text_structure.xml
48.4 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godzinie 13 minut 03</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Otwieram posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Informuję, że posiedzenie jest transmitowane w internecie.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Państwa senatorów, którzy są obecni w sali, proszę o nieuruchamianie aplikacji do połączenia zdalnego, gdyż doprowadzi to do sprzężeń akustycznych.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Szanowni Państwo, chciałbym teraz sprawdzić, czy wszyscy senatorowie, którzy chcieli wziąć udział w posiedzeniu komisji w sposób zdalny, zostali już włączeni do posiedzenia. Tak.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Chciałbym teraz sprawdzić, czy goście którzy chcieli uczestniczyć w posiedzeniu komisji w sposób zdalny, zostali włączeni do posiedzenia. Tak.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Zapisywanie się do głosu przez senatorów oraz gości biorących udział w posiedzeniu w sposób zdalny może nastąpić przez czat w aplikacji lub werbalnie. Zabranie głosu przez senatora lub gościa biorącego udział w posiedzeniu komisji w sposób zdalny będzie możliwe dopiero po udzieleniu go przez przewodniczącego komisji.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Teraz chciałbym sprawdzić kworum. Kworum mamy.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Chciałbym powitać: obecnego zdalnie pana ministra Szymona Szynkowskiego vel Sęka, sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w towarzystwie Sławomira Kowalskiego, dyrektora Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą; pana ministra Jana Dziedziczaka, pełnomocnika rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą; pana dyrektora Badowskiego; eksperta komisji, pana Marka Budzisza; i przedstawicieli Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Senatu.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">W porządku obrad jest informacja ministra spraw zagranicznych na temat sytuacji mniejszości polskiej na Białorusi i sprawy różne, w tym omówienie propozycji tematów kontroli sprawowanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Pan marszałek wysłał do nas pismo w tej kwestii.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Centralnym, zasadniczym punktem jest informacja ministra spraw zagranicznych na temat sytuacji mniejszości polskiej na Białorusi.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Chciałbym z góry wyjaśnić sposób procedowana i zaproponować, z uwagi na delikatność sprawy i położenie naszych rodaków na Białorusi… Uzgodniłem z panem ministrem, że dzisiaj wysłuchamy informacji pana ministra, po czym wysłuchamy informacji naszego eksperta odnośnie do stanu spraw na Białorusi, traktowanych generalnie jako sytuacja społeczno-polityczna na Białorusi, nie będziemy jednak dzisiaj przeprowadzać dyskusji. Uzgodniłem z resortem, z przedstawicielami ministra spraw zagranicznych, że dojdzie do spotkania członków komisji z panem ministrem, naszym gościem, w MSZ w wybranym wspólnie terminie. Jeśli nie ma sprzeciwu, to tak będziemy procedować. A więc będzie informacja ze strony pana ministra, wystąpienie pana Marka Budzisza, po którym mogą nastąpić pytania do naszego eksperta, ale nie przeprowadzimy debaty nad informacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W pierwszej kolejności odbędzie się spotkanie na terenie MSZ.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Skoro się zgadzamy, to poproszę pan ministra o przedłożenie informacji. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący…</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Bardzo dziękuję za zaproszenie. Witam pana przewodniczącego i członków…</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Przedstawić informację o aktualnej sytuacji Polaków na Białorusi, zastrzegając, że ta informacja ma charakter dość ogólny, ponieważ szczegóły naszych działań wspierających naszych rodaków na Białorusi chciałbym, tak jak pan przewodniczący powiedział…</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…W dogodnym, wspólnie ustalonym terminie w resorcie spraw zagranicznych w towarzystwie…</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Współpracy z Polakami za granicą i Departamentu Wschodniego.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Szanowni Państwo, od marca br. mamy do czynienia z nasileniem…</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Mniejszości polskiej. Przetrzymywanych w areszcie jest 5 aktywnych działaczy, w tym prezes Związku Polaków na Białorusi, pani Andżelika Borys. Osoby te są zagrożone karą od 5 do 12 lat więzienia…</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Na tle narodowościowym i religijnym. Trwają rewizje w lokalach organizacyjnych i mieszkaniach prywatnych, zmasowane kontrole w punktach nauczania języka polskiego, trwa zastraszanie i przesłuchania w związku…</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Nauczycieli i uczniów.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Panie Ministrze, mam prośbę…</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">W białoruskich mediach publicznych trwa oszczercza kampania przeciw Polsce i Polakom, publikowane są agresywne wypowiedzi prezydenta Aleksandra Łukaszenki na temat Polski.</u>
