text_structure.xml 97.2 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">W dniu 24 lutego 1988 r. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektu ustawy o zmianie ustawy ordynacja wyborcza do rad narodowych, obradująca pod przewodnictwem poseł Elżbiety Gacek (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- sprawozdanie podkomisji o przedstawionym przez Radę Państwa projekcie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">W posiedzeniu wzięli udział: członek Rady Państwa Kazimierz Secomski, szef Kancelarii Rady Państwa Jerzy Breitkopf, wiceminister sprawiedliwości Tadeusz Skóra oraz przedstawiciele Kancelarii Sejmu, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Urzędu Rady Ministrów, Rady Krajowej PRON, Rady Społeczno-Gospodarczej przy Sejmie, Zespołu Doradców Sejmowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełElżbietąGacek">Zgodnie z ustalonym harmonogramem prac wyłoniona przez Komisję podkomisja pracowała nad projektem w dniach 16, 17 i 23 lutego. Zostaliśmy zaopatrzeni do tych prac w dodatkowe materiały, określające stanowiska: Trybunału Konstytucyjnego, Rady Naczelnej ZSP, Wrocławskiego Klubu Samorządowego - poparte przez Radę Pracowniczą Zakładów „Polar”. Dysponowaliśmy opinią Rady Społeczno-Gospodarczej, Zespołu Doradców Sejmowych, osób prywatnych, a także Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Przemyślu. Byliśmy też bogatsi o uwagi, jakie padły podczas pierwszego czytania projektu ustawy na plenarnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PosełElżbietąGacek">Podkomisja przedstawia propozycje zmian, uściśleń i poprawek redakcyjnych według doręczonego posłom sprawozdania - wraz z dodatkowymi poprawkami, które przekażę ustnie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PosełElżbietąGacek">Pierwsza poprawka dotyczy art. 9 ordynacji. Proponujemy następujące jego brzmienie: „Radnych wojewódzkich rad narodowych wybiera się w liczbie ustalonej przez Radę Państwa w okręgach wyborczych utworzonych dla wyboru tych rad oraz z list wojewódzkich, z tym, że liczba, mandatów dla radnych wybieranych z list wojewódzkich nie może przekraczać 10% ogółu mandatów”. Instytucja list wojewódzkich ma na celu zapewnienia minimum ciągłości personalnej w składzie rad wojewódzkich poszczególnych kadencji, ciągłości podyktowanej względami społecznymi, politycznymi i zawodowymi. Proponowana zmiana wychodzi naprzeciw postulatowi maksymalnego ograniczenia ilości mandatów na listach wojewódzkich z jednoczesną potrzebą pogodzenia zasady obowiązującej przy tworzeniu listy krajowej; ma także zapobiec dysonansowi w prawie wyborczym, mam na uwadze zasady zapisane w Ordynacji Wyborczej do Sejmu PRL. Zdaniem podkomisji, konieczność uzyskania 50% głosów stanowi wystarczające zabezpieczenie przed możliwością wyboru niepopularnych kandydatów z list wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Jest to propozycja nie do przyjęcia. Stoję na stanowisku wyrażonym przez RK PRON, że listy wojewódzkie są w ogóle zbędne, albo przynajmniej muszą mieć kilku kandydatów do jednego mandatu. Mam za sobą wieloletnią praktykę w działalności samorządowej, pięciokrotnie byłem radnym. W mojej ocenie teza o kontynuacji jest bezzasadna; prawdziwi kontynuatorzy i tak zostaną wybrani. Argumentacja w tej sprawie jest znana, chcę więc dodać ten dodatkowy argument do uwag RK PRON, Rady Społeczno-Gospodarczej i Zespołu Doradców Sejmowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełElżbietąGacek">Jeśli nie ma w tej sprawie innych głosów - uważam, że możemy poddać pod głosowanie propozycję podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła art. 9 w brzmieniu zaproponowanym przez podkomisję, przy jednym głosie sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejna poprawka, proponowana przez podkomisję ma charakter uściślający i nawiązuje do brzmienia art.10 dotychczasowej ordynacji. Sama ujęta tu zasada jest trafna i wychodzi naprzeciw licznym postulatom zgłaszanym w tym względzie. Proponujemy zatem w art. 11 ust. 1 projektu ustawy po wyrazach „kadencji rad narodowych” dodać słowa „do których wybory mają być przeprowadzone”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełKlemensMichalik">Czy dyskutujemy w tej chwili nad sprawozdaniem podkomisji, czy też łącznie nad projektem ustawy wraz ze zgłoszonymi przez podkomisję poprawkami?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełElżbietąGacek">Najpierw chcą przedstawić zmiany do projektu ustawy zaproponowane przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejna poprawka dotyczy art. 12 i ma charakter redakcyjny, idzie o zastąpienie słów: „od następnego dnia” wyrazami „od dnia następującego”.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejna zmiana dotyczy art. 13. Proponujemy, by uzyskał on brzmienie: „Rada Państwa ustala:</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełElżbietąGacek">1. liczbę radnych wojewódzkich rad narodowych w granicach od 100 do 200, 2. liczbę radnych wybieranych z poszczególnych list wojewódzkich”.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#PosełElżbietąGacek">Jest to konsekwencja zmian już dokonanych w art. 9.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Muszę być konsekwentny i głosuję w związku z tym przeciwko tej poprawce.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełTadeuszMyślik">W głosowaniu poprawkę przyjęto przy jednym głosie sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełWacławWojciechowski">Czy uwzględniono sprawę terminu wyborów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Wobec faktu, że obecna kadencja rad narodowych upływa z dniem 17 czerwca br., wybory - przewidziane początkowo na 12 czerwca - spowodowałyby kolizję, gdyż kolejna kadencja rozpoczęłaby się w dzień po wyborach. Dlatego w sprawozdaniu podkomisji było przewidziane początkowo dodanie nowego art. 2, zmieniającego ustawę o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego przez stwierdzenie, że kolejna kadencja rad narodowych rozpoczyna się nie wcześniej niż od dnia następującego po upływie poprzedniej kadencji. W międzyczasie - m.in. z powodu terminu Międzynarodowych Targów Poznańskich, którego nie można już przesunąć — postanowiono zmienić termin wyborów na 19 czerwca. W związku z tym cała sprawa stała się nieaktualna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełJózefBarecki">Przepraszam, ale muszę jeszcze wrócić do przyjętego już brzmienia art. 13. Trzeba zapewnić harmonię między liczbą radnych wojewódzkich rad narodowych, ustaloną w granicach od 100 do 200, a liczbą radnych wybieranych z poszczególnych list wojewódzkich. Moim zdaniem, oba te sformułowania powinny być połączone słowami: „w tym”. Liczba radnych wybieranych z poszczególnych list wojewódzkich będzie różna. Ma ich być najwyżej 10%, ale nie określa się, ilu, powinni więc mieścić się w ogólnej liczbie owych najwyżej 200 radnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Sądzę, że można uwzględnić tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełElżbietąGacek">Rozumiem, że zrezygnowalibyśmy wówczas z punktów. Art. 13 brzmiałby więc: „Rada Państwa ustala liczbę radnych wojewódzkich rad narodowych od 100 do 200, w tym liczbę radnych wybieranych z poszczególnych list wojewódzkich”.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełElżbietąGacek">Muszę jeszcze raz powrócić do sposobu przedstawiania sprawozdania podkomisji i omawiania projektu ustawy. Otrzymałam sygnał, by przyjmować raczej kolejne zmiany w tekście zasadniczym projektu ustawy, traktując ten właśnie tekst jako podstawę dyskusji. Wróćmy więc do tego tekstu, póki nie jesteśmy zbyt daleko i przedyskutujmy fragmenty, które nie były dotąd przedmiotem naszej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełElżbietąGacek">Najpierw tytuł: „Ustawa o zmianie ustawy - ordynacja wyborcza do rad narodowych”. Nie ma zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełElżbietąGacek">Proponowana w projekcie poprawka nr 1 dotyczy art. 8 dotychczasowej ustawy - zastąpienia wyrazów „pełną realizację prawa do tajności” słowem „tajność”. Również nie słyszę tu żadnych zastrzeżeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Trybunał Konstytucyjny zgłosił wniosek odnośnie art. 4 dotychczasowej ordynacji wyborczej. Proszę o wyjaśnienie, jakie było stanowisko podkomisji w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełElżbietąGacek">Pozostańmy jednak przy rozpatrywaniu punktów projektu ustawy, a potem rozpatrzymy wątpliwości dotyczące innych kwestii, nie ujętych w tym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełElżbietąGacek">Poprawka dotycząca art. 9 została już przyjęta. Kolejna dotyczy art. 11 ust. 1. W stosunku do propozycji zawartej w projekcie ustawy podkomisja zaproponowała tu przedstawioną już przeze mnie i przyjętą poprawkę uściślającą. Omówiliśmy już także poprawkę dotyczącą art. 12, który w przyjętym przez nas sformułowaniu brzmi: „Kadencja rad narodowych liczy się od dnia wyborów, nie wcześniej jednak niż od dnia następującego po upływie poprzedniej kadencji”.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 14 pkt 7 ordynacji podkomisja proponuje zastąpienie liczby „30” określeniem „od 40 do 90”. Idzie tu o powiększenie liczby radnych w obwodach obejmujących łącznie miasta i gminy.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 17 ust. 1 proponujemy drobną poprawkę o charakterze redakcyjnym, polegającą na skreśleniu pkt 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Konsekwentnie głosuję przeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejna propozycja projektu ustawy dotyczy art. 18 ust. 1 ordynacji wyborczej i nadania mu brzmienia: „W każdym okręgu wyborczym wybiera się od 1 do 6 radnych”. Podkomisja proponuje sformułowanie „od 1 do 5 radnych”. Uwzględniamy tu opinię Rady Społeczno-Gospodarczej i argumentację tam zawartą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełAndrzejTrzaskalski">Co zrobić w sytuacji, gdy wygaśnie mandat w okręgu jednomandatowym? Jestem przeciwny tworzeniu takich okręgów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełElżbietąGacek">Wracamy w ten sposób do punktu wyjścia. Ale przedyskutujmy tę sprawę. Zwracam uwagę, że liczba radnych wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych warunkowana jest liczbą mieszkańców tego okręgu, a zasady koalicyjności w sposobie sprawowania władzy - także terenowej - powinny być zachowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Sądzę, że nawet 5 mandatów w jednym okręgu to liczba zbyt duża. W praktyce będzie to oznaczało, że wyborcy będą musieli zapoznać się w niektórych przypadkach - uwzględniając wszystkie listy - z 44 kandydatami.