text_structure.xml 150 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 20 przed poł.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Obecni Przedstawiciele Rządu: Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych — Stanisław Janicki, Minister Reform Rolnych — Józef Radwan.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Otwieram posiedzenie. Protokół 113 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 114 posiedzenia leży w biurze Senatu do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają senatorowie Gruetzmacher i Kaniowski. Listę mówców prowadzi s. Kaniowski.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do jedynego punktu porządku dziennego: Przemówienie referenta głosowanie nad) projektem ustawy o wykonaniu reformy rolnej. (Druk sejmowy nr 2084 i odbitki nr 352, 353, 354, 355).</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Panie Marszałku! Proszę o głos w sprawić formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JanWoźnicki">Chciałbym prosić p. Marszałka, czyby p. Marszałek nie zechciał polecić, aby biuro sprawdziło, czy Prezydjum Rady Ministrów i Rząd w całości są zawiadamiane o posiedzeniach Senatu, albowiem dotychczas na posiedzeniach Senatu jest obecny tylko kierownik resortowego ministerstwa, a Rząd nie zdradza żadnego zainteresowania naszemi debatami, toby nam pomogło do wyrobienia sobie opinii o takim Rządzie, który nie interesuje się jednym z najważniejszych zagadnień, jakie są teraz na porządku dziennym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WojciechTrąmpczyński">P. dyrektor Karczewski zapewnia, że wszyscy ministrowie o każdem posiedzeniu plenarnem są zawiadamiani.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Zwrócę jeszcze uwagę, że następujące druki zostały rozdzielone: naprzód ustawa, która wyszła z Sejmu, potem nr 352 — zmiany proponowane przez komisje, nr 353, uzupełnienia, omyłki, errata, poprawki komitetu techniki ustawodawczej, dalej nr 354 — wnioski mniejszości, nr 355 — zmiany zgłoszone w toku dyskusji i nr 356 — zmiany proponowane przez referenta. Głos ma p. referent.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BolesławBielawski">Wysoka Izbo! Zadaniem dzisiejszego mojego przemówienia będzie:</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#BolesławBielawski">1) ustalenie stanowiska komisji w stosunku do paru wątpliwości zgłoszonych tu przez przedstawiciela Ministerstwa Reform Rolnych,</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#BolesławBielawski">2) omówienie stanowiska komisji wobec poprawek zgłoszonych do ustawy na plenum Senatu,</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#BolesławBielawski">3) uzasadnienie tych paru zmian, które zaprojektowałem sam ze względu na konieczność uzgodnienia poprawek przyjętych w komisji i zgłoszonych na plenum.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#BolesławBielawski">Więc przedewszystkiem co do kwestii poruszonych przez p. Ministra Reform Rolnych, p. Minister Reform Rolnych przy art. 17 podniósł kwestię że brzmienie poprawki przyjętej przez połączone komisje nie odpowiada prawdopodobnie zamierzeniom tychże komisji. Wątpliwość ta jest zupełnie słuszna. Jeżeli Panowie odczytają ustęp 3 art. 17 z tą poprawką, którą zaprojektowały komisje i nawet z temi poprawkami, które do tej poprawki wprowadził komitet techniki ustawodawczej, to Panowie się przekonają, że komisje proponują uchwalić wręcz sprzeczną myśl, aniżeli to było ich zamiarem, albowiem ten ustęp będzie tak brzmiał z poprawką komisji: „Ujawnienie w którymkolwiek momencie postępowania wyłączeniowego i po jego ukończeniu że dane właściciela były niezgodne z istotnym stanem rzeczy co do ilości i rozległości! obiektów, a nie wynikło to z jego złej woli, powoduje przerwanie postępowania ii dokonanie wyłączenia dla właściciela w myśl końcowego zdania cz. 2 art. 16” — to jest z urzędu. Czyli jeżeli? właściciel podał nieścisłe dane bez złej woli, to przerywa się postępowanie wyłączeniowe i wyłącza się ten ośrodek z urzędu, a jeżeli ze złą wolą, to zachowuje prawo dalszego przeprowadzania wyłączenia w drodze własnej inicjatywy. Jest to oczywiście błąd, polegający na tem, że to przeczenie „nie” jest zupełnie niepotrzebne. Dlatego w zmianach redakcyjnych proponuję Panom zmianę (odb. nr 356), żeby Panowie zechcieli w myśl intencji właściwych komisji przyjąć następująca zmianę w tej poprawce, zamiast, „niezgodne” „podane przez niego w złej wierze niezgodnie”. Wtedy otrzymamy redakcje, która będzie odpowiadać istotnym zamiarom komisji.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#BolesławBielawski">Dalej p. Minister Reform Rolnych przy art. 25 podniósł wątpliwości co do poprawki 4, która opiewa, że prawo zamieszkiwania dla służby folwarcznej dotyczy tylko budynków, znajdujących się na przejętych przez Państwo gruntach. Otóż, jakkolwiek zmiana wprowadzona przez komisje, rzeczywiście niekoniecznie jest potrzebna dla wyraźnego brzmienia teko artykułu, mam wrażenie jednak, że niema ona istotnego znaczenia, nie sprzeciwia się brzmieniu całości tego artykułu i może być utrzymana.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#BolesławBielawski">Dalej p. Minister Reform Rolnych przy art. 22 sprzeciwiał się poprawce komisji, ażeby do wywłaszczenia majątków, przewidzianych w art. 3, można było przystąpić dopiero w pół roku, a w brzmieniu pierwotnem było — po upływie roku od daty umieszczenia odpowiedniej adnotacji w księgach hipotecznych wywłaszczanych dóbr. Mam wrażenie, że sprzeciw p. Ministra jest uzasadniony, albowiem technicznie nie znajdujemy w ustawie nigdzie wskazówek o jakiejś adnotacji, któraby miała być wprowadzana do księgi hipotecznych przy wywłaszczaniu art. 3 i zatem nie byłoby wiadome o jakiej adnotacji jest tu mowa. Pozatem należy zwrócić uwagę na to, że wywłaszczenie, które będzie szło na zasadzie art. 3, będzie przechodziło normalnym trybem instancyjnym przez trzy instancje: urzędy okręgowe ziemskie. Główny Urząd Ziemski i Trybunał Administracyjny. Procedura ta będzie trwała z całą pewnością przeszło rok, a może i dwa lata, tak że uprzedzanie o rozpoczęciu takiej procedury na pół roku z góry, zdaje się, jest rzeczą zbędna. Osobiście mam wrażenie, że procedura jest tak skomplikowana, że ministerstwo raczej będzie wprowadzało te majątki do wykazu imiennego, nie korzystając ze specjalnych uprawnień, płynących z artykułów, ustalających procedurę dla art. 3.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#BolesławBielawski">Dalej, przy art. 27, który traktuje o ustalaniu I szacunku, p. Minister Reform Rolnych zupełnie słusznie zwrócił uwagę na sprzeczność, która istnieje pomiędzy poprawką, przyjętą przez komisję, a brzmieniem ust. 4 tegoż artykułu. Komisie przyjęły do ust. 2 w końcu jego uzupełnienie, które brzmi w sposób następujący: „Budowle, drzewostany, wody, zakłady przemysłowe i melioracje gruntowe będą szacowane osobno według ich rzeczywistej wartości, co do której właścicielowi wykupywanego gruntu pozostawia się prawo udowodnienia”. Natomiast w ust. 4 jest mowa o tem, że on nie ma prawa, tylko że jest obowiązek udowodnienia i że ciężar udowodnienia leży na właścicielu, przyczem zjednoczone komisje odrzuciły również poprawkę mniejszości, zgłoszoną przez s. Steckiego. aby w ust. 4 ten obowiązek zastąpić „możność”. Wobec tego teraz plenum niema innego wyjścia, jak albo odrzucić końcową część poprawki do ust. 2. mianowicie, dotyczącą prawa udowodnienia i ust. utrzymać w brzmieniu dawniejszem, albo też zmienić swoje stanowisko przy ust. 4 i przyjąć tam „prawo” zamiast „obowiązek”.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#BolesławBielawski">Następnie p. Minister Reform Rolnych podniósł przy ustępie 5 art. 42 sprzeciw przeciwko poprawce, która stwarza dla Skarbu Państwa obowiązek dostarczania działek drobnym dzierżawcom, których właściciel ze względu na zamierzona parcelację zechce przenieść na inne działki. Mam to osobiste przeświadczenie, że to żądanie p. Ministra Reform Rolnych również odpowiada słuszności, albowiem ustęp 5 art. 42 traktuje o wypadkach parcelacji dobrowolnej; przeniesienie dzierżawców odbywa się tylko na żądanie właściciela, więc skoro to ma miejsce przy parcelach dobrowolnej i skoro to tylko odbywa się na żądanie właściciela, to nie widzę podstawy wprowadzać dla Skarbu Państwa obowiązku dostarczenia tym dzierżawcom działek na ziemi skarbowej w innem miejscu, zresztą byłoby to zdaje się zupełnie niewykonalne.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#BolesławBielawski">Następnie p. Minister Reform Rolnych zgłosił sprzeciw przeciwko poprawce 5 do art. 61. wprowadzającej z jednej strony przymus zatwierdzenia listy nabywców, jeżeli ci nabywcy odpowiadała warunkom wymaganym przez art. 51 i 52, z drugiej zaś strony możność udzielania zezwoleń na parcelację z oznaczeniem ceny bez jednoczesnego zatwierdzenia 1isty. Co się tyczy drugiej części, to zdaje się, że stanowisko komisji było jednozgodne, iż jednak to ułatwienie jest konieczne, że przyśpieszy tryb dobrowolnej parcelacji.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#BolesławBielawski">Co się tyczy pierwszej części, nie mogłem się przekonać o nastrojach większości komisji, więc rozstrzygną Panowie o tem przez głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#BolesławBielawski">Co do art. 68, a mianowicie poprawki, która zawiesza wprowadzenie do wykazu imiennego względnie wykupienie przymusowe majątku do czasu zakończenia sporu co do tego, czy cena zaofiarowana przez właściciela jest wygórowana lub nie, p. Minister Reform Rolnych zwrócił uwagę na to, że spór może trwać do nieskończoności, jest to nieokreślone pojęcie i uniemożliwia wykup przymusowy takiego majątku. Otóż mam wrażenie, że załatwi tę sprawę poprawka mniejszości, mianowicie wniesiona przez s. Buzka pod nr 5 we wnioskach mniejszości do art. 68, która proponuje wyraz „sporu” zastąpić przez „odwołania”, ponieważ to odwołanie ma 2-miesięczny termin załatwienia, więc chodzi tylko o te dwa miesiące, wtedy niebezpieczeństwa przewleczenia sztucznego całej sprawy nie byłoby.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#BolesławBielawski">Muszę jeszcze powiedzieć, że obawy p. Ministra Reform Rolnych co do art. 31, a mianowicie, że dla zastosowania tej, czy innej skali tabelki, zaproponowanej przez większość komisji, będzie konieczny pomiar całości majątku, są niesłuszne, albowiem już w art. 16 na właścicielu leży obowiązek I zgłoszenia obszaru zarówno całości jego majątku, jak i obszaru wyłączenia i kwestia obszaru będzie I rozstrzygnięta z jednej strony na zasadzie tego I oświadczenia, z drugiej strony na zasadzie dowodów I pisemnych, planów, map katastralnych, ksiąg hipotecznych bez pomiaru majątku w naturze.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#BolesławBielawski">Co się tyczy poprawek wniesionych na plenum, to w miarę możności próbowałem się porozumieć z przedstawicielami większości komisji i to stanowisko, które zajmuje, zdaje się, będzie tej większości odpowiadało, oczywiście z tem zastrzeżeniem, że takie prywatne porozumienie niezawsze mogło mnie doprowadzić do właściwego wniosku, tak że raczej stanowisko moje należy uważać za stanowisko osobiste referenta, niż przedstawiciela większości komisji, gdyż z trzema komisjami porozumieć się jest bardzo trudno. Co do pierwszych dwóch wniosków nie potrzebuje uzasadniać, że wypowiadam się przeciwko ich przyjęciu, gdyż wolą większości komisji było wprowadzenie do ustawy zmian, a zatem większość komisji wypowiedziała się zarówno przeciw utrzymaniu ustawy bez zmian, jak też przeciw odrzuceniu jej w całości.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#BolesławBielawski">Co do poprawek do art. 1 wypowiadam się za poprawką 1, wniesioną przez s. Kaniowskiego i Nowodworskiego, ściśle redakcyjną i za poprawką s. Krzyżanowskiego, ażeby punkt f) skreślić, albowiem rzeczywiście stoi on w kolizji z punktem, który opiewa, że wszystkie ziemie skarbowe podlegają wywłaszczeniu. Natomiast wypowiadam się przeciwko drugiej poprawce s. Smólskiego. uważając, że przepis o majątkach nabytych przez posłów i senatorów przez większość komisji został uznany za zbędny. Gdyby większość komisji swoje stanowisko zmieniła, to będzie mogła dać wyraz temu głosowaniu nad odpowiednią poprawką do art 3, natomiast wprowadzanie tego przepisu do art. 2 jest rzeczą zbędną i nieodpowiadającą konstrukcji tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#BolesławBielawski">Do art. 3 mam wrażenie, że będę w zgodzie z większością komisji, jeżeli się wypowiem za poprawkami pierwszą i drugą s. Smólskiego i za czwartą oprawką s. Krzyżanowskiego. Za pierwszą i czwartą ze względu na to, że łagodzą one brzmienie ust. 3, co zdaje się było zgodne z nastrojem większości komisji, ograniczając ten ustęp do właściwego okresu. Wypowiadam się za drugą poprawką s. Smólskiego albowiem zapobiega ona jeszcze lepiej niż dawne brzmienie ust. nadużyciom przy parcelacji majątków.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#BolesławBielawski">Wypowiadam się przeciw trzeciej poprawce s. Smólskiego. dlatego że jest nieaktualna, bo to już zostało skreślone we wnioskach większości komisji. Plenum rozstrzygnie, czy utrzymać stanowisko komisji, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#BolesławBielawski">Do art. 4 wypowiadam się przeciw wszystkim poprawkom do niego zgłoszonym, a wiec przeciw poprawce pierwszej i drugiej s. Hasbacha jakkolwiek nie mogę odmówić, że z punktu widzenia gospodarczego ujęcia, maximum obszaru w zależności od klasy ziemi byłoby może najrozsądniejszem rozwiązaniem zagadnienia. Jednak to rozwiązanie jest niewykonalne ze względu na to, że poza Wielkopolską prawidłowego katastru i klasyfikacji ziemi w innych dzielnicach niema, tak że w tym stanie rzeczy byłoby rzeczą beznadziejną przeforsowywanie tego rodzaju brzmienia w Sejmie. Tak samo wypowiadam się i przeciwko poprawce s. Thulliego, aby włączyć do kresowych województw tarnopolskie, stanisławowskie i lwowskie. Ta rzecz już była omawiana na komisji i nie uzyskała większości, a następnie warunki gospodarcze tych trzech województw nie odpowiadają warunkom gospodarczym kresowym.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#BolesławBielawski">Również sprzeciwiam się poprawce p. s. Woźnickiego, ażeby w poprawce p. s. Kaniowskiego przed wyrazami: „racjonalnie prowadzonych” wpisać : „założonych przed 1 lipca 1925 r.” ze względu, że i poprawka s. Kaniowskiego nie uzyskała większości komisji.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#BolesławBielawski">Do art. 5 wypowiadam się za pierwszą poprawką s. Gruetzmachera, ponieważ o ile wiem, jest wynikiem uzgodnienia poglądów stronnictwa większości komisji, ażeby w poprawce już przyjętej zredukować 1000 ha do 700 ha przy gospodarstwach buraczanych. Natomiast wypowiadam się przeciw poprawce drugiej s. Tulliego, ażeby skreślić „i społeczne”, ponieważ słowa te na mój wniosek byty głosowane w komisjach i nie uzyskały większości.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#BolesławBielawski">Do art. 6 jest zgłoszona tylko jedna poprawka s. Thulliego, ażeby w pewnej mierze ułatwić działy rodzinne. Nie czuję się uprawnionym do zajęcia co do tej poprawki stanowiska, któreby odpowiadało memu osobistemu poglądowi i zachowując tę linię, która komisja przyjęła, muszę powiedzieć, że większość komisji jednak zdaje mi się na tem stanowisku nie stała.