text_structure.xml
13 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VIII — Sesja IX</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 56 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 10 października 1984 r.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 8 4</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12 min. 05)</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Zbigniew Gertych i Jerzy Ozdowski)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Czesława Artyszuka i Marię Gawlik.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Artyszuk.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 55 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym raporcie o procesie realizacji i rezultatach reformy gospodarczej w 1983 roku (druki nr 498 i 510).</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Melich.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1983 był drugim rokiem realizacji założeń, które pod określeniem — „reforma gospodarcza” wprowadzamy w całe nasze życie gospodarcze, dokonując głębokich zmian w systemie zarządzania i planowania, a w ślad za tym i zmian w mechanizmie funkcjonowania naszej gospodarki. Był to rok dalszej stabilizacji gospodarki i ożywienia gospodarczego, choć uwarunkowania tej gospodarki nadal były złożone i trudne. Jak na tym tle ocenić oddziaływanie reformy?</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PoselAlojzyMelich">Komisje Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Prac Ustawodawczych, jak też międzykomisyjny zespół do spraw reformy gospodarczej stanęły wobec wielu trudności, aby możliwie obiektywnie odpowiedzieć na to pytanie. W pracach wykorzystaliśmy opinie i ekspertyzy, między innymi Rady Społeczno-Gospodarczej przy Sejmie PRL, zespołu ekspertów sejmowych, jak też opinie wielu komisji sejmowych, zainteresowanych żywo tą problematyką. Podstawą dyskusji był opracowany przez Rząd — „Raport o procesie realizacji i rezultatach reformy gospodarczej w 1983 roku”.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PoselAlojzyMelich">Trudności w ocenie są głównie natury metodycznej. Dotychczasowe oceny mają bowiem w dużym stopniu charakter opisowy, ogólnikowy, a przez to nie w pełni przekonywający. Raport stoi na stanowisku, że — „ustalanie ścisłego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zasadami i mechanizmami reformy a kształtowaniem się realnych procesów gospodarczych nie jest możliwe”. Stanowisko to jest tylko w części słuszne. Na pewno trudne są globalne, syntetyczne oceny, ze ścisłym wskazaniem przyczyn i zakresu ich wpływu na osiągane rezultaty. Istnieje jednak możliwość dokładniejszej analizy wpływu poszczególnych instrumentów i mechanizmów reformy na przebieg i rezultaty w realnych procesach gospodarczych. Metody takie znane są w literaturze światowej.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#PoselAlojzyMelich">Punktem wyjścia do wprowadzenia w życie każdego instrumentu czy zespołu instrumentów w ramach reformy musi być uprzednie rozeznanie ich kompleksowego wpływu na szereg aspektów naszego życia gospodarczego, a w toku ich stosowania konieczne jest stałe analizowanie skuteczności ich oddziaływania. Przykładem wprowadzenia nie przygotowanego w ten sposób instrumentu może być choćby PFAZ, tak często zmieniany i jeszcze tak bardzo niedoskonały. Problem dopracowania metod określania skuteczności działania instrumentów, metod, mechanizmów reformy ma podstawowe znaczenie dla /podniesienia wiarygodności naszych ocen. Rzutować to powinno na sposób prezentowania ocen. Teza bowiem, że nie można wyodrębnić wpływu reformy gospodarczej na realne procesy gospodarcze powoduje, że często identyfikujemy wszystkie osiągnięcia