text_structure.xml 41.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 28 maja 1980 r. Komisja Handlu Zagranicznego, obradującą pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR), rozpatrzyła węzłowe problemy efektywności i jakości eksportu i importu.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej z wiceministrem Ryszardem Strzeleckim, Ministerstwa Przemysłu Maszynowego z wiceministrem Zygmuntem Drozdem, Ministerstwa Rolnictwa z wiceministrem Henrykiem Burczykiem, Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z I zastępcą ministra Witoldem Dąbrowskim, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych, Ministerstwa Przemysłu Lekkiego, Polskiej Izby Handlu granicznego, Głównego Urzędu Ceł, Najwyższej Izby Kontroli i Centralnej Rady Związków Zawodowych.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Dostarczoną przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej informację dotyczącą węzłowych problemów efektywności eksportu oraz jakości eksportowanych i importowanych wyrobów, uzupełnił wiceminister Ryszard Strzelecki. Poinformował on, że w 1979 roku, po trzech pierwszych, niekorzystnych latach obecnej 5-latki, odnotowano poprawę efektywności eksportu wyrażającą się obniżeniem wskaźnika KWF w eksporcie Ogółem z 10,0 zł obiegowych za 1 zł dewizowego do 9, 7 ob/zł dew.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">Pozytywnie należy ocenić fakt, iż poprawa efektywności dokonała się w II obszarze płatniczym, a zatem tam, gdzie w zakresie efektywności eksportu przez szereg lat występowała tendencja wyraźnie niekorzystna.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Korzystne zmiany zaszły również w I kwartale 1980 r., w którym koszt uzyskania złotego dewizowego w I obszarze płatniczym był niższy o 30 groszy, a w obszarze II nawet o 90 groszy od średniego kosztu 1979.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Działania administracyjne, przede wszystkim polegające na eliminowaniu eksportu nieefektywnego oraz środki o charakterze ekonomiczno-systemowym przyczynić się powinny do utrwalenia tej poprawy, a być może nawet do osiągnięcia dalszego postępu.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">Korzystne zmiany w efektywności eksportu uzyskane były przede wszystkim dzięki wzrostowi cen dewizowych, który w 1979 r. wyniósł 2,2% - w eksporcie do krajów socjalistycznych i 10,3% - w eksporcie do krajów kapitalistycznych, a w I kwartale br. odpowiednio 4,0% i 13,5%.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">Do tego wzrostu cen niewątpliwie przyczyniła się decyzją nr 12 z 1979 r. ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej wprowadzająca m.in. w przedsiębiorstwach handlu zagranicznego system nagradzania za podwyżki cen dewizowych w eksporcie do krajów II obszaru płatniczego. Postanowienia tej decyzji zostały utrzymane w mocy również w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Trzeba jednak podkreślić, że jak dotąd niedostatecznie wykorzystywany był drugi, obok wzrostu cen dewizowych, czynnik poprawy efektywności eksportu, to jest zmniejszanie nakładów jednostkowych produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">Obserwując kształtowanie się kosztów, w szeregu przypadków stwierdzamy ich niepokojący wzrost, wynikający często z przesłanek o charakterze subiektywnym, a więc realnie możliwych do wyeliminowania. Dotyczy to m.in. niewłaściwego wykorzystania potencjału produkcyjnego, czy też wysokiej materiałochłonności produkcji. Odczuwalną poprawę w tym zakresie przynieść może prawidłowe stosowanie systemu nagradzania jednostek specjalizujących się w eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">Znaczne możliwości poprawy efektywności eksportu tkwią również w jego strukturze towarowej. Efektywność eksportu jest silnie zróżnicowana w przekroju gałęziowym i - co za tym idzie - w przekroju resortowym. Zróżnicowanie efektywności eksportu występuje również w obrębie poszczególnych gałęzi, branż, a nawet podbranż. Powiększenie w eksporcie udziału grup wyrobów o najbardziej korzystnych wskaźnikach opłacalności pozwoliłoby na obniżenie nakładów, które trzeba ponieść, aby uzyskać założone w planie wpływy dewizowe. Takich gałęzi i branż osiągających w eksporcie wysoką efektywność jest wiele. W przemyśle przetwórczym należą do nich maszyny budowlane, maszyny i urządzenia dla procesów chemicznych, urządzenia automatyki i sterowania, środki chemiczne dla przemysłu oraz farby i lakiery.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">Wysoką efektywnością charakteryzuje się również eksport szeregu surowców i półfabrykatów, chociażby eksport węgla, siarki czy tarcicy.