy inwestycyjnej wymaga istnienia umowy clearingowej, Rząd Polski — jak Wysokiej Izbie wiadomo — odpowiedział notami, stwierdzającymi pełną odpowiedzialność rządu francuskiego za dalszy rozwój polsko-francuskich stosunków handlowych, z drugiej strony oświadczając gotowość utrzymania normalnych stosunków gospodarczych w interesie obu stron. Oczywiście, zależy to od zmiany swego postępowania przez stronę francuską.</u>
          <u xml:id="u-3.185" who="#Komentarz">Rząd Polski stoi na stanowisku, że ma prawo i obowiązek ochrony interesów Polaków we Francji i z prawa tego nigdy nie zrezygnuje. Mogę zapewnić Izbę, że Rząd uczyni wszystko, by bronić słusznych praw wychodztwa, a ponadto by wbrew usiłowaniu pewnych czynników francuskich węzły przyjaźni łączące nasze narody, węzły łączące nas w imię haseł wolności i postępu nie zostały zerwane.</u>
          <u xml:id="u-3.186" who="#Komentarz">Obecna polityka rządu francuskiego, wzbudzająca coraz większe zaniepokojenie w samej Francji, jest sprzeczna z prawdziwymi interesami narodu francuskiego. Jak wykazały żywiołowe demonstracje w Polsce i Francji — akcja ta nie potrafi rozbić prawdziwej przyjaźni między obu narodami, którą scementowała wspólnie przelana krew w walce z okupantem.</u>
          <u xml:id="u-3.187" who="#Komentarz">Na zakończenie pragnę dodać, że intencją Rządu Polskiego, której niejednokrotnie dawał wyraz w swych notach, było i jest dążenie do utrzymania normalnych stosunków z Francją we wszystkich dziedzinach. Tylko od postępowania władz francuskich zależeć będzie dalszy układ stosunków między obu państwami.</u>
          <u xml:id="u-3.188" who="#Komentarz">Wydarzenia ubiegłego roku wykazały również prawdziwe oblicze rządzącej w Jugosławii kliki titowskiej. Wrogi jej stosunek do Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, liczne prowokacje i jawne jej przejście do obozu imperializmu połączone było ze złamaniem wiążących umów międzynarodowych. Ta sprzeczna z zasadami pokojowej współpracy polityka Tito i jego kliki godziła w interesy Polski i dlatego Rząd Polski zmuszony był uznać układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z dnia 18 marca 1946 r. za nieistniejący oraz zawiesić stosunki handlowe z Jugosławią. Pragnę tu zapewnić Izbę, że kroki te nie są w niczym skierowane przeciwko ludom Jugosławii, do których żywimy jak najbardziej przyjazne uczucia. Wierzymy, że potrafią one wbrew titowskiej klice skierować Jugosławię na drogę pokoju, postępu i budownictwa socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.189" who="#Komentarz">Oceniając całokształt polskiej polityki zagranicznej muszę z zadowoleniem stwierdzić, że wyniki naszej pracy na forum międzynarodowym są jak najbardziej pozytywne. Nasze miejsce w obozie postępu i pokoju, nasza przyjaźń ze Związkiem Radzieckim — oto granitowa podstawa, która zapewnia nam te najważniejsze i najcenniejsze zdobycze każdego narodu: wolność, suwerenność, dobrobyt.</u>
          <u xml:id="u-3.190" who="#Komentarz">W świetle wydarzeń ubiegłego roku nasza akcja polityczna w miarę naszych możliwości przyczyniała się do wzrostu sił postępu. Nadal kroczyć będziemy tą drogą jako jedynie słuszną i właściwą.</u>
          <u xml:id="u-3.191" who="#Komentarz">W gronie potężnych sojuszników, złączeni wspólnymi zasadami postępu, idziemy ku socjalizmowi broniąc pokoju. Bronimy pokoju, realizując nasz program.</u>
          <u xml:id="u-3.192" who="#Komentarz">Taki oto jest przegląd ogólny spraw polskich na początku 1950 r., pierwszego roku realizacji planu 6-letniego. Czekają nas lata wielkiej pracy. Nikomu z nas, jak Polska długa i szeroka, nie wolno w tej pracy ustać ani na chwilę, nie wolno osłabić jej tempa, odwrotnie — należy tempo wzmocnić, należy pracę lepiej organizować.</u>
          <u xml:id="u-3.193" who="#Komentarz">Naród polski tworzy dziś swą przyszłość własnymi rękami.</u>
          <u xml:id="u-3.194" who="#Komentarz">Naród polski decyduje dziś sam o swej przyszłości. A naród — dziś w Polsce ludowej — to robotnik, chłop pracujący i inteligent, to wszyscy ludzie pracy. Dlatego w Polsce ludowej interes narodowy przestał być frazesem, którym posługiwały się niegdyś oszukańcze klasy posiadające, monopolizujące dla siebie wszystkie korzyści i przywileje z istniejącego stanu rzeczy. Interes narodowy w Polsce ludowej — to interes wielomilionowych rzesz robotników, pracujących chłopów i pracujących inteligentów. Oni bowiem stanowią naród i tworzą jego przyszłość. Ale też na każdego człowieka pracy spada dziś w Polsce odpowiedzialność za naród i jego interesy.</u>
          <u xml:id="u-3.195" who="#Komentarz">Poczucie tej odpowiedzialności, zrozumienie interesu narodowego przenika dziś szerokie masy ludu pracującego. Dowodem tego jest ogromny wzrost aktywności najszerszych mas pracujących, czujących się gospodarzami Polski ludowej. Wyrazem tego jest ogromny pęd do nauki, do wiedzy i do podwyższenia swoich kwalifikacji i zdobywania nowych. Kształtuje się coraz bardziej nowy socjalistyczny stosunek do pracy. Przeszliśmy już ogromną drogę od pierwszych polskich prób współzawodnictwa pracy, których pionierem był niezapomnianej pamięci Wincenty Pstrowski, do zróżniczkowanych i udoskonalonych form obecnego współzawodnictwa, których najwyższym przejawem jest dziś inicjatywa Markiewki, tak żywo podchwycona przez jego naśladowców. Mamy za sobą piękny dorobek inicjatywy, wynalazczości, racjonalizatorstwa robotniczego, żywego twórczego ustosunkowania się robotnika i pracownika do swej pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.196" who="#Komentarz">Ten nastrój entuzjazmu pracy socjalistycznej winien stać się powszechny, winien ogarniać coraz szersze masy robotników i inteligencji pracującej. W atmosferze takiej pracy zwycięsko wykonamy zadania najbliższego roku i następnych lat naszej sześciolatki.</u>
          <u xml:id="u-3.197" who="#Komentarz">Jesteśmy częścią składową wielkiego, międzynarodowego obozu pokoju, postępu i socjalizmu, który pod wodzą Związku Radzieckiego kroczy niepowstrzymanym marszem ku lepszej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-3.198" who="#Komentarz">Wchodzimy w drugą połowę XX stulecia pod znakiem wielkich triumfów mas ludowych i idei socjalistycznej. Dla nas każdy rok oznacza przybliżenie się ostatecznego zwycięstwa socjalizmu. Każdy nasz sukces oznacza umocnienie obozu pokoju i socjalizmu. Wzmocnienie tego obozu pokoju i socjalizmu to wzmocnienie siły, perspektywy rozwoju Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.199" who="#Komentarz">Realizacja planu 6-letniego — obecnie walka o pierwszy rok planu — to nasz polski wkład do wielkiej walki o ostateczne zwycięstwo socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.200" who="#Komentarz">Zwartość naszych szeregów, twórcza praca milionów ludzi — robotników, chłopów, inteligentów — wzmożenie ich aktywności produkcyjnej, społecznej i politycznej jest gwarancją naszego zwycięstwa.</u>
          <u xml:id="u-3.201" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 50.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#Marszałek">Rozprawa nad exposé ob. Prezesa Rady Ministrów odbędzie się łącznie z rozprawą nad exposé Ministra Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Wobec tego przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Exposé Ministra Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#Marszałek">Udzielam głosu Ministrowi Skarbu ob. Konstantemu Dąbrowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#komentarz">(Powitany oklaskami)</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! Preliminarz budżetowy na 1950 r. zamyka się w kwocie 843 miliardów zł i jest wyższy o blisko 213 miliardów zł w stosunku do budżetu na 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Komentarz">Co oznaczają te cyfry, jaka jest ich gospodarcza i społeczna wymowa?</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Komentarz">Cyfry te wskazują na szybki wzrost naszych budżetów z roku na rok; jest to zjawisko dające odbicie tego wielkiego dynamizmu, olbrzymiego rozmachu rozwojowego naszej gospodarki, jaki obecnie przeżywa nasz kraj. Jeszcze nigdy w historii naszego kraju gospodarka narodowa, życie narodu kulturalne, oświatowe, społeczne nie pulsowały takim rytmem twórczej pracy, jak to dzieje się dzisiaj. Jeszcze nigdy nie budowaliśmy tylu fabryk, dróg, mostów, szkół, szpitali, domów, teatrów, świetlic, jak budujemy dzisiaj. Wchodzimy w okres, kiedy już nie tylko będziemy budowali nowe fabryki, lecz zbudujemy lub już budujemy całe nowe miasta i osiedla. Dlatego właśnie nasze budżety rosną z roku na rok. Gdyby budżety nasze utrzymywały się z roku na rok na tym samym poziomie lub gdyby — jak to bywało u nas w okresie międzywojennym — nawet malały, oczywiście nie moglibyśmy obserwować tego rozwoju kraju, jaki obecnie widzimy.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Komentarz">Obok tej zasadniczej przyczyny, jaką jest rozwój naszej gospodarki narodowej i powiększanie w związku z tym planów gospodarczych, budżety nasze wzrastają również dlatego, że obejmujemy budżetem państwowym coraz to nowe dziedziny naszego życia gospodarczego, kulturalnego i społecznego.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Komentarz">Pomimo tego rozwoju i stałego wzrostu budżetu zachowujemy stałą jego równowagę w dochodach i wydatkach oraz pełną realność w wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Komentarz">Według prowizorycznego zamknięcia rachunków dochody zaplanowane w budżecie 1949 r. zostały osiągnięte w 101,5%, zaś wydatki w 98,8%, przy czym w części administracyjnej budżetu wydatki zrealizowano w 92,6% sumy preliminowanej łącznie z kredytami dodatkowymi. Wykonanie budżetu administracyjnego w stopniu niższym od zaplanowanego zostało osiągnięte w drodze realizacji planowego systemu oszczędzania i nie przeszkodziło w wykonaniu zaplanowanych podstawowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#Komentarz">Dlaczego może tak szybko wzrastać nasz budżet państwowy i czym różni się ten wzrost w swojej istocie od wzrostu budżetów w państwach kapitalistycznych?</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#Komentarz">W państwach kapitalistycznych wzrost budżetu jest prawie zawsze powodowany dwoma względami:</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#Komentarz">a) zbrojenia,</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#Komentarz">b) rozbudowa aparatu państwowego, stanowiącego narzędzie ucisku klasowego dla zapewnienia władzy klasie posiadaczy.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#Komentarz">Nie znamy wypadku, aby nastąpił większy wzrost budżetów w państwach kapitalistycznych, spowodowany troską o rozwój gospodarczy kraju lub rozwojem wydatków na cele socjalne i kulturalne. Ponadto należy podkreślić, że źródłem pokrycia wzrastających wydatków budżetowych w państwach kapitalistycznych jest z reguły zmniejszenie płac lub wzrost obciążenia podatkowego przez podatki bezpośrednie lub pośrednie, uderzające głównym swoim ciężarem w klasę robotniczą oraz małorolnych i średniorolnych chłopów.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#Komentarz">Ogólna suma wzrostu naszego budżetu na 1950 r. rozkłada się w sposób następujący: na obronę narodową przeznaczamy w 1950 r. o 20,2 miliarda zł więcej jak w 1949 r. Jest to jednak zaledwie około 10% sumy ogólnego wzrostu naszego budżetu na 1950 r., pozostałe zaś 90% wzrostu budżetu, tj. 192,8 miliarda zł przeznaczamy na cele związane z gospodarczym, kulturalnym i socjalnym rozwojem naszego kraju w ramach realizacji planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#Komentarz">Wydatki budżetowe na sfinansowanie inwestycji wzrastają o 107 miliardów zł. Ogółem plan sfinansowania inwestycji na 1950 r. zamyka się sumą 491 miliardów zł, nie licząc kapitalnych remontów, które nie figurują w planie, gdyż będą finansowane ze środków własnych przedsiębiorstw, a mianowicie z części „Amortyzacja”, pozostawionej przedsiębiorstwom na te cele. Z ogólnej sumy 491 miliardów zł, przewidzianej na finansowanie inwestycji, przypada na dotację budżetu 374,6 miliarda zł, środki bankowe 23,6 miliarda zł oraz środki własne inwestorów 92,2 miliarda zł. Jak z tego wynika, podstawą finansowania inwestycji jest dotacja budżetu. Znajduje ona swoje pokrycie we wzrastającej stale wpłacie do budżetu dochodów przedsiębiorstw uspołecznianych. Dotacja ta wzrośnie w roku bieżącym o 107 miliardów w stosunku do roku ubiegłego i ten właśnie wzrost pochłania połowę ogólnej kwoty wzrostu budżetu.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#Komentarz">Poważnie wzrastają w budżecie 1950 r. również wydatki na rolnictwo. Są one wyrazem polityki Rządu w zakresie popierania nowoczesnych form gospodarowania i podniesienia produkcji rolnej. Wydatki na podniesienie rolnictwa poza wydatkami z planu inwestycyjnego wzrosną o 3,5 miliarda zł i przeznaczone są głównie na melioracje rolne i prace regulacyjne. Wydatki na szkolenie kadr w rolnictwie, które to kadry zapewnią rolnictwu nowoczesne metody gospodarowania, znajdują wyraz w wydatkach szkół rolniczych, które wyniosą w roku bieżącym 2,9 miliarda zł, tj. o 61% (1,1 miliarda zł) więcej niż w roku ubiegłym. Nadto przewiduje się ponad 1/2 miliarda zł na szkolenie kadr spółdzielczości produkcyjnej. W trosce o wzrost produkcji rolnej przewiduje się podobnie jak w roku ubiegłym również w roku bieżącym dopłatę do importowanych nawozów sztucznych w wysokości 6,5 miliarda zł, co obniża cenę tych nawozów płaconą przez rolników. Przewidujemy również dotację dla spółdzielczych ośrodków maszynowych 0,4 miliarda zł. Wydatki te stanowią istotną pomoc dla indywidualnego i spółdzielczego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#Komentarz">W zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej wzrasta poważnie Samorządowy Fundusz Wyrównawczy, który niezależnie od własnych dochodów otrzymuje w tym roku dotację specjalną z budżetu państwowego w sumie 4 miliardów zł na wykonanie zwiększonego programu inwestycyjnego w zakresie urządzeń komunalnych, szczególnie w dzielnicach robotniczych naszych miast i miasteczek. Poważny wzrost wydatków w budżecie powoduje przeznaczenie dodatkowo z budżetu 6 miliardów zł na Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej poza dochodami własnymi oraz pozostałością z 1949 r. w kwocie około 2 miliardów zł. W ten sposób zamierzamy łącznie wydać na remonty mieszkań w 1950 r. sumę około 13 miliardów zł, tj. prawie 3 razy tyle co w 1949 r. Tak znaczny wzrost wydatków na te cele winien dać w rezultacie poważną poprawę warunków mieszkaniowych w naszych miastach.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#Komentarz">Wydatki na utrzymanie dróg kołowych i wodnych wzrastają o 25%. Już w latach poprzednich wydatki na te cele były preliminowane wysoko. Obecnie dalszy wzrost wydatków pozwala spodziewać się, że idąc w tym tempie, w krótkim czasie usuniemy resztę szkód spowodowanych w gospodarce drogowej działaniami wojennymi i zlikwidujemy stan zaniedbania na tym odcinku, jaki odziedziczyliśmy po starym ustroju.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#Komentarz">Również dużą uwagę poświęcamy sprawom lotnictwa cywilnego jako najbardziej nowoczesnego środka komunikacji. Wydatki na te cele poważnie wzrastają.</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#Komentarz">Troska o zagadnienia morskie, poza zasadniczymi sprawami rozwoju technicznego naszych portów i przemysłu stoczniowego oraz komunikacji morskiej, przejawia się w budżecie również w znacznym wzroście wydatków na cele szkolnictwa morskiego.</u>
          <u xml:id="u-6.19" who="#Komentarz">Troska o stały postęp techniczny produkcji oraz rozwój nauki we wszystkich dziedzinach skłoniła nas do włączenia do budżetu państwowego wszystkich dotychczasowych instytutów naukowych, czemu towarzyszy jednocześnie poważne podniesienie ich wydatków na cele naukowo — badawcze. Równocześnie zanotować trzeba tworzenie nowych instytutów badawczych.</u>
          <u xml:id="u-6.20" who="#Komentarz">W związku ze stałym rozwojem naszej gospodarki, a w szczególności w związku ze stale zwiększającym się zakresem socjalistycznego planowania, budżet przewiduje dalszy rozwój resortów gospodarczych, organów planujących i służb inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-6.21" who="#Komentarz">Ogółem, łącznie ze wzrostem dotacji budżetowych na cele inwestycyjne, wzrost wydatków na cele gospodarcze w preliminarzu budżetowym na 1950 r. w stosunku do 1949 r. wynosi 121,4 miliarda zł.</u>
          <u xml:id="u-6.22" who="#Komentarz">Taki wzrost wydatków na cele inwestycyjne i gospodarcze sprzyja rozwojowi i jest podstawą działalności Państwa ludowego w jego trosce o człowieka. Należy podkreślić poważny i stały wzrost wydatków budżetu na ochronę zdrowia i cele socjalne, na krzewienie oświaty i szkolenie zawodowe, na podnoszenie kultury i popieranie sztuki.</u>
          <u xml:id="u-6.23" who="#Komentarz">Pierwsza troska Państwa ludowego — to troska o dziecko. Dlatego preliminarz budżetowy przewiduje na ochronę macierzyństwa i zdrowia dziecka 2,8 miliarda zł, na przedszkola 1,9 miliarda zł i na pomoc dla dzieci i młodzieży 8,8 miliarda zł. Stanowi to razem 13,5 miliarda zł, t.j. niemal o 3 miliardy zł więcej niż w roku ubiegłym. W tym wzroście wyraża się troska Państwa o wychowanie młodego pokolenia i zapewnienie mu najlepszych warunków rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-6.24" who="#Komentarz">Również poważne są wydatki bezpośrednie na walkę z chorobami społecznymi, a w szczególności na walkę z gruźlicą. Wydatki na zwalczanie chorób społecznych w budżecie państwowym wyniosą w roku bieżącym 8,5 miliarda zł, t.j. o 1 miliard więcej niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-6.25" who="#Komentarz">Niezależnie od tego wydatkowane będą na te cele poważne kwoty z budżetu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i budżetów samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-6.26" who="#Komentarz">Troska o podniesienie zdrowotności mas pracujących znajduje wyraz w zakładaniu nowych ośrodków leczniczych i w szkoleniu kadr służby zdrowia. W 1950 r. powstaną nowe poradnie lekarskie i izby porodowe zarówno w mieście jak i na wsi. Nadto prowadzone będzie powszechne i zawodowe przeszkolenie w dziedzinie służby zdrowia oraz rozszerzone będzie szkolnictwo wyższe w zakresie zdrowia (nowa Akademia Lekarska w Białymstoku). Na wszystkie te cele przewidziane są w budżecie odpowiednie wydatki zarówno na zwiększenie kadr osobowych jak i na wyposażenie.</u>
          <u xml:id="u-6.27" who="#Komentarz">W dziedzinie wydatków socjalnych mamy dalej do zanotowania wzrost wydatków:</u>
          <u xml:id="u-6.28" who="#Komentarz">a) na rozbudowę sieci inspekcji pracy,</u>
          <u xml:id="u-6.29" who="#Komentarz">b) na świadczenia emerytalne, ubezpieczeniowe i dodatki rodzinne,</u>
          <u xml:id="u-6.30" who="#Komentarz">c) na zatrudnianie w robotach zastępczych w okresie osłabienia robót inwestycyjnych na skutek sezonu zimowego,</u>
          <u xml:id="u-6.31" who="#Komentarz">d) na wydatki związane z przysposobieniem do zawodu osób zawodowo niewyszkolonych, szczególnie kobiet.</u>
          <u xml:id="u-6.32" who="#Komentarz">Ogółem wydatki na ochronę zdrowia i cele socjalne wzrastają w budżecie Państwa, nie licząc wzrostu wydatków na te same cole w budżetach samorządu i zakładów ubezpieczeń, o sumę 12,6 miliarda zł w stosunku do 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-6.33" who="#Komentarz">W silniejszym jeszcze stopniu rosną wydatki na oświatę i kulturę.</u>
          <u xml:id="u-6.34" who="#Komentarz">Preliminarz budżetowy na 1950 r. zakłada całkowite zniesienie opłat rodzicielskich, co odciąża rodziców o kwotę blisko 1,8 miliarda zł i realizuje zasadę bezpłatności nauczania — podstawowego punktu naszego programu w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-6.35" who="#Komentarz">Liczba nauczycieli w szkołach wszystkich typów wzrasta o blisko 8.000 osób niezależnie od dalszego wzrostu o blisko 4.500 na skutek upaństwowienia szeregu szkół. Ogółem z budżetu państwowego w 1950 r. będzie opłacanych o 12.500 nauczycieli więcej niż w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-6.36" who="#Komentarz">Tak poważny wzrost liczby nauczycieli świadczy o szybko postępującym rozwoju naszego szkolnictwa, co pozwoli na całkowite zlikwidowanie punktów bezszkolnych, a ponadto wypełni luki w etatach tych szkół, w których wobec braku dostatecznej liczby nauczycieli nauka nie mogła odbywać się normalnie, bądź też powodowała nadmierne obciążenie pracą nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-6.37" who="#Komentarz">W zakresie oświaty położono szczególny nacisk na pomoc dla młodzieży. Rozwój oświaty bowiem to nie tytko odpowiednia ilość nauczycieli i odpowiednia ilość dostatecznie wyposażonych szkół, ale również odpowiednia ilość do branej i odpowiednio wyposażonej młodzieży Dlatego w budżecie na 1950 r. położono szczególny nacisk na udostępnienie młodzieży robotniczej i chłopskiej nauki przez preliminowani odpowiednich kwot na organizowanie i rozszerzanie kursów przygotowawczych oraz na po moc w postaci stypendiów, burs, internatów pomoc mieszkaniową, lekarską i naukową.</u>
          <u xml:id="u-6.38" who="#Komentarz">I tak fundusz stypendialny dla młodzieży studiującej na wyższych zakładach naukowych wzrasta z 2 miliardów zł w 1949 r. do 3,6 miliarda zł w 1950 r. Odpowiednio zostały podniesione wydatki i na inne cele pomocy dla młodzieży. Ogółem w wyższych zakładach naukowych ponad 31% młodzieży będzie korzystać ze stypendiów państwowych, a w zakładach kształcenia nauczycieli liczba stypendystów wynosić będzie 60% ogółu młodzieży pobierającej nauki w tych szkołach.</u>
          <u xml:id="u-6.39" who="#Komentarz">W trosce o pełnię wychowania nowego pokolenia przewidziano w budżecie 75%-owy wzrost wydatków (do kwoty 3,3 miliarda zł) na cele wychowawczo-polityczne, na wychowanie fizyczne i sport, realizowane przez Naczelną Radę dla Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej za pośrednictwem odpowiednich organizacji młodzieżowych.</u>
          <u xml:id="u-6.40" who="#Komentarz">Wydatki na walkę z analfabetyzmem wzrastają z kwoty 830 milionów zł preliminowanych na 1949 r. do sumy 1,8 miliarda zł. Jest to wzrost przeszło dwukrotny i uzasadnia się szerokim programem działania, jaki został w tym zakresie opracowany na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-6.41" who="#Komentarz">O blisko pół miliarda wzrastają wydatki na oświatę dla dorosłych wobec nowego zadania, by ogarnąć nią również byłych analfabetów, nie dopuszczając do analfabetyzmu wtórnego.</u>
          <u xml:id="u-6.42" who="#Komentarz">Znacznemu rozszerzeniu ulega sieć biblioteczna na wsi i w mieście. Równocześnie wzrastają kredyty na zakup książek. Państwo przejmuje ponadto koszty prowadzenia części bibliotek samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-6.43" who="#Komentarz">Specjalną opieką otaczamy nasze szkolnictwo zawodowe, jako zasadniczą bazę, mającą dostarczyć szereg tysięcy specjalistów z różnych dziedzin, przyszłych realizatorów naszych planów narodowych. Od należytego rozwoju tego szkolnictwa w poważnym stopniu zależy również pomyślne zrealizowanie planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-6.44" who="#Komentarz">Wydatki Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego zostały podniesione o blisko 4,5 miliarda zł w stosunku do 1949 r. Reprezentuje to zarówno wzrost liczby uczniów jak liczby szkół. Daje to również wyraz polepszeniu warunków materialnych nauczania.</u>
          <u xml:id="u-6.45" who="#Komentarz">Preliminarz przewiduje również znaczny wzrost wydatków na cele związane z utrzymaniem i prowadzeniem muzeów oraz na ochronę zabytków kultury i sztuki narodowej, co wiąże się z rozszerzeniem i pogłębieniem prac w zakresie naszego muzealnictwa.</u>
          <u xml:id="u-6.46" who="#Komentarz">Ogółem na cele oświatowo-kulturalne preliminarz budżetowy przewiduje wzrost wydatków o 32,3 miliarda zł.</u>
          <u xml:id="u-6.47" who="#Komentarz">O blisko 10 miliardów zł wzrasta budżet na skutek przeprowadzonej podwyżki płac i niektórych kategorii dodatków specjalnych do uposażeń za wysokie kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-6.48" who="#Komentarz">Oto są przykładowo wymienione fundamentalne kierunki wzrostu naszego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-6.49" who="#Komentarz">Co można powiedzieć o takim kierunku wzrostu budżetu, o takim kierunku wydatków? Trzeba stwierdzić, że taki wzrost budżetu jest pożądany i że zainteresowane są w nim szerokie masy pracujące, zainteresowany w nim jest cały naród, gdyż jest on związany bezpośrednio z jego ekonomicznym, kulturalnym i socjalnym rozwojem, gdyż jest on wyrazem postępującej budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-6.50" who="#Komentarz">Budżet na 1950 r. jest w swych kierunkach, w strukturze wydatków, w swej linii rozwojowej budżetem socjalistycznym.</u>
          <u xml:id="u-6.51" who="#Komentarz">Realizacja wydatków budżetu to realizacja narodowego planu gospodarczego, to nowe fabryki, koleje, drogi, domy mieszkalne, to zwiększenie zdolności produkcyjnej przemysłu i rolnictwa, to lepsza, skuteczniejsza ochrona zdrowia, to bardziej powszechna, to głębsza oświata, to nowoczesne socjalistyczne wychowanie człowieka, to wyższa kultura, to dalsze podniesienie stopy życiowej mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-6.52" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! Do preliminarza budżetowego na 1950 r. dołączone zostały preliminarze samorządu, ubezpieczeń społecznych, ubezpieczeń rzeczowych oraz pełny plan sfinansowania inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-6.53" who="#Komentarz">Aczkolwiek preliminarze te nie są jeszcze włączone do budżetu państwowego w sposób operatywny, to znaczy nie są objęte ustawą skarbową, tym niemniej musimy je uwzględnić i dodać do kwot preliminarza budżetowego na 1950 r., aby zdać sobie dokładnie sprawę z rozmiarów koniecznej łącznej akumulacji dochodów oraz ogólnego kierunku dokonywanego podziału tych dochodów na poszczególne działy naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-6.54" who="#Komentarz">Ogólna suma dochodów wszystkich wymienionych budżetów łącznie z. budżetem państwowym wynosi 1265,8 miliarda zł i zostaje rozdzielona po stronie wydatków w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-6.55" who="#Komentarz">— na rozwój gospodarki narodowej — 550,4 miliarda, tj. 43,5%;</u>
          <u xml:id="u-6.56" who="#Komentarz">— na cele naukowe, oświatowe, kulturalne, zdrowotne i społeczne — 412,4 miliarda, tj. 32,6%;</u>
          <u xml:id="u-6.57" who="#Komentarz">— na obronę i bezpieczeństwo — 129,7 miliarda, tj. 10,2%;</u>
          <u xml:id="u-6.58" who="#Komentarz">— na wydatki administracyjne — 101,2 miliarda, tj. 8%;</u>
          <u xml:id="u-6.59" who="#Komentarz">— na pozostałe wydatki — 72,1 miliarda, tj. 5,7%.</u>
          <u xml:id="u-6.60" who="#Komentarz">Jest to plan wydatków, który dobitnie charakteryzuje kierunki naszego rozwoju, założonego w planie 6-letnim, którego wykonanie zaczynamy w 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-6.61" who="#Komentarz">Aby zadania te wykonać, musimy zmobilizować w samym tylko budżecie państwowym w 1950 r. kwotę 843 miliardów zł — kwotę równą wydatkom. Oznacza to, że dochody budżetu na rok bieżący mają wzrosnąć o 213 miliardów zł w stosunku do roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-6.62" who="#Komentarz">Źródłem tej zwiększonej akumulacji środków finansowych w systemie budżetowym jest przede wszystkim gospodarka uspołeczniona. Z ogólnej kwoty dochodów budżetowych przypada w roku bieżącym na gospodarkę uspołecznioną, a tylko 3/4 stanowią wpłaty gospodarki kapitalistycznej i drobno-towarowej oraz ludności. Jesteśmy świadkami socjalizacji strony dochodowej budżetu, świadkami coraz silniejszego opierania go o gospodarkę uspołecznioną. Jeszcze w roku ubiegłym dochody gospodarki uspołecznionej stanowiły niewiele ponad 60% dochodów budżetowych, obecnie zaś osiągną 75% zwiększonego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-6.63" who="#Komentarz">Wzrost wpłat gospodarki uspołecznionej na budżet znajduje podstawę w stale narastającej akumulacji przedsiębiorstw, w stale narastającej akumulacji przemysłu. Jesteśmy świadkami sprawdzania się w naszej gospodarce dwóch podstawowych zasad, dwóch podstawowych praw rządzących gospodarką socjalistyczną: stałego wzrostu produkcji i stałego obniżania kosztów. Dzięki działaniu tych praw, dzięki zrozumieniu ich przez klasę robotniczą mogliśmy w oparciu o powiększający się z dnia na dzień potencjał gospodarki uspołecznionej, w oparciu o postęp techniczny, wzrost wydajności pracy, socjalistyczne współzawodnictwo, rozwój ruchu racjonalizatorskiego, potwierdzone przez przedterminowe wykonanie planu 3-letniego i przedterminowe wykonanie — już w trzecim kwartale — planu oszczędnościowego, zaplanować taką akumulację przedsiębiorstw, która — uwzględniając fakt wyposażenia przedsiębiorstw już w 1949 r. w normatywne środki obrotowe oraz planowania mobilizacji rezerw wewnętrznych — umożliwia wpłatę do budżetu tytułem podatków salda z rozrachunku gospodarczego oraz lokat kwoty 627 miliardów zł.</u>
          <u xml:id="u-6.64" who="#Komentarz">Oto są nasze źródła wzrostu budżetu w odróżnieniu od ustroju kapitalistycznego, gdzie wzrost budżetu jest związany zawsze albo z zaprzedaniem niepodległości kraju za miskę marshallowskiej soczewicy, albo uzyskuje się kosztem nędzy mas pracujących. W obu wypadkach ciężar podwyżki budżetu w końcowym rezultacie ponosi klasa robotnicza. Nowe dodatkowe środki, konieczne dla zrealizowania naszych zwiększonych planów, zdobywać będziemy w drodze planowego i ponadplanowego obniżania kosztów przedsiębiorstw, przez likwidowanie przerostów w administracji, w drodze dalszej mobilizacji rezerw tkwiących w gospodarce narodowej, której szczególnym wyrazem jest przyśpieszanie obrotowości środków w przedsiębiorstwach. Zadanie to jako nowe zostało wysunięte przez klasę robotniczą i postawione przed całym aparatem gospodarczym. Inicjatywa i zobowiązania śląskich hutników z Zakładów Hajduckich dały początek tej wielkiej pracy, jaką będziemy prowadzić na tym odcinku w najbliższych łatach.</u>
          <u xml:id="u-6.65" who="#Komentarz">Jaki jest sens społeczny i gospodarczy tego zadania?</u>
          <u xml:id="u-6.66" who="#Komentarz">Widzieliśmy po wypędzeniu okupanta z ziem naszych nieczynne zakłady, opustoszałe fabryki. Klasa robotnicza pod przewodnictwem swojej partii rozpaliła wygasłe paleniska i zbiorowym wysiłkiem wprzęgła nieczynne zakłady i fabryki w proces produkcyjny. Dziś nie ma już nieczynnych zakładów, nieczynnych fabryk. Ale natomiast w tych zakładach i fabrykach są jeszcze nieczynne surowce, nieczynne półfabrykaty, nieczynne zapasy wyrobów gotowych. Można je uważać za nieczynne dlatego, że przekraczają one normalne potrzeby produkcji. Te dzisiejsze nadmierne, ponadplanowe zapasy i remanenty — to wczorajsze nieczynne zakłady i fabryki, to wyłączone z produkcji i obrotu dobra materialne. Będziemy walczyć o wykrycie takich rezerw i wprzęgnięcie ich do produkcji i obrotu.</u>
          <u xml:id="u-6.67" who="#Komentarz">Założone w preliminarzu budżetowym wpłaty są w pełni realne. Nie jest to jednak zadanie, które da się wykonać bez poważnego wysiłku i mobilizacji wszystkich sił powołanych do jego wykonania. Na przestrzeni całego 1950 r. trzeba będzie poważnego wysiłku, aby dochody zostały w pełni osiągnięte zgodnie z założeniami budżetu.</u>
          <u xml:id="u-6.68" who="#Komentarz">Jakie są niezbędne warunki osiągnięcia wpływów?</u>
          <u xml:id="u-6.69" who="#Komentarz">Konieczne jest:</u>
          <u xml:id="u-6.70" who="#Komentarz">1) osiągnięcie planowej produkcji;</u>
          <u xml:id="u-6.71" who="#Komentarz">2) dalsze obniżanie kosztów własnych przez pogłębienie systemu planowego oszczędzania we wszystkich działach naszego gospodarstwa;</u>
          <u xml:id="u-6.72" who="#Komentarz">3) przyśpieszanie obrotowości środków obrotowych i niedopuszczanie do zamrażania środków obrotowych;</u>
          <u xml:id="u-6.73" who="#Komentarz">4) podniesienie dyscypliny w spłacalności podatków w sektorze kapitalistycznym i gospodarce drobnotowarowej;</u>
          <u xml:id="u-6.74" who="#Komentarz">5) zaostrzenie dyscypliny finansowej we wszystkich dziedzinach, a szczególnie czuwanie nad nieprzekraczaniem planowanych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-6.75" who="#Komentarz">Preliminarz budżetowy jest planem mobilizującym i będzie wymagać dużego napięcia sił wszystkich ogniw naszej gospodarki narodowej dla jego wykonania. Na podstawie jednak doświadczeń lat ubiegłych możemy być pewni, że w realizacji tego planu nie przeszkodzą nam ani „Głos Ameryki”, ani domorośli spekulanci i kawiarniani politycy, wymyślający coraz to nowe pożywki dla swoich ciemnych celów w postaci np. ciągłego mącenia opinii kłamliwymi plotkami o rzekomej wymianie waluty.</u>
          <u xml:id="u-6.76" who="#Komentarz">Nosicielami tej wrogiej propagandy w kraju są ludzie, którzy nie oddają się uczciwej pracy, lecz radzi by żyć ze spekulacji, oszustwa i wyłudzania w rozmaitej formie od ludzi pracy ciężko zapracowanych przez nich pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-6.77" who="#Komentarz">Ludzi tych, jak i ich inspiratorów boli i drażni stabilizacja naszej waluty, rosnąca stale dyscyplina cen i postępująca sprawność obrotu towarowego. Boli ich i drażni to dlatego, że coraz trudniej o nielegalne zyski, ciągle mniej możliwości tworzenia sztucznych runów na towary, wciąż groźniej zacieśnia się wokół spekulantów i podziemia gospodarczego sieć organów ochrony rynku, mienia społecznego i praworządności.</u>
          <u xml:id="u-6.78" who="#Komentarz">Walka, jaką toczymy na tym odcinku — to jeden z przejawów walki z wrogiem klasowym, który usiłuje wstrzymywać nasz rozwój i postęp dla swoich wstecznych, egoistycznych celów.</u>
          <u xml:id="u-6.79" who="#Komentarz">Rozpatrywany obecnie preliminarz budżetowy w walce tej powinien stać się jednym z podstawowych środków działania, zasadniczą bowiem cechą naszego budżetu jest odzwierciedlenie tej walki klasowej, jaka jest nieuchronnie związana z programem socjalistycznego przeobrażenia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-6.80" who="#Komentarz">Zagadnienie walki klasowej w przedłożonym preliminarzu budżetowym na 1950 r. występuje zarówno po stronie dochodowej jak i rozchodowej, w szczególności zaś znajduje swój wyraz w naszej polityce podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-6.81" who="#Komentarz">Od sektora gospodarki kapitalistycznej zakładamy wzrost wpływów podatkowych, uzasadniony przede wszystkim koniecznością dalszego niwelowania nieusprawiedliwionych obiektywnymi warunkami zbyt wysokich dochodów.</u>
          <u xml:id="u-6.82" who="#Komentarz">Obciążenie podatkowe gospodarki drobno towarowej w miastach zakładamy w takich rozmiarach, aby gospodarka ta miała warunki normalnej pracy i możliwości podniesienia produkcji, z drugiej jednak strony aby na tym tle nie przerastała ona w gospodarkę kapitalistyczną. W obszarze tej gospodarki rozróżniamy mianowicie tę część, która bezpośrednio lub pośrednio została powiązana z gospodarką planową i tę część, której przeważającą cechą gospodarowania są momenty raczej spekulacyjne. W stosunku do pierwszej, w szczególności zaś rzemiosła, zakładamy jak najdalej idące poparcie jej wysiłków; wyrazem tego są między innymi znaczne ułatwienia na odcinku podatkowym, a także pomoc finansowa, dla której zorganizowania został powołany Bank Rzemiosła i Handlu. W stosunku do drugiej grupy będziemy czuwać, aby nie dopuścić do przekraczania przepisów prawnych i podatkowych oraz uniemożliwić wszelką działalność spekulacyjną.</u>
          <u xml:id="u-6.83" who="#Komentarz">Nasza polityka finansowa na wsi już w latach ubiegłych została wyraźnie ustalona, dzieli ona gospodarkę wiejską na gospodarstwa małorolne, średniorolne i gospodarstwa bogatych chłopów. W 1950 r. zakładamy dalsze pogłębienie klasowego charakteru obciążeń podatkowych wsi. Obecnie przybywa nam na wsi nowy czynnik w postaci spółdzielni produkcyjnych, które niezależnie od pomocy Państwa w innej formie będą doznawały wydatnej pomocy również w ramach polityki podatkowej i kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-6.84" who="#Komentarz">Po stronie rozchodowej budżetu przejawem walki klasowej jest głównie walka o rozszerzenie i pogłębienie wszystkich odcinków naszego życia gospodarczego, kulturalnego i społecznego celem stopniowego likwidowania pozostałości starego ustroju w postaci zaniedbania wielu zasadniczych dziedzin naszej gospodarki narodowej i likwidowania niesłusznych dysproporcji społecznych. Znajduje to swój szczególny wyraz w znacznym podniesieniu kwot w budżetach Ministerstwa Oświaty, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Kultury, Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego i innych w odróżnieniu od budżetów administracyjnych, których wydatki zapreliminowano na 1950 r. w zasadzie na poziomie 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-6.85" who="#Komentarz">W walce klasowej, jakiej towarzyszyć będzie realizacja planu narodowego w 1950 r., będzie wspomagać klasę robotniczą aparat finansowy i system finansowy, wzbogacony o doświadczenie zdobyte w walce o wykonanie planu 3-letniego.</u>
          <u xml:id="u-6.86" who="#Komentarz">Aby stworzyć niezbędne warunki dla skutecznej walki na odcinku finansowym, został przeprowadzony szereg prac przygotowawczych, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-6.87" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z dorobkiem reformy bankowej, która w okresie powojennym była dalszym etapem przebudowy systemu kredytowego i dostosowania działalności banków do ich zadań w gospodarce socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-6.88" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z systemem kontroli finansowej przedsiębiorstw uspołecznionych, z systemem pogłębionym, rozbudowanym i rozszerzonym — dzięki wprowadzeniu zasad rozrachunku gospodarczego na niemal wszystkie przedsiębiorstwa uspołecznione.</u>
          <u xml:id="u-6.89" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z nowym systemem kredytowym, dostosowanym do zasad gospodarki finansowej przedsiębiorstw, z systemem mobilizującym przedsiębiorstwa przez stosowanie zasad: każdy kredyt może być udzielony tylko na określony cel i każdy udzielony kredyt musi być w terminie spłacony systemem wyposażonym w sankcje finansowe za przeterminowanie kredytów. Kwartalne plany kredytowe na których opierała się i w ubiegłych latach działalność kredytowa banków, otrzymują na bazie tego systemu socjalistyczną treść i staną się planami dyrektywnymi, planami, które mobilizować będą rezerwy i zasady gospodarki narodowej i kierować je na zaspokojenie częściowych potrzeb kredytowych w określonych działach gospodarki i na określone cele, zgodnie z narodowym planem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-6.90" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z wprowadzonym w drugim półroczu ubiegłego roku systemem kontroli płac w przedsiębiorstwach uspołecznionych, z systemem, który umożliwi nam utrzymanie funduszu płac w granicach planowanych i który stanowi straż przednią planu kasowego, strzegącego równowagi dochodów pieniężnych ludności i masy towarowej Wchodzimy w rok 1950 z przygotowanymi zasadami planowania kasowego, które pozwolą nam na przestrzeni pierwszego półrocza bieżącego roku uruchomić plan kasowy, który stanie się z czasem wyłącznym regulatorem dopływu pieniądza do gospodarki narodowej, będzie zatem poważnym instrumentem w walce o utrzymanie stałej siły nabywczej naszej waluty.</u>
          <u xml:id="u-6.91" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z aparatem bankowym, który uzyskał bogate doświadczenie w finansowaniu i kontroli działalności inwestycyjnej Wchodzimy nadto w rok 1950 z aparatem bankowym działającym według jednolitych zasad, w oparciu o jednolity plan kont, w oparciu o ujednolicone instrukcje techniczne.</u>
          <u xml:id="u-6.92" who="#Komentarz">Przebudowaliśmy na przestrzeni ubiegłych lat system podatkowy, uwzględniając w nim rolę i funkcje gospodarki uspołecznionej oraz gospodarki kapitalistycznej i drobnotowarowej.</u>
          <u xml:id="u-6.93" who="#Komentarz">Wchodzimy w rok 1950 z systemem podatkowym w mieście i na wsi, odpowiadającym naszej polityce klasowej.</u>
          <u xml:id="u-6.94" who="#Komentarz">Przebudujemy w 1950 r. nasz dotychczasowy system budżetowy. W tym celu rozszerzymy zakres budżetu, powiążemy go w pełni z narodowym planem gospodarczym, nadamy mu charakter operatywny, t.j. pozwalający kontrolować i oddziaływać czynnie na wykonanie narodowego planu gospodarczego, usuniemy cechy centralizmu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-6.95" who="#Komentarz">Budowa socjalistycznego budżetu wiązać się będzie z reorganizacją aparatu finansowego i to zarówno na szczeblu centrali Ministerstwa Skarbu jak i organów terenowych, co także będzie wykonane w 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-6.96" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! Rok 1950 będzie na odcinku budżetowym okresem wałki. Walka ta ma szanse być walką zwycięską. Osiągniemy zwycięstwo, bo:</u>
          <u xml:id="u-6.97" who="#Komentarz">— po pierwsze — budżet spełnia cele szerokich mas pracujących naszego narodu i służy bezpośrednio ich interesom i dlatego w wykonaniu zadań nakreślonych przez budżet wezmą udział miliony pracujących w naszym kraju,</u>
          <u xml:id="u-6.98" who="#Komentarz">— po drugie — na straży jego wykonania stać będzie w braterskim sojuszu z chłopami klasa robotnicza, zbrojna w ideę marksizmu-leninizmu, kierowana przez partię marksistowską,</u>
          <u xml:id="u-6.99" who="#Komentarz">— po trzecie — wykonywać go będzie aparat finansowy, działający w ramach opartego na socjalistycznych zasadach systemu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-6.100" who="#Komentarz">Zwycięskie wykonanie budżetu pozwoli nam utrzymać równowagę finansową, da nam w wykonaniu, tak jak w planowaniu, budżet zrównoważony, podobnie jak na przestrzeni planu 3-letniego, oraz zapewni dalsze wzmocnienie wartości naszego pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-6.101" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! W tym głębokim przekonaniu, że przedłożony przez Rząd preliminarz, budżetowy na 1950 r. spełnia podstawowe warunki budowy podstaw socjalizmu w ramach pierwszego roku planu 6-letniego, że w ramach tego budżetu będziemy rozszerzać i umacniać nasze pozycje socjalistyczne we wszystkich działach gospodarki narodowej — wnoszę o jego uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-6.102" who="#komentarz">(Huczne oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Przypominam Przewodniczącym klubów, że w czasie przerwy odbędzie się Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełSekretarz">„Komunikat: Posiedzenie Komisji Pracy i Opieki Społecznej odbędzie się dziś, bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 35 do godz. 16 min. 5.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy obecnie do łącznej rozprawy nad exposés Prezesa Rady Ministrów i Ministra Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Albrechtowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dyskusji nad expose Premiera i wypowiedzią Ministra Skarbu chcę stwierdzić, że partia nasza w pełni solidaryzuje się z polityką Rządu i jego zamierzeniami na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełAlbrechtJerzy">Istotą naszego ustroju jest to, że Rząd nasz jest rzeczywistym reprezentantem władzy ludu, władzy klasy robotniczej, związanej sojuszem z masami pracującego chłopstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełAlbrechtJerzy">Nasza władza ludowa, opierająca się na aktywności i inicjatywie mas pracujących, powołana jest dla realizacji ich interesów, woli i dążeń. Stąd też bilans osiągnięć i wielkich zadań na przyszłość, które Rząd przedkłada dziś Sejmowi, jest bilansem wspaniałych osiągnięć i ambitnych planów klasy robotniczej, która pod przewodnictwem swej rewolucyjnej partii, związana więzami bojowego sojuszu z masami pracującego chłopstwa, weszła na drogę budowy socjalizmu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok 1949 jest szczególnym rokiem naszego budownictwa. W tym roku jaśniej niż kiedykolwiek, dzięki słusznej i przewidującej polityce swej partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — wiernej nauce marksizmu-leninizmu, przewodniczce ludów, masy pracujące Polski ujrzały drogę walki o budownictwo socjalizmu w naszym kraju. W ciągu tego roku jaśniej niż kiedykolwiek masy pracujące Polski uświadomiły sobie tę prawdę, że droga budowy socjalizmu w naszym kraju wiedzie poprzez zaostrzającą się walkę klasową w mieście i na wsi, poprzez rozbudowę naszego przemysłu, poprzez umacnianie gospodarki uspołecznionej na wsi, poprzez wzmacnianie naszego ludowego Państwa, jego obronności, jego organów walki z wrogiem klasowym, poprzez nowy socjalistyczny, ofiarny stosunek do pracy, poprzez najszersze uaktywnienie i mobilizację mas we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu tego roku wzrosła niezmiernie dojrzałość polityczna klasy robotniczej, jej kierownicza rola w naszym Państwie, jej ofiarność i patriotyzm, jej głęboka braterska więź solidarności z obozem światowych sił pokoju i postępu, jej głęboka miłość dla zwycięskiego kraju socjalizmu — ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu tego roku wyrosły z klasy robotniczej nowe setki i tysiące przodowników pracy, racjonalizatorów i wynalazców. Nowe setki robotników wysunęły się na kierownicze stanowiska w przemyśle, w administracji państwowej i w życiu publicznym naszego kraju. Wzrósł jednocześnie ogromny pęd mas do oświaty i kultury.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu tego roku umocnił się i utrwalił podstawowy czynnik siły naszej władzy ludowej, braterski, bojowy sojusz klasy robotniczej z masami pracującego chłopstwa. Ogromne znaczenie dla umocnienia tego sojuszu ma historyczny fakt zjednoczenia ruchu ludowego, fakt powstania Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Zjednoczenie ruchu ludowego, oparte o najlepsze tradycje radykalnego ruchu chłopskiego w Polsce, stanowi skuteczną tamę przeciw penetracji reakcyjnej wśród mas chłopskich, kładzie kres żerowaniu wroga klasowego na politycznym rozszczepieniu wsi, podnosi na wyższy poziom i wzbogaca treść sojuszu robotniczo-chłopskiego, stanowi poważny czynnik przyśpieszający przechodzenie wsi polskiej na drogi socjalistycznego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok 1949 ma dla nas szczególne znaczenie, jest on bowiem rokiem zwycięskiego zakończenia naszego 3-letniego planu gospodarczego. Plan 3-letni wykonany został na 2 miesiące przed terminem.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełAlbrechtJerzy">W wyniku zwycięsko zakończonego planu w naszej produkcji przemysłowej nie tylko osiągnęliśmy poziom przedwojenny, ale przekroczyliśmy go o 75%, a przecież rozpoczęliśmy jego realizację w stanie ogromnych zniszczeń wojennych i strat naszej gospodarki narodowej. W toku wykonania planu 3-letniego i szybkiej rozbudowy przemysłu klasa robotnicza naszego kraju wzrosła o blisko milion robotników.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok 1949 jest rokiem naszych ogromnych osiągnięć we wszystkich dziedzinach naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełAlbrechtJerzy">Ogółem nasz przemysł przekroczył roczny plan produkcji w 1949 r. o 13%, a poziom produkcji podniósł się, w porównaniu z 1948 r. o 23%.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu 1949 r. podniosła się produkcja i przekroczone zostały plany gospodarcze we wszystkich podstawowych gałęziach naszej gospodarki. Wzrosły w porównaniu z 1948 r.: produkcja energii elektrycznej, wydobycie węgla, ropy naftowej, wytop surówki, produkcja stali i wyrobów walcowanych, wydobycie rudy żelaznej, cynku i ołowiu.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełAlbrechtJerzy">W bardzo poważnym stopniu wzrosła produkcja obrabiarek, traktorów i maszyn, wzrosła produkcja nawozów sztucznych, cementu, barwników.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełAlbrechtJerzy">Podniosła się w ciągu 1949 r. produkcja tkanin wełnianych, bawełnianych i jedwabnych, skóry, obuwia. Wzrosła produkcja cukru, czekolady i piwa. Towarowy przewóz kolejami wzrósł w porównaniu z 1948 r. o 15%, a osobowy o 13%, Państwowa Komunikacja Samochodowa przewiozła o 64% więcej osób i 9-krotnie więcej towarów niż w 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu 1949 r. wyparliśmy elementy kapitalistyczne z handlu hurtowego i umocniliśmy handel uspołeczniony w obrocie detalicznym. W ciągu 1949 r. dokonaliśmy nowego, olbrzymiego kroku naprzód w rozwoju naszej gospodarki, stając się obok ZSRR i innych krajów demokracji ludowej — krajem wielkiego wzrostu produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu planu 3-letniego osiągnęliśmy w produkcji rolnej wzrost o 12% na głowę ludności w stosunku do stanu przedwojennego.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok 1949, ostatni rok planu 3-letniego, był okresem poważnych przemian na odcinku wsi polskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PosełAlbrechtJerzy">Powierzchnia zbóż w 1949 r. zwiększyła się w porównaniu z 1948 r. o 3,8%, pogłowie bydła rogatego wzrosło o 11%, trzody chlewnej o 20%, koni o 11% — Podniósł się stan unowocześnienia technicznego wsi. W 1949 r. osiągnęliśmy liczbę 15.500 traktorów i rozpoczęliśmy rozbudowę sieci Państwowych Ośrodków Maszynowych.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PosełAlbrechtJerzy">W poważnym stopniu wzrosło zaopatrzenie wsi w nawozy sztuczne.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu 1949 r. wzrosła powierzchnia upraw Państwowych Gospodarstw Rolnych, a plony zbóż tych gospodarstw osiągnęły wyższy poziom aniżeli przeciętna w całym rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PosełAlbrechtJerzy">Kontraktacja w rolnictwie objęła w 1949 r. ogółem około 1 miliona gospodarstw rolnych, przy czym ogólny obszar upraw zakontraktowanych był o 59% wyższy niż w 1948 r. Przekroczony został plan kontraktacji w zakresie produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PosełAlbrechtJerzy">Ale poza tą wymową cyfr, która świadczy o stałym podnoszeniu się naszej gospodarki rolnej, zaszły w ciągu 1949 r. procesy, które w swej zalążkowej formie zwiastują już dziś decydujące przemiany w rozwoju wsi polskiej. W ciągu tego roku powstało na terenie wsi 350 spółdzielni produkcyjnych, przy czym liczba ich z każdym dniem rośnie. Fakt ten świadczy o tym, że rozpoczął się proces dobrowolnego przechodzenia mas chłopskich biednych i średniorolnych od rozdrobnionej, zacofanej gospodarki w pojedynkę na nowoczesną maszynową gospodarkę zespołową, że masy chłopskie wbrew kułackim bredniom i plotkom w coraz większej masie widzą w spółdzielczości produkcyjnej jedyne słuszne wyjście ze stanu nędzy i zacofania, jedyną drogę wyzwalającą je spod wyzysku i ekonomicznej zależności od bogacza wiejskiego, że na drodze spółdzielczości produkcyjnej widzę perspektywy budowy lepszego, szczęśliwego życia.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PosełAlbrechtJerzy">Powstające i krzepnące w siłę spółdzielnie produkcyjne, otoczone wszechstronną opieką, w oparciu o sieć Państwowych Ośrodków Maszynowych, winny stać się przykładem wzorowej gospodarki dla mas chłopskich i odegrać pionierską rolę w dziele masowego przechodzenia mas biednych i średniorolnych chłopów do form społecznego gospodarowania ziemią.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Bilans ogromnych osiągnięć planu 3-letniego, bilans naszych zdobyczy osiągniętych w 1949 r. potwierdza raz jeszcze wyższość gospodarki uspołecznionej, gospodarki planowej nad gospodarką kapitalistyczną, potwierdza raz jeszcze wyższość naszego ustroju, w którym korzystając z poparcia i pomocy wielkiego kraju socjalizmu ZSRR, mogliśmy wejść na drogę budownictwa socjalistycznego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PosełAlbrechtJerzy">Cyfry osiągnięć planu 3-letniego, cyfry wykonania planu produkcji w 1949 r., ogłoszone niedawno przez Państwową Komisję Planowania Gospodarczego, kryją za sobą całą historię heroicznej walki klasy robotniczej o likwidację wielowiekowego zacofania naszego kraju, o jego rozwój — o budownictwo socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PosełAlbrechtJerzy">Z tych cyfr czytamy, jak rośnie świadomość polityczna naszej klasy robotniczej, jak podstawowe jej masy coraz lepiej uczą się pracować po nowemu, jak coraz szerzej stosują współzawodnictwo socjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#PosełAlbrechtJerzy">O te cyfry wykonania planu produkcyjnego walczy już nowy człowiek naszej epoki, rosnący i przekształcający się w ogniu walki. Jego twórcze siły wyzwolił nasz ustrój, wyzwolił on nowego człowieka, świadomego budowniczego nowego lepszego życia. W tym tkwi podstawa naszych osiągnięć i nasza wiara w dalsze zwycięstwo.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#PosełAlbrechtJerzy">Tej olbrzymiej siły naszego ustroju nie mogą nie widzieć i nasi wrogowie, choć ich ona przeraża i przyprawia o bezsilną wściekłość.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#PosełAlbrechtJerzy">Oto co pisze „New-York Herald Tribune” z dnia 12 stycznia 1950 r. o naszych osiągnięciach gospodarczych: „Jest rzeczą niewątpliwą, że jak dotychczas polskie planowanie ekonomiczne dało wyniki najbardziej zdumiewające w całej Europie wschodniej. Wbrew temu, że plan 3-letni wydawał się fantastycznie optymistyczny w swych zaczątkach, został on jednakże w ubiegłym miesiącu wykonany pomyślnie w całości. Produkcja węgla podniosła się z około 40 milionów w 1946 r. do 74 milionów ton w 1949 r. Osoby zwiedzające Warszawę są uderzone i zdumione jej odbudową. Wszystko to odbyło się w kraju leżącym w 1945 r. w gruzach i chaosie, w kraju, którego sama tylko stolica utraciła 700.000 zabitych wskutek działań wojennych. Jest to liczba przewyższająca straty wojenne Stanów Zjednoczonych”. Tyle „New-York Herald Tribune”. My ze swej strony musimy zapewnić panów z „New-York Herald Tribune” i ich imperialistycznych mocodawców, że nasze osiągnięcia nie są ostatnim słowem klasy robotniczej,...</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-11.31" who="#PosełAlbrechtJerzy">... że autorów planu Marshalla nieuchronnie czekają niespokojne sny z powodu dalszych sukcesów Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-11.32" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Rok 1949, ostatni rok planu 3-letniego, jest obok osiągnięć naszej gospodarki narodowej rokiem istotnych przemian również w innych dziedzinach życia naszego kraju. Dotyczy to w pierwszym rzędzie podstawowego dla perspektyw naszego budownictwa odcinka, jakim jest zagadnienie oświaty i nauki. Rok 1949 był rokiem walki o udostępnienie oświaty najszerszym masom w naszym kraju. Walka o nowe oblicze naszego szkolnictwa, o najszerzej pojętą demokratyzację oświaty w Polsce szła w dwu podstawowych kierunkach. W kierunku udostępnienia szkolnictwa wszystkich szczebli młodzieży robotniczo - chłopskiej oraz w kierunku pogłębienia postępowej, na prawdziwie naukowych marksistowskich zasadach opartej treści nauczania.</u>
          <u xml:id="u-11.33" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu 1949 r. liczba uczniów w szkołach podstawowych wzrosła o 55.000, liczba zaś absolwentów o 22%.</u>
          <u xml:id="u-11.34" who="#PosełAlbrechtJerzy">Nasza nowa szkoła winna wychowywać młodzież w duchu nowych zadań, które stawia przed nami budownictwo socjalizmu w naszym kraju. Winna ona wychowywać młodzież na świadomych budowniczych nowego ustroju.</u>
