text_structure.xml
28.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 4 min. 20 po poł.)</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele Rządu: Minister Sprawiedliwości — Stanisław Nowodworski.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram 24 posiedzenie Senatu. Protokół 22 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 23 posiedzenia leży w biurze Senatu do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają Senatorowie Glogier i Kopciński. Listę mówców prowadzi s. Glogier.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Czyta)</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzsGlogier">Interpelacja s. Kaniowskiego i tow. z klubu P. S. L. do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie przyznania zaliczki na konto preliminarza r. 1923 radom szkolnym miejscowym na pokrycie potrzeb bieżących, a w szczególności na zakupno opalu dla szkół.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">(Interpelacja s. Kaniewskiego)</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Wniosek nagły s. Jabłonowskiego o wyrażenie narodowi włoskiemu współczucia z powodu katastrofy wybuchu Etny)</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#komentarz">(Urlopy senatorów Englischa i Błyskosza)</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Wybór przez aklamację senatorów Kaniowskiego i Koernera na sekretarzy Senatu)</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#komentarz">(Nowela do ustawy upoważniającej Ministra Skarbu do regulowania obrotu pieniężnego z krajami zagranicznemi; Ustawy: a) o podwyższeniu gwarancji Skarbu za dopełnienie przez Polski Bank Krajowy zobowiązań, wypływających z wydania obligacji komunalnych)</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzsGlogier">Interpelację tę prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzsGlogier">Zanim przestąpimy do porządku dziennego, donoszę Senatowi, że wpłynął następujący nagły wniosek s. Jabłonowskiego i tow. z klubu Zw. Lud. Nar. w sprawie wysiania wyrazów współczucia narodowi włoskiemu z powodu katastrofy wybuchu Etny, jaka nawiedziła Sycylję: Wysoki Senat uchwalić raczy: „Senat upoważnia Marszałka do wysłania na ręce Prezesa Senatu włoskiego wyrazów współczucia narodowi włoskiemu z powodu katastrofy, spowodowanej wybuchem Etny”.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzsGlogier">Wniosek ten uprzedził także mój zamiar. Przepuszczam bez głosowania, że Senat się zgadza.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#komentarz">(Głosy: Zgadzamy się)</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzsGlogier">Natychmiast telegram zostanie wysiany.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#SekretarzsGlogier">Porządek dzienny został Panom doręczony. O ile nie usłyszę protestu, będę uważał go za przyjęty.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#SekretarzsGlogier">Donoszę jeszcze, że dwaj senatorowie postawili wniosek o dłuższy urlop, senatorowie Englisch i Błyskosz, obaj wręczając świadectwa lekarskie, s. Englisch na miesiąc, a s. Błyskosz na 6 tygodni. Nie słyszę protestu, uważam, że Senat się zgadza.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#SekretarzsGlogier">Przystępujemy do punktu I porządku dziennego. Wybór dwóch sekretarzy. Konwent Senjorów proponuje, ażeby przez aklamację wybrać senatorów Kaniowskiego i Koernera, s. Kaniowskiego na miejsce s. Kruka, a s. Koernera jako szóstego sekretarza. Czy kto protestuje przeciw temu wyborowi? Wybór przez aklamację dokonany. Zapytuję s. Kaniowskiego, czy wybór przyjmuje.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#SKaniowski">Przyjmuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Zapytuję s. Koernera; czy wybór przyjmuje?