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">Przeprowadzanie pożądanych, szerszych zmian strukturalnych wymaga czasu, Jest ono bowiem uzależnione od możliwości powiększenia mocy produkcyjnych oraz od rozbudowy infrastruktury. Wprowadzeniu pewnych bieżących zmian w strukturze eksportu służy funkcjonujący system dopuszczania do eksportu, który stanowi sito eliminujące produkty nieopłacalne w eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">W 1980 r. zakłada się uzyskanie około 2 mld zł dew. z tytułu osiągnięcia w obrotach z krajami II obszaru płatniczego wyższego niż w roku ubiegłym poziomu cen. Postawione na odcinku cen dewizowych zadania są bardzo ambitne i ich zrealizowanie wymaga równoczesnego wykorzystania wielu czynników ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">Pośród narzędzi oddziaływania pośredniego rolę głównego stymulatora wzrostu cen dewizowych pełnić będzie system bodźców materialnych, wprowadzony w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">Do osiągnięcia nakreślonych celów wydatnie winno przyczynić się wzmocnienie służb cenowych w przedsiębiorstwach handlu zagranicznego oraz powołanie w Ministerstwie Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej Zespołu Cen, który m.in. koordynować będzie działalność służb, cenowych i określać ich zadania, gromadzić informacje cenowe oraz opracowywać prognozy.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">W obrotach z krajami socjalistycznymi wprowadzone zostały w 1980 r. liczne i głębokie zmiany cen, na rok 1981 przewiduje się dalsze ich korekty.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Sprawozdawca">Pomyślne zrealizowanie zadań w zakresie wzrostu cen dewizowych zależy również w znacznej mierze od poprawy jakości eksportowanych towarów.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Sprawozdawca">W ujęciu szerszym, jakość towaru, to również nowoczesność jego konstrukcji. Produkt nowocześniejszy, to produkt o lepszych parametrach użytkowych lub bardziej odpowiadający aktualnym wymogom mody, który można sprzedać drożej.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Sprawozdawca">Na efektywność eksportu ujemnie wpływa wysoka materiałochłonność produkcji, podnosząca koszty wytwarzania i to niezależnie od tego, czy wynika ona z przestarzałej konstrukcji lub technologii, czy też po prostu z dużej ilości braków i odpadów spowodowanych przez niedopatrzenie w procesie produkcji, bądź użycie niewłaściwego materiału.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Sprawozdawca">Pożądana byłoby, aby dostawcy wyrobów przeznaczonych na eksport przykładali większą niż dotąd wagę do zagadnienia kształtowania właściwej z punktu widzenia Jakości struktury dostaw. Dotyczy to zwłaszcza przemysłu lekkiego, gdzie udział w eksporcie wyrobów pełniej uwzględniających wymogi mody, czy lepiej wykończonych można zwiększyć, bez konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Sprawozdawca">Analizy jakości polskich wyrobów eksportowych wykazują, iż w większości spełniają one wymagania stawiane przez odbiorców zagranicznych. Pośród eksportowanych wyrobów występują niestety i takie, których jakość może budzić zastrzeżenia, Eksport towarów, które posiadają wady i powodują reklamacje odbiorców zagranicznych, jest nieefektywny, gdyż pociąga za sobą koszty transportu itp. Osiąganie niższych cen za nieudane wyroby nie zawsze występuje tylko w formie bezpośredniej. Obniżka cen przybrać może formę bardziej zawoalowaną, Jak np. bezpłatne dosyłanie części zamiennych lub dodatkowych ilości gotowych wyrobów (często poza oficjalną ewidencją), nadmiernie rozbudowany system bezpłatnej obsługi technicznej zagranicą itp.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Sprawozdawca">Zdajemy sobie sprawę, że problemy jakości nie są łatwe do rozwiązania. System powiązań kooperacyjnych stwarza sytuację, w której jakość wyrobu finalnego np. samochodu czy telewizora zależy od co najmniej kilkuset producentów. Jakość wyrobów zależy od wielu czynników technicznych, technologicznych, materiałochłonnych, organizacyjnych i ekonomicznych. Jednak pierwsza i bezpośrednia linia walki o dobrą jakość produkcji eksportowej przebiega w zakładach produkcyjnych, gdzie człowiek bezpośrednio decyduje o właściwym wykorzystaniu środków produkcji dla osiągnięcia tej jakości. Toteż poprawie jakości towarów eksportowanych, powinna być nadana wysoka ranga zarówno w zakładach produkcyjnych, jak i na różnych szczeblach gospodarczych. W poprawie jakości polskich wyrobów tkwią bowiem jeszcze znaczne rezerwy eksportowe.