text_structure.xml 54.6 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#IgnacyDaszyński">Dnia 27 października r. b. p. Prezes Rady Ministrów przesłał mi następujące zarządzenie p. Prezydenta Rzeczypospolitej:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#IgnacyDaszyński">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej w sprawie zwołania Sejmu na sesję zwyczajną.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#IgnacyDaszyński">Na podstawie art. 25 Konstytucji zwołuję Sejm do m. st. Warszawy na sesję zwyczajną od dnia 31 października 1928 r.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#IgnacyDaszyński">Warszawa, dnia 25 października 1928 r.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#IgnacyDaszyński">Prezydent Rzeczypospolitej (—) I. Mościcki.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#IgnacyDaszyński">Prezes Rady Ministrów (—) K. Barter.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#IgnacyDaszyński">Wobec powyższego otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#IgnacyDaszyński">Protokół 24 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 25 posiedzenia znajduje się do przejrzenia w biurze sejmowem. Jako sekretarze zasiadają pp: Michałkiewicz i Zygmunt Piotrowski. Listę mówców prowadzi sekretarz p. Piotrowski.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#IgnacyDaszyński">Od p. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem pismo z dnia 27 czerwca r. b. z zawiadomieniem o zwolnieniu Marszałka Polski, Józefa Piłsudskiego z całym gabinetem z piastowanych urzędów i o mianowaniu Prezesem Rady Ministrów p. Kazimierza Bartla, a na wniosek jego panów:</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#IgnacyDaszyński">- gen. Felicjana Sławoja Składkowskiego — Ministrem Spraw Wewnętrznych,</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#IgnacyDaszyński">- Augusta Zaleskiego — Ministrem Spraw Zagranicznych,</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#IgnacyDaszyński">- Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego — Ministrem Spraw Wojskowych,</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#IgnacyDaszyński">- Gabrjela Czechowicza — Ministrem Skarbu,</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#IgnacyDaszyński">Aleksandra Meysztowicza — Ministrem Sprawiedliwości,</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#IgnacyDaszyński">- Kazimierza Świtalskiego — Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#IgnacyDaszyński">- Karola Niezabytowskiego — Ministrem Rolnictwa,</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#IgnacyDaszyński">- Eugenjusza Kwiatkowskiego — Ministrem Przemysłu i Handlu,</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#IgnacyDaszyński">- Alfonsa Kuhna — Ministrem Komunikacji,</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#IgnacyDaszyński">- Jędrzeja Moraczewskiego — Ministrem Robót Publicznych,</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#IgnacyDaszyński">- Stanisława Jurkiewicza — Ministrem Pracy i Opieki Społecznej,</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#IgnacyDaszyński">- Bogusława Miedzińskiego — Ministrem Poczt i Telegrafów,</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#IgnacyDaszyński">- Witolda Staniewicza — Ministrem Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#IgnacyDaszyński">Od p. Ministra Sprawiedliwości otrzymałem pisma z wnioskami:</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#IgnacyDaszyński">1) sądu powiatowego w Rzeszowie o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z §§ 488 i 491 u. k. posła Pluty;</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#IgnacyDaszyński">2) prokuratora sądu okręgowego w Wilnie o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z art, 154 cz. 3 k, k, posłów Wołyńca i Dworczanina;</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#IgnacyDaszyński">3) sądu powiatowego w Radłowie o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z §§ 487 i 491 u. k. posła Witosa;</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#IgnacyDaszyński">4) sądu powiatowego w Wadowicach o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z §§ 411 (względnie 431) i 496 u, k. posła Fidelusa;</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#IgnacyDaszyński">5) sądu powiatowego w Rzeszowie o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z § 487 u. k, posła Dzieduszyckiego;</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">(Wesołość, Głos: Co się słało?)</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#IgnacyDaszyński">6) prokuratora sądu okręgowego w Wilnie o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z art. 154 cz, 3 k, k, posłów: Warskiego-Warszawskiego, Henryka Bitnera i Walnyckiego;</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#IgnacyDaszyński">7) sądu powiatowego w Poznaniu o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z §§ 185 i 186 u. k, posła Ciszaka;</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#IgnacyDaszyński">8) sądu powiatowego w Przeworsku o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z § 411 u. k. posła Pieniążka.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#IgnacyDaszyński">Wnioski te odsyłam do Komisji Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#IgnacyDaszyński">Z Ministerstwa Spraw Zagranicznych otrzymałem pismo z prośbą o wycofanie z bieżącej sesji sejmowej projektu ustawy w sprawie ratyfikacji układu pomiędzy Polską a Niemcami w sprawie rybołówstwa na bieżących i stojących wodach granicznych, podpisanego w Berlinie dnia 10 grudnia 1927 r. Projekt ten zwrócę Ministerstwu Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#IgnacyDaszyński">Z Ministerstwa Spraw Zagranicznych otrzymałem pismo w sprawie projektu konwencji, dotyczącej uproszczenia inspekcji emigrantów na statkach. Pismo to odsyłam do Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#IgnacyDaszyński">Od posłów: Anusza, Gołuchowskiego, Michałka i Bronisława Pierackiego otrzymałem pisma ze zrzeczeniem się mandatów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#IgnacyDaszyński">Udzieliłem urlopu na 4 dni posłowi Miklaszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#IgnacyDaszyński">Prosi o udzielenie urlopu na 2 miesiące z powodu choroby poseł Warski-Warszawski, Nie słyszę protestu, uważam, że Izba godzi się na udzielenie tego urlopu.