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełTadeuszMyślik">Głosowanie zamienia się w takiej sytuacji w gest czysto formalny. Jeśli wyborca ma wiedzieć na kogo głosuje - liczba mandatów w okręgu powinna być ograniczona. Z mojego doświadczenia wynika też, że kontakt mandatariuszy z wyborcami jest lepszy w okręgach o małej liczbie radnych. RK PRON proponowała maksymalną liczbę 3 radnych, spróbujmy kompromisowo ustalić 4. Z kolei jestem negatywnie nastawiony do jednomandatowych okręgów wyborczych, obejmujących jakieś przysiółki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Uważam, że proponowany przez podkomisję zapis jest wystarczająco elastyczny, kolegia wyborcze będą wiedziały, jakie rozwiązanie jest w każdym przypadku optymalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełWacławWojciechowski">Popieram tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełWacławWojciechowski">W głosowaniu przyjęto propozycję podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Proszę o zaprotokołowanie, że wstrzymałem się od głosu. Nie głosowałem przeciwko, gdyż zostałem częściowo przekonany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełStanisławHabczyk">W art. 20 ust. 2 proponuję wykreślenie słów „z reguły”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełElżbietąGacek">Podkomisja proponuje, by art. 20 ust. 2 otrzymał brzmienie: „Obwód głosowania powinien obejmować od 500 do 3 tys. mieszkańców”.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 20 ust. 3 po uwzględnieniu poprawek podkomisji otrzymał brzmienie: „W przypadkach szczególnie uzasadnionych warunkami miejscowymi można tworzyć obwody głosowania obejmujące mniejszą lub większą liczbę mieszkańców niż określona w ust. 2”.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła te propozycje.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełElżbietąGacek">Projekt noweli przewiduje dodanie do art. 20 ordynacji dodatkowego ust. 5 w brzmieniu: „Można tworzyć obwody głosowania w miejscach zakwaterowania (przebywania) wyborców odbywających zasadniczą służbę wojskową w obronie cywilnej”.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełElżbietąGacek">Ponieważ nie słyszę zastrzeżeń, uznaję tę poprawkę za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 21 ust. 2 projekt ustawy proponuje się skreślenie wyrazów: „przez rozplakatowanie obwieszczeń”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Zwracam uwagę, że forma ogłoszenia przez rozplakatowanie obwieszczeń została utrzymana w art. 19.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełElżbietąGacek">Ale art. 19 znajduje się w innym rozdziale ordynacji wyborczej i dotyczy okręgów wyborczych, zaś art. 21 odnosi się do obwodów.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejne propozycje zmian dotyczą art. 22 ust. 1, gdzie podkomisja proponuje zastąpienie słów: „z jednostek wojskowych” wyrazami: „zakwaterowanych (przebywających) na terenie jednostek wojskowych”.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełElżbietąGacek">Po ust. 1 projekt ustawy proponuje dodanie ust. 1a, który brzmiałby: „Obwody, o których mowa w ust. 1 mogą obejmować również wyborców odbywających zasadniczą służbę w obronie cywilnej, w oddziałach obrony cywilnej utworzonych przy jednostkach wojskowych lub przedsiębiorstwach państwowych podległych ministrowi obrony narodowej”.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełElżbietąGacek">Po uwzględnieniu redakcyjnych poprawek podkomisji art. 27 ordynacji otrzymałby brzmienie: „Rada Państwa powołuje Państwową Komisję Wyborczą najpóźniej w 70 dniu przed dniem wyborów, spośród wyborców zaproponowanych przez Komitet Wykonawczy Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz przez naczelne władze organizacji politycznych, zawodowych i społecznych. W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzą: przewodniczący, od 2 do 4 zastępców przewodniczącego, sekretarz i 15 członków”.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 28 ordynacji przy uwzględnieniu poprawek podkomisji otrzymałby brzmienie: „Prezydia wojewódzkich rad narodowych powołują wojewódzkie komisje wyborcze najpóźniej w 60 dniu przed dniom wyborów, spośród wyborców zaproponowanych przez prezydia rad wojewódzkich Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz przez wojewódzkie władze organizacji politycznych, zawodowych i społecznych. W skład wojewódzkiej komisji wyborczej wchodzą: przewodniczący, od 1 do 3 zastępców przewodniczącego, sekretarz i od 10 do 15 członków”.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 29 ordynacji po poprawkach brzmiałby następująco: „Prezydia rad narodowych stopnia podstawowego powołują odpowiednie komisje wyborcze stopnia podstawowego najpóźniej w 60 dniu przed dniem wyborów spośród wyborców zaproponowanych przez miejscowe władze Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, organizacji politycznych, zawodowych i społecznych. W skład komisji wyborczej stopnia podstawowego wchodzą: przewodniczący, od 1 do 3 zastępców przewodniczącego, sekretarz i od 8 do 12 członków”.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełElżbietąGacek">Nie słyszę zastrzeżeń odnośnie tych artykułów.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełElżbietąGacek">Podkomisja proponuje nadanie art. 29a brzmienia: „Prezydia rad narodowych stopnia podstawowego powołują spośród wyborców obwodowe komisje wyborcze w gminach, miastach i dzielnicach, a prezydia wojewódzkich rad narodowych - obwodowe komisje wyborcze dla obwodów, o których mowa w art. 22 najpóźniej w 50 dniu przed dniem wyborów. W skład obwodowej komisji wyborczej wchodzą: przewodniczący, zastępca przewodniczącego, sekretarz i od 4 do 10 członków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełKlemensMichalik">Proszę o wyjaśnienie sprawy powołania obwodowych komisji wyborczych w miasto-gminach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Są wspólne rady narodowe i odpowiadające im urzędy administracji terenowej dla miasta i gminy. Wobec tego komisje wyborcze zostaną powołane osobno w gminie i mieście.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PrzedstawicielBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Z punktu widzenia podziału administracyjnego istnieją miasta, gminy i dzielnice, nie ma zaś jednostek miejsko-gminnych. Są natomiast wspólne organa rady narodowej miasta i gminy, chociaż potocznie mowa jest o radzie miejsko-gminnej. Komisje wyborcze tworzone są na obszarach jednostek administracyjnych, a obwody ustala się stosownie do liczby mieszkańców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Trzeba zwrócić uwagę na pewną specyfikę podziału administracyjnego we Wrocławiu i Poznaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Sprawa Wrocławia była specjalnie wyjaśniana na tle ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Obowiązuje tam indywidualne rozwiązanie przewidujące istnienie wspólnej rady wojewódzkiej dla miasta i województwa, a ponadto jest tam miejska rada narodowa stopnia podstawowego i dzielnicowe rady narodowe - także stopnia podstawowego. Wojewódzką rada przekazuje część swoich kompetencji radzie miejskiej, a ta z kolei - część swoich - radom dzielnicowym. Zostało to uregulowane przy zachowaniu dwustopniowości systemu rad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełElżbietąGacek">Zmiana w art. 30 polega na dodaniu punktu w brzmieniu: wzory protokołów zarejestrowania list wyborczych”.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełElżbietąGacek">Po art. 30 proponuje się dodać art. 30a w brzmieniu: „Osoba wchodząca w skład komisji wyborczej nie może pozostawać w jej składzie od chwili zarejestrowania listy kandydatów na radnych obejmujących jej kandydaturę”.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełElżbietąGacek">Dalej proponuje się wprowadzenie nowego brzmienia art. 33 ust. 2: „do spisu wyborców wpisuje się również wyborcę zameldowanego na pobyt czasowy w związku z pracą lub nauką, jeżeli zgłosi on - nie później niż na 7 dni przed dniem wyborów - do terenowego organu administracji państwowej, właściwego ze względu na miejsce jego pobytu czasowego wniosek o wpisanie go do wpisu”. W kolejnym ustępie tego artykułu przewiduje się skreślenie wyborcy ze spisu w miejscu jego stałego pobytu na podstawie zawiadomienia terenowego organu administracji państwowej, który wpisał go na listę wyborców w miejscu czasowego pobytu.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła poprawki zaprezentowane przez poseł E. Gacek.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełElżbietąGacek">Bez uwag przyjęto również propozycje dodania art. 33a dotyczącego sporządzania list wyborców w jednostkach wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuje się, aby dla oszczędności spisy wyborców sporządzać nie w 3, lecz w 2 egzemplarzach. Odpowiednią poprawkę wnosi się w związku z tym do art. 34. Następuje tu również zmiana o charakterze redakcyjnym w ustępie dotyczącym wzoru spisu wyborców oraz trybu i sposobu jego sporządzania i aktualizowania.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 34 ust. 1 ustala się, że jeden egzemplarz spisu wyborców przesyła się najpóźniej w 32 dniu przed dniem wyborów przewodniczącym obwodowych komisji wyborczych oraz wprowadza drobne korekty redakcyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Kiedy wyborcy dowiedzą się, że listy ze spisem wyborców są wyłożone do wglądu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Ponieważ ustala się, iż wpisy wyborców mają być gotowe najpóźniej w 32 dniu przed dniem wyborów oznacza to, że w tym terminie będą też wyłożone do publicznego wglądu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuje się nadanie tytułowi rozdziału VIII brzmienia: „Kolegia wyborcze”.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 38, w którym jest mowa o konstytuowaniu się ogólnokrajowego oraz wojewódzkich, miejskich, dzielnicowych i gminnych kolegiów wyborczych, proponuje się zrezygnować ze słów „spośród osób wysuniętych przez uprawnione organizacje”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Wydaje mi się, iż przez utrzymanie tych słów, które zamierza się skreślić, była zaakcentowana zasada, zgodnie z którą kolegia wyborcze tworzone są tylko spośród osób wysuniętych przez uprawnione do tego organizacje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Pragnę zwrócić uwagę, iż na tle tak sformułowanego zapisu wynikają pewne istotne nieporozumienia. Przy utrzymaniu tego sformułowania nie wiadomo, czy chodzi o tryb i sposób wyłaniania kandydatów na radnych, czy też o grono, spośród którego konstytuują się kolegia wyborcze. Propozycja zmiany ma na celu wyeliminowanie podobnych wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Po uzyskaniu wyjaśnienia uważam, że propozycja zmiany jest słuszna.