text_structure.xml 43.2 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 22 grudnia 1981 r. na wspólnym posiedzeniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu I Finansów, Komisji Prac Ustawodawczych oraz Komisji do spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw, obradujących pod kolejnym przewodnictwem posłów: Zbigniewa Gertycha (PZPR) i Witolda Zakrzewskiego (bezp.) odbyło się:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">- pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw: o planowaniu społeczno-gospodarczym, o statystyce państwowej, o cenach, o uprawnieniach do prowadzenia handlu zagranicznego, o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej, prawo bankowe oraz o nadaniu statutu Narodowemu Bankowi Polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu wzięli udział: minister pełnomocny do spraw reformy gospodarczej Władysław Baka, minister finansów Marian Krzak, prezes Narodowego Banku Polskiego Stanisław Majewski, prezes Państwowej Komisji Cen Zdzisław Krasiński, wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego Tadeusz Walczak, przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">W imieniu prezydiów trzech Komisji obrady otworzył poseł Zbigniew Gertych (PZPR). Podkreślił on, że komisje przystępują do pierwszego czytania ośmiu projektów ustaw na początku drugiego tygodnia obowiązywania stanu wojennego, niosącego nadzieje na normalizację życia społecznego i gospodarczego. Jeszcze nie wszyscy włączyli się do działań w tym kierunku, ale proces ten nabiera cech trwałości. Zgodnie z oświadczeniem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, proces odnowy będzie kontynuowany, a reforma gospodarcza stopniowo wprowadzana w życie. Projekty ustaw przedłożone przez rząd to kolejny krok na tej drodze.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">Projekt ustawy o prowizorium budżetowym i projekt planu na 1982 r. zostały przez rząd wycofane.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">Prezydia proponują powołanie czterech podkomisji dla prac nad przedstawionymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">Uzasadnienie ośmiu projektów ustaw przedstawił minister pełnomocny ds. reformy gospodarczej Władysław Baka: Projekty te, łącznie z uchwalonymi przez Sejm 25 września br. ustawami o przedsiębiorstwach państwowych oraz o samorządzie załogi, określają kształt ustrojowo-prawny reformy gospodarczej. Projekty były przedmiotem szerokiej konsultacji społecznej. Rząd uwzględnił opinie Komisji do spraw Reformy Gospodarczej, organizacji społecznych i związków zawodowych, a także wnioski 100 przedsiębiorstw - konsultantów reformy. Pozwoliło to nadać projektom ustaw postać najpełniej odzwierciedlającą dążenia społeczne, wiernie konkretyzującą podstawowe założenia reformy zaaprobowane przez Sejm 24 września br.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">Każdy dzień uwiarygodnia słowa przewodniczącego Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego z 13 grudnia, że wprowadzenie stanu wojennego nie ma na celu zahamowania reform i odwrócenia postępowych przeobrażeń w naszym kraju, że pragniemy doskonalić mechanizmy gospodarowania w kierunku i zgodnie z założeniami reformy. Świadczą o tym praktyczne działania, zmierzające do natychmiastowego wprowadzenia - w możliwie jak najszerszym zakresie - elementów nowego systemu ekonomicznego, do tworzenia warunków i torowania drogi do kompleksowej reformy gospodarczej. Umocnieniu tego przekonania służy poddanie pod obrady sejmowe w niezmienionym kształcie projektów ustaw opracowywanych w okresie przed 13 grudnia, które tworzą podstawy prawne dla demokratyzacji życia społeczno-gospodarczego w naszym kraju. Pragniemy, aby w toku prac sejmowych dokonana została wnikliwa, krytyczna ocena projektów ustaw, aby w uchwalonej przez Sejm formule prawnej reformy gospodarczej zawarte zostało całe doświadczenie i wielki dorobek nauki polskiej. I w tym sensie przedłożone projekty ustaw traktujemy jako otwarte.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">Zdaniem reformy jest wprowadzenie w życie takich zasad i mechanizmów funkcjonowania gospodarki, które zapewnią wysoką społeczną efektywność gospodarowania, przyczynią się do przywrócenia i utrwalenia równowagi gospodarczej oraz zapewnią bardziej sprawiedliwy podział dochodu narodowego. Takie są podstawowe kierunki reformy, której niepodważalnym fundamentem jest samorządność załogi, samodzielność i samofinansowanie przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#Sprawozdawca">Postępujące przemiany w społeczeństwie i gospodarce powodują konieczność zmiany podejścia do programu, funkcjonowania i organizacji statystyki. Wiedza o gospodarce i społeczeństwie musi opierać się na obiektywnych informacjach wyrażonych w danych statystycznych. Projekt ustawy zapewnia szeroki dostęp do informacji statystycznej. Wcielenie w życie projektu stworzy solidną bazę informacyjną dla prawidłowego kształtowania strategii społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#Sprawozdawca">„Gospodarka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest gospodarką planową, opartą na socjalistycznych stosunkach ekonomicznych. Funkcjonowanie i rozwój gospodarki są regulowane przez system planów społeczno-gospodarczych z wykorzystaniem mechanizmu rynkowego”. Tak brzmi pierwszy artykuł projektu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym. Określa on jednoznacznie socjalistyczny charakter projektowania w naszym kraju, jako metody uzgadniania i wyrażania społecznej woli co do celów i kierunków rozwoju kraju. Kierunkowa zbieżność planów przedsiębiorstw z planem centralnym osiągana będzie przede wszystkim na drodze wykorzystania narzędzi ekonomicznych. Wiodącą rolę spełniać ma 5-letni narodowy plan społeczno-gospodarczy. Fundamentalną cechą nowego systemu planowania jest prawne zagwarantowanie uspołecznienia procesu opracowywania planów oraz kontroli ich wykonania. Znajduje to wyraz w jasnym określeniu form i procedury uczestnictwa organów przedstawicielskich wszystkich szczebli, związków zawodowych, organizacji społecznych oraz instytucji i środowisk naukowych w tworzeniu planów.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#Sprawozdawca">Projekt zmierza w kierunku zasadniczego i autentycznego zwiększenia roli Sejmu w podejmowaniu strategicznych decyzji, zapewnienia jego udziału w wyborze koncepcji rozwoju kraju. Służyć temu będzie rozpatrywanie przez Sejm różnych wariantów planu wieloletniego jeszcze przed sformułowaniem ostatecznego projektu NPSG.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#Sprawozdawca">Sumując, projekt ustawy zmierza w kierunku umocnienia strategicznych funkcji planowania centralnego, demokratyzacji ogólnego procesu planowania i zapewnienia pełnej społecznej kontroli nad przebiegiem realizacji, ustanawia instytucjonalne bariery przed nawrotem arbitralności i woluntaryzmu w kierowaniu gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#Sprawozdawca">Projekt ustawy o cenach zmierza do optymalnego uwzględnienia podstawowych funkcji, jakie cena spełnia w gospodarce socjalistycznej. Ustawowe zasady stanowienia i kontroli cen mają z jednej strony zapewnić ochronę interesów ekonomicznych podstawowych rzesz społeczeństwa, a z drugiej - stwarzać zachętę do podejmowania przez przedsiębiorstwo produkcji społecznie potrzebnej, skłaniać do innowacji, przyczyniać się do wzbogacania rynku. Projekt przewiduje dwie formy ingerencji organów administracji państwowej: bezpośrednie ustalanie tzw. cen urzędowych oraz określanie zasad ustalania cen (tzw. regulowanych), które muszą być przestrzegane przez przedsiębiorstwo. Ceny urzędowe na podstawowe towary konsumpcyjne oraz na podstawowe surowce i materiały umożliwiają skuteczne oddziaływanie organów państwowych na poziom spożycia oraz na kształtowanie ekonomicznych warunków produkcji.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#Sprawozdawca">Na stosunkowo szeroką skalę dopuszczone będą tzw. ceny umowne i ceny wolne, określane na zasadzie swobodnych porozumień między dostawcami i odbiorcami. Porozumienie to ma na celu wykorzystanie praw ekonomicznych w imię optymalizacji powiązań kooperacyjnych i lepszego dostosowania struktury produkcji do struktury potrzeb rynku.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#Sprawozdawca">Wiele nadziei na prawidłową politykę cen, na przezwyciężanie praktyk monopolistycznych wiązać można z proponowanym utworzeniem Społecznej Komisji Cen jako organu konsultacyjnego, wnioskującego i kontrolnego, grupującego przedstawicieli związków zawodowych, federacji konsumentów i innych organizacji społecznych, a także przedstawicieli organizacji handlowych i przedsiębiorstw produkcyjnych. Projekt powołania takiej Komisji jest jeszcze jednym dowodem, iż intencją rządu jest poddanie działalności gospodarczej pod najszerszą kontrolę społeczną.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#Sprawozdawca">Projekt ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej ogranicza zakres podatków do podatku obrotowego, od funduszu płac, od nieruchomości i dochodowego. Wprowadzając powszechnie podatek dochodowy przewiduje się możliwość stosowania ulg sprzyjających inwestowaniu i postępowi technicznemu oraz rozwojowi działalności kulturalnej jednostek gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#Sprawozdawca">Projekt ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych opiera się na zasadzie samodzielności i samofinansowania. Przedsiębiorstwo powinno osiągać taki dochód, aby łącznie z amortyzacją mogło finansować swoją działalność eksploatacyjną i inwestycyjną, korzystając w razie potrzeby z kredytu bankowego, spłacanego następnie własnymi środkami. Dotacje budżetowe dla przedsiębiorstw powinny być zjawiskiem wyjątkowym, bądź przejściowym, przy czym mogą one być udzielane jedynie w ramach kwot i według zasad określonych przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#Sprawozdawca">Projektowana zasada, aby zakładowe fundusze socjalne i mieszkaniowe tworzyć z corocznego odpisu w jednolitej wielkości w przeliczeniu na 1 zatrudnionego w skali całej gospodarki narodowej będzie aktem sprawiedliwości społecznej, doprowadzi do znacznego zwiększenia tych funduszów tam, gdzie potrzeby socjalne są największe.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#Sprawozdawca">Przedsiębiorstwo dysponować będzie w pełni samodzielnie zyskiem do podziału i decydować, na jakie cele będzie ten zysk przeznaczony. Obowiązkowe będą tylko odpisy z zysku na fundusz rezerwowy. Jest to niezbędne, aby ubezpieczyć działalność przedsiębiorstw na wypadek niekorzystnych warunków i wyników w przyszłości. Zasadniczym warunkiem istnienia przedsiębiorstw będzie osiąganie efektywności ekonomicznej, dawanie społeczeństwu więcej niż się od niego bierze. Projekt stawia nowe jakościowo, wysokie wymagania przed samorządami załóg i kierownictwami zakładów, zwiększa ich bezpośrednią odpowiedzialność za osiągane wyniki. Należy się liczyć z tym, że bądź ze względów obiektywnych, bądź z powodu czynników subiektywnych w nowym systemie niemało przedsiębiorstw popadnie w trudności ekonomiczne. Prowadzone są intensywne prace nad projektem ustawy o postępowaniu, mającym na celu uzdrowienie gospodarki finansowej przedsiębiorstwa ponoszącego straty oraz postępowaniem upadłościowym.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#Sprawozdawca">Projekty ustaw o prawie bankowym i o nadaniu statutu NBP regulują dwie podstawowe sfery działalności banków: - makroekonomiczną, polegającą na aktywnym uczestnictwie banków w kształtowaniu polityki pieniężno-rynkowej i przeciwdziałaniu tendencjom do naruszania równowagi ekonomicznej; - mikroekonomiczną, polegającą na reprezentowaniu interesu ogólnospołecznego względem przedsiębiorstwa, na określaniu warunków udzielania kredytów oraz innych aspektów współpracy umownej z przedsiębiorstwami.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#Sprawozdawca">Projekt ustawy o uprawnieniach do prowadzenia handlu zagranicznego wychodzi naprzeciw aspiracjom przedsiębiorstw do bezpośredniego włączania się w międzynarodowy podział pracy. Wobec bezwzględnej konieczności zabezpieczenia interesów ogólnopaństwowych w stosunkach gospodarczych z zagranicą projekt ustanawia określone kryteria nadawania koncepcji. Stwarza jednocześnie możliwość zaskarżenia przez przedsiębiorstwo decyzji o odmowie nadania, zmianie lub cofnięciu uprawnień do prowadzenia handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#Sprawozdawca">Projekty ustaw są ze sobą zharmonizowane i łącznie w sposób kompleksowy regulują zasady funkcjonowania gospodarki w warunkach reformy gospodarczej. Po raz pierwszy zasady funkcjonowania gospodarki zostaną określone ustawowo, zgodnie z wolą Sejmu PRL. Zapewni to spójność między systemem ekonomicznym a systemem prawnym, stworzy podstawy oraz gwarancje dla przestrzegania prawa w działalności gospodarczej, a sam proces reformowania uczyni procesem nieodwracalnym. Najwyższym pragnieniem rządu jest, aby jak najszybciej zaistniały warunki niezbędne do tego, by ustawy te - w udoskonalonym w rezultacie dyskusji sejmowej kształcie - mogły wejść w życie i służyć urzeczywistnianiu wielkiego dzieła socjalistycznej odnowy w naszej Ojczyźnie, Polsce Ludowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełStefaniaBruzda">Czy nie było nadmiernego pośpiechu w opracowywaniu projektu ustawy? Czy ogłoszenie stanu wojennego nie zmienia na tyle sytuacji, by przeszkadzało to rozpatrywaniu projektów ustaw? Kiedy mogłyby te projekty wejść w życie? Czy warunkują one wprowadzenie nowego mechanizmu ekonomicznego do gospodarki w 1982 r.?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterWładysławBaka">Projekty ustaw zostały przyjęte 30 listopada. Prace Komisji ds. Reformy Gospodarczej trwały pół roku, a zintensyfikowane zostały od sierpnia br. 15–16 października projekty skierowano do związków zawodowych, organizacji społecznych i 100 przedsiębiorstw-konsultantów. Od wszystkich tych organizacji nadeszły opinie, z zakładów wpłynęły wnioski i uwagi. Cały materiał został w miarę możliwości uwzględniony i na tej podstawie dopracowano projekt. 30 listopada Rada Ministrów uznała, że projekty są dojrzałe i mogą być przedłożone Sejmowi. Stało się to między 4 a 9 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterWładysławBaka">Rząd nie widzi potrzeby zmiany przekazanych projektów, traktując je jako regulację kompleksowego kształtu reformy gospodarczej, jej funkcjonowania w warunkach normalizacji. Wskazuje to na niepodważalne intencje rządu - kontynuowania procesu przygotowywania reformy gospodarczej w kształcie, w jakim był opracowywany i społecznie uzgodniony.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterWładysławBaka">Nikt nie może dziś precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie - kiedy projekty ustaw mogą wejść w życie. Zależy to od wielu czynników. Najważniejszy z nich to osiągnięcie normalizacji, usunięcie przyczyn, które spowodowały wprowadzenie stanu wojennego, stabilizacji społeczno-politycznej. Wiele zależy tu od Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterWładysławBaka">Co się tyczy wprowadzenia nowego mechanizmu ekonomicznego, rząd był i jest zdecydowany wprowadzać elementy tego systemu w możliwie najszerszym zakresie, a nowe struktury organizacyjne - gdzie będzie to możliwe, biorąc pod uwagę wymogi stanu wojennego. Rada Ministrów podjęła 30 listopada br. uchwałę o zasadach działalności przedsiębiorstw w roku przyszłym. Uchwała ta w niczym nie narusza materii ustawowej. Wielkie obszary funkcjonowania gospodarki nie miały regulacji ustawowej, więc także zmiany nie wymagają takiej regulacji. Chcemy stworzyć solidne podstawy prawne dla funkcjonowania gospodarki. Będzie to ważny czynnik przeciwdziałania arbitralności i woluntaryzmowi. Stojąc na gruncie prawa, możliwe było wprowadzenie szeregu istotnych elementów do mechanizmu gospodarczego. Zasady opublikowane zostały jako dodatek do „Trybuny Ludu” i są znane. Był to akt wprowadzający reformę gospodarczą, mylnie zwanym prowizorium systemowym.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterWładysławBaka">Stan wojenny zmienia pewne parametry działania: mam na myśli militaryzację wielu zakładów, zawieszenie samorządu załóg oraz ostrą zasadę jednoosobowego kierownictwa. Nie ulegają istotnym zmianom dotychczasowe priorytety społeczno-gospodarcze. Cele ujęte w programach operacyjnych (np. produkcja środków ochrony roślin, środków higieny, leków, czy przetwórstwo mleka) pozostają bez zmian. Trwają obecnie prace nad sposobami uwzględnienia warunków wynikających ze stanu wojennego w zastosowaniu do zasad działalności przedsiębiorstw i systemu uchwalonego 30 listopada. Intencją rządu jest wprowadzanie mechanizmu gospodarczego wszędzie gdzie to jest możliwe, torowanie drogi reformie gospodarczej, stwarzanie przesłanek do w pełni kompleksowej, reformy gospodarczej. Jutro - pojutrze Rada Ministrów uchwali nowe zasady działania gospodarczego w dostosowaniu do nowej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterWładysławBaka">Czy projekty ustaw mają stworzyć nową podstawę prawną? Najbardziej istotna jest daleko idąca zbieżność, a w dużej części pełna tożsamość między zasadami działania przedsiębiorstw określonymi w uchwale Rady Ministrów z 30 listopada a regulacjami w prowadzonymi w przedłożonych obecnie projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterWładysławBaka">Przewodniczący Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Zbigniew Gertych (PZPR) przedstawił propozycje składu podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterWładysławBaka">Pierwsza podkomisja pod przewodnictwem posła Alojzego Bryla (SD) w składzie posłowie: Janina Banasik (ZSL), Jerzy Bukowski (bezp.), Zofia Kalisz (ZSL) i Alfons Klafkowski (bezp.) zajmować się będzie projektami ustaw o prawie bankowym i statucie NBP.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterWładysławBaka">Podkomisja druga pod przewodnictwem poseł Krystyny Jandy Jendrośki (bezp.) w składzie posłowie: Jan Kamiński (PZPR), Józef Kijowski (ZSL), Kazimiera Plezia (PZPR), Franciszek Sadurski (ZSL) i Zenon Szulc (PZPR) zajmie się projektami ustaw o finansowaniu przedsiębiorstw państwowych i opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterWładysławBaka">Podkomisja trzecia, pod przewodnictwem posła Zdzisława Czeszejko-Sochackiego (PZPR), w składzie posłowie: Jadwiga Biernat (ZSL), Franciszek Gesing (ZSL), Barbara Koziej-Żukowa (SD), Ryszard Najsznerski (PZPR), Tadeusz Urbański (PZPR) zajmie się projektami ustaw o planowaniu społeczno-gospodarczym i statystyce państwowej.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterWładysławBaka">Czwarta, podkomisja, pod przewodnictwem posła Longina Cegielskiego (ZSL), w składzie posłowie: Łukasz Balcer (SD), Ryszard Bryk (PZPR), Rudolf Buchała (bezp. PZKS), Zbigniew Rudnicki (SD) i Zbigniew Zieliński (bezp. PZKS) zajmie się projektami ustaw o cenach i uprawnieniach do prowadzenia handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterWładysławBaka">Po zakończeniu prac podkomisje przedłożą swe opinie i materiały przewodniczącemu międzykomisyjnego zespołu posłowi Stanisławowi Kukuryce (PZPR). Poseł Zbigniew Gertych zaapelował, aby w trakcie pracy podkomisje korzystały z opinii specjalistów - ekspertów. Prace podkomisji rozpoczną się w I dekadzie stycznia 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#komentarz">(Dyskusja)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełAdamŁopatka">6 spośród obecnie przedłożonych projektów ustaw ma prawnie ukształtować samofinansowanie przedsiębiorstw. Ponieważ przyjęto już dwie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, możemy stwierdzić, że na forum sejmowym znajduje się cały kompleks nowych zasad funkcjonowania przedsiębiorstw. W toku prac nad obecnie opracowywanymi projektami kontynuować należy dobre tradycje Sejmu, polegające na wszechstronnym badaniu projektów przy współudziale specjalistów oraz na wykorzystaniu opinii związków zawodowych. Założenia dokumentów, nad którymi debatuje się obecnie, zostały przekonsultowane w 100 zakładach przemysłowych. Nie uzgodniono ich jednak ze związkami zawodowymi. Ponieważ obecnie działalność związków jest zawieszona może powstać niebezpieczeństwo pominięcia ich opinii. Należałoby więc odwołać się do doświadczenia działaczy związkowych i w ten sposób uzyskać związkowy punkt widzenia.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełAdamŁopatka">Zaprezentowane projekty ustaw pozostawiają otwartą sprawę decyzji o emisji nowych pieniędzy. W projekcie uchwały bankowej i w statucie NBP nie ma na ten temat odpowiedniej wykładni. Nie wiadomo zatem kto, kiedy i w jakim zakresie może decydować w tej sprawie. Ponieważ zdarzały się różne nieprawidłowości w tej materii, powinniśmy dążyć do odpowiedniej kontroli i utrudnienia w podejmowaniu nieuzasadnionych decyzji co do emisji. Fakt, że problem powyższy jest zaledwie dotknięty w projektach wymienionych ustaw uważam za ich słabość. Postuluję więc, aby rząd wyszedł z samo poprawkami dotyczącymi omawianego zagadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełWitoldZakrzewski">Nie po raz pierwszy już Komisja występuje o to, aby wraz z projektami ustaw rząd przedkładał projekty stosownych aktów wykonawczych. I teraz znowu powtarza się historia: projekty ustaw są, a akty wykonawcze nie zostały przedłożone. Taka sytuacja bardzo utrudnia pracę Komisji Prac Ustawodawczych, a także podkomisjom, które mają rozpatrywać projekty. Większość podstawowych aktów wykonawczych musi być gotowa do czasu podjęcia prac przez podkomisje, a więc w ciągu 2 tygodni.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełWitoldZakrzewski">Doprowadzić trzeba wreszcie do tego, aby wszystkie akty o mocy powszechnie obowiązującej publikowane były w Dzienniku Ustaw. Nie zawsze stosowano taką praktykę, a jest to podstawowy wymóg legislacyjny. Jeśli mamy doskonalić naszą działalność co do treści i formy, wszystkie rozporządzenia obowiązujące obywateli muszą się znajdować w powszechnie im dostępnym Dzienniku Ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełKrystynaJandyJendrośka">W odniesieniu do przedsiębiorstw zmienia się rola banków. Będą one instytucjami usługowymi. Wydaje się, że w ustawie Prawo bankowe powinny znaleźć się takie elementy jak obsługa kasowa budżetu czy też środki oddziaływania bankowego (kredyt).</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełKrystynaJandyJendrośka">Nie wiemy jak będzie uregulowany system kredytowy. Z zaprezentowanych przepisów to nie wynika. Konieczne są wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełBolesławStrużek">Mam wątpliwości czy centralny plan roczny nie powinien być uchwalony przez Sejm. Chodzi o to, iż wymknięcie się tej funkcji spod uwagi parlamentu może wpływać na realizację planu 5-letniego. Jest to sprawa tym bardziej zasadna, iż projekt przewiduje, że plany roczne na szczeblu województw będą uchwalane przez organy przedstawicielskie. Brak w tym rozwiązaniu konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełBolesławStrużek">Sprawa planu perspektywicznego jest bardzo istotna. Przewiduje się, iż plan województwa będzie fakultatywny. Chodzi o to, aby plan centralny wspierany był pianami wojewódzkimi. Należy więc wprowadzić zasadę obligatoryjności.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełBolesławStrużek">Brak rozwiązań zakładających istnienie i funkcjonowanie planów makro-regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełBolesławStrużek">W art. 24 całkowicie wyłączono Sejm z konsultowania projektu centralnego planu rocznego, wydaje się że jest to nieprawidłowość.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełBolesławStrużek">Jeżeli w projekcie ustawy na temat NBP stanowi się, że prezesa tej instytucji powołuje Sejm, to należy również przewidzieć obowiązek składania przezeń odpowiednich sprawozdań Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełBolesławStrużek">W skład Rady PKO powinny wchodzić m.in. przedstawiciele samorządu terytorialnego oraz administracji terytorialnej.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełBolesławStrużek">Artykuł 33 ustęp 1 przewiduje, iż bank zobowiązany jest wypłacić osobie wskazanej przez wkładcę po śmierci wkładcy z jego wkładów oszczędnościowych, na które wystawione zostały imienne dowody, ogółem kwotę do 500 tys. zł. Rozwiązanie to wydaje się błędne. Należałoby nie ograniczać wysokości wypłat, lecz rozwiązywać tę kwestię na drodze odpowiednich podatków.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełBolesławStrużek">Odnośnie banków spółdzielczych użyto nieszczęśliwego zwrotu, który wskazuje, iż w sprawie powołania najmniejszego banku musi decydować Rada Ministrów. Należy jej pozostawić te uprawnienia jedynie w odniesieniu do banków o ogólnokrajowym zasięgu, natomiast pozostałe sprawy powinna regulować ustawa o spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełBolesławStrużek">Opowiadam się za tym, aby zachować dotychczasową nazwę „Spółdzielcza Rada Banku”.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełBolesławStrużek">W ustawie o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej przewidziano przy wysokiej rentowności, zwłaszcza w przedziale od 5–10 procent, bardzo wysoki skok oprocentowania zysku. Wydaje się, że jest on zbyt gwałtowny. Należało by wprowadzić mniejsze zróżnicowanie.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełBolesławStrużek">W artykule 30 pkt 6 ustawy o opodatkowaniu precyzującym zwolnienia od podatku obrotowego jest wiele nieprawidłowych określeń terminologicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełBolesławStrużek">Czy w stosunku do przedsiębiorstw spółdzielczych przewiduje się stosowanie ulg podatkowych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełLonginCegielski">W ustawie o planowaniu autorzy projektu w sposób uproszczony potraktowali dział „Nauka”. Niezbędne są bardziej precyzyjne sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełLonginCegielski">W ustawie o cenach w art. 4 punkt 6 stwierdza się, że ceny podstawowych produktów rolnych ustala się w wysokości zapewniającej opłacalność ich produkcji w podstawowej części gospodarstw rolnych oraz odpowiedni parytet dochodów ludności rolniczej do dochodów ludności nierolniczej. Jest to rozwiązanie zawierające sprzeczność. Dlatego opowiadam się za przeredagowaniem tego fragmentu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełLonginCegielski">Art. 23 punkt 5 ustawy o statystyce stwierdza, iż kto odmawia informacji, składa sprawozdania i informacje statystyczne niezgodne ze stanem faktycznym, bądź nie wypełnia obowiązków sprawozdawczych itd. podlega karze grzywny do 5 tys. zł. Jest to po prostu rozwiązanie niepoważne. Tego typu ciężkie przestępstwo powinno być karane bardziej dolegliwie. Dziś dozorca za nieuprzątnięcie śniegu płaci tej wielkości karę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJerzyBukowski">W NOT odbyło się posiedzenie, na którym poinformowałem o podjęciu przez Sejm prący nad omawianymi ustawami. W NOT działa specjalistyczny Komitet Ekonomiki Reformy Gospodarczej, gdzie zgromadzeni są specjaliści, którzy uczestniczyli w pracach Komisji do spraw Reformy Gospodarczej i jej sekcjach. Zwróciłem się do tych specjalistów o przygotowanie do 29 bm. uwagi propozycji poprawek do przedłożonych tekstów ustaw. Gdyby propozycja posła A. Łopatki została pozytywnie przyjęta przez prezydia Komisji specjaliści ci mogą wziąć udział osobiście w obradach. Gdy decyzja będzie odmienna sam zreferuję ich propozycje.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełJerzyBukowski">Wystąpienie prof. dr. W. Baki należy odebrać z dużą satysfakcją. Na uwagę zasługuje zwłaszcza sformułowanie podkreślające „niepodważalny zamiar rządu realizowania reformy”. Należałoby wyjaśnić ludziom, że chodzi o reformę; której prawnymi podstawami są dwie uchwalone już przez Sejm ustawy oraz projekty ustaw, nad którymi dziś prowadzona jest dyskusja. Byłoby bowiem niezmierną stratą, gdybyśmy odeszli od drogi reformy gospodarczej. Główne myśli i idee z nią związane zrodziły się na długo przedtem zanim powstały napięcia w stosunkach społecznych w naszym kraju. Byłoby niewysłowioną szkodą, gdybyśmy odeszli od reformy pod naciskiem przejściowych kłopotów i trudności. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że ustawa o przedsiębiorstwach państwowych nie mogła jeszcze być wdrożona, bowiem amunicją do tej armaty stanowią dyskutowane dziś ustawy, a ustawa o samorządzie załogi z uwagi na wprowadzenie stanu wojennego została zamrożona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełStanisławRostworowski">W wystąpieniu prof. dr. W. Baki znalazło się stwierdzenie na temat konsultacji. Jest to bardzo ważne, aby zostały uwzględnione wszelkie uzasadnione wnioski. Chodzi o utrzymanie i wdrożenie w życie ducha reformy.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełStanisławRostworowski">W ustawie o gospodarce finansową przedsiębiorstw niezbyt jasno przedstawiono sprawę inwestycji. W omówieniu stwierdza się, że fundusz rozwoju będzie zwolniony od opodatkowania, jednakże należałoby tę sprawę ściślej sprecyzować w tekście ustawy. Niejasny jest art. 23. Sejm powinien decydować o ogólnym pułapie nakładów, w danym roku, natomiast dobór inwestycji powinien znajdować się w gestii Rady Ministrów. Niejasny jest także problem finansowania inwestycji, chodzi zwłaszcza o inwestycje w małych miastach nie będących siedzibami władz administracyjnych. Wydaje się, że większe uprawnienia w tym zakresie powinny otrzymać organy przedstawicielskie. Z uwagi na rozliczne trudności należałoby przewidzieć ulgi w ustawie o podatku dla tych przedsiębiorstw, które podejmują działania inwestycyjne. Fundusz rozwoju, z uwagi na ludności w inwestowaniu w najbliższych latach, powinien być składany do Banku na konta oprocentowane, aby przedsiębiorstwo nie traciło z powodu inflacji.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełStanisławRostworowski">Czy uczelnie wyższe będą zwolnione od podatku obrotowego, gdy prowadzą takie działania jak przeznaczanie części środków na stypendia studentów, dożywianie itd.?</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełStanisławRostworowski">Projekt ustawy o prawie bankowym zakłada, że rady, które mają być powołane przy prezesach NBP i GUS - w odróżnieniu od rady w Państwowej Komisji Cen - nie będą organami usytuowanymi nad tymi prezesami, ale mają być im podporządkowane. Czy nie należy nadać większego autorytetu kontrolnego tym radom, nie podporządkować ich prezesom instytucji, przy których będą działały?</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełStanisławRostworowski">Projekt nie zapewnia NBP roli organu opracowującego bilans płatniczy, plan obrotów płatniczych z zagranicą i inne doniosłe dokumenty finansowe. Bank ma w tych pracach uczestniczyć, ale nie działać samodzielnie. Będzie uzależniony od Komisji Planowania lub Ministerstwa Finansów. Czy słuszne jest, że rezygnujemy w ten sposób z kontroli banku nad polityką finansową?</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełStanisławRostworowski">W projekcie nie ma również regulacji prawnej, która by chroniła interes klienta. Bank może np. ograniczać wysokość kwot wypłacanych z kont osób prywatnych. Czy nie należałoby wprowadzić osłony prawnej dla klientów?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełStanisławRostworowski">Warto też pomyśleć o powołaniu banku rzemieślniczo-handlowego, obsługującego rzemiosło, podobnie jak bank, który obsługuje rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełStanisławRostworowski">Ogólnie biorąc należy stwierdzić, że projekty przynoszą szereg ważnych regulacji prawnych, korzystnych z punktu widzenia wprowadzania reformy gospodarczej. Jest to ogromny krok naprzód. Pragnę przy tym podkreślić osobisty wkład ministra W. Baki.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełStanisławRostworowski">Poseł Waldemar Michna (ZSL) : Uczestnicząc w konsultacjach w warszawskich zakładach przemysłowych zetknąłem się z problemem równego startu i równych szans przedsiębiorstw. W projektach - wszystkie przedsiębiorstwa traktowane są jednakowo, bez względu na posiadane wyposażenie, stan zużycia majątku itp. Mogą z tego wynikać poważne komplikacje.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#PosełStanisławRostworowski">W konsultacjach dość powszechnie podnoszono sprawę opodatkowania, kwestionując jego wysokość. Wyrażono obawy, że wiele przedsiębiorstw nie będzie dostatecznie zainteresowanych obniżaniem kosztów produkcji, gdyż - jak mówiono - cały przyrost zysku z tego tytułu zostanie przejęty przez podatek. Wymaga to bliższego przekonsultowania z zakładami. Sprawa jest poważna, zależy nam bowiem na obniżaniu materiałochłonności. W 10 zakładach Warszawy - niezależnie od siebie - zgodnie podnoszono tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PosełStanisławRostworowski">Jesteśmy zainteresowani tym, żeby w latach 80-tych nadrobić opóźnienia w przemysłach obsługujących rolnictwo. Warunki są skomplikowane. Dla przemysłów, które mogą się przestawić na produkcję dla rolnictwa, należałoby stworzyć preferencje, głównie podatkowe, na okres lat 80-tych. Nie będziemy w tych latach tworzyli nowych zakładów (w każdym razie - niewiele), chodzi więc o to, żeby przestawiły się zakłady istniejące. Wymaga to nakładów i wysiłków. Należałoby przynajmniej dać rządowi delegację, by takim zakładom stwarzał na dłuższy okres preferencje. Chodzi o nacisk w celu zwiększenia nader skąpej produkcji przemysłu pracującego dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PosełStanisławRostworowski">W projektach brak jest rozstrzygnięć sprawy umów zbiorowych np. z kolejami lub energetyką. Co się stanie, jeżeli koleje nie przewiozą wyprodukowanego towaru, a energetyka nie dostarczy niezbędnej energii? Trudno, żeby zakład ustalał te sprawy w indywidualnej umowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełJaninaBanasik">Należy pozytywnie ocenić to, że reforma wchodzi w życie w postaci niezmienionej i że rząd nie zamierza wprowadzić żadnych autopoprawek. Bardzo długo dyskutowaliśmy na temat reformy. W dyskusjach tych podkreślano, że ma ona szansę powodzenia wówczas, gdy społeczeństwo ją zaaprobuje i przejawi chęć wydajnej pracy. Dyskusja obecna toczy się w innych warunkach, niż przed 13 grudnia. Istotne jest to, żeby reforma była realizowana w warunkach normalizacji. Minister Wł. Baka pominął ważny - moim zdaniem - aspekt, mianowicie to, że reforma powinna wchodzić w życie w warunkach, kiedy usunięte będą skutki wprowadzenia stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełJaninaBanasik">Reprezentuję okręg katowicki. Znajomość nastrojów prowadzi do wniosku, że nie mamy tylko kwestii zmian doraźnych. Mam na myśli zmiany w psychice ludzi, zwłaszcza w okręgu, o którym mówiło się zawsze, że są tam przedsiębiorstwa o strategicznym znaczeniu dla kraju. Zmiany te nie łatwo będzie usunąć, wymaga to wielu lat. Zwracam na to uwagę przedstawicielom rządu. Nie zmienia to faktu, iż reformę uważam za słuszną.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełJaninaBanasik">Uczestnicząc już w drugiej kadencji w pracach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, włączałam się gorliwie do prac nad planem. Odebrałam jako cios sformułowanie, że w ostatnich miesiącach występowała patologia planowania. Czuli się oszukani nie tylko posłowie nie mający przygotowania specjalistycznego, ale i ekonomiści wysokiej klasy - członkowie Komisji. Jak to się mogło stać, że przy tak tęgich głowach zaczęto mówić o patologii planowania? Projekty planu otrzymywaliśmy dawniej w pięknej oprawie i wprost trudno było myśleć o jakichkolwiek jeszcze zmianach. Teraz projekt ustawy o planowaniu bardzo szeroko uwzględnia sprawy współpracy ze społeczeństwem, konsultacji ze związkami zawodowymi i partiami. Jest to gwarancja, że patologii z minionego okresu więcej już nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełJaninaBanasik">I jeszcze uwaga na temat statystyki: nie można planować realnie bez rzetelnych, prawdziwych informacji statystycznych. W przeszłości bardzo często mieliśmy do czynienia z fałszowaniem statystyki. Każdy chciał wykazać swoje „znakomite” wyniki, niejednokrotnie iluzoryczne. Czynił to przy pomocy danych statystycznych, często za aprobatą władz miejscowych. W projekcie ustawy o statystyce należałoby bardziej uwypuklić konieczność sporządzania rzetelnej sprawozdawczości oraz wyposażyć GUS w uprawnienia do karania za fałszowanie statystyku Społeczny odbiór danych statystycznych był bardzo negatywny. Obecnie czytamy w projekcie ustawy, że GUS ma decydować o tym, co będzie opublikowane. Jestem zdania, że problem ten należy ująć szerzej w samym projekcie ustawy, zamiast udzielania GUS-owi delegacji do decydowania o tych sprawach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełZbigniewGertych">Pragnę odwołać się do ostatniego mego wystąpienia na poprzednim posiedzeniu Komisji, do stwierdzenia, że reforma, realizowana w okresie pokojowym i w normalnych warunkach wymaga sporo czasu. W warunkach nienormalnych niezbędne jest gruntowne przygotowanie, a to wymaga dłuższego czasu, by reforma była trwała. Oczekuje nas okres dużych wysiłków. Ważną sprawą jest motywacja do pracy. Bodźce ekonomiczne i predyspozycje psychiczne należy traktować jako jednakowo ważne. Będą też niewątpliwie różne okresy wprowadzania reformy, niezależnie od tego, jak długo będzie trwał stan wojenny. A o tym nie otrzymaliśmy informacji.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełZbigniewGertych">Wiele mówiliśmy w dyskusji o tym etapie działalności gospodarczej, w którym realizowane będą programy operacyjne. Komisje sejmowe chciałyby mieć możliwość zaznajomienia się z tymi programami i dyskusji nad nimi. Trzeba sobie uświadomić, że zarówno rozdzielnictwo materiałów, jak też inne rygory, wynikające z niedostatków gospodarczych, długo jeszcze będą ograniczały w pełni samodzielne funkcjonowanie przedsiębiorstw. Z pewnością będzie to trwało znacznie dłużej niż stan wojenny. Komisja chciałaby więc mieć możliwość zaznajamiania się z programem pracy przedsiębiorstw w tym przejściowym okresie.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełZbigniewGertych">Jeśli chodzi o kontrolę nad emisją pieniędzy uważam ją za niezbędną i dołączam się do tych głosów w dyskusji, które wnosiły o ustalenie skutecznej kontroli w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełZbigniewGertych">Oparcie cen o faktyczne koszty to zasada, która tworzy podwaliny jednego z projektów dziś dyskutowanych. Z wypowiedzi ministra Wł. Baki wynika także, że konsekwentnie dąży się do zaprzestania dotacji dla przedsiębiorstw deficytowych. Wydaje się jednak, że nie tylko w fazie wstępnej, ale nawet przy pełnym wprowadzeniu modelu gospodarczego, nie uda się wszystkim przedsiębiorstwom funkcjonować bez dotacji uzyskiwanych w formie bezpośredniej czy też pośredniej. Ta sprawa nie powinna ujść naszej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełZbigniewGertych">Kolejny problem - to finansowe zabezpieczenie dla nauki. Uważam, że ogromny kapitał, jakim jest dorobek intelektualny nie ma właściwego zabezpieczenia. Jeśli myślimy o działaniu instytutów naukowo-badawczych, to stosunkowo najkorzystniej rysuje się ich współpraca z gospodarką na „zamówienie”. Przedsiębiorstwa, którym będzie bardzo zależało na wprowadzeniu postępu technicznego mogą na ten cel asygnować pieniądze i zlecać instytutom odpowiednie prace. Nie rozwiązane są natomiast sprawy dotyczące opracowań naukowo-badawczych dla branż czy też dla całego organizmu gospodarczego. Zabezpieczenia finansowe na te cele powinny być uwzględnione w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełZbigniewGertych">Poza pełną znajomością strategicznych funkcji planu centralnego, Komisja pragnęłaby również mieć wgląd i możliwość dyskusji nad problematyką planów rocznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MinisterWładysławBaka">W Związku z tym, iż merytoryczna dyskusja nad ustawami przenosi się do podkomisji, rząd przedstawi im autopoprawki, co do niektórych już wyłonionych spraw.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MinisterWładysławBaka">Rozporządzenia wykonawcze towarzyszące ustawom dotrą do podkomisji niebawem. Rząd zamierza uzupełnić wykaz programów operacyjnych. Objęte będą nimi również: piekarnictwo, gospodarka komunalna, transport i komunikacja. W ten sposób w sferze programów operacyjnych znajdą się wszystkie podstawowe zagadnienia życiowe ludności.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MinisterWładysławBaka">Zapowiada się na to, że w 1982 r. trzeba będzie stosować poważniejsze ograniczenia surowcowe i energetyczne. W związku z tym, będzie przeprowadzona kolejna analiza efektywności działania przemysłu i zaprogramowane zostaną wyłączenia z produkcji pewnych typów zakładów. Celem tych przedsięwzięć będzie racjonalne wykorzystywanie surowców i energii, tj. kierowanie tych środków przede wszystkim dla realizacji planów operatywnych. Inne zakłady będą mogły wykonywać swe plany częściowo lub też zawiesić je, a załogi skierowane będą do innych działów i miejsc. Należy się spodziewać, że mimo ogromnych trudności, wielkie dzieło reformy gospodarki będzie wprowadzane w życie i stanie się platformą konsolidacji narodu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PrzewodniczącyobradomposełWitoldZakrzewski">8 rządowych projektów ustaw skierowanych pod obrady Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Prac Ustawodawczych i Komisji do spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw zostało skierowanych do dalszych prac w powołanych na obecnym posiedzeniu podkomisjach.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>