<u xml:id="u-3.18" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Po sierpniu zeszłego roku Polska w zdecydowany sposób stanęła po stronie demokratyzacji życia na Białorusi. Odpowiedzią Mińska było obniżenie poziomu kontaktów dyplomatycznych oraz znaczna redukcja personelu naszych placówek. Następnie, od wiosny tego roku, na celowniku władz białoruskich znalazła się mniejszość polska. Obywatele Białorusi polskiego pochodzenia zostali potraktowani jako swego rodzaju zakładnicy polityczni…</u>
<u xml:id="u-3.19" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.20" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Z naszej strony zdecydowanie…</u>
<u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.22" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…W kodeksie oświatowym, likwidacja polskiej szkoły społecznej w Brześciu…</u>
<u xml:id="u-3.23" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.24" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Mniejszości polskiej na Białorusi władze białoruskie łamią przyjęte zobowiązania dwustronne i standardy międzynarodowe. W ramach traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 1992 r. Białoruś i Polska zobowiązały się do respektowania międzynarodowych standardów ochrony i praw mniejszości narodowej. Polska z tych zobowiązań się…</u>
<u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.26" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Andżeliki Borys do Ministerstwa Spraw Zagranicznych został wezwany w trybie pilnym chargé d'affaires ambasady białoruskiej w Warszawie. Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Mińsku skierowała pilną notę protestacyjną do ministerstwa spraw zagranicznych…</u>
<u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-3.28" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">…Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularne podejmują niezbędne interwencje na szczeblu lokalnym, otaczają opieką poszkodowanych i ich rodziny. Polska wydała zakaz wjazdu dla sędziego, który prowadził sprawę Andżeliki Borys, przygotowywane są kolejne takie zakazy dla osób zaangażowanych w represje.</u>
<u xml:id="u-3.29" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Niestety obecnie charakter funkcjonowania reżimu na Białorusi sprawia, że możliwości prowadzenia bezpośredniego efektywnego dialogu dwustronnego są bardzo ograniczone. W związku z tym nagłaśniamy ten problem, to wielkie wyzwanie, jakim są teraz prześladowanie i represje wobec Polaków na Białorusi, i nagłaśniamy to na forach międzynarodowych. W efekcie działania władz białoruskich wobec mniejszości polskiej potępiły m. in…</u>
<u xml:id="u-3.30" who="#komentarz">Brak nagrania</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Ale wizji nie ma także…</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#Gloszsali">Straciliśmy…</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Nie wiem, czy się słyszmy, Panie…</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Halo?</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Straciliśmy kontakt. Panie Ministrze, proszę rozważyć wyłączenie wizji, może będzie lepsza komunikacja, będzie lepiej słychać.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Panie Przewodniczący, nie wiem, czemu tak jest. Nadaję z MSZ, więc wydawałoby się, że wszystko powinno być iść sprawnie. Ale w takim razie…</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Teraz jest dobrze, teraz się słyszymy.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Teraz się słyszymy. Dobrze. To próbujmy. Jakby znowu były problemy, to wtedy będziemy reagować.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Nie wiem, ile państwu umknęło. Mówiłem o tym, co jest istotne, czyli o podnoszeniu tej kwestii na forach międzynarodowych, co w efekcie wywołało reakcję Komisji Europejskiej, Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych, rządów kilkunastu państw, jak również doprowadziło do wydania oświadczenia przez Josepa Borrella. To, co jest warte odnotowania z ostatnich godzin, to wczorajsza dyskusja na spotkaniu unijnej Rady do Spraw Zagranicznych. Ten temat wywołał wypowiedź Josepa Borrella, zgodnie z którą w czerwcu będzie odrębny punkt poświęcony dyskusji w tej sprawie, była też zapowiedź dotycząca sankcji, kolejnego pakietu sankcji wprost związanego z tym, że, jak to określił Josep Borrell, represje obecnie dotykają znajdującą się na celowniku polską społeczność. Ta kwestia będzie przedmiotem nie tylko deklaracji, ale też przedmiotem konkretnych działań ze strony unijnej dyplomacji. Czerwcowe spotkanie Rady do Spraw Zagranicznych jest tą perspektywą, w której należy się spodziewać ostatecznych decyzji i rozbudowanej dyskusji. Wczoraj ta dyskusja miała miejsce, ale, powiedzmy, w węższym zakresie, z zapowiedzią szerszej dyskusji na czerwcowym spotkaniu Rady do Spraw Zagranicznych. Chodzi o to, aby strona białoruska miała świadomość, że tego rodzaju działania spotkają się nie tylko z potępieniem ze strony polskiej, ale i z potępieniem i reakcjami, konkretnymi działaniami ze strony społeczności międzynarodowej.