text_structure.xml 99.9 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 15.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Na sekretarzy powołuje posłów Ozgę-Michalskiego Józefa i Baranowskiego Feliksa. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Ozga-Michalski.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokóły posiedzeń 43, 44 i 45 Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie zgłoszono przeciw nim. zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">W dniu 23 czerwca r.b, zmarł poseł na Sejm Ustawodawczy Władysław Swornowski, sekretarz wojewódzkiego za rzędu Stronnictwa Ludowego w Poznaniu, uczestnik powstań wielkopolskich.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję uczczenie pamięci zmarłego posła Swornowskiego przez powstanie i zachowanie chwili milczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Chwila ciszy.)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że Sejm uznał mandat posła Władysława Swornowskiego za wygasły z powodu śmierci.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie: Wicemarszałek Sejmu Wacław Barcikowski, Alster Antoni, Banach Kazimierz, Brzeziński Stefan, Chaba Józef, Chwaliński Piotr, Dworakowski Władysław, Garncarczykowa Stanisława, Jagiełło Stanisław, Jagiełło Władysław, Jankowski Leon, Kołodziej, Antoni, Kożusznik Bogusław, Krzewniak Andrzej, Lityński Marian, Łabuz Józef, Marzec Mieczysław, Moskwa Zygmunt, Olchowicz Aleksander, Raabe Henryk, Rękas Stefan, Stasiak Stanisław, Stefański Stanisław, Trzebiński Henryk, Węgrowski Mieczysław, Witoszka Jan, Wysocki Lesław.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów następujący posłowie: Galiński Antoni — do końca bieżącej sesji, Górny Alfred — do końca bieżącej sesji, Hochfeld Julian — do końca bieżącej sesji, Jarosz Feliks — do dnia 20 lipca r. b., Juszkiewicz Aleksander — do dnia 25 lipca r. b., Mitura Antoni — do dnia 12 września r.b. Piotrowski Roman do dnia 5 lipca r. b., Wyrzykowski Henryk — do dnia 22 lipca r. b.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie powyższych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia następującymi punktami:</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">„Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanego w Warszawie dnia 18 czerwca 1948 r. (druk nr 335),</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o ratyfikacji protokółu dotyczącego wymiany handlowej i uregulowania płatności pomiędzy Polską a Szwecją w okresie, od 1 maja 1948 roku do 30 kwietnia 1949 r., podpisanego w Warszawie dnia 22 kwietnia 1948 r. (druk nr 336),</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) w sprawie ratyfikacji konwencji nr nr: 24, 25, 35, 36, 37, 38, 39, 40 i 42, przyjętych na sesjach VIII, XVII i XVIII Ogólnej Konferencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (druk nr 337),</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) o ratyfikacji umowy polsko-bułgarskiej o współpracy gospodarczej i wymianie towarowej, podpisanej wraz z protokółem w Warszawie dnia 30 maja 1948 r. (druk nr 338).</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu obrad Sejmu o projekcie regulaminu Sejmu Ustawodawczego (druki nr 324 i 330)”.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na uzupełnienie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ponieważ druki sprawozdań komisyj, umieszczonych na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia, nie zostały Obywatelom Posłom doręczone z powodu późnego zakończenia prac przez komisje, proponuję więc na podstawie art. 17 lit. c) tymczasowego regulaminu skrócenie postępowania formalnego i dopuszczenie rozprawy zaraz po rozdaniu drukowanych sprawozdań komisyj.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na zastosowanie postępowania skróconego.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanego w Warszawie dnia 18 czerwca 1948 roku (druk nr 335),</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o ratyfikacji protokółu dotyczącego wymiany handlowej i uregulowania płatności pomiędzy Polską a Szwecją w okresie od 1 maja 1948 roku do 30 kwietnia 1949 r., podpisanego, w Warszawie dnia 22 kwietnia 1948 r. (druk nr 336),</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) w sprawie ratyfikacji konwencji nr: 24, 25, 35, 36, 37, 38, 39, 40 i 42, przyjętych na sesjach VIII XVII i XVIII Ogólnej Konferencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (druk nr 337),</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) o ratyfikacji umowy polsko-bułgarskiej o współpracy gospodarczej i wymianie towarowej, podpisanej wraz z protokółem w Warszawie dn. 30 maja 1948 r. (druk nr 338).</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszałekSzwalbe">Odsyłam powyższe projekty ustaw do Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisyj Odbudowy oraz Prawniczej i Regulaminowej o rządowym projekcie ustawy o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli (druki nr 320 i 331).</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Szlęzakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełSzlęzak">Wysoka Izbo! Ustawa o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli, którą mam zaszczyt w imieniu Komisyj Odbudowy oraz Prawniczej i Regulaminowej referować, mimo niepozornego tytułu stanowi dalszy poważny krok na drodze postępu gospodarczego i socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełSzlęzak">Ustawę tę można rozpatrywać w tych właśnie dwóch zasadniczych aspektach, W dobie planowania gospodarczego planowanie przestrzenne, na ogół jeszcze u nas niedoceniane, stać się musi jedną z pierwszych wstępnych czynności, jeśli planowanie gospodarcze ma się opierać na rzetelnych i trwałych podstawach. Omawiany projekt ustawy jest jedną z zasadniczych form prawnych, kładących kres stosunkom uniemożliwiającym planowe gospodarowanie przestrzenne.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełSzlęzak">Przedmiot ustawy nie jest bynajmniej nowym, poruszała go między innymi ustawa z 16 lutego 1926 r. o prawie budowlanym i zabudowie osiedli. Ustawa ta, będąca typowym przykładem ustawodawstwa w państwie epoki liberalizmu gospodarczego, musi być obecnie jako całość przystosowana do nowych warunków, ażeby móc w pełni służyć celom, które stawia sobie Polska ludowa.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełSzlęzak">Niestety nie możemy jeszcze w chwili obecnej pochwalić się zreformowaniem całości prawa budowlanego. Ta fragmentaryczność rozpatrywania musi pociągnąć za sobą pewne wady, które powstają zawsze przy wycinkowym rozwiązywaniu problemów.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełSzlęzak">Jedną część ustawy, dotyczącą planowania zabudowy, ujął już w nowym, znacznie rozszerzonym świetle dekret o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju w kwietniu 1946 r. W tej chwili uchwalamy część drugą. Część trzecia, dotycząca przepisów budowlanych, jest w przygotowaniu. Jestem przekonany, że w ten sposób w niedalekiej przyszłości uzyskamy pełne postępowe prawo budowlane.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełSzlęzak">Projekt ustawy dotyczy podziału nieruchomości jedynie na obszarze miast i niektórych osiedli, niemniej odnosi się do najistotniejszej dla odbudowy kraju przestrzeni.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełSzlęzak">Dotychczasowe przepisy prawne, nie będąc dostosowanymi do życia, nie mogły zahamować dzikiej parcelacji, a na skutek niewyczerpującego ujęcia nie przeszkadzały wadliwemu podziałowi terenów, co w konsekwencji doprowadza do zabudowy chaotycznej, nie pozostawiającej odpowiednich możliwości rozwojowych dla arteryj komunikacyjnych i obiektów użyteczności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełSzlęzak">Celem nowej ustawy jest stworzenie takich podstaw podziału nieruchomości, który by w pierwszym rzędzie zapewniał planowe ich urządzenie, a więc zapobiegał wszelkiej szkodliwej dowolności w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełSzlęzak">Omawiana ustawa rozbudowując bądź zmieniając dotychczasowe przepisy prawa budowlanego, odnoszące się do podziału gruntu, równocześnie przystosowuje je do obowiązujących dzisiaj przepisów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełSzlęzak">Obecnie podział terenów podporządkowuje się całkowicie planowej gospodarce przestrzennej, uzależniony jest bowiem od zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełSzlęzak">Projekt ustawy, sięgający w przyszłość, rozszerza zasięg terenów, których podział będzie wymagał pozwolenia, wprowadzając nowe pojęcia t. zw. „obszaru rozwojowego” osiedla czy miasta. Praktycznie już dzisiaj znajdujemy przykłady, że nie wystarczy pojęcie obszaru administracyjnego, bo obserwujemy miasta, jak Pruszków, Zduńska Wola lub Biała Podlaska, które przerosły już granice administracyjne swoją zabudową.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełSzlęzak">Projekt ustawy racjonalniej rozwiązuje zagadnienie urządzenia i utrzymania odpowiednich arterii komunikacyjnych, Będzie ono obecnie powierzone wyłącznie władzy administracyjnej, podczas gdy dotychczasowa ustawa zlecała je właścicielom.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełSzlęzak">System ten nie zdał jednak egzaminu życiowego, gdyż właściciele dążyli do oszczędności kosztem jakości. Odtąd roboty te wykonywać ma gmina z funduszów, które będą pochodzić ze świadczeń parcelujących.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełSzlęzak">Pod względem sprawności fachowej należy podkreślić, że dotychczas właściwymi dla przeprowadzenia podziału terenów były wydziały powiatowe, obecnie zaś będą odpowiednie władze miernicze, a więc ściśle fachowe.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełSzlęzak">W związku ze zmianą modelu gospodarczego Państwa w związku z przejściem na system gospodarki planowej zmienia się zasadniczo postawa Państwa wobec spraw dysponowania terenami. Z roli regulatora inicjatywy prywatnej w sensie jej uzgadnianiu z interesem publicznym Państwo przeszło w rolę gospodarza, skupiającego w swych rękach generalną dyspozycję w zakresie użycia terenów i rozmieszczenia ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełSzlęzak">W obecnej dobie postępu społecznego tendencją ustawodawcy powinno być przeciwstawienie się takiej gospodarce terenami, która by działała wbrew potrzebom socjalnym, a służyła doraźnym indywidualnym korzyściom.