text_structure.xml
57.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 3 listopada 1982 r. Komisja Handlu Zagranicznego, obradująca pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR), rozpatrzyła: ocenę wyników wymiany gospodarczej z zagranicą za trzy kwartały br. oraz prognozy wykonania zadań rocznych.)</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Handlu Zagranicznego z wiceministrem Ryszardem Strzeleckim, Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego, Banku Handlowego, Polskiej Izby Handlu Zagranicznego, Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego.)</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Informację przedstawił wiceminister handlu zagranicznego Ryszard Strzelecki.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W okresie trzech kwartałów br. handel zagraniczny rozwijał się w trudnych warunkach, związanych przede wszystkim z ograniczeniem importu z krajów kapitalistycznych. Wartościowo eksport wyniósł w tym okresie 655 mld zł, a import - 598 mld zł, co dało saldo dodatnie powyżej 56 mld zł. W cenach porównywalnych eksport był o 2,8% wyższy niż przed rokiem, import zaś był niższy o 18,2%.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Jeśli chodzi o główne tendencje, to notujemy stopniową poprawę - coraz większe przyrosty w eksporcie. Podczas gdy w sierpniu przyrost w cenach bieżących (w porównaniu z tym samym miesiącem roku ubiegłego) wyniósł 19% , to we wrześniu już 25,7% .</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Proces kształtowania się importu jest bardziej uwarunkowany czynnikami zewnętrznymi. W ostatnich dwóch miesiącach import był o 2,5% i o 14% wyższy niż odpowiednio w roku ubiegłym.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Według danych za okres od 1 stycznia do 20 października br. w obrotach handlu zagranicznego występuje dalsze umacnianie się tendencji pozytywnych: dynamika eksportu wzrosła o 1,1 pkt a importu spadła o 0,8 pkt.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Średnie ceny eksportowe były wyższe w ciągu trzech kwartałów niż przed rokiem o 2,6%, a importowe - wyższe o 5,3% (głównie z powodu wzrostu cen ropy, gazu i produktów naftowych). W rezultacie „terms of trade” kształtowały się niekorzystnie (97,4).</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Jeżeli porównać wyniki produkcji przemysłowej sprzedanej z wynikami eksportu, to okazuje się, że w I kw, eksport był mniejszy o 0,8% niż przed rokiem, a produkcja sprzedana - o 13%, W I półroczu eksport był większy o 0,9%, a produkcja przemysłowa sprzedana mniejsza o 7%, natomiast w ciągu trzech kwartałów eksport wzrósł o 5,5%, a produkcja przemysłowa była wciąż niższa o 5% niż przed rokiem. Dużą rolę w takim kształtowaniu się tych tendencji odgrywa wysokie tempo produkcji przemysłu wydobywczego i eksportu jego wyrobów, a zwłaszcza węgla, miedzi i cynku.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Mogliśmy wyeksportować w okresie trzech kwartałów do krajów kapitalistycznych 19,5 mln ton węgla. Było to jeszcze o 8,8 mln ton mniej niż w 1980 r., ale o 6,6 mln ton więcej niż przed rokiem. Ogółem eksport węgla stanowił w ciągu trzech kwartałów 13% całego polskiego eksportu. Eksport węgla do krajów socjalistycznych był zbliżony do poziomu 1980 r. Eksport za waluty wymienialne był o około 8 mln ton mniejszy niż przed dwoma laty, ale już o 3 mln ton wyższy niż przed rokiem. Do krajów socjalistycznych eksportowaliśmy węgiel w ramach protokołów handlowych oraz umów specjalnych, na podstawie których otrzymywaliśmy dodatkowo gaz ziemny, celulozę, kauczuk, wyroby gumowe, obuwie i inne artykuły rynkowe (głównie z ZSRR, CSRS i Rumunii).</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Eksport miedzi przynosi równowartość 1/4 eksportu węgla.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W ciągu trzech kwartałów nastąpił wzrost o 19% w porównaniu z rokiem ubiegłym i o 10% w porównaniu z 1980 r. Wywóz siarki kształtuje się od kilku lat na niezmienionym poziomie i bez większych zmian w strukturze geograficznej.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W eksporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego nastąpił wzrost o 6,3%, mimo spadku produkcji o 6%. Znacznie zwiększył się w ujęciu wartościowym wywóz obrabiarek, aparatury i urządzeń dla chemii i przemysłu spożywczego, ładowarek, maszyn rolniczych i dla gospodarki leśnej, urządzeń dźwigowych, wagonów towarowych oraz statków (w tym zakresie wykonujemy również „poślizgi” z lat ubiegłych). Spadł eksport łożysk, narzędzi, maszyn i urządzeń energetycznych, samochodów osobowych, ciągników, rowerów oraz elektrycznego sprzętu powszechnego użytku. Wiele tych pozycji odznacza się niską opłacalnością, (m.in. samochody osobowe i rowery). Niższy był też eksport wyrobów hutniczych, chemicznych, mineralnych i drzewno papierniczych, wyrobów przemysłu lekkiego i spożywczego oraz produktów rolnych.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Wolumen importu był - w cenach stałych - o przeszło 18% niższy niż przed rokiem. Dotyczy to w mniejszym stopniu paliw i energii oraz wyrobów przemysłu hutniczego, w większym zaś wyrobów przemysłu elektromaszynowego, chemicznego, lekkiego i spożywczego oraz produktów rolnych.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Głównym naszym partnerem handlowym jest Związek Radziecki. Udział tego partnera w naszym eksporcie wzrósł w ciągu trzech kwartałów br. w porównaniu z analogicznym okresem roku ub. z 26 do 29,5%, w imporcie zaś z 33,7 do 40%. Oznacza to, że w obrotach z ZSRR wzrasta saldo ujemne. Eksport do ZSRR w ciągu trzech kwartałów był o 20% wyższy niż przed rokiem, głównie dzięki udziałowi wyrobów przemysłu elektromaszynowego i budownictwa oraz wyższej dynamice dostaw towarów nieinwestycyjnych. Występowały opóźnienia w radzieckich dostawach rudy żelaza i soli potasowych, jednak krajowi odbiorcy nie byli zainteresowani przyspieszeniem tych dostaw. Trwają obecnie dyskusje nad korektą in minus naszych dostaw obuwia do ZSRR.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W kontraktacji importu z innych krajów socjalistycznych występowały na początku br. opóźnienia. Wobec zmniejszenia się naszego zapotrzebowania na wyroby elektromaszynowe, kraje te uzależniały dostawy towarów nieinwestycyjnych od realizacji ekwiwalentów z naszej strony. W wyniku interwencji uzyskaliśmy poprawę realizacji umów przez tych partnerów. Obroty z krajami RWPG (bez ZSRR) przyniosły w ciągu trzech kwartałów saldo dodatnie (z wyjątkiem. NRD, gdzie mamy saldo ujemne). Saldo bilansu płatniczego z tymi krajami jest ujemne i wynosi 18,6 mln rubli transferowych.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W handlu z krajami RWPG (poza ZSRR) musimy brać pod Uwagę uwarunkowania wewnętrzne tych krajów, zwłaszcza NRD i CSRS.