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Komisja wyraziła zgodę na proponowaną zmianę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuje się dodać art. 38a rozstrzygający o składzie ogólnokrajowego kolegium wyborczego oraz wojewódzkich kolegiów wyborczych i kolegiów wyborczych stopnia podstawowego. Kolegia te stanowią przedstawiciele PRON oraz PZPR, ZSL, SD, Pax, ChSS i PZKS w łącznej liczbie 2/3 składu kolegiów, a także przedstawiciele (delegaci) związków zawodowych, społeczno-zawodowych organizacji rolników, organizacji kombatanckich i kobiecych oraz socjalistycznych związków młodzieży w liczbie 2/5 składów kolegiów. W odpowiednich szczeblach kolegiów wyborczych biorą udział przedstawiciele Rady Krajowej PRON i naczelnych władz partii, stronnictw, stowarzyszeń i związków albo rad wojewódzkich i wojewódzkich władz wymienionych organizacji lub też władz stopnia podstawowego i odpowiednich porozumień organizacji społecznych, zawodowych i innych. Do art. 38a proponuje się dodać nowy ustęp w brzmieniu: „Przedstawiciele organizacji społecznych, innych niż wymienione w ust. 1 mogą wchodzić w skład wojewódzkich kolegiów wyborczych i kolegiów wyborczych stopnia podstawowego na zasadach ustalonych przez ogólnokrajowe kolegium wyborcze, przy zachowaniu wymogów określonych w ust. 2 pkt 2 i w ust. 3 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosełElżbietąGacek">Propozycja ta przyjęta została bez uwag, podobnie jak zapis, że kolegiom wyborczym przewodniczą przedstawiciele odpowiednich rad PRON.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła również propozycje szczegółowego określenia zadań ogólnokrajowego kolegium wyborczego oraz zadań wojewódzkich kolegiów wyborczych i kolegiów wyborczych stopnia podstawowego.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 40a dotyczącym zadań kolegiów wyborczych wojewódzkich i stopnia podstawowego, po zapoznaniu się z opinią Rady Społeczno-Gospodarczej podkomisja postanowiła przedstawić zawartą w tej opinii sugestię, aby dokonać zmiany w jednym z punktów przez określenie, iż do zadań wymienionych kolegiów wyborczych należy: „badanie przyjętych zgłoszeń i sporządzanie wykazów osób proponowanych na kandydatów na radnych w celu przedstawienia ich wyborcom na obywatelskich zebraniach wyborczych”. Zastępuje to proponowane pierwotnie słowa: „ustalenie wykazów osób proponowanych na kandydatów na radnych”.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PosełElżbietąGacek">Propozycja podkomisji została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PosełElżbietąGacek">Bez uwag przyjęto również proponowane brzmienie art. 41 dotyczącego ustalania wzorów pieczęci kolegiów wyborczych, wzorów protokołów, przyjęcia zgłoszeń osób wysuniętych na kandydatów na radnych, wzorów list wyborczych, zasad przechowywania dokumentacji kolegiów wyborczych, a także trybu zakończenia działalności kolegiów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#PosełElżbietąGacek">Przyjęto również propozycję dodania tytułu kolejnego rozdziału VIIIa w brzmieniu „zgłaszanie kandydatów na radnych”.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#PosełElżbietąGacek">Po art. 41 proponuje się dodanie art. 41a w brzmieniu projektu nowelizacji. Artykuł dotyczy wewnętrznych spraw związanych z członkostwem w kolegium wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła art. 41a.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#PosełElżbietąGacek">Przechodzimy do art. art. 42–52. Jest to bardzo ważny fragment projektu ustawy. Podkomisja proponuje w art. 42 ust. 1 skreślenie wyrazów: „a także” oraz „masowym” i zastąpienie wyrazu „zwanym” wyrazem „zwanymi”. Proponuje również skreślenie ust. 2 i odpowiednią zmianę numeracji 4 wewnętrznej art. 42.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#PosełElżbietąGacek">Pierwsza ze zmian dotyczy podmiotów, którym przysługuje prawo do zgłaszania kandydatów na radnych. Projekt nowelizacji stwierdza, że prawo takie przysługuje także „innym masowym organizacjom społecznym działającym w miejscu pracy” jak również „zebraniom obywateli zwoływanym w tym celu przez organa samorządu mieszkańców miast i wsi lub ogniwa PRON”. Wszystkie te podmioty określa się wspólną nazwą „uprawnionych organizacji”.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#PosełElżbietąGacek">Członek Zespołu Doradców Sejmowych prof. Feliks Siemieński:</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#PosełElżbietąGacek">Mam pewną wątpliwość natury prawnej. Czy „zebranie obywateli” może być tzw. „uprawnioną organizacją”? Wydaje mi się, że jest to złe sformułowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Chodzi o swoisty zabieg prawny. Oczywiście, zebranie wyborców nie jest organizacją w dosłownym tego słowa znaczeniu. Konstrukcja prawna uznająca je za pewien typ organizacji pozwala na to, aby w następnych ustawach nie powtarzać wciąż wszystkich podmiotów uprawnionych do wysuwania kandydatów na radnych, lecz jedynie mówić o „organizacjach zgłaszających kandydatów, zgodnie z zasadami ordynacji wyborczej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełFranciszekDąbal">Rozumiem dobrze intencje tego przepisu. Postuluję dopisanie do listy organizacji uprawnionych do zgłaszania kandydatów - organizacji spółdzielczych. Spółdzielczość reprezentuje wielki potencjał społeczny i gospodarczy. Powinna, mieć wpływ na wybór władz terenowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełElżbietąGacek">Przyznam, że myśleliśmy o takim rozwiązaniu. Zrezygnowaliśmy z niego pod wpływem argumentacji, że spółdzielnie są organizacjami o charakterze ekonomicznym, a nie organizacjami społecznymi. W praktyce gospodarczej spółdzielczość kieruje się zasadą maksymalizacji zysku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełFranciszekDąbal">To nieporozumienie. Jest dokładnie odwrotnie. Spółdzielnie są organizacjami społecznymi, ponieważ mają zrzeszeniowy charakter. Działalność ekonomiczna w celu zaspokojenia, potrzeb ekonomicznych członków spółdzielni jest sprawą wtórną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełElżbietąGacek">W projekcie dyskutowanego dzisiaj dokumentu przyznaję się prawo do zgłaszania kandydatów na radnych „innym organizacjom społecznym działającym w miejscu pracy lub zamieszkania wyborców”. Te „inne organizacje” obejmują też organizacje spółdzielcze, o co wnosił poseł F. Dąbal.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełElżbietąGacek">Nie ma więc potrzeby dopisywania nowego zdania. Myślę też, że na ten temat powinni wypowiedzieć się prawnicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#CzłonekZespołuDoradcówSejmowychStanisławGebethner">Spółdzielczość zrzesza ludzi, więc jest organizacją społeczną, ale zrzesza ich w celach ekonomicznych. Trudno tę wątpliwość rozstrzygnąć jednoznacznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Spółdzielnie nie są organizacjami społecznymi w ścisłym tego słowa znaczeniu. To nie ulega wątpliwości. Zwracam uwagę na art. 100 Konstytucji PRL, który mówi, że prawo do zgłaszania kandydatur na posłów i radnych przysługuje m.in. „zrzeszeniom spółdzielczym”. Nie wiem, czy takie sformułowanie rozstrzygnie nasz dzisiejszy spór, ale prawo konstytucyjne już się na ten temat wypowiedziało.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Art. 100 Konstytucji PRL stwierdza, że „prawo zgłaszania kandydatów na posłów i radnych przysługuje organizacjom społecznym skupiającym ludzi pracy w miastach i wsiach”. Spółdzielnie są takimi organizacjami i dlatego nie wolno ich pomijać w ordynacji wyborczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Moim zdaniem, całą kwestię może rozstrzygnąć tylko życie. Jeśli jakaś spółdzielnia nie jest organizacją społeczną, to nie powinna mieć prawa do zgłaszania kandydatów na radnych. Przedwojenna Żoliborska Spółdzielnia Mieszkaniowa na pewno była organizacją społeczną. Działał w niej autentyczny samorząd, realizowano wiele celów społecznych. Spółdzielnia mieszkaniowa, do której należę teraz - „Energetyk” - nie jest warta miana organizacji społecznej. Jestem za tym, aby prawo zgłaszania kandydatur na radnych miały autentyczne spółdzielnie, a nie - aparat urzędniczy spółdzielczości. Uważam, że obecny zapis w projekcie ustawy w zupełności wystarcza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełFranciszekDąbal">Obstaję przy swoim poglądzie. Wpiszmy organizacje spółdzielcze na listę podmiotów uprawnionych do wysuwania kandydatur na radnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Art. 42 ust. 1 projektu precyzuje prawo do wysuwania kandydatur, wychodząc przy tym szeroko poza zakres organizacji społecznych działających w naszym kraju. W świetle tych postanowień prawnych, nawet gdyby jakaś spółdzielnia nie miała charakteru organizacji społecznej, to i tak mogłaby wysuwać kandydatów do władz lokalnych. Istnieją takie możliwości interpretacji przepisów. Zwracam też uwagę na to, że w praktyce spółdzielnie i tak wysuwają kandydatów na radnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełAntoniJasiński">Cała kwestia jest bardziej skomplikowana niż się nam wydaje. W życiu gospodarczym występują bardzo różne typy i rodzaje spółdzielni. Jak traktować spółdzielnie rzemieślnicze, produkcyjne itp. w ordynacji wyborczej do rad narodowych? Czy tak samo jak spółdzielnie mieszkaniowe?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WiceprzewodniczącyRadyKrajowejPRONAlfredBeszterda">W dotychczasowych wyborach do rad narodowych spółdzielnie zawsze zgłaszały kandydatów na radnych. Jest taka tradycja w naszym życiu społeczno-gospodarczym. Kolegia wyborcze na pewno będą przyjmowały kandydatury zgłaszane przez środowiska spółdzielcze. Skoro taki jest stan faktyczny, to nie uważam za celowe wymienianie organizacji Spółdzielczych na specjalnej liście podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatur.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#WiceprzewodniczącyRadyKrajowejPRONAlfredBeszterda">Warto dodać, że związki i organizacje spółdzielcze są członkami PRON i korzystają z uprawnień członkowskich. Trudno sobie wyobrazić przeprowadzenie wyborów do rad narodowych bez udziału organizacji spółdzielczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełElżbietąGacek">Czas podsumować dyskusję na temat art. 42 ust. 1. Kto jest za utrzymaniem obecnej treści tej części ordynacji wyborczej? Przypominam, że obecne sformułowanie nie wymienia organizacji spółdzielczych wśród podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatur.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja większością głosów przyjęła w art. 42 ust. 1 wersję proponowaną przez Radę Państwa.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#PosełElżbietąGacek">Następnie przyjęto inne zmiany w art. 42 zgodnie z propozycją podkomisji. Ust. 2 w tym artykule został skreślony.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#PosełElżbietąGacek">Zaproponowaliśmy pewne zmiany w art. 43 ust. 1. W obecnej wersji stwierdza się, że „kolegia wyborcze sporządzają wykazy osób proponowanych na kandydatów na radnych”. Poprzednio mówiło się o „ustalaniu wykazów tych osób”.