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Prowadzimy także rozmowy z sąsiadami, żeby wspólnie wypracować model właściwej reakcji na działania władz białoruskich. Przypomnę, że jeszcze jesienią najpierw przez Grupę Wyszehradzką, a następnie przez całą Radę Europejską został zaakceptowany tzw. plan ekonomiczny dla Białorusi, polska propozycja, która stała się propozycją wyszehradzką, a później propozycją Rady Europejskiej. Jest to propozycja działań, które mają być pozytywną ofertą dla Białorusi w obecnej sytuacji. Oczywiście to jest szersza propozycja, ale ona uwzględnia też i będzie miała wpływ na to, jaka jest sytuacja Polaków na Białorusi.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Wykorzystujemy różne instrumenty, zarówno narodowe, jak i te, którymi dysponuje Unia Europejska. Jak już mówiłem, Unia Europejska przyjęła 3 rundy sankcji wobec Białorusi, ale w czerwcu planowane jest ogłoszenie nowego pakietu sankcji w związku z eskalacją wydarzeń.</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Panie Przewodniczący, myślę, że na tym etapie ograniczę się do tej informacji, oczywiście z obietnicą poszerzenia tej informacji na odrębnym spotkaniu.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Tak jak wspominałem, uzgodnimy termin spotkania członków komisji z panem ministrem w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i będziemy kontynuować prace na ten temat.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Teraz poprosiłbym o…</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">Brak nagrania</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">…Intensywne protesty społeczeństwa białoruskiego.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Po wystąpieniu pana Marka Budzisza przewidujemy czas na pytania i dyskusję z jego udziałem i na tym byśmy kończyli punkt pierwszy.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Szanowni Państwo, postaram się w sposób możliwie najbardziej lapidarny przedstawić mój punkt widzenia na obecną sytuację na Białorusi. Otóż mamy do czynienia z ewidentnym spadkiem aktywności społeczeństwa, jeśli chodzi o skalę protestów. Wezwania opozycji do tego, żeby odbyły się demonstracje w tzw. Dniu Woli, nie spotkały się z odzewem. Ostatnio Pawieł Łatuszka wzywał do masowych demonstracji 9 maja i to również nie spotkało się z odzewem na skalę masową ani tym bardziej na skalę porównywalną z tym, co miało miejsce w roku ubiegłym. Wydaje się, że wbrew nadziejom i oczekiwaniom, które były formułowane jeszcze w czasie miesięcy zimowych, że wraz z nastaniem wiosny i lepszej pogody wznowiona zostanie aktywność protestów społecznych… Wydaje mi się, że te nadzieje się nie spełniły. W moim odczuciu ma to związek z kilkoma czynnikami. Pierwszy to skala represji, jakie nadal trwają na Białorusi. Swiatłana Cichanouska mówiła, że od sierpnia ubiegłego roku 35 tysięcy osób zostało poddanych różnym formom represji, zatrzymaniom, przesłuchaniom i karom administracyjnym. Jak na społeczeństwo, które liczy niecałe 10 milionów mieszkańców, to jest bardzo duża i dolegliwa skala. Z tym wiążą się drakońskie wyroki więzienia, które już zaczęły być orzekane przez sądy białoruskie, i generalnie zaostrzenie ustawodawstwa w tym zakresie. Przypomnę, że na Białorusi jest obecnie, według danych strony opozycyjnej, 375 więźniów politycznych, którzy są zagrożeni wyrokami wieloletniego więzienia. Rozpoczęły się procesy niedopuszczonego do wyborów prezydenckich byłego prezesa Biełhazprambanku Babaryki, w najbliższym czasie najprawdopodobniej rozpocznie się też proces męża pani Cichanouskiej. Nie ma oznak, ażeby obóz władzy podlegał jakimś pęknięciom lub podziałom, generalnie nie ma oznak osłabienia wewnętrznej spoistości obozu władzy, w związku z tym wydaje się, że perspektywy politycznego rozwiązania kryzysu na Białorusi, na przykład poprzez rozmowy, rokowania czy jakiegoś rodzaju porozumienia, oddalają się, tym bardziej, że reżim Łukaszenki nie przejawia tego rodzaju skłonności. W związku z tym białoruscy politolodzy, niezależni, uważają, że reakcja społeczeństwa jest w gruncie rzeczy zrozumiała, bo, nie widząc perspektywy zmiany sytuacji, nie chce ono narażać się na nasilone represje.