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Obroty z ChRL uległy podwojeniu w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Eksport do krajów kapitalistycznych (w cenach bieżących) był o 5% niższy niż przed rokiem, import zaś spadł o 30%. Wskutek tego saldo dodatnie wynosi 87 mld zł. Spadek importu z tych krajów był jedną z ważnych przyczyn spadku polskiego eksportu. Udział krajów kapitalistycznych w naszych obrotach zmalał w istotny sposób. Spadek importu w ciągu trzech kwartałów w porównaniu ze stanem sprzed roku dotyczył przede wszystkim dóbr inwestycyjnych (o 53%), obejmował jednak również wyroby przeznaczone na zaopatrzenie produkcji (o 27%). Rzutowało to na rozmiary naszego eksportu wyrobów przetworzonych.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Największy regres notujemy w obrotach z USA: eksport do tego kraju spadł o 40%, a import o 85%. Spadły też obroty z innymi krajami kapitalistycznymi - z wyjątkiem Berlina Zachodniego, Norwegii i Kanady.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W obrotach z krajami rozwijającymi się eksport wzrósł o 10%, import natomiast spadł o 33%, głównie wskutek zaniechania przywozu ropy naftowej. Udział tych krajów w eksporcie ogółem zwiększył się z 15,5 do 14%, w imporcie zaś spadł z 8 do 6%. W ciągu trzech kwartałów br. duża była dynamika obrotów z Indiami, Irakiem, Libią, Marokiem i Brazylią. Dokładamy starań by maksymalnie zwiększyć eksport do krajów rozwijających się, biorąc pod uwagę możliwości wzrostu zakupu surowców w tych krajach.</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">27 października br. ogłoszono proklamację prezydenta USA o zawieszeniu wobec Polski klauzuli największego uprzywilejowania (KNU). Decyzja ta bardzo negatywnie odbija się na naszym eksporcie na ten rynek. Amerykańskie stawki celne pozostaną w zasadzie na dotychczasowym poziomie w odniesieniu do szynki w puszkach i niektórych innych wyrobów stanowiących łącznie 30% naszego eksportu. W stosunku do innych towarów skutki zawieszenia KNU będą drastyczne. Dotyczy to tkanin wełnianych i konfekcji, szkła stołowego, mebli, obrabiarek, narzędzi i innych. W 1983 r. decyzja o zawieszeniu KBU może doprowadzić obciążenie naszego eksportu do USA do wysokości 80 mln dolarów (cały nasz eksport do tego kraju w 1980 r. wynosił 220 mln dolarów).</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Recesja, czy nawet - jak niektórzy mówią - depresja gospodarcza w krajach kapitalistycznych stanowi niewątpliwie barierę dla naszego eksportu. Głównym jednak problemem jest niedostateczna podaż towarów na eksport.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Jeżeli chodzi o prognozę do końca br., to przewiduje się, że handel zagraniczny wykona zadania planowane na rok 1982. W obrotach z krajami I obszaru płatniczego eksport powinien osiągnąć 453 mld zł, czyli o 45 mld zł więcej niż przed rokiem, a import - 485 mld zł, czyli o 9 mld zł mniej. Rok zamknęliśmy saldem ujemnym w wys. 52 mld zł. Spadek importu z krajów socjalistycznych spowodowany jest głównie mniejszym zapotrzebowaniem na maszyny i urządzenia.</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Przewiduje się, że eksport do II obszaru płatniczego wyniesie w całym 1982 r. 471 mld zł (o 10 mld zł więcej niż przed rokiem), a import 355 mld zł (o 114 mld zł mniej). Saldo dodatnie wyniesie 116 mld zł.</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">Omawiając działanie instrumentów ekonomicznych stymulujących zwiększanie eksportu, wiceminister R. Strzelecki poruszył przede wszystkim sprawę kursów walut. Producenci są zdania, że kursy te są zbyt niskie. Wiąże się to z tym, że w przemyśle przetwórczym mamy niską wydajność pracy i wysokie koszty przetwarzania. W każdym razie aktualne kursy nie zachęcają do zwiększania eksportu, a udział eksportu zyskownego zmniejsza się. Wymaga to podniesienia poziomu kursów. Kurs dolara powinien wynosić 100 zł, a rubla 80–85 zł. Sprawy te analizowane są w zainteresowanych instytucjach. Należy przy tym pamiętać, że podniesienie kursu walut może przyczynić się do zwyżki cen. Bardzo szeroko stosowane też są dopłaty, Średnio dopłaca się z budżetu 8 gr do każdej złotówki wartości produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W ciągu trzech kwartałów br. 1176 przedsiębiorstw uzyskało odpisy dewizowe. Na rachunkach bankowych tych przedsiębiorstw zgromadzono 216 mln dolarów. Wykorzystano z tego 65 mln dolarów, co świadczy o tym, że przedsiębiorstwa rozsądnie dysponują tymi środkami. Resort przewiduje, że w roku przyszłym wysokość stawek odpisów dewizowych będzie utrzymana, z możliwością ich podniesienia tam, gdzie w realizacji eksportu występuje istotny przyrost. Ważne jest, by konta przedsiębiorstw miały nie tylko ewidencyjny charakter. Przewiduje się m.in. ich oprocentowanie.</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#WiceministerhandluzagranicznegoRyszardStrzelecki">W omawianym okresie udzielono 81 koncesji na prowadzenie handlu zagranicznego, w tym 28 dla przedsiębiorstw przemysłu kluczowego i 55 dla drobnej wytwórczości, z tego 41 dla osób fizycznych. Odmówiono udzielenia koncesji 18 wnioskodawcom, przede wszystkim z drobnej wytwórczości. Spośród wielkich przedsiębiorstw przemysłowych koncesje uzyskały m.in. Fabryka Maszyn Papierniczych „Pampa”, „Rafamet”, „Ursus”, „Predom-Polar” we Wrocławiu i szereg innych.</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Czy po zmianie kierownictwa w Republice Federalnej Niemiec możemy spodziewać się reperkusji w handlu zagranicznym z tym krajem?</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Zmniejszony import w roku ub. był wymuszony; obecnie jest to świadoma działalność MHZ. Ale czy sytuacja - generalnie rzecz biorąc - zaczyna się poprawiać? Chodzi głównie o eksport przemysłu przetwórczego oraz o odpowiedź na pytanie, który z przemysłów ma najwięcej szans eksportowych. Jaka może być pomoc udzielana przemysłowi przetwórczemu i czy zostały wprowadzone bodźce zmierzające do zwiększenia zainteresowania przedsiębiorstw eksportem?</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Czy po ostatnio ogłoszonych przez prezydenta Reagana sankcjach wobec Polski należy się spodziewać podobnych sankcji również ze strony innych krajów kapitalistycznych? Czy w razie takich sankcji mamy przygotowany jakiś strategiczny plan działania, jakiś plan wariantowy?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełRudolfBuchała">Jak kształtują się obecnie ceny 1 tony siarki w eksporcie, a jak wyglądały one w latach 1979–80?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełJózefGórniak">Jak wygląda na dzień dzisiejszy nasze zadłużenie w stosunku do ZSRR?