text_structure.xml 80.6 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">Dnia 20 czerwca 1984 r. Komisja Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, obiadująca pod kolejnym przewodnictwem posłów Stanisława Gębali (PZPR) i Tadeusza Łodykowskiego rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">- sprawozdania z wykonania CPR i budżetu za 1983 r. w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki morskiej,</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">- informację o realizacji resortowych programów oszczędnościowego i antyinflacyjnego,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">- informację Zespołu Służby Zagranicznej, Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej NIK o działalności w 1983 r.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">W posiedzeniu udział wzięli: wicemarszałek Sejmu Zbigniew Gertych, minister handlu zagranicznego Tadeusz Nestorowicz, kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej, minister Jerzy Korzonek, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Roman Misiewicz oraz przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów i Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">W toku obrad, w związku z objęciem przez posła Stanisława Gębali stanowiska ministra pracy, płac i spraw socjalnych komisja odwołała go z funkcji przewodniczącego komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">W tej sprawie głos zabrał wicemarszałek Sejmu Zbigniew Gertych: W imieniu Prezydium Sejmu mam zaszczyt i osobistą satysfakcję złożyć podziękowanie przewodniczącemu komisji, posłowi Stanisławowi Gębali za wieloletnie pełnienie tych obowiązków z ogromnym doświadczeniem i efektywnością. Pragnę również, w imieniu nas wszystkich, złożyć mu gratulacje i najlepsze życzenia. Na jego barki spadły bardzo trudne i odpowiedzialne zadania kierowania resortem o wielkim znaczeniu dla naszej gospodarki i życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">Upoważniony zostałem przez Prezydium Sejmu do zaproponowania komisji kandydatury nowego przewodniczącego w osobie posła Tadeusza Łodykowskiego. Wszyscy znamy jego ogromne doświadczenie. Jego dotychczasowa działalność i praca są z pewnością wystarczającą rekomendacją.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">Komisja jednogłośnie wybrała posła Tadeusza Łodykowskiego (PZPR) na przewodniczącego komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#PosełZdzisławCzeszejkoSochacki">Poseł Stanisław Gębala (PZPR) podziękował wicemarszałkowi Z. Gertychowi podkreślając, że w pracy swej stale odczuwał pomoc Prezydium Sejmu. Satysfakcją dla niego jest to, że mógł być przydatny w pracach sejmowych. Wyraził pogląd, że niezły bilans prac resortu stanowi również powód do satysfakcji dla Komisji. Życzył też swemu następcy dużo satysfakcji z wykonywania funkcji przewodniczącego komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełTadeuszŁodykowski">Pragnę złożyć na ręce wicemarszałka Z. Gertycha podziękowanie za zaszczytne wysunięcie przez Prezydium Sejmu mojej kandydatury na przewodniczącego komisji. Dziękuję również członkom komisji za wybór, który traktuję jak dowód zaufania. W imieniu wszystkich członków komisji, jako jej nowy przewodniczący, dołączam się do słów wicemarszałka Z. Gertycha pod adresem ministra Stanisława Gębali, który przez wiele lat kierował pracami Komisji Handlu Zagranicznego, a ostatnio Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej. Dziękujemy mu za dotychczasową działalność, żywiąc nadzieję, że jako minister zacieśni współpracę resortu pracy z naszą komisją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Będę niewątpliwie wyrazicielką opinii członków byłej Komisji Handlu Zagranicznego, jeżeli gorąco podziękuję posłowi St. Gębali za jego pracę w charakterze przewodniczącego. Jeżeli każdy z nas odczuwał zadowolenie z pracy w tej komisji, była w tym bezwzględnie zasługa posła St. Gębali. Jego takt i pomoc udzielana każdemu z nas wydatnie się przyczyniły do pomyślnych wyników pracy inszej komisji. Życzymy mu dalszych wybitnych osiągnięć w pracy w resorcie. Jednocześnie gratulujemy nowemu przewodniczącemu objęcia tej zaszczytnej, ale jakże odpowiedzialnej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Informację o wykonaniu planu oraz realizacji programów oszczędnościowego i antyinflacyjnego przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego przedstawił minister Tadeusz Nestorowicz: W uzupełnieniu dostarczonej informacji, pragnę powiedzieć, jak poszczególne organizacje międzynarodowe oceniają sytuację w handlu światowym w 1983 r. Oparliśmy się przede wszystkim na materiałach GATT. Obroty handlu światowego, liczone w cenach stałych, były o 2% wyższe niż przed rokiem. Szczególnie szybko wzrósł eksport w drugiej połowie roku. Przyczyną była aprecjacja dolara w stosunku do innych walut. Dla nas jest to o tyle istotne, że 60% obrotów z krajami II obszaru płatniczego dokonywane jest w dolarach.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. nastąpił spadek światowego wydobycia i eksportu węgla. Dotyczy to głównie USA i krajów EWG, zwiększyło się natomiast wydobycie w Chinach. Poważnie spadł eksport wyrobów przemysłowych do krajów rozwijających się, przede wszystkim tych, które są bardzo zadłużone i tradycyjnie importują ropę. Handel między rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi odnotował bardzo silny wzrost importu do USA i spadek eksportu z USA do krajów Europy Zachodniej, co było wynikiem bardzo wysokiego kursu dolara. Należy się spodziewać, że tendencje, które występowały w drugiej połowie ub.r. utrzymają się w roku bież. Trudno jednak powiedzieć, na ile to będzie trwałe.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">CPR na 1983 r. wykonany został przy dynamice eksportu 111,5% i importu - 110,8%. Plan eksportu ogółem (do obu obszarów płatniczych) zrealizowano w 103,4%, import natomiast był o 2,3% niższy od planowanego. Plan eksportu do krajów I obszaru płatniczego wykonano w 108,3%, a importu w 100%.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Utrzymywało się ujemne saldo w obrotach z krajami socjalistycznymi z wyjątkiem Kuby. Plan naszego eksportu do ZSRR wykonany został w 99%, przy dynamice 110,8%, a plan importu - w 94%, przy dynamice 11,6%.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Terms of trade w stosunkach z krajami kapitalistycznymi kształtowały się niekorzystnie. Ceny eksportowe spadły o 3,6%. W strukturze importu ceny kształtowały się o 2,3% wyżej niż w 1982 r. Niekorzystne dla Polski były w szczególności zmiany światowych cen węgla i siarki. Wzrosły ceny importowanych przez nas metali nieżelaznych, przędzy wełnianej, pasz i herbaty.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nasz eksport do krajów II obszaru płatniczego w 1979 r. osiągnął wartość 6,8 mld dolarów, w 1981 r. - 5,7 mld dolarów, w 1982 r. - również 5,7 mld dolarów, a w 1983 r. - 5870 mln dolarów. Daje się więc zauważyć pewien trend wzrostowy, mimo że w skali światowej zanotowano spadek. Spadek naszego eksportu dotyczy przede wszystkim wyrobów przemysłu elektromaszynowego, choć zjawisko to kształtuje się niejednolicie. Występują tu skutki przecięcia wielu powiązań kooperacyjnych i dekoniunktury światowej. Bardzo trudno jest dziś sprzedać jakiś obiekt, czy nawet pojedynczą obrabiarkę.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Jeżeli chodzi o geografię naszego handlu zagranicznego, to udział krajów socjalistycznych w obrotach wyniósł ok. 54%, w tym eksportu - 49%, a importu - prawie 58%. Należy przypomnieć, że Związek Radziecki wyraził zgodę na niebilansowanie naszego eksportu i importu. Nastąpiło też lekkie zadłużenie się w pozostałych krajach socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wartość eksportu do krajów Trzeciego Świata osiągnęła prawie 1,5 mld dolarów i wzrosła o 5,5% w stosunku do roku poprzedniego. Import z krajów Trzeciego Świata wzrósł o ok. 25%. Są to głównie surowce - ropa, pasze, rudy żelaza, kauczuk, cyna, oleje roślinne. Przewidzieliśmy także odpowiednie kwoty na import towarów przetworzonych z tych krajów. Przeszkodą w rozszerzeniu importu tych towarów jest brak środków dewizowych. W eksporcie do krajów Trzeciego Świata koncentrowaliśmy się na 10 krajach: Turcji, Libii, Brazylii, Iraku, Iranie, Kolumbii, Indiach, Egipcie, Maroku i Argentynie. Był to wynik pewnych zaszłości, ale także i selekcji krajów, które dysponują gotówką, zależało nam bowiem na tym, by nie znaleźć się w tarapatach płatniczych.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">80% importu z krajów rozwijających się przypada na Libię (zakup ropy), Iran (również ropa), Brazylię, Indie, Maroko, Turcję, Argentynę i Egipt. Mimo znanych trudności wyroby naszego przemysłu elektromaszynowego stanowiły 55,6% eksportu do krajów Trzeciego Świata, przy czym eksport ten był wyższy o 7,4% niż w roku poprzednim. 60% eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego do II obszaru płatniczego kierujemy do krajów Trzeciego Świata. Jak wiadomo, rząd podjął niedawno wiele decyzji ekonomicznych, które mają w większym stopniu ukierunkować działalność na zbliżenie do krajów Trzeciego Świata. W ub.r. działało ok. 20 komisji mieszanych. Warto wymienić komisje mieszane z Marokiem, Nikaraguą, Pakistanem (gdzie przedmiotem obrad były również transakcje barterowe), Meksykiem, Algierią, Jordanią, Turcją, Egiptem, Angolą, Syrią i Indiami. Na podkreślenie zasługuje, że kraje Trzeciego Świata nie stosowały wobec Polski żadnych posunięć dyskryminacyjnych. Istotnym elementem sytuacji tych krajów jest rosnące stopniowo ich zadłużenie.