PPC / ppc

text_structure.xml 374 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Mariannę Nawrot.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marianna Nawrot.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Protokół 6 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławGucwa">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek w sprawie uzupełniającego wyboru do Rady Państwa. Ponadto jest propozycja Konwentu Seniorów, aby Sejm zamknął w dniu jutrzejszym obecną sesję.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławGucwa">W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia przez dodanie punktów 4 i 5 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławGucwa">„4. Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#StanisławGucwa">5. Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#StanisławGucwa">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#StanisławGucwa">1) uchwały o pięcioletnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980 (druki nr 30 i 47),</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#StanisławGucwa">2) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok (druki nr 31 i 48),</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#StanisławGucwa">3) ustawy budżetowej na rok 1977 (druki nr 32 i 49).</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JózefPińkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić wyniki prac sejmowych komisji nad przedłożonym przez Rząd projektem planu 5-letniego na lata 1976–1980 oraz projektami planu społeczno-gospodarczego i budżetu na 1977 rok.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#JózefPińkowski">Wszystkie komisje sejmowe z dużą uwagą i wnikliwością rozpatrzyły założenia i zadania projektów planów i budżetu. Opracowano opinie, szereg wniosków i uwag, które przyczyniły się do wzbogacenia tych dokumentów i mieć będą wpływ na realizację zadań rozwojowych kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#JózefPińkowski">Szczególną uwagę zwrócono na podstawowe założenia planu 5-letniego, który powinien zapewnić dalszą konsekwentną realizację strategii rozwojowej wytyczonej przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i rozwiniętej na jej VII Zjeździe w dostosowaniu do warunków obecnego okresu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#JózefPińkowski">Strategia ta zespala dążenia obywateli i całego narodu. Na V Plenum I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Rozwój kraju i państwa tworzy podstawę pomyślności i rozwoju narodu, a wzrost materialnego i duchowego poziomu życia obywateli, każdej polskiej rodziny, umacnia więź społeczną i fundamenty siły państwa. Tej współzależności jesteśmy świadomi i dajemy jej wyraz w naszej strategii i wynikających z niej planach społeczno-gospodarczych”.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#JózefPińkowski">W dyskusji w czasie posiedzeń komisji podkreślano, że przedłożony projekt planu zapewnia warunki dla dalszego urzeczywistnienia tej strategii, co umożliwi Polsce osiągnięcie w obecnym 10-leciu dużego postępu we wszystkich podstawowych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. Będzie to oznaczało istotny krok naprzód w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#JózefPińkowski">Wytyczenie i podjęcie ambitnego programu dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju nie byłoby możliwe w przedstawionych rozmiarach, gdyby nie osiągnięcia ubiegłych 6 lat. Ubiegłe 6-lecie, dzięki wytężonej pracy narodu i przyjęciu właściwej strategii rozwojowej, integrującej cele społeczne i gospodarcze przyniosło zasadnicze przyśpieszenie rozwoju kraju, wzrost spożycia i umocnienie sił wytwórczych kraju. Na gruncie całego historycznego dorobku Polski Ludowej stworzone zostały przesłanki dalszego wszechstronnego postępu na osiągniętym wyższym poziomie rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#JózefPińkowski">Projekt kolejnego naszego planu 5-letniego charakteryzuje zatem kontynuacja podstawowych celów i zadań społeczno-gospodarczego rozwoju. Równocześnie uwzględnione zostały w nim zmieniające się warunki realizacyjne i okoliczności, które wymagają odmiennego programowania środków i zwrócenia większej uwagi na jakościowe aspekty gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#JózefPińkowski">Istota społecznych treści założeń planu zawiera się w dążeniu do dalszej poprawy warunków życia naszego społeczeństwa. Znajduje to wyraz w planowanym wzroście płac realnych o 16%–18%, świadczeń społecznych o 70%, budownictwa mieszkaniowego o 40%, rozwoju oświaty i kultury, ochrony zdrowia i innych dziedzin warunkujących dobrobyt społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#JózefPińkowski">Istota założeń planu w dziedzinie gospodarki sprowadza się do dalszego szybkiego wzrostu całej sfery produkcji materialnej i podniesienia efektywności gospodarowania, w dążeniu do powiększenia dochodu narodowego jako podstawy do realizacji zadań rozwojowych. Świadczy o tym planowany w okresie do 1980 roku wzrost produkcji przemysłowej o 48%–50%, produkcji rolnej o 16%–19%, produkcji budowlano-montażowej o 34% i tworzonego dochodu narodowego o 40%–42%. Łączne rozmiary nakładów inwestycyjnych w latach 1976–1980 będą o ponad 43% większe od poniesionych w ubiegłym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#JózefPińkowski">Osiąganie wyższego pod względem ilościowym i jakościowym poziomu ekonomicznego wymaga szerokiego uwzględnienia w planie kierunku na intensyfikację procesów rozwojowych we wszystkich dziedzinach życia. Jest to związane przede wszystkim z zadaniami w dziedzinie wzrostu wydajności pracy. Dotyczy także zadań w dziedzinie obniżki kosztów głównie dzięki racjonalizacji zużycia surowców i materiałów. Wiąże się ściśle z postępem technicznym, organizacyjnym oraz zadaniami w dziedzinie podnoszenia jakości produkcji i usług. W swoich podstawowych proporcjach plan uwzględnia potrzebę przezwyciężania towarzyszących szybkiemu rozwojowi kraju napięć w gospodarce i wzmocnienie równowagi ekonomicznej, czyniąc z tego problemu jedno ze swych zasadniczych założeń. Wyraża się to między innymi w zapewnieniu odpowiedniego wzrostu produkcji środków spożycia w stosunku do środków produkcji oraz w przyjęciu kierunku na stopniowe zmniejszanie się udziału inwestycji w dochodzie narodowym, przy zapewnieniu znacznych nakładów na dziedziny, których dynamika dla zapewnienia warunków harmonijnego rozwoju kraju powinna być przyśpieszona. Dotyczy to zwłaszcza produkcji rynkowej i eksportowej, budownictwa mieszkaniowego oraz rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#JózefPińkowski">Ogólna charakterystyka podstawowych założeń planu 5-letniego wskazuje więc wyraźnie na dążenie do zapewnienia warunków dalszego wzrostu poziomu życiowego ludności przy równoczesnym budowaniu silnej i nowoczesnej bazy ekonomicznej kraju, otwieraniu dalszych korzystnych horyzontów i perspektyw rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Kluczowe miejsce w założeniach planu 5-letniego i planu na 1977 rok zajmują problemy związane z umacnianiem równowagi rynkowej. W podejściu do tego problemu wyraża się istota podejmowanego w plamie manewru ekonomicznego. Poprawa sytuacji, umocnienie i wzbogacenie rynku jest podstawowym ogniwem w zespole czynników wpływających na polepszenie warunków życiowych ludności. Zakładany dalszy wzrost płac realnych i w zbliżonej wielkości dochodów ludności rolniczej w części przeznaczonej na konsumpcję, przewidziane rozszerzenie świadczeń socjalnych powodować będą dalsze zwiększenie się popytu na różne towary i usługi. Niezbędne jest równoczesne przezwyciężenie bieżących napięć i trudności na rynku. W tej sytuacji niezbędny jest znaczny wysiłek dla poprawy sytuacji rynkowej w celu zapewnienia podaży towarów w skali większej niż by to wynikało z planowanego przyrostu dochodów pieniężnych ludności. Plan to założenie honoruje i uwzględnia. Zakłada się wzrost sprzedaży towarów w ciągu pięciolecia o ok. 60% i wzrost wartości usług dla ludności o ok. 70%, w tym przeszło 2-krotne zwiększenie usług bytowych.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#JózefPińkowski">Niezbędna jest mobilizacja sił gospodarki, istniejącego i rozbudowywanego potencjału aby cele te osiągnąć i w sprzyjających warunkach przekroczyć. Im więcej zrobimy dla polepszenia sytuacji na rynku, tym mocniejsza będzie równowaga na tym odcinku i pełniejsze społeczne odczucie poprawy sytuacji życiowej ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#JózefPińkowski">Zgodnie z kształtującymi się tendencjami w dziedzinie konsumpcji następować będzie szybszy wzrost dostaw przemysłowych towarów na rynek. I tak dostawy wyrobów przemysłu lekkiego zwiększą się o ok. 54%, mebli prawie o 90%. Wysoki będzie wzrost dóbr trwałego użytku, jak np. telewizorów kolorowych — ponad 4-krotny, pralek automatycznych — 5,5-krotny.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#JózefPińkowski">Dostawy samochodów osobowych na rynek wzrosną 2,5-krotnie. Stopniowo powstawać zatem będzie sytuacja sprzyjająca głębszym zmianom w strukturze zakupów i lepszemu zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Komisje sejmowe, zwłaszcza Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Komisja Przemysłu Lekkiego, zwróciły uwagę na konieczność dążenia wszystkich resortów, zjednoczeń i zakładów do maksymalnego zwiększenia produkcji wyrobów, których podaż nie pokrywa rosnącego zapotrzebowania. Istnieje konieczność lepszego, elastycznego dostosowania struktury asortymentowej produkcji do potrzeb rynku, co wymaga dalszego zacieśnienia współpracy handlu z przemysłem i skutecznego egzekwowania przez wszystkie ogniwa handlu poprawy jakości wyrobów. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia i są do tego odpowiednie warunki, gdyż nastąpiło istotne unowocześnienie przemysłu i rozwój jego potencjału. Podejmowane działania dla zwiększenia podaży usług i aktywizacji rzemiosła będą miały również duże znaczenie dla poprawy sytuacji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#JózefPińkowski">Obok wysokiego wzrostu dostaw artykułów przemysłowych i usług, niezwykle ważnym zadaniem planu jest zapewnienie dalszego wzrostu dostaw artykułów żywnościowych. Ma to szczególne znaczenie w realizacji naszej polityki społecznej. W projekcie planu 5-letniego przewiduje się wzrost dostaw artykułów żywnościowych bez używek o 41%. Jest to wysokie tempo wzrostu dostaw. Wynikają z tego duże zadania zarówno dla przemysłu rolno-spożywczego, jak i rolnictwa. Przemysł rolno-spożywczy musi znacznie rozwijać przetwórstwo, szybko uszlachetniać swoją produkcję, wzbogacać ją o wyroby nowe, o cennych wartościach odżywczych. Podkreślano to mocno w czasie dyskusji w komisjach i zespołach.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#JózefPińkowski">Decydujące znaczenie dla wzrostu produkcji żywności ma rolnictwo. Na obecnej sytuacji rynkowej i jej niedostatkach bardzo ważą skutki nieurodzaju ostatnich lat i ich reperkusje w hodowli. Przezwyciężenie podstawowych trudności rynkowych wymaga odbudowy stanu pogłowia i zapewnienia warunków dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej. Trwały wzrost produkcji zwierzęcej wiąże się z kolei ściśle z szybszym postępem w produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i pasz. Założony w projekcie planu 5-letniego wzrost produkcji roślinnej o 20%–23% i produkcji zwierzęcej o 13%–16%, uwzględnia te wymogi i proporcje. Wynika z tego układu proporcji bardzo ważne założenie odnoszące się do bilansu zbożowo-paszowego kraju. Przewiduje się bowiem tworzenie warunków, aby dalszy przyrost produkcji zwierzęcej znajdował dostateczne oparcie we wzroście krajowej produkcji zbóż i pasz., Jest to niezbędne dla zapewnienia stabilnych i trwałych warunków rozwoju produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#JózefPińkowski">Na realizację tych zadań rolnictwu zapewnia się zwiększone nakłady i środki. Istotny postęp powinien nastąpić zwłaszcza w mechanizacji, gdzie stopniowo uwidaczniać się będą dobroczynne skutki decyzji rządowych podjętych po XV Plenum Komitetu Centralnego w celu przyspieszenia rozwoju przemysłu maszyn rolniczych. Znaczne środki skierowane zostały na melioracje rolne. Jednakże wobec dużych potrzeb w tej dziedzinie Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego zaproponowała, aby w miarę powstawania w gospodarce narodowej możliwości, począwszy od 1977 roku, były stwarzane warunki do realizacji większego zakresu drenowań gruntów i nawodnień według oddzielnie przygotowanego programu w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#JózefPińkowski">Do rozwoju budownictwa inwentarskiego i paszowego w uspołecznionych jednostkach rolnych oraz wykorzystania lokalnych inicjatyw i możliwości w tej dziedzinie przyczyni się, obok zapewnienia większych planowanych środków, upoważnienie inwestorów do przekraczania przewidzianych na ten cel nakładów.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#JózefPińkowski">Rozwój inwestycji własnych rolników wspierany będzie odpowiednimi kredytami i rosnącymi znacznie dostawami materiałów budowlanych. Istotny wzrost dostaw tych materiałów na rynek wiejski powinien nastąpić już w 1977 roku.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#JózefPińkowski">Przewidywany jest dalszy wzrost nawożenia mineralnego — do około 250 kg czystego składnika na hektar użytków rolnych, zwiększenie dostaw środków ochrony roślin, pasz przemysłowych i innych środków produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#JózefPińkowski">Wszystko to stwarzać będzie materialne podstawy dalszego wzrostu produkcji rolnej. Należyte, efektywne wykorzystanie tych warunków to zadanie rolnictwa i rolników. Niezbędne będzie rozwinięcie działań we wszystkich województwach, gminach, wsiach i gospodarstwach rolnych dla wykorzystania wszystkich rezerw gospodarki rolnej, tak jednostek uspołecznionego rolnictwa, jak i indywidualnych gospodarstw rolnych. Największe rezerwy tkwią w możliwościach lepszego zagospodarowania i racjonalnego wykorzystania ziemi. Na tę sprawę musi być zwrócona szczególna uwagą. W pełni powinny być wykorzystane zarówno możliwości jednostek uspołecznionego rolnictwa, jak i możliwości gospodarstw indywidualnych w zagospodarowaniu ziemi na terenie poszczególnych wsi i gmin.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#JózefPińkowski">Wysoka Izbo! Obok lepiej zaopatrzonego rynku dla poprawy sytuacji życiowej ludności duże znaczenie mieć będzie rozwój budownictwa mieszkaniowego. Przewiduje się wzrost liczby budowanych mieszkań o 450 tys. w stosunku do poprzedniego pięciolecia, to jest do poziomu 1 575 tys. Jest to wzrost znaczny, przy równoczesnym powiększeniu przeciętnej powierzchni mieszkania o 8,5%. Wymagać on będzie od budownictwa znacznego wysiłku i dalszego szybkiego rozwoju przemysłu mieszkaniowego. W związku z tym Komisja Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych podkreśliła wagę sprawnej realizacji zadań w dziedzinie zaplecza technicznego tego budownictwa, zakładów prefabrykacji, produkcji elementów do wykończenia i wyposażenia mieszkań oraz wyprzedzającego uzbrojenia terenów. Dużym osiągnięciem naszego budownictwa będzie doprowadzenie do tego, że w 1980 roku będziemy dysponowali w kraju siecią 150 fabryk domów. Stworzy to korzystne podstawy do dalszego, szybkiego rozwoju budownictwa mieszkaniowego w przyszłości — Równocześnie wynikający z dążeń ludności rosnący udział mieszkaniowego budownictwa indywidualnego wymaga zwiększonej pomocy technicznej, rozwoju usług budowlanych, przygotowania terenów oraz zapewnienia odpowiednich kredytów i materiałów budowlanych. Na potrzeby dalszego doskonalenia działań w tej dziedzinie zwróciła uwagę Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#JózefPińkowski">Dla całokształtu warunków życiowych niezmiernie istotne są sprawy ochrony zdrowia, kształcenia i wychowania, zaspokajania potrzeb kulturalnych, rozwoju turystyki i wychowania fizycznego, podnoszenia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kształtowania i ochrony środowiska naturalnego. Wszystkie te problemy zostały uwzględnione w projektach planów i zapewnione są środki dla dalszego postępu w tych dziedzinach. Wyrazem postępu w dziedzinie ochrony zdrowia będzie oddanie do użytku w bieżącym pięcioleciu 27 tys. nowych łóżek w szpitalach, zwiększenie wyposażenia placówek służby zdrowia w nowoczesny sprzęt medyczny i aparaturę diagnostyczną.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#JózefPińkowski">W rozwiązywaniu problemów opieki zdrowotnej dużą rolę odgrywa Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, z którego realizowana będzie jedna trzecia programu inwestycyjnego resortu zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#JózefPińkowski">W dziedzinie oświaty i wychowania głównym zadaniem planu jest zapoczątkowanie wprowadzenia reformy systemu edukacji narodowej i tworzenie warunków do jej realizacji w następnych latach. Istotną sprawą jest zapewnienie właściwych rozmiarów i poziomu kształcenia kadr dla gospodarki, szczególnie dla rolnictwa i kompleksu żywnościowego. Wymaga to doskonalenia metod programowania kierunków rozwoju szkolnictwa zawodowego na poziomie średnim i wyższym w dostosowaniu do przewidywanych potrzeb gospodarki narodowej, na co zwróciły uwagę Komisje Nauki i Postępu Technicznego oraz Pracy i Spraw Socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Jedną z dźwigni szybszego rozwoju kraju w obecnym dziesięcioleciu jest współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna z zagranicą oraz handel zagraniczny. Postęp w tej dziedzinie sprzyja umocnieniu roli i pozycji Polski w świecie. Projekt planu 5-letniego zakłada konsekwentną realizację podstawowego celu w tej dziedzinie, jakim jest wykorzystanie możliwości współpracy gospodarczej i wymiany towarowej z zagranicą dla zabezpieczenia warunków rozwojowych kraju. Główne założenia planu, to dalsze pogłębienie i rozszerzenie współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Ma to dla naszego narodu fundamentalne znaczenie. Pozwala w warunkach zachwianej koniunktury światowej, zjawisk kryzysowych i wysokiej inflacji na rynku kapitalistycznym, osiągać stały postęp w naszej gospodarce, umożliwia dopływ wielu niezbędnych surowców, jak ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza i inne, nowoczesnych maszyn i urządzeń, towarów konsumpcyjnych i zapewnia zbyt dla wielu rozwiniętych w Polsce dziedzin wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#JózefPińkowski">Kraj nasz działa aktywnie na rzecz umacniania i rozwijania socjalistycznej integracji gospodarczej krajów RWPG. Wyrazem tego jest założony na bieżące pięciolecie wzrost obrotów Polski z krajami socjalistycznymi o 80% w porównaniu do ubiegłego pięciolecia, w tym prawie podwojenie obrotów wyrobami przemysłu elektromaszynowego ze Związkiem Radzieckim. Rosnącą rolę w naszej współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi odgrywają: szybki wzrost specjalizacji i kooperacji w przemyśle oraz wspólne przedsięwzięcia związane z rozwojem bazy surowcowej w celu zapewnienia naszemu krajowi dostaw niezbędnych paliw i surowców.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#JózefPińkowski">W zadaniach handlu zagranicznego na czoło wysuwa się problem dynamiki eksportu. Eksport do 1980 r. powinien w porównaniu do 1975 r. zwiększyć się o 75%, zaś import w tym czasie wzrośnie o około 26%. Najszybciej powinien wzrastać eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego, gdyż powinien ulec prawie podwojeniu. Są to zadania mobilizujące, ale realne. Udział produkcji przeznaczonej na eksport jest w dalszym ciągu w naszym kraju niewielki, gdyż wynosi około 14%. Są warunki, aby ten udział zwiększyć do około 16,5% w 1980 roku. Wymaga tego interes kraju. Bez szybkiego wzrostu eksportu trudno jest zapewnić w odpowiednich rozmiarach import potrzebnych surowców, maszyn i urządzeń oraz towarów niezbędnych dla zaopatrzenia ludności. Jest to tym bardziej konieczne, że bieżące pięciolecie charakteryzować się będzie przechodzeniem od ujemnego do dodatniego salda obrotów handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#JózefPińkowski">Z założonych zadań w tej dziedzinie — jak podkreśliła to Komisja Handlu Zagranicznego — wynika dla wszystkich organizacji gospodarczych i przedsiębiorstw konieczność wytworzenia odpowiedniej pod względem ilościowym i jakościowym produkcji eksportowej, a z drugiej strony — zwrócenia uwagi na racjonalne wykorzystanie środków przeznaczonych na import przy wolniejszym niż poprzednio jego wzroście. W tej sytuacji doskonalenia wymagają mechanizmy ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw w kierunku lepszego stymulowania wzrostu produkcji eksportowej i poprawy jej jakości.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#JózefPińkowski">Sprawa eksportu powinna być stale w centrum uwagi wszystkich organizacji gospodarczych i załóg przedsiębiorstw. Niezbędne jest również umacnianie dyscypliny importowej, pogłębienie analizy wielkości importu niektórych towarów oraz rozwijanie inicjatyw na rzecz podejmowania i rozszerzania produkcji antyimportowej. Środki przeznaczone na import 'powinny być racjonalnie wykorzystywane z uwzględnieniem najpilniejszych potrzeb naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#JózefPińkowski">Kolejnym zasadniczym problemem planu 5-letniego są inwestycje. Obok rynku, budownictwa mieszkaniowego — również w dziedzinie inwestycji przejawia się wyraźnie istota dokonywanego przegrupowania środków.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#JózefPińkowski">W ubiegłych 6 latach miało w naszym kraju miejsce zjawisko nazywane niekiedy wielkim pchnięciem inwestycyjnym. Ten wzmożony wysiłek inwestycyjny był niezbędny dla przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Dzięki temu zostało unowocześnionych bądź gruntownie zrekonstruowanych wiele dziedzin naszej gospodarki. Równocześnie przyśpieszony został rozwój budownictwa mieszkaniowego i urządzeń socjalnych związanych z poprawą warunków życia i pracy ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#JózefPińkowski">Obecnie powstały warunki do tęgo, aby przy utrzymaniu nadal rozmiarów inwestycji na osiągniętym wysokim poziomie, planować ich dalszy średnioroczny wzrost w sposób umiarkowany, co powodować będzie przy zwiększaniu się rozmiarów inwestycji zmniejszanie się udziału nakładów inwestycyjnych w dochodzie narodowym. Jest to bardzo ważne postanowienie założeń planu. Przy przewidywanym wolniejszym wzroście dochodu narodowego do podziału, w stosunku do tworzonego dochodu narodowego, oznaczać to będzie zapewnienie warunków dla wzrostu funduszu spożycia. Wyraża się w tym konsekwentne traktowanie celów społecznych jako nadrzędnych w rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#JózefPińkowski">Również struktura inwestycji uwzględnia potrzeby związane z poprawą warunków życiowych ludności, zapewniając jednocześnie rozwój tych dziedzin, od których zależy postęp i tworzenie podstaw dla wzrostu harmonijnego całej naszej gospodarki narodowej w latach najbliższych i dalszej perspektywie.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#JózefPińkowski">Na cele związane z rozwojem rolnictwa i gospodarki żywnościowej przeznacza się nakłady sięgające 715 mld zł przy łącznych globalnych nakładach wynoszących 3 207 mld zł w cenach z bieżącego roku. Na gospodarkę żywnościową, łącznie z przemysłami przetwórczymi wytwarzającymi dobra rynkowe, przeznaczy się kwotę łącznie około 1 biliona złotych, czyli prawie 1/3 ogółu nakładów. Gospodarka mieszkaniowa otrzymuje około 471 mld zł, co łącznie z wymienionymi uprzednio dziedzinami stanowić będzie około 45% ogółu nakładów. Trzeba stwierdzić, że jest to niezbędne i słuszne. Wobec potrzeb, jakie mamy w tych dziedzinach, musimy w nie coraz więcej inwestować, gdyż od tego uzależniona jest przede wszystkim dalsza poprawa sytuacji życiowej ludności i dalszy zrównoważony rozwój kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#JózefPińkowski">Znaczna część środków inwestycyjnych skierowana zostaje na zadania, których realizacja jest niezbędna, aby stosownie do szybkiego wzrostu społeczno-gospodarczego kraju następowało zwiększenie dostaw surowców, paliw i energii, na dziedziny przemysłu dostarczające nowoczesne maszyny i narzędzia pracy, a także na transport i łączność. Plan przewiduje więc przeznaczenie znacznych nakładów na dalszy rozwój górnictwa, hutnictwa, energetyki, przemysłu elektromaszynowego i chemii, a także na rozwój i unowocześnienie układu komunikacyjnego, transportu i łączności.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#JózefPińkowski">Istotną cechą założeń planu inwestycyjnego jest wyższy od ogólnego zwiększenia nakładów ich wzrost na cele modernizacyjne oraz znaczny udział wydatków przeznaczonych na zakup maszyn i urządzeń. Są to korzystne tendencje. W toku realizacji planu inwestycyjnego — jak i podkreślono w czasie obrad komisji — należałoby je umacniać i pogłębiać. Wszystkie zakłady pracy i organizacje gospodarcze powinny zwracać na to uwagę, gdyż jest to jedna z dróg podnoszenia efektywności gospodarowania. Niezbędne jest także ścisłe przestrzeganie zasady koncentracji nakładów i umacnianie dyscypliny inwestycyjnej jako istotnych warunków dalszego postępu w realizacji budów, skracania cykli i szybszego zagospodarowania tworzonych zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#JózefPińkowski">Wysoka Izbo! Przedstawione zadania programowe, będące wyrazem konsekwentnej realizacja strategii rozwojowej, nie są łatwe. Będą realizowane w zmieniających się warunkach wewnętrznych i zewnętrznych kraju. Są to jednak zadania słuszne. Ich realizacja zapewni perspektywę rozwojową, ale równocześnie pozwoli zmniejszyć i stopniowo przezwyciężyć trudności i napięcia. Mamy wszystkie podstawy, aby zadania te wykonać. Dysponujemy znacznie silniejszym i o wiele bardziej nowoczesnym potencjałem gospodarczym, a gospodarkę naszą zasilają coraz lepiej przygotowane kadry.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#JózefPińkowski">Powinniśmy zapewnić dalsze, zasadnicze nasilenie procesów intensyfikacji metod gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#JózefPińkowski">Realizując zgodnie z założeniami planu zasadę pełnego zatrudnienia, należy dążyć równocześnie do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszystkimi posiadanymi zasobami pracy. Według prognoz przyrost dyspozycyjnych zasobów pracy w bieżącym pięcioleciu pozwoli na wzrost zatrudnienia w gospodarce narodowej o 1,1 mln osób wobec 1,8 mln w ubiegłym pięcioleciu. Plan zakłada, że w sposób istotny należy powiększyć zatrudnienie w usługach dla ludności i zapewnić rolnictwu indywidualnemu możliwość powiększenia zatrudnienia na wielu terenach. Wynika z tego możliwość wzrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej tylko o około 600 tysięcy osób i konieczność oparcia przyrostu produkcji głównie o wzrost wydajności pracy, dotyczy to zwłaszcza przemysłu i budownictwa. Niezbędne więc będzie rozwinięcie działań stymulujących lepszą gospodarkę zasobami pracy oraz wpływających na wyzwalanie i zagospodarowanie rezerw wzrostu wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#JózefPińkowski">Podobnie niezbędne będzie osiągnięcie zasadniczego postępu w naszej gospodarce surowcowej i materiałowej. Według założeń planu 5-letniego niezbędne jest obniżenie zużycia surowców i materiałów i uzyskanie obniżki kosztów z tego tytułu o ponad 9% w przemyśle i około 3% w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#JózefPińkowski">Komisje sejmowe poświęciły zadaniom w tej. dziedzinie wiele uwagi, gdyż postęp na tym odcinku będzie warunkował nie tylko ilościowy wzrost produkcji, ale i jej jakościową poprawę. Wskazano na konieczność systematycznych przeglądów i analizy jednostkowych norm zużycia surowców i materiałów oraz wdrażanie i szybkie upowszechnianie materiałooszczędnych technologii i konstrukcji. Podkreślano, że w wielu przedsiębiorstwach i zakładach nadal jest jeszcze wiele do zrobienia dla zapewnienia elementarnego ładu i porządku w gospodarowaniu surowcami i materiałami. Postulowano aktywizację form działania związanych ze zbiórką, gromadzeniem i wykorzystaniem odpadków i surowców wtórnych, złomu, makulatury, szmat, tworzyw sztucznych itp.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#JózefPińkowski">Na problemy intensyfikacji procesów gospodarowania, osiągania wyższej jakości pracy powinna być zwrócona uwaga całego zaplecza naukowego kraju. Rola nauki, postępu technicznego i organizacyjnego jest w tej dziedzinie niezwykle doniosła. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową wyniosą zgodnie z założeniami planu 5-letniego ponad 200 mld zł. Będzie realizowany ambitny program prac badawczych obejmujący wiele problemów, technologii i usprawnień. Zapewnienie szybkich i sprawnych wdrożeń wymaga dalszego zacieśnienia więzi ośrodków badawczych z zakładami pracy, wymaga tworzenia wszędzie korzystnego klimatu dla upowszechnienia innowacji technicznych i organizacyjnych. Niezbędna jest dalsza aktywizacja społecznego ruchu racjonalizatorskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#JózefPińkowski">Korzystne warunki do takiego działania tworzyć będą zapowiedziane przez Rząd dalsze przedsięwzięcia związane z doskonaleniem metod planowania i zarządzania, których celem jest umacnianie centralnego sterowania i kierowania gospodarką przy szerokim jego oparciu o inicjatywę ludzi pracy. Dostosowane do obecnych warunków mechanizmy systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw powinny sprzyjać innowacjom i rozwojowi inicjatyw zmierzających do osiągnięcia wyższej jakości pracy przez każdego pracującego i wszystkie kolektywy pracownicze. Wielką rolę w rozwoju inicjatyw społecznych, zmierzających do lepszej gospodarności, mają do spełnienia organy samorządu ludzi pracy będące podstawowymi ogniwami instytucji demokracji socjalistycznej, a więc konferencje samorządu robotniczego w zakładach pracy, rady nadzorcze i zarządy spółdzielni, organy samorządu mieszkańców. Jest to rozległe pole działalności rad narodowych. Ujawnianie i zagospodarowanie rezerw musi być traktowane jako ciągła, organiczna praca, prowadząca w efekcie do tworzenia warunków wyższej jakości życia narodu. Jest to sprawa wszystkich ludzi pracy. Dobra praca każdego zatrudnionego składać się będzie bowiem na korzystne, społeczne warunki realizacji zadań bieżącego pięciolecia.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Założenia planu 5-letniego znajdują swoje odzwierciedlenie w projekcie planu i budżetu na 1977 rok. Plan i budżet na 1977 rok mają szczególne znaczenie, gdyż dobra realizacja zadań w drugim kolejnym roku bieżącego planu 5-letniego mieć będzie zasadniczy wpływ na wykonanie zadań całego planowanego okresu. Ponadto na rok przyszły przypada szereg zadań związanych z przezwyciężaniem doraźnych trudności i napięć, jakie wystąpiły na rynku. Jest to uzależnione od rezultatów działań rolników, jakie podejmują dla odbudowy pogłowia zwierząt gospodarskich, zwłaszcza trzody chlewnej i bydła, wspieranych rosnącą pomocą państwa od osiągnięcia przewidywanego planem wzrostu produkcji rolniczej o 5,3%. W tej sytuacji konieczne jest zwracanie szczególnej uwagi przez przemysł na zgodne z założeniami planu rytmiczne zaopatrzenie wsi w nawozy, pasze, węgiel i inne środki produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#JózefPińkowski">Dla poprawy sytuacji rynkowej plan przewiduje wzrost dostaw artykułów rynkowych o 11%, przy przewidywanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o 6,3%. Będzie to uzależnione także od lepszego wykorzystania rezerw i możliwości wzrostu produkcji i dostaw na rynek towarów — przez państwowe i spółdzielcze zakłady przemysłu spożywczego oraz wszystkie przemysły i zakłady produkujące dobra rynkowe. Niezbędny będzie także w roku przyszłym znaczny, gdyż sięgający 14%, wzrost produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#JózefPińkowski">Zadania planowe zabezpieczone są budżetem państwa. Budżet na rok przyszły zamyka się kwotą ponad 940 mld zł. Dochody tego budżetu rosną o 9,5%, głównie w wyniku wzrostu wpłat z jednostek gospodarki uspołecznionej, przy nieznacznym tylko zwiększaniu się wpływów podatkowych i dochodów z tytułu opłat od ludności oraz jednostek gospodarki nie uspołecznionej. Po stronie wydatków, rosnących o blisko 9%, budżet przewiduje niezbędne środki na finansowanie rozwoju gospodarki narodowej ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego i usług socjalno-kulturalnych dla ludności. Rosnące szybko pozycje budżetu stanowią dopłaty i subwencje do żywności.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#JózefPińkowski">Zgodnie z wnioskiem Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisji Oświaty i Wychowania zapewnia się dodatkowe środki na zasiłki i zapomogi, na wydatki w zakładach opiekuńczo-wychowawczych, zakup sprzętu rehabilitacyjnego dla inwalidów oraz na import leków, co znajduje wyraz w doręczonych obywatelom posłom poprawkach do projektu uchwały o planie na rok przyszły i projektu ustawy budżetowej i będzie uwzględnione w decyzjach wykonawczych Rządu.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#JózefPińkowski">Prezentowany projekt budżetu został oceniony przez komisje jako zasadny, zapewniający sfinansowanie niezbędnych potrzeb, uwzględniający wymogi pogłębienia oszczędności na każdym odcinku, zwłaszcza w dziedzinie wydatków administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Projekty planów, które zostały nam przez Rząd przedłożone mają na celu rozwiązanie bieżących problemów i zapewnienie dalszego pomyślnego rozwoju kraju w okresie do 1980 roku. Po ich uchwaleniu przez Wysoką Izbę staną się programem działań całego narodu, zmierzającym do tworzenia jeszcze lepszych warunków materialnych i kulturalnych życia społeczeństwa i budowy Polski wysoko gospodarczo rozwiniętej, zamożnej i gospodarnej.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#JózefPińkowski">Z przedłożonych dokumentów rysuje się wizja Polski 1980 roku jako kraju, który dobrze wykorzystał czas i możliwości stworzone przez socjalizm i wytężoną pracą osiągnął w latach siedemdziesiątych duży postęp we wszystkich dziedzinach życia.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#JózefPińkowski">W wyniku realizacji przedłożonych planów, kraj nasz w ciągu obecnego 10-lecia ponad dwukrotnie zwiększy swój dochód narodowy, co decydować będzie o możliwościach lepszego zaspokojenia potrzeb ludności i realizacji dalszych, śmiałych zamierzeń rozwojowych. Zmieni się oblicze większości miast i osiedli w wyniku budowy 2,7 mln mieszkań i związanych z tym urządzeń miejskich. Oznaczać to będzie, że co 4 obywatel naszego kraju zamieszkiwać będzie w mieszkaniu zbudowanym w tym 10-leciu. Dzięki rozbudowanemu przemysłowi mieszkaniowemu tworzyć się będzie pomyślne perspektywy na przyszłość, przybliżające pełne rozwiązanie problemu mieszkaniowego w naszym kraju. Podniesiony zostanie dwukrotnie poziom spożycia, co mierzyć się będzie nie tylko większą konsumpcją żywności i posiadanymi przez ludność dobrami, lecz również rozszerzonym znacznie spożyciem społecznym i ogólnym postępem cywilizacyjnym i kulturalnym. Wydźwignięty zostanie na znacznie wyższy poziom potencjał produkcyjny kraju, co oznaczać będzie możliwość uzyskiwania zwielokrotnionej produkcji przemysłowej i o ponad 40% wyższej produkcji rolniczej. Fakt, że majątek produkcyjny w przemyśle będzie 2,5-krotnie większy, a 70% tego majątku stanowić będą moce produkcyjne zbudowane w tym 10-leciu, a więc nowe moce — tworzyć będzie podstawy do dalszego wszechstronnego rozwoju kraju w przyszłości. Liczyć się będzie przy tym szczególnie znaczny postęp w surowcowych dziedzinach gospodarki, zwłaszcza w górnictwie węglowym, miedzi, siarki i innych minerałów oraz w energetyce, hutnictwie, w dziedzinach przemysłów mających wpływ na unowocześnienie całej gospodarki, jak przemysł elektromaszynowy i chemia. Osiągnięty będzie istotny postęp w przestrzennym zagospodarowaniu kraju, rozwoju regionów i województw, niwelując narosłe historyczne dysproporcje i tworząc perspektywy poprawy warunków życia i pracy mieszkańcom wszystkich regionów kraju. Do zasadniczych przemian w tej dziedzinie, obok programów rozwojowych i stosowanych zasad rozmieszczania sił wytwórczych kraju, budowy nowych zagłębi surowców i ośrodków przemysłowych przyczynia się w sposób istotny reforma podziału administracyjnego kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#JózefPińkowski">Będą to osiągnięcia duże i niepodważalne, zasługujące na najwyższy szacunek, owoce trudu całego narodu, który pod przewodnictwem partii i współdziałających z nią stronnictw politycznych urzeczywistnia ambitne programy rozwojowe. Będzie to, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu rzeczywisty, realny postęp w poprawie jakości życia i jakości pracy narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#JózefPińkowski">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zgłaszam wniosek o przyjęcie projektów: planu pięcioletniego oraz planu i budżetu na rok 1977 w przedłożeniu rządowym wraz z poprawkami komisji — zgodnie z drukami nr 47, 48, 49. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję posłowi sprawozdawcy generalnemu.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGucwa">Otwieram łączną dyskusję nad projektami planu 5-letniego na lata 1976–1980 oraz planu i budżetu na 1977 r. Głos ma poseł Stefan Olszowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#StefanOlszowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Założenia projektów narodowych planów społeczno-gospodarczych na 1977 rok oraz na całe bieżące pięciolecie — przedstawione przez Rząd Wysokiej Izbie — były niedawno przedmiotem obrad V Plenum KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W referacie I Sekretarza naszej partii, towarzysza Edwarda Gierka, a także w trakcie szerokiej dyskusji potwierdzono dobitnie, że są one zgodne z podstawowymi kierunkami polityki społeczno-gospodarczej, wytyczonymi przez VI Zjazd i rozwiniętymi na VII Zjeździe PZPR.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#StefanOlszowski">Rozpatrywane projekty uwzględniają w pełni wnioski z oceny sytuacji, dokonanej przez Komitet Centralny, wypływające z obiektywnych uwarunkowań, z jakimi musimy się liczyć w nadchodzących latach. Wyrażają one — jak podkreślił sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski — realną i konsekwentną koncepcję realizacji podstawowych założeń przyjętej przez partię i cały naród strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#StefanOlszowski">Wniesione przez Rząd projekty planów były wnikliwie rozpatrzone i ocenione na posiedzeniach komisji sejmowych i uzyskały pozytywną ich ocenę. Dotyczy to zarówno planu 5-letniego, jak i planu na rok najbliższy. Węzłowe problemy bieżącego pięciolecia są przedmiotem prac zespołów partyjno-rządowych, powołanych przez Komitet Centralny PZPR.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#StefanOlszowski">Rządowe projekty planów stanowią rękojmię osiągnięcia społecznych celów rozwoju, zapewniają niezbędne środki i określają warunki ich realizacji. Energiczna i konsekwentna działalność Rządu zmierza do rozwiązywania węzłowych problemów naszej gospodarki. Celowi temu służą również opracowywane resortowe programy realizacji uchwały V Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#StefanOlszowski">Obywatele Posłowie! Przyjęta po grudniu 1970 roku strategia rozwoju wydatnie zwiększyła siły wytwórcze Polski Ludowej, przyczyniła się do umocnienia socjalistycznych stosunków produkcji, wydźwignęła międzynarodowe znaczenie kraju, utrwaliła jego byt niepodległy. Nigdy dotąd w swej historii Polska nie dokonała w tak krótkim czasie tak wielkiego kroku naprzód.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#StefanOlszowski">Nowa strategia społeczno-ekonomiczna partii dała odpowiedź w sprawie nabrzmiałych problemów społecznych i gospodarczych, które nagromadziły się na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#StefanOlszowski">Partia nasza podjęła te problemy ze świadomością, że trzeba będzie sięgnąć po nowe, nie znane dawniej rezerwy materialne kraju i po zasoby ideowe polskiego świata pracy. Innej drogi nie było i nie ma — inna oznaczałaby stagnację albo wręcz regres.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#StefanOlszowski">Dziś możemy oprzeć się na ogromnym dorobku ostatnich lat w dziedzinie polityki społecznej, zatrudnienia i płac, rozbudowy majątku narodowego. Jego rzeczywistego wymiaru nie mogą przesłonić i nie zaćmią trudności, które obecnie pokonujemy. Dorobek ten pozwala aktualnie, w drugiej połowie dekady lat siedemdziesiątych, umocnić intensywne i jakościowe czynniki rozwoju gospodarczego oraz zaspokajanie potrzeb społecznych. Polepszanie efektywności gospodarowania, podnoszenie jakości pracy jest koniecznym warunkiem uzyskania niezbędnej zbieżności proporcji gospodarczych z kształtującym się poziomem i hierarchią potrzeb społecznych, tych potrzeb, które zrodziła polityka VI i VII Zjazdu i którym partia nasza, z niezmienną konsekwencją, chce i będzie wychodzić naprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#StefanOlszowski">Zwiększenie roli intensywnych czynników produkcji oraz jakościowych warunków pracy i bytu jest najistotniejszym nakazem dla wszystkich dziedzin działalności gospodarczej, jest zarazem ważnym warunkiem wyeliminowania zakłóceń w gospodarce i zapewnienia harmonijnego jej rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#StefanOlszowski">W ubiegłym pięcioleciu podjęliśmy na wielką skalę zadanie podniesienia gospodarki na nowy poziom techniczny. Musiało to pociągnąć za sobą określone koszty szybkiego tempa przeobrażeń. Zyskaliśmy jednak na czasie, który liczy się w rozwoju społeczno-gospodarczym. Musimy i możemy obecnie zmobilizować siły, uczynić więcej dla możliwie najpełniejszego wykorzystania potencjału produkcyjnego, zmniejszenia kosztów rozwoju, sukcesywnego wyeliminowania napięć w gospodarce i umocnienia zachodzących w niej pozytywnych procesów. Możemy i musimy uczynić wszystko, aby cała dekada lat siedemdziesiątych przeszła do historii jako okres dynamicznego, zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej, jako okres zasadniczych zmian jakościowych w materialnym i kulturalnym poziomie życia naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#StefanOlszowski">Tym celom podporządkowane zostały zadania planu na rok 1977 i na całe pięciolecie. W porównaniu z ubiegłymi latami, zakładają one zmiany struktury produkcji materialnej i rozdysponowania środków inwestycyjnych, przy równoczesnym wzroście spożycia i zmniejszeniu udziału inwestycji w dochodzie narodowym.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#StefanOlszowski">Realizacja planu 5-letniego wymagać będzie, zgodnie z rządowymi propozycjami, dokonania istotnych zmian o charakterze strukturalnym. Dotyczy to zmian w strukturze produkcji przemysłowej w kierunku znacznego zwiększenia produkcji rynkowej i eksportowej, zmian w podziale nakładów inwestycyjnych na korzyść gospodarki żywnościowej, mieszkaniowej oraz przemysłów produkujących artykuły rynkowe. Wszystkie one Składają się na logiczny zespół przedsięwzięć, które powinny doprowadzić do umocnienia wewnętrznej i zewnętrznej równowagi ekonomicznej, przy równoczesnej stałej i odczuwalnej poprawie stopnia zaspokajania potrzeb społeczeństwa oraz dalszej rozbudowie i unowocześnieniu potencjału produkcyjnego naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Podstawową przesłanką realizacji celów społeczno-gospodarczych zawartych w planie jest wykorzystanie istniejących rezerw oraz uruchomienie nowych sił napędowych naszej gospodarki. Należy przy tym zdawać sobie w pełni sprawę z zakresu niezbędnej poprawy efektywności gospodarowania. Każdy procent przyrostu dochodu narodowego wytworzonego musimy teraz osiągnąć przy znacznie niższym przyroście nakładów inwestycyjnych, niższym przyroście zatrudnienia i przy niższym wzroście importu niż w latach ubiegłych. Niezbędne są zatem działania na rzecz wyzwalania rezerw. Wysiłki podjęte przez organizacje partyjne we współdziałaniu z administracją gospodarczą i organizacjami związkowymi, naukowo-technicznymi i młodzieżowymi, których efektem były konkretne programy zagospodarowywania rezerw w zakładach i przedsiębiorstwach, wykazały, jak wiele jest jeszcze do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#StefanOlszowski">Poprawa efektywności gospodarowania powinna stać się przedmiotem stałej troski wszystkich ludzi pracy, administracji gospodarczej i terenowej, wszystkich ogniw kierowania i zarządzania gospodarką narodową. Do rozwiązania tego zagadnienia podchodzić powinniśmy w sposób kompleksowy, mając na uwadze nie tylko Skutki doraźne, ale również efekty długofalowe.