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Jak już mówił pan minister, w ostatnim czasie reżim białoruski rozpoczął bardzo agresywną kampanię w mediach kontrolowanych przez władzę, która ma na celu przekonanie opinii publicznej w kraju, że to, co działo się na Białorusi od wyborów prezydenckich ubiegłego roku, a nawet jeszcze wcześniej, czyli od początku kampanii wyborczej, było formułą agresji ze strony kolektywnego Zachodu, a w świetle tej interpretacji, że opozycja jest finansowana przez państwa zachodnie. Czynnikiem sprawczym miałyby tutaj być głównie Stany Zjednoczone, a personalnie Michael Carpenter, który jest kreowany na takiego demiurga tzw. kolorowej rewolucji na Białorusi. W tej narracji Polska i Litwa to są państwa wykonawcze, których służby specjalne angażują się w destrukcyjne działania wobec reżimu. Z tego też punktu widzenia kampania zastraszania czy kampania wymierzona nie tylko w przedstawicieli mniejszości polskiej na Białorusi, ale generalnie w obecność języka polskiego… Mamy tu do czynienia z szerszym zjawiskiem, nie chodzi tylko o delegalizację organizacji prowadzących szkoły polskie, a to już miało miejsce w Brześciu i w Grodnie, czy aresztowanie działacza, ale chodzi generalnie… Obecnie to jest na poziomie zbierania informacji, zarządzonego przez prokuratury białoruskie, na temat wszystkich osób prowadzących kursy języka polskiego, również na poziomie komercyjnym. Na Białorusi ludzie uczą się polskiego także dlatego, że chcą przyjechać do Polski do pracy, a nie tylko z powodu tego, że identyfikują się z mniejszością polską. Temu wszystkiemu oczywiście towarzyszy niesłychanie agresywna kampania retoryczna, również w wykonaniu Łukaszenki, który mówi o wyparciu polskości z Białorusi, polskości, która w moim odczuciu jest postrzegana jako element istotowy czy substancjalny całego ruchu niezależności czy społeczeństwa niezależnego, czy opozycji na Białorusi. Z uwagi na to niektórzy komentatorzy białoruscy mówią również, że nie można wykluczyć, iż reżim skieruje jakąś swoją aktywność, jeśli chodzi o represje wobec kościoła katolickiego, który również jest postrzegany jako taka podpora niezależności na Białorusi.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Generalnie w ostatnich tygodniach obserwuje się kilka tendencji, jeśli chodzi o politykę władz. Otóż następuje zmiana generalnej orientacji w polityce zagranicznej. Tu nie chodzi tylko o pogłębioną integrację z Rosją, ale również o rewizję stanowiska Mińska wobec Ukrainy. Po roku 2014 r. Łukaszenko starał się uprawiać politykę pewnej niezależności wobec Rosji, jeżeli chodzi o kwestię ukraińską. To się ostatnio zmieniło i po ostatnim spotkaniu z Putinem Łukaszenko mówił z nim jednym głosem, jeśli chodzi o kwestię Ukrainy, polityki Ukrainy i rozwiązania kwestii Donbasu. Te kontakty mają ożywiony charakter, ostatnia rozmowa telefoniczna odbyła się 8 maja i była związana, jak podał w komunikacie Kreml, z kwestią starań Ukrainy o uzyskanie planu członkostwa w NATO i wspólną reakcją obydwu państw. Oczywiście cały czas trwają procesy integracyjne, obecnie najbardziej dyskutowaną kwestią jest sprawa integracji systemów podatkowych, monetarnych. Planuje się, że do września tego roku zostaną wynegocjowane wszystkie tzw. karty drogowe i w związku z tym obydwa państwa będą mogły podpisać dokumenty co do kolejnego stopnia integracji gospodarki obydwu krajów. Tu trzeba zaznaczyć, nie rozwijając tego wątku, że można zauważyć pewne różnice, jeśli chodzi o politykę Moskwy i politykę Białorusi w tym zakresie i nawet delikatne sondowanie ze strony ministra spraw zagranicznych Uładzimira Makieja co do jakiejś formuły balansowania rosnących wpływów Rosji poprzez poprawę relacji z kolektywnym Zachodem, oczywiście na poziomie znakomicie niższym niż w latach 2018 i 2019, kiedy mówiło się o otwarciu i zwrocie Białorusi na Zachód. Ale wydaje mi się, że tego rodzaju sygnały są wysyłane przez przedstawicieli reżimu.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Jeśli chodzi o perspektywy dotyczące tego, co się dzieje na Białorusi, to, jak sądzę, kluczowe znaczenie będzie miała sytuacja gospodarcza. Obecnie ocenia się, że trudnym momentem dla Białorusi będzie przełom trzeciego i czwartego kwartału br. To ma związek przede wszystkim z kurczącymi się zasobami walutowymi kraju, które już spadły do poziomu niewiele przekraczającego dwumiesięczny poziom obrotów handlowych. Za alarmowy uważa się poziom wielokrotności trzymiesięcznego obrotów handlowych. Ponadto do końca tego roku Białoruś musi spłacić 3,3 miliarda dolarów pożyczek zagranicznych, a obecnie ma zamknięte źródła finansowania i będzie zmuszona poszukiwać jakichś możliwości w tym zakresie. Zaczynają też działać wznowione sankcje amerykańskie wobec 8 największych przedsiębiorstw białoruskich, co szczególnie dotyka firm z sektora paliwowego. Sankcjami objęta jest rafineria Naftan, a trzeba pamiętać, że około połowa białoruskich przychodów z handlu zagranicznego związana jest z eksportem artykułów ropopochodnych. Te amerykańskie sankcje, które zaczną działać w czerwcu, mogą nawet doprowadzić, jak się dziś spekuluje, do wstrzymania dostaw ropy naftowej przez dostawców rosyjskich, którzy mogą się obawiać faktu, że będą objęci sankcjami. Jeśli chodzi o sankcje Unii Europejskiej, to generalnie w środowisku białoruskiej opozycji uważa się, że są one niewystarczające i bardzo selektywne, i że w gruncie rzeczy nie naruszają interesów finansowych reżimu i oligarchów wspierających ten reżim. Wydaje mi się, że ostania decyzja, i nie mam tu na myśli wczorajszych wypowiedzi Josepa Borrella, tylko decyzję przesunięcia uruchomienia kolejnego pakietu sankcji na czerwiec, podczas gdy pierwotnie podjęcie decyzji w tym zakresie