text_structure.xml 39.8 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 29 stycznia 1975 r. Komisje: Nauki i Postępu Technicznego oraz Oświaty i Wychowania, obradujące na wspólnym posiedzeniu pod kolejnym przewodnictwem posłów Marii Łopatkowej (ZSL) i Jaremy Maciszewskiego (PZPR), rozpatrzyły system kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele:</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">— Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa wyższego i Techniki z wiceministrem Romanem Neyem, Ministerstwa Oświaty i Wychowania z wiceministrem Jerzym Wołczykiem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów oraz Komitetu ds. Radia i Telewizji;</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">— zastępcy kierowników wydziałów nauki i oświaty: KC PZPR — Czesław Banach i NK ZSL — Hieronim Ligocki, Prezes ZG ZNP — Bolesław Grześ, kierownik wydziału nauki ZG SZSP — Piotr Korczala;</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">— wicedyrektor Zespołu NIK — Tadeusz Sztejnert.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">Podstawą dyskusji były doręczone uprzednio posłom materiały informacyjne i analityczne opracowane przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania, Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa wyższego i Techniki oraz przez Najwyższą Izbę Kontroli. Sprawozdawcą podkomisji nadzwyczajnej był poseł Mieczysław Klimowicz (bezp.).</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">Od wprowadzenia nowego systemu studiów dla nauczycieli upłynęło dopiero 1,5 roku. Poprzedzone ono zostało faktami o ogromnym znaczeniu dla dalszego rozwoju polskiej nauki, kultury i oświaty: uchwaleniem z inspiracji programowej VI Zjazdu PZPR Karty praw i obowiązków nauczyciela oraz przyjęcie przez Sejm uchwały „O systemie edukacji narodowej”. Z ducha tej uchwały wywodzi się realizowany obecnie program kształcenia i dokształcania nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">W opinii przeważającej części nauczycieli akademickich i specjalistów z dziedziny pedagogiki, nowy system stanowi — mimo pewnych nieuchronnych w początkowym okresie niedomagań i niedowładów organizacyjnych — jedyną drogę umożliwiającą przyspieszenie modernizacji naszego szkolnictwa i przygotowanie go do wychowania socjalistycznego społeczeństwa na miarę XXI wieku.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">Nauczycielskie studia stacjonarne. Rekrutacja na te studia odbywa się według ogólnie obowiązujących zasad. Kandydaci nie podlegają żadnemu testowi sprawdzającemu przydatność zawodową, próbie poddaje się tylko wiedzę i uzdolnienia. Przyjęci na kierunki nauczycielskie studenci dość często starają się o przeniesienie na nie nauczycielską specjalizację, czasem nawet rezygnują ze studiów. Opory przed specjalizacją nauczycielską mają główne źródło w obawach, że studia te mają wąski charakter zawodowy i nie stwarzają szans gruntownego poznania danej dyscypliny wiedzy. Punktem odniesienia są tu głównie obserwacje szkolne, z których wyłania się obraz nauczyciela-specjalisty „od uczenia” — a nie specjalisty w zakresie przedmiotu.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#Sprawozdawca">Obawy studentów co do mniejszej atrakcyjności programu studiów nauczycielskich w zakresie przedmiotów kierunkowych nie są całkowicie pozbawione pokrycia. W nauczaniu przedmiotów pedagogiczno-wychowawczych formy werbalne zdominowały praktykę i doświadczenie. Wyjściem pożądanym byłoby powołanie szkół eksperymentalnych, gdzie kandydaci do zawodu nauczycielskiego mogliby zdobywać doświadczenie i wypróbowywać skuteczność różnych wzorców postępowania.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#Sprawozdawca">Z ogólną aprobatą spotkało się prowadzenie indywidualnych programów studiów — ocenianych jako szansa rozwoju indywidualnych uzdolnień i zainteresowań. Uczelnia może jednak montować plany indywidualne z przedmiotów, objętych programami studiów na poszczególnych kierunkach istniejących w danym środowisku oraz w wymiarze godzin, przewidzianych planem — co stwarza w praktyce istotne ograniczenie. Mogłoby je złagodzić podejmowanie zajęć z pojedynczym studentem i wymiana stażów studenckich między różnymi uczelniami.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#Sprawozdawca">Na niektórych kierunkach, zwłaszcza w pedagogice, występują nadmiernie rozdrobnione specjalizacje, przy niewielkich różnicach programowych. W środowisku nauczycieli akademickich wyraża się często zaniepokojenie, że nie opracowano dotychczas konsekwentnej koncepcji kształcenia nauczycieli wszystkich typów szkół. Szczególnie palącą wydaje się potrzeba podjęcia stacjonarnego kształcenia nauczycieli klas I–III.