</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PosełJózefGórniak">Czy z krajami RWPG podpisujemy umowy wieloletnie, czy też nadal pracujemy na protokółach rocznych?</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełTadeuszGajda">Wiemy jak czułym elementem dla stabilizacji rynku jest sprawa żywności. Jej eksport - jak nam podano — wzrósł o 1%, a jej import zmalał o 50%. Proszę o bliższe informacje na ten temat.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PosełTadeuszGajda">Jest też sprawa dopłat do towarów eksportowych. Dopłaty te nie sprzyjają dążeniu przedsiębiorstw do zwiększania wydajności i poprawy organizacji pracy. Jestem zdania, że należało by urealnić kurs walut, co sprzyjałoby wzrostowi opłacalności produkcji eksportowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełTadeuszSadura">Rośnie już eksport węgla i eksport miedzi. Chciałbym się dowiedzieć czy więcej eksportujemy miedzi przerobionej, czy więcej w postaci kęsów i bloków.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełWitoldLipski">Jak przedstawia się nasze zadłużenie w krajach socjalistycznych (poza ZSRR)?</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#PosełWitoldLipski">Wiceminister R. Strzelecki mówił o kształtowaniu naszego terms of trade. Jak kształtuje się ta dynamika przy cenach stałych, a jak gdyby zastosować wolumen eksportu.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">W wyniku zmiany koalicji w RFN nie należy się spodziewać pogorszenia w naszym handlu z RFN. Niemcy patrzą pragmatycznie. Polityka sankcji została im narzucona przez USA. Nie wydaje się, że będą dodatkowe kłopoty w eksporcie na ten rynek.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Polityka sankcji ze strony innych krajów kapitalistycznych za przykładem USA oczywiście istnieje, ale nie sądzę, że te sankcje zostaną powtórzone.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Dodatnie saldo obrotów z krajami kapitalistycznymi jest oczywiście wymuszone. Dużej pomocy w tej sytuacji udziela nam ZSRR. Rozwijamy też współpracę i kooperację z innymi krajami socjalistycznymi. W dziedzinie importu kooperacyjnego z krajów socjalistycznych następuje poprawa. Nie mamy natomiast pewności, czy taka poprawa nastąpi także w stosunkach z krajami kapitalistycznymi. Pozytywnym elementem powstałej sytuacji jest adaptacja naszych przedsiębiorstw do nowych warunków w jakich przyszło im pracować. Coraz szerzej są stosowane surowce i komponenty własne oraz z krajów socjalistycznych.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Głównym bodźcem stymulującym eksport są ulgi podatkowe, zgodnie z sierpniową uchwałą Rady Ministrów. Minął jednak zbyt krótki czas, żeby te instrumenty zadziałały. Nieskuteczny jest obowiązujący obecnie kurs walut.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Opóźnienia w kontraktacji z krajami socjalistycznymi nastąpiły na skutek zbyt późnego zawarcia kontraktów na 1982 r. Dążymy do tego, żeby nie było tych opóźnień w odniesieniu do 1983 r. Przez stałe interwencja staramy się przypominać partnerom, że taki czy inny towar powinien przyjść do Polski.</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Wielkość naszego zadłużenia w ZSRR wynika głównie z obrotów clearingowych. Na początku br. zadłużenie to wynosiło 1.382 mln rubli a na koniec trzech kwartałów wzrosło do 2.056 mln rubli. Nasze zadłużenie w stosunku do pozostałych krajów socjalistycznych na początku roku wynosiło 280 mln rubli, a obecnie - 18,6 mln rubli. W stosunku do Związku Radzieckiego saldo ujemne wzrosło o 674 mln rubli, a wobec krajów socjalistycznych zmalało o 262 mln rubli. Głównym powodem zmniejszenia naszego zadłużenia w krajach socjalistycznych (poza ZSRR) jest zmniejszenie importu maszyn i urządzeń z tych krajów i odwrotnie - przyspieszenie eksportu naszych maszyn i urządzeń do tych krajów. Kraje socjalistyczne (poza ZSRR) skrupulatnie bilansują swoje obroty roczne z Polską i nie pozwalają na wzrost zadłużenia.</u>
<u xml:id="u-9.6" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Import żywności rzeczywiście wyraźnie zmalał, ale z bazy bardzo wysokiej. Warto przypomnieć, że jeszcze niedawno 50% naszego importu z krajów kapitalistycznych stanowiła żywność. Zdajemy sobie sprawę, że system dopłat nie jest najbardziej poprawnym rozwiązaniem, ale na skutek zróżnicowania cen i kosztów produkcji musimy go stosować.</u>
<u xml:id="u-9.7" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Miedź eksportujemy głównie w katodach albo w wirebarsach. Wynika to z systemu ceł w krajach kapitalistycznych. Na wyroby przetworzone z miedzi cło wzrasta nieraz do ponad 20% i eksport ten staje się nieopłacalny. Nie znaczy to, że nie ma w ogóle eksportu wyrobów przetworzonych z miedzi np. kabli.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełZdzisławMalicki">Jestem już posłem dwie kadencje i uparcie walczę o zmianę kursu walut. Uważam, że przy takich słabych, jak obecnie, bodźcach w zakresie obniżania kosztów zmiana kursów walut odbywać się będzie nadal w sposób niewłaściwy. Już dzisiaj chcemy z góry usankcjonować ceny w przedsiębiorstwach. Już wcześniej chcemy złagodzić skutki zmian kosztów produkcji. To dobrze, że tylko 40% produkcji w przemyśle maszynowym jest w tym zakresie nieopłacalna. Byłoby gorzej, gdyby proporcje były wyrównane. Oznacza to, że nastąpiła poprawa.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#PosełZdzisławMalicki">Tym niemniej uważam, że system ustalania kursów jest nadal źle ustawiony. Są towary nieopłacalne, ponieważ źle ustawiony jest system kosztów. Pewne towary są dyskryminowane. Należy również uszeregować w grupy towary nieopłacalne. Kursy walut są jednym z najważniejszych elementów w tym zakresie. Obecnie dopłaty stosowane są automatycznie i to dopiero w sytuacji, kiedy podejmowane są decyzje o eksporcie. Ze względu na wagę sprawy zmiana kursu walut powinna być skonsultowana z naszą Komisją.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#PosełZdzisławMalicki">Należy podkreślić, że mimo niestabilności sytuacji gospodarczej w naszym kraju eksport jest opłacalny. Musimy już teraz, chociaż i tak już jest późno, ogłosić ulgi na przyszły rok, ponieważ obecne mają tylko charakter jednoroczny.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#PosełZdzisławMalicki">Wspomniane tu już uchylenie przez rząd amerykański klauzuli najwyższego uprzywilejowania - to nie tylko sprawa wzrostu stawek celnych. Jest to pierwszy krok na drodze stosowania wobec naszego kraju różnorodnych form sankcji. Następną dolegliwością może być zastosowanie przepisów ustawy dumpingowej na eksport towarów do tego właśnie kraju, który był i nadal się mieni rzecznikiem wolności handlu. Obecnie stosuje się bardzo wiele ograniczeń, jak np. limitowanie towarów, żądanie świadectw pochodzenia towarów itp.