miało mieć miejsce w maju, została odebrana przez przedstawicieli reżimu jako niemożność osiągnięcia w Unii Europejskiej zgody co do pogłębionych sankcji wobec władz. W związku z tym wydaje mi się, że w dającej się przewidzieć perspektywie nie nastąpią zmiany polityczne na Białorusi będące wynikiem presji społecznej. Nie można wykluczyć, że Mińsk będzie próbował do pewnego stopnia powtórzyć politykę balansowania rosnących wpływów Rosji poprzez szukanie jakiejś, nawet niewielkiej, formuły współpracy z Zachodem. Z pewnością kwestie, które są dolegliwe, to perspektywa finasowania i spłaty pożyczek, co wymusza poszukiwanie pewnych możliwości również na Zachodzie, i amerykańskie sankcje, które w konsekwencji mogą się okazać bardzo dolegliwe. Ale generalnie reżim nastawiony jest na wojskowe przetrwanie sytuacji i oparcie swojej władzy na sile wojskowej.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Jeśli zaś chodzi o sytuację mniejszości polskiej na Białorusi, to wydaje mi się, że Polacy stali się zakładnikami rozgrywki politycznej o większym charakterze, a narzędzia, których ewentualnie można by było użyć, żeby poprawić sytuację, szczególnie osób poddanych represjom, są relatywnie ograniczone. Chociaż nie można powiedzieć, że ich nie ma. Tu zwracam uwagę na politykę Watykanu, któremu udało się doprowadzić do powrotu arcybiskupa Kondrusiewicza na Białoruś, choć za cenę przejścia przez niego w stan spoczynku.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">To tyle. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Chciałbym zapytać, czy pan minister Jan Dziedziczak chciałby zabrać głos. Wprawdzie punkt dotyczy informacji MSZ, ale pytam dla…</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PelnomocnikRzadudsWspolpracyzPoloniaiPolakamizaGranicaJanDziedziczak">Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący. Nie, ja dziękuję, w tym trybie dziękuję. Oczywiście będę do dyspozycji na spotkaniu w MSZ.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dobrze. Dziękuję serdeczne, Panie Ministrze.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#PelnomocnikRzadudsWspolpracyzPoloniaiPolakamizaGranicaJanDziedziczak">Uprzejmie dziękuję.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Pytania do pana Marka Budzisza.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Proszę bardzo, pan senator Fedorowicz.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Nie wiem, jak się do pana zwracać. Panie Dyrektorze? W każdym razie chciałbym podziękować za tę ocenę. Ona jest tak precyzyjna, że wszystkie pytania, które chciałem panu zadać… Pan mi właściwie już wszystko rozjaśnił. No, ale spróbuję, ponieważ los Polaków na wchodzie a zwłaszcza w takich państwach, jak Rosja czy Ukraina, najbardziej nas obchodzi. Teraz będę miał takie pytanie… Jeżeli pan przewodniczący pozwoli, żeby pan dyrektor odpowiedział od razu, to potem ja będę zadawał następne. Moje pierwsze pytanie jest takie. Musimy, ministerstwo, my, Sejm, Senat, zrealizować jakiś plan, żeby pomóc Polakom na Białorus. I moje pytanie jest takie: czy to jest największy kryzys w ostatnich latach, ten, którego jesteśmy obecnie świadkami? On wynikł po aferze związanej z wyborem Łukaszenki.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Wydaje mi się, Panie Senatorze, że, jeśli mogę powiedzieć w skrócie, mamy do czynienia z największym kryzysem politycznym na Białorusi w czasie niepodległości tego państwa, a z punktu widzenia reżimu jest to z pewnością największy kryzys czy największa próba jego spoistości. Tu warto zwrócić uwagę na fakt, że represje wobec mniejszości polskiej na Białorusi rozpoczęły się dość późno, bo przecież dopiero w lutym tego roku. Należałoby zadać pytanie, co spowodowało tego rodzaju działanie reżimu, bo być może mamy do czynienia z jakimiś dość jasnymi motywami, innymi niźli tylko walka z opozycją, która trwa na Białorusi od sierpnia, a nawet od czerwca ubiegłego roku. Ten element walki z opozycją jest silny i jego nie można kwestionować, zważywszy na to, że aktywność oporu przeciwko reżimowi koncentruje się w trzech głównych ośrodkach, w Mińsku, który jest najważniejszy, ale również w Grodnie i Brześciu, co pokrywa się z obszarem w większym stopniu zamieszkałym przez mniejszość polską. A więc ten element jest silny. Ale reżim zdecydował się na agresywne działania w postaci aresztowania liderów mniejszości polskiej stosunkowo późno. Tu jest pytanie, dlaczego to się stało w tym terminie.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Tu będzie musiało być pytanie do ministra spraw zagranicznych, w jaki sposób reaguje ministerstwo i dlaczego tak się stało.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Uzgodniliśmy, że rozmawiamy o…</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Rozumiem, dobra, to przepraszam. Widocznie byłem skupiony na czymś innym.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Z pańskiej oceny wynika, że sankcje są niewystarczające. Ale czy jest brane pod uwagę zwiększenie tych sankcji na przykład ze strony polskiej? I czy Polska może wprowadzić coś w rodzaju sankcji na przykład co do wymiany handlowej czy innych działań dotyczących obszaru współpracy?