text_structure.xml 134 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 8 czerwca 1988 r. Komisja Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, obradująca pod przewodnictwem posła Alojzego Bryla (SD), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- sprawozdanie rządu z realizacji budżetu państwa za 1987 r. w częściach dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">- Centralnego Związku Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”,</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”,</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">- Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy oraz Centralnego Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia”,</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">- Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów oraz Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych,</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">- Centralnego Związku Rzemiosła,</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">- informację o działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1987 r. w części dotyczącej Zespołu Obrotu Towarowego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">W posiedzeniu wzięli udział: minister rynku wewnętrznego Jerzy Jóźwiak, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Tadeusz Materka, przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Narodowego Banku Polskiego oraz Centralnego Związku Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, Centralnego Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia”, Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów, Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych i Centralnego Związku Rzemiosła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Aby nie powtarzać tego, co zostało zawarte w materiałach dostarczonych posłom skupię się na sprawach ogólnych i wnioskach wynikających z realizacji planu i budżetu w 1987 r.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Wyniki gospodarcze 1987 r. zaprezentowano w materiale rządowym; kwituje się je na ogół pozytywnie, biorąc pod uwagę relacje ilościowe i rzeczowe. W roku tym, nastąpiły jednak znaczne napięcia, zwłaszcza w dwóch sferach: równowagi towarowo-pieniężnej i w dziedzinie inwestycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Istotne elementy, które decydowały o napięciach w dziedzinie równowagi towarowo-pieniężnej, to wzajemne relacje dochodów i wydatków ludności, ukształtowanie się relacji cen, przebieg procesów inwestycyjnych oraz fakt, że założenia polityki cenowo-dochodowej podane do publicznej wiadomości przed referendum zwiększyły znacznie presje na rynek. Doprowadziło to do zrujnowania rynku artykułów przemysłowych w IV kwartale 1987 r.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">1987 r. w sferze równowagi pieniężnej charakteryzował się w I półroczu względną stabilizacją. Załamanie tych trendów nastąpiło w IV kwartale. Dodatkowy wpływ miał fakt, że 1987 r. zapoczątkował wiele posunięć proeksportowych. Rząd podjął wiele decyzji promujących eksport i przyznał przedsiębiorstwom eksportującym liczne priorytety. Polityka ta nie pozostała bez wpływu na procesy rynkowe.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kształtowały się one pod wpływem przychodów ludności wyższych o 700 mld zł od założeń CPR. Wprawdzie poziom dostaw wyprzedzał także CPR, w relacji do przychodów był jednak niższy o 500 mln zł. W ujęciu rzeczowym dostawy na rynek wzrosły o 4,1% i przekroczyły CPR o 1,1%. Poziom dostaw zwiększył się zwłaszcza w dziedzinie artykułów żywnościowych, co było związane ze zwiększonym popytem w IV kwartale. W zakresie dostaw artykułów przemysłowych odchylenia od planu w dół wystąpiły zwłaszcza w grupie wyrobów przemysłu lekkiego, a przede wszystkim przemysłu elektromaszynowego. Dostawy takich wyrobów, jak telewizory, pralki, lodówki były niższe niż w 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Pragnę dodać kilka zdań związanych z informacją o rynku zaopatrzeniowym, problematyka ta znalazła się bowiem w sferze zainteresowania naszego resortu.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Poziom dostaw materiałów i surowców był bardzo zróżnicowany. Wiele branż - np. przemysł gumowy, produkcji farb i lakierów, papierniczy, lekki - nie otrzymało dostatecznej ilości materiałów. Przyczyny tego wiążą się ze zmniejszonym importem. Sytuacja taka rzutuje też na poziom dostaw rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">1987 r. zaznaczył się także dalszym odchodzeniem ód centralnego rozdzielnictwa i sterowania sprzedażą. Realizowaliśmy w tym zakresie jedną z tez programu II etapu reformy gospodarczej, mówiącą o tym, że ograniczeniu powinna ulegać ilość surowców i materiałów centralnie dzielonych, coraz krótsza powinna też być lista rozdzielanych centralnie towarów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego. Wpłynęło to na zróżnicowane zaopatrzenie w różnych regionach kraju, co wiąże się z niepełnym jeszcze przystosowaniem jednostek handlowych do nowej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">W 1987 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie marż. Decyzje te poprawiły sytuację przedsiębiorstw i spółdzielni handlowych. Sytuacja finansowa wielu przedsiębiorstw handlowych, związana z finansowaniem zapasów, jest jednak trudna. Tylko dzięki spadkowi zapasów w IV kwartale udało się uniknąć napięć.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Usługi bytowe dla ludności angażują 6% jej dochodów i sytuacja ta nie zmienia się od lat.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">W 1988 r. weszliśmy z sytuacją skomplikowaną. Nastąpił znaczny spadek zapasów i mamy do czynienia ze zdezorganizowanym rynkiem wyrobów przemysłowych. Najważniejszym naszym zadaniem jest więc tworzenie warunków równowagi, a także oddziaływanie na powstawanie równowagi wycinkowej. Zasadnicza sprawa dotyczy kształtowania wydatków i dochodów ludności. Związane z tym relacje podlegają już w pierwszych kilku miesiącach zniekształceniom o ok. 7% - tzn. dochody są wyższe o 7% od dostaw towarów. Nie bez wpływu na zachowanie rynku jest też sprawa inflacji oraz eksportu. To samo można powiedzieć o rozmiarach i przebiegu procesów inwestycyjnych. Inwestycje angażują znaczne środki materialno-techniczne, co ma wpływ na procesy nierównowagi. Należy też zwrócić uwagę na instrumentację ekonomiczno-finansową, a więc ceny, marże, podatki. Kolejna sprawa to wdrażanie nowych zasad funkcjonowania handlu. Wiąże się to z umacnianiem samodzielności przedsiębiorstwa handlowego oraz procesem, demonopolizacji rynku i wprowadzania nań nowych podmiotów. Wiąże się z tym także sprawa dotychczasowych central zaopatrzenia i zbytu, które uruchamiają placówki detaliczne. Placówki te wprowadzają też formę obrotu i zaopatrzenia indywidualnego konsumenta. Jest to także sprawa eliminowania detalicznych punktów sprzedaży przynoszących deficyt. Problem deficytu w punktach sprzedaży „Samopomocy Chłopskiej” musi być rozwiązany do końca roku. Istnieje też potrzeba szerszego wprowadzania handlu prywatnego i ajencji. Jest problem poszerzenia uprawnień kierowników placówek handlowych i samodzielności funkcjonowania dużych obiektów handlu. Takie będą główne kierunki działania resortu w 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Ostatnio zapadły dwie ważne decyzje, które mogą mieć wpływ na sytuację rynkową. Mam na myśli ustawę o szczególnych uprawnieniach dla rządu oraz podjętą na tej podstawie uchwałę Rady Ministrów, której postanowienia sprzyjają równowadze rynkowej przy jednoczesnym promowaniu eksportu. Postanowienia tej uchwały wprowadzają ulgi dla przedsiębiorstw, które eksportują z zachowaniem poziomu dostaw dla rynku wewnętrznego. Będą to więc ulgi w podatku dochodowym, w podatku od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń oraz w dziedzinie odpisów dewizowych. Przypomnijmy, że w 1987 r. nastąpiło przesunięcie części produkcji z rynku wewnętrznego na eksport. Takiemu zjawisku ma właśnie przeciwdziałać uchwała Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Prezydium rządu przyjęło 22 kwietnia propozycje ministra rynku wewnętrznego dotyczące zwiększenia dostaw na rynek o pół biliona zł, uruchamiając środki dewizowe na surowce i komponenty. Trzecia sprawa, która może mieć wpływ na sytuację rynku, to realizacja zadań rządowych. W 14 dziedzinach objętych zamówieniami rządowymi następuje koncentracja środków materialno-technicznych i dewizowych po to, aby zamówienia te zostały w pełni wykonane.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kolejna sprawa ważna dla sytuacji rynkowej to realizacja uchwały nr 204 Rady Ministrów tworzącej lepsze warunki finansowe dla przedsiębiorstw handlowych. Wymaga jednak rozwiązania sprawa niedostatku środków własnych w obrocie towarowym, gdyż następuje wzrost zapasów, zwłaszcza w sferze środków do produkcji rolnej. Dotyczy to zwłaszcza nawozów sztucznych, opału i niektórych innych zapasów sezonowych. Handel ma ogromne trudności z finansowaniem tych zapasów. Ich poziom jest jednak niski. Wzrosły one wprawdzie o 12% w 1987 r., ale biorąc pod uwagę wzrost cen - nastąpił ich faktyczny spadek. Następuje stopniowy wzrost zapasów powszechnych artykułów spożywczych. Obecnie szacuje się je na 45 dni, a jeszcze w styczniu wynosiły 20 dni.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Środki na fundusz rozwoju rynku wewnętrznego wzbogacamy przez wygospodarowanie nowych źródeł ich zasilania. Wiąże się to z przetargami dewizowymi.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jeśli chodzi o budżet b. Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług, to przewidziane w ustawie budżetowej zadania związane z dochodami zostały wykonane z nadwyżką, przy niepełnym wykonaniu wydatków. Dochody były o 36% większe od planowanych, na co wpływ miało wykupywanie towarów w IV kwartale oraz wzrost cen. W przedsiębiorstwach podległych b. Ministerstwu Handlu Wewnętrznego i Usług panowała tendencja do wzrostu udziału podatku w dochodach. Działo się więc odwrotnie niż w innych przedsiębiorstwach. Udział podatku dochodowego ukształtował się na poziomie 59,9%, zaś w przemyśle na poziomie 44%. Przyczyny tej dysproporcji wynikają z zastosowania ulg i preferencji związanych z eksportem oraz innych ulg.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Wydatki zostały zrealizowane w wysokości 99,7%. Oszczędności odnotowaliśmy tylko w jednostkach budżetowych, a mianowicie PIH nie miała pełnej obsady etatowej.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Wskaźnik rentowności naszych przedsiębiorstw jest bardzo zróżnicowany. W handlu zaopatrzeniowym wynosi on 75%, w skupie surowców wtórnych 10%, w „Polmozbycie” 37%, w przedsiębiorstwach turystycznych 20%, To duże zróżnicowanie obrazuje nasze zadania integracyjne. Konieczne są bowiem działania, by zniwelować te różnice.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Zwracam się do Komisji o przyjęcie informacji z realizacji budżetu oraz planu w części dotyczącej Ministerstwa Rynku Wewnętrznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJózefaPalmowska">Przedstawiając koreferat dotyczący sprawozdania rządu z realizacji NPSG w latach 1986–1987 oraz wykonania budżetu państwa w części 24 posłużyłam się materiałami resortowymi, uwagami zawartymi w materiałach Najwyższej Izby Kontroli oraz problemami podejmowanymi w ostatnich miesiącach na posiedzeniach naszej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełJózefaPalmowska">Pomimo dalszego postępu w pokonywaniu trudności rozwojowych kraju i realizowaniu społecznych celów, w 1987 r. na wielu odcinkach gospodarczych nie nastąpiła widoczna poprawa. Podstawowe działania zmierzające do przywrócenia ogólnej równowagi pieniężno-rynkowej nie przyniosły spodziewanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełJózefaPalmowska">Cele polityki cenowej nie zostały zrealizowane w wyniku znacznie większego niż planowany przyrostu przychodów ludności. Mimo zwiększonych dostaw towarów ich podaż w wielu asortymentach była za mała, aby odegrać właściwą rolę w równoważeniu rynku.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełJózefaPalmowska">Główną i pierwotną przyczyną braku równowagi w gospodarce jest niedorozwój sfery produkcji rynkowej łącznie z zapleczem surowcowym i środkami produkcji dla rolnictwa. Bariery w zaopatrzeniu surowcowo-materiałowym, brak środków dewizowych na import oraz konieczność intensyfikowania eksportu to częste powody obniżania poziomu dostaw. W 1987 r. udało się utrzymać równowagę rynku tylko w odniesieniu do podstawowych artykułów spożywczych - z wyjątkiem mięsa i jego przetworów, które w dalszym ciągu były objęte reglamentacją sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełJózefaPalmowska">Niedostateczna była podaż ryb, odżywek dla dzieci. Okresowo występowały zakłócenia w zaopatrzeniu rynku w makarony, sery dojrzewające, twarogowe, tłuszcze roślinne. W grupie innych artykułów konsumpcyjnych pogłębiły się w 1987 r. niedobory wielu podstawowych wyrobów przemysłu lekkiego, gospodarstwa domowego i chemii gospodarczej, elektronicznego sprzętu powszechnego użytku, mebli.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełJózefaPalmowska">Trudna sytuacja utrzymywała się na rynku artykułów nieżywnościowych, niekonsumpcyjnych, zwłaszcza w zaopatrzeniu rolnictwa w środki do produkcji rolnej - w tym nawozy azotowe i fosforowe, środki ochrony roślin, materiały budowlane i węgiel.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełJózefaPalmowska">Niektóre przemysły, w tym przemysł cementowy, wykorzystując pozycję monopolisty organizowały własną sprzedaż wprost od wytwórcy, narażając wielu odbiorców na dodatkowe koszty, różnicując znacznie poziom zaopatrzenia i utrudniając realizację planowego budownictwa. Zaopatrzenie odbiorców rynkowych w opał przebiegało w warunkach napięć. Nie w pełni zrealizowano zobowiązania dostaw węgla dla rolników na cele produkcyjne. Zaległości na koniec 1987 r. wynosiły 1,3 mln ton i obciążają bilans węglowy tego roku.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełJózefaPalmowska">Nie nastąpiła zasadnicza poprawa jakości towarów, dostarczanych na rynek. Nierytmiczność dostaw w ciągu roku i struktura asortymentowa niektórych grup towarowych nie odpowiadały zapotrzebowaniu ludności. Nastąpił regres w zakresie paczkowania towarów: sypkich i częste odstępowanie od paczkowania np. makaronów, cukierków itp.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełJózefaPalmowska">Brak zrównoważonego rynku w wielu asortymentach artykułów nieżywnościowych doprowadził do nadmiernego okresami wykupywania towarów, przyczyniając się do dodatkowej dezorganizacji handlu. W IV kwartale ub.r. wystąpiły również napięcia na rynku żywnościowym w związku z zapowiedzią znacznych podwyżek cen - powodując generalnie spadek zapasów o ponad 10%.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełJózefaPalmowska">Nadal istniał „rynek producenta”, charakteryzujący się znacznym niezaspokojonym popytem, zmonopolizowaniem produkcji, dyktowaniem niekorzystnych dla handlu warunków dostaw, coraz częstszym żądaniem wsadu dewizowego, przedpłat lub zabezpieczenia surowcowego. W tych warunkach samodzielność przedsiębiorstw handlowych, wynikająca z zasad reformy gospodarczej, była mocno ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełJózefaPalmowska">W obliczu rynku producenta zamówienia rządowe miały spełniać rolę bezpośredniego środka poprawiającego sytuację i wpływać na równoważenie niektórych odcinków rynku. Zakres zamówień rządowych w 1987 r. znacznie się zmniejszył. Niepełne wykonanie planu zamówień rządowych w ostatnich dwóch latach wynikało z niedostatecznego i nieterminowego zaopatrzenia w surowce, materiały i środki dewizowe - wobec zbyt późnego ich uruchomienia.