PPC / ppc

text_structure.xml 432 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Andrzej Benesz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Powołuję na sekretarzy posłów Marię Kotlicką i Macieja Majkuta.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Maria Kotlicka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół 29 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! W dniu 21 listopada 1975 r. zmarł poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Witold Łukaszewicz, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pracownik naukowy i działacz społeczny.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Witold Łukaszewicz urodził się w Boćkach w rodzinie robotniczej. W 1934 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim i do wojny pracował jako nauczyciel gimnazjum w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">W okresie okupacji hitlerowskiej prowadził tajne nauczanie, był więźniem gestapo na Pawiaku.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Po wyzwoleniu podjął pracę dydaktyczno-naukową na Uniwersytecie Łódzkim, kontynuował ją na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie pełnił funkcję rektora, wnosząc wielki wkład w rozbudowę tej uczelni oraz w przygotowanie obchodów 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Witold Łukaszewicz, wybitny specjalista w dziedzinie historii, był głęboko zaangażowanym pedagogiem, wychowawcą studentów i kadr naukowych.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Od 1969 r. sprawował mandat poselski. W Sejmie obecnej kadencji był członkiem Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Witold Łukaszewicz pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu pracownik naukowy, ofiarny działacz społeczny i wychowawca młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Proszę, aby Sejm uczcił pamięć posła Witolda Łukaszewicza chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Witolda Łukaszewicza z dniem 21 listopada 1975 roku.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego posiedzenia przez dodanie punktu szóstego w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">„6. Powołanie Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Uważam zatem, że Sejm porządek dzienny posiedzenia, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">1) uchwały o narodowym planie społeczno- - gospodarczego rozwoju na 1976 rok (druki nr 241 i 245),</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">2) ustawy budżetowej na rok 1976 (druki nr 242 i 246).</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Obywatela Tadeusza Wrzaszczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Ministrów powierzyła mi zadanie przedstawienia Wysokiej Izbie podstawowych kierunków i problemów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w roku przyszłym i zapoczątkowania w ten sposób debaty generalnej nad rządowym przedłożeniem projektów planu i budżetu państwa na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podejmując ten temat w dniu dzisiejszym, w niespełna tydzień po zakończeniu obrad VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, trudno nie powrócić myślą do tych dni, w których cały naród śledził z uwagą przebieg Zjazdu, na którym w atmosferze satysfakcji z dotychczasowych osiągnięć i odpowiedzialności za stawiane zadania skrystalizował się program działania na nadchodzące pięciolecie.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przedstawiając ten program Zjazdowi, towarzysz Edward Gierek nazwał go programem kontynuacji i twórczego rozwijania polityki obranej przed pięciu laty. Polityki, która sprawdziła się w praktyce, która pozwoliła przezwyciężyć poważne trudności, która przyspieszyła tak znacznie rozwój kraju i wzrost poziomu życia ludzi pracy, która przyniosła umocnienie socjalistycznych stosunków społecznych i socjalistycznego państwa, która podniosła pozycję Polski na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rok 1976 stanowi zapoczątkowanie nowego pięciolecia, w którym cały nasz naród realizować będzie program uchwalony na VII Zjeździe partii. Z tego właśnie wynika szczególna rola planu rozwoju społeczno-gospodarczego na rok przyszły. Chodzi bowiem o to, aby w roku 1976, wykorzystując i pomnażając ogromny dorobek mijającego pięciolecia, jednocześnie dobrze rozpocząć realizację tych nowych zadań, które pozwolą nam nazwać drugą połowę bieżącej dekady okresem doskonalenia jakości pracy i warunków życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#TadeuszWrzaszczyk">Cele i zadania rozwojowe wytyczone na lata 1976–1980 potwierdzają w całej pełni tezę, że oba pięciolecia bieżącej dekady cechuje jednolita koncepcja rozwojowa, oparta na kojarzeniu systematycznej poprawy warunków życiowych społeczeństwa z dynamicznym rozwojem produkcji oraz rozbudową i unowocześnianiem bazy materialnej całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#TadeuszWrzaszczyk">Nowe pięciolecie zaczynamy od znacznie wyższej bazy wyjściowej i wyższe w nim stawiamy sobie zadania. Można to obrazowo przedstawić przy pomocy następujących liczb. W roku 1970 wytwarzaliśmy w ciągu jednego dnia roboczego produkcję przemysłową o wartości ok. 4 mld zł, w roku bieżącym już 7 mld zł, a w roku 1980 nasz przemysł będzie wytwarzał dziennie produkty o wartości 10,5 mld zł. W bieżącym pięcioleciu w ciągu jednego dnia roboczego inwestujemy ok. 1,3 mld zł, a w pięcioleciu nadchodzącym planujemy inwestować 1,8 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#TadeuszWrzaszczyk">Należy przy tym pamiętać, że te wysokie zadania ilościowe pragniemy realizować, uzyskując zarazem wielostronną poprawę jakości. I trzeba także mieć na uwadze, że takie śmiałe zadania stawiamy dziś sobie pomimo warunków na niejednym odcinku trudniejszych niż dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#TadeuszWrzaszczyk">Do podejmowania takich właśnie trudniejszych i bardziej ambitnych zadań upoważnia nas dorobek minionych pięciu lat. Wielkie znaczenie ma tu dorobek materialny, znajdujący swój wyraz w zwiększonym i unowocześnionym potencjale naszej gospodarki. Nie mniej cenny jest też dorobek niematerialny wyrażający się w rozbudzonych aspiracjach, wyzwolonych zasobach społecznej inicjatywy i zaangażowania, w nagromadzonych doświadczeniach, w umiejętności aktywnego zwalczania wyłaniających się trudności oraz w narastającym dynamizmie innowacyjnym coraz to szerszych kręgów naszego społeczeństwa. To wszystko sprawia, że Polska roku 1975 jest krajem innym niż Polska roku 1970 — jest silniejsza materialnie, jest silniejsza kwalifikacjami i świadomością swych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoki Sejmie! Inspiracją opracowania projektu planu na rok 1976, który był przedmiotem intensywnych prac komisji sejmowych i nad którym Wysoka Izba podejmuje dziś debatę, były Wytyczne Komitetu Centralnego PZPR na VII Zjazd partii. W toku prac nad tym planem wykorzystaliśmy niejedną koncepcję i propozycję wysuwaną w trakcie ogólnonarodowej dyskusji, a jednocześnie poświęciliśmy wiele uwagi pogłębionej analizie istniejącej sytuacji gospodarczej oraz perspektywom jej rozwoju w roku przyszłym. Dzięki temu mogę najbardziej syntetycznie określić przedłożony przez Rząd projekt planu jako zgodny z uchwalonymi na VII Zjeździe założeniami na całe przyszłe pięciolecie, a zarazem realistycznie dostosowany do przewidywanych wewnętrznych i zewnętrznych warunków w roku 1976.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#TadeuszWrzaszczyk">Pragnę omówić nieco szerzej te warunki, koncentrując się zwłaszcza na tych, które najsilniej wpłynęły na koncepcję planu. Są to, spośród warunków wewnętrznych — wyniki produkcyjne rolnictwa i aktualny układ sytuacji pieniężno-rynkowej, a spośród warunków zewnętrznych — mniej sprzyjająca koniunktura w handlu zagranicznym z krajami spoza naszej socjalistycznej wspólnoty.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#TadeuszWrzaszczyk">Jak wiadomo, w trzech pierwszych latach bieżącego pięciolecia mieliśmy stosunkowo niezłe warunki atmosferyczne do produkcji rolniczej i dzięki zastosowaniu wielostronnego oddziaływania na rzecz jej wzrostu osiągaliśmy poprawę wyników produkcyjnych średnio o ponad 6% rocznie. W ubiegłym roku przy dobrych zbiorach zbóż, z wyjątkiem żyta, mieliśmy słabe zbiory pasz zielonych, warzyw i roślin przemysłowych. W sumie produkcja roślinna była niższa niż w roku 1973. Odbiło się to także na produkcji zwierzęcej. Łącznie wzrost globalnej produkcji rolniczej w roku ubiegłym wyniósł niewiele ponad 1,5%.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#TadeuszWrzaszczyk">W roku bieżącym mamy natomiast do czynienia ze znacznie niższymi niż w roku ubiegłym zbiorami zbóż. Zeszłoroczne niedobory pasz zielonych, mimo przeciwdziałania w postaci znacznego zwiększenia importu zbóż i pasz treściwych, odbiły się niekorzystnie na produkcji zwierzęcej. W rezultacie w roku bieżącym osiągamy w rolnictwie poziom nieznacznie tylko wyższy niż w roku 1973, czyli mamy dwa lata opóźnienia w stosunku do dynamicznego rozwoju innych działów gospodarki. Mimo to nie ograniczaliśmy dostaw rynkowych produktów pochodzących z rolnictwa, a staraliśmy się zwiększać je nadal bardzo szybko.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#TadeuszWrzaszczyk">Nie ograniczaliśmy też nakładów na rolnictwo, a wręcz przeciwnie — powiększaliśmy je z roku na rok, tak że w ciągu ostatnich dwóch lat bieżącego pięciolecia na inwestycje w rolnictwie przeznaczyliśmy 127 mld zł, to jest w przybliżeniu tyle, co w ciągu poprzednich trzech lat. Zwiększyliśmy też znacznie kosztowny import zbóż z krajów kapitalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#TadeuszWrzaszczyk">Jako drugi z czynników wewnętrznych, wywierających istotny wpływ na założenia planu na rok przyszły, wymieniłem aktualną sytuację rynkową. Jak wiemy, charakteryzuje się ona odcinkowym brakiem równowagi i trudnością zaspokojenia popytu na niektóre towary, zwłaszcza na mięso i jego przetwory, meble, niektóre artykuły trwałego użytku.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podstawową przyczyną tych trudności jest osiągnięte w bieżącym pięcioleciu znaczne przyspieszenie wzrostu przychodów pieniężnych ludności. Temu wzrostowi przychodów i zamożności społeczeństwa towarzyszyła znacznie wyższa skłonność do oszczędzania. Ale szybko wzrastały również wydatki ludności, co równoważyliśmy wysokimi ponadplanowymi dostawami towarów oraz rosnącą podażą usług. To wszystko łącznie pozwoliło nam utrzymywać równowagę globalną.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#TadeuszWrzaszczyk">Jednocześnie jednak przyzwyczajenia konsumpcyjne społeczeństwa przy istniejących cenach kierują znaczną część rosnącego popytu na towary, których podaży nie możemy zwiększyć aż w tak szybkim tempie. Z tej sytuacji wyciągamy zasadnicze wnioski w planie na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#TadeuszWrzaszczyk">Na kształt planu w roku przyszłym wpływają także w istotny sposób warunki zewnętrzne, a mianowicie mniej korzystny dla nas niż do niedawna układ koniunktury na światowym rynku kapitalistycznym. Występują tu bowiem równolegle dwa zjawiska utrudniające równoważenie naszego bilansu płatniczego, a mianowicie wysoki poziom cen importowanych przez nas surowców oraz wynikające z długotrwałej recesji gospodarczej w głównych krajach kapitalistycznych osłabienie popytu na niektóre towary eksportowane do tych krajów.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dynamiczny rozwój gospodarki narodowej w bieżącym pięcioleciu spowodował, że z roku na rok narastało nasze zapotrzebowanie na wiele surowców i materiałów, które kupowaliśmy w krajach kapitalistycznych. Jednocześnie w roku 1973 rozpoczął się kryzys surowcowo-energetyczny, którego skutkiem był bardzo wysoki wzrost cen paliw, surowców i innych materiałów.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wskazałem na mniej korzystne warunki wewnętrzne i zewnętrzne, które uwzględniliśmy, kształtując koncepcję planu na rok 1976, aby na tym tle tym mocniej podkreślić ambitny i ofensywny charakter tego planu. Zgodnie z praktyką ostatniego pięciolecia, uwzględniając w planie wpływ tych warunków, nie poddawaliśmy się trudnościom wynikającym z ich pogorszenia, ale poszukiwaliśmy rozwiązań pozwalających te trudności aktywnie przezwyciężać i mimo nich uzyskiwać nadal szybki rozwój naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#TadeuszWrzaszczyk">Trzeba jednocześnie podkreślić, że na wielu odcinkach możemy też mówić o warunkach sprzyjających dalszemu rozwojowi naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#TadeuszWrzaszczyk">Startujemy bowiem do zadań przyszłego roku z dużo wyższego poziomu rozwoju niż planowany, mamy wyższy potencjał produkcyjny, daleko wydajniej pracującą armię zatrudnionych, gospodarkę silniejszą i zdolną do podejmowania i realizowania dużych zadań nawet w trudniejszych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#TadeuszWrzaszczyk">Osiągnięcia bieżącego pięciolecia dowodzą, że realizacja wytyczonego przez naszą partię wielkiego i ambitnego programu zbudowania dobrobytu społecznego jest możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarki. I odwrotnie. — wysokie tempo wzrostu gospodarczego łatwiej osiągać przy systematycznym postępie w podnoszeniu poziomu życia ludzi pracy. Dlatego też w obu tych dziedzinach proponujemy na rok przyszły śmiałe zadania. Jednocześnie, wyciągając wnioski z obecnej sytuacji, kładziemy w planie szczególny nacisk na umocnienie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Największy udział w realizacji tych zadań będzie mieć przemysł.