</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#SKoerner">Przyjmuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w sprawie projektu ustawy, zmieniającej niektóre przepisy ustawy z dnia 2 marca 1923 r. w przedmiocie udzielenia Ministrowi Skarbu upoważnienia do regulowania w drodze rozporządzeń obrotu pieniężnego z krajami zagranicznemi, oraz obrotu obcemi walutami.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Głos ma s. Stanisław Karpiński.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#SStanisławKarpiński">Ustawa, którą w imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej mam zaszczyt przedstawić Panom, jest tylko uzupełnieniem ustawy, którąśmy przyjęli trzy miesiące temu, mianowicie 2 marca, dającej upoważnienie Ministrowi Skarbu do wydawania rozporządzeń w dziedzinie handlu pieniędzmi zagranicznemi. W owej ustawie było powiedziane, że rozpościera się ona na b. dzielnicę austrjacką, na b. dzielnicę rosyjską i na b. dzielnicę pruską. Ponieważ zaszło nieporozumienie, że pod nazwą b. dzielnicy pruskiej rozumiało się tylko dwa województwa, poznańskie i pomorskie, co do Śląska zaś były wątpliwości, przeto Ministerstwo wystąpiło z projektem uzupełnienia tej ustawy, któreby niedwuznacznie tę sprawę rozstrzygnęło. Na tem polega cała zmiana, całe to uzupełnienie, że jest wyraźnie powiedziane, iż ustawa rozpościera się na całą Rzeczpospolitą Polską. Żadnych innych zmian w tej ustawie niema. Wobec tego że sprawa jest w wysokim stopniu pilna i aktualna, ze względu na bardzo gorącą kwestję walutową, Komisja wnosi, aby Senat zechciał tę ustawę dziś koniecznie bez żadnych zmian przyjąć w redakcji sejmowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Komisja stawia wniosek, aby bez zmian przyjąć projekt ustawy tak, jak wyszedł z Sejmu. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Większość, ustawa przyjęta bez zmian.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego; Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o projekcie ustaw; a) w przedmiocie podwyższenia gwarancji Skarbu Rzeczypospolitej Polskiej za dopełnienie przez Polski Bank Krajowy zobowiązań, wypływających z wydania obligacji komunalnych, b) w przedmiocie upoważnienia Ministra Skarbu d) zaciągnięcia w Polskim Banku Krajowym pożyczki w kwocie 12 miljardów marek.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">Głos ma s. Szarski.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#SSzarski">Wysoki Senacie! Polski Bank Krajowy, jako instytucja emisyjna kredytu długoterminowego, cieszy się od początku założenia gwarancją krajową, która miała na celu podwyższenie zbytu tych listów na targu polskim, a równocześnie nadawała im charakter papierów papilarnych. Od czasu istnienia Banku Krajowego w miarę jego rozwoju ta gwarancja była podwyższana, w miarę podwyższania emisji, w miarę, jak podnosiła się emisja hipoteczna długoterminowa, listy zastawne, jakoteż listy komunalne i listy kolejowe. Z chwilą zmartwychwstania Rzeczypospolitej Bank Krajowy, jako instytucja krajowa, stał się instytucją państwową i w miejsce krajowej gwarancji wystąpiła gwarancja państwowa, która od czasu powstania Państwa Polskiego została podwyższona na 5 miljardów mk. Obecnie chodzi o podwyższenie tej gwarancji z 5 miljardów marek na 20 miljardów marek. Państwo nie ponosi tu żadnego ryzyka, a umożliwi kredyt długoterminowy komunalny.