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełJózefaPalmowska">Również z uwagi na utrzymującą się nierównowagę rynkową stosowane były jeszcze administracyjne formy rozdzielnictwa. Lista towarów centralnie sterowanych zmniejszyła się i obejmowała 12 pozycji artykułów żywnościowych i 16 pozycji towarów przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełJózefaPalmowska">Import towarów rynkowych z II obszaru płatniczego był niższy o 7,9%; 10% stanowiły w nim środki PEW „Pewex”, a ok. 3% import w ramach wymiany towarowej. Import dotyczył ryżu, kawy, herbaty, cytryn, przypraw, mięsa, masła, serów dojrzewających z Chin i Jugosławii, wyrobów przemysłu lekkiego z innych krajów, leków, nawozów i środków ochrony roślin.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełJózefaPalmowska">Z I obszaru płatniczego sprowadzono 64% chłodziarek, 43% automatów pralniczych, 33% zamrażarek, 43% telewizorów kolorowych i 78% zegarków. Ok. 12% towarów pochodziło z wymiany towarów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełJózefaPalmowska">W 1987 r. tylko w nieznacznym stopniu wzrósł potencjał kadrowy i baza materiałowo-techniczna handlu.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełJózefaPalmowska">Mimo lepszej rentowności handlu płace ukształtowały się na niskim poziomie, wykazując zróżnicowanie między poszczególnymi pionami i przedsiębiorstwami. Taki stan rzeczy ograniczył przedsiębiorstwom możliwość skumulowania środków na cele rozwojowe i na fundusze własne w obrocie.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełJózefaPalmowska">Mimo tych trudności Komisja Rynku Wewnętrznego w kolejnym roku odnotowuje z zadowoleniem dobre wyniki działalności uzyskane przez jednostki drobnej wytwórczości i rzemiosła. Na podkreślenie zasługuje zahamowanie regresu, a nawet pewien wzrost ilości usług dla ludności. Nie oznacza to, oczywiście, osiągnięcia planowanego postępu oraz wykorzystania wszystkich możliwości zwiększenia udziału drobnej wytwórczości i rzemiosła w działalności gospodarczej. Notowano również negatywne odczucia społeczne, spowodowane faktami zawyżania opłat, niską jakością i przekraczaniem terminów napraw, jak również nieprzestrzegania obowiązujących godzin pracy w usługach.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełJózefaPalmowska">Obok przyczyn obiektywnych w działalności jednostek handlu wewnętrznego występowały także nieprawidłowości i uchybienia spowodowane niewłaściwym funkcjonowaniem aparatu handlu. W związku z powyższym kierownictwa przedsiębiorstw powinny dążyć do eliminowania wszelkich niedociągnięć, poprawy organizacji handlu i usług, wzmocnienia nadzoru i skuteczności kontroli wewnętrznej. W 1987 r. na wniosek PIH ukarano w drodze służbowej 17.870 pracowników, w tym 761 osób na stanowiskach kierowniczych. W stosunku do 350. osób skierowano do sądu akty oskarżenia; stwierdzono 2.322 przestępstwa karno-skarbowe, a w stosunku do 11.515, osób skierowano wnioski o ukaranie do kolegiów ds. wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PosełJózefaPalmowska">Budżet MHWiU po stronie dochodów został wykonany w 135,9%, osiągając kwotę 112,1 mld zł. Na wysokie przekroczenie dochodów budżetu główny wpływ miały wyższe o 34% od planowanych wpłaty podatku dochodowego od wysokich zysków przedsiębiorstw (dynamika zysku 166%). Znacznie powyżej planowanych ukształtowały się wpłaty podatku obrotowego, głównie z „Pewexu” (199% planu).</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełJózefaPalmowska">Poniżej planowanych ukształtowały się wpłaty amortyzacji, natomiast dochody jednostek budżetowych są stosunkowo niewielkie (18,3 mln zł) i pochodzą głównie z opłat czynszowych oraz ze sprzedaży składników majątkowych.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełJózefaPalmowska">Zmiana ustawy budżetowej w grudniu 1987 r. umożliwiła usankcjonowanie zmian wydatków w budżecie resortu (z 10.840.505 do 15.250.505). Wydatki budżetowe, według sprawozdania ministra finansów, zostały wykonane w 101,3%, osiągając kwotę 15.455.604 tys. zł. Według sprawozdania resortu wydatki po zmianach zostały wykonane w 99% i były wyższe o 64% niż w 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PosełJózefaPalmowska">W okresie realizacji budżetu b.MHWiH w 1987 r. wprowadzono 30 zmian, zwiększając i zmniejszając wydatki budżetowe. Ważniejsze zmiany dotyczyły wzrostu o 4,1 mld zł dotacji przedmiotowych do zwiększonych dostaw węgla na rynek oraz wzrostu stawek i ekwiwalentu wypłacanego ludności za rezygnację z zakupu przydziałów węgla. O 20 mld zł zwiększyły się dotacje do żywienia zbiorowego prowadzonego przez Przedsiębiorstwo Gastronomiczno-Handlowe „Konsumy”. Wzrost wydatków o 13,8 mln zł dotyczył drukowania kart zaopatrzeniowych. Zwiększono o 5,3 mln zł odpisy na fundusze socjalne i mieszkaniowe w jednostkach budżetowych. O 202 mln zł zwiększono wydatki na wynagrodzenia w urzędzie ministra i PIH. W 1987 r. wprowadzono i wykorzystano nowy tytuł dotacji zasilającej wojewódzkie fundusze rozwoju drobnej wytwórczości w wysokości 1 mld zł. Ta ostatnia dotacja została rozdysponowana dla 25. województw. Zasady udzielania dotacji nie zostały w materiale b. MHWiU omówione.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełJózefaPalmowska">Drugi rok z rzędu niezadowalająco przebiegały remonty kapitalne jednostek handlowych b. MHWiU. Zmniejszone środki budżetowe (o 4,3 mln zł) nie zostały w pełni wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełJózefaPalmowska">Materiały wykazują, że działania oszczędnościowe w b. MHWiU przyniosły zmniejszenie wydatków na podróże służbowej 4.240 tys. zł oszczędności na funduszu reprezentacyjnym (o 32 tys. zł), na podróżach zagranicznych (o 1.585 tys. zł).</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PosełJózefaPalmowska">Zmiany budżetu b. MHWiU w 1987 r. wynikają nie tylko ze znacznego wzrostu cen, płac i kosztów utrzymania, ale również wiążą się ze zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 23.10.1987 r. Wówczas w gestii urzędu ministra rynku wewnętrznego znalazły się, prócz spraw dotyczących obrotu artykułami rynkowymi, gastronomii i usług bytowych, również problemy obrotu artykułami zaopatrzeniowymi - przejęte od b. Ministerstwa Gospodarki Materiałowej i Paliwowej oraz zagadnienia dotyczące usług turystycznych przejęte od b. przewodniczącego GKKFiT. W wyniku tych zmian organizacyjnych ministerstwo w jego obecnym kształcie, zwiększyło swój zakres działania. Na początku 1987 r. było organem założycielskim dla 130 przedsiębiorstw, a w końcu tego roku - dla 300. przedsiębiorstw. Część z nich została już zresztą przekazana innym organom założycielskim. Wyniki finansowe przedsiębiorstw handlu zaopatrzeniowego, które przeszły pod nadzór założycielski MRW, mimo dużego zróżnicowania kształtowały się lepiej niż w handlu konsumpcyjnym (o ok. 75%).</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PosełJózefaPalmowska">Sprawozdanie NIK zwraca uwagę na niekorzystne zjawisko, jakim jest wzrost strat nadzwyczajnych z przedsiębiorstwach podległych b. MHWiU o 643 mln zł, w tym w budownictwie 69,8%, a w handlu wewnętrznym o 42,7%.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PosełJózefaPalmowska">W oparciu o informację MRW można stwierdzić, że począwszy od IV kwartału 1987 r. zadania przewidziane w harmonogramie wdrażania II etapu reformy gospodarczej są wykonywane zgodnie z założonymi celami i terminami. W ostatnich dniach ub.r. wiele czasu pochłonęły sprawy związane:</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PosełJózefaPalmowska">- z przebudową struktury centralnej administracji państwowej, - ze zmianami w systemie zaopatrzenia techniczno-materiałowego (pod nadzór MRW przeszły 174 przedsiębiorstwa obrotu środkami produkcji), - z przeprowadzeniem zasadniczej redukcji obowiązkowego pośrednictwa w obrocie środkami produkcji. Obejmuje ono 18 grup surowców i materiałów wobec 90. w 1986 r. Utworzono też tzw. listę B, obejmującą 21. pozycji, w których import finansowany jest środkami dewizowymi nabywanymi w drodze celowych przetargów organizowanych przez bank. W br. zakres towarów objętych centralnym sterowaniem ograniczono do 8 artykułów - w tym 6 to artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PosełJózefaPalmowska">Od utworzenia Funduszu Rozwoju Rynku, tj. od 1984 r. do końca 1987 r. zgromadzono na jego koncie 10.150 mln zł, z tego w ub.r. 4.078 mln zł. Udzielono pożyczek na kwotę 3.046 mln zł (w tym w 1987 r. - 1.665,5 mln zł), dotacji na kwotę 860 mln zł (w tym w 1987 r. - 472 mln zł). Pomoc finansowa z funduszu kierowana była głównie na rozwój dużych obiektów sieci handlowej i usługowej oraz na rozwój zaplecza technicznego transportu handlu wewnętrznego i rozszerzenie produkcji wyposażenia dla handlu.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PosełJózefaPalmowska">Ośrodek Doskonalenia Kadr Handlu i Usług jako zakład budżetowy jest samowystarczalny, bowiem przychody z tytułu świadczonych usług szkoleniowych pokrywają wydatki związane z kosztami utrzymania ośrodka.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PosełJózefaPalmowska">Analiza budżetu państwa w rozdziale 24 b. MHWiU wskazuje na potrzebę:</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PosełJózefaPalmowska">- realności i stabilności założeń resortowego budżetu w sferze wydatków, - ograniczenia dotacji, których źródłem jest budżet państwa (m.in. wprowadzonej w ub.r. dotacji na zasilanie wojewódzkich funduszów rozwoju drobnej wytwórczości), - realnego planowania oszczędności w urzędzie ministra i konsekwentną ich realizację oraz zwiększenia zainteresowania realizacją zadań oszczędnościowych w przedsiębiorstwach i jednostkach organizacyjnych, dla których MRW jest organem założycielskim, - wykorzystania środków budżetowych na inwestycje i kapitalne remonty, nie dopuszczając do deprecjacji środków spowodowanej inflacją, - szerszego wykorzystywania Funduszu Rozwoju Rynku.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PosełJózefaPalmowska">Biorąc pod uwagę treść sprawozdania b. MHWiU, a obecnie ministra rynku wewnętrznego z wykonania budżetu państwa w części 24, oraz realizacji zadań NPSG w 1987 r. wnoszą o przyjęcie treści zawartych w tym sprawozdaniu i udzielenie b. ministrowi handlu wewnętrznego i usług - a obecnemu ministrowi rynku wewnętrznego - absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PosełJózefaPalmowska">Na podstawie przedłożonych materiałów oraz przedstawionych wyżej ocen i uwag przedkładam następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PosełJózefaPalmowska">1. Niezbędne jest dalsze wzmacnianie i utrwalanie zasad reformy gospodarczej oraz realizacja jej II etapu. Coraz pilniejszą koniecznością staję się wprowadzenie nowych rozwiązań i instrumentów ekonomiczno-finansowych, które umożliwią rzeczywiste przyspieszenie przekształcania struktury gospodarczej. Działania te oraz wprowadzone mechanizmy muszą mieć wyraźny prorynkowy charakter. Mechanizmy reformy gospodarczej powinny wyzwolić dodatnie sprzężenie zwrotne pomiędzy poprawą podaży na rynek wewnętrzny a rzeczywistym wzrostem wydajności pracy. Doprowadzić powinny też do zgodności oferty podażowej z rzeczywistą strukturą popytu. Zahamowaniu musi ulec spirala wzrostu cen i dochodów oraz kosztów i cen. Wymagać to będzie zwiększenia skuteczności polityki w sferze produkcji rynkowej, opanowania nadmiernej dynamiki przychodów pieniężnych ludności, wzrostu wymagań w zakresie jakości towarów i wymuszenia zdrowych oraz odpowiedzialnych zasad współpracy między przemysłem a handlem.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PosełJózefaPalmowska">2. System ekonomiczno-finansowy powinien tworzyć warunki stabilności dla handlu rynkowego i zaopatrzeniowego w dłuższym przedziale czasowym, (np. na okres NPSG), zapewniając rentowność handlu na poziomie umożliwiającym pokrycie uzasadnionych kosztów, skumulowanie środków na cele rozwojowe i zapewnienie właściwego poziomu obsługi klientów. Sprzyjać temu powinna uchwała Rady Ministrów nr 19/95 oraz prawidłowe kreowanie zasad kredytowania przedsiębiorstw handlowo-usługowych przez prezesa NBP. Koniecznością staje się stworzenie dogodnych warunków kredytowania zapasów towarowych, w tym przed- i pozasezonowych. W ramach istniejących reguł należy różnicować instrumenty ekonomiczno-finansowe tak, aby uwzględniały one różne warunki, w jakich działają poszczególne podmioty gospodarcze, w tym potrzebę finansowania przez spółdzielczość działalności społeczno-wychowawczej i kulturalno-oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PosełJózefaPalmowska">3. Uregulowania wymagają płace i systemy płacowe stosowane w poszczególnych organizacjach i przedsiębiorstwach handlu wewnętrznego. Nie uwzględniają one wielu uwarunkowań, są zawiłe i pracochłonne w ewidencji i rozliczeniach, a skuteczność ich działania jest niewielka. Mimo postępu handlu wewnętrznego od dłuższego czasu kształtują się niskie płace, coraz niższe w stosunku do średniej płacy w całej gospodarce narodowej. Wywołuje to poczucie krzywdy wśród pracowników handlu oraz świadczy o niedocenianiu społecznej rangi tego ważnego i uciążliwego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PosełJózefaPalmowska">4. Szeroko należy usprawniać pracę handlu, odchodząc od reglamentacji, centralnego rozdzielnictwa, sprzedaży sterowanej oraz upraszczając zasady sprzedaży. Należy odbiurokratyzować obrót przemysłowymi środkami produkcji dla rolnictwa. Należy także bardziej zintegrować handel zaopatrzeniowy z handlem konsumpcyjnym oraz zahamować regres paczkowania towarów przez przemysł, dążąc do likwidacji od 1990 r. tej działalności w handlu. Powinno się także wdrażać nowoczesne systemy organizacji pracy, zwiększając liczbę sklepów i zakładów usługowych pracujących w oparciu o rozszerzone uprawnienia kierowników, wprowadzając brygadowy czy też zespołowy system organizacji pracy, rozszerzając wewnętrzny rozrachunek gospodarczy. Należy także eliminować wyłączanie sklepów z działalności handlowej z powodu remontów, dostaw towarów, urlopu oraz podnieść kulturę obsługi klienta.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PosełJózefaPalmowska">5. Należy wyrazić niepokój w związku ze stałym spadkiem zatrudnienia w systemie pracy nakładczej, czego przyczyną są braki surowcowe i materiałowe, niedostatki transportu oraz niskie zarobki. Wytwórczość w systemie nakładczym jest głównie produkcją na rynek i dlatego potrzebne są działania w kierunku usunięcia przyczyn jej regresu.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PosełJózefaPalmowska">6. Trzeba pozytywnie ocenić zaangażowanie kapitałów zagranicznych w zagospodarowanie nieczynnych obiektów, realizację wstrzymanych inwestycji, włączenie do produkcji stojących dotychczas bezużytecznie maszyn i urządzeń, jak również przypadki podejmowania produkcji z niewykorzystywanych surowców wtórnych i odpadowych. Jednak istniejące przepisy są hamulcem angażowania w naszym kraju kapitałów zagranicznych i eksportu wysoko przetworzonych towarów. Wiele przedsiębiorstw zagranicznych w ostatnich latach przestawiło swoją działalność na usługi, kupując za złotówki a sprzedając za dolary naszą siłę roboczą. Dokonanie szybkich i korzystnych zmian ustawowych, idących w kierunku ujednolicenia przepisów prawnych, oferujących nie gorsze warunki niż innych krajach socjalistycznych, powinno spowodować zwiększenie zainteresowania lokatą w naszym kraju kapitałów zagranicznych, dostosowując profil produkcji do potrzeb naszego rynku i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PosełJózefaPalmowska">Chciałabym na zakończenie wyrazić uznanie dla pracy Zespołu Obrotu Towarowego i Usług NIK oraz jego kierownictwa i stwierdzić, że przedkładane przezeń materiały są dla nas wielką pomocą.