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#PosełZdzisławMalicki">Historia dowodzi, że najwięcej różnych form dyskryminacji stosują te kraje, które były rzecznikami wspomnianej już wolności handlu, czy też wolności mórz.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#PosełZdzisławMalicki">Po raz drugi wracam na posiedzeniu tej Komisji do sprawy decyzji nr 42 Komitetu Gospodarczego przy Radzie Ministrów z dnia 24 czerwca br.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#PosełZdzisławMalicki">Decyzja ta zobowiązuje ministra handlu zagranicznego do przekształcenia przedsiębiorstw handlu zagranicznego w najkrótszym terminie w spółki handlowe z udziałem producentów w eksporcie i odbiorców w imporcie. Skarb państwa reprezentowany przez MHZ ma mieć w nich 51% udziałów.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#PosełZdzisławMalicki">Decyzją MHZ działaniem tym objęto wstępnie 22 phz: Kolmex, Budimex, Impexmetal, Centrozap, Minax, Labimex, Metalexport, Metronex, Bumar, Uniwersal, Skórimpex, Agromet-Motoimport, Varimex, Kopex, Torimex, Polmot, Pezetel, Unitra, Centromor, Textilimpex.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#PosełZdzisławMalicki">W dniach 25 i 26 października odbyło się dwudniowe seminarium dla przedstawicieli tych przedsiębiorstw handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#PosełZdzisławMalicki">Z informacji obecnych tam przedstawicieli phz wynika, że sprawa napotyka na ogromne trudności i opory nie tylko ze strony zainteresowanych przedsiębiorstw ale i wszystkich ważniejszych producentów w eksporcie.</u>
<u xml:id="u-10.10" who="#PosełZdzisławMalicki">Podnoszono następujące sprawy:</u>
<u xml:id="u-10.11" who="#PosełZdzisławMalicki">- Decyzja nr 42 jest w konflikcie z obowiązującym ustawodawstwem. Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym RM do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych organ założycielski może zarządzić likwidację przedsiębiorstwa jedynie wtedy, gdy ustało lub wydatnie się zmniejszyło zapotrzebowanie społeczne na działalność do jakiej przedsiębiorstwo zostało powołane, a nie ma ono ekonomicznie uzasadnionych możliwości podjęcia innej działalności. W przypadku 22 phz wymienionych nie zaistniały takie okoliczności a tymczasem przekształcenie w spółki handlowe, w myśl wytycznych MHZ, ma być poprzedzone likwidacją phz. Brak jest ponadto podstaw prawnych, które przewidywałyby tworzenie przedsiębiorstw wspólnych (spółek handlowych) z udziałem skarbu państwa.</u>
<u xml:id="u-10.12" who="#PosełZdzisławMalicki">- Utworzenie phz - spółek z 51% udziałem skarbu państwa reprezentowanym przez MHZ oznacza regres w decentralizacji w stosunku do stanu dzisiejszego, w którym phz są przedsiębiorstwami działającymi w oparciu o zasady jako spółki 3 S. W efekcie takiej decyzji phz, z o.o. znajdą się pod 100% kontrolą organu administracji państwowej, co spowoduje dezintegrację aparatu h.z. z producentami na eksport.</u>
<u xml:id="u-10.13" who="#PosełZdzisławMalicki">Zdaniem producentów sprawę tę należy traktować jako zabieg MHZ mający na celu położenie tamy procesowi koncesjonowania a nie istotną poprawę funkcjonowania gospodarki w obrocie z zagranicą.</u>
<u xml:id="u-10.14" who="#PosełZdzisławMalicki">- Skoro władze, wbrew intencjom reformy, zdecydowały się na działanie w trybie administracyjnego nakazu (w stosunku do phz), to niech to działanie rozciągną również na przedsiębiorstwa produkcyjne i niech im polecą przystępowanie do spółek. W aktualnym stanie rzeczy phz są bezsilne wobec wielu (najczęściej najpoważniejszych) producentów, którzy do takich spółek nie chcą przystępować.</u>
<u xml:id="u-10.15" who="#PosełZdzisławMalicki">- Poważniejsze problemy nie wyłaniają się jedynie tam, gdzie tworzenie spółek handlowych jest najmniej celowe, tj. tam, gdzie występuje wielka liczba niezwiązanych z sobą producentów (50–100 i więcej) W takich przypadkach zgromadzenie wspólników będzie raczej sejmikiem a nie organem strategicznego zarządzania. Natomiast ilekroć występowałaby liczba wspólników ograniczona do 10–15, i to takich, którzy mają punkty styku i wspólne problemy na rynkach zagranicznych w marketingu, serwisu itp, tj tam, gdzie tworzenie spółek byłoby bardzo celowe.</u>
<u xml:id="u-10.16" who="#PosełZdzisławMalicki">— Decyzja o przekształceniu phz w spółki wywołuje frustrację, zniechęcenie, uczucie działania pod administracyjnym przymusem; brak jest przekonania o celowości tego zabiegu, rodzi się lęk o utratę posiadanego dorobku; podnoszony jest brak ekonomicznych korzyści, podkreślany wysokim opodatkowaniem (65%) zysku spółek.</u>
<u xml:id="u-10.17" who="#PosełZdzisławMalicki">- Niezrozumiałe jest dlaczego nie jest brany pod uwagę taki wspólnik jak Bank Handlowy, który stale finansuje poważną część aktywów phz i zamiana kredytów na udziały w phz byłaby logiczną decyzją.</u>
<u xml:id="u-10.18" who="#PosełZdzisławMalicki">- Podkreśla się nietrafność przewidywanych dla spółek rozwiązań systemu ekonomiczno-finansowego, które w myśl wytycznych MHZ mają nie odbiegać od rozwiązań obowiązujących przedsiębiorstwa państwowe, co czyni z proponowanych spółek czystą fikcję, która pozbawiona będzie zalet przedsiębiorstw, jak i zalet spółek z o.o., a będzie miała jedynie wady jednego i drugiego. Partnerzy zagraniczni fikcję tę szybko rozszyfrują - bo mają prawo, i będą żądać od spółek okazywania bilansu i rachunku wyników.</u>
<u xml:id="u-10.19" who="#PosełZdzisławMalicki">Z tego krytycznego przeglądu wyciągnąć należy następujące wnioski:</u>
<u xml:id="u-10.20" who="#PosełZdzisławMalicki">Po pierwsze - decyzja nr 42 najwyraźniej została podjęta bez należytej konsultacji i beż uwzględnienia wszelkich trudności i możliwych skutków. Tworzenie spółek dla handlu zagranicznego jest kierunkiem właściwym, pod warunkiem, że stosowana będzie selektywnie (tam gdzie to m że przynieść korzyści) i na zasadzie dobrowolności zarówno ze strony phz jak i wspólników. Podjęcie tej decyzji w trybie administracyjnego nakazu i ślepe dążenie do jej realizacji bez względu na opory i przyszłe skutki może tylko tę formę skompromitować i spowodować gospodarcze szkody.</u>
<u xml:id="u-10.21" who="#PosełZdzisławMalicki">Po drugie - nie można tworzyć spółek bez opracowania rozwiązań, które umożliwiałyby zawiązywanie spółki i wniesienie kapitału przez założycieli-wspólników oraz przejęcie istniejącego phz w drodze „odkupienia” od skarbu państwa jego wartości netto. Wartość netto stanowi suma wartości bilansowych aktywów phz pomniejszona o zobowiązania o charakterze wierzycielskim (kredyty, należności dostawców itp). Tylko w taki sposób spółki mogą powstawać, przejmując przedsiębiorstwa, firmę, majątek, prawa i zobowiązania phz niejako „w biegu” (tj. bez likwidacji) i kontynuować ich pracę bez żadnych zakłóceń.</u>
