text_structure.xml
31.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 05)</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Powołuję na sekretarzy posłów Henryka Pawłowskiego i Czesława Wojterę.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół 30 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Uważam zatem, że Sejm porządek dzienny posiedzenia, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia sprawozdania Komisji Prac Ustawodawczych oraz Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o przedstawionych przez Radę Państwa projektach:</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">1) Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego (druki nr 255 i 257),</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">2) ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych (druki nr 256 i 258).</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zygmunt Surowiec.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#ZygmuntSurowiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych oraz Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości upoważniły mnie do przedstawienia Wysokiej Izbie stanowiska obydwu komisji wobec wniesionych do Sejmu — z inicjatywy Rady Państwa — projektów dwóch ustaw, a mianowicie:</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#ZygmuntSurowiec">— Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego oraz — ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#ZygmuntSurowiec">Mam zaszczyt złożyć Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie z wyników prac tych komisji poświęconych rozpatrzeniu obydwu projektów na wspólnym posiedzeniu.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#ZygmuntSurowiec">Niech mi będzie wolno przy tym zaprezentować z tej trybuny najważniejsze, a zarazem najdobitniej podkreślone w toku prac komisji, motywy i przesłanki przemawiające za uchwaleniem wymienionych projektów ustaw.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#ZygmuntSurowiec">Obydwie ustawy mają doniosłe znaczenie społeczno-polityczne. Dotyczą wyborów do organów przedstawicielskich, w tym do najwyższego organu przedstawicielskiego — do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#ZygmuntSurowiec">System organów przedstawicielskich stanowi fundamentalną zasadę ustrojowo-polityczną w naszym kraju. Dzięki niemu realizowana jest, zagwarantowana w Konstytucji PRL, zasada ludowładztwa. Konstytucja stwierdza to dobitnie w słowach:</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#ZygmuntSurowiec">„W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi. Lud pracujący sprawuje władzę państwową przez swych przedstawicieli, wybieranych do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do rad narodowych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym”.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#ZygmuntSurowiec">Wybory są natomiast jednym z praktycznych przejawów istnienia systemu przedstawicielskiego. Są niezastąpioną drogą delegowania przez lud swoich najlepszych przedstawicieli do organów przedstawicielskich.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#ZygmuntSurowiec">Stąd tak doniosłe znaczenie ma prawo wyborcze. O jego znaczeniu świadczy fakt, iż podstawowe normy prawa wyborczego podniesione zostały do rangi prawa konstytucyjnego. Ujęte zostały w oddzielnym rozdziale naszej Konstytucji, zawierającym obszerny katalog praw wyborczych. Należą dzięki temu do zasad ustrojowo-politycznych naszego państwa.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#ZygmuntSurowiec">Przepisy Konstytucji w tym zakresie konkretyzuje i rozwija Ordynacja wyborcza. Określa ona poza tym organy powołane do przeprowadzania wyborów oraz tryb postępowania wyborczego. Razem z przepisami Konstytucji tworzy pełny, zamknięty system prawa wyborczego.