text_structure.xml 278 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Roman Malinowski oraz wicemarszałek Marek Wieczorek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Helenę Chodkowską i Edwarda Moskala.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Edward Moskal.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokół 49 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia przyjął Sejm w dniu 24 maja br.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja o realizacji wniosków i postulatów zgłoszonych w czasie kampanii wyborczej do Sejmu IX kadencji (druk nr 506).</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Głos zabierze Minister — Szef Urzędu Rady Ministrów Michał Janiszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz trzeci w swej kadencji Wysoka Izba rozpatruje stan realizacji wniosków zgłoszonych przez społeczeństwo w kampanii wyborczej do Sejmu PRL jesienią 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Rząd przedstawił obywatelom posłom obszerną pisemną informację o wykonaniu przedwyborczych wniosków — w zakresie, jaki wiąże się z administracją państwową — według stanu na koniec marca br. Szersze prezentowanie treści tego dokumentu byłoby zatem zbędne. Pragnę natomiast zwrócić uwagę obywateli posłów na niektóre podstawowe dane i ważniejsze kwestie.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Konstrukcja informacji opiera się na strukturze problemów, jakie zawiera uchwała Sejmu podjęta na rozpatrywany temat w połowie kadencji. Mimo swej obszerności informacja prezentuje raczej syntetyczny obraz stanu i warunków realizacji wniosków. Bardziej szczegółowe ujęcie nie było ani możliwe, ani celowe. W kampanii przedwyborczej zgłoszono bowiem wielką liczbę — około 50 tys. wniosków. Przy tym miały one różnorodny charakter i zróżnicowany ciężar gatunkowy; od spraw ogólnych, systemowych, doniosłych do spraw drobnych, incydentalnych, aczkolwiek dla środowisk lokalnych niewątpliwie także ważnych.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Z nieco ponad 3 tys. wniosków, przypadających w udziale naczelnym i centralnym organom administracji państwowej, w połowie kadencji Wysokiego Sejmu pozostawało do wykonania jeszcze 30%, a obecnie ok. 12,5%. Przy tym realizacja tej reszty też została podjęta, co prawda mając aktualnie i na ogół jeszcze niezbyt duże zaawansowanie.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Wnioski pod adresem władz centralnych miały przede wszystkim charakter ogólnospołeczny, ogólnokrajowy. W większości wypadków wymagały nowych rozwiązań systemowych, zwłaszcza w trybie legislacyjnym. Dla wielu z nich nie do uniknięcia jest wieloletni cykl realizacji i niezbędny wysoki nakład inwestycyjnych sił i środków. Rolą Rządu było i jest głównie tworzenie warunków prawno-organizacyjnych sprzyjających realizacji wniosków. Mając to wszystko na uwadze wnioski grupy centralnej zostały stosownie uwzględnione m.in. w Narodowym Planie Społeczno-Gospodarczym na lata 1986–1990, w Planie Konsolidacji Gospodarki Narodowej na lata 1989–1990 oraz rządowych i resortowych, specjalistycznych programach rozwojowych, jak również w programach legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Tematycznie biorąc wnioski centralne składają się w makrokompleksy czy też programy, że wymienię rolno-żywnościowy, mieszkaniowy, ochrony środowiska naturalnego i ochrony zdrowia, edukacji narodowej, nauki i postępu technicznego, kultury, pracy i polityki socjalnej, rynku wewnętrznego. Wyodrębniają się również kompleksy, jak np. polityki gospodarczej, finansów, porządku i dyscypliny społecznej, administracji państwowej itd.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Wysoki Sejm systematycznie rozpatrywał — jest gruntownie i na bieżąco zorientowany, jak się mają sprawy w poszczególnych z wymienionych kompleksów programach. Mówi też o nich przedłożona pisemna informacja. Znane są ich jaśniejsze i niestety niejedne ciemniejsze strony, ich osiągnięte efekty i zadatki pomyślniejszego rozwoju, ich symptomy zahamowań czy zagrożeń. Te ostatnie zresztą, związane ze złożoną sytuacją gospodarczą kraju, dyskutowane były dopiero co, na poprzednim posiedzeniu Wysokiej Izby, a to pozwala mi — jak sądzę — nie rozwijać tematu.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Ale nie mogę milczeć o wielkim zasiewie w postaci kilkudziesięciu, w tym o wręcz fundamentalnym znaczeniu, ustaw, jakie w ubiegłych miesiącach i tygodniach z przedłożenia Rządu Wysoki Sejm uchwalił. Rząd, w którego imieniu mam zaszczyt występować w tej chwili, jest przekonany, że chociaż na wyniki trzeba będzie jeszcze odczekać, to będą to plony pomyślne.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Na terenową administrację państwową przypadło ostatecznie prawie 35,5 tys. wniosków. Gdy Wysoki Sejm rozpatrywał tę problematykę, w połowie kadencji pozostawało do realizacji 26% tej sumy, obecnie zaś 18%. W wypadku części tych wniosków o charakterze indywidualnym, tj. dotyczących poszczególnych osób czy jednostek organizacyjnych, odpowiednie odsetki wynoszą 17% wówczas i 9% aktualnie, w wypadku wniosków ogólnospołecznych 37% i 12%, zaś wniosków planistyczno-inwestycyjnych 35% i 29%.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Skąd takie właśnie różne tempa realizacyjne wniosków w pierwszej i drugiej połowie kadencji? Otóż w pierwszej połowie możliwe było zrealizowanie w pełni wniosków mniej trudnych, tzn. wymagających mniejszego, mniej długotrwałego wysiłku organizacyjnego i zwłaszcza inwestycyjnego. Było to również zgodne z intencją zaleceń Wysokiego Sejmu, wyrażonych w specjalnej uchwale z dnia 9 kwietnia 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Z drugiej strony — na tempo realizowania wniosków w ostatnich latach kadencji, wpływa również ogólna sytuacja gospodarcza kraju, pogłębiające się trudności wykonywania zadań inwestycyjnych, jak też niektóre ograniczenia w tym zakresie, których centralne zarządzenie okazało się konieczne.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Przypomnieć ponadto należy, że skrócenie kadencji Sejmu i w konsekwencji terminu przedłożenia niniejszej informacji powoduje, iż po stronie efektów nie można było uwzględnić obiektów przewidywanych do oddania w użytkowanie w drugim i częściowo w trzecim kwartale br. Wreszcie w niektórych wypadkach województwa przyjęły zbyt dużo wniosków, przeceniając możliwości ich wykonania. Obecnie w fazie realizacyjnej pozostały jeszcze głównie te wnioski terenowe, które charakteryzuje znaczny stopień złożoności i wysoki koszt.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Obywatele Posłowie! W połowie kadencji Sejmu, podczas rozpatrywania sprawy realizacji wniosków przedwyborczych przedstawione zostały Wysokiej Izbie niektóre zamierzenia mające na celu usprawnienie obsługi obywateli w urzędach i instytucjach. Dzisiaj mogę już poinformować Wysoką Izbę o częściowych efektach. Odczuwalny jest znaczny postęp w likwidacji zbędnych zaświadczeń, w upowszechnianiu — gdy jest to konieczne — oświadczeń osobistych. Zasada zwiększonego zaufania do obywatela toruje sobie drogę w działalności legislacyjnej. Mimo, że bywa to nadużywane przez mniej uczciwych obywateli — jak poinformowano mnie niedawno w jednej z gmin — nie zmieniamy tego kursu. W aktach prawnych podejmowanych przez Wysoki Sejm i organy rządowe, przewiduje się uproszczony tryb postępowania, rezygnuje z zaświadczeń. Zastosowano również rozwiązania usprawniające funkcjonowanie urzędów. Uproszczono ich struktury organizacyjne, racjonalizuje się terytorialne podziały specjalne, usprawniono wydawanie decyzji administracyjnych, uzyskano wstępne efekty w zmniejszeniu nadmiernej sprawozdawczości. Kontynuowane są prace nad wyposażeniem urzędów w techniczne środki pracy, zwłaszcza w komputery.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Nastąpiło wzmocnienie finansowych — choć jeszcze do końca nie zbudowanych — podstaw samodzielnej działalności rad narodowych. Przekazano terenowym organom funkcje organów założycielskich przedsiębiorstw państwowych, w tym niekiedy również organom stopnia podstawowego, a także przekazano tym ostatnim obiekty i placówki podporządkowane dotychczas wojewódzkim radom narodowym.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Już przeprowadzone, a także opracowywane rozwiązania, m.in. dotyczące własności komunalnej, stworzą zatem nową jakość w tworzeniu systemowych warunków funkcjonowania gminy i jej tzw. otoczenia, służących lepszemu zaspokajaniu potrzeb mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Niewątpliwie udało się uporządkować w odczuwalnym stopniu wewnętrzne podwórko administracji, chociaż jeszcze nie doszło do usunięcia mankamentów, na które wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny czy Rzecznik Praw Obywatelskich, to przecież lepiej i szybciej niż przed kilku laty załatwia się sprawy w urzędach administracji państwowej. Znacznie o to trudniej w jednostkach tzw. otoczenia gminy, w których są jeszcze do upowszechnienia te formy obsługi obywateli, które sprawdzają się w administracji.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Obywatele Posłowie! Co pomagało, a co utrudniało realizację wniosków? Pomagało niewątpliwie „uspołecznienie” procesu realizacji wniosków. Administracja nie była przecież sama. Na osiągnięte wyniki składają się: aktywność rad narodowych, organizacji politycznych i społecznych, i wreszcie — jako wynik przesądzający niejednokrotnie o powodzeniu — aktywność mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Rady narodowe uchwalały programy realizacji wniosków i kontrolowały ich wykonanie, rozpatrując te sprawy corocznie przy omawianiu wykonania planu społeczno-gospodarczego i budżetu.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Dużą pomoc okazywały wojewódzkie zespoły poselskie. Znaczący był udział terenowych ogniw PRON zarówno we wstępnych pracach organizacyjnych przy selekcji wniosków, jak i we współdziałaniu z radami narodowymi w nadzorze nad właściwym przebiegiem realizacji wniosków.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">I wreszcie na szczególne podkreślenie zasługuje aktywność mieszkańców, bezpośrednich uczestników wielu przedsięwzięć. Przykładów udziału mieszkańców w czynach społecznych dostarczają obficie obydwa materiały przedstawione Sejmowi przez Radę Ministrów i Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Udział mieszkańców jest zjawiskiem społecznie niezwykle korzystnym. Poza wymiernymi efektami, które mierzyć można kilometrami budowanych dróg, hektarami zmeliorowanych łąk i pól, dziesiątkami budowanych, Sklepów, świetlic, ośrodków zdrowia, żłobków, przedszkoli należy w tej formie widzieć niezwykle cenne zjawiska o bardziej ogólnym wymiarze. Jest to szkoła gospodarskiego myślenia, samorządności, jednoczenia społecznych wysiłków i państwowych środków. To co się wspólnie buduje, bardziej się szanuje, otacza gospodarską troską, również w okresie użytkowania. Usamorządowienie gminy sprzyjać będzie kontynuowaniu takich postaw również w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Utrudniała realizację wniosków, poza — jak wspomniałem — niewystarczającym zasobem środków — również niedostateczna selekcja wniosków w czasie ich zgłaszania i na etapie prac przygotowawczo-realizacyjnych. Nie dotyczy to wszystkich ogniw administracji państwowej, chociaż zjawisko jest dosyć powszechne. Przyjmowanie wniosków bez analizy możliwości ich wykonania jest faktem społecznie niekorzystnym, wywołuje nieprzychylne komentarze i nastroje, sprzyja posądzaniu władzy o manipulację. Oczywiście, łatwiej jest przyjmować każdy wniosek, trudniej uzasadnić jego odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Trzeba więc zdyscyplinować procedurę przyjmowania wniosków zarówno w czasie spotkań, jak i przy podejmowaniu decyzji o ich przyjęciu do wykonania. Decyzjom tym towarzyszyć musi wyobraźnia realizacyjna i polityczna odpowiedzialność. Byłoby rzeczą dobrą aby w aktualnej kampanii wyborczej takie podejście było powszechne.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Chciałbym zapewnić Wysoką Izbę, iż wyciągając wnioski z dzisiejszej debaty, Rząd wystąpi z odpowiednimi zaleceniami do centralnych i terenowych organów administracji państwowej, aby zapewnić w przyszłości zgodną z oczekiwaniami społecznymi, a jednocześnie z możliwościami państwa i władz lokalnych realizację zaległych wniosków z obecnej kadencji i zgłoszonych w dobiegającej końca kampanii wyborczej. W sumie sądzę, Wysoki Sejmie, że nie były to puste lata.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówMichałJaniszewski">Mam zaszczyt podkreślić, że ogrom prac legislacyjnych, wyposażających Rząd w korzystne normy prawne, działalność kontrolna i inspirująca Wysokiej Izby, komisji sejmowych, Rady Społeczno-Gospodarczej, wojewódzkich zespołów poselskich oraz posłów osobiście stale sprzyjała organom rządowym, administracji terenowej w realizacji wniosków zgłoszonych przez wyborców. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">W imieniu Komisji Skarg i Wniosków głos zabierze przewodnicząca Komisji poseł Irena Szczygielska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełIrenaSzczygielska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie realizacji wniosków i postulatów, zgłoszonych przez wyborców w kampanii wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w mijającej właśnie kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełIrenaSzczygielska">Instytucja wniosków i postulatów stanowi jedną z podstawowych form więzi Sejmu ze społeczeństwem, zapewniając wyborcom wpływ na działalność Sejmu i państwa oraz na kształtowanie kierunków rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Wnioski i postulaty obywateli przyczyniają się również do pogłębiania procesów demokratyzacji, a formułowane w nich potrzeby i aspiracje społeczne oraz krytyka niedomagań i nieprawidłowości ukazują skalę niezaspokojonych potrzeb, a także zadania stojące przed państwem i społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełIrenaSzczygielska">Dziś po raz trzeci analizujemy realizację wniosków i postulatów przedwyborczych. Po raz pierwszy rządowa informacja rozpatrywana była w pół roku po wyborach. Sejm uznał wówczas, że wiele postulatów udało się załatwić od ręki, jednocześnie zalecił realizację przede wszystkim tych, które nie wymagają nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełIrenaSzczygielska">W listopadzie 1987 r. przebieg realizacji wniosków i postulatów uznany został za zadowalający. Jednocześnie Sejm w swej uchwale podkreślił, że uzyskane efekty są wciąż niższe od oczekiwań społecznych głównie z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełIrenaSzczygielska">Fakt, że po raz kolejny wracamy do sprawy wniosków i postulatów przedwyborczych dowodzi, że Sejm IX kadencji właściwie rozumiał i traktował potrzeby społeczne, a przedstawione przez obywateli sprawy kierunkowały jego działanie.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełIrenaSzczygielska">Pozwala to na sformułowanie generalnego wniosku, że w interesującej nas dziś dziedzinie nastąpił znaczny postęp, że dominowały tendencje pozytywne. Sejm był promotorem zmian w zarządzaniu gospodarką, porozumienia narodowego, rozwoju demokracji i samorządności. Sejm inspirowany wnioskami i postulatami wyborców uchwalił szereg ważnych dla kraju ustaw i uchwał. Pozwoliło to na uporządkowanie wielu istotnych zagadnień ekonomicznych i politycznych, na utrwalenie świadomości o niezbędności reform w kraju oraz zagwarantowanie przemian w gospodarce i mechanizmach sprawowania władzy.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełIrenaSzczygielska">Podjęte rozwiązania instytucjonalno-prawne stworzyły przesłanki do pogłębiania procesów demokratyzacji i praworządności oraz warunki zespolenia skutecznych działań państwa z aktywnością obywatelską.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełIrenaSzczygielska">Wysoki Sejmie! W czasie kampanii wyborczej zgłoszonych zostało ponad 50 tys. wniosków i postulatów. Obejmowały one szeroki zestaw zagadnień, poczynając od spraw indywidualnych przez problematykę potrzeb lokalnych i ogólnospołecznych, do problemów systemowo-strukturalnych gospodarki i administracji. Poruszane sprawy wzbogaciły lub skorygowały programy działania terenowych organów administracji państwowej, a także dostarczyły organom centralnym materiału umożliwiającego trafniejsze rozwiązywanie problemów o charakterze systemowym.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełIrenaSzczygielska">Pod adresem Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jego organów wpłynęły 43 wnioski, a dotyczyły one między innymi szerszego informowania społeczeństwa o działalności Wysokiej Izby czy wzmocnienia jej funkcji kontrolnej.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełIrenaSzczygielska">Zgodnie z oczekiwaniami społecznymi zintensyfikowała się praca Sejmu. Miniona kadencja charakteryzowała się również wzmocnieniem funkcji kontrolnej. W realizacji kontrolnej funkcji Sejmu doniosłą rolę odgrywały komisje sejmowe, które na blisko 1500 posiedzeniach rozpatrywały między innymi wykonanie ustaw oraz analizowały sytuację poszczególnych działów życia społeczno-gospodarczego kraju. Znalazło to swoje odbicie w uchwaleniu około 200 dezyderatów i ponad 300 opinii, inspirując Rząd do podejmowania stosownych działań. Przejawem funkcji kontrolnej były też systematyczne wizytacje przedsiębiorstw i instytucji przez zespoły poselskie delegowane przez poszczególne komisje sejmowe. Pozwoliło to na konfrontację stanu faktycznego z informacjami przedstawianymi komisjom.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełIrenaSzczygielska">Obywatele Posłowie! Z informacji przedstawionych przez Radę Ministrów i Najwyższą Izbę Kontroli wynika, że oba te organy pozytywnie oceniają stopień realizacji wniosków przedwyborczych.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełIrenaSzczygielska">Pod adresem naczelnych i centralnych organów administracji państwowej zgłoszono ponad 3600 wniosków. Problematyka ujęta we wnioskach dotyczyła przede wszystkim spraw o charakterze ogólnospołecznym i planistyczno-inwestycyjnym. Zrealizowano do końca marca bieżącego roku około 87% ogółu wniosków przyjętych do realizacji, lecz tylko 74% ogółu wniosków zgłoszonych. Spośród ponad 50 tys. wniosków i postulatów zgłoszonych i przyjętych w toku kampanii, zrealizowano około 85%.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełIrenaSzczygielska">Badania Najwyższej Izby Kontroli ujawniły wyraźną zależność stopnia realizacji wniosków i postulatów od poziomu aktywności społecznej mieszkańców oraz inwencji władz terenowych. Największe efekty osiągnięto na terenach wiejskich, gdzie udział obywateli w realizacji lokalnych przedsięwzięć wyróżnia społeczność wiejską w realizacji wniosków i postulatów zgłoszonych w kampanii wyborczej do Sejmu IX kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełIrenaSzczygielska">Efekty społeczno-gospodarcze mogły być znacznie większe, gdyby we wszystkich organach administracji państwowej przywiązywano należytą uwagę do pełnej i terminowej realizacji wniosków, do zapewnienia niezbędnych środków finansowych i materialnych, do właściwej koordynacji przedsięwzięć i bieżącego nadzoru nad wykonawcami wniosków. Ponadto mamy wszyscy świadomość tego, że przede wszystkim zrealizowane zostały wnioski w większości nie wymagające znacznych nakładów inwestycyjnych i materiałowych.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełIrenaSzczygielska">Oceniając stopień realizacji wniosków zgłoszonych, powinniśmy raczej patrzeć na te, które z różnych przyczyn nie zostały wykonane. Ze szczegółowego rozliczenia wynika, że ponad 15% ogólnej liczby zgłoszonych wniosków uznano za słuszne, ale niemożliwe do przyjęcia w aktualnych warunkach i nie przyjęto ich do realizacji. Dalsze 15% wniosków nie zostało zrealizowanych. Wynika z tego, że ponad 30% słusznych i śmiem twierdzić o najwyższym ciężarze gatunkowym wniosków obywateli, zgłoszonych w toku kampanii wyborczej do Sejmu naszej kadencji — a przecież informacja tego dotyczy — nie zostało zrealizowanych.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełIrenaSzczygielska">Obywatele Posłowie! Biorąc za podstawę odsetek realizacji wniosków i czas trwania kadencji Sejmu przedłożone przez Radę Ministrów oceny są trafne, ale jedynie z matematycznego punktu widzenia. Nie są natomiast adekwatne do sytuacji gospodarczej i społeczno-politycznej. Nie kwestionując efektów uzyskanych w toku realizacji postulatów, musi budzić niepokój rozbieżność ocen, jakie powstają w odczuciu społecznym wobec przedstawionego przez Rząd dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełIrenaSzczygielska">Największe wątpliwości budzi informacja Rządu w części dotyczącej rozliczenia realizacji wniosków w zakresie edukacji narodowej — 100% wykonania, polityki gospodarczej — 100%, rolnictwa, leśnictwa i gospodarki żywnościowej — 97,8%, oraz budownictwa mieszkaniowego — 96,8%. W tych dziedzinach najlepiej widać, jak mylące może być statystyczne podejście do wniosków i postulatów obywateli. Wyrażę chyba zdanie ogółu, że rozliczenie realizacji wniosków nie może być tylko formalne, to musi być merytoryczna ocena faktów bezspornych. Fakty jednak nie napawają optymizmem.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełIrenaSzczygielska">Wszyscy wiemy, jak tragiczna wręcz sytuacja panuje w budownictwie mieszkaniowym. Wszyscy zgadzamy się, że stało się to już problemem politycznym, rzutującym na nastroje dużej części społeczeństwa. Niejednokrotnie i z tej trybuny bito na alarm uznając, że ze społecznego punktu widzenia sprawa mieszkaniowa zaczyna zbliżać się do punktu krytycznego, że brak mieszkań i perspektyw, to jedna z najistotniejszych przyczyn masowego wręcz wyjazdu młodych ludzi za granicę. Z informacji wynika natomiast, że wnioski w zakresie budownictwa mieszkaniowego zrealizowano w 96,8%.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełIrenaSzczygielska">Z materiałów Najwyższej Izby Kontroli przedstawionych Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży wynika, że nadal nie zrealizowano szeregu istotnych problemów oświaty, jak choćby kwestii obszernych, trudnych, nieodpowiednio skorelowanych programów nauczania, nie mówiąc już o zapewnieniu kwalifikowanej kadry pedagogicznej czy niskiej jakości podręczników i lektur szkolnych. W informacji Rządu ocenia się natomiast, że zrealizowano 100% wniosków zgłoszonych przed czterema laty. To samo da się odnieść do całego kompleksu rolnictwa i gospodarki żywnościowej, czy do polityki gospodarczej, a przecież odbiór społeczny jest tu oczywiście inny. Niedobory w sklepach z artykułami żywnościowymi, pusto w sklepach przemysłowych. Według informacji Najwyższej Izby Kontroli dostawy rynkowe w podstawowych grupach wyrobów przemysłów: lekkiego, elektronicznego, elektrotechnicznego i metalowego nie osiągnęły poziomu z roku 1980.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełIrenaSzczygielska">Duży niepokój budzi też wysoki procent niewykonania wniosków przedwyborczych w tak ważnych obszarach, jak praca i sprawy socjalne oraz zdrowie i opieka społeczna. Zapowiadana od dłuższego czasu przez resort pracy i polityki socjalnej kompleksowa reforma systemu świadczeń społecznych nie satysfakcjonuje, bo i nie może satysfakcjonować wielu weteranów pracy, którzy za swoją wieloletnią pracę otrzymują nadal świadczenia na poziomie minimum życiowego, nie odzwierciedlające w żadnym stopniu ich poprzedniej pozycji społeczno-zawodowej. Nadal też mimo funkcjonowania mechanizmów corocznej waloryzacji, zbyt duża jest jeszcze różnica między sytuacją materialną ludzi czynnych zawodowo i emerytów.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełIrenaSzczygielska">Mimo poprawy trudna sytuacja utrzymuje się w służbie zdrowia. Ciągłe niedobory niektórych grup leków, aparatury medycznej czy sprzętu jednorazowego użytku są smutną rzeczywistością.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełIrenaSzczygielska">Wysoki Sejmie! Celem mojego wystąpienia nie jest twierdzenie, że Rząd nie dokładał starań przy realizacji wniosków zgłoszonych w toku kampanii wyborczej. Mamy świadomość, że ich realizacja wymagała ogromnego wysiłku organizacyjnego ze względu na dużą różnorodność i rangę tych wniosków. Mamy pełną świadomość, że z powodu obecnych trudności gospodarczych, przy stałym deficycie budżetowym nie było możliwości do realizacji tych wniosków i postulatów, które wymagały nakładów inwestycyjnych. Nadzieję budzi to, że w wielu dziedzinach stworzono prawne możliwości do ich realizacji, że wiele z nich uwzględniono w wieloletnich programach i planach perspektywicznych. Od kondycji naszej gospodarki zależeć będzie to, czy uda się je zrealizować w niedalekiej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełIrenaSzczygielska">Trzeba wyraźnie podkreślić, że efekty realizacji wniosków i postulatów, pomimo niewątpliwych osiągnięć, dalekie są od spełnienia oczekiwań społecznych. W ich realizacji występowało szereg zahamowań i niedociągnięć. Nie zawsze można je usprawiedliwić tylko trudną sytuacją ekonomiczną kraju. Występuje jeszcze wiele rezerw, w tym bezinwestycyjnych. Należy do nich na pewno nadal jeszcze niski poziom pracy niektórych terenowych organów administracji państwowej, przedsiębiorstw i zakładów użyteczności publicznej oraz placówek gospodarczych. Efekty realizacji wniosków niweluje również często bezład i niemoc administracyjna w prostych działaniach operatywnych.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełIrenaSzczygielska">Obywatele Posłowie! Na zakończenie pragnę podzielić się z obywatelami posłami jeszcze jedną refleksją, która sądzę zrodziła się nie tylko w Komisji Skarg i Wniosków. Naszym zdaniem idea zgłaszania przez obywateli różnorakich wniosków związanych z rozwiązywaniem problemów ich nurtujących, jest ze wszech miar słuszna, jest wyrazem ludowładztwa i więzi społeczeństwa z organami władzy. W naszej praktyce ma to jednak charakter kampanijny tak na etapie zgłaszania, jak i rozliczania realizacji wniosków.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełIrenaSzczygielska">Większość zgłaszanych wniosków dotyczy spraw lokalnych. Te wnioski tam powinny być rejestrowane, uwzględnione w miejscowych planach społeczno-gospodarczego rozwoju, a ich realizacja powinna być na bieżąco kontrolowana tak przez właściwą radę narodową, jak i przez posła z danego okręgu. W nowo ukształtowanych warunkach, w czasach okrągłego stołu, decentralizacji i demokratyzacji, przejście od stylu kampanijnego do rzetelnego, codziennego załatwiania wniosków i postulatów będzie koniecznością.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełIrenaSzczygielska">W imieniu Komisji Skarg i Wniosków proszę o przyjęcie przez Wysoki Sejm przedstawionej informacji o realizacji wniosków i postulatów wyborczych do Sejmu IX kadencji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelce posłowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Edward Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełEdwardSzymański">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm przyjmując postulaty i wnioski, zawsze miał poczucie swoich zobowiązań wobec woli wyborców, równocześnie jako najwyższy organ władzy państwowej musiał pamiętać o obowiązku dbałości o ogólne interesy państwa i obywateli, poszukiwaniu optymalnych rozwiązań i godzeniu interesów węższych grup społecznych i poszczególnych środowisk zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełEdwardSzymański">Przez całą kadencję towarzyszyła Sejmowi presja trudnej sytuacji gospodarczej i głębokich podziałów politycznych. Na drodze naszego rozwoju występowały rozliczne, nie tylko od nas zależne, przeszkody i bariery. Stąd też wśród kluczowych problemów, jakim się zajmował Sejm, a które również Klub Poselski PZPR wysuwał, były problemy gospodarcze. One bowiem miały i mają nadal największy wpływ na sytuację w kraju, na stan nastrojów społecznych oraz rozwiązywanie tak mocno artykułowanych, u progu naszej kadencji problemów, jak: zdecydowane poprawienie efektywności gospodarowania i sprawności zarządzania, osiągnięcie samowystarczalności żywnościowej, poszukiwanie możliwości w miarę szybkiego rozwiązania problemu mieszkaniowego, bardziej zdecydowane działania w zakresie ochrony środowiska i zdrowia ludności, a także sytuacja ludzi, którzy zakończyli już aktywność zawodową.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełEdwardSzymański">Zdając sobie sprawę ze stojących przed Sejmem IX kadencji zadań, Klub Poselski PZPR starał się aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu programowych i prawnych ram ich realizacji. Tworzywem określającym zakres oraz treść tego współuczestnictwa była polityczna wola i głęboko reformatorski program naszej partii, opowiadający się za dalszym wzbogaceniem i rozszerzeniem ludowładztwa oraz koniecznością wiązania obiektywnej konieczności rozwoju demokracji z głębokimi reformami gospodarczymi, gdyż tylko z takiego zespolenia wynikać może odnowa socjalizmu, w którego centrum jest człowiek, jego rozwój i jego potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełEdwardSzymański">Dziś wysłuchując już trzeciej informacji o stanie realizacji wniosków i postulatów wyborczych oceniamy jednocześnie przebytą drogę. Zastanawiamy się nie tylko nad tym, co się udało Sejmowi zrealizować, ale także nad tym, co pozostawia niedosyt spełnienia. Jestem przekonany, że Sejm IX kadencji przejdzie do historii jako Sejm porozumienia narodowego i reform rozpoczętych w poprzedniej kadencji i znajdujących swoje rozwinięcie i pogłębienie w kolejnych latach obecnej.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełEdwardSzymański">Bezsprzecznie największy wpływ na proces reform miało polityczne zdecydowanie sił proreformatorskich Skupionych w partii i we współdziałających z nią różnorodnych siłach szczególnie w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym i Stronnictwie Demokratycznym. Trudno w tym miejscu nie dostrzec również zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych, które sprzyjały zbliżaniu zantagonizowanych dotąd sił i środowisk, co w efekcie mogło doprowadzić do okrągłego stołu i jego ustaleń o historycznym wymiarze. Dlatego też bez przesady można stwierdzić, iż Sejm IX kadencji był nie tylko kontynuatorem i realizatorem głębokich reform wszystkich bez mała dziedzin naszego życia, ale także w coraz szerszym wymiarze konstytucyjnym gwarantem tych reform, ich zgodności z ogólnospołecznym interesem.