text_structure.xml 37.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełRyszardReiff">Dnia 3 czerwca 1980 r. Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradująca pod przewodnictwem posła Zygmunta Surowca (ZSL) rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełRyszardReiff">- sprawozdanie z wykonania planu i budżetu państwa w roku 1979 w częściach dotyczących: Ministerstwa Sprawiedliwości, Sądu Najwyższego, Prokuratury Generalnej i Państwowego Arbitrażu Gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PosełRyszardReiff">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości z wiceministrem Zdzisławem Jędrzejczakiem, Sądu Najwyższego z prezesem Janem Żakiem, Prokuratury Generalnej z z-cą prokuratora generalnego Romanem Stężewskim, Państwowego Arbitrażu Gospodarczego z prezesem Edwardem Zachajkiewiczem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PosełRyszardReiff">Podstawą dyskusji były materiały na piśmie dostarczone przez resorty.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PosełRyszardReiff">Koreferat do sprawozdania z wykonania planu i budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości przedstawiła poseł Janina Banasik (ZSL): Przytoczone przez resort dane wskazują na oszczędne gospodarowanie funduszem płac oraz pozostałymi wydatkami z grupy wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PosełRyszardReiff">W całokształcie działalności akumulację dodatnią wykazują przedsiębiorstwa przemysłowe oraz „Wydawnictwo Prawnicze”. Akumulację ujemną w kwocie 98 mln zł wykazały przedsiębiorstwa rolne: wymaga to dodatkowego wyjaśnienia. Więziennictwo miało do spełnienia pionierskie zadania w ramach akcji „Bieszczady”. Gospodarstwa rolne tego typu nie mogą być rentowne, ponieważ nakłady związane z rekultywacją znacznie przewyższają dochody.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PosełRyszardReiff">W zakresie inwestycji plan został zrealizowany w 79,3%. Polityka inwestycyjna była ukierunkowana zgodnie z dyrektywami dla całej gospodarki narodowej na realizację obiektów kontynuowanych.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PosełRyszardReiff">Mimo wykorzystania środków na remonty kapitalne w 99% zakończono roboty jedynie w 11 obiektach na 51; w pozostałych kontynuowano lub rozpoczęto prace.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#PosełRyszardReiff">W ciągu roku wprowadzono w planie zmiany na wniosek Komisji Planowania: obniżono dochody przedsiębiorstw z 892 mln zł na 839 mln zł ze względu na zmianę przewidywanych asortymentów produkcji przemysłowej. Okazało się jednak, że produkcja została zwiększona i asortyment poszerzony. W rezultacie zadania planowe wykonano w 118%.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#PosełRyszardReiff">Szczególnie wysoka dynamika dochodów wiąże się ze zwiększeniem wpływów z opłat sądowych, grzywien oraz wpłat z zarobków więźniów w rezultacie wzrostu liczby więźniów odpłatnie zatrudnionych i wzrostu stawek wynagrodzenia. Niewielki spadek odnotowywuje się w opłatach notarialnych (97,5% w porównaniu z rokiem 1978) w związku z ograniczeniami w nabywaniu nieruchomości na cele nierolnicze.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#PosełRyszardReiff">Nie wykonano (48,5%) planu wydatków na działalność dydaktyczno-wychowawczą. Są to głównie środki na stypendia dla doktorantów nie wykorzystane ze względu na obowiązujące rygory.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#PosełRyszardReiff">Gospodarka finansowa resortu prowadzona była prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#PosełRyszardReiff">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełPawełDąbek">W materiałach resortowych jest mowa o niepełnym wykorzystaniu limitu zatrudnienia w zakładach dla nieletnich i sądach ubezpieczeń społecznych. Dlaczego tak się dzieje? Przecież obie te instancje należą do ważnych ogniw systemu wychowawczego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełWładysławKupiec">Można łatwo odpowiedzieć na pytanie posła Dąbka: wynagrodzenia są niskie. Czy Ministerstwo przewiduje możliwość regulacji płac dla pracowników administracyjnych? Obecna sytuacja ujemnie odbija się na sądownictwie. Czy istnieje możliwość podwyższenia ryczałtów dla kuratorów społecznych? Obecne stawki pochodzą z lat 60-tych i są zdecydowanie za niskie. Tymczasem resort przechodzi na kary w ramach wolności dozorowanej i ilość oraz jakość kadry kuratorskiej zyskuje podstawowe znaczenie. Oszczędności na ryczałtach uważam za pozorne.