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Sprawozdawca">Realizując postanowienia wynikające z uchwały nr 206/76 Rady Ministrów z dnia 30.09.1976 r. w sprawie poprawy jakości wyrobów przemysłowych, w resorcie handlu zagranicznego i gospodarki morskiej podjęto szereg decyzji mających na celu stworzenie systemów zbierania informacji o jakości wyrobów eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Sprawozdawca">Aktualnie pracuje się nad udoskonaleniem funkcjonowania tych systemów, a zwłaszcza systemu ASKER (chodzi o włączenie do systemu wszystkich bez wyjątku przedsiębiorstw handlu zagranicznego), jak również nad udoskonaleniem systemu dokonywania zbiorczych analiz w oparciu o wszystkie informacje jakościowe pochodzące z różnych źródeł. Analizy te będą dokonywane przez PP „Polcargo”, a więc jednostkę, która najwięcej wie o jakości eksportowanych towarów i najbardziej zna pod tym względem polskie zakłady produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Sprawozdawca">Jakość towarów importowanych ma również wielkie znaczenie dla gospodarki narodowej, zwłaszcza zakresie wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Kontrole wyrobów importowanych wykonywane przez POLCARGO obejmują znikomą tylko część importu wyrobów przemysłu elektromaszynowego i dotyczą przede wszystkim poddostaw do kompletnych obiektów przemysłowych (np. Fabryka PCV we Włocławku, Fabryka Nawozów Sztucznych w Policach).</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Sprawozdawca">W ramach działań zmierzających do poprawy jakości maszyn i urządzeń pochodzących z importu oraz w wyniku postanowień podjętych na naradzie zorganizowanej w grudniu 1979 roku przez Wydział Przemysłu Lekkiego, Handlu i Spożycia KC PZPR Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej podjęło prace mające ha palu zaostrzenie wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Opracowany w związku z tym projekt zarządzenia ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej oraz ministra pracy, płac i spraw socjalnych przewiduje wyprowadzenie dodatkowych obowiązków w tym zakresie dla przedsiębiorstw handlu zagranicznego - importerów towarów z zagranicy. Obok całego systemu działań polskiego handlu zagranicznego zmierzających do zaostrzenia wymagań jakościowych i precyzyjnego określania w kontraktach tych wymagań, przewiduje się zwiększenie udziału krajowego przedsiębiorstwa kontroli jakości tj. PP „Polcargo” i innych jednostek kontrolnych w trakcie podpisywania kontraktów i w odbiorze towarów importowanych.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Sprawozdawca">Koreferat przedstawił poseł Zdzisław Malicki (PZPR): Istotnym źródłem wzrostu gospodarczego jest systematyczne rozszerzanie wymiany międzynarodowej, a zwłaszcza zwiększanie efektywnego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Sprawozdawca">Z przedstawionych przez resort materiałów wynika, że w latach 1975–1978 opłacalność eksportu uległa pewnemu pogorszeniu. W roku ubiegłym efektywność ta zaczęła stopniowo poprawiać się, chociaż w obrotach z krajami I obszaru płatniczego nie była jeszcze zadowalająca. W okresie czterech miesięcy roku bieżącego nastąpiła dalsza poprawa opłacalności eksportu zarówno do krajów I jak i II. obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Sprawozdawca">W ocenie resortu efektywność eksportu byłaby większa, gdyby nie przeciwdziałał temu wzrost cen krajowych. Z opinią tą nie w każdym przypadku można się zgodzić. Wzrost kosztów wytwarzania nie we wszystkich przypadkach znajduje odbicie w zwiększeniu krajowej ceny zbytu. Dotyczy to szczególnie wyrobów, których ceny zbytu zatwierdzone są przez PKC. Zmiana takich cen możliwa jest dopiero z ro rocznym opóźnieniem. W takim przypadku bazowanie na mierniku KWF, na cenie zbytu prowadzi do zniekształcenia oceny efektywności eksportu. Czy nie byłby słuszniejszy powrót do obowiązującej poprzednio metodologii wyliczania wskaźnika efektywności poprzez wprowadzanie w miejsce ceny zbytu kosztów produkcji z zaliczeniem normatywnej stawki zysku.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Sprawozdawca">Na tle prezentowanej poprawy efektywności eksportu w roku 1979 nie w pełni zrozumiała była propozycja resortu handlu zagranicznego w sprawie zwiększenia przelicznika w drugim obszarze. Ostatecznie zatwierdzono jego stosowanie dopiero od 1 stycznia 1980 roku. Posłowie już w poprzedniej kadencji zwracali uwagę na jednostronne oddziaływanie zwiększonego przelicznika i tabel, że wpływa to na hamowanie zainteresowania producentów obniżką kosztów.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Sprawozdawca">Korekta przelicznika spowodowała relatywną poprawę efektywności dla producentów - eksporterów, zwiększyła ich zysk. Należy przypuszczać, że wpłynie to zachęcająco na podejmowanie produkcji eksportowej. Nie mniej nasuwa się wniosek, że zmiana przeliczników następować powinna po uprzednim wykorzystaniu wszelkich innych możliwości obniżki kosztów, zarówno przez producentów, Jak i aparat handlowy. Dla tych celów niezbędne jest wypracowanie i wdrożenie skutecznych mechanizmów ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Sprawozdawca">Strukturę cen krajowych można budować w oparciu o układ uwarunkowań wewnętrznych w odizolowaniu od rynku światowego, względnie oprzeć się na strukturze cen międzynarodowych. W naszych warunkach powinniśmy wybrać to drugie rozwiązanie. Tego typu działania wymagają jednak wnikliwych analiz i starannego rozeznania rynku światowego. Najbardziej kompetentnym w tym zakresie jest Instytut Koniunktur i Cen resortu handlu zagranicznego, ale wykorzystywać trzeba również instytuty uczelniane zajmujące się tą problematyką.