text_structure.xml 63.4 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja zwyczajna wiosenna 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 40 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">w dniu 28 kwietnia 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">1948</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 20)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Od ob. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem w dniu 20 kwietnia br. następujące zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(czyta):</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekSzwalbe">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 kwietnia 1948 r. w sprawie zwołania Sejmu Ustawodawczego na zwyczajną sesję wiosenną 1948 roku.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekSzwalbe">Na podstawie art. 7 ust. 1 i, 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej — zwołuję Sejm Ustawodawczy na zwyczajną sesję wiosenną w dniu 28 kwietnia 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekSzwalbe">Prezydent Rzeczypospolitej</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekSzwalbe">—)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz"> Bolesław Bierut.”</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekSzwalbe">Na podstawie powyższego zarządzenia zostało zwołane dzisiejsze posiedzenie Sejmu z porządkiem dziennym, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekSzwalbe">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekSzwalbe">Powołuję na sekretarzy posłów Wysockiego Lesława i Trzebińskiego Henryka. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wysocki.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekSzwalbe">Protokół 39 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie zgłoszono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekSzwalbe">W dniu 26 marca 1948 r. zmarł Mieczysław Rzeszut, poseł na Sejm Ustawodawczy, sekretarz komitetu wojewódzkiego Stronnictwa Ludowego w Krakowie.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proponuję, aby Izba uczciła pamięć zmarłego przez powstanie i zachowanie chwili milczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Chwila ciszy.)</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekSzwalbe">Stwierdzam, że Sejm uznał mandat posła Mieczysława Rzeszuta za wygasły.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekSzwalbe">Od ob. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem w dniu wczorajszym pismo następującej treści</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(czyta):</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekSzwalbe">„Prezes Rady Ministrów Nr 26——4/1.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszalekSzwalbe">Warszawą, dnia 26 kwietnia 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszalekSzwalbe">Do Obywatela Marszałka Sejmu Ustawodawczego w miejscu.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszalekSzwalbe">Stosownie do przepisu art. 4 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 71) Rząd przedkłada Sejmowi Ustawodawczemu do zatwierdzenia następujące dekrety z mocą ustawy, ogłoszone w nr 17, 18, 20 i 21 z 1948 r. Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej:</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszalekSzwalbe">1)dekret z dnia 25 marca 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 18 sierpnia 1945 r. o podatku od wynagrodzeń (Dz. U. R. P. nr 17, poz. 117), 2)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o uzupełnieniu przepisów prawa karnego skarbowego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 123), 3)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r, o zmianie dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz. U, R. P. nr 18, poz. 124), 4)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych, wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R, P, nr 18, poz. 125), 5)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o przeznaczeniu grzywien orzekanych przez organa związków samorządu terytorialnego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 126), 6)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o nazwie Akademii Sztabu Generalnego (Dz. U. R, P. nr 18, poz. 127), 7)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o odstąpieniu Wojewódzkiemu Związkowi Samorządowemu w Lublinie nieruchomości państwowej (Dz. U.R.P. nr 18, poz. 128), 8)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej ustawy z dnia 17 marca 1932 r. o koncesjach na koleje znaczenia miejscowego i koleje miejskie na cały obszar województwa śląskiego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 129), 9)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o częściowej zmianie prawa przemysłowego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 130), 10)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o służbie oficerów Wojska Polskiego (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 135), 11)dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie kwot pieniężnych w przepisach kodeksu postępowania karnego (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 136), 12)dekret z dnia 7 kwietnia 1948 r. o uposażeniu państwowych pracowników nauki (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 137), 13). dekret z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939—-1945 r. (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 138), 14)dekret z dnia 14 kwietnia 1948 r. o zasiłkach i pomocy dla żołnierzy Wojska Polskiego, żołnierzy i funkcjonariuszów służby bezpieczeństwa publicznego, członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz ich rodzin (Dz. U. R. P; nr 21, poz. 139), 15)dekret z dnia 14 kwietnia 1943 r. o zmianie dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. o rejestracji i umarzaniu niektórych dokumentów na okaziciela, emitowanych przed 1 września 1939 r. (Dz, U. R. P. nr 21, poz. 140), 16)dekret z dnia 14 kwietnia 1948 r, o sposobie udowadniania przez podatników przychodów gotówkowych (Dz, U. R. P. nr 21, poz. 141), 17)dekret z dnia 14 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 20 marca 1946 r. o podatkach komunalnych (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 142), 18)dekret z dnia 14 kwietnia 1948 r, o zmianie ustawy z dnia 3 czerwca 1947 r, o nadzorze nad wymiarem i poborem podatku gruntowego (Dz, U, R. P. nr 21, poz. 143), 19)dekret z dnia 14 kwietnia 1948 r. w sprawie dostosowania do warunków powstałych w związku z wojną zasad postępowania scaleniowego, przewidzianego w ustawie z dnia 31 lipca 1923 r. o scalaniu gruntów (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 144).” Dekrety te prześlę do odpowiednich komisji, Zawiadamiam Wysoką Izbę, że oskarżyciel prywatny ob, Giasel Karol z Zabrza wnosi o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej z art. 255 kk posła Franciszka Trąbalskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszalekSzwalbe">Wniosek powyższy przekazuję Komisji Prawniczej i: Regulaminowej, Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie; Baczewski Jan, Brzeziński Stefan, Fijałkowski Wiesław, Galiński Antoni, Kowalski Jan, Kwiatkowski Eugeniusz, Lityński Marian, Popiel Mieczysław, Pelczarski Wojciech, Raabe Henryk, Stasiak Stanisław, Stefański Stanisław, Wilandt Jan i Wójcicki Henryk.