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#Sprawozdawca">Położenie większego nacisku na przedmioty kierunkowe, teoretyczne i ideologiczne jest konieczne, jako że zerwaliśmy już z poglądem, że wyniesiona ze studiów wiedza może wystarczyć na całe życie. Student powinien otrzymać na uczelni podstawy do ustawicznego samokształcenia, któremu sprzyjać będzie coraz bardziej rozbudowywana sieć studiów podyplomowych, doskonalenia nauczycieli itp. Pedagogika, psychologia i niektóre inne kierunki nauczania zostały w związku z rozwinięciem różnych form studiów nauczycielskich, obciążone wielką ilością obowiązków, równocześnie w wielu ośrodkach uczelnianych brak profesorów, docentów, a nawet doktorów.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#Sprawozdawca">Należałoby w problemach węzłowych i resortowych wytypować najpilniejsze tematy badawcze studiów nauczycielskich oraz zorganizować ogólnopolskie studia doktoranckie w dyscyplinach deficytowych w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#Sprawozdawca">Zaoczne studia magisterskie dla nauczycieli. Realizacja programu dokształcania nauczycieli w tym systemie podjęta została z dużym rozmachem. w ostatnich 2 latach akademickich przyjęto na I rok studiów około 1/4 wszystkich, których zamierza się dokształcić tą drogą. W tak poważnej akcji podjętej bez długofalowych przygotowań, nie można było uniknąć — mimo ogromnego wysiłku organizatorów — elementów improwizacji stwarzającej często trudności. Podstawowym mankamentem był brak korelacji między planami dokształcania nauczycieli, zgłoszonymi przez kuratoria, a limitami na poszczególnych kierunkach studiów ustalonymi przez uczelnie i resort nauki.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#Sprawozdawca">Wypaczeniem idei dokształcania nauczycieli jest kierowanie na te studia ludzi, nie związanych z zawodem nauczycielskim i nie posiadających wykształcenia pedagogicznego. Nie bez winy są tutaj uczelnie, które się temu nie przeciwstawiają. W ostatnim roku odnotowano zasadniczą poprawę w systemie rekrutacji.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#Sprawozdawca">Większość rocznego limitu zajęć niektóre uczelnie wyczerpywały w sesji letniej. Ma to dobre strony w postaci możliwości wykorzystania zwolnionej przez studentów stacjonarnych bazy socjalnej i dydaktycznej — z drugiej jednak strony powoduje niekorzystne skutki. Zamiast planowanych 6–7 godzin zajęć dziennie — bywało 8–12 godzin, co przy licznych „okienkach” powodowało, że zajęcia trwały do późnych godzin wieczornych. W tej sytuacji studiujący nauczyciel nie miał czasu na przygotowanie się do zajęć, na korzystanie z biblioteki, na konsultacje.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#Sprawozdawca">Do innych uczelni studenci dojeżdżają 10–13 razy w ciągu roku akademickiego na 2-dniowe sesje; zjazdy te odbywają się w soboty i niedziele. Na te 2 dni przypada około 17 jednostek lekcyjnych; i tu słuchacze mają więc czas zajęty od rana do wieczora, bez możliwości korzystania z biblioteki i czytelni. W tej sytuacji najlepszym wyjściem byłoby znaczne zmniejszenie liczby sesji 2-dniowych oraz organizowanie dwóch sesji 6-dniowych w okresie przerw w zajęciach na studiach stacjonarnych — w więc w III dekadzie stycznia i w czerwcu. Zajęcia dziennie nie przekraczałyby w tym przypadku 6 godzin.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#Sprawozdawca">Pierwszy rok studiów ukończyło około 80 proc. nauczycieli, studiów uzupełniających II stopnia — ponad 90 proc.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#Sprawozdawca">Duże trudności nastręcza zakwaterowanie studiujących nauczycieli podczas zjazdów konsultacyjnych, jak również wygospodarowanie na cele ich szkolenia niezbędnej ilości pomieszczeń dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#Sprawozdawca">Niezadowalający jest jeszcze stan zaopatrzenia studiujących nauczycieli w podręczniki, skrypty i pomoce naukowe. Cykl ich opracowania i wydawania trwa długo.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#Sprawozdawca">Poprawić istniejącą sytuację może drukowanie techniką powielaczową odpowiednich zestawów tematycznych, wybranych z różnych trudno dostępnych książek i opracowań. Zestawy takie specjalista przygotować może w ciągu kilku dni, powielenie zaś — nawet uwzględniając wąskie gardło uczelnianej „małej poligrafii” zajęłoby najwyżej miesiąc.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#Sprawozdawca">Część zajęć dydaktycznych na zaocznych studiach nauczycielskich prowadzi się w tzw. punktach konsultacyjnych, których znaczenie nie jest przez uczelnie doceniane. Punkty te nie mają unormowanego statusu formalnego.