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PosełJózefaPalmowska">Koreferat dotyczący wykonania budżetu i wyników gospodarczo-finansowych 1987 r. w spółdzielczości „Samopomoc Chłopska” przedstawił poseł Wojciech Waśniowski (PZPR): Wyniki gospodarczo-finansowe uzyskane w ub.r. były zadowalające. Dotyczy to zarówno wartości sprzedaży jak i wypracowanego zysku. Sprzedaż wzrosła o 3% (licząc w ocenach stałych), co jednak nie przyczyniło się do poprawy zaopatrzenia wsi. Dostawy artykułów żywnościowych były wystarczające, natomiast w grupie artykułów przemysłowych występowały braki - zwłaszcza wyrobów przemysłu lekkiego, artykułów gospodarstwa domowego i sprzętu trwałego użytku. Ze szczególnym nasileniem zjawiska te wystąpiły w IV kwartale ub.r.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PosełJózefaPalmowska">Wśród środków produkcji rolnej odnotowano przede wszystkim braki nawozów mineralnych (mimo wzrostu poziomu dostaw), a także środków ochrony roślin, otrzymywanych przez handel nierytmicznie i w niewystarczających ilościach.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#PosełJózefaPalmowska">Plan dostaw maszyn rolniczych był ustanowiony na niższym poziomie niż w 1986 r. Występowały braki niektórych maszyn rolniczych, takich jak: opryskiwacze, prasy wysokiego zgniotu, przyczepy itp. Nieznaczną poprawę odnotowano w odniesieniu do części zamiennych. Dostateczna była liczba m.in. opon ciągnikowych.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#PosełJózefaPalmowska">W 1987 r. sprzedano rolnikom indywidualnym i przedsiębiorstwom uspołecznionym 3,2 mln ton pasz treściwych, tzn. o 3,8% więcej niż w 1986 r. Pozwoli to na zrealizowanie uprawnień rolników i wprowadzenie dodatkowej sprzedaży pasz z innych - niż dotychczas przysługujące - tytułów.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#PosełJózefaPalmowska">Dostawy węgla kamiennego były wyższe o 2 mln ton. Złagodziło to braki i zmniejszyło rozbieżności między podażą a popytem wynikającym z uprawnień do nabywania węgla.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#PosełJózefaPalmowska">Niedostateczne było zaopatrzenie w materiały budowlane. Do najbardziej deficytowych zaliczyć należy: cement, wapno hydratyzowane, eternit, rury stalowe, stolarkę okienną, blachę ocynkowaną, płytki ceramiczne.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#PosełJózefaPalmowska">Usługi dla wsi były limitowane niedostatecznym zaopatrzeniem surowcowym. Niektórzy wojewodowie i zarządy wojewódzkie spółdzielni „Samopomoc Chłopska” wydzieliły materiały i części zamienne na ten cel z puli rynkowej. Złagodziło to jednak tylko braki, problem pozostał.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#PosełJózefaPalmowska">Spółdzielnie transportu wiejskiego przewiozły w 1987 r;</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#PosełJózefaPalmowska">64 mln ton towarów. Sytuacja transportu jest trudna i wynika głównie z braku środków. Transport wiejski dysponuje wyeksploatowanym w 60% taborem. Jego odnowienie w 1987 r. wyniosło zaledwie 4,9%, choć racjonalny ekonomicznie poziom odtworzenia wyraża się wskaźnikiem 10–12%. Można oczywiście zapytać, czy wszystkie przewozy są uzasadnione? Na pewno nie. Niejednokrotnie przewozi się towary z odległych baz zaopatrzenia, choć o wiele bliżej znajdują się podobne. Rzecz w tym, że te bliższe zlokalizowane są w innym województwie. W moim przekonaniu ten stan jest nie do przyjęcia na dłuższą metę, choć jego zmiana napotyka na trudności związane np. z rozdzielnictwem towarów.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#PosełJózefaPalmowska">Na inwestycje spółdzielczość rolnicza wydatkowała w 1987 r. prawie 40 mld zł, przekazując do eksploatacji obiekty inwestycyjne o łącznej wartości 21,7 mld zł. Chodzi tu m.in. o 20 masarni, 69 piekarni, 15 wytwórni wód, 563 sklepy i pawilony oraz 198 magazynów. Prawie wszystkie inwestycje zostały zrealizowane własnymi siłami. Należałoby tylko zapytać, czy własne wykonawstwo oznacza tanie wykonawstwo?</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#PosełJózefaPalmowska">W wielkości i strukturze zatrudnienia nie zaszły zasadnicze zmiany. Mam jednak wątpliwość, czy oznacza to, że wzrost efektów ekonomicznych o 3% uzyskany został jedynie w wyniku wzrostu wydajności pracy. Przeciętne wynagrodzenie w 1987 r. wynosiło 23 tys. zł i było niższe od przeciętnego w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#PosełJózefaPalmowska">Generalnie wyniki finansowe 1987 r. w „SCh” można ocenić jako korzystniejsze niż w 1986 r. Stanowi to rezultat wysokiej dynamiki działalności gospodarczej, ale również podwyższenia urzędowych marż handlowych i skupu, obniżenia składek na ZUS oraz zmniejszenia potrzeb kredytowych związanych ze wzrostem zapasów. Przeciętna kwota zysku przypadająca na jedną gminną spółdzielnię wzrosła z 16,5 mln zł do 31,1 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#PosełJózefaPalmowska">Z uwagi na szybszy wzrost podatku dochodowego (z 47,6% do 52,2%) nadwyżka do podziału była jednak wyższa tylko o 63%; Umożliwiło to zwiększenie funduszy własnych w obrocie z 91 mld zł do 113,2 mld zł w 1987 r. - to znaczy o 1 punkt procentowy (z 23 do 24%).</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#PosełJózefaPalmowska">Spółdzielnie i wojewódzkie związki gminnych spółdzielni odprowadzają podatki do budżetów terenowych. Wpływy z tych podatków wyniosły 91 mld zł i były wyższe o 49% od odnotowanych w 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#PosełJózefaPalmowska">Ustawa budżetowa obejmuje jedynie dochody od własnych jednostek gospodarczych CZS „Samopomoc Chłopska”, a wydatki traktuje jako całokształt wydatków realizowanych przez spółdzielnie i ich związki. Po stronie wydatków są to głównie dotacje przedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#PosełJózefaPalmowska">Dochody budżetowe jednostek zrzeszonych w CZS zaplanowano w ustawie na kwotą 5 mld zł, a wydatki w kwocie 115,3 mld zł. Uzyskane wpływy były wyższe i wyniosły 8,3 mld zł, zaś wydatki zrealizowano w całości. Wzrost wpływów budżetowych związany był z przeszacowaniem zapasów oraz wyższym niż zakładano wzrostem cen. Nastąpił również wzrost wpływów z tytułu podatku dochodowego. Ten ostatni zwiększył się jako rezultat wzrostu zysku oraz różnic cen powstałych przy wymianie towarów importowanych. Jeżeli chodzi o różnice cen, to po opodatkowaniu przeznaczone zostały na fundusz rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#PosełJózefaPalmowska">Wzrost dotacji wyniósł 33 mld zł (z 81 mld zł do 114 mld zł). Stanowiło to rezultat zwiększenia o 2 mln ton dostaw węgla, wzrostu wypłat ekwiwalentu za węgiel, różnicy w cenach węgla przed i po 1 kwietnia 1987 r. oraz wyższych kosztów, głównie surowcowych, w mieszalniach pasz, spowodowanych zmianą kursu walut.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#PosełJózefaPalmowska">Tak więc sytuacja finansowa spółdzielczości była w 1987 r. korzystniejsza niż w 1986 r. Dziś jednak sytuacja ulega znowu zmianie na niekorzyść. Bardzo słabych ekonomicznie spółdzielni „SCh” mamy ok. 300; większość spółdzielni w kraju nie posiada trwałej zdolności kredytowej. Wydaje się, że najsłabszą stroną systemu kredytowego jest - obok ograniczenia wielkości kredytu na stałe potrzeby - wyraźne ograniczanie wielkości kredytów na należności. Ten stan rzeczy powoduje wtórne trudności płatnicze. Obecną politykę kredytową kształtuje zarządzenie Prezesa NBP z 6 lutego 1988 r. Wprowadza ono pułap kredytów obrotowych odnoszących się do przyrostu zadłużenia różnych form kredytowania. Wysokość tych pułapów określa centrala banku dla swych oddziałów wojewódzkich. Podstawą do wzrostu pułapu kredytu jest ich stan w IV kwartale ub.r. Zarządzenie powoduje, że przyznane środki kredytowe nie tylko nie wzrastają, ale ulegają ograniczeniu w stosunku do średniego wykorzystania w 1987 r. o ok. 30% i to bez uwzględniania zwyżki cen towarów.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#PosełJózefaPalmowska">Poważne ograniczenie kredytów przyznawanych dla spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i ich związków powoduje, że będą one miały lub już obecnie mają poważne trudności płatnicze. Nie będą mogły również dokonywać bieżących zakupów, nie mówiąc już o poprawie stanu zapasów. Uzyskanie bowiem rotacji na poziomie IV kwartału ub. r. - gdy ten poziom wynikał ze skrajnie nienormalnych warunków - jest bezcelowe. Jeżeli więc polityka kredytowa nie ulegnie zmianie, spółdzielnie - aby uchronić się przed bankructwem - będą zmuszone do kupowania jedynie towarów pierwszej potrzeby, a co gorsza, za skupywane artykuły (żywiec, zboże itp.) płacić będą mogły rolnikom dopiero wówczas, gdy same otrzymają zapłatę za te towary od ich odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#PosełJózefaPalmowska">Warto też zwrócić uwagę na podwyższenie stopy oprocentowania kredytów z 1 do 7% w przypadku: braku trwałej zdolności kredytowej, wynikającego z niskiego udziału funduszy własnych w obrocie; nieterminowego regulowania zobowiązań wobec dostawców; planowanego wzrostu podatku od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#PosełJózefaPalmowska">Spełnienie tych tak ostrych kryteriów, stawianych przez bank spółdzielniom, nie jest w najbliższym czasie możliwe. W istocie wykraczają one poza możliwości spółdzielni. Te ostatnie cechuje bowiem brak stałej zdolności kredytowej, który jest wynikiem inflacji, niskie j rentowności handlu wiejskiego oraz wysokiej stopy podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#PosełJózefaPalmowska">Niska rentowność w handlu wiejskim oraz wysoka stopa podatku dochodowego powodują ograniczenia funduszy własnych w obrocie. Należy podkreślić, że aby wskaźnik udziału funduszy własnych w finansowaniu zapasów nie malał, lecz wykazywał tendencją wzrostową (przy aktualnej skali podwyżek cen), spółdzielnie i ich związki musiałyby cały zysk bilansowy, a także całą różnicę z tytułu przeszacowania zapasów, przeznaczyć na finansowanie zapasów.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#PosełJózefaPalmowska">W 1987 r. przeważająca większość spółdzielni nie płaciła podatku od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń. W planie na ten rok - w związku ze zmianą zasad - musiały taki podatek przewidzieć nawet w przypadku, gdy nie nastąpi wzrost wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#PosełJózefaPalmowska">Tak więc warunkiem osiągnięcia przez spółdzielnie trwałej zdolności kredytowej jest uzyskanie przyrostu środków własnych w obrocie w stopniu wyższym od przyrostu zapasów.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#PosełJózefaPalmowska">Wnioski, jakie wynikają z obecnej sytuacji sprowadzają się do postulatów:</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#PosełJózefaPalmowska">- uzyskania przez spółdzielnie dodatkowych ulg z przeznaczeniem na fundusze własne w obrocie poprzez Ograniczenie skali podatku dochodowego do 25%;</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#PosełJózefaPalmowska">- zwolnienia spółdzielni i ich związków z obowiązku obliczania wyników przeszacowania zapasów z budżetem - w ten sposób, aby cała różnica, a nie jej połowa, zasilała fundusze własne spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#PosełJózefaPalmowska">- ustalenia pułapu kredytów obrotowych na zapasy należności na podstawie średniorocznego wykorzystania kredytów w ub.r. z uwzględnieniem wskaźnika wzrostu cen artykułów rynkowych oraz cen skupu. Przyjęcie za kryterium najniższego wykorzystania kredytów obrotowych w końcu ub.r., jakie miało miejsce w związku z nienormalną sytuacją rynkową, jest nieporozumieniem;</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#PosełJózefaPalmowska">- przyznania odrębnego kredytu na należności z tytułu skupu produktów rolnych, za które rolnicy otrzymują zapłatę w dniu dostawy, bądź też odstąpienia od zasady regulowania należności w dniu dostawy i przesunięcia terminu.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#PosełJózefaPalmowska">W swojej wypowiedzi wyniki gospodarczo-finansowe i kwestię wykonania budżetu potraktowałem opisowo. Trudno jest jednak odnieść się do wydatków i dochodów budżetu centralnego w sytuacji daleko idących dotacji, głębokiego rozdzielnictwa i reglamentacji. Z konieczności niejako pole manewru staje się zawężoną, ograniczone są możliwości inicjatywy gospodarczej i reprodukcji rozszerzonej. Trudno np. stwierdzić, czy sprzedanie dodatkowo 2 mln ton węgla to pozytyw, czy negatyw. Z jednej strony złagodzono trudności opałowe, z drugiej jednak wyasygnowano z budżetu państwa dodatkowe miliardy dotacji.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#PosełJózefaPalmowska">Ekonomiczne instrumenty sterowania gospodarką - ceny, kredyt, dotacje i podatki - powinny tworzyć taki system, który możliwie najlepiej pobudzałby poprawę gospodarności. Sprawność ekonomicznego systemu sterowania zależy w znacznej mierze od jego spójności. Poszczególne instrumenty powinny być wzajemnie komplementarne, a nie konkurencyjne. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie przechodzenia do parametrycznego sterowania i dotowania, gdy niedobór wielu środków produkcji zmusza do czasowego utrzymywania form rozdzielnictwa, osłabiających skuteczność instrumentów ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#PosełJózefaPalmowska">Następnie poseł przedstawił Komisji sytuację finansową gminnych spółdzielni w woj. krakowskim. Ten przykład posłużył mówcy do potwierdzenia tezy koreferatu o wadliwym systemie kredytowania spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W skali woj. krakowskiego zapotrzebowanie GS i WZGS wynosi 5,2 mld zł, a przyznany kredyt - 4 mld zł. Sytuacja jest tego rodzaju, że po uwzględnieniu wzrostu cen towarów wartość zapasów powinna wzrosnąć o ok. 50%, natomiast kredyty na ten cel wzrastają ok. 20%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Spółdzielnie zrzeszone w Centralnym Związku Spółdzielczości Spożywców „Społem” działały w okresie pierwszych dwóch lat realizacji Narodowego Planu Społeczno-Gospodarczego w takich samych uwarunkowaniach, w jakich działały wszystkie jednostki handlowe i usługowe. W 1987 r. - jak zaznaczono już na dzisiejszym posiedzeniu - nie nastąpiła widoczna poprawa w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, co było spowodowane wymienionymi już dzisiaj warunkami ekonomiczno-społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W 1987 r. w Centralnym Związku Spółdzielczości Spożywców „Społem” zrzeszonych było 356 spółdzielni oraz spółdzielnie „Jedność Łowiecka” i „Unitas”. W skład związku wchodziło również zrzeszenie zakładów własnych obejmujące 19 jednostek oraz biuro handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W zakresie działalności handlowej podejmowano zadania zmierzające do wzbogacenia rynku poprzez pozyskiwanie dodatkowej masy towarowej oraz przechodzenie na nowocześniejsze metody w handlu.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Liczba placówek handlowych spółdzielczości spożywców wzrosła w 1987 r. o 63 placówki, a ich liczba na koniec roku wynosiła 33.272 jednostki. Nie zwiększono w tym czasie bazy magazynowej. W sprzedaży detalicznej uzyskano wzrost obrotów w 1986 r. do 154,6% w stosunku do roku poprzedniego i do 126,2% w 1987 r. - osiągając poziom 1.957.360 mln zł. W obrotach towarowych zwiększył się udział artykułów nieżywnościowych z 17,6% do 19,6% w okresie 2-letnim, zmalał natomiast udział sprzedaży artykułów spożywczych z 64,1% do 62,7% i napojów alkoholowych z 18,3% do 17,7%. Zapasy żywnościowe wytrzymały nawet napór wzmożonego wykupu w IV kwartale 1987 r. Wartościowo były wyższe w latach 1986–1987, ale biorąc pod uwagę wzrost cen - miały tendencję malejącą.