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#SSzarski">Powodem bezpośrednim do wniesienia tej ustawy jest jednakowoż druga operacja, która pozostaje w związku z tem, mianowicie Polski Bank Krajowy rozszerzył w wysokim stopniu swoją działalność, tak pod względem rzeczowym, jak i pod względem terytorjalnym, rozporządza zaś kapitałem nieznacznym, wynoszącym zaledwie coś ponad miljard marek polskich. Z tego powodu konieczne jest podwyższenie kapitału zakładowego Banku Krajowego, bank Krajowy nie jest towarzystwem akcyjnem, lecz instytucją państwową, której dotacji może udzielać tylko Państwo. Ze względu jednak na brak środków musi nastąpić to podwyższenie w drodze uzyskania kapitału pozapaństwowego. W tym celu ma być podwyższony kapitał zakładowy w drodze pożyczki komunalnej.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#SSzarski">I ta operacja nie jest nowa i podobna jest do operacji, na podstawie których dotychczas podwyższano kapitał Banku Krajowego. Operacja to skomplikowana, a polega na następującem postępowaniu. Państwo, względnie ten, który zobowiązany jest dotować kapitał zakładowy, pożycza sobie w samym Banku Krajowym pewną sumę w drodze kredytu komunalnego. W tym celu Bank Krajowy wypuszcza listy komunalne i te spienięża, a walutę uzyskaną ze spieniężenia przeznacza na podwyższenie kapitału zakładowego. W tym celu ma być właśnie zaciągnięta przez Państwo pożyczka w Banku Krajowym do wysokości 12 miljardów i przeznaczona na podwyższenie kapitału zakładowego Banku Krajowego.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#SSzarski">Zachodziłoby pytanie, dzisiaj zupełnie usprawiedliwione, czy możliwe jest uplasować taką ilość listów komunalnych, brzmiących nota bene na marki polskie. Otóż w tym kierunku może być dane zapewnienie, że uplasowanie tych listów jest zabezpieczone, gdyż dyrekcja Banku Krajowego, dążąc do podwyższenia kapitału zakładowego, poczyniła już przed pewnym czasem odpowiednie starania na rynku zagranicznym, mianowicie na rynku francuskim, celem uplasowania tych listów. Umowa jest już zawarta i idzie tylko o jej zrealizowanie. Dzisiaj kapitał francuski, kupując takie listy, można powiedzieć, za bezcen, ma tylko premję, gdyż umieści bardzo dobrze fundusze w papierach procentujących się, gwarantowanych przez Państwo i wydanych przez pierwszorzędną instytucję, a które w miarę polepszenia się naszych stosunków ekonomicznych mogą właścicielowi przynieść zysk w postaci poprawienia się pieniędzy, na które listy opiewają.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#SSzarski">Operacja ta nie przynosi Państwu ryzyka, a umożliwia tylko powiększenie kapitału instytucji, godnej ze wszech miar poparcia i dlatego tak pierwsza, jak i druga ustawa zostały przez Komisję Skarbowo-Budżetową jednogłośnie przyjęte, z wnioskiem, ażeby Wysoki Senat także dał swoją sankcję i przyjął obie ustawy bez zmiany w brzmieniu, przyjętem przez Sejm: pierwszą ustawę, która zmierza do wydania obligacji komunalnych do wysokości 20 miljardów marek polskich i drugą, upoważniającą Państwo Polskie do zaciągnięcia w Banku Krajowym pożyczki komunalnej do wysokości 12 miljardów marek polskich.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zgłosił, stawiam obie ustawy pod głosowanie. Komisja Skarbowo-Budżetowa wnosi, ażeby obie ustawy, dotyczące Polskiego Banku Krajowego, zostały bez zmiany przyjęte. Proszę Senatorów, którzy są za temi dwiema ustawami, aby wstali. Stoi większość, ustawy przyjęte bez zmiany.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracyjnej o projekcie ustawy w sprawie ustanowienia „Krzyża Zasługi”. Głos ma s. Hempel.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#SHempel">Wysoki Senacie! Odradzająca się Polska potrzebuje w różnych dziedzinach swego życia politycznego, społecznego i gospodarczego jak najszerszej współpracy wszystkich swoich obywateli, w interesie więc Państwa leży, ażeby tę współpracę i tę ofiarność podnieść do możliwych granic. Jednym z najskuteczniejszych środków do osiągnięcia tego celu jest publiczne uznanie i odznaczenie swoich i obcych obywateli, którzy swoją pracą i wysiłkami położyli szczególne zasługi dla Państwa i społeczeństwa.