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Mówiąc szczerze, nie czuję się uprawniony do odpowiadania w imieniu polskiego MSZ czy generalnie państwa polskiego, jakie możliwości mamy w tym zakresie. Chciałbym tylko zwrócić uwagę, że polityka reżimu białoruskiego, jeśli chodzi o kontrsankcje czy takie agresywne działanie, ma charakter odpowiedzi na coś, co jest przez nich postrzegane jako formuła agresji. Jeśli chodzi o państwa bałtyckie, mam tu na myśli przede wszystkim Litwę, ale również Łotwę, to Mińsk zdecydował się na zawarcie umowy z Rosją i przekierowanie tranzytu towarowego eksportu białoruskiego z portów państw bałtyckich przede wszystkim do Ust-Ługi, do portu rosyjskiego. Oczywiście Rosjanie pomogli w tym zakresie, subsydiując ceny frachtów kolejowych i uzyskując de facto kolejne narzędzie kontroli nad sporą częścią białoruskiego eksportu, ale to miała być odpowiedź w sytuacji, gdy Mińsk uważał za agresywną politykę Wilna i do pewnego stopnia Rygi. Podobny charakter mają sankcje, które ostatnio wprowadzono i które objęły 3 firmy: firmę Škoda, niemiecką firmę kosmetyczną Benckiser i trzecią… Proszę wybaczyć, zapomniałem nazwy. To była odpowiedź na odmowę sponsorowania mistrzostw świata w hokeju przez te firmy, co spowodowało odebranie Mińskowi organizacji tej imprezy. W tym kontekście, jak mi się wydaje, to działanie wobec mniejszości polskiej trzeba uznać za pewną formułę kontrsankcji czy agresywnej odpowiedzi na to, co reżim postrzegał jako działanie wrogie wobec siebie. I teraz pytanie zasadnicze jest takie: czy mamy do czynienia z odpowiedzią na generalną politykę Polski, czy na konkretne posunięcia? Mnie się wydaje, że są przynajmniej 2 powody, które mogą służyć do zbudowania hipotezy, że mamy do czynienia z odpowiedzią Mińska na być może nie intencjonalne działania Polski, które zostały odebrane jako wrogie. Mam tu przede wszystkim na myśli umowę podpisaną między Orlenem a Russneftem w marcu tego roku, związaną z zakupami ropy naftowej przez Orlen z Rosji.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Panie Przewodniczący, mam jeszcze 2 pytania, one będą krótsze. Ja rozumiem, że ta najważniejsza część odbędzie się w innym czasie…</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Tak, tak, pan to powiedział.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Tak, ale czy mój głos w dyskusji ma sens?</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#Gloszsali">Ma sens.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Ma sens, dobrze. W takim razie mam jeszcze 2 pytania, może one coś nam rozjaśnią.</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Czy na Białorusi istnieją jakieś inne mniejszości, na przykład mniejszość litewska czy mniejszość ukraińska? A jeżeli tak, to czy one podlegają takim samym represjom, jak Polacy? To jest jedno.</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#SenatorJerzyFedorowicz">I drugie pytanie, zadam je panu od razu. Ono jest może dosyć naiwne, ale… Białorusini chcą uczyć się komercyjnie języka polskiego, żeby przyjechać do Polski i pracować. Czy ktoś musi wyrazić zgodę na to, żeby mogli wyjechać do Polski, czy nie? Czy to jest tak, że oni mogą sobie przyjechać bez zgody? Bo jeżeli strona Białoruska wymierza takie poważne represje w naszych obywateli, a równocześnie obywatele Białorusi chcą pracować w Polsce, co jest dosyć naturalne, i chcą się uczyć… Czy nie ma jakiegoś sposobu na wyrównanie tej sytuacji? Na przykład mówimy: przepraszamy bardzo, ale będzie… No, to już za dużo, nie chcę dywagować, co można by zrobić. Proszę tylko łaskawie opowiedzieć na to pytanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Na Białorusi żyje również dość duża mniejszość rosyjska i mniejsze, jeśli chodzi o liczebność, mniejszości ukraińska oraz litewska, ale żadna z tych mniejszości, rosyjska w szczególności, nie podlega takiej formule represji, jak mniejszość polska. I teraz jest pytanie w moim odczuciu zasadnicze: jakie jest źródło tej fali represji? Czy jest to ogólna represyjność reżimu białoruskiego, czy mamy do czynienia z pewną odpowiedzią na działania Polski? Reżim na poziomie komunikatów medialnych sygnalizuje, że jest to w gruncie rzeczy odpowiedź na to, że w Polsce schronienie znaleźli liderzy białoruskiej opozycji, że Polska udziela poparcia białoruskim opozycjonistom na forum Unii Europejskiej i że z Polski nadają kanały Biełsat TV i te prowadzone przez białoruskich emigrantów, bardzo popularne na Białorusi. To jest pewna narracja oficjalna. Wydaje mi się, że są też powody, żeby przypuszczać, że mamy do czynienia z odpowiedzią o charakterze mniej oficjalnym na działania Polski. Pragnąłbym jeszcze raz podkreślić, że moim zdaniem sytuacja, jeśli chodzi o możliwości działania państwa polskiego, jest znacznie gorsza, niźli była w roku 2019 i do wyborów w 2020 r. Ale wydaje się, że reżim formułuje publicznie pewne sygnały gotowości do rozmowy czy gotowości do poprawy sytuacji. Ja nie mam powodów, żeby uważać, że może to dotyczyć kwestii mniejszości polskiej, ale nie wykluczone, że otwiera się jakieś pole działania. Przede wszystkim należy zidentyfikować nie główne źródła kryzysu w relacjach, ale to, co może być przedmiotem negocjacji czy pewnego targu, bo niestety tak to trzeba nazwać.