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#Sprawozdawca">Doskonaleniem zawodowym nauczycieli, przygotowujących się do studiów oraz tych, którzy studiów nie podejmą, zajmuje się Instytut Kształcenia Nauczycieli oraz jego oddziały wojewódzkie. Są głosy oceniające pozytywnie kursy przygotowawcze na studia — NIK podkreśla jednak brak powiązania planów doskonalenia nauczycieli z potrzebami szkół i placówek oświatowych. Na kursach przygotowawczych powinna odbywać się pierwsza selekcja wybierających się na studia nauczycieli — co wielu z nich zaoszczędzi rozczarowań i straty czasu.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#Sprawozdawca">Za ciekawą inicjatywę należy uznać Nauczycielski Uniwersytet. Radiowo-Telewizyjny, choć na temat jego działalności trudno wypowiedzieć się wobec braku odpowiednich badań ankietowych. Cząstkowe sondaże dowodzą, że wykładów NURT-u nauczyciele i studenci słuchają dość sporadycznie — ze względu na nie zawsze dogodne pory nadawania audycji oraz brak wcześniejszej informacji o programach. Przedsięwzięcie godne jest rozwinięcia, a przykłady innych krajów świadczą, że może być bardzo pomocne w procesie dydaktycznym. W przyszłości NURT mógłby objąć cały niekierunkowy program pedagogiczno-wychowawczy na studiach zaocznych — który nauczyciele zdawaliby systemem eksternistycznym.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#Sprawozdawca">Baczną uwagę trzeba także zwrócić na studia podyplomowe dla nauczycieli, w niedalekiej przyszłości będzie to bowiem główna forma ich dokształcania.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#Sprawozdawca">Zgodzić się trzeba z przesłanym Komisji sejmowej dezyderatem Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury Rady Narodowej m. Wrocławia, w którym stwierdza się, że „należy dokonać klarowniejszego podziału zadań i kompetencji między poszczególnymi partnerami w procesie kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli — partnerami, którzy często dublują niepotrzebnie tematykę, pomijając jednocześnie lub jedynie pobieżnie traktując pewne zagadnienia, których znajomość jest niezbędna w pracy nauczyciela”.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#Sprawozdawca">Uzupełniając przedstawione na piśmie materiały informacyjne wiceminister oświaty i wychowania — Jerzy Wołczyk stwierdził, że obecny stan rekrutacji do zawodu nauczycielskiego, jak również dokształcania nauczycieli umożliwi wykształcenie na studiach wyższych w ciągu najbliższych 10–12 lat — 160 tys. nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#Sprawozdawca">Wielkie znaczenie przywiązuje się do stosowania w szkołach wyższych systemu dydaktyczno-wychowawczego pozwalającego zwiększyć efektywność kształcenia i dostosowywania programów studiów do projektowanych programów zreformowanej szkoły średniej. Dąży się do tego, by formy kształcenia nauczycieli były bardziej elastyczne, by umożliwiły studiowanie w trybie eksternistyczno-zaocznym z naciskiem na pierwszy człon tego sformułowania w stosunku do najzdolniejszych. Prace magisterskie opracowywane przez nauczycieli powinny być jak najściślej związane z ich pracą w szkole, z wykładanymi przez nich przedmiotami.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#Sprawozdawca">Na lepsze zmieniły się warunki socjalno-bytowe kształcących się nauczycieli — zwłaszcza zakwaterowanie. Czynione są starania o dalszą rozbudowę sieci hoteli nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#Sprawozdawca">Szczególną pozycję zajmuje Nauczycielski Uniwersytet Radiowo-Telewizyjny: za pośrednictwem NURT — u kształci się obecnie systematycznie ponad 40 tys. nauczycieli, a dalszych 30 tys. korzysta z zajęć z matematyki — w związku ze zmianami programowymi. Badania sondażowe potwierdzają wysoką efektywność tej formy kształcenia. Należy w związku z tym przestrzegać zasady, że uczelnie nie dublują podejmowanych przez NURT tematów i nie powielają poświęconych im skryptów.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#Sprawozdawca">Wiceminister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki wyraził opinię, że należy w dalszym ciągu doskonalić współpracę uniwersytetów, szkół pedagogicznych oraz szkół zatrudniających kształcących się nauczycieli. Należy zwrócić uwagę, że wiele niedomagań spowodowanych jest niedostatkami w bazie lokalowej i niedoinwestowaniem uczelni kształcących nauczycieli. Przyszła 5-latka powinna przynieść poważną poprawę sytuacji w tej dziedzinie. Coraz lepsze jest wyposażenie uczelni w pomoce dydaktyczne, w okresie najbliższych 2–3 lat poprawi się zaopatrzenie w skrypty i podręczniki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicedyrektorZespołuNIKTadeuszSztejnert">Na studiach nauczycielskich znalazło się wiele osób nie uprawnionych do korzystania z tej formy kształcenia. Decyzje w tej sprawie podejmowano na różnych szczeblach; podejmowali je rektorzy i dziekani poszczególnych wydziałów. System przyjmowania na studia nauczycielskie - bez egzaminu, jest przywilejem przyznanym tylko pewnej grupie osób i nie powinien być rozszerzany.