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#PosełElżbietąGacek">W trakcie dotychczasowych dyskusji związanych z treścią art. 40 wysunięto pewną propozycję dotyczącą umieszczania nowych osób w wykazach kandydatów na radnych. W związku z tym proponuję, by treść art. 43 ust. 1 uzupełnić o następujące zdanie: „W wykazach mogą być umieszczone tylko osoby wysunięte zgodnie z zasadami ustawy - ordynacja wyborcza do rad narodowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełJerzyWilk">Czy to dodatkowe zastrzeżenie jest konieczne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Z proponowanych przepisów wynika, że kandydatury mogą wysuwać tylko te organizacje, które są wymienione w przepisach ordynacji wyborczej. Moim zdaniem, dodatkowe uściślenie proponowane w ust. 1 nie jest niezbędne, choć podkreśla, że wszystkie osoby proponowane na radnych muszą być zgłaszane w trybie określonym ustawowo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Cała sprawa wzięła się stąd, że osoby umieszczane na liście musiały spełniać określone kryteria. Rada Państwa, nie chciała precyzować szczegółowo tych kryteriów, zaproponowała więc, aby wszystkie kandydatury były przedstawiane w trybie przewidzianym ordynacją wyborczą. Stąd wzięła się propozycja, dyskutowanego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełJerzyWilk">Wycofuję swe uwagi. Zostałem przekonany, że dotychczasowe sformułowania wyczerpują wszelkie wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PosełJerzyWilk">Komisja przyjęła art. 43 ust. 1 zgodnie z propozycją poseł E. Gacek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełIrenaSzczygielska">Art. 45 ust. 2 stwierdza, że kolegia wyborcze poddają wykazy osób proponowanych na kandydatów na radnych ogólnospołecznej konsultacji z wyborcami. Nie rozumiem dlaczego chodzi o konsultację ogólnospołeczną. Nie będzie ona dotyczyła całej Polski, lecz tylko określonego regionu. Zapiszmy raczej, że chodzi o konsultację „społeczną”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełElżbietąGacek">Jest to słuszna uwaga i trzeba ją uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła ust. 2 wraz z proponowaną poprawką. Następnie przyjęto ust. 3 bez żadnych zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełJanPryszcz">Art. 43 ust. 4 stwierdza, że w przedwyborczych zebraniach organizowanych na terenie zakładu pracy mogą uczestniczyć tylko osoby zatrudnione w tym zakładzie. Zwracam uwagę, że część zebrań organizowanych w zakładach będzie musiała mieć szerszy charakter. Będą to zebrania o charakterze dzielnicowym, środowiskowym itp. Tak było zawsze, ponieważ, zakłady pracy mają najlepszą bazę lokalową. Proponuję nieco zmienić ten zapis, aby i inne osoby były dopuszczone do zebrań organizowanych na terenie zakładów pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełRajmundMoric">W pełni podzielam pogląd mego przedmówcy. Zakłady pracy dysponują najlepszą bazą lokalową i od lat udostępniają ją do prowadzenia kampanii wyborczej podczas wyborów do rad narodowych. W ust. 4 proponuję sprecyzować, że „osoby zatrudnione w zakładzie pracy mają prawo do uczestnictwa w zakładowych zebraniach wyborczych”. W innych zebraniach organizowanych na terenie zakładu pracy mogłyby uczestniczyć również osoby z zewnątrz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Powróćmy na chwilę do treści zatwierdzonego już ust. 3. Mówi się tam o różnych rodzajach przedwyborczych zebrań, wymieniając również „zebrania w zakładach pracy”. Odnieśmy się zatem do tego zapisu i nie komplikujmy dodatkowo treści art. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełElżbietąGacek">Mamy zatem poprawkę o treści następującej: „a w zebraniach organizowanych w zakładach pracy - osoby zatrudnione w tym zakładzie”. Czy jest zgoda na takie rozwiązanie?</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła art. 43 ust. 4 zgodnie z propozycją poseł E. Gacek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełJerzyWojciak">Kilka słów komentarza do art. 43 ust. 5. Wymienia się tam osoby, które mogą uczestniczyć w zebraniach przedwyborczych. Mówi się o przedstawicielach PRON, kandydatach na radnych, przedstawicielach organizacji wysuwających kandydatów oraz o osobach zobowiązanych do obsługi zebrań z ramienia i kolegiów wyborczych i organów państwowych. Czy nie można tych przepisów interpretować w ten sposób, że pewne osoby mogą nie być uprawnione do uczestniczenia w zebraniach przedwyborczych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrasowegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Ust. 3 koresponduje z treścią poprzednich części ordynacji, wyborczej. Art. 43 precyzuje po kolei, jakie są kategorie zebrań przedwyborczych, gdzie się odbywają i kto ma prawo w nich uczestniczyć. Jest to pewna zamknięta konstrukcja logiczna spotykana w każdym pilawie wyborczym. Nie trzeba jej nadmiernie komplikować szczegółowymi zapisami.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrasowegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Komisja przyjęła treść ust. 3, a następnie ust. 6 w formie zaproponowanej przez podkomisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełElżbietąGacek">Do art. 44. ordynacji podkomisja proponuje drobne w istocie poprawki redakcyjne. W brzmieniu zaproponowanym przez podkomisję artykuł ten przedstawiałby się następująco:</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#PosełElżbietąGacek">„1. osoby proponowane na kandydatów na radnych przedstawia na przedwyborczym zebraniu upoważniony członek kolegium wyborczego. W razie potrzeby przedstawiciel uprawnionej organizacji wysuwającej kandydata udziela dodatkowych informacji uzasadniających kandydaturę.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#PosełElżbietąGacek">Zgromadzeni na zebraniu przedwyborczym wyborcy mogą zgłaszać opinie i uwagi dotyczące przedstawionych kandydatów, a także składać wnioski o wycofanie określonej kandydatury i przedstawienie przez kolegium wyborcze innego kandydata. Wniosek w sprawie wycofania kandydatury powinien być umotywowany, a na żądanie zainteresowanego kandydata lub przedstawiciela uprawnionej organizacji, która go wysunęła - udokumentowany.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#PosełElżbietąGacek">3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2 uchwala się w głosowaniu jawnym, większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#PosełElżbietąGacek">4. Z przebiegu przedwyborczego zebrania sporządza się protokół. Protokół podpisuje przewodniczący zebrania i przekazuje właściwemu kolegium wyborczemu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełJerzyWojciak">Mam zastrzeżenia dotyczące sformułowanego ust. 2 obowiązku udokumentowania wniosku w sprawie wycofania kandydatury na żądanie zainteresowanego kandydata lub przedstawiciela uprawnionej organizacji, która go wysunęła. W tym samym zdaniu stwierdza się, że wniosek taki powinien być umotywowany - i to chyba wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełElżbietąGacek">Rada Społeczno-Gospodarcza w swej opinii zaproponowała poszerzenie art. 44 o prawo kandydata do udzielenia wyjaśnień. Podkomisja uznała jednak, że nie jest to kwestia do uregulowania ustawowego, a raczej do określenia w regulaminie wykonawczym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełJerzyWilk">Opowiadam się za sformułowaniem zaproponowanym w projekcie ustawy. Żądanie udokumentowania wniosku w sprawie wycofania kandydatury jest zasadne. O ile poseł J. Wójciak podtrzymuje swój wniosek - proponuję głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełJerzyWojciak">Nadal mam wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#PosełJerzyWojciak">W głosowaniu Komisja przyjęła art. 44 ordynacji wyborczej zgodnie z przedłożeniem podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 45 ust. 1. proponujemy drobną poprawkę redakcyjną polegającą na wstawieniu myślnika. Ustęp ten brzmiałby: „Kolegia wyborcze po rozpatrzeniu opinii, uwag i wniosków wyborców o proponowanych kandydaturach na radnych ustalają listy wyborcze odrębnie dla każdego okręgu wyborczego utworzonego dla wyboru danej rady narodowej (okręgowe listy wyborcze), a wojewódzkie kolegia wyborcze - także listy wojewódzkie”.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełElżbietąGacek">Proponowane brzmienie ust. 2 to: „Kolegia wyborcze mogą wpisać na listy wyborcze wyłącznie te osoby, do których na przedwyborczych zebraniach nie zgłoszono uzasadnionych zastrzeżeń”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełJerzyWojciak">Jak w tym przypadku wygląda sprawa dokumentowania zastrzeżeń? Powinno to być konsekwentnie zaznaczone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełElżbietąGacek">Dokumentuje się zastrzeżenia tylko na żądanie zainteresowanego. Czy są inne uwagi? Jeśli nie, to z kolei art. 45 ust. 3: „O umieszczeniu lub nieumieszczeniu proponowanych kandydatów na listach wyborczych kolegia wyborcze zawiadamiają uprawnione organizacje, które wysunęły kandydatury”.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PosełElżbietąGacek">Nie słyszę uwag, przechodzimy więc do art. 46. Brzmi on:</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PosełElżbietąGacek">„1. Kandydować można do danej rady narodowej w dowolnym, ale tylko w jednym okręgu wyborczym, pod warunkiem stałego zamieszkania lub zatrudnienia na obszarze działania tej rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PosełElżbietąGacek">2. Do wojewódzkiej rady narodowej można kandydować albo w jednym okręgu wyborczym, albo z listy wojewódzkiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Rozumiem, że przewodnicząca uwzględnia moje protesty już bez ich werbalizowania we wszystkich przepisach dotyczących list wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełElżbietąGacek">Tak, uwzględniam je i dlatego nie zarządzam głosowania.