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#StefanOlszowski">W najbliższych latach zmniejszy się, jak wiadomo, tempo przyrostu ludności w wieku produkcyjnym, co stawia z całą ostrością sprawę zwiększenia udziału wydajności pracy w przyroście produkcji.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#StefanOlszowski">Wielką wagę dla podniesienia ogólnej efektywności gospodarowania będą mieć wysiłki na rzecz bardziej racjonalnego. wykorzystania zasobów surowcowych i materiałów oraz oszczędnego nimi gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#StefanOlszowski">Sprawą zwłaszcza godną podjęcia i opracowania byłaby szeroka i gruntownie pomyślana długofalowa akcja na rzecz zbierania i zagospodarowywania surowców wtórnych. Niezmiernie ważną kwestią staje się racjonalne wykorzystywanie surowców importowanych.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#StefanOlszowski">Ważne zadania z punktu widzenia poprawy efektywności gospodarowania wiążą się ze sferą działalności inwestycyjnej. Posiadany potencjał produkcyjny powinien dać efekty możliwie największe w postaci towarów, dostosowanych do zapotrzebowania rynku i eksportu pod względem struktury i jakości. Sprzyjać temu będzie dalsza koncentracja działalności inwestycyjnej, szybkie zagospodarowanie i pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#StefanOlszowski">Wśród kluczowych zadań stojących obecnie przed polską gospodarką wskazać należy na konieczność poprawy jakości produkcji i lepszego dostosowania jej asortymentu do rzeczywistych potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu. Sprawom tym w znacznej mierze poświęcone zostaną m.in. najbliższe posiedzenia konferencji samorządów robotniczych, do których I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii tow. Edward Gierek skierował apel o takie ukierunkowanie planów poszczególnych przedsiębiorstw, które sprzyjałoby powiększeniu produkcji rynkowej i eksportowej. Zagadnienia produkcji rynkowej i funkcjonowania handlu będą również przedmiotem ogólnopolskiej narady gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#StefanOlszowski">Nasz przemysł stać na więcej, stać go również na to, aby więcej — oznaczało zarazem lepiej. Trzeba przełamać występujące jeszcze złe nawyki „postępu na pokaz”, pogoni za wysoką dynamiką produkcji bez względu na nakłady, rynkową przydatność i społeczną użyteczność.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#StefanOlszowski">Partia nasza przez ustalenia wypracowane na V Plenum Komitetu Centralnego, zawarte w referacie I Sekretarza KC, przygotowała szeroki i kompleksowy program działań gospodarczych i społeczno-politycznych. Niezwłocznie po V Plenum partia przystąpiła do działań ogarniających cały kraj, organizując seminaria i narady partyjno-gospodarcze we wszystkich województwach. Owocny przebieg tych narad jest znany obywatelom posłom z własnego w nich udziału.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#StefanOlszowski">Jesteśmy przekonani, że jak zawsze, polska klasa robotnicza podejmie z ofiarnością i zaangażowaniem zwiększony trud przysporzenia dóbr krajowi.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#StefanOlszowski">Potrzebne jest więc w każdym zakładzie działanie z myślą o szerszych uwarunkowaniach, traktowanie w sposób spójny interesów zakładu i dobra ogólnospołecznego. Zgodnie z powszechnym odczuciem należy podjąć batalię o jakość. Mamy podstawy, aby w obecnym pięcioleciu osiągnąć zasadniczą poprawę w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#StefanOlszowski">Podstawowym warunkiem kontynuacji dynamicznego rozwoju gospodarki i systematycznego podnoszenia poziomu życia społeczeństwa jest więc wszechstronna poprawa jakości pracy, mądra, świadoma dyscyplina myśli i pracy. Chodzi nie tylko o zwykłą sumienność i rytmiczność produkcji, o przestrzeganie wymagań technologicznych. Chodzi także o wyższą trafność podejmowanych decyzji na stanowiskach kierowniczych, o poprawę organizacji zarządzania, zwalczanie biurokracji i przewlekłego załatwiania spraw, o wzmocnienie państwowej i społecznej, w tym również partyjnej kontroli wykonania podjętych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#StefanOlszowski">Ważnym elementem poprawy jakości działań gospodarczych powinno być wzmocnienie dyscypliny realizacji planu. Zbyt często mamy bowiem jeszcze do czynienia z ujemnymi zjawiskami, wynikającymi z łamania tej dyscypliny. Nierzadkie są wypadki bezprawnego rozszerzania zakresu rzeczowego inwestycji, przekraczania planowych ich kosztów, niewłaściwej gospodarki funduszem płac, nieprzestrzegania założonych w planie relacji ekonomicznych. Narusza to proporcje planu i stanowi niejednokrotnie źródło zakłóceń w procesie gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#StefanOlszowski">Dążenie do polepszenia jakości pracy i zwiększenia efektywności gospodarowania, a także przewidywane zmiany w strukturze produkcji i inwestycji zakładają konieczność modyfikacji systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw oraz metod planowania i zarządzania. Niezbędne jest zwłaszcza silniejsze sprzęgnięcie funkcji sterujących planu z nieodzowną samodzielnością i elastycznością działania organizacji gospodarczych. Komisja partyjno-rządowa dla doskonalenia funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego kontynuuje w tym zakresie pracę zgodnie z wytycznymi Biura Politycznego KC i należy oczekiwać, że w niedługim czasie przedstawi propozycje zmian dostosowanych do obecnych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju oraz do uwarunkowań płynących z aktualnej sytuacji. Zgodnie z dyrektywami V Plenum będą one zmierzać do silniejszego zespolenia metod dyrektywnych z ekonomiczno-finansowymi, do wyzwalania inicjatywy przy jednoczesnym umacnianiu odpowiedzialności za gospodarowanie racjonalne, zgodne z interesem ogólnonarodowym.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#StefanOlszowski">W przedstawionych Wysokiemu Sejmowi projektach planów ważną rolę w osiąganiu nakreślonych celów ma do spełnienia handel zagraniczny i szeroko rozumiana współpraca gospodarcza z zagranicą. Rola i znaczenie tej współpracy systematycznie rosną w miarę rozwoju naszej gospodarki narodowej. Będziemy, jak dotychczas, prowadzić aktywną politykę handlu zagranicznego, kładąc nacisk na dynamiczny wzrost eksportu. Jest to absolutnie nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#StefanOlszowski">Najważniejszą płaszczyzną udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy jest i pozostanie współpraca z krajami RWPG, a zwłaszcza z głównym naszym partnerem — Związkiem Radzieckim. Koordynacja planów gospodarczych, konsekwentny wkład Polski w realizację kompleksowego programu pogłębiania współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodarczej jest podstawowym kierunkiem współpracy z zagranicą. Najnowszym wyrazem pomyślnego rozwoju bratniej współpracy krajów socjalistycznych jest budowany, przy wydatnej pomocy ZSRR, nasz nowoczesny gigant metalurgiczny Huta „Katowice”, w której w ostatnich dniach wytopiono pierwszą stal.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#StefanOlszowski">Jestem przekonany, że wyrażę uczucia obywateli posłów, składając wyrazy gorącej wdzięczności kierownictwu KPZR i rządowi radzieckiemu oraz specjalistom radzieckim za ogromną pomoc w budowie Huty „Katowice”. Skierujmy słowa szczerego uznania do przedsiębiorstw i załóg polskich, robotników, inżynierów i naukowców, żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, którzy tym wielkim przedsięwzięciem zrealizowanym w rekordowym czasie postawili nowy ważny znak na przemysłowej mapie Polski, potwierdzając czynem zrodzone na budowie hasło „Polak potrafi”.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#StefanOlszowski">Doniosłym krokiem w kierunku rozszerzania i pogłębiania współpracy krajów socjalistycznych, rzutującym na perspektywy realizacji zadań bieżącej pięciolatki, jest przyjęta na XXX sesji RWPG w Berlinie uchwała w sprawie opracowania i wcielania w życie wieloletnich programów kierunkowych odnoszących się do kluczowych zagadnień gospodarki, takich jak rozwiązanie problemu paliwowo-surowcowego, zaspokojenie potrzeb na artykuły żywnościowe, rozwój produkcji artykułów powszechnego użytku, podniesienie poziomu produkcji przemysłu maszynowego oraz rozwój i modernizacja transportu. Wszystko to stwarza dodatkowe polityczne i ekonomiczne przesłanki rozwiązania trudnych problemów, na jakie w naszym rozwoju natrafiamy, oraz pomyślnej realizacji celów społecznych. Polska nie działa w osamotnieniu, a zarazem nasz wysiłek na drodze budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego stanowi nasz wkład w siłę i jedność wspólnoty państw socjalistycznych. Decydujące znaczenie w tym względzie mają wszechstronne stosunki z najważniejszym partnerem — Związkiem Radzieckim. Przyjaźń, sojusz i braterska współpraca z Krajem Rad nie tylko umożliwiły Polsce odzyskanie niepodległego bytu państwowego, ale umacniają jej bezpieczeństwo zewnętrzne oraz miejsce w Europie i w świecie, dobrze służą sprawie dynamicznego rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#StefanOlszowski">Jednocześnie jesteśmy nadal zdecydowani konsekwentnie rozwijać współpracę gospodarczą i naukowo-techniczną z państwami o odmiennych ustrojach społecznych na zasadzie wzajemnych korzyści. Współpraca ta — jak dowodzi doświadczenie — zgodna jest z obiektywną tendencją rozwoju stosunków międzynarodowych okresu odprężenia, odpowiada rzeczywistym interesom państw w niej uczestniczących. Zwiększając zakres i wzbogacając formy współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, oczekujemy podobnego podejścia ze strony naszych partnerów.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#StefanOlszowski">Stojąc na stanowisku pełnej realizacji Aktu Końcowego KBWE w Helsinkach, państwa RWPG wystąpiły z propozycją zawarcia porozumienia o podstawach wzajemnej współpracy z Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Nasze stanowisko, oparte na zasadzie wzajemności korzyści, jest realistyczne i otwarte. Zawarcie odpowiedniego porozumienia byłoby z pewnością możliwe, gdyby EWG wykazała podobne podejście.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#StefanOlszowski">Wysoka Izbo! Będziemy nadal konsekwentnie urzeczywistniać strategię rozwoju społeczno-gospodarczego, nakreśloną u progu bieżącej dekady. Dotychczasowa jej realizacja, efekty polityki społeczno-ekonomicznej mają wymiar nie tylko materialny. Wywarły one głęboki i nieodwracalny wpływ na kształtowanie się świadomości naszego narodu. Udowodniliśmy sami sobie, że chcemy, możemy i potrafimy wspólnym wysiłkiem lepiej gospodarować, lepiej żyć dzisiaj i śmielej kreślić perspektywy przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#StefanOlszowski">Dla partii i ludowego państwa nie ma spraw ważniejszych niż troska o człowieka, o warunki jego życia i pracy. Dobrze wiemy, jak wiele trzeba jeszcze uczynić, aby życie każdej polskiej rodziny stało się wolne od dokuczliwych kłopotów dnia codziennego. Temu właśnie celowi podporządkowane zostały podstawowe wskaźniki planów społeczno-gospodarczych na rok przyszły i na całe obecne pięciolecie.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#StefanOlszowski">Plan zakłada wzrost dochodów realnych ludności o 16% do 18%. O około 70% wzrosną wydatki na świadczenia społeczne, przy czym jednocześnie zostaną rozwinięte formy i zakres opieki socjalnej. Na pełne poparcie zasługują zawarte w projekcie rządowym założenia planu zmierzające do zapewnienia właściwego rozwoju produkcji rolnej — roślinnej i hodowlanej. Stanowią one skonkretyzowany wyraz realizacji opracowanego z inicjatywy naszej partii programu wyżywienia narodu. Przewidywane preferencje działań w tej dziedzinie powinny przynieść wzrost dostaw żywności na rynek o 41%. Ogromny wysiłek zostanie skoncentrowany na zwiększeniu budownictwa mieszkaniowego. W dziedzinie tej wciąż jeszcze, niestety, zmuszeni jesteśmy do odrabiania zaległości powstałych w latach sześćdziesiątych. Gdyby bowiem wówczas, na początku lat sześćdziesiątych, w obliczu wielkiej fali demograficznej — opracowano program mieszkaniowy podobny do tego, jaki powstał po grudniu 1970 r., problem ten nie rysowałby się obecnie tak ostro.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#StefanOlszowski">W planie przewidziane są odpowiednie posunięcia zmierzające do zdecydowanej poprawy zaopatrzenia rynku w poszukiwane przez ludność towary, a także rozwoju rzemiosła i rozszerzenia usług dla ludności.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#StefanOlszowski">Wszystko to świadczy, że przedłożone Wysokiej Izbie do akceptacji projekty planów stawiają na pierwszym miejscu sprawę poprawy warunków życia społeczeństwa, zaś ich realizacja stanie się ważnym krokiem na drodze budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Pozwala to wyrazić głębokie przekonanie, że przedstawione kierunki polityki społeczno-gospodarczej na najbliższe lata i wynikające z nich zadania spotkają się z czynnym poparciem klasy robotniczej, rolników, naukowców, kadry inżynieryjno-technicznej, środowiska ekonomistów, nauczycielstwa, młodzieży, wszystkich ludzi pracy, którym droga jest sprawa teraźniejszości i przyszłości Polski.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Przedstawione Wysokiej Izbie rządowe projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980 oraz planu i budżetu państwa na rok przyszły w pełni odzwierciedlają podstawowe cele polityki naszej partii, zgodne są z narodowymi ambicjami Polaków, z potrzebami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#StefanOlszowski">Dlatego też Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Roman Malinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#RomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Z jednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, odnosi się z pełną aprobatą do założeń projektu 5-letniego narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980 oraz projektu planu i budżetu państwa na rok 1977.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#RomanMalinowski">Po akceptacji politycznej przez V Plenum KC PZPR głównych kierunków rozwoju w bieżącym pięcioleciu, przedłożone obecnie przez Radę Ministrów pod obrady Sejmu projekty planów i budżetu są wyrazem kontynuacji, a zarazem konsekwentnej realizacji strategii społeczno-gospodarczej VI i VII Zjazdu PZPR, w pełni popartej przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, strategii, w ramach której rozwój gospodarczy jest podporządkowany celom społecznym, coraz wydatniejszemu zaspokajaniu potrzeb człowieka oraz wszechstronnemu jego rozwojowi. Ta orientacja na człowieka, na społeczne siły dynamizujące postęp, nadaje niezwykle humanistyczny charakter realizowanej strategii rozwojowej oraz przedłożonym projektom planów, które są jej wyrazem, jak również stanowi istotny warunek pomyślnej realizacji proponowanych zadań planowych. Ich realizacja, wraz z dotychczasowymi dokonaniami po 1970 r., czyni dekadę po 1970 r. dekadą szczególnie szybkiego, a na wielu odcinkach wręcz skokowego postępu w budowie nowoczesnej i silnej gospodarczo Polski, w tworzeniu dobrych i godnych warunków pracy i życia naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#RomanMalinowski">Podstawową cechą projektu planu 5-letniego, jak również spójnego z nim projektu planu na 1977 r. jest dążenie do kojarzenia realizacji celów społecznych z nadal dynamicznym, a zarazem harmonijnym rozwojem gospodarki narodowej w dostosowaniu do zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#RomanMalinowski">Proponowane kierunki i środki działania służą zatem także przezwyciężeniu powstałych napięć i trudności, które ogniskują się przede wszystkim, na rynku wewnętrznym, głównie z powodu znanej sytuacji w rolnictwie, jak również w handlu zagranicznym na tle niepomyślnego kształtowania się cen światowych. Wyrazem dążeń do przezwyciężenia tych trudności są określone przegrupowania sił i środków na rzecz produkcji rynkowej, eksportowej, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego, a także przyjęte w tym zakresie zadania, które w wielu dziedzinach są znacznie wyższe od ustaleń przyjętych w uchwałach VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#RomanMalinowski">Niezwykle doniosłe jest to, że projekty planów odzwierciedlają kontynuację przyjętej po roku 1970 strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakładają one wysoki wzrost potencjału ekonomicznego, produkcji materialnej, dochodu narodowego oraz oczekiwaną dalszą poprawę warunków życia społeczeństwa na podstawie wyższej jakości pracy. Realizacji tych celów służy także zacieśnienie współpracy z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza z ZSRR, oraz rozwój wymiany handlowej z innymi krajami. Ważnym wydarzeniem w tym zakresie była niedawna, wizyta partyjno-państwowa w Związku Radzieckim, o wynikach której poinformował Wysoki Sejm Prezes Rady Ministrów tow. Piotr Jaroszewicz w swym expose, przedstawiającym główne założenia projektów planów i budżetu. Serdeczne przyjęcie delegacji z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem, delegacji, w skład której wchodzili przedstawiciele wszystkich sił skupionych we Froncie Jedności Narodu, było nie tylko demonstracją przyjaźni, sojuszu i współpracy, która w ostatnich latach charakteryzuje się nowym, jakościowym pogłębieniem współdziałania we wszystkich dziedzinach. Ustalone w czasie wizyty kierunki dalszej współpracy dowodzą jednocześnie, że nasz kraj jest znaczącym partnerem Związku Radzieckiego oraz że dalsze pogłębienie wszechstronnej, obustronnie korzystnej współpracy jest niezwykle istotnym czynnikiem realizacji podstawowych założeń strategii rozwoju społeczno-gospodarczego VI i VII Zjazdu PZPR, dobrze służy żywotnym interesom narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#RomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Wysoka dynamika rozwojowa ma swój wyraz w planowanym szybkim rozwoju produkcji materialnej, zwłaszcza przemysłowej, a w tym przede wszystkim gałęzi decydujących o nowoczesności gospodarki i jej tempie rozwoju, jak również stopniu zaspokojenia potrzeb społecznych. Znajduje to syntetyczne odbicie w 7% średniorocznym przyroście dochodu narodowego wytworzonego i 5% wzroście dochodu podzielonego. Różnica pomiędzy wzrostem dochodu wytworzonego i dochodu do podziału jest wynikiem koniecznego przejścia od nadwyżki importu nad eksportem do nadwyżki eksportu nad importem i uzyskania równowagi handlowej i płatniczej. Stąd mobilizujące zadania przyjęte w handlu zagranicznym. Chociaż są one wysokie, jednakże są w pełni skoordynowane z zakładanym wzrostem produkcji eksportowej!, przy czym — co jest ważne i słuszne — opierają się na dość ostrożnym przewidywaniu tendencji cenowych na rynkach światowych.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#RomanMalinowski">Z uznaniem należy się odnieść do pozytywnych zmian w strukturze obrotów towarowych przez wzrost udziału maszyn i urządzeń w eksporcie, z jednoczesnym zmniejszeniem udziału paliw, surowców i materiałów, zaś w imporcie — przy utrzymaniu prawie bez zmian udziału maszyn i urządzeń — zwiększenie udziału surowców, paliw i materiałów. Należy zauważyć; że obecne zadania w handlu zagranicznym oraz korzystne zmiany w jego strukturze są możliwe do przyjęcia dzięki zbudowaniu nowoczesnego potencjału wytwórczego po roku 1970 m.in. w oparciu o import nowoczesnych technologii.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#RomanMalinowski">Istotnym założeniem planu jest zmniejszenie dynamiki oraz udziału inwestycji w dochodzie narodowym, z równoczesną ich koncentracją w dziedzinach służących produkcji rynkowej, eksportowej, gospodarce żywnościowej, budownictwu mieszkaniowemu, rozwiązaniu problemów surowcowych i energetycznych oraz uzyskaniu niezbędnego postępu w transporcie. Słusznie przy tym nadaje się priorytet inwestycjom modernizacyjnym oraz przywiązuje się tak dużą wagę do 'zagadnień efektywności nakładów inwestycyjnych. Zmniejszenie dynamiki inwestycji nie oznacza bynajmniej zmniejszenia poziomu nakładów inwestycyjnych, co stwarza warunki dalszego przyrostu majątku narodowego i to w skali większej niż w ubiegłym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#RomanMalinowski">Priorytetowe potraktowanie budownictwa mieszkaniowego zwiększa jego zakres ponad wielkości przyjęte w uchwałach VII Zjazdu partii oraz stwarza warunki szybszej realizacji programu budownictwa mieszkaniowego m.in. przez ponad dwukrotne zwiększenie liczby fabryk domów oraz rozwinięcie przemysłów sprzężonych z budownictwem mieszkaniowym.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#RomanMalinowski">Przyspieszenie realizacji programu budownictwa mieszkaniowego jest wyjściem naprzeciw potrzebom szybkiego rozwiązywania tak ważnego zagadnienia społecznego, mającego istotne znaczenie także z punktu widzenia reprodukcji biologicznej narodu z uwagi na wyż młodych małżeństw.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#RomanMalinowski">Celem nadrzędnym założeń planu jest dalsza poprawa warunków pracy życia społeczeństwa. Znajduje to swój wyraz obok budownictwa mieszkaniowego w ochronie zdrowia, oświacie i kulturze, we wzroście płac realnych, świadczeń społecznych i dążeniu do zasadniczej poprawy sytuacji rynkowej — sytuacji, która stanowi obecnie tak nabrzmiały problem społeczny. Planowane dostawy towarów i usług na rynek w bieżącym pięcioleciu w ogólnych rozmiarach wyprzedzają znacznie wzrost siły nabywczej i są wyższe od ustaleń VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#RomanMalinowski">Realizacja tych ambitnych zadań w zakresie uzyskania równowagi rynkowej wymaga dużej dyscypliny w działaniach na rzecz poprawy sytuacji rynkowej, usprawnienia procesów dystrybucyjnych i wypracowania bardziej skutecznych więzi producent — handel — konsument, zwłaszcza zaś w zakresie oddziaływania na poprawę jakości i struktury asortymentowej, na co zwrócił uwagę poseł Józef Pińkowski.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#RomanMalinowski">W koncepcji rozwojowej bieżącego pięciolecia następuje dość zasadnicza zmiana czynników rozwojowych przez wzrost rangi czynników jakościowych, intensywnych, związanych ze wzrostem wydajności pracy, obniżką kosztów materiałowych, ogólnym wzrostem efektywności gospodarowania, które — jak podkreślił poseł Stefan Olszowski — powinny stać się przedmiotem troski wszystkich ludzi pracy, wszystkich ogniw gospodarki i administracji. Jest to możliwe i konieczne, gdyż w obecnej dekadzie stworzymy potężny, nowoczesny potencjał wytwórczy i sprawą zasadniczą staje się efektywne jego wykorzystanie. Ważne jest i to, że wchodzimy obecnie w okres zmniejszania się przyrostu siły roboczej, co powoduje szczególne wymogi w zakresie wydajności pracy. Bardziej efektywnemu wykorzystaniu potencjału sprzyja szybki wzrost kwalifikacji zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. Temu też powinny bardziej aktywnie sprzyjać określone rozwiązania systemowe.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#RomanMalinowski">Nieodzownym warunkiem pomyślnej realizacji zadań jest tworzenie w społeczeństwie atmosfery zrozumienia dla uchwał V Plenum, KC PZPR, dla treści założeń planowych i powszechnego poparcia społeczno-produkcyjnego na rzecz realizacji ambitnych celów. Są to nasze sprawy, dotyczące nas wszystkich. Ich realizacja oraz dalszy postęp w rozwoju Polski i w zapewnieniu pomyślności Polakom zależy od coraz rzetelniejszej, wydajniejszej i coraz lepiej zorganizowanej pracy, od naszego zaangażowania i wspólnego wysiłku.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#RomanMalinowski">Obywatele Posłowie! Kluczową sprawą z punktu widzenia zabezpieczenia zakładanego wzrostu płac realnych, poprawy sytuacji rynkowej, poprawy warunków pracy i życia ludności rolniczej oraz realizacji generalnych celów społeczno-gospodarczych w bieżącym pięcioleciu jest rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Uzyskanie pożądanego postępu w tym zakresie będzie miało dużą wymowę nie tylko w kategoriach społeczno-ekonomicznych, ale także i w politycznych.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#RomanMalinowski">W projektach planu uwzględniono pokaźne środki dla przezwyciężenia skutków wynikających ze zmniejszenia produkcji rolniczej, a zwłaszcza spadku pogłowia trzody chlewnej, i prowadzących do odbudowy pogłowia i dalszego szybkiego rozwoju produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#RomanMalinowski">Zakłada się, że produkcja rolna wzrośnie w bieżącym pięcioleciu o 16–19%, przy szybszym tempie rozwoju produkcji roślinnej. To zróżnicowanie tempa rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej odzwierciedla dążenie do uzyskania zwiększonej produkcji zwierzęcej opartej na szybkim rozwoju krajowej produkcji zbóż i pasz, a tym samym — stworzenie na przyszłość bardziej stabilnych warunków do wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich. Szczegółowa analiza założeń planowych upoważnia do stwierdzenia, że zadania rolnictwa zostały sformułowane z dużym poczuciem realizmu, nie oznacza to jednak, że są one łatwe do wykonania. Niewątpliwie są bardzo trudne, jeśli się zważy, że sytuacja społeczno-produkcyjna w rolnictwie jest dosyć złożona, że znajdujemy się jeszcze na etapie odrabiania spadku produkcji rolniczej. Szereg zjawisk ekonomiczno-produkcyjnych w rolnictwie wskazuje na tendencje do odbudowy pogłowia trzody chlewnej, chociaż zjawiska z tym związane wymagają bacznej obserwacji i operatywnego działania. Wszyscy rolnicy powinni mieć pełną świadomość, że najważniejszym i społecznie najpilniejszym zadaniem jest szybka odbudowa pogłowia trzody chlewnej i dalszy szybki wzrost pogłowia zwierząt gospodarskich, kontraktacji i skupu.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#RomanMalinowski">Po IV Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL podjęliśmy wspólnie z partią szerokie działania polityczne na rzecz wzrostu aktywności społeczno-produkcyjnej, odbudowy pogłowia trzody, wzrostu produkcji zbóż i pasz, rozwoju specjalizacji i kooperacji. Przynosi to określone efekty. Szczególnie starannego przygotowania będą wymagały kampanie w rolnictwie w przyszłym roku w celu zabezpieczenia jak najlepszych wyników.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#RomanMalinowski">Generalnie można stwierdzić, że przy przeciętnych warunkach klimatycznych oraz przy dużej aktywności produkcyjnej i dyscyplinie realizacji zadań planowych przez wszystkich uczestników procesu produkcji żywności zadania w rolnictwie są możliwe do wykonania, a nawet przekroczenia ze wszystkimi pozytywnymi skutkami dla całej gospodarki narodowej. Szybki postęp w produkcji rolnej zależy przede wszystkim od dostaw środków produkcji i pogłębienia atmosfery stabilizacji na wsi, a tym samym od dalszego rozwoju aktywności społeczno-produkcyjnej. Waga, jaka jest przywiązywana do rozwoju gospodarki żywnościowej znajduje swój wyraz w planowanej wielkości nakładów inwestycyjnych, które mają wynieść ponad 715 mld zł, co stanowi około 22% ogólnych nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej. Nakłady na samo rolnictwo mają wynieść ponad 484 mld zł, co stanowi 15,1% ogółu nakładów. Słusznie zakłada się, że w działalności inwestycyjnej preferowane będzie budownictwo inwentarskie i związane z produkcją, konserwowaniem i przetwórstwem pasz oraz melioracje, zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę oraz mechanizacja rolnictwa. Znaczenie, jakie przywiązuje się do stworzenia korzystnych warunków dla wzrostu produkcji rolniczej znajduje również wyraz w przyjęciu zasady otwartości planu inwestycyjnego. W toku realizacji planu, w miarę powstających możliwości, powinny być uruchamiane dodatkowe nakłady inwestycyjne na kierunki decydujące o wzroście produkcji rolnej. Wydaje się, że w czasie tych analiz dodatkowego rozpatrzenia w trakcie realizacji planu będzie wymagał zwłaszcza program rzeczowy melioracji, o czym mówił poseł sprawozdawca Józef Pińkowśki, oraz sprawy przechowalnictwa i przetwórstwa owoców i warzyw z uwagi na występujące już obecnie duże trudności w ich skupie i właściwym ich zagospodarowaniu. Duże nakłady inwestycyjne na rolnictwo i gospodarkę żywnościową, jak również duże potrzeby w tym zakresie, stwarzają, konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na dyscyplinę realizacji inwestycji, a także zabezpieczenie warunków wysokiej ich efektywności.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#RomanMalinowski">Znaczenie, jakie przywiązuje się w projekcie planu do wzrostu produkcji rolniczej, znajduje także swój wyraz we wzroście dostaw środków produkcji dla rolnictwa, chociaż nie zrównoważy to wysokiego popytu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#RomanMalinowski">Dostawy sprzętu technicznego dla rolnictwa ulegną w bieżącym pięcioleciu podwojeniu. Dostawy ciągników rolniczych wyniosą 330 tys. sztuk. Godny odnotowania jest wysoki wzrost kombajnizacji podstawowych upraw. Zaspokojone będą potrzeby gospodarstw uspołecznionych i specjalistycznych gospodarstw indywidualnych w zakresie zaopatrzenia w sprzęt do mechanizacji udoju mleka. Na przykładzie dostaw sprzętu mechanicznego widać w sposób dobitny praktyczne skutki realizacji kompleksowego i perspektywicznego programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej uchwalonego przez XV Plenum KC PZPR, i popartego przez VII Plenum NK ZSL. Wzrosną także dostawy nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, pasz, nasion i materiałów budowlanych. Dostawy nawozów powinny umożliwić nawożenie użytków rolnych na poziomie 250 kg NPK na 1 ha, zaś wapna nawozowego na poziomie 200 kg.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#RomanMalinowski">Występujące obecnie poważne dysproporcje między podażą i popytem środków produkcji dyktują potrzebę poszukiwań możliwości dodatkowego zwiększenia dostaw środków produkcji w trakcie realizacji planu, zwłaszcza w 1977 roku, który ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia realizacji zadań rolnictwa w bieżącym pięcioleciu. Jest to niezbędne dla dodatkowego wsparcia wysiłków produkcyjnych rolników na rzecz szybkiej odbudowy pogłowia trzody, wzrostu produkcji rolnej, a tym samym poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe. Dotyczy to zwłaszcza nawozów azotowych i fosforowych, sprzętu technicznego, węgla.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#RomanMalinowski">Zwracamy się z apelem do załóg zakładów zaopatrujących rolnictwo w środki produkcji o uruchomienie wszystkich rezerw na rzecz dodatkowej produkcji. Każda dodatkowa dostawa przemysłowych środków produkcji na rynek wiejski ponad ustalenia 'w planie wspomagać będzie rozwiązanie problemu żywnościowego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#RomanMalinowski">Wysoka Izbo! Zadania, jakie zostały sformułowane dla rolnictwa, wymagają powszechnej aktywności produkcyjnej i dużego wysiłku ze strony rolników we wszystkich sektorach oraz ich bardziej ofensywnego stosunku do wykorzystania rezerw wewnętrznych. Wysiłek rolników będzie wspierany środkami ekonomicznego oddziaływania w odniesieniu do gospodarstw rozwijających produkcję i modernizujących swoje warsztaty rolne. Doskonalony będzie system kontraktacji w powiązaniu z zapowiedzianym systemem rent dla rolników przekazujących swoje gospodarstwa następcom. Polityka rolna, której podstawowe zasady zostały sformułowane w znanych wytycznych Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL z kwietnia 1971 r. jest rozwijana i doskonalona przy stabilności przyjętych zasad. Na V Plenum KC PZPR tow. Edward Gierek dobitnie stwierdził: „Polityka rolna naszego państwa sformułowana przez naszą partię wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym u progu obecnego dziesięciolecia pozostaje w pełni w mocy. Zapewnia ona pomyślny rozwój gospodarstw we wszystkich sektorach naszego rolnictwa, sprzyja wzrostowi produkcji i poprawie życia wsi, stopniowym przemianom społecznym w rolnictwie. Polityka ta podnosi rangę rolnictwa w Polsce socjalistycznej. W jej ramach każdy rolnik ma dla siebie i swej rodziny trwałą i dobrą perspektywę”. Stwierdzenie to zostało na wsi przyjęte z dużą satysfakcją.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#RomanMalinowski">Ważnym czynnikiem realizacji zadań produkcyjnych jest intensywne wykorzystanie ziemi we wszystkich grupach gospodarstw i dobre wykorzystanie ludzi pracujących w rolnictwie. Z tego punktu widzenia, jak i dla stworzenia korzystniejszych warunków wykorzystania środków kierowanych do rolnictwa, wzmagania aktywności społeczno-produkcyjnej rolników i poczucia stabilizacji niezbędne jest, obok rozwoju państwowych i spółdzielczych gospodarstw rolnych, bardziej aktywne działanie na rzecz specjalizacji i kooperacji w gospodarce chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#RomanMalinowski">Produkcja końcowa netto na, 1 ha użytków rolnych, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnej, osiąga już poziom przewidziany dla rolnictwa w 1990 r., zaś koszty jednostkowe produkcji są o 30% niższe niż przeciętne w gospodarce chłopskiej i o 20% jest niższe zużycie pasz na wyprodukowanie 100 kg żywca. Rozwój specjalizacji i kooperacji ma także podstawowe znaczenie dla sikali i dynamiki produkcji, kształtowania się dochodów i opłacalności, poprawy warunków życia i pracy rodzin chłopskich. Natomiast z badań motywacyjnych, przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnej w październiku br., co do poglądów i zamierzeń produkcyjnych rolników, wynika, że przeciętnie co czwarte gospodarstwo chłopskie pragnie zwiększyć swój obszar, zaś w grupie gospodarstw specjalistycznych — co drugie. Jest to wyraz zdrowych tendencji, jak również wyraz zaufania do polityki rolnej. Ponieważ narastają równocześnie problemy zagospodarowania ziemi przekazywanej przez rolników za renty, zachodzi potrzeba pełniejszego włączania gospodarstw chłopskich do intensywnego zagospodarowania ziemi przekazywanej na Państwowy Fundusz Ziemi. Tendencje te są wspierane aktywnie przez politykę rolną, co znajduje swój wyraz między innymi w określonych umorzeniach kredytów inwestycyjnych, które ulegają odpowiedniemu zwiększeniu przy powiększaniu obszaru gospodarstwa. Ta polityka musi być wsparta powszechną praktyką we wszystkich gminach. Zachodzi również potrzeba dalszego usprawniania procesu sterowania rolnictwem z pełniejszym uruchomieniem czynników społecznych. Aktywny i dobrze pracujący samorząd jest szkołą demokracji socjalistycznej i skutecznym czynnikiem mobilizacji opinii społecznej wsi na rzecz realizacji zadań w rolnictwie, wzmagania dyscypliny obywatelskiej i zawodowej. Rozwijanie inspirujących i kontrolnych funkcji samorządu w organizacjach i instytucjach obsługujących rolnictwo, obok sprawnego kierownictwa fachowego, zapewnia postęp w obsłudze gospodarstw chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#RomanMalinowski">Wydaje się także, że istnieje konieczność odbudowy rangi programu kółka rolniczego jako programu wiejskiego i jego funkcji organizatora produkcji rolnej we wsi. Program taki przedyskutowany na zebraniu wiejskim powinien być czynnikiem mobilizującym wszystkich rolników do postępu agrotechnicznego i innych działań produkcyjnych zmierzających do wzrostu produkcji towarowej. Więcej czasu powinna służba rolna we współpracy z kółkami rolniczymi i zrzeszeniami branżowymi poświęcić na bezpośrednie doradztwo rolnicze. Jest to ciągle duża rezerwa postępu produkcyjnego. Służba rolna jest jak dotychczas zbyt często angażowana w sprawy nie związane z jej funkcją podstawową. Jest także niezbędna odbudowa rangi planu gminnego i jego funkcji koordynującej. Zbyt dużo obok planu gminnego powstało różnorodnych programów w gminie.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#RomanMalinowski">Istotne znaczenie dla sterowania rolnictwem powinno mieć ulepszenie stosowanych metod szacunków, systemu informacji i prognozowania zarówno w sferze produkcji, jak i skupu artykułów rolnych. Dotychczasowe sposoby oceny produkcji rolniczej wykazywały bowiem w wielu przypadkach poważne odchylenia od stanu faktycznego, co utrudniało podejmowanie we właściwym czasie odpowiednich decyzji.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#RomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Zadania wynikające z narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, były w dniu wczorajszym przedmiotem obrad V Plenum NK ZSL. Plenum Naczelnego Komitetu ZSL w pełni poparło założenia rozwoju społeczno-gospodarczego i określiło zadania członków i ogniw ZSL w jego realizacji. Zadania te omówimy szczegółowo w toku trwającej obecnie kampanii Sprawozdawczo-wyborczej w naszych terenowych ogniwach tak, Aby każdy rolnik — członek ZSL wniósł swój znaczący wkład w realizację tych zadań. Wspólnie z ogniwami PZPR podejmiemy niezbędne działania dla skupienia wokół realizacji tych zadań wszystkich rolników.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#RomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL w pełni popiera przedłożone projekty: uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980, uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 r. oraz ustawy budżetowej na rok 1977 i będzie głosował za ich przyjęciem w głębokim przekonaniu, że realizacja proponowanych zadań planowych będzie dobrze służyć Polsce i Polakom.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Zbigniew Rudnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZbigniewRudnicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prowadzimy debatę nad kwestią zasadniczą — nad dalszym rozwojem Polski i warunkami życia Polaków. Myśl przewodnia planu 5-letniego wyraża się w koncentracji działań na rzecz rynku — produkcji żywności i warunków mieszkaniowych. Miarą ponoszonego wysiłku państwa są zobiektywizowane wielkości wzrostu w strukturze dochodu narodowego i w poszczególnych działach gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#ZbigniewRudnicki">Warunkiem poprawy zaopatrzenia rynku jest założone w planie dokonanie zmian w podziale nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#ZbigniewRudnicki">Problematykę rynku, jednego z najbardziej złożonych i czułych mechanizmów ekonomicznych, rozpatruje się w podwójnej perspektywie — bliższej i dalszej. Rynek dnia dzisiejszego zmusza do wyzwolenia wszelkich dostępnych rezerw i podejmowania działań doraźnych. Dźwignie te zostały uruchomione decyzjami Rządu. O równowadze rynku zadecyduje jakość i ilość towarów i usług. Bardzo duża rezerwa dla rynku kryje się jeszcze stale w niewłaściwej strukturze towarów, a także ich jakości. Wiąże to poważne ilości surowców i materiałów, powierzchnie magazynowe, zdolności wytwórcze przedsiębiorstw, nie zaspokajając jednocześnie właściwie potrzeb społecznych. Wynika z tego konieczność bardzo szybkiego udoskonalania i upowszechniania metod badania popytu na towary i usługi.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#ZbigniewRudnicki">O równowadze będą także decydować przyjęte w planach gospodarczych właściwe proporcje między wzrostem dochodów pieniężnych ludności i dostaw towarów i usług na rynek, między produkcją artykułów przemysłowych i artykułów żywnościowych. Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga skoordynowanego i zdecydowanego działania administracji centralnej, terenowej, poszczególnych działów wytwórczych i gestorów usług. Konieczne będzie dalsze doskonalenie systemu kontroli państwowej i społecznej w celu zabezpieczenia zgodności działań realizacyjnych z postanowieniami programów.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! W naszej świadomości kształtuje się wyraźny obraz zamierzeń, skali zadań i uwarunkowań realizacji planu 5-letniego. Stronnictwo Demokratyczne będzie rozwijało działalność na rzecz realizacji zadań społeczno-gospodarczych. Treścią naszej pracy jest przede wszystkim problematyka pracy drobnej wytwórczości, produkcji rynkowej i usług, działalności innych zawodów usługowych.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#ZbigniewRudnicki">Na poprzednim posiedzeniu Wysoki Sejm przyjął programy rozwoju usług i rzemiosła. Skala zadań i rozwiązań tych programów powoduje, że mają one zasadnicze znaczenie dla wszechstronnego postępu w tej ważnej dziedzinie społeczno-gospodarczej. Rzemiosłu natomiast zostały stworzone, jak nigdy dotąd, korzystne warunki działalności i rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#ZbigniewRudnicki">Bezpośrednio po obradach JV Plenum Komitetu Centralnego. PZPR rozwinęliśmy również szeroki front działań na rzecz doskonalenia funkcjonowania gospodarki narodowej, w tym zwłaszcza funkcjonowania rynku wewnętrznego. Realizacji tych zadań służyły obrady V i VI Plenum CK SD na temat aktywizacji rozwoju usług i produkcji na potrzeby rynku oraz zwiększenia wkładu Stronnictwa Demokratycznego w realizację planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#ZbigniewRudnicki">Zamierzenia całego pięciolecia związane z problematyką rynku korespondują bezpośrednio z wielkością nakładów inwestycyjnych dla rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i innych działów gospodarki narodowej, których produkty decydować będą o strukturze spożycia i równowadze rynkowej. Społeczeństwo liczy przede wszystkim na poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe — przedstawiony projekt planu poprawę tę zabezpiecza. Odczucia te wiążą się bezpośrednio z założonym w planach postępem w gospodarce żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#ZbigniewRudnicki">Zadaniem podstawowym w dziale żywnościowym jest odbudowa i zwiększenie stada bydła i pogłowia trzody chlewnej. Istota zagadnienia dotyczy zachowania wzajemnych proporcji między społecznymi obowiązkami producentów a ich zainteresowaniem materialnym, co ostatecznie musi prowadzić do zmiany relacji cen rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#ZbigniewRudnicki">Plan 5-letni wychodzi w sposób zdecydowany naprzeciw złożonym problemom rolnictwa. O realizacji zadań planu w tej dziedzinie, obok rosnącej skali nakładów, zadecydują również usługi świadczone na rzecz wsi i rolnictwa. Zgodnie z programem powinny one wzrosnąć 2-krotnie.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#ZbigniewRudnicki">Trzeci wreszcie problem dotyczy budownictwa mieszkaniowego. Samodzielne i wygodne mieszkanie staje się synonimem życia dostatniego. Budownictwo mieszkaniowe jest realizowane na dwóch frontach: wielkoprzemysłowym i indywidualnym. Bieżące 10-lecie w budownictwie powszechnym przynosi zdecydowany postęp technologiczny, poprawia się jakość. Fabryki domów stwarzają gwarancję pokonania progu ilościowego. Otwarty charakter planu rodzi kolejną szansę zaspokojenia społecznych potrzeb. Rozwój budownictwa indywidualnego charakteryzuje się mniejszym postępem. Decyzje o kojarzeniu budownictwa wysokiego z budownictwem niskim wydają się być logiczne, dotyczą one jednak większych aglomeracji. Budownictwo indywidualne w wielu regionach kraju natrafia na różne przeszkody realizacyjne. Nierzadko są one nie do pokonania przez samych zainteresowanych. Określone szanse kryją się w zorganizowanych formach tego budownictwa, w założonym współdziałaniu Centralnego Zarządu Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego z Centralnym Związkiem Rzemiosła w wykorzystaniu materiałów i surowców lokalnego pochodzenia, a również pobudzaniu i wykorzystaniu miejscowych inicjatyw.