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Sprawozdawca">Porównania publikowanych cen światowych wyrobów hutniczych po przeliczeniu i skonfrontowaniu z cenami krajowymi wykazują, że nasze ceny są znacznie niższe. Nie znajduje to jednak odzwierciedlenia we wskaźnikach efektywności eksportu. Podobnie niewielką efektywność wykazują wyroby przemysłu elektromaszynowego o znacznym udziale kosztów materiałowych. Ten pozorny paradoks wynika z nieuwzględniania szeregu czynników powodujących wzrost kosztów materiałowych w kraju i obniżających uzyskiwane ceny. Do tych czynników zaliczyć należy brak gwarantowanej jakości dostaw, brak terminowości dostaw, niestosowanie bonifikaty dla stałych odbiorców oraz nadmierne i kapitałochłonne zapasy materiałowe. Te czynniki na rynkach kapitalistycznych włączane są w mechanizm decydujący o osiąganiu wysokiej efektywności. Dążąc do oparcia cen krajowych na cenach światowych, należy jednocześnie zagwarantować identyczne warunki działania producentom.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Sprawozdawca">Operowanie cenami światowymi wymaga dokładnych, fachowych analiz, które mogłyby stanowić materiał decyzyjny.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Sprawozdawca">W ostatnich latach nastąpił wzrost cen dewizowych, co jest wynikiem z jednej strony inflacji, ale z drugiej wysiłków organizacyjnych i negocjacyjnych handlu zagranicznego, a także osiągania pewnego postępu w zakresie poprawy jakości i nowoczesności produkcji eksportowej. Problem cen powinien być w sposób szczególny eksponowany w procesie planowania produkcji przeznaczonej na rynki zagraniczne. Z materiałów resortu nie wynika czy zmiany w strukturze eksportu były rezultatem świadomych działań, czy też ogólnych procesów. W planach rocznych i 5-letnich należałoby zwrócić większą uwagę na kształtowanie struktury produkcji eksportu pod kątem jego efektywności.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Sprawozdawca">Jeśli chodzi o koszty produkcji, to wzrost ich kształtował się niestety żywiołowo. Podwyżki cen dewizowych konsumowane były właśnie przez wzrost cen krajowych, tak że w ostatnim okresie mieliśmy nawet do czynienia z pogarszaniem się efektywności.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Sprawozdawca">Prowadzi się prace nad reformą cen zaopatrzeniowych, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że reforma ta może całkowicie zmienić obraz efektywności. Branże, które są obecnie opłacalne, mogą, po wprowadzeniu nowych cen, stać się nieopłacalne i odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Sprawozdawca">Nasz przemysł i zaplecze badawczo-naukowe powinny mieć informacje nie tylko o aktualnych cenach dewizowych, ale i o prognozach w tym zakresie, aby podejmowane prace nad nowymi cenami zgodne były z tendencjami światowymi.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Sprawozdawca">W ostatnich latach wydanych zostało szereg uchwał i rozporządzeń mających na celu podwyższenie jakości wyrobów i usług. W 1979 r. uchwalona została przez Sejm ustawa o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Obserwuje się jednak w niedostatecznym stopniu wdrażanie tej ustawy oraz aktów wykonawczych do niej.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Sprawozdawca">W poszczególnych branżach stosowane są schematyczne kryteria ocen nie zabezpieczające skutecznego zwalczania złej jakości.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Sprawozdawca">Niska jakość wyrobów hutniczych, metalurgicznych i przemysłu chemicznego oraz trudności jakie występują w terminowym i ilościowym zabezpieczeniu dostaw działają hamująco na postęp jakościowy. W konsekwencji ma to wpływ na niedostateczną wielkość produkcji eksportowej, która stanowi tylko 14% ogólnej produkcji krajowej.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Sprawozdawca">Na ocenę jakości wyrobów przez klienta zagranicznego istotny wpływ ma obsługa serwisowa. Jest to problem niedoceniany w dostatecznej mierze przez nasz przemysł. Serwis bowiem niezależnie od podstawowej działalności stanowić powinien dla producenta źródło bieżącej informacji o jakości wyrobów eksportowanych.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Sprawozdawca">Na jakość eksportu składa się nie tylko poziom nowoczesności wyrobów, ale przede wszystkim poziom wykonania. Z materiałów resortu wynika, że w tej dziedzinie postęp jest nadal niedostateczny. Nie podano w materiałach resortu informacji o terminowości dostaw, obsługi technicznej, solidności w dostawach części kamiennych.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Sprawozdawca">Brak jest również bardziej wnikliwej analizy jakości maszyn i urządzeń sprowadzanych z importu, a zwłaszcza niespełnienia wymogów bhp w stosunku do obowiązujących u nas przepisów. Dobrze by było, ażeby resort przedłożył oddzielną informację na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJanKorzonek">Jak się kształtuje w okresie ostatnich dwóch lat efektywność eksportu polskiego węgla?