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#ZygmuntSurowiec">Wysoki Sejmie! Wszystkie wymienione wyżej okoliczności przesądzają o doniosłym znaczeniu społeczno-politycznym przedłożonych Wysokiemu Sejmowi projektów ustaw. Projekty te są przy tym rozpatrywane w warunkach zapoczątkowanej budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, kiedy nadal wzrasta i będzie wzrastać rola i ranga organów przedstawicielskich w naszym kraju, w tym przede wszystkim Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#ZygmuntSurowiec">Należy stwierdzić, że obydwa przedłożone Wysokiemu Sejmowi projekty ustaw pozostają ze sobą w ścisłym związku.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#ZygmuntSurowiec">Projekt Ordynacji wyborczej do Sejmu i rad narodowych ma na celu zaktualizowanie i dostosowanie naszego prawa wyborczego do osiągniętego poziomu rozwoju społeczno-politycznego, zaś Ustawa Konstytucyjna o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego ma stworzyć podstawy do nowego ukształtowania terenowych organów przedstawicielskich w województwach.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#ZygmuntSurowiec">Terenowe organy władzy i administracji przeszły, jak wiemy, głęboką historyczną reformę. Jej pierwszy etap objął organy stopnia gminnego. Wybory do rad narodowych, jakie miały miejsce w grudniu 1973 r., odbyły się już po zrealizowaniu reformy w gminach. Pozwoliło to na ukształtowanie składu gminnych rad narodowych zgodnie z nowym podziałem administracyjnym na szczeblu gminy z uwzględnieniem nowych zadań rad narodowych i ich organów zarządzająco-wykonawczych.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#ZygmuntSurowiec">W innych warunkach ukształtowane zostały natomiast aktualnie działające rady narodowe stopnia wojewódzkiego. W wyniku wcielenia w życie trzeciego etapu reformy terenowych organów władzy i administracji państwowej powołanych zostało szereg nowych województw, zaś dotychczas istniejące przeszły istotne przeobrażenia.</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#ZygmuntSurowiec">Składy osobowe rad narodowych nowych województw ukształtowane zostały w oparciu o mandaty radnych dotychczasowych rad narodowych stopnia wojewódzkiego, a częściowo o mandaty radnych zniesionych powiatów. Zmianom uległy w związku z tym także składy osobowe rad narodowych utrzymanych województw.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#ZygmuntSurowiec">Rady narodowe stopnia wojewódzkiego w ich obecnym składzie podjęły wielki trud praktycznego wcielenia w życie ostatniego etapu reformy i wywiązują się dobrze z nałożonych na nie zadań. Następuje integracja poszczególnych województw.</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#ZygmuntSurowiec">Wysoka Izbo! Kraj nasz wstąpił obecnie w okres nowego pięciolecia. Klasa robotnicza, chłopi, wszyscy ludzie pracy w naszym kraju ze zdwojoną energią rozpoczęli realizację wielkich i ambitnych zadań kolejnego pięciolecia. Dla urzeczywistnienia naszych ogólnonarodowych zamierzeń, dla osiągnięcia dalszego i znacznie większego niż w poprzednich latach postępu w dziele społeczno-gospodarczego rozwoju kraju — w myśl programowych wytycznych i postanowień przyjętych na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — nieodzowna staje się pełna mobilizacja wszystkich sił społecznych. Ogromna rola mobilizacyjna i organizatorsko-wychowawcza przypada radom narodowym jako przedstawicielskim organom władzy terenowej.</u>
<u xml:id="u-3.18" who="#ZygmuntSurowiec">W sprzyjającym klimacie społeczno-politycznym, w atmosferze aktywności i inicjatywy ludzi pracy, w nowych warunkach, które stworzyła przeprowadzona reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej zwiększyła się sprawność, operatywność i samodzielność działania rad narodowych, wzrosła ich odpowiedzialność za realizację zadań ustalonych w planach ogólnonarodowych i terenowych. Daję się przy tym obserwować rosnący autorytet, jaki zdobywają rady i radni dzięki rzeczywistym osiągnięciom.</u>