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przed przemysłem w roku 1976 stawiamy zadanie zwiększenia produkcji o 8,8%, a jednocześnie chcemy uzyskać ważne z punktu widzenia potrzeb gospodarki przekształcenia struktury produkcji, znaczną poprawę jej jakości, dalszy postęp techniczny i technologiczny, wyraźne podniesienie poziomu organizacji pracy oraz efektywności produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dążąc do poprawy sytuacji rynkowej, tak kształtowaliśmy planowaną strukturę produkcji, aby jej część przeznaczona na rynek wewnętrzny zwiększyła się w roku 1976 o ponad 10%, a więc w tempie wyraźnie szybszym od wzrostu całej produkcji przemysłowej. Szczególnie szybkie tempo wzrostu powinna przy tym uzyskać produkcja tych rodzajów i asortymentów wyrobów, których dostawy na rynek w roku bieżącym nie były jeszcze w stanie wyrównać popytu.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#TadeuszWrzaszczyk">Równie ważnym i pilnym zadaniem przemysłu jest zwiększenie produkcji przeznaczonej na eksport. Wynika to z prowadzonej przez nas od kilku lat z powodzeniem polityki zwiększania udziału naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Zwiększając z roku na rok import brakujących nam surowców i materiałów oraz maszyn i urządzeń dla szybko rozwijającej się gospodarki, a zwłaszcza dla przemysłu, musimy równolegle stawiać przed przemysłem zadanie powiększania produkcji eksportowej. Tempo wzrostu produkcji eksportowej będzie wyprzedzające w stosunku do wzrostu całej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rok 1976 przyniesie też dalszy postęp w doskonaleniu gałęziowej i międzygałęziowej struktury produkcji przemysłowej. Najszybciej rozwijającymi się gałęziami i branżami będą:</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#TadeuszWrzaszczyk">— przemysł odzieżowy — wzrost o 12,6%,</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#TadeuszWrzaszczyk">— przemysł ceramiki szlachetnej — o 11,2%,</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#TadeuszWrzaszczyk">— przemysł chemiczny — o 10,2%,</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#TadeuszWrzaszczyk">— przemysł elektromaszynowy — łączny wzrost o 10,8%, w tym:</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#TadeuszWrzaszczyk">— automatyka i aparatura pomiarowa — o 29%,</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#TadeuszWrzaszczyk">— urządzenia technologiczne — o 20%,</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#TadeuszWrzaszczyk">— zmechanizowany sprzęt domowy, elektronika — po 17%,</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#TadeuszWrzaszczyk">— obrabiarki, sprzęt medyczny — po 16%,</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#TadeuszWrzaszczyk">— przemysł motoryzacyjny — o 13%.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#TadeuszWrzaszczyk">Świadczy to o nowoczesnym kierunku dokonujących się w naszym przemyśle przemian strukturalnych i o wysokiej randze tych dziedzin produkcji rynkowej, w których występuje szybki wzrost popytu.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#TadeuszWrzaszczyk">Równolegle rozwijamy produkcję i wstępne przetwórstwo podstawowych paliw i surowców, a w tym:</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#TadeuszWrzaszczyk">— wydobycie węgla kamiennego — do 177 mln ton,</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#TadeuszWrzaszczyk">— produkcję stali — do przeszło 16 mln ton,</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#TadeuszWrzaszczyk">— produkcję cementu — do około 21 mln ton.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#TadeuszWrzaszczyk">Uważamy, że przy odpowiedniej aktywności, umiejętnej organizacji pracy i zagospodarowaniu rezerw zadania stawiane przed przemysłem mogą zostać przekroczone.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Poważne zadania oczekują w przyszłym roku nasze rolnictwo i gospodarkę żywnościową. Biorąc pod uwagę potrzeby społeczne, wskazania XV Plenum KC PZPR i program poprawy wyżywienia narodu, dokonywaliśmy w ostatnich latach, jak już o tym wspomniałem, znacznych nakładów na ten dział naszej gospodarki. Politykę tę będziemy kontynuować. W bieżącym roku gospodarczym planujemy zwiększenie dostaw nawozów mineralnych, umożliwiające wzrost ich zużycia o 6,5% wobec 4,4% w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#TadeuszWrzaszczyk">Planujemy też zwiększenie w roku 1976 dostaw ciągników, maszyn i narzędzi rolniczych o blisko 11% wobec 5,1% w roku 1975. W ostatnich miesiącach podwyższyliśmy ceny skupu wielu produktów rolnych. W planie inwestycyjnym na rok 1976 zakładamy zwiększenie nakładów na rolnictwo o przeszło 13% w stosunku do planu na rok bieżący. Zamierzamy również zwiększyć dostawy podstawowych materiałów budowlanych na rynek wiejski.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#TadeuszWrzaszczyk">Możemy oczekiwać, że to wydatne zwiększenie technicznego uzbrojenia pracy, poprawa zaopatrzenia oraz warunków ekonomicznych w połączeniu ze zwiększonym wysiłkiem organizacyjnym samych rolników powinny przynieść odpowiednie efekty produkcyjne we wszystkich sektorach naszego rolnictwa. Szczególnie ważne jest przy tym możliwie pełne zagospodarowanie użytków rolnych oraz zwiększenie areału uprawy zbóż, kukurydzy i roślin przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakładając przeciętny urodzaj, liczymy na to, że zwiększymy w przyszłym roku produkcję roślinną o 7,7% w stosunku do roku bieżącego, co oznacza, że byłaby ona nieco wyższa niż planowana na rok 1975.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#TadeuszWrzaszczyk">W produkcji zwierzęcej, wskutek tegorocznego spadku pogłowia krów i trzody chlewnej, trudno zakładać pełne wyrównanie uszczerbku. Zakładamy zwiększenie produkcji zwierzęcej o 3,7%, co w sumie pozwoli nam uzyskać wzrost globalnej produkcji rolniczej o blisko 6%. Jednocześnie zwiększenie środków produkcji dla rolnictwa powinno sprzyjać umocnieniu się w tym dziale gospodarki pomyślnych tendencji rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przedstawiłem obszerniej zagadnienia rozwoju przemysłu i rolnictwa w roku przyszłym, ponieważ od tych dwóch działów gospodarki w decydującym stopniu zależeć będzie lepsze zaopatrzenie rynku wewnętrznego i zlikwidowanie pojawiających się trudności w zrównoważeniu popytu na niektóre artykuły ich podażą. Przypomnę, że w referacie na VII Zjeździe partii towarzysz Edward Gierek stwierdził, iż przezwyciężenie tych trudności uważamy za jedno z najważniejszych zadań naszej polityki.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kształtując założenia planu na rok 1976, uznaliśmy to zadanie za podstawową wytyczną prac planistycznych. W tym właśnie celu dokonaliśmy takich przesunięć w strukturze produkcji, aby już w roku przyszłym uzyskać znacznie przyspieszony wzrost produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakładamy, że sprzedaż detaliczna dla ludności będzie mogła w roku przyszłym ulec zwiększeniu o blisko 14%, podczas gdy zakładane tempo wzrostu pieniężnych przychodów ludności wynosi 7,6%. Oznacza to, że już w samym planie dysponujemy znacznie wyższą rezerwą towarową niż w latach poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#TadeuszWrzaszczyk">Ważnym kierunkiem działania ze strony przemysłu powinno być zapewnienie wysokiej rytmiczności dostaw rynkowych od początku roku oraz dostarczanie artykułów sezonowych z odpowiednim wyprzedzeniem. Wspólnym zadaniem przemysłu i handlu jest natomiast najlepsze dostosowanie struktury asortymentowej produkcji i dostaw do popytu ze strony nabywców.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#TadeuszWrzaszczyk">Na tyle na ile było to możliwe zmierzaliśmy już w samym planie do zapewnienia szybkiego wzrostu dostaw artykułów cieszących się wysokim popytem. Wspomniałem już o tempie wzrostu dostaw środków produkcji i materiałów budowlanych na rynek wiejski. Dokonamy także wysiłku na rzecz zwiększenia spożycia mięsa i jego przetworów o 2,5 kg na 1 mieszkańca. Rozwijając ten temat pragnę przytoczyć kilka przykładów towarów, których podaż chcemy istotnie zwiększyć. Zakładamy wyraźny wzrost dostaw artykułów zawierających białko zwierzęce — ryb i przetworów o ok. 7%, produktów mleczarskich o ponad 10%. Poprawie struktury spożycia żywności ma służyć m.in. wzrost dostaw owoców krajowych o ok. 24% i owoców cytrusowych o ok. 14%.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dużego postępu chcemy dokonać w zaopatrzeniu rynku w artykuły służące wyposażeniu mieszkań — dostawy mebli mają się zwiększyć o ponad 19%, dywanów, chodników i wykładzin dywanowych o ok. 16%, firanek o 30%.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wzrosnąć ma również podaż wielu artykułów trwałego użytku — na przykład planujemy więcej niż podwojenie dostaw domowych automatów pralniczych, przy czym przewidujemy rozpoczęcie produkcji małogabarytowej automatycznej pralki bębnowej. O 15% zwiększymy dostawy magnetofonów, o blisko 1/4 samochodów osobowych, a o blisko połowę — motorowerów. Podjęliśmy pracę nad programami działania, które pozwoliłyby uzyskać dalszy wzrost produkcji i dostaw niektórych poszukiwanych towarów.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#TadeuszWrzaszczyk">Duże znaczenie mieć będzie rozwój działalności usługowej. W myśl założeń planu wartość usług świadczonych na rzecz ludności przez jednostki gospodarki uspołecznionej powinna wynieść w roku 1976 około 133,5 mld zł, to jest o ok. 11% więcej niż w roku bieżącym. Biorąc pod uwagę to, że popyt na szereg rodzajów usług jest nie zaspokojony, stawiamy przed niektórymi państwowymi jednostkami gospodarczymi, a zwłaszcza przed spółdzielczością pracy i rzemiosłem indywidualnym zadanie dodatkowego rozwinięcia tych rodzajów usług w takiej skali, aby łączny wzrost usług wyniósł ok. 13%.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#TadeuszWrzaszczyk">Liczymy, że zarówno jednostki świadczące usługi, jak i wojewodowie i naczelnicy miast i gmin, organizujący i koordynujący działalność usługową na swym terenie dołożą starań, aby zapewnić pełną realizację programu rozwoju usług. Jest to — zdaniem Rządu — jeden ze szczególnie ważnych w roku przyszłym odcinków działalności administracji terenowej.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Kolejnym kierunkiem działania, któremu poświęciliśmy szczególnie dużo uwagi w toku prac nad projektem planu, było tworzenie przesłanek do aktywnej polityki eksportowej. W dobie obecnej staje się ona czynnikiem, od którego w istotnym stopniu zależeć będzie skala zadań podejmowanych i realizowanych w nadchodzącym pięcioleciu. Wynika to z realizowanej polityki przyśpieszonego włączania naszego kraju do międzynarodowego podziału pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#TadeuszWrzaszczyk">Osiągnięty w bieżącym pięcioleciu wzrost potencjału produkcyjnego wzmaga nasze zapotrzebowanie na surowce, materiały i elementy kooperacyjne. Dalsza rozbudowa i modernizacja tego potencjału rodzi z kolei zapotrzebowanie na liczne nie produkowane w kraju dobra inwestycyjne. Brak krajowej produkcji niektórych artykułów konsumpcyjnych, a także naturalne w warunkach rosnącej zamożności społeczeństwa dążenie do wzbogacenia ich asortymentu powoduje wzrost popytu na import tych artykułów oraz surowców do ich wytwarzania. Wszystkie te czynniki występowały łącznie w mijającym pięcioleciu, pobudzając wzrost importu. Czynniki te przemawiają za tym, aby w najbliższej przyszłości zwiększać eksport szybciej od importu.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zadanie to zrealizujemy w roku bieżącym w odniesieniu do obrotów z krajami socjalistycznymi. W obrotach z krajami kapitalistycznymi w roku bieżącym przewidujemy prawie jednakowe tempo wzrostu eksportu i importu. Na rok 1976 stawiamy sobie zadanie uzyskania wobec tych krajów wyprzedzającego tempa wzrostu eksportu. Duże znaczenie uzyskania szybszego tempa wzrostu eksportu niż importu wynika także i z tego, że sprzyja ono wyrównywaniu istniejących zobowiązań bez uszczerbku dla finansowania bieżącego importu zarówno surowców i materiałów, jak maszyn i urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#TadeuszWrzaszczyk">W roku 1976 zamierzamy zwiększać eksport w tempie nadal szybszym od tempa wzrostu dochodu narodowego i produkcji przemysłowej. Świadczy to o konsekwentnej kontynuacji polityki zwiększania naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#TadeuszWrzaszczyk">Szczególną uwagę przywiązujemy przy tym do zwiększania naszych obrotów z bratnimi krajami socjalistycznymi i do realizowania przedsięwzięć wynikających z przyjętego na XX/V Sesji RWPG kompleksowego programu dalszego pogłębiania socjalistycznej integracji gospodarczej krajów naszej wspólnoty. Realizacja wzajemnie korzystnych przedsięwzięć wynikających z tego programu dobrze służy zarówno rozwojowi światowego systemu socjalistycznego, jak i naszym narodowym interesom.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#TadeuszWrzaszczyk">Decydujące znaczenie dla naszego planu handlu zagranicznego w roku przyszłym, jak i w innych latach mieć będą nasze obroty ze Związkiem Radzieckim, naszym głównym partnerem gospodarczym, którego udział, licząc w cenach światowych, stanowi około połowę naszych obrotów z krajami socjalistycznymi, a około jedną trzecią ogółu obrotów.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#TadeuszWrzaszczyk">Istotną rolę mieć będą także wzajemne dostawy i wspólne przedsięwzięcia z Niemiecką Republiką Demokratyczną i z Czechosłowacją oraz z pozostałymi krajami socjalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#TadeuszWrzaszczyk">W roku przyszłym będziemy też rozwijać wzajemne obroty z pozostałymi krajami zarówno rozwiniętymi, jak i rozwijającymi się.