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełWładysławKupiec">Wiceminister Zdzisław Jędrzejczak podkreślił, że koncentruje się on na kontynuacji wcześniej podjętych przedsięwzięć. Szczególną uwagę poświęca wyrównaniu poziomu pracy sądownictwa wszystkich szczebli i we wszystkich regionach kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełWładysławKupiec">W działalności sądów można wyróżnić 4 zasadnicze grupy spraw: sprawy rodzinne (350 tys.), sprawy cywilne (300 tys.), sprawy karne (200 tys.), sprawy z zakresu stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych (65 tys.). Należy pamiętać, że ta ostatnia grupa to jedynie sprawy rozpatrywane w II instancji.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełWładysławKupiec">Resort koncentrował się w swej pracy na rozwoju powołanych w 1978 r. sądów rodzinnych, dążąc do jak najszerszego upowszechnienia ugodowego trybu załatwienia spraw.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełWładysławKupiec">Polityka karna była zbliżona do stosowanej w latach ubiegłych: ostra represja w stosunku do sprawców najcięższych przestępstw i szerokie stosowanie kar wolnościowych dla sprawców przestępstw drobnych.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełWładysławKupiec">Niepełne wykorzystanie limitów zatrudnienia związane jest z fluktuacją kadr. Mówca zaznaczył, że mimo to zarówno w zakresie sądownictwa dla nieletnich jak i ubezpieczeń społecznych wszystkie zadania zostały wykonane i nie ma zaległości. To samo dotyczy zakładów dla nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełWładysławKupiec">W ub. roku resort otrzymał znaczne podwyżki wynagrodzeń dla sędziów i w tym roku nie należy się spodziewać dalszych, choć faktycznie pracownicy administracyjni i kuratorzy są zbyt nisko opłacani.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełWładysławKupiec">Obecne oszczędności nie dotknęły zbytnio resortu sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełWładysławKupiec">Zobowiązany został on jedynie do wygospodarowania z własnych środków kwoty 40 mln zł na uruchomienie sądownictwa administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełWładysławKupiec">Komisja postanowiła wystąpić do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o przyjęcie sprawozdania Ministerstwa Sprawiedliwości z realizacji planu i budżetu w roku 1979.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełWładysławKupiec">Koreferat do sprawozdania z wykonania budżetu Sądu Najwyższego przedstawiła poseł Halina Minkisiewicz-Latecka (SD): W okresie sprawozdawczym Sąd Najwyższy rozpoznał merytorycznie 8.166 spraw, w tym 2.398 sprawy cywilne, 2.134 sprawy dotyczące pracy i ubezpieczeń społecznych, 3.040 spraw karnych, 594 sprawy karno-wojskowe. Z porównania danych liczbowych wynika, że ilość spraw rozpoznawanych w 1979 r. była wyższa o 100 od roku 1978. Wzrostowi uległa szczególnie liczba spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń, zmalała natomiast liczba spraw cywilnych.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełWładysławKupiec">W Biurze Orzecznictwa SN opracowano łącznie 12 analiz problemowych (3 z problematyki cywilnej, 4 z prawa pracy i ubezpieczeń, 5 z prawa karnego). Ponadto opracowano 50 skróconych opracowań analitycznych. Biuro Orzecznictwa zbadało 1106 spraw pod kątem wniesienia rewizji nadzwyczajnej z urzędu, opracowało 46 projektów rewizji nadzwyczajnych Pierwszego Prezesa.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełWładysławKupiec">Stan osobowy to 101 sędziów Sądu Najwyższego, 149 osób personelu pomocniczego i biurowego, 50 pracowników fizycznych. W śród etatów sędziów nie ma żadnego stanowiska ściśle administracyjnego; wszyscy sędziowie nawet piastujący najwyższe funkcje związane z administrowaniem, wykonują również czynności jurysdyczne.