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#ZbigniewRudnicki">Problematyka rynku, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego została zawarta w wieloletnich programach rządowych. Założenia kierunkowe tych programów mają charakter perspektywiczny. Można więc bez zbytniej przesady powiedzieć, że pola operacyjne są rozpoznane, że wynik końcowy prowadzonych operacji będzie zależny od harmonijnego współdziałania wszystkich czynników.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#ZbigniewRudnicki">Wielkie znaczenie dla realizacji zadań planu 5-letniego ma coraz szerszy zakres współpracy z państwami socjalistycznymi, a szczególnie ze Związkiem Radzieckim. Z uwagą wysłuchaliśmy na poprzednim posiedzeniu Sejmu informacji Prezesa Rady Ministrów na temat wyników wizyty partyjno-państwowej w Związku Radzieckim oraz rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#ZbigniewRudnicki">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego upoważnił mnie do wyrażenia pełnej aprobaty dla treści tych informacji i przekazania wyrazów satysfakcji z rezultatów wizyty. Jest ona w naszym przekonaniu doniosłym krokiem w umacnianiu wspólnoty państw socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Z myśli przewodniej planu wynika społeczna potrzeba dokonania koncentracji sił i środków na wybranych kierunkach działalności gospodarczej, a więc również zróżnicowanego podziału środków. Służy temu proponowana zmiana struktury nakładów inwestycyjnych, wolniejsze tempo inwestowania i niższy udział inwestycji w dochodzie narodowym. Jest to celowe złagodzenie tempa inwestowania na rzecz harmonijnego rozwoju i umocnienia równowagi ekonomicznej, a nie ograniczanie wielkości nakładów inwestycyjnych, które w planie 5-letnim rosną aż o 43%. Zapewnia to utrzymanie ogólnego tempa rozwoju kraju oraz przezwyciężanie trudności wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#ZbigniewRudnicki">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego reprezentuje pogląd, że kierunki rozwoju gospodarczego, proporcje i zadania planu 5-letniego i planu na rok 1977 są ukształtowane prawidłowo, odpowiadają aktualnym możliwościom i potrzebom społeczno-gospodarczym kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#ZbigniewRudnicki">W niektórych dziedzinach, jak równowaga rynkowa, handel zagraniczny, inwestycje czy też zaopatrzenie materiałowo-surowcowe będą występować napięcia. Ich szybkie wyeliminowanie nie jest możliwe m.in. dlatego, że proces umacniania i kształtowania równowagi ekonomicznej kraju jest zjawiskiem złożonym.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#ZbigniewRudnicki">Z każdym wieloletnim planem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju wiążą się określone nadzieje społeczne i gospodarcze. Nadzieje społeczne kojarzą się ze wzrostem dobrobytu społeczeństwa, z wszechstronnym rozwojem człowieka, nadzieje gospodarcze — ze wzrostem majątku narodowego i skutecznością działania całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#ZbigniewRudnicki">Postęp dokonany w naszej gospodarce jest mierzony przede wszystkim stopniem zaspokojenia społecznych potrzeb. Nie oznacza to negacji wskaźników jako mierników rozwoju, szczególnie w warunkach przemian jakościowych i strukturalnych. Tak więc nieodłącznym elementem oceny społecznej realizacji planów gospodarczych jest konfrontacja postępu wartościowego z rzeczowym i jakościowym, a przede wszystkim ze stopniem faktycznego zaspokojenia zróżnicowanych i zindywidualizowanych potrzeb obywateli.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#ZbigniewRudnicki">Decydująca o wynikach harmonia działania dotyczy każdego obywatela, każdego z nas. Co ja na swoim stanowisku muszę uczynić, by znany mi plan mojej gminy, województwa, kraju został wykonany? Ja, obywatel, w działaniu tym muszę stać się cząstką siły dynamicznej, decydującej o postępie. By uzyskać taki stopień zaangażowania trzeba wiedzieć co i wiedzieć dlaczego. Oznacza to konieczność powszechnego zrozumienia zjawisk gospodarczych i społecznych, jakie są zawarte w planie, a również zdolność uczestnictwa w jego realizacji. Oznacza to więc — znać zadania i znać kryteria wyboru. Dopiero wówczas suma wiedzy obywateli staje się sumą świadomości społeczeństwa — siły zdolnej pokonywać największe przeciwności i trudności.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#ZbigniewRudnicki">Szczególne obowiązki każdego pracującego są uzewnętrzniane w zakładzie pracy, zakładowej społeczności. Siła ludzka jest siłą znaczącą wówczas, kiedy jest skonsolidowana. W części zakładów pracy, w części zakładowych społeczności — stosunki międzyludzkie wymagają ciągłej troski i doskonalenia. Stopień więzi międzyludzkich wykazuje zróżnicowanie w zależności od społeczności, warunków jej pracy i życia. Kojarzenie zadań gospodarczych z postawami i pracą obywateli jest łączeniem dwóch nurtów: wewnętrznego — w ludzkiej psychice i zewnętrznego — zmaterializowanego w postaci efektów ludzkiej pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#ZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Zgodnie z wyrażonym już przeze mnie poglądem o prawidłowym doborze kierunków i proporcji rozwoju gospodarki narodowej — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za projektami uchwał: o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980, o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1977 oraz za projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#ZbigniewRudnicki">Udzielone poparcie wynika z głębokiego przeświadczenia o trafnym i słusznym wyborze dróg i rozwiązań społeczno-gospodarczych w naszym kraju. Przeświadczenie to będziemy upowszechniać w szeregach członkowskich i środowiskach politycznego oddziaływania, zgodnie z uchwałą odbytego w bieżącym tygodniu VI Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Obecnie proszę Sekretarza Posła Adama Fuszarę o ogłoszenie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji: Nauki i Postępu Technicznego — w sali nr 118, Spraw Zagranicznych — w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 55 do godz. 17 min. 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#HalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos zabierze poseł Zygmunt Raczkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#ZygmuntRaczkowski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Fundamentalną zasadą wypracowanej przez partię nowej strategii rozwoju kraju stało się ścisłe kojarzenie celów społecznych i gospodarczych. Sprawom ludzi, sprawom wyższej jakości życia narodu podporządkowuje się programy i plany społeczno-gospodarczego rozwoju i w tym tkwi głęboko socjalistyczna i humanitarna treść programu naszej partii. Strategia ta znajduje swój pełny wyraz i w planie na lata 1976–1980, w którym dalszej systematycznej poprawie warunków bytu narodu została podporządkowana jego konstrukcja. Jest to przede wszystkim zakładane przez Rząd przesunięcie punktu ciężkości na zadania związane ze zwiększeniem podaży towarów i usług, na poprawę wyżywienia narodu i zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, przy jednoczesnym systematycznym podnoszeniu poziomu dochodów ludności.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#ZygmuntRaczkowski">W hierarchii spraw przedstawionych przez Rząd oraz przez posła sprawozdawcę — rynek i jego problemy zajmują priorytetowe miejsce. Wynika to z roli, jaką aktywnie funkcjonujący rynek spełnia w zaspokajaniu potrzeb życiowych społeczeństwa, stanowiąc równocześnie siłę napędową gospodarki i ważki czynnik równowagi gospodarczej państwa, jak również z konieczności usunięcia lub ograniczenia powstałych na rynku napięć. Stąd też jednym z głównych założeń prezentowanego projektu planu jest odczuwalna poprawa w, zaopatrzeniu rynku.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#ZygmuntRaczkowski">W ujęciu skwantyfikowanym oznacza to wzrost o 60% dostaw towarów na zaopatrzenie rynku i o około 70% wzrost podaży usług, przy planowanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o około 44%. Tym samym poprawi się więc relacja pomiędzy wzrostem dochodów i dostaw na rynek, bowiem na 1%” wzrostu funduszu płac przypadać będzie w latach 1976–1980 — 1,2% wzrostu dostaw na rynek. Realność tych założeń wynika z warunków, jakie stworzone zostały dzięki przyspieszonemu rozwojowi naszej narodowej gospodarki w ubiegłym pięcioleciu oraz zagwarantowana jest zwiększeniem nakładów inwestycyjnych i mocy produkcyjnych wytwarzających towary konsumpcyjne.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#ZygmuntRaczkowski">Istota naszych problemów rynkowych polega jednak na tym, że silna dynamika wzrostu popytu łączy się z dużymi zmianami jego struktury i potrzeb asortymentowych. Stąd też w trakcie realizacji planu jednym z podstawowych zadań musi być aktywne i bieżące dostosowanie dostaw na rynek do zmieniających się gustów, mody i wymogów jakościowych. Zarówno przed przemysłem, jak i przed aparatem handlu trzeba ostrzej i w sposób zdecydowany postawić zadania dostosowywania podaży zmieniających się wymogów popytu, do pełniejszego zaspokojenia specyficznych potrzeb poszczególnych grup ludności, w zależności od jej warunków pracy i odpoczynku.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#ZygmuntRaczkowski">Priorytet potrzeb rynku to jednak nie tylko produkcja, lecz także dystrybucja.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#ZygmuntRaczkowski">Organizacyjne wdrożenie przeprowadzonej ostatnio reformy handlu stwarza warunki do poprawy dystrybucji towarów, do sprawnego reagowania na zmieniające się zapotrzebowanie. Walory te można i trzeba wykorzystać dla poprawy sprawności obsługi ludności. Jednocześnie lepiej i pełniej trzeba wykorzystywać przyznawane środki na rozwój placówek handlowych, na lepsze wyposażenie sklepów, zakładów gastronomicznych i usługowych, dla poprawy obsługi klientów, skrócenia czasu przeznaczonego na zakupy, na podwyższenie jakości świadczonych usług.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#ZygmuntRaczkowski">Działania, jakie podejmuje Rząd dla poprawy sytuacji rynkowej w kraju, nie rozwiążą jeszcze wszystkich nabrzmiałych w tym zakresie problemów. Nie będzie jeszcze w najbliższych latach warunków do pełnego zaspokojenia wszystkich potrzeb asortymentowych, szczególnie w zakresie niektórych asortymentów spożywczych, jak np. mięso. Jesteśmy tej sytuacji świadomi. Ale jednocześnie w trakcie realizacji planu mogą i będą pojawiać się nowe warunki i nowe przesłanki umożliwiające dalszą poprawę zaopatrzenia ludności. Wykorzystanie tych warunków powinno być też głównym zadaniem wszystkich ogniw administracji państwowej i gospodarczej, producentów i handlowców.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#ZygmuntRaczkowski">Drugim istotnym problemem naszej polityki społecznej, nad którym chciałbym się zatrzymać, jest sprawa świadczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#ZygmuntRaczkowski">Uchwała VII Zjazdu naszej partii zakłada kontynuację podstawowych kierunków polityki społecznej i socjalnej. Wyrażać się ona będzie w dalszym wzroście realnych dochodów ludności i świadczeń socjalnych państwa, w tym zwłaszcza na rzecz weteranów pracy. Projekt uchwały o 5-letnim planie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju stanowi konsekwentną realizację tych zadań. Wyrazem tego jest 70-procentowy, w stosunku do roku 1975, wzrost pieniężnych świadczeń społecznych w bieżącym pięcioleciu. Stwarza to warunki do dalszego doskonalenia systemu emerytalno-rentowego oraz wzrostu emerytur i rent, szczególnie z tzw. starego portfela, co zapowiedział na VIII Kongresie Związków Zawodowych w swym wystąpieniu I Sekretarz naszej partii towarzysz Edward Gierek. O wielkości wysiłku państwa w tym zakresie świadczy fakt, że w roku 1980 wydatki na emerytury i renty przekroczą 113,5 mld zł, wobec 63 mld zł w roku 1975.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#ZygmuntRaczkowski">Zakłada się jednocześnie dalszy wzrost zasiłków rodzinnych oraz dalszą poprawę warunków życia młodzieży przez zwiększenie i rozszerzenie zakresu korzystających ze stypendiów.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#ZygmuntRaczkowski">W polityce socjalnej naszego państwa szczególną uwagę zwraca się na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem. Ostatnie lata przyniosły w tej dziedzinie szczególnie istotne zmiany. Pozytywne rezultaty tych zmian odczuła przede wszystkim ludność wiejska oraz matki, którym zapewniono wszystkie niezbędne warunki prawne do efektywnej opieki nad dziećmi. W dyskutowanym obecnie projekcie planu ochrona zdrowia i opieka nad dzieckiem charakteryzują się dalszym postępem. Wyrazem tego jest zakładany wzrost wydatków na budowę i modernizację obiektów służby zdrowia oraz na wydatki bieżące lecznictwa. Wzrost nakładów umożliwi zwiększenie liczby łóżek szpitalnych o 27 tys., tj. o 12,7%. Powstanie wiele nowych szpitali. Między innymi podejmuje się budowę 12 szpitali wojewódzkich w nowo utworzonych województwach. Dzięki budowie nowych wiejskich ośrodków zdrowia rozwiąże się w zasadzie problem budowy podstawowej bazy służby zdrowia na wsi. Ważnymi, nowymi elementami w rozwoju ochrony zdrowia będą intensyfikacja walki z chorobami społecznymi oraz zwiększenie wyposażenia szpitali w nowoczesny sprzęt medyczny.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#ZygmuntRaczkowski">Trzecim ogólnonarodowym priorytetem, po priorytecie potrzeb rynku i programie żywnościowym, jest — jak to stwierdził w swoim wystąpieniu Prezes Rady Ministrów — budownictwo mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#ZygmuntRaczkowski">Nakłady na budownictwo mieszkaniowe, na zbrojenie terenów oraz na inne potrzeby gospodarki komunalnej wyniosą w bieżącym pięcioleciu 606 mld zł, a więc o blisko 200 mld zł więcej niż w latach 1971–1975. Nakłady te pozwolą na wybudowanie 1 575 tys. mieszkań, a więc o 450 tys. mieszkań więcej niż w ubiegłej pięciolatce i o 50 tys. więcej niż to założono na VII Zjeździe, i to obszerniejszych i o wyższym niż dotychczas standardzie. Istotne jest przy tym to, że około 406 tys. mieszkań proponuje się przeznaczyć na potrzeby zakładów pracy, zwłaszcza tych zakładów, które mają szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#ZygmuntRaczkowski">Realizacja tych ambitnych założeń wymaga przeznaczenia dużych środków na rozwój przemysłu materiałów budowlanych, na rozwój wszystkich gałęzi przemysłu związanych z budową i wyposażeniem mieszkań, na budowę wytwórni prefabrykatów — w tym tzw. fabryk domów, których liczba wzrośnie blisko 6-krotnie, a ich zdolności produkcyjne 8-krotnie w porównaniu z 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#ZygmuntRaczkowski">Mimo jednak stałego przyspieszania budownictwa mieszkaniowego w całym dziesięcioleciu zgodnie z zapowiedzią IV Plenum KC, samodzielne mieszkanie dla każdej rodziny zapewnimy dopiero w przyszłej pięciolatce.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#ZygmuntRaczkowski">Tym większego znaczenia nabierają:</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#ZygmuntRaczkowski">— problem terminowości realizacji zadań planów zarówno rocznych, jak i w każdym przedsiębiorstwie,</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#ZygmuntRaczkowski">— dobra jakość wykonawstwa,</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#ZygmuntRaczkowski">— walka z marnotrawstwem czasu i materiału na budowach,</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#ZygmuntRaczkowski">— właściwa polityka rozdzielnictwa mieszkaniowego,</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#ZygmuntRaczkowski">— planowa i konsekwentna realizacja remontów istniejącej substancji mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#ZygmuntRaczkowski">Są to sprawy o ogromnym znaczeniu dla właściwego klimatu w społeczeństwie, które rozumie obiektywne trudności kilkuletniego okresu „wyczekiwania” na mieszkanie, ale nie chce się godzić z tolerancją „poślizgów”, z niedobrą jakością mieszkań, ze zjawiskami zaniedbań w gospodarce remontowej. Przykładów tego stanu rzeczy jest w kraju wiele. Przeciwstawianie się tym zjawiskom jest społecznym obowiązkiem nas wszystkich. Wyższa bowiem jakość pracy — to wyższa jakość życia.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#ZygmuntRaczkowski">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt planu wyraża w pełni fundamentalną zasadę jedności celów społecznych i gospodarczych, a troska o poprawę materialnych warunków życia ludzi pracy, warunków mieszkaniowych, opieki zdrowotnej, warunków wypoczynku pracowników i ich rodzin zajmuje poczesne miejsce w jego konstrukcji.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#ZygmuntRaczkowski">Równocześnie musimy jednak pamiętać, że zasada wzajemnych uwarunkowań w realizacji celów społecznych i gospodarczych oznacza, iż realizacja planu zależeć będzie od efektów uzyskanych dzięki zwiększeniu społecznej wydajności pracy, wykorzystania wszystkich rezerw tkwiących w czynnikach społecznego procesu wytwarzania.</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#ZygmuntRaczkowski">Im lepsza więc i wydajniejsza będzie nasza praca, tym szybciej spełnią się dążenia i ambicje naszego narodu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#ZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrywane projekty planów na rok 1977 i na pięciolecie 1976–1980 ukazują drogi i metody realizacji głównych założeń strategii dynamicznego rozwoju kraju — wytyczonych na VI i rozwiniętych na VII Zjeździe partii, rozwoju w nowych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Generalnie chodzi tu o umocnienie osiągniętych sukcesów przez kontynuowanie dotychczasowych i podjęcie w najbliższym czasie nowych działań, które dadzą w efekcie zapewnienie harmonii w rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju, a przede wszystkim — jak to podkreślono we wstępie do projektu uchwały o planie 5-letnim — przyniosą osłabienie napięć i umocnienie równowagi ekonomicznej w gospodarce, a w szczególności równowagi pieniężno-rynkowej, handlu zagranicznego, inwestycji i zaopatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#ZenonKomender">Drogą do tego jest zaplanowana odpowiednia do wzrostu siły nabywczej ludności podaż towarów i usług, dostosowywanie inwestycji do potrzeb i możliwości gospodarki narodowej, rozwijanie eksportu i racjonalny import. Wymagać to będzie przestrzegania ustaleń planu zarówno w zakresie zadań produkcyjnych i usługowych, jak i w gospodarowaniu środkami finansowymi i materialnymi. Niezbędna będzie przy tym poprawa jakości pracy we wszystkich dziedzinach produkcji i usług, osiągnięcie wydatnej poprawy efektywności gospodarowania, zwłaszcza przez utrwalenie wysokiego tempa wzrostu wydajności pracy i zwiększenie jej udziału w przyroście produkcji, bardziej efektywne i racjonalne gospodarowanie kadrami oraz surowcami i materiałami, lepsze wykorzystanie majątku produkcyjnego. Wszystko to wymagać będzie przede wszystkim, jak to podkreślił w swoim ważkim przemówieniu poseł Stefan Olszowski, rozwinięcia szerokich działań zmierzających do umocnienia ekonomicznych czynników sterowania produkcją, do podniesienia ogólnej dyscypliny organizacyjnej w gospodarce, do umocnienia ładu w każdym zakładzie i na każdym stanowisku pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#ZenonKomender">Przyczyn zachwiania równowagi ekonomicznej i występujących napięć jest wiele. Zostały one omówione wszechstronnie na V Plenum KC PZPR oraz w rządowym przedłożeniu projektów planów w Sejmie w dniu 2. XII.1976 r.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#ZenonKomender">Na pewno obiektywną przyczyną najpoważniejszych trudności na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym stały się niepomyślne dla rozwoju produkcji rolnej warunki atmosferyczne w ciągu ostatnich kilku lat. Obok nich wystąpiło jednak szereg zjawisk ze sfery ekonomicznej, społecznej i administracyjnej, które pogłębiły trudności w rolnictwie. Zbyt masowe było odchodzenie młodzieży od zawodu rolnika, niepełne było zaopatrzenie w środki produkcji i usługi dla rolnictwa, nie najlepsze działanie terenowych służb rolnych. W ostatnich latach poprzedniej pięciolatki ostro zarysował się spadek opłacalności produkcji rolnej w gospodarstwach chłopskich. Wszystko to spowodowało spadek produkcji zbóż i pasz, a w konsekwencji i hodowli szczególnie w gospodarstwach chłopskich, głównie drobnych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#ZenonKomender">W tej sytuacji ogromne znaczenie mają te stwierdzenia projektu planu, w których podkreślono, że należy stymulować wszelkimi środkami rozwój i intensyfikację produkcji we wszystkich sektorach rolnictwa, a przede wszystkim wspierać rozwój gospodarstw indywidualnych podejmujących specjalizację czy to w zakresie hodowli, czy produkcji zbożowej. Dla gospodarstw tych mają być tworzone możliwości powiększania obszaru użytków rolnych, a także zakupu ciągników i maszyn rolniczych. Jak wiemy, sprawie właściwego wykorzystania ziemi wiele uwagi poświęcono na V Plenum KC PZPR. Rolnicy indywidualni z dużą satysfakcją przyjęli stwierdzenie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, że „nieuzasadnione są opory części władz terenowych przed przekazywaniem tej ziemi rolnikom indywidualnym tam, gdzie to daje możliwość najlepszego jej wykorzystania”.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#ZenonKomender">Problem ten nabiera szczególnej wagi i z tego względu, że w założeniach planu przyjęto zwiększenie o 200 tysięcy osób zatrudnionych w rolnictwie indywidualnym. Aby to było realne, konieczne będzie wszechstronne działanie dla wstrzymania występującego ciągle odpływu młodych ludzi z rolnictwa. Na pewno pomocny tu będzie założony w planie znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa oraz zwiększenie skali budownictwa mieszkaniowego wsi. Potrzebny będzie ogromny wysiłek organizacyjny i pomoc techniczno-materiałowa, aby można było wybudować zaplanowane w pięciolatce 195 tys. mieszkań dla ludności rolniczej. Dla podniesienia opłacalności produkcji rolnej założono w planie na lata 1976–1980, że przychody ze sprzedaży produktów rolniczych wzrastać będą średnio o 9,2%, przy równoczesnym ustaleniu wzrostu płacy nominalnej w gospodarce uspołecznionej na poziomie 4,6% rocznie, a realnej około 3%. Ta preferencja stanowić powinna bodziec do wzrostu produkcji rolnej, do przejmowania przez młodych rolników gospodarstw rodzinnych i gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Źródłem poważnych napięć i trudności są — jak to podkreślano na V Plenum KC PZPR — ciągle jeszcze nieprzezwyciężone tendencje do nadmiernego rozszerzania frontu inwestycyjnego, do pozaplanowego wzrostu kosztów inwestycji i naruszania proporcji w ich strukturze. Ogromny wysiłek inwestycyjny ubiegłych lat przyniósł nam poważne efekty gospodarcze i socjalne, umocnił potencjał produkcyjny naszego kraju, ale równocześnie towarzyszyło mu szereg zjawisk negatywnych. Wskutek nacisku poszczególnych branż' na umieszczenie określonych przedsięwzięć w planie, nawet przy zaniżaniu przewidywanych kosztów, pewne inwestycje okazały się droższe niż planowano, a niektóre nie osiągnęły projektowanych efektów ilościowych i jakościowych w produkcji, co musiało zaważyć negatywnie na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#ZenonKomender">Stąd też szczególną wagę mają te ustalenia planu i założenia polityki finansowej, które dopingują do szybkiego uruchomienia nowych obiektów oraz osiągania planowanych mocy produkcyjnych na potrzeby rynku i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#ZenonKomender">Zgodnie z założeniami projektu planu nakłady inwestycyjne w latach 1976–1980 wzrosną ó ponad 43% w stosunku do ubiegłego pięciolecia, a więc będą bardzo duże. Równocześnie jednak zakłada się określone zmiany strukturalne. Najbardziej pozytywne z punktu widzenia potrzeb społecznych jest tu skierowanie znacznych środków na rozbudowę gospodarki żywnościowej — na co, jak wiemy, przeznacza się 22% ogółu nakładów inwestycyjnych wobec 20% w latach poprzedniej pięciolatki oraz na kompleks mieszkaniowy, na który kieruje się około 21% tych nakładów. Są to środki duże, poważne. Chodzi o to, aby były w pełni i efektywnie wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#ZenonKomender">W dalszym ciągu rosną nakłady na podstawowe inwestycje w górnictwie i hutnictwie, na przedsięwzięcia surowcowe w przemyśle chemicznym, drzewno-papierniczym i materiałów budowlanych. Mówiąc o tych sprawach, nie możemy zapominać, że chociaż są to inwestycje w gałęzi przemysłu wytwarzającego głównie środki produkcji, to ich wpływ na wzrost produkcji przedmiotów spożycia jest olbrzymi i powiedziałbym — w wielu wypadkach decydujący.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#ZenonKomender">W inwestycjach przemysłowych słusznie przyznano priorytet inwestycjom modernizacyjnym oraz kontynuacji obiektów rozpoczętych tak, aby jak najwcześniej osiągnąć można było dodatkowe zdolności produkcyjne i usługowe. W toku realizacji tego planu inwestycyjnego będzie sprawą kluczową terminowość i jakość uzyskiwanych efektów, to jest bowiem warunkiem pełnego zdyskontowania nakładów poprzednich lat i szybkiego uruchomienia obiektów, które są dziś w budowie. Przykładem sprawnego działania inwestycyjnego jest budowana przy ogromnej pomocy Związku Radzieckiego i właśnie uruchomiona Huta „Katowice”.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#ZenonKomender">Jak wiadomo, w projekcie planu nie można było uwzględnić wielu, często słusznych postulatów inwestycyjnych różnych branż produkcyjnych i terenów, musiały one ustąpić wcześniejszym i ważniejszym ogólnopaństwowym priorytetom. Stąd też konieczna jest szersza informacja i dyskusje wyjaśniające strukturę, konieczności i sens obecnego planu inwestycyjnego. Powinno to wpłynąć na pozytywne kształtowanie się świadomości społeczeństwa i kadry gospodarczej różnych szczebli, na lepsze zrozumienie racji państwowych. Niestety bowiem — jak to podkreślono na V Plenum KC PZPR — partykularne traktowanie inwestycji jest dziś jeszcze dość częstym zjawiskiem. W naszych dyskusjach trzeba ciągle mieć na uwadze i to, że mamy jeszcze w kraju wiele nie wykorzystanych pozainwestycyjnych czynników rozwoju i że właśnie po nie trzeba sięgać w pierwszej kolejności, że trzeba inwestować rozważniej i efektywniej.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Ważną cechą rozwoju gospodarczego Polski w ostatnich latach jest skokowy wzrost i intensyfikacja powiązań gospodarczych z zagranicą. Sięgnęliśmy słusznie po szansę, jaką tworzyły dla kraju korzystne warunki uzyskiwania kredytów zagranicznych. Główną ich część przeznaczono na import nowoczesnej techniki, wysoce sprawnych kompletnych obiektów, nowych technologii. Kredyty te powiększały w poważnym stopniu dochód narodowy przeznaczony do podziału. Były one jednym z czynników wzrostu potencjału produkcyjnego wielu branż przemysłowych i tworzenia nowych możliwości eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#ZenonKomender">Powszechnie dziś wiadomo, że kredyty są bardzo efektywnym instrumentem przyspieszania rozwoju gospodarczego, rozwijania współpracy i wymiany międzynarodowej. Instrument ten odgrywa coraz większą rolę także w stosunkach między krajami RWPG. Chodzi jednak o to, aby był on właściwie spożytkowany, aby przez wyważone, celowe decyzje importowe stanowił rzeczywisty stymulator postępu techniczno-produkcyjnego, aby umożliwiał pokonywanie barier naukowo-technicznych i organizacyjnych, tworząc odskocznię dla rodzimej twórczości w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#ZenonKomender">Poniesione dotychczas i planowane nakłady muszą owocować na znacznie większą skalę przede wszystkim przez wzrost eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego i chemicznego szczególnie do krajów RWPG. Niezmiennie bowiem wszechstronny rozwój współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i z innymi państwami socjalistycznymi ma dla nas podstawowe znaczenie. Ostatnia wizyta polskiej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim dała tej współpracy kolejny impuls. Pozytywnej ocenie dotychczasowego dorobku towarzyszyły bowiem ustalenia zmierzające do określenia nowych dróg i sposobów dalszego rozszerzania rozmiarów i doskonalenia form wymiany w takich zwłaszcza dziedzinach, jak wzajemne dostawy surowców, paliw i materiałów, rolnictwo i cały kompleks zagadnień związanych z programem żywnościowym, przemysł przetwórczy, wzajemne dostawy towarów rynkowych, komunikacja, energetyka, a także współpraca naukowo-techniczna. Nie tylko ostatecznie zatwierdzono rezultaty koordynacji planów na obecne pięciolecie i ustalenia umowy gospodarczej na ten okres, ale wskazano wspólnie na możliwości i potrzebę wyjścia poza te ustalenia w toku ich realizacji oraz określono najważniejsze problemy, które trzeba będzie rozwiązać w okresie po 1980 roku. Przywódcy naszych państw potwierdzili raz jeszcze, że wspólnym dążeniem Polski i Związku Radzieckiego jest pogłębianie i dalsze wzbogacanie powiązań produkcyjnych i naukowo-technicznych zgodnie z kompleksowym programem socjalistycznej integracji gospodarczej w ramach RWPG.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#ZenonKomender">Wizyta naszej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim była okazją do zamanifestowania zacieśniających się sojuszniczych więzi Polski ze Związkiem Radzieckim, do ukazania możliwości szerszej współpracy między naszymi narodami i państwami w umacnianiu pokoju i bezpieczeństwa europejskiego, w podejmowaniu na forum międzynarodowym nowych inicjatyw w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Zgodnie ze strategią VI i VII Zjazdu PZPR zasadniczym założeniem rozpatrywanego projektu planu jest integracja celów społecznych i gospodarczych, kojarzenie postępu w jakości pracy z podnoszeniem poziomu i jakości życia narodu. Stąd też w codziennej praktyce musimy pamiętać o wdrażaniu — uznawanej przecież werbalnie przez wszystkich — zasady, która mówi o wzajemnej zależności poziomu i jakości życia społeczeństwa od poziomu ilościowego i jakości produkcji i usług. Chodzi tu zarówno o właściwe zaopatrzenie rynku, o zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych, o eliminowanie różnego typu niedociągnięć utrudniających życie na co dzień, jak i o działania zmierzające do podnoszenia ogólnych kwalifikacji i kultury obywateli, efektywność wypoczynku i inne elementy jakości życia, które warunkują z kolei społeczną wydajność pracy. Wszystkie te sprawy muszą być jasno osadzone w kontekście ogólnospołecznym, w perspektywicznym programie rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#ZenonKomender">O takim właśnie wiązaniu naszych codziennych trosk i osiągnięć z interesem narodu i państwa mówią, wymagające przypomnienia właśnie w toku analizy zadań pięciolatki, treści III Plenum KC PZPR. Dziś bowiem bardziej niż kiedykolwiek potrzebne jest podnoszenie społecznej aktywności i zaangażowania patriotycznego wszystkich Polaków, niezależnie od wyznawanego światopoglądu.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#ZenonKomender">W Polsce Ludowej faktem społecznym, potwierdzonym przez wiele wypowiedzi miarodajnych, jest aktywne uczestnictwo ludzi wierzących w budowie socjalistycznego państwa. Wynika to z tego, że nasze społeczeństwo, choć zróżnicowane pod względem światopoglądowym, podziela wspólną ideologię socjalistyczną. W naszym przekonaniu jest sprawą istotną, aby miało to swoje konkretne odniesienia w praktyce życia społecznego, we wszystkich jego przejawach, poczynając od wychowania szkolnego i kończąc na współuczestnictwie w codziennej twórczej pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#ZenonKomender">Coraz bardziej efektywne wykonywanie zadań, o których dziś z tej trybuny mówimy, wymaga powszechnego rozumienia mechanizmów i skutków działania praw ekonomicznych, a zwłaszcza ścisłej zależności między wydajną i efektywną pracą, między realizacją planów gospodarczych a dobrobytem każdego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#ZenonKomender">W praktyce życia codziennego musimy głębiej oświetlić te złożone problemy. Zdarzającym się przypadkom działania na szkodę całego społeczeństwa przez próby negowania czy podważania socjalistycznego kierunku rozwoju kraju przeciwstawiać trzeba — naszym zdaniem — zdecydowaną linię oddziaływania ideowo-politycznego. Chodzi tu o możliwie pełną informację i zaangażowany patriotyczno-socjalistyczny komentarz do niej. Chodzi o zdolność widzenia aktualnej rzeczywistości w świetle historycznego bilansu i perspektyw Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#ZenonKomender">Jest bowiem rzeczą oczywistą, że zagraniczni i krajowi przeciwnicy spokoju społecznego w naszej ojczyźnie, bazując na aktualnych trudnościach i niedomaganiach w naszym rozwoju, szukają i szukać będą natrętnie sojuszników dla swoich kosmopolitycznych celów. Ze strony wszystkich obywateli potrzebna jest więc odporność wobec tych działań, wobec szerzonej przez nich plotki i dezinformacji. Uważamy, że obecnie szczególnym zadaniem ruchu społeczno-postępowego katolików w Polsce jest skuteczna troska o to, by duchowieństwo i świecka społeczność katolicka nie ulegały właśnie takiej dezinformacji, a przeciwnie — aby obiektywnie oceniając sytuację, przyczyniały się w zakresie nam dostępnym do twórczego przezwyciężania napięć i trudności, do zrealizowania historycznej szansy, jaką jest dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy — tak aby rosło nie tylko państwo polskie, ale i Polacy. Wymaga to zgodnego wysiłku całego społeczeństwa. Bowiem — jak mówił Edward Gierek z trybuny V Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej „Polska jest naszym wspólnym dobrem. Razem niesiemy historyczną odpowiedzialność za jej dziś i jutro. Niechaj poczucie tej odpowiedzialności stale towarzyszy naszym działaniom, niechaj kieruje postępowaniem każdego Polaka, niechaj potęguje skuteczność naszego zbiorowego wysiłku”.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#ZenonKomender">Wysoki Sejmie! W przedstawionych przez Rząd i dyskutowanych tu dziś projektach planów i budżetu państwa — posłowie Koła Poselskiego „Pax”, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, widzą przede wszystkim wytyczne do działania Rządu i całego społeczeństwa w kierunku umacniania i kontynuacji dorobku lat siedemdziesiątych, do wyeliminowania zaistniałych trudności i napięć oraz realizowania zadań, które będą się pojawiać w toku najbliższych lat. W tym też przekonaniu głosować będziemy za przyjęciem przedstawionych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#HalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Bernard Kus.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#BernardKus">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zaistniały w ciągu minionych dwóch lat regres w produkcji rolnej, a zwłaszcza w produkcji zwierzęcej, wywołał wśród nas, rolników, odruch zaniepokojenia i rodzi swego rodzaju kompleksy. Objawiające się trudności na rynku żywnościowym, brak pełnej oferty artykułów spożywczych sprawiają wrażenie niewywiązywania się naszej wsi z obowiązku coraz pełniejszego i lepszego wyżywienia społeczeństwa. Odczucie to pogłębia się, gdy rozpatrujemy stan naszego rolnictwa w kontekście wzrastających ciągle wysiłków państwa, czynionych w intencji stwarzania optymalnych warunków dla produkcji rolnej i wzrostu rangi zawodu i pracy rolnika.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#BernardKus">Obok niepokoju jest i satysfakcja, wynikająca dla 3,5-milionowej rzeszy rolników z faktu, że stajemy się grupą zawodową, będącą w centrum zainteresowania społecznego. Oczywiste są i znane wszystkim przyczyny spadku wydolności rolnictwa. Nie posiedliśmy jeszcze w naszych warunkach środków i recepty na kiepskie dla plonowania naszych pól warunki atmosferyczne. Przynajmniej ostatnie 2 lata musimy traktować jako chude.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#BernardKus">Ośmielam się stwierdzić, że obok przyczyń natury obiektywnej, zaniżających efekty produkcyjne wielostronnych wysiłków rolnika i państwa, istnieje w naszym rolnictwie wcale pokaźny pakiet uwarunkowań subiektywnych, które w sposób coraz bardziej wyraźny hamują marsz postępu i nowoczesności w produkcji rolnej. Wiemy o tym, że w sąsiednich krajach socjalistycznych i na zachodzie Europy susze w ostatnich latach były nie mniej, jeśli nie bardziej dotkliwe niż u nas. Oferta żywnościowa jest tam jednak ciekawsza, rzec można prawie pełna.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#BernardKus">Intencje wzrastającego wysiłku społecznego, nakładów materialnych w naszym rolnictwie są limitowane przede wszystkim barierą strukturalną stosunków produkcyjnych. Niepokoić musi zwłaszcza duża stabilność tej struktury. Do zadań naszych strategów rolnych zaliczyłbym zbadanie wielostronne przyczyn tego, że w całym naszym 30-leciu powojennym nie zwiększył się średni obszar naszych gospodarstw chłopskich ani o jeden hektar. Wbrew ogarniającym cały świat tendencjom koncentracji, dysponujemy w naszym kraju ponad trzema milionami gospodarstw o niecałych pięciu hektarach schedy gruntowej. Taka granica Obszarowa żadnym incydentalnym, nawet heroicznym wysiłkiem nie zezwoli na uzyskanie rozmachu produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#BernardKus">Uzasadnione wymogi konsumpcyjne, w tym głównie żywieniowe społeczeństwa, stawiają nas ultymatywnie pod presją opracowania i politycznego opowiedzenia się za klarowną koncepcją agrarną. Strategia ta w moim pojęciu musi być jasna i taka się ona staje. Warsztat chłopa-producenta trzeba w maksymalnie krótkim czasie ewidentnie zwiększyć. Dla pomyślności naszego rolnictwa stało się dobrze, a nazwałbym to historycznym zwrotem, że odchodzimy od lansowanych nie tak dawno dogmatów. Duże, nie wciskane w absurdalne już obecnie limity obszarowe, towarowe gospodarstwo rodzinne musi stać się stabilną formacją produkcyjną. Jestem przekonany, że umiejętne wkomponowanie takiej jednostki w socjalistyczną gospodarkę kraju nie spowoduje żadnych kolizji z naszymi pryncypiami politycznymi.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#BernardKus">Zasadne są uruchomione nie tak dawno — i myślę, że trochę późno — preferencje dla wprowadzenia większej towarowej, a także specjalistycznej produkcji w gospodarce indywidualnej. Opłaciłoby się w naszym społecznym rachunku wzmocnić te stymulatory. Proces koncentracji ziemi musi być prowadzony zarówno na rzecz gospodarki uspołecznionej, jak i dobrych wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich. Walor takich decyzji polegałby oprócz wspomnianej atrakcyjności doraźnej, również na trwałości naszych zamysłów w kwestii polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#BernardKus">Wypowiadając się z sejmowej trybuny za odrobieniem pewnych braków, w konsekwencji naszych kilkudziesięcioletnich medytacji nad koncentracją w rolnictwie, nie chcę być werbalny w argumentacji. Dla przykładu — dwie identyczne obszarowo gminy w naszym częstochowskim województwie różnią się w towarowości dokładnie dziesięciokrotnie. Jedna z nich ma średnią wielkość gospodarstwa 1,1 ha, druga 7 ha i ta gmina sprzedaj e państwu dziesięciokrotnie więcej produktów z jednego hektara. Wniosek jest logiczny. Byt chłoporobotników, a tylko tacy egzystują w rozdrobnionej gminie, jest niesłychanie trudny. Ich nadmierny wysiłek nie ma odbicia w proficie produkcyjnym ani w gospodarstwie, ani w zakładzie.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#BernardKus">Żałośnie, wprost archaicznie posiatkowane ogromną mnogością miedz pola tej gminy w istniejącym układzie nigdy nie zezwolą na sensowne wprowadzenie mechanizacji i jakichkolwiek technologii oraz uzyskanie pożądanej wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#BernardKus">Sporo gruntów rolnych, straconych dla produkcji przez miedze, pokaźne ilości karmy zjadanej przez hołubionego w każdej lilipuciej zagrodzie konia, nie mogą uzasadnić naszej dotychczasowej pasywnej postawy wobec tego problemu. Nawet nie chcąc, musimy zauważyć obraz tej rzeczywistości rolnej na większości obszaru kraju.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#BernardKus">Posłowie pozwolą, że w paru zdaniach podzielę się własnym — rolnika doświadczeniem produkcyjnym. Długo, wspólnie z dwoma moimi sąsiadami myśleliśmy nad zwiększeniem efektów prawie niewolniczej harówki w naszych kilkunastohektarowych gospodarstwach bądź co bądź intensywnie eksploatowanych. Muszę powiedzieć, że m.in. poziom naszych dochodów wywołał potrzebę sensownego bytu naszych rodzin. Rezultatem naszych chłopskich rozumowań było odstąpienie od zamierzonej budowy trzech oddzielnych w każdym gospodarstwie obiektów inwentarskich, które — jak każe tradycja i zwyczaj szanującego się rolnika — miały być duże i wielofunkcyjne. To z obawy przed ryzykiem chwiejnej opłacalności specjalistycznego chowu. Jesteśmy obecnie kontenci z naszej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#BernardKus">Zeszłoroczny trud organizacyjny i wielki wysiłek nad budową dużego zespołowego budynku zaprocentował. Obrządek 260 sztuk bydła opasowego, czyli obsady dziesięciokrotnie większej niż dawniej, w naszych gospodarstwach angażuje nas wielokrotnie mniej niż dawniejsza, rozbudowana asortymentowo chudoba. Żony i dzieci odetchnęły, ich praca nie jest potrzebna w przyjętej technologii mechanicznego karmienia, opartego na monodiecie kiszonkowej. Zorganizowana praca zezwala na wolny czas i przeznaczenie go na potrzeby kulturowe.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#BernardKus">Zespół nasz zyskał uznanie fachowców od budownictwa i technologii chowu — wygrał wojewódzki konkurs „Złotej Wiechy”.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#BernardKus">Nasze krajowe trudności paszowe, ograniczające zaopatrzenie w mięso, spowodowały uznanie przez nas — tak jak w każdym kraju naszej strefy klimatycznej — kukurydzy za najbardziej wydajną i podstawową kulturę pastewną. Uzysk jednostek karmowych z hektara tej uprawy, przy prawidłowej agrotechnice, jest bezkonkurencyjny. Mimo to roślina ta jest mało dostępna dla rolników indywidualnych u nas w kraju. Zbiór jej z małych działeczek i zakiszanie są technologicznie niemożliwe. Przy skomasowanej hodowli, jak np. w moim zespole, jest pełna szansa uzyskania taniej, prawie pełnoporcjowej paszy, ale uwarunkowane to jest zastosowaniem maszyn do zbioru na dużym areale. Między innymi i ten prozaiczny, wydawałoby się, argument przemawia za koncentracją chowu.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#BernardKus">Obok wyraźnego i wymagającego czasu do odrobienia spadku ilości chowanych u nas świń, mniej zauważalny, ale jakże niepokojący jest również spadek pogłowia bydła. Osiągany dzięki wysiłkowi hodowlanemu wzrost produkcji mleka znajduje odzwierciedlenie w dynamice skupu i w zasadzie zaopatrzenie rynku w nabiał jest dobre.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#BernardKus">Pragnę jednak wyrazić pogląd, że w niedostatecznym stopniu, w każdym razie o wiele mniej intensywnie niż w innych krajach, wykorzystujemy możliwości uzyskiwania mięsa wołowego. Genetyczne właściwości wielokomorowych żołądków przeżuwaczy umożliwiają budowę białka zwierzęcego z pasz niezbożowych, tj. z upraw dających stabilne i wysokie zbiory w postaci całych naziemnych części roślin, jak np. wspomniana kukurydza. Znaczącą rezerwą nazwałbym uzyskanie w naszym kraju tylko 100 kg żywca ze statystycznej krowy. Wykorzystanie tej szansy poprawy naszego bilansu mięsnego odciąży ewidentnie spory niedobór zboża.