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełEdwardSzymański">Bez cienia przesady była to kadencja zarówno pracowita, co trudna. Pracowita o czym świadczy dziś 50 już posiedzenie, ponad 130 uchwalonych ustaw, ponad 40 rozpatrzonych informacji, setki interpelacji, zapytań. Świadczy to o tym, że posłowie nie zapominali o obowiązku interesowania się sprawami swoich wyborców i zdawania sprawy ze swej pracy przed wyborcami. Była to trudna kadencja, bo trudny i złożony był okres, w którym przypadło Sejmowi działać. Największy wpływ na to miała sytuacja gospodarcza, wciąż daleka od stabilizacji, budząca społeczne zaniepokojenie i utrudniająca normalne funkcjonowanie organizmu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełEdwardSzymański">Procesy zachodzące w naszym kraju i gospodarce nie działy się w próżni, o czym niekiedy próbowano zapominać. Składały się na nie zarówno wewnętrzne problemy, niekonsekwencje bądź też niespójność mechanizmów wdrażania reformy, jak również ich zewnętrzne międzynarodowe uwarunkowania, wyniszczające spłaty odsetek zadłużenia i zobowiązań płatniczych, ograniczające możliwości rozwojowe, restrykcje, blokowanie dopływu nowych kredytów oraz dostępu do rynków światowych. Wszystkie więc podejmowane przez Sejm i posłów w komisjach sprawy trafiały na trudny kontekst ekonomiczny. Trzeba stwierdzić, że chociaż nie udało się w gospodarce osiągnąć wielu zamierzonych celów, gdyż nie ustabilizowano rynku, nie ograniczono w planowanym wymiarze inflacji, nie umocniono złotówki, a pod wieloma względami sytuacja ekonomiczna przy końcu tej kadencji nie jest lepsza od sytuacji na jej początku, to przecież Sejm IX kadencji otworzył drogę do rozwoju inicjatywności, ustanowił wolność wchodzenia na rynek, równość wszystkich podmiotów.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełEdwardSzymański">Do najbardziej fundamentalnych aktów prawnych stwarzających warunki do osiągnięcia tych celów zaliczyć należy trudno i z bólami rodzącą się ustawę o podejmowaniu działalności gospodarczej, która stała się drogowskazem odchodzenia od systemu nakazowo-rozdzielczego do systemu, w którym królować ma zasada, że co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełEdwardSzymański">Oprócz ustawy o podejmowaniu działalności gospodarczej istotne znaczenie dla uzdrowienia gospodarki i uczynienia jej bardziej efektywną mają ustawy o gospodarce finansowej, o opodatkowaniu osób prawnych, a także o działalności gospodarczej z udziałem kapitału zagranicznego. Zasługą Sejmu tej kadencji będzie nie tylko stworzenie możliwości prawnych dla poprawy gospodarowania, ale także wypełnianie funkcji diagnostyczno-ostrzegawczych, nie zawsze jednak prawidłowo odbieranych przez tych, do których były kierowane sygnały i ostrzeżenia. Jak pamiętamy zakończyło się to podaniem się Rządu do dymisji. Był to zarówno wynik trudnej sytuacji gospodarczo-politycznej i nieudanej operacji cenowo-dochodowej, ale także naszego zdecydowania w dążeniu do bardziej konsekwentnych działań i precyzowania celów liczących się z realiami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełEdwardSzymański">Przy okazji decyzji o przyjęciu dymisji Rządu naruszone zostało dość głęboko zakorzenione przekonanie o formalnej tylko odpowiedzialności Rządu przed parlamentem. Odpowiedzialność ta nabrała realnych wymiarów i z faktem tym będzie się już musiała liczyć każda władza wykonawcza w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełEdwardSzymański">Rozważając udział Sejmu w rozwiązywaniu skomplikowanych problemów gospodarczych, a jednocześnie biorąc pod uwagę sytuację i jej uwarunkowania oraz ograniczenia, sądzę, że Sejm IX kadencji zrobił tyle na ile go było stać, chociaż z pewnością każdy z nas z osobna i społeczeństwo Chciałoby mieć z tego więcej satysfakcji. Mamy jednak przekonanie, że podwaliny, jakie stworzyliśmy w tej kadencji procentować będą w przyszłości, oby nieodległej.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełEdwardSzymański">Odnotować trzeba znaczny postęp w procesie uspołeczniania władzy, w tym także umocnienia ustrojowej pozycji organów przedstawicielskich i ich nadrzędności nad wykonawczymi, z zapewnieniem skuteczniejszej, chociaż jeszcze nie dość skutecznej, kontroli nad władzą wykonawczą przez poszerzenie możliwości udziału obywateli w decydowaniu o najistotniejszych sprawach. W rezultacie osiągnięto wyższy poziom praworządności oraz uspołeczniania procesu stanowienia prawa. Można by stwierdzić, parafrazując leninowskie hasło „cała władza w ręce rad”, iż organy przedstawicielskie i różne formy samorządności obywatelskiej odzyskują należną im władzę.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełEdwardSzymański">Zdecydowanie odchodzimy od pozostałości stalinowskiego modelu funkcjonowania państwa, w którego naturze zakorzeniony był centralistyczno-biurokratyczny system kierowania państwem, gospodarką i społeczeństwem. Na tej drodze Sejm dokonał wielkiej pracy. Uzasadniona więc wydaje się opinia, że w płodnej pod względem ustawodawczym kadencji większość poczynań legislacyjnych ukierunkowana była na odchodzenie od starego ładu politycznego i prawno-ekonomicznego oraz metod, które okazują się nieprzydatne, a nawet szkodliwe w kształtowaniu teraźniejszej rzeczywistości. Partii nie zabrakło odwagi, by dokonać ich krytycznej i jednoznacznej analizy oraz ocen. Dała temu wyraz II Krajowa Konferencja Delegatów PZPR. Zgodnie ze stanowiskiem tej konferencji wyrażam nadzieję, że ulegną likwidacji akty prawne, które noszą na sobie piętno stalinizmu, były sprzeczne z Konstytucją, łamały w swej istocie prawo i poczucie praworządności oraz tworzyły w przeszłości podstawę do nieuzasadnionych represji, oskarżeń i wyroków. Uchylenie ich powinno stanowić również swego rodzaju moralno-polityczną rehabilitację wszystkich skazanych na podstawie tych aktów — mówi uchwała Krajowej Konferencji Delegatów.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoki Sejmie! Rozpatrywana w dniu dzisiejszym problematyka wniosków i postulatów skłania do skonfrontowania tego, czego społeczeństwo oczekiwało od obecnego Sejmu, z tym co w wyniku inicjatywy i działalności parlamentu zostało osiągnięte bądź też zapoczątkowane w toku obecnej kadencji. W świadomości społecznej autorytet posłów i Sejmu zależał i zależeć będzie od efektów działań Sejmu, Rządu, głównie w sferach bezpośrednio dotykających obywateli. Jednym z najbardziej złożonych i dramatycznych problemów, jaki stale był obecny w pracy Sejmu i Rządu, o czym mówił również Minister Michał Janiszewski, jest ochrona najsłabszych ekonomicznie grup społecznych, emerytów i rencistów, doskonalenie rozwiązań polityki socjalnej państwa oraz problemy płacowe, szczególnie w sferze budżetowej. Tymi dziedzinami szczególnie aktywnie zajmowały się komisje sejmowe, a w szczególności Komisja Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełEdwardSzymański">Niewątpliwie doniosłe znaczenie miały uchwalone ustawy doskonalące system emerytalno-rentowy, tworzące nową organizację i finansowanie ubezpieczeń społecznych oraz o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym. Ustawy powołującej fundusz socjalny oraz kształtującej zasady polityki płacowej, także w tak newralgicznej sferze, jak sfera budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełEdwardSzymański">Wszystkie te działania w związku z kryzysową sytuacją nie przyniosły jednak rezultatów społecznie oczekiwanych. Podobnie, jak rozwiązywanie problemu mieszkaniowego, któremu również wiele czasu poświęcił Sejm obecnej kadencji. Uważamy jednak, że przygotowane kompleksowe podejście do problemów socjalnych, a także pomocy społecznej powinno sytuację w zakresie ochrony najsłabszych ekonomicznie grup społecznych ludności znormalizować, a problem mieszkaniowy rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełEdwardSzymański">Pomimo przedstawionych zastrzeżeń i pewnego niedosytu w osiąganiu zakładanych celów, w tym także w realizacji wniosków i postulatów wyborców, mamy podstawy żywić nadzieję, że Sejm IX kadencji przejdzie do historii polskiego parlamentaryzmu jako współtwórca nowej ery ludowładztwa i rozwoju demokracji, czy jak mówi uchwała X Plenum Komitetu Centralnego PZPR, budowania państwa socjalistycznej demokracji parlamentarnej i społeczeństwa obywatelskiego. Utworzenie drugiej Izby parlamentu, powołanie urzędu Prezydenta, zdemokratyzowanie Ordynacji wyborczej umożliwiającej wprowadzenie do obu Izb opozycji, z jednoczesną rezygnacją przez partię na rzecz koalicji z posiadanej dotąd bezwzględnej większości w Sejmie, otwarcie drogi do pluralizmu związkowego oraz swobodnego zrzeszania się obywateli w różnych stowarzyszeniach, otwierają rzeczywiście nowy okres w dziejach naszej państwowości. Prawne ramy tego nowego systemu politycznego ukształtował właśnie Sejm IX kadencji. To jego historyczne dzieło.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoki Sejmie! Dzisiejsze posiedzenie zamyka prace Sejmu IX kadencji. Zamyka pewien okres polskiego parlamentaryzmu. Klub Poselski PZPR rozstaje się z dominującą pozycją w Sejmie. Z wypełniania przez nas tej roli przynajmniej w bieżącej kadencji nie płynęły negatywne konsekwencje, jakby to wynikało z niektórych pozasejmowych wypowiedzi. Poznaliśmy jednak ciężar odpowiedzialności i towarzyszącą temu gorycz niepowodzeń. Za kilka tygodni w tej sali nowo wybrani posłowie w koalicji i po partnersku, podejmą trudne dzieło parlamentarnej demokracji, bacząc, aby nie pojawił się nikt, kto by pragnął uzurpować sobie monopol na mądrość i rację. Dlatego też w nowym parlamencie niezwykle ważnym problemem będzie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak zapewniając różnorodność, która jest naturalnym dążeniem społecznym oraz upodmiotowienie obywateli, jednocześnie integrować pluralistyczne społeczeństwie i zapewniać minimum stabilizacji władzy, niezbędne dla skutecznego biegu spraw państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełEdwardSzymański">Obywatele Posłowie! Wielu spraw nie załatwiliśmy, ale tej kadencji, tych mijających 4 lat nie zmarnowaliśmy, tak jak nie zmarnowaliśmy minionych 40 lat. Tylko to przypominam, choć należałaby te zarzuty, oskarżenia pojawiające się w kampanii wyborczej, odeprzeć ostro, bardziej stanowczo. Ale my jesteśmy konsekwentni w swej niekonfrontacyjności i tymi metodami bronimy porozumienia osiągniętego przy okrągłym stole. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Krystyna Krzemińska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywaną dziś przez Wysoką Izbę informację w sprawie realizacji wniosków wyborców, zgłoszonych w kampanii wyborczej do Sejmu IX kadencji, Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego uważa za jedną z głównych form dialogu między wyborcami a ich przedstawicielami w Sejmie, między społeczeństwem a władzą.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Rezultatem tego dialogu, w szczególności w wyniku realizacji wniosków, są efekty gospodarcze i społeczne, z których pożytek stanowi dobro całego społeczeństwa. Sejm rozpatrzył w tej kadencji tę problematykę już dwukrotnie, oceniając w zasadzie pozytywnie efekty realizacji wniosków. Również przedłożona na dzisiejsze posiedzenie Sejmu informacja może być oceniona formalnie pozytywnie. Zgodnie bowiem z dokonanym grupowaniem wniosków i przyjętym sposobem oceny ich stopień realizacji był zadowalający.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W dokonanej przez Rząd ocenie może być jednak sporo subiektywizmu ze względu na brak w wielu wypadkach obiektywnych mierników oceny. Fakt ten powinien być uwzględniony przy ocenach w następnych kadencjach Sejmu. W obecnej kadencji po raz pierwszy bowiem Sejm dokonywał systematycznej oceny realizacji wniosków wyborców zgłoszonych w czasie kampanii wyborczej, dlatego brak było doświadczenia także w sprawach metodologicznych. Nasuwa się tu także uwaga o konieczności zwiększenia selekcji przy przyjmowaniu wniosków wyborców.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Społeczeństwo, wyborcy, oceniają skuteczność realizacji wniosków przez konkretne wyniki w praktyce gospodarczej. Nie wszystkie zgłoszone wnioski udało się w tej kadencji rozwiązać. Ocenia się, że na ogólną liczbę około 50 tys. wniosków adresowanych do naczelnych, centralnych i terenowych organów administracji państwowej udało się zrealizować około 85%.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Obywatele Posłowie! Ilościowe warunki realizacji wniosków wyborców są na pewno niedostateczne, stąd konieczna jest bliższa charakterystyka tego co zrobiono, a jakich spraw nie można było rozwiązać w okresie tych niespełna 4 lat. Przyczyny mogą tu wynikać zarówno z braku warunków, jak i czasu niezbędnego do ich realizacji. Ale mogą też mieć charakter subiektywny.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Największy postęp nastąpił w okresie tej kadencji w demokratyzacji życia w kraju, a w sprawach gospodarczych na tych odcinkach, które nie wymagały nakładów, zwłaszcza nakładów inwestycyjnych. Ale i tu nie możemy być w pełni zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W zakresie demokratyzacji wnioski wyborców z 1985 r. nie sięgały tak daleko, jak została ona zaawansowana do dnia dzisiejszego. W tym okresie nastąpiła konsolidacja społeczeństwa, czego wymownym wyrazem są rezultaty okrągłego stołu. Sejm uchwalił przedłożone przez Radę Ministrów i Radę Państwa projekty ustaw o fundamentalnym historycznym znaczeniu dla życia społecznego i gospodarczego kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Na podkreślenie zasługuje przyjęcie przez Sejm takich regulacji prawnych, jak ustawy o charakterze ustrojowym, obejmujące zasadnicze zmiany Konstytucji, a także ustawy o zmianie Ordynacji wyborczej do Sejmu i rad narodowych. Ustawy wprowadzające pluralizm związkowy i społeczny, jak ustawy o związkach zawodowych, o stowarzyszeniach. Dużą nośność polityczną mają również uchwalone ustawy o przebaczaniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń oraz o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego, Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw. Wielkim osiągnięciem obecnej kadencji Sejmu, wychodzącym naprzeciw oczekiwaniom społecznym było ustawowe uregulowanie stosunków między państwem a Kościołem.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Wielką doniosłość mają również uchwalone ustawy o działalności gospodarczej, stwarzające systemowe rozwiązania reform gospodarczych. Należą do nich m.in.: ustawa o działalności gospodarczej, o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych, o gospodarce finansowej przedsiębiorstw, o podatku dochodowym. Te regulacje prawne powinny mieć decydujący wpływ na wyzwolenie inicjatywy i przedsiębiorczości gospodarczej, a tym samym na wzrost produkcji i poprawę sytuacji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Wysoki Sejmie! Wnioski i postulaty wynikające z kampanii wyborczej, a także wnioski bieżące zgłaszane do posłów obejmowały różnorodne formy realizacji przez Sejm IX kadencji. Obok prac legislacyjnych miały one swoje odbicie w dyskusji i uchwalaniu planów wieloletnich i opiniowaniu planów rocznych, były uwzględnione przy omawianiu programu rozwoju poszczególnych gałęzi naszej gospodarki. Wykorzystywane w zgłaszanych opiniach i dezyderatach komisji sejmowych, a także w interpelacjach i zapytaniach poselskich, zgłaszanych przez posłów na plenarnych posiedzeniach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W wyniku tej różnorodnej działalności Sejmu wiele spraw zostało rozwiązanych, w wielu przyspieszono proces ich załatwienia, niektóre będą skutkowały w dłuższym czasie, bo ich skutki ograniczone są przez braki wielu towarów, pogłębiające się procesy inflacyjne, niezaspokojenie szeregu potrzeb z zakresu spraw socjalnych, oświaty, kultury, służby zdrowia, potrzeb mieszkaniowych czy ochrony środowiska. Oczekiwania społeczne koncentrują się właśnie na tych odcinkach naszego życia i one stanowią mierniki oceny stopnia realizacji wniosków wyborców.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Wysoka Izbo! Z tej szerokiej problematyki chciałabym nieco więcej miejsca poświęcić sprawom rolnictwa i produkcji żywności. Jest to newralgiczny punkt, o czym często stwierdzało się z tej wysokiej trybuny w naszym życiu gospodarczym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W okresie ostatnich czterech lat nie brakowało nam w zasadzie artykułów żywnościowych, a reliktem z najtrudniejszych lat pozostały jedynie kartki na mięso, za zniesieniem których przemawia obecnie wiele przesłanek. Byłoby jednak niewybaczalnym błędem, gdybyśmy uznali, że zrobiliśmy tu wszystko co było możliwe, że zrealizowaliśmy w zadowalającym stopniu wnioski wyborców oraz że w tym dziale gospodarki mamy rozwiązane w sposób zadowalający podstawowe problemy. O braku podstaw do zadowolenia świadczą niedawne protesty i strajki rolników oraz komunikat GUS o sytuacji gospodarczej w kwietniu br., a szczególnie dane dotyczące pogłowia bydła i trzody chlewnej. Spadek pogłowia krów występuje już od kilku lat i wymaga zdecydowanego przeciwdziałania. Protesty rolników i spadek pogłowia inwentarza żywego dowodzą, że sprawy warunków ekonomicznych produkcji rolniczej i sprawy socjalne hamują rozwój produkcji, przyspieszają proces wypadania ziemi i migrację młodych ludzi ze wsi.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Mimo występujących trudności i kłopotów szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że w ostatnim okresie na terenach wiejskich, wysiłkiem rolników i mieszkańców wsi, w znaczny sposób poprawiono infrastrukturę. Dzięki temu zaangażowaniu i pomocy społecznej wybudowano na wsi wiele dróg, wodociągów, doprowadzono gaz do mieszkań, wzniesiono wiele budynków i pomieszczeń, które będą służyły rozwojowi kultury, oświaty, ochronie zdrowia, ułatwiając życie mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Manewr gospodarczy, który ma polegać na koncentracji środków na rozwój gospodarki żywnościowej, niestety nie wypalił. I tu znowu dowodów szukać nie trzeba, są one widoczne gołym okiem w magazynach i sklepach GS. Wykupywane są maszyny, sprzęt i materiały budowlane nawet te, które daleko odbiegają od wymogów jakościowych. Brak jest również pasz w magazynach, co zwłaszcza obecnie może się odbić na dalszym spadku pogłowia. Nieco lepsza jest sytuacja w zakresie zaopatrzenia w nawozy mineralne i środki ochrony roślin. Ale te zapasy też nie mogą cieszyć, gdyż powstały w wyniku podwyżki cen, które są dla rolników zbyt wysokie. Są to niewątpliwe bariery w intensyfikacji produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Z punktu widzenia perspektywy rozwoju rolnictwa w najbliższych latach, pełnego zagospodarowania ziemi, zwłaszcza słabszej, płynnej wymiany pokoleń w rolnictwie, konieczne jest rozwiązanie w zadowalający sposób problemów socjalnych i bytowych ludności wiejskiej. Hasło o konieczności wyrównywania różnic między miastem a wsią musi się przesunąć z arsenału propagandowego do praktycznej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Wysoka Izbo! Poruszyłam tylko niektóre sprawy związane z realizacją wniosków wyborców, ustosunkowując się krytycznie do niektórych z nich. Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, przyjmuje informację Rządu o stanie realizacji wniosków wyborców. Uważa jednak, iż mimo trudnej sytuacji gospodarczej naszego kraju, przy dobrej woli i większym zaangażowaniu, zrozumieniu i pomocy niektórych organów administracji państwowej, organizacji gospodarczych, a także wyeliminowaniu biurokratycznych postaw, skuteczniejsza mogłaby być realizacja zgłaszanych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Przypadł mi w udziale zaszczyt przemawiania w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego na ostatnim 50 posiedzeniu Sejmu, kończącym IX kadencję.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wysoko ocenia zaangażowanie i działalność posłów w bieżącej kadencji i wyraża przekonanie, że posłowie ludowcy wnieśli duży wkład pracy w działalność wojewódzkich zespołów poselskich, jak też osiągnięcia Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego składam wyrazy uznania i podziękowania Marszałkowi Sejmu koledze Romanowi Malinowskiemu. Prezydium Sejmu i Konwentowi Seniorów za godne reprezentowanie parlamentu, za zapewnienie realizacji jego funkcji konstytucyjnych, lako najwyższego organu władzy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Składam podziękowanie Przewodniczącemu Rady Państwa Wojciechowi Jaruzelskiemu i członkom Rady Państwa, za współdziałanie z Klubem Poselskim Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, szczególnie w zakresie legislacyjnym, umacniania rad narodowych i samorządu terytorialnego, a także w zakresie rozwijania szerokiego frontu inicjatyw społecznych.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#PosełKrystynaKrzemińska">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL składam również podziękowanie Prezesowi Rady Ministrów Mieczysławowi Rakowskiemu i członkom jego Rządu za udział w posiedzeniach Klubu, udzielaniu informacji o aktualnych problemach państwa, a także za życzliwy stosunek i duże rozumienie zgłaszanych wniosków i zapytań przez posłów ludowców — Pragnę również podziękować członkom prezydiów klubów poselskich i wszystkim posłom Polskiej. Zjednoczonej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego oraz kołom poselskim za dobrą współpracę i współdziałanie w rozwiązywaniu najważniejszych problemów.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Warunki bytowe pracy posłów w Sejmie uległy znacznej poprawie w bieżącej kadencji, za co pragnę podziękować szefowi Kancelarii Sejmu i wszystkim pracownikom Kancelarii.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#PosełKrystynaKrzemińska">Obywatele Posłowie! Wielu z nas przeżywa gorący okres kandydując ponownie do przyszłego parlamentu. Życzę tym wszystkim, którzy zostaną wybrani, by zdobyte doświadczenie i wiedza parlamentarna była pomocna w rozwiązywaniu trudnych problemów naszej gospodarki, mających tak bardzo istotny wpływ na warunki życia całego narodu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Marek Wieczorek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełMarekWieczorek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dzisiaj informację o realizacji wniosków i postulatów wyborczych. Wysłuchaliśmy informacji Rady Ministrów, posła sprawozdawcy, zapoznaliśmy się z wynikami kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, mamy własne doświadczenia i oceny wynikające z naszej pracy poselskiej. Dodać do tego trzeba również doświadczenia, które zbieramy w czasie toczącej się obecnie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełMarekWieczorek">Dokonując dzisiaj tej oceny, nie możemy podchodzić do niej w sposób tradycyjnie statystyczny, w sposób, który nie odpowiada już zmianom, jakie w ciągu tych 4 lat zaszły w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełMarekWieczorek">Trzeba zadać pytanie, co oznaczały te wnioski? Można wyraźnie odpowiedzieć, że wyrażały one oczekiwania wyborców, oczekiwania na rozwiązanie spraw tych najważniejszych kierowanych do centralnych organów władzy i administracji państwowej i tych lokalnych, często nawet indywidualnych pod adresem władz terenowych. Realizację tych ostatnich szczegółowo analizowały w czasie kadencji wojewódzkie zespoły poselskie i uważam, że ich oceny są trafne.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełMarekWieczorek">Czym były oczekiwania kierowane pod adresem centrum? Myślę, że dotyczyły trzech grup zagadnień:</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełMarekWieczorek">— pierwsza — sytuacji ekonomicznej kraju,</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełMarekWieczorek">— druga — reformowania państwa i jego instytucji,</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełMarekWieczorek">— trzecia — ważna dla nas, bo dotycząca pracy Sejmu i posłów.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełMarekWieczorek">Co dominowało w sprawach ekonomicznych? Świadomość, że nie możemy na dotychczasowej drodze uzyskać skutecznych rozwiązań. Ale również obawa, że każda radykalizacja polityki gospodarczej wymagać będzie ofiar, do których społeczeństwo nie czuło się przygotowane. Świadczyły o tym dyskusje na przedwyborczych spotkaniach, a później potwierdziły to wyniki referendum.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełMarekWieczorek">Konieczność przyspieszania działań przestawiających gospodarkę na tory zwiększonej efektywności zbyt często zderzała się z inną koniecznością — ochrony poziomu życia i zakresu świadczeń społecznych. Czy trzeba przypominać ile gorących dyskusji toczyło się na ten temat na posiedzeniach naszych komisji sejmowych?</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełMarekWieczorek">Dramat tzw. II etapu reformy gospodarczej czyż nie miał źródła właśnie w tej sprzeczności? Cała IX kadencja Sejmu przebiegała pod znakiem borykania się z tym dylematem. I nawet kiedy dokonaliśmy zmiany, Rządu i kiedy Premier Rakowski z tej trybuny, mówiąc o determinacji nowego Rządu, postawił zasadnicze pytania, które warunkują przyspieszenie zmian, to powiedzmy szczerze, ciągle jeszcze, nawet po obradach okrągłego stołu nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełMarekWieczorek">Na tym tle oczywisty staje się problem reformy państwa i jego instytucji. W demokratycznym funkcjonowaniu naszego życia zbiorowego trzeba poszukiwać siły, która umożliwiłaby nam przez społeczne porozumienie rozwiązanie tego dylematu. W tej dziedzinie, Wysoka Izbo, oczekiwania społeczne wyrażane 4 lata temu, jestem o tym przekonany, zostały w pełni zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełMarekWieczorek">To przecież podczas tej kadencji Sejmu uchwalone zostały ustawy, które dla procesu demokratyzacji naszego życia publicznego stwarzają trwałe podstawy. To długa lista. Przypomnę tylko ustawę o konsultacjach społecznych i referendum, nowelizację ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego, o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Wprowadziliśmy do Konstytucji mienie komunalne. Uruchomiliśmy Trybunał Konstytucyjny, instytucje, która zyskała wysokie społeczne uznanie. Ustanowiliśmy instytucje Prezydenta i Senatu, uchwaliliśmy ustawy demokratyzujące ordynacje wyborcze i umożliwiające przeprowadzenie wyborów do Sejmu i Senatu z udziałem opozycji; Prawo o stowarzyszeniach, ustawodawstwo przywracające pluralizm związkowy, szereg ustaw łagodzących przepisy karne i ustawy szczególnej wagi w naszym kraju o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego i gwarancjach wolności sumienia i wyznania.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełMarekWieczorek">Już to wystarczyłoby, aby naszym wyborcom uzasadnić, jak wiele zdziałał ten Sejm w dziedzinie reform politycznych w ciągu tej kadencji. Można się sprzeczać, czy nasza IX kadencja zamyka pewien okres w 40-letniej historii polskiego parlamentaryzmu, czy otwiera nowy etap, ale jedno jest pewne, że ta kadencja stworzyła podstawy systemu demokracji parlamentarnej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełMarekWieczorek">W gorączce toczącej się obecnie kampanii wyborczej to prawda, że odmiennej ze zrozumiałych względów od naszej sprzed 4 lat, słyszymy również słowa krytyki pod adresem obecnego Sejmu, że nic nie udało nam się osiągnąć, że ulegaliśmy narzuconym nam ustaleniom. Takie opinie może wygłaszać ten, kto nie zna pracy naszego parlamentu, kto nie wie, że to właśnie w komisjach sejmowych kształtowały się zasadnicze koncepcje rozstrzygnięć ustawodawczych, że na przeszło 149 uchwalonych ustaw zaledwie 4 przyjęte zostały bez poprawek, że blisko 40 zostało prawie całkowicie zmienionych, że kilkanaście wniesionych zostało z inicjatywy poselskiej, a bywało przecież i tak, że Rząd, spotykając się ze strony posłów z krytyką proponowanych rozwiązań, dokonywał zmian w przedstawionych projektach bądź je wycofywał, wiedząc, że nie uzyskają poparcia sejmowej większości.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełMarekWieczorek">To przecież w czasie tej kadencji zgodnie z życzeniami wyborców, wyrażanymi na przedwyborczych spotkaniach wydatnie rozwinęliśmy funkcje kontrolne Sejmu, kontrolujące realizację — tak przez Rząd, jak i administrację terenową i gospodarczą — uchwalonych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełMarekWieczorek">W pracy Sejmu, jak chyba nigdy dotąd wykorzystywaliśmy krytyczne uwagi Rady Społeczno-Gospodarczej, opinie i stanowiska ekspertów, naukowców, również i tych ze strony opozycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PosełMarekWieczorek">Wzrastał autorytet naszego Sejmu na arenie międzynarodowej. Świadczą o tym kontakty i współpraca z parlamentami wszystkich kontynentów, wspólnie podejmowane sprawy, sukces zwołanej z inicjatywy naszego Sejmu pierwszej tego rodzaju w historii parlamentarnej współpracy, Konferencji Przewodniczących Parlamentów Europy, USA i Kanady. Wyrazem tego było zaproszenie Marszałka Sejmu do udziału w uroczystościach 40-lecia Rady Europy i zapowiedź przyznania Polsce statusu „specjalnego gościa” w Radzie Europy.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PosełMarekWieczorek">Wysoka Izbo! Wiemy dobrze z naszych poselskich doświadczeń, że nie była to kadencja łatwa, pozbawiona stresów; była to kadencja pracowita, wymagająca dużego osobistego zaangażowania. To prawda, że nie wszystko udało nam się przeprowadzić, że musieliśmy ciągle brać pod uwagę realia naszej gospodarki, zewnętrzne uwarunkowania, nastroje i zniechęcenie społeczne, że trzeba było ważyć, a nieraz i sprzeciwiać się często sprzecznym interesom grupowym i regionalnym. Ale myślę, że możemy śmiało stanąć przed naszymi wyborcami, którzy zechcą obiektywnie ocenić naszą poselską pracę i powiedzieć: w czasie tej kadencji to co robiliśmy, robiliśmy w przekonaniu, że realizujemy Wasze oczekiwania, że robiliśmy to na miarę naszej wiedzy i umiejętności, zawsze w przekonaniu, że te działania służyć będą naszemu krajowi i naszemu społeczeństwu. Wierzę w to, że ich ocena naszej poselskiej pracy nie będzie dla nas niekorzystna.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PosełMarekWieczorek">Wysoki Sejmie! We wszystkich poczynaniach, składających się na całokształt pracy Sejmu, uczestniczył Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego. Chciałbym w jego imieniu stwierdzić, że odczuwamy satysfakcję, iż tak wiele założeń programowych naszego Stronnictwa zostało w tej kadencji zrealizowanych, bądź też stworzone zostały podstawy do bliskiej ich realizacji.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PosełMarekWieczorek">Od chwili swego powstania przed przeszło 50 laty Stronnictwo nasze jako podstawową zasadę w swoich programach umieszczało działania na rzecz zwiększenia roli i suwerenności Sejmu, umacniania jego autorytetu, w Sejmie widząc wyraziciela woli narodu i jego najwyższą władzę. W tym kierunku działać będziemy niezmiennie.