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Jeszcze jedno pytanie?</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">O tę pracę.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Mamy jeszcze inne zgłoszenia, tak że…</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Aha, już się wycofuję.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Chodzi mi o tę pracę. Logika jest taka… W Polsce było tak, że nasi obywatele wyjeżdżający do pracy na Zachód wracali z majątkiem lub przesyłali do Polski pieniądze dla rodzin i one zostawały w naszych… Czy w ogóle istnieje takie myślenie: dobrze, to my wypuszczamy do Polski jak najwięcej naszych obywateli – ja nie mówię, że pochodzenia polskiego – bo to będzie nam pomagało wyjść z kryzysu? Czy taka sytuacja w ogóle może istnieć?</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Wydaje mi się, że…</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#SenatorJerzyFedorowicz">Każdy może sobie tak wyjechać?</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Jest i w ubiegłych latach była praktyka dość masowej emigracji zarobkowej zarówno na wschód, do Rosji, jak i na zachód, do Polski. Szczególnie w ostatnich 2 latach znaczenie rynku polskiego znakomicie wzrosło, zważywszy na różnice kursów i słabnięcie rubla wobec dolara. Do Polski przyjechała też większość tych przedstawicieli białoruskiego sektora IT, którzy zdecydowali się na emigrację, a mówi się, że wyemigrowało już około 10% tych specjalistów. Polska zabiega o ściągnięcie tych ludzi, zresztą tak samo, jak Ukraina i Litwa. Proporcje są takie, że około połowa emigrujących przyjeżdża do Polski, 30% na Ukrainę i około 20% na Litwę. Jeśli zaś chodzi o inne zawody, na przykład medyczne, to reżim białoruski stara się skłonić własnych obywateli do tego, aby nie myśleli o emigracji do Polski. A siła przyciągania rynku polskiego jest nieporównywalnie większa niż to, co może zaproponować Białoruś. A więc w tym sensie może dochodzić do takiego wypłukania kadr specjalistycznych, jeśli chodzi o Białoruś. Obiektywnie to będzie działało na niekorzyść Białorusi jako pewnego organizmu gospodarczego.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Pan senator Gogacz. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#SenatorStanislawGogacz">Ja bym chciał zapytać o to, co jest w zasadzie tematem naszego spotkania, czyli o sytuację polskiej mniejszości na Białorusi. Dokładnie interesuje mnie to, czy poszczególne polskie organizacje…Oczywiście największa organizacja to jest Związek Polaków na Białorusi, jest również Macierz Szkolna czy też inne, lokalne organizacje. Czy one mogą prowadzić działalność statutową w sytuacji, kiedy szefostwo największej organizacji jest uwięzione, podlega represjom? Czy in corpore, jako całość Polacy mogą prowadzić swoją działalność statutową? Pamiętam, że zawsze na początku kwietnia mieliśmy okazję… My, senatorowie, byliśmy zapraszani na Kaziuki Grodzieńskie w Grodnie, gdzie zmarł święty Kazimierz, to było organizowane nie tylko na Litwie. To jest moje pierwsze pytanie: jak wygląda ta sytuacja?</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#SenatorStanislawGogacz">Drugie pytanie dotyczy sytuacji polskich placówek dyplomatycznych. Czy te placówki funkcjonują w pełnej obsadzie, czy nie w pełnej obsadzie? Czy są braki personalne czy kadrowe? Czy te braki są aż tak duże, że nie można prowadzić działalności statutowej, czy też polskie placówki mimo wszystko radzą sobie z tym wszystkim? Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Zaraz oddam głos naszemu ekspertowi, ale mam wrażenie, że to są pytania, które postawimy w MSZ. No, w takim…</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Panie Przewodniczący, jeśli można… Szymon Szynkowski vel Sęk. Czy mnie słychać?</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Tak, tak, słychać.</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Czy można, Panie Przewodniczący?</u>
<u xml:id="u-23.4" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Tak, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Ja się przysłuchuję tym pytaniom i powiem, że chcielibyśmy odpowiedzieć na te pytania podczas spotkania w MSZ, jeśli państwo pozwolicie…</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">No tak, tak się umówiliśmy…</u>
<u xml:id="u-24.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieSprawZagranicznychSzymonSzynkowskivelSek">Jeśli pan przewodniczący pozwoli, to, ponieważ rozpoczynam koleje spotkanie, w imieniu resortu pozostałby tu podczas posiedzenia komisji pan dyrektor Kowalski. Liczę na spotkanie w nieodległym terminie w MSZ i pozwolę sobie poprosić o możliwość przemieszczenia się na inne spotkanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Jasne, tak się umawialiśmy, Panie Ministrze, ta część to są pytania do naszego eksperta dotyczące oceny sytuacji na Białorusi, a nie pytania co do reakcji polskiego rządu czy polityki polskiego rządu. Była wyraźna prośbą resortu, żeby z uwagi na to, że Senat nie ma formuły posiedzeń tajnych w przeciwieństwie do Sejmu, rozmawiać o tym…</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#Gloszsali">Ma.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Komisje nie mają.</u>