          <u xml:id="u-11.35" who="#PosełAlbrechtJerzy">Trzeba stwierdzić, że treść nauczania w naszym szkolnictwie do niedawna często daleko odbiegała od tych zadań. Wypadło w tej dziedzinie odrobić wielkie opóźnienia i zaniedbania. Toteż podstawowym zagadnieniem w dziedzinie szkolnictwa w 1949 r. była sprawa nowych programów nauczania oraz nowych podręczników szkolnych. Dokonane w ciągu 1949 r. przemiany w dziedzinie programów i podręczników, coraz głębiej postępujące procesy w świadomości naszego nauczycielstwa, które w swej olbrzymiej masie dzięki dokształcaniu i samokształceniu podąża za nowymi zadaniami wychowawcy młodego pokolenia — wszystko to stwarza podstawy uczynienia z naszego szkolnictwa rzeczywistej kuźni młodych kadr budowniczych socjalizmu w naszym kraju. Niemałe znaczenie dla demokratyzacji naszego szkolnictwa miało powołanie komitetów rodzicielskich i szkolnych komitetów opiekuńczych, które zbliżyły klasę robotniczą do zagadnień szkolnictwa i wychowania młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-11.36" who="#PosełAlbrechtJerzy">Mimo niemałych osiągnięć w dziedzinie szkolnictwa stają przed nami w tej dziedzinie ogromne zadania. Główne z nich to: skoncentrowanie wysiłków dla podniesienia poziomu i zabezpieczenia realizacji pełnego programu szkoły podstawowej w szkolnictwie wiejskim, które winno dostarczać podstawowej kadry dla szkolnictwa zawodowego, zmiana struktury szkolnictwa dla dorosłych, które winno objąć swym zasięgiem klasę robotniczą i pracujące chłopstwo, dalsze i systematyczne pogłębianie treści ideologicznej nauczania w duchu nauki marksizmu, systematyczne i szybsze niżli dotąd szkolenie kadr nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-11.37" who="#PosełAlbrechtJerzy">Niezmiernie ważnym zadaniem na odcinku szkolnictwa jest walka o wyższy poziom nauczania. Fakty mówią, że w tej dziedzinie mamy ogromne braki. Poważny procent niedostatecznych stopni, wyniki egzaminów maturalnych i egzaminów na wyższe uczelnie wskazują, że nasza szkoła nie zawsze w pełni i wystarczająco przygotowuje młodzież do pełnienia zawodu i dalszej pracy naukowej. Przeanalizować to niebezpieczne zjawisko i podjąć walkę o podniesienie metody i wyników nauczania — to wielkie i mobilizujące zadanie dla naszego szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.38" who="#PosełAlbrechtJerzy">Szczególne obowiązki w świetle zadań planu 6-letniego stoją przed szkolnictwem zawodowym, wagę tego zagadnienia podkreśla fakt powstania w 1949 r. Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego. Ten odcinek szkolnictwa musi być otoczony szczególną opieką, decyduje on bowiem o dopływie kwalifikowanych kadr technicznych dla potrzeb planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-11.39" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok 1949 był rokiem na masową skalę podjętej walki z analfabetyzmem. Mamy już niemałe osiągnięcia w tej akcji. W1949 r. uruchomiono 28.036 kursów, które objęły około pół miliona osób. Plan 1950 r. obejmuje 50.000 kursów o łącznej liczbie 750.000 osób. Dla wykonania tego olbrzymiego zadania konieczna jest większa niżli dotąd aktywizacja związków zawodowych, Samopomocy Chłopskiej i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-11.40" who="#PosełAlbrechtJerzy">Rok ubiegły był rokiem wzmożonej walki o nowe oblicze naszych wyższych uczelni, o nowe oblicze polskiej nauki.</u>
          <u xml:id="u-11.41" who="#PosełAlbrechtJerzy">Poważnym osiągnięciem w tej dziedzinie jest fakt, że w 1949/50 r. przyjęto 58% młodzieży robotniczej i chłopskiej na pierwszy rok studiów, a liczba jej na kursach przygotowawczych wynosi 74%. Olbrzymie znaczenie dla demokratyzacji wyższych uczelni, dla udostępnienia ich dzieciom robotników i chłopów, dla perspektyw wychowania naszej młodej ludowej inteligencji ma reforma stypendiów, stworzenie jednolitego państwowego systemu stypendialnego, który w tym roku zagwarantował stypendia 32.000 młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-11.42" who="#PosełAlbrechtJerzy">Główna walka, która toczy się dziś na wyższych uczelniach, to walka o nową, postępową treść nauki. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że nasze wyższe zakłady naukowe są ciągle jeszcze dotąd w niemałym stopniu terenem oddziaływania obcej burżuazyjnej ideologii, burżuazyjnych antynaukowych poglądów. Walka o nową treść nauki to walka o naukę powiązaną z życiem, walka z rutyną i skostnieniem, walka o materializm historyczny i dialektyczny jako twórczą metodę badań naukowych. Wierzymy, że w toku ideologicznej pracy i dyskusji potrafimy dla tak jętej płaszczyzny badań naukowych, w szczególności opierając się na olbrzymim, nieodpartym w swej wymowie doświadczeniu nauki radzieckiej, zdobyć większość naszych profesorów i naukowców.</u>
          <u xml:id="u-11.43" who="#PosełAlbrechtJerzy">Równocześnie naczelnym naszym zadaniem pozostaje kształcenie nowej kadry pracowników naukowych. Niemałe znaczenie w dziele kształtowania oblicza polskiej nauki winien mieć kongres nauki, który odbędzie się w 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-11.44" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! W omawianym okresie pogłębił się niewątpliwie narastający z każdym rokiem w naszym kraju pęd mas do kultury, do sztuki, rozwinęły się ich zamiłowania artystyczne. Znalazło to swój wyraz w coraz szerzej i głębiej rozwijającym się ruchu świetlicowym, w żywiołowo narastającej rozbudowie artystycznych zespołów amatorskich robotniczych i chłopskich. Znalazło to swój wyraz w coraz silniej narastającej frekwencji publiczności robotniczej i chłopskiej w naszych teatrach, kinach, salach koncertowych, znalazło wyraz w masowym rozwoju czytelnictwa w mieście i na wsi. Temu pędowi mas do kultury szła naprzeciw polityka naszego Państwa ludowego. Upaństwowienie teatrów, muzeów, rozbudowa sieci kin i radiofonizacji kraju, wzmożona akcja wydawnicza — wszystko to umożliwia głębsze upowszechnienie kultury wśród najszerszych mas.</u>
          <u xml:id="u-11.45" who="#PosełAlbrechtJerzy">Decydującym, węzłowym zagadnieniem dla rewolucji kulturalnej w naszym kraju jest dziś zagadnienie oblicza i ideologicznej treści naszej kultury i sztuki, jest zagadnienie nowej odpowiadającej dążeniom i pragnieniom mas twórczości artystycznej. Ta walka o nowe oblicze naszej kultury toczy się na szerokim froncie twórczości, na odcinku literatury, muzyki, teatru, filmu, malarstwa. Toczy się ona pod hasłem realizmu socjalistycznego w sztuce, tj. o takie oblicze naszej sztuki, by odzwierciedlała ona pełny i prawdziwy obraz naszego życia, o taką postawę twórców, by poprzez swe dzieła świadomie pomagali oni w budownictwie nowego życia, w kształtowaniu nowego człowieka, w budownictwie socjalizmu. Walka o taką sztukę i kulturę wiąże się nierozerwalnie z walką z obcymi burżuazyjnymi wpływami na odcinku kultury, z walką przeciw formalizmowi i kosmopolityzmowi, przeciw wpływom schyłkowej kultury imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-11.46" who="#PosełAlbrechtJerzy">W tej walce o naszą nową, socjalistyczną kulturę nawiązujemy nić z najlepszymi postępowymi tradycjami naszej spuścizny kulturalnej. Niemało zostało dokonane w tej walce o nową świadomość naszej inteligencji twórczej w ciągu roku ubiegłego. Wielką pomocą były nam w tej dziedzinie olbrzymie zdobycze socjalistycznej kultury Związku Radzieckiego, której dorobek szeroko spopularyzowaliśmy w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.47" who="#PosełAlbrechtJerzy">Sprawa twórczości artystycznej, odpowiadającej nowym postulatom naszego życia i budownictwa, stoi przed nami w całej rozciągłości. Nie wątpimy, że piękno nowego rodzącego się życia, patos naszego budownictwa będzie trwałym źródłem zapładniającym twórczość naszych literatów i artystów, że rozwojowi naszego budownictwa socjalistycznego towarzyszyć będzie równoległy rozkwit naszej socjalistycznej twórczości artystycznej.</u>
          <u xml:id="u-11.48" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Wśród osiągnięć planu 3-letniego, a w szczególności 1949 r., trzeba podkreślić poważne nasze zdobycze na odcinku podniesienia stanu zdrowotnego mas. Trzeba zanotować poważny wzrost wskaźnika przyrostu naturalnego. Wynosił on w 1948 r. 17 na 1000 mieszkańców, wobec przedwojennego 10,7. W Łodzi wskaźnik ten wynosił przed wojną — 0,6, w 1948 r. podniósł się do + 15. Zmniejszyła się poważnie śmiertelność wśród niemowląt. Prowadziliśmy w omawianym okresie skuteczną walkę z gruźlicą, przy czym wskaźnik śmiertelności na gruźlicę z 18 na 10.000 mieszkańców w 1938 r. spadł do 12,7 w 1948 r. Poważne osiągnięcia mamy na odcinku walki z chorobami wenerycznymi. Podniósł się znacznie poziom lecznictwa, o czym świadczy spadek śmiertelności chorych w szpitalach o w stosunku do stanu przedwojennego. W naszych szpitalach leczy się obecnie 2 razy większy odsetek ludności niż przed wojną. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że na skutek wprowadzonych opłat ulgowych w szpitalach, leczyło się w 1949 r. 2,5 razy więcej mało i średniorolnych chłopów niż w 1948 r. W ciągu 1949 r. przybyło ponad 4000 nowych łóżek w szpitalach, a w 1950 r. przybędzie dalsze 6000. Ilość łóżek w sanatoriach przeciwgruźliczych wzrosła w ciągu tego roku o 3300, a w 1950 r. wzrośnie o dalsze 3400.</u>
          <u xml:id="u-11.49" who="#PosełAlbrechtJerzy">O czym świadczą te cyfry? Świadczą one o stałej trosce władzy ludowej o żywotne interesy mas pracujących, o ich zdrowie, są one wyrazem troski o najcenniejszy skarb, jakim w naszym ustroju jest człowiek.</u>
          <u xml:id="u-11.50" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Zwycięskie zakończenie planu 3-letniego, wypełnienie zadań 1949 r., jako ostatniego roku tego planu, nasze osiągnięcia w dziedzinie gospodarki, oświaty, kultury, podniesienie dobrobytu i stopy życiowej mas pracujących stanowią podwalinę pod realizację zamierzeń planu 6-letniego, wielkiego planu budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju. Stanowią one podstawę do wykonania zadań pierwszego roku 6-latki — zadań 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-11.51" who="#PosełAlbrechtJerzy">W roku 1950 rozpoczniemy najbardziej doniosły okres dla perspektyw naszego socjalistycznego budownictwa, okres wielkiego uprzemysłowienia naszego kraju. Wykonanie 6-letniego planu podniesie produkcję naszego przemysłu przeszło 5-krotnie na głowę mieszkańca, a przeciętną stopę życiową przeszło 2-krotnie w stosunku do stanu przedwojennego. Wykonanie planu 6-letniego niesie ze sobą ogromny rozwój kultury, nauki i sztuki, zapewni dostęp do niej najszerszym masom ludu polskiego. Rok 1950 jest pierwszym rokiem realizacji tych gigantycznych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-11.52" who="#PosełAlbrechtJerzy">W budżecie 1950 r. znajduje swe odbicie realizacja zamierzeń pierwszego roku naszej 6-latki. Istotnym momentem budżetu administracyjnego 1950 r. jest wzrost sum na cele oświaty, szkolnictwa zawodowego, walki z analfabetyzmem, wzrost sum na kulturę, ochronę zdrowia, oraz umocnienie obronności naszego kraju. Realizacja olbrzymich zadań planu 6-letniego i jego pierwszego roku — 1950 wymagać będzie dalszego pogłębienia świadomości i ofiarności klasy robotniczej, wymagać ona będzie pogłębienia socjalistycznego stosunku do pracy, rozszerzenia i udoskonalenia form współzawodnictwa pracy, umasowienia ruchu racjonalizatorstwa i wynalazczości, wymagać będzie zwiększenia wydajności pracy. Realizacja tych zadań wymagać będzie maksymalnego wykorzystania rezerw tkwiących w naszej gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-11.53" who="#PosełAlbrechtJerzy">Zadania, które stoją przed nami, są olbrzymie. Ale jesteśmy pewni, że towarzyszyć im będzie równocześnie ogromny wzrost entuzjazmu klasy robotniczej, jej aktywności, świadomości politycznej i odpowiedzialności za losy naszego kraju. W walce o plan 6-letni i wypełnienie zadań jego pierwszego roku wyrastać będą tysiące nowych przodowników, nowych bohaterów socjalistycznego współzawodnictwa, nowych wynalazców. Do walki tej stanie obok klasy robotniczej nasza inteligencja, młodzież i kobiety.</u>
          <u xml:id="u-11.54" who="#PosełAlbrechtJerzy">Tej walce o realizację zamierzeń budownictwa socjalistycznego w naszym kraju towarzyszyć będzie nieuchronnie równoległa walka z wrogiem klasowym, z agenturami imperializmu, W jej ogniu zaostrzać się będzie bojowość i czujność klasy robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-11.55" who="#PosełAlbrechtJerzy">Historia uczy, że klasy posiadające, że wróg nie schodzi z areny dziejowej bez walki, że im węższa staje się baza społeczna jego oparcia, tym bardziej perfidne, złośliwe i zamaskowane stają się metody jego walki. Stąd też partia nasza postawiła przed całym społeczeństwem zadanie wzmocnienia czujności wobec penetracji wroga klasowego, wobec agentur imperializmu we wszystkich dziedzinach naszego życia. Trzeba umieć dostrzegać to niebezpieczeństwo na odcinku naszego życia politycznego, gospodarczego, ideologicznego i kulturalnego. Stąd też stają przed nami wzmożone zadania walki o czystość naszego aparatu państwowego, oczyszczania go z elementów klasowo nam obcych, z zamaskowanych wrogów, stoi zadanie uludowienia naszej administracji państwowej. W całej rozciągłości stoi przed nami zadanie podniesienia czujności aparatu państwowego, w szczególności nader aktualna sprawa przestrzegania tajemnicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-11.56" who="#PosełAlbrechtJerzy">Trzeba widzieć niebezpieczeństwo penetracji wroga na odcinku życia gospodarczego. Wzmóc czujność całej klasy robotniczej i administracji gospodarczej na niebezpieczeństwo sabotażu i dywersji, zaostrzyć z nim walkę, zerwać z beztroskim stosunkiem do zagadnienia awarii i zakłóceń w produkcji — oto poważne zadanie, które stoi przed nami.</u>
          <u xml:id="u-11.57" who="#PosełAlbrechtJerzy">Trzeba widzieć niebezpieczeństwo przenikania wroga na odcinku ideologicznym w naszym życiu kulturalnym. Oddziaływanie wroga na tym odcinku ma charakter szczególnie misterny i zawoalowany. Tym bardziej wagi nabiera zaostrzenie czujności na wszelkie oddziaływanie wrogiej ideologii w świecie zjawisk nauki, kultury, sztuki. Nie można jednak podjąć skutecznej walki z zamaskowanymi metodami oddziaływania i penetracji wroga bez szerokiego uaktywnienia oddolnej inicjatywy i aktywności mas, bez uaktywnienia społecznej kontroli nad realizacją zadań państwowych. W tej dziedzinie stoją przed nami poważne zadania. Przypadają one między innymi w wielkim stopniu radom narodowym wszystkich szczebli, których aktywności, trzeba to sobie jasno powiedzieć, nie umieliśmy dotąd dostatecznie rozwinąć.</u>
          <u xml:id="u-11.58" who="#PosełAlbrechtJerzy">Szeroka aktywność społecznej kontroli mas jest podstawowym orężem w walce z biurokratyzmem. A biurokratyzm, bezduszność, niewidzenie człowieka i jego codziennych potrzeb i bolączek jest jeszcze ciągle przecież szkodliwym zjawiskiem naszego życia, nieznośnym garbem w pracy naszych urzędów i instytucji. A biurokratyzm i bezduszność wykorzystuje wróg — jest to nieunikniona kolej rzeczy. Biurokratyzm i bezduszność jest powodem wielu konkretnych szkód w naszym życiu. Czyż nie jest np. alarmującym fakt, który widzimy ostatnio, że oddanie do użytku poważnych obiektów budownictwa mieszkaniowego dla robotników opóźnia się na skutek niedopilnowania dostatecznie wczesnego podjęcia robót instalacyjnych. Można by w tej dziedzinie przytoczyć wiele innych przykładów. Biurokratyzmowi i bezduszności w naszym życiu trzeba wydać bezwzględną walkę.</u>
          <u xml:id="u-11.59" who="#PosełAlbrechtJerzy">Aby jednak skutecznie walczyć o oczyszczenie naszego aparatu państwowego, walczyć z biurokratyzmem, aby podnieść społeczną kontrolę mas, trzeba śmielej wysuwać na kierownicze stanowiska w naszym życiu politycznym, w aparacie państwowym i życiu społecznym ludzi klasy robotniczej, w szczególności młodzież i kobiety. A trzeba to jasno powiedzieć, nie robiliśmy tego w sposób dostateczny. Trzeba nauczyć się widzieć i wysuwać młode, rosnące kadry.</u>
          <u xml:id="u-11.60" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Gdy mowa o tak szerokim wachlarzu zagadnień naszego wewnętrznego życia, nie sposób nie wspomnieć o sprawie, mającej poważne znaczenie dla wewnętrznego życia naszego kraju, o sprawie stosunku Kościoła do Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-11.61" who="#PosełAlbrechtJerzy">Nasz stosunek do Kościoła i religii jest powszechnie znany. Stoimy na stanowisku pełnego poszanowania uczuć i praktyk religijnych i gwarantowanej przez nasze prawo ludowe wolności sumienia. Stoimy jednak równocześnie na stanowisku stanowczej walki z wszelkimi przejawami nadużywania uczuć religijnych, kościoła, ambony, konfesjonału do walki z naszym ustrojem, z naszą władzą ludową. Stojąc na tej płaszczyźnie Rząd nasz w imię najszerzej pojętego dobra publicznego podjął rozmowy z episkopatem w celu uregulowania stosunków między Kościołem a Państwem. Trzeba jednak stwierdzić, że w czasie pół roku trwających rozmów przy niedwuznacznej taktyce przeciągania ich ze strony części hierarchii kościelnej nie ustała wroga działalność określonych reakcyjnych kół kleru wobec naszego ludowego Państwa. Co więcej, ostatnie fakty świadczą o tym, że nie rzadko dla tej wrogiej działalności wykorzystywana była organizacja charytatywna „Caritas”, która stała się ponadto siedliskiem korupcji i nadużyć. Przecięcie tego niedopuszczalnego stanu rzeczy na odcinku „Caritasu” przez Rząd spotkało się z powszechnym uznaniem i poparciem nie tylko mas wierzących w Polsce, ale podstawowej większości duchowieństwa katolickiego.</u>
          <u xml:id="u-11.62" who="#PosełAlbrechtJerzy">Ostatni zjazd „Caritasu” okazał w całej pełni, że Rząd w swej polityce, w jasnym stosunku do spraw uregulowania stosunków z Kościołem cieszy się poparciem nie tylko mas wierzących, ale większości patriotycznego duchowieństwa. Nasz stosunek do spraw Kościoła i religii pozostaje niezmienny. Życie potwierdza jego niezachwianą słuszność. Życie pokazuje równocześnie, że żadna siła nie jest w stanie przeciwstawić ludzi wierzących w naszym kraju słusznej polityce naszego Rządu, nie jest w stanie oderwać ich od wielkich zadań naszego budownictwa, zwichnąć ich patriotyzmu i oddania Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-11.63" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Gdy mówimy dziś o wielkich osiągnięciach i umocnieniu siły naszego ludowego Państwa, to rozumiemy, że oznacza to nie tylko wzrost naszej siły, ale równocześnie wzrost siły obozu pokoju i socjalizmu. Co więcej, jeśli możemy dziś mówić o naszych osiągnięciach i wielkich zadaniach na przyszłość, to właśnie dlatego, że jesteśmy trwałym ogniwem w tym światowym froncie sił pokoju, postępu, na którego czele stoi wielki Związek Radziecki.</u>
          <u xml:id="u-11.64" who="#PosełAlbrechtJerzy">Możemy mówić o naszych osiągnięciach dlatego, że w naszej polityce zagranicznej umieliśmy bronić skutecznie naszej suwerenności państwowej, że potrafiliśmy dać odpór wszelkim próbom i zakusom penetracji i dyskryminacji ze strony państw kapitalistycznych. Nieustającym źródłem naszej siły i osiągnięć, wzrostu naszego bezpieczeństwa jest nasz nierozerwalny braterski sojusz z krajem zwycięskiego socjalizmu, z ZSRR. Jego pomoc, jego wzór, jego potęga jest trwałym naszym oparciem. Nasza siła tkwi w sojuszu z krajami demokracji ludowej, bratnimi narodami, jak my kroczącymi do socjalizmu. Nasza siła czerpie swe źródło z głębokiej więzi solidarności z wszystkimi ludami walczącymi przeciw jarzmu kapitalizmu o swą wolność i suwerenność.</u>
          <u xml:id="u-11.65" who="#PosełAlbrechtJerzy">W ciągu omawianego okresu wzrosła ogromnie siła obozu pokoju i socjalizmu, wzrosła przede wszystkim potęga Związku Radzieckiego, budującego dziś zwycięsko komunizm. Ogólna produkcja Związku Radzieckiego w 1949 r. wzrosła w porównaniu z 1948 r. o 20%, a w porównaniu z 1940 r. o 41%, przewyższając poziom przewidziany w planie 5-letnim na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-11.66" who="#PosełAlbrechtJerzy">Obszary zasiewów wzrosły w ZSRR w 1949 r. o 6 milionów ha w porównaniu z 1948 r. Podniósł się poziom wyposażenia technicznego gospodarki rolnej. Rolnictwo otrzymało w 1949 r. 150.000 traktorów, 29.000 kombajnów. Przodująca w całym świecie nauka radziecka dokazuje cudów zmian przyrody, ujarzmiona przez naukę energia atomowa służy pokojowemu budownictwu komunizmu.</u>
          <u xml:id="u-11.67" who="#PosełAlbrechtJerzy">W czasie, gdy rośnie z dnia na dzień potęga ZSRR i związanych z nim krajów demokracji ludowej, kraje kapitalistyczne coraz głębiej grzęzną w bagnie nowego kryzysu ekonomicznego. W lutym 1949 r. produkcja Stanów Zjednoczonych spadła o 35% w porównaniu ze stanem produkcji w czasie wojny. Spadek roczny produkcji w latach 1948–49 wynosi 22%. Mnożą się oznaki kryzysu w rolnictwie amerykańskim. Ogólny zysk rolników zmniejszył się w 1949 r. o 20% w porównaniu z 1947 r.</u>
          <u xml:id="u-11.68" who="#PosełAlbrechtJerzy">Kapitaliści amerykańscy próbują przerzucić ciężar kryzysu na barki mas pracujących u krajach zachodniej Europy. W wyniku pomocy marshallowskiej w krajach zachodniej Europy spada produkcja, zamyka się zakłady przemysłowe, wzrasta bezrobocie. Likwiduje się całe gałęzie przemysłu — lotniczego, radiowego we Francji, unieruchamia się kopalnie węgla w Belgii, ogranicza się przemysł stoczniowy w Anglii.</u>
          <u xml:id="u-11.69" who="#PosełAlbrechtJerzy">We Włoszech poziom produkcji przemysłowej spadł w 1949 r. o 16% w stosunku do 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-11.70" who="#PosełAlbrechtJerzy">Tak oto w skrócie wygląda obraz wyższości ustroju socjalistycznego nad kapitalizmem, tak z dniem każdym rośnie przewaga obozu pokoju i socjalizmu nad obozem podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-11.71" who="#PosełAlbrechtJerzy">Dwa wielkie nowe wyłomy w świecie imperializmu, dwa filary umacniające obóz pokoju, to zwycięstwo rewolucji chińskiej, powstanie Chin ludowych, które rewolucjonizują całą Azję, i powstanie Demokratycznej Republiki Niemieckiej, kładącej zaporę planom imperialistów amerykańskich wykorzystania Niemiec zachodnich w nowej wojnie.</u>
          <u xml:id="u-11.72" who="#PosełAlbrechtJerzy">Nie stanowią już dostatecznego wsparcia dla imperializmu amerykańskiego w walce z siłami klasy robotniczej zawsze usłużni prawicowi socjaliści w krajach zachodniej Europy. Zdemaskowana została faszystowska dywersja kliki Tito, porwana siatka jego agentur zarzucana na kraje demokracji ludowej. Obóz podżegaczy wojennych ponosi klęskę za klęską.</u>
          <u xml:id="u-11.73" who="#PosełAlbrechtJerzy">Niewątpliwym wyrazem bezsilnej wściekłości i rosnącej nienawiści imperializmu do obozu pokoju, do krajów demokracji ludowej, do Polski jest organizowana na polecenie mocodawców z za oceanu rękami reakcyjnego rządu francuskiego antypolska heca na terenie Francji, rozpętana w związku z demaskowaniem szpiega francuskiego w Polsce. Haniebne harce p. Mocha wobec Polaków we Francji wymierzone są równocześnie w lud francuski i siły demokracji francuskiej. Naród polski żywi niezmienne uczucia przyjaźni dla ludu francuskiego, w którego historii walk o wolność wypisali piękne karty wielcy synowie naszego kraju. Wierzymy, że lud Francji potrafi również dać odpór faszystowskim poczynaniom p. Mocha.</u>
          <u xml:id="u-11.74" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Naród nasz powita z radością fakt uznania przez Polskę Demokratycznej Republiki Wietnamu. Gorące bowiem uczucia braterstwa i solidarności naszego narodu towarzyszą i towarzyszyć będą narastającej z dniem każdym walce ludów kolonialnych przeciw imperializmowi o ich wyzwolenie i niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-11.75" who="#PosełAlbrechtJerzy">W obliczu nadchodzącego kryzysu, w obliczu odnoszonych porażek wzrasta histeria i propaganda wojenna imperialistów. Ale przeciw podżeganiom do nowej wojny rośnie opór wszystkich postępowych sił świata. W ciągu 1949 r. okrzepł, rozwinął się i uaktywnił światowy ruch obrońców pokoju, manifestując na kongresach pokoju we wszystkich częściach świata niezłomną wolę milionów robotników, chłopów, inteligentów, naukowców nieprzejednanej walki o trwały pokój.</u>
          <u xml:id="u-11.76" who="#PosełAlbrechtJerzy">W tej walce oczy całej postępowej ludzkości zwrócone są na Związek Radziecki, niezachwianą ostoję pokoju. W tej walce oczy i myśli całej postępowej ludzkości kierują się ku przywódcy światowych sił pokoju, ku wielkiemu Stalinowi. Manifestacją tych uczuć milionów ludzi na całym świecie była rocznica 70-lecia Jego urodzin. I oto jest jedno słowo, które wyraża dziś jednakie myśli, uczucia i nadzieje milionów ludzi na całym świecie, o którym pisze nasz młody poeta w swym pięknym wierszu:</u>
          <u xml:id="u-11.77" who="#PosełAlbrechtJerzy">„Jest takie jedno słowo</u>
          <u xml:id="u-11.78" who="#PosełAlbrechtJerzy">Synonim wielu pięknych słów</u>
          <u xml:id="u-11.79" who="#PosełAlbrechtJerzy">Słowa wolność, słowa radość, słowa pokój, słowa socjalizm,</u>
          <u xml:id="u-11.80" who="#PosełAlbrechtJerzy">... to słowo Stalin!”</u>
          <u xml:id="u-11.81" who="#PosełAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Wiernie i niezachwianie u boku Związku Radzieckiego, w sojuszu z bratnimi narodami demokracji ludowej i postępowymi siłami na świecie stać będziemy nadal we froncie pokoju i socjalizmu. W tym froncie realizować będziemy wielkie zadania naszego socjalistycznego budownictwa. Dla realizacji tych zadań partia nasza niestrudzenie mobilizować będzie siły klasy robotniczej i mas ludowych naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.82" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Juszkiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! Wymienione w dzisiejszym exposé Premiera Józefa Cyrankiewicza osiągnięcia Polski ludowej zostały dokonane przede wszystkim dzięki świadomemu wysiłkowi mas pracujących, na których czele kroczy doświadczona i zahartowana w wieloletnich bojach z wyzyskiwaczami klasa robotnicza i jej partia — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, działająca w oparciu o nierozerwalny sojusz robotniczo-chłopski oraz w stale pogłębiającej się więzi z najszerszymi masami wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Przykład klasy robotniczej, która dokonała zjednoczenia swych szeregów w grudniu 1948 r., oddziałał pozytywnie na zjednoczenie ruchu ludowego, osiągnięte w końcu listopada ub. roku.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">„Władzę — to znaczy Rzeczpospolitą ludową, głosi deklaracja ideowo-programowa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zdobyliśmy dzięki sojuszowi robotniczo-chłopskiemu. Polska nie przestałaby być folwarkiem magnatów, gdyby nie rozmach rewolucyjny i jasny program klasy robotniczej — przodowniczki narodu w jego walce z kapitałem krajowym i zagranicznym. Klasa robotnicza nie mogłaby zrealizować swego postępowego programu bez poparcia ze strony milionów pracujących chłopów. Siła Rzeczypospolitej ludowej wykuwa się pod przewodem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy czynnej współpracy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego jako istotnej składowej części obozu demokracji ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Trwałe zjednoczenie ruchu ludowego, oparte na zasadach radykalnych tradycji i radykalnego programu, było możliwe do osiągnięcia tylko w Polsce ludowej, w której pełnia władzy znajduje się w rękach mas pracujących wsi i miast.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Swą jedność polityczną pracujące masy chłopskie wykuwały w zaciętej walce klasowej z prawicą ludową i z wszystkimi siłami dnia wczorajszego; ważnym etapem tej walki była ostateczna klęska Mikołajczyka, która ujawniła bez reszty wobec mas ludowych jego bezwstydne oblicze jawnego agenta anglo-amerykańskiego imperializmu, sprzymierzonego w swej dywersyjnej działalności z podziemiem i reakcyjną częścią kleru, które zmobilizowały wszystkie swe siły, ażeby nie dopuścić do zjednoczenia podstawowych mas chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Podjęty masowo przez kilkanaście tysięcy gromad przedkongresowy czyn chłopski, wyrażający się w wykonanych pracach o wartości 1,5 miliarda złotych, świadczy najlepiej o entuzjazmie, z jakim chłopi mało-i średniorolni odnieśli się do sprawy zjednoczenia ruchu ludowego. Akcji jednoczenia towarzyszyła surowa rewizja przeszłości ruchu oraz oczyszczanie naszych szeregów z elementów wrogich, obcych klasowo, spekulanckich i dwulicowych.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dzięki osiągniętej jedności pracujące masy chłopskie wydobyły z siebie nowe zasoby energii twórczej do dalszej pracy i walki o urzeczywistnienie tych zasad, ku którym zmierza Polska ludowa, zakładając fundamenty socjalizmu, do pełnej likwidacji zależności od bogaczy, uwolnienia się od wyzysku na drodze przebudowy ustroju rolnego w ramach spółdzielczości produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wielką rolę w naszych sukcesach odegrała prawdziwie braterska, bezinteresowna pomoc Związku Radzieckiego, oraz fakt, że mieliśmy i mamy historyczną szansę czerpania z wielkich doświadczeń budownictwa socjalistycznego Związku Radzieckiego, którego droga i osiągnięcia zarówno dla nas jak i dla innych demokracji ludowych pozostają niezastąpionym przykładem i wzorem.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! Rok 1949 był rokiem zwycięskiego, przedterminowego zakończenia planu odbudowy gospodarczej. Dzięki wykonaniu planu odbudowy gospodarczej dokonała się w naszym kraju zasadnicza zmiana układu sił klasowych na korzyść klasy robotniczej oraz sprzymierzonych z nią pracujących chłopów, a przez to stworzone zostały warunki do dalszego, jeszcze szybszego wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej, do bardziej sprawiedliwego podziału dochodu społecznego — a więc do dalszego wzrostu dobrobytu, kultury i oświaty mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Liczby i wskaźniki komunikatów Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego dobitnie świadczą o rosnącej aktywności klasy robotniczej i pracujących chłopów w budowie Polski ludowej. Jak wielkie znaczenie ma przedterminowe wykonanie planu 3-letniego, niech świadczy fakt, iż sama tylko nadplanowa produkcja przemysłu lekkiego zapewni nam dodatkowych 30 milionów metrów tkanin wełnianych i bawełnianych, dodatkowo prawie 2 miliony par obuwia skórzanego oraz dodatkową ilość cegły wystarczającej na budowę 2.500 izb mieszkalnych itp.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jeżeli zsumujemy wyniki planu odbudowy gospodarczej, to podkreślić trzeba następujące osiągnięcia:</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">1) W okresie planu 3-letniego nastąpiła odbudowa i przebudowa przemysłu, tej głównej dźwigni rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Przez wzrost w latach 1946–1949 produkcji przemysłowej w przeliczeniu na jednego mieszkańca o 226%; przez utrzymanie właściwej proporcji w rozwoju przemysłu ciężkiego i lekkiego — stworzone zostały w Polsce ludowej warunki dla zbudowania fundamentów socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z wielkim zadowoleniem należy podkreślić szybki rozwój przemysłu ciężkiego. Planowane w tym zakresie inwestycje na 1950 r. stanowią 17% całego planu inwestycyjnego i wykazują w stosunku do roku ubiegłego wzrost o 13%.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wzrost inwestycji na samą produkcję środków wytwarzania jest jeszcze większy, bo wynosi 51% w stosunku do 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Szybki rozwój przemysłu umożliwia bowiem wsi stopniowe przechodzenie od zacofanej, drobnotowarowej gospodarki ku wyższym zespołowym, spółdzielczym sposobom gospodarowania na roli. Dzięki szybkiemu rozwojowi w przemyśle w planie 3-letnim można było kilkakrotnie lepiej niż przed wojną wyposażyć pracujących chłopów w nawozy sztuczne, maszyny i narzędzia rolnicze, materiały budowlane i tym podobne artykuły, bez których niemożliwy jest dalszy szybki wzrost produkcji rolnej, a tym samym poprawa sytuacji materialnej wsi. Szybki rozwój przemysłu lekkiego stworzył warunki do o wiele lepszego zaopatrzenia wsi w artykuły codziennego użytku w porównaniu z warunkami przedwojennymi.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wieś zużywa ponad 3 miliony ton węgla, o wiele więcej niż przed wojną tkanin włókienniczych, mebli, artykułów gospodarstwa domowego, obuwia i kilkakrotnie więcej cukru. W stałym szybkim rozwoju przemysłu widzimy najlepszą gwarancję dalszej poprawy zaopatrzenia wsi.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">2) W okresie planu 3-letniego dzięki wysiłkowi chłopów mało i średniorolnych oraz robotników rolnych, pracujących w Państwowych Gospodarstwach Rolnych, przy pomocy Państwa dokonał się wielki wzrost produkcji rolnej. Zniknęły niemal całkowicie odłogi, które po zakończeniu działań wojennych stanowiły prawie połowę użytków rolnych w Polsce. Powiększyło się znacznie pogłowie i poprawił się stan inwentarza żywego, wzrosła wydajność z hektara zbóż, okopowych i roślin przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wygraliśmy bitwę o chleb i stworzyliśmy warunki do szybkiego rozwoju hodowli w ramach akcji „H”, przez co usunięte zostaną w niedługim czasie występujące jeszcze braki w zaopatrzeniu zarówno klasy robotniczej jak i biedoty wiejskiej w dostateczną ilość mięsa i tłuszczu.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">3) Znaczna poprawa zarobków świata pracy, jak również poważny wzrost dochodowości małych i średnich gospodarstw chłopskich w porównaniu z 1938 r. sprawił, że wzrósł udział w dochodzie narodowym mas pracujących oraz powiększyła się znacznie ich siła nabywcza.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dziś dla wszystkich uczciwych ludzi w Polsce stało się jasne, że ustrój Polski ludowej gwarantuje nie tylko wolność od wyzysku i ucisku, ale zapewnia stałą, stopniową poprawę warunków codziennego życia mas pracujących na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">4) W okresie planu 3-letniego nastąpił znaczny odpływ ludności rolniczej ze wsi do zajęć nierolniczych. Szybki rozwój przemysłu, budownictwa, komunikacji, oświaty, kultury, dał setkom tysięcy młodzieży chłopskiej i robotniczej możliwość awansu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Przed młodzieżą chłopską otworzyły się i coraz szerzej otwierają bramy szkół ogólnokształcących, zawodowych, średnich i wyższych, otworzyły się nowe, niedostępne, nieznane przed wojną możliwości pracy i zarobku.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">5) W dziedzinie wymiany z zagranicą dzięki rozbudowie stosunków gospodarczych, przede wszystkim ze Związkiem Radzieckim, jak również i z krajami demokracji ludowej, a w tym i z Demokratyczną Republiką Niemiecką, stworzone zostały mocne podstawy niezależności gospodarczej Polski ludowej. Dzięki pomocy Związku Radzieckiego, a zwłaszcza umowie inwestycyjnej z dnia 26 stycznia 1948 r., która zapewnia Polsce dostawę całych fabryk, maszyn, urządzeń produkcyjnych, która umożliwia w Polsce korzystanie z pomocy radzieckich specjalistów i doświadczeń przodującego w święcie przemysłu radzieckiego, stworzone zostały warunki, które dają nam możliwość zdecydowanego oparcia się wszelkim próbom gospodarczego nacisku międzynarodowego kapitału i gwarantują wykonanie naszego planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">6) W dziedzinie handlu wewnętrznego osiągnęliśmy również poważne sukcesy. Dzięki szybkiemu rozwojowi uspołecznionego (państwowego i spółdzielczego) handlu ograniczyliśmy znacznie przechwytywanie części dochodu narodowego, usunęliśmy znaczną część spekulantów i pośredników, żerujących na wymianie między wsią i miastem.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">7) Dzięki rosnącej świadomości klasowej chłopów mało i średniorolnych, dzięki sprawiedliwej polityce podatkowej i kredytowej ograniczony został w okresie planu 3-letniego wyzysk biedoty chłopskiej przez bogaczy i kapitalistów wiejskich oraz nastąpił poważny wzrost towarowości, a tym samym i dochodowości drobnych i średnich gospodarstw chłopskich. Szybki rozwój kontraktacji rolniczych na bazie grup hodowców i plantatorów ZSCh, polityka stałych cen na podstawowe artykuły rolne, dalszy rozwój państwowych i spółdzielczych ośrodków maszynowych, wyparcie prywatnego pośrednictwa z dziedziny skupu głównych produktów rolnych (zboża, mięsa, roślin przemysłowych, znacznej części nabiału), rozwój Państwowych Gospodarstwach Rolnych — wszystko to pozwoliło również na wzmocnienie planowego regulowania drobnotowarowej gospodarki chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">W tych warunkach zapoczątkowany ruch spółdzielczości produkcyjnej na wsi, który przekracza ponad 300 spółdzielni i który rozszerza się coraz bardziej, obejmując mało l średniorolnych chłopów, coraz wydatniej wpływać będzie na społeczne i gospodarcze oblicze wsi polskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Podkreślić należy, że coraz większa ilość mało i średniorolnych chłopów rozumie potrzebę zespołowej, spółdzielczej pracy na roli jako jedynej drogi do szybkiego wzrostu dobrobytu i kultury na wsi i coraz mocnej przeciwstawia się wrogiej propagandzie, uprawianej przez elementy kapitalistyczne i spekulantów — bogaczy wiejskich oraz części reakcyjnego kleru, który bezskutecznie usiłuje zabarykadować chłopom pracującym drogę do spółdzielczości produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Te wielkie osiągnięcia gospodarcze, uzyskane w okresie planu 3-letniego, te poważne zmiany w układzie sił klasowych na korzyść klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, a na niekorzyść kapitalistów i wszelkiego rodzaju spekulantów, nie powinny nam przesłaniać poważnych istniejących jeszcze niedociągnięć w naszym życiu gospodarczym, które jak najszybciej musimy i będziemy usuwać wspólnymi siłami mas pracujących wsi i miast przy pomocy organów Rządu ludowego.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Sprawność uspołecznionego handlu i organizacja jego pracy jeszcze nie wszędzie stoi na należytym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Mimo poważnego wzrostu produkcji tkanin, obuwia, pończoch, naczyń kuchennych, mięsa, cukru, mydła, proszku do prania, w niektórych spółdzielniach, a zwłaszcza w filiach, obserwujemy brak tych artykułów.</u>
          <u xml:id="u-13.31" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z drugiej strony wiadomo, że na magazynach fabrycznych, w hurtowniach handlowych przetrzymywane są poważne ilości tych artykułów, które z powodu biurokratyzmu aparatu handlowego, a często wskutek wrogiej działalności wroga klasowego nie są dostatecznie szybko wysyłane na wieś.</u>
          <u xml:id="u-13.32" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dużą winę również ponoszą w tej dziedzinie zarządy gminnych spółdzielni Państwowego Zarządu Gospodarstw Spółdzielczych, jak również niektóre ogniwa Centrali Rolniczej, które nie wykazują dostatecznej gorliwości w sprawnym doprowadzaniu towaru do wsi.</u>
          <u xml:id="u-13.33" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Uważamy za palącą potrzebę doprowadzenie w najbliższym czasie do sklepów gminnych spółdzielni Samopomocy Chłopskiej ze składów central handlowych większej ilości odzieży gotowej dla mężczyzn, kobiet, a zwłaszcza dzieci, większej ilości o właściwych numerach obuwia, zwłaszcza dziecinnego, większej ilości naczyń kuchennych, tkanin, mydła i proszku do prania, których daje się odczuwać duży brak na wsi. Kobieta wiejska nie rozporządza wskutek tego w dostatecznej mierze niezbędnymi narzędziami jej pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.34" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Uważamy za konieczność poprawę jakości maszyn rolniczych oraz zwiększenie produkcji maszyn, które używane są do bezpośredniej produkcji, jak: żniwiarki, kopaczki, maszyny czyszczące, siewniki do nawozów itp.</u>
          <u xml:id="u-13.35" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Ze względu na brak gwoździ i haceli oraz papy uważamy za pilną konieczność wprowadzenie pracy na trzy zmiany w fabrykach haceli i gwoździ, gdyż braki te powodują niepowetowane straty na wsi. Należy także przystąpić do produkcji trwałej i taniej papy dwupowłokowej, która nie wymaga corocznego smarowania smołą.</u>
          <u xml:id="u-13.36" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Aparat handlu uspołecznionego musi nawiązać bliższy kontakt ze wsią, badać zapotrzebowanie ze strony mało i średniorolnych chłopów, zapoznać wieś z nowymi asortymentami towarów, wypuszczanymi przez przemysł państwowy, jednym słowem okazywać większą dbałość o zaspokojenie potrzeb mało i średniorolnych chłopów.</u>
          <u xml:id="u-13.37" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Trzeba zaznaczyć, że w IV kwartale ub. r. dokonała się już pewna poprawa w zaopatrzeniu wsi dzięki usprawnieniu pracy naszego uspołecznionego aparatu handlowego, w dużej mierze dzięki działalności komitetów członkowskich i rad kontroli, co daje dobre nadzieje, że postulaty przez nas wysuwane mogą i powinny być w 1950 r. zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-13.38" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Rozwijająca się szybko hodowla, przede wszystkim trzody chlewnej, wymaga dużych ilości pasz, zwłaszcza treściwych. Mimo znacznej poprawy w zaopatrzeniu wsi w pasze treściwe w porównaniu z okresem przedwojennym, stanu dotychczasowego nie można uznać za zupełnie zadowalający. Właściwe resorty przemysłu państwowego w porozumieniu z Ministerstwem Rolnictwa i Reform Rolnych powinny zwiększyć ilość suszonych wytłoków z cukrowni.</u>
          <u xml:id="u-13.39" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Trzeba przystąpić do suszenia wywaru gorzelniczego i do produkcji mieszanek paszowych, trzeba wykorzystać 60.000 ton paszy w postaci plew, jakie się dziś marnują bezużytecznie przy odziarnianiu lnu, trzeba podnieść produkcję mączki mięsnej, kostnej i rybnej, trzeba rozwinąć suszarnictwo pasz, wykorzystując w tym celu urządzenia cukrowni i innych zakładów przemysłu rolnego w okresach między kampaniami produkcyjnymi. Trzeba usprawnić rozdział pasz. Zwłaszcza zwracamy uwagę Rządu na konieczność obfitszego zaopatrzenia w paszę województw południowych, gdyż złe warunki atmosferyczne w roku ubiegłym spowodowały tam poważne straty w paszach.</u>
          <u xml:id="u-13.40" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Mało i średniorolni chłopi zwracają uwagę na konieczność podwyższenia produkcji pod względem jakościowym i ilościowym oraz usprawnienia rozdziału nasion selekcyjnych zbóż, roślin pastewnych, okopowych oraz sadzeniaków.</u>
          <u xml:id="u-13.41" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Stały rozwój Państwowych Gospodarstw Rolnych pozwala żywić nadzieję, że te słuszne postulaty pracującego chłopstwa, mające na celu wzrost produkcji rolnej, będą w 1950 r. rozwiązane ku zadowoleniu wsi.</u>
          <u xml:id="u-13.42" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Rozwój Związku Samopomocy Chłopskiej, a zwłaszcza grup plantatorów i hodowców, wymaga dobrego, fachowego poradnictwa ze strony państwowej administracji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-13.43" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z zadowoleniem przyjmujemy do wiadomości zwiększenie w roku bieżącym ilości instruktorów rolnych i agronomów, zwracamy jednak uwagę na konieczność starannego ich szkolenia teoretycznego i praktycznego, aby te nowe kadry rolnicze, rekrutujące się spośród młodzieży chłopskiej i robotniczej, stanęły na wysokości zadania.</u>
          <u xml:id="u-13.44" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Oczekujemy ze strony Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych w 1950 r. wzmożonego szkolenia kadr rolniczych zarówno na poziomie niższym jak średnim i wyższym. Zwracamy również uwagę na konieczność rozwoju doświadczalnictwa, na potrzebę powołania wielu rolniczych instytutów badawczych i na konieczność korzystania w większym stopniu z cennych doświadczeń przodującej w świecie agrotechniki radzieckiej. Stanowczo za mało pokazujemy rolnictwo — trzeba organizować więcej wystaw rolniczych, które sprzyjają współzawodnictwu i podnoszą wydajność i poziom.</u>
          <u xml:id="u-13.45" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe przywiązuje bardzo dużą wagę do powołania i dalszego rozwoju gminnych kas spółdzielczych. Powołanie tych kas oraz postawienie na ich czele mało i średniorolnych chłopów i robotników dostatecznie przeszkolonych przyczyni się do bardziej usprawnionego i racjonalnego finansowania wsi zarówno w dziedzinie kredytów rolniczych jak i terminowego wywiązywania się wobec chłopa z zaliczek i należności z tytułu kontraktów rolniczych. Dotychczasowy bowiem system zapłaty za dostarczone płody roślinne i zwierzęce naraża chłopów na niepotrzebne dalekie wyjazdy i stratę czasu.</u>
          <u xml:id="u-13.46" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jest rzeczą pewną, że przy odpowiednich wysiłkach będziemy mogli znacznie powiększyć ilość pasz produkowanych w kraju, jak również zwiększyć krajową bazę surowców włókienniczych, zwiększyć uprawę roślin włóknistych oraz wprowadzić uprawę roślin kauczukowych, poprawić jakość i zwiększyć ilość surowych skór, wełny i innych artykułów dostarczanych dla przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-13.47" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Większe wysiłki na tym polu pozwolą na znaczne zmniejszenie importu surowców pochodzenia rolniczego, a zaoszczędzone w ten sposób dewizy będzie można użyć na zwiększenie zakupów maszyn przemysłowych i rolniczych, traktorów, pojazdów mechanicznych i innych urządzeń produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-13.48" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">W dziedzinie skupu rolnego należy większy nacisk położyć na rozszerzenie działalności aparatu skupu w województwach: lubelskim, krakowskim, kieleckim, rzeszowskim, gdzie przeważają drobne i średnie gospodarstwa chłopskie. Każde z tych gospodarstw może dostarczyć pewne, wprawdzie drobne, ilości mleka, jaj, mięsa itp., ale wielka liczba tych gospodarstw, włączonych do obrotu towarowego, spowoduje wydatny wzrost masy towarowej artykułów rolnych, przepływających za pośrednictwem uspołecznionego handlu ze wsi do miasta.</u>
          <u xml:id="u-13.49" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Stałe rozszerzanie skupu rolnego na drobne i średnie gospodarstwa chłopskie przyczyni się również do zwiększenia ich towarowości i dochodowości oraz będzie miało wpływ na ściślejsze powiązanie tych gospodarstw z planem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-13.50" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Szczególne znaczenie posiada ostatnio wprowadzony skup zboża, który usprawni zaopatrzenie miast i ułatwi organizację jego zbytu oraz silniej powiąże indywidualne gospodarstwa z państwowym planem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-13.51" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Pragniemy także wskazać na pilną konieczność uporządkowania sprawy młynów w Polsce i ich działalności. Ze strony prywatnych właścicieli młynów na wielu terenach obserwujemy wyraźnie sabotaż gospodarczy, zamykanie młynów oraz inne nadużycia, co powoduje, że chłopi zmuszeni są odbywać wielokilometrowe wędrówki ze zbożem do przemiału. Czynniki społeczno-polityczne powinny kontrolować inwestycje młynów, które są dewastowane przez prywatnych posiadaczy.</u>
          <u xml:id="u-13.52" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Spodziewamy się również rozszerzenia w 1950 r. kontraktów rolniczych na zboża, zwłaszcza pszenicę ozimą i jęczmień, jak również na Artykuły produkcji zwierzęcej, a zwłaszcza mleko. Równocześnie bowiem z pomyślnym rozwojem spółdzielczości produkcyjnej konieczne jest wzmożenie wysiłków w kierunku planowego regulowania gospodarki w drobnych i średnich gospodarstwach chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-13.53" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wyniki kontraktacji, osiągnięte w 1949 r. świadczą o tym, że wieś docenia tę najwłaściwszą formę skupu artykułów rolniczych, wymaga ona jednak usprawnienia. Nie mogą się bowiem powtarzać takie wypadki, j akie zaszły przy skupie kontraktowanej słomy lnianej przez Państwowe Zakłady Włókiennicze w Żyrardowie. Dla zobrazowania ich podam fakty.</u>
          <u xml:id="u-13.54" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Plantatorzy lnu, chłopi z gromady Dziępłóć, gminy Dmenin, powiat Radomsko i z gminy Dobroszyce tegoż powiatu, usiłowali dwukrotnie oddać w Państwowym Zarządzie Gospodarstw Spółdzielczych w Radomsku zakontraktowaną słomę lnianą. Odbiór jednak nie nastąpił, gdyż nie przybył na miejsce skupu przedstawiciel Zakładów Włókienniczych w Żyrardowie. Za pośrednictwem zarządów gminnych wezwano wymienionych chłopów - plantatorów do dostawy lnu w ostatnim terminie, tj. w dniu 31 grudnia 1949 r. Jednak i tym razem przedstawiciel Zakładów Żyrardowskich nie przybył do Radomska i chłopi dopiero przy pomocy czynnika politycznego mogli tymczasowo zmagazynować len w PZGS do chwili formalnego odebrania. Jeżeli dodać, że len przez trzykrotne załadowywanie i wyładowywanie uległ zmierzwieniu i odziarnieniu, co spowodowało spadek jego wartości użytkowej, a tym samym i gorszą klasyfikację oraz to, że wielu dostawców małorolnych musiało trzykrotnie opłacać dowóz, nie mając własnych koni, to trudno mówić o opłacalności produkcji lnu przy takim zbycie.</u>
          <u xml:id="u-13.55" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Podobny wypadek miał miejsce z mieszkańcami gromady Tubędzin, gminy Bartochów, powiat Sieradz, którzy dowozili zakontraktowaną słomę lnianą do PZGS od września — dopiero 9 listopada mieli szczęście spotkać przedstawiciela Zakładów Włókienniczych z Żyrardowa, który odebrał ich len, zaliczając go jako zmierzwiony do III klasy. Dla ścisłości dodać trzeba, że len po odebraniu leżał kilkanaście dni obok rampy kolejowej i działania atmosferyczne spowodowały jego zbutwienie.</u>
          <u xml:id="u-13.56" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Takie i tym podobne przykłady nie tylko podrywają zaufanie pracujących chłopów do kontraktacji jako do najwłaściwszej formy skupu artykułów rolnych, ale w dużej mierze utrudniają możliwość wykonania planu kontraktacji lnu w powiatach Radomsko i Sieradz w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-13.57" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jakkolwiek przytoczone wypadki są nieliczne, mimo to odpowiednie czynniki powinny zbadać przyczyny, winnych ukarać, a chłopom zwrócić straty poniesione nie z ich winy, zaś na przyszłość należy wszystko zrobić, aby się one nie powtórzyły.</u>
          <u xml:id="u-13.58" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Trzeba pamiętać, że w tej formie niedbalstwa lub świadomego sabotażu wrogowie ludu uwielokrotniają swoje „sukcesy”, gdyż jedni w ten sposób uprawiają sabotaż, a ich pomagierzy błyskawicznie takie, nawet nieliczne wypadki, uogólniają i jak rozsadniki zarazy rozpowszechniają je po całej Polsce, by podrywać u chłopów zaufanie do kontraktacji.</u>
          <u xml:id="u-13.59" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z dużym zadowoleniem witamy fakt powołania do życia Państwowych Ośrodków Maszynowych, dostarczenie licznych kadr agronomów i instruktorów rolnych, którzy będą służyć swoją wiedzą i doświadczeniem praktycznym powstającym coraz liczniej spółdzielniom produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-13.60" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z uznaniem podkreślić należy wysiłki Ministerstwa Leśnictwa nad odbudową zniszczonych lasów, czego dowodem jest fakt zalesienia w jednym tylko 1949 r. 176.000 ha, gdy w Polsce dowrześniowej zalesiano rocznie przeciętnie 45.000 ha.</u>
          <u xml:id="u-13.61" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Duża realna pomoc udzielana jest chłopom mało i średniorolnym przy zalesianiu ich drobnych lasków przez udzielanie bezpłatnych sadzonek i poradnictwa technicznego. Dzięki tej akcji zalesiono w 1949 r. 13.000 ha nieużytków chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-13.62" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dużym wysiłkiem i wynikiem było opanowanie klęski pożarów leśnych. Gdy w 1947 r. pożary objęły powierzchnię 43.000 ha, to w 1949 r. już tylko 4.000 ha. W akcji tej wybitny, masowy i ochotniczy udział brała ludność wiejska.</u>
          <u xml:id="u-13.63" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Pionierską akcją Państwowego Gospodarstwa Leśnego było przystąpienie do wykorzystania runa leśnego, wynikiem czego był wywóz za granicę świeżych jagód w 1949 r. za 1 milion dolarów.</u>
          <u xml:id="u-13.64" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Eksploatacja runa leśnego nie jest jeszcze w pełni wykorzystana i należy ją rozwinąć. Jest ona źródłem poważnych zarobków dla najuboższej ludności wiejskiej w okresie wolniejszym od prac w polu.</u>
          <u xml:id="u-13.65" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Poważne zastrzeżenia mamy co do składu socjalnego w liceach leśnych, które nie uwzględniły dostatecznej ilości młodzieży chłopskiej i robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-13.66" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Całkowity obrót drewnem skoncentrowany został w Państwowej Centrali Drzewnej PAGED. Dla lepszego jednak obsłużenia wsi należy bardziej rozbudować sieć składów tej centrali, gdyż w niektórych okolicach brak jest desek nawet na koryta dla świń. Podkreślić należy lepsze wykorzystanie surowca drzewnego, czego dowodem jest fakt, że na drewno opałowe idzie tylko około 15%, gdy przed wojną na opał szło 35% drzewa. Daje to dodatkowo duże ilości drzewa na odbudowę kraju, wymaga jednak zwiększenia dostaw węgla na wieś oraz odpowiedniego spopularyzowania torfu dla celów opałowych.</u>
          <u xml:id="u-13.67" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zwracamy uwagę, że odpady drzewne są prawie że nie wykorzystywane i w tym celu należy przyśpieszyć budowę fabryk płyt pilśniowych.</u>
          <u xml:id="u-13.68" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Niezwykle ważnym zagadnieniem, które mimo dotychczasowych pięknych rezultatów stawia przed nami poważne zadania, jest sprawa upowszechnienia oświaty i kultury. Dotychczasowe duże osiągnięcia w tej dziedzinie stanowią zaledwie wstęp do tego, co jeszcze stoi przed nami.</u>
          <u xml:id="u-13.69" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Upowszechnienie oświaty i kultury, które stanowi podstawową troskę Rządu ludowego, jest zarazem nieodłącznie związane z potrzebami produkcji i przebudowy ustroju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-13.70" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Rządy kapitalistyczne pozostawiły dużą spuściznę w postaci ciemnoty i zacofania, w którym szczególnie głęboko pogrążone były pracujące masy chłopskie.</u>
          <u xml:id="u-13.71" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Rząd Polski ludowej poczynił wielkie wysiłki, ażeby włączyć masy pracujące miast i wsi do tworzenia nowej, prawdziwej kultury, która wyrastając na rodzimym podglebiu ludowym, wiąże się z wielkimi zdobyczami współczesnej wiedzy, opartej na naukowym światopoglądzie. Posiadamy w tym zakresie duże osiągnięcia, lecz są jeszcze znaczne braki i niedomagania.</u>
          <u xml:id="u-13.72" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">W szkołach różnych rodzajów i stopni uczy się dziś prawie 5 milionów osób, co stanowi 20% ogółu obywateli. Wzrasta z roku na rok ilość dzieci chłopskich w szkolnictwie średnim ogólnokształcącym i zawodowym oraz wyższym.</u>
          <u xml:id="u-13.73" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Obecnie w szkolnictwie powyżej szkoły powszechnej uczy się ponad 500.000 dzieci chłopskich, co w dużym stopniu przyczyni się w przyszłości do rozładowania przeludnionej wsi.</u>
          <u xml:id="u-13.74" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Szeroki rozwój szkolnictwa zawodowego, idący w parze z uprzemysłowieniem kraju i unowocześnianiem naszej gospodarki, przekształca Polskę z kraju zacofanego i kraju niewykwalifikowanych robotników i chłopów — na kraj postępu i wzrastającej kultury.</u>
          <u xml:id="u-13.75" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z uznaniem podkreślamy na szeroką skalę zakrojoną walkę z analfabetyzmem. Likwidacja analfabetyzmu bowiem umożliwi milionom obywateli czynny udział w życiu politycznym i kulturalnym oraz wzmoże i uczyni bardziej wydajną ich pracę zawodową.</u>
          <u xml:id="u-13.76" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Stwierdzając dużą troskę Rządu w zakresie rozbudowy szkolnictwa podstawowego, wysuwamy jednocześnie potrzebę dalszej wzmożonej akcji przekształcania szkół niżej zorganizowanych o jednym i dwóch nauczycielach na szkoły wyżej zorganizowane.</u>
          <u xml:id="u-13.77" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Za pilną i ważną uważamy sprawę dalszego podnoszenia poziomu nauczania w wiejskich szkołach powszechnych i średnich. Osiągnięcie wyższego poziomu nauczania widzimy między innymi w zaopatrzeniu szkół w odpowiednie pomoce naukowe, biblioteki, a przede wszystkim w dostateczną ilość podręczników szkolnych. W tej ostatniej sprawie stwierdzamy niekiedy jeszcze wiele braków i niedociągnięć, z którymi nie dość skutecznie walczą władze szkolne.</u>