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#BernardKus">Relacje cen skupu żywca powodują obecnie zmniejszenie zainteresowania rolników opasem bydła. Cena żywej wołowiny powinna uzyskać pułap ceny wieprzowiny, co było regułą przed ostatnimi podwyżkami cen skupu trzody. Masowy jeszcze ubój cieląt, uruchamiany ostatnio eksport młodego bydła o bardzo niskiej wadze nie powinny być tolerowane. Większa podaż wołowiny musi spowodować rewizję uświęconych wiekową tradycją nawyków żywieniowych. Walory dietetyczne mięsa wołowego sankcjonują nasze działanie na rzecz zwiększenia jego udziału w spożyciu.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#BernardKus">Wysoka Izbo! W projekcie planu w zakresie rolnictwa uwydatnia się ogrom wysiłku państwowego zmierzającego do poprawy deficytowego rynku środków do produkcji. My, rolnicy, rozumiemy pułap możliwości gospodarki w tym zakresie. W wywołanym trendzie intensyfikacji gospodarki rolnej nigdy jednak nie odczuwaliśmy tak głębokich luk zaopatrzenia produkcyjnego, jak obecnie. Poznaliśmy chłonność naszych pól na nawozy sztuczne, a także ich rolę plonotwórczą. Prawie permanentne tegoroczne niedobory nawozów fosforowych i azotowych stwarzają objaw, może pozorny, niezgodności odnotowanej dynamiki sprzedaży z nasyceniem potrzeb. Dla fachowca nie trudno było zauważyć w tym roku niedosiewy azotem przede wszystkim użytków zielonych i upraw pastewnych. Pewien areał zbóż ozimych wegetuje bez nawożenia przedsiewnego. Kłaniamy się pracownikom przemysłu nawozowego za to, że bez zasadniczych nakładów inwestycyjnych zwiększają rolnictwu dostawy o 5 kg NPK na hektar do wysokości zużycia 200 kg w 1977 r. Szkodą dla napiętego bilansu białka pastewnego był np. brak możliwości dodawania do kiszonek z kukurydzy mocznika w czasie latosiej jesieni. Stratę wartości 25 ton zboża, możliwy do uzyskania z jednej tony mocznika, komponując go do zakąszanej masy, przypisałbym jednak głównie nieporadności organizacyjnej służb rolnych i zaopatrzeniowych.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#BernardKus">Zwiększenie możliwości nawożenia zaliczałbym do prostych, nie wykorzystanych jeszcze rezerw wzrostu plonu. Skalę naszych opóźnień w zakresie nawożenia może zobrazować fakt wysiewu np. w NRD 400 kg czystego składnika na hektar, czyli dwukrotnie więcej niż u nas i średni przy tym plon zboża prawie 40 q z hektara.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#BernardKus">Eksponowane w planie preferencje inwestycyjne dla gospodarki żywnościowej i jego otwartość obligują do rozważenia możliwości uruchomienia dodatkowych mocy w tym dziale przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#BernardKus">Ogromnie cieszy zaistniały już i zapowiedziany w planie na rok 1977 i lata następne wzrost ilościowy materiałów budowlanych dla wsi. Należy to spożytkować dla wzrostu bazy inwentarskiej. Budowanie nowych domów dla rolników jest potrzebne. Naganne jest jednak, dostrzegane już obecnie, budowanie dużych bardzo budynków mieszkalnych w celu lokaty kapitału.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#BernardKus">Potrzeby produkcyjne i nasza wizja wsi towarowej specjalistycznej domagają się rewizji za bardzo dużego, w moim pojęciu, tradycjonalizmu w budownictwie inwentarskim. Selektywność w tym budownictwie powinna polegać na wdrożeniu ostrego reżimu budowy budynków dla maksymalnie dużego pułapu obsady jednorodnej.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#BernardKus">To co tworzy dużym wysiłkiem nasza generacja produkcyjna musi być wykorzystane jeszcze przez naszych następców. Trwonienie deficytowego materiału budowlanego na kilku- czy kilkunastostanowiskowe obiekty, a takie w swej masie wyrastają nam w krajobrazie wsi, nie zyska aprobaty młodej generacji i jest w ostrej kolizji z wymogami nowoczesności. W fazie projektowania dobrze byłoby przewidzieć każdorazowo alternatywę rozbudowy obiektu, a przede wszystkim uzyskanie przyzwoitej wydajności pracy. Chcę powiedzieć, że już po półtorarocznej eksploatacji naszego budynku zespołowego dochodzimy do wniosku, że minimalnie większym nakładem pracy można by obsłużyć 2-krotnie większą obsadę. I jest dobrze, że przyjęliśmy tę alternatywę przed rozpoczęciem budowy.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#BernardKus">Pewne negatywne zjawiska każdy z rolników obserwuje w obrocie ziemią. Większość przejmowanych gruntów jest w stanie skrajnej dewastacji. Od lat ich produkcyjność wykazuje tendencje spadkowe. Opóźnienia w przekazywaniu ich innym, gwarantującym prawidłową gospodarkę użytkownikom wynikają często z braku chętnych. Są również rezultatem opieszałości w samej technice przekazywania. Jest naszym obowiązkiem uświadomić odpowiedzialnemu za ten stan rzeczy aparatowi gminnemu, że każdy skrawek ziemi powinien znaleźć się w rękach innego użytkownika, w stanie pełnej mobilności produkcyjnej. Wyrażam przy tym pogląd, że założone w planach ilości ziemi przekazywanej do sektora uspołecznionego są w wielu gminach realizowane mechanicznie. Uzasadnione w wielu rejonach kraju ożywienie sprzedaży ziemi dobrym rolnikom zagwarantuje poprawę struktury gospodarki chłopskiej. Zmniejszy się przy tym kapitałochłonność rekonstrukcji rolnictwa. Godzi się wspomnieć tutaj, że dysponujemy obecnie, chyba unikalnym w Europie, bardzo korzystnym systemem kredytowania zakupu ziemi przez gospodarstwa rozwojowe. Całość wysiłku organizacyjnego i politycznego powinna doprowadzić do wyrugowania częstych przypadków wymawiania dzierżaw dobrym rolnikom i przekazywania gruntów rozdrobnionych dysponentom uspołecznionym. Życzliwość w traktowaniu rolnika, chcącego zwiększyć areał gospodarstwa, wzmocni jego przekonanie o trwałości silnej gospodarki chłopskiej. Wzrosną wtedy elementy motywacji produkcyjnej i inwestycyjnej wsi indywidualnej.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#BernardKus">W podejmowaniu codziennych decyzji produkcyjnych, w prognozowaniu zamierzeń rozwojowych gospodarstw rolnikowi potrzebny jest precyzyjny instruktaż. Pokaźna w kraju liczba doradców rolnych swój czas i wiedzę fachową nie w pełni i nie zawsze dobrze wykorzystuje. Pod presją programowanych centralnie czynności sprawozdawczych, statystycznych i innych, przygotowuje monstrualnie wielkie opracowania o wątpliwej wartości produkcyjnej. Nie bójmy się decyzji luzujących rygory biurowe tej cennej kadry fachowej. Ich drogo opłacony czas pracy da wtedy rzeczywisty pożytek produkcyjny.</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#BernardKus">Dużej rozwagi wymaga nasza polityka paszowa. Konieczny w tej chwili nacisk na skarmienie własnych zbóż powinniśmy traktować jako działalność doraźną. Chcę z naciskiem powiedzieć, że nie ten sposób jest alternatywą nowoczesnej hodowli. Nie tak dawno rolnik śrutujący własne ziarno był traktowany prawie jak przestępca. Ten etap był jednak symptomem wdrażania postępu w technologię żywienia. Produkcja zwierząt zwiększa się ewidentnie przy prawidłowym stosowaniu komponowanych pasz, z całym zestawem przemysłowych stymulatorów intensywnej produktywności. Rolnik specjalista nie jest w stanie i nie będzie nigdy, przy dużej obsadzie, ani czasowo, ani technicznie wyręczyć przemysłowych wytwórni. Jest wiele zapóźnień w naszym przemyśle paszowym. Brak pełnej oferty przemysłu chemicznego, a także farmakologii — w postaci nowoczesnych premiksów, antybiotyków i składników śladowych w sprzedawanej rolnikom paszy powoduje anemiczne przyrosty i wydajność zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#BernardKus">Na podstawie doświadczenia wnioskuję, aby dać zespołom i gospodarstwom specjalistycznym dostęp do pasz przemysłowych w relacji 1 q paszy za 1 q zboża. Zużytkowanie własnej paszy treściwej w zespole hodowlanym i specjalistycznym gospodarstwie wiąże się zawsze z potrzebą budowy pojemnego magazynu, zainstalowaniem ciągów transportowych, suszarni, zestawów mieląco-mieszających. Podraża to zasadniczo koszt stanowiska, jest nierealne i nielogiczne. Gdybyśmy musieli śrutować własne zboża, nie bardzo umiejętnie mieszać i zadawać tę śrutę kilkudziesięciu czy kilkuset sztukom inwentarza — staniemy się niewolnikami tej roboty. Podnieść trzeba również aspekt mniejszej produktywności budynków przy tradycyjnym żywieniu własnym zbożem. Oczywiste jest, by w kontekście unowocześnienia żywienia wzmóc maksymalnie wysiłek inwestycyjny w przemyśle paszowym. Trzeba ten wysiłek traktować jako zasadniczą szansę pełnego wykorzystania naszej inwentarskiej szansy biologicznej i budynkowej.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#BernardKus">Przedstawiony nam plan jest trudny w zakresie rolnictwa, ale nie do ostateczności napięty. Jego pełne wykonanie i przekroczenie zależne jest od pełnego wykonania jego ustaleń, od wszystkich partnerów pracujących na rzecz rozwoju produkcji żywności. Rytmika dostaw środków do produkcji, pełna podaż asortymentowa będą miały decydujące znaczenie w roku 1977, który traktować musimy w rolnictwie jako decydujący o zaspokojeniu potrzeb i aspiracji społecznych w zakresie żywności. Z należytym zaangażowaniem i twórczą inicjatywą wiejski aktyw i ogniwa ZSL i PZPR wprowadzają w życie rezultaty i idee IV plenarnych posiedzeń NK ZSL i KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#BernardKus">Odbywające się obecnie zjazdy gminnych instancji ZSL nadają sprawom wzrostu poziomu produkcyjnego wsi zasadniczy priorytet w toczących się tam gospodarskich rozmowach i konstrukcji planów pracy.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#BernardKus">Sprawdzona pracowitość polskiego rolnika, jego dyscyplina i postawa społeczna są gwarantem pomyślności pełnej realizacji omawianych tutaj zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma posłanka Stanisława Swiderska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławaŚwiderska">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedmiotem naszych obrad są projekty planów na 1977 rok i bieżącą pięciolatkę. Projekt ten, zgodnie z postanowieniami VII Zjazdu partii, zakłada dalszy szybki wzrost produkcji przemysłowej o około 50%.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#StanisławaŚwiderska">Praktyka ostatnich 6 lat potwierdziła, że społeczeństwo, działając zgodnie z programem partii, uzyskało nie notowane dotychczas efekty w rozwoju kraju. Osiągnięcie tych rezultatów było możliwe, ponieważ program nakreślony przez partię odpowiada oczekiwaniom narodu, jego ambicjom i potrzebom.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#StanisławaŚwiderska">Efekty nie przyszły same. Zrodziły się one w trudzie ludzi pracy. Nadrzędnym więc zadaniem nas wszystkich powinna być wysoka dbałość i głęboka troska o powiększenie uzyskanego dorobku i umocnienie naszych osiągnięć. Przyjmując do wykonania zadania zawarte w projekcie planu, świadomi jesteśmy, że cel ten osiągniemy i w okresie całego dziesięciolecia uzyskamy ponad 2,5-krotny wzrost produkcji przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#StanisławaŚwiderska">Musimy przyjmować na siebie zadania wysokie, wymagające dużego zaangażowania całego społeczeństwa, bowiem każdy z nas chce żyć lepiej i dostatniej. W ostatnich latach zostały stworzone warunki ku temu. Nastąpił rozwój kraju we wszystkich dziedzinach. Spełnienie tych oczekiwań zależy więc od nas samych.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#StanisławaŚwiderska">Przyjęte w planie kierunki rozwoju przemysłu preferują szybki wzrost produkcji na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Zdawać jednak sobie musimy sprawę, że wraz z postępem ilościowym w zaopatrzeniu rynku musi następować postęp w jakości wytwarzanych produktów, w ich trwałości, w walorach użytkowych, estetyce, dostosowaniu do mody i gustów konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#StanisławaŚwiderska">Świadome i zaangażowane uczestnictwo w procesie produkcji poparte większą dyscypliną pracy, to jeden z elementów decydujących o powodzeniu w realizacji naszych zadań. Musimy pamiętać, że w każdej dziedzinie naszego życia o efektach decyduje człowiek, jego rzetelność, inicjatywa i poczucie odpowiedzialności. Stać nas na produkcję dobrą, dającą dobre wyroby, nowoczesne i poszukiwane. Mamy przecież zdolną kadrę i nowoczesny park maszynowy. Wystarczy powiedzieć, że w samym tylko łódzkim przemyśle w ostatnich latach przybyło nam 35 nowych zakładów, a ponad 100 zostało zmodernizowanych. Obserwujemy jednak w naszym życiu przypadki niegospodarności opóźniające rozwój kraju i zaspokajanie potrzeb ludzi. Czyż przykładem tego nie są zjawiska zalegania w sklepach towarów, których konsument nie chce kupić? Nie stać nas na żadne marnotrawstwo. Nie stać nas na marnowanie pracy ludzkiej, na marnotrawstwo surowca, który przecież jest coraz droższy. Zła praca wyrządza krzywdę nam wszystkim. Trzeba lepiej dostrzegać tych, którzy ponoszą winę za złą produkcję, a w stosunku do winnych wyciągać odpowiednie wnioski. Apeluję do załóg, do kadry technicznej, ekonomicznej o pełne i zaangażowane włączenie się do realizacji tych celów.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#StanisławaŚwiderska">Jako robotnica uważam, iż nasi ministrowie, znajdujący się przecież w sali Sejmu, w stosunku do dyrektorów tych zakładów, które źle produkują powinni wyciągnąć odpowiednie wnioski. Przy okazji chcę podkreślić, że kadra techniczna naszego przemysłu nie jest słabsza pod względem fachowym od kadry w krajach wysoko rozwiniętych. Należy odpowiednio kadrą tą kierować i odpowiednio od niej wymagać.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#StanisławaŚwiderska">Jeżeli chodzi o poprawę zaopatrzenia rynku, to cieszy nas staranie o jego wzbogacanie o szereg asortymentów poszukiwanych i oczekiwanych. Dotyczy to w szczególności pralek automatycznych, których dostawy w 1980 roku wzrosną do poziomu 300 tys. sztuk, co ułatwi nam pracę domową, telewizorów kolorowych, których dostawy w ciągu pięciolecia będą wyższe 11-krotnie, samochodów osobowych, których sprzedaż będzie 7-krotnie wyższa niż w 1970 r., mebli, których produkcja wzrośnie w pięcioleciu aż o 92%.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#StanisławaŚwiderska">Czy to dużo, czy mało? Na pytanie to musimy sobie odpowiedzieć. Myślę, że w porównaniu do poziomu lat siedemdziesiątych jest to dużo. Świadczy to o postępie, jakiego dokonaliśmy. Porównując osiągnięcia do potrzeb, odpowiemy, że jest to jeszcze za mało. Ale jest to tyle, na ile nas na tym etapie rozwoju stać.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#StanisławaŚwiderska">Na rozwój kraju ponosimy duże nakłady. Popatrzmy więc każdy u siebie, w swoim zakładzie i na swoim stanowisku pracy, czy zrobiliśmy już wszystko dla podniesienia poziomu jakości pracy i wyższej wydajności. Potwierdzenie istniejących możliwości — to dodatkowa produkcja załóg robotniczych Łodzi, dająca wartość 1,5 mld zł towarów przeznaczonych na rynek. Posłużyłam się tym przykładem, jako że to właśnie miasto mam zaszczyt reprezentować. Istota zobowiązań leży dziś w tym, czy te zobowiązania obejmują to, czego potrzebujemy na rynku. Rozumiem, że chodzi przede wszystkim o produkcję poszukiwaną.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#StanisławaŚwiderska">Zdajemy sobie sprawę z faktu, że możliwości przemysłu lekkiego w rozwoju produkcji rynkowej są jeszcze duże, m.in. dzięki dokonującemu się w nim postępowi. Przykładowo podam, że dostawy wyrobów tylko w branży dziewiarskiej i odzieżowej wzrosną o 68%. Uświadomić sobie jednak: powinniśmy fakt, że obok wzrostu podaży, należy podjąć odpowiednie działania w kierunku stałej poprawy jakości i nowoczesności. Działalność ta powinna być kompleksowa. Powinna dotyczyć techniki i technologii wytwarzania, nadzoru produkcji, jak i ulepszania metod kontroli jakości. Większą uwagę winniśmy skierować na zaostrzenie dyscypliny w realizacji zadań kooperacyjnych tak w ramach resortu, jak i przez jednostki podległe innym resortom. Kooperacja — to jedna ze słabszych stron naszego przemysłu. Jest to dziedzina pozwalająca producentom szukać usprawiedliwienia i winę za złą jakość przerzucać na innych. Szukajmy takich rozwiązań, aby z tym skończyć.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#StanisławaŚwiderska">Wysoki Sejmie! Chciałabym podkreślić, że w przemyśle lekkim 60% zatrudnionych — to kobiety pracujące w systemie trójzmianowym i niekiedy jeszcze w trudnych warunkach. Każda więc, choć najmniejsza poprawa w pracy na lepsze cieszy nas podwójnie. Na przykład, gdyby poprawiła się jakość włókien elanowych, produkowanych przez przemysł chemiczny, czy też poprawiło się zaopatrzenie w części zamienne, produkowane przez przemysł maszynowy — to nam, robotnikom, będzie pracowało się łatwiej, mniej będzie postojów, osiągniemy lepszą jakość produkcji własnej i wynagrodzenia nasze będą wyższe. Krytyczne uwagi w tym zakresie przedstawiliśmy na posiedzeniu Komisji Przemysłu Lekkiego, której mam zaszczyt być członkiem. Uświadomić musimy sobie, że żadna z branż nie jest tworem zamkniętym, wyizolowanym, a wręcz przeciwnie — wzajemne powiązania są bardzo ścisłe.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#StanisławaŚwiderska">Powiedziałam na wstępie, że polityka rozwoju przemysłu preferuje szybki wzrost produkcji na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Problematyka jakości w eksporcie — to zadanie szczególnej wagi. Odstępstwa jakościowe w tej dziedzinie powodują bardzo duże straty. Zła jakość — to przecież nic innego, jak utrata kontrahenta, a w najlepszym razie zmniejszenie obrotów, to utrata dobrej marki, to także zbyteczne nakłady na transport, energię, surowce. Niweczymy w ten sposób naszą pracę, zmniejszamy wpływy dewizowe, osłabiając możliwości importowe.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#StanisławaŚwiderska">Wysoki Sejmie! Zadania zawarte w projekcie planu 5-letniego nie są łatwe. Powiem wprost — są trudne, ale możliwe do wykonania. Rzecz jednak w tym, aby każdy z nas spośród całej ich złożoności przyjął na siebie zadania, których dobre wykonanie zabezpiecza rozwój kraju. Nasz gospodarski obrachunek, zebrania w zakładach, które poprzedziły obrady Sejmu, pozwoliły nam na właściwe spojrzenie na zadania obecnej pięciolatki. Mówiliśmy o rezerwach tkwiących w lepszym wykorzystaniu czasu pracy maszyn i urządzeń, w bardziej racjonalnej gospodarce kadrami oraz w szybszym wdrażaniu do przemysłu postępu technicznego i organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#StanisławaŚwiderska">Po V Plenum Komitetu Centralnego naszej partii w zakładach pracy wzrasta przekonanie, że wszystko co czynimy wiąże się z rozwojem całej naszej gospodarki, że prowadzi do poprawy warunków życia, że od nas samych zależy likwidacja występujących trudności, które utrudniają nam życie i niejednokrotnie są tak denerwujące. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JanuszZabłocki">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Obradujemy dzisiaj nad ważnymi dokumentami przedłożonymi przez Rząd, nad zamierzeniami dotyczącymi społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju do roku 1980. Obradujemy w momencie, gdy dobiega końca pierwszy rok dyskutowanej tutaj pięciolatki, rok, który w dynamicznym rytmie rozwoju Polski Ludowej przyniósł wyjątkowe spiętrzenie trudności ekonomicznych i zakłóceń życia społecznego, rok, który przyniósł również znane, bolesne wydarzenia czerwcowe i ich skutki, których ciężar odczuwamy do dziś. I jakkolwiek o nich nie mówimy — spraw tych nie możemy wymazać z naszej świadomości. Przeciwnie, musimy starać się lepiej zrozumieć ich głębsze przyczyny i ich rzeczywisty moralny i polityczny sens, a nade wszystko — umieć z nich wyciągnąć pozytywne wnioski dla przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JanuszZabłocki">Lata do roku 1980, na których skupiamy naszą uwagę, muszą być traktowane jako część dziesięciolatki, rozpoczętej w roku 1970, dziesięciolatki podporządkowanej jednolitym założeniom nowej, pogrudniowej strategii rozwoju, przyjętym przez VI i VII Zjazd PZPR. W okresie pierwszej pięciolatki, a zwłaszcza w latach 1971–1974 zastosowanie ich przyniosło wydatne i bardzo poważne zdynamizowanie naszego wzrostu ekonomicznego, tym bardziej cenne i godne uznania, że osiągane przy równoczesnej i odczuwalnej poprawie poziomu życia całego społeczeństwa i aktywnej polityce socjalnej państwa. Były to lata bez wątpienia najlepsze w gospodarczej historii Polski Ludowej. Trudno jednak było oczekiwać, że osiągnięte wówczas wskaźniki wzrostu będą możliwe do utrzymania na stałe. Każdy wie, że życie gospodarcze przeżywa pulsujący rytm przypływów i odpływów, tym więcej, iż ekonomika Polski nie da się wyizolować od ekonomiki światowej, a w okresie ostatnich lat, wskutek rozwoju współpracy międzynarodowej, zależność ta nawet się pogłębiła. Dlatego, jakkolwiek potrzebna jest rzeczowa krytyczna analiza gospodarczej, społecznej i politycznej sytuacji w naszym kraju, to nie powinna się ona odbywać w atmosferze katastrofizmu. Podstaw do nastrojów katastrofizmu nie ma, co wcale nie oznacza, że nie czekają nas lata trudne i wymagające wyrzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JanuszZabłocki">Chcę jeszcze dodać, że występujące dziś na taką skalę trudności nie pojawiły się nagle, z dnia na dzień, i nie mogą być dla ekonomisty zaskoczeniem. O ich narastaniu było już wiadomo dawniej. O wielu z nich mówiliśmy z tej trybuny my sami, posłowie Koła Poselskiego „Znak”, zwracając uwagę Wysokiej Izby jeszcze pod koniec poprzedniej kadencji, że gospodarka polska zbliża się do pewnych barier, które mogą spowodować zwolnienie jej dalszej dynamiki. Wskazywaliśmy na sygnały wyczerpywania się rezerw siły roboczej, zwłaszcza w rolnictwie, na napięcia inwestycyjne i niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym, na zaznaczający się brak równowagi na rynku. Dziś są to zagadnienia, na których przede wszystkim skupia się uwaga i troska Rządu, a także Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JanuszZabłocki">Czy tegoroczne spiętrzenie ekonomicznych i społecznych napięć i trudności podważa słuszność generalnych założeń pogrudniowej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego? W naszym przekonaniu nie.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JanuszZabłocki">Uważamy, że strategia ta, której istotą jest kojarzenie stałej poprawy warunków życia społeczeństwa z rozwojem gospodarki narodowej, była i jest strategią dobrą i powinna być kontynuowana. Równocześnie — w świetle przeprowadzonej analizy projektu planu — zdajemy sobie sprawę, że rzetelne i konsekwentne stosowanie tej strategii w nowych i bardziej niekorzystnych warunkach, jakie przynoszą najbliższe lata, nie będzie łatwe i wymagać będzie pewnych zmian w sposobach jej realizowania.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JanuszZabłocki">Najważniejsze co różni rozwój gospodarczy w obecnej pięciolatce od rozwoju w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych polega na obniżeniu tempa wzrostu dochodu narodowego. Dochód wytworzony ma wzrastać średnio o 7% rocznie, podczas gdy w ubiegłej pięciolatce zwiększał się rocznie prawie o 10%. Jeszcze widoczniejszy jest spadek w dochodzie do podziału — ma on obecnie rosnąć o 4,8% rocznie, podczas gdy w poprzednich pięciu latach rósł co roku prawie o 12%. W obecnej pięciolatce zmienia się zatem stosunek dochodu do podziału do dochodu wytworzonego. O ile poprzednio więcej dzieliliśmy niż wytwarzaliśmy, to obecnie będziemy musieli więcej wytwarzać niż dzielić. Jest to nieuchronna cena, jaką musimy zapłacić, by pod koniec tej pięciolatki powrócić do dodatniego salda w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JanuszZabłocki">Aby przy tym relatywnie obniżonym wzroście dochodu do podziału osiągnąć odczuwalne zwiększenie funduszu spożycia, co jest istotnym elementem pogrudniowej strategii rozwoju, konieczne się staje dokonanie pewnych zasadniczych przegrupowań, „manewrów”, jak to się dziś zwykło określać, pozwalających sięgnąć do nowych, głębszych rezerw ekonomicznych i społecznych. Projekt planu 5-letniego proponuje pięć takich istotnych manewrów strukturalnych:</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JanuszZabłocki">— po pierwsze — ograniczenie wzrostu inwestycji między krańcowymi latami obu pięciolatek do 12%, tak by udział inwestycji w całości dochodu spadł z 32% do 26%;</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JanuszZabłocki">— po drugie — temu nowemu podziałowi dochodu narodowego ma być podporządkowana nowa struktura produkcji przemysłowej, w której dostawy na rynek mają rosnąć szybciej niż cała produkcja;</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#JanuszZabłocki">— po trzecie — ma się również zmienić struktura produkcji rolnej przez wzrost produkcji roślinnej, a zwłaszcza produkcji zbóż; plan przewiduje bardzo znaczny wzrost skupu zboża, co ma zapewnić naszemu krajowi większą samodzielność paszową dla odbudowanej hodowli;</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#JanuszZabłocki">— po czwarte — zakłada się równocześnie zmianę sytuacji w handlu zagranicznym. Przy wzroście eksportu o 75% i ograniczeniu wzrostu importu do 26% mamy przejść w końcu pięciolatki do salda dodatniego w wymianie towarowej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#JanuszZabłocki">Wreszcie — i to jest piąty manewr planu — przyrost siły roboczej w liczbie 1 100 tys. osób ma być tak rozdysponowany, że gospodarka uspołeczniona ma przyjąć tylko 55% tej liczby, natomiast reszta ma zasilić rolnictwo indywidualne, rzemiosło oraz pracę nakładczą i agencyjno-prowizyjną.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#JanuszZabłocki">Realizacja tych przegrupowań, których kierunek generalnie uważamy za słuszny, ma zapewnić wzrost funduszu spożycia w ciągu pięciolecia o 31% (a więc więcej niż wzrośnie dochód narodowy do podziału). Dzięki temu można będzie zrealizować podniesienie dochodów pieniężnych ludności — nominalnych o 44% i realnych o 34% — co da między innymi wzrost płacy realnej o 16–18%. Temu zwiększeniu dochodów pieniężnych ludności odpowiada w planie wzrost dostaw towarów na rynek o 60%, co ma przywrócić równowagę na rynku, tak dotkliwie zakłóconą w obecnym czasie. Jeszcze raz podkreślam, że uważamy kierunek wyrażający się w tych zmianach strukturalnych za słuszny. Przy niektórych spośród nich nasuwają się jednak wątpliwości, czy założony efekt jest realny, czy znajduje zabezpieczenie w środkach, jakie plan nam przedstawia.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#JanuszZabłocki">I tak, na przykład, ograniczenie wzrostu inwestycji ma kluczowe znaczenie dla całej strategii, ale będzie niezmiernie trudne. Przyczyny stałego przekroczenia planowanych wydatków inwestycyjnych są znane i w obecnej pięciolatce powinniśmy się przed nim zabezpieczyć. W tym celu proponowalibyśmy przede wszystkim z ustalonej kwoty nakładów wydzielić rezerwę i to nie w wysokości symbolicznej, ale w takich rozmiarach, aby zamortyzowała nieuniknione przecież przekroczenia wartości kosztorysowych i również nieuniknione włączanie w ciąg planowanego okresu nowych przedsięwzięć inwestycyjnych. Trzeba również nie dopuścić do rozszerzania inwestycji ponad plan przez kredyty zagraniczne. Jakkolwiek korzystanie z kredytów jest słuszne, to musimy jednak pamiętać, że każdy kredyt inwestycyjny z zagranicy pociąga za sobą dwa razy tyle nakładów krajowych, a więc obciąża nasze bilanse siły roboczej, materiałów i mocy przedsiębiorstw budowlanych. Zagraniczne kredyty inwestycyjne są więc dobre, jeżeli mieszczą się w przyjętych bilansach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#JanuszZabłocki">Szczególnie konieczny wydaje się wydatniejszy postęp w dziedzinie dotkliwie społecznie odczuwalnej, jaką jest gospodarka mieszkaniowa.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#JanuszZabłocki">Spodziewamy się, że możliwości dalszego zwiększenia budownictwa mieszkaniowego do roku 1980 będą z należytą troską rozpatrzone przez II Krajową Konferencję Partyjną, przewidzianą w połowie pięciolatki. Łączyć się to musi oczywiście z odpowiednim zabezpieczeniem potencjału przedsiębiorstw budowlano-montażowych.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#JanuszZabłocki">Nasuwa się również pytanie, czy przy słusznym kierunku zmian struktury produkcji przemysłowej zmiany te nie są zbyt płytkie. Przewiduje się bowiem, że udział produkcji na rynek wzrośnie z 30,5% zaledwie do 32,5%. Rodzi się obawa, czy jest to wystarczające dla zabezpieczenia wydatnej poprawy na rynku.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#JanuszZabłocki">Na pozytywną ocenę zasługuje polityka wobec rolnictwa indywidualnego, a w szczególności popieranie gospodarstw dążących do powiększenia posiadanego areału ziemi, zapewnienie wszechstronnej pomocy dobrze gospodarującym rolnikom indywidualnym i stabilności dla ich gospodarstw. Jednakże w świetle doświadczeń ubiegłej pięciolatki należałoby stworzyć gwarancję, że te słuszne założenia będą przez niższe ogniwa administracji przyjmowane za wiążące, a nie pozostawione ich dobrej woli. Dlatego byłoby słuszne określić i wprowadzić do planu areał ziemi, jaki zostanie sprzedany z Państwowego Funduszu Ziemi gospodarstwom indywidualnym; należałoby również z planu dostaw środków produkcji dla rolnictwa, a zwłaszcza maszyn i traktorów wydzielić pulę przeznaczoną dla rolników indywidualnych. Podobne pociągnięcia utrwalałyby klimat stabilizacji w polityce wobec rolnictwa indywidualnego, która musi mu stwarzać perspektywę nie tylko na to pięciolecie, ale także na okres życia całego pokolenia. Tylko bowiem taka długofalowa perspektywa zatrzyma młodzież w tym sektorze rolnictwa, który jest ciągle główną i najtańszą rezerwą w gospodarce żywnościowej naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#JanuszZabłocki">Chcemy też wyrazić nadzieję, że następstwem przyjęcia takich założeń będzie wycofanie przez Rząd złożonego Sejmowi projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który — w wersji, jaka została zaproponowana — może prowadzić do naruszenia poczucia stabilizacji indywidualnych rolników. Toteż Koło Poselskie „Znak” od początku zgłaszało wobec tego projektu istotne zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#JanuszZabłocki">Czynnikiem, który natomiast służyć będzie umocnieniu tej stabilizacji i podniesieniu atrakcyjności zawodu rolnika, będzie zapowiedziane podjęcie w ciągu pięciolatki sprawy systemu emerytalnego dla rolników indywidualnych. Jest to reforma o doniosłym znaczeniu, która odpowiada oczekiwaniom wsi i będzie przez nią bardzo pozytywnie przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#JanuszZabłocki">Pewne istotne uwagi budzi również zapowiadane przez plan nowe rozdysponowanie siły roboczej. Jest słuszne skierowanie jej przyrostów głównie do działów konsumpcji społecznej i usług, a zwłaszcza rzemiosła, które dotychczas były w tej dziedzinie niedoceniane. Ale decyzję tę należałoby wesprzeć odpowiednim planem dostarczenia do tych działów pozostałych środków produkcji: surowców i materiałów, maszyn i urządzeń, wreszcie lokali, a więc budownictwa usługowego. A wiemy, że z tym ostatnim jest bardzo źle.</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#JanuszZabłocki">Na pozytywne podkreślenie zasługuje również zrealizowanie w ciągu tej pięciolatki podwyżek najniższych płac oraz rent i emerytur, zwłaszcza z tzw. „starego portfela”. Jest to wciąż bardzo bolesny problem społeczny, zwłaszcza na tle ogólnego wzrostu płac i kosztów utrzymania. Czy jednak akcji przeliczania i podwyższania emerytur z tzw. „starego portfela” nie należałoby przyspieszyć i zakończyć jej z dniem 1 stycznia 1978 r., a nie 1 stycznia 1980 r.? Biorąc pod uwagę wiek tej kategorii emerytów, którzy mają z reguły zdrowie zniszczone wojną i ciężkimi warunkami powojennymi, wielu z nich może nie doczekać tego zasłużonego zrównania w uprawnieniach.</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#JanuszZabłocki">Poruszona sprawa emerytur prowadzi nas do refleksji bardziej generalnej. Ruch płac i cen, który jest wymogiem niezbędnym dla życia gospodarczego, wymaga przemyślenia uzupełniającego mechanizmu, który uwzględniałby potrzeby tych, którzy utrzymują się z emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych. Chodzi o mechanizm automatycznych, bieżących korektur wysokości tych świadczeń, pozostających w relacji do zmian zachodzących równocześnie w poziomie płac i kosztów utrzymania. W różnych krajach znane są różne modele tego mechanizmu. Nie wypowiadając się na temat modelu właściwego naszym warunkom, chcę się ograniczyć tylko do podkreślenia, że potrzeba opracowania takiego mechanizmu w naszym przekonaniu dojrzewa i że już pierwsza zapowiedź pracy nad tym zagadnieniem budzi w społeczeństwo pozytywny oddźwięk.</u>
          <u xml:id="u-22.23" who="#JanuszZabłocki">Wreszcie na zakończenie mojej analizy pragnę powrócić do problematyki systemowej. Nie jest tajemnicą, że w zakresie reform planowania i zarządzania nastąpił ostatnio zastój, a nawet pewien regres wyrażający się wzrostem dyrektywności zarządzania w stosunku do WOG-ów i wprowadzeniem nowych wskaźników ograniczających ich samodzielność. Tę samą politykę wobec WOG-ów realizuje projekt budżetu na 1977 rok. A musimy sobie zdać sprawę, że programu, jaki nam wyznacza strategia VI i VII Zjazdu, nie zrealizujemy bez istotnego podniesienia efektywności gospodarowania, to zaś będzie niemożliwe bez konsekwentnych zmian systemowych. Takie np. zadanie, jak obniżenie kosztów materiałowych produkcji przemysłowej w tej pięciolatce o 9% (podczas gdy w pięcioleciu ubiegłym zdołano je obniżyć o 3%), okaże się nie do wykonania bez rzeczywistego wprowadzenia rachunku gospodarczego w przedsiębiorstwach, to zaś wymaga respektowania zasad parametrycznego zarządzania i poszerzania samodzielności przedsiębiorstwa. Dlatego w naszym przekonaniu z realizacją planu 5-letniego powinno iść w parze pogłębienie i rozszerzenie zmian w systemie planowania i zarządzania, przyjmujące za punkt wyjścia poważny dorobek w tej dziedzinie Komisji Partyjno-Rządowej do Spraw Unowocześnienia Gospodarki i Państwa.</u>
          <u xml:id="u-22.24" who="#JanuszZabłocki">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu katowickim w dniu 2 lipca br. I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek powiedział: „Byłem, jestem i będę zawsze przekonany, że w naszym kraju nie osiągnie się niczego, nie rozwiąże niczego, nie zbuduje niczego bez zrozumienia, poparcia i współdziałania ogółu Polaków”.</u>
          <u xml:id="u-22.25" who="#JanuszZabłocki">Te ważkie słowa powinny być głęboko przemyślane na wszystkich szczeblach i we wszystkich ogniwach władzy, powinny zostać przyjęte za dewizę jej działania na nadchodzące lata. Wskazują one na podstawową prawdę, że wyprowadzenie naszego kraju z trudności gospodarczych, pomyślne wykonanie napiętych zadań, jakie wyznacza plan, a jakie wymagają od społeczeństwa cierpliwości, wyrzeczeń, dyscypliny i dobrej pracy nie będzie możliwe, jeżeli nie zostanie ono do tej sprawy przekonane, pozyskane i czynnie włączone. Stawia to przed nami na nowo, i to w sposób bardziej naglący niż dawniej, konieczność ożywienia i urealnienia dialogu i więzi władzy ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-22.26" who="#JanuszZabłocki">Jest pewne, że więzi ze społeczeństwem, która w roku minionym doznała poważnego osłabienia, nie odbuduje się samym mnożeniem kierowanych do niego apeli, jeśli w ślad za tym nie nastąpią kroki tworzące sprzyjający temu klimat. Klimat taki może zostać wypracowany jedynie stałym, wielostronnym wysiłkiem, zmierzającym do rozładowywania istniejących napięć społecznych — a przyniósł ich niemało upływający rok — i niedopuszczanie do narastania nowych.</u>
          <u xml:id="u-22.27" who="#JanuszZabłocki">Podtrzymujemy uparcie pogląd, że — niezależnie od konieczności poszanowania dla obowiązującego prawa — władzę powinno być stać na wspaniałomyślność, zwłaszcza tam, gdzie odpowiedzialność rozkłada się na obie strony. Bardziej niż jakiekolwiek apele zjednuje to serca, służy wzajemnemu zbliżeniu i tworzy dogodny grunt psychologiczny dla zrozumienia prawdy, że jedynie wspólnym wysiłkiem pokonać można powstałe trudności. Prawdy, przed przyjęciem której nie cofa się żaden myślący Polak, a która mówi, iż dobro kraju wymaga dziś przede wszystkim wewnętrznego ładu i spokoju, wymaga najwyższej odpowiedzialności, a przede wszystkim wysiłku rzetelnej pracy, od której zależy poprawa ogólnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-22.28" who="#JanuszZabłocki">Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że społeczeństwo polskie lat siedemdziesiątych jest już inne niż kiedyś. Jest to społeczeństwo odmłodzone wyżem demograficznym tych, którzy już się w Polsce Ludowej urodzili; społeczeństwo wykształcone, o wyrównanym poziomie kulturalnym i dojrzałe politycznie, nie uchylające się przed obywatelskimi obowiązkami, ale i świadome przysługujących mu praw. Społeczeństwo to chce być należycie informowane o sytuacji kraju, chce znać o niej całą prawdę — także wtedy, gdy sytuacja ta nie jest dobra. Chce również mieć możność informowania o tym co samo myśli kierownictwa politycznego kraju i mieć pewność, że przekazywane opinie będą do niego docierały i będą poważnie brane pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-22.29" who="#JanuszZabłocki">Nasze Koło, Koło Poselskie „Znak”, jest zgodne z Episkopatem Polski, który w komunikacie ze swojej ostatniej 155 konferencji plenarnej w dniach 17 i 18 listopada br. „daje wyraz przekonaniu, że w społeczeństwie naszym istnieją olbrzymie zasoby energii, twórczej myśli i inicjatywy. Społeczeństwo nasze cechuje również wielkie poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny. I dlatego celem przezwyciężenia obecnego kryzysu należy w programie działania uwzględniać najcenniejsze tradycje naszej kultury narodowej oraz powszechne w Polsce uwrażliwienie na właściwy styl sprawowania władzy. Chodzi m.in. o respektowanie praw przysługujących wszystkim obywatelom bez względu na wyznawany światopogląd, rodzaj wykonywanej pracy oraz stosunek do partii. Jest też pewne, że rozwiązanie trudności i nawet ekonomicznych może nastąpić przez poszerzenie i zarazem zabezpieczenie wolności obywatelskich”.</u>
          <u xml:id="u-22.30" who="#JanuszZabłocki">Chcę na zakończenie podkreślić, że w kraju naszym, gdzie większość narodu stanowią ludzie wierzący, istotny i bardzo ważny element więzi między władzą a społeczeństwem stanowią stosunki między państwem a kościołem, polityka państwa wobec wierzących obywateli. Wszystko co jest postępem na drodze normalizowania tych stosunków, na drodze utwierdzania równości obywateli — niezależnie od różnic światopoglądowych — w ich prawach i obowiązkach, wszystko co podkreśla nadrzędność wobec tych różnic państwa, pojmowanego jako państwo ogólnonarodowe, służy umacnianiu jedności narodu i pozwala uruchomić dla jego celów nowe, dotąd nie wyzyskane rezerwy społecznej energii i dobrej woli. Swoje intencje w tym zakresie określiło kierownictwo partii i Rządu wkrótce po grudniowych przemianach w 1970 r., mówiąc o dążeniu do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Ostatnio doniosłym oświadczeniem w tej dziedzinie stała się wypowiedz mielecka I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z dnia 3 września br., podkreślająca, iż „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem W realizacji ważnych celów narodowych”.</u>
