text_structure.xml
77.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 35.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#WacławBarcikowski">Otwieram posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#WacławBarcikowski">Powołuję na sekretarzy posłów Zofię Tomczyk i Karola Strzałkowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Strzałkowski.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#WacławBarcikowski">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#WacławBarcikowski">Protokół 91 pojedzenia Sejmu jest wyłożony do przejrzenia w Kancelarii Sejmu Ustawodawczego.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#WacławBarcikowski">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie: Alfa Ludwik, Czerwiński Marian, Domański Jan, Jaremczuk Stanisław, Kaczorowski Michał. Kosydarski Władysław, Krygier Alfred, Kuczewski Władysław, Makuch Julian, Nowicka Małgorzata, Pokora Wojciech, Polewka Adam, Szyćko Aleksander, Turek Tadeusz.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#WacławBarcikowski">Prosi Wysoką Izbę o udzielenie urlopu zdrowotnego poseł Duniak Stanisław od dnia 27 lutego do dnia 12 marca r.b.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#WacławBarcikowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba zgodziła się na udzielenie urlopu wymienionemu posłowi. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#WacławBarcikowski">Ponieważ druki do porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu, zawierające sprawozdania komisyj, zostały Obywatelom Posłom doręczone dopiero dzisiaj, proponuję, aby Wysoka Izba na podstawie art. 50 pkt. 3) regulaminu Sejmu Ustawodawczego uchwaliła co do tych sprawozdań komisyj skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie przystąpienie do rozprawy niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#WacławBarcikowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja moja została przyjęta. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Finansowo-Skarbowej o rządowym projekcie ustawy o podatkach terenowych (druki nr 878 i 889).</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Górnemu.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#AlfredGórny">Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Finansowo-Skarbowej przedstawić Wysokiej Izbie przedłożony przez Rząd projekt ustawy o podatkach terenowych.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#AlfredGórny">Genezy tego projektu szukać należy w reformie ustrojowej władz terenowych, wprowadzonej ustawą z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Zniesienie bowiem związków samorządowych jako odrębnych od Państwa korporacyj prawa publicznego oraz zespolenie całej administracji lokalnej w radach narodowych podyktowało wyrażoną w ustawie zasadę, że rady narodowe uchwalają budżety terenowe w ramach jednolitego budżetu państwowego (art. 6 pkt 9) i że mają one prawo stanowienia o terenowych daninach, opłatach i świadczeniach w ramach uprawnień, nadanych im przez ustawę (art.6 pkt 10).</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#AlfredGórny">Ten stan prawny wymaga zatem unormowania uprawnień rad narodowych w zakresie podatkowym, czemu właśnie czyni zadość projektowana ustawa.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#AlfredGórny">Poważny potencjał finansowy, jaki przekazuje ona radom narodowym dla realizacji zadań w ramach gospodarki państwowej, nakazuje naświetlenie bodajże w skrócie roli, jaka w nowym systemie podatkowym przypadnie radom narodowym.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#AlfredGórny">W świetle ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej rady narodowe stały się nie tylko wyłącznymi gospodarzami danin terenowych, ale również wykonawcami całokształtu państwowej polityki podatkowej. W zakresie ich działania znalazły się zarówno podatki terenowe jak i podatki, wchodzące bezpośrednio do budżetu państwowego (podatki centralne) z tym jedynie zróżniczkowaniem natury organizacyjnej, iż w odniesieniu do podatków terenowych fakultatywnych, o czym jeszcze później będzie mowa, rady narodowe są wyposażone w prawo stanowienia i wykonania (planowanie i realizowanie podatków), podczas gdy w zakresie pozostałych podatków działalność ich ogranicza się tylko do wykonawstwa i obejmuje planowanie tudzież realizowanie należności podatkowych. Należy przy tym wyjaśnić, że prawo stanowienia w zakresie niektórych podatków terenowych obejmuje zarówno samo wprowadzenie danego podatku, jak i. ustalenie jego wysokości w ramach zakreślonych przez ustawę.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#AlfredGórny">Wszystkie te uprawnienia i zadania rad narodowych nabierają szczególniejszego wyrazu na tle Planu 6-letniego oraz jego klasowych i polityczno-społecznych założeń, które projektowana ustawa w pełni uwzględnia.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#AlfredGórny">Godną podkreślenia jest realizowana w niniejszym projekcie zasada oszczędności w akcji wymiarowej i poborowej oraz usunięcie biurokratycznych naleciałości, dla których dziedzina podatkowa jest gruntem szczególnie podatnym. Te cechy nowego systemu podatkowego ujawnią się w szczegółowej analizie poszczególnych rodzajów projektowanych podatków.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#AlfredGórny">Warto wreszcie zaznaczyć, że ustawa stanowi końcowy etap szerszej, przeprowadzonej już na drodze dekretowej, reformy systemu podatkowego, stanowiąc jego zakończenie a przez to i powiązanie ogniw tego systemu.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#AlfredGórny">Wracając obecnie po tym wstępie do sprawy interesujących nas tutaj podatków terenowych. trzeba zaznaczyć, że dotychczasowy zasadniczy ich podział na podatki wynikające z mocy samych przepisów ustawy (podatki powszechne) i na podatki pozostawione radom narodowym do swobodnego wprowadzenia (podatki fakultatywne) zostaje nadal utrzymany. Co do tych ostatnich podatków wprowadza się jednak tą zasadniczą zmianę, że:</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#AlfredGórny">1) lista ich zostaje w samej ustawie zamknięta, przez co usuwa się dotychczasową swobodę rad narodowych w wynajdywaniu źródeł podatkowych w ustawie wyraźnie nie wymienionych, a często nie zamierzonych, a więc z nią sprzecznych, jak to zachodziło np. z podatkami komunalnymi od wynagrodzeń, od przedmiotów zbytku, od wód gazowych, od napojów chłodzących itp.,</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#AlfredGórny">2) górna granica podatku określona w ustawie daje radom narodowym swobodę w ustalaniu ich wysokości, ale tylko do wyznaczonych granic, przez co usuwa się dotychczasową praktykę nadmiernego — w wielu wypadkach — obciążenia podatkowego, wbrew postulatom polityki podatkowej i gospodarczej w Państwie.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#AlfredGórny">Do grupy podatków wynikających z mocy samej ustawy projekt zalicza:</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#AlfredGórny">1) podatek od nieruchomości,</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#AlfredGórny">2) podatek od lokali,</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#AlfredGórny">3) podatek targowy.</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#AlfredGórny">Do grupy zaś podatków fakultatywnych należą:</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#AlfredGórny">1) podatek miejski,</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#AlfredGórny">2) podatek od zbytku mieszkaniowego,</u>
<u xml:id="u-3.18" who="#AlfredGórny">3) podatek od posiadania psów,</u>
<u xml:id="u-3.19" who="#AlfredGórny">4) podatek od polowania i rybołówstwa.</u>
<u xml:id="u-3.20" who="#AlfredGórny">Na podstawie dekretu z dnia 20 marca 1946 r. o podatkach komunalnych rady narodowe pobierały dotychczas następujące podatki:</u>
<u xml:id="u-3.21" who="#AlfredGórny">1) podatek od nieruchomości,</u>
<u xml:id="u-3.22" who="#AlfredGórny">2) podatek od lokali,</u>
<u xml:id="u-3.23" who="#AlfredGórny">3) podatek od zbytku mieszkaniowego,</u>
<u xml:id="u-3.24" who="#AlfredGórny">4) podatek od posiadania psów,</u>
<u xml:id="u-3.25" who="#AlfredGórny">5) podatek od prawa polowania,</u>
<u xml:id="u-3.26" who="#AlfredGórny">6) podatek od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk,</u>
<u xml:id="u-3.27" who="#AlfredGórny">7) podatek od środków reklamy,</u>
<u xml:id="u-3.28" who="#AlfredGórny">8) podatek hotelowy,</u>
<u xml:id="u-3.29" who="#AlfredGórny">9) podatek od spożycia w zakładach gastronomicznych,</u>
<u xml:id="u-3.30" who="#AlfredGórny">10) podatek od kopalń,</u>
<u xml:id="u-3.31" who="#AlfredGórny">11) inne wspomniane już przykładowa) sprzeczne z przepisami prawa.</u>
<u xml:id="u-3.32" who="#AlfredGórny">Z porównania obu tych list podatkowych staje się widocznym, jak projekt ustawy usuwa cały dotychczasowy balast drobnych, często mało wydajnych źródeł podatkowych, które zostały częściowo wchłonięte przez właściwe dla nich podatki państwowe. Zyskuje na tym jasność i prostota konstrukcji systemu podatkowego. W szczególności zostały zniesione:</u>