          <u xml:id="u-13.78" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe uważa za wskazane otoczenie opieką gimnazjów i liceów w ośrodkach wiejskich, gdyż szkoły te ułatwiają najbiedniejszej młodzieży chłopskiej korzystanie z nauki.</u>
          <u xml:id="u-13.79" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Doniosły przełom nastąpił na odcinku szkolnictwa rolniczego. Szkolnictwo to po raź pierwszy w swoich dziejach weszło na drogę realizacji konkretnego zadania, jakim jest szkolenie kadr dla potrze o uspołecznionych dziedzin rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-13.80" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Akcja przysposobienia rolniczego młodzieży, prowadzona przez „Służbę Polsce”, obejmuje setki tysięcy młodzieży i opiera się na zdobyczach przodującej agrobiologii radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-13.81" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Przysposobienie rolnicze wśród dorosłych obejmuje robotników rolnych w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Tą drogą stworzona zostanie podstawa dla szerokiego rozpowszechniania w całym rolnictwie postępowych metod pracy i wszelkich możliwości, jakie stwarza zespołowa gospodarka. Tą drogą również poszerzona będzie baza dla rekrutacji wśród bezrolnych, mało i średniorolnych najbardziej wartościowych elementów do dalszego szkolenia.</u>
          <u xml:id="u-13.82" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Powstanie i dalszy szybki rozwój rolniczych szkół dla praktyków specjalistów z jednej strony umożliwi młodzieży chłopskiej zdobycie kwalifikacji zawodowych, z drugiej zaś zapewni uspołecznionym dziedzinom naszego rolnictwa liczną kadrę spośród biedoty i średniorolnych o mocnej postawie ideologicznej i przygotowaniu fachowym. Dawne szkoły średnie ogólnokształcące tego zadania nie wypełniały. Również reforma liceów, polegająca na ich jednolitej organizacji i ścisłej specjalizacji, będzie miała niezmiernie dodatnie znaczenie. Zarówno szkoły masowej specjalizacji jak i licea pracują w oparciu o zupełnie nowe programy w dziedzinie wychowania i nauczania.</u>
          <u xml:id="u-13.83" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Znaczna liczba stypendiów państwowych i samorządowych, przekraczająca 60% ogólnej liczby miejsc w tych szkołach, pozwala na rekrutację właściwego pod względem klasowym elementu.</u>
          <u xml:id="u-13.84" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Równolegle ze szkoleniem w szkołach internatowych rozwija się akcja szkolenia krótkoterminowego na kursach i szkolenia zaocznego systemem korespondencyjnym. Obie te drogi mają na celu szybkie uzupełnienie kadr technicznych rolnictwa drogą awansu zawodowego pracujących. W ten sposób szkolnictwo rolnicze realizuje zadania stworzenia nowej kadry technicznej bezpośrednio z chłopów pracujących i robotników rolnych.</u>
          <u xml:id="u-13.85" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Całość szkolenia jest powiązana z planem rozwoju zatrudnienia kadr fachowców na poszczególnych stopniach kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-13.86" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jest to olbrzymi postęp w porównaniu z dawnymi czasami, kiedy to absolwenci szkół rolniczych imali się różnorodnych zajęć, nie mających często nic wspólnego z wyuczonym zawodem, albo marnowali swoją wiedzę i zdolności na nędznych parcelkach chłopskich, względnie jeśli byli synami bogaczy, wykorzystywali swoją wiedzę dla tym umiejętniejszego wyzyskiwania średniaków i biedoty.</u>
          <u xml:id="u-13.87" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Obecny system kształcenia rolnego nastawiony jest na szkolenie ludzi zdolnych do śmiałego przeobrażania przyrody, a zarazem i ustroju rolnego, zdolnych do wykonywania wszelkich zadań, jakie stoją przed rolnictwem w okresie 6-letniego planu.</u>
          <u xml:id="u-13.88" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z naciskiem należy podkreślić, że zadania te stawiają szczególnie wysokie wymagania nauczycielstwu szkół rolniczych, które należy systematycznie szkolić ideologicznie i zawodowo, a pracę jego otoczyć troskliwą opieką.</u>
          <u xml:id="u-13.89" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jest to jedna z podstawowych zdobyczy naszego Państwa ludowego, dzięki której młodzież ma coraz szersze możliwości awansu społecznego, o którym decyduje nie majątek i elitarne pochodzenie, jak to było w okresie dawnych rządów reakcyjnych, lecz jedynie wykazane zdolności, pilność, sumienność w nauce i pracy. Pomimo tych wspaniałych osiągnięć ciągle jeszcze ilość młodzieży ze wsi — dzieci bezrolnych, małorolnych i średniorolnych chłopów — jest za mała w średnich i wyższych szkołach i winna w 1950 r. znacznie wzrosnąć.</u>
          <u xml:id="u-13.90" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Trzeba usilnie zwalczać przeszkody, jakie stoją na tej drodze, związane z rozproszeniem gospodarstw chłopskich i odległością od szkół średnich i wyższych. W tym celu należy rozbudować system stypendialny.</u>
          <u xml:id="u-13.91" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Pomimo tego, że Państwo ludowe, centralizując akcję stypendiów i burs, łoży wielkie środki na ich utrzymanie i umożliwia tysiącom młodzieży uzyskanie wykształcenia oraz dalszą specjalizację zawodową, zagadnienie to jest jeszcze dalekie od całkowitego rozwiązania i w tej płaszczyźnie należy podkreślić dużą rolę, którą odgrywa Towarzystwo Burs i Stypendiów, prowadzące szeroką akcję w zakresie pomocy studiującej młodzieży chłopskiej i robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-13.92" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Obok udostępnienia młodzieży chłopskiej i robotniczej wyższych studiów bardzo ważną rzeczą jest kierunek i poziom nauczania. Usuwanie z programu elementu obskurantyzmu oraz dalsza demokratyzacja kadr naukowych winny odgrywać zasadniczą rolę w dalszym rozwoju oświaty i nauki. Na tym odcinku zrobiono już wiele, lecz wysiłki w dalszym uzdrawianiu szkolnictwa muszą być zdwojone. Do pozytywnych osiągnięć należy zaliczyć powołanie komitetów rodzicielskich, współdziałających z nauczycielstwem w demokratyzacji szkolnictwa podstawowego.</u>
          <u xml:id="u-13.93" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">W dziedzinie oświaty dorosłych stwierdzamy rozwój czytelnictwa książek i pism na wisi, wzrost sieci bibliotek oraz świetlic, którymi coraz lepiej kieruje Związek Samopomocy Chłopskiej. Rośnie także ilość orkiestr, chórów oraz teatrów amatorskich, które poza własnym ubogim dotychczas repertuarem korzystają w pewnej mierze z repertuaru sztuk radzieckich. Należy podkreślić imprezę na dużą skalę, która odbyła się na wisi dla uczczenia Wielkiej Rewolucji Październikowej, a mianowicie konkurs na najlepsze wykonanie zespołowe pieśni i sztuki radzieckiej. Związek Samopomocy Chłopskiej zdołał zmobilizować do tej akcji przeszło 1000 zespołów z 17.000 uczestników i 35.000 widzów.</u>
          <u xml:id="u-13.94" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Do upowszechnienia kultury na wsi w wydatny sposób przyczynia się coraz bardziej akcja łączności kulturalne j miasta ze wsią prowadzona przez załogi fabryczne, które śpieszą pracującym chłopom z pomocą techniczną, kulturalną i zdrowotną. Akcja tego typu w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym i w gromadach wiejskich zyskuje coraz bardziej na popularności dzięki zacieśniającemu się sojuszowi robotniczo-chłopskiemu w jego nowej praktycznej, głębokiej treści.</u>
          <u xml:id="u-13.95" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Podkreślamy z zadowoleniem akcie władz szkolnych w zakresie podnoszenia kwalifikacji czynnych nauczycieli, a w szczególności ich przeszkalania ideologicznego, gdyż przez to podnosi się poziom naukowy i ideowy naszego szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-13.96" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">W roku zeszłym zrobiliśmy poważny krok naprzód na drodze uregulowania sprawy uposażenia nauczycielstwa. Sprawa ta nie została całkowicie rozwiązana, bowiem zdajemy sobie sprawę z faktu, że wiąże się ona organicznie ze sprawą podnoszenia krajowej wytwórczości. Jednakże uznajemy, że w ciągu tego roku Rząd winien przystąpić do sprawy rozpatrzenia tego palącego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-13.97" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! Znamiennym i pocieszającym zjawiskiem jest ta głęboka ewolucja, którą przechodzi znaczny odłam duchowieństwa polskiego, rozumiejącego coraz głębiej, że nowy ustrój społeczny, który niesie ze sobą likwidację wyzysku i ugruntowuje sprawiedliwość społeczną, jest ustrojem trwałym i nieodwracalnym, ponieważ wyraża on najbardziej żywotne interesy mas pracujących i potęgę Państwa ludowego, stojącego czujnie na straży tych interesów.</u>
          <u xml:id="u-13.98" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zakończona przed kilku dniami w Warszawie krajowa narada zrzeszenia „Caritas” była dobitnym wyrazem licznego i rosnącego zastępu księży patriotów, którzy widząc najlepszą wolę ze strony Rządu ludowego najzupełniej słusznie domagali się od hierarchii kościelnej unormowania stosunków Kościoła z Państwem.</u>
          <u xml:id="u-13.99" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, w którego szeregach wypełnionych przez mało i średniorolnych chłopów jest duża liczba katolików wierzących, wita z pełnym uznaniem konsekwentną politykę Rządu, zmierzającą do uregulowania stosunków między Kościołem a Państwem w oparciu o poszanowanie wierzeń religijnych oraz wolność sumienia, stojącą twardo na straży demokratycznych zasad sprawiedliwości społecznej i władzy robotniczo - chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.100" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Przechodząc do oceny działalności rad narodowych, trzeba stwierdzić, że konstatujemy wzrost ich autorytetu, co jest dowodem wzmocnienia i rozwoju władzy ludowej w Polsce. Oczywiście wielu prowincjonalnym wielkościom w aparacie administracyjnym, oplątanym pozostałościami dawnej biurokracji, nie łatwo przychodzi uznać konieczność poddania się kontroli i krytyce oraz solidarnej współpracy z czynnikiem społecznym, pracującym w radach. Jeszcze po dzień dzisiejszy bezduszna biurokracja niektórych urzędników da je się we znaki chłopom na wsi. Rady narodowe powinny znacznie energiczniej wzmóc swoją kontrolę w tym zakresie. Przeprowadzona w ubiegłym roku weryfikacja składu rad w wybitnym stopniu przyczyniła się do poprawienia ich składu socjalnego. Udział chłopów pracujących w radach narodowych stanowi 45% ich składu, co świadczy o poważnym udziale wsi w sprawowaniu władzy w tych podstawowych organach ludowładztwa. Dla pełnego włączenia podstawowych mas chłopskich do udziału we władzy ludowej należy jeszcze zwiększać ilość mało i średniorolnych w radach narodowych i rozszerzać zakres działania tych rad.</u>
          <u xml:id="u-13.101" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Z uznaniem należy podkreślić fakt udziału przedstawicielstwa spółdzielni produkcyjnych w radach narodowych wszystkich stopni. Jednakże trzeba stwierdzić, że dotychczas jeszcze niektóre gminne rady narodowe wykazują za mało żywotności. Nie wpływają one w sposób zadowalający na kształtowanie się życia na wsi i świadomość klasową podstawowych mas chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-13.102" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dodatnim zjawiskiem jest sprawa uporządkowania systemu budżetowania samorządu terytorialnego. Stanowi to poważny krok naprzód na drodze naszej gospodarki planowej. Witamy zapowiedzianą przez Rząd reformę w samorządzie, która przyczyni się do lepszego jego funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-13.103" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jeśli chodzi o zagadnienie zdrowia na wsi, to mamy znaczne osiągnięcia, lecz jeszcze więcej do zrobienia. Jeżeli zważymy opłakany stan przedwojenny na tym odcinku i dodamy katastrofalne zniszczenia wojenne w tym zakresie, a wskutek tego niewspółmierne zapotrzebowanie, to mimo tych trudności należy podkreślić duże osiągnięcia Ministerstwa Zdrowia. Wyrażały się one głównie w skutecznych rozwiązaniach akcji, zwalczającej choroby weneryczne, tę groźną plagę społeczną, we właściwym podejściu do akcji przeciwgruźliczej, w słusznym, choć jeszcze daleko niewystarczającym roztoczeniu opieki nad matką ciężarną i dzieckiem. Należy podkreślić duże zasługi na odcinku wczasów, które pozwalają robotnikom i chłopom na zasłużony odpoczynek, będący przed wojną tylko marzeniem. Stwierdzamy, że dotychczas jednak za mały procent chłopów korzysta z uzdrowisk, natomiast za duży procent korzystających przypada na wolne zawody; ten procent — zdaniem naszym — należy zredukować na rzecz chłopów.</u>
          <u xml:id="u-13.104" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, mając na uwadze wiekowe zaniedbania wsi polskiej w dziedzinie zdrowotności jako spadku po poprzednich rządach kapitalistycznych, uważa, że należy w dalszym ciągu i z większą troską podejść do rozwiązania ciągle jeszcze bardzo trudnej sprawy zdrowotności wsi, co winno znaleźć swoje należyte odbicie w budżecie, zwłaszcza w zwiększeniu ilości lekarzy w miastach powiatowych, z uwzględnieniem niektórych większych ośrodków gminnych, oraz w większym udostępnieniu biednej ludności wiejskiej korzystania z uzdrowisk i szpitali. Musimy zdobyć się na potrzebną innowację, aby karetki pogotowia w razie potrzeby docierały także na wieś i wyjeżdżający lekarze mieli zapewnione środki lokomocji. Konieczne jest także zwiększenie ilości pielęgniarek i żłobków na wisi.</u>
          <u xml:id="u-13.105" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dane z przeprowadzonej kontroli na trzech uczelniach (Gdańsk, Szczecin, Rokitnica) w 1949/50 r. wykazały, że uczęszczało do nich na wydziały lekarskie 68%, wydziały farmaceutyczne 53%, zaś na wydziały stomatologiczne — 62% młodzieży pochodzenia robotniczego i chłopskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.106" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Ten pozytywny objaw chłopi witają ze szczególnym uznaniem, gdyż pamiętamy dobrze, jak za czasów kapitalistycznych wstęp na studia medyczne dla młodzieży robotniczej i chłopskiej był nieziszczalnym marzeniem. Ławy uczelniane zapełnione były paniczykami, którzy niejednokrotnie po ukończeniu studiów praktykowali zawód lekarski z punktu widzenia kapitalistyczno-handlowego, podchodząc niedbale, a nawet pogardliwie do swych pacjentów, zwłaszcza do biedoty chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.107" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Niestety styl ten nie został wyrugowany u części lekarzy przedwojennych po dzień dzisiejszy. Na tym odcinku spotykamy się ze zbyt dużymi narzekaniami u chłopów. W tych sprawach zwracamy się do Ministerstwa Zdrowia i jego organów, by bardziej energicznie wpłynęło na zmianę postawy części lekarzy w stosunku do służby zdrowia i pracującej ludności. W tym zakresie można się wzorować na lekarzach radzieckich, którzy swój zawód traktują jako najbardziej zaszczytną funkcję społeczną w służbie ludowi, za co pacjenci darzą ich zasłużonym zaufaniem i szacunkiem.</u>
          <u xml:id="u-13.108" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! Najbardziej żywotną sprawą dla narodu polskiego, jak i dla wszystkich narodów świata, miłujących pokój, jest sprawa obrony pokoju, w którą wydatny wkład wniosła i wnosi Polska ludowa.</u>
          <u xml:id="u-13.109" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Polityka zagraniczna naszego Rządu we wszystkich swych poczynaniach służyła temu wielkiemu celowi. Z ugruntowaniem trwałego i sprawiedliwego pokoju związana nieodłącznie jest sprawa nienaruszalności naszych granic na Odrze i Nysie oraz pomyślny rozwój naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-13.110" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Lękając się pokojowej rywalizacji z systemem socjalistycznym, w obawie przed własnymi narodami, podżegacze wojenni łudzą się, że wyjściem z ich nierozwiązalnych trudności mogłoby być rozpętanie nowej pożogi wojennej.</u>
          <u xml:id="u-13.111" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Pod dyktatem amerykańskich imperialistów i za ich przykładem kraje przynależne do agresywnego bloku północno-atlantyckiego rozbudowują swe wojskowe budżety, obniżając coraz bardziej poziom życia swych narodów.</u>
          <u xml:id="u-13.112" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Nieprzezwyciężoną zaporą na tej samobójczej drodze, na której pragnęliby imperialiści pogrążyć w nieszczęście choćby nawet własne narody i całą ludzkość, jest potężny Związek Radziecki i podążające z nim kraje demokracji ludowej oraz wszystkie postępowe siły świata. Rok 1949 przyniósł nowe, potężne rozszerzenie i wzmocnienie sił pokoju dzięki nowym wspaniałym osiągnięciom we wszystkich dziedzinach życia gospodarki socjalistycznej Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-13.113" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Historyczne zwycięstwa i powstanie Chińskiej Republiki Ludowej, graniczącej z nowo uznaną Wietnamską Republiką Demokratyczną, zadały bolesny cios panowaniu rabusiów imperialistycznych w Azji.</u>
          <u xml:id="u-13.114" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Powstanie miłującej pokój Demokratycznej Republiki Niemieckiej stanowi punkt zwrotny w dziejach narodu niemieckiego i Europy.</u>
          <u xml:id="u-13.115" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Dla naszego narodu wydarzenie to ma szczególne znaczenie, gdyż na zachodniej granicy Polski na miejsce odwiecznego agresora w postaci drapieżnego imperializmu niemieckiego różnych maści — zawsze zaborczych, powstała Demokratyczna Republika Niemiecka jako przyjazny nasz sąsiad, uznający sprawiedliwą granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej za granicę pokoju.</u>
          <u xml:id="u-13.116" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Powstanie Demokratycznej Republiki Niemieckiej jest jednocześnie czynnikiem paraliżującym antypolskie plany angloamerykańskich imperialistów, odbudowujących rewizjonistyczne Niemcy Zachodnie i usiłujących wskrzesić w nich dawnych agresywnych Niemców z przeklętym hasłem „Drang nach Osten”.</u>
          <u xml:id="u-13.117" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Na innych terenach świata trzeszczy w posadach władza imperialistów na Malajach i Burmie, burzą się podwójnie eksploatowane przez własną burżuazję i angielskich władców kolonialnych wielkie narody Indii i Pakistanu.</u>
          <u xml:id="u-13.118" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Coraz bardziej budzą się i buntują przeciw wyzyskowi narody Afryki.</u>
          <u xml:id="u-13.119" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Bohaterska klasa robotnicza i masy pracujące chłopstwa we Francji, Włoszech i innych państwach kapitalistycznego Zachodu coraz mocniej walczą ze swymi ciemiężycielami i podważają dolarowych potentatów, niszczących brutalnie suwerenność polityczną i gospodarczą narodów.</u>
          <u xml:id="u-13.120" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Ruch zwolenników pokoju nabiera coraz większego rozmachu i tężyzny oraz zwartości organizacyjnej, czego dowodem były kongresy i konferencje pokoju odbyte w 26 państwach. Coraz nowe miliony i dziesiątki milionów ludzi przekonują się, że droga wskazana przez Lenina i Stalina jest tą drogą, która uwolni ludzkość od przyczyn wojen a obecnie skutecznie pokrzyżuje zbrodnicze zamysły podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-13.121" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Jesteśmy pewni, że tak jak został rozwiany haniebny szantaż bombą atomową, zostanie wytrącone podżegaczom wojennym każde nowe narzędzie niszczenia człowieka, a jeśli przemocą wcisną je w ręce wzburzonych ludów świata, broń ta obróci się przeciw imperialistom podżegaczom i stanie się przyczyną ich ostatecznej zagłady.</u>
          <u xml:id="u-13.122" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-13.123" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Coraz perfidniejsze stają się wysiłki i prowokacje międzynarodowej reakcji. Zdemaskowana działalność kliki Tito, manewry oszukańcze prawicowych socjalistów w zaprzedawaniu interesów własnych narodów obcemu imperializmowi, nasyłanie sabotażystów i szpiegów do krajów demokracji ludowej — oto charakterystyczne przykłady tej roboty.</u>
          <u xml:id="u-13.124" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Do jej rzędu należy także przede wszystkim zaliczyć antypolską działalność reakcyjnego rządu francuskiego, prowokowanego bezustannie przez reakcjonistów de Gaulle'a i agentów Mocha. Rząd i naród polski dał właściwą odmowę brutalnej nagonce antypolskiej i wysiedleniom Polaków z Francji przez reakcyjny reżim francuski, idący na pasku swych mocodawców waszyngtońskich. Z pełną spokoju i godności postawą Rządu Polskiego solidaryzujemy się w pełni.</u>
          <u xml:id="u-13.125" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Witamy także z radością uznanie przez nasz Rząd Demokratycznej Republiki Wietnamskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.126" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Radykalny ruch ludowy po zjednoczeniu stronnictw ludowych, popierając w całości zagraniczną politykę Rządu — zgodnie z tradycyjnymi dążeniami chłopów — z coraz większą energią mobilizuje pracujące masy chłopskie w obronie świętej sprawy pokoju w duchu umocnienia przyjaźni do Związku Radzieckiego, krajów demokracji ludowej i wszystkich sił postępowych w świecie.</u>
          <u xml:id="u-13.127" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! Na zakończenie chciałbym podkreślić, że wymienione wyżej braki i niedociągnięcia, które należy usunąć, a które wynikają bądź z naszego zacofania gospodarczego, tego przeklętego spadku ustroju kapitalistycznego, bądź z działalności wrogów, bądź wreszcie z szybkiego, burzliwego wzrostu naszej gospodarki, za którym nie nadąża jeszcze szkolenie kadr, rekrutujących się spośród chłopów mało i średniorolnych i robotników, którzy przecież przed wojną odcięci byli przez kapitalizm od nauki i oświaty — to wszystko nie powinno nam przesłaniać wielkich osiągnięć i wspaniałych zwycięstw, jakie przyniósł masom pracującym w Polsce plan 3-letni. Odbudowaliśmy bowiem w okresie tego planu 3-letniego potworne zniszczenia wojenne, w zadziwiająco dużym stopniu odbudowaliśmy zrównaną z ziemią stolicę, uruchomiliśmy 14.900 zniszczonych zakładów przemysłowych i wybudowaliśmy wiele nowych nowoczesnych fabryk, usunęliśmy większość zniszczeń wojennych w rolnictwie, odbudowaliśmy wiele zniszczonych wsi, zapewniliśmy szybki rozwój oświaty i kultury masom pracującym w Polsce. Te wielkie wyniki zawdzięczamy rewolucyjnym przemianom społeczno-politycznym, złamaniu raz na zawsze w Polsce władzy kapitalistów i obszarników, wprowadzeniu planowego systemu gospodarowania. Zawdzięczamy je również pomocy Związku Radzieckiego i możliwości korzystania z jego cennych doświadczeń i osiągnięć.</u>
          <u xml:id="u-13.128" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Zawdzięczamy te wyniki rosnącej aktywności politycznej i gospodarczej robotników i pracujących chłopów, aktywności wyrażającej się zarówno w rozwijającym się coraz szerzej współzawodnictwie pracy, w większej trosce o mienie społeczne, jak również w nieubłaganej walce z elementami kapitalistycznymi na wsi i w mieście, które próbują hamować i paraliżować nasz szybki marsz do dobrobytu, oświaty i kultury.</u>
          <u xml:id="u-13.129" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wyniki te zawdzięczamy słusznym zasadom polityki, które znalazły swe potwierdzenie w coraz pełniejszej stabilizacji wewnętrznej sytuacji politycznej, wyrażonej w zjednoczeniu, klasy robotniczej, ruchu ludowego i młodzieży. Na arenie międzynarodowej Polska ludowa, prowadząc jasno sformułowaną, konsekwentną politykę zagraniczną wydatnie uczestniczyła w walce o pokój poprzez wzmocnienie więzów sojuszu przyjaźni i współpracy z wielkim Związkiem Radzieckim i kroczącymi z nim krajami demokracji ludowej. Osiągnięte w 1949 r. wielkie rezultaty uzyskane zostały w coraz bardziej zaostrzającej się walce z wrogiem klasowym, z niedobitkami reakcji w mieście i na wsi, wspomaganymi przez reakcję międzynarodową, uciekającą się do coraz bardziej podłych metod dywersji, sabotażu i szpiegostwa. Bazę tych poczynań stanowiły resztki pasożytniczych klas obszarników i kapitalistów, wspomaganych przez reakcyjną część kleru, bogaczy, kapitalistów wiejskich, izolowanych z każdym dniem coraz bardziej przez rozprostowujących swe plecy od kułackiego przygniotu biednych i średniorolnych chłopów, stających coraz zwarciej wspólnie z klasą robotniczą do budowy nowego, lepszego życia w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-13.130" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Rozpoczynając wielkie dzieło narodowego planu 6-letniego, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe weźmie jak najpełniejszy udział w jego realizacji, w mobilizacji podstawowych mas chłopskich do jego wykonania.</u>
          <u xml:id="u-13.131" who="#PosełJuszkiewiczAleksander">Wysoka Izbo! W imieniu klubu poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wyrażam pozytywny stosunek do całokształtu polityki Rządu, przedstawionej w dzisiejszych exposés premiera Józefa Cyrankiewicza i Ministra Skarbu Konstantego Dąbrowskiego. Nasz pozytywny stosunek wynika z zasady współdziałania, poparcia i wydatnego wkładu, które wniosły i będą wnosić pracujące masy chłopskie w realizację programu i umocnienie organów naszego Państwa ludowego, wszechstronny rozwój gospodarczy i kulturalny kraju, w którym władza oparta na granitowym fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego należy w całej pełni i coraz skuteczniej do ludu pracującego wsi i miast.</u>
          <u xml:id="u-13.132" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Maciejewskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoka Izbo! Klub poselski Stronnictwa Pracy, w którego imieniu przemawiam, z najgłębszą uwagą wysłuchał exposés Premiera i Ministra Skarbu, przedstawiających Sejmowi osiągnięcia okresu ubiegłego oraz określających założenia, na jakich Rząd realizował i zamierza również w przyszłości realizować swoją politykę i swoje plany.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełMaciejewskiJózef">Ubiegły okres, który obecnie zamykamy, bezsprzecznie dobrze wykazał dynamizm naszej gospodarki i wysiłki Rządu. Wystarczy spojrzeć na osiągnięcia. Niebywale rozszerzenie możliwości produkcyjnych, rozbudowa produkcji przemysłowej i rolnej, odbudowa transportu i portów, potężny wzrost inwestycji i budownictwa mieszkaniowego, wzrost zatrudnienia i płac, upowszechnienie oświaty i kultury, słowem ogólne podniesienie stopy życiowej mas pracujących — oto najbardziej rzucające się w oczy znamiona tego okresu.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełMaciejewskiJózef">W minionym roku zakończyliśmy pierwszy etap budownictwa nowej Polski. Doniosłe zadania planu 3-letniego i jego podstawowe tezy odbudowy kraju zostały — jak nam wiadomo — przed terminem i z nadwyżką zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełMaciejewskiJózef">Stworzyliśmy wszystkie obiektywne warunki dla solidnego dalszego planowania, osiągnęliśmy jednomyślność całego obozu demokratycznego, scementowaną zwycięstwem klasy robotniczej. Klasa robotnicza wykazała czynem swą niezrównaną siłę działalności gospodarczej, swą kierowniczą rolę w procesie budowy zrębów Państwa sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełMaciejewskiJózef">Z dumą i radością zamknęliśmy bilans pierwszego etapu naszego twórczego wysiłku.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełMaciejewskiJózef">Kraj nasz, tak straszliwie zniszczony, w ciągu kilku zaledwie lat został nie tylko odbudowany, ale w gospodarce światowej odgrywa już rolę większą aniżeli przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełMaciejewskiJózef">Te wspaniałe osiągnięcia były możliwe dzięki niestrudzonym i ofiarnym wysiłkom polskiej klasy robotniczej, pracującego chłopstwa, inteligencji pracującej oraz pracującej masy drobnotowarowców. Osiągnięcia te były możliwe dzięki starannemu zharmonizowaniu wysiłków świata pracy przez Rząd Polski ludowej, były możliwe dzięki przyjaźni i pomocy Związku Radzieckiego oraz tej wielkiej przemianie społecznej, jaka dokonała się w powojennej Polsce.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełMaciejewskiJózef">Przejęcie władzy przez lud pozwoliło gruntownie zerwać z niechwalebnym dziedzictwem przeszłości, pozwoliło usunąć wyzysk człowieka przez człowieka, wyzwolić utajone w szerokich masach energie twórcze i uruchomić je dla pomyślnego rozwoju kraju, przeobrażając go coraz to bardziej w kraj dobrobytu i kultury.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełMaciejewskiJózef">Widzimy wyraźnie różnicę między okresem, kiedy kraj nasz był eksploatowany przez kapitalistów i obszarników, a obecnym wolnym od wyzysku okresem kultury, pracy, postępu i walki o pokój.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PosełMaciejewskiJózef">Obecnie wkroczyliśmy w etap drugi, w etap 6-letniego planu. Bogatsi w doświadczenie, rozpoczęliśmy go z głębokim poczuciem, że będzie to okres pogłębienia naszych umiejętności, naszego precyzyjnego — pod rygorem planów i harmonogramów — działania, które zapewni nam dalszy pomyślny rozwój i stworzy podwaliny dla ustroju socjalistycznego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PosełMaciejewskiJózef">Słusznie podkreślił ob. Premier, że wykonanie 6-letniego planu będzie osią działalności na najbliższe lata i że każdy obywatel musi być nastawiony na maksymalny wysiłek.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PosełMaciejewskiJózef">W realizacji planu nad wydobywaniem maksymalnego wysiłku obywateli będziemy koncentrować naszą całą codzienną działalność przede wszystkim w sferze naszych wpływów — w masie drobnotowarowców.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PosełMaciejewskiJózef">Zdajemy sobie bowiem sprawę z tego, że jest to droga słuszna, decydująca o dalszym potęgowaniu się procesu rozwoju i umożliwiająca dalsze jakościowe i ilościowe wzmożenie naszych sił, a tym samym dalsze podniesienie krzywych naszej wydajności i produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PosełMaciejewskiJózef">Dlatego też klub poselski Stronnictwa Pracy deklaruje pełne zaufanie dla Rządu ludowego i całkowitą aprobatę dla generalnej linii polityki, przedstawionej w exposé ob. Premiera.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoki Sejmie! Ob. Premier w swoim expose przedstawił nam niewątpliwie w szerokiej skali całokształt osiągnięć i problematyki państwowej. Klub nasz chciałby w dzisiejszej dyskusji sprecyzować swoje stanowisko nie tylko wobec zagadnień ogólnopaństwowych o specjalnym ciężarze gatunkowym, ale także wobec niektórych zagadnień, których rozwiązanie pragnęlibyśmy widzieć z punktu widzenia bazy społecznej, reprezentowanej przez nasze stronnictwo.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#PosełMaciejewskiJózef">Sądzę, że Stronnictwo Pracy, spełniające jedno ze swoich podstawowych zadań na odcinku drobnotowarowych wytwórców miejskich i inteligencji pracującej, może i powinno pomóc tej rzeszy pracujących ludzi w procesie tworzenia nowej świadomości politycznej i w pokonywaniu hamujących oporów psychicznych, utrudniających im jeszcze pełne i aktywne włączenie się do wielkiego, toczącego się na naszych oczach procesu dziejowego.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#PosełMaciejewskiJózef">Przecież nie jest rzeczą obojętną, czy ludzie ci będą ustosunkowani mniej lub więcej biernie, czy też świadomie i twórczo wprzęgną się w proces realizacji 6-letniego planu, tego wielkiego dzieła przebudowy i rozbudowy.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jak konieczne jest dziś zespolenie wszystkich sił twórczych narodu, jak potrzebne pełne wprzęgnięcie wszystkich wartościowych elementów naszego społeczeństwa do wielkich akcji krajowych i ogólnoludzkich, tego dowodem jest przede wszystkim wielka ofensywa pokoju. Ofensywa ta była prowadzona niezmordowanie przez wszystkich ludzi, dla których słowo „postęp” nie jest pustym dźwiękiem, frazesem dla pokrywania własnych, egoistycznych celów.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#PosełMaciejewskiJózef">Bojownicy pokoju, zdecydowani przeciwstawić się zakusom światoburczym imperialistów, posiadają nie tylko przekonywujące ludzi uczciwych argumenty, ale dysponują także siłami realnymi, zdolnymi narzucić pokój, tak bardzo pożądany przez najszersze masy ludzkie na świecie. Tą siłą realną jest Związek Radziecki, który pod wodzą Józefa Stalina kroczy po drodze, będącej nadzieją setek milionów ludzi na całym globie ziemskim.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#PosełMaciejewskiJózef">Sukcesy konsekwentnej radzieckiej polityki pokoju w minionym roku szczególnie silnie rzucały się w oczy. Tymi sukcesami są nie tylko wielkie kongresy pokoju, którym początek dał kongres wrocławski, nie tylko deklaracje partii komunistycznych i robotniczych zachodu, reprezentantek mas ludowych w krajach kapitalistycznych, ale przede wszystkim takie na miarę historyczną wydarzenia, jak zwycięstwo Chin ludowych oraz powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#PosełMaciejewskiJózef">Ostatni fakt jest szczególnie doniosły, zwłaszcza dla Polski. Dla każdego realnie myślącego Polaka jest jasne, że Demokratyczna Republika Niemiecka to wyeliminowanie tam elementów odwetowych i uznanie granicy na Odrze i Nysie jako granicy pokoju.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#PosełMaciejewskiJózef">Z pełną sympatią odnosimy się również wraz z całą postępową ludzkością do bohaterskich zmagań ludów kolonialnych, walczących o wolność i prawo do ludzkiego bytowania.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#PosełMaciejewskiJózef">Naród Polski, który sam przeżywał długotrwałą niewolę, a ostatnio poznał barbarzyństwo hitlerowskiego okupanta, szczególnie głęboko przeżywa zmagania ludów gnębionych przez imperializm i jego posłusznych popleczników.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#PosełMaciejewskiJózef">Również zachód europejski znalazł się w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Wciągnięte w plan Marshalla kraje zachodnio-europejskie stały się półkoloniami imperializmu, a rządy tych krajów powolnymi narzędziami w ręku zaoceanicznych magnatów przemysłowych i bankierów.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jest dla nas jasne, że z toczącej się walki wyjdą zwycięsko ci, którzy na swoich sztandarach wypisali hasła wolności i dobrobytu dla każdego człowieka pracy bez względu na jego narodowość, światopogląd, przekonania religijne lub kolor skóry.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#PosełMaciejewskiJózef">W miarę wzrostu sił pokojowych w świecie oraz w miarę zadawania dalszych klęsk obozowi imperializmu, obserwujemy wzmożony nacisk całego obozu reakcyjnego na kraje, które znalazły się w orbicie wpływów tego obozu, stawiającego na nową wojnę przeciwko postępowi ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#PosełMaciejewskiJózef">W posłuszeństwie burzycielom pokoju wyróżnia się zwłaszcza dzisiejszy rząd francuski, a szczególnie jego pseudosocjalistyczny minister Moch, który w swojej służalczej gorliwości wkroczył wyraźnie na drogę bezprawia. To, czego jesteśmy ostatnio świadkami, zwłaszcza w stosunku do polskich organizacji i polskich działaczy we Francji, a co jak najostrzej wspólnie z nami potępia francuski lud pracujący i francuskie postępowe koła intelektualne, Jest czymś tak niesłychanie niecnym, że trudno znaleźć właściwe słowa na dostatecznie silne napiętnowanie tego rodzaju metod.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#PosełMaciejewskiJózef">Nad t. zw. sprawą francuską pragnę zatrzymać się nieco dłużej dlatego, że nasz ruch polityczny czuje się z wychodztwem polskim we Francji szczególnie mocno związany. Ruch nasz bowiem zrodził się na wychodztwie, a wielu naszych członków przechodziło tam twardą szkołę życia. Ludzie ci, w okresie naszej politycznej niewoli wywędrowali na zachód za chlebem, którego zabrakło dla nich na ziemi ojczystej. Znaleźli go tam w kopalniach i hutach niemieckich baronów przemysłowych, dla których pracowity robotnik polski był pożądanym elementem eksploatacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#PosełMaciejewskiJózef">Ten robotnik polski pracując na obczyźnie zahartował się w walce o swoje prawa polityczne, ekonomiczne i socjalne, a w ciężkim codziennym zmaganiu nauczył się cenić solidarność świata pracy w walce przeciwko wyzyskiwaczom, biorąc udział w strajkach górniczych i innych wystąpieniach robotniczych przeciwko wyzyskiwaczom.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#PosełMaciejewskiJózef">Ten robotnik polski, już dostatecznie uświadomiony klasowo, o wysokim poczuciu swojej godności ludzkiej, znalazł się także we Francji, zwłaszcza po przegranej przez Niemców pierwszej wojnie światowej. Na apel ówczesnego rządu francuskiego, który nie żałował uroczystych zapewnień, który polskiemu robotnikowi obiecywał po prostu „złote góry”, przeniosła się nasza emigracja masowo do Francji wraz ze swoimi zasłużonymi organizacjami. Wielkie okręgi przemysłowe Francji północnej były wówczas zdewastowane, znaczne połacie kraju w ruinach, huty unieruchomione, a kopalnie zatopione.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wtedy to nasz robotnik, nasz górnik i hutnik pomagał ratować Francję.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#PosełMaciejewskiJózef">Pamiętamy, jak rządy francuskie w pierwszej fazie okresu międzywojennego, wyrażały się o robotniku polskim bardzo pochlebnie. Ale te same rządy nie zawahały się wyrzucić na bruk robotnika polskiego w chwili, kiedy Francja i świat kapitalistyczny dotknięte zostały kryzysem gospodarczym. Już wówczas ta oburzająca dyskryminacja wywołała liczne protesty.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#PosełMaciejewskiJózef">Mimo to, wychodztwo polskie we Francji w czasie drugiej wojny światowej zasiliło wydatnie szeregi francuskiego ruchu oporu, walcząc ofiarnie z okupantem hitlerowskim.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#PosełMaciejewskiJózef">Stronnictwo Pracy, potępiając wraz z całym narodem polskim jak najostrzej brutalne bezprawie Mochów i jego agentów, wyraża wdzięczność Rządowi Polskiemu za jego stanowczość i nieugiętość w tej sprawie, za pełną godności obronę prawa międzynarodowego i dobrych obyczajów, obowiązujących we współżyciu narodów, a tak brutalnie podeptanych przez rząd francuski, zaś protest ludu francuskiego przeciwko gwałtom własnego rządu notujemy z najwyższą satysfakcją. Zapewniamy lud francuski, że nie zapomnimy mu jego godnej postawy w tej walce o niezniszczalne dobra ogólnoludzkie.</u>
          <u xml:id="u-15.34" who="#PosełMaciejewskiJózef">Rząd Polski swoją postawą w sprawie francuskiej, a także wobec titowskich rządów w Jugosławii, zajął stanowisko jedynie słuszne i zgodne zarówno z interesem Polski jak i z interesem całego obozu pokoju.</u>
          <u xml:id="u-15.35" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoki Sejmie! Jeśli z odcinka polityki zagranicznej zanotować możemy sukcesy, to niemniejsze sukcesy mamy do zanotowania w polityce wewnętrznej.</u>
          <u xml:id="u-15.36" who="#PosełMaciejewskiJózef">Weszliśmy na tory, z których już nie zejdziemy, bo droga ta przyśpieszy wielki marsz ludu pracującego ku ostatecznemu zwycięstwu wyższych form gospodarowania, doskonalszego ustroju gospodarczego i społecznego, jakim bezsprzecznie jest socjalizm.</u>
          <u xml:id="u-15.37" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jest zrozumiałe, że w tych warunkach postępuje dalsza konsolidacja twórczych sił narodu i mocniej zacieśniają się szeregi wokół przodującej zjednoczonej partii klasy robotniczej, wokół Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i innych stronnictw politycznych, wchodzących w skład Rządu ludowego.</u>
          <u xml:id="u-15.38" who="#PosełMaciejewskiJózef">Doceniając znaczenie więzi i siły moralnej w życiu społecznym i narodowym, klub Stronnictwa Pracy ze szczególną uwagą wysłuchał tej części expose, która poświęcona była omówieniu zagadnienia Państwo — Kościół.</u>
          <u xml:id="u-15.39" who="#PosełMaciejewskiJózef">Pragnę podkreślić, że Stronnictwo Pracy, zgodnie ze swoją ideologiczną postawą ustosunkowane pozytywnie do postępu, uważa religię za sprawę sumienia jednostki i stoi na stanowisku całkowitej tolerancji religijnej.</u>
          <u xml:id="u-15.40" who="#PosełMaciejewskiJózef">Dlatego też z głębokim zadowoleniem przyjęliśmy w ubiegłym roku deklarację rządową Ministra Wolskiego oraz wydanie dekretu o ochronie wolności sumienia i wyznania. Zwłaszcza ten dekret, zawierający wszelkie podstawy do właściwego ułożenia stosunków w dziedzinie wolności sumienia, jest wydarzeniem świadczącym o dobrej woli naszego Rządu. Rząd bowiem w tym dekrecie sprecyzował tak jasno i tak wyraźnie swoje stanowisko, że nikt dziś nie może mieć najmniejszej wątpliwości, iż wieści o rzekomej walce z Kościołem są tendencyjnie rozsiewanymi plotkami.</u>
          <u xml:id="u-15.41" who="#PosełMaciejewskiJózef">Chcemy doprowadzić, zgodnie z naszym dążeniem, aby przekonania religijne nie stanowiły przeszkody na drodze jedności mas pracujących, do których zaliczamy również drobno-mieszczański świat pracy. Uznając prawo państwa oraz prawo jego instytucji wychowawczych do kształtowania psychiki społecznej i politycznej obywateli — w szczególności młodego pokolenia — i budowania nowej narodowej w formie a socjalistycznej w treści kultury polskiej, stoimy na stanowisku, że przekonania religijne nie mogą stanowić przeszkody w dziele budowania sprawiedliwego ustroju społecznego. Jako katolicy, ale jednocześnie jako patrioci, protestować będziemy zawsze, ilekroć nasz kraj lub związane z nami braterskim węzłem państwa ludowego zostaną w niewłaściwy sposób potraktowane w świeckich enuncjacjach Watykanu. Jasno określić pragniemy także swój negatywny stosunek do wszelkich przejawów klerykalizmu jako szkodliwego przerostu świeckiej polityki państwa kościelnego.</u>
          <u xml:id="u-15.42" who="#PosełMaciejewskiJózef">Dlatego też przeciwstawiamy się wszelkim próbom przerzucenia zagadnień religijnych w dziedzinę polityki i stawiania nas w jakikolwiek konflikt pomiędzy naszym sumieniem a naszą wolą budowania ustroju sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-15.43" who="#PosełMaciejewskiJózef">Klub nasz wyraża szczególne zadowolenie z wielkiego przełomu w świecie katolickim, jaki stanowi krajowa narada zrzeszenia „Caritas”. Z uwagą wsłuchaliśmy się w słowa Ministra Wolskiego, który ponownie stwierdził, że „dotychczasowy stosunek Rządu do spraw wiary i Kościoła świadczy o szczerych intencjach Rządu w kierunku unormowania stosunków między Państwem a Kościołem w duchu lojalności i rzetelnej troski o dobro kościelne”.</u>
          <u xml:id="u-15.44" who="#PosełMaciejewskiJózef">Władze państwowe istotnie dały dowody swego życzliwego ustosunkowania się do spraw Kościoła. Potwierdzili to na wspomnianej naradzie liczni księża patrioci, których szeregi rosnąć będą niewątpliwie z każdym dniem. To postępowe duchowieństwo polskie nie dopuści do impasu pomiędzy przekonaniami religijnymi a obowiązkami wobec Państwa ludowego. To duchowieństwo nie tylko oczyści taką zabagnioną instytucję, jaką był „Caritas”, ale i swoją pracą dopomoże do rozwoju Polski ludowej, tak jak Rząd pomaga w odbudowie zrujnowanych kościołów.</u>
          <u xml:id="u-15.45" who="#PosełMaciejewskiJózef">To zbliżenie duchowieństwa do Rządu i Rządu do duchowieństwa na bazie pełnej lojalności i szczerości pozwala z ufnością patrzeć w przyszłość i wierzyć, że całe społeczeństwo polskie, bez względu na przekonania i światopogląd, pracować będzie zgodnie nad budową lepszego jutra.</u>
          <u xml:id="u-15.46" who="#PosełMaciejewskiJózef">Pragniemy wierzyć, że zbiorowy głos postępowego duchowieństwa oraz życzenie milionowych mas ludu katolickiego nakłonią wyższą hierarchię kościelną do zrewidowania swojego dotychczasowego stanowiska w sprawie ułożenia stosunków z Państwem i współpracy z Rządem, a zwłaszcza wpłyną na przyśpieszenie prowadzonych rozmów, których nie wodno celowo przeciągać. Normalizacji stosunków na odcinku Państwo — Kościół pragną bowiem nie tylko Rząd, nie tylko wierzący katolicy i postępowe duchowieństwo, ale całe społeczeństwo. I nad tym powszechnym postulatem nikomu nie wolno przejść do porządku.</u>
          <u xml:id="u-15.47" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoki Sejmie! Po zajęciu stanowiska w imieniu mego klubu w odniesieniu do niektórych aktualnych zagadnień ogólnopaństwowych, poruszonych w dzisiejszym expose ob. Premiera, chciałbym obecnie przejść pokrótce do zagadnień gospodarczych i naświetlić je z punktu widzenia naszej bazy społecznej. Będą to więc sprawy związane z drobną wytwórczością i drobnym handlem.</u>
          <u xml:id="u-15.48" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jest rzeczą dla każdego zrozumiałą, że polityka gospodarcza naszego Państwa ludowego dąży do uprzemysłowienia. Szybka i rozległa rozbudowa przemysłu jest bowiem nie tylko podstawowym warunkiem dla usunięcia naszych zaległości gospodarczych, ale odpowiednio rozbudowany przemysł jest — w epoce stali i motorów — tym kołem rozmachowym, które przenosi siłę napędową na dalsze elementy naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.49" who="#PosełMaciejewskiJózef">W ciągu trzech lat planowych wysiłków naród nasz potrafił nie tylko odbudować zniszczone warsztaty i narzędzia produkcji, nie tylko rozszerzyć je, usprawnić technicznie i uzupełnić nowymi zakładami i środkami produkcji, ale również znakomicie zwiększyć masę towarową dóbr wytwarzanych przez przemysł. Dość powiedzieć, że wartość produkcji przemysłu wielkiego i średniego była o 75% wyższa niż w ostatnich latach przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-15.50" who="#PosełMaciejewskiJózef">Plan 6-letni na odcinku przemysłu podniesie jeszcze bardziej produkcję. W odniesieniu do jednego mieszkańca wyrażać się to będzie przeszło 5-krotnie w porównaniu z poziomem przedwojennym.</u>
          <u xml:id="u-15.51" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jest więc rzeczą oczywistą, że osiągnięcie tak wysokiego poziomu uprzemysłowienia kraju wpłynie z kolei na szybszy rozwój rolnictwa i wielu innych dziedzin gospodarki narodowej. Jest jasne, że realizacja z tak szlachetną ambicją zakreślonego planu wymagać będzie zdecydowanego wysiłku ze strony całego społeczeństwa, wymagać będzie mobilizacji wszystkich sił i zużytkowania całego naszego potencjału produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-15.52" who="#PosełMaciejewskiJózef">Twierdzenie to niewątpliwie jest prawdą powszechnie uznawaną. Nikt bowiem nie może kwestionować konieczności wprzęgnięcia wszystkich bez wyjątku rozporządzalnych sił w dzieło realizacji planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-15.53" who="#PosełMaciejewskiJózef">Okazuje się jednak, że prawda ta, w teorii powszechnie uznawana, w praktyce — jak dotąd — nie zawsze była uwzględniana.</u>
          <u xml:id="u-15.54" who="#PosełMaciejewskiJózef">O tym obok dodatniej oceny pragnę powiedzieć kilka słów krytycznych. Zobowiązuje mnie do tego drobnotowarowa baza społeczna, którą między innymi moje stronnictwo reprezentuje.</u>
          <u xml:id="u-15.55" who="#PosełMaciejewskiJózef">O co więc idzie?</u>
          <u xml:id="u-15.56" who="#PosełMaciejewskiJózef">Idzie o to, że czynniki planujące, dbające ze szczególną troskliwością o rozwój przemysłu uspołecznionego, w znacznie mniejszym stopniu mogły korzystać z możliwości drobnej wytwórczości niżby — naszym zdaniem — należało.</u>
          <u xml:id="u-15.57" who="#PosełMaciejewskiJózef">Rzemiosło i drobny przemysł działały prawie poza planem. Ich zdolność produkcyjna nie była w pełni wykorzystana. Z drobnej wytwórczości można by — naszym zdaniem — wydobyć znacznie więcej twórczego zapału, wysiłków technicznych i gospodarczych, gdyby działalność tej wytwórczości była bardziej zharmonizowana z gospodarką planową.</u>
          <u xml:id="u-15.58" who="#PosełMaciejewskiJózef">Zatrzymując uwagę na drobnej wytwórczości warto wskazać na słabe zainteresowanie, jakie jego sprawom okazywały dotychczasowe nasze narodowe plany gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-15.59" who="#PosełMaciejewskiJózef">Przecież drobna wytwórczość prywatna, to znaczy jej warsztaty, urządzenia, obrabiarki i narzędzia, nie mają ulec likwidacji, lecz mają jedynie zmienić swą formę społeczno-prawną. Przecież nikomu nie zależy na wyeliminowaniu tej części majątku narodowego. Na odwrót wszystkim zależy na pełnej eksploatacji walorów, tkwiących w tej części naszej gospodarki i to dla dobra ogólnonarodowego.</u>
          <u xml:id="u-15.60" who="#PosełMaciejewskiJózef">Dlatego też, jak długo drobna wytwórczość pozostanie przy dotychczasowej formie gospodarowania, tak długo powinna ona mieć możność pełnego wykorzystywania swoich zdolności produkcyjnych oraz powinna w całości być objęta akcją planowania. Gospodarka planowa oznacza bowiem koncentrację wszystkich sił narodu i wszystkich jego środków.</u>
          <u xml:id="u-15.61" who="#PosełMaciejewskiJózef">Otóż stwierdzić należy, że w drobnej wytwórczości tkwią znaczne rezerwy niewykorzystanej w pełni zdolności produkcyjnej; niewykorzystanej wskutek częstokroć niewystarczającego zaopatrzenia surowcowego, czego głównym powodem był brak należytego na tym odcinku planu zaopatrzenia materiałowego oraz niewłaściwe formy organizacyjne drobnej wytwórczości. Usunięcie wspomnianych przejawów niewykorzystania w pełni zdolności produkcyjnej jest — naszym zdaniem — nadal potrzebą naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.62" who="#PosełMaciejewskiJózef">Z zadowoleniem klub nasz stwierdza ostatnio konkretne przejawy współdziałania drobnej wytwórczości z gospodarką planową. Takimi przejawami są między innymi dalsze przygotowania organizacyjne na odcinku rzemiosła i drobnego przemysłu prywatnego do spełniania wymogów gospodarki planowej. Stwarza się w ten sposób transmisję z gospodarki uspołecznionej do gospodarki prywatnej i na odwrót.</u>
          <u xml:id="u-15.63" who="#PosełMaciejewskiJózef">A przede wszystkim w powołaniu do życia Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości widzimy zapowiedź planowego i systematycznego wykorzystania pełnej możliwości produkcyjnej drobnej wytwórczości, zapowiedź przeorganizowania jej na wyższe i wydajniejsze formy.</u>
          <u xml:id="u-15.64" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wyłania się jednak pytanie, jak pogłębić metody, formę i treść planowania na odcinku drobnej wytwórczości?</u>
          <u xml:id="u-15.65" who="#PosełMaciejewskiJózef">Nam idzie o to, by drobnej wytwórczości umożliwić pełne wykorzystanie jej zdolności produkcyjnej przez udostępnienie jej surowców i kredytów z jednej strony, a zbytu z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-15.66" who="#PosełMaciejewskiJózef">Osobnym zagadnieniem jest sprawa zbytu wytworzonego produktu. Ten ważny odcinek drobnej wytwórczości wymaga również usprawnienia. Skargi bowiem z tej dziedziny napływają nadal z różnych stron.</u>
          <u xml:id="u-15.67" who="#PosełMaciejewskiJózef">Niewątpliwie dotychczasowa praktyka dała liczne doświadczenia, z których należało by skorzystać, nowelizując odpowiednie przepisy o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.68" who="#PosełMaciejewskiJózef">Pragnę podkreślić, że przytoczone uwagi podyktowane zostały szczególną troską o byt wielu tysięcy drobnych warsztatów rzemieślniczych, drobnych placówek przemysłowych, o los szerokich mas drobnotowarowców, pragnących włączyć się z całym swoim potencjałem w gospodarkę planową naszego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.69" who="#PosełMaciejewskiJózef">Równolegle ze wzrostem produkcji masy towarowej i techniką wykonawstwa musi wzrastać poziom usług handlowych. Znikać musi prymityw, znikać musi zbędny wysiłek poszukiwania towarów, a wzrastać musi liczba należycie wyposażonych sklepów z fachową obsługą.</u>
          <u xml:id="u-15.70" who="#PosełMaciejewskiJózef">Należy przy tym podkreślić, że przy wyższym poziomie handlu i dystrybucji wykorzystuje się w pełniejszy sposób wszelkie dobra gospodarcze. Odpada marnotrawstwo i niepożądane straty.</u>
          <u xml:id="u-15.71" who="#PosełMaciejewskiJózef">Działając wśród warstw drobnomieszczańskich, obejmujemy działalnością naszą również handel detaliczny, a więc przeważnie handel drobny, w większości swej nie zatrudniający sił obcych. Stoimy na stanowisku, że przekształcanie form kapitalistycznych i drobno towarowych w formy socjalistyczne winno odbywać się bez wstrząsów gospodarczych. Zaopatrzenie wytwórców, zbyt tak przemysłowej i rzemieślniczej jak i rolniczej produkcji oraz zaopatrzenie konsumenta nie mogą ulec jakimkolwiek zahamowaniom.</u>
          <u xml:id="u-15.72" who="#PosełMaciejewskiJózef">Z tych względów chcemy stać na straży synchronizacji dwóch procesów, jakimi są: narastanie sieci uspołecznionej i równoczesne kurczenie się sieci handlu prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-15.73" who="#PosełMaciejewskiJózef">Tak długo, jak handel prywatny ma brać współudział w dystrybucji masy towarowej, winien on posiadać warunki, umożliwiające mu pełnienie wyznaczonych zadań.</u>
          <u xml:id="u-15.74" who="#PosełMaciejewskiJózef">Handel prywatny podkreśla ze swej strony liczne trudności.</u>
          <u xml:id="u-15.75" who="#PosełMaciejewskiJózef">Niewątpliwie, że w tych skargach i narzekaniach mieści się często dużo przesady i niesłusznych żalów. Jednakże należy przyznać, że niejednokrotnie spotyka się również skargi uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-15.76" who="#PosełMaciejewskiJózef">Sądzimy, że ogólnie biorąc, należało by przyjąć zasadę, że z chwilą, gdy z takich czy innych względów uważa się istnienie pewnej ilości sklepów prywatnych za celowe, to należało by im dać pewne minimalne warunki bytu, które dla utrzymania przedsiębiorstwa są nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-15.77" who="#PosełMaciejewskiJózef">Zbyt daleko idące pozbawianie sklepów prywatnych masy towarowej ma poza tym i ten skutek, że sklep bez towaru staje się rozsadnikiem nieuzasadnionych plotek o braku towarowym. Ograniczanie zaś punktów sprzedaży niektórych towarów do niewielkiej liczby powoduje, że bądź tworzy się tłok lub ogonki i powiększa wrażenie braku towarowego, bądź przy istotnym braku towarowym odnośne artykuły stają się przedmiotem łańcuszkowego lub innego nielegalnego handlu.</u>
          <u xml:id="u-15.78" who="#PosełMaciejewskiJózef">Z tych względów stoimy na stanowisku, że handel prywatny winien być traktowany jako czynnik uzupełniający, jako rodzaj wentylu bezpieczeństwa na wypadek takich czy innych niedociągnięć młodego jeszcze handlu uspołecznionego, który niewątpliwie mimo swego stosunkowo krótkiego okresu działania wykazał nadspodziewaną sprężystość i elastyczność i który ze swoich osiągnięć może, być dumny.</u>
          <u xml:id="u-15.79" who="#PosełMaciejewskiJózef">Zanik handlu prywatnego winien jednak być skoordynowany z narostem handlu uspołecznionego. Musi istnieć jak gdyby matematyczne równanie, że przybytek handlu uspołecznionego musi być równy ubytkowi handlu prywatnego, z pewną lekką rezerwą, stanowiącą wspomniany wentyl bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-15.80" who="#PosełMaciejewskiJózef">Uspołecznienie handlu łączy się z kolei z potrzebą dokształcania dużej ilości kadr, posiadających między innymi również wiedzę fachową. Tym więcej można użyć fachowców, jeśli oni ideologicznie będą się umieli lojalnie podporządkować zasadom obowiązującym w handlu uspołecznionym. Jeśli zaś jednostka poza wiedzą fachową istotnie posiadała t. zw. „rzetelność kupiecką”, to niewątpliwie będzie ona również umiała dobrze wykonywać zadania w handlu uspołecznionym.</u>
          <u xml:id="u-15.81" who="#PosełMaciejewskiJózef">Jednostki niefachowe, pracujące obecnie bez kwalifikacji zawodowych w handlu prywatnym, winny raczej wracać do swych dawnych zawodów lub ulec przeszkoleniu do innych zawodów. W żadnym razie nie powinien się marnować człowiek, będący w ustroju socjalistycznym najwyższym dobrem.</u>