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PosełMarekWieczorek">Kończymy IX kadencję. W imieniu naszego Klubu składam podziękowanie Panu Marszałkowi, klubom i kołom poselskim, a także posłom bezpartyjnym za współpracę, nie wolną przecież od kontrowersji, ale zawsze z myślą o szukaniu najlepszych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PosełMarekWieczorek">Dziękuję Radzie Państwa, a szczególnie jej Przewodniczącemu. Chciałbym w imieniu naszego Klubu wyrazić Panu, Panie Generale, słowa uznania i szacunku za Pana stanowczość i odwagę w inspirowaniu, tych doniosłych przemian w naszym życiu politycznym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PosełMarekWieczorek">Dziękuję Panu Premierowi, ministrom, Radzie Społeczno-Gospodarczej, wszystkim tym, z którymi w czasie tej kadencji nasz Klub współpracował.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PosełMarekWieczorek">Wysoka Izbo! Wielu z nas ubiega się ponownie o mandat poselski. Życzymy im gorąco powodzenia, bo chociaż skład nowego Sejmu będzie na pewno inny od obecnego, to przecież na pewno prowadził on będzie dalej dzieło reformy.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PosełMarekWieczorek">Życzmy nowemu składowi naszego parlamentu sukcesów. Niech będzie skuteczniejszy od nas. Naszemu krajowi jest to potrzebne. Ale przecież i ci, którzy nie zasiądą w ławach poselskich, będą pracować dla dobra kraju, bo każdy, kto rzetelnie pracował w czasie wykonywania poselskiego mandatu wie dobrze, że nie ma nic ważniejszego, szczególnie w takich przełomowych okresach, jak poświęcenie wszystkich sił, wiedzy i umiejętności, jak mówili to nasi dziadowie — w służbie Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Helena Jarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełHelenaJarczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Dobiega końca IX kadencja Sejmu, za kilka dni odbędą się wybory do następnej. Mamy więc obowiązek rozliczenia się z wyborcami ze stanu realizacji ponad 50 tys. postulatów i wniosków skierowanych pod adresem naczelnych, centralnych oraz terenowych organów administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełHelenaJarczyk">Z przedstawionej przez Rząd informacji wynika, iż według stanu na 31 marca bieżącego roku zrealizowano około 82% ogólnej liczby wniosków przyjętych do realizacji. Stopień ich realizacji byłby na pewno wyższy, gdyby na początku do ich realizacji przystąpiono z większym impetem. Wiele wniosków przyjęto zbyt pochopnie, gdyż, jak się później okazało, niektóre z nich były niemożliwe do zrealizowania w istniejących warunkach. Z pewnością część z nich zostanie powtórzona w obecnej kampanii wyborczej. Rząd dążył do tworzenia systemowych warunków prawno-organizacyjnych i finansowych sprzyjających ich realizacji.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełHelenaJarczyk">W dziedzinie realizacji wniosków wyborców niezwykłą aktywność wykazał Sejm, zwiększając kontrolną funkcję nad działalnością organów państwowych. Stan realizacji wniosków obywateli był kilkakrotnie przedmiotem obrad plenarnych Sejmu, znajdowało to odbicie w opiniach, dezyderatach komisji, interpelacjach i zapytaniach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełHelenaJarczyk">Działalność Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji Skarg i Wniosków miała szczególny wpływ na realizację wniosków wyborców. Dużo uwagi temu zagadnieniu poświęciły wojewódzkie zespoły poselskie, które współpracowały z terenowymi organami administracji państwowej. Na przykład Wojewódzki Zespół Poselski w Katowicach aż 8 razy na posiedzeniach omawiał realizację wniosków, organizował wyjazdowe posiedzenia prezydium służące w całości analizie ich realizacji w poszczególnych okręgach wyborczych. W trakcie posiedzeń wyjazdowych, w których uczestniczyli również przedstawiciele rad narodowych i terenowych ogniw Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, posłowie byli zapoznawani przez prezydentów i naczelników ze stopniem wykonania wniosków przedwyborczych zgłoszonych na ich terenie, co pozwoliło w okresie całej kadencji zgromadzić informację na ten temat z kilkudziesięciu jednostek administracyjnych województwa. Dodatkowym źródłem informacji były wizytacje. Na tej podstawie można było stwierdzić, że realizacja wniosków przebiegała na ogół zgodnie z przyjętymi harmonogramami, aczkolwiek nie bez kłopotów wynikających z ogólnego stanu gospodarczego kraju.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełHelenaJarczyk">Jednak w ostatnim okresie kadencji sytuacja uległa pogorszeniu, a możliwość realizacji szeregu wniosków dotyczących zwłaszcza sfery inwestycyjnej, stanęła pod znakiem zapytania. Było to rezultatem nowej polityki finansowej państwa, skutkiem czego województwo katowickie otrzymało znacznie obniżoną dotację uniemożliwiającą realizację podstawowych celów społecznych, w tym również realizację wniosków z kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełHelenaJarczyk">Wysoki Sejmie! Podstawowe znaczenie dla realizacji funkcji kontrolnej Sejmu miały informacje, sprawozdania i analizy przedkładane przez Najwyższą Izbę Kontroli. Przeprowadzone kontrole wykazały, iż zgłoszone postulaty i wnioski zostały w zasadzie poważnie potraktowane przez jednostki zobowiązane do ich realizacji, choć zdarzały się przypadki opieszałego realizowania przyjętych zadań. Większość postulatów i wniosków została wykonana i przyniosła wymierne efekty, wbrew krańcowym opiniom, że nic nie zrobiono. W toku realizacji znajduje się jeszcze część z nich. Inwencja władz terenowych oraz aktywność społeczna mieszkańców miały również wielki wpływ na stopień ich realizacji. Wiele wysiłku w ich realizację włożyli wyborcy z terenu wisi, wykonując znaczną część prac w czynach społecznych i ten fakt zasługuje na podkreślenie.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełHelenaJarczyk">Najwyższa Izba Kontroli oceniła stopień realizacji przeciętnie na 70%, głównie badała te wnioski, których realizacja budziła wątpliwości. Trudna sytuacja gospodarcza naszego kraju uniemożliwiła realizację wielu słusznych wniosków wyborczych, zgodnie z oczekiwaniami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełHelenaJarczyk">Obywatele Posłowie! Pragnę jeszcze zwrócić uwagę na problemy ochrony środowiska naturalnego. Wnioski dotyczące tego zagadnienia stanowiły znaczny udział w grupie wniosków adresowanych do władz centralnych.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełHelenaJarczyk">W materiałach przygotowanych na dzisiejsze posiedzenie stwierdza się, że tam, gdzie do tego zagadnienia przywiązywano należytą uwagę, tam też uzyskano znaczne efekty. Ale nie wszyscy podchodzili do tego tak ważnego problemu równie solidnie i wiele przedsięwzięć okazało się mało skutecznych. Pozwólcie, że posłużę się znowu przykładem mojego województwa.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełHelenaJarczyk">Rok bieżący jest czwartym rokiem realizacji wieloletniego programu ochrony środowiska, w którym zawarte były między innymi postulaty z kampanii wyborczej do rad narodowych i Sejmu. Dotychczasowa jego realizacja została szczegółowo rozpatrzona i oceniona na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w dniu 16 grudnia ubiegłego roku. W sprawozdaniu z wykonania wojewódzkiego planu rocznego na rok 1988 czytamy, iż uzyskano zmniejszenie skażenia rzek, zwiększyła się ilość ścieków oczyszczonych, zmniejszyła się emisja pyłów. Niepomyślna natomiast jest realizacja trzech oczyszczalni ścieków, które są budowane z poważnymi opóźnieniami, chociaż były ujęte w kolejnych centralnych planach rocznych.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełHelenaJarczyk">Do negatywnych zjawisk zaliczyć także należy wzrastające zasolenie rzek, przyrost gruntów zdegradowanych, niepełne wykonanie przez przemysł szeregu zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska, niedostateczną poprawę w gospodarce odpadami oraz zanieczyszczenia atmosfery gazami. Nie udało się również uregulować sprawy szczególnej ochrony województwa katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełHelenaJarczyk">Z satysfakcją można odnotować fakt, iż wszystkie środki gromadzone na koncie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska pozostały w całości do jego dyspozycji. Wprawdzie realizacja wniosków i postulatów przyczyniła się w pewnym stopniu do polepszenia stanu środowiska, o czym świadczy wiele przykładów, ale konieczne jest konsekwentne kontynuowanie działań przez Sejm X kadencji.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełHelenaJarczyk">Wysoka Izbo! Kończąc, pragnę podkreślić, iż pomyślna realizacja zgłoszonych w kampanii wyborczej do Sejmu wniosków i postulatów, stała się możliwa dzięki ofiarności społeczeństwa miast i gmin, zaangażowaniu administracji państwowej, radnych i działaczy PRON oraz wpłynęła na poprawę warunków w wielu dziedzinach życia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Marek Kabat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełMarekKabat">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wnioski i postulaty zgłaszane w trakcie kampanii wyborczej do Sejmu kończącej się właśnie kadencji, dotyczyły tak sfery materialnej, jak też polityczno-społecznej. Z jednej strony — zawierały żądania załatwienia konkretnych, często jednostkowych spraw i działań na rzecz poprawy poziomu egzystencji społeczeństwa, z drugiej zaś — zdecydowanych poczynań przyśpieszających realizację reformy gospodarczej, procesy demokratyzacji, wprowadzenie zmian systemowych. Wszystkie one były jednak wyrazem niedostatków naszego życia, a co najważniejsze były sygnałem alarmowym, że stan w jakim znajduje się państwo i żyje społeczeństwo jest zły, że wymaga szybkich, zdecydowanych i gruntownych zmian. Zgłaszanym wnioskom i postulatom towarzyszyło żądanie podjęcia natychmiastowych działań zmierzających do ich realizacji. Zobowiązywano tym samym nas, przyszłych posłów do ich pełnej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełMarekKabat">Wysoka Izbo! Dowodem na to, iż niezwykle poważnie traktowaliśmy i traktujemy przyjęte w toku tamtej kampanii zobowiązania jest fakt, że po raz trzeci zajmujemy się tym problemem. Pamiętajmy, iż zgodnie z postulatami wyborców powołany został Rzecznik Praw Obywatelskich, a na marginesie dodam, że postulat ten tak powszechnie zgłaszany w toku poprzedniej kampanii wyborczej był jak najbardziej uzasadniony i słuszny. Dowodem na to jest działalność Rzecznika i efektywność załatwianych przez niego w interesie obywateli spraw.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełMarekKabat">Rozpoczęty został, podkreślam rozpoczęty, proces demokratyzowania prawa wyborczego. Wyrazem tego była Ordynacja wyborcza do rad narodowych, czy obecne ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Jakkolwiek dalekie od doskonałości są przecież one ważnym krokiem na właściwej drodze doskonalenia tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełMarekKabat">Wreszcie obok wielu innych spraw, które zostały podjęte należy wymienić prace na rzecz poprawy ładu moralnego i walki z patologiami społecznymi. Jest to zadanie, które jednak nie zostało zrealizowane, wymaga dalszych intensywnych, wszechstronnych działań zarówno władz, jak i społeczeństwa. Jak wynika ze sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli takim zadaniem jest przede wszystkim walka z pijaństwem i alkoholizmem. Zapominamy czasami, że troska o wysoki poziom moralności społecznej powinna nam stale towarzyszyć w naszym życiu zbiorowym i indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełMarekKabat">Przez cały czas naszej kadencji krytykowaliśmy administrację za zbyt powolne i niejednokrotnie opieszałe załatwianie obywatelskich wniosków. Zwracaliśmy uwagę na to, iż wnioski te wymagają merytorycznej oceny, że wszystkie wymagają wnikliwego rozpatrzenia, a wnioskodawcy powinni byli otrzymywać rzeczowe informacje. Krytyka tylko częściowo pomogła. Świadczy o tym przedstawiona przez Radę Ministrów Wysokiemu Sejmowi informacja o stanie realizacji wniosków wyborców zgłoszonych w kampanii wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej IX kadencji oraz opracowana przez Najwyższą Izbę Kontroli informacja o wynikach kontroli tej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełMarekKabat">Nie wszędzie można zasłaniać się trudnościami obiektywnymi. W wielu przypadkach decydowało zaniedbanie a czasem lekceważenie potrzeby poprawiania warunków bytu ludzi. Bo jakże inaczej nazwać fakt zbyt małego zainteresowania terenowych organów administracji państwowej produkcją materiałów budowlanych, choć zasobów surowcowych nie brakuje. Podobnie rzecz się ma z niewystarczająco skutecznymi działaniami na rzecz ochrony środowiska. Nie udało się, choć wyborcy mocno zwracali na to uwagę, zahamować procesów degradacji środowiska, egzekwować przepisów o jego ochronie. Nie zawsze przemyślana była do końca realizacja inwestycji ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Szczególnie niepokojący jest fakt nie zawsze racjonalnego wykorzystania przeznaczonych na ochronę środowiska środków.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełMarekKabat">Mimo podjętych postanowień i uchwał w sprawie kompleksowego programu rozwoju przemysłu farmaceutycznego nie zaspokojono potrzeb społecznych. Lekarstw i środków opatrunkowych jak brakowało, tak i brakuje. Realizacja programu inwestycyjnego przebiega ze znacznymi opóźnieniami. Tak więc wiele wniosków i postulatów wówczas zgłoszonych nadal jest aktualnych. Wiele bolączek nie tylko nie zostało usuniętych — lecz niestety dziś jeszcze dotkliwie i jeszcze mocniej jest odczuwalnych. Czy gdyby ich rozwiązaniem zajęto się natychmiast, sytuacja nie byłaby lepsza?</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełMarekKabat">Wysoki Sejmie! Moment, w jakim odbywa się nasza debata jest szczególny. Wyznaczają go zbliżające się wybory do Sejmu X kadencji i Senatu. Zadecydują one o skali i tempie zasadniczych przeobrażeń naszej gospodarki oraz o dalszej demokratyzacji systemu społeczno-politycznego naszego kraju. Jest to moment stwarzający szanse przyspieszenia rozwoju Polski, coraz pełniejszego udziału szerokich kręgów społeczeństwa w tworzeniu, realizowaniu i kontrolowaniu wykonania planów radykalnego uzdrowienia gospodarki służącego poprawie warunków życia obywateli naszego państwa. Jest to moment, który skłania do refleksji w związku z nową szansą, jaka się przed nami pojawiła. Jest to szansa, bardziej realna niż kiedykolwiek, wyprowadzenia Polski z kryzysu. Stwarzają ją wyniki i ustalenia okrągłego stołu, zapoczątkowany proces porozumienia i pojednania narodowego. Wszyscy mamy świadomość trudności i zagrożeń tego procesu, każdy dzień przynosi na to dowody, ale jednakże wszyscy jesteśmy przekonani, że tylko w warunkach porozumienia narodowego realna jest poprawa i możliwe wejście na długą i uciążliwą drogę polepszania warunków naszego życia. Jest to — ma tę świadomość większość społeczeństwa — ogromna szansa przed jaką stanęliśmy i której nie wolno nam zaprzepaścić.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełMarekKabat">Przekonanie to podziela ruch społeczny katolików „Pax”. Stąd w naszym stanowisku zatytułowanym „Ojczyzna zbiorowym obowiązkiem Polaków” wskazujemy na zagrożenia i zadania, jakie stoją przed naszym narodem. Stanowisko to wynika z naszych wytycznych ideowo-politycznych, doświadczeń blisko 45-letniej działalności oraz oceny aktualnych potrzeb i możliwości. Uważamy, że należy odrzucić wszystko to co złe z przeszłości, ale troskliwie chronić to co było dobre, co jest naszym dorobkiem, krytycznie ten dorobek kontynuować.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PosełMarekKabat">Uczestnicząc w działaniach na rzecz postępu społecznego i cywilizacyjnego Polski ruch społeczny katolików „Pax” czerpie inspiracje z katolickiego systemu wartości oraz z polskiego patriotyzmu. Stąd szczególną uwagę przywiązujemy do treści nauczania społecznego Kościoła katolickiego. Dotyczy to głównie zagadnień związanych z: podmiotowością społeczeństwa realizowaną w poczuciu jedności jego praw i obowiązków; suwerennością narodu i służebnością władzy; centralnym miejscem rodziny w życiu społecznym i narodowym; koniecznością swobody dla inicjatyw społecznych, kulturalnych i gospodarczych; poszanowaniem godności osoby jako podstawowego warunku urzeczywistniania praw człowieka; sprawiedliwością i pokojem społecznym; wreszcie z nadrzędnością porozumienia i zgody narodowej w imię dobra wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PosełMarekKabat">Dla społeczności katolickiej w Polsce wyjątkową aktualność i znaczenie mają wskazania Ojca Świętego Jana Pawła II zawarte w posynodalnej adhortacji apostolskiej „Christifideles laici”, a zwłaszcza między innymi następujące sformułowania: „Aby ożywić duchem chrześcijańskim doczesną rzeczywistość, służce — jak zostało powiedziane — osobie i społeczeństwu, świeccy nie mogą zrezygnować z udziału w polityce, czyli w różnego rodzaju działalności gospodarczej, społecznej i prawodawczej, która w sposób organiczny służy wzrastaniu wspólnego dobra; Ojcowie synodalni stwierdzali wielokrotnie, że prawo i obowiązek uczestniczenia w polityce dotyczy wszystkich i każdego; formy tego udziału, płaszczyzny, na jakich się on dokonuje, zadania i odpowiedzialność mogą być bardzo różne i wzajemnie się uzupełniać”.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PosełMarekKabat">Słowa te przypominają nam, katolikom, o obowiązkach społecznych, obowiązkach wynikających z wyznawanego światopoglądu, a przejawiających się w doskonaleniu struktur społecznych, gospodarczych i politycznych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje, aby Sejm, zgodnie z wnioskiem Komisji Skarg i Wniosków, przyjął do wiadomości informację o realizacji wniosków i postulatów zgłoszonych w czasie kampanii wyborczej do Sejmu IX kadencji.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Jeśli sprzeciwu nie usłyszę będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o przedstawionym przez Radę Państwa projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw (druki nr 541 i 572).</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Sylwester Zawadzki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełSylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z ramienia Komisji Prac Ustawodawczych przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia problematyki projektu ustawy o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz innym organom państwowym. Przedłożony przez Radę Państwa projekt ustawy stanowi konsekwencje porozumień okrągłego stołu, które doprowadziły do nowelizacji Konstytucji. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z 7 kwietnia br. o zmianie Konstytucji, przyjęta została generalna zasada, a mianowicie, że kompetencje Rady Państwa przechodzą na Prezydenta z dniem objęcia przez niego urzędu. Przeprowadzona analiza całokształtu tych uprawnień wykazała, że ta zasada konstytucyjna ma pełne zastosowanie w 45 ustawach. W powyższych ustawach z mocy samej Konstytucji kompetencje Rady Państwa przechodzą na Prezydenta. Niektórych ustaw, z uwagi na ich charakter, nie proponuje się nowelizować obecnie. Ustawami tymi powinien zająć się Sejm X kadencji oraz Senat. Chodzi tu o takie ustawy, jak o Trybunale Stanu, o konsultacjach społecznych i referendum, o związkach zawodowych, a także ustawy z obszaru wymiaru sprawiedliwości, związane z powołaniem Krajowej Rady Sądownictwa. W 20 przypadkach okazało się konieczne, zgodnie z możliwością, jaka została przewidziana w noweli konstytucyjnej, przekazanie uprawnień Rady Państwa innym organom państwowym. Brano tu przede wszystkim pod uwagę, że obciążenie Prezydenta nadmierną ilością uprawnień natury szczegółowej, mogłoby prowadzić nie do umocnienia jego pozycji ustrojowej, lecz do jej osłabienia. Komisja Prac Ustawodawczych zgodziła się więc z wyrażoną w projekcie ustawy tendencją do maksymalnego uwolnienia Prezydenta od uprawnień szczegółowych tak, aby mógł on skoncentrować uwagę na swojej podstawowej funkcji konstytucyjnej, funkcji najwyższego przedstawiciela państwa polskiego w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Tak więc poza szeregiem kompetencji Rady Państwa i Przewodniczącego Rady Państwa, które mogą być — zgodnie z projektem — przekazane Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, poważną liczbę dotychczasowych uprawnień Rady Państwa ma przejąć Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Marszałek Sejmu bądź Prezydium Sejmu oraz Rada Ministrów bądź Prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełSylwesterZawadzki">W wielu artykułach przedłożonego projektu proponuje się przy okazji zmian kompetencyjnych uporządkowanie całego kompleksu przepisów. Tak np. w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuje się bardziej wyraźne niż dotychczas rozgraniczenie uprawnień Prezydenta jako zwierzchnika sił zbrojnych od jego uprawnień jako przewodniczącego Komitetu Obrony Kraju.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełSylwesterZawadzki">Do najtrudniejszych problemów przedłożonego projektu ustawy należał art. 16 i związane z nim uregulowanie kwestii dotyczących „spadku” po nadzorze Rady Państwa nad systemem rad narodowych i samorządu terytorialnego. Po dłuższych debatach została przyjęta zasada, że Prezydent przejmuje wszystkie prerogatywy dotyczące zwierzchniego nadzoru nad radami narodowymi. Niektóre tylko kompetencję Rady Państwa, przede wszystkim o charakterze organizacyjnym, proponuje się przekazać Radzie Ministrów. W toku dyskusji na posiedzeniach Komisji Prac Ustawodawczych stawało się jednak coraz bardziej widoczne, że przyjęte rozwiązanie może mieć jedynie charakter przejściowy do czasu przygotowania zupełnie nowego uregulowania sprawy nadzoru nad systemem rad narodowych i samorządu terytorialnego w przyszłej ustawie w pełni adekwatnej do nowej koncepcji samorządu terytorialnego, opartej o mienie komunalne.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełSylwesterZawadzki">Aby w tym przejściowym okresie powiązać nadzór Prezydenta z uprawnieniami Sejmu jako ogólnokrajowego przedstawicielstwa, Komisja Prac Ustawodawczych zaproponowała przyjęcie przez Sejm poprawki, iż „Prezydent corocznie informuje Sejm o problemach wynikających ze sprawowania przezeń nadzoru nad radami narodowymi”.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełSylwesterZawadzki">Niezwykle istotne uprawnienia przysługują Prezydentowi na mocy ustawy o stanie wojennym, z tym że nowelizacja precyzuje rodzaj aktu prawnego, nieodzownego dla wprowadzenia bądź zniesienia stanu wojennego, w postaci zarządzenia Prezydenta. Dużą wagę ma również przepis przewidujący, iż ogłoszenie stanu wojennego powinno być dokonane nie tylko w Dzienniku Ustaw, lecz także powinno podlegać opublikowaniu w środkach masowego przekazu. Proponuje się analogiczne uściślenie w projekcie nowelizacji ustawy o stanie wyjątkowym oznaczające, że Prezydent mógłby wprowadzić stan wyjątkowy wyłącznie w drodze zarządzenia. Zgodnie z Konstytucją projekt ustawy przewiduje okres nie dłuższy niż 3 miesiące obowiązywania stanu wyjątkowego z tym, że mógłby być on przedłużony tylko raz na okres nie dłuższy jednak niż 3 miesiące. W obu tych przypadkach zarządzenie powinno być przesłane niezwłocznie Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady Ministrów. Podobnie jak w przypadku stanu wojennego, również zarządzenie o stanie wyjątkowym wymaga publikacji nie tylko w Dzienniku Ustaw, lecz także w środkach masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełSylwesterZawadzki">Cały szereg przepisów przedłożonego projektu ustawy przewiduje — jak już to podkreślałem — przeniesienie dotychczasowych uprawnień Rady Państwa na rzecz Sejmu. Wiążą się one przede wszystkim z projektem nowelizacji ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. Tak więc uprawnienie powoływania wiceprezesów NIK oraz kolegium NIK ma być przekazane Prezydium Sejmu. Nadawanie statutu NIK ma należeć do Marszałka Sejmu, jak również uregulowanie przez niego — na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli — zasad dotyczących rozwiązywania spraw pracowniczych NIK.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełSylwesterZawadzki">Jednocześnie projekt ustawy zapewnia Prezydentowi uprawnienia do zlecania Najwyższej Izbie Kontroli podjęcia kontroli i kontroli wstępnej oraz składanie Prezydentowi sprawozdań ze zleconych kontroli oraz informacji o wynikach innych ważniejszych kontroli.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełSylwesterZawadzki">Niezwykle istotne znaczenie ma przedłożona w projekcie ustawy w art. 8 propozycja dotycząca Państwowej Inspekcji Pracy. W świetle tej propozycji Państwowa Inspekcja Pracy, która podlegała dotychczas Radzie Państwa oraz Najwyższej Izbie Kontroli ma podlegać Sejmowi. Wydaje się, iż jest to najlepsze spośród rozważanych alternatywnie rozwiązań, takich jak podległość Prezydentowi, Radzie Ministrów lub związkom zawodowym. Można zakładać, że autorytet Państwowej Inspekcji Pracy, który został wyraźnie wzmocniony w rezultacie podporządkowania jej Radzie Państwa, mógłby ulec dalszemu wzmocnieniu. Wiązałoby się to z nowym ukształtowaniem Rady Ochrony Pracy w ten sposób, aby pełniła ona nadzór nad warunkami pracy i działalnością Państwowej Inspekcji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełSylwesterZawadzki">Proponowany skład Rady Ochrony Pracy przewiduje udział posłów, senatorów, kandydatów zgłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów oraz kandydatów zgłoszonych przez ogólnokrajowe związki zawodowe, ogólnokrajowe zrzeszenia związków zawodowych oraz ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe, a także inne organizacje społeczne zajmujące się problematyką ochrony pracy, a także ekspertów i przedstawicieli nauki. Regulamin Rady Ochrony Pracy byłby zatwierdzany przez Marszałka Sejmu. Marszałek Sejmu powoływałby również Głównego Inspektora Pracy, po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy. Do Marszałka Sejmu należałoby również regulowanie spraw pracowniczych Państwowej Inspekcji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełSylwesterZawadzki">Poważna część dotychczasowych uprawnień Rady Państwa ma być przekazana Radzie Ministrów. Można tu przykładowo wymienić sprawy lokalowe, dotyczące określenia warunków i trybu zajmowania i zwalniania mieszkań przez osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, które to sprawy proponuje się przekazać Radzie Ministrów. W art. 12 proponuje się przekazanie Radzie Ministrów upoważnienia do ustalenia zakresu i trybu działania rad społecznych szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełSylwesterZawadzki">Autopoprawka Rady Państwa, przyjęta przez Komisję Prac Ustawodawczych, wnioskuje również przekazanie Radzie Ministrów uprawnień z tytułu ustawy o planowaniu przestrzennym, które należało dotychczas do Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełSylwesterZawadzki">Najistotniejsza zmiana dotyczy jednak podporządkowania Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk Radzie Ministrów, który podlegał do roku 1981 Prezesowi Rady Ministrów, który określał zakres i tryb sprawowania nadzoru i kontroli publikacji i widowisk oraz powoływał kierownictwo Urzędu. Na początku lat osiemdziesiątych sprawowanie nadzoru i kontroli w tej dziedzinie wymagało nowych rozwiązań legislacyjnych. Należało dostosować metody pracy Urzędu oraz jego organizację i podporządkowanie do nowej sytuacji społeczno-politycznej kraju. Stad też Główny Urząd na mocy art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. przeszedł spod nadzoru Prezesa Rady Ministrów pod nadzór Rady Państwa. Propozycja podporządkowania Głównego Urzędu Radzie Ministrów uzasadniona jest tym, że jest on typowym organem administracji państwowej — w odróżnieniu od Państwowej Inspekcji Pracy — wydającym w swej działalności decyzje administracyjne. Zgodnie zaś z polskim porządkiem konstytucyjnym, naczelnym organem administracji, koordynującym działalność ogółu organów administracji jest Rada Ministrów. W dobie stawiania spraw „z głowy na nogi” trzeba przyjąć i konsekwentnie realizować zasadę, że Rada Ministrów kieruje realizacją całokształtu polityki państwa, wyrażonej m.in. w ustawach i odpowiada za działalność wszystkich powołanych w tym celu organów administracji. Takie są założenia i wymagania akceptowanej dziś przez wszystkie główne siły polityczne zasady podziału władz, jeśli nie ma być ona zwykłym hasłem propagandowym.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełSylwesterZawadzki">Należy przypomnieć, że zgodnie z ustaleniami okrągłego stołu, zakres ingerencji Głównego Urzędu został ograniczony do spraw rzeczywiście niezbędnych z punktu widzenia nadrzędnych interesów państwa i społeczeństwa, przy rozszerzeniu zarazem możliwości sadowej kontroli wszystkich decyzji Urzędu. Nadzór nad jego działalnością ze strony Rady Ministrów oraz parlamentarna kontrola działalności Rządu, przekształconego na zasadach pluralizmu Sejmu i Senatu, kontrola nad decyzjami cenzorskimi, sprawowana przez NSA, wszystko to powinno zapewnić pełne i ścisłe przestrzeganie tych zasad.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełSylwesterZawadzki">W wyniku postanowień okrągłego stołu oraz kwietniowej zmiany ustawy konstytucyjnej istnieje konieczność zmiany ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Przedłożone propozycje mają na celu przekazanie Trybunałowi Konstytucyjnemu szeregu zadań w związku z nowymi uprawnieniami Prezydenta, a przede wszystkim jego uprawnienia zgłoszenia do Trybunału Konstytucyjnego wniosku w kwestii zgodności projektów ustawodawczych z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełSylwesterZawadzki">Ramy czasowe nie pozwalają na omówienie, a dają możliwość jedynie zasygnalizowania, szeregu spraw o charakterze porządkowym. Do tego rodzaju spraw należy oprócz wymienionych już poprzednio spraw lokalowych, także propozycja dotycząca zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Do tych spraw należy zaliczyć również sprawy z dekretu o znakach sił zbrojnych, sprawy dotyczące pieczęci państwowych, tajemnicy państwowej i służbowej, propozycję dotyczącą zmian w Prawie budżetowym. Tego rodzaju porządkujący charakter noszą projektowane zmiany w ustawie o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełSylwesterZawadzki">Byłoby jednak błędne niedostrzeganie w tych propozycjach istotnych zmian o charakterze merytorycznym. Przykładem tego może być choćby proponowana zmiana dotycząca ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Pod wnioskiem dotyczącym art. 9 ust. 2 ustawy o PAN, w którym proponuje skreślić się zdanie drugie, mieści się propozycja uwzględnienia ważnego postulatu środowiska naukowego, a mianowicie pogłębienia samorządności Polskiej Akademii Nauk w rezultacie zrezygnowania z przysługującego dotychczas Radzie Państwa uprawnienia do zatwierdzania wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne PAN członków Akademii. Proponuje się jednocześnie, aby sekretarz naukowy Polskiej Akademii Nauk był powoływany przez Prezydenta spośród członków krajowych akademii, na wniosek Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełSylwesterZawadzki">Kończąc sprawozdanie, zwracam się w imieniu Komisji Prac Ustawodawczych, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył ustawę o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz innym organom państwowym (druk sejmowy nr 541), wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję Prac Ustawodawczych (druk 572).