<u xml:id="u-10.22" who="#PosełZdzisławMalicki">Po trzecie - udział skarbu państwa może być celowy, ale nie ma absolutnie żadnych powodów, by musiał on wynosić 51% i był reprezentowany przez MHZ (pamiętajmy, że reprezentowanie odbywa się poprzez fizyczną osobę lub osoby) czy jakikolwiek inny organ administracji państwowej. Fakt, że wspólnikami będą przedsiębiorstwa państwowe (i ew. Bank Handlowy) stanowi dostateczną gwarancję, że interes państwa będzie przestrzegany.</u>
<u xml:id="u-10.23" who="#PosełZdzisławMalicki">Po czwarte - warunkiem nieodzownym funkcjonowania spółki handlowej musi być oparcie jej na właściwym tej formie systemie finansowym, którego podstawowe cechy są następujące:</u>
<u xml:id="u-10.24" who="#PosełZdzisławMalicki">- spółka w odróżnieniu od przedsiębiorstwa państwowego jest właścicielem swojego majątku, - majątek ten w każdym czasie sfinansowany jest przez zobowiązania oraz kapitały (fundusze), które stanowią własność wspólników i zarazem są zobowiązaniom spółki wobec tychże wspólników. Są to: kapitał (fundusz) zakładowy zarejestrowany; kapitał (fundusz) rezerwowy tworzony z czystego zysku w wysokości określonej umową spółki a stanowiący granicę wypłat wspólnikom z czystego zysku ponad kapitał zakładowy; kapitał (fundusz) zapasowy tworzony ponad kapitał (fundusz) rezerwowy z czystego zysku zatrzymanego w spółce decyzją wspólników.</u>
<u xml:id="u-10.25" who="#PosełZdzisławMalicki">Z tych wymogów wynika cały łańcuch konsekwencji, m.in. zaniechanie takich konstrukcji jak fundusz statutowy, fundusz rozwoju, wprowadzenie pojęcia aktywów i pasywów bieżących itd.</u>
<u xml:id="u-10.26" who="#komentarz">(Ministerstwo Finansów i MHZ w tej problematyce są poinformowane, ale nie podejmują żadnych prac)</u>
<u xml:id="u-10.27" who="#PosełZdzisławMalicki">Po piąte - decyzja nr 42 byłaby decyzją pożądaną i gospodarczo celową, gdyby zobowiązywała MHZ do udzielania wszelkich ułatwień dla tworzenia spółek i obejmowanie przez nie phz na zasadach dobrowolności i gdyby upoważniała skarb państwa do obejmowania udziałów w porozumieniu z założycielami.</u>
<u xml:id="u-10.28" who="#PosełZdzisławMalicki">Kombinat przemysłowy Huta Stalowa Wola czynnie i inicjatywnie uczestniczył w pracach nad przekształceniem PHZ Bumar w spółkę z o.o. już od roku 1981. W aktualnym stanie rzeczy kombinat nie decyduje się na objęcie udziałów w spółce, która byłaby utworzona na podstawie decyzji nr 42, gdyż nie widzi w tym ani zalet ani korzyści.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Jestem zaskoczona pozytywnymi wynikami w naszym handlu zagranicznym. Na początku 1982 r. gospodarka była przecież zupełnie rozstrojona. Obroty osiągnięte w okresie trzech kwartałów br. to chyba jednak głównie dokonania gospodarki w II i III kwartale. Rok 1981 też nie był dla nas korzystny. Dla uzmysłowienia sobie postępu, warto porównać te obroty z obrotami w handlu zagranicznym z roku 1980. Dowiodłoby to wysiłku, jaki został uczyniony w roku bieżącym. A trzeba przy tym pamiętać, że jest to przecież pierwszy rok wdrażania mechanizmu reformy gospodarczej. Chciałabym, aby nasza Komisja przy dokonywaniu oceny wzięła pod uwagę fakt, że ciężki to był okres i jak wiele przełamano barier organizacyjnych, psychologicznych i innych.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Oceniając zatem ten okres należy wyciągnąć prawidłowe wnioski do działania na przyszłość. Nie bez kozery pytałam, czy rząd ma opracowany wariantowy program strategicznego rozwoju. Jest to niezmiernie ważne, ponieważ dokonać tego musimy w sytuacji, kiedy cały świat przeżywa wielką recesję gospodarczą. Trzeba wziąć również pod uwagę to, że w tej sytuacji każdy kraj będzie bronić swojego interesu. Przy omawianiu założeń planu 5-letniego powinien powstać właśnie taki plan wariantowy uwzględniający właśnie niezwykle skomplikowaną sytuację w świecie.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Jeśli chodzi o stanowisko posła Z. Malickiego, to zdania w sprawię przedsiębiorstw handlu zagranicznego są podzielone. Potrzebna jest spokojna i rzeczowa analiza stanu faktycznego, aby nie popadać w nowe skrajności.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Przy omawianiu podziału produktu wytworzonego przeżywam ciągle rozterkę. Z jednej strony odzywa się we mnie konsumentka, pragnąca widzieć na półkach jak najwięcej towarów, a z drugiej strony działaczka, która chciałaby zwiększać eksport.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełZygmuntJędrzejewski">Chciałbym powrócić do sprawy sprzedawania niektórych naszych artykułów, jak np. siarki. Dyrektor Kosicki przedstawił nam na posiedzeniu Komisji materiały, z których wynika, że ceny siarki utrzymują się od 10 lat na tym samym poziomie. Według danych przedstawionych przez NIK wynika, że dopłaty do eksportu były wysokie, a z obecnie przedstawionej informacji wynika, że wzrosły one jeszcze znaczniej. Trzeba się więc zastanowić nad niektórymi cenami.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełJózefGórniak">W ostatnim czasie przeprowadziłem rozmowy w kilku centralach handlowych i muszę przyznać, że istnieje tam duże zaangażowanie w sprawy eksportu.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PosełJózefGórniak">W związku z tym nasunęło mi się kilka refleksji. Coraz więcej uwagi poświęca się Związkowi Radzieckiemu jako partnerowi handlowemu. Warto wiedzieć, że saldo dodatnie w handlu z ZSRR mieliśmy tylko w roku 1979. W pozostałych latach było ono zawsze ujemne. Obecnie zaś sięga ponad 2,5 mld rubli, a przy tyra od początku roku obserwuje się znaczny wzrost naszego zadłużenia. A suma ta - to roczny eksport naszych towarów do Związku Radzieckiego. Jeśli przyjrzeć się liście artykułów jakie otrzymujemy z ZSRR, to okaże się, że ponad 70% to wsady dla naszego przemysłu. Chodzi głównie o ropę naftową, bawełnę oraz inne surowce mające kluczowe znaczenie dla naszej gospodarki. Gdyby nie te dostawy, to znaczna część produkcji przemysłowej stanęłaby pod znakiem zapytania.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#PosełJózefGórniak">Brak nam wieloletnich umów handlowych z ZSRR. Wypada się zastanowić czy możliwe jest opracowanie realnych planów rozwoju bez istnienia takich porozumień. W planach strategicznych trzeba to uwzględnić, aby uniknąć w przyszłości powtarzających się interwencji w sprawie terminowych dostaw.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#PosełJózefGórniak">Spadek importu z krajów kapitalistycznych dla potrzeb przemysłu powoduje m.in. osłabienie rytmiki produkcji, co prowadzi do jej zmniejszenia i w konsekwencji wpływa na wielkość eksporty.