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#TadeuszWrzaszczyk">W polskim eksporcie do krajów kapitalistycznych w roku przyszłym około 25% stanowić będą wyroby przemysłu elektromaszynowego, podczas gdy w roku 1970 ich udział wynosił zaledwie około 15%. Stanowi to wymowny dowód przemian w strukturze naszego eksportu do tych krajów i pozycji naszego przemysłu na rynku międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#TadeuszWrzaszczyk">W planie na przyszły rok formułujemy zadanie zwiększenia eksportu o około 12%, a w tym eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego — o około 15%, podczas gdy stosując politykę racjonalizacji importu, zamierzamy go zwiększyć o około 6%. Dlatego właśnie szczególnie akcentujemy wzrost zadań eksportowych. Uważając je za trudne i wymagające dużego wysiłku ze strony przedsiębiorstw, producentów i eksporterów — uznajemy je równocześnie za realne i możliwe do przekroczenia przy lepszym układzie warunków, a zwłaszcza przy uzyskaniu wyższej poprawy efektywności obrotów w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoki Sejmie! W ciągu trzech środkowych lat bieżącego pięciolecia na dużą skalę rozwinęliśmy front inwestycyjny, zwiększając znacznie z roku na rok wolumen nakładów. W roku bieżącym podjęliśmy zadanie pewnego wyrównywania i dyscyplinowania tego frontu, kładąc duży nacisk na kończenie wielu przedsięwzięć i niepodejmowanie zbyt wielu nowych. Dlatego też proponujemy określenie w planie na rok 1976 poziomu nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej na 527 mld zł, to jest o 5,8% więcej w stosunku do planu na rok bieżący. Jest to kwota o około 150 mld zł większa niż przeciętny roczny poziom nakładów w bieżącym pięcioleciu. Zasada koncentracji nakładów na budownictwie inwestycyjnym kontynuowanym znajduje swoje odbicie w przeznaczeniu na ten cel około 68% całości nakładów preliminowanych na gospodarkę uspołecznioną wobec ok. 61% w roku bieżącym i około 55% w roku ubiegłym. Ma to na celu przyspieszoną realizację i oddawanie do eksploatacji tych obiektów, których planowe uruchomienie przypada na, rok przyszły i pierwszą połowę 1977 r. Kwoty wydatkowane w 1976 roku na rozpoczęcie nowych przedsięwzięć będą analogiczne jak w roku bieżącym. Zapewni to ciągłość i dalszy rozwój procesu inwestycyjnego w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#TadeuszWrzaszczyk">W przyszłym roku będziemy też na dużą skalę korzystać z owoców wysiłku inwestycyjnego ostatnich lat. Dzięki zakończeniu wielu inwestycji kontynuowanych uzyskamy wysoki przyrost majątku trwałego i nowych zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#TadeuszWrzaszczyk">Godne podkreślenia jest zachowanie w strukturze inwestycji dotychczasowego udziału nakładów na dziedzinę konsumpcji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#TadeuszWrzaszczyk">W przemyśle, zgodnie z założeniami przyszłego pięciolecia, pragniemy zwiększać rolę wysoce efektywnych przedsięwzięć modernizacyjnych, a nade wszystko, kierując się podstawowymi preferencjami planu na rok przyszły, pragniemy zapalić zielone światło dla wszystkich przedsięwzięć mogących przynieść w krótkim czasie pożądaną produkcję na rynek lub na eksport.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zamierzamy też realizować program dalszego podnoszenia dyscypliny procesu inwestycyjnego. Uważamy za niezbędne eliminowanie przypadków inwestycji nielegalnych i półlegalnych, realizowanych pod pretekstem kapitalnych remontów i czynów społecznych. Uważamy to za konieczne m.in. dlatego, że w takim trybie podejmuje się często przedsięwzięcia służące potrzebom dalszego rzędu, angażując potencjał wykonawczy i materiały z rynku. Natomiast nadal będziemy popierać czyny społeczne, realizowane systemem gospodarczym, przy pomocy materiałów miejscowych i inicjatywy lokalnej.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! W roku przyszłym, wykorzystując wzrost produkcji materialnej, rozwój stosunków gospodarczych z zagranicą oraz przyrost majątku narodowego w wyniku procesów inwestowania, zamierzamy konsekwentnie kontynuować politykę systematycznej poprawy warunków życia naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przychody pieniężne ludności zamierzamy zwiększyć o 7,6%. W podobnym tempie wzrośnie fundusz płac. Uwzględniając przyrost zatrudnienia, pozwoli to uzyskać wzrost przeciętnej płacy nominalnej w gospodarce uspołecznionej o 5,9%, a płacy realnej o około 3,5%. Przewiduje się zakończenie programu regulacji płac w gospodarce narodowej uchwalonego przez Wysoką Izbę w dniu 19 stycznia 1974 r. i przejście w całej gospodarce na system płac nie obciążonych podatkiem od wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#TadeuszWrzaszczyk">Szybciej od wynagrodzeń, gdyż o 9,7%, wzrosną w roku 1976 wydatki państwa na świadczenia społeczne, w tym zwłaszcza na emerytury i renty.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#TadeuszWrzaszczyk">Również nieco szybciej od wynagrodzeń, gdyż o 8,9% mają wzrosnąć przychody ludności ze sprzedaży produktów rolniczych. Uwzględniając przewidywany wzrost wydatków ludności chłopskiej na cele produkcyjne oraz przewidywane zmniejszenie liczby ludności zawodowo czynnej w gospodarce chłopskiej, przeciętny dochód realny, przeznaczany na cele konsumpcji i inwestycje nieprodukcyjne, wzrośnie w 1976 r. w tempie podobnym do wzrostu płac realnych.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przyszłoroczny program budownictwa mieszkaniowego odpowiada uchwalonemu przez Wysoką Izbę programowi wieloletniemu. Zakłada się oddanie do użytku w roku przyszłym 277 tys. mieszkań z nowego budownictwa. Biorąc pod uwagę średnią wielkość rodziny w Polsce, oznacza to, że w roku przyszłym blisko milion mieszkańców naszego kraju przeprowadzi się do nowych mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#TadeuszWrzaszczyk">Na miarę możliwości będziemy rozwijać w roku przyszłym urządzenia socjalne i kulturalne oraz poszerzać liczbę korzystających z nich. Postęp w tej dziedzinie pragnę zilustrować przy pomocy niewielu wybranych przykładowo liczb.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rozwój służby zdrowia znajdzie swój wyraz m.in. w zwiększeniu liczby łóżek w szpitalach o ok. 7 tys.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#TadeuszWrzaszczyk">Postęp w dziedzinie oświaty i wychowania znajdzie swój wyraz m.in. w zwiększeniu liczby dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego o ok. 57 tys. oraz w zwiększeniu odsetka uczniów szkół podstawowych na wsi uczęszczających do szkół zbiorczych — z ok. 75% w roku bieżącym do około 83% w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#TadeuszWrzaszczyk">Głównym elementem poprawy sytuacji młodzieży szkół wyższych będzie zwiększenie liczby miejsc w domach studenckich o ponad 13 tys.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! W nawiązaniu do zadań produkcji materialnej i rosnących zadań w sferze konsumpcji społecznej, chce jeszcze poświęcić nieco uwagi polityce zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#TadeuszWrzaszczyk">Jak wiadomo, wkroczyliśmy w naszym kraju w okres zmniejszającego się przyrostu zasobów pracy. Zakładamy, że w roku 1976 przyrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej wyniesie ok. 178 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#TadeuszWrzaszczyk">Planując na rok przyszły wzrost zatrudnienia w całej gospodarce uspołecznionej o 1,5%, staraliśmy się możliwie lepiej wyposażyć w nowe kadry działy konsumpcji społecznej, w których zakładamy zwiększenie zatrudnienia o blisko 2%. W tych działach przyrost zatrudnienia w latach 1971–1975 wyniósł około 460 tys. osób, co pozwoliło znacznie poprawić sytuację kadrową. Mimo to, doceniając istniejące potrzeby, zamierzamy w roku 1976 zwiększyć zatrudnienie w tych działach o około 50 tys. osób. I tak np. w dziale ochrony zdrowia, opieki społecznej i kultury fizycznej, w którym w latach 1971–1975 przyrost wyniósł około 130 tys. osób, w roku 1976 uzyska się zwiększenie kadr o dalsze 23 tys. Uzyskiwany przez działy socjalne przyrost zatrudnienia powinien przynieść w efekcie odpowiednie rozszerzenie zakresu o poprawę poziomu ich świadczeń dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podstawowym elementem koncepcji planu na rok 1976 jest wielostronne dążenie do poprawy jakości pracy i racjonalizacji gospodarowania we wszystkich działach gospodarki narodowej zarówno w produkcji materialnej, jak i konsumpcji społecznej. Szczególnie istotne jest przy tym ujawnianie i wykorzystywanie rezerw tej efektywności w gospodarowaniu zasobami pracy i zasobami materiałowymi, a także w handlu zagranicznym i inwestycjach.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#TadeuszWrzaszczyk">Malejący przyrost zasobów pracy wymagać będzie we wszystkich działach gospodarki istotnego postępu w dziedzinie racjonalizacji zatrudnienia, a zwłaszcza likwidacji przerostów etatowych i pokrywania znacznej części lub nawet całości nowych potrzeb przy pomocy wygospodarowanych etatów.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#TadeuszWrzaszczyk">Pomimo mniejszego niż w roku bieżącym przyrostu zatrudnienia, oczekujemy od wszystkich działów gospodarki narodowej zwiększonej realizacji zadań.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#TadeuszWrzaszczyk">We wszystkich działach istnieją jeszcze nie wykorzystane rezerwy racjonalizacji zatrudnienia i w roku przyszłym należy zdecydowanie sięgnąć do tych rezerw. Zakładamy uzyskanie w przedsiębiorstwach przemysłowych wzrostu wydajności pracy co najmniej o 7,7%, a w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych o 8%, ale sądzimy, że przy odpowiedniej poprawie organizacji i jakości pracy wskaźniki te mogą zostać przekroczone.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zadania obniżki kosztów materiałowych powinny przynieść w roku przyszłym zaoszczędzenie materiałów o łącznej wartości co najmniej 20 mld zł. Oznacza to, że mniej więcej jedną piątą część przyrostu produkcji przemysłowej planowanego na przyszły rok wykonamy z zaoszczędzonych materiałów.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakładamy, że przyrost zapasów w przemyśle nie powinien przekroczyć 0,72%, a w budownictwie 0,79% na 1% przyrostu produkcji, przede wszystkim w wyniku usprawnień obrotu materiałowego w całej gospodarce. Pozwoli to zmniejszyć obciążenie dochodu narodowego przyrostem zapasów.</u>
          <u xml:id="u-3.88" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Syntezę zamierzeń społecznych i gospodarczych zawartych w planie na rok 1976 charakteryzują najlepiej wskaźniki wzrostu dochodu narodowego i proporcje jego podziału.</u>
          <u xml:id="u-3.89" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu zakładamy, że w roku przyszłym dochód narodowy wytworzony wzrośnie o 8,3%. Biorąc pod uwagę osiągnięty poziom rozwoju gospodarki oraz istniejące warunki — jest to tempo bardzo szybkie, plasujące Polskę na poczesnym miejscu wśród krajów socjalistycznych, a zarazem w gronie najszybciej rozwijających się krajów świata.</u>
          <u xml:id="u-3.90" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dążąc do zrównoważenia obrotów towarowych w handlu zagranicznym, w roku bieżącym powinniśmy uzyskać zbliżone tempo wzrostu dochodu wytworzonego i podzielonego. Na rok przyszły zakładamy dalszy postęp w równoważeniu obrotów z zagranicą i osiągnięcie wprawdzie nadal ujemnego, ale już wyraźnie niższego niż w roku bieżącym salda tych obrotów. W związku z tym dochód narodowy do podziału wzrośnie o 6%.</u>
          <u xml:id="u-3.91" who="#TadeuszWrzaszczyk">Fundusz spożycia zamierzamy zwiększyć o 8,3%, a więc w tempie jednakowym, jak wzrost dochodu narodowego wytworzonego. Jest to jedna z charakterystycznych cech zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-3.92" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kontynuacja polityki podnoszenia poziomu życia przede wszystkim przez wzrost płac i przychodów ludności znajdzie swoje odbicie we wzroście funduszu spożycia z dochodów osobistych o 8,8%, a więc szybszym od całkowitego wzrostu spożycia.</u>
          <u xml:id="u-3.93" who="#TadeuszWrzaszczyk">Fundusz akumulacji w roku bieżącym osiągnie wysoką kwotę, sięgającą pół biliona złotych. Mimo, że zakładamy poprawę salda w handlu zagranicznym i związane z tym pewne zmniejszenie tempa wzrostu dochodu narodowego do podziału, zakładamy utrzymanie tego samego poziomu akumulacji również i w roku przyszłym, co przy zdyscyplinowanej gospodarce zapasami, pozwoli nam zwiększyć nakłady inwestycyjne brutto w gospodarce narodowej o 5,8% w stosunku do planu na rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-3.94" who="#TadeuszWrzaszczyk">Proporcje w podziale dochodu narodowego świadczą, że zagwarantowanej w planie efektywnej poprawy warunków życia społeczeństwa nie dokonujemy kosztem ograniczenia rozwoju rozbudowy kraju, ani też przeciwnie — nie hamujemy wzrostu spożycia w imię wydatków na rozwój bazy materialnej. Oba te cele traktujemy w sposób nierozłączny i w obu dziedzinach — mimo trudniejszych niż dotąd warunków — pragniemy dokonać możliwie największego kroku naprzód, ponieważ oba wynikają z myśli o człowieku, o jego dzisiejszych i przyszłych potrzebach.</u>
          <u xml:id="u-3.95" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Rok 1976 będzie pierwszym pełnym rokiem kalendarzowym działania administracji nowo zorganizowanych 49 województw. Będzie to też pierwszy rok, w którym nowo powołane władze wojewódzkie realizować będą opracowane przez siebie plany. Po raz pierwszy też na rok 1976 opracowują samodzielnie swe plany władze gmin i miast, po przejęciu przeważającej części zadań i kompetencji zniesionych władz powiatowych.</u>
          <u xml:id="u-3.96" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zadania przyszłorocznych planów województw powstały na podstawie częstszych konsultacji między wojewodami i ich aparatem wykonawczym a Komisją Planowania, przy czym w toku tych prac panowała atmosfera sprzyjająca kojarzeniu założeń ogólnokrajowych z realnymi potrzebami i możliwościami poszczególnych regionów. Liczymy, że ta sama atmosfera charakteryzować będzie prace rad narodowych, które wkrótce rozpatrywać będą na swych sesjach projekty planów na rok 1976. Powinno to też ożywiać prace nad realizacją zadań administracji terenowej wynikających z tych planów.</u>