          <u xml:id="u-22.31" who="#JanuszZabłocki">Potrzebę takiego współdziałania głosiło nasze Koło już od dawna. Dlatego przytoczoną wypowiedź I Sekretarza przyjęliśmy z aprobatą i nadzieją, że znajdzie swoje praktyczne następstwa. Jesteśmy przekonani, że postępując drogą pogłębienia dialogu i zbliżenia ze społeczeństwem, drogą respektowania praw przysługujących kościołowi i ludziom wierzącym w państwie socjalistycznym, kierownictwo polityczne może liczyć na szerokie społeczne zrozumienie i pozytywny oddźwięk dla swego programu, dla działań dyktowanych interesem narodu i racjami państwa jako wspólnego dobra wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-22.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Józef Więckowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefWięckowski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zadania nauki i techniki w okresie najbliższych lat planu 5-letniego 1976–1980 wynikają z przyjętej strategii podziału środków stojących do dyspozycji państwa, podziału, który zdeterminowała ocena sytuacji ogólnogospodarczej kraju oraz realizacja polityki społeczno-gospodarczej wytyczonej przez PZPR i aprobowanej przez sojusznicze stronnictwa i Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu. Trzeba sobie zatem zdać sprawę, że zadania te muszą być optymalnie dobrane, stosownie do wielkości części, jaką przeznaczono z całego zasobu środków na te cele.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefWięckowski">Pozycję startową do zadań lat nadchodzących mamy w nauce i technice dobrą, jeżeli zbilansować podstawowe osiągnięcia lat ubiegłych. Zostały stworzone podstawy organizacyjne zespołowych badań naukowych przy jednoczesnym wzroście zatrudnienia w dziale nauki o 70% i zwiększeniu kadry specjalistycznej z tytułami naukowymi profesora o około 2 200 osób, ze stopniem doktora habilitowanego o 2 600 osób i doktora — 15 000 osób.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefWięckowski">Przyrost ten na tle liczby zatrudnionych w dziale nauki w roku 1975 ok. 150 000 osób, jest przyrostem dużym. Liczba studentów przyjętych na I rok studiów zwiększyła się o 40%, a gospodarka uzyskała ponad ćwierć miliona osób z wyższym wykształceniem. Jednocześnie uruchomiono kilkadziesiąt technologii opartych na polskiej myśli naukowej i technicznej i około 200 zakładów doświadczalnych. W tej sytuacji pięciolatka 1976–1980 powinna być również dla nauki i techniki pięciolatką jakości, pięciolatką jeszcze ściślejszego współdziałania z gospodarką kraju nie tylko w sferze zwiększania ilości i jakości wyrobów i uzyskania tą drogą środków do dalszego rozwoju, ale również w sferze produkcji najtrudniej mierzalnej, a podstawowej dla rozwoju całego kraju, kształtowania kadr dla wszystkich dziedzin życia gospodarczego. Używam świadomie zwrotu kształtowanie, gdyż chodzi nie tylko o zasób umiejętności, ale również o ukształtowanie etyki, wpojenie zaangażowania, rozumowania kategoriami ogólnopaństwowymi. Chodzi o ukształtowanie młodej twórczej inteligencji, zaangażowanej patriotycznie i współdziałającej w organizowaniu nowoczesnego społeczeństwa socjalistycznego Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefWięckowski">Wysoki Sejmie! Plan przewiduje atrakcyjny program rozwoju badań naukowych na lata 1977–1980 w oparciu o przyznane na ten cel środki 200 mld złotych. Są to, uwzględniając zmianę cen, środki o niemal 50% większe od przeznaczonych na naukę i technikę w pięciolatce 1970–1975. Środki te oraz fakt, że dysponujemy obecnie dobrą strukturą organizacyjną badań naukowych, wypracowaną w ostatnich latach i wymagającą jedynie doskonalenia, stwarzają dobre perspektywy rozwoju nauki.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#JózefWięckowski">Największy rozmach badawczy i koncentrację środków prezentuje 9 programów rządowych badawczo-rozwojowych. Każdy z nich zawiera istotne dla rozwoju nauki, dla poznania elementy podstawowe, cząstkowe cele utylitarne i cel główny, wytyczony przez potrzeby naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#JózefWięckowski">Przez programy rządowe dążymy do poprawienia wyżywienia (produkcja białka), zdrowia (zwalczanie chorób nowotworowych), warunków życia (problemy budownictwa mieszkaniowego). Inne programy dotyczą wykorzystania naszych podstawowych surowców, jak węgiel, miedź, sól, a także niezwykle cennej wody słodkiej. Jak ważny jest problem wody świadczy fakt, że przy obecnym rozwoju przemysłu, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, gęstość zaludnienia Polski limitowana zasobami wody jest oceniana na ok. 300 osób na 1 km2.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#JózefWięckowski">Warto również podkreślić znaczenie programów rozwoju elektronizacji kraju, automatyzacji i sterowania produkcją.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#JózefWięckowski">Nowym elementem łańcucha badań są tzw. „technologie pilotowe”, będące w istocie wybranymi fragmentami programów rządowych. Dają one możliwość jednoczesnego działania naukowcom, konstruktorom i producentom. Zakładając ich współodpowiedzialność za rezultaty, będą dla naukowców szansą bezpośredniego wprowadzenia do produkcji i tym samym realizacji idei naukowych w sferze gospodarczej. Można tu wymienić technologię produkcji preparatu białkowego z ryb, wytwarzania olejów wysokowartościowych dla transportu i wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#JózefWięckowski">Problemy węzłowe — to problemy badawczo-wdrożeniowe na nieco mniejszą skalę. Jest w nich już dobrze wypracowana metoda działania i struktury organizacyjne. W 13 dziedzinach zgrupowano kilkadziesiąt problemów, z których wymienię tylko poświęcony stworzeniu podstaw krajowej energetyki jądrowej oraz całą dziedzinę poświęconą doskonaleniu technologii wytwarzania przez wprowadzanie nowych maszyn, urządzeń i narzędzi do przemysłu, opartych na naszej rodzimej myśli technicznej i naukowej.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#JózefWięckowski">Pierwsze ogniwo w omawianym łańcuchu badawczym stanowią międzyresortowe problemy badań podstawowych realizowane przez Polską Akademię Nauk i Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Właśnie w ramach tych problemów badacze mają możliwość sformułowania i rozwiązania zagadnień poznawczych, które — ich zdaniem — są ważone, zarówno doraźnie, jak i perspektywicznie dla poznania i wykorzystania w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#JózefWięckowski">Mają jednak oczywisty obowiązek przekazania uzyskanych rezultatów do dalszego wykorzystania i obiektywnej oceny przydatności i wagi wyników dla gospodarki i nauki. Wypracowanie optymalnych metod kierowania tą grupą problemów, analiza styków z przemysłem — to ważne zadania organizacyjne na najbliższe lata.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#JózefWięckowski">Nowością — niezwykle ważną w bieżącej pięciolatce — jest plan badań naukowych w zakresie nauk społecznych i humanistycznych, zawarty zarówno w problematyce międzyresortowej, jak i węzłowej. Jest rzeczą oczywistą nawet dla laika, że badania w zakresie podstaw społeczno-ekonomicznych przebudowy wsi, handlu wewnętrznego i usług, planowania i zarządzania gospodarką narodową, osobowości człowieka i jego wychowania — to kluczowe kierunki dla sterowania prawidłowym rozwojem naszego kraju i podejmowania właściwych i skutecznych decyzji w sferach bezpośrednio odczuwalnych przez społeczeństwo na co dzień. Cały ten system, łącznie z grupą problemów resortowych, umożliwia koncentrację badań na ważnych kierunkach i koordynację całości. Należy tylko dokonać właściwych przegrupowań i udoskonalać system kontrolą losową, konfrontacją idei naukowych i innymi metodami, które będą prowadziły w naturalny sposób do rozwoju i eksponowania zespołów twórczych.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#JózefWięckowski">Szczególną rolę w badaniach odgrywa grupa nauczycieli akademickich, którzy tylko część swego ustawowego czasu pracy poświęcają na badania naukowe. Dla utrzymania ich dotychczasowej intensywności działania w badaniach naukowych przeznacza się w każdym roku bieżącej pięciolatki 1 mld zł na honoraria dla tej grupy badaczy, tzn. tyle, ile wynosiły honoraria w 1976 roku i znacznie więcej niż w latach 1970–1975.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#JózefWięckowski">Są również inne ważne dla rozwoju nauki i techniki obszary działania umożliwiające start z poziomu osiągniętego wcześniej przez innych. Mam tu na myśli licencje i współpracę naukową z zagranicą. Niezbędna jest dla nas centralnie kontrolowana i globalna polityka licencyjna. I zadaniami są tu nie tylko szybkie uruchomienie licencji, rozwinięcie badań i konstrukcji przewyższających poziom licencji zakupionych, ale również harmonijne wkomponowanie całości w gospodarkę kraju, aby te prace optymalnie wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#JózefWięckowski">Dobrym przykładem może tu być modernizacja turbiny 200 MW licencji radzieckiej. Moc tej turbiny ważnej dla energetyki — w wyniku prac modernizacyjnych — zwiększono niemal o 10%. Istnieją tu zatem wszelkie podstawy, aby rozważyć możliwość realizacji maszyny pochodnej, własnej konstrukcji, o mocy do 750 MW, tak potrzebnej dla naszej energetyki i stymulującej rozwój przemysłu turbinowego.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#JózefWięckowski">Będziemy również w bieżącym 5-leciu korzystali z licencji radzieckiej w zakresie energetyki jądrowej. I tutaj będzie również okazja do wykorzystania jej jako odskoczni do konstrukcji własnych.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#JózefWięckowski">Wysoki Sejmie! Druga sfera działania — współpraca z zagranicą — stawia przed nami zadania organizacyjne, znacznie łatwiejsze dzięki temu, że Polska znajduje się w rodzinie krajów socjalistycznych, z którymi łączą nas od wielu lat serdeczne kontakty i współpraca w wielu dziedzinach. Należy pogłębiać tę współpracę. Doprowadzać do konfrontacji różnych idei naukowych, służących osiągnięciu tego samego celu lub rozwiązywać skoordynowane różne problemy częściowe. Jest to niezbędna forma współpracy dla dalszego postępu wobec ciągle rozszerzającego się frontu badań naukowych i ograniczoności naszego potencjału. Dlatego szczególnie korzystna jest dla nas współpraca ze Związkiem Radzieckim, dysponującym ogromnym potencjałem badawczym, a także naszymi bezpośrednimi sąsiadami — CSRS, NRD i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej. Nie wolno nam również żyć obok osiągnięć nauki i techniki w innych krajach świata. Istnieją i tu również konkretne plany współpracy. Generalnie chyba najważniejszą sprawą we współpracy z zagranicą jest podtrzymywanie osobistych roboczych kontaktów uczonych. Kontakty te w formie nie naruszającej interesów gospodarczych państwa powinny być zwykłą codzienną praktyką.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#JózefWięckowski">Chciałbym na koniec zwrócić uwagę na możliwość eksportu polskiej myśli naukowej i struktur organizacyjnych w formie eksportu całych uczelni do krajów rozwijających się. Jest to niemierzalnej wartości forma eksportu naszych umiejętności i zyskiwania szacunku i życzliwości dla Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#JózefWięckowski">Zadania kształtowania kadr dla nauki i techniki realizuje głównie szkolnictwo wyższe, oczywiście także Polska Akademia Nauk. Trzeba sobie zdać sprawę z punktu startowego w 1976 roku, aby właściwie ocenić i widzieć zadania w tej dziedzinie. W latach 1970–1975 przyrosty liczby studentów, stanu zatrudnienia, inwestycji były znaczne — rzędu 40%. Proporcje wzrostu jednoczesnego nie były dobre. Nie tylko nie poprawiały podstawowych wskaźników charakteryzujących warunki pracy w szkolnictwie wyższym, ale nawet je pogorszyły.</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#JózefWięckowski">Przeciwdziała temu strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w obecnej pięciolatce. Stabilizuje się liczbę studentów przyjmowanych na I rok studiów (69 tys.) na poziomie roku 1976, postulując jednocześnie zgodnie z potrzebami gospodarczymi kraju, wzrost liczby studentów na kierunkach rolniczych stopniowo do 130% pod koniec pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#JózefWięckowski">Generalną sprawą kadrową, ważną dla nauki i nauczania, jest zadanie optymalnego rozmieszczenia kadry badawczej i jej części — nauczycieli akademickich. Z jednej strony należy popierać i bronić przed naruszaniem równowagi i zdolnością rozwoju zespoły dobre, a z drugiej strony należy wzmacniać ośrodki słabe do poziomu gwarantującego rozwój naukowy. Rozsądne i skuteczne metody działania w tym kierunku powinny być przedmiotem dyskusji lat najbliższych. Już teraz jednak wiadomo, że dobór odpowiedniego składu personalnego zespołu przenoszonego oraz metody zachęty w sferze ambicji zawodowych i warunków życia muszą górować nad postanowieniami administracyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#JózefWięckowski">Wysoki Sejmie! Szczególną troską, na miarę możliwości materialnych państwa i umiejętności starszej kadry naukowców, powinniśmy otoczyć młodych badaczy w okresie ich największej chłonności i rozwoju, tzn. w wieku 20–30 lat. Przekazywanie im wiedzy drogą studiów doktoranckich, podyplomowych, na seminariach, a także stwarzanie relatywnie lepszych warunków socjalno-bytowych osobom wybitnie zdolnym powinno być normalną metodą działania.</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#JózefWięckowski">Stoimy bowiem przed perspektywą kształtowania nowego modelu szkoły wyższej, która potrafi połączyć wysokie wymagania w zakresie wiedzy podstawowej z potrzebami przemysłu i innych dziedzin gospodarki i która musi być na kierunkach specjalistycznych ściśle związana z kluczowymi i nowoczesnymi zakładami przemysłowymi. W jednym i drugim kierunku podejmujemy już inicjatywy, planując budowę domów spółdzielczych młodego nauczyciela akademickiego, a także planując rozwój tzw. laboratoriów środowiskowych przy zakładach przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#JózefWięckowski">W zakończeniu chciałbym zwrócić uwagę na dwa dalsze istotne elementy w działalności naukowej — inwestycje i płace. Dziedziny, w których obowiązuje nas w najbliższych latach szczególna ostrożność i rozsądek.</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#JózefWięckowski">Na rozwój nauki i techniki, zaliczony do działów konsumpcji społecznej, przeznaczono w latach 1976–1980 kwotę 19,7 mld złotych, tzn. w cenach porównywalnych o 4,4 mld złotych więcej niż w ubiegłej pięciolatce. Jednak w robotach budowlano-montażowych kwota przyznana stanowi tylko około 90% przyznanej w pięciolatce ubiegłej. Kwota ta nie wystarczy nawet w niektórych wypadkach na zakończenie inwestycji rozpoczętych. Dlatego bardzo ważną sprawą jest mecenat resortów w działach produkcyjnych gospodarki nad odpowiednimi kierunkami szkolenia i badań. Przewidywana szacunkowo kwota 1,5 mld złotych na ten cel, inwestowana odpowiednio i zgodnie z istniejącymi już umowami między uczelniami i ministerstwami, zwróci się gospodarce narodowej wielokrotnie.</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#JózefWięckowski">Sprawa płac w nauce i szkolnictwie wyższym wymaga szczególnej troski. Plan przewiduje wzrost płac o 27,9% do roku 1980 w dziale nauki i taka jest w tej chwili granica wyznaczona oceną możliwości kraju. Jestem przekonany jednocześnie, że w miarę wzrostu naszej gospodarki i widocznych skutków oddziaływania nauki na sferę produkcyjną, powielającą produkt myśli naukowej, dalszy wzrost płac będzie mógł być przyspieszony, a szczególnie płac badaczy młodych, wykazujących się twórczą i rzetelną pracą.</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#JózefWięckowski">Wysoka Izbo! Podsumowując całość, jestem przekonany, że pracownicy działu nauki mają w ramach narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980 zadania atrakcyjne, o kluczowym znaczeniu dla dalszego rozwoju Polski Ludowej. Jestem przekonany, że nie zabraknie im zapału i inwencji w budowie naszego kraju. Świadomość tego oraz to, że mam możność bezpośrednio uczestniczyć w realizacji tych zadań sprawia mi głęboką satysfakcję.</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Leon Kłonica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#LeonKłonica">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zaakcentowana wyraźnie w projekcie planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju duża ranga gospodarki żywnościowej wskazuje, że najbliższe lata będą wymagały bardzo ofensywnego działania na rzecz wzrostu produkcji rolniczej i jej społeczno-ekonomicznej efektywności.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#LeonKłonica">Projekt planu zakłada realistyczne proporcje pomiędzy wzrostem produkcji a ilościowym i jakościowym zabezpieczeniem rolnictwa w środki obrotowe i środki trwałe. Aktualny potencjał wytwórczy rolnictwa i jego poziom produkcyjny pozwalają uznać te w sumie niełatwe zadania za wykonalne, nawet w przeciętnych warunkach atmosferycznych. Wymagają one jednak optymalnego układu ekonomicznego i starannego wykorzystania rezerw, jakie nadal bezspornie istnieją w całym polskim rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#LeonKłonica">W ciągu ostatnich lat w zasadzie zbudowaliśmy system ekonomiczny zachęcający do rozwijania produkcji wszystkie kategorie gospodarstw. Jego najistotniejszą cechą jest to, iż stwarza sytuację, wywołującą największe zainteresowanie wzrostem produkcji wśród samych wytwórców. Jest to moment pozytywny, na który warto zwracać uwagę w dalszej pracy z producentami rolnymi. Jak informuje projekt planu, w latach 1976–1980 nastąpi znaczny wzrost dostaw różnorakich środków produkcji. Wzrosną też wydatnie usługi rolniczo-przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#LeonKłonica">Bardziej korzystnie kształtować się będzie relacja między nakładami na środki obrotowe i nakładami na inwestycje. Oczywiście, istotna rola przypada tym ostatnim, zwłaszcza inwestycjom, których funkcją jest zwiększenie potencjału produkcyjnego, a nie tylko substytucja czynników produkcji. Czuję się zobowiązany do podkreślenia, że w obecnej fazie rozwoju rolnictwa polskiego, dla której właściwa jest rosnąca towarowość, wsparcie przez przemysł staje się jednym z głównych czynników przyśpieszających tempo rozwoju gospodarki żywnościowej. Można wyrazić przekonanie, iż świadomość tej współzależności będzie towarzyszyła stale operatywnym działaniom Rządu w trakcie realizacji obecnego planu 5-letniego. Z punktu widzenia praktyki gospodarczej chodzi zwłaszcza o to, aby środki produkcji pochodzenia przemysłowego przeznaczone dla rolnictwa w planie 5-letnim dostarczane były terminowo.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#LeonKłonica">Istotnie przyśpieszać rozwój produkcji rolniczej może postęp społeczno-ekonomiczny i organizacyjny w samym rolnictwie. W indywidualnej gospodarce chłopskiej przejawiać się on będzie w rozszerzaniu i udoskonalaniu specjalizacji gospodarstw i rejonów, w rozwijaniu różnorodnych form współpracy produkcyjnej, a także w nawiązywaniu rozmaitych form kooperacji z uspołecznionymi przedsiębiorstwami rolniczymi i pozarolniczymi.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#LeonKłonica">W gospodarce uspołecznionej postęp społeczno-ekonomiczny i organizacyjny powinien powodować poprawę efektywności i intensywności gospodarowania. Wyrażam przekonanie, że zadania rolnictwa mogą być nawet przekraczane, głównie w województwach o dużym udziale sektora uspołecznionego, o ile potrafimy zmobilizować i wykorzystać wszystkie siły tkwiące w samym rolnictwie, a także siły przedsiębiorstw przemysłowych, wytwarzających środki produkcji dla rolnictwa. Efektywność tego, co zamierzamy dokonać w sprawach poprawy wyżywienia narodu będzie tym większa, im lepiej wykorzystamy kadrę inżynieryjno-techniczną pracującą bezpośrednio w produkcji i sferze obsługi oraz zintensyfikujemy cały system kształcenia kadr rolników. Musimy więc w najbliższych latach wykorzystać pełniej doświadczenia i możliwości znanych ośrodków kształcenia rolniczego, głównie na poziomie wyższym. Wymagać to będzie odpowiedniego ukierunkowania programu inwestycyjnego. Takie całościowe ujęcie wytyczyły uchwały VI i VII Zjazdu i decyzje IV i V Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#LeonKłonica">Pozwólcie, obywatele posłowie, że poruszę bardziej szczegółowo kilka problemów. Jednym z nich jest uzyskanie wydatnego wzrostu zbiorów zbóż, Poziom zbiorów zbóż decyduje o możliwościach zrównoważenia bilansu paszowego, gdyż właśnie ziarno zbóż jest najważniejszym składnikiem wszystkich mieszanek paszowych. A zatem, zwiększając stopień zaspokojenia potrzeb rodzimą produkcją, poprawiamy bilans płatniczy kraju, zmniejszamy stopień importochłonności produkcji zwierzęcej, a nade wszystko zapewniamy jej stabilność. Jest bezsporne, że już obecnie, także w średnich warunkach atmosferycznych, możemy uzyskiwać znaczny przyrost plonów i zbiorów. Wszak dysponujemy już całym kompleksem czynników plonotwórczych takich, jak choćby nawozy i bardziej plenne odmiany. Poza tym właśnie produkcję zbóż mamy najbardziej zmechanizowaną, co czyni łatwiejsze zamiary na tym polu. Rozwijać będziemy system kompleksowych usług w powiązaniu z wieloletnią kontraktacją. Stwarzane dotychczas przez Rząd warunki ekonomiczno-organizacyjne gwarantują wykonanie tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#LeonKłonica">Plan zakłada wzrost nakładów na melioracje wodne oraz na inwestycje związane z zaopatrzeniem wsi i rolnictwa w wodę. W tej dziedzinie dążyć należy do wykorzystania wszelkich rezerw materialnych, aby osiągnąć możliwie najwyższy przyrost powierzchni gruntów zmeliorowanych i wsi korzystających z nowoczesnych ujęć wodnych. Jest bowiem dowiedzione, że regulacja stosunków wodnych w glebie najistotniej zmniejsza zawodność plonów. Ten kierunek inwestycji ma w naszych warunkach także charakter antyimportowy i stąd warto traktować go priorytetowo.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#LeonKłonica">Założenia planu zobowiązują do odbudowy stanu zwierząt gospodarskich w najbliższej przyszłości, opierając się między innymi na przedsięwzięciach sprzyjających wzrostowi nielimitowanych nakładów inwestycyjnych na budownictwo i przemysł paszowy. W systemie wykonawstwa własnego PGR i SKR tkwią znaczne rezerwy, które można przy tym zatrudnieniu szybko uruchomić, pod warunkiem lepszego wyposażenia w środki transportowe, sprzęt budowlany oraz poprawy zaopatrzenia w materiały budowlane. W tym systemie PGR przerobiły w roku gospodarczym 1975/1976 ponad 9 mld zł. Po spełnieniu wymienionych warunków można by przerób ten w stosunkowo krótkim czasie podwoić. Dotyczy to głównie województw północnych i zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#LeonKłonica">Chciałbym także zauważyć, że obok wzrostu, ilościowego wszelkie względy przemawiają za potrzebą położenia nacisku na jakość pogłowia zwierząt gospodarskich. Oznacza to, że tempo wzrostu produktywności jednostkowej zwierząt powinno być znacznie wyższe niż tempo wzrostu pogłowia. Łączyć się to będzie równocześnie z podniesieniem efektywności produkcji zwierzęcej, z możliwością obniżenia jednostkowych kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#LeonKłonica">Podstawowym jednakże gwarantem realizacji planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju będzie pełne, racjonalne zagospodarowanie ziemi i jej intensywne użytkowanie. Niewątpliwie najbardziej złożonym i specyficznym dla obecnego etapu rozwoju rolnictwa zagadnieniem jest zagospodarowanie gruntów przekazywanych na rzecz państwa w zamian za rentę. Powszechnie znane są warunki i kryteria przejmowania tych gruntów oraz zasady ich zagospodarowania. Pragnę jedynie zwrócić uwagę, że w sytuacji, gdy potrzeby żywnościowe społeczeństwa stają się problemem tak palącym, gdy coraz trudniejsze staje się importowanie surowców rolniczych, przejawem marnotrawstwa jest niepełne wykorzystanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego. W tej sprawie ważne znaczenie ma bieżąca analiza stanu gospodarki rolnej prowadzona przez administrację państwową, służbę rolną i na jej podstawie wyciąganie bieżących praktycznych wniosków. Gospodarka ziemią wymagać będzie dużej elastyczności w działaniu władzy terenowej tak w zakresie przejmowania, jak i zagospodarowywania ziemi, łącznie z decyzjami o charakterze inwestycyjnym.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#LeonKłonica">Wysoki Sejmie! Poruszone problemy dotyczą niektórych tylko sfer gospodarki żywnościowej i jej uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#LeonKłonica">Wzrost produkcji rolniczej jest podstawowym warunkiem planowanego wzrostu realnych dochodów społeczeństwa, a także główną formą wkładu rolnictwa w rozwój ekonomiczny kraju. Plan 5-letni jest przecież planem otwartym. Można więc liczyć, że w trakcie jego realizacji będą rozważane dalsze możliwości skierowania dodatkowych środków na rozwój produkcji żywności zgodnie z jej priorytetowym charakterem, jaki został nadany decyzjami V Plenum KC PZPR. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Tarnawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MieczysławTarnawa">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata stanowi bezpośrednią kontynuację obrad plenarnych Sejmu w dniu 2 grudnia br. Zatwierdzony przez Wysoki Sejm rządowy program rozwoju usług i rzemiosła stanowi integralną część planu 5-letniego. Ściśle się też z nim wiążą proponowane rozwiązania w pięciu projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MieczysławTarnawa">Skala i zakres zadań zawartych w tym programie wymaga maksymalnego wykorzystania rezerw i możliwości rozwojowych. Przed rzemiosłem postawiono duże i niełatwe zadania podwojenia do 1980 r. świadczonych usług i produkcji rynkowej. Dotyczy to w szczególności usług i wyrobów takich branż, jak spożywcza, motoryzacyjna, budowlano-remontowa, drzewna, elektrometalowa, usługi dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MieczysławTarnawa">Chciałbym podkreślić, że rzemiosło aktywnie uczestniczy w realizowaniu zadań ogólnonarodowych programów: żywnościowego, rozwoju motoryzacji oraz budownictwa mieszkaniowego. Odczuwalnemu udziałowi rzemiosła w zaspokajaniu potrzeb społecznych w tym zakresie sprzyja rozmieszczenie sieci zakładów rzemieślniczych, które są szczególnie zbliżone do lokalnych odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#MieczysławTarnawa">Rzemiosło rozwija swoją działalność w miastach i na wsi, na obszarach zarówno o skoncentrowanym, jak i rozproszonym popycie, zaspokajając w dużej mierze zindywidualizowane potrzeby ludności. Uzupełniając i wzbogacając zaopatrzenie rynku, rzemiosło, ze względu na swa specyfikę, może w odpowiednich warunkach działać szybko i skutecznie, elastycznie reagować na zjawiska rynkowe.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#MieczysławTarnawa">Faktem jest, że w rzemiośle istnieją jeszcze duże, nie wykorzystane możliwości. W świetle wyników przeglądu usługowych potrzeb i możliwości przeprowadzonego w roku bieżącym z inicjatywy Stronnictwa Demokratycznego są one oceniane na ok. 30% jego zdolności produkcyjno-usługowych.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#MieczysławTarnawa">Wyzwolenie wszystkich możliwości tkwiących w potencjale gospodarczym rzemiosła, wykorzystanie istniejących rezerw i dalszy wydatny jego rozwój, uwarunkowane m.in. wyraźną poprawą zaopatrzenia materiałowo-surowcowego — służyć będzie lepszemu zaspokajaniu potrzeb ludności i będzie miało liczący się wpływ na kształtowanie równowagi pieniężno-rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#MieczysławTarnawa">Postawione przed rzemiosłem zadania są, jak już powiedziałem, duże i niełatwe. O ich wykonaniu decydować będą czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. A więc zarówno klimat, jak i postawy samego środowiska. Równocześnie jednak ich wykonanie znajduje mocne oparcie w decyzjach najwyższych władz w naszym państwie, w szczególności zaś w pięciu projektach ustaw dotyczących wykonywania i organizacji rzemiosła, systemu podatkowego oraz tak ważnej dla nas sprawy — ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#MieczysławTarnawa">Oczywiście, zarówno program, jak i podejmowane decyzje stworzą określone uwarunkowania dla działalności rzemiosła. Bardzo ważne jest jednak, by w praktyce znalazły one swe pełne odbicie, by wynikające z nich ustalenia były powszechnie respektowane i wcielane w życie. Jak podkreśliłem — bardzo wiele będzie zależało od samego środowiska rzemieślniczego, od jego samorządu, od aktywności i zaangażowania wielotysięcznej rzeszy rzemieślników. Dużą rolę do spełnienia mieć będzie spółdzielczość rzemieślnicza jako organizator działalności usługowo-wytwórczej rzemiosła w warunkach socjalistycznej gospodarki planowej. Bardzo dużo zależeć będzie od ścisłego współdziałania organizacji rzemiosła z administracją terenową w miastach i w gminach.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#MieczysławTarnawa">Uznanie rzemiosła jako pełnoprawnego partnera w dziedzinie usług, a także w rozwijaniu produkcji rynkowej oraz rosnąca odpowiedzialność władz lokalnych za jego rozwój wymaga jednak przełamania istniejących jeszcze uprzedzeń do środowiska rzemieślniczego, przezwyciężenia różnych, często niewłaściwych ocen.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#MieczysławTarnawa">W całej działalności rzemiosła tak usługowej, jak i produkcyjnej, o końcowym efekcie decydują wysoki udział pracy żywej i konkretne umiejętności rzemieślnika. Posłużę się tu przykładem wytwórczości o znamionach rękodzieła artystycznego, w którym sam pracuję.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#MieczysławTarnawa">Rozwój rzemiosła o walorach artystycznych ma podwójne znaczenie. Pierwsze dotyczy coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludności w sferze kultury materialnej, kształtowania wrażliwości estetycznej, wzbogacania świadomości społecznej o niewyczerpane bogactwo folkloru, tradycji regionalnych w sztuce ludowej i stosowanej. Praktyka dowiodła dużej roli rękodzieła artystycznego w dziedzinie utrwalania i rozwijania naszych kontaktów z Polonią rozsianą na całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#MieczysławTarnawa">Po drugie — wyroby rzemiosła artystycznego, z uwagi na wysoki udział robocizny bezpośredniej oraz osobisty kunszt rzemieślnika, należą do poszukiwanych wyrobów rynkowych. Wzrost popytu na te dobra jest prawidłowością występującą w społeczeństwach o rosnącej zamożności. Dlatego też w przyspieszaniu rozwoju rzemieślniczej produkcji artystycznej należy widzieć również istotny element oddziaływania na kształtowanie modelu konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#MieczysławTarnawa">Mamy realną szansę podwojenia, a nawet i potrojenia w bieżącym pięcioleciu wartości produkcji rzemiosł artystycznych zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport. Dotyczy to również usług, zwłaszcza zaś napraw i konserwacji przedmiotów artystycznych, jak również odbudowy i konserwacji zabytkowych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#MieczysławTarnawa">Wysoki Sejmie! Ustalenia podjęte na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego i Prezydium Rządu w dniu 4 listopada mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju usług i rzemiosła, zgodnie ze zwiększającymi się stale potrzebami naszego społeczeństwa, całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#MieczysławTarnawa">Pełna realizacja zamierzeń dotyczących przyspieszonego rozwoju usług i produkcji rynkowej rzemiosła oznaczać będzie odczuwalne zwiększenie ich podaży wyrażającej się wielomiliardowymi kwotami. To zaś, powiedzmy wyraźnie, ważyć będzie na rynku, nadając jednocześnie wymierny kształt naszym wysiłkom.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#MieczysławTarnawa">Rzemiosło niejednokrotnie dawało przykłady dużego zaangażowania i dowody, że nie kieruje się wyłącznie sprawami związanymi z ekonomicznymi aspektami prowadzonej działalności usługowo-wytwórczej. Żywe tradycje polskiego rzemiosła, jego uczestnictwo w przeobrażeniach i rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny połączone z rzetelną pracą zawodową i społeczną dają rękojmię, że rzemieślnicy, zasłużeni mistrzowie wraz z młodą wkraczającą do zawodu generacją, wychowaną i wykształconą w Polsce Ludowej — jak najlepiej, jak najbardziej efektywnie wykonywać będą postawione przed nimi zadania, dla dobra całego społeczeństwa, dla dobra nas wszystkich. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Kazimierz Fortuna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#KazimierzFortuna">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W polskim społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodzieży utrwaliło się przekonanie, że jedynie słuszną drogą naszego rozwoju jest ta, która prowadzi do wszechstronnego, prężnego i harmonijnego rozwoju kraju. Droga ta określona przez VI i VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wiedzie nasz kraj ku nowoczesności i zasobności, łącząc postęp w podnoszeniu poziomu i jakości życia narodu z umacnianiem siły i pozycji socjalistycznej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#KazimierzFortuna">Dla realizacji wytyczonych celów niezwykle ważne jest podnoszenie poziomu wiedzy, kwalifikacji i umiejętności ludzi, rozwój nauki oraz zaspokajanie potrzeb kulturalnych, będących nieodzownymi czynnikami kształtowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#KazimierzFortuna">W przedłożonym projekcie planu społeczno-gospodarczego zakłada się, że w oświacie i wychowaniu podstawowym kierunkiem działania w latach 1976–1980 powinno być zapewnienie warunków dla wdrażania reformy systemu edukacji narodowej oraz zaspokajanie potrzeb gospodarki narodowej na kadry kwalifikowane, zwłaszcza dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#KazimierzFortuna">Tymi właśnie problemami, w odniesieniu do wsi i rolnictwa zajmę się w swoim wystąpieniu. Ich znaczenie nie sprowadza się bowiem tylko do gospodarki żywnościowej, lecz dotyczy perspektyw rozwojowych całego społeczeństwa. Jeśli mówimy o młodzieży wiejskiej, to mamy na myśli co najmniej połowę młodzieży naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#KazimierzFortuna">Według ostatniego spisu powszechnego, z ogólnej liczby młodzieży w wieku 15–19 lat mieszkało i uczyło się lub pracowało na wsi 53,6%, a w grupie wieku 20–24 lat, czyli w wieku studenckim, odsetek ten wynosił 49,2%. Zgodnie z prognozami demograficznymi, w najbliższych kilkunastu latach we wsi wyrastać będą nadal młode roczniki, nie tylko na potrzeby wsi i rolnictwa, ale i dla miast. Z tego środowiska wywodzić się będą nowe zastępy klasy robotniczej, specjaliści różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#KazimierzFortuna">Jak wykazują szczegółowe analizy, ta połowa młodzieży polskiej ma jeszcze dziś znacznie trudniejsze szanse kształcenia się niż młodzież miejska. W tym kontekście z pełnym uznaniem należy odnosić się do wysiłków zmierzających do wdrażania reformy systemu edukacji narodowej, powoływania i umacniania gminnych szkół zbiorczych. Reforma systemu edukacji narodowej jest wielką społeczną sprawą.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#KazimierzFortuna">Gminne szkoły zbiorcze, w połączeniu z rozwijaną opieką przedszkolną, spotkały się z poparciem i dużym uznaniem społeczeństwa wiejskiego, które dostrzega w nich szansę wyrównania startu życiowego dzieci i młodzieży. Powoływanie więc dalszych szkół zbiorczych, dążenie do objęcia w tej pięciolatce wszystkich uczniów szkół podstawowych na wsi, musi iść w parze z doskonaleniem ich funkcjonowania i stałym umacnianiem. Dlatego też istnieje potrzeba przyspieszenia rozbudowy bazy materialne] gminnych szkół zbiorczych, doskonalenia dowozu i dożywiania dzieci.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#KazimierzFortuna">Wysoka Izbo! Rolnictwo i cała gospodarka żywnościowa, po doniosłych decyzjach politycznych i państwowych, weszły na nowy jakościowo etap rozwoju. Znajduje to potwierdzenie w przedłożonym projekcie 5-letniego planu społeczno-gospodarczego. Nieodzownym warunkiem wykonania stawianych w nim przed rolnictwem zadań racjonalnego wykorzystania środków materialnych, a przede wszystkim efektywnego przyjęcia techniki i mechanizacji — są kwalifikowane kadry. Tymczasem rolnictwo i wieś kumulowały niedostatki funkcjonowania szczególnie szkoły podstawowej i systemu oświaty, które przez lata urosły do rangi problemu społecznego. Ostrzej widać ten problem w pięciolatce jakości. W efekcie na 1000 ludności rolniczej przypada dziś tyle osób bez ukończonej szkoły podstawowej, ile było wśród ludności pozarolniczej 20 lat temu. Jest to już dzisiaj jeden z działów gospodarki narodowej o najniższych kwalifikacjach pracowników. Tylko co dziesiąty pracujący w rolnictwie ma wykształcenie ponadpodstawowe, podczas gdy w pozostałych działach gospodarki narodowej wskaźnik ten wynosi 56%.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#KazimierzFortuna">Jak wynika z danych komisji rządowej do spraw kształcenia kadr dla rolnictwa, bardzo niski jest także poziom wykształcenia młodych rolników. Wśród rolników w wieku do lat 25 wykształcenie ponadpodstawowe ma około 1/4, natomiast wśród pracowników działów pozarolniczych około 2/3. Szczególnie negatywnym zjawiskiem jest fakt podejmowania pracy w rolnictwie przez młodzież bez ukończonej szkoły podstawowej — corocznie jeszcze około 20 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#KazimierzFortuna">Jeśli więc z prognozy wynika, że ludność obecnie czynna zawodowo w rolnictwie stanowić będzie około 2/3 pracujących w rolnictwie w 1990 roku, to podnoszenie kwalifikacji osób pracujących w tym dziale gospodarki nabiera szczególnego znaczenia. Jest to zadanie równie wielkie, jak kształcenie nowych kadr dla rolnictwa i całej gospodarki narodowej w systemie szkolnym. Można więc stwierdzić, że wykształcenie staje się główną barierą intensyfikacji i rekonstrukcji rolnictwa. Dlatego też z zadowoleniem należy odnieść się do rządowego programu w sprawie kształcenia kadr na potrzeby rolnictwa w latach 1976–1990. Zawarte w nim kompleksowe oceny i propozycje zmian, przy konsekwentnym ich wdrażaniu, przyczynią się niewątpliwie do rozwiązania tego szczególnie ważnego problemu.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#KazimierzFortuna">Zgodnie z założeniami projektu 5-letniego planu społeczno-gospodarczego, rolnictwo indywidualne powinno zasilić około 200 tysięcy rolników oraz robotników wykwalifikowanych, a także specjalistów z wyższym wykształceniem rolniczym. Rolnictwo nasze wkracza w taki etap rozwoju, w którym zwiększenie dopływu kwalifikowanych kadr jest nieodzownym warunkiem wykonania założonych zadań.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#KazimierzFortuna">Obok troski o racjonalne wykorzystanie już przygotowanych i przygotowywanych kadr dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej, poszukiwać musimy nowych rozwiązań zmierzających do wzrostu zainteresowania młodzieży szkolnictwem rolniczym, rozważyć możliwości ustalenia preferencji dla szkolnictwa rolniczego w polityce stypendialnej i internatowej, większego zainteresowania szkoleniem kadr ze strony przedsiębiorstw, organizacji i instytucji obsługujących wieś i rolnictwo. Jest to tym bardziej ważne, że problem przygotowania kadr dotyczy zarówno rolnictwa, jak też szeroko rozumianych potrzeb społeczeństwa wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#KazimierzFortuna">Ze względu na szczególne zapotrzebowanie na kadrę z wyższym wykształceniem — zgodnie z propozycją planu — zwrócić musimy uwagę na udział młodzieży wiejskiej i rolniczej w studiach wyższych. Na podstawie analizy udziału młodzieży wiejskiej, szczególnie chłopskiej, w studiach wyższych można stwierdzić systematyczny spadek jej udziału na I roku studiów. Dziesięć lat temu młodzież chłopska wśród przyjętych na I rok studiów stanowiła 15,2%, pięć lat temu — 12,4%, a w roku obecnym już tylko 8,9%. Wśród ogółu przyjętych na I rok studiów w roku akademickim 1976–1977, młodzież pochodzenia robotniczego i chłopskiego stanowi łącznie 39,5%, co jest najniższym z dotychczasowych wskaźników od roku 1951. Dla pełnej ilustracji zjawiska dodam jeszcze, że wśród przyjętych w br. na akademie rolnicze — młodzież pochodzenia chłopskiego stanowi wprawdzie więcej niż w innych typach uczelni wyższych, ale tylko niecałe 23%.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#KazimierzFortuna">Przedłożone projekty planów społeczno-gospodarczych zakładają usprawnienie działalności wyższych uczelni, poprawę warunków dydaktycznych i socjalnych, poziomu kształcenia, wzrost liczby studentów i miejsc w domach studenckich. W tym kontekście niezbędne jest także zapewnienie większego udziału młodzieży robotniczej i chłopskiej w stacjonarnych studiach wyższych. Istnieje potrzeba opracowania określonego systemu preferencji.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#KazimierzFortuna">Wysoki Sejmie! W tworzeniu nowoczesnego rolnictwa, w socjalistycznych przeobrażeniach wsi od lat aktywnie uczestniczy młode pokolenie. Z wypowiedzi i opinii młodych mieszkańców wsi wynika, że przede wszystkim pragnie ona nowocześniej, intensywniej gospodarować i więcej produkować przy zmniejszaniu uciążliwości pracy w rolnictwie, pełniejszym zmechanizowaniu procesów produkcyjnych, unowocześnianiu organizacji pracy, pozwalającej wygospodarować czas wolny od zajęć zawodowych, niezbędny do godziwego wypoczynku i kulturalnej rozrywki.</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#KazimierzFortuna">Są to czynniki decydujące o popularności zawodów rolniczych, o atrakcyjności pracy i życia na polskiej wsi. Młodzież uważa czynniki kulturalne za ważne, wręcz decydujące o rozwoju gospodarki żywnościowej i pozostawaniu na wsi. Są to zjawiska o doniosłym znaczeniu społecznym, świadczące o dokonaniu się istotnych przeobrażeń w świadomości i w sposobie myślenia młodzieży o przyszłości wsi.</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#KazimierzFortuna">W przedłożonych projektach planów znajdujemy potwierdzenie dla tych dążeń zarówno we wzroście nakładów na rolnictwo, jak też dalszych rozwiązaniach socjalno-społecznych, które w zestawieniu z podjętymi już historycznymi decyzjami — stanowić będą o dalszych istotnych przeobrażeniach. Te rozwiązania są szansą dla wykształconego, myślącego rolnika. Służą one pogłębianiu procesu budowania społecznej rangi i autorytetu zawodu rolnika.</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#KazimierzFortuna">W Polsce Ludowej wyrosło, przy udziale ruchu młodzieżowego, młode pokolenie nowoczesnych rolników i pracowników rolnictwa. Ci młodzi ludzie są dziś wzorem producentów, wzorem społecznych i zawodowych karier w rolnictwie, argumentem potwierdzającym wzrost atrakcyjności zawodu rolnika i dokonującej się, przyśpieszonej ewolucji od chłopa do rolnika — nowoczesnego producenta żywności.</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#KazimierzFortuna">Społeczny ruch przodujących gospodarzy rozwija wśród młodzieży ambicje zawodowe, społeczne i osobiste w zawodzie rolnika i troskę, aby coraz większa grupa wykształconej młodzieży świadomie wiązała swą przyszłość z gospodarką żywnościową.</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#KazimierzFortuna">Rozumiany dynamicznie autorytet rolnika, a młodego rolnika w szczególności, określa w środowisku zarówno poziom kwalifikacji, sposób prowadzenia warsztatu rolnego, osiągane efekty w produkcji towarowej, jak też myślenie kategoriami państwa, uwzględniające społeczny charakter wykonywanej pracy. Właśnie sposób myślenia i działania, w parze z osiąganymi efektami, określa dziś pozycję współczesnego rolnika i jego wpływ na socjalistyczne przeobrażenia w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#KazimierzFortuna">Wysoki Sejmie! Realizacja zadań planu na lata 1976–1980 przez wieś i rolnictwo wymaga dalszego upowszechniania zasad polityki rolnej PZPR i ZSL oraz przedmiotowej znajomości współczesnej gospodarki żywnościowej w całym społeczeństwie, a szczególnie wśród młodzieży. Kształtowaniu nowoczesnego myślenia o perspektywie wsi i rolnictwa oraz działaniu na rzecz jej przybliżania wysiłkiem całego młodego pokolenia Polaków, dobrze służą połączone działania młodzieży z miast i wsi w ramach prac programowych nowej organizacji młodzieżowej — Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#KazimierzFortuna">Wspólne działania młodych z miast i wsi praktycznie ukazują kształt nowego jakościowo sojuszu robotniczo-chłopskiego. Zasada budowy socjalizmu dla ludzi i przez ludzi, leżąca u podstaw naszej strategii społeczno-gospodarczej sprawia, że ambitne zadania obecnej pięciolatki przyjmowane są za własne przez każdego Polaka, a ich pełna realizacja będzie miarą patriotyzmu, sprawą ambicji i honoru obywatelskiego. Urzeczywistniać te działania będzie społeczeństwo coraz bardziej światłe i wykształcone, o coraz bogatszym życiu duchowym, działające celowo i racjonalnie, społeczeństwo wydajnej pracy, wysokiej organizacji i świadomej dyscypliny, przy równoczesnym pełnym rozkwicie twórczych możliwości każdej jednostki. Z głębokiego zrozumienia zadań i celów rozwoju kraju rodzić się musi powinność, aby każdy zrobił więcej niż nakazuje obowiązek. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zofia Mroczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#ZofiaMroczka">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Rząd projekty planów na lata 1976–1980 i na 1977 rok oraz budżetu państwa na 1977 rok odpowiadają celom wytyczonym na VII Zjeździe PZPR. Są to zadania, których wykonanie powinno przynieść dalszą poprawę warunków życia społeczeństwa oraz umocnienie potencjału ekonomicznego kraju.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#ZofiaMroczka">Istotną cechą budżetu państwa jest zgromadzenie środków potrzebnych na finansowe zabezpieczenie realizacji zadań społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#ZofiaMroczka">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt budżetu państwa na rok 1977 odpowiada w pełni tym założeniom. Ustala on bowiem dochody według poszczególnych źródeł zasilenia budżetu, a także kierunki wydatkowania środków na zadania określone w planie społeczno-gospodarczym. Problemy te zostały ujęte w harmonijną całość i wzajemnie się warunkują. Przy ustalaniu poszczególnych pozycji dochodów i wydatków budżetowych zwrócono większą niż zazwyczaj uwagę na szerokie wykorzystanie możliwości wzmocnienia równowagi finansowej państwa przez maksymalne zwiększenie planu dochodów od gospodarki uspołecznionej i oszczędne planowanie wydatków. Planowane dochody budżetu państwa wzrastają o 9,5%. Założenie tak wysokiej dynamiki jest możliwe do zrealizowania w związku z planowanym wzrostem produkcji i usług oraz obniżki kosztów własnych. Wymaga to wydatnego zwiększenia efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwach gospodarki uspołecznionej oraz znacznego zmniejszenia zaległości w podatkach i opłatach od ludności i gospodarki nie uspołecznionej. Ponadto wzmocnienie dyscypliny finansowej stworzy dalsze możliwości zapewnienia dopływu środków do budżetu. Ustalone w projekcie budżetu państwa wydatki w kwotach wyższych od kwot w 1976 roku o 71,2 mld zł, tj. o 8,9%, zabezpieczają w sposób oszczędny sfinansowanie rozwoju gospodarki narodowej. Pozwala to zwiększyć środki między innymi na:</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#ZofiaMroczka">— realizację programu rozwoju produkcji rolnej,</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#ZofiaMroczka">— sfinansowanie podjętych wcześniej decyzji o podwyżkach płac pracowników sfery nieprodukcyjnej,</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#ZofiaMroczka">— pełną realizację programu rozwoju ubezpieczeń społecznych i założony w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwój usług komunalnych, socjalnych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#ZofiaMroczka">Oszczędnie zaplanowane są wydatki na administrację państwową. Wydatki z budżetu na podróże służbowe krajowe i zagraniczne w zakresie działów gospodarczych utrzymano na poziomie ich wykonania w roku bieżącym, a w pozostałych działach zmniejszono o 5%, co da je oszczędność około 40 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#ZofiaMroczka">Słusznie zakłada się reżim oszczędnościowy w wydatkach, które nie decydują o rozwoju produkcji rynkowej, eksportowej czy o bezpośrednich potrzebach spożycia społecznego. Istnieje bowiem wiele dziedzin, w których efektywność gospodarowania środkami wymaga znacznej poprawy.