<u xml:id="u-3.19" who="#ZygmuntSurowiec">Rady narodowe pracują coraz efektywniej, dając liczne dowody rosnącej gospodarności, zaradności, twórczej inicjatywy i skuteczności działania, wykorzystując swe ustawowe uprawnienia i kierując się w rozstrzyganiu stojących przed nimi problemów i spraw, zgodnością celów i zadań, jakie przyświecają zarówno organom przedstawicielskim, jak też organom terenowej administracji państwowej.</u>
<u xml:id="u-3.20" who="#ZygmuntSurowiec">W wyniku dokonanej zmiany podziału obszaru państwa na 49 województw oraz na skutek zniesienia powiatów, wojewódzkie rady narodowe ukształtowały się na podstawie dwóch zasad: uzyskanego w wyborach w 1973 roku mandatu oraz miejsca pracy bądź zamieszkania radnych. Nowe terytorialne ukształtowanie województw zdezaktualizowało przy tym dotychczasowy podział na okręgi wyborcze. Przyjęty wówczas sposób ukonstytuowania rad narodowych stopnia wojewódzkiego, aczkolwiek słuszny i merytorycznie uzasadniony oraz zgodny z przepisami prawa, spowodował jednak odstępstwa od norm liczebności wojewódzkich rad narodowych, a także różnice między liczbami radnych poszczególnych wojewódzkich rad narodowych. W niektórych wypadkach wojewódzkie rady narodowe mają składy osobowe wyższe liczebnie od tych, które przewiduje Ordynacja wyborcza. Składy rad narodowych stopnia wojewódzkiego ukształtowane w połowie ubiegłego roku, a będące konsekwencją trzeciego etapu reformy administracyjnej, mają z konieczności wyraźne cechy rozwiązania tymczasowego. Należy zatem zmierzać ku rozwiązaniu trwałemu.</u>
<u xml:id="u-3.21" who="#ZygmuntSurowiec">Wzrost autorytetu i skuteczności działania, wzmocnienie wojewódzkich organów władzy przedstawicielskiej można będzie osiągnąć przez nadanie im charakteru reprezentacji odpowiednich do aktualnych struktur organizacyjnych, gospodarczych i społeczno-politycznych nowych województw.</u>
<u xml:id="u-3.22" who="#ZygmuntSurowiec">Przyjęcie projektu Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego umożliwi więc wyborcom wyłonienie nowych reprezentacji województw, które w poczuciu gospodarskiej odpowiedzialności działać będą na rzecz realizacji zadań ogólnopaństwowych oraz dynamicznego rozwoju swoich regionów, na rzecz przyspieszenia w nich procesów właściwie rozumianej integracji.</u>
<u xml:id="u-3.23" who="#ZygmuntSurowiec">W tych warunkach w pełni uzasadniony jest proponowany w projekcie ustawy wybór daty upływu kadencji rad narodowych szczebla wojewódzkiego, a mianowicie dnia 19 marca 1976 roku. Zbiega się on, jak wiadomo, z datą upływu obecnej kadencji Sejmu PRL. Umożliwi to przeprowadzenie wspólnych wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych. Ten równoczesny akt wyborczy, dokonywany w toku jednej kampanii politycznej — jak na to wskazują doświadczenia lat ubiegłych — nie osłabi, lecz podniesie zasięg oraz wzbogaci jej treści i umożliwi pełniejszą aktywizację wszystkich sił skupionych we Froncie Jedności Narodu. Wspólnym wyborom sprzyja też obecny klimat polityczny kraju, sprzyja wysoka aktywność, która cechuje nasze społeczeństwo po VII Zjeździe PZPR, w przededniu Kongresu ZSL i SD. Kierując się tymi przesłankami, Komisja Prac Ustawodawczych oraz Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości zaaprobowały w całości projekt Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego nie proponując do niego zmian.</u>
<u xml:id="u-3.24" who="#ZygmuntSurowiec">Wysoki Sejmie! Obie komisje, z których upoważnienia mam zaszczyt występować, wiele uwagi poświęciły także przedłożonemu projektowi ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych. Akt ten ma, jak wspomniałem, wielką rangę polityczną. Ma on szczegółowo określać i równocześnie gwarantować zgodny z zasadami demokracji socjalistycznej tryb wybierania przedstawicieli ludu pracującego do organów władzy państwowej — Sejmu PRL i rad narodowych. Ordynacja wyborcza rozstrzyga o tym, kto wybiera i kto może być wybierany. Ma w rezultacie decydujące znaczenie dla kształtowania przedstawicielskich organów władzy, dla praktycznego urzeczywistniania w naszych warunkach idei ludowładztwa.</u>