naszej gospodarki z oddziaływaniem reformy gospodarczej, a raczej marginesowo, albo też wcale, nie podnosząc jednocześnie, że wtedy i wszystkie mankamenty i braki gospodarki trzeba by sprowadzić do reformy gospodarczej, co znów jest nieuzasadnione i błędne. Ostrożniejsze więc i dokładniejsze oceny będą bardziej przekonywające. Przecież nie tylko reforma gospodarcza określa przebieg procesu gospodarczego w Polsce, choć i ona wchodzi w skład polityki gospodarczej Polski. Znaczny był i jest na przykład wpływ pomocy ze strony państw socjalistycznych w zakresie zaopatrzenia materiałowego na pracę naszego przemysłu. Przedsięwzięcia zaś, choćby Rządu, w zakresie programów antyinflacyjnego i oszczędnościowego były przecież konieczne, bo nie działały jeszcze mechanizmy reformy. Z drugiej strony braki naszej gospodarki nie są wyłącznie wywołane reformą, choćby dlatego, że same mechanizmy nie są w stanie niczego automatycznie rozwiązywać, mogą być przecież przez ludzi wypaczane i nie rozumiane.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoki Sejmie! Z tymi wstępnymi zastrzeżeniami proszę pozwolić, że spróbuję scharakteryzować pozytywy i negatywy oddziaływania reformy gospodarczej w 1983 roku. Wszystkie przedstawione opinie i głosy w dyskusji stwierdzają jednomyślnie i jednoznacznie, ze rok 1983 przyniósł dalszy postęp w realizacji założeń reformy gospodarczej. Reforma — stwierdza się powszechnie — daje pozytywne rezultaty, choć jednocześnie podkreśla się, iż wiele jest jeszcze dziedzin, w których postęp jest nieznaczny, a są i obszary, w których postęp zaznacza się jeszcze w sposób mało wyraźny.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#PoselAlojzyMelich">Mimo wniesionych przeze mnie uprzednio zastrzeżeń, komisje stwierdzają, że jest rzeczą uzasadnioną przypisywanie jednak znacznej części — szkoda, ze nie można jej określić w sposób bardziej wymierny — realnych osiągnięć gospodarczych właśnie w oddziaływaniu reformy gospodarczej. Osiągnięcia te, ogólnie rzecz biorąc, są znane i są znaczące. Dochód narodowy wzrósł przecież o 5,8%, kiedy w planie zakładano 2 do 2,5%; w produkcji przemysłowej odnotowujemy wzrost o 5,3%; w podstawowej produkcji budowlano-montażowej o 5,3%, w produkcji globalnej rolnictwa o 3,6%, w tym w gospodarce uspołecznionej o 6,2%. Wprawdzie jesteśmy jeszcze dość daleko od poziomu gospodarki z lat 1978—1979, ale wychodzimy już wyraźnie z głębokiej depresji.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#PoselAlojzyMelich">Na podkreślenie zasługuje uzyskanie 2 mld dolarów nadwyżki w obrotach z krajami kapitalistycznymi, choć znaczną tutaj rolę odgrywa ograniczenie importu. Widoczna jest już też pewna poprawa sytuacji rynkowej, choć zrozumiała jest niecierpliwość społeczeństwa w tym zakresie. Odnotować też trzeba 6,1% wzrost społecznej wydajności pracy, choć daleko jeszcze nie tylko do pożądanego poziomu, ale też do jej poziomu sprzed kilku lat.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#PoselAlojzyMelich">Do pozytywów reformy gospodarczej zaliczyć jeszcze trzeba fakt dokonywania się zmian w samym myśleniu ekonomicznym, narastanie nowych nawyków, rosnące docenianie rachunku ekonomicznego. Powoli zmienia się styl pracy kierowniczej, bo zwiększa się samodzielność pracy przedsiębiorstw, co nie pozostaje bez wpływu na aktywność kadry przedsiębiorstw. W przedsiębiorstwach powstają wskutek tego mechanizmy dostosowawcze do nowych, utrudnionych przez sankcje i kryzys warunków, choćby zaopatrzeniowych, a przez to i lepsze wykorzystywanie mocy produkcyjnych. Utrwala się przekonanie, że trzeba starać się samemu wygospodarowywać środki na finansowanie przedsiębiorstw i choć dobór po temu metod może budzić wątpliwości — ceny, zmiany asortymentów — to jednak reforma zmuszać będzie coraz bardziej do szukania skutecznych po temu metod.