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełSzlęzak">Tak więc z jednej strony ustawa zapewnia gminie odpowiednią ilość terenów dla celów społecznych. Z drugiej ustala w sposób jasny koszty i świadczenia, jakie ponosi parcelujący w związku z koniecznością wydzielenia i urządzenia terenów pod obiekty użyteczności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełSzlęzak">Przyjmując, że przy podziale gruntu w większości wypadków istnieje zamiar budowy, ustawodawca musi żądać, żeby budowa miała w przyszłości zapewnione odpowiednie uzupełnienie w postaci uzbrojenia technicznego terenu i urządzeń natury publicznej. Powinny być one dokonane kosztem wzrostu renty gruntowej, który powstaje na skutek podziału i przewidywanych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PosełSzlęzak">Parcelujący, jako ten który uzyskuje bez nakładu wzrost wartości, powinien pokryć koszty urządzeń publicznych i ewentualnie planu zagospodarowania przestrzennego. W przeciwnym wypadku koszty te w przyszłości musiałaby ponieść gmina z funduszów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełSzlęzak">Projekt ustawy, nie wnosząc nowych obciążeń dla obywatela w stosunku do obowiązujących, wprowadza racjonalniejszy i sprawiedliwszy społecznie ich podział w zależności od korzyści, jakie zyskuje właściciel w wyniku parcelacji nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełSzlęzak">Wysokość obciążeń zostaje uzależniona od wzrostu wartości działek, a nie od powierzchni, tym samym świadczenia Zostają tak uregulowane, że przeciwdziałają zbytniemu rozdrobnieniu, działek. Tendencja ta nie będzie tamować budownictwa własnościowego, a skłaniając raczej do zrzeszania, przyczyni się tylko do rozbudowy spółdzielni mieszkaniowych własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PosełSzlęzak">Omawiane świadczenia nie mogą przekraczać 35% wartości wszystkich działek, a składać się na nie będą trzy elementy:</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełSzlęzak">1) bezpłatne odstąpienie części terenu do 25% wartości na drogi i cele użyteczności publicznej,</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełSzlęzak">2) zwrot części kosztów urządzenia ulic, dróg i placów,</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PosełSzlęzak">3) ewentualny zwrot kosztów sporządzenia planu zagospodarowania planu przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PosełSzlęzak">Trzeba pamiętać, że zagadnienie urbanistyki i ukształtowania miasta w znacznym stopniu uzależnione jest od możliwości finansowych gminy.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PosełSzlęzak">Dotychczasowe trudności finansowe obecnie znikają, bo sposób szacunku jest w ustawie wyraźnie podany. Obecnie wartość działek jest określana przez właściciela. Wartość ta jest podstawą wymiaru świadczeń, przy czym możność wykupienia części gruntu przez gminę według określonej właśnie przez właściciela ceny wyklucza nadużycia w cenie, W przeciwieństwie do praktyki dotychczasowej ustawa zabezpiecza w sposób zdecydowany — bo na drodze bezpłatnego przekazania gminie — osiągnięcie gruntów, niezbędnych dla urządzeń użyteczności publicznej, jak ulice, drogi, place, zieleńce, ośrodki zdrowia, szkoły i ogródki działkowe.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PosełSzlęzak">Ustawa przedwojenna zobowiązywała właściciela tylko do bezpłatnego wykonania urządzeń na jego terenie, teren jednak pozostawał własnością parcelującego. Trzeba zwrócić uwagę, że dotyczyło to wówczas jedynie obszarów ponad 1 ha i zobowiązywało tylko do urządzenia wyraźnie ograniczonej i wymienionej ilości obiektów, a mianowicie: ulice, drogi, skwery, parki. Nowa ustawa określa szerszy zakres terenów przeznaczonych na cele publiczne.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PosełSzlęzak">Projekt ustawy ma wybitne znaczenie również dla mniejszych miast, Małe bowiem miasta, którym przypada w udziale rola ośrodków, obsługujących pewien obszar rolniczy, spełniają ją pod względem gospodarczym stosunkowo łatwo.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PosełSzlęzak">Ale jeśli nie negujemy, że postęp gospodarczy jest zrozumiały tylko przy równoczesnym przechodzeniu społeczeństwa na wyższy szczebel socjalny i kulturalny, wówczas staje się jasne, że mniejsze miasta muszą się stać łącznikiem kulturalnym między wsią a dużymi ośrodkami wiejskimi. I wówczas dla spełnienia tych zadań wymagać one będą szeregu nowych, nieodzownych urządzeń w postaci szkół, szpitali, domów kultury, sal widowiskowych, schronisk, boisk sportowych. Pozostawienie miasta nieskrępowanemu i samorodnemu rozwojowi doprowadzić mogłoby do wytworzenia niewłaściwego jego oblicza, którego oddziaływanie na okolicę nie będzie podnosić poziomu kulturalnego. Sam wygląd rozplanowanego miasta, celowość jego urządzeń spełnia też zadanie oddziaływania kulturalnego. Z tych względów ujęcie sprawy parcelacji terenów, a przez to ukształtowania osiedli i ich wszechstronnego uzdrowienia przekształca się z zagadnienia urbanistycznego w zagadnienie natury ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PosełSzlęzak">W imieniu Komisyj Odbudowy oraz Prawniczej i Regulaminowej wnoszę o uchwalenie ustawy z poprawkami, które są znane Obywatelom Posłom z druku nr 331.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PosełSzlęzak">Ze względu na jasność układu ustawy należy przesunąć art. 17 na miejsce art. 3, zaś art. 16 na miejsce art. 4, a przez to artykuły poczynając od 3 dawnego będą miały numerację przesuniętą o dwa, dawny art 3 będzie art. o, itd. aż do dawnego 15. Art. 18 i 19 Zostają bez zmiany. W dalszym ciągu omawiania zastosuję nową numerację. Nie będę omawiał poprawek redakcyjnych, zatrzymam się tylko na merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PosełSzlęzak">Proponuję skreślić w art. 12 dawny ustęp 2, pobranie bowiem w chwili podziału 50% preliminowanych kosztów na utrzymanie dróg nie gwarantuje, ściągnięcia reszty w późniejszym okresie zwłaszcza, że dotychczasowy właściciel może sprzedać całą nieruchomość. Sprecyzowanie tych warunków gwarancji pozostawia się rozporządzeniu Ministra Odbudowy w odpowiednio obecnie ujętym art. 8 ust, 2.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PosełSzlęzak">Natomiast w tymże art. 12 wstawia się nowy ustęp 2 o brzmieniu: „Gminie przysługuje prawo pobrania powyższych należności w gotówce lub gruntach według szacunku podanego przez właściciela nieruchomości”.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PosełSzlęzak">Dotychczasowy bowiem projekt ustawy dawał możliwość w chwili parcelacji uzyskania przez gminę gruntów równych maksymalnie 40% wartości nieruchomości parcelowanej (20% bezpłatnie a 20% dostępne do wykupu), ponieważ jednak gmina może mieć większe społeczne potrzeby do zaspokojenia w gruntach, zostawia się jej możliwość osiągnięcia terenów zamiast innych świadczeń w wysokości sumarycznej 55% wartości gruntów parcelowanych, z czego 15% zamiast świadczeń na koszty planu zagospodarowania przestrzennego lub koszty utrzymania dróg i ulic.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PosełSzlęzak">Poprawka ta będzie tym większym zabezpieczeniem przed zbyt niską wyceną właściciela, co w pewnej części między innymi zadaniami spełniał już art. 15.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PosełSzlęzak">W art. 15 skreśla się ust. 4 określający 2-letni termin obowiązku spłat należności przez gminę.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PosełSzlęzak">Termin ten traktowany ogólnie wydaje się za długi, a może być bardziej elastycznie i życiowo ujęty przez rozporządzenie wykonawcze Ministra Odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PosełSzlęzak">Nowosformułowany ust. 2 art, 8 ma za zadanie ustalić, że to, co zostało skreślone z pierwotnego brzmienia ustawy w art. 12 ust. 2 i w art. 15 ust. 4, a odnosiło się do bliższego sprecyzowania w ustawie, jaką część kosztów utrzymania urządzeń ma opłacić właściciel nieruchomości w chwili podziału, jak i termin, w jakim gmina ma uiścić należność za nabyte działki, obejmie rozporządzenie Ministra Odbudowy, które ustali nie tylko warunki, którym podział powinien odpowiadać, oraz sposób sporządzenia i zatwierdzenia projektu, ale również i warunki, pod którymi udzielone zostanie pozwolenie na podział.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PosełSzlęzak">Wysoki Sejmie! Proszę o uchwalenie ustawy w brzmieniu przyjętym przez komisję, to znaczy z poprawkami zawartymi w druku 331 i przeze mnie referowanymi.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, zechce wstać. Stoi większość. Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ponieważ w drugim czytaniu nie zostały przyjęte żadne poprawki, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Czy jest, kto przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o rządowym projekcie ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń (druki nr 319 i 332).</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Wojasowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełWojas">Wysoki Sejmie! Przed drugą wojną światową ruch zawodowy w Polsce był rozbity. Obok klasowych związków zawodowych istniało szereg związków nieklasowych, co utrudniało klasie robotniczej prowadzenie jednolitej, skutecznej walki z burżuazją o swoje słuszne prawa.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełWojas">Rozbicie ruchu zawodowego w Polsce było wyrazem wpływu ideologii burżuazyjnej na klasę robotniczą. Dla ustroju kapitalistycznego nie jest groźny taki ruch robotniczy, którymi kierują burżuazyjni reformiści. nierzadko opłacani w tej czy innej formie przez kapitalistów. Groźnym staje się on dopiero wówczas, kiedy zaczyna wyzwalać się spod wpływu reformizmu, kiedy wkracza na drogę walki o nowy ustrój społeczny.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełWojas">Dojrzewanie jedności w klasie rolniczej i jej walka o nowy ustrój społeczny, w którym nie ma wyzysku człowieka przez człowieka, było groźbą dla reżimu reakcyjno-sanacyjnego w Polsce. Toteż reżim ten prześladował ruch zawodowy, działaczy związkowych zamykał do więzień i Berezy Kartuskiej, rozwiązywał rewolucyjne związki zawodowe, granatowa policja strzelała do robotników i robotnic, a główny komendant policji, gen. Zamorski jeździł do Berlina, by od kata narodu polskiego Himmlera brać faszystowskie wzory i metody walki z klasą robotniczą w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełWojas">Pomimo szalonego terroru reżimu sanacyjnego — wśród górników, włókniarzy, metalowców, hutników, robotników rolnych dojrzewała w walce z kapitałem rodzimym i zagranicznym świadomość tej prawdy, że tylko w jedności tkwi siła i skuteczna obrona swoich interesów.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełWojas">W mrokach okupacji hitlerowskiej ruch zawodowy walczył o wyzwolenie narodowe i socjalne, tworzył nielegalne rady zakładowe na kopalniach, hutach i fabrykach, które organizowały sabotaż w zakładach pracy, zmniejszając tym sposobem potencjał wojenny okupanta. Nielegalne rady zakładowe były zalążkiem potężnego zjednoczonego ruchu zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełWojas">Po wyzwoleniu klasa robotnicza, zwalczając pozostałości wpływów ideologii burżuazyjnej, odrzuciła reformistów, którzy byli przyczyną rozbicia i klęski klasy robotniczej, postawiła na swoim czele rewolucyjnych marksistowskich działaczy i utworzyła jednolite związki zawodowe, bezpartyjne, lecz nie apolityczne.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełWojas">Jednolite związki zawodowe są potężną siłą, skupiając w swych szeregach 3.200.000 członków, w tym ponad milion członków PPR i PPS oraz 2.000.000 bezpartyjnych. Pierwszy raz w historii ruchu robotniczego związki zawodowe przedstawiają taką wielką silę, która biurze przodujący udział w odbudowie naszego kraju z ruin powojennych.