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów zdrowotnych następujący posłowie; Dechnik Józef do dnia 20 maja br., Krzyżanowski Adam — na okres bieżącej sesji, Łyżnik-Izydorczyk Zofia — na okres 2 tygodni, Okulicki Wincenty —na okres 6 tygodni, Okrajni Wawrzyniec — do dnia 13 maja br., Żuławski Zygmunt — na okres bieżącej sesji, Bobrowski Czesław — na okres bieżącej sesji z powodu objęcia placówki w Sztokholmie.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszalekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie wymienionych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszalekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszalekSzwalbe">a)o Centralnym Związku Spółdzielczym i centralach spółdzielni (druk nr 271), b)o centralach spółdzielczo-państwowych (druk nr 272), c)o przedsiębiorstwach państwowo-spółdzielczych (druk nr 273), Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie powyższych projektów ustaw? Nikt głosu nie zabiera, Wymienione projekty ustaw odsyłam do Komisji Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszalekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o wniosku posłanek klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego w sprawie zmiany ustawy z dnia 2lipca 1924 r. w. przedmiocie pracy młodocianych i kobiet (druki nr 266 i 269).</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#WicemarszalekSzwalbe">Udzielam głosu posłance Orłowskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PoslankaOrlowska">Posłanki klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłosiły wniosek w sprawie zmiany ustawy z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet. Wychodziłyśmy z założenia, że przepisy powyższej ustawy w sposób niedostateczny chronią kobietę w okresie ciąży i stosownie do ogólnej polityki Państwa demokracji ludowej — pełnej troski o człowieka, o matkę i dziecko — powinny ulec zmianie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PoslankaOrlowska">Sprawa ta szczególnie obchodząca robotnice-członkinie związków zawodowych była przedmiotem ustawicznej troski wydziału kobiecego Komitetu Centralnego Związków Zawodowych, który brał czynny udział w opracowaniu projektu niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PoslankaOrlowska">Dezyderaty kobiet pracujących idą w tym kierunku, ażeby po pierwsze, kobieta w stanie ciąży, zatrudniona przy pracy uciążliwej, mogła, poczynając od szóstego miesiąca ciąży, być przeniesiona do pracy dogodniejszej z zachowaniem przeciętnego zarobku z okresu ostatnich trzech miesięcy. Dotychczasowa ustawa nie uwzględniała tej niezwykle ważnej sprawy, zwłaszcza dla kobiet-robotnic, zatrudnionych przy uciążliwej pracy fizycznej, co nieraz było przyczyną komplikacji przy porodzie. Wprowadzenie tego przepisu zapewni kobiecie pełniejszą ochronę zdrowia w okresie ostatnich miesięcy ciąży, Po drugie chodzi o to, żeby kobieta w okresie ciąży miała zabezpieczoną 12-tygodniową przerwę w pracy, podczas której przysługiwałoby jej prawo do zasiłku połogowego. Obowiązujące dotychczas ustawy o ubezpieczeniu społecznym przewidują prawo do wypłacenia zasiłku połogowe go tylko w ciągu 8-tygodniowej przerwy w okresie ciąży i po porodzie. Dotychczasowe przepisy przewidują zakaz zatrudniania kobiet w przeciągu 6 tygodni od dnia porodu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PoslankaOrlowska">Stan zdrowia matki oraz pierwsze miesiące życia niemowlęcia wymagają przedłużenia okresu po porodzie przynajmniej do 8 tygodni. Projekt ustawy przewiduje, że w razie niewykorzystania 4-tygodniowej przerwy w pracy przed porodem przysługuje prawo przedłużenia przerwy do 10 tygodni po porodzie.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PoslankaOrlowska">Po trzecie chodzi o to, by uchronić kobietę w stanie ciąży od utraty pracy w okresie najbardziej dla niej krytycznym. Ustawa przedwrześniowa uwzględniała zakaz rozwiązania stosunku służbowego tylko w okresie łącznie 8-tygodniowej przerwy przed i popołogowej. W Polsce sanacyjnej kapitalista miał prawo i starał się pozbyć robotnicy w ciąży, co stwarzało niezwykle ciężką sytuację, nieraz bez wyjścia, i uniemożliwiało korzystanie z zasiłku. Projekt ustawy wprowadza zakaz wypowiadania i rozwiązywania umów o pracę w całym okresie ciąży z kobietą, która pracuje w danym zakładzie przynajmniej od trzech miesięcy. Przepis ten chroni kobietę w okresie ciąży i jednocześnie daje możność stwierdzenia, czy nowoprzyjęta pracownica nadaje się do pracy. W trosce o stan zdrowia matki, i dziecka projekt ustawy wprowadza zakaz zatrudniania kobiet ciężarnych w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz poza stałym miejscem pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PoslankaOrlowska">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który z ramienia Komisji Pracy i Opieki Społecznej mam zaszczyt zgłosić, odpowiada dezyderatom i gorącym życzeniom setek tysięcy polskich kobiet pracujących, odpowiada tak bardzo istotnym dla naszego narodu względom populacyjnym, odpowiada polityce naszego Państwa demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PoslankaOrlowska">Uchwalenie omawianego projektu ustawy uczyni ustawodawstwo polskie w tej dziedzinie najbardziej postępowym w świecie i zapewni kobiecie-matce najbardziej skuteczną opiekę.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proszę Posłankę Orłowską o zreferowanie projektu ustawy objętego punktem 3 porządku obrad, mianowicie: Sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o wniosku posłanek klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego w sprawie zmiany ustawy z dnia 28 marca 1933 r, o ubezpieczeniu społecznym (druki nr 267 i 270).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PoslankaOrlowska">Wysoka Izbo! Zgłoszony projekt ustawy, przewidujący zmianę ustawy z dnia 2 lipca 1924 roku w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet, wymaga skoordynowania przepisów o przerwach w pracy przed porodem i po porodzie z przepisami nowelizowanej jednocześnie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z dnia 28 marca 1933 r., dotyczącym okresu, przez który położnicy służy prawo do zasiłku połogowego. Okres ten w obu ustawach powinien być ustalony jednolicie na 12 tygodni, z których dwa winny przypadać bezwzględnie przed porodem, zaś osiem po porodzie. Pozostałe dwa tygodnie kobieta może wykorzystać według swego uznania bądź przed porodem, bądź po porodzie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PoslankaOrlowska">Wobec powyższego w imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej wnoszę o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy z dn. 