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełWładysławKupiec">Z uwagi na brak własnej siedziby, sędziowie Sądu Najwyższego pracują w niezwykle trudnych warunkach lokalowych. Tymczasem sprawy, które rozpoznawane są w Sądzie Najwyższym, mają dużą skalę trudności, wymagają pracy umysłowej w skupieniu. Ponadto wiele z nich, zwłaszcza spraw karnych, zawiera bardzo obszerny materiał, sięgający kilkudziesięciu tomów. Dalszym utrudnieniem pracy jest brak stałych sal na posiedzenia w większym składzie osobowym. Sale na takie posiedzenia uzyskuje Sąd Najwyższy w innych instytucjach, za dłuższym uprzedzeniem. Kierownictwo Sądu Najwyższego podkreślało też brak możliwości organizowania narad sądów niższych szczebli dla sprawniejszego realizowania funkcji nadzorowania orzecznictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełWładysławKupiec">Nawiązując do faktu, że zainwestowano już kwotę 17 000 000 zł w przygotowanie dokumentacji technicznej oraz wykonanie prac wstępnych związanych z uzbrojeniem terenu, posłanka wyraziła pogląd, że budowa nowego gmachu dla najwyższego trybunału Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, jest rzeczą pierwszej wagi. Trudna sytuacja gospodarcza kraju zadecydowała o przesunięciu realizacji budowy na przyszłe lata, jednakże przy zbyt długim przesuwaniu terminu rozpoczęcia prac budowlanych, poczynione już nakłady mogą ulec zmarnowaniu (m.in. zniszczenie wykonanych już urządzeń podziemnych).</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełWładysławKupiec">Analizując wykonanie budżetu Sądu Najwyższego za rok 1979 tak po stronie planu dochodów jak i wydatków posłanka-koreferentka stwierdziła, że zarówno drobne przesunięcia między poszczególnymi paragrafami, jak i korekty pierwotnie założonych limitów były uzasadnione obiektywnymi potrzebami, a pełne wykonanie preliminowanych sum świadczy o dostosowaniu planu do realnych potrzeb i prawidłowym i rozważnym gospodarowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">Z opinii sędziów sądów wojewódzkich i rejonowych wynika, że zbyt rzadkie są ich kontakty z sędziami Sądu Najwyższego. Czy kwota przewidziana na delegacje służbowe jest wystarczająca dla podtrzymania tych kontaktów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełPawełDąbek">W dostarczonych materiałach znajduje się stwierdzenie, że Sąd Najwyższy przyczynił się do uzyskania przez Skarb Państwa wpływów z tytułu zasądzonych grzywien i opłat sądowych. Jakie to były grzywny i opłaty i na kogo zostały nałożone?</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełPawełDąbek">Poseł Władysław Kupiec (ZSL) poparł stanowisko posłanki-koreferentki w sprawie konieczności budowy gmachu dla Sądu Najwyższego. Chodzi o stworzenie sędziom należytych warunków pracy, co najmniej takich, jakie mają obecnie sędziowie sądów rejonowych i wojewódzkich. Czy nie można by przeznaczyć na ten cel nadwyżek sum wygospodarowanych z grzywien?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełAntoniKorzycki">Czy nie przesadnie wysoka jest u nas wysokość grzywien? Grzywny powinny być dostosowane do możliwości płatnika. Ten, kto źle uczynił, ale nie może płacić, bo nie ma z czego - nie może być karany nadmiernie dużą grzywną, bo grzywna będzie nieściągalna i ulegnie umorzeniu, albo też - skazany będzie kraść, aby ją zapłacić. Kara grzywny, to sprawa wychowania ludzi, a nie ściągania pieniędzy. Wytyczne Sądu Najwyższego powinny odpowiednio ukierunkowywać politykę sądów w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Problem społeczny stanowią nie tylko wysokie grzywny, lecz także nadmierne opłaty i koszty sądowe: w przeciętnej sprawie 6–8 tys., a w sprawach dotyczących statusu często 15 tys. zł. W postępowaniu rewizyjnym opłaty te są dwa razy większe. Ponieważ zaś słuszność rewizji nigdy nie jest absolutnie oczywista, oskarżony rezygnuje ze skargi, bo boi się ryzyka. A przecież rozpatrzenie sprawy po raz drugi nie wymaga od sądu tak dużego wysiłku i nie musi tyle kosztować.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Poseł Szczepan Styranowski (SD) polemizował z powyższą opinią stwierdzając, że przed podwyższeniem kosztów sądy były zalewane wnioskami rewizyjnymi. Przedstawiano je w prawie każdej sprawie. Kosztowało niewiele, rozumowano więc, że a nuż się uda. Obecne opłaty sądowe są we właściwej wysokości. Równocześnie jednak nie można traktować sądownictwa jako przedsiębiorstwa nastawionego na zysk. Wysokość grzywny w każdej sprawie należy rozpatrywać indywidualnie.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Prezes Sądu Najwyższego Jan Żak poinformował, że koszt budowy gmachu Sądu Najwyższego wynosi według aktualnych szacunków około 370 mln zł. Pieniądze są, Ministerstwo Finansów jest gotowe w pełni sfinansować budowę, jest także wykonawca. Za szybkim podjęciem inwestycji przemawia także lokalizacja na PI. Krasińskich, bowiem obecnie jest to puste miejsce, naruszające harmonię historycznego placu. Byłoby bardzo dobrze, gdyby można było przerobić w tym roku 20 mln zł na organizację zaplecza budowy oraz aby wpisać inwestycję do planu na lata 1981–1983.