          <u xml:id="u-15.82" who="#PosełMaciejewskiJózef">Te zadania, a przede wszystkim zadanie włączania elementów drobnotowarowych do gospodarki uspołecznionej, wymaga szczególnego podkreślenia właśnie w toku obecnej sesji, jako sesji, stojącej u progu realizacji między innymi nowego planu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-15.83" who="#PosełMaciejewskiJózef">Tu pragnę nawiązać do expose ob. Ministra Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-15.84" who="#PosełMaciejewskiJózef">Realizacja naszych zadań na odcinku planowania finansowego wymaga uwzględnienia go zwłaszcza w zakresie centralizacji planowania i dyspozycji oraz w zakresie dekoncentracji wykonania.</u>
          <u xml:id="u-15.85" who="#PosełMaciejewskiJózef">W zakresie zasady centralizacji planowania i dyspozycji na odcinku skarbowym oczekujemy, aby w 1950 r. i w następnych latach planu 6-letniego planowanie wzięło więcej pod uwagę problem synchronizacji planu obciążeń publicznych z masą towarową, przeznaczoną dla produkcji i obrotu drobnotowarowego.</u>
          <u xml:id="u-15.86" who="#PosełMaciejewskiJózef">Sprawę synchronizacji obciążeń publicznych z masą towarową wysuwamy także dlatego, iż ponadplanowy rozwój gospodarki uspołecznionej powoduje w konsekwencji ponadplanowy odpływ masy towarowej od gospodarki prywatnej, a co za tym idzie przedwczesne, nieplanowe nasilenie likwidacji form gospodarki drobnotowarowej.</u>
          <u xml:id="u-15.87" who="#PosełMaciejewskiJózef">Zwracamy się z apelem do ob. Ministra Skarbu, aby przesunięcia w masie drobnotowarowej były bieżąco uwzględniane w odpowiedniej korekturze planu wpływów podatkowych z gospodarki nieuspołecznionej i to na wszystkich szczeblach administracji skarbowej, a przede wszystkim na szczeblu I i II instancji.</u>
          <u xml:id="u-15.88" who="#PosełMaciejewskiJózef">Solidaryzujemy się w pełni z podjętym przez władze skarbowe wysiłkiem, mającym na celu niedopuszczenie do zaległości podatkowych, z tym jednak zasadniczym zastrzeżeniem, iż nadmierna antycypacja poboru podatku dochodowego, zwłaszcza za okresy wsteczne, musi powodować przedwczesne procesy likwidacyjne pośród drobnotowarowców.</u>
          <u xml:id="u-15.89" who="#PosełMaciejewskiJózef">Dlatego też, mając na uwadze możliwości techniczne i finansowe drobnotowarowców, oczekujemy usprawnienia wymiaru podatku, a mianowicie przez dalsze rozszerzenie zakresu zryczałtowanego opodatkowania w stosunku do rzemiosła i rozciągnięcie go także w stosunku do drobnego handlu.</u>
          <u xml:id="u-15.90" who="#PosełMaciejewskiJózef">Wysoki Sejmie! Nawiązałem w swoim przemówieniu zaledwie do kilku problemów, zawartych w exposés ob. Premiera i ob. Ministra Skarbu. Do innych zagadnień klub nasz powróci w czasie dyskusji nad preliminarzem budżetowym.</u>
          <u xml:id="u-15.91" who="#PosełMaciejewskiJózef">Klub poselski Stronnictwa Pracy, doceniając realność planów i zamierzeń Rządu, ustosunkowuje się pozytywnie do przedstawionej rządowej linii politycznej i zapowiedzianych reform, widząc w nich właściwą drogę Polski ludowej oraz obiektywne warunki dla urzeczywistnienia najlepszego rozwoju, rozwoju, który by — co jest celem — zapewnił ludziom pracy najwyższy poziom kultury i życia.</u>
          <u xml:id="u-15.92" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Moskwie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata nad exposés Prezesa Rady Ministrów i Ministra Skarbu odbywa się w obliczu wielkiego wzrostu i konsolidacji wszystkich sił postępowych w naszym kraju, jak i w innych krajach demokracji ludowej wokół przodującej siły klasy robotniczej, a wszystkich tych krajów wokół przodującego i kierującego walką o postęp Związku Radzieckiego. Po ostatnich zwycięstwach sił ludowych w Chinach bez mała miliard ludzi buduje fundamenty nowego porządku światowego, opartego na sprawiedliwości społecznej. Obok tych wielkich sił. wyzwolonych już z pęt kapitalizmu, rosną i potężnieją z dnia na dzień siły wyzwoleńcze w krajach kolonialnego ucisku, jak również rosną one wewnątrz krajów imperialistycznych i ich satelitów. Sprzeczności interesów krajów kapitalistycznych, w szczególności anglosaskich, pogłębiają się z dnia na dzień i przy każdej okoliczności ujawniają słabość zamierającego starego świata, zbudowanego na przemocy i wyzysku.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełMoskwaZygmunt">Zainicjowana na wrocławskim kongresie walka o trwały pokój przerodziła się w wielki, masowy, międzynarodowy ruch. Obóz pokoju światowego, skupiony wokół Związku Radzieckiego, stanowi dziś olbrzymią siłę hamującą zbrodnicze zapędy imperializmu anglosaskiego, prącego do nowej wojny.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełMoskwaZygmunt">Walka o pokój w naszych warunkach narodowych przyczyniła się niewątpliwie do wzrostu świadomości politycznej mas inteligencko-mieszczańskich, do lepszego zrozumienia przez nie treści wydarzeń politycznych na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełMoskwaZygmunt">Związek Radziecki i inne kraje demokracji ludowej w oparciu o siły obozu pokoju światowego domagają się na terenie Organizacji Narodów Zjednoczonych wprowadzenia w życie zakazu użycia broni atomowej, która dzięki uczonym radzieckim przestała być monopolem Stanów Zjednoczonych. Domagają się one ograniczenia zbrojeń, wprowadzenia do ONZ i Rady Bezpieczeństwa przedstawicieli wolnych Chin. Związek Radziecki wystąpił z propozycją paktu pokoju między wielkimi mocarstwami. Imperialiści anglosascy wbrew woli większości ich narodów forsują jednak nadal prowadzenie „zimnej wojny”. W zaślepieniu nie dostrzegają, że musi ona się skończyć ich nieuniknioną klęską. Krętactwami i wybiegami proceduralnymi starają się nie dopuścić do tego, aby ONZ stała się rzeczywiście organizacją wolnych narodów. Sądzą, że uda się im zatrzymać zwycięski pochód socjalizmu szykanami, terrorem, strzałami do ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełMoskwaZygmunt">Będący na usługach imperializmu amerykańskiego rząd francuski, nie mający nic wspólnego z postępową większością narodu francuskiego, łudzi się, że drogą prześladowań i brutalnych represji złamie siły rewolucyjne i postępowe Francji. Rewolucyjnej prawdy nie zdołają jednak wyrzucić z Francji policjanci Mocha. Moch i jego towarzysze zapominają, czy też nie chcą pamiętać o tym, że prawda dociera wszędzie. Mówiąc słowami wypowiedzianymi przez prof. Jolliot-Curie na światowym kongresie obrońców pokoju: „Prawda podróżuje bez wiz po wszystkich krajach świata”. Prawda przemawia niezaprzeczalną wymową faktów, stając się przez to najsilniejszym orężem w walce o nowy porządek świata. Prawda w stosunkach polsko-francuskich jest tylko jedna. Jest to prawda o odwiecznej przyjaźni obydwóch narodów, o przyjaźni i solidarności prawdziwie patriotycznych i postępowych polskich i francuskich mas ludowych, przyjaźni i solidarności, której nie zdołają ani przesłonić, ani zerwać haniebne deportacje Polaków, członków francuskiego ruchu oporu, dokonywane przez neofaszystowski rząd francuski. Jednomyślna i do głębi poruszona prześladowaniem Polaków we Francji polska opinia publiczna z najwyższym zadowoleniem wita jasne i bez reszty słuszne postawienie tej Sprawy w dniu dzisiejszym przez ob. Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełMoskwaZygmunt">W oczach całego społeczeństwa polskiego pogwałcenie trzech umów i konwencji jak i podstawowych zasad prawa międzynarodowego obciąża całkowicie i jedynie rząd francuski.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełMoskwaZygmunt">Perfidne próby tego rządu „usprawiedliwienia” jego kroków wobec własnego narodu, jak również wychodztwa polskiego we Francji faktem aresztowania przez polskie władze bezpieczeństwa agentów francuskiego wywiadu — nie wprowadzą w błąd polskiej opinii publicznej, która w wyostrzonej czujności domagać się będzie ścigania dywersantów i szpiegów niezależnie od tego jakiego imperializmu paszportem będą się posługiwać.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełMoskwaZygmunt">Rząd Polski ludowej w swej konsekwentnej działalności na forum międzynarodowym w obronie pokoju światowego był wiernym wyrazicielem woli mas pracujących naszego kraju i to zarówno robotników i chłopów jak i postępowej inteligencji i postępowego mieszczaństwa.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełMoskwaZygmunt">Społeczeństwo polskie — i to może służyć za miarę jego dojrzałości politycznej — w ramach ogólnej walki o pokój potrafiło prawidłowo ocenić historyczne znaczenie powstania Demokratycznej Republiki Niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełMoskwaZygmunt">Zapoczątkowana przez ten historyczny akt realizacja niezmiennie słusznych założeń układu poczdamskiego, pogłębiona w uchwałach 8 ministrów spraw zagranicznych na konferencji warszawskiej w czerwcu 1948 r. w sprawie rozwiązania problemu niemieckiego, wprowadza na arenę międzynarodową inne Niemcy aniżeli te, jakie chcą odbudować pod swoją opieką panowie Acheson, Bevin i Schumann, wprowadza Niemcy, które w miarę konsolidacji i rozwoju ich sił postępowych nie będą już nigdy więcej narzędziem agresji, lecz czynnikiem pokoju i bezpieczeństwa powszechnego.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełMoskwaZygmunt">Obok tych podstawowych aspektów politycznych powstania Demokratycznej Republiki Niemieckiej z zadowoleniem notujemy zapowiedź ob. Premiera o otwierających się rozległych perspektywach wymiany handlowej i współpracy kulturalno-politycznej między Polską a Demokratyczną Republiką Niemiecką.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełMoskwaZygmunt">Jeśli podkreśliłem miarę dojrzałości politycznej, której dopatrywać się należy w prawidłowej, mimo emocjonalnych oporów, ocenie przez społeczeństwo polskie powstania Demokratycznej Republiki Niemieckiej, to nie wynika z tego niedocenianie lub pomijanie niebezpieczeństwa, jakie kryją w sobie eksploatowane przez wrogie czynniki pozostałości burżuazyjnego nacjonalizmu. Na niebezpieczeństwo to szczególnie narażone są sfery inteligencko-mieszczańskie, chociaż stwierdzić trzeba postępujące zrozumienie wśród tych ster demokratycznego patriotyzmu, opartego o międzynarodową solidarność klasy robotniczej i mas pracujących, solidarność, mającą tak sławne karty w dziejach polskiej myśli rewolucyjnej i walk niepodległościowych. Stronnictwo Demokratyczne nie ustanie w pracy nad konsekwentnym zwalczaniem wszelkich przejawów reakcyjnej w swej treści ideologii burżuazyjnej nacjonalizmu i w niemniej konsekwentnym krzewieniu i pogłębianiu wśród polskiej inteligencji i postępowego mieszczaństwa prawdziwie demokratycznego internacjonalistycznego patriotyzmu.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełMoskwaZygmunt">W obliczu tych ważnych wydarzeń na terenie międzynarodowym społeczeństwo polskie wystawia sobie najlepsze świadectwo dojrzałości politycznej i siły, wykonując przedterminowo 3-letni plan odbudowy gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełMoskwaZygmunt">Plan ten został wykonany wysiłkiem całego narodu, w atmosferze wzmagającego się entuzjazmu i konsolidacji wewnętrznej. Wykonanie planu 3-letniego to nie tylko dorobek materialny, zmierzający do podniesienia stopy życiowej człowieka pracy, ale również wielki dorobek w dziedzinie poznawania i przyswojenia sobie socjalistycznych metod pracy, stosowanych w kraju zwycięskiego socjalizmu — w Związku Radzieckim. Dzięki wprowadzeniu współzawodnictwa pracy i racjonalizatorstwa wyzwoliły się wielkie siły twórcze mas pracujących, pozwalające na niespotykane dotąd tempo odbudowy i rozwoju gospodarczego. Czerpaliśmy pełną dłonią z doświadczeń Związku Radzieckiego, skracając przez to o dziesiątki lat proces dźwigania naszego kraju z gruzów zniszczeń wojennych. Niezłomna postawa klasy robotniczej w walce o nową Polskę była przykładem dla całego społeczeństwa. Postępowa inteligencja i postępowe mieszczaństwo, porwane tym przykładem, włączały się się w pulsujący rytm nowego życia w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełMoskwaZygmunt">Stronnictwo Demokratyczne, działające na bazie inteligencko-mieszczańskiej, ma możność stwierdzenia w swej codziennej pracy, jak wielkie przemiany dokonują się w mentalności ludzi do niedawna jeszcze w najlepszym razie obojętnie ustosunkowanych do Polski ludowej. Świat inteligencko - mieszczański, wychowany na wzorach burżuazyjno-kapitalistycznych, w kulcie dla pieniądza, we wrogości do socjalizmu, pieczołowicie pielęgnowanej przez sanacyjne rządy Polski przedwrześniowej, wstępuje dziś na drogę właściwego rozeznania politycznego.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełMoskwaZygmunt">Szerokie rzesze inteligencji i mieszczaństwa polskiego były pozbawione do niedawna możliwości źródłowego poznania podstaw naukowego socjalizmu i prawdy o drogach i wynikach jego realizacji w Związku Radzieckim. Poznanie więc przez te postępowe rzesze inteligencko — mieszczańskie praw rozwojowych pozwala im na coraz pełniejsze włączanie się do budowy socjalizmu w Polsce przy jednoczesnym wzroście poczucia wartości ich pracy dla dalszej budowy i rozwoju naszego Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełMoskwaZygmunt">Rosną szeregi inteligentów przodowników pracy. Ludzie nauki nawiązują współpracę z robotnikami. Zanika elitarne pojmowanie prawa do nauki i wiedzy. Szeroko zakrojona akcja zwalczania analfabetyzmu znalazła wielu ofiarnych wykonawców wśród postępowej inteligencji, a w szczególności nauczycielstwa. Rośnie wśród postępowej inteligencji i postępowego mieszczaństwa zrozumienie własności socjalistycznej i troska o jej ochronę.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wzmaga się walka o odbudowę moralności ludzkiej, w której rządy sanacji i okupacyjne poczyniły tak straszliwe spustoszenia.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PosełMoskwaZygmunt">Dobrze się stało, że ob. Premier ponownie potwierdził w swoim expose stanowisko Rządu w sprawie stosunku między Państwem a Kościołem. W rzeczy samej nieodparta słuszność jasnej postawy Rządu zapada coraz głębiej w świadomość wierzących katolików. Dowodem tego, jak również przełomu dokonywującego się w szeregach księży, poczuwających się — w przeciwieństwie do hierarchii kościelnej — do jedności z ludem pracującym, jest zdecydowana postawa całego społeczeństwa i ogromnej rzeszy kleru wobec skandalicznej afery „Caritasu”, postawa, która napawa nas ufnością w zrealizowanie do końca przez Rząd, w oparciu o wolę mas ludowych — a w tej liczbie mas wierzących katolików — jego słusznego programu normalizacji stosunków między Państwem a Kościołem.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PosełMoskwaZygmunt">Wzmagające się tempo życia gospodarczego wymaga wielu fachowców. Zdobywanie przez nich wiedzy drogą wieloletnich studiów uniemożliwiłoby realizację naszych planów gospodarczych z braku inżynierów, techników, majstrów itd. Mamy do zanotowania pozytywny fakt, że właśnie inteligencja techniczna jedna z pierwszych w większości swojej włączyła się w jak najbardziej pozytywny sposób do odbudowy kraju i szkolenia nowych ludowych kadr technicznych. Znikają resztki kastowości wśród inteligencji technicznej i dokonuje się coraz większe jej zespolenie z robotnikiem. Zanika również elitarne podejście do spraw kultury i sztuki. Kultura i sztuka stała się dostępną dla szerokich mas pracujących, a inteligencja przestaje uważać już znajomość tych zagadnień za wyłączny swój przywilej.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PosełMoskwaZygmunt">Uspołecznione formy pracy i życia są coraz więcej rozumiane w swej treści przez nieproletariackie masy pracujące. Dlatego można przewidywać, że Państwo przystępując na przykład do uspołecznienia służby zdrowia znajdzie wśród samych lekarzy poważny zastęp orędowników i pionierów tej koniecznej reformy.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#PosełMoskwaZygmunt">Podobnie reforma ustroju adwokatury winna znaleźć oparcie w narastającym zrozumieniu tego problemu i postępującym uświadomieniu polskiego świata prawniczego.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#PosełMoskwaZygmunt">Mówiąc o mieszczaństwie polskim mamy na myśli przede wszystkim rzesze rzemieślnicze, stanowiące duży potencjał ekonomiczny, który musi być racjonalnie i celowo wykorzystany w całokształcie gospodarki narodowej. Dość wspomnieć, że ilość warsztatów rzemieślniczych wynosi około 140.000, zatrudnionych w nich jest ponad 300.000 osób, a wartość produkcji i usług wynosi rocznie około 125 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#PosełMoskwaZygmunt">Stronnictwo Demokratyczne jest żywo zainteresowane tym, aby proces uspołecznienia rzemiosła odbywał się sprawnie, bez wstrząsów i bez szkód dla całości gospodarstwa narodowego. Bierzemy bezpośredni i coraz większy udział w propagowaniu idei uspołecznienia rzemiosła, inspirujemy zakładanie spółdzielni pomocniczych i spółdzielni pracy, aby naocznie przekonać masy rzemieślnicze o słuszności i celowości tej drogi. Mamy nadzieję, że mający powstać Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości Uspołecznionej jako jedyny centralny ośrodek dyspozycyjny usunie istniejące braki, usterki i niedomagania, stojące na drodze do pełnego uspołecznienia rzemiosła, a tym samym do wzmożenia jego rozwoju. Rzemiosło, jeśli ma produkować lepiej, taniej i szybciej, jeśli ma zaspokajać w znacznie większym stopniu potrzeby szerokich mas pracujących, a w tym i samych rzemieślników, musi być przeorganizowane, musi być uspołecznione. Najlepszą, najbardziej zrozumiałą dla samych rzemieślników formą uspołecznienia rzemiosła jest spółdzielczość. Ułatwienie procesu przechodzenia od gospodarki indywidualnej do gospodarki uspołecznionej to zadanie spółdzielczo - państwowej centrali rzemieślniczej. Ogromną większość warsztatów rzemieślniczych cechuje w tej chwili zacofanie niski poziom techniki, stąd marnotrawstwo sił i energii, wysokie koszty produkcji, a tym samym wysokie ceny za artykuły i usługi.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#PosełMoskwaZygmunt">Jesteśmy przekonani, że masy rzemieślnicze w miarę dalszego wzrostu ich uświadomienia społecznego, widocznego już i dziś, wstępować będą na właściwą drogę włączania się w gospodarkę socjalistyczną. Z zadowoleniem witamy stwierdzenie ob. Ministra Skarbu, że znajdą one na tej drodze dostateczną opiekę i pomoc ze strony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#PosełMoskwaZygmunt">Rozpatrując wzrost udziału sektora uspołecznionego w handlu hurtowym do 98%, a w handlu detalicznym do 60%, chcielibyśmy przypomnieć, jak Stronnictwo Demokratyczne ustosunkowało się do państwowego obrotu handlowego w momencie jego powstawania. Wicemarszałek Barcikowski przemawiając w imieniu naszego klubu w debacie nad preliminarzem budżetowym na 1947 r., powiedział: „Nie ma obawy, ażeby nowe doświadczenia z państwowym obrotem handlowym były skazane na niepowodzenia. Za kilka lat konsument będzie błogosławił te poczynania, które zerwały łańcuch pośrednictwa i uwolniły go od pasożytów żerujących na jego ciężkiej pracy”.</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#PosełMoskwaZygmunt">Nie zamykając oczu na te czy inne niedociągnięcia i potrzebę niejednych jeszcze usprawnień, wolno na pewno stwierdzić, że te nasze przewidywania okazały się słuszne. W obliczu blisko trzechletnich doświadczeń i już osiągniętych wyników, konsument istotnie błogosławi dziś te poczynania, a ostatnie wątpliwości znikną w niedługim czasie nawet wśród najbardziej uprzedzonych w miarę dalszego doskonalenia państwowej dystrybucji handlowej.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#PosełMoskwaZygmunt">W niezmiennym dążeniu do wyższych uspołecznionych form życia gospodarczego Stronnictwo Demokratyczne będzie nadal współdziałało w tym procesie ze wszystkimi powołanymi do tego czynnikami.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#PosełMoskwaZygmunt">Przygotowania do realizacji planu 6-letniego na odcinku organizacyjnym, wyrażające się między innymi w powołaniu Państwowej Komisji Planu Gospodarczego, szeregu ministerstw przemysłowych i handlu, zostały już w swoim czasie pozytywnie ocenione przez Sejm Ustawodawczy.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#PosełMoskwaZygmunt">Z żywym zadowoleniem wysłuchał klub nasz oświadczenia ob. Premiera, zapowiadającego wniesienie w najbliższym czasie przez Rząd projektu ustawy o reformie administracyjno-samorządowej. Podzielamy całkowicie wyrażony przez ob. Premiera pogląd, że reforma ta mająca wyposażyć rady narodowe jako organ władzy państwowej, stanowić będzie ważny etap na drodze budowy fundamentów socjalizmu w Polsce i że nie przypadkowo zbiegnie się ona z początkiem realizacji planu 6-letniego. Tej niezwykle doniosłej sprawie Stronnictwo Demokratyczne poświęciło w sposób jak najbardziej czynny pełną swoją uwagę, co znalazło swój wyraz w uchwałach naszego II kongresu.</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#PosełMoskwaZygmunt">Reorganizacja Ministerstwa Odbudowy w Ministerstwo Budownictwa nie miała znaczenia tylko formalnego, lecz pozwoliła na większą Koncentrację zespołu sił pracujących w budownictwie. Należy ocenić duże wysiłki w zakresie terminowego opracowania dokumentacji technicznej, aczkolwiek stan obecny nie jest jeszcze zadowalający.</u>
          <u xml:id="u-17.32" who="#PosełMoskwaZygmunt">Należy oczekiwać jeszcze większego zharmonizowania zasadniczych elementów inwestycyjnych, tj. produkcji, transportu, zaopatrzenia materiałowego i kadr fachowców. Uczymy się budować szybciej i coraz lepiej. Powstają nowe dzielnice miast i całe miasta, w których realizujemy problem miasta socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-17.33" who="#PosełMoskwaZygmunt">Na odcinku zwalczania przerostów biurokratycznych z uznaniem podkreślamy zainicjowaną przez Rząd kontrolę gospodarki etatami personalnymi i to nie tylko w aparacie administracji państwowej czy gospodarczej, lecz i w instytucjach społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.34" who="#PosełMoskwaZygmunt">Stronnictwo Demokratyczne ocenia działalność Rządu pozytywnie, stwierdzając duże osiągnięcia na wszystkich odcinkach. Działalność ta stwarza prawidłowy start do realizacji 6-letniego planu gospodarczego i przede wszystkim jest ona przez nas pod tym kątem oceniana.</u>
          <u xml:id="u-17.35" who="#PosełMoskwaZygmunt">Przedłożony przez Ministra Skarbu budżet państwowy na 1950 r. spełnia najistotniejszą zasadę każdej dobrej gospodarki, jaką niewątpliwie jest zasada równowagi budżetu. Co więcej budżet ten wykazuje dochody administracyjne i gospodarcze, przewyższające bardzo znacznie wydatki, co pozwala na przeznaczenie tych nadwyżek na cele ogólnoinwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-17.36" who="#PosełMoskwaZygmunt">Przedłożony budżet jest znacznym krokiem naprzód w nadaniu mu formy i treści socjalistycznej na skutek rozszerzenia jego zakresu i bezpośredniego powiązania z planem gospodarczym, jak również na skutek nadania mu charakteru operatywnego. Z charakterystycznych cyfr, ilustrujących tendencje preliminarza budżetowego, dość wspomnieć np. o Ministerstwie Oświaty, którego budżet wzrasta o 32,2% w stosunku do 1939 r. i wynosi 14,4% całego budżetu. Suma wydatków na zdrowie we wszystkich resortach, bez Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, wzrasta o 28% i wynosi ponad 20% budżetu. Cyfry te mają wielką wymowę, tym większą, jeśli je porównać z budżetem Stanów Zjednoczonych, przewidującym 1% na oświatę, 1% na zdrowie, a 71% na zbrojenia. Preliminarz budżetowy na 1950 r. odpowiada dążeniom szerokich mas narodu polskiego. Postępowa inteligencja i postępowe mieszczaństwo widzą perspektywy wkładu własnej pracy w realizację treści budżetowej. Z drogi do socjalizmu nie dadzą się one już zepchnąć, uodporniając się przeciwko wszelkim zakusom wrogiej propagandy, pomnażając swą wiedzę o socjalizmie, pomnażając wysiłki pracy codziennej nad budową fundamentów socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-17.37" who="#PosełMoskwaZygmunt">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego udziela swego pełnego zaufania i poparcia Rządowi, a przedłożony preliminarz budżetowy na 1950 r. w zasadzie poprze w całej rozciągłości.</u>
          <u xml:id="u-17.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Zamykam rozprawę nad punktami 1 i 2 porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Posiedzenie odraczam do jutra do godz. 9 min. 30.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Zakończenie obrad w dniu 3 lutego o godz. 19 min. 5.)</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#komentarz">(Początek obrad w dniu 4 lutego o godz. 9 min. 35.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję na podstawie art. 17 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego, aby Wysoka Izba uchwaliła zmianę dzisiejszego porządku dziennego, uzupełniając go jeszcze jednym punktem, z kolei 9, o brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">9. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów (druk nr 648).</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">W ten sposób punkt 9 doręczonego porządku dziennego otrzymałby kolejny nr 10, a numeracja następnych punktów uległaby odpowiedniemu przesunięciu o jeden, tak że punkt ostatni otrzymałby kolejny numer 26.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nie słyszę sprzeciwu. Uważam że Izba godzi się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ druk do nowego punktu porządku dziennego mógł być doręczony Obywatelom Posłom dopiero w dniu dzisiejszym, proponuję, aby Wysoka Izba — na podstawie art. 50 pkt. 4 regulaminu Sejmu Ustawodawczego — uchwaliła skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie chodzi o odbycie pierwszego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego skarbowego (druk nr 637).</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Finansowo-Skarbowej oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa i Energetyki w urząd Ministra Górnictwa (druk nr 644).</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o państwowych stypendiach dla młodzieży szkół wyższych (druk nr 638).</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Oświaty i Nauki.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Centralnym Urzędzie Drobnej Wytwórczości (druk nr 645).</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktów 7 i 8 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#WicemarszałekBarcikowski">7. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej (druk nr 646).</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#WicemarszałekBarcikowski">8. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkól wyższych (druk nr 647).</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu Zastępcy Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ob. Stefanowi Jędrychowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Wniesione przez Rząd do laski marszałkowskiej projekty:</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">1) ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników, posiadających kwalifikacje w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej, oraz,</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">2) ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych — stanowić ważny instrument dla przezwyciężenia skutków dotkliwego braku kadr fachowych w naszym gospodarstwie narodowym oraz ważny krok w kierunku planowego pokrycia zapotrzebowania na kadry fachowe poszczególnych gałęzi gospodarki, administracji lub działalności społecznej czy kulturalnej.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Podstawowe znaczenie pod tym względem posiada przede wszystkim druga z ustaw, przedstawionych Wysokiemu Sejmowi — ustawa o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Jest rzeczą notorycznie znaną, że w okres planu 6-letniego, w okres budowania podstaw socjalizmu wchodzimy niezmiernie ubodzy w kadry fachowe. W kapitalistyczno-obszarniczej Polsce przedwojennej żywiołowy, anarchiczny charakter gospodarki i stan kryzysu lub zastoju, jaki tę gospodarkę cechował, nie sprzyjał szerszemu rozwojowi szkolnictwa wyższego oraz średniego szkolnictwa zawodowego. Struktura szkolnictwa była przypadkowa i niedostosowana nawet do potrzeb gospodarki kapitalistycznej i administracji kapitalistycznego państwa. Przy niskich cyfrach szkolenia fachowego na skutek kryzysu i depresji występowało jednocześnie zjawisko nadprodukcji inteligencji, a rząd faszystowski sztucznie przedłużał okres szkolenia i bezpłatnych praktyk, aby nie dopuścić na rynek pracy młodych wyszkolonych fachowców. Szczupłe kadry fachowców zostały zdziesiątkowane w okresie wojny i okupacji na skutek prześladowań okupanta i na skutek ubytku naturalnego, nie skompensowanego dopływem nowych roczników.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Oto kilka z cyfr ilustrujących obecny stan nasycenia naszego przemysłu kadrami fachowymi w porównaniu ze stanem teoretycznego zapotrzebowania, zaleconego w literaturze naukowej. Na 1000 robotników w przemyśle hutniczym mamy obecnie 8,7 inżynierów, gdy teoretyczne zapotrzebowanie wynosi 25, techników mamy 27,7 na 55 potrzebnych. W przemyśle maszynowym na 1000 robotników mamy 11,9 inżynierów na 45 potrzebnych i 72,6 techników na 90 potrzebnych. W przemyśle węglowym na 1000 robotników produkcyjnych mamy 6,4 inżynierów na 20 potrzebnych i 30,3 techników na 40 potrzebnych. W przemyśle energetycznym odpowiednie cyfry wynoszą 32,8 inżynierów zamiast 50 potrzebnych i 61,3 techników zamiast 115 potrzebnych. W przemyśle rolno-spożywczym 10,4 inżynierów zamiast 20 i 19,9 techników zamiast 55. W przemyśle lekkim stan nasycenia inżynierami jest najsłabszy — na 1000 robotników mamy 1,3 inżynierów zamiast 15 teoretycznie potrzebnych i 23,7 techników zamiast 35 teoretycznie potrzebnych Podobny stan istnieje i w innych gałęziach gospodarki oraz w dziedzinach działalności usługowej. Powszechnie znany jest dotkliwy brak inżynierów kolejowych, drogowych, budowlanych, lekarzy, weterynarzy, agronomów, mechaników rolniczych, nauczycieli, ekonomistów, planistów, buchalterów, statystyków i wszelkich innych fachowców.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Przewidziany w projekcie planu 6-letniego ogromny rozwój naszej gospodarki i kultury narodowej i związany z tym wzrost zatrudnienia we wszystkich dziedzinach poza rolnictwem oraz we wszystkich działach gospodarki uspołecznionej bez wyjątku stawia przed nami w całej ostrości problem kadr fachowych. Wystarczy wspomnieć, że według nieostatecznych jeszcze danych stan zatrudnienia w całej gospodarce socjalistycznej wzrośnie w 1955 r. w porównaniu do 1949 r. o około 60%, w tej liczbie w przemyśle o 60%, w budownictwie przeszło dwukrotnie i w obrocie towarowym blisko dwukrotnie.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">W okresie 6-lecia stoi przed nami zadanie podwójne: osiągnięcia nie tylko wzrostu ilości kadr fachowych w gospodarce socjalistycznej, proporcjonalnego do wzrostu zatrudnienia, ale także poprawy stanu nasycenia gospodarki kadrami fachowymi. Według dotychczasowych danych w samym tylko przemyśle państwowym liczba pracowników inżynieryjno-technicznych winna wzrosnąć do 96.000 osób, t.j. o 145% w porównaniu do 1949 r. Udział pracowników inżynieryjno-technicznych w ogólnej liczbie zatrudnionych w gospodarce socjalistycznej winien wzróść z 1% w 1949 r. do 2% w 1955 r.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Aby zaspokoić głód gospodarki narodowej na kadry fachowe, Państwo będzie musiało dokonać ogromnego wysiłku w dziedzinie rozwoju szkolnictwa wyższego i średniego szkolnictwa zawodowego. Ogólna ilość absolwentów wyższych szkół zawodowych i akademickich w okresie 6-lecia wyniesie 150.000 osób, w tej liczbie ilość absolwentów szkół technicznych — 36.000, ekonomicznych — 22.000, służby zdrowia — 22.000, administracyjno-prawnych — 16.500, rolniczych i leśniczych — 7.000.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Ogólna ilość absolwentów szkół zawodowych II stopnia, szkolących na poziomie techników lub równorzędnym, wyniesie w okresie 6-lecia około 300.000. Do tych liczb dochodzi około 800.000 absolwentów szkół zawodowych I stopnia, szkolących na poziomie rzemieślniczym oraz około 1.300.000 osób, które będą przeszkolone na różnego rodzaju kursach i w szkołach przysposobienia zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Realizacja tego ogromnego programu szkolenia zawodowego wymaga ze strony Państwa ludowego wielkiego wysiłku organizacyjnego, inwestycyjnego i finansowego, zwłaszcza że równocześnie dążyć się będzie do, dalszej poprawy składu klasowego młodzieży uczącej się w szkołach wyższych i średnich oraz do poprawy sprawności nauczania, a w związku z tym będzie się zwiększać pomoc Państwa dla uczącej się młodzieży w postaci domów akademickich, burs, internatów i stypendiów.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">W dotychczasowym stadium prac w projekcie planu 6-letniego przewidziane są nakłady inwestycyjne na szkolnictwo wyższe łącznie z domami akademickimi w sumie około 50 miliardów zł w cenach z grudnia 1948 r., a na średnie szkolnictwo zawodowe w sumie około 74 miliardów zł. W planie inwestycyjnym na 1950 r. przeznacza się na inwestycje w szkolnictwie wyższym sumę 6.392 miliona zł, a w szkolnictwie średnim zawodowym sumę 12 miliardów zł. W przedłożonym Sejmowi preliminarzu budżetowym na 1950 r. wydatki przewidziane na szkolnictwo wyższe wynoszą 16,6 miliarda zł, a na szkolnictwo zawodowe średnie resortów prowadzących szkoły zawodowe — 28 miliardów zł. Rzecz jasna, że kwoty te w latach następnych będą rosły równolegle do rozwoju szkolnictwa zawodowego i wyższego.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Jest rzeczą niezmiernie ważną, aby ten wielki organizacyjny i finansowy wysiłek Państwa ludowego w dziedzinie przygotowania kadr fachowych nie został w najmniejszej choćby części zmarnowany. Jest rzeczą ważną, aby absolwenci szkół wyższych i średnich szkół zawodowych zostali skierowani właśnie tam, gdzie są najbardziej potrzebni, gdzie mogą dać największą korzyść społeczeństwu i najlepiej przyczynić się do budownictwa socjalizmu. Jest to ważne tak samo z punktu widzenia interesów ogólnospołecznych, jak i z punktu widzenia interesów naszych absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Z punktu widzenia interesów ogólnospołecznych jest to ważne dlatego, że w planowej gospodarce socjalistycznej pokrywanie zapotrzebowania na kadry fachowe nie może się odbywać w sposób bezplanowy, chaotyczny i żywiołowy. Gospodarka kapitalistyczna może pokrywać swoje zapotrzebowanie na kadry w ten właśnie sposób, gdyż stanowiące w niej regułę chroniczne bezrobocie wśród inteligencji fachowej automatycznie reguluje dopływ koniecznych kadr wykwalifikowanych do przemysłu i innych gałęzi kapitalistycznej gospodarki. Ale w warunkach całkowitej likwidacji bezrobocia i dotkliwego braku kadr fachowych w okresie budowania podstaw socjalizmu dopływ ten nie może się odbywać automatycznie w żywiołowych procesach rynkowych. Musi on być określony przez plan, który uprzywilejowywać będzie przede wszystkim gałęzie gospodarki i działy służby publicznej, mające podstawowe znaczenie dla społeczeństwa i odczuwające najdotkliwszy brak kadr. Plan musi zapewnić równomierność nasycania kadrami w stosunku do hierarchii zadań stojących przed poszczególnymi działami gospodarki. Zdajemy sobie sprawę, że podstawową rolę w dziedzinie regulowania zatrudnienia, a w tej liczbie i zatrudnienia kadr fachowych, będą grały bodźce ekonomiczne w postaci płac, warunków mieszkaniowych i warunków pracy, same one nie wystarczą jednak do właściwego rozwiązania problemu.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Z punktu widzenia samych absolwentów system ich planowego kierowania do pracy jest ważny dlatego, że pozwala on im nie błąkać się, nie szukać po omacku właściwej drogi życiowej, ale wskazuje im od razu najwłaściwszy kierunek ich pracy, dający możliwie najkorzystniejsze i najlepsze wykorzystanie ich uzdolnień i przygotowania fachowego.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">W gospodarce planowej niedopuszczalne są tego rodzaju wypadki, aby młodzi inżynierowie górnicy obejmowali pracę w urzędach nie mających nic wspólnego z górnictwem, albo aby inżynierowie chemicy po ukończeniu studiów wyższych zajmowali się własnoręcznym wyrobem pasty do butów czy mydła na małą rzemieślniczą skalę, jak to ma niekiedy miejsce obecnie.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">System planowego kierowania absolwentów do pracy posiada ogromną wyższość nad chaosem, jaki w tej dziedzinie panował w ustroju kapitalistycznym, gdzie absolwenci z trudem i mozołem czepiając się wszelkiego rodzaju stosunków i protekcji, gnani widmem bezrobocia, często na próżno przez parę lat szukali odpowiedniego zajęcia, aby w końcu w wielu wypadkach objąć pracę niezgodną z ich kwalifikacjami i słusznymi aspiracjami życiowymi.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">System planowego kierowania do pracy absolwentów zdał egzamin w Związku Radzieckim, gdzie stosowany jest w całej pełni. System ten stanowi realną gwarancję prawa do pracy, przysługującego każdemu obywatelowi, a w tej liczbie absolwentom wyższych i średnich uczelni.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Okres 3 lat, na który projekt ustawy wprowadza obowiązek pracy absolwenta w zakresie jego specjalności w oznaczonej instytucji państwowej lub samorządowej albo w oznaczonym uspołecznionym zakładzie pracy, konieczny jest na przystosowanie się absolwenta do nowego środowiska i związanie go z określonym działem pracy.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Projekt ustawy przewiduje, że Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ustali corocznie do dnia 1 kwietnia ilościowy plan zatrudnienia absolwentów, sporządzony na podstawie wniosków zainteresowanych ministrów. Natomiast indywidualne skierowanie danego absolwenta do określonego zakładu pracy należeć będzie do ministrów właściwych ze względu na szkołę, w której absolwent ukończył studia, względnie do Prezesa Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego w zakresie szkół jemu podległych. Ten system zapewni jak najszersze uwzględnienie indywidualnych uzdolnień, życzeń i warunków rodzinnych absolwentów w ramach ilościowych, zakreślanych przez plan. Projekt ustawy przewiduje również z pewnymi wyjątkami zwolnienie od obowiązku pracy we wskazanej instytucji czy zakładzie w wypadkach, gdy absolwent średniej szkoły zawodowej zostaje przyjęty do szkoły wyższej.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Niezależnie od podstawowego problemu planowego zatrudnienia absolwentów, który reguluje omawiany projekt ustawy, dotkliwy brak kadr fachowych w niektórych zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołeczni one j wymaga przedsięwzięcia środków zmierzających do zahamowania płynności obecnie zatrudnionych kadr fachowych przez utrudnienie ich odpływu z obecnie zajmowanych stanowisk. Przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników, posiadających kwalifikacje w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej stanowi podstawę do wprowadzenia dla tych pracowników obowiązku pozostawania na zajmowanym przez nich stanowisku lub na innym stanowisku, odpowiadającym ich kwalifikacjom w uspołecznionym zakładzie pracy lub instytucji państwowej czy samorządowej. Według projektu ustawy Rada Ministrów na wniosek Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, zgłoszony po zasięgnięciu opinii Centralnej Rady Związków Zawodowych, określi w drodze rozporządzenia zawody i specjalności, do których ustawa będzie miała zastosowanie, przy czym obowiązek będzie z reguły ustalany indywidualnie w drodze nakazu wydanego przez właściwego' ministra na czas nie dłuższy niż 2 lata. Rada Ministrów w tym samym trybie może w szczególnie ważnych zawodach lub specjalnościach zawiesić na okres nie dłuższy od 2 lat prawo rozwiązywania stosunku służbowego przez ogół pracowników bez potrzeby wydawania indywidualnych nakazów.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Pragnę zaznaczyć, że przedłożony projekt ustawy nie jest pierwszym wypadkiem ustawowego ograniczenia żywiołowych praw rządzących tzw. rynkiem pracy. Art. 4 dekretu z dnia 8 stycznia 1946 r. o rejestracji i obowiązku pracy stwarza podstawy prawne do kierowania kwalifikowanych pracowników zatrudnionych w gospodarce nieuspołecznionej do pracy w instytucjach i przedsiębiorstwach państwowych. Przedłożony projekt ustawy stanowi logiczne uzupełnienie powyższego dekretu.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Co prawda Rząd nie wykorzystał dotychczas tego dekretu, podobnie jak i dekretu z dnia 5 września 1946 r. o rejestracji i przymusowym zatrudnianiu fachowych sił technicznych z dziedziny budownictwa na rzecz odbudowy kraju. Odpowiednie przepisy tego ostatniego dekretu wygasły z dniem 31 grudnia 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Również ustawa z dnia 28 października 1948 r. o społecznych zakładach służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia upoważnia Ministra Zdrowia do wydawania w okresie do dnia 29 listopada 1951 r. fachowym pracownikom służby zdrowia nakazów przesiedlania się z miejscowości o względnym nadmiarze tych pracowników do dowolnie obranej miejscowości o niewypełnionych normach, po tej dacie zaś ustawa upoważnia Ministra Zdrowia do powoływania fachowych pracowników do pracy w określonych miejscowościach w wypadku szczególnego zagrożenia zdrowia obywateli.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">O ile w okresie odbudowy mimo istnienia przepisów ustawowych, ograniczających żywiołowość w zatrudnieniu fachowców, nie uciekano się do nich prawie zupełnie, przejście do okresu przebudowy i rozbudowy gospodarczej i społecznej, realizacja nowych wielkich zadań planu 6-letniego wymagać będzie zastosowania tych środków w tych dziedzinach, gdzie głód kadr fachowych jest najdotkliwszy i gdzie ich płynność mogłaby poważnie podważyć realność planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Decydującą rolę w wykonaniu planu zatrudnienia i w pokryciu zapotrzebowania na kadry fachowe będą grały niewątpliwie bodźce ekonomiczne, zawarte w systemie płac, w polepszaniu warunków mieszkaniowych i innych warunków życiowych pracowników. W pewnych wypadkach konieczne jednak będzie zastosowanie dodatkowych środków ustawowych czy to opartych na przepisach już obecnie obowiązujących, czy też zawartych w przedłożonej Wysokiemu Sejmowi ustawie.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Wprowadzenie przepisów prawnych, zawartych w przedłożonych Wysokiemu Sejmowi ustawach, jest jednym z warunków wykonania planu 6-letniego w jednym z jego najtrudniejszych ogniw, w dziedzinie pokrycia zapotrzebowania na kadry fachowe. Jest ono więc także warunkiem tego wzrostu dobrobytu i kultury mas pracujących, jaki przewidziany jest w projekcie planu 6-letniego. Przedłożone ustawy leżą w bezpośrednim interesie szerokich mas pracujących, którym służyć będzie wiedza, umiejętności, uzdolnienia fachowców, skierowanych do pracy lub pozostawionych na zajmowanym stanowisku zgodnie z proponowanymi przepisami. Leżą one w interesie pomyślnej budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#ZastępcaPrzewodniczącegoPaństwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJędrychowski">Proszę Wysoki Sejm w imieniu Rządu Rzeczypospolitej o uchwalenie zarówno ustawy o zapobieżeniu płynności kadr pracowników posiadających kwalifikacje w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej jak i ustawy o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych w brzmieniu, przedłożonym przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy pragnie kto zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Oba projekty ustaw odsyłam do Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów (druk nr 648).</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto zabiera głos w tej sprawie? Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Finansowo-Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o poborze rekruta (druki nr 592 i 634).</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Jagielle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełJagiełłoStanisław">Wysoka Izbo! Jak co roku Rząd zgłosił projekt ustawy o poborze rekruta na 1950 r. według druku nr 592. Projekt ten był przedmiotem obrad Komisji Obrony Narodowej w dniu 23 stycznia r.b.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełJagiełłoStanisław">Art. 1 projektu ustawy zezwala na przeprowadzenie poboru rekruta w 1950 r. Art. 2 stwierdza, że powołanie poborowych do odbywania zasadniczej służby wojskowej nastąpi w ramach stanu liczebnego wojska, którego granice zakreśla budżet na 1950 r. Art. 3 porucza wykonanie ustawy Ministrowi Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej. Art. 4 stwierdza, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełJagiełłoStanisław">W imieniu Komisji Obrony Narodowej prosię Wysoką Izbę o uchwalenie omawianego projektu ustawy w brzmieniu, przedłożonym przez. Rząd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto zgłasza się do głosu? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o poborze rekruta w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o poborze rekruta.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kito jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o poborze rekruta jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym (druki nr 617 i 635).</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Wągrowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym w pełni odpowiada zarówno naszemu ustrojowi demokracji ludowej i naszej drodze rozwojowej jak i wymogom wzmożenia obronności kraju.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Polska ludowa jest państwem pokojowym, przeprowadzającym w najściślejszym sojuszu ze Związkiem Radzieckim i państwami demokracji ludowej politykę prawdziwie i konsekwentnie pokojową. I dlatego wszystko, co umacnia nasze siły, co zwiększa siłę obronną naszego Państwa, służy sprawie pokoju, pokrzyżowaniu planów wojennych imperializmu, przyczynia się do dalszego wzrostu sił światowego frontu pokoju pod przewodem Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Dziś już siły pokoju, demokracji i socjalizmu są niepomiernie większe niż siły podżegaczy wojennych. Myśl imperialistów anglo-amerykańskich o zdobyciu przez nową krwawą wojnę panowania nad światem jest już tylko ich szaleńczą mrzonką. Rozpadły się w niwecz złudzenia podżegaczy wojennych o monopolu atomowym Ameryki. Coraz wspanialej wzrasta potęga Związku Radzieckiego — chorążego pokoju wolności i postępu. Okrzepły i stale rosną siły krajów demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Zwycięstwo wielkiej chińskiej rewolucji ludowej to potężny cios, w panowanie garstki miliarderów i milionerów w krajach kolonialnych i półkolonialnych.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełWągrowskiMieczysław">We Francji, Włoszech i w innych krajach kapitalistycznych Europy rozwija się potężny ruch w obronie pokoju, coraz bardziej aktywny i zdecydowany. Masy ludowe Niemiec w oparciu o Niemiecką Republikę Demokratyczną rozwijają i wzmagają swoją walkę o pokój.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Na arenie międzynarodowej Związek Radziecki we wszystkich swych wystąpieniach, popieranych również przez Polskę, broni pokoju przeciwko podżegaczom do nowej wojny, ponawia propozycje i wnioski, mające na celu utrwalenie współpracy międzynarodowej i trwałego pokoju.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Ku Stalinowi zwracają się narody świata jako niestrudzonemu, niezłomnemu i genialnemu bojownikowi o pokój.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Ale imperialiści anglo-amerykańscy, czując swą słabość wewnętrzną, czując, że grunt im się chwieje pod nogami, właśnie dlatego miotają się i pienią, dlatego bezczelnie i otwarcie propagują wojnę, usiłują zastraszyć, uprawiają rozwydrzony wyścig zbrojeń i snują awanturnicze i niepoczytalne plany rozpętania nowej wojny, aby wyjść z dojrzewającego u nich kryzysu ekonomicznego i powstrzymać koło historii. Te obłędne plany muszą się obrócić przeciwko ich zbrodniczym inicjatorom.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Masy pracujące na całym świecie, naród polski nienawidzi wojny i będzie przyczyniał się ze wszystkich sił, by do niej nie dopuścić.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Siły pokoju są dostatecznie potężne, aby pokrzyżować plany podżegaczy wojennych. Gwarancją naszego bezpieczeństwa i niepodległości jest niezwyciężona potęga Związku Radzieckiego. Ale to nie zwalnia nas od własnego wkładu w dzieło umocnienia pokoju, od wielkiej odpowiedzialności historycznej w obliczu awanturniczej polityki imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Prezydent Bolesław Bierut powiedział: „Jesteśmy państwem pokojowym... Na nikogo nie będziemy napadać — ale bronić będziemy do ostatniego tchu w piersiach naszej niepodległości, naszej suwerenności, naszego prawa i rozwoju naszego życia”.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#PosełWągrowskiMieczysław">O zwycięskiej walce w obronie pokoju decyduje walka polityczna i siła gospodarcza, broń moralna i broń materialna — siła obronna obozu pokoju, które skutecznie hamują i paraliżują zapędy amatorów nowej wojny.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Miarą siły obronnej jest wszytko to, co decyduje o skuteczności walki i pewności zwycięstwa. Przodująca radziecka nauka wojenna, potwierdzona przez historyczne zwycięstwa narodu radzieckiego i jego armii w wojnie z hitleryzmem, uczy, iż są to stale działające czynniki: zwartość zaplecza, moralny duch armii, ilość i jakość dywizji, uzbrojenie armii i organizacyjne zdolności dowódców. A więc po zwartości zaplecza, które daje armii nie tylko wszystkie rodzaje zaopatrzenia, lecz także ludzi-żołnierzy, nastroje i idee, po ekonomicznym i moralnym potencjale kraju, wśród następnych czynników decydujących bezpośrednio o bojowej mocy sił zbrojnych występuje moralny duch armii, ilość i jakość dywizji. Czynniki te najściślej wiążą się ze sprawą uzupełniania sił zbrojnych, którego podstawą w myśl projektu ustawy jest powszechny obowiązek służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Wojenni ideologowie imperializmu pocieszają siebie i swoich gospodarzy zapewnieniami, że zakończyła się czy rzekomo wkrótce zakończy się era, człowieka w sztuce wojennej i nastąpi początek ery panowania ślepej techniki, wojny maszyn, w której człowiek grać będzie rolę drugorzędną, gdyż tylko wtedy podżegacze Wojenni mogliby liczyć na powodzenie ich grabieżczych, niesprawiedliwych wojen, obcych masom i znienawidzonych przez nie.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Tylko przy urzeczywistnieniu tych utopijnych teoryjek supermechanizacji imperialiści nie baliby się sprzeczności między składem ludowym armii a ich celami imperialistycznymi. Stąd maniackie hasła różnych burżuazyjnych teoretyków wojennych, głoszące „nie naród pod bronią, ale pojedynczy człowiek”, „wojny przez naciskanie guzika” itp. brednie. Według różnych teorii kapitalistycznych człowieka miały wyprzeć w wojnie bądź czołgi, co głosił gen. de Gaulle i Guderian, bądź lotnictwo bombardujące, co było bardzo, popularne w kołach anglo-amerykańskich. Wszystkie te doktryny kapitalistyczne wykazały pełne bankructwo w czasie wojny. Całkowicie natomiast zdała egzamin doktryna radziecka o konieczności harmonijnego rozwoju i wszechstronnego użycia wszystkich rodzajów broni, przy czym piechota pozostaje podstawowym rodzajem wojska, a artyleria — jego główną siłą uderzeniową.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Obecnie nową pożywkę znalazły dla siebie imperialistyczne teorie o wojnie „bez człowieka”, spekulacje na bombę atomową i pociski rakietowo-atomowe. Ale rzecz polega na tym, że energia atomowa nie jest tajemnicą, a nadto rozwój techniki potęguje nie tylko siłę natarcia, lecz również i obrony. Człowiek tworzy technikę wojenną, a nie przeciwnie. Człowiek walczy przy pomocy techniki a nie odwrotnie. Wszelkie reakcyjne nadzieje na usunięcie człowieka z sił zbrojnych — to zamki na lodzie.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Podawano przykład jednego z wodzów spartańskich, który ujrzawszy po raz pierwszy strzałę wylatującą z katapulty, wykrzyknął: „O bogi! Człowiek utracił swe znaczenie!” Nie nadszedł jednak „koniec ery człowieka” ani z wynalezieniem katapulty, ani broni palnej, ani obecnie przy rozwoju najbardziej nowoczesnej techniki wojennej.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Przeciwnie wojna współczesna, maszynowy okres wojen, dla którego charakterystyczne jest masowe wprowadzenie motoru do wszystkich rodzajów broni, wymaga w wielu wypadkach większego niż dawniej wysiłku moralnego i fizycznego od człowieka i dużych umiejętności władania precyzyjnymi i skomplikowanymi mechanizmami.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Jedynie technika socjalistyczna jest wyższa niż technika imperialistów, a broń radziecka jest najdoskonalszą na świecie.</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Jedynie ustrój socjalistyczny zapewnia nieograniczony rozwój sił wytwórczych, wspaniały rozkwit gospodarki, przemysłu, techniki. Jedyną armią w historii wojen, która w toku walki wzmogła siły wszystkich stale działających czynników, jest armia radziecka. Najgorszym bowiem źródłem, które warunkuje wszystkie te czynniki, jest ustrój społeczny i państwowy.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Hitleryzm nie wyrzekł się oporu na skutek bombardowań anglo-amerykańskich, lecz został rozbity przez druzgoczące uderzenia wojsk radzieckich. Na wojnie zwycięża nie sama technika, lecz człowiek uzbrojony w nowoczesną technikę i przodującą ideologię. Wbrew najgorętszym życzeniom imperialistów człowiek jest podstawowym i decydującym elementem sił zbrojnych. Mogli się o tym bardzo poglądowo przekonać imperialiści amerykańscy w Chinach, gdzie nie pomogły im ani 6 miliardów wyrzuconych dolarów, ani nowoczesne samoloty, czołgi, samochody i artyleria, skoro przebudziły się i podjęły bohaterską walkę wielomilionowe masy ludowe Chin.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Dlatego ogromne znaczenie dla naszej siły obronnej ma umiłowanie przez najszersze masy narodu wolności i niepodległości naszego kraju, ich wierność i oddanie Polsce ludowej, duma ze zdobyczy społecznych i wspaniałych osiągnięć mas pracujących, ich niezłomna wiara w dalszy rozkwit naszej ludowej Ojczyzny po drodze do pełnej sprawiedliwości społecznej, solidarność z siłami pokoju i postępu na świecie, niezłomna przyjaźń i sojusz z państwem zwycięskiego socjalizmu, przodującą siłą obozu pokoju — Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Dlatego ogromne znaczenie dla naszej siły obronnej ma gorąca miłość, jaką otaczają nasze wojsko i jej wodza najszersze masy ludu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Tak jest i nie może być inaczej, gdyż nasze „Siły Zbrojne stoją na straży największego dobra narodu polskiego: niepodległości Rzeczypospolitej i wiodącego do socjalizmu ustroju demokracji ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Tę prawdę, odpowiadającą rzeczywistości, stwierdza art. 1 projektu ustawy. I dlatego właśnie „służba wojskowa w Siłach Zbrojnych jest zaszczytnym obowiązkiem obywateli Rzeczypospolitej”. Określa to art. 2.</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Armia przedwrześniowa, jak cały ówczesny aparat państwowy, była podporządkowana interesom kapitalistów i obszarników, była armią utrwalenia władzy kapitałów, wbrew kłamliwym frazesom była narzędziem polityki, tłumienia strajków i rozpędzania manifestacji robotniczych i chłopskich, utrzymywania w ryzach wyzyskiwanych robotników i chłopów, była narzędziem ucisku mas pracujących i uciskiem innych narodowości. Nasze wojsko, wyrosłe z ludu w ogniu walki o wyzwolenie narodowe i społeczne, organizowane i walczące pod przewodem sił rewolucyjnych klasy robotniczej, zawdzięczające swe powstanie, udział w zwycięstwie i postęp powojenny pomocy Związku Radzieckiego, wzorom i doświadczeniom armii radzieckiej, jest wojskiem nowym, zbrojnym ramieniem Polski ludowej, organem naszej władzy ludowej, służy interesom i sprawie mas pracujących. Nasze siły zbrojne nie służą celom grabieżczym i zaborczym, lecz ochraniają wolność i niepodległość naszego Państwa ludowego, pracę pokojową robotnika i chłopa polskiego, nasze zdobycze społeczne i warunki dalszego postępu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Nasze siły zbrojne stoją na straży naszych granic i bezpieczeństwa, chronią i utrwalają pokój w niezłomnym braterstwie z niezwyciężoną Armią Radziecką, służą sprawie wolności wszystkich narodów.</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Dziś oficerami nie są paniczyki, synowie fabrykantów i obszarników; dziś już większość korpusu oficerskiego składa się z synów klasy robotniczej i chłopstwa pracującego. Dziś dyscyplina w wojsku opiera się nie na strachu przed karą, znęcaniem i drwinami z pochodzenia chłopskiego lub robotniczego, lecz na świadomości ideowej i politycznej żołnierza. Wojsko nasze jest związane tysiącami nici z ludem pracującym, nie jest pozbawione, jak dawne, praw obywatelskich, bierze udział w wyborach, żyje życiem kraju i mas pracujących. Wojsko nasze szkoli się nie według wstecznych, nędznych wzorów przedwrześniowych, lecz według najlepszych i przodujących wzorów metod radzieckich. Nasz żołnierz wyposażony jest we wszystko, co mu jest potrzebne. Otoczony jest należytą opieką zdrowotną. Kto nie umie, uczy się w wojsku czytać i pisać. Wojsko szkoli wielu specjalistów, przyczyniając się do podniesienia ogólnej kultury technicznej.</u>