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Nie nastąpiła decydująca zmiana w funkcjonowaniu placówek gastronomicznych spółdzielczości spożywców „Społem”. Podejmowano zdecydowane działania na rzecz rozszerzenia funkcji żywieniowej gastronomii oraz - jak wynika z informacji - wzbogacano ofertę asortymentową placówek gastronomicznych. Poprawiło się zaopatrzenie w bufetach pracowniczych i studenckich. Systematycznie maleje jednak liczba placówek gastronomicznych i miejsc konsumenckich. W 1986 r. liczba placówek gastronomicznych zmalała do 99% w stosunku do 1985 r., a w 1987 r. zmalała do 99,3% roku poprzedniego. Łącznie w ciągu dwóch lat liczba zakładów zmalała o 158 przy zmniejszonej o 13.300 liczbie miejsc konsumenckich. Nie wzrosła także liczba placówek gastronomicznych prowadzonych na zasadzie ajencji. Odnotowano jedynie podwojenie produkcji zakładów gastronomicznych przeznaczonej do sprzedaży w handlu detalicznym.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Zmniejszeniu uległa również liczba placówek usługowych spółdzielniach spożywców „Społem” chociaż nieznacznie wzrosła liczba zakładów usługowych - z 4.252, w 1986 r. do 4.341 w 1987 r. Podstawowe świadczone usługi to usługi typu handlowego. Choć wartość usług wzrosła - jest to wzrost minimalny. Niepokojącym zjawiskiem jest odchodzenie od takiego typu usług, jak np. dostawy mleka do mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Spółdzielczość spożywców prowadzi również działalność produkcyjną. Wielkość produkcji uzależniona była od możliwości surowcowych, zwłaszcza w zakresie produkcji masarskiej i wód gazowanych. W masarniach zwiększono produkcję przez zwiększenie udziału surowców nie reglamentowanych. Wartość produkcji we wszystkich branżach miała charakter rosnący. Kontynuowano działania na rzecz mechanizacji i automatyzacji procesów technologicznych. W latach 1986–1987 nastąpił wzrost liczby piekarni i ciastkarni. Zmalała natomiast liczba masarni i wytwórni wód gazowanych. Wzrost liczby piekarni wynika z realizacji programów dotyczących zaspokojenia popytu na pieczywo.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Główne nakłady inwestycyjne w omawianym okresie przeznaczano na przemysł, w tym zwłaszcza na budowę piekarni. Nakłady łączne na inwestycje spółdzielczości spożywców wzrosły w 1986 r. o 128,7% i w 1987 r. o 117,2% w stosunku do nakładów w latach poprzedzających. Biorąc jednak pod uwagę wzrost cen - nie są to wzrosty znaczące. Brak środków na rozwój oraz trudności zaopatrzeniowe ograniczyły front inwestycyjny. W latach 1986 i 1987 poszerzono sieć handlową o 102 pawilony i jeden spółdzielczy dom handlowy.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W latach 1986–1987 nastąpił bardzo nieznaczny wzrost zatrudnienia. Zmalało jednak zatrudnienie w placówkach ajencyjnych. Średnia płaca w spółdzielczości spożywców, tak w placówkach handlowych, jak w produkcji, wzrastała wolniej niż w innych jednostkach handlowych i nieznacznie odbiegała od wzrostu płac w gospodarce uspołecznionej. W 1986 r. średnia płaca w handlu wynosiła 19.260 zł i wzrosła w 1987 r. o. 18% - do 22.740 zł. Natomiast w produkcji wynosiła odpowiednio 21.600 zł i wzrosła w 1987 r. o 17,4% - do 25.354 zł. W resorcie rynku wewnętrznego w tym samym okresie średnia płaca w handlu wzrosła o 20,4% i wynosiła 23.922 zł.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Sytuacja finansowa jest zależna bezpośrednio od funkcjonowania takich mechanizmów jak ceny urzędowe i poziom marż. Pomimo realizacji uchwały 204/85 Rady Ministrów w sprawie doskonalenia polityki kształtowania marż i systemu finansowego handlu rynkowego do 1990 r., rentowność handlu żywnością jest o wiele niższa niż przy handlu artykułami przemysłowymi. Poprawiła się rentowność w zakładach gastronomicznych. W latach 1986–1987 uzyskano wzrost akumulacji finansowej odpowiednio o 230,8% i 177% oraz zysk 35.370 mln zł. w 1986 r. i 62.819 mln zł w ub.r. Pomimo to przyrost zysku bilansowego nie spowodował faktycznej poprawy sytuacji w spółdzielczości w zakresie zaspokojenia potrzeb eksploatacji i rozwoju bazy.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W 1986 r. podatek dochodowy stanowił 52% wypracowanego zysku, a w 1987 r. - 57%. Jest to niekorzystny podział pomiędzy budżetem państwa, a jednostkami spółdzielczymi. W tym czasie udział podatku dochodowego z zysku w jednostkach gospodarki uspołecznionej wynosił średnio 47,9%. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych była więc znacznie gorsza niż przedsiębiorstw przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Również w ocenie ministra rynku wewnętrznego handel spółdzielczy ze względu na jego strukturę charakteryzuje się niższą rentownością niż handel państwowy. Spółdzielczość ma jeden z najmniejszych wskaźników zysku do podziału w stosunku do wartości sprzedaży detalicznej. „Społem” posiada również najniższy stopień pokrycia zapasów funduszami własnymi.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W tych niekorzystnych uwarunkowaniach ekonomicznych spółdzielczość spożywców zrealizowała zapisy ustawy budżetowej w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- dochody budżetu centralnego wyniosły 6.064.652 tys. zł, co stanowi 96,5% planu. Nie zrealizowano podatku obrotowego oraz pozycji „różne rozliczenia”. W 1987 r. łączne wpłaty do budżetu centralnego i terenowego z podatku obrotowego, dochodowego oraz podatku od płac wynosiły 60.756.242 tys. zł - co stanowi 151% wykonania 1986 r. W 1987 r. na 62,8 mld zł zysku podatek dochodowy wyniósł 35,6 mld zł;</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- wydatki budżetu zrealizowano na poziomie 88,9% planowanych. Uzyskano bowiem mniejsze o 11,1% dotacje niż zaplanowano w ustawie budżetowej. W stosunku do 1986 r. dotacje były mniejsze 18,5%.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Dotacje do barów mlecznych wzrosły np. do 19% spełniając swoją funkcję i zapewniając im rentowność. Nie uzyskano natomiast założonego wzrostu rentowności w produkcji piekarniczej do 10%, zapisanych w zatwierdzonym przez rząd programie rozwoju piekarnictwa.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Niekorzystne są również dotacje skierowane na produkcję makaronów i niektórych wędlin. Spółdzielczość spożywców, ratując się od niekorzystnych relacji ekonomicznych, odstępuje od produkcji niektórych gatunków pieczywa, makaronów, wędlin. Podsumowując ocenę działalności spółdzielni zrzeszonych w CZSS „ Społem” należy stwierdzić, że pomimo podjętych wielu działań nie osiągnięto pełnej realizacji zadań zgodnie z oczekiwaniami społecznymi. Większość uwarunkowań nie zależała od działalności spółdzielni i była wynikiem złożonej sytuacji gospodarczej kraju, rozchwiania rynku oraz niekorzystnych dla działalności spółdzielni rozwiązań ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Nasza Komisja w kolejnych ocenach realizacji planów i budżetów lub projektów budżetów niejednokrotnie formułowała wnioski pod adresem rządu oraz gestorów w handlu. Z przykrością należy jednak stwierdzić, że zdecydowana ich większość nie znalazła dotychczas właściwej realizacji. Wypada więc ponownie je sformułować z nadzieją, iż zostaną dostrzeżone w kształtowaniu zadań i warunków ich realizacji na 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Pod dyskusję przedstawiam więc następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- dla poprawy kondycji ekonomicznej spółdzielczości spożywców należy przeanalizować warunki ekonomiczne - tj. marże i podatki, czyli rozliczenia z budżetem - decydujące o warunkach, w jakich działa handel artykułami żywnościowymi;</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- analizy systemu ekonomicznego należy dokonać w stosunku do działalności gastronomicznej dla stworzenia właściwych warunków jej rozwoju;</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- musi być dokonana zmiana systemu kredytowania zapasów w handlu żywnością;</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- wzrost obrotów w handlu musi następować poprzez wzrost dostaw, a nie wzrost cen;</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- zdecydowanej poprawie musi ulec funkcjonowanie sieci handlowej i jej dostępność dla potencjalnych klientów;</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- zbyt słabe działania podjęto w zakresie rozszerzania uprawnień kierowników placówek i zakładów, Śmielej należy wprowadzać systemy płac, które pobudzałyby przedsiębiorczość jednostek spółdzielczych;</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- analizy i gruntowych zmian wymaga system dotacji do produkcji artykułów żywnościowych produkowanych przez przemysł spółdzielczy;</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">- spółdzielczość spożywców „Społem” powinna wzmóc działania na rzecz poprawy zaopatrzenia obsługiwanego przez nią rynku tak poprzez wzrost produkcji własnej, jak przez lepszą penetrację rynku.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Proponuję przyjąć przedstawioną Informację z realizacji zadań jednostek zrzeszonych w Centralnym Związku Spółdzielczości Spożywców „Społem” z realizacji zadań NPSG w latach 1936–1987 oraz rozliczeń z budżetem w 1987 r. Wyrażam również nadzieję, iż sformułowane na dzisiejszym posiedzeniu Komisji wnioski doczekają się realizacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wbrew złudzeniom, które towarzyszyły początkom reformy, samodzielność to ciężar znacznie większej odpowiedzialności, źródło o wiele ostrzejszych wymagań. Dotyczy to wszystkich uczestników procesu produkcji, albowiem znaleźli się oni na „łuku zmian” od biurokratycznego do demokratycznego centralizmu.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wykonanie NPSG na lata 1986–1990 za 1987 r. stanowiło ważny krok w intensyfikowaniu gospodarki, tworzeniu i utrwalaniu zrównoważonego i efektywnego rozwoju. Pomimo generalnie pomyślnych wyników gospodarowania w 1987 r. sytuacja gospodarcza nadal pozostaje złożona. W dalszym ciągu procesowi produkcji towarzyszył wzrost napięcia w zaopatrzeniu w surowce i materiały, elementy kooperacyjne. Nadal plan był podporządkowany w zasadzie możliwościom produkcyjnym, a nie potrzebom rynku. Realizacja przyjętych przez CZSP zadań przebiegała w uwarunkowaniach ogólnej sytuacji gospodarczej, określonych nową logiką funkcjonowania zasad ekonomiczno-finansowych, przyjętych na bieżącą 5-latkę, Wymaga ona dużego zaangażowania, wielu inicjatyw na każdym odcinku pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wartość sprzedaży w cenach bieżących w 1987 r. była w porównaniu z 1986 r. wyższa o ponad 29%, natomiast wartość dostaw towarów na rynek wzrosła o 23,9%. Wyniki osiągnięto przy zmniejszonym stanie zatrudnienia, podczas gdy wydajność sprzedaży na 1 zatrudnionego wzrosła o 3,8% przy średnim wzroście płacy o 23%.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełStanisławaPabisiak">W 1987 r. bezpośrednich rozliczeń z budżetem centralnym dokonywały jednostki spółdzielczości pracy działu „handel zagraniczny”, dochodem budżetu były również wpływy z przeszacowania zapasów, wpłat z zysku i rozliczenia różnic. Jednostki organizacyjne spółdzielczości pracy wpłaciły w 1987 r. do budżetu państwa kwotę 859.096 tys. zł (tj. 47,7% zapisu w ustawie budżetowej) - w tym tytułem podatku dochodowego kwotę 1.756.750 tys. zł (tj. 247,4% zapisu ustawy budżetowej), z tytułu różnych rozliczeń kwotę 694.930 tys. zł (tj. 173,7% zapisu ustawy budżetowej). Wpływy z przeszacowania zapasów stanowiły 499.729 tys. zł, tj. 72,4% zapisu ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełStanisławaPabisiak">Uregulowanie wymaga kwestia zaistniałych nieprawidłowości w ewidencjonowaniu dochodów budżetu w części 62 przez Departament Dochodów Państwa Ministerstwa Finansów. W tej sprawie występował CZSP, jak również NIK, podczas badania wykonania zadań. Takie ujęcie wypacza obraz wykonania zapisu ustawy budżetowej tylko do wysokości 47,7%. CZSP w założeniach na 1987 r. przyjął wielkość podstawowych zadań gospodarki zgodnie z wycinkiem NPSG na 1987 r. zarówno pod względem wartości bezwzględnej w cenach stałych, jak dynamiki. Osiągnięte wyniki w tym ujęciu są pozytywne, gdyż przekraczają wszystkie ustalone wskaźniki.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełStanisławaPabisiak">Należy zauważyć, że realizacja zadań przebiegała, obok wymienionych już na wstępie trudnych uwarunkowań, również przy istotnej dekapitalizacji majątku trwałego, produkcyjnego i braku niezbędnych czy wręcz koniecznych środków na rozwój.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełStanisławaPabisiak">Nie mniej istotnym warunkiem rozwoju są rozwiązania systemu ekonomiczno-finansowego w dziedzinie podatków oraz kredytów bankowych, zwłaszcza w odniesieniu do działalności usługowej i nakładczej.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełStanisławaPabisiak">Produkcja eksportowa CZSP stanowiła w 1987 r. 7,8% całej produkcji i osiągnęła wartość 44,8 mld zł, w tym do I obszaru płatniczego 20,7 mld zł (wzrost o 36%) i do II obszaru płatniczego 24,1 mld zł (wzrost o 109%).</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełStanisławaPabisiak">Uzyskane wyniki świadczą o dość wysokim wzroście eksportu - zwłaszcza do II obszaru płatniczego, gdzie dynamika przewyższa wzrost w całej gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wskaźniki opłacalności eksportu były różne - z tym, że lepszy w I obszarze płatniczym - 1,40%, a w II obszarze - 1,16%. Przyczyną różnic w opłacalności jest sposób zawierania umów, a właściwie obowiązujący czas ich realizacji. Wzrastające koszty produkcji wyprzedzają wzrost kursu walut, w związku z czym należałoby przejść na zawieranie umów krótkoterminowych, tj. jednorocznych, zwłaszcza jeśli chodzi o kontraktacje do II obszaru.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełStanisławaPabisiak">W ciągu 1987 r. nie poprawiła się jakość wyrobów produkowanych w jednostkach spółdzielczości pracy. Na cenzurowanym znajduje się aż 99 spółdzielni pracy, których wyroby ze względu na wysoką wadliwość zostały zdyskwalifikowane przez odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełStanisławaPabisiak">W działaniach w zakresie realizacji II etapu reformy gospodarczej należy zwrócić baczną uwagę na problem jakości, aby przy dotkliwie odczuwalnych brakach w zaopatrzeniu surowcowym nie dopuszczać do marnotrawstwa.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełStanisławaPabisiak">Podstawowym zadaniem Centralnego Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia” było zaopatrzenie rynku wewnętrznego w towary produkcji własnej, przy równoczesnej popularyzacji rodzimej wytwórczości ludowej. We wszystkich rodzajach działalności w gospodarce przekroczono zadania planowe oraz osiągnięto wysoką dynamikę. Osiągnięcie tak dobrych wyników było możliwe przede wszystkim dzięki trafnym rozwiązaniom systemowym przyjętym dla wytwórczości rękodzieła ludowego i artystycznego oraz wysiłkom i elastycznym działaniom jednostek wytwórczych i handlowych, wprowadzeniu do produkcji nowych wzorów itp. W 1987 r. wartość towarów dostarczonych na rynek krajowy wzrosła o 21%, natomiast eksport wzrósł o 86,2%. Wydajność sprzedaży na 1. zatrudnionego wzrosła o 26,2%, podczas gdy średnia płaca tylko o 22%.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełStanisławaPabisiak">Tak pozytywne rezultaty wypracowano przy zatrudnieniu zmniejszonym o ponad 2%, zachowując właściwe relacje ekonomiczne, ponieważ przyrost wydajności pracy wyprzedził przyrost średniej płacy.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wpłaty do budżetu centralnego wykonano powyżej założeń planowych: akumulacja z całokształtu działalności wyniosła 127,3% zapisu ustawy budżetowej w tym:</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełStanisławaPabisiak">- podatek obrotowy -109,2% zapisu ustawy budżetowej;</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełStanisławaPabisiak">- zysk bilansowy - 156,4% zapisu ustawy budżetowej, w tym podatek dochodowy - 148,3% zapisu ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełStanisławaPabisiak">Wyższe niż założone w ustawie budżetowej dochody osiągnięte przez „Cepelię” były możliwe dzięki wypracowaniu wysokiej kwoty zysku, na co niewątpliwie miały wpływ podjęte działania oszczędnościowe, minimalizujące koszty - przez co uzyskano również wzrost rentowności, zmniejszenie zużycia surowców i materiałów, jak również efektywniejsze ich wykorzystanie. Racjonalnie wykorzystywano surowce wtórne i odpadowe. Dowodzi to, że podmiotowe ujęcie „Cepelii” oraz jej wytwórczości w zapisach dotyczących polityki społeczno-gospodarczej jest zgodne z dotychczasowymi regulacjami ustawowymi.