          <u xml:id="u-3.97" who="#TadeuszWrzaszczyk">Są to zadania trudne i odpowiedzialne, szczególnie w takich dziedzinach, jak: rolnictwo, rozwój usług dla ludności, inwestycje planu terenowego, budownictwa mieszkaniowego, gospodarka komunalna, rozwój i funkcjonowanie urządzeń socjalnych i kulturalnych. Wiążemy duże nadzieje z aktywnością nowych władz wojewódzkich i jesteśmy przekonani, że koncentrując swą działalność na węzłowych problemach mniejszego niż poprzednio terytorium, potrafią skutecznie przełamać te słabości, które w poprzednich latach prowadziły często do nadmiernego wydłużania cykli budowy obiektów handlowych i usługowych, szpitali, szkół, do niepełnego realizowania planów usług itp.</u>
          <u xml:id="u-3.98" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wyraźnie zaznaczy się także stopniowy wzrost roli planów gminnych, które powinny stać się ważnym narzędziem harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego gmin oraz środkiem ułatwiającym naczelnikowi gminy wykonywanie bieżących funkcji koordynacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.99" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Wraz z projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju Rząd przedstawił Wysokiej Izbie projekt budżetu państwa na rok 1976. Jest on ściśle skoordynowany z założeniami przyszłorocznego planu.</u>
          <u xml:id="u-3.100" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po stronie dochodów projekt budżetu zamyka się kwotą ok. 777 mld zł, co oznacza wzrost o ok. 11% w stosunku do roku bieżącego. Wydatki budżetu określono na ok. 755 mld zł, to jest o 8,3% więcej niż w. 1975 r. Tempo wzrostu wydatków budżetu jest równe planowanemu wzrostowi dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.101" who="#TadeuszWrzaszczyk">Główne źródło dochodów budżetowych stanowią wpłaty przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej. Mają one wzrosnąć o 13%, głównie dzięki wzrostowi produkcji i innych zadań rzeczowych oraz założonej dalszej obniżce kosztów własnych. Zadania obniżki kosztów własnych traktujemy jako minimalne i ich dalsze obniżanie będzie traktowane jako jedno z istotnych kryteriów oceny sprawności i jakości pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.102" who="#TadeuszWrzaszczyk">Sposoby i kierunki rozdysponowania środków budżetowych wynikają z wyznaczonych planem celów społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.103" who="#TadeuszWrzaszczyk">Bieżące wydatki budżetowe mają wzrosnąć o 75 mld zł. Obejmują one m.in. znaczny wzrost dopłat do artykułów rynkowych, wynikający z utrzymania dotychczasowych cen detalicznych wielu towarów, pomimo podwyżek cen skupu artykułów rolnych i wzrostu kosztów wytwarzania. Rosną też dopłaty do cen artykułów importowanych, niezbędne do ograniczenia wpływu cen zagranicznych na wewnętrzną sytuację ekonomiczną.</u>
          <u xml:id="u-3.104" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kolejną poważną i rosnącą pozycję wydatków gospodarczych stanowią wydatki na finansowanie rolnictwa, a więc na zagospodarowanie ziemi przejmowanej w zamian za renty, na rozwój nasiennictwa i hodowli zarodowej, na rozwój melioracji i zaopatrzenia wsi w wodę itd.</u>
          <u xml:id="u-3.105" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wydatki budżetu na gospodarkę mieszkaniową i komunalną proponuje się zwiększyć o ok. 12%, na urządzenia socjalne i kulturalne o ponad 8%, na ubezpieczenia społeczne o 16%.</u>
          <u xml:id="u-3.106" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wydatki na naukę, z budżetu i ze środków przedsiębiorstw, mają wynieść łącznie 35,5 mld zł, to jest 2,5% dochodu narodowego wytworzonego, wobec 2,3% w roku 1975.</u>
          <u xml:id="u-3.107" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wydatki na administrację centralną i terenową utrzymujemy na poziomie roku bieżącego.</u>
          <u xml:id="u-3.108" who="#TadeuszWrzaszczyk">Budżety terenowe na rok przyszły zostały opracowane w nowym układzie terytorialnym. Uważając, że byłoby rzeczą pożądaną udoskonalenie zasad finansowania działalności władz i administracji terenowej i oparcie jej w większym stopniu na samofinansowaniu, zamierzamy podjąć w przyszłym roku intensywne prace nad takim nowym systemem finansowania, który będzie sprzyjał rozwojowi terenowych inicjatyw.</u>
          <u xml:id="u-3.109" who="#TadeuszWrzaszczyk">Udział budżetów terenowych w całym budżecie państwa utrzyma się na dotychczasowym poziomie i stanowić będzie 1/4 tych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-3.110" who="#TadeuszWrzaszczyk">Ograniczając się do naświetlenia podstawowych elementów projektu budżetu, pragnę podkreślić, że odpowiada on hierarchii potrzeb określonej w narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju oraz zapewnia równowagę budżetowo-finansową państwa. Uważamy przy tym za celowe stawianie przed wszystkimi dysponentami środków zadania racjonalnego ich wydatkowania jako wyraz oszczędnego gospodarowania każdą złotówką w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-3.111" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoki Sejmie! Uchwały VII Zjazdu partii, formułując założenia społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w przyszłym pięcioleciu, postawiły przed całym narodem nierozłączność i ścisłą współzależność poprawy jakości życia i poprawy jakości pracy, a więc wiązanie wyższych efektów pracy z wyższą stopą życiową. Oznacza to zarazem konsekwentne umacnianie i rozwój budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.112" who="#TadeuszWrzaszczyk">Założenie to w całej pełni możemy odnieść także do roku 1976 — pierwszego roku przyszłego pięciolecia. Wykonanie ambitnych zadań planu na rok przyszły wymagać będzie wydatnej poprawy jakości pracy, wzrostu efektywności gospodarowania, uruchomienia w tej dziedzinie dalszych istniejących jeszcze rezerw.</u>
          <u xml:id="u-3.113" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie uchwały przedłożonym Wysokiej Izbie o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok i w uchwale Rady Ministrów określającej szczegółowe zadania i tryb ich realizacji zawarte są liczne sformułowania wytyczające kierunki i założenia polityki społeczno-gospodarczej w przyszłym roku. Wykonując zadania planu, będziemy dbać o to, aby zasady te były jednakowo rozumiane i w zdyscyplinowany sposób przestrzegane na wszystkich szczeblach naszej gospodarki. Umocnimy w ten sposób rolę planu centralnego, a jednocześnie będziemy doskonalić działanie mechanizmów i instrumentów ekonomicznych służących realizacji planu.</u>
          <u xml:id="u-3.114" who="#TadeuszWrzaszczyk">Będziemy też konsekwentnie upowszechniać udoskonalone rozwiązania nowego systemu ekonomiczno-finansowego, korzystając przy tym z inspiracji i współdziałania Komisji Partyjno-Rządowej do Spraw Doskonalenia Funkcjonowania Gospodarki i Państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.115" who="#TadeuszWrzaszczyk">Szczególny nacisk kłaść będziemy na racjonalizowanie gospodarki zasobami pracy. W tym celu będziemy upraszczać i unowocześniać struktury organizacyjne, doskonalić gospodarkę czasem pracy, usprawniać organizację stanowisk roboczych.</u>
          <u xml:id="u-3.116" who="#TadeuszWrzaszczyk">Musimy we wszystkich działach gospodarki narodowej zarówno w dziedzinie produkcji, materialnej, jak i konsumpcji społecznej, nauczyć się tłumaczyć na język praktyki i intensywnie wdrażać hasło podnoszenia jakości pracy. W przemyśle oznacza to. m.in. troskę o poprawę nowoczesności, jakości i wzbogacania asortymentu wyrobów, obniżanie kosztów produkcji i poprawę wykorzystania zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.117" who="#TadeuszWrzaszczyk">W budownictwie chodzi m.in. o poprawę jakości wykonawstwa, kompleksowe oddawanie do użytku zarówno obiektów przemysłowych, jak i osiedli mieszkaniowych, zdecydowaną poprawę organizacji placów budowy i gospodarki środkami produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.118" who="#TadeuszWrzaszczyk">W rolnictwie jakość pracy to również racjonalne zagospodarowanie każdego hektara ziemi, wykorzystanie krajowych zasobów paszowych, a zwłaszcza użytków zielonych. Konieczne jest też intensywniejsze wykorzystywanie maszyn i urządzeń oraz większa troska o ich konserwację.</u>
          <u xml:id="u-3.119" who="#TadeuszWrzaszczyk">W transporcie zadaniem chwili jest poprawa wykorzystania środków transportu, osiągnięcie regularności i punktualności przewozów rozkładowych, wyraźna poprawa warunków podróżowania.</u>
          <u xml:id="u-3.120" who="#TadeuszWrzaszczyk">W handlu konieczne jest m.in. podniesienie jakości sterowania masą towarową, wzrost kultury obsługi klienta, rozwijanie usług handlowych, lepsze dostosowanie godzin pracy do potrzeb społecznych, przesuwanie dostaw towarów poza godziny otwarcia sklepów, wydatna poprawa funkcjonowania gastronomii i jakości posiłków.</u>
          <u xml:id="u-3.121" who="#TadeuszWrzaszczyk">W działalności usługowej oczekujemy poprawy jakości i terminowości świadczonych usług, lepszego dostosowywania ich do indywidualnych życzeń klientów, szerokiego rozwoju placówek usługowych na wsi, a zwłaszcza w ośrodkach gminnych.</u>
          <u xml:id="u-3.122" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoka poprawa jakości funkcjonowania powinna cechować całą sferę konsumpcji społecznej. Konieczne jest podnoszenie kultury pracy i obsługi obywateli w gospodarce mieszkaniowej i komunalnej, w ochronie zdrowia i placówkach turystycznych, administracji państwowej i instytucjach finansowych. Konieczne jest doskonalenie i unowocześnianie procesu dydaktycznego we wszystkich typach szkół i sprawniejsze wykorzystywanie dorobku myśli naukowej i technicznej, podnoszenie poziomu działalności kulturalnej; szczególnie pragnę podkreślić zadania stojące przed nauką, zwłaszcza zaś konieczność podejmowania w większym stopniu rozwiązań pilotowych dla nowych technologii — w ramach określonych w planie środków.</u>
          <u xml:id="u-3.123" who="#TadeuszWrzaszczyk">Oczywiście, jestem w stanie wymienić tu przykładowo tylko niektóre przejawy doskonalenia jakości pracy, często bezpośrednio związane z poprawą warunków życia. Uważamy, że we wszystkich resortach, jednostkach gospodarczych i jednostkach organizacyjnych sfery konsumpcji społecznej konieczne jest zespołowe, oparte na współudziale całej kadry pracowniczej, opracowanie konkretnego, roboczego programu realizowania tych założeń, które syntetycznie wyraża hasło poprawy jakości pracy służącej poprawie jakości warunków życia. Realizacja takich programów stanie się ważnym czynnikiem zapewnienia zarówno ilościowej, jak i jakościowej realizacji planu na rok 1976, którego projekt oceni dziś Wysoka Izba w debacie generalnej. Jestem przekonany, że debata ta wzbogaci nasz projekt i wyrażam nadzieję, że stanie się ona wyrazem szerokiej społecznej aprobaty dla jego założeń.</u>
          <u xml:id="u-3.124" who="#TadeuszWrzaszczyk">Naszym zadaniem jest podtrzymać klimat stworzony w okresie obrad zjazdowych, przygotowując się już od dziś do zadań wytyczanych na przyszły rok i na przyszłe pięciolecie i podjąć od początku roku 1976 pomyślną, rytmiczną ich realizację.</u>
          <u xml:id="u-3.125" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zamykając VII Zjazd, towarzysz Edward Gierek powiedział: „Nie wolno nam więc tracić ani dnia, ani godziny. Niestrudzenie od jutra, przenosząc do społeczeństwa uchwały Zjazdu, powinniśmy z wielkim rozmachem rozwijać pracę nad ich urzeczywistnieniem”. Plan roku przyszłego jest pierwszym etapem tego urzeczywistnienia. I dlatego Rząd przygotowuje program działania, mający na celu dobrą realizację tego planu od początku nowego roku.</u>
          <u xml:id="u-3.126" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Przedłożony przez Rząd projekt planu na rok 1976 zmierza najkrótszą drogą do realizacji tych założeń programowych naszej partii, które zostały określone w uchwale jej VII Zjazdu. Jest to plan, który będzie stanowił dobre zapoczątkowanie nowego pięciolecia, pięciolecia doskonalenia jakości pracy i warunków życia naszego narodu. W przekonaniu Rządu plan ten gwarantuje dalszą poprawę, materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa, zapewnia dynamiczny wzrost produkcji, usług i wymiany gospodarczej z zagranicą oraz kontynuację rozbudowy i unowocześnienia bazy materialnej naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.127" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rząd ocenia ten plan jako śmiały i ambitny, a zarazem dostosowany do trudniejszych warunków wewnętrznych i zewnętrznych, jako plan zapewniający umocnienie wewnętrznej i zewnętrznej równowagi ekonomicznej państwa. Jest to plan, który wzorem lat ubiegłych pragniemy traktować jako otwarty, mając zarazem świadomość, że trudniejszy układ warunków nakazuje, aby nowe zadania wymagające dodatkowych środków podejmować dopiero po wygospodarowaniu tych środków. Jest to plan, który wzbogacony w toku prac komisji sejmowych i debaty generalnej będzie realizowany przez cały nasz naród, zjednoczony pod kierownictwem partii we Froncie Jedności Narodu, i który przybliży nas do kolejnego stadium rozwoju naszego społeczeństwa, do stadium rozwiniętego socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.128" who="#TadeuszWrzaszczyk">Z tym przekonaniem, w imieniu Rady Ministrów, przedstawiam ten plan Wysokiej Izbie uważając, że poparcie Sejmu udzielone, rządowemu projektowi planu stanowić będzie doniosły czynnik pomyślnej realizacji sformułowanych w nim zadań.</u>