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Spotkania sędziów Sądu Najwyższego z sądami wojewódzkimi są oczywiście zbyt rzadkie; w ciągu roku obejmuje to kilkanaście sądów. Kontakty takie są bardzo pożyteczne, stanowią one ważną formę podnoszenia jakości orzecznictwa. Uwagi sędziów z terenu są pożyteczne także dla sędziów Sądu Najwyższego, zwracają uwagę na niektóre sprawy, których mogą nie dostrzegać, na problemy występujące w orzecznictwie.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Sąd Najwyższy jest przeciążony rozpoznawaniem wniosków rewizyjnych od wyroków sądów wojewódzkich zapadłych w I instancji. Obie ustawy proceduralne ustaliły dość niską granicę wartości przedmiotu, od której sprawa od razu trafia do sądu wojewódzkiego (100 tys. zł w sprawach cywilnych, 100 lub 200 tys. zł w sprawach karnych). Wskutek podniesienia się poziomu życia społeczeństwa, nie mówiąc już o innych przyczynach, spraw tych jest obecnie bardzo dużo. Niewątpliwie granica winna być tu podniesiona, dlatego też wspólnie z Ministerstwem Sprawiedliwości rozpoczęto prace nad projektem nowelizacji Kpk i Kpc.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Wysokość zasądzonych grzywien i opłat sądowych związana jest z tym, że nierzadko Sąd Najwyższy podwyższa karę grzywny ustaloną przez sąd wojewódzki oraz że za swoje postępowanie pobiera on ustalone ustawowo opłaty. Rzadziej bywa odwrotnie, że Sąd Najwyższy zmniejsza wysokość grzywny. Nie ma wątpliwości, że grzywny muszą być orzekane sprawiedliwie, tzn. w sposób dostosowany do możliwości skazanego. Dlatego też może się zdarzyć, że w tej samej sprawie - a nawet za ten sam czyn - jedna osoba zostanie skazana na 1 tys. zł grzywny, a druga na 10 tys. zł. Trzeba też brać pod uwagę zasadę, że przestępstwo nie może popłacać.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Przewodniczący Komisji poseł Zygmunt Surowiec (ZSL): Zgodnie z wnioskiem posłanki-koreferentki należy pozytywnie ocenić wykonanie budżetu Sądu Najwyższego w 1979 r. W dyskusji słusznie zwrócono uwagę, że działalność sądu nie może być rozpatrywana w kategoriach rentowności.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Jest to może także wskazówka, aby opisując w sprawozdaniu pracę Sądu Najwyższego nie łączyć poszczególnych sum wydatków z „dochodami” sądu z grzywien i opłat, bo wtedy u czytelnika może powstać wrażenie, że jedno uwarunkowane jest przez drugie.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Co do budowy gmachu Sądu Najwyższego wiadomo, że w Warszawie są ogromne potrzeby inwestycyjne i to właśnie hamuje od lat planowaną inwestycję. Nie ulega wątpliwości, że nie ma osoby, która nie byłaby życzliwie nastawiona do tej sprawy. Warto przypomnieć, że w sprawozdaniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości ubiegłej kadencji podkreślono potrzebę stałego nadzoru Komisji nad realizacją budowy. Wyrażono przekonanie, że będzie możliwe jej zakończenie do końca bieżącej 5-latki. Niestety, wiemy już teraz, że nie uda się tego zrealizować. Sprawą tą będziemy zajmować się nadal, choć - jak już powiedziano - na razie warunki nie są sprzyjające.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Komisja przyjęła sprawozdanie Sądu Najwyższego uchwalając odpowiedni wniosek do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Koreferat do sprawozdania Prokuratury Generalnej przedstawił poseł Jerzy Zygmanowski (PZPR): Mówca podkreślił m.in., że prokuratura skupiała wysiłki na kontynuacji działań na rzecz umacniania porządku publicznego, na rzecz zapobiegania przestępczości oraz na realizacji polityki karnej. Rezultatem tych działań był m.in. spadek współczynnika nasilenia przestępczości z 1015 przestępstw na 100 tys. mieszkańców w 1978 r. do 958 w 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Plan dochodów został wykonany w wysokości 21,6 mln zł, czyli 24% ponad plan. W 87% wpływy te pochodziły z opłat za warunkowe umorzenie postępowania przygotowawczego.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełHalinaMinkisiewiczLatecka">Planowana kwota wydatków uległa w ciągu roku zwiększeniu, w związku z podwyżką płac i zwiększonymi potrzebami na opłacenie kosztów postępowań przygotowawczych. Przyznane prokuraturze środki były dostosowane do możliwości i pokryły wszystkie potrzeby. Analizując całokształt wydatków mówca stwierdził, że były one zgodne z wyznaczonymi w planie zadaniami rzeczowymi i służyły stworzeniu możliwie najlepszych warunków dla realizacji zadań.