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełJózefGórniak">Jakie znaczenie mają dla efektywności eksportu dokonywające się obecnie zmiany cen na rynkach światowych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełRyszardDziopak">Problemy efektywności i jakości odgrywają decydującą rolę w handlu zagranicznym. Od ich prawidłowego rozwiązania zależeć będzie w stopniu decydującym dalszy rozwój naszej wymiany handlowej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełRyszardDziopak">Materiały zaprezentowane przez resort prezentują sprawy efektywności i jakości handlu w sposób bardzo syntetyczny. Brak ujęcia kompleksowego uniemożliwia głębszą ocenę. Przede wszystkim w tych materiałach nie zawarto pogłębionej analizy efektywności eksportu w poszczególnych grupach towarowych.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełRyszardDziopak">Znaczenie eksportu towarów dla naszej gospodarki jest z roku na rok coraz większe. Jednakże problemy eksportu są mało znane, część społeczeństwa jest przekonana o jego nieopłacalności, czy wręcz szkodliwości. Charakterystyczne jest, że wszyscy więksi producenci, przeznaczający znaczną część wytworzonych przez siebie wyrobów na eksport spotykają się z krytyką. Konieczne jest więc popularyzowanie zagadnień eksportu, wyjaśnienie jego roli i uświadamianie konieczności. Tym sprawom więcej miejsca poświęcać powinny środki masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełRyszardDziopak">Obecna sytuacja zaopatrzeniowa w wielu dziedzinach gospodarki jest bardzo trudna. Ujemne jej konsekwencje odczuwane są przede wszystkim w zakładach wyspecjalizowanych w produkcji wielkoseryjnej; dotyczy to wielkich eksporterów krajowych, takich np. jak Fabryka Samochodów Osobowych. Nierytmiczne dostawy odbijają się w pierwszym rzędzie na jakości produkowanych wyrobów. Nie można bowiem wyeliminować wadliwości produktów w wypadku częstszych przerw w produkcji spowodowanych złym zaopatrzeniem. Trzeba z naciskiem podkreślić, że o ile obecna sytuacja zaopatrzeniowa się nie zmieni, to możliwości wykonania decyzji o zwiększeniu eksportu są bardzo niewielkie. Konieczne jest więc stworzenie odpowiednich warunków wielkim eksporterom krajowym, od których w pierwszym rzędzie zależeć będzie realizacja planów w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełRyszardDziopak">Mierniki efektywności eksportu sygnalizują od wielu lat niepokojące zjawisko polegające na obniżaniu się efektywności eksportu towarów o wysokim stopniu przetworzenia, przy jednoczesnym stałym jej wzroście w przypadku towarów prostych tj. surowców i półfabrykatów. Pomimo tego, że zjawisko to nie jest nowe, brak jest nadal jakiejkolwiek jego analizy i próby wyjaśnienia przyczyn zaistniałego stanu rzeczy. Wnioski wynikające z takiego pogłębionego analitycznego spojrzenia mieć mogą znaczenie istotne dla podjęcia w przyszłości decyzji ukierunkowujących dalszy rozwój polskiego handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełRyszardDziopak">Na. opłacalność eksportu w znacznym stopniu wpływa sposób organizacji sprzedaży towarów zagranicą. Jak wynika np. z badań prowadzonych w FSO, koszt przygotowania samochodu do sprzedaży w państwach europejskich waha się w granicach od 1 do 3 procent wartości samochodu (różnice w tym zakresie są wynikiem warunków panujących na poszczególnych rynkach). Najlepszym rozwiązaniem byłoby powoływanie za granicą własnych placówek organizujących sprzedaż. Pozwoli to na poważne oszczędności, a tym samym zwiększy efektywność eksportu danej grapy towarów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełJózefGórniak">W istotnym stopniu o efektywności polskiego eksportu decydować będzie opłacalność eksportu produktów masowych, pochodzących z zakładów o produkcji wlelkoseryjnej. Dla zapewnienia systematyczności dostaw produktów przeznaczonych na eksport, niezbędne jest prawidłowe rozwiązanie problemów kooperacji. W tym bowiem zakresie zaznacza się szczególnie wiele niedociągnięć.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełJózefGórniak">Porównanie cen niektórych grup towarów z cenami obowiązującymi na rynkach światowych prowadzi do wniosku, że bardzo często ceny na produkty krajowe ustalane są na poziomie dużo niższym od cen importu tych samych towarów (dotyczy do np. takich produktów jak lakiery). Zapewnienie odpowiedniego poziomu cen w kraju jest niezbędną przesłanką ekonomicznej opłacalności cen w eksporcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Problem zapewnienia wysokiej efektywności polskiego eksportu niejednokrotnie był przedmiotem posiedzeń Komisji w okresie poprzedniej kadencji. Bardzo silnie akcentowano zwłaszcza konieczność zapewnienia odpowiednich warunków pracy zakładom