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#IgnacyDaszyński">Proponuję Panom porządek dzienny w brzmieniu, Panom rozesłanem. Nie słyszę protestu, uważam porządek dzienny za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#IgnacyDaszyński">Przystępujemy do 1 punktu porządku dziennego: pierwsze czytanie preliminarza budżetowego na okres od dnia 1 kwietnia 1929 r. do dnia 31 marca 1930 r.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#IgnacyDaszyński">Głos ma p. Minister Skarbu Czechowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wysoki Sejmie! Przedłożony Wysokiej Izbie preliminarz budżetowy na rok 1929/30 wynosi po stronie dochodów 2.809 mil., po stronie zaś wydatków — 2.802 mil., a to łącznie z kwotą 145 mil. przeznaczoną na 15% dodatek do uposażeń urzędniczych i emerytur oraz na powiększenie rent inwalidzkich.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przy porównaniu ze stroną rozchodową budżetu tegorocznego konstatujemy wzrost wynoszący 128 mil., czyli około 5%.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rzeczą najistotniejszą jest, czy dochody są zaprojektowane realnie i czy osiągnięcie ich jest zabezpieczone.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Mam zaszczyt już po raz trzeci przedkładać Wysokiej Izbie preliminarz budżetowy i wiem z doświadczenia, że realność budżetu bywa stale kwestionowana; ukazanie się w prasie wiadomości o budżecie na r. 1929/30 wywołało też w pewnym odłamie opinji krytykę, mającą na celu przekonać społeczeństwo, że budżet jest rozdęty i że równowaga budżetowa może być zagrożona.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przytoczę więc kilka cyfr celem rozwiania tych obaw.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">W roku 1927/28 dochody wyniosły 2.769 mil. przy czem w pierwszem półroczu osiągnięto 1.200 mil. zł. Wpływy za I-sze półrocze r. b. dały nam 1.393 mil. i należy liczyć się z tem, że drugie półrocze przyniesie więcej, gdyż ważniejsze terminy płatności podatków przypadają u nas na drugą połowę okresu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Jeżeli w II-iem półroczu r. b. nie otrzymamy nawet zwiększonych dochodów, lecz tylko takie, jakieśmy mieli w r. ub., to wpływy tegoroczne wyniosą więcej, niż kwota preliminowana na przyszły okres budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Na podstawie tych cyfr mogę upewnić Panów, że w zakreślonych granicach nie może nas spotkać żadne niebezpieczeństwo, a to tem bardziej, że przecież Minister Skarbu jest uzbrojony w tak skuteczny oręż, jak miesięczne budżety, dające mu możność stosowania w razie konieczności kompresji w wydatkach.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Obawy co do nierealności budżetu nie powinny mieć miejsca chociażby dlatego, że rząd złożył dostateczne dowody ostrożnej polityki budżetowej i osiąga już od dłuższego czasu stale znaczne nadwyżki budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nadwyżki te wyniosły: w r. 1926/27-150 mit w r. 1927/28-214 mit w I-em półroczu r. b. — 60 mit.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przy układaniu preliminarza budżetowego poza troską o utrzymanie równowagi budżetowej, rządowi przyświecał ten cel, ażeby sumy przeznaczone na potrzeby inwestycyjne nie były mniejsze niż w r. b.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przy analizie budżetu przekonają się Panowie, że preliminarz przewiduje na inwestycje w budżecie administracyjnym i w planach przedsiębiorstw oraz na pożyczki zwrotne — 608 mit, przewyższa to o 35 mit odpowiednie pozycje budżetu tegorocznego.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Taki układ budżetu podyktowany jest nie tylko koniecznością zaspokojenia niezbędnych potrzeb, lecz także dążeniem do utrzymania pomyślnej konjunktury gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rola budżetu państwowego jako czynnika koniunkturalnego, aczkolwiek przez znaczną większość Izby była należycie doceniana, to jednak w czasie wiosennej debaty budżetowej niektóre stronnictwa żądały skreślenia względnie uszczuplenia pozycji o charakterze inwestycyjnym.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Muszę przeto zwrócić uwagę na to, że takie oszczędności odbiłyby się przy obecnych warunkach ujemnie po stronie dochodowej budżetu i pociągnęłyby za sobą najbardziej nieprodukcyjny ze wszystkich wydatków, jakim jest wydatek na bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">W związku z licznemi głosami domagającemi się zmniejszenia budżetu państwowego muszę podnieść, że w okresie powojennym w innych państwach europejskich nastąpił ogromny wzrost budżetów państwowych:</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">[tabela]</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Powyższe cyfry powinny nas przekonać, że Polska raczej się wyróżnia jako kraj, w którym wydatki państwowe nie uległy znaczniejszemu wzrostowi.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie tyle globalna cyfra obciążenia podatkowego, która w porównaniu z okresem przedwojennym u nas nie wzrosła tak znacznie jak w innych krajach, ile nierównomierny udział poszczególnych grup społeczno-gospodarczych w pokrywaniu kosztów utrzymania Państwa usprawiedliwia do pewnego stopnia tak liczne u nas narzekania na przeciążenie podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Dochodzi do tego wadliwość niektórych naszych ustaw podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Mam tu na myśli przede wszystkiem konieczność zlikwidowania obowiązującego obecnie podatku majątkowego, jako opartego na wadliwej strukturze i zastąpienie go stałym podatkiem majątkowym o stawce umiarkowanej i nie dotkliwej dla życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">System licznych dodatków na cele samorządowe do podatku gruntowego, drogowych, inwestycyjnych, wyrównawczych i t. p., w którym się nie może zorjentować w szczególności drobny rolnik, otwierając szerokie pola do nadużyć, przeistoczył się w prawdziwą plagę egipską.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Zachodzi więc nieodzowna konieczność objęcia wszystkich specjalnych dodatków jednym ogólnym dodatkiem na potrzeby samorządowe, odpowiednio podwyższonym.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Dodatek ten powinien być wymierzany łącznie z podatkiem państwowym i pobierany w terminie płatności podatku państwowego.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Będzie to prawdziwem dobrodziejstwem dla ludności wiejskiej, zwalniając ją od powodzi nakazów płatniczych i od nie dających się przewidzieć niespodzianek.