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Prowadziliśmy działalność „uderzeniową” wśród krajów Ameryki Południowej, które odzyskują bieżącą zdolność płatniczą. Staraliśmy się realizować zalecenia komisji i tezy planu, dotyczące dalszego zbliżenia do krajów Trzeciego Świata. W dalszym ciągu działaliśmy selektywnie, bacząc by nie wpaść w niewydolność płatniczą.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W stosunkach z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi nastąpił lekki wzrost eksportu, ale jego poziom wciąż jeszcze jest niewystarczający. W dalszym ciągu spadał import, a w przypadku krajów EWG i EFTA spadek ten wyniósł 55% w stosunku do 1982 r. był więc bardzo poważny. Jeżeli przyjąć poziom naszego eksportu w 1979 r. za 100, to w roku ub. był on wyższy tylko do 2 krajów tej grupy - Holandii i Wielkiej Brytanii. Najniższy poziom osiągnął eksport do Danii (główna przyczyna - spadek eksportu węgla; dopiero w br. następuje ponowny wzrost), a także do Kanady i USA: tu przyczyny są znane. W pozostałych krajach powoli odzyskujemy poziom z 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Jak wiadomo, obowiązuje uchwała NATO z lutego 1982 r. o nienawiązywaniu międzyrządowych stosunków gospodarczych z Polską. W związku z tym nie mogły się odbyć formalne posiedzenia komisji mieszanych z żadnym krajem NATO. Ostatnio na Targach Poznańskich obecny był wiceminister włoski, który jest współprzewodniczącym polsko-włoskiej komisji mieszanej. Ustaliliśmy, że posiedzenie komisji mieszanej odbędzie się we wrześniu br. Odbyły się posiedzenia komisji mieszanych z Austrią, Finlandią, Islandią i Australią. Niektóre kraje NATO omijały uchwałę z lutego 1982 r. w ten sposób, że odbywały się spotkania międzysesyjne. Dotyczy to Holandii (stąd stosunkowo wysoki nasz eksport), Norwegii i Danii. Nastąpiły też kontakty robocze z komisją EWG w sprawach tekstyliów, wyrobów hutniczych i żywca baraniego.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nasza działalność traktatowa koncentrowała się na mniejszych krajach Europy Zachodniej. Wczoraj zakończyliśmy rozmowy z Portugalią. Odbyło się też posiedzenie polsko-hiszpańskiej komisji mieszanej. Bariera, którą otoczono Polskę zaczyna pękać: kraje te nie chcą utracić swego miejsca w obrotach z Polską.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Na forum ONZ staramy się walczyć o nasze prawa i uznanie Polski jako partnera ekonomicznego. Braliśmy udział w sesji GATT oraz w konferencji UNCTAD. W przebijaniu się na rynki światowe pewną rolę odegra utworzenie biura promocji i współpracy przemysłowo-inwestycyjnej UNIDO. W ramach tej działalności organizujemy seminaria i kursy dla krajów Trzeciego Świata, co jest szczególnie ważne ze względu na dostawy maszyn i urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Przyjęte przez rząd od 1 kwietnia br. rozwiązania systemowe były konsultowane z wieloma zakładami pracującymi na eksport. Nowe, motywacyjne rozwiązania cenowe - jak się wydaje - nie są jeszcze tym czego by chcieli producenci, ale jest to już dużo więcej niż uprzednio. Oczywiście pomoc państwa (ulgi podatkowe, dopłaty, nagrody) ma swoje granice. Teraz odpowiedź musi przyjść od zakładów.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nasuwa się pytanie: czy są jeszcze rezerwy? Faktem jest, że zbliżamy się do poziomu 1979 r.; może osiągniemy go na początku przyszłego roku. W tym kontekście interesujące jest, że tylko 1098 przedsiębiorstw daje produkcję eksportową wartości powyżej 100 mln zł obiegowych. Prawie połowa z nich daje produkcję eksportową wartości 100–250 mln zł, 260 przedsiębiorstw - w granicach do 500 mln zł, a tylko 114 przedsiębiorstw - powyżej 1,5 mld złotych. Wynika z tego, że rezerwy jeszcze są. Musi zadziałać nowy system motywacyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Od marca 1982 r. do końca maja br. wydano 266 koncesji na prowadzenie handlu zagranicznego, w tym 130 osobom prawnym i 136 - osobom fizycznym. Udział przedsiębiorstw, które otrzymały koncesje w ogólnym eksporcie PRL nie przekroczył 1%. Rozumiemy, że procesy te muszą przebiegać wolniej niż gdzie indziej. Według oceny resortu, tendencja jest pozytywna.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Dochody budżetowe resortu wyniosły 199% planu (głównie dzięki wyższym wpłatom z tytułu zmienionych podatków obrotowego i dochodowego), a wydatki - 99%. Otrzymaliśmy zgodę na niezmniejszanie stanu etatów oraz dodatkowo 13 etatów na działalność w krajach Trzeciego Świata, by wzmocnić tam placówki jednoosobowe.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Co się tyczy programu oszczędnościowego i antyinflacyjnego, to MHZ jako resort funkcjonalny mógł działać od strony systemowej. Zostało to przedstawione w materiałach doręczonych posłom. Najważniejsze dla nas obecnie jest dopracowanie systemów motywacyjnych w przedsiębiorstwach handlu zagranicznego. W porozumieniu ze związkami zawodowymi zastosowaliśmy inne zasady udziału załóg w premiach i podziale zysku za 1983 r. Obecnie wprowadzamy systemy płacowe, mające na celu doprowadzenie do tego, by zmniejszyło się zatrudnienie i poprawiła efektywność. Staramy się dyscyplinować wydatki na import. Potrzebne są takie rozwiązania prawne, żeby przedsiębiorstwu zamawiające towar zagraniczny w pełni odpowiadało za to, że import ten jest bezwzględną koniecznością.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Współpraca z NIK była - zdaniem resortu - dobra. Otrzymaliśmy wiele sygnałów, które staramy się maksymalnie wykorzystać i eliminować zjawiska ujemne. Należy pamiętać, że w ciągu roku zawiera się kilkaset tysięcy transakcji, przy czym bardzo często zmieniają się warunki.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W sumie staramy się maksymalnie poprawić efektywność działania handlu zagranicznego jako działu gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Realizację zadań za 1983 r. w części dotyczącej gospodarki morskiej omówił kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej, minister Jerzy Korzonek: W 1983 r. Urząd Gospodarki Morskiej zrealizował w pełni plan. Przekroczony został plan połowu i eksportu ryb; również stocznie remontowe wykonały zadania z nadwyżką. Czas remontów skrócono niejednokrotnie o 50%.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Przedsiębiorstwa gospodarki morskiej pracowały w roku ub. w dosyć trudnych warunkach. W światowej gospodarce morskiej obserwowano spadek przewozów. Oblicza się, że w r.ub. światowy potencjał przewozowy żeglugi morskiej wynosił ponad 660 mln ton nośności, z czego ponad 100 mln ton stało na uwięzi. Dopiero w drugiej połowie roku wystąpiło pewne ożywienie przewozów. Ta trudna sytuacja przewozowa wpłynęła na zaniżenie stawek frachtowych zarówno w żegludze liniowej jak i trampowej. Wpłynęło to na zmniejszenie wpływów z tego tytułu w naszych przedsiębiorstwach przewozów morskich. W 1983 r. toczyła się ostra i zażarta walka konkurencyjna, nasilały się działania protekcjonistyczne.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. nie nastąpił jeszcze należyty wzrost przewozów ładunków polskiego handlu zagranicznego. Udział tych przewozów w ogólnych przewozach świadczonych przez polskich armatorów stanowił 64,2% (wzrost zaledwie o 0,8 punkta, tj. o 0,5 mln ton ładunków).</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Porty morskie wykonały plan pomyślnie, przeładowując 45,1 mln ton. Duży był wzrost przeładunków węgla. Przeładunki tranzytowe wzrosły do 6 mln ton.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Te pomyślne wyniki działalności portów morskich spowodowały wzrost wpływów dewizowych, z których znaczną część przeznaczono na zakup części zamiennych do maszyn i urządzeń portowych.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W roku ubiegłym porty odczuwały poważne niedobory zatrudnienia. wywołało to duże trudności zwłaszcza pod koniec roku, kiedy nasiliły się prace przeładunkowe. W dalszym ciągu utrzymywały się też trudności w obsłudze transportowej ze strony kolei.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. wysoko zrealizowano plan połowów ryb, bo odłowiono 715 tys. ton ryb, z czego na Bałtyku 176 tys. ton. W pierwszych trzech miesiącach ubiegłego roku planowe połowy ryb na Bałtyku zakłócone były złymi warunkami atmosferycznymi, sztormami. Natomiast bardzo dobre wyniki osiągnęliśmy w połowach dalekomorskich. Wobec zamknięcia dostępu do łowisk amerykańskich skoncentrowaliśmy się na połowach wokół wysp falklandzkich i dalekich wodach oceanu. Wydajność połowowa poszczególnych statków była dobra.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Odcięcie nas od obszarów gdzie występują lepsze gatunki ryb zarzutowało niekorzystnie na strukturę połowów. Odnotować natomiast należy spadek w r.ub. dewizochłonności połowów.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Do pozytywnych zjawisk zaliczyć również należy wzrost wydajności pracy w przedsiębiorstwach gospodarki morskiej o ponad 30%, do czego przyczyniło się wprowadzenie nowych systemów płacowych, a więc ściślejszego wiązania efektów pracy z wysokością płac.