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicedyrektorZespołuNIKTadeuszSztejnert">Omawiając niedostatki w dziedzinie organizacji studiów, w referacie zwrócono uwagę na przeciążenie zajęciami. Zdarzają się również przypadki odwrotne, że ściąga się studiujących nauczycieli z odległych terenów na 2-godzinne wykłady w ciągu dnia.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Dyskusja)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełTeresaSkubała">Szczupła baza materialna wyższych uczelni stwarza duże trudności w organizowaniu procesu dydaktycznego. Władze oświatowe powinny wykorzystać wszelkie istniejące w obecnej sytuacji możliwości dla złagodzenia tych trudności. Z powodzeniem można byłoby organizować wykłady dla studiujących nauczycieli również w niewykorzystanych w godzinach popołudniowych budynkach szkół średnich, czy też w ciągu dnia - w pomieszczeniach domów kultury.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełTeresaSkubała">Ulepszenia wymaga program studiów magisterskich dla nauczycieli; zbyt dużą ilość godzin przewiduje on na zajęcia z metodyki. Tematy prac magisterskich powinny być powiązane z zainteresowaniami i praktyczną działalnością studiujących.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełTeresaSkubała">Nieprawidłowo ułożony jest rozkład zajęć na poszczególnych latach studiów. Np. na V roku, kiedy studiujący przygotowuje pracę magisterską, mniejsza powinna być ilość zajęć obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełTeresaSkubała">Zakłady Metodyki Nauczania w instytutach uczelnianych powinny nawiązywać kontakt z kształcącymi się nauczycielami, stać się miejscem ich spotkań, sprawować nad nimi pewnego rodzaju opiekę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełJanSzczepański">Materiały przedstawione przez resorty oceniają stan kształcenia nauczycieli daleko bardziej optymistycznie aniżeli Najwyższa Izba Kontroli. Wynika stąd, że resorty powinny poświęcić więcej uwagi usuwaniu przeszkód w realizacji wytyczonego programu kształcenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełJanSzczepański">W swoim czasie, przy prezentowaniu zamierzeń dotyczących nowego systemu kształcenia nauczycieli, resort zapewniał, że wykłady prowadzone będą przez najlepszych specjalistów; z materiałów NIK wynika, że niewielki tylko odsetek kształcących się nauczycieli styka się z kadrą profesorską, inni korzystają z wykładów asystentów i adiunktów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełEugeniaŁoch">Wzmóc trzeba wysiłki służące lepszemu przygotowaniu kandydatów na studia zaoczne; odsiew na I roku studiów jest nadal dosyć wysoki.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełEugeniaŁoch">Słusznie zwracano uwagę na konieczność wiązania tematów prac magisterskich z pracą wykonywaną przez nauczyciela; wykorzystać trzeba także możliwość wiązania tematów prac magisterskich z prowadzeniem badań nad istotnymi problemami poszczególnych regionów.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełEugeniaŁoch">Zgłoszone w referacie i dyskusji uwagi są słuszne i powinny być uwzględnione w toku dalszych działań. Tą drogą zapewnić będzie można odpowiedni poziom kształcenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełEugeniaŁoch">Studiującym nauczycielom trzeba zapewnić możliwie najdalej idącą pomoc, umożliwiać im możliwie najszersze korzystanie z punktów konsultacyjnych i bibliotek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełMariaKotlicka">Informacje o terminach i rozkładach zajęć obowiązujących studiujących nauczycieli powinny być przysyłane do szkół w takim terminie, ażeby można było właściwie zaplanować rozkład ich zajęć w szkole.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełMariaKotlicka">W programie studiów nauczycielskich, na wszystkich kierunkach uwzględniać trzeba wykłady z zakresu „przygotowania do życia w rodzinie socjalistycznej”. Obecnie nauczyciele bronią się od podejmowania takich zajęć. A przecież każdy nauczyciel powinien posiadać odpowiedni zasób wiedzy, gdyż ucznia wychowuje się nie tylko na zajęciach specjalnych, ale w toku całego procesu kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełMariaKotlicka">Wykłady na studiach nauczycielskich zbyt rzadko prowadzone są przez profesorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełStanisławaKosowska">W systemie kształcenia nauczycieli istnieje jeszcze wiele niedociągnięć. Rozkład zajęć na poszczególnych latach studiów jest nadal przypadkowy i nie zawsze uwzględnia fakt, że nauczyciel musi wykonywać obowiązki jakie ma wobec swej szkoły. Terminy wykładów i sesji przystosować trzeba do terminów przerw i ferii w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełStanisławaKosowska">Niezbędne jest zapewnienie studiującym nauczycielom dostępności wszelkiego rodzaju pomocy naukowych, zarówno skryptów jak i materiałów pomocniczych. Duże znaczenie ma również przygotowanie zakwaterowania i wyżywienia dla nauczycieli w czasie zajęć i sesji.