          <u xml:id="u-24.28" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Szeregowiec i oficer posiada biblioteki, świetlice i kluby. Żywym tętnem bije praca uświadomienia politycznego, praca społeczna i polityczna.</u>
          <u xml:id="u-24.29" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Takie jest nasze wojsko i takie tworzy warunki dla obywateli, wypełniających obowiązek służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-24.30" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Służbę wojskową obowiązani są pełnić, jak to ustala art. 3 projektowanej ustawy, obywatele Rzeczypospolitej bez względu na narodowość, wyznanie, wykształcenie, pochodzenie i przynależność społeczną. Obecny projekt ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym ma zastąpić starą ustawę z 1938 r., nieznacznie zmienioną w 1945 r. Jasne jest, że praktyka rejestracji, poboru i odbywania służby wojskowej w warunkach demokracji ludowej nadała im nową treść i daleko przekroczyła kazuistyczne przepisy ustawy z przedwojennego okresu panowania ustroju kapitalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-24.31" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Pomijając przesadną szczegółowość, skomplikowane i niejasne sformułowania, ustawę z 1938 r. cechuje wybitnie klasowo-burżuazyjny charakter. Ustawa ta dawała wyraz sanacyjnej ideologii wodzowstwa już na samym wstępie, zawierała szereg przepisów, nadających przywileje klasie posiadającej i ograniczających prawa mas pracujących. Ustawa wykluczała m. in. na okres 10 lat od służby wojskowej osoby skazane na karę pozbawienia wolności powyżej 3 miesięcy, m. in. za czyny dokonane z pobudek ideowych, a zakwalifikowane jako przestępstwa przeciwko ówczesnemu kapitalistycznemu ładowi.</u>
          <u xml:id="u-24.32" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Ustawa z 1938 r. pozostaje w sprzeczności z wymogami politycznymi, społecznymi i gospodarczymi demokracji ludowej, nie odpowiada strukturze organizacyjnej naszego wojska i staje się hamulcem rozwoju sił zbrojnych. W szczególności stara ustawa nie pozwala na przeszkolenie rezerw w ramach służby terytorialnej.</u>
          <u xml:id="u-24.33" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Przy opracowaniu projektu ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym oparto się na doświadczeniu armii radzieckiej, wyrażonym w tym zakresie m. in. w radzieckiej ustawie z 1939 r., jako też na praktyce rejestracji, poboru i odbywania służby wojskowej, ustalonej zarządzeniami i rozkazami naszych władz wojskowych w okresie powojennym.</u>
          <u xml:id="u-24.34" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt ustawy wprowadza nowy podział sił zbrojnych, dostosowany do obecnego stanu faktycznego i potrzeb obrony kraju. Dawny podział jedynie na wojsko i marynarkę wojenną zastąpiono podziałem na wojska lądowe, wojska lotnicze, marynarkę wojenną, wojska obrony przeciwlotniczej i wojska wewnętrzne, tj. ochrony pogranicza i bezpieczeństwa wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-24.35" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Gdy przed wojną wojsko sanacyjne posiadało tylko nie wielką ilość czołgów lekkich, niezwykle słabe lotnictwo i artylerię, nie posiadało niemal wcale artylerii przeciwlotniczej, było uwstecznione i anachronistyczne — podział taki jak obecny był całkowicie nieaktualny. Ówczesny podział i stan wojska były wyrazem nieprzypadkowych reakcyjnych koncepcji w rodzaju „wyższości konia nad silnikiem i motorem”, antyradzieckiego nastawienia na rzekomo stepowe „szerokie obszary”, a w ostatecznym rachunku — wynikiem ówczesnego ustroju społecznego i politycznego.</u>
          <u xml:id="u-24.36" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Czas trwania dotychczasowej zasadniczej kadrowej służby wojskowej określono na 2 lata w wojskach lądowych i obrony przeciwlotniczej, na 3 lata w wojskach lotniczych i marynarce wojennej oraz na 27 miesięcy w wojskach wewnętrznych. 3-letnia służba w wojskach lotniczych i marynarce wojennej wiąże się m. in. z tym, że w czasie odbywania służby wojskowej w tych rodzajach wojsk żołnierze nabywają kwalifikacji zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.37" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Górna granica wieku, w którym podlega się obowiązkowi wojskowemu, została zniżona z 60 do 50 lat. Granicę wieku 60 lat zachowano tylko w stosunku do oficerów. Obniżenie granicy wieku jest spowodowane nierozdzielnością frontu i tyłu w razie wojny i względami na zapewnienie zapleczu dostatecznej ilości kadr.</u>
          <u xml:id="u-24.38" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Wiek osób podlegających pierwszej rejestracji zostaje podwyższony z 17 na 18 lat życia, zaś wiek poborowy zostaje obniżony do 20 lat życia. Skrócona służba wojskowa jest przewidziana jedynie dla ochotników w wieku 18 i 19 lat, posiadających odpowiednie wykształcenie.</u>
          <u xml:id="u-24.39" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Rejonowe komisje poborowe po zbadaniu stanu zdrowia poborowego przeznaczają uznanych za zdolnych do służby wojskowej bądź do odbycia zasadniczej służby wojskowej, bądź zaliczają ich do ponadkontyngentu lub do rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-24.40" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt ustawy przewiduje trzy rodzaje zasadniczej służby wojskowej: kadrową, terytorialną i zastępczą. Służba kadrowa odpowiada dotychczasowej służbie zasadniczej. Służby terytorialna i zastępcza są nowymi rodzajami służby wojskowej. Uchylono służbę w pospolitym ruszeniu i uzupełniającą służbę wojskową. Pomocniczą służbę wojskową pozostawiono-tylko dla kobiet w razie wojny lub w razie mobilizacji, a w razie pokoju — na podstawie uchwały Rady Ministrów, powziętej na wniosek Ministra Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-24.41" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Wprowadzenie terytorialnej służby wojskowej umożliwi przeszkolenie całości rezerw osobowych bez zbytniego obciążania budżetu państwowego oraz bez odrywania od normalnej pracy zawodowej na dłuższy okres. Służba terytorialna odbywa się okresowo, w pierwszym roku przez 4 miesiące, a w następnych trzech latach — po 2 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-24.42" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Służba zastępcza trwa 2 lata. Polega ona na odbywaniu wyszkolenia wojskowego oraz na wykonywaniu prac potrzebnych dla celów obrony Państwa i realizacji narodowych planów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-24.43" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt ustawy przewiduje, iż łączny czas ćwiczeń wojskowych w rezerwie nie może przekraczać dla oficerów 28 miesięcy, a dla podoficerów i szeregowców 18 miesięcy. W przypadku, gdy wymaga tego interes obrony Państwa, rezerwiści mogą być na podstawie uchwały Rady Ministrów powołani do pełnienia służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-24.44" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt ustawy przyzna je Ministrowi Obrony Narodowej prawo powoływania ze względu na interes wojska do zawodowej służby wojskowej osób odbywających zasadniczą służbę wojskową lub rezerwistów.</u>
          <u xml:id="u-24.45" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt normuje służbę wojskową w razie mobilizacji lub w czasie wojny.</u>
          <u xml:id="u-24.46" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projektowana ustawa zapewnia podlegającym obowiązkowi wojskowemu utrzymanie w mocy stosunku służbowego lub pracy w razie przerwy, spowodowanej odbywaniem służby wojskowej, całość uposażenia przez 2 tygodnie, a w czasie ćwiczeń, zebrań kontrolnych lub przeszkolenia również połowę uposażenia w dalszym terminie; analogiczne uprawnienia przysługują odbywającym służbę terytorialną, jeśli są jedynymi żywicielami rodzin.</u>
          <u xml:id="u-24.47" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Sprawami uzupełnień i administracji rezerw zarządzają władze wojskowe, przy czym wszystkie inne władze państwowe i samorządu terytorialnego są zobowiązane do współdziałania w tych sprawach z władzami wojskowymi.</u>
          <u xml:id="u-24.48" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Przeprowadzanie poboru zostaje poruczone władzom wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-24.49" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Projekt ustawy określa obowiązki gmin, władz, urzędów, instytucji w sprawach związanych z powszechnym obowiązkiem służby wojskowej. Unormowany jest obowiązek meldunkowy. Projekt zawiera przepisy karne, które z należytą surowością traktują w szczególności przestępstwa związane z bezprawnym wyjazdem lub pobytem zagranicą albo działaniem w interesie obcych ośrodków.</u>
          <u xml:id="u-24.50" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Określenie kontyngentu sił zbrojnych następuje w drodze uchwalenia przez Sejm budżetu Państwa, a w jego ramach budżetu wojska.</u>
          <u xml:id="u-24.51" who="#PosełWągrowskiMieczysław">Ponieważ rządowy projekt ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym w pełni odpowiada zadaniom umocnienia obronności kraju i ustroju demokracji ludowej, wnoszę w imieniu Komisji Obrony Narodowej o uchwalenie projektu ustawy według druku nr 617 z poprawkami według druku nr 635.</u>
          <u xml:id="u-24.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Lange.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełLangeOskar">Wysoka Izbo! Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej głosować będzie za przedłożoną ustawą o powszechnym obowiązku wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełLangeOskar">Potrzeba nowej ustawy w tym zakresie jest uzasadniona zarówno względami politycznymi jak i technicznymi. Potrzebna nam jest ustawa, która odpowiada nowym warunkom naszego Państwa ludowego i która stanie się fundamentem armii ludowej, armii, będącej wykładnikiem i narzędziem ludowego Państwa, armii, która zarówno przez swój skład społeczny jak i przez powiązanie z narodem i masami pracującymi jest skutecznym narzędziem obrony niepodległości Rzeczypospolitej i wiodącego do socjalizmu ustroju demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełLangeOskar">Tak formułuje zadania naszych sił zbrojnych przedłożona ustawa. Opierając siły zbrojne na powszechnym obowiązku wojskowym, który jest zaszczytnym obowiązkiem każdego obywatela, wprowadzając obok kadrowej służby wojskowej i służby wojskowej w rezerwie także służbę wojskową terytorialną, służbę wojskową zastępczą oraz pomocniczą wojskową kobiet, ustawa daje siłom zbrojnym naszego Państwa szeroką bazę demokratyczną i wiąże je z narodem. Równocześnie wciąga do obrony Państwa i władzy ludowej jak najszersze rzesze mas pracujących. Obarcza wszystkich, którzy są do tego zdolni, obowiązkiem współudziału w obronie Państwa i mobilizuje wszystkie siły w narodzie do czynnego udziału w wykonywaniu zadań, którym służą nasze siły zbrojne.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełLangeOskar">Powiązanie sił zbrojnych z masami ludowymi, a w szczególności z klasą robotniczą, uwydatnia się coraz bardziej w składzie kadr oficerskich oraz w licznych formach wiążących życie sił zbrojnych z klasą robotniczą i pracującym chłopstwem.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełLangeOskar">Podniesienie i ulepszenie składu jakościowego kadr oficerskich jest szczególną troską Ministerstwa Obrony Narodowej. Z zadowoleniem stwierdzamy, że w ubiegłym roku wśród przyjętych do szkół oficerskich 63% stanowili synowie robotników miejskich i robotników rolnych i blisko 22% synowie chłopów mało i średniorolnych, że 77% było członkami Związku Młodzieży Polskiej. Liczymy na to, że w roku bieżącym dokonane zostaną dalsze postępy w zakresie zapewnienia naszym kadrom oficerskim właściwego pochodzenia klasowego.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełLangeOskar">Prowadzona w wojsku praca polityczna wychowuje oficerów i żołnierzy w duchu oddania się Polsce ludowej, obrony jej niepodległości i bezpieczeństwa, oddania się sprawie socjalizmu, w duchu niezłomnej przyjaźni z narodami Związku Radzieckiego i braterstwa broni z armią radziecką, w duchu przyjaźni z krajami demokracji ludowej i ze wszystkimi siłami na świecie, wałczącymi o pokój, postęp i sprawiedliwość społeczną. Potężnym środkiem wychowawczym jest rozwijające się współzawodnictwo w szkoleniu bojowym i politycznym. Przez takie współzawodnictwo metody pracy sił zbrojnych zespalają się z metodami pracy klasy robotniczej i chłopstwa, powstaje nowa więź, która łączy życie sił zbrojnych z życiem mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełLangeOskar">Podstawowym czynnikiem we wzroście świadomości politycznej Wojska oraz w powiązaniu wojska z pracą i walką mas pracujących jest działalność w wojsku członków i organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza spełnia w siłach zbrojnych, tak samo jak i w całym narodzie, rolę awangardy, rolę kierownika ideologicznego i organizacyjnego, kierownika, który wytycza cele i drogi, który zapewnia świadomą łączność naszych sił zbrojnych z całością polityki i zadań naszego Państwa, który w pełni wprzęga siły zbrojne w wielkie zadania budowy socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełLangeOskar">Mówiąc o pracy politycznej i wychowawczej w wojsku, należy również wspomnieć o działalności żołnierzy — członków Związku Młodzieży Polskiej, którzy są wzorem dla innych i mobilizują ich do wytężonej służby i nauki. Powiązanie wojska z masami pracującymi jest wreszcie przypieczętowane akcją łączności klasy robotniczej z wojskiem. W akcji tej robotnicy objęli opiekę nad poszczególnymi jednostkami wojskowymi. W ten sposób klasa robotnicza okazuje swe szczególne zainteresowanie siłami zbrojnymi naszego Państwa, pokazuje, że siły te otacza szczególną troską i opieką, albowiem są one częścią ludu pracującego i ludowi temu służą, Uzupełnieniem pracy wychowawczo-politycznej w wojsku jest praca nad usuwaniem analfabetyzmu. Należy również wspomnieć, że wojsko szkoli wielu specjalistów, co ma znaczenie nie tylko dla wzmożenia sił obronnych kraju, ale i daje przemysłowi wielu specjalistów i przez to przyczynia się do podniesienia ogólnej kultury technicznej w kraju. Wreszcie wojsko prowadzi intensywną pracę nad podniesieniem zdrowia i sprawności fizycznej swoich kadr.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PosełLangeOskar">W ten sposób w wojsku dokonuje się wielka praca nad podniesieniem poziomu politycznego, kulturalnego, fizycznego i fachowego żołnierza, praca, która zmierza do tego, by żołnierz przechodząc do rezerwy był pełnowartościowym, świadomym obywatelem, budowniczym ludowej Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#PosełLangeOskar">Powiązane tysiącami nici z masami pracującymi siły zbrojne Polski ludowej żyją życiem mas pracujących, ich dążeniami i celami. Stoją one na straży ludowo-demokratycznego Państwa. Są narzędziem i ostoją władzy ludowej, gwarancją, że władzy zdobytej przez lud pracujący z klasą robotniczą na czele żadna przemoc ze strony dawnych klas panujących — kapitalistów i obszarników — nie zdoła nam wydrzeć.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#PosełLangeOskar">Jakiż kontrast istnieje między naszym wojskiem ludowym a armią kapitalistycznego państwa. W państwie kapitalistycznym wojsko jest narzędziem ucisku mas pracujących, narzędziem imperialistycznego ucisku całych narodów, narzędziem obrony ustroju nędzy, wyzysku, kryzysów i imperialistycznych wojen. Nasze wojsko ludowe jest narzędziem wyzwolenia ludu pracującego, zabezpieczenia jego władzy państwowej, narzędziem budownictwa ustroju sprawiedliwości społecznej i dobrobytu, budowy ustroju socjalistycznego. Toteż nasze wojsko ludowe nie wyodrębnia się jako coś stojącego ponad ludem i ponad narodem, jak byliśmy tego świadkami zwłaszcza za czasów sanacji, ale jest integralną częścią mas pracujących, z którymi je łączy wspólnota pochodzenia, życia i celów. Do naszego wojska w pełni da się zastosować cytowana przez Lenina uwaga owej staruszki, która mówiąc o żołnierzach Armii Czerwonej powiedziała: „teraz już nie trzeba bać się człowieka z karabinem”. Istotnie „człowiek z karabinem” — żołnierz Polski ludowej jest po stronie mas pracujących, jest ich wiernym synem i obrońcą.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#PosełLangeOskar">Wojsko Polski ludowej wyrosło i formowało się w sojuszu z robotniczo-chłopską Armią Czerwoną. Przy boku tej armii okryło się chwałą na polu bitew, przy boku tej armii wypędzało z kraju hitlerowskiego okupanta i zadawało śmiertelne ciosy hitlerowskiej maszynie wojennej. Wspólne boje, wspólnie przelana krew, wspólne zwycięstwa zadzierzgnęły nierozerwalną, wieczną przyjaźń między wojskiem Polski ludowej a armią radziecką. Przyjaźń ta wyraża się w wieczystym sojuszu z armią radziecką, we współpracy, która pozwala naszemu wojsku czerpać z bogatej skarbnicy doświadczeń i wzorów najpotężniejszej na święcie armii, z jej wiedzy strategicznej i taktycznej, z jej metod organizacyjnych i wychowawczych. Jesteśmy dumni z tego, że naszym siłom zbrojnym dane jest być sojusznikiem armii pierwszego na świecie państwa socjalistycznego, armii, która wyzwoliła nasz kraj i która uratowała całą ludzkość od hitlerowskiego barbarzyństwa.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#PosełLangeOskar">Sojusz i współpraca z armią radziecką zapewnia naszym siłom zbrojnym odpowiedni poziom wychowania politycznego i fachowego i czyni je częścią składową niezwyciężonego obozu walki o wolność ludów, o pokój i postęp. Powołanie Marszałka Rokossowskiego na stanowisko Ministra Obrony Narodowej i dowódcy sił zbrojnych jest dodatkową gwarancją wysokiego poziomu i wysokiej jakości naszych sił zbrojnych, gwarancją ich siły i zdolności bojowej, gwarancją nienaruszalności granic na Odrze i Nysie, gwarancją poważnego wkładu Polski w walkę o pokój i o pokrzyżowanie planów imperialistycznych podżegaczy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#PosełLangeOskar">Imperialiści chcą odwrócić bieg historii, chcą powstrzymać zwycięski pochód wyzwoleńczych ruchów społecznych i narodowych, chcą zniszczyć ośrodki budowy nowego socjalistycznego życia, jakimi są Związek Radziecki i kraje demokracji ludowej, chcą przywrócić utracone częściowo panowanie nad ludami kolonialnymi i rozciągnąć nad całym światem panowanie amerykańskiego kapitału monopolicznego i jego brytyjskich, francuskich i niemieckich wasalów. W imię takich celów Stany Zjednoczone rozrzuciły po całym świecie sieć baz wojennych: w Japonii i na wyspach Pacyfiku, w Grenlandii, Anglii, Francji, Niemczech i w Hiszpanii, w Grecji, Turcji, a pośrednio również w Iranie i w Indiach. W imię takich celów Stany Zjednoczone popierają bazy i akcję wojskową brytyjskich i francuskich imperialistów na Bliskim Wschodzie, na Malajach, w Afryce i w Indochinach. W imię takich celów stworzono pakt atlantycki i organizuje się dzisiaj tzw. pomoc wojskową państwom Europy zachodniej, w imię takich celów montuje się dzisiaj tzw. front antykomunistyczny w Azji.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#PosełLangeOskar">Dla osiągnięcia swych niecnych celów imperialistyczni podżegacze wojenni grozili światu bombą atomową. Groźba ta rozprysła się jak bańka mydlana, gdy się okazało, że bomba atomowa nie jest w monopolicznym posiadaniu imperialistów, lecz że rozporządza nią również stojący na czele obozu pokoju i wolności ludów Związek Radziecki. Obecnie imperialiści starają się ponownie zastraszyć świat i dodać samym sobie otuchy przez wizję bomby wodorowej. Nie ulega wątpliwości, że ten nowy straszak okaże się równie bezskutecznym jak poprzedni.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#PosełLangeOskar">Wolne narody i narody, które o wolność swoją walczą, nie dadzą się zastraszyć imperialistycznym podżegaczom wojennym, wiedzą bowiem, jaki jest rzeczywisty, realny układ sił, znają wewnętrzną słabość obozu imperialistycznego i siłę obozu pokoju. Machinacje podżegaczy wojennych rozbiją się o siłę obozu pokoju oraz o sprzeczności, jakie istnieją pomiędzy poszczególnymi składnikami obozu imperialistycznego, jak również o wewnętrzne sprzeczności gospodarcze i klasowe każdego z kapitalistycznych państw.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#PosełLangeOskar">Szanse walki o pokój są realne. Po raz pierwszy w historii przeciwstawia się imperializmowi potężny, zorganizowany front pokoju. Front ten obejmuje wszystkich ludzi pracy, wszystkich, którzy walczą o pokój i postęp społeczny, sięga on w głąb każdego kraju. Rozstrzygającą rolę w walce o pokój odgrywa potęga Związku Radzieckiego i zacieśniająca się coraz bardziej współpraca krajów demokracji ludowej ze Związkiem Radzieckim. Potęga Związku Radzieckiego i siła krajów demokracji ludowej jest ostoją pokoju światowego. Im większa ta potęga i siła, tym większe dla imperialistów ryzyko naruszenia pokoju. Dlatego każde wzmocnienie Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, każde pogłębienie ich przyjaźni i współpracy zwiększa realne szanse utrzymania pokoju i utrudnia podżegaczom wojennym wykonanie ich zamiarów.</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#PosełLangeOskar">Ze względu na swoją siłę gospodarczą i potencjał obronny Polska ludowa odgrywa poważną rolę w anty imperialistycznym froncie obrony pokoju. Poziom i wyszkolenie naszych sił zbrojnych, ich sprawność organizacyjna i zaopatrzenie techniczne są poważnym wkładem naszego Państwa w obronę pokoju. Jest naszym obowiązkiem wobec nas samych, wobec naszych sojuszników i wobec całej ludzkości, ażeby wkład ten był pełnowartościowy, ażeby był rzeczywiście taki, na jaki nas stać.</u>
          <u xml:id="u-26.19" who="#PosełLangeOskar">O sile armii decyduje jakość jej zaplecza i jej bazy moralnej, politycznej i materialnej. Podstawy siły armii zostały sformułowane przez Józefa Stalina w następujący sposób: „Obecnie o losie wojny decydować będą nie takie poboczne czynniki, jak czynnik zaskoczenia, lecz czynniki stałe: zwartość zaplecza, moralny duch armii, ilość i jakość dywizji, uzbrojenie armii i organizacyjne zdolności dowódców”. Dążeniem naszym musi być jak największe wzmożenie i natężenie tych czynników, które stanowią o sile armii.</u>
          <u xml:id="u-26.20" who="#PosełLangeOskar">Z zadowoleniem możemy stwierdzić, że siły zbrojne Polski ludowej mają dzisiaj potężną bazę moralną, opartą na związku z masami pracującymi, na tym, iż klasa robotnicza i pracujące chłopstwo wiedzą, że to jest ich ludowa armia i gotowi są dla tej armii nie szczędzić trudów ani wysiłków. Posiada ona potężną bazę strategiczną w sojuszu i współpracy z armią radziecką, wreszcie posiada rosnącą i coraz wydajniejszą bazę materialną w naszym socjalistycznym przemyśle i w unowocześniającym się i przechodzącym do nowych form organizacyjnych produkcji — rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-26.21" who="#PosełLangeOskar">Plan 6-letni, ów wielki plan industrializacji i modernizacji gospodarczej Polski, zapewni siłom zbrojnym naszego Państwa coraz to szerszą i coraz to wydatniejszą bazę materialną. Dlatego praca nad wykonaniem planu 6-letniego będzie równocześnie pracą nad wzmocnieniem siły obronnej naszego Państwa, bo przez udział w tej pracy każdy obywatel — każda kobieta i każdy mężczyzna — mogą wnieść swój osobisty wkład w rozbudowę naszych sił zbrojnych i w dzieło obrony pokoju.</u>
          <u xml:id="u-26.22" who="#PosełLangeOskar">Siły zbrojne Polski ludowej stanowią i stanowić będą przedmiot szczególnej opieki i troski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Głosując za ustawą o powszechnym obowiązku wojskowym, równocześnie apelujemy do całej klasy robotniczej, do chłopów, do inteligencji pracującej i do całego narodu, aby wojska nasze lądowe i lotnicze, marynarkę wojenną, wojska obrony przeciwlotniczej i wojska wewnętrzne otoczyli miłością i przyjaźnią, by pracą i wysiłkiem swoim zapewnili im potrzebną bazę moralną i materialną, by jak najściślej zespolili się z naszym ludowym wojskiem, w którym każdy żołnierz i każdy oficer jest towarzyszem i bratem człowieka pracy, obrońcą jego wolności, strażnikiem spokoju i bezpieczeństwa jego pracy, współobywatelem ludowej Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-26.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Olchowiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym zrodził się, jak czytamy w uzasadnieniu projektu, z potrzeby unormowania dawniejszych ustaw i rozporządzeń wykonawczych, a przede wszystkim nadania im takiej przejrzystości, by obywatel nie gubił się w aktach ustawodawczych. Wystarczy powiedzieć, że dotychczasowe przepisy prawne, dotyczące powszechnego obowiązku wojskowego, zawierały aż 771 przepisów, zajmujących 114 stron druku, podczas gdy obecna ustawa liczy zaledwie 114 artykułów.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełOlchowiczAleksander">Należy przyznać, że projekt nowej ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym jasno, zwięźle i starannie formułuje każdy przepis, a prawa i obowiązki obywatela w dziedzinie wojskowej precyzuje jak najdokładniej. Pod tym względem przedstawiony projekt ustawy stanowi po prostu wzór przejrzystości przepisów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wnikając w treść ustawy, analizując poszczególne jej przepisy stwierdzamy ku swemu pełnemu zadowoleniu, że wieje z niej nowoczesny duch obywatelski, że troska o człowieka w mundurze posunięta została w ustawie jak najdalej. Szczególnie uwypuklić pragniemy troskę projektodawcy o podniesienie nie tylko poziomu kulturalnego, ale również o to, by żołnierz w czasie swojej służby wojskowej zdobył kwalifikacje zawodowe, a więc osiągnął w wojsku — przynajmniej w niektórych rodzajach wojsk — awans społeczny, umożliwiający mu zajęcie w późniejszym życiu cywilnym lepszej pozycji socjalnej. Wojsko nowoczesne, wojsko ludowe, jest dobrą szkołą obywatelską. Kształtuje charaktery, zaprawia do zdyscyplinowanej pracy kolektywnej, uczy punktualności, sumienności, koleżeńskości, oddziaływuje wychowawczo w najszerszym tego słowa znaczeniu. W ogóle uczy tych wszystkich cnót i zalet obywatelskich, bez których współczesne życie zbiorowe nie jest do pomyślenia. Są to wartości uznawane przez wszystkich i nie potrzeba się szerzej nad nimi rozwodzić ani udowodnić ich prawdziwości.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wysoki Sejmie! Na całym świecie toczy się gigantyczny bój o utrwalenie pokoju. Jest to bój ciężki, mozolny, wymagający olbrzymiego hartu ducha i siły woli. Stwierdzając z satysfakcją, że siły obozu pokoju rosną nie tylko z roku na rok, ale po prostu z dnia na dzień, zdajemy sobie jednocześnie dobrze sprawę z tego, że nie wystarczą w tej walce siły duchowe, że poparte muszą być te siły duchowe mocnym, zbrojnym ramieniem milionowych armii ludowych — strażników pokoju.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PosełOlchowiczAleksander">Takim potężnym strażnikiem pokoju jest bohaterska Czerwona Armia ze swoim wielkim wodzem Generalissimusem Józefem Stalinem.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PosełOlchowiczAleksander">Takim strażnikiem pokoju jest także Wojsko Polskie, na którego czele stanął wypróbowany w bojach z hitlerowskim faszyzmem Marszałek Konstanty Rokossowski, syn prostego ludu warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#PosełOlchowiczAleksander">Na straży pokoju stoją dalej wojska wszystkich państw demokracji ludowej oraz zwycięskie wojska Chin ludowych.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#PosełOlchowiczAleksander">Jest pewne, że żadne argumenty nie przemawiają tak przekonywująco do mózgów podżegaczy wojennych i tak bardzo nie paraliżują ich wrogich w stosunku do ludzkości zamierzeń, jak właśnie wspólna gotowość do odparcia w każdej chwili każdej agresji wojennej.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#PosełOlchowiczAleksander">I dlatego że z całego serca jesteśmy za trwałym pokojem, że pragniemy oszczędzić naszemu narodowi i ludzkości nowej pożogi wojennej, nowych łez i nowej nędzy, dlatego każde pociągnięcie wzmacniające siły pokoju znajdzie i nasze bezwzględne poparcie.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#PosełOlchowiczAleksander">Polska ludowa, oparta o trwały sojusz ze Związkiem Radzieckim i powiązana umowami o przyjaźni i wzajemnej pomocy z krajami demokracji ludowej, uczyni wszystko, by wkład jej do budowy trwałego pokoju był jak największy.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#PosełOlchowiczAleksander">Wierzymy, że siły wojny zostaną zmiażdżone przez siły pokoju.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#PosełOlchowiczAleksander">Składając to oświadczenie w imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Pracy pragnę zapewnić Rząd, że stronnictwo nasze w całej rozciągłości popiera przedstawiony projekt ustawy, widząc w nim właściwą drogę do unormowania podstawowych zagadnień, związanych z obronnością naszego Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Maślance.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełMaślankaJózef">Wysoka Izbo! Mam zająć w imieniu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego stanowisko w sprawie ustawy o powszechnej służbie wojskowej, przedstawionej nam przez referenta posła„ Mieczysława Wągrowskiego.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełMaślankaJózef">Art. 1 i 2 tej ustawy głoszą: „Siły zbrojne stoją na straży największego dobra narodu polskiego — niepodległości Rzeczypospolitej i wiodącego do socjalizmu ustroju demokracji ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełMaślankaJózef">„Służba wojskowa w siłach zbrojnych jest zaszczytnym obowiązkiem obywateli Rzeczypospolitej”.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełMaślankaJózef">W trosce o dobrze zorganizowaną armię Ministerstwo Obrony Narodowej opracowało projekt ustawy, która jest zasadniczo zmieniona w stosunku do ustawy dotychczasowej.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełMaślankaJózef">Obowiązkowi poboru podlegają obywatele kończący 20 lat życia w danym roku kalendarzowym i obowiązek ten trwa do 50 roku życia. Do ochotniczej służby wojskowej zgłaszać się mogą obywatele, którzy ukończyli lat 18. Ochotnikom przysługuje prawo wyboru wojsk i broni.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełMaślankaJózef">Pierwsza Armia Polska zaczęła się organizować w Związku Radzieckim. Organizowali ją doskonali instruktorzy bohaterskiej Armii Czerwonej i przy jej boku okryła się nieśmiertelną sławą na szlaku bojowym od Lenino aż do Berlina, tocząc walki o wyzwolenie kraju po połączeniu się z Armią Ludową jako odrodzone Wojsko Polskie.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PosełMaślankaJózef">Armia nasza składała się w 90% z synów robotników oraz mało i średniorolnych chłopów. Na czele jej stoi syn ludu pracującego, Marszałek Konstanty Rokossowski.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#PosełMaślankaJózef">Ponieważ pewne ilości poborowych pozostają niewykorzystane, mając na uwadze jak najlepsze wykorzystanie rezerw poborowych, Ministerstwo Obrony Narodowej przewiduje dopełnienie zaszczytnego obowiązku obywatelskiego w służbie terytorialnej i zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#PosełMaślankaJózef">Służba terytorialna umożliwi przeszkolenie rezerw osobowych bez odrywania obywateli od ich pracy oraz od miejsca zamieszkania, co jest czynnikiem bardzo ważnym z punktu widzenia gospodarczego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#PosełMaślankaJózef">Służba zastępcza, która jest już wprowadzona, a którą zamierzamy w roku bieżącym znacznie rozszerzyć, ma na celu lepsze wykorzystanie zasobów poborowych dla celów obrony Państwa i realizacji planów gospodarczych. Ministerstwo Obrony Narodowej w roku bieżącym wzmoże pomoc służby zastępczej włączając ją w pracę w naszym przemyśle oraz budownictwie wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#PosełMaślankaJózef">W trosce o zapewnienie wojsku ludowemu odpowiednio przeszkolonych kadr oficerskich zwrócono baczną uwagę na jakościowy i ilościowy dobór kandydatur. Szkoły oficerskie poszczególnych rodzajów broni i służb zostały podniesione do poziomu, jakiego wymaga stan współczesnej techniki. Analiza jakościowa kandydatów do szkół oficerskich w 1949 r. wykazuje znaczne postępy w zakresie pochodzenia klasowego, przynależności partyjno-organizacyjnej, jak też i wykształcenia ogólnego kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#PosełMaślankaJózef">W 1949 r. przyjęto do szkół oficerskich synów robotników i robotników rolnych 63,5%, synów chłopów mało i średniorolnych 21'6%, a członków ZMP 77,5% ogólnej liczby. W 1950 r. przewiduje się dalsze postępy w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#PosełMaślankaJózef">Ponieważ dotychczas obowiązujące przepisy ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z 1938 r. nie odpowiadają nowym warunkom naszego Państwa ludowego, Ministerstwo Obrony Narodowej opracowało projekt nowej ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#PosełMaślankaJózef">Do najbardziej istotnych jego cech należą:</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#PosełMaślankaJózef">1) obniżenie wieku poborowego do 20 roku życia,</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#PosełMaślankaJózef">2) przeprowadzenie poboru nie przez administracyjne władze ogólne, lecz przez władze wojskowe. Zwolnienie z wojska po odbyciu zasadniczej służby wojskowej oraz przeniesienie do rezerwy może być przeprowadzane raz w roku.</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#PosełMaślankaJózef">W związku ze zniszczeniem podczas okupacji ewidencji Ministerstwo kontynuuje w dalszym ciągu jej uzupełnienie. Okres okupacji spowodował olbrzymie luki w rezerwach osobowych. Wobec tego przeszkolenie rezerw osobowych ulegnie znacznemu rozszerzeniu.</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#PosełMaślankaJózef">Przeszkolenie to posiada również znaczenie polityczno-społeczne, gdyż powołany obywatel otrzymuje oprócz wyszkolenia wojskowego duży zasób wiedzy politycznej, co wpływa na podniesienie jego świadomości.</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#PosełMaślankaJózef">Duży nacisk położono na zharmonizowanie działania różnych rodzajów broni. W związku z rozwojem techniki wojsko szkoli wielu specjalistów różnych gałęzi, wpłynie to również na podniesienie ogólnej kultury technicznej społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#PosełMaślankaJózef">W ludowym Wojsku Polskim praca polityczna zmierza do wychowania w duchu oddania się Polsce ludowej, niezłomnej woli obrony niepodległości i bezpieczeństwa, oddania sprawie socjalizmu i niezłomnej przyjaźni z narodami Związku Radzieckiego oraz braterstwa broni z armią radziecką.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#PosełMaślankaJózef">Wzrost świadomości politycznej oficerów i szeregowych wyraził się w osiągniętych rezultatach szkoleniowych. Żołnierze nasi, wzorując się na pracy klasy robotniczej i chłopstwa, rozwinęli współzawodnictwo w szkoleniu bojowym i politycznym. Żołnierze ZMP-owcy są wzorem dla niezrzeszonych i mobilizują ich do wytężonej służby i nauki. Wzrost świadomości politycznej jest w dużej mierze zasługą partii i stronnictw politycznych.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#PosełMaślankaJózef">W wojsku rozwinął się ruch zmierzający do jeszcze większego pogłębienia bezpośredniej łączności z masami pracującymi ośrodków przemysłowych i pracującego chłopstwa na roli. Robotnicy objęli szefostwo nad poszczególnymi jednostkami wojskowymi.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#PosełMaślankaJózef">Ponad 130 komisji pracuje w wojsku. W dziedzinie pracy społecznej wśród rodzin wojskowych istnieją przedszkola, żłobki, świetlice, zorganizowane przez wojskowe koła Ligi Kobiet. W 1949 r. przeprowadzono 130 kursów, dających kobietom kwalifikacje zawodowe. W dalszym ciągu przewiduje się wzrost tych instytucji. W zakresie działalności kulturalnej stale organizuje się nowe świetlice, biblioteki i kluby oficerskie.</u>
          <u xml:id="u-30.23" who="#PosełMaślankaJózef">W wojsku znika smutne zjawisko analfabetyzmu. Żołnierz-analfabeta zostaje objęty obowiązkowym nauczaniem. Ambicją i zadaniem wojska jest tak pracować, by żołnierz przechodząc do rezerwy był świadomym obywatelem — budowniczym Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-30.24" who="#PosełMaślankaJózef">W zakresie wydawnictw zaspokajane są potrzeby nie tylko wojska, ale wydawnictwami wojskowymi popularyzuje się wojsko wśród ludności cywilnej. Poważnym osiągnięciem wydawnictw wojskowych jest udostępnienie szerokim zastępom wielu prac poświęconych bohaterskim wysiłkom ludzi radzieckich.</u>
          <u xml:id="u-30.25" who="#PosełMaślankaJózef">W wojsku problem opieki lekarskiej postawiony jest na wysokim poziomie. Szeroko są stosowane metody profilaktycznego lecznictwa. Specjalną uwagę poświęca się zagadnieniu chorób społecznych takich, jak choroby weneryczne, gruźlica oraz choroby zębów. Akcja szczepień ochronnych objęła 99,2% członków sił zbrojnych. Szeroko jest rozbudowane lecznictwo ambulatoryjne, domowe, szpitalne i sanatoryjne. Szeroko zakrojona jest akcja profilaktyczna w postaci wczasów. Projektuje się rozszerzenie wojskowych domów wypoczynkowych i sanatoriów.</u>
          <u xml:id="u-30.26" who="#PosełMaślankaJózef">W dziedzinie sprzętu sanitarnego i farmakologicznego korzystamy przede wszystkim z produktów krajowych. Odczuwa się brak personelu sanitarnego, przede wszystkim średnio wyszkolonego, tj. felczerów i sanitariuszy. By uzupełnić te braki wojsko intensywnie szkoli nowe kadry w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-30.27" who="#PosełMaślankaJózef">W 1950 r. nastąpił wzrost wydatków na cele budowlane o około 20% w stosunku do 1949 r. Wojsko buduje mieszkania dla nowych kadr zawodowych. Prace te wykonywać będzie W. P. B. — Wojskowy Przemysł Budowlany.</u>
          <u xml:id="u-30.28" who="#PosełMaślankaJózef">Wojsko stosuje z uporem oszczędzanie. Szczególnie do oszczędzania przyczyniają się ZMP-owcy. Od 1949 r. wojsko nasze przeszło w okres rozwoju i rozbudowy zharmonizowanej z dzisiejszą sytuacją międzynarodową, na którą Rząd nasz, klasa robotnicza, pracujący chłopi i cały naród pragnie oddziaływać w kierunku wzmocnienia sił pokoju i przeciwstawienia się agresywnym zamiarom imperialistycznym.</u>
          <u xml:id="u-30.29" who="#PosełMaślankaJózef">Genialny wódz, twórca zwycięskiej Armii Czerwonej, Józef Stalin powiedział, że najlepsza armia bez silnego zaplecza, poparcia i sympatii ludności pracującej może się rozpaść i nie spełnić swojego zadania. Wytyczne planu 6-letniego mówią: w oparciu o wzrost sił wytwórczych w okresie planu 6-letniego nastąpi poważne zwiększenie siły obronnej kraju. Plan 6-letni otwiera przed ludowym Wojskiem Polskim perspektywę uzyskania zaplecza gospodarczego, właściwie zaplecza socjalistycznego. Zaplecze to będzie wzmacniało naszą siłę obronną moralnie, politycznie i materialnie. Wzrośnie poziom polityczny żołnierza, poziom przygotowania technicznego, wzrośnie poziom zdrowia naszej młodzieży, opieki lekarskiej, kultury fizycznej. Zostaną wzmocnione rezerwy naszej gospodarki, konieczne dla obronności kraju. Zadaniem wojska będzie właściwie wykorzystać te wszystkie możliwości polityczno-moralne i materialne, jakie wysiłek klasy robotniczej i pracujących chłopów oraz całego narodu postawił do dyspozycji wojska.</u>
          <u xml:id="u-30.30" who="#PosełMaślankaJózef">Zadaniem wojska jest pomnożyć siły obronne Państwa, stworzyć u siebie nową przodującą gospodarkę. Wojsko buduje nowe zbrojne ramię przeciwko agresji imperialistycznej przy boku Związku Radzieckiego i jego sławnej armii.</u>
          <u xml:id="u-30.31" who="#PosełMaślankaJózef">Cały wysiłek Rządu i Ministra Obrony Narodowej idzie w tym kierunku, aby w swej najgłębszej treści wojsko było ludowe, aby zacieśniała się jedność narodu z wojskiem, aby rosła i pogłębiała się miłość robotników, chłopów i inteligentów pracujących do ludowego Wojska Polskiego, które jest narzędziem obrony osiągnięć społecznych wyzwolonych mas pracujących. Jedność narodu i Wojska Polskiego stwarza warunki, których nigdy nie posiadała przedwrześniowa Polska obszarnictwa i burżuazji. Nie chcemy wojny, jesteśmy wrogami wojny, ale wiemy, że walcząc o pokój, musimy być gotowi do odparcia agresji, aby okiełznać histerię wojenną imperialistów anglo-amerykańskich i ich zmarshallizowanych agentów. Nie dla wojny i agresji, ale dla pokoju, dla obrony niepodległości i wolności budujemy nasze wojsko. Chcemy, aby spełniało ono swoją rolę i było godnym wkładem naszego narodu w walkach światowego frontu sił pokoju pod przewodnictwem Związku Radzieckiego. Dlatego wojsko nasze iść będzie dalej w wytkniętym budownictwie ludowym po niezawodnej i najlepszej drodze — po stalinowskiej drodze, a w miarę możliwości wzorować się na czołowej sile anty imperialistycznej, pokojowej, najlepszej armii — pierwszej w świecie socjalistycznej armii wolności i postępu — armii radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-30.32" who="#PosełMaślankaJózef">Oto wskazania dla wojska: walczyć pod przewodnictwem partii wraz z klasą pracującą — robotnikami i chłopami oraz z całym narodem o wykonanie na odcinku gospodarczym, politycznym i kulturalnym planu 6-letniego.</u>
          <u xml:id="u-30.33" who="#PosełMaślankaJózef">Wysoka Izbo! A teraz pozwolę sobie przytoczyć kilka faktów z dzisiejszej rzeczywistości:</u>
          <u xml:id="u-30.34" who="#PosełMaślankaJózef">Pamiętamy dawne czasy zaborców i czasy rządów faszystowskich w Polsce — dzień poboru do wojska to dzień pijaństwa, poborowi upijali się alkoholem, aby zapomnieć, aby nie zdawać sobie sprawy, że zostali zakwalifikowani do odbywania służby wojskowej. A jak się przedstawia ten dzień w dzisiejszej rzeczywistości ludowej? W powadze i skupieniu, zdając sobie sprawę z obowiązku tak bardzo zaszczytnego dla obywatela, zbierają się poborowi w świetlicy udekorowanej i odświętnie przybranej, aby wysłuchać oficera (niedawno robotnika lub chłopa), który w treściwych słowach zaczyna ich wprowadzać w tryb życia żołnierskiego. Sąsiedzi — znajomi poborowego twierdzą, że w wojsku zrobią z niego pełnego człowieka i fachowca, a nawet oficera.</u>
          <u xml:id="u-30.35" who="#PosełMaślankaJózef">Powracającego z wojska wita radośnie rodzina i znajomi z gromady, bo są przekonani, że czasu w wojsku nie zmarnował, że się kształcił, że może jako fachowiec lub dobry robotnik przynieść korzyść gromadzie i Państwu.</u>
          <u xml:id="u-30.36" who="#PosełMaślankaJózef">W krótkim czasie zdobywa sobie uznanie gromady i zaczyna pracować nie tylko fizycznie, ale pracuje nad upowszechnieniem kultury fizycznej i umysłowej w gromadzie. Kiedy zaistnieje problem, jak pracować na roli, czy starymi konserwatywnymi sposobami, czy też dać pierwszeństwo metodom spółdzielczym, to obiera zazwyczaj spółdzielczość produkcyjną i przystępuje na jej członka. Zaznaczyć trzeba, że właśnie ten żołnierz staje się nową serdeczną nicią łączącą wieś z wojskiem i z Polską ludową.</u>
          <u xml:id="u-30.37" who="#PosełMaślankaJózef">Wojsko utrzymuje stały kontakt z masami pracującymi przez roztaczanie opieki nad poszczególnymi ośrodkami przemysłowymi, jak również i wsią. Udziela pomocy w akcji żniwnej i siewnej.</u>
          <u xml:id="u-30.38" who="#PosełMaślankaJózef">Zaprasza na uroczystości wojskowe, jak promocje oficerów, odsłonięcia sztandarów pułkowych — rodziców żołnierzy i oficerów.</u>
          <u xml:id="u-30.39" who="#PosełMaślankaJózef">Toteż masy pracujące ośrodków przemysłowych i pracujących na roli chłopów poczuwają się do wdzięczności i aby zadzierzgnąć wierną przyjaźń z wojskiem fundują pułkom sztandary.</u>
          <u xml:id="u-30.40" who="#PosełMaślankaJózef">Czy armia nasza będąc dobrze zorganizowana jest czynnikiem pokoju światowego? Na pewno tak, gdyż wszystkie państwa o ustroju demokratycznym ze Związkiem Radzieckim na czele stoją na straży pokoju.</u>
          <u xml:id="u-30.41" who="#PosełMaślankaJózef">Reasumując swoje wywody przedstawiwszy walory i korzyści tak dla Państwa jak i dla obywateli, wynikające z ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej, klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-30.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma ob. poseł Sobol.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełSobolWacław">Wysoka Izbo! Ustawodawstwo, dotyczące zasad i sposobów powoływania zasobów ludzkich Państwa do służby obronnej, wchodzi w zakres tych uprawnień i obowiązków parlamentów, które nie bywają i nie są w Polsce ludowej przenoszone na Rząd drogą udzielanych mu pełnomocnictw. Dziedzina ta powierzana jest szczególnej pieczy reprezentacji narodu, jako że dotyczy gospodarki najcenniejszymi zasobami, jakimi ten naród dysponuje, szczególnie cennymi zasobami w Polsce ludowej, która tak ciężko doświadczyła skutków zniszczeń biologicznych minionej wojny. Dlatego Sejm Rzeczypospolitej w tym punkcie obrad sięga do najuroczystszej swojej formy traktowania sprawy na plenum i dokonuje tego drogą deklaracji poszczególnych klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełSobolWacław">Mając zaszczyt złożyć taką deklarację w imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, pragnę podkreślić główne momenty projektu ustawy w dziedzinie tak doniosłej dla życia obywateli, dla życia Państwa i jego ustroju społecznego, momenty, które wprowadzają stan, że urządzenia zabezpieczające powszechność i racjonalność udziału obywateli w obronie, mają zagwarantowane należyte funkcjonowanie. Te właśnie momenty występują w projekcie ustawy, w którym widzimy zrealizowaną należycie zasadę powszechności obowiązku wojskowego, sięgającą aż do objęcia służbą wojskową kobiet, oraz moment racjonalnego zużycia ludzi, przewidziany w ustawie przez odpowiednie eliminowanie tych sił ludzkich, które mają być użyte na innych, ważniejszych dla życia kraju odcinkach. działalności państwowej.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełSobolWacław">Poza tym widzimy, że ustawa zużywa, realizuje, wykorzystuje w pełni zarówno zjawisko rozwoju wachlarza broni jak i poszczególnych jego rodzajów w minionej wojnie oraz przede wszystkim bierze pod uwagę doświadczenia w tej wojnie i olbrzymi, rewolucyjny wkład w myśl wojskową w tych wielkich doświadczeniach, jakie osiągnęła wielka, zwycięska Armia Czerwona.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełSobolWacław">Widzimy poza tym, że ustawa, duch ustawy podkreśla łączność wojska z masami ludowymi, łączność, która jeszcze przed ogłoszeniem tej ustawy, wyraźnie uchwytna dla każdego obywatela, przejawiała się w pomocy, jaką wojsko okazywało przy produkcji, w działalności kulturalno-oświatowej w wojsku i wreszcie w tej oszczędnej i celowej gospodarce wojska, która — moim zdaniem — zasługuje tu na szczególne podkreślenie.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełSobolWacław">Toteż klub poselski Stronnictwa Demokratycznego witając ustawę o powszechnym obowiązku służby wojskowej chce podkreślić, że pracować będzie w dalszym ciągu nad krzewieniem w szerokich kołach inteligencji postępowej i postępowego mieszczaństwa szczególnej miłości dla wojska ludowego.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PosełSobolWacław">Wierzymy, że Wojsko Polskie, sojusznik wyzwolicielskiej Armii Czerwonej, pierwszej armii świata, skorzysta z tych nowych przepisów ustawy i jak dziś służyło sprawie pokoju, tak zawsze będzie gotowe wypełniać swe obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PosełSobolWacław">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego wypowiada się całkowicie za zgłoszonym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Lista mówców wyczerpana. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym w brzmieniu, nadanym przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o powszechnym obowiązku wojskowym jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej o rządowym projekcie ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji (druki nr 580 i 632).</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Rękasowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełRękasStefan">Wysoka Izbo! Dotychczasowa obrona przeciwpożarowa w Polsce była oparta na ustawie z dnia 13 marca 1934 r. o ochronie przed pożarami i innymi klęskami. Ustawa ta nie zdała egzaminu, gdyż nie rozwiązała zagadnienia ochrony przeciwpożarowej, nie zajmując wyraźnego stanowiska odnośnie organów ochrony przeciwpożarowej Państwa. Za stan ochrony przeciwpożarowej odpowiadał Minister Spraw Wewnętrznych, który miał spełniać tę rolę przy pomocy organów własnych i związkowych.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełRękasStefan">Jako ciało doradcze miał mieć stałą komisję doradczą, która jednakże do 1949 r. nie została powołana. Istniał przy ministrze sekretariat tej komisji, który spełniał zadanie własnego organu ministra do kontroli nad działalnością Związku Straży Pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełRękasStefan">Pomijając jednak w okresie przedwojennym stosunki zmierzające do faszyzacji ustroju i rolę, jaką Związek Straży Pożarnych odgrywał na swym odcinku, do kontroli prac Związku nie dopuszczono.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełRękasStefan">Ustawa z dnia 13 marca 1934 r. przewidywała szereg rozporządzeń wykonawczych, które miały uregulować sprawę ochrony przeciwpożarowej, a z której ukazało się do 1939 r. tylko 5, w tym jedno dotyczyło spraw organizacyjnych i nie zostało wprowadzone w życie mimo ogłoszenia, a rozbudowa ochrony przeciwpożarowej była prowadzona przez Związek dalej po wygodniejszej dla niego linii zakreślonej statutem związku z 1933 r. W rzeczywistości ochronę przeciwpożarową miał zlecony Związek Straży Pożarnych RP, instytucja o charakterze prywatno-prawnym.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PosełRękasStefan">Ustawa ta nawet w warunkach przedwojennych w krótkim czasie po jej ogłoszeniu okazała się niewystarczająca i były robione poprawki.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PosełRękasStefan">Ciężar ochrony przeciwpożarowej w okresie przedwojennym przerzucono na barki społeczeństwa i Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych, który zgodnie z art. 39 ustawy świadczył pewien procent ód zebranych składek ogniowych.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PosełRękasStefan">Rząd sanacyjny nic nie zrobił, aby ten niewłaściwy stan zmienić pomimo, że już wtedy rozmiar zagadnienia ochrony przeciwpożarowej kwalifikował ją do włączenia w zakres działalności organów państwowych, a nie powierzanie jej stowarzyszeniu (instytucji prywatno-prawnej).</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#PosełRękasStefan">Rezultatem tego rodzaju polityki była dezorganizacja, jaka wystąpiła w chwili wybuchu wojny. Straże ewakuowały się zabierając sprzęt i pozostawiając osiedla bez ochrony przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#PosełRękasStefan">W okresie okupacji Związek Straży Pożarnych i Stowarzyszenia OSP zostały przez okupanta hitlerowskiego rozwiązane, pozostały natomiast straże pożarne kontrolowane przez dawny aparat związkowy, przejęty przez okupanta.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#PosełRękasStefan">Ze względów wojskowo-strategicznych straże pożarne i ich organa posiadały duże w stosunku do reszty ludności przywileje i cieszyły się opieką okupanta, co nie przyczyniło się do podniesienia moralnego ani zmiany kierunku ideologicznego.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#PosełRękasStefan">Po wyzwoleniu Polski spod władzy okupanta straże pożarne zaczęły się reaktywować.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#PosełRękasStefan">W Ministerstwie Administracji Publicznej stworzono Główny Inspektorat Straży Pożarnych, który miał w założeniu stanowić centralny ośrodek dyspozycyjny dla ochrony przeciwpożarowej Państwa. W województwach stworzono wojewódzkie inspektoraty pożarnictwa, a w powiatach powiatowe komendy straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#PosełRękasStefan">Zmiany jednakże warunków politycznych i ekonomicznych w Polsce ludowej nie pozostały bez wpływu na straże pożarne. Reforma rolna i unarodowienie ciężkiego i średniego przemysłu, duży procent uspołecznienia handlu i innych dziedzin życia wyraźnie odbiły się na strażach pożarnych. Wskutek wyżej wspomnianych reform obszarnicy i kapitaliści zniknęli a zarazem przestali świadczyć na straże pożarne, traktowane uprzednio jako „swoją sferę” wpływów, nad którą sprawowali swój patronat. Społeczeństwo wyniszczone wojną również przestało świadczyć w poprzedniej wysokości, a straże zubożały, gdyż przeważna ilość lepszego sprzętu została wywieziona lub uległa zniszczeniu w czasie działań wojennych. Poważne przegrupowanie ludności w okresie okupacji i po wyzwoleniu odbiło się ujemnie na liczebności straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#PosełRękasStefan">W tym stanie rzeczy w 1946 r. reaktywowany został Związek Straży Pożarnych RP dla podniesienia stanu obrony przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#PosełRękasStefan">Jednocześnie w związku z odbudową i rozbudową przemysłu państwowego oraz z tym, że zagadnienie ochrony przeciwpożarowej nie stało na właściwym poziomie, zaczęła się rozbudowa ochrony przeciwpożarowej zakładów, przedsiębiorstw i instytucji.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#PosełRękasStefan">Prawie wszystkie ministerstwa zorganizowały własne inspektoraty ochrony przeciwpożarowej, przy czym zamiast dążyć, co było założeniem, do prewencji przeciwpożarowej, przystąpiono do organizowania ochrony czynnej, a więc straży pożarnych. Wytworzyło się kilka większych i szereg drobniejszych pionów ochrony przeciwpożarowej, które nie tylko, że nie współpracowały z sobą, ale prowadziły konkurencyjną walkę, wydzierając sobie ludzi, wskutek czego na tym polu istnieje ciągła fluktuacja, walkę o sprzęt, którego brak ogólnie dał się odczuć. Stworzono dużo jednostek straży liczebnie słabych i źle wyposażonych, a więc w zasadzie niezdolnych do zlikwidowania większych pożarów.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#PosełRękasStefan">Wskutek wadliwej organizacji koszta ochrony przeciwpożarowej wzrosły kilkakrotnie, a ilość pożarów zamiast zmaleć zwiększyła się.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#PosełRękasStefan">Dane statystyczne wykazują, iż w 1947 r. PZU W zarejestrował wypadków pożarów w dziale ubezpieczeń przymusowych 7602, w dziale ubezpieczeń dobrowolnych 2083, razem 9685.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#PosełRękasStefan">Natomiast w 1948 r., w ciągu którego rozprowadzona została duża ilość sprzętu (ponad 1000 motopomp, 100 samochodów pożarniczych i 30.000 węży tłoczonych), a więc zwiększona została ilość i gotowość bojowa straży pożarnych, zanotowano pożarów: w dziale ubezpieczeń przymusowych 8527, w dziale ubezpieczeń dobrowolnych 4719, razem 13.264.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#PosełRękasStefan">W 1949 r. nastąpił dalszy wzrost ilości pożarów, wzrosła również wysokość odszkodowań wypłaconych przez PZUW z 1.031 milionów w 1947 r. do 1.615 milionów w 1948 r. Jeżeli weźmie się pod uwagę niedoubezpieczenie oraz nieubezpieczenie ruchomości — wysokość rzeczywistych szkód przekroczy około 10-krotnie wysokość szkód wypłaconych przez zakład odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-34.20" who="#PosełRękasStefan">Jeżeli się przypatrzymy powyższym cyfrom pożarów nawet biorąc pod uwagę rozbudowę przemysłu, to taki wzrost pożarów wydaje się nieuzasadniony i wskazuje, iż olbrzymie sumy wydatkowane na resortową ochronę przeciwpożarową nie dają rezultatów takich jak należy. Wynika to stąd, że często straże zakładowe tworzone są bezplanowo, np. na terenie jednej posesji fabrycznej mieści się 3 zakłady przemysłowe różnobranżowe, należące do trzech różnych zjednoczeń, z których każde utrzymuje swoją straż zakładową.</u>
          <u xml:id="u-34.21" who="#PosełRękasStefan">Można by przytoczyć więcej przykładów podobnych i innych, które wskazują na wady organizacyjne ochrony przeciwpożarowej, które wskazują, iż bezplanowe rozmieszczenie straży, wyposażenie ich w sprzęt kosztuje bardzo dużo, a wyniki są słabe.</u>