          <u xml:id="u-3.129" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Przewodniczącemu Komisji Planowania. Obecnie głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JózefPińkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, mam zaszczyt przedstawić wyniki prac komisji sejmowych nad rządowymi projektami narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju oraz budżetu państwa na 1976 rok.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JózefPińkowski">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz wszystkie pozostałe komisje sejmowe poddały wszechstronnej analizie i ocenie zamierzenia rozwojowe na rok przyszły i uznały, że przedłożone przez Rząd projekty planu i budżetu zasługują w pełni na poparcie i aprobatę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JózefPińkowski">W czasie prac komisji zgłoszono szereg uwag, wniosków i propozycji, które zostały uwzględnione w przedstawionych projektach poprawek do uchwały Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju oraz do ustawy budżetowej. Są one zawarte w przedłożonym obywatelom posłom sprawozdaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów (druki nr 245 i 246). Szereg wniosków i uwag o charakterze realizacyjnym będzie przez zainteresowane ministerstwa, urzędy i instytucje wykorzystanych w toku działań podejmowanych dla zapewnienia należytego wykonania zadań ustalonych na 1976 rok.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! W dyskusji na posiedzeniach komisji sejmowych i w toku prac licznych zespołów roboczych powszechnie było wyrażane przeświadczenie, że przedłożone przez Rząd projekty planu i budżetu zgodne są z generalną linią polityki społeczno-gospodarczego rozwoju, prowadzonej w ubiegłym pięcioleciu, a która to polityka i strategia rozwojowa w myśl uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie nadal konsekwentnie realizowana i rozwijana.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JózefPińkowski">Podkreślano, że ma to nader doniosłe i zasadnicze znaczenie dla naszego narodu i państwa. Polityka ta bowiem i strategia rozwojowa umożliwiły w okresie lat 1971–1975 osiągnięcie dużego i wszechstronnego postępu we wszystkich dziedzinach życia. Dobroczynne skutki tego postępu są odczuwalne przez całe nasze społeczeństwo. Ludzie pracy udzielili pełnego poparcia dla tej polityki w dyskusji przedzjazdowej i z ogromną satysfakcją przyjęli uchwały VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#JózefPińkowski">Oczywiste jest, że kontynuowanie polityki dynamicznego socjalistycznego rozwoju wymaga, aby plan i budżet roku przyszłego, który zapoczątkowuje następne pięciolecie, odpowiadały tym wymogom i potrzebom, tworzyły należyte warunki do dalszych działań w tym kierunku. To określa zresztą szczególną cechę przyszłorocznego planu i budżetu. Analiza i ocena projektów planu i budżetu w komisjach sejmowych wykazała, że odpowiadają one tym wymogom i potrzebom, stanowią kontynuację śmiałych działań rozwojowych ubiegłego okresu, a jednocześnie zapewniają korzystne przesłanki dla podjęcia i realizacji przyszłych zadań wytyczonych przez VII Zjazd partii, zmierzających do poprawy jakości pracy i warunków życia narodu, na drodze budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Znajduje to wyraz w podstawowych proporcjach planu i budżetu na rok przyszły. Zgodnie z przedłożonymi projektami planu i budżetu rozwój naszego kraju w roku przyszłym, podobnie jak to było w ostatnich latach, cechować się będzie wysoką dynamiką. Świadczy o tym wysoki zakładany wzrost dochodu narodowego o 8,3% oparty na planowanym szybkim wzroście całej sfery produkcji materialnej. Produkcja przemysłowa zwiększyć się powinna o 8,8%, produkcja rolnicza o 5,9%. Liczby te są dowodem planowanego wysokiego tempa rozwojowego naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#JózefPińkowski">W planie i budżecie znajduje pełne odzwierciedlenie zasada integralnego ujmowania celów społecznych i ekonomicznych, co stało się już powszechną praktyką naszego planowania gospodarczego i budżetowego. Stosownie do wzrostu dochodu narodowego zakłada się zwiększenie funduszów spożycia o 8,3%, w tym z dochodów osobistych o 8,8%. Planowane zadania i środki w dziedzinie spożycia w przekonaniu komisji są ujęte prawidłowo i zapewniają warunki zarówno do dalszego wzrostu płac i realnych dochodów, rozwoju budownictwa mieszkaniowego, jak i niezbędnego dalszego wzrostu świadczeń socjalnych dla ludności oraz rozwoju konsumpcji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#JózefPińkowski">Przewiduje się równocześnie przeznaczenie znacznych środków, gdyż ponad 1/4 podzielonego dochodu narodowego, na inwestycje, które są planowane na poziomie o 5,8% wyższym w porównaniu do planu na 1975 r. Takie rozważne podejście do inwestycji w roku przyszłym jest w pełni uzasadnione, startujemy bowiem do zadań przyszłego pięciolecia z wysokiego poziomu inwestycji. Nakłady roku 1976 są dwukrotnie większe od zrealizowanych w 1971 r., to jest u progu poprzedniego pięciolecia. Planowana wielkość nakładów w kwocie 527 mld zł oznacza więc dobre zapoczątkowanie programu inwestycyjnego przyszłego pięciolecia. Równocześnie założenie, w porównaniu do planu bieżącego roku, skromniejszych pod względem dynamiki inwestycji — pozwoli na umocnienie równowagi w tej dziedzinie działalności gospodarczej, co u progu przyszłego planu 5-letniego ma szczególne znaczenie. W związku z tym możliwe będzie jeszcze większe skoncentrowanie wysiłków na obiektach kontynuowanych w celu zapewnienia dalszego skrócenia cykli inwestycyjnych. Jest to bardzo ważne zadanie roku przyszłego, gdyż wzrasta liczba obiektów przewidzianych do uruchomienia. Wartość kosztorysowa inwestycji planowanych do zakończenia w roku przyszłym sięga kwoty 346 mld zł, a przyrost zdolności produkcyjnych przemysłu z tego tytułu powinien wynieść ponad 170 mld zł. Podstawowe proporcje planu odzwierciedlają więc dążenie do zapewnienia harmonijnego rozwoju kraju w roku przyszłym. Taki układ proporcji zapewnia zrównoważony wzrost spożycia oraz dalszy rozwój i modernizację naszej gospodarki. Potraktowanie obydwu tych głównych celów jako równie ważnych stanowi przejaw troski o jak najlepsze zaspokojenie zarówno potrzeb bieżących, jak i przyszłościowych społeczeństwa i kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#JózefPińkowski">Są to ambitne zamierzenia rozwojowe, co należy podkreślić tym bardziej, gdyż, jak wiadomo, musimy pokonywać trudności wynikające z sytuacji w rolnictwie w ostatnich 2 latach, powodowane niesprzyjającymi warunkami klimatycznymi, a ponadto mamy do czynienia z niekorzystnym wpływem na naszą gospodarkę zjawisk koniunkturalnych w handlu światowym, a zwłaszcza ze wzrostem cen wielu importowanych surowców, maszyn i urządzeń — W przekonaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zadania ujęte w projektach planu i budżetu są w pełni realne, a ustalone podstawowe cele możliwe do osiągnięcia. Dla ich realizacji niezbędne będzie wzmożenie działań dla lepszego wykorzystania rezerw i podniesienia efektywności gospodarowania środkami i zasobami we wszystkich dziedzinach życia. Taka orientacja została nadana zarówno projektowi planu, jak i budżetu państwa, który również rośnie dynamicznie.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#JózefPińkowski">Budżet na rok 1976 przewiduje wzrost dochodów o 11% w porównaniu do przewidywanego wykonania za rok 1975 i jest w pełni zrównoważony po stronie wydatków z uwzględnieniem koniecznych rezerw. Charakterystyczną cechą budżetu po stronie dochodów jest dalszy wydatny ich wzrost z jednostek gospodarki uspołecznionej w wyniku rozwoju działalności gospodarczej i założonej poprawy relacji ekonomicznych. Natomiast po stronie wydatków charakteryzuje go wzrost nakładów na cele związane z poprawą warunków życiowych ludności. I tak wydatki na utrzymanie i rozwój gospodarki mieszkaniowej i komunalnej zwiększą się o 12%, na urządzenia socjalne i kulturalne o 8,4%, na ubezpieczenia społeczne o około 16%. Wydatki z funduszu emerytalnego wzrosną o około 11%. Nowo utworzony fundusz świadczeń dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych przewiduje wydatki w kwocie 2,8 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Wśród głównych problemów i zadań planu i budżetu na rok przyszły szczególne miejsce zajmują sprawy rynku. Plan i budżet wyrażają zdecydowane dążenie do zapewnienia dalszej poprawy zaopatrzenia ludności i umocnienia równowagi pieniężno-rynkowej. Według założeń planu dochody pieniężne ludności zwiększą się o 7,6%, czyli o około 76 mld zł. Będzie to rezultatem dalszego wzrostu płac, przychodów ludności rolniczej ze sprzedaży produktów rolnych oraz rosnących pieniężnych wydatków na świadczenia społeczne. Ten dalszy pokaźny wzrost dochodów ludności wymaga znacznego powiększenia dostaw na rynek towarów oraz wydatnego zwiększenia podaży usług. Plan i budżet przewidują takie działania. Według założeń przyszłorocznego planu dostawy towarów na rynek powinny być większe o co najmniej 10,7%, a sprzedaż detaliczna dla ludności większa o blisko 14%. Oznaczać to będzie globalne pokrycie sponad 40 mld zł nadwyżką dostawami towarów i wzrostem usług przewidywanego przyrostu siły nabywczej, a więc umocnienie równowagi pieniężno-rynkowej. Rzecz w tym, aby również w szeregu dziedzinach, w których występują odcinkowe trudności w zaspokojeniu szybko rosnącego popytu, także osiągnąć poprawę sytuacji. Założenia planu w miarę powstawania realnych możliwości uwzględniają te potrzeby. Są warunki po temu, aby w wielu dziedzinach przemysłowych dóbr konsumpcyjnych osiągnąć wydatny wzrost ich dostaw na rynek.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#JózefPińkowski">W dyskusji — między innymi w Komisjach: Przemysłu Lekkiego, Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego, Górnictwa, Energetyki i Chemii, Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła, Handlu Wewnętrznego wskazywano na potrzeby dalszych działań dla umocnienia równowagi rynkowej, jak i na istniejące w tej dziedzinie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#JózefPińkowski">W okresie ubiegłych lat zbudowano wiele nowych obiektów służących produkcji środków konsumpcji, realizowany był szeroki program modernizacyjny, opanowano wiele nowych rodzajów produkcji, w tym opartych na licencjach i patentach. W tych warunkach niezbędne jest dołożenie starań, aby osiągnąć wydatny wzrost produkcji towarów na rynek i zapewnić zarówno lepsze pod względem ilościowym, jak też pod względem jakościowym zaspokojenie potrzeb. Sprawa ta zasługuje w pełni na to, aby jej poświęcić maksimum uwagi w każdym zakładzie produkcyjnym oraz na wszystkich szczeblach zarządzania. Dotyczy to również dziedziny usług. Komisja Handlu Wewnętrznego uznała, że należałoby dążyć do uzyskania wyższej od przewidzianej w planie na poziomie 11% — dynamiki usług. Celowe byłoby rozwinięcie działań w celu przekroczenia planu w tej dziedzinie, co jest zamierzone przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#JózefPińkowski">Dalszy wydatny wzrost dochodów ludności wpłynie także na zwiększenie popytu na żywność. Plan przewiduje wzrost dostaw towarów żywnościowych na rynek ogółem o blisko 10%. Jest to znaczny wzrost, aczkolwiek w niektórych dziedzinach, jak na przykład w dostawach mięsa i jego przetworów, pomimo ich dalszego wzrostu nie będzie możliwe pełne pokrycie szybko rosnącego popytu. Planowy wzrost dostaw artykułów spożywczych stawia duże zadania przed rolnictwem, przed przemysłem spożywczym i przed całą gospodarką żywnościową.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#JózefPińkowski">Realizacja wymienionych zadań wymaga wzmożonej zapobiegliwości rolników w celu wykorzystywania różnorodnych rezerw wzrostu produkcji rolniczej. Podjęte przez Rząd w bieżącym roku decyzje dla poprawy opłacalności chowu trzody chlewnej, owiec, krów i produkcji mleka, uprawy buraka cukrowego i tytoniu wpłynęły na rozwój produkcji tych dziedzin. Jednakże pełne efekty tych decyzji uwidocznią się w całości dopiero po dłuższym okresie. W tych warunkach dalsza poprawa zaopatrzenia rynku wymaga intensyfikacji działań, mających na celu maksymalne wykorzystanie możliwości produkcyjnych rolnictwa w 1976 r., zapewnienie należytego zagospodarowania surowców rolnych i rozszerzenie ich przetwarzania tak, aby osiągnąć możliwie wysoki wzrost produkcji przemysłu spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#JózefPińkowski">W tej sytuacji duże znaczenie ma także przewidziana planem dalsza poprawa zaopatrzenia rolnictwa w przemysłowe środki do produkcji rolnej, a zwłaszcza zaopatrzenie w nawozy, w maszyny i narzędzia oraz w materiały budowlane. Zwróciła na tę sprawę uwagę szczególnie Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#JózefPińkowski">Zadaniem rolnictwa jest wydatne powiększenie w roku przyszłym produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i roślin paszowych, jako podstawy do dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej, produkcji mięsa, mleka, drobiu i jaj.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#JózefPińkowski">Podstawą do dalszego postępu w produkcji rolniczej jest zapewnienie poprawy gospodarki ziemią. W każdej gminie i wsi powinny być ustalone zarówno konkretne zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolniczej, jak i działania związane z poprawą zagospodarowania ziemi. Mają w tej dziedzinie dużą rolę do spełnienia państwowe gospodarstwa rolne, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych, jak też rolnicy indywidualni, szczególnie jednak gospodarstwa specjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#JózefPińkowski">Niezbędne jest dokonanie w każdej gminie oceny dotychczasowej realizacji gminnych programów rozwoju rolnictwa opracowanych po XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, oceny wykonania zadań planu za rok 1975 i na tej podstawie ustalenie konkretnych planów działania na 1976 rok tak, aby wyciągając praktyczne wnioski z rezultatów dotychczasowej pracy rozwinąć konkretne i wszechstronne działania dla zapewnienia przewidzianego planem na rok przyszły przyrostu produkcji rolniczej i zwiększenia skupu płodów rolnych i produktów hodowli.