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełElżbietąGacek">Przechodzimy z kolei do art. 47. Ust. 1 tego artykułu po uwzględnieniu poprawki redakcyjnej podkomisji brzmi: „Okręgowa lista wyborcza dzieli się na poszczególne mandaty; przy każdym wyodrębnionym mandacie umieszcza się w kolejności alfabetycznej po dwóch lub trzech kandydatów podając ich nazwiska, imiona, wiek, zawód, miejsce pracy i zamieszkania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Jestem przeciwny alfabetycznemu układowi list wyborczych, jest to dla mnie coś niezrozumiałego. Uważam, że organizacjom zgłaszającym kandydatów powinno się dać prawo ustalania ich kolejności. Taki jest mój pogląd, choć wiem, że jest to głos wołający na puszczy. Proszę mnie, jako wyborcy, nie uszczęśliwiać na siłę tym, bym musiał interesować się kandydatami - chciałbym, by mi podpowiedziano, który z tych kandydatów, jest najlepszy. Takich wyborców, jak ja jest sporo; ani są za partią, za PROM, ale z racji nawału codziennych obowiązków i trosk nie chcą szczegółowo interesować się tymi sprawami. Tymczasem wprowadza się ich w rozterki i wymusza podejmowanie decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełElżbietąGacek">W podkomisji przyjęliśmy założenie, że przyjęcie kolejności alfabetycznej na listach wyborczych jest zgodne z oczekiwaniami społecznymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełRyszardCzyż">Wątpliwości prof. F. Siemieńskiego są, być może, uzasadnione, ale nie możemy już wrócić do starego systemu. Zadecydowaliśmy, że wybory są tajne, a wyborcy muszą wybierać. Trzeba ich będzie nauczyć właściwego wybierania swych mandatariuszy i inaczej już być nie może. Opowiadam się za propozycją przedłożonej przez podkomisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełElżbietąGacek">Czy - poza zastrzeżeniami zgłoszonymi przez prof. F. Siemieńskiego - w gronie członków Komisji są jakieś wątpliwości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Moja propozycja nie wyklucza obowiązku tajnego głosowania. Układ alfabetyczny list wyborczych to - moim zdaniem - błąd polityczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełRajmundMoric">Zakładamy, że świadomość wyborców zwiększyła się, chcemy ich zmusić do myślenia. Ważne jest by społeczeństwo korzystało z instytucji demokratycznych, choć może nie uda się to w pełni od razu w pierwszych wyborach. Opowiadam się za kolejnością alfabetyczną na listach, która wymusza aktywną postawę wyborców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełElżbietąGacek">Jak rozumiem, członkowie Komisji nie postulują zmiany przedłożonej przez podkomisję propozycji.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PosełElżbietąGacek">Ekspert Komisji prof. Wojciech Sokolewicz:</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PosełElżbietąGacek">Prof. F. Siemieński stwierdził na wstępie swej wypowiedzi, iż jest świadom, że jego pogląd nie odpowiada poglądom powszechnym. Ja chcę zwrócić dodatkowo uwagę, że zaprezentował on pogląd w nauce dość odosobniony. System alfabetyczny na listach wyborczych zbliża system wyborczy do ideału równych szans kandydatów ubiegających się o jeden mandat.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 47 ust. 2 w proponowanym przedłożeniu brzmi: „Wojewódzka lista wyborcza obejmuje tylu kandydatów, ile mandatów przypada na tę listę. Na liście tej umieszcza się kandydatów w kolejności alfabetycznej podając ich nazwiska, imiona, wiek, zawód, miejsce pracy i zamieszkania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Czy nie warto, skoro już mają być listy wojewódzkie, wprowadzić na nich nadwyżki kandydatów? Zgodnie z przedłożoną propozycją pewna grupa kandydatów staje się uprzywilejowana. Istnieje formalna uchwała RK PRON - której jestem członkiem - w tej sprawie. Zdziwiła mnie wyrażona na forum Sejmu opinia zastępcy przewodniczącego Rady Państwa Kazimierza Barcikowskiego, że istnieją w tej sprawie poważne rozbieżności między Radą Krajową PRON a organizacjami - sygnatariuszami ruchu. Wszyscy sygnatariusze mają przecież w Radzie Krajowej swych przedstawicieli, a na posiedzeniu RK PRON, na którym podejmowano wspomnianą uchwałę, byli obecni wysokiego szczebla przedstawiciele wszystkich organizacji politycznych. Albo więc te organizacje „przegapiły” ważny temat obrad RK PRON, albo go zlekceważyły; obie sugestie są dość kłopotliwe. Nie tylko ja tak uważam.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełTadeuszMyślik">Nie mam zwyczaju zajmowania innego stanowiska podczas obrad RK PRON, a innego w Sejmie - stąd moja śmieszna może donkiszoteria i konsekwentne opowiadanie się przeciw listom wojewódzkim. Nie chciałbym, by społeczny autorytet PRON, który przydał się wobec napiętej sytuacji w kraju, był negliżowany przez zastępcę przewodniczącego Rady Państwa. Jaką szkodę spowodowałoby dopisanie 1/3 kandydatów do listy wojewódzkiej? Człowiek, który ma faktycznych wyborców - liczy się z nimi, a nie tylko z dysponentami z „góry”. Argument o kontynuacji jest naciągany - idzie w gruncie rzeczy o to, że jest w województwie np. 20, ludzi „niezastąpionych”, którzy muszą być radnymi. Ja natomiast uważam, że jeśli ważna wojewódzka persona przegra wybory, to organizacja polityczna, której jest członkiem powinna odwołać ją ze sprawowanej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełTadeuszMyślik">Podtrzymuję wniosek o zwiększenie liczby kandydatów na listach wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełElżbietąGacek">Podkomisja rozpatrywała już te wszystkie argumenty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#SzefKancelariiRadyPaństwaJerzyBreitkopf">W związku z krytyką pod adresem zastępcy przewodniczącego Rady Państwa chcę stwierdzić, że miałem zaszczyt być obecny na posiedzeniu kierownictwa partii, które określiło stanowisko w tej sprawie - wyrażone następnie przez K. Barcikowskiego w Sejmie. Uwagi posła T. Myślika przekażę zastępcy przewodniczącego Rady Państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Zamierzam przekazać te uwagi osobiście z trybuny sejmowej, proszę mi więc pozostawić ten trud.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Podobnie jak krajowa lista kandydatów do Sejmu - której nikt nie kwestionował - listy wojewódzkie mają umożliwić przedstawienie kandydatów o specjalnych kwalifikacjach i szczególnej znajomości problemów danego regionu. Wprowadzono tu dodatkowe obostrzenie: za kandydatem musi opowiedzieć się co najmniej połowa głosujących; to bardzo wysoki próg. Wprowadzenie większej liczby kandydatów oznaczałoby dla każdego wyborcy trudniejszą sytuację i konieczność dokonywania wyboru. Proponujemy więc alfabetyczne listy wojewódzkie - z założeniem, że kandydat, który otrzyma mniej niż połowę głosów nie przechodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełStanisławHabczyk">W jednej ze swych wcześniejszych dzisiejszych wypowiedzi poseł T. Myślik mówił, że trudno wyrobić sobie pogląd o większej liczbie kandydatów, widzę więc tu pewną sprzeczność z jego ostatnią propozycją. Nie bałbym się, że utrzymanie list wojewódzkich ograniczy demokratyczność wyborów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Siedząc środki masowego przekazu widzę co mówi się przyszłym wyborcom. Mówi im się, że nie ma wyborów, Jeśli nie ma wyboru spośród większej liczby kandydatów. Potrzebna Jest więc konsekwencja. Propozycja utrzymania list wojewódzkich z liczbą kandydatów równą liczbie mandatów stanowi regres - i tak to wyborcy odbiorą. Co wyborca zrobi z tą listą? Jakże często schowa Ją do kieszeni lub całą przekreśli - w proteście przeciw temu, że nie dano mu wyborni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Wcześniej prof. F. Siemieński mówił o potrzebie wskazywania wyborcom preferowanych kandydatów. Ma to właśnie miejsce na listach wojewódzkich, choć w układzie alfabetycznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Ja tylko mówię, jaki może być odbiór społeczny takiego rozwiązania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PosełWacławGarbaj">Proszę o zwrócenie uwagi na technikę wyborów: w jednym akcie wyborczym połączone zostaną technika bezwzględnego skreślania - na jednej liście oraz technika głosowania bez skreśleń - w przypadku listy wojewódzkiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełJózefBarecki">Poseł T. Myślik powołuje się na organizację, którą reprezentuje. Ja również mam taką organizację. Trudno zgodzić się z opinią, że jeżeli tzw. wojewódzka persona przegra w wyborach, to nie jest godna być taką personą. Kto tak twierdzi nie zna losów i doli tych osób uznawanych za persony wojewódzkie. Wiadomo, że wielu ludzi pełniących określone funkcje polityczne czy społeczne obarcza się odpowiedzialnością za niespełnienie oczekiwań społeczeństwa, których oni często spełnić nie mogą. Decydują o tym warunki i możliwości zaspokajania zgłaszanych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosełJózefBarecki">Nowa ordynacja wyborcza wprowadza szerokie kryteria demokratyzujące sposób przygotowania i przeprowadzenia wyborów. Trzeba oczywiście brać pod uwagę fakt, iż wyborcy z małych miejscowości i wyborcy z wielkich miast mogą zachowywać się odmiennie w stosunku do list kandydatów. Stopień spełnienia oczekiwań może być różny. Widzę jednak pewną logikę w dążeniu do zachowania pewnej specyfiki lokalnej wyborów. Wprowadzenie list wojewódzkich ma na celu zarekomendowanie do władz lokalnych ludzi o szerokim ogólnowojewódzkim sposobie widzenia, myślenia i działania. Będą tam również znani fachowcy z różnych dziedzin życia, a nie tylko osoby pełniące funkcje polityczne czy społeczne. Umożliwi to ustabilizowanie pracy rad i radnych. Utrzymanie list wojewódzkich nie służy ukrywaniu czy „przemycaniu” działaczy, a jedynie ułatwia wybranie tych ludzi, którzy dla funkcjonowania rady mogą mieć duże znaczenie. Nie trzeba tego ukrywać. Dodać tu trzeba, iż procedura głosowania ma być znacznie zaostrzona, co stworzy możliwości dokonania wyboru. Nie sądzę, aby należało wpisywać na listy wojewódzkie większą liczbę kandydatów ponad liczbę, która ma być wybrana. Trzeba otwarcie zaproponować wyborcom preferencje dla osób, które zapewnią radom pełną sprawność funkcjonowania, nie tylko zresztą polityczną. Wprowadzenie przy wyborach do Sejmu listy krajowej sprawdziło się. Realna ocena sytuacji społeczno-politycznej wymaga wypowiedzenia się za utrzymaniem list wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PosełJerzyWilk">Osiągnięto duży postęp w procesie demokratyzacji wyborów. Aż 90% kandydatów jest niepreferowanych. Utrzymanie 10% kandydatów na miejscach preferencyjnych traktuję jako element asekuracji. Jesteśmy na takim etapie kształtowania obyczajów demokratycznych i świadomości społecznej, że jest to potrzebne. Dowodzi tego doświadczenie ostatnich lat. Nie trzeba czynić problemu z przyjęcia zasady umieszczania 10% kandydatów na listach wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełJanPryszcz">Koncepcja wprowadzenia list wojewódzkich była szeroko konsultowana. Uczestniczyłem w kilku zgromadzeniach członków PROM. O ile na zebraniu miejskiej rady PRON kwestionowano wprowadzenie 15% miejsc mandatowych, o tyle przyjęcie tylko 10% takich miejsc już nie wzbudzało zastrzeżeń. Na posiedzeniu wojewódzkiej rady PRON zgłaszano już propozycje, aby zrezygnować z tych 10% kandydatów umieszczanych na listach wojewódzkich. Przebieg dyskusji był jednak niejednoznaczny. Były głosy i za utrzymaniem i za zniesieniem list wojewódzkich. Nie należy fetyszyzować opinii publicznej, bo nie jest ona jednolita. Szkoda, że dotychczas tak mało było wypowiedzi w środkach masowego przekazu uzasadniających w sposób rzeczowy konieczność utrzymania list wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PosełRyszardCzyż">Ponieważ zdecydowaliśmy już, że listy wojewódzkie mają być utrzymane - to nie pozostaje nic innego, jak przyjąć propozycje podkomisji. Należy tylko podkreślić, aby na listach wojewódzkich znaleźli się ludzie znani danej społeczności i gwarantujący aktywność i rzetelność pracy rad. Zastrzeżenie, że kandydaci z list wojewódzkich muszą zyskać co najmniej 50% ważnych głosów stwarza wyborcom odpowiednie gwarancje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Mimo wypowiedzi kilku posłów popierających utrzymanie list wojewódzkich, nie wycofuję swojego wniosku. Chciałbym polemicznie do jednej z wypowiedzi stwierdzić, iż nie znam przepisu, który zabraniałby posłom krytykowania członków Rady Państwa. Chciałbym również podkreślić, iż PRON jest ruchem społecznym, a nie organizacją, jest płaszczyzną współdziałania różnych sił politycznych i społecznych. Jeżeli coś zdarzyło się z projektem ordynacji wyborczej poza PRON, tzn. że coś jest niezupełnie w porządku z przestrzeganiem zasad, na których taką płaszczyzna porozumienia i współdziałania została oparta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełJózefBarecki">Powołanie PRON nie ograniczyło w niczym uprawnień i kompetencji innych organów państwowych, zwłaszcza centralnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuję przegłosować propozycję podkomisji, która została wyrażona w art. 47 ust. 2 następująco: „Wojewódzka lista wyborcza obejmuje tylu kandydatów, ile mandatów przypada na tę listę. Na liście tej umieszcza się kandydatów kolejności alfabetycznej podając ich nazwiska, imiona, wiek, zawód, miejsce pracy i zamieszkania”. Kontrpropozycję zgłosił poseł T. Myślik.