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wydaje się być dalej rzeczą słuszną, ażeby wysokość podatku gruntowego, która od r. 1924, nie zważając na trzykrotny prawie wzrost ceny produktów rolnych, nie uległa zmianie, została chociażby częściowo dostosowana do zmienionych warunków.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Projekty podatkowe, które przedłożę, przewidują utrzymanie degresji w tym podatku, przy skasowaniu jednak progresji jako nie znajdującej uzasadnienia ani w teorji ani w praktyce podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Jednocześnie życie dyktuje konieczność stopniowego łagodzenia podatku obrotowego, jako wpływającego ujemnie na kształtowanie się cen i na rozwój ekonomiczny kraju. Z tych względów zaprojektowałem ustawowe upoważnienie dla rządu do zmniejszania stawek tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">My lnem byłoby mniemanie, że obniżenie podatku obrotowego leży wyłącznie w interesie sfer handlowych, gdyż podatek obrotowy zasadniczo przerzucany jest na konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Projekt ustawy skarbowej przewiduje utrzymanie na nowy okres budżetowy 10% dodatku do danin publicznych jako niezbędnie potrzebnego dla utrzymania równowagi budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Pomyślny stan wpływów budżetowych umożliwił regularne wypłacanie funkcjonarjuszom państwowym dodatku w granicach udzielonego rządowi w ustawie skarbowej upoważnienia i dał możność preliminowania tych dodatków na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Dalsza poprawa bytu urzędników państwowych z natury rzeczy zależna będzie od dalszego pomyślnego rozwoju źródeł dochodowych państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rozbudowa strony dochodowej budżetu, co jest zależne nie tylko od wysokości stawek podatkowych, lecz również i nawet w większej mierze od pomyślnej konjunktury gospodarczej oraz od sprawności aparatu skarbowego, stanowi największą moją troskę, która winna być, mojem zdaniem, także troską całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Jest to jedyna droga do trwałego polepszenia bytu pracowników państwowych oraz do zaspokojenia tych potrzeb, które dotychczas w budżecie nie mogły być uwzględnione w pełnej mierze, jak np. rozbudowa sieci szkół powszechnych, roztoczenie dostatecznej opieki nad rozwojem rolnictwa, przyspieszenie budowy dróg szosowych i t. p.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Z próżnego nikt nie naleje i złą usługę wyświadczają Państwu ci, którzy wymagają od Rządu, żeby zmniejszył dochody państwowe, a jednocześnie znalazł środki na zaspokojenie wszystkich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Zagadnienie budżetowe nie może być traktowane w oderwaniu od ogólnej sytuacji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie wpadając w przesadę, muszę stwierdzić, że Polska wstąpiła zdecydowanie na drogę szybkiego rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie mam bynajmniej na celu wyróżniania roli rządu i chciałbym uniknąć modnej u nas dyskusji na temat za czyją sprawą to się stało.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przypuszczam, że punkt ciężkości leży w tem, że doświadczenie pierwszych kilku lat naszej niepodległości nauczyło nas pozytywnego i realnego traktowania zagadnień gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie ulega wątpliwości, że punkt wyjścia stanowi pomyślny stan budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Równa waga budżetowa wytworzyła, bo wytworzyć musiała, atmosferę zaufania do gospodarki państwowej tak wewnątrz kraju, jak i zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Zdołaliśmy nadto zgromadzić rezerwy skarbowe, które stanowią dostateczne zabezpieczenie na wypadek pogorszenia się konjunktury.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Saldo tych rezerw wynosi na dzień 1/IX r. b. łącznie z rezerwą w Banku Polskim z pożyczki stabilizacyjnej — 502 mil. zł.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wydaliśmy w roku 1927/28 na cele inwestycyjne 497 mil. i w roku bieżącym wydamy 573 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nadto specjalna ustawa o nadzwyczajnych inwestycjach państwowych opiewa na 88 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Powyższe cyfry świadczą o znacznem, jak na nasze stosunki, przysparzaniu majątku państwowego.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">W międzyczasie zaciągaliśmy pożyczki — stabilizacyjną, na powiększenie kapitału Banku Gospodarstwa Krajowego i inwestycyjną pożyczkę premjową, ale ani jeden grosz z tych pożyczek nie poszedł na wydatki budżetowe i znajdują one w całości swój ekwiwalent po stronie aktywów majątku państwowego.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie należy też zapominać o względnie szybkiej amortyzacji długów państwowych, wynoszącej na przykład w r. 1927/28-107 mil., a w r. 1928/29-133 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Pomyślny stan budżetowy łącznie z pożyczką stabilizacyjną nie tylko stworzył warunki zabezpieczające stabilizację naszego pieniądza, lecz doprowadził również do stabilizacji stosunków gospodarczych w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Do najbardziej pocieszających objawów należy odnieść osiągniętą stabilizację cen.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Gdy, na przykład obliczony w stosunku do I półr. 925, wskaźnik cen hurtowych w kwietniu r. 1927 wynosił 150, to w sierpniu r. 1928 wynosi on 149; gdy koszty utrzymania wynosiły w maju r. 1927-141, to w sierpniu 1928 — wynoszą one 145.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Jesteśmy dalej świadkami szybko postępującej kapitalizacji.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wkłady w Banku Polskim, P. K. O., Banku Gospodarstwa Krajowego, Państwowym Banku Rolnym i w bankach akcyjnych wynosiły na dzień 1/I 1926-528,8 mil., na dzień 1/I 1928-1.533 mil. i na dzień 1/IX r. b. 1.863 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Saldo udzielanych przez powyższe instytucje kredytów krótkoterminowych wynosiło na dzień 1/I 1926-1.163 mil., zaś na dzień 1/IX 1928-2.902 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Saldo kredytów długoterminowych w bankach państwowych wzrosło z 218 milj. na VI 1926 do 1.036 mil. na dzień 1/IX 1928; stan pożyczek hipotecznych prywatnych instytucyj kredytu długoterminowego (po wyeliminowaniu pożyczek przedwojennych) wzrósł z 114 mil. na dzień 1/I 1927 do 359 mil. na dzień 1/VII r. 1928.