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#PoselAlojzyMelich">Dalej postęp jest, niestety, określany przez wykorzystywanie rezerw prostych, powierzchniowych, ale otwiera się przez to droga do szukania rezerw wymagających intensywnych metod gospodarowania. Pozytywny wpływ reformy przejawił się we wzroście samorządności załóg, pogłębił się proces uspołecznienia zarządzania. Z drugiej jednak strony w naszej ocenie trzeba też uwzględnić wpływ reformy, może choćby częściowo, na przejawy negatywne, które występują w naszej gospodarce. Nie opanowane zostały szczególnie procesy wzrostu cen i płac.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#PoselAlojzyMelich">Ceny w ubiegłym roku wzrosły o 23,2%, choć plan przewidywał wzrost w granicach 15—16%. Przychody pieniężne ludności wzrosły o 24,9% i przekroczyły zadania o 509 mld zł, to jest o 13,5% w stosunku do planu, a dostawy towarów na rynek wzrosły o 7%. Procesy te negatywnie wpływają na równowagę gospodarczą i pogłębiają inflację.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#PoselAlojzyMelich">Nieskuteczne są w dalszym ciągu procesy motywacyjne. Niedostateczne jest pobudzanie do wzrostu stosowania innowacji w przedsiębiorstwach i zapleczu gospodarczym. Nikła jest siła oddziaływania reformy na wymuszanie zwiększenia efektywności gospodarowania. Przedsiębiorstwa nie są zainteresowane nadal obniżką kosztów, racjonalizacją zatrudnienia, podwyższaniem jakości, stosowaniem nowoczesnych metod gospodarowania i organizowania procesów wytwarzania. Stąd zresztą wynika i słaba gotowość przedsiębiorstw do wykorzystywania postępu naukowo-technicznego. Jest to niewątpliwie najsłabsze ogniwo reformy.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#PoselAlojzyMelich">Mimo wysokiej dynamiki handlu zagranicznego niezadowalająca jest jego efektywność, choćby z uwagi na niski poziom jakości produkcji eksportowej. Szczególnie niepokoić musi niska efektywność procesu inwestowania. Nakłady na inwestycje przekroczone zostały o 175 mld zł, to znaczy o przeszło 18%, choć nie dotyczy to przedsiębiorstw przemysłowych, a sfery konsumpcji społecznej, która jest szczególnie zaniedbana.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#PoselAlojzyMelich">Stwierdzić jednak trzeba, że jak dotąd sfery inwestowania nie przeniknęła jeszcze reforma gospodarcza. Stąd pojawiają się tutaj stare i znane błędy. Trudno obarczać reformę gospodarczą brakiem restrukturalizacji naszej gospodarki, bo jest to w dużym stopniu spowodowane niedostatkiem środków. Nie wolno jednak zamykać oczu na przejawy demoralizacji społecznej, niskiej dyscypliny społecznej, nieposzanowania wspólnej własności, niskiej etyki zawodowej, niedoceniania samej pracy. Wprawdzie trudno za te przejawy winić reformę gospodarczą, bo przejawy demoralizacji narastają od lat, ale reforma gospodarcza nie była jak dotąd w stanie zastosować skutecznych mechanizmów temu przeciwdziałających, mogą się więc one nasilać.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! Po tym krótkim przeglądzie zasadniczych czynników określających pozytywne i negatywne strony reformy w roku 1983, trzeba nam powrócić do odpowiedzi na postawione na wstępie pytanie, jak ocenić oddziaływanie reformy. Czy spełnia ona swoje zadania?</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#PoselAlojzyMelich">Pytanie to trzeba by podzielić na dwie części. Po pierwsze, czy sprawdzają się zasady i założenia reformy gospodarczej oraz — czy dostatecznie sprawne są metody, środki i mechanizmy realizacji tej reformy.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>