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski,)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Głos ma posłanka Pragierowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PoslankaPragierowa">Wysoka Izbo! Projekty ustaw wniesione do Sejmu z inicjatywy posłanek bloku stronnictw demokratycznych, przedłożone Wysokiej Izbie przez posłankę Orłowską, są to ustawy wielkiej wagi dla kobiet pracujących, Nie podobna wyrazić oceny projektowanych norm bez uprzedniego rozpatrzenia zasięgu pracy zarobkowej kobiet i znaczenia tej pracy dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PoslankaPragierowa">Sprawa zarobkowej pracy kobiet nie jest już dzisiaj zagadnieniem, które można rozwiązywać chyłkiem, w sposób nieobowiązujący. Dalekie są już te czasy, kiedy rozważano problem, czy kobieta powinna i czy może pracować poza swoim domem rodzinnym. Dzisiaj fakt, że miliony kobiet pracują zarobkowo w całym świecie, podciął korzenie problemu takich rozważań, a zarazem wplótł sprawę pracy kobiet w ogólną politykę gospodarczą i społeczną państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PoslankaPragierowa">Gdy mowa o pracy zarobkowej kobiet, podnieść trzeba nie tylko samo zjawisko rozszerzania się tej. pracy, ale i ciągłość, która w tym przebiegu istnieje i która jest charakterystyczna dla wszystkich krajów świata już od wielu dziesiątków lat.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PoslankaPragierowa">Rozwój pracy kobiet nabrał szczególnego blasku w Związku Radzieckim, gdzie nie zawahano się otworzyć na oścież przed kobietą na równi z mężczyzną stanowisk kierowniczych i najbardziej odpowiedzialnych, Kobieta pełni tam służbę w wojsku i w akademii naukowej, jest robotnicą fabryki, jest także dyrektorem fabryki, kieruje radą zakładową lub kołchozem, jest inżynierem i lotnikiem, Ale także i w Polsce, praca kobiet jest stosowana dzisiaj już powszechnie, a nawet znikła Już przegroda między t. zw. zawodem męskim a kobiecym.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PoslankaPragierowa">Skoro tak jest, skoro praca kobiet jest wszędzie już zakorzeniona, widać istnieje siła obiektywna, siła potężna, która rozrost tej pracy powoduje i podtrzymuje.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PoslankaPragierowa">Poruszam to zagadnienie pracy zarobkowej kobiet nie dla jakichś względów teoretyczno-poznawczych, lecz dlatego, że wiem z długoletniej mojej praktyki administracyjnej, iż mimo stwierdzenia, że praca zarobkowa kobiet jest zakorzeniona, ilekroć porusza się zagadnienie dotyczące warunków normowania pracy kobiet, tylekroć plącze się w argumentacji, niby źdźbło w oku, ten pogląd — powiedziałabym dzisiaj już fantastyczny — że najlepiej byłoby jednak pracę zarobkową kobiet po prostu ograniczyć. Rozrost pracy zarobkowej kobiet kojarzył się w wielu krajach — zwłaszcza w Polsce — z pracą ideową, z pracą ofiarną w szeregach walczących.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PoslankaPragierowa">Trudno nie wspomnieć o wielkim wkładzie kobiet w dzieło odbudowy i ugruntowania podstaw wyzwolonej Polski ludowej. Dziesiątki tysięcy kobiet czynnych było w walce z okupantem w służbie cywilnej i w służbie frontowej, uczestniczyło w zmaganiach partyzanckich, cierpiało i ginęło na równi z mężczyznami na polu bitew, w więzieniu, w obozie, na robotach przymusowych. W ten sposób praca kobiet stała się dzisiaj niezbędnym ogniwem życia publicznego i gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PoslankaPragierowa">Pozwolę sobie tutaj zacytować Wysokiej Izbie słowa Lenina, które świetnie uplastyczniają właśnie potrzebę pracy zarobkowej kobiet: „Osiągnięcia rzeczywistej pracy kobiet, a nie formalnej tylko równości kobiet — powiada Lenin — drogą wciągnięcia ich do społeczno-produkcyjnej pracy, stało się zadaniem jeszcze bardziej realnym i praktycznie niezbędnym dla tak wyjątkowego tempa socjalistycznego budownictwa wysuwającego coraz nowe zapotrzebowanie na siłę roboczą.” Te wszystkie warunki, które uczyniły pracę zarobkową kobiet niezbędną dla państwa i dla niej samej, wywołują potrzebę ochrony przez państwo kobiety pracującej jako matki. Sprawa ta jest jasna i nie wymaga szerokiego uzasadnienia, zwłaszcza w Polsce, gdzie waga tego problemu jest jeszcze bardziej spotęgowana przez ponure skutki wojny, które ciążą jeszcze na naszym życiu. Pełna grozy liczba 6 milionów strat w ludziach wskazuje, jak wielki jest potrzebny wysiłek, by skutki tych zniszczeń usunąć lub przynajmniej złagodzić. W tym wysiłku ochrona macierzyństwa — rzecz jasna — zajmuje jedno z pierwszych miejsc i stanowi jego ogniwo podstawowe.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PoslankaPragierowa">Ochrona macierzyństwa zajmuje dzisiaj nie tylko pierwsze miejsce z punktu widzenia polityki populacyjnej czy polityki zatrudnienia, zajmuje ona także pierwsze miejsce z punktu widzenia własnych interesów kobiet pracujących, a tym samym i w całym zespole przepisów, obejmujących ochronę pracy. Ochrona ta nie da się bowiem dzisiaj zrealizować mechanicznie przez stosowanie szeregu zakazów czy ograniczeń, Zakazy takie zwróciłyby się raczej przeciw kobietom i przyczynić by się mogły do utraty zarobków przez liczne rzesze kobiet, które są dzisiaj jedynymi żywicielami rodzin.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PoslankaPragierowa">Główną uwagę w zakresie ochrony pracy kobiet skupić należy na dziedzinie przez naturę samą stworzonej, mianowicie należy oprzeć na tym prostym i nieodpartym fakcie, że kobiety — i tylko, niestety, kobiety — rodzą dzieci.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PoslankaPragierowa">I ten fakt decyduje o tym, że kobieta musi być ze względów demograficznych, społecznych i gospodarczych szczególnie chroniona, jeżeli owe setki tysięcy młodych kobiet oddanych państwu i społeczeństwu mają nadal w swej pracy pozostać i jeżeli mają mieć życie pełne, normalne: pracować, mieć dom, dzieci i rodzinę.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PoslankaPragierowa">Opieka nad matką i dzieckiem obejmuje bardzo szeroki krąg zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PoslankaPragierowa">Projekty ustaw przedłożone nam przez posłankę Orłowską, jako sprawozdawcę Komisji Pracy i Opieki Społecznej, regulują odcinek tego zagadnienia, który głównie dotyczy ochrony kobiety w czasie trwania umowy o pracę. W szczególności projekty przewidują zapewnienie dla kobiety ciężarnej możności pracy i ochronę jej zdrowia i życia.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PoslankaPragierowa">Dla realizacji tych zasad projekty słusznie wprowadzają zmiany do ustawy z 1924 r. w przedmiocie pracy kobiet i młodocianych oraz do przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym, dotyczących okresu, w czasie którego położnicy służy prawo do zasiłku połogowego. Okres ten w obu ustawach został obecnie ustalony jednolicie na 12 tygodni. Dzięki tym przepisom dopiero teraz kobiety rzeczywiście będą miały zabezpieczoną możność korzystania z przerwy 12 tygodni niezbędnych dla zdrowia matki i dziecka, gdyż teraz dopiero opłacany będzie cały okres przerwy ustawowo ustalonej.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PoslankaPragierowa">Tak więc trzeba było ćwierć wieku ofiarnych wysiłków klasy robotniczej, by dopiero w dobie jej zwycięstwa móc zrealizować taką zasadę.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PoslankaPragierowa">Ponadto projekt wprowadza normę, nie spotykaną nigdzie poza Związkiem Radzieckim. Jest, to mianowicie zakaz wypowiadania i rozwiązywania umów o pracę w całym okresie ciąży oraz w okresie przerwy w pracy po porodzie. Przepis ten, mający na celu ochronę kobiety przed pozbawieniem jej zarobku w wyjątkowym okresie jej życia, jest przepisem pionierskim. Ostrze nowatorskie tego przepisu jest nieco złagodzone przez wprowadzenie trzymiesięcznego stażu pracy jako warunku omawianej stabilizacji pracy kobiet ciężarnych.