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#SHempel">Zdarza się też często, że obywatele Polacy są nagradzani przez obce państwa odznakami honorowemi, i nasze Ministerstwo Spraw Zagranicznych zwracało niejednokrotnie uwagę na konieczność posiadania takiego odznaczenia honorowego dla obywateli obcych państw, którzy położyli szczególne zasługi dla Polski.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#SHempel">Z tych względów jako sprawozdawca Komisji Administracyjnej Senatu mam zaszczyt prosić Wysoki Senat o przyjęcie ustawy o ustanowieniu „Krzyża Zasługi” w brzmieniu, ustalonem przez Sejm.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę. Głos ma s. Woźnicki.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#SWoźnicki">Wysoka Izbo! Zgadzam się z tem, że odradzająca się Polska potrzebuje rzeczywiście jak najwydatniejszej pracy wszystkich obywateli nad utrwaleniem jej bytu, nad budową jej dobrobytu na przyszłość, ale sądzę, że ta praca powinna być radosnym obowiązkiem wszystkich obywateli tego Państwa, a nie powinna być podejmowana w tem przekonaniu, że będzie przez Państwo nagradzana w ten czy inny sposób, a szczególnie w sposób małostkowy. Jesteśmy przeciwni wszelkim tego rodzaju odznakom „publicznym”, jak twierdził p. sprawozdawca, a mojem zdaniem, odznakom uznania pewnej znajdującej się w danej chwili u rządu kategorji obywateli dla tych, którzy niby Państwu Polskiemu oddają usługi. Dlatego też głosowaliśmy poprzednio w Sejmie Ustawodawczym przeciw ustanowieniu orderów „Odrodzenia Polski” i „Orła Białego” i głosować też będziemy przeciw ustanowieniu „Krzyża Zasługi”, uważając, że jeżeli się już tak stało, że order „Odrodzenia Polski” i Orła Białego” został ustanowiony, to wystarczą one najzupełniej na udekorowanie tych, którzy pracują dla dobra odradzającej się Polski.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#SWoźnicki">Podyktowały to względy, o jakich mówi, zupełnie, mojem zdaniem, niepotrzebnie autor w uzasadnieniu ustawy o ustanowieniu „Krzyża Zasługi”, gdzie powiedziano: „Jeżeli przyjmiemy, że motywem działania człowieka jest na ogół chęć otrzymania nagrody, dla mniej szlachetnych w postaci materjalnej, zaś dla bardziej idealnie usposobionych pod postacią widocznego dowodu uznania, stanie się jasnem, że w interesie Państwa leży uczynić zadość tym. dezyderatom i posiadać do dyspozycji pewne sposoby nagradzania w postaci odznaczeń”. Jeżeli tak, to to, co jest, najzupełniej wystarcza, tem bardziej, że sposób obdarowywania zasłużonych obywateli Państwa orderami jest mocno kwestjonowany. Kwestjonowany jest przedewszystkiem przez prasę kierunku rządowego. Prasa ta mianowicie jeszcze w dniu wczorajszym twierdziła, że dotychczas byli obdarowywani temi orderami przedstawiciele lewicy społecznej. Co będzie, jeżeli lewica zacznie twierdzić, że wyłącznie są obdarowywani orderami przedstawiciele prawicy społecznej? Do jakiej roli zejdzie to odznaczenie, jeżeli jedni będą kwestjonować odznaczenie tych, a inni drugich? Okaże się, że wszyscy obywatele w Polsce będą kwestjonowali wszystkie odznaczenia, i okaże się, że wszyscy są zupełnie niezasłużeni, jeżeli w tym kierunku pójdzie prawica i lewica. Sądzę, że odznaczenia, które my damy obywatelom Państwa bardziej idealnym, czy mniej zmaterializowanym, staną się bezwartościowemi, dlatego, że zawsze znajdzie się ktoś, kto zakwestjonuje jego uprawnienie do otrzymania orderu, czy z prawicy, czy z lewicy.