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełStanisławaKosowska">Wśród studiujących istnieje grupa nauczycieli, która jest lepiej przygotowana i mogłaby skrócić okres studiów; takie możliwości należy dopuszczać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełLeopoldSzydłowski">W niektórych szkołach stosunkowo duża ilość nauczycieli podjęła studia. Brak etatów na zastępstwa poważnie utrudnia w tych szkołach realizację programów nauczania. Tymczasem niektórzy studiujący nauczyciele nie tylko nie korzystają z przysługujących im wolnych od pracy dni, lecz również często obciążani są zastępstwami i dodatkowymi zajęciami.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełLeopoldSzydłowski">Kierowanie na studia nauczycieli nie zawsze odbywa się w sposób dostatecznie przemyślany. Niejednokrotnie kieruje się na studia nauczycieli szkół, które mają poważną część kadry z wykształceniem wyższym, niewielu natomiast ze szkół dysponujących słabą kadrą.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełLeopoldSzydłowski">Trudno pogodzić się z faktem, że na studia nauczycielskie bez egzaminów kierowani są ludzie do tego nie uprawnieni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełDanutaBartosiewicz">Instytut Kształcenia Nauczycieli w Katowicach przeprowadził badania na temat przyczyn rezygnacji nauczycieli ze studiów. Najczęstsze - to trudność pogodzenia obowiązków rodzinnych i zawodowych ze studiami, pogorszenie się sytuacji materialnej w związku z brakiem godzin nadliczbowych oraz kosztami zakupu podręczników i dojazdów, wreszcie trudności noclegowe w miejscowości, w której mieści się siedziba wyższej uczelni. Sygnalizowano także niekorzystny klimat współpracy kształcących się nauczycieli z kadrą naukowo-dydaktyczną uczelni, która pragnie kształcić nie pedagogów, a naukowców.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełDanutaBartosiewicz">Unormowania wymaga sprawa dodatkowych urlopów dla kształcących się nauczycieli; przepisy w tej mierze są różnie interpretowane w poszczególnych województwach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełJaninaKocemba">Problem, na który należy zwrócić uwagę w nadchodzących latach, jest intensyfikacja kształcenia nauczycieli poprzez zwiększenie samodzielności studiów.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełJaninaKocemba">Coraz częściej występuje zjawisko nadmiernego rozbudowywania programów kursów przygotowawczych na studia dla nauczycieli; rozrastają się do dodatkowego roku studiów. Zbyt dużo jest na tych kursach zajęć teoretycznych, które powinny być włączone w zajęcia z przedmiotów kierunkowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełJerzyBukowski">Podobnie, jak stanęła dziś przed uniwersytetami sprawa kształcenia nauczycieli pracujących, tak niegdyś przed uczelniami technicznymi stanął problem kształcenia i doskonalenia inżynierów bez odrywania ich od pracy. Różne to zawody - ale analogie istnieją i doświadczenia politechnik w tej mierze mogą być dziś pomocne.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełJerzyBukowski">Organizując studia dla nauczycieli dążyć trzeba nie tylko przede do wydania dużej ilości dyplomów magisterskich, lecz przede wszystkim do rzeczywistego doskonalenia kwalifikacji zawodowych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełJerzyBukowski">Czekające nas w związku z tym zadania przerastają niejednokrotnie istniejące formy instytucjonalne i nie dadzą się wtłoczyć w znane i obowiązujące schematy. Należy zastanowić się, czy w sugerowanych formach eksternistyczno-zaocznego kształcenia nauczycieli nie kryje się zupełnie nowa, lepsza metoda: zdawanie bloków przedmiotowych. Musimy zdawać sobie sprawę, że człowiek kształcący się i pracujący musi poświęcić się, by — kosztem życia zawodowego i osobistego — nie tylko utrzymać dyplom wyższych studiów, ale zdobyć rzeczywistą wiedzę. Trzeba mu to ułatwić — łącząc w bloki przedmiotowe grupy przedmiotów ogólnych i serwując je za pośrednictwem NURT-u lub inną drogą, koncentrując się na 2–3 blokach problemowych zaliczanych kolejno.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełJerzyBukowski">Warto zastanowić się nad objęciem przez poszczególne uniwersytety patronatów nad określonymi obszarami kraju w dziedzinie kształcenia nauczycieli. Tą drogą wyeliminowałoby się ich wędrówki po całym kraju. Nie powinno to jednak dotyczyć nowo tworzonych szkół wyższych — nie dorosłych jeszcze do spełnienia takiej roli.