</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełSylwesterZawadzki">Jest to jedna ze 150 ustaw, nad którymi pracowała Komisja Prac Ustawodawczych w bieżącej kadencji, przyczyniając się do wzbogacenia jej dorobku legislacyjnego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w powyższej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Dwóch posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innym organom państwowym — przy 329 głosach za i 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#Marszałek">Proszę sekretarza posła Helenę Chodkowską o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki, Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych — w sali nr 118 im. Konstytucji 3 Maja oraz — posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do Kontroli Wdrażania Reformy Gospodarczej — w sali nr 101 im. Ignacego Daszyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 14.30.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 05 do godz. 14 min. 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń (druki nr 552 i 570).</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma poseł sprawozdawca Krzysztof Maksymiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jako poseł sprawozdawca jestem zobowiązany do przedstawienia obywatelom posłom wyników pracy Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych nad rządowym projektem ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń. Komisje te po analizie i dyskusji przedłożonego Sejmowi projektu ustawy przyjęły go bez istotnych poprawek, popierając trafność i celowość proponowanych zapisów. Zgłoszone poprawki dotyczą strony redakcyjnej tekstu i zawarte są w druku sejmowym nr 570.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Obie komisje wyraziły przekonanie, że projekt ten spotka się z ogólnym poparciem nie tylko wśród obywateli posłów. Mając na uwadze postępujący proces normalizacji życia społecznego, czego wyrazem jest osiągnięte porozumienie, należy stworzyć osobom, które dopuściły się niektórych naruszeń porządku prawnego, nieskrępowane ciężarem przeszłości warunki pełnego włączenia się w nurt życia publicznego jeszcze przed tak doniosłym publicznie wydarzeniem, jakim z pewnością będą wybory do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Projekt ustawy ma charakter ustawy abolicyjnej, a więc przewiduje przebaczenie i puszczenie w niepamięć występków, a także przestępstw skarbowych, popełnionych po dniu 31 sierpnia 1980 r. z powodów politycznych lub w związku ze strajkiem, akcją protestacyjną albo związanych z militaryzacją. Przebacza się i puszcza w niepamięć także występki popełnione przy przeciwdziałaniu strajkom lub akcjom protestacyjnym albo innym naruszeniom bezpieczeństwa lub porządku publicznego z powodów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Z zasięgu ustawy wyłączone są natomiast zbrodnie, a mianowicie czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat trzech albo karą surowszą. Przewiduje się, że nie będą podlegać wykonaniu orzeczone prawomocnie kary za takie przestępstwa nie wykonane w całości lub w części, jak również orzeczone prawomocnie a nie uiszczone w całości lub w części nawiązki, opłaty i koszty postępowania. Skazania za te przestępstwa uległyby zatarciu, a wpis o skazaniu usunięty z rejestru skazanych. Miałoby to miejsce również w razie warunkowego umorzenia postępowania. Wykonaniu podlegać będą jedynie prawomocne orzeczenia o przepadku przedmiotów, których posiadanie jest zakazane lub wymaga zezwolenia. W sprawach o te przestępstwa postępowania karnego nie wszczyna się, a wszczęte umarza. W razie umorzenia postępowania analogicznie ulegają przepadkowi przedmioty, o których mowa wyżej.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">W odróżnieniu od regulacji zawartych w poprzednich aktach amnestyjnych, projekt ustawy zawiera istotne novum w zakresie właściwości organu uprawnionego do stosowania ustawy. W myśl projektu organem tym jest jedynie organ właściwy do rozpoznania sprawy — sąd, a w sprawach o przestępstwa skarbowe należące do właściwości finansowego organu orzekającego — ten organ. Organy te stosują ustawę z urzędu albo na wniosek strony, a więc prokuratora lub innego organu uprawnionego do wnoszenia aktu oskarżenia albo na wniosek oskarżonego lub podejrzanego i jego obrońcy.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Na postanowienia o zastosowaniu abolicji lub odmowie jej zastosowania przysługuje stronie środek odwoławczy.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Abolicją objęte zostały również wykroczenia, w tym skarbowe, popełnione po dniu 31 sierpnia 1980 r. z powodów politycznych albo w związku ze strajkiem lub akcją protestacyjną. W sprawach o takie wykroczenia ustawę stosuje organ właściwy do rozpoznania sprawy.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Obywatele Posłowie! Sejm IX kadencji po raz kolejny może dać wyraz swej woli działania na rzecz porozumienia, a w nim równości praw. Znane są bowiem społeczeństwu dobre doświadczenia związane z wprowadzeniem i realizacją poprzednich ustaw zawierających regulacje dotyczące osób i ich czynów skierowanych przeciwko interesom państwa. Myślę, że projekt ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń będzie również takim dobrym doświadczeniem.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Pragnę mocno podkreślić, że choć sytuacja społeczno-polityczna w kraju daleka jest od pożądanej, a zakładać należy, że stanu zadowolenia chyba jeszcze długo nie osiągniemy, to uchwalając tę ustawę damy wyraz nie tyle łaski, co woli powrotu do normalności stosunków społecznych na bazie przestrzegania konstytucyjnego porządku prawnego. Nie mówmy zatem o tym, że jest to próba i okazja dania szansy tym, którzy z różnych przyczyn pobłądzili wobec prawa. Myślimy, mówmy i czyńmy wszystko, by uchwalenie tej ustawy wiązało się każdemu z poczuciem, pełnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa, bez konieczności potwierdzania tego faktu naruszeniem prawa.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Wysoki Sejmie! Są prawa niezmienne, towarzyszące ludzkości od tysiącleci. Są niezmienne, bowiem tworzą zbiór ogólnoludzkich wartości moralnych, prawnych, duchowych. Ale gdyby dekalog wystarczył dla opisu stosunków, które łączą ludzi, świat wyglądałby pięknie i nie byłoby potrzeby rozpisywania go w szczegółach. Niestety również od tysiącleci ludzkość poszukuje nowych opisów zachowań rzeczywistych, nowych opisów międzyludzkich stosunków. Uczestniczymy w tych poszukiwaniach również my. Na szczęście, jak inni, tak i my dysponujemy zdolnością do zmiany zachowań, a to właśnie nadzieja na postęp.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Nim znalazłem się w Sejmie IX kadencji wiedziałem, że będzie to kadencja kryzysu. Kryzysu, którego zakończyć się nie da 4-letnim wysiłkiem. Sądziłem, i nadal jestem przekonany, że wiele z tego, co nie pasuje do naszych wyobrażeń o Polsce można zmienić na lepsze. Dowiedliśmy tego wprost większością nowych praw ustanowionych w tej kadencji. Jednakże nie jest to koniec koniecznych przeobrażeń. Zaczyna się nowa era w dziejach Polski, era nowych, z pewnością lepszych stosunków społecznych. Rządowy projekt ustawy, który właśnie omawiamy jest małą cząstką materii porozumienia, powstałą w wyniku wspólnych dążeń Polaków. Nie jest oczywiście częścią najważniejszą porozumienia, ale jest z pewnością częścią konieczną.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Sejm IX kadencji całą swą działalnością służył idei porozumienia narodowego, podjętej jako zespolenie wysiłków wszystkich sił społecznych i obywateli stojących na gruncie obecnych i przyszłych praw służących ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#PosełKrzysztofMaksymiuk">Niech uchwalony przez nas rządowy projekt ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń służy również porozumieniu. By tak się stało, w imieniu Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń w brzmieniu przedłożonym przez Rząd z przedstawionymi poprawkami. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń, z poprawkami proponowanymi przez Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń przy 7 głosach przeciw i 18 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego, Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (druki nr 548 i 571).</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Żelichowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełStanisławŻelichowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie z przebiegu i rezultatów prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego i Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw. Powyższe zmiany zaistniały między innymi w wyniku korzystnych przeobrażeń politycznych, społecznych, gospodarczych zachodzących w Polsce roku 1989 na skalę nie spotykaną od wielu dziesięcioleci. Zmienia się obraz kraju, a odbywa się to drogą reform wprowadzanych we wszystkich niemal dziedzinach. Bardzo istotne znaczenie mają zmiany na płaszczyźnie politycznej, warunkujące szerokie poparcie reform w pozostałych sferach.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełStanisławŻelichowski">Przełomowa dla przemian w życiu kraju okazała się inicjatywa okrągłego stołu zmierzająca do urzeczywistnienia wysuwanej konsekwentnie od lat idei porozumienia narodowego. W duchu porozumień społecznych toczy się dialog wokół tego co łączy Polaków, a łączy odpowiedzialność za dziś i jutro naszej ojczyzny, za los każdego obywatela. Należy wyrazić przekonanie, że towarzyszyć temu będą konstruktywne, zgodne i respektujące prawo działania.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełStanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego i Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw obejmuje nowelizację w zakresie ustawodawstwa karnego, idącą w kierunku dalszej depenalizacji i ograniczenia odpowiedzialności karnej, przy jednoczesnym zwiększeniu ochrony praw obywatelskich oraz rozszerzenia uprawnień procesowych podejrzanego i oskarżonego, a także obrońcy, jak również zwiększeniu roli kontrolnej sądu nad czynnościami postępowania przygotowawczego.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełStanisławŻelichowski">Proponowane zmiany stanowią fragment przygotowanej w ramach długofalowych prac legislacyjnych powołanej przez Prezesa Rady Ministrów Komisji do Spraw Reformy Prawa Karnego, kompleksowej reformy tego prawa. Projektowany zakres nowelizacji łączy się z wynikami obrad okrągłego stołu, które stanowią inspirację wprowadzenia jej już w chwili obecnej.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełStanisławŻelichowski">Proponuje się rezygnację z przepisów art. 282a zamieszczonego w Kodeksie karnym, w rozdziale o przestępstwach przeciwko porządkowi publicznemu, przewidującego karalność za podejmowanie działalności w celu wywołania niepokoju publicznego lub rozruchów. Przepis ten spotyka się z krytyką ze względu na zbyt mało precyzyjne sformułowanie podstaw odpowiedzialności. Z kolei projekt ustawy zakłada wykreślenie z Kodeksu karnego dotychczasowego przepisu traktującego o odpowiedzialności za wyrabianie lub posiadanie bez zezwolenia radiowego aparatu nadawczego i uznanie tego czynu jedynie za wykroczenie.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełStanisławŻelichowski">Istotną zmianę proponuje się w przepisie art. 282 Kodeksu karnego, dotyczącym odpowiedzialności za nawoływanie do nieposłuszeństwa prawu. Proponuje się mianowicie, aby karalność za takie nawoływanie następowała tylko wtedy, gdy zmierza ono do przeciwdziałania prawu przemocą, co w praktyce oznaczałoby znaczne zawężenie zakresu odpowiedzialności. Nie można również pominąć przy prezentowaniu projektu tej ustawy faktu depenalizacji czynów polegających na nadużywaniu wolności sumienia i wykorzystaniu łatwowierności w sprawach wiary, przy czym ta zmiana Kodeksu karnego ma miejsce w przepisach ustawowego aktu o stosunku państwa do Kościoła katolickiego.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełStanisławŻelichowski">Ostatnią w kolejności zmianą w Kodeksie karnym byłoby uzależnienie odpowiedzialności za przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym państw sprzymierzonych oraz symbolom państwowym państw sprzymierzonych lub obcych — od zapewnienia zasady wzajemności.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#PosełStanisławŻelichowski">Kierunek zamierzonych zmian w Kodeksie postępowania karnego umacniać ma funkcję gwarancyjną procedury karnej zgodnie z wymogami wynikającymi z ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz zobowiązaniami ostatniego wiedeńskiego spotkania uczestników procesu KBWE, a także z założeniami reformy ustawodawstwa karnego opracowanymi przez wspomnianą przeze mnie komisję.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#PosełStanisławŻelichowski">Przewiduje się doraźne rozszerzenie uprawnień procesowych osoby podejrzanej od początku postępowania, to jest od chwili zatrzymania, z jednoczesnym umocnieniem roli kontrolnej sądu nad czynnościami postępowania przygotowawczego. Proponuje się wprowadzenie sądowej kontroli zatrzymania. Osobie zatrzymanej przysługiwałoby zażalenie do sądu na tę czynność, przy czym obowiązkiem organu zatrzymującego byłoby doręczenie zatrzymanemu pisma ze stwierdzeniem czasu i powodu zatrzymania, jak również pouczenie o przysługującym prawie wniesienia zażalenia do sądu. Właściwy do rozpatrzenia zażalenia byłby sąd rejonowy, w którego obszarze działania nastąpiło zatrzymanie. W razie bezpodstawności zatrzymania, sąd byłby zobowiązany do nakazania niezwłocznego zwolnienia zatrzymanego i zawiadomienia o tym organu nadzoru nad organem, który dokonał zatrzymania.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#PosełStanisławŻelichowski">Istotną zmianę proponuje się w przepisach o tymczasowym aresztowaniu w toku postępowania przygotowawczego. Przewiduje się skrócenie okresu, na który prokurator mógłby stosować ten środek jedynie do 3 miesięcy. O przedłużeniu aresztowania na czas powyżej tego okresu, maksymalnie do jednego roku, orzekałby na wniosek prokuratora jedynie sąd właściwy do rozpatrzenia sprawy. Do dalszego przedłużenia tego okresu upoważniony byłby jedynie Sąd Najwyższy — na okres oznaczony, niezbędny do ukończenia śledztwa i tylko w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach na wniosek Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#PosełStanisławŻelichowski">Przewiduje się także rozszerzenie zakresu uprawnień procesowych podejrzanego do kontaktu z obrońcą w postępowaniu przygotowawczym. Proponowane uregulowanie zakłada, że prokurator nie mógłby odmówić podejrzanemu możliwości porozumienia się z obrońcą. W wypadku zastrzeżenia przez prokuratora przy tym kontakcie swojej obecności albo osoby upoważnionej, podejrzanemu lub jego obrońcy przysługiwałoby na takie postanowienie prokuratora zażalenie do sądu.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#PosełStanisławŻelichowski">Na podkreślenie zasługuje także propozycja rozciągnięcia na postępowanie odwoławcze przed każdym sądem zakazu skazania oskarżonego, który w pierwszej instancji został uniewinniony lub wobec którego w pierwszej instancji postępowanie umorzono. Ponadto przewiduje się wprowadzenie zakazu wymierzania kary śmierci przez Sąd Najwyższy w wypadku, gdy kara ta nie została orzeczona przez sąd pierwszej instancji. W takich sytuacjach sąd odwoławczy przekazałby sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#PosełStanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! Projektowana ustawa zawiera również szereg istotnych zmian w art. 52a Kodeksu wykroczeń. Proponuje się depenalizację dotychczas karalnych zachowań podejmowanych z powodów politycznych albo w związku ze strajkiem lub akcją protestacyjną. W myśl projektu przestał być wykroczeniem kolportaż informacji utrwalanych w różnych formach, działania podejmowane w celu wywołania niepokoju publicznego lub rozruchów, a także branie udziału w tajnych albo nielegalnych związkach. Kolegia do spraw wykroczeń rozpatrywały rocznie około 1000 spraw tego rodzaju. Bezprzedmiotową sprawą tym samym stałoby się bulwersujące opinię społeczną orzekanie przez kolegia przepadku rzeczy o wartości wielokrotnie przekraczającej wysokość grzywny.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#PosełStanisławŻelichowski">Stanowiące dotychczas wykroczenie działanie polegające na publicznym nawoływaniu do nieposłuszeństwa lub przeciwdziałania ustawie lub prawnemu rozporządzeniu organu państwowego, byłoby wprawdzie nadal karalne, lecz tylko wówczas, gdy będzie chodziło o wzywanie do przeciwdziałania przy użyciu przemocy.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#PosełStanisławŻelichowski">Proponuje się zrezygnowanie z natychmiastowej wykonalności orzeczeń sądowych w trybie przyspieszonym. Orzeczone przez kolegia do spraw wykroczeń kary podlegałyby wykonaniu dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia. Urealni to kontrolę wydanych orzeczeń zarówno przez kolegia drugiej instancji, jak i przez sądy powszechne w razie złożenia żądania przekazania im sprawy do rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#PosełStanisławŻelichowski">Z kolei nowelizacja art. 7 ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów w przedmiocie poddania kontroli sądowej instytucji zatrzymania jest konsekwencją zmian dokonanych w tym zakresie w procedurze karnej. Tym samym więc instytucja zatrzymania w trybie administracyjnym określona w tej ustawie poddana będzie identycznym rygorom, jak zatrzymanie w trybie procesowym.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#PosełStanisławŻelichowski">Proponowane zmiany w ustawie z dnia 31 lipca 1985 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sprowadzają się głównie do zmiany niektórych zapisów roty ślubowania, jaką składają funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej w momencie podejmowania służby. Proponowane w art. 1 i 34 tej ustawy zmiany są konsekwencją zmian dokonanych w ślubowaniu. W obecnie projektowanym brzmieniu roty ślubowania eksponuje się że funkcjonariusz jest obowiązany wiernie służyć narodowi polskiemu, chronić zasady Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a także sumiennie wykonywać zadania nakreślone przez naczelne organy władzy państwowej, Prezydenta i Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w ramach porządku prawnego określonego na podstawie ustaw.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#PosełStanisławŻelichowski">Efekt prac komisji nad przedstawionym projektem ustawy zawarty jest w druku nr 571 dostarczonym obywatelom posłom. Komisje proponują między innymi w nowelizowanym art. 206 § 1 Kodeksu postępowania karnego w zdaniu ostatnim dodanie wyrazów: „oraz pouczyć o prawie wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie”. Poprawka ta ma na celu spowodowanie obligatoryjnego pouczenia zatrzymanego o przysługującym mu środku, jakim jest zażalenie do sądu.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#PosełStanisławŻelichowski">Komisje proponują także zmianę w rocie ślubowania funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, polegającą na zastąpieniu wyrazów: „chronić konstytucyjne zasady ustrojowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” — wyrazami: „chronić ustanowiony Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej porządek prawny”. Zdaniem komisji proponowana zmiana w sposób precyzyjniejszy określa chronione dobra.</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#PosełStanisławŻelichowski">Ostatnia propozycja zmian wnoszonych przez komisje dotyczy innego terminu wejścia w życie przepisów o sądowej kontroli zatrzymania. Proponuje się, aby przepisy o sądowej kontroli zatrzymania weszły w życie z dniem 1 października 1989 r. Komisje w tym miejscu podzieliły pogląd Ministra Sprawiedliwości, że ten krótki stosunkowo okres przygotowawczy stosowany nie jednokrotnie w legislacji jest niezbędny dla właściwego zorganizowania trybu przekazania zażaleń na zatrzymanie, a przede wszystkim trybu rozpoznawania tych zażaleń przez sądy. Należy bowiem liczyć się z faktem, że wprowadzenie tego, stanowiącego całkowite novum w procedurze sądowej, środka odwoławczego spowoduje dodatkowe obciążenie sądów rejonowych sprawami, które prezentowana ustawa nakazuje rozstrzygać niezwłocznie. Natychmiastowe wejście w życie tych przepisów pozbawiłoby sądownictwo możliwości dokonania niezbędnych działań organizacyjnych, w tym również kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#PosełStanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! Celem przedstawionego sprawozdania z przebiegu prac obu komisji było zaprezentowanie Wysokiej Izbie zarówno szczegółowych rozwiązań tego projektu, jak również motywów wprowadzania ich do obowiązującego porządku prawnego. Niech mi będzie wolno wyrazić przeświadczenie, że złożone sprawozdanie przyczyni się do pogłębienia u obywateli posłów przekonania o tym, że przyjęcie omawianego projektu ustawy będzie oznaczać zwiększenie skuteczności prawa karnego, przy jednoczesnym poszanowaniu podstawowej zasady tego prawa, zasady humanizmu.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#PosełStanisławŻelichowski">W imieniu Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Prac Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm przedłożonego projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego, Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw, wraz z przedstawionymi poprawkami. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w przedstawionej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego, Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw, z poprawkami proponowanymi przez Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru, Sprawiedliwości oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych przepisów Prawa karnego, Prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw przy 5 głosach przeciw i 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawy o szkolnictwie wyższym i kulturze fizycznej (druki nr 549 i 573).</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Mikołaj Kozakiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zmiany zaproponowane przez Rząd w ustawie o szkolnictwie wyższym i o kulturze fizycznej należy rozpatrywać w ramach różnych prowizoriów, które już tutaj kilkakrotnie uchwalaliśmy, bowiem w przygotowaniu jest, na ostatnich etapach opracowania znajduje się, całkiem nowa ustawa o szkolnictwie wyższym. Potrzeba jednak pewnych prowizorycznych zmian w ustawie istniejącej, co wynika z kilku zasadniczych faktów. Pierwszy — to konieczność dostosowania dotąd obowiązującej, już raz zresztą nowelizowanej ustawy, do zmian zeszłych w wyniku naszych decyzji konstytucyjnych, które podejmowaliśmy, jak np. utworzenie urzędu Prezydenta, a w związku z tym zniknięcie instytucji Rady Państwa w przyszłości, jak też w wyniku uzgodnień okrągłego stołu, np. pojawienie się kilku związków zawodowych, a nie jeden związek zawodowy, jaki istniał przedtem.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Cały szereg zmian w tej proponowanej nowelizacji ma charakter czysto formalny, dotyczy zastąpienia nazwy nie istniejącego już tytułu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, tytułem Ministra Edukacji Narodowej. Trzeba było wszędzie tam, gdzie się pisało dawniej o przedstawicielu związku zawodowego, mówić o przedstawicielach związków zawodowych. Po prostu są to konsekwencje dokonanych zmian prawnych. Nie sądzę, aby trzeba było dłużej zatrzymywać się nad tymi zmianami.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Ponieważ w projekcie rządowym, który był zawarty w druku 549, komisje dokonały skreślenia jednej projektowanej poprawki przez Rząd, a dodały dwie własne, całkowitej zmianie uległa numeracja paragrafów i to oczywiście posłom może utrudniać orientowanie się przy porównaniu obu dokumentów. Ale także nie wydaje się, aby był to problem, nad którym warto byłoby się dłużej zatrzymywać. Co jest ważne, wydaje mi się, przy prezentacji tych zmian w ostatecznej wersji przyjętej przez obie Komisje: Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych? Ważne jest, żebyśmy mieli świadomość, w jakim kierunku idą proponowane zmiany. Trzeba powiedzieć, że generalnie są one zgodne z ustaleniami okrągłego stołu, a także z postulatami od dawna zgłaszanymi przez środowisko naukowe akademickie. Zmierzają bowiem ku poszerzeniu autonomii i samodzielności rektorów i senatów uczelni, mają na celu naukowe i moralne dowartościowanie doktorów habilitowanych, którzy nie są docentami, a którzy byli dotąd nie w pełni wykorzystani, ich potencjał naukowy i potencjał wiedzy, zarówno w pracy naukowej, jak i w kształceniu nowych kadr naukowych.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Wreszcie zmierzają one do poszerzenia udziału we wszystkich organach kolegialnych szkół wyższych, przedstawicieli pracowników, wyższych uczelni, którzy nie są nauczycielami akademickimi, np. pracownicy administracyjni, techniczni, ale także studenci, ale także młodsze kadry naukowe. Utrzymano jednak ciągle zasadę słuszną zastrzeżenia większości, mniej więcej 2/3 miejsc w ciałach kolegialnych, także nauczającym.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Dalej, wyraźną tendencją tych zmian, koledzy posłowie mogą to dostrzec w dokumentach, jest zliberalizowanie i zhumanizowanie kryterium oceny przydatności nauczycieli akademickich, uwzględniające aspekt godnościowy całej sprawy i uznaną zasadą pluralizmu światopoglądowego i politycznego.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Wreszcie wyraźną tendencją tych zmian jest bardziej podmiotowe i zhumanizowane traktowanie studentów buntujących się, niepokornych ideowo czy nawet politycznie, czyli odbiegających od urzędowego wzorca dobrego studenta.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Projekt zmian stwarza również od dawna oczekiwaną furtkę dla rozwiązania nabrzmiałego problemu adiunktów, który jest nie tylko ich własnym problemem życiowym, ale i wielkim problemem przyszłości szkolnictwa wyższego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Oto poszczególne dowody takich właśnie a nie innych intencji proponowanych zmian, które dzięki zmianom redakcyjnym i uzupełnieniom komisji sejmowych stały się jedynie bardziej czytelne i jednoznaczne niż w pierwotnym projekcie rządowym, ale w istocie nie różnią się od projektu rządowego. Te zmiany polegają np. na umożliwieniu wprowadzenia w ramach szkoły wyżej nauczania na poziomie średnim i niższym, czego dawniej nie było. Szkoły wyższe mogą zakładać obecnie własne szkoły średnie i podstawowe, szczebla podstawowego i ponadpodstawowego, służące zarówno opiece nad wybitnie zdolnymi uczniami, jak i jako warsztat ćwiczeń dla przyszłych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Dalej, upoważniono rektorów, bez uzyskiwania zgody Ministra Edukacji Narodowej, uruchamiać studia doktoranckie w szkolnictwie wyższym w tych szkołach wyższych, które posiadają uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Rozszerzono składy organów kolegialnych szkół wyższych o przedstawicieli pracowników nie będących nauczycielami akademickimi oraz o przedstawicieli studentów, z jednoczesnym zmniejszeniem liczby profesorów i docentów w senatach szkół, zapewniając jednak im ciągle większość przy podejmowaniu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Dowartościowanie doktorów habilitowanych, którzy nie są docentami, przejawiło się w tym, że dopuszczono ich w tej chwili do rozpatrywania przez radę wydziału wniosków o nadanie stopni naukowych i uczestniczenia w przewodach naukowych. Przyznano rektorom szkół wyższych uprawnienia do samodzielnego zatwierdzania planów studiów oraz programów nauczania i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Istotna i zgodna z duchem okrągłego stołu jest rezygnacja z często używanej dawnej, a nawet nadużywanej, instytucji zawieszenia w prawach studenta lub tzw. relegacji, skreślenia z listy studentów w wypadku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia o szczególnej szkodliwości społecznej. Cały ten artykuł 119 ustawy został wykreślony, z jednoczesnym wprowadzeniem zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej dla studentów, którzy prawomocnie, prawomocnym orzeczeniem sądu albo kolegium ds. wykroczeń zostaną skazani za czyny niezgodne z prawem.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Istotną rzeczą jest, że zrezygnowano z wydawania w stosunku do kandydata na stanowisko nauczyciela akademickiego opinii o jego postawie obywatelskiej — przeciwko temu protestowali i buntowali się wielokrotnie nauczyciele akademiccy — jak też usunięcia z okresowych ocen nauczycieli akademickich także tego paragrafu — ocena postawy obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Wspomniana została „furtka” dla rozwiązania czy przynajmniej odsunięcia w czasie, ale mam nadzieję że dla rozwiązania problemu adiunktów, którym wielu groziło w tej chwili na skutek litery istniejącej ustawy, opuszczenie uczelni na skutek nieprzeprowadzenia habilitacji. Przedłużono mianowania adiunktom, którym 9-letni okres zatrudnienia upływa w 1991 r. lub w 1992, na okres do dnia 30 września 1993 r. Jest to zgodne ze stanowiskiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, a jednocześnie nie ogranicza możliwości rozwiązań, które będą przyjęte w nowej ustawie, przygotowywanej dopiero, o szkolnictwie wyższym. W wypadku przyjęcia w nowej ustawie możliwości stabilizacji adiunktów, sprawa ta będzie mogła być realizowana po 30 września.