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#PosełJózefGórniak">Musimy pogłębić współpracę z krajami RWPG. Moim zdaniem, nasza Komisja może w tym zakresie odegrać właściwą rolę. Na rynkach światowych obserwujemy znaczny spadek ilości naszych wyrobów oraz ich niski 'poziom techniczny. Rola resortu powinna się sprowadzić do uwzględnienia wszelkich powiązań handlu zagranicznego z mechanizmem reformy gospodarczej. W najbliższym czasie trzeba dokonać oceny i w oparciu o nią rozwiązać wszystkie sprawy związane z eksportem i handlem zagranicznym. Pamiętać trzeba jednocześnie, że nikt nie będzie się na Zachodzie wiązał z nami na krótkie terminy. Mogą to robić kraje socjalistyczne prowadzące państwową politykę w handlu zagranicznym. Sytuacja dojrzała do tego, aby połączyć w tej dziedzinie działanie resortu handlu zagranicznego, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów oraz przedsiębiorstw.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełWitoldLipski">W sytuacji recesji czy nawet depresji na świecie przedstawione nam wyniki w handlu zagranicznym za trzy kwartały br. należy uznać za zadowalające. Dotyczy to także zadań całorocznych, które jak wynika z prognoz, powinny być wykonane. Można się wprawdzie obawiać, czy dokonaliśmy dostatecznie gruntownej analizy sytuacji, niemniej wydaje się, że tendencje, które obserwujemy w handlu zagranicznym są pozytywne, zwłaszcza jeśli uwzględni się niedostateczne zachęty do rozwijania produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#PosełWitoldLipski">Komisja powinna poprzeć wniosek posła Z. Malickiego na temat ostatnich posunięć amerykańskich cofających Polsce klauzulę największego uprzywilejowania.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#PosełWitoldLipski">Istotne jest to, co mówiono na temat kilkuletniego planu rozwoju naszego handlu zagranicznego. Sądzę, że Komisja powinna zająć stanowisko w tej sprawie i postulować przyspieszenie prac nad zawarciem wieloletnich umów handlowych z naszymi największymi partnerami.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#PosełWitoldLipski">Zmiana kursu walut jest decyzją niezmiernie istotną w każdym kraju. W okresie gdy w dziedzinie obniżki kosztów własnych nie widać postępu trzeba podejść bardzo rozważnie do kształtowania kursu walut. Niezawinione przez zakład trudności powinny być rekompensowane nie kursem walut, ale innymi instrumentami ekonomicznymi.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#PosełWitoldLipski">Występująca na rynkach kapitalistycznych recesja i w ogóle sytuacja na światowym rynku nie jest w kraju właściwie doceniana. Niemniej jednak główny problem rozwoju naszego eksportu tkwi w większej podaży towarów, w ich jakości i terminowości dostaw. Wydaje się więc, że szczególną uwagę trzeba poświęcić tym wszystkim przeszkodom, które hamują rozwijanie produkcji eksportowej w przedsiębiorstwach. Tym zagadnieniom powinniśmy zająć się na następnych posiedzeniach Komisji.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PosełZdzisławaSudyka">Z problematyką eksportu musimy dotrzeć do świadomości załóg, głównie poprzez system płac. Istniejące i opracowywane koncepcje zmian w strukturze naszej gospodarki narodowej kładą na to szczególny nacisk. W projekcie 5-letniego planu przywrócenia równowagi ekonomicznej znajdujemy szereg wskazań w tej dziedzinie. Mówi się, m.in. o rozwijaniu orientacji proeksportowej. Równocześnie w materiałach czytamy, że Polska nie wywiąże się w stosunku do ZSRR ze swych zobowiązań eksportowych. Dotyczy to zwłaszcza dostaw z przemysłu lekkiego na skutek braku zatrudnienia. Eksport przemysłu lekkiego spada o 7–8% w ciągu trzech kwartałów br. w stosunku do analogicznego okresu ub.r. Rozumiem, że takie zjawiska można tłumaczyć kłopotami surowcowymi czy energetycznymi, ale nie zatrudnieniowymi. Trzeba sięgnąć po preferencje płacowe. Minister handlu zagranicznego powinien podjąć pewne kroki w zainteresowanych resortach i porozumieć się z Ministerstwem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, żeby przyspieszyć wprowadzenie nowego systemu płac w przeżywających trudności zatrudnieniowe przemysłach i przedsiębiorstwach.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PosełZdzisławaSudyka">Dyrektor Zespołu NIK Wacław Kosicki: Obecnie w dobie wprowadzania reformy gospodarczej także Najwyższa Izba Kontroli zmienia kierunek działania. NIK szerzej bada działalność ministerstw, a w mniejszym stopniu działalność przedsiębiorstw, które uzyskały samodzielność.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PosełZdzisławaSudyka">W tym roku z naszych badań w Ministerstwie Handlu Zagranicznego wynika, że MHZ zaczyna działać bardziej elastycznie w wielu dziedzinach. Wyniki handlu zagranicznego w trzech kwartałach br. są w dużym stopniu rezultatem pracy tego resortu. Ministerstwu Handlu Zagranicznemu nie można np. postawić zarzutu, że zbyt wolno wydaje koncesje, a raczej chyba, że robi to zbyt pochopnie. Zaskakujące natomiast jest zjawisko, że tak mało wniosków o koncesje wpłynęło z dużych przedsiębiorstw przemysłowych. Bardzo dużo wniosków wpływa natomiast od rzemieślników, W dziedzinie eksportu nowym zjawiskiem jest sprawa masy towarowej. Kontrole NIK wykazują, że masą towarowa jest często oferowana przez przemysł a centrale handlu zagranicznego (wśród nich Bumar, Minex, a częściowo nawet i Węglokoks) tworzą niższy od możliwości plan eksportu. W centralach handlu zagranicznego trzeba bardziej zainteresować się wywozem oferowanej masy towarowej.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#PosełZdzisławaSudyka">W Bumarze np. bardzo duża jest różnica między proponowaną przez przemysł a przyjętą przez tę centralę do planu masą towarową na eksport.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#PosełZdzisławaSudyka">Drugą ciągle aktualną jest sprawa jakości. Tutaj nie ma żadnej poprawy: jest gorzej niż było. 98% takich towarów, jak szkło ceramiczne, szkło gospodarcze i kryształy było reklamowanych. Na maszyny budowlane, także produkowane na bazie licencji, ilość reklamacji jest większa od liczby wyeksportowanych maszyn i urządzeń. Reklamacje dotyczą głównie ciągników, ładowarek z „Fadromy”, koparek z „Waryńskiego”. Były przypadki zrywania kontraktów na skutek złej jakości dostaw.