<u xml:id="u-3.33" who="#AlfredGórny">1) podatek od publicznych zabaw i widowisk,</u>
<u xml:id="u-3.34" who="#AlfredGórny">2) podatek od kopalń,</u>
<u xml:id="u-3.35" who="#AlfredGórny">3) podatek od spożycia w zakładach gastronomicznych,</u>
<u xml:id="u-3.36" who="#AlfredGórny">4) inne podatki komunalne, których statuty wzorcowe ustalił Minister Administracji Publicznej, a mianowicie:</u>
<u xml:id="u-3.37" who="#AlfredGórny">a) podatek od środków reklamy,</u>
<u xml:id="u-3.38" who="#AlfredGórny">b) podatek hotelowy.</u>
<u xml:id="u-3.39" who="#AlfredGórny">Podatki: od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk, od spożycia w zakładach gastronomicznych, od środków reklamy i hotelowy znalazły swój wyraz finansowy poprzez odpowiednie podwyższenie stawek podatku obrotowego i opłat za karty rejestracyjne, co było uzasadnione celowością uproszczenia sposobu pobierania podatków w ogóle. Podatek od kopalń został pominięty w ustawie, jako zbyt skomplikowany w wymiarze i obciążający wyłącznie przedsiębiorstwa gospodarki uspołecznionej, które w obecnej sytuacji winny być obciążone wyłącznie właściwymi podatkami od gospodarki uspołecznionej. Inne sprzeczne z przepisami prawa podatki nie były oczywiście do utrzymania.</u>
<u xml:id="u-3.40" who="#AlfredGórny">Przystępując obecnie do szczegółowego omówienia poszczególnych podatków przewidzianych w projekcie ustawy należy przede wszystkim wskazać na nowe ich zasady konstrukcyjne.</u>
<u xml:id="u-3.41" who="#AlfredGórny">Podatki od nieruchomości i od lokali nie różnią się w swej zasadniczej strukturze od takichże podatków dotychczasowych. Zmiana polega tylko na tym, że w dążeniu do uproszczenia techniki wymiaru i poboru obu wymienionych podatków przyjęto za podstawę ich ustalenia zasady z zakresu prawa o najmie lokali i prawa rzeczowego, przez co też musiano odpowiednio ukształtować stawki wymiarowe, bez istotnej jednak zmiany wysokości obciążenia podatkowego.</u>
<u xml:id="u-3.42" who="#AlfredGórny">Szczególną uwagę poświęcono przy tym gospodarce uspołecznionej, którą obciąża się podatkiem od nieruchomości natomiast zwalnia się od podatku od lokali. Ma to na celu usunięcie dotychczasowej dwutorowości ich obciążenia obu tymi podatkami. Skoro bowiem w gospodarce uspołecznionej, odmiennie aniżeli w gospodarce prywatnej, oba tytuły podatkowe z reguły zbiegają się, to względy ekonomiki nakazują ich zespolenie w jeden tytuł podatkowy, w niniejszym więc przypadku w podatek od nieruchomości.</u>
<u xml:id="u-3.43" who="#AlfredGórny">Zwolnienia natury podmiotowej w podatku od nieruchomości przyznano w zasadzie tylko tym jednostkom aparatu państwowego, które spełniają zadania o charakterze administracyjnym, natomiast wyłączono od nich jednostki wypełniające zadania gospodarcze, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania.</u>
<u xml:id="u-3.44" who="#AlfredGórny">Co do podatku od lokali wydaje mi się jeszcze godnym zaznaczenia, że jego pobór, dotychczas nader kosztowny z uwagi na niskie kwoty podatkowe a wielką liczbę podatników, dozna znacznego uproszczenia, a przez to potanienia kosztów wymiaru i poboru wskutek poruczenia rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 stycznia 1951 r. (Dz. U. R. P. Nr 5, poz. 43) tych czynności w drodze inkasa właścicielom nieruchomości, którzy będą podatek ten pobierali łącznie z czynszem. To samo dotyczy podatku miejskiego w razie wprowadzenia go przez daną radę narodową.</u>
<u xml:id="u-3.45" who="#AlfredGórny">Podatek targowy stanowi nową pozycję w liście podatków terenowych. Odpowiada on wiernie zryczałtowanemu podatkowi obrotowemu i dochodowemu, pobieranemu dotychczas na rzecz budżetu państwowego. Ze względu na aprowizację miast wolna jest od podatku sprzedaż produktów spożywczych przez producentów rolnych z własnego gospodarstwa i produktów osiąganych z udziału w spółdzielniach produkcyjnych. W ten sposób zaopatrzenie miast w produkty rolne zostaje ze stanowiska podatkowego ułatwione i poparte.</u>
<u xml:id="u-3.46" who="#AlfredGórny">Podatek miejski ma zastąpić dotychczasowe, nader skomplikowane w wymiarze dopłaty na budowę dróg, opłaty za zużycie bruków, gdzieniegdzie pobierane, oraz dopłaty na założenie i utrzymanie urządzeń i zakładów dobra publicznego. Ponadto da on radom narodowym możność uwzględnienia w nim rozlicznych danin o charakterze dobrowolnym, nieraz pobieranych z inicjatywy społecznej na miejscowe potrzeby inwestycyjne, jak odbudowę miasta, budowę szkoły, boiska sportowego, kąpieliska itd. i w ten sposób ich prawnego usankcjonowania. Konstrukcyjne oparcie znajdzie on w podatku od lokali stanowiąc jego podwyżkę w wysokości, jaką ustali dana rada narodowa, maksymalnie jednak do 100%. Ta forma obciążenia podatkiem miejskim pozwala na duże uproszczenie techniki wymiarowej i poborowej a zarazem na pociągnięcie do świadczeń tych właśnie, którzy korzystają z urządzeń finansowanych z tego źródła podatkowego.</u>
<u xml:id="u-3.47" who="#AlfredGórny">Podatkowi miejskiemu będzie na terenie wsi odpowiadał szarwark, przeznaczony na podobne cele inwestycyjne w gminach.</u>
<u xml:id="u-3.48" who="#AlfredGórny">Podatek od zbytku mieszkaniowego, znany także dotychczasowemu ustawodawstwu w zakresie danin terenowych, nie różni się w zasadzie od obecnie pobieranego. Poza względami fiskalnymi, będzie on instrumentem wyrównywania niedociągnięć natury społecznej, jakie w danych warunkach lokalnych mogą wynikać w zakresie publicznej gospodarki lokalami, i w ten sposób spełniać nadal rolę, jaką posiadał przede wszystkim tam, gdzie nie zrealizowano zasady publicznej gospodarki, lokalami.</u>
<u xml:id="u-3.49" who="#AlfredGórny">Podatek od posiadania psów zostaje utrzymany nadal z tym, że projekt daje poszczególnym radom narodowym możliwości stosowania wszystkich ulg. a nawet zwolnień.</u>
<u xml:id="u-3.50" who="#AlfredGórny">Podatek od polowania i rybołówstwa zastępuje w odniesieniu do myślistwa dotychczasowy podatek od prawa polowania, pobierany na podstawie statutów lokalnych. W odniesieniu zaś do rybołówstwa jest on nowym podatkiem, obciążającym dzierżawca obwodu rybackiego oraz zastępującym dotychczasowe opłaty, pobierane za wydanie osobistego dowodu rybackiego (karty rybackiej lub karty wędkarskiej).</u>
<u xml:id="u-3.51" who="#AlfredGórny">Poza tym projekt normuje zagadnienie pobierania na rzecz własnych budżetów opłaty administracyjnej za nieokreślone w przepisach o opłacie skarbowej czynności i poświadczenia urzędowe prezydiów rad narodowych; opłaty te mogą pobierać prezydia wojewódzkich, powiatowych, miejskich i gminnych rad narodowych na podstawie uchwały rady narodowej w wysokości określonej przez uchwałę.</u>
<u xml:id="u-3.52" who="#AlfredGórny">Podatki terenowe, przedstawione tu w znacznym skrócie, zapewniają więc w swej nowej budowie niewątpliwie zdrową podstawę dla gospodarczej działalności terenowych organów jednolitej władzy państwowej i dostarczą im na ten cel poważnych środków finansowych.</u>
<u xml:id="u-3.53" who="#AlfredGórny">Tak skonstruowany system podatków terenowych stanowi, jak już wspomniano, końcowy etap w dziele reformy całego systemu podatkowego, a równocześnie wielkie ułatwienie w pracy rad narodowych oraz w realizacji założeń Planu 6-letniego.</u>
<u xml:id="u-3.54" who="#AlfredGórny">Podatki zastrzeżone w ustawie dają radom narodowym mocną bazę finansową. Wydatki bowiem budżetów terenowych na rok 1951 znajdują pokrycie:</u>
<u xml:id="u-3.55" who="#AlfredGórny">a) z dochodów własnych w 23%,</u>
<u xml:id="u-3.56" who="#AlfredGórny">b) z udziału w dochodach centralnego budżetu w 67%,</u>
<u xml:id="u-3.57" who="#AlfredGórny">c) z dotacji wyrównawczych w 10%.</u>
<u xml:id="u-3.58" who="#AlfredGórny">W dochodach zatem własnych przewidywany wpływ z podatków terenowych wynosi 42%. Dla porównania trzeba zaznaczyć, że podatki terenowe (bez podatku gruntowego, który w roku 1951 będzie przekazany na rzecz budżetów terenowych w formie udziału) są preliminowane w 1951 r. o około 40% więcej w stosunku do przewidzianych z tego tytułu dochodów w 1950 r.</u>
<u xml:id="u-3.59" who="#AlfredGórny">Na szczególną wreszcie uwagę zasługują wprowadzone przez ustawę uproszczenia w technice wymiaru i poboru podatków, usuwające wiele biurokratycznych form ich dotychczasowej struktury. W ten sposób również postulaty obniżenia kosztów własnych i wprowadzenia zasady oszczędności w gospodarce narodowej, wyrażone ostatnio z całym naciskiem w referacie Przewodniczącego KC PZPR tow. Bolesława Bieruta oraz w referacie członka sekretariatu Biura Politycznego KC PZPR Hilarego Minca, wygłoszonych na VI plenarnym posiedzeniu KC PZPR, znajdują w projekcie ustawy pełny wyraz.</u>