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełWojas">Polskie związki zawodowe są członkiem Światowej Federacji Związków Zawodowych i na terenie międzynarodowym biorą aktywny udział w walce o pokój światowy przeciwko zakusom imperializmu amerykańskiego, który przy pomocy planu Marshalla odebrać chce narodom, miłującym pokój, wolność, suwerenność i utworzyć z nich kolonię imperializmu amerykańskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełWojas">W 1945 r. odbył się kongres zjednoczeniowy związków zawodowych w Polsce, do których weszli również działacze I członkowie nieklasowych związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełWojas">W takim stanie rzeczy szereg związków zawodowych po ostatniej wojnie nie wznowił swej działalności, a majątek ich pozostał bez opieki i niszczeje. Dotyczy to w szczególności majątku pozostałego po:</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełWojas">a) Unii Związków Zawodowych Pracowników Umysłowych w Polsce,</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełWojas">b) Związku Związków Zawodowych w Polsce,</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełWojas">c) Chrześcijańskim Zjednoczeniu Zawodowym w Rzeczy pospolite j Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełWojas">d) Centrali Zjednoczeń Klasowych Związków Zawodowych w Polsce,</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełWojas">e) Związku Klasowych Związków Zawodowych (Rada Krajowa, Wydział Żydowski),</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełWojas">f) Zjednoczeniu Robotniczych Związków Zawodowych Ziem Północno-Wschodnich,</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełWojas">g) Zjednoczeniu Chrześcijańskich Związków Zawodowych (Lwów),</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełWojas">h) Zjednoczeniu Klasowych Wolnych Związków Zawodowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełWojas">Niszczeje majątek, na który członkowie nieklasowych związków zawodowych, będący obecnie współgospodarzami zjednoczonych związków zawodowych, płacili składki członkowskie.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełWojas">Aby uchronić majątki te przed zupełnym zniszczeniem, Komisja Centralna Związków Zawodowych wystąpiła z wnioskiem do Rządu o przedłożenie Sejmowi projektu ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń Rada Ministrów w dniu 9 czerwca 1948 r. uchwaliła ten projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełWojas">Art. 1 tej ustawy mówi, jakie pracownicze związki zawodowe i ich zrzeszenia oraz stowarzyszenia funkcjonariuszów państwowych uznaje się za rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełWojas">Art. 2 mówi, kto przeprowadzi likwidację majątku rozwiązanych związków zawodowych, ich zrzeszeń oraz stowarzyszeń.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełWojas">Art. 3 mówi, że majątek rozwiązanego związku zawodowego lub rozwiązanego stowarzyszenia przechodzi na własność zarejestrowanego po dniu 1 stycznia 1945 r. związku zawodowego tej samej gałęzi pracy lub gałęzi pracy pokrewnej, a w braku zarejestrowanego po dniu 1 stycznia 1945 r. związku zawodowego tej samej lub pokrewnej gałęzi pracy majątek rozwiązanego związku zawodowego lub stowarzyszenia przechodzi na własność Zrzeszenia Pracowniczych Związków? Zawodowych w Polsce. Na własność tego zrzeszenia przechodzi także majątek, który stanowił własność rozwiązanych Zrzeszeń Związków Zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełWojas">Po rozpatrzeniu powyższego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 21 czerwca 1948 r. Komisja Pracy i Opieki Społecznej wniosła następujące poprawki do rządowego projektu ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń (druk nr 332):</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełWojas">W art. 1. w ustępie 1, wiersz 4 od dołu litery: „Dz Ust. R. P. ...” zastępuje się literami: „Dz. Pr. P. P. ...”.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełWojas">Art. 2 otrzymuje brzmienie: „Zrzeszenie Pracowniczych Związków Zawodowych w Polsce przeprowadzi likwidację majątku rozwiązanych związków zawodowych i ich zrzeszeń oraz stowarzyszeń (art. 1)”.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#PosełWojas">Art. 3 ust 3 otrzymuje brzmienie: „3. Majątek rozwiązanych zrzeszeń związków zawodowych przechodzi na własność Zrzeszenia Pracowniczych Związków Zawodowych w Polsce”.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#PosełWojas">Art. 4 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Na wniosek Komisji Centralnej Związków Zawodowych Minister Pracy i Opieki Społecznej sporządza wykazy rozwiązanych pracowniczych związków zawodowych i ich zrzeszeń oraz stowarzyszeń i ustala, na jakie obecnie czynne związki zawodowe lub Zrzeszenie Pracowniczych Związków Zawodowych majątek ich przechodzi.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#PosełWojas">Art. 5. „W ust. 1, wiersz 3 wyrazy: „zrzeszenie pracowniczych związków zawodowych zastępuje się wyrazami: „Zrzeszenie Pracowniczych Związków Zawodowych”.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#PosełWojas">Art. 6. wyrazy: „dotyczy obszaru” zastępuje się wyrazami: „obowiązuje na obszarze”.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#PosełWojas">Art. 7 otrzymuje brzmienie: „Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrom Pracy i Opieki Społecznej oraz Administracji Publicznej”.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#PosełWojas">W imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej wnoszę:</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#PosełWojas">Wysoki Sejm uchwalić raczy rządowy projekt ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń (druk 319) oraz poprawki Komisji Pracy i Opieki Społecznej do tego projektu, zawarte w druku nr 332.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Mańkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełMańkowski">Wysoka Izbo! Imieniem klubu poselskiego Stronnictwa Pracy mam zaszczyt przedstawić stanowisko mego stronnictwa wobec przedłożonego rządowego projektu ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełMańkowski">Ruch narodowo-robotniczy, z którego wyrosło dzisiejsze Stronnictwo Pracy, posiada bogatą i chlubną przeszłość w dziejach walk polskiej klasy pracującej o wolność i niezależność Państwa Polskie go oraz godność i prawa polskiego świata pracy, Zjednoczenie Zawodowe Polskie, którego początki sięgają 1889 r., hut i kopalń Westfalii i Nadrenii — poprzez całe swe dzieje stało w pierwszym szeregu bezkompromisowej walki pracującego ludu polskiego z uciskiem narodowościowym imperializmu niemieckiego, reżimem sanacyjnym i krwawym okupantem hitlerowskim, gromadząc pod swymi sztandarami — sztandarami nieugiętej klasy robotniczej 390.000 ludzi, wiernych ideologii społeczno-chrześcijańskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełMańkowski">Zjednoczenie Zawodowe Polskie ani na chwilę nie sprzeniewierzyło się ideałom demokratycznego postępu społecznego, radykalizmu politycznego i gospodarczego. Kierownictwo Zjednoczenia Zawodowego Polskiego śmiało domagało się zasadniczych reform ustrojowych, wychowując swych członków w nieustannej służbie dla dobra polskiej klasy robotniczej, narodu i Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełMańkowski">Z szeregów Zjednoczenia Zawodowego Polskiego wyszedł cały szereg działaczy politycznych i związkowych, którzy w dobie dzisiejszej zajmują nie tylko czołowe miejsca w Stronnictwie Pracy, lecz również służą swym doświadczeniem i umiejętnościami demokracji ludowej w szeregach innych organizacji politycznych i zawodowych. Zjednoczenie Zawodowe Polskie, obejmując swym zasięgiem szerokie masy robotników polskich w dobie wałki z rządem sanacyjnym, dążyło we właściwym zrozumieniu istotnych potrzeb klasy robotniczej do zjednoczenia polskiego ruchu zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełMańkowski">W okresie krwawej okupacji hitlerowskiej działacze Zjednoczenia Zawodowego Polskiego stanęli wśród pierwszych bezimiennych pionierów konspiracyjnej walki o suwerenną, demokratyczną Polskę ludową. W tej cichej, zażartej walce przeciw siepaczom hitlerowskiej trzeciej Rzeszy Zjednoczenie Zawodowe Polskie oddało w ofierze swych najlepszych synów. Wśród największych jednak mąk okupacyjnych ludzie Zjednoczenia Zawodowego Polskiego nigdy nie stracili z oczu śmiało wytkniętej linii postępowania — współpracy z narodami słowiańskimi i dążenia do radykalnej zmiany struktury gospodarczej i społecznej naszego kraju w duchu sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełMańkowski">Oswobodzenie kraju przez Wojsko Polskie i Armię Czerwoną umożliwiło spełnienie zasadniczych założeń ideowych i zawodowych Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Polska ludowa zrealizowała postulaty naszej półwiekowej walki i pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełMańkowski">Nic więc dziwnego, że na pierwszym powojennym kongresie związków zawodowych w Polsce w listopadzie 1.945 r„ w złożonej przez przedstawicieli Zjednoczenia Zawodowego Polskiego deklaracji powiedziano:</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełMańkowski">„Wobec utworzenia w Polsce jednolitego ruchu zawodowego, wobec wielkich zadań narodowych, jakie na nim ciążą, przedstawiciele Zjednoczenia Zawodowego Polskiego stwierdzają, że członkowie Zjednoczenia Zawodowego Polskiego wstąpili w szeregi zjednoczonego ruchu zawodowego w przekonaniu, że poglądy ideowe i polityczne zwolenników chrześcijańskiego ruchu społecznego jak dotąd tak i nadal będą w ramach zjednoczonego ruchu zawodowego w pełni uszanowane i respektowane”.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełMańkowski">W rezolucji politycznej zaś tegoż kongresu związków zawodowych stwierdzono m. in.:</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełMańkowski">„Kongres z zadowoleniem podkreśla, że w odrodzonym zjednoczeniu ruchu zawodowego obok działaczy i robotników związków klasowych znaleźli się działacze i robotnicy Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i Chrześcijańskich Związków Zawodowych”.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełMańkowski">Zjednoczenie Zawodowe Polskie prócz doświadczenia swych działaczy i ofiarności swych robotników wniosło do odrodzonego zjednoczonego ruchu zawodowego w Polsce poważny wkład materialny w postaci majątku nieruchomego wartości przeszło 15 milionów złotych przedwojennych, jak tego dowodzi sprawozdanie rady Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Poznaniu z dnia 4 lutego 1948 r„ oraz memoriały kuratorium likwidacyjnego Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, skierowane do Ministra Pracy i Opieki Społecznej oraz Centralnej Komisji Związków Zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełMańkowski">Stronnictwo Pracy jest głęboko przekonane, iż włączenie Zjednoczenia Zawodowego Polskiego do jednolitego ruchu zawodowego przyczyniło się w sposób istotny do stabilizacji i umocnienia Polski ludowej na tym tak ważnym odcinku społeczno-gospodarczym nowoczesnego państwa demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełMańkowski">Stronnictwo Pracy, głosując za wymienioną ustawą w brzmieniu przedłożonego projektu rządowego, wyraża nadzieję, że wkład Zjednoczenia Zawodowego Polskiego zostanie należycie oceniony tak pod względem ideowym jak i materialnym.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełMańkowski">Stronnictwo Pracy uważa, że w sprawie tej spełniło swój obowiązek wobec demokracji ludowej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń, zechce wstać. Stoi większość. Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję zmianę w porządku obrad dzisiejszego posiedzenia, a mianowicie ponieważ obecny jest na sali Ob. Premier, który pragnie być obecny przy uchwalaniu ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy, wobec tego przystępujemy najpierw do punktu 5 porządku dziennego, punkt 4 zaś przesuwam na miejsce punktu 5.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o rządowym projekcie ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy (druki nr 323 i 334), Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Domińskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełDomiński">Wysoka Izbo! Zwyczajem okresów poprzednich i zgodnie z art. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. Rząd przedłożył Sejmowi projekt ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy na okres od dnia zamknięcia trwającej obecnie sesji Sejmu Ustawodawczego, otwartej w dniu 28 kwietnia 1948 r. do dnia otwarcia następnej sesji.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełDomiński">Komisja Prawnicza i Regulaminowa przyjęła jednomyślnie przedłożony projekt ustawy w brzmieniu rządowym i postanowiła zgłosić go jako wniosek komisji do zatwierdzenia Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełDomiński">Przedkładając powyższą ustawę pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że przed niedawnym stosunkowo czasem istniały jeszcze zastrzeżenia nielicznych jej członków co do zasadności udzielania Rządowi pełnomocnictw.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełDomiński">Głęboka słuszność linii politycznej tego Rządu, sukcesy jego na zewnątrz i wewnątrz, powaga, jaką się cieszy w całej Polsce i za granicą, oraz pełna harmonii jego współpraca z Sejmem wykazała nie tylko bezpodstawność jakichkolwiek zastrzeżeń, lecz stworzyła trwałe warunki do darzenia tego Rządu zaufaniem nie tylko całej Izby, lecz całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełDomiński">Jestem głęboko przekonany, że jednomyślna uchwała Izby w przedmiocie przyjęcia ustawy o pełnomocnictwach dla Rządu będzie najlepszym dowodem zaufania i uznania, jakim cieszy się ten Rząd w Sejmie i w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełDomiński">Wnoszę o przyjęcie ustawy o pełnomocnictwach dla Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy w brzmieniu zgłoszonym przez Rząd, a zaakcentowanym w całości przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Nikt do głosu nie jest zapisany, wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie. ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została jednomyślnie uchwalona — ze słowami uznania dla Rządu za jego działalność.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#komentarz">(Oklaski,)</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o rządowym projekcie ustawy o uchyleniu dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r. o organach administracji zaopatrzenia inwalidzkiego (druki nr 321 i 333).</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Beluch-Belońskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełBeluchBeloński">Wysoka Izbo! Ustawa, którą mam zaszczyt w imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej przedstawić Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia, jest krótka i zwięzła. Składa się ona z trzech artykułów, dotyczących uchylenia mocy dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r., mocą którego powołano do życia Główny Urząd Inwalidzki oraz urzędy inwalidzkie pierwszej i drugiej instancji jako organy administracji zaopatrzenia inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełBeluchBeloński">Główny Urząd Inwalidzki miał na celu usprawnienie administracji zaopatrzenia inwalidzkiego i uzgodnienie jej z jednym ośrodkiem dyspozycyjnym — Ministerstwem Pracy i Opieki Społecznej, eliminując władze administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełBeluchBeloński">Praktyka 17-miesięczna wykazała, że nie dało się scalić wszystkich agend inwalidzkich w Głównym Urzędzie Inwalidzkim i w jego placówkach ze względu na wyjątkowo ciężkie warunki powojenne, w jakich żyjemy. Specjalnie trudne było przejęcie przez te agendy spraw od władz skarbowych, dotyczących przyznawania, wymiaru i wypłaty rent inwalidzkich.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełBeluchBeloński">Z uwagi na to, że obecnie założeniem Rządu jest zespalanie wszystkich urzędów, wydzielonych z władz administracji ogólnej, Komisja Pracy i Opieki Społecznej, po rozpatrzeniu projektu ustawy, przedłożonego przez Rząd, przychodzi z wnioskiem:</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełBeluchBeloński">Wysoki Sejm raczy uchwalić projekt ustawy z druku nr 321 z następującą poprawką w art. 2: Dotychczasowy art. 2 otrzymuje brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełBeluchBeloński">„Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrom Pracy i Opieki Społecznej oraz Skarbu w porozumieniu z właściwymi ministrami”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy o uchyleniu dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r. o organach administracji zaopatrzenia inwalidzkiego.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Czy jest kto przeciw? Nie ma sprzeciwu, Stwierdzam, że projekt ustawy w drugim czytaniu został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie ma sprzeciwu. Przystępujemy do trzeciego czytania. Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Korzystając z upoważnienia, przysługującego Marszałkowi Sejmu, zarządzam przerwę do godz. 18 z tym, że wyznaczam Komisji Spraw Zagranicznych godzinę czasu na rozpatrzenie projektu ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, Członków Konwentu Seniorów proszę o pozostanie na sali.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zarządzam przerwę do godz. 18.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Pr zerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 10 do godz. 18 min. 15.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Komisja Spraw Zagranicznych zgodnie z otrzymanym poleceniem przygotowała sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanego w Warszawie dnia 18 czerwca 1948 r. (druki nr 335 i 339) i wyznaczyła na sprawozdawcę posła Kaliszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Kaliszewski,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełKaliszewski">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy ratyfikacyjnej wraz z tekstem układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską. Układ ten został podpisany w Warszawie w dniu 18 czerwca b. r. podczas pobytu w naszej stolicy węgierskiej delegacji rządowej i stanowi niewątpliwie nowe, silne ogniwo we współpracy narodów dążących do utrwalenia światowego pokoju.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełKaliszewski">Przyjaźń polsko-węgierska datuje się nie od dziś. Trwa ona od wieków i bez przesady można o niej powiedzieć, że jest tak dawna, jak dawno żyją oba narody.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełKaliszewski">Niedawno w tej Izbie z okazji ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej i umowy o współpracy gospodarczej przypominaliśmy sobie czasy oddzielone od nas stuleciami, kiedy to już w 1106 r. połączył Polskę i Węgry sojusz zaczepno-odporny skierowany przeciw agresji niemieckiej, kiedy to i późniejsze wieki potwierdzały zawsze konieczność zawierania przymierzy między Węgrami i Polską, mającymi wspólnych wrogów w Krzyżakach, to znów w Turkach i Tatarach.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełKaliszewski">I nie tylko liczne powiązania dynastyczne w przeszłości łączyły z sobą dwa narody, ale również łączyły je związki kultury, tak silne w okresie renesansu, łączyły je także kontakty gospodarcze, dające możność wywożenia przez Polskę na Węgry soli, ołowiu, cyny, a przywożenia z Węgier do Polski miedzi, złota i srebra. Łączyła je wreszcie zażyła przyjaźń wyrosła na podłożu tych kontaktów, wyrosła na tradycji wspólnych walk wyzwoleńczych, mających zarówno w historii węgierskiej jak i polskiej swe piękne karty.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełKaliszewski">Gdy po krwawych walkach końca VIII wieku oba narody popadają w zależność od państw zaborczych, ramię przy ramieniu walczą o swoją wolność w wieku następnym, a okres „wiosny ludów”, nazwiska generałów Bema, Wysockiego, Dębińskiego i Kossutha, pomoc społeczeństwa węgierskiego dla powstań polskich lat 1830 i 1863, wyrażająca się udziałem generałów węgierskich w walkach powstańczych, wspólne nawet cierpienia na zesłaniu Węgrów i Polaków, apel Kossutha do żołnierzy węgierskich, w którym stwierdza on, że Polaków z Węgrami wiąże wspólna dola i we wszystkich poczynaniach względem żołnierzy polskich kierować się należy uczuciem braterskiej miłości — są żywymi dowodami uczuć, jakie miały ku sobie oba narody, przeżywające wspólne cierpienia i wspólnie walczące „o wolność naszą i waszą”.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełKaliszewski">W okresie rozbiorów Polski węgierscy mężowie stanu dawali wyraz, iż uważają niewolę Polski za niesprawiedliwość i krzywdę, a naród węgierski manifestował swą przyjaźń dla narodu polskiego. I choć okres międzywojenny i wojenny wypełniły potem wypadki wyrosłe na gruncie sanacyjno-faszystowskich rządów w obu krajach, to jednak przyjaźń obu narodów, czerpiąca swe źródła z siły wiekowych związków i podobnych przeżyć historycznych, nigdy nie odwróciła się i nigdy nie przestała istnieć. Wiedzieliśmy bowiem zawsze, iż wbrew naciskowi węgierskiego faszyzmu i hitlerowskich Niemiec społeczeństwo węgierskie nastawione jest antyfaszystowsko i antyniemiecko. Jego serdeczna opieka nad naszymi uchodźcami, chroniącymi się na Węgrzech przed hitlerowską nawałą, była tego żywym dowodem.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełKaliszewski">I gdy po wyzwoleniu Polski i Węgier zapanował w obu krajach ustrój demokracji ludowej, nic już nie dzieli obu narodów, które wszystko łączyło w przeszłości i wszystko łączy dzisiaj. Lekcja historii mówi dziś to samo obu narodom, że winny one być czujne na niebezpieczeństwo ze strony niemieckiego imperializmu i wszystkich tych eksperymentów, w jakiejkolwiek nie byłyby one podawane przymilnej postaci, które prowadzą do odrodzenia się tego imperializmu z całą jego jednakowo zgubną dla obu narodów w wyniku tylu doświadczeń zaborczością.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełKaliszewski">Układ, który mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedłożyć, jest wyrazem woli i chęci odwrócenia i unicestwienia zagrażającego obu narodom niebezpieczeństwa. Jego postanowienia, zawarte w 7 artykułach, mają na celu przeciwdziałanie ponowieniu się agresji ze strony Niemiec lub innego państwa, które sprzymierzyłoby się z nimi bezpośrednio lub w jakiejkolwiek innej formie. Gdyby jedna albo druga z układających się stron wciągnięta została w działania wojenne z Niemcami, usiłującymi kontynuować politykę agresji, lub z jakimkolwiek innym państwem, które byłoby sprzymierzeńcem Niemiec w ich agresji, strona napadnięta uzyskuje na podstawie układu pomoc wojskową i wszelką inną pomoc strony drugiej.