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełSzczepanStyranowski">W dostarczonych materiałach mowa jest o zakupach nowych samochodów, a dwie strony dalej o kapitalnych remontach starych pojazdów. Z podanych liczb wynika, że zakup nowego samochodu jest tańszy niż remont kapitalny. Czy prokuratura dokonała analizy celowości tych remontów? Czy nie lepiej byłoby wyeksploatowane samochody sprzedać oraz szerzej wykorzystać przepis umożliwiający wykorzystywanie przez prokuratorów do celów służbowych prywatnych samochodów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Interesuje mnie jakie „planowane dochody” może mieć prokuratura?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełWładysławKupiec">Zbyt rzadko wykorzystywana jest przez prokuraturę instytucja poręczenia majątkowego. Był okres kiedy nie stosowano tego rozwiązania ze względów ustrojowych, aby nie dochodziło do wykupywania się od kary. W obecnych warunkach jednak uważam, że można by wrócić do korzystania z poręczeń w miejsce aresztu tymczasowego. Uniknęłoby się demoralizacji tymczasowo aresztowanych, pozbawiania rodzin środków utrzymania oraz zapewniłoby się środki na pokrycie ewentualnej grzywny.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełWładysławKupiec">Często przy stosowaniu aresztów tymczasowych nie stwarza się aresztowanym możliwości pracy. Tymczasem 90% z nich może z miejsca przystąpić do pracy. Szybka sygnalizacja przez prokuraturę, kto może pracować, a kto nie, ma wielkie znaczenie dla ochrony przed demoralizacją. Dla przykładu: w areszcie śledczym we Wrocławiu stworzono 100 miejsc pracy dla tymczasowo aresztowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#ZastępcaprokuratorageneralnegoRomanStężewski">Używanie samochodów prywatnych do celów służbowych jest stosowane w 32 prokuraturach rejonowych. Są kłopoty, gdy trzeba delegować innego prokuratora niż właściciela samochodu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#ZastępcaprokuratorageneralnegoRomanStężewski">Faktem jest, że remonty kapitalne samochodów są całkowicie nieopłacalne. Jesteśmy jednak uzależnieni od przydziałów Komisji Planowania, które są mniejsze niż potrzeba.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#ZastępcaprokuratorageneralnegoRomanStężewski">W prokuraturze planuje się dochody związane z warunkowymi umorzeniami postępowania karnego. Spraw takich jest rocznie 30 do 40 tys. i można w przybliżeniu przewidzieć ich liczbę. Przewidywanie to nie ma żadnego wpływu na stosowane rozstrzygnięcia merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#ZastępcaprokuratorageneralnegoRomanStężewski">Areszt śledczy jest stosowany gdy zachodzi potrzeba. Wybór środka zapobiegawczego, a może być nim także poręczenie organizacji społecznej, dozór milicyjny oraz poręczenie indywidualne zależy od konkretnej sprawy. Staramy się ograniczać stosowanie aresztów, lecz nie rezygnujemy z nich. Staramy się również uczynić wszystko, aby zabezpieczyć cały majątek podejrzanego na wypadek grzywny i odszkodowania. Stosowanie poręczeń majątkowych uważamy za niecelowe, gdyż może się pojawić w społeczeństwie wrażenie, iż podejrzani wykupują się od kary. Areszt stosuje się często jedynie dla przykładu. Zakłada się wówczas z góry, że gdy w toku śledztwa nie wyjdą na jaw dalsze przestępstwa, podejrzany zostanie uwolniony. Uchybienie aresztu w takich przypadkach nie świadczy o tym, że pierwotna decyzja była pochopna. Prokuratorzy są zobowiązani do sygnalizowania, czy przebywający w tymczasowym areszcie podejrzany może być zatrudniony. W grę wchodzi jedynie praca na terenie zakładu karnego i jedynie w tych wypadkach, gdy podejrzany zgadza się pracować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Dziękuję za odpowiedź, uważam jednak, że sam fakt planowania wpływów może sugerować niezorientowanym, że w prokuraturze sprawy prowadzi się tak, aby wykonać plan finansowy.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Komisja uchwaliła wniosek do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o przyjęcie sprawozdania z wykonania budżetu państwa w r. 1979 w części dotyczącej Prokuratury Generalnej PRL.