produkującym na eksport. Wysunięto w tym zakresie szereg postulatów pod adresem wielu resortów. Niestety znajdujemy się nadal w punkcie wyjścia. Te same problemy są nie rozwiązane i występują trudności, o których wcześniej była mowa. W opinii radców handlowych najbardziej dotkliwe są trudności wynikające z nierytmicznych dostaw towarów. Wydawać się to może paradoksalne, ale z punktu widzenia przedstawicieli polskiego handlu zagranicznego, większe komplikacje powoduje zapewnienie stałych rytmicznych dostaw zakontraktowanych przez stronę zagraniczną towarów niż zawieranie umów eksportowych. Konieczne jest kompleksowe rozwiązanie występujących problemów, co jest tym pilniejsze, ponieważ znajdujemy się w przededniu opracowania nowego planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełJadwigaŁokkaj">Na tle bieżących trudności szczególnie aktualny wydaje się postulat wyposażenia resortu handlu zagranicznego w środki dyspozycyjne, które zapewniłyby możliwość szybkiego reagowania na pojawiające się trudności. Podobne rozwiązania zastosowane były już w innych działach gospodarki i jak można sądzić na podstawie dotychczasowych obserwacji, w pełni się sprawdziły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełJerzyKorzonek">Materiał przedstawiony przez resort ma przede wszystkim charakter statystyczny i niewielkie jest jego znaczenie informacyjne. W konsekwencji materiał nie podejmuje całego szeregu problemów o istotnym znaczeniu dla efektywności i jakości polskiego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełJerzyKorzonek">Z informacji zawartych w materiałach resortowych wynika, że eksport surowców i półfabrykatów jest dużo bardziej efektywny niż eksport towarów o wysokim stopniu przetworzenia. Na tym tle rodzi się wątpliwość, czy zastosowane przy ustalaniu efektywności eksportu metody liczenia nie są wadliwe. Za przyjęciem takiej hipotezy przemawia fakt, że wskaźniki efektywności bazują na strukturze cen odbiegającej w dużym stopniu od struktury cen światowych. Oczywiście, można budować system cen nie licząc się z ich układem na rynku światowym. Nie jest to jednak możliwe w gospodarce, która tak jak nasza, w coraz większym zakresie związana jest z gospodarką światową. Narzuca to więc konieczność uwzględniania w polityce cen tendencji występujących na rynkach światowych. Oczywiście nie może to przekreślać zasady stosowania preferencji społecznych przy ustalaniu cen na pewne grupy towarów. Jeśli jednak oceniamy sprawę w kategoriach globalnych, zbliżanie systemu cen w naszym kraju do systemu cen światowych jest niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełJerzyKorzonek">W materiałach resortu podaje się, że rachunek efektywności eksportu naszych wyrobów jest coraz bardziej korzystny, trzeba jednak wyjaśnić, na ile rachunek ten jest porównywalny z relacjami, które występują na rynkach światowych, Jest to problem istotny i więcej uwagi powinny mu poświęcić resort, Komisja Planowania oraz Ministerstwo Finansów.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełJerzyKorzonek">Możemy dużo pisać o potrzebie zwiększenia eksportu i jego efektywności, przekonywać społeczeństwo o znaczeniu tych problemów, nie dokonamy jednak przełomu w świadomości wielu obywateli dopóki będziemy mieć na rynku taką sytuację, że odrzut eksportowy jest u nas najlepszym towarem. W tych warunkach nadal będzie panowało przekonanie, że eksport powoduje uszczuplenie zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełMieczysławZiętek">Zainteresowanie zwiększaniem eksportu występuje tylko wtedy, jeżeli jest on opłacalny. Jestem małym eksporterem, eksportuję byki. Przy dostawach krajowych wyższe ceny osiąga się za sztuki ciężkie (400 kg), natomiast przy dostawach na eksport wyższe ceny płaci się za byki o wadze 200 kg. Jeśli kieruję na eksport 1000 sztuk bydła, to w przypadku odrzucenia mi 200 szt, ponoszę poważne straty, gdyż muszę ten towar przeznaczyć na rynek krajowy, a tutaj ceny otrzymuję znacznie niższe. Warunki dopuszczenia do eksportu są bardzo wygórowane i czasem nawet niewielki liszaj czy też plamy na skórze powodują odrzucenie poszczególnych sztuk bydła z eksportu. Przeciwdziałać stratom eksportera mogłoby tylko ustalenie wyższych cen krajowych za tak zwane odrzuty eksportowe.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełMieczysławZiętek">Zastępca głównego inspektora pracy w CRZZ Ireneusz Ziółkowski: W roku ubiegłym Główna Inspekcja Pracy prowadziła badania i ocenę eksploatowanych w produkcji maszyn i urządzeń wykonanych w kraju oraz pochodzących z importu z punktu widzenia spełniania przez nie wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Z niepokojem zasygnalizować trzeba, że importowane maszyny i urządzenia wykazują szereg niedociągnięć. W niedostateczny sposób zabezpiecza się w umowach zachowanie warunków bhp i nie reklamuje w porę odstępstw od ustalonych wymogów.