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Oczywiście, jak wszelkie prowizorium, na pewno i to prowizorium nie zadowoli wszystkich. Wchodząc na tę salę po przerwie, otrzymałem list ze środowiska Uniwersytetu Warszawskiego od profesora Samsonowicza, który zgłosił pewne zastrzeżenia do tej. nowelizacji, stwierdzając, że w konkretnych warunkach, konkretnych uczelni mogą te znowelizowane normy, zwłaszcza normy liczbowe przedstawicieli nie nauczycieli akademickich, przedstawicieli studentów, powodować liczne trudności techniczne. Z drugiej strony otrzymaliśmy także list z gdańskiej „Solidarności”, która uważa, że ta nowelizacja jest słuszna i generalnie pokrywa się z ustaleniami okrągłego stołu. Ponieważ te interwencje przyszły bardzo późno, już po zakończeniu prac w Komisji, w których notabene prof. Samsonowicz uczestniczył, tylko jak w liście do mnie napisał, że niestety po komisji spostrzegł się, że trzeba było coś powiedzieć. Sądzę więc, że trzeba będzie po prostu te trudności techniczne, które mogą wystąpić w różnych uczelniach na skutek specyfiki uczelnianej, rozstrzygać już w drodze bezpośrednich rokowań z ministrem, prosząc o specjalne rozwiązania czasowe ze względu na specyfikę danej uczelni.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Nowelizacja, ustawa w znowelizowanej formie, którą przyjmujemy, według przewidywań Ministra Fisiaka nie będzie prawdopodobnie obowiązywała dłużej niż 6 miesięcy. Potem będzie ta nowa ustawa, nad którą się pracuje obecnie. I w ramach tej nowej ustawy wszelkie wątpliwości, także te słabości, które ujawnią się w stosowaniu tymczasowej, znowelizowanej ustawy, będą mogły być usunięte.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#PosełMikołajKozakiewicz">Biorąc to wszystko pod uwagę, zgłaszam Wysokiej Izbie wniosek o przyjęcie nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym w brzmieniu uwzględniającym poprawki obu Komisji: Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych, co zawarto w druku 573. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w omówionej przez posła sprawozdawcę sprawie?</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawy o szkolnictwie wyższym i kulturze fizycznej z poprawkami proponowanymi przez Komisję Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawy o szkolnictwie wyższym i kulturze fizycznej przy 6 głosach przeciw i 9 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o pracownikach urzędów państwowych (druki nr 551 i 561).</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Antonina Dziuban.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełAntoninaDziuban">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia trzech sejmowych Komisji: Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości; Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o pracownikach urzędów państwowych. Powyższy projekt rozpatrzony został na posiedzeniu wymienionych komisji 18 maja br.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełAntoninaDziuban">Na wstępie pragnę podkreślić, że ten niewielki objętościowo projekt ma istotne znaczenie dla nauczycieli stanowiących kadrę nadzoru pedagogicznego. Był on również w centrum uwagi Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży, bowiem od zarania jej działalności w tej kadencji zabiegaliśmy u kolejnych ekip rządowych i trzech ministrów edukacji narodowej o uregulowanie uprawnień nauczycieli, którzy powołani zostali do piastowania funkcji w administracji oświatowej. Tracili cni te uprawnienia na mocy art. 53 ust. 1 i 2 dotychczasowej ustawy o pracownikach urzędów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełAntoninaDziuban">Z ubolewaniem należy skonstatować, że zabiegi komisji nie były uwzględniane przy kolejnych nowelizacjach aktów prawnych, jak na przykład podczas prac nad zmianą ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Od wielu lat nauczyciele — mistrzowie w swoim zawodzie, bo przynajmniej z założenia tylko tacy powinni być inspektorami czy wizytatorami, przechodząc do pracy w urzędach różnych szczebli, niemal z dnia na dzień tracili przysługujące im uprawnienia. Spowodowało to niechęć do obejmowania tych stanowisk przez nauczycieli wybitnych oraz napływ kadry pochodzącej z tzw. selekcji negatywnej.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełAntoninaDziuban">Kontrole wyspecjalizowanej komórki NIK ujawniły, że w urzędach administracji państwowej zatrudniane są osoby o nader wątpliwych kwalifikacjach pedagogicznych, a nawet — o zgrozo — całkowicie bez kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PosełAntoninaDziuban">Każda kolejna regulacja płac nauczycielskich powoduje, że nauczyciele zatrudnieni w szkołach są lepiej sytuowani od tych, którzy pracują w urzędach, od tych, którzy nadto pozbawiani są innych, równie cennych jak finansowe uprawnień. Szczegółowa analiza tego stanu rzeczy doprowadziła do wniosku, iż stale utrzymujący się regres w zakresie kwalifikacji kadry i przewidywany masowy jej odpływ z urzędów, może spowodować całkowity paraliż nadzoru pedagogicznego.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#PosełAntoninaDziuban">Świadomi dramatycznej sytuacji posłowie Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży za pomocą opinii, dezyderatów oraz wystąpień na forum obrad plenarnych, wielokrotnie apelowali do Rządu o skuteczne rozwiązanie problemu. Mamy satysfakcję, że Rząd nie pozostał obojętny na te głosy, co zapewne już w nieodległej przyszłości zaowocuje poprawą poziomu kwalifikacji kadry nadzoru pedagogicznego.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PosełAntoninaDziuban">Kończąc, pragnę podkreślić, że prezentowana przeze mnie zmiana ustawy nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych, co jest dość istotne w naszej sytuacji, gdyż zakłada się, iż przejście nauczycieli zatrudnionych w urzędach administracji państwowej na system płac wynikający z Karty Nauczyciela, będzie przebiegało równolegle z wdrażaniem nowych, bardziej racjonalnych struktur nadzoru pedagogicznego.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#PosełAntoninaDziuban">Obywatele Posłowie! W imieniu trzech Komisji: Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości; Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych, mam zaszczyt zwrócić się do Wysokiego Sejmu, aby raczył uchwalić przedstawiony w druku nr 551 projekt ustawy zmieniającej ustawę o pracownikach urzędów państwowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o pracownikach urzędów państwowych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisję Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisję Prac Ustawodawczych, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o pracownikach urzędów państwowych przy 1 głosie przeciw i 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży, Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o stopniach naukowych i tytułach naukowych (druki nr 550 i 574).</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Jerzy Nawrocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełJerzyNawrocki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Prac Ustawodawczych, przypadł mi obowiązek przedstawienia Wysokiej Izbie sprawozdania z prac Komisji nad rządowym projektem ustawy zmieniającej ustawę o stopniach naukowych i tytułach naukowych (druk nr 550 i 574). Projekt ten tylko uściśla niektóre kryteria wynikające z ustaleń okrągłego stołu, bo całość ustawy będzie wymagała zmian, które w niedługim czasie podejmie Sejm X kadencji.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełJerzyNawrocki">W obecnej chwili poszczególne regulacje prawne są ściśle powiązane z realiami życia dnia dzisiejszego. I tak w proponowanej nowelizacji ustawy nie wymaga się zgody Ministra Edukacji Narodowej dla jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego — na prowadzenie studiów doktoranckich. Przyjmuje się, że doktor habilitowany ma wszystkie uprawnienia wynikające z nadawania stopni naukowych.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełJerzyNawrocki">Ponadto znosi się sprzeciw właściwego ministra i sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk od uchwały poszczególnej rady o nadanie stopnia naukowego doktora. Wszystkie natomiast dotychczasowe uprawnienia Rady Państwa, a dotyczące nadawania tytułów naukowych przekazuje się Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełJerzyNawrocki">Wysoka Izbo! Cel ustawy jest to nic innego, jak stworzenie podstaw prawnych służących lepszemu rozwojowi kadr naukowych. W przedmiocie tym musimy wypracować system na miarę czasu i potrzeb. Mimo wielu pozytywnych osiągnięć w tej dziedzinie, nie potrafiliśmy wypracować:</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełJerzyNawrocki">Po pierwsze — systemu przyspieszonego rozwoju młodych kadr naukowych. Fakt ten wywołuje zjawisko częstokroć wieloletniego poświęcenia czasu na prace związane z uzyskiwaniem stopni naukowych, co w wielu przypadkach traktowane jest jako cel a nie środek w rozwoju naukowym.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełJerzyNawrocki">Po drugie — systemu, który gwarantowałby właściwy przepływ kadr z jednostek gospodarki narodowej do placówek naukowych i odwrotnie. Niedociągnięcia te utrudniają wzajemne wykorzystanie najzdolniejszych ludzi w pracach i w działaniach, do których aktualnie są najbardziej przygotowani i potrzebni.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PosełJerzyNawrocki">Po trzecie — metody łączenia studiów z najlepszym przygotowaniem przyszłego adepta do pracy naukowej, szczególnie w zakresie umiejętności wiązania ich z problemami i zagadnieniami działalności społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#PosełJerzyNawrocki">Wobec tego należy zadać pytanie, jakie są perspektywy rozwoju kadr naukowych w Polsce. Otóż dalszy rozwój będzie dyktowany czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Jeżeli chodzi o czynniki wewnętrzne, to na pewno kształtować się będzie poziomem zdolności osób twórczych, sposobem doboru, kształceniem, systemem stawianych wymagań i systemem sposobów awansowania, krytyką naukową itp. Musimy też pamiętać, że pod tym względem masowy rozwój nauki musi powodować napływ pracowników mniej zdolnych, muszą się więc także zmieniać zasady selekcji, awansowania itp. Jesteśmy świadkami procesu tworzenia się nauki masowej i to musi także zmieniać wyobrażenia w naturze nauki, z czym moje pokolenie godzi się tylko z wielkimi oporami. Po prostu nauka staje się inną jakością, staje się nie elitarnym zajęciem niewielkiej liczby uczonych, ale masowym działaniem gospodarki narodowej. Nie znamy jeszcze wszystkich elementów tego procesu, dlatego próby kierowania nim zawodzą i wywołują skutki, odmienne od oczekiwanych i pożądanych.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#PosełJerzyNawrocki">Jeśli chodzi o czynniki zewnętrzne, to proces ten kształtowany jest przez ustrój polityczny i metody administracji państwa, przez metody finansowania, planowania i zarządzania placówkami naukowymi. Te czynniki są mniej lub bardziej wynikiem celowej polityki państwa i można je zmieniać w zależności od zasad tej polityki. Ale w społecznościach uczonych i placówkach naukowych jako zbiorowiskach społecznych zachodzą procesy spontaniczne, tworzą się więzi, sposoby działań i stosunki nieformalne, prywatne, tworzą się grupy, układy personalne, bractwa wzajemnego popierania się, zwalczania itp. Te wymienione procesy, które są mało zbadane i mało doceniane odgrywały, odgrywają i będą odgrywały poważną, a może i decydującą rolę w rozwoju kadr naukowych i od nich będzie wiele zależało, i dlatego rozsądek i realizm powinny być nieodzownym atrybutem państwa.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#PosełJerzyNawrocki">Wysoka Izbo! Wyrażając przekonanie, że proponowana ustawa będzie dobrze służyć osiąganiu założonych celów, w imieniu Komisji: Edukacji Narodowej i Młodzieży; Nauki i Postępu Technicznego oraz Prac Ustawodawczych wnoszę, by Wysoki Sejm projekt ustawy o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytułach naukowych uchwalić raczy. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o stopniach naukowych i tytułach naukowych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Edukacji Narodowej i Młodzieży, Komisję Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o stopniach naukowych i tytułach naukowych przy 5 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o nadaniu Uniwersytetowi Wrocławskiemu im. Bolesława Bieruta nazwy „Uniwersytet Wrocławski” (druki nr 546 i 562).</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Anna Staruch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełAnnaStaruch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o nadaniu Uniwersytetowi Wrocławskiemu im. Bolesława Bieruta nazwy „Uniwersytet Wrocławski”.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełAnnaStaruch">Uniwersytet Wrocławski stał się polską uczelnią w 1945 roku, odbudowany wysiłkiem wszystkich tych Polaków, którzy znaleźli we Wrocławiu swoje miejsce po zawierusze wojennej, po migracjach i zakończonej wojnie. Ale i w latach poprzednich funkcjonując od 1702 roku jako jezuicka akademia, odegrał wybitną rolę w życiu kulturalnym i naukowym.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełAnnaStaruch">Dotychczasową nazwę „im. Bolesława Bieruta” nosi uniwersytet od 1950 roku, lecz zmiany dokonujące się w życiu społecznym i politycznym naszego kraju, spowodowały szeroką dyskusję nad celowością utrzymania tej nazwy.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełAnnaStaruch">Senat Uniwersytetu Wrocławskiego na posiedzeniu w dniu 29 czerwca 1988 r. ponowił swoją uchwałę podjęte poprzednio w 1981 r. w sprawie przywrócenia dawnej nazwy „Uniwersytet Wrocławski”. Wniosek ten pozytywnie zaopiniowała Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełAnnaStaruch">Ujawnione społeczeństwu fakty dotyczące działalności osoby patrona uczelni, które wywołały sprzeciw społeczności akademickiej, znalazły także wyraz w uchwale Krajowej Konferencji Delegatów PZPR pod tytułem „Usuwanie pozostałości i konsekwencji stalinizmu”, gdzie znajduje się również następujący akapit: „Aktualny stan wiedzy historycznej upoważnia do tego, aby stwierdzić, że Bolesław Bierut ponosi szczególną winę za stalinizację w Polsce, w tym za łamanie praworządności”.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PosełAnnaStaruch">Komisje sejmowe uwzględniając powyższe argumenty, postanowiły zwrócić się więc do Wysokiej Izby o zmianę nazwy uczelni. Jako popularyzator historii, dążący zawsze do uczciwego ujawniania prawdy historycznej, nie bez gorzkich przecież refleksji — uważam ten wniosek za potrzebny i słuszny.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PosełAnnaStaruch">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wnoszę o przyjęcie sprawozdania Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych i uchwalenie ustawy o nadaniu Uniwersytetowi Wrocławskiemu im. Bolesława Bieruta nazwy „Uniwersytet Wrocławski”, zgodnie z drukami nr 546 i 562.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o nadaniu Uniwersytetowi Wrocławskiemu im. Bolesława Bieruta nazwy „Uniwersytet Wrocławski” w brzemieniu proponowanym przez Komisję Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisję Prac Ustawodawczych — to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o nadaniu Uniwersytetowi Wrocławskiemu im. Bolesława Bieruta nazwy „Uniwersytet Wrocławski” przy 8 głosach sprzeciwu i 22 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o nadaniu Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie imienia Michała Oczapowskiego (druki nr 547 i 563).</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Chudy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełJanChudy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić jednomyślne poparcie rządowego projektu ustawy o nadanie Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie imienia Michała Oczapowskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełJanChudy">Profesor Michał Oczapowski urodzony przed 200 laty, w 1788 r. w powiecie słuckim kształcił się w Nieświeżu i w Wilnie, gdzie w 1812 r. Uniwersytet Wileński nadał mu na podstawie pracy pt. „Rozprawa o gruntach” stopień doktora filozofii. Studia rolnicze i weterynaryjne kontynuował za granicą, między innymi w Berlinie, oraz zdobywał wiedzę praktyczną w Austrii, Francji, Holandii, i Anglii. W 1820 r. w wieku 32 lat wybrany został na profesora agronomii na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1822 r. został wybrany i zatwierdzony na stanowisko profesora gospodarstwa wiejskiego na Uniwersytecie Wileńskim. Pracował tam do czasu likwidacji tej uczelni, to jest do 1835 r. Od roku 1835. był dyrektorem Instytutu Agronomicznego w Marymoncie pod Warszawą. Członek Komitetu Naukowego przy Ministerstwie Dóbr w Petersburgu oraz wielu innych rad i komisji w Warszawie, Lwowie i na Białorusi. Prekursor i pionier nauk weterynaryjnych, zootechnicznych i agrotechnicznych. Jeden z najświatlejszych ludzi nauki polskiej XIX wieku.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełJanChudy">Całokształt dokonań Michała Oczapowskiego w dziedzinie teorii i praktyki stał się najważniejszą przesłanką wysunięcia jego kandydatury na patrona Akademii Rolniczo-Technicznej w 40 rocznicę jej powstania i działalności. Nie pozostaje również bez wpływu na taki wybór geonaukowe usytuowanie uczelni olsztyńskiej, region Polski północno-wschodniej był bowiem przedmiotem analiz, zainteresowań i pasji badawczej tego wielkiego uczonego. Ośmiowydziałowa dziś Akademia Rolniczo-Techniczna kształcąca ponad 5 tys. studentów stacjonarnych i zaocznych rocznie, z liczącymi się w kraju Wydziałami: Rolniczym, Zootechnicznym, Technologii Żywienia, Ochrony Wód i Weterynaryjnym chce w ten sposób dać świadectwo hołdu dla wielkości postaci Michała Oczapowskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełJanChudy">Wysoki Sejmie! Wnoszę o przyjęcie sprawozdania Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Prac Ustawodawczych i uchwalenie ustawy o nadaniu Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie imienia Michała Oczapowskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o nadaniu Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie imienia Michała Oczapowskiego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji Narodowej i Młodzieży oraz Komisję Prac Ustawodawczych, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o nadaniu Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie imienia Michała Oczapowskiego.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisji Kultury oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo prasowe (druki nr 526 i 559).</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Lukasiewicz.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Poseł Lukasiewicz nieobecny.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">W takim razie proponuję, żebyśmy przystąpili do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie Ustawy o kontroli publikacji i widowisk (druki nr 527 i 560).</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Głos ma sprawozdawca poseł Emilia Wcisło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełEmiliaWcisło">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Prac Ustawodawczych przedstawiam Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk wniesiony do Sejmu przez Radę Ministrów. Uchwalona przez Sejm w dniu 31 lipca 1981 r. ustawa o kontroli publikacji i widowisk w sposób zasadniczy zmieniła istotę pracy organów kontroli, które stały się instrumentem chroniącym państwo i społeczeństwo przed nadużyciami prawa do wolności słowa.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełEmiliaWcisło">W ciągu 8 lat obowiązywania ustawy Sejm trzykrotnie dokonał zmian w ustawie w kierunku zwiększenia zasady jawności życia publicznego, znajdującego coraz pełniejszy wyraz w środkach masowej informacji. Zmiany w obecnym brzmieniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk są realizacją zobowiązań przyjętych przez stronę rządowo-koalicyjną w podzespole do spraw środków masowego przekazu okrągłego stołu.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełEmiliaWcisło">Projekt ustawy przyjęty przez komisje zawiera propozycje wprowadzenia zmian w art. 2 obejmującym katalog dóbr ustawowo chronionych ujętych w 10 punktach, mających swe odniesienie mniej lub bardziej dosłownie w przepisach Kodeksu karnego. Zakazy określone w art. 2 chronią tylko dobra nadrzędne z punktu widzenia interesów narodu i państwa, takie jak: integralność terytorialną, niepodległość, konstytucyjny ustrój PRL, zasady polityki zagranicznej, sojusze państwowe, tajemnicę państwową, tolerancje rasową, narodowościową, światopogląd, porządek prawny oraz dobre obyczaje.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełEmiliaWcisło">Zaproponowane zmiany w art. 2 polegające na skreśleniu w punkcie 1 wyrazów: „albo zagrażać bezpieczeństwu państwa”, w punkcie 5 skreśleniu wyrazów: „albo w inny sposób zagrażać obronności państwa”, w punkcie 6 skreśleniu wyrazów: „a także rozpowszechniać treści oczywiście stanowiące przestępstwo” — są dalszym ograniczeniem katalogu zakazów, a tym samym poszerzeniem wolności słowa i swobód demokratycznych a także stworzeniem warunków ułatwiających funkcjonowanie niezależnych wydawnictw i pism. Rezygnacja z klauzuli zagrożenia bezpieczeństwa państwa i zagrożenia obronności w odniesieniu do pkt. 1 i 5 uzasadniona jest ochroną tych dóbr w innych przepisach prawa.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełEmiliaWcisło">Art. 3 ustawy określa obowiązek poddawania treści przeznaczonych do rozpowszechniania kontroli wstępnej wyspecjalizowanych organów. Nowe brzmienie ust. 3 tego artykułu do właściwości Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk przekazuje również sprawy rejestracji dzienników i czasopism w zakresie i ma zasadach określonych w art. 20 ustawy Prawo prasowe.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełEmiliaWcisło">Propozycja zmiany art. 4 jest rozszerzeniem zakresu wyłączeń spod kontroli wstępnej kolejnych rodzajów publikacji naukowych i dydaktycznych szkół wyższych, placówek Polskiej Akademii Nauk, samodzielnych placówek naukowo-dydaktycznych, instytutów naukowo-badawczych i placówek typu naukowo-badawczego, zakładów kształcenia duchownych i zarejestrowanych stowarzyszeń naukowych, a także druki tych instytucji służące zbieraniu danych dla celów badawczych.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełEmiliaWcisło">Kontroli wstępnej nie będą podlegać również wznowienia publikacji wydanych w Polsce Ludowej, które już uprzednio uzyskały zezwolenie na druk, co określa art. 4 pkt 13 projektu ustawy oraz publikacje biograficzne i dane bibliograficzne określone w art. 4 pkt. 20.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełEmiliaWcisło">Na podkreślenie zasługuje odejście w proponowanych regulacjach prawnych od takiej formy ograniczenia przepływu informacji, jaką było dotychczas pozbawienie debitu czasopism zagranicznych. Regulujący tę kwestię dotychczasowy art. 16 ust. 2 ustawy o kontroli publikacji i widowisk ulega uchyleniu.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PosełEmiliaWcisło">Projekt ustawy proponuje nowe brzmienie art. 16. W ust. 4 tego artykułu przewiduje się prawa osób fizycznych do sprowadzania z zagranicy w jednym egzemplarzu publikacji zagranicznych i materiałów, w tym również prenumeraty dotychczas objętych zakazem rozpowszechniania.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#PosełEmiliaWcisło">Z art. 16 koresponduje art. 13 projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo celne, które Wysoka Izba ma uchwalić w dniu jutrzejszym. W myśl art. 13 ust. 2 projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 26 marca 1975 r. Prawo celne, obywatel może sprowadzić po jednym egzemplarzu każdej dowolnej publikacji zagranicznej, z wyjątkiem utworów i przekazów informacji o treści pornograficznej.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#PosełEmiliaWcisło">Propozycja skreślenia art. 19 ustawy dotyczącego zaskarżalności do NSA decyzji organów celnych dotyczących przepadku utworów i przekazów informacji zatrzymywanych przez te organy jest konsekwencją wprowadzenia tego przepisu w art. 13 ust. 6 ustawy o zmianie ustawy Prawo celne.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#PosełEmiliaWcisło">Komisje na posiedzeniu w dniu 23 maja 1989 r. doszły do przekonania, iż proponowana w wyniku posiedzenia komisji w dniu 17 maja poprawka zawarta w sprawozdaniu (druk nr 560) doręczonym obywatelom posłom jest zbędna z uwagi na potrzebę zachowania jednolitego nazewnictwa w prawie. Natomiast komisje stwierdzają potrzebę dokonania dodatkowej zmiany w art. 4 ust. 1 pkt 1, polegającej na wprowadzeniu po wyrazach „przemówienie posłów” wyrazu „senatorów”, po wyrazie „Sejmu” wyrazu „Senatu”. Oznaczać to będzie, że przemówienia senatorów wygłoszone na jawnych posiedzeniach Senatu nie będą podlegać kontroli wstępnej.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#PosełEmiliaWcisło">Komisje proponują, by w razie uchwalenia ustawy o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk, weszła ona w życie z dniem ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#PosełEmiliaWcisło">Wysoki Sejmie! Zasada jawności życia publicznego znajduje, coraz pełniejszy wyraz w środkach masowej informacji. Toczą się burzliwe dyskusje o najważniejszych zagadnieniach rozwoju gospodarczego i politycznego, o trudnych problemach polityki społecznej, formułowane są w prasie, radio i telewizji, w publikacjach książkowych swobodne opinie różne pod względem światopoglądowym czy politycznym. Bez przeszkód rozwija się krytyka prasowa, obejmująca wszystkie dziedziny życia. Przebieg kampanii wyborczej do Sejmu i Senatu daje podstawę do twierdzenia, że zmiany poszły w kierunku pełniejszego zagwarantowania wolności słowa i druku oraz prawa do krytyki obywatelskiej w prasie i innych środkach masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#PosełEmiliaWcisło">Proponowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk regulacje prawne stanowią dalszy istotny krok w kierunku rozszerzenia wolności słowa i powinny przyczynić się do ograniczenia w praktyce ingerencji cenzury, a tym samym zapewnić większą swobodę wypowiedzi w prasie, radio, telewizji i szerszy przepływ informacji.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#PosełEmiliaWcisło">Wysoki Sejmie! Komisja Administracji. Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisja Prac Ustawodawczych, z których upoważnienia sprawuje obowiązek posła sprawozdawcy, wnoszą by Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk w brzmieniu przedstawionym przez komisje w drukach sejmowych nr 527 i 560, z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-36.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję obywatelce posłowi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk z poprawką proponowaną przez Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisję Prac Ustawodawczych wraz z dodatkową poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o kontroli publikacji i widowisk jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Czy jest na sali poseł sprawozdawca Ryszard Lukasiewicz?</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Posiedzenie będziemy kontynuowali w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Proszę posła sekretarza Helenę Chodkowską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">W dniu dzisiejszym 29 maja, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">— Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — w sali nr 197 im. Adolfa Warskiego,</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">— Komisji Skarg i Wniosków — w sali nr 67,</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">— wspólne posiedzenie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Prac Ustawodawczych oraz Spraw Samorządowych — w sali nr 106 im. Krajowej Rady Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">W 30 minut po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Prac Ustawodawczych, Rynku Wewnętrznego i Usług oraz Spraw Samorządowych — w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#SekretarzposełHelenaChodkowska">W dniu jutrzejszym, 30 maja, odbędzie się posiedzenie Zespołu Młodych Posłów o godz. 8 — w sali nr 197 im. Adolfa Warskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekMarekWieczorek">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, do godziny 9.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 15 min 55)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Roman Malinowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Jerzego Kosmalę i Danutę Pawlikowską.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Pawlikowska.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do przeniesionego z wczorajszego dnia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisji Kultury oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo prasowe (druki nr 526 i 559).</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Lukasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam za to, iż w dniu wczorajszym naruszyłem porządek obrad. W wyniku przyspieszenia obrad nie udało mi się pogodzić obowiązków posła sprawozdawcy z własną kampanią wyborczą. Przepraszam raz jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt z upoważnienia sejmowych Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości; Kultury oraz Prac Ustawodawczych przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo prasowe (druk nr 526). Projekt ten rozpatrywany był przez wyżej wymienione komisje na wspólnym posiedzeniu 17 maja br. i z niewielkimi, kosmetycznymi poprawkami dotyczącymi art. 25 (druk 559) zyskał pozytywną rekomendację.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Zmiany proponowane w ustawie Prawo prasowe z dnia 26 stycznia 1984 r., podobnie jak zmiany w ustawie o kontroli publikacji i widowisk oraz w ustawie Prawo celne są wynikiem porozumień okrągłego stołu zawartych w podzespole do spraw środków masowego przekazu. Zmiany zmierzają do rozwinięcia w polskim systemie prasowym zasad pluralizmu politycznego, opierając się na założeniu, że wszelkie podmioty życia społecznego i politycznego, w tym nowo powstające, powinny mieć zagwarantowaną prawem możliwość posiadania własnych organów prasowych i prowadzenia działalności wydawniczej.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Nowe regulacje przewidują rozszerzenie zakresu wolności słowa i druku, doprowadzenie do legalizacji wydawnictw „Solidarności” i szeroko rozumianej opozycji tak, by tzw. drugi obieg włączył się do normalnej działalności wydawniczej i gospodarczej. Umożliwiają dostęp do literatury powstającej w kraju i za granicą najszerszym kręgom społeczeństwa. Odpowiednie zmiany w ustawie Prawo celne umożliwią także szerszy kontakt obywatelom polskim z dorobkiem kultury światowej, a tak zwane wydawnictwa bezdebitowe trafią wreszcie do bibliotek i będą mogły być legalnie wwożone do kraju.