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Koreferat do sprawozdania z wykonania budżetu państwa w roku 1979 w części dotyczącej Państwowego Arbitrażu Gospodarczego przedstawiła poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska (SD): Działalność Państwowego Arbitrażu Gospodarczego, rozwijana jest w trzech głównych kierunkach:</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełJadwigaKurzawińska">- rozpatrywania sporów między jednostkami gospodarki uspołecznionej, - prowadzenia działalności profilaktyczno-sygnalizacyjnej, - wykonywania określonych przepisami prawa zadań w zakresie zapewnienia należytej obsługi prawnej jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Z przedstawionej informacji wynika, że w ubiegłym roku wpłynęło ponad 113 tys. sporów (o 3% mniej niż w 1978 r.). Nadal jednak jest ich jeszcze zbyt dużo. Świadczą one o rozmiarach nieprawidłowości występujących w naszym życiu społeczno-gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Najliczniejszą grupę stanowiły spory z zakresu przewozów. Dotyczyły one nienależytego wykonywania usług transportowo-spedycyjnych, nieprawidłowego wykorzystania środków transportu kolejowego i samochodowego oraz powstałych szkód i braków ilościowych w przesyłkach transportowych. Arbitraż podejmował szereg przedsięwzięć na rzecz usprawnienia przewozów towarów oraz ograniczenia ubytków ilościowych. Z jego inicjatywy zawarte zostały porozumienia, zawierające obowiązki poszczególnych uczestników przewozu - nadawców, przewoźników, spedytorów i odbiorców. Problem zapobiegania powstawaniu szkód transportowych a także usprawnienie załadunku i wyładunku oraz racjonalności przewozów istnieje nadal. Rozwiązanie tego problemu wykracza poza środki i kompetencje PAG.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Następną liczną grupę spraw (36,8%) stanowią spory z zakresu obrotu towarowego, odzwierciedlające nieprawidłowości i zakłócenia w procesie produkcji i obrotu. Nierzadko są one następstwem zaniedbań i braku należytego nadzoru ze strony dyrektorów przedsiębiorstw czy zjednoczeń. Bezpośrednią przyczyną sporów w dziedzinie obrotu towarowego jest najczęściej niewykonanie bądź opóźnienie dostaw towarów objętych umowami oraz dostawy towarów wadliwych. W tych przypadkach odbiorcy dochodzą - w drodze postępowania arbitrażowego - należnych im kar umownych lub odszkodowań z tytułu poniesionych strat. W tej grupie sporów znaczną część stanowią spory na tle niewykonania bądź nienależytego wykonania umów kooperacyjnych oraz umów o dostawy części zamiennych.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PosełJadwigaKurzawińska">W toku postępowania arbitrażowego są także ujawniane - dość liczne w ostatnich latach - napięcia i dysproporcje w bilansach zaopatrzenia materiałowo-technicznego, powodujące obiektywne trudności w realizacji dostaw towarów na rynek wewnętrzny i na eksport.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PosełJadwigaKurzawińska">W celu zapobiegania powstawaniu zakłóceń w obrocie gospodarczym Państwowy Arbitraż Gospodarczy podejmuje i rozwija różne formy działalności profilaktyczno-sygnalizacyjnej, jak np. opracowywanie analiz wybranych zagadnień obrotu gospodarczego w poszczególnych branżach, badanie przyczyn powstawania sporów arbitrażowych i wskazywanie środków zmierzających do usunięcia tych przyczyn. W ubiegłym roku Arbitraż skierował do zainteresowanych jednostek organizacyjnych 4624 sygnalizacji. W celach profilaktycznych organizowane są sesje sygnalizacyjne w zakładach pracy z udziałem przedstawicieli kierownictwa i samorządu robotniczego. Mając na względzie ochronę interesów gospodarki narodowej - Państwowy Arbitraż Gospodarczy coraz częściej wszczyna postępowanie arbitrażowe z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Podejmowane przez Arbitraż działania i środki przewidziane w ustawie nie dość skutecznie jednak przyczyniają się do zapewnienia dyscypliny realizacji zadań planowych i zobowiązań umownych. Dotyczy to m.in. wymierzanych kar umownych. Zjawisko kompensacji tych kar powoduje - dość często - tylko nieznaczne zmniejszenie funduszu premiowego tworzonego z zysku. Kierownictwo i pracownicy wielu przedsiębiorstw, uprawnieni do korzystania z funduszu premiowego, nie odczuwają dostatecznie płacenia kar umownych jako sankcji ekonomicznych, gdyż ewentualne zmniejszenie premii z tego tytułu częstokroć wyraża się w kwotach symbolicznych.