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#SWoźnicki">Jeżeli w uzasadnieniu tej ustawy Rząd powołuje się na to, że Francja, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Finlandja mają odznaczenia i nadają je swoim obywatelom, jeżeli dalej powołuje się Rząd nawet na to, że i sowiety ustanowiły order Czerwonego Sztandaru i dlatego my koniecznie ten order mamy ustanowić, to zdaje mi się, że tego rodzaju uzasadnienie jest conajmniej zabawne, bo jeżeli tamte państwa posiadają ordery, to posiadają z czasów przeszłych, mają one już pewną tradycję, a powoływanie się na sowiety dla nikogo nie jest chyba miarodajne.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#SWoźnicki">Dalej ustanawia się ten order, jako aktualny i zaraz nam potrzebny, i dlatego dziś jest to posiedzenie Senatu, na którem mamy go ustanowić. I wyraźnie w uzasadnieniu powiedziano, że ordery Orła Białego i Odrodzenia Polski są zbyt Wysokiem odznaczeniem i dlatego trzeba odpowiednie odznaczenie dziś uchwalić, żebyśmy mogli jutro pewną kategorję osób zasłużonych dla Państwa uczcić przez ofiarowanie im Krzyża Zasługi. Nie wiem, co pomyślą o tem ci, którzy jutro ten Krzyż Zasługi otrzymają; czy oni będą tak bardzo uszczęśliwieni, skoro przecież jest publiczną tajemnicą, w jaki sposób uzasadnia się potrzebę utworzenia tego orderu.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#SWoźnicki">Zdaje mi się, że co najmniej przyzwoitość w stosunku do tych, którzy będą obdarzeni orderem „Krzyża Zasługi”, wymaga, żeby w ten sposób nie uzasadniać konieczności jego utworzenia, bo bardzo teraz już problematyczną będzie ta zasługa obywatela, którego w ten sposób obdarowujemy tym krzyżem, dla tej mniejszej kategorji zasług utworzonego. Ta aktualność tego odznaczenia, zdaje mi się, mówi przeciw temu, by za tem głosować.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#SWoźnicki">Była też mowa o wymianie; dlatego, że Francuzi, Anglicy, czy inni obdarowują Polaków orderami, dlatego Polska ma obdarzać Francuzów, Anglików i innych. Sądzę, że wdzięczność, jaką Polacy żywiliby w sercach dla wszystkich cudzoziemców, zasłużonych około odrodzenia się Polski, mogłaby być dla ludzi rozumnych, rozumnych Anglików, rozumnych Francuzów i rozumnych cudzoziemców większą satysfakcją, niż otrzymanie tego na poczekaniu sprokurowanego Krzyża Zasługi. I zdaje mi się, że naród w nowoczesny sposób się urządzający, bardziej by umiał uczcić przez tę wdzięczność, przez danie wyrazu w prasie swojej wdzięczności dla cudzoziemców, zasłużonych około odrodzenia Polski, niż przez obdarzanie ich blaszką, która zapewne nie ucieszy ludzi rozumnych.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#SWoźnicki">Dlatego klub mój głosować będzie przeciw ustanowieniu Krzyża zasługi i prosi Wysoki Senat o odrzucenie ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Kaniowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#SKaniowski">Wysoki Senacie! Jest rzeczą zupełnie słuszną, aby nagradzać zasłużonych obywateli, którzy położą rzeczywiste zasługi około budowy Państwa. Zwrócę uwagę na art. 1, w którym powiedziano, że należy odznakę tę nadawać osobom, które położyły względem Państwa zasługi, spełniając czyny, nie leżące w zakresie ich zwyczajnych obowiązków, a przynoszące znaczną korzyść Państwu lub poszczególnym obywatelom. A nadto zwrócę uwagę na uzasadnienie w rozdziale pierwszym, gdzie powiedziano, że nie jeden z tych współpracowników w zakresie swego działania kładzie widoczne i wyróżniające się zasługi, przynoszące korzyść Rzeczypospolitej, oraz jej obywatelom. To uzasadnienie, jak też określenie w art. 1, kto ma otrzymać Krzyż Zasługi, dowodzi jasno, że osoby, które położyły wybitne zasługi wobec Państwa ponad swe zwyczajne codzienne spełnianie obowiązków, należy specjalnie nagradzać, a w tym wypadku nagradzanie i o będzie w postaci obdarzenia Krzyżem Zasługi.