<u xml:id="u-3.60" who="#AlfredGórny">Mając to na uwadze, wnoszę: Wysoki Sejm raczy uchwalić projekt ustawy o podatkach terenowych w brzmieniu przedłożonym przez Rząd z uwzględnieniem poprawek zamieszczonych w druku 889 (z wyjątkiem poprawek w ust, 1 art. 2 litery a) i b).</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#WacławBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#WacławBarcikowski">Do głosu zapisany jest poseł Dura.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#LucjuszDura">Wysoka Izbo! Od chwili wejścia w życie ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej robotnik i chłop ostatecznie, całkowicie i na zawsze wzięli w swe twarde dłonie instrumenty władzy i we wspólnym robotniczo-chłopskim wysiłku, realizują najgłębsze całego narodu drążenie wykonania Planu 6-letniego, widząc w tym perspektywę stałego wzrostu dobrobytu i kultury mas ludowych i najskuteczniejsze odparcie ataków imperialistów i podżegaczy do nowej wojny, najskuteczniejsze włączenie mas do wielkiego, zwycięskiego światowego nurtu obrońców pokoju.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#LucjuszDura">Rady narodowe, posiadające pełnię władzy wykonawczej i w zakresie ustawami przepisanym władzę stanowiącą, stały się nieustannym bodźcem dla mas ludowych do coraz większych wysiłków twórczych w budownictwie socjalizmu.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#LucjuszDura">Jest to ich żmudna, codzienna praca, niewidoczna, z dnia na dzień wymagająca stałego napięcia woli w celu dokonania wielkich przeobrażeń — pogłębienia rewolucyjnego, twórczego nurtu, ogarniającego coraz szersze rzesze prostych ludzi w mieście i na wsi.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#LucjuszDura">Trzeba razem z gminą i powiatem żyć ich codziennymi troskami, ich trudnościami, ich działaniem, aby zrozumieć, jak wielkie przemiany i rewolucyjne przeobrażenia zostały w Polsce dokonane w okresie zdobywania przez naród coraz to pełniejszej wolności — wolności dokonywania osobistego wkładu w to fascynujące dzieło budowy socjalizmu i realizacji Planu 6-letniego, które w mozole wypracowują masy chłopskie i robotnicze.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#LucjuszDura">A rezultaty? Spójrzcie na wyrastające budynki szkolne na wsi, powstające w znacznej części z wkładu pracy osobistej chłopa — z dobrowolnego szarwarku.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#LucjuszDura">Spójrzcie na coraz gęściej rozwijające się wstęgi dróg gminnych, bitych dobrowolnym wkładem obywateli, którzy sięgają do sum budżetowych niejednokrotnie tylko na pokrycie kosztów materiału i pracy fachowców: techników i inżynierów.</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#LucjuszDura">Spójrzcie na te setki kilometrów rowów melioracyjnych, na powstające urządzenia nawadniające i odwadniające nasze pola — wykonywane całymi zespołami gromad, szarwarkiem i w końcu spójrzcie na powstające już nagminnie spółdzielnie produkcyjne. Chłop rozumie coraz jaśniej, że to jest właściwa droga, wiodąca do lepszego jutra, budująca jasną przyszłość narodu. Wielkość tych robót w ich wartości materialnej sięga wielu milionów. Jednak nie tylko o wartość materialną tego wkładu chłopa w budowę socjalizmu w Polsce chodzi. Jest to bowiem wyzwolona twórcza siła mas ludowych, która jedynie jest zdolna zrealizować wielkie dzieło pokojowej pracy narodu. Rzesze prostych łudzi pracy, pracowitych obywateli zrozumiały, że przyszłość narodu to stały wysiłek, realizujący wielkie plany budowy socjalizmu w Polsce.</u>
<u xml:id="u-5.7" who="#LucjuszDura">Wszystko to ujawnia olbrzymie realne siły, jakie tkwią w masach ludowych, Musimy z bliska na to patrzeć, by pojąć, jak trudne zadania mają przed sobą terenowe rady narodowe, z jakim trudem i mozołem je realizują.</u>
<u xml:id="u-5.8" who="#LucjuszDura">Czyż wykonanie tych zadań, które przed radami narodowymi postawiła Partia ł władza ludowa, byłoby możliwe bez całkowitego włączenia mas ludowych do świadomej współpracy? Praca terenowych, rad narodowych to nieustanna czujność w nieustannym działaniu przy braku należycie wyszkolonych kadr w ogniu walki klasowej, narastającej co dnia w swym napięciu na wsi, w ogniu walki o przebudowę ustroju rolnego, gdy wróg przeszkadza, przenikając niejednokrotnie do najistotniejszych ogniw w terenie. W ogniu walki jednak hartują się charaktery naszych działaczy terenowych spośród mało i. średniorolnych chłopów. W ogniu walki rozwiązywane są trudności bieżące i niwelowane są wiekowe upośledzenia wsi. Terenowe rady narodowe cierpią jeszcze gdzieniegdzie na przerost czynnika biurokratycznego, ale mimo to coraz lepiej spełniają swe zadania.</u>
<u xml:id="u-5.9" who="#LucjuszDura">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe wita projekt ustawy o podatkach terenowych jako pożądane i oczekiwane normatywy w pracach budżetowych terenowych rad narodowych. Każda oszczędność sił uzyskana w pracy rad narodowych może i niewątpliwie będzie wykorzystana dla przyśpieszenia realizacji konkretnych zadań bieżących i podstawowych — budowy socjalizmu na wsi.</u>
<u xml:id="u-5.10" who="#LucjuszDura">Ustawa znosi sześć rodzajów podatków, które nie odgrywały poważnej roli w utrzymaniu równowagi budżetowej jednostek terytorialnych, a z natury rzeczy obciążały nadmiernie aparat administracyjny rad narodowych. Ustawa natomiast zachowuje wedle swobodnego uznania terenowych rad narodowych następujące podatki, ustalając górną granicę ich wysokości: podatek miejski, od zbytku mieszkaniowego, od psów, od polowania i rybołówstwa. Poza tym pozostają podatki terenowe, pobierane przez miejskie i gminne rady narodowe z mocy samego prawa.</u>
<u xml:id="u-5.11" who="#LucjuszDura">Kolega referent szczegółowo przedstawił sprawozdanie, dotyczące podatków omawianych w projekcie ustawy, nie będę przeto tego powtarzał.</u>
<u xml:id="u-5.12" who="#LucjuszDura">Klub poselski ZSL będzie głosować za przyjęciem projektu ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#WacławBarcikowski">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#WacławBarcikowski">Kto z obywateli Posłów jest za przyjęciem omówionego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#WacławBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#WacławBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez, komisję, przeto na podstawie art. 28 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego proponuję odbycie trzeciego czytania tego projektu. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o podatkach terenowych.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#WacławBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-6.7" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o podatkach terenowych jednomyślnie uchwalił.</u>
<u xml:id="u-6.8" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: sprawozdanie Komisyj Budownictwa oraz Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o rządowym projekcie ustawy o budynkach i lokalach nowo wybudowanych lub odbudowanych (druki nr 888 i 890).</u>
<u xml:id="u-6.9" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłance Strusińskiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#KrystynaStrusińska">Wysoka Izbo! Rozwiązanie problemu mieszkaniowego stanęło przed Polską Ludową natychmiast po zakończeniu działań wojennych.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#KrystynaStrusińska">Ze względu na konieczność bezzwłocznego zapewnienia setkom tysięcy rodzin dachu nad głową, problem ten był szczególnie trudny. Spuścizna bowiem rządów kapitalistycznych przedstawiała niesprawiedliwy obraz klasowego podziału istniejącej puli mieszkaniowej, a barbarzyńska okupacja hitlerowska stan ten jeszcze bardziej pogłębiła.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#KrystynaStrusińska">Troska Państwa ludowego o byt świata pracy na odcinku mieszkaniowym podyktowała wprowadzenie dekretu o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek działań wojennych, a następnie dekretu o publicznej gospodarce lokalami.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#KrystynaStrusińska">Dekret z dnia 26 października 1945 r. w art. 6 wyłączył lokale i budynki odremontowane i odbudowane od ograniczeń, przewidzianych dekretem o publicznej gospodarce lokalami. Wskutek tego władze kwaterunkowe do budynków i lokali tych nie miały żadnych uprawnień. Lokale te pozostają poza publiczną gospodarką, a właściciel dysponuje lokalem w sposób całkiem dowolny.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#KrystynaStrusińska">Według przybliżonych obliczeń z wyłączenia korzysta w kraju około 70.000 mieszkań, tj. około 3% ogólnej puli mieszkaniowej, objętej publiczną gospodarką lokalową. Mieszkania te przeważnie większe — ponad 3-izbowe — obejmują ponad 150.000 izb. Największe skupienie mieszkań wyłączonych wykazuje Warszawa i okolice podwarszawskie, dalej województwa krakowskie, łódzkie, kieleckie oraz rzeszowskie. W Warszawie lokale wyłączone stanowią około 10% wszystkich mieszkań, a w pozostałych województwach od 4–8%.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#KrystynaStrusińska">Wyłączenie tej ogromnej ilości lokali od publicznej kontroli spowodowało, że zagęszczenie tych lokali jest odwrotnie proporcjonalne do ich wielkości. Nierzadkim wcale przypadkiem są lokale wieloizbowe, odbudowane przez różnych spekulantów, a zamieszkałe przez dwu-trzyosobowe rodziny.