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#BolesławBielawski">Do art. 7 wypowiadam się za 1 i 2 poprawką — to są poprawki identyczne senatorów Steckiego i Osińskiego, ażeby dodać „Lublin”, i za poprawką s. Kaniowskiego, która jest poprawką redakcyjną zupełnie słuszną, jak również za poprawką p. s. Thulliego, ażeby plany katastralne zastępowały pomiar w naturze obszaru ziemskiego. Ta poprawka jest zdaje się uzgodnioną w większości komisji i również uzgodnioną z przedstawicielami Ministerstwa Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#BolesławBielawski">Co się tyczy poprawek do art. 26 to jestem niestety w tej sytuacji, że ustalić poglądu zgodnego większości komisji na te poprawki nie miałem możności. To też lojalnie, jako sprawozdawca, nie zajmę żadnego stanowiska wobec tych poprawek wniesionych na plenum. Ponieważ jednak jest to najtrudniejsze zagadnienie, więc w dwóch słowach pozwolę sobie panom popularnie, że tak powiem, przedstawić, w jakim kierunku idzie brzmienie Sejmowe, a w jakim kierunku idą poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#BolesławBielawski">Przy art. 26 najważniejszym jest ten wypadek, kiedy odszkodowanie, ustalone w drodze tej ustawy, nie wystarcza na spłacenie długów hipotecznych. Otóż w tym wypadku Sejm przyjął taką zasadę: długi dzielą się w stosunku do wartości części majątku wywłaszczonej. Przeprowadza się segregacje, a potem następuje amputacja długów. Skarb Państwa za tę część, która przypada na wartość majątku wywłaszczonego płaci tylko odszkodowanie, niezależnie od tego czy to odszkodowanie wystarczy, czy nie, a właściciel za tę cześć nie odpowiada, jego osobista odpowiedzialność wobec tej części długu wygasa. Czyli następuje wywłaszczenie wierzyciela bez odszkodowania. Nikt nie płaci, ani Skarb Państwa, ani właściwy dłużnik.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#BolesławBielawski">Poprawka większości komisji senackiej szła w tym kierunku, ażeby tej sprawy odpowiedzialności za długi w tej ustawie ostatecznie nie przesądzać, żeby to pozostawić nowej ustawie, która byłaby wydana nie w tym nastroju, który towarzyszy zawsze ustawom reformy rolnej i żeby narazie. w myśl brzmienia art. 32, odpowiedzialność Skarbu Państwa redukowała się tylko do odszkodowania, natomiast odpowiedzialność dłużników, właścicieli wywłaszczonych majątków, pozostała nieograniczoną, z tem, że nowa ustawa miała ostatecznie ustalić te zasady.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#BolesławBielawski">Na plenum Senatu zostały zaproponowane dwie poprawki przez p. s. Nowodworskiego i p. s. Krzyżanowskiego. Poprawki te zmierzają w odmiennym kierunku. Poprawka s. Nowodworskiego zdąża w tym kierunku, ażeby już w tej ustawie ustalić, zrestytuować pierwszy ustęp brzmienia sejmowego, że Skarb Państwa w żadnym wypadku nie odpowiada ponad wartość odszkodowania, natomiast w stosunku do właściciela wykupionego majątku utrzymuje jego nieograniczoną odpowiedzialność za ten dług.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#BolesławBielawski">Poprawka s. Krzyżanowskiego zmierza w tym kierunku, ażeby długi hipoteczne podzielić na dwie kategorie: powstałe i ujawnione w księgach hipotecznych przed wrześniem roku 1925, i w stosunku do tych przyjąć za zasadę, że one w każdym razie muszą znaleźć pokrycie w cenie wykupu, przyczem dług ulega segregacji i z drugiej strony za te część, która przypada na część majątku pozostała właścicielowi, właściciel odpowiada nieograniczenie. Natomiast za tę drugą część, która przypada na wywłaszczony obszar odpowiada Skarb Państwa do wysokości długu. W ten sposób uzyskujemy odpowiedzialność dla tych długów i Skarbu Państwa i właściciela taką, która zupełnie te długi zabezpiecza.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#BolesławBielawski">Natomiast co do długów powstałych po wrześniu 1925 r. s. Krzyżanowski staje na stanowisku zbliżonym do stanowiska s. Nowodworskiego, czyli powiada: Skarb Państwa odpowiada tylko do wysokości odszkodowania, właściciel odpowiada nieograniczenie, ponieważ jest tym osobistym dłużnikiem. Więc, jak mówię, zachowując się lojalnie w stosunku do większości komisji, której nastroju zbadać nie miałem możności nie oświadczam się za żadną z tych poprawek, zwracam tylko uwagę Panów na pewne konsekwencje przy głosowaniu. Mianowicie, jeżeli zostanie przyjęta w całości poprawka s. Nowodworskiego restytuująca ust. 1 art. 26 w brzmieniu sejmowem, to poprawka s. Krzyżanowskiego stałaby silę nieaktualna. Natomiast przyjęcie poprawki s. Nowodworskiego, restytucji ust. 3 brzmienia sejmowego byłoby koniecznością nawet przy przyjęciu poprawki s. Krzyżanowskiego, albowiem cały szereg dalszych artykułów, art. 32 i t. d. powołuje się na te przepisy, które w myśl art. 26 mają być wydane, i dlatego pewne przepisy uzupełniające powinny być i przy brzmieniu s. Krzyżanowskiego wydane, tylko one już w tym wypadku nie będą dotyczyły samej zasady odpowiedzialności?, a trybu przeprowadzania tej repartycji, trybu postępowania sadowego i hipotecznego.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#BolesławBielawski">Następnie, proszę Panów, do art. 31 jest zgłoszona poprawka sen. Nowodworskiego, która zdąża w tym kierunku, ażeby zastosowanie tej lub innej skali tabeli, przyjętej przez większość komisyjną, było zależne nie od obszaru wywłaszczonego, ale było zależne od całego obszaru majątku, stanowiącego własność osoby, z nieruchomości której wywłaszczenie następuje. Muszę stwierdzić, że to brzmienie odpowiada intencjom wnioskodawców i w swoim czasie w tem właśnie rozumieniu to brzmienie było złożone do oświadczenia się przedstawicieli Rządu i w tem rozumieniu było akceptowane.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#BolesławBielawski">Go się tyczy poprawki pana s. Wysłoucha do art. 32, to wypowiadam się przeciwko tej poprawce, albowiem uchwała sejmowa nie przesądza jeszcze, czy naprawdę ta ustawa stanie się ciałem, o którem w tej poprawce jest mowa i sprowadziłoby się do konfiskaty tych majątków z zatrzymaniem wypłaty odszkodowania na czas zupełnie nieokreślony.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#BolesławBielawski">Do art. 37 zgłoszone są dwie poprawki redakcyjne p. s. Glogiera, które nie zamieniają właściwie znaczenia tych artykułów i dlatego za obiema temi poprawkami się wypowiadam.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#BolesławBielawski">Do art. 43 jest zgłoszona poprawka s. Nowodworskiego, która odpowiada zmianom już przeprowadzonym w komisji, dlatego również tę poprawkę popieram.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#BolesławBielawski">Do art. 46 zgłoszona jest poprawka przez s. Wysłoucha, aby nadać pierwszeństwo przy nabywania ziemi tym wsiom, które u siebie przeprowadziły scalenie. Otóż w pierwszej chwili ta poprawka wydaje się bardzo pożądaną do przyjęcia, ale jednak czynniki zainteresowane w wykonaniu ustawy uważają, że będą trudności w przeprowadzeniu tej rzeczy, albowiem nie jest to przywilejem poszczególnych osób, tylko całych wsi i niewiadomo przy nabyciu ziemi jakich wsi. Z tego względu wypowiadam się przeciw tej poprawce.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#BolesławBielawski">Wypowiadam się również przeciw poprawce s. Pasternaka do art. 50, która właściwie była już przedmiotem głosowania na komisji i większości nie uzyskała.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#BolesławBielawski">Dalej są poprawki s. Nowodworskiego do art. 53a i 53b natury ściśle redakcyjnej i jako zupełnie odpowiadające treści tych artykułów, powinny być w mojem rozumieniu przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#BolesławBielawski">Do art. 56 zgłoszone są poprawki s. Buzka i s. Gruetzmachera. Jako sprawozdawca muszę lojalnie stwierdzić że poprawki te na komisji były głosowane i nie uzyskały większości.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#BolesławBielawski">Do art. 59 jest wniosek s. Thulliego, aby powołanie art. 3 skreślić. Wniosek ten, zdaje się, po przyjęciu zasad, przewidzianych w ust. a) art. 3 jest nieaktualny.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#BolesławBielawski">Do art. 65 s. Thullie wnosi, aby termin spłacania ceny nabycia ośrodków przedłużyć z 5 lat do 10 łat. Większość Komisji stanęła na tem stanowisku, że przynajmniej ośrodki powinny przejść w mocne finansowo ręce i że przedłużcie terminu spłat dla nabywców ośrodków nie ma dostatecznego uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#BolesławBielawski">Do art. 80 jest zaprojektowany nowy artykuł sen. Jackowskiego, który, zdaje się, jest uzgodniony z większością klubów, wprowadza znaczne ułatwienia w trybie przeprowadzenia parcelacji, ponieważ plenipotencje na parcelacje nie gasną przez śmierć mocodawcy — dlatego wypowiadam się za tym artykułem.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#BolesławBielawski">Do art. 86 są zgłoszone dwie poprawki p. s. Buzka, które już właściwie przy innych artykułach były głosowane, na komisji nie uzyskały większości — i) dlatego przeciw nim się wypowiadam.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#BolesławBielawski">Do art. 89 poprawka redakcyjna s. Nowodworskiego jest najzupełniej słuszna.</u>
          <u xml:id="u-5.41" who="#BolesławBielawski">Co się tyczy zgłoszonych rezolucji, to mam wrażenie, że 4 pierwsze, t. zn. rezolucja p. s. Kowalczyka, następnie dwie rezolucje p. sen. Posnera i rezolucja s. Jackowskiego odpowiadają życzeniom większości komisji i za niemi się wypowiadam. Natomiast co się tyczy rezolucji piątej p. s. Wysłoucha, to mam przeświadczenie, że większość komisji stoi na stanowisku, że stawianie Rządowi określonego terminu dla rozciągnięcia tej ustawy na woj. górnośląskie jest rzeczą niepożądaną.</u>
          <u xml:id="u-5.42" who="#BolesławBielawski">Pozostaje mi tylko jeszcze zwrócić uwagę Panów na tych parę poprawek natury redakcyjnej, które pozwoliłem sobie zgłosić odbitce pod nr 356. Poprawka zgłoszona do ustępu 2 art. 16 nie zawiera właściwie nic nowego. Zgłosiłem ją tylko z tego powodu, że kilka poprawek zgłoszonych do tego artykułu, przerobionych przez komitet techniki ustawodawczej, nie było dopasowanych do całości artykułu, i po przeczytaniu całego ustępu nie można było zrozumieć o co właściwie chodzi. Z tego względu pozwoliłem sobie przytoczyć ten ustęp i uzgodnić poprawki do niego zgłoszone.</u>
          <u xml:id="u-5.43" who="#BolesławBielawski">O poprawkach do art. 17 już mówiłem, wynikły one na skutek mocji p. Ministra Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-5.44" who="#BolesławBielawski">Do art. 26 pozwoliłem sobie zgłosić poprawkę do wniosku s. Krzyżanowskiego, która jest natury redakcyjnej, bo dotyczy uwzględnienia narówni z księgami hipotecznemi ksiąg wieczystych, tam gdzie księgi hipoteczne nić są uregulowane, a księgi wieczyste istnieją, a z drugiej strony jest poprawką merytoryczną, albowiem podaje datę ze względu na możność jakichś fikcyjnych obciążeń już w trakcie, gdy ustawa o reformie rolnej była w ciałach parlamentarnych, albowiem data wpisu tych sum, za które odpowiada Rząd, byłaby nieograniczona, do 1 stycznia 1925 r. i następnie wprowadza jeszcze ograniczenie, że dotyczy to tylko sum obciążonych wpisem czystym, to znaczy nie dotyczyłoby innych sum hipotecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.45" who="#BolesławBielawski">Następnie zgłaszam również poprawkę do art. 27 natury czysto stylistycznej, gdyż tam jest błąd drukarski, który w poprawkach komisyjnych nie został uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-5.46" who="#BolesławBielawski">To są te krótkie uwagi, które chciałem Szanownym Panom zakomunikować przed głosowaniem niniejszej ustawy. W imieniu połączonych komisji mam zaszczyt prosić o przyjęcie ustawy w brzmieniu sejmowem z poprawkami, przyjętemi przez większość komisji i z temi poprawkami, zgłoszonemi na plenum, które tutaj miałem zaszczyt przed Panami popierać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Do głosowania głos ma s. Stecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanStecki">Wobec zgłoszonego wniosku o odrzucenie projektu ustawy co do którego stanowisko klubów, nie głosujących za tym wnioskiem, mogłoby być uważane za równoznaczne ze zgodą na przyjęcie projektu przed głosowaniem nad poprawkami, prosimy uprzejmie p. Marszałka o poddanie wniosku tego pod głosowanie dopiero na zakończenie po przegłosowaniu poprawek. Gdyby wbrew propozycji naszej głosowanie nad wnioskiem tym miało się odbyć już obecnie, co zresztą zdaniem naszem byłoby sprzeczne zarówno z precedensem naszej izby jak i ogólnie przyjętym w ciałach parlamentarnych porządkiem, oświadczamy, powołując się na treść deklaracji zgłoszonej imieniem klubu naszego przez s. Janta-Połczyńskiego, że od głosowania powstrzymujemy się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Mojem zdaniem ten wniosek jest niemożliwy do przeprowadzenia, bo jest niezgodny z Konstytucją. Senat ma tylko prawo ustawę, albo odrzucić, albo zaproponować poprawki. Jeżeli niema wniosku o odrzucenie, od którego to musieliśmy głosowanie rozpocząć, to w takim razić przyjęcie choćby jednej poprawki jest definitywne, a zatem nie przyjęcie całej ustawy byłoby sprzeczne z głosowaniem. Z tego powodu wniosek o odrzucenie musi być głosowany przed poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JanWoźnicki">Prosiłem p. Marszałka o głos, ażeby postawić ten sam wniosek co i s. Stecki, a to dlatego, że przyjęcie niektórych poprawek, które zostały zaproponowane przez komisje, a również i przez niektórych pp. senatorów, uniemożliwiłoby nam później oświadczenie się za tą ustawę, i dlatego chcielibyśmy, aby wniosek ten był głosowany na końcu, ażebyśmy na wypadek przyjęcia poprawek, które są niezgodne z naszem stanowiskiem, mogli dać wyraz za głosowaniem, iż jesteśmy przeciwni tej ustawie. Dlatego popieram wniosek s. Steckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Rozumiem wątpliwości pp. Senatorów, ale to jest sprzeczne z Konstytucją, to jest pewnego rodzaju ograniczenie praw Senatu, że przyjęcie poprawek które się większości nie podobają, jeszcze nie uprawnia do odrzucenia ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Będziemy głosować nad wnioskiem s. Posnera o przyjęcie ustawy bez zmian, potem nad wnioskiem s. Czerkawskiego o odrzucenie ustawy, wreszcie przejdziemy do. zmian.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(S. Buzek: Prosiłbym, ażeby głosowanie nad wnioskiem s. Posnera odbyć imiennie)</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek ten wymaga poparcia. Proszę Senatorów, którzy popierają ten wniosek, ażeby wstali. Poparcie dostateczne. Przystępujemy do głosowania imiennego nad wnioskiem s. Posnera o przyjęcie ustawy bez zmian w brzmieniu sejmowem. Kto jest za przyjęciem ustawy bez zmian w brzmieniu sejmowem, odda kartki z napisem „tak”. Proszę pp. sekretarzy o zajęcie się głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za wnioskiem s. Posnera głosowało senatorów 35, przeciw 60. Wniosek upadł.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem s. Czerkawskiego: wniesioną ustawę w całości odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#komentarz">(S. Czerkawski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest wniosek o imienne głosowanie, proszę o poparcie. Stoi 11 senatorów — poparcie niedostateczne. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem s. Czerkawskiego o odrzucenie całej ustawy, żeby wstali. Stoi mniejszość, wniosek odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawkami, które zaanonsowałem przy innej sposobności. Procedurę proponuję następującą: za podstawę bierzemy projekt ustawy sejmowej ze zmianami, jakie zaproponowały połączone komisje. O ile zatem nie zostanie postawiony wniosek o głosowanie, będę te dwa brzmienia uważał za przyjęte. Tak samo będę uważał za przyjęte poprawki komitetu techniki ustawodawczej, bo nie słyszałem, żeby ktokolwiek stawiał wniosek o jakieś zmiany.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanWoźnicki">Ponieważ każda poprawka przyjęta przez Senat stwarza niebezpieczeństwo, że poprawka ta może być nieodrzucona 11/20, choć większością głosów i skutkiem tego zawieszenia całej ustawy w powietrzu, dlatego proponuję, ażeby wszystkie poprawki były głosowane, i poprawki komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Ale coś musi być wzięte za podstawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanWoźnicki">Naturalnie projekt sejmowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Niekoniecznie. Każdy taki wniosek musi być złożony na piśmie, jak to już raz skonstatowaliśmy. Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JanWoźnicki">Więc ja do każdego artykułu będę zgłaszał wniosek na piśmie. Jeżeli p. Marszałek będzie żądał zgłoszenia wniosków na piśmie, to naturalnie będę musiał poprosić o wstrzymanie głosowania do czasu wydrukowania czy napisania wszystkich tych żądań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania. Do wniosku s. Pasternaka co do tytułu przystąpimy na końcu.