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Poważnym zadaniem Arbitrażu jest współdziałanie w zapewnieniu należytej obsługi prawnej jednostek gospodarki uspołecznionej. Ogółem zarejestrowanych jest 10.800 radców prawnych. Jest to jeszcze liczba niewystarczająca dla pełnego zaspokojenia potrzeb wszystkich jednostek gospodarki uspołecznionej i organów administracji państwowej. Podejmowane są różne przedsięwzięcia mające na celu podnoszenie poziomu i efektywności pracy obsługi prawnej oraz rozwiązanie problemu dysproporcji w rozmieszczeniu kadr radcowskich w poszczególnych województwach.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Posłanka koreferentka pozytywnie oceniła wykonanie budżetu Państwowego Arbitrażu Gospodarczego w roku 1979. Pomimo regulacji płac, która miała miejsce w 1979 r., nadal istnieją jednak trudności ze stabilizacją wykwalifikowanej kadry z uwagi na brak środków finansowych na awanse i przeszeregowania. Bezosobowy fundusz płac wykorzystywany był głównie na pokrycie kosztów szkolenia aplikantów radcowskich. Wątpliwości budzi maksymalna wysokość stawki godzinowej dla wykładowców do 50 zł, gdy w Ministerstwie Sprawiedliwości górna stawka wynosi 80 zł. Trzeba by wyjaśnić różnicę w sprawozdaniu z wykonania budżetu PAG w roku ubiegłym, między dokumentem zbiorczym przedstawionym przez Radę Ministrów, a informacją PAG.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#PosełJadwigaKurzawińska">Poseł Szczepan Styranowski (SD) poparł stanowisko referentki w sprawie podwyższenia maksymalnych stawek dla wykładowców prowadzących szkolenie radców prawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełWładysławKupiec">Ze sprawozdania PAG wynika, że istnieje możliwość uchylenia się od odpowiedzialności za niewykonane lub nienależyte wykonanie umowy (np. na skutek decyzji d/s operatywnego sterowania zaopatrzeniem technicznym gospodarki narodowej). Zbyt łatwo można uzyskać takie zwolnienie. Prowadzi to do demoralizacji nie tylko kierowników przedsiębiorstw, lecz także ogółu pracowników, którzy uczą się na kolejnych przykładach, że zasada pacta sunt servanda przestaje obowiązywać. Można nie wykonać przyjętych na siebie zobowiązań, a mimo to nie ponosić żadnej odpowiedzialności. Arbitraż w większym stopniu powinien strzec dyscypliny umów, zwłaszcza po VIII Zjeździe Partii gdy kierownictwo kraju zwraca uwagę na potrzebę umocnienia dyscypliny społecznej i egzekwowania obowiązków. Są oczywiście okoliczności nadzwyczajne, jak np. klęski żywiołowe, lecz w codziennym funkcjonowaniu gospodarki narodowej należy dopilnować realizacji podjętych zobowiązań. Nie dość wymagające traktowanie tej sprawy przez Arbitraż prowadzi m.in. do przestojów w produkcji spowodowanych brakiem zamówionych wcześniej surowców i materiałów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełZygmuntSurowiec">Jak wynika ze sprawozdania, w związku z emitowaniem przez zakłady przemysłowe pyłów i gazów szkodliwych dla lasów ustalono w orzecznictwie zasady zawierania umów, na podstawie których odnośne zakłady partycypują w rekultywacji lasów. Warto by w niedalekiej przyszłości ocenić funkcjonowanie tych norm.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełZygmuntSurowiec">Stwierdza się, bezwzględne stosowanie zasady stabilizacji kosztów inwestycji. Z jakim skutkiem?</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełZygmuntSurowiec">Dyrektor departamentu w Ministerstwie Finansów Henryk Chmielewski: Ze sprawozdania Państwowego Arbitrażu Gospodarczego wynika, jakoby był on instytucją traktowaną wyjątkowo źle, której stale brakuje środków na merytoryczną działalność. W żadnym innym sprawozdaniu resortowym ze sfery wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych poza PAG nie znalazło się stwierdzenie o „niepełnym wykonaniu zadań w związku z brakiem środków finansowych”. Do momentu przedłożenia tego sprawozdania Komisji sejmowej Ministerstwu Finansów nic nie było wiadomo o tym, że Arbitraż nie wykonał jakichś swoich zadań z powodu braku środków. Zasady polityki rządu w zakresie ograniczania wydatków na administrację są powszechnie uznane. Nikt nie może zajmować postawy kibica: nas to nie dotyczy. Np. kwestia opłat pocztowych: zrozumiałe, że po ich podwyżce wzrósł także płacony przez PAG ryczałt, ale tylko Arbitraż otrzymał dodatkowe środki na ten cel - pozostałe resorty zaczęły po prostu gospodarować oszczędniej. Wiadomo, że są trudności z papierem. Czy sygnalizacja nie mogłaby być niekiedy dokonywana telefonicznie? Płace: nieprawda, że PAG nie otrzymał dodatkowych środków na ten cel. Ubiegłoroczny budżet przewidywał 402 tys. zł na awanse automatyczne, następnie