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#KrystynaStrusińska">Dysponenci mieszkań wyłączonych korzystają również z pewnego przywileju, jaki daje im art. 8 dekretu o publicznej gospodarce lokalami. Artykuł ten daje bowiem prawo najemcy do wprowadzenia w określonym terminie do części lokalu zaludnionej poniżej normy jako współnajemcy osoby przez siebie wybranej. Prawo to dawało zupełną swobodę w ustalaniu wysokości czynszu. Stąd czynsze, szczególnie w Warszawie i okolicach podmiejskich, kształtują się często bardzo wysoko i wynoszą od 200 do 300 zł miesięcznie za izbę.</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#KrystynaStrusińska">Rozbudowa naszego przemysłu powoduje nieustanny dopływ ludzi do miast, szczególnie tych, gdzie powstają nowe gałęzie przemysłu, nowe przedsiębiorstwa, nowe zakłady. Ten stały dopływ nowych sił roboczych powoduje zapotrzebowanie na lokale mieszkalne dla mas pracujących.</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#KrystynaStrusińska">W tym stanie dalsze utrzymanie wyłączeń, które w założeniu swym nie mogły mieć charakteru stałego, nie jest właściwe, a uchylenie ich jest, konieczne w interesie publicznym.</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#KrystynaStrusińska">Jasną jest rzeczą, że przez dokwaterowanie do mieszkań większych nie pokryjemy w całości potrzeb mieszkaniowych. Jednakże zastosowanie przeciętnej normy zagęszczenia postawi do dyspozycji świata pracy pewną ilość lokali i usunie istniejące rażące różnice w zagęszczeniu mieszkań.</u>
<u xml:id="u-7.10" who="#KrystynaStrusińska">Uchylenie wyłączeń pozwoli objąć wszystkie lokale, zarówno użytkowe jak i mieszkalne, publiczną kontrolą z wyjątkiem domków jednorodzinnych. mających nie więcej niż 5 izb mieszkalnych. Uchylenie wyłączeń pozwoli, też zastosować czynsze w wysokościach pobieranych w nowo wybudowanych osiedlach.</u>
<u xml:id="u-7.11" who="#KrystynaStrusińska">W imieniu połączonych Komisyj Gospodarki Komunalnej i Budownictwa mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy z poprawką zgłoszoną przez komisje.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#WacławBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Minorowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#MarianMinor">Wysoka Izbo! Ustawa o budynkach i lokatach nowo wybudowanych lub odbudowanych jest dalszym konsekwentnym krokiem Rządu w rozwiązywaniu w interesie mas pracujących i szerokich warstw inteligencji problemu mieszkaniowego. Jak dalece ten problem jest poważnym, wskazują dane cyfrowe o kwestii mieszkaniowej zwłaszcza w naszych ośrodkach przemysłowych.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#MarianMinor">W okresie dziesiątków lat ustroju kapitalistycznego budownictwo mieszkaniowe, oparte na zasadzie kapitalistycznej kalkulacji wysokich zysków, pogrążało klasę robotniczą i inteligencję w straszliwie ciężkie warunki bytu mieszkaniowego.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#MarianMinor">W Łodzi statystyka okresu przed wojennego wykazywała 66,3% mieszkań jednoizbowych, w których nieraz mieszkało 12 osób, gnieżdżąc się w 4 osoby w jednym łóżku. Są to dane z książki Rosseta „Kwestia mieszkaniowa”, wydanej w 1938 r.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#MarianMinor">W okresie powojennym pomimo ogromnych zniszczeń nastąpiła poważna poprawa na odcinku gęstości zaludnienia na jedną izbę przez stosowanie sprawiedliwej, prawidłowej polityki kwaterunkowej w pierwszym-roku Planu 6-letniego, W roku 1950 oddano w Łodzi do użytku 2.400 izb mieszkalnych wykonując plan w 106%. W tymże roku, aby poprawić warunki mieszkaniowe w Łodzi, dokonano w 1.200 domach remontów kapitalnych, obejmując remontem 68.177 izb, zamieszkałych przez 128.691 osób. Plan finanse wy na remonty wykonano w 103%.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#MarianMinor">Te dane mówią o trosce naszej Partii i Rządu co do polepszenia warunków mieszkaniowych naszego narodu.</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#MarianMinor">Przepisy dotychczasowe, wyłączając z publicznej gospodarki, budynki i lokale nowo wy budowane lub odbudowane, stały się w tej chwili zaporą w dążeniu do realizacji narodowych planów gospodarczych, które za podstawę swoją mają podnoszenie stopy życiowej społeczeństwa socjalistycznego.</u>
<u xml:id="u-9.6" who="#MarianMinor">W dalszym ciągu Rząd nasz i Partia popierać będą budownictwo indywidualne domków rodzinnych, co znajduje wyraz w ustawie wyłączającej stosowanie przepisów o publicznej gospodarce lokalami wobec domków jednorodzinnych, mających nie więcej niż 5 izb mieszkalnych.</u>
<u xml:id="u-9.7" who="#MarianMinor">Ponadto ustawa, wprowadzając, zryczałtowane opłaty za świadczenia w wysokości takiej jak w budynkach wybudowanych przez Zakład Osiedli Robotniczych, daje szerokie możliwości dalszej odbudowy, konserwacji i budownictwa mieszkaniowego.</u>
<u xml:id="u-9.8" who="#MarianMinor">Wykonanie wielkich zadań w dziedzinie rozbudowy produkcji przemysłowej, w rolnictwie i handlu wymaga wydobycia wszystkich rezerw znajdujących się w naszej gospodarce narodowej, które oddane na użytek społeczeństwu pozwolą przedterminowo zakończyć realizację Planu 6-letniego.</u>
<u xml:id="u-9.9" who="#MarianMinor">Dlatego też Partia nasza głosować będzie za ustawą.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#WacławBarcikowski">Nikt więcej do głosu się nie zapisał. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#WacławBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisje, proponuję na podstawie art. 28 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego odbycie trzeciego czytania tego projektu. Czy jest sprzeciw? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o budynkach i lokalach nowo wybudowanych lub odbudowanych.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#WacławBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o budynkach i lokalach nowo wybudowanych lub odbudowanych — jednomyślnie uchwalił.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Komunikacji i Łączności o rządowym projekcie ustawy o zmianie organizacji władz w dziedzinie komunikacji (druki nr 875 i 891).</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Szlęzakowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#FaustynSzlęzak">Wysoka Izbo! Rewolucyjny nurt całokształtu życia naszego kraju i olbrzymi rozkwit gospodarczy jako wynik procesów rozwojowych w naszej ekonomice wymagają również postępu form organizacyjnych życia gospodarczego. Nowe siły, które narastają, rozsadzają stare formy gospodarcze i wymagają w innych warunkach nowych form organizacyjnych władz naczelnych, takich form, które umożliwiłyby spełnienie nowych zadań.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#FaustynSzlęzak">Referowany projekt ustawy przewiduje powołanie dwóch ministerstw, tj. Ministerstwa Kolei oraz Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego w miejsce dotychczasowego Ministerstwa Komunikacji, i jest dalszą konsekwencją, dalszym ciągiem rozpoczętej w 1949 r. reorganizacji naczelnych władz gospodarczych w Państwie.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#FaustynSzlęzak">Proponowana w ustawie zmiana organizacji władz stanowi poważny krok w kierunku realizacji wielkich zadań Planu 6-letniego na niezwykle ważnym jego odcinku — odcinku komunikacji.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#FaustynSzlęzak">Stan i tempo rozwoju komunikacji ma podstawowe znaczenie dla całości stosunków gospodarczych kraju, ekonomiczna bowiem rola transportu polega na eliminowaniu względnie zmniejszaniu znaczenia przestrzeni w procesach produkcyjnych i dystrybucyjnych. Bez nowoczesnego transportu nie mogłoby być nowoczesnej, wyspecjalizowanej produkcji przemysłowej ani rolno-hodowlanej. Rozkwit gospodarczy kraju jest zależny od nałoży tego postawienia i rozwiązania zagadnień transportowych, trzeba bowiem pamiętać o roli transportu w cyklu produkcyjnym, który w pojęciu ekonomicznym nie kończy się z chwilą wykonania produkcji, a daje pełną wartość użytkową towarowi przez doprowadzenie do miejsca zapotrzebowania względnie konsumpcji. Stąd wszelkie niedociągnięcia w pracy działów komunikacyjnych powodują komplikacje w życiu gospodarczym i utrudnienia w wykonaniu planu, a poza tym wprowadzają perturbacje do życia społecznego i kulturalnego kraju.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#FaustynSzlęzak">Zasadniczym zadaniem transportu i komunikacji w okresie sześciolecia budowy, podstaw socjalizmu będzie sprostać tym wielkim obowiązkom, które wypływają z poważnego wzrostu sił wytwórczych, ze wzrostu produkcji przemysłowej i rolniczej, z wielkiego rozwoju budownictwa. W Planie 6-letnim transport głębiej dotrze na wieś i do spółdzielni produkcyjnych, zaktywizuje mniejsze ośrodki miejskie, obsłuży wielkie ośrodki przemysłowe i nowe miasta.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#FaustynSzlęzak">Budownictwo szlaków i urządzeń komunikacyjnych opierało się do niedawna na niskim stopniu mechanizacji. Plan 6-letni żądając wielkiego postępu technicznego zapewni też warunki jego realizacji, umożliwiając mechanizację szeregu procesów eksploatacyjnych taboru i sieci komunikacyjnych.</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#FaustynSzlęzak">Dotychczasowa organizacja Ministerstwa Komunikacji skupia całość zagadnień gospodarki kolejowej, drogowej, samochodowej, lotnictwa cywilnego, budownictwa i eksploatacji śródlądowych wód, jak też żeglugę na nich. Plan 6-letni stawia przed resortem komunikacji zadanie zwiększenia przewozów towarowych wszystkimi środkami komunikacyjnymi o 117%, a przewozów osobowych o 104% w porównaniu z 1949 r.</u>