<u xml:id="u-3.25" who="#ZygmuntSurowiec">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej spełnia funkcję najwyższego organu ustawodawczego, ustala główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i budżet państwa, nadaje kształt naszym stosunkom z innymi państwami, sprawuje kontrolę nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej, powołuje Radę Ministrów oraz wykonuje wiele innych doniosłych zadań. Rady narodowe wyrażają wolę ludu pracującego, rozwijają jego inicjatywę oraz aktywność na rzecz pomnażania sił, dorobku i kultury narodu, są podstawowymi organami samorządu ludności, spełniają doniosłą rolę w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Działalność rad narodowych, utworzonych zgodnie z wymogami centralizmu demokratycznego, umożliwia kojarzenie potrzeb terenu z potrzebami ogólnopaństwowymi.</u>
<u xml:id="u-3.26" who="#ZygmuntSurowiec">Nasz system organów przedstawicielskich obejmuje wszystkie jednostki podziału terytorialnego w przeciwieństwie do państw kapitalistycznych, gdzie organami przedstawicielskimi są tylko i wyłącznie parlamenty. Nie są natomiast organami przedstawicielskimi — w pełnym znaczeniu tego słowa — organy samorządu terytorialnego. Do ich właściwości należą bowiem jedynie niektóre sprawy socjalno-bytowe mieszkańców określonego terenu. Ich działalność może mieć pewne znaczenie dla ludzi pracy, jednak nie wykracza nigdy poza wąskie ramy, które wyznacza temu samorządowi ustrój burżuazyjny.</u>
<u xml:id="u-3.27" who="#ZygmuntSurowiec">Obywatele Posłowie! Ordynacja wyborcza, jeżeli weźmiemy pod uwagę zasięg jej działania, a w szczególności liczbę obywateli, których bezpośrednio dotyczy, jest aktem o powszechnym zasięgu. Świadczą o tym niektóre dane, odnoszące się do ostatnich wyborów. Liczba uprawnionych do głosowania w wyborach do Sejmu w 1972 roku wynosiła ponad 22 mln, a w wyborach do rad narodowych w 1973 r. — nieco ponad 23 mln obywateli.</u>
<u xml:id="u-3.28" who="#ZygmuntSurowiec">Ordynacje wyborcze określały wówczas zasady działalności i tryb postępowania dla 17 852 okręgowych i obwodowych komisji w wyborach do Sejmu oraz dla 21 583 powiatowych, miejskich, dzielnicowych, gminnych, obwodowych komisji wyborczych do rad narodowych. Liczba obywateli powołanych do komisji wyborczych wynosiła wtedy 147 000 przy wyborach do Sejmu i 175 000 przy wyborach do rad narodowych. Ponadto w kampanii wyborczej biorą udział liczne rzesze aktywu społeczno-politycznego.</u>
<u xml:id="u-3.29" who="#ZygmuntSurowiec">Aktualnie ogólna liczba radnych wszystkich stopni wynosi 132 326. Dane te wymownie świadczą o skali społeczno-politycznego znaczenia Ordynacji wyborczej.</u>
<u xml:id="u-3.30" who="#ZygmuntSurowiec">Rozpatrując tekst projektu nowej Ordynacji wyborczej w brzmieniu zaproponowanym przez Radę Państwa, obie komisje wyraziły przede wszystkim zgodną opinię, iż jak najbardziej celowe jest uregulowanie strony prawnej wyborów do Sejmu i rad narodowych w jednym, wewnętrznie spójnym akcie ustawodawczym. W tym kierunku szły zgłaszane od dawna postulaty. Ich uzasadnieniem było oparcie tego podstawowego prawa politycznego na jednolitych przesłankach.</u>
<u xml:id="u-3.31" who="#ZygmuntSurowiec">Należy przy tym podkreślić, że zarówno Ordynacja wyborcza do rad narodowych, a tym bardziej Ordynacja wyborcza do Sejmu, ze zrozumiałych powodów nie uwzględniały nowych treści i nowej terminologii, wynikających ze zmian organizacyjnych i strukturalnych terenowych organów władzy i administracji, państwowej, zwłaszcza z wprowadzonego dwustopniowego podziału terytorialnego kraju. Z dwóch możliwych rozwiązań: modyfikacja obowiązujących dotychczas ordynacji lub uchylenie ich i zastąpienie jednym aktem kompleksowo regulującym cały system wyborczy — to drugie rozwiązanie wydaje się jedynie słuszne. Przede wszystkim z tego względu, że konstytucyjne zasady prawa wyborczego są wspólne dla Sejmu i rad narodowych.</u>