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W przedsiębiorstwach gospodarki morskiej w roku ub. występowało wiele niedociągnięć. Zaliczyć do nich należy niezadowalający jeszcze wzrost dyscypliny pracy i poprawy organizacji pracy. Proces porządkowania w niektórych przedsiębiorstwach nie przebiega właściwie. W wielu przedsiębiorstwach nie osiągnięto jeszcze właściwego poziomu efektywności pracy; zasady reformy gospodarczej nie oddziałały w pełni na obniżenie kosztów. Uważamy również, że poziom kosztów działalności za granicą jest za wysoki.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. nie w pełni zrealizowane zostały zadania inwestycyjne. Przyczyną tego stanu rzeczy były niedociągnięcia organizacyjne inwestorów, ale poważną barierę stanowił niedobór wykonawstwa, zwłaszcza w zakresie prac hydrotechnicznych. Powoduje to opóźnienia wykonywania robót, przedłużanie cyklu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Do negatywnych zjawisk zaliczyć należy stosunkowo wysoką wypadkowość przy pracy. Przyczyną tego jest lekceważenie podstawowych przepisów bhp. Badania wykazują, że nie ulegają wypadkom nowo przyjęci pracownicy, ale ci, którzy pracują już 4–5 lat.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W dalszym ciągu uważamy, że aktywność kadr kierowniczych pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Nie podejmuje się konsekwentnych działań dyscyplinujących.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. pomyślnie zrealizowano budżet gospodarki morskiej. Planowane dochody wzrosły o 41%, przy zmniejszonych wydatkach o 2,4%. Jest to wynikiem dobrej pracy poszczególnych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W zakresie programów oszczędnościowych i antyinflacyjnych skoncentrowano się na zmniejszeniu energochłonności, materiałochłonności, na oszczędnej gospodarce paliwami, na właściwym wykorzystaniu kadr. Ogólne wyniki realizacji tych planów są dobre; osiągnęliśmy oszczędności wyższe o 1 mld zł od zakładanych.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W wielu przedsiębiorstwach odniesiono się do tych programów niechętnie, traktując ich opracowanie, jako narzucone odgórnie działania. Dlatego też musieliśmy część tych programów zwrócić przedsiębiorstwom, zalecając ponowne ich opracowanie. W drugiej fazie były one znacznie lepsze, chociaż - naszym zdaniem - nie w pełni jeszcze przełamano bariery obojętności. Przeprowadziliśmy rozmowy i narady w przedsiębiorstwach z udziałem przedstawicieli samorządu pracowniczego, na których staraliśmy się uświadomić im istotę programów oszczędnościowych i antyinflacyjnych. Przy przyznawaniu wszelkiego rodzaju preferencji, ulg i dotacji dla przedsiębiorstw uwzględniamy przede wszystkim prawidłowość realizacji tych programów. Pod tym kątem dokonujemy również oceny kadr kierowniczych przy rozdzielaniu nagród i premii.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wyniki osiągnięte przez przedsiębiorstwa gospodarki morskiej w 1983 r. należy uznać za stosunkowo dobre, ale jeszcze niewystarczające w stosunku do istniejących możliwości.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Dyrektor zespołu NIK Wacław Kosicki: Resort handlu zagranicznego przekroczył w zasadzie planowane na 1983 r. zadania. Uwzględniając trudności zewnętrzne i wewnętrzne, jakie napotykał handel zagraniczny w minionym roku, osiągnięte wyniki należy uznać za pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Kontrole NIK wskazują jednak, że efekty te mogłyby być lepsze, gdyby nie występowały pewne przeszkody. Do przeszkód tych zaliczyć należy przede wszystkim niekonkurencyjność wielu naszych maszyn i urządzeń pod względem technicznym i technologicznym w stosunku do przedsiębiorstw konkurujących na rynkach zagranicznych. Słuszna myśl wprowadzania rodzimych rozwiązań realizowana jest z dużym trudem.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Na wielkość obrotów w handlu zagranicznym wpływa także zła jakość towarów eksportowanych. Ponosimy z tego tytułu znaczne straty, podrywa to nam opinię dobrego producenta i eksportera. Za nowoczesność wyrobów i ich jakość ponosi odpowiedzialność przede wszystkim przemysł, chociaż może na to wpływać w pewnym stopniu również aparat handlu zagranicznego. Zaostrzyć trzeba zlecanie kontroli przedwysyłkowych, sygnalizować o przypadkach większych strat powstałych na skutek wysłania za granicę towarów nieodpowiedniej jakości, nie wypłacać nagród za eksport towarów złej jakości.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nieterminowość realizacji kontraktów przez stocznie i ponoszenie z tego tytułu strat dewizowych oraz zwrot dość znacznej liczby obrabiarek z zagranicy powoduje zwiększanie strat. W pierwszym przypadku jest to konsekwencja sytuacji z lat ubiegłych (strajki, rozluźnienie dyscypliny pracy), ale także nieosiąganie poziomu wydajności pracy i dyscypliny, jaką notowaliśmy w 1979 r. W drugim przypadku chodzi o obrabiarki złej jakości wysyłane w minionych latach, które w ubiegłym roku były zwracane do kraju. Obiektywnie trzeba dodać, że część tych -zwrotów nastąpiła w wyniku stosowanych restrykcji wobec naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Kontrola NIK zwróciła też uwagę na nieprawidłowości w działalności aparatu handlu zagranicznego. Chodzi tu głównie o konieczność usprawnienia działań akwizycyjnych na rynkach zagranicznych, o lepsze powiązania umowne między handlem zagranicznym a przemysłem, o lepszą obsługę prawną w centralach handlu zagranicznego przy zawieraniu kontraktów, o poprawę ściągania należności i o dalsze uporczywe wdrażanie zasad reformy gospodarczej. W sprawie wykonania budżetu Ministerstwa Handlu Zagranicznego za 1983 r. NIK nie zgłasza uwag, był on wykorzystany racjonalnie.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">MHZ w wyniku wniosków pokontrolnych NIK podjęło aktywne działania zmierzające do usunięcia ujawnionych niedociągnięć. W znacznym stopniu urealniono rozwiązania systemowe reformy gospodarczej (zmiana kursu walut, rozdział nagród), wyciągnięto wnioski ze złych praktyk, zaostrzając rygory przy wysyłaniu maszyn do spółek zagranicznych. Usprawniono działania obsługi prawnej w jednostkach handlu zagranicznego, wprowadzając obowiązek opiniowania kontraktów przez pracowników oraz określając osoby odpowiedzialne. Uwagi NIK omawiane były na kolegiach i naradach środowiskowych organizowanych dla pracowników central handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wykonanie zadań CPR w gospodarce morskiej przebiegało w roku ubiegłym pomyślnie. Dotyczy to przewozu ładunków żeglugą morską, przeładunków w portach, remontów statków, połowów i dostaw ryb i przetworów rybnych na rynek.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wyniki przeprowadzonych kontroli wykazały jednak pewne nieprawidłowości, które utrudniają uzyskanie dalszych efektów. Niektóre przedsiębiorstwa nadal nie mogą osiągnąć liczącej się poprawy wydajności pracy, obniżki kosztów, poprawy efektywności gospodarowania - jak to przewidywały zasady reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Dalszego zainteresowania Urzędu Gospodarki Morskiej wymaga działalność portów morskich i stoczni remontowych. Chodzi tu głównie o podniesienie wydajności i dyscypliny pracy, a także zahamowania płynności kadr.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Mimo pomyślnych wyników w gospodarce rybnej zwrócić należy uwagę na podniesienie efektywności połowów na Bałtyku, gdyż limity przyznane przez konwencje międzynarodowe na połów niektórych gatunków ryb nie są w pełni wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Kierownictwo Urzędu Gospodarki Morskiej podchodziło na ogół konstruktywnie do realizacji wniosków pokontrolnych NIK. Wiele przedsięwzięć przyniosło już określone efekty, inne długofalowe wymagają dłuższego okresu. Z inicjatywy kierownictwa UGM, Rada Ministrów zleciła zainteresowanym ministrom wspólne rozwiązanie problemu złomowania statków, podjęto realne działania zmierzające do zmniejszenia deficytowości przedsiębiorstw żeglugi morskiej. Aktywnie również działa się na rzecz poprawy dyscypliny i wydajności pracy w niektórych przedsiębiorstwach gospodarki morskiej. Udoskonalono niektóre zasady reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W przypadkach zaniedbali pracowników, bądź spowodowania strat zarówno kierownik UGM jak i minister handlu zagranicznego wyciągają właściwe konsekwencje służbowe.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Uwagi do sprawozdania z wykonania planu i budżetu w części dotyczącej handlu zagranicznego przedstawił poseł Tadeusz Stadniczeńko (SD): Resort handlu zagranicznego zadania centralnego planu rocznego na 1983 r. w zasadzie wykonał.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Pomyślna realizacja zadań planowych w obrotach z krajami Ⅰ obszaru płatniczego była możliwa dzięki dokonywanej przez resort od 1981 r. korzystnej zmianie w strukturze geograficznej obrotów handlu zagranicznego na rzecz zwiększenia udziału krajów socjalistycznych. Zmiana ta wprowadza stabilizację warunków wymiany handlowej z zagranicą. Bardzo pomocne w realizacji założenia restrukturyzacji handlu zagranicznego będą również ostatnie ustalenia RWPG na najwyższym szczeblu.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W obrotach handlowych z krajami II obszaru płatniczego przeliczony w związku ze zmianą kursu złotego do walut wymienialnych centralny plan roczny został wykonany nieco poniżej planu, lecz o 10,8% więcej w porównaniu ze zrealizowanym eksportem w 1982 r. Import został zrealizowany również poniżej planu, lecz w porównaniu z importem zrealizowanym w 1982 r. nastąpił wzrost o 11,6%. Zrealizowanie w pełni zadań planowych było wynikiem bardzo trudnych warunków zewnętrznych. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim: - recesję gospodarczą w krajach zachodnich i związane z nią, nasilające się tendencje protekcjonistyczne w handlu światowym, - restrykcje gospodarcze stosowane wobec Polski, zwłaszcza przez kraje NATO, - nieudzielanie przez kraje kapitalistyczne kredytów transakcyjnych w wielkości zakładanej w planie na 1983 r., - spadek kredytów krótkoterminowych, co nie było przewidziane w planie, - pogarszającą się na rynkach zagranicznych relację między cenami towarów ważących w naszym eksporcie a towarów przez nas importowanych, - utrzymanie się tendencji spadkowej w eksporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wystąpiły także niedomagania natury wewnętrznej wynikające głównie z niepełnej sprawności jednostek przemysłowych produkujących na eksport. Podstawowe przyczyny wewnętrzne to przede wszystkim brak odpowiedniej masy towarowej oraz pogarszająca się jakość towarów przeznaczonych na eksport, nieterminowa realizacja zamówień eksportowych, przestarzałe konstrukcje i rozwiązania techniczne wielu oferowanych na eksport wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">To wszystko spowodowało zmniejszenie zainteresowania odbiorców zagranicznych, głównie z krajów II obszaru płatniczego, wieloma polskimi towarami z grupy wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Znalazło to potwierdzenie w kontrolach przeprowadzonych przez NIK.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Poważnym utrudnieniem w działalności eksportowej jest występujący powszechnie w gospodarce narodowej spadek jakości produkowanych towarów. W handlu zagranicznym spadek ten ma wielorakie konsekwencje: utrudnia uzyskanie zamówień z zagranicy, obniża możliwości wynegocjowania właściwych cen, przynosi konkretne straty dewizowe na skutek reklamacji, koniecznych rabatów i bonifikat, a ponadto - i to jest strata niewymierna - podważa pozycję polskich dostawców na rynkach zagranicznych, psując im opinię, tak niezbędną w handlu międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Ministerstwo Handlu Zagranicznego podejmowało różnego rodzaju działania w celu poprawy jakości eksportowanych towarów. Działania dotyczą ustanowienia zasad, tworzących warunki dla poprawy jakości eksportowanych produktów głównie poprzez:</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">- rozszerzenie zakresu przedwysyłkowej kontroli towarów eksportowanych aż do wprowadzenia obowiązkowej kontroli włącznie, - obciążenie rachunków odpisów dewizowych producentów kosztami reklamacji przez odliczenie tych kosztów od wpływu walut za eksport będącego podstawą naliczeń, a również w razie powstania kosztów po naliczeniu odpisów - potrącenie z rachunku.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Działania te nie przynoszą radykalnych skutków, gdyż główny ciężar poprawy jakości spoczywa na producentach towarów na eksport. Od nich zależy poprawa, gdyż o jakości decyduje technologia i staranność produkcji. Zatem tam trzeba szukać właściwych rozwiązań. Proponuję tym problemem zainteresować komisje sejmowe opiekujące się sferą produkcyjną naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Przyczyn utrudniających sprawną realizację zadań resortu dopatrzyć się można także w bieżącej pracy resortu handlu zagranicznego. Istotną pomocą w przezwyciężaniu występujących jeszcze niedomagań były wnioski i zalecenia NIK. Resort wykazywał konstruktywne podejście do wystąpień pokontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W roku ub. wiele uwagi resort poświęcał problematyce poprawy funkcjonowania spółek działających za granicą, poprawie efektywności eksportu budownictwa, w zakresie którego istnieje jeszcze wiele do zrobienia, windykacji należności z zagranicy, a ponadto wypracowaniu wielu mechanizmów oddziaływania ekonomicznego dla zwiększenia eksportu i poprawy efektywności.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Zalecenia i wnioski pokontrolne NIK znajdowały wyraz oraz realizację w toku sprawowania operatywnego nadzoru ministerstwa nad wykonawczym aparatem handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nawiązując do uwag i wniosków wynikających z posiedzenia Komisji Handlu Zagranicznego w dniu 27 czerwca 1983 r. należy stwierdzić, że zostały one wykorzystane w bieżącej pracy MHZ i znalazły odbicie w wynikach osiągniętych przez handel zagraniczny w 1983 r.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Odrębnego omówienia wymagają sprawy systemowe. Polityka kursu walutowego była przedmiotem bieżącej analizy resortu. Zasada ustalania kursów określa, że powinny one zapewniać opłacalność sprzedaży w eksporcie 75–85% dostaw eksportowych, w każdym obszarze płatniczym.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W pierwszym półroczu ub.r. kurs walutowy nie spełniał tej zasady. Przy ówczesnym jego poziomie udział towarów opłacalnych w eksporcie wyniósł w I obszarze płatniczym około 68%, a w drugim 67%. W konsekwencji, dla poprawy istniejącej sytuacji, podwyższono kurs dolara, przy równoczesnym utrzymaniu na dotychczasowym poziomie kursu rubla.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W świetle wzrostu cen urzędowych i umownych na rynku krajowym, udział eksportu o wskaźnikach mieszczących się w kursie uległ ponownemu obniżeniu. W wyniku ponownych starań z w roku bieżącym podjęto decyzję o zmianie poziomu kursów.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Realizowana polityka kursowa była elastyczna, natomiast głębokość dokonywanych korekt należałoby uznać za niedostateczną. Sprawa kursów pozostaje nadal otwarta, a ich wysokość należy rozpatrywać łącznie z polityką cenową, a mianowicie z konsekwentnym uzależnianiem wysokości kursów walutowych od wzrostu cen krajowych towarów nabywanych na eksport.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Funkcjonujące w r.ub. instrumenty stymulowania opłacalnego eksportu w miarę upływu czasu stawały się niewystarczające. System zaopatrzenia materiałowo-technicznego drugoplanowo traktował zaopatrzenie produkcji eksportowej. Na skutek wzrastającej konkurencji rynku wewnętrznego przyznawane przedsiębiorstwom ulgi w podatku dochodowym i obciążeniach na PFAZ z tytułu eksportu przestały być istotnym czynnikiem stymulującym jego wzrost.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Ciągły wymóg poprawy bilansu płatniczego państwa i związane z nim zadania stawiane przed handlem zagranicznym w dziedzinie eksportu wymagały realizacji w dużym zakresie również eksportu nieopłacalnego, tj. wymagającego dopłat z rachunku wyrównawczego MHZ.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Przeciwdziałając tym niekorzystnym zjawiskom i wychodząc naprzeciw zgłaszanym potrzebom, rząd podjął 30 marca br. kompleks decyzji w sprawie aktywizacji eksportu w latach 1984–1985. Regulują one tak istotne sprawy jak: gwarantowane zaopatrzenie materiałowo-techniczne produkcji eksportowej, ustalenie nowych, wyższych stawek ulg w podatku dochodowym i obciążeniach na PFAZ z tytułu eksportu, wprowadzenie nowych tytułów do ulg z tytułu realizacji eksportu oraz wprowadzenie preferencyjnych warunków udzielania kredytów na finansowanie eksportu do państw II obszaru płatniczego, a w szczególności preferencyjnych stawek oprocentowania kredytów udzielanych na finansowanie zapasów.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wykonanie budżetu resortu handlu zagranicznego na 1983 r. odbiega w sensie pozytywnym od ustaleń planu po zmianach, a mianowicie: - dochody budżetowe wykonano w 199%. Na tak wysokie przekroczenie planu dochodów wpłynęły głównie wpłaty przedsiębiorstw handlu zagranicznego oraz spółek z o.o z tytułu podatku obrotowego i podatku dochodowego. Zasadniczy wpływ na to miały zmiany stawek podatku obrotowego, zakresu stosowanych obciążeń wyrównawczych oraz zmiany asortymentowe obrotów z zagranicą. Zwraca uwagę również fakt uzyskania ponadplanowych dochodów z opłat celnych w wyniku wprowadzonych od 15 kwietnia 1983 r. zmian stawek.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wydatki budżetowe wykonano w 99%, co stanowi oszczędność w stosunku do planu w kwocie 684 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Środki przeznaczone na finansowanie działalności jednostek sfery budżetowej, głównie placówek ekonomiczno-handlowych za granicą i administracji celnej, zostały wykorzystane w 88%.