          <u xml:id="u-34.22" who="#PosełRękasStefan">Bliższe obserwacje wskazują na to, że sprzętu przeciwpożarowego jest pod dostatkiem, lecz jest on rozmieszczony bezplanowo i w dużej części niewykorzystany a wskutek tego nie spełnia swego zadania.</u>
          <u xml:id="u-34.23" who="#PosełRękasStefan">Inny mankament na tym polu to brak nadzoru, spowodowany chaosem organizacyjnym ochrony przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-34.24" who="#PosełRękasStefan">Pomimo wysiłków władz, aby zapobiec tym wszystkim niedomaganiom, nie zdołały one jednak zmienić wydatnie stanu ochrony przeciwpożarowej przy obecnym stanie prawnym. Na podstawie ustawy z 1934 r. nie można położyć tamy tej nieskoordynowanej pracy odcinkowej, a nadzór naczelny ze strony Ministerstwa Administracji Publicznej jest problematyczny. Jedynym racjonalnym rozwiązaniem jest stworzenie jednego ośrodka dyspozycyjnego ochrony przeciwpożarowej, który sprawowałby pieczę w tej dziedzinie nad całością zagadnienia, bez względu na odcinek resortowy.</u>
          <u xml:id="u-34.25" who="#PosełRękasStefan">To rozwiązanie pozwoli na planowe dysponowanie materiałem ludzkim i posiadanym czy produkowanym sprzętem. Zahamuje szkodliwą fluktuację fachowców pożarniczych, wzmocni i scementuje ochronę przeciwpożarową i na pewno zmniejszy jej oczywiste koszty, które bezpośrednio czy pośrednio pokrywa Skarb Państwa. Pozwoli na ujednolicenie i postawienie na właściwym poziomie fachowego wyszkolenia pożarniczego prowadzonego dotychczas bardzo różnorodnie i traktowanego właściwie jako źródło dochodu dla Związku Straży Pożarnych, który to wyszkolenie prowadzi. Wreszcie, co najważniejsze, pozwoli na właściwym poziomie postawić zagadnienie prewencji, które dotychczas było traktowane po macoszemu na rzecz ochrony czynnej.</u>
          <u xml:id="u-34.26" who="#PosełRękasStefan">Te zagadnienia rozwiązuje projekt rządowy ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji. Ustawa jest typowo ramowa i może spełnić swe zadanie, o ile ukażą się rozporządzenia wykonawcze'. Najważniejsze z nich są już opracowane i ukażą się zaraz po uchwaleniu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-34.27" who="#PosełRękasStefan">Rozdział I projektu traktuje o Komendzie Głównej Straży Pożarnych, będącej naczelnym ośrodkiem dyspozycyjnym ochrony przeciwpożarowej i o jej zadaniach.</u>
          <u xml:id="u-34.28" who="#PosełRękasStefan">Rozdział II omawia rolę osób fizycznych i prawnych przy wykonaniu akcji zapobiegawczej, przy czym przewiduje, iż w branżowych grupach zakładów lub pojedynczych ważnych obiektach utworzone zostaną stanowiska techników pożarniczych, których zadaniem będzie prowadzenie akcji zapobiegawczej na terenie zakładów im powierzonych. Równocześnie kładzie nacisk na odpowiedzialność kierownictwa zakładu za utrzymanie obiektu w stanie należytego bezpieczeństwa. Jest to konieczne, gdyż bardzo często zdarzają się wypadki, iż czynniki administracyjne zakładów lekceważyły zalecenia fachowców, co było powodem niepowetowanych szkód.</u>
          <u xml:id="u-34.29" who="#PosełRękasStefan">Rozdział III traktuje o strażach pożarnych, ich rodzajach oraz o sposobie tworzenia straży pożarnych. Art. 9 ust. 1 upoważnia Ministra Administracji Publicznej do ustalenia ilości i rozmieszczenia zawodowych straży pożarnych i pogotowi okręgowych, będących jednostkami ogólnego działania, utrzymywanymi przez związki samorządowe. Ust. 2 tego artykułu zapewnia wojewódzkim komendantom decydujący wpływ na tworzenie innych straży, a przede wszystkim zakładowych. Pozwoli to na ograniczenie rozbudowy zbędnej w wielu wypadkach obrony przeciwpożarowej lokalnego działania.</u>
          <u xml:id="u-34.30" who="#PosełRękasStefan">Art. 10 zapewnia samorządom ze strony zainteresowanych zakładów pomoc w utrzymaniu zawodowych straży pożarnych. Pozwoli to na wzmocnienie siły zawodowej straży tak, aby ona mogła nieść skuteczną pomoc całemu terenowi miasta i zwolni większą część zakładów mniej narażonych na niebezpieczeństwo wybuchu pożarów od utrzymania własnych straży, kosztem pewnych świadczeń na pewno mniejszych niż koszt utrzymania własnej straży.</u>
          <u xml:id="u-34.31" who="#PosełRękasStefan">Dalsze artykuły tego rozdziału omawiają pewne przywileje członków straży jak np.: członkowie straży pożarnych podlegają obowiązkowi ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków w czasie pełnienia służby, członkowie straży pożarnych w czasie pełnienia służby korzystają z ochrony prawa na równi z urzędnikami w rozumieniu ustaw karnych, istnieje obowiązek współdziałania ludności w wypadkach pożarów.</u>
          <u xml:id="u-34.32" who="#PosełRękasStefan">Rozdział IV traktuje o kosztach ochrony przeciwpożarowej rozkładając je na:</u>
          <u xml:id="u-34.33" who="#PosełRękasStefan">1) Skarb Państwa, ponoszący koszty utrzymania komend straży pożarnych oraz wyszkolenia fachowego członków straży,</u>
          <u xml:id="u-34.34" who="#PosełRękasStefan">2) związki samorządowe, ponoszące koszty Utrzymania terenowych (ogólnego działania) straży pożarnych,</u>
          <u xml:id="u-34.35" who="#PosełRękasStefan">3) zakłady mające obowiązki świadczeń w stosunku do swych straży lokalnego działania,</u>
          <u xml:id="u-34.36" who="#PosełRękasStefan">4) stowarzyszenia ochotniczych straży pożarnych, które zgodnie ze statutem z funduszów powstałych ze zbiórek, składek, imprez itp. utrzymują straże ogólnego działania ochotnicze, co do których pewne zobowiązania ma również samorząd.</u>
          <u xml:id="u-34.37" who="#PosełRękasStefan">Rozdział V traktuje o postanowieniach karnych, przy czym znacznie obostrzono przepis o karach za niedbałe wykonanie zarządzeń prewencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-34.38" who="#PosełRękasStefan">Rozdział VI zawiera przepisy końcowe, które uchylają moc obowiązującą poprzedniej ustawy i powierzają wykonanie nowej Ministrowi Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-34.39" who="#PosełRękasStefan">Ustawa powyższa, stwarzając Komendę Główną Straży Pożarnych — organ państwowy — jako naczelny ośrodek dyspozycyjny, podnosi zagadnienie ochrony przeciwpożarowej w hierarchii zagadnień ogólnopaństwowych, a jednocześnie kasuje wielotorowość tej ochrony, odbijającą się bardzo szkodliwie na jej wynikach.</u>
          <u xml:id="u-34.40" who="#PosełRękasStefan">Potrzeba nowej ustawy na nowym etapie, etapie szerokiego uspołecznienia gospodarki, jest konieczna. Sprawa zabezpieczenia majątku narodowego nie może spoczywać w rękach stowarzyszenia, lecz musi być przedmiotem troski Rządu, a straże pożarne nie mogą być terenem wpływu wrogich nam elementów, które w wielu wypadkach znalazły tam schronienie.</u>
          <u xml:id="u-34.41" who="#PosełRękasStefan">Wniesienie przez Rząd pod obrady Sejmu projektu tej ustawy dowodzi troski o uregulowanie tak ważnego zagadnienia, jakim jest ochrona mienia narodowego, i przyczyni się do uporządkowania jeszcze jednej dziedziny naszego życia, jaką jest ochrona przeciwpożarowa.</u>
          <u xml:id="u-34.42" who="#PosełRękasStefan">Sejm Ustawodawczy na 69 posiedzeniu w dniu 8 listopada 1949 r. przekazał komisji powyższy projekt ustawy do rozważenia. Komisja Administracji Rządowej i Samorządowej po rozważeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 1950 r. wnosi:</u>
          <u xml:id="u-34.43" who="#PosełRękasStefan">Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy z druku nr 580 z następującą poprawką komisji w art. 2 ust. 1 pkt. 5 wiersz 4: po wyrazie „zakresie” dodać wyrazy „obrony przeciwlotniczej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Duniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełDuniakStanisław">Wysoki Sejmie! Zabierając głos z ramienia klubu poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dyskusji nad projektem ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji, pragnę podkreślić, że ustawa ta normuje sprawę ważną dla naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełDuniakStanisław">W Polsce przedwrześniowej ochrona przeciwpożarowa nie była na dostatecznym poziomie tak pod względem wyposażenia technicznego jak i organizacyjnego. Przyczyną tego stanu był brak dostatecznego zainteresowania się pożarnictwem ze strony rządzącej kliki kapitalistyczno-obszarniczej, a ponadto nieodpowiedzialne traktowanie obowiązków przez poszczególne kierownictwa straży przeciwpożarowej tak ochotniczej jak i fabrycznej, która dość często wykorzystywała oddziały straży do dyspozycji swych protektorów-fabrykantów i właścicieli majątków ziemskich dla celów nic wspólnego nie mających z obroną przeciwpożarową. Na przykład w takim mieście, jak Łódź, o charakterze wysoce przemysłowym, ochrona przeciwpożarowa do 1939 r. była instytucją ochotniczą, mającą pewne zespoły straży zawodowej, utrzymywanej z subwencji fabrykantów łódzkich oraz pewną ilość oddziałów fabrycznych przeciwpożarowych, które raczej były wykorzystywane jako gwardie fabrykanckie, stanowiące siłę fabrykantów do walki z robotnikami zamiast spełniać ochronę przeciwpożarową.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełDuniakStanisław">Wyposażenie wszystkich oddziałów przeciwpożarowych w Łodzi, jak również i wyszkolenie zawodowe było niedostateczne. Wiele do życzenia pozostawiały wszelkie środki alarmowe i sygnalizacyjne, których w Łodzi do 1939 r. nie było. Podobnie działo się i w innych miastach.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełDuniakStanisław">Zrozumiałym jest, że tego rodzaju stan rzeczy nie mógł być tolerowany w nowych warunkach społeczno-gospodarczych Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełDuniakStanisław">Ochrona przeciwpożarowa jest ważnym elementem w dziele ochrony socjalistycznej własności.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełDuniakStanisław">Niszczenie mienia socjalistycznego to w naszym ustroju dotkliwy cios społeczny. Jeżeli w ustroju kapitalistycznym pożar fabryki oznacza stratę prywatnego kapitalisty, to w naszym ustroju pożar fabryki oznacza ciężką stratę dla narodowego gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełDuniakStanisław">Zmniejszenie do minimum klęski pożarów jest rzeczą możliwą, jeżeli należycie ustali się ochronę przeciwpożarową, gdy uczyni się wszystko dla zabezpieczenia przed wybuchem pożaru, gdy się tak zorganizuje ochronę przed pożarami, by pomoc była najsprawniejsza, a niszczące skutki pożaru do maksimum zredukowane.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełDuniakStanisław">Musimy nadto pamiętać, że pożar jako żywioł niszczący jest rezultatem opieszałości, niedbalstwa i lekkomyślności. Często się zdarza, że pożar powstaje w wyniku umyślnego, celowego podpalenia przez wrogów klasowych.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PosełDuniakStanisław">Doświadczenia Związku Radzieckiego w okresie budownictwa socjalistycznego z ubiegłych dziesięcioleci, jak również i nasze obecne doświadczenia wykazują, że siły wsteczne pobite, lecz niedobite, stosują sabotaż, szkodnictwo gospodarcze w walce z Państwem ludowym.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#PosełDuniakStanisław">Wzniecanie umyślnych pożarów jest nierzadko stosowaną przez wroga nikczemną bronią. III plenum KC PZPR wykazało niejeden przykład tej wrogiej działalności.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#PosełDuniakStanisław">Tym zakusom wroga należy przeciwstawić maksymalną czujność. W zaostrzającej się walce klasowej wrogowie nasi wykorzystują każde osłabienie naszej czujności i każde niedopatrzenie dla dokonywania szkodnictwa, dywersji i sabotażu.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#PosełDuniakStanisław">Wymaga to od nas pełnej gotowości i czujności oraz usprawnienia naszej działalności w instytucjach i zakładach, gwarantujących nam normalną pracę.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#PosełDuniakStanisław">Wartość i znaczenie projektowanej ustawy przeciwpożarowej polega na tym, iż omawia ona całokształt ochrony przeciwpożarowej, jej zakres, jej różnorodne formy organizacyjne, iż stwarza warunki dla szczególnego zaakcentowania zapobiegawczej działalności, iż zacofane i niedostateczne dotychczasowe formy organizacyjne straży pożarnych, można by powiedzieć chałupnicze, zastępuje formami nowymi, dostosowanymi do dzisiejszych wymogów bujnego rozwoju przemysłu naszego, przemysłu socjalistycznego, iż do ochrony przeciwpożarowej mobilizuje również czynnik społeczny.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#PosełDuniakStanisław">Projekt ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji jest dalszym krokiem naprzód, normującym i usprawniającym życie na tym odcinku w budowie podstaw fundamentów ustroju socjalistycznego. Istniejąca wielotorowość, jak straże zawodowe samorządu terytorialnego, straże przemysłowe i straże ochotnicze, oraz brak koordynacji i zakresu kompetencji utrudniały dotąd pełne wykorzystanie wartości bojowej oddziałów przeciwpożarowych. Należy podkreślić, że przepis o współdziałaniu straży pożarnych z władzami państwowymi i samorządowymi, związkami zawodowymi oraz organizacjami społecznymi w zakresie walki z powodzią i innymi klęskami, pozwalającymi na użycie straży pożarnych do ochrony przed innymi rodzajami klęsk żywiołowych, jest korzystny dla szerokich mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#PosełDuniakStanisław">Również przepis, mówiący o pociąganiu do odpowiedzialności osób, z winy których powstał pożar i spowodował straty, przyczyni się do wzmocnienia czujności i wytępienia szkodników.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#PosełDuniakStanisław">Na kierownika zakładu, przedsiębiorstwa lub instytucji ustawa nakłada odpowiedzialność za należyte zabezpieczenie przeciwpożarowe, w szczególności za przestrzeganie i wykonywanie zarządzeń przeciwpożarowych. Szczególną rolę w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej wyznacza projektowana ustawa radom narodowym. Prezydia właściwych terenowych rad narodowych opiniują komendantów straży pożarnych. Powiatowe i gminne rady narodowe sprawują nadzór i kontrolę nad działalnością straży pożarnych. Gwarantuje to szeroką kontrolę czynnika społecznego.</u>
          <u xml:id="u-36.16" who="#PosełDuniakStanisław">Reasumując należy stwierdzić, że ustawa przeciwpożarowa jest dalszym osiągnięciem w normalizacji życia gospodarczego, tworzącego podstawy socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-36.17" who="#PosełDuniakStanisław">Klub posłów PZPR będzie głosował za projektem ustawy w brzmieniu rządowym z poprawką wniesioną przez Komisję Administracji Rządowej i Samorządowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Typiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełTypiakPiotr">Straty, jakie ponosimy od pożarów, przekraczają sumę kilkunastu miliardów złotych rocznie, stąd zagadnienie ochrony przeciwpożarowej posiada ważne, ogólnopaństwowe znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełTypiakPiotr">Na ważność ochrony przeciwpożarowej władze Polski ludowej zwróciły dosyć wcześnie uwagę, bo już w 1946 r. Minister Administracji Publicznej powołuje tymczasowy zarząd Straży Pożarnych, którego zadaniem była jak najszybsza odbudowa ze zniszczeń dawnego dorobku tego związku oraz rozbudowa straży pożarnych w stosunku do istotnych potrzeb odradzającego się Państwa.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełTypiakPiotr">Rozwiązywanie zagadnień ochrony przeciwpożarowej absorbuje wiele ministerstw, jak Ministerstwo Administracji Publicznej, ministerstwa przemysłowe, Ministerstwa: Handlu Wewnętrznego, Komunikacji, Leśnictwa, Żeglugi i inne, ponadto Centralną Radę Związków Zawodowych, Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych, jak również wszystkie związki samorządu terytorialnego. Instytucje te na cele ochrony przeciwpożarowej wydają miliardy złotych rocznie.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PosełTypiakPiotr">Urządzenia ochrony przeciwpożarowej uległy w czasie wojny dezorganizacji, a sprzęt przeciwpożarowy nieodnawiany uległ częściowemu zniszczeniu, jednakże dzięki wydatnej pomocy Państwa i wysiłkom społeczeństwa już w 1947 r. przekroczyliśmy liczbę straży pożarnych z 1938 r., z tym, że liczba straży zawodowych w 1947 r. była 3,5 razy, a liczba motopomp w tych strażach przeszło 3 razy większa niż przed wojną. W obecnej chwili wyposażenie straży pożarnej w motopompy wzrasta z roku na rok i wynosi już przeszło 8000, w tym 2500 całkiem nowych.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PosełTypiakPiotr">Dużym osiągnięciem naszego przemysłu jest uruchomienie krajowej produkcji motopomp, gaśnic i węży tłocznych. Z produkcji tej otrzymaliśmy w 1949 r. kilkaset motopomp, 50.000 gaśnic oraz paręset tysięcy metrów węża tłocznego. Produkujemy ponadto tryskacze i specjalne urządzenia alarmujące.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PosełTypiakPiotr">Na podstawie uchwały Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów organizuje się centralę sprzedaży sprzętu pożarniczego i jej ekspozytury w miastach wojewódzkich. Ułatwi to ogromnie zwłaszcza wiejskim strażom pożarniczym nabywanie niezbędnego sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PosełTypiakPiotr">Pomimo tak wielkich osiągnięć w dziedzinie odbudowy i rozbudowy straży pożarnych i ich zaopatrzenia należy również zanotować istniejące w tej dziedzinie niedomagania. Najważniejszym z nich jest to, że dotychczas obowiązujące przedwojenne ustawodawstwo nie przewidywało jednej władzy, odpowiedzialnej za całość ochrony przeciwpożarowej. Wytworzyło to powstanie w administracji wielu całkiem odrębnych i niezależnych od siebie pionów organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#PosełTypiakPiotr">Największy z nich — to pion Ministerstwa Administracji Publicznej ze Związkiem Straży Pożarnych, ochotniczymi, przymusowymi oraz miejskimi zawodowymi strażami. Dalej idą piony 4 ministerstw przemysłowych, Ministerstw:</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#PosełTypiakPiotr">Handlu Wewnętrznego, Leśnictwa, Żeglugi i innych. Każdy z tych pionów ma specjalnego inspektora, swe straże pożarne i aparat inspekcyjny, a co najważniejsze prowadzi własną politykę zaopatrzenia, własną politykę szkolenia. Tego rodzaju stan organizacyjny akcji ochrony przeciwpożarowej sprzeczny jest z podstawowymi zasadami gospodarki planowej, gdyż w wysokim stopniu utrudnia celowe i oszczędne gospodarowanie środkami finansowymi, ludźmi i sprzętem.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#PosełTypiakPiotr">Dla przykładu wymienię, że w Bielsku zakłady przemysłowe posiadają około 80 motopomp, a miejska zawodowa straż pożarna 12 i ta ostatnia w wypadku pożaru zawsze interweniuje. Referent wspomniał już, że na terenie jednej wielkiej posesji istnieją 3 przedsiębiorstwa podległe trzem różnych zjednoczeniom i każde z nich posiada odrębną straż pożarną. Jednocześnie wiadomym jest, że cały szereg małych straży pożarnych w okręgach wiejskich nie posiada dostatecznego zaopatrzenia w sprzęt.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#PosełTypiakPiotr">W ramach postanowień przedwojennych liberalistycznej ustawy o ochronie przed pożarami i innymi klęskami nie można było podejść do planowego i zgodnego z zasadami oszczędności skoordynowania, uporządkowania zagadnień ochrony przeciwpożarowej. Stąd zrodziła się potrzeba opracowania całkowicie nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#PosełTypiakPiotr">Wielką zaletą projektu ustawy jest jej ramowość. W odróżnieniu od ustawy z 1934 r. nie zawiera ona wielkiej liczby przepisów technicznych, które rozstrzygnięte będą w przepisach wykonawczych, wydawanych przez Ministra Administracji Publicznej w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#PosełTypiakPiotr">Ważną zaletą ustawy to ustalenie jednej władzy odpowiedzialnej za całość ochrony przeciwpożarowej. Władzą tą będzie Minister Administracji Publicznej, do którego należeć będzie koordynowanie całej akcji ochrony przeciwpożarowej. Da to możność planowego i oszczędnego gospodarowania ludźmi, sprzętem i środkami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#PosełTypiakPiotr">Dawna ustawa nastawiona była głównie na walkę z pożarami, akcji zapobiegawczej poświęcała mało uwagi, gdy tymczasem według nowej ustawy akcja zapobiegawcza wysunie się na czoło wszystkich zagadnień w ochronie przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#PosełTypiakPiotr">Ustawa wciąga do walki z pożarami cały naród przewidując, że wszystkie osoby fizyczne i prawne obowiązane są współdziałać w akcji zapobiegawczej i ponoszą odpowiedzialność za szkody, jakie z powodu ich niedbalstwa lub opieszałości w wykonaniu poleceń władz pożarniczych poniósł powierzony ich pieczy majątek narodowy wskutek wybuchu pożaru.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#PosełTypiakPiotr">Ustawa przedwojenna przewidywała możność ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków członków straży pożarnych. Ubezpieczenie to było szczególnie niezbędne w odniesieniu do członków wiejskich ochotniczych straży pożarnych. Niestety, zapowiedź ta reżimu sanacyjnego nie została przed wojną zrealizowana. Czyni to projekt nowej ustawy, przewidując obowiązek ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków wszystkich członków straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#PosełTypiakPiotr">Należy podnieść, że poddanie w nowej ustawie działalności straży pożarnych nadzorowi i kontroli rad narodowych przyczyni się do większego ich uspołecznienia i do usunięcia z nich reakcyjno-sanacyjnych przeżytków i wrogów Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#PosełTypiakPiotr">Aby projektowana ustawa przyniosła jak największe korzyści należałoby:</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#PosełTypiakPiotr">1. jak najszybciej wydać zapowiedziane w ustawie przepisy wykonawcze o zapobieganiu pożarom i przewidzieć w nich współdziałanie wszystkich rodzajów straży pożarnych,</u>
          <u xml:id="u-38.19" who="#PosełTypiakPiotr">2. ułatwić ludności wiejskiej zakup drzewa na drabiny i bosaki, używane w akcji przeciwpożarowej, a związkom samorządowym nabywanie artykułów budowlanych do remontów remiz strażackich,</u>
          <u xml:id="u-38.20" who="#PosełTypiakPiotr">3. zrewidować pobory personelu instruktorskiego w powiatach, gdyż trudno znaleźć odpowiednich kandydatów do prac instruktorskich,</u>
          <u xml:id="u-38.21" who="#PosełTypiakPiotr">4. wydać zarządzenie o zaliczaniu członkom ochotniczych straży pożarnych czasu zużytego na walkę z pożarami do świadczeń w naturze, ułatwi to mało-i średniorolnym chłopom zapisywanie się do ochotniczych straży pożarnych,</u>
          <u xml:id="u-38.22" who="#PosełTypiakPiotr">5. wprowadzić do szkół podstawowych wykłady o zwalczaniu pożarów,</u>
          <u xml:id="u-38.23" who="#PosełTypiakPiotr">6. wprowadzić w Związku Młodzieży Polskiej, w organizacji „Służba Polsce” i harcerstwie obowiązkowe przeszkolenie przeciwpożarowe młodzieży,</u>
          <u xml:id="u-38.24" who="#PosełTypiakPiotr">7. zorganizować stałe zawodowe szkolnictwo, kształcące techników pożarniczych,</u>
          <u xml:id="u-38.25" who="#PosełTypiakPiotr">8. wydać zarządzenie o udzielaniu pracownikom, będącym członkami ochotniczych straży pożarnych, zwolnień na kursy walki przeciwpożarowej oraz o niepotrącaniu za okres czasu spędzonego na kursie tym pracownikom wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-38.26" who="#PosełTypiakPiotr">Stosowana dziś często odmienna praktyka uniemożliwia znalezienie członków do ochotniczych straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-38.27" who="#PosełTypiakPiotr">9. kominiarzy, będących dziś pracownikami w akcji zapobiegawczej przeciw pożarom, należałoby podporządkować gminom i uczynić z nich kontrolerów wykonywania przez ludność przepisów o zapobieganiu pożarom.</u>
          <u xml:id="u-38.28" who="#PosełTypiakPiotr">Klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, uważając projektowaną ustawę za słuszną i celową, będzie głosować za uchwaleniem ustawy w brzmieniu druku nr 580 z poprawkami komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Dyskusja wyczerpana. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponują przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej o rządowym projekcie ustawy o dokonywaniu zmian podziału administracyjnego Państwa (druki nr 582 i 633).</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Szafrańskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Wysoka Izbo! Przedłożony przez Rząd projekt ustawy o dokonywaniu zmian podziału administracyjnego Państwa łączy przepisy prawne dotyczące zmian podziału w jedną ustawę.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Zmiany w podziale administracyjnym Państwa dokonywane są obecnie na podstawie ustawodawstwa dzielnicowego. Istnieje w tym zakresie różnorodność norm prawnych tak co do terytorialnego zakresu obowiązywania, jak też co do sposobu unormowania odnośnych spraw. Przepisy te zawarte w ustawach wydanych w okresie między 1919 r. a 1933 r., wydane dla określonych obszarów byłych dzielnic zaboru austro-węgierskiego i rosyjskiego, oparte na różnych sposobach normowania spraw, komplikują posługiwanie się nimi, szczególnie w warunkach gospodarki planowej. Projekt ustawy łączy i porządkuje je następująco.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 1 ust. 1 powtarza postanowienia Konstytucji marcowej 1921 r., zawarte w art. 65, co do podziału Państwa na województwa. Ust. 2 tego artykułu jest nowym postanowieniem, dopełniającym ustawę konstytucyjną, którego odczuwało się brak, a dotyczy zmiany siedzib władz wojewódzkich. Ust. 3 zastępuje specjalną ustawę z 1926 r. w zakresie wyłączenia pewnych gmin wiejskich i upraszcza tryb postępowania przy wyłączeniu miast niewydzielonych.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 2 scala dotychczasowe dzielnicowe przepisy obowiązujące w sprawie tworzenia i znoszenia powiatów.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 3 zapobiega automatycznemu tworzeniu specjalnych powiatów wiejskich, jak to dotychczas miało miejsce, gdzie jedynym uzasadnieniem była liczba mieszkańców wynosząca 25.000. Przepis art. 3 jest niezbędny w planowym zagospodarowaniu kraju i planowym rozmieszczaniu miast wydzielonych o silnym zapleczu gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 4 jest zebraniem przepisów dzielnicowych w zakresie tworzenia, znoszenia i zmiany granic i siedzib gmin wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 5 ust. 1 jest również zebraniem przepisów dzielnicowych w zakresie tworzenia, znoszenia i zmiany granic z tym, że dotyczy miast niewydzielonych i wydzielonych. Ust. 2 art. 5 jest powtórzeniem przepisów z ustawy samorządowej z 1933 r. w zakresie znoszenia miast. Ust. 3 jest powtórzeniem dotychczasowych przepisów w zakresie znoszenia miast, liczących powyżej 3.000 mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 6 zastępuje dotychczasowe przepisy art. 16 ustawy samorządowej z 1933 r. w zakresie tworzenia, znoszenia i zmiany granic gromad.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 7 jest przepisem uzupełniającym dotychczasową lukę i reguluje, jakie organy powołane są do opiniowania w sprawie zmian podziału administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 8 i 9 regulują sprawy podziału majątkowego, które dotychczas obejmowała ustawa samorządowa z 1933 r.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 10 legalizuje stan faktyczny odnośnie istniejących powiatów miejskich.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 11 potwierdza postanowienie o współdziałaniu władz administracyjnych w zakresie podziału administracyjnego z Państwową Komisją Planowania Gospodarczego, ujętego przepisami dekretu z 1948 r. o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju i rozporządzeniem o ustaleniu nazw miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Art. 12 uchyla dotychczasowe przepisy dzielnicowe w zakresie podziału administracyjnego, jak również niektóre postanowienia ustawy samorządowej z 1933 r.</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#PosełSzafrańskiHenryk">A więc projekt omawianej ustawy łączy przepisy prawne, dotyczące zmian podziału administracyjnego, objęte szeregiem ustaw i dekretów, w jedną ustawę, dokonuje niezbędnych zmian i uzupełnia przepisami istniejące obecnie luki prawne, dotyczące dokonywania zmian w podziale administracyjnym Państwa, ułatwia prace nad przygotowaniem i dokonywaniem korekt w tym podziale zapowiedzianych we wczorajszym expose ob. Premiera.</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#PosełSzafrańskiHenryk">W imieniu Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej proszę Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy o dokonywaniu zmian podziału administracyjnego Państwa — w przedłożeniu rządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianej ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ Sejm przyjął w drugim czytaniu projekt ustawy w brzmieniu przedłożonym przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o dokonywaniu zmian w podziale administracyjnym Państwa.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o dokonywaniu zmian w podziale administracyjnym Państwa jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Komunikacji i Łączności o rządowym projekcie ustawy o Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej (druki nr 593 i 642).</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Górnemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełGórnyAlfred">Wysoka Izbo! Telekomunikacja w Polsce przed 1939 r. była w stosunku do innych dziedzin życia gospodarczego zacofana. Obecnie wskutek szybkiego i dynamicznego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej przy równoczesnym zbyt wolnym rozwoju telekomunikacji zacofanie to pogłębiło się.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełGórnyAlfred">Jeszcze wyraźniej występuje ono w porównaniu z gęstością sieci telefonicznej za granicą. Jeżeli przyjąć jako miernik, dla sieci telefonicznej ilość kilometrów międzymiastowych obwodów telefonicznych na 100 km2 powierzchni, to okaże się w 1937 r. przypadło w Polsce 0,8, w Czechosłowacji 1,22, a w Szwajcarii 12,7 km łącza. W 1947 r. w Polsce przypadało łącza na 100 km2 — 0,72, w Czechosłowacji 8,3, w Szwajcarii 15,6 km. Z przytoczonych cyfr widać, że zacofanie telekomunikacji w ciągu lat 1937–47 znacznie się pogłębiło, podczas gdy ten sam miernik sieci kolejowej znacznie się poprawił.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełGórnyAlfred">Szczególnie wyrażanie występuje to zjawisko, jeżeli ująć je w postaci t. zw. współczynników zacofania, tj. stosunku gęstości sieci w kraju porównywanym do gęstości sieci w Polsce. I tak w 1937 r. Czechosłowacja miała sieć 1,52 razy gęstszą niż Polska, a w 1947 r. 11,75 razy gęstszą niż Polska.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełGórnyAlfred">Fachowcy z dziedziny telekomunikacji zwracają przy tym uwagę, iż może przyjść w stosunkowo niedługim czasie moment, gdy niedorozwój telekomunikacji może stać się ważkim elementem hamującym ogólny rozwój kraju.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełGórnyAlfred">Na stan wyżej przytoczony złożyło się wiele przyczyn. A więc celowe zniszczenie przez okupanta precyzyjnych urządzeń telekomunikacyjnych w całym niemal kraju, słaby poziom przemysłu telekomunikacyjnego przed wojną i zniszczenie go prawie w całości na skutek lokalizacji tego przemysłu w Warszawie oraz słabe nakłady na telekomunikację w pierwszych latach powojennych.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełGórnyAlfred">Brak koordynacji zamierzeń poszczególnych resortów oraz dostatecznego uzgodnienia między Ministerstwem Poczt i Telegrafów a przemysłem pogłębił obiektywne wyżej przytoczone trudności i spowodował straty zarówno pośrednie jak i bezpośrednie, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#PosełGórnyAlfred">1) rozwój przemysłu telekomunikacyjnego, nie odpowiadający najbardziej istotnym potrzebom telekomunikacji,</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PosełGórnyAlfred">2) niewłaściwe wielomilionowe zakupy zagraniczne, utrudniające normalizację sprzętu. W okresie powojennym szereg resortów zakupywało sprzęt teletechniczny w jakichkolwiek dostępnych wytwórniach zagranicznych, wskutek tego mamy na sieci telekomunikacyjnej wiele różnorakich typów sprzętu telekomunikacyjnego, co utrudnia gospodarkę częściami zamiennymi oraz odsuwa na szereg lat normalizację sprzętu teletechnicznego,</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#PosełGórnyAlfred">3) brak jednolitej polityki personalnej przy szczupłości kadr. Ilość teletechników jest niedostateczna. Na politechnikach kształci się również za mała ilość przyszłych kadr technicznych. Brak jednolitej polityki personalnej doprowadził do tego, że poszczególne przedsiębiorstwa wyrywają sobie wyszkolonych teletechników, płacąc im coraz to wyższe uposażenia, kierując się wyłącznie swoją ciasną polityką, przez co kadry techniczne nie zawsze i nie wszędzie są należycie wykorzystane,</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#PosełGórnyAlfred">4) nadmierne tendencje poszczególnych resortów do budowania sieci telekomunikacyjnych nieekonomicznych i gospodarczo nieuzasadnionych.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#PosełGórnyAlfred">Poszczególne resorty tworzyły własne sieci nieuzasadnione ekonomicznie, a mające na celu zaspokojenie ich doraźnych potrzeb bez perspektyw na całkowite rozwiązanie problemów telekomunikacyjnych w skali ogólnopaństwowej. W ostatnich dwóch miesiącach sprawa ta uległa znacznej poprawie.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#PosełGórnyAlfred">Powołanie Państwowej Rady Telekomunikacyjnej. przy Przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego stanowi duży krok naprzód w kierunku naprawy błędów wyżej wyszczególnionych.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#PosełGórnyAlfred">Do zadań Państwowej Rady Telekomunikacyjnej będzie należało: opiniowanie i inicjowanie projektów w zakresie ujednolicenia polityki telekomunikacyjnej w kraju, opracowanie ogólnego projektu rozwoju telekomunikacji, koordynacja zamierzeń poszczególnych resortów w dziedzinie telekomunikacji, opiniowanie z punktu widzenia techniki planów inwestycyjnych, produkcyjnych oraz importowych w zakresie urządzeń oraz sprzętu teletechnicznego, opiniowanie i opracowywanie wniosków w zakresie standaryzacji i modernizacji sprzętu i materiałów telekomunikacyjnych, współpraca z Państwowym Komitetem Normalizacyjnym przy ustalaniu planu i wytycznych dla norm teletechnicznych, inicjowanie oraz opiniowanie wniosków w zakresie szkolenia i doszkalania kadr technicznych, opiniowanie oraz inicjowanie wydawnictw w zakresie telekomunikacji.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#PosełGórnyAlfred">Projekt ustawy o Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej, uchwalony na posiedzeniu Rady Ministrów w) dniu 30 listopada 1949 r., przewiduje w art. 3, że przewodniczącym Państwowej Rady Telekomunikacyjnej jest Minister Poczt i Telegrafów, a w art. 5 ustala skład prezydium, które stanowią: przewodniczący oraz po jednym przedstawicielu: Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, Ministrów: Poczt i Telegrafów, Obrony Narodowej, Bezpieczeństwa Publicznego, Komunikacji, Żeglugi, Przemysłu Ciężkiego i Centralnego Urzędu Radiofonii.</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#PosełGórnyAlfred">Sekcje fachowe Państwowej Rady Telekomunikacyjnej opracowywać będą zlecone przez prezydium zagadnienia, odnoszące się do poszczególnych działów i specjalności w telekomunikacji.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#PosełGórnyAlfred">Uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy o, Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej pozwoli na prowadzenie jednolitej polityki w telekomunikacji oraz koordynowanie zamierzeń poszczególnych resortów w tej dziedzinie, wprowadzi racjonalny stan zakupów zagranicznych, pozwoli na szybkie ujednolicenie sprzętu teletechnicznego, wprowadzi racjonalną eksploatację łączności, spowoduje prawidłowy rozwój przemysłu teletechnicznego, umożliwi wprowadzenie norm i standardów oraz pomoże rozwiązać trudne zagadnienie kadr technicznych.</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#PosełGórnyAlfred">Przedkładając Wysokiemu Sejmowi w imieniu Komisji Komunikacji i Łączności projekt ustawy o Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej, wyrażam opinię komisji, że ustawa ta przyczyni się do szybkiego rozwoju telekomunikacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#PosełGórnyAlfred">Proszę o przyjęcie projektu ustawy w brzmieniu, przedłożonym przez Rząd, w całości.</u>
          <u xml:id="u-42.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto zapisuje się do głosu? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został przyjęty w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu projekt ustawy został przyjęty w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, możemy przystąpić do trzeciego czytania. Nie ma sprzeciwu;</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o Państwowej Radzie Telekomunikacyjnej jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 15 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Komunikacji i Łączności o rządowym projekcie ustawy o wydawaniu Dziennika Poczty i Telekomunikacji (druki nr 595 i 643).</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Arczyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełArczyńskiMarek">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Komunikacji i Łączności mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o wydawaniu Dziennika Poczty i Telekomunikacji z prośbą o uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełArczyńskiMarek">Projekt ten powstał w ramach ogólnej akcji oszczędności i akcji usprawnienia służby i wnosi te elementy do działalności Ministerstwa Poczt i Telegrafów i podległych mu urzędów.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełArczyńskiMarek">Projekt ten likwiduje jednocześnie 3 wydawnictwa podobnego typu, a to: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Poczt i Telegrafów, dzienniki rozporządzeń poszczególnych dyrekcji i Dziennik Taryf Pocztowych i w miejsce tych 3 wydawnictw wprowadza jedno, wydawane centralnie przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełArczyńskiMarek">Obok niewątpliwych oszczędności budżetowych projektowana zmiana wprowadza daleko idące uproszczenie w pracy, albowiem odtąd wszystkie urzędy i instytucje, a także poszczególni klienci, korzystający z usług pocztowych, będą mogli łatwiej niż dotąd orientować się w wydawanych przez ministerstwo i podległe mu urzędy rozporządzeniach, zarządzeniach, urzędowych ogłoszeniach i taryfach, publikowanych odtąd centralnie w jednym organie.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#PosełArczyńskiMarek">Z tych powodów wnoszę: Wysoka Izba raczy przedłożony rządowy projekt ustawy uchwalić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto zapisuje się do głosu. Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu projekt ustawy został uchwalony w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o wydawaniu Dziennika Poczty i Telekomunikacji.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o wydawaniu Dziennika Poczty i Telekomunikacji jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 16 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Morskiej i Handlu Zagranicznego o rządowym projekcie ustawy o zmianie dekretu z dnia 5 września 1947 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji morskiej (druki nr 619 i 628).</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Grosfeldowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełGrosfeldLudwik">Wysoka Izbo! Dekret z dnia 5 września 1947 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji morskiej uchylił przedwojenne przepisy w tej dziedzinie i dostosował ustawodawstwo do potrzeb ówczesnego okresu, do potrzeb uwarunkowanych zupełnym zniszczeniem naszych portów, koniecznością odbudowy i uporządkowania stosunków w porcie, w którym wówczas w dziedzinie spedycji, przeładunków i magazynów sektor prywatny odgrywał jeszcze wielką rolę.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełGrosfeldLudwik">Kierując się tymi momentami, momentami operatywnej działalności w chwili koniecznej odbudowy, położenia podwalin pod rozbudowę naszych portów i unormowania naszych skomplikowanych stosunków, dekret skoncentrował całość administracji w ręku urzędów morskich, uważając, że skoncentrowanie pełnej gestii w ręku władz państwowych najlepiej przyczyni się do unormowania i uporządkowania stosunków. Istotnie, w okresie wykonania planu 3-letniego to unormowanie i uporządkowanie nastąpiło. Nastąpiła odbudowa portów, rozwinęły się bardzo znacznie przeładunki portowe, zwiększyła się wydatnie działalność gospodarcza. Równocześnie służąc tej działalności gospodarczej i w wyniku celowej polityki w portach powstały organizacje uspołecznione, zajmujące się gospodarczą stroną działalności portowej, a zatem organizacje przeładunkowe, spedycyjne, magazynowe bądź to państwowe, bądź to spółdzielcze, u podstaw różnorodne, służące, różnym celom, jakie narastały przy przejmowaniu czynności gospodarczych od sektora prywatnego przez sektor państwowy i uspołeczniony. Wytworzyła się wówczas sytuacja, w której zachodziła konieczność większego uwzględniania działalności gospodarczej portu, a może scalenia wszystkich tych różnych dziś instytucji państwowych i spółdzielczych, zajmujących się czynnościami gospodarczymi portów. Potrzebę tę uwzględniła uchwała Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 4 października 1949 r., wyodrębniając wszelkie czynności gospodarcze, czynności związane z działalnością gospodarczo-handlową i techniczno-inwestycyjną z urzędów morskich i tworząc na zasadzie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. wyodrębnione przedsiębiorstwo państwowe zarządów portowych, przedsiębiorstwo gospodarcze na terenie wielkich naszych portów, to jest w zespole Gdynia–Gdańsk i w Szczecinie.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełGrosfeldLudwik">Na skutek tej uchwały uwzględniając — jak powiadam — potrzeby zmienionej sytuacji w portach, powstała konieczność znowelizowania dekretu z dnia 5 września 1947 r., który wprowadza zmiany następujące.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PosełGrosfeldLudwik">Organami urzędów morskich w portach były kapitanaty portów i straż portowa. W odniesieniu do kapitanatów portowych w portach wydzielonych, to jest w zespołach portowych Gdańsk – Gdynia i Szczecin, przewiduje się, iż kapitanaty portów podlegają przedsiębiorstwu, a tylko w zakresie porządku publicznego miałyby podlegać urzędom morskim. Dokonano tego przez nowelizację ust. 3 art. 1 dekretu, przez zniesienie art. 7 i wprowadzenie nowego art. 10a. Kapitanaty portów stają się wtedy w pierwszym rzędzie organem działalności gospodarczej wielkich portów, koncentrując — jak powiedziałem — wszelkie czynności gospodarcze, pilotaż, a także obejmując działalność tych wszystkich organizacji państwowych i uspołecznionych w portach, które dotąd były rozdrobnione. Więc całość przeładunku przy zniesieniu odrębnych przeładunków masowych Centrali Węglowej, Pagedu i Zakładów Zbożowych przechodzi na przedsiębiorstwo przeładunkowe, wchodzące w skład przedsiębiorstwa portowego. I to jest głównym znamieniem projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PosełGrosfeldLudwik">W odniesieniu do straży portowej zmiana następuje w ten sposób, że w miejsce straży portowej wprowadza się straż obiektów portowych, analogicznie do straży przemysłowej, której zakres działania jest ograniczony do ochrony statków, ładunków podczas postojów, wyładowania i załadowania, czuwania nad działaniem znaków nawigacyjnych w porcie i nad ruchem statków w obrębie portu, redy i mola przybrzeżnego, ochrony obiektów i urządzeń portowych oraz do czuwania nad bezpieczeństwem ogniowym w obrębie portu i redy, natomiast cała reszta czynności porządkowych na terenie portu przechodzi na Milicję Obywatelską, bo doświadczenia lat minionych wykazały, że po pierwsze jest rzeczą niezdrową istnienie dwóch instancji bezpieczeństwa w porcie i że poza tym w dziedzinie ogólnego czuwania nad porządkiem Milicja Obywatelska jest bardziej wyszkolona i ma więcej możliwości skutecznego działania, by odpowiadać za porządek.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PosełGrosfeldLudwik">W odniesieniu do specyficznych czynności, jakimi są: ochrona urządzeń portowych, ochrona statków i ładunków, powstaje w wielkich portach straż portowa, podlegająca przedsiębiorstwu wydzielonemu w porcie.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PosełGrosfeldLudwik">Poza tym ustawa wprowadza drobne zmiany, zaostrzające sankcje karne za przeciwdziałanie przepisom morskim. Sankcje dotychczasowe były niewysokie: dwa tygodnie aresztu lub grzywna 5.000 zł, obecnie wprowadza się sankcje aresztu do 3 miesięcy i grzywny do wysokości 150.000 zł jako karę maksymalną, względnie jedną z tych kar.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PosełGrosfeldLudwik">Ustawa ponadto upoważnia Ministra Żeglugi do wydania jednolitego tekstu dekretu z dnia 5 września 1947 r.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PosełGrosfeldLudwik">W imieniu Komisji Morskiej i Handlu Zagranicznego wnoszę o przyjęcie ustawy według druku nr 619.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystopujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie dekretu z dnia 5 września 1947 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji morskiej.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy o zmianie dekretu z dnia 5 września 1947 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji morskiej jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 17 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o poselskim projekcie ustawy o Funduszu Zakładowym, zamieszczonym we wniosku posła Aleksandra Zawadzkiego i towarzyszy (druki nr 599 i 629).</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłance Pragierowej jako zastępcy sprawozdawcy posłanki Ireny Piwowarskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Wysoka Izbo! Projekt ustawy w sprawie utworzenia Funduszu Zakładowego, który w imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie z wnioskiem o uchwalenie, jest nowym umocnieniem klasowej pozycji pracowników w Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Projekt ten w brzmieniu proponowanym przez komisję przewiduje utworzenie w państwowych przedsiębiorstwach przemysłowych wyodrębnionego funduszu, zwanego Funduszem Zakładowym. Zakres stosowania tej ustawy może być jednak rozciągnięty uchwałą Rady Ministrów — po zasięgnięciu opinii Centralnej Rady Związków Zawodowych — również na inne rodzaje przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Źródłem tworzenia Funduszu Zakładowego jest zysk danego zakładu pracy. Fundusz ten powstaje w wyniku corocznego wydzielania części zysku, osiągniętego w danym zakładzie pracy. Na Fundusz przeznacza się od 1% do 4% zysku planowego oraz od 10 do 30% zysku ponadplanowego.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosłankaPragierowaEugenia">W przedsiębiorstwach, które według planu nie przewidują zysku, podstawę dla określenia Funduszu Zakładowego stanowi kwota powstała z obniżenia kosztów własnych w stosunku do kosztów planowanych, oczywiście, jeżeli to obniżenie kosztów własnych nie nastąpiło z przyczyn niezależnych od przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Jaka część zysku przyznana będzie w danym roku na utworzenie Funduszu Zakładowego w poszczególnych rodzajach przedsiębiorstw, określi uchwała Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Fundusz Zakładowy przeznaczony jest na podniesienie poziomu życia załogi danego zakładu pracy, a mianowicie: na ponadplanowe inwestycje kulturalne i socjalne oraz ponadplanowe budownictwo mieszkaniowe, na zasilenie budżetu wydatków socjalnych oraz na indywidualne wynagradzanie wyróżniających się pracowników.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Podziału sum przeznaczonych na Fundusz Zakładowy według rodzaju potrzeb dokona kierownictwo przedsiębiorstwa po uzgodnieniu z radą zakładową przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Sposób wykonania postanowień niniejszej ustawy określi rozporządzenie Rady Ministrów, zaś wykonanie ustawy powierza się Prezesowi Rady Ministrów i właściwym ministrom.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Przy referowaniu założeń tej ustawy nie podobna nie podnieść, że pogłębia ona jeszcze bardziej podstawę działania organizacji zawodowych w gospodarce, organizacje te stają się bowiem jednym z istotnych ośrodków dyspozycji Funduszem Zakładowym.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#PosłankaPragierowaEugenia">W związku ze zmianą proponowaną przez Komisję Pracy i Opieki Społecznej w odniesieniu do art. 1 projektu ustawy z druku nr 599, i wyodrębnieniem ust. 2 i 3 dawnego art. 1 w art. 2, następuje zmiana numeracji tych ustępów oraz dalszych artykułów, co powoduje zmiany w powołaniach w nowych art. 2 i 7.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Projekt ustawy przedłożony Wysokiej Izbie przez Komisję Pracy i Opieki Społecznej jest jeszcze jednym wymownym dowodem, że nowy porządek prawny utrwala w Polsce ludowej podział dochodu narodowego zgodnie z interesami mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Ustawa ta jest nie do pomyślenia w ustroju burżuazyjnym. Dysponowanie zyskiem przedsiębiorstwa dla dobra pracowników nie da się bowiem, rzecz jasna, pogodzić ani z ustrojem własności prywatnej, ani z gospodarką indywidualną, ani z osobistym zyskiem kapitalisty.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Ustawa ta może być wykonywana tylko na gruncie planowej gospodarki społecznej, na gruncie użyźnionym przez współzawodnictwo pracy szerokich mas pracujących, w atmosferze świadomości tych mas, że pracują nie dla zysku kapitalisty, lecz dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Wprowadzenie w życie tej ustawy uczyni możliwym, by kilka miliardów złotych, stanowiących część osiągniętego zysku w państwowych przedsiębiorstwach przemysłowych, zużytkowano rocznie bezpośrednio na podniesienie poziomu życia klasy pracującej.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#PosłankaPragierowaEugenia">W szerszej jeszcze skali niż dotychczas ustawa o Funduszu Zakładowym pogłębi zainteresowanie poszczególnego pracownika wynikami produkcji danego zakładu, stanie się bodźcem dla wzmożenia inicjatywy i odpowiedzialności pracownika za jak najsprawniejsze wykonanie planu i za jak najdoskonalsze wyniki pracy poszczególnego pracownika.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Człowiek jest bardzo czułą śrubką w mechanizmie gospodarczym na cele działania tego mechanizmu. Toteż miliony pracujących ludzi w Polsce ludowej ma już dzisiaj pełną świadomość, że — w przeciwstawieniu do Polski kapitalistycznej, gdzie walka o obniżenie kosztów produkcji, o zwiększenie dochodu była walką przeciwko klasie robotniczej — w Polsce ludowej dochód zwiększony służy usprawnieniu gospodarki, służy rozwojowi sił wytwórczych celem podniesienia dobrobytu klasy pracującej.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Przy wykonywaniu przepisów ustawy projektowanej kroczyć będziemy w Polsce po drodze już utorowanej przez bogate doświadczenia Związku Radzieckiego. Dzięki tym doświadczeniom czerpać będziemy mogli ze wspaniałej skarbnicy wzorów budownictwa ZSRR, gdzie już od wielu lat utrwalona jest działalność tak zwanego „funduszu dyrektora”.</u>
          <u xml:id="u-48.17" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Ustawa niniejsza ma charakter ramowy.</u>
          <u xml:id="u-48.18" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Wysokość sum, które zużytkowane będą na cele społecznego zaspokojenia potrzeb pracowników, zależeć będzie w wysokim stopniu od energii, od entuzjazmu pracowników w akcji zmierzającej ku obniżce kosztów produkcji, ku uzyskaniu oszczędności ponadplanowych.</u>
          <u xml:id="u-48.19" who="#PosłankaPragierowaEugenia">Ufamy, że przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy o Funduszu Zakładowym stanowić będzie jeszcze jedną organizującą i mobilizującą siłę socjalistycznego współzawodnictwa pracy. Ustawa ta stanowi bowiem — że użyjemy świetnych słów tow. Józefa Stalina — „ogniwo jednego nierozerwalnego łańcucha, który nazywa się ofensywą socjalizmu przeciwko żywiołom kapitalizmu”.</u>