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#ZofiaMroczka">Cechą charakterystyczną budżetów terenowych na 1977 rok jest wzmocnienie zapoczątkowanej w 1976 roku stabilizacji ich sytuacji finansowej przez zapewnienie bardziej pewnych źródeł dochodów.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#ZofiaMroczka">Realizacja stale rosnących zadań społeczno-gospodarczych wymaga daleko idącej koncentracji środków na dziedziny decydujące o rozwoju kraju. Dlatego projekt budżetu państwa zakłada najwyższe tempo wzrostu wydatków na działalność gospodarczą, gdzie planowany wzrost wynosi 16,7%.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#ZofiaMroczka">Również w pełni zabezpieczone zostają środki na wydatki związane z całą sferą potrzeb socjalno-bytowych społeczeństwa, a więc oświaty i wychowania, ochronę zdrowia. Wzrost wydatków na te cele wynosi około 5 mld zł i zapewnia sfinansowanie zadań wynikających z planu społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#ZofiaMroczka">Pozytywnym zjawiskiem jest zabezpieczenie wysokiego wzrostu wydatków na ubezpieczenia społeczne wynoszącego prawie 13%. Pozwoli to, zgodnie z polityką socjalną partii, na wypłaty wyższej liczby emerytur i rent oraz na wzrost przeciętnej wysokości świadczeń. Zakłada się również sfinansowanie wzrostu ilości zasiłków rodzinnych, macierzyńskich, opiekuńczych i podniesienie średniej wysokości zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#ZofiaMroczka">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt budżetu państwa na 1977 rok jest wynikiem naszych możliwości i na miarę tych możliwości przyczyniać się będzie do zaspokojenia wzrastających potrzeb. Aby potrzeby te mogły być jeszcze szybciej zaspokojone, niezbędne jest działanie skierowane na rzecz dalszej poprawy efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#ZofiaMroczka">W całym społeczeństwie powinna ugruntować się świadomość, że poprawa efektywności w zakresie oszczędnej gospodarki materiałami, surowcami, wzrost dyscypliny i wydajności pracy, to źródła uzyskania dodatkowych środków, które mogą być przeznaczone na rozwój kraju i na poprawę warunków socjalno-bytowych społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#ZofiaMroczka">Dla utrzymania tej równowagi, którą projekt budżetu na 1977 rok w pełni zapewnia, niezbędne jest zachowanie dyscypliny finansowej przez wszystkich wykonawców budżetu. W wydatkowaniu środków każdy realizator budżetu musi bezwzględnie przestrzegać zasad celowości, gospodarności i oszczędności. Od prawidłowej realizacji budżetu zależeć będzie w znacznym stopniu osiągnięcie założonych celów, a więc utrwalenie wysokiego tempa rozwoju gospodarczego kraju i poprawa warunków socjalno-bytowych ludzi pracy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#HalinaSkibniewska">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym. Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami: planu 5-letniego na lata 1976–1980 oraz planu i budżetu na 1977 rok.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#HalinaSkibniewska">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#AdamFuszara">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#AdamFuszara">1) Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — w sali nr 101,</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#AdamFuszara">2) Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski,</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#AdamFuszara">3) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 118,</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#AdamFuszara">4) Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej — w sali posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#AdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w sobotę, dnia 18 grudnia odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#AdamFuszara">1) Komisji Przemysłu Lekkiego — o godz. 8 min. 15 — w sali nr 70, Dom Poselski,</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#AdamFuszara">2) Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 118,</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#AdamFuszara">2) Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 118,</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#AdamFuszara">3) Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 70, Dom Poselski,</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#AdamFuszara">4) Polsko-Belgijskiej Grupy Parlamentarnej — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#HalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. do dnia 18 grudnia, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min. 5)</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min. 5)</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#StanisławGucwa">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#StanisławGucwa">Powołuję na sekretarzy posłów Andrzeja Bondarewskiego i Bronisławę Grochowską.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#StanisławGucwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#StanisławGucwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#StanisławGucwa">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektami: planu 5-letniego na lata 1976–1980 oraz planu i budżetu na 1977 r.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#KazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Strategia dynamicznego rozwoju Polski, wysunięta na przełomie 1970 i 1971 roku przez kierownictwo partii z Edwardem Gierkiem na czele, a następnie rozwinięta i skonkretyzowana na VI Zjeździe PZPR, była wyrazem zarówno pilnych potrzeb społeczno-ekonomicznych Polski, jak i wyjściem naprzeciw odczuciom, nadziejom i aspiracjom wszystkich Polaków. Znane stwierdzenie Edwarda Gierka „stać nas na więcej” było odczytaniem potrzeb ogólnospołecznych i nadziei na porzucenie stagnacji i stworzenie warunków w naszym kraju, aby robić więcej i lepiej, aby przyspieszyć dźwiganie ojczyzny na wyższy szczebel rozwoju. Te wielkie nadzieje nie zostały zawiedzione. Nigdy bowiem jeszcze w tak krótkim czasie nie dokonaliśmy tak wiele w całokształcie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Stworzyliśmy silny i nowoczesny potencjał gospodarczy, pozwalający obecnie na coraz lepsze i pełniejsze zaspokajanie potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#KazimierzMorawski">VI Zjazd PZPR, obok zainicjowania koniecznego rozmachu procesów inwestycyjnych i modernizacyjnych, obok aktywnej polityki płac i świadczeń socjalnych oraz działań na rzecz ulepszenia funkcjonowania państwa i gospodarki, uruchomił postawieniem na człowieka wielkie dźwignie aktywności społecznej, tworząc jednocześnie nowy klimat społeczny w kraju, zespalający naród wokół polityki partii.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#KazimierzMorawski">Przedstawione przez Rząd projekty planów społeczno-gospodarczych na lata 1976–1980 i na rok 1977 są wyrazem kontynuacji dotychczasowej strategii VI i VII Zjazdu PZPR. Realizacja tego programu ma zapewnić warunki do życia godnego i do integralnego rozwoju osoby ludzkiej na płaszczyźnie materialnej i duchowej. Warunki te — to większa ilość, powszechna dostępność oraz wyższa jakość dóbr służących doskonaleniu ludzkiego życia. Realizacja tych zadań wymaga w chwili obecnej uruchomienia czynników harmonizujących życie gospodarcze. Przegrupowanie, jakiego dokonujemy w bieżącej pięciolatce jest w obecnych, niełatwych przecież warunkach, programem, który pozwoli w pełni osiągnąć cele nakreślone uchwałą VI i VII Zjazdu. Wysunięte podstawowe priorytety, jak zwiększenie produkcji rynkowej i usług, znaczne przyspieszenie rozwoju rolnictwa i całego kompleksu gospodarki żywnościowej oraz dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego — wyrażają przecież istotę filozofii, która legła u podstaw nowej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, zrodzonej i ustalonej w 1971 roku. I właśnie dziś, w obliczu trudności rozwojowych, dysponując dużym i unowocześnionym potencjałem wytwórczym, dzięki temu, co zrobiliśmy i zbudowaliśmy w minionych sześciu latach, możemy tym priorytetom wysuniętym w obecnej pięciolatce sprostać i skuteczniej skoncentrować wysiłek na ich urzeczywistnieniu. Naszej aprobaty i poparcia dla tego ambitnego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego, powstałego na początku lat siedemdziesiątych, nie naruszą aktualnie przeżywane trudności. Nie można pozwolić, aby obecne napięcia zaciemniały obraz wielkiego skoku rozwojowego, jakiego dokonaliśmy w Polsce w minionych latach wysiłkiem całego narodu. Jest to już inna Polska. Polska, której potencjał gospodarczy stwarza możliwości rozwiązywania wielu nabrzmiałych problemów i trudności, umacnia nasz byt niepodległy, naszą pozycję zarówno w obozie socjalistycznym, jak i wśród wielu innych krajów. Występującym nieraz nastrojom zobojętnienia, przejawom bierności czy wytwarzanego czasem czarnowidztwa, przeciwstawić trzeba wolę działania aktywnego i ofensywnego w przezwyciężaniu napięć i trudności, a także wymóg zdyscyplinowanej pracy i zrozumienia, że wszelkie wielkie przedsięwzięcia nie dokonują się łatwo, że wymagają zmagań z trudnościami i że od tych zmagań nikt z nas nie jest zwolniony.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#KazimierzMorawski">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że realizacja przedstawionego przez Rząd planu społeczno-gospodarczego na lata następne odbywać się będzie w warunkach, w których sprawą o kluczowym znaczeniu staje się — obok organizacji pracy — wydajność pracy każdego Polaka. Kontynuacja i rozwijanie dotychczasowej strategii rozwojowej kraju wyrażać się ma w utrwalaniu intensywnych i jakościowych czynników, a dla realizacji tego programu działania niezbędne jest Skuteczne oddziaływanie w kierunku zmiany psychiki społeczeństwa. Chciałbym szczególnie mocno podkreślić w związku z tym konieczność dokonania nie tylko przesunięć w priorytetach rozwoju gospodarczego, ale przeobrażeń w psychice i świadomości społecznej, w rozumieniu celów działania wśród ludzi, którzy ów manewr ekonomiczny będą na co dzień realizować.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#KazimierzMorawski">Trzeba, aby bardziej i powszechniej zadomowiło się myślenie kategoriami jakościowymi, bowiem nieraz działacze gospodarczy przywykli do fetyszyzowania kryteriów ilościowych, które tworzyły często ich horyzont myślenia. Chcemy zrozumienia szerszego, że liczyć się muszą rezultaty mierzone stosunkiem nakładów do efektów i że rozwój takich czy innych dziedzin gospodarki powinien być określany skalą potrzeb społecznych. Kierując się tą samą strategią, przychodzi nam działać w innych zmieniających się warunkach.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#KazimierzMorawski">Musimy stawiać coraz większe wymagania kadrze administracyjnej i gospodarczej w zakresie przeciwdziałania tolerancji wobec braku odpowiedzialności i zdyscyplinowania oraz nieprzestrzegania norm zarówno technicznych, jak i moralnych, a także postawom wyrażającym się tendencją do zatracania poczucia związku między płacą a pracą, a także znieczuleniu na ludzkie potrzeby. Jak podkreśliłem w obecnym Okresie rozwoju naszej gospodarki coraz większą rolę odgrywać muszą czynniki intensywne, zależne w decydującej mierze od ludzkich postaw w procesie pracy. Postawy te z jednej strony stymulowane są przez dobrą organizację i nasycenie dobrami materialnej sfery naszego życia, z drugiej jednak strony pobudzane są przez poczucie sensu i społecznej użyteczności pracy, przez świadomość, że wysiłek każdego pracownika zostanie właściwie wykorzystany. Wysiłek całego społeczeństwa powinien zbiegać się z intensywnym dążeniem naszych menadżerów produkcji i pracowników administracji na wszystkich szczeblach do racjonalnego wykorzystywania owoców pracy każdego człowieka. Swą podmiotowość w życiu społeczno-gospodarczym ludzie pragną wyrazić przez poczucie realność! swego udziału w pracy całego społeczeństwa. Pragną wnosić w działalność zawodową twórczą inicjatywę, zaangażowanie i poczucie odpowiedzialności, ale czynnikiem demobilizacja staje się każdy obserwowany brak gospodarności, marnotrawstwo i niewykorzystywanie szans — wynikające ze złej organizacji produkcji czy błędów w zarządzaniu. Gdy występuje widzialne gołym okiem marnotrawstwo mienia społecznego przez ludzi powołanych do tego, aby je strzec, gdy ujawnia się niedbalstwo w wykonywaniu obowiązków, przynosi to nie tylko straty mierzone w złotówkach, ale często powoduje może jeszcze kosztowniejsze straty w infrastrukturze społecznej.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#KazimierzMorawski">Nie mniej istotne jest takie organizowanie życia społecznego i pracy całego społeczeństwa, by każdy w zależności od swoich kwalifikacji i sił znajdował właściwe miejsce do ich wykorzystywania. Zgodnie z założeniami polityki PZPR, jedynym kryterium oceny i awansowania ludzi w pracy powinien być realny wkład w pomnażanie bogactwa narodowego.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#KazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Wyższe zadania rozwojowe stawiają większe wymagania świadomości społecznej i kulturze politycznej obywateli w naszym kraju. Stawianie 'większych wymagań ideowo-moralnych wiąże się z aktywniejszym przeciwdziałaniem tym zjawiskom i tym cechom ludzkim, które już nieraz w naszej historii odegrały tak negatywną rolę. Zwracać więc dziś musimy szczególną uwagę na upowszechnianie poczucia gospodarskiej współodpowiedzialności za wspólne dobro. Jak stwierdził na V Plenum KC PZPR I Sekretarz Edward Gierek: „Kształtowanie w naszym społeczeństwie odporności na trudności, wytrwałości w zamiarach, zdolności do obiektywnej oceny złożonych sytuacji i zdyscyplinowanego działania w ich obliczu, to nader ważne zadanie edukacji obywatelskiej i pracy wychowawczej”.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#KazimierzMorawski">Świadomość społeczną kształtują różne czynniki kulturotwórcze — od szkoły po środki masowego przekazu, od instytucji życia społecznego aż po kościół. Zwiększają się obszary życia, na których rola tych wszystkich czynników staje się wspólna w imię ważnych celów narodowych. Chodzi więc o to, aby ta wspólna troska o urzeczywistnianie polskich interesów narodowych zespalała wszystkie odłamy naszego społeczeństwa wokół programu przedstawionego przez Rząd pod obrady sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#KazimierzMorawski">Ogromna część naszego społeczeństwa to ludzie wierzący. Od ich postawy, zaangażowania zależy wiele w realizacji rozwojowego programu Polski. Religia i przynależność do kościoła nie determinują poglądów politycznych ludzi wierzących, którzy dokonują wyborów politycznych w oparciu o analizę rozwoju społecznego, w oparciu o rozeznanie potrzeb własnego kraju — ale mają zasadniczy wpływ na ich postawy moralne także w odniesieniu do życia społecznego. Etyka i moralność chrześcijańska mogą być ważnymi czynnikami obywatelskiego wychowania i szeroko pojętej społecznej aktywności. Spożytkowanie tych właśnie wartości staje się dziś szczególnie ważnym problemem i zadaniem w naszym kraju. Zasady etyczno-moralne obowiązują ludzi wierzących nie tylko w życiu indywidualnym, ale w takim samym stopniu w życiu zbiorowym. Poszanowanie własności społecznej, rzetelna praca, zaangażowany stosunek do obowiązków zawodowych, szeroko pojęta służba społeczna — oto przykładowo sprawy, które w żadnym wypadku nie mogą być obojętne z punktu widzenia moralności chrześcijańskiej. Nie ma dwóch moralności — jednej na użytek prywatny, a drugiej w odniesieniu do społeczeństwa i państwa.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#KazimierzMorawski">Znane słowa wypowiedziane przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka w Mielcu dotyczące problematyki współdziałania kościoła i państwa w naszym kraju spotkały się z aprobatą i poparciem opinii katolickiej w naszym kraju, stając się nową zachętą do zespalania wysiłków w budowie siły Polski. Stowarzyszenie, w którego imieniu przemawiam, podjęło aktywną działalność w szerokich kręgach środowisk katolickich nad tym, by odpowiedzią na mieleckie stwierdzenia Edwarda Gierka, że „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła i państwa w realizacji ważnych celów narodowych” — było aktywne i świadome poparcie uchwał V Plenum KC PZPR, by realizowało się ono w uruchamianiu nowych zasobów energii społecznej. Pragniemy, aby wierzący, wychodzący tak licznie co niedziela z kościołów w naszym kraju, coraz lepiej rozumieli sens swych obowiązków społeczno-moralnych, wynikających z ich przynależności do rodziny chrześcijańskiej i do społeczności narodowej, i aby stawali się przykładem dobrego życia, rzetelnej i uczciwej pracy, prawości, a także troski o nasze wspólne dobro, jakim jest Polska i jej sprawy. Dawał temu wyraz niejeden raz Episkopat Polski. Dziś jednak podkreślam szczególnie te sprawy, gdyż obecnie trzeba, aby połączyły się wszystkie patriotyczne siły — niezależnie od występujących różnic — w działaniu nad przezwyciężeniem barier, zarówno psychologicznych, świadomościowych, jak i społecznych i gospodarczych na drodze, którą wyznaczają zadania postawione w referacie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na V Plenum. Kościół katolicki jest w Polsce wielką siłą moralną, zdolną współkształtować postawy ludzkie i wnosić w całokształt naszego życia narodowego, społecznego — cenne, konstruktywne i twórcze wartości. Toteż musimy dziś głębiej przemyśleć istotę powstających możliwości, wypływających z nowej perspektywy współdziałania kościoła i państwa.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#KazimierzMorawski">Możliwości te, w oparciu o dotychczasowe doświadczenia współdziałania wierzących i niewierzących w naszym kraju, mogą wzbogacić nasze życie o nowe wartości pomagające w szybszym posuwaniu się naprzód w realizacji programu dynamicznego rozwoju Polski oraz pogłębianiu atmosfery zgodnego i harmonijnego współżycia wszystkich Polaków na gruncie spraw ogólnonarodowych. Nie znaczy to, że między kościołem a państwem nie ma spraw spornych. Istnieje natomiast coraz więcej spraw wspólnych. Polityka kierownictwa politycznego naszego kraju stawia w centrum uwagi sprawy człowieka, jego potrzeby duchowe i materialne i jest zbieżna z odczuciami katolickiej opinii w Polsce. Konkretyzacja idei współdziałania nie jest więc aktem do zadekretowania czy kanonem zasad do wynegocjowania. Jest to złożony proces wykuwania z dotychczasowych doświadczeń społecznych nowej potrzebnej i oczekiwanej praktyki społecznej. Rozwój tego procesu zostanie zrealizowany, im konsekwentniej będą zbiegały się dobra wola i poczucie odpowiedzialności wszystkich stron w tym zainteresowanych. Można by tu wskazać na różne dziedziny, w których współdziałanie takie byłoby zarówno możliwe, jak i nader pożądane. Nie miejsce tu na wyliczanie wszystkich tych spraw. Chciałbym tu jednak na jeden moment zwrócić przykładowo uwagę. Sprawa to na pozór drobna. Istnieją, jak wiemy, duże braki personelu pomocniczo-pielęgniarskiego w szpitalach. Mogłyby tę lukę z powodzeniem wypełnić siostry zakonne przygotowane do tej pracy. Istnieje także odczuwany brak domów opieki dla ludzi starych i nieuleczalnie chorych oraz punktów pobytu dziennego dla dzieci w wieku przedszkolnym. Jest tu miejsce dla pożytecznej społecznie i wychowawczo pracy licznych rzesz sióstr zakonnych, które tylko w małej części są w tej dziedzinie wykorzystywane, nie mówiąc już o możliwościach współdziałania duchowieństwa z akcją pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#KazimierzMorawski">Przykładem poczucia odpowiedzialności za sprawy swego kraju mogą być ostatnie wystąpienia Papieża Pawła VI, który wzywał wiernych do niezbędnych wyrzeczeń wobec trudnej sytuacji gospodarczej Włoch, a prasowy organ watykański w specjalnym artykule podkreślał chrześcijański obowiązek dobrej pracy i potępił absencję w pracy jako sprzeczną z moralnością katolicką. Papież udzielił też swego poparcia decyzjom rządu włoskiego wprowadzającego daleko idące posunięcia oszczędnościowe. Te apele i zalecenia odnosiły się wprawdzie do sytuacji włoskiej, a więc państwa kapitalistycznego. Tym bardziej jednak można o nich mówić u nas w kraju, w którym ludzie pracy są współgospodarzami całej gospodarki i w którym nie występują — jak we Włoszech — sprzeczności klasowe.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#KazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Warunki życia międzynarodowego, jakie towarzyszyć będą realizacji ambitnie nakreślonych celów społeczno-gospodarczych, mają istotne znaczenie dla pomyślnego rozwoju naszego kraju. Świadomi tego przywiązujemy szczególną wagę do wyników odbytej ostatnio w Bukareszcie narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw-Stron Układu Warszawskiego, jak również do wyników wizyty w ZSRR partyjno-państwowej delegacji, której przewodniczył Edward Gierek. Wyniki te jednocześnie potwierdzają niewzruszony sojusz i coraz to wyższe formy współpracy obu państw, jak i stały dynamizm jednolitej linii działania wspólnoty socjalistycznej. Są to czynniki podstawowe, gwarantujące Poseł Morawski rozwój Polski, nasze bezpieczeństwo i perspektywy umacniania pokoju na świecie.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#KazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Kończąc, pragnę podkreślić, że w poczuciu głębokiej słuszności przedstawionych projektów planów społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1977 i na lata 1976–1980 Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego głosować będzie za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Tadeusz Grabski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#TadeuszGrabski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożone Sejmowi projekty planu 5-letniego na lata 1976–1980 i na rok przyszły — wyznaczają szczególnie ważną rolę wymianie towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#TadeuszGrabski">Podobnie jak w pierwszych latach bieżącej dekady — handel zagraniczny pozostanie nadal ważnym czynnikiem współdecydującym o tempie dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz o utrzymaniu równowagi ekonomicznej państwa.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#TadeuszGrabski">Zdaniem Komisji Handlu Zagranicznego — w imieniu której mam zaszczyt przemawiać — cele i zadania wyznaczone w projektach planów, w części dotyczącej wymiany towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą, w pełni odpowiadają postanowieniom zawartym w uchwale VII Zjazdu PZPR ponieważ:</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#TadeuszGrabski">— po pierwsze — zakłada się w nich dynamiczny wzrost obrotów, wyższy niż wzrost dochodu narodowego;</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#TadeuszGrabski">— po drugie — w celu osiągnięcia z krajami kapitalistycznymi w ostatnich latach bieżącego pięciolecia dodatniego salda bilansu handlowego — przewidują konieczną zmianę proporcji i tempa wzrostu eksportu w porównaniu z importem;</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#TadeuszGrabski">— po trzecie — zakładają znaczne zwiększenie udziału obrotów z krajami socjalistycznymi w ogólnej wymianie oraz dalszą poprawę struktury towarowej.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#TadeuszGrabski">Mając na uwadze doświadczenia ostatnich lat, a zwłaszcza skłonność naszego przemysłu do zwiększania importochłonności produkcji, nie będą to na pewno zadania łatwe. Ich pomyślna realizacja uzależniona będzie od wysiłku całej gospodarki narodowej, od wysokiego poczucia dyscypliny i odpowiedzialności wszystkich ogniw uczestniczących w wymianie towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#TadeuszGrabski">Wytyczenie tak ambitnych zadań możliwe było dzięki ogromnym nakładom poniesionym przez państwo w minionych sześciu latach na modernizację i unowocześnienie krajowego potencjału wytwórczego, w wyniku czego nastąpiło widoczne, obserwowane w każdym niemal zakładzie, odnowienie majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#TadeuszGrabski">W nadchodzących latach będziemy uzyskiwać znaczne z tego efekty, które w postaci większej ilości i wyższej jakości wyrobów, lepiej zaspokajać będą potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu. Taka jest bowiem konsekwencja realizacji celów strategicznych naszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#TadeuszGrabski">W dynamizowaniu obrotów handlowych szczególne miejsce — co znalazło swój wyraz w projektach omawianych dziś planów — zajmują nasze stosunki z krajami socjalistycznymi, z którymi obroty stanowią 2/3 całości naszej wymiany. Realizacja tych zadań przyczyni się niewątpliwie do pogłębienia socjalistycznej integracji, do rozszerzenia skali i zakresu związków specjalizacyjnych i kooperacyjnych z bratnimi krajami.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#TadeuszGrabski">Odrębnego podkreślenia wymaga wielostronny charakter naszej współpracy i wymiany handlowej ze Związkiem Radzieckim. Jej wagę w rozwoju naszego kraju oraz nowe perspektywy potwierdziła niedawna wizyta naszej delegacji partyjno-państwowej pod przewodnictwem towarzysza Edwarda Gierka w Związku Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#TadeuszGrabski">Doniosłe znaczenie dla kształtowania naszych stosunków miała narada bukareszteńska, dla wyników której wyrażamy nasze pełne poparcie.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#TadeuszGrabski">I choć poziom wymiany z państwami RWPG przewidziany w projektach planów uwzględnia w pełni zakres uzgodnień przyjętych w 5-letnich umowach handlowych, wydaje się celowe podkreślić potrzebę i możliwość dalszego ich wzbogacania o nowe inicjatywy, aktywizujące wzajemną wymianę ponad ustalenia podpisanych umów.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#TadeuszGrabski">Jak dowodzi tego dotychczasowa praktyka, nadal duże rezerwy tkwią w zakupach licencyjnych, w wymianie osiągnięć nauki i myśli technicznej między państwami socjalistycznymi. W rozwoju handlu z krajami kapitalistycznymi przywiązuje się słusznie dużą uwagę do zdynamizowania eksportu oraz ustabilizowania importu na dość już obecnie wysokim poziomie. Podwojenie eksportu do tych krajów jest zadaniem niełatwym, gdyż zobowiązuje do osiągania, począwszy od roku przyszłego, zwiększonych dostaw o 17% średnio rocznie. Duże rezerwy potencjału produkcyjnego przemysłu, możliwości zmiany struktury towarowej oraz poprawy opłacalności eksportu potwierdzają pełną realność tego zadania. Nowego natomiast spojrzenia wymaga aktywizacja kooperacji produkcyjnej i handlowej z firmami państw kapitalistycznych jako nie w pełni jeszcze doceniana możliwość zdynamizowania naszego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#TadeuszGrabski">Wysoki Sejmie! O zapewnieniu realności naszych ambitnych zamierzeń w dziedzinie handlu zagranicznego w latach 1977–1980 decydować będzie skuteczne rozwiązanie trzech problemów, którego musimy poszukiwać w systemie kierowania i sterowania naszą gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#TadeuszGrabski">Pierwszym z nich — o wyjątkowo dużym znaczeniu — jest poziom jakości i nowoczesności produkcji. W naszej ekspansji eksportowej na rynki zagraniczne potrzebny nam jest przede wszystkim towar nowoczesny, atrakcyjny, wysoce użytkowy, konkurencyjny jakością i ceną. I mimo dokonania ogromnego postępu w technologii wytwarzania, w unowocześnianiu potencjału wytwórczego, poniesienia znacznych nakładów na rozwój nauki i zaplecza naukowo-badawczego w przemyśle — z dotychczasowych rezultatów w tej ważnej społecznie i ekonomicznie dziedzinie, jaką jest jakość produkcji, choć obserwujemy niewątpliwy postęp, nie możemy być w pełni jeszcze zadowoleni. Niedostatki tego stanu rzeczy odczuwamy zresztą nie tylko w handlu zagranicznym, ale i na rynku wewnętrznym. Dlatego zapowiedź zmian na lepsze w tej dziedzinie, zawartą w postanowieniach V Plenum Komitetu Centralnego PZPR, należy wyraźnie wiązać z nadzieją na szybki zmierzch partactwa i brakoróbstwa oraz wzmocnienia kontroli w wielu jeszcze zakładach nad jakością produkowanych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#TadeuszGrabski">Dyrektywą naszego działania w tym zakresie powinny stać się słowa tow. Edwarda Gierka wypowiedziane w czasie V Plenum Komitetu Centralnego: „Absolutną koniecznością jest konsekwentne kształtowanie warunków sprzyjających wzrostowi jakości, a także zdecydowane zaostrzenie dyscypliny w realizacji zadań kooperacyjnych oraz wyciąganie wniosków wobec winnych”.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#TadeuszGrabski">Wysoki poziom standardu naszych towarów wydaje się być obecnie najważniejszą dźwignią rozwoju eksportu. Ale mówiąc o jakości, należałoby także zwrócić baczniejszą uwagę zainteresowanym centralom importującym towary, by wzmogły kontrolę dostaw, aby nie trafiały na nasz rynek artykuły niskiej jakości. Nie stać nas po prostu na to, by za dewizy zwiększać zapasy towarów trudno zbywalnych.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#TadeuszGrabski">Drugim istotnie ważnym czynnikiem dalszej pomyślnej aktywizacji eksportu jest system skutecznych bodźców materialnego zainteresowania. Ogromny wysiłek załóg musi być odpowiednio stymulowany. Wiąże się to. z doskonaleniem funkcjonowania instrumentów ekonomiczno-finansowych, a zwłaszcza z modyfikacją zasad i parametrów systemu ekonomiczno-finansowego wielkich organizacji gospodarczych, Dobrze się więc stało, że w ostatnim czasie pracuje się nad rozwiązaniem tych problemów.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#TadeuszGrabski">Produkcja eksportowa wymaga wyższych kwalifikacji, większego niż przeciętnie zaangażowania załóg, a także często jest nietypowa i wykonywana w skróconych terminach.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#TadeuszGrabski">I wreszcie sprawa ostatnia. Wysokie zadania eksportowe uzasadniają potrzebę wzmocnienia pozycji Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej, jako generalnego koordynatora handlu zagranicznego, z jednoczesnym podniesieniem odpowiedzialności resortów przemysłowych za rozwój eksportu. Lepsza i skuteczniejsza praca załóg powinna iść w parze z efektywniejszą działalnością przedsiębiorstw handlu zagranicznego i coraz lepszym dostosowaniem zagranicznej sieci sprzedaży do aktualnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#TadeuszGrabski">W sterowaniu działalnością importową — resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej oraz wszystkie resorty gospodarcze, wykazywać powinny wyjątkową troskę o wysoką opłacalność wydatkowanych środków dewizowych na zakup towarów i usług wysokiej jakości tak, by zabezpieczały one potrzeby naszej gospodarki, jej rozwoju i rytmiczne funkcjonowanie procesu produkcji materialnej. Jest to podstawowy wymóg, wynikający z obiektywnych uwarunkowań rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#TadeuszGrabski">Nowe jakościowe zjawiska na rynkach światowych i wynikające z nich zadania dla handlu zagranicznego — stwarzać będą niewątpliwie wiele trudności w realizacji naszych zamierzeń. Na drodze do osiągnięcia wytyczonych celów będziemy musieli przezwyciężać i pokonywać bariery wynikające z powstawania nowych uwarunkowań zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#TadeuszGrabski">Od wysokiej sprawności i skuteczności naszego działania zależeć będzie efektywność w dynamicznym rozwijaniu produkcji eksportowej. Mamy jednak po temu warunki, by pomyślnie zrealizować założone w planie zadania.</u>
          <u xml:id="u-39.24" who="#TadeuszGrabski">Wysoki Sejmie! Ogólnospołeczna dyskusja nad projektem planu 5-letniego, wnikliwe rozważania jego założeń w komisjach sejmowych, a także obecna debata potwierdzają w pełni słuszność przyjętych rozwiązań na V Plenum KC jako wyraz konsekwentnej realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w myśl uchwał VI i VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-39.25" who="#TadeuszGrabski">Wczoraj z tej trybuny poseł Zabłocki, mówiąc o sytuacji w naszym kraju, uznał za właściwe posłużyć się określeniem „kryzys”. Jeżeli nie było to przejęzyczenie, użycie tego określenia jest co najmniej dziwne w świetle faktów charakteryzujących zarówno rozwój społeczno-gospodarczy, jak też sytuację polityczną. Sam zresztą poseł Zabłocki to przyznawał w innym miejscu swojego wystąpienia, mówiąc o bezprecedensowym dorobku gospodarczym obecnej dekady.</u>
          <u xml:id="u-39.26" who="#TadeuszGrabski">O odcinkowych trudnościach, jakie napotkaliśmy w rozwoju społeczno-gospodarczym, mówimy otwarcie. Przyczyny tych zjawisk zostały wnikliwie zanalizowane, a sposoby skutecznego przezwyciężenia nakreślone w planie rozpatrywanym przez Wysoki Sejm.</u>
          <u xml:id="u-39.27" who="#TadeuszGrabski">Są oczywiście nieliczne, choć głośne grupy przeciwników władzy ludowej, które, sprzymierzając się z siłami antypolskimi z zagranicy, chciałyby doprowadzić do sytuacji kryzysowej w Polsce. Nie sądzę, aby poseł Zabłocki zamiary te podzielał. Powinien jednak dbać o to, aby nawet w ferworze oratorskim nie robić takiego wrażenia.</u>
          <u xml:id="u-39.28" who="#TadeuszGrabski">Co się zaś tyczy apelu pod adresem państwa ludowego o wspaniałomyślność — to warto przypomnieć, iż z górą trzy dziesięciolecia naszej historii świadczą o tym, że władza ludowa była i jest wspaniałomyślna, nawet dla ludzi, którzy wobec Polski ciężko zawinili. Nietrudno by tu o fakty z dalszej i bliższej przeszłości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Barbara Koziej-Żukowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W planie na rok 1977, jak i na lata 1976–1980, istotną rolę odgrywa rozwój usług. Każdy w potocznym rozumieniu dziedzinę tę wiąże bezpośrednio z usługami bytowymi. I słusznie. Zwiększenie ich udziału odpowiada rosnącym potrzebom społecznym. Potrzebom tym odpowiadają też nakłady na rozwój usług niematerialnych. Zabezpieczają one rozległe, ważne obszary funkcjonowania społeczeństwa, wiążące się ze stałym podnoszeniem jakości życia wszystkich obywateli naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Projekt planu 5-letniego stawia ambitne zadania w zakresie poprawy stanu zdrowotnego społeczeństwa, stworzenia ludziom pracy, ich rodzinom warunków do wypoczynku, rekreacji i podnoszenia sprawności fizycznej, zakłada systematyczną realizację poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, dalszy rozwój nauki, oświaty i kultury. Na te dziedziny wydatki państwa przewidziane na rok 1977 sięgają około 20% całości sum budżetowych, a plan na lata 1976–1980 przewiduje, proporcjonalne do potrzeb, zwiększanie środków.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Szczególnie wysokie nakłady przewidziane są na ochronę zdrowia i opiekę społeczną. Wyprzedzają one nie tylko ogólne tempo nakładów inwestycyjnych, ale także nakładów na całą sferę produkcji materialnej, w tym — przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Istotną uwagę zwraca się na poprawę sytuacji w lecznictwie szpitalnym. Do roku 1980, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu partii, przybędzie nam około 27 tys. nowych łóżek szpitalnych. Mówił o tym wczoraj poseł Binkowski. Nastąpić ma skrócenie cykli budowy szpitali metodami tradycyjnymi, rozwijanie budownictwa szpitali na podstawie nowych technologii, jak również — co jest szczególnie ważne, wydatne skracanie czasu trwania remontów. Wieloletnie trudności w zakresie bazy lecznictwa szpitalnego zostaną w ten sposób skutecznie przezwyciężone.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Bardziej wszechstronnie uwzględniane też będą potrzeby nowo powstałych województw.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Plan przewiduje poważny wzrost liczby wiejskich ośrodków zdrowia — do 3 245. Pozwoli to na poprawę opieki nad kobietami wiejskimi. Otoczenie większą opieką kobiety — przyszłej matki, będzie miało istotny wpływ na zmniejszanie się ciągle jeszcze zbyt wysokiego odsetka umieralności niemowląt.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Z uznaniem należy przyjąć pełną realizację postanowień Biura Politycznego, dotyczących walki z chorobami nowotworowymi. Zabezpieczenie odpowiednich środków materialnych, rozszerzenie profilaktyki, lecznictwa i prac naukowo-badawczych sprzyjać niewątpliwie powinno wdrażaniu badań w zakresie wczesnego wykrywania nowotworu, szczególnie powszechnemu badaniu kobiet.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Podjęcie spraw bytowych pracowników służby zdrowia w ubiegłym 5-leciu, powinno być kontynuowane zarówno w sferze zagadnień płacowych, spraw mieszkaniowych, jak i problemów społeczno-rodzinnych, warunkujących bardziej prawidłowe rozmieszczanie na terenie kraju kadr służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoka Izbo! W dziedzinie oświaty i wychowania w latach 1976–1980 będą rozszerzane warunki do wdrażania reformy systemu edukacji narodowej. Objęcie w 1980 r. około 97% dzieci w wieku 6 lat wychowaniem przedszkolnym, wyrównanie poziomu nauczania w mieście i na wsi, a także objęcie nauczaniem w zbiorczych szkołach gminnych ponad 99% uczniów szkół wiejskich, jest wielkim zadaniem. Przysporzy ono gospodarce naszej ludzi światłych i należycie przygotowanych do pracy. Pełne skorelowanie programów nauczania, poczynając od szkolnictwa podstawowego poprzez średnie aż do wyższego, wpłynie także na jakość absolwentów szkół wyższych. Wysiłki nasze zmierzać przeto muszą zarówno w kierunku stworzenia odpowiedniej bazy dla nowej 10-letniej szkoły, jak i przygotowania odpowiedzialnej, sumiennej, o wysokich walorach moralnych i kwalifikacjach zawodowych kadry nauczycielskiej. Uzasadnione jest także rozszerzanie i pogłębianie współpracy szkoły i domu. Praca ta, choć doceniana przez obie strony, ogranicza się często do dość tradycyjnych form. Kształtowanie bowiem już od najwcześniejszych lat życia dziecka jego postaw, szacunku do pracy, podstawowych zasad współżycia, zdyscyplinowania i wytrwałości, powinno harmonijnie przebiegać zarówno w procesach wychowawczych szkoły, jak i domu rodzicielskiego. Miłość i mądrość rodzicielska, a także wiedza i doświadczenia nauczycieli i wychowawców służą jednemu celowi i powinny być coraz bardziej zespalane dla realizowania zasady jednolitego oddziaływania. Dalszy rozwój szkolnictwa zawodowego powinien się łączyć ze stałym wzrostem społecznego autorytetu tego szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Szersze popularyzowanie szkół zawodowych i efektów ich pracy przyczyni się do trafniejszego doboru młodzieży, zwiększy ambicje tej młodzieży w kierunku osiągania jak najlepszej sprawności zawodowej i pozycji społecznej, a także przyczyni się do wzrostu rangi wielu zawodów służących społeczeństwu w sferze handlu, usług, produkcji rynkowej, gospodarki komunalnej, komunikacji czy łączności.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Z polityką rozdziału nowych zasobów pracy, uwzględniającą najpilniejsze potrzeby z punktu widzenia całej gospodarki narodowej, wiązać należy lepsze dostosowanie profilu szkolenia zawodowego. Uzasadnione byłoby egzekwowanie z większą konsekwencją zatrudniania absolwentów zgodnie z wyuczonym zawodem.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoki Sejmie! Istotne znaczenie wśród usług mają usługi w zakresie łączności. Dobry system łączności — to lepsza i bardziej sprawna organizacja życia i pracy, to możliwość nawiązywania i zacieśniania kontaktów międzyludzkich. Dobra łączność pozwala na wzajemną wymianę doświadczeń i informacji. Nakłady na tę dziedzinę gospodarki są nakładami szybko rentującymi się zarówno w sferze jakości życia społecznego, jak i w sferze materialnej. Telefon, który ciągle jest jeszcze u nas wyznacznikiem odpowiedniego statusu społeczno-zawodowego użytkownika, jest przecież w istocie swej dobrym towarem rynkowym. Liczba abonentów wzrośnie w najbliższym pięcioleciu o około 510 tysięcy. Nie zaspokoi to jeszcze szybciej rosnących potrzeb. W dziedzinie telefonii należałoby szukać rezerw i możliwości zwiększenia środków na rozwój tej tak dziś potrzebnej i społecznie uzasadnionej usługi.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoka Izbo! Cieszy nas, że tak wysoką rangę nadano w projekcie planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980 sprawom budownictwa mieszkaniowego. Podkreślając jego rolę, uwzględnić należy także znaczenie rozwoju budownictwa jednorodzinnego. W ramach tej formy budownictwa przewiduje się zbudowanie około 328 tys. mieszkań, co w przeliczeniu na powierzchnię użytkową stanowi 1/3 całego budownictwa mieszkaniowego. W większości województw opracowano plany rozwoju tego budownictwa i dokonano bilansu potrzeb w zakresie działek budowlanych. Zapotrzebowanie wynosi ponad 95 tys. działek, natomiast w czasie przeglądu gmin w dyspozycji naczelników znajdowało się tylko około 27 tys. działek. Uzasadnione wydaje się więc przyspieszenie przejmowania ziemi na rzecz skarbu państwa, jak również szybsze i sprawniejsze dokonywanie pomiarów geodezyjnych. Istotnym hamulcem rozwoju budownictwa jednorodzinnego jest brak pokrycia zapotrzebowania na materiały budowlane. Lokalna produkcja tych materiałów zaspokaja potrzeby w wysokości od 2–8%. Prezydium Rządu omówiło ostatnio obecny stan i zamierzenia rozwoju produkcji materiałów budowlanych z surowców miejscowych. Urzędy wojewódzkie i gminne powinny podjąć bardzie] skuteczne środki organizacyjne i techniczne, a także udzielać większej pomocy lokalnym producentom materiałów budowlanych. Sprawy budownictwa jednorodzinnego wiążą się z wieloma usługami komunalnymi. Wymienić tu należy uzbrojenie terenu, dostawy wody z wodociągów, gazu bezprzewodowego, poprawę technicznego stanu dróg. Planowy rozwój wielu z tych usług realizowany być może w poważnej mierze przy udziale i w oparciu o inicjatywy mieszkańców i wykorzystanie aktywności społecznej.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoka Izbo! W procesie realizacji wszystkich ambitnych założeń, w wykonawstwie planów liczyć się będzie przede wszystkim człowiek, jego postawa, jego praca, jego świadomość celów i znajomość dróg do ich osiągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#BarbaraKoziejŻukowa">W dniu wczorajszym poseł Janusz Zabłocki w swym wystąpieniu pokazał nam, jak przy aprobacie dla planu i jego koncepcji można zaprezentować postawę podważającą realność przyjętego kierunku. Jak można znając plan, jego napięcia i wiedząc dobrze w jakim czasie, w jaki sposób i na podstawie jakich środków będziemy realizować istotne, pilne potrzeby obywateli naszego kraju, wysuwać postulaty — nie biorąc za nie odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Głębokie w swej treści są słowa tow. Edwarda Gierka, że „w naszym kraju nie osiągnie się niczego, nie rozwiąże niczego, nie zbuduje niczego bez zrozumienia, poparcia i współdziałania Ogółu Polaków”. Odnoszą się one do jedności naszego narodu, która umocniła się na przestrzeni minionych 6 lat, jedności, w nakreśleniu zadań i celów, w ciężkiej nieraz i ofiarnej pracy, dzięki której mogliśmy osiągnąć dotychczasowe wyniki. Ta jedność, ugruntowana na zrozumieniu, poparciu i współdziałaniu nas wszystkich jest tą siłą, która pomoże nam, Polakom, skutecznie przezwyciężać występujące trudności i osiągnąć ambitne zamierzenia.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Tak widzą swe zadania członkowie Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Mieczysław Derejski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MieczysławDerejski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zadania postawione przed rolnictwem, stanowiącym bazę surowcową gospodarki żywnościowej, są poważne; na czoło wysuwają się dwa podstawowe problemy. Pierwszy z nich to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej, mający szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia ludności.