text_structure.xml 151 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja I</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 4 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 24 czerwca 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 6</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Adolfa Sobieraja.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół 3 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu żadnych poprawek i zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Gzy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.:</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">1) sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o powyższych sprawozdaniach Rządu (druki nr 23, 24, 25), 2) wniosek Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 26).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma sprawozdawca Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Roman Malinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia, w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, stanowiska w przedmiocie sprawozdania Rady Ministrów z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PoselMalinowskiRoman">W świetle sprawozdania rządowego, dyskusji, jakie odbyły się na ten temat w poszczególnych komisjach sejmowych, uwag i opinii przez nie wyrażonych, należy z dużą satysfakcją stwierdzić, że zostały zrealizowane podstawowe cele i zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w 1975 r., a w wielu ważnych dziedzinach znacznie przekroczone. Osiągnięcia te są tym większe, że uzyskane zostały w warunkach spadku produkcji rolniczej i znanych trudności koniunkturalnych na rynkach kapitalistycznych, związanych z pogłębiającą się recesją gospodarczą. Był to rok, który zamykał okres realizacji planu 5-letniego na lata 1971—1975 oraz decydował o podstawie wyjściowej realizacji zadań w roku bieżącym — pierwszym roku realizacji programu VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PoselMalinowskiRoman">Konsekwentna realizacja założeń strategii rozwoju społeczno-gospodarczego wytyczonej przez VI Zjazd PZPR, zasadzająca się na dynamicznym rozwoju gospodarki i wydatnym zaspokajaniu potrzeb społecznych, pozwoliła mimo trudnych warunków realizacji planu w roku ubiegłym:</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PoselMalinowskiRoman">po pierwsze — utrzymać wysoką dynamikę rozwoju społeczno-gospodarczego. Świadczy o tym m.in. wysoki wzrost dochodu narodowego wytworzonego o 9,6%, sprzedaży wyrobów własnej produkcji i usług przemysłu uspołecznionego o 12,4% i obrotów handlu zagranicznego o 21,2%. Wysoki, ponadplanowy wzrost dochodu narodowego pozwolił na zwiększenie ponad zadania ustalone w planie zarówno spożycia, jak i inwestycji. Miało to ważne znaczenie z punktu widzenia zaspokojenia bieżących potrzeb społecznych, rozwoju potencjału ekonomicznego kraju, jak również stworzyło korzystne warunki do zapewnienia harmonijnego przejścia do realizacji wysokich zadań bieżącego roku;</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PoselMalinowskiRoman">po drugie — zapewnić dalszą rozbudowę i modernizację majątku narodowego. Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej zwiększyły się o 15,2%, zaś wartość środków trwałych o 9,3%. Przyrost środków trwałych w ubiegłym roku wyniósł prawie tyle, ile w całym pięcioleciu 1961—1965; w końcu 1975 r. 30% ogólnej wartości środków trwałych miało mniej niż 5 lat, zaś 50% maszyn pracujących w przemyśle zamontowano w ostatnim 5-leciu;</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PoselMalinowskiRoman">po trzecie — uzyskać dalszy postęp w efektywności gospodarowania, związany głównie ze wzrostem udziału intensywnych czynników rozwoju, a zwłaszcza wydajności pracy, produktywności majątku trwałego, zmniejszenia zużycia materiałów i surowców, rozwoju postępu technicznego i poprawy organizacji pracy. Wydajność pracy wzrosła w przemyśle o 10,7%, zaś w budownictwie o 11,8%. Wzmogła się dyscyplina pracy i dyscyplina budżetowa, umocnił się ład i porządek, wzrosła aktywność społeczno-produkcyjna ludzi pracy oraz pogłębiły się procesy racjonalnej gospodarki;</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PoselMalinowskiRoman">po czwarte — w wyniku wysokiej dynamiki rozwoju gospodarczego, wzrostu efektywności gospodarowania, konsekwentnej realizacji programu socjalnego, zabezpieczono dalszą wydatną poprawę warunków pracy i życia naszego społeczeństwa. Wymownym tego przykładem jest wzrost funduszu spożycia o 10,3%, wzrost płacy realnej o 8,2%, obrotów w handlu detalicznym o 15%, wydatków bieżących budżetu państwa na urządzenia socjalno-kulturalne o 12,6%, nakładów na bezpieczeństwo i higienę pracy o 10,7%, jak również oddanie do użytku ponad 260 tys. mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PoselMalinowskiRoman">Komisje sejmowe, dając wyraz wysoce pozytywnej ocenie wyników uzyskanych w roku ubiegłym, sformułowały jednocześnie wiele uwag, opinii i wniosków. Koncentrują się one wokół pełniejszego uruchomienia rezerw produkcyjnych, aktywizacji eksportu i produkcji rynkowej, lepszego dostosowania struktury produkcji do potrzeb nowoczesnej gospodarki, rynku wewnętrznego i eksportu, zabezpieczenia właściwej realizacji zadań odcinkowych dalszego usprawnienia procesu inwestycyjnego i poprawy efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Oceniając wyniki roku ubiegłego, trzeba uwzględnić trzy płaszczyzny: produkcję materialną, efektywność gospodarowania oraz warunki życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PoselMalinowskiRoman">Obecnie pragnę uwagę obywateli posłów zatrzymać na zjawiskach zachodzących w sferze produkcji materialnej. W tej dziedzinie decydujący udział miał przemysł uspołeczniony. W przemyśle uspołecznionym wartość sprzedaży wyrobów własnej produkcji i usług, licząc w cenach zbytu, wzrosła o 12,4%, tj. o 228 mld zł, z czego produkcja ponadplanowa stanowiła 35 mld zł. Wyższe tempo osiągnęła produkcja na cele rynkowe, która zwiększyła się o 13,1%, przekraczając zadania planowe o 37 mld zł. Miało to niezwykle istotny wpływ na równowagę rynkową, wobec dużego wzrostu dochodów realnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PoselMalinowskiRoman">Warto zauważyć, że największe przekroczenie zadań planowych osiągnęły resorty przemysłu spożywczego, chemicznego, lekkiego oraz górnictwa i energetyki. Najwyższe zaś tempo przyrostu produkcji, podobnie jak to miało miejsce w latach poprzednich, osiągnięto w przemyśle elektromaszynowym i chemicznym, a więc w gałęziach decydujących o tempie rekonstrukcji całej gospodarki narodowej, skali produkcji rynkowej i eksportowej, a także decydujących w dużej mierze o nowoczesności i jakości wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PoselMalinowskiRoman">Należy podkreślić, że wszystkie podstawowe resorty przemysłowe zadania zawarte w planie wykonały z nadwyżką. Odnosi się to również do produkcji większości podstawowych wyrobów przemysłowych. W świetle jednak sprawozdania rządowego oraz opinii komisji sejmowych, które oceniały działalność poszczególnych resortów przemysłowych, należy zwrócić uwagę na fakt, że niektóre resorty, mimo często nawet znacznego przekroczenia zadań planowych, nie wykonywały jednocześnie planu produkcji niektórych wyrobów, co wywoływało określone perturbacje, a także zmuszało niekiedy do dodatkowego importu. Dalsze zmiany w systemie ekonomicznym funkcjonowania przedsiębiorstw powinny sprzyjać dyscyplinie realizacji planu asortymentowego, jak również należy oczekiwać większej aktywności organizacji handlowych w zakresie lepszego dostosowania produkcji do potrzeb rynku i wymogów konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PoselMalinowskiRoman">Niekorzystnie natomiast ukształtowała się sytuacja w rolnictwie. Po trzech pomyślnych latach, na skutek niekorzystnych warunków atmosferycznych, nastąpiło w 1974 r. osłabienie dynamiki produkcji, zaś w 1975 r. jej spadek. Produkcja globalna w rolnictwie w 1975 r. zmniejszyła się o 2,4%, podczas gdy w roku 1974 zanotowaliśmy niewielki jej wzrost — o 1,6%). Pogłębiła się dysproporcja między produkcją roślinną a zwierzęcą. Produkcja roślinna w 1974 r. zmniejszyła się o 0,7%, a w 1975 r. o 3,3%. Zmniejszenie powierzchni upraw i spadek plonów zbóż i ziemniaków spowodował spadek ich zbioru i skupu. Wytworzyło to trudną sytuację paszową, co wpłynęło na efekty w produkcji zwierzęcej i przebieg skupu.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PoselMalinowskiRoman">Dla przeciwdziałania tym ujemnym zjawiskom w rolnictwie zwiększono m.in. dostawy pasz przemysłowych do poziomu 7,6 min. ton, tj. o 9,6% więcej niż w roku poprzednim i 5,3% powyżej założeń planowych. Wymagało to zwiększonego importu zbóż i pasz, trzeba dodać — importu bardzo kosztownego i poważnie obciążającego gospodarkę narodową. Mimo podjętych wszechstronnych przeciwdziałań, globalna produkcja zwierzęca zmniejszyła się o 1,5%.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PoselMalinowskiRoman">Zaistniała sytuacja w produkcji rolniczej jeszcze raz dobitnie wykazała potrzebę intensyfikacji produkcji zbóż i pasz. Jest to podstawowe zadanie rolnictwa, którego realizacja wymaga powszechnej aktywności produkcyjnej rolników oraz różnorodnych działań i przedsięwzięć w ramach realizowanej polityki rolnej. Powinny one doprowadzić do dość zasadniczego zwiększenia produkcji i skupu zbóż oraz produkcji pasz niezbożowych.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PoselMalinowskiRoman">Ubiegły rok charakteryzował się dalszą poprawą zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, szczególnie w materiały budowlane, sprzęt rolniczy i części zamienne, nawozy mineralne i środki ochrony roślin. Jednak wobec dużej aktywności produkcyjnej rolników, wywołanej konsekwentną realizacją wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, popyt rolników nie był w tym zakresie w pełni zaspokojony. Nakłady inwestycyjne na cele produkcyjne w rolnictwie zwiększyły się o 16,3% i przekroczyły planowany poziom o 12 mld zł. Sytuacja produkcyjna w rolnictwie wymaga dalszej wzmożonej uwagi ze strony poszczególnych resortów dla utrzymania właściwej rytmiki i wysokiego tempa wzrostu dostaw środków produkcji dla rolnictwa, zgodnie z przyjętym na XV Plenum KC PZPR i popartym przez VII Plenum NK ZSL programem rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PoselMalinowskiRoman">W warunkach dynamicznego rozwoju kraju, szczególnie newralgiczną dziedziną staje się transport. Jest to krwioobieg gospodarki narodowej. Transport uspołeczniony przewiózł w roku ubiegłym o 12,7% więcej ładunków, przekraczając zadania planowe. Nie w pełni jednak zostały zrealizowane zadania planowe przez kolej, wobec niedostatecznego rozwoju potencjału przewozowego kolei w przeszłości. W roku 1975 kontynuowano intensywną rozbudowę obiektów kolejowych oraz modernizację i elektryfikację linii kolejowych, które znacznie zwiększyły zdolność przewozową kolei. Mimo to jest ona w dalszym ciągu niewystarczająca wobec potrzeb intensywnie rozwijającej się gospodarki. Zachodzi zatem potrzeba utrzymania wysokiej dynamiki rozbudowy i modernizacji linii kolejowych i taboru kolejowego, co zostało uwzględniono w planie na rok bieżący. Większej uwagi wymagają także usprawnienia organizacyjne związane między innymi z lepszym wykorzystaniem potencjału przewozowego. Istotne jest dalsze poszukiwanie możliwości odciążenia kolei przez transport samochodowy i wodny.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PoselMalinowskiRoman">W roku ubiegłym zaszły korzystne zmiany w dziedzinie inwestycji. Służyło temu podjęcie szeregu działań zmierzających do koncentracji inwestycji i zwiększenia efektywności procesów inwestycyjnych. Nakłady w gospodarce uspołecznionej wzrosły o 15,2% wobec 24,2% w r. 1974; przekazano do użytku o 8,4% więcej obiektów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PoselMalinowskiRoman">Należy odnotować jako zjawisko pozytywne zmniejszenie udziału nakładów na roboty budowlano-montażowe i zwiększenie udziału nakładów na zakup maszyn i urządzeń. Skrócono okresy osiągnięcia projektowych zdolności produkcyjnych. Przekazano do użytku 79 inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej, zaś w przemyśle uspołecznionym uzyskano przyrost zdolności produkcyjnych o 153,5 mld zł. Miało to wpływ na wyniki uzyskane w 1975 r., jak również sprzyjać będzie realizacji zadań bieżącego roku i w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PoselMalinowskiRoman">Wyniki uzyskane w działalności inwestycyjnej wskazują na słuszność podjętych działań przez Rząd i podkreślają potrzebę ich kontynuowania, zwłaszcza w zakresie dalszej koncentracji inwestycji, skracania cykli inwestycyjnych i okresów^7^ dochodzenia do projektowanych zdolności produkcyjnych, pełniejszego uruchamiania rezerw wzrostu produkcji w drodze bezinwestycyjnej, zwiększenia udziału inwestycji modernizacyjnych służących postępowi technicznemu i wzrostowi wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PoselMalinowskiRoman">Utrzymaniu wysokiej dynamiki rozwoju społeczno-gospodarczego, modernizacji bazy wytwórczej i unowocześnieniu technologii wytwarzania dobrze służyła współpraca gospodarcza i wzrost wymiany handlowej zwłaszcza z krajami członkowskimi RWPG, w tym z największym naszym partnerem ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PoselMalinowskiRoman">W roku ubiegłym eksport wzrósł o 23,4%, zaś import o 19,4%, co oznacza znaczne przekroczenie założeń planowych. Wysokie przekroczenie zadań planowych w eksporcie i imporcie uzyskaliśmy z krajami socjalistycznymi. Nie zrealizowaliśmy natomiast w pełni założeń planowych w eksporcie do krajów kapitalistycznych, głównie z powodu panującej w tych krajach recesji gospodarczej. Niemniej, w istniejących warunkach na rynkach kapitalistycznych uzyskany wzrost eksportu należy ocenić pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PoselMalinowskiRoman">Rok ubiegły zaznaczył się więc dalszym zwiększeniem udziału i pozycji Polski w międzynarodowej współpracy gospodarczej, wymianie handlowej oraz jej pełniejszym wykorzystaniem jako czynnika stymulującego rozwój gospodarki narodowej. Rosnąca wymiana handlowa z zagranicą i jej znaczenie dla rozwoju gospodarki narodowej wskazują na potrzebę dalszych wysiłków w kierunku lepszego dostosowania struktury produkcji do potrzeb eksportowych i bardziej wzmożonej aktywności eksportowej, w tym również lepszego wykorzystania zmieniającej się koniunktury na rynkach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoka Izbo! Dynamicznemu rozwojowi gospodarki towarzyszył wzrost jej efektywności. Wyrażała się ona m.in. w osiągnięciu wysokiego tempa wzrostu społecznej wydajności pracy. Społeczna wydajność pracy w sferze produkcji materialnej wzrosła w roku ubiegłym o 7,6% przy 7-procentowym zwiększeniu się technicznego uzbrojenia. W warunkach zmniejszającego się przyrostu siły roboczej, ważnym osiągnięciem było uzyskanie poprawy w gospodarowaniu zasobami pracy, co pozwoliło na zmniejszenie przyrostu zatrudnienia z 3,5% w 1974 r. do 2,3% w 1975 r. Godzi się także podkreślić, co miało niewątpliwy wpływ na poprawę jakości pracy, że 90% ogólnej liczby podejmujących pracę stanowili absolwenci szkół ponadpodstawowych, wobec 70% w 1974 r.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PoselMalinowskiRoman">Uzyskano obniżkę kosztów własnych w przemyśle o 1,2%, w tym kosztów materiałowych o 2,2%, tj. wyżej od założeń planowanych. Obniżkę kosztów własnych wykazał transport, handel detaliczny i gastronomia.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PoselMalinowskiRoman">Zwiększyła się rola nauki i techniki w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. W roku ubiegłym do produkcji wdrożono 367 nowych wyrobów i technologii o podstawowym znaczeniu dla gospodarki, 85% nowych uruchomień wyrobów i technologii w przemyśle oparte było o własne zaplecze naukowe, a 15% o import licencji i kooperację z przodującymi firmami zagranicznymi. Wzrósł udział nowych i zmodernizowanych wyrobów. Liczba wyrobów oznaczonych znakiem klasy światowej „Q” zwiększyła się o 35%. Doświadczenia roku ubiegłego w tym zakresie wskazują na potrzebę większej koncentracji prac badawczych na kierunkach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, sprzyjających jakości produkcji i nowoczesności wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Wysoka dynamika rozwoju gospodarczego, konsekwentna realizacja przyjętego przez Sejm rządowego programu socjalno-płacowego, umożliwiła dalszą poprawę warunków życia ludzi pracy. Wyrażało się to m.in. we wzroście dochodów realnych ludności i dostaw artykułów rynkowych, poprawie warunków mieszkaniowych, dalszym postępie w ochronie zdrowia, oświacie i kulturze.