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełElżbietąGacek">W głosowaniu Komisja przyjęła propozycję podkomisji przy 5 głosach sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejno rozpatrzono i przyjęto art. art. 48–55 dotyczące trybu rejestrowania i ogłaszania list wyborczych, a także sposobu wprowadzania uzasadnionych zmian do zarejestrowanych list wyborczych. Przyjęto też bez uwag artykuły dotyczące procedury głosowania w przystosowanych do tego celu lokalach wyborczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełIrenaSzczygielska">Mam uwagę do tytułu rozdziału VIIIa „Zgłaszanie kandydatów na radnych”. Uważam, iż są dwie fazy wyłaniania kandydatów na radnych. Jedna z nich dotyczy wysuwania, a druga zgłaszania na listy wyborcze. Należałoby wyraźniej to podkreślić przez rozdzielenie odpowiednich czynności w zapisach kolejnych artykułów ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#DocStanisławGeberthner">To jest bardzo słuszna uwaga. Występują tu dwie fazy i dwa rodzaje czynności. Pierwsza dotyczy konsultowania i zgłaszania kandydatów na listy wyborcze, a druga odnosząca się do pracy kolegiów wyborczych obejmuje czynności związane z ustalaniem i zgłaszaniem list wyborczych. Wymaga to zastosowania odpowiedniej terminologii i nazewnictwa również w tytule rozdziału ordynacji wyborczej. Proponuję, aby tytułowi temu nadać brzmienie: „Wysuwanie i zgłaszanie kandydatów na radnych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">Rodzi to jednak niebezpieczeństwo traktowania wysuwania kandydatur na równi ze zgłaszaniem ich na listy wyborcze. Określenie, że czynności te stanowią wspólną procedurę zgłaszania kandydatów jest prawidłowe i obejmuje również wysuwanie kandydatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Wypowiadam się również za pozostawieniem przyjętego już tytułu rozdziału. Trzeba cały ten proces objąć wspólnym pojęciem zgłaszania kandydatów na radnych, tj. zgodnie z Konstytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełIrenaSzczygielska">Nie wycofuję zgłoszonych przeze mnie uwag i propozycji zmiany tytułu rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełIrenaSzczygielska">W głosowaniu Komisja przyjęła dotychczasowe brzmienie tytułu, przy dwóch głosach przeciwnych opowiadających się za wnioskiem poseł I. Szczygielskiej.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełIrenaSzczygielska">Następnie Komisja przyjęła bez zmian kolejne artykuły dotyczące czynności obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełIrenaSzczygielska">W art. 66 wprowadzono zmianę polegającą na zastąpieniu słów „ma prawo udania się” słowami „udaje się” dla podkreślenia znaczenia świadomego aktu wyboru. Art. 66 otrzymał zatem brzmienie: „Po otrzymaniu kart do głosowania wyborca w celu dokonania czynności, o których mowa w art. 67 ust. 1 i art. 68, udaje się do pomieszczenia za osłonę”. Przyjęto też art. 67 ust. 2 w brzmieniu: „Pozostawienie na karcie do głosowania w obrębie danego mandatu więcej niż jednego nieskreślonego nazwiska kandydata oznacza niedokonanie wyboru w obrębie tego mandatu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PosełJerzyWilk">Zastanawiam się, czy nie należałoby wyraźniej podkreślić potrzebę pozytywnego zachowania się wyborców przez podkreślanie kandydatów, których wybierają, a nie skreślanie tych, na których nie chcą głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#DocStanisławGeberthner">Komisja wprowadziła poważną zmianę polegającą na zniesieniu miejsc preferencyjnych. Następuje też odejście od głosowania plebiscytowego. Zmienia się logika myślenia wyborców. To trzeba brać pod uwagę przy zgłaszaniu nowych propozycji do ordynacji wyborczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Obecnie w praktyce stosujemy system głosowania przez skreślanie. Przestawienie świadomości wyborców na nowy tryb i proponowanie pozytywnego wskazywania wybranych kandydatów wymaga przeprowadzenia odpowiednich zabiegów wychowawczych. Jeżeli chcemy to wprowadzić, należałoby zacząć taką praktykę od naszych organizacji. Wybory do Sejmu i rad narodowych mają szczególne znaczenie. Zastanawiam się, czy można byłoby przejść już teraz na głosowanie pozytywne. Uważam, że należałoby raczej pozostawić jeszcze taki system, który został zaproponowany w projekcie ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełElżbietąGacek">Zwracam uwagę, że Zespół Doradców Sejmowych poświęcił wiele miejsca tej kwestii i była ona szeroko rozważana przez podkomisję. Uważam, że należy pozostawić bez zmian art. 67 ust. 1, w którym mowa jest, że nazwiska kandydatów, na których wyborca głosuje, pozostawia nie skreślone.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła art. 67 przy trzech głosach przeciwnych. Przyjęto również art. 68, który brzmi: „w głosowaniu na kantów z listy wojewódzkiej wyborca oddaje głos na tych kandydatów, których nazwiska pozostawia na karcie do głosowania nie skreślone”.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PosełElżbietąGacek">Następnie Komisja przyjęła art. art. 69–77 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PosełElżbietąGacek">Szerszą dyskusję wywołał art. 78 w brzmieniu: „W obrębie każdego z mandatów w okręgu wyborczym za wybranego uważa się tego kandydata, który otrzymał najwięcej ważnych głosów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Projekt nowelizacji zrezygnował z bardzo ważnego wymogu ważności wyborów, dotyczącego frekwencji wyborczej oraz ustalenia większości głosów. Tymczasem nawet w sanacyjnej ordynacji wyborczej z 1935 r. podano minimum głosów, jakie powinien otrzymać kandydat, aby być wybranym. Uważam, że powinno być określone jakieś minimum frekwencji wyborczej i głosów uzyskanych przez danego kandydata. W przeciwnym razie oznaczałoby to poważny regres w stosunku do dotychczasowego prawa wyborczego. Można ustalić, że kandydat musi uzyskać co najmniej np. 10 czy 20% oddanych w danym okręgu ważnych głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Rozważano tę kwestię. Należy wyraźnie stwierdzić, iż wprowadzenie wymogu minimalnej frekwencji jest zagadnieniem politycznym. Jeśli wprowadzimy wymóg co najmniej 50% frekwencji, bo niższej skali nie można proponować, to jest oczywistej, że cała akcja przeciwników politycznych byłaby prowadzona pod hasłem: nie bierzcie udziału w wyborach. Nie należy z góry i pesymistycznie oceniać, że wystąpi bardzo mała frekwencja w wyborach do rad narodowych, ale polityczną nierozwagą byłoby wprowadzanie wymogu minimalnej frekwencji. Otworzylibyśmy drogę do działań wszystkim naszym przeciwnikom pozostającym w opozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Pragnę zauważyć, że w 1984 r. sytuacja była bardziej skomplikowana, a frekwencja wyborcza okazała się niezła. Dlaczego więc obecnie zaostrzamy to kryterium i mamy obawy, iż nie osiągniemy pożądanej frekwencji wyborczej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#DocStanisławGeberthner">Ja również nie dostrzegam takiego niebezpieczeństwa w stosunku do sytuacji, jaka miała miejsce w 1984 r. przy wyborach do rad narodowych. Sądzę, że rezygnacja z wymogu minimalnej frekwencji byłaby równoznaczna z przyznaniem się do klęski. Jako politolog nie pojmuję takiego rozumowania i takiej zmiany w sposobie myślenia. Błędem politycznym jest właśnie ucieczka od progu 50% frekwencji. Byłoby to przyznanie się do tego, iż ocenia się obecnie sytuację społeczno-polityczną jako gorszą niż miało to miejsce 4 lata temu.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#DocStanisławGeberthner">W 1984 r. konieczne było powtórzenie wyborów w 80 okręgach wiejskich z powodu zbyt małej frekwencji. Nie było to jednak spowodowane poddaniem się hasłom bojkotowania wyborów, ale był to wyraz protestu przeciw nieprawidłowym działaniom lokalnej administracji.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#DocStanisławGeberthner">Nie można zgodzić się na uznanie wyborów za ważne nawet przy bardzo małej frekwencji i przy biernym zachowaniu się wyborców, tzn. oddawaniu kart do głosowania bez skreśleń. Byłoby to zaprzeczeniem uchwał VI Plenum KC PZPR i tendencji zmierzającej do tego, by doprowadzić do identyfikowania się wyborców z ciałami wybieranymi. Rozumiem, że wyniki referendum nakazują pewną ostrożność, ale trzeba ostrzec przed konsekwencjami odejścia od wymogu frekwencji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełElżbietąGacek">Czy poseł T. Myślik stawia wniosek o wprowadzenie zmiany do art. 78?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Tak Proponuję utrzymać przepis obowiązujący dotychczas w ordynacji wyborczej do rad narodowych. Uważam, że do udziału w wyborach zachęca wyborców zniesienie preferencyjnych miejsc na listach wyborców.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełTadeuszMyślik">Komisja w głosowaniu wypowiedziała się 13 głosami za przyjęciem zmiany w art. 78; 10 głosów uzyskał natomiast wniosek posła T. Myślika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 79 ordynacji dotyczy sporządzania protokołu przez komisję wyborczą i wymieniania w nim liczb różnych kategorii głosów. W ust. 2 tego artykułu proponuje się dodanie pkt 6 w brzmieniu: „osób, które nie dokonały wyboru - w odniesieniu do każdego z wyodrębnionych mandatów”.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuje się też skreślenie art. 79 ust. 3, dotyczącego mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#PosełElżbietąGacek">A oto kolejne poprawki. W art. 80 ordynacji proponuje się skreślenie ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 82 dotyczącym działań komisji wyborczej w ust. 1 wyrazy „poprawia błędy arytmetyczne i ustala” zastępuje się sformułowaniem „i na ich podstawie ustala”. W ust. 2 tego artykułu skreśla się powołanie na art. 77 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 83 otrzymuje następujące brzmienie: „Przy ustalaniu wyników wyborów z listy wojewódzkiej za wybranych uważa się tych kandydatów na radnych, którzy otrzymali więcej niż połowę ważnych głosów”.