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#MieczysławDerejski">Wzrost produkcji zbóż i pasz powinien stworzyć warunki do odbudowy produkcji zwierzęcej i stopniowego ograniczania importu zbóż. Dla realizacji tych zadań w projekcie planu słusznie zakłada się tworzenie dalszych korzystnych warunków intensyfikacji produkcji we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. Mam tu na myśli wzrost nakładów inwestycyjnych na budownictwo inwentarskie i melioracje, środków do produkcji rolnej, zwłaszcza ciągników i maszyn, materiałów budowlanych, nawozów mineralnych, środków ochrony roślin oraz kredytów udzielanych na dogodnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#MieczysławDerejski">Te sprzyjające warunki, odpowiednia atmosfera, aktywny i właściwy stosunek do tych spraw władz terenowych tworzą dobrą podstawę do stabilności oraz produkcyjnych decyzji i gospodarskich inicjatyw rolników indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#MieczysławDerejski">Sprawa rolnictwa, jak wiadomo, jest sprawą ogólnonarodową, ale za wzrost produkcji w pierwszej kolejności muszą czuć się odpowiedzialni sami rolnicy. Do zawodowych i obywatelskich obowiązków każdego rolnika należy wysoko produkcyjne wykorzystanie ziemi, środków produkcji, co wiąże się z planem społeczno-gospodarczym, umowami kontraktacyjnymi i sumiennym wywiązywaniem się z nich.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#MieczysławDerejski">Zgodnie z pryncypialną zasadą wspólnej polityki rolnej partii i ZSL, popieramy i będziemy popierać dobrych rolników, rolników wymagających tego, co im się należy, ale i wywiązujących się w pełni ze swych zobowiązań. Nie stać nas bowiem na finansowanie i społeczne tolerowanie złego gospodarowania, marnotrawienia ziemi, środków produkcji oraz narzekania na wszystko i wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#MieczysławDerejski">Zasadniczy wpływ na rozwój produkcji roślinnej i wzrost plonów — oprócz stosowania przez rolników nowoczesnej agrotechniki — będzie miało zaopatrzenie rolnictwa w nawozy mineralne, wapno nawozowe i środki ochrony roślin. Plan zabezpiecza wzrost dostaw nawozów azotowych o ponad 48%, nawozów fosforowych o około 38%, nawozów potasowych o 26% i wapna nawozowego o 65%, ale niezmiernie ważną sprawą, w tym również dla naszego województwa, będzie jak najlepsze, jak najbardziej efektywne ich wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#MieczysławDerejski">Plan zakłada również znaczne zwiększenie i unowocześnienie produkcji środków ochrony roślin. Produkcja ich w przeliczeniu na koncentraty ma wzrosnąć w roku 1980 o 68%, co łącznie z dodatkowym importem tych środków pozwoli zwiększyć powierzchnię chronioną do ok. 70%. Stwarza to gwarancję wzrostu plonów, ale zarazem stwarza potrzebę rozwoju specjalistycznych służb ochrony roślin, zabezpieczających terminowe i racjonalne stosowanie tych środków w celu zapewnienia maksymalnej skuteczności stosowanych zabiegów chemicznej ochrony roślin, a jednocześnie ochrony środowiska i żywności przed szkodliwym wpływem niewłaściwie stosowanych preparatów chemicznych.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#MieczysławDerejski">Na wzrost intensywności produkcji rolniczej duży wpływ będzie miała działalność inwestycyjna. Dobrze, że preferowane będzie budownictwo inwentarskie i budownictwo związane z produkcją, konserwowaniem i przetwórstwem pasz, jak również melioracje, zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę oraz mechanizacja procesów produkcyjnych w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#MieczysławDerejski">Godne podkreślenia są decyzje o wydatnej rozbudowie zbiorników, tzw. małej retencji, co ma szczególne znaczenie dla rozszerzenia zakresu nawodnień oraz poprawy mikroklimatu stwarzającego lepsze warunki do wegetacji roślin.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#MieczysławDerejski">Zasadnicze znaczenie dla rolnictwa mieć będzie założony wzrost dostaw maszyn i sprzętu rolniczego, umożliwiający postęp techniczny oraz zwiększenie stopnia mechanizacji prac ciężkich i czasochłonnych.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#MieczysławDerejski">W minionych 6 latach nastąpił wyraźny i znaczący postęp w wyposażeniu technicznym rolnictwa w kraju, a także — muszę przyznać — w reprezentowanym przeze mnie regionie.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#MieczysławDerejski">Uwzględniając jednak warunki demograficzne, szybko postępujący proces urbanizacji, przyspieszenie rozwoju specjalizacji i kooperacji gospodarstw — potrzeby w zakresie mechanizacji prac w rolnictwie na naszym terenie wzrastają bardzo szybko. Wprawdzie w województwie kieleckim w bieżącym roku zmalała ilość hektarów użytków rolnych na 1 ciągnik ze 100 do 80, wciąż jednak wskaźnik ten mamy dwukrotnie niższy niż średnio w kraju. Niski mamy również udział w mechanicznym sprzęcie zbóż, zielonek, mechanizacji upraw, w hodowli i transporcie rolniczym. W tej sytuacji, mimo koncentracji uwagi na efektywności wykorzystania potencjału technicznego w rolnictwie, szerszy i szybszy dopływ traktorów, kombajnów i nowoczesnego sprzętu technicznego warunkuje proces dynamizacji produkcji oraz proces koncentracji ziemi tak w dobrych gospodarstwach chłopskich, jak i w gospodarce uspołecznionej. Po prostu duży odsetek właścicieli gospodarstw indywidualnych osiągnął — jak powszechnie wiadomo — wiek podeszły, wymagający wzmożonej pomocy w postaci usług mechanizacyjnych ze strony spółdzielni kółek rolniczych, a jednocześnie niewielka liczba państwowych gospodarstw rolnych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych zmusza nas do przekazywania ziemi SKR i proces ten będzie z każdym rokiem narastał.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#MieczysławDerejski">Wzrost dostaw ciągników do ponad 330 tys. sztuk pozwoli na zmniejszenie pogłowia koni o ok. pół miliona sztuk, co będzie miało dodatni wpływ na poprawę bilansu paszowego. Ilość hektarów przypadająca na 1 ciągnik zmniejszy się z 48 do 29. Nastąpi, jak już wiadomo, zwiększenie zbioru zbóż kombajnami do ok. 65%, ziemniaków do ok. 40%, buraków cukrowych do ok. 90% itd.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#MieczysławDerejski">Znaczna ilość wyprodukowanych i dostarczonych przez przemysł ciągników i maszyn przeznaczona będzie do obsługi gospodarstw indywidualnych. Chodzi o to, aby ciągniki te i maszyny trafiły do takich rejonów i rolników, gdzie będą jak najbardziej efektywnie wykorzystane i w konsekwencji przyniesie to efektywny wzrost produkcji towarowej.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#MieczysławDerejski">Duże znaczenie dla rozwoju produkcji zwierzęcej będzie miało zaspokojenie potrzeb rolnictwa w sprzęt do mechanizacji udoju mleka, zadawania pasz oraz usuwania obornika w gospodarstwach uspołecznionych, specjalistycznych i towarowych. Bardzo ważnym problemem do rozwiązania jest przyspieszenie zaopatrzenia wsi w wodę, a w szczególności gospodarstw i rejonów specjalizujących się w hodowli. Chciałbym tu zasygnalizować potrzebę przyspieszenia przez instytuty i specjalistów prac w zakresie mechanizacji w hodowli i ogrodnictwie.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#MieczysławDerejski">Najważniejszym jednak problemem w rolnictwie, również w naszym regionie, jest i pozostanie właściwe wykorzystanie ziemi. Sytuacja na wsi kieleckiej jest wielce zróżnicowana tak pod względem produkcyjnym, jak i demograficznym. Mamy gminy i wsie, w których jest wielu chętnych i to dobrych rolników do nabycia ziemi. Tam sprzedajemy ziemię najlepszym spośród dobrych. Ale mamy też gminy i wsie, w których podaż ziemi wypadającej z produkcji wielokrotnie przewyższa popyt i w których jedyną alternatywą jest racjonalne jej zagospodarowanie, racjonalne zorganizowanie gospodarstw kółek rolniczych czy też przejęcie przez spółdzielnie produkcyjne lub inne gospodarstwa uspołecznione.</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#MieczysławDerejski">Temu niezwykle ważnemu problemowi poświęcono w ostatnich latach wiele uwagi zarówno ze strony władz politycznych, jak i państwowych. Przypomnę tylko doniosłe, nie tylko zresztą w kontekście zagadnienia ziemi, XV Plenum KC PZPR, a w tym roku IV i V Plenum oraz szereg plenarnych posiedzeń Naczelnego Komitetu Z jednoczonego Stronnictwa Ludowego. Moi przedmówcy, koledzy posłowie Malinowski, Kus, Kłonica, przemawiając z tej trybuny, przypominali bezsporną zasadę, doniosłą w całokształcie polityki rolnej, głoszącą, że ziemia wypadająca z różnych przyczyn z intensywnego użytkowania, powinna przechodzić w ręce tych, którzy gwarantują jak najbardziej efektywne jej wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-43.17" who="#MieczysławDerejski">Jest powszechnie wiadomo, jak bardzo zróżnicowana jest struktura agrarna i warunki, a także możliwości zagospodarowania ziemi w poszczególnych rejonach kraju i dlatego elastyczne stosowanie tej zasady jest po prostu obiektywną koniecznością. Zrozumiałe też jest, że wymóg jak najbardziej efektywnego wykorzystania ziemi może być spełniony wówczas tylko, jeśli realizacja tego zadania, w ramach nadrzędnej zasady — ziemia w ręce tych, którzy gwarantują maksymalną z niej produkcję — pozostawać będzie w dyspozycji władz terenowych, mogących podejmować w konkretnych warunkach najbardziej słuszne decyzje. Dlatego ze zdziwieniem wysłuchałem, wygłoszonej wczoraj z tej trybuny, propozycji posła Zabłockiego głoszącego, w ramach krytykowanej przezeń nadmiernej dyrektywności decyzji, postulat, że tak powiem, odgórnego zadekretowania w sprawie ziemi. Sprawa ta, według mnie, powinna być załatwiona nie przez Rząd, a w gminie. Moim zdaniem, a nie jest to w tej Izbie zdanie odosobnione, takie odgórne zadekretowanie na szczeblu centralnym, prowadziłoby tylko do zamrażania areału ziemi, wymagającej nowych użytkowników tam, gdzie nie ma warunków jej przejmowania przez rolników indywidualnych, a takie sytuacje w praktyce w różnych warunkach i w różnych rejonach kraju istnieją. W innych rejonach groziłoby to niespełnieniem oczekiwań rolników w tym zakresie. Jednym słowem pójście za sugestią posła Zabłockiego byłoby niepotrzebnym komplikowaniem problemu i tak już złożonego.</u>
          <u xml:id="u-43.18" who="#MieczysławDerejski">Wysoka Izbo! Dla realizacji zadań już w 1977 roku KW PZPR, WK ZSL, WRN i kierownictwo Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach podjęły i prowadzą działanie w zakresie rozwiązania wielu spraw i problemów, a zwłaszcza odbudowy w naszych warunkach stanu pogłowia oraz prawidłowego zagospodarowania ziemi.</u>
          <u xml:id="u-43.19" who="#MieczysławDerejski">Chciałbym oświadczyć — w oparciu o posiadane rozeznanie — że sprzyjający klimat na wsi dla dynamicznego rozwoju naszej gospodarki narodowej, w połączeniu z nasileniem pracy politycznej i organizatorskiej, prawidłowym wykorzystaniem pomocy państwa w zakresie produkcji — pozwoli na wykonanie zadań 1977 roku i zadań do roku 1980. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-43.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Jerzy Bukowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JerzyBukowski">Obywatelu Marszałku! Koledzy Posłowie! Wczorajsze wystąpienia posłów Malinowskiego, mojego kolegi z zespołu łódzkiego, i posła Kusa w sprawach, jak się wyrazili, stabilizacji polityki agrarnej, zachęciło mnie do zabrania głosu, jakkolwiek nie zamierzałem uczestniczyć w dyskusji. Problem ten nurtuje mnie nie od dzisiaj, a z jakich względów — wyniknie to z dalszego ciągu mojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#JerzyBukowski">Jest sprawą jasną, o której nie trzeba przypominać, że nasz ustrój agrarny różni się od ustrojów agrarnych wszystkich krajów socjalistycznych naszego obozu.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#JerzyBukowski">Ale zachodzi pytanie, czy w tych warunkach — gdy kraje socjalistyczne dokonały o wiele skuteczniejszego i szczęśliwszego kroku w dziedzinie industrializacji niż w dziedzinie rozwoju rolnictwa — nie powinniśmy tej odmienności raczej wykorzystać dla przezwyciężania naszych trudności niż przyśpieszać proces przejścia do modelu, który mamy w innych krajach, Stąd też wydaje mi się, że musi być pełna harmonia między ustaleniami politycznymi, cytowaną tutaj wypowiedzią I Sekretarza w Poseł Bukowski sprawie dobrych gospodarzy a praktyką realizacji przekazywania ziemi w ręce dobrych rolników.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#JerzyBukowski">Wyda je mi się, że byłoby pożyteczne nie tylko w politycznych, ale przede wszystkim w gospodarczych kategoriach oszacowanie możliwości racjonalnego przejęcia ogólnego areału ziemi w ciągu najbliższych 20–30 lat przez uspołecznione formy gospodarki. Krótko mówiąc — ażeby było wiadomo, że w ciągu najbliższych 20–30 lat, po prostu ze względów ekonomicznych, nie przebudujemy naszego ustroju w pełni na model krajów nas otaczających, ale stworzymy pewną perspektywę dla indywidualnego towarowego gospodarstwa. Oczywiście, to co wszyscy dyskutanci podnosili, że nie ma dzisiaj miejsca na „bieda-gospodarstwa”, że konieczna i racjonalna jest tylko specjalizacja związana z łączeniem gospodarstw w większe jednostki — to jest wszystko prawda, ale chyba trzeba byłoby powiedzieć, na jak długo to będzie. Mówię nie bez przyczyny „na jak długo” dlatego, że kiedy w latach 1972–1973 miałem w moim okręgu, wyborczym również powiaty wiejskie, na spotkaniach często mnie pytano — panie pośle, ale na jak to długo? To jest dobrze; mówiono: nowa polityka jest dobra, ale jak to długo potrwa? Ja odpowiadałem jak inżynier: „Słuchajcie — ja rozumuję tak, że ta polityka musi potrwać przynajmniej 10 albo 20 lat, dlatego że się musi zamortyzować to, co wy teraz w gospodarkę włożycie. Jak kupicie traktor — 10 lat. Budynek gospodarski, którego okres amortyzacji ma trwać krócej niż 20–30 lat, to przecież jest barbarzyństwo. Tak to sobie tłumaczyłem. Tymczasem na ostatnich spotkaniach w okresie przedwyborczym do obecnego Sejmu, a nawet na spotkaniach, które już w czasie tej kadencji miałem, uderza mnie do pewnego stopnia przechwalanie się organów miejscowej władzy: ile to już na koniec pięciolatki, a na koniec następnej pięciolatki — będziemy mieć w uspołecznionych formach gospodarki. Tego rodzaju nastawienie, tego rodzaju stanowisko na pewno nie wpływa uspokajająco na dobrych gospodarzy. A — proszę obywateli posłów — co mnie szczególnie tutaj skłoniło do wystąpienia? Otóż realizacja naszej dziesięciolatki, to jest problem niełatwy, skomplikowany. W tej chwili w centrum uwagi stoi rolnictwo, ale są i inne zagadnienia. Nie widzę możności rozwiązania następujących spraw — bez zajęcia racjonalnego stanowiska w sprawie właśnie polityki agrarnej.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#JerzyBukowski">Po pierwsze — nie widzę możliwości zbudowania racjonalnego programu umaszynowienia wsi. Nie muszę rozwijać tego tematu. W zależności od tego, jaka będzie struktura: czy pół na pół, czy 1/4 i 3/4, czy na odwrót — 3/4 i 1/4 — we władaniu własności indywidualnej, i w gospodarce wielkoobszarowej — musi być w odpowiednim stopniu zróżnicowany sprzęt, który dostarczamy. Sprawa organizacji produkcji sprzętu — jego dostarczenia, potem jego użytkowania i amortyzacji — to nie jest rok, ani dwa lata.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#JerzyBukowski">Te rzeczy muszą być zdecydowane w przygotowaniu produkcji, muszą być zrealizowane w produkcji, a dalej — w obsłudze i serwisie.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#JerzyBukowski">Druga sprawa, która nas ostatnio niesłychanie dręczy, to jest sprawa kształcenia kadr dla rolnictwa. Jakich kadr dla rolnictwa? Na razie mówimy, że wyższe szkoły rolnicze czy zawodowe szkoły rolnicze w stosunku do innych, np. techników itd. — mają mało absolwentów. Ale zastanówmy się, jak mamy kształcić, do jakiej specjalności tego człowieka mamy przygotować. Na pewno dzisiaj dzieci wielu przodujących rolników indywidualnych kończą wyższe studia, ale nie bardzo duży odsetek ich wraca do ojczystego gospodarstwa. Może i dlatego, że przez te lata nauki do tego typu gospodarki nie byli przyuczeni, przystosowani. Nie ma w tej sprawie jasności.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#JerzyBukowski">Następna sprawa poważna, bardziej długoterminowa, to jest cała infrastruktura wiejska, to jest sprawa przestrzennego zagospodarowania wsi. To też przecież zależy od tego, jak my tę wieś, te obszary rolne za lat 30 będziemy widzieć.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#JerzyBukowski">I wreszcie mam głębokie przekonanie, że gdybyśmy powiedzieli bardziej męskie, twarde słowo w sprawie zamierzeń w naszej polityce agrarnej, to by to znakomicie ułatwiło przezwyciężenie bieżących trudności i szybciej zmobilizowało te z górą 70% ziemi, która jest w tej chwili we władaniu indywidualnych gospodarzy. Dziękuję Obywatelu Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję. Głos ma poseł Zdzisław Malicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#ZdzisławBalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Kiedy VI Zjazd partii wytyczał drogę przyśpieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju wraz z nadzieją na lepszy narodowy byt rodziła się obawa, czy przyjęte tempo jest realne, czy nie przekracza naszych sił i możliwości. Gdy rok po roku realizowane plany przeobrażały nasz kraj i nasze życie, gdy na bilans całego pięciolecia złożył się bezprecedensowy w historii kraju wzrost dochodu narodowego, produkcji przemysłowej, dochodów ludności i świadczeń socjalnych, gdy nastąpiła wyraźna, przez wszystkich odczuwalna poprawa warunków życia, utwierdziliśmy się w przekonaniu, że obrana strategia rozwoju kraju jest słuszna. Dlatego też i uchwały VII Zjazdu, zakładające kontynuację tej strategii na następną pięciolatkę, uznaliśmy za jedyną drogę, zapewniającą w całym dziesięcioleciu właściwy wzrost poziomu życia i potencjału gospodarczego. W realizacji tak dynamicznego rozwoju wystąpiły i będą występować trudności. Wywołują je szybko zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Złe lata w rolnictwie odbiły się niekorzystnie na rynku artykułów żywnościowych. Rosnące w świecie ceny surowców i materiałów, których importu rozbudowująca się gospodarka wymagała coraz więcej, zwiększyły wydatki dewizowe państwa.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#ZdzisławBalicki">Plan na lata 1976–1980, oparty na analizie trudności występujących w realizacji programu rozwoju kraju, uwzględniając osiągnięty potencjał gospodarczy, poziom i doświadczenie kadr pracowniczych, ich zdolność do zrozumienia strategicznych założeń — zakłada zmianę priorytetów, i jak powiedział tow. Gierek na V Plenum: „Z szybkiego postępu na wszystkich odcinkach, gdzie pozostaliśmy w tyle, partia czyni zasadniczy kierunek swej pracy w latach najbliższych”.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#ZdzisławBalicki">Założenia planu 5-letniego zakładają dalszą poprawę w zaspokajaniu rosnących potrzeb społeczeństwa, rozbudowę i unowocześnienie potencjału produkcyjnego z równoczesnym zapewnieniem dalszego wzrostu gospodarczego, również poza okresem objętym planem.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#ZdzisławBalicki">Mimo bieżących trudności na rynku wewnętrznym i międzynarodowym plan zakłada dalszy wyraźny wzrost konsumpcji indywidualnej i społecznej. Zakłada się, że dostawy towarów na rynek będą wyższe od siły nabywczej ludności, co jest podstawą utrzymania równowagi rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#ZdzisławBalicki">Na realizację planu przeznacza się kwotę 2,7 biliona złotych, jest to o 43% więcej niż w rekordowych przecież latach 1971–1975. Największe środki zostaną skierowane na przemysł produkujący sprzęt rolniczy, towary rynkowe oraz eksportowe. Poważne nakłady przewidziane są dla przemysłu węglowego, energetyki i przemysłu hutniczego. Są to przemysły warunkujące dalszy wzrost zdolności produkcyjnej kraju, a zarazem mające kolosalny wpływ na nasz bilans handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#ZdzisławBalicki">Zachodzi również konieczność zmiany niektórych programów rozwojowych lub przesunięcia w czasie ich realizacji. Budzić to będzie niemałe opory wśród działaczy gospodarczych. Wydaje się zatem, że w programie inwestycyjnym niezbędna jest szczegółowa kontrola budowy i realizacji planów pod kątem odpowiedniego przesunięcia środków na rozwój produkcji rynkowej i eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#ZdzisławBalicki">Tylko zdyscyplinowanie, zrozumienie konieczności i celowości dokonania takich zmian zapewnić mogą osiągnięcie założonej struktury wytwarzania. Realizacja celów założonych w planie oznaczać będzie, że dekada lat siedemdziesiątych będzie okresem najszybszego rozwoju gospodarki, największych wzrostów płac i dochodów, najbardziej odczuwalnej poprawy zaspokojenia potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#ZdzisławBalicki">Dochód narodowy wzrośnie w tym dziesięcioleciu 2,2 raza, produkcja przemysłowa 2,6 raza, fundusz spożycia indywidualnego 2 razy, płace realne o 65%, a dochody pieniężne 2,6 raza.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#ZdzisławBalicki">Trudno faktów tych nie uznać za satysfakcjonujące, a w istniejącej sytuacji czy trudnościach za maksymalne, stawiające nas pod względem dynamiki w czołówce światowej. Tak nakreślone cele są całkowicie realne, istniejący poziom rozwoju gospodarczego, doświadczenia zawodowego i wyszkolenia kadry pracowniczej są w stanie zapewnić pełną realizację zadań bieżącej pięciolatki. Wymagać to jednak będzie przyswojenia globalnej strategii zawartej w planie 5-letnim, mądrze i skutecznie realizowanych planów na każdym odcinku, w każdym zakładzie pracy. Nasuwa to potrzebę rzetelnego opracowania programów działania usprawniających proces produkcyjny i inwestycyjny, poprawiających gospodarowanie wszystkimi czynnikami produkcyjnymi, zasobami pracy, majątkiem trwałym, materiałami itp.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#ZdzisławBalicki">Plan przewartościowuje pewne zastałe już pojęcia. Niepożądany staje się wzrost produkcji każdego wyrobu i dowolnej jakości. Produkcja dla samej produkcji, bez oceny jej wartości i wpływu na sytuację rynkową i budżet państwa staje się równie szkodliwa jak niewykonanie planu gospodarczego. Oznaczać to będzie w praktyce znaczne zróżnicowanie dynamiki wzrostu produkcji między poszczególnymi jednostkami gospodarczymi, branżami i przedsiębiorstwami. W ten sposób rozdzielone już zostały zadania na rok 1977.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#ZdzisławBalicki">Istnieje jednak obawa, by zbyt schematyczny, wskaźnikowy rozdział środków nie wywołał podobnie jak w produkcji, także dysproporcji w realizacji zadań związanych z wydajnością pracy w poszczególnych zakładach. Duże zadania wzrostu produkcji i wydajności, aczkolwiek nie wykluczają się wzajemnie, nie mogą stanowić reguły, gdyż z jednej strony stwarzają znaczne zagrożenie dla produkcji najbardziej poszukiwanych i potrzebnych wyrobów, a z drugiej strony — niejako „premiują” zakłady produkujące mało atrakcyjne wyroby. Równomierny stopień napięcia zadań sprzyjałby dążeniu do właściwego wykorzystania potencjału ludzkiego i produkcyjnego, rozszerzania kooperacji z jednostkami o dużych przyrostach produkcji, ułatwiając rozwiązanie jednego z najtrudniejszych problemów naszej gospodarki. Na fakt ten godzi się zwrócić uwagę, gdyż zachwianie produkcji, niedobór w asortymentach preferowanych stwarza tendencję do pokrycia powstałego niedoboru w dowolnym, najłatwiej osiągalnym, aczkolwiek nie najbardziej pożądanym na rynku towarem.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#ZdzisławBalicki">Zdajemy sobie sprawę ze złożoności i trudności rozdziału środków i zadań. Stąd też działanie na rzecz poprawy efektywności może i powinno znaleźć wsparcie we właściwym systemie finansowo-ekonomicznym. Powszechne jest oczekiwanie na udoskonalenie i wdrożenie systemu WOG, dającego znaczną swobodę w kierowaniu przemysłem, wyzwalającego inicjatywę załóg w wyszukiwaniu rezerw wzrostu produkcji, szerokiego stosowania postępu technicznego, obniżenia kosztów produkcji i kosztów materiałowych. Rezerwy istniejące w naszej gospodarce są jeszcze znaczne, wykazały to działania podjęte po II Plenum KC i osiągnięte rezultaty. Gospodarność, oszczędność, poszukiwanie coraz to nowych, lepszych i tańszych metod wytwarzania musi być procesem ciągłym i występującym na każdym stanowisku pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#ZdzisławBalicki">Tak głębokie i powszechne zaangażowanie pracowników w analizę skutków gospodarczych ich postępowania można osiągnąć wówczas, gdy zrozumieją oni związek między swą pracą a poziomem zarobków, gdy mechanizm ekonomicznych zależności stanie się zrozumiały i oczywisty.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#ZdzisławBalicki">Dotychczasowe doświadczenia systemu finansowo-ekonomicznego pozwalają przypuszczać, że po niewielkiej modyfikacji i uproszczeniu stosunkowo szybko dałby się adaptować nawet do najniższych komórek produkcyjnych i powszechnością działania zwiększał swą efektywność. Sam fakt oczekiwania na uruchomienie dźwigni finansowo-ekonomicznych gwarantuje szybkie i skuteczne ich działanie.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#ZdzisławBalicki">Zadania, które wraz z zatwierdzeniem planu 5-letniego stawiamy przed sobą nie są łatwe ani małe. Wyzwalają jednak w ludziach ambicję, ofiarność i inicjatywę, a to są cechy charakterystyczne dla naszych załóg, dla naszego społeczeństwa. Powinniśmy je zawsze w pełni wykorzystać. Nasze dotychczasowe doświadczenia, osiągnięte wyniki, zaangażowanie i umiejętności załóg, wraz z potężnie rozbudowanym potencjałem gospodarczym czynią plan na lata 1976–1980 w pełni realnym.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#ZdzisławBalicki">Chciałbym na zakończenie włączyć się również do dyskusji na temat rolnictwa. Wprawdzie nie jestem rolnikiem, ale zagadnienia te interesują nas jako producentów, gdyż zakład nasz zgłosił podjęcie produkcji ciężkich ciągników rolniczych. Zrobiliśmy to z tego względu, ponieważ w całym programie rozwoju inwestycyjnego wyraźnie nastawiona jest polityka na wzmocnienie gospodarstw indywidualnych, tworzenie z nich dużych jednostek ekonomicznie uzasadnionych. Natomiast w programie rozwoju produkcji maszyn rolniczych dla dużych gospodarstw rolnych nie przewiduje się uruchomienia maszyn specjalnie dostosowanych do dużych gospodarstw. Dlatego wydaje się, że mówiąc o polityce, nie należy dyskusji sprowadzać do tego, jaka jest polityka, a patrzeć na fakty, które wyraźnie świadczą, gdzie środki finansowe są kierowane. Zdaje mi się, że plan inwestycyjny na lata 1976–1980 jest bardzo wyraźny, że poważne są nakłady na rozwój produkcji ciągników rolniczych, które przecież nie w pełni odpowiadają dużym PGR. Wobec tego jasne jest, że poważne, wielomiliardowe kwoty są przeznaczone na wzmocnienie gospodarki, na wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych przyszłościowych. Dlatego sądzę, że nie tyle deklaracje, zapewnienia, co raczej rzeczowe nakłady inwestycyjne wykazują, że program inwestycyjny jest najlepszym świadectwem, jaka jest polityka, a jest rzeczą oczywistą, że tak jak w gospodarce przemysłowej, tak samo i w rolnictwie będzie musiała trwać ocena dalszej polityki w zależności od efektów ekonomicznych osiąganych przez różne jednostki produkcyjne — i takie w przyszłości kryteria chyba będą musiały nas obowiązywać.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#StanisławGucwa">Lista mówców zgłoszonych do dyskusji została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#StanisławGucwa">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Do biegła końca generalna debata nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego na pięciolecie 1976–1980 oraz nad projektem planu i budżetu na 1977 rok. Była ona głęboka i wnikliwa.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele posłowie zgodnie zaaprobowali w niej założenia społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, zawarte w obu projektach planów i budżetu. Zgłosili także wiele uwag i propozycji, z których duże znaczenie mają wnioski dotyczące dokonywanego w gospodarce przegrupowania sił i środków oraz wskazujące na dalsze możliwości podciągnięcia słabszych odcinków, skupiających obecnie całą naszą uwagę. Wnioski te traktujemy jako oddźwięk na stwierdzenie zawarte w referacie I Sekretarza naszej partii tow. Edwarda Gierka na V Plenum, że: „Z szybkiego postępu na wszystkich odcinkach, gdzie pozostajemy w tyle, partia nasza czyni zasadniczy kierunek swej pracy w latach najbliższych, wokół tego skupiamy wszystkie siły narodu, całą jego energię i mądrość”.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że opinie i postulaty zgłoszone w toku prac komisji sejmowych, a także zawarte w wystąpieniach obywateli posłów w czasie wczorajszej i dzisiejszej debaty generalnej, zostaną wnikliwie rozpatrzone przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PiotrJaroszewicz">Uwagi poselskie będą dla Rządu pomocą w urzeczywistnianiu zadań, planów gospodarczych i ustawy budżetowej, a także w usuwaniu słabości i niedociągnięć.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PiotrJaroszewicz">Wykorzystamy te wnioski — w miarę tworzonych środków — w kolejnych planach rocznych i budżetach. Część uwag i wniosków znajdzie swe odbicie już w projektach dokumentów, które uchwali Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę podziękować Obywatelom Posłom za wnikliwą i wszechstronną ocenę przedłożonych projektów, za wyrażone poparcie dla zamierzeń Rządu.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#PiotrJaroszewicz">Jeszcze raz chciałbym podkreślić, że najważniejszym zadaniem dla Rządu oraz jego organów centralnych i terenowych jest i będzie stałe i uporczywe dążenie do osiągnięcia celów wyznaczonych w ogólnonarodowym programie VII Zjazdu, do zrealizowania zadań skonkretyzowanych przez V Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż Rząd opracował program wcielania w życie postanowień V Plenum. Precyzuje on zadania na 1977 rok, określa sposoby i terminy ich realizacji. Jego rozwinięciem i uściśleniem będą szczegółowe programy realizacyjne dla resortów, zjednoczeń, zakładów pracy, województw i gmin.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#PiotrJaroszewicz">Od wszystkich nas zależy, aby wykonanie przyjętych postanowień przebiegało rytmicznie i sprawnie, aby przyniosło oczekiwane rezultaty. Otwiera to rozległe pole dla aktywności milionów ludzi pracy, załóg robotniczych, naukowców, rolników, kadr kierowniczych wszystkich szczebli. Ale też zobowiązuje zarazem Rząd do skutecznego sterowania procesem realizacji planów — do systematycznej kontroli jego przebiegu i wyciągania wniosków, jakie nasunie praktyka.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Najwyższy priorytet nada jemy zadaniom mającym na celu poprawę zaopatrzenia rynku. Ministrów i wojewodów i dyrektorów wszystkich zakładów pracy zobowiązaliśmy do dokonania oceny rezerw istniejących w tej mierze zarówno u producentów, jak i w placówkach usługowych oraz w aparacie handlu.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmujemy doraźne i długofalowe działania, które zmierzają do optymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego i usługowego. O wiele skutecznej sięgniemy do niemałych jeszcze możliwości pozwalających na zwiększenie produkcji i podniesienie jej jakości.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#PiotrJaroszewicz">Producenci i aparat handlu we współdziałaniu dostosowywać będą podaż towarów rynkowych do popytu, do stałych lub sezonowych potrzeb różnych grup społecznych, w tym — w znacznie wyższym stopniu — do specyfiki rynku wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#PiotrJaroszewicz">Kardynalną zasadą dobrej roboty przemysłu i handlu musi być reagowanie na zmieniające się wymagania odbiorców, na terminowe i elastyczne kształtowanie rytmu produkcji i dostaw towarów dla rynku.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#PiotrJaroszewicz">Rozszerzona i zaostrzona zostanie kontrola jakości. Przed producentami stawiamy zadanie zdecydowanego eliminowania z produkcji towarów nie zaspokajających wymagań nabywców. Handel państwowy i spółdzielczy zobowiązaliśmy do znacznie ostrzejszego kontrolowania jakości towarów kierowanych na rynek. Zarazem jednak wymagamy sprawniejszego funkcjonowania sieci handlowej i zwiększania jej wydajności oraz podnoszenia kultury obsługi klientów.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#PiotrJaroszewicz">Ograniczyliśmy uprawnienia jednostek gospodarczych i administracyjnych do dokonywania w sieci detalicznej nadmiernych zakupów, które uszczuplają zasoby towarów przeznaczonych na zaopatrzenie ludności. Wzmocnimy znacznie kontrolę przestrzegania tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-49.15" who="#PiotrJaroszewicz">Do poprawy sytuacji rynkowej przyczyni się również aktywność handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-49.16" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy wykorzystać wszystkie możliwości zwiększenia importu towarów rynkowych, m.in. stwarzając warunki sprzyjające przeprowadzaniu transakcji wymiennych z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-49.17" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie wprowadzać w życie — rozpatrywany dzisiaj przez Wysoką Izbę — program dotyczący rozwoju usług i rzemiosła oraz usuwać przeszkody na tej drodze. Wojewodowie i naczelnicy gmin poświęcą tej ważnej i nie wszędzie docenianej dziedzinie znacznie więcej uwagi. Poprawie ulegnie zaopatrzenie usług i rzemiosła w surowce i materiały, a także polepszy się sytuacja lokalowa. Uproszczony zostanie system opodatkowania rzemiosła, zmaleje skala jego obciążeń finansowych.</u>
          <u xml:id="u-49.18" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc w sposób zasadniczy zwiększamy odpowiedzialność ministrów, wojewodów i naczelników gmin za rozwój produkcji rynkowej i usług dla ludności, za usprawnienie zaopatrzenia rynku. Sprawami tymi Rząd zajmuje się nieustannie, doceniając znaczenie nie tylko wielkich, ale i pozornie drobnych, lecz jakże ważnych problemów.</u>
          <u xml:id="u-49.19" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej wysuwamy na czoło zadanie pełnego i racjonalnego wykorzystania ziemi, zwiększenia produkcji zbóż i pasz oraz szybkiej odbudowy hodowli i lepszego zagospodarowania surowców rolnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-49.20" who="#PiotrJaroszewicz">Popierając rozszerzanie obszaru gospodarstw uspołecznionych, będziemy jednocześnie stwarzać sprzyjające warunki rozwoju dobrze zorganizowanych gospodarstw indywidualnych, które chcą się specjalizować i są zdolne szybko zwiększać produkcję towarową. Gospodarstw takich powinno przybywać we wszystkich województwach. Jest to ważne zadanie kółek rolniczych, wojewodów i naczelników gmin.</u>
          <u xml:id="u-49.21" who="#PiotrJaroszewicz">Weszliśmy w okres przyśpieszonej rozbudowy przemysłowego zaplecza produkcji rolnej. Będziemy systematycznie polepszać zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, w tym i w nawozy sztuczne. Zamiary Rządu pokrywają się tu z postulatami zgłaszanymi w debacie sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-49.22" who="#PiotrJaroszewicz">Energicznie przeciwstawimy się przechwytywaniu na inne cele materiałów budowlanych, które w stale rosnących ilościach przeznaczamy dla rolnictwa i wsi.</u>
          <u xml:id="u-49.23" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji planu będziemy wykorzystywać wszelkie okoliczności sprzyjające zwiększaniu melioracji. Minister Rolnictwa rozszerzy zakres robót nawadniających i odwadniających.</u>
          <u xml:id="u-49.24" who="#PiotrJaroszewicz">Szybko rozbudowujemy przemysł rolno-spożywczy. Jesteśmy jednak świadomi istnienia w tym przemyśle znacznych rezerw, których wykorzystanie zależy głównie od lepszego zagospodarowania mocy wytwórczych i surowców rolnych, od likwidacji przejawów marnotrawstwa.</u>
          <u xml:id="u-49.25" who="#PiotrJaroszewicz">Na potrzeby rolnictwa i gospodarki żywnościowej przeznaczamy olbrzymie środki. W roku bieżącym są one znacznie większe i bardziej nowoczesne w porównaniu z 1974 i 1975 rokiem i nadal będą rosły, choć efekty produkcyjne w tych latach są znacznie niższe od spodziewanych. Warto o tym zawsze pamiętać. Niepokoi nas bardzo niski skup żywca, nazwany przez jednego z posłów „ofertą” w listopadzie i grudniu. Spadek ten nie jest uzasadniony faktycznymi rozmiarami pogłowia i produkcji zwierzęcej. Trzeba o tym mówić z producentami rolnymi i podnosić powszechnie dyscyplinę dostaw kontraktacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.26" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z polityką wyżywienia narodu, zgodnie z zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego nadal czynić będziemy wszystko dla doskonalenia warunków produkcji rolniczej we wszystkich sektorach, w przekonaniu, że przynosić one będą odczuwalne efekty w postaci zwiększenia skupu i coraz wyższych dostaw artykułów spożywczych na rynek. Tymi właśnie kryteriami będziemy rozliczać województwa, gminy, organizacje rolnicze i służbę rolną, każde gospodarstwo rolne.</u>
          <u xml:id="u-49.27" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W nadchodzącym roku — zgodnie z zapowiedzią I Sekretarza partii tow. Edwarda Gierka, wyrażoną na Kongresie Związków Zawodowych — uczynimy dalszy krok w kierunku poprawy sytuacji materialnej emerytów i rencistów. W pełnym toku są prace nad przygotowaniem decyzji o stopniowym podwyższeniu od 1 maja przyszłego roku emerytur i rent oraz płacy minimalnej.</u>
          <u xml:id="u-49.28" who="#PiotrJaroszewicz">Zgromadzenie niezbędnych w tym celu środków i wprowadzenie w życie tej niemałej i niełatwej dla budżetu i rynku decyzji stanowi istotny punkt rządowego programu realizacji postanowień V Plenum KC partii.</u>
          <u xml:id="u-49.29" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uzasadnionych uwag i propozycji kierowanych jest pod adresem służby zdrowia. Zobowiązujemy wojewodów, aby we współdziałaniu z zainteresowanymi ministrami i Centralną Radą Związków Zawodowych dokonali krytycznej oceny stopnia wykorzystania urządzeń leczniczych i socjalnych i na tej drodze również osiągnęli pełniejsze zaspokojenie potrzeb ludności.</u>
          <u xml:id="u-49.30" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z postulatami obywateli posłów Rząd zwiększy środki dla zakładów opiekuńczo-wychowawczych, na poprawę zaopatrzenia inwalidów w sprzęt rehabilitacyjny i na zasiłki dla nich, na import leków oraz na prace badawcze w dziedzinie ochrony zdrowia, prowadzone przez akademie medyczne.</u>
          <u xml:id="u-49.31" who="#PiotrJaroszewicz">Istotnym punktem na długiej liście planowanych działań w sferze społecznej i socjalnej będzie zapewnienie odpowiednich środków na dalszą poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-49.32" who="#PiotrJaroszewicz">Niełatwym i nieprostym zadaniem będzie przyspieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego. Optymalizując wykorzystanie stworzonego w ostatnich latach potencjału przemysłu mieszkaniowego, będziemy jednocześnie powiększać go o nowe fabryki domów, rozbudowywać i modernizować przemysł materiałów budowlanych i cały przemysł mieszkaniowy, w tym i może szczególnie, produkcji mebli. Zamierzamy również kontynuować liczne ważkie inwestycje w gospodarce komunalnej.</u>
          <u xml:id="u-49.33" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd poświęcać będzie coraz większą uwagę poprawie jakości budownictwa mieszkaniowego oraz zmniejszaniu kosztów i terminowemu realizowaniu planów w tej ważkiej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-49.34" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Stoimy przed zadaniem osiągnięcia szczególnie szybkiego wzrostu eksportu. Ponieśliśmy poważne nakłady na rozbudowę i modernizację wielu zakładów i całych branż przemysłu, wyposażyliśmy je w najnowocześniejsze technologie, dostarczyliśmy niezbędnych licencji.</u>
          <u xml:id="u-49.35" who="#PiotrJaroszewicz">Wysiłek ten powinien coraz obficiej owocować wyrobami wysokiej jakości i ciągłym zwiększaniem ich dostaw na eksport.</u>
          <u xml:id="u-49.36" who="#PiotrJaroszewicz">Często jednak dystans między nakładami i efektami wydłuża się, a zobowiązania zakładów dotyczące szybkiej samospłaty zakupionej techniki nie są w pełni realizowane. Rząd będzie kontynuował kontrolę efektywności już zrealizowanych inwestycji, zwłaszcza opartych na kredytach i zakupach zagranicznych, egzekwując od inwestorów szybkie osiąganie planowanych efektów produkcyjnych i dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-49.37" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadnicze znaczenie ma racjonalne gospodarowanie dobrami pochodzącymi z importu. Ważnym zadaniem jest też ścisłe koordynowanie dostaw importowanych maszyn i urządzeń z realizacją zadań inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.38" who="#PiotrJaroszewicz">Konieczność umocnienia równowagi płatniczej kraju wymaga zintensyfikowania działań poprawiających efektywność obrotów polskiego handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-49.39" who="#PiotrJaroszewicz">Szybkiemu rozwojowi handlu zagranicznego i rozszerzaniu udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy służyć będą coraz wszechstronniejsze stosunki z krajami RWPG, a przede wszystkim z naszym największym partnerem Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-49.40" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze ostatnie kontakty z ZSRR wskazują, że dwustronna współpraca rozwijać się będzie szczególnie intensywnie i ma wielce pomyślne perspektywy. Stanowi to doniosły czynnik naszej strategii rozwojowej, pomaga nam wydatnie w przezwyciężaniu obecnych przejściowych trudności. Rośnie znaczenie i coraz bardziej pogłębia się proces integracji gospodarczej z krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-49.41" who="#PiotrJaroszewicz">Wczoraj wróciłem z Londynu, gdzie złożyłem oficjalną wizytę. Moje rozmowy z brytyjskim premierem panem Callaghanem i przedstawicielami rządu Wielkiej Brytanii oraz zawarte porozumienia podkreślają dotychczasowy pomyślny stan polsko-brytyjskich stosunków oraz stanowią dobrą podstawę dalszego ich wzajemnie korzystnego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-49.42" who="#PiotrJaroszewicz">Także nasze liczne aktywne kontakty z innymi krajami zachodnimi oraz krajami rozwijającymi się wskazują, że i w tej płaszczyźnie możemy oczekiwać dalszego wydatnego postępu. Rzecz jasna, decydujące znaczenie mieć tu będą rezultaty, jakie osiągnie nasza gospodarka — ilość, a zwłaszcza jakość towarów stawianych przez przemysł do dyspozycji handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-49.43" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Skuteczne sterowanie zatrudnieniem będzie niezbędne, aby zrealizować ustalone kierunki rozdysponowania zasobów pracy, aby urzeczywistnić priorytet dla rolnictwa i usług, dla nowo uruchomionych zakładów i transportu. Trzeba też uczynić dalszy krok na drodze zmniejszania fluktuacji kadr i lepszego wykorzystywania ich kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-49.44" who="#PiotrJaroszewicz">Jak słusznie podkreślono z tej trybuny, zasadniczą płaszczyznę dokonywanego w gospodarce manewru stanowią również procesy inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-49.45" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz plan inwestycyjny jest nadal bardzo rozległy i zapewnia dalszy dynamiczny i wszechstronny rozwój Polski. Konieczne jest jednak utrzymanie rozmiarów nakładów i przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach określonych planem, gdyż to właśnie stanowi istotny warunek wzmocnienia równowagi w gospodarce oraz zasadniczą przesłankę poprawy efektywności i terminowości całego procesu inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-49.46" who="#PiotrJaroszewicz">Maksymalna koncentracja środków i potencjału powinna zapewnić szybkie ukończenie inwestycji będących w trakcie realizacji. Chodzi przede wszystkim o przedsięwzięcia, które trzeba oddać do użytku w 1977 roku, a jest ich wiele, i w pierwszym półroczu 1978 roku. Te więc względy zadecydują o rozdziale i przesunięciach potencjału wykonawczego. Inwestycje modernizacyjne, zwłaszcza w przemyśle i komunikacji, będą miały pierwszeństwo w dostawach maszyn i urządzeń, w dostępie do potencjału wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-49.47" who="#PiotrJaroszewicz">Stanowczo i konsekwentnie przeciwstawiać się będziemy nadmiernemu wzrostowi kosztów budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-49.48" who="#PiotrJaroszewicz">Kraj dotkliwie odczuwa opóźnienia w rozwoju transportu i niedociągnięcia w jego funkcjonowaniu. W planie przeznaczamy więc zwiększone środki na rozbudowę i modernizację sieci dróg i wzrost dostaw taboru.</u>