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PoselMalinowskiRoman">Fundusz płac w gospodarce uspołecznionej zwiększył się o 13,6%, tj. o 2,6% wyżej od założeń planu. Średnia płaca nominalna wzrosła o 361 zł., tj. do poziomu 3 546 zł i przekroczyła o ponad 100 zł wzrost założony w planie. Uwzględniając wzrost kosztów utrzymania o 2,9%, oznacza to zwiększenie płacy realnej o 8,2% i przekroczenie założeń planu o ponad 3%. Równocześnie świadczenia społeczne na rzecz ludności powiększyły się o 22%, tj. o 3% więcej od założonych w planie. Średnia wysokość emerytur i rent wyniosła 1 545 zł, tj. wzrosła o 156 zł. Wiązało się to z reformą systemu emerytalno-rentowego, jak również z przechodzeniem na zaopatrzenie emerytalne osób już o znacznie wyższych wynagrodzeniach aniżeli to miało miejsce w przeszłości. Przychody rolników indywidualnych były wyższe o 11 mid zł w porównaniu z 1974 r. i ukształtowały się 2,4% poniżej szacunków planowych — w wyniku spadku produkcji rolniczej i skupu niektórych produktów rolniczych. Na wzrost przychodów ludności chłopskiej miała ważący wpływ podwyżka cen skupu trzody, mleka, buraków cukrowych i tytoniu, która w skali roku zwiększyła przychody o 6 mld zł, wpływając korzystnie również na sytuację produkcyjną w tym tak trudnym roku dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysokim przychodom pieniężnym ludności towarzyszyły wysokie dostawy towarów na rynek, których wartość zwiększyła się o 13,1%, przy przekroczeniu założeń planu o 41 mld zł. W strukturze obrotów detalicznych, które wzrosły o 15% i były wyższe o 4,3% od zadań planu, szybciej wzrastała sprzedaż towarów nieżywnościowych od towarów żywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PoselMalinowskiRoman">Podkreślając wzmocnienie ogólnej równowagi rynkowej, należy zwrócić uwagę, że nie we wszystkich asortymentach towarów został zaspokojony dynamicznie rosnący popyt ludności. Dotyczyło to zwłaszcza mięsa i jego przetworów, mimo że w tym zakresie uzyskaliśmy wysoką ponadplanową dynamikę wzrostu. Spożycie bowiem mięsa i jego przetworów na 1 mieszkańca w roku ubiegłym wzrosło o 4,6 kg wobec 3,5 kg w roku poprzednim, osiągając poziom 70,2 kg spożycia, tj. o 2,2 kg więcej aniżeli to przewidywał plan.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PoselMalinowskiRoman">Sprzedaż usług świadczonych dla ludności przez jednostki gospodarki uspołecznionej wzrosła o 12,8%. Należy uznać ten wzrost za niezadowalający w świetle potrzeb. Istnieje potrzeba aktywnych działań w celu przyspieszenia rozwoju usług dla ludności i lepszego wykorzystania istniejących w tym zakresie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PoselMalinowskiRoman">Na poprawę warunków życia ludności zasadniczy wpływ miało oddanie w roku ubiegłym do użytku ponad 260 tys. mieszkań, tj. o 6,7% więcej aniżeli w roku poprzednim. Dalszy postęp uzyskano w oświacie, ochronie zdrowia, wypoczynku dzieci i dorosłych oraz w ochronie naturalnego środowiska człowieka.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PoselMalinowskiRoman">Rosnące znaczenie w realizacji planu społeczno-gospodarczego spełniała polityka finansowa państwa. Wzrosła rola systemu finansowego w oddziaływaniu na prawidłową realizację zadań planowych i poprawę efektywności gospodarowania. Jest niezbędne dalsze wzmaganie oddziaływania w tym zakresie i poszukiwanie coraz bardziej skutecznych metod zabezpieczających realizację zadań planowych.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PoselMalinowskiRoman">Właściwie przebiegała realizacja budżetu państwa. Planowane dochody zostały przekroczone o 6,1 % i były wyższe o 18,9% w porównaniu do 1974 r., zaś wydatki zwiększyły się w stosunku do ustawy budżetowej o 5,1% i były wyższe o 18,7% od poprzedniego roku. Wyższe dochody budżetowe pozwoliły na zwiększenie środków niezbędnych do dalszego rozwoju gospodarki narodowej oraz wzrostu spożycia indywidualnego i zbiorowego. Racjonalna gospodarka budżetowa ukształtowała nadwyżkę budżetową w wysokości 11,3 mld zł wobec planowanej 3,7 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Pomyślna realizacja zadań społeczno-gospodarczych była możliwa w warunkach konsekwentnej realizacji programu VI Zjazdu partii, dalszego umocnienia przewodniej roli partii w życiu narodu i państwa, aktywnej współpracy i jedności działania PZPR, ZSL, SD jako podstawy FJN, dużej aktywności społeczno-produkcyjnej i politycznej ludzi pracy w mieście i na wsi, poprawy organizacji i jakości pracy. Duży wpływ na realizację zadań planowych miały powszechne zobowiązania i inicjatywy produkcyjne z okazji VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PoselMalinowskiRoman">Wyniki osiągnięte w ubiegłym roku pozwalają na wysoce pozytywną ocenę pracy organów rządowych. Dla zabezpieczenia właściwego przebiegu realizacji zadań planowych Rząd podejmował energiczne i skuteczne działania. Dotyczyły one głównie zapewnienia wysokiej dynamiki produkcji, poprawy rytmiczności i jakości produkcji, koncentracji inwestycji i sprawnego dochodzenia do pełnych zdolności produkcyjnych. Rząd dużo uwagi poświęcił racjonalizacji importu, aktywizacji eksportu, pogłębieniu i rozszerzeniu współpracy z zagranicą, a zwłaszcza z krajami socjalistycznymi. Doskonalone były metody planowania i zarządzania, wdrażano kompleksowe zasady systemu ekonomiczno -finansowego wielkich organizacji gospodarczych, doskonaląc zasady jego działania. Przeprowadzona reforma administracji państwowej stworzyła korzystne warunki do dynamicznego rozwoju poszczególnych regionów kraju, wyrównywania różnic w tym zakresie, pełniejszego uruchomienia rezerw produkcyjnych i sił społecznych. Dobrej realizacji zadań planowych służyło wprowadzenie 2-stopniowej organizacji państwowej administracji terenowej, umocnienie gmin i powołanie 49 województw. Chociaż nowe województwa podjęły działalność w drugim półroczu ubiegłego roku, to jednak zaznaczył się ich pozytywny wpływ na realizację zadań społeczno-gospodarczych już w 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PoselMalinowskiRoman">Pomyślne wyniki osiągnięte w ubiegłym roku nadały ostateczny kształt realizacji zadań planu 5-letniego, który został po raz pierwszy nie tylko wykonany, ale i wysoce przekroczony. Dochód narodowy w ubiegłym roku w porównaniu do 1970 r. wzrósł o 60,4% i przekroczył założenia planu o ponad 20%. Majątek trwały wzrósł o ponad 30% w dziedzinach decydujących o trwałym postępie w rozwoju kraju i zaspokojeniu potrzeb społecznych. Było to możliwe dzięki dużemu programowi inwestycyjnemu. Nakłady inwestycyjne zwiększyły się o ponad 90%, to jest o 32% powyżej ustaleń planu. Była również wysoka sprzedaż wyrobów własnej produkcji i usług w przemyśle uspołecznionym, która wzrosła w ubiegłym 5-leciu o 69,8%, to jest o blisko 21% powyżej założeń planu 5-letniego, zaś wydajność pracy zwiększyła się o ponad 44% przy planowanym wzroście o 30%. Mimo niepomyślnych wyników w rolnictwie, w ostatnich dwóch latach poziom globalnej produkcji rolniczej ukształtował się w granicach założonych w planie 5-letnim, przy nieosiągnięciu założeń planowych w produkcji roślinnej i przekroczeniu ich w produkcji zwierzęcej. Przeciętna płaca realna wzrosła o 41% przy planowanym wzroście o 18%, zaś dochody realne ludności rolniczej o 23%. Zrealizowano znacznie szerszy niż planowano program regulacji podwyżek płac. Przekroczono zadania w budownictwie mieszkaniowym, rozwinięto szeroki program świadczeń socjalnych, objęto ludność rolniczą bezpłatnym leczeniem, podniesiono wysokość rent, poprawiono warunki socjalno-bytowe w zakładach pracy, podniesiono zasiłki chorobowe dla robotników, przedłużono płatne urlopy macierzyńskie, przeprowadzono wiele innych działań w zakresie szerokiego programu socjalnego. Nigdy tak wiele nie uczyniono dla tak wielu, w tak krótkim czasie.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PoselMalinowskiRoman">Uzyskaliśmy ogromny postęp w budowie Polski nowoczesnej, silnej i wysoko rozwiniętej, Polski rozwiniętego socjalizmu. Dziś jesteśmy cenionym i poszukiwanym partnerem we współpracy gospodarczej z innymi krajami i możemy odgrywać coraz większą rolę w aktywnym kształtowaniu pokojowej współpracy i współżycia narodów. Wzrósł autorytet Polski, uznanie dla jej osiągnięć i szacunek dla pracy naszego narodu. Osiągnięcia te dają powód do uzasadnionej dumy i satysfakcji milionów Polek i Polaków. Ugruntowało się także w naszym społeczeństwie głębokie przekonanie, że tylko w drodze dobrej, rzetelnej i wydajnej pracy możemy zapewnić rozwój socjalistycznej Polski i dobrobyt naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PoselMalinowskiRoman">Pomyślne wyniki osiągnięte w ubiegłym pięcioleciu stworzyły dobrą bazę do realizacji ogólnonarodowego programu VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PoselMalinowskiRoman">Reasumując, pragnę stwierdzić, że realizacja narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa w 1975 r. przebiegała zgodnie z uchwałami Sejmu, przyczyniając się do rozwoju potencjału ekonomicznego kraju oraz wydatnej poprawy warunków pracy i życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PoselMalinowskiRoman">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zwracam się zatem, aby Wysoki Sejm powziąć raczył uchwałę zawartą w druku sejmowym nr 25, w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PoselMalinowskiRoman">1. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1975 r.;</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PoselMalinowskiRoman">2. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Otwieram dyskusję. Głos zabierze poseł Zbigniew Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1975 zapisać możemy do historii naszego kraju jako kolejny okres wysokiej dynamiki i społeczno-gospodarczego rozwoju, szybkiego pomnażania bogactwa narodowego, poprawy materialnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa. Miał on duże znaczenie dla pomyślnego bilansu całego minionego pięciolecia. W roku VII Zjazdu PZPR osiągnęliśmy rzetelnym wysiłkiem ludzi pracy dalszy istotny postęp w rozwoju produkcji materialnej, w rozbudowie i modernizacji majątku produkcyjnego, w powiększaniu i unowocześnianiu całego naszego potencjału gospodarczego. Pomyślne rezultaty naszego gospodarowania w roku 1975, utrzymanie w nim pozytywnych tendencji rozwoju kraju z lat ubiegłych zadecydowały o urzeczywistnieniu celów społecznych i gospodarczych, nakreślonych w planie i budżecie na ten rok, a tym samym stanowiły o pełnej realizacji programu zawartego w uchwałach VI Zjazdu PZPR, a także o jego znacznym wyprzedzeniu we wszystkich prawie dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PoselZielinskiZbigniew">Nasze dokonania w tym roku, jak i w całej minionej pięciolatce, stworzyły sprzyjające warunki do dalszego szybkiego rozwoju kraju w latach następnych, umożliwiły nakreślenie na VII Zjeździe PZPR ambitnego programu kontynuowania dotychczasowej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju w drugiej połowie lat siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wyniki minionego roku udowodniły jeszcze raz, że w atmosferze społecznego zaangażowania klasy robotniczej i ogółu ludzi pracy, w warunkach wysokiej aktywności politycznej, można realizować najbardziej ambitne cele. Powszechne poparcie dla programu partii, wyrażające się w podejmowaniu na jej apel dodatkowych zobowiązań, sprawiło, że mimo niejednokrotnie utrudnionych warunków zadania planowe zostały wykonane z nadwyżką. Plan produkcji przemysłowej został przekroczony o ponad 40 mld zł, ponadplanową produkcję wykonały również przedsiębiorstwa budowlano-montażowe i transportowe.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoki wzrost produkcji materialnej był podstawą szybkiego powiększania się dochodów ludności i poprawy warunków życiowych.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PoselZielinskiZbigniew">W ubiegłym roku najszybciej rosły świadczenia społeczne, bo w tempie prawie 22%, co było wyrazem konsekwentnej realizacji polityki socjalnej partii i państwa, oraz wynagrodzenia za pracę, które osiągnęły dynamikę ponad 13%, przy czym średnia płaca realna wzrosła o 3,2%.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wzrostowi dochodów ludności towarzyszył wysoki wzrost dostaw towarów na zaopatrzenie rynku i odpowiedni przyrost obrotów w handlu detalicznym. Ogółem dostawy na rynek powiększyły się o ponad 13% i były o 40 mld zł wyższe od zaplanowanych. Można więc stwierdzić, że wiele uczyniono dla umocnienia równowagi rynkowej, lepszego zaspokojenia szybko wzrastającego popytu ludności zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Mimo znacznego postępu, nie udało się jednak w niektórych grupach towarowych w pełni pokryć zapotrzebowania rynku. Wymaga to ciągłej pracy nad lepszym dostosowywaniem asortymentu produkcji do zmieniających się potrzeb i gustów konsumentów. Niezbędne jest także dalsze wzmaganie pracy nad poprawą jakości wyrobów dostarczanych na rynek. Niewystarczający w stosunku do potrzeb ludności był wzrost różnego rodzaju usług.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PoselZielinskiZbigniew">Problemy umacniania równowagi rynkowej, dynamicznego rozwoju produkcji i dostaw na rynek wysokojakościowych towarów, szybkiego wychodzenia przez producentów naprzeciw wzrastającym wymaganiom społeczeństwa powinny być nadal w centrum uwagi organizacji gospodarczych, aparatu handlu wewnętrznego i innych ogniw odpowiedzialnych za zaopatrzenie rynku.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PoselZielinskiZbigniew">Równolegle do zwiększania środków na potrzeby konsumpcji powiększyliśmy znacznie w ubiegłym roku — z myślą o przyszłości — nakłady na inwestycje. Założenia planu w tym zakresie zostały przekroczone o ponad 30 mld zł i to w warunkach — co należy podkreślić — znacznego wysiłku zmierzającego do koncentracji nakładów na inwestycjach kontynuowanych. Przekroczenie planowanych na ten rok nakładów w wielu przypadkach związane było z przyspieszeniem terminów realizacji inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej. Oznacza to, że dodatkowe możliwości gospodarki, wynikające z przyspieszonego w porównaniu z planem wzrostu produkcji materialnej, zostały wykorzystane zarówno dla poprawy zaspokojenia bieżących potrzeb, jak również w celu rozszerzenia i modernizacji potencjału produkcyjnego. Efekty tego uzyskamy w roku bieżącym i w jeszcze większym stopniu uzyskamy w przyszłości w postaci wyższych dostaw towarów na rynek i na inne potrzeby. Jednak, aby efekty te były możliwie największe, powinniśmy kontynuować starania na rzecz dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych, szybszego uzyskania produkcji z nowych zdolności produkcyjnych. Powinniśmy nadal dążyć do modernizacji naszego potencjału wytwórczego i maksymalnego wykorzystania możliwości zwiększania produkcji materialnej z każdej zainstalowanej maszyny i urządzenia.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PoselZielinskiZbigniew">W ubiegłym roku uzyskaliśmy dalszy postęp w zakresie intensyfikacji naszego rozwoju, poprawy efektywności gospodarowania i unowocześnienia struktury produkcji. Szybciej rozwijały się te gałęzie wytwarzania, które są nośnikami postępu technicznego i nowoczesności, a więc takie przemysły, jak elektroniczny, elektrotechniczny i chemiczny. Udział wydajności pracy we wzroście produkcji przemysłowej wyniósł prawie 88%. Wzrosła w roku ubiegłym produktywność majątku trwałego, osiągnęliśmy także ponadplanową obniżkę kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PoselZielinskiZbigniew">Należy podkreślić, że znaczny udział w poprawie efektywności gospodarowania miały przeprowadzone z inicjatywy partii przeglądy zatrudnienia oraz konstrukcji i technologii. Wyzwolone w wyniku tych przeglądów rezerwy przyczyniły się do lepszego wykorzystania naszego potencjału produkcyjnego. Wykazały one jednocześnie, że w gospodarce mamy jeszcze znaczne, nie w pełni wykorzystywane możliwości przyspieszania tempa naszego rozwoju. Powinniśmy czynić wszelkie starania, aby rezerwy te spożytkować. Dotyczy to w szczególności lepszego, bardziej efektywnego gospodarowania zasobami pracy, lepszego wykorzystywania energii i paliw, surowców i materiałów oraz wszystkich trwałych środków produkcyjnych, jakimi dysponuje gospodarka narodowa.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatele Posłowie! Realizacji ubiegłorocznych zadań towarzyszyły pod niektórymi względami warunki trudniejsze i bardziej złożone niż w latach ubiegłych. Dotyczy to w szczególności sytuacji w rolnictwie. Ubiegły rok był drugim z rzędu rokiem o niższych, ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne, urodzajach. Nie uzyskaliśmy w związku z tym planowanych zbiorów zbóż, ziemniaków i innych ziemiopłodów. Pogorszyło to w zasadniczym stopniu sytuację w zakresie krajowej produkcji pasz. W sytuacji takiej, pomimo ponadplanowego wzrostu dostaw pasz głównie — jak obywatelom posłom wiadomo — ze znacznie zwiększonego importu, nie udało się nam uzyskać zakładanego wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich, a w rezultacie również zakładanego poziomu skupu mięsa, mleka i innych produktów zwierzęcych. Nie mogło to oczywiście pozostać bez wpływu na sytuację zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe, szczególnie w mięso i jego przetwory. Zgodnie z postanowieniami XV Plenum KC PZPR konsekwentnie realizowany był program działania zmierzający do tworzenia warunków dla przyspieszenia procesów unowocześnienia rolnictwa. Rozwijany był przemysł maszyn rolniczych, rolno-spożywczy, chemiczny i budownictwo.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PoselZielinskiZbigniew">Ubiegły rok charakteryzował się dalszym pogłębianiem udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy, szybkim rozwojem wszechstronnej współpracy gospodarczej z zagranicą. Pozytywna ocena naszych zewnętrznych powiązań ekonomicznych dotyczy przede wszystkim wymiany handlowej i współpracy gospodarczej z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. Nasze obroty z krajami socjalistycznymi wzrosły o 28% i znacznie przekroczyły założenia planowe. Bilans obrotów towarowych z tymi rynkami był także dla nas korzystny. Dzięki coraz ściślejszej współpracy i coraz szerszej wymianie towarowej z krajami socjalistycznymi mogliśmy skutecznie utrzymać wysoką dynamikę naszego rozwoju i chronić naszą gospodarkę przed destrukcyjnymi konsekwencjami chwiejności, inflacji oraz innych zjawisk kryzysowych, występujących w świecie kapitalistycznym.