<u xml:id="u-3.32" who="#ZygmuntSurowiec">Projektowana regulacja, dzięki ujęciu jej w jednym akcie prawnym, uczyni prawo wyborcze bardziej czytelnym i łatwiejszym w praktycznym stosowaniu. Usuwając dawne, podyktowane zdezaktualizowanymi już przesłankami, różnice w przepisach dotyczących wyborów do Sejmu i wyborów do rad narodowych, projekt ustawy uwzględnia zarazem w pełni uzasadnione odrębności. Dotyczą one m. in. tworzenia i kształtu okręgów wyborczych, organizacji komisji wyborczych, przedterminowej utraty mandatu w wypadkach wyjątkowych, wymogów wyższego wieku dla kandydata na posła.</u>
<u xml:id="u-3.33" who="#ZygmuntSurowiec">Zachowana też zostaje prawna możliwość przeprowadzenia wyborów albo wspólnych do Sejmu i rad narodowych obu stopni, albo wspólnych do Sejmu i rad narodowych stopnia wojewódzkiego — jak się zamierza uczynić w najbliższych wyborach — albo wreszcie wyborów oddzielnych do Sejmu oraz rad narodowych wszystkich stopni bądź tylko stopnia wojewódzkiego, albo stopnia podstawowego.</u>
<u xml:id="u-3.34" who="#ZygmuntSurowiec">Spośród najbardziej istotnych momentów, które uwzględnia projekt ustawy, kilka zasługuje na szczególną uwagę. Chodzi tu przede wszystkim o prawne usankcjonowanie — w ślad za zmianami wprowadzonymi w 1973 roku w Ordynacji wyborczej do rad narodowych — politycznej praktyki przeprowadzania wyborów, powszechnie zresztą stosowanej już w przeszłości, a ujętej obecnie w art. 1 ust. 1 projektowanej ustawy. Przepis ten brzmi:</u>
<u xml:id="u-3.35" who="#ZygmuntSurowiec">„Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i rad narodowych odbywają się w oparciu o program Frontu Jedności Narodu, będącego wyrazem wspólnej patriotycznej postawy wszystkich świadomych i aktywnych obywateli wobec zasadniczych interesów narodu i państwa socjalistycznego. Przewodnią siłę ideową Frontu Jedności Narodu stanowi Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, a podstawę polityczną — współdziałanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz współpraca wszystkich organizacji społecznych ludu pracującego miast i wsi”.</u>
<u xml:id="u-3.36" who="#ZygmuntSurowiec">Nowa Ordynacja wyborcza utrwali ustaloną praktykę zgłaszania wspólnych list kandydatów na posłów i radnych przez komitety Frontu Jedności Narodu imieniem wszystkich konstytucyjnie do tego upoważnionych organizacji (art. 40).</u>
<u xml:id="u-3.37" who="#ZygmuntSurowiec">Inny ważny moment — to ujednolicenie zasad tworzenia listy kandydatów na posłów i na radnych.</u>
<u xml:id="u-3.38" who="#ZygmuntSurowiec">W odniesieniu do wyborów do Sejmu istniała dotąd możliwość zgłoszenia na liście więcej kandydatów niż przypada mandatów na dany okręg wyborczy. Obecnie proponuje się ową możliwość, zresztą zawsze w kolejnych wyborach wykorzystywaną, zastąpić ustawowym obowiązkiem (art. 41 ust. 2). Pogłębi to demokratyczność wyborów.</u>
<u xml:id="u-3.39" who="#ZygmuntSurowiec">Projekt ustawy określa przesłanki odwoływania posłów przez wyborców. Projektowana ustawa stanowi mianowicie, iż wyborcy mogą odwołać posła, który uchyla się od prac w Sejmie, albo gdy z innych względów zawiódł zaufanie wyborców. Decyzję o zwróceniu się do wyborców o odwołanie posła ustawa zastrzega Sejmowi. Z wnioskiem w tej sprawie do Sejmu może wystąpić komitet Frontu Jedności Narodu. Sejm stwierdzać będzie też wygaśnięcie mandatu posła.</u>
<u xml:id="u-3.40" who="#ZygmuntSurowiec">W celu usunięcia aktualnie niecelowych zróżnicowań w regulacji prawnej wyborów do Sejmu i rad narodowych, nowe przepisy proponują ustalenie identycznych warunków wyboru posła i radnego przez uzależnienie wyborów także radnego a nie tylko, jak dotąd, posła — od uzyskania bezwzględnej większości głosów (art. 67 ust. 1). Mając to samo na celu, zrównuje się ostateczne terminy zgłaszania do komisji wyborczych list kandydatów na posłów i radnych wszystkich stopni na 25 dni przed wyborami (art. 43 ust. 1), a w konsekwencji również terminy ogłaszania danych o kandydatach — na 20 dni przed wyborami (art. 46 ust. 2).</u>