</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#PosełZdzisławaSudyka">Sprawa kursu walut jest bardzo dyskusyjna. NIK zasięgała w tej sprawie także opinii naukowców. Wystąpiliśmy z propozycją urealnienia tego kursu. Uważamy bowiem, że dopłaty dla przedsiębiorstw nie stanowią bodźca dostatecznie mobilizującego do zwiększenia produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#PosełZdzisławaSudyka">Dyrektor departamentu w Ministerstwie Hutnictwa i Przemysłu. Maszynowego Jerzy Bielecki: Tegoroczne obroty wyrobami zakładów naszego resortu z pięcioma podstawowymi krajami kapitalistycznymi (RFN, W. Brytanią, USA, Włochami i Francją) będą o ok. 20% niższe w porównaniu z rokiem ub., w tym jeżeli chodzi o USA nawet o ok. 50%. Na tym tle niepokojąco wyglądają perspektywy na rok przyszły. Poza przemysłem stoczniowym, gdzie można mówić o „przekontraktowaniu”, stan kontraktacji w ramach resortu wynosi obecnie zaledwie 7,4%, a w branżach przemysłu elektromaszynowego średnio 15%. Jest to stan bardzo zły. Potrzebne są bardzo aktywne działania przemysłu i handlu zagranicznego dla realizacji zadań 1983 r. Ważne jest przy tym, w jakich warunkach odbywają się te działania. W imporcie wiele zależy od terminowego podejmowania decyzji. Szybko trzeba przekazać zwłaszcza decyzje co do importu niezbędnego dla realizacji programów operacyjnych. Niektóre materiały i surowce trzeba kupować już teraz, jesteśmy nawet o miesiąc opóźnieni.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#PosełZdzisławaSudyka">Dyrektor Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego prof. Józef Sołdaczuk: Podniesienie wskaźnika wykorzystania zdolności wytwórczych umożliwi obniżenie kosztów produkcji, a więc poprawę efektywności. Trudno to sobie jednak wyobrazić przy 30–40% wykorzystania tych zdolności.</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#PosełZdzisławaSudyka">Umiarkowana dewaluacja złotówki to właściwa droga. Nawet i ona nie zapewni jednak opłacalności eksportu niektórych wyrobów. Dlatego konieczne są dopłaty z budżetu. Skala dopłat powinna być ustalana z wyprzedzeniem na kilka lat i to ustalana degresywnie (w miarę rozwoju eksportu). W obecnej kryzysowej sytuacji dopłaty są uzasadnione.</u>
<u xml:id="u-15.9" who="#PosełZdzisławaSudyka">Odrębnym problemem są podatki, którymi obciąża się eksport. Podnosi to. koszty, obniża efektywność i wymaga dopłat, a w rezultacie, martwimy się nieopłacalnością. Zwłaszcza jeżeli chodzi o podatek od funduszu płac mający służyć aktywizacji zawodowej pracowników zwalnianych: przecież rozwój eksportu będzie tworzył nowe miejsca pracy. Podatek ten miał przesuwać ludzi do tych przedsiębiorstw, które mogą zatrudniać dodatkowych pracowników, a więc właśnie do zakładów proeksportowych.</u>
<u xml:id="u-15.10" who="#PosełZdzisławaSudyka">Proponowane przez MHZ podwyższone kursy walut (100 i 80 zł) oznaczałyby 11–12% dewaluacji, co jest uzasadnione. W przyszłości będziemy musieli dokonywać analogicznej dewaluacji. Nie powinno to wpływać na ceny krajowe, a dotyczyć jedynie cen towarów importowanych. Import byłby wówczas bardzo drogi, a jeżeli chodzi o ceny wewnętrzne, to zbliżenie do cen światowych należy rozłożyć w czasie.</u>
<u xml:id="u-15.11" who="#PosełZdzisławaSudyka">Znaną jest w świecie praktyka przesadnych ocen koniunktur, by zmuszać rządy do odpowiednich działań. Należy sądzić, że w 1983 r. recesja wygaśnie — najpierw w USA, a potem w Europie Zachodniej. Wygasanie recesji w 1983 r. nie pomoże nam w kontraktacji, ale w dwu następnych latach planu można liczyć na ożywienie.</u>
<u xml:id="u-15.12" who="#PosełZdzisławaSudyka">Wycofanie KNU polega na odebraniu nam klauzuli bezwarunkowej, z jakiej, jako jedyni obok Jugosławii wśród krajów socjalistycznych korzystaliśmy dotychczas (Węgry i Rumunią mają klauzulę warunkową, co roku odnawianą; zasada ta umożliwia ingerowanie w sprawy wewnętrzne i dlatego Związek Radziecki odrzucił możliwość korzystania z takiej klauzuli). Grożą nam inne konsekwencje - musimy mianowicie zwiększać subwencje i narazić się na postępowanie (w USA) przeciwko eksportowi subwencjonowanemu. Postępowanie takie jest znacznie prostsze niż przeciwko eksportowi dumpingowemu. Stąd - wielkie elementy niepewności i zniechęcenia producentów do wytwarzania na eksport do USA oraz pragnienie przesuwania się na inne rynki. Ma dłuższą metę oznacza to stopniowe wycofywanie się z rynku amerykańskiego, chyba że dysponuje się unikalnym typom eksportu, Zawieszenie KNU w stosunku do Polski stwarza bardzo poważny precedens stosowania warunków politycznych, z czym zawsze walczono.</u>
<u xml:id="u-15.13" who="#PosełZdzisławaSudyka">Dyrektor departamentu w Komisji Planowania przy RM Alfred Siennicki: Zamierzenia z lat 1979–80 dotyczące długofalowych koncepcji współpracy integracyjnej z krajami RWPG wymagają obecnie korekty. Zawarliśmy dotychczas odpowiednie porozumienia z Bułgarią, Mongolią, Kubą i Wietnamem, trwają prace nad skorygowaniem koncepcji współpracy z pozostałymi krajami RWPG. Stawiamy tam na ograniczanie importu maszyn i urządzeń. Zwiększanie importu dla gospodarki żywnościowej, części zamiennych, akumulatorów, ogumienia itd. Występujemy o ograniczenie naszego eksportu towarów rynkowych, a jednocześnie Chcemy zwiększać zakupy surowców i żywności.</u>
<u xml:id="u-15.14" who="#PosełZdzisławaSudyka">Uzgodnienia na lata 1983–85 zamierzamy zakończyć na przełomie roku. W 1983 r. podjęte będą w ramach RWPG prace nad koordynacją planów na następne 5-lecie, to znaczy lata 1986–1990. W pracach tych potrzebna będzie aktywna działalność, z udziałem wielkich zakładów, w celu dokonywania uzgodnień wieloletnich. Wiceminister handlu zagranicznego Ryszard Strzelecki: Nasze zadowolenie wynikami z trzech kwartałów jest bardzo względne, opiera się bowiem na porównaniach z bardzo niedobrymi okresami (1980–81).</u>
<u xml:id="u-15.15" who="#PosełZdzisławaSudyka">Tryb regulacji kursów walut ustalony został w założeniach reformy gospodarczej. Kursy te mają być ustalane na poziomie gwarantującym 75–85% opłacalnego eksportu. Obecny kurs zapewnia tylko sześćdziesiąt kilka procent opłacalności. Zapewnienie opłacalności eksportu będzie procesem długotrwałym. Podobnie postępują inne kraje: kiedy sytuacja pogarsza się i ich eksport przestaje być konkurencyjny - zmieniają parytet waluty. Wiadomo np., że Jugosławia przeszła od kilkunastu do 64 dinarów za dolara. Dopłaty do eksportu są złem koniecznym; ich wielkość trzeba ograniczać.</u>
<u xml:id="u-15.16" who="#PosełZdzisławaSudyka">Spółki istnieją w handlu zagranicznym od dawna, Ostatnio przedsiębiorstwa żeglugowe i transportu międzynarodowego stały się spółkami: daje to bezpieczniejsze poruszanie się na rynkach obcych. MHZ nie kieruje się żadnymi ukrytymi motywami, nie chce dyrygować spółkami, nigdy też nie dyrygowało przedsiębiorstwami handlu zagranicznego. Spółki też będą miały dużą swobodę działania - zgodnie z reformą gospodarczą.</u>
<u xml:id="u-15.17" who="#PosełZdzisławaSudyka">Koncesje przyznajemy tym, którzy o to występują i mają odpowiednie warunki. Okazuje się, że samodzielne handlowanie nie jest rzeczą łatwą. Najlepszym rozwiązaniem jest przedsiębiorstwo handlu zagranicznego w formie spółki, która reprezentuje interesy producentów. Motyw główny działania spółek, to maksymalizacja eksportu (a nie zysku). Instrument w postaci spółki jest tu bardzo pomocny. Zysk powinien powstawać u producenta, a nie w przedsiębiorstwie handlu zagranicznego. Warto przypomnieć, że w 1981 r. wiele przedsiębiorstw występowało z własnej inicjatywy, bez żadnych nacisków o przekształcenie się w spółki.</u>