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PoselZielinskiZbigniew">Zjawiska te stanowiły istotną przeszkodę w pełnej realizacji zadań handlu zagranicznego w zakresie wymiany towarowej z krajami kapitalistycznymi. Osiągnęliśmy wysoką dynamikę wzrostu obrotów z tymi krajami, bo przekraczającą 14%. Było to jednak poniżej potrzeb i możliwości naszej gospodarki. Mimo stałego i niezaprzeczalnego postępu w tym zakresie, pozostaje nam jeszcze wiele do zrobienia. Niewystarczająca była przede wszystkim wielkość oferty eksportowej naszego przemysłu. Dbałość o dobrą jakościowo i efektywną ekonomicznie produkcję eksportową powinna być stale przedmiotem zainteresowania i troski załóg robotniczych i kierownictwa przedsiębiorstw. Musimy także dalej usprawniać działalność aparatu handlu zagranicznego tak, aby nawet w trudnych warunkach potrafił on wykorzystać wszelkie nadarzające się możliwości efektywnego rozwoju eksportu.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PoselZielinskiZbigniew">Pomyślna realizacja rzeczowych zadań planu rozwoju społeczno-gospodarczego znalazła swoje odbicie w dalszym umacnianiu równowagi finansowej państwa. Dochody budżetu państwa były wyższe od planowanych, co pozwoliło na przeznaczenie dodatkowych środków na finansowanie działów konsumpcji społecznej i inwestycji, jak i na uzyskanie ponadplanowej nadwyżki dochodów budżetu nad wydatkami.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoka Izbo! Szybko rozwijająca się gospodarka, stale rosnące i zmieniające się potrzeby społeczeństwa, pobudzane w wyniku polityki partii i Rządu szybkim wzrostem dochodów ludności stwarzają siłą rzeczy napięcia w realizacji planów. Rzecz polega na tym, aby w miarę możliwości szybko i skutecznie tym napięciom i trudnościom przeciwdziałać. Mamy prawo stwierdzić, że tak właśnie postępujemy. Dróg wyjścia z odcinkowych napięć słusznie poszukujemy w dynamizowaniu rozwoju gospodarczego, w poprawie efektywności gospodarowania, we wszechstronnym unowocześnianiu gospodarki narodowej, gdyż tylko w ten sposób w warunkach szybkiego rozwoju kraju możemy osiągnąć postęp w budowie trwałych podstaw dobrobytu społecznego i siły ekonomicznej Polski. Taką politykę partia prowadziła w ciągu całego ubiegłego pięciolecia i zgodnie z uchwałami VII Zjazdu będziemy ją kontynuować również w nadchodzących latach. Jej zgodność z interesami społeczeństwa stała się poważnym czynnikiem umocnienia jedności moralno-politycznej narodu i rosnącego poczucia odpowiedzialności klasy robotniczej, rolników, kadry inżynieryjno-technicznej, ludzi nauki za pomyślny rozwój kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatele Posłowie! Podsumowując nasze dokonania w roku ubiegłym, nie sposób pominąć ważnych zmian, jakie zaszły w systemie kierowania państwem. Na czoło tych zmian wysuwa się dokonana reforma administracji terenowej. Powołanie nowych województw, połączone z likwidacją jednego z pośrednich szczebli administracji, było ważnym wydarzeniem w życiu kraju, którego pozytywne skutki dały już znać o sobie, a mamy prawo sądzić, że będą się one z czasem potęgować. Nowy system administracji terenowej sprzyja efektywnemu kierowaniu państwem, pełniejszemu wyzwalaniu i wykorzystywaniu inicjatyw społecznych, lepszemu zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PoselZielinskiZbigniew">Stoi przed nami zadanie stałego umacniania i doskonalenia funkcjonowania władz i administracji terenowej i czynienia wszystkiego, co sprzyja wykorzystaniu tych możliwości, które stworzone zostały wraz z dokonaną reformą.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PoselZielinskiZbigniew">W roku ubiegłym uczyniliśmy dalszy postęp we wdrażaniu nowych rozwiązań ekonomiczno-finansowych. Stały się one dominujące w naszej gospodarce. Jednocześnie z rozszerzeniem zakresu jednostek gospodarczych, objętych nowymi zasadami, prowadzone były systematyczne prace nad usprawnianiem funkcjonowania i dostosowaniem metod kierowania procesami gospodarczymi do aktualnych warunków i zadań.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wyniki osiągnięte przez organizacje gospodarcze, działające na nowych zasadach, potwierdzają prawidłowość kierunków doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego. Uzasadnia to w pełni dalsze jego upowszechnianie w innych gałęziach go spodarki oraz kontynuowanie prac nad dalszym usprawnianiem funkcjonowania organizacji gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej mam zaszczyt oświadczyć, że zgodnie z naszą opinią sprawozdanie Rządu z wykonania planu społeczno-gospodarczego i budżetu w roku ubiegłym odzwierciedla rzeczywistą sytuację.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoko oceniamy działalność Rządu, która wspomagana inicjatywą i zaangażowaniem ludzi pracy sprawiła, że wyniki osiągnięte w roku 1975 były godnym uwieńczeniem minionej pięciolatki i stworzyły podwaliny dla sformułowanego w uchwałach VII Zjazdu ambitnego programu na obecne pięciolecie.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PoselZielinskiZbigniew">Klub Poselski PZPR głosować będzie za wnioskami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie przyjęcia sprawozdań z wykonania planu i budżetu za 1975 rok oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Konstanty Łubieński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione nam sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1975 r. i wykonania budżetu państwa za ten sam okres — stanowią bogaty materiał informacyjny, dający szeroki przegląd naszych osiągnięć w minionym roku i nie ukrywający pewnych trudności, jakie w tym czasie się zarysowały.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wśród osiągnięć tych na pierwszym miejscu należy wymienić utrzymanie wysokiej dynamiki wzrostu dochodu narodowego i produkcji przemysłowej. Już czwarty rok z rzędu dochód nasz wzrastał o stopę zbliżoną lub przekraczającą 10%, a więc w tempie zapewniającym podwojenie tej wielkości w ciągu 7 lat, a już trzeci rok z rzędu nasza produkcja przemysłowa rośnie w tempie przekraczającym 11%, Są to wskaźniki, które stawiają nas w szeregu najszybciej rozwijających się krajów świata.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ale w dzisiejszej debacie nie można poprzestać tylko na wyliczaniu ilościowych wskaźników wzrostu. W okresie minionych pięciu lat, które zakończył rok 1975, zaszły w naszym kraju daleko idące zmiany strukturalne i jakościowe. Ogromnie zwiększył się nasz majątek narodowy: w ciągu tych pięciu lat wzrósł o 1/3, a w przemyśle prawie o 2/3. Sam przyrost majątku trwałego w przemyśle w okresie 1971—1975 był prawie tak wielki jak cały majątek przemysłowy w 1965 roku. A przy tym owe środki trwałe, które tworzyliśmy, były nowoczesne: instalowaliśmy najnowsze maszyny i urządzenia. Wznosiliśmy budynki według nowych konstrukcji i technologii, budowaliśmy nowe drogi, mosty i koleje według najnowszych wymogów funkcjonalnych, dokonaliśmy ogromnej modernizacji tysięcy obiektów, urządzeń, modernizacji miast i wsi wybudowanych w poprzednich okresach, dokonaliśmy wymiany parku maszynowego w wielu tradycyjnych przemysłach i na tej bazie podjęliśmy produkcję nowych wyrobów. Kierunek tych zmian był jeden: zbliżenie do nowoczesności.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Z zainwestowanych nakładów pracy i kapitału osiągnęliśmy również większe efekty. Wydajność pracy w przemyśle w ciągu pięciu lat wzrosła o 50%, a w ostatnim roku pięciolatki prawie o 11%. Wzrost wydajności pracy w budownictwie był jeszcze wyższy. Wzrosła również wydajność trwałego majątku produkcyjnego: w 1975 roku z każdej złotówki tego majątku uzyskiwaliśmy o 10% więcej produkcji niż w 1970 r., co oznacza, że spadła kapitałochłonność dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wszystkie te osiągnięcia nie zatrzymały się na sferze produkcji, lecz podbudowały szeroki program podniesienia stopy życiowej, polepszenia jakości życia ludzi pracy. Utrzymaliśmy pełne zatrudnienie przy wejściu na rynek pracy wielkiej fali wyżu demograficznego, co wymagało zwiększenia zatrudnienia w pięcioleciu o przeszło 1 800 tysięcy osób. Oznacza to, że tylu nowych ludzi otrzymało możność wzięcia udziału w tworzeniu dochodu narodowego i w jego podziale. Ogromna większość już zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej uzyskała nienotowany dotąd wzrost płac realnych, który w ciągu pięciolecia osiągnął prawie 40%. W ostatnim roku wzrost płac realnych był wyższy niż średnio w całym pięcioleciu, co dowodzi, że dynamika wzrostu stopy życiowej bynajmniej nie wygasa.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie ogromne sukcesy odniosła nowa, operująca wieloma instrumentami polityka rolna. Znosząc przymusowe dostawy, podnosząc ceny skupu produktów rolnych, zwiększając dostawy środków produkcji dla wsi polityka ta wyzwoliła ogromne rezerwy wydajności pracy i gospodarności rolników, umożliwiła ich specjalizację, przyniosła wzrost plonów, zbiorów i stanu hodowli. Poziom 19,5 q z hektara w czterech zbożach podniósł się do 28 q w 1974 r., a więc na średni poziom europejski. W hodowli osiągnęliśmy przeszło 13 mln sztuk bydła i przeszło 21 mln sztuk trzody. W trzodzie, podobnie jak w plonach zbóż, skok w pięcioleciu był ogromny — około 50%.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">Te sukcesy rolnictwa stały się podstawą dla polityki wzrostu dochodów ludności. Dochody całej ludności wzrosły nie tylko przez wzrost płac i wzrost zatrudnienia. Zrealizowano rozległy program waloryzacji świadczeń społecznych, podniesiono wydatnie renty i emerytury, zwiększono dodatki rodzinne, zwiększono wymiar urlopów wypoczynkowych i macierzyńskich. Wzrost cen skupu zapewnił podniesienie dochodów ludności chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ale zdajemy sobie wszyscy sprawę, że obraz rozwoju gospodarczego w ostatnim roku pięciolatki nie składał się z samych blasków. Jest bowiem jasne, że przy tak wielkiej dynamice gospodarczej, przy tempie wzrostu zapewniającym podwojenie najogólniej mówiąc wolumenu gospodarki w ciągu 7 do 8 lat, nieuniknione są pewne napięcia i dysproporcje, powstają trudności i zahamowania, a nawet zdarzają się załamania niektórych trendów. Zjawiska te pojawiały się już w końcu 1973 r. i w 1974 r., a szczególnie nasiliły się w 1975 roku. Napięcia wystąpiły na rynku inwestycyjno-budowlanym, na rynku dewizowym, na rynku zaopatrzeniowym i na rynku towarów i usług nabywanych przez ludność. Słuszne zamierzenia planu złagodzenia tempa wzrostu inwestycji zostały tylko częściowo uwieńczone powodzeniem — inwestycje wzrosły w ubiegłym roku o ponad 14%, choć plan przewidywał wzrost tylko o 6%. Przekroczenie wyniosło 35 mld zł, co oczywiście obniżyło krajowe bilanse materiałów budowlanych, maszyn i urządzeń inwestycyjnych, zdolność wykonawczą przedsiębiorstw budowlano-montażowych.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">W handlu zagranicznym plan przewidywał wyraźne zmniejszenie ujemnego salda z krajami kapitalistycznymi i utrzymanie wyrównanej wymiany z krajami socjalistycznymi. Wykonanie różniło się od planu — z krajami socjalistycznymi osiągnęliśmy pokaźne saldo dodatnie, z krajami kapitalistycznymi saldo ujemne uległo zwiększeniu.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wzrost produkcji przemysłowej wymagał wzrostu zaopatrzenia w surowce, półfabrykaty, materiały pędne, energię. Postawiło to ogromne zadania przed wszystkimi zakładami zaopatrującymi produkcję finalną, ogromne zadania przed handlem zagranicznym i transportem. Nie udało się przy tym uniknąć faktu, iż przeciążony transport, trudności importowe lub opóźnione osiągnięcia zdolności produkcyjnej w nowo uruchamianych zakładach stawało się wąskim gardłem w rozwoju produkcji przemysłowej i hamowało ten rozwój w następnych ogniwach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wszystkie te napięcia nie mogły nie znaleźć odbicia na rynku towarów i usług nabywanych przez ludność. Ogromny wzrost dochodów ludności w ubiegłym roku (o 13%) znalazł ogólne pokrycie w dostawach towarów i usług. Jednak, przy utrzymaniu równowagi ogólnej, na wielu rynkach szczegółowych zarysowała się ostra nadwyżka popytu nad podażą i sytuacja ta nie ograniczała się wyłącznie do mięsa. Mimo tych napięć rynkowych, trzeba stwierdzić, że w roku ubiegłym zdołano w zasadzie ochronić osiągnięty poziom realnych dochodów ludności i jest to wielką zasługą naszej polityki gospodarczej. Dlatego też trzeba uznać jako nieuzasadnione gospodarczo osłabienie skłonności do oszczędzania, jakie ujawniło się w IV kwartale roku ubiegłego. Natomiast rzetelną troskę budzi fakt, że w strukturze pokrycia towarowego wzrastających dochodów ludności coraz większy udział mają wydatki na napoje alkoholowe i tytoń.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">Napięcia w gospodarce w roku ubiegłym zostały dodatkowo zaostrzone przez nieurodzaj w rolnictwie, zwłaszcza nieurodzaj zbóż i ziemniaków, czego skutki w hodowli będziemy odczuwać jeszcze w tym roku, mimo wysiłków państwa zmierzających do zwiększenia dostaw pasz dla rolnictwa, również w drodze importu. Ale te wahnięcia w produkcji rolnej, spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, nie mogą nam przesłaniać faktu, że nowa polityka rolna, wprowadzona po 1970 r., okazała się skuteczna i nie wyczerpała jeszcze swoich wszystkich możliwości. Podobnie ujawniające się w ubiegłym roku napięcia gospodarcze nie mogą podważać słuszności polityki dynamizowania gospodarki przez aktywizację ekstensywnych źródeł wzrostu i szerokie czerpanie z możliwości zagranicznych kredytów inwestycyjnych. Każdemu, kto by podważał zasadność tej polityki, trzeba postawić pytanie, gdzie znajdowalibyśmy się dziś w 1976 r. w szybko rozwijającym się świecie, gdybyśmy nie prowadzili tej otwartej i ekspansywnej polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Analiza przeszłości ma jednak służyć nie tylko potwierdzaniu słuszności obranej dotąd drogi, ale i wytyczaniu drogi na przyszłość. Jakie można więc wyciągnąć stąd wnioski na nadchodzące lata obecnej pięciolatki?</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Niewątpliwie należy dążyć do utrzymania dotychczasowej dynamiki rozwoju gospodarczego, choć musimy sobie zdawać sprawę, że pewne ekstensywne źródła tego rozwoju, takie jak wyżowy przyrost siły roboczej lub obfitość kredytów zagranicznych, będą w bieżącej pięciolatce działały ze znacznie mniejszą intensywnością. Dlatego też musimy energiczniej sięgnąć do intensywnych czynników rozwoju, które, najogólniej biorąc, możemy określić jako zwiększenie efektywności funkcjonowania naszej gospodarki. W tym kierunku miały działać nowe zasady ekonomiczno-finansowe, według których pracują tzw. wielkie organizacje gospodarcze. Ale pogłębiające się napięcia gospodarcze spowodowały, że wiele postanowień nowych zasad ekonomiczno-finansowych zostało zawieszonych lub też ograniczonych przez wprowadzenie nowych wskaźników dyrektywnych lub innych zarządzeń administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Musimy zatem — i to byłby trzeci wniosek z naszej analizy — doprowadzić do wyraźnego złagodzenia napięć w naszej gospodarce. Działając w tym kierunku, powinniśmy zahamować wzrost kosztowo-nakładowych składników dochodu narodowego. Konkretnie mówiąc, należałoby utrzymać na kilka lat nakłady inwestycyjne na wysokim poziomie ponad pół biliona złotych, jaki osiągnęły one w roku ubiegłym, albo przynajmniej zmniejszyć dynamikę wzrostu. W tym samym zresztą kierunku szły wytyczne do planu 5-letniego przyjęte na VII Zjeździe partii. Niestety, już I kwartał tego roku wskazuje, że nakłady inwestycyjne nadal rosną (wzrost o 11% ponad plan). Trzeba przy tym podkreślić, że taka stabilizacja poziomu inwestycji przy uruchomieniu intensywnych czynników rozwoju nie powinna zahamować wzrostu dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">W ramach pogłębienia zmian systemowych należy ograniczyć rozrastający się system dotacji dla przedsiębiorstw. Wiem, że to jest sprawa trudna, gdyż wiąże się z problemem cen, ale w sytuacji, gdy budżet przerzuca 1/~5~ dochodów państwa od jednych przedsiębiorstw do drugich, trudno mówić o skutecznej racjonalizacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie ostatni wniosek, jaki tutaj chcę sformułować, polega na przypisaniu jeszcze większej roli w naszym rozwoju gospodarczym aniżeli dotychczas czynnikowi ludzkiemu. Musimy sobie zdać sprawę, że warunki, w których przyjdzie działać naszej gospodarce w pięcioleciu 1976—1980 będą trudniejsze niż w pięcioleciu, które minęło. Dlatego też trzeba sięgnąć w jeszcze większym niż dotąd stopniu do — „rezerw humanistycznych”: do przedsiębiorczości, energii i rzetelności tych milionów ludzi, którzy pracują i codziennie wytwarzają nasz dochód narodowy. Trzeba wykorzystać ich wiedzę, fachowość i zapał do pracy, trzeba im zaufać. Poruszam sprawę, którą określiłem jako rezerwę humanistyczną. Wiemy, że obecne kierownictwo w pełni ją docenia. Wiele jest na to przykładów. Lecz powtarzam — warunki mogą być trudniejsze, a zadania ambitniejsze.