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełMieczysławZiętek">Nie musimy przekonywać się o skutkach eksploatowania niesprawnych z punktu widzenia ergonomii i warunków bhp maszyn i urządzeń. Ponosimy z tego tytułu duże koszty społeczne w związku ze zwiększoną wypadkowością, zwolnieniami chorobowymi oraz wypłatą rent inwalidzkich. Ponadto niejednokrotnie wykonujemy na własny rachunek kosztowne przeróbki.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełMieczysławZiętek">Poseł Zdzisław Malicki (PZPR) : W dyskusji zwracano uwagę, że ceny niektórych materiałów są u nas niskie w stosunku do cen światowych oraz na fakt, że perturbacje w dostawach i transporcie gotowych wyrobów oraz surowców powodują konieczność magazynowania przez producentów, nadmiernych zapasów i niedotrzymywanie terminów dostaw eksportowych. Gromadzenie nadmiernych zapasów wpływa na zwiększenie kosztów magazynowania, konserwacji materiałów. Jest to również poważne zamrożenie majątku trwałego, z tytułu którego ponosimy straty - nieuwzględnione w ogólnej kalkulacji cen na wyroby.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełMieczysławZiętek">Właściwie nie mamy pełnej analizy rzeczywistej efektywności naszego eksportu, w której uwzględnione były by nie tylko podstawowe koszty, ale i inne okoliczności, o których wspomniałem, wpływające w istotny sposób na podrożenie kosztów produkcji. Badania w tym zakresie powinny prowadzić Instytut Koniunktur i Cen oraz zainteresowane wyższe uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełMieczysławZiętek">Od stycznia roku przyszłego zamierza się zmienić ceny zaopatrzeniowe. Wzrosną ceny wielu wyrobów, obniży się efektywność eksportu. Trzeba dobrze zastanowić się nad tymi decyzjami. Nie możemy wzorować się na cenach światowych, jeżeli nie jesteśmy w stanie uwzględnić także warunków, w jakich tam pracuje przemysł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Na pogorszenie wskaźnik efektywności eksportu do krajów I obszaru płatniczego wpłynęły zmiany w strukturze eksportu oraz wzrost kosztów wytwarzania. Natomiast na poprawę tego wskaźnika w obrotach w drugim obszarze płatniczym wpłynął przede wszystkim wzrost cen światowych, który nie został przeważony przez wzrost kosztów własnych produkcji.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Niekorzystne relacje pomiędzy wynikami efektywności eksportu w marcu i kwietniu bież. roku wypływają między innymi z tego, że zawsze w końcowym miesiącu kwartału następuje zwiększenie dostaw oraz skumulowanie dokumentów statystycznych.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Zgodzić się trzeba z wypowiedziami w dyskusji, że metody obliczania efektywności eksportu są u nas nadal instrumentem niedoskonałym, o ograniczonej przydatności, zwłaszcza dla podejmowania decyzji inwestycyjnych i produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Nasze ceny wewnętrzne nie odpowiadają cenom światowym i mimo że staramy się wprowadzić pewne korekty, porównania cen krajowych i światowych nie dają rzeczywistego obrazu. Oprócz rachunku finansowego prowadzimy rachunek kalkulacyjny, ażeby uzyskać bliższe rzeczywistości analizy i porównania.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Na ogół łatwiej jest nam eksportować surowce, gdyż popyt na nie jest coraz większy, a poza tym w tym zakresie nie mamy barier ograniczających, w mniejszym również stopniu oddziaływają przy eksporcie surowców problemy jakościowe.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Opłacalność eksportu naszych wyrobów jest bardzo różna. Ostatnio np. obserwujemy pogorszenie się opłacalności eksportu statków i ciągników rolniczych. Jeżeli chodzi o statki, to wpłynęły na to: wzrost cen krajowych oraz pewna dekoniunktura na rynkach światowych, natomiast obniżenie opłacalności ciągników rolniczych spowodowane jest tym, że przeznaczamy na eksport przestarzałe typy ciągników.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Handel zagraniczny nie stawia producentom zbyt wysokich wymogów jakościowych, nie chodzi bowiem o osiąganie najwyższych parametrów, ale tylko o dostosowanie produkcji do wymogów odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Ustosunkowując się do problemu organizacji serwisu eksportowanego sprzętu wiceminister R. Strzelecki stwierdził, że wykonywanie przeglądów zerowych jest zrozumiałą koniecznością, natomiast niepokojąca jest konieczność usuwania różnego rodzaju niedoróbek, które w niektórych przypadkach były bardzo kosztowne. Dotyczy to zwłaszcza ciągników rolniczych wyeksportowanych do Szwecji oraz samochodów Fiat 125P.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WiceministerRyszardStrzelecki">Zgodzić należy się z uwagami co do konieczności stawiania wyższych wymagań importerom dostarczającym maszyny i urządzenia. Centrala handlu zagranicznego odpowiedzialna jest za korzystne zawarcie kontraktu, ale parametry techniczne importowanych urządzeń wytycza inwestor i powinien on bardziej precyzyjnie określać wymogi, w tym również dotyczące ergonomii i bhp.