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełJerzyBukowski">Wśród spraw zasygnalizowanych przez NIK szczególnie bolesne jest korzystanie przez ludzi nie powołanych do tego ze stworzonej przez przepisy furtki bezegzaminacyjnego dostawania się na studia dla nauczycieli. Konieczne jest zaostrzenie wstępnej selekcji kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełJerzyBukowski">Istnieje jeszcze wiele zagadnień, oczekujących wyjaśnienia: stosunek uniwersytetu do ich zadań w kształceniu nauczycieli, rola Instytutu Kształcenia Nauczycieli i uniwersytetów w doskonaleniu zawodowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełJaninaFleming">Istnieje zarządzenie w sprawie kierowania absolwentów 3-letnich studiów nauczycielskich na II rok studiów uniwersyteckich. Praktyka dowodzi, że ludzie ci nie są w stanie podołać obowiązkom i przenoszą się na pierwsze lata studiów. Warto zatem rozważyć możliwość organizowania specjalnych lat studiów dla tych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełJaninaFleming">Warto również pomyśleć o tych nauczycielach, absolwentach liceów ogólnokształcących, którzy nie mają wykształcenia pedagogicznego i dokształcać ich na specjalnych rocznych studiach.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełJaninaFleming">Istnieje zarządzenie resortu nauki, że wszystkie uczelnie powinny uruchomić kierunki studiów dla nauczycieli. Praktyka jest jednak inna. Na niektórych kierunkach stadiów brak programów nauczania wielu przedmiotów (np. na pedagogice dla 16-tu przedmiotów), a nauczyciele akademiccy prowadzą zajęcia „na wyczucie”.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełJaninaFleming">Wiele mówi się o współpartnerstwie nauczyciela i uczelni. Sytuacja w tej dziedzinie poprawiła się, wiele jednak pozostaje jeszcze do zrobienia. Zbyt często nauczyciele traktowani są na studiach jako zło konieczne, notuje się brak zrozumienia dla ich kłopotów i problemów związanych z życiem osobistym i pracą zawodową - zwłaszcza wśród młodej kadry nauczycieli akademickich. Sytuację tę dobrze charakteryzuje cytowane przez jedną z kształcących się nauczycielek powiedzenie jej uniwersyteckiego wykładowcy: „Niech ten, kto chce studiować - dzieci odda babci, męża koleżance, położy krzyżyk na życiu osobistym - a w pracy zawodowej udaje, że pracuje”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełTadeuszMłyńczak">Dotychczasowe wyniki kształcenia nauczycieli - choć może nie w pełni zadowalające - zasługują na uznanie. Trudności, o których mówimy - to trudności rozwoju, które należy łagodzić przemyślanymi decyzjami i rozwiązaniami. Do wielu zagadnień należy podchodzić bardziej elastycznie.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełTadeuszMłyńczak">W kształceniu nauczycieli należy preferować te formy, które pozwalają im zdobywać kwalifikacje - nie tylko dyplomy - bez odrywania od pracy zawodowej. Taką formą są studia eksternistyczne. Formy obecnie istniejące nie pozwalają wielu nauczycielom podwyższać kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełTadeuszMłyńczak">Potrzebna jest większa elastyczność w rekrutacji nauczycieli na studia: z jednej strony na siłę kieruje się tam ludzi, broniących się przed tym wszelkimi sposobami, z drugiej - wielu chętnych ma zamkniętą drogę ze względu na istniejące limity. Wydaje się, że rektorom uniwersytetów należy dać w tej mierze większe uprawnienia - nie rozliczając ich z przyjęcia kilku osób ponad plan.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełTadeuszMłyńczak">Należy zrobić wszystko, co możliwe, by poprawić zaopatrzenie w skrypty i podręczniki studiujących nauczycieli. Szerzej wykorzystywać trzeba w tym celu „małą poligrafię”.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełTadeuszMłyńczak">Resort oświaty ma pełną świadomość, stojących przed nim w dziedzinie kształcenia nauczycieli zadań; trudno powiedzieć to samo o resorcie nauki, który wciąż traktuje to zagadnienie jako zło konieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełFranciszekBajor">Z uwagi na zasygnalizowaną przez przedstawicieli resortu oświaty niemożność poszerzenia uprawnień kształcących się nauczycieli - istnieje potrzeba zorganizowania systemu studiów eksternistycznych, tańszych a równie efektywnych. Domagają się tego nauczyciele.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełBarbaraSzambelan">Jednolicie muszą być traktowane uprawnienia kształcących się i doskonalących nauczycieli; obecnie rozbieżności w tej dziedzinie występują nie tylko między województwami, ale nawet między poszczególnymi powiatami.