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#SKaniowski">Po części mógłbym się zgodzić na wywody mego przedmówcy, kol. Woźnickiego, ale zwrócę uwagę, że jest rzeczywistą potrzebą serca, jak też potrzebą naszego obowiązku państwowego zachęcić jak największą liczbę ludzi wśród społeczeństwa polskiego, by starali się tak działać na rzecz Państwa Polskiego, ażeby to Państwo rzeczywiście z chaosu mogło się wyrwać, i żeby to państwo jaknajprędzej mogło zbudować Ojczyznę. Mam pewne zastrzeżenia na podstawie rozdania odznaczeń majowych. W obecnym roku, kiedy rozdano odznaczenia majowe, te odznaczenia wywołały dość duże rozgoryczenie wśród społeczeństwa, albowiem pośród osób, które odznaczono, znalazły się takie, które rzeczywiście żadnego wybitniejszego pomnożenia dóbr państwowych nie spowodowały. Wiele osób rzeczywiście nie zasłużyło się około Państwa, a jednak otrzymało wybitniejsze odznaczenia. To było bolesne i komentowane szeroko w całem Państwie.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#SKaniowski">Dlatego też w omawianiu dzisiejszej ustawy o ustanowieniu „Krzyża Zasługi” chcę zrobić to zastrzeżenie, że jakikolwiek będzie rząd, czy będzie rząd prawicy, czy lewicy, nie będzie już nigdy postępował w myśl poprzednich postępowań rządu i dla niego nie będzie wytyczną przynależność partyjna, czy osobista jakaś sympatja do tego, czy owego stronnictwa, że odznaczenia otrzymają rzeczywiście ludzie, którzy na te odznaczenia zasługują, więc tacy, którzy swoją pracą około budowy Państwa PoIskiego oddadzą wybitne usługi Państwu i społeczeństwu polskiemu.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#SKaniowski">W tem więc mniemaniu, że Rząd obecny, jakoteż przyszłe rządy nie będą powodowały się żadnemi osobistemi animozjami, ani osobistemi względami, oświadczam się za tą ustawą.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Thullie.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#SThullie">Wysoki Senacie! Nie będę już tutaj dużo mówił, bo odznaczenia te były przedtem dawane, bo dawał je rząd poprzedni, a obecnie mamy do czynienia z innym rządem, i nie chcę tutaj tej kwestji wywlekać. Mnie chodzi o kwestję zasadniczą. Konstytucja nasza mówi o odznaczeniach w dwóch artykułach: najprzód, że posłom nie można przyjmować odznaczeń, potem w art. 96 mówi także, że Rzeczpospolita Polska nie uznaje przywilejów rodowych, ani stanowych, jak również żadnych herbów, tytułów rodowych i innych, z wyjątkiem naukowych, urzędowych i zawodowych. Obywatelowi Rzeczypospolitej nie wolno przyjmować bez zezwolenia Prezydenta Rzeczypospolitej tytułów ani orderów cudzoziemskich. Otóż z tego wynika, że Konstytucja wprawdzie przyjmuje możność nadawania i ustanawiania orderów polskich dla Polaków, jednakże cały układ tego paragrafu i ton wskazuje na to, że Konstytucja nasze niezupełnie przychylnie się odnosi...</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Tak jest)</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#SThullie">... wogóle do orderów i odznaczeń. Otóż dotychczas mamy dwa ordery. „Polonia Restituta” i „Orła Białego”, dzisiaj mamy uchwalić trzeci. Jeżeli dzisiaj uchwalimy ten trzeci, to w imieniu klubu mojego muszę tutaj oświadczyć, że spodziewamy się, że więcej już tych orderów nic będzie. Wystarczą przecież te trzy rodzaje orderów, żeby już wszystkich zasłużonych, a może i niezasłużonych obdarzać temi orderami.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#SThullie">Będziemy głosować za tem, ale nie chcemy już mieć do czynienia z przedłożeniami tego rodzaju.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Rozprawa już wyczerpana, głos ma jeszcze p. Sprawozdawca.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#SHempel">Słyszeliśmy wywody s. Wojnickiego, niezmiernie sympatyczne. Przypominają mi się moje najmłodsze lata młodzieńcze, kiedy bujałem wysoko gdzieś w dziedzinie ideałów, w dziedzinie doktryn, niestety nieziszczalnych.