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełKaliszewski">Układ zobowiązuje ponadto obie strony do niezawierania żadnych sojuszów oraz niebrania udziału w żadnej koalicji, akcji lub działalności, które byłyby skierowane przeciw drugiej stronie, a ponadto zawiera postanowienia o naradzaniu się w ważniejszych kwestiach międzynarodowych, rozwijaniu wzajemnych stosunków gospodarczych, kulturalnych, art. zaś 6 układu mówi, iż postanowienia układu wykonywane będą zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PosełKaliszewski">Układ pozostanie w mocy w ciągu 20 lat i ważność jego może być automatycznie przedłużana na dalsze pięciolecia.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PosełKaliszewski">Obok układów o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy, które Polska zawarła ze swym wielkim sprzymierzeńcem Związkiem Radzieckim, Jugosławią, Czechosłowacją i Bułgarią, układ, który mam zaszczyt referować Wysokiej Izbie, stanowi nowy wkład w dzieło bezpieczeństwa świata.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PosełKaliszewski">I Polska i Węgry, tragicznie doświadczone przeżyciami ostatniej wojny, pragną pokoju, w którego atmosferze oba narody mogłyby rozwijać dzieło odbudowy i przebudowy społecznej oraz gospodarczej swych krajów.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PosełKaliszewski">Węgry, które potrafiły szybko dźwignąć się z chaosu reakcyjnej polityki b premiera Nagy'ego, po wprowadzeniu trzyletniego planu gospodarczego są już dziś na drodze do pełnego rozwoju swego gospodarstwa narodowego. Podnoszą one swą produkcję rolniczą i przemysłową do poziomu przedwojennego, a w niektórych działach nawet poziom ten przekraczają, I tak, w produkcji cukru przekroczono poziom przedwojenny o 50%, w wydobyciu węgla o 15%, w produkcji stali o 12%, żelaza o 5%. Na odcinku odbudowy mogą poszczycić się Węgry odbudowaniem i wybudowaniem 50.000 domów.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PosełKaliszewski">I Węgry więc, i odbudowująca się ze zgliszcz i ruin Polska wiedzą i rozumieją, czym jest, pokój dla dobra i rozwoju obu narodów. Dlatego to oba państwa jako uczestnicy odbytej onegdaj i wczoraj konferencji ministrów spraw zagranicznych w Warszawie musiały zaprotestować przeciw uchwałom konferencji londyńskiej, pogłębiającym jeszcze bardziej rozbicie między krajami i nie mającym nic wspólnego z rzeczywistymi interesami narodów Europy i ich odbudowy gospodarczej. I Węgry, i Polskę, jak i wszystkie państwa uczestniczące przez swych ministrów spraw zagranicznych w odbytej konferencji w Warszawie, łączy prawdziwa woła pokoju, wola pełnego utrwalenia bezpieczeństwa wszystkich pragnących pokoju narodów. Zawarty w dniu 18 czerwca r. b. w Warszawie układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy jest tego wyrazem.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#PosełKaliszewski">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę o jego ratyfikację.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu zapisany jest poseł Olszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełOlszewski">Wysoka Izbo! W ciągu krótkiego okresu czasu Polska i Węgry zawarły kilka układów dwustronnych, które powojenne stosunki między tymi dwoma narodami zacieśniły bardziej niż kiedykolwiek przedtem w historii.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełOlszewski">Dziewięć wieków przyjaźni między narodami Polski i Węgier sprawiło, że ostatnio podpisana umowa o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem całego narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełOlszewski">Kraje demokracji ludowej pokazały raz jeszcze jak należy układać stosunki między dwoma wolnymi i suwerennymi narodami. W czasie, kiedy za pomoc gospodarczą narody Europy zachodniej muszą wyzbywać się części swej suwerenności, my pokazaliśmy światu inną etykę stosunku narodu do narodu — etykę poszanowania suwerenności i równości każdej z umawiających się stron.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełOlszewski">Przed kilku dniami przedstawiciele ruchu ludowego w Polsce mieli możność gościć w Warszawie przywódców dwu wielkich węgierskich stronnictw chłopskich: Narodowej Partii Chłopskiej i Partii Drobnych Rolników. Na podstawie bezpośrednio nawiązanych kontaktów możemy stwierdzić, że masy chłopskie Węgier przeżywają podobny proces jednoczenia się jak i masy chłopskie w Polsce. Chłopi węgierscy i polscy nadają tej odwiecznej przyjaźni nową treść i dawne wąskie, kastowe przymierza arystokracji obu krajów zamieniają na rzeczywiste zbratanie się szerokich mas ludowych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełOlszewski">Układ polsko-węgierski jest jednym z wielu układów o wzajemnej pomocy i przyjaźni, jakie państwa demokracji ludowej, oparte o przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, zawierają między sobą.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełOlszewski">O tym, jak konieczna jest ta przyjaźń między naszymi narodami, przekonują nas wypadki dnia, przekonują nas przemiany, jakie zachodzą wśród anglosaskich kapitalistów w ich stosunku do niebezpieczeństwa niemieckiego.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełOlszewski">W okresie okupacji sądziliśmy, że nauka, jaką dały bomby niemieckich faszystów Londynowi, otrzeźwi tamtejsze koła burżuazyjne, że przewódcy rządzących partii angielskich i amerykańskich a także francuskich potrafią z wypadków wojennych wyciągnąć odpowiednie wnioski. Niestety konferencja londyńska wykazała co innego.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełOlszewski">Opinię publiczną Polski i nie tylko Polski oburzył fakt, że mocarstwa anglosaskie w swych decyzjach odnośnie Niemiec nie liczą się z żywotnymi interesami krajów słowiańskich. Tak zwana konferencja sześciu, jaka odbyła się ostatnio w Londynie pod przemożnym dyktandem USA, dowiodła, że koła wielko-kapitalistyczne chcą uczynić z Niemiec zachodnich bazę dla swej politycznej i gospodarczej ekspansji w Europie, dla swej imperialistycznej polityki w Europie.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełOlszewski">Nam, Polakom, te projekty przypominają zbyt dobrze czasy po pierwszej wojnie światowej, kiedy to przy pomocy amerykańskich pożyczek stawiano na nogi osłabiony imperializm niemiecki.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełOlszewski">W deklaracji 6 państw po konferencji londyńskiej nie mówi się jasno o demokratyzacji i denazyfikacji Niemiec. Dla nas nie ulega wątpliwości, że bez likwidacji niemieckich trustów i karteli, bez powszechnej reformy rolnej wydziedziczającej junkrów, bez ukarania przestępców wojennych Niemcy są i będą potencjalną siłą, mogącą zagrozić pokojowi świata.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełOlszewski">Stąd też Polska jak i inne kraje demokratyczne, widzi jedyne możliwe rozwiązanie sprawy Niemiec w demokratyzacji gospodarczej i politycznej całych Niemiec i w utrzymaniu stałej Rady Kontroli, której zasięg, zgodnie z uchwałami poczdamskimi, obejmowałby wszystkie strefy okupacyjne.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PosełOlszewski">Plany Anglosasów, zmierzające do rozwiązania problemu niemieckiego bez udziału krajów demokracji ludowej, są z góry skazane na niepowodzenie. Noty, jakie Rząd Polski skierował do państw anglosaskich w związku z jednostronnymi decyzjami „sześciu” w Londynie, były próbą otrzeźwienia pewnych polityków na zachodzie. Obecna konferencja warszawska, w której brał udział wicepremier ZSRR Mołotow, jest dowodem, że państwa demokratyczne są zdecydowane strzec. swego bezpieczeństwa i pokoju.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PosełOlszewski">Na tej drodze nasze narody spotkają się niewątpliwie z dążeniami ludu pracującego całego świata, który wbrew imperialistycznym podżegaczom wojennym chce pokoju i na konferencję warszawską patrzy jak na jeden z etapów walki o trwały pokój.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PosełOlszewski">W konferencji warszawskiej brały również udział i Węgry, i to napawa nas szczególną dumą, że państwo zmuszone w przeszłości do wojny po stronie Niemiec wbrew woli narodu, dziś z chwilą, gdy ten naród doszedł do głosu i do władzy w państwie, idzie z nami, w jednym szeregu obrońców pokoju.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PosełOlszewski">Szczera i otwarta polityka Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej sprawia, że wokół nas gromadzą się wszystkie siły w świecie szczerze pragnące pokoju.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PosełOlszewski">Cieszymy się, my chłopi polscy, że wśród tych sił pokoju są nasi węgierscy przyjaciele. Wierzymy, że układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy stanie się ważkim czynnikiem w budowie trwałego pokoju w świecie.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PosełOlszewski">Kluby poselskie Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego będą głosowały za ratyfikacją tego układu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Kuroczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełKuroczko">Wysoka Izbo! Przy omawianiu sprawy ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską mam zaszczyt w imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej oświadczyć, że kluby nasze opowiadają się z całego serca za ratyfikacją wspomnianego układu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełKuroczko">Układ ten jest w swej istocie ponownym potwierdzeniem tych szczerych i głębokich uczuć przyjaźni, jakie łączą oba nasze narody w ich wspólnym dążeniu do utrwalenia niepodległości naszych krajów i pokoju światowego.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełKuroczko">Przyjaźń naszych ludów ma już swoją historię; właśnie 100 lat temu, gdy naród węgierski w okresie pamiętnej „wiosny ludów” wystąpił do walki w imię haseł wolności, niepodległości i braterstwa ludów, już wtedy zadzierzgnęły się węzły przyjaźni między demokracją węgierską a polską.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełKuroczko">W pamięci paru pokoleń sprzęgły się imiona Kossutha i Petófiego z nazwiskiem wielkiego patrioty i rewolucjonisty polskiego gen. Bema. Przeszły dziesiątki lat wypełnionych walką naszych ludów przeciw obcej i rodzimej tyranii i trzeba było dopiero usunąć z widowni politycznej rządy wstecznictwa u nas i rządy feudałów na Węgrzech, rządy Horthy'ch i rządy Becków, by ludy nasze spotkać się mogły na wspólnej drodze wałki o spełnienie tych ideałów, w imię których szli do boju patrioci 1848 r.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#PosełKuroczko">Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Węgrami, który — nie wątpimy — ratyfikowany zostanie przez Wysoką Izbę, jest wyrazem i naszej wspólnej troski w obliczu dążeń imperializmu do narzucenia wolnym narodom swej woli i panowania, jak również — śmiem twierdzić — naszej wspólnej wiary, że obóz pokoju, i demokracji okaże się silniejszy aniżeli siły zła, siły imperialistycznej agresji.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#PosełKuroczko">Układ między naszymi krajami, według którego oba nasze narody postanawiają, że „będą brały jak najpełniejszy udział we wszystkich akcjach międzynarodowych, które zmierzają do zachowania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego”, układ ten jest bez wątpienia poważnym wzmocnieniem obozu pokoju w Europie i na całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#PosełKuroczko">Jeśliby chcieć w dwóch słowach zamknąć treść polityki zagranicznej Rzeczypospolitej, to powiedzielibyśmy, że treścią jej jest jedynie i wyłącznie dążenie do utrwalenia niepodległości naszej Ojczyzny i pokoju na świecie.