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełBarbaraSzambelan">Nauczyciele sygnalizują, że nie mogą otrzymywać zwrotów za podróż PKS-em; autobus stanowi szybszy i bardziej dogodny środek komunikacji niż kolej. Przynosi to szkody nie tylko bezpośrednio zainteresowanym, ale szkole, która odczuwa skutki ich zmarnowanego czasu i przemęczenia.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełBarbaraSzambelan">Notuje się także przypadki zmuszania studiujących nauczycieli do udziału w powiatowych zespołach samokształceniowych. Jest to absolutnie zbędny niecelowy wysiłek z ich strony.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełBarbaraSzambelan">Należy zwrócić uwagę na przeładowanie zajęć dla nauczycieli w uniwersytetach; 10–12 godzin zajęć w ciągu dnia — to stanowczo ze wiele: umysł ludzki ma ograniczoną chłonność; nie pozostawia to czasu na korzystanie z biblioteki, na lekturę skryptów i podręczników — nie mówiąc o wypoczynku.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełBarbaraSzambelan">W toku studiów nie przygotowuje się nauczycieli do korzystania z nowoczesnych środków nauczania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełStanisławPawelec">Przeładowanie materiałem obserwuje się na kursach przygotowawczych dla nauczycieli. Niepotrzebnie wprowadza się tam przedmioty pedagogiczne; należałoby ograniczyć się do przedmiotów kierunkowych. Kształcący się nauczyciele są przeciążeni: czy można mówić o pełnej kondycji psychicznej i fizycznej u człowieka, który 6 dni w tygodniu poświęca na pracę zawodową i społeczną - a wszystkie niedziele w przeciągu pół roku na szkolenie?</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełStanisławPawelec">Istotny jest problem adaptacji nauczycieli na I roku studiów, stworzenie im właściwej atmosfery, otoczenie opieką - zwłaszcza przez opiekunów lat studiów. Tymczasem często notuje się niechętny stosunek do tej kategorii słuchaczy - zwłaszcza wśród młodej kadry nauczycieli akademickich. Przeciążeni pracą i nauką nauczyciele wskazują na niektóre całkowicie zbędne dla ich pracy zawodowej zajęcia i przedmioty - pochłaniające im dużą ilość czasu Należy większy nacisk położyć na dokształcanie nauczycieli zawodu - posiadających na ogół wykształcenie średnie. Wiąże się to ściśle z koniecznością unowocześnienia warsztatów szkół zawodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczącyNarząduGłównegoZwiązkuNauczycielstwaPolskiegoBolesławGrześ">Zagadnienia kształcenia i dokształcania nauczycieli znajdują się nieustannie w centrum uwagi wszystkich ogniw ZNP. Z ponad 150 posiedzeń rad zakładowych poświęconych tej problematyce wynika, że mimo notowanych jeszcze niedociągnięć osiąga się w tej działalności stałe postępy. Wyższe uczelnie podejmują poważne wysiłki, by sprostać poważnym zadaniom, szkoły coraz lepiej rozumiejące, że muszą udzielać pomocy kształcącym się nauczycielom.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PrzewodniczącyNarząduGłównegoZwiązkuNauczycielstwaPolskiegoBolesławGrześ">Stopniowo rozwiązywane są trudności w zakwaterowaniu i zapewnieniu wyżywienia nauczycielom w okresie konsultacji i sesji.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PrzewodniczącyNarząduGłównegoZwiązkuNauczycielstwaPolskiegoBolesławGrześ">Niezbędne jest opracowanie jednolitej wykładni i interpretacji zasad stosowania należnych nauczycielom ulg i przywilejów z racji podjętych studiów.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PrzewodniczącyNarząduGłównegoZwiązkuNauczycielstwaPolskiegoBolesławGrześ">Wydaje się, że pełna realizacja nakreślonego programu kształcenia nauczycieli pozwoli na zapewnienie szkołom dobrze przygotowanych pod względem zawodowym i pedagogicznym nauczycieli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełMieczysławSerwiński">Pracujemy nad nowym systemem naszego szkolnictwa, które w przyszłości opierać się będzie na 10-letnich szkołach. Dla tej właśnie nowej szkoły mamy przygotować kadrę wysoko kwalifikowanych nauczycieli - pedagogów. Nie można zatem stosować żadnej taryfy ulgowej w stosunku do kształcących się, ich dyplomy muszą być poparte rzeczywistą wiedzą i kwalifikacjami do pracy w nowoczesnej szkole.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełMieczysławSerwiński">W dyskusji zwracano uwagę, że w metodach kształcenia nadal przeważa werbalizm. Nasze laboratoria uczelniane wyposażone są skromnie w aparaturę doświadczalną; uniemożliwia to szersze stosowanie metod empirycznych. Więcej uwagi zwrócić należy na przygotowanie kadry naukowej dla szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełMieczysławSerwiński">Studia eksternistyczne są dobrą formą kształcenia, ale muszą mieć ugruntowane zasady działania. Nie należy uważać prowadzonych konsultacji i prac kontrolnych za nadmierne ich zinstytucjonalizowanie. Percepcja odbioru np. wykładów NURT jest bardzo różna i musi podlegać okresowej kontroli.