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PoslankaPragierowa">Projekt wprowadza ponadto dalsze jeszcze, niezmiernie ważne dla kobiet uprawnienie, by poczynając od szóstego miesiąca ciąży były zatrudniane przy pracy lekkiej, bez obniżenia wysokości płacy.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PoslankaPragierowa">Słusznym i logicznym zamknięciem tego zespołu norm jest ograniczenie wyjątków od zakazu rozwiązywania umowy z kobietami ciężarnymi tylko do wypadków uzasadnionych ważnymi przyczynami lub winą pracownicy. Rozwiązywanie umowy i w tych wypadkach wymaga jednak do swej ważności zgody przedstawicielstwa pracowniczego, tam zaś, gdzie przedstawicielstwa tego nie ma, zgody inspektora pracy, Nowela uchyla postanowienie ustawy z 1924 r., dotyczące prawa kobiety ciężarnej do korzystania z sześciodniowej przer wy w ciągu miesiąca w okresie ciąży, przerwy zresztą fikcyjnej, gdyż nieopłaconej. Przepis ten, jak wiemy z praktyki, nie miał znaczenia, gdyż kobieta ciężarną, która nie mogła przybyć do pracy z powodu złego stanu zdrowia, może nie stawić się do pracy ma tych samych zasadach jak każdy pracownik.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PoslankaPragierowa">Wysoka Izbo! Zabierając głos w sprawie omawianych tutaj projektów nowel do ustawy o pracy kobiet, nie mogę nie wspomnieć sposobu czy gatunku argumentacji, którą posługiwały się klasy posiadające przy omawianiu projektu ustawy z 1924 r. Podobnie, jak przy omawianiu wszystkich innych ustaw socjalnych, rozpatrywano w owej dobie i tę także ustawę przede wszystkim pod kątem widzenia jej przydatności dla potrzeb gospodarki kapitalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PoslankaPragierowa">Przez 4 lata, bo tak długo trwały debaty nad tą ustawą, przeciwstawiały się klasy posiadające każdemu przepisowi, który mógłby wywołać ewentualne zmniejszenie zysku przedsiębiorcy, przeciwstawiały się każdemu sformułowaniu, każdemu słowu, które mogło ewentualnie wywołać zmniejszenie zysku przedsiębiorcy, każdemu podwyższeniu świadczeń na korzyść pracownicy. Każdej reformie pogłębiającej ochronę pracownicy nadawano charakter przeszkody w rozwoju produkcji.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PoslankaPragierowa">Nie popełnimy błędu, gdy stwierdzamy, że przepisy, dotyczące pracy kobiet raczej przeznaczane były w owej dobie na pokaz, jako ozdoba grubego tomu Dziennika Ustaw niż do stosowania w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PoslankaPragierowa">Ustawy o ochronie pracy kobiet stawały się częstokroć nie więcej niż platoniczną deklaracją praw kobiety, a nie przepisem, mającym znaczenie w życiu praktycznym.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#PoslankaPragierowa">W Polsce ludowej jesteśmy dzisiaj w tym szczęśliwym położeniu, że nie rnusimy walczyć o ochronę jednostki pracującej. Dzisiaj jedyną przeszkodę w realizowaniu pełnej ochrony pracy stanowią tylko istotne braki materialne.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#PoslankaPragierowa">Jesteśmy krajem, w którym przemysł państwowy i Skarb Państwa łożą ogromne, miliardowe sumy na akcję socjalną, obejmującą w wysokim stopniu kobiety.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#PoslankaPragierowa">Jesteśmy krajom, w którym największy pracodawca polski — Ministerstwo Przemysłu i Handlu, wydaje zarządzenia rozszerzające ustawowe uprawnienia kobiet w zakresie korzystania z instytucji opiekuńczych.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#PoslankaPragierowa">Jesteśmy krajem, w którym zdołano już w pierwszych dwóch najcięższych, najtrudniejszych latach po wyzwoleniu pokonać dzięki ofiarności klasy pracującej — wszystkie znane nam, ach, jak liczne trudności i utworzyć 4 razy więcej urządzeń opiekuńczych niż zbudowano w ciągu 10 lat w Polsce dowrześniowej, Możnaby z łatwością wyliczyć tutaj długi szereg ustaw i niemniejszy szereg urządzeń społecznych, które wydano i zaprowadzono w tych trzech latach z tą myślą i w tym celu, by służyły człowiekowi pracującemu, by podniosły poziom i radość jego życia. Te wszystkie posunięcia stały się możliwe dla tej prostej prawdy, że człowiek pracujący jest w istocie najgłębszą podstawą naszego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#PoslankaPragierowa">Z tej myśli i z tego ducha zrodzone jest nasze obecne ustawodawstwo socjalne. Dotyczy to w pełni także projektów ustaw, przedłożonych nam w imienin komisji przez posłankę Orłowską. Projekty te stanowią wyraz uznania, że w budowie Polski demokratycznej utrwalenie praw kobiety stało się jednym z ogniw tej budowy, że jest ono nieodłącznym już dzisiaj symbolem sprawiedliwości demokratycznej Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#PoslankaPragierowa">Będziemy głosować za przedłożonymi projektami z najwyższą radością.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Oklaski,)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Głos ma posłanka Garncarczykowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PoslankaGarncarczykowa">Wysoka Izbo! W czasie wojny i okupacji naród nasz złożył na ołtarzu wolności największe po narodach Związku Radzieckiego ofiary, straciliśmy ponad 6 milionów łudzi. W obecnym okresie powojennym jesteśmy świadkami dużej śmiertelności wśród niemowląt. Podczas, gdy w 1938 r. zgony niemowląt wynosiły 12,4%, to w 1947 r. procent ten podniósł się do 14,5%. Jesteśmy narodem bardzo prężnym i nasz przyrost, naturalny powojenny jest znacznie wyższy od przedwojennego, lecz zbyt duża śmiertelność niemowląt napawa nas dużym niepokojem. Na ten niepokojący stan rzeczy składa się wiele przyczyn, które omawiana ustawa bezwzględnie usunie. Prawda, że na. to, aby sytuacja ta uległa poprawie, składać się musi dużo przyczyn. Tutaj będziemy mieli ustawę, która daje możność opiekowania się kobietą ciężarną, której to opieki do czasu wojny prawie że nie było.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PoslankaGarncarczykowa">My, kobiety wiejskie, witamy z ogromnym zadowoleniem tę ustawę, gdyż opiekuje się ona nie tylko kobietami miejskimi, ale i wiejskimi. Widzimy zwiększenie ilości położnych, a wiemy bardzo dobrze, że do tego czasu bardzo dużo dzieci i kobiet umierało na skutek braku fachowej opieki położnej. Były — „babki”, które wiele dzieci i matek zaprowadzały do mogiły. Obecnie ilość położnych wynosi 1227, a w tym roku zwiększy się jeszcze o 1000. Nie cała Polska, nie wszystkie gminy, ale w każdym razie ogromna ich większość będzie objęta przez fachowe położne, które dadzą kobietom ciężarnym fachową pomoc.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PoslankaGarncarczykowa">Rośnie również ilość ośrodków zdrowia na wsi, które są bardzo potrzebne. Wiemy, że kobiecie wiejskiej, mieszkającej zdała od miasta, brudno się dostać do lekarza, Zwracały się tylko w tym wypadku do lekarza, kiedy dziecko było konające. To niezwracanie się o pomoc do lekarza było skutkiem nie tylko nieświadomości, ale też ogromnej odległości od miasta. Obecnie sieć ośrodków zdrowia również się rozszerza, jest ich ponad 1000, a mamy nadzieję, że w roku przyszłym będzie ich dużo więcej.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PoslankaGarncarczykowa">Wobec powyższych danych uważamy, że ustawa jest bardzo ważna dla nas, kobiet, a przez to dla całego społeczeństwa, gdyż dzieci to przyszłość narodu, to najważniejszy czynnik, o który musimy dbać. W tym. wypadku chodzi o kobietę ciężarną, która te dzieci rodzi, o nią trzeba dbać, nią się trzeba zaopiekować.