<u xml:id="u-11.7" who="#FaustynSzlęzak">Nowa organizacja władz w dziedzinie komunikacji zapewni sprawniejsze wykonanie olbrzymich zadań Planu 6-letniego we wszystkich działach komunikacji.</u>
<u xml:id="u-11.8" who="#FaustynSzlęzak">W dotychczasowej organizacji Ministerstwa Komunikacji zagadnienia kolei przytłaczały swoją wielkością problemy innych działów komunikacji. Stąd też wyodrębnienie zagadnień kolejnictwa w jeden resort, a transportu drogowego i lotniczego w drugi przy równoczesnym wyłączeniu i przekazaniu zagadnień eksploatacji dróg wodnych i żeglugi śródlądowej Ministerstwu Żeglugi umożliwi z jednej strony resortowi transportu drogowego i lotniczego intensywniejsze zajęcie się jego problemami, z drugiej strony pozostawienie w drugim resorcie jedynie zagadnień kolejnictwa zapewni czystość organizacyjną w Ministerstwie Kolei, co w sumie stworzy korzystniejsze warunki do wykonania zadań we wszystkich dziedzinach komunikacji.</u>
<u xml:id="u-11.9" who="#FaustynSzlęzak">Przed wojną przewaga transportu kolejowego nad innymi środkami przewozowymi była przygniatająca, a pierwsze lata po wyswobodzeniu, kiedy byliśmy zmuszeni do jak najszybszego uruchomienia transportu dla dźwignięcia gospodarki kraju z ruin, nie mogły przynieść radykalnego uzdrowienia stosunków w rozdziale transportu między poszczególne środki komunikacyjne. I tak w ostatnim 5-leciu przewozy na kolei wynosiły około 93% całości przewozów towarowych i 91% przewozów osobowych.</u>
<u xml:id="u-11.10" who="#FaustynSzlęzak">Plan 6-letni stawia w tym względzie poważne zadania przed transportem samochodowym. Gdy udział publicznego transportu samochodami w 1939 r. wynosił 4% całości przewozów towarowych, to w 1955 r. ma wzrosnąć do 22%. Aby zdać sobie sprawę z wielkości zadań na tym odcinku, należy pamiętać też o wzroście ogólnej masy przewozowej. Tak więc w 1955 r. przewóz samochodowy wyniesie 70 milionów ton towarów, a przewozy osobowe w tym roku wyniosą 167 milionów osób.</u>
<u xml:id="u-11.11" who="#FaustynSzlęzak">Nie wolno zatracać również świadomości, że mimo znacznych sukcesów w dziedzinie dróg kołowych pozostanie tutaj wiele jeszcze do odrobienia z zacofania, które na tym odcinku spowodowała polityka zaborców i sanacyjna gospodarka międzywojenna. Zwłaszcza potrzeba dużego wysiłku, aby układ komunikacyjny Polski, będący zlepkiem kilku różnych sieci, mógł być dostosowany do obecnych potrzeb przewozowych i głównych kierunków ruchu. Zarówno co do gęstości sieci dróg, jak i ich jakości stoją przed nami jeszcze poważne zadania. Mamy jeszcze tereny, gdzie gęstość sieci drogowej wynosi niżej 10 km na 100 km2.</u>
<u xml:id="u-11.12" who="#FaustynSzlęzak">Musimy też doprowadzić do zniknięcia pojęcia „polska droga”. Zdajemy sobie bowiem sprawę, jak wielkie znaczenie dla przebudowy wsi ma dobra droga. Pierwszym elementem postępu wsi obok elektryfikacji i traktorów jest właśnie dobra droga.</u>
<u xml:id="u-11.13" who="#FaustynSzlęzak">Specyfika zagadnień transportu drogowego wymaga również, odpowiedniej polityki w odniesieniu do taboru samochodowego, zwłaszcza że i na tym odcinku musimy pokonywać zacofanie wojenne, kiedy nie posiadaliśmy żadnej fabryki samochodów. W Planie 6-letnim rodzima produkcja samochodów ciężarowych i osobowych stworzy warunki do intensywnej motoryzacji kraju, Plan ten przewiduje w 1951 r. zwiększenie taboru samochodowego do 2.400 autobusów i ponad 11.000 samochodów ciężarowych.</u>
<u xml:id="u-11.14" who="#FaustynSzlęzak">Do Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego będą należały zagadnienia eksploatacji, a za odpowiednią i oszczędną eksploatacją idzie problematyka techniczna, jak rozbudowa sieci publicznych, stacji obsługi i warsztatów naprawczych, które mogłyby przeprowadzać racjonalne remonty samochodów, dalej normalizacja typów pojazdów i ich części, zagadnienie oszczędności paliwa, lak istotne przy wzroście taboru, rozwiązywane m. in. przez zastosowanie w szerszym zakresie generatorów.</u>
<u xml:id="u-11.15" who="#FaustynSzlęzak">Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego obejmie zagadnienie lotnictwa cywilnego. Wyodrębnienie tych zagadnień z ministerstwa, ujmującego się ogólną problematyką komunikacyjną, umożliwi zwrócenie specjalnej uwagi na ten dział komunikacji, który ma za sobą nie mniejsze zacofanie. Równocześnie ze względu u swoją odrębność, charakteryzującą się koniecznością zwrócenia specjalnej uwagi na bezpieczeństwo przewozów i skomplikowane urządzenia techniczne, jak np. radarowe, stale udoskonalane — dział ten wymaga wysokiej troski nie tylko o sprzęt, ale w pierwszym rzędzie o wysoko kwalifikowany personel, zwłaszcza że i no tym odcinku lotnictwa cywilnego Plan 6-letni stawia poważne wymogi, choćby przez zadanie zwiększenia przeciętnej szybkości lotów o 18% i zwiększenia przewozu osób o 95%, a przesyłek o 455%.</u>
<u xml:id="u-11.16" who="#FaustynSzlęzak">W wyniku omawianej reorganizacji zagadnienia eksploatacji dróg, wodnych i żeglugi śródlądowej przejdą do Ministerstwa Żeglugi, co znajduje umotywowanie w pokrewieństwie zadań i w szeregu wspólnych cech technicznych. W ton sposób zagadnienia transportu wodnego znajdą się w jędrnym resorcie, przez co powstaną warunki do realnego planowania w tej dziedzinie i szersze możliwości przepracowań całości problematyki gospodarki wodnej ze specjalnym zwróceniem uwagi na przepracowania naukowe, m. in, norm technicznych. To ułatwi rozwój sieci wodno-komunikacyjnej, umożliwiającej przewóz masowy i rozwiązanie problemu wielkich inwestycji w tej dziedzinie, łącznie z budową odcinka wielkiej drogi wodnej, łączącej Dniepr z Odrą.</u>
<u xml:id="u-11.17" who="#FaustynSzlęzak">Stworzenie odrębnego ministerstwa jedynie dla zadań kolejnictwa, dając jasność organizacyjną na najwyższym szczeblu władzy, ułatwi wykonanie zadań Planu 6-letniego dla tego najważniejszego w dalszym ciągu, odcinka komunikacji — zwłaszcza jeśli uwzględni się ogrom inwestycji w tej dziedzinie i rozwój elektryfikacji kolejnictwa oraz to, że mamy jeszcze wskutek zaniedbań okresu międzywojennego tereny, gdzie gęstość sieci kolejowej wynosi kilkanaście kilometrów na 100 km2.</u>
<u xml:id="u-11.18" who="#FaustynSzlęzak">Plan 6-letni zakłada znaczny wzrost wskaźników technicznych i ekonomicznych na kolejach, np. wydajność pracy o 52%, szybkość pociągów towarowych o 30%, przez co uzyska się znaczne rezultaty gospodarcze, a już w 1955 r. będzie przewożona kolejami masa towarowa o 75% większa niż w 1949 r., przewozy osobowe wzrosną zaś o 90%. I tak w 1955 r. powinniśmy koleją przewozić 245 milionów ton towarów w porównaniu z 75 milionami z 1938 r. i 910 milionów osób w porównaniu z 225 milionami w 1938 r.</u>
<u xml:id="u-11.19" who="#FaustynSzlęzak">Konieczność stworzenia dwu ministerstw w dziedzinie transportu lądowego wynika przede wszystkim ze wzrostu ilościowych i jakościowych zadań na odcinku komunikacyjnym w Planie 6-letnim.</u>
<u xml:id="u-11.20" who="#FaustynSzlęzak">Podział zadań między resorty o węższym zakresie, ale większej specjalizacji zagadnień pozwoli na silniejsze wyspecjalizowanie ośrodków kierowniczych i podniesienie kultury technicznej zarówno w dziedzinie budowy jak i eksploatacji urządzeń komunikacyjnych. Nastąpi głębsze związanie planu technicznego z planem eksploatacyjnym, a wykorzystanie taboru i sprzętu będzie się mogło opierać na przepracowanych i właściwych wskaźnikach technicznych.</u>
<u xml:id="u-11.21" who="#FaustynSzlęzak">Usprawnienia techniczne w komunikacji w ostatecznym wyniku obniżą koszty produkcji, i dystrybucji, przyśpieszając tempo wzrostu dobrobytu mas pracujących.</u>
<u xml:id="u-11.22" who="#FaustynSzlęzak">Przewidziana ustawą reorganizacja zapewni też bardziej operatywne powiązanie kierownictwa z terenem przez zbliżenie urzędu, centralnego do jednostki terenowej, tj. przedsiębiorstwa usługowego lub produkcyjnego. Jest to wyraźnym przeciwstawieniem do stanu odizolowania urzędów centralnych, istniejącego w krajach kapitalistycznych. Powiązanie z urzędem jednostek terenowych ma najistotniejsze znaczenie w tych dziedzinach, gdzie ze względu na zadania konieczna jest, specjalna opieka nad tymi jednostkami, jak np. w lotnictwie.</u>