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Produkcja przemysłowa wykazuje w porównaniu z rokiem 1927, który przecież był rokiem dobrej konjunktury, dalszy wzrost we wszystkich niemal gałęziach przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Liczba przepracowanych robotniko-godzin w I-em półroczu r. 1928 wyniosła — 559 mil., gdy w I-em półroczu r. 1927 stanowiła 472 mil. Ilość zatrudnionych rąk roboczych w samym tylko przemyśle przetwórczym wzrosła z 482.000 na 1/IX r. 1927 do 553.000 na VIX 1928.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Ilość bezrobotnych spadła na dzień VX r. b. do 80.000 (na 1/I 1926-251.000, na 1/I 1928-165.000).</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">W świetle powyższych cyfr niezrozumiałym jest pesymizm szerzony przez niektóre odłamy prasy.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Pesymizm ten znajduje jedyne swe uzasadnienie w ujemnem kształtowaniu się naszego bilansu handlowego.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Gdy saldo czynne w r. 1926 wyniosło 707 mil., to w r. 1927 wytworzył się deficyt w kwocie 377 mil. i w okresie od VI do 1/X r. b. deficyt ten wyniósł 780 mil.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Stąd krytycy obecnej polityki gospodarczej usiłują wydedukować, że walucie naszej może gromić niebezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Aczkolwiek zapas kruszcu, walut i dewiz w Banku Polskim (tak zaliczonych jak i niezaliczonych do pokrycia) zmniejszył się na dzień 20/X r. b. w porównaniu ze stanem na 10/XI r. 1927, kiedy została zarachowana pożyczka stabilizacyjna, zaledwie o 71 mil. zł., tem niemniej w niektórych organach prasy wyolbrzymia się niesłychanie znaczenie najmniejszych nawet wahań pokrycia Banku Polskiego i wysnuwa się najczarniejsze horoskopy dla losów naszej waluty.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Muszę z całą stanowczością wystąpić przeciwko metodom tego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Instytucja emisyjna w miarę kurczenia się swego pokrycia może zmniejszać odpowiednio obieg swych banknotów w drodze restrykcji kredytowych i o ile funkcjonuje prawidłowo, nie dopuści nigdy do zachwiania się waluty.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie należy zapominać, że kryzys walutowy w r. 1925 nastąpił wskutek deficytów budżetowych i nadmiernych emisji skarbowych, które doprowadziły do tego, że w obiegu było więcej bilonu i biletów zdawkowych niż banknotów Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Kryzys walutowy przy obecnym stanie gospodarki budżetowej i wyjątkowo mocnych podstawach Banku Polskiego jest wykluczony.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Możliwy jest natomiast w teorji do pomyślenia kryzys gospodarczy na tle zmniejszającego się obiegu pieniężnego, o ileby Polska była odcięta od wszelakiego dopływu kapitałów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Kryzys ten dzięki znacznej rezerwie skarbowej możemy budżetowo przetrzymać przy najbardziej niepomyślnych warunkach i nie może przeto być mowy o emisji pieniądza skarbowego; zresztą jest to zakazane w planie stabilizacyjnym, którego Rząd nigdy i w żadnych okolicznościach nie przekroczy.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie możemy jednak zamykać oczu na niebezpieczeństwo możliwego kryzysu gospodarczego i dlatego też bilans handlowy jest przedmiotem ustawicznej troski ze strony rządu, w kierunku przede wszystkiem wzmożenia naszego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rząd udzieli na ten temat szczegółowych wyjaśnień na Komisji budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Niewątpliwie deficytowość naszego bilansu handlowego pochodzi głównie z naturalnego dążenia kraju do odbudowy i modernizacji warsztatów pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Deficytowość ta miała u nas zawsze miejsce w okresach pod względem gospodarczym pomyślniejszych. Wzięliśmy zaś w ciągu ostatnich paru lat szybkie tempo rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">W związku z tem musimy sobie wyraźnie powiedzieć, że pozyskiwanie kapitałów zagranicznych jest dla nas konieczne, jeżeli nie chcemy pozostać w tyle w wielkim wyścigu narodów na polu pracy i że bilans handlowy nie może być traktowany w oderwaniu od bilansu płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Winniśmy naturalnie dążyć do tego, żeby okres przejściowy, w którym potrzebny jest dopływ kapitałów zagranicznych, trwał jak najkrócej i żebyśmy wyszli z tego okresu dostatecznie uzbrojeni do wytrzymania konkurencji międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie ma mowy o tem, żebyśmy się zadłużali wobec zagranicy już nie tylko na normalne potrzeby budżetowe, lecz nawet na inwestycje nieprzyczyniające się w dostatecznej mierze do podniesienia poziomu naszej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Kwestja podniesienia produkcji w Polsce, posiadającej wielkie możliwości naturalne, dysponującej dostatecznym zastępem fachowej inteligencji i nadmiarem rąk roboczych, to jest kwestja kredytu, a przede wszystkiem kredytu długoterminowego.</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Cała więc polityka kredytowa rządu winna być nastawiona w ten sposób, żeby środki pieniężne uzyskiwane z zewnątrz były skierowywane wyłącznie na wzmożenie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wypowiadane są atoli coraz częściej w ostatniej chwili obawy, że w związku ze stanem amerykańskiego rynku pieniężnego możemy być pozbawieni na czas dłuższy nowych środków z zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Obawy te o tyle nie są słuszne, że według wszelkiego prawdopodobieństwa sytuacja w Ameryce rychło się zmieni; nadto nie należy zapominać, że Europa zachodnia robi szybkie postępy na drodze kapitalizacji i że z natury rzeczy kapitał zagraniczny będzie coraz bardziej dostępny.</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">O kredycie decydować będzie wyłącznie zaufanie do polityki finansowej naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Polska, kierująca się w swej polityce budżetowej jak najdalej posuniętą ostrożnością, w polityce zaś kredytowej zdrowemi zasadami, nie. może i nie powinna się obawiać izolacji kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Dopuszczanie możliwości takiej izolacji jest niczem innem jak szkodliwą niedorzecznością.</u>
          <u xml:id="u-2.83" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wystawilibyśmy sobie jak najgorsze świadectwo, j Rżelibyśmy byli sarni o naszej sytuacji gorszego zdania, niż objektywni ekonomiści zagraniczni, stwierdzający niewątpliwe nasze postępy na polu gospodarczem.</u>