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PoslankaGarncarczykowa">W imieniu klubu Stronnictwa Ludowego popieram przedłożoną ustawę.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Głos ma posłanka Jaszczukowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PoslankaJaszczukowa">Wnioski o zmianę ustawy, wniesione przez posłanki czterech klubów, mają na celu otoczenie pełniejszą opieką kobiety—matki. Jak niezmiernie potrzebne jest rozszerzenie praw kobiet w okresie macierzyństwa, świadczą dane statystyczne, dotyczące matki i dziecka-: przyrost naturalny po wojnie zwiększył się z 11% do 17%.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PoslankaJaszczukowa">Przy zwiększonym przyroście naturalnym mamy jednak większy niż przed wojną procent śmiertelności. Śmiertelność wśród niemowląt w 1936/38 r. wynosiła 12,6%, w 1948 r. 14,2%, czyli wzrosła o 13%. Zgony są dokładniej rejestrowane niż urodzenia, w tej chwili więc rzeczywisty wskaźnik jest trochę mniejszy, ale niemniej śmiertelność wśród niemowląt jest większa niż przed wojną. Tracimy w tej chwili w ciągu roku około 90.000 niemowląt, stanowi to około 25% ogólnej liczby zgonów. Jeżeli chodzi o śmiertelność położnic, zmniejszyła się ona wybitnie po wojnie, zwłaszcza bezpośrednio przy porodach, co świadczy o lepszej opiece szpitala, natomiast zwiększyła się śmiertelność wskutek wątłości, wad rozwojowych i przedwczesnych urodzeń. Przed wojną mieliśmy na 10.000 położnic 6,7% zgonów wskutek przedwczesnych urodzeń, i wątłości, teraz mamy 9,6 %. Wszystkie te dane statystyczne świadczą, że należy jeszcze lepszą otoczyć opieką matki i niemowlęta.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PoslankaJaszczukowa">Troska o obywatela w naszym Państwie demokratycznym jest szczególna w stosunku do najmłodszego pokolenia. Zabezpieczenie matce jak najlepszych warunków w okresie dla niej najcięższym pozwoli wychowywać więcej i zdrowszych dzieci, a przy tym pozwoli wykorzystać więcej, niemal wszystkie twórcze siły do odbudowy naszego kraju. Z chwilą, kiedy w stosunku do kobiet będzie można również wykorzystać realizację postulatu demokracji, która wciąga do twórczej pracy całe społeczeństwo, jeszcze więcej kobiet będzie, mogło się oddawać pracy zawodowej, pracy twórczej. Nasze kobiety muszą czuć opiekę Państwa nad sobą. Rozszerzone prawa będą jeszcze jednym powodem ogromnych osiągnięć, które zdobędą kobiety w kraju demokracji ludowej. 1 dlatego nasz klub poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za wnioskami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem w sprawne zmiany ustawy z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekSzwalbe">Kto jest za powyższym wnioskiem, zreferowanym przez posłankę Orłowską, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania, Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszalekSzwalbe">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt nie zgłasza się. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszalekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem powyższego projektu, zechce wstać, Dziękuję, Kto jest przeciw? Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#WicemarszalekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa powyższa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#WicemarszalekSzwalbe">Przystępujemy do głosowania nad projektem zmiany ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#WicemarszalekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać, Dziękuję. Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#WicemarszalekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#WicemarszalekSzwalbe">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#WicemarszalekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#WicemarszalekSzwalbe">Stwierdzam, iż ustawa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#WicemarszalekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego; Sprawozdanie Rządu z wykonania przyjętych przez Sejm w dniu 25 lutego 1948 r. uchwał, dotyczących sytuacji zniszczonych terenów przyczółkowych.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#WicemarszalekSzwalbe">Na poprzednim posiedzeniu Sejmu Rząd zapowiedział, iż na wezwanie Sejmu w sprawie uchwał przyjętych przez Sejm w dniu 25 lutego 1948 r., dotyczących sytuacji zniszczonych terenów przyczółkowych, udzieli odpowiedzi Minister Pracy i Opieka Społecznej, któremu obecnie udzielam głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Wysoki Sejm wezwał Rząd, w szczególności Ministra Pracy i Opieki Społecznej, do zajęcia stanowiska w sprawie rezolucji komisji sejmowej, która badała sytuację zniszczonych terenów przyczółkowych, i do przedłożenia Wysokiemu Sejmowi planów rozwiązania tego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Rządu główne kierunki prac, które na tych terenach już zostały dokonane i które są planowane na przyszłość. Na prace te Rząd kładł szczególny nacisk, były one prowadzone przez wszystkie resorty i koordynowane przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów i. Centralny Urząd Planowania. Jak wielkie były to zagadnienia, świadczą następujące cyfry: Na obszarze czterech województw; kieleckiego, rzeszowskiego, warszawskiego i białostockiego, na których znajdowała się przeważająca część pasa dawnego przyczółka, zastaliśmy w 1945 r. około 208,000 gospodarstw zniszczonych. Obecnie z tej wielkiej liczby pozostało około 3.600 gospodarstw. Cyfry te wskazują na stopień zasadniczego rozwiązania problemu i pozwalają na stwierdzenie, że zagadnienie ludności rolniczej w przyczółkach zostało w wyniku prac 1945, 1946 i 1947 r. w masie swej prawie rozwiązane. Opierając się na dotychczasowych wynikach i osiągniętych doświadczeniach Rząd uważa, że zagadnienie pozostałej jeszcze stosunkowo nieznacznej ilości zniszczonych gospodarstw będzie mogło być rozwiązane w kilku bliskich etapach. Część tych gospodarstw posiada niezbędne do odbudowy warunki gospodarcze i będzie mogła być w tym roku odbudowana. Pozostałej części ludności stworzymy warunki egzystencji na ziemiach odzyskanych, względnie zatrudnimy ją w innych częściach kraju w rozbudowującym się przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Przechodząc od ogólnego nakreślenia problemu, do przedstawienia konkretnych prac Rządu pragnę przypomnieć, że w 1945 roku zastaliśmy tam setki tysięcy ludności pozbawionej najniezbędniejszych środków do życia. W tej sytuacji na czoło naszych prac musiało się wysunąć zagadnienie opieki społecznej. Rozpoczęliśmy prace już w kwietniu 1945 r. W ramach pomocy rządowej przyznano dla tych terenów wielkie kwoty pieniężne oraz materiałowe. Do końca 1947 r. przydzielono łącznie około 962 miliony złotych oraz około 5 milionów kilogramów odzieży i obuwia, jak również 874 skrzynie sprzętu kuchennego. Jako uzupełnienie tych form pomocy rozbudowano sieć kuchen powszechnych w ilości 527, w których wydawano około 100.000 posiłków dziennie, oraz wprowadzono zwiększoną opiekę nad matką i dzieckiem. Szczególną troską otaczano osoby, które doznały kalectwa w skutek działań wojennych lub w ich następstwie.