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#PosełKuroczko">To dążenie leżało u podstaw naszego sojuszu z naszym wielkim sąsiadem wschodnim — Związkiem Radzieckim, uznanym przez wszystkich na całym świecie ludzi dobrej woli za potężną ostoję pokoju. To samo dążenie związało serdecznym sojuszem naszą Rzeczpospolitą z bratnim sąsiadem Czechosłowacją, jak i z innymi krajami demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#PosełKuroczko">Jesteśmy szczęśliwi, że układ Polski ludowej z Republiką Węgierską powiększa godnie rodzinę sojuszniczych narodów we wspólnym dążeniu do odparcia wszelkich zamachów imperialistycznych agresorów i podpalaczy wojennych na pokój świata.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#PosełKuroczko">Układ nasz daje wyraz naszemu wspólnemu dążeniu do utrwalenia powszechnego pokoju i bezpieczeństwa zgodnie z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#PosełKuroczko">Wysoka Izbo! Musimy jednak stwierdzić — a widzą to również jak najszersze warstwy naszego społeczeństwa — że polityka określonych kół imperialistycznych Stanów Zjednoczonych i Anglii odbiega daleko od celów i od zasad Organizacji Narodów Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#PosełKuroczko">Jeśli weźmiemy np. pod uwagę ostatnią konferencję londyńską, to przyznacie Obywatele Posłowie, że z trudnością dopatrzeć by się można w jej uchwałach chociażby cienia zasad, na których ludy i narody miłujące pokój pragnęłyby oprzeć współpracę między narodami. To, co możemy powiedzieć o tej konferencji, to to, że w samym jej założeniu tkwi łamanie umów międzynarodowych, a jak wiadomo dotrzymywanie umów międzynarodowych jest nieodzownym, prymitywnym warunkiem rzetelnej współpracy między narodami.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#PosełKuroczko">Dla nas, Polaków, z uchwał londyńskich wyziera przede wszystkim jawne dążenie imperialistów anglo-amerykańskich do stworzenia, poprzez oddzielenie Niemiec zachodnich, bazy agresji, wymierzonej przeciw narodom Europy. Widzimy, jak na naszych oczach imperialiści anglosascy popierają w Niemczech pogrobowców hitlerowskich, obsadzają reakcjonistami niemieckimi, wszystkie, odpowiedzialne stanowiska w administracji, podsycają odwetowe nastroje królów przemysłu i junkrów pruskich, a zwalczają te żywioły demokratyczne, które stojąc na stanowisku realizacji uchwał poczdamskich dążą do Niemiec pokojowych i demokratycznych. Tworzenie państwa zachodnio-niemieckiego wzmacnia niebezpieczeństwo agresji przeciw niepodległym narodom Europy.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#PosełKuroczko">Z tych względów w całej rozciągłości popieramy zawarte w omawianym układzie postanowienia wspólnej obrony naszych interesów przeciw wszelkiej polityce agresji, jaka by zagrażać mogła nam ze strony Niemiec lub ze strony jakiegokolwiek innego państwa, które sprzymierzałoby się z Niemcami w polityce agresji.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#PosełKuroczko">Siła naszego układu polega na tym, iż nie jest on wymierzony przeciw jakiemukolwiek bądź narodowi, który miłuje pokój i pragnie współpracy z innymi narodami na podstawie poszanowania niepodległości wszystkich partnerów.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#PosełKuroczko">Powiedziałbym, że w ogóle siła naszej polityki zagranicznej polega na tym, że niesie ona narodom pokój, że imperialistycznym metodom ujarzmiania narodów przeciwstawia ona konkretny plan współpracy gospodarczej i politycznej wszystkich narodów w imię pokoju i postępu na zasadzie równi z równymi. Dlatego jesteśmy przekonani, że układ nasz podobnie jak inne układy pomiędzy krajami demokracji ludowej, zyska nam sojuszników i sprzymierzeńców we wszystkich krajach świata, wszystkich ludzi dobrej woli miłujących pokój.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#PosełKuroczko">Wysoka Izbo! Szczęśliwi jesteśmy, że możemy skonstatować, iż zaprzyjaźniona z nami Republika Węgierska w duchu układu, który mamy ratyfikować, właśnie w tych dniach ostatnich wespół z nami tu w stolicy naszej Ojczyzny, której ruiny i zgliszcza są wiecznie żywym i niemym protestem przeciw barbarzyńskiej agresji, poparła inicjatywę wielkiego obrońcy pokoju — Związku Radzieckiego i inicjatywę Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, kładąc swój podpis pod postanowienia konferencji warszawskiej, która śmiem twierdzić — dobrze przysłuży się sprawie bezpieczeństwa naszych granic i pokoju światowego.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#PosełKuroczko">W imieniu naszych klubów wyrażam gorące życzenie, by układ polsko-węgierski wypełniony został żywą treścią gospodarczego i kulturalnego zbliżenia naszych narodów dla dobra i wielkości Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej W imię tej wielkiej sprawy proszę Wysoką Izbę o ratyfikowanie tego układu.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Wilandt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełWilandt">Wysoka Izbo! Polityka sojuszów i przyjaźni, kierowaną po linii obrony interesów pokoju światowego, jest przez Rząd Polski konsekwentnie pogłębiana i rozszerzana.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełWilandt">Niewiele czasu upłynęło od chwili przyjęcia przez Wysoką Izbę ustaw o ratyfikacji konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, a już dziś na porządku dziennym obrad Izby jest rozpatrywana ustawa o zawarciu układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanego przez Rząd w dniu 18 czerwca r. b.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełWilandt">Układ między Narodem Polskim i Narodem Węgierskim stanowi niewątpliwy wkład w dzieło pokojowej konsolidacji świata. Wypływa on ze wspólnych doświadczeń i walk obu narodów na drodze twórczej pracy i podniesienia dobrobytu szerokich mas ludowych. Oba kraje przechodziły podobne koleje, walcząc przeciwko feudalizmowi i niesprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełWilandt">Celem układu jest zapobieżenie powtórzenia się agresji ze strony Niemiec, które prowadząc ekspansywną politykę zaborczości stale były postrachem dla naszych narodów i powodowały bezlitosny ucisk i niezliczone ofiary w ludziach.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#PosełWilandt">Układ, zawarty w dniu 18 czerwca b. r., dąży do wszechstronnego rozwoju gospodarczego obu krajów. Jest manifestacją sukcesów demokracji ludowej, która zdecydowanie zdąża do pełnego zharmonizowania stosunków w strefie, która zawsze stanowiła pole agresji imperializmu niemieckiego.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#PosełWilandt">Porozumienie gospodarcze krajom naszym o charakterze wybitnie rolniczym niewątpliwie przyniesie korzyści i spowoduje usunięcie dotychczasowych zaniedbań w dziedzinie wymiany ekonomicznej. Przy stosowaniu planowej gospodarki możliwe będzie uzyskanie największej industrializacji, która w końcowym swym efekcie poprzez wysiłek wszystkich zespolonych warstw społecznych przyniesie dobrobyt masom pracującym obu krajów.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#PosełWilandt">Tradycja przyjaźni z narodem węgierskim, sięgająca wielu wieków, pozwala utwierdzać wszystkich w przekonaniu, że rezultaty umowy niedługo dadzą na siebie czekać.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#PosełWilandt">Podstawą, która skłoniła oba narody do zawarcia omawianej umowy, są głębokie przemiany socjalne, gospodarcze i polityczne, jakie się wewnątrz obu naszych krajów dokonały. Tylko w oparciu o masy pracujące obu krajów, dążących do wyzwolenia z wiekowych zaniedbań, mogły się zrodzić zawierane obecnie traktaty.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#PosełWilandt">Stronnictwo Pracy zawsze opowiadało się za polityką sojuszów i przyjaźni, gdyż widzi w nich zabezpieczenie interesów Polski przed zakusami wszechświatowego imperializmu, który chce rozpętać nową pożogę wojenną.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#PosełWilandt">Stronnictwo Pracy wyraża głębokie przekonanie, że układy, zawarte między naszymi narodami, otworzą szerokie możliwości gospodarczego rozwoju i pogłębią przyjaźń narodów, miłujących wolność i pokój.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#PosełWilandt">Stronnictwo Pracy głosować będzie za przyjęciem omawianego układu, wierząc w jego głębokie uzasadnienie i pomyślną realizację dla dobra demokratycznej Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Lista mówców jest wyczerpana. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za ratyfikacją w drugim czytaniu układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską według druku nr 335, zechce wstać. Dziękuję. Czy jest kto przeciw? Nikt się nie sprzeciwia.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ponieważ w drugim czytaniu nie zostały zgłoszone poprawki, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie. słyszę, przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za projektem ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, zechce wstać. Dziękuję. Czy jest kto przeciw? Nikt się nie sprzeciwia.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została jednomyślnie uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu obrad Sejmu o projekcie regulaminu Sejmu Ustawodawczego (druki nr 324 i 330).</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Bancerzowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełBancerz">Wysoka Izbo! Do opracowania wniosku posłów klubu poselskiego PPR i Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów w sprawie regulaminu obrad zebrała się Komisja Specjalna do opracowaniu regulaminu obrad Sejmu, która odbyła posiedzenia w dniach 14, 21 i 22 czerwca.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełBancerz">W wyniku tych posiedzeń został opracowany projekt, zawarty w druku nr 330. Pomiędzy projektem w druku nr 324 a projektem w druku nr 330 zachodzą pewne różnice w wyniku poprawek zgłoszonych do wniosku poselskiego przez Komisję Specjalną. Zgłoszone poprawki w swej olbrzymiej większości sprowadzają się do poprawek stylistycznych, bądź też stylistyczno-redakcyjnych, dotyczących niezbyt fortunnych lub niezbyt jasnych wyrażeń projektu. Natomiast poprawki natury merytorycznej są nieliczne. Aby ułatwić Wysokiej Izbie zorientowanie się w różnicach zachodzących między jednym a drugim drukiem, pozwolę sobie zreferować poprawki mające zasadnicze znaczenie, to jest poprawki natury merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełBancerz">A więc do art. 9 starego brzmienia została wprowadzona drobna stosunkowo poprawka merytoryczna, polegająca na zmianie w ust. 1 słowa „biuro” na „kancelarię” i na skreśleniu „innych organów Sejmu”. Komisja wyszła z założenia, że kancelaria obecna Sejmu jest organem pomocniczym tylko Marszałka, a przez niego dopiero i innych organów sejmowych. Wprowadzenie zatem dodatkowo „innych organów” jest zbyteczne.