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#SHempel">Proszę Panów, przepięknie jest głosić śliczne hasła, ale, niestety, dziś jesteśmy w tych trudnych warunkach budowania Polski, zniszczonej wielką wojną, więc nie wolno nam nic pominąć, co może przyczynić się do tego. Dlatego w mojem przemówieniu podniosłem, że wszystkie godziwe środki powinny być poruszone, żeby ten cel osiągnąć. Podniosłem, że jednym z tych środków pobudzenia obywateli, zarówno swoich, jak i obcych, jest ten order. Że jest on godziwy, świadczy o tem, że jest uznany przez tych, którzy stoją dziś na świeczniku kultury i cywilizacji, którym świat cały zawdzięcza wielką i lepszą przyszłość, t. j., że jest uznany przez Francję i Stany Zjednoczone. To dowód, że jednak nie odstępujemy od zasad, które są uznane przez najlepszych ludzi współczesnych.</u>
<u xml:id="u-20.3" who="#SHempel">Proszę Panów, jakby to dobrze było, gdyby ludzie poprzestawali na wewnętrznem zadowoleniu ze spełnionych obowiązków obywatelskich! Zapewne dobrzeby było, ale to pozostanie w dziedzinie mrzonek, będzie tak przez wieki i pozostanie zapewne dopóty, póki jakaś inna istota, nie ułomny człowiek ze wszystkiemi swemi namiętnościami i pożądaniami, obejmie panowanie nad światem. Póki człowiek będzie taki, póki będzie miał ten charakter, te dodatnie i ujemne swe strony, póty na niego oddziaływać trzeba takiemi środkami, jakie są skuteczne. A w tem położeniu, w jakiem Państwo nasze dziś się znajduje, jest poprostu czynem obowiązku, czynem obywatelskim wszystkie te środki uzyskać.</u>
<u xml:id="u-20.4" who="#SHempel">Mówił tutaj jeden z poprzedników, czy też ten order dostanie się w ręce zasłużone i czy nie będzie nagradzania niezasłużonych. Nie chciałbym nikomu uwłaczać, ale ilu niezasłużonych siedziało na tych ławach Sejmu i Senatu! Bo, niestety, świat i ludzie są ułomni. Ale dlatego, że może zdarzyć się błąd, nie należy pozbawiać się żadnego z środków, które prowadzą do dobrych, pożądanych i praktycznych celów. Z tych względów proszę jeszcze raz Wysoki Senat o przyjęcie ustawy o Krzyżu Zasługi.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Komisja Administracyjna wnosi, ażeby ustawę, projektowaną przez Sejm w sprawie ustanowienia Krzyża Zasługi, przyjąć bez zmiany, tak, jak wyszli z Sejmu. Proszę pp. Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Biuro jest zgodne, że stoi większość. Ustawa bez zmiany przyjęta.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Punkt 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Gospodarstwa Społecznego o projekcie ustawy w sprawie scalania gruntów musi spaść z porządku dziennego, ponieważ Komisja Prawnicza i Gospodarcza oświadczyły, że nie ukończyły jeszcze obrad.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Na tem porządek dzienny wyczerpany.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#Marszałek">Donoszę jeszcze, że wpłynęła interpelacja s. Thulliego i tow. z klubu Chrz. Demokracji do p. Ministra Skarbu w sprawie emerytur dla weteranów powstań narodowych. Interpelację tę prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#Marszałek">Następne posiedzenie proponuję odbyć we środę 4 Iipca o godz. 4 po poł. Ponieważ Sejm kończy w pierwszym tygodniu Iipca swoje prace, Senat będzie musiał mieć zapewne jeszcze jedno posiedzenie d. 6 lub 7 Iipca, Członkowie Komisji Gospodarczej i Prawniczej będą musieli się zająć ustawą o scalaniu gruntów już w poniedziałek 2 Iipca. Proszę członków obu Komisji, żeby stawili się w poniedziałek o godz. 10 rano.</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11min. 40 przed poł.)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>