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Wszystko to powinno wpłynąć w sposób znaczący na proces demokratyzowania życia politycznego w kraju. Wierzę, iż ożywi się życie intelektualne, uzdrowi kulturę, uczyni cały ruch wydawniczy ruchem normalnym, czyli legalnym.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Przechodząc do omawiania zmian w ustawie Prawo prasowe, chcę stwierdzić, że najistotniejszą zmianą jest odejście od systemu koncesjonowania działalności prasowej i zastąpienie go systemem zgłoszeniowym, rejestracyjnym. Uznano, że dotychczasowy system koncesji jest anachronizmem i wymaga zmiany oraz dostosowania do ustawy o działalności gospodarczej. Uchyla się dotychczasowy art. 19 traktujący o zasadach koncesjonowania prasowej działalności wydawniczej i nadaje się nową treść artykułom 20–25, które szczegółowo regulują kwestie z tym problemem związane.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Na wydawanie dziennika lub czasopisma nie będzie potrzebna, jak dotychczas, zgoda Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk, lecz złożenie w tym urzędzie wniosku o rejestrację. Proponuje się w art. 20 ust. 1, żeby organem rejestrującym był Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Projekt ustawy określa tryb rejestracji i niezbędne wymogi, jakie muszą być przy tym spełnione. Ważnym stwierdzeniem jest to, które uniemożliwia ewentualne przewlekłe załatwianie wniosku, a mianowicie, kiedy ustanawia się w art. 20 ust. 3, że: „wydawanie dziennika lub czasopisma można rozpocząć, jeżeli organ rejestracyjny nie udzieli odpowiedzi w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia wniosku o rejestrację”.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Art. 21 i art. 25 ust. 1 precyzują, w jakich warunkach może nastąpić odmowa rejestracji, a mianowicie organ rejestracyjny może odmówić rejestracji, jeżeli jej udzielenie stanowiłoby naruszenie przepisów ustawy Prawo prasowe albo prawo do ochrony nazwy istniejącego już tytułu oraz kryteriów dotyczących osoby redaktora naczelnego.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Projekt szczegółowo określa, jakie kryteria musi spełniać osoba redaktora naczelnego, formułuje zakres jego obowiązków, sposób powoływania i odwoływania, a także precyzuje, w jakich sytuacjach mogą funkcjonować takie ciała redakcyjne, jak kolegium, rada czy też inny organ opiniodawczo-doradczy. Ścisłe określenie kryteriów, jakim powinien odpowiadać redaktor naczelny i jego jednoosobowa odpowiedzialność za: „treść przygotowywanych przez redakcję materiałów prasowych oraz za sprawy redakcyjne i finansowe redakcji w granicach określonych w statucie lub właściwych przepisach” — ma ogromne znaczenie właśnie teraz w dobie pogłębiającej się pluralizacji prasy, wzrostu rangi opinii publicznej i krytyki społecznej. Na uwagę zasługują te sformułowania, które mówią, iż redaktorem naczelnym dziennika lub czasopisma nie może być osoba skazana za zbrodnie przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeżeli nie upłynął okres 10 lat od zakończenia kary oraz osoba skazana za tego rodzaju występki, jeżeli nie upłynął okres 3 lat od zakończenia odbywania kary; osoba skazana za przestępstwa popełnione z niskich pobudek, a także osoba, która co najmniej 3-krotnie była karana za przestępstwa określone w ustawie Prawo prasowe.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Jako zasadę przyjmuje się. że redaktorem naczelnym jest osoba, która posiada obywatelstwo polskie. Organ rejestracyjny, w uzgodnieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych może jednak w uzasadnionych przypadkach odstąpić od tej zasady i „zwolnić redaktora naczelnego od wymogu posiadania obywatelstwa polskiego”.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Obywatele Posłowie! W celu zwiększenia wpływu środowisk dziennikarskich na budowanie nowego ładu informacyjnego w kraju i tworzenie warunków lepszego funkcjonowania środków masowego przekazu, proponuje się — zgodnie z duchem ustaleń okrągłego stołu — odpowiednie do tego ukształtowanie struktury składu personalnego Rady Prasowej, działającej przy Prezesie Rady Ministrów. Dotychczasowa Rada Prasowa składała się z trzech różnych segmentów: dziennikarskiego, wydawniczego i administracyjno-społecznego, a więc w układzie obowiązującym dotychczas przedstawiciele organizacji dziennikarskich stanowili 1/3 składu Rady. Obecnie w art. 18 ust. 2, proponuje się zwiększenie udziału przedstawicieli organizacji i środowisk dziennikarskich w Radzie do 50%. Spełnia to postulaty środowiska dziennikarskiego, a także uwzględnia te zapisy okrągłego stołu, które mówią o potrzebie udziału środowisk opozycyjno-solidarnościowych w radach i instytucjach programowych, kontrolujących i doradczych, związanych z działalnością prasy, radia i telewizji, przy jednoczesnym zwiększeniu roli tych rad i instytucji. Dotyczy to m.in. Rady Prasowej przy Premierze, Rady Programowej Komitetu d/s Radia i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">W projekcie ustawy przewiduje się także odstąpienie od obowiązku rejestracji urządzeń małej poligrafii, a w związku z tym depenalizację odpowiednich przepisów karnych. Art. 30 stanowi jedynie, że „Główny Urząd Kontroli. Publikacji i Widowisk jest uprawniony do kontroli przedsiębiorstw, zakładów i urządzeń poligraficznych w granicach niezbędnych do kontroli publikacji”.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Przejawem tej samej tendencji, dalszej depenalizacji jest liberalizacja art. 45, dotyczącego wydawania lub rozpowszechniania tytułów bez wymaganej rejestracji, jedynie do kary grzywny. Pierwotnie art. 45 brzmiał następująco: „Kto bez wymaganego zezwolenia wydaje albo rozpowszechnia dziennik, czasopismo lub inną publikację prasową — podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny”. Obecnie tylko „karze grzywny”.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Chcę stwierdzić, że wprowadzenie systemu rejestracyjnego na działalność prasową i wydawniczą w miejsce koncesji, liberalizacja Prawa prasowego, odejście od nadmiernej represyjności są zbieżne z ogólnym procesem demokratyzowania życia politycznego w Polsce, zostaną dobrze przyjęte przez społeczeństwo, przez ludzi kultury i nauki, w tym przede wszystkim przez wydawców i dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#PosełRyszardŁukasiewicz">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości; Kultury oraz Prac Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy Prawo prasowe. Opinia społeczna wiąże z tą ustawą ogromne nadzieje, jest ona potwierdzeniem demokratyzacji i wyrazem poważnego traktowania ustaleń okrągłego stołu. Należy wyrazić nadzieję, że z tej nowelizacji skorzysta rychło również drugi obieg. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w powyższej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo prasowe z poprawkami proponowanymi przez Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisję Kultury oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo prasowe przy 337 głosach za, 1 przeciw i 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisji Prac Ustawodawczych:</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#Marszałek">1) o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin,</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#Marszałek">2) o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 listopada 1988 r., stwierdzającym niezgodność niektórych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z Konstytucją (druki nr 462, 564, 567 oraz 564-A, który został obywatelom posłom doręczony w dniu dzisiejszym).</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#Marszałek">Jednocześnie informuję, że zgodnie z art. 56 ust. 3 regulaminu Sejmu, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego doręczone zostało wszystkim posłom. Opinię Komisji Prac Ustawodawczych o orzeczeniu przedstawi poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zenon Dramiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełZenonDramiński">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu dwóch Komisji: Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PosełZenonDramiński">Przyjęty przez Rząd projekt zmian w polityce socjalnej państwa, obejmujący m.in. założenia zmian w systemie ubezpieczeń społecznych, w tym także w systemie zaopatrzenia emerytalno-rentowego, wymaga niezbędnego czasu do jego opracowania i wdrożenia w życie. Do czasu wejścia w życie nowego systemu emerytalno-rentowego staje się niezbędne dokonanie doraźnych zmian w funkcjonującym systemie, w duchu zachodzących zmian w życiu społeczno-gospodarczym w kraju.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PosełZenonDramiński">Wysoka Izbo! W celu umożliwienia Radzie Ministrów wydania rozporządzenia w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników likwidowanych zakładów pracy w zakresie określania zasad obniżenia jej wymiaru proporcjonalnie do liczby lat brakujących do wieku emerytalnego, niezbędne jest dokonanie zmiany art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PosełZenonDramiński">W przedsiębiorstwach likwidowanych na podstawie przepisów art. 1 pkt. 2 lit. c ustawy z dnia 11 maja 1988 r. o nadzwyczajnych uprawnieniach i upoważnieniach dla Rady Ministrów występuje pewna liczba pracowników w wieku przedemerytalnym, którym brakuje 5 lub mniej lat do uzyskania uprawnień emerytalnych. Przekwalifikowanie tych pracowników w tym wieku nie wydaje się uzasadnione. W tej sytuacji rozwiązania wynikające z projektu ustawy stwarzają możliwość obniżania wysokości należnej emerytury w razie jej pobierania przed osiągnięciem wymaganego wieku emerytalnego. Przyjmując zasadę, że w ubezpieczeniu społecznym średnio, statystycznie rzecz biorąc, dla każdego emeryta przewidzianych jest 144 miesięcznych wypłat emerytury, z których każda stanowi co najmniej 58% wynagrodzenia, przyspieszenie lub opóźnienie podjęcia emerytury prowadzi do zwiększenia lub zmniejszenia liczby wypłat określonej wyżej kwoty świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PosełZenonDramiński">Przy obecnych kryteriach przyznawania emerytur, to znaczy po ukończeniu wieku wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przyspieszenie o 5 lat podjęcia emerytury oznacza konieczność zmniejszenia jej wysokości o około 17 punktów wynagrodzenia, a zatem przyspieszenie o rok podjęcia emerytury wymaga obniżenia jej wysokości o około 3,5 punktu.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PosełZenonDramiński">Obywatele Posłowie! Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 30 listopada 1988 r. orzekł niezgodność przepisów art. 33 ust. 4 i 5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin — określających wymóg 10 lat zatrudnienia do przyznania renty inwalidzkiej, jeżeli pracownik podjął zatrudnienie po raz pierwszy po ukończeniu 40 lat życia — z zasadami Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zdaniem Trybunału ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników, przedłużając okres wymagany do nabycia prawa do renty inwalidzkiej w porównaniu z ustawą z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z 5 lat do 10 lat — pozbawiła w konsekwencji określoną grupę osób prawa do renty inwalidzkiej ukształtowanego w ciągu wieloletniego rozwoju systemu emerytalnego w Polsce. Stosownie do art. 6 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, orzeczenie Trybunału stwierdzające niezgodność aktu ustawodawczego z Konstytucją, podlega rozpatrzeniu przez Sejm na plenarnym posiedzeniu. Po wnikliwym przeanalizowaniu tej sprawy na posiedzeniu Komisji sejmowych: Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych ustalono, że należy dokonać odpowiednich zmian w zasadach nabywania praw do renty inwalidzkiej, uwzględniających stanowisko Trybunału Konstytucyjnego. W związku z tym, że zasady nabywania prawa do renty w poza pracowniczych ustawach o ubezpieczeniu społecznym, a więc twórców, ajentów, rolników indywidualnych, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych są analogiczne, jak w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników, zachodzi konieczność wprowadzenia odpowiednich zmian w tych aktach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#PosełZenonDramiński">Wysoka Izbo! Przepisy ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin dopuszczają pod pewnymi warunkami możliwość łączenia emerytury lub renty z osiąganiem dochodów z tytułu zatrudnienia lub z tytułu wykonywania innej działalności.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#PosełZenonDramiński">Przepisem art. 82 ust. 2 ustawy Rada Ministrów została zobowiązana do określenia w drodze rozporządzenia zasad zawieszenia prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub zmniejszania ich wysokości w wypadku osiągania wynagrodzenia lub innych dochodów przez emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#PosełZenonDramiński">Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 7 marca 1983 r. w sprawie osiągania wynagrodzenia lub innych dochodów przez osoby uprawnione do emerytury lub renty określiła zasady zawieszania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Rozporządzenie to od wejścia w życie było wielokrotnie nowelizowane. W wyniku bowiem szybkiego wzrostu płac w ostatnim okresie, a także przyjętej tendencji do rozszerzania możliwości zarobkowych emerytów i rencistów, uległa zasadniczym zmianom przyjęta pierwotnie w tym rozporządzeniu konstrukcja limitowania dochodów, które osiągać można bez zawieszania prawa do świadczeń. W szczególności według stanu obecnego:</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#PosełZenonDramiński">1) nieograniczone możliwości zarobkowe mają inwalidzi wojenni i wypadkowi;</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#PosełZenonDramiński">2) nielimitowane zarobki z tytułu zatrudnienia w niepełnym wymiarze pracy mogą osiągnąć:</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#PosełZenonDramiński">— emeryci i renciści, którzy osiągnęli 65 względnie 60 lat życia;</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#PosełZenonDramiński">— osoby zatrudnione w zawodach deficytowych w sektorze uspołecznionym, zgodnie z projektem nowego wykazu sporządzonego przez resort pracy i polityki socjalnej, obejmuje on ponad 2 tys. zawodów robotniczych i nierobotniczych;</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#PosełZenonDramiński">— osoby zatrudnione w usługach dla ludności w sektorze uspołecznionym, wykaz usług obejmuje 31 pozycji;</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#PosełZenonDramiński">— osoby zatrudnione w zakładach uspołecznionych, które uzyskały indywidualną zgodę Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przy czym wystąpienia w tej sprawie z reguły załatwiane są pozytywnie;</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#PosełZenonDramiński">3) można bez ograniczeń osiągać dochody z tytułu umów cywilno-prawnych (umowy, zlecenia, o dzieło) w systemie ajencyjnym i chałupniczym, z tytułu czynności określonych w § 9 rozporządzenia (16 tytułów);</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#PosełZenonDramiński">4) szerokie są możliwości osiągania dochodów z tytułu działalności zarobkowej na własny rachunek oraz prowadzenia gospodarstwa rolnego; zawiesza się świadczenia jedynie w przypadku, gdy gospodarstwo rolne przekracza 10 ha przeliczeniowych i prowadzone jest samotnie przez rolnika.</u>
          <u xml:id="u-43.17" who="#PosełZenonDramiński">W praktyce więc limit dochodowy dotyczy obecnie nielicznej tylko grupy emerytów i rencistów, tym bardziej, że został on podwyższony do poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-43.18" who="#PosełZenonDramiński">Zgodnie z zasadą równości wszystkich podmiotów własności gospodarki narodowej — rozciągnięcia dotychczasowych obowiązujących zasad sektora uspołecznionego na pracowników sektora nie uspołecznionego — stosowanie limitu dochodowego ulegnie dalszemu ograniczeniu.</u>
          <u xml:id="u-43.19" who="#PosełZenonDramiński">Ponadto Polska jest od 1948 roku sygnatariuszem 6 konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczących ubezpieczenia rentowego. Konwencje te nie dopuszczają możliwości zawieszania prawa do emerytur i rent z powodu osiągania dochodu z innej działalności niż zatrudnienie podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.</u>
          <u xml:id="u-43.20" who="#PosełZenonDramiński">Począwszy od dekretu z 1954 r. nie wywiązujemy się z obowiązków przyjętych w tym zakresie przez Polskę wraz z ratyfikacją wyżej wymienionej konwencji i dlatego po każdej zmianie przepisów MOP przypomina o konwencjach i żąda wyjaśnienia. W tej sytuacji powinno się dostosować przepisy o zawieszaniu świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu zatrudnienia do wymogów konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-43.21" who="#PosełZenonDramiński">Za zmianą obowiązujących zasad przemawia również daleko idąca ich kazuistyka prawna oraz taksatywna reglamentacja zawodów deficytowych, budząca zasadnicze zastrzeżenie w warunkach zróżnicowanej sytuacji w poszczególnych regionach i zakładach pracy. Komplikuje to niezmiernie stan prawny, utrudnia jego czytelność dla zainteresowanych oraz powoduje zbędne i pracochłonne procedury. Proponuje się zatem ograniczać zawieszenie świadczeń emerytalno-rentowych jedynie do zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Dokonanie zmian w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin — w zakresie zawieszania świadczeń emerytalno-rentowych wymaga również wprowadzenia odpowiednich zmian w ustawach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych. Ustawy te bowiem regulują w sposób analogiczny kwestie zatrudnienia emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-43.22" who="#PosełZenonDramiński">Obywatele Posłowie! W przyjętym przez Radę Ministrów materiale dotyczącym polityki socjalnej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przewidziana została potrzeba dokonania dodatkowej waloryzacji emerytur i rent wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń po 1 stycznia 1989 r. W dokumencie końcowym z obrad okrągłego stołu ustalono, że ta dodatkowa waloryzacja zostanie przeprowadzona od 1 lipca bieżącego roku. W dotychczasowej praktyce dodatkowe podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych przeprowadzone były na podstawie uchwał Rady Ministrów wydawanych bez powoływania się na przepisy ustawy. Ponieważ jednak Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 9 maja bieżącego roku zakwestionował legalność uchwał, jako wydanych bez upoważnienia ustawowego, niezbędne jest wprowadzenie w ustawach emerytalnych upoważnienia dla Rady Ministrów do dokonania dodatkowych podwyżek emerytur i rent, poza terminami określonymi w ustawie, w drodze odpowiednich rozporządzeń.</u>
          <u xml:id="u-43.23" who="#PosełZenonDramiński">Komisja Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej proponuje przyjąć w projekcie ustawy zapis delegacji umożliwiający Rządowi do czasu wejścia w życie nowej ustawy emerytalnej podejmowanie operatywnych decyzji o podwyższeniu emerytur i rent w celu neutralizacji skutków galopującej inflacji.</u>
          <u xml:id="u-43.24" who="#PosełZenonDramiński">Wysoka Izbo! Projekt przedstawionej dziś ustawy zawiera ponadto inne zmiany w przepisach ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Zmiany te mają, na celu uproszczenie procedury postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe bądź też dostosowanie ich do istniejącej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-43.25" who="#PosełZenonDramiński">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie przez Sejm rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisję Prac Ustawodawczych, uwzględniającym orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 564-A — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin przy 338 głosach za i 3 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym (druki nr 529 i 565).</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Gertruda Orlacz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełGertrudaOrlacz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu dwóch Komisji: Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym. Pragnę przypomnieć, że powołaniu działającego od 14 lat funduszu alimentacyjnego przyświecały dwa zasadnicze cele: zapewnienie pomocy dzieciom i innym osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania należnych im alimentów oraz zwiększenie odpowiedzialności osób zobowiązanych do alimentacji. Osiągnięty został również drugi cel, wiążący się z utworzeniem funduszu alimentacyjnego, to jest zwiększenie odpowiedzialności osób zobowiązanych do alimentacji. Wyrazem tego jest między innymi sukcesywny wzrost udziału osób zobowiązanych do alimentów w pokrywaniu wydatków na świadczenia z funduszu.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PosełGertrudaOrlacz">Świadczeniami z funduszu alimentacyjnego objętych jest ponad 100 tysięcy uprawnionych. W pierwszym kwartale br. liczba tych osób wyniosła około 118 tysięcy. Jedną z przyczyn ograniczenia możliwości udzielania świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest poziom dochodów w rodzinie osoby uprawnionej. Do uzyskania świadczeń, nie wystarczy bowiem mieć ustalone sądownie prawo do alimentów i stwierdzenie organów egzekucyjnych o niemożliwości ściągnięcia alimentów. Ponadto należy wykazać, że zarobki i inne dochody na osobę w rodzinie nie przekroczyły określonej ściśle kwoty; gdy dochody te były wyższe, świadczenie alimentacyjne nie przysługiwało. Taka granica dochodu musiała być sukcesywnie podnoszona w miarę wzrostu dochodów i kosztów utrzymania rosnących szybko, szczególnie w warunkach inflacji. Obecnie ta granica dochodów wynosi 19 tysięcy złotych.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PosełGertrudaOrlacz">Krąg osób korzystających ze świadczeń funduszu alimentacyjnego podlega więc ciągłym zmianom uwarunkowanym zmianami granic dochodu. Liczba korzystających rośnie po ustaleniu nowej, wyższej granicy dochodu, po czym sukcesywnie maleje, bo dochody znów wzrosły. Wyniki badań w roku 1988 wskazują, że około 50 tys. rodzin nie mogło skorzystać ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego, wobec przekroczenia określonego poziomu dochodu, przypadającego na osobę. W konsekwencji sytuacja materialna tych rodzin ciągle się pogarszała. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego są wypłacane do określonej górnej kwoty, nie więcej jednak niż wysokość ustalonych sądownie alimentów.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#PosełGertrudaOrlacz">Kwota górnej granicy świadczeń także musiała być sukcesywnie aktualizowana. Dotychczas wynosi 6 tys. zł miesięcznie na uprawnioną osobę. Taka kwota została ustalona od lutego ubiegłego roku i nie ulega wątpliwości, że obecnie powinna zostać zmieniona odpowiednio do wzrostu nominalnych dochodów i kosztów utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#PosełGertrudaOrlacz">Wysoki Sejmie! Zasadniczą więc barierą w korzystaniu ze świadczeń z funduszu jest ustalenie granicy dochodu rodziny, powyżej którego świadczenie nie przysługuje. Rozwiązanie takie wywołuje wątpliwości i uzasadnioną krytykę. Gdy następuje utrata źródła dochodu jednego z żywicieli rodziny, sytuacja materialna rodziny pogarsza się, co stanowiło uzasadnione zasądzenie przez sąd alimentów, które osoba uprawniona powinna otrzymać. Ponadto zasady obowiązujące przy ustalaniu dochodu uprawniającego do świadczeń nie odzwierciedlają faktycznej sytuacji materialnej osób uprawnionych. Ewidencjonowane są bowiem tylko niektóre z natury rzeczy oficjalne dochody, a ich wysokość nie zawsze odpowiada faktycznej materialnej sytuacji rodziny. Takie rozwiązanie nie zachęca też do podejmowania działań w celu poprawy sytuacji materialnej rodziny przez podejmowanie dodatkowych zajęć zarobkowych, wobec obawy, że zwiększenie zarobków może spowodować utratę prawa do świadczeń z funduszu, działa więc antymotywacyjnie na zwiększenie finansowych efektów pracy. Dlatego też w proponowanym projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym proponuje się, aby przy ustaleniu prawa do świadczeń z funduszu zrezygnować z uzależnienia tego prawa od wysokości dochodów w rodzinie osoby uprawnionej. Rezygnacja z warunku nieprzekraczania określonej granicy dochodu zapewni otrzymywanie świadczeń z funduszu wszystkim rodzinom, których starania o wyegzekwowanie zasądzonych kwot alimentów są bezskuteczne, co znacznie polepszy byt uprawnionych osób.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#PosełGertrudaOrlacz">Ponadto proponuje się parametryczne określenie górnej granicy wypłacanych z funduszu świadczeń osobie uprawnionej w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w gospodarce uspołecznionej w ubiegłym roku kalendarzowym i ustalenie tej granicy na poziomie 25% tego wynagrodzenia, to jest obecnie w wysokości 13 300 zł. Oznacza to ustalenie górnej granicy wypłacanych świadczeń na poziomie ponad dwukrotnie wyższym od dotychczasowego. Ustalenie takiej wysokości świadczenia będzie powodować automatyczną aktualizację wraz z corocznym wzrostem przeciętnego wynagrodzenia, bez konieczności dokonywania sukcesywnie doraźnych weryfikacji. Inne zmiany proponowane w projekcie ustawy mają charakter porządkowy bądź uściślający brzmienie przepisów.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#PosełGertrudaOrlacz">Wysoki Sejmie! Przy ocenie funkcjonowania funduszu alimentacyjnego trzeba wspomnieć, że zasadniczą rolę w tej sferze pomocy udzielanej osobom nie mogącym samodzielnie się utrzymać — stanowią alimenty, które powinny być uiszczane bezpośrednio przez osoby zobowiązane do alimentacji wyrokiem lub ugodą sądową albo ściągane przez organy egzekucyjne sądownictwa. System państwowego funduszu alimentacyjnego pełni tu jedynie funkcję zastępczą, wkracza bowiem dopiero w sytuacjach szczególnych, gdy uprawniony nie może wyegzekwować od zobowiązanego należnych alimentów nawet z pomocą komornika.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#PosełGertrudaOrlacz">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Prac Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie przez Sejm rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym z poprawką proponowaną przez Komisję Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym przy 322 głosach za i 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (druki nr 503 i 557).</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Wiktor Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PosełWiktorPawlak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Prać Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie z jej prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PosełWiktorPawlak">Przy pierwszym czytaniu tego projektu w dniu 3 maja 1989 r. zostały wypowiedziane poglądy, że przedstawiony projekt ustawy ma doniosłe znaczenie dla dalszego funkcjonowania naczelnych organów administracji państwowej. Ingeruje zdecydowanie w dotychczasową regulację prawną oraz daje daleko idące konsekwencje teoretyczne. Z tego względu wymaga on dogłębnej analizy przy współpracy ekspertów i Zespołu Doradców Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PosełWiktorPawlak">Podzielając te poglądy, Komisja zwróciła się o opinię do dwóch ekspertów oraz Zespołu Doradców Sejmowych. W dniu 16 maja 1989 r. Komisja zapoznała się z opiniami dwóch ekspertów oraz przedstawiciela Zespołu Doradców Sejmowych. Wszyscy trzej eksperci uznali za zasadną dekoncentrację upoważnień do wydawania aktów wykonawczych do ustaw, wyrażoną w przedstawionym projekcie ustawy. Przedłożony projekt jest wyrazem tendencji do ukształtowania nowego modelu funkcjonowania Rządu i pozycji ministrów, w którym Rada Ministrów jest faktycznie organem ogólnego kierownictwa całokształcie spraw życia społeczno-gospodarczego i państwowego, ministrowie zaś jako członkowie Rządu realizują samodzielnie określone zadanie w poszczególnych dziedzinach kierownictwa rządowego. Stwierdza się w opiniach, że ta tendencja powinna sprzyjać optymalizacji wewnętrznych struktur i wewnętrznych podziałów kompetencji prawotwórczych w obrębie naczelnych organów administracji państwowej. Z tego punktu widzenia przekazanie ministrom w szerszym zakresie upoważnień do regulowania spraw w powierzonych im sferach działania generalnie nie budzi wątpliwości. Pozwala to pozytywnie ocenić podjętą przez Radę Ministrów inicjatywę legislacyjną. Takiemu rozwiązaniu sprzyja kształtujący się obecnie funkcjonalny charakter zadań ministrów, których kompetencje określane są w coraz większym stopniu przedmiotowo. Pochodzące od nich regulacje prawne mogą więc mieć znaczenie międzyresortowe i odnosić się do wszystkich podmiotów działających w danej dziedzinie. Podkreśla się w opiniach, że w naszych warunkach ustrojowych sprzyja temu również w zasadzie równorzędny charakter aktów normatywnych, w szczególności rozporządzeń Rady Ministrów i ministrów, wydawanych i ogłaszanych na takich samych zasadach i mających z reguły jednakową moc obowiązującą.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PosełWiktorPawlak">Na przyszłe ukształtowanie zakresu, a także wielości kompetencji prawotwórczych Rady Ministrów oraz ministrów wpłynie w zasadniczym stopniu konsekwentne przestrzeganie przez projektodawcę ustawowej zasady, że wszystkie podstawowe sprawy powinny być regulowane bezpośrednio w ustawach. Przedmiotem regulacji aktów wykonawczych powinny być wyłącznie sprawy o charakterze techniczno-organizacyjnym, wymagające ze swej istoty częstszych zmian i nie wpływające na sedno regulacji ustawowej. Odpowiada to nowoczesnym tendencjom obserwowanym w tym zakresie w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#PosełWiktorPawlak">W uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy wskazuje się, że propozycja przekazania niektórych kompetencji prawotwórczych Rady Ministrów na rzecz ministrów uwzględniła obecną pozycję ustrojową tych organów. Analizując blisko 1300 obowiązujących z okresu międzywojennego do października 1987 r. upoważnień do wydawania aktów prawnych przez Radę Ministrów, przy opracowaniu projektu ustawy pominięto te przepisy, które mają znaczenie przeważnie historyczne, które stanowią przedmiot zaawansowanych prac legislacyjnych, których uchylenie zostało przewidziane w przekazanych do Sejmu projektach ustaw dotyczących całokształtu działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#PosełWiktorPawlak">Analizując pozostałe upoważnienia, przyjęto założenie, że jest niezbędne pozostawienie Radzie Ministrów kompetencji do stanowienia aktów wykonawczych w tych sferach, w których wydawanie aktów stanowi wyraz polityki Rządu, nie dotyczy zaś spraw o charakterze organizacyjno-technicznym czy też bardziej adekwatnych do zakresu działania danego urzędu ministra. Kierując się powyższą zasadą, przyjęto, że akty wykonawcze regulujące sprawy, które na mocy wyraźnych upoważnień Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej należą do zakresu działania Rady Ministrów nie mogą być wydawane przez inne naczelne organy administracji państwowej. Przykładowo należy wskazać na art. 41 Konstytucji, na mocy którego Rząd „zapewnia ochronę porządku publicznego, interesów państwa i praw obywateli”, „sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju i organizacji sił zbrojnych”, „koordynuje działalność ministerstw i innych podległych sobie organów oraz nadaje kierunek ich pracy”.