text_structure.xml
18.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 11 maja 1989 r. Komisje: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Prac Ustawodawczych, obradujące pod przewodnictwem posła Jana Kaczmarka (PZPR), rozpatrzyły w pierwszym czytaniu:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- projekt ustawy o zmianie ustawy o statystyce narodowej.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">W posiedzeniu wzięli udział: prezes Głównego Urzędu Statystycznego Franciszek Kubiczek, przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Ministerstwa Finansów, Centralnego Urzędu Planowania i Narodowego Banku Polskiego.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie podkomisji przedstawił poseł Bogdan Prus (PZPR): Podkomisja stwierdziła, że nowelizacja ustawy o statystyce państwowej jest celowa, a nawet niezbędna.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">W świadomości społecznej hasło „statystyka” kojarzy się głównie z dwoma problemami. Pierwszy wiąże się z dyskusją nad tym, czy statystyka jest rzetelna czy nierzetelna, wiarygodna czy niewiarygodna. Drugi - z często zgłaszanym postulatem ograniczenia obowiązków statystycznych ciążących nie tylko na przedsiębiorstwach, ale i na nielicznych niekiedy kadrowo placówkach służby zdrowia, oświaty, kultury, na organach administracji państwowej itp. Często słyszymy, że specjaliści zamiast pracować zawodowo muszą zajmować się wypełnianiem sprawozdań statystycznych.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Rozwiązywanie tych problemów musi polegać przede wszystkim na podjęciu działań praktycznych, ale i doskonalenie systemu prawnego może mieć wpływ na wiarygodność i społeczne koszty statystyki. Projektowana nowelizacja ma stworzyć lepsze warunki prawne dla praktycznego postępu w obu tych kierunkach.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Podstawą działań prawnych dla uwiarygodnienia statystyki będzie jej uspołecznienie. Proponuje się przekształcenie działającej przy GUS Rady ds. Systemów Informacji Społeczno-Gospodarczej z organu opiniodawczo-wnioskującego w organ określający kierunki rozwoju systemów informacji społeczno-gospodarczej oraz wydający wiążące GUS oceny metodologii badań (zwłaszcza cen detalicznych, kosztów utrzymania, ochrony środowiska) i zalecenia co do publikowania wyników badań. Zgodnie z przedłożoną ustawą co najmniej połowę członków tej Rady stanowiliby przedstawiciele organizacji społecznych i związkowych, delegowani przez te organizacje. Rada mogłaby zasięgać opinii wyspecjalizowanych instytucji zewnętrznych.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Mówi się, że statystyka jest niewiarygodna, gdyż kłamią ci, od których GUS zbiera informacje, ale i dlatego, że GUS nie ujawnia wszystkiego, co wie. Z tymi, którzy oszukują GUS musi on sam sobie radzić. Jest to sprawa warsztatu statystycznego, którego ważnym elementem są metody ujawniania błędów wynikających z nieprawdziwych danych źródłowych. Prawo może natomiast zapewnić szeroki społeczny nadzór nad polityką informacyjną prowadzoną przez GUS. W ostatnich miesiącach znacznie wzrosła w prasie ilość informacji statystycznych i ten kierunek powinien być utrzymywany. Kształtowana w nowy sposób Rada powinna to zapewnić, a ponadto wpływać na właściwy dobór informacji i oceniać ich jakość. Na tym tle podkomisja proponuje skreślić w ustawie zapisy określające dla kogo są przeznaczone informacje opracowywane przez GUS, wychodząc z założenia, że są one przeznaczone dla wszystkich, którzy są nimi zainteresowani.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Ograniczenie społecznych kosztów i uciążliwości związanych ze zbieraniem danych statystycznych i to w taki sposób, aby nie pogorszyć ich jakości i nie zubożyć podstaw informacyjnych dla podejmowania decyzji, podobnie jak podnoszenie zaufania do statystyki, musi być procesem długofalowym. Obniżenie kosztów i zmniejszenie uciążliwości można osiągnąć zastępując tzw. badania pełne, jak np. coroczny spis rolny, badaniami reprezentacyjnymi.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Decyzję taką podjęto, ale trzeba jeszcze, aby wszyscy uwierzyli, że badania reprezentacyjne dają wyniki nie mniej, a często - bardziej wiarygodne niż badania pełne. Wynika to m.in. z faktu, iż przeprowadzenie takiego reprezentacyjnego badania można powierzyć osobom wykwalifikowanym, podczas gdy np. przy pełnym spisie rolnym pracują również osoby bez dostatecznego przygotowania i robią to często niedokładnie.