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełBancerz">Skreślono z ust. 2 słowa „oraz funkcjonariusze straży marszałkowskiej” uważając, że to wyrażenie mieści się już pod pojęciem urzędników sejmowych, zawartych w zdaniu pierwszym ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełBancerz">Ponadto do artykułu tego komisja dodała ust 3 w brzmieniu następującym: „Zakres działania Kancelarii Sejmu określa statut wydany przez Marszałka”, uważając, że kwestia wewnętrznego urzędowania Kancelarii Sejmu winna być uregulowana i do tego najodpowiedniejszym będzie statut, który winien wydać Marszałek Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełBancerz">Z dalszych poprawek należy zreferować poprawkę do art. 13 starej numeracji, polegającą na tym, że w ust. 4 w ostatnim wierszu skreślono słowo „podróży”, zastępując je słowem „delegacji”. Ponadto dopisano: „w wysokości określonej zarządzeniem Marszałka”.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełBancerz">W art. 17 dawnego brzmienia po punkcie a) wprowadzona punkt b): „b) wnioski Rady Państwa”, zmieniając odpowiednio numerację pozostałych punktów. Komisja uważała, że projekt zawiera pewną lukę. Skoro ust. 1 w pierwszym zdaniu zredagowany został w ten sposób, że miał wyczerpywać całokształt przedmiotu obrad Sejmu, to winien obejmować też wnioski Rady Państwa. W art. 18 w ust. 2 zaproponowano wprowadzenie zmiany polegającej na dodaniu po słowach „na wniosek” słów „Marszałka lub 30 posłów”.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełBancerz">W art. 19 ust. 2 wiersz drugi po słowie „Rzeczypospolitej” a przed słowami „Prezesa Rady Ministrów” dodać słowa „Radę Państwa”.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełBancerz">Następnie identycznej treści poprawka do art. 20 ust. 1 wiersz drugi po słowu „przysługuje” a przed słowami „członkom Rządu” dodać słowa „członkom Rady Państwa”.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełBancerz">W tym samym artykule komisja proponuje skreślenie ust. 2 tegoż artykułu, wychodząc z założenia, że aczkolwiek proponowana treść tego ustępu nie może budzić jakichkolwiek zastrzeżeń ze względów zasadniczych, to jednak ze względów porządkowych i technicznych wprowadzenie na samą salę obrad delegacji mogłoby przedstawiać pewne techniczne trudności.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#PosełBancerz">W art. 25 ust. 1 wiersz 1 oraz 2 proponuje komisja skreślić słowa „na posiedzeniu Sejmu, a w przerwach między sesjami” oraz w zdaniu trzecim słowo „Sejmu”. W ten sposób ust. 1 art. 25 otrzymuje brzmienie: „Projekty ustaw i wnioski składa się Marszałkowi”. Nie ma zatem według nowej redakcji różnicy co do składania wniosków zarówno w czasie trwania sesji jak i w przerwach między sesjami.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#PosełBancerz">Jednocześnie w tym samym artykule komisja proponuje skreślić ust, 3 tegoż artykułu wychodząc z założenia, że przepis ten nie jest konieczny, albowiem zawiera powtórzenie postanowień Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#PosełBancerz">W art. 28 ust 1, wiersz 1 oraz 2 skreśla się słowa „złożonego przez Radę Państwa lub Rząd”, oraz skreśla się cały ustęp drugi tegoż artykułu.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#PosełBancerz">W ten sposób według regulaminu nie będzie przewidziana specjalna różnica dla pierwszych czytań projektów ustaw, tak jak to czynił projekt z druku nr 324, który przewidywał pewną różnicę dla wniosków złożonych przez Radę Państwa lub Rząd w porównaniu do wniosków złożonych przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#PosełBancerz">Również konsekwencją zmian zaprojektowanych do art, 25 są zmiany proponowane do art, 36 ust. 3, polegające na wykreśleniu słów „na posiedzeniu Sejmu, a w przerwach między sesjami Sejmu” Ustęp ten zatem brzmi „interpelacje składa się Marszałkowi”.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#PosełBancerz">Do art. 41 proponuje się dodanie nowego ustępu, mianowicie „Na posiedzeniu tajnym Sejm nie może głosować w sprawie przyjęcia projektu ustawy lub zatwierdzenia dekretu”.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#PosełBancerz">W art. 49 ust. 2 w wierszu 1 komisja proponuje wstawić po słowach „zalicza się” a przed słowami „wnioski” słowa „w szczególności”, W ten sposób w ust. 2 zdanie pierwsze będzie miało znaczenie tylko przykładowe, to znaczy, że regulamin nie wymienia w art. 49 wszystkich wniosków formalnych.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#PosełBancerz">Ponadto wprowadza się tu w ust. 2 po punkcie a) nowy punkt b), który brzmi „o uchwalenie tajności posiedzenia”.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#PosełBancerz">Oznaczenie literowe następnych punktów zostaje wobec tego przesunięte, a po punkcie c), w nowym zaś brzmieniu po punkcie d) zamiast słowa „przerwanie” wstawić słowo „zamknięcie”. W ten sposób punkt d) brzmi „o odroczeniu lub zamknięciu rozprawy”.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#PosełBancerz">Wreszcie w art. 50 komisja proponuje w ust. 1 skreślić słowa „z wyjątkiem wniosku o głosowanie imienne” oraz następne zdanie: „Marszałek może zgłosić wniosek formalny z urzędu”. W nowym art. 47 ust. 2 otrzymałby numerację 3, a pomiędzy dzisiejszym pierwszym a drugim ustępem wstawia się ustęp z numeracją 2. Nowy ustęp miałby zatem brzmienie następujące: „Zgłoszenie wniosków o:</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#PosełBancerz">1) odroczenie lub zamknięcie posiedzenia,</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#PosełBancerz">2) zmianę porządku dziennego,</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#PosełBancerz">3) uchwalenie tajności posiedzenia,</u>
          <u xml:id="u-22.23" who="#PosełBancerz">4) głosowanie imienne — wymaga poparcia 30 posłów”.</u>
          <u xml:id="u-22.24" who="#PosełBancerz">Następnie do art. 51 ust. 2 proponuje się dodać w wierszu 2 po słowie „być” a przed słowem „ponowiony” słowa „w tej samej rozprawie”. Zatem ustęp ten brzmi „Wniosek formalny, odrzucony przez Sejm, nie może być w tej samej rozprawie ponowiony”. Następnie w art. 3 po słowach „listy mówców” proponuje się wstawić słowa „zamknięcie rozprawy”, a dalej bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-22.25" who="#PosełBancerz">W art. 53 komisja proponuje dodać po ustępie 3 dwa nowe ustępy, przesuwając odpowiednio obecną numeracje ustępów 4 i 5. Proponowane ustępy, brzmiałyby: Ust. 4 „Odbycie pierwszego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku projektu ustawy”, i ust. 5: „Odbycie drugiego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji”. Komisja uważała za stosowne uzupełnić w ten sposób pewne luki, jakie zawierał art, 53 przewidujący skrócenie postępowania.</u>
          <u xml:id="u-22.26" who="#PosełBancerz">Do art. 56 w wierszu drugim zamiast „połowy” wstawić „jednej trzeciej ustawowej liczby posłów”, a to zgodnie z przepisami Konstytucji. Dalej w art. 60 w wierszu drugim zamiast „pięćdziesięciu” ma być „trzydziestu” zgodnie z wymogiem art. 47, który przewiduje tę liczbę dla zgłoszenia wniosku imiennego.</u>
          <u xml:id="u-22.27" who="#PosełBancerz">Wreszcie małe, nieznaczne zmiany wprowadzono do art, 64 ust. 1, zmiany polegające na uaktualnieniu nazw istniejących dotychczas stałych komisji. Jako zmianę merytoryczną należy wskazać skreślenie Komisji Propagandowej.</u>
          <u xml:id="u-22.28" who="#PosełBancerz">W art. 68 w wierszu 1 po słowach „Komisje mogą”, a przed słowem „obradować” dodać wyrażenie „za zgodą Marszałka”.</u>
          <u xml:id="u-22.29" who="#PosełBancerz">Przeredagowany został art 73, przy czym redakcja ta zawiera i pewne zmiany merytoryczne. Mianowicie brzmi on obecnie w nowej redakcji jako art. 70 następująco: „Sejm może wyznaczyć komisji termin dla złożenia sprawozdania o przekazanej sprawie. W razie niezłożenia przez komisję sprawozdania w terminie wyznaczonym, Marszałek może — a w sprawach budżetu, narodowego planu gospodarczego i poboru rekruta — winien wnieść sprawę pod obrady Sejmu, wyznaczając sprawozdawcę, a w razie potrzeby również sprawozdawców części przedmiotu obrad.</u>
          <u xml:id="u-22.30" who="#PosełBancerz">Projekt dotychczasowy uzupełniono, jeżeli chodzi o merytoryczną zmianę, tym, że dodano wymóg nie tylko terminowego zakończenia prac nad budżetem, ale — zgodnie z postanowieniem naszej Konstytucji — i nad planem gospodarczym i ustawą o poborze rekruta. Ponadto nadano temu inną stylizację.</u>
          <u xml:id="u-22.31" who="#PosełBancerz">Artykułowi 72 — według nowej numeracji — nadano nowe brzmienie, które jest właściwe. Poprawka ta nie zawiera spraw nowych, wprowadza jedynie inną redakcję i rozbicie na większą ilość ustępów: zamiast czterech dotychczasowych mamy pięć. Nowe to brzmienie wygląda w ten sposób:</u>
          <u xml:id="u-22.32" who="#PosełBancerz">„1. Przewodniczący kieruje w komisji rozprawą, ustala jej porządek i określa czas przemówień.</u>
          <u xml:id="u-22.33" who="#PosełBancerz">2. Marszałek, wicemarszałkowie, członkowie Rady Państwa — wprowadzono ten zwrot zgodnie z poprzednio już przyjętym uzupełnieniem — członkowie Rządu, Prezes Najwyższej Izby Kontroli i Szef Kancelarii Rady Państwa mogą brać udział w obradach komisji z prawem zgłaszania wniosków, lecz bez prawa głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-22.34" who="#PosełBancerz">Wprowadzono też w tym artykule istotne novum w porównaniu z dotychczas obowiązującą praktyką, a właściwie w porównaniu do dotychczasowego regulaminu, a zgodnie z praktyką, to jest to, że w obradach komisji mogą brać udział z prawem nie tylko zabierania głosu, ale i zgłaszania wniosków osoby wyżej przeze mnie wymienione. Jeżeli chodzi o delegatów tych osób, to delegaci tych osób mogą brać udział w pracach komisji bez prawa głosowania, zaś zgłaszanie wniosków przysługuje im dopiero wówczas, jeżeli są do tego należycie upoważnieni.</u>
          <u xml:id="u-22.35" who="#PosełBancerz">Komisja wprowadzając tę poprawkę uważała, że obecna praktyka i względy praktycznego sposobu załatwiania przemawiają za tego rodzaju poprawką.</u>
          <u xml:id="u-22.36" who="#PosełBancerz">Do art. 79 dodano w wierszu pierwszym po słowie „poprawki” słowo „poselskie”. Poprawka ta jest konsekwencją zmian przyjętych w art. 76, albowiem na komisji zgodnie z nowym brzmieniem poprawki mogą zgłaszać nie tylko posłowie, ale i inne osoby, jednak zgodnie z przyjętym brzmieniem art. 79 poprawki tych innych osób nie mogą być zamieszczone w sprawozdaniu komisji jako wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-22.37" who="#PosełBancerz">Mówiąc pozytywnie, jako wnioski mniejszości mogą być zgłaszane poprawki tylko przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-22.38" who="#PosełBancerz">Wreszcie nieznaczną zmianę merytoryczną wprowadzono do art. 89, mianowicie w wierszu 4 po słowach „poselskiego lub” dodano: „zakłóca porządek obrad mimo, że” i dalej pozostaje: „na tym samym posiedzeniu przywołany został do porządku dziennego z zapisaniem do protokółu”.</u>
          <u xml:id="u-22.39" who="#PosełBancerz">Wreszcie ze zmian, stojących raczej na pograniczu między zmianami merytorycznymi a stylistycznymi, należy 'wymienić skreślenie art. 8 starego brzmienia. Komisja uważała, że artykuł ten jest niekoniecznie potrzebny, bo jego postanowienia są zrozumiałe same przez się.</u>
          <u xml:id="u-22.40" who="#PosełBancerz">Z tych samych motywów projektuje się skreślenie art. 22.</u>