<u xml:id="u-15.18" who="#PosełZdzisławaSudyka">Sprawy te wiążą się z naszą wymianą z krajami socjalistycznymi, gdzie handel jest scentralizowany i oparty na kontyngentach. Dopuszczanie wielu przedsiębiorstw kryje ryzyko niepożądanej konkurencji. Kojarzenie interesów eksporterów w stosunku do krajów socjalistycznych jest korzystne.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PosełStanisławGębala">Poseł Z. Malicki kwestionował ustalenia dotyczące udziałów, wskazywał, że producent ma mniejszość głosów.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#WiceministerRStrzelecki">Zgodnie ze statutem można te sprawy różnie regulować. Rezygnujemy z udziałów w zyskach. Jest w tych sprawach wiele nieporozumień.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#WiceministerRStrzelecki">Przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala (PZPR): Temat uważam za otwarty. W styczniu 1983 r. zastanowimy się nad kierunkami dalszej modyfikacji przepisów o spółkach. Trzeba te sprawy obserwować, by nie dopuścić do perturbacji w stosunkach między przemysłem a handlem zagranicznym.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#WiceministerRStrzelecki">Dostarczone materiały i przebieg dyskusji dają podstawę do stwierdzenia, że mimo trudnej sytuacji gospodarczej osiągnięto pewien postęp. Mamy do czynienia z pewnym wzrostem eksportu w przemysłach wydobywczych, elektromaszynowym i spożywczym, Zmniejsza się importochłonność gospodarki, w pewnym sensie wymuszona. Jest to niewątpliwie rezultat większej aktywności naszej kadry technicznej. Korzystne zmiany występują w strukturze importu: zmalał import inwestycyjny, wzrósł import zaopatrzeniowy i rynkowy.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#WiceministerRStrzelecki">Nadal niekorzystne są terms of trade. Mamy saldo ujemne 14,5 mld zł za 9 miesięcy br. Występują zmiany w kształtowaniu się salda w poszczególnych obszarach. W obszarze I pogłębia się zadłużenie w ZSRR. Jest na to zgoda kierownictwa radzieckiego. Chcemy, żeby w przyszłym roku to niezrównoważenie było nie mniejsze niż w br. Będziemy o to zabiegać.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#WiceministerRStrzelecki">W II obszarze saldo jest dodatnie, choć stanowi to rezultat ograniczenia importu, a to przecież nie cieszy. Występują zmiany w strukturze geograficznej importu z II obszaru - bardzo duży spadek przywozu z USA, a także z Japonii i innych krajów, przy jednoczesnym zwiększeniu importu z Norwegii, Szwecji, Szwajcarii, Kanady, Australii, Meksyku. Ten kierunek działania MHZ należy uznać za właściwy.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#WiceministerRStrzelecki">Wykorzystanie instrumentów ekonomicznych wynikających z reformy gospodarczej daje rezultaty. Śmiało można stwierdzić, że w obszarze handlu zagranicznego reforma gospodarcza wniosła najwięcej odczuwalnych zmian dla przedsiębiorstw. W niedługim czasie będą przedstawione dalsze modyfikacje rozwiązań systemowych na 1983 r. Zastanowimy się wówczas, co należy inaczej rozwiązać w obszarze handlu zagranicznego. Na dziś - najważniejszą sprawą jest stwarzanie jak najlepszych warunków dla wzrostu obrotów handlowych w roku przyszłym.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#WiceministerRStrzelecki">Restrykcje Reagana są szczególnie oburzające dlatego, że u ich podłoża nie leżą przesłanki ekonomiczne, lecz polityczne (mimo prób innego przedstawienia motywów tej decyzji). Podzielam wniosek, że powinniśmy wyrazić nasze oburzenie i dezaprobatę dla takich praktyk. Wiemy, że świat zajmuje w tej sprawie różne stanowiska, przy czym szereg krajów europejskich i zamorskich staje po naszej stronie. Wystąpiliśmy w tej sprawie do GATT.</u>
<u xml:id="u-17.7" who="#WiceministerRStrzelecki">W sprawie dopłat podzielam stanowisko posłów Z. Malickiego i W. Lipskiego, że przyznając je powinniśmy analizować koszty w przedsiębiorstwach: czy obniża się koszty, czy też przerzuca je na eksport. Proszę dyr. Kosickiego, by NIK zbadała tę sprawę.</u>
<u xml:id="u-17.8" who="#WiceministerRStrzelecki">Kursy walut to nasz stały temat. Przemysł stosuje dotychczas w cenach zaopatrzeniowych kurs 50zł za dolara. Na tym są oparte aktualne koszty. Od 1 stycznia 1985 r. powinniśmy „wchłonąć” obecny kurs (80 zł za dol.), a już mówimy o 100 zł. Mamy wyliczenia mówiące o tym, jak kurs 80 zł za dolara przeniesie się na ceny detaliczne. Musimy znać zamierzenia MHZ i Ministerstwa Finansów w tej dziedzinie, a w szczególności orientować się, jakie będą ich skutki w postaci cen detalicznych.</u>
<u xml:id="u-17.9" who="#WiceministerRStrzelecki">Co się tyczy stosunków z krajami socjalistycznymi, to należy pamiętać, że sami wyłączyliśmy się z powiązać 5-letnich. Nie prowadziliśmy odpowiednich uzgodnień sytuacji, trudno bowiem było cokolwiek zaproponować partnerom. Nie zapominajmy przy tym, że niektóre elementy reformy gospodarczej w handlu zagranicznym nie są całkowicie zrozumiałe dla naszych partnerów, a to nie sprzyja szybszemu zawieraniu porozumień. Są przygotowania do spotkania przedstawicieli krajów RWPG na najwyższym szczeblu.</u>
<u xml:id="u-17.10" who="#WiceministerRStrzelecki">Bardzo niepomyślną sprawą jest to, że nie wywiązujemy się z dostaw do Związku Radzieckiego nawet w ramach przerobu powierzonego surowca. Motywuje się to brakami zatrudnienia. Wystąpiły zjawiska, których nie mogliśmy przewidzieć. Wydłużenie urlopów wychowawczych zbiegło się z wcześniejszym przechodzeniem na emerytury powodując, że z przemysłu lekkiego odeszło mnóstwo ludzi. Sytuacja w ostatnich tygodniach zmienia się, są propozycje resortu, których realizacja miałaby ułatwić szybszy wzrost zatrudnienia w tym przemyśle.</u>
<u xml:id="u-17.11" who="#WiceministerRStrzelecki">W związku z sygnalizowaną przez NIK małą efektywnością eksportu jest pożądane, żeby MHZ przyjrzało się tej sprawie.</u>
<u xml:id="u-17.12" who="#WiceministerRStrzelecki">Bardzo niedobra jest sytuacja z jakością i zwrotami wyrobów eksportowanych. Może należy rozważyć w niektórych przypadkach odebranie uprawnień (koncesji), może zastosować jakieś dolegliwości finansowe, żeby nie opłacała się produkcja zła, kompromitująca nasz eksport.</u>
<u xml:id="u-17.13" who="#WiceministerRStrzelecki">W drugim punkcie porządku obrad Komisja uchwaliła opinię do Prezesa Rady Ministrów w sprawie stanu stosunków gospodarczych z krajami rozwijającymi się.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>