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 1: odbitka 354, są poprawki s. Pasternaka i s. Woźnickiego. Głosujemy nad poprawką s. Pasternaka. Czy wnioskodawca zgadza się, żeby głosować razem?</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(S. Pasternak : Nie.)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc naprzód nad poprawką pod 1) do art. 1. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Pasternaka pod nr 2 do art. 1. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość! — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Woźnickiego pod nr 3 do art. 1 (druk nr 354). Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — ta poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad brzmieniem komisji. Proszę Senatorów, którzy są za poprawka komisji do art. 1 (druk nr 352), aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 2. Głosujemy nad poprawkami z druku nr 354 zgłoszonemi przez senatorów: Steckiego, Buzka, Pasternaka i Woźnickiego. Głosujemy nad poprawką s. Steckiego do art. 2.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StefanSmólski">W druku komisyjnym nr 352 jest poprawka dalej idąca, a mianowicie — w ust. 1 słowa: „stanowiących przedmiot racjonalnej gospodarki leśnej”, wykreślić, wobec tego ta poprawka powinnaby być głosowana przedtem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc najpierw nad poprawką pod nr 1 komisyjną z druku 352 do art. 2 słowa: „stanowiących przedmiot racjonalnej gospodarki leśnej” — wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem komisji, aby wstali. Stoi większość, wniosek komisji przyjęty. Tem samem poprawka s. Steckiego upadła.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej jest poprawka s. Buzka z druku nr 354 do art. 2. S. Buzek wnosi, aby w ust. 1 lit. d) utrzymać w brzmieniu sejmowem. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem s. Buzka, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki p. s. Pasternaka, umieszczonej w odbitce nr 354 pod! nr 3. S. Pasternak wnosi, aby w ust. 1 lit c) w końcu dopisać słowa: „majątki te nie mogą być Inaczej traktowane, jak majątki, wymienione w lit b)”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej w odbitce nr 354 pod nr 4 do art. 2 jest poprawka s. Woźnickiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy zatem do odbitki nr 355. Jest tam poprawka senatorów Kaniowskiego, i Nowodworskiego, aby słowa: „tak zw.” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#komentarz">(S. Buzek: Najpierw musi być głosowana druga poprawka komisyjna do art. 2).</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WojciechTrąmpczyński">W takim razie najpierw głosujemy nad poprawką komisyjną, aby słowa: „martwej ręki” zastąpić przez „Kościoła Katolickiego”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. W takim razie samo przez się rozumie się, że poprawka senatorów Kaniowskiego i Nowodworskiego jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej wniosek s. Smólskiego (Druk nr 355) do art. 2.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę, ażeby tę poprawkę głosować osobno, to jest do słów: „z naruszeniem art. 22 Konstytucji”, a te słowa również oddzielnie. Chodzi mi o wyłączenie słów: „z naruszeniem art. 22 Konstytucji”).</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#WojciechTrąmpczyński">To jest przestawienie poprawki sejmowej z artykułu następnego do art. 1. Więc głosujemy wedle wniosku s. Woźnickiego nad poprawką s. Smólskiego, aby w ustępie 1 dodać: „nieruchomości ziemskich, nabytych w czasie piastowania mandatów przez posłów i senatorów z naruszeniem art. 22 Konstytucji”: Chwilowo głosujemy bez słów: „z naruszeniem art. 22 Konstytucji”. Proszę Senatorów, którzy są za pierwszą częścią wniosku, żeby wstali. Biuro ma wątpliwości; po której stronie jest większość, a zatem głosujemy przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem s. Smólskiego z ograniczeniem s. Woźnickiego, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za poprawką s. Smólskiego głosowało senatorów 41, przeciw — 50. Zatem poprawka upadła.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o głos w sprawie głosowania)</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#StefanSmólski">Panie Marszałku, proszę o głosowanie nad całością poprawki, bo to zmienia zupełnie sytuację.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Tak jest, bo to jest inna materia.)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(S. Buzek: Myśmy głosowali obecnie za przeniesieniem poprawki z art. 3 do at. 4. a większość zadecydowała. iż ma być utrzymana w art. 3, więc nie widzę podstawy do głosowania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Mojem zdaniem opuszczenie słów „z naruszeniem art. 22 Konstytucji” nie zmieni zupełnie sytuacji. Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StefanSmólski">To jest zupełnie inna rzecz. Majątek może być nabyty przez posła lub senatora bez pogwałcenia Konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Więc większość jest tego zdania? Ale ostatecznie uważam to za nieszkodliwe, żeby głosować nad całością. Proszę Senatorów, którzy są za całą poprawką s. Smólskiego, żeby wstali. O ile widzę jest ten sam stosunek. Czy jest ktoś, ktoby przedtem inaczej głosował? Nikt. Więc wynik jest ten sam.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Ostatnia poprawka s. Krzyżanowskiego, żeby punkt f) skreślić. Mianowicie ten punkt tyczy się zmeliorowania nieużytków, należących do Państwa. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Krzyżanowskiego aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta. Oczywiście, że numeracja będzie zmieniona.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje jeszcze przegłosowanie poprawki nr 3 w brzmieniu komisji, bo poprawka 4 jest załatwiona przez przyjęcie poprawki s. Krzyżanowskiego. Głosujemy więc poprawkę nr 3 do art. 2.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi większość — wniosek komisji przyjęty. Tem samem art. 2 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 3. Jest szereg wniosków w odbitkach nr 354, 355 i 353. Głosujemy najpierw z druku nr 354. Poprawka nr 1 s. Buzka: „Ust. 1 utrzymać w brzmieniu sejmowem”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 2 do art. 3 wniesionej przez s. Buzka: „Ust. 1 lit. a) utrzymać w brzmieniu sejmowem”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Stoi mniejszość — wniosek odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 3 do art. 3, wniosek s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi mniejszość — wniosek odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Pasternaka pod nr. 4. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Przechodzimy do głosowania nad poprawką s. Steckiego pod nr. 5. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Woźnickiego do art. 3 pod nr. 6. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Następnie jest poprawka s. Woźnickiego pod nr. 7.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Cofam tę poprawkę.)</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Pasternaka pod nr. 8. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Pasternaka pod nr. 9. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o głos w sprawie głosowania co do poprawki pod nr. 10.)</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#StefanSmólski">Dalej idącą poprawką jest poprawka s. Krzyżanowskiego, umieszczona w odbitce nr. 355.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc najpierw nad poprawką s. Krzyżanowskiego.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o rozdzielenie głosowania. Proszę o osobne głosowanie w poprawce s. Krzyżanowskiego słów: „i o ile właściciele posiadają na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ziemi więcej niż 45 ha”.)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Krzyżanowskiego z odbitki nr. 355 do ust. c) aż do słów: „i o ile ci właściciele i t. d.”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Ta cześć poprawki przyjęta. Teraz głosujemy nad przyjęciem słów: „i o ile ci właściciele... i t. d.”. Proszę Senatorów, którzy są za przyjęciem tej części poprawki, aby wstali. Większość. I ta część przyjęta. Tem samem załatwiona jest poprawka s. Pasternaka.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Przechodzimy teraz do głosowania poprawki 11 do art. 3 z odbitki 354.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#komentarz">(S. Bielawski: Nieaktualna, identyczna z poprawką 8, która upadła.)</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(S. Hasbach: Cofam ją.)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje poprawka 12 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za nią, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka upadła.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze z odbitki 355 poprawki s. Smólskiego do art. 3 nr. 1, 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką nr. 1 s. Smólskiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Dalej druga poprawka do art. 3 s. Smólskiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawka nr. 2, żeby wstali. I tu stoi większość.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#komentarz">(S. Smólski: Panie Marszałku, chciałbym wyjaśnić wobec przyjęcia tej poprawki, żeby nie było nieporozumień. Sadzę, że należy rozumieć, iż w punkcie b) wyraz „wydzierżawianych” w tekście sejmowym, trzeba uważać za skreślony, bo on jest w tej poprawce: „lub będą wydzierżawiane w przyszłości”, więc było to powtórzone dwa razy.)</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje zatem jeszcze tylko poprawka s. Smólskiego do art. 3, ażeby p. d) skreślić.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(S. Buzek: Już załatwione.)</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#komentarz">(S. Smólski: Cofam tę poprawkę.)</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze poprawki komisyjne w odbitki nr. 352. Poprawki komisyjne brzmią: Poprawka 1): wyrazy „Minister Reform Rolnych” zastąpić przez „Rada Ministrów na wniosek Ministra Reform Rolnych. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#komentarz">(S. Buzek: Panie Marszałku, s. Kaniowski wcale nie patrzył i nie widział, czy jest większość, czy niema większości. Tutaj większości nie było, przecież klub Ch. D. za tem nie głosował.)</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Dla uspokojenia naszego sumienia, proszę jeszcze raz powstać.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Ponieważ jeden z sekretarzy ma wątpliwości, zarządzam głosowanie przez drzwi.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Panów Senatorów, którzy są za przyjęciem poprawki komisyjnej nr. 1 do art. 3. żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”. By nie było wątpliwości powtarzam: mamy głosować nad poprawką nr. 1 do art. 3 z druku 352: w ust. 1 wyrazy „Minister Reform Rolnych” zastąpić przez: „Rada Ministrów na wniosek Ministra Reform Rolnych”.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania następujący: za poprawką komisji głosowało senatorów 50, przeciw poprawce głosowało senatorów 43. Poprawka komisji przeszła.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do nr. 2 poprawki komisji do i art. 3.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JanWoźnicki">Komisja zgłasza dodatkowo art. 3a w uzupełnieniach nr. 533, więc to już byłoby nieaktualne. Albo jedno, albo drugie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(S. Bielawski: W odbitce nr. 352 jest nieaktualne.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Więc głosować tylko podług odbitki 353?</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Głosy: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc nad poprawką podług odbitki 353 do art. 3. Ustęp a) otrzyma następujące brzmienie: „Jednostek gospodarczych, które przekraczać będą ustawowe maximum władania, a dzielone będą bez ustawowo wymaganych zezwoleń lub niezgodnie z ich treścią”.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(S. Smólski: Panie Marszałku, tu jest omyłka redakcyjna, powinno być nie „przekraczać będą”, ale „przekraczają”.)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy pod tym względem są jakie wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#komentarz">(Głosy: Niema.)</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski: Na komisji była mowa o przyszłości, tu musi być utrzymany czas przyszły.)</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Zdaje mi się, że s. Smólski stylistycznie ma rację. Proszę Senatorów, którzy są za Wnioskiem komisji z odbitki nr. 353 do art. 3 ust. a), aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Przechodzimy teraz do poprawki nr. 3 odbitki 352.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(S. Buzek: Była już głosowana.)</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#komentarz">(S. Bielawski: Ta poprawka stała się nieaktualna, wobec już przyjętej poprawki s. Smólskiego, tam wyraz „wydzierżawiany” jest powtórzony.)</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Uważam to w takim razie za załatwione.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy teraz do nr. 4. Wyrazy „przyczem dzierżawcom przydzielone będą działki w ramach postanowień tej ustawy” — wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem komisji pod nr. 4, aby wstali. Stoi większość, wniosek komisji przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej przystępujemy do nr. 5 wniosku komisji.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#komentarz">(S. Bielawski: Jest to nieaktualne, wobec przyjęcia poprawki s. Krzyżanowskiego, jako dalej idącej.)</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Pod tym względem jest zgoda.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka pod nr. 6.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#komentarz">(Głos: Nieaktualna.)</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#komentarz">(S. Bielawski: Poprawka 6 jest aktualna.)</u>
          <u xml:id="u-26.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Jeżeli niema zgody co do aktualności, to poprawka musi być głosowana. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką nr. 6 do art. 3, żeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki pod nr. 7: W ustępie 1) litera e) po słowie: „1922 r.” słowo: „lub” zastąpić przez „oraz”. Jest to poprawka połączonych komisji. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.21" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie pozostaje już tylko poprawka pod nr. 8 komisyjna, jednak z tą zmianą, że zamiast brzmienia z druku nr. 352: „W ustępie 2 dodać wyrazy” ma być: „W końcu ustępu 3 dodać wyrazy”: „z wyłączeniem inwentarza żywego i martwego, zbiorów i zapasów”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem Komisji, żeby wstali. Stoi większość — wniosek Komisji przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-26.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem cały art. 3 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-26.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 4. Tam są poprawki zawarte w druku nr. 354 i 355, bardzo liczne. Oprócz tego jest pewna pomyłka, do której przejdziemy później. Proszę wziąć do rak odbitkę nr. 354. Głosujemy najpierw nad poprawka s. Steckiego pod nr. 1 do art. 4, aby wyrazy „60 ha” zastąpić przez „180 ha”.</u>
          <u xml:id="u-26.24" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Zgłaszam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-26.25" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek ten wymaga poparcia. Proszę Senatorów, którzy popierają ten wniosek, aby wstali.</u>
          <u xml:id="u-26.26" who="#komentarz">(S. Woźnicki: A s. Stecki nie popiera tego wniosku?)</u>
          <u xml:id="u-26.27" who="#komentarz">(S. Stecki: Poco? Kiedy ja sam deklaruję, że będę głosował za moją poprawką.)</u>
          <u xml:id="u-26.28" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest tylko 14 senatorów, zatem poparcie niedostateczne. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Steckiego, aby wstali. Mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.29" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do nr. 2 tych poprawek. Także poprawka s. Steckiego, ażeby wyrazy „180 ha i 300 ha” zastąpić przez „300 ha i 500 ha”.</u>