          <u xml:id="u-2.84" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nakreślony przeze mnie obraz byłby niepełny, jeżelibym nie powiedział słów kilka o zasadniczym stosunku rządu do życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.85" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Wbrew urabianej przez pewien odłam prasy opinji, że rząd zmierza do etatyzmu, oświadczam, że etatyzm nie tylko nie jest celem polityki rządowej, lecz odwrotnie w Rządzie jesteśmy zgodni, że przyszłość Polski leży w rozwoju inicjatywy prywatnej.</u>
          <u xml:id="u-2.86" who="#komentarz">(Oklaski, P. Hartglas: Minister Moraczewski co innego powiedział.)</u>
          <u xml:id="u-2.87" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">P. Minister Moraczewski nie jest wrogiem inicjatywy prywatnej, Pan Poseł się myli.</u>
          <u xml:id="u-2.88" who="#komentarz">(P. Hartglas: Ale mówił o socjalizacji.)</u>
          <u xml:id="u-2.89" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Za swój obowiązek uważamy popieranie wszystkich gałęzi wytwórczości krajowej i nie dążymy bynajmniej ani do nadmiernej ingerencji państwowej, ani tem bardziej do upaństwowienia tych lub innych warsztatów pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.90" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rząd utworzył, prawda, w ostatnich czasach przedsiębiorstwa państwowe, jak na przykład, żeglugę morską, fabrykę związków azotowych pod Tarnowem, rząd buduje chłodnię w Gdyni, elewatory zbożowe w Lublinie. Należy to jednak uważać za pionierską działalność, której rząd się podjął jedynie dlatego, że brakło tu inicjatywy i kapitałów prywatnych.</u>
          <u xml:id="u-2.91" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rząd zmuszony będzie też prawdopodobnie przejąć na własność państwa kilka przedsiębiorstw, które nie mogą się wywiązać ze swoich dawniejszych zobowiązań wobec banków państwowych i nie znajdują nabywców prywatnych, a których istnienie ze względów gospodarczych jest niezbędne. Nie wypływa to bynajmniej z pobudek etatystycznych, lecz wyłącznie ze stosunku wierzyciela do dłużnika.</u>
          <u xml:id="u-2.92" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Zarzut etatyzmu pochodzi od tych grup, które chętnie się podejmowały inicjatywy, zrozumianej jednak w ten oryginalny sposób, że rząd obowiązany jest pokrywać w stu procentach koszty założenia i ryzyka prowadzenia przedsiębiorstwa, nie ma natomiast prawa żadnej ingerencji.</u>
          <u xml:id="u-2.93" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Taka inicjatywa jest niczem innem, jak żerowaniem na organizmie państwowym. Zwolennikiem takiej inicjatywy być nie mogę i jestem odwrotnie zdania, że należy takiemu pasożytnictwu definitywny kres położyć.</u>
          <u xml:id="u-2.94" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Do objawów rzekomego etatyzmu część opinji zalicza również szybki rozwój działalności banków państwowych.</u>
          <u xml:id="u-2.95" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Kapitały własne tych banków (Bank Gospodarstwa Krajowego i Państwowy Bank Rolny) w okresie od 1-go stycznia r. 1926 do 1/IX r. 1928 wzrosły z 54 miljonów złotych do 262 miljonów złotych, suma zaś bilansowa podniosła się z 596 milj. zł do 2.260 mil. złotych.</u>
          <u xml:id="u-2.96" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Z tych rezultatów rząd może być tylko dumny. Stanowią one bowiem dowód troski o zaspokojenie potrzeb kredytowych.</u>
          <u xml:id="u-2.97" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Rozwijaliśmy działalność banków państwowych bynajmniej nie w tym celu, ażeby zmonopolizować operacje bankowe w rękach rządu.</u>
          <u xml:id="u-2.98" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie skąpiliśmy nawet skutecznej pomocy bankowości prywatnej.</u>
          <u xml:id="u-2.99" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przecież Bank Rolny ma przed sobą całkiem odrębne zadanie, którego się podjąć bankowość prywatna nie jest w możności, działalność zaś Banku Gospodarstwa Krajowego rozwija się i rozwijać się będzie głównie po linji zaspakajania potrzeb kredytowych przedsiębiorstw państwowych oraz dostarczania kredytów związkom komunalnym.</u>
          <u xml:id="u-2.100" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Kończąc niniejsze przemówienie, uważam za swój obowiązek dać jeszcze raz wyraz przekonaniu, które niejednokrotnie wypowiadałem, że, aczkolwiek zostały stworzone fundamenty dla naszego rozwoju ekonomicznego, to jednak dalecy jeszcze jesteśmy od dobrobytu.</u>
          <u xml:id="u-2.101" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Stworzenie dobrobytu wymaga szeregu lat planowych wysiłków, opartych na harmonijnej współpracy rządu i społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-2.102" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Niestety pewne odłamy społeczeństwa wysilały się nad wytworzeniem niesamowitej atmosfery uprzedzeń nieżyczliwej krytyki, nie przebierającej w środkach i nadmiernych a niewykonalnych żądań.</u>
          <u xml:id="u-2.103" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Tego stanowiska dyskredytującego Polskę na zewnątrz i podkopującego jej kredyt nie mogą zrozumieć wybitni przedstawiciele finansjery zagranicznej, którzy dawali nawet wyraz swemu oburzeniu z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-2.104" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Nie tracę atoli nadziei, że nastąpi u nas zrozumienie różnicy między krytyką rzeczową, a szukaniem dziur w całem i że dalsza praca rządu będzie się odbywała w zdrowszych niż dotychczas warunkach.</u>
          <u xml:id="u-2.105" who="#komentarz">(Oklasku)</u>
          <u xml:id="u-2.106" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Sądzę, że właściwą dyskusję budżetową, po wysłuchaniu mowy p. Ministra Skarbu, będziemy prowadzili na jednem z najbliższych posiedzeń, po szczegółowem zaznajomieniu się pp. posłów z treścią nowego preliminarza budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-2.107" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Obecnie przystępujemy do p. 2 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.108" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Pierwsze czytanie projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.109" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">a) w sprawie ratyfikacji Tymczasowego Układu Handlowego między Polską a Łotwą, podpisanego w Rydze dnia 22 grudnia 1927 r. (druk nr. 178);</u>