<u xml:id="u-11.23" who="#FaustynSzlęzak">Proponowana w ustawie reorganizacja organów naczelnych w dziedzinie komunikacji, będąc dalszym krokiem w dziele przebudowy gospodarczej jako jeszcze jedno ogniwo w łańcuchu procesów rozwojowych w naszej ekonomice, stwarza warunki dla rozszerzenia dotychczasowych poważnych rezultatów na tym odcinku naszego życia gospodarczego.</u>
<u xml:id="u-11.24" who="#FaustynSzlęzak">Dlatego też w imieniu Komisji Komunikacji i Łączności wnoszę o przyjęcie projektu ustawy o organizacji władz w dziedzinie komunikacji wraz z poprawkami zgłoszonymi przez komisję.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#WacławBarcikowski">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zreferowanego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję, Kto jest przeciw? Nikł.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#WacławBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#WacławBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, przeto na podstawie art. 28 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego proponuję odbycie trzeciego czytania tego projektu. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie organizacji władz w dziedzinie komunikacji.</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#WacławBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-12.6" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-12.7" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie organizacji władz w dziedzinie komunikacji jednomyślnie uchwalił.</u>
<u xml:id="u-12.8" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Pracy i Opieki Społecznej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet (druki nr 879 i 892).</u>
<u xml:id="u-12.9" who="#WacławBarcikowski">Głos ma sprawozdawca posłanka Orłowska.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#EdwardaOrłowska">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, dotyczący zmiany ustawy z 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet, ma doniosłe znaczenie dla rozwoju gospodarczego naszego kraju, ma doniosłe znaczenie dla polskich kobiet pracujących.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#EdwardaOrłowska">Hamując pęd kobiet do nowych fachów i zawodów, do równej z mężczyznami pracy i płaci rządy kapitalistyczno-obszarnicze zamknęły dla kobiet dostęp do wielu dziedzin pracy, maskując to często obłudnie względami „ochrony pracy. Miało to na celu utrzymywanie większości kobiet z rodzin robotniczych i chłopskich zdała od pracy produkcyjnej, utrzymywanie ich na upośledzonej pozycji społecznej w zacofaniu i nieświadomości.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#EdwardaOrłowska">W 1935 r. wydany został spis robót wzbronionych kobietom, na skutek czego szereg stanowisk w przemyśle był dla kobiet niedostępny, chociaż nie przedstawiały one szkodliwości dla zdrowia kobiet i ich potomstwa.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#EdwardaOrłowska">W Polsce Ludowej na zawsze znikło widmo bezrobocia.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#EdwardaOrłowska">W Polsce Ludowej konieczność szybkiego uprzemysłowienia kraju powoduje, że masowe wprowadzenie kobiet do pracy we wszystkich gałęziach gospodarki i kultury stało się nieodzownym warunkiem naszego budownictwa socjalistycznego.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#EdwardaOrłowska">W Polsce Ludowej stworzono urządzenia socjalne, służące kobiecie pracującej i jej dziecku, umożliwiające jej w coraz szerszym zakresie i coraz sprawniejszą pracę zawodową. Plan gospodarczy na 1951 r. przewiduje wzrost miejsc w żłobkach o 40%.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#EdwardaOrłowska">W Polsce Ludowej, gdzie człowiek pracy nie jest dodatkiem do maszyny, jak w ustroju kapitalistycznym, lecz jest ze wszystkich skarbów skarbem najcenniejszym zagadnienie zabezpieczenia życia i zdrowia robotnika i robotnicy jest przedmiotem nieustannej troski Rządu, Partii i związków zawodowych.</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#EdwardaOrłowska">W Planie 6-letnim wyodrębnione zostały po raz pierwszy w historii Polski specjalne fundusze na wykonanie w zakładach urządzeń dla bezpieczeństwa i higieny pracy. Fundusze te sięgające zgodnie z Planem 6-letnim ogromnych sum, umożliwią zaprowadzenie wszelkiego rodzaju urządzeń ochronnych i zabezpieczających, umożliwią automatyzację wielu agregatów, zhermetyzują szereg szkodliwych, dla zdrowia procesów, tak aby podnieść na wyższy poziom warunki bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#EdwardaOrłowska">W ten sposób w procesie Planu 6-letniego będą realizowane słowa Lenina o tym, że „postęp techniczny w epoce socjalizmu polepszy warunki, higieniczne pracy, uwolni robotników od dymu, kurzu, brudu, przyśpieszy zmianę brudnych, wstrętnych warsztatów na czyste, jasne, godne człowieka pracy laboratoria”.</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#EdwardaOrłowska">Te perspektywy zatrudnienia nowych setek, tysięcy kobiet w imię interesów kroczącej ku socjalizmowi ojczyzny, w imię interesów samych kobiet pracujących i ich rodzin, wymagają zmiany ustawy z 1924 r., wysuwają konieczność zniesienia niczym nieuzasadnionych ograniczeń. zniesienia wszelkich śladów dyskryminacji, zawodowej kobiet.</u>
<u xml:id="u-13.10" who="#EdwardaOrłowska">Doświadczenia Związku Radzieckiego wskazują na to, że w wyniku masowego wprowadzenia kobiet do wszystkich gałęzi gospodarki narodowej całkowicie zatarł się tradycyjny i niczym nieuzasadniony podział na zawody „męskie” i „kobiece”. Jeszcze silniej uwidoczniło się to w czasie ostatniej wojny, kiedy zastępujące powołanych na front mężczyzn kobiety radzieckie pracowały we wszystkich przemysłach i we wszelkiego rodzaju zawodach.</u>
<u xml:id="u-13.11" who="#EdwardaOrłowska">U nas liczba kobiet zatrudnionych w przemyśle państwowym jest już przeszło 2 i 1/2 razu większa niż przed wojną. Około 18.000 kobiet, wysunięto na kierownicze stanowiska we wszystkich gałęziach gospodarki i administracji.</u>
<u xml:id="u-13.12" who="#EdwardaOrłowska">W kolejnictwie po raz pierwszy w dziejach naszego kraju 12 kobiet objęło stanowiska dyżurnych ruchu, 16 kobiet rozpoczęło pracę jako kierownicy i rewizorzy pociągów oraz 134 kobiety zatrudniono w charakterze konduktorek rewizyjnych. Jako pierwsza kobieca maszynista, kolejowy ob. Woronowska Genowefa z Olsztyna samodzielnie poprowadziła parowóz. A delegatki na ogólnopolski kongres Ligi Kobiet w dniu 3 marca ma z Katowic przywieźć pociąg, który obsłużony będzie całkowicie przez brygadę kobiecą z maszynistą Różą Szreder na czele.</u>
<u xml:id="u-13.13" who="#EdwardaOrłowska">W żegludze śródlądowej we Wrocławiu 10 kobiet pracuje w charakterze marynarzy na jednostkach pływających.</u>
<u xml:id="u-13.14" who="#EdwardaOrłowska">W Stoczni Gdańskiej kobiety pracują obecnie na frezarkach, przy tokarce, pracują w dziale spawalni elektrycznej jako brygadzistki i spawaczki.</u>
<u xml:id="u-13.15" who="#EdwardaOrłowska">Kobiety sprawnie i z poczuciem wielkiej odpowiedzialności obsługują suwnice w hutach żelaznych.</u>
<u xml:id="u-13.16" who="#EdwardaOrłowska">W kopalni „Marceli”, „Bolesław Chrobry” i „Wujek” kobiety z dobrym wynikiem pracują już pod ziemią przy transporcie.</u>
<u xml:id="u-13.17" who="#EdwardaOrłowska">W ciągu ostatniego roku liczba uczestniczek współzawodnictwa pracy wzrosła z 200.000 do 350.000.</u>
<u xml:id="u-13.18" who="#EdwardaOrłowska">Liczne szeregi przodownic współzawodnictwa pokonują zwycięsko uprzedzenia o niższości kobiet w pracy zawodowej.</u>
<u xml:id="u-13.19" who="#EdwardaOrłowska">A takie kobiety jak maszyniści kolejowi ob. ob. Woronowska, Szreder, jak Jadwiga Gregorug — pierwsza w Polsce monotypistka, Maria Kolska — pierwsza kobieta kierowca autobusu w Warszawie, Kutyła Zofia — obsługująca kolejkę pod ziemią w kopalni „Bolesław Chrobry”, setki motorniczych i konduktorek tramwajowych, setki tokarzy, frezerów, spawaczek, rdzeniarek, tysiące kobiet murarek, cieśli, zdunów, zbrojarzy, betoniarzy — czyż wszystkie one swą wspaniałą, pełną zapału i ofiarną pracą nie zniosły już w praktyce bariery, zagradzającej im drogę do tzw. męskich zawodów?</u>
<u xml:id="u-13.20" who="#EdwardaOrłowska">Droga od zwykłych placówek, od otępiających prac służby domowej, droga, jaką już przebyły tysiące naszych kobiet, zdobywając kwalifikacje zawodowe i awans społeczny — nie była łatwa. Znaczyła ją częstokroć ostra walka z kastowością, przesądami i zacofaniem wielu majstrów i inżynierów, a także niektórych inspektorów pracy, trzymających się bezdusznie przepisów prawa, które stanowią przedmiot noweli wniesionej na Sejm.</u>