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Pragnę przy tej sposobności zająć stanowisko wobec uchwalonych przez Wysoki Sejm rezolucji, wzywających Ministra Pracy i Opieki Społecznej do przeprowadzenia selekcji podopiecznych i skierowania ludzi młodych i zdrowych na roboty publiczne, do wydatniejszego zaopiekowania się potrzebującymi opieki wdowami i sierotami po zamordowanych oraz do poczynienia wysiłków w kierunku stałego zmniejszania liczby podopiecznych.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, realizując swój program produktywizacji osób, korzystających z opieki społecznej, już w listopadzie 1946 r. przeprowadziło odpowiednią selekcję w zakładach opiekuńczych. Zbadano przeszło 15.000 osób, z których około 3.000 znalazło zatrudnienie, Pragnę dalej zaznaczyć, iż postulat stałego zmniejszania ilości zdolnych do pracy podopiecznych przez kierowanie ich do odpowiedniej pracy wyraża istotę realizowanej przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej polityki zatrudnienia, dążącej do trwałego włączania bezrobotnych do produkcji.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej w zasadzie nie finansuje robót publicznych, ponieważ mieszczą się one w państwowym planie inwestycyjnym. W przypadkach wyjątkowej konieczności Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej inicjuje roboty interwencyjne, które w 1947 r. i w roku bieżącym objęły szczególnie ludność z terenów przyczółkowych. Na terenie województwa kieleckiego uruchomiono roboty w 7 punktach na kwotę około 63 milionów złotych przy liczbie robotniko-dniówek około 535.000. Na terenach przyczółkowych prowadzone były w 1947 r. następujące roboty: 1) droga Iłża—Skarżysko, 2) kolejka wąskotorowa Starachowice—Iłża, 3) odgruzowanie m. Ostrowiec Świętokrzyski. Na odgruzowanie miast, zniszczonych w czasie wojennym, przeznaczono 370.235.000 zł.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Dążąc do dostarczenia potrzebnych sił do pracy w rolnictwie na terenie ziem odzyskanych, prowadzi się intensywny werbunek wśród bezrolnych i małorolnych, w pierwszym rzędzie na obszarze województw przyczółka, W wyniku tej akcji skierowano z tych terenów do kwietnia r.b. przeszło 17.000 osób na ziemie odzyskane. Dalszy werbunek trwa.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">W zakresie przysposobienia do pracy w przemyśle Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej wydatnie finansuje kursy krótkoterminowe i szkoły zawodowe, dostępne dla wszystkich niewykwalifikowanych. Ogółem wydatkowano z kredytów Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej na przysposobienie zawodowe w 1947 roku 1.3 69.494.000 zł, Werbunek do tych szkół przeprowadzany jest ze szczególnym uwzględnieniem terenów przyczółkowych.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Kończąc na tym przegląd związanych z rezolucjami zagadnień resortu pracy i opieki społecznej dodaję, że jak obecnie tak i nadal tereny przyczółkowe korzystać będą z większej od innych województw pomocy w dziedzinie opieki społecznej. Rząd udzielał i nadal udzielać będzie pomocy terenom przyczółkowym w postaci; 1) kredytów inwestycyjnych i krótkoterminowych, 2) akcji siewnej, 3) budulca, 4) innych pomocy budowlanych, 5) inwentarza żywego.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Tereny przyczółkowe otrzymały już około 1.500 milionów złotych kredytów bankowych i skarbowych na odbudowę.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na akcję scalania, związaną z odbudową zniszczeń wojennych, udzielono około 90 milionów złotych kredytu.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na melioracje udzielono w 1947 r. kredytów w wysokości 50 milionów złotych. W ramach pomocy w inwentarzu żywym przydzielono 10.300 koni i około 1.500 sztuk bydła, w ramach zaś akcji siewnej przydzielono kredytów gotówkowych w wysokości 220 milionów złotych, około 95.000 ton zbóż i nasion, 60.000 ton ziemniaków oraz zaorano traktorami około 227.000 ha.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na odbudowę zniszczonych gospodarstw Państwo dostarczyło ogólnie ponad 411.000 m^3^ drzewa, z czego większość przypada na tereny przyczółka. Ponadto rolnicy przyczółka skorzystali z 1 miliona m3^ ^drzewa z lasów państwowych na cele odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Rząd przychodzi z pomocą tym terenom, przyznając poważne ulgi podatkowe gospodarstwom rolnym, których przychodowość została obniżona przez doznane szkody z powodu działań wojennych. Ustawodawstwo podatkowe zawiera dostateczne podstawy prawne do zmniejszania dla tych gospodarstw podatków za lata 1946, 1947 i 1948. Stosuje się jak najdalej idące prolongaty przy spłacie kredytów krótkoterminowych w przypadkach, gdy właściciele gospodarstw zniszczonych nie mogą wywiązać się ze swych zobowiązań na skutek klęsk losowych lub na skutek zużycia tych kredytów na cele inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na terenach przyczółkowych prowadzi się intensywne scalanie gruntów. Do koń ca 1947 r. objęto tą akcją 656 gromad i około 700,000 ha, W 1948 r. planem prac scaleniowych objęto 408 gromad o ogólnym obszarze przeszło 454.000 ha.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Zagadnienie rozbudowy szkolnej na terenach zniszczonych jest przedmiotem żywej troski Rządu. W wyniku prac dotychczasowych Ministerstwo Oświaty zorganizowało tam 349 przedszkoli, do których uczęszcza około 15.000 dzieci, i 2.600 publicznych szkół powszechnych dla przeszło 426.000 dzieci.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na budownictwo szkolne, na szkoły powszechne w 1947 r. z ogólnej kwoty kredytów skarbowych inwestycyjnych i administracyjnych na tereny przyczółkowe przyznano przeszło 191,5 milionów złotych. W 1948 r. na cele te przeznacza się dla terenów przyczółkowych przeszło 257 milionów złotych. Ministerstwo Oświaty planuje odbudować na tych terenach przeszło 154 obiekty szkolne.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Wysoki Sejmie! Doniosłe znaczenie społeczne i gospodarcze ma prowadzona przez wojsko akcja odminowania. W latach od 1945 do 1947 odminowa.no na terenach przyczółkowych łącznie około 1.545.000 ha. zdejmując przeszło 6.150.000 mln i przeszło 7.300.000 pocisków. Cyfry te wskazują, jak wielką, trudną i ofiarną była praca naszego wojska i jak wielki dało ono wkład w odbudowę tych terenów. Akcję rozminowania wojsko prowadzi nadal intensywnie i dokona potrzebnej kontroli pól rozminowanych.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na podniesienie zdrowotności ludności terenów przyczółkowych i zwiększenie ilości lekarzy Rząd przeznaczał poważne środki. W wyniku tego do końca 1947 r. powiększono ilość łóżek szpitalnych na tych terenach o 1.613 i zorganizowano 52 ośrodki zdrowia. W roku bieżącym w planie inwestycyjno-budowlanym i adaptacyjnym Ministerstwo Zdrowia przeznacza na te tereny przeszło 90 milionów złotych. Ministerstwo Zdrowia, dążąc do zwiększenia na terenach przyczółkowych personelu służby zdrowia, przyznaje lekarzom, farmaceutom i dentystom, osiedlającym się na tych terenach po 50.000 złotych jednorazowego zasiłku, a personelowi pomocniczemu po 30,000 złotych.