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 84 następuje w ostatnim zdaniu zmiana numeracji powołanych artykułów i ustępów.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 85 ust. 1 otrzymuje - po uwzględnieniu poprawek podkomisji - następujące brzmienie: „Wojewódzka Komisja Wyborcza:</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#PosełElżbietąGacek">1) zapewnia podanie wyników głosowania i wyników wyborów, o których mowa w art. 82, do wiadomości publicznej,</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#PosełElżbietąGacek">2) przesyła wojewodzie po jednym egzemplarzu protokołów głosowania na radnych w okręgach wyborczych oraz z listy wojewódzkiej i protokołów z wyborów do wojewódzkiej rady narodowej, dla której jest właściwa, w celu ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym”.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#PosełElżbietąGacek">Poprawki w art. 86 ust. 1 mają charakter redakcyjny i są konsekwencją wcześniejszych zmian. W pkt 1 skreśla się wyrazy „poprawia błędy arytmetyczne”, w pkt 3 - dotyczącym podawania wyników wyborów do wiadomości publicznej - dodaje się wyrazy „głosowania i wyników z”, zaś w pkt 4 po wyrazie „protokołów” dodaje się wyrazy „głosowania i protokoły”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Może po prostu użyć tu sformułowania: „wyników wyborów”. Podawanie w wojewódzkich dziennikach urzędowych szczegółowych wyników głosowania jest bardzo uciążliwe, są chyba inne możliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PrzedstawicielkaBiuraPrawnegoKancelariiSejmuGrażynaIgnaszczak">W protokole wyników wyborów nie ma - jak w protokole głosowania - informacji, ile kto uzyskał głosów. Sądzę, że można zastanowić się nad innym trybem publikowania, niekoniecznie w wojewódzkich dziennikach urzędowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełEugeniuszOchendowski">Praktyka wykazuje, że wojewódzkie dzienniki urzędowe ukazują się z kilkumiesięcznym opóźnieniem, publikowanie w nich wyników wyborów może więc mieć znaczenie głównie historyczne. Sądzę, że bardziej wskazane byłoby publikowanie ich w prasie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#DyrektorBiuraPrawnegoURMMaciejGraniecki">W wojewódzkich dziennikach urzędowych muszą być ogłaszane wyniki głosowania, bo jest to podstawa do składania ewentualnych protestów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełElżbietąGacek">Rozumiem, że członkowie Komisji są za utrzymaniem proponowanego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Zgłaszam poprawkę redakcyjną do art. 86 ust. 1 pkt 5. Powinno tu być „po jednym egzemplarzu protokołów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełEugeniuszOchendowski">Tego fragmentu ustawy nie ma w projekcie noweli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełStanisławHabczyk">Ale jest to po prostu błąd gramatyczny w tekście ordynacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuję poprawić to w jednolitym tekście ustawy - bez poprawki ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełElżbietąGacek">Przechodzimy do art. 89. Zaproponowany w projekcie ust. 1 brzmiał: „Jeżeli w okręgu wyborczym w obrębie mandatu największą (równą) liczbę głosów otrzymało dwóch lub trzech kandydatów, zarządza się w tym okręgu przeprowadzenie wyborów ponownych do tego mandatu”. Podkomisja proponuje następujące zmodyfikowanie tego fragmentu: „Jeżeli w okręgu wyborczym w obrębie mandatu kandydaci otrzymali równą liczbę głosów lub dwóch kandydatów otrzymało największą, ale równą liczbę głosów, zarządza się…” itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Proponuję kolejną drobną modyfikację tego tekstu: „Jeżeli w okręgu wyborczym w obrębie mandatu kandydaci otrzymali równą liczbę głosów lub dwóch spośród trzech kandydatów otrzymało większą, ale równą liczbę głosów, zarządza się…” itd.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Komisja przyjęła tę propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełElżbietąGacek">Proponuję teraz przyjęcie dalszych części art. 89. Ust. 2 brzmi: „Wybory ponowne zarządza:</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#PosełElżbietąGacek">1) Rada Państwa na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej - w odniesieniu do radnych wojewódzkiej rady narodowej,</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#PosełElżbietąGacek">2) prezydium wojewódzkiej rady narodowej na wniosek właściwej wojewódzkiej komisji wyborczej - w odniesieniu do radnych rady narodowej” stopnia podstawowego, wyznaczając datę wyborów na dzień ustawowo wolny od pracy przypadający nie później niż w ciągu 3 tygodni po dniu przeprowadzenia pierwszych wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 89 ust. 3 brzmi: „Uchwałę o zarządzeniu wyborów ponownych podaje się do publicznej wiadomości nie później niż w 10 dniu po dacie pierwszych wyborów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#ProfFeliksSiemieński">Przypadki, o których mowa w art. 89 ust. 1 mogą zdarzać się równie często, jak trafienie „siódemki” w „Superlotku”. Uważam, że z tego powodu nie powinno się przewidywać wyborów uzupełniających. Zasadą przyjętą w świecie jest stosowanie w rzadkich przypadkach uzyskania przez dwóch kandydatów równej i największej liczby głosów - losowania. Tak rozwiązywała ten probiera np. ordynacja wyborcza z 1946 r. do Sejmu Ustawodawczego - przewidując ciągnięcie losów przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej. Innym rozwiązaniem jest też powiększenie składu rady narodowej o dodatkowego radnego. Są to rozwiązania znacznie prostsze niż ponowne wybory.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełElżbietąGacek">Podkomisja rozważała takie możliwości, zgłoszone przez Radę Społeczno-Gospodarczą i Zespół Doradców Sejmowych - i zdecydowała się ostatecznie na przedłożoną dziś propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełStanisławSłowik">Wybór przez losowanie byłby pośrednią formą wyboru „z kapelusza”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Rozważaliśmy też możliwość, że nowa rada narodowa w tajnym głosowaniu dokona wyboru spośród dwóch na równi uprawnionych przez wyborców kandydatów. Zwrócono jednak słusznie uwagę, że nie byłyby to wybory bezpośrednie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełElżbietąGacek">Rozumiem, że przyjmujemy proponowany zapis art. 89.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#PosełElżbietąGacek">W art. 90 ust. 2 i ust. 3 otrzymują brzmienie: „2. Do ponownych wyborów właściwe kolegium wyborcze może zgłosić nową listę kandydatów w okręgu wyborczym 3. Ponowne wybory przeprowadza się jeden raz. Za wybranego uważa się tego kandydata na radnego, który obrębie danego mandatu otrzymał najwięcej ważnych głosów”.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełElżbietąGacek">Nie słyszę zastrzeżeń, przechodzimy więc do rozdziału XVI. Jego tytuł otrzymuje brzmienie: „Wygaśnięcie mandatu radnego”.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 96 otrzymuje następujące brzmienie: „1. Wygaśnięcie mandatu radnego następuje wskutek: 1) śmierci, 2) zrzeczenia się mandatu, 3) odmowy złożenia ślubowania, 4) utraty prawa wybieralności do rady narodowej, 5) unieważnienia wyboru radnego (podkomisja zmieniła tu pierwotne sformułowanie „stwierdzenia nieważności wyboru radnego”), 6) odwołania przez wyborców.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#PosełElżbietąGacek">2. Wygaśnięcie mandatu radnego stwierdzą rada narodowa.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#PosełElżbietąGacek">3. O wygaśnięciu mandatu właściwa rada narodowa powiadamia mieszkańców z okręgu wyborczego, w którym radny został wybrany. O wygaśnięciu mandatu radnego z listy wojewódzkiej wojewódzka rada narodowa powiadamia mieszkańców województwa”.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 97 ordynacji otrzymuje następująco brzmienie: „Wyborcy mogą odwołać radnego, który postępowaniem swoim narusza godność radnego lub nie wywiązuje się z obowiązków radnego, albo w inny sposób zawiódł zaufanie wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 98 ust. 1 i ust. 2 przedkładamy w następującym brzmieniu: „1. Z wnioskiem o zwrócenie się do wyborców w sprawie odwołania radnego może wystąpić właściwa rada Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego lub uprawniona organizacja, która wysunęła jego kandydaturę.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#PosełElżbietąGacek">2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, mogą zgłosić na zebraniach samorządu mieszkańców miast i wsi wyborcy z właściwego okręgu wyborczego, a w odniesieniu do radnych wybranych z listy - wojewódzkiej wyborcy z dowolnego okręgu wyborczego utworzonego dla wyboru danej wojewódzkiej rady narodowej, jeżeli wniosek taki uzyska poparcie co najmniej jednej dziesiątej wyborców z tego okręgu”.</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła te propozycje.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#PosełElżbietąGacek">Kolejna poprawka dotyczy art. 99 ust. 2, dotyczącego możliwości podjęcia przez radę narodową uchwały w sprawie odwołania radnego. Proponuje się tu skreślenie wyrazów: „większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby radnych”.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#PosełElżbietąGacek">W projekcie noweli proponuje się dodanie art. 99a w brzmieniu: „Rada narodowa może z własnej inicjatywy zwrócić się do wyborców o odwołanie radnego”.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 100 dotyczy zebrań wyborców związanych z procedurą odwołania radnego. W ust. 1 proponuje się dodanie sformułowania: „a gdy wniosek dotyczy radnego wybranego z listy wojewódzkiej - w całym województwie”. Ust. 3 otrzymałby brzmienie: „Głosowanie na zebraniu jest tajne, chyba że zebrani uchwalą przeprowadzenie jawnego głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#PosełElżbietąGacek">Nowe brzmienie otrzymałby - w myśl projektu - art. 101 ordynacji: „Na podstawie protokołów z przeprowadzonych zebrań, o których mowa w art. 100 ust. 1, rada narodowa stwierdza wygaśnięcie mandatu radnego, jeśli w zebraniach uczestniczyła nie mniej niż jedna piąta ogółu wyborców i większość z nich opowiedziała się za odwołaniem radnego. Proponuje się też skreślenie art. art. 103–105. Po dotychczasowym art. 105 dodaje się nowe oznaczenie rozdziału: Rozdział XVIa. „Wybory uzupełniające”.</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#PosełElżbietąGacek">Art. 106 po uwzględnieniu redakcyjnych poprawek podkomisji otrzymałby brzmienie; „1. W razie wygaśnięcia mandatu radnego w trakcie kadencji można zarządzić wybory uzupełniające.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#PosełElżbietąGacek">2. Jeśli połowa mandatów w okręgu wyborczym pozostaje nie obsadzona, zarządzą się wybory uzupełniające.</u>