<u xml:id="u-13.21" who="#EdwardaOrłowska">Stare przepisy, nie uwzględniające zasadniczych zmian dokonanych w stanie zatrudnienia kobiet, stawiały w trudnej częstokroć sytuacji nasze dzielne pionierki, które opanowały „męskie” zawody, hamując nieraz możliwość ich dalszego awansu. Stare przepisy wreszcie hamowały przypływ dziewcząt do szkół technicznych, do szkół górniczych i kolejowych, nie dając jasnych perspektyw osiągnięcia przez kobiety odpowiedzialnych stanowisk w tych tak decydujących dziedzinach gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-13.22" who="#EdwardaOrłowska">Cóż dziwnego, że już od dawna przodujące w przemyśle robotnice domagają się rewizji zakazu prac wzbronionych kobietom i dostosowania przepisów do przemian społeczno-gospodarczych, jakie zaszły w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-13.23" who="#EdwardaOrłowska">Cóż dziwnego, że na odbytej niedawno naradzie kobiet zatrudnionych w przemyśle górniczym wysunęły one żądanie zatrudnienia ich nie tylko jak dotychczas na powierzchni, ale również na dole przy wykonywaniu takich prac, jak transport czy obsługa urządzeń sygnalizacyjnych.</u>
<u xml:id="u-13.24" who="#EdwardaOrłowska">Projektowana nowela, umożliwiająca kobietom dostęp do gałęzi produkcji, zamkniętych dla kobiety w ustroju kapitalistycznym, znosząca nieuzasadniony względami na ochronę macierzyństwa całkowity zakaz pracy nocnej, ograniczając go do kobiet ciężarnych od 4-go miesiąca ciąży i kobiet, które mają dzieci w wieku do 1-go roku — udostępnia kobietom pracę jeszcze w szerszym niż dotychczas stopniu, otwiera jeszcze większe możliwości pracy w nowych zawodach, podnoszenia kwalifikacji i awansu społecznego kobiet.</u>
<u xml:id="u-13.25" who="#EdwardaOrłowska">Wniosek Komisji Pracy i Opieki Społecznej aprobuje przedłożenie rządowe, wprowadzając następujące poprawki, zamieszczone w druku nr 892:</u>
<u xml:id="u-13.26" who="#EdwardaOrłowska">1) W tytule skreślić wyrazy „z dnia 2 lipca 1924 r.”. W ten sposób tytuł ustawy otrzyma brzmienie: „O zmianie ustawy w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet”.</u>
<u xml:id="u-13.27" who="#EdwardaOrłowska">2) W art. 1 treść wstępną należy zastąpić treścią następującą: „W ustawie z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet (Dz. U. R. P. z 1924 r. Nr 65, poz. 686, z 1925 r. Nr 86, poz. 591, z 1926 r. Nr 93, poz. 538, z 1931 r. Nr 101, poz. 773, z 1945 r. Nr 43, poz. 236 i z 1948 r. Nr 27, poz. 182) wprowadza się następujące zmiany”.</u>
<u xml:id="u-13.28" who="#EdwardaOrłowska">3) W art. 1 pkt. 3 należy skreślić wyrazy „Art. 16”, użyte po cudzysłowie.</u>
<u xml:id="u-13.29" who="#EdwardaOrłowska">4) W art. 16 ust. 7 w zdaniu drugim — wyraz „zatrudniać” zastępuje się wyrazem „delegować”.</u>
<u xml:id="u-13.30" who="#EdwardaOrłowska">W ten sposób art. 16 ust. 7 otrzymuje następujące brzmienie, zdaniem komisji bardziej wyraźnie precyzujące — zwłaszcza w odniesieniu do kobiet zatrudnionych w komunikacji — co należy rozumieć przez stałe miejsce pracy: „kobiet tych nie wolno także delegować bez ich zgody poza stałe miejsce pracy”.</u>
<u xml:id="u-13.31" who="#EdwardaOrłowska">W imieniu Komisji Pracy i Opieki Społecznej ma zaszczyt wnieść o zatwierdzenie ustawy wraz z poprawkami komisji.</u>
<u xml:id="u-13.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#WacławBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu posłance Marczakowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#FelicjaMarczakowa">Wysoka Izbo! W Polsce Ludowej kobiety zdobyły rzeczywiste równouprawnienie. Polska Ludowa umożliwiła kobietom szeroki dostęp do wszystkich zawodów. Znikła groźba bezrobocia.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#FelicjaMarczakowa">Zadania Planu 6-letniego wymagają włączenia do produkcji nowych setek tysięcy kobiet. Kobiety dobrze rozumieją zadania Planu 6-letniego. Wskazuje na to ich aktywność.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#FelicjaMarczakowa">Już w Planie 3-letnim kobiety samorzutnie włączyły się do tzw. męskich zawodów, szczególnie do budownictwa. Pierwszą kobietą, która wówczas chwyciła za kielnię, była w Warszawie Skowrońska Genowefa. Już w sierpniu 1948 r. poszły za nią inne, jak Kaczorowska Czesława i Kropielnicka Stanisława. Włączanie się kobiet do współzawodnictwa przyśpieszyło wykonanie Planu 3-letniego.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#FelicjaMarczakowa">Do wykonania zadań Planu 6-letniego przystąpiły już nie jednostki — tysiące kobiet stanęły do pracy przy warsztatach, które za sanacji były dla nich niedostępne. Robotnice mogą być dumne, że włożyły i dają wielki wkład do wykonania przed terminem Planu 6-letniego. Robotnice same rwały się do zawodów zakazanych kobietom starą ustawą. Kobiety na zebraniach domagały się zniesienia przedwojennej ustawy o zabronionych dla nich pracach.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#FelicjaMarczakowa">Dziś kobiety zeszły już do pracy pod ziemią w kopalniach. Mamy już kobiety na stanowiskach maszynistów kniejowych: Woronowską z Olsztyna i Szreder z Katowic. Warszawski Dworzec Śródmiejski przeszedł pod wyłączną obsługę kobiecą. Mamy już pierwszą kobietę, kierowcę autobusu w MZK — Kolską Marię, która na cześć Kongresu Ligi Kobiet zobowiązała się przeszkolić 15 kobiet na kierowców autobusowych do dnia 22 lipca 1951 r. Marny już kobiety na stanowiskach kierowców maszyn ciężkich w budownictwie jak Ojszyńska Henryka, Cygańska Kazimiera i Zalewska Maria. Robotnica Skrzypczak Irena jest szlifierką w fabryce narzędzi lekarskich i swoją rutyną pracy osiągnęła pierwsze miejsce wyrabiając 233% normy. W fabryce A-51 robotnice masowo podjęły zobowiązanie o zwiększeniu normy o 10%. Mamy już kobiety spawaczy jak Korda Stanisława — spawaczka BOR w Warszawie. wielokrotna przodownica pracy. Pierwsze brygady kobiece na kopalniach „Marceli” i „Wujek” zjechały pod ziemię i z honorem wywiązują się z pracy przy transporcie podziemnym.</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#FelicjaMarczakowa">Wysoka Izbo! Wymienione kobiety to tylko przykłady. W całym kraju jest już ich tysiące na takich stanowiskach, na których wywiązują się nie gorzej od mężczyzn. Nie mogę pominąć jeszcze okazji, aby nie wspomnieć o kilku murarkach z Warszawy, które w tym roku dzięki swej wyróżniającej się pracy w murarstwie przeszły z PPB BOR na wielką budowę MDM na trzy zespoły dwójkowe jak Skowrońska, Szarlińska, Gołaszewska; czołową spośród nich jest Wiśniewska Halina, która wykonuje 230% normy, a w związku z Kongresem Ligi Kobiet zobowiązała się podnieść normę do 250%.</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#FelicjaMarczakowa">Szeroki zakres akcji socjalnej jest wyrazem opieki Państwa ludowego nad pracującymi kobietami. Opieka ta pozwala na coraz szersze włączanie się kobiet do produkcji i w pełni umożliwia kobiecie po skończonym okresie karmienia podjęcie pracy nocnej. Robotnice rozumieją, że w Planie 6-letnim nie może być przestoju maszyn, że każda minuta stracona w produkcji jest niepowetowaną szkodą i że praca na trzy zmiany daje możliwość uniknięcia przestoju maszyn i wykonania przed terminem planów produkcyjnych. Dlatego też robotnice z pełnym zrozumieniem przywitają zniesienie zakazu pracy nocnej kobiet.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#FelicjaMarczakowa">Stale polepszające się warunki mechanizacji produkcji, bezpieczeństwa i higieny pracy przyczyniają się również do szerszego zatrudnienia kobiet w nowych dla nich zawodach. Dla przykład u podam, że w budownictwie ciężką fizyczną pracę koźlarzy zastąpiono windą do podnoszenia cegieł, którą z powodzeniem bez szczególnego wysiłku fizycznego obsługują kobiety.</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#FelicjaMarczakowa">Robotnice z radością powitają ustawę, która pozwoli im rozwijać, szerzej ich kwalifikacje zawodowe, dzięki którym będą mogły podnieść swoją stopę życiową.</u>
<u xml:id="u-15.9" who="#FelicjaMarczakowa">Robotnice dumne będą ze stworzenia im większych możliwości wzięcia jak najszerszego udziału w wykonywaniu olbrzymich zadań Planu 6-letniego i zwiększenia ich wkładu w walce o pokój.</u>
<u xml:id="u-15.10" who="#FelicjaMarczakowa">Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za zmianą ustawy z 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet wraz z poprawkami komisji.</u>