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Uwzględniając złożone i trudne warunki w jakich realizowane były zadania planu i budżetu w 1983 r. proponuję przyjąć sprawozdanie z wykonania CPR i budżetu za 1983 rok w części dotyczącej handlu zagranicznego i wnioskuję o pozytywną ocenę pracy kierownictwa resortu, łącznie z wnioskiem o udzielenie absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Uwagi do sprawozdania z wykonania CPR i budżetu za 1983 r. w części dotyczącej gospodarki morskiej przedstawiła poseł Helena Budzisz (PZPR): Przedsiębiorstwa gospodarki morskiej były w znacznym zakresie objęte odrębnymi regulacjami prawnymi i rozwiązaniami specyficznymi dla tego rodzaju działalności. Z drugiej strony realizacja CPR przebiegała nadal w warunkach trudnej sytuacji gospodarczej w kraju, recesji gospodarczej w świecie oraz restrykcji i sankcji gospodarczych stosowanych wobec nas przez państwa kapitalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Mimo wielu trudności wykonanie podstawowych wskaźników ujętych w CPR należy ocenić pozytywnie. Opracowane samodzielnie przez przedsiębiorstwa plany potwierdziły, że przyjęte w nich wielkości odpowiadały założeniom CPR, jakkolwiek dzisiaj, na podstawie rzeczywistego ich wykonania można stwierdzić, że niejednokrotnie nie wyczerpywały one faktycznych możliwości przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Mimo trudnej sytuacji na światowym rynku żeglugowym wzrosły przewozy morskie, a plan przewozu ładunków wykonano w 102,6%. W PLO jednak nastąpił spadek przewozów o 5,4% oraz przekroczenie założonej w planie ujemnej akumulacji. Był to skutek spadku stawek frachtowych, Wzrosły przeładunki portów morskich o 6% w stosunku do planu i o 19% w porównaniu z 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Plan dostaw ryb i przetworów rybnych na rynek wykonano w 108,6%, choć nadal na rynku bardzo odczuwa się niedobór ryb. Równocześnie plan eksportu ryb i ich przetworów do II obszaru płatniczego został wykonany prawie w 126%. Eksport ryb i ich przetworów, chociaż powoduje zmniejszenie dostaw na rynek, jest konieczny z uwagi na przyjęcie zasady samofinansowania dewizowego przedsiębiorstw połowowych.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Morskie stocznie remontowe wykonały 114% planowanej wartości sprzedaży produkcji, przekraczając zadania eksportowe również o 14%.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Na wiele niedociągnięć w przedsiębiorstwach gospodarki morskiej wskazują materiały NIK. Na wyeliminowaniu tych nieprawidłowości i pełnym wykorzystaniu wszystkich rezerw powinna być skoncentrowana uwaga kierownictw przedsiębiorstw i samorządów pracowniczych; dotyczy to także pełnej realizacji zakładowych programów oszczędnościowych i antyinflacyjnych. Niezbędne jest także duże zaangażowanie resortu w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">I tak: w PLO - poza obiektywnymi przyczynami znacznego pogorszenia się wyniku finansowego - były i takie, które leżały w gestii przedsiębiorstwa. Np.: należyty nadzór nad działalnością spółek zagranicznych z udziałem kapitału polskiego; usprawnienie obsługi statków w portach; odpowiedni nadzór i kontrola w zakresie służbowych wyjazdów zagranicznych; podjęcie realnych działań w kierunku zmniejszenia zużycia paliwa; prawidłowe rozliczenie zaliczek przekazywanych przez PLO agentom zagranicznym na pokrywanie kosztów eksploatacyjnych. Tak więc w pewnej części wzrost kosztów miał jednak charakter nieuzasadniony.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W portach morskich zjawiskiem ujemnym jest spadek wydajności pracy spowodowany niewłaściwym wykorzystaniem czasu pracy oraz rozluźnieniem dyscypliny pracy. Niepokojące jest występowanie w portach trudności z zapewnieniem sprawnego przeładunku, zwłaszcza drobnicy, co wynika z niskiego stanu gotowości technicznej sprzętu zmechanizowanego.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W zakresie gospodarki rybnej są jeszcze duże możliwości lepszego wykorzystania potencjału połowowego na Bałtyku. Rok 1983 był kolejnym, w którym nie wykorzystaliśmy ustalonych przez Międzynarodową Komisję Morza Bałtyckiego kwot połowowych przyznanych naszej strefie rybołówczej. Nieracjonalna też jest gospodarka surowcem bałtyckim, przejawiająca się chociażby w niezagospodarowywaniu wnętrzności ryb patroszonych na morzu oraz tzw. wysortu, które z powodzeniem mogłyby być wykorzystane do produkcji mączki rybnej.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nie do przyjęcia jest też produkowanie wyrobów o obniżonej jakości z surowców zaliczonych do I klasy jakości, czy też nadmierne, nieuzasadnione zużycie surowców.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Morskie stocznie remontowe, chociaż osiągnęły korzystne wyniki finansowe, w dalszym ciągu nie skróciły w zasadniczy sposób czasokresu trwania remontów statków i wykorzystywały monopolistyczną pozycję we współpracy z armatorami krajowymi.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Ustosunkowując się do wykonania budżetu państwa należy stwierdzić, że dochody były znacznie wyższe, a wydatki nieco niższe niż przewidywała ustawa budżetowa. Nadwyżka wydatków nad dochodami była znacznie niższa od zakładanej w planie. Należy jednak zwrócić uwagę na pewne nieprawidłowości. Występują one przede wszystkim w zakresie rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa. Niepokoi pobieranie przez przedsiębiorstwa dotacji przedmiotowych wyższych od rzeczywiście należnych. Świadczy to bowiem o nieprzestrzeganiu obowiązujących zasad dotowania, a jednocześnie o nienależytej kontroli ze strony Urzędu Gospodarki Morskiej w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Nieprawidłowości wystąpiły także w finansowaniu resortowych jednostek naukowo-badawczych. Z jednej strony zawyża się koszty wykonywania prac badawczych, z drugiej zaś wciąż jeszcze wykonuje się opracowania, które nie nadają się do wykorzystania w działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Nie można przecież godzić się z tym, by nader skromne środki budżetu państwa wydatkowane były w sposób niecelowy.</u>
          <u xml:id="u-3.88" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Reasumując, proponuję przyjąć sprawozdanie z wykonania CPR i budżetu za rok 1983 w części dotyczącej gospodarki morskiej i pozytywnie ocenić pracę resortu w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-3.89" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełZdzisławPukorski">Najwyższa Izba Kontroli postawiła resortowi poważny zarzut niewłaściwego wykonywania obowiązków przez część personelu, zarzut braku odpowiedzialności oraz braku nadzoru resortu nad pracą personelu. Co resort uczynił w tym zakresie w I półroczu br.? Stwierdzenie NIK należy zaliczyć do ustaleń, wymagających dłuższego czasu realizacji, ale pół roku powinno być okresem dostatecznym.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełZdzisławPukorski">Wydaje się, że działalność prawna jest w resorcie handlu zagranicznego niedostateczna. Jeżeli z tytułu jednej nieprawidłowo sporządzonej umowy, wskutek braku odpowiednich klauzul mogliśmy stracić 127 mln zł - jest to szokujące. Dlaczego nie jest przestrzegana ustawa z 1982 r.? Poradnictwo i nadzór prawny powinny być w resorcie handlu zagranicznego szczególnie doceniane. Dowiedzieliśmy się, że w 1983 r. wyciągnięto konsekwencje w stosunku do 165 osób za nieprawidłowości i zaniedbania, nie użyto natomiast słowa „nadużycie”. Może to nie tak dużo, jeżeli zważyć, że w gospodarce morskiej konsekwencje takie objęły prawie 500 osób, ale przecież w handlu zagranicznym od ludzi tak wiele zależy.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełZdzisławPukorski">Jak resort widzi możliwość realizacji zadań wymienionych przez NIK, a dotyczących dalszego przeciwdziałania wykorzystywaniu monopolistycznej pozycji przez stocznie remontowe? Postulat ten jest słuszny, chciałbym tylko wiedzieć, co o tym sądzi resort.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełZdzisławPukorski">Jakie działania podejmuje się w celu zwiększenia zainteresowania przedsiębiorstw połowami i właściwym zagospodarowaniem surowca? W byłej Komisji Gospodarki Morskiej wielokrotnie podnosiliśmy ten temat. Sprawa jest ważna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełZygmuntJędrzejewski">Pragnę dowiedzieć się, co czyni się w celu zwiększenia potencjału wykonawczego przedsiębiorstw hydrotechnicznych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełZdzisławMalicki">W roku 1983 - jak wynika z materiałów - dopłaty wyrównawcze wzrosły z 83 do 153 mld zł. A przecież od połowy roku nastąpiła zmiana kursu walut. Należałoby więc spodziewać się raczej, że nastąpi obniżka planowanych dotacji. Dlaczego tak się nie stało?</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełZdzisławMalicki">W materiale mówi się m.in. o gwałtownym pogorszeniu się zaopatrzenia w wyroby hutnicze. Eksport wyrobów hutniczych do krajów II obszaru płatniczego wzrósł o 34%, a do krajów I obszaru - o 68%. Czy nie należałoby raczej hamować przekraczanie planu eksportu wyrobów hutniczych na rzecz większego ich przetwarzania w kraju? Jakie w tej dziedzinie podjęto działania?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełZdzisławMalicki">Przeczytaliśmy, że resort pozytywnie ocenia działanie funduszu nagród, podkreślając, że odgrywa on istotną rolę w stymulowaniu produkcji na eksport. Czym wobec tego tłumaczyć spadek eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego? Czy fundusz sterował we właściwym kierunku? Czy też może raczej jest to „pogotowie ratunkowe” w systemie sterowania? Wydaje się, że fundusz nagród nie zapewnił struktury produkcji zgodnej z planem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W materiale czytamy, że odwołano z „Pewexu” naczelnego dyrektora i inne osoby, a 6 dalszych osób ukarano. Powstaje pytanie - czy odwołanie ma skutek właściwy. W społeczeństwie rozpowszechniony jest pogląd, że ludzie odwoływani odchodzą na stanowiska lepiej płatne.