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełStanisławaPabisiak">Analiza dostarczonych materiałów, jak również zjawisk towarzyszących produkcji i świadczeniu usług wskazuje na potrzebę:</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełStanisławaPabisiak">- intensyfikacji prac wynikających z II etapu reformy gospodarczej;</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełStanisławaPabisiak">- radykalnej poprawy jakości wyrobów i usług;</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełStanisławaPabisiak">- przeciwdziałania odpływowi wartościowych ludzi, zwłaszcza rękodzielników;</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełStanisławaPabisiak">- przestrzegania zapisów zawartych w programie rządowym dotyczącym rozwoju usług;</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełStanisławaPabisiak">- intensyfikowania mecenatu państwa nad działalnością polskiego rękodzieła, jako składnika kultury materialnej;</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełStanisławaPabisiak">- weryfikowania umów pod kątem uzyskiwania wskaźnika opłacalności z zastosowaniem maksymy „kochajmy się jak bracia, a rozliczajmy się jak dżentelmeni”, - dążenie do szybszego przełamywania zjawisk kryzysowych w drobnej wytwórczości i rozbudowy związków kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełStanisławaPabisiak">Istnieje pilna potrzeba umocnienia funkcji rynku jako układu podażowo-popytowo-cenowego.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#PosełStanisławaPabisiak">W konkluzji dyskusji, jaka toczyła się na posiedzeniu naszej Komisji 2 grudnia 1986 r. przy omawianiu zapisu projektu ustawy budżetowej na 1987 r. w zakresie dotyczącym obu związków spółdzielczych przytoczyłam porzekadło: „żeby móc - trzeba chcieć”. Dzisiaj omawiając wykonanie zapisu ustawy budżetowej za 1987 r. i wycinkowe wykonanie NPSG na lata 1986–1990 mogę dopowiedzieć, że zarówno w CZSP, jak w „Cepelii” chciano pokonać trudności i pokonano je siłą chęci, pracy i przemyślności. Tym stwierdzeniem wnoszę o przyjęcie przedłożonych informacji z wykonania CPR 1987 r. oraz rozliczenia z budżetem i o pozytywną ocenę działalności obu pionów spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">Jak wynika z materiałów przedłożonych przez Centralny Związek Spółdzielni Inwalidów, 1987 r. był tu korzystny. Nastąpił wzrost dostaw towarów produkowanych przez spółdzielczość inwalidzką, dynamika eksportu była wysoka. Nieco niższa była dynamika usług świadczonych przez spółdzielczość inwalidów. Pozytywnym zjawiskiem w omawianym okresie był także 3% wzrost zatrudnienia w spółdzielczości Inwalidów. Przypomnę, że już w ubiegłych latach zwracaliśmy uwagę na konieczność zwiększenia zatrudnienia inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">Oprócz zjawisk pozytywnych odnotować należy także kilka negatywnych. Nastąpił np. 3% spadek zatrudnienia osób pracujących w systemie nakładczym. Ponieważ produkują one przede wszystkim na rynek, należy to ocenić negatywnie. Druga niezwykle ważna sprawa to jakość produkcji spółdzielczości inwalidzkiej. W 1987 r. nie nastąpiła jej poprawa, a istnieje wiele spółdzielni inwalidów, których produkcję można prawie w całości zdyskwalifikować. Nie wiem, jak Centralny Związek może przy istniejącej samodzielności spółdzielni ingerować w ich działalność, ale należy poszukiwać dróg oddziaływania na to zjawisko.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">W 1987 r. dotacje dla spółdzielczości inwalidzkiej z budżetu centralnego wyniosły 72 mln zł. Była to suma niewielka, niższa niż planowano. Natomiast planowanych wpłat do budżetu w wysokości 10.110 mln zł nie zrealizowano. Wynika to przede wszystkim z szybkiego wzrostu dynamiki ulg podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">W omawianym roku nastąpiła poprawa w dziedzinie zawodowej, społecznej i leczniczej rehabilitacji inwalidów zatrudnionych w spółdzielniach. To także należy ocenić pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">Podsumowując - uważam, że należy przyjąć przedstawione nam sprawozdanie w części dotyczącej CZSI z następującymi wnioskami - w dalszym ciągu należy aktywizować zatrudnienie inwalidów. Liczba inwalidów poszukujących pracy jest znaczna. Mamy moralny obowiązek rozwiązania tego problemu, stworzenia systemu pozwalającego na sukcesywne zwiększanie liczby miejsc pracy. Myślę, że możemy stawiać przed spółdzielczością inwalidów takie zadanie;</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">- należy przywiązać większą wagę do wzrostu jakości produkcji. Niska jakość powoduje milionowe straty. Tracą na tym także przedsiębiorstwa i pracownicy.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">Pozytywnie trzeba ocenić także wykonanie planu i budżetu przez Centralny Związek Spółdzielni Niewidomych. Wartość sprzedaży ich wyrobów i usług wzrosła o 35%. Nastąpił wzrost zatrudnienia o 170.- 190. niewidomych. Zysk bilansowy spółdzielczości wzrósł o 44%. Myślę, że są to dobre przesłanki ekonomiczne dla rozwoju spółdzielczości niewidomych. Oczywiście na osiągnięcie tych pozytywnych wyników i dynamiki zysku mają wpływ ulgi podatkowe. Łącznie wyniosły one 5.200 mln zł. Plan wpłat do budżetu został przekroczony prawie dwukrotnie, z 32 mln zł do 62 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">W wielu spółdzielniach warunki pracy są niezadowalające. Dlatego jako wniosek proponuję zapisać, by rozwiązywanie tych problemów postawić na pierwszym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#PosełWłodzimierzKołodziejuk">Proponuję przyjąć sprawozdania z realizacji ustawy budżetowej w częściach dotyczących Centralnego Związku Spółdzielczości Inwalidów i Centralnego Związku Spółdzielczości Niewidomych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełHenrykSzablak">Informacje przedłożone Komisji przez Ministerstwo Rynku Wewnętrznego, Najwyższą Izbę Kontroli i Centralny Związek Rzemiosła dowodzą, iż w rozwoju działalności rzemieślniczej nastąpiły w 1987 r. korzystne zmiany. Dokumentują to takie zjawiska, jak: wzrost liczby zakładów rzemieślniczych o ponad 19 tys. (o 5,7%) oraz wzrost liczby pracujących w rzemiośle o ponad 88 tys. (tj. o 12%). Ten trend rozwojowy rzemiosła jest właściwy dla dwóch minionych lat bieżącej 5-latki. Świadczy to o utrzymującym się zainteresowaniu ludności podejmowaniem działalności rzemieślniczej, a zarazem o korzystniejszym klimacie dla rzemiosła w terenowych organach samorządowych i administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełHenrykSzablak">Jeżeli chodzi o strukturę branżową, nastąpiło znaczne zwiększenie liczby zakładów produkcyjnych i produkcyjno-usługowych (o 10,5 tys;). O ok. połowę niższy był natomiast przyrost zakładów usługowych (o 5,9 tys.) oraz zakładów działających na wsi (o 4,7 tys.). Zatem w działach i obszarach, gdzie podaż usług jest najmniejsza, postęp jest najsłabszy. Sugeruje to, że przeszkody hamujące wzrost gospodarczy w tych miejscach nie dość skutecznie są usuwane. Problem ten wymaga bliższego przyjrzenia się i energiczniejszej akcji właściwych organów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełHenrykSzablak">Wysoka była także dynamika wzrostu wartości sprzedaży produkcji i usług, bowiem osiągnęliśmy poziom ponad 149%, w tym wartość wyrobów rynkowych wzrosła o 46,7%, usług dla ludności - o 32%, a eksportu o 85%. Zauważyć jednak należy, że wzrost produkcji usług w ujęciu ilościowym niewątpliwie jest zdecydowanie niższy. Brak danych uniemożliwia określenie skali tej rozbieżności. Według oceny NIK, na duże wskaźniki wzrostu decydujący wpływ miał ruch cen, częstokroć nie uzasadniony nakładami pracy. Niemniej jednak na tle innych sektorów drobnej wytwórczości wyniki osiągnięte przez rzemiosło prezentują się korzystnie.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełHenrykSzablak">Udział rzemiosła w sprzedaży całego przemysłu uspołecznionego stanowi niewielki, bo niespełna 6% fragment, zatem jego wpływ na łagodzenie trudności rynkowych nie jest znaczący. Jednak potencjał produkcyjny rzemiosła nadal w dużym stopniu pozostaje niewykorzystany. Możliwy jest dalszy duży wzrost produkcji w ramach kooperacji z jednostkami gospodarki uspołecznionej, zwłaszcza w produkcji podzespołów i części zamiennych zastępujących import oraz w zakresie wdrażania innowacji technicznych. Samorządy rzemieślnicze uważają, że niezbędne jest podjęcie przez władze centralne jednoznacznych decyzji gospodarczych o włączeniu rzemiosła do współpracy i stworzenie odpowiednich mechanizmów powodujących nieopłacalność importu wyrobów, które mogą być wykonane w kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełHenrykSzablak">Troszcząc się o dalszy właściwy rozwój rzemiosła organizacje zrzeszające rzemieślników - producentów więcej uwagi powinny poświęcać problemom jakości produkcji i usług. Z danych MRW wynika, że spółdzielnie rzemieślnicze dostarczają do jednostek handlowych znaczne partie towarów o szczególnie wysokiej wadliwości. Dla przykładu: w IV kw.1987 r. 48 spółdzielni rzemieślniczych uznało reklamacje dotyczące 68 różnych partii artykułów przemysłowych. Jednocześnie zdyskwalifikowano i zwrócono 7 spółdzielniom rzemieślniczym 18 partii wyrobów spożywczych o szczególnie wysokiej wadliwości.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełHenrykSzablak">Omawiając problemy rzemiosła i jego rozwoju pragnę zwrócić uwagę na pozytywną z gospodarczego i społecznego punktu widzenia działalność licznych ogniw struktury organizacyjnej rzemiosła: cechów, izb rzemieślniczych, Centralnego Związku Rzemiosła. Rezultatem ich działań jest m.in. stopniowa poprawa dyscypliny płatniczej rzemiosła z tytułu podatków, wzrost dbałości o interesy klientów (czego wyrazem są orzeczenia sądów cechowych, w 85% rozstrzygających spory na korzyść klienta), organizacja i nadzór nad kształceniem uczniów, organizacja instruktażu i szkolenia bhp itp. Liczne są przykłady aktywnego uczestnictwa tych organizacji w działalności samorządów terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełHenrykSzablak">Zadania wynikające z ustawy budżetowej na 1937 r. zostały wykonane ze znaczną nadwyżką. Wpływy do budżetu centralnego były większe o 42,8% od przewidywanych. Wpływy od rzemiosła do budżetu centralnego i budżetów terenowych z tytułu podatku dochodowego, obrotowego i karty rzemieślniczej osiągnęły 179 mld zł i były o 62,5% wyższe niż w 1986 r. Z tego budżety terenowe zostały zasilone kwotą ponad 165 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełHenrykSzablak">Przechodząc do konkluzji muszę z przykrością stwierdzić, iż wnioski, które nasza Komisja zgłaszała przed rokiem, w większości przypadków nadal oczekują na realizację. Nie nastąpiły w zasadzie żadne zmiany w systemie zaopatrzenia rzemiosła w surowce, materiały i środki produkcji. W warunkach głębokiej nierównowagi na rynku tych dóbr rzemiosło boryka się z dużymi trudnościami i niekiedy znajduje się w cieniu rozmaitych domniemanych uprzedzeń. Zgadzam się z oceną CZR, że dla poprawy sytuacji zaopatrzeniowej rzemiosła w chwili obecnej niezbędne jest uwzględnienie jego potrzeb materiałowych z puli bilansowej drobnej wytwórczości, proporcjonalnie do wykonywanych zadań produkcyjnych i usługowych.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełHenrykSzablak">Nadal aktualny jest postulat stworzenia bardziej doskonałego systemu podatkowego. Potrzebny jest możliwie prosty i stabilny system podatkowy, zachęcający do rozwijania usług i produkcji. Chodzi zwłaszcza o obniżenie maksymalnej stopy progresji dla produkcji rynkowej i eksportu. Utrzymane powinny zostać uproszczone formy opodatkowania oraz ryczałt spółdzielczy.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełHenrykSzablak">W celu dalszej aktywizacji eksportu rzemieślniczego wskazane jest zwiększenie odpisów dewizowych przy eksporcie do II obszaru płatniczego, Obecna wysokość odpisów nie pokrywa kosztów nabycia surowców.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełHenrykSzablak">W związku z powyższym wnoszę o przyjęcie sprawozdania Centralnego Związku Rzemiosła z wykonania budżetu za 1987 r. oraz NPSG za 1987 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełFranciszekDąbal">Mieliśmy możność zapoznania się z materiałami na piśmie. Koreferaty przybliżyły nam obraz sytuacji. Nasuwa się teraz zasadnicze pytanie - jakie wnioski i uwagi wynikające z tej analizy pomogą w poprawie sytuacji na rynku. Powinno to być podstawowe kryterium uwzględniane w naszej analizie. Wskaźniki ekonomiczne przy dzisiejszych zmianach cenowo-dochodowych są kategorią niepewną. Podstawą powinno być zaspokajanie potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełFranciszekDąbal">Obserwacje z bieżącego roku nie napawają optymizmem. Jeżeli nie będzie nas stać na rozwój produkcji materialnej i zwiększenie ilości dóbr na rynku, to przy obecnej tendencji wzrostu dochodów ludności sytuacja nie ulegnie poprawie. Pesymizm ten jest uzasadniony, gdyż wiem, jak wygląda sytuacja niektórych przedsiębiorstw. Ich zdolności produkcyjne są wykorzystywane w 40–60%. Z otrzymanych tutaj materiałów wynika, że do stawy surowców były niższe niż zakładał CPR. Jeżeli taka sytuacja utrzyma się, nastąpi dalsze pogorszenie zaopatrzenia ludności. Jest to problem polityczny. Kto jeździ na spotkania z wyborcami, ten sam przeżywa tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełFranciszekDąbal">Utrzymywanie preferencji eksportowych doprowadzi do drenażu rynku wewnętrznego. Produkowanie na rynek wewnętrzny towarów złej jakości jeszcze pogarsza sytuację. Widać z tego, że nie wszystkie mechanizmy działają tak, jak powinny.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełFranciszekDąbal">Zgadzam się, że powinniśmy odchodzić od reglamentacji, ale jakiś rozdział geograficzny musi być wprowadzony. Regiony odległe od przemysłu muszą sprowadzać do siebie towary za pomocą różnych demoralizujących praktyk.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PosełFranciszekDąbal">Póki co - rynek jest znacznie słabiej zaopatrzony niż w ub.r.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PosełFranciszekDąbal">Interwencja MRW w sprawie żądań banków w stosunku do przedsiębiorstw handlowych powinna być bardziej skuteczna. Przychodzi do przedsiębiorstwa przedstawiciel banku i decyduje, czy można mieć zapasy, czy też nie. Nie jest to skorelowane uchwałą nr 204 Rady Ministrów oraz postanowieniami Prezydium Rządu, nie są one przestrzegane. Może należałoby uporządkować te sprawy. Jeżeli się to nie uda, to skutki będą bardzo przykre, szczególnie dla gminnych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PosełFranciszekDąbal">Zastanowienia wymaga koncepcja ekonomiczna przedsiębiorstw handlowych. Rosną zyski i minister finansów zagarnia je do budżetu państwa. Nie poprawia to kondycji tych przedsiębiorstw. Nie mają one środków na rozwój swej bazy materialnej. Wprawdzie podniósł się wskaźnik środków znajdujących się w ich dyspozycji, ale jednocześnie podniosły się ceny i dekapitalizacja w dalszym ciągu pogłębia się. Uważam, że instrumenty ekonomiczne powinny tak działać, aby pobudzały przedsiębiorstwa do lepszej działalności, zabezpieczały ich bieżące działanie i służyły rozwojowi.