przyznano 4 mln zł na regulację płac, a w tym także i awanse. Arbitraż ma obecnie najwyższe płace w grupie instytucji wymiaru sprawiedliwości. Kolejne utyskiwania dotyczą środków rzeczowych. Z przeprowadzonej w Ministerstwie Finansów analizy wynika, że w przeliczeniu na jednego zatrudnionego PAG otrzymuje na ten cel 24,7 tys. zł. Ministerstwo Sprawiedliwości 20,7 tys. zł. Prokuratura Generalna - 18,8 tys. zł, a Sąd Najwyższy - 16,6 tys. zł. W tym roku proporcje te przedstawiają się podobnie, jedynie Sąd Najwyższy otrzyma więcej, ale i tak znacznie mniej w stosunku do Państwowego Arbitrażu Gospodarczego. Nie można więc twierdzić, że PAG jest dyskryminowany.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełZygmuntSurowiec">Przewodniczący Komisji poseł Zygmunt Surowiec (ZSL): Działalność sygnalizacyjna arbitrażu jest tak ważna, że bez względu na trudności techniczne nie można godzić się na jej osłabienie.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełZygmuntSurowiec">Prezes Państwowego Arbitrażu Państwowego Edward Zachajkiewicz podkreślił, że w latach ubiegłych dzięki pomocy sejmowej Komisji PAG zazwyczaj otrzymywał potrzebne środki finansowe (np. pomyślnie załatwiono sprawę etatów dla aplikantów arbitrażowych) i ani nie uważa się on za pokrzywdzonego, ani wniosku takiego nie można wyciągnąć ze sprawozdania. Średnia płaca jest kategorią mylącą i niepotrzebnie znalazła się ona w sprawozdaniu. Problem polega na tym, że trzeba zatrudniać pracowników o najwyższych kwalifikacjach, a jeśli chce się zatrudnić jako arbitra doświadczonego radcę prawnego z długoletnią praktyką w przedsiębiorstwie, to przeważnie nie można zapewnić mu takich warunków, jakie miał do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełZygmuntSurowiec">Co do różnic między sprawozdaniami z wykonania budżetu stwierdzonych przez posłankę koreferentkę, mówca przyznał, że zaszła pomyłka. Za obowiązujące trzeba przyjąć to, co zawarte zostało w sprawozdaniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełZygmuntSurowiec">Co do środków na wydatki rzeczowe: trzeba obejrzeć pomieszczenia okręgowych komisji arbitrażowych; stan niektórych z nich jest opłakany.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełZygmuntSurowiec">Arbitraż opowiada się generalnie za ścisłym przestrzeganiem umów oraz egzekwowaniem odpowiedzialności finansowej wtedy, gdy umowy nie są wykonywane, ale jest szereg przypadków szczególnych, kiedy od tej zasady trzeba odstępować.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełZygmuntSurowiec">Stabilność kosztów inwestycji nie jest łatwa do utrzymania ze względu na przedłużanie się cykli inwestycyjnych, co z kolei wynika z braku należytej współpracy między wykonawcą ogólnym a przedsiębiorstwami specjalistycznymi. Sprawę badamy, szersza odpowiedź będzie przedstawiona Komisji w przyszłości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełJadwigaGiżyckaKoprowska">Z przedstawionych informacji wynikałoby, że Państwowy Arbitraż Gospodarczy uzyskuje bardzo duże dochody (320 mln zł), duże zwłaszcza w zestawieniu z jego wydatkami. W rzeczywistości trudno jednak mówić tutaj o dochodach, jest to bowiem przekładanie pieniędzy z jednej działki do drugiej. Powinniśmy życzyć sobie zmniejszenia liczby sporów, co w konsekwencji prowadzić będzie do ograniczenia „dochodów” płynących z działalności arbitrażu.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełJadwigaGiżyckaKoprowska">Przewodniczący Komisji poseł Zygmunt Surowiec (ZSL): podkreślił fakt wystosowania przez PAG coraz większej ilości sygnalizacji. Dla aktualnego etapu pracy arbitrażu szczególnie ważne będzie rozwiązanie następujących sprzeczności: z jednej strony nakładane kary mają być elementem dyscyplinującym, z drugiej zaś kary te są częściowo z góry zaplanowane, wliczane do normalnych kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa. W pierwszej kolejności kary wchodzą do pozycji „straty i zyski nadzwyczajne”, ale sięgając dalej, pochodzą one ze środków obrotowych przedsiębiorstwa, w które wyposaża je - w ostatecznym rachunku - państwo. Gdzie jest więc zindywidualizowana odpowiedzialność przedsiębiorstwa i jego pracowników? Nad sprawą tą należy dalej pracować.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełJadwigaGiżyckaKoprowska">Komisja przyjęła sprawozdanie Państwowego Arbitrażu Gospodarczego i uchwaliła odpowiedni wniosek do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>