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Obniżeni społecznych kosztów statystyki powinno służyć przyjęcie w art. 4 zasady, iż badania statystyczne prowadzi przede wszystkim GUS, a inne organy tylko uzupełniająco. Dotychczas tylko ok. 25% obowiązków statystycznych nakładał GUS, a 75% inne podmioty. Zmiana tych proporcji i zwiększenie roli organu wyspecjalizowanego powinno prowadzić do eliminowania badań dublujących się i zbędnych oraz podnoszenia jakości statystyki. Temu celowi ma służyć proponowane przez podkomisję publikowanie wszystkich obowiązków statystycznych, a nie tylko nakładanych przez GUS, w Monitorze Polskim.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Proponuje się też zobowiązać GUS do wykorzystywania danych liczbowych zgromadzonych w różnych organach państwowych, np. izbach skarbowych, bez powtórnego zbierania ich bezpośrednio od podmiotów gospodarczych. Ograniczeniu mają ulec ingerencje GUS w wewnętrzne sprawy przedsiębiorstw. Rezygnuje się z organizowania planowych kontroli rzetelności statystyki, ograniczając kontrole do przypadków, kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie fałszowania informacji. Podkomisja wnosi też o zmianę art. 19 w celu uniemożliwienia GUS ingerencji w systemy ewidencyjne i informatyczne przedsiębiorstw.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Wszystko, co można zmienić w ustawie dla zwiększenia wiarygodności statystyki i obniżenia jej kosztów, zostało zmienione. Nad praktyczną realizacją tych zmian będzie musiała czuwać komisja sejmowa opiniująca co roku plan i budżet GUS.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Przedłożona nowelizacja dostosuje ustawę o statystyce do zmienionych od 1982 r. warunków funkcjonowania gospodarki. Po pierwsze, w związku z rozwojem sektora prywatnego, stwierdza się jednoznacznie, że obowiązki sprawozdawcze mogą być nałożone na osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Zakłada się przy tym, że podmioty wszystkich sektorów są traktowane równorzędnie przy określaniu obowiązków sprawozdawczych. Metody uzyskiwania danych statystycznych do specyfiki tych podmiotów będą dostosowane.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Po drugie, zmiana funkcji centralnych związków spółdzielczych powoduje rezygnację z upoważnienia ich do nakładania obowiązków sprawozdawczych. Upoważnienie takie uzyskuje natomiast NBP wobec banków.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Po trzecie, wprowadza się zasadę dobrowolności - wyjąwszy obowiązki wobec statystyki państwowej - w przekazywaniu danych liczbowych i innych informacji przez działające podmioty, w związku z czym ulega likwidacji pojęcie nielegalnych badań statystycznych.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Po czwarte, upoważnia się GUS do prowadzenia systemu identyfikacji i klasyfikacji wszystkich działających podmiotów, a nie tylko jak dotychczas - jednostek gospodarki uspołecznionej. Zakłada się, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą będą uzyskiwały numer statystyczny w tym systemie tylko na swoje życzenie.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Po piąte, obok ochrony informacji indywidualnych o osobach fizycznych, wprowadza się ochronę niektórych danych jednostkowych stanowiących tajemnicę handlową lub produkcyjną. Ich udostępnianie innym podmiotom niż organy władzy, administracji i kontroli państwowej byłoby karalne tak, jak fałszowanie statystyki czy udostępnianie danych o osobach fizycznych.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Podkomisja proponuje, by w składzie Rady ds. Systemów Informacji Społeczno-Gospodarczej zamiast wyrazu „ekspertów” zapisać bardziej precyzyjne określenie: „przedstawiciele nauki”. Zasiadają oni wprawdzie w doradczej Naukowej Radzie Statystycznej, ale powinni też uczestniczyć w wyposażonej w większe prerogatywy Radzie ds. Systemów Informacji Społeczno-Gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Podkomisja zaproponowała też kilka poprawek redakcyjnych i wnosi o przyjęcie ustawy.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Uzasadnienie do projektu ustawy przedstawił prezes Głównego Urzędu Statystycznego Franciszek Kubiczek: Obowiązująca ustawa o statystyce państwowej została uchwalona w 1982 r., łącznie z innymi ustawami o podstawowym znaczeniu dla wprowadzanej wówczas reformy gospodarczej. Dotychczas ta ustawa nie była nowelizowana. Zmiany, jakie zaszły w ciągu tych siedmiu lat w modelu funkcjonowania gospodarki, powodują, że wiele przepisów ustawy o statystyce państwowej nie odpowiada potrzebom i jest niespójnych z innymi rozwiązaniami systemowymi. Ustawa jest wyraźnie adresowana do jednostek gospodarki uspołecznionej, odwołuje się do prowadzenia badań statystycznych tego sektora i do udostępniania wyników tych badań właśnie jednostkom gospodarki uspołecznionej.