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PosełFranciszekDąbal">Istnieje też problem zatrudnienia i płac. Płace w handlu są niższe o 12% od średniej krajowej. Jeśli sytuacja ta utrzyma się - a nie mamy przecież w tym roku perspektyw na jej poprawę - to pozbędziemy się kadry. Temat ten omawialiśmy dość szczegółowo na poprzednim posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PosełFranciszekDąbal">Zarówno w dyskusji, jak w wystąpieniu ministra J. Jóźwiaka poruszono wiele spraw, z którymi należy się zgodzić. Powstaje tylko pytanie - co należy zrobić, aby wnioski te zostały zrealizowane? Decydenci powinni patrzeć na rynek i na handel nie tylko z punktu widzenia ekonomicznego, ale także i społecznego. Niewłaściwe funkcjonowanie tej dziedziny może bowiem prowadzić do wielkiego niezadowolenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#PosełFranciszekDąbal">Przez całe lata nasze wnioski nie są realizowane. Nie po to wykonuje się tak ciężką pracę, aby jej efekty rozpływały się w szufladach. Takimi metodami rynku nie uporządkujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełKrystynaCzubak">Lekturze materiałów Ministerstwa Rynku Wewnętrznego towarzyszyły dwa uczucia. Jedno to satysfakcja, że materiały są jasne, przejrzyste i logiczne; drugie to uczucie pesymizmu. Z merytorycznych treści tych materiałów wynika, że w 52. pozycjach Centralny Plan Roczny nie został wykonany. Chodzi oczywiście o dostawy rynkowe, które były mniejsze niż w ub.r. Rynek jest bardzo słaby. Przyczyna leży również w braku rozszerzenia w całej gospodarce mechanizmów rynkowych, zwłaszcza konkurencji i konkurencyjnego napływu towarów z zewnątrz. Mam również wątpliwości co do interpretacji niektórych liczb. Mówi się mianowicie o wzroście sprzedaży, ale przecież jest to wzrost niższy niż wzrost cen. Tak więc rzeczowego wzrostu dostaw nie było.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełKrystynaCzubak">Zaległości w sferze rynku są ogromne. Wynikają one z opóźnień procesu restrukturyzacji gospodarki. Ten z kolei ma swoje źródła w niedostatku surowców i materiałów. Co więc robić dalej? Sytuacja co roku się powtarza. Teraz mamy kolejny dylemat. Sytuację zaopatrzeniową może poprawić jedynie import. Aby zdobyć nań środki - musimy eksportować. Zwiększenie eksportu ogranicza dostawy rynkowe. Brakuje koncepcji przerwania tego błędnego koła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełDanutaPredko">Nie po raz pierwszy wracamy na tej sali do problemu jakości - bez skutku. Jest coraz gorzej. Pragnę zwrócić uwagę na wyniki badań jakościowych przeprowadzonych przez NIK i PIH w woj. białostockim. W trzech kontrolowanych spółdzielniach zakwestionowano jakość 100% wyrobów. Przeanalizowano 60% partii dostarczonych mebli - połowa była wadliwa. Wady wykazuje również 50% odzieży. Jak długo jeszcze będziemy kupować buble? Coraz częściej przedsiębiorstwa osiągają zyski bezzasadnie podwyższając ceny. Na rynek trafiają towary przeterminowane. Deficytowe artykuły znowu zaczynają być nagminnie ukrywane.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełDanutaPredko">Na tym tle nie widać zjawisk pozytywnych, choć mają one mimo wszystko miejsce. Chodzi mianowicie o funkcjonowanie sklepów wzorcowych, których kierownictwa mają znacznie większą samodzielność.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełDanutaPredko">Lepsze jest tam zaopatrzenie, lepsza organizacja sprzedaży. Trzeba zwiększać sieć placówek wzorcowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełLucjanStępień">Wiele problemów, które utrudniały rozwój rzemiosła zostało usuniętych. Pojawiły się jednak inne utrudnienia, które mogą przyhamować rozwój działalności gospodarczej, a więc i wzbogacanie rynku w wyroby, materiały i usługi. Do tych nowych ekonomicznych zjawisk zaliczę przede wszystkim te, które związane są z tzw. trudnym pieniądzem. Zakłady przemysłowe i niektóre jednostki handlu hurtowego współpracując z drobną wytwórczością - z braku pieniędzy realizują należności za dostawy głównym partnerom, natomiast drobni dostawcy nie mogą liczyć na terminowe zapłaty. Pogarsza to sytuację finansową tych podmiotów gospodarczych i stwarza trudności w prowadzeniu przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełLucjanStępień">Jest to nowa jakościowo sytuacja dotykająca drobną wytwórczość nie tyle w wyniku uregulowań prawnych, co w wyniku sytuacji ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełLucjanStępień">Duże przedsiębiorstwa przy ograniczonych możliwościach płatniczych regulują w pierwszej kolejności swoje zobowiązania wobec dostawców materiałów i surowców o podstawowym znaczeniu dla produkcji. Natomiast rzemiosło, nie otrzymując zapłaty za wykonany towar, szybko szuka innych możliwości zarobkowych, przestając zasilać duże przedsiębiorstwa. Powoduje to w konsekwencji nawrót trudności kooperacyjnych, ogranicza z trudem wypracowany i jeszcze ciągle wątły system współpracy między przemysłem kluczowym a rzemiosłem. Rodzi podejrzenia o kolejny etap „przykręcania śruby” dla sektora prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełLucjanStępień">Z jednej strony dobrze jest, że pojawiły się już mechanizmy rynkowe, ale trzeba również, aby władze oddziaływały na funkcjonujących wciąż jeszcze monopolistów, którzy mogą zdusić lub ograniczyć produkcję dóbr konsumpcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełLucjanStępień">Na odbytych niedawno w Łodzi i Poznaniu giełdach towarowych dokonano rozdziału surowców i materiałów, według starych zasad. Drobni wytwórcy, a przede wszystkim rzemiosło, nie mieli szans podpisania umów na dostawy. W dalszym ciągu producent nie może również zaopatrzyć się w większą ilość części zamiennych w sklepie detalicznym - choć wiadomo, że z części tu może skorzystać tylko rzemieślnik, gdyż bez warsztatu nie da się ich zainstalować. Oto kilka nowych tematów dotyczących drobnej wytwórczości i wskazujących na powstawanie nowych zagrożeń, które zahamować mogą rozwój drobnej wytwórczości, pośrednio wpłynąć na obniżenie wpłat do budżetu, na destabilizację rynku i niewykonanie zobowiązań rzemiosła wobec społeczeństwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełMariaMoskal">Od wielu lat powtarzamy te same zarzuty. 1987 r. był jednak w pewnym sensie szczególny. Gdy bowiem przeanalizować dokładnie dane - wynika z nich, że na palcach jednej ręki policzyć można gałęzie przemysłu, które wykonały założenia Centralnego Planu Rocznego. Generalnie wskaźnik dostaw na rynek był poniżej planu, a w wielu asortymentach nie przekraczał bądź przekraczał nieznacznie 90%. Mam na myśli m.in. wyroby dziewiarskie, wyroby pończosznicze, odzież, artykuły gospodarstwa domowego trwałego użytku. Nie mówię już o sferze materiałów budowlanych, gdzie co roku wymieniamy 7 grup asortymentowych, których dostawy nie tylko nie dorównują potrzebom, ale również założeniom planu. Musimy stwierdzić więc jednoznacznie brak właściwej koordynacji między resortami gospodarczymi. Minister rolnictwa tłumaczy brak środków ochrony roślin niedowładem przemysłu chemicznego. Jedynie minister rynku przestał już tłumaczyć cokolwiek i tylko gdzie może - asygnuje środki „Pewexu”, aby łatać powstające najgroźniejsze luki rynkowe. Musimy wreszcie powiedzieć wyraźnie, o co nam właściwie chodzi. Jeżeli bowiem nie się nie zmieni, to skończymy tę kadencję z moralnym „kacem”.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełMariaMoskal">Pragnę również zwrócić uwagę na wykorzystywanie środków funduszu rozwoju rynku, a zwłaszcza na to, że środki te w zasadzie nie trafiają do handlu wiejskiego. Na terenie mojej gminy podjęliśmy budowę dwóch nowych pawilonów handlowo-usługowych. Jeden kosztuje 20 mln zł. Gmina daje 4 mln zł, gminna spółdzielnia drugie tyle, a 2 mln to praca społeczna. Szukamy 10 mln zł. Wiemy, że środki Funduszu Rozwoju Rynku są niewykorzystane. Niechże więc z tych środków, choć mld zł przeznaczony zostanie na handel wiejski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Pragnę nawiązać do wystąpienia posłanki M. Moskal. Z analizy materiałów resortu wynika, że łączne wpłaty na Fundusz Rozwoju Rynku wynoszą 10,1 mld zł, z czego ubiegłoroczne - 4 mld zł. Wydatkowano tymczasem w ub.r. 1,6 mld zł. Minister informuje jednocześnie o działaniach podjętych w celu zwiększenia wpływów tego funduszu. Po co je podejmować, skoro tych - dewaluujących się przecież - złotówek nie wykorzystuje się w pełni? Chciałabym prosić o wyjaśnienie tej sprawy i wskazanie przyczyn tego stanu rzeczy. Zwróciłem również uwagę na liczne wyjazdy pracowników handlu na różnego rodzaju sympozja, spotkania i wystawy zagraniczne. Wszędzie, również wśród otaczających nas krajów - które również borykają się z trudnościami zaopatrzeniowymi - stosowane są nowocześniejsze formy organizacji handlu, sprzedaży, często nawet drobne usprawnienia. Niestety, tych doświadczeń nie przenosi się na nasz grunt, nie transplantuje na nasz rynek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełMieczysławOsika">Chcę zwrócić uwagę, że głosowałem za przyjęciem Centralnego Planu Rocznego. Był w nim zapis o tym, iż ceny wzrosną o 19% - wzrosły praktycznie o 28%. Ta sytuacja się powtarza, stała się swego rodzaju prawidłowością. Mam więc wątpliwości, czy Jeśli głosowałem za CPR - mogę obecnie głosować za przyjęciem sprawozdania z wykonania budżetu. Wątpliwości są tym większe, że również w br. rozwój sytuacji gospodarczej i rynkowej dalece odbiega od założeń. Za rok będę więc miał podobny dylemat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełDanutaKubik">Chcę zwrócić uwagę na drastyczny brak cementu w opakowaniach - co nie wynika z niższej produkcji cementu, ale z braku wspomnianych opakowań. Najwięksi odbiorcy przewożą cement luzem i składają w specjalnych pojemnikach. Dla rolnika, któremu potrzebne jest 100 lub 200 kg cementu nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełAnnaFranczak">Z dużą uwagą przysłuchiwałam się wypowiedzi poseł K. Wawrzynowicz. Moim zdaniem, poruszyła ona bardzo ważne zagadnienia dotyczące działalności handlowej spółdzielczości, a także trudną sytuację finansową tej ostatniej. W latach 1986–1987 uzyskaliśmy przyrost zysku bilansowego, który jednak nie spowodował faktycznej poprawy sytuacji spółdzielczości w zakresie zabezpieczenia bieżącego frontu eksploatacji i rozwoju bazy. Szczególnie niekorzystny wpływ wywiera na jednostki handlowe polityka kredytowa i system wysokiego obciążania podatkami. Jako przykład odnotowałam, że w działalności „Społem” odprowadzono do budżetu państwa w 1986 r. podatek dochodowy, który stanowił 52% wypracowanego zysku, natomiast w 1987 r. ok. 57%. Jednocześnie należy zauważyć, iż udział podatku dochodowego w zysku jednostek spółdzielczości jest wyższy niż średni w przedsiębiorstwach uspołecznionych w kraju. W 1987 r. jednostki spółdzielczości spożywców odprowadziły z tytułu podatku dochodowego ok. 57% wypracowanego zysku - natomiast przedsiębiorstwa uspołecznione Ogółem ok. 48%. Utrzymanie tak wysokiej stopy podatku dochodowego dla handlu żywnością - moim - zdaniem - nie ma uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełAnnaFranczak">Temat ten poruszany jest wprawdzie przez posłów bardzo często, ale oczekiwania społeczne konsumentów na poprawę obsługi i znacznie większy: przyrost sieci handlowej i gastronomicznej uzasadniają poruszenie przeze mnie tego zagadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełWojciechWaśniowski">Obecnie na składach węglowych zgromadzono pokaźne zapasy. Czy w związku z tym planuje się odejście od reglamentacji?</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełWojciechWaśniowski">Co z mąką ziemniaczaną?</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełWojciechWaśniowski">Wiceprezes Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem” Stanisław Sosnowski: Rok temu przyjąłem zobowiązania, że wnioski wynikające z koreferatu poseł K. Wawrzynowicz zrealizujemy. Trzeba powiedzieć, że organizacja nasza uczyniła duży wysiłek, aby zobowiązania tego dotrzymać. Mamy obecnie 500 sklepów ze znakiem jakości i 100 sklepów wzorcowych. Powstały też sklepy specjalistyczne typu „Maluch” itp. Zwiększono powierzchnię tych sklepów do 38% powierzchni całej sieci sprzedaży „Społem”. Oznacza to, że warunki zakupu dla klientów poprawiły się i organizacja „Społem” wywiązała się z podjętych w ub.r. zobowiązań - o czym komunikuję z przyjemnością.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełWojciechWaśniowski">Rynek towarów spożywczych, na którym głównie działamy, mimo wykupywania w IV kwartale ub.r., był zrównoważony. Chciałbym jednak zwrócić uwagę, że to co się dzieje dobrego w handlu, można zaprzepaścić rozwiązaniami postulowanymi, a nie realizowanymi. Słabnie systematycznie pozycja handlu w gospodarce. Biednieje zwłaszcza handel spożywczy. Ten biedniejszy, a przy tym dobry, płaci podatek dochodowy w wysokości 60%, a nasi dostawcy o 15% mniej. Czy to jest sprawiedliwe? Ponieważ jest to zła tendencja, zaznaczająca się od kilku lat, najwyższy czas aby ją przerwać. Należy zwrócić uwagę na skutki społeczne do jakich może to prowadzić. Źle działający handel wywołuje niezadowolenie społeczne nie mniejsze, niż brak towarów na rynku.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełWojciechWaśniowski">Nie ulega wątpliwości, że trzeba odbudować zapasy w handlu. Jednak warunki kredytowe działają przeciw temu. W tym zakresie stanowisko handlu powinno być poparte, jeśli to możliwe, przez Komisję. Co powoduje obecna sytuacja? Przede wszystkim prowadzi ona do ostrożności w zakupach przez jednostki handlowe, co naraża je na brak ciągłości sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełWojciechWaśniowski">Skoro twórcą sukcesów jest człowiek, jak mówił o tym poseł F. Dąbal, to na zagadnienie polityki kadrowej w handlu należy zwrócić większą uwagę. Średnia płaca w handlu jest obecnie o 14% niższa niż w gospodarce uspołecznionej. Proszę więc zważyć, jak się czują pracownicy, którzy biorą pensje w wysokości 75% tego, co średnia płaca w handlu. Warunki pracy w handlu spożywczym są dużo trudniejsze i gołym okiem widać, że jest to praca mniej opłacalna. Najlepszy dowód, że nie ma kandydatów do tej pracy, młodzi adepci wolą bowiem placówki handlujące artykułami przemysłowymi. Trzeba jak najszybciej to zmienić.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełWojciechWaśniowski">Dlaczego tak się dzieje, że jeśli ktoś wybuduje piekarnię - jest za to karany? Mówię o tym w cudzysłowie, ale sytuacja jest taka, że piekarnictwo nie osiąga nawet tych 10% rentowności, które gwarantował mu rząd w specjalnej uchwale.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełWojciechWaśniowski">Uparcie i konsekwentnie odchodzimy od monopolu. W sprzedaży artykułów przemysłowych dochodzimy już do 20%. Kto inny jednak bierze tę pozostawioną przez nas część. Niestety, nie pojawiają się na tym rynku nowe podmioty prowadzące handel. Jeśli nie stworzy się odpowiednich warunków ekonomicznych, to nie będzie chętnych do podejmowania przedsięwzięć w tej dziedzinie handlu.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełWojciechWaśniowski">Dziękuję w imieniu zarządu za to, co zaprezentowała w koreferacie posłanka K. Wawrzynowicz. Krytyczne wnioski, które sformułowała, przyjmujemy do realizacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">Spełniamy nieco inną rolę niż inne organizacje handlowe. Zajmujemy się mianowicie zaopatrzeniem. Pomimo zniesienia wszelkich ograniczeń sytuacja nie zmienia się, nikt nie chce nas wspomóc. W mieście działa kilka wyspecjalizowanych organizacji handlowych - a na wieś nie garnie się nawet handel prywatny, który lokuje się co najwyżej w siedzibach gmin. Główny powód to brak efektywności ekonomicznej. Na naszej spółdzielczości ciąży obowiązek zaspokojenia potrzeb społecznych niezależnie od tego, czy nasze placówki są efektywne, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">W materiałach na dzisiejsze posiedzenie przeczytałem zdanie, że w sklepach wiejskich brakowało towarów i wymienia się towary, których brakowało w ogóle, a winą za to obarcza się wiejski handel. Stanowczo protestuję przeciw takiemu ujmowaniu sprawy.