          <u xml:id="u-131.16" who="#PosełElżbietąGacek">3. Nie zarządza się wyborów uzupełniających, jeżeli do upływu kadencji rad narodowych pozostaje mniej niż 6 miesięcy”.</u>
          <u xml:id="u-131.17" who="#PosełElżbietąGacek">Po art. 107 dodaje się oznaczenie Rozdziału XVII o tytule „Przepisy szczególne i końcowe”. W tym miejscu w pierwotnym tekście sprawozdania podkomisji znajdował się nowy art. 2 projektu ustawy, o którym mówił już poseł K. Secomski. Artykuł ten dokonywał zmiany w ustawie o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego, wprowadzając tam do przepisów normujących rozpoczęcie kadencji do rad narodowych sformułowanie: „nie wcześniej jednak niż od dnia następującego po upływie poprzedniej kadencji”. W związku ze zmianą terminu wyborów propozycję tę wycofaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#DyrektorBiuraPrawnegoURMMaciejGraniecki">Doceniam argument, że przesunięcie terminów wyborów zlikwidowało kolizję między końcem obecnej i początkiem przyszłej kadencji rad narodowych. Muszę jednak zwrócić uwagę na istniejącą nadal w tym względzie niespójność prawną między ordynacją wyborczą a ustawą o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Ten ostatni akt prawny będzie wkrótce nowelizowany, do tego czasu jednak stan prawny będzie niespójny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełPiotrStefański">W czym przeszkadza zapis zaproponowany pierwotnie przez podkomisję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełElżbietąGacek">Jest to czysto prawna kwestia i myślę, że możemy pozostać przy proponowanym pierwotnie przez podkomisję zapisie art. 2 projektu noweli.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#PosełElżbietąGacek">Wówczas art. 3 tej ustawy - z poprawkami podkomisji - brzmiałby: „Przewodniczący Rady Państwa w drodze obwieszczenia ogłosi, jednolity tekst ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. - ordynacja wyborcza do rad narodowych, z uwzględnieniem zmian wynikających z niniejszej ustawy, z zachowaniem ciągłej numeracji rozdziału, artykułów, ustępów, punktów i liter. Artykuł: „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia” otrzymał nr 4.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#PosełElżbietąGacek">Komisja przyjęła te propozycje.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#PosełElżbietąGacek">W dalszej części posiedzenia Komisja rozpatrzyła kwestię rozpoznaną przez Trybunał Konstytucyjny i zgłoszoną w trybie sygnalizacji, dotyczącą braku spójności przepisów art. 4 ust. 2 ustawy z 13 lutego 1984 r. ordynacja wyborcza do rad narodowych i art. 5 ust. 2 ustawy z 29 maja 1985 r. ordynacja wyborcza do Sejmu z przepisem art. 99 Konstytucji PRL.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#PosełElżbietąGacek">W świetle art. 99 Konstytucji prawo wyborcze nie przysługuje osobom chorym umysłowo oraz osobom, które orzeczeniem sądowym pozbawione zostały praw publicznych. Oznacza to tym samym, że nie mają one prawa wybierania. Tymczasem w obu ordynacjach wyborczych, o których mowa wyżej stwierdzono, iż nie biorą udziału w głosowaniu osoby odbywające karę pozbawienia wolności albo karę aresztu, umieszczone w ośrodkach przystosowania społecznego oraz tymczasowo aresztowani. Budzi to zastrzeżenia z punktu widzenia zgodności tego postanowienia z art. 99 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, iż zgodnie z Konstytucją, nie biorą udziału w głosowaniu tylko te osoby, wobec których orzeczono jako karę dodatkową pozbawienie praw publicznych, a więc utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do Sejmu i rad narodowych. Innych osób odbywających karę pozbawienia wolności lub aresztu, pozostających w ośrodkach przystosowania społecznego i tymczasowo aresztowanych nie można pozbawiać prawa wyborczego. Wyłączenie tych osób z udziału w wyborach jest niezgodne z ugruntowanymi zasadami prawa karnego potwierdzonymi przez prawo międzynarodowe, a przede wszystkim niezgodne jest z art. 99 Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#PosełElżbietąGacek">W projekcie zmian ordynacji wyborczej do rad narodowych nie objęto przedstawionej tu kwestii zgłoszonej przez Trybunał Konstytucyjny. Sprawa dyskutowana była w podkomisji i w klubach poselskich. Zwrócił na nią uwagę również poseł T. Myślik. Proponuję powrócić do argumentacji, którą przyjęła podkomisja rezygnując z prowadzenia stosownej zmiany w ordynacji wyborczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Dyskusja nad tą kwestią i postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego była już przeprowadzona w podkomisji. Można rozważyć trzy sposoby rozwiązania omawianej kwestii. Skoro stwierdza się brak spójności przepisu ordynacji z przepisem Konstytucji, to należałoby dokonać zmiany w Konstytucji, co jest oczywiście przedsięwzięciem trudnym i długotrwałym. Po drugie można pozostawić bez zmian kwestionowany przepis. Można też skreślić odpowiedni przepis ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">W 1984 r. rozważano tę kwestię, była ona przedmiotem wielu wątpliwości. W przedstawionym nam postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego dostrzegam dwa aspekty. Sygnalizowany jest brak spójności przepisu ordynacji wyborczej z przepisem konstytucyjnym i w uzasadnieniu dodaje się, że nasuwa to poważne zastrzeżenie. Konsultowano tę kwestię ze znawcą prawa konstytucyjnego prof. S. Zawadzkim, który takiej niespójności nie dostrzega. Pozostaje jednak sprawą otwartą kwestia zasygnalizowania tego faktu przez Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Trzeba wyjaśnić, że nawet jeśli wymienione osoby nie biorą udziału w wyborach, nie oznacza, że pozbawione są takiego prawa. To jednak sugerowałoby konieczność stworzenia osobom pozbawionym wolności możliwości głosowania w więzieniach lub aresztach. Objęłoby to ok. 100 tys. osób. Można by również udzielić więźniom i aresztowanym przepustek w celu umożliwienia im udziału w wyborach. Ludzie przebywający w więzieniach pochodzą z reguły z różnych miejsc Polski. Byłoby to więc przedsięwzięcie niezmiernie trudne i skomplikowane.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Większość członków podkomisji po rozpatrzeniu tej kwestii opowiedziała się za skreśleniem art. 4 ust. 2. Oznaczałoby to jednak, że trzeba nadać temu zapisowi inny charakter już z inicjatywy samej Komisji. Nikt takiego wniosku nie złożył. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że publiczne postawienie tej kwestii na plenarnym posiedzeniu Sejmu miałoby poważne konsekwencje i reperkusje nie tylko w naszym, ale i w innych krajach, gdzie stosuje się podobne przepisy. W rezultacie podkomisja sformułowała wniosek, aby tego zagadnienia nie ujmować w proponowanych zmianach ordynacji wyborczej uznając, że o dalszym trybie rozpatrzenia tej kwestii zdecyduje Prezydium Sejmu. Pisemna opinia posła S. Zawadzkiego jest w posiadaniu naszej Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#DocStanisławGeberthner">Pragnę kontynuować wywód natury prawnej, bo taki jest przede wszystkim charakter tego sygnału z Trybunału Konstytucyjnego. Chciałbym przypomnieć, że przepis o udziale więźniów i aresztowanych w wyborach pojawił się w 1952 r., czego konsekwencją było m.in. organizowanie obwodów wyborczych w więzieniach. Miało to wpłynąć na wskaźnik frekwencji wyborczej. Zgłaszam propozycję konstruktywną, aby przyjąć uwagi Trybunału Konstytucyjnego - chociaż jako naukowiec zajmujący się prawem konstytucyjnym nie podzielam poglądu o niespójności przepisów ordynacji z Konstytucją. Niektóre przepisy mogą bowiem mieć charakter wyjątków, jeśli są uzasadnione społecznie. Nie należy zmuszać ludzi więzionych lub aresztowanych do głosowania. Skreślenie obowiązującego obecnie przepisu ordynacji spowodowałoby, że mógłby wówczas ktoś zażądać, żeby doprowadzono go z więzienia lub aresztu do lokalu wyborczego. Uważam, że jest to dopuszczalny wyjątek od ustawy konstytucyjnej. Ponieważ cała kwestia jest wysoce kontrowersyjna, należałoby pozostawić obowiązujące zapisy bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełTadeuszMyślik">Nie stawiałem w tej kwestii żadnego wniosku, ale zgłaszam pytanie, czy może być wybrany ktoś odbywający karę więzienia lub tymczasowy areszt? Eksperci twierdzą, że tak. Przecież ktoś może być tymczasowo aresztowany za jakieś przypadkowe wykroczenie, a jednocześnie może cieszyć się ogromną popularnością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełElżbietąGacek">Jeśli nie ma żadnego wniosku, to czy mamy nadal rozważać uwagi przedstawione przez Trybunał Konstytucyjny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Chciałbym zapytać, jaka jest moc prawna tego postanowienia Trybunału Konstytucyjnego?</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Jakie będą skutki, jeśli Trybunał Konstytucyjny będzie nadal podnosił tę kwestię?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#ProfWojciechSokolewicz">Tu zachodzi brak spójnością a nie sprzeczność, a więc nie wynika z tego żadne zobowiązanie dla Sejmu. Wystarczy jeśli Komisja ograniczy się do grzecznościowego podziękowania Trybunałowi za rozpoznanie tej kwestii i przedstawienie swych uwag.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PosełElżbietąGacek">Przejdziemy zatem do głosowania nad całością tekstu zmian ustawy ordynacja wyborcza do rad narodowych wraz z dodatkowymi poprawkami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Chciałbym jeszcze powrócić do pewnej kwestii, która wynika w związku z proponowaną zmianą w art. 38a. Chodzi o dodatkowy ustęp, który stanowi, że przedstawiciele innych organizacji społecznych niż wymienione w ust. 1 mogą wchodzić w skład wojewódzkich kolegiów wyborczych i kolegiów wyborczych stopnia podstawowego. Proponuję za stanowić się, czy nie można wprowadzić tu poprawki i napisać, że przedstawiciele tych organizacji zamiast „wchodzić w skład” mogą „uczestniczyć w pracach”. Kwestię tę zasygnalizował prof. W. Sokolewicz. Jest to wyjście z trudnej sytuacji, o której mówiono w dyskusji. Uwalnia to kolegia wyborcze od nadmiernie uciążliwej procedury.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Komisja wyraziła zgodę na propozycję zgłoszoną przez posła K. Secomskiego.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Komisja jednogłośnie przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy ordynacja wyborcza do rad narodowych wraz z popiwkami i zmianami.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#CzłonekRadyPaństwaKazimierzSecomski">Następnie Komisja wybrała posła referenta w osobie poseł Elżbiety Gacek (PZPR).</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>