          <u xml:id="u-26.30" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-26.31" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy popierają ten wniosek, aby wstali. Jest 14 senatorów — poparcie niedostateczne. Proszę Senatorów, którzy są za poprawka nr. 2 s. Steckiego, aby wstali. I tu stoi mniejszość — poprawka upadła.</u>
          <u xml:id="u-26.32" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do nr. 3 — poprawka s. Steckiego, ażeby w ustępie 2 po wyrazie „sadów” wpisać: „chmielników, winnic i wogóle kultur specjalnych, dalej”. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawka s. Steckiego, aby wstali. I tu stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.33" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej jest poprawka nr. 4 s. Steckiego: w ust. 2 p. A) wyrazy: „nadających się do samodzielnego gospodarowania” Skreślić. Proszę senatorów, którzy są za tą poprawką s. Steckiego, aby wstali. Stoi mniejszość — wniosek odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-26.34" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do nr. 5 — poprawka s. Steckiego: „w ust. 2 p. B lit a) wyrazy „3 ha” zastąpić przez „1 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi mniejszość — odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-26.35" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr. 6. wniesionej przez ss. Steckiego ii Gruetzmachera. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.36" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do nr. 7, poprawki, wniesionej przez s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką nr. 7, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.37" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr. 8. wniesionej przez s. Smólskiego, ażeby w ust. 1 lit. b) zamiast „300 ha” wpisać „400 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.38" who="#komentarz">(S. Buzek: Która to poprawka przyjęta?)</u>
          <u xml:id="u-26.39" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka nr. 8.</u>
          <u xml:id="u-26.40" who="#komentarz">(S. Buzek: To niemożliwe, to zmienia całą ustawę!)</u>
          <u xml:id="u-26.41" who="#WojciechTrąmpczyński">Pan Senator kwestionuje wynik głosowania. Będziemy głosować jeszcze raz. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką p. Smólskiego nr. 8, aby wstali. Stoi większość.</u>
          <u xml:id="u-26.42" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Buzka p. 9, aby w ustępie 2-im po wyrazie „sadów” wpisać „racjonalnie prowadzonych”.</u>
          <u xml:id="u-26.43" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-26.44" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki w sprawie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanWoźnicki">Do tego punktu są zgłoszone moje poprawki do tej poprawki w druku nr. 355, mianowicie: w poprawce s. Buzka nr. 9 i w poprawce s. Kaniowskiego nr. 16 przed wyrazami: „racjonalnie prowadzonych” wpisać: „założonych przed 1 lipca 1925 r.”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę pp. Senatorów wziąć do ręki druk nr. 355. Do art. 4 s. Woźnicki wnosi jako poprawkę do poprawki s. Buzka, aby przed wyrazami: „racjonalnie prowadzonych” wpisać: „złożonych przed 1 lipca 1925 r.”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Woźnickiego, aby wstali. Biuro nie jest zgodne, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za poprawka s. Woźnickiego, aby ograniczyć poprawkę s. Buzka do art. 4 słowami: „założonych przed 1 lipca 1925 r.”, aby weszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką s. Woźnickiego głosowało 51, przeciwko 45. Poprawka przeszła. Teraz głosujemy z tą modyfikacją nad poprawką s. Buzka nr 9 do art. 4 z odbitki nr 354, o sadach racjonalnie prowadzonych. Proszę senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali, biuro nie jest zgodne, musi znowu nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę senatorów, którzy są za poprawką s. Buzka, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za poprawką s. Buzka głosowało senatorów 52, przeciw 42. Poprawka przeszła.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz przystępujemy do poprawki nr 10 do art. 4.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(S. Smólski: Trzeba najpierw przegłosować poprawkę komisyjną pod nr 8 w odbitce nr 352.)</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Komisja wnosi w druku nr 352 do art. 4 pod nr 8: „W ustępie 2 p. A) dwa ostatnie zdania począwszy od wyrazów: „Obszary leśne...” i t. d. do słów: „o ochronie lasów” — wykreślić. Jeśli ta poprawka przejdzie, nie potrzeba głosować tamtej. Proszę senatorów, którzy są za tą poprawką komisyjną pod nr 8 do art. 4, żeby wstali. Stoi większość, poprawka komisyjna przyjęta. Przez to tamta poprawka staje się nieaktualna — tem samem załatwiona zostaje poprawka nr 10 z druku nr 354.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy w tym samym druku nr 354 do poprawki 11: „w p. B) lit. b) utrzymać w brzmieniu sejmowem”. Wnioskodawca s. Buzek.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, ażeby wstali. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki 12) w tym samym druku.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Można głosować poprawkę 12) i 13) razem. Wnoszę o imienne głosowanie, bo inaczej wniósłby może p. s. Stecki.)</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#komentarz">(S. Stecki: Ja wniosłem, ale nie przeszło).</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest wniosek s. Woźnickiego o imienne głosowanie do poprawki 12) i 13). Proszę o poparcie tego wniosku. Poparcie jest dostateczne. Proszę pp. Sekretarzy, by się zajęli imiennem głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę pp. Senatorów, którzy są za przyjęciem poprawek s. Woźnickiego 12) i 13), ażeby oddali kartki z napisem „tak”. Przypuszczam, że każda kartka musi mieć nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania jest następujący: za poprawką s. Woźnickiego głosowało senatorów 14, przeciw — 82. Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki s. Woźnickiego pod nr 14 z druku 354, aby w ust. 2, wierszu 2 wyraz „sądów” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#komentarz">(Głosy: Nieaktualna.)</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Panie Marszałku, jest aktualna, tylko jeżeli skreślimy słowo „sądów”, to się skreśla i poprawka s. Buzka przezemnie poprawiona i wszystko razem odpadnie, ale skreślenie „sądów” jest aktualne. Nie mogę odstąpić od tego, to przecież jest zasadnicze. Głosowanie mogło być w innej kolejności zarządzone, ale w takim razie, jeżeli nie jest w tej kolejności zarządzone, nie mogę odstąpić od tego.)</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Woźnickiego, aby wyraz „sądów” skreślić, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-28.21" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej jest poprawka pod nr 15 s. Woźnickiego do art. 4.</u>
          <u xml:id="u-28.22" who="#komentarz">(S. Woźnicki: To już jest nieaktualne.)</u>
          <u xml:id="u-28.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-28.24" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka pod nr 16 jest nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-28.25" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej mamy poprawkę s. Hasbacha pod nr 17.</u>
          <u xml:id="u-28.26" who="#komentarz">(S. Hasbach: Jest nieaktualna, cofam ją.)</u>
          <u xml:id="u-28.27" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-28.28" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JanWoźnicki">Ale nieaktualność poprawki pod nr 16 należy tak rozumieć, że jest już przyjęta przez poprzednie głosowanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Tak, jest już załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Zatem poprawki do art. 4 z odbitki nr 354 uważam za załatwione.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają tylko poprawki z odbitki nr 355. są tam poprawki s. Hasbacha, czy Pan je podtrzymuje?</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#komentarz">(S. Hasbach: Podtrzymuję.)</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za poprawką nr 1 s. Hasbacha z odbitki nr 355 do art. 4, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej, proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Hasbacha pod nr 2 w tej samej odbitce, aby wstali. I tu stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej jest poprawka s. Thulliego, umieszczona pod nr 3, aby po wyrazie „wołyńskiem” wstawić „stanisławowskiem, lwowskiem i tarnopolskiem”.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Może całą Polskę?)</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem poprawki do art. 4 z odbitki nr 355 i 354 są załatwione. Mam tylko do zanotowania jakąś omyłkę, która jest w errata.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#komentarz">(S. Bielawski: Teraz trzeba głosować wnioski komisyjne.)</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy zatem do poprawek komisyjnych do art. 4. Pierwsza poprawka jest już załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#komentarz">(Głosy: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Zatem proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisyjną pod nr 1 do art. 4, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest tu pomyłka w druku, która jest zrektyfikowana.</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#komentarz">(S. Bielawski: To jest w druku nr 353 uzupełnienie.)</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#WojciechTrąmpczyński">To jest tylko formalność.</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do drugiej poprawki komisyjnej do art. 4: po słowie: „wileńskim” wpisać: „oraz w powiatach grodzieńskim, wołkowyskim, bielskim, białostockim, sokolskim; woj. białostockiego”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisyjną, żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka pod nr 3: zamiast daty: „1795 roku” wstawić: „1 stycznia 1864 r.”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. I tu stoi większość — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka pod nr 4. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisyjną, żeby wstali.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Stoi większość — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka pod nr 5 jest nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka pod nr 6, aby liczbę „50” zastąpić przez „30”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką do art. 4 w brzmieniu komisyjnem, żeby wstali. Stoi większość — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za poprawką komisyjną pod nr 7 do art. 4, żeby wstali. I tu stoi większość. Poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.24" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka 8 jest załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-30.25" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka 9, ażeby „20 ha” zastąpić przez „10 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką komisji pod nr 9 do art. 4, aby wstali. Stoi, większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.26" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka pod nr 10, ażeby zamiast „art. 18” wpisać „art. 16”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.27" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie pozostaje ostatnia poprawka pod nr 11, aby w ustępie 3 po słowie „sądów” napisać: „dróg, terenów zabudowanych”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-30.28" who="#WojciechTrąmpczyński">W ten sposób wszystkie poprawki do art. 4 są załatwione.</u>
          <u xml:id="u-30.29" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawek do art. 5. Są liczne poprawki zawarte W odbitkach nr 354 i 355. Weźmiemy naprzód poprawki z odbitki nr 354.</u>
          <u xml:id="u-30.30" who="#WojciechTrąmpczyński">Więc jako nr 1 do art. 5 jest poprawka s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Biuro ma wątpliwości, muszę zarządzić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za pierwszą poprawką s. Steckiego do art. 5, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-30.31" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-30.32" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką nr 1 s. Steckiego głosowało sen. 47, przeciwko — 50, poprawka zatem upadła.</u>
          <u xml:id="u-30.33" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 2 s. Steckiego do art. 5. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.34" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 3 do art., 5, wniesionej przez s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. I tu stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.35" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 4 s. Steckiego, mianowicie: liczbę „550.000 ha” zastąpić przez „1.000.000 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.36" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki; nr 5 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.37" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 6 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.38" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki nr 7 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.39" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką nr 8 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.40" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką nr 9 s. Steckiego.</u>
          <u xml:id="u-30.41" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.42" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką s. Buzka pod p. 10.</u>
          <u xml:id="u-30.43" who="#komentarz">(S. Woźnicki: To jest poprawka do poprawki komisyjnej. S. Buzek: Załatwimy to, głosując nad wnioskami komisyjnemi.)</u>
          <u xml:id="u-30.44" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod p. 11.</u>
          <u xml:id="u-30.45" who="#komentarz">(S. Buzek: To również załatwimy, głosując nad wnioskami komisyjnemi.)</u>
          <u xml:id="u-30.46" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Buzka pod p. 12. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.47" who="#WojciechTrąmpczyński">Nad poprawką s. Buzka pod p. 13 będziemy głosować również potem przy poprawkach komisyjnych.</u>
          <u xml:id="u-30.48" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz głosujemy nad poprawką s. Smólskiego pod p. 14.</u>
          <u xml:id="u-30.49" who="#komentarz">(S. Smólski: Do p. 14 jest wniosek dalej idący w redakcji komisyjnej.)</u>
          <u xml:id="u-30.50" who="#komentarz">(S. Bielawski: Jest jeszcze poprawka zgłoszona na plenum.)</u>
          <u xml:id="u-30.51" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosowanie tej poprawki odłożymy na później.</u>
          <u xml:id="u-30.52" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka nr 15 s. Woźnickiego, ażeby zamiast „550.000 ha” wstawić „250.000 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-30.53" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem do przegłosowania poprawki: nr 10, 11, 13, 14.</u>
          <u xml:id="u-30.54" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz przechodzimy do odbitki nr 355. Jest poprawka s. Gruetzmachera.</u>
          <u xml:id="u-30.55" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o oddzielne głosowanie każdego ustępu, to jest ust. a) i b), a w ust. b) każdej jego części.)</u>
          <u xml:id="u-30.56" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy teraz nad poprawką s. Gruetzmachera z odbitki 355 pod nr 1, chwilowo tylko nad I poprawką do p. a. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Gruetzmachera, aby wstali. Większość. Poprawka przyjęta. Głosujemy nad p. b) tejże samej poprawki. Proszę Senatorów, którzy I są za tą częścią poprawki, aby wstali. Stoi mniejszość, ta część upadła. Przeszła tylko pierwsza I część.</u>
          <u xml:id="u-30.57" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej pozostaje jeszcze z tego druku 355 poprawka s. Thulliego.</u>
          <u xml:id="u-30.58" who="#komentarz">(S. Buzek: Ale w poprzedniej poprawce „lub 1914” został skreślony.)</u>