<u xml:id="u-25.3" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">…Żeby rozpocząć od tego rozmowy w MSZ.</u>
<u xml:id="u-25.4" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Oddaję głos panu Markowi Budziszowi z prośbą o to, żeby formułować pytania analityczne, bo bardzo cenne jest to, byśmy znali generalną sytuację. A więc generalnie. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Odpowiadając na pytanie pana senatora, pragnę zauważyć, że obecnie mamy do czynienia, po pierwsze, z aresztowaniem liderów Związku Polaków na Białorusi, po drugie, z faktyczną likwidacją dwóch osób prawnych, które prowadzą polskie szkoły w Brześciu i w Grodnie, po trzecie, z działaniami o charakterze przygotowawczym do ewentualnej kolejnej fazy zaostrzenia represji. Tu mam przede wszystkim na myśli występowanie przez prokuratury rozmaitych szczebli na Białorusi z wezwaniami do organizacji prowadzących nauczanie w języku polskim, ażeby te przekazywały dane na temat osób, które prowadzą tego rodzaju wykłady, co jest odbierane jako, po pierwsze, próba zastraszenia, a po drugie, zbieranie danych, które mogą być wykorzystane. Notabene na gruncie prawa białoruskiego, jak się uważa, nie ma podstaw, żeby zarządzić tego rodzaju akcję. Prócz takich bardzo agresywnych w tonie deklaracji ze strony Aleksandra Łukaszenki, który mówił, że trzeba Polakom dać w mordę i wyprzeć język polski z Białorusi, na razie nie mamy do czynienia z takim działaniem, jak na przykład zakaz nauczania języka polskiego w skali całego kraju, choć nie można wykluczyć, że będzie to ewoluowało w tę stronę.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Pan senator Pająk. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#SenatorAndrzejPajak">Panie Przewodniczący, ja mam bardzo krótkie pytanie. Jaka jest według pana na Białorusi liczba Polaków i osób pochodzenia polskiego? Ja zdaję sobie sprawę z tego, że to będzie określone w przybliżeniu, ale proszę powiedzieć, jaki to pańskim zdaniem może być procent i jaka to może być liczba.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#EkspertdsRosjiiPostsowieckiegoWschoduwInstytucieWolnosciMarekBudzisz">Uczciwie mówiąc, nie czuję się na siłach, żeby precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie pana senatora. Przepraszam. Ja zajmuję się głownie oceną sytuacji Białorusi, śledzę również sytuację mniejszości polskiej, ale nie w takim ujęciu. Wydaje mi się, że to jest rząd wielkości 10–12% populacji, z takimi danymi się spotkałem. Trzeba pamiętać, że dane z oficjalnego spisu ludności mają być ujawniane dopiero w tym roku, być wtedy będzie można powiedzieć coś więcej na ten temat. Na Białorusi mieszka około 9,5 miliona ludzi, to pokazuje, z jaką społecznością mamy do czynienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Nie ma więcej… Tak?</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">Brak nagrania</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PelnomocnikRzadudsWspolpracyzPoloniaiPolakamizaGranicaJanDziedziczak">Jeśli można, Panie Przewodniczący, to tylko uwaga… Jeśliby pan przewodniczący się zgodził, to odpowiem na to pytanie. Ostatni spis, jaki był robiony na Białorusi, spis, powiedziałbym, dość niekorzystny z punktu widzenia Polaków, to jest spis z 2009 r. i zgodnie z nim było tam wtedy 295 tysięcy osób pochodzenia polskiego. 10 lat wcześniej, w 1999 r., było to 396 tysięcy. A więc w 2009 r. było tam prawie 300 tysięcy, w 1999 r. – prawie 400 tysięcy Polaków. Oczywiście to są tylko spisy, bo jeśli chodzi o liczbę Polaków, to eksperci mówią o widełkach od 500 tysięcy do 1 miliona 200 osób pochodzenia polskiego, co, jak słusznie mówił pan Budzisz, na tle całej populacji Białorusi jest bardzo dużą mniejszością, przekraczającą 10% w skali kraju. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękujemy panu ministrowi i panu Markowi Budziszowi.</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Sprawy różne i wolne wnioski.</u>
<u xml:id="u-32.3" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Przypominam, że prosiłem o propozycję tematów do kontroli wykonywanych przez NIK. Jeśli panie i panowie senatorowie zechcą przesłać je jeszcze dzisiaj, to mamy możliwość przekazania tego marszałkowi Senatu.</u>
<u xml:id="u-32.4" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Nie ma innych spraw różnych.</u>
<u xml:id="u-32.5" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Serdecznie dziękuję. W porozumieniu z MSZ ustalimy termin spotkania, na które zaprosił pan minister Sękowski.</u>
<u xml:id="u-32.6" who="#PrzewodniczacyKazimierzMichalUjazdowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godzinie 13 minut 55</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>