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Minister handlu zagranicznego Tadeusz Nestorowicz: Zarzucano nam, że resort zbyt głęboko ingeruje w sprawy przedsiębiorstw, wielokrotnie o tym pisała prasa. Uważano, że taką działalnością naruszamy zasady samodzielności przedsiębiorstw i reformy gospodarczej. W dyskusji natomiast stwierdzano, że z naszej strony nadzór nad przedsiębiorstwami jest niedostateczny. Zgodziłbym się raczej z tą pierwszą opinią. W pewne sprawy musimy ingerować dla wykonania zadań eksportowych. Obecnie 309 przedsiębiorstw ma koncesję na działalność eksportową i importową. Jest to 5 razy więcej niż 3 lata temu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Zakres naszej ingerencji jest w stosunku do poszczególnych przedsiębiorstw bardzo różny: nie uznajemy czasem powstałych strat, mamy zastrzeżenia do systemu finansowego, gdzie zapewnia się zbyt wysoki udział w zyskach pracowników, ingerujemy w nadmierne rozbudowywanie aparatu za granicą. Nasza działalność jest zatem bardzo skomplikowana, ale muszę podkreślić, że w stosunku do źle pracujących przedsiębiorstw ingerujemy zdecydowanie. Wyniki naszej działalności za rok ubiegły świadczą o tym, że staraliśmy się dobrze pracować.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Postawiono nam również zarzut, że niezbyt sprawna jest nasza obsługa prawna. Resort ma duże kłopoty kadrowe, nie możemy znaleźć odpowiednich specjalistów z zakresu prawa międzynarodowego i tak zwanych walutowców. Jest to przede wszystkim problem kształcenia fachowców na wyższych uczelniach. Prowadzimy w tej sprawie rozmowy.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W sprawozdaniu NIK podaje się, że niedostateczna była obsługa prawna kontraktu z Irakiem na usługi naszych specjalistów dla jednego z naftowych koncernów irackich. Nie mieliśmy dostępu do tego koncernu, kontrakt zawarliśmy świadomie, mimo braku niektórych klauzul, gdyż w przeciwnym wypadku nie byłby on zawarty. Klient zapłacił już prawie 79% należności. Jest to problem ryzyka handlowego, które w tej dziedzinie musi być brane pod uwagę. Bez ryzyka nie będzie eksportu. W tym przypadku rzeczywiście klauzule zabezpieczające były niedostateczne, ale było to właśnie nasze ryzyko.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W wyniku przeprowadzonych kontroli wyciągnięto w stosunku do 165 pracowników różnego rodzaju konsekwencje służbowe za niedociągnięcia w pracy. Dwukrotnie już przeprowadziliśmy przeglądy kadrowe. Odczuwamy niedobór kadr w wieku 30–40 lat. Pracują u nas ludzie albo młodzi albo starzy. Są to błędy polityki kadrowej ubiegłego okresu. Nasi przedstawiciele odwiedzają wyższe uczelnie i starają się pozyskać pracowników z wysokimi kwalifikacjami. Przedsiębiorstwa eksportowe mają większe szanse, gdyż oferują wyższe od nas stawki wynagrodzenia. W każdym razie podejmujemy wiele działań systemowych, mających na celu podniesienie poziomu naszej kadry, stawiamy na ludzi młodych. W przedsiębiorstwach koncesjonowanych możemy tylko wyrażać swoją opinię o przyjęciu pracownika.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Wysoko cenimy sobie uwagi Najwyższej Izby Kontroli, rozbudowujemy także własny aparat kontrolny, staramy się konsekwentnie działać.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Przeglądy kadrowe będą dokonywane co roku, chcemy opracować Kartę pracownika handlu zagranicznego i prowadzić planową rotację pracowników.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W 1983 r. wzrosły dopłaty. Zwiększono dotacje dla PLO, PŻB, rybołówstwa dalekomorskiego, eksportu statków, Generalnego Zarządu Inżynierii, eksportu artykułów rolno-spożywczych. Dokonywane korekty kursów walutowych w 1983rn. nie pozwalały bowiem na uzyskanie wyższych korzyści.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W 1983 r. eksport wyrobów hutniczych nie miał priorytetu, uzyskał go dopiero w 1984 r. Zwiększyliśmy eksport wyrobów hutniczych do I obszaru płatniczego, dotyczy to wyłącznie Związku Radzieckiego, z którego w zamian otrzymamy gaz.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Fundusz nagród jest tylko elementem pomocniczym dla motywacji rozwoju produkcji eksportowej. Tam gdzie przedsiębiorstwa działają w sposób właściwy, odgrywa on pozytywną rolę. W pracy przemysłu elektromaszynowego występuje wiele niedociągnięć i dlatego są również perturbacje z uzyskiwaniem nagród za eksport.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Przedsiębiorstwo „Pewex” podlega Ministerstwu Handlu Wewnętrznego i Usług, przez nas jest tylko koncesjonowane. Dyrektor tego przedsiębiorstwa został odwołany z tego stanowiska, ale co się z nim dalej dzieje - nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej - minister Jerzy Korzonek: Stocznie remontowe nie są monopolistą w wykonywaniu remontów. Część remontów przeprowadzana jest za granicą. W ub. roku zapłaciliśmy około 12 mln dolarów za usługi stoczni zagranicznych. Stocznie te oferują nam często wykonanie usługi w szybszym terminie niż nasze stocznie, a decyduje efekt końcowy, możliwość szybszego uzyskania dewiz.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Nasze stocznie remontowe są monopolistą w wykonywaniu remontów taboru technicznego, części statków rybackich.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Stocznie pracują na zasadzie cen umownych. Partner może i powinien kontrolować, ażeby ceny te ustawiane były prawidłowo i miały uzasadnienie. Armatorzy nie zawsze dostatecznie dbali o swoje interesy. Resort doprowadził do tego, że wielu armatorów zaktywizowało swoje działania, powołano specjalne komórki dla kontroli cen oraz czasu wykonywania remontów. W wyniku naszych interwencji w kilku przypadkach obniżono ceny umowne, a niektórym armatorom udzielono rabatu.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Niejednokrotnie stocznie za skrócenie czasu remontu otrzymują określone świadczenia od armatora np. dewizy na zakup części itp.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W swoim czasie wysunięta była propozycja stosowania w stoczniach remontowych cen regulowanych. Ta groźba spowodowała, że stocznie zaczęły zawierać konkretne umowy, w których podejmują zobowiązanie, że nie przekroczą określonej stopy zysku. Takie umowy zawierane są z przedsiębiorstwami żeglugowymi i armatorami rybackimi. W każdym razie z całą odpowiedzialnością mogę stwierdzić, że kontrola nad ustalaniem cen umownych została poważnie zaostrzona.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Niewłaściwe zagospodarowanie surowca rybnego spowodowane jest dysproporcją pomiędzy potencjałem połowowym a potencjałem przerobowym. Brak jest miejsc składowania, magazynów, chłodni, środków transportu. Bez inwestycji nie uzyska się poprawy sytuacji w tym zakresie. W 1983 r. postawiliśmy sobie za zadanie doprowadzenie do rentowności połowów rybackich. W jakiejś mierze udało nam się to. Na 1984 rok zakładamy dalsze wzmocnienie ekonomiczne tych przedsiębiorstw, ażeby mogły część środków przeznaczać na inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Na inwestycje mogą być zaciągane kredyty bankowe, które w stosunku do rybołówstwa, zaliczanego do kompleksu żywnościowego, są niżej oprocentowane.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Wszelkiego rodzaju ulgi i preferencje dla poszczególnych przedsiębiorstw uzależniamy od wykonania określonych zadań, np. od realizacji planu przerobu szprota, planu produkcji określonych gatunków konserw itp.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Przedsiębiorstwa gospodarki rybnej objęte są programem operacyjnym, toteż przewiduje się zapewnienie dla nich w pierwszej kolejności dostaw części zamiennych, akumulatorów, środków transportu. W 1985 r. chcemy do programu operacyjnego włączyć również dostawy puszek. Sprawa nie jest jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W przedsiębiorstwach gospodarki rybnej ujawniają się tendencje do podejmowania produkcji mniej pracochłonnej, co tłumaczy się brakiem w zatrudnieniu i niewłaściwymi relacjami cenowymi na poszczególne gatunki ryb i konserw. Dla przeciwdziałania temu zjawisku podejmujemy wielostronne działania i staramy się je konsekwentnie realizować.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Roboty hydrotechniczne wykonuje dla nas przedsiębiorstwo „Energopol”, które pracuje nie tylko na potrzeby portów, ale również i innych resortów. W latach 1970–1980 brak było programów rozbudowy portów i potencjał tego przedsiębiorstwa został skierowany do innych robót. Mamy wobec tego poważne trudności. Obecnie nasze potrzeby zaspokajane są zaledwie w 25%. Czynimy starania, żeby rozbudować potencjał wykonawczy przedsiębiorstw hydrotechnicznych. Przewidujemy pomoc ze strony przedsiębiorstw gospodarki morskiej w zakupie sprzętu i urządzeń. W tej sprawie mamy w najbliższym czasie przeprowadzić rozmowy z ministrem budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Materiały przesłane nam przez resort handlu zagranicznego opracowane są rzetelnie i podają pełną analizę sytuacji w 1983 r. Widać, że resort wykorzystywał wnioski i opinie zgłaszane w toku obrad naszej komisji. Wyniki pracy resortu handlu zagranicznego, to rezultat działania całej naszej gospodarki. Jest to odpowiedź na pytanie, czy nasza gospodarka jest wydolna i czy w należyty sposób uczestniczy w międzynarodowym podziale pracy.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W roku ub. plan resortu handlu zagranicznego przyjmowaliśmy z dużą obawą zarówno, jeśli chodzi o jego wzrost ilościowy, jak i rzeczowy.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Na podstawie dzisiejszej analizy dwie sprawy wymagają szczególnej uwagi. Dotyczy to jakości produkcji eksportowej i wzrostu dopłat. Odpowiedzialnością za złą jakość produkcji eksportowej nie możemy obciążać resortu handlu zagranicznego, przede wszystkim odpowiadać za to powinien przemysł. Problemem tym należy zainteresować odpowiednie komisje sejmowe, które nadzorują prace resortów przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Wypracować należy odpowiednie rozwiązania systemowe, które zapewniałyby resortowi handlu zagranicznego skuteczne oddziaływanie na przemysł w zakresie poprawy jakości produkcji.