          <u xml:id="u-30.59" who="#komentarz">(S. Smólski: Ale p. b) poprzedniej poprawki trzeba przegłosować, bo to jest słuszna poprawka.)</u>
          <u xml:id="u-30.60" who="#WojciechTrąmpczyński">Tu jest rzeczywiście omyłka. Chwilowo przeszły słowa w poprawce s. Gruetzmachera do art. 5, żeby w poprawce do art. 5 pod nr 2 poczynić następujące zmiany: w p. a) „1922 lub 1923” zamienić przez „1923 lub 1924”. To przeszło. Dalej jest skreślić: „względnie 1914”. Czy pod tym względem jest zgoda, że przeszła tylko pierwsza część od 1923 do 1924, a upadła druga część: „względnie 1914”.</u>
          <u xml:id="u-30.61" who="#komentarz">(S. Buzek: Nie, to jeszcze raz trzeba będzie głosować, bo jest takie pomieszanie, że nikt nie wie co jest.)</u>
          <u xml:id="u-30.62" who="#WojciechTrąmpczyński">Ta konfuzja powstała przez to. że p. a) i p. b) mają tu inne znaczenie. W każdym razie pierwsze głosowanie uważam za przyjęte, że aż do słów „1923 lub 1924” poprawka jest przyjęta. Co do reszty głosowania pozostały niejasności. Czy ktokolwiek stawia wniosek, żeby głosować pozytywnie nad każdą częścią tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-30.63" who="#komentarz">(S. Gruetzmacher: Ma być jeszcze głosowany punkt b.)</u>
          <u xml:id="u-30.64" who="#WojciechTrąmpczyński">Ale to drugie b) po wyrazach art. 4 dopisać: „i punktu a) artykułu niniejszego”, liczbę „1000” zastąpić przez „700”. Reszta jest wycofam.) Ma być tylko głosowany punkt b): po wyrazach „art. 4 wpisać: i p. a) artykułu niniejszego”, następnie liczbę „1000” zastąpić przez „700”. Reszta jest cofnięta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JanWoźnicki">Prosimy o osobne głosowanie jednej i drugiej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad pierwszą częścią po wyrazach „art. 4” wpisać „i p. a) artykułu niniejszego”.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Panów Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki s. Gruetzmachera, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje jeszcze do przegłosowania cześć druga poprawki: liczbę „1000” zastąpić liczbą „700”. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki, aby wstali. Stoi większość. Poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy teraz nad poprawką s. Thulliego: „W p. 3 ust. 2 wyrazy „i społeczne” skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawka, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona. Pozostaje jeszcze głosowanie nad poprawkami komisji. Proszę mi zwrócić uwagę, w którem miejscu mają być poprawki głosowane. Naprzód do art. 5, nr. 1. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisji, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki pod nr 2.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#komentarz">(S. Wurzel: Prosimy o oddzielne głosowanie p. a) i b).)</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za punktem a) tej poprawki komisyjnej, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Przystępujemy do punktu b). Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta ze zmianą już przegłosowaną.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki pod nr. 3): w ust. 3 wyrazy: „według swobodnego uznania” — skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#komentarz">(S. Bielawski: Panie Marszałku, proszę o głosowanie poprawki pod nr. 7 przed nr. 4, bo nr. 4 stanie się nieaktualna.)</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Najprzód głosujemy nad poprawką pod nr 7 do art. 5. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz wracamy do poprawki pod nr. 4.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#komentarz">(S. Bielawski: Nieaktualna.)</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy jest zgoda na to?</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#komentarz">(Głosy: Naturalnie.)</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za poprawką pod nr. 5, aby słowa: „na określony czas lub” wykreślić, aby wstali. Stoi większość, poprawka komisji przyjęta. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką komisji pod nr. 6 do art. 5, aby wstali. Stoi większość, poprawka komisji przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje jeszcze poprawka komisji pod nr. 8, aby po wyrazie „ o ile”, wpisać: „w danej nieruchomości ziemskiej”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisji, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej mamy poprawkę komisji pod nr. 9, aby ust. 7 skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem komisji, aby wstali. I tu stoi większość, poprawka przyjęta. Przez przyjęcie poprawek komisyjnych pod nr. 5, 6, 8 i 9 zostały negatywnie załatwione poprawki s. Buzka pod 10, 11 i 13 oraz poprawka s. Smólskiego pod 14. Zatem wszystkie poprawki do art. 5 są załatwione.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Proponuję przejść do dalszego głosowania po południu o godzinie 4 m. 30, ale proszę o punktualne stawienie się.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Wznawiam posiedzenie. Załatwiliśmy jako ostatni art. 5. Przystępujemy do art. 6. W odbitce nr 354 do art. 6 są dwie poprawki senatorów Steckiego i Woźnickiego. Głosujemy najpierw nad poprawką s. Steckiego: ust. 2 nadać brzmienie następujące: „Rodzina niepodzielona co do spraw majątkowych prawnie i fizycznie uważana ma być za jednostkę. Ta sama zasada stosuje się do współwłasności kilku osób, nienależących do rodziny. Jednakże działy pomiędzy zstępnymi pierwszego i drugiego stopnia są dozwolone bez ograniczeń niezależnie od jakichkolwiek terminów”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-32.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką s. Woźnickiego: w ust. 2 po wyrazach: „Zamiast powołanego wyżej terminu „14 września 1919 r. dla” wpisać: „Ziemi Wileńskiej”; zaś wyrazy: „a dla Ziemi Wileńskiej termin 25 lutego 1924 r.” skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-32.21" who="#WojciechTrąmpczyński">W odbitce nr 355 do art. 6 jest poprawka s. Thulliego.</u>
          <u xml:id="u-32.22" who="#komentarz">(S. Buzek: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-32.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Buzek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JózefBuzek">Widzę, że wielu pp. kolegów jest nieobecnych. Ponieważ jest to bardzo ważne głosowanie, prosiłbym, by na 3, 4 minuty odłożyć głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Głosy: Quorum jest.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest już po terminie, dzwoniono.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(S. Stecki: Na 4-ym posiedzenie było zapowiedziane.)</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką s. Thulliego do art. 6, która dotyczy działów rodzinnych. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Thulliego, żeby wstali. Ponieważ jest wątpliwy rezultat, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Thulliego, żeby i przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za poprawką s. Thulliego głosowało senatorów 32, przeciw poprawce 48, zatem poprawka upadła.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze poprawki komisyjne. Poprawka pod nr. 1) w druku nr. 352, ażeby w ustępie 2 zamiast „w międzyczasie” było „po tym terminie”. Proszę senatorów, którzy są za tym wnioskiem komisji, żeby wstali. Stoi większość, ta poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki drugiej: w ust. 2 wyrazy „a to bez względu na podziały i przewłaszczenia, dokonane po tym terminie” umieścić w końcu zdania pierwszego po słowie: „za jednostkę”. Proszę senatorów, którzy są za poprawka, aby wstali. Większość — przyjęta. Tem samem art. 6 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 7. W odbitce nr. 354 są trzy poprawki, trzecia poprawka s. Woźnickiego jest cofnięta. Pozostają więc poprawki dwie: Poprawka pod nr. 1 s. Hasbacha, by w końcu artykułu dopisać ust. 3 „przeciwko decyzji wyżej wspomnianych ministrów przysługuje prawo skargi do Najwyższego Trybunału Administracyjnego”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy teraz nad poprawką drugą s. Woźnickiego. W ust. 1 wyrazy „normy podstawowe władania (art. 4)„ zastąpić wyrazami: „5 ha”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę wziąć do ręki druk nr. 355.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#komentarz">(S. Woźnicki: My cofamy swoją poprawkę, to znaczy poprawkę s. Osińskiego na rzecz poprawki s. Steckiego.)</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką s. Steckiego, aby w ust. 1 po wyrazie „Poznania” w wierszu 6 wpisać „Lublina”. Proszę Senatorów, którzy za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze poprawki komisji: 1) w ust. 1 po wyrazie — „(art. 4)” wpisać „i art. 5” i 2) w ust. 1 zamiast wyrazów „ponad normy podstawowe władania (art. 4)” wpisać „poza wydzielonemi z mocy art. 4 i 5”. Czy można razem głosować?</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#komentarz">(S. Buzek: Druga poprawka jest identyczna z pierwszą. S. Bielawski: Proszę o głosowanie najpierw nad drugą.)</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc tylko nad drugą. Proszę Senatorów, którzy są za drugą poprawką komisyjną, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta. Tem samem. zdaje się, załatwiona jest pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#komentarz">(S. Bielawski: Pierwsza nie jest aktualna wskutek przyjęcia drugiej.)</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem art. 7 uważam za załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Do art. 8 niema poprawek. Do art. 9 jest poprawka s. Hasbacha. umieszczona w odbitce nr 354, aby na początku artykułu dopisać: „Z własności prywatnej tylko wtedy można zrobić użytek, gdy zapas ziemi fiskalnej będzie wyczerpany”. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem s. Hasbacha, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Tem samem art. 9 uważam za załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Do art. 10 s. Buzek (odb. nr 354) wnosi; aby artykuł utrzymać w brzmieniu sejmowem. Wobec tego będziemy głosowali tylko raz i to w formie pozytywnej nad poprawka komisji. Innych poprawek niema. Komisja wnosi; aby artykuł ten zastąpić brzmieniem następującem: „Zasady przejęcia gruntów fundacji i instytucji naukowych określi osobna ustawa, która wskaże sposoby zabezpieczenia tych instytucji”. Jeżeli ta poprawka przejdzie, to tem samem upadnie poprawka s. Buzka. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem komisji, dotyczącym fundacji i instytucji, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona, a zatem tym samym jest załatwiona poprawka s. Buzka.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 11. W odbitce 354 są następujące poprawki: najprzód jest poprawka s. Steckiego, aby cyfrę „200000” zastąpić przez „100000”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Steckiego, żeby wstali; Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawkę s. Buzka później załatwimy, a teraz głosować będziemy nad poprawką pod nr 3 do artykułu 11 (druk nr 354). To jest poprawka s. Woźnickiego. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Mniejszość — odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-34.21" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką nr 4. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem s. Woźnickiego, żeby wstali. Stoi mniejszość — odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-34.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej przystępujemy do poprawki pod nr 5, aby ustęp 4 brzmienia sejmowego skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Woźnickiego, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie s. Woźnicki wnosi; ażeby w ustępie 1 wyrazy „nie mniej niż 200000 ha” zastąpić przez „najmniej 300000 ha”.</u>
          <u xml:id="u-34.24" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Ta poprawka jest pokrewna z wnioskiem p. s. Steckiego Cofam wobec tego, że tamta upadła. Wesołość.)</u>
          <u xml:id="u-34.25" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje jeszcze tylko do przegłosowania poprawka komisyjna, która załatwi poprawkę s. Buzka. Poprawkę tę komisja uzupełniła jeszcze słowami: „O ile w ciągu roku nie zostanie w braku nabywców rozparcelowana ilość gruntów, przewidziana... i t. d. Głosujemy nad poprawka komisji nr 1. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką nr. 1 komisji, ażeby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta. Tem samem załatwiona jest poprawka s. Buzka.</u>
          <u xml:id="u-34.26" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje tylko nr 2 poprawki komisyjnej: w ust. 4 słowo: „wykonalnego” wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką komisji nr 2, ażeby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta. Tem samem uważam art. 11 za załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-34.27" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 12.</u>
          <u xml:id="u-34.28" who="#komentarz">(s. Woźnicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-34.29" who="#WojciechTrąmpczyński">S. Woźnicki ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JanWoźnicki">Moja poprawka nr. 3 do tego artykułu wiąże się z poprawką do art. 11, która upadła i tem samem ta upada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem tylko poprawki 1 i 2 s. Steckiego z druku nr 354. Głosujemy nad nr 1 poprawki. W ustępie 1 wyraz „musi” zastąpić przez „powinna”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali, stoi mniejszość — odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej nr 2 poprawka s. Steckiego: w ustępie 1 wyrazy: „ewentualnie w poszczególnych powiatach lub grupach powiatu” — skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze poprawki komisyjne, a mianowicie: w ustępie 1 po słowach „ogłaszane będą” wpisać: „w jednym z najbliższych numerów gazet wojewódzkich”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Poprawka druga. W końcu tego artykułu dodać nowy ustęp, jako 4. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem cały art. 12 załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 13. W druku nr 354 są cztery poprawki. Pierwsza poprawka s. Steckiego: w ustępie 2 wyrazy: „w poszczególnych latach” zastąpić przez „w każdym poszczególnym roku”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawka, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Druga poprawka będzie załatwiona w głosowaniu pozytywnem nad poprawkami komisyjnemi.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka trzecia s. Woźnickiego. S. Woźnicki wnosi aby ustęp trzeci skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Czwarta poprawka s. Steckiego brzmi, aby w ustępie 3 wyrazy „w jednym z lat następnych” zastąpić przez „w roku następnym”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje jeszcze głosowanie nad poprawkami komisyjnemi. Pierwsza poprawka komisyjna brzmi, aby w ustępie 2 słowo „mogą” zastąpić przez „mają”. Proszę Panów Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem poprawka s. Buzka jest załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Druga poprawka komisyjna brzmi, aby w ustępie 2 zamiast „art. 8” wpisać „art. 3 lub 8”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do trzeciej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#komentarz">(S. Bielawski: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Bielawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#BolesławBielawski">Proszę o rozdzielenie tej poprawki w ten sposób, że pierwsza część brzmiałaby, „jak również obszary rozdane na działki z gruntów zajętych w myśl ustawy z 17 grudnia 1920 roku” a drugą część: „i obszary rozparcelowane z majątków państwowych, kościelnych lub fundacyjnych”.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#BolesławBielawski">Głosujemy oddzielnie nad pierwszą częścią, która silę kończy słowami: „17 grudnia 1920 r.”. Proszę Senatorów, którzy są za pierwszą częścią poprawki, ażeby wstali. Biuro nie jest zgodne, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za pierwszą częścią odczytanej poprawki do art. 13, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#BolesławBielawski">Wynik głosowania jest następujący. Za poprawką komisji głosowało 46 senatorów, przeciw 50 — poprawka zatem upadła.