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#PosełWiktorPawlak">Rada Ministrów powinna nadal wykonywać upoważnienie ustawowe w zakresie: obronności i bezpieczeństwa publicznego, spraw zagranicznych, polityki wyznaniowej, różnych sfer życia społeczno-gospodarczego, a także uściślanie nałożonych na obywateli w drodze przepisów ustawowych obowiązków. Uznano także, że do Rady Ministrów powinno należeć wydawanie tych aktów wykonawczych, które rozciągają przepisy ustawy na inne podmioty bądź rozszerzają jej zakres. Upoważnienia w pozostałych sprawach proponuje się przekazać właściwym ministrom.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#PosełWiktorPawlak">Wysoka Izbo! W toku prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych komisja współpracowała z powołanymi ekspertami. W pierwszej kolejności rozważyła problem, czy proponowane w projekcie ustawy rozwiązania nie dotyczą regulacji, których uchylenie zostało przewidziane w przekazanych do Sejmu projektach ustaw albo ustawach już uchwalonych przez Sejm. W następstwie tej analizy skreślono w projekcie ustawy uregulowania zamieszczone w art. 10, 56 i 68, a w dniu 29 maja 1989 r. — w art. 18, oraz zmieniono kolejność numeracji artykułów, zmniejszając ich liczbę z 85 do 81. W dalszych swoich wypowiedziach będę wskazywał artykuły według nowej numeracji.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#PosełWiktorPawlak">Projekt ustawy ogranicza się w zasadzie do zmiany podmiotów upoważnionych do wydawania aktów wykonawczych do ustaw, ewentualnie do formy tych aktów. Jedynym wyjątkiem jest art. 53 projektu ustawy w części dotyczącej art. 151 ust. 4 ustawy o szkolnictwie wyższym. Tam proponuje się nową regulację. Komisja uznała tę propozycję za zasadną.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#PosełWiktorPawlak">W dyskusji pojawił się problem, czy analiza podziału kompetencji prawotwórczych między Radę Ministrów a poszczególnych ministrów powinna być rozpatrywana tylko generalnie, czy też należałoby stosować zasadę selektywnego wyboru organu, któremu chce się powierzyć te kompetencje. Komisja uznała za trafne generalne rozpatrywanie sprawy podziału kompetencji prawotwórczych między podmioty, którym w poszczególnych wypadkach proponuje się powierzyć dotychczasowe uprawnienia Rady Ministrów do regulowania określonych spraw. Proces kształtowania nowego modelu sprawowania władzy wykonawczej zapoczątkowany w roku 1987 sprecyzował bowiem obszary funkcjonalnego działania ministrów oraz spowodował zwiększenie ich odpowiedzialności w zakresie przydzielonej kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#PosełWiktorPawlak">Najwięcej wątpliwości nasuwały ekspertom regulacje, w których wraz z przeniesieniem kompetencji proponowana była zmiana charakteru aktu wykonawczego z rozporządzenia lub uchwały Rady Ministrów na zarządzenie ministra. Wiąże się to z niezmiernie doniosłym zagadnieniem publikacji obowiązujących aktów wykonawczych. Rozporządzenie podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, a uchwała Rady Ministrów — w Monitorze Polskim. Tymczasem zarządzenie ministra może podlegać ogłoszeniu albo w Monitorze Polskim albo w Dzienniku Urzędowym właściwego ministra. W tym ostatnim wypadku dostęp do opublikowanego aktu wykonawczego jest bardzo utrudniony z uwagi na małe nakłady tych dzienników, jak też duże opóźnienia w ich ukazywaniu. Podzielając zgłoszone wątpliwości w niektórych przypadkach, Komisja dokonała korektur odpowiednich sformułowań, utrzymując formę rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#PosełWiktorPawlak">Bardziej złożony problem powstaje wówczas, gdy kompetencje prawotwórcze Rady Ministrów przekazuje się tzw. centralnym urzędom. W pełni trafne jest stanowisko przyjęte w projekcie ustawy, że takiego organu nie można upoważnić do wydawania rozporządzeń. Jeśli właściwa formą regulowania tych spraw było i jest rozporządzenie, to z tego względu akty te powinien wydawać organ sprawujący nadzór. W sprawach wymagających regulacji w formie rozporządzeń możliwe jest tylko przeniesienie kompetencji z Rady Ministrów na Premiera.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#PosełWiktorPawlak">Pojawiła się też kwestia — jak ten problem rozwiązać, gdy kierownikiem centralnego urzędu jest minister powołany w skład Rady Ministrów. Przeważyła opinia, że w tych wypadkach minister, kierownik centralnego urzędu może regulować sprawy także w formie rozporządzeń.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#PosełWiktorPawlak">Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania analizowane były z punktu widzenia obowiązującego podziału kompetencji między ministrami. W następstwie tego wprowadzono odpowiednie zmiany w art. 7, 20, 38, 49 i 66. Polegały one na dokonaniu dodatkowo oznaczenia właściwego ministra, do którego kompetencji określonej przedmiotowo należały sprawy objęte regulacją.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#PosełWiktorPawlak">W procesie analizy projektu ustawy okazało się, że niektóre z proponowanych uregulowań wymagają odpowiednich uzupełnień. Zostały one wprowadzone do art. 38, 53 i 74. W wyniku tych uzupełnień proponowane sformułowania precyzyjniej określiły regulowaną materię. Ponadto Komisja nie zmieniając merytorycznej treści uregulowań, wprowadziła szereg poprawek redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#PosełWiktorPawlak">Wysoka Izbo! Niech wolno mi będzie wyrazić przekonanie Rządu, że uchwalenie proponowanej ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych już na obecnym etapie spowoduje istotne poszerzenie działalności ministrów, zwiększenie odpowiedzialności ministrów za realizację ustaw wobec Sejmu i Rządu, zwiększenie odpowiedzialności ministrów za realizację polityki Rządu, nasilenie działań kontrolnych Rządu wobec ministrów w następstwie korzystania z konstytucyjnej kompetencji do uchylania aktów prawnych stanowionych przez ministrów. Zgodnie z art. 81 przedłożonego projektu ustawy proponuje się, aby weszła ona w życie z dniem 1 lipca 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#PosełWiktorPawlak">Przedstawiając powyższe, w imieniu Komisji Prac Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył przedłożony projekt ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (druki sejmowe 503 i 557) wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie głos zabrać?</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych oraz dodatkowymi poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych przy. 324 głosach za, 1 przeciw i 3 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 15 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo celne (druki nr 528 i 568).</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Jacek Antonowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełJacekAntonowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą oraz Komisji Prac Ustawodawczych przypadł mi zaszczyt przedstawienia Wysokiej Izbie projektu zmiany ustawy Prawo celne zawartego w drukach sejmowych nr 528 i 568.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PosełJacekAntonowicz">Proponowana zmiana przepisów celnych jest wynikiem procesu usuwania różnych barier i zakazów, nie mających dzisiaj uzasadnienia w dobie stabilizacji społeczno-politycznej i porozumienia następującego również w wyniku dyskusji przy okrągłym stole.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PosełJacekAntonowicz">Liberalizacja Prawa celnego dotyczy odstąpienia od zakazu przywozu z zagranicy, szczególnie przez osoby fizyczne po 1 egzemplarzu utworów i przekazów informacji, dotychczas nie dopuszczonych do rozpowszechniania w kraju. Generalnie zakaz przywozu do kraju towarów celnych wyrażonych za pomocą druków, obrazów lub innych form służących do ich utrwalania i przekazywania, o treści szkodliwej dla dobra Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wyrażony w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 26 marca 1975 zostaje utrzymany, gdyż niewątpliwie jest to jeden z wymogów bezpieczeństwa i ochrony interesów państwa. Proponuje się jednak dodanie ustępu 2 wyłączającego z tego zakazu utwory i przekazy informacji przywożone przez osoby fizyczne po jednym egzemplarzu tego samego tytułu lub tego samego numeru, w tym również prenumeraty. To wyłączenie nie dotyczy utworów i przekazów informacji o treści pornograficznej.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PosełJacekAntonowicz">Ustawa przewiduje natomiast zakaz przywozu i wywozu innych przedmiotów mogących służyć celom sprzecznym z dobrem i interesami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przy czym towary te ulegają przepadkowi.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PosełJacekAntonowicz">Trzeba obiektywnie stwierdzić, że cele przywozu różnych utworów i przekazów informacji, wyrażających różne treści i poglądy, nie zawsze zgodne z punktem widzenia państwa, nie muszą być utożsamiane z działalnością godzącą w interesy państwa. Obywatel powinien mieć dostęp do różnych źródeł informacji w celach np. naukowych, podejmowania polemik z innymi poglądami, a głównie informacji i śledzenia twórczości w innych krajach. Takie możliwości miały dotychczas na mocy nie publikowanych przepisów tylko niektóre biblioteki i instytucje, ale nie osoby fizyczne.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#PosełJacekAntonowicz">Liberalizacja dotychczas istniejących zakazów w zakresie przywozu utworów i przekazów informacji przywożonych przez osoby fizyczne, aczkolwiek może budzić obawy wykorzystania ich do działań antypaństwowych, to w aktualnym stanie prawnym obawy te są nieuzasadnione, albowiem bariery ochronne interesu państwa zawarowane są w przepisach prawa karnego i administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#PosełJacekAntonowicz">Jak wspomniano wyżej w ustępie 4 art. 13 ustawa przewiduje obligatoryjnie przepadek towarów celnych, który oczywiście nie obejmuje ustępu 2, ale kwalifikacja tych towarów zależna jest jednak zawsze od subiektywnej oceny organów celnych. Obecnie obowiązujące prawo nie przewiduje jednak możliwości skargi obywateli do Naczelnego Sądu Administracyjnego w razie przepadku towarów celnych uznanych przez organy celne za służące celom sprzecznym z dobrem i interesami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przepadkowi mogą ulegać również towary inne, przewożone w tej samej przesyłce z towarami zakwestionowanymi.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#PosełJacekAntonowicz">O zmianę treści ustawy w tym przedmiocie wystąpiła do Prezydium Sejmu Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Ewa Łętowska. Pani Rzecznik uzasadniała to szeregiem skarg obywateli na postępowanie organów celnych, które na mocy art. 13 ust. 3 ustawy orzekały, bez możliwości skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego, o przepadku różnych przedmiotów zatrzymanych w toku kontroli celnej przywozowej, uznając je za mogące służyć celom sprzecznym z dobrem i interesami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Polskie urzędy celne mają uprawnienia umożliwiające skuteczną kontrolę przywozową i wywozową, realizując przy tym politykę głównie gospodarczą państwa, mają też prawo do zatrzymywania towarów, których posiadanie lub obrót jest na mocy obowiązującego prawa lub umów międzynarodowych zabroniony albo poddany ograniczeniom, przy czym dotyczy to również wszelkich przedmiotów mogących służyć celom sprzecznym z dobrem i interesami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jest więc rzeczą oczywistą, że orzekanie na mocy własnego uznania przez organ administracyjny, jakim jest urząd celny, o przepadku własności osobistej obywatela, bez możliwości złożenia skargi do właściwego sądu, narusza postanowienia art. 18 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a także stoi w sprzeczności z zasadami wyrażonymi w Międzynarodowych Paktach Praw Człowieka, które stanowią w art. 14, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd zarówno w sprawach karnych, jak i co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych i administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#PosełJacekAntonowicz">Komisje podzieliły stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, proponując, aby w przedstawionym Sejmowi projekcie zmiany Prawa celnego uwzględnić i ten ważny, podnoszony przez Rzecznika problem. W tym wypadku wprowadzono korektę ust. 6 w art. 13, dodając sformułowanie, iż decyzje dotyczące przepadku utworów i przekazów informacji, o których mowa w ust. 4, mogą być zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#PosełJacekAntonowicz">Ponadto Komisje uznały za słuszne wprowadzenie w życie ustawy z dniem ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#PosełJacekAntonowicz">Wysoki Sejmie! Przepływ informacji w skali globalnej, przy ożywionych kontaktach handlowych, turystycznych, różnych formach indywidualnej współpracy obywateli wielu krajów jest konieczny i nieodzowny. Rzecz więc w tym, by nie tworzyć barier dla tego przepływu, a równocześnie maksymalnie zabezpieczyć interes państwa.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#PosełJacekAntonowicz">Zdaję sobie sprawę z tego, że wprowadzenie zmian do ustawy Prawo celne wymaga jeszcze zmiany szeregu aktów wykonawczych oraz doskonalenia pracy organów celnych. Jednak konieczność dalszego otwarcia się Polski na świat wymaga takich rozwiązań i jest zgodne z oczekiwaniem społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#PosełJacekAntonowicz">Wnoszę zatem do Wysokiej Izby o uchwalenie projektu ustawy, druk nr 528, wraz z proponowanymi poprawkami w druku nr 568. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo celne wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Współpracy Gospodarczej z Zagranicą oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo celne jednogłośnie.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 16 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Usług, Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji Prac Ustawodawczych o poselskim projekcie ustawy o samorządzie zawodowym prywatnych podmiotów gospodarczych (druki nr 553, 569 i 569-A, który został obywatelom posłom doręczony w dniu dzisiejszym).</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Krystyna Wawrzynowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Rynku Wewnętrznego i Usług, Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji. Prac Ustawodawczych przedstawiam Wysokiemu Sejmowi poselski projekt ustawy o samorządzie zawodowym niektórych podmiotów gospodarczych, druk nr 553, w tekście jednolitym w druku nr 569 oraz z poprawkami w druku nr 569A.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Posłowie podpisani pod projektem ustawy, wykazując inicjatywę ustawodawczą, chcieli stworzyć możliwość zrzeszania się w samorządzie zawodowym niektórych podmiotów gospodarczych, zorganizowanych dotychczas w zrzeszeniach prywatnego handlu i usług, w zrzeszeniach transportu, które z mocy art. 53 ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej przestały istnieć. Z dniem wejścia w życie ustawy wolą wysokiej Izby utraciły bowiem moc przepisy regulujące działalność organizacji samorządu nie uspołecznionego handlu i usług, gastronomii, usług nierzemieślniczych oraz osób prowadzących taką działalność w zakresie transportu.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Naświetlić w tym momencie należałoby, iż organizacje kupieckie w Polsce mają długą, prawie 500-letnią tradycję. Już w XV wieku działały na ziemiach polskich bractwa kupieckie, konfraternie i kongregacje. Przetrwały one nawet czas zaborów i w zmienionych formach dotrwały do XX wieku. W okresie II Rzeczypospolitej nastąpił znaczny rozwój tego typu organizacji i stopniowa ich integracja zakończyła się powołaniem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupieckich w 1925 r. Organizacje te uzyskały prawne podstawy działania na podstawie prawa przemysłowego z 1927 r. i działały równolegle do instytucji izb przemysłowo-handlowych, wprowadzonych rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z 15 lipca 1927 r.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Po wojnie organizacje prywatnego handlu i usług uzyskały jednoznaczny charakter organizacji samorządu zawodowego, na podstawie zarządzenia Ministra Handlu Wewnętrznego z 8 listopada 1944 r., a w obecnie istniejącym kształcie działały na podstawie ustawy z 18 lipca 1974 r. o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W związku z podjętą regulacją prawną w ustawie o prowadzeniu działalności gospodarczej wyłoniła się kwestia dalszych losów dotychczas działających organizacji samorządu zawodowego zarówno rzemiosła, jak i prywatnego handlu i usług, mających bogaty dorobek w dotychczasowej swej działalności.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W odniesieniu do organizacji samorządu rzemieślniczego kwestia ta została uregulowana ustawą o rzemiośle z dnia 22 marca 1989 r. Próbę uregulowania jej w stosunku do innych podmiotów pozarolniczego sektora gospodarki nie uspołecznionej wnieśli inicjatorzy niniejszego projektu.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Potrzeba taka zrodziła się nie tylko z dotychczasowych tradycji, ale również z uzyskanej orientacji na podstawie przeprowadzonych badań, iż 70% do 85% działających kupców, gastronomików, transportowców wyraża chęć zrzeszenia się w organizacjach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Powołanie więc typowych samorządów zawodowych, nie będących organizacjami gospodarczymi, spełnia wolę członków dotychczasowych zrzeszeń, o których mówiłam na wstępie, a równocześnie jest zgodne z podstawowymi. założeniami reformy gospodarczej, a także jej uregulowań prawnych, jak np. ustawa o działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Wysoka Izbo! Niniejszy projekt ustawy zapewnia dobrowolność zrzeszenia się podmiotów gospodarczych, określanych dotychczas w nomenklaturze jako jednostki gospodarki nie uspołecznionej pozarolniczej — w zrzeszenia. Nie ogranicza także możliwości zrzeszenia się tym podmiotom w izby gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Proponowany projekt ustawy określa zasady tworzenia i działania samorządu zawodowego kupców, gastronomików, usługowców różnego rodzaju, transportowców i innych, jak np. flisacy, rybacy. Zrzeszenie może być utworzone, jeżeli z taką inicjatywą wystąpi co najmniej 50 osób prowadzących określoną działalność gospodarczą. W wypadku osób prowadzących działalność transportową, ze względu na olbrzymią liczbę tych podmiotów gospodarczych, z inicjatywą utworzenia zrzeszenia zaproponowano, iż musi wystąpić co najmniej 200 osób. Dziesięć zrzeszeń może powołać ogólnokrajową reprezentację o nazwie określonej przez statut.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Ustawa skonstruowana jest w taki sposób, że może być powołanych w kraju na przykład kilka ogólnokrajowych reprezentacji zrzeszeń kupców. Zakres i zasięg, działań zrzeszeń, ich zadania, prawa i obowiązki członków oraz źródła finansowania działalności statutowej określają statuty zrzeszeń uchwalone przez zebranie członków. Zrzeszenia i ogólnokrajowe reprezentacje utrzymują się wyłącznie ze składek członkowskich. Ustawa nie powoduje więc żadnych skutków finansowych dla budżetu.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Zadaniem zrzeszeń jest między innymi reprezentowanie interesów jego członków wobec organów administracji państwowej, utrwalanie więzi środowiskowych, utrwalanie postaw zgodnych z zasadami etyki zawodowej, a także prowadzenie kas oraz funduszów zapomogowo-pożyczkowych. Natomiast ogólnokrajowe reprezentacje zapewniają zrzeszonym w nich organizacjom pomoc w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności społeczno-zawodowej oraz reprezentowanie interesów członków zrzeszeń w kraju i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Zrzeszenia i ich ogólnokrajowe reprezentacje mogą przyznawać wyróżnienia organizacyjne i tytuły honorowe.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Istniejące w dniu wejścia w życie ustawy zrzeszenia prywatnego handlu i usług, zrzeszenia transportu prywatnego oraz ich naczelne rady ulegają przekształceniu lub likwidacji stosownie do wymogów określonych w art. 6 i 49 ustawy o działalności gospodarczej lub niniejszej ustawy. Zrzeszenia i ich ogólnokrajowe reprezentacje uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania ich do rejestru właściwego dla siedziby organizacji sądu rejestrowego.</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Komisje zaproponowały wejście w życie ustawy z dniem 1 lipca 1989 roku.</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiając dzisiaj projekt ustawy do decyzji obywateli posłów, wyrażam przekonanie, iż przyczynimy się do ustabilizowania struktur organizacyjnych drobnych podmiotów gospodarczych, a tym samym do uspokojenia osób prowadzących przedmiotową działalność gospodarczą co do trwałych form organizacyjnych, umacniających ich działalność zawodową przez oparcie w organizacji samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#PosełKrystynaWawrzynowicz">W imieniu posłów wnoszących projekt ustawy oraz posłów pracujących w komisjach: Rynku Wewnętrznego i Usług; Spraw Samorządowych oraz Prac Ustawodawczych, wnoszę o przyjęcie projektu ustawy przez Wysoką Izbę, zawartego w drukach 553, 569 i 569A. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-51.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o samorządzie zawodowym prywatnych podmiotów gospodarczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Spraw Samorządowych, Komisję Rynku Wewnętrznego i Usług oraz Komisję Prac Ustawodawczych wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 569-A — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o samorządzie zawodowym niektórych podmiotów gospodarczych przy 337 głosach za i 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 17 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o izbach gospodarczych (druki nr 510 i 576).</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Mieczysław Frącki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełMieczysławFrącki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! 20 kwietnia bieżącego roku Rząd skierował do Sejmu projekt ustawy o izbach gospodarczych — druk nr 510. Prezydium Sejmu skierowało ten projekt do rozpatrzenia bezpośrednio do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji Prac Ustawodawczych. Projekt został skierowany również do zaopiniowania do Rady Społeczno-Gospodarczej i Zespołu Doradców Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PosełMieczysławFrącki">W czasie obrad Komisji w dniu 11 maja br. część posłów wniosła propozycje istotnych zmian w stosunku do przedłożenia rządowego. Propozycje te dotyczą między innymi: reprezentowania przedsiębiorstw państwowych w izbach przez dyrektora i przedstawiciela samorządu pracowniczego; rozszerzenia uprawnień izb gospodarczych w sprawach opiniowania i oceny funkcjonowania mechanizmów gospodarczych oraz inicjowania nowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#PosełMieczysławFrącki">Przedstawiciele Rządu obecni na posiedzeniu stwierdzili, że propozycje te w sposób istotny odbiegają od intencji prezentowanego projektu ustawy i wnieśli o przerwanie dalszych prac nad nim.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#PosełMieczysławFrącki">Rząd po przeprowadzeniu analiz zgłoszonych poprawek uwzględnił część proponowanych zmian i ponownie przedstawił zweryfikowany projekt ustawy pod obrady Komisji.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#PosełMieczysławFrącki">W dniu 24 maja br. Komisje z udziałem przedstawicieli Rządu i ekspertów, po wysłuchaniu sprawozdania podkomisji i odbyciu dyskusji, przedkładają w sprawozdaniu jednolity tekst proponowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#PosełMieczysławFrącki">Obywatele Posłowie! Projekt ustawy reguluje zrzeszanie się podmiotów prowadzących działalność gospodarczą — na zasadzie dobrowolności i równoprawności, bez względu na formę organizacyjną i reprezentowaną formę własności, w organizację o nazwie izby gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#PosełMieczysławFrącki">Projekt zakłada, że izby gospodarcze mogą utworzyć wspólną reprezentację — Krajową Izbę Gospodarczą oraz w celu promocji handlu zagranicznego wyodrębnioną funkcjonalnie i organizacyjnie Polską Izbę Handlu Zagranicznego. Projekt konstytuuje samorządowy charakter tych organizacji i określa zasady ich funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#PosełMieczysławFrącki">Powołanie izb gospodarczych wynika z realizacji idei pełnego upodmiotowienia uczestnictwa w życiu gospodarczym, jest konsekwencją zasady wolności gospodarczej, pełnej samodzielności oraz równoprawności podmiotów gospodarczych bez względu na sektor gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#PosełMieczysławFrącki">Projekt ustawy nawiązuje do rozwiązań, jakie funkcjonowały w Polsce od 1927 r. do 1950 r. w formie izb przemysłowo-handlowych. Ta forma uczestnictwa w zarządzaniu w sferze gospodarki przez podmioty gospodarcze została później wyeliminowana przez wprowadzenie wyłączności państwa w życiu gospodarczym, reglamentację i zróżnicowanie warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez niepaństwowe podmioty gospodarcze oraz nakazowo-rozdzielczy model zarządzania gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#PosełMieczysławFrącki">Zapowiedzią powołania izb gospodarczych był art. 6 ustawy o działalności gospodarczej uchwalonej przez Wysoką Izbę pod koniec ubiegłego roku. Ustawa ta przewidziała możliwość zrzeszania się podmiotów gospodarczych na zasadzie pełnej dobrowolności w organizacje działające na podstawie ustaw.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#PosełMieczysławFrącki">Należy przypomnieć, że ustawa o niektórych warunkach konsolidacji gospodarki narodowej oraz o zmianie niektórych ustaw zniosła instytucję zrzeszeń przedsiębiorstw państwowych. Była to jedyna ustawowo regulowana forma zrzeszania się o charakterze uniwersalnym z punktu widzenia podmiotowego — w zrzeszeniu przedsiębiorstw państwowych mogły uczestniczyć wszelkie podmioty gospodarcze, a więc także osoby fizyczne, jednostki badawczo-rozwojowe, spółdzielnie i spółki — lecz ograniczona — jeżeli chodzi o cel działania tylko do celów gospodarczych. Izby gospodarcze nie będą natomiast powstawały w celach bezpośrednio ekonomicznych. Do tego celu są w prawie przewidziane inne formy organizacyjne uczestnictwa w życiu gospodarczym, takie jak: spółki handlowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#PosełMieczysławFrącki">W stosunku do przedłożenia rządowego istotnemu zawężeniu uległ zakres ograniczeń możliwości zrzeszania się w izbach gospodarczych. Ograniczenie to dotyczy obecnie wyłącznie osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą jako uboczne zajęcie zarobkowe. W przedłożeniu rządowym ograniczenie dotyczyło również prowadzących działalność gospodarczą organizacji społecznych, w tym stowarzyszeń, organizacji samorządowych, związków zawodowych i fundacji.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#PosełMieczysławFrącki">Przewiduje się pełną samodzielność podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w określaniu w statutach szczegółowych zadań izb gospodarczych i form ich realizacji w granicach ustawowo powierzonej samorządowej funkcji. Dotyczy to zadań wewnątrzorganizacyjnych, jak i publiczno-prawnych — art. 2 i 4 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#PosełMieczysławFrącki">Funkcje publiczno-prawne izb mogą być wzbogacane drogą przekazywania im przez Radę Ministrów niektórych innych zadań ustawowo powierzonych administracji państwowej. Przekazanie dodatkowych zadań może nastąpić na wniosek, a komisje uzupełniły: „lub za zgodą” izby gospodarczej — art. 5 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#PosełMieczysławFrącki">Należy przewidywać, że w ramach reformy centrum zarządzania będzie postępowało uspołecznianie zarządzania gospodarką, a tym samym będzie wzrastać liczba zadań przekazywanych organizacjom samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#PosełMieczysławFrącki">Celowe jest podkreślenie zmian dokonanych w art. 4 ust. 1. Komisje po dyskusji, w uzgodnieniu z Rządem wprowadziły następujący zapis: „Izba gospodarcza jest uprawniona do wyrażania opinii o projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki”. W przedłożeniu rządowym był natomiast zapis: „Izba gospodarcza może wyrażać opinię”. Jest to różnica istotna, administracja państwowa jest bowiem zobowiązana do zapewnienia warunków umożliwiających korzystanie przez izby z tych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#PosełMieczysławFrącki">Ważne jest ustalenie art. 7 ust. 4 projektu ustawy. Stanowi ono, że statut izby nie może ograniczać uprawnień podmiotów prowadzących działalność gospodarczą do zrzeszania się w izbie gospodarczej. Zapis ten zatem gwarantuje otwarty charakter tej organizacji. W ten sposób tworzy się zabezpieczenie przed organizacją wyłącznie branżową lub o charakterze monopolistycznym.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#PosełMieczysławFrącki">Kolejną zmianą wprowadzoną do projektu ustawy w stosunku do przedłożenia rządowego jest zniesienie wszelkich ograniczeń dla izb do prowadzenia działalności gospodarczej z zastrzeżeniem, że dochód z tej działalności służy realizacji celów statutowych izby i nie może być przeznaczony do podziału między jej członków.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#PosełMieczysławFrącki">Izby gospodarcze mogą na zasadzie dobrowolności zrzeszać się w Krajowej Izbie Gospodarczej. W Krajowej Izbie Gospodarczej mogą zrzeszać się również organizacje gospodarcze i społeczne, których przedmiotem działania jest wspieranie rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#PosełMieczysławFrącki">Dla wykonywania wspólnych zadań w zakresie promocji handlu zagranicznego Krajowa Izba Gospodarcza tworzy funkcjonalnie i organizacyjnie wyodrębnioną Polską Izbę Handlu Zagranicznego. Propozycja przepisów odnoszących się do Polskiej Izby Handlu Zagranicznego umożliwia kontynuowanie i rozwijanie funkcji i zadań dotychczasowej Polskiej Izby Handlu Zagranicznego — takich zadań, jak współpraca bilateralna, współpraca wielostronna oraz z organizacjami międzynarodowymi — oraz wykonywanie zadań w sferze publiczno-prawnej, jak na przykład prowadzenie kolegium arbitrów, upowszechnianie polskich zwyczajów handlowych, a także realizowanie innych zadań wynikających z umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#PosełMieczysławFrącki">Polska Izba Handlu Zagranicznego będzie także wykonywać różnorodne zadania typu ekspertyzowo-usługowego na rzecz podmiotów gospodarczych w sprawach związanych z handlem zagranicznym. Polska Izba Handlu Zagranicznego jest według proponowanych rozwiązań instytucją samorządu gospodarczego i w pełni wiarygodną za granicą i w kraju.</u>