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#JózefPińkowski">Wysoka Izbo! Następnym problemem, na który z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów — jest rozwój eksportu, wymiany towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą. Rosnące jest stałe znaczenie handlu zagranicznego i jego wpływu na warunki rozwoju kraju. Rok przyszły ma zgodnie z założeniami planu przynieść utrwalenie osiągniętych przez Polskę pozycji w tej dziedzinie i dalsze wydatne zwiększenie obrotów handlu zagranicznego. Uzależnione jest to przede wszystkim od pełnego wykorzystania wewnętrznych i zewnętrznych warunków dla rozwijania naszego eksportu. Eksport powinien zwiększyć się w roku przyszłym o 12,2%. Około 14,6% produkcji przemysłowej powinna stanowić produkcja eksportowa. Jest to wielkość możliwa do osiągnięcia, a w sprzyjających warunkach do przekroczenia. Wymaga jednak rozwijania wielostronnych działań w tym kierunku, a w szczególności konsekwentnego unowocześniania produkcji i doskonalenia jej jakości.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#JózefPińkowski">W naszych stosunkach gospodarczych z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim, będzie występował dalszy rozwój przedsięwzięć integracyjnych, rozwój kooperacji przemysłowej, pogłębianie koncentracji i specjalizacji produkcji. Wszystko to sprzyjać będzie dalszemu szybkiemu wzrostowi obrotów handlu zagranicznego i stwarzać korzystne warunki do rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#JózefPińkowski">Plan zakłada także dalszy, wydatny wzrost obrotów z krajami niesocjalistycznymi. Komisje Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Handlu Zagranicznego uznają za prawidłowe podstawowe założenia planu zmierzające do osiągnięcia w roku przyszłym znacznie wyższej dynamiki eksportu w porównaniu do importu. Jest to niezbędny wymóg odpowiedniego równoważenia naszego bilansu handlowego z zagranicą. Podzielany jest też pogląd, że należy wzmacniać dyscyplinę importową, zapewniając zgodnie z założeniami planu pierwszeństwo dla koniecznego przywozu surowców, określonych maszyn i urządzeń oraz artykułów na uzupełnienie potrzeb rynku wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Sprawą kluczową założeń planu i budżetu roku przyszłego jest dążenie do usprawnienia gospodarowania wszystkimi podstawowymi czynnikami produkcji i zasobami. Wyraża się w tym dążeniu postulat przechodzenia do jakościowo wyższych, intensywnych form i metod gospodarowania, co powinno być charakterystyczną cechą całego przyszłego pięciolecia, jest to wymóg dyktowany, jak wiadomo, celami społeczno-gospodarczego rozwoju, jakie sobie stawiamy, chodzi przecież o maksymalizację efektów przy możliwie najniższych kosztach społecznych tego rozwoju. Przemawiają za tym rosnące potrzeby i możliwości całej naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#JózefPińkowski">Wejście na tę drogę szerszym frontem w 1976 r. będzie miało zasadnicze znaczenie dla realizacji przyszłego planu 5 letniego. Na czoło wysuwa się w tej dziedzinie gospodarowanie zasobami pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#JózefPińkowski">W roku 1976 musimy dokonać dalszego istotnego postępu w tej dziedzinie. Przyrost zatrudnienia w 1975 r. wyniesie ok. 2,7%, w roku przyszłym nie powinien przekroczyć 1,5%. Jest to uzasadnione zmniejszaniem się wolnych rezerw zasobów pracy, a ponadto wynika z obiektywnej potrzeby utrwalenia decydującego udziału wydajności pracy w przyroście produkcji przemysłowej, budowlano-montażowej i w usługowych działach gospodarki. Wymaga to rozwinięcia w naszej gospodarce jeszcze wszechstronniejszych niż dotychczas działań, zmierzających do eliminowania czynności pracochłonnych, nasilenia prac usprawniających organizację i dyscyplinę pracy, sięgania coraz powszechniej po techniczno-organizacyjne środki powiększania produkcji bez zwiększania stanu zatrudnienia, a więc głównie na podstawie wzrostu wydajności pracy. Niektóre ministerstwa i zjednoczenia staną wobec konieczności wygospodarowania w ramach istniejącego poziomu zatrudnienia rezerw dla nowych zakładów i oddziałów produkcyjnych, przekazywanych do użytku w roku przyszłym. Wysoka wydajność oparta na technice i dobrej organizacji — to jeden z podstawowych elementów wyższej jakości pracy. Istnieją warunki, aby w roku przyszłym uczynić istotny dalszy postęp w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#JózefPińkowski">Następnym zadaniem o podstawowym znaczeniu jest uzyskanie przewidzianych planem oszczędności w zużyciu surowców, materiałów oraz energii na jednostkę produkcji. Postęp w gospodarce materiałowej powinien się wyrazić relatywnie mniejszym zużyciem surowców i materiałów w przemyśle o 1,5%, a w budownictwie o 0,7% i odpowiednią obniżką kosztów produkcji. Rok 1976 powinien więc być kolejnym okresem konsekwentnej realizacji programów doskonalenia gospodarki materiałowej. Działania zmierzające do wykorzystania rezerw w gospodarce materiałowej, a polegające na porządkowaniu wielu dziedzin tej gospodarki, powinny być coraz powszechniej rozszerzane tak, aby obejmowały zagadnienia związane z przechodzeniem na bardziej wydajne, a zarazem mniej materiałochłonne technologie, konstrukcje i urządzenia. Bogatego materiału w tym względzie dostarczyły społeczne przeglądy konstrukcji i technologii wytwarzania. Komisja Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego podkreśliła m.in. znaczenie takiego działania w świetle napiętego bilansu stali i wyrobów hutniczych, mówiąc o konieczności stosowania lżejszych konstrukcji i profili giętych, przechodzenia w szerszym zakresie z obróbki skrawaniem na obróbkę plastyczną, potrzebę dalszego usprawniania organizacji obrotu wyrobami hutniczymi. Konieczność wzmożenia dalszych działań zmierzających do racjonalnej i oszczędnej gospodarki surowcami i materiałami jest potrzebą uniwersalną. Dotyczy wszystkich dziedzin naszej gospodarki. Rok 1976 powinien odznaczać się więc dalszym wyraźnym, nie tylko ilościowym, lecz także jakościowym postępem w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#JózefPińkowski">Poziom zatrudnienia, wydajność pracy, stan zużycia surowców i materiałów to podstawowe elementy kształtowania korzystnych relacji ekonomicznych odzwierciedlających stosunek nakładów do osiąganych efektów. Świadczą one o postępie w podnoszeniu jakości pracy. Jednakże nie bez znaczenia są jak wiadomo również pozostałe elementy tego rachunku, jak np. racjonalne wykorzystanie środków trwałych, szybkie osiąganie przewidywanej skali produkcji w obiektach przekazywanych do użytku, nasilenie postępu technicznego i organizacyjnego, polepszenie jakości produkowanych wyrobów i wiele innych zagadnień. Po VII Zjeździe partii, zgodnie z jego uchwałami podejmujemy zadania zmierzające do podniesienia jakości pracy. Polepszenie jakości pracy to podstawowy czynnik, który będzie umożliwiał osiąganie dalszego postępu w poprawie warunków życia narodu. Postęp, jaki uczynimy w gospodarowaniu wszystkimi czynnikami produkcji i zasobami w realizacji zadań planu społeczno-gospodarczego roku przyszłego będzie miał zasadnicze znaczenie dla wkroczenia szerszym niż dotychczas frontem na drogę podnoszenia jakości pracy. Istnieje korzystny klimat społeczny do takiego działania. Ludzie pracy naszego kraju udzielają pełnego poparcia programowi dalszego, dynamicznego, socjalistycznego rozwoju Polski wytyczonego przez VII Zjazd i dają wyraz swej niezłomnej woli, że pragną skutecznie wcielać w życie wynikające stąd dla całego społeczeństwa zadania.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#JózefPińkowski">Korzystne warunki dla takiego działania tworzy upowszechnianie doskonalonych metod planowania i zarządzania oraz nowego systemu ekonomicznego przedsiębiorstw. Korzystne rezultaty osiągnięte w ubiegłych latach upoważniają do działań zmierzających do wprowadzenia założeń tego systemu ekonomiczno-finansowego w dalszych przemysłach i organizacjach gospodarczych w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#JózefPińkowski">Jakościowym przemianom w naszej gospodarce sprzyjać będzie także znaczny wzrost środków i zadań w dziedzinie nauki i prac badawczych. Łączne wydatki na prace badawcze i rozwojowe wzrastają o 14,7% w stosunku do przewidywanego wykonania bieżącego roku i przekraczają kwotę 35 mld złotych. Będą one realizowane w ramach 7 programów rządowych, 65 problemów węzłowych i około 500 resortowo-branżowych. Skuteczna koncentracja sił i środków na wybranych kierunkach badań powinna pozwolić na osiąganie lepszych rezultatów prac badawczo-rozwojowych i ich wdrożeń.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#JózefPińkowski">Obywatele Posłowie! Projekty planu i budżetu na 1976 rok przywiązują również dużą wagę do sfery konsumpcji społecznej, a więc tych dziedzin, które mają bezpośredni wpływ na poziom i jakościowo lepsze warunki życia ludności, a zarazem tworzą podstawy do wszechstronnego rozwoju społecznego.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#JózefPińkowski">W dziedzinie oświaty realizowany będzie konsekwentnie program tworzenia zbiorczych szkół gminnych, około 98% absolwentów szkół podstawowych kontynuować będzie naukę w szkołach wyższego stopnia, zwiększone zostaną zadania w dziedzinie opieki nad dziećmi i młodzieżą.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#JózefPińkowski">Obie Komisje — Oświaty i Wychowania oraz Nauki i Postępu Technicznego podkreśliły potrzebę zapewnienia dalszego postępu w realizacji inwestycji oraz prac remontowych w jednostkach oświaty i szkolnictwa wyższego. Jest to warunek należytego wykorzystania środków i pełnej realizacji założeń programowych w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#JózefPińkowski">W dziedzinie ochrony zdrowia ustalone projektami planu i budżetu zadania charakteryzują się dalszym znacznym przyrostem liczby łóżek szpitalnych, ośrodków zdrowia na wsi oraz żłobków. Zakłada się także dalszy postęp w dostawach sprzętu i aparatury medycznej. Dalszemu znacznemu powiększeniu ulegają środki przeznaczone na działalność socjalną państwa, w tym na pieniężne świadczenia społeczne.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#JózefPińkowski">Tak ujęte zadania w ważniejszych dziedzinach konsumpcji społecznej i działalności socjalnej państwa ludowego, w połączeniu z dążeniami do dalszego wzrostu płac realnych i dochodów ludności, do polepszenia zaopatrzenia i umocnienia równowagi rynkowej oraz do zwiększenia budownictwa mieszkaniowego o 7%, są wyrazem konsekwentnego wcielania w życie strategii rozwojowej, której celem jest integralne traktowanie i rozwiązywanie spraw konsumpcji i rozwoju, warunków życiowych ludności i zagadnień postępu społeczno-ekonomicznego kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#JózefPińkowski">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przedstawiłem ważniejsze problemy projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa na 1976 rok w oparciu o materiały i wnioski komisji sejmowych, które udzieliły pełnego poparcia i aprobaty rozpatrywanym przez nie odpowiednim częściom tych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#JózefPińkowski">Komisje z uznaniem przyjęły informację Rządu, że plan i budżet będą miały, tak jak to było w latach Ubiegłych, charakter otwarty na każdą inicjatywę, której spożytkowanie mogłoby się przyczynić do osiągnięcia lepszych od założeń planu efektów, wygospodarowania dodatkowych środków bądź poczynienia oszczędności, co tworzyłoby w perspektywie szersze możliwości pokrywania potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#JózefPińkowski">Realizacja zadań wynikających z planu i budżetu wymagać będzie zapewnienia przez cały przyszły rok, począwszy od jego pierwszych dni i miesięcy, wysokiego rytmu pracy we wszystkich dziedzinach naszej gospodarki, w każdym zakładzie produkcyjnym, w gospodarstwie rolnym i wsi oraz instytucji. Wiele zależeć będzie od władz terenowych, które po reformie struktury ich działania i podziału administracyjnego kraju mają większe możliwości uruchomienia regionalnych rezerw rozwojowych oraz wpływania na sprawną realizację planowanych zadań. Wszędzie, we wszystkich zakładach, ogniwach i jednostkach naszej gospodarki zamierzenia przyszłorocznego planu i budżetu powinny być realizowane ze szczególnym zwróceniem uwagi na pogłębienie zasad gospodarności i dobrej roboty. Pełna i sprawna realizacja przyszłorocznych zadań rozwojowych oznaczać będzie bowiem dobre zapoczątkowanie wcielania w życie doniosłych postanowień VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#JózefPińkowski">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji, którą reprezentuję, stawiam wniosek o uchwalenie projektów planu i budżetu w brzmieniu przedłożonym przez Rząd wraz z poprawkami zawartymi w sprawozdaniach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów rozesłanych obywatelom posłom. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi Pińkowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Obecnie otwieram łączną dyskusję nad projektami uchwały Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok oraz ustawy budżetowej na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Jan Szydlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanSzydlak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywane przez Wysoką Izbę projekty planu i budżetu dotyczą roku 1976, który będzie pierwszym okresem urzeczywistniania uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Całe nasze doświadczenie uczy, że od dobrego startu do realizacji programu partii i narodu, od dobrych rezultatów pierwszego roku planu 5-letniego zależy szczególnie wiele. Fakt ten określa wspólną odpowiedzialność naszej partii i wszystkich sił z nią współdziałających, całej administracji państwowej i gospodarczej, wszystkich załóg i kolektywów pracowniczych za pełną, zdyscyplinowaną i rytmiczną realizację zadań, które zatwierdzi Sejm.