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#BolesławBielawski">Przystępujemy do głosowania nad drugą częścią, która będzie brzmiała: „Jak również obszary rozparcelowane z majątków państwowych, kościelnych i donacyjnych”. Czy jest zgoda co do tego brzmienia.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#komentarz">(Głosy: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#BolesławBielawski">Zatem głosujemy nad tem. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką w tem brzmieniu, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Zatem całość poprawki nr. 3 upadła.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#BolesławBielawski">Przystępujemy do poprawki nr. 4. W ustępie 3 słowa „a objęte wykazem imiennym przez Ministra Reform Rolnych” — wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką komisji nr. 4 żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem art. 13 jest załatwiony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Do art. 14 jest tylko poprawka komisyjna, by słowo „ogólnym” skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem art. 14 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Do art. 15 jest poprawka s. Kaniowskiego: by w poprawce komisji do p. 3 w wierszu 5 zamiast „jak” ma być „niż”, czyli brzmieć będzie: „nie może trwać dłużej, niż rok”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką komisyjną nr. 1. W ust. 3 słowo „dobrowolnie” zastąpić przez „bezpośrednio”. Proszę Senatorów, którzy są za przyjęciem pierwszej poprawki komisyjnej, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka druga, by w końcu ust. 3 dodać zdanie „Właścicielowi przysługuje w każdym razie prawo zebrania plonów, o ile dobrowolna umowa nie stanowi inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Panie Marszałku, proszę o osobne głosowanie tych dwóch zdań: „właścicielowi przysługuje w każdym razie prawo zebrania plonów”, a później dalszy ciąg.)</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#WojciechTrąmpczyński">To dalszy ciąg będzie już nieaktualny.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Ja proszę o osobne głosowanie. Jeżeli później będzie dalszy ciąg nieaktualny, to cała rzecz upadnie.)</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#WojciechTrąmpczyński">A więc dobrze, głosujemy nad pierwszą częścią : „Właścicielowi przysługuje w każdym razie prawo zebrania plonów”. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki, żeby wstali. Stoi większość, ta część przyjęta. Teraz głosujemy nad drugą częścią: „o ile dobrowolna umowa nie stanowi inaczej”. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki, żeby wstali. Stoi większość i ta cześć jest przyjęta. Pozostaje jeszcze poprawka nr. 3: „Administracją własna obszarów i t. d. nie może trwać dłużej niż rok”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem art. 15 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 16. W druku 354 jest poprawka s. Buzka.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#komentarz">(S. Buzek: Proszę pozytywnie głosować.)</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Będziemy głosować później w pozytywnej formie. Poprawka nr 2: W ustępie 3 wyrazy: „władania z art. 4” uzupełnić wyrazami „lub ewentualnie wyłączenia z art. 5”. Jest to poprawka s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką, pod nr. 2 do art. 16 aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Nad poprawką 3 będziemy później głosować.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę wziąć do ręki odbitkę nr. 355. Tam do art. 16 s. Thullie stawia poprawkę, aby w ust. 4 po słowach: „pozostawionego obszaru” wpisać: „lub odnośne plany katastralne wraz z wykazem powierzchni parcel”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej senator sprawozdawca w odbitce nr. 356 stawia poprawkę do art. 16, aby ust. 2 nadać brzmienie następujące: „Przed przystąpieniem do przymusowego wykupu okręgowy urząd ziemski winien wręczyć właścicielowi nieruchomości ziemskiej, przeznaczonej do wykupu, zgodnie z przepisami procedury cywilnej, obowiązującej w danej dzielnicy, wezwanie do złożenia wniosku o wyborze obszaru, który zamierza wyłączyć, jako maximum swego posiadania, w myśl art. 4 i 5. Niezgłoszenie wniosku w ciągu miesiąca od daty doręczenia wezwania ma ten skutek, że wydzielenie pozostawionych właścicielowi obszarów, w myśl art. 4 oraz 5, dokonają urzędy ziemskie z urzędu”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawka, aby wstali. Stoi większość, ta poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem tylko poprawki komisji. Poprawka komisji, aby w ust. 1 po słowach: „na mocy art. 4” dopisać: „oraz ewentualnie art. 5”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawka komisji, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. W ten sposób załatwiliśmy już...</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#komentarz">(S. Bielawski: Druga poprawka nieaktualna, jest zastąpiona poprawką sprawozdawcy.)</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Nr. 2, 3, 4, 5 i 6 są załatwione przez przyjęcie poprawki p. sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką umieszczoną pod nr. 7, aby w ust. 4 słowo: „dwóch” zastąpić przez „trzech”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisji, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Przez głosowanie nad poprawkami komisji zostały negatywnie załatwione poprawki s. Buzka pod 1 i 3. W ten sposób art. 16 uważam za załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 17. Jest w druku nr. 356 tylko jedna poprawka s. sprawozdawcy, aby w ust. 3 zamiast poprawki drugiej komisji ze zmianą Komitetu Techniki Ustawodawczej wyraz „niezgodne” zastąpić przez „podane przez niego w złej wierze niezgodnie”.</u>
          <u xml:id="u-38.19" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Prosiłbym, ażeby była głosowana naprzód poprawka druga komisji, bo dopiero wtedy, kiedy ona będzie przyjęta, będzie możliwe przyjęcie tego poprawionego tekstu, który proponuje p. sprawozdawca. S. Bielawski: Chodzi o to, że w poprawce komisyjnej ten wyraz nie jest umieszczony, to zmienia zupełnie sens.)</u>
          <u xml:id="u-38.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Jednak poprawka s. Bielawskiego załatwia te poprawkę komisyjną.</u>
          <u xml:id="u-38.21" who="#komentarz">(S. Bielawski: To jest to samo.)</u>
          <u xml:id="u-38.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy naprzód nad poprawką s. Bielawskiego z druku 356 do art. 17. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają jeszcze dwie poprawki komisyjne do art. 17. Pierwsza: słowo „kontyngent” zastąpić przez „plan”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. I tu stoi większość, poprawka pod nr. 1 jest załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-38.24" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka nr. 3. W ust. 3 zamiast słów: „w myśl cz. 2” wpisać „w myśl końcowego zdania cz. 2”. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawką, ażeby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem uważam art. 17 za załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.25" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 18. W odbitce nr. 354 są dwie poprawki s. Buzka: Pierwsza będzie później załatwiona przez głosowanie nad poprawkami komisji, druga — w części 3 słowa: „.w sposób wskazany w art. 19” zastąpić przez: „w roku następnym niezależnie od kontyngentu na ten rok wyznaczonego”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Buzka, ażeby wstali. Biuro ma wątpliwości, wobec tego zarządzam głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką drugą s. Buzka, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-38.26" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-38.27" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za poprawką nr. 2 do art. 18 głosowało posłów 46. przeciwko 46, zatem poprawka przy równości głosów upadła.</u>
          <u xml:id="u-38.28" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką nr. 3 s. Steckiego z druku nr. 354: w ustępie 3 wyrazy: „w sposób wskazany w art. 19” zastąpić przez: „o ilość ha” i t. d. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.29" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem jeszcze poprawki komisyjne, które rozstrzygną poprawkę pierwszą s. Buzka, mianowicie poprawka komisyjna nr. 1: w ustępie 1 po słowie: „stanu” wpisać „szacunku”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.30" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka nr. 2 w ustępie drugim słowa: „tyczących się przymusowo wykupywanych majątków lub ich części” zastąpić przez: „potrzebne w związku z przeprowadzeniem przymusowego wykupu”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.31" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka nr. 3: w ustępie 2 ostatnie słowo „i bezpłatnie” — wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Przez odrzucenie tej poprawki zostaje przyjęta poprawka s. Buzka pod 1.</u>
          <u xml:id="u-38.32" who="#WojciechTrąmpczyński">Następnie jest poprawka nr. 4, aby w ust. 4 końcowe słowa: „w sposób, wskazany w art. 19” wykreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Tem samem art. 18 załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.33" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy teraz do art. 19. Do art. 19 jest kilka poprawek w druku nr. 354. Jak słyszę, poprawki S. Woźnickiego częściowo zostały cofnięte.</u>
          <u xml:id="u-38.34" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Nie, Panie Marszałku, to nie wiąże się z poprzedniemi. One są samoistne.)</u>
          <u xml:id="u-38.35" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy najpierw nad poprawka w druku nr. 354 do art. 19 s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.36" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad 2 poprawką s. Steckiego do tego samego artykułu. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.37" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka 4 będzie załatwiona później. Pozatem mamy jeszcze poprawki 5, 6 i 7. Poprawka 5 s. Woźnickiego do art. 19. Proszę Senatorów, którzy są za nią, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.38" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania poprawki 6 s. Woźnickiego. Proszę Senatorów, którzy są za nią, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.39" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania poprawki 7 s. Woźnickiego, ażeby końcowe zdanie „Wykazy imienne i t. d.” skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.40" who="#WojciechTrąmpczyński">Mamy jeszcze poprawki komisyjne do art. 19. Mianowicie komisja wnosi, ażeby w ust. 1 słowa: „Minister Reform Rolnych”, zastąpić przez: „Rada Ministrów na wniosek Ministra Reform Rolnych”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Większość, poprawka przyjęta. Tem samem jest również załatwiona poprawka s. Buzka pod nr. 3.</u>
          <u xml:id="u-38.41" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest jeszcze poprawka komisyjna, ażeby ust. 3 skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali.</u>
          <u xml:id="u-38.42" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-38.43" who="#WojciechTrąmpczyński">Według regulaminu zapóźno, gdyż wezwanie już nastąpiło. Biuro nie jest zgodne, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem komisji, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-38.44" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: Za poprawką komisji, żeby ust. 3 skreślić głosowało 57 senatorów, przeciw 40. Poprawka komisji przeszła. Art. 19 jest tem samem załatwiony. Przez przyjęcie tej poprawki zostaje załatwiona popraw ka komisji pod 4.</u>
          <u xml:id="u-38.45" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 20. Jest poprawka s. Woźnickiego w nr 354, żeby artykuł ten skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Woźnickiego, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.46" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje poprawka komisyjna. W ust. 1 słowa: „tegoż roku” zastąpić przez: „w roku dla którego został ogłoszony wykaz imienny”. To jest konsekwencja poprzedniego. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi większość, wniosek komisji został przyjęty. Tem samem art. 20 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.47" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 21. Jest poprawka s. Woźnickiego w druku 354. W ustępie 1 końcowe wyrazy: „oraz po wypłaceniu części szacunku w myśl art. 31” — skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s. Woźnickiego, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.48" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem tylko dwie poprawki komisyjne.</u>
          <u xml:id="u-38.49" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad dwiema poprawkami komisji do art. 21. Poprawka pierwsza, ażeby w ust. 4 słowo: „wywłaszczonych” zamienić przez przymusowo wykupionych”. Jest to poprawka redakcyjna, nie wymaga osobnego głosowania. Czy kto z Panów Senatorów, żąda głosowania? Nie. W takim razie uważam ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-38.50" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka druga: w końcu ust. 4 dodać: „jednakże tylko za gotówkę”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.51" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem art. 21 został załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.52" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 22. Nasamprzód mamy poprawkę z druku 354 s. Steckiego, by po pierwszem zdaniu wpisać: „jednakże niewcześniej, aż po upływie roku od chwili wniesienia do księgi hipotecznej odpowiedniego zastrzeżenia (adnotacji)”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali.</u>
          <u xml:id="u-38.53" who="#WojciechTrąmpczyński">Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.54" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostaje poprawka komisyjna, by po słowach: „w każdym czasie” wpisać: „i bez umieszczenia w wykazie imiennym”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.55" who="#WojciechTrąmpczyński">Druga poprawka, by po pierwszem zdaniu wpisać: „jednak nie wcześniej, aż po upływie sześciu miesięcy od chwili wniesienia do księgi; hipotecznej odpowiedniego zastrzeżenia (adnotacji)”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.56" who="#WojciechTrąmpczyński">Tem samem art. 22 jest załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-38.57" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 23. W odbitce nr 354 są dwie poprawki: s. Steckiego i s. Hasbacha. Głosujemy nad poprawką sen. Steckiego — poprawka nr 1 do art. 23. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawką, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.58" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej głosujemy nad poprawką sen. Hasbacha: w końcu ustępu 3 dopisać: „Obszar ten winien być zapłacony w gotówce w pełnej wartości poza ramami postanowień niniejszej ustawy”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.59" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawek komisyjnych niema, ani do tego artykułu, ani do artykułu 24, ale są poprawki w druku nr 354 s. Steckiego; Mianowicie głosujemy nad nr 1 poprawki s. Steckiego do art. 24, ażeby w ustępie 1 wyrazy: „okręgowy urząd ziemski” zastąpić przez „okręgowa komisja ziemska”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.60" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej jest druga poprawka do ustępu drugiego: W ustępie 2 wyrazy począwszy od: „po złożeniu” aż do: „po wpłaceniu części” zastąpić przez: „po wpłaceniu całości”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. I tu mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.61" who="#komentarz">(S. Stecki: Przez to samo załatwione są poprawki 3 i 4.)</u>
          <u xml:id="u-38.62" who="#WojciechTrąmpczyński">W takim razie wszystkie poprawki do art. 24 są załatwione. Poprawek komisyjnych niema.</u>