<u xml:id="u-15.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#WacławBarcikowski">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omówionego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kio jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#WacławBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#WacławBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm uchwalił projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, przeto na podstawie art. 28 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego proponuję odbycie trzeciego czytania tego projektu. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#WacławBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza, Przystępujemy de głosowania.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciom powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie ustawy z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet — jednomyślnie uchwalił.</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#WacławBarcikowski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku posłów klubów poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego i Katolicko-Społecznego w sprawie zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego (druki nr 883 i 893).</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#WacławBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Grossowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGross">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej mam zaszczyt złożyć sprawozdanie o wniosku wszystkich klubów poselskich w sprawie zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#StanisławGross">Zmiany objęte wnioskiem zmierzają do usprawnienia prac sejmowych przez ujęcie w regulaminie wyniku doświadczeń dotychczasowej praktyki Sejmu.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#StanisławGross">Doświadczenia te wskazują przede wszystkim na zbędność praktyczną przewidywanego przez regulamin w formie obligatoryjnej tzw. trzeciego czytania projektów ustaw. Polega to na ponownym głosowaniu projektu, który po przepracowaniu i przyjęciu przez komisję sejmową był przedmiotem rozprawy na posiedzeniu Sejmu i został przez Sejm przyjęty głosowaniem w tzw. drugim czytaniu. Toteż projekt zmierza do skasowania trzeciego czytania, jako koniecznej regulaminowo, a zupełnie zbytecznej praktycznie formalności, gwarantując jednakże Sejmowi prawo nie tylko szczegółowego rozważenia projektu ustawy przyjętego już przez komisję, lecz także ponownego skierowania projektu do komisji, jeżeli wyniki jej prac nasunęły jakiekolwiek wątpliwości.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#StanisławGross">Przy okazji proponowana uchwała usuwa z regulaminu termin „czytań” projektu ustawy z uwagi na zupełnie na ogół niezrozumiałą dla społeczeństwa treść tego terminu technicznego, który nieraz nawet wśród postów budził wątpliwości. Zamiast zagadkowego „czytania” projektów ustaw, które przecież w rzeczywistości są tytko omawiane, dyskutowane, natomiast nie są ani na posiedzeniach Sejmu, ani w komisji w całości, odczytywane, projektowane przez referowany wniosek przepisy regulaminu określają w sposób wyraźny i szczegółowy procedurę obrad Sejmu, obejmującą w zasadzie to, co kryło się dotąd pod magiczną nazwą dwóch czytań, oraz pozostawiającą możliwość, lecz likwidującą konieczność ponowienia obrad, co było istotnym celem tzw. trzeciego czytania.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#StanisławGross">Procedura ta ujęta jest w nowym sformułowaniu artykułów 23–26 regulaminu i przedstawia się w sposób następujący:</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#StanisławGross">Po przyjęciu zgłoszonego projektu ustawy łub uchwały Marszałek umieszcza go na porządku dziennym Sejmu lub też (o ile wniosek wpłynął w przerwie między sesjami łub posiedzeniami) może wprost przekazać go do właściwej komisji.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#StanisławGross">Gdy projekt ustawy łub wniosek znalazł się na porządku dziennym wprost, bez przekazania go komisji, obrady Sejmu obejmują:</u>
<u xml:id="u-17.7" who="#StanisławGross">1) omówienie projektu, tj. przemówienie przedstawiciela Rady Państwa Rządu lub posła, wyjaśniające istotę i cel projektu,</u>
<u xml:id="u-17.8" who="#StanisławGross">2) rozprawę, tj. wystąpienia posłów w dyskusji nad projektem,</u>
<u xml:id="u-17.9" who="#StanisławGross">3) zgłaszanie poprawek (które naturalnie może mieć miejsce także w toku dyskusji) i głosowanie nad nimi,</u>
<u xml:id="u-17.10" who="#StanisławGross">4) głosowanie nad całością projektu ustawy lub wniosku.</u>
<u xml:id="u-17.11" who="#StanisławGross">Sejm może jednak, zarówno przed przeprowadzeniem rozprawy jak i po niej, uznać, że projekt wymaga jeszcze bardziej szczegółowego przepracowania i w tym celu przekazać go cło właściwej komisji.</u>
<u xml:id="u-17.12" who="#StanisławGross">W przypadku, gdy projekt ustawy zgłoszony w przerwie między sesjami łub posiedzeniami Sejmu, skierowany został przez Marszałka wprost do komisji, obrady nad sprawozdaniem komisji odbywają się w sposób analogiczny do przedstawionego wyżej, i w tym jednak przypadku, w razie wyłonienia się wątpliwości, projekt może być przekazany do komisji ponownie, o ile wniosek tego rodzaju zgłoszony zostanie przez Marszałka, przewodniczącego komisji lub trzydziestu posłów. Dla zapobieżenia ewentualnej zwłoce regulamin przewiduje, że w takim przypadku Sejm wyznaczy komisji termin do złożenia dodatkowego sprawozdania, Projektowana uchwala znosi kilka, w naszych warunkach zupełnie zbytecznych przepisów formalnych regulaminu, przedłużających tok obrad sejmowych. Ograniczenia te i tak nie dawały się w praktyce pogodzić z potrzebą szybkiego działania naszego aparatu ustawodawczego i z reguły wymagały stosowania trybu tzw. skrócenia postępowania formalnego, przewidzianego w szerokim zakresie w dotychczasowym brzmieniu art. 50 regulaminu. W związku z tym projektuje się także znowelizowali no art. 50, który dopuszczać będzie odtąd, jedynie w przypadkach naprawdę wyjątkowych, uwolnienie projektu ustawy, wniosku łub sprawozdania od obowiązku, drukowania.</u>
<u xml:id="u-17.13" who="#StanisławGross">Z innych ważniejszych zmian regulaminu, projektowanych przez referowany wniosek poselski, wymienić należy wiążące się bezpośrednio z omówioną już procedurą obrad prawo Marszałka przekazywania wprost do komisji projektów ustaw lub wniosków, które wpłynęły nie tylko w przerwie między sesjami Sejmu — jak jest obecnie, lecz także w przerwie pomiędzy posiedzeniami, w czasie otwartej sesji sejmowej.</u>
<u xml:id="u-17.14" who="#StanisławGross">Ponadto projekt przewiduje, że w przerwach między posiedzeniami komisji przewodniczący komisji ma prawo zlecić jednemu z członków przygotowanie referatu na komisję w sprawie projektu ustawy, który ma być przedmiotem jej obrad. Tego rodzaju uprawnienie nadawały dotąd z reguły uchwały poszczególnych komisyj swym przewodniczącym dla uniknięcia potrzeby specjalnego zwoływania posiedzenia komisji jedynie dla wyznaczenia referenta.</u>
<u xml:id="u-17.15" who="#StanisławGross">Wyznaczanie referenta na plenum Sejmu pozostaje nadal wyłącznym uprawnieniem komisji.</u>
<u xml:id="u-17.16" who="#StanisławGross">Tak przedstawiają się w ogólnym zarysie projektowane zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego. Uchwalenie ich przyczyni się do bardziej sprawnego wykonywania przez Sejm nasz poważnych zadań w zakresie ustawodawstwa — zadań, które mają do odegrania istotną rolę w okresie budowy fundamentów socjalizmu w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-17.17" who="#StanisławGross">Referowany wniosek omówiony został na posiedzeniu Konwentu Seniorów w dniu 24 b. m. i został przez Konwent, przyjęty.</u>
<u xml:id="u-17.18" who="#StanisławGross">Komisja Prawnicza i Regulaminowa, po szczegółowym rozważeniu projektu na posiedzeniu odbytym w dniu dzisiejszym, projekt w całości zatwierdziła.</u>
<u xml:id="u-17.19" who="#StanisławGross">Mam przeto zaszczyt wnosić, aby Wysoki Sejm raczył przyjąć uchwałę w sprawie zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego, ujętą w druku sejmowym nr 883 (sprawozdanie komisji druk nr 893).</u>
<u xml:id="u-17.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#WacławBarcikowski">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujmy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#WacławBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały Komisji Prawniczej i Regulaminowej w sprawie zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego, zechce wstać. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#WacławBarcikowski">Stwierdzam, że uchwala w sprawie zmiany regulaminu Sejmu Ustawodawczego została jednomyślnie przez Sejm przyjęta.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#WacławBarcikowski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#WacławBarcikowski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Kancelarii Sejmu Ustawodawczego.</u>
<u xml:id="u-18.5" who="#WacławBarcikowski">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu Obywatele Posłowie zostaną zawiadomieni na piśmie.</u>
<u xml:id="u-18.6" who="#WacławBarcikowski">Proszę Posła Sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PosełSekretarz">„Posiedzenia sejmowych komisyj odbędą się według następującego planu:</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PosełSekretarz">1) dzisiaj, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się posiedzenie Komisji Leśnictwa;</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#PosełSekretarz">2) jutro, we wtorek, dnia 27 b. m. o godz. 10 odbędą się posiedzenia Komisji Zdrowia oraz podkomisji Kultury i Sztuki do spraw szkolnictwa artystycznego;</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#PosełSekretarz">3) pojutrze, we środę, dnia 28 b. m. o godz. 10 odbędzie się posiedzenie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.”</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#PosełSekretarz">Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-19.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 15.)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>