          <u xml:id="u-49.49" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle nasilamy działania organizacyjne, które, jak dowodzi praktyka, pozwalają lepiej wykorzystać posiadane środki transportowe, skracać czas prac przeładunkowych i wydajniej pracować.</u>
          <u xml:id="u-49.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkie resorty zostały zobowiązane do znacznie lepszego wykorzystywania wagonów towarowych, a Minister Komunikacji do poprawy-pracy węzłów decydujących o funkcjonowaniu całej sieci kolejowej, a szczególnie w okręgu śląskim, w portach i na punktach granicznych.</u>
          <u xml:id="u-49.51" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! V Plenum Komitetu Centralnego partii poddało krytycznej ocenie dotychczasowy stan rzeczy na odcinku jakości produkcji. Rozwiązanie tego problemu zajmuje czołowe miejsce w rządowym programie działania.</u>
          <u xml:id="u-49.52" who="#PiotrJaroszewicz">Resorty otrzymały zadania poprawienia jakości i nowoczesności wyrobów. W programach resortów na pierwszym miejscu stawiamy sprawę poprawy jakości towarów rynkowych, zwłaszcza tych, które stanowią przedmiot uzasadnionej krytyki oraz tych, które nie odpowiadają wymaganiom nabywców zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-49.53" who="#PiotrJaroszewicz">Przewidujemy stworzenie zachęt ekonomicznych, sprzyjających poprawie jakości produkcji, zwłaszcza wielu wyrobów przemysłu lekkiego, poszczególnych asortymentów żywnościowych oraz wyrobów trwałego użytku.</u>
          <u xml:id="u-49.54" who="#PiotrJaroszewicz">Kolejnym problemem, nad którym będziemy koncentrować uwagę, jest bariera materiałowa. Dla jej przezwyciężenia konieczne jest systematyczne obniżanie materiałochłonności produkcji. Przygotowywany przez Rząd program oszczędnościowy sformułował w tej dziedzinie znacznie zwiększone i ostrzejsze zadania.</u>
          <u xml:id="u-49.55" who="#PiotrJaroszewicz">Generalnym kierunkiem przyszłorocznej działalności Rządu, resortów i całej administracji gospodarczej czynimy podniesienie wydajności i jakości pracy we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach gospodarowania. Mimo złożoności tego zadania, o czym była mowa w debacie generalnej, napawa nas optymizmem coraz powszechniejsze poczucie konieczności dobrej roboty.</u>
          <u xml:id="u-49.56" who="#PiotrJaroszewicz">Ale nie brak nam również przykładów wysoce negatywnych. Niektóre przedsiębiorstwa systematycznie nie wykonują swoich zadań. W globalnym rachunku oznacza to utratę produkcji o poważnej wartości. Nie ma usprawiedliwienia dla brakoróbstwa, dla niskiej jakości produkcji i usług. Zbyt częste jeszcze są zjawiska marnotrawstwa surowców i materiałów czy rozrzutności w gospodarowaniu energią. Słuszne są krytyczne uwagi pod adresem pracy niektórych jednostek handlu, transportu oraz różnych ogniw administracji państwowej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-49.57" who="#PiotrJaroszewicz">Każdy z nas — robotnik, rolnik, pracownik umysłowy powinien wnikliwie ocenić swoją pracę, jej wyniki i efektywność, zastanowić się, czy i w jakiej mierze jego własna, coraz lepsza praca, jego aktywność zawodowa i społeczno-polityczna wpływają na ogólne rezultaty narodowego wysiłku wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-49.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Do najpilniejszych obecnie zadań należy sprawne przekazanie ustaleń planu jednostkom gospodarczym oraz terminowe opracowanie przez nie planów branżowych i zakładowych na 1977 rok.</u>
          <u xml:id="u-49.59" who="#PiotrJaroszewicz">Wyrażam głębokie przekonanie, że konferencje samorządów robotniczych uwzględnią wymogi sytuacji, nakazujące poprawę efektywności gospodarowania oraz maksymalne zwiększanie produkcji na rynek wewnętrzny i na eksport. Koncentracja wysiłków na węzłowych odcinkach wymaga umacniania strategicznej roli planowania centralnego, wymaga wzmożenia kontroli realizacji planów, a równocześnie rozwijania inicjatyw i zwiększenia samodzielności jednostek gospodarczych w ramach jednolitej strategii i powszechnie przestrzeganych priorytetów rozwoju kraju oraz świadomej, surowej, bezwzględnej dyscypliny planu.</u>
          <u xml:id="u-49.60" who="#PiotrJaroszewicz">W tym właśnie kierunku zmierzać będą decyzje Rządu. Nie przeceniamy administracyjnej działalności i systematycznie eliminujemy przerosty administrowania. Kształtujemy instrumenty ekonomicznego i finansowego oddziaływania dla wykonawców planu tak, aby stymulowały one poprawę efektywności gospodarowania, oszczędne wykorzystanie pracy i środków, podnoszenie jakości produkcji, zwiększanie dostaw na rynek wewnętrzny i na eksport. Nie zawsze jednak najlepiej przemyślane instrumenty ekonomicznego sterowania są prawidłowo i z korzyścią dla kraju stosowane w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-49.61" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele posłowie podkreślali w swoich wystąpieniach, że mamy dobre, ambitne i realne plany na przyszły rok i całe obecne pięciolecie, że przyjęte w nich założenia wywodzą się z programu VII Zjazdu, z postanowień IV ii V Plenum KC partii, z trafnej oceny dorobku naszej gospodarki i występujących w niej napięć zarówno z naszych wielkich możliwości, jak i z niemałych potrzeb oczekujących zaspokojenia.</u>
          <u xml:id="u-49.62" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd dołoży wszelkich starań, aby plany te zostały urzeczywistnione. Pozwalają na to dotychczasowe osiągnięcia, zwłaszcza silna, nowoczesna baza wytwórcza oraz coraz wyższy poziom umiejętności i kwalifikacji zawodowych ludzi pracy. Sprzyjać temu będą również pomyślne wyniki realizacji tegorocznych zadań, uruchomienie poważnych rezerw, które mamy jeszcze w całej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-49.63" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze liczne pozytywy górują nad trudnościami i napięciami. O metodach ich przezwyciężania mówiliśmy na V Plenum, na VIII Kongresie Związków Zawodowych, a także szeroko na początku i w czasie obecnej debaty sejmowej. Toczy się nad nimi żywa dyskusja w społeczeństwie. Zdecydowanie przeważają w niej poglądy trzeźwe i konstruktywne, postawy nacechowane poczuciem współodpowiedzialności, wolą działania, wiarą we własne siły. Manifestacją takich prawdziwie patriotycznych i twórczych postaw było uruchomienie Huty „Katowice”. Wydarzenie to z całą mocą zadokumentowało słuszność i owocność strategii realizowanej konsekwentnie po 1970 roku.</u>
          <u xml:id="u-49.64" who="#PiotrJaroszewicz">Jest to zarazem jakże wymowny i optymistyczny przykład nowych wielkich możliwości, jakie powstają i będą powstawać w naszym kraju dzięki polityce naszej partii, kształtowanej wspólnie z ZSL i SD, dzięki wytrwałej, coraz lepiej organizowanej i coraz wydajniejszej pracy klasy robotniczej i całego społeczeństwa. Już w przyszłym roku uzyskamy z katowickiego giganta dwa miliony ton stali. A przecież jakże często kraj nasz wzbogaca się o nowe, poważne obiekty produkcyjne. Z każdym tygodniem i miesiącem będziemy więc dysponowali większymi możliwościami i większym potencjałem. Nie należy też wykluczać, że rok 1977 może być pomyślniejszy w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-49.65" who="#PiotrJaroszewicz">Pracujemy w imię wielkich celów i cele te potrafimy osiągnąć wbrew wszelkim przeszkodom, wbrew krakaniom naszych przeciwników.</u>
          <u xml:id="u-49.66" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-49.67" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągniemy te cele wbrew przepowiedniom różnego autoramentu proroków, przywdziewających togi mentorów, mających, jak wykazują to wieloletnie doświadczenia, na wszystko swoje wątpliwej jakości recepty.</u>
          <u xml:id="u-49.68" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawiłem Wysokiej Izbie zarys programu działań, które podejmujemy dla zapewnienia pomyślnej realizacji zadań nadchodzącego roku i całego obecnego pięciolecia. Rząd uczyni wszystko, aby zostały one wykonane sprawnie i pomyślnie. Dziś najważniejszą rzeczą jest jakość pracy i czasu. Te dwa czynniki zadecydują o przyszłych rezultatach.</u>
          <u xml:id="u-49.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę obywateli posłów o uchwalenie przedłożonych przez Rząd projektów: 5-letniego narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980 oraz narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1977. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.70" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#StanisławGucwa">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#StanisławGucwa">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 47.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980 wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam że Sejm powziął uchwałę o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#StanisławGucwa">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 48.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#StanisławGucwa">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#StanisławGucwa">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 49.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#StanisławGucwa">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#StanisławGucwa">Wysoki Sejmie! W związku z przedstawioną na posiedzeniu Sejmu w dniu 2 grudnia br. informacją Prezesa Rady Ministrów w sprawie przebiegu i wyników wizyty delegacji partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego — Komisja Spraw Zagranicznych wniosła projekt uchwały, który Prezydium Sejmu przedstawia Wysokiej Izbie do uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#StanisławGucwa">Projekt uchwały ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza o przebiegu i wynikach wizyty delegacji partyjno-państwowej pod przewodnictwem I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz o rezultatach bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#StanisławGucwa">Sejm stwierdza z zadowoleniem, że przyjaźń, sojusz i współpraca polsko-radziecka, stanowiące od zarania Polski Ludowej niezmienne fundamentalne zasady polityki naszego państwa, w ostatnich latach charakteryzują się dalszym pogłębieniem współdziałania we wszystkich dziedzinach. Służy to dobrze żywotnym interesom narodu, umacnianiu bezpieczeństwa Polski i jej socjalistycznego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#StanisławGucwa">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza, że wyniki ostatniej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego przyczyniać się będą do dalszego umacniania wszechstronnej współpracy bratnich krajów, służąc nadrzędnej sprawie pokoju i odprężenia międzynarodowego oraz zbudowaniu na kontynencie europejskim stosunków opartych na zasadach przyjętych w Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach”. Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-50.26" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-50.27" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.28" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-50.29" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.30" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.31" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-50.32" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm, jednomyślnie podjął proponowaną przez Komisję Spraw Zagranicznych uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-50.33" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-50.34" who="#StanisławGucwa">1) zmieniającej ustawę o podatku dochodowym (druki nr 35 i 44),</u>
          <u xml:id="u-50.35" who="#StanisławGucwa">2) zmieniającej ustawę o podatku obrotowym (druki nr 36 i 45),</u>
          <u xml:id="u-50.36" who="#StanisławGucwa">3) zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym (druki nr 37 i 46).</u>
          <u xml:id="u-50.37" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Ładyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#ZofiaŁadyńska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt zmian w dotychczasowych ustawach: o podatku dochodowym, o podatku obrotowym oraz o podatku wyrównawczym.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#ZofiaŁadyńska">Proponowane zmiany w ustawach, dotyczące zastosowania ulg w opłacaniu podatków dla rzemiosła i usług mają na celu stworzenie korzystniejszych warunków dla ich rozwoju, a tym samym sprzyjać będą zwiększeniu bazy i rozszerzaniu całej działalności usługowej.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#ZofiaŁadyńska">Przyjęty przez Biuro Polityczne KC PZPR. Prezydium CK SD i Prezydium Rządu program rozwoju usług dla ludności na lata 1976–1980 przewiduje dynamiczny rozwój usług oraz produkcji rynkowej. Program ten wytycza ambitne i jakościowo nowe zadania oraz ukazuje sposoby ich realizacji. Dla zilustrowania tych zadań przypomnę, że wartość usług dla ludności wynosiła w 1975 r. 20,6 mld zł, a na rok 1980 zakłada się 40 mld zł, czyli przewiduje się osiągnięcie wzrostu o 94,2%.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#ZofiaŁadyńska">Dla zapewnienia od strony polityki finansowej warunków pełnej realizacji zadań w rzemiośle i usługach, konieczne jest dokonanie zmian w dotychczasowym ustawodawstwie podatkowym. Nowe propozycje podatkowe zawarte w tych ustawach zmierzają, we współdziałaniu z innymi instrumentami, do stworzenia dalszych bodźców do intensywnego rozwoju usług, rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej oraz rzemieślniczej produkcji rynkowej. Wyraża się to przyjętą w projektach ustaw podstawową zasadą, że wzrost obrotów, oznaczający przyrost usług dla ludności i produkcji rynkowej, powinien być dla rzemieślnika opłacalny, tzn. nie powodować nadmiernego zwiększenia obciążenia podatkowego, mimo wzrostu zysku. Realizują to zaproponowane zmiany w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#ZofiaŁadyńska">Według obecnych przepisów wolny od podatku dochodowego jest dochód nie przekraczający 12 000 zł rocznie bez względu na źródło jego pochodzenia. Nowa ustawa przewiduje zwolnienie od podatku dochodowego kwoty 72 tys. zł. w skali rocznej. Kwota ta będzie ulegała podwyższeniu o składki na osobiste ubezpieczenie podatnika, a ponadto o 24 000 zł na małżonka podatnika oraz o 12 000 zł na każde dziecko, będące na utrzymaniu podatnika, a także na każdego z rodziców i rodzeństwa niezdolnych do pracy i pozostających na utrzymaniu podatnika. Dla przykładu podam, że podatnik mający na utrzymaniu współmałżonka i jedno dziecko nie będzie płacił podatku dochodowego od dochodu w wysokości 108 tys. zł w skali rocznej.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#ZofiaŁadyńska">Projekt ustawy przewiduje również znaczne złagodzenie progresji w podatku dochodowym, przy równoczesnym objęciu tym podatkiem dotychczasowego obciążenia podatkiem wyrównawczym. Należy jednak podkreślić, że złagodzenie progresji podatkowej nie będzie dotyczyło nadmiernie wysokich dochodów; byłoby to społecznie nieuzasadnione. W ten sposób w polityce podatkowej będą aktywnie wspierane drobne i średnie zakłady decydujące o ilości i poziomie usług.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#ZofiaŁadyńska">Projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku obrotowym przewiduje udzielenie Ministrowi Finansów upoważnienia do ustalenia stawek tego podatku w granicach od 1% do 6% dla poszczególnych rzemiosł i innych usług. Upoważnienie to stworzy możliwość elastycznego opodatkowania podatkiem obrotowym, w zależności od przesłanek wynikających z aktualnych potrzeb gospodarczych. Minister Finansów zapowiedział, że wykorzystując to upoważnienie zamierza ustalić ulgowe stawki podatku obrotowego dla niektórych rzemiosł spożywczych, np. dla piekarnictwa — 1% oraz dla wędliniarstwa — 3%.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#ZofiaŁadyńska">Jeżeli chodzi o podatek wyrównawczy, to projekt ustawy zmieniającej ustawę o tym podatku przewiduje wyłączenie spod działania przepisów o podatku wyrównawczym dochodów z rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej. Jest to konsekwencja włączenia dotychczasowego obciążenia podatkiem wyrównawczym dochodów z rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej do podatku dochodowego, o czym już wspomniałam.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#ZofiaŁadyńska">Projekt ustawy reguluje zarazem zasady ustalania podatku wyrównawczego od wynagrodzeń, np. ze stosunku pracy, z tytułu umowy-zlecenia oraz od innych przychodów, w wypadku równoczesnego osiągania dochodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Zasada przyjęta w projekcie ustawy jest znacznie korzystniejsza dla podatników, gdyż dochody już opodatkowane podatkiem dochodowym nie będą poddawane po raz drugi opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#ZofiaŁadyńska">Zgodnie z programem rozwoju usług dla ludności, w następstwie zmian zaproponowanych w projektach ustaw zostaną wydane dalsze akty prawne (rozporządzenia i zarządzenia) znacznie rozszerzające uproszczone, stabilne formy opodatkowania. Utrzymane zostaną ulgi inwestycyjne, zwolnienia od podatków nowo założonych zakładów rzemieślniczych i gastronomicznych oraz podwyższone zostaną ulgi z tytułu szkolenia uczniów.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#ZofiaŁadyńska">Poczuciu stabilizacji sprzyjać będzie zasada niepowracania do raz już ustalonego podatku, z wyjątkiem przypadków przestępców podatkowych. Terenowe organy administracji państwowej będą współdziałać z organizacjami społeczno-zawodowymi podatników, a więc izbami rzemieślniczymi, cechami, zrzeszeniami prywatnego handlu i usług w zakresie kontroli prywatnych zakładów i ustalania podatków.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#ZofiaŁadyńska">Proponowane ustawy prowadzą w rezultacie do znacznego złagodzenia obciążenia podatkowego łącznie podatkami obrotowymi i dochodowym w stosunku do obecnego obciążenia tymi podatkami wraz z podatkiem wyrównawczym. Jestem przekonana, że rzemieślnicy odpowiedzą na to wzrostem ilości i jakości usług oraz rzetelnym wywiązywaniem się ze swych obowiązków podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#ZofiaŁadyńska">Podejmowane dziś decyzje przyniosą oczekiwane rezultaty, pod warunkiem równoczesnego wykorzystania wszystkich ekonomicznych i społecznych środków działania dla szybkiego i racjonalnego rozwoju usług i produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#ZofiaŁadyńska">W przeświadczeniu, że proponowane rozwiązania podatkowe służyć będą temu rozwojowi, a w konsekwencji całemu społeczeństwu, wnoszę o przyjęcie przez Sejm rządowych projektów ustaw zmieniających ustawy: o podatku dochodowym (druki nr 35 i 44), o podatku obrotowym (druki nr 36 i 45) oraz o podatku wyrównawczym (druki nr 37 i 46). Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tych sprawach?</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku dochodowym.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku obrotowym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku obrotowym.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku wyrównawczym.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#StanisławGucwa">1) zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (druki nr 33 i 42),</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#StanisławGucwa">2) o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek (druki nr 34 i 43).</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#StanisławGucwa">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Wiśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#EdwardWiśniewski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług mam zaszczyt przedstawić sprawozdania Komisji z prac nad rozpatrzeniem dwóch rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#EdwardWiśniewski">1) zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła,</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#EdwardWiśniewski">2) o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#EdwardWiśniewski">Oba te projekty były przedmiotem szczegółowego rozpatrzenia na posiedzeniach Komisji w dniach 7 i 8 grudnia 1976 roku z udziałem przedstawicieli Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, a także przez Komisję Prac Ustawodawczych, której wnioski zostały uwzględnione w przedłożonych sprawozdaniach.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#EdwardWiśniewski">Zanim przejdę do omówienia projektów ustaw, obywatele posłowie pozwolą, że wspomnę o podstawowych przesłankach i motywacjach, które stały się źródłem wielostronnych przedsięwzięć Rządu, zmierzających do doskonalenia funkcjonowania ważnej dziedziny naszej gospodarki narodowej, jaką jest sfera usług.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#EdwardWiśniewski">Usługi jako działalność gospodarcza znajdują swoje odzwierciedlenie w narodowym planie społeczno-gospodarczym, w obszarze kompleksu działań o charakterze rynkowym i mają wpływ na kształtowanie nowoczesnego modelu konsumpcji. Stąd też — zgodnie z przyjętą strategią rozwoju — integralną częścią naszej polityki społeczno-gospodarczej są założenia rozwoju usług. Miernikiem w tym względzie jest ich dostępność. Nie jest to dziś jeszcze u nas dostępność powszechna. Są to braki niezmiernie dokuczliwe, a przy tym wpływają one na pomniejszanie rzeczywistego obrazu społeczno-gospodarczych osiągnięć ostatnich lat i społecznej energii działania.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#EdwardWiśniewski">Usługi od lat należą do słabych ogniw naszej gospodarki. Wymagają przeto podjęcia szybkich i skutecznych działań, zmierzających do zapewnienia optymalnych warunków społeczno-ekonomicznych ich rozwoju i dostosowania do szybko rosnących potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#EdwardWiśniewski">Wyrazem głębokiej troski o te sprawy było wspólne posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD oraz Prezydium Rządu, na którym rozpatrzony został i przyjęty rządowy program rozwoju usług i rzemiosła. Wydarzenie to dużej wagi ze względu i na rangę problemu, i szczebel, na jakim był on rozpatrywany oraz na ustalenia, jakie były tego rezultatem.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#EdwardWiśniewski">Pełną aprobatę dla przedstawionych w tym programie koncepcji i rozwiązań wyraził Wysoki Sejm w dniu 2 grudnia br., podejmując w tej sprawie uchwałę. Godzi się zatem podkreślić, że zarówno program rozwoju usług i rzemiosła oraz przedłożone na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekty ustaw są konsekwentną realizacją przez Rząd wspólnych decyzji i ustaleń politycznych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#EdwardWiśniewski">W rozwijaniu różnego rodzaju usług bytowych, a także produkcji artykułów rynkowych uzupełniającej i wzbogacającej zaopatrzenie ludności — ważną rolę ma do spełnienia rzemiosło.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#EdwardWiśniewski">Społecznie użyteczna działalność rzemiosła wskazuje, iż jest ono trwałym składnikiem gospodarki narodowej. Podjęte obecnie przedsięwzięcia Rządu o charakterze gospodarczym i społecznym mają swoje uzasadnienie i związek z podwojeniem zadań w usługach i produkcji rynkowej rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#EdwardWiśniewski">Chodzi głównie o to, aby tworzyć stabilne i korzystne warunki ekonomiczne i prawne rozwoju działalności rzemiosła, aby przez realizację nowoczesnych i postępowych założeń uruchomić zamrożone jego rezerwy usługowe i wytwórcze, wpływać na wyzwalanie inicjatyw służących jak najlepszemu wykorzystaniu sił i środków dla realizacji programu rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#EdwardWiśniewski">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła jest jednym z ważnych czynników mających na celu stworzenie korzystnych stymulatorów w działaniu na rzecz wykorzystania rezerw tkwiących w potencjale gospodarczym rzemiosła i pełnego dostosowania jego działalności do potrzeb społeczno-gospodarczych naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#EdwardWiśniewski">Proponowane zmiany podyktowane są również potrzebami dostosowania zawartych w nim rozwiązań do rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła, a także koniecznością wynikającą z 4-letniego okresu stosowania przepisów ustawy i konfrontacji ich z życiem.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#EdwardWiśniewski">Zmiany o charakterze merytorycznym dotyczą przede wszystkim, art. 4, 5, 17 i 18, a także dodania nowego art. 43a. Pozostałe zmiany mają charakter formalno-prawny i porządkowy.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#EdwardWiśniewski">Zmiana w odniesieniu do art. 4 przewiduje w zakładach prowadzonych na podstawie „potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła” możliwość zatrudnienia jednego pracownika oraz dwóch emerytów lub rencistów. Dotychczas rzemieślnik, korzystający z „potwierdzenia”, może pracować sam bądź z członkami rodziny pozostającymi we wspólnym gospodarstwie domowym. Zmiana ta podyktowana jest dążeniem do nieprzerwanej pracy zakładu rzemieślniczego, co w wypadku zakładu jednoosobowego nie zawsze było możliwe. Biorąc pod uwagę fakt, że około 110 tys. zakładów rzemieślniczych na ogólną liczbę 190 tys. korzysta z „potwierdzenia”, proponowana zmiana w sposób istotny wpłynie na intensyfikację działalności poważnej części rzemiosła i przyczyni się do lepszego wykorzystania potencjału usługowo-wytwórczego tych zakładów.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#EdwardWiśniewski">Druga zmiana, dotycząca art. 5, wprowadza również możliwość dodatkowego zatrudnienia w zakładach rzemieślniczych, działających na podstawie zezwolenia. Propozycja ta zmierza do możliwości zatrudnienia do dwóch emerytów lub rencistów oraz pracowników pomocniczych, nie zatrudnionych bezpośrednio przy wykonywaniu rzemiosła, a więc wykonujących czynności związane ze sprzedażą wyrobów, utrzymywaniem czystości, prowadzeniem kasy. Rozwiązanie to ma na celu wyjście naprzeciw specyfice niektórych rodzajów rzemiosł, szczególnie spożywczych, w których oprócz pracowników zatrudnionych w procesie świadczenia usług i produkcji niezbędni są pracownicy pomocniczy. Pracownicy ci nie będą wliczani do dotychczasowych limitów zatrudnienia w zakładach pracujących na podstawie „zezwolenia”.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#EdwardWiśniewski">Zmiany te powinny obok innych korzystnych działań zapewnić wzrost zatrudnienia w rzemiośle o ok. 130 tys. osób do końca bieżącego pięciolecia. Przyczynić się to także powinno do wzrostu zatrudnienia kobiet w wielu rzemiosłach oraz większego wykorzystania w pracy inwalidów, emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#EdwardWiśniewski">Na uwagę zasługuje również zmiana dotycząca wyeliminowania pojęcia „pracownika najemnego” jako konieczność dostosowania przepisów ustawy do obowiązującego Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#EdwardWiśniewski">Intencją zmian proponowanych w art. 17 i 18, dotyczących cofania i wygasania zezwoleń, jest dążenie do objęcia tymi przepisami również osób prowadzących działalność na podstawie „potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła”. Proponowane zmiany wychodzą naprzeciw wnioskom wielokrotnie zgłaszanym przez terenowe organy administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#EdwardWiśniewski">Ostatnia zmiana odnosi się do art. 43a i ma na celu podniesienie społecznej rangi zawodu rzemieślniczego, tworzenia korzystnych warunków dla realizacji zadań przez rzemiosło, co znajdzie swój wyraz w Karcie Praw i Obowiązków Rzemieślnika.</u>
          <u xml:id="u-53.21" who="#EdwardWiśniewski">Przedstawione zmiany, zawarte w projekcie ustawy, upoważniają do wyprowadzenia podstawowej tezy, iż zgodna z interesem społecznym i gospodarczym kraju działalność rzemiosła mą trwałą perspektywę rozwoju i może liczyć na poparcie i pomoc ze strony państwa.</u>
          <u xml:id="u-53.22" who="#EdwardWiśniewski">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek stanowi ważny krok na drodze dalszej poprawy warunków socjalnych tej grupy ludności, jest wyrazem dalszego doskonalenia ubezpieczeń społecznych w naszym kraju w kierunku maksymalnego zbliżenia rozwiązań stosowanych w poszczególnych systemach.</u>
          <u xml:id="u-53.23" who="#EdwardWiśniewski">Aktualny system ubezpieczenia rzemieślników oparty jest na przepisach ustawy z dnia 8 czerwca 1972 roku. Od tego czasu nastąpiły istotne zmiany w systemie powszechnych ubezpieczeń społecznych, które spowodowały, że ubezpieczenie społeczne rzemieślników stało się mniej korzystne zarówno pod względem zakresu, jak i poziomu świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-53.24" who="#EdwardWiśniewski">Projekt ustawy stanowi prawny wyraz decyzji o włączeniu rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego, podjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu.</u>
          <u xml:id="u-53.25" who="#EdwardWiśniewski">Ubezpieczeniu społecznemu podlegają osoby prowadzące działalność zarobkową w zakresie rzemiosła, prywatnego handlu i usług, indywidualnego rybołówstwa morskiego oraz flisactwa turystycznego.</u>
          <u xml:id="u-53.26" who="#EdwardWiśniewski">Projekt ustawy ma na celu:</u>
          <u xml:id="u-53.27" who="#EdwardWiśniewski">— zasadniczą poprawę świadczeń dla osób objętych systemem rzemieślniczego ubezpieczenia społecznego przez zbliżenie systemu tych świadczeń do systemu świadczeń pracowniczych;</u>
          <u xml:id="u-53.28" who="#EdwardWiśniewski">— włączenie systemu finansowania ubezpieczenia społecznego rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego i dokonania innych niezbędnych zmian w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-53.29" who="#EdwardWiśniewski">Dla podkreślenia znaczenia wzrostu z zakresu uprawnień ubezpieczeniowych rzemieślników pragnę przypomnieć, że dotychczasowe ubezpieczenie społeczne rzemieślników zapewnia tylko świadczenia lecznicze, emerytury i renty inwalidzkie I i II grupy oraz renty rodzinne i zasiłek pogrzebowy.</u>
          <u xml:id="u-53.30" who="#EdwardWiśniewski">W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie świadczeń o:</u>
          <u xml:id="u-53.31" who="#EdwardWiśniewski">— zasiłek porodowy i zasiłek macierzyński;</u>
          <u xml:id="u-53.32" who="#EdwardWiśniewski">— zasiłki rodzinne dla ubezpieczonych i dodatki rodzinne dla emerytów i rencistów oraz dodatki na dzieci kalekie;</u>
          <u xml:id="u-53.33" who="#EdwardWiśniewski">— zasiłek chorobowy w razie choroby przekraczającej 30 dni;</u>
          <u xml:id="u-53.34" who="#EdwardWiśniewski">— rentę chorobową, przysługującą w razie konieczności kontynuowania leczenia po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, gdy stan zdrowia nie uzasadnia uznania inwalidztwa;</u>
          <u xml:id="u-53.35" who="#EdwardWiśniewski">— renty inwalidzkie i rodzinne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-53.36" who="#EdwardWiśniewski">Nowe świadczenia przyznawane będą w wysokości i na zasadach świadczeń pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-53.37" who="#EdwardWiśniewski">Proponowane modyfikacje wynikają przede wszystkim ze specyfiki pracy w rzemiośle i pracy na własny rachunek. Zasady działalności na własny rachunek różnią się bowiem znacznie od zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej. Polegają one głównie na różnicach w zakresie warunków wykonywanej pracy, jak i sytuacji materialnej osób prowadzących działalność na własny rachunek, które mają szersze możliwości elastycznego organizowania pracy i czasu jej wykonywania.</u>
          <u xml:id="u-53.38" who="#EdwardWiśniewski">Stąd też, uwzględniając specyfikę tej pracy, projekt ustawy nie przewiduje:</u>
          <u xml:id="u-53.39" who="#EdwardWiśniewski">— zasiłku chorobowego w razie krótkotrwałej (do 30 dni) choroby ubezpieczonego i zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikom w razie konieczności doraźnej opieki nad członkami rodziny,</u>
          <u xml:id="u-53.40" who="#EdwardWiśniewski">— zasiłku wyrównawczego i renty inwalidzkiej III grupy, a więc świadczeń przewidzianych dla osób o ograniczonej częściowo sprawności do pracy;</u>
          <u xml:id="u-53.41" who="#EdwardWiśniewski">— jednorazowych odszkodowań i świadczeń wyrównawczych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, które w systemie pracowniczym przysługują od zakładu pracy, podczas gdy osoby prowadzące działalność na własny rachunek same odpowiadają za warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-53.42" who="#EdwardWiśniewski">Wydatne podwyższenie emerytur, rent inwalidzkich i rodzinnych do poziomu analogicznych świadczeń przysługujących pracownikom znajduje wyraz w:</u>
          <u xml:id="u-53.43" who="#EdwardWiśniewski">— znacznym podwyższeniu świadczeń minimalnych np.: emerytury z 920 zł do 1 100 zł, rent inwalidzkich II grupy z 840 zł do 1 050 zł, rent rodzinnych z 720 zł do 900 zł;</u>
          <u xml:id="u-53.44" who="#EdwardWiśniewski">— podwyższeniu stawek procentowych obliczenia emerytur i rent. Przykładowo emerytura przyznana w 1977 roku od podstawy wymiaru 3 tys. zł, która według dotychczasowych stawek wynosiłaby 1 550 zł miesięcznie, według nowych stawek wyniesie w 1977 roku 1 950 zł, a w 1980 r. 2 100 zł.</u>
          <u xml:id="u-53.45" who="#EdwardWiśniewski">Odpowiednio wzrosną renty inwalidzkie i rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-53.46" who="#EdwardWiśniewski">Projekt ustawy przewiduje również podwyższenie wzrostu świadczeń z tytułu stażu ubezpieczenia, a także ustalenie wysokości kwot zryczałtowanych, od których oblicza się świadczenia ubezpieczeniowe, a więc podstawy wymiaru tych świadczeń. Obecnie kwoty przyjmowane za podstawę wymiaru świadczeń rzemieślniczych są zaniżone i wynoszą do 1 200 zł do 4 000 zł. Odbija się to niekorzystnie na wysokości świadczeń dla rzemieślników.</u>
          <u xml:id="u-53.47" who="#EdwardWiśniewski">Do określenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie oraz wysokości tych składek, ustawa upoważnia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, który w porozumieniu z Ministrem Handlu Wewnętrznego i Usług unormuje to zagadnienie w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-53.48" who="#EdwardWiśniewski">Szacuje się, że rozszerzenie zakresu świadczeń i podniesienie ich poziomu, zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie ustawy, przyczyni się do zwiększenia wydatków o około 500 mln złotych z tendencją wzrostu w następnych latach w miarę dalszego doskonalenia powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-53.49" who="#EdwardWiśniewski">Poprawki Komisji do rządowego projektu ustawy mają charakter przede wszystkim legislacyjny i sprzyjają większej komunikatywności tekstu.</u>
          <u xml:id="u-53.50" who="#EdwardWiśniewski">Pragnę także zgłosić do sprawozdania z druku nr 43 poprawki natury techniczno-redakcyjnej, niezbędne w związku ze zmianą oznaczenia art. 6 na art. 5.</u>
          <u xml:id="u-53.51" who="#EdwardWiśniewski">Zmiana ta nie znalazła odzwierciedlenia w treści dalszych artykułów, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-53.52" who="#EdwardWiśniewski">— w art. 16 ust. 1, w którym odwołanie do art. 6 pkt. 1–3 należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt. 1–3,</u>
          <u xml:id="u-53.53" who="#EdwardWiśniewski">— podobnie w art. 17 ust. 1, w którym odwołanie do art. 6 pkt 4 należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt 4,</u>
          <u xml:id="u-53.54" who="#EdwardWiśniewski">— w art. 19, w którym odwołanie do art. 6 pkt, 2 i 4–7, należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt. 2 i 4–7.</u>
          <u xml:id="u-53.55" who="#EdwardWiśniewski">Projekt ustawy zawiera szereg delegacji dla właściwych ministrów do szczegółowych uregulowań określonych spraw. Zgodnie z przyjętą praktyką, projekty tych aktów wykonawczych będą konsultowane z właściwymi komisjami sejmowymi.</u>
          <u xml:id="u-53.56" who="#EdwardWiśniewski">Wysoki Sejmie! Omawiając podstawowe założenia przedłożonego projektu ustawy, pragnę podkreślić doniosłe znaczenie społeczne, gospodarcze i polityczne proponowanych rozwiązań. Niech mi wolno będzie wyrazić przekonanie, że rzemieślnicy codzienną swoją rzetelną pracą i wzorowym postępowaniem wnosić będą cenne wartości do tworzenia coraz lepszych warunków dla wszechstronnego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-53.57" who="#EdwardWiśniewski">Wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła z druku nr 33 wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku nr 42 i projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek z druku nr 34 wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku nr 43 i zgłoszonymi przeze mnie w toku omawiania sprawozdania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-53.58" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tych sprawach?</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Zgodnie z wnioskiem Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi propozycję wyboru obywatelki poseł Eugenii Kempary na stanowisko członka Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#StanisławGucwa">Obywatelka Eugenia Kempara jest wieloletnim aktywnym działaczem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, aktywnym działaczem społecznym, zastępcą członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącą Zarządu Głównego Ligi Kobiet.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#StanisławGucwa">Przypominam, że zgodnie z art. 50 ust. 3 regulaminu Sejmu — uchwały w sprawie wyboru do Rady Państwa zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#StanisławGucwa">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonuje wyboru obywatelki poseł Eugenii Kempary na stanowisko członka Rady Państwa”. Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrał posła Eugenię Kemparę na stanowisko członka Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 50).</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#StanisławGucwa">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 50, w sprawie zamknięcia pierwszej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#StanisławGucwa">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#StanisławGucwa">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia pierwszej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#BronisławaGrochowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#BronisławaGrochowska">Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118,</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#BronisławaGrochowska">Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 70, Dom Poselski, Polsko-Belgijskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy 7 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! Ostatnie w bieżącym roku posiedzenie Sejmu dobiega końca. W rezultacie 2-dniowej debaty, poprzedzonej intensywnymi pracami komisji sejmowych, uchwaliliśmy w dniu dzisiejszym doniosłe dokumenty: pięcioletni narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1976–1980 oraz plan i budżet na 1977 rok. Sejm wyraził pełne poparcie dla rządowych przedłożeń. Stanowią one bowiem konsekwentną realizację idei VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, popartej przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, a mianowicie niezmiennego dążenia do wszechstronnego rozwoju kraju oraz coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#StanisławGucwa">Dzięki rzetelnej pracy klasy robotniczej, chłopów i inteligencji oraz słusznej strategii w ostatnich sześciu latach przyspieszyliśmy społeczno-ekonomiczny rozwój kraju, uzyskaliśmy znaczny postęp techniczny i organizacyjny, a także istotne podniesienie poziomu życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#StanisławGucwa">W ciągu minionych lat wzmocniła się także międzynarodowa pozycja naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#StanisławGucwa">Osiągnęliśmy ją w ścisłej, braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznymi, dzięki polityce pokoju i współpracy międzynarodowej, konsekwentnie realizowanej przez nasze państwo. Swemu poparciu dla tej polityki daliśmy również dzisiaj wyraz, podejmując uchwałę w sprawie przebiegu i wyników wizyty delegacji partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#StanisławGucwa">Możemy stwierdzić, że wszystkie doniosłe wydarzenia, mające wpływ na rozwój kraju i jego pozycję w świecie, znajdowały żywy oddźwięk w plenarnych i komisyjnych pracach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#StanisławGucwa">We wszystkich naszych poczynaniach przyświeca nam troska o dalszy rozwój kraju, o dobro ludzi pracy, o skuteczniejsze przezwyciężanie przejściowych trudności i napięć, towarzyszących ambitnym zadaniom i zamierzeniom.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#StanisławGucwa">Uchwalony w dniu dzisiejszym plan pięcioletni oraz plan i budżet ma 1977 rok, kontynuując realizację celów VI i VII Zjazdu, stwarzają jednocześnie warunki do stopniowego eliminowania obiektywnych i subiektywnych źródeł tych trudności i napięć. Wymagają one od nas wszystkich maksymalnego wykorzystania potencjału gospodarczego, umocnienia dyscypliny pracy i dyscypliny społecznej, doskonalenia funkcjonowania gospodarki i administracji na wszystkich szczeblach.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#StanisławGucwa">Obywatele Posłowie! W związku ze zbliżającym się nowym rokiem, chciałbym w imieniu całej Izby złożyć serdeczne życzenia dalszej owocnej działalności politycznej I Sekretarzowi KC PZPR posłowi Edwardowi Gierkowi.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#StanisławGucwa">Najlepsze życzenia składam Przewodniczącemu Rady Państwa obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu i członkom Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#StanisławGucwa">Pragnę przekazać w imieniu Sejmu najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#StanisławGucwa">W imieniu Prezydium Sejmu wyrażam Wam, Obywatele Posłowie, podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców oraz przekazuję najlepsze życzenia owocnej działalności społecznej i zawodowej oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym. Niech rok 1977 będzie rokiem owocnej pracy nas wszystkich, niech przyniesie dalszy postęp w rozwoju naszej ojczyzny i narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#StanisławGucwa">Wszystkiego najlepszego.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-56.18" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-56.19" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-56.20" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 50)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>