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełMieczysławSerwiński">Dobrze byłoby, ażeby tematy prac magisterskich mogły być powiązane z wykonywaną przez nauczyciela pracą. Muszą one równocześnie prezentować określony dorobek naukowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełKazimierzCzarnecki">Jaki resort zobowiązany jest do kształcenia pracowników dla domów kultury. Zajęcia i imprezy organizowane w placówkach kulturalnych powinny stanowić jeden z etapów procesu kształcenia i wychowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełMieczysławKlimowicz">Podjęto organizowanie studiów kulturoznawczych m.in. na Uniwersytecie Wrocławskim. Studia te mają na celu przygotowanie przyszłym organizatorów życia kulturalnego. Ponadto do wszystkich programów studiów humanistycznych włącza się problematykę kulturoznawczą.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełMieczysławKlimowicz">Wydaje się, że niedociągnięcia organizacyjne i funkcjonalne w procesie kształcenia nauczycieli można stosunkowo szybciej pokonać, niż niedociągnięcia wynikające z pewnego zachwiania równowagi w realizacji programów nauczania. Obecnie zbyt wiele czasu poświęca się na zajęcia pomocnicze, na niekorzyść przedmiotów kierunkowych. W wielu wypadkach wynika to z braku kadry wykładowców.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełMieczysławKlimowicz">Dodatkowych wyjaśnień udzielili: wiceminister oświaty i wychowania - Jerzy Wołczyk oraz wiceminister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki - Roman Ney.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Kształt i poziom przyszłej szkoły uzależniony jest w pierwszym rzędzie od kwalifikacji zawodowych i społecznych nauczycieli. Zdając sobie z tego sprawę, podjęto wysiłek ogromnej wagi, realizując ambitny program kształcenia i dokształcania nauczycieli. Toteż z dużym uznaniem podkreślić należy osiągnięcia obu resortów oraz trud i wyrzeczenia kształcącej się rzeszy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Za wcześnie byłoby w tej chwili na podjęcie pełnej oceny systemu kształcenia i dokształcania nauczycieli. Z perspektywy niepełnych 2 lat widać już jednak, że mimo występujących niedociągnięć organizacyjnych i funkcjonalnych - osiągnięcia te są poważne.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Kadrę dla przyszłej szkoły musimy przygotowywać z dużym wyprzedzeniem. Wprawdzie nie mamy jeszcze opracowanego do końca programu przyszłej szkoły 10-letniej, gdyż wymaga to gruntownej i długotrwałej pracy, jednak już dziś trzeba w miarę możliwości unowocześniać programy nauczania w szkołach wyższych. Powinny one być odciążane od balastu wiedzy szczegółowej, natomiast zawierać poważny zasób wiedzy podstawowej.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Ogromne znaczenie ma ujednolicenie systemu kształcenia nauczycieli na studiach uniwersyteckich i w wyższych szkołach pedagogicznych. Warunki do tego istnieją. Przecież niektóre uniwersytety powstały na bazie danych wyższych szkół pedagogicznych, są takie które wchłonęły WSP, niektóre WSP są emanacją uniwersytetów. WSP kształcą wyłącznie nauczycieli, uniwersytety — specjalistów w różnych dziedzinach, w tym również nauczycieli. Kształceniu nauczycieli powinny uniwersytety poświęcić szczególną troskę. Na niektórych wydziałach, np. na historii nie istnieje nawet potrzeba tworzenia oddzielnych ciągów nauczania. Stworzyć trzeba warunki przepływu kadry między uniwersytetami i wyższymi szkołami pedagogicznymi.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Dążyć należy do większego zaangażowania kadry uczestniczącej w dokształcaniu nauczycieli. Temu celowi służyć powinny m.in. spotkania organizowane na uczelniach i w instytutach z przedstawicielami obu resorów, na których jasno precyzować należy rosnące zadania i obowiązki w zakresie kształcenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Ostatnie lata przyniosły poważną intensyfikację kształcenia i dokształcania nauczycieli. Nie udało się wprawdzie uniknąć pewnych błędów wykonawczych, nie mniej jednak poziom i organizacja tego kształcenia stale się poprawiają. Należą się za to wyrazy podziękowania pracownikom odpowiedzialnych za realizację tych zadań komórek organizacyjnych zarówno Ministerstwa Oświaty i Wychowania, jak i Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Uwagi i wnioski zgłoszone w toku dyskusji powinny być wykorzystane w pracach resortów nad doskonaleniem systemu kształcenia i dokształcania nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PrzewodniczącyobradomposełJaremaMaciszewski">Komisje zleciły nadzwyczajnej podkomisji opracowanie projektu dezyderatów w oparciu o przebieg obrad.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>