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">W handlu wiejskim następuje pewna poprawa, lecz wiele jest problemów, z którymi trudno się uporać. Jeden z głównych to samofinansowanie spółdzielczości. Podatek dochodowy zwiększył się do 50%. Panuje przy tym opinia, że spółdzielczość żyje z budżetu. Jest to oczywistą nieprawdą, skoro na rzecz tego budżetu przekazujemy 74 mld zł. Błąd w rachunku wiążą się z tym, że zajmujemy się sprzedażą węgla, który jest - jak wiadomo - wysoko dotowany. Sumy te obciążają konto gminnych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">W świetle poprawy wyników ekonomicznych, co nastąpiło w związku z uchwałą 204/85 Rady Ministrów, sytuacja ekonomiczna spółdzielni wydaje się dobra. Tymczasem średnio mamy w spółdzielni 30 mln zł zysku - zaś na inwestycje musimy przeznaczyć 40 mln zł. Gdyby nie ogromny front wsparcia społecznego, to nie moglibyśmy realizować tych inwestycji. Stąd wniosek, że koniecznie trzeba zrewidować system podatkowy, aby nie czekać tylko na ulgi. Inaczej sytuacja się nie zmieni. Rozmawiam często na te tematy w terenie i zbieram wiele uwag krytycznych. Właściwie nie są to już uwagi krytyczne, lecz wezbrana, wielka fala żalu.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">Trzeba poddać rewizji także system kredytowania. Słusznie poseł F. Dąbal podniósł kwestię, kto powinien odpowiadać za zapasy. Zapasy nawozów mineralnych 30 kwietnia były wartościowo wyższe od zapasów w ub.r. o 1032%, surowców dla produkcji pasz - o 324%, zapasy pasz o 286%. Teraz jest taki okres, że nawozy i opał leżą na składzie. Przemysł nie ma ich gdzie magazynować, spółdzielczość zaś jest traktowana tak, jak inne przedsiębiorstwa pod względem kredytowania. W tej chwili spółdzielnie nie mogą kupować węgla i nawozów, bo nie mają czym płacić. Może więc dojść do takiej sytuacji, że niedługo pojawią się informacje o tym, że gminne spółdzielnie odmówiły zakupów środków produkcji rolnej, a po jakimś czasie rolnik nie będzie mógł ich kupić. Prowadzimy na ten temat negocjacje z bankiem, ale rozwiązanie problemu odkłada się do czasu dokonania analizy sytuacji po II kwartale.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">Popieram wypowiedź prezesa S. Sosnowskiego, który podnosił problemy warunków ekonomicznych działania handlu spółdzielczego. Słuszne też są uwagi dotyczące płac w handlu. Dopóki nie będziemy lepiej płacić, będziemy mieli ludzi takich, jakich mamy. Kończąc zwracam się z gorącą prośbą do Komisji o poparcie tych wniosków i postulatów, które dotyczą funkcjonowania spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniSamopomocChłopskaStanisławMigza">Wiceprezes Centralnego Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia” Włodzimierz Rybczyński: Dziękuję za zawartą w koreferacie ocenę naszych wyników. W dużej mierze jest to wynikiem realizacji wniosków Komisji sformułowanych przy opracowaniu budżetu. Stoimy jednak przed pewnym niebezpieczeństwem związanym zachwaleniem ustawy o nadzwyczajnych uprawnieniach dla rządu. W ramach tej ustawy wydaje się przepisy, które mogą nam zagrażać. Obawiamy się, że wypracowane dotąd z trudem warunki naszego działania mogą ulec zmianie. Przedstawiciele naszego samorządu rozmawiali wprawdzie z wicepremierem Z. Sadowskim, który obiecywał, że nie strącimy naszych dotychczasowych preferencji. Prosimy jednak Komisję o poparcie w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniInwalidówKazimierzKuć">Dziękuję posłom za przedstawienie opinii łącznie z wnioskami, i to zarówno negatywnymi, jak pozytywnymi. Dziękuję także za wniosek generalny, który jest pozytywny. Ustosunkuję się najpierw do tych dwóch negatywnych wniosków wypowiedzianych przez posła W. Kołodziejuka. Nastąpił w spółdzielczości inwalidzkiej spadek produkcji nakładczej. Główna przyczyna to brak zaopatrzenia materiałowego. Znajduje to odbicie w poziomie wynagrodzeń, które kształtują się średnio na poziomie 14.785 zł. Kolejny problem to brak środków transportu dla dowozu materiałów i odbioru produkcji od nakładców. Ogółem w latach 1983–1987 ubyło z tej formy zatrudnienia w naszej organizacji 3.700 osób. Powoli hamujemy ten odpływ, w 1987 r. odeszło już tylko 600 osób.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniInwalidówKazimierzKuć">Drugi problem to jakość produkcji. Składają się na to dwie przyczyny: niewłaściwa jakość pracy w naszych spółdzielniach i niewłaściwe tworzywo. O ile mamy wpływ na pierwszy z tych elementów, to drugi jest prawie całkiem od nas niezależny. Dodatkowe utrudnienie wynika stąd, że spółdzielczość nie jest objęta sprawozdawczością GUS w sprawach jakości.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuSpółdzielniInwalidówKazimierzKuć">Generalny wniosek wynikający z koreferatu polega na tym, że trzeba tworzyć lepsze warunki dla zatrudnienia i rehabilitacji inwalidów. 1987 r. zamknęliśmy pomyślnymi rezultatami, nie jesteśmy jednak w sianie zaspokoić wszystkich potrzeb osób niepełnosprawnych. Podjęliśmy inwestycje wartości 17 mld zł, ale są to przeważnie inwestycje odtworzeniowe, ponieważ stan naszej bazy produkcyjnej jest bardzo zły. Brak więc przyrostu nowych miejsc pracy. Wszystkie wnioski zawarte w koreferacie, a także sformułowane w dyskusji poselskiej przyjmujemy do realizacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaStefanRynowiecki">Dziękuję posłom za ocenę. Rok ubiegły charakteryzował się wysiłkiem, aby wysoka dynamika wzrostu była utrzymana. Sięgała ona 50%, a w niektórych dziedzinach jeszcze wyżej. Pierwsze miesiące obecnego roku wskazują na to, że będzie ona utrzymana. Prowadzimy rozmowy w Ministerstwie Finansów w sprawie zasad opodatkowania. Wiele rozwiązań podatkowych trzeba zrewidować, ale są i takie, które koniecznie powinny być utrzymane. W ostatnim okresie nastąpił rozwój usług właśnie dzięki uproszczonemu systemowi podatkowemu. Druga sfera, którą należy poddać ochronie, to rozwój produkcji rynkowej. Nowe rozwiązania podatkowe trzeba w tej dziedzinie wprowadzać powoli.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaStefanRynowiecki">Jeśli chodzi o system kredytowania, to rzemiosło otrzymuje najmniejszą ilość kredytów w stosunku do wartości produkcji. Opieramy się więc głównie na środkach własnych. Niejednokrotnie prowadzi to do trudności i napięć.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WiceprezesCentralnegoZwiązkuRzemiosłaStefanRynowiecki">Znajdujemy się w przededniu uchwalenia ustawy o podejmowaniu działalności gospodarczej. Zawarta jest tam pewna linia myślowa utrzymująca dotychczasowy dorobek rzemiosła. Jest to wynikiem konsultowania z nami projektów tej ustawy. Przyjęto też zasadę, że ustawa o rzemiośle będzie nadal funkcjonowała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Dziękuję poseł J. Palmowskiej i innym posłom sprawozdawcom za rzetelną i wnikliwą ocenę zjawisk występujących w obrębie rynku wewnętrznego i przedsięwzięć Ministerstwa Rynku Wewnętrznego. Wnioski i propozycje w sposób trafny wskazują nam kierunki działań w 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">1987 r. był wyjątkowo trudny ze względu na stan nierównowagi. Okres IV kwartału,' jak już mówiłem, zrujnował rynek artykułów przemysłowych. Przy ogromnym wysiłku udało się zachować zręby rynku artykułów spożywczych. Gdy od 15 października ub.r. obserwowałem dość wnikliwie zjawiska zachodzące w handlu do 10 listopada, to aż cierpła skóra. Za wszelką cenę chciano utrzymać ciągłość sprzedaży, choć powstawały nawet wątpliwości, czy w niektórych dziedzinach nie wprowadzić racjonowania. Zachodziła obawa, że zapasy rzucone na rynek zostaną nie tylko szybciej wykupione, ale i szybciej zużyte. Są zaś pewne towary, których ilość jest stała i uzupełnia się je od zbiorów do zbiorów - np. cukier. Jest znaną prawidłowością, że zapasy domowe szybciej się zużywa i łatwiej się one niszczą. Z drugiej strony podnoszono tezę, że dzięki zapasom domowym nastąpi po pewnym okresie złagodzenie nacisku na rynek. Ludzie handlu pracowali w IV kwartale w bardzo trudnych warunkach i pod ogromną presją.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Trzy kwestie w ub.r. były dla nas szczególnie istotne: zachowanie równowagi towarowo-pieniężnej, działanie instrumentów ekonomicznych w obrębie przedsiębiorstw rynkowych, właściwa organizacja i funkcjonowanie handlu. Należało by do tego dodać jeszcze czwartą kwestię, związaną z funkcjonowaniem drobnej wytwórczości. NIK przekazała Ministerstwu Rynku Wewnętrznego cenne uwagi dotyczące funkcjonowania rynku wewnętrznego. Obecnie to wystąpienie i wynikające z niego wnioski są przedmiotem postępowania realizacyjnego. Wiele tych wniosków pokrywa się z tymi, które formułowali dzisiaj posłowie koreferenci.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jeżeli chodzi o równowagę towarowo-pieniężną, to kształtują ją trzy elementy; nie można więc patrzeć na to zagadnienie jedynie z punktu widzenia dostaw. Decyduje o tym także stan dochodów pieniężnych ludności oraz kwestie wiązane z popytem, a to z kolei wiąże się z cenami. Posłanki J. Palmowska, K. Wawrzynowicz, Czubak zwracały uwagę na niewykonanie dostaw w niektórych asortymentach w stosunku do założeń CPR. W sumie jednak poziom dostaw był o 4,1% wyższy niż w ub.r. i przekroczył o 1,1% założenia CPR w cenach porównywalnych. Przekroczenie miało miejsce głównie na rynku żywnościowym w IV kwartale.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Na sprawę dochodów zwracał uwagę poseł M. Osika mając wątpliwości związane z tym, że CPR przewidywał wzrost dochodów o 19%, a faktycznie nastąpił wzrost o 28%. Rozpatrujemy jednak część budżetu dotyczą Ministerstwa Rynku Wewnętrznego, a tymczasem sprawa ta dotyczy całości budżetu. Przyczyny tego nadmiernego wzrostu związane są głównie z ulgami w podatku od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń za produkcję eksportową, a także wzrostem kursu dolara o 70%, co przeniosło się na płacę. W wyniku licznych uwag dotyczących 12% progu wzrostu płac rząd podjął wiele decyzji o zmniejszeniu tej granicy. Decyzje te odnosiły się także do handlu i dotyczyły np. pracy w wolne soboty, zatrudnionych na pół etatu itp. W sumie wywołało to skutki, które były dla handlu wyraźnie odczuwalne.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Sprzedaż przekroczyła poziom dostaw, bowiem nastąpiło naruszenie zapasów. W IV kwartale sytuacja pieniężna była taka, że ludność pobrała więcej środków z wkładów oszczędnościowych niż na nie wpłaciła. Jeszcze jednym istotnym czynnikiem mającym wpływ na sytuację towarowo-pieniężną była skala inflacji. Trzeba ją mierzyć wzrostem cen, który w ub.r. osiągnął 23%. Oznacza to, że 1000 zł z 1 stycznia 1987 r. 31 grudnia tego roku było warte jedynie 770 zł. Sytuacja taka wywołuje racjonalne, a także irracjonalne zachowania obywateli. Wywołało to określone trudności na rynku. Stopa procentowa w NBP osiągnęła 30% pod warunkiem trzyletnich wkładów. Są to jednak wkłady tezauryzacyjne, a tymczasem w IV kwartale czarnorynkowy kurs poszedł silnie w górę.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jeśli chodzi o instrumenty ekonomiczno-finansowe to podporządkowane są one czterem celom: wzrostowi produkcji, funkcjonowaniu przedsiębiorstw produkcyjnych, hamowaniu wzrostu płac, równoważeniu budżetu. Stopa podatku dochodowego sięgała 65%, a 1987 r. był kolejnym rokiem dochodzenia do tego poziomu. Jakie skutki miało to dla rynku wewnętrznego? Jaki był wpływ Ministerstwa Rynku Wewnętrznego na kształtowanie polityki dochodowo-pieniężnej? Co ministerstwo robiło dla zwiększenia dostaw? Mamy tu do czynienia z elementami negatywnymi i pozytywnymi.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">1987 r. jeśli chodzi o rozwiązania ekonomiczno-finansowe, nie pogorszył sytuacji handlu, a w niektórych dziedzinach ją nawet poprawił. Dotyczy to np. kredytowania zapasów.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Sprawa kolejna to płaca. Średnia płaca w handlu ukształtowała się na poziomie 82% średniej płacy w gospodarce. Nastąpiło pogorszenie tej relacji w stosunku do 1986 r. W okresie IV kwartału dynamika obrotów stworzyła możliwości wzrostu płac, ale nie zostało to zrealizowane i zostało odłożone na okres późniejszy.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kolejna sprawa to marże w handlu produktami spożywczymi. Ostatnio znacznie zostały ono zwiększone i handel żywnością staje się bardziej opłacalny. Obecnie marża wynosi tu 13% i zbliża się do marży na artykuły przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Uporządkowany został częściowo problem systemu kredytowania inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Podatki - w ub.r. wzrosły średnio z 54% do 60%.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kwestia środków własnych przedsiębiorstw handlowych w obrocie, którą poruszano w dyskusji: prawdą jest, iż nastąpił ich spadek - ok. 2–3% - na skutek niekorzystnych zjawisk w sferze ekonomiczno-finansowej, z którymi mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Na tle realiów 1988 r. pojawiły się pewne niebezpieczeństwa w sferze handlu. Przede wszystkim jest to problem instrumentacji procesów ekonomiczno-finansowych, np. w obszarze produkcji rynkowej. Chcielibyśmy zwrócić uwagę posłów na ten problem i prosić o poparcie w trakcie debaty sejmowej. Chodzi o system podatków, kredytów i rozwoju produkcji. Bez odpowiedniej instrumentacji nie można oczekiwać poprawy. Liczmy więc na aprobatę dla naszego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kolejna sprawa, która wymaga omówienia to funkcjonowania handlu. Wiąże się z nią ściśle kwestia powierzchni handlowej. W ub.r. jej przyrost na 1 tys. mieszkańców średnio w kraju wyniósł 7 m2. Osiągnęliśmy poziom 369 m2 powierzchni handlowej na 1 tys. mieszkańców. Niemniej jednak w wielu województwach występują duże różnice w tym względzie. Są regiony, w których wskaźnik ten wynosi 249 m2 powierzchni na 1 tys. mieszkańców, ale są i takie, w których jest on dużo wyższy, bo sięga 480 m2. Dlaczego przywiązuję tak dużą wagę do tego zagadnienia? Bo to czynnik sprzyjający lepszemu funkcjonowania handlu.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Posłanki M. Moskal i K. Wawrzynowicz poruszyły problem funkcjonowania Funduszu Rozwoju Rynku, chciałbym więc odpowiedzieć na pytania na ten temat. Po pierwsze - rozdysponowanie środków wyniosło 2.100 mln zł, stan salda zaś na koniec ub.r. 6 mld zł. Z czego wynika tak duża różnica? - Z systemu napływu środków na ten fundusz. Jest on bowiem zasilany głównie w IV kwartale, stąd też saldo zostało tak wydatnie zwiększone w końcu roku. Wiąże się z tym problem szybszego wykorzystania środków funduszu w związku z szybką dewaluacją pieniądza. Przyjęliśmy zasadę podejmowania decyzji w tym względzie w krótkich terminach, sprawnie. Chodzi o to, by były one podejmowane w skali kwartału, a nie roku.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Szacujemy, że wzrost wpływów na fundusz wyniesie 10–14 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Część pieniędzy na fundusz pozyskujemy ze środków uzyskanych z eksportu wewnętrznego - jednak nie na zasadzie ich przekazywania, ale w drodze sprzedaży dewiz na przetargu. Pierwszy taki przetarg zorganizowaliśmy w maju br. Przeznaczyliśmy do sprzedaży 4 mln dolarów. Tytułem próby do przetargu zakwalifikowaliśmy 14 przedsiębiorstw. Sprzedaliśmy 3.200 tys. dolarów. Za 1 dolar uzyskaliśmy przeciętnie od 1.100 do 1.200 zł. 50% uzyskanej sumy przejmuje minister finansów. 50% zaś zasila Fundusz Rozwoju Rynku. Zamierzamy do następnych przetargów zakwalifikować wszystkie przedsiębiorstwa, które się zgłoszą. Także suma będąca przedmiotem przetargu będzie większa.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Posłowie pytali o wykorzystanie środków Funduszu Rozwoju Rynku dla wsi. Otóż przeznaczyliśmy je na budowę w Brześciu bazy dla WZGS „S.Ch.” w Białymstoku. Pozostałe pieniądze przekazaliśmy na rozlewnię oleju w Stargardzie Szczecińskim oraz na adaptację rozlewni wód gazowanych - również na rozlewnię oleju - w Świdniku.