          <u xml:id="u-2.110" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">b) w sprawie ratyfikacji Traktatu Ekstradycyjnego między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Francuską, podpisanego w Paryżu dnia 30 grudnia 1925 r. (druk nr. 183);</u>
          <u xml:id="u-2.111" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">c) w sprawie ratyfikacji umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką o rybołówstwie i ochronie ryb na wodach granicznych i na wodach ich zlewisk, podpisanej w Katowicach dnia 18 lutego 1928 r. (druk nr. 202);</u>
          <u xml:id="u-2.112" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">d) w sprawie ratyfikacji Konwencji Międzynarodowej, dotyczącej ruchu drogowego, podpisanej w Paryżu dnia 24 kwietnia 1926 r. (druk nr. 222);</u>
          <u xml:id="u-2.113" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">e) w sprawie ratyfikacji Konwencji Międzynarodowej, dotyczącej ruchu samochodowego, podpisanej w Paryżu dnia 24 kwietnia 1926 r. (druk nr. 223);</u>
          <u xml:id="u-2.114" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">f) w sprawie zatwierdzenia zgłoszonego przez Rząd Polski w dniu 14 października 1920 r. przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do konwencji o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych, podpisanej w Hadze dnia 18 października 1907 r. (druk nr, 224);</u>
          <u xml:id="u-2.115" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">g) w sprawie ratyfikacji konwencji, dotyczącej pomiaru statków żeglugi śródlądowej, podpisanej w Paryżu dnia 27 listopada 1925 r. (druk nr. 225);</u>
          <u xml:id="u-2.116" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">h) w sprawie ratyfikacji III protokółu dodatkowego do Konwencji Handlowej z dnia 23 kwietnia 1925 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką, podpisanego w Pradze dnia 9 lutego 1928 r. (druk nr. 226);</u>
          <u xml:id="u-2.117" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">i) w sprawie ratyfikacji podpisanego w Warszawie 26 kwietnia 1928 r. protokółu dodatkowego do traktatu handlowego i nawigacyjnego między Polską a Norwegją, podpisanego w Warszawie 22 grudnia 1926 r. (druk nr. 227), Wszystkie te projekty ustaw odsyłam do Komisji Spraw Zagranicznych:</u>
          <u xml:id="u-2.118" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">j) o sprzedaży nieruchomości w Wisłoujściu na obszarze wolnego m. Gdańska (druk nr. 229) — odsyłam do Komisji Skarbowej;</u>
          <u xml:id="u-2.119" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">k) w sprawie ratyfikacji konwencji w sprawie niewolnictwa, podpisanej w Genewie dnia 25 września 1926 r. (druk nr 233) — odsyłam do Komisji Spraw Zagranicznych;</u>
          <u xml:id="u-2.120" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">l) o uzupełnieniu rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 marca 1927 r. o wydzielaniu z administracji państwowej przedsiębiorstw państwowych, przemysłowych, handlowych i górniczych oraz o ich komercjalizacji (druk nr. 228) — odsyłam do Komisji Przemysłowo-Handlowej;</u>
          <u xml:id="u-2.121" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">ł) o zmianie ustawy z dnia 18 marca 1925 r. o izbach morskich (druk nr. 232) — odsyłam do Komisji Morskiej;</u>
          <u xml:id="u-2.122" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">m) o utworzeniu fundacji pod nazwą „Wieś Kościuszkowska” (druk nr. 230) — odsyłam do Komisji Opieki Społecznej i Inwalidzkiej;</u>
          <u xml:id="u-2.123" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">n) o odstąpieniu części nieruchomości „Osada Kuklinówka” i „Willa Feliksówka A” w powiecie warszawskim (druk nr. 231);</u>
          <u xml:id="u-2.124" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">o) w sprawie zamiany gruntu państwowego na grunt gminny w Stanisławowie (druk nr. 234);</u>
          <u xml:id="u-2.125" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">p) o sprzedaży nieruchomości państwowej w Skalmierzycach Nowych (druk nr. 235);</u>
          <u xml:id="u-2.126" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">r) o sprzedaży placu państwowego przy ul. Grzegórzeckiej w Krakowie (druk nr. 236);</u>
          <u xml:id="u-2.127" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">s) o sprzedaży nieruchomości państwowej „Osada Poduchowna” w m. Chmielniku (druk nr. 237);</u>
          <u xml:id="u-2.128" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">t) o sprzedaży nieruchomości państwowej w Łodzi (druk nr. 238) — odsyłam do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-2.129" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o poprawkach Senatu do przyjętego przez Sejm w dniu 15 maja 1928 r. projektu ustawy w sprawie zmiany przepisów ustawy postępowania cywilnego, dotyczących zabezpieczenia powództw i egzekucji wyroków przeciwko związkom komunalnym w okręgach sądów apelacyjnych w Warszawie, Lublinie i Wilnie (druk nr. 41 i odbitki roneo nr. 23 i 5).</u>
          <u xml:id="u-2.130" who="#MinisterSkarbupCzechowicz">Głos ma sprawozdawca p. Lieberman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#HermanLieberman">Dnia 15 maja Izba uchwaliła ustawę o nietykalności mienia związków komunalnych w razie egzekucji sądowej. Przywilej ten Izba uchwaliła w interesie gmin, aby je obronić od egzekucji, które w pewnych sytuacjach są w stanie zachwiać całą gospodarką finansową i zagrozić w ten sposób bardzo poważnie interesom publicznym. Uchwalając ten przywilej, Sejm zarazem ustanowił pewne wyjątki, w których egzekucja jest dozwolona w pewnych poszczególnych wypadkach. Senat te wyjątki rozszerzył w dwóch wypadkach, mianowicie uznał, że mimo stworzenia przywileju nietykalności mienia gminnego jednak egzekucja sądowa jest dopuszczalna dla zabezpieczenia i można tymczasową wykonalność nadać wyrokom w dwóch wypadkach. Po pierwsze w razie, gdy ktoś trzeci wniósł skargę o wyłączenie z pod egzekucji przedmiotu, który nie jest własnością dłużnika, który znalazł się w jego mieniu, ale nie jest jego własnością, własność przysługuje osobie trzeciej. To jeden wyjątek. Drugi wyjątek zachodzi wtedy, gdy gmina jest skarżona z tytułu obligu rejentalnego lub z tytułu weksla. Co do tych dwóch wypadków Senat poczynił zmianę, że egzekucja sądowa będzie dopuszczalna z szkodą dla gminy.