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Przechodząc z kolei do akcji odbudowy wsi,' prowadzonej przez Ministerstwo Odbudowy i Naczelny Komisariat Odbudowy Wsi, pragnę podkreślić zasadnicze założenia gospodarcze tej akcji. Mają one na celu zagospodarowanie odłogów, wzmożenie produkcji gospodarstw rolnych i takie kierowanie środkami pieniężnymi, które zapewni największe bezpośrednie wyniki gospodarcze. Akcja ta polega na bezpośredniej i pośredniej pomocy Państwa. Pomoc bezpośrednia udzielana jest w materiałach budowlanych, w wykonawstwie lub kredycie bankowym długoterminowym i niskoprocentowym.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Pomoc pośrednia wyraża się w różnych formach, jak rozprowadzenie sprzętu betoniarskiego, zorganizowanie sieci składów materiałów budowlanych i ulepszenie dróg transportowych, np, kolejki wąskotorowej Pułtusk—Maków, szkolenie instruktorów i rzemieślników budowlanych. Te formy pomocy mają bardzo ważne znaczenie, gdyż umożliwiają zainwestowanie poważnych wkładów samych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Dla uwypuklenia osiągnięć Rządu w tej dziedzinie dodam, iż w 1945 r. mieliśmy w skali krajowej około 460.000 zniszczonych przez wojnę gospodarstw, a do końca 1947 roku odbudowano około 200,000. Nie są to odległe czasy i pamiętamy, jak i na tym odcinku, zwłaszcza w pierwszym okresie przeszkadzało nam podziemie, usiłując sterroryzować wieś, przeszkadzając w dostawie materiałów budowlanych, starając się nie dopuścić inspektorów budownictwa wiejskiego. Trudności te przezwyciężyliśmy. Ale na tym tle lepiej ocenić można znaczenie osiągniętych wyników. Na tym też tle trafnie ocenić można rezultaty, osiągnięte na terenach przyczółkowych. Tam bowiem te trudności występowały szczególnie wyraźnie.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Pozostałe 3.600 zniszczonych gospodarstw dzielimy na 3 grupy. Do pierwszej zaliczamy około 500 gospodarstw, położonych na gruntach, nadających się do uprawy, pełnorolnych i których właściciele mogą sami należycie gospodarować i dokonać pewnych wkładów własnych w odbudowę. Do drugiej grupy należą gospodarstwa pełnorolne, położone na ziemiach nadających się do uprawy, ale których właściciele nie są w stanie skutecznie gospodarować, albo nie mogą poczynić niezbędnych nakładów. Gospodarstw tych jest około 100. Te dwie grupy gospodarstw chcemy odbudować jeszcze w 1948 r. Grupa trzecia obejmuje gospodarstwa karłowate, bądź położone na gruntach słabych, nie nadających się do prowadzenia celowej gospodarki rolnej. Grupa ta liczy około 3000 gospodarstw. Już w roku bieżącym przystąpimy do rozwiązywania tego zagadnienia przez upełnorolnienie części tych gospodarstw, zalesienie gruntów słabych i włączenie części ludności pozostałych gospodarstw do planu osadnictwa na ziemiach odzyskanych.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">jak wskazałem na wstępie, problem przeniesienia pozostającej jeszcze grupy ludności terenów przyczółkowych do należytych pomieszczeń i stworzenia jej lepszych warunków życia i gospodarowania zostanie przez Rząd w kilku bliskich etapach rozwiązany. Zostaną wydane odpowiednie zarządzenia, które pozwolą na należyte i zadowalające jego załatwienie.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Wyczerpujący obraz cyfr i stanu faktycznego, przedstawiony Wysokiemu Sejmowi, świadczy o tym, jak wielki był wysiłek Rządu w kierunku niesienia pomocy ludności z terenów przyczółkowych, do stopniowego i celowego rozwiązania całości zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Na żądanie Obywateli Posłów resorty rządowe przedstawią dane o przebiegu odbudowy terenów przyczółkowych według województw, lat i działów zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Wyrażamy przeświadczenie, iż mimo wszelkich przeszkód obiektywnych, które wynikały z rozmiarów zniszczeń, szczupłości środków gospodarczych, działalności band dywersyjnych NSZ, WiN, UPA, wspieranych przez elementy PSL-owskie spod znaku Mikołajczyka, Rząd przeznaczył i wykorzystał maksimum środków w granicach możliwości budżetowych dla przyjścia z pomocą ludności terenów przyczółkowych, W następnym okresie Rząd przedstawi Wysokiemu Sejmowi dane, świadczące o dalszych postępach prac nad odbudową tych terenów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Głos ma poseł Frankowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PoselFrankowski">Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym dać wyraz naszemu zadowoleniu, że Rząd zdecydował się złożyć tak szczegółowe i wyczerpujące sprawozdanie z przebiegu prac i wyników odbudowy terenów przyczółkowych. Niewątpliwie teren z wdzięcznością zechce przyjąć sprawozdanie, złożone przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej, Rusinka. Na marginesie tego sprawozdania chciałbym powiedzieć kilka uwag.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PoselFrankowski">Całkowicie zgadzam się z tym, że zarówno wkład Rządu w odbudowę terenów przyczółkowych, jak wkład przede wszystkim samego społeczeństwa w tę odbudowę, był duży i owocny. Tym niemniej przestrzegam przed zbyt daleko idącym optymizmem, bijącym chociażby z cyfr, które tutaj padły. Nie możemy się zbytnio sugerować tymi cyframi, które mówią o odbudowie zniszczonych gospodarstw. Należało by poddać bliższej, analizie, co rozumiemy przez odbudowanie zniszczonych gospodarstw. Jeżeli się rzuca. tutaj cyfrę 200.000 odbudowanych gospodarstw na dwieściekilkadziesiąt tysięcy do odbudowania, to oczywiście może to robić duże wrażenie. Dla tych jednak, którzy znają tereny przyczółkowe, a do takich posłów i ja należę, jasne jest, że nie zawsze gospodarstwa, które statystyka ocenia jako odbudowane, mogą być za takie całkowicie uważane. Wystarczy przejrzeć to sprawozdanie, które złożyła Sejmowi komisja, specjalnie powołana do zbadania sytuacji na tych terenach przyczółkowych, żeby się przekonać, iż całkowicie tak nie jest, jak to cyfry statystyczne mówią.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PoselFrankowski">Jeśli przytaczam te krytyczne słowa, to nie dlatego, żeby winić Rząd, bowiem zdaję sobie sprawę, że zrobił tyle, na ile go było stać w tym okresie, ale aby zwrócić uwagę, że nie wszystko jest już zrobione, że problem nie jest ostatecznie załatwiony, jakby z tej statystyki się wydawało, że problem odbudowy zniszczonych gospodarstw na terenach przyczółkowych jest w dalszym ciągu aktualny i w dalszym ciągu nie przestaje być dla nas zagadnieniem niezwykle ważkim.