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Chciałbym przy tym zaznaczyć, że wsparcia udzielamy zawsze tym, którzy gwarantują szybkie realizowanie inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Sprawa, o której mówiła poseł M. Moskal zasługuje, moim zdaniem, na rozpatrzenie, przy czym wymaga odpowiedniego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Posłowie mówili o nowych formach obsługi klientów, o poszerzaniu uprawnień dla dalszych kierowników sklepów. Uwagi te były adresowane głównie do spółdzielczości. Chciałbym odpowiadając zaznaczyć, iż przy dużej niechęci administracji terenowej do poszerzenia sieci placówek, których kierownicy mają większe uprawnienia, wiele organizacji i przedsiębiorstw w niedostatecznym stopniu wykorzystuje możliwości motywacyjne, jakie stwarza i, system prowizyjny. Z naszych obliczeń wynika, że średnio prowizja stanowi tylko 20% wynagrodzenia w systemie płacowym. System płacowy wiąże się, oczywiście, z podatkiem od ponadnormatywnych wynagrodzeń, ale przecież istnieje możliwość zwiększenia wynagrodzeń oraz stymulowania w ten sposób lepszej pracy pracowników handlu właśnie poprzez zwiększenie udziału prowizji w ich wynagrodzeniu.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jakość pracy placówek handlu spożywczego wiąże się z paczkowaniem towarów. Jeśli sprzedawcy mają do czynienia z artykułami spożywczymi luzem i muszą poświęcić dużo czasu na ich rozważenie i zapakowanie w kilogramowe paczki, to rzecz jasna - cierpi na tym obsługa klientów. Co prawda ostatnio problem przejściowo został zlikwidowany w związku z wprowadzeniem bonifikaty, niemniej jednak w ub.r. przemysł dostarczył nam jeszcze więcej towarów nie paczkowanych niż w latach poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Działania resortu przyczyniły się do aktywizacji produkcji drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Poseł F. Dąbal poruszył sprawę rynków lokalnych. Omawialiśmy ją ostatnio z wojewodami i muszę powiedzieć, że dostrzegają oni wagę drobnej wytwórczości. To zaś oznacza połowę sukcesu.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">W 1987 r. wraz z odejściem od centralnego sterowania wystąpiły określone perturbacje w kwestii zaopatrzenia. Prawdą jest, iż wielcy monopoliści wolą być powiązani z kilkoma większymi zaopatrzeniowcami niż rozpraszać się na współpracę z wieloma dostawcami. Dotyczy to zwłaszcza spółdzielczości wiejskiej „SCh”.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kwestie zaopatrzenia materiałowo-technicznego dla przemysłu terenowego - w ub.r. odeszliśmy od centralnego rozdzielnictwa materiałów i surowców. Np. spółdzielczość inwalidzka, na jej wniosek, zaopatrywana jest w odzież i bieliznę bez poprzednio obowiązującego pośrednictwa. Sprawa zaopatrzenia materiałowo-technicznego jest jednak skomplikowana. Obecnie dzielimy tylko 20% surowców i materiałów. Jeśli jednak dochodzi np. do dużych giełd, o czym mówił poseł L. Stępień, to okazuje się, że dla dużego producenta drobni wytwórcy nie są partnerami. Polityka rządu jest jednakową wobec wytwórców we wszystkich sektorach. Podzielam jednak opinie, że tu i ówdzie dochodzi do zniekształceń w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jeśli podejmujemy określone administracyjne działania, to tylko wówczas, gdy mamy na uwadze zamówienia rządowe. Generalnie odeszliśmy jednak od zakazu sprzedaży surowców na rynku drobnym wytwórcom.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Poseł K. Czubak poruszyła kwestię zamówień rządowych i nierealizowania inwestycji objętych nimi zgodnie z planem. Prawda jest taka, iż bilans zaopatrzeniowy materiałowo-surowcowy nie był skorelowany ze skalą zamówień rządowych. W związku z tym jesteśmy zmuszeni ograniczać zamówienia. Ostatnio wystąpiłem z wnioskiem o wyłączenie siedmiu dalszych przedsięwzięć z tej formy.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Posłowie pytali, jak rozwiązać błędne koło dysproporcji na płaszczyźnie eksport - rynek - import. Zgodnie z CPR poprawy relacji upatrujemy we wzroście produkcji eksportowej, z której środki byłyby przeznaczone na zwiększenie importu na produkcję krajową. Przewidujemy, że w b.r. wielkość tych środków na import nie będzie mniejsza niż w ub.r. Z odpisów ROD przewidujemy dodatkowo kwotę 300 mln dolarów. Praktyka jest taka, że środki z ROD przeznaczane są na postęp techniczny. W br. stosownie do ustaleń rządu zamierzamy uruchomić dewizy w wystarczającej ilości na import takich surowców, jak wełna, bawełna, włókna chemiczne oraz skóry do produkcji obuwia - na ten ostatni cel dodatkowo 24 mln dolarów. Przewidujemy, iż eksport zwiększy się z zaplanowanej sumy 7 mld 200 mln dolarów do 7 mld 500 mln dolarów. Saldo obrotów wyniesie 1 mld. 200 mln dolarów. Tak więc nastąpi wzrost eksportu, dzięki któremu będzie można zakupić za granicą większą ilość potrzebnych komponentów, surowców itp.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Kwestia importu wiąże się jednak ściśle z takimi niepożądanymi zjawiskami, jak nierytmiczny wpływ środków, nieterminowe dostawy, zbyt późno otwieranie akredytyw.</u>
          <u xml:id="u-21.31" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Jeśli chodzi o sprawę rozliczania środków na wyjazdy zagraniczne - o czym dzisiaj była mowa - to sądzę, że należy ująć ją w formie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-21.32" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Poseł W. Waśniowski poruszył kwestię rosnących zapasów węgla. Poziom tych zapasów z 600 tys. ton zwiększył się obecnie do ok. 1 mln ton. Uważam jednak, że w sprawie węgla należy być bardzo ostrożny. Jestem zwolennikiem odejścia od reglamentacji tylko wówczas, gdy będzie pokrycie zapotrzebowania. Tymczasem zupełnie nie wiadomo, jak rynek może reagować na ceny równowagi. Moim zdaniem, trudno dziś mówić o odejściu od reglamentacji, ponieważ to kwestia drażliwa. Dlatego uważamy, że wprowadzenie eksperymentu w jednym województwie - na próbę - dałoby nieodpowiedni rezonans społeczny. Można natomiast - moim zdaniem - odejść od reglamentacji gorszych asortymentów, np. miału.</u>
          <u xml:id="u-21.33" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Padło pytanie o przyczyny niedostatku mąki ziemniaczanej na rynku. Po prostu przemysł nie zakupił dostatecznej ilości ziemniaków. Z zapasów na 1 stycznia br. przeznaczyliśmy 6 tys. ton awaryjnie na rynek. Zatrzymaliśmy eksport mąki ziemniaczanej i podjęto import mąki kukurydzianej dla przemysłu spożywczego po to, by brak mąki ziemniaczanej nie odbił się niekorzystnie na produkcji artykułów spożywczych. Niemniej jednak sytuacja obecnie nie jest dobra i napięcia utrzymują się aż do nowych zbiorów ziemniaków.</u>
          <u xml:id="u-21.34" who="#MinisterrynkuwewnętrznegoJerzyJóźwiak">Starałem się nakreślić sytuację obiektywnie, ukazując nieprawidłowości i uwarunkowania, które wpływają na określone trudności w handlu. Chciałbym, aby Komisja życzliwie przyjęła działania, które resort podjął dla usprawnienia funkcjonowania handlu i które nie zawsze przyniosły pożądany efekt - co w dużej mierze było wynikiem nieprawidłowości całej gospodarce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełAlojzyBryl">Sądzę, że dzisiejsza dyskusja będzie stanowić ważną przesłankę dla opracowania planu i budżetu.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełAlojzyBryl">Debata potwierdza, że zadania postawione przed organizacjami handlowymi, państwowymi i spółdzielczymi, były dobrze realizowane. Mieszczą się one w NPSG i budżecie. Mankamentów było sporo, niemniej jednak odchylenia od przyjętych założeń zostały wyjaśnione i uzasadnione. Na efekty działań organizatorów handlu wpłynęło niekorzystnie szybkie tempo inflacji. Ten zewnętrzny czynnik, niezależnie od handlu, wpłynął dezorganizująco na jego pracę.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełAlojzyBryl">Zaznaczyć trzeba, iż propodażowa polityka działalności gospodarczej została słabo rozwinięta. Największe zagrożenia występują w sferze usług i nakładztwie.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełAlojzyBryl">Dużo do życzenia pozostawia import zaopatrzeniowy, który jest niewłaściwie i niedostatecznie realizowany.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełAlojzyBryl">Instrumentacja na płaszczyźnie finansowo-ekonomicznej nie odpowiada założeniom NPSG. W ub.r. nastąpił regres w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełAlojzyBryl">Postęp w usprawnianiu organizacji handlu jest niedostateczny, na co wpływ ma m.in. tempo przekazywania uprawnień w dół oraz system motywacyjny dla pracowników handlu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełAlojzyBryl">Analizy wymaga kwestia zatrudnienia inwalidów. Trzeba odpowiedzieć na pytanie, na ile warunki w innych sferach gospodarczych są atrakcyjne dla zatrudniania inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełAlojzyBryl">W ub.r. zrealizowano niewiele wniosków naszej Komisji - zwłaszcza w sferze ekonomiczno-finansowej. Być może Sejm podejmie uchwały, które zmienią podejście rządu do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełAlojzyBryl">Proponuję obecnie w drodze uchwały przyjąć sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania NPSG państwa na lata 1986–1990 w 1987 roku i budżetu za 1987 r. w częściach dotyczących resortu rynku wewnętrznego, spółdzielni: „Samopomoc Chłopska”, „Społem”, CZSP, „Cepelii”, Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów, Centralnego Związku Niewidomych i Centralnego Związku Rzemiosła. Jednocześnie proponuję, aby w uchwale znalazło się stwierdzenie, iż Komisja znajduje podstawę do udzielenia kierownictwu resortu absolutorium. Wnioski dotyczące nieprawidłowości i zagrożeń proponuję natomiast przedstawić w trakcie najbliższych obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełAlojzyBryl">Komisja jednogłośnie zaaprobowała projekt uchwały.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#PosełAlojzyBryl">Z kolei Komisja rozpatrzyła informację o działalności Zespołu Obrotu Towarowego i Usług NIK w 1987 r. Koreferat w tej sprawie przedstawiła poseł Stanisława Malinowska (PZPR): Nawiązując do przedłożonej informacji należy stwierdzić, że w 1987 r. Zespół Obrotu Towarowego i Usług NIK prawidłowo realizował zadania kontrolne.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#PosełAlojzyBryl">W omawianym okresie zespół przeprowadził 99 kontroli, z czego 35 w jednostkach szczebla centralnego. Do jednostek kontrolowanych, ich jednostek zwierzchnich, urzędów, instytucji i organizacji gospodarczych skierowanych zostało 266 wystąpień pokontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#PosełAlojzyBryl">Podkreślenia wymaga fakt, że podejmowane przez zespół tematy dotyczyły istotnych i aktualnych problemów społeczno-gospodarczych. Problematyka kontroli obejmowała również sprawy wynikające z zaleceń Prezydium Sejmu, Rady Państwa oraz sejmowej Komisji Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług. W 1987 r. zespół opracował 6 informacji zbiorczych, w których przedstawiono wyniki ważniejszych kontroli. Informacje te przekazywano organom władzy państwowej, organom administracji państwowej, administracji gospodarczej oraz instancjom partyjnym szczebla centralnego i terenowego. Podkreślić też należy, że zespół z własnej inicjatywy opracował dla potrzeb Komisji sejmowej 9 informacji nt. niektórych problemów rynku wewnętrznego i drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#PosełAlojzyBryl">W posiedzeniach sejmowej Komisji aktywnie uczestniczył dyrektor Zespołu Stanisław Pawłowski, który przedkładał nam ustalenia kontroli uzupełnione dodatkowymi uwagami i spostrzeżeniami.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#PosełAlojzyBryl">W wystąpieniach pokontrolnych wskazywano na niekorzystne zjawiska, nieprawidłowości i zaniedbania, a także na ich przyczyny i skutki. Ustalenia kontroli były podstawą formułowania ocen i uwag pokontrolnych dotyczących sposobów i metod zarządzania w jednostkach kontrolnych. Zwracano również uwagę na efekty wdrażania reformy gospodarczej, skuteczność kontroli wewnętrznej i nadzoru kierowniczego. Wystąpienia zawierały też wnioski zmierzające do wyeliminowania wstępujących nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#PosełAlojzyBryl">Pozytywnie należy ocenić również fakt oddziaływania pokontrolnego poprzez przekazywanie kopii wystąpień pokontrolnych do zainteresowanych ogniw samorządu pracowniczego, spółdzielczego, rzemieślniczego, organizacji i instancji partyjnych oraz zainteresowanych organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#PosełAlojzyBryl">W 1987 r. zespół w szerokim zakresie stosował tzw. operatywny tryb realizacji wyników kontroli, tj. oddziaływania kontroli na kierownictwa jednostek kontrolowanych, aby podejmowały one jeszcze w trakcie kontroli działania usprawniające. Wnioski pokontrolne, jak wynika to z większości kontroli sprawdzających, są realizowane.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#PosełAlojzyBryl">Rekapitulując, należy stwierdzić, że w 1987 r. Zespół Obrotu Towarowego i Usług NIK prawidłowo realizował swoje zadania kontrolne i ściśle współpracował z sejmową Komisją Rynku Wewnętrznego. Materiały wzbogacone dodatkowymi uwagami, zgłaszanymi przez dyrektora zespołu na posiedzeniach Komisji, były wykorzystywane i bardzo pomocne przy formułowaniu dezyderatów i opinii. Za osiągnięte efekty pracy składam na ręce dyrektora serdeczne podziękowania dla wszystkich pracowników zespołu.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#PosełAlojzyBryl">W 1988 r. zespół powinien zwrócić szczególną uwagę na kontrole efektów wdrażania zasad reformy gospodarczej w handlu, usługach i drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#PosełAlojzyBryl">Proponuję przyjęcie informacji o działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1987 r. w części dotyczącej Zespołu Obrotu Towarowego i usług oraz udzielenie przez Komisję Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług absolutorium dla tego zespołu w 1987 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WiceprezesNIKTadeuszMaterka">W imieniu kierownictwa NIK dziękuję za słowa uznania.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WiceprezesNIKTadeuszMaterka">Prezentacja materiałów NIK jest znakomitą podstawą do rzetelnej oceny działalności rządu i innych organów. Byłem zaskoczony, że minister rynku wewnętrznego tak głęboko wchodził w szczegóły. Jestem przekonany, że nasze działania i składane przez nas sprawozdania były rzetelne i obiektywne. NIK zatrudnia obecnie 1.700 osób i ma 17 delegatur. Jesteśmy w przededniu reorganizacji, zamierzamy stosować nowe metody. Praca Komisji Partyjno-Rządowej ds. Usprawniania Struktur powinna przynieść nową koncepcję kontroli w państwie. Kontroli jest bowiem za dużo i działalność ta wymaga usprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WiceprezesNIKTadeuszMaterka">Polityka państwa jest coraz trudniejsza i coraz bardziej złożona. Dlatego konieczna jest dociekliwość posłów, a im służą nasze działania. Jesteśmy do waszej dyspozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełAlojzyBryl">Uzgodniliśmy już z przedstawicielem NIK obszary naszego szczególnego zainteresowania. Bardzo istotne jest to, co mówił prezes T. Materka o usprawnieniu sfery kontroli w państwie. Niedawno w Poznaniu odbyliśmy wspólne posiedzenie instancji partyjnych PZPR i SD funkcjonowania sfery usług.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełAlojzyBryl">Wskazywano na chaos, jaki panuje w kontroli i to, że kontrola często przeszkadza. Istnieje tu więc potrzeba zmian.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełAlojzyBryl">Komisja jednomyślnie przyjęła wniosek o przyjęcie informacji NIK.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>