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">W 1983 r. nie mieliśmy realnego planu. W ciągu roku zmieniane były ceny, które wpłynęły na podwyższenie cen eksportowych, co rzutowało na zwiększenie dopłat ze strony resortu handlu zagranicznego. Wymaga to szczególnego rozważenia i usprawnienia centralnego planowania.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Popieram wszystkie wnioski koreferenta i Najwyższej Izby Kontroli. Podkreślić należy, że aparat handlu zagranicznego wyszedł obronną ręką z trudnej sytuacji w roku ubiegłym i pomyślnie zrealizował swoje zadania. Należy złożyć podziękowanie wszystkim pracownikom handlu zagranicznego oraz kierownictwu resortu.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Popieram wniosek o udzielenie resortowi handlu zagranicznego absolutorium za rok 1983.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PosełJadwigaŁokkajowa">Słowa uznania należą się również Zespołowi Służby Zagranicznej Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej Najwyższej Izby Kontroli, który w roku ubiegłym wykonał pomyślnie swoje planowe zadania. Praca tego zespołu była bardzo aktywna, podejmowano wiele działań inspiratorskich, partnerskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełLoginCegielski">W eksporcie surowców osiągnęliśmy już górny pułap. Otrzymaliśmy sygnał z NIK, iż w tym roku może grozić deficyt energii elektrycznej. Wiąże się to z bazą surowcowo-paliwową.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełLoginCegielski">Eksport przemysłu przetwórczego do krajów II obszaru płatniczego doszedł do takiej „nowoczesności” i „jakości”, że sięgamy bariery. W latach następnych będziemy w sytuacji bardzo niekorzystnej. Warto przypomnieć, że w 1970 r. zajmowaliśmy w eksporcie światowym 12 miejsce, a teraz 39. Pod względem eksportu na jednego mieszkańca osiągamy 4 razy mniej niż Bułgaria, przeszło o połowę mniej niż Rumunia i 16 razy mniej niż Belgia, która nie jest wielkim potentatem przemysłowym. Jeżeli mamy poprawić bilans płatniczy i spłacać 27 mld dol. zadłużenia, to musimy rozwijać eksport. Nie da się tego uczynić bez proeksportowej rekonstrukcji gospodarki. Zgłaszam w związku z tym wniosek, by poseł T. Stadniczeńko dołączył do projektu naszych wniosków sugestię pod adresem Komisji Planowania przy RM, by w projekcie planu na lata 1986–1990 maksymalnie wyeksponować ten problem. To samo dotyczy gospodarki morskiej, która inaczej nie uczyni zbyt wielkiego postępu. Nasza komisja powinna zwrócić się z takimi dezyderatami do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, a ta z kolei przedstawić je rządowi.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełLoginCegielski">O ile mi wiadomo, Komisja Planowania przy RM napotyka opory w resortach, które uważają, że eksport może bazować na dotychczasowych trendach rozwojowych. A tymczasem wiadomo, że wiele można osiągnąć nawet drogą bezinwestycyjną. Mamy w tej dziedzinie również dobre przykłady. Wymienię tu zakłady im. Waryńskiego, „Archimedes”, fabrykę rowerów, które poszukują własnych rozwiązań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Gospodarka morska wymaga krytycznego spojrzenia, żeby nie doszła do przekonania, że wszystko idzie dobrze. Mówiąc to opieram się na materiałach NIK.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W handlu zagranicznym widzę trudności: resort ten może wyeksportować to, co jest do dyspozycji. Trzeba krytycznie patrzeć na złożoność spraw eksportu, szczególnie wykonawstwa. Przeczytałem materiały NIK z wielką troską. Jak można doprowadzić do tego, że eksportuje się obrabiarkę i straty pochłaniają 1/3 wartości. Tak handlować długo nie można, nie stać nas na to. Eksport samochodów do Anglii i poniesione straty nazwałbym skandalem. To samo, jeżeli chodzi o 29 pomp wartości 10 tysięcy dolarów, gdzie straty wyniosły 36%. Zgadzam się z wypowiedzią min. T. Nestorowicza, że potrzebne są ostrzejsze sankcje. Jest to pole do działania wśród załóg. Często eksportujemy wyroby wykonane z materiału importowanego: ten materiał niszczy się. Oby to, co NIK wymienia w swym sprawozdaniu, było rzeczą odosobnioną. Ale jeżeli takich spraw jest wiele - byłoby to bardzo bolesne.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełEugeniuszCzuliński">W informacji o realizacji programu antyinflacyjnego mówi się o przesunięciu niektórych zamierzeń na lata następne oraz o zaniechaniu innych, jako nieracjonalnych. Uzyskano dzięki temu duże oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełEugeniuszCzuliński">Jako rzemieślnik wypowiadam się za zwiększeniem eksportu wyrobów rzemieślniczych. Na spotkaniach poselskich ludzie pytają, dlaczego nie wykorzystuje się złotych rąk naszych rzemieślników. Jest to kwestia pomocy dla rzemiosła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełWitoldSaczuk">Stocznie ponoszą straty z tytułu kontraktów zerwanych przez kontrahentów zagranicznych. Często wina jest po stronie stoczni, ale pamiętajmy, że sytuacja na rynku światowym, dekoniunktura niejednokrotnie zmusza do zerwania kontraktu zawartego kilka lat wcześniej. Po prostu statki stają się niepotrzebne. To prawda, że z jakością nie jest najlepiej. Ale stocznie też mają duże problemy związane z zatrudnieniem. Niezbędna tu jest pomoc centrum. Ponosimy też straty przy eksporcie towarów o przestarzałych technologiach. Odrzuty dochodzą do 50% i to w obu obszarach płatniczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełZygmuntJędrzejewski">Wciąż krytykuje się jakość różnych wyrobów. A ile zarabiają ci ludzie, pracujący bezpośrednio przy warsztatach, którzy wytwarzają te wyroby? Dlaczego nie kontroluje się ich pracy oddolnie, od frezera i tokarza?</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełZygmuntJędrzejewski">Gdzie są organizacje partyjne i samorząd? Przecież oni powinni poczuwać się do odpowiedzialności za jakość wyrobów, a nie resort handlu zagranicznego. Gdy wizytuję zakłady nigdy się nie mówi tam o złej jakości ich wyrobów, o stratach, zwrotach wyrobów eksportowanych do obu obszarów płatniczych. Zdarza się, iż trzeba te zwrócone wyroby eksportowe pociąć i złomować. Jaka jest odpowiedzialność i dyscyplina społeczna ludzi, którzy tak produkują? Mówią, że za mało zarabiają; a ja czasami dochodzę do wniosku, że - za dużo. Jakie przemysły produkują te buble? Przez cały czas, jak jestem posłem, wciąż wymienia się te same resorty. Jest wśród nich nawet Centrala Spółdzielni Ogrodniczych: czy tam też nie można dopilnować jakości? Mówiono tu o rzemiośle, a oni też robią buble. Dane o złej jakości wyrobów eksportowych są przerażające. Ten kto zepsuł - niech płaci. Resorty, które wyszczególniono, niech powiedzą co zamierzają dalej robić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Konieczne jest zdecydowane podniesienie jakości towarów. Resorty otrzymują od nas o wiele obszerniejsze materiały, tu podaliśmy tylko część przykładów. Stawiamy też przed resortem handlu zagranicznego sprawę zwiększenia wymogów w stosunku do producentów. Spotykamy się z pewnymi tendencjami i obawami, że zbytnie podniesienie bariery wymogów może spowodować, iż zmniejszy się masa towarowa przeznaczona na eksport. Mamy tu dwie kwestie: solidności wykonania oraz nowoczesności. To drugie zagadnienie - bardziej przyszłościowe - wiąże się z poziomem pracy jednostek naukowo-badawczych. Tempo ich pracy wymaga przyspieszenia. Kwestia jednak solidności wykonania wymaga, by wziąć ją na warsztat natychmiast. Tolerujemy wysyłanie naszych towarów, potem całe rzeszo ludzi jadą za granicę by dokonywać napraw (to znowu pociąga koszty), wreszcie proponujemy obniżkę ceny, byle nie dopuścić do zwrotu. Zwroty stanowią 1,5 mld zł, a więc w stosunku do całego eksportu to niewiele. Ale to podrywa renomę, bije w stosunki partnerskie z zagranicą. Tendencja do niepodnoszenia bariery wymagań (bo może to ograniczyć masę towarową na eksport) rzutuje na postawę części pracowników handlu zagranicznego. Naszym zdaniem, trzeba wymogi wzmóc: lepiej bowiem zwiększyć kontrolę przedwysyłkową i dokonywać napraw w kraju, niż naprawiać za granicą lub opuszczać ceny. Nie jest to problem masowy, ale to utrudnia negocjacje i zawieranie nowych kontraktów. Trzeba temu przeciwdziałać zdecydowanie, zwrócić na te sprawy większą uwagę w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Minister handlu zagranicznego Tadeusz Nestorowicz: Podzielam pogląd prezesa R. Mistewicza na temat jakości. Przyznaję, że mamy „podwójną duszę”. Sytuacja jest taka: najpierw muszę towar sprzedać, potem zamówić u producenta, następnie przychodzi akredytywa, a wreszcie - wysyłka. W jakiej fazie włączyć się do kontroli przedwysyłkowej? Spójrzmy na sprawę tych 29 pomp przemysłowych wartości 10 tys. dolarów. Pompy wykonano w Kielcach. Okazało się, że korpusy łożyskowe pomp są nieszczelne. Po wyprodukowaniu kontrola tego nie wykryje. Zabiegamy więc o kontrolę międzyoperacyjną. Co innego bowiem kontrolować mięso czy węgiel, a co innego maszynę. Kontrahenta zagranicznego nie obchodzą nasze sprawy jakościowe. Stosuje sankcje za niedostarczenie towaru w terminie. Sankcje te są większe niż za niesolidność wykonania. Próbujemy działać w taki sposób, że potrącamy przedsiębiorstwu wartość reklamacji poniesioną w dewizach. Reklamacja zaliczana jest w ciężar kosztów nieuzasadnionych. Przyznać muszę, iż obawiam się podpisać zarządzenie, w którym nakażemy kontrolę przed wysyłką.