          <u xml:id="u-38.63" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 25. Tam są w odbitce nr 354 poprawki s. Hasbacha. Poprawka pierwsza: w ust. 1 po słowie „gracjalistów” wpisać: „osoby, które mają pełne prawo zamieszkania i dożywocie według ksiąg gruntowych”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.64" who="#WojciechTrąmpczyński">Druga poprawka s. Hasbacha do tego artykułu brzmi: „W końcu artykułu wpisać nowy ustęp, jak następuje: „Mieszkania robotnicze, używane jako schronienie dla robotników, potrzebnych dla zagospodarowania pozostałych gruntów, winne być zwolnione przez dotychczasowych robotników, którzy uzyskują parcele rolne wraz z upływem ich kontraktu pracy”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość i ta poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.65" who="#WojciechTrąmpczyński">Pozostają zatem tylko poprawki komisyjne. Pierwsza brzmi: W ust. 1 słowa: „wywłaszczonej” i „wywłaszczona” zastąpić przez: „wykupionej” i „wykupioną”. Można ją przyjąć bez głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.66" who="#WojciechTrąmpczyński">Druga poprawka: W ust. 1 po słowach: „pracowników rolnych” wpisać „inwalidów pracy i emerytów”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.67" who="#WojciechTrąmpczyński">Trzecia poprawka brzmi: W ust. 3 na początku wpisać słowo: „Oficjaliści”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.68" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie poprawka czwarta: w ust. 3 po słowach: „mieszkalnych i inwentarskich” wpisać: „na przyjętych przez urząd ziemski gruntach”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-38.69" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 26.</u>
          <u xml:id="u-38.70" who="#komentarz">(S. Buzek: Ze względu na to, że tu jest bardzo ważna decyzja, więc należałoby głosować najpierw wnioski najdalej idące. Za najdalej idące należy uważać wnioski s. Steckiego, potem wniosek komisji bez wniosku s. Krzyżanowskiego, a potem wniosek komisji wraz z wnioskiem s. Krzyżanowskiego. Następnie wnioski kol. Nowodworskiego, a głosowanie nad moim wnioskiem oczywiście odpadłoby jako rezultat głosowania. S. Bielawski: Poprawki senatorów: Nowodworskiego i Krzyżanowskiego są poprawkami, zgłoszonemu do wniosków komisyjnych, tak, że muszą być głosowane przed poprawką komisyjną. Przyczem ja wnoszę o to, aby pierwsza poprawka s. Nowodworskiego była w głosowaniu rozdzielona na 4 części.)</u>
          <u xml:id="u-38.71" who="#WojciechTrąmpczyński">Może Pan o tem powie przy głosowaniu, bo tymczasem zapomnimy.</u>
          <u xml:id="u-38.72" who="#WojciechTrąmpczyński">Naprzód więc będziemy głosować nad poprawką s. Steckiego, potem s. Krzyżanowskiego, dalej s. Nowodworskiego, a potem nad poprawkami komisyjnemi.</u>
          <u xml:id="u-38.73" who="#komentarz">(S. Bielawski: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-38.74" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy po, prawki 3, 4, 5 i 6 są ściśle ze sobą związane?</u>
          <u xml:id="u-38.75" who="#komentarz">(S. Stecki: Tak jest, można razem głosować.)</u>
          <u xml:id="u-38.76" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za poprawkami 3, 4, 5, 6 do art. 26 — wnioskodawca s. Stecki — aby wstali. Stoi mniejszość, poprawki te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-38.77" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz więc przystępujemy do poprawki s. Krzyżanowskiego.</u>
          <u xml:id="u-38.78" who="#komentarz">(S. Bielawski: Do tej poprawki jest w druku nr 356 poprawka proponowana przez sprawozdawcę. Proszę najpierw to poddać pod głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-38.79" who="#WojciechTrąmpczyński">Na wypadek, gdyby poprawka s. Krzyżanowskiego została przyjęta, wnosi sprawozdawca w druku nr 356, aby po wyrazie „ujawnionej” dodać wyrazy: „czystym wpisem” i t. d.</u>
          <u xml:id="u-38.80" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Jeżeli to jest uzgodnione, to możemy, przyjąć bez głosowania)</u>
          <u xml:id="u-38.81" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy s. Krzyżanowski zgada się na to uzupełnienie?</u>
          <u xml:id="u-38.82" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski? Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-38.83" who="#WojciechTrąmpczyński">W takim razie głosujemy nad całością brzmienia referenta. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Krzyżanowskiego w druku nr 355 pod nr 2 do art. 26, żeby wstali. Jest wątpliwość, a zatem głosujemy przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za poprawką s. Krzyżanowskiego w brzmieniu, poprawionem przez referenta, żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-38.84" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-38.85" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania następujący: za poprawką sen. Krzyżanowskiego, głosowało senatorów 54, przeciw — 43. Poprawka przeszła.</u>
          <u xml:id="u-38.86" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Skandal! Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-38.87" who="#WojciechTrąmpczyński">Sen. Woźnicki! ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JanWoźnicki">Proponuję, żeby dalsze głosowanie odłożyć, żebyśmy naradzili się nad wytworzoną w ten sposób sytuacją. Jest niemożliwe dalsze głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Głos: Musimy chociaż ten artykuł skończyć.)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#JanWoźnicki">Nie musimy skończyć, bo prawdopodobnie wniesiemy, na reasumpcję tej uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Co do reasumpcji uprzedzam, że tylko takie wnioski uważam za dopuszczalne, które są podpisane przez notoryczną większość. Zanim przegłosujemy wniosek o odroczenie, proponuję przegłosować wpierw wniosek s. Nowodworskiego. Rozumiem, że ustęp 2 jest załatwiony przez pierwsze głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Głos: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#WojciechTrąmpczyński">S. Nowodworski wnosi ażeby utrzymać ustęp w brzmieniu sejmowem. Głos ma s. Bielawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#BolesławBielawski">Utrzymanie ustępu 1 jest załatwione przez przyjęcie poprawki s. Krzyżanowskiego.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(S. Nowodworski: Wcale nie jest załatwione. S. Bielawski: Nie mogę prowadzić dyskusji. S. Nowodworski: Proszę o głosowanie całego mojego wniosku.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Ustęp 2 jest przesądzony.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Już to samo wskazuje, że głosowanie jest nieprzygotowane.)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Pan referent ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#BolesławBielawski">Przez przyjęcie poprawki sen. Krzyżanowskiego jest przesądzona i część poprawki s. Nowodworskiego, to jest utrzymanie ustępu 1, bo ten ustęp 1 jest implicite w poprawce p. s. Krzyżanowskiego. Nie jest przesądzona restytucja ustępu 3 ustawy sejmowej i nie jest przesądzony również dalszy ciąg tej poprawki, bo to przechodzi do poprawki komisyjnej, która nie była jeszcze głosowana, tak, że jest przesądzona tylko restytucja ustępu 1.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">(S. Nowodworski: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Nowodworski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#StanisławNowodworski">Ja uważam, że nie jest przesądzona, bo jest do pomyślenia, że w tej redakcji, jaka została przyjęta w dotychczasowym głosowaniu co do wniosku s. Krzyżanowskiego, inaczej będą traktowane te wierzytelności. o których jest mowa w moim wniosku, tak. że jedno drugiego nie wyklucza. Ja wnoszę o głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(S. Buzek: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Buzek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JózefBuzek">Wobec tego, co oświadczył kol. referent i s. Nowodworski, jest rzeczą oczywistą, że jest zupełne nieporozumienie i że plenum nie zdaje sobie sprawy dokładnie co do treści wniosku s. Krzyżanowskiego. Wobec tego wnoszę, ażeby odłożyć dalsze posiedzenie, ażeby można było się rozpatrzyć w sytuacji, która została wytworzona przez przyjęcie wniosku s. Krzyżanowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Stawiam pod głosowanie wniosek o odroczenie dalszego ciągu głosowania do jutra rana.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Głosy: Na pół godziny.)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Najdalej idzie wniosek, ażeby odłożyć do jutra rana. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, ażeby wstali. Stoi mniejszość. Dalej jest wniosek o odroczenie posiedzenia na pół godziny. Stoi większość. Zaczniemy posiedzenie punktualne o godz. 6 i pół.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Wznawiam posiedzenie. Stanęliśmy przy art. [brak] Głosowanie nad poprawką s. Nowodworskiego. Głos ma s. Bielawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#BolesławBielawski">Panie Marszałku! Uzgodnienie zdaje się nastąpiło w tym sensie, że przyjęcie poprawki s. Krzykowskiego wyklucza restytucję ust. 1 redakcji sejmowej i że w tej części poprawka s. Nowodworskiego jest nieaktualna, natomiast w pozostałych częściach zarówno jak i poprawka komisyjna jest aktualna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JanWoźnicki">Proszę o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Woźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JanWoźnicki">Już w czasie dyskusji zwracaliśmy uwagę na szkodliwość zupełnej nieobecności tutaj przy tych obradach p. Premiera i Ministra Skarbu, na zupełną abstynencję Rządu, który jest tu reprezentowany jedynie przez p. Kierownika Ministerstwa Reform Rolnych. Ta zupełna abstynencja, to niezainteresowanie się Rządu tą ustawą, doprowadziło już zdaniem naszem do całego szeregu niepożądanych konsekwencji, do powiększenia maximum na kresach, do tego, że Rada Ministrów staje się Ministerstwem Reform Rolnych, a przyjęcie ostatniej poprawki mogło nastąpić li tylko przy nieobecności p. Ministra Skarbu, który zarazem jest Premierem, albowiem w poprawce s. Krzyżanowskiego jest powiedziane, że w pewnych wypadkach niedopłacone części dopłaci Skarb Państwa, co do czego Rząd powinien się oświadczyć, czy ma na to pokrycie, a jeżeli tego oświadczenia niema, to taki wniosek jest niezgodny z Konstytucją i nie może być uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Głos: Oho!)</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JanWoźnicki">Pozwólcie Panowie i nam być obrońcami Konstytucji, a nie tylko związkom ziemian na swoich zjazdach. Dlatego wnoszę, ażeby Senat zechciał odłożyć posiedzenie do jutra, by p. Premier i Minister Skarbu oświadczył czy na ewentualne wykonanie tego artykułu będzie miał pokrycie. Może Rząd powiedzieć, że pokrycia nie potrzeba, bo w takim wypadku się nie rozparceluje, ale my nazywamy to wstrzymywaniem reformy rolnej i tembardziej przeciwko temu opowiedzieliśmy się. Jednocześnie zgłaszam wniosek o reasumpcję przyjętej przez Senat poprawki s. Krzyżanowskiego.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(S. Biały: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#JanWoźnicki">Głos ma s. Biały w sprawie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#StanisławBiały">Klub, do którego ja należę, również przywiązuje bardzo wielką wagę do poprawki tej i do głosowania nad art. 26. Również i nam zdaje się, że przerzucanie w dzisiejszym czasie wielkich ciężarów, jakieby wynikły z tej redakcji art. 26. na Skarb Państwa, jest niedopuszczalnem i dlatego przyłączamy się zupełnie do wniosku p. wicemarszałka Woźnickiego i jego argumenty popieramy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Jednak, co jest aktualne, to jest odroczenie posiedzenia do jutra.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: I zaproszenie p. Premiera dla wysłuchania opinii Rządu.)</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Chwilowo będziemy głosować, czy odroczyć posiedzenie do jutra.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski: proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Najpierw przegłosujemy wniosek o odroczenie posiedzenia, jak upadnie wniosek o odroczenie to dyskusja stanie się nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski: Nie rozumiem jak można łączyć odroczenie posiedzenia z zaproszeniem prezesa Rady Ministrów. Wniosek przecież już przeszedł.)</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Wniesiemy o reasumpcję.)</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Powtarzam, że wniosek o reasumpcję tylko w tedy mogę uznać i przyjąć do wiadomości, jeżeli jest podpisany przez zastępców notorycznej większości, bo inaczej żadna rozprawa i głosowanie się nie skończy, bo przy każdym następnym artykule może być zgłoszona reasumpcja do poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#komentarz">(S. Woźnicki: W takim razie musimy uchwalić nowy regulamin, któryby to uwzględnił.)</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Regulamin nie potrzebuje takich rzeczy uwzględniać, które się same przez się rozumieją. Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#StefanSmólski">Ja sądzę, że nie jest rzeczą możliwą głosować teraz nad odroczeniem, dlatego, że jeszcze nie skończyliśmy z art. 26.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Właśnie dlatego.)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#StefanSmólski">Zaraz, Panie Senatorze. Weźmiemy p. Ministra Skarbu wtedy, kiedy cały ten artykuł będzie przegłosowany w całości. Ponieważ zatrzymaliśmy się tylko w połowie i nie wiemy, jaka będzie jego ostateczna redakcja, p. Minister Skarbu nie będzie się mógł wypowiedzieć. Wobec tego proponuję, żeby skończyć głosowanie nad tym art. 26 i dopiero wtedy przegłosować wniosek s. Woźnickiego. Bardzo być może, że przy dalszem głosowaniu to nieporozumienie się wyjaśni i dlatego prosiłbym o dalsze głosowanie nad art. 26. Jest poprawka s. Nowodworskiego, która może zupełnie zmienić sytuację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek o odroczenie postawię pod głosowanie po załatwieniu wniosku s. Smólskiego. Może p. referent będzie łaskaw powtórzyć, w jaki sposób nastąpiło uzgodnienie?</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Głos: Niema uzgodnienia).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#BolesławBielawski">W takim razie dla uproszczenia proponuję rozdzielenie poprawki s. Nowodworskiego na 4 części i proszę o głosowanie nawet tej nieaktualnej pierwszej części. Pierwsza część byłaby wznowieniem ust. 1 w brzmieniu sejmowem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Więc głosujemy najpierw nad wnioskiem s. Nowodworskiego, by utrzymać ust. 1 w brzmieniu sejmowem. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Jest wątpliwość, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za przyjęciem tej części wniosku s. Nowodworskiego, żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania jest następujący. Za wnioskiem s. Nowodworskiego, by ust. 1 utrzymać w brzmieniu sejmowem. Głosowało senatorów 46, przeciw wnioskowi głosowało senatorów 48. Ta cześć wniosku więc upadła. Przystępujemy do następnej części wniosku, by ust. 3 utrzymać w brzmieniu sejmowem. Proszę Senatorów, którzy są za przyjęciem wniosku, aby wstali. Stoi większość, wniosek przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(S. Bielawski: Dalej musimy głosować poprawkę, aby jako ust. 2 wpisać ust. 1 poprawki komisyjnej z tą zmianą, że zamiast wyrazów: „z reguły zostają” wpisać „mogą być”. To będzie jako ustęp pierwszy.)</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Więc to będzie pierwszy ustęp, jeżeli zostanie przyjęte?</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#komentarz">(S. Bielawski: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#WojciechTrąmpczyński">W takim razie ta część poprawki musiałaby brzmieć: jako ustęp 1 wpisać pierwszy ustęp poprawki komisyjnej z tą zmianą, że zamiast wyrazów: „z reguły zostają. wpisze się: „mogą być”. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki s. Nowodworskiego, żeby wstali. Stoi większość, ta część poprawki przyjęta. Pozostaje zatem, reszta: „a to z tym rygorem, że w przeciwnym razie ustalona przez urząd ziemski kwota złożona będzie do depozytu sadowego w listach renty ziemskiej po kursie nominalnym. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki s. Nowodworskiego, żeby wstali. Jest wątpliwość, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki s. Nowodworskiego, żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania jest następujący: za tą częścią poprawki s. Nowodworskiego głosowało senatorów 47, przeciw — 48, zatem ta część poprawki upadla.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#komentarz">(S. Woźnicki: Panie Marszałku! W takim razie teraz proszę o głosowanie mojego wniosku o odroczenie posiedzenia do jutra.)</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#komentarz">(S. Bielawski: Głosowanie nad art. 26 jeszcze nie jest zakończone. Przechodzimy teraz do oprawek komisyjnych. Tylko pierwsza połowa poprawki komisyjnej jest aktualna, druga jest już zastąpiona przez poprawkę s. Krzyżanowskiego.)</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Do jakich słów?</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#komentarz">(S. Bielawski: Do słów: „Co do innych wierzytelności i t. d.)</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy więc tylko nad 1 ust. poprawki komisyjnej do art. 26 z druku 352. Proszę Senatorów, którzy są za tą częścią poprawki komisyjnej do art. 26, aby wstali. Stoi większość, ta część poprawki jest przyjęta. Poprawka s. Buzka pod nr 2 została załatwiona negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem s. Woźnickiego o odroczenie dalszego głosowania do jutra. Zawezwanie Premiera jest na innym planie. Proszę Senatorów, którzy są za odroczenie głosowania do jutra, aby wstali. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#komentarz">(S. Woźnicki: My oświadczamy, że w dalszym ciągu dziś nie będziemy brali udziału w głosowaniu, bo stworzyła się taka sytuacja, że klub nasz musi się naradzić.)</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 27. Proszę wziąć do rąk odbitkę nr 354. Najdalej idącą poprawka do art. 27 jest poprawka s. Buzka umieszczona pod nr 10. Jest to poprawka nr 10 do art. 27, któraby załatwiała wszystkie inne. S. Buzek wnosi, aby ten artykuł utrzymać w brzmieniu sejmowem. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Teraz w takim razie przejdziemy do nr 1 — poprawka s. Steckiego, aby w ustępie 1 po wyrazach: „stanowi łączny” wpisać? „i odpowiadający rzeczywistej wartości”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej wnosi s. Stecki pod nr 2 aby w ust. 2 wyrazy: „budowli, drzewostanów i wód” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-58.19" who="#komentarz">(S. Bielawski: Ta poprawka jest nieaktualna, bo ona jest w uzupełnieniach.)</u>
          <u xml:id="u-58.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy s. Stecki przychyla się do tego?</u>
          <u xml:id="u-58.21" who="#komentarz">(S. Stecki: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-58.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad trzecia poprawką s. Steckiego do art. 27. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do czwartej poprawki s. Hasbacha, aby w końcu ustępu 2 dopisać: „Uwzględniając dodatki, ustalone, przez Ministra Skarbu do podatku majątkowego”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.24" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej poprawka pod nr 5 s. Steckiego, aby w ustępie 3 wyrazy: „po zasiągnięciu opinii głównej komisji ziemskiej” zastąpić przez inne słowa. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.25" who="#WojciechTrąmpczyński">S. Woźnicki! wnosi, aby ustęp 3 i 4 skreślić. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Mniejszość, wniosek odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-58.26" who="#WojciechTrąmpczyński">Pod nr 7 s. Stecki wnosi, aby wyraz „wysokość” zastąpić przez „wartość budowli, drzewostanów, wód, zakładów przemysłowych i”.</u>
          <u xml:id="u-58.27" who="#komentarz">(S. Bielawski: Prosiłbym o odroczenie głosowania nad tą poprawką, dlatego, że najpierw powinna przejść część poprawki komisyjnej. To jest konsekwencja poprzedniego przyjęcia poprawek komisyjnych.)</u>
          <u xml:id="u-58.28" who="#WojciechTrąmpczyński">Zatem głosujemy nad poprawką pod nr 8 s. Steckiego, aby wyrazy: „winna być” zastąpić przez „może być”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-58.29" who="#WojciechTrąmpczyński">Dalej pod nr. 9 jest poprawka s. Steckiego: w końcu ustępu 5 dopisać: „właścicielowi przymusowo wykupowanego gruntu, prezesowi właściwego urzędu ziemskiego oraz zainteresowanym osobom trzecim pozostawia się prawo odwołania się do sądów zwykłych o skorygowanie szacunku, ustalonego podług poprzednich punktów niniejszego artykułu”. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka ta odrzucona. W ten sposób poprawki z druku nr. 354 byłyby wszystkie załatwione.</u>
          <u xml:id="u-58.30" who="#komentarz">(S. Bielawski: Oprócz 7-ej.)</u>
          <u xml:id="u-58.31" who="#WojciechTrąmpczyński">W zmianach sprawozdawcy (odbitka nr. 356): w ustępie 1 w wierszu przedostatnim wyraz „zmniejszonych” zastąpić przez: „zmniejszony”.</u>
          <u xml:id="u-58.32" who="#WojciechTrąmpczyński">Bez głosowania mogę przypuścić, że Izba się na to zgadza.</u>
          <u xml:id="u-58.33" who="#WojciechTrąmpczyński">Zatem pozostaje jeszcze wniosek komisji do art. 27. Komisja wnosi: w końcu ustępu 2 dopisać: „bez uwzględnienia jednak zniżek szacunku stosowanych z powodu zniszczeń wojennych”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-58.34" who="#WojciechTrąmpczyński">Poprawka druga: w końcu ust. 2 dopisać: „budowie, drzewostany, wody, zakłady przemysłowe i melioracje gruntowe będą szacowane osobno, według ich rzeczywistej wartości, co do której właścicielowi wykupywanego gruntu pozostawia się prawo udowodnienia”.</u>
          <u xml:id="u-58.35" who="#komentarz">(S. Bielawski: Teraz należy głosować poprawkę z uzupełnień (odbitka 353).)</u>
          <u xml:id="u-58.36" who="#WojciechTrąmpczyński">Do art. 27: w ustępie 2 wyrazy: „budowli, drzewostanów i wód” — wykreślić.</u>
          <u xml:id="u-58.37" who="#komentarz">(S. Buzek: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-58.38" who="#WojciechTrąmpczyński">S. Buzek ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#JózefBuzek">W poprawce komisyjnej są różne rzeczy pomieszane: budowle, drzewostany, wody, zakłady przemysłowe i melioracje gruntów — 5 różnych rzeczy. Żądam głosowania nad każda z nich osobno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad poprawką, która jest w odbitce nr. 352. Ta poprawka jest konsekwencja poprawki nr. 2.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Komisja wnosi, ażeby w ust. 2 wykreślić wyrazy: „budowli, drzewostanów i wód”, a w końcu ustępu 2 dopisać: „budowle, drzewostany, wody, zakłady przemysłowe i melioracje gruntowe będą szacowane i t. d.”. Głos ma s. Bielawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#BolesławBielawski">To są dwie oddzielne poprawki. Jedna jest konsekwencją drugiej, ale należy głosować je oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(S. Stecki: Jeżeli będzie przyjęta poprawka komisji, to przyjęta być musi i moja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Naprzód będziemy głosowali nad komisyjną poprawką nr. 2 do art. 27. Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#StefanSmólski">Proszę o rozdzielenie głosowania nad punktem 2. Pierwsza część będzie do wyrazów: „co do której właścicielowi wykupywanego gruntu” i t. d., a zatem druga część od tych słów aż do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WojciechTrąmpczyński">W ten sposób będziemy 6 razy głosować nad każdym z tych poszczególnych słów i oprócz tego osobno nad pierwszem i drugiem zdaniem. Głosujmy najpierw nad tem, czy „budowle” mają być opuszczone. Proszę Senatorów, którzy są za słowem „budowle” w tej poprawce, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za dodaniem słowa: „drzewostany” aby wstali. Stoi Większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za dodaniem słowa: „wody”, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Następnie Komisja proponuje, aby dodać słowa: „zakłady przemysłowe”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie jest poprawka, aby dodać słowa: „i melioracje gruntowe”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#komentarz">(S. Buzek: Panie Marszałku, to jest pogrzeb pierwszej klasy dla reformy rolnej.)</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#WojciechTrąmpczyński">A więc 1 ustęp aż do słów: „według ich rzeczywistej wartości” — przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za druga częścią poprawki, która brzmi: „co do której właścicielowi wykupywanego gruntu pozostawia się prawo udowodnienia” aby wstali. Stoi mniejszość. Ta część poprawki odrzucona. A zatem została przyjęta ta poprawka poczynając od słów: „Budowle, drzewostany.... aż do słów: „według ich rzeczywistej wartości”.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Z tego wynika, że te słowa: „budowli, drzewostanów i wód” muszą być skreślone.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#komentarz">(Głosy: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#WojciechTrąmpczyński">W takim razie pozostaje jeszcze do przegłosowania trzecia poprawka komisyjna, ażeby w 3 ustępie słowa: „mogą być” zastąpić przez: „powinny być”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Większość, poprawka przyjęta. W ten sposób art. 27 jest załatwiony. Głos ma s. Bielawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#BolesławBielawski">Jeszcze jest nieprzegłosowana poprawka P s. Steckiego z druku 354. Ona w konsekwencji musi być przyjęta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WojciechTrąmpczyński">W ust. 4 wyraz „wysokość” zastąpić przez: „wartość budowli, drzewostanów, wód. zakładów przemysłowych i”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką s Steckiego, ażeby wstali. Biuro nie jest zgodne, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za ta poprawką, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Wynik głosowania jest następujący: Za poprawką nr. 7 s. Steckiego do art. 27 głosowało senatorów 44. przeciw 43, zatem poprawka przeszła. Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#StefanSmólski">Z przyjęciem art. 27 w tej redakcji, jak się obecnie przedstawia, upatrujemy sprzeczność między art. 27 i 26. Zasady odszkodowania nieruchomości ziemskich w art. 27 są zupełnie inne niż te zasady, które zostały przyjęte w art. 26. Żeby móc się zastanowić nad tą sytuacją, jaka się wytworzyła, stawiam wniosek, żeby odroczyć posiedzenie do dnia jutrzejszego, żeby się można było nad tem naradzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy głosowanie nad następnymi artykułami jest od tego uzależnione?</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Głosy: Prosimy o głosowanie następnych artykułów.)</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(S. Buzek: Odroczyć posiedzenie.)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Smólski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#StefanSmólski">Nie można dalej dyskutować nad ustawa, gdzie w naszem mniemaniu zachodzi rażąca sprzeczność między artykułami, które zostały uchwalone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest wniosek o odroczenie posiedzenia. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Biuro nie jest zgodne, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Senatorów, którzy są za wnioskiem s. Smólskiego, żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania jest następujący: za wnioskiem głosowało senatorów 34, przeciw wnioskowi senatorów 52. zatem wniosek upadł. Głos ma s. Buzek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JózefBuzek">W tych warunkach nie widzimy możności dalej pozostawać na sali i salę opuszczamy.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Senatorowie z Klubu Piasta opuszczają salę.)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#komentarz">(S. Smólski: Proszę o przerwę na 10 minut.)</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski: Stawiam wniosek o przerwanie głosowania do dnia jutrzejszego, nie możemy głosować bez połowy sali.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WojciechTrąmpczyński">To jest taki sam wniosek.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Jest wniosek o przerwę na 10 minut. Mogę go uwzględnić bez głosowania, ale po tej przerwie 10minutowej wznawiamy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Wznawiam przerwane posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#komentarz">(S. Krzyżanowski: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Krzyżanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#BronisławKrzyżanowski">Mając na względzie spóźnioną porę, jak również zmęczenie wszystkich nas...</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Protesty)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#BronisławKrzyżanowski">...stawiam wniosek, ażeby odroczyć obrady do jutra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Stoi mniejszość. Nie miałem zamiaru zresztą dłużej traktować tej sprawy niż do godz. 8. Do godz. 8 zdążymy załatwić artykuł 28, potem nastąpi odroczenie posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(S. Nowodworski: Proszę o głos dla oświadczenia.)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma s. Nowodworski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#StanisławNowodworski">Wysoka Izbo! Stawialiśmy wniosek, żeby odroczyć posiedzenie wobec sprzeczności zasadniczej, jaka według nas jest między przyjętym tekstem art. 26 i 27. Ten nasz wniosek nie został przyjęty. Dalsze głosowanie nad następnymi artykułami uważamy w tych warunkach dla naszego klubu za niemożliwe i wobec tego nie bierzemy udziału w dalszem głosowaniu, zastrzegając sobie prawo zgłoszenia jutro wniosku o reasumpcję co do tych uchwał, które tu zapadają i które nie będą zgodne z naszemi zapatrywaniami.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Senatorowie z Klubu Chrześcijańskiej Demokracji opuszczają sale.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujmy więc do dalszego głosowania nad art. 28. Postawione tam są w druku 354 poprawki senatorów Steckiego, Buzka i Hasbacha. Przystępujemy do głosowania nad pierwszą poprawką s. Steckiego. (Stecki: Trzeba z niej część wykreślić. Odpadają słowa „180” i „300”.) Więc poprawka ta będzie brzmiała: W ust. 2 wyrazy: w wierszu 4 „trzech”, a w wierszu 5 „jednym” zastąpić przez: „czterech” i „dwóch”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do poprawki umieszczonej pod nr. 2, aby wyrazy: „oraz bezrolnych pracowników rolnych skreślić. Jest to poprawka s. Steckiego. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#WojciechTrąmpczyński">S. Buzek pod nr. 3 stawia wniosek, aby ust. 2 utrzymać w brzmieniu sejmowem. Do głosowania tej poprawki przejdziemy potem.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Wreszcie jest poprawka s. Hasbacha. umieszczona pod nr. 4, aby w końcu dopisać: „przy wywłaszczeniu własności, należącej do przedstawicieli mniejszości narodowych, w skład komisji szacunkowej winien wejść conajmniej jeden przedstawiciel odnośnej mniejszości”. Proszę Senatorów, którzy są za tym wnioskiem, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Zatem pozostaje tylko poprawka, wniesiona przez komisję do art. 28. Tem samem będzie załatwiona poprawka s. Buzka, aby utrzymać brzmienie sejmowe. Do art. 28 komisja stawia wniosek, aby w ust. 2 po słowach: „w razie potrzeby” wpisać: „a w każdym razie na żądanie właściciela lub wierzycieli hipotecznych”. Proszę Senatorów, którzy są za tą poprawką komisji do art. 28 aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Przez to samo odpada poprawka s. Buzka.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Ponieważ zbliża się godzina 8, proponuję odroczenie dalszego głosowania do jutra do godz. 10.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Pana Ministra Reform Rolnych prosiłbym o zawiadomienie Pana Prezesa Rady Ministrów o zdaniu niektórych senatorów, że jego obecność dla udzielenia wyjaśnień byłaby pożądana.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 7 min. 45 wiecz.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>