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Ważne dla znowelizowania ustawy są ustalenia przyjęte w wyniku obrad „okrągłego stołu”. Wynika z nich, że przy GUS zostanie powołana komisja związkowo-społeczna, której zadaniem będzie ocena metod liczenia wskaźnika cen detalicznych oraz wskaźnika kosztów utrzymania i formułowania opinii w sprawie ewentualnej ich weryfikacji. Zapowiedziano też rozpatrzenie skutecznych i instytucjonalnych form kontroli społecznej nad systemem statystyki państwowej oraz zmianę przepisów o tajemnicy państwowej i służbowej w celu ograniczenia informacji, które nie będą udostępniane, a tym samym rozszerzenia zakresu informacji dla społeczeństwa w środki masowego przekazu i wydawnictwach GUS.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Wykonanie ustalenia dotyczącego szerszego dostępu do informacji statystycznych nie wymaga zmiany ustawy, a efektem podjętych już działań jest zniesienie innych klauzul niż tajne i poufne na materiałach organów statystyki od 1950 r. W najbliższym czasie nastąpi ograniczenie o połowę informacji oznaczonych w przeszłości klauzulą poufności oraz zniesienie klauzul ograniczających dostęp do informacji statystycznych.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Wykonanie ustaleń w kwestii uspołecznienia statystyki znalazło wyraz w projektowanej zmianie art. 6 ustawy. Przewidziano rozszerzenie składu Rady ds. Systemów Informacji Społeczno-Gospodarczej, tak by co najmniej połowę składu stanowili przedstawiciele organizacji związkowych i społecznych, delegowani do prac Rady przez te organizacje. Ponadto określono na nowo zadania tej Rady: uzyska ona uprawnienia do dokonywania ocen prawidłowości stosowanej metodologii i wyników badań statystycznych, zwłaszcza w dziedzinie cen detalicznych i kosztów utrzymania oraz ochrony środowiska. Rada określałaby też badania statystyczne, których wyniki powinny być publikowane. Ustalenia Rady co do weryfikacji metodologii oraz publikacji wyników byłyby wiążące dla GUS, czyli Rada miałaby funkcję stanowiącą.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Uspołecznianiu statystyki. sprzyjać też powinny przewidywane w nowelizacji ustawy przepisy wykonawcze określające tryb prac nad projektami programów badań statystycznych z wykorzystaniem szerokich konsultacji przy ich tworzeniu.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Kolejne zmiany dostosowują ustawę dc rozwiązań systemowych. Zakłada się m.in. zniesienie podziału statystyki na legalną i nielegalną i wprowadzenie w to miejsce statystyki państwowej realizowanej na podstawie ustawy o statystyce państwowej oraz przepływu danych nie regulowanych tą ustawą. Art.. 18 ustawy zabraniający zbierania i przekazywania danych na formularzach nie zatwierdzonych przez GUS ma być zastąpiony zapisem, że obowiązki sprawozdawcze ustala się wyłącznie w trybie ustawy o statystyce, zaś w innych przypadkach przekazywanie danych jest dobrowolne. Samodzielne podmioty nie powinny w tym względzie być ograniczane.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Przewiduje się zmianę kręgu podmiotów uprawnionych do prowadzenia badań statystycznych. Ze względu na zmienioną funkcję centralnych związków spółdzielczych i organizacji społecznych zakłada się zrezygnowanie z uprawnień ich zarządów do wprowadzania obowiązków sprawozdawczych. Zapotrzebowanie spółdzielczości na informacje zaspokoją badania GUS oraz dane zebrane przez samorządowe organizacje w ramach swobodnego, dobrowolnego przepływu informacji.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Zakładamy konsekwentną eliminację postanowień akcentujących badania jednostek gospodarki uspołecznionej, rejestrowania ich w systemie numerów statystycznych oraz udostępnianie tym jednostkom wyników badań, tj. działań z udziałem tylko tego sektora i na jego rzecz. Statystyka musi coraz lepiej umieć opisać sektor prywatny, dostosowując metody badań statystycznych i formy zbierania danych do specyficznych właściwości poszczególnych podmiotów. Także system identyfikacji i klasyfikacji podmiotów obejmie podmioty wszystkich sektorów, a osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą będą miały możliwość uzyskania numeru statystycznego na swoje życzenie.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Przewidujemy ograniczenie kontroli rzetelności danych prowadzonej przez organy statystyki państwowej w siedzibie podmiotu tylko do przypadków, gdy otrzymane dane liczbowe będą uzasadniały podejrzenie co do ich niezgodności ze stanem faktycznym. Organy statystyki nadal kontrolowałyby terminowość i prawidłowość sporządzania sprawozdań.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Projektowane wprowadzenie kategorii tajemnicy handlowej i produkcyjnej wiąże się ze zmianą charakteru gospodarki i ma chronić dane jednostkowe o podmiocie gospodarczym w warunkach konkurencji. Nie ograniczy to dostępu informacji o tych podmiotach organom władzy, administracji i kontroli państwowej.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Pozostałe projektowane zmiany mają charakter redakcyjny lub porządkowy.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełJanKaczmarek">Jak wynika z wystąpienia prezesa F. Kubiczka, projektodawcy akceptują poprawki zgłoszone przez podkomisję, która pozytywnie oceniła projekt ustawy. Zmierza on do zwiększenia uspołecznienia działalności GUS, co Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wielokrotnie już postulowała.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełMieczysławFrącki">Nie zgadzam się z poprawką podkomisji, by w art. 6 ust. 1 wyraz „ekspertów” zastąpić wyrazami „przedstawiciele nauki”. Wyraz „ekspert” ma szersze znaczenie i może się odnosić również do przedstawicieli praktyki gospodarczej, którzy też będą potrzebni w radzie.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełBogdanPrus">W wyniku nowelizacji zostanie ograniczona możliwość prowadzenia samodzielnych badań statystycznych przez placówki PAN. Dlatego zaproponowaliśmy, by w skład rady weszło więcej przedstawicieli nauki.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełJanKaczmarek">Popieram wniosek posła M. Frąckiego. Pracownicy nauki również zaliczają się do ekspertów. Celowe jest, by w radzie znaleźli się nie tylko teoretycy, ale również praktycy, dla których badania są prowadzone.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełEugeniuszOchendowski">Też popieram wniosek posła M. Frąckiego.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PosełEugeniuszOchendowski">Zgodnie z art. 6 ust. 1 w skład rady wchodzą przedstawiciele organizacji spółdzielczych, związkowych i społecznych. Dodajemy teraz zapis, że przedstawiciele organizacji związkowych i społecznych stanowią co najmniej połowę składu rady. Czy oznacza to, że spółdzielcy wejdą do tej drugiej połowy składu?</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PosełEugeniuszOchendowski">Dotychczasowy art. 6 ust. 3, oznaczony obecnie jako ust. 5, stanowi, że prezes Rady Ministrów na wniosek prezesa GUS określa zadania, skład i tryb działania rady, tymczasem zadania zostały określone w nowym art. 6 ust. 2.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełBogdanPrus">Podkomisja nie obstaje przy swojej poprawce dotyczącej art. 6 ust. 1.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PosełBogdanPrus">Komisje przyjęły art. 6 ust. 1 zgodnie z wnioskiem posła M. Frąckiego.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#PosełBogdanPrus">Następnie Komisje jednomyślnie skreśliły wyraz „zadania” w art. 6 ust. 3 (obecnie ust. 5), zgodnie z wnioskiem posła E. Ochendowskiego.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#PosełBogdanPrus">Komisje przyjęły zmianę art. 3 w całości oraz kolejne zmiany w artykułach 4–19.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PrzedstawicielBiuraPrawnegoKancelariiSejmuJerzyBoczek">Z uwagi na to, że nowelizacja jest obszerna, proponujemy zapisanie w ustawie, iż konieczne jest wydanie tekstu jednolitego tego aktu prawnego.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanKaczmarek">Przyjmujemy tę propozycję. Przybliży to świadomości społecznej podstawowe cele i zadania pracy GUS.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PosełJanKaczmarek">Komisje przyjęły projekt ustawy w całości wraz z poprawką zgłoszoną przez biuro prawne Kancelarii Sejmu.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#PosełJanKaczmarek">Komisje jednomyślnie powierzyły funkcję sprawozdawcy posłowi Bogdanowi Prusowi (PZPR).</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>