          <u xml:id="u-48.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Kowalczykowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełKowalczykStanisław">Wysoki Sejmie! Pragnę w imieniu klubu poselskiego PZPR ustosunkować się do projektu ustawy o Funduszu Zakładowym.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełKowalczykStanisław">Projekt ten, zgłoszony przez nasz klub z inicjatywy posłów-działaczy związków zawodowych, zmierza do uruchomienia jeszcze jednej dźwigni mobilizującej klasę pracującą do realizacji wielkich zadań, jakie stawia przed narodem okres budowy fundamentów socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełKowalczykStanisław">W wyniku realizacji planu 3-letniego Polska w sposób trwały weszła na drogę budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełKowalczykStanisław">W chwili wkraczania naszej gospodarki narodowej w okres 6-letniego planu gospodarczego szczególnej wagi nabiera zainteresowanie przedsiębiorstwa i jego załogi w osiągnięciu i przekroczeniu planowej rentowności oraz z nią związanych nadwyżek. Między innymi, czynnikiem pobudzającym do jeszcze większego zainteresowania przedsiębiorstw i załóg w osiągnięciu i podwyższaniu rentowności — będzie Fundusz Zakładowy, który jest dzisiaj przedmiotem obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#PosełKowalczykStanisław">Projekt ustawy przewiduje, że Fundusz Zakładowy tworzy się w każdym zakładzie pracy sektora uspołecznionego w wyniku wydzielania części zysku planowego i nadplanowego zakładu - przedsiębiorstwa. Udział w gospodarowaniu Funduszem Zakładowym będzie miała rada zakładowa.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#PosełKowalczykStanisław">W okresie planu 3-letniego, w którym odbudowaliśmy nasz przemysł, zniszczony na skutek działań wojennych i hitlerowskiej okupacji, zachodziła konieczność scentralizowania gospodarki funduszem premii zbiorowej przedsiębiorstw i wykorzystania go dla przedsiębiorstw najbardziej potrzebujących pomocy finansowej niejednokrotnie kosztem nadwyżek osiągniętych przez inne załogi.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#PosełKowalczykStanisław">W ten sposób rozdzielony został fundusz premii zbiorowej zakładów za lata 1946, 1947 i 1948.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#PosełKowalczykStanisław">Z funduszu tego wydatkowano:</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#PosełKowalczykStanisław">1) na rozbudowę urządzeń socjalnych ca zł 5.400.000.000,</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#PosełKowalczykStanisław">2) na robotnicze budownictwo mieszkaniowe ca zł 8.300.000.000, co stanowi razem ca zł 13.700.000.000.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#PosełKowalczykStanisław">Gospodarowanie tym funduszem w okresie walki o wykonanie planu 6-letniego wymaga usprawnienia. Do tego celu zmierza projekt ustawy, który opiera Fundusz Zakładowy na nowych, doskonalszych zasadach. Fundusz Zakładowy każdego przedsiębiorstwa będzie obecnie ściśle związany z wykonaniem planu rentowności danego przedsiębiorstwa, a tym samym będzie czynnikiem pobudzającym załogę do wzmożenia w większym jeszcze stopniu walki o wykonanie i przekroczenie planów produkcyjnych, osiąganie nadwyżek i obniżanie kosztów własnych przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#PosełKowalczykStanisław">Poważne efekty przedterminowo wykonanego 3-letniego planu gospodarczego osiągnięte zostały w znacznej mierze dzięki przemianom, jakie zaszły w świadomości klasy robotniczej, dzięki nowemu socjalistycznemu stosunkowi do pracy oraz do zakładów pracy. Te przemiany, w których wyniku klasa robotnicza poczuła się rzeczywistym gospodarzem zakładów pracy, stworzyły klimat do nieograniczonego rozwoju twórczej inicjatywy i myśli robotniczej oraz do wielkiego tempa socjalistycznego współzawodnictwa, wynalazczości, racjonalizatorstwa i nowatorstwa. Stały się one dźwignią postępu technicznego, źródłem nowych metod i środków wytwarzania.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#PosełKowalczykStanisław">Aby w jeszcze większym stopniu wzmóc inicjatywę załóg w walce o ilość, jakość i oszczędność, we współzawodnictwie, racjonalizacji i nowatorstwie projektowana ustawa przekazuje do dyspozycji załóg w postaci Funduszu Zakładowego część nadwyżek, osiągniętych w wyniku racjonalnej gospodarki zakładu pracy, jego większych zysków i mniejszych kosztów.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#PosełKowalczykStanisław">Ustawa o Funduszu Zakładowym pobudzi w większym jeszcze stopniu do umasowienia zespołowego ruchu współzawodnictwa, stanie się bodźcem, do dalszego usprawnienia metod pracy, do oszczędzania na każdym możliwym odcinku oraz przyniesie Państwu ludowemu więcej przodowników pracy, mistrzów oszczędności, racjonalizatorów i nowatorów.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#PosełKowalczykStanisław">Ustawa ta stanowi również ważki czynnik w pogłębieniu roli związków zawodowych na odcinku współgospodarowania zakładami pracy ze względu na udział rad zakładowych w gospodarowaniu Funduszem Zakładowym. Ten bezpośredni udział przedstawicielstwa pracowniczego w dysponowaniu funduszem będzie miał swój wpływ na dalszy wzrost uświadomienia mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#PosełKowalczykStanisław">Ustawa o Funduszu Zakładowym przyczyni się niewątpliwie do podniesienia wydajności pracy, ponieważ wysokość sum przeznaczonych na Fundusz Zakładowy w każdym przedsiębiorstwie zależeć będzie od wyników załogi tego przedsiębiorstwa w wykonaniu i przekraczaniu planowych zadań w zakresie rentowności przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#PosełKowalczykStanisław">Obok karty górniczej, przyznającej przywileje górnikom, ustawa ta będzie jednym z dowodów stałej troski Państwa ludowego o polepszenie bytu klasy robotniczej, stwarzając warunki dla dodatkowych korzyści załóg robotniczych przedsiębiorstw, które wyróżniają się w oszczędnej i racjonalnej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#PosełKowalczykStanisław">Ustawa ta umożliwi zasilenie dodatkowe budżetu wydatków socjalnych, podwyższenie ponad plan wydatków na potrzeby mieszkaniowe, inwestycje kulturalno-oświatowe, sportowe itd. oraz pozwoli na indywidualne nagradzanie wyróżniających się pracowników przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#PosełKowalczykStanisław">Ustawa ta będzie jednym z czynników mobilizujących klasę robotniczą do wielkich zadań 6-letniego planu budowy fundamentów socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#PosełKowalczykStanisław">Powinna ona stać się źródłem nowych pomysłów racjonalizatorskich, nowych form współzawodnictwa, których coraz większe bogactwo rodzi się w szeregach bohaterskiej polskiej klasy robotniczej. Trudno bowiem nie wspomnieć z tej trybuny o inicjatywie tow. Markiewki — przodownika z kopalni „Polska”, który wezwał górników do podjęcia długofalowych zobowiązań. Zobowiązania podejmują towarzysze partyjni i bezpartyjni. Wiadomo, że ob. Słupik — górnik chodnikowy, bezpartyjny — podjął zobowiązanie, wzywając innych bezpartyjnych do współzawodnictwa.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#PosełKowalczykStanisław">Dziesiątki kopalń odpowiada na wezwanie tow. Markiewki, a w ślad za górnikami podjęli zobowiązania długofalowe towarzysze ze Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych: Religa, Marków i Parecki. Zobowiązanie tych trzech wybitnych murarzy brzmi: w 1950 r. każdy z nich wymuruje 1.250 m3 muru, co równa się ponad 426.000 sztuk cegieł. Oznacza to, że ci trzej murarze w ciągu pierwszego roku planu 6-letniego wykonają normy za okres 2,5 lat.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#PosełKowalczykStanisław">W ślad za górnikami i pracownikami budowlanymi podejmą zobowiązania długofalowe towarzysze: hutnicy, metalowcy, włókniarze, chemicy, skórzani, spółdzielcy, samorządowcy, finansowcy, państwowcy i cały świat pracy swą twórczą inicjatywą, podejmowanymi zobowiązaniami i wytężoną pracą wykona wcześniej plan 6-letni, kładąc fundamenty pod socjalizm w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#PosełKowalczykStanisław">Widząc w projektowanej ustawie ważny instrument dalszego uaktywnienia klasy robotniczej, klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej głosować będzie za przyjęciem ustawy o Funduszu Zakładowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o Funduszu Zakładowym.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o Funduszu Zakładowym jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 18 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o poselskim projekcie ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy, zamieszczonym we wniosku posła Aleksandra Zawadzkiego i towarzyszy (druki nr 615, 630 i 649).</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kubiakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełKubiakJulian">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy, wniesiony na Sejm przez posła Aleksandra Zawadzkiego i towarzyszy, jest nie tylko wyrazem troski o bezpieczeństwo życia klasy robotniczej, lecz w założeniu swym przewiduje, że świat pracy obejmie i pogłębi zasięgiem swego społecznego nadzoru i tę, tak ważną dziedzinę naszego życia, to jest stworzenie jak najodpowiedniejszych warunków i higieny pracy tym, którzy twórczym i ofiarnym wysiłkiem tworzą podwaliny pod lepszą i szczęśliwszą przyszłość mas pracujących w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełKubiakJulian">Stąd też myślą przewodnią projektu, który mam zaszczyt w imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej referować Wysokiej Izbie, jest powierzenie wykonywania tych zadań, o których mówiłem, społecznej służbie, która powoływana i pełniona będzie przez samych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełKubiakJulian">Wspomniany projekt ustawy, nie naruszając kompetencji Państwowej Inspekcji Pracy, przewiduje wprzężenie do kadry instrukcyjno-kontrolnej szerokich rzesz robotników i pracowników, którzy wołani będą do nadzorowania i należytego wykonywania przepisów bezpieczeństwa i higieny oraz ochrony pracy.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PosełKubiakJulian">Szczupłość dotychczasowej kadry, rekrutującej się z urzędników, słabo powiązanych z klasą robotniczą i przeprowadzających tylko dorywczą inspekcję, nie może nam już na obecnym etapie, przy potężnym rozwoju naszej gospodarki narodowej, szczególnie na odcinku przemysłowym, dawać pełnej gwarancji należytej kontroli warunków bezpieczeństwa i zdrowia robotników.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PosełKubiakJulian">Musimy otoczyć stałą i wnikliwą opieką człowieka pracy. Opiekę tę winni sprawować ci, którzy ściśle powiązani są z warsztatami produkcyjnymi i zakładami pracy i pragną zapewnić jak najlepsze warunki jej wykonywania.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PosełKubiakJulian">Rozpatrując założenia, których wyrazem jest omawiany projekt ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy, zawarty w drukach nr 615, 630 i 649, godzi się choć pokrótce wspomnieć, jak traktowano tak ważkie zagadnienie w Polsce przedwrześniowej.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PosełKubiakJulian">Ówczesne rządy, będące na usługach kapitalistów, nie przejawiały żadnej troski o zdrowie i życie klasy robotniczej. Kapitaliści zaś nie interesowali się warunkami pracy człowieka, o ile to nie przynosiło im zysków. Cóż mogło ich obchodzić, w jakich warunkach pracują robotnicy, cóż obchodził ich fakt, że wskutek braku należytych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy ludzie, z których pracy oni żyli i gromadzili kapitały, przedwcześnie umierają lub stają się inwalidami. Nie w ich interesie było ponoszenie dodatkowych kosztów na poprawę warunków pracy robotników, boć przecież cóż ich mogła obchodzić przedwczesna śmierć milionów, skoro pod fabrykami stały głodne rzesze bezrobotnych, którymi w każdej chwili można było zastąpić ofiary ich wyzysku.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PosełKubiakJulian">Pomni krzywd z okresu ucisku i wyzysku, pragnąc szybciej nadrobić zaniedbania z okresu rządów kapitalistycznych, musimy konsekwentnie dążyć do tego, by ludzie pracy w jak najszerszej mierze pełnili społeczno-obywatelskie funkcje na odcinku walki o bezpieczeństwo i zdrowie człowieka pracy.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PosełKubiakJulian">Jaka ma być struktura organizacyjna społecznej inspekcji pracy i jak ma ona funkcjonować?</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PosełKubiakJulian">W każdym zakładzie pracy zostaje powołany w drodze wyborów zakładowy inspektor pracy, do którego pomocy przeznaczeni są inspektorzy oddziałowi oraz inspektorzy grupowi, powołani do czuwania nad ochroną pracy każdej grupy pracowników. W ten sposób na terenie każdego zakładu pracy spośród pracowników zostają wyłonione organy, mające możność stałego obserwowania warunków procesu pracy.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#PosełKubiakJulian">Społeczni inspektorzy pracy zostają jednak wyposażeni w prawo wydawania zaleceń tam, gdzie będą tego wymagały okoliczności. Należy oczekiwać, że uruchomienie stu kilkudziesięciu tysięcy społecznych inspektorów przyczyni się do wzmożenia w zakładach pracy troski o zdrowie i życie pracownika, a przez to dotarcie do najniższych ogniw produkcyjnych i poszczególnego robotnika, wzmoże się jego aktywną walkę z niebezpieczeństwami, wynikającymi z procesu produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#PosełKubiakJulian">Komisja Pracy i Opieki Społecznej po gruntownej analizie wniesionego przez Sejm projektu ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy pozwala sobie wyrazić wobec Wysokiej Izby głębokie przekonanie, że wprowadzenie w życie ustawy w brzmieniu projektu, który stanowić będzie realizację uchwał II kongresu związków zawodowych, zobowiązującego związki do powołania Społecznej Inspekcji Pracy, stanie się dalszym krokiem sprawniejszej organizacji kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, a co najważniejsze — przyczyni się do podniesienia stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a ponadto wzmocni bezpośrednio w zakładach pracy walkę z chorobami zawodowymi poprzez organizację służby na tym odcinku z grona samych robotników.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#PosełKubiakJulian">Reasumując, w imieniu komisji wnoszę:</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#PosełKubiakJulian">Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy z druku nr 615 z następującymi poprawkami:</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#PosełKubiakJulian">W art. 4 w wierszu pierwszym, po wyrazie „delegaci” dodaje się zdanie: „przewidziani w dekrecie z dnia 6 lutego 1945 r. o utworzeniu rad zakładowych (Dz. U. R. P. nr 8, poz. 36) w brzmieniu dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 92)”.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#PosełKubiakJulian">W art. 15 skreśla się ust. 2. Po artykule 15 dodaje się nowy art. 16 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#PosełKubiakJulian">„Art. 16. Jeżeli usunięcie stwierdzonych uchybień wymaga przebudowy starych lub budowy nowych pomieszczeń zakładu pracy albo zmiany urządzeń technicznych lub sposobów produkcji, a zmiany te nie mogą być wykonane z uwagi na obowiązujące przepisy finansowo-gospodarcze z bieżących środków finansowych zakładu pracy, zakładowy społeczny inspektor pracy wydaje kierownikowi zakładu pracy zalecenie na piśmie wstawienia do następnego rocznego planu gospodarczego zakładu pracy potrzebnych sum na powyższe nakłady inwestycyjne. Zalecenie to społeczny inspektor uzgadnia z radą zakładową oraz z oddziałem (okręgiem) właściwego związku zawodowego i podaj e do wiadomości obwodowemu inspektorowi pracy”. W związku z poprawką powyższą pkt. 3 art. 15 staje się punktem 2, zaś numeracja następnych artykułów ulega odpowiedniej zmianie.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#PosełKubiakJulian">W art. 20 w ust. 1 w wierszu 2 skreśla się wyraz „zakładowych”.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#PosełKubiakJulian">Po art. 24 dodaje się nowy artykuł — jako art. 25 — o brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#PosełKubiakJulian">„Art. 25. Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej, wydane na wniosek Centralnej Rady Związków Zawodowych w porozumieniu z Ministrem Komunikacji, ustali zastosowanie przepisów niniejszej ustawy w przedsiębiorstwach podległych Ministrowi Komunikacji”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Kieszczyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy, przedłożony Wysokiej Izbie do uchwalenia, jest wyrazem dążeń świata pracy do posiadania bezpośredniego wpływu na kształtowanie się warunków pracy we wszystkich gałęziach naszej gospodarki. Troska o człowieka pracy, o polepszenie warunków pracy, o powiększenie bezpieczeństwa i polepszenia higieny pracy jest właściwością socjalistycznej organizacji pracy. Wynika ona z tego, że — jak uczy Stalin — „najbardziej cennym i najbardziej decydującym kapitałem są ludzie — kadry”.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Stała dążność naszego Państwa ludowego do powiększenia bezpieczeństwa i polepszenia higieny pracy, do wzmagania ochrony pracy znajduje wyraz w rozbudowie przepisów o ochronie pracy i w rozbudowie w poszczególnych gałęziach przemysłu, w górnictwie, w transporcie, w innych gałęziach pracy urządzeń bezpieczeństwa i higieny pracy. Plany gospodarcze przewidują z roku na rok wzrastające sumy, przeznaczone na ochronę pracy. Wytyczne planu 6-letniego przewidują „wszechstronny rozwój urządzeń socjalnych i ochrony zdrowia” jako jedno z ważniejszych zadań tego planu, co wyraża się w miliardowych nakładach na inwestycję w dziedzinie higieny i bezpieczeństwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Walka o nieustanną poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy jest jednym z ważnych zadań związków zawodowych. II kongres związków zawodowych uchwalił, że „uważa za pilny obowiązek zarówno związków zawodowych jak i gospodarczych organów państwowych usilną pracę nad poprawą higieny i bezpieczeństwa pracy oraz nad systematycznym usuwaniem przyczyn powodujących choroby zawodowe i nieszczęśliwe wypadki”.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Jeszcze na Kongresie Zjednoczeniowym Partii Robotniczych Prezydent Bierut podkreślił, że pracę organizacji zawodowej powinna cechować dbałość i troska o człowieka, o warunki jego pracy, o pomoc w wykonywaniu jego zadań. Dał on wyraźną odpowiedź na pytanie, kto powinien w swoje ręce ująć kontrolę ogniw wykonawczych aparatu władzy ludowej. Wypowiedzi te cytuję dosłownie: „...niedostateczną uwagę skupiły zagadnienia wiążące się z praktycznym funkcjonowaniem naszej władzy ludowej, z formami i metodami bezpośredniego udziału klasy robotniczej i mas ludowych w poszczególnych organach tej władzy, słowem problem demokratyzacji wszystkich organów aparatu państwowego przez systematyczne wciąganie mas pracujących do kontroli ogniw wykonawczych aparatu władzy ludowej, do współdziałania z nim, do jego usprawnienia i zbliżenia do potrzeb mas ludowych...</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełKieszczyńskiJózef">...System naszej demokracji ludowej stworzył szereg organów i instytucji, które powołane są właśnie po to, aby zapewnić kontrolę i współudział mas pracujących w działalności państwowej, samorządowej i kulturalnej”.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Z przytoczonej wypowiedzi Prezydenta Bieruta wynika jasno, że właściwe jest powierzenie kontroli działalności administracji przemysłowej organizacjom robotniczym, przy zachowaniu wzajemnej ścisłej współpracy z państwową Inspekcją Pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Słuszność tej linii opiera się na wyniku egzaminu dojrzałości pod względem politycznym i społecznym, jaki składa klasa robotnicza przed narodem w każdej dziedzinie życia i każdego dnia, ujawniając jednocześnie w swych szeregach mnogość talentów, którym dopiero ustrój Polski ludowej dał możność zabłysnąć i rozwijać się.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Najbardziej powołanym czynnikiem do przejęcia kontroli nad realizacją ustawodawstwa ochronnego pracy są związki zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełKieszczyńskiJózef">II kongres związków zawodowych wypowiedział się pozytywnie o inicjatywie wydania ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy, zażądał jej szybkiego zrealizowania i zastąpienia działających na terenie zakładów pracy kół bezpieczeństwa i higieny pracy przez społecznych inspektorów pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy jest więc wyrazem dążenia Państwa ludowego do podnoszenia na coraz wyższy poziom ochrony pracy, polepszenia warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ustawa o społecznej inspekcji pracy spełnia ponadto jeszcze jeden zasadniczy postulat socjalistycznej organizacji pracy, aby sami pracownicy czuli się rzeczywistymi gospodarzami własnego odcinka wytwórczego nie tylko wypełniającymi sprawnie zadania produkcyjne, ale także czuwającym nad bezpiecznym i uwzględniającym potrzeby zdrowotne pracowników organizowaniem procesów produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ustawa o społecznej inspekcji pracy ma wielkie znaczenie porządkujące w dziedzinie ochrony pracy. Zadania kontrolowania administracji zakładu pracy w dziedzinie stosowania przepisów prawa oraz postanowień układu zbiorowego i regulaminu pracy w sprawach ochrony pracy są i dotychczas poza państwową inspekcją pracy wykonywane przez związki zawodowe, przede wszystkim przez zakładowe organa związków zawodowych — rady zakładowe. Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy porządkuje zakresy działania, ustala kompetencje i odpowiedzialności. Społeczni inspektorzy pracy stają się samodzielnymi organami związków zawodowych o własnym, ustawowo określonym zakresie działania. Otrzymują oni prawo wizytowania wszelkich zabudowań i miejsc pracy, badania warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, prawo zwracania uwagi na dostrzeżone uchybienia lub grożące niebezpieczeństwa kierownikowi zakładu pracy, a — w określonych warunkach — prawo wydawania zaleceń na piśmie, żądających usunięcia stwierdzonych uchybień.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Uprawnienia społecznych inspektorów pracy nie naruszają w niczym uprawnień kierownika pracy jako zarządzającego zakładem pracy ani nie zdejmują z niego odpowiedzialności związanej za obowiązkami przestrzegania przepisów o ochronie pracy. Społeczni inspektorzy pracy sprawując kontrolę nad warunkami pracy przyczynią się do właściwego korzystania przez kierownika pracy z jego uprawnień i do pełnego, ścisłego wykonania przez mego zobowiązań. Społeczna inspekcja pracy powinna przyczynić się do wzmożenia dyscypliny pracy. W razie sporu pomiędzy społecznym inspektorem pracy a kierownikiem zakładu pracy rozstrzygają komisje rozjemcze.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Istniejąca jako organ Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej inspekcja pracy jest absolutnie niewystarczająca przede wszystkim ze względu na szczupłość kadr inspektorów w stosunku do zwiększającej się liczby zakładów pracy i liczby zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ważnym jest fakt, że jest to aparat urzędniczy słabo powiązany z klasą robotniczą oraz utrzymujący słaby i dorywczy kontakt z zakładami pracy, aparat w pewnej części wywodzący się z sanacyjnego okresu. Dla potwierdzenia przytoczę kilka przykładów. W państwowej fabryce pluszu w Kaliszu i w Koszami brak wentylacji. W całym szeregu zakładów na odcinku higieny i bezpieczeństwa jest jeszcze dużo do życzenia, jak brak osłon przy pasach i pędniach, przy tarczach szmerglowych. Z drugiej zaś strony z funduszu przeznaczonego na higienę i bezpieczeństwo pracy w drukami Wawrzyniaka w Poznaniu nie wykorzystano 3 milionów zł. Niewątpliwie przy społecznej inspekcji pracy braki i niedociągnięcia te będą mogły być szybko likwidowane.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Można mieć nadzieję, że działalność społecznych inspektorów pracy przyczyni się do odbiurokratyzowania działalności państwowych inspektorów pracy, zwiąże ich więcej z konkretnymi sprawami na zakładach pracy, ożywi aparat państwowej inspekcji pracy i uczyni go bardziej sprawnym i użytecznym. Współdziałanie społecznej inspekcji pracy z państwową, przewidziane w naszej ustawie, powinno przynieść dobre rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy otwiera przed związkami zawodowymi nowe możliwości samostanowienia o ważnych sprawach bytowych klasy robotniczej, z drugiej zaś strony — nie naruszając kompetencji państwowej inspekcji pracy — stanowi jej przedłużenie w zakładzie pracy, sięgając do najniższej komórki związkowej, jaką jest grupa związkowa.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#PosełKieszczyńskiJózef">XIII Wszechrosyjski Zjazd Rad, który odbył się w 1927 r., podjął specjalną uchwałę wskazującą na konieczność „wzmożenia środków ochrony pracy w istniejących fabrykach oraz zaprowadzenia w nowobudowanych względnie przebudowywanych zakładach pracy najnowszych urządzeń z zakresu techniki bezpieczeństwa i higieny pracy”.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#PosełKieszczyńskiJózef">W lipcu 1929 r. Komitet Centralny Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików uchwala, że „rekonstrukcja socjalistyczna i kapitalna przebudowa przemysłu i transportu wymagają dla swojej realizacji decydujących posunięć w zakresie poprawy warunków pracy i podniesienia poziomu techniki i bezpieczeństwa pracy”.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#PosełKieszczyńskiJózef">W ślad za wskazaniami partii poszły związki zawodowe, które w kwietniu 1932 r. na IX zjeździe „zobowiązują organa ochrony pracy oraz oddziały związków zawodowych do wzmocnienia kontroli w dziedzinie ochrony pracy, techniki bezpieczeństwa i higieny przemysłowej oraz do pociągnięcia do najsurowszej odpowiedzialności tych organów gospodarczych, które nie wykorzystują przewidzianych na te cele kredytów”.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Cytuję powyższe doniosłe uchwały, gdyż one to doprowadziły do powołania w Związku Radzieckim instytucji społecznych inspektorów pracy, którzy wybierani w zakładach pracy sprawują tam nadzór nad ochroną pracy łącznie z bezpieczeństwem i higieną.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Cytuję te uchwały, gdyż zapadły one w czasie, kiedy w Związku Radzieckim, tak jak obecnie przed zrealizowaniem planu 6-letniego w Polsce ludowej, stanął wielki problem do rozwiązania: budowa i przebudowa przemysłu w sensie tworzenia wielkich zakładów pracy i unowocześnienia starych.</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Doświadczenia Związku Radzieckiego, który może pochwalić się nadzwyczajnymi wynikami w zakresie walki o bezpieczeństwo pracy, nie mogą być dla nas obojętne. Wprost przeciwnie, powinny być wzorem godnym jak najpilniejszego naśladowania.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy, przedłożona Wysokiej Izbie, w dużej mierze opiera się na wspomnianych doświadczeniach radzieckich. Biorąc jednocześnie pod uwagę, że nasza klasa robotnicza — jak to uprzednio zostało nadmienione — wykazała pełną dojrzałość społeczną, możemy być pewni, że uchwalona przez Wysoką Izbę ustawa przyczyni się do zapewnienia najlepszych warunków pracy idącej wielkimi krokami ku socjalizmowi — klasie robotniczej polskiej.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Na podstawie ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy zostaną powołani przez samych pracowników spośród pracowników dziesiątki tysięcy społecznych inspektorów pracy i rozpoczną swoją działalność. Kontrola nad przestrzeganiem przepisów o ochronie pracy wzrośnie bardzo intensywnie, sprawa bezpieczeństwa i higieny pracy stanie się stałą troską społecznych inspektorów pracy i kierowników zakładów pracy. Wzmoże się troska o zdrowie i życie pracownika w procesie produkcyjnym. W ten sposób ustawa o społecznej inspekcji pracy stanie się poważnym wkładem w budowanie nowej, socjalistycznej organizacji pracy, która jest organizacją wzajemnej pomocy i koleżeńskiej współpracy ludzi wolnych od ucisku klasowego i wyzysku.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#PosełKieszczyńskiJózef">Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej głosować będzie za ustawą w brzmieniu zgłoszonym Wysokiemu Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Czechowiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy jest z jednej strony logiczną konsekwencją zasadniczej przebudowy i silnego rozwoju naszego życia gospodarczego, z drugiej zaś podyktowany jest troską o możliwie najlepsze i najkorzystniejsze warunki pracy dla robotników i pracowników umysłowych.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Wydawało by się na pozór, że istniejące państwowe inspektoraty pracy są zupełnie wystarczające dla wykonywania zadań ochrony pracy w Państwie ludowym, które ściśle współdziała a nie przeciwstawia się związkom zawodowym.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Pamiętamy jednak, że ustawodawstwo socjalne okresu międzywojennego także przewidywało państwową inspekcję pracy jako organ z urzędu powołany do czuwania nad przestrzeganiem ochronnych przepisów prawnych. Ale jest rzeczą oczywistą, że w warunkach przedwojennej gospodarki kapitalistycznej wszelkie ustawodawstwo ochronne w praktyce było listkiem figowym, mającym wstydliwie zakrywać nędzę socjalną szerokich mas pracujących, a sam aparat państwowej inspekcji pracy był bezwolnym i bezdusznym narzędziem w rękach rządzących kapitalistów.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Wiele możną by przytoczyć konkretnych przykładów, ilustrujących ten stan rzeczy. Czy nie ma np. szczególnej wymowy taki fakt, że inspektor pracy w Zagłębiu Dąbrowskim tak dobrze „zasłużył się” władzom na swoim stanowisku, że szybko — poprzez różne stopnie, jak np. dyrektora naczelnego w przemyśle o kapitale francuskim — doszedł aż do stanowiska wiceministra?</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Życie w odrodzonej Polsce ludowej jest przepojone i owiane zasadniczo odmienną treścią socjalną. Dowodem tego są wydane na przestrzeni 5 lat liczne nowe prawa socjalne, zmieniające całkowicie sytuację rzesz pracujących.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Dalszym wyrazem tego wielkiego dokonanego u nas przełomu w zakresie ustawodawstwa socjalnego jest także projekt niniejszej ustawy, w niczym zresztą nie naruszający, lecz znacznie rozszerzający dotychczasową państwową inspekcję pracy.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Nie będę omawiać wszystkich celów i zadań sformułowanych w projektowanej ustawie, gdyż uczynił to szczegółowo Kolega Poseł Sprawozdawca. Ograniczę się do podkreślenia tylko kilku najistotniejszych celów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Wydaje się, że Społeczna Inspekcja Pracy będzie miała najwięcej do zrobienia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Polska ludowa, za przykładem Związku Radzieckiego, wydała wojnę kapitalistycznej teorii nieuniknioności nieszczęśliwych wypadków przy pracy. Ilość tych wypadków u nas stale się zmniejsza dzięki zastosowaniu najnowszych zdobyczy techniki, bezpieczeństwa i higieny pracy. Ale na tym odcinku jest jeszcze wiele, bardzo wiele do zrobienia. I właśnie to jest zasadnicze pole działania dla społecznych inspektorów pracy.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Jednakże społeczni inspektorzy pracy nie będą mogli wykonywać należycie swych zadań, jeżeli zagadnienie higieny i bezpieczeństwa pracy oraz urządzeń sanitarnych nie będzie właściwie instrukcyjnie i naukowo postawione. Mamy już szereg lekarzy i pracowników sanitarnych, zajmujących się zagadnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz znających problem walki z chorobami zawodowymi. Tych niewątpliwie wykorzystają związki zawodowe dla celów instrukcyjnych przy realizacji omawianej ustawy. Ale powinny u nas powstać szkoły i katedry na wyższych uczelniach dla tych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Dotąd nie jest u nas zupełnie rozpracowane zagadnienie inżynierii sanitarnej, co wiąże się ściśle z organizacją pracy, z profilaktyką przed nieszczęśliwymi wypadkami. Katedry inżynierii sanitarnej powinny u nas koniecznie powstać przy politechnikach, aby omawiana przez nas ustawa miała swój pełny wyraz.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Przyciągnięcie do pracy już istniejących specjalistów w tym zakresie, dalsze planowe kształcenie specjalistów oraz pogłębianie ich wiedzy fachowej, wyzwolenie inicjatywy człowieka w zakresie celowej inspekcji pracy — oto logiczna konsekwencja realizacji projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Uchwalenie tej ustawy obowiązywać będzie społecznych inspektorów pracy do stosowania i pogłębiania na zakładach pracy czujności socjalnej celem przeciwdziałania spotykanemu jeszcze tu i ówdzie niewłaściwemu stosunkowi do pracy i naszych osiągnięć socjalnych. Niejednokrotnie skostniałe formy pracy, pozostałe z okresu międzywojennego zarówno w zakresie techniki jak i administracji, wpływają hamująco na postępy pracy, a tym samym na wykonanie planów gospodarczych, na właściwe i najbardziej celowe wykorzystywanie pomysłów racjonalizatorskich. Wielkim zadaniem Społecznej Inspekcji Pracy będzie wyplenienie wszelkich błędów i chwastów w zakresie ochrony pracy celem jak najwłaściwszego i należytego powiązania w przedsiębiorstwach pracy robotnika z pracą inżyniera, administratora, planisty i pracownika umysłowego.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Stronnictwo Demokratyczne współpracować będzie ze związkami zawodowymi jak najściślej nad właściwym powiązaniem przy realizacji tej ustawy pracy umysłowej z pracą fizyczną i nad włączeniem możliwie największej rzeszy specjalistów do współdziałania ze Społeczną Inspekcją Pracy.</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Chociaż z ustawy nie wynika to jasno, rozumiemy, że będzie ona dotyczyła również rzemieślniczych spółdzielni pracy. W rzemiośle zagadnienie to stoi w wielu wypadkach szczególnie ostro ze względu na szczupłość i zaniedbanie warsztatów pracy. Wprowadzenie ram Społecznej Inspekcji Pracy będzie niewątpliwie odejściem od zacofanych warunków produkcji i dużym dobrodziejstwem dla wielu rzemieślników.</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Już na wstępie podkreśliłem, że rozpatrywana ustawa, mając charakter ściśle socjalny, ma jednocześnie wielkie znaczenie gospodarcze, gdyż dążąc do dalszej poprawy warunków pracy, będzie tym samym miała wpływ na rozwój całokształtu naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">Stoimy dziś u progu wykonywania 6-letniego planu gospodarczego, nad którym Sejm Ustawodawczy rozpocznie niedługo swoje obrady. Plan ten nakłada na całe społeczeństwo niezmiernie poważne zadania. Po wykonaniu planu 3-letniego jesteśmy już w wielu dziedzinach naszego życia państwowego nie tylko poza okresem przedwojennym, ale w niektórych działach, a szczególnie w zakresie zdobyczy socjalnych, tkwimy już głęboko w planie 6-letnim. Pragnąc rozszerzenia naszych zdobyczy socjalnych oraz zbudowania podstaw socjalizmu w naszym Państwie ludowym, tworzymy nowe ogniwo związkowe, które przy już istniejących będzie niewątpliwie dodatkowym gwarantem pełnego i pomyślnego wykonywania 6-letniego planu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#PosełCzechowiczEugeniusz">W imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, oświadczam, że głosować będziemy za tą słuszną i celową ustawą.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Małolepszemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełMałolepszyStanisław">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy wiąże się ściśle z zagadnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest to zagadnienie, któremu w pierwszych latach powojennych poświęcaliśmy — ze zrozumiałych względów — mniej uwagi niżby należało. Nadszedł jednak czas, w którym i ten ważny odcinek naszego życia doznaje właściwego uporządkowania. Jeden z głównych postulatów świata pracy wchodzi w stadium realizacji, zgodnie zarówno z interesem robotników, pracowników jak i z interesem Państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełMałolepszyStanisław">Analizując poszczególne artykuły przedłożonej ustawy, pragniemy położyć szczególny nacisk na jej charakter społeczny.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełMałolepszyStanisław">Dotychczasowa praktyka wykazała, że opieranie inspekcji pracy wyłącznie na czynniku państwowym, na inspektorach-urzędnikach, słabo związanych z zakładami pracy i ich produkcją, nie daje pożądanych rezultatów. Tylko uświadomiony robotnik, wyposażony w prawa ustawowe i działający zespołowo obok państwowej inspekcji pracy, sprostać może wszechstronnym zadaniom nowoczesnej inspekcji pracy, instancja referentów bezpieczeństwa i higieny pracy okazała się bowiem niedostateczna, zwłaszcza w dzisiejszym skomplikowanym procesie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełMałolepszyStanisław">Nowa ustawa stwarza wszelkie warunki, by w warsztatach znikły odcinki dotychczas zaniedbane, odcinki niebezpieczne zarówno z punktu widzenia interesu robotnika jak i z punktu widzenia interesu państwa. Przez społeczną inspekcję pracy każde niedociągnięcie bądź bolączka zostanie wyciągnięte na światło dzienne. Inspekcja społeczna niewątpliwie znajdzie środki i sposoby do szybkiego zlikwidowania wszystkich niedociągnięć względnie zaniedbań.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełMałolepszyStanisław">Aczkolwiek w zasadzie inspekcje społeczne posiadać będą charakter doradczy, to fakt wyposażenia ich w prawo sygnalizowania braków wyższym instancjom związkowym daje inspektorom społecznym poważne atuty, którymi będą mogli się posługiwać zawsze, gdy natrafią w swoim zakładzie, w swojej radzie zakładowej czy dyrekcji na niezrozumienie swojej funkcji czy wprost na opór.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełMałolepszyStanisław">Wielką troską zamierza projektodawca ustawy otoczyć zdrowie robotników. Zdrowie człowieka pracy — to bowiem cenny skarb. Skarbu tego należy strzec bardzo troskliwie. Za ten nacisk, położony na podniesienie stanu zdrowotności robotnika, należy się szczególne uznanie dla CRZZ jako projektodawcy.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełMałolepszyStanisław">Jest prawdą niezaprzeczalną, że na tym odcinku grzeszyliśmy dużo, że przed wojną w ustroju kapitalistycznym, nie dbano o zdrowie robotnika. Przedsiębiorca zabiegał wyłącznie o wysoki zysk i tej pogoni za najwyższym zyskiem podporządkowywał wszystkie potrzeby robotnika.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełMałolepszyStanisław">Stało się dobrze, że zakres kompetencji inspektorów społecznych został w projekcie jak najbardziej rozszerzony, że kompetencje ich objąć mają również takie sprawy socjalne, jak np. sprawy urlopowe, sprawy ochrony kobiet, higiena, bezpieczeństwo i inne.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełMałolepszyStanisław">Wkrótce po uchwaleniu tej ustawy przez Sejm i wprowadzeniu jej w życie sieć społecznych inspekcji pracy obejmie cały kraj, obejmie nie tylko kopalnie i huty, nie tylko fabryki i zakłady pracy, nie tylko państwowe gospodarstwa rolne, ale także przedsiębiorstwa handlowe i urzędy. Rozpoczną swą działalność ludzie jak najbardziej powołani do tego, by milionowym masom ludzi pracy, ludziom tworzącym nową rzeczywistość stworzyć jak najzdrowsze i jak najwygodniejsze warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#PosełMałolepszyStanisław">Ustawa przyczyni się niewątpliwie również do wzmożenia tempa rozbudowy kraju, a także będzie miała poważne znaczenie w walce z tymi szkodliwymi elementami, które poprzez lekceważenie życia i zdrowia człowieka pracy pragną wywołać w kraju niezadowolenie.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#PosełMałolepszyStanisław">Jesteśmy przekonani, że wspólny wysiłek związków zawodowych i władz państwowych w dziedzinie bezpieczeństwa pracy i jej higienicznych warunków wyda i w Polsce jak najlepsze owoce, jak wydaje od lat w Związku Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#PosełMałolepszyStanisław">W przedstawionym projekcie ustawy klub poselski Stronnictwa Pracy widzi czynnik, który niewątpliwie przyśpieszy proces, by praca mogła się stać w pełnym tego słowa znaczeniu czystą działalnością kulturalną, której myślą przewodnią jest dobro ogółu. Dlatego też klub nasz głosować będzie za ustawą.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Jako ostatni mówca głos ma poseł Kisiel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełKisielJan">Wysoka Izbo! Przy omawianiu ustawy o powołaniu społecznych inspektorów pracy staje wyraźnie przed nami zagadnienie, które w naszym ludowym ustroju ma specjalne znaczenie — tym zagadnieniem jest troska o człowieka, dla którego w ustroju ludowym robi się wszystko, by jego życie codzienne, warunki pracy i potrzebne do niej siły były jak najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełKisielJan">Dziś przystępujemy do likwidacji pozostałości Polski wyzysku na odcinku bezpieczeństwa i higieny pracy szarego człowieka. Łamiemy bariery, które przyczyniły się do podtrzymywania ciężkich warunków życia i nadmiernego wykorzystywania sił i zdrowia robotników. Co nie do pomyślenia było w okresie bezrobocia, nędzy i głodu: zapewnienie człowiekowi pracy rzeczywistego bezpieczeństwa przed wypadkami, zapewnienie ochrony przed pracą w niehigienicznych, niszczących zdrowie warunkach — to dzisiaj osiąga się wobec całkowitego przestawienia aparatu państwowego i przy pomocy czynnika społecznego podchodzi się do milionowych mas obywateli z punktu widzenia ich potrzeb w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełKisielJan">Możemy więc śmiało patrzeć w przyszłość, a na minione czasy jako na coś upiornego, co już do nas nie wróci wraz z rządem wyzyskiwaczy i ciemiężycieli ludu. Nie wrócą czasy, w których brak było opieki nad człowiekiem pracy, kiedy spracowane ręce uważano w tzw. wyższych sferach za coś poniżającego, hańbiącego, gdy do człowieka pracy odnoszono się z pogardą, pogardliwie traktując i samą pracę. Nic więc dziwnego — chociaż było to wprost tragiczne — że w tych warunkach na każdym kroku zdarzały się wypadki niedomagań, chorób, kalectwa, a nawet śmierci przy pracy. Charakterystyczną dla tego ustroju była przedwczesna starość i utrata sił z powodu nieznośnych, często wprost nieludzkich warunków pracy.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełKisielJan">Gdy uprzytomnimy sobie, że w ustroju kapitalistycznym masy robotników nadal zmuszone są pracować w niewolniczych warunkach, które pociągają za sobą liczne ofiary, jak np. częste wypadki śmierci górników — Polaków w Belgii i Francji, wówczas z radością i dumą możemy patrzeć na nasze osiągnięcia. Praca w ustroju ludowym wyniesiona została na najwyższy piedestał, robotnicy za ofiarną pracę otrzymują najwyższe odznaczenia państwowe; w tych warunkach patrzą oni z dumą na wspaniałe wyniki, osiągnięcia okupione krwawą, ciężką i długotrwałą walką i pracą. Tym wielkim osiągnięciem — plonem pracy są zdobyte prawa, umożliwiające masom pracującym bezpośredni i decydujący wpływ na politykę i sprawowanie władzy w Polsce. Plonem są wspaniałe osiągnięcia produkcyjne w państwowych uspołecznionych zakładach pracy. Plonem są coraz szersze i wydajniejsze wyniki akcji socjalnej, bazującej na kierowniczej roli klasy robotniczej w Państwie ludowym.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#PosełKisielJan">Widzimy, jak w wyniku zdrowego i właściwego ustosunkowania się aparatu Państwa ludowego do potrzeb socjalnych świata pracy następuje potężny wydźwięk w postaci zwiększonej wytwórczości dóbr, koniecznych dla sprawnego funkcjonowania i dalszego rozwoju naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#PosełKisielJan">Stało się przekonywujące dla wszystkich, że w gospodarce socjalistycznej zwiększone bezpieczeństwo pracy, higieniczne warunki, podnoszące zdrowie robotnika — to są dodatkowe ilości węgla, stali, nawozów sztucznych, maszyn i innych artykułów zwiększających potencjał gospodarczy Państwa. W tak bowiem piękny i wysoce obywatelski, pełen oddania sposób świat pracy płaci za pomoc w ułatwieniu i zabezpieczeniu codziennych warunków życia i pracy. Wiemy jednak, że w zabezpieczeniu warunków tej pracy są jeszcze niedociągnięcia, że są różne niedopatrzenia, które ujemnie wpływają na stan naszych sił wytwórczych. Niedopatrzenia i braki te przy lepszej organizacji i wnikliwym wejrzeniu zainteresowanych czynników dadzą się stosunkowo łatwo usunąć. Dokonać tego można przy większym stosunkowo niż dotychczas aparacie, który nie będzie oderwany od mas, lecz razem z pracującymi robotnikami będzie ściśle współpracować, wykorzystywać ich uwagi i inicjatywę.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#PosełKisielJan">Ten nowy aparat — to społeczni inspektorzy pracy, którzy staną się pomostem, uzupełnieniem, pomocą dotychczasowego aparatu państwowego w inspekcji pracy. Inspektorzy ci, jako najlepiej czujący potrzeby i widzący braki przez swą działalność przyczynią się do likwidacji pozostałych na tym odcinku luk, a tym samym do wzmocnienia i usprawnienia nowego, socjalistycznego tempa pracy. Wzmożenie tempa pracy ma dziś szczególnie wielkie znaczenie, kiedy wzmaga się walka klasowa, walka przeciw wyzyskowi imperialistycznemu. W tych warunkach mobilizujemy wszystkie siły na każdym odcinku, ściągamy nasze rezerwy i z całą siłą odpieramy ataki wroga.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#PosełKisielJan">Usprawnieniem i polepszeniem bezpieczeństwa i warunków pracy wesprzemy naszych dzielnych robotników, naszych przodowników, racjonalizatorów i nowatorów. Dla spełnienia tych zadań musi wzrosnąć zakres działania i wizytacji zakładów pracy, musi być uregulowana sprawa objęcia ogólnopaństwową i społeczną inspekcją pracy warsztatów PKP. Musi zostać rozwiązana sprawa ubrań ochronnych, butów, okularów, ich jakości i wykonania. Więcej uwagi należy zwrócić na zagadnienie wypadków przy pracy, przyjmowania do pracy kobiet i młodocianych.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#PosełKisielJan">Ogrom zadań na odcinku podniesienia bezpieczeństwa i higieny pracy wymaga wielkiego i dobrze przemyślanego wysiłku, wymaga również poważnych środków materialnych.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#PosełKisielJan">Wyrazem zrozumienia tej sprawy ze strony Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej jest zwiększenie o 132% kwoty przeznaczonej na ten cel w budżecie na 1950 r., gdy ogólna suma wydatków na zdrowie we wszystkich działach budżetu w tym samym roku wynosi 95 miliardów zł, czyli 20% całego budżetu. Przypomnę jednocześnie znany powszechnie fakt, że w budżecie kapitalistycznych Stanów Zjednoczonych w tym czasie przeznacza się na zdrowie zaledwie 0,9%.</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#PosełKisielJan">Specjalne znaczenie i rola we właściwym rozwiązaniu zagadnienia ochrony pracy przypada kobiecie. Dlatego należy dążyć do jak największego wciągnięcia kobiet na stanowiska społecznych inspektorów pracy, gdyż według dotychczasowego doświadczenia kobiety w tego rodzaju pracy wykazują wielką wartość i właściwe podejście. Angażując kobiety w tym dziale przyczynimy się do kontynuowania dalszego ich uaktywnienia się w odpowiedzialnej pracy o charakterze gospodarczo-społeczno-politycznym.</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#PosełKisielJan">Przez rozwiązanie problemu tak istotnego dla codziennego życia robotników ułatwimy im wywiązanie się ze swych obowiązków, ułatwimy im walkę o wysokość i jakość produkcji, tym robotnikom, którzy 5 lat temu w największym prymitywie, często z gołymi rękami zaczęli podnosić z gruzów fabryki i zakłady pracy.</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#PosełKisielJan">Dziś — mimo tak nierównego startu — klasa robotnicza ma na swoim koncie wyniki, daleko przekraczające przedwojenną produkcję Polski kapitalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#PosełKisielJan">Obowiązkiem całego postępowego społeczeństwa jest wzięcie udziału we wzmożeniu sił wytwórczych i dalszym podnoszeniu produkcji, przy jednoczesnym uwzględnieniu poprawy i ułatwienia warunków pracy milionom robotników.</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#PosełKisielJan">W ten sposób dajemy jeszcze jedną odpowiedź naszym wrogom, którzy czyhają na nędzę i trudności życia robotnika, by podrywać w nim chęć do pracy i wiarę w słuszność sprawy, o którą dalej walczy i którą stopniowo przeprowadza i ugruntowuje.</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#PosełKisielJan">Odnośnie uwagi posła Czechowicza chciałbym nadmienić, że jest jedna katedra inżynierii sanitarnej w Politechnice Warszawskiej.</u>
          <u xml:id="u-60.16" who="#PosełKisielJan">Jednocześnie pragnę wspomnieć, że pozostało do rozwiązania zagadnienie bezpieczeństwa i higieny pracy robotników rolnych oraz licznych rzesz biedoty chłopskiej, coraz bardziej masowo przystępującej do spółdzielni produkcyjnych. To palące zagadnienie oczekuje rozwiązania ze strony Rządu. Spodziewamy się, że Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej wystąpi wkrótce z projektem, który masy pracujących na wsi robotników rolnych i biedoty chłopskiej — tworzących nową, socjalistyczną gospodarkę na wsi, uchroni przed smutnymi następstwami, wynikającymi z dawnego braku zabezpieczenia ich zdrowia i życia podczas pracy i stworzy nowe warunki w spółdzielniach produkcyjnych, a już dziś je przygotuje.</u>
          <u xml:id="u-60.17" who="#PosełKisielJan">W momencie, gdy wieś staje na progu budowy socjalizmu, długo pozostające w nędzy i na pół bezrobotne podstawowe masy chłopskie muszą mieć zapewniane możliwości, w których wyniku lepiej i szybciej będą powstawać nowe wartości.</u>
          <u xml:id="u-60.18" who="#PosełKisielJan">W związku z rozwojem prac inwestycyjnych na wsi, ze wzrastającym tempem mechanizacji i elektryfikacji powstaje konieczność rozpracowania i wprowadzenia podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Na przykład rozwijające się z każdym rokiem prace melioracyjne dla ochrony zdrowia zatrudnionych robotników wymagają odpowiedniej ilości specjalnych butów.</u>
          <u xml:id="u-60.19" who="#PosełKisielJan">Niezwykle ważny związek z bezpieczeństwem i ochroną pracy na wsi ma akcja zapewnienia natychmiastowej pomocy lekarskiej, a więc zaopatrzenia lekarzy w szybkie środki lokomocji, jak auta oraz przeprowadzenie do każdej wsi telefonu. Środki te dadzą poważne zabezpieczenie przed groźnymi następstwami wypadków, gdy do lekarza jest kilkanaście lub więcej kilometrów.</u>
          <u xml:id="u-60.20" who="#PosełKisielJan">Specjalnym zagadnieniem powiązanym z omawianymi sprawami jest ochrona kobiet przed spadającym często na nie obowiązkiem noszenia w wiadrach wody z dalekiej odległości oraz prania bielizny w odległych stawach i strumykach o każdej porze roku, nie wyłączając zimy, co powoduje często długotrwałe i dolegliwe choroby, a podczas ślizgawicy i zawiei nie rzadko zdarzają się wypadki potłuczenia się, a nawet złamania ręki lub nogi. W takich warunkach i higiena osobista mieszkańców pozostawia wiele do życzenia.</u>
          <u xml:id="u-60.21" who="#PosełKisielJan">Problem ten częściowo znają również mieszkańcy Warszawy z pierwszych dni po wyzwoleniu. Tymczasem w zelektryfikowanych wsiach, których mamy coraz, więcej, dostarczenie wody do mieszkań staje się łatwiejszym problemem do przeprowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-60.22" who="#PosełKisielJan">Poruszone bolączki na wsi nie są, rzecz jasna, tej miary, że dadzą się na raz i wszystkie rozwiązać. Można to częściowo zrobić teraz i w najbliższej przyszłości, a przynajmniej przygotować ich realizację w warunkach spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-60.23" who="#PosełKisielJan">Chciałbym jednak podkreślić, że w tej sprawie wieś oczekuje opracowania planu, który generalnie rozwiązałby problemy pracy i życia w warunkach higienicznych, zdrowotnych, ograniczających liczne i niebezpieczne wypadki.</u>
          <u xml:id="u-60.24" who="#PosełKisielJan">Reasumując oświadczam, iż klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosować za projektem ustawy o społecznych inspektorach pracy, widząc w tym jeszcze jeden krok naprzód w utrwaleniu zdobyczy, jakie masom pracującym dała władza ludowa.</u>
          <u xml:id="u-60.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o Społecznej Inspekcji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o Społecznej Inspekcji Pracy jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 55 do godz. 16 min. 15.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 19 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat 3 oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi (druki nr 596 i 627).</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłance Marczakowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Wysoki Sejmie! Ustawa, którą komisja przedkłada Sejmowi do uchwalenia, ma na pierwszy rzut oka wyłącznie porządkowy charakter. Wyjmuje ona sprawy opieki społecznej nad dziećmi do lat 3 oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi z zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej, do którego należały na podstawie ustawodawstwa przedwojennego, i przekazuje do zakresu działania Ministrowi Zdrowia. Jednak zmiana ta ma nie tylko charakter porządkowy, jest ona wyrazem zmiany znaczenia, jakie Państwo przywiązuje do opieki nad matką i dzieckiem, jest ona wyrazem zmiany charakteru tej opieki oraz jej treści.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Ustawodawca przedwojenny traktował opiekę nad matką i dzieckiem na równi z opieką nad starcami, osobami nieuleczalnie chorymi, umysłowo chorymi, inwalidami, bądź też osobami umysłowo lub fizycznie upośledzonymi, które nie mogą podołać rozwiązaniu swoich spraw Życiowych. Z takim ujęciem opieki nad matką i dzieckiem zerwano całkowicie w Polsce ludowej.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Macierzyństwo nie jest i nie może być traktowane jako upośledzenie kobiety. Państwo ludowe zapewnia kobiecie ciężarnej i kobiecie matce, która z reguły jest kobietą pracującą, pełną i wszechstronną pomoc, umożliwiającą jej wypełnianie obowiązków, wynikających z macierzyństwa.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Państwo ludowe zapewnia wszechstronną opiekę nad dzieckiem, które ma prawo do opieki i pomocy, dopóki nie wyrośnie na zdolnego do pracy obywatela. Ta opieka i pomoc nie wynika jednak z upośledzenia matki i dziecka, lecz wynika z socjalistycznej zasady troski o człowieka, troski o stworzenie najlepszych warunków rozwoju dla nowych pokoleń. Szczególna pomoc, której ma prawo oczekiwać kobieta ciężarna i dziecko, to jest pomoc higieniczno-lekarska. Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy jest bowiem tym okresem, od którego zależy stan rozwoju i zdrowie w późniejszym okresie życia. Aby zabezpieczyć prawidłowy rozwój dziecka już od chwili poczęcia, konieczna jest stała opieka i kontrola nad matką, racjonalne żywienie i fachowa opieka pielęgniarska. Wymaga to odpowiedniego zorganizowania sieci izb porodowych, żłobków, domów małego dziecka, prewentoriów, poradni dla kobiet ciężarnych i niemowląt przy ośrodkach zdrowia oraz klinikach dziecięcych. W ten sposób opieka nad matką i dzieckiem staje się częścią składową powszechnej służby zdrowia. Instytucje opieki nad matką i dzieckiem muszą być włączone do sieci ogólnych instytucji służby zdrowia, z których pomocy będą korzystać.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Takie postawienie sprawy opieki nad matką i dzieckiem uzasadnia całkowicie przekazanie jej do zakresu działania Ministra Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Konsekwencją takiego rozwiązania jest także przekazanie spraw, związanych z utrzymaniem żłobków dla niemowląt przez zakłady pracy w myśl ustawy z dnia 2 lipca 1924 r., w przedmiocie pracy kobiet i młodocianych — do zakresu działania Ministra Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Ustawa niniejsza ma porządkowe znaczenie. Wyraża ona jednak równocześnie nowy stosunek Państwa ludowego do spraw opieki nad matką i dzieckiem, zgodnie z którym każda matka i każde dziecko ma prawo do pomocy i opieki, przy czym szczególne znaczenie ma opieka lekarska nad matką w okresie ciąży, nad niemowlęciem i dzieckiem w pierwszych latach życia.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Poczynając od 4 roku życia dziecko przechodzi pod opiekę Ministra Oświaty. Celem tej opieki jest zabezpieczyć właściwe wychowanie i przysposobienie młodzieży do zadań społecznych i zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#PosłankaMarczakowaFelicja">Zgodnie z uchwałą Komisji Zdrowia wnoszę przeto, aby Wysoki Sejm uchwalił referowany przeze, mnie projekt ustawy, zawarty w druku nr 596 z poprawkami, przyjętymi na komisji zgodnie z drukiem nr 627.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłance Tomczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosłankaTomczykZofia">Wysoka Izbo! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu projekt ustawy o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi — ma ogromną wagę dla całego społeczeństwa i kraju. Ustawa ta jest wynikiem tych zmian społeczno-gospodarczych, jakie obserwujemy i realizujemy w Polsce ludowej, gdzie Rząd konsekwentnie zdąża do rozwiązywania spraw, dotyczących opieki nad czynnikiem najistotniejszym, jakim jest człowiek. Sprawa ta w naszych warunkach jest bardzo pilna, bowiem biologiczne wyniszczenie ludzi przez wojnę i okupanta, wyrażające się w pełnej grozy liczbie 6 milionów, jest nadal poważnym zagadnieniem, stawiającym przed nami sprawę dalszego podniesienia stanu biologicznego, a zatem przede wszystkim podniesienie stanu zdrowia kilku milionów matek ciężarnych i niemowląt.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PosłankaTomczykZofia">Wiemy wszyscy, że jeżeli chodzi o ochronę macierzyństwa i dziecka, istnieje zasadnicza różnica pomiędzy potraktowaniem tego zagadnienia w Polsce przedwojennej i obecnej.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#PosłankaTomczykZofia">W Polsce kapitalistycznej opieka nad matką i dzieckiem nosiła w zasadzie charakter filantropijny i nie zaspokajała w żadnym wypadku nawet minimalnych potrzeb na tym odcinku. Dla przykładu wystarczy przytoczyć chociażby dane cyfrowe z zakresu opieki nad niemowlętami. Statystyka podaje, że w 1931 r. było 32 żłobki fabryczne, obejmujące 512 dzieci. W 1939 r. ilość żłobków pozostała ta sama, a liczba dzieci w ciągu 8 lat wzrosła o 28. Odcinek opieki nad dzieckiem wiejskim pozostawał całkowicie ugorem.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#PosłankaTomczykZofia">W Polsce ludowej ilość żłobków fabrycznych w 1949 r. wyrażała się liczbą 227, a żłobków dzielnicowych 190. Ponadto zostały wprowadzone żłobki sezonowe — akcja dotychczas nieznana w Polsce — których ilość wyrażała się liczbowo 110 przy ilości dzieci 2.809.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#PosłankaTomczykZofia">Wprowadzenie nieistniejącej przed wojną opieki lekarskiej nad dziećmi szkół powszechnych, leczenie szpitalne dzieci, akcja kolonii leczniczych, poradnie szkolne w ośrodkach zdrowia, roztaczające opiekę nad dziećmi szkół powszechnych i przedszkoli — są poważnym czynnikiem zapewniającym właściwy rozwój młodego pokolenia Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#PosłankaTomczykZofia">Jednym z poważnych osiągnięć w Polsce ludowej w zakresie ochrony macierzyństwa jest wprowadzenie instytucji gminnych położnych oraz izb porodowych. Zarządzenie o powołaniu w każdej gminie kwalifikowanej położnej zostało przyjęte z głęboką wdzięcznością przez szerokie rzesze kobiet wiejskich, szczególnie biednych. Jedyną bowiem dotychczas pomocą kobiety wiejskiej w czasie połogu była „babka” — znachorka, powodująca niejednokrotnie śmierć zarówno matki jak i niemowlęcia.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#PosłankaTomczykZofia">Znając stosunki zdrowotne na wsi wiemy, jak wielki był odsetek niemowląt umierających z braku należytej opieki lekarskiej i na skutek złych warunków sanitarnych, które jednocześnie powodowały to, że prawie połowa kobiet wiejskich cierpiała na choroby kobiece.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#PosłankaTomczykZofia">Problem należytego postawienia izb połogowych i działalności gminnych położnych we wszystkich gminach mimo dużego wysiłku nie został jeszcze całkowicie rozwiązany. Niejednokrotnie zagadnienie to nie znalazło należytego zrozumienia we właściwych oddolnych komórkach samorządu terytorialnego. Koniecznym jest nie tylko uwzględnienie w budżecie samorządu terytorialnego pozycji na zdrowie i opiekę nad matką i dzieckiem, ale pełne i celowe wykorzystanie preliminowanych sum.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#PosłankaTomczykZofia">Wyrażamy nadzieję, że te niedociągnięcia zostaną usunięte na podstawie projektu powyższej ustawy, która daje Ministrowi Zdrowia duży zakres działania i możliwości odpowiedniej pomocy i kontroli nad instytucjami powołanymi do realizacji tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#PosłankaTomczykZofia">Jesteśmy przekonani, że ustawa ta zmobilizuje nasze społeczeństwo, które poprzez swoje przedstawicielstwa terenowe — rady narodowe — ułatwi zrealizowanie zadań podejmowanych przez Rząd. W tej dziedzinie powinniśmy zapożyczyć wzory ze Związku Radzieckiego, gdzie zagadnienie opieki nad matką i dzieckiem należycie postawiono zaraz po rewolucji i osiągnięcia nie mają sobie równych na całym świecie. Tężyzna fizyczna i zdrowie młodzieży radzieckiej, zdobyte dzięki dobrej opiece już od najwcześniejszej młodości i właściwemu wychowaniu, były jednym z poważnych elementów rozgromienia hitlerowskiego faszyzmu.</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#PosłankaTomczykZofia">Chłopi polscy, uczestnicy wycieczek na Ukrainę z pełnym uznaniem opowiadali o zorganizowanej i właściwej opiece lekarskiej, jaką otoczone są matki ciężarne i niemowlęta nie tylko w mieście, ale i w każdym kołchozie.</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#PosłankaTomczykZofia">Wysoka Izbo! Częściowo tylko zobrazowane powyżej osiągnięcia mówią, że troska o najmłodszego obywatela w naszym demokratycznym Państwie wysuwa się do rzędu czołowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-65.12" who="#PosłankaTomczykZofia">Aprobując projekt powyższej ustawy należy podkreślić, że dotychczasowe postawienie na jednej płaszczyźnie zagadnienia opieki nad matką i dzieckiem z opieką nad starcami, inwalidami, upośledzonymi umysłowo itd. jest wielce niesłuszne i krzywdzące zarówno kobietę jako pełnowartościowego obywatela państwa jak i dzieci, które są w istocie podstawą przyszłości naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-65.13" who="#PosłankaTomczykZofia">To wydaje się w dostatecznym stopniu uzasadniać konieczność zmiany w organizacji opieki nad matką i niemowlęciem i w związku z tym klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem powyższej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-65.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Brzeziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełBrzezińskiStefan">Wysoki Sejmie! Wniesiony projekt ustawy o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad matką, posiada o wiele głębszą wymowę aniżeli się to na pierwszy rzut oka wydaje. Przez oddanie Ministrowi Zdrowia agend opieki nad matką i dzieckiem wyciąga się pełne konsekwencje z nowego stosunku Państwa ludowego do niezmiernej wagi zagadnienia, jakim jest sprawa należytej i wszechstronnie roztaczanej opieki nad matką i dzieckiem.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#PosełBrzezińskiStefan">Tym przesunięciem agend z resortu opieki społecznej do resortu zdrowia Rząd Polski ludowej podkreślił szczególnie dobitnie swoją troskę o matkę i dziecko. Bo istotnie, zagadnienie opieki nad matką i dzieckiem nie może być stawiane w jednym rzędzie z opieką nad inwalidami i kalekami, nad nieuleczalnie chorymi, jak to czyniła ustawa z 1923 r.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#PosełBrzezińskiStefan">Okres ciąży, niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa nie jest przecież żadnym upośledzeniem, wymagającym opieki społecznej. Jest to natomiast zagadnienie stałej troski o zdrowie, stałej opieki i kontroli lekarskiej, jest to zagadnienie racjonalnego żywienia i w ogóle fachowej opieki pielęgniarskiej. Zdrowa matka i zdrowe dziecko to przecież i zdrowe społeczeństwo i dlatego troski o zdrowie matki i zdrowie dziecka nie może być nigdy za dużo.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#PosełBrzezińskiStefan">Sięgnijmy pamięcią nieco wstecz. Przypomnijmy sobie, jak leżało odłogiem wielkie to zagadnienie, dla którego nie znajdowali zrozumienia ówcześni rządcy Polski.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#PosełBrzezińskiStefan">Dziecko, zwłaszcza w ośrodkach przemysłowych, było zaniedbane i narażone na tysiączne niebezpieczeństwa. Nagminnie grasowały choroby dziecięce. Śmierć zbierała obfite żniwo, zwłaszcza wśród niemowląt. Matki daremnie kołatały o pomoc i opiekę publiczną. Co prawda gdzie nie gdzie urządzono na pokaz jakiś dom dziecka, zorganizowano nawet jakiś żłobek — i z tym się obnoszono. Zdarzało się niekiedy, że i władze próbowały rozszerzyć tę akcję. Natrafiały jednak na zdecydowany opór fabrykantów, wobec których nawet rząd kapitulował.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#PosełBrzezińskiStefan">Powszechnie znany był brak funduszów na wszystko, co związane było z troską o człowieka pracy i potrzebami jego rodziny. Nie potrzeba przypominać wstrząsających tragedii, jakie rozgrywały się wtedy, kiedy w strasznych warunkach rodziła żona bezrobotnego. Los dziecka, zrodzonego w takich warunkach, był opłakany.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#PosełBrzezińskiStefan">Dzisiaj matka i dziecko otoczone są powszechną opieką. W ciągu kilku lat Polski ludowej zdołaliśmy postawić mocne fundamenty pod opiekę nad matką i dzieckiem. Rozbudowując tę akcję i korzystając z doświadczeń ubiegłych lat, robimy dziś dalszy duży krok naprzód.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#PosełBrzezińskiStefan">Ministerstwo Zdrowia, które w ostatnich latach zdało dobrze egzamin na wielu odcinkach swojej pożytecznej działalności, otrzymuje nowy wdzięczny teren działania. Nie wątpimy, że wywiąże się ze swoich nowych zadań równie dobrze, a zwłaszcza znajdzie drogi, by w całej rozciągłości rozwiązać sprawę żłobków. To zagadnienie bowiem na ogół dobrze rozwiązywane w większych ośrodkach fabrycznych napotyka na trudności niestety nadal w ośrodkach mniejszych.</u>