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieHandluZagranicznegoiGospodarkiMorskiejZygmuntHagel">Metody obliczania efektywności eksportu są stale doskonalone i podlegają nieustannej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieHandluZagranicznegoiGospodarkiMorskiejZygmuntHagel">Na efektywność eksportu składa się cena dewizowa, przelicznik dewizowy i wartość krajowa eksportowanego wyrobu. Staramy się jak najlepiej obliczać przeliczniki dewizowe i wydaje się, że nasze rozwiązania są prawidłowe. Najbardziej kontrowersyjnym problemem jest ustalenie wartości krajowej wyrobów. Jeśli mamy wadliwe w stosunku do cen światowych relacje niektórych składników kosztów, to prowadzi to w efekcie do wielu nieprawidłowości w ostatecznym wyliczaniu wartości wyrobu. Toteż wprowadziliśmy, obok rachunku finansowego, rachunek kalkulacyjny, który ma nas zbliżyć do optimum. Wydaje się, że jedynym wyjściem jest dalsze doskonalenie systemu cenowego, od niego bowiem zależy prawidłowość rachunku ekonomicznego w handlu zagranicznym, jak również decyzji inwestycyjnych i produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieHandluZagranicznegoiGospodarkiMorskiejZygmuntHagel">Od 1 stycznia 1981 r. przewidujemy u nas reformę cen zaopatrzeniowych, która ma się opierać na relacjach cen światowych. Należy przypuszczać, że wprowadzenie tych cen przyczyni się do bardziej precyzyjnego określania efektywności naszego eksportu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Efektywność naszego eksportu Jest istotnym elementem wpływającym na zwiększenie dochodu narodowego. W dyskusji podkreślano, że jakość wyrobów i przystosowanie ich do potrzeb odbiorców w decydujący sposób wpływają na osiąganie wyższych cen na rynkach zagranicznych. Złe towary powodują trudności lokacyjne i wypieranie nas z rynków przez firmy konkurencyjne. W poprawie jakości produkcji eksportowej zatem upatrywać należy przede wszystkim poprawy efektywności eksportu, W 1979 r. zwroty reklamowanych towarów były niższe od zwrotów w r. 1978. Zarysowała się więc pewna poprawa w jakości produkcji przeznaczonej na eksport. Za pozytywny objaw uznać można fakt, że wielkość reklamowanych towarów importowanych była wyższa niż wielkość reklamacji w stosunku do naszych eksportowanych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Stukać trzeba wszelkich, możliwych dróg dalszej poprawy efektywności naszego eksportu. Największe rezerwy tkwią w obniżeniu kosztów produkcji, a te niestety ostatnio mają tendencje zwyżkowe. Istotnym czynnikiem rzutującym na obniżanie efektywności eksportu jest wzrost cen niektórych surowców. Problem cen surowców zarówno krajowych jak i z importu wymaga szerszego rozważenia i Komisja poświęcić powinna mu jedno z posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Niska efektywność eksportu wyrobów przemysłu lekkiego i spożywczego powinna być również przedmiotem odrębnych rozważań Komisji.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">W związku z zamierzoną reformą cen zaopatrzeniowych nastąpi zmiana przeliczników dewizowych. Prowadzić trzeba szczegółowe analizy jak zmiany te odbijają się na opłacalności naszego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Wykorzystywać należy wszystkie możliwości obniżania kosztów produkcji i brać pod uwagę konieczność lepszego wykorzystania czasu pracy. Obecnie na jednego pracownika zatrudnionego w przemyśle przypada rocznie ok. 200 godzin absencji, a straty czasu pracy spowodowane przestojami z różnych przyczyn wynoszą również ok. 200 godzin rocznie. Jest to w sumie 2 miesiące w roku, a więc olbrzymia rezerwa.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Zbyt wolno aktualizowane są u nas jednostkowe normy zużycia materiałów, które stanowią także istotne źródło potanienia kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Prowadzone być muszą głębsze analizy poszczególnych elementów kosztów produkcji. Brać trzeba pod uwagę realne warunki wykonywania produkcji, a więc i rytmiczność dostaw surowców, i rytmiczność przewozów transportowych, a w oparciu o wszystkie te elementy realnie ustawiać piany produkcyjne przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Należy przypuszczać, że odpowiednie decyzje rządowe, które mają być podjęte w najbliższym czasie pozwolą rozwiązać wiele z poruszonych w dyskusji problemów i stworzą warunki bardziej elastycznego działania zarówno dla producentów, jak i handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Wiele poruszonych w dyskusji problemów zostanie umieszczonych w planie pracy Komisji.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PrzewodniczącyKomisjiposełStanisławGębala">Dzisiejsza dyskusja będzie miała istotne znaczenie przy rozpatrywaniu sprawozdania rządu z wykonania planu i budżetu za 1979 r. w części dotyczącej handlu zagranicznego.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>