<u xml:id="u-3.41" who="#ZygmuntSurowiec">W odniesieniu do rad narodowych stopnia wojewódzkiego Ordynacja przewiduje podniesienie pułapu składu liczbowego tych rad ze 180 do 200 radnych, co łączy się ze zwiększeniem liczby jednostek szczebla podstawowego w województwie. Równocześnie ustala się liczebność miejskich rad narodowych zgodnie z kategoriami miast wprowadzonymi przez nowy podział terytorialny (art. 11, 12).</u>
<u xml:id="u-3.42" who="#ZygmuntSurowiec">Należy też podkreślić, że prezydia rad narodowych, na podstawie przepisów Ordynacji wyborczej, przejmą szereg funkcji i uprawnień dawnych organów wykonawczo-zarządzających, zwłaszcza funkcji o charakterze polityczno-organizacyjnym, takich jak: tworzenie okręgów wyborczych dla wyboru rad stopnia podstawowego (art. 16), powoływanie okręgowych i terytorialnych komisji wyborczych stopnia podstawowego (art. 28 ust. 2 i 3), tworzenie obwodów głosowania (art. 19 ust. 1), powoływanie obwodowych komisji wyborczych (art. 28 ust. 4 i 5), zarządzanie wyborów ponownych do rad stopnia podstawowego i wyborów uzupełniających do tych rad (art. 78 ust. 3 i art. 94 ust. 1). Rozszerza się na wybory do Sejmu — znaną dotąd tylko prawu wyborczemu do rad narodowych, choć w praktyce uwzględnianą również w poprzednich wyborach do Sejmu — kategorię osób nie pozbawionych praw wyborczych, lecz nie mogących z różnych względów brać udziału w głosowaniu (art. 3 ust. 1 i 2).</u>
<u xml:id="u-3.43" who="#ZygmuntSurowiec">Wysoki Sejmie! Do projektu ustawy szereg poprawek zaproponowały do rozpatrzenia przez Wysoki Sejm Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości. Zostały one przedstawione obywatelom posłom w druku sejmowym nr 258. Poprawki te mają na celu przede wszystkim uściślenie prawne i redakcyjne ustawy. Komisje brały pod uwagę z jednej strony rangę i znaczenie projektowanej ustawy, z drugiej zaś — szeroki krąg adresatów norm prawnych zawartych w tej ustawie. Proponując te poprawki, komisje dążyły do nadania przepisom ustawy koniecznej precyzji, jasności i komunikatywności.</u>
<u xml:id="u-3.44" who="#ZygmuntSurowiec">Spośród proponowanych poprawek na podkreślenie zasługują następujące:</u>
<u xml:id="u-3.45" who="#ZygmuntSurowiec">— nadanie ustawie tytułu odzwierciedlającego pełną konstytucyjną nazwę Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej;</u>
<u xml:id="u-3.46" who="#ZygmuntSurowiec">— w kwestii wymogu zamieszkania (art. 2 ust. 1) proponowana poprawka wyraźnie stwierdza, iż dla praw wyborczych obywateli nie ma znaczenia czas przebywania w danym obwodzie głosowania;</u>
<u xml:id="u-3.47" who="#ZygmuntSurowiec">— art. 3 ust. 1, dotyczącemu osób pozbawionych praw wyborczych, proponuje się nadanie redakcji odpowiadającej przepisom prawa cywilnego, normującym sprawę ograniczenia zdolności do czynności prawnych: w proponowanym nowym ujęciu — prawa wybierania odmawia się osobom ubezwłasnowolnionym całkowicie orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej;</u>
<u xml:id="u-3.48" who="#ZygmuntSurowiec">— w kwestii okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu poprawka zmierza do ustalenia zasady, iż okręgi wyborcze mogą być tworzone jedynie dla całego lub części województwa, wykluczając zarazem możliwość tworzenia okręgów wyborczych dla terenów obejmujących więcej niż jedno województwo;</u>
<u xml:id="u-3.49" who="#ZygmuntSurowiec">— w odniesieniu do okręgów w wyborach do rad narodowych poprawka ustala zasadę, iż okręgiem wyborczym powinno być sołectwo, a jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach kilka sołectw bądź część sołectwa;</u>