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PoselFrankowski">Chciałbym wyrazić pewne zasadnicze życzenia, aby problem przyczółków jak. najprędzej przestał być problemem Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, a stał się przede wszystkim terenem działania Ministerstwa Odbudowy, co jest zagadnieniem kapitalnym dla likwidacji tych zniszczeń, aczkolwiek przyznają całkowicie, że Ministerstwo Pracy Opieki Społecznej zrobiło wiele i w przyszłości, bardzo wiele ma tam do zrobienia, Chciałbym wreszcie zwrócić uwagę na jeden zasadniczy moment, gdzie, mam wrażenie, ponosimy największe straty. Chodzi mi o resort Ministerstwa Oświaty, o zagadnienie odbudowy szkolnictwa. Każdy rok szkolny stracony przez dziecko na terenach przyczółkowych to strata, której nie da się odrobić. I tu apelowałbym, aby największy wysiłek był położony na odbudowę szkolnictwa na tych terenach. Ze sprawozdania tu złożonego wynika, że problem ten kuleje na tych terenach i czeka w dalszym ciągu na pełne rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PoselFrankowski">Kończąc te krótkie uwagi, gdyż nie chciałbym zabierać dłużej czasu, ponieważ Minister Rusinek złożył bardzo szczegółowe i wyczerpujące sprawozdanie, pragnę jednakże zgłosić pewną rezolucję, która byłaby kontynuacją prac rozpoczętych przez Sejm, a znacznie jeszcze wcześniej przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PoselFrankowski">Rezolucja brzmiałaby: — „Sejm wzywa Rząd, aby przy układaniu planu inwestycyjnego na 194.9 r. słuszne interesy gospodarczej odbudowy terenów przyczółkowych znalazły specjalne uwzględnienie”, Rezolucję tę składam z prośbą, aby Wysoki Sejm zechciał ją uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PoselFrankowski">Wysuwam jeszcze jeden dezyderat pod adresem Centralnego Urzędu Planowania. Czyby nie należało się zastanowić nad tym —poddaję to pod rozwagę — aby powołać w CUP specjalną komórkę, która zajęłaby się tym właśnie problemem odbudowy na terenach przyczółkowych, problemem, który jest rozrzucony w całym szeregu resortów, i często działacze z terenu, którzy przyjeżdżają, aby przedstawić swe postulaty w zakresie odbudowy, mają trudności ze znalezieniem właściwej instytucji. Czyby nie należało — poddaję to pod rozwagę — stworzyć w CUP specjalną komórkę, która by tymi zagadnieniami się zajęła i doprowadziła je szczęśliwie do końca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Dyskusja jest wyczerpana. Czy Obywatel. Minister Rusinek zechce jeszcze zabrać głos? (Minister</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">Pracy i Opieki Społecznej Rusinek:</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#WicemarszalekSzwalbe">Proszę.)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszalekSzwalbe">Udzielam głosu Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej Rusinkowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Bardzo uważnie słuchałem przemówienia ob. posła Frankowskiego, notowałem niemal każde słowo, które padło z tej trybuny i przyznaję, że w tym wszystkim, co ob. poseł Frankowski powiedział, nie znajduję uzasadnienia dla przyjęcia zgłoszonej przez niego rezolucji: przede wszystkim, zbyteczna była przestroga co do optymizmu, albowiem w całym sprawozdaniu, jakie dałem, była naga rejestracja faktów i realny plan, jaki Rząd widzi na 1948 r. Ob, poseł Frankowski mówi, że nie wszystko jest zrobione. Istotnie, w moim przemówieniu powiedziałem to samo i właśnie dlatego, że nie wszystko jest zrobione, planujemy prace na 1948 rok.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejRusinek">Chcę jeszcze podkreślić, że odpowiedź, jaką dawałem, nie była odpowiedzią Ministra Pracy i Opieki Społecznej, albowiem była to odpowiedź, którą ja składałem w imieniu Rządu. Nie ma również w Państwie Polskim ministerstwa opieki, ale jest Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. I znowu w planie prac na 1948 r. najmniejszą z pozycji jest pozycja opieki społecznej, a cały wysiłek koncentruje się na pracach resortów odbudowy, zdrowia, lasów i rolnictwa. Dlatego uważam za niecelowe przyjmowanie tej rezolucji, albowiem w stanowisku, jakie Rząd deklaruje, jest najpozytywniejsze ustosunkowanie się do problematyki, objętej zagadnieniem terenów przyczółkowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Sądzę, że możemy stwierdzić, że sprawozdanie Rządu z wykonania przyjętych przez Sejm w dniu 25 lutego 1948 r. uchwał, dotyczących sytuacji zniszczonych terenów przyczółkowych, zostaje przyjęte do wiadomości. Nie słyszę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekSzwalbe">Czy Poseł Frankowski podtrzymuje zgłoszoną przez siebie rezolucję?</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Poseł Frankowski:</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekSzwalbe">Podtrzymuję.)</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem rezolucji, zgłoszonej przez posła Frankowskiego, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciwny? Większość.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszalekSzwalbe">Rezolucja została odrzucona,</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszalekSzwalbe">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany, Wpłynęły dwie interpelacje posłów Klubu Katolicko-Społecznego:</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#WicemarszalekSzwalbe">1)w sprawie wykonania ustawy z dnia 21 marca 1931 r. o ograniczeniu w sprzedaży i spożyciu napojów alkoholowych i 2)w sprawie odpowiedniego uregulowania wysokości komornego w domach czynszowych.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszalekSzwalbe">Obie te interpelacje prześlę Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#WicemarszalekSzwalbe">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#WicemarszalekSzwalbe">Komunikuję, iż wspólne posiedzenie Komisji Przemysłowej oraz Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu odbędzie się dzisiaj, tj. w dniu 28 kwietnia rb., w 15 minut po zakończeniu posiedzenia plenarnego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#WicemarszalekSzwalbe">W sprawie oświadczenia udzielam głosu posłowi Kliszce,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PoselKliszko">Wysoka Izbo! W imieniu klubów poselskich Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej chciałbym podkreślić, że nieuwzględnienie rezolucji, zgłoszonej przez posła Frankowskiego, nie oznacza w żadnym razie tego, iż problem dalszej odbudowy i głęboka troska zarówno ze strony Rządu jak i Sejmu w tym zakresie zejdzie z porządku dziennego. Sprawa ta wszystkim nam bardzo leży na sercu.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Oklaski,)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">W sprawie oświadczenia udzielam głosu posłowi Grubeckiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PoselGrubecki">Nawiązując do oświadczenia kolegów z klubów PPR i PPS imieniem klubu posłów Stronnictwa Ludowego oświadczam, że stronnictwo nasze tak, jak wszystkie stronnictwa bloku, nie od tej pory dopiero zaczęło się tym problemem zajmować, odkąd poseł Frankowski wszedł do tej sali...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">To nie jest oświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PoselGrubecki">...że w 1945 r. na komisji poselskiej opracowaliśmy i przedłożyliśmy zarówno Prezydium Krajowej Rady Narodowej jak i Rządowi wnioski i że wnioski te konsekwentnie były realizowane. Następnie zgłoszony był wniosek nagły, mający na celu dokończenie poważnej części rozpoczętych zadań. Wreszcie i obecnie nie uważamy również problemu tego za zakończony, i nie tylko żyjąc od dawna tą troską, ale ją realizując, będziemy brali udział w tych pracach do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">Również w sprawie oświadczenia udzielam głosu posłowi Arczyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PoselArczynski">Wysoka Izbo! W imieniu klubu posłów Stronnictwa Demokratycznego pragnę podkreślić pełną solidarność ze złożonym przez kluby poselskie PPR, PPS i SL oświadczeniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekSzwalbe">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni. W każdym razie nie odbędzie się ono przed dniem 10 maja rb.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WicemarszalekSzwalbe">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 40.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>