          <u xml:id="u-22.41" who="#PosełBancerz">Wreszcie w art. 25 - o czym tu już na marginesie wspominałem — skreślono ust. 3, jako zawierający treść objętą postanowieniem Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-22.42" who="#PosełBancerz">W art. 30 skreślono ust. 3, a na jego miejsce wejdzie cały art. 31.</u>
          <u xml:id="u-22.43" who="#PosełBancerz">Skreślono również ust. 4 w art. 44, jako zawierający materię, uregulowaną już w innych postanowieniach regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-22.44" who="#PosełBancerz">Wreszcie, jako zbędny, skreślono art. 74, gdyż postanowienia jego wynikają i z dalszych przepisów i z samej istoty, dla której powoływane są komisje.</u>
          <u xml:id="u-22.45" who="#PosełBancerz">Dotychczasowy art. 87 przeniesiono jako ust. 2 do art. 83.</u>
          <u xml:id="u-22.46" who="#PosełBancerz">Na skutek omówionych przeze mnie skreśleń i połączeń ulega zmianie numeracja artykułów, zmalała również ich liczba.</u>
          <u xml:id="u-22.47" who="#PosełBancerz">Ponadto dotychczasowy dział V, zawierający dwa rozdziały, rozbito na dwa samodzielne działy, znosząc oczywiście w tych nowych działach podział na rozdziały. Tym działom nowym nadano odpowiednie tytuły.</u>
          <u xml:id="u-22.48" who="#PosełBancerz">W wyniku omówionych skreśleń i spowodowanych tymi skreśleniami zmian numeracji artykułów należało dokonać bardzo licznych poprawek tam wszędzie, gdzie były zmienione artykuły. Tym też należy tłumaczyć, między innymi, stosunkowo dużą ilość zmian natury stylistyczno — redakcyjnej, wprowadzonych przez Komisję Specjalną.</u>
          <u xml:id="u-22.49" who="#PosełBancerz">Dalsze zmiany, nad którymi nie chcę się szczegółowo rozwodzić — jak wspomniałem na początku — są raczej natury kosmetycznej, nie wnosząc istotniejszych zmian do projektu zgłoszonego w druku nr 324.</u>
          <u xml:id="u-22.50" who="#PosełBancerz">Do tak przyjętego regulaminu zgłoszone zostały wnioski mniejszości do art. 3 starego i obecnego brzmienia, zmieniające liczbę posłów, którzy mają podpisać kandydaturę na wybór Marszałka Sejmu, z 50 na 30. Po porozumieniu się z członkami komisji, do wniosku tego przyłączam się.</u>
          <u xml:id="u-22.51" who="#PosełBancerz">Dalszy wniosek mniejszości do art. 43 jak mi oświadczyli autorzy jego, jest nieaktualny.</u>
          <u xml:id="u-22.52" who="#PosełBancerz">Treść proponowanego przez komisję regulaminu zawarta została w 98 artykułach, zgrupowanych w 7 działach. Działy te są następujące:</u>
          <u xml:id="u-22.53" who="#PosełBancerz">Dział I Organy Sejmu (art. 1–8),</u>
          <u xml:id="u-22.54" who="#PosełBancerz">Dział II Posłowie (art. 9–15),</u>
          <u xml:id="u-22.55" who="#PosełBancerz">Dział III Postępowanie w Sejmie (art. 16–59).</u>
          <u xml:id="u-22.56" who="#PosełBancerz">Dział ten został rozbity na pięć podrozdziałów:</u>
          <u xml:id="u-22.57" who="#PosełBancerz">1) Przepisy ogólne (art. 16–21),</u>
          <u xml:id="u-22.58" who="#PosełBancerz">2) Projekty ustaw i wnioski (art. 32),</u>
          <u xml:id="u-22.59" who="#PosełBancerz">3) Interpelacje (art. 33–36),</u>
          <u xml:id="u-22.60" who="#PosełBancerz">4) Obrady (art. 37–51),</u>
          <u xml:id="u-22.61" who="#PosełBancerz">5) Głosowanie (art. 52–59).</u>
          <u xml:id="u-22.62" who="#PosełBancerz">Rozdział IV „Komisje” (art. 60–78) rozbity został na dwa rozdziały. Pierwszy z nich to „Przepisy ogólne”, zawarte w art. 60–67, drugi — „Postępowanie w komisjach”, zawarte w art. 68–78.</u>
          <u xml:id="u-22.63" who="#PosełBancerz">Dział V „Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna”.</u>
          <u xml:id="u-22.64" who="#PosełBancerz">Dział VI „Sąd honorowy”.</u>
          <u xml:id="u-22.65" who="#PosełBancerz">Dział VII „Zmiany regulaminu”, zawierający jeden tylko artykuł.</u>
          <u xml:id="u-22.66" who="#PosełBancerz">Omówiony przeze mnie wyżej układ regulaminu jest przejrzysty i korzystanie z niego nie będzie nastręczało specjalnych trudności, zwłaszcza przy wprowadzeniu nazwy każdego artykułu — nazwy, która obejmuje w sposób lapidarny treść artykułu.</u>
          <u xml:id="u-22.67" who="#PosełBancerz">Ustalone działy obejmują całokształt wiążących się ze sobą zagadnień. Tak np. dział I wymienia organy Sejmu, podaje sposób ich powołania oraz zakres kompetencji każdego z nich. Dział II — normuje wszystkie kwestie, związane z wykonywaniem mandatu poselskiego, poczynając od objęcia go z chwilą ślubowania a kończąc na wygaśnięciu lub unieważnieniu mandatu. Określone też zostały prawa i obowiązki posłów. Najważniejsze jednak postanowienia dla prac parlamentu zawarte zostały w dziale III i IV regulaminu, tu bowiem unormowano wszystkie kwestie, łączące się z tokiem prac Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-22.68" who="#PosełBancerz">Postanowienia wstępne przewidują, co może być przedmiotem obrad Sejmu, następnie kto i pod jakimi warunkami może zgłaszać projekty ustaw i wnioski, do kogo są one kierowane i jakim winny odpowiadać warunkom. Przewidziana została cała procedura, której podlega projekt ustawy od momentu zgłoszenia go aż do uchwalenia i przesłania do ogłoszenia przez Marszałka Prezesowi Rady Ministrów. A więc: pierwsze czytanie polega na przeprowadzeniu rozprawy nad projektem i odesłaniu go do komisji, bądź też na samym odesłaniu bez dyskusji albo wreszcie na odrzuceniu projektu w całości.</u>
          <u xml:id="u-22.69" who="#PosełBancerz">Komisja, jako organ Sejmu powołany do przygotowania przedmiotu obrad, wybiera ze swego grona sprawozdawcę projektu, który składa jej sprawozdanie z odpowiednim wnioskiem. Nad sprawozdaniem tym odbywa się następnie rozprawa, w wyniku której i na skutek głosowania ustalone zostaje stanowisko w przedmiocie zgłoszonego projektu. Stanowisko to następnie referuje na plenum sprawozdawca. Nad sprawozdaniem tym przeprowadzona zostaje rozprawa zakończona głosowaniem nad projektem ustawy w brzmieniu nadanym mu przeć komisję z uwzględnieniem ewentualnych poprawek zgłoszonych na posiedzeniu Sejmu. W ten sposób odbywa się drugie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-22.70" who="#PosełBancerz">Trzecie czytanie może się odbyć niezwłocznie, jeżeli Sejm w drugim czytaniu przyjął projektu w brzmieniu nadanym mu przez komisję lub jeżeli poprawki były stylistyczne i redakcyjne. Polega ono na omówieniu i przegłosowaniu wniesionych poprawek oraz na ostatecznym przegłosowaniu projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-22.71" who="#PosełBancerz">Takie uszeregowanie materiału nie było rzeczą łatwą i prostą. Wiele zagadnień, które normuje regulamin, nie mieści się bez reszty w jednym dziale. Wnioskodawcy i komisja z konieczności musieli tego rodzaju zagadnienia umieścić w tych działach, do których są najbardziej odpowiednie.</u>
          <u xml:id="u-22.72" who="#PosełBancerz">Przy tworzeniu projektu twórcy jego mogli się wzorować w stopniu bardzo nieznacznym tylko na regulaminie obrad Krajowej Rady Narodowej i regulaminie sejmowym z 1923 r. Tworzone one były dla parlamentów pracujących w odmiennych warunkach. Najważniejszym wzorem, jaki można było wykorzystać, jest praktyka obecnego Sejmu. Praktykę tę zrodziły potrzeby naszego życia. Przejawem naszej praktyki są między innymi przepisy art. 16, 18 i 19 regulaminu, przewidujące, że przedmiotem obrad Sejmu mogą być też wnioski Rady Państwa oraz że członkowie Rady Państwa są zawiadamiani o terminie i porządku dziennym posiedzenia Sejmu, a ponadto, że posiadają oni prawo wstępu na salę obrad w czasie posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-22.73" who="#PosełBancerz">Z tego samego typu postanowień regulaminu należy wymienić art. 23 ust. 2, pozwalający na składanie wniosków do Marszałka w przerwie między sesjami. Wniosek taki Marszałek może skierować do właściwej komisji i zastępuje to pierwsze czytanie projektu ustawy. Art. 72 ust. 2 przewiduje, że członkowie Rady Państwa, członkowie Rządu, Prezes Najwyższej Izby Kontroli i Szef Kancelarii Rady Państwa mogą brać udział w obradach komisji z prawem zgłaszania wniosków, lecz bez prawa głosowania. Ustęp 3 tegoż artykułu uprawnia delegatów osób wymienionych w ust. 2 do brania udziału w obradach komisji, a do zgłaszania wniosków tylko wówczas, jeśli są do tego należycie upoważnieni.</u>
          <u xml:id="u-22.74" who="#PosełBancerz">Sądzę, że wolno mi w imieniu komisji wyrazić przekonanie, że przedłożony projekt odpowiada tym wymogom, jakie powinien zawierać regulamin obrad Wysokiej Izby i dlatego wnoszę w imieniu komisji o jego zatwierdzenie.</u>
          <u xml:id="u-22.75" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprawozdanie Komisji Specjalnej do opracowania regulaminu obrad Sejmu nie zawiera żadnych wniosków konstytucyjnych, przeto nie jest wymagane drugie i trzecie czytanie. Możemy więc przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zgłoszone zostały dwa wnioski mniejszości. Będziemy najpierw głosowali nad nimi.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Pierwszy wniosek proponuje, ażeby zgłoszenie kandydatur na Marszałka i wicemarszałków było podpisane przez co najmniej 30 posłów, a nie 50, jak mówi projekt. P. sprawozdawca wypowiedział się za przyjęciem tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za tym wnioskiem, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie widzę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wobec tego poprawka do art. 3 została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Drugi wniosek mniejszości do art. 43 został wycofany przez wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(Poseł Jodłowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wobec tego możemy przystąpić do przegłosowania en bloc całego regulaminu wraz z przyjętą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem regulaminu wraz z poprawką, zechce wstać. Dziękuję. Czy jest kto przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">Regulamin obrad Sejmu został uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">W ten sposób wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w Biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro o godz. 18 z następującym rządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">„1. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji umowy polsko- bułgarskiej o współpracy gospodarcze i wymianie towarowej, podpisanej wraz z protokółem w Warszawie dnia 30 maja 1948 r (druki nr 338 i 342).</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">2. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji protokółu, dotyczącego wymiany handlowej i uregulowania płatności pomiędzy Polską a Szwecją w okresie od 1 maja 1948 r. do 30 kwietnia 1949 r., podpisanego w Warszawie dnia 22 kwietnia 1948 r. (druki nr 336 i 340).</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">3. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji konwencji nr nr 24. 25, 35, 36, 37, 38, 39, 40 i 42, przyjętych na sesjach VIII, XVII i XVIII Ogólnej Konferencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (druki nr 337 i 341)”.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 35.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>