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JanSzydlak">W drugą połowę lat siedemdziesiątych wchodzimy świadomi zarówno możliwości, jakie otwiera stworzony w tym pięcioleciu potencjał wytwórczy, jak i rezerw drzemiących w tym potencjale, świadomi zarówno zdobytych umiejętności lepszego organizowania pracy, czynienia jej bardziej wydajną i bardziej efektywną, jak i konieczności przyspieszonego upowszechniania tych umiejętności w całym społeczeństwie, we wszystkich ogniwach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JanSzydlak">Efekty obecnego pięciolecia, dorobek, którego oceny dokonał VII Zjazd PZPR, dobitnie potwierdzają, że partia polskich komunistów miała i ma rację, kierując się wiarą w twórcze możliwości narodu z przekonaniem, że potrafimy dotrzymać kroku wymogom współczesności. Osiągnięte w tych latach przyspieszenie nie jest zjawiskiem efemerycznym. Staje się ono zasadniczą, trwałą cechą rozwoju naszej ojczyzny w latach siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JanSzydlak">Dorobek lat siedemdziesiątych osiągnięty pod kierownictwem partii wysiłkiem rąk i umysłów milionów Polaków utrwala przekonanie ludzi pracy o słuszności drogi, po której kroczymy, o niewyczerpanych możliwościach dobrze zorganizowanego i zdyscyplinowanego działania, rozwoju inicjatywy i aktywności. Rosnąca świadomość ludzi pracy, ich patriotyczne zaangażowanie, rosnące przekonanie o własnych siłach i możliwościach stanowią gwarancję osiągania dalszych sukcesów w procesie budownictwa socjalistycznego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JanSzydlak">Idąc konsekwentnie drogą szybkiego rozwoju kraju, żywo odczuwamy ciśnienie rosnących potrzeb społecznych, rozbudzonych oczekiwań i aspiracji. Chociaż nierzadko przekraczają one aktualne możliwości gospodarki, to przecież — przełożone na język wyższej jakości pracy — stanowią siłę napędową szybkiego rozwoju kraju, społecznej mobilizacji do osiągania ambitnych celów. Jest więc dziś najważniejsze, aby poparcie ludzi pracy, dla jakże owocnej polityki naszej partii, poparcie, którego siła unaoczniła się w dniach VII Zjazdu, w coraz większej mierze przybierało charakter powszechnego ruchu dobrej roboty, efektywnego gospodarowania, ciągłego równania w górę.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JanSzydlak">W tym społecznym klimacie i w tym przekonaniu powstały projekty planu i budżetu na rok 1976. Odpowiadają one w pełni podstawowym zasadom naszej strategii i woli naszego narodu skierowanej na kontynuację dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego, na dalszą rozbudowę i unowocześnienie gospodarki oraz dalszą poprawę materialnych i kulturalnych warunków życia narodu w całej drugiej połowie lat siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#JanSzydlak">Wysoka Izbo! Założona w projekcie planu na nadchodzący rok ciągłość dotychczasowej strategii rozwojowej — zakłada jej twórczą kontynuację, uwzględniającą zmienione warunki gospodarowania. Warunki te określa przede wszystkim duży, nowoczesny potencjał produkcyjny zbudowany wysiłkiem narodu w ostatnich latach. Podstawową przesłanką, na jakiej opierają się założenia planu, jest lepsze wykorzystanie tego potencjału. Stać nas na, to, ponieważ gospodarkę narodową zasiliły młode, wielkie liczebnie roczniki, o dobrym przygotowaniu zawodowym i wyższych kwalifikacjach, a wszystkie pracujące pokolenia przeszły przez szkołę rosnącego tempa pracy i nieodłącznych od niego jakościowych wymagań.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JanSzydlak">Nie we wszystkich jednak dziedzinach warunki układają się dla nas pomyślnie. Uzyskanie pełnych efektów z rosnącego udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy utrudnia recesja i inne zjawiska kryzysowe w krajach kapitalistycznych. Trzeba czasu, aby odrobić dotkliwe skutki wieloletniego niedoinwestowania transportu. Odczuwamy również pewne skutki opóźnień w realizacji programu inwestycyjnego. Konieczne będzie przezwyciężenie następstw dwóch lat niższych plonów w rolnictwie. Są to fakty, które utrudniają nasz rozwój i zakłócają równowagę ekonomiczną. Ograniczanie i likwidacja negatywnego wpływu tych zjawisk stanowi jedno z naczelnych zadań naszej pracy w 1976 r. Projekty planu i budżetu prawidłowo uwzględniają tę konieczność. Przy utrzymaniu wysokiego tempa rozwoju, zasadniczy nacisk został położony na umocnienie wewnętrznej i zewnętrznej równowagi gospodarczej, a zwłaszcza równowagi rynkowej i płatniczej, na lepsze dostosowanie programu inwestycyjnego do możliwości wykonawczych i zaopatrzeniowych, na poprawę zaopatrzenia materiałowo-technicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#JanSzydlak">W związku z tym na czoło wysunięte zostało zadanie szybkiego zwiększenia produkcji trafnie dostosowanej do potrzeb rynku i eksportu. Dostawy na rynek muszą rosnąć szybciej niż dochody pieniężne ludności, a dynamika eksportu — przewyższać tempo wzrostu importu. Jest to konieczne, aby zwiększyć podaż towarów i usług i w ten sposób zapewnić pokrycie potrzeb ludności oraz umocnić równowagę w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#JanSzydlak">Jak to w latach siedemdziesiątych stało się regułą, plan zwrócony jest swymi założeniami ku ludziom pracy, ku milionom polskich rodzin, ku potrzebom społecznym. Przewidywany wzrost przeciętnej płacy realnej o 3,5% oznaczać będzie kontynuację polityki odczuwalnego wzrostu płac. Wzrost ten — zgodnie z zasadami sprawiedliwej oceny — musi być jednak mocniej powiązany z ilością i jakością wykonywanej pracy, a więc ze wzrostem jej wydajności jednostkowej.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#JanSzydlak">Planowane zwiększenie świadczeń socjalnych zapewni konsekwentną realizację ważnych zadań polityki społecznej partii i państwa, podobnie jak założone w projekcie budżetu zwiększenie nakładów na budownictwo mieszkaniowe i komunalne, lecznictwo, rozwój nauki, oświaty i kultury, ochronę środowiska naturalnego, wypoczynek ludzi pracy i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#JanSzydlak">Wysoki Sejmie! Wszystkie względy społeczne i gospodarcze — a ponadto ideowe zasady socjalizmu jako ustroju wydajnej pracy wszystkich obywateli i sprawiedliwego podziału jej owoców przemawiają za realizacją hasła, które przewodziło nam w dyskusji przedzjazdowej, dominowało w pracach VII Zjazdu i stanowi główną dyrektywę na najbliższe lata, a mianowicie — wymogu wyższej jakości pracy jako podstawy wyższej jakości życia. Dotyczy to wszystkich dziedzin produkcji, wszystkich zakresów i szczebli gospodarowania. Jakość pracy i jej wytworów uczynić musimy sprawą honoru załóg robotniczych, ludzi nauki, inżynierów i techników, całego nadzoru i kadry kierowniczej, wszystkich służb państwowych, pracowników administracji — słowem każdego Polaka.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#JanSzydlak">Powszechne prawo obywatelstwa we wszystkich dziedzinach życia, w myśleniu i działaniu musi znaleźć prawda, iż w naszym ustroju jakość pracy, rzetelność wykonywania swych obowiązków, solidność każdego wysiłku i działania jest jedyną drogą do lepszych warunków życia, do poprawy ich materialnego poziomu, do awansu społecznego, szacunku i autorytetu każdego w swym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#JanSzydlak">Osiąganie wyższej jakości pracy to narastający ruch społeczny, który dąży do tego, aby na swym stanowisku pracy każdy pracował dziś lepiej niż wczoraj, a jutro lepiej niż dziś. Wyraża się to w prostym haśle: „Niech nikt nie wykonuje swej pracy tak, aby sam nie chciał korzystać z jej wytworów — niech każdy, kto produkuje, załatwia sprawy, wydaje decyzje, utożsamia się z tymi, którzy mają korzystać z jego pracy i usług oraz odczuwają ich skutki”. Aby tak się stało, trzeba przeciwdziałać wszelkiej niefrasobliwości i nieodpowiedzialności, przejawom myślowego lenistwa i zwykłego nieróbstwa, a przede wszystkim postawie obliczonej na to, by jak najmniej dając z siebie, czerpać z pracy innych jak najwięcej korzyści. Wykorzeniać powinniśmy skłonności do uciekania od trudnych zadań, niechęci wobec innowacji, do zrzucania z siebie odpowiedzialności za posunięcia wnoszące do pracy ład, rytm i porządek. Ażeby tego dopiąć, trzeba przede wszystkim krok za krokiem kształtować we wszystkich załogach, kolektywach, brygadach klimat społecznej presji na tych, którzy opóźniają nasz marsz — a klimat wysokiego uznania dla tych, którzy uosabiają pracowitość, uczciwość i rzetelność, mają świadomość społecznego sensu każdego dnia i każdej godziny i swojej pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#JanSzydlak">Hasło wysokiej jakości pracy i warunków życia oznacza również wysoką jakość wszelkiej pracy kierowniczej na wszystkich szczeblach, wysoką jakość i sprawność organizowania wysiłków zespołów ludzkich i niemarnotrawienia ich efektów. Oznacza ono rozwijanie warunków dla szerokiej inicjatywy pracowników i wysokiego poczucia odpowiedzialności za powierzony sobie odcinek pracy. Każdy, komu w naszej ojczyźnie powierzono organizowanie i kierowanie pracą innych — powinien wysokie wymagania wobec siebie i rzetelność w rozliczaniu swoich obowiązków uczynić dewizą swego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#JanSzydlak">Wysoka Izbo! Efektywność gospodarowania — to nie tylko kategoria ekonomiczna, lecz przede wszystkim bezcenna wartość społeczna.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#JanSzydlak">W ostatecznym bowiem rachunku poziom zaspokajania potrzeb narodu zależy od wydajności pracy, od rezultatów produkcji, od efektów gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#JanSzydlak">Na progu pierwszego roku nowej pięciolatki w każdym zespole pracowniczym trzeba więc odważnie szukać odpowiedzi na pytania: jak osiągnąć lepsze rozmieszczenie kadr i lepsze wykorzystanie ich kwalifikacji, w jaki sposób zlikwidować przerosty zatrudnienia i zbędne etaty w administracji, słowem jak lepiej gospodarować tym, co najcenniejsze — ludzką pracą, kwalifikacjami i energią.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#JanSzydlak">W każdym kolektywie pracowniczym szukać należy odpowiedzi na pytanie, jak osiągnąć wyższe efekty z tych samych środków, jak dać więcej lepszej produkcji z tej samej ilości surowców i materiałów.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#JanSzydlak">Utrzymać wysokie tempo rozwoju kraju — to sprostać podniesionym wymaganiom jakościowym. Tylko w ten sposób umocnimy to, co już osiągnęliśmy i osiągniemy — dalszy, szybki postęp. Wymagania jakościowe — to rytmiczność produkcji oraz dostaw na rynek i eksport, to przezwyciężenie niedobrego zwyczaju odrabiania zrywami, pod koniec kwartału czy półrocza zaległości powstałych na ich początku, to docenienie znaczenia każdej godziny pracy nie tylko na finiszu planu, lecz przez cały okrągły rok i wszystkie dni robocze.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#JanSzydlak">Efektywność jest więc synonimem wysokiej dyscypliny w realizacji wszystkich zadań i przestrzeganiu założeń planu — poprawy jakości i rytmu produkcji, racjonalizacji zatrudnienia, lepszego wykorzystania środków materialnych i czasu pracy. Są to dziś — Obywatele Posłowie — socjalistyczne cnoty społeczne przeciwstawiane biurokracji, wygodnictwu, konserwatyzmowi i marnotrawstwu, samouspokojeniu i chęci poprzestawania na małym. Cnoty te tym szybciej upowszechnimy, im lepsze stworzymy warunki dla ludzkiej inicjatywy i samodzielności, odpowiedzialności za własny posterunek pracy i za kraj jako całość. W tym właśnie kierunku zmierzać będzie dalsze wdrażanie i doskonalenie nowego systemu funkcjonowania gospodarki, umacnianie wielkich organizacji gospodarczych, połączone z konsekwentnym egzekwowaniem wszystkich ich zadań i założonych relacji ekonomicznych. Od organizatorów i kierowników produkcji, od wszystkich załóg oczekujemy lepszego wykorzystania majątku trwałego, zapewnienia, aby urządzenia produkcyjne, zwłaszcza nowoczesne maszyny, dały więcej jakościowo wyższej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#JanSzydlak">Wydłużenie czasu pracy maszyn i urządzeń wymaga zwiększenia zmianowości. Potrzebne do tego kadry trzeba wygospodarować w drodze poprawy organizacji i umocnienia dyscypliny pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#JanSzydlak">Znaczne rezerwy racjonalizacji zatrudnienia kryją się w doskonaleniu struktur organizacyjnych przedsiębiorstw i zaplecza produkcji, w porządkowaniu i doskonaleniu powiązań kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#JanSzydlak">Syntetycznym miernikiem postępu w procesie gospodarowania będzie osiągnięcie założonego wzrostu wydajności pracy. Jej udział w pomnażaniu produkcji przemysłowej powinien szybko rosnąć, a w budownictwie zapewnić cały przyrost produkcji budowlano-montażowej — Obywatele Posłowie! Projekt planu obejmuje bogaty program inwestycyjny, skoncentrowany na dwóch kierunkach działania:</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#JanSzydlak">Pierwszy — stanowią inwestycje kontynuowane, zwłaszcza przewidziane do oddania do użytku w roku 1976 i w pierwszej połowie roku 1977.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#JanSzydlak">Drugi — to inwestycje modernizacyjne, których rozmiar i znaczenie powinny stale rosnąć.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#JanSzydlak">Interes społeczny wymaga, aby inwestycjom kontynuowanym zapewnić priorytet przy przydziale sprzętu i materiałów budowlanych, w dostawach maszyn oraz wyznaczaniu niezbędnych mocy wykonawczych. Skrócenie cykli budowy i szybsze dochodzenie do projektowych zdolności produkcyjnych pozostaje naczelnym warunkiem zwiększenia efektów wysiłku, który ponosi społeczeństwo w celu rozbudowy majątku narodowego. Znaczne na tym polu osiągnięcia nie wyczerpują rezerw ani możliwości. Ich wykorzystanie zależy od dalszego ulepszania organizacji procesu inwestycyjnego, od skuteczniejszego współdziałania wszystkich jego uczestników.