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wychodząc z powyższych przesłanek, należy pozytywnie ocenić pracę Rządu w zakresie wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w ubiegłym roku i przychylić się do wniosku Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, pragnę na wstępie podkreślić to, że wyniki gospodarcze osiągnięte w roku 1975 stanowiły kontynuację głęboko słusznej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, której efektem jest stały wzrost naszego potencjału produkcyjnego i usługowego podstawowej bazy dla dokonującego się postępu społecznego. W bieżącej dekadzie wdrażamy z powodzeniem do praktyki zasadę, według której wzrost dochodów ludności umożliwiający zwiększenie konsumpcji jest nie tylko dźwignią postępu społecznego, ale również wzrostu produkcji i postępu ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PoselKomenderZenon">Warto tu przypomnieć, że o ile w latach 1966—1970, w warunkach powolnego tempa wzrostu dochodów ludności i znacznych ograniczeń inwestycyjnych, średnie roczne tempo wzrostu dochodu narodowego wytworzonego wynosiło 6%, a w poszczególnych latach wykazywało tendencję malejącą, to w latach siedemdziesiątych, równolegle z przyspieszeniem dynamiki dochodów ludności i niespotykaną dotychczas dynamiką inwestycji, nastąpiło przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego. Średnie roczne jego przyrosty w latach 1971—1975 ukształtowały się na poziomie prawie 10%. Wysoce korzystne relacje uzyskaliśmy również w zakresie wydajności pracy mierzonej stosunkiem dochodu narodowego wytworzonego do przeciętnej rocznej liczby zatrudnionych w sferze produkcji materialnej. Poważnie wzrosło spożycie zarówno z dochodów osobistych ludności, jak i z funduszu spożycia zbiorowego.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PoselKomenderZenon">W drugiej połowie lat siedemdziesiątych sprawą o zasadniczym znaczeniu jest kontynuowanie tego wysokiego tempa wzrostu dochodu narodowego. Decydująca rola przypada tu przemysłowi, który w minionym pięcioleciu został poważnie rozbudowany i zmodernizowany. W latach 1971—1975 zainwestowaliśmy w przemysł około 840 miliardów złotych, z czego około 410 miliardów złotych w maszyny. Oznacza to, że bez mała połowę zainstalowanych obecnie w przemyśle maszyn stanowią nowe, wysoko wydajne urządzenia, pracujące według nowych technologii.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PoselKomenderZenon">Dla właściwego zaopatrzenia rynku wewnętrznego i dla poprawy bilansu handlu zagranicznego konieczne staje się dalsze systematyczne zwiększanie skali i jakości produkcji żywności. Realizując kompleksowy program wytyczony przez XV Plenum KC PZPR, w tę dziedzinę gospodarki zainwestujemy w bieżącej dekadzie ogromne kwoty. Powinno to przynieść w efekcie m.in. pełniejsze zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, konieczne dla wzrostu plonów i poprawy warunków pracy i życia wszystkich rolników.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PoselKomenderZenon">Problemy z tym związane były przedmiotem obrad poprzedniego posiedzenia Sejmu. Społeczny oddźwięk tej debaty jest bardzo szeroki. Opinia społeczna jest zgodna co do tego, że należy dążyć do jak najlepszego wykorzystania każdego skrawka ziemi. Nie można przy tym pominąć stale powtarzających się apeli o rozpowszechnianie takich również form wykorzystania gruntów, często najbardziej zdewastowanych, jak tworzenie ogródków działkowych i stałe zwiększanie rozmiarów budownictwa jednorodzinnego. Zresztą problem ten ma wiele innych pozytywnych aspektów społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PoselKomenderZenon">Kluczową sprawą dla kontynuowania wysokiego tempa rozwoju społeczno-gospodarczego i ogólnego postępu cywilizacyjnego naszego kraju jest stałe umacnianie powiązań z gospodarką światową.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PoselKomenderZenon">Rozwijając w poprzednim pięcioleciu w dużej skali import służący unowocześnianiu gospodarki, zwłaszcza przemysłu, działaliśmy zarazem na rzecz umacniania jej zdolności eksportowych. Wdrożenie do produkcji nowoczesnych licencji, maszyn i urządzeń, przodującej technologii jest drogą do zwiększania eksportu. Chodzi o to, aby ta metoda dawała jak największe efekty.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PoselKomenderZenon">Doświadczenia lat siedemdziesiątych potwierdziły ogromne możliwości rozwoju współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznymi. Wielkie wysiłki inwestycyjne związane z unowocześnieniem naszej gospodarki były podejmowane również z uwzględnieniem dalszej specjalizacji produkcji dokonującej się w ramach postępującej integracji gospodarczej krajów RWPG. Jeśli w tym celu sięgamy nierzadko do importu nowoczesnej techniki wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych, to fakt ten w ostatecznym efekcie tworzy silniejsze podstawy do rozszerzenia i wzbogacenia naszych powiązań specjalizacyjnych i kooperacyjnych z krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Wysoki wzrost dochodów pieniężnych ludności, osiągnięty w ostatnich latach i zakładany na całą dekadę, stawia problemy równowagi na rynku towarów konsumpcyjnych w centrum zainteresowania opinii publicznej i stanowi przedmiot szczególnej troski kierownictwa. Problem ten stanowi część rozleglejszego zagadnienia ogólnej równowagi gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PoselKomenderZenon">Na przyspieszenie tempa wzrostu dochodów ludności w latach siedemdziesiątych miało i mieć będzie wpływ silne zdynamizowanie działalności inwestycyjnej. Warto tu przypomnieć, że nakłady inwestycyjne wzrosły z 207 miliardów złotych w roku 1970 do ponad 533 miliardów złotych w roku 1975, a według założeń VII Zjazdu partii w obecnej pięciolatce na inwestycje przeznacza się ponad 2 600 miliardów złotych (licząc w cenach 1971 r.). Fakt ten ma zasadniczy wpływ na równowagę rynkową. Inwestycje bowiem stanowią z jednej strony nieodzowny warunek wzrostu produkcji, i tym samym podaży towarów konsumpcyjnych w długich okresach, ale z drugiej strony — na bieżąco, stwarzają na rynku siłę nabywczą, która wymaga pokrycia towarami uzyskiwanymi z produkcji krajowej czy też z importu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PoselKomenderZenon">Wyliczona metodą przepływów międzygałęziowych tzw. pełna pracochłonność inwestycji, uwzględniająca zarówno płace bezpośrednich uczestników procesu inwestycyjnego, jak i płace w gałęziach gospodarki narodowej, wytwarzających dobra inwestycyjne, wynosi około 48 groszy na każdą zainwestowaną złotówkę. Oznacza to, że gdy nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej, tak jak w 1975 r., przekraczają 500 mld zł, to wzrost dochodów ludności będzie rzędu prawie 250 mld zł. Tak więc szybki wzrost inwestycji wywołuje duży i szybki wzrost popytu na rynku towarów konsumpcyjnych. Fakt ten stwarza oczywiście określone napięcia, które są w pełni dostrzegane i doceniane przez kierownictwo. Podejmowane na przestrzeni ostatnich miesięcy decyzje zmierzają właśnie do umocnienia równowagi pieniężno-rynkowej. W tej bowiem sferze wytwarzają się warunki dynamicznej równowagi społecznej, tutaj sprawdza się praktycznie prawidłowość prowadzonej polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PoselKomenderZenon">Właściwe funkcjonowanie rynku wymaga m.in. odpowiedniego kształtowania relacji cenowych, które oddawałyby rzeczywiste proporcje społecznych kosztów wytwarzania poszczególnych towarów rynkowych. Związane z tym konieczne ruchy cen, o których mówił niedawno na inauguracyjnym posiedzeniu Sejmu VII kadencji Premier Piotr Jaroszewicz, wiązane były i będą z odpowiednimi wzrostami płac i innych dochodów pieniężnych ludności, tak aby zrealizowane zostały założone w planie wzrosty płac realnych.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PoselKomenderZenon">Sprawą węzłową dla stanu zaopatrzenia rynku wewnętrznego jest systematyczna poprawa jakości produkcji, zróżnicowanie asortymentu wyrobów, polepszanie ich funkcjonalności i estetyki. Musi to być troską wszystkich producentów i przedmiotem kontroli ich jednostek nadrzędnych oraz handlu, który spełnia niezwykle ważną społecznie funkcję łącznika między producentem i konsumentem.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PoselKomenderZenon">Występujące niedobory w zaopatrzeniu rynku w niektóre towary, jak i nie zawsze właściwa praca szeregu placówek handlowych stwarzają w gospodarstwach rodzinnych określone trudności, których nie można nie doceniać, ale których również nie powinniśmy w codziennej ocenie naszego poziomu życia wyolbrzymiać.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PoselKomenderZenon">W ramach działań na rzecz zwiększania produkcji artykułów rynkowych i poszerzania bazy usług dla ludności, ciągle zbyt małe jest poparcie dla uspołecznionej drobnej wytwórczości i rzemiosła. Chodzi tu generalnie o sprawy zaopatrzenia materiałowo-technicznego, o możliwości inwestycyjne, o system wynagrodzeń, a w wypadku rzemiosła również o możliwości lokalowe i obciążenia podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#PoselKomenderZenon">Zjawiskiem, na które należy zwrócić baczniejszą uwagę z punktu widzenia równowagi towarowo-pieniężnej było to, że w 1975 r. pomimo dużej różnorodności form oszczędzania, szerokiej reklamy, stałych wysiłków na rzecz polepszenia obsługi placówek bankowych — tempo wzrostu dochodów ludności wyprzedziło tempo gromadzenia oszczędności. W tej dziedzinie konieczne staje się szersze działanie w zakresie rozwijania systemu oszczędności docelowych, powiązanego z systemem sprzedaży kredytowo-ratalnej.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PoselKomenderZenon">Sprawy równowagi towarowo-pieniężnej i właściwego zaopatrzenia ludności stanowią w naszym państwie ważny fragment szerokiego działania ekonomicznego i społecznego dla uzyskania powszechnie odczuwalnego postępu w poziomie życia wszystkich obywateli. Przy czym trzeba, aby w całym naszym społeczeństwie znajdowało praktyczny wyraz — jak to określił I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w referacie na III Plenum — „coraz lepsze i powszechne zrozumienie mechanizmów i skutków działania praw ekonomicznych, a zwłaszcza ścisłej zależności między wydajną i efektywną pracą, realizacją planów gospodarczych a dobrobytem każdego obywatela”.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Rok 1975 zamyka okres realizacji planu 5-letniego na lata 1971—1975. Osiągnięte wyniki są znacznie wyższe niż założenia planu. Są one rezultatem i dowodem społecznej akceptacji dla głównych założeń polityki państwa, aktywności ludzi pracy, rosnącego poczucia odpowiedzialności za ojczyznę, za jej dzień dzisiejszy i jej przyszłość. Jest faktem uznanym w świecie, że w minionym pięcioleciu, dzięki śmiałej polityce kierownictwa i wytężonej pracy całego społeczeństwa, zdołaliśmy rozwiązać wiele zasadniczych problemów gospodarczych i socjalnych. Usunięte zostały liczne dysproporcje i opóźnienia. Wyłoniły się jednak nowe zadania, nowe sprawy i problemy związane z wyższym poziomem potencjału gospodarczego kraju, z coraz szerszym udziałem Polski w międzynarodowym podziale pracy, z wyższymi potrzebami naszego społeczeństwa. Podstawowym warunkiem realizacji tych nowych, trudnych i złożonych zadań jest — jak to podkreślają uchwały III Plenum KC PZPR — stałe pogłębianie patriotycznej jedności naszego narodu, umacnianie państwa i rozwój demokracji socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PoselKomenderZenon">Obywatele wierzący jasno rozumieją i odnoszą do siebie to stwierdzenie Konstytucji, w którym łączy się realizacja podstawowych praw obywateli z powinnością rzetelnego wypełniania obowiązków wobec ojczyzny. Wyniki pracy bezpartyjnych obywateli wierzących, patriotyczna postawa duchowieństwa są codziennym dowodem zrozumienia, że jedynie słuszną drogą dla naszego narodu jest utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, warunkującego postęp społeczny.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! W imieniu Koła Poselskiego — „Pax” pragnę raz jeszcze podkreślić pozytywną ocenę sprawozdania Rządu z wykonania planu i budżetu za rok 1975 i oświadczyć, że posłowie z naszego Koła głosować będą za udzieleniem Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 roku.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Henryk Stawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PoselStawskiHenryk">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W dostarczonych nam dokumentach rządowych przedstawiających sytuację i wyniki roku ubiegłego zawarte są również rzetelne i obiektywne oceny osiągnięć i trudności oraz wysiłek wszystkich ludzi pracy w Polsce. Uwzględniony jest także imperatyw systematycznych poszukiwań i starań o coraz lepsze metody pracy jak i sposoby uzyskiwania korzystnych efektów. Należy więc wyniki roku ubiegłego rozpatrywać na dwóch płaszczyznach, mianowicie na płaszczyźnie świadomości i odczuć społecznych i na płaszczyźnie konkretnych liczb.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PoselStawskiHenryk">Jeżeli chodzi o tę pierwszą płaszczyznę, to kraj nasz w 1975 r. w porównaniu do lat poprzednich, szczególnie roku 1970, stał się krajem o innej, jakościowo wyższej gospodarce osiągniętej między innymi przez wysoką świadomość i ofiarność ludzi pracy. Polskę roku 1975 cechowała wyraźnie nowoczesna, sprawna organizacja, wysoka dyscyplina i poczucie odpowiedzialności większości załóg, a także nowe formy i metody zarządzania krajem.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PoselStawskiHenryk">Strategia wypracowana przez VI Zjazd PZPR pozwoliła przezwyciężyć w 1975 r. wiele kłopotów i komplikacji uwarunkowanych między innymi naszymi kontaktami handlowymi z krajami kapitalistycznymi, w których niejednokrotnie z dnia na dzień zmieniała się koniunktura gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PoselStawskiHenryk">W sumie więc rok ubiegły był dalszym rokiem wieńczącym korzystne wykonanie zadań ogólnonarodowego programu uchwalonego przez VI Zjazd partii i popartego przez kongresy stronnictw sojuszniczych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PoselStawskiHenryk">W świadomości ludzi pracy powszechne jest dzisiaj przekonanie, że perspektywa rozwoju, awans i poziom życia każdej polskiej rodziny związane są i zależne od rzetelnej pracy zawodowej, od osobistego trudu i wysiłku, od osobistego zaangażowania każdego obywatela. Można bez przesady stwierdzić, że wyniki roku 1975 były kolejnym świadectwem na okoliczność, że jako naród potrafimy skutecznie zwalczać przeszkody, umiemy dobrze gospodarować.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PoselStawskiHenryk">Korzystne wyniki roku 1975 uzyskaliśmy w warunkach gruntownych zmian w podziale administracyjnym kraju, które spowodowały niespotykaną dotychczas decentralizację decyzji w sprawach obywateli. Dzisiaj, w połowie bieżącego roku, po 12 miesiącach dokonania reformy, możemy powiedzieć, że uwidoczniła się słuszność i trafność rozwiązań nowego podziału administracyjnego kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PoselStawskiHenryk">Rozpatrując rok ubiegły na płaszczyźnie wyników liczbowych i wskaźników porównawczych, pragnę w moim wystąpieniu z obszernej problematyki gospodarczej nawiązać tylko do niektórych elementów.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PoselStawskiHenryk">Dynamikę i strukturę dochodu narodowego przyjmuje się powszechnie w każdym kraju jako najbardziej syntetyczny i miarodajny wskaźnik rozwoju społeczno-gospodarczego. Skupia on bowiem całość efektów pracy społeczeństwa, dając jednocześnie ogólny obraz poziomu ekonomicznego kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PoselStawskiHenryk">Dochód narodowy wytworzony w Polsce w 1975 r. był o 60%, czyli o prawie 520 mld zł wyższy od 1970 r. W ten sposób stworzona została dobra podstawa wyjściowa do realizacji zadań nowej pięciolatki, zadań budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. W tworzeniu dochodu narodowego szczególnie wysoki był udział przemysłu i budownictwa. Te dwa działy gospodarki narodowej wytworzyły prawie 2/3 dochodu narodowego — co stanowi poziom nigdy przed tym nienotowany.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PoselStawskiHenryk">W roku ubiegłym nie został wypracowany dochód narodowy w rolnictwie w wysokościach przewidzianych planem. Spowodowane to zostało kolejnym rokiem nieurodzaju, z czym się wiąże obniżenie poziomu produkcji globalnej w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PoselStawskiHenryk">Trudności te były przyczyną szeregu znanych braków na rynku żywnościowym, pogłębionych również przez nie zawsze racjonalną strukturę spożycia.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PoselStawskiHenryk">Wspomniane przeze mnie kwestie stanowią istotne doświadczenia, jakie wynosimy z roku ubiegłego dla dalszych wysiłków na rzecz produktywizacji rolnictwa jak i starań o prawidłowe ukształtowanie modelu konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PoselStawskiHenryk">Nadwyżka importu nad eksportem spowodowała, że dochód narodowy do podziału był nieco wyższy od dochodu narodowego wytworzonego. Ubiegłoroczne rozmiary dochodu narodowego pozwoliły na dalszą poprawę życia społeczeństwa, bowiem planowany fundusz spożycia został przekroczony. Ponadto osiągnięte rozmiary dochodu narodowego pozwoliły na utrzymanie w nim dość znacznego udziału akumulacji, co z kolei gwarantuje perspektywę postępu w roku bieżącym i w latach następnych. Ma to oczywisty związek ze skalą inwestycji wykonanych w roku ubiegłym. Pozytywnie oceniając fakt, że zostały podjęte bardzo konsekwentne kroki mające na celu ustabilizowanie frontu inwestycyjnego i skrócenie cykli inwestycyjnych, to trzeba również podkreślić, że znaczna część nakładów inwestycyjnych została przeznaczona na zakup maszyn i urządzeń, narzędzi i środków transportowych, co w sumie pozwoli na szybszą modernizację niektórych zakładów, zwłaszcza w przemyśle elektromaszynowym i spożywczym.