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Dodatkowym problemem jest roztrząsanie spraw jakości w sposób publiczny. Uniemożliwia to niejednokrotnie uzyskanie lepszych cen. Holendrzy zwrócili nam uwagę, że jesteśmy bogatym krajem, jeżeli publicznie dyskutujemy na temat jakości w eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Na eksport idzie 13% produkcji przemysłowej. Towary zwrócone stanowiły 0,14 eksportu, ale w odczuciu społecznym jest to problem duży. Czasami świadomie zezwalamy na eksport (nie mając pewności czy jakość jest dobra), gdyż straty z powodu jakości są mniejsze niż sankcje za niedotrzymanie terminu.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">W 1983 r. wartość naszego eksportu maszyn i urządzeń do krajów II obszaru płatniczego wyniosła 1,350 mln dolarów. Obniżył się nasz eksport samochodów, obrabiarek, kompletnych obiektów. Dramatycznie wygląda sytuacja w stoczniach, chociaż rząd zrobił wszystko co mógł, by stoczniom pomóc. Oceniamy, że w tym roku zagrożony jest eksport statków wartości 50–80 mln dolarów (statków już sprzedanych).</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Trzeba powiedzieć, że mamy również dobry eksport wyrobów elektromaszynowych, np. w energetyce i elektrotechnice, a więc generalizować nie można, niektóre branże idą naprzód, ale niektóre wyraźnie się cofają. Solidność wykonania jest sprawą podstawową.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">W sprawie dopłat: przez rachunek wyrównawczy przeprowadzamy obciążenia w imporcie i dopłaty do eksportu. W 1983 r. utrzymaliśmy się w granicach salda. Wzrost dopłat w eksporcie jest wynikiem tego, że działanie rachunku wyrównawczego zostało rozszerzone na usługi. To zwiększyło dopłaty. Były też większe wpływy na rachunek wyrównawczy. Zmiana cen zaopatrzeniowych także wywarła wpływ, podobnie jak kształtowanie się cen światowych. Można paradoksalnie stwierdzić, że gdyby kurs walutowy był wyższy, dopłaty byłyby niższe. W sprawie kursu rząd działa jednak ostrożnie, gdyż jest to środek inflacjogenny. Gdy Jugosławia zabiegała o nowe kredyty w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, postawiono jej trzy warunki: 1. znieść kontrolę cen wewnętrznych (gdyż to zmniejsza konsumpcję), 2. zamrozić płace, 3. dostosować kurs walutowy do kursu czarnorynkowego. To zaczęło wpływać inflacyjnie. My - za pomocą odpowiedniej polityki kursów - staramy się eliminować zjawiska inflacyjne.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Największym problemem jest - jak zbudować następny plan 5-letni w obszarze handlu zagranicznego. Niektórzy ekonomiści twierdzą, że roczny przyrost eksportu nie może przekraczać 4%. Inni - że gospodarka wymaga zasilania kredytami. Problemem jest - jak przeprowadzić rozmowy paryskie i uzyskać kredyty na zwiększanie produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Od przeszło 20 lat nie przekraczamy wyraźnie bariery 13% udziału eksportu w produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliRomanMistewicz">Resort wielokrotnie przychodził do komisji o opinie w zakresie rozwiązań systemowych. Każdą decyzję poprzedzały wnikliwe dyskusje. Resort bodzie nadal przywiązywał dużą wagę do ocen komisji i starał się wcielać w życie jej wnioski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">W uwagach skierowanych do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w części dotyczącej handlu zagranicznego powinniśmy zwrócić uwagę na następujące problemy:</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">- pogarszanie się jakości towarów przeznaczonych na eksport wymaga wzmocnienia działania rozwiązań ekonomiczno-finansowych wpływających na jakość towarów w sferze produkcji;</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">- zarysowujący się spadek eksportu, m.in. wyrobów przemysłu elektromaszynowego wymaga podjęcia odpowiednich działań techniczno-ekonomicznych na rzecz przywrócenia zdolności produkcyjno-technologicznej, nasilenia działalności promocyjnej aparatu handlu zagranicznego, zwłaszcza w krajach rozwijających się, a w resortach branżowych - przyspieszenia proeksportowej reorientacji przemysłu;</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">- zachętą do rozwijania produkcji eksportowej powinna być elastyczna polityka kursów walutowych. Komisja postuluje jej ciągłą analizę i doskonalenie;</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">- resort handlu zagranicznego powinien uczestniczyć w pracach Komisji Planowania przy RM dotyczących proeksportowej restrukturyzacji produkcji, zapewniając tym samym zwiększenie odpowiedniej masy towarowej na eksport;</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełTadeuszStadniczeńko">- resort handlu zagranicznego powinien prowadzić ciągłą analizę efektów wdrażania reformy gospodarczej z uwzględnieniem systemów motywacyjnych i sfery finansowo-ekonomicznej oraz przedstawić niezbędne wnioski dotyczące korekty instrumentów aktywizacji produkcji eksportowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełHelenaBudzisz">W uwagach skierowanych do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w części dotyczącej Urzędu Gospodarki Morskiej podkreślić trzeba następujące sprawy:</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełHelenaBudzisz">- w związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczno-finansową przedsiębiorstw żeglugowych należy opracować program poprawy wyników finansowych i zapewnić jego realizację;</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełHelenaBudzisz">- w odniesieniu do rybołówstwa bałtyckiego należy podjąć dalsze konkretne działania zmierzające do właściwego zagospodarowania surowca rybnego z połowów, wykorzystania limitów połowowych przyznanych przez Międzynarodową Komisję Rybołówstwa Morza Bałtyckiego dla polskiej strefy rybołówczej;</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełHelenaBudzisz">- Urząd Gospodarki Morskiej powinien zapewnić kontrolę nad realizacją budżetu, zwłaszcza w zakresie dotowania przedsiębiorstw i finansowania działalności jednostek naukowo-badawczych;</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełHelenaBudzisz">- należy wzmóc nadzór nad działalnością podległych Urzędowi Gospodarki Morskiej przedsiębiorstw przede wszystkim w zakresie współpracy międzynarodowej, dyscypliny pracy i realności planowania.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełHelenaBudzisz">Komisja przyjęła sprawozdania w obu rozpatrywanych częściach i wystąpiła z wnioskiem o udzielenie absolutorium Ministerstwu Handlu Zagranicznego i Urzędowi Gospodarki Morskiej za 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełHelenaBudzisz">Komisja przyjęła również informację obu resortów dotyczące realizacji programów oszczędnościowego i antyinflacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełHelenaBudzisz">W kolejnym punkcie porządku obrad komisja rozpatrzyła sprawozdanie z działalności Zespołu Handlu Zagranicznego, Służby Zagranicznej i Gospodarki Morskiej Najwyższej Izby Kontroli w 1983 r.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełHelenaBudzisz">Jak wynika z tej informacji NIK w 1983 r. działalność Zespołu koncentrowała się na badaniu węzłowych problemów ekonomiczno-społecznych i organizacyjno-administracyjnych - na tle wdrażania reformy gospodarczej - występujących w działalności resortu handlu zagranicznego i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PosełHelenaBudzisz">W okresie sprawozdawczym Zespół przeprowadził kontrolę 25 tematów dotyczących handlu zagranicznego oraz 14 - gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PosełHelenaBudzisz">Wyniki podstawowych kontroli ujęte zostały w sporządzonych przez Zespół informacjach zbiorczych, z których 11 dotyczyło handlu zagranicznego, a 6 gospodarki morskiej. Ponadto Zespół skierował 265 wystąpień pokontrolnych do kierowników kontrolowanych jednostek i jednostek nadrzędnych.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PosełHelenaBudzisz">Na wniosek Zespołu zostały wyciągnięte sankcje służbowe wobec 657 pracowników, w tym 28 dyrektorów i ich zastępców, odpowiedzialnych za poważniejsze uchybienia i nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PosełHelenaBudzisz">Na zlecenie Prezydium Sejmu oraz na zlecenie komisji sejmowych Zespół przeprowadził kontrole takich tematów jak: problemy remontów statków, węzłowe zagadnienia rybołówstwa dalekomorskiego, funkcjonowanie reformy gospodarczej w handlu zagranicznym i gospodarce morskiej, współpraca międzynarodowa w żegludze i rybołówstwie, stan i perspektywy szkolnictwa morskiego, realizacja uchwały X Plenum KC PZPR w sprawie polityki morskiej państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PosełHelenaBudzisz">Przewodniczący Komisji poseł Tadeusz Łodykowski (PZPR) podkreślił, że przesłane przez Zespół opracowania pokontrolne stanowiły dużą pomoc w pracy poselskiej i pozwalały na wyrobienie sobie obiektywnego spojrzenia na pracę poszczególnych resortów.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PosełHelenaBudzisz">W imieniu własnym i wszystkich posłów złożył wyrazy uznania i podziękowania dla całego Zespołu NIK.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#PosełHelenaBudzisz">Komisja uchwaliła plan pracy do końca bieżącego roku.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>