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#JanSzydlak">Rosnąca rola inwestycji modernizacyjnych wynika z wysokiego już dzisiaj ilościowego i jakościowego poziomu majątku produkcyjnego. Nadążanie za postępem światowym, stała poprawa jakości produkowanych wyrobów nie są możliwe bez stałego unowocześniania zakładów i ich wyposażenia technicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#JanSzydlak">Istotną część projektu planu stanowią zadania handlu zagranicznego. Dynamiczne zwiększenie wymiany towarowej, poszerzenie i pogłębienie więzi specjalizacyjnych i kooperacyjnych ze Związkiem Radzieckim, a także z innymi krajami socjalistycznymi ma szczególne znaczenie dla naszego kraju. Będziemy pogłębiać i rozwijać braterską współpracę polsko-radziecką. Ma ona dla naszego rozwoju podstawową rangę. Jej symbolem w roku 1976 będzie pierwsza, jakże potrzebna krajowi produkcja surówki żelaza w budowanej z pomocą ZSRR hucie „Katowice”.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#JanSzydlak">Przywiązujemy wielką wagę do konsekwentnej realizacji całego programu socjalistycznej integracji gospodarczej. Będziemy także rozwijać handel i współpracę gospodarczą z krajami kapitalistycznymi i krajami rozwijającymi się. Najważniejsze w tej sferze zadanie w roku 1976 i w latach następnych to wzrost opłacalnego eksportu. Wypełniając ten wspólny obowiązek producentów i przedsiębiorstw handlu zagranicznego, trzeba doskonalić powiązania między przemysłem a centralami, aby konsekwentnie dostosowywać produkcję do potrzeb odbiorców zagranicznych, coraz umiejętniej wykorzystywać zmiany w koniunkturze światowej w celu podnoszenia efektywności naszych obrotów z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#JanSzydlak">Zadania, które trzeba będzie rozwiązywać w nadchodzącym roku są trudne i złożone. Wymagają one dalszego umacniania roli i zwiększania skuteczności centralnego planowania, dalszego doskonalenia działań centralnych ogniw administracji, stałej konfrontacji decyzji z realiami życia. Generalny kierunek tego procesu polega na coraz lepszym kojarzeniu inicjatywy oddolnej z głównymi celami społeczno-gospodarczymi, na przestrzeganiu wszystkich założeń i proporcji planu, na zapewnieniu pełnej dyscypliny planu zarówno pod względem jakości i struktury produkcji, jak i w dysponowaniu środkami.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#JanSzydlak">Wysoki Sejmie! Projekt planu na rok 1976 jest zgodny z programem VII Zjazdu PZPR, odpowiada potrzebom społeczeństwa i opiera się na realnych możliwościach. Realizacja jego założeń przyniesie odczuwalne korzyści społeczne wyrażone przede wszystkim we wzroście płac, poprawie zaopatrzenia rynku i zwiększeniu budownictwa mieszkaniowego, zapewni dalszy wydatny postęp w rozbudowie i unowocześnianiu gospodarki, umożliwi wyrównanie frontu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#JanSzydlak">Zgodnie z naszą polityką projekt planu ma charakter otwarty — otwarty na mądrość, inicjatywę i nowe możliwości naszej klasy robotniczej, rolników, inteligencji technicznej i naukowej. Głęboko wierzymy, że załogi naszych przedsiębiorstw, instytucji, ludzie pracy polskiej wsi i pracownicy nauki swą inwencją, bogatym doświadczeniem i codzienną praktyką wniosą w realizację zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w 1976 roku nowe wartości dziś w projekcie planu nie przewidywane.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#JanSzydlak">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza — przewodnia siła klasy robotniczej i narodu — będzie zgodnie z uchwałami swego VII Zjazdu rozwijała inicjatywę społeczną, zwiększała poczucie odpowiedzialności, wdrażała nawyki rzetelnej pracy, poszanowania jej twórców i jej rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#JanSzydlak">Jesteśmy głęboko przekonani, że wcielając w życie aprobowane przez naród hasło wyższej jakości pracy i warunków życia, potrafimy uczynić całą dekadę lat siedemdziesiątych okresem polskiego przyspieszenia, kładąc nowe fundamenty pod kształtowanie rozwiniętego socjalistycznego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#JanSzydlak">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będzie głosować za przedłożonymi przez Rząd projektami planu i budżetu na rok 1976 i nie będzie szczędził swych sił dla ich pełnego urzeczywistnienia.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#BolesławStrużek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w debacie nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 oraz nad projektem ustawy budżetowej, nie sposób nie nawiązać do tak doniosłego wydarzenia w życiu całego narodu, jakim był VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — traktowany łącznie z powszechną zaangażowaną dyskusją przedzjazdową. Uchwalony na VII Zjeździe program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na przyszłe pięciolecie wyznacza również ogólne ramy projektu planu na rok 1976, określa dotychczas nie w pełni wyzyskane czynniki rozwoju zarówno natury materialno-technicznej, jak i społecznej oraz wskazuje na rosnącą wagę twórczych sił społeczeństwa uzyskującego, że się tak wyrażę, coraz pełniejszą osobowość społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#BolesławStrużek">Niewątpliwie najbardziej znamienną cechą okresu, w który wkraczamy, będzie wzrastająca rola czynnika jakości pracy. Wszelki postęp w tej dziedzinie będzie determinował poprawę jakości życia i wszystkiego, co jest niezbędne, ażeby tę właśnie jakość życia stale podnosić. Jakość pracy — to właśnie ciągły wzrost roli czynnika ludzkiego. Wyraża to proste, a jakże głębokie w swej treści społecznej stwierdzenie: wszystko przez ludzi — dla ludzi. Właśnie poprawa jakości pracy powinna zapewniać w przybliżeniu ponad trzy czwarte całego przyrostu dochodu narodowego oraz stanowić źródło innych, pochodnych wskaźników poprawy efektywności gospodarowania, jak: obniżenie zużycia surowców i materiałów, obniżenie innych składników kosztów produkcji, lepsze wykorzystanie trwałego majątku produkcyjnego, ziemi itp.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#BolesławStrużek">W tym kontekście — właśnie ów spotęgowany w okresie kampanii przedzjazdowej, a następnie przez sam VII Zjazd partii, klimat społecznego zaangażowania, wzrostu poczucia osobistej odpowiedzialności, pogłębienia edukacji społeczno-ekonomicznej, rozbudzenia potrzeby i chęci osobistego uczestnictwa w wielkich zaiste procesach przekształceń i rozwoju — stanowi zarówno duchową potrzebę człowieka, jak i wielki walor w bilansie środków zapewniających pomyślną realizację zadań, a zarazem celów społeczeństwa. Równocześnie realizacja myśli społecznej ujętej tak głęboko, jak wydaje mi się nigdy dotychczas, przez VII Zjazd, realizacja profilu rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego — stanowić będzie niewyczerpalne źródło energii społecznej.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#BolesławStrużek">Wysoka Izbo! Projekt planu w swych węzłowych problemach stanowi kontynuację strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju określoną przez VI i VII Zjazd partii, uwzględnia równocześnie konkretny układ warunków i kładzie szczególny akcent na dwa wielkie kompleksy problemów.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#BolesławStrużek">Pierwszy z nich — to umocnienie wewnętrznej równowagi ekonomicznej rozwoju, a zwłaszcza lepsze zharmonizowanie podstawowych proporcji planu, umocnienie globalnej równowagi między funduszem siły nabywczej społeczeństwa a zasobem towarów rynkowych i usług oraz poprawa odcinkowej równowagi rynku w jego najbardziej newralgicznych sektorach.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#BolesławStrużek">Cele te powinny być osiągnięte przez możliwie najwyższe tempo wzrostu produkcji dóbr i usług na potrzeby rynku, a zwłaszcza przez wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłowej na rynek, wysokie tempo wzrostu towarowej produkcji rolniczej oraz artykułów żywnościowych. W realizacji tych celów współdziałać powinny polityka kształtowania dochodów ludności, polityka finansowo-kredytowa oraz polityka inwestycyjna. Nakłady inwestycyjne w całej gospodarce narodowej są założone na bardzo wysokim poziomie, czego wyrazem jest, że inwestycje netto stanowić będą 25,3% wytworzonego dochodu narodowego, a przyrost majątku trwałego w wyniku ich realizacji wynosić będzie 455 mld zł, czyli w przeliczeniu na 1 mieszkańca ponad 13 tys. zł rocznie. Koncentracja tak wysokich nakładów na inwestycjach kontynuowanych przyczyni się do poprawy zaopatrzenia materiałowo-surowcowego oraz do przyspieszenia tempa wzrostu produkcji towarów na potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu. W warunkach, gdy planowany przyrost dochodu narodowego do podziału kształtować się będzie na poziomie niższym o około 22% w porównaniu do przyrostu dochodu narodowego wytworzonego — jest to najbardziej słuszne rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#BolesławStrużek">Drugi z tych kompleksowych problemów — to umocnienie zewnętrznej równowagi ekonomicznej przez pełną aktywizację eksportu, poprawę efektywności obrotów w handlu zagranicznym, osiągnięcie wysokiego salda dodatniego w obrotach usługowych oraz rozszerzenie i pogłębienie procesów integracyjnych z krajami członkowskimi RWPG, a zwłaszcza dalsze wszechstronne rozwijanie współpracy ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#BolesławStrużek">Co najmniej pełna realizacja założeń w tych dwu dziedzinach warunkować będzie osiągnięcie możliwie najwyższego tempa dochodów realnych ludności i dalszej poprawy sytuacji materialnej społeczeństwa oraz stanowić będzie przesłankę stabilizacji wysokiej dynamiki rozwoju w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#BolesławStrużek">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, pragnę omówić nieco szczegółowiej zagadnienia rozwoju rolnictwa oraz całej gospodarki żywnościowej w najbliższym roku. W referacie programowym Biura Politycznego — wygłoszonym przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka — stwierdza się: „Obecnie szczególny nacisk położyć powinniśmy na takie rozwinięcie gospodarki żywnościowej, aby w pełni zaspokoić potrzeby naszego narodu”. Stwierdzenie to ma kluczowe znaczenie dla polityki rolnej i kompleksowej polityki rozwoju gospodarki żywnościowej. Fakt, że w 1974 r. nastąpiło osłabienie tempa dynamiki wzrostu produkcji rolniczej, a w 1975 r. nastąpił nawet pewien jej spadek w porównaniu do roku poprzedniego, nie może być interpretowany jako przejaw nieprzydatności naszej polityki rolnej bądź też zmniejszenia się jej skuteczności lub spadku zaangażowania produkcyjnego rolników. Zarówno w 1974 r., jak i w 1975 r. układ warunków klimatycznych nie był korzystny dla rolnictwa. Jesteśmy świadomi nader trudnej i ofiarnej pracy ludności rolniczej w okresie jesiennym 1974 r. i wiemy o bezradności rolnika nie dysponującego jeszcze skutecznymi środkami przeciwko nadmiernej suszy w 1975 r. W przekroju całego pięciolecia osiągnięcie ponad 4% średniorocznego przyrostu globalnej produkcji rolniczej jest niewątpliwie wielkim sukcesem — uwzględniając stan technicznego uzbrojenia rolnictwa i jego strukturę agrarną.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#BolesławStrużek">A zatem w tej sytuacji jedynie słusznym rozwiązaniem jest koncentracja na dalszym rozwijaniu potencjału produkcyjnego rolnictwa, na pełniejszym wyzyskaniu wszelkich rezerw, na przyspieszaniu postępowych przemian społeczno-ekonomicznych w strukturze rolnictwa i wsi. I takie właśnie rozwiązanie zawierają założenia projektu planu na 1976 r. w dziedzinie rolnictwa i rozwoju gospodarki żywnościowej. Projekt planu wyznacza rolnictwu wysokie zadania wzrostu produkcji globalnej, a zwłaszcza produkcji towarowej. Tak bowiem należy oceniać planowany wzrost globalnej produkcji rolniczej o blisko 6%, a produkcji towarowej o ponad 10%.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#BolesławStrużek">Te zadania — bezspornie wysokie przy założeniu przeciętnych warunków klimatycznych — oceniać należy jako realne. W pełni podzielamy pogląd wyrażony przez towarzysza Premiera Piotra Jaroszewicza w referacie na VII Zjeździe: „Rolnictwo nasze stać na dalszy, wydatny postęp, a tym samym na poprawę wyżywienia narodu i osiąganie nadwyżek produkcyjnych na eksport. Dlatego też będziemy aktywnie wspierać rozwój produkcji we wszystkich sektorach rolnictwa, przyspieszać jego rekonstrukcję techniczną, rozwijać i pogłębiać socjalistyczne przemiany społeczne na wsi polskiej, sprzyjać postępowi gospodarczemu i społecznemu, dbać o poprawę warunków życia ludności rolniczej”. To właśnie kojarzenie możliwie najwyższej aktywności zawodowo-produkcyjnej rolników z rosnącym dopływem środków materialno-technicznych wytwarzanych przez klasę robotniczą stanowi aktualnie główny czynnik uzyskania wysokiego przyrostu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#BolesławStrużek">Zgodnie z projektem planu na gospodarkę żywnościową zostanie przeznaczone około 30% całości produkcyjnych nakładów inwestycyjnych, czyli około 130 mld zł, z czego ponad połowę stanowić będą nakłady na inwestycje produkcyjne w rolnictwie przeznaczone głównie na budownictwo inwentarskie, mechanizację i kompleksowo traktowaną gospodarkę wodną w rolnictwie. Wartość nakładów inwestycyjnych w przeliczeniu na 1 osobę czynną zawodowo w rolnictwie, wynosić będzie około 13,5 tys. zł. Będzie to niewątpliwie widoczny postęp w technicznym wyposażeniu zatrudnionych w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#BolesławStrużek">Projekt planu zakłada dalszy poważny wzrost zaopatrzenia w obrotowe środki produkcji, a zwłaszcza w nawozy mineralne, których zużycie w 1976 r. powinno osiągnąć 194 kg, czyli o 12 kg więcej w porównaniu do roku poprzedniego — w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych. Utrzymany zostanie wysoki pułap dostaw pasz treściwych z zasobów państwa. Wyższą dynamikę niż w poprzednim roku powinny osiągnąć usługi produkcyjne na rzecz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#BolesławStrużek">Oczywiście każde przekroczenie dostaw środków produkcyjnych na rzecz rolnictwa — to umacnianie materialnych podstaw rozwoju produkcji rolