text_structure.xml 250 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 3 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 maja 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 76</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Adama Fuszarę.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokoły 1 i 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Wszyscy w stają (Czyta rotę ślubowania)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PoselDmochowskiMariusz">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PoselSadowskiWieslaw">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski złożyli ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">Nikit się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976—1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów —- proponuje, aby punkt pierwszy porządku dziennego rozpatrzyć łącznie z punktem drugim, przewidującym: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych (druk nr 22).</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Rolnictwa Obywatela Kazimierza Barcikowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoki Sejmie! Kierownictwo partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z ogromną uwagą odnosi się do dalszego, wszechstronnego rozwoju rolnictwa, doceniając jego znaczenie dla wyżywienia narodu, dla zapewnienia pomyślnych warunków społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dobitnym tego dowodem stały się uchwały VII Zjazdu, precyzujące politykę rolną na najbliższe lata.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Krótko po VII Zjeździe na wniosek Rządu Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR rozpatrzyło program realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980, po czym Rząd podjął szereg decyzji wykonawczych, określających ekonomiczne i techniczne warunki rozwoju rolnictwa w tych latach. Rząd PRL przedkłada Wysokiej Izbie kolejny akt prawny zmierzający do realizacji tego programu.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Program rządowy oparty jest na utrwalonej w naszej polityce rolnej zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, opiera się na aktywnym popieraniu przez państwo wszystkich form organizacji produkcji, występujących w naszym rolnictwie. Dotyczy to zarówno rozwojowych gospodarstw indywidualnych, jak i zespołów rolników oraz zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i państwowych gospodarstw rolnych. Podobnie jak w ubiegłym pięcioleciu stwarzać będziemy warunki, aby każdy rolnik i pracownik uspołecznionego rolnictwa, który chce lepiej pracować i więcej produkować, a przez to uczestniczyć w realizacji programu żywnościowego, mógł osiągnąć poprawę swej sytuacji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prowadzimy i będziemy prowadzić politykę opłacalnych cen na produkty rolne. Będziemy zwiększać zaopatrzenie rolnictwa chłopskiego w materiały budowlane, maszyny, nawozy i środki ochrony roślin, nasiona i materiał zarodowy. Będziemy zapewniać dogodne kredyty inwestycyjne i obrotowe dla rolników intensyfikujących produkcję. Jednocześnie będziemy umacniali przez wieloletnią kontraktację powiązania gospodarki chłopskiej z planem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">I taki właśnie cel mają przyjęte już decyzje Rządu, konkretyzujące politykę rolną wobec wszystkich sektorów rolnictwa. Podjęliśmy uchwałę w sprawie rozwoju zespołów rolników, specjalizacji i kooperacji w rolnictwie. Uchwała ta zapewnia szczególnie dogodne warunki rozwoju dla gospodarstw specjalizujących się w wybranych kierunkach produkcji zwierzęcej bądź roślinnej, dla zespołów rolników oraz gospodarstw indywidualnych, wchodzących w trwałą kooperację z gospodarką uspołecznioną. Jeśli gospodarstwa specjalizujące się lub zespoły rolników prowadzą produkcję w oparciu o wieloletnie umowy kontraktacyjne, wówczas mają zapewnione pierwszeństwo w zaopatrzeniu w środki produkcji, korzystają z umorzeń kredytów bankowych lub ulg podatkowych w części nakładów poniesionych na wznoszenie nowych budynków produkcyjnych lub modernizację starych pomieszczeń. Umorzenia te są odpowiednio, wyższe, jeśli rolnicy przejmą ziemię w zagospodarowanie. Gospodarstwa i zespoły specjalizujące się w chowie bydła mlecznego korzystają z bezpłatnego leczenia weterynaryjnego chorób wymienia krów i jałowości oraz z bezpłatnej profilaktyki weterynaryjnej. Urzędy wojewódzkie i gminne zostały zobowiązane do udzielania wszechstronnej pomocy instruktażowej i organizacyjnej tym gospodarstwom. Jesteśmy przekonani, że w oparciu o postanowienia tej uchwały liczni rolnicy w korzystnych dla siebie warunkach przyspieszą wzrost produkcji.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie rozwoju spółdzielczej gospodarki w rolnictwie. Postanowienia uchwały obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne i zespołowe gospodarstwa kółek rolniczych. Uchwała wprowadza korzystny system pomocy państwa w finansowaniu rozwoju gospodarki spółdzielczej. Różnorodne formy pomocy przewidziano dla jednostek nowo powstających między innymi przez zapewnienie im pierwszego wyposażenia w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie w pierwszych 3 latach działalności gwarantowanego wynagrodzenia dla pracowników. Jednocześnie Rada Państwa przedłożyła Wysokiej Izbie dekret o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Zarówno więc członkowie obecnie istniejących gospodarstw spółdzielczych, jak i nowo wstępujący, którzy wybierają drogę spółdzielczej gospodarki, mają zapewnione warunki wydajniejszej pracy i lepszego życia.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie gospodarki finansowej państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Uchwała ta, w oparciu o analizę systemu finansowego, obowiązującego w państwowych gospodarstwach rolnych w ubiegłym pięcioleciu, stanowi o przedłużeniu jego zasad na dalsze pięć lat. Wprowadzono jednocześnie szereg modyfikacji, wynikających z nowych wymagań rozwoju gospodarstw państwowych, tworząc warunki dalszego szybkiego wzrostu produkcji i podwyższania gospodarności przez intensywniejsze wykorzystanie ziemi i środków produkcji. W państwowych gospodarstwach rolnych zostaje zachowany fundusz premiowy dla załóg ściśle powiązany z przyrostem produkcji i polepszaniem wyników finansowych przedsiębiorstw. Od 1 lipca bieżącego roku zostaną wprowadzone w państwowych przedsiębiorstwach rolnych płace bez podatku od wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podjęte decyzje w sprawach PGR stwarzają korzystne warunki rozwoju tych gospodarstw, powiększania ich obszaru oraz zapewniają zainteresowanie załóg jakością pracy i wynikami ekonomicznymi działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W państwowych gospodarstwach rolnych rozwijać będziemy proces dalszego doskonalenia organizacji i kierowania produkcją. Wzrastać będzie rola PGR w oddziaływaniu na kierunki i rozwój produkcji w gospodarstwach chłopskich. Sprzyjać temu będzie rozwój kooperacji z rolnictwem chłopskim i rozszerzanie usług świadczonych przez państwowe gospodarstwa rolne rolnictwu indywidualnemu. W oparciu o dotychczasowe doświadczenia Kętrzyńskiego Zjednoczenia Rolniczo-Przemysłowego, Rząd podjął decyzje o stopniowym organizowaniu państwowych gospodarstw rolnych w kombinaty, a więc w jednostki większe i silniejsze ekonomicznie, dysponujące kompleksowo rozbudowywaną bazą produkcyjną, dostosowaną do struktury produkcji i potrzeb całego rolnictwa na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o dalszy rozwój usług produkcyjnych na rzecz rolnictwa i uporządkowanie inwestowania w materialną bazę jednostek świadczących usługi rolnictwu, Rada Ministrów podjęła uchwały w sprawie Funduszu Rozwoju Rolnictwa oraz w sprawie rozwoju usług produkcyjnych. Za zgodą kółek rolniczych środki z Funduszu Rozwoju Rolnictwa będą mogły być przekazywane jednostkom uspołecznionej gospodarki rolnej, które będą przejmować świadczenia usług i rozbudowywać bazę materialną dla działalności usługowej. Przewiduje się wzrost usług na rzecz rolnictwa chłopskiego, a przede wszystkim usług w zbiorach zbóż, zielonek, ziemniaków i buraków cukrowych przy pomocy kombajnów. Rozwijane będą nowe formy świadczenia usług mechanizacyjnych przez spółdzielnie kółek rolniczych. Mam na myśli stopniowe wprowadzanie zblokowanych upraw w skali wsi, aby lepiej wykorzystywać nowoczesny sprzęt oraz usługi kompleksowe, obejmujące całość cyklu produkcyjnego w danej kulturze. Spółdzielnie kółek rolniczych zwiększać będą w miarę posiadanych mocy usługi budowlane oraz instalacyjne, głównie na potrzeby rozwoju produkcji zwierzęcej oraz jej mechanizacji.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Uchwały Rady Ministrów stwarzają więc przesłanki dla rozwoju wszystkich dobrych gospodarstw zarówno indywidualnych, jak i uspołecznionych i dążą do usprawnienia sterowania rozwojem rolnictwa wykorzystując doświadczenia wypracowane w ubiegłych latach.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W świetle doświadczeń ubiegłego pięciolecia, a szczególnie ostatnich dwóch lat, trudnych dla rolnictwa, staje się konieczne przyspieszenie rozwoju produkcji roślinnej. Przede wszystkim trzeba zwiększyć produkcję zbóż i pasz, aby zapewnić trwałe podstawy dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej, a więc mięsa i mleka. Wymaga to skoncentrowania środków i wysiłków rolników na wzroście produkcji zbóż i poprawie sytuacji paszowej. Sprawy te powinny znajdować się w centrum uwagi wojewodów, naczelników gmin i wszystkich rolników.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prezydium Rządu rozpatrzyło i przyjęło program zwiększenia produkcji zbóż, zakładający zwiększenie zbiorów o 37% w roku 1980 przez zwyżkę plonów do 31—32 q z ha i zwiększenie zasiewów zbóż do 8,5 mln ha. Wymaga to przeznaczenia pod uprawę zbóż części gruntów wykorzystywanych obecnie pod inne uprawy, w tym pod mniej wydajne rośliny paszowe, a także po należytym zagospodarowaniu, przeznaczenie na ten cel gruntów słabszych, również i tych, które wymagają rekultywacji.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Będzie to możliwe do osiągnięcia pod warunkiem radykalnej poprawy gospodarki paszowej w rolnictwie i lepszego wykorzystywania tkwiących w niej rezerw. Z tym wiąże się sprawa rozszerzenia zasiewów wysoko wydajnej rośliny, jaką jest kukurydza, z przeznaczeniem na kiszonki oraz zapoczątkowanie w szerszej skali jej uprawy na ziarno na terenach, gdzie warunki klimatyczne i glebowe na to pozwalają. Stosowne decyzje w tej sprawie zostały podjęte.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Został też przygotowany i przyjęty przez Rząd program przetwórstwa słomy zbóż na paszę, wzbogacanej dodatkami poprawiającymi jej wartość karmową.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Aby zmniejszyć wysokie obecnie straty przy kiszeniu zielonek, konieczna jest szybka rozbudowa silosów i suszarni w rolnictwie. Będziemy to robili, przeznaczając na ten cel niezbędne środki. Rozwijając produkcję zbóż, jednocześnie musimy zwiększać produkcję ogrodniczą, aby zapewnić przewidziany planem wzrost spożycia owoców i warzyw. Niezbędne jest również zwiększenie produkcji roślin przemysłowych, a więc buraka cukrowego, rzepaku, lnu i konopi, tytoniu i chmielu.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Zakładając dalszy wzrost produkcji zwierzęcej, będziemy w szybkim tempie zwiększać produkcję drobiu rzeźnego, gdyż tu właśnie najkorzystniejsza jest konwersja pasz zbożowych na mięso. Szczególnej uwagi wymaga również produkcja mleka wobec zmniejszającej się liczby gospodarstw chłopskich i konieczność przyspieszenia wzrostu stada krów w gospodarce uspołecznionej oraz w chłopskich gospodarstwach specjalistycznych. Przyjęty przez Rząd program rozwoju produkcji mleczarskiej do roku 1980 określa zadania i środki ich realizacji. Nadal należy zwiększać produkcję trzody chlewnej i młodego bydła rzeźnego.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Większą uwagę musimy zwrócić na efektywne skarmianie pasz. W tym celu trzeba przede wszystkim przyspieszać modernizację obiektów inwentarskich i budowę nowych dla poprawy warunków środowiskowych zwierząt, aby ograniczać nadmierne zużycie pasz oraz straty wynikające z chorób i padnięć zwierząt powodowane zbyt niskimi temperaturami zimą w oborach i chlewach. Niedopuszczalne jest odrywanie produkcji zwierzęcej, poza drobiem, od własnej bazy paszowej gospodarstw. Dlatego też przed gospodarstwami specjalistycznymi, zespołami rolników i zespołowymi gospodarstwami kółek rolniczych, prowadzącymi produkcję zwierzęcą, stawiamy wymóg zabezpieczenia dla tej produkcji maksymalnej ilości pasz własnych, produkowanych na własnych gruntach.</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wobec pilnych zadań przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej wielkie znaczenie ma sprawa właściwego wykorzystania użytków rolnych. Obecny stan rzeczy nie może nas zadowalać, tym bardziej, że w wyniku postępów uprzemysłowienia i urbanizacji kraju systematycznie i często nadmiernie kurczy się obszar użytków rolnych, a jednocześnie rosną potrzeby żywnościowe narodu. Musimy z całą konsekwencją chronić grunty przydatne rolniczo przed przeznaczaniem ich na cele pozarolnicze. Jest to bardzo odpowiedzialne zadanie dla terenowych organów administracji, które powinny między innymi dokonać analizy i racjonalizacji gospodarki ziemią, w tym również przeznaczania ziemi pod drogi lokalne, zajmujące zbyt wiele gruntów. Intensywne wykorzystanie każdego hektara gruntów użytkowanych rolniczo jest dziś nieodzowną koniecznością. Wszystko to wymaga aktywnej polityki państwa w sprawach ziemi.</u>
          <u xml:id="u-6.19" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Różne są przyczyny słabego wykorzystania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych. Od początków uprzemysławiania kraju trwa odpływ młodzieży chłopskiej do zawodów pozarolniczych. W miarę narastania tego odpływu zwiększa się liczba rolników w podeszłym wieku, którzy nie mając następców, nie mogą podołać prowadzeniu gospodarstwa na odpowiednim poziomie. Rolnikom tym wychodzimy naprzeciw, przejmując ich gospodarstwa w zamian za rentę. Jest to od roku 1974, po podwyżce rent, główne źródło przekazywania gruntów do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
          <u xml:id="u-6.20" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Równolegle jednak są na wsi gospodarstwa rażąco źle prowadzone wskutek nieudolności bądź niedbalstwa właścicieli. Wraz ze wzrostem dochodów z pracy poza rolnictwem spada zainteresowanie produkcją rolną wśród części ludności dwuzawodowej, zamieszkującej na wsi i posiadającej mniejsze lub większe gospodarstwa. W przypadkach krańcowych, kiedy właściciele przenieśli się do miasta, a z takich czy innych przyczyn nie pozbyli się ziemi, grunty leżą odłogiem. Nie wolno godzić się z takim stanem rzeczy w żadnym wypadku. Właściciele nie zapewniający należytego wykorzystania ziemi działają wbrew interesom społecznym i państwo ma obowiązek zmiany tego stanu. Dotychczas obowiązujące przepisy prawne w tym względzie są wyraźnie niewystarczające. Od dawna przepisy te są krytykowane jako mało skuteczne i trwa poszukiwanie pozytywnych rozwiązań problemu gospodarstw źle prowadzonych bądź zaniedbanych.</u>
          <u xml:id="u-6.21" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Założeniem naszej polityki w rolnictwie jest przyśpieszanie przechodzenia ziemi od nieudolnych i niedbałych do dobrych producentów. Państwo popiera więc i popierać będzie nadal obrót ziemią pomiędzy rolnikami, jeśli jej nowi nabywcy rokują lepsze wykorzystanie gruntów.</u>
          <u xml:id="u-6.22" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Przejmując grunty do Państwowego Funduszu Ziemi, państwo zyskuje możliwość wykorzystania ich na rzecz przebudowy rolnictwa i poprawy struktury rolnej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami państwo może przekazywać grunty PFZ w nieodpłatne użytkowanie jednostkom gospodarki uspołecznionej oraz sprzedawać na bardzo korzystnych warunkach, względnie wydzierżawiać rolnikom indywidualnym, prowadzącym intensywnie produkcję rolną.</u>
          <u xml:id="u-6.23" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Istnieje też ważny problem skutecznego oddziaływania państwa na planową urbanizację kraju. Nie możemy godzić się z nadmierną zabudową obszarów rolniczych domkami prywatnymi, często o charakterze rekreacyjnym. Obecnie na wsi mieszka i często buduje domy wielu ludzi z grupy ludności dwuzawodowej, którzy są coraz luźniej związani z rolnictwem, gdyż uzyskują główne dochody z pracy w innych gałęziach gospodarki. Ludziom tym musimy ułatwiać przenoszenie się bliżej miejsca pracy, na tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkalną w ośrodkach gminnych i miejskich.</u>
          <u xml:id="u-6.24" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o lepsze wykorzystanie użytków rolnych i pozytywne rozwiązywanie problemu gospodarstw źle prowadzonych, Rząd przedkłada Wysokiej Izbie projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
          <u xml:id="u-6.25" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy obejmuje kilka ważnych problemów i zawiera propozycje prawne, służące do ich rozwiązywania. Stwarza on m.in. możliwości wykupu gospodarstw w zamian za obligacje Narodowego Banku Polskiego na wniosek właściciela gospodarstwa bądź z inicjatywy władz państwowych, jeśli właściciel źle gospodaruje, a nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego. Obligacje Narodowego Banku Polskiego będą wyrazem zobowiązania państwa wobec właściciela przejmowanej w całości lub w części jego własności. Obligacje będą oprocentowane i będą podlegać wykupowi w ciągu lat 15. Przewiduje się dwa poziomy oprocentowania obligacji, przy czym wyższe otrzymywaliby właściciele przekazujący grunty na własność państwa w zamian za obligacje, a niższe ci, których gospodarstwa zostaną przyjęte z urzędu. Obligacje będą przedmiotem dziedziczenia i będą mogły być darowywane. Po osiągnięciu wieku emerytalnego byłego właściciela przejętego gospodarstwa, obligacje mogą być zamienione na rentę, na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują przy przekazywaniu państwu gospodarstwa w zamian za rentę.</u>
          <u xml:id="u-6.26" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Mając na względzie pomoc właścicielom przejmowanych gospodarstw w przenoszeniu się bliżej miejsc pracy, projekt ustawy przewiduje dla nich pierwszeństwo w nabywaniu działek budowlanych na terenach przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwość regulowania obligacjami NBP należności za nabytą działkę budowlaną, budowę domu mieszkalnego w nowym miejscu oraz kosztów związanych z założeniem warsztatu rzemieślniczego. Obligacje NBP będą mogły być również wnoszone jako wkład do spółdzielni mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-6.27" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Jednocześnie projekt ustawy wprowadza nowe pojęcie prawne w dziedzinie dysponowania przez państwo przejmowaną ziemią, a mianowicie przewiduje możliwość przekazywania gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe oraz zespołom rolników. Tym samym rolnicy, rozwijający produkcję rolną, zyskaliby możliwość powiększenia skali tej produkcji na bardzo dogodnych warunkach. Propozycja wprowadzenia do praktyki przekazywania ziemi w użytkowanie nie oznacza eliminacji dotychczasowych form obrotu i użytkowania ziemi, a więc jej sprzedaży bądź dzierżawy. Wprowadzamy formę trzecią obok dziś istniejących. Grunty PFZ przekazywane w użytkowanie pozostawać będą własnością państwa z tym jednak, że prawo ich użytkowania może być dziedziczone. Projekt ustawy przewiduje również, że w wypadku złego wykorzystywania gruntów prawo ich użytkowania może być oczywiście cofnięte.</u>
          <u xml:id="u-6.28" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy przewiduje nadanie poważnych uprawnień terenowym organom władzy państwowej, ale nakłada na nie również bardzo poważne obowiązki. Wzrastają uprawnienia naczelnika gminy w sferze gospodarki gruntami rolnymi z tym, że będą one wykonywane pod kontrolą i przy pomocy wojewody. Jednocześnie organy terenowe będą zobowiązane organizować przysposobienie do zawodu właścicieli przejmowanych gospodarstw, jeżeli nie ma ją oni innego zawodu poza zawodem rolnika. Organy terenowe zostaną zobowiązane do zapewnienia osobom, od których przejęto grunty, terenów pod zabudowę mieszkalną w ramach planów zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli gminnych.</u>
          <u xml:id="u-6.29" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Najważniejszym jednak zadaniem gmin i administracji rolnej jest dalsze doskonalenie gospodarki rolnej i w związku z tym należyte dysponowanie przejmowaną ziemią, tak aby rosła produkcja i poprawiała się struktura rolnictwa. Projekt ustawy stwarza w tym względzie dodatkowe możliwości.</u>
          <u xml:id="u-6.30" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy ma również charakter porządkujący. Znosi dawniej wydane ustawy:</u>
          <u xml:id="u-6.31" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">— z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, — z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność państwa za zaległe należności, — z dnia 24 stycznia 1968 r. o przymusowym wykupieniu nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-6.32" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Ponadto wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne. Istota ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za renty nie ulega zmianie i rolnicy w podeszłym wieku będą z niej nadal korzystać, tak jak dotychczas. Jak już mówiłem, na podstawie tej ustawy najwięcej gruntów jest przekazywanych do Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
          <u xml:id="u-6.33" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wnosząc o rozpatrzenie i przyjęcie przez Sejm przedłożonego projektu ustawy, jestem przekonany, że ustawa powinna dobrze służyć wzmocnieniu poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych, którym państwo niesie i będzie niosło wszechstronną pomoc. Stworzy też lepsze podstawy prawne do działania administracji w sferze racjonalnej gospodarki ziemią.</u>
          <u xml:id="u-6.34" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! Mówiąc o sprawach rolnictwa, nie sposób nie zatrzymać się nad aktualną sytuacją i realizacją bieżących zadań. W najbliższych bowiem miesiącach będą decydować się sprawy poziomu zbiorów i związane z tym tendencje w produkcji zwierzęcej na rok następny. Potrzeba czasu, zdwojonych wysiłków rolników i pracowników rolnictwa oraz sprzyjającej pogody, aby przezwyciężyć okresowe trudności produkcyjne, jakie powstały w rolnictwie w dwóch ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-6.35" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Takie możliwości istnieją. Zarówno ubiegłoroczna jesień, jak i wiosna tego roku, mimo znacznego opóźnienia wegetacji, sprzyjały dobremu przeprowadzeniu prac polowych i zabiegów agrotechnicznych. Dobrze przezimowały zboża ozime i ich stan obecny jest nieco lepszy aniżeli rok temu o tej porze. Ponieśliśmy pewne straty wskutek wymarznięcia części rzepaku, ale grunty po nim zostały obsiane i przyniosą plony w innych uprawach. Siewy wiosenne zostały w ogromnej większości gospodarstw wykonane zgodnie z terminami agrotechnicznymi, a ostatnie deszcze, które przeszły przez cały kraj, chociaż nie wszędzie jednakowo, oddaliły zagrożenie suszą wiosenną i zapewniły korzystne warunki dla wschodów i pierwszego okresu wegetacji roślin. Przy napiętym bilansie paszowym tego roku przykro odczuwa rolnictwo opóźnienia w odrostach traw i poplonów ozimych, co spowodowało osłabienie dynamiki skupu mleka w pierwszej połowie maja. Mamy nadzieję, że jest to zjawisko przejściowe i nastąpi wzrost skupu mleka wraz z poprawą stanu pastwisk i łąk.</u>
          <u xml:id="u-6.36" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podstawowym zadaniem na dziś jest sprawne przeprowadzenie zbioru zielonek, ich właściwe zagospodarowanie, tak by w pełni mogły być wykorzystane na pasze, teraz i w miesiącach późniejszych.</u>
          <u xml:id="u-6.37" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Należy też jak najszybciej doprowadzić do pełnej gotowości sprzęt i maszyny do prac żniwnych. Sprawie tej powinni wyjść naprzeciw wszyscy zainteresowani również spoza rolnictwa, a więc przemysł maszynowy, chemiczny i inne.</u>
          <u xml:id="u-6.38" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Postępowi produkcji roślinnej poświęcamy w tym roku, ze zrozumiałych względów, bardzo dużo uwagi. Wśród różnych działań podjętych na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i terminowego, sprawnego zbioru mieści się działalność na rzecz obsiania każdego hektara ziemi.</u>
          <u xml:id="u-6.39" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wczesną wiosną został dokonany przegląd pól przez służbę rolną i ustalone zadania zagospodarowania ziemi. Obecnie, zgodnie z zaleceniami Biura Politycznego KC PZPR i Rządu w najbliższym czasie zostanie przeprowadzony powszechny przegląd gmin. Głównym tematem tego przeglądu będzie ocena skuteczności działania gmin w zagospodarowaniu ziemi, w podnoszeniu poziomu produkcji roślinnej w uprawach polowych i na użytkach zielonych, w wykorzystaniu i utrzymywaniu w pełnej sprawności systemów melioracyjnych, w przygotowaniach do zbiorów traw i zbóż. W swym założeniu przegląd dokonywany przez najlepszych specjalistów, jakimi dysponują Ministerstwo Rolnictwa i wojewodowie, ma się zakończyć przyjęciem więżących ustaleń i poleceń dla wszystkich producentów rolnych, a wynikające z niego wnioski (dotyczące głównie pracy gmin) będą rozpatrzone na szczeblu wojewódzkim oraz przez organy centralne. Prace przeprowadzone w trakcie przeglądu mają dopomóc gminom w sprecyzowaniu ich programu działania, metod i środków realizacji zadań, mają podnieść rangę gminy jako podstawowego ogniwa administracji.</u>
          <u xml:id="u-6.40" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Dążeniem naszym jest, ażeby przegląd ten nie był jednorazową akcją, a znalazł swoje przedłużenie w działalności zainteresowanych instytucji, pionów organizacyjnych, w ich systematycznej pracy na rzecz rozwoju produkcji oraz doskonalenia obrotu ziemią i produkcyjnej obsługi rolnictwa. Dostrzegamy tu wielkie rezerwy, których uruchomienie musi nastąpić jak najszybciej, zgodnie z uchwałą II Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-6.41" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W produkcji zwierzęcej zadania roku bieżącego są szczególnie napięte. Występują trudności z produkcją wieprzowiny, co znajduje odbicie w zmniejszonym skupie trzody chlewnej. Nieurodzaj zbóż i niższe plony ziemniaków w roku 1975 poważnie uszczupliły zasoby pasz dla trzody. Mimo wydatnie zwiększonego importu zbóż i pasz białkowych, importu bardzo kosztownego, nie byliśmy w stanie w pełni zrekompensować zwiększonymi dostawami z zasobów państwowych ubytków pasz w rolnictwie. Niewykonanie planu skupu zbóż ze zbiorów 1975 r. spowodowało zakłócenia w obrocie zbożami i paszami treściwymi. Do wykonania planu skupu zabrakło bowiem ponad 1 milion ton zbóż, co pociągnęło za sobą określone skutki dla bilansu zbożowego państwa. Przednówek obecnego roku jest więc trudniejszy aniżeli w innych latach i trzeba bardzo oszczędnie gospodarować paszami w całym rolnictwie. Mamy nadzieję, że rolnicy właściwie nas rozumieją i zrobią wszystko, by nastąpił wzrost pogłowia trzody chlewnej i produkcji mięsa w drugiej połowie 1976 i w 1977 roku. Korzystne ceny skupu trzody chlewnej sprzyjają takiemu działaniu. Dotychczasowe wyniki, to znaczy za pierwsze cztery miesiące br., dają podstawę do stwierdzenia, że mimo trudności w bilansie paszowym utrzymuje się korzystny trend w produkcji wołowiny, mleka oraz drobiu.</u>
          <u xml:id="u-6.42" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! VII Zjazd PZPR postawił przed rolnictwem bardzo poważne zadania i określił jednocześnie środki ich realizacji. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podejmuje konieczne działania, aby zdynamizować rozwój rolnictwa, zapewnić zainteresowanie rolników i pracowników rolnictwa realizacją uchwał VII Zjazdu. W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym, o wielkim znaczeniu, jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie naszych wsi. Wysoko sobie cenimy zaangażowanie działaczy i członków ZSL w realizacji wspólnej polityki rolnej. Liczymy na zaangażowanie działaczy organizacji społeczno-gospodarczych wsi, na młodzież wiejską, przed którą rozwój rolnictwa otwiera nowe perspektywy w pracy i w życiu na wsi. Jesteśmy przekonani o wielkich możliwościach rozwojowych polskiego rolnictwa, zgodnie z wymogami wzrostu socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-6.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Ministra Rolnictwa oraz przedstawionym projektem ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Józef Pińkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! Pełne urzeczywistnienie postanowień VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma, jak wiadomo, duże znaczenie dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju, stałego podnoszenia dobrobytu ludności i budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Niezbędne jest osiągnięcie w bieżącym pięcioleciu dalszego, wydatnego postępu w produkcji rolniczej na znacznie wyższym ilościowym i jakościowym poziomie, przy równoczesnym pogłębieniu przemian społecznych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PoselPinkowskiJozef">Przygotowany przez Rząd program realizacji postanowień VII Zjazdu partii w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przedstawiony przez towarzysza Barcikowskiego, konkretyzuje zadania rozwojowe na bieżące pięciolecie, określa metody i środki działania, które są niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych celów. Jest to program działań kompleksowych, obliczonych na wykorzystanie rezerw i możliwości rozwojowych całego rolnictwa zarówno gospodarstw indywidualnych, jak i rosnących sił uspołecznionych jednostek gospodarki rolnej. Program ten stwarza perspektywę każdemu rolnikowi, który w dobrym rozumieniu swoich obywatelskich powinności pragnie wnieść wkład w rozwiązywanie problemów wyżywienia narodu, troszczy się o racjonalne wykorzystanie ziemi, rozwija własne gospodarstwo, inwestuje w nie, podnosi swą wiedzę i kwalifikacje zawodowe. Program rządowy stwarza korzystne warunki do dalszego rozwoju i upowszechniania specjalizacji i kooperacji w rolnictwie, lepszego wykorzystania środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, rozszerzenia gospodarczej i społeczno-samorządowej działalności kółek rolniczych, rozwoju państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Trafnie kojarzy zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolniczej i pogłębiania przemian społecznych na wsi zgodnie z podstawowymi założeniami polityki rolnej, prowadzonej przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PoselPinkowskiJozef">Dlatego Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni aprobuje zamierzenia Rządu i będzie oddziaływał na ich skuteczną realizację.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Dalszy wzrost produkcji żywności zależy przede wszystkim od wprowadzania i upowszechniania intensywnych metod gospodarowania w rolnictwie, wzrostu wydajności pracy oraz lepszego wykorzystania ziemi, aby można było osiągnąć z każdego hektara gruntów rolniczych większą produkcję zbóż, żywca rzeźnego, mleka i innych produktów. W tym celu państwo tworzy rolnictwu sprzyjające warunki przez zwiększenie produkcji i dostaw przemysłowych środków do produkcji rolnej, ważkiego czynnika i nośnika postępu w rolnictwie i w kształtowaniu spójni gospodarczej między miastem i wsią, na podstawie braterskiej współpracy robotników i chłopów, w realizacji programu wyżywienia narodu. Konsekwentnie rozwijany i modernizowany jest przemysł maszyn rolniczych, rozszerzana jest produkcja nawozów i środków ochrony roślin, budujemy silny i nowoczesny przemysł rolno-spożywczy. Wszystko to sprawia, że z każdym rokiem rosną dostawy przemysłowych środków do produkcji rolnej i jest perspektywa, że wzrost ten, po zrealizowaniu nakreślonych dużych programów inwestycyjnych, będzie w niedalekiej przyszłości jeszcze większy, stosownie do rosnących potrzeb naszego rolnictwa. Tworzy to obiektywne, materialne przesłanki dla szybkiego wzrostu produkcji rolnej i unowocześniania naszego rolnictwa, do pracy lepiej zorganizowanej i bardziej wydajnej. Niezbędne jest, aby proces szybkiej rozbudowy przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa przebiegał zgodnie z nakreślonymi programami i tam gdzie są realne przesłanki i możliwości ulegał przyspieszeniu. Jest to jedno z ważkich założeń rządowego programu działania.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie zwiększane są nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Racjonalne spożytkowanie tych nakładów przez ich odpowiednią koncentrację na dziedzinach i kierunkach najważniejszych, jak mechanizacja, melioracje rolne i zaopatrzenie wsi w wodę, budownictwo inwentarskie, a zwłaszcza budowa pomieszczeń dla szybkiego rozwoju chowu bydła mlecznego i produkcji żywca rzeźnego, przygotowania i produkcji pasz w samym rolnictwie — jest ważnym zadaniem pracowników rolnictwa, przedsiębiorstw i spółdzielni rolniczych oraz władz terenowych. Powinniśmy dążyć do dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych w rolnictwie i maksymalnego wykorzystania tworzonych dzięki nim możliwości zwiększania produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PoselPinkowskiJozef">Jedną z dużych rezerw rolnictwa i możliwości szybkiego wzrostu produkcji jest rozwój specjalizacji i kooperacji. Gospodarstwa rolne o (wybranych kierunkach specjalizacji osiągają znacznie większą (globalną i towarową produkcję i charakteryzują się wyższą wydajnością pracy. Istotnym problemem jest więc, aby specjalizacja produkcji była nie tylko domeną uspołecznionych gospodarstw rolnych, lecz również coraz powszechniejszym zjawiskiem wśród indywidualnych producentów. Decyzjami Rządu stworzono bardzo korzystne warunki dla rozwoju gospodarstw chłopskich i zespołów rolników specjalizujących się w produkcji mleka, żywca wieprzowego i wołowego oraz w innych dziedzinach. Decyzje te są jeszcze jednym dowodem, że nasza polityka rolna zmierza do tworzenia korzystnych warunków do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa, w państwowych gospodarstwach rolnych, jednostkach spółdzielczych, kółkach rolniczych i zespołach chłopskich oraz w gospodarstwach indywidualnych rolników. Decyzje te umacniają poczucie pewności i otwierają nowe perspektywy dla każdego dobrego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PoselPinkowskiJozef">Zebrania wiejskie odbywane w pierwszym kwartale br. z inicjatywy organizacji partyjnych i kół Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dyskusje w środowisku rolniczym w okresie kampanii wyborczej do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych potwierdziły, że rolnicy z zadowoleniem przyjęli postanowienia i decyzje dotyczące nowych warunków rozwoju specjalizacji i kooperacji. Ich odpowiedzią są liczne gospodarstwa specjalistyczne, jakie powstają w roku bieżącym. Powinniśmy nadal rozwijać inicjatywy wisi w tym kierunku i udzielać poparcia i pomocy rolnikom, którzy zamierzają przekształcać swoje gospodarstwa w specjalistyczne gospodarstwa rolne.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PoselPinkowskiJozef">Otaczanie opieką gospodarstw, które podejmują produkcję specjalistyczną, zwiększają swą towarowość, wywiązują się solidnie z zawartych umów kontraktacyjnych — to ważne zadanie w pracy ze wsią i na wsi. Jest to niezwykle ważne zadanie w szczególności służb rolnych, urzędów gminnych, kółek rolniczych i spółdzielni rolniczych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PoselPinkowskiJozef">Państwo tworzy korzystne warunki dla dobrych rolników. Nie może być jednakże obojętna dla państwa sprawa tych, którzy zaniedbują uprawę roli i swoje warsztaty rolne, nie wykonują należycie swoich obywatelskich powinności przynależnych do -zawodu rolnika, którego prestiż społeczny umacniamy i podnosimy do wysokiej rangi, na jaką w pełni zasługuje. Sami rolnicy powinni się troszczyć o dobrą uprawę całej ziemi na terenie wsi i gmin, o umacnianie społecznej dyscypliny wsi w dążeniu do lepszego gospodarowania, gdyż jest to droga do podnoszenia dobrobytu i poprawy warunków życia ludności wiejskiej. Nasze ustawodawstwo w tej dziedzinie zmierza do rozwiązywania problemów socjalnych wsi i ludności rolniczej, a równocześnie do aktywnego oddziaływania na racjonalne wykorzystanie ziemi. Musimy bowiem coraz lepiej gospodarować ziemią uprawną, wzmacniać jej ochronę przed przeznaczaniem na inne cele i dbać, aby każdy jej skrawek był odpowiednio zagospodarowany.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#PoselPinkowskiJozef">Kierunki działania dotyczące gospodarki ziemią zawarte w programie rządowym i znajdujące wyraz w przedłożonym projekcie ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zmierzają do poszerzenia dotychczasowych rozwiązań, między innymi przez stworzenie możliwości sprzedaży bądź wykupu ziemi w zamian za obligacje. Ponadto dążą do uporządkowania wielu spraw związanych ze sprawniejszym działaniem w tej dziedzinie. W naszym przekonaniu propozycje te zasługują w pełni na poparcie i wnikliwe rozpatrzenie przez zainteresowane komisje i Wysoką Izbę. Sprawy te mają bowiem doniosłe znaczenie. Z jednej strony wiążą się one ściśle z realizacją konstytucyjnej zasady, nakładającej na organy państwowe zadania dbałości o właściwe użytkowanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego, z drugiej zaś — wychodzą naprzeciw rozwiązywaniu wielu problemów ludzi, którzy posiadając gospodarstwa rolne, swą perspektywę życiową upatrują w wykonywaniu innego zawodu bądź z innych przyczyn są zainteresowani w przekazaniu ziemi nowemu użytkownikowi. Stworzenie warunków dla sprawnego przejmowania ziemi od właścicieli, którzy nie są w stanie już obecnie bądź w perspektywie zapewnić jej należytego wykorzystania przez użytkowników, którzy ją właściwie zagospodarują, jest zadaniem, za którym przemawia interes ogólnospołeczny oraz sytuacje życiowe wielu właścicieli gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#PoselPinkowskiJozef">Sprawy racjonalnego wykorzystania ziemi stanowić powinny, w jeszcze szerszym zakresie niż dotychczas, przedmiot codziennej pracy i działania władz terenowych, zwłaszcza gmin i wszystkich ogniw samorządu wiejskiego. Na sprawy zagospodarowania ziemi powinno się zwrócić szczególną uwagę w toku podejmowanego w najbliższym czasie powszechnego przeglądu gmin. Przegląd ten powinien dopomóc gminom w doskonaleniu ich metod działania w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#PoselPinkowskiJozef">Podniesienie wydajności na części użytków rolnych, gdzie występuje jeszcze niski poziom gospodarowania, to duża rezerwa naszego rolnictwa, którą trzeba w pełni wykorzystać. Na uznanie zasługują inicjatywy wielu gmin, polegające na dokonywaniu społecznych przeglądów gospodarstw i pól i na tej podstawie precyzowanie, wspólnie z właścicielami gospodarstw, wniosków zmierzających do szybkiego powiększania produkcji rolnej i poprawy stanu gospodarowania. Wszędzie tam, gdzie rolnicy wyrażają chęć poprawy stanu gospodarowania powinni otrzymać odpowiednią pomoc ze strony gmin, kółek rolniczych, gminnej spółdzielni rolniczej. Powinny być w pełni wykorzystywane wszystkie stworzone przez państwo możliwości działania w zależności od miejscowych warunków i potrzeb, a jeśli zachodzi taka konieczność bądź sam rolnik się na to decyduje, ziemia powinna być przejmowana do zagospodarowania przez nowego użytkownika. Chodzi przy tym o dobre zagospodarowanie ziemi, lepsze niż u poprzedniego właściciela. W zależności od warunków terenowych powinny być zgodnie z założeniami rządowego programu wykorzystywane możliwości w dziedzinie zagospodarowania ziemi zarówno jednostek gospodarki uspołecznionej, jak i gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza rozwojowych gospodarstw chłopskich. Ci co zagospodarowują ziemię przekazaną im w użytkowanie powinni korzystać w pierwszej kolejności z możliwości nabycia sprzętu rolniczego, materiałów budowlanych i innych środków pomocy.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#PoselPinkowskiJozef">Można wyrazić przekonanie, że takie podejście do problemu — przewidujące rozwój form pomocy socjalnej, rozszerzające uprawnienia emerytalne, ułatwiające stabilizację życiową części właścicieli gospodarstw rolnych, którzy będą zainteresowani w zbyciu ziemi w zamian za obligacje przy równoczesnym tworzeniu jeszcze korzystniejszych warunków gospodarowania dla wszystkich dobrych rolników — spotka się z powszechnym poparciem wsi i przyczyni się do wyzwolenia dalszych inicjatyw produkcyjnych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! Coraz większy wpływ na rozwój rolnictwa i wsi wywiera rozwijający się szybko sektor uspołecznionego rolnictwa. Jemu też przypadnie w udziale największa rola w dziedzinie zagospodarowania ziemi przejmowanej przez państwo, a także duże zadanie związane z zapewnieniem szybkiego wzrostu produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#PoselPinkowskiJozef">Zawarte w programie rządowym postanowienia dotyczące doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego i organizacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej sprzyjać będą umacnianiu gospodarności i inicjatywy, a tym samym osiąganiu korzystnych rezultatów w obecnym pięcioleciu. Na PGR, które powinny osiągnąć dwukrotnie szybsze tempo wzrostu produkcji od średniego w kraju, ciążą odpowiedzialne zadania w dziedzinie zagospodarowania ziemi i zwiększenia wpływu na postęp w całym rolnictwie, między innymi przez wydatne zwiększenie produkcji nasion wysoko wydajnych odmian zbóż i innych roślin, materiału zarodowego, rozwoju usług i kooperacji oraz zwiększenia produkcji towarowej na drodze wprowadzania i upowszechniania przemysłowych metod uprawy i produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#PoselPinkowskiJozef">W programie rządowym szeroko uwzględnione zostały warunki dalszego rozwoju rolniczej spółdzielczości produkcyjnej, społeczno-gospodarczej działalności kółek rolniczych oraz różnych form zespołowego działania i kooperacji. Dotyczy to warunków ekonomicznych, kredytów, zaopatrzenia w maszyny, zapewnienia kwalifikowanych kadr i innych problemów. A więc również przed tymi rolnikami, którzy zdecydowali się na formę zespołowego działania lub podejmą takie decyzje w przyszłości, otwierają się bardzo korzystne perspektywy lepszej, wydajniejszej pracy, wzrostu zarobków i dalszej poprawy warunków socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#PoselPinkowskiJozef">W rezultacie podjętych działań przed wszystkimi rolnikami i pracownikami rolnictwa, przed każdym producentem rolnym stanęły nowe, wyższe zadania i dla realizacji tych zadań zapewnia się odpowiednie warunki i środki.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#PoselPinkowskiJozef">Cała wieś polska — rolnicy indywidualni, członkowie kółek rolniczych, spółdzielcy i pracownicy państwowych gospodarstw rolnych są zainteresowani w pełnym urzeczywistnieniu uchwał VII Zjazdu partii. Ludzie rolniczego trudu wiedzą dobrze, że od tego zależy wkład wsi w dalszy, pomyślny rozwój naszej ojczyzny, stwarzanie podstaw dobrobytu dla wszystkich polskich rodzin oraz poprawa warunków pracy i życia rolników. Dlatego w oparciu o program realizacji uchwał VII Zjazdu w codziennej pracy na wsi powinno się dążyć do dalszego precyzowania z rolnikami w każdej gminie i wsi konkretnych planów działania, mających na celu pełne wykorzystanie rezerw i tworzonych możliwości rozwojowych rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Podstawowym zadaniem rolnictwa w obecnym pięcioleciu pozostaje zapewnienie dalszego znacznego przyrostu produkcji zwierzęcej, zwłaszcza mleka, żywca wieprzowego, wołowego i drobiu. Jest to dyktowane potrzebami w dziedzinie spożycia, przy istniejącej jego strukturze. W ubiegłym pięcioleciu osiągnęliśmy znaczny przyrost produkcji zbóż i pasz, a mimo to szybki rozwój produkcji zwierzęcej wymagał powiększenia importu zbóż i pasz. Import ten w obecnych warunkach koniunkturalnych jest nader uciążliwy dla naszej gospodarki, podnosi on także znacznie koszty produkcji zwierzęcej, które są pokrywane rosnącymi dotacjami państwa. Uwidoczniło się to zwłaszcza w ostatnich 2 latach, w których wskutek trudnych warunków klimatycznych zbiory pasz były mniejsze i zachodziła potrzeba wydatnego zwiększenia importu.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#PoselPinkowskiJozef">Dalszy rozwój produkcji zwierzęcej musimy opierać na zwiększonej krajowej produkcji zbóż i pasz. Stąd intensyfikacja produkcji i gospodarki paszowej jest jednym z najważniejszych zadań rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#PoselPinkowskiJozef">Powinniśmy zmierzać do wykorzystania wszystkich istniejących rezerw i możliwości w tej dziedzinie. Kierunki działania określa program rządowy. Postanowienia tego programu powinny być realizowane ze szczególną uwagą i pełną konsekwencją.</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#PoselPinkowskiJozef">Niezbędne jest dalsze, szybkie powiększanie produkcji zbóż zarówno przez podniesienie plonów, jak (i zwiększenie obszaru pod uprawy zbóż, kosztem mało wydajnych roślin pastewnych. Produkcja zbożowa powinna uzyskać jeszcze większe znaczenie w całokształcie zadań rolnictwa. Wzrost nawożenia, postęp w nasiennictwie i agrotechnice stwarza realne podstawy do dalszego, szybkiego wzrostu produkcji zbożowej. W bieżącym roku — o czym mówił tow. Barcikowski — zapoczątkowane zostało wprowadzenie na większą skalę uprawy kukurydzy na ziarno, a także na kiszonkę. Rozszerzenie uprawy kukurydzy przyczynić się może do istotnego powiększenia produkcji pasz treściwych i dlatego wymaga upowszechniania, w miarę jak będą tworzone techniczne warunki dla jej uprawy i zbioru.</u>
          <u xml:id="u-8.22" who="#PoselPinkowskiJozef">Rolnicy powinni zadbać o lepszą uprawę i wyższe plony ziemniaków. Jesteśmy jednym z dużych, liczących się w świecie producentów ziemniaków. Produkcja ziemniaków stanowi istotny składnik naszej bazy paszowej, a ponadto szerokie są możliwości ich przemysłowego przerobu. Niezbędne jest także powiększenie produkcji ziemniaków jadalnych.</u>
          <u xml:id="u-8.23" who="#PoselPinkowskiJozef">Dla powiększenia krajowej bazy paszowej powinniśmy powiększać areał uprawy buraków cukrowych i wysoko wydajnych roślin pastewnych, których uprawa wzbogacałaby nasze zasoby paszowe. Doświadczenia w rozszerzeniu Uprawy takich roślin, jak burak półcukrowy, perko i wiele innych roślin, są zachęcające. Działania w tym zakresie powinny być więc intensyfikowane, a ich efekty przyspieszane.</u>
          <u xml:id="u-8.24" who="#PoselPinkowskiJozef">Istotne znaczenie dla lepszego wykorzystania zasobów paszowych mieć będzie rozwój suszarnictwa i produkcja pełnodawkowych pasz, w tym również z dużym udziałem słomy. Kryją się w tej dziedzinie duże rezerwy i możliwości powiększenia produkcji pasz i trzeba będzie zmierzać do ich szybkiego i szerokiego wykorzystania.</u>
          <u xml:id="u-8.25" who="#PoselPinkowskiJozef">Nie ma potrzeby wyszczególniania wszystkich kierunków działania dla poprawy bilansu paszowego kraju. W zależności od terenowych warunków i możliwości, wszystkie rezerwy powinny być wykorzystywane lepiej, pełniej niż dotychczas, a działanie samych rolników, przedsiębiorstw i organizacji rolniczych, zaplecza naukowo-badawczego rolnictwa powinniśmy uczynić skuteczniejszym. Tego wymagają potrzeby sprowadzające się do zapewnienia warunków dalszego szybkiego, lecz w pełni zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-8.26" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Na spotkaniu przedwyborczym z rolnikami w Poznaniu I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Program wyżywienia narodu, uchwalony w październiku 1974 r. na XV Plenum KC partii i rozwinięty na VII Zjeździe, stanowi niezmiernie ważną część składową całej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Warunkiem jego realizacji jest wyższa jakość pracy, a więc wyższe jej wyniki w całym rolnictwie i we wszystkich związanych z nim dziedzinach gospodarki”.</u>
          <u xml:id="u-8.27" who="#PoselPinkowskiJozef">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwał VII Zjazdu w dziedzinie rolnictwa dowodzi, że tworzone są korzystne warunki do dalszego rozwoju i unowocześnienia rolnictwa i całej naszej gospodarki żywnościowej w obecnym pięcioleciu. Świadomość tego stanu rzeczy to cenne źródło inspiracji i społecznych motywacji uzyskiwania wyższej jakości pracy i większej sprawności działania, stawiania wyższych wymogów i zadań wobec wszystkich, którym realizacja tego programu przypada w udziale.</u>
          <u xml:id="u-8.28" who="#PoselPinkowskiJozef">Wnioski stąd wypływające powinny być wyciągnięte przez rolników, przez organy samorządu rolniczego, gminy i województwa, przez dyrekcje państwowych gospodarstw rolnych, przez zarządy spółdzielni, przez wszystkich, którzy własną, codzienną, lepszą pracą powinni przyczyniać się do pełnej realizacji zadań dalszej poprawy wyżywienia narodu. Powinno się dołożyć starań, aby nie zaniedbać niczego i osiągnąć widoczny postęp we wszystkich podstawowych dziedzinach rolnictwa w roku bieżącym przez sprawne przeprowadzenie wszystkich tegorocznych prac rolnych. Mamy poza sobą dwa trudne lata. Uszczuplone zostały zasoby i rezerwy paszowe. Dzięki zwiększonej pomocy państwa i zapobiegliwości rolników przezwyciężane są te trudności. Wiele zależeć będzie od pomyślnego przebiegu dalszych prac w rolnictwie w roku bieżącym, należytej pielęgnacji roślin, terminowego i właściwego sprzętu wszystkich ziemiopłodów, wykorzystania możliwości dalszego powiększania produkcji zwierzęcej. Dlatego prace nad realizacją zadań, wynikających z programu rozwoju rolnictwa w bieżącym pięcioleciu, powinny być w każdej gminie i wsi ściśle związane ze sprawnym i pełnym wykonaniem wszystkich zadań rolnictwa w roku bieżącym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wystąpienie Ministra Barcikowskiego podkreśla wprost historyczną konieczność konsekwentnej realizacji programu rozwoju gospodarki żywnościowej i jej głównego ogniwa, jakim jest rolnictwo. Założenia rozwoju tego wielkiego kompleksu gospodarki narodowej na lata 1976—1980 zostały określone uchwałą VII Zjazdu partii. Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego ZSL, pragnę dodać, że VII Kongres ZSL uznał te założenia za najbardziej odpowiadające potrzebom całego społeczeństwa oraz interesom społeczno-ekonomicznego rozwoju wsi. Działanie na rzecz realizacji tych założeń stanowi kluczowe zadanie całego Stronnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wystąpienie Ministra Barcikowskiego zawiera równocześnie charakterystykę rządowego programu środków realizacji, podjętych na przestrzeni bieżącego roku działań Rządu oraz charakterystykę głównych zasad polityki rolnej. Na tym tle zostały zreferowane główne założenia projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych — jako aktu prawnego uzupełniającego całokształt ustawodawstwa i polityki w stosunku do ziemi jako podstawowego środka produkcji rolniczej i jednego z najcenniejszych dóbr całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę podkreślić dużą troskę Rządu o zapewnienie warunków rozwoju rolnictwa i wielką aktywność w działaniu, w doskonaleniu systemu polityki rolnej, w mobilizacji niezbędnych środków materialno-technicznych i ulepszaniu systemu zarządzania i sterowania rozwojem rolnictwa. Istotą podjętych przez Rząd w ostatnich miesiącach decyzji jest usprawnianie i rozwijanie mechanizmu transformacji społeczno-ekonomicznej rolnictwa, mechanizmu dalszego rozwoju produkcji rolnej oraz umacnianie spójności całego systemu rolnictwa. Biorąc pod uwagę wnikliwą charakterystykę, jakiej dokonał Minister Barcikowski, zwalnia mnie to od szczegółowszego omawiania tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysoka Izbo! Społeczna ranga debaty sejmowej narzuca obowiązek głębszej refleksji nad aktualną sytuacją w rolnictwie. Jej cechą specyficzną jest to, że strukturalne problemy, które są stopniowo rozwiązywane, ale przecież nie mogą być rozwiązane szybko i w jednorazowym akcie, że właśnie te strukturalne problemy na skutek dodatkowych obiektywnych trudności uległy niejako zaostrzeniu. Tak na przykład luka między planowaną na 1975 r. produkcją globalną rolnictwa a faktycznie osiągniętą — wartości około 34,5 mid zł, nie może nie rzutować na politykę intensyfikacji produkcji rolniczej i środki jej intensyfikacji. Jeszcze większa luka wystąpiła w kształtowaniu się produkcji czystej rolnictwa, co rzutuje na sytuację dochodową ludności rolniczej, kształtowanie się inwestycji, a zwłaszcza inwestycji naturalnych, tzw. zapasów w gospodarstwach rolnych itp. W takich okolicznościach szczególnie ważną sprawą jest krótkookresowe dostosowywanie polityki rolnej do aktualnej sytuacji. Polityka rolna spełniać tu powinna funkcję amortyzacji przejściowych trudności, skłaniać do większej aktywności w uruchamianiu rezerw, bardziej efektywnego gospodarowania. W takich sytuacjach szczególnej wagi nabiera sprawa wewnętrznej zgodności wszystkich elementów polityki rolnej, kierowania się wszystkich resortów, instytucji i organizacji tymi samymi kryteriami i celami, pełną zbieżnością działania. Takie działanie, szczególnie doniosłe w trudnych okresach, jest nieodzownym warunkiem realizacji programu gospodarki żywnościowej, wynika z istoty tego programu.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">W warunkach zwiększającej się materiałochłonności i usługochłoności produkcji rolniczej, w sytuacji, gdy przywiązujemy tak wielką wagę do rozwoju specjalizacji gospodarstw, różnych form kooperacji — niepomiernie wzrasta rola jakości obsługi rolnictwa ze strony odpowiednich przedsiębiorstw, instytucji i organizacji. Czynnik ten w poważnej mierze wpływa na poziom agrotechniki przez duży udział usług w podstawowych pracach polowych, wpływa na ekonomikę czasu producentów rolnych, na ich stosunek do nowych, bardziej postępowych form społeczno-ekonomicznych organizacji produkcji rolniczej, na decyzje produkcyjne itp. Zbyt często w działaniu tych instytucji nad ich podstawową funkcją społeczną przeważają interesy partykularne i formalizm działania. Społecznej presji wywieranej na wszystkich producentów rolnych pod kątem maksymalnego wyzyskania rezerw produkcyjnych towarzyszyć musi silna presja, mająca na celu ciągłe doskonalenie obsługi rolnictwa. Jest to ogromne, pozainwestycyjne źródło dodatkowych efektów produkcyjnych, a ponadto czynnik umacniający zainteresowanie rolników rozwojem produkcji, czynnik pobudzający ich aktywność społeczno-zawodową.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jedną z cech aktualnej sytuacji w rolnictwie jest to, że posiadamy dobrze opracowane programy, zarówno program globalny rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w skali kraju i poszczególnych województw, jak również szereg programów odcinkowych, dotyczących poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej lub wręcz pojedynczych produktów rolnych. Obecnie daje się nawet zaobserwować pewien nadmiar prac programowych w terenie, co osłabia koncentrację sił społecznych, a zwłaszcza kwalifikowanych kadr na froncie codziennej, konsekwentnej realizacji uchwalonych już programów. Podniesienie społecznej rangi tych programów, wpojenie poczucia wysokiej odpowiedzialności wszystkich realizatorów za ich pełne wykonanie, okresowa kontrola, a nade wszystko koncentracja sił społecznych i środków materialnych na ich realizacji — to jest dziś tak niezbędne podejście. Program uchwalony, który ulega zapomnieniu, faktycznie oznacza pogorszenie sytuacji na tym odcinku, którego dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">W wystąpieniu Ministra Barcikowskiego podniesione zostały zagadnienia kształtowania rozmiarów i struktury produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Niewątpliwie w bieżącym pięcioleciu wysuwają się dwa podstawowe problemy w rozwoju produkcji rolniczej: pierwszy — to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">Istotny postęp w rozwiązywaniu pierwszego z tych problemów będzie wywierał szczególnie doniosły wpływ na zapewnienie wewnętrznej równowagi rolnictwa, na poprawę efektywności handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Jakaż bowiem jest współcześnie treść ekonomiczna problemu zbożowo-paszowego? Rozwiązywanie tego problemu to niemal wyłącznie zwiększenie zasobów surowcowych dla przetwórstwa wewnątrzrolniczego, jakim jest produkcja zwierzęca. W zasadzie wszystkie pozapaszowe kierunki rozchodu zbóż są ustabilizowane, a nawet występuje pewna tendencja malejąca. Cały przyrost zbóż przeznaczany jest na pasze. A zatem wysokie tempo wzrostu produkcji zbożowej określa w poważnej mierze harmonijny i zgodny z potrzebami społeczeństwa rozwój produkcji rolniczej, a przede wszystkim tempo wzrostu produkcji zwierzęcej. Podkreślić jednak należy, że zapewnienie wysokiego tempa przyrostu zbóż stało się przede wszystkim interesem samych rolników. Znaczenie tego problemu dla bilansu handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi w sposób nie wymagający komentarzy ilustruje fakt, że obecnie import zbóż i pasz pochłania ponad ^3/4^ wartości eksportu artykułów rolno-spożywczych.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że ten wskaźnik skonfrontuję z trzema faktami. Przed kilkoma dniami, na naradzie w Naczelnym Komitecie ZSL jeden z rolników z woj. łomżyńskiego skonstatował: — „Jadąc do Warszawy nie widziałem dopieszczonej plantacji zbóż. Sąsiad, zapytany o stan pszenicy ozimej, stwierdził, że jeszcze jej po zimie nie oglądał”. Drugi fakt: według danych GUS w 1975 roku w 55 gminach przeciętne plony zbóż wahały się w granicach od 9,6 do 15 q; można powiedzieć, że jest to dystans olbrzymi, nawet jeżeli się uwzględni, że gminy te mogły posiadać bardzo słabej jakości gleby; w 439 gminach — w granicach od 15,1 do 20 q, jeżeli chodzi o cztery zboża. Łącznie w blisko 1/4 ogólnej liczby gmin plony 4 zbóż nie przekraczały 20 q.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wreszcie trzeci fakt — w latach 1973—1975 powierzchnia zasiewów zbóż w PGR nie wykazuje tendencji wzrostu przy przecież bardzo poważnym w tym okresie wzroście ogólnej powierzchni gruntów ornych.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Posiadamy bezsporne i duże jeszcze możliwości wzrostu produkcji zbóż. Oczywiście, współcześnie problem zbożowy stanowi niejako organiczną całość z szerszym problemem paszowym. Wykorzystując kompleksowo wszystkie czynniki wzrostu produkcji zbóż, musi my równocześnie przez przyspieszenie produkcji pasz niezbożowych zmniejszyć presję produkcji zwierzęcej na bilans zbożowy. Nie jest do powtórzenia operacja z ubiegłej pięciolatki, w trakcie której zużycie pasz treściwych wzrosło o około 60%, a pasz niezbożowych — w blisko 10-krotnie wolniejszym tempie.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Drugi kluczowy problem produkcyjny rolnictwa — to znaczy maksymalne do osiągnięcia tempo wzrostu wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej — ma szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia społeczeństwa, dla zapewnienia odpowiedniego tempa wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej oraz dla handlu zagranicznego. Udział artykułów pochodzenia zwierzęcego w spożyciu artykułów żywnościowych stanowi ponad 55% ich wartości, udział produktów hodowli w przychodach ludności rolniczej ze sprzedaży produktów rolnych wynosił w ostatnich 2 latach średnio ponad 67%. Poważna jest również pozycja tej grupy artykułów w handlu zagranicznym, zwłaszcza z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysoki Sejmie! W okresie ubiegłego pięciolecia osiągnięte zostały poważne rezultaty w za- kresie zagospodarowania gruntów ekstensywnie użytkowanych. Łącznie przez 5 lat zostało rozdzielonych do trwałego zagospodarowania blisko 1 100 tys. ha gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, z czego około 800 tys. ha przejęły państwowe gospodarstwa, spółdzielnie produkcyjne i kółka rolnicze, a blisko 300 tys. ha, czyli ponad 26% — rolnicy indywidualni oraz zespoły rolników. W rezultacie powierzchnia gruntów sektora uspołecznionego powiększyła się w ciągu 5 lat o blisko 25%. W przepływie międzysektorowym około 77% ziemi stanowiły grunty gospodarstw przekazanych za świadczenia rentowe. Ustawa ta dotyczy rolników, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nie mają spadkobierców swych gospodarstw. Słusznie jednak stwierdził Minister Barcikowski, że — „różne są przyczyny słabego wykorzystywania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych i w związku z tym różne trzeba stosować instrumenty aktywizacji użytkowania ziemi”. Niewłaściwie, ekstensywnie użytkuje ziemię część rolników w wieku przedemerytalnym. Należy również liczyć się ze stopniowym nasilaniem się procesu polaryzacji wiejskiej ludności dwuzawodowej. Potrzeba istnienia efektywnych form rozwiązywania tych sytuacji leży u podstaw projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Oczywiście, odmienność tych sytuacji, w porównaniu do sytuacji rolników w wieku emerytalnym, dyktuje potrzebę stosowania odmiennych rozwiązań prawnych i ekonomicznych. Zostały one omówione w wystąpieniu Ministra Barcikowskiego. Na szczególne podkreślenie zasługuje rozszerzenie kategorii bezpłatnego użytkowania ziemi na indywidualnych producentów. Parafrazując hasło ludowych rewolucji agrarnych: — „ziemia dla tych, którzy na niej pracują” — można powiedzieć, że zasada ta oznacza realizację hasła „ziemia dla tych, którzy na niej pracują dobrze”.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Godny podkreślenia jest również fakt, że realizacja tej ustawy powinna zwiększać szanse poprawy struktury agrarnej indywidualnych gospodarstw, a zarazem szanse prowadzenia bardziej aktywnej polityki społeczno-socjalnej w stosunku do ludności wiejskiej oraz polityki przestrzennego zagospodarowania obszarów wiejskich. Ustawa ta jednak stanowić będzie nader czuły instrument, a zatem jej wykonawcy — naczelnicy gmin powinni uwzględniać cele polityki rolnej i czynnik zdrowej opinii społecznej gminy i stwarzać warunki sprzyjające możliwie największemu udziałowi przejmowania nieruchomości rolnych za obligacje na wniosek samych właścicieli. Dotyczy to szczególnie gospodarstw chłoporobotników.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">Klub Poselski ZSL w pełni popiera założenia projektu ustawy, widząc w niej istotny element uzupełniający ustawodawstwo gruntowe oraz jeden ze środków realizacji założeń polityki rolnej i społecznej.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dodać należy, że koncentracji działań w zakresie sprawnego przejmowania ziemi przez najlepszych producentów towarzyszyć powinno działanie na rzecz bardziej skutecznej ochrony gruntów rolniczych oraz działania na rzecz podnoszenia żyzności całej powierzchni użytków rolnych. W tym kontekście niepokojące jest niewykonanie w ubiegłym roku planów rzeczowych melioracji użytków rolnych. A przecież skala postępu w zakresie powszechnego podnoszenia żyzności ziemi ma decydujący wpływ na skalę przyrostu produkcji roślinnej.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na zakończenie swego wystąpienia Minister Barcikowski stwierdził: — „W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie wsi”. W imieniu władz Stronnictwa i Klubu Poselskiego ZSL pragnę zapewnić, że możliwie największy wkład w rozwój rolnictwa i postęp społeczny na wsi całe Stronnictwo traktuje jako swoje główne zadanie, dążąc do stałego doskonalenia form działalności polityczno-organizacyjnej. Podstawową siłą społeczną naszego Stronnictwa jest zaangażowany i ofiarny aktyw chłopski. Podejmując tak doniosłą problematykę rezerw, przedstawioną frontalnie przez II Plenum Komitetu Centralnego, Stronnictwo dąży do tego, aby realizacja tych zadań objęła wszystkich rolników — członków ZSL, aby stała się ruchem powszechnym na rzecz przyspieszenia postępu rolniczego. Kardynalnym warunkiem efektywności kierowanych do rolnictwa środków materialno-technicznych oraz działań w sferze polityki rolnej jest skala aktywnego współdziałania samych producentów, dobre rozumienie prowadzonej polityki rolnej, — „stopień wzmocnienia poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych” — jak to określił Minister Barcikowski. Kształtowanie tych postaw społecznych, owego klimatu społecznego rozwoju rolnictwa i postępu społecznego wsi — to nasza wspólna z partią funkcja, stanowiąca przedmiot codziennego, ścisłego współdziałania.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">Konsekwentna realizacja podstawowych zasad polityki rolnej stwarza silną podstawę pełnej identyfikacji zadań rolników indywidualnych i pracowników rolnictwa uspołecznionego z celami i zadaniami, jakie przed rolnictwem stawia partia i Rząd.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pragnę wyrazić nadzieję, że konsekwentna realizacja założeń pomocy i kierowanie na rzecz rozwoju rolnictwa środków materialno-technicznych stanowić będą materialną podstawę tego, ażeby można było w pełni wykorzystać te wielkie jeszcze możliwości tkwiące w rozwoju naszego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Adam Kuć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PoselKucAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Fakt, że problemy dotyczące gospodarki rolnej są częstym tematem pracy Sejmu i organów państwowych potwierdza ogromną rangę tego działu gospodarki narodowej na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz satysfakcjonuje tych, którzy bezpośrednio zajmują się tą dziedziną, a więc rolników, pracowników uspołecznionych gospodarstw, naukowców, organizatorów obsługi rolnictwa i działaczy wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PoselKucAdam">Realizując politykę naszej partii, sprecyzowaną w uchwałach XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i programie VII Zjazdu partii, Sejm i Rząd podjęły w ostatnich latach szereg decyzji o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju produkcji, poprawy warunków pracy i życia ludzi zatrudnionych w rolnictwie. Dotyczyły one niezwykle ważnych problemów współczesnego rolnictwa i wsi, w tym także rolnictwa i wsi podobnych charakterem do istniejących w województwie krakowskim.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PoselKucAdam">Podobnie jak w całym kraju, w naszym województwie dyskutowany był program rozwoju gospodarki żywnościowej. Zadania stawiane w zakresie realizacji programu żywnościowego są bardzo ambitne. Chcemy przede wszystkim uzyskać wzrost plonów zbóż średnio o 6 kwintali z hektara w porównaniu do 1975 r. Zakłada się zwiększyć na tym samym areale produkcję globalną ziemniaków^7^ o 34% oraz rozwinąć produkcję warzyw do rozmiarów pozwalających zaspokoić w pełni potrzeby społeczeństwa krakowskiej aglomeracji. W produkcji zwierzęcej planuje się uzyskać wzrost pogłowia bydła o 18% w stosunku do obecnej wysokiej obsady wynoszącej ponad 70 sztuk na 100 ha użytków rolnych, zwiększyć pogłowie trzody chlewnej o 27—28% oraz poważnie zintensyfikować produkcję i skup mleka. Przyjęcie tak dużego trendu wzrostu produkcji rolniczej nakłada na wszystkich zatrudnionych w rolnictwie i pracujących na potrzeby rolnictwa trudne i odpowiedzialne zadania. Wymagać będzie także ofiarnego trudu producentów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PoselKucAdam">Podejmowane przez władze polityczne i państwowe liczne decyzje i uchwały dotyczące rolnictwa udzielają w sposób jednoznaczny poparcia naszym codziennym staraniom, a głównie tym grupom gospodarstw i rolnikom, którzy rozwijają produkcję rolną w drodze jej intensyfikowania oraz poszerzania bazy materialnej i technicznej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PoselKucAdam">Trwałym dorobkiem polityki rolnej, realizowanej z całą konsekwencją od przeszło pięciu lat, jest świadomość konieczności szybszego wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. My, działacze wiejscy, mamy pełną aprobatę środowiska dla tych poczynań, które pozwalają lepiej i racjonalniej wykorzystać cały obszar ziemi w produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PoselKucAdam">Wśród przodujących rolników coraz częściej spotykamy młodych, dobrze teoretycznie przygotowanych i zaangażowanych społecznie na wsi. Są to niewątpliwie optymistyczne zjawiska potwierdzające trafność podejmowanych decyzji i zapewniające stały rozwój naszego rolnictwa. Tak jak w całym kraju, także w woj. krakowskim wzrasta stale grupa rolników, którzy w ramach tej polityki przy dużej pomocy państwa zwiększają intensywnie swoją produkcję. To oni rozwijają nasze rolnictwo, a przyrost produkcji w ich gospodarstwach rekompensuje w znacznej mierze skutki stagnacji produkcji w gospodarstwach ludności dwuzawodowej czy też właścicieli gospodarstw, którym siły fizyczne nie pozwalają nadążać za ogólnym postępem.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PoselKucAdam">Niemniej jednak stwierdzić trzeba, że w warunkach krakowskich i podobnych wydane dotąd akty prawne nie usunęły wszystkich barier, które przeszkadzają w przemieszczaniu ziemi z gospodarstw słabych, zaniedbanych, do gospodarstw dobrych. Pewną zmianę przyniosła ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PoselKucAdam">Aktyw polityczny i gospodarczy, najbardziej postępowa część środowiska wiejskiego oczekuje ustalenia takich norm prawnych, które gwarantować będą stosowanie konsekwentnej zasady, że każdy kawałek ziemi musi być w optymalnym stopniu wykorzystany dla produkcji. Pragnę w tym miejscu podkreślić, że naprzeciw tym potrzebom wychodzi przedstawiony dziś Sejmowi przez Radę Ministrów projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PoselKucAdam">Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem realizacji zaprogramowanego do 1980 roku postępu techniczno-ekonomicznego w naszym rolnictwie jest optymalizacja rozmiarów bazy produkcyjnej we wszystkich jego sektorach. Bez głębszych zmian w strukturze społeczno-ekonomicznej rolnictwa krakowskiego wydobycie istniejących rezerw byłoby niemożliwe. Koncentracja ziemi, specjalizacja produkcji i kooperacja — to podstawowe kierunki działania, które stanowią szansę wykonania, a nawet przekroczenia zadań. Nie można bowiem budować perspektyw rolnictwa zdolnego zwiększać wydajność pracy w oparciu o wzrastające dostawy środków technicznych, nowoczesną wiedzę, którą dostarczają nauki rolnicze oraz osiągać zadowalające efekty materialne, kiedy tym fundamentem ma być chłopskie gospodarstwo rolne o obszarze średnio w granicach 2—3 ha ziemi.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PoselKucAdam">Pod wpływem nowej polityki rolnej, zapoczątkowanej w 1971 roku, sytuacja ulega stopniowej zmianie i obecnie mamy w sektorze chłopskim przykłady konkretnej działalności, wyrażającej się w powstawaniu zespołowych form gospodarowania i specjalizacji produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Ten zapoczątkowany ruch znalazł poważne wsparcie materialne w wielu decyzjach rządowych, a ostatnio w uchwale Rady Ministrów z dnia 16 stycznia br. Władze woj. krakowskiego zapewniły w tym roku poważną pomoc dla podejmujących produkcję specjalistyczną.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#PoselKucAdam">W naszych krakowskich warunkach rozwój zespołowych form gospodarowania i specjalizacja w gospodarce chłopskiej są tymi czynnikami, które obecnie zdecydowanie zapewniają wzrost produkcji rolnej, a w zakresie produkcji mamy w Krakowskiem wiele do nadrobienia. Mogą to zrobić szybciej gospodarstwa specjalistyczne i organizowane zespoły rolników, którym, jak już wspomniałem, poświęcamy wiele uwagi. W stosunku do tradycyjnego gospodarstwa chłopskiego wykazują one poważne zmiany w sposobach organizowania produkcji i wykorzystania ziemi, budynków, narzędzi oraz siły roboczej. Skala produkcji pozwala osiągać im odpowiednie dochody bez angażowania się w dodatkowe zajęcia pozarolnicze. Uwzględnić należy również fakt, iż ta grupa gospodarstw jest bezpośrednio zainteresowana kooperacją ze spółdzielczymi i państwowymi gospodarstwami, zajmującymi się dostawą środków do produkcji, doradztwem zawodowym oraz odbiorem wytworzonej produkcji wprost z gospodarstwa. Ułatwia to w sposób zasadniczy planowanie produkcji, zaopatrzenia, skupu oraz usług.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#PoselKucAdam">Duże zadania ma do spełnienia sektor uspołeczniony w rolnictwie. Państwowe gospodarstwa rolne, spółdzielnie produkcyjne, SKR muszą w okresie tej pięciolatki bardzo zwiększyć siłę oddziaływania na całe rolnictwo regionu. Muszą one nie tylko zagospodarować tę ziemię, która nie może być w pełni wykorzystana w gospodarstwach indywidualnych, ale także w kooperacji z gospodarstwami chłopskimi organizować produkcję rolną.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#PoselKucAdam">W naszych warunkach dużego rozdrobnienia gospodarstw sprawą o szczególnej wadze jest organizacja, zwłaszcza przez spółdzielnie kółek rolniczych, usług dla rolnictwa. Przy pogłębiającym się deficycie siły roboczej jest to rzeczą szczególnie pilną. Podstawową sprawą krakowskiego rolnictwa są odpowiednie dostawy ciągników i maszyn rolniczych, a w szczególności zaopatrzenie w te maszyny specjalistycznych gospodarstw indywidualnych i przedsiębiorstw kółkowych, świadczących usługi na rzecz indywidualnego sektora rolnictwa oraz gospodarstw uspołecznionych, przejmujących ziemię w zagospodarowanie. Nasz region jest słabo wyposażony w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#PoselKucAdam">Planowany rozwój przemysłu ciągnikowego i maszyn rolniczych stwarza warunki do zasadniczego zwiększenia liczby maszyn w specjalistycznym gospodarstwie. W parze z tym musi iść gospodarska troska o maszyny i racjonalne ich wykorzystanie. Dlatego niezbędne jest dalsze szkolenie kadr, a także modernizacja zaplecza technicznego. Nakłady inwestycyjne na rozbudowę zaplecza technicznego, budowę i wyposażenie warsztatów powinny obecnie wyprzedzać zakupy traktorów i maszyn rolniczych. Spółdzielnie kółek rolniczych muszą rozbudować zaplecze warsztatowe dla maszyn i urządzeń rolniczych, a także zaplecze socjalne oraz włączyć się aktywnie do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w gminach w celu zagwarantowania warunków do większej stabilizacji kadr.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#PoselKucAdam">Poważnego znaczenia nabiera również rozwój usług z zakresu chemizacji i ochrony roślin. Ma to szczególne znaczenie, jeżeli zważymy, że w naszym województwie planuje się osiągnąć w 1980 roku poziom nawożenia w wysokości 230—240 kg NPK na jeden hektar powierzchni użytków rolnych, a chemiczną ochroną objętych winno być 70%—80% upraw potowych, w tym cały obszar upraw warzywniczych i przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#PoselKucAdam">Wysoki Sejmie! Mieszkam i pracuję na wsi. Żyję więc w kręgu zagadnień dotyczących całego środowiska wiejskiego. Codziennie obserwuję pozytywne zmiany, które podobnie jak w całym kraju występują na wsi krakowskiej. Jestem przekonany, tak jak większość rolników producentów i działaczy wiejskich, że przy odpowiedniej pomocy ze strony wszystkich sektorów gospodarki narodowej — zadania produkcyjne i społeczne, jakie określił VII Zjazd partii w zakresie wyżywienia narodu, będą pomyślnie wykonane. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Jankowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PoselJankowskiWitold">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które w sposób kompleksowy przedyskutowało problematykę wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa i uznało referat programowy Biura Politycznego jako wytyczną działania, podjętą następnie i potwierdzoną przez uchwałę Sejmu VI kadencji, I Sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek stwierdził, że rozwiązanie tej problematyki — „ma wręcz strategiczne znaczenie” dla zabezpieczenia przyszłości narodu i zbudowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju oraz że należy dążyć do tego, aby wytwarzanie żywności uczynić jedną z najważniejszych gałęzi narodowej produkcji, zdolną zaspokoić potrzeby wewnętrzne kraju i stworzyć możliwości stałego i znacznego eksportu. Myślę, że zgodne z prawdą będzie stwierdzenie, że dziś, po upływie niespełna dwóch lat, w sposób jeszcze bardziej ostry i wyrazisty dostrzegamy wszyscy i doceniamy całą zasadność takiego postawienia sprawy. Zarówno dlatego, że wciąż rośnie nacisk na rynek artykułów żywnościowych, a wzrastające dochody ludności kierowane są w wielkiej swej części na te właśnie produkty, zwłaszcza na mięso i jego przetwory, jak i dlatego, że sytuacja na rynkach światowych, jak i nasz bilans płatniczy stawiają określoną barierę dla importu zbóż i pasz. Przede wszystkim jednak dlatego, że niekorzystne warunki atmosferyczne w ubiegłych dwóch latach, a jak się wydaje nie tylko one zahamowały wyraźnie dynamikę wzrostu produkcji rolnej, a nawet w niektórych dziedzinach spowodowały regres. Z drugiej jednak strony procesy demograficzne na wsi i ich negatywne konsekwencje przybierają rozmiary, które wymagają pilnych i przemyślanych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! O ile pod wpływem licznych decyzji ekonomicznych i socjalnych, podjętych po 1970 roku w stosunku do rolnictwa, nastąpił wzrost zainteresowania rolników i pracowników rolnictwa powiększaniem, intensyfikacją i modernizacją produkcji rolnej we wszystkich sektorach, uspołecznionych i indywidualnych, co przyniosło w rezultacie w pierwszych trzech latach poważny wzrost globalnej produkcji rolnictwa, o tyle produkcja globalna w 1975 r. nie osiągnęła poziomu z roku 1973, a produkcja czysta, o której stanowi różnica między wartością produkcji globalnej a wielkością nakładów materialnych, wyrażonych w pieniądzu, obniżyła się w ubiegłym roku jeszcze wydatniej.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PoselJankowskiWitold">O wielkości produkcji czystej mówią jak wiadomo z jednej strony ceny artykułów rolniczych, a z drugiej — ceny materiałów, wśród których znaczna część, a właściwie większość, jest pochodzenia przemysłowego. O wielkości produkcji czystej decydują zatem w znacznym stopniu proporcje pomiędzy cenami artykułów rolniczych i przemysłowych. Z jednej strony ceny i proporcje między nimi zmieniają się, a z drugiej strony te proporcje, podobnie jak i dostępność wielu niezbędnych środków produkcji, wzbudzają wśród rolników wiele zastrzeżeń wyrażanych na spotkaniach wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PoselJankowskiWitold">Produkcja czysta jest podstawą dochodu rolniczego, jaki uzyskuje rolnik indywidualny, bo o nim przede wszystkim myślę, ponieważ — mimo wzrastającego znaczenia i przewidywanego dalszego wzrostu w następnych latach sektora uspołecznionego, państwowego i spółdzielczego — rolnik indywidualny jest i długo jeszcze pozostanie głównym producentem żywności.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PoselJankowskiWitold">Obecnie nie jest już przez nikogo kwestionowany fakt, że bodźcem stymulującym produkcję jest w wielkim stopniu motywacja ekonomiczna. Nie można tej kategorii nie doceniać, jeżeli chodzi o możliwości wykonania zadań wzrostu produkcji rolnej założonej na rok 1980 i na lata dalsze. A powiedziano już dzisiaj z tej trybuny, że zadania te są bardzo napięte. Jest rzeczą oczywistą, że dla osiągnięcia tych zadań niezbędny jest wzrost inwestowania w rolnictwo i w cały kompleks żywnościowy. Dla indywidualnej gospodarki chłopskiej źródłem akumulacji, a więc i środków inwestycyjnych jest produkcja czysta. A więc i z tego punktu widzenia wielkość produkcji czystej, a więc i dochodu rolniczego, musi budzić zainteresowanie nie tylko samych rolników, którzy — co jest naturalne — są i muszą być dobrymi fachowcami, dobrymi organizatorami swojego warsztatu pracy, a także dobrymi ekonomistami, ale przede wszystkim musi budzić zainteresowanie władz państwowych.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PoselJankowskiWitold">Godne odnotowania są różne analizy, z których wynika, że w minionych dwóch latach nastąpiło ograniczenie wzrostu pobieranych kredytów. Ograniczenie to wyraziło się m.in. w spadku wypłat kredytów inwestycyjnych. Przyczynę tego spadku upatruje się w niedostatecznych dostawach środków inwestycyjnych, w wyniku czego kredyty przyznane na inwestycje nie zostały przez rolników wykorzystane. Znalazło to również wyraz w tempie wzrostu wydatków na inwestycje. W latach 1971—1973 przeciętne roczne tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych wynosiło 17,4%, w ostatnich natomiast 2 latach obniżyło się o połowę. Równocześnie — wciąż według tych samych analiz — od roku 1973 zaznaczył się wzrost obciążeń finansowych wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PoselJankowskiWitold">Ze względu na konieczność stymulowania dalszego rozwoju produkcji rolnej, ze względu na rosnącą nakładochłonność produkcji rolnej, ze względu wreszcie na aktualną sytuację dochodową i produkcyjną gospodarki chłopskiej, niezbędne jest wzięcie pod uwagę wyżej wymienionych zjawisk i tendencji przy podejmowaniu decyzji w bieżącej polityce rolnej. Z informacji obywatela Ministra wynika, że taki będzie też kierunek polityki Rządu.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Zwrócenie uwagi na wymienione przeze mnie elementy sytuacji w gospodarce indywidualnej wydawało mi się tym bardziej uzasadnione, że w świetle realizowanej przez Rząd polityki oraz przedstawionego nam dzisiaj przez obywatela Ministra rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i aktualnych zadań rolnictwa priorytet udzielony zostanie słusznie — obok gospodarki uspołecznionej — tym gospodarstwom indywidualnym, które modernizują się, decydują się na produkcję specjalistyczną i wchodzą w różne związki kooperacyjne, a więc tym, które chcą i muszą inwestować. Chodzi także o to, aby zapewnić odpowiednie bodźce do powiększania wielkości takich właśnie gospodarstw przez przejmowanie w zagospodarowanie ziemi, która z różnych powodów wypadać będzie z gospodarki chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PoselJankowskiWitold">W prognozach przewiduje się w najbliższych latach większą podaż ziemi z gospodarki chłopskiej, aniżeli możliwości jej zagospodarowania przez rolniczą gospodarkę uspołecznioną. Tam oczywiście, gdzie takich możliwości nie będzie, dążyć trzeba do przekazywania jej rolnikom indywidualnym i zespołom chłopskim, gwarantującym intensywne wykorzystanie ziemi. Zasada, że każdy skrawek ziemi powinien być zagospodarowany i dawać maksymalne plony, jest oczywiście bezdyskusyjna. Nie jest to jednak sprawa prosta. Jest przede wszystkim kosztowna. Z różnych badań wynika bowiem, że ziemia przy zmianie użytkownika daje w okresie od 3 do 6 lat plony niższe od średnich. Są to bowiem na ogół grunty zdegradowane, które po przejściu w inne ręce wymagają specjalnie dużego nakładu pracy i materiałów. Chodzi więc o to, aby okres ten skrócić do minimum, tym bardziej, że w obecnym pięcioleciu rozmiary obrotu ziemią i zmiany użytkowników będą znacznie większe niż w latach poprzednich. Przewiduje się, że w tym pięcioleciu przejętych zostanie z gospodarki chłopskiej, w zamian za renty, ok. 2 mln ha. A można przyjąć, że ilość ta ulegnie zwiększeniu w wyniku działania ustawy o przejmowaniu i zagospodarowywaniu nieruchomości rolnych, której projekt przedstawiony został dzisiaj Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PoselJankowskiWitold">Skala problemu jest więc ogromna i nie zamyka się bynajmniej w granicach bieżącej pięciolatki. Problem ten będzie jeszcze istotny i przez następne lata w gospodarce rolnej. Według prognoz demograficznych ubytek w zasobach pracy w rolnictwie wyniesie do roku 1990 około 3 miliony osób. Oznacza to, że zatrudnione w rolnictwie zmniejszy się w porównaniu ze stanem obecnym prawie o połowę.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PoselJankowskiWitold">Intensyfikacja gospodarki rolnej może i musi dokonywać się przede wszystkim przez wprowadzenie na wieś, zarówno do sektora uspołecznionego jak i indywidualnego, nowoczesnej techniki, nowoczesnych, przemysłowych środków produkcji. Jest to problem podstawowy. Trzeba zastąpić pracę ręczną, uciążliwą i mało wydajną w stosunku do potrzeb pracą zmechanizowanych narzędzi, a także trzeba systematycznie doskonalić organizację całej sfery usługowej i ogólne warunki życia na wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PoselJankowskiWitold">Planowany na przyszłe lata znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa, choć nie zaspokoi wszystkich potrzeb, powinien umożliwić jednak osiągnięcie wyraźnego postępu w intensyfikacji produkcji rolnej, ulżeniu pracy rolnika, a także — co nie jest bez znaczenia — uatrakcyjnieniu pracy w rolnictwie, podniesieniu jej prestiżu w świadomości całego społeczeństwa, a zwłaszcza wśród młodych kandydatów na przyszłych rolników i pracowników rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PoselJankowskiWitold">Omawiając aktualne problemy rolnictwa i kierunki ich rozwiązywania, nie sposób pominąć zjawiska wiejskiej ludności dwuzawodowej. Oblicza się, że ludność dwuzawodowa stanowi prawie 30% zatrudnionych ogółem w pozarolniczych działach gospodarki narodowej, przy czym zjawisko to wykazuje wysoką dynamikę wzrostu. We wczesnej fazie przyspieszonego rozwoju gospodarczego i industrializacji kraju było to zjawisko pozytywne. Trzeba jednak powiedzieć, że na obecnym etapie model ten przestaje odpowiadać potrzebom, a przynajmniej w tych rozmiarach, w jakich zjawisko to istnieje. Przestaje odpowiadać potrzebom w związku z przechodzeniem do strategii intensywnego rozwoju zarówno w przemyśle, jak i w rolnictwie, rozwoju opartego na nowoczesnej technice wymagającej wysokich kwalifikacji zawodowych i pełnej dyscypliny pracy. Oczywiście, faktu tego nie można rozwiązać jednym manewrem gospodarczym i nie o to wcale chodzi. Zjawisko ludności dwuzawodowej ma u nas cechy trwałości i występuje z mniejszym lub większym natężeniem we wszystkich krajach. Chodzi o to, aby przy pomocy celowej polityki państwa nadawać mu kształt i rozmiary odpowiadające interesom całej gospodarki narodowej, aby tworzyć u tej kategorii pracowników orientację ku jednemu zawodowi. Wydaje się, że rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych może być jednym z narzędzi prowadzenia takiej właśnie polityki. Jestem też przekonany, że w toku realizacji tej ustawy, brane będą pod uwagę zarówno dobro gospodarki narodowej, jak i dobro zainteresowanych rodzin, szczególnie rodzin wielodzietnych.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Uchwała XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR stwierdzała m.in., że — „podstawową jednostką organizującą i nadzorującą realizację polityki rolnej jest gmina i urząd gminny”.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#PoselJankowskiWitold">W świetle przedstawionego nam dziś rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w bieżącym pięcioleciu i aktualnych zadań rolnictwa staje się widoczne, jak poważne zadania, a zarazem trudności mają władze gminne. Albowiem wszystko to, o czym dzisiaj mówimy, musi się dokonać w gminnej praktyce.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#PoselJankowskiWitold">Premier Jaroszewicz na styczniowej krajowej naradzie aktywu rolnego podkreślił, że plan gminny powinien przede wszystkim precyzować skalę zamierzeń i sposoby zagospodarowania użytków rolnych, w tym organizowanie obrotu ziemią w oparciu o środki prawne i ekonomiczne, tworzone przez państwo. Urząd gminny jest odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę ziemią; powinien określać realne, a zarazem maksymalne możliwości zwiększania produkcji rolnej, określać kierunki specjalizacji poszczególnych gospodarstw, względnie ich grup, formy współpracy między gospodarstwami z różnych sektorów, ustalać wiążące zadania dla instytucji obsługujących producentów rolnych itp. I wszystko to oczywiście w porozumieniu z samymi zainteresowanymi. Skala obowiązków i trudności jest zatem rozległa. Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zawsze i wszędzie władze gminne mają wszystkie możliwości wywiązywania się ze spoczywających na nich obowiązków w sposób właściwy i oczekiwany. Tam, gdzie tych możliwości dziś jeszcze nie ma, trzeba oczywiście stworzyć dostatecznie wcześnie warunki do skutecznego wywiązywania się z tych obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#PoselJankowskiWitold">Ważną rolę w programowaniu i koordynacji wszystkich poczynań, w zespalaniu wysiłków administracji i rolników powinny także spełnić gminne rady narodowe i szeroki aktyw społeczny.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Truizmem będzie stwierdzenie, że o powodzeniu każdego przedsięwzięcia decyduje człowiek, jego pracowitość, rzetelność, horyzont myślowy, które każą mu patrzeć dalej niż tylko na koniec własnego nosa.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#PoselJankowskiWitold">To prawda, że niektórzy rolnicy są wciąż jeszcze nieufni wobec świata zewnętrznego, a nieufność ta wyrasta z wielowiekowej tradycji, że często niechętnie przyjmują nowoczesne metody produkcji rolniczej, że z oporami poddają się rygorom gospodarki planowej. Jest jednak także prawdą, że ogromna większość dowodzi każdego dnia swego wzorowego stosunku do pracy, że rozwija aktywność do granic możliwości fizycznych, że wykazuje postawy nacechowane patriotyzmem i obywatelską troską o dobro ojczyzny. Niektórzy jednak, a coraz więcej jest takich, osiągają wprost rewelacyjne wyniki produkcyjne. W takich postawach tkwią także gwarancje urzeczywistnienia zadań, o których dziś mówimy.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#PoselJankowskiWitold">Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików — „Pax” chcę w tym miejscu wyrazić nasze przekonanie, że w kształtowaniu i pogłębianiu takich postaw istotną rolę może i powinna spełniać duszpasterska misja kościoła. Nie jest to dla niej zadanie nowe, ale głęboko zakorzenione w tradycji i praktyce, realizowane w bezpośrednim i pośrednim kontakcie z wierzącą ludnością wsi polskiej. Troska o najwyższy poziom moralności osobistej i społecznej, a to przecież stanowi istotny składnik misji duszpasterskiej, nigdy jednak nie odnajduje swego kresu, swego całkowitego wypełnienia. Jest to zadanie stałe, tak jak stałym zadaniem jest doskonalenie osoby ludzkiej i doskonalenie rzeczywistości ziemskiej. Jest to zresztą zadanie wspólne, które powinno jednoczyć wszystkich Polaków. Może nie będzie pozostawało to w bezpośrednim związku z tematyką dzisiejszej dyskusji, choć pośredni związek jest, według mego przekonania, ewidentny. Chciałbym mianowicie nawiązać do treści obrad niedawnego III Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#PoselJankowskiWitold">Mówił wtedy I Sekretarz Edward Gierek m. in.: — „Upowszechniać powinniśmy we wszystkich środowiskach poczucie państwowej odpowiedzialności i poczucie państwowej wagi wykonywanej pracy na każdym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#PoselJankowskiWitold">Przypomnę tylko niektóre sformułowania referatu:</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#PoselJankowskiWitold">— ojczyzna to zarówno podstawowe wartości narodowe, jak i codzienna rzeczywistość pracy i życia narodu, organizowana przez państwo;</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#PoselJankowskiWitold">— patriotyzm to dbałość o interesy państwa i sumienne wypełnianie obowiązków wobec niego;</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#PoselJankowskiWitold">— podstawowym źródłem i głównym kryterium oceny postawy każdego obywatela powinna być codzienna praca i jej efekty;</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#PoselJankowskiWitold">— powinniśmy utrwalać w naszym społeczeństwie poszanowanie dla ludzi dobrej roboty, rozbudzać ambicje uzyskiwania wyższych kwalifikacji i lepszych efektów pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.26" who="#PoselJankowskiWitold">Te sformułowania mają walor zobowiązujący dla całego narodu, niezależnie od różnic światopoglądowych, niezależnie od stosunku do religii.</u>
          <u xml:id="u-14.27" who="#PoselJankowskiWitold">Jestem głęboko przekonany, że jeżeli te treści i zasady staną się powszechną własnością i codzienną praktyką, także i trudne, i konieczne zadania, które przedstawił nam dzisiaj obywatel Minister, będą pomyślnie zrealizowane. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-14.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 05 do godz. 11 min. 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma posłanka Ewelina Szyszko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSzyszkoEwelina">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poprawę wyżywienia narodu wysunął na czoło zadań na lata 1976—1980. Dzisiejsza debata nad informacją obywatela Ministra Kazimierza Barcikowskiego, dotycząca rozwoju gospodarki żywnościowej, prowadzona na progu nowej kadencji Sejmu jest konsekwencją uchwały tego Zjazdu i wyrazem naszej wspólnej troski o polepszenie warunków bytowych społeczeństwa. Wynika też z potrzeby konfrontacji założeń perspektywicznych z obowiązkami na dziś i na jutro oraz potrzeby oceny, na ile dorobek minionej pięciolatki jest etapem osiągania docelowych założeń w warunkach budowy w Polsce rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSzyszkoEwelina">Stronnictwo Demokratyczne poparło program żywnościowy i aktywnie uczestniczy w jego realizacji, mobilizując drobną wytwórczość, w tym rzemiosło indywidualne do świadczenia usług na rzecz rolnictwa, rozwoju rzemiosł spożywczych, budownictwa mieszkaniowego i inwentarskiego na wsi.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSzyszkoEwelina">Obywatele Posłowie! Właściwa polityka rolna w ostatnich latach przyczyniła się do zwiększenia produkcji globalnej i towarowej, stworzyła warunki do bardziej racjonalnego wykorzystania ziemi i przyspieszenia społecznych przemian w rolnictwie, przyniosła także większe efekty ekonomiczne w produkcji i przetwórstwie rolno-spożywczym. W latach najbliższych powinniśmy rozwiązać trzy zasadnicze problemy: w pełni zagospodarować i właściwie użytkować ziemię, zintensyfikować produkcję, uzyskać szybki wzrost wydajności pracy w rolnictwie. Nasze gleby nie należą do najlepszych. Przy intensywnej uprawie można jednak osiągnąć wysokie plony. Każdy hektar nadający się do uprawy powinien dawać możliwie największą produkcję. Nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki tym ogólnonarodowym dobrem, godzić się ze złym gospodarowaniem na roli niezależnie od tego — jak powiedział w swoim wystąpieniu obywatel Minister Barcikowski — kto jest użytkownikiem.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSzyszkoEwelina">Ziemi rolniczej ubywa z każdym rokiem, gdyż wymaga tego urbanizacja kraju i rozbudowa przemysłu. Problem ten ilustrują liczby, wedle których w roku 1946 użytki rolne wynosiły 20,4 mln ha, w roku 1975 — 19,2 mln ha, a w roku 1980 wynosić będą już tylko 19,1 mln ha. Zatem w ciągu 30 lat ponad milion hektarów wypadło z produkcji i znalazło przeznaczenie pozarolnicze, pozbawiając nas około 1 min ton zboża, 2 600 tys. ton ziemniaków, 380 tys. ton buraków cukrowych, ponad 1 min litrów mleka i powyżej 100 tys. ton mięsa. Liczby te są najbardziej wymownym argumentem przemawiającym za wielką wartością produkcyjną każdego skrawka ziemi i za koniecznością jej ochrony przed rozrzutnym przeznaczeniem na cele nierolnicze. Mówili już zresztą o tym moi szanowni przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSzyszkoEwelina">Systematyczne zwiększanie się liczby ludności będzie obniżać wskaźnik ziemi przypadającej na jednego statystycznego obywatela. W roku 1946 przypadało na jednego mieszkańca 0,85 ha użytków rolnych, w 1975 roku — 0,58 ha, a w roku 1985 przypadnie już tylko 0,5 ha.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSzyszkoEwelina">Pamiętać również należy, że ubytek ziemi nie powstaje tylko w wyniku urbanizacji czy rozwoju przemysłu. Składa się nań także marnotrawstwo ziemi w małych miasteczkach, osiedlach i na wsi. Dotyczy to zarówno różnego rodzaju budownictwa, jak i często spotykanych wyeksploatowanych glinianek, żwirowni czy torfowisk.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSzyszkoEwelina">Gospodarkę ziemią reguluje ustawa o ochronie gruntów rolnych i zatwierdzony przez Biuro Polityczne program ochrony środowiska naturalnego. Trzeba, by były one stosowane, a ich ustalenia z dostateczną energią i konsekwencją egzekwowane. Ubytek ziemi musi być rekompensowany intensywniejszą produkcją żywności z pozostałego areału. Tak jak nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki ziemią, tak samo nie można godzić się ze złym gospodarowaniem na roli, chociaż przyczyny tej złej gospodarki są różne i nie zawsze zawinione przez użytkowników.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSzyszkoEwelina">Prowadzone od kilku lat społeczne lustracje użytków rolnych ujawniają duże powierzchnie gruntów w ogóle nie uprawiane lub źle wykorzystywane. Szacunki resortu rolnictwa oparte na wynikach tych lustracji wskazują, że około 2,5 mln ha przynosi plony niższe od średnich dla tej klasy gleby w danej okolicy. Wykorzystanie tych rezerw przyniosłoby w skali roku około 1,5 mln ton zboża.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PoselSzyszkoEwelina">Racjonalna gospodarka ziemią leży w interesie całego narodu. Interes społeczny wymaga, by ziemia źle użytkowana była przejmowana za rentę lub inne świadczenia i przekazywana gospodarstwom państwowym, spółdzielczym, a także wysoko towarowym gospodarstwom chłopskim, powiązanym trwale z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych. Wprowadzona w życie w 1974 r. ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych okazała się jednym z najważniejszych środków prawno-ekonomicznego oddziaływania na lepsze wykorzystanie gruntów rolnych, których właściciele z powodu wieku, stanu zdrowia bądź braku następców nie mogą zapewnić należytego poziomu produkcji. Korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego spowodowały duży napływ wniosków rolników. Sprawne załatwianie tych wniosków zależne jest od właściwego stosunku administracji. Państwo zwiększa pomoc wszystkim rolnikom, którzy chcą dobrze gospodarować na roli. Zapewnia też pomoc socjalną tym, którzy nie mogą podołać obowiązkom. Musimy jednak być konsekwentni w stosunku do tych, którzy zaniedbują i nie troszczą się o kulturę rolną w swych gospodarstwach, a także dbać o to, by grunty przejmowane zagospodarowane były szybko i racjonalnie.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przykładem operatywnego i prawidłowo realizującego wspomnianą ustawę może być województwo włocławskie, które mam zaszczyt reprezentować. Przejęto w nim, rozdysponowano i zagospodarowano w 1975 r. około 6 000 hektarów, wydając decyzje na 673 wnioski właścicieli, co stanowi 91% spraw zgłoszonych.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przy tym przejęcie z urzędu nie stanowiło dużej pozycji.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSzyszkoEwelina">Ustawa, której projekt Rząd skierował do Sejmu, zapewni w swych założeniach skuteczniejszy wpływ na proces przejmowania i zagospodarowania gruntów zaniedbanych.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSzyszkoEwelina">Wydajność pracy w rolnictwie jest w naszym kraju w porównaniu z innymi zbyt niska. W 1975 roku jeden rolnik w Polsce wytwarzał żywność dla 6 osób, podczas gdy w Czechosłowacji — dla 9, w NRD — dla 10, w RFN — dla 13, w Szwecji — dla 15 osób. W roku 1990, o czym mówił mój przedmówca, mniejsza o połowę liczba zatrudnionych w rolnictwie ma wytworzyć dwa razy więcej żywności niż w roku 1970, a nasz statystyczny rolnik musi wyprodukować żywność dla 20 osób. Wymagać to będzie nowoczesnej organizacji produkcji rolnej i stosowania wysoko wydajnych maszyn rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSzyszkoEwelina">W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych w gospodarkę żywnościową i w bazę produkcyjną rolnictwa zainwestowano około 425 mld zł. Przemysł maszyn rolniczych dostarczył dla wsi 187 tys. ciągników, ponad 11 tys. kombajnów zbożowych oraz wiele innego sprzętu. Mimo to wskaźnik zmechanizowania prac rolniczych w Polsce wynosił w 1974 r. tylko 40%. Taki stopień osiągnęły ZSRR, Francja i Włochy 20 lat temu, Czechosłowacja i NRD —15 lat temu, a Bułgaria, Rumunia i Węgry —10 lat temu. Ponieważ szacuje się, że około 1/3 przyrostu produkcji w rolnictwie przyniesie właśnie postęp mechanizacji, słusznie założono, że wartość dostaw sprzętu rolniczego powinna w okresie do roku 1990 wynieść ponad 720 mld zł, a w nadchodzącym pięcioleciu — co najmniej dwukrotnie przewyższyć odpowiednie nakłady minionej pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przemysł chemiczny, przemysł materiałów budowlanych, energetyka, które od lat nastawiały się raczej na zaspokajanie wymagań przemysłu i potrzeb miast, winny szybciej i lepiej służyć intensyfikacji produkcji rolnej, a inne działy gospodarki — silnie i skutecznie ją wspierać, by mogła zaspokajać wzrastające potrzeby i wpływać na wzrost stopy życiowej ludności.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSzyszkoEwelina">Unowocześnienie produkcji rolnej, jej metod i struktur daje szansę zastąpienia pracy żywej pracą zmechanizowaną, szansę zapewnienia wyższej wydajności przy nieuniknionym odchodzeniu pracowników z rolnictwa do innych działów gospodarki. Poza tym, zgodnie z zasadami nowoczesnej organizacji pracy w rozwiniętych gospodarczo społeczeństwach, należy odciążyć bezpośrednich producentów żywności od prac nie związanych z ich konkretną działalnością w gospodarstwie rolnym. Uważamy, że sieć wyspecjalizowanych usług powinna znaleźć się możliwie najbliżej rolnika. Sprzyjać temu może również racjonalne wykorzystanie na warsztaty rzemieślnicze zwalnianych budynków w przejmowanych gospodarstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSzyszkoEwelina">Rozważając możliwości włączenia pozarolniczej gospodarki imię uspołecznionej w realizację programu zwiększenia produkcji żywności, Stronnictwo Demokratyczne koncentruje uwagę na pełnym wykorzystaniu usługowego potencjału rzemiosła w celu zwiększenia podaży usług na rzecz wsi i rolnictwa. sferze naszych zainteresowań pozostają w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSzyszkoEwelina">— remonty i konserwacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych, — polepszenie zaopatrzenia wsi w wodę, — usługi remontowo-budowlane dla ludności wsi, — lokalna produkcja materiałów budowlanych, — działalność rzemiosł spożywczych, rozwój produkcji garmażeryjnej w pionie prywatnego handlu, połowy ryb i przetwórstwo rybne oraz stymulacja rozwoju produkcji artykułów spożywczych w spółdzielczości pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przeprowadzany obecnie po II Plenum Stronnictwa Demokratycznego przez wszystkie nasze instancje przegląd potrzeb i możliwości w zakresie usług ujawnia rezerwy, wskazuje na trudności hamujące lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych. W województwach o profilu rolniczym instancje Stronnictwa szczegółowo badają sytuację w dziedzinie usług dla rolnictwa. Dotychczasowe efekty tego przeglądu wskazują na potrzebę stworzenia warunków do osiedlania się usługowców w gminach.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSzyszkoEwelina">Wysoka Izbo! Ogólnonarodowy program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju przyjęty na VII Zjeździe partii i poparty przez XI Kongres Stronnictwa Demokratycznego uznał za wiodące następujące zadania:</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSzyszkoEwelina">— systematyczne podnoszenie poziomu życia społeczeństwa, — szybkie zwiększenie produkcji materialnej oraz rozbudowę i modernizację bazy gospodarki narodowej, — poprawę społecznej efektywności gospodarowania, — umocnienie równowagi ekonomicznej państwa we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przedstawiona przez obywatela Ministra informacja dotycząca głównych zamierzeń w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i rolnictwa — zdaniem Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego — zadania te uwzględnia, a ich realizacja będzie przyśpieszać osiągnięcie tych celów.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Krystyna Żaczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PoselZaczekKrystyna">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwały VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL w sprawach dalszego rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej stwarzają duże szanse dla ludności rolniczej. Stawiają one przed rolnictwem duże zadania, ale jednocześnie stwarzają ludności rolniczej możliwości poprawy warunków pracy i bytu. Cała ludność wiejska zna treść tych uchwał. Pilnie też obserwuje ich realizację, wiąże z nimi duże nadzieje i zaangażowana jest w ich realizację.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PoselZaczekKrystyna">Informacja Ministra Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także rządowa ocena sytuacji w rolnictwie wywołują na wsi duże zainteresowanie. Stanowić będą ważne źródło mobilizacyjne w realizacji niełatwej pracy rolnika.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PoselZaczekKrystyna">Reprezentuję województwo radomskie o dużej liczbie gospodarstw chłopsko-robotniczych, w których z natury rzeczy większość aktywnej zawodowo ludności rolniczej stanowią kobiety.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PoselZaczekKrystyna">Pragnę poinformować Wysoką Izbę o wysiłkach ludności rolniczej w mojej gminie, zmierzających do realizacji zadań określonych w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL. Realizacji uchwały VII Zjazdu służy plan rozwoju gminy, a w ramach tego planu program rozwoju rolnictwa. Program rozwoju rolnictwa był na wsiach dyskutowany, a także akceptowany przez wieś. Program gminy zakłada duży wzrost produkcji rolnej, np. wzrost plonów zbóż z 19,5 q z ha w 1975 r. do 28 q z ha w 1980 r., ziemniaków ze 195 q z ha do 230 q z ha. Podobnie duże zadania zakłada się w dziedzinie wzrostu plonów innych roślin, a także produkcji zwierzęcej. Są to zadania tym bardziej napięte, że wymagają dużego wzrostu nakładów. Na przykład zakłada się, że nawożenie wzrośnie ze 110 kg czystego składnika na ha do 180 kg na ha w 1980 roku. W gminie, gdzie jest duża liczba chłoporobotników, realizacja tego programu zależeć będzie w ogromnej mierze od wzrostu usług produkcyjnych SKR na rzecz chłopów i chłoporobotników.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PoselZaczekKrystyna">Jako pracownik SKR pragnę poinformować Wysoką Izbę o kierunkach działania SKR w celu zwiększenia usług produkcyjnych na rzecz chłopów.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PoselZaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych w swoim zasięgu działania ma 15 sołectw, których powierzchnia użytków rolnych wynosi 6 865 ha głównie klasy V i VI. Struktura gospodarstw jest niekorzystna do prowadzenia produkcji rolnej, gdyż około 50% są to gospodarstwa drobne, do 2 ha, a około 40% — to gospodarstwa od 2—5 ha ziemi. Dużym mankamentem w rozwoju produkcji rolnej jest niezadowalająca regulacja stosunków wodnych. Należy przeto stwierdzić, że wykonanie podstawowych zadań wymaga ogromnego wysiłku i zaangażowania samych rolników, służby rolnej, a także instytucji obsługujących rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PoselZaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych na koniec kwietnia br. dysponowała 39 ciągnikami. Na 1 ciągnik przypada 177 ha użytków rolnych. Liczba ciągników jest obecnie mniejsza niż w 1975 roku, gdyż 3 ciągniki zostały wycofane. W ciągu 1976 roku otrzymamy 3 nowe ciągniki i będziemy mieli tyle, ile ich było w 1975 r. Przy tak małej liczbie ciągników zapotrzebowanie na usługi produkcyjne jest parokrotnie większe niż możliwości ich wykonania. Dużą więc rolę odgrywa odpowiedni wybór gospodarstw, którym świadczymy usługi produkcyjne. Mała podaż usług wytwarza niebezpieczeństwo słabej jakości usług, a także pojawiania się różnych nieprawidłowości we współpracy między traktorzystami a rolnikami. Czynimy więc dużo wysiłków, ażeby mimo relatywnie małej ilości świadczonych usług, ich jakość była właściwa, a także, aby prawidłowo kształtowała się współpraca między SKR i chłopami.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PoselZaczekKrystyna">Zarząd SKR podjął decyzję, aby w okresie wegetacyjnym wyeliminować usługi w transporcie pozarolniczym. Sama eliminacja usług w transporcie pozarolniczym nie rozwiązuje jednak problemu zrównoważenia podaży i popytu usług. Koncentrujemy więc uwagę na tym, aby zwiększyć czas użytkowania traktora w pracach produkcyjnych. Zakładamy, że czas pracy ciągnika powinien się zwiększyć z 1 278 godzin do 1 410 godzin w ciągu roku. Jesteśmy młodą SKR, przejęliśmy sprzęt zniszczony i obawiamy się zakładać wyższy wskaźnik wykorzystania ciągników.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PoselZaczekKrystyna">Dla podwyższenia stopnia wykorzystania ciągników i maszyn zarząd SKR podjął szereg działań, m.in. uzależnił nagradzanie i premiowanie pracowników od stopnia wykorzystania sprzętu i jakości wykonywanych usług oraz wprowadza brygadowy system wykonywania prac rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PoselZaczekKrystyna">Zarówno rada, jak i zarząd SKR zdają sobie sprawę z tego, że zwiększenie skuteczności oddziaływania na produkcję rolną związane jest z dobrą organizacją wsi, czynimy więc wysiłki, aby kółka rolnicze współdziałały z SKR w dziedzinie organizacji rolników.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PoselZaczekKrystyna">W rejonie rozdrobnionego rolnictwa istotną sprawą jest tworzenie wzorców poprawy struktury gospodarstw rolnych. Rozumiejąc tę potrzebę, stosujemy pewne preferencje dla gospodarstw specjalizujących się, powiększających swój areał i dla zespołów chłopskich. Dla tych gospodarstw rolnych i zespołów chłopskich świadczymy usługi kompleksowe.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#PoselZaczekKrystyna">Objęliśmy usługami kompleksowymi uprawę buraka cukrowego na powierzchni 10 ha oraz ziemniaka na powierzchni 20 ha. Usługi te świadczymy głównie gospodarstwom specjalizującym się w zakresie produkcji zwierzęcej. Jest to wprawdzie niepokaźna powierzchnia w stosunku do całej gminy, jednak będzie to pewien wzór i pewne doświadczenie na lata następne, kiedy mieć będziemy więcej sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#PoselZaczekKrystyna">Procent gospodarstw kierowanych przez ludzi starych jest duży. Liczba użytkowników zgłaszających chęć przekazywania ziemi za renty jest też dość duża. W tej sytuacji problem zagospodarowania ziemi wysuwa się jako jedna z ważniejszych spraw rolnictwa w gminie. Ze względu na skromny park maszynowy SKR nie widzi możliwości zagospodarowania całej ziemi przejmowanej za renty. Nie byłoby to zresztą racjonalne, gdyż przekazywana ziemia charakteryzuje się rozdrobnioną szachownicą. Tym niemniej jednak w 1975 r. przejęliśmy 12 ha ziemi, a w roku bieżącym chcemy przejąć 100 ha ziemi na rzecz zespołowego gospodarstwa rolnego SKR. Wykażemy dużo energii, aby dobrze zagospodarować tę ziemię, aby stworzyć opinię, że zespołowe użytkowanie ziemi ma nie tylko perspektywę na przyszłość, ale również ma sens obecnie. Chcemy zapewnić dobre imię tworzącemu się zespołowemu gospodarstwu rolnemu SKR.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#PoselZaczekKrystyna">Ze względu na dużą aglomerację, jaką jest miasto Radom, problem stanowią gospodarstwa chłopsko-robotnicze, których liczba stale wzrasta. W gospodarstwach tych, przy wzroście dochodów z pracy poza rolnictwem, spada zainteresowanie zwiększeniem produkcji rolnej, ograniczonej często do zaspokojenia własnych potrzeb w myśl stwierdzenia — „mnie to wystarczy”. Taka postawa rolnika często spotyka się z krytyką dobrych rolników, którzy wskazują na istniejące rezerwy u tych gospodarzy, którzy nie w pełni wykorzystują zdolności produkcyjne ziemi i budynków.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#PoselZaczekKrystyna">Dobrze, że projekt ustawy wprowadza pojęcie niedostatecznego poziomu produkcji rolnej na użytkach rolnych. Wprowadzając to pojęcie, musimy zwracać uwagę na to, kto dostatecznie zwiększa produkcję, kto jej nie zwiększa. Projekt ustawy wprowadza więc konieczność dokonywania oceny, czy plony dostatecznie wzrastają. Podniesiona do rangi konstytucyjnej zasada dobrego wykorzystania ziemi znajduje rozwinięcie w omawianym projekcie ustawy. Projekt ustawy jest ofertą państwa pod adresem rodzin, które nie są zainteresowane prowadzeniem nadal gospodarstwa rolnego. Trzeba właśnie, propagując tę ustawę, zaprezentować ją jako państwową ofertę kupna ziemi od tych rolników, którzy wprawdzie nie są w wieku emerytalnym, ale też nie mają ochoty lub potrzeby prowadzić produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#PoselZaczekKrystyna">Przymus wykupu dotyczy tylko tych użytkowników gospodarstw, którzy osiągają co najmniej o 25% niższą produkcję roślinną z ha niż średnia produkcja we wsi na takich samych glebach. Co więcej, w ocenie poziomu wykorzystania ziemi nie jest brana pod uwagę produkcja zwierzęca, a jedynie roślinna, jakkolwiek największe różnice w poziomie gospodarstw uwidaczniają się w produkcji zwierzęcej. Takie potraktowanie sprawy jest słuszne. Ludzie starsi, a zwłaszcza wdowy, dożywotnicy, nie zawsze są w stanie uzyskać wysoki poziom produkcji zwierzęcej. Nie można ich jednak pod żadnym warunkiem zwolnić z osiągania pewnego minimalnego poziomu produkcji roślinnej.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#PoselZaczekKrystyna">Można więc stwierdzić, że ograniczenie oceny jedynie do produkcji roślinnej, a ponadto przyjęcie kryterium, że produkcja roślinna nie powinna być w żadnym gospodarstwie niższa od średniego poziomu niż o 25%, jest słuszne. Nie jest to kryterium trudne do osiągnięcia, ale jest jednocześnie obowiązujące dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#PoselZaczekKrystyna">Równocześnie projekt ustawy wprowadza nowe formy zagospodarowania ziemi w postaci bezpłatnego przekazywania jej w użytkowanie gospodarstwom specjalistycznym i zespołom chłopów. Forma ta powinna zachęcić dobrych rolników do powiększenia swoich gospodarstw, a tym samym stworzyć możliwość specjalizacji i wprowadzenia nowych technologii w produkcji. W województwie radomskim pozwoli ona lepiej zagospodarować ziemię przejmowaną za renty i na obligacje. Ponadto, tak jak stwierdził Minister Barcikowski, wzmocni poczucie stabilności w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#PoselZaczekKrystyna">Ustawa w zaproponowanej formie będzie bodźcem dla wielu gospodarstw zaniedbanych, do szybkiego podniesienia wydajności z hektara co najmniej do średniej we wsi.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#PoselZaczekKrystyna">Proponowany projekt ustawy umożliwia przejmowanie ziemi w zamian za obligacje NBP. Posiadacze obligacji będą mieli pierwszeństwo w nabyciu działki budowlanej, materiałów budowlanych czy mieszkania spółdzielczego. Stwarza to możliwość do podejmowania decyzji przez chłoporobotników, który z dotychczas pełnionych zawodów jest dla nich bardziej korzystny.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#PoselZaczekKrystyna">Widząc korzyści płynące z przedstawionego projektu ustawy, wypowiadam się za tym projektem. Pragnę także wyrazić pogląd, że kierunki działania Rządu w sprawach rolnictwa mają i będą mieć poparcie w solidnej pracy rolników. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z wielką uwagą wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej. Informacja ta jest dowodem konsekwentnej i dalekowzrocznej strategii rozwoju polskiego rolnictwa, zapoczątkowanej na VI Zjeździe PZPR. Wówczas zostały wyraźnie sformułowane trzy podstawowe zasady naszej polityki rolnej, a mianowicie zasada kojarzenia wzrostu produkcji rolniczej z przemianami społecznymi wsi, zasada oparcia rekonstrukcji społecznej na rekonstrukcji technicznej i zasada ujmowania</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">47</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PoselOzdowskiJerzy">rolnictwa jako integralnego członu gospodarki żywnościowej. Wyniki ekonomiczno-społeczne wdrożenia tych zasad do praktyki gospodarczej okazały się bardzo zadowalające. W porównaniu z efektami osiągniętymi w latach 1950—1970 minione pięciolecie charakteryzowało się najwyższą dynamiką wzrostu globalnej produkcji rolniczej. Wskaźnik towarowości przekroczył w 1975 roku 80% wartości końcowej produkcji rolniczej. Taki rezultat polityki rolnej był owocem harmonijnego stosowania środków ekonomicznych, organizacyjnych, społecznych i prawnych.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PoselOzdowskiJerzy">Podniesienie opłacalności produkcji rolniczej, poprawa zaopatrzenia rolnictwa w obrotowe i inwestycyjne środki produkcji, przyspieszenie postępu organizacyjno-ekonomicznego, ułatwienie obrotu ziemią i zmiana warunków bytowo-socjalnych oraz oświatowo-kulturalnych na wsi — oto główne czynniki rozwoju produkcji rolniczej w latach 1971— 1975.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PoselOzdowskiJerzy">W bieżącej pięciolatce stawiamy sobie nowe zadania ilościowe i jakościowe. Planujemy zwiększenie produkcji globalnej rolnictwa o 15% do 16%, a produkcji zwierzęcej o 16% do 18%. Zadania te mogą być wykonane, a nawet przekroczone, jeżeli kontynuując dotychczasową strategię rozwoju produkcji żywności będziemy ją w dalszym ciągu doskonalili. Postulat doskonalenia środków i metod polityki żywnościowej w latach 1976—1980 jest zawarty w dokumentach VII Zjazdu PZPR, a dzisiaj został szerzej przedstawiony w wypowiedzi obywatela Ministra Barcikowskiego. Niech mi wolno będzie, Wysoka Izbo, zwrócić uwagę na nowe elementy naszej polityki żywnościowej, które powinny odegrać zasadniczą rolę w dalszym wzroście produkcji rolnej i stopniowej przebudowie społecznej wisi. Uzupełniając i konkretyzując trzy wymienione na wstępie zasady polityki rolnej, akcentujemy dzisiaj racjonalizację gospodarki ziemią, szersze wykorzystanie postępu biologicznego, technicznego i organizacyjnego oraz otwarte planowanie gospodarki żywnościowej. Te nowe cechy polityki rolnej odpowiadają warunkom i celom gospodarki żywnościowej w bieżącym 5-leciu. W dużym stopniu wskazane cechy występują już w skali poszczególnych województw, posiadających dobrze rozwinięte rolnictwo, między innymi w moim macierzystym województwie poznańskim.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PoselOzdowskiJerzy">Poszukiwanie sprawniejszych metod oddziaływania na sferę produkcji żywności wynika między innymi ze słabości i mankamentów spontanicznych procesów zachodzących w rolnictwie. Na przykład w sferze gospodarki ziemią, mimo wprowadzenia nowych norm prawnych i bodźców ekonomicznych w latach 1971—1975, rzeczywiste procesy gospodarcze odchylają się od stanu planowanego. Wprawdzie nastąpiło przyspieszenie przechodzenia ziemi z gospodarki indywidualnej do uspołecznionej i powstały nowatorskie formy produkcyjnego wiązania rolnictwa chłopskiego z sektorem uspołecznionym, ale równocześnie w rolnictwie drobnotowarowym poprawa struktury agrarnej zachodzi niestety zbyt wolno, a w latach 1972—1975 zaznaczył się nawet szybszy spadek liczby gospodarstw większych niż mniejszych. Badania wykazały, że najwięcej gospodarstw nowych powstało w grupie do 2 ha, natomiast najwięcej gospodarstw wypadających znajdowało się w grupie powyżej 2 ha. Trzeba zaś dodać, że właśnie w grupie gospodarstw od 0,5 do 2 ha ponad połowę stanowią gospodarstwa dwuzawodowe, które mimo intensyfikacji i modernizacji produkcji rolniczej stopniowo przekształcają się w gospodarstwa bez produkcji towarowej lub z malejącą produkcją towarową. Jeżeli do gospodarstw dwuzawodowych w grupie poniżej 2 ha dodamy gospodarstwa powyżej 2 ha, których właściciele podjęli stałą pracę zarobkową, to łącznie uzyskamy blisko 1 milion tego typu gospodarstw stanowiących wielki problem naszego rolnictwa. Próbą rozwiązania tego problemu jest przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w świetle tego, co powiedziano dzisiaj w tej sali, można by nazwać projektem ustawy o racjonalizacji gospodarki ziemią. Projekt ten przewiduje przejmowanie za spłatą na wniosek właściciela albo z urzędu nieruchomości rolnych na własność państwa. Przejmowanie z urzędu dotyczy nieruchomości zaniedbanych, zadłużonych i opuszczonych z tym, że te ostatnie będą przejmowane nieodpłatnie.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PoselOzdowskiJerzy">Wprawdzie nasza dyskusja ma charakter ogólny, ale trudno nie zwrócić uwagi na pewne zasadnicze, moim zadaniem, problemy projektowanej ustawy. Artykuł 6 projektu ustawy reguluje sprawę przejmowania z urzędu na własność państwa gospodarstw, jeżeli dochody właściciela oraz jego małżonka z tytułu zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym stanowią ich główne źródło utrzymania. Przejmowanie nieruchomości w tych wypadkach musi być uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi. Uznając za słuszne przymusowe wykupywanie przez państwo z rąk właścicieli indywidualnych ziemi, która jest przez nich niedostatecznie wykorzystana, trzeba w sposób kompleksowy ocenić I stopniowo rozwiązywać zagadnienie dwuzawodowych mieszkańców wsi. Dla wielu z nich podjęcie pracy poza rolnictwem było i jest konieczne ze względu na mały obszar gospodarstwa i dużą liczbę osób w rodzinie. W aktualnej sytuacji polskiego rolnictwa z punktu widzenia dobra ogólnonarodowego zaczynamy dostrzegać coraz więcej negatywnych skutków zjawiska dwuzawodowości. Rozwiązanie jednak tego problemu wymaga wielostronnego działania doprowadzającego stopniowo do jednoznacznej orientacji zawodowej w tej grupie ludności wiejskiej, to jest do polaryzacji na właściwych robotników albo pełnozatrudnionych rolników.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obecnie zatem, przystępując do uregulowania ustawowego sprawy przejmowania nieruchomości od chłoporobotników, należy powiązać stronę prawną tego problemu z innymi aspektami, zdając sobie sprawę, że zagadnienie to jest nierozwiązalne z pomocą jednej operacji prawno-finansowej, co zresztą w świetle przemówienia Ministra Rolnictwa jest, jak sądzę, dostrzegane. Dla umocnienia zaś poczucia praworządności i pogłębienia zaufania obywateli do działalności administracji, powinno się ściślej sformułować kryterium względów społeczno-gospodarczych, które uzasadniają przejęcie przez państwo nieruchomości chłoporobotników. Ostatnia uwaga dotyczy również art. 2 ust. 2 pkt 1 projektu omawianej ustawy. Ocena gospodarstwa rolnego jako gospodarstwa wykazującego niedostateczny poziom produkcji powinna być oparta na bardziej precyzyjnych kryteriach nie stwarzających żadnych wątpliwości interpretacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PoselOzdowskiJerzy">Projekt ustawy słusznie postanawia, że indywidualni rolnicy posiadający odpowiednie kwalifikacje, mogą otrzymywać nieodpłatnie od państwa ziemię na czas oznaczony lub nieoznaczony. Należy jednak podkreślić, że gospodarstwa uspołecznione, przejmujące nowe grunty otrzymują na 1 ha 40 tys. zł dotacji. Czy zatem nie należałoby dla rolników indywidualnych stworzyć również pewnej formy pomocy finansowej i zaopatrzeniowej dla ułatwienia intensywnego zagospodarowania przejętych do użytkowania nieruchomości?</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PoselOzdowskiJerzy">Ogólnie mówiąc, należy przy pracy nad ostatecznym kształtem projektowanej ustawy unikać dwóch niebezpiecznych skrajności. Jedną z nich jest zbytnie zaufanie w moc prawnych postanowień, jeśliby nie towarzyszyło im szerokie poparcie (instrumentów ekonomicznych, socjologicznych i psychologicznych. Drugim niebezpieczeństwem jest pokładanie nadziei w żywiołowej ewolucji rolnictwa indywidualnego ku celom społecznie pożądanym. Krótko mówiąc, potrzebna jest aktywna i głęboko przemyślana polityka żywnościowa, przyspieszająca wzrost produkcji rolniczej i przeobrażenie społeczne wsi.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PoselOzdowskiJerzy">Projektowana ustawa musi respektować zasady polityki rolnej, które stanowią uogólnienie naszych dotychczasowych doświadczeń. Specjalnie zaś należy przestrzegać dualnej zasady, podwójnej zasady polityki — tj. łączenia korzyści ekonomicznych ze społecznymi. Zgodnie z tą zasadą niewłaściwe jest nadmierne ograniczanie czasu obniżki plonów, uzasadniającego przejęcie ziemi przez państwo. Projekt ustawy redukuje ten okres obniżki plonów do jednego roku. Budzi również wątpliwość proponowany w projekcie ustawy tryb przejmowania z urzędu nieruchomości rolnych przez państwo na mocy decyzji naczelnika gminy. Uwaga ta dotyczy również uprawnień naczelnika gminy w zakresie podwyższania ceny za przejmowane nieruchomości rolne. Szczegółowe propozycje poprawek do projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zgłosi Koło Poselskie — „Znak” do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PoselOzdowskiJerzy">Kończąc, pragnę przypomnieć, że obok racjonalnej gospodarki ziemią istotne są te środki naszej polityki żywnościowej, które przyspieszają zastosowanie w rolnictwie rewolucji naukowo-technicznej, udoskonalają stosunki ekonomiczno-organizacyjne i prowadzą do stosowania planowania otwartego. Przede wszystkim pragnę podkreślić konieczność przyspieszenia przemian technicznych w rolnictwie, a szczególnie mechanizacji. Udział nakładów na mechanizację w ubiegłym pięcioleciu był niski, wynoszący 31% inwestycji rolniczych. Technizacja jest siłą nośną przemian ekonomicznych i społecznych, funkcjonalnych i strukturalnych. W oparciu o technikę typu przemysłowego będzie wzrastać wydajność pracy i poprawiać się będą warunki życia na wsi. Modernizacja bazy materialno-technicznej stanowi czynnik rozwoju stosunków organizacyjno-ekonomicznych i własnościowych. Stąd rozwiązanie problemów społecznych wsi nie może być jednostronnie ujmowane i sztucznie przyspieszane. Podkreślam — sztucznie przyspieszane. Mamy tutaj do czynienia ze swego rodzaju mechanizmem uwarunkowań, który musi być przez naukę rozpoznawany i przez praktykę wykorzystany. Na przykład rozwój stosunków ekonomiczno-organizacyjnych w rolnictwie i między rolnictwem a innymi członami gospodarki żywnościowej, wyrażający się w formach specjalizacji, kooperacji, integracji i koncentracji wymaga spełnienia warunków obiektywnych typu materialno-technicznego i ludzkiego. Nasza gospodarka narodowa, która wchodzi w etap budowy rozwiniętego społeczeństwa, stwarza już takie warunki obiektywne do dynamicznego wzrostu produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PoselOzdowskiJerzy">Podkreślając wagę czynników materialnych nie wolno ani na moment zapominać o roli dobrych gospodarzy w rolnictwie. Człowiek ostatecznie decyduje o właściwym zastosowaniu przyrodniczych i technicznych mocy produkcyjnych. Wysokie kwalifikacje, poczucie odpowiedzialności osobistej i przywiązanie do zawodu — to nie zastąpione dźwignie rozwoju produkcji rolniczej. Stąd należy położyć wielki nacisk na psychospołeczny odbiór wszelkich decyzji prawnych i administracyjnych przez polskich rolników. Stałość zasadniczej linii polityki rolnej w powiązaniu z nieustannym doskonaleniem instrumentów działania stanowią gwarancję obywatelskiego współudziału wszystkich pracowników kompleksu agro-przemysłowego rozwoju produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PoselOzdowskiJerzy">W imieniu Koła Poselskiego — „Znak” wyrażam przekonanie, że rządowy program rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976— 1980 przyczyni się do wzrostu produkcji rolniczej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Władysław Pihan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PoselPihanWladyslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem kierownikiem państwowego gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 5 000 ha w Żabowie, w województwie szczecińskim. Rolnictwo naszego województwa cechuje wysoki poziom uspołecznienia, sięgający 62% gruntów użytkowanych przez gospodarstwa państwowe i spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PoselPihanWladyslaw">Korzystna struktura władania ziemią predysponuje nasz region do szczególnie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji rolnej przy pomocy nowoczesnej organizacji procesów wytwarzania, techniki i technologii.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PoselPihanWladyslaw">Warunki stworzone decyzjami partii i państwa wykorzystaliśmy dobrze. Świadczy o tym wzrost produkcji globalnej w minionej pięciolatce o prawie 33%, w tym produkcji zwierzęcej o ponad 46%. W porównaniu do 1970 r. udział produkcji towarowej netto w produkcji globalnej wzrósł z 23% do 55%. W osiągnięciach tych znaczny jest udział państwowych gospodarstw rolnych, w których dynamika rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej jest znacznie wyższa niż w innych sektorach gospodarki rolnej. Dysponując dużymi areałami skoncentrowanej ziemi, mamy możliwość lepszego wykorzystania maszyn, wdrażania nowoczesnych technologii, organizacji i specjalizacji, a przede wszystkim przemysłowych form produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PoselPihanWladyslaw">W ubiegłej pięciolatce uzyskaliśmy przyrost pogłowia bydła o 53%, ale stan krów w porównaniu do roku 1970 wzrósł tylko o 12%. Pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się dwukrotnie, to jest do 250 tys. sztuk. Wzrost inwentarza umożliwił wyprodukowanie w bieżącym roku gospodarczym, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, 220 kg żywca, co stanowi wzrost w stosunku do 1970 r. o 128%. W tym czasie produkcja mleka wzrosła jednak tylko o 32%. W produkcji roślinnej zebraliśmy w niekorzystnym dla rolnictwa roku 1975 — 31,6 q czterech zbóż, tj. o 12,5 q więcej z każdego ha niż w pierwszym roku pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PoselPihanWladyslaw">Plon rzepaku wyniósł 30,1 q z ha, tj. o 12,4 q więcej niż w roku wyjściowym. Zwiększyliśmy również plony buraków cukrowych i roślin pastewnych.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PoselPihanWladyslaw">Przytoczone wyniki stanowią średnią Szczecińskiego Zjednoczenia Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarki Rolnej, w któ^rym^ globalna wartość produkcji końcowej netto w pięcioleciu wzrosła o 36%. Mamy jednak cały szereg przedsiębiorstw, w których wyniki są o wiele wyższe. Są również i takie, w których uzyskane wyniki nie są nadal zadowalające.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PoselPihanWladyslaw">Uzyskane wyniki w minionej pięciolatce zawdzięczamy słusznej polityce partii i pomocy państwa w postaci środków do produkcji rolnej w tym maszyn i narzędzi oraz materiałów budowlanych. Do uzyskania tych wyników produkcyjnych przyczyniły się w dużym stopniu zasady płacowe wprowadzone w 1972 r.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PoselPihanWladyslaw">Pragnę podkreślić olbrzymią ofiarność i inicjatywę zdecydowanej większości załóg przedsiębiorstw w realizacji zadań nakreślonych przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Załogi pracują ofiarnie, a jak ilustrują podane wyniki — w rolnictwo trzeba i opłaci się inwestować.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PoselPihanWladyslaw">W trakcie realizacji zadań minionego planu 5-letniego zdobyliśmy wiele doświadczeń, które służyć będą pomyślnej realizacji zadań, ustalonych dla szczecińskich PGR w rezultacie uchwał VII Zjazdu. Przeprowadzony po II Plenum KC przegląd rezerw w naszych przedsiębiorstwach wykazał, że niezależnie od osiągniętych wyników istnieje jeszcze wiele rezerw produkcyjnych, które można i trzeba uruchomić przez lepszą organizację pracy, lepszą gospodarkę sprzętem, dalsze wyposażenie w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie nowych technologii. Przegląd rezerw odbywał się z udziałem szerokiego aktywu społecznego i był przedmiotem dyskusji całych załóg.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PoselPihanWladyslaw">Zmierzamy do osiągnięcia w latach 1976— 1980 następujących celów:</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PoselPihanWladyslaw">1. Intensywnego wykorzystania ziemi. Polityka w zakresie gospodarowania ziemią zmierza w województwie szczecińskim do umocnienia rolnictwa uspołecznionego przy jednoczesnym dążeniu do wykształcenia wysoko produkcyjnych, wyspecjalizowanych gospodarstw indywidualnych oraz zespołów chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PoselPihanWladyslaw">2. Uzyskania w 1980 roku plonów podstawowych ziemiopłodów na poziomie nie mniejszym niż 40 q z ha czterech zbóż, 260—280 q z ha ziemniaków, 360—400 q buraków cukrowych. Jednocześnie pokryjemy z produkcji własnej wzrastające zapotrzebowanie na pasze, zwiększając powierzchnię uprawy zbóż, buraków i kukurydzy.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PoselPihanWladyslaw">3. Uzyskania w 1980 roku około 290 do 310 kg żywca z każdego ha użytków rolnych. Pozwoli to wyprodukować w naszym województwie około 160—170 tys. ton żywca. Jednocześnie będziemy zwiększać pogłowie krów.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PoselPihanWladyslaw">4. Rozwój produkcji powinien zapewnić dalszy wzrost płac i poprawę warunków socjalno-bytowych i kulturalnych pracowników rolnictwa uspołecznionego oraz wzrost dochodów pieniężnych rolników indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PoselPihanWladyslaw">Są to główne cele, jakie chcemy osiągnąć, realizując rządowy program realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PoselPihanWladyslaw">Równocześnie wiele uwagi poświęcać będziemy wzrostowi produkcji pasz i pełnego ich jakościowego i ilościowego zabezpieczenia, szerszego wprowadzenia uprawy roślin pastewnych o wysokiej zawartości suchej masy oraz przechodzenia w maksymalnym stopniu na żywienie mieszankami paszowymi z własnych mieszalni i wytwórni pasz pełnoporcjowych, produkowanych przy 40—70-procento-wym udziale słomy. Uzyskane przyrosty żywca wykazują, że stosowanie tych pasz pozwala na osiągnięcie bardzo dobrych wyników i dużych oszczędności zboża. Jednak na przeszkodzie w dalszym rozwoju produkcji pasz pełnoporcjowych stoi brak potrzebnych urządzeń, które nasz przemysł produkuje w niedostatecznej ilości.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PoselPihanWladyslaw">Oczywiście, absolutnie nie zapominamy o źródle najtańszych pasz objętościowych — prawidłowej i intensywnej eksploatacji użytków zielonych.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PoselPihanWladyslaw">Dla wykonania ambitnych zamierzeń rozwoju produkcji potrzebna jest rolnikom dalsza pomoc w uzyskaniu środków produkcji oraz tworzeniu godziwych warunków socjalno-bytowych. W szczególności ważna dla nas będzie możliwość nabycia ciężkich ciągników, wydajnych kombajnów i maszyn oraz całych linii technologicznych do poszczególnych upraw, możliwość otrzymania wyposażenia dużych ferm produkcji zwierzęcej, środków transportu, jak również wybudowanie założonych w planach ilości mieszkań i urządzeń socjalnych. Liczymy na to, że decyzje rządowe podjęte w tej sprawie będą szybko realizowane.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PoselPihanWladyslaw">Dobre wyniki produkcyjne, uzyskiwane przez PGR, oddziałują na rolników indywidualnych, którzy stosują szereg technologii wprowadzonych w gospodarstwach uspołecznionych. Są one przykładem wyższości wielkotowarowej gospodarki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PoselPihanWladyslaw">Geografia rozmieszczenia naszych państwowych przedsiębiorstw pozwala na współpracę i kooperację ze wszystkimi sektorami rolnictwa. Obecnie kooperujemy w produkcji zwierzęcej, świadczymy usługi mechanizacyjne, socjalne, a w zamian uzyskujemy pomoc w sile roboczej. W miarę zainteresowania obu stron rozszerzać będziemy wszystkie formy kooperacji.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PoselPihanWladyslaw">Obywatele Posłowie! Plany rozwoju rolnictwa, wynikające z programu mającego na celu poprawę wyżywienia narodu, nakładają na PGR nowe zadania w zakresie pełnego zagospodarowania ziemi, która dotychczas nie była w pełni wykorzystana. Realizację tego zadania ułatwić powinna ustawa, o projekcie której mówił w swoim wystąpieniu Minister Rolnictwa towarzysz Barcikowski. Już dzisiaj PGR powinny przygotować się wszechstronnie do czekających ich zadań. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy sobie zdajemy sprawę z tego, że produkcja żywnościowa stanowi jeden z naczelnych wektorów rozwoju społeczno-ekonomicznego naszego kraju. Z rolnictwem i jego produktywnością wiąże się wiele aspektów bytu i samostanowienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Rozwój demograficzny, zapewniający odporność biologiczną społeczeństwa, warunkowany jest zapewnieniem zasobów żywności nadchodzącym i wzrastającym liczebnie pokoleniom. Państwo, zabiegające o rozrost ludzkich sił wytwórczych, które jednocześnie nie gromadziłoby zasobów żywnościowych — prowadziłoby politykę pozbawioną poczucia odpowiedzialności i krótkowzroczną. W Polsce zaś, dzięki dalekosiężnym decyzjom partii, Sejmu, sprawnym działaniom Rządu, problematykę żywnościową uczyniliśmy jednym z decydujących czynników, gwarantujących umocnienie naszej państwowości socjalistycznej. Pamiętna pozostaje teza przedstawiona przez tow. Edwarda Gierka na forum XV Plenum partii, że rozwój naszej produkcji żywnościowej zadecyduje w przyszłości o miejscu naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Wyżywienia narodu nie można organizować w oparciu o import żywności. Złowieszczo zdają się tu brzmieć słowa jednego z ekspertów amerykańskich, który powiedział, iż „dziś żywność stała się politycznym czynnikiem władzy”. Stwierdzenie to nie jest pozbawione racjonalności. Znane są nam rezultaty wahań koniunktur światowych w zbiorach zbóż, eksplozji demograficznej na różnych kontynentach czy braku stabilności struktur gospodarczych w krajach pozbawionych surowców, wody i odpowiednio zmodernizowanej agrotechniki. Papież Paweł VI, nawiązując do wywołanego wieloma czynnikami kryzysu żywnościowego, słusznie wskazał, że — „obecny kryzys ukazuje się w istocie jako kryzys cywilizacji i solidarności”. Głodujące narody w polityce pokoju upatrują właśnie likwidację tego antyhumanitarnego wyzwania, jakim jest polityka zbrojeń, skazująca narody na szukanie rozwiązania losów swego ludzkiego istnienia jedynie w ograniczeniu urodzeń i śmierci.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">U nas, w Polsce, świadomość solidarności dostatecznie głęboko wpojona jest w sens reguł zarządzania, które kształtują stosunki społeczne. Podjęte zostały dalekosiężne i jakże ważkie w swej wymowie ekonomiczno-finansowej decyzje o obowiązkach świadczenia przemysłu wobec wsi, o potrzebie przekazywania ogromnych sum z corocznego dochodu narodowego na cele rzeczywistego unowocześnienia rolnictwa, tego najbardziej ważkiego sojusznika wszystkich ludzi pracy, w warunkach nowoczesnej gospodarki i cywilizacji.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie ! Wysłuchane dziś przez nas przemówienie obywatela Ministra Barcikowskiego dało nam szeroki i uargumentowany przegląd przedsięwzięć, jakie zamierza podjąć Rząd w ciągu najbliższego pięciolecia, po to, by zrealizować polski program zintensyfikowanej produkcji rolnej. Rozległość wiążących się z tym zagadnieniem kwestii jest tak wielka, iż nie można tu wszystkich zagadnień omówić. Na pierwsze miejsce wysuwa się tu, co w swoim czasie obywatel Premier Jaroszewicz określił mianem rozwoju nowych form i struktur uspołecznionej gospodarki rolnej. Dotychczas wśród ziem użytkowanych mamy 21% gruntów uprawianych w formach uspołecznionych. Wśród nich dostrzegamy szczególnie korzystny rozwój państwowych gospodarstw rolnych, które mają już około 19% udziału w produkcji towarowej rolnictwa. Warto wspomnieć, że przeciętne plony zbóż w 1973 r. na areałach PGR wyniosły już 33,8 q z 1 ha. PGR odgrywają wielką rolę w unowocześnianiu całej gospodarki rolnej w kraju, produkując sadzonki, nasiona kwalifikowane, prowadząc chów zwierząt zarodowych. Znaczenie ich zatem jest poważne. Jednocześnie jednak stwierdzić trzeba, że w zeszłorocznym, niekorzystnym dla rolnictwa okresie zbiorów w PGR, na terenie niektórych województw ujawnił się najznaczniejszy spadek plonów zbóż, większy niż w RSP i gospodarstwach indywidualnych. Przykład ten jest dość istotną ilustracją ważnego problemu.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Gospodarka rolna, skazana dziś na mechanizację, nie może jednak ulegać standaryzacji. Jeden z polskich fachowców zagadnienie to zilustrował ciekawą anegdotą. Otóż na przykład są dwa pola na skłonach góry, jedno od południa, drugie od północy. Jeśli gospodarujący tam rolnik kieruje się indywidualnym wyborem — to zacznie uprawiać na skłonie południowym nieco wcześniej, na północnym później i z obu uzyska dobre plony. Rolnik zmuszony do pewnej standaryzacji w swej pracy na obu skłonach posieje równocześnie, na południowym może zbyt późno, na północnym — za wcześnie i z obu uzyska mierne urodzaje. Jest to naturalnie przykład ukazujący pewną sytuację skrajną, niemniej jednak faktem jest, że według danych za rok 1974 z całości gospodarki uspołecznionej uzyskaliśmy mniejsze zbiory ziemniaków, a nawet zbóż, jak również gorsze wskaźniki hodowli krów i produkcji mleka w stosunku do użytkowanego przez nią areału od tych wyników, jakie w stosunku do swego areału uzyskała gospodarka indywidualna. Fakty te w dużej mierze oddziałują na opinię publiczną, mimo że nie są obiektywną ilustracją zagadnienia. Gospodarka uspołeczniona przejęła w tym okresie ogromne ilości hektarów ziemi źle kultywowanej z gospodarstw oddawanych przez rolników za rentę. Intensywna gospodarka rolna wymaga także ogromnych nakładów, które w krótkim czasie trudno było efektywnie uruchomić.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Ostatecznie więc stwierdzić trzeba, że mimo takich czy innych przejściowych trudności państwo musi zdążać do rekonstrukcji określonej ilości gruntów uprawnych w ramach zorganizowanych form gospodarstw wielkoobszarowych. Gospodarstwa tego typu mają znacznie większy udział w produkcji towarowej rolnictwa, sprawniej reagują na zamówienia kontraktowe przemysłu, zapewniają znaczną oszczędność w transporcie płodów rolnych. Podstawową zaś kwestią jest to, że wraz z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa na wsi maleją zasoby efektywnej siły roboczej. Dziś jeszcze w Polsce udział zatrudnionych w rolnictwie w ogólnym zatrudnieniu w kraju jest przykładowo dwukrotnie wyższy niż w Czechosłowacji. Według niektórych ekspertyz niemieckich oblicza się, że nakład pracy w rolnictwie do 1980 roku zmaleje o 25%, do 1990 roku — o 40%, do 2000 roku — o 55%, to znaczy, że zredukowany zostanie więcej niż o połowę. Zadecyduje o tym technika, która w zakresie unowocześniania rolnictwa bynajmniej nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa. Modelem maszyny funkcjonującej w latach 1990—2000 może już będzie system zagregatowanych kombajnów, pracujących na dużych obszarach pod kierownictwem jednego człowieka i wykonujących nie tylko czynności zbioru plonów, lecz ich suszenie i częściowy przerób w celu obniżenia kosztów transportu do zakładów produkcyjnych. Ci sami eksperci przewidują, że wówczas gospodarstwo zbożowe o powierzchni od 300 do 800 ha będzie mogło być obsługiwane przez dwie osoby, zaś jeśli część areału zostanie poddana pod uprawę roślin okopowych, to dwie osoby zapewnią obróbkę gospodarstwa o powierzchni od 250—500 ha.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele posłowie naturalnie odczuwają, znając realia gospodarcze kraju, jak jeszcze dziś jesteśmy odlegli od tak intensywnego wykorzystania czynnika ludzkiego w rolnictwie przy pomocy techniki. Stawia to przed nami konieczność koncentracji zarówno finansowych, jak i technicznych środków, jakimi dysponujemy.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przyjęte w tym roku uchwały Rady Ministrów otworzyły szeroki dopływ środków finansowych na potrzeby bieżącej działalności oraz na cele inwestycyjne sektora uspołecznionego w rolnictwie. Stał się on dysponentem dawniej zamrożonych na kontach bankowych środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Został również stworzony wielostronny system dotacji i niskoprocentowych kredytów, którego celem jest ożywienie działalności inwestycyjnej i produkcyjnej spółdzielczości rolnej. Na realizację tego programu Rada Ministrów przeznacza kwotę blisko 2,5 mld zł z rezerw budżetu centralnego. Umarzalność kredytu jednocześnie uwarunkowana jest efektywnością produkcyjną i terminowością uruchamiania wprowadzanych inwestycji, co jest obwarowaniem jak najbardziej uzasadnionym. Przed sektorem uspołecznionym otwarta zatem została wielka szansa szybkiej modernizacji jego zasobów, co dla efektywności globalnej produkcji żywnościowej w kraju powinno mieć decydujące znaczenie. Rzecz jednak w tym, aby szansa ta została wykorzystana. Aby podstawowe ogniwa administracji państwowej oraz wojewódzkie związki organizacji rolnych z prawdziwą rzetelnością wypełniały zarówno swe funkcje inicjujące, jak i kontrolne w zakresie właściwego wykorzystania przekazywanych środków.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Z problematyką usprawnienia produkcji w rolnictwie wiąże się przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu w pierwszym czytaniu projekt ustawy, dotyczącej bardziej skutecznych metod zagospodarowania nieracjonalnie dotąd wykorzystywanej ziemi. Jakkolwiek przewodnia tendencja projektu ustawy jest słuszna i wyrasta z ducha 15 art. Konstytucji PRL, to jednak należy przemyśleć jej zgodność z art. 18 Konstytucji tak, aby jej stosowanie nie podważało poczucia trwałości prawa własności i dziś jeszcze tak ważnej świadomości związku rolnika z jego warsztatem pracy — z uprawianą ziemią.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jest rzeczą wysoce korzystną, że Rząd w naturalny sposób zdążając do konsolidacji wielkotowarowego sektora uspołecznionego, nie mniej uwagi poświęca umocnieniu funkcji rozwojowych i wyspecjalizowanych chłopskich gospodarstw indywidualnych. Wyrazem tego kierunku jest zarządzenie Ministra Finansów z dnia 20.IV.br., przewidujące szeroką pomoc kredytową dla różnych form działalności inwestycyjnej rolników indywidualnych oraz wprowadzenie niskiego oprocentowania kredytów przeznaczonych na wykup przez tych rolników ziemi od państwa i osób fizycznych. Polityka rolna Rządu — jak stwierdził wyraźnie Minister Barcikowski — sprzyja swobodnemu obrotowi ziemią między rolnikami, a także między rolnikami a jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Generalnie można powiedzieć, że od czasów reformy rolnej nigdy ziemia nie była tak łatwo dostępna dla ludzi naprawdę chcących się poświęcić pracy na roli. W niektórych województwach z Państwowego Funduszu Ziemi trzykrotnie więcej gruntów przekazano zespołom rolników i rolnikom indywidualnym niż jednostkom gospodarki uspołecznionej. Przykładowo, w województwie bialskopodlaskim w 1975 r. przekazano PGR i spółdzielczości rolnej 6,5 tys. ha, natomiast rolnikom indywidualnym 18 tys. ha. Odpowiednio ukształtowana polityka kredytowa zmierza również do tego, aby powiększające się gospodarstwa chłopskie dochodziły przynajmniej do powierzchni 15 ha. Taki areał stwarza już warunki dla wyspecjalizowanej produkcji towarowej. Wiele ulg podatkowych i kredytów mają również zapewnione dobrze rozwijające się zespołowe gospodarstwa rolników indywidualnych. Rozwój ich jest częstokroć tak znaczny, iż aktualnie nawet bez pomocy państwa byłyby one zdolne we własnym zakresie podejmować nową działalność inwestycyjną.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W sumie więc państwo przez odpowiednią politykę udzielania kredytów, ulg podatkowych, umorzeń i dotacji zdąża zgodnie z duchem Konstytucji PRL do uformowania wielosektorowego modelu własności w rolnictwie. Stwierdzić trzeba, że jest to wybór najbardziej właściwej drogi. Przyjęcie jakiejkolwiek koncepcji standaryzującej, nawet w perspektywie daleko posuniętej mechanizacji pracy w wypadku rolnictwa, uważam, że nie przyniosłoby korzystnych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Należy również stwierdzić, że ukazujące się różne regulacje prawne w niczym nie naruszają dotychczasowego statusu własności kościelnej. Duchowieństwo gospodarujące w niektórych miejscowościach na ziemi parafialnej lub też nawet bezpośrednio z pracą rolnika nie związane, na pewno będzie swym autorytetem moralnym wspierało te wysiłki kierowniczych kół gospodarki narodowej, które służą temu, by zaopatrzenie żywnościowe społeczeństwa polskiego mogło być coraz dostatniejsze.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Kolejnym zagadnieniem w polityce resortu rolnictwa, na jakie należałoby zwrócić uwagę, jest sprawa struktury zasiewów. Mówił o tym Minister Barcikowski, wskazując między innymi na potrzebę intensyfikacji naszej produkcji zbożowej. Wskutek miernych urodzajów w plonach zbóż, jakie szczególnie ostro wystąpiły w 1975 r., mimo dużych wysiłków nie zdołaliśmy osiągnąć wyraźnego wzrostu produkcji zbożowej w ciągu minionego pięciolecia. Jednocześnie w tym samym okresie zwiększyliśmy zużycie wewnętrzne zbóż o 4 mln ton, którym odpowiada analogiczne zwiększenie dostaw pasz treściwych dla rolników na cele hodowlane. Występujący w tym układzie spożycia wewnętrznego niedobór musimy pokrywać drogą obciążającego saldo dewizowe importu. Istnieje więc pytanie, jakie zarysowują się szanse zwiększenia własne j produkcji zbożowej i czy między innymi sprzyja temu odpowiednia polityka cen.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Nasi eksperci od ekonomiki rolnej twierdzą, że współczynnik opłacalności uprawy zbóż wskazuje wzrost w granicach 5% w stosunku do 1970 r. Natomiast rolnicy — wyborcy skarżą się na nieopłacalność produkcji zbożowej, wskazując przede wszystkim na wysokie ceny nawozów, które stanowią — przy wyłączeniu robocizny — około połowę kosztów własnych uprawy. Dodając ów koszt robocizny, trzeba rację jednak przyznać rolnikom. Uprawa zbóż na niewielkich areałach gospodarstw indywidualnych mieści się co najwyżej w granicach kosztów własnych. Obniżenie jednak cen nawozów nie wydaj e się możliwe z uwagi na ich wysoki, przekraczający cenę zbytu, koszt produkcji. Podwyższenie z kolei cen skupu zboża na rynku producenta rolnego podnosiłoby koszt nakładów na produkcję żywca. Można wreszcie przyjąć, że względna opłacalność produkcji zbożowej występuje w okresie wyższych urodzajów. W tym kontekście powstaje problem, który resort rolnictwa powinien rozważyć, czy w latach nieurodzajnych nie należałoby podwyższać cen skupu zboża. Producentom dawałoby to gwarancję, że w latach nieurodzajnych nie poniosą nieprzewidzianych strat. Propozycja ta zatem dotyczyłaby zastosowania ruchomych cen skupu zboża.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jak słusznie mówił poseł Pińkowski, istnieje potrzeba także intensyfikacji upraw ziemniaków. Zbiory tej rośliny w minionym roku nie osiągnęły zaplanowanych wielkości. Jest to odczuwalna strata, szczególnie w obliczu tak nagłego i poważnego spadku zbiorów ziemniaków niemal we wszystkich krajach EWG, co z kolei otwierałoby przed nami korzystne możliwości eksportowe. Obserwując pewne ograniczenie areału upraw ziemniaka w kraju, może należałoby się zastanowić nad potrzebą zwiększenia terenów przewidzianych pod jego zasadzanie.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Nie chciałbym tu mówić o wielu innych ważkich zagadnieniach dotyczących mechanizacji rolnictwa, melioracji, transportu na potrzeby rolnictwa. Program rządowy w wielu tych dziedzinach jest ze znaczną efektywnością realizowany.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Gdy chodzi o handel wiejski, chcę zwrócić uwagę na to, że w moim pojęciu nie rozwiąże się potrzeb ludności wiejskiej, jeżeli nie wprowadzi się pawilonów handlowych modelowych, stypizowanych, które by mogły rozwiązać obecne trudności, jakie przeżywa Samopomoc Chłopska jako główny dystrybutor zaopatrzenia rynku wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Chciałbym jednak wskazać na ostatnie interesujące mnie zagadnienie — problem zawodu rolnika. Myślę, że do tematu tego nie można podchodzić w sposób tradycyjny. To znaczy, że nie starcza już odwoływać się tylko do umiłowania ziemi przez rolnika. W profilu tego zawodu zajdą w niedługim czasie ogromne zmiany. Człowiek pracujący w rolnictwie to będzie przede wszystkim technik — wykwalifikowany producent. Właśnie polityka Rządu, zmierzająca do konsekwentnego podniesienia kwalifikacji zawodowych w rolnictwie, trafnie kształtuje model owego producenta — rolnika. Polityka ta wyda je się być racjonalna i dalekowzroczna. Równocześnie trzeba jednak pamiętać, że współczesny producent rolny, pracujący na własnym gospodarstwie, chce być inicjatorem jego zarządzania, dysponentem hipoteki, narzędzi pracy, projektodawcą produkcji. Kierowanie gospodarstwem utrzymywane jest jednak w rękach poprzedniego pokolenia, to jest rodziców młodego rolnika, którzy nie mając zabezpieczonej materialnie starości, starają się zachować prawny i faktyczny związek z gospodarstwem rolnym. Wprowadzenie więc ubezpieczeń socjalnych dla rolników indywidualnych, przyspieszałoby proces przekazywania gospodarstw w ręce młodych rolników. Stąd też sądzę, że sprawa ubezpieczenia społecznego dla pracowników indywidualnego rolnictwa, w miarę możliwości finansowych Rządu, zostanie skutecznie rozwiązana.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Akceptując zasadnicze założenia polityki rolnej państwa, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionego przez obywatela Ministra programu działań w dziedzinie gospodarki żywnościowej na najbliższe, wierzę, że jak najbardziej owocne pięciolecie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Tadeusz Maj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PoselMajTadeusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsze plenarne posiedzenie Sejmu PRL, którego obrady poświęcone są problemom realizacji zadań w rolnictwie, świadczy dobitnie o randze najwyższej wagi państwowej, jaką nadają władze polityczne i Rząd problemom produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PoselMajTadeusz">Przedstawiona przez towarzysza Ministra Barcikowskiego informacja o stanie i realizacji zadań kompleksu żywnościowego stanowi rządowy program naszego rolnictwa, który w całej rozciągłości jest realizacją uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i VII Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W programie tym zawarta jest suma doświadczeń ubiegłej pięciolatki, która w dynamice wzrostu produkcji rolnej nie ma równej sobie, a równocześnie kierunki i zadania na rok bieżący i do roku 1980 wynikające z potrzeb budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PoselMajTadeusz">Realizacja tych ambitnych zadań w rolnictwie, kontynuowana konsekwentnie przez Rząd, wspierana jest na co dzień przez całe społeczeństwo, a w tym głównie przez klasę robotniczą, która zaangażowana jest świadomie w wytwarzanie coraz nowocześniejszych środków produkcji dla rolnictwa. Stwarzane są warunki wzrostu produkcji tak w uspołecznionych, jak i w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Decyzje podejmowane w sprawie wykorzystania ziemi, zwiększania pomocy materialnej i finansowej, rozwijania różnorodnych form specjalizacji i kooperacji, rozszerzania zakresu usług świadczonych rolnictwu — służą poprawie warunków gospodarowania oraz intensyfikacji wszystkich dziedzin naszego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PoselMajTadeusz">Wynikiem pełnego zaufania i popierania polityki rolnej, polityki stabilnej, nakierowanej przede wszystkim na szybki wzrost produkcji towarowej, połączony ekonomicznie ze wzrostem zamożności wsi, jest możliwość powstawania gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych oraz wzrostu kooperacji gospodarstw chłopskich z sektorem uspołecznionym.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PoselMajTadeusz">Równocześnie wzrasta zainteresowanie wśród rolników organizowaniem i umacnianiem spółdzielni produkcyjnych, zwłaszcza po decyzjach rządowych z 16 stycznia br., które dały dalsze możliwości ekonomicznej pomocy państwa służącej podnoszeniu produkcji towarowej. W przemianach tych duże znaczenie ma ranga zawodu rolnika oraz uznanie dla jego pracy. Wcielane jest w życie na wsi hasło zjazdowe — „O wyższą jakość pracy i warunków życia”.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PoselMajTadeusz">Wieś nasza, rolnicy wysoko oceniają osobiste zaangażowanie I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka w sprawy wsi i rolnictwa, wyrażone między innymi w słowach wypowiedzianych na VII Kongresie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego: — „Cała nasza działalność sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Społeczeństwo darzy wysokim zaufaniem ofiarny trud rolników. Każdy rolnik, który należycie dba o swoje gospodarstwo, dąży do jego unowocześnienia, solidnie wywiązuje się z przyjętych obowiązków i umów, może liczyć na pomoc ludowego państwa. Wdrażanie tych zasad w codziennej pracy w realizacji zadań wynikających z wojewódzkiego i gminnych programów gospodarki żywnościowej jest obowiązkiem wszystkich zatrudnionych w rolnictwie, to polityczne zadanie członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego na wsi.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! W województwie tarnowskim, które reprezentuję, mimo znacznego rozwoju przemysłu produkcja żywności jest i pozostanie jedną z podstawowych funkcji gospodarczych. Tarnowskie rolnictwo zajmuje ważną pozycję w naszej gospodarce i w tej dziedzinie dostrzegamy też duże możliwości dynamicznego rozwoju. Wynika to chociażby z niższego poziomu osiąganych dotąd efektów w stosunku do średnich krajowych. Władze województwa, doceniając wagę tej gałęzi produkcji, już we wrześniu ubiegłego roku na wspólnym plenarnym posiedzeniu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przyjęły do realizacji program rozwoju gospodarki żywnościowej w województwie tarnowskim. Jest to pierwszy kompleksowy program do roku 1980 przyjęty i wdrożony do praktyki w naszym nowym województwie. Z wnikliwej analizy wynika, że rolnictwo tarnowskie charakteryzuje się takimi czynnikami, jak:</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PoselMajTadeusz">— niski procent — 1,8% ziemi uspołecznionej, w stosunku do ogółu ziemi, — rozdrobnienie gospodarstw — 2,54 ha wynosi średnia wielkość gospodarstwa, — słabe uzbrojenie techniczne rolnictwa, z czym łączy się niska kultura rolna.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PoselMajTadeusz">Biorąc to pod uwagę, zdajemy sobie sprawę, że przeobrażenia strukturalne naszego rolnictwa, mierzone skalą narastania społecznych stosunków pracy i produkcji, przebiegają i przebiegać będą u nas w nieco inny sposób, aniżeli w województwach o dużej koncentracji własności społecznej w rolnictwie i wymagać będą innych rozwiązań, innych form, niemałych środków oraz bardziej dynamicznego działania wszystkich ogniw pracujących dla rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Główne kierunki naszej produkcji — to produkcja zwierzęca i ogrodnicza, produkcja mięsa, mleka, warzyw i owoców. Działania organizatorskie podjęliśmy w dwóch kierunkach. Pierwszy — to zwiększenie liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych i kooperacja z sektorem uspołecznionym. Drugi kierunek organizatorskiego działania — to przyspieszenie tempa rozbudowy sektora spółdzielczego działaniem na rzecz koncentracji ziemi w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych tak przez członkostwo, jak również zagospodarowanie ziemi przejmowanej za renty i z wykupu oraz organizacja zespołowych gospodarstw rolnych kółek rolniczych i gromadzenie ziemi w gospodarstwach państwowych naszego województwa.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PoselMajTadeusz">Podstawowe wskaźniki produkcyjne, które przyjęliśmy w programie są mobilizujące, a mamy znaczne rezerwy i musimy nadrabiać głębszy regres spowodowany dotkliwym nieurodzajem ostatnich dwóch lat w stosunku do średniej krajowej. Program wojewódzki stał się podstawą gminnych programów produkcji żywności, które zostały przyjęte wspólnie przez instancje gminne partii i ZSL, a następnie przez sesje gminnych rad narodowych i ich realizacją kierują naczelnicy gmin. Sformułowanie tych programów i przedyskutowanie z aktywem wiejskim zbiegło się z listem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawach węzłowych zadań w rolnictwie roku bieżącego.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PoselMajTadeusz">Jako główne tematy roku bieżącego przyjęliśmy:</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PoselMajTadeusz">— po pierwsze — maksymalne wykorzystanie wszystkich rezerw przez zwiększenie własnej bazy paszowej, przez zwiększenie uprawy kukurydzy na ziarno i kiszonkę, zwiększenie areału poplonów letnich przy równoczesnej intensyfikacji wszystkich upraw roślin pastewnych, racjonalny ich zbiór i należytą konserwację;</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PoselMajTadeusz">— po drugie — nasilenie pracy organizatorskiej w zakresie zwiększenia liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych oraz tworzenie i umacnianie ośrodków rolnych kółek rolniczych; w naszych warunkach jest to jedna z dróg szybkiego wzrostu produkcji. Już obecnie 3% gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych daje na rynek 13% żywca wołowego, 17% żywca wieprzowego oraz 4% mleka;</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PoselMajTadeusz">— po trzecie — wybudowanie w roku bieżącym ok. 35 tys. nowoczesnych stanowisk w gospodarstwach specjalistycznych i zespołowych.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PoselMajTadeusz">Do końca kwietnia naczelnicy gmin podpisali 600 umów, rozpoczęto wiele budów, lecz dotkliwe braki materiałów budowlanych, w tym głównie stali zbrojeniowej, poważnie opóźniają realizację tych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PoselMajTadeusz">Mamy dalsze rezerwy, mianowicie wysoki wskaźnik ludności zatrudnionej w naszym rolnictwie; daje to możliwość rozwijania i powiększania upraw pracochłonnych, jak rośliny przemysłowe, warzywa smakowe i korzeniowe. Równocześnie przyspieszenie regulacji stosunków wodnych na dobrych glebach nadwiślańskich, na terenach depresyjnych, których mamy około 15 tys. ha., daje możliwość ogromnej zwyżki plonów.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PoselMajTadeusz">Pomyślna realizacja tych zadań — to zaangażowanie i fachowa praca służby rolnej, wspierana działaniem społeczno-politycznym członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#PoselMajTadeusz">Już od pierwszych dni wiosennych skoncentrowaliśmy uwagę wsi i naszych rolników na bezpośrednim wykonywaniu prac polowych, wykazując zaniedbania i opóźnienia zabiegów agrotechnicznych. Chodzi o to, aby już po korektach — dobre gminne programy żywnościowe były należycie realizowane przez rolników w gospodarstwach rolnych, jak również przez instytucje obsługujące rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Jednym z wiodących problemów o szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, zwłaszcza w Polsce południowej, jest gospodarka ziemią. Charakter struktury agrarnej wsi tarnowskiej wykazuje, że do roku 1980 ii później decydujące znaczenie w naszym województwie mieć będzie indywidualna gospodarka. W polityce rolnej mamy niezbędne instrumenty wspierania tej gospodarki w jej dążeniu do rozwoju, do specjalizacji i koncentracji produkcji, w dążeniu do nowoczesności i efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#PoselMajTadeusz">Rozumieją to rolnicy i w naszej wsi można dostrzec coraz więcej pozytywnych przeobrażeń, równolegle jednak w pewnej części gospodarstw stwierdzamy zastój, a nawet regres. Są to przeważnie gospodarstwa dwuzawodowe, które stanowią u nas przeszło 40% ogółu gospodarstw, co stanowi 44 tys. ha użytków rolnych.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#PoselMajTadeusz">Ponadto mamy 5 300 gospodarstw o powierzchni 18 tys. ha, których właściciele przekroczyli 60 rok życia i nie mają następców. Przyśpieszane są działania na rzecz koncentracji ziemi i jej zagospodarowania w drodze przejmowania za rentę, za ekwiwalent pieniężny, przymusowego wykupu przy zadłużeniu gospodarstwa, wykupu przez państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne. Jest to jednak proces zbyt wolny.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#PoselMajTadeusz">Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych jest szczególnej wagi i będzie dalszym aktywnym czynnikiem przyśpieszającym zmiany zmierzające do racjonalnego zagospodarowania ziemi, jako bezwzględnego nakazu społecznego, leżącego w interesie całego narodu. Propozycja zawarta w projekcie ustawy zasługuje na pełne poparcie, gdyż wychodzi naprzeciw odczuciom społecznym w zakresie wykorzystania ziemi i uzyska pełną aprobatę dobrych rolników. Zyska również akceptację rolników dwuzawodowych, którzy w miarę wzrostu przychodów pozarolniczych swój byt wiążą z zakładem pracy, z zawodem pozarolniczym. Zachodzi więc pilna potrzeba ułatwienia tej grupie społecznej wyboru jednego zawodu, co wiąże się z możliwością szybszego uzyskania mieszkania w mieście lub budową domku jednorodzinnego. Wykup ziemi z urzędu za obligacje daje dodatkowe uprawnienia naczelnikowi gminy w stosunku do tych rolników, którzy bardzo często lekceważą sobie podstawowy obowiązek właściciela nieruchomości rolnej, iż ziemia musi rodzić.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy łączy i modyfikuje dotychczasowe zasady przejmowania gospodarstw rolnych. Odnosi się to przede wszystkim do przepisów przymusowego wykupu ziemi oraz przejmowania z urzędu za zaległe należności. Mamy pełne przekonanie iż ten proces będzie, zgodnie z projektem nowej ustawy, bardzo przyspieszony. Przejęcie z urzędu nieodpłatnie na skarb państwa gospodarstwa opuszczonego w pełni popierać będą dobrzy rolnicy i nasza wieś, gdyż ziemia ta stwarza najczęściej społeczne konflikty na wsi.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#PoselMajTadeusz">Przekazywanie z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom gruntów w użytkowanie uzyska aprobatę chłopów jako dowód dalszej, stabilnej polityki rolnej w stosunku do gospodarstw chłopskich, gospodarstw specjalistycznych oraz zespołów indywidualnych rolników. Znajdzie to przede wszystkim aprobatę młodych rolników, którzy swą szansę życiową wiążą z dobrym gospodarstwem rolnym i zawodem rolnika na wsi.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#PoselMajTadeusz">Wyrażam pełne poparcie dla przedstawionego przez towarzysza Ministra Barcikowskiego kierunku działania Rządu i nakreślonych konkretnych zadań dla naszego rolnictwa. Pragnę również podkreślić, że nie będziemy szczędzić trudu i wysiłku, aby zadania nakreślone przez VII Zjazd PZPR i VII Kongres ZSL były w pełni wykonane. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O odczytanie komunikatu proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 10 do godz. 13 min. 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stefan Poznański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PoselPoznanskiStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niech mi wolno będzie zapoznać Wysoką Izbę z rolą i zadaniami nauki w rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PoselPoznanskiStefan">O społecznym znaczeniu uchwał VI Zjazdu naszej partii i ich dalekowzroczności przekonaliśmy się już wielokrotnie przy ich realizacji w latach 1971—1975. Również realizacja zadań w dziedzinie gospodarki żywnościowej i rolnictwa zapewniła narodowi niezaprzeczalne korzyści materialne.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PoselPoznanskiStefan">Uchwały XV Plenum KC jeszcze więcej miejsca poświęcają dalszemu rozwojowi nowoczesnego rolnictwa jako drugiemu, obok przemysłu, działowi naszej gospodarki narodowej. Nie zabrakło w tych uchwałach ambitnych i najistotniejszych kierunków potrzeb pod adresem nauki związanej z rolnictwem i z gospodarką żywnościową. W wyniku tych uchwał opracowano kompleksowo i w miarę skoordynowano rządowe, węzłowe i międzyresortowe problemy badawcze oraz zorganizowano większą liczbę zespołów badawczych o umiejętnościach pracy naukowej na poziomie interdyscyplinarnym.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PoselPoznanskiStefan">W wytyczonych problemach badawczych słusznie w pierwszej kolejności skierowane są wysiłki na zwiększenie produkcji roślinnej oraz zwiększenie bazy surowcowej dla rolnictwa, której nienadążanie za produkcją zwierzęcą przez ostatnie dwadzieścia lat w całym święcie coraz dotkliwiej ogranicza produkcję zwierzęcą. My nie jesteśmy w tej nieprawidłowości wyjątkiem.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PoselPoznanskiStefan">Nauka, w ścisłej współpracy z odpowiedzialnymi resortami za produkcję żywności, przystąpiła już do (realizacji tych ambitnych zadań, których ostatecznym celem będzie w zadowalający. sposób rozwiązać zaplanowany przez VII Zjazd naszej partii poziom wyżywienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PoselPoznanskiStefan">Dwa główne problemy wymagają pierwszoplanowego, szybkiego i efektywnego rozwiązania przez naukę i technikę na poziomie interdyscyplinarnym:</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PoselPoznanskiStefan">1. Kierunki mechanizacji wielkotowarowej produkcji roślinnej.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#PoselPoznanskiStefan">2. Biologiczne problemy doskonalenia hodowli wysoko wydajnych i przydatnych w naszych warunkach nowych odmian podstawowych roślin uprawnych.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#PoselPoznanskiStefan">Sukcesem jest, że w ostatnich latach mechanizacja sprzętu zbóż w gospodarstwach uspołecznionych została rozwiązana. Liczą się dzisiaj nasze kombajny zbożowe w klasie międzynarodowej. W związku z tym szybkiego rozwiązania przez naukę wymaga organizacja zbioru w krótkim czasie oraz technologia i technika wstępnej konserwacji zbieranych kombajnami zbóż w większości wypadków o wyższej wilgotności.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#PoselPoznanskiStefan">Według opinii fachowców wstępna konserwacja ziarna zbóż paszowych w punktach skupu ma być tańsza niż spiętrzone w krótkim czasie suszenie w suszarniach mechanicznych, pod warunkiem, że technologia konserwacji wilgotnych zbóż i nasion motylkowych będzie dobrze opracowana od strony naukowej i będzie w pełni zmechanizowana. Można by skorzystać w tym zakresie z doświadczeń i rozwiązań zagranicznych. W miarę powstawania dużych zjednoczeń przemysłowo-rolniczych będzie narastało zapotrzebowanie na traktory i towarzyszące im maszyny rolnicze, zabezpieczające dużą wydajność pracy.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#PoselPoznanskiStefan">W pierwszej kolejności potrzeby na takie maszyny pojawią się na ziemiach zachodnich i północnych, gdzie będzie coraz mniej ludzi do pracy, a coraz więcej trzeba będzie zatrudnić ludzi w usługach, budownictwie i innych ważnych gałęziach gospodarki narodowej. W niedługim czasie problem deficytu ludzi do pracy w rolnictwie, a szczególnie w przemyśle rolno-spożywczym będzie też narastał w rejonach bardziej zaludnionych.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#PoselPoznanskiStefan">Fachowcy z zadowoleniem przyjęli opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa plan rozwoju produkcji pasz przemysłowych i gospodarskich w latach 1975—1980. Również produkcja pasz pełnowartościowych z udziałem słomy da spodziewane efekty pod warunkiem rozwiązania w tym samym czasie przez naukę i technikę pełnej i skutecznej mechanizacji ekonomicznego i w pełni przemysłowego przetwarzania słomy.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#PoselPoznanskiStefan">Godne są poparcia zaawansowane i obiecujące badania nad nowym sposobem przechowywania okopowych w dużych pryzmach, bez używania do tego celu słomy.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#PoselPoznanskiStefan">W naszym klimacie długotrwałych przymrozków wiosennych i wczesnych jesiennych potrzebne są, a szczególnie będą, wysokowydajne kombajny do zbiorów kukurydzy zarówno na ziarno, jak i zieloną masę — w granicach 50 ha w ciągu dnia.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#PoselPoznanskiStefan">W miarę zwiększenia areału uprawy kukurydzy na ziarno, wzrośnie zapotrzebowanie na wydajne suszarnie. Bardzo ważnym zagadnieniem dla nauki będzie dalsze udoskonalanie agrotechniki uprawy tej wartościowej rośliny, jak również sam system sporządzania dobrych pasz gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#PoselPoznanskiStefan">Rolnictwo pilnie oczekuje na dalsze naukowe i skuteczne metody uszlachetniania niepełnowartościowych pasz i podniesienie ich strawności. Ekonomicznie uzasadnione rozwiązania naukowe w zakresie zagospodarowania odpadów przemysłu rolno-spożywczego w produkcji gospodarskich i przemysłowych pasz, może przynieść gospodarce narodowej odczuwalne korzyści. Mam tu na myśli m.in. zagospodarowanie odchodów z przemysłowych ferm hodowlanych, a szczególnie tych uciążliwych, to jest bydła i trzody chlewnej, pełną utylizację krwi, tłuszczu odpadowego, treści żołądków i innych wartościowych składników z dużych zakładów mięsnych, których coraz więcej powstaje w Polsce, zagospodarowanie białka odpadowego i skrobi z przemysłu ziemniaczanego, wszechstronne wykorzystanie serwatki z przemysłu mleczarskiego, a nawet osadu czynnego z biologicznych oczyszczalni ścieków.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#PoselPoznanskiStefan">Według opinii wielu osób bezpośrednio pracujących w rolnictwie i pracowników nauki, nie w pełni zdaje egzamin system organizacyjny mieszalni pasz treściwych. Dotacja państwa stworzyła zachętę i kilka resortów uruchomiło mieszalnie pasz. Fakt ten utrudnia kontrolę, gdyż trudno niekiedy ustalić, skąd pochodzą te pasze. Często brak jest pełnego składu deklarowanych składników lub też zmienia się dowolnie komponenty. Obniża to racjonalne wykorzystanie pasz, szczególnie w hodowli przemysłowej. Warto, aby pracownicy nauki i ekonomiści zaproponowali w tym zakresie skuteczny system zmian organizacyjno-kontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#PoselPoznanskiStefan">W całym systemie produkcji i zagospodarowania pasz musimy mieć na uwadze te kraje, które dysponują mniejszą ilością pasz na sztukę hodowlaną, a efekty ich wykorzystania mają o wiele większe. Przy wydatnej pomocy nauki możemy osiągnąć te wyniki w dość krótkim czasie.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#PoselPoznanskiStefan">Doskonalenie i hodowla nowych i wysoko-wydajnych odmian roślin uprawnych, to bardzo interesujący, a równocześnie jeden z ważniejszych problemów dla pracowników nauki z różnych dyscyplin oraz hodowców praktyków.</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#PoselPoznanskiStefan">W tej dziedzinie mamy przecież niemałe osiągnięcia, szczególnie w hodowli nowych odmian wartościowych zbóż, głównie żyta. Należałoby jeszcze przyśpieszyć kompleksowe prace w hodowli krajowych odmian pszenicy i jęczmienia. Trzeba będzie w tym zakresie coraz wtięcej angażować do tych trudnych badań pracowników nauki z pokrewnych dziedzin czysto teoretycznych — ściślej uniwersyteckich.</u>
          <u xml:id="u-32.20" who="#PoselPoznanskiStefan">Kraj nasz w uprawie ziemniaka zajmuje drugie miejsce w Europie, a nawet w świecie. Praktyka rolnicza ma już duże doświadczenie w nowoczesnej agrotechnice uprawy tej rośliny, a jednak zbiory z ha nie są jeszcze zadowalające. Istnieje więc pilna potrzeba zmobilizowania się doświadczonych w hodowli ziemniaka pracowników nauki do dokonania szybkiego postępu w (wyhodowaniu nowych, wydajnych i odpornych na wirusy odmian. W tym zakresie pracownicy nauki muszą dokonać przynajmniej takiego postępu, jakiego dokonano w hodowli nowych odmian zbóż.</u>
          <u xml:id="u-32.21" who="#PoselPoznanskiStefan">Preferencję należy jednak stworzyć dla upraw buraka cukrowego i polipast. Praktyka pilnie oczekuje od nauki i techniki rozwiązań w agrotechnice, mechanizacji zbioru, w konserwacji i przechowalnictwie zebranych już buraków oraz technologii sporządzania systemem przemysłowym wysokiej jakości kiszonek.</u>
          <u xml:id="u-32.22" who="#PoselPoznanskiStefan">Tylko ścisła współpraca specjalistów z politechnik, uczelni rolniczych i instytutów branżowych pod protektoratem Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Maszyn Ciężkich i Rolniczych może dać spodziewane efekty w nowoczesnej technologii uprawy, zbioru buraka, a nawet udoskonaleń w jego przerobie na cukier.</u>
          <u xml:id="u-32.23" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu duże nakłady finansowe skierowane zostały też na rozwój przemysłu rolno-spożywczego. Wynikiem tego jest odczuwalna poprawa na rynku żywnościowym zarówno ilościowa, jak i jakościowa. Odczuwa się też coraz lepsze efekty współpracy przemysłu rolno-spożywczego z rolnictwem w zakresie zwiększania masy surowca odpowiedniego do dalszego przerobu.</u>
          <u xml:id="u-32.24" who="#PoselPoznanskiStefan">Istnieją jeszcze większe potrzeby i możliwości tej współpracy, gdyż powinniśmy dorównać w tym zakresie krajom o wysokim poziomie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Pracownicy nauki powinni dalej rozwijać zaawansowane badania nad pozyskiwaniem spożywczych i paszowych koncentratów białek roślinnych z naszych krajowych surowców, rozpracowywać zagospodarowanie białek mleka w różnych branżach przemysłu spożywczego i koncentratach spożywczych, rozwijać technologię koncentratów białek spożywczych na eksport, udoskonalać technologię przetworów z ziemniaków itp.</u>
          <u xml:id="u-32.25" who="#PoselPoznanskiStefan">W rozwiązaniach produkcji koncentratów białkowych z własnych surowców roślinnych i mleka kraj nasz ma liczące się w świecie osiągnięcia. Kilka z tych opracowań zostało wdrożonych i nadaje się do dalszego rozpowszechniania, a nawet sprzedaży w formie licencji lub gotowych technologii. Wiele krajów świata bardzo szybko wdraża własne technologie pozyskiwania koncentratów z rodzimych surowców białkowych.</u>
          <u xml:id="u-32.26" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! Aby zapewnić stały i odczuwalny postęp naukowo-techniczny w gospodarce żywnościowej, trzeba będzie udoskonalać sam system przekazywania do praktyki istotnych i sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki oraz zwiększać chłonność przedsiębiorstw rolnych i gospodarstw. Przedsiębiorstwa rolne i przemysłu rolno-spożywczego powinny z określonym ryzykiem podejmować wdrożenia, a następnie upowszechniać udane, bez niepotrzebnych niedomówień i uprzedzeń. Zresztą przedstawione Komisji Nauki i Postępu Technicznego przez Urząd Patentowy materiały o stanie wynalazczości i wczorajsza debata w tej komisji wykazują, że zarówno liczba zgłoszeń patentowych w pionie rolnictwa i przemysłu spożywczego jest zbyt mała, jak również stopień wykorzystania udzielonych patentów jest niezadowalający. Potwierdza to, że przejmowanie przez praktykę bądź co bądź nowych rozwiązań nie jest jeszcze w pełni zadowalające.</u>
          <u xml:id="u-32.27" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! Pracownicy nauki wielokrotnie wykazali swe zaangażowanie w rozwiązywanie trudnych problemów. Chociaż może jeszcze nie w pełni nauka spełniała służebną rolę, to jednak są widoczne efekty tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-32.28" who="#PoselPoznanskiStefan">Zrozumienie dla realizacji uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest powszechne. Pracownicy nauki zaangażują się w dalszy i imponujący rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Czesław Jaroszewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa towarzysza Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w sprawach rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980, o przebiegu jego realizacji oraz aktualnych zadaniach tej wiosny i roku. Dzisiejsza debata sejmowa pomoże lepiej i dogłębniej poznać, a co za tym idzie, zrealizować zadania województwom i gminom.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Jako rolnik chcę na przykładzie gminy wykazać możliwości wykonania zadań, jakie wysuwa rządowy program przed rolnictwem.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">We wzrost produkcji rolnej muszą wnieść swój wkład wszystkie regiony kraju proporcjonalnie do swoich potencjalnych możliwości. Swe uwagi chcę odnieść do wsi Domuraty, gmina Suchowola, woj. Białystok. A więc tej części Polski na północnym wschodzie, gdzie warunki są surowe, a gleby słabe. Gmina, na terenie której zamieszkuję, podobnie jak wszystkie gminy woj. białostockiego, opracowała w ubiegłym roku program rozwoju społeczno-gospodarczego na okres do 1980 roku. Główną sprawą w tym programie jest rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Chcę pokazać, jak program społeczno-gospodarczego rozwoju gminy w Suchowoli przyczynia się do unowocześnienia gospodarki rolnej. Przedstawię to na przykładzie produkcji zwierzęcej. Plan wzrostu produkcji bydła na okres pięciolatki przewiduje wzrost pogłowia o 45%, a więc rocznie średnio o 9%, trzody chlewnej — o 55%, a rocznie o ll°/o, owiec rocznie — o 13%. Planujemy natomiast zmniejszenie liczby koni średnio rocznie o 2%. Uzależnione jest to jednak od nabycia większej liczby ciągników. Na rok bieżący mamy przydział 5 ciągników na 50 wsi.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Podałem wskaźniki planu gminnego w dziedzinie produkcji zwierzęcej. Chcę zaznaczyć, że zanim przyjęliśmy te wskaźniki, były one omówione wspólnie przez Komitet Gminny PZPR i Gminny Komitet ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Ostateczną wersję planu gminnego zatwierdziła gminna rada narodowa. Sprawy realizacji tego planu omawiamy na zebraniach podstawowych organizacji PZPR i kół ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Plan uważamy za otwarty. Musi on być zresztą modyfikowany na przykład w związku iz nową uchwałą o rozwoju specjalizacji i zespołów rolników.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">W hodowli bydła mamy trudną sytuację. W gminie naszej jest 2 800 ha bagien nad Biebrzą, które stanowią łąki i pastwiska. Duża część rolników pasze uzyskuje wyłącznie z pola, chociaż użytki zielone stanowią połowę gruntów gospodarstwa. Robimy w tej dziedzinie co tylko można, gdyż gminny plan społeczno-gospodarczego rozwoju jest zatwierdzony i nie przewiduje melioracji na najbliższe lata. W celu zwiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego wymieniamy bydło bezrasowe na nizinno-czarno-białe, w zależności od dostarczanego materiału hodowlanego. Gospodarstwa podejmujące specjalizację w hodowli bukatów mają część cieląt własnych, a część, głównie rasy charolaise, otrzymują od POZH i Centrali Mięsnej. Staramy się, żeby coraz sprawniejsza była inseminacja, a służba weterynaryjna dwoi swe wysiłki w zapobieganiu chorobom. Szkolimy rolników specjalizujących się w racjonalnym chowie, w organizacji produkcji pasz i w innych nowych dziedzinach, jakie przynosi nam nauka i przodująca praktyka rolnicza. W pozyskaniu zielonek zastępujemy — „Orkany” sieczkarniami samobieżnymi, które tę pracę wykonują sprawniej i dokładniej.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Urząd gminny stosuje dotacje dla tych gospodarstw, które produkują duże ilości kiszonek, a to w celu zmniejszenia kosztów produkcji i zachęcenia innych gospodarstw do tej produkcji. Usługi w produkcji kiszonek wykonują brygady SKR. SKR traktują priorytetowo usługi w produkcji kiszonek.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Jeśli chodzi o trzodę chlewną, to wzrost o 55% w pięciolatce, a o 11% rocznie chcemy osiągnąć głównie wykorzystując pasze własne. Ziemniaków mamy dużo dzięki wysokim plonom. Zdajemy sobie sprawę, że główny ciężar przyrostu trzody muszą dźwigać gospodarstwa większe, a nie te, które chowają po kilka tuczników, a w dodatku starym, tradycyjnym sposobem. W związku z tym przywiązujemy dużą wagę do postępu i racjonalizacji chowu trzody w gospodarstwach większych. Z satysfakcją można stwierdzić, że wiele gospodarstw specjalizujących się w chowie trzody chlewnej stosuje pasze tańsze od ziemniaków, jak np. buraki pastewne polipast, serwatkę, maślankę itp.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Chciałbym wyrazić uznanie dla spółdzielczości mleczarskiej, która ułatwia chłopom dowóz serwatki i maślanki bezpośrednio do gospodarstw. Ta pomoc spółdzielczości zachęca gospodarstwa, a zwłaszcza gospodarstwa położone blisko zakładów mleczarskich, do specjalizowania się w produkcji trzody.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Dalszy rozwój owczarstwa uzależniony będzie od dostarczenia materiałów hodowlanego i użytkowego dla gospodarstw mających warunki do hodowli. Pragnę tylko zaznaczyć, że rolnicy wykazują duże zainteresowanie tym kierunkiem produkcji. Korzystając z tego, że maj jest poświęcony książce, prasie i czytelnictwu, pragnę wspomnieć, że ten kierunek produkcji nie ma swego czasopisma, na przykład miesięcznika. Brak jest w ogóle w sprzedaży książek z dziedziny owczarstwa. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne muszą w tej dziedzinie uzupełnić braki. Jest to wprawdzie niewielka wciąż jeszcze dziedzina, ale niezmiernie ważna.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">W nawiązaniu do wystąpienia towarzysza Ministra Barcikowskiego, chciałbym zaznaczyć, że program rządowy w rozbiciu na plany gminne będzie mobilizował całą wieś do wykonania zadań, jakie są postawione przed rolnictwem. Mamy w woj. białostockim ambicje, aby nasze tempo rozwoju było nieco szybsze niż średnia krajowa. To właśnie chciałem pokazać, prezentując wskaźniki gminne oraz sposoby realizacji zadań.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Pragnę też poinformować Wysoką Izbę o aktualnej sytuacji w produkcji roślinnej. Oziminy podczas ciepłej, suchej, długiej jesieni ubiegłego roku wyrosły bardzo ładnie. Żyta rozkrzewiły się jak nigdy, pszenice wyglądały dorodnie, a rzepaki wytworzyły ładną rozetę i silny korzeń. Zima, choć groźna, nie wyrządziła nam strat w oziminach i tu jest prognoza dobra. Wiosna poczyniła pewne zahamowania i wycisnęła ujemne piętno na bieżącej produkcji. Przez cały kwiecień pogoda była chłodna, a noce prawie wszystkie z siwymi przymrozkami. Siewy zbóż z całego kwietnia wschodziły w pierwszych dniach maja, żyta powinny już być wy kłoszone, a są w stadium końcowego strzelania w źdźbło i kłoszenie ich odbędzie się za tydzień. Opóźnienie jest od 10 do 14 dni, a najgorsze w poplonach ozimych żyta. Plon zielonej masy po deszczach w połowie maja może się poprawić, ale już wiadomo, że będzie on o wiele niższy. Gorsza sytuacja jest w użytkach zielonych. Chłodne dni i noce z przymrozkami nie pozwoliły wyrosnąć trawom, są one rzadkie, niskie i w maju wątpliwe jest, czy będzie co kosić. Na części łąk na pewno nie będzie trzeciego pokosu, a więc produkcja pasz będzie mniejsza. Efektywność nawożenia, jak do tej pory, jest nieco słabsza.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych stanowi istotne uzupełnienie istniejących dotychczas przepisów w dziedzinie gospodarki ziemią. Już na bieżąco duże znaczenie dla naszego województwa będzie miała ta część projektu ustawy, która mówi o przekazywaniu gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom, prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe, oraz zespołom rolników. Jest to dla nas tym bardziej ważne, że przejmujemy za rentę dużo indywidualnych gospodarstw rolnych na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Mamy w województwie duży obszar gruntów Państwowego Funduszu Ziemi i prognozy na najbliższe lata są wzrostowe. Nasze władze partyjne i administracyjne stawiają zagospodarowanie ziemi jako zadanie najważniejsze. Głównym odbiorcą były dotychczas spółdzielnie kółek rolniczych i ich zespołowe gospodarstwa rolne, gdyż mało dotychczas mamy państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych. Dziś, po wprowadzeniu uchwały nr 11 Rady Ministrów, w większym stopniu odbiorcami będą zespoły i rolnicy specjalizujących się gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Ażeby ten program gospodarki ziemią był zrealizowany, władze centralne muszą pomóc w przydziale środków produkcji, które są potrzebne dla spółdzielni kółek rolniczych, zespołowych gospodarstw rolnych i gospodarstw specjalistycznych. W przeciwnym razie będą trudności w wypełnianiu tak ważnego dla nas i dla kraju zadania. W trosce o właściwe wykorzystanie ziemi, zmieniającej gospodarza, prosimy o więcej kombajnów, ciągników oraz innego sprzętu towarzyszącego. Nawozów powinno być pod dostatkiem i to w każdym asortymencie.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Na zakończenie chcę zapewnić Wysoką Izbę, że rolnicy nasi nadal będą starać się realizować wskazania planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w dziedzinie rolnictwa w odniesieniu do wsi, gminy i województwa. My, działacze społeczno-polityczni, powinniśmy iść nie tylko razem z nimi, ale przed nimi, pociągając za sobą wszystkich do wyższych osiągnięć.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Zadania zawarte w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL będziemy realizować, produkując zboże, mięso, mleko. Wierzymy, że dostawy środków produkcji na wieś zwiększą się, a praca w rolnictwie dzięki nim będzie stawać się coraz lżejsza i owocniejsza.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Rolnik będzie umiał połączyć sprawę swoich gospodarstw z nadrzędnym interesem kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję koledze posłowi. Głosu udzielam posłowi Stanisławowi Kuleszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PoselKuleszaStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka rolna prowadzona konsekwentnie przez Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rząd po VI i VII Zjeździe naszej partii wychodzi naprzeciw wszystkim inicjatywom, które prowadzą do intensyfikacji i unowocześnienia produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PoselKuleszaStanislaw">Rolnicy woj. leszczyńskiego, korzystając z tego sprzyjającego klimatu, mają ambicję osiągania najlepszych wyników zrobili wszystko, by uzyskać w bieżącym roku pomyślne zbiory. Starannie zostały przeprowadzone wiosenne prace polowe, co jest wyraźnie widoczne w większości naszych gospodarstw. Obsialiśmy blisko 22 tys. ha buraków cukrowych, tj. około 2 tys. ha ponad plan. Będzie to nasz konkretny wkład w realizację zadania wyprodukowania w Polsce 2 mln ton cukru.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PoselKuleszaStanislaw">Kukurydzę na ziarno wysiano na ponad 5 tys. ha, co stanowi ponad 3-krotny wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Zasialiśmy również ok. 20 tys. ha kukurydzy na silos. Stwierdzamy, że to piąte zboże dobrze przyjęło się w naszym leszczyńskim województwie. Rolnicy leszczyńscy uważają, iż kukurydza pozwoli w znacznej mierze poprawić napięty bilans paszowy. Dalsze rozszerzenie upraw kukurydzy uzależnione jest od maszyn do jej siewu i zbioru.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PoselKuleszaStanislaw">Odnotowujemy niezłe wschody zbóż jarych, chociaż zimne noce i mała ilość opadów (w ostatnich tygodniach w województwie opady deszczu wyniosły zaledwie 8 mm) miały niekorzystny wpływ na wegetację. Stan ozimin jest zadowalający, ale i tutaj o ostatecznych efektach zadecydują warunki atmosferyczne. Z tych samych powodów wystąpiły pewne straty na plantacjach rzepaku, w niektórych uprawach pszenicy i żyta, a także w pierwszym pokosie traw. Doświadczenia uczą, że straty te można przynajmniej częściowo wyrównać i rolnicy leszczyńscy starają się je nadrobić przez dodatkowe zasiewy oraz staranną pielęgnację upraw.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PoselKuleszaStanislaw">Znamy rezerwy istniejące w naszym rolnictwie, a jest ich niemało. Mamy w województwie około 16 tys. ha ziemi ornej, która słabo rodzi. Ustawa, której projekt został przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, pozwoli nam na szybsze rozwiązywanie problemu ziemi. Sprawne i sprawiedliwe przekazywanie jej lepszym użytkownikom państwowym, spółdzielczym i indywidualnym powinno dać nam rocznie o około 7 tys. ton zboża, 500 ton żywca i 600 tys. litrów mleka więcej.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PoselKuleszaStanislaw">Urzędy gminne prowadzą wszystkie sprawy związane z obrotem ziemią, biorąc przede wszystkim pod uwagę dwa zasadnicze czynniki — wzrost produkcji rolnej oraz troskę o zapewnienie warunków i opieki tym rolnikom, którzy przekazali ziemię państwu.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PoselKuleszaStanislaw">Obok należytego wykorzystania każdego hektara ziemi, pracujemy aktualnie nad uruchomieniem innych rezerw w rolnictwie. Chcemy, aby każde gospodarstwo posiadało zapas pasz objętościowych na minimum pół roku. Widzimy rezerwy w produktywności łąk i pastwisk, w przygotowywaniu kiszonek, w terminowym odbiorze żywca, należytym sprzęcie zbóż. Przygotowujemy się do uszlachetniania słomy na paszę. Przestrzegamy należytego i terminowego wykonywania zabiegów ochrony roślin. Przyjęliśmy również zasadę, iż pracownicy cukrowni leszczyńskich mają przydzielone plantacje buraków cukrowych, którymi się interesują i opiekują — od orki pod buraki aż po ich zbiór.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PoselKuleszaStanislaw">Wymieniłem tylko niektóre kierunki naszego działania na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Każda gmina ma konkretny plan realizacji uchwały VII Zjazdu w zakresie rolnictwa. Realizacją planów interesujemy się na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PoselKuleszaStanislaw">W województwie leszczyńskim, podobnie jak w innych województwach, obok gospodarstw bardzo dobrych, istnieje pewna liczba gospodarstw średnich i słabych, nie wykorzystujących dostatecznie swoich możliwości produkcyjnych. Jednym z ważniejszych dla nas zagadnień jest zwiększenie ich wydajności. Uważamy, że jest to rezerwa, której szybkie wykorzystanie powinno przynieść dobre efekty. Dlatego szczerze i otwarcie rozmawiamy z rolnikami na temat perspektyw ich gospodarstw. Chcemy ugruntować przekonanie, że efektów produkcyjnych nie należy porównywać ze średnią krajową czy wojewódzką, ale odnosić je do wyników uzyskiwanych przez najlepszych gospodarzy we wsi lub w gminie. Wtedy najlepiej można dostrzec własne zaniedbania i opóźnienia, a równocześnie uświadomić możliwości uzyskiwania lepszych wyników.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#PoselKuleszaStanislaw">Pod tym kątem odbyliśmy w bieżącym roku dwukrotną lustrację pól i zagród we wszystkich wsiach. Uczestniczyli w niej posłowie, radni wojewódzkiej i gminnych rad narodowych, aktyw partyjny i ZSL, a także sołtysi. Wyniki lustracji omawiane są na zebraniach, na których dziękujemy przodującym rolnikom za ich pracę, za trud i dobre wywiązywanie się z obowiązków wobec państwa, ale jednocześnie przekazujemy krytyczne uwagi i wnioski pod adresem gospodarstw zaniedbanych. Gospodarstwom tym, w zależności od przyczyn, będziemy udzielać pomocy albo stwarzać warunki sprzyjające przejęciu ich ziemi przez użytkowników gwarantujących lepsze jej wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#PoselKuleszaStanislaw">Zapoznajemy rolników z aktualnymi decyzjami partii i Rządu dotyczącymi rolnictwa. Zebrania te spotkały się z dużym zainteresowaniem. Nasza wieś w pełni popiera obecną politykę rolną partii. Wysoko również ceni sobie pomoc ze strony państwa — szczególnie w uzyskiwaniu nawozów, sprzętu rolniczego i pasz. Nie zaspokaja ona jednak w pełni naszych potrzeb. W województwie leszczyńskim jesteśmy w stanie wykorzystać odpowiednio i efektywnie w każdym sektorze rolnictwa więcej środków produkcji. Zdajemy sobie jednak sprawę i tłumaczymy to aktywowi wiejskiemu, rolnikom, iż realizacja programu pomocy państwa dla rolnictwa, przyjętego na XV Plenum Komitetu Centralnego, wymaga czasu i że tylko ten program planowego wzrostu środków inwestycyjnych, materiałów, nawozów, maszyn stwarza realne możliwości i szanse poprawy aktualnego stanu wyposażenia rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#PoselKuleszaStanislaw">Rolnicy często powracają do wystąpienia I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na przedzjazdowej konferencji w Lesznie, w którym zwracał się on o dalszy wzrost produkcji rolnej, wskazywał na niezbędność tego wysiłku w naszym kraju. Realizowaliśmy i realizujemy w pełni podjęte zobowiązania. Przykładowo: wykonaliśmy za 4 miesiące, a nawet przekroczyliśmy skup żywca, mleka i kontraktację roślinną.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#PoselKuleszaStanislaw">Zdajemy sobie sprawę, iż wykonanie wszystkich zadań planowych przyjętych przez nasze rolnictwo na ten rok, który nie będzie rokiem łatwym, będzie wymagało niemałego wysiłku i mobilizacji wszystkich sił, ale jednocześnie wiemy, że stać nas na więcej. Na pracowitych, światłych i gospodarnych rolników leszczyńskich nasz kraj może zawsze liczyć.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#PoselKuleszaStanislaw">Wysoki Sejmie! Na podstawie doświadczeń naszego województwa, pragnę wyrazić pełne poparcie dla przedstawionego przez Rząd programu na lata 1976—1980 i projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Uważam, że dobrze będą one służyć realizacji zadań, jakie przed polskim rolnictwem postawił VII Zjazd PZPR. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę następującej treści, według brzmienia projektu Prezydium Sejmu:</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji Ministra Rolnictwa oraz przeprowadzonej dyskusji, stwierdza z uznaniem, że realizowana przez państwo polityka stwarza rolnictwu dogodne warunki rozwoju i wpływa na wzrost aktywności rolników, pracowników państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielców i pracowników przemysłu spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976— —1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolite j Ludowej podkreśla, że konsekwentna realizacja uchwały VII Zjazdu PZPR oraz polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii 'Robotniczej, prowadzonej wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, stwarza coraz lepsze możliwości zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństwa w zakresie gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że rolnicy, pracownicy państwowych gospodarstw rolnych, obsługi rolnictwa i administracji rolnej podejmą wszelkie wysiłki, by tegoroczne prace, spiętrzone w czasie, wykonać sprawnie i jak najlepiej.” Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ sprzeciwu nie słyszę, stwierdzam że Sejm podjął uchwałę proponowaną przez Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt nie sprzeciwia się, zatem stwierdzam, że Sejm odsyła projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych (druki nr 17 i 19).</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych, zawarty w druku sejmowym nr 17, uwzględnia w swych założeniach polityczno-społeczne przesłanki aktualnej i perspektywicznie określonej polityki socjalnej państwa i przyczyni się do dalszego doskonalenia tej dziedziny działalności w wojsku. Zapewni nadto siłom zbrojnym niezbędne warunki wykonywania zaszczytnych zadań obronnych przez wszystkich żołnierzy, a także przez znaczną liczbę zatrudnionych w resorcie obrony narodowej pracowników cywilnych. Sprzyjać będzie inicjatywie i realizacji przedsięwzięć mających na celu systematyczną poprawę warunków zakwaterowania, służby, pracy i wypoczynku.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przyjęte treści niektórych przepisów, zwłaszcza w odniesieniu do żołnierzy zawodowych oraz emerytów i rencistów uprawnionych do osobnych kwater stałych, pozostają w pełnej zgodności z postanowieniami uchwały Wysokiego Sejmu z października 1972 roku o perspektywicznym programie mieszkaniowym, którego celem podstawowym jest zapewnienie każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Jednocześnie projekt uwzględnia doświadczenia ponad 15 lat obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych, jak również uwzględnia potrzebę dostosowania tych przepisów do zasad przyjętych w uchwalonych przez Wysoki Sejm w latach 1970—1972 ustawach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz o zaopatrzeniu emerytalnym tych żołnierzy i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Ponieważ wprowadzenie projektowanych zmian zarówno merytorycznych, jak i formalno-prawnych wymagałoby nowelizacji większości przepisów obowiązującej ustawy, ze względu na czytelność i komunikatywność przepisów uznano za celowe opracowanie w całości projektu nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Charakteryzując ogólnie przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy, można stwierdzić, że proponowane niektóre rozwiązania, zwłaszcza w zakresie osobnych kwater stałych, zbliżone są do postanowień nowego Prawa lokalowego z 1974 r. przy uwzględnieniu jednocześnie wymogów i specyfiki służby wojskowej. Projekt ustawy zachowuje w dalszym ciągu dwie formy zakwaterowania sił zbrojnych, a mianowicie: zakwaterowanie stałe oraz zakwaterowanie przejściowe. Przepisy traktujące o zakwaterowaniu stałym, określają stosunki prawne i służbowe przede wszystkim wewnątrz wojska w takich zagadnieniach, jak rozmieszczenie żołnierzy w systemie skoszarowanym i we wspólnych kwaterach, przekazywanie do dyspozycji kadry zawodowej osobnych kwater stałych, ustalanie praw i obowiązków ich użytkowników, jak również zasad przekwaterowania tych osób w szczególnych przypadkach do innych niż kwatery służbowe lokali mieszkalnych. Uprawnienia do kwater emerytów lub rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin są zrównane w tym zakresie z uprawnieniami żołnierzy zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Cechą charakterystyczną zakwaterowania przejściowego jest uregulowanie rozmieszczenia zwartych oddziałów lub pododdziałów wojskowych, a także pojedynczych żołnierzy lub zatrudnionych pracowników cywilnych w budynkach, lokalach lub na terenach nie pozostających pod zarządem wojska. Ta sfera stosunków prawnych, oddziałując bezpośrednio na dziedziny działalności administracji cywilnej w państwie, została w projekcie określona na zasadach nierozdzielności ogólnego interesu państwa i obronności, z równoczesnym poszanowaniem uprawnień organów administracji i indywidualnych praw obywatela.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przechodząc do omówienia najbardziej istotnych zagadnień, zwłaszcza zmian proponowanych w przedstawionym projekcie ustawy w porównaniu ze stanem aktualnym, pragnę podkreślić następujące sprawy.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PoselCzarneckiAlojzy">1. Wspólne kwatery stałe w koszarach są przeznaczone głównie na zakwaterowanie żołnierzy niezawodowych. Krąg tych żołnierzy został w projekcie ustawy rozszerzony o podoficerów młodszych, pełniących zawodową służbę wojskową w okresie próbnym.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#PoselCzarneckiAlojzy">2. Dla zaakcentowania, że warunki mieszkaniowe — to jedna z najważniejszych przesłanek realizacji humanistycznych celów ustroju socjalistycznego — podkreśla się prawo żołnierza zawodowego do osobnej kwatery stałej, którą powinen być samodzielny lokal mieszkalny przeznaczony dla niego i członków jego rodziny. Zagwarantowano jednocześnie żołnierzom zawodowym — bez względu na ich stan rodzinny — oddelegowanym na studia w akademiach wojskowych w kraju i za granicą albo na kursy, prawo zachowania dotychczasowej kwatery.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#PoselCzarneckiAlojzy">3. Zgodnie z zasadami prawa lokalowego oraz kierując się względami społecznymi, postanowiono przyznać prawo dotychczasowemu użytkownikowi (żołnierzowi zawodowemu, emerytowi lub renciście wojskowemu) do dalszego korzystania z kwatery, mimo przekroczenia przysługującego metrażu, pod warunkiem uiszczenia podwyższonej z tego tytułu opłaty. Oczywiście, osoby zainteresowane mogą w każdym czasie skorzystać z propozycji organu kwaterunkowego — przeniesienia na koszt wojska do kwatery odpowiadającej przysługującym normom.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#PoselCzarneckiAlojzy">4. Projekt ustawy ogranicza do minimum możliwości przekwaterowania ich użytkowników do innego lokalu. Żołnierza zawodowego będzie można przenieść do innej kwatery tylko ze względu na nadrzędne racje zapewnienia gotowości bojowej jednostki, w której nie pełni już służby wojskowej, a kwatera jest niezbędna dla jego następcy. Wojskowy organ kwaterunkowy zobowiązany jest do dostarczenia innego lokalu mieszkalnego pod warunkiem, że lokal będzie miał identyczną powierzchnię mieszkalną jak opuszczona kwatera. Utrzymano natomiast dotychczasową zasadę przekwaterowania do pomieszczeń zastępczych o gorszym standardzie technicznym i zmniejszonym metrażu żołnierzy zwolnionych ze służby wojskowej w trybie karnym lub dyscyplinarnym. Pomieszczenia takie dostarcza wojskowy organ kwaterunkowy.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#PoselCzarneckiAlojzy">5. Kierując się potrzebami sił zbrojnych, uzasadniających zwłaszcza angażowanie wysoko kwalifikowanych specjalistów, projekt ustawy stwarza możliwości przydzielenia im lokali mieszkalnych, mieszczących się w kategorii osobnej kwatery stałej. W celu zachowania jednolitego postępowania w tych sprawach w systemie ogólnopaństwowym, lokale te będą traktowane jako mieszkania funkcyjne w rozumieniu Prawa lokalowego.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#PoselCzarneckiAlojzy">6. Zajęcie nieruchomości dla rozmieszczenia oddziałów (pododdziałów) wojskowych w zakresie zakwaterowania przejściowego nie może przekraczać 6 miesięcy w czasie pokoju. Kierując się zasadą nieuszczuplania praw i swobód obywateli, gdy nadrzędne racje państwowe tego nie uzasadniają, projekt ustawy przewiduje w pierwszej kolejności zajmowanie tych nieruchomości, które są pod zarządem organów — administracji lub innych państwowych jednostek organizacyjnych. W proponowanych rozwiązaniach prawnych zadbano jednocześnie o to, aby zakwaterowanie oddziałów przejściowo poza budynkami lub terenami wojskowymi nie wywoływało zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, niektórych organów ochrony bezpieczeństwa i porządku lub instytucji. W tym celu w projekcie ustawy zostały wprowadzone stosowne ograniczenia. Za wynikłą szkodę odpowiadają organy wojskowe. Likwidacja szkody nastąpić może bądź przez przywrócenie do stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odszkodowania pieniężnego. W razie zaistnienia sporu co do odpowiedzialności za szkodę lub wysokość odszkodowania, kompetentny do rozpatrzenia sprawy będzie terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego. Decyzja ta może podlegać kontroli sądu lub komisji arbitrażowej.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#PoselCzarneckiAlojzy">7. Ze względu na bezpieczeństwo życia i ochronę zdrowia mieszkańców, na wniosek dowódcy okręgu wojskowego lub rodzaju sił zbrojnych, wojewoda może zarządzić utworzenie strefy niebezpieczeństwa na terenach zajętych czasowo przez oddziały wojskowe. Fakt ten musi być podany do wiadomości publicznej w rejonie, którego dotyczy. W razie objęcia strefą niebezpieczeństwa obszarów zamieszkałych, czas jej trwania ogranicza się do 20 dni. Pozostawione mienie przez mieszkańców czasowo usuniętych ze strefy niebezpieczeństwa podlega ochronie i zabezpieczeniu przez jednostkę wojskową.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#PoselCzarneckiAlojzy">8. Za niepodporządkowanie się rygorom zakazu wstępu na tereny zajmowane przez siły zbrojne, samowolne zawładnięcie osobną kwaterą stałą lub dysponowanie nią w sposób niezgodny z przydziałem oraz za uniemożliwienie jednostkom wojskowym lub poszczególnym żołnierzom realizacji decyzji o zakwaterowaniu przejściowym projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność przed kolegiami do spraw wykroczeń. Niektóre z tych przepisów w obowiązującej dotąd ustawie zagrożone były karą pozbawienia wolności, obecnie w projekcie uznaje się je w całości za wykroczenie.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wysoki Sejmie! Komisja Obrony Narodowej z udziałem Komisji Prac Ustawodawczych rozpatrzyła wszechstronnie przedstawiony Sejmowi projekt ustawy, formułując propozycje poprawek doskonalących omawiany projekt ustawy w zakresie całościowego ujęcia i przyczyniających się do większej komunikatywności tego aktu prawnego. Oceniając przedstawiony projekt ustawy jako odpowiadający zasadom słuszności i założeniom polityki socjalnej państwa oraz czyniący zadość nowoczesnym wymogom legislacyjnym — w imieniu Komisji Obrony Narodowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku sejmowym nr 19. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuje posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zakwaterowaniu sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o grach losowych i totalizatorach (druki nr 18 i 21).</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Najsznerski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę przedstawić Wysokiej Izbie podstawowe założenia rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Obecnie prowadzone są w Polsce dwa rodzaje totalizatorów, loterie pieniężne i fantowe, — „Toto-Lotek” i terenowe gry liczbowe oraz gry losowe w automatach. Dochody uzyskiwane z tych gier i totalizatorów przeznaczane są na cele ogólnospołeczne, a w szczególności na budowę i remonty obiektów sportowych, budowę Centrum Zdrowia Dziecka, odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, Polski Czerwony Krzyż, uzupełniające finansowanie czynów społecznych itp.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PoselNajsznerskiRyszard">W parze z rozwojem gier losowych i totalizatorów nie postępowała regulacja prawna zasad ich prowadzenia. Pochodząca z okresu międzywojennego ustawa o monopolu loteryjnym dotyczy jedynie prowadzenia loterii pieniężnych i fantowych.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Najbardziej popularne obecnie u nas gry liczbowe, jak np.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PoselNajsznerskiRyszard">„Toto-Lotek”, nie są unormowane aktem prawnym rangi ustawowej i tylko w drodze analogii stosowane są do ich prowadzenia przepisy wspomnianej ustawy o monopolu loteryjnym. Brak też właściwego uregulowania prawnego dla prowadzenia totalizatorów. Wyjątek stanowi totalizator wyścigów konnych, uregulowany ustawą z 1950 roku. Również zasady prowadzenia coraz popularniejszych w ostatnich latach gier losowych w automatach nie są określone przepisami prawnymi. W tej sytuacji podstawowym celem prezentowanego Wysokiej Izbie projektu ustawy jest kompleksowe uregulowanie problematyki prowadzenia w naszym kraju gier losowych i totalizatorów. Projekt stanowi, że określone ustawą gry losowe i totalizatory mogą być prowadzone wyłącznie przez jednostki gospodarki uspołecznionej i to na podstawie udzielonego zezwolenia. Z przepisami tymi wiąże się zasada, że nadwyżka wpływów z tytułu uczestnictwa w grze losowej lub totalizatorze ma być przeznaczona na cele społeczne. W ten sposób projekt daje wyraz zasadzie, że mogą być prowadzone tylko takie gry losowe i totalizatory, które w ostatecznym wyniku będą służyć celom ogólnospołecznym.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PoselNajsznerskiRyszard">W projektowanej ustawie szczególnie zaakcentowana została sprawa ogólnego nadzoru nad działalnością jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących gry losowe i totalizatory oraz koordynacja tej działalności. Potrzeba tej koordynacji wynika m.in. ze znacznej liczby prowadzonych przez różne jednostki gier losowych i totalizatorów, przy czym gry te i wzajemne zakłady mają różny zasięg terytorialny, na przykład istnieją zarówno gry o charakterze ogólnokrajowym, jak i lokalnym, ograniczonym do terenu kilku lub jednego województwa.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Projekt ustawy zakłada, że funkcje koordynacyjne będzie sprawował Minister Finansów, który będzie mógł przekazać niektóre uprawnienia do koordynacji lub do sprawowania ogólnego nadzoru nad prowadzeniem gier losowych i totalizatorów podległemu sobie przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Działalność koordynacyjna wiąże się ściśle z uprawnieniami do udzielania zezwoleń na prowadzenie gier losowych i totalizatorów. Projekt przewiduje, że organem udzielającym zezwoleń będzie Minister Finansów, który będzie mógł przekazać uprawnienia do udzielania zezwoleń na prowadzenie niektórych gier terenowym organom administracji państwowej lub przedsiębiorstwu państwowemu — „Polski Monopol Loteryjny”. Chodzi tu przede wszystkim o loterie fantowe o charakterze jednorazowym i lokalnym, prowadzone w praktyce najczęściej przez różne organizacje społeczne.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Prezentowany Wysokiej Izbie projekt ustawy zawiera również przepisy, mające na celu zapewnienie rzetelności prowadzenia gier losowych i totalizatorów oraz wyraźnie określa wzajemne prawa i obowiązki stron uczestniczących w grze. Ta część projektu ustawy poddana została szczególnie wnikliwej analizie ze strony Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Prac Ustawodawczych. Komisje zaproponowały szereg zmian w rządowym projekcie. W szczególności w art. 4 przewidziano, że na wygrane w grze liczbowej i w totalizatorze przeznacza się nie mniej niż 50% łącznej kwoty wpłaconych przez grających stawek.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Ponadto w art. 9 dotyczącym regulaminów gier i totalizatorów przewidziano, że regulamin powinien określać cel, na jaki ma być przeznaczona nadwyżka wpływów z gry i totalizatora oraz, że może przewidywać możliwość niedopuszczania do udziału w grach i totalizatorach małoletnich. W art. 9 ust. 3 skrócono z 6 miesięcy do 30 dni termin, na jaki jednostka gospodarki uspołecznionej, w przypadku wątpliwości co do uprawnień okaziciela losu do rozporządzenia nim, może wstrzymać wypłatę wygranej. W art. 11 ust. 3 wprowadzono zmiany odnośnie do zasad odpowiedzialności jednostki gospodarki uspołecznionej, która powierzyła innej jednostce gospodarki uspołecznionej lub osobie fizycznej — tzw. kolektorowi — wykonywanie niektórych czynności w zakresie prowadzenia gry lub totalizatora za szkody wyrządzone grającym przez te jednostki i osoby.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Konsekwencją scalenia w jednym akcie prawnym przepisów o prowadzeniu gier losowych i totalizatorów jest również projekt zmiany rozdziału 6 ustawy karnej skarbowej, który w dotychczasowym brzmieniu dotyczy jedynie przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie loterii. W nowym ujęciu tego rozdziału sankcjami ustawy karnej skarbowej objęte są również czyny przestępcze i wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów o totalizatorze wyścigów konnych, ścigane dotychczas na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o wyścigach konnych.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Wysoki Sejmie! Przedstawiając rządowy projekt ustawy o grach losowych i totalizatorach, wyrażam przekonanie, że uchwalenie jej przez Wysoką Izbę umożliwi prowadzenie racjonalnej i społecznie uzasadnionej polityki w omawianej dziedzinie oraz w należyty sposób zabezpieczy słuszne interesy zarówno grających, jak i jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących te gry i totalizatory.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów Wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 21. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto głosuje przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o grach losowych i totalizatorach.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. (Dz. U. nr 10, poz. 54) (druk nr 20).</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Niewiadomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PoselNiewiadomskiJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, w imieniu której mam zaszczyt występować, po wysłuchaniu opinii Komisji Prac Ustawodawczych wnosi o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm dekretu z 4 marca br. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pragnę stwierdzić na wstępie, że wydany przez Radę Państwa dekret wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników spółdzielców. Ma on bowiem zasadnicze znaczenie dla rozwiązywania problemów socjalnych dużej rzeszy rolników spółdzielców oraz w pełni odpowiada potrzebom praktyki i perspektywom rozwoju różnych form spółdzielczości rolnej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PoselNiewiadomskiJan">W ostatnich latach wzmożona działalność gospodarcza spółdzielczości rolniczej charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, co wyraża się m. in.:</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wzrostem liczby nowych gospodarstw spółdzielczych; tylko w ubiegłym roku na terenie kraju powstało łącznie więcej rolniczych spółdzielni produkcyjnych niż w poprzednich 4 latach i nadal powstaje ich więcej, o czym świadczy zorganizowanie w roku bieżącym 120 nowych jednostek spółdzielni produkcyjnych;</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PoselNiewiadomskiJan">— szybkim wzrostem powierzchni zagospodarowanej ziemi, która w tych jednostkach na przestrzeni ubiegłego i bieżącego roku zwiększyła się o około 100 tys. ha, zaś w kółkach rolniczych o około 120 tys. ha;</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wysokim wzrostem globalnej produkcji rolniczej tak roślinnej, jak i zwierzęcej;</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#PoselNiewiadomskiJan">— dużą dynamiką towarowości produkcji;</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wydatnym wzrostem wartości majątku trwałego, a szczególnie ciągników, maszyn rolniczych i zaplecza technicznego.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#PoselNiewiadomskiJan">W tym miejscu chciałbym stwierdzić, że niedostateczne dotąd było pozyskiwanie do spółdzielczości rolniczej nowych członków z wkładami gruntowymi. Szczególnie dotyczy to uspołecznionych gospodarstw kółek rolniczych, gdzie gromadzenie wkładów gruntowych rozpoczęło się dopiero w 1974 r. W gospodarstwach tych obecnie udział gruntów stanowiących wkład rolników wynosi około 6% ogólnego przyrostu przejmowanego areału ziemi.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#PoselNiewiadomskiJan">Stan taki powstał w wyniku braku odpowiednich zachęt materialnych dla rolników wnoszących ziemię jako wkład do jednostek spółdzielczości rolniczej. Sytuacja ta powinna ulegać stopniowej poprawie w związku z wprowadzeniem przez jednostki gospodarki spółdzielczej specjalnej formy wynagrodzenia wypłacanego ze środków tych jednostek tzw. renty gruntowej za użytkowanie wkładów gruntowych, a także w wyniku wprowadzenia nowych przepisów zawartych w omawianym dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. Decyzje te umożliwiają istniejącym i nowo organizowanym jednostkom rolnym przekształcenie się w otwarte zespołowe gospodarstwa rolne, tworzone na bazie gruntów przejmowanych z Państwowego Funduszu Ziemi, jak również ziemi stanowiącej wkłady rolników lub wydzierżawionej od rolników na warunkach wieloletnich umów, względnie od nich nabywanej.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pragnę przypomnieć, że omawiany na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby dekret był przedmiotem debaty w formie projektu ustawy na posiedzeniach zainteresowanych komisji sejmowych w poprzedniej kadencji. Komisje sejmowe w wyniku rozpatrywania wspomnianego projektu ustawy zgłosiły szereg istotnych uwag i uzupełnień, które zostały uwzględnione w wydanym dekrecie przez Radę Państwa i postanowieniach wykonawczych Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pilność prawnego uregulowania spraw związanych z ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielców uzasadniała wydanie aktu prawnego w formie dekretu jeszcze przed okresem podjęcia przez Sejm VII kadencji działalności ustawodawczej. Obowiązująca do czasu wejścia w życie dekretu — ustawa z października 1971 r. o ubezpieczeniu społecznym obejmowała tylko członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, co nie odpowiadało aktualnym potrzebom, ponieważ w okresie, jaki upłynął od uchwalenia wspomnianej ustawy zaszły w rolnictwie bardzo istotne zmiany, zwłaszcza w formach organizacyjnych zespołowych gospodarstw rolnych; rozwijał się także w tym czasie powszechny system ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#PoselNiewiadomskiJan">W tej sytuacji niezbędne stało się wydanie aktu prawnego, rozszerzającego dotychczasowe uprawnienia i przywileje rolników spółdzielców, z myślą o dalszym rozwoju i umacnianiu różnych form spółdzielczości rolniczej oraz zespołowego gospodarowania na wsi.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#PoselNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 4 marca 1976 r. w odniesieniu do postanowień ustawy z października 1971 r. m. in. rozszerza zakres podmiotowy ubezpieczenia. Z mocy dekretu, obok członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynagradzanych według zasad obowiązujących członków tych spółdzielni, ubezpieczeniem społecznym objęci zostali:</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#PoselNiewiadomskiJan">a) członkowie rolniczych spółdzielni specjalistycznych, b) członkowie spółdzielni kółek rolniczych, c) inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielniach rolniczych i są wynagradzane według zasad stosowanych wobec członków tych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#PoselNiewiadomskiJan">Ponadto Rada Ministrów, na mocy upoważnienia zawartego w dekrecie objęła ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielni, którzy nie pracują wprawdzie w gospodarstwie zespołowym w spółdzielni, ale wytwarzają na ich rzecz produkty rolne w swoich gospodarstwach.</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#PoselNiewiadomskiJan">Rada Ministrów upoważniona została do objęcia w przyszłości ubezpieczeniem rolników nie będących członkami spółdzielni, którzy wytwarzają zespołowo produkty rolne na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Delegacja ta stwarza możliwość dalszego rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej ludności rolniczej, z chwilą gdy okrzepną te formy zespołowego gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret, w pełniejszy niż dotychczas sposób, wychodzi naprzeciw rolnikom, którzy obok pracy w gospodarstwie zespołowym spółdzielni wytwarzają produkty rolne czy też prowadzą hodowle na działkach przyzagrodowych. Przewiduje on bowiem uwzględnianie dochodu z pracy niezbędnej dla wytwarzania tych produktów, przy ustalaniu wysokości świadczeń emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-42.18" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret gwarantuje rolnikom objętym jego postanowieniami pełny zakres świadczeń z ubezpieczenia społecznego, taki sam jak ten, z którego korzystają pracownicy gospodarki uspołecznionej. A przypomnieć trzeba, że w wyniku decyzji podejmowanych w minionym 5-leciu, zwłaszcza w wyniku decyzji XII Plenum KC PZPR, poziom tych świadczeń uległ zasadniczej poprawie.</u>
          <u xml:id="u-42.19" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret formułuje wreszcie w sposób wyraźny zasadę, że spółdzielca, niezależnie od emerytury czy renty z tytułu pracy w spółdzielni, ma prawo do renty za ziemię przekazaną na własność spółdzielni na takich samych zasadach, jakby przekazał ziemię na własność państwa. Wprowadzenie tej zasady, łącznie z zamierzonymi równocześnie zmianami w zakresie przejmowania ziemi na własność spółdzielni, powinno przyczynić się do gospodarczego umocnienia spółdzielni rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-42.20" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret stwarza dużą możliwość elastycznego dostosowania zakresu i zasad ubezpieczenia do odmiennych od tradycyjnych form gospodarowania w rolnictwie. Powinno to:</u>
          <u xml:id="u-42.21" who="#PoselNiewiadomskiJan">— umożliwić szeroki napływ do spółdzielczości rolnej rolników wnoszących wkłady ziemi, a zarazem stwarzać korzystniejsze warunki przejmowania ziemi, — zapobiegać spadkowi produkcji w części gospodarstw rolnych przed ich przejęciem na własność państwa i przekazaniem nowemu użytkownikowi, — stworzyć warunki do powstawania w szybszym tempie spółdzielczej niepodzielnej własności ziemi, — przyczynić się do szybszego tempa rozwoju różnych form zespołowej gospodarki rolnej, — wpłynąć w większym stopniu niż dotychczas na oddziaływanie spółdzielczości rolnej w zakresie koncentrowania produkcji i specjalizowania gospodarstw chłopskich, co jednocześnie powinno spowodować, że większa liczba rolników powiązanych umowami kooperacyjnymi wprowadzona zostanie w sferę gospodarki planowej.</u>
          <u xml:id="u-42.22" who="#PoselNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że postanowienia dekretu są wyrazem najwyższej troski PZPR i ZSL oraz Rządu o rozwój polskiego rolnictwa i poprawę warunków socjalno-bytowych mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-42.23" who="#PoselNiewiadomskiJan">Biorąc to pod uwagę, z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zgodnie z drukiem sejmowym nr 20. Komisja jest przekonana, że spełni on bardzo istotną rolę w kształtowaniu zespołowego zagospodarowania ziemi oraz w dalszym rozwoju przemian strukturalnych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-42.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego dekretu?</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt nie prosi o głos.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że dekret z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — został przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu dzisiejszym, tj. we czwartek dnia 20 maja, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1. Górnictwa, Energetyki i Chemii — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#SekretarzposelAdamFuszara">2. Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#SekretarzposelAdamFuszara">3. Wspólne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Prac Ustawodawczych — w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 21 maja, odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1. Handlu Zagranicznego — o godz. 10, w sali nr 101, 2. Prac Ustawodawczych — o godz. 9, w sali nr 70, Dom Poselski, 3. Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 9, w sali nr 102, 4. Przemysłu Lekkiego — o godz. 9, w sali nr 67, Dom Poselski, 5. Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9, w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 05)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>