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#HermanLieberman">Otóż komisja rozpatrywała zaproponowane przez Senat zmiany, przyłączyła się do nich i przedkłada je Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia z tym jednym wyjątkiem, że w zmianie zaproponowanej w punkcie 1 ze względów stylistycznych komisja proponuje opuszczenie słów: „na skutek skarg wnoszonych”, jako niepotrzebnych, psujących tylko treść artykułu. Tak samo te słowa mają być opuszczone w poprawce 4.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#HermanLieberman">Streszczając się, proszę Wysoką Izbę o przyjęcie wszystkich zmian, zaproponowanych przez Senat, z uwzględnieniem tej jednej poprawki stylistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#IgnacyDaszyński">Głos ma p. Hartglas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#ApolinaryHartglas">Wysoka Izbo, chciałbym jednak zwrócić uwagę na część poprawki Senatu pod punktem 1 i 4, mianowicie na ostatnie zdanie, które brzmi w obu poprawkach w sposób następujący: „Dozwolone jest także w sprawach przeciwko związkom komunalnym nadawanie wyrokom rygoru tymczasowego wykonania w wypadkach, przewidzianych w art. 595 U. P. C”.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#ApolinaryHartglas">Otóż intencja Senatu była najzupełniej słuszna i trzeba by ją podzielić, ale niestety forma, w jakiej ta intencja się wyraziła, jest taka, że sądzę, iż nie możemy w tej postaci ustawy z Sejmu wypuścić, dlatego, że artykuł, na który się Senat powołuje, nie mówi zupełnie o tej materji, lecz zupełnie o innej. Art. 595 ustawy postępowania cywilnego wcale nie mówi o tymczasowem wykonaniu, lecz o zabezpieczeniu powództwa, a ta materja, o którą chodziło Senatowi, jest w innej części ustawy, jest przewidziana w art. 731 ust. 1 ustawy postępowania cywilnego. Ma się rozumieć, ustawę można wypuszczać, jak się chce, ale później spotykamy się z zarzutem niedbałego przygotowywania ustaw. I jestem przekonany, że jeżeli ustawa ukaże się w tej postaci, w jakiej ją mamy uchwalić, to nie przejdzie kilka miesięcy, a będzie musiała wpłynąć nowela o poprawienie tego.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(P. Chaciński: W komisji trzeba było o tem mówić.)</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#ApolinaryHartglas">Ja w komisji mówiłem, ale nec Hercules contra plures, przypuszczam, że tej poprawki i tu nie przeprowadzę, ale chciałbym salwować powagę Sejmu, że Sejm zwrócił na to uwagę, bo trudno, żeby takie rzeczy przechodziły kompletnie bez zwrócenia uwagi, żeby się w ten sposób powoływać na artykuł, który nic wspólnego z daną materją nie ma. Ale jesteśmy tu skrępowani, nie możemy poprawiać poprawki Senatu. O to chodzi. Znaleźliśmy się w położeniu bez wyjścia. Uznając słuszność intencji Senatu, mimo to wnoszę o odrzucenie tej części poprawki Senatu, tego ostatniego zdania w punkcie 1 i 4. Czynię to co do meritum sprawy wbrew własnemu przekonaniu, ale uważam, że ustawy, w ten sposób zredagowanej, wypuścić z Sejmu nie można.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#ApolinaryHartglas">Dlatego prosiłbym Wysoki Sejm o skreślenie tego ostatniego zdania, jakkolwiek myśl była jak najlepsza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#IgnacyDaszyński">Głos ma p. Lieberman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#HermanLieberman">Zwracam jeszcze raz uwagę, że w ustępie 4 poprawki Senatu należy także według uchwały komisji opuścić słowa „na skutek skarg wnoszonych”. O ile chodzi o poprawkę p. Hartglasa, to jesteśmy w przymusowem położeniu i jakkolwiek przyznaję, że merytorycznie ma on słuszność, niemniej jesteśmy w przymusowem położeniu, poprawki Senatu nie możemy poprawiać, możemy ją przyjąć, albo odrzucić w zupełności, lub częściowo, możemy więc to uczynić w pierwszym ustępie w ten sposób, że się opuszcza pewne słowa. To jest możliwe, ale nadać inny tekst jest rzeczą niemożliwą. Więc Panowie są w tem położeniu, że mogą albo przyjąć poprawkę Senatu, albo przywrócić pierwotne brzmienie uchwały sejmowej z dnia 15 maja. Ja jednakowoż jako sprawozdawca stoję na gruncie uchwały komisji i proszę o przyjęcie wniosku komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#IgnacyDaszyński">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad 1 poprawką Senatu, która brzmi: Na końcu ust. 1 przed uwagą, a po wyrazach: „wyłuszczone w art. 610 i 611” uzupełnić następującym przepisem: „Dozwolone jest również w sprawach przeciwko zarządowi skarbowemu i związkom komunalnym zabezpieczenie powództw, wytaczanych na zasadzie art. 1092 i 1197 U. P. C., oraz wstrzymanie egzekucji na skutek skarg, wnoszonych trybem art. 965 U. P. C. Dozwolone jest także w sprawach przeciwko związkom komunalnym nadawanie wyrokom rygoru tymczasowego wykonania w wypadkach, przewidzianych w art. 595 U. P. C.”. Tutaj proponuje komisja odrzucić słowa: „na skutek skarg wnoszonych”.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#IgnacyDaszyński">Zwracam uwagę, że przyjęcie poprawki może nastąpić zwykłą większością, odrzucenie jednak może nastąpić tylko kwalifikowaną większością, 11/20 głosów. Będziemy głosować nad całym wnioskiem komisji, by stwierdzić, czy nie okaże się od razu dostateczna większość zarówno do przyjęcia proponowanej części poprawki, jak i odrzucenia słów „zakwestionowanych przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#IgnacyDaszyński">Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, ażeby wstali. Jest większość zupełnie dostateczna. Wobec tego poprawka p. Hartglasa stała się nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#IgnacyDaszyński">Następnie druga poprawka: W uwadze pierwszej, w wierszu drugim cyfrę „2” zastąpić przez „3”. Komisja wnosi, ażeby tę poprawkę Senatu przyjąć. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, żeby wstali. Poprawka senacka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#IgnacyDaszyński">Trzecia poprawka: Na końcu ust. 2 przed drugą uwagą, a po wyrazach „przed jej rozstrzygnięciem” uzupełnić następującym przepisem: „Artykuł ten nie ma zastosowania w sprawach, wymienionych w art. 595 U. P. C., w których pozwanym jest związek komunalny”. Komisja sejmowa proponuje poprawkę Senatu przyjąć. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem tej poprawki, żeby wstali. Większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#IgnacyDaszyński">W końcu czwarta poprawka, która brzmi: Na końcu ust. 3 uzupełnić następującym przepisem: „Dozwolone jest również w sprawach przeciwko zarządowi skarbowemu i związkom komunalnym zabezpieczenie powództw, wytaczanych na zasadzie artykułów 1092 i 1197 U. P. C., oraz wstrzymanie egzekucji na skutek skarg, wnoszonych trybem art. 965 U. P. C. Dozwolone jest także w sprawach przeciwko związkom komunalnym nadawanie wyrokom rygoru tymczasowego wykonania w wypadkach, przewidzianych w art. 595 U. P. C.”