          <u xml:id="u-67.8" who="#PosełBrzezińskiStefan">Zagwarantowana musi być ciągłość opieki nad matką i dzieckiem nie tylko w większych skupiskach ludzkich, ale i w najdalszych zakątkach kraju. Rozumiemy, że szybkiej realizacji tego postulatu na przeszkodzie stoi wielki brak wykwalifikowanych sił służby zdrowia tak lekarskich jak i pomocniczych. Nikt też nie wymaga, aby już dziś osiągnąć ideał. Ważne jest bowiem to, że braki na tym odcinku odrabiamy planowo i codziennie.</u>
          <u xml:id="u-67.9" who="#PosełBrzezińskiStefan">Klub poselski Stronnictwa Pracy głosować będzie za projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-67.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#Marszałek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#Marszałek">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi — jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 20 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o zmianie dekretu z dnia 25 czerwca 1946 r. o organizacji i zakresie działania Morskiego i Portowych Urzędów Zdrowia (druki nr 597 i 626).</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Zagórskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełZagórskiStanisław">Wysoka Izbo! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu projekt ustawy o zmianie dekretu z dnia 25 czerwca 1946 r. o organizacji i zakresie działania Morskiego i Portowych Urzędów Zdrowia wywołany został realnymi potrzebami życia oraz dokonanym i dokonywującym się rozwojem publiczno-prawnych stosunków. Wyraźnym dowodem tego jest punkt 12 art. 3 projektowanej ustawy, który głosi, że do zakresu działania Morskiego Urzędu Zdrowia należy udzielanie porad leczniczych drogą radiową. Punktowi temu odpowiada punkt 10 dekretu z 1946 r., przewidujący dopiero organizowanie stacyj udzielania porad leczniczych drogą radiową.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełZagórskiStanisław">Ulegający obecnie ustawowej nowelizacji dekret z 1946 r. składał się z 10 artykułów. W ustawie przybywają nowe dalsze artykuły, przy czym Minister Zdrowia nada całości ustawy ciągłą numerację artykułów przy ogłoszeniu jej w Dzienniku Ustaw. Najistotniejszym zmianom ulegnie wymieniony już przeze mnie art. 3 o zakresie działania Morskiego Urzędu Zdrowia. W dekrecie składał się on z 13 punktów. W ustawie projektuje się 3 nowe punkty. Bez zmian pozostają punkty, które podam według numeracji ustawy, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#PosełZagórskiStanisław">1) o wykonywaniu obowiązków wynikających z międzynarodowych konwencji sanitarnych,</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#PosełZagórskiStanisław">6) o zapobieganiu chorobom zawodowym wśród załóg okrętowych oraz wśród rybaków,</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#PosełZagórskiStanisław">8) o nadzorze sanitarnym nad ruchem pasażerów i migracji,</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#PosełZagórskiStanisław">11) o kwarantannach,</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#PosełZagórskiStanisław">13) o organizowaniu i prowadzeniu lekarskich poradni portowych,</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#PosełZagórskiStanisław">15) o kierownictwie i nadzorze nad działalnością portowych urzędów zdrowia, i wreszcie −</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#PosełZagórskiStanisław">16) o innych sprawach z zakresu administracji sanitarnej portów i wybrzeża morskiego.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#PosełZagórskiStanisław">Zmiany, jakie przewiduje się w pozostałych 6 punktach, podyktowane są co do niektórych koniecznością ściślejszego sprecyzowania zakresu działania Morskiego Urzędu Zdrowia, np. punkt 2, którego brzmienie w dekrecie ogranicza się do słów: „nadzoru nad morskimi statkami handlowymi i wszystkimi statkami w żegludze przybrzeżnej, a w szczególności udział w inspekcjach pomieszczeń mieszkalnych i zdrowotności na statku”. Natomiast inne punkty dostosowane zostały do nowych zadań, dodatkowo przewidzianych w ustawie, np. pkt 4 o deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji statków, terenów budowli i urządzeń na obszarze portów i przystani. Sprawa bowiem opieki sanitarnej nad budowlami i przystaniami występuje dopiero w projekcie ustawy, czym zresztą nawiązuje ona do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 września 1948 r. (§§ 48, 49 i 50 rozporządzenia, zamieszczonego w Dz. U. R. P. nr 45, poz. 335). Zaznaczone to zostało w uzasadnieniu do projektu ustawy, przy czym między innymi zwrócono uwagę na praktykę, jaka się wytworzyła na terenie portów i przystani w zakresie nadzoru sanitarnego.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#PosełZagórskiStanisław">Sprawa zdrowotności na wybrzeżu nie byłaby należycie postawiona, gdyby nie uwzględniono przeciwdziałania powstawaniu siedlisk chorobotwórczych, jakimi są miejsca gnieżdżenia się szczurów, śmietniska, ścieki itp. Dlatego to pkt 14 art. 3 uprawnia Morski Urząd Zdrowia do ustalania wytycznych co do wymogów sanitarnych, jakim powinny odpowiadać plany budowy i przebudowy statków oraz, budowli i urządzeń na obszarze portów i przystani, a także uprawnia ten urząd do wydawania opinii o planach w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#PosełZagórskiStanisław">Dalszą nowość, którą powitać należy z uznaniem, stanowi rozciągnięcie nadzoru higieniczno-sanitarnego nad szkołami i kursami dla personelu marynarki handlowej i rybołówstwa morskiego oraz nadzoru sanitarnego nad samym rybołówstwem morskim i przetwórstwem rybnym. Nie mniej ważną pozycją jest również troska o dobór personelu pomocniczo-lekarskiego na statkach, czemu daje wyraz pkt 3 art. 3.</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#PosełZagórskiStanisław">Zmianie zasadniczej uległ również art. 7. Mówiąc o uprawnieniu Morskiego Urzędu Zdrowia do wydawania i ogłaszania rozporządzeń porządkowych w zakresie nadzoru sanitarnego w przypadkach nieobjętych osobnymi przepisami, punkt 1 nie ogranicza się do słów: „zgodnie z obowiązującymi przepisami”, lecz wskazuje, że dyrektor Morskiego Urzędu Zdrowia działa w tym wypadku w porozumieniu z dyrektorem właściwego urzędu morskiego, dyrektorem właściwego urzędu rybackiego i właściwym miejscowym wojewodą, a w zakresie przepisów o higienie pracy — również z właściwym okręgowym inspektorem pracy.</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#PosełZagórskiStanisław">W wypadkach przekroczenia przepisów sanitarnych winni podlegają karze grzywny do 10.000 zł i aresztu do 7 dni lub jednej z tych kar (pkt 2). Jest to wyraźnym dążeniem do dostosowania kar do norm obecnie obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#PosełZagórskiStanisław">Orzecznictwo należy do właściwego urzędu morskiego (pkt 3). Dotąd orzecznictwo w sprawach przekroczeń przepisów rozporządzeń porządkowych dyrektora Morskiego Urzędu należało do portowych urzędów zdrowia. W urzędach tych nie zostały jednak utworzone właściwe referaty karne. Utworzenie ich nie wydaj e się celowe, orzecznictwo bowiem w tym zakresie może być powierzone urzędom morskim, które już wykonują orzecznictwo w zakresie unormowanym dekretem z dnia 5 września 1947 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji morskiej. Dyrektor właściwego urzędu morskiego za zgodą Ministrów Zdrowia, Żeglugi i Bezpieczeństwa Publicznego może w porozumieniu z dyrektorem Morskiego Urzędu Zdrowia upoważnić funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej do nakładania kar w drodze nakazów karnych w przypadkach i na zasadach, przewidzianych w ogólnych przepisach administracyjno-karnych.</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#PosełZagórskiStanisław">Art. 8 mówi o uprawnieniach do pobierania opłat za czynności przewidziane w art. 3.</u>
          <u xml:id="u-69.16" who="#PosełZagórskiStanisław">Z punktu widzenia troski o zdrowotność mieszkańców wybrzeża, a w dalszej konsekwencji i całego kraju — do najważniejszych zagadnień należy poruszona tu już sprawa deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji statków i urządzeń portowych, co według art. 3 pkt 4 objęte jest zakresem działania Morskiego Urzędu Zdrowia. Rozumie się tutaj oczywiście zarówno techniczne przeprowadzanie deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji jak i kontrolę i nadzór nad tymi czynnościami. Zadaniu temu w zakresie przeprowadzanych czynności sanitarnych, jak wykazała praktyka, skutecznie może podołać nie bezpośrednio sam Morski Urząd Zdrowia, lecz specjalnie do tego celu powołane przedsiębiorstwo. W miarę potrzeby przejmie ono i inne czynności techniczno-sanitarne na użytek morskich portów i przystani. Ważność powierzonych przedsiębiorstwu czynności, bo zapobieganie zawlekaniu chorób zakaźnych drogą morską, nakazuje przyznać mu prawo wyłączności w wyznaczonym zakresie działania. Poddając przedsiębiorstwo nadzorowi państwowemu możemy być pewni, że drogą właściwych metod spełni ono swoją rolę należycie. Jemu również zgodnie ze słusznością przysługiwać będą uprawnienia wierzyciela w przedmiocie świadczeń pieniężnych przy administracyjnej egzekucji. Sprawie tej poświęcono w projekcie ustawy dodatkowy artykuł oznaczony liczbą 8a.</u>
          <u xml:id="u-69.17" who="#PosełZagórskiStanisław">Projektowana ustawa ma pełne uzasadnienie życiowe. Celowość zmian, wprowadzonych do przestarzałych już częściowo norm dekretu z 1946 r., nie tylko nie budzi zastrzeżeń, lecz wręcz przeciwnie jest ze wszech miar oczywista. Wniesienie ustawy jest jeszcze jednym przyczynkiem w drodze do normalizacji funkcjonowania władz w zakresie opieki nad obywatelem i nad cennym jego skarbem — zdrowiem. W konsekwencji ustawa przyczyni się do zwiększenia zdrowotności i możliwości spotęgowania powszechnego wysiłku na rzecz realizacji planu 6-letniego, planu wydźwignięcia kraju z zacofania gospodarczego. Rękojmią prawidłowego i skutecznego stosowania ustawy w praktyce jest powszechnie na Wybrzeżu uznawana ofiarna i uczciwa praca funkcjonariuszów Morskiego Urzędu Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-69.18" who="#PosełZagórskiStanisław">Jako sprawozdawca Komisji Zdrowia wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył ustawę o zmianie dekretu o organizacji i zakresie działania Morskiego i Portowych Urzędów Zdrowia w brzmieniu, przedłożonym przez Rząd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#Marszałek">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#Marszałek">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie dekretu z dnia 25 czerwca 1946 r. o organizacji i zakresie działania Morskiego i Portowych Urzędów Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie dekretu z dnia 25 czerwca 1946 r. o organizacji i zakresie działania Morskiego i Portowych Urzędów Zdrowia jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 21 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1949 r. w sprawie uchylenia ustawy o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża (Dz. U. R. P. nr 55, poz. 440) — (druk nr 613).</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Piaskowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełPiaskowskiStanisław">Wysoki Sejmie! Ustawa z dnia 28 stycznia 1932 r. o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża, ogłoszona w Dz. U. R. P. nr 18, poz. 111, przewidywała pobieranie na rzecz PCK opłat od wszelkiego rodzaju publicznych zabaw, rozrywek, widowisk, przedstawień, filmów, koncertów, wystaw itp. oraz zawodów sportowych, bądź to w formie dopłat do biletów, bądź też gdy udział w wymienionych imprezach nie był uzależniony od wykupienia biletu w formie opłat ryczałtowych. W ten sposób wspomniana ustawa przerzuciła cały ciężar utrzymania tak poważnej instytucji użyteczności publicznej, jak PCK, na barki społeczeństwa, uzależniając jednocześnie działalność PCK od. przypadkowych i nie mogących być oznaczonymi z góry wpływów pieniężnych, skazując tę instytucję na tak typową dla sanacyjnej gospodarki kapitalistycznej bezplanowość pracy.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełPiaskowskiStanisław">W obecnym okresie działalność każdej instytucji społecznej musi być planowana i zharmonizowana z działalnością Państwa na tym odcinku pracy, na którym działa dana instytucja każda instytucja społeczna musi wypełniać swe zadanie jako działalność pomocniczą dla działalności Państwa; każda instytucja społeczna musi posiadać więc szczegółowy plan swej działalności i włączyć się z nim do ogólnopaństwowego planu. Toteż dotychczasowy stan nie był do utrzymania i zmusił Rząd do uchylenia ustawy z dnia 28 stycznia 1932 r. w momencie, gdy wkraczamy w plan 6-letni.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełPiaskowskiStanisław">Z tych względów w imieniu Komisji Administracji Rządowej i Samorządowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył zatwierdzić dekret z dnia 26 października 1949 r. w sprawie uchylenia ustawy o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża, ogłoszony w Dzienniku Ustaw nr 55 poz. 440.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. w sprawie uchylenia ustawy o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 22 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1949 r. o przedłużeniu mocy obowiązującej niektórych przepisów w zakresie administracji wymiaru sprawiedliwości (Dz, U. R. P. nr 55, poz. 436) — (druk nr 639).</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Jonsikowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełJonsikWacław">Wysoki Sejmie! Administracja wymiaru sprawiedliwości została przejęta przez Polskę ludową w stanie i w formach, jakie obowiązywały w Polsce przed wrześniowej. Stąd oczywiste, że administracja wymiaru sprawiedliwości w Polsce ludowej nie spełniłaby tej roli, jaką sądownictwu i prokuraturze, a więc jednemu z czynników walki klasowej, stawia nasz ustrój ludowo-demokratyczny, gdyby obowiązujące na tym odcinku administracji przepisy nie zostały zastąpione nowymi, opartymi o ducha postępu i zasady walki klasowej, względnie gdyby przepisy, które nadal obowiązują, nie doznały zmiany, podyktowanej interesem naszej dzisiejszej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PosełJonsikWacław">Do przepisów w zakresie administracji wymiaru sprawiedliwości, które w Polsce dud owej doznały zmiany, należą przepisy o zawieszeniu mocy obowiązującej przepisów art. 95 i 96 prawa o ustroju sądów powszechnych, traktujących o przedstawianiu przez kolegia administracyjne kandydatów na stanowiska sędziowskie, dalej przepisy o przenoszeniu przez Ministra Sprawiedliwości notariuszów bez ich zgody do innych miejscowości, oraz zwalnianiu ich z zajmowanych stanowisk; przepisy o powierzaniu stanowiska notariusza czasowo sędziemu lub prokuratorowi dla pełnienia tych obowiązków, i wreszcie przepisy, że Minister Sprawiedliwości może powołać osoby posiadające kwalifikacje sędziowskie do pracy we władzach wymiaru sprawiedliwości na okres czasu nie dłuższy od jednego roku.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PosełJonsikWacław">Wymienione przepisy posiadają charakter przepisów przejściowych i dlatego moc ich obowiązywania była czasowa, a mianowicie obowiązywały one do dnia 31 grudnia 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PosełJonsikWacław">Ponieważ przyczyny, które uzasadniały powstanie wymienionych przepisów, istnieją i nadal obecnie, gdyż aczkolwiek wymiar sprawiedliwości w Polsce ludowej przez nowelizację i wydanie całego szeregu nowych praw doznał głębokich i zasadniczych przemian, nie nastąpiła jeszcze pełna kodyfikacja i przebudowa wymiaru sprawiedliwości przeto dekret z dnia 26 października 1949 r. przedłuża moc obowiązującą wymienionych przeze mnie przepisów w zakresie administracji wymiaru sprawiedliwości o jeden rok, tj. do dnia 31 grudnia 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#PosełJonsikWacław">Dekret z dnia 26 października 1949 r. był przedmiotem obrad Komisji Prawniczej i Regulaminowej, która mając na uwadze okoliczności, o których mówiłem, powzięła uchwałę wystąpić na plenum Sejmu z wnioskiem o zatwierdzenie powyższego dekretu, który to wniosek imieniem tejże komisji mam zaszczyt zgłosić i prosić Wysoki Sejm o zatwierdzenie omawianego dekretu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. o przedłużeniu mocy obowiązującej niektórych przepisów w zakresie administracji wymiaru sprawiedliwości został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 23 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu Wewnętrznego i Spółdzielczości o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1949 r. o tworzeniu przedsiębiorstw Miejskiego Handlu Detalicznego (Dz. U. R. P. nr 55, poz. 433) — (druk nr 636).</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Formasowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełFormasFranciszek">Wysoka Izbo! Powołane dekretem z dnia 26 października 1949 r. przedsiębiorstwo Miejski Handel Detaliczny rozpoczęło swoją działalność w listopadzie 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełFormasFranciszek">Zgodnie z dekretem, ogłoszonym w Dzienniku Ustaw nr 55 z dnia 2 listopada 1949 r. poz. 433 — na terenie każdego miasta wydzielonego powołane są dwa oddzielne przedsiębiorstwa Miejskiego Handlu Detalicznego: jedno artykułów spożywczo-kolonialnych, drugie — artykułów przemysłowych, obejmujące swoim wachlarzem wszystkie branże: włókienniczą, odzieżową, żelazno-metalową, elektrotechniczną, chemiczną, gospodarstwa domowego, sklepy komisowe oraz sklepy „problemowe” i domy dziecka. Jeśli chodzi o pion spożywczy, to przeważająca część sklepów znalazła się w rękach sieci handlu uspołecznionego. Sklepy natomiast branż przemysłowych w miastach jedynie w małym procencie reprezentowane są przez handel uspołeczniony.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#PosełFormasFranciszek">Nowe przedsiębiorstwo powołano dla uzupełnienia dotychczasowej sieci dystrybucyjnej, państwowej i spółdzielczej sieci detalicznej w miastach większych, liczących ponad 25.000 mieszkańców. Miast posiadających ponad 25.000 mieszkańców jest w tej chwili w Polsce około 70.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#PosełFormasFranciszek">Organizacyjnie Miejski Handel Detaliczny postępuje w tej chwili obok i niezależnie od istniejącej już i zaplanowanej sieci central państwowych i sieci spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#PosełFormasFranciszek">Plan sieci sklepów Miejskiego Handlu Detalicznego nie ruguje i nie może rugować handlu prywatnego, a ma jedynie uzupełnić dystrybucję, ma usprawnić doprowadzenie towaru bezpośrednio do konsumenta, a w szczególności w związku z ciągłym wzrostem puli towarowej w Polsce zadaniem Miejskiego Handlu Detalicznego jest doprowadzenie towarów w sposób właściwy poprzez odpowiednio rozmieszczoną sieć sklepów.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#PosełFormasFranciszek">W spuściźnie po Polsce kapitalistycznej zastaliśmy sieć sklepów skoncentrowaną w centrum i arteriach handlowych przycentrowych, podczas gdy peryferie miast, przedmieścia i osiedla robotnicze pozbawione były prawie w zupełności sieci sklepowej, gdyż dla handlu kapitalistycznego sieć w tych odległych dzielnicach była mało rentowną i nie troszczono się wówczas o zaopatrzenie najbiedniejszej ludności mieszkającej w tych dzielnicach.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#PosełFormasFranciszek">Handel prywatny w Polsce powojennej poszedł — rzecz zrozumiała — po tej samej linii. Sieć handlu uspołecznionego poprawiła wprawdzie ten stan rzeczy, jednak nie dotarła ona w sposób właściwy i zadowalający do peryferii miast, szczególnie fabrycznych, zamieszkałych przez robotników. W dalszym ciągu powstawały i powstają sklepy w śródmieściu i na głównych arteriach peryferyjnych, podczas gdy przedmieścia i osiedla robotnicze są na ogół pozbawione sklepów, w których wracający z pracy robotnicy mogliby zaopatrywać się we wszystkie potrzebne im artykuły, bez konieczności stałych wędrówek do centrum miasta, do sklepów, z których zwykle paskarze w tym czasie, gdy robotnik pracuje, wykupują najbardziej deficytowe artykuły. Tę lukę i to wykrzywienie naprawić ma właśnie Miejski Handel Detaliczny. Przeważający procent zaplanowanych sklepów Miejskiego Handlu Detalicznego ulokowany będzie w dzielnicach peryferyjnych, na przedmieściach i osiedlach robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#PosełFormasFranciszek">Nowa organizacja ma w swym założeniu zerwać z bezplanowością i przypadkowością lokowania sklepów. Nie wolny lokal, nie gotowe urządzenia, nie perspektywa łatwej rentowności decydują o otwarciu sklepu w danym miejscu, ale potrzeba ludności, doprowadzenie towaru najlepszego, podanego w sposób najwygodniejszy i bezpośrednio człowiekowi pracy.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#PosełFormasFranciszek">Już w tej chwili dla wszystkich osiedli Zakładu Osiedli Robotniczych oraz nowo wybudowanych arterii Warszawy opracowywany jest przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ścisły plan rozlokowania sieci handlowej. Rozlokowanie to przeprowadzano w porozumieniu z władzami urbanistycznymi, uwzględnia ono charakter budowli i arterii oraz potrzeby ludności zamieszkałej w osiedlach. Dla przykładu podaję, że sieć handlowa Miejskiego Handlu Detalicznego w osiedlach ZOR w Warszawie zostanie rozmieszczona następująco: w osiedlu Muranów 46, Młynów 23, Mirów 9, Nowomiejskie 10, Stare Miasto 3, Koło 2, Ochota 2, Grochów 2, Grochów ZUS 2, Żoliborz 6, Praga 5, Mokotów 23, Bielany 3, Okęcie 11, razem 137.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#PosełFormasFranciszek">50% ilości tej sieci to będą sklepy branżowe spożywcze, następnie nabiałowo-warzywnicze, mięsne i owocarsko-cukiernicze. Pozostała ilość — to sklepy następujących branż: meblowe, mydlarsko-perfumeryjne, gospodarstwa domowego, tekstylno-galanteryjne, odzieżowe męskie i osobno odzieżowe damskie, skórzane, elektrotechniczne, drogerie, papiernicze, żelazno-metalowe, kwiaciarnie, księgarnie, rybne z probierniami, jadłodajnie, kombinaty gastronomiczne, kawiarnie, bary mleczne, bary zwykłe, cukiernie i sklepy opałowe, a więc sieć tych sklepów obejmuje pełny wachlarz masy towarowej dostosowanej do potrzeb ludzi pracy, co daje gwarancję zaspokojenia ich wszystkich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#PosełFormasFranciszek">Mniej więcej od połowy listopada do dnia 31 grudnia 1949 r. uruchomiono w 6 miastach, tj. w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu 59 sklepów z artykułami przemysłowymi i 3 sklepy spożywcze, mianowicie w Gdańsku, Gdyni i Sopocie.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#PosełFormasFranciszek">Plan sieci na I kwartał 1950 r. przewiduje uruchomienie dalszych 379 sklepów artykułów przemysłowych, z których część została już otwarta, i 43 sklepy spożywcze. Łączny plan sieci do końca br. osiągnie liczbę 1789 sklepów z artykułami przemysłowymi i 211 sklepów spożywczych w 24 większych miastach.</u>
          <u xml:id="u-75.12" who="#PosełFormasFranciszek">Ministerstwo Handlu Wewnętrznego opracowało również plan sieci sklepów i lokali usługowych, jaka zostanie oddana do użytku w okresie 6-letniego planu narodowego przy ul. Marszałkowskiej na odcinku od ul. Wilczej do placu Zbawiciela.</u>
          <u xml:id="u-75.13" who="#PosełFormasFranciszek">Przy opracowaniu sieci sklepów i lokali użytkowych przy ul. Marszałkowskiej kierowano się następującymi zasadami:</u>
          <u xml:id="u-75.14" who="#PosełFormasFranciszek">a) sklepy winny mieć charakter reprezentacyjny,</u>
          <u xml:id="u-75.15" who="#PosełFormasFranciszek">b) winny być nastawione nie tylko na obsługę ludności w tej okolicy zamieszkałej, ale również ludności przepływającej z innych dzielnic oraz przejezdnych,</u>
          <u xml:id="u-75.16" who="#PosełFormasFranciszek">c) warsztaty rzemieślnicze oraz sklepy mniejsze, przeznaczone do zaspokojenia codziennych potrzeb ludności zamieszkałej w tej okolicy, winny się znaleźć w bocznicach przy ul. Marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-75.17" who="#PosełFormasFranciszek">Według danych ZOR na odcinku tym rozporządzać będzie można powierzchnią netto (tj. bez murów i korytarzy) na sklepy i lokale ca 13.000 m2 parteru wysokości 10 m.</u>
          <u xml:id="u-75.18" who="#PosełFormasFranciszek">Miejski Handel Detaliczny obok sklepów branżowych przystępuje do organizowania sklepów problemowych „domów dziecka”. Jest to nowy typ sklepu w Polsce. Miejski Handel Detaliczny utrzymuje zasadę doprowadzenia towaru bezpośrednio do konsumenta. Domy dziecka rozlokowane będą we wszystkich dzielnicach większych miast, a różnią się tym od sklepów detalicznych branżowych, że obejmują one wszystkie branże, cały asortyment, potrzebny matce spodziewającej się dziecka, jak również dziecku od urodzenia do 10 roku życia. Znajdą się więc tu: słodycze, wszelkie mączki odżywcze, zabawki, książki dla dzieci i o dzieciach, wózki, łóżeczka, konfekcja, obuwie, przyrządy grzejnikowe, specjalne nakrycia stołowe dla dzieci, pasy, wszelkie wyroby gumowe, kosmetyczne itd.</u>
          <u xml:id="u-75.19" who="#PosełFormasFranciszek">Dla właściwego wypracowania tego problemu utworzona została komisja, złożona z przedstawicieli Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Oświaty i Centrali Przemysłu Artystycznego.</u>
          <u xml:id="u-75.20" who="#PosełFormasFranciszek">Pierwszy dom dziecka został już otwarty w Warszawie, ma on jednak jeszcze cały szereg niedociągnięć, które są usuwane.</u>
          <u xml:id="u-75.21" who="#PosełFormasFranciszek">Nowością Miejskiego Handlu Detalicznego jest również i to, iż nie jest to przedsiębiorstwo państwowe podobne w swej strukturze do dotychczasowych central i przedsiębiorstw handlowych.</u>
          <u xml:id="u-75.22" who="#PosełFormasFranciszek">Dla zapewnienia jednolitości organizacyjnej, jednolitości kierownictwa, planowania, finansowania podporządkowano przedsiębiorstwa Miejskiego Handlu Detalicznego gestii Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, równocześnie jednak powiązano przedsiębiorstwa te jak najściślej z lokalnymi władzami państwowymi (samorządem).</u>
          <u xml:id="u-75.23" who="#PosełFormasFranciszek">Dekret wyżej cytowany oraz okólnik Ministrów Handlu Wewnętrznego i Administracji Publicznej sprzed kilku dni, precyzujące uprawnienia Ministra Handlu Wewnętrznego jako ogólnego kierownictwa przedsiębiorstw Miejskiego Handlu Detalicznego, równocześnie określają bardzo szczegółowo uprawnienia i obowiązki zarządu miejskiego. W szczególności m. in. zarząd miejski w porozumieniu z centralami handlu uspołecznionego i z odnośnymi władzami samorządu lokalnego wypracowuje dokładny plan rozmieszczenia sieci Miejskiego Handlu Detalicznego, kontroluje i współdziała przy opracowaniu planu finansowego, nadzoruje i kontroluje działalność finansowo-gospodarczą, a przez powoływanie dyrekcji Miejskiego Handlu Detalicznego ma również decydujący wpływ na sprawy personalne tego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-75.24" who="#PosełFormasFranciszek">Obok tych uprawnień jednak dekret i okólnik nakładają na zarząd miejski i miejską radę narodową obowiązek dopomagania nowej organizacji w realizowaniu jej planu.</u>
          <u xml:id="u-75.25" who="#PosełFormasFranciszek">Przedsiębiorstwa Miejskiego Handlu Detalicznego stanowią przedsiębiorstwa odrębne dla każdego miasta i zasięgiem swoim zasadniczo obejmują tylko jedno miasto. Zadaniem tego przedsiębiorstwa jest dystrybucja towarów na terenie zamkniętym, słuszne więc są postanowienia dekretu i wytyczne wyżej cytowanego okólnika, wiążące tak mocno to nowe przedsiębiorstwo z władzami lokalnymi, jako najbardziej zainteresowanymi we właściwej dystrybucji towarowej na terenie swego miasta.</u>
          <u xml:id="u-75.26" who="#PosełFormasFranciszek">„Najmłodsze dziecko” handlu socjalistycznego — Miejski Handel Detaliczny — będzie rozwiązywało w miastach — obok bratniej sieci handlu uspołecznionego — narastające coraz to nowe i potęgujące się zadania, a to na skutek wielkiego wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej, dalszego dynamicznego wzrostu zatrudnienia, rozbudowy kraju i podniesienia dobrobytu.</u>
          <u xml:id="u-75.27" who="#PosełFormasFranciszek">Miejski Handel Detaliczny i cały handel socjalistyczny w dalszym ciągu będzie rugował resztki złej tradycji handlu przedwojennego, jego zacofanie techniczne, szkodliwy i skostniały rutynizm, rozdrobnienie, słabość kapitałową i spekulancko-kramikarskie nastawienie. Będzie brał nadal przykład ze wspaniałych metod i wzorów pracy handlu radzieckiego, opartego o najlepszą teorię i długoletnie doświadczenie. Będą to czynniki, które pozwolą Miejskiemu Handlowi Detalicznemu w swej pionierskiej pracy przybliżyć towar do robotnika, obsłużyć go szybko, sprawnie i uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-75.28" who="#PosełFormasFranciszek">W imieniu Komisji Handlu Wewnętrznego i Spółdzielczości wnoszę o zatwierdzenie dekretu w brzmieniu rządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Minor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełMinorMarian">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd do zatwierdzenia na dzisiejszym, posiedzeniu dekret z dnia 26 października 1949 r. o powołaniu przedsiębiorstw Miejskiego Handlu Detalicznego jest bardzo ważnym czynnikiem na drodze budownictwa socjalizmu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PosełMinorMarian">Władza Państwa ludowego, władza mas pracujących, obejmująca prawie wszystkie środki produkcji przemysłowej i rolniczej majątków państwowych i spółdzielni drobnych i średnich chłopów — są to te niezbędne i decydujące warunki dla rozwoju handlu socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#PosełMinorMarian">Dzięki unarodowieniu wielkiego i średniego przemysłu sektor socjalistyczny w całej produkcji zajął pozycje decydujące. Wartość uspołecznionej produkcji przemysłowej (bez rzemieślniczej) wynosi obecnie około 96%. Przemysł nasz produkuje więcej niż przed wojną o prawie 75%, a na 1 mieszkańca wypada 2,5 raza więcej produkcji przemysłowej niż przed wojną. Sukcesy na polu gospodarki przemysłowej i rolniczej stały się możliwe dzięki ogromnej pomocy Związku Radzieckiego — wiernego sojusznika i obrońcy interesów mas pracujących całego świata.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#PosełMinorMarian">Wzrost produkcji przemysłowej i rolniczej stawia problem sprawnego i prawidłowego obrotu towarowego. Rozprowadzenie do spożywcy tej olbrzymiej masy towarowej przemysłu i rolnictwa może się odbywać przy pomocy handlu hurtowego, handlu socjalistycznego. Na odcinku handlu hurtowego w toku realizacji planu 3-letniego elementy prywatno-kapitalistycznych hurtowników zostały niemal całkowicie wyparte. W roku ubiegłym według niedokładnych jeszcze danych udział w obrotach hurtowych sektora socjalistycznego, a więc hurtowego handlu państwowego i spółdzielczego wyniósł ponad 95%. Jak wynika z tych danych liczbowych, wartość produkcji przemysłowej i udział w obrotach hurtowych sektora socjalistycznego osiągnęły przy końcu 1949 r. pełną równowagę, co jest objawem wzmacniania się w walce klasowej sił socjalistycznych naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#PosełMinorMarian">A jak sytuacja układa się na odcinku handlu detalicznego? Udział handlu państwowego i spółdzielczego w obrotach detalicznych wzrósł bardzo poważnie, niemniej jednak jest on jeszcze niedostateczny. Stały wzrost dobrobytu mas pracujących jest prawem rozwoju społeczeństwa socjalistycznego. W wyniku rozwoju przemysłu i rolnictwa podwyższyła się stopa życiowa klasy robotniczej — wzrosła konsumpcja, a co zatem idzie — wzrósł obrót towarowy. W krajach kapitalistycznych przytłaczająca część dochodu narodowego trafia do rąk! kapitalistów, obszarników, bankierów. W Stanach Zjednoczonych i Anglii ponad 60% dochodu narodowego przywłaszczają sobie klasy wyzyskujące, które stanowią niecałe 12% ludności. Jedna z największych zalet socjalistycznego systemu gospodarki — wskazuje wielki teoretyk socjalizmu Józef Stalin — polega na tym, że: „podział dochodu narodowego odbywa się nie w interesach wzbogacenia klas wyzyskiwaczy oraz ich licznej pasożytniczej czeladzi, lecz w interesach systematycznego polepszania sytuacji materialnej robotników i chłopów oraz rozszerzenia socjalistycznej produkcji w mieście i na wsi”. Łącznie ze wzrostem produkcji i dochodu narodowego zwiększa się siła nabywcza klasy robotniczej w ustroju socjalistycznym w przeciwieństwie do krajów kapitalistycznych, w których nadprodukcja stwarza kryzysy, bezrobocie, nędzę i głód mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#PosełMinorMarian">Siła nabywcza rodzin robotniczych w Polsce wzrosła przeszło 2-krotnie w porównaniu z 1947/48 r. Wzrost siły nabywczej znacznie wzmógł zapotrzebowanie na artykuły przemysłowe i spożywcze.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#PosełMinorMarian">Dotychczas sieć sklepów detalicznych okazała się niewystarczająca, a rozwój jej nie nadążał za wzrostem masy towarowej i siły nabywczej. Sklepy posiadały małą przepustowość i nie były nastawione na szeroki wachlarz asortymentowy towarów.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#PosełMinorMarian">Sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego stanowią uzupełnienie istniejącej sieci sklepów państwowych i spółdzielczych. Samorząd miejski jest najlepiej zorientowany w potrzebach ludności, jest najbardziej zainteresowany w należytym zaopatrzeniu ludności pracującej. Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest handel wyłącznie detaliczny towarami branży spożywczo - kolonialnej, włókienniczo-odzieżowej, skórzanej, metalowej itp. Samorząd bierze na siebie odpowiedzialność za uzupełnienie sieci handlu detalicznego.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#PosełMinorMarian">Dotychczasowy rozwój sieci sklepów handlu detalicznego nie zaspokajał w dostatecznej miecze potrzeb klasy robotniczej. Sklepy lokowały się przeważnie w śródmieściu, co utrudniało zaopatrywanie mas pracujących, zamieszkałych na przedmieściach i w dzielnicach robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#PosełMinorMarian">Sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego obejmują swoją siecią przede wszystkim dzielnice robotnicze. Stawiają one sobie za zadanie, aby produkcja towarów, wytwarzanych przez klasę robotniczą, docierała do rodzin robotniczych poprzez sieć handlu socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#PosełMinorMarian">Ponieważ przedłożony dekret odpowiada rozwojowi handlu nakreślonemu przez ruch robotniczy, klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosować za zatwierdzeniem dekretu.</u>
          <u xml:id="u-77.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Stefańskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełStefańskiStanisław">Wysoka Izbo! Waga i znaczenie handlu detalicznego skłania nas do zwrócenia uwagi na ważność omawianego dekretu.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełStefańskiStanisław">W naszych warunkach gospodarczych handel detaliczny jako instrument dystrybucji towarowej ma zaopatrzyć obywateli w towary niezbędne dla ich utrzymania i rozwoju, dla zaspokojenia wszystkich potrzeb ludności, ma służyć zarazem polityce planu produkcyjnego, zmierzając do podniesienia ilościowej i jakościowej masy towarowej w interesie podwyższenia stopy życiowej mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#PosełStefańskiStanisław">Wzrastający z roku na rok dochód społeczny powoduje wzrost obrotów handlu detalicznego i potrzebę stworzenia właściwej elastycznej polityki handlowej, polityki rozdziału produkcji w sposób sprawiedliwy i powszechny. Temu więc celowi winien służyć Miejski Handel Detaliczny, który ma zapewnić ogółowi ludności, a w szczególności klasie robotniczej jak najdogodniejszy dostęp do towarów tak co do miejsca, czasu, ilości, jak i co do gatunku i ceny.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#PosełStefańskiStanisław">Doświadczenia dotychczasowe — na podstawie rozwoju Powszechnych Domów Towarowych, sklepów Państwowej Centrali Handlowej — wskazują dobitnie, że masa konsumentów oceniła właściwie wartość placówek dystrybucji uspołecznionej, a pierwsze kroki poczynione przez sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego potwierdziły słuszną politykę Rządu.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#PosełStefańskiStanisław">Miejski Handel Detaliczny, ta najmłodsza odmiana handlu uspołecznionego, ma być wzorową formą handlu socjalistycznego w mieście w przeciwieństwie do dawnego kapitalistycznego, burżuazyjnego handlu detalicznego, który dążył całą siłą swej dynamiki do zaspokojenia gustów i wymogów burżuazji, pozostawiając dla klasy robotniczej najniższe gatunki towarów, wysortowane braki, modele sezonów minionych — nie nadające się już więcej dla tzw. doborowej, burżuazyjnej klienteli.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#PosełStefańskiStanisław">Sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego mają złamać tę barierę podziału, by służyć właściwemu klientowi — twórcy dóbr materialnych w mieście, służyć zatem światu pracy. Winny się one w należytej proporcji zlokalizować w dzielnicach miasta, gdzie mieszka przede wszystkim konsument robotniczy, winny mu służyć najświeższym, najbardziej różnorodnym asortymentem towarów z każdej branży, winny go obsłużyć jak najlepiej, jak najsprawniej i — nie pomińmy również tego — jak najuprzejmiej.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#PosełStefańskiStanisław">Te nowoczesne placówki handlowe, zajmując miejsce zalatujących częstokroć średniowieczem kramików, zmienią radykalnie oblicze naszych ulic i to nie tylko śródmieścia ale i peryferyj, do których w toku ucisku klasowego wtłoczyła burżuazja klasy pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#PosełStefańskiStanisław">Dobrobyt ten — cel, do którego w pierwszej linii zmierzamy — będzie wzrastał w miarę, jak potrzeby ludności pracującej na tle wzrastającego dochodu społecznego będą coraz pełniej i lepiej zaspokojone.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#PosełStefańskiStanisław">Na marginesie tej ogólnej oceny naszego aparatu dystrybucyjnego, a w szczególności Miejskiego Handlu Detalicznego, stwierdzić należy, że na tle rozrastającego się aparatu handlu występują pewne mankamenty, które szczególnie dają się zauważyć w miastach i miasteczkach powiatowych.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#PosełStefańskiStanisław">Centrale zbytu, a właściwie ich hurtownie, w swej polityce rozdziału towarów nie zawsze w dostateczny sposób zaopatrują handel spółdzielczy, uwzględniając przede wszystkim handel państwowy.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#PosełStefańskiStanisław">Możemy niekiedy zaobserwować ruch nabywców w sklepach państwowych ponad miarę możliwości załatwienia przez ekspedientów, a jednocześnie słaby ruch w sklepach spółdzielczych wobec szczupłego zaopatrzenia mimo niekiedy dostatecznej obsługi.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#PosełStefańskiStanisław">Uważamy, że ten stan rzeczy winien ulec zmianie. Handel państwowy i spółdzielczy winny się uzupełniać przy stosowaniu możliwie jednakowych kryteriów zaopatrzenia w towar.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#PosełStefańskiStanisław">Sieć placówek handlu detalicznego uspołecznionego, będąca w rozbudowie, nie jest w obecnej fazie w możności rozprowadzenia całej masy towarowej, -wyprodukowanej przez nasz przemysł, bo jak wynika z expose ob. Premiera obroty handlu uspołecznionego w detalu, w stosunku do całości obrotów, wyniosły ca 60%, czyli że na handel prywatny drobnotowarowy pozostawałoby 40% obrotów.</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#PosełStefańskiStanisław">Ten stan rzeczy nakłada na handel prywatny drobnotowarowy obowiązek rozprowadzenia wyżej wymienionej masy towarowej. Jasnym więc staje się postępowanie władz, hamujące samo likwidację prywatnych placówek handlu drobno towarowego, którego funkcja, z punktu widzenia ogólnonarodowej gospodarki, jest w obecnej fazie rozwoju niezbędna i którego obowiązkiem jest wypełniać w dalszym ciągu rolę dystrybutora towarów.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#PosełStefańskiStanisław">Z tego wynikałoby, że dla handlu prywatnego drobnotowarowego przeznacza się pewną część z ogólnej puli towarowej, taką część, która umożliwiłaby temu handlowi spełnienie określonej jeszcze dla niego funkcji gospodarczo - społecznej. Tymczasem dołowe ogniwa naszych central zbytu niezupełnie wypełniają w tym zakresie zadania, nakreślone przez Rząd, w szczególności w stosunku do drobnych kupców, w swej większości niezatrudniających sił najemnych.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#PosełStefańskiStanisław">Szereg central w niedostateczny sposób przydziela towary dla handlu drobnotowarowego bądź to niepotrzebnie długo magazynując bądź też, co gorzej — a takie wypadki zdarzają się — posiadając kierowników, wywodzących się z byłych kupców hurtowych, chętnie; zaopatruje większych kupców, często byłych swoich klientów, miast drobnych kupców Ten stan rzeczy wymaga wglądu ze strony właściwych czynników rządowych celem stosowania rozdziału towarów zgodnie z polityką gospodarczą Rządu.</u>
          <u xml:id="u-79.16" who="#PosełStefańskiStanisław">Kończąc pragnę wyrazić uznanie dla tych czynników, które w tak krótkim czasie powołały do życia coraz liczniejsze sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego w całym kraju i organizacyjnie powiązały je z zarządami miejskimi oraz radami narodowymi. Ten stan rzeczy daje gwarancję, iż zaopatrzenie ludności danego miasta będzie szczególnie uwzględniało specyficzne potrzeby jego mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-79.17" who="#PosełStefańskiStanisław">Pierwsze więc kroki, poczynione przez Miejski Handel Detaliczny, wykazały słuszność obranej drogi i zasługują na nasze całkowite poparcie.</u>
          <u xml:id="u-79.18" who="#PosełStefańskiStanisław">Klub poselski Stronnictwa Demokratycznego głosować więc będzie za dekretem.</u>
          <u xml:id="u-79.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. o tworzeniu przedsiębiorstw Miejskiego Handlu Detalicznego został jednomyślnie zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 24 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłowej o dekrecie Rządu R. P. z dnia 26 października 1949 r. o wykupie butli do gazów technicznych (Dz. U. R. P. nr 55, poz. 439) — (druk nr 631).</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Cieślakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełCieślakStanisław">Wysoka Izbo! Sejm Ustawodawczy na 70 posiedzeniu z dnia 20 grudnia r. z. przekazał Komisji Przemysłowej do rozpatrzenia dekret z dnia 26 października 1949 r. o wykupie butli do gazów technicznych.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełCieślakStanisław">Rozwijający się szybko w ramach właściwego systemu gospodarowania przemysł wymaga coraz większej ilości gazów technicznych: wodoru, dwutlenku węgla, chloru i innych. Dlatego też sprawa uporządkowania gospodarki zbiornikami przenośnymi do tych gazów technicznych była przyczyną wydania tego dekretu.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PosełCieślakStanisław">W okresie okupacji i w okresie działań wojennych cały szereg tych zbiorników, stanowiących własność wielkich przedsiębiorstw znacjonalizowanych później, przeszedł przeważnie w sposób nielegalny do osób fizycznych i przedsiębiorstw prywatnych. Dlatego też dekret nakłada na osoby fizyczne i prawne obowiązek sprzedaży tych butli do gazów technicznych Skarbowi Państwa. Od obowiązku tego zwolnione są przedsiębiorstwa państwowe, samorządowe, jak również pozostające pod zarządem Państwa zakłady lecznicze oraz apteki.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#PosełCieślakStanisław">Dekret, który mam zaszczyt referować, upoważnia Ministra Przemysłu Ciężkiego, żeby w porozumieniu z Ministrem Skarbu ustalił zasady wykupu i wysokości odszkodowań należnych za te butle. Dekret upoważnia również Ministra Przemysłu Ciężkiego, aby w porozumieniu z Przewodniczącym PKPG ustalił sposób i zasady gospodarki tymi zbiornikami przenośnymi do gazów technicznych.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#PosełCieślakStanisław">Komisja Przemysłowa rozważyła ten dekret na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 1950 r. i prosi Wysoki Sejm o zatwierdzenie dekretu rządowego o wykupie butli do gazów technicznych, ogłoszonego w Dz. U. R. P. nr 55, poz. 439.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#Marszałek">Czy pragnie kto zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. o wykupie butli do gazów technicznych został jednomyślnie zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 25 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz. U. R. P. nr 46, poz. 339) — (druk nr 640).</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Knothe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełKnotheJerzy">Wysoka Izbo! Dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego, ma na celu uregulowanie stosunków na terenie określonych w dekrecie powiatów, stosunków powstałych na skutek działalności na tych terenach w okresie powojennym band faszystowskich.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełKnotheJerzy">Na skutek zbrodniczej działalności band faszystowskich, podsycanej przez agentów imperialistycznych, szereg osiedli zostało zniszczonych i opuszczonych.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełKnotheJerzy">Powstało zagadnienie ponownego zagospodarowania tych faktycznie opuszczonych terenów. Część ziemi zagospodarowuje bezpośrednio Państwo, część użyć można na cele reformy rolnej, przydzielając osadnikom i upełnorolniając pozostałą ludność miejscową.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#PosełKnotheJerzy">Wymaga to jednak uregulowania stosunków prawnych i dekret stanowi do tego podstawę. Na zasadzie art. 1 dekretu mogą być przejęte na własność Państwa wszelkie niepozostające w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskie, przy czym od przejęcia nie wyłącza się nieruchomości użytkowanych, dzierżawionych lub zarządzanych przez osoby trzecie.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#PosełKnotheJerzy">Przejęcie następuje na podstawie orzeczenia powiatowej władzy administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#PosełKnotheJerzy">Właściciele przejętych nieruchomości mają prawo do otrzymania na własność gospodarstwa lub nabycia mienia nierolniczego (podstawą są: dekret z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, dekret z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze ziem odzyskanych i dekret z dnia 6 grudnia 1946 r. o przekazywaniu przez Państwo mienia nierolniczego na obszarze ziem odzyskanych).</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#PosełKnotheJerzy">Ponieważ oczywiście nie można stale rezerwować dla nich odpowiedniego zapasu ziemi, bądź obiektów nierolnych, zgłoszenie przez właściciela wniosku nastąpić musi w ciągu 2 lat od daty ostatecznego orzeczenia o przejęciu na rzecz Państwa nieruchomości będącej jego własnością.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#PosełKnotheJerzy">Rozliczenie odbywa się w ten sposób, że na poczet należności za gospodarstwo lub mienie nierolnicze, nabyte na podstawie wymienionych dekretów, zalicza się wartość nieruchomości przejętej przez Państwo.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#PosełKnotheJerzy">W warunkach niemożności przeprowadzenia szacunku wobec zatarcia granic i braku dowodów wartość przejętej nieruchomości przyjmuje się w wysokości 200 q żyta.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#PosełKnotheJerzy">W imieniu Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych proszę o zatwierdzenie omówionego dekretu ogłoszonego w Dzienniku Ustaw nr 46 pod poz. 339.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego — został jednomyślnie zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 26 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 września 1949 r. o zniesieniu instytucji państwowych zakładów chowu koni i przedsiębiorstwa państwowego „Państwowe Zakłady Hodowli Roślin” (Dz. U. R. P. nr 53, poz. 405) — (druk nr 641).</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Knothe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełKnotheJerzy">Wysoka Izbo! Dekret z dnia 28 września 1949 r. o zniesieniu instytucji państwowych zakładów chowu koni i przedsiębiorstwa państwowego „Państwowe Zakłady Hodowli Roślin” wiąże się z reorganizacją dokonaną w zakresie prowadzenia państwowych majątków rolnych.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełKnotheJerzy">W toku tej reorganizacji wymienione w dekrecie instytucje oraz „Państwowe Nieruchomości Ziemskie” zostały połączone w jedno przedsiębiorstwo „Państwowe Gospodarstwa Rolne”. O słuszności reorganizacji świadczą coraz lepsze wyniki w pracy Państwowych Gospodarstw Rolnych, które stały się nie tylko ważkim czynnikiem produkcyjnym, ale również w coraz to większym stopniu oddziaływują na wieś, dając przykład gospodarki socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełKnotheJerzy">Dekret znosi instytucję państwowych zakładów chowu koni oraz przedsiębiorstwo „Państwowe Zakłady Hodowli Roślin” przekazując majątek wraz z uprawnieniami licencyjnymi Skarbowi Państwa.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#PosełKnotheJerzy">Uprawnienia Państwowych Zakładów Hodowli Roślin, dotyczące kontroli hodowli roślin oraz obrotu nasionami siewnymi i sadzonkami, przekazane zostają Ministerstwu Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#PosełKnotheJerzy">W imieniu Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych wnoszę o zatwierdzenie omówionego dekretu, ogłoszonego w Dzienniku Ustaw nr 53, pod poz. 405.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#Marszałek">Czy kto pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 28 września 1949 r. o zniesieniu instytucji państwowych zakładów chowu koni i przedsiębiorstwa państwowego „Państwowe Zakłady Hodowli Roślin” — został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#Marszałek">Przyjąłem interpelację posłów Andrzeja Witosa i Piotra Chwalińskiego do Ministra Handlu Wewnętrznego i Ministra Administracji Publicznej w sprawie zajęcia budynku młyńskiego w Praszce pow. wieluński, własność Franciszka Merdeka i tow.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#Marszałek">Interpelację tę prześlę Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Kancelarii Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-86.8" who="#Marszałek">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego Obywatele Posłowie zostaną zawiadomieni na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-86.9" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-86.10" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 40.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>