          <u xml:id="u-53.21" who="#PosełMieczysławFrącki">W przepisach końcowych i przejściowych (art. 15) przewidziano bezkolizyjne przekształcenie obecnej Polskiej Izby Handlu Zagranicznego w instytucję samorządu gospodarczego oraz utratę mocy dekretu z 1949 r. o utworzeniu Polskiej Izby Handlu Zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-53.22" who="#PosełMieczysławFrącki">Już po posiedzeniach komisji do Sejmu wpłynął umotywowany wniosek Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Poznaniu o wyodrębnienie ze struktury Polskiej Izby Handlu Zagranicznego Międzynarodowych Targów Poznańskich jako samodzielnego podmiotu gospodarczego. W dniu wczorajszym komisje przy udziale przedstawicieli Rządu rozpatrzyły wymieniony wniosek i przedkładają następującą autopoprawkę do projektu ustawy. W art. 15 ust. 3 dopisuje się następujący tekst: „Z wyjątkiem wyodrębnionego w jednostce organizacyjnej Polskiej Izby Handlu Zagranicznego pod nazwą Międzynarodowe Targi Poznańskie, których status określi Minister Współpracy Gospodarczej z Zagranicą”.</u>
          <u xml:id="u-53.23" who="#PosełMieczysławFrącki">Wysoka Izbo! Prezentowany projekt ustawy kończy serię ustaw z zakresu prawa gospodarczego, tworzących nowe warunki prawno-organizacyjne dla prowadzenia działalności gospodarczej. Powinny one w sposób istotny przyczynić się do wzrostu aktywności krajowych i zagranicznych podmiotów gospodarczych. Początki tego obecnie obserwujemy.</u>
          <u xml:id="u-53.24" who="#PosełMieczysławFrącki">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisji Spraw Samorządowych oraz Komisji Prac Ustawodawczych, w imieniu których mam zaszczyt przemawiać, wnoszę o przyjęcie sprawozdania zawartego w druku sejmowym nr 576 i uchwalenie ustawy o izbach gospodarczych, której jednolity tekst jest zawarty w tym sprawozdaniu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-53.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie głos zabrać?</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o izbach gospodarczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisję Spraw Samorządowych oraz Komisję Prac Ustawodawczych wraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o izbach gospodarczych przy 351 głosach za, 1 przeciw i 6 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#Marszałek">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 577.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#Marszałek">Na tym kończymy 50 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia Sejmu został sporządzony i znajduje się u mnie. Jeżeli do końca posiedzenia nikt nie zgłosi sprzeciwu, będę uważał, że Sejm ten protokół przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Tylko dni dzielą nas od końca IX kadencji Sejmu. Zamknęła ona pewien okres życia społeczno-politycznego w naszym kraju. W jej toku położyliśmy także podwaliny pod nowy etap kształtowania w Polsce demokratycznego, pluralistycznego systemu politycznego. Już sam ten fakt stanowi o wadze dokonań Sejmu w minionym czteroleciu.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#Marszałek">Główną treścią naszych działań było dążenie do wszechstronnych reform i pogłębienia porozumienia narodowego. Kierowało nami przekonanie, że tylko tą drogą możemy przezwyciężać kryzys ekonomiczny, przyspieszyć rozwój kraju, nadać socjalizmowi właściwe mu humanistyczne oblicze.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#Marszałek">Nie było to zadanie łatwe. Wymagało ono odwagi myślenia, wielu przewartościowań, wielkiej wyobraźni i poczucia odpowiedzialności za przyszłość kraju. Przemiany w świadomości zachodziły w różnym stopniu w poszczególnych środowiskach społecznych czy ogniwach aparatu państwowego, ulegały przyspieszeniu pod wpływem zmieniającej się sytuacji gospodarczej i społecznej kraju. Dlatego też zakres i kształt reformy konkretyzowały się w miarę upływu kadencji, radykalizacji ulegały poglądy na tempo wdrażania zmian. Nie obeszło się bez zahamowań. Z satysfakcją możemy dzisiaj jednak stwierdzić, że dążenia reformatorskie znajdowały zawsze w Sejmie głębokie zrozumienie i wsparcie, że posłowie, kluby poselskie, Sejm jako najwyższy organ władzy państwowej, opowiadał się zawsze za tym wszystkim, co wywodziło się z reformatorskiego nurtu. Natomiast wszelkie próby nawrotu spotykały się w większości przypadków ze stanowczym sprzeciwem.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#Marszałek">Sejm zdecydowanie opowiedział się za okrągłym stołem. Z pełnym poparciem Sejmu spotkały się jego ustalenia. Do okrągłego stołu i jego ustaleń strony porozumienia dochodziły przy moderującej roli Kościoła, wznosząc się ponad obawy, urazy i zacietrzewienie, z myślą o wspólnym dobru — Polsce.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#Marszałek">Przesłanki tych głębokich przemian narastały w toku całej IX kadencji.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#Marszałek">Konsekwentnie realizowaliśmy w minionym czteroleciu reformy polityczne. Dokonaliśmy zmian Konstytucji, wprowadzając do arsenału demokracji socjalistycznej instytucję referendum oraz nową kategorię własności — mienie komunalne, jako podstawę ekonomiczną samorządu terytorialnego; uchwaliliśmy nowelę ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego, ustawę o Rzeczniku Praw Obywatelskich, dokonaliśmy wyboru pierwszego składu Trybunału Konstytucyjnego, co stworzyło możliwości podjęcia przez Trybunał działalności. W ten sposób Sejm IX kadencji potwierdził polityczną wolę dokonywania dalszych głębokich demokratycznych przeobrażeń.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#Marszałek">W łonie partii, w stronnictwach politycznych, w organizacjach katolików i chrześcijan świeckich oraz w szeregach opozycji zachodziły głębokie procesy przewartościowań. Uchwały X Plenum KC PZPR, potwierdzone ustaleniami Krajowej Konferencji Delegatów PZPR, stworzyły warunki szerokiego otwarcia dla zmian w kierunku pluralizmu politycznego, społecznego i gospodarczego, kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego, tworzenia pluralistycznej demokracji parlamentarnej. Aktywnie i twórczo współtworzyły ten proces ZSL i SD, stowarzyszenia katolików i chrześcijan świeckich oraz PRON.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#Marszałek">Ukoronowaniem tego procesu stały się ustawy z 7 kwietnia 1989 r. ustanawiające instytucję Prezydenta i Senatu, demokratyzujące ordynacje wyborcze, Prawo o stowarzyszeniach i ustawodawstwo związkowe. Zostały one poprzedzone rozmowami z kręgami opozycji politycznej oraz ustaleniami okrągłego stołu, które znalazły swój wyraz w suwerennie podjętych przez Sejm decyzjach ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#Marszałek">Podstawowym celem tych decyzji przywracających pluralizm związkowy oraz umożliwiających przeprowadzenie wyborów do Sejmu i Senatu z udziałem opozycji, było niezmienne dążenie do porozumienia narodowego, poszerzenia bazy społecznej rządzenia i reform.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#Marszałek">Istotną rolę odegrała w IX kadencji działalność na rzecz realizacji reformy gospodarczej. Uchwaliliśmy szereg ustaw, stwarzających ramy prawne drugiego etapu reformy gospodarczej. Zaliczyć do nich należy m.in. ustawy: o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym; o jednostkach badawczo-rozwojowych; o działalności gospodarczej; o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych; o gospodarce finansowej przedsiębiorstw; o obligacjach; o izbach gospodarczych; o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#Marszałek">Podstawowym celem reformy i ściśle związanej z nią polityki gospodarczej było dążenie do przezwyciężenia kryzysu gospodarczego oraz przyspieszony rozwój gospodarki, stwarzający możliwość skutecznej ochrony poziomu życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#Marszałek">Na dokonania Sejmu w latach 1985–1989 w dziedzinie gospodarczej należy patrzeć przez pryzmat warunków, w jakich przyszło mu działać. Wiele z nich Sejm starał się często z dobrym skutkiem współkształtować. Wiele jednak miało charakter obiektywny i trzeba było je uwzględnić przy podejmowaniu decyzji. Wśród barier rozwojowych o charakterze obiektywnym należy wymienić te, które wynikają ze stanu i struktury gospodarki, z zacofania technologicznego w wielu gałęziach produkcji, braku materiałów i surowców, przestarzałej struktury produkcji i zatrudnienia. Wymienić należy również czynniki zewnętrzne. Żadna gospodarka nie może prawidłowo funkcjonować, w warunkach zerwania więzi handlowo-kredytowych z partnerami zagranicznymi. Gospodarka polska w takich warunkach funkcjonowała i funkcjonuje dotychczas. Mimo wielu deklaracji czołowych polityków z zachodu — nasze międzynarodowe stosunki gospodarcze dalekie są od pełnej normalizacji, a częściowo noszą nawet cechy dyskryminacyjne. Przeprowadzane z dużym udziałem Sejmu — zwłaszcza w ostatnim okresie — głębokie reformy stwarzają gospodarce narodowej warunki intensywniejszego rozwoju w przyszłości. W gospodarce cuda się jednak nie zdarzają. Owoce tych działań będzie można zbierać tylko stopniowo.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#Marszałek">W minionych 4 latach mimo czynionych wysiłków nie udało się osiągnąć równowagi rynkowej, a tym samym normalizacji gospodarki i nastrojów społecznych. Narastająca skala inflacji, duże zróżnicowanie odczuwania jej skutków przez różne grupy społeczne, brak powiązania szybkiego wzrostu płac z wynikami, jakością i charakterem pracy, niedostatki na rynku — oto czynniki, które niwelują w odczuciu społecznym takie pozytywne fakty, jak szybszy niż zakładano wzrost dochodu narodowego, wzrost obrotów w handlu zagranicznym czy wzrost dochodów osobistych przeznaczonych na spożycie. Do niepokojących zjawisk gospodarczych ostatnich lat należy powolniejszy niż zakładano wzrost produkcji rolniczej oraz postępujący nadal regres w budownictwie mieszkaniowym. Temu ostatniemu problemowi, o bardzo ujemnych skutkach społecznych, poświęciliśmy jedno z posiedzeń Sejmu. Przyjęty wówczas program, jak dotychczas nie przyniósł odczuwalnych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#Marszałek">Należy stwierdzić, że jedną z przyczyn niepowodzeń była niestabilność i niekonsekwencja lub niewłaściwe wprowadzanie mechanizmów i przedsięwzięć drugiego etapu reformy gospodarczej, zwłaszcza przeprowadzenie tzw. operacji cenowo-dochodowej. Przy czym Rząd nie zawsze uwzględniał opinie i zastrzeżenia Sejmu, wyrażone w uchwałach, których trafność potwierdził dalszy bieg wypadków. Sejm, w rezultacie dokonanej przez Komisję Nadzwyczajną oceny, uwzględniając stanowisko związków zawodowych — przyjął dymisję Rządu Premiera Messnera.</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#Marszałek">Realizowana obecnie z całą energią przez Rząd Premiera Rakowskiego polityka konsekwentnego wdrażania reformy gospodarczej, oparta na zasadzie wolności podejmowania działalności gospodarczej, równego traktowania wszystkich form własności, postępującej demonopolizacji, i urynkowieniu gospodarki powinna przynieść oczekiwane rezultaty. Jednakże jej powodzenie uzależnione jest od społecznego consensusu, zrozumienia i wsparcia ze strony wszystkich struktur naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#Marszałek">W okresie IX kadencji prace Sejmu w dużym stopniu koncentrowały się wokół działalności ustawodawczej. Świadczy o tym liczba 149 uchwalonych ustaw. Nic w tym dziwnego, skoro całe czterolecie — a zwłaszcza jego druga połowa — zaznaczyło się wszechstronnymi i głębokimi reformami. Ten bogaty dorobek generalnie należy ocenić pozytywnie. Chociaż z drugiej strony niepokoić musi tak znaczna niestabilność prawa, tym bardziej, że niektóre ustawy były nowelizowane kilkakrotnie w czasie kadencji, a nawet w niedługim czasie po ich uchwaleniu.</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#Marszałek">Trudno jest nawet najogólniej przedstawić niezwykle bogatą treść uchwalonych ustaw. Duża ich część związana jest z reformami, pozostałe dotyczą prawie wszystkich dziedzin życia, m.in. rolnictwa, spraw socjalnych, w tym emerytur i rent, systemu podatkowego, samorządu lekarskiego, młodzieży. Z ostatnio uchwalonego pakietu ustaw, związanych z realizacją ustaleń okrągłego stołu wymienić należy m.in. zmiany w przepisach karnych, Prawie prasowym, dotyczące szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#Marszałek">Wyrazem dążenia do integracji społeczeństwa wokół szczególnie cennych tradycji historycznych jest ustawa o ustanowieniu dnia 11 listopada Narodowym Świętem Niepodległości. Z ducha porozumienia narodowego i tradycji tolerancji wywodzą się ustawy określające stosunek Państwa do Kościoła Katolickiego oraz gwarancje wolności sumienia i wyznania.</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#Marszałek">Projekty ustaw ulegały w Sejmie z reguły daleko idącym zmianom. Na ogólną liczbę 149 ustaw, jedynie 8 przyjęto bez poprawek, 94 z poprawkami oraz 47 w formie nowego, jednolitego tekstu.</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#Marszałek">Pozytywnym przemianom uległa procedura rozpatrywania projektów ustaw. Powszechnie stosowana była zasada odbywania pierwszych czytań projektów ustaw na posiedzeniach Sejmu, przy czym już w trakcie pierwszego czytania przeprowadzano debaty.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu pragnie podkreślić szczególny wysiłek posłów, związany z pracami ustawodawczymi. Dotyczy to zwłaszcza Komisji Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#Marszałek">Zgodnie z przyjętym na początku kadencji założeniem szczególny nacisk w działalności Sejmu położyliśmy na kontrolę.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#Marszałek">Systematycznie rozpatrywaliśmy programy prac Rządu oraz informacje o ich realizacji; dokonywaliśmy analiz sytuacji społeczno-politycznej kraju; handlu zagranicznego; oświaty i wychowania; sytuacji młodzieży; zwalczania patologii społecznej; postępu naukowo-technicznego, polityki kulturalnej państwa, realizacji ustaw i uchwał Sejmu. Corocznie powracaliśmy do takich problemów, jak polityka zagraniczna, sytuacja w rolnictwie, realizacja reformy gospodarczej, stan samorządu pracowniczego.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#Marszałek">Wzbogaceniu ulegały też formy kontroli. Coroczne sprawozdania Rządu z wykonania planu i budżetu uzupełniane były informacją o realizacji zadań w bieżącym roku, pogłębioną analizą poziomu życia społeczeństwa oraz informacją o stanie zaopatrzenia gospodarki w paliwa i energię; wprowadziliśmy przejściowe formy kontroli np. w postaci kwartalnych informacji Prezesa NBP oraz Ministra Finansów, powołaliśmy Komisję Nadzwyczajną do Kontroli Wdrażania Reformy Gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-54.36" who="#Marszałek">Sejm był w stanie zrealizować swe zadania dzięki szerokiej współpracy z licznymi instytucjami, zespołami i ekspertami. Stworzone zostało własne zaplecze doradcze w postaci Zespołu Doradców Sejmowych. Doniosłą rolę w działalności Sejmu odegrała Rada Społeczno-Gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-54.37" who="#Marszałek">Jednakże natłok spraw i ograniczony czas często nie sprzyjały właściwemu wykorzystaniu opinii przekazywanych przez konsultacyjno-doradcze organy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-54.38" who="#Marszałek">Sejm był w stanie realizować wszechstronną kontrolę dzięki wykorzystywaniu licznych analiz i informacji przekazywanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. IX kadencja Sejmu zapoczątkowała praktykę przedstawiania przez Prezesa NIK informacji o realizacji postanowień Sejmu. Doskonaleniu ustawodawstwa oraz umocnieniu praworządnego ładu sprzyjało współdziałanie z Sejmem Trybunału Konstytucyjnego i Rzecznika Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-54.39" who="#Marszałek">Słabością w działalności kontrolnej Sejmu była ciągle zbyt mała efektywność we wdrażaniu rezultatów kontroli.</u>
          <u xml:id="u-54.40" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Sejm IX kadencji był Sejmem aktywnym, intensywnie pracującym, reagującym na zmieniającą się rzeczywistość. Świadczy o tym liczba 50 plenarnych posiedzeń Sejmu, 240 podjętych uchwał, 579 zgłoszonych interpelacji i zapytań.</u>
          <u xml:id="u-54.41" who="#Marszałek">Codzienna systematyczna działalność kontrolna oraz przygotowawcza do plenarnych posiedzeń Sejmu przebiegała w komisjach sejmowych. Odbyły one ponad 1600 posiedzeń, uchwaliły 537 dezyderatów i opinii.</u>
          <u xml:id="u-54.42" who="#Marszałek">Uczestnicząc w reformowaniu życia gospodarczego, społecznego i politycznego kraju, zmianom ulegał sam Sejm. Na forum Sejmu czymś naturalnym stały się spory i kontrowersje. Zarówno na posiedzeniach Sejmu i komisji, zebraniach klubów i kół poselskich, posłowie przedstawiali problemy odwołując się do swych indywidualnych, częstokroć odmiennych doświadczeń, posługując się argumentacją właściwą swym środowiskom.</u>
          <u xml:id="u-54.43" who="#Marszałek">W przeszłość odeszły w Sejmie IX kadencji jednomyślne głosowania. Tym bardziej więc na podkreślenie zasługuje jednomyślność Sejmu w sprawach dla narodu i państwa podstawowych, gdy wchodziły w grę nadrzędne interesy wszystkich Polaków, gdy trzeba się było wznieść ponad interesy lokalne i środowiskowe.</u>
          <u xml:id="u-54.44" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Lata 1985–1989 to okres postępującego odprężenia w stosunkach Wschód-Zachód, tworzenia klimatu budowy zaufania w Europie. W tym kontekście należy widzieć dorobek Sejmu w działalności międzynarodowej, która w okresie IX kadencji uległa istotnej aktywizacji.</u>
          <u xml:id="u-54.45" who="#Marszałek">Wydarzeniem o szczególnym znaczeniu była zorganizowana w Warszawie z inicjatywy Sejmu, Konferencja Przewodniczących Parlamentów Europy, USA i Kanady. Konferencja — pierwsza tego rodzaju w historii międzyparlamentarnej współpracy — stała się debata parlamentarną nad przyszłością Europy. Służyła współpracy europejskiej, przezwyciężaniu podziału Europy jako pozostałości „zimnej wojny”.</u>
          <u xml:id="u-54.46" who="#Marszałek">Wszyscy uczestnicy podkreślali, że Warszawa przez to spotkanie stała się tym dla parlamentów, czym Helsinki dla rządów.</u>
          <u xml:id="u-54.47" who="#Marszałek">Ważnym rezultatem Konferencji było utrwalenie idei odbywania spotkań przewodniczących parlamentów w przyszłości i wprowadzenie ich do kalendarza życia międzynarodowego. Wierzę, że te spotkania będą zaczynem wspólnego parlamentu we wspólnym domu europejskim.</u>
          <u xml:id="u-54.48" who="#Marszałek">W IX kadencji dokonany został istotny postęp w nawiązywaniu i rozwijaniu kontaktów Sejmu z parlamentarnymi organizacjami Europy, takimi jak Parlament Europejski, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Zgromadzenie Północno-Atlantyckie. Dokonano wymiany licznych delegacji klubów i kół poselskich z poszczególnymi frakcjami politycznymi bądź komisjami tych organizacji.</u>
          <u xml:id="u-54.49" who="#Marszałek">Aktywność i inicjatywność Sejmu w kontaktach z tymi organizacjami zaowocowała pojawieniem się coraz bardziej konstruktywnych i życzliwych dla Polski akcentów w kolejnych rezolucjach Parlamentu Europejskiego, postulujących stworzenie korzystnych nam warunków dla ułożenia naszych stosunków z obszarem Wspólnoty Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-54.50" who="#Marszałek">Sejm zyskał w tych organizacjach duży autorytet. Wyrazem tego było zaproszenie Marszałka Sejmu do udziału w uroczystościach 40-lecia Rady Europy i zapowiedź przyznania Polsce statusu „specjalnego gościa” w Radzie Europy.</u>
          <u xml:id="u-54.51" who="#Marszałek">W IX kadencji aktywnie rozwijaliśmy bilateralne kontakty z wieloma parlamentami wszystkich regionów świata.</u>
          <u xml:id="u-54.52" who="#Marszałek">Za pożyteczną tendencję we współpracy bilateralnej należy uznać rosnącą rolę bezpośrednich kontaktów między komisjami parlamentarnymi. Stanowią one kontynuację dobrze rozwijających się kontaktów indywidualnych i w istotny sposób przyczyniają się do ich wzbogacania.</u>
          <u xml:id="u-54.53" who="#Marszałek">Wydarzeniem o szczególnej randze i wymowie było uroczyste plenarne posiedzenie Sejmu w dniu 11 lipca 1988 r. z udziałem Sekretarza Generalnego KC KPZR Michaiła Gorbaczowa, który z trybuny sejmowej wygłosił doniosłe przemówienie dotyczące rozwoju stosunków polsko-radzieckich i ważnych elementów kształtowania polityki odprężenia i rozbrojenia międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-54.54" who="#Marszałek">Ważną rolę, rozszerzającą wpływ Sejmu na kształtowanie polityki zagranicznej państwa, odegrały plenarne posiedzenia Sejmu, w trakcie których w każdym roku Minister Spraw Zagranicznych poddawał pod debatę poselską aktualne kierunki i zadania polityki zagranicznej Rządu.</u>
          <u xml:id="u-54.55" who="#Marszałek">Szczególnie aktywną rolę spełniała Komisja Spraw Zagranicznych rozpatrując na bieżąco podstawowe problemy i zagadnienia z zakresu problematyki międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-54.56" who="#Marszałek">Łączność z Polonią Zagraniczną była przedmiotem bieżącego zainteresowania Sejmu, czego wyrazem było powołanie Zespołu Poselskiego do Spraw Polonii Zagranicznej. Zasadniczym kierunkiem podejmowanych działań było stworzenie optymalnych warunków ułatwiających więź z krajem, jak też rozszerzenie i pogłębienie możliwości włączenia się Polonii we współpracę gospodarczą z krajem.</u>
          <u xml:id="u-54.57" who="#Marszałek">Należy z uznaniem również podkreślić aktywny i owocny udział przedstawicieli Sejmu w pracach Unii Międzyparlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-54.58" who="#Marszałek">Działalność międzynarodowa Sejmu IX kadencji dobrze służyła interesom i potrzebom naszego kraju — przyczyniła się wydatnie do odbudowy i umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej i do tworzenia korzystnego klimatu dla normalizacji i rozwoju międzynarodowych stosunków naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.59" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Istotnym warunkiem skutecznej działalności Sejmu była ścisła współpraca Klubów PZPR, ZSL i SD oraz Kół Poselskich „Pax”, UChS, PZKS, a także z posłami bezpartyjnymi we wszystkich zasadniczych sprawach. Rozwijała się ona pod wpływem głębokich przemian, jakie zachodziły i zachodzą w partii i stronnictwach politycznych. Umacnianie równoprawnego i partnerskiego charakteru stosunków łączących wszystkich uczestników koalicji sprzyjało aktywności i samodzielności klubów i kół poselskich, stwarzało jednocześnie przesłanki wspólnych działań w kwestiach zasadniczych dla państwa i narodu. Dobrze układała się współpraca między Prezydium Sejmu i Klubami oraz Kołami Poselskimi w ramach Konwentu Seniorów, który działał niezwykle aktywnie.</u>
          <u xml:id="u-54.60" who="#Marszałek">Wyrażam Obywatelom Posłom serdeczne podziękowania za wielką pracę jaką wykonaliście, za aktywne, twórcze współtworzenie dorobku Sejmu IX kadencji. Budował on autorytet parlamentu polskiego w kraju i za granica, dobrze służył ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-54.61" who="#Marszałek">Życzę Wam, Drodzy Koledzy Posłowie, sukcesów w dalszej pracy, życzę zdrowia i pomyślności osobistej. Jestem głęboko przekonany, że w nowych warunkach kształtującej się socjalistycznej demokracji parlamentarnej posłowie Sejmu obecnej kadencji w znakomitej większości spożytkują w dalszej działalności społecznej i politycznej bogate doświadczenie, jakie nabyli uczestnicząc w pracach Sejmu obecnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-54.62" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Słowa podziękowania w naszym wspólnym imieniu kieruję do Przewodniczącego Rady Państwa gen. Wojciecha Jaruzelskiego, jako inspiratora i rzecznika doniosłych reform, przeobrażających nasze życie polityczne, społeczne i gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-54.63" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.64" who="#Marszałek">Słowa podziękowania za współpracę kieruję do zastępców Przewodniczącego, sekretarza oraz członków Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.65" who="#Marszałek">Dziękuję Premierowi Mieczysławowi Rakowskiemu,...</u>
          <u xml:id="u-54.66" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.67" who="#Marszałek">...z którym współpraca była stosunkowo krótka, ale niezwykle owocna w inicjatywy i działania na rzecz przyspieszenia reform. Pragnę jeszcze raz powtórzyć podziękowania, jakie skierowałem po dymisji Rządu w ubiegłym roku pod adresem byłego Premiera Zbigniewa Messnera.</u>
          <u xml:id="u-54.68" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.69" who="#Marszałek">Dziękuję wszystkim członkom Rady Ministrów, szefom urzędów i instytucji, którzy w różnych okresach w ramach swoich obowiązków współpracowali z Sejmem.</u>
          <u xml:id="u-54.70" who="#Marszałek">Wyrazy uznania i podziękowania kieruję pod adresem Prezesa Tadeusza Hupałowskiego, kierownictwa i pracowników Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-54.71" who="#komentarz">(Długotrwałe Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.72" who="#Marszałek">Przekazywane przez NIK materiały stanowiły niezwykle istotną pomoc w naszej działalności.</u>
          <u xml:id="u-54.73" who="#Marszałek">Dziękuję za współpracę Rzecznikowi Praw Obywatelskich prof. Ewie Łętowskiej,...</u>
          <u xml:id="u-54.74" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.75" who="#Marszałek">...Prezesowi Trybunału Konstytucyjnego prof. Alfonsowi Klafkowskiemu oraz sędziom Trybunału...</u>
          <u xml:id="u-54.76" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.77" who="#Marszałek">...a także Przewodniczącemu Trybunału Stanu, I Prezesowi Sądu Najwyższego prof. Adamowi Łopatce oraz członkom Trybunału Stanu.</u>
          <u xml:id="u-54.78" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.79" who="#Marszałek">Pragnę przekazać słowa szczególnej wdzięczności moim najbliższym współpracownikom, wicemarszałkom Sejmu Elżbiecie Gacek, Jerzemu Ozdowskiemu, Tadeuszowi Porębskiemu, Markowi Wieczorkowi, a także byłym wicemarszałkom obecnej kadencji Jadwidze Biedrzyckiej i Mieczysławowi Rakowskiemu, oraz przewodniczącym Klubów i Kół Poselskich, z którymi Prezydium Sejmu współdziałało w ramach Konwentu Seniorów oraz przewodniczącym komisji sejmowych i wojewódzkich zespołów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-54.80" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.81" who="#Marszałek">Myślę, że wyrażę również Wasze poglądy, Obywatele Posłowie, dziękując serdecznie za ofiarną i kompetentną pracę i pomoc pracownikom Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-54.82" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.83" who="#Marszałek">Słowa uznania należą się prasie, radiu i telewizji za rzetelną informację o naszej działalności poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-54.84" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.85" who="#Marszałek">Zwracam się z tego miejsca do tych obywateli naszego kraju, którzy tak licznie i żywo reagowali na pracę Sejmu oraz kierowani troską o sprawy publiczne nadsyłali do Sejmu tysiące listów, opinii, wniosków i propozycji.</u>
          <u xml:id="u-54.86" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Za kilka dni wybory do Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-54.87" who="#Marszałek">Przyszły parlament, który będzie odzwierciedlał pełniej polską różnorodność musi skoncentrować swoją uwagę przede wszystkim na doprowadzeniu do końca reformy gospodarczej, na wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowaniach sprzyjających równowadze gospodarczej i rynkowej oraz oczekiwanemu postępowi w tych dziedzinach. Jest to podstawowy warunek utrwalenia i przyspieszenia przemian jakościowych w naszej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-54.88" who="#Marszałek">W dniu 4 czerwca pójdziemy do urn wyborczych, aby wybrać posłów i senatorów. Pamiętajmy więc przy wyborze o potrzebie ciągłości i kontynuacji reform, umacniania zasad porozumienia, dialogu i współpracy, kultury politycznej i poszanowania partnera, uznania kompetencji, spokoju i stabilności kraju, kierowania się dobrem wspólnym ojczyzny. Odrzucajmy postawy i metody konfrontacji, nietolerancji i zacietrzewienia, braku kultury politycznej, nieposzanowania partnera, zasadę jednej prawdy, którą już w Polsce i w Europie przerabialiśmy, naruszania suwerenności Polski, a więc to wszystko, co jest sprzeczne z demokracją i przemianom polskim służyć nie może. Przezwyciężając do końca pozostałości totalitaryzmu z jednej strony, przeciwstawiajmy się zjawiskom niebezpieczeństwa totalitaryzmu z drugiej strony. Pamiętajmy, że musi wygrać demokracja, musi wygrać Polska. Wszystkiego najlepszego, Obywatele Posłowie, wszystkiego najlepszego drodzy Rodacy w Waszych domach rodzinnych i w naszym wspólnym polskim domu.</u>
          <u xml:id="u-54.89" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.90" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-54.91" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-54.92" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 10 min. 55)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>