. Komisja proponuje tę poprawkę przyjąć z opuszczeniem słów „na skutek skarg, wnoszonych”. P. pos. Hartglas proponuje, ażeby odrzucić zdanie końcowe: „dozwolone jest także” i t. d. Głosujemy pozytywnie. Kto jest za wnioskiem komisji, proszę o powstanie. Bardzo znaczna większość, więc wykluczone jest głosowanie dalsze. W ten sposób trzeci punkt porządku dziennego został załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#IgnacyDaszyński">Proponuję odbyć następne posiedzenie we wtorek, dn. 6 listopada o godz. 3, z następującym porządkiem dziennym: pierwsze czytanie preliminarza budżetowego na rok 1929/30 i dalszy ciąg dzisiejszego porządku dziennego. Nie słyszę sprzeciwu, uważam porządek dzienny za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#IgnacyDaszyński">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacyj:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#komentarz">(Czyta)</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MieczysławMichałkiewicz">Interpelacja p. Kohuta i tow. z Klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji do pp. Ministrów Spraw Wojskowych, Skarbu, oraz Pracy i Opieki Społecznej w sprawie niewypłacania zasiłków dla rodzin osób, powołanych na ćwiczenia wojskowe.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#MieczysławMichałkiewicz">Interpelacja p. Roguckiego i tow. z Klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie odszkodowania za spalone budynki Michała Charka, rolnika w Radenicach, pow. Mościska i Fedka Korbiaka z Orchowie pow. Mościska, woj. lwowskie.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#MieczysławMichałkiewicz">Interpelacja p. Roguckiego i tow. z Klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nieprawnego skonfiskowania zboża przez posterunek P. P. w Mościskach rolnikowi Michałowi Górniakowi w Wołczyszczowicach, pow. Mościska, woj. lwowskie.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#MieczysławMichałkiewicz">Interpelacja p. Roguckiego i tow. z Klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nieprawnego skonfiskowania sumy 10.000 koron austrjackich przez posterunek Policji Państwowej w Dydiatyczach Michałowi Górniakowi w Wołczyszczowicach, pow. Mościska, woj. lwowskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#IgnacyDaszyński">Interpelacje te prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#IgnacyDaszyński">Proszę p. Sekretarza o odczytanie wniosków wraz z mojemi adnotacjami co do odesłania ich do poszczególnych komisyj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#komentarz">(Czyta)</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Lwa Baczyńskiego i tow. z klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Reprezentacji Parlamentarnej o uchylenie t. zw. patentu kauczukowego — do Komisji Przemysłowo-Handlowej.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Kohuta i tow. z klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji o zmianę ustawy z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin, oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych lub zaginionych bez własnej winy, których śmierć względnie zaginięcie pozostaje w związku przyczynowym ze służbą wojskową — do Komisji Opieki Społecznej i Inwalidzkiej.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Kohuta i tow. z klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji o zmianę ustawy z dnia 22 marca 1923 r. (Dz. U. R. P. Nr. 37 poz. 246) o zasiłkach dla rodzin osób, powołanych na ćwiczenia wojskowe — do Komisji Wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Kohuta i tow. z klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji o uzupełnienie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R. P. Nr. 6 ex 1921 poz. 32) do Komisji Robót Publicznych.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Kohuta i tow. z klubu Ukraińskiej Socjalistyczno-Radykalnej Parlamentarnej Reprezentacji o uzupełnienie ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o państwowym podatku przemysłowym (Dz. U. R. P. Nr. 79 ex 1925 poz. 550) — do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek posłów ze Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów o ponowne zatrzymanie wzrostu komornego dla małych lokali — do Komisji Prawniczej.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek posłów ze Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów o zawieszenie postępowania karno-sądowego przeciw posłowi Marjanowi Nowickiemu — do Komisji Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Pierackiego i kolegów z Klubu Narodowego o zmianę niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r., zawierającego „Prawo o ustroju sądów powszechnych” (Dz. U. R. P. z 1928 r. Nr. 12 poz. 93) — do Komisji Prawniczej.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#MieczysławMichałkiewicz">Wniosek p. Pierackiego i kol. z Klubu Narodowego o zmianę niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 lutego 1928 r„ zawierającego postanowienia o zmianie i uzupełnieniu przepisów dotyczących ustroju Najwyższego Trybunału Administracyjnego (Dz. U. R. P. z r. 1928 Nr. 13 poz. 94) — do Komisji Prawniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#IgnacyDaszyński">Wpłynął wniosek p. Sławka i tow. z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie rewizji Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#IgnacyDaszyński">Poza tem wpłynęły wnioski nagłe: i Wniosek nagły posłów ze Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów w sprawie praktyk konfiskacyjnych organów administracji.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#IgnacyDaszyński">Wniosek nagły posłów ze Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów o zmianę ordynacji wyborczej do rad gminnych i powiatowych w Małopolsce.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#IgnacyDaszyński">Wniosek nagły p. Żuławskiego i kol. ze Zw. P. P. S. w sprawie ubezpieczenia na starość.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#IgnacyDaszyński">Wniosek nagły p. Świątkowskiego i kol. ze Zw. P. P. S. o ukrócenie zbrodniczej samowoli funkcjonarjuszów Ordynacji Zamojskiej w stosunku do miejscowej ludności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#IgnacyDaszyński">Nagłość tych wniosków będzie włączona do porządku dziennego przyszłego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#IgnacyDaszyński">Zamykam posiedzenie.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>