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PoselStawskiHenryk">Jednakże pewien niepokój budzi fakt, że w roku ubiegłym cały szereg mniejszych inwestycji związanych z rozbudową infrastruktury w gospodarce komunalnej — w ochronie zdrowia, opiece społecznej, w urządzeniach socjalnych i usługowych oraz w kulturze i sztuce — zostało wykonanych poniżej założeń planu. Wspominam o tym dlatego, gdyż w trakcie spotkań poselskich sprawy te są najczęściej przedmiotem dyskusji. Poza tym celowe byłoby przemyśleć możliwość takiego podziału mocy przerobowej budownictwa, aby również starczyło jej na te drobne inwestycje, z którymi przeciętny obywatel ma najczęściej do czynienia. Czasami bowiem brak w osiedlu żłobka, brak ośrodka zdrowia, brak pawilonu handlowego lub usługowego jest bardzo dotkliwy dla społeczeństwa i stanowi podstawę do uproszczonych ocen, a w konsekwencji narzekań.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PoselStawskiHenryk">Sądzę, że istnieją jeszcze pewne rezerwy w zakresie organizacji pracy w budownictwie, jak i w prawidłowym wykorzystaniu maszyn i narzędzi, których uruchomienie pozwoli na szybsze zaspokojenie potrzeb ludności w tym zakresie. Istnieje szereg drobnych przedsiębiorstw w gospodarce komunalnej, w spółdzielczości i w innych pionach, których organizacja pracy i usprzętowienie pozostawiają wiele do życzenia. W sumie w tego rodzaju przedsiębiorstwach wydajność pracy jest stosunkowo niska, jeżeli porównać ją z przedsiębiorstwami budownictwa ogólnego. Jest to oczywiście, jak powiedziałem, sprawa do przemyślenia jako potencjalne źródło rezerw.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PoselStawskiHenryk">Ogólnie jednak chciałbym jeszcze raz podkreślić pomyślne rezultaty inwestycyjne roku 1975, które łącznie z poprzednimi 4 latami pozwoliły na podwojenie nakładów w porównaniu z pięciolatką 1966—1970 oraz dały w efekcie znaczne zwiększenie majątku trwałego, który tylko w przemyśle wzrósł o 60%, jeżeli porównać rok 1975 do 1970. Należy się zatem spodziewać, że w rezultacie bieżąca pięciolatka będzie charakteryzowała się dużym przyrostem masy towarowej właśnie z zakładów uruchomionych w 1975 r. i w latach poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PoselStawskiHenryk">Wysoki Sejmie! Otrzymane przez nas sprawozdanie Rządu stanowi podstawę, aby scharakteryzować rok 1975 jako kolejny rok, w którym poważnie został rozbudowany potencjał gospodarczy kraju, a także konsekwentnie zwiększano poziom życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PoselStawskiHenryk">Z punktu widzenia konsumenta był to rok dużego wzrostu dostaw towarów na rynek oraz znacznie lepszej ich jakości. Przy czym wzrost dostaw nastąpił zarówno w porównaniu do wyników roku 1974, jak i do założeń planowych. Po prostu o 41 mld zł wartości dostarczono towarów więcej aniżeli przewidywał plan.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PoselStawskiHenryk">Jest prawdą, że w wielu grupach asortymentowych podaż towarów nie równoważyła popytu. Przyczyny tego zjawiska, choć na ogół oczywiste, to jednak powodowane były także takimi względami, jak zmieniające się szybko kierunki zapotrzebowania ludności na wiele towarów i usług.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PoselStawskiHenryk">Z doświadczeń roku ubiegłego i lat poprzednich należy w tym zakresie wyciągnąć wniosek, że wysokie przychody pieniężne ludności zmieniać będą w dalszym ciągu charakter popytu w bieżącej pięciolatce.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PoselStawskiHenryk">Wniosek ten potwierdzają m.in. fakty, że w roku 1975 udział gospodarstw domowych, w których dochód na 1 członka rodziny wynosił 1 000 zł, był rzędu 1,6% ogółu, podczas gdy w roku 1970 ta kategoria gospodarstw domowych wynosiła 20%. Następnie w tymże roku 1975 — 68% ogólnej liczby gospodarstw domowych miało dochody rzędu 2 tys. zł na członka rodziny, podczas gdy w 1970 r. było takich gospodarstw tylko 15%.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PoselStawskiHenryk">Wniosek z tego zestawienia jest taki, że w rezultacie wysokiego wzrostu przychodów pieniężnych ludności w 1975 r., a ogólnie mówiąc w całym ubiegłym pięcioleciu oraz zakładanego wzrostu dochodów w bieżącym roku — należy się liczyć z istotnymi zmianami jakościowymi popytu ludności na artykuły rynkowe. Zaspokojenie tego stale rosnącego i zmieniającego się popytu wymagać będzie od handlu szybkiego reagowania na zmiany rynku, trafnego określania kierunku tych zmian i prowadzenia właściwej polityki sprzedaży. Myślę tutaj o zarówno ilościowym zwiększaniu dostaw towarów, jak i o znacznie większych niż dotychczas dostawach towarów nowych lub udoskonalonych, stosownie do zróżnicowanych potrzeb i siły nabywczej konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PoselStawskiHenryk">Ocena sytuacji towarowo-pieniężnej na rynku w roku ubiegłym i konfrontacja jej ze stanem faktycznym za 5 miesięcy roku bieżącego — obok zwiększenia dostaw wyrobów przemysłowych i spożywczych — wskazuje na potrzebę dalszego, wydatnego zwiększenia udziału usług w zaspokajaniu potrzeb ludności i w kształtowaniu nowoczesnego modelu konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PoselStawskiHenryk">Analizując stopień wzrostu, rozmiary i zakres usług bytowych świadczonych dla ludności w roku ubiegłym — należy stwierdzić dość znaczny przyrost wartościowy w porównaniu do 1974 r. W zakładach gospodarki uspołecznionej wzrost ten wyniósł 21,4%, a w warsztatach rzemiosła indywidualnego około 8,2%. Jednakże uwzględniając niektóre zmiany cen na usługi typu rzemieślniczego, ich faktyczny wzrost rzeczowy był znacznie niższy. Wniosek stąd zatem taki, że mimo pewnej poprawy uzyskanej w zakresie usług bytowych dla ludności, a więc na przykład w zakresie naprawy elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, sprzętu radiotelewizyjnego, motoryzacyjnego, w zakresie krawiectwa, szewstwa, zegar- mistrzostwa, instalatorstwa wszelkiego rodzaju, pralnictwa, naprawy mebli i remontu mieszkań — istnieje w dalszym ciągu duże zapotrzebowanie ze strony ludności. Szczególnie wyraźnie rysuje się ono w miastach średnich, małych i osiedlach wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PoselStawskiHenryk">Stronnictwo Demokratyczne, działając zgodnie z programem uchwalonym na XI Kongresie, wykorzystując wnioski płynące z doświadczeń ubiegłych 5 lat, a w szczególności z roku 1975, dokonało przez swoje instancje terenowe w ciągu bieżącego roku powszechnego przeglądu potrzeb i możliwości w zakresie usług. Przegląd ten, przeprowadzony w większości miast i osiedli w kraju wspólnie z organizacjami PZPR i ZSL, wykazał duże rezerwy, m.in. organizacyjne, lokalowe, ale także rezerwy wydajności pracy i liczby fachowców, co łącznie oceniając może w sposób korzystny zmienić rozmiary podaży usług dla ludności. Oczywiście, jest rzeczą administracji terenowej, aby te wszystkie ujawnione w czasie przeglądu rezerwy były właściwie i z korzyścią dla ludności uruchomione.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PoselStawskiHenryk">Jest kwestią również jak najbardziej istotną uzupełnienie wyposażenia zakładów usługowych odpowiednimi narzędziami i maszynami, co ma zasadnicze znaczenie dla wydajności pracy oraz nowoczesności świadczenia usług. Dalszego uzupełnienia wymagają rozmiary dostaw surowców i materiałów oraz części zamiennych, potrzebnych dla świadczenia usług, a także, jak wskazują zebrane w trakcie wspomnianego przeze mnie przeglądu fakty i przykłady, należy udoskonalić dystrybucję surowców i materiałów przeznaczonych na świadczenia usług.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PoselStawskiHenryk">Znaczną część usług dla ludności we wspomnianych przeze mnie grupach świadczą indywidualne warsztaty rzemieślnicze, których udział wynosi około 58%. Dlatego omawiając wyniki roku ubiegłego, należy z uznaniem podkreślić, że Rząd w połowie 1975 roku wprowadził zmiany opodatkowania warsztatów rzemieślniczych, polegające na rozszerzeniu możliwości korzystania z tzw. ryczałtu spółdzielczego i umownego. Sprzyjać to powinno rozwojowi rzemieślniczych usług dla ludności i produkcji rynkowej. System i metody opodatkowania wymagają dalszego doskonalenia w celu jak najlepszego dostosowania ich do aktualnych kierunków i potrzeb rozwoju usług dla ludności. Ponadto utrzymanie stabilnej polityki podatkowej w tym zakresie na najbliższe 5 lat powinno przynieść wyraźną poprawę w rozwoju rzemieślniczych usług dla ludności i produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#PoselStawskiHenryk">Wysoki Sejmie! Kończąc moje wystąpienie pragnę dodać, że rok 1975 należy oceniać jako końcowy rok okresu, w którym stworzono i utrwalono czynniki niezbędne dla budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w bieżącym pięcioleciu. W sferze materialnej jest to przede wszystkim nowoczesny i wyższy jakościowo potencjał gospodarczy kraju. W sferze polityki społeczno-ekonomicznej są to kompleksowe programy rozwiązywania podstawowych potrzeb narodu w zakresie mieszkaniowym, żywnościowym, rozwoju nowoczesnego systemu oświaty itp.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#PoselStawskiHenryk">W sumie zatem w roku ubiegłym uzyskaliśmy dobre wyniki jak i wiele dobrych doświadczeń nieodzownie potrzebnych do pracy w roku bieżącym i w latach następnych. Dlatego Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będzie głosował za wnioskiem przedstawionym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów i za udzieleniem Rządowi absolutorium z działalności za rok ubiegły. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Zamierzenia, jakie sobie stawialiśmy u progu minionego pięciolecia zostały zrealizowane w skali znacznych przekroczeń. Podejmujemy dziś ocenę dokonań, które będą jedną z najpiękniejszych kart w historii rozwoju gospodarczego Polski. Pragnę oświadczyć, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, z całą aprobatą będzie głosowało za wnioskiem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie absolutorium dla Rządu w zakresie wykonania narodowego planu i budżetu państwa za 1975 rok.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jednocześnie Wysoka Izba pozwoli, że zajmę się oceną niektórych zjawisk, jakie charakteryzowały prowadzoną w ciągu ostatniego roku politykę rozwojową w naszym państwie. W okresie tym gospodarkę polską nadal charakteryzowała nadzwyczajna zdolność powiększania majątku trwałego. Osiągaliśmy to w ciągu całego minionego pięciolecia dzięki aktywnie prowadzonej polityce inwestycyjnej. W minionym roku jednakże w polityce inwestycyjnej zarysowały się pewne nowe tendencje.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przede wszystkim po raz pierwszy w ciągu całego pięciolecia nastąpiło ograniczenie tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych o 9% w stosunku do roku poprzedniego. Szacunkowo również więcej środków przeznaczono na zakup maszyn i urządzeń niż na roboty budowlano-montażowe.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Decyzje te służyły realizacji dwóch pożądanych tendencji. Po pierwsze — ograniczenie nakładów w dziale — „inwestycje” powinno doprowadzić do korzystniejszych relacji w ramach dochodu narodowego do podziału pomiędzy funduszem spożycia i funduszem akumulacji. Ten ostatni proporcjonalnie wykazywał w ciągu ostatnich lat stałą tendencję zwyżkową. Ograniczenie wydatków na inwestycje w naturalny zaś sposób winno preferować wzrost środków przeznaczonych na spożycie. Po drugie, decyzje te dawały wyraz temu, że gospodarka polska osiągnęła już taki stopień rozwoju, iż nie dalsza rozbudowa obiektów przemysłowych, ale wyższy stopień wyposażenia w maszyny istniejących zakładów produkcyjnych staje się dla niej sprawą najważniejszą.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Zasadniczą zaś kwestią jest to, że dla gospodarki narodowej nie do przyjęcia jest taki stan, aby każdy procent wzrostu dochodu narodowego należało pozyskiwać odpowiednim wzrostem nakładów inwestycyjnych. Gospodarka narodowa wówczas nie przekazuje społeczeństwu określonych dóbr, a staje się pewnego rodzaju perpetuum mobile przetwarzającym pozyskiwane dochody na wciąż nowe nakłady inwestycyjne. Cechy te zadecydowały o ujemnej efektywności gospodarki polskiej sprzed lat siedemdziesiątych. Dziś tym bardziej, licząc się z kurczącymi się przyrostami siły roboczej, musimy zawężać krąg nowych inwestycji i jednocześnie zabiegać o coraz wyższy stopień mechanizacji metod wytwarzania w istniejących już zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wyrazem tego właśnie kierunku stały się decyzje rządowe z 1975 roku. Komisja Planowania przy Radzie Ministrów, domagając się koncentracji środków na inwestycjach kontynuowanych, jednocześnie określiła te kierunki nowych inwestycji, które mogą być rozpoczynane w 1975 roku. Przyjęto wówczas, że będą to inwestycje surowcowe dotyczące miedzi, węgla i linii energetycznych oraz przemysłu rolno-spożywczego, budownictwa mieszkaniowego, szpitalnictwa i oświaty.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jest rzeczą oczywistą, że przedmiotem zainteresowania Wysokiego Sejmu może być i powinna być ocena słuszności doboru tych priorytetów. Otóż na pierwszym miejscu znalazły się inwestycje surowcowe dotyczące głównie przemysłu węglowego. Polska jest potęgą w przemyśle wydobywczym węgla kamiennego, zajmuje 4 miejsce w świecie.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Kraj nasz zajmuje pierwsze miejsce w Europie w dziedzinie produkcji siarki rodzimej i czwarte w produkcji miedzi. Staliśmy się zatem państwem o dużym potencjale surowcowym. Atrakcyjność tych zasobów pozwala nam szeroko korzystać z długoterminowych kredytów zagranicznych, które będą spłacane dostawami z uruchamianych kopalń. Już w minionym roku udział paliw i energii w strukturze naszego eksportu wzrósł z blisko 16% do ponad 20%. Warto tu przypomnieć inną relację, iż udział produktów przemysłu spożywczego w eksporcie polskim zmalał z 9,5% do 7,1%. Niekiedy, w niektórych środowiskach kraju jawią się krytyczne opinie, iż Polska w eksporcie nastawia się przede wszystkim na wywóz surowców. Jakkolwiek nie jest to prawdą, gdyż w eksporcie polskim największą i stale rosnącą pozycję stanowią wyroby przemysłu elektromaszynowego (41,4% eksportu) — to równocześnie nie każdy sobie zdaje sprawę z tego, że na rynkach światowych, licząc w stosunku do 1950 r. — w 1974 r. ceny towarów gotowych i półfabrykatów wzrosły o 234%, natomiast ceny surowców, co jest bardzo ważne, aż o 286%. Ceny węgla w 1975 r. jeszcze poszły w górę.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W sumie więc możemy z całą odpowiedzialnością stwierdzić, iż udzielenie przez Radę Ministrów priorytetu inwestycjom w przemyśle wydobywczym było decyzją jak najbardziej uzasadnioną i kierunek ten należy kontynuować. Jest on odpowiedzią na jawiący się w świecie kryzys surowcowy, podobnie jak możemy uznać, że dążenie do uprzywilejowania przemysłu rolno-spożywczego jest jedną z kolejnych odpowiedzi na występujący w skali światowej kryzys żywnościowy.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Do zwiększenia produkcji żywnościowej Polska, kraj rozwijający się ludnościowo, musi przywiązywać szczególne znaczenie. Ostatnie 2 lata — jak mówił sprawozdawca poseł Malinowski — dla rolnictwa polskiego nie były korzystne. W sumie jednak możemy stwierdzić, że jakkolwiek nastąpiło pewne zahamowanie produkcji roślinnej, to jednocześnie do bilansu pozytywnych osiągnięć trzeba zaliczyć wzrost o 4 mln sztuk pogłowia świń i o 1 mln pogłowia bydła w stosunku do stanu hodowli z 1970 r. Skup żywca z samych PGR wzrósł w tym czasie o 172%. Na wsi polskiej powstało wiele nowoczesnych obiektów hodowlanych, zwiększające się dostawy pasz treściwych zabezpieczają już około 80% zapotrzebowania, systematycznie wzrastają dostawy maszyn rolniczych. Jakkolwiek napływają i takie informacje, jak np. z woj. lubelskiego, że w 1975 r. dostawy maszyn rolniczych wzrosły o 65% i zaspokoiły zapotrzebowanie w skali 23,6%, a zatem mniej niż 1/4 potrzeb. W okręgu, którego wyborców reprezentuję, w woj. bialskopodlaskim, odczuwa się w gminach nadbużańskich ogromne zapotrzebowanie na przewracarki i grabiarki do siana, których brak utrudnia pracę przy zbiorach siana z dużych areałów łąk. Zbyt małe są również dostawy kosiarek rotacyjnych. Wyższe zbiory siana rzutują także na problem paszowy. Dostawy pasz wzrastają. Ale jak mówią fachowcy, część z nich niewłaściwie wykorzystuje się na skarmianie podczas letniego tuczu trzody chlewnej, w ramach którego przebiega nieefektywne z punktu widzenia gospodarskiego zużycie pasz.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Dla większych efektów rolnictwa bardzo istotną sprawą jest zwiększanie produkcji roślinnej. O niewłaściwej naszym zdaniem strukturze cen na zboże mieliśmy już okazję mówić z tej trybuny. Słuszność naszych uwag w tej mierze potwierdza fakt zmniejszenia się w 1975 r. areału upraw zbóż aż o 243 tys. ha. Odrębną kwestią staje się także niewykonanie w 1975 r. planu w zakresie zużycia większości asortymentów nawozów sztucznych, a już szczególnie wapna nawozowego. Jak mówią rolnicy, jest to częściowo związane ze zbyt późnym dostarczaniem nawozów do punktów odbioru i z niedostatecznym przestrzeganiem właściwej struktury niezbędnych składników. Przykładowo w woj. bialskopodlaskim rolnicy domagają się dostaw wapna magnezowego, które trzeba stosować tam, gdzie ujawniła się już uwsteczniająca wobec magnezu funkcja stosowanych w dużych ilościach soli potasowych.