<u xml:id="u-3.50" who="#ZygmuntSurowiec">— na okręgowe komisje wyborcze proponuje się nałożyć obowiązek ogłaszania danych o kandydatach na posłów, podobnie jak to jest w odniesieniu do terytorialnych komisji wyborczych, gdy chodzi o kandydatów na radnych;</u>
<u xml:id="u-3.51" who="#ZygmuntSurowiec">— przepis art. 79 ust. 1, dotyczący unieważnienia wyborów na skutek przestępstwa lub naruszenia przepisów prawa wyborczego, dostosowano do przepisów Kodeksu karnego, dotyczących przestępstw przeciwko wyborom.</u>
<u xml:id="u-3.52" who="#ZygmuntSurowiec">Wysoki Sejmie! Komisje Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, aprobując wszystkie założenia rozpatrywanych projektów ustaw, wyrażają przeświadczenie, iż służyć one będą dalszemu ugruntowaniu i rozwojowi socjalistycznej demokracji oraz zwracają się do Wysokiej Izby, aby raczyła uchwalić projekty:</u>
<u xml:id="u-3.53" who="#ZygmuntSurowiec">— Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego — według druku sejmowego nr 255 i nr 257, tj. bez poprawek,</u>
<u xml:id="u-3.54" who="#ZygmuntSurowiec">— ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych — według druku sejmowego nr 256 wraz z poprawkami ujętymi w druku sejmowym nr 258.</u>
<u xml:id="u-3.55" who="#ZygmuntSurowiec">Dziękuję za uwagę.</u>
<u xml:id="u-3.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Uchwalenie przedstawionego projektu Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego powinno nastąpić w trybie przewidzianym dla zmiany Konstytucji.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Przypominam, że zgodnie z art. 91 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zmiana Konstytucji może nastąpić tylko większością co najmniej dwu trzecich głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że w dzisiejszym posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 71 regulaminu Sejmu, w przypadku głosowania nad projektem ustawy zmieniającej Konstytucję, zarządza się obliczenie głosów.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Proszę zatem Obywateli Posłów Sekretarzy: Macieja Majkuta, Henryka Pawłowskiego, Jerzego Rachowskiego i Czesława Wojterę, ażeby po zarządzeniu głosowania dokonali obliczenia głosów.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem projektu Ustawy Konstytucyjnej o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Prac Ustawodawczych oraz Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o trzymanie podniesionych rąk przez czas umożliwiający obliczenie głosów.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Następuje obliczanie głosów przez posłów sekretarzy)</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Za ustawą głosowało 405 posłów.</u>
<u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
<u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie uchwalił Ustawę Konstytucyjną o upływie kadencji rad narodowych stopnia wojewódzkiego.</u>
<u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania — już w trybie zwykłym — nad następnym projektem ustawy.</u>
<u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u>
<u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
<u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
<u xml:id="u-4.22" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie uchwalił ustawę Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i rad narodowych.</u>
<u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
<u xml:id="u-4.24" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Henryka Pawłowskiego o odczytanie komunikatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#HenrykPawłowski">Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#HenrykPawłowski">1) Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — w sali nr 118;</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#HenrykPawłowski">2) Gospodarki Morskiej i Żeglugi — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy 31 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 10 min. 45)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>