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Są to sprawy niebagatelne i ważne dla całokształtu gospodarki żywnościowej. W naszym kraju panują takie zwyczaje, że ludzie lubią dobrze zjeść i na ogół nie brak im apetytu. Obserwując dane spożycia artykułów konsumpcyjnych na jednego mieszkańca za okres ostatnich 5 lat dostrzega się, że wzrost spożycia jednych artykułów minimalnie tylko zmniejsza spożycie innych. Wyraźny wzrost spożycia artykułów wysoko białkowych jest związany jedynie ze zmniejszeniem się spożycia przetworów zbożowych o 8 kg na jednego mieszkańca w ciągu 5 lat. W spożyciu innych artykułów widoczna jest stała tendencja wzrostowa, a roczne wahania mogą być jedynie uwarunkowane zmienną podażą rynku. Wynika stąd, że większość artykułów spożywczych znajdujących się na rynku z reguły staje się przedmiotem popytu konsumpcyjnego. Kierownictwo gospodarcze utrzymując stałe ceny na żywność, przy jednoczesnym wyraźnym ruchu cen artykułów przemysłowych, szczególnie konfekcyjnych — w dziedzinie zmiany struktury spożycia w społeczeństwie nie mogło zdziałać zbyt wiele. Przeciwnie — istniejąca struktura cen nakierowuje konsumpcję ku artykułom spożywczym. Kierunek taki mógł nie wzbudzać zastrzeżeń w pierwszych latach pięciolatki, które były latami urodzajnych zbiorów. Obecnie staje się on już sprawą dyskusyjną.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W kraju naszym mamy jeszcze inny zespół dóbr będący przedmiotem wysokiej skali potrzeb. Rzecz oczywista, że chodzi tu o mieszkania. Dlatego Rada Ministrów, nie hamując w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego wysokiego tempa inwestycji, uczyniła jak najsłuszniej. Z tej trybuny Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wiele razy wskazywało już jak ważną dziedziną jest szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego. W ciągu ostatniego pięciolecia zostało uznane za czynnik dynamizujący gospodarkę narodową. Jest ono wielofunkcyjnym czynnikiem otwierającym drogi różnym kierunkom rozwoju. Jest ono wektorem cywilizacji. W ciągu dziesiątek lat przenosi miliony ludzi z chat krytych tak często słomą — do nowoczesnych miejskich aglomeracji. Jest bazą życia zbiorowego, zapleczem przemysłu, umożliwia ogromne przemieszczenia zasobów siły roboczej. Jest niezbywalną osłoną życia rodzinnego, nieodzownym zabezpieczeniem wzrostu sił biologicznych narodu. Jednoczy produkcję z konsumpcją, cywilizację z kulturą. Budownictwo nasze w omawianym roku sprawozdawczym oddało do użytku o 90 tys. mieszkań więcej niż przed 10 laty w 1965 roku. Wiążąco się z tym dynamicznym rozwojem trudności na rynku meblarskim powoli są zwalczane. Dostawy mebli na rynek w ubiegłym roku wzrosły o ponad 20%. Lecz jednocześnie jawią się trudności. Budownictwo spółdzielcze w 1975 r. nie wykonało swych zadań planowych. Zwiększa się liczba młodych małżeństw oczekujących na mieszkania. W niektórych miastach szacuje się, że czas oczekiwania na mieszkanie wydłużył się z 12 do 15 lat. Jest to relacja bardzo niepokojąca. Zaskakująco skromne są także efekty budownictwa uspołecznionego dla ludności rolniczej. W 1975 r. w 21 województwach oddano mniej niż 100 mieszkań, przykładowo w województwie rzeszowskim — 11 mieszkań. Funkcje nowej administracji gminnej w ogromnej mierze są hamowane brakiem niezbędnych lokali biurowych i mieszkań dla aparatu gminnego. Odnoszę wrażenie, że generalnie należy uczynić śmielszy krok w kierunku inicjowania rozwoju gminnych spółdzielni mieszkaniowych, których efektywna działalność mogłaby zmniejszyć napływ części ludności do wielkich centrów miejskich.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Są jeszcze dwie dziedziny, na które w ubiegłym roku nie miano szczędzić nakładów inwestycyjnych — szpitalnictwo i szkolnictwo. W zakresie szpitalnictwa dokonaliśmy naprawdę poważnych wysiłków. Efekty budownictwa szpitalnego w 1975 r. zostały powiększone w stosunku do roku poprzedniego o 13,7%. Nie udaje się nam jednak wykonać założonych planów w dziedzinie budownictwa szpitali psychiatrycznych i domów opieki. Nasz wskaźnik liczby miejsc w domach opieki na 10 tys. mieszkańców jest wyraźnie niski w stosunku do innych krajów europejskich. W tej sytuacji należy jednak wnioskować, aby w przyszłej (pięciolatce nakłady na budownictwo opiekuńcze mogły zapewnić przynajmniej przyrost 16 tys. miejsc, a nie jak wstępnie szacowano 8 tys. miejsc.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Problematyką szkolnictwa, jak odczuwamy wszyscy, interesuje się dziś całe społeczeństwo. Rozwijana jest szeroka dyskusja nad przygotowaniem nowych programów -nauczania. Muszę przyznać, że zbyt mało znane są mi fakty, aby w debatach tych uczestniczyli także, zachowując pełen szacunek dla profilu szkolnictwa świeckiego, ludzie o formacji intelektualnej i pedagogicznej związanej z chrześcijaństwem.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Odnoszę natomiast wrażenie, że ich udział mógłby być użyteczny.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Nie mniejsze zainteresowanie wzbudza stan przygotowania materialnego szkolnictwa w związku z zapowiadaną reformą. Faktem jest, że nakłady na budownictwo szkolne w 1975 r. osiągnęły zaledwie 63% efektów pozyskanych w 1974 r. Ogromna część szkół zbiorczych w terenie wymaga, przy zwiększonej liczbie dzieci, remontów lub generalnej rozbudowy. W miastach powstają nowe dzielnice w ogóle pozbawione budynków szkolnych. W kraju, przy ogólnym bardzo znacznym wzroście przeciętnych płac, są zawody o dość niskiej jeszcze przeciętnej płacy. Przykładowo w zakresie gospodarki żywnościowej w PGR przeciętna płaca pracownicza netto wynosi 2 852 zł i w oświacie 2 815 zł miesięcznie. Z tym, że jeśli chodzi o pracowników zatrudnionych na etatach nauczycielskich, to przeciętna płaca miesięczna nauczycieli szkolnictwa ogólnego wynosiła 3 416 zł, a nauczycieli szkół zawodowych — 4 230 zł. Liczba nauczycieli w szkolnictwie podstawowym na przestrzeni dwóch ostatnich lat szkolnych zmalała o 2 800 osób. Utrzymuje się wysoki stopień feminizacji zawodu nauczycielskiego. Są to tylko niektóre aspekty oceny istniejącego stanu rzeczy, które wskazywałyby, że wobec niskich aktualnie nakładów na szkolnictwo program reform generalnych należałoby skonfrontować z naszymi możliwościami, a jego realizację przewidzieć w bardziej odpowiednim czasie.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Dokonaliśmy tu przeglądu priorytetów w nakładach inwestycyjnych przyjętych przez Rząd w minionym 1975 roku. Wybór był dokonany słusznie. We wszystkich tych dziedzinach osiągnięto niewątpliwie ważkie rezultaty. W samym doborze uprzywilejowanych działów gospodarki narodowej dominowała tendencja uwzględniania najbardziej ważkich potrzeb społecznych. I to właśnie zasługuje na szczególne podkreślenie. Minione pięciolecie powiązało rozwój gospodarki narodowej z tendencją do coraz bardziej wszechstronnego zaspokajania potrzeb człowieka — obywatela naszej ojczyzny. Czyniąc nasz kraj bogatym i zasobnym, coraz więcej zaczynamy inwestować w samego człowieka, w zapewnienie mu dóbr cywilizacyjnych i kulturowych niezbędnych dla jego (rozwoju. Jest to dowodem humanizacji ustroju idącej coraz bardziej w głąb. Jest to także tytułem dla kształtowania się ogólnonarodowej satysfakcji z uzyskanych osiągnięć. Wybór właśnie tych wartości, które służą kształtowaniu sprawiedliwego podziału narodowego bochenka chleba, a jednocześnie podnoszą naczelny walor godności ludzkiej, są zawsze wysoko cenione przez całość społeczeństwa, a dla obywateli o orientacji chrześcijańskiej, mają szczególne znaczenie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Bronisław Owsianik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PoselOwsianikBronislaw">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zgłaszam pełne poparcie dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę wniosku o zatwierdzenie sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok 1975. Stanowisko Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w tej sprawie znajduje swoje uzasadnienie w przekroczeniu założeń planu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w roku minionym i wysokiej ocenie prac Rządu, konsekwentnie realizującego program VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Program ten, jak też program VII Zjazdu partii, przyjęty przez Kongres ZSL i Kongres SD oraz społeczeństwo w wyborach do Sejmu, jest pro-graniem całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PoselOwsianikBronislaw">Osiągnięcia w roku 1975, o których mówił poseł sprawozdawca, mają doniosłą wymowę tym bardziej, jeżeli sobie uprzytomnimy, że wyniki te nie są wyjątkowe dla jednego roku, lecz dotyczą wszystkich lat ubiegłego pięciolecia.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PoselOwsianikBronislaw">Z ogromną satysfakcją odnotowujemy przy tej okazji wysokie przekroczenie zadań planu w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju w latach 1971—1975, co stanowi dobrą podstawę wyjściową do realizacji zadań określonych programem VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na lata 1976—1980.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PoselOwsianikBronislaw">Pomyślna realizacja założeń strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju ma swoje źródło w słusznej koncepcji kierowniczej siły narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — przyspieszenia tempa budowy Polski silnej i zasobnej, o wysokim poziomie życia jej obywateli.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PoselOwsianikBronislaw">Pełna aprobata dla tej polityki ze strony ludzi pracy znalazła swój wyraz w rosnącej aktywności społeczno-produkcyjnej, wzroście wydajności pracy, w poprawie organizacji i dyscypliny pracy, lepszym wykorzystaniu majątku trwałego, lepszej gospodarce materiałowo-surowcowej oraz zobowiązaniach produkcyjnych i czynach społecznych.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Realizacji planu społeczno-gospodarczego w roku ubiegłym towarzyszyły niekorzystne warunki klimatyczne dla rozwoju produkcji rolnej oraz niezbyt korzystne warunki zewnętrzne, wywołane recesją gospodarczą w państwach kapitalistycznych. Szczególne napięcie w handlu zagranicznym wytworzyła potrzeba importu dużych ilości zbóż i pasz na skutek słabszych zbiorów w kraju.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PoselOwsianikBronislaw">Podkreślić trzeba, że struktura geograficzna obrotów w naszym handlu zagranicznym oraz współpraca z państwami socjalistycznymi w ramach RWPG uchroniły nasz kraj przed bardziej dotkliwymi skutkami inflacji w krajach zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PoselOwsianikBronislaw">Jest prawdą oczywistą, że aktywna polityka w handlu zagranicznym i współpracy gospodarczej pomaga realizować zadania w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju i stanowi ważny element zbliżenia między narodami, umacnia idee i praktykę pokojowego współistnienia. Szczególnie ważne znaczenie dla naszego kraju ma rozwój stosunków gospodarczych ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami wspólnoty socjalistycznej w ramach RWPG. Stanowi to istotny czynnik ugruntowania więzów przyjaźni i współpracy i na tym gruncie osiąganie wysokich efektów w gospodarce i polityce naszych socjalistycznych krajów. Realizacja tego kierunku w handlu zagranicznym jest ze wszech miar słuszna i godna kontynuacji.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! W roku ubiegłym zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego wykonały wszystkie podstawowe resorty przemysłowe. W sumie plany produkcyjne przemysłu zarówno w odniesieniu do zadań roku ubiegłego, jak i całego pięciolecia zostały z wysoką nadwyżką przekroczone. Powstały więc warunki do lepszej realizacji zadań inwestycyjnych, zaopatrzenia rynku, dostaw środków produkcji dla rolnictwa, jak i przekroczenia planowego funduszu spożycia.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PoselOwsianikBronislaw">Nieodzowne jest też działanie bardziej energiczne i konsekwentne na rzecz dalszej poprawy jakości produkcji — produkcji bez braków, o wysokim standardzie oraz nowoczesności. Nowoczesność parku maszynowego, zakupywane licencje, rosnące kwalifikacje kadry inżynieryjno-technicznej i robotników pozwalają na szybsze uporanie się z tym problemem. Na tym tle warto podkreślić potrzebę położenia większego nacisku na realizację zadań w układzie asortymentowym. Bowiem zakłócenia w systemie zaopatrzenia ludności wynikają częściowo stąd, że asortyment towarów nie jest dostatecznie skoordynowany z popytem ludności.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! W roku ubiegłym procesowi dynamicznego wzrostu społeczno-gospodarczego kraju towarzyszyły istotne napięcia, między innymi w handlu zagranicznym oraz zakłócenia wywołane spadkiem produkcji w rolnictwie. Na skutek niesprzyjających warunków atmosferycznych w roku 1974, a zwłaszcza w roku 1975, mieliśmy słabsze od planowanych i słabsze w stosunku do lat poprzednich zbiory zbóż i ziemniaków. W rezultacie tego nastąpił spadek pogłowia trzody chlewnej i bydła. Nie wykonany został w roku ubiegłym plan skupu zbóż, nastąpił spadek dostaw zwierząt rzeźnych. Nasze rolnictwo nie jest jeszcze dostatecznie przygotowane do pokonywania trudności wynikających ze zmiennych warunków klimatycznych. Duże jeszcze obszary wymagają melioracji, a także duże rozdrobnienie oraz niski poziom wyposażenia technicznego powodują, że wahania plonów w zależności od warunków klimatycznych są stosunkowo duże.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PoselOwsianikBronislaw">Dla przeciwdziałania skutkom niższych zbiorów Rząd podjął decyzję o zwiększeniu importu zbóż i pasz, przeznaczając na ten cel znaczne środki dewizowe. Tym samym można było zwiększyć zarówno w stosunku do lat poprzednich, jak też pierwotnych założeń planowych, dostawy przemysłowych pasz treściwych. Podniesiono ceny skupu trzody chlewnej oraz mleka. Te działania znacznie zmniejszyły ujemne skutki nieurodzaju zbóż i ich wpływ na produkcję zwierzęcą. Podniesione ceny skupu trzody i mleka pozwoliły rolnikom między innymi na zabezpieczenie niezbędnych nakładów na inwestycje oraz wydatków na bieżącą produkcję i usługi.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PoselOwsianikBronislaw">Zarówno sytuacja na rynkach światowych, jak też rosnące potrzeby kraju w zakresie produkcji żywności, wymagają podejmowania zgodnie z uchwałami XV Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL coraz skuteczniejszych działań na rzecz szybszego rozwoju produkcji rolniczej. Niezależnie od działań zmierzających do lepszego wykorzystania gruntów przejmowanych przez państwo za renty lub z innego tytułu jest jeszcze wiele rezerw, które można uruchamiać przez działanie głównie organizacyjne, a także przy pomocy niezbyt dużych nakładów. Mam tu na myśli np. wielu rolników indywidualnych, którzy osiągają tzw. — „średnie” wyniki produkcyjne i posiadających dość siły roboczej oraz budynki. Pomoc przy zakupie urządzeń oraz porada fachowa w zakresie agrotechniki i o charakterze organizacyjnym wiele im może pomóc w osiągnięciu wysokich wyników produkcyjnych na miarę rolników przodujących. Bardzo wiele w pracy z tą grupą rolników może pomóc działanie coraz szerzej i dość skutecznie rozwijane na rzecz specjalizacji produkcyjnej, a zwłaszcza organizowania zespołów kooperacyjnych. Współpraca rolników o dużej wiedzy zawodowej, zdolnych pod względem organizacyjnym, z rolnikami o niższym poziomie wiedzy i umiejętności gospodarskich, powinna zapewnić szybszy postęp.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PoselOwsianikBronislaw">Mamy dość liczną i ofiarną kadrę pracowników służby rolnej, zwłaszcza w gminach. Od jej pracy, a także aktywności społecznej przodujących rolników osiągających wysokie wyniki produkcyjne, działaczy kółek rolniczych bardzo dużo zależy w tej pracy na rzecz uruchamiania istniejących rezerw produkcyjnych w rolnictwie indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PoselOwsianikBronislaw">Rok ubiegły przyniósł dalszą poprawę zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, a więc w maszyny, nawozy chemiczne, środki ochrony roślin oraz materiały budowlane. Potrzeby rolnictwa w tym zakresie nie zostały jednak zaspokojone. Sytuacja w tej dziedzinie jest znana i ulegnie znaczniejszej poprawie, w miarę jak będą zaczynały produkcję nowo budowane i rozbudowywane fabryki maszyn i urządzeń dla rolnictwa, nawozów chemicznych lub innych środków produkcyjnych. Równocześnie konieczne jest kontynuowanie przez Rząd w sposób konsekwentny tych działań, które przeciwdziałają przechwytywaniu materiałów budowlanych, przeznaczonych na rynek wiejski, przez przedsiębiorstwa i instytucje zaopatrywane z innych źródeł. Również konieczne jest podejmowanie działań w zakresie lepszego wykorzystania istniejącego parku maszynowego w rolnictwie na rzecz produkcji rolniczej, ograniczenia do minimum używania np. ciągników do transportu pozarolniczego, lepszego wykonywania remontów w bazach naprawczych, poprawy dostaw części zamiennych.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#PoselOwsianikBronislaw">Znacznej poprawie powinny ulec usługi produkcyjne na rzecz rolnictwa. Nowopowstałe spółdzielnie kółek rolniczych szybko i sprawnie podjęły działalność. Znaczna pomoc finansowa i materiałowa państwa dla spółdzielni kółek rolniczych, zatrudniających młodą i dobrze przygotowaną na ogół kadrę, zaczyna procentować w postaci coraz lepiej organizowanych usług mechanizacyjnych oraz w zagospodarowywaniu przejmowanych gruntów.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#PoselOwsianikBronislaw">Jednakże część możliwości produkcyjnych zakładów świadczących usługi dla ludności wiejskiej jest nadal, pomimo istniejących zakazów, angażowana do pracy przez różne przedsiębiorstwa i instytucje. Tego rodzaju sytuacja powoduje trudności, zwłaszcza w budownictwie indywidualnym, w usługach przy produkcji rolniczej, pogłębia nie zaspokojony popyt na materiały budowlane i brak wykonawców.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#PoselOwsianikBronislaw">Rolnictwo wymaga nadal dużych nakładów inwestycyjnych, zwiększania dostaw maszyn i innych środków produkcyjnych oraz skuteczniejszej pomocy w podejmowanych procesach intensyfikujących produkcję rolną. Trzeba jeszcze silniej zespalać wysiłek rolników z pomocą państwa, ze skutecznym działaniem tych organizacji, które zajmują się skupem i zaopatrzeniem oraz świadczeniem usług dla rolnictwa. Powinniśmy umacniać pozycję dobrych i nowoczesnych wysoko towarowych gospodarstw rolnych, szybciej dostosowywać cały system organizacji w rolnictwie do wymogów, jakie stawia specjalizacja i kooperacja.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że mimo spadku produkcji globalnej w 1975 r. zadania za okres ubiegłego pięciolecia rolnictwo wykonało, a w tym w produkcji zwierzęcej — znacznie przekroczyło. Trzeba jednak pamiętać, że było to możliwe na skutek wysokiego importu zbóż.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#PoselOwsianikBronislaw">W minionym roku rolnictwo nasze, mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych i spadku produkcji globalnej, w całokształcie gospodarki wyżywieniowej znacznie umocniło swoją pozycję, a wspólnie z przemysłem rolno-spożywczym dało na rynek znaczną masę i wyższej jakości produktów żywnościowych. Przede wszystkim znacznie umocniła się pozycja gospodarstw uspołecznionych w całokształcie produkcji rolnej. Państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne stają się coraz bardziej nowoczesnymi i wydajnymi gospodarstwami rolnymi, a wysokimi wynikami zjednują sobie powszechne uznanie.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#PoselOwsianikBronislaw">Zwiększyła się i nadal wzrasta rola kółek rolniczych i ich związków w unowocześnianiu rolnictwa, rozwoju usług produkcyjnych oraz w zagospodarowywaniu przejmowanych przez państwo gruntów rolnych. Wzrosła ranga spółdzielczości wiejskiej w obsłudze handlowej wsi oraz w integracji społeczności chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#PoselOwsianikBronislaw">Duże znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego wsi mają gminy, których władze przedstawicielskie i administracyjne, wsparte rosnącą aktywnością ogniw organizacyjnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, wywierają coraz większy wpływ na stwarzanie coraz korzystniejszych warunków do rozwoju produkcji rolnej i poprawy życia ludności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Tak jak już wspomniałem, rok 1975 i wyniki realizacji planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju stworzyły dobrą podstawę do wykonania zadań przypadających na lata 1976—1980 — lata dalszego rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny, ludzi pracy miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#PoselOwsianikBronislaw">Budujemy Polskę silną i zasobną, o wysokim poziomie życia ludzi. Z tym przeświadczeniem pragnę stwierdzić, że Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem uchwały przedłożonej przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa w 1975 roku oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1975 r. — jest Obywatelom Posłom przedstawiony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 25).</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— stwierdzając, że w roku 1975 — ostatnim roku planu na lata 1971—1975 — zrealizowane zostały podstawowe cele i zadania planu oraz budżetu państwa, a mianowicie: utrzymano wysoką dynamikę dochodu narodowego, osiągnięto dalszą poprawę materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa, kontynuowano rozbudowę i unowocześnienie majątku narodowego, osiągnięto postęp w dziedzinie efektywności gospodarowania;</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— podkreślając, że osiągnięcie tych celów było możliwe dzięki powszechnemu zaangażowaniu załóg pracowniczych i ogółu ludzi pracy w realizację zadań planu oraz dodatkowych zobowiązań produkcyjnych podejmowanych z okazji VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— a także stwierdzając, że Rząd podejmował działania dla odpowiedniego wykorzystania wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju kraju oraz że działalność Rządu w 1975 r. była zgodna z uchwałą o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawą budżetową na 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— przedstawia projekt uchwały w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium, zawarty w druku sejmowym nr 26.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę, a tym samym udzielił Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sekretarz poseł</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#BronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędą się następujące posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#BronislawaGrochowska">Komisji Oświaty i Wychowania — w sali nr 70,</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#BronislawaGrochowska">Komisji Przemysłu Lekkiego — w sali nr 72,</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#BronislawaGrochowska">Polsko-Brytyjskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 101,</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#BronislawaGrochowska">Polsko-Francuskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 67.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 20 do godz. 13)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o wynikach wizyty I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka w Republice Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Ministra Spraw Zagranicznych Obywatela Stefana Olszowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StefanOlszowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie informację o przebiegu i wynikach zakończonej niedawno wizyty oficjalnej I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, członka Rady Państwa towarzysza Edwarda Gierka w Republice Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#StefanOlszowski">Wizyta Edwarda Gierka stała się doniosłym etapem w procesie normalizacji i stopniowego rozwoju stosunków między Polską a Republiką Federalną Niemiec. Niepodobna więc oceniać całościowego jej wymiaru bez uwzględnienia długiej i trudnej drogi, którą ów proces przebiegał.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#StefanOlszowski">Jednocześnie, stanowiła ona wyraz oraz istotny składnik wysiłków Polski Ludowej, konsekwentnie i od lat zmierzającej — w braterskim współdziałaniu ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi naszymi sojusznikami — do pogłębiania odprężenia międzynarodowego, utrwalania bezpieczeństwa i pokoju, normalizacji stosunków między państwami o odmiennych ustrojach społecznych — w imię konstruktywnej współpracy w Europie i świecie, opartej na zasadach pokojowego współistnienia.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#StefanOlszowski">Z uzasadnieniem widzi się w tej wizycie ważną miarę przemian okresu powojennego. Przez długie lata stosunki między Polską oraz innymi państwami socjalistycznymi a Republiką Federalną Niemiec układały się niepomyślnie, nie z naszej bynajmniej winy.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#StefanOlszowski">Polska zawsze doceniała znaczenie i potrzebę właściwego ułożenia stosunków z obydwoma państwami niemieckimi. Na podstawie zawartego w 1950 r. Układu Zgorzeleckiego z NRD — pierwszym socjalistycznym państwem niemieckim — dokonaliśmy zasadniczego przełomu w dziejach polsko-niemieckiego sąsiedztwa. Ostatnie zwłaszcza lata przyniosły szczególnie dynamiczny rozwój tej współpracy we wszystkich dziedzinach życia. Jest to rezultat realizacji porozumień i ustaleń przyjętych podczas przyjacielskich spotkań kierownictwa Polski i NRD.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#StefanOlszowski">Natomiast uporczywa odmowa ze strony kolejnych rządów RFN uznania realiów będących rezultatem drugiej wojny światowej i powojennego rozwoju, ponawiane nieustannie próby odwrócenia skutków klęski Rzeszy hitlerowskiej w oparciu o politykę rewizjonizmu i odwetu — wszystko to rzucało rozległy cień na sytuację europejską i światową, stanowiło jej rzeczywiste zagrożenie i w tym duchu determinowało stosunki między Republiką Federalną a jej wschodnimi sąsiadami. Polityka ta, wyrastając na glebie roznieconej przez imperializm zimnej wojny, była zarazem jej lodowatym, agresywnym składnikiem.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#StefanOlszowski">To wówczas, na początku lat pięćdziesiątych, a więc u progu istnienia RFN, jej chadecki rząd ogłaszał za — „niebyłe i nieważne” Układ Zgorzelecki oraz inne porozumienia międzynarodowe, stojące — zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej — na gruncie trwałości i ostatecznego charakteru granic powojennych, w tym granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Jeszcze w latach sześćdziesiątych pierwszy Kanclerz Republiki Federalnej łudził nadzieją — „powrotu do Prus Wschodnich i innych stron ojczystych”. Wówczas też kręgi militarystyczne i odwetowe w RFN, niepomne doświadczeń niedawnej historii, stanęły na niebezpiecznym gruncie polityki z pozycji siły, pragnęły sięgnąć po broń jądrową jako instrument mający zapewnić urzeczywistnienie ich planów.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#StefanOlszowski">Od tamtych czasów jednak sytuacja międzynarodowa uległa radykalnej zmianie. Wszechstronny rozwój państw socjalistycznych, szybki wzrost ich potencjału gospodarczego i obronnego oraz ich aktywna, pokojowa polityka zagraniczna, doprowadziły do zasadniczej zmiany układu sił w Europie i na świecie, stworzyły warunki do stopniowego przechodzenia od „zimnej wojny” do odprężenia, do budowy pokojowych stosunków między Wschodem i Zachodem.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#StefanOlszowski">Szczególnie doniosłe znaczenie dla procesów pozytywnych przemian miał i ma nadal dialog radziecko-amerykański. Sprzyjała im także realistyczna polityka Francji i innych państw Europy zachodniej. Wszystko to stworzyło warunki do podjęcia nowych wysiłków w celu właściwego ułożenia stosunków między PRL a RFN.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#StefanOlszowski">Nasze szczere pragnienie normalizacji stosunków ze wszystkimi państwami — również z Republiką Federalną Niemiec — mogło przybrać materialny kształt tylko pod warunkiem okazania dobrej woli także przez drugą stronę. Nie mogło też być innej dla tej normalizacji podstawy, jak wiążące uznanie ostatecznego charakteru granicy na Odrze i Nysie, uznanie realiów politycznych i terytorialnych Europy powojennej i zobowiązanie się do trwałego ich poszanowania.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#StefanOlszowski">Podstawowy krok w tym kierunku uczyniono po przejęciu władzy w Republice Federalnej  Niemiec przez koalicyjny rząd Willy Brandta i Waltera Scheela. Działając w dobrze zrozumianym interesie własnego państwa, a także wyciągając prawidłowe wnioski z rzeczywistości politycznej, rząd ów podjął wysuwaną przez Związek Radziecki, Polskę i inne państwa socjalistyczne propozycję traktatowego uregulowania stosunków i zapoczątkowania rzeczowej współpracy. Na tym gruncie doszło do uzgodnienia i podpisania układu między ZSRR a RFN, układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec z dnia 7 grudnia 1970 r., układów między Niemiecką Republiką Demokratyczną i Czechosłowacją a RFN, jak również Czterostronnego Porozumienia w sprawie Berlina Zachodniego.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#StefanOlszowski">Układy te, stwarzając podstawy do normalizacji stosunków w Europie środkowej, odegrały równocześnie bardzo ważną rolę w utorowaniu drogi do zwołania i pomyślnego przeprowadzenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, stały się trwałym składnikiem dorobku polityki odprężenia.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#StefanOlszowski">Podpisując układ o podstawach normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec, państwo nasze było w pełni świadome, iż wkraczamy na długą i niełatwą drogę, wymagającą dalszych, obustronnych wysiłków. Niezbędne było zwłaszcza podjęcie rzetelnych kroków na rzecz przezwyciężania istniejących na tej drodze przeszkód, wynikających ze złej przeszłości. Doniosłe znaczenie dla biegu wydarzeń miało poznańskie przemówienie tow. Edwarda Gierka wygłoszone w dniu 23 marca 1973 r. 'Stwierdzając, iż zawarcie układu z 1970 r. i nawiązanie stosunków dyplomatycznych stworzyło niezbędne przesłanki dla kształtowania stosunków trwałego pokojowego współżycia, I Sekretarz KC PZPR podkreślił jednocześnie, że samo przez się nie zlikwidowało to „rachunku krzywd wyrządzonych narodowi polskiemu przez zbrodniczy hitleryzm”.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#StefanOlszowski">Polska polityka zagraniczna z konsekwencją podejmowała wysiłki, aby stworzyć wszelkie niezbędne przesłanki dla dokonania dalszego zwrotu we wzajemnych stosunkach. Taki był główny sens porozumień, osiągniętych w Helsinkach — w trakcie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — w efekcie spotkania towarzyszy Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza z Kanclerzem Helmutem Schmidtem oraz ministrem Hansem Dietrichem Genscherem, a następnie podpisanych w dniu 9 października ubiegłego roku w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#StefanOlszowski">Batalia polityczna w RFN wokół ratyfikacji tych porozumień, o którą z zaangażowaniem występował rząd SPD/FDP, stała się kolejnym ważnym czynnikiem przemian w postawach społeczeństwa zachodnioniemieckiego wobec problemów normalizacji stosunków z Polską. Wnikliwie tę batalię obserwując, mogliśmy z zadowoleniem stwierdzić, iż w ostatecznym rachunku zwyciężył realizm i rozsądek. Porozumienia zostały jednogłośnie zatwierdzone przez Bundesrat.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#StefanOlszowski">Z naszej strony aprobowała te dokumenty Rada Państwa PRL.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#StefanOlszowski">Wejście w życie porozumień stworzyło zasadniczo lepsze warunki dla procesu normalizacji stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, a jednocześnie umożliwiło zrealizowanie wystosowanego wcześniej zaproszenia dla I Sekretarza KC PZPR, tow. Edwarda Gierka do złożenia wizyty w RFN. Odbyła się ona — jak Wysokiej Izbie wiadomo w dniach od 8 do 12 czerwca br.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#StefanOlszowski">Od samego początku traktowaliśmy tę wizytę w kategoriach wydarzenia o doniosłym dla przyszłości znaczeniu, wychodząc z założenia, iż winna ona wieńczyć okres budowy politycznych i prawnych podstaw normalizacji oraz stworzyć przesłanki dla pogłębienia stosunków wzajemnych, zwłaszcza w dziedzinie współpracy gospodarczej i nadania im trwałego, zrównoważonego charakteru.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#StefanOlszowski">Wysoka Izbo! Podjęte wysiłki i działania z naszej strony, a także — chcę to podkreślić — ze strony rządu RFN, pozwoliły na stworzenie optymalnych warunków dla przebiegu wizyty i osiągnięcia w jej wyniku zakładanych celów. Sprzyjały temu również zjawiska, jakie zachodziły na tle debat politycznych w RFN wokół ratyfikacji porozumień z Polską, wzrastające zrozumienie dla ich istoty ze strony większości społeczeństwa RFN oraz zaangażowanie rządu RFN, osobiście Kanclerza Helmuta Schmidta oraz ministra Genschera na rzecz normalizacji stosunków z Polską.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#StefanOlszowski">Złożenie tej wizyty na najwyższym szczeblu poprzedziły długie miesiące rozmów polityków i dyplomatów, działaczy gospodarczych i ekspertów z różnych dziedzin, spotkania przedstawicieli prasy i opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#StefanOlszowski">Przebieg wizyty, świadczący o obopólnej gotowości poszerzenia stosunków wzajemnych, nie pozostawił jednocześnie wątpliwości, że przezwyciężanie obciążeń wynikających z przeszłości, skutków polityki imperializmu niemieckiego oraz agresji hitlerowskiej, dokonywać się może wyłącznie w dalszym toku procesu normalizacji. Znalazło to dobitny wyraz w przemówieniach wygłoszonych przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka i Kanclerza Helmuta Schmidta, a także we Wspólnym Oświadczeniu i innych dokumentach. Tym samym, przyjęta została płaszczyzna traktowania normalizacji jako procesu długofalowego, bez iluzorycznych tez o — „zapomnieniu” czy — „przebaczeniu”. Jest to płaszczyzna realistyczna, którą lapidarnie ujął nasz I Sekretarz w słowach: „Przyjechaliśmy do RFN bez iluzji”. Jest to płaszczyzna naszej narodowej godności.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#StefanOlszowski">Stosunek do przeszłości znalazł wyraz w hołdzie pamięci ofiar faszyzmu i oświadczeniu wydanym z tej okazji przez I Sekretarza KC PZPR. Mam tu na myśli podniosłą i wymowną uroczystość złożenia wieńca pod pomnikiem męczenników byłego obozu koncentracyjnego w Neuengamme i na płycie poświęconej polskim ofiarom, które tam straciły życie. Symboliczne znaczenie miały także słowa wypowiedziane publicznie przez Kanclerza Helmuta Schmidta wobec naszej delegacji w Bonn: — „...cierpienia i ofiary niezliczonej liczby Polaków, którym niczego nie zarzucano ponad to, że byli Polakami, barbarzyńskie spustoszenia, wszystko to zostało spowodowane przez Niemców w imię fałszywie pojmowanej niemieckości. Jako Niemcy nie możemy i nie chcemy umywać rąk (...) i przechodzić do historycznego porządku dziennego”. Podobnie mówił prezydent senatu Bremy — Hans Koschnick: — „...nad sprawą tą pracować musimy w stosunkach wzajemnych przez ich rozwój, wzajemny szacunek i poznawanie”.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#StefanOlszowski">Z przekonywającą siłą i pełną powagi godnością zabrzmiała wobec tych głosów, wyrażających szczere intencje i dobre zamiary wobec Polski, odpowiedź najwyższego przedstawiciela naszego narodu: — „...świadomość narodu kształtuje nie tylko pamięć historii, lecz praca dla teraźniejszości, myśl i troska o przyszłość. Naród polski, okrutnie doświadczony w przeszłości, wielkim wysiłkiem tworzący swój dzień dzisiejszy, chce patrzeć z ufnością w przyszłość, z szacunkiem i zaufaniem dla innych narodów, również dla Niemców”.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Zasadnicze znaczenie miały rozmowy polityczne z zachodnioniemieckimi partnerami. W trakcie wielogodzinnych spotkań i dyskusji I Sekretarza KC PZPR z Kanclerzem Federalnym i innymi osobistościami świata politycznego i gospodarczego RFN, dokonaliśmy wspólnej oceny dotychczasowego przebiegu procesu normalizacji, przeglądu wszystkich zasadniczych problemów rozwoju stosunków dwustronnych i najważniejszych aspektów sytuacji międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#StefanOlszowski">Wiele problemów politycznych i gospodarczych stanowiło również przedmiot oddzielnych rozmów, jakie przeprowadzili zastępca Przewodniczącego Rady Państwa, przewodniczący Klubu Poselskiego PZPR, poseł Edward Babiuch z przewodniczącym frakcji parlamentarnej SPD. Herbertem Wehnerem, Minister Spraw Zagranicznych PRL z Ministrem Spraw Zagranicznych RFN oraz Wicepremier Tadeusz Wrzaszczyk i Minister Jerzy Olszewski z Ministrem Gospodarki RFN Hansem Friderichsem.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#StefanOlszowski">Istotnym elementem wizyty były przyjacielskie rozmowy z przedstawicielami ludzi pracy podczas spotkań z górnikami w kopalni Moers, ze stoczniowcami w Bremie, z przedstawicielami Centrali Związków Zawodowych i przewodniczącymi branżowych związków zawodowych RFN.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#StefanOlszowski">Wizyta dała okazję do spotkań i rozmów z przedstawicielami głównych sił politycznych Republiki Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#StefanOlszowski">Ze strony Przewodniczącego SPD Willy Brandta, jak też Przewodniczącego FDP Hansa Dietricha Genschera, spotkaliśmy się z pełnym poparciem dla polityki rozwoju stosunków dwustronnych i zrozumieniem jej znaczenia dla całokształtu odprężenia w Europie.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#StefanOlszowski">Przewodniczący CDU Helmut Kohl zapewniał I Sekretarza KC PZPR, że partia ta również zmierzać będzie do osiągnięcia pełnej normalizacji stosunków z Polską na gruncie układów i porozumień istniejących między obu państwami. W wywiadzie dla — „Die Welt” z 11 czerwca Kohl oświadczył: „Zawarte porozumienia są wiążące z mocy prawa. To dotyczy również ewentualnego rządu federalnego CDU/ CSU”. Po raz pierwszy chadecki kandydat na kanclerza tak jednoznacznie określił swoje stanowisko w kwestii stosunków między PRL i RFN.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#StefanOlszowski">Przyjmując z należytą uwagą zapewnienie o respektowaniu porozumień i podkreślając, że Polska dąży do ułożenia pokojowej współpracy z całym społeczeństwem RFN na gruncie uznania zawartych układów i porozumień, zdecydowanie przeciwstawialiśmy się i występować będziemy przeciw wyrażanym w niektórych kołach opozycji deklaracjom i żądaniom sprzecznym z Układem z grudnia 1970 r. i porozumieniami z Helsinek.</u>
          <u xml:id="u-20.30" who="#StefanOlszowski">I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek odbył również przyjacielskie spotkanie z kierownictwem Niemieckiej Partii Komunistycznej, na czele z Przewodniczącym DKP tow. Herbertem Miesem, reprezentantem partii, której od początku konsekwentne stanowisko w sprawach stosunków z Polską i innymi państwami socjalistycznymi jest znane.</u>
          <u xml:id="u-20.31" who="#StefanOlszowski">Można zatem stwierdzić, że w rozmowach przeprowadzonych w toku wizyty uczestniczyły te wszystkie siły, które pozytywnie odnoszą się do sprawy normalizacji. Poza zasięgiem rozmów i kontaktów nawiązanych w czasie wizyty pozostali tylko — rzecz jasna — szowinistycznie nastawieni politycy oraz różnych odcieni zwolennicy napięcia i zimnej wojny, nacjonalizmu i militaryzmu.</u>
          <u xml:id="u-20.32" who="#StefanOlszowski">Ujmując generalnie wszystkie aspekty polityczne, gospodarcze i inne przeprowadzonych rozmów, podsumowując ich konkretne rezultaty zawarte w dokumentach, stwierdzić należy, że stanowiły one w politycznym i materialnym wyrazie istotny wkład w dzieło normalizacji stosunków między Polską a RFN.</u>
          <u xml:id="u-20.33" who="#StefanOlszowski">W trakcie rozmów wskazywaliśmy również na to, co utrudnia kontynuowanie normalizacji i rozwój stosunków wzajemnych. Poruszyliśmy w sposób pryncypialny problemy wynikające z prawnych i polityczno-administracyjnych aktów RFN, a kolidujące z postanowieniami Układu z 7 grudnia 1970 r., jak i sprawę dywersyjnej, niezgodnej z Aktem Końcowym KBWE, zakłócającej proces odprężenia działalności rozgłośni — „Wolna Europa”. Sprawy te będziemy nadal podejmować i to z całą konsekwencją.</u>
          <u xml:id="u-20.34" who="#StefanOlszowski">W rozmowach poświęcono wiele uwagi potrzebie pogłębiania odprężenia oraz konsekwentnej realizacji zasad i postanowień Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Nasza strona podkreślała przy tym zdecydowaną wolę działania Polski wespół z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej w realizacji ich jednolitego, pokojowego kursu, na rzecz odprężenia i bezpieczeństwa wszystkich państw europejskich.</u>
          <u xml:id="u-20.35" who="#StefanOlszowski">Wskazywaliśmy szczególnie na potrzebę osiągnięcia postępów w rokowaniach wiedeńskich w sprawie wzajemnej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie środkowej na zasadzie nieumniejszania bezpieczeństwa jakiegokolwiek państwa. Podkreślaliśmy konieczność zaniechania wszelkich działań, mogących przeszkodzić tym rokowaniom. Wskazywaliśmy na treść i ton niektórych wystąpień na Zachodzie, które trudno pogodzić z polityką odprężenia politycznego i militarnego.</u>
          <u xml:id="u-20.36" who="#StefanOlszowski">Poruszono również znaczenie problemu Berlina Zachodniego. Podkreślaliśmy zwłaszcza, iż ścisłe przestrzeganie Porozumienia Czterostronnego z 1971 r. pozostaje warunkiem dalszych postępów odprężenia oraz leży w interesie wszystkich zainteresowanych państw, w tym także RFN.</u>
          <u xml:id="u-20.37" who="#StefanOlszowski">Podkreślaliśmy szczególną wagę dialogu radziecko-amerykańskiego dla umocnienia odprężenia i bezpieczeństwa światowego, w tym dla dalszego pogłębiania odprężenia w Europie. Podnosiliśmy potrzebę aktywnego przeciwdziałania na arenie międzynarodowej tym siłom, które dążą do zakłócenia procesu odprężenia i intensyfikują wyścig zbrojeń. Wskazywaliśmy przy tym na niebezpieczeństwo, jakie dla polityki odprężenia wypływa ze strony militarystycznych kół na Zachodzie.</u>
          <u xml:id="u-20.38" who="#StefanOlszowski">W sumie więc można stwierdzić, że rozmowy były szczere i otwarte. W ich trakcie mogliśmy dokonać wszechstronnej oceny rozwoju wzajemnych stosunków, podkreślając dotychczasowe osiągnięcia, ale i nie ukrywając występujących jeszcze trudności. Zasadniczą konkluzją była wspólnie wyrażona wola dalszego, konsekwentnego kontynuowania dzieła zapoczątkowanego Układem z 7 grudnia 1970 r. Uzgodniono, że rozmowy i konsultacje na tematy polityczne i gospodarcze w sprawach bilateralnych i międzynarodowych będą kontynuowane w zorganizowanych formach. Kanclerz Helmut Schmidt został zaproszony do złożenia wizyty w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-20.39" who="#StefanOlszowski">Wiele miejsca w trakcie wizyty zajęły zagadnienia współpracy ekonomicznej, która stanowi materialną podstawę przemian we wzajemnych stosunkach. W rozmowach na tematy gospodarcze poświęcono dużo uwagi współdziałaniu na rzecz sprawnej realizacji istnieją cych powiązań kooperacyjnych i ich rozszerzania, jak również kooperacji na rynkach trzecich, zwiększenia polskiego eksportu do RFN i równoważenia bilansu handlowego. Kanclerz Helmut Schmidt zapowiedział poparcie dla inicjatyw rozszerzających treść i zakres współpracy ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-20.40" who="#StefanOlszowski">Podczas wizyty w Düsseldorfie tow. Edwarda Gierka podejmowali liczni przedstawiciele życia gospodarczego. W bezpośrednich i rzeczowych rozmowach I Sekretarz KC PZPR przedstawił rozwój ekonomiczny Polski oraz jej możliwości jako partnera innych krajów. Na spotkaniu tym mogliśmy się przekonać, że przemysłowcy i finansiści zachodnioniemieccy cenią partnerstwo polskich przedsiębiorstw i mają do nich zaufanie. Wiedzą oni dobrze, że zawierane kontrakty i umowy, w tym kredytowe, są obustronnie korzystne oraz że Polska wywiązuje się rzetelnie ze swych zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-20.41" who="#StefanOlszowski">Mogliśmy się przekonać, że zachodnioniemieckie koła gospodarcze zdają sobie sprawę z potrzeby zrównoważenia obrotów handlowych. Świadczą o tym słowa jednego z czołowych przedstawicieli zachodnioniemieckiego przemysłu: — „Naszym problemem w handlu między Polską a Republiką Federalną Niemiec jest przewaga eksportu niemieckiego do Polski w stosunku do naszego, o wiele za małego importu (...). Na dłuższą metę talk być nie może. Żaden kraj nie może więcej importować niż eksportuje. Wzajemny handel musi być wyrównany”. Prasę zachodnioniemiecką obiegła wypowiedź na ten sam temat tow. Edwarda Gierka: — „Polska chce w RFN kupować więcej, ale pod warunkiem, że Wasza strona również będzie więcej kupować. Nie będziemy jednak kupować u Was wszystkiego, co nam podsuniecie, tylko to, co jest nam potrzebne, najwyższej jakości i po konkurencyjnych cenach”. Co się tyczy eksportu do RFN, to godzi się wspomnieć, że partner zachodnioniemiecki stawia wysokie wymagania dotyczące jakości i terminów. Trzeba tę kwestię mieć na uwadze, zwłaszcza w świetle przewidywanego wzrostu wzajemnych obrotów.</u>
          <u xml:id="u-20.42" who="#StefanOlszowski">Wiele miejsca poświęcono w rozmowach współpracy kulturalnej. Zawarto odpowiednią umowę.</u>
          <u xml:id="u-20.43" who="#StefanOlszowski">Poruszono sprawę prezentacji obrazu Polski w RFN. W wyniku rozmów podjęte zostaną działania celem wprowadzenia do programów nauczania w poszczególnych krajach RFN zaleceń opracowanych w ramach komisji d/s podręczników pod auspicjami UNESCO. Postanowienie to znalazło wyraz we Wspólnym Oświadczeniu i we wspomnianej Umowie Kulturalnej.</u>
          <u xml:id="u-20.44" who="#StefanOlszowski">Omawiano możliwość nawiązania kontaktów między niektórymi miastami Polski i RFN, zapoczątkowanych dobrym porozumieniem między Gdańskiem a Bremą.</u>
          <u xml:id="u-20.45" who="#StefanOlszowski">Podkreślono znaczenie kontaktów parlamentarzystów i uzgodniono przyjazd do Polski delegacji Bundesratu. Dużą wagę przywiązują obie strony do rewizyty w RFN delegacji Klubu Poselskiego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-20.46" who="#StefanOlszowski">Z punktu widzenia realizacji postawionych celów wizyta zakończyła się pełnym sukcesem. W wielu płaszczyznach podjęte zostały sprawy o dużym znaczeniu dla przyszłości wzajemnych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-20.47" who="#StefanOlszowski">Rezultaty wizyty odzwierciedlają przyjęte w jej toku dokumenty. Wspólne Oświadczenie o rozwoju stosunków między PRL i RFN nakreśliło podstawowe założenia programu dalszego rozwoju tych stosunków, przyjmując orientację na pełną normalizację i wszechstronny rozwój współpracy — zgodnie z postanowieniami Układu z 1970 r. List rządu RFN w związku z podpisaniem pięcioletniej umowy o dalszym rozwoju współpracy gospodarczej potwierdza zasadę stosowania w odniesieniu do Polski klauzuli największego uprzywilejowania.</u>
          <u xml:id="u-20.48" who="#StefanOlszowski">Przedstawiliśmy propozycje zmierzające do zwiększenia eksportu polskiego do RFN w najbliższych latach oraz do osiągnięcia poprawy bilansu handlowego przy równoczesnym utrzymaniu dynamiki wzrostu wzajemnych obrotów. Podpisaliśmy ważne porozumienia obejmujące kompleks zagadnień dotyczących współpracy w dziedzinie gazyfikacji węgla oraz chemicznej przeróbki gazu.</u>
          <u xml:id="u-20.49" who="#StefanOlszowski">Porozumienia dotyczące gazyfikacji węgla mają duże znaczenie. Przyjmują one za podstawę partnerstwo we współpracy naukowo-technicznej opartej na najbardziej nowoczesnej technologii oraz korzystnych warunkach kredytowych.</u>
          <u xml:id="u-20.50" who="#StefanOlszowski">Ogółem, obok dokumentów międzyrządowych, podpisano 14 różnych kontraktów, porozumień i umów, które stwarzają podstawy do współpracy między przemysłem polskim i zachodnioniemieckimi organizacjami gospodarczymi.</u>
          <u xml:id="u-20.51" who="#StefanOlszowski">Przychylne na ogół komentarze w prasie RFN, autentyczne przejawy sympatii okazywane przez szerokie kręgi ludności tego kraju chcielibyśmy przyjąć za wyraz przemian zachodzących w środowiskach politycznych i w nastawieniu społeczeństwa zachodnioniemieckiego wobec Polski i narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-20.52" who="#StefanOlszowski">Miarą przemian tam zachodzących jest także stanowisko większości działaczy partii opozycji chadeckiej wobec wizyty. Wydaje się, że trwająca od zawarcia Układu z 1970 r. konfrontacja przeciwników i zwolenników normalizacji z Polską została przesądzona na korzyść tych ostatnich.</u>
          <u xml:id="u-20.53" who="#StefanOlszowski">Przebieg i rezultaty wizyty spotkały się z uznaniem w Związku Radzieckim i innych bratnich krajach socjalistycznych. Stanowi ona bowiem ważny element skoordynowanej, generalnej linii państw socjalistycznych w umacnianiu pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Jest kolejnym przykładem praktycznego urzeczywistniania tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-20.54" who="#StefanOlszowski">Również państwa zachodnie widzą w tym wydarzeniu umacnianie procesu odprężenia międzynarodowego i czynnik uzdrawiający stosunki europejskie. W Stanach Zjednoczonych sukces wizyty powitano jako wydarzenie o dużej wadze dla Europy.</u>
          <u xml:id="u-20.55" who="#StefanOlszowski">Głosy krytyczne padły wyłącznie z reakcyjnych środowisk w RFN i zaciekłych przeciwników odprężenia w niektórych innych krajach. Potwierdzają one tylko, jak bardzo ta wizyta była potrzebna i pożyteczna jako wyraz żywotności i dynamiki procesu odprężenia.</u>
          <u xml:id="u-20.56" who="#StefanOlszowski">Sukces wizyty, którą słusznie nazwano — „optymistyczną podróżą” jest w wielkim stopniu także funkcją sposobu prowadzenia rozmów i negocjacji. Poczucie godności, umiejętności prezentowania interesów socjalistycznej Polski, realizm i wytrwałe dążenie do osiągnięcia założonych celów — jakie cechowały I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — dobrze przysłużyły się Polsce, jej autorytetowi międzynarodowemu, stosunkom między obu krajami i pokojowi w Europie.</u>
          <u xml:id="u-20.57" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-20.58" who="#StefanOlszowski">Przypomnę, iż na zakończenie oficjalnej części wizyty towarzysz Edward Gierek powiedział między innymi: — „Rozumiemy, że nie wszystkie sprawy da się w czasie tej pierwszej wizyty omówić i załatwić. To jednak czego dokonano jest rzeczą ogromną i świadczy o wielkim kroku naprzód...”. Angażując swój osobisty autorytet, zapewniając wizycie pomyślne rezultaty I Sekretarz naszej partii wniósł wybitny wkład w dzieło umacniania miejsca i znaczenia Polski w Europie i świecie.</u>
          <u xml:id="u-20.59" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-20.60" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Miałem zaszczyt przedstawić zwięzły bilans działań polityki zagranicznej Polski Ludowej w kwestii stosunków z RFN. Wizyta I Sekretarza KC PZPR stanowi ich dotychczasową kulminację. Było to wydarzenie ważne, korzystne dla Polski, obchodzące wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-20.61" who="#StefanOlszowski">Postawmy pytanie, co było źródłem tego sukcesu, co należy czynić, aby go utrwalić?</u>
          <u xml:id="u-20.62" who="#StefanOlszowski">Kwestia ta interesuje obywateli myślących kategoriami interesów narodu i państwa. Ale warto, aby pytanie to postawił sobie każdy, również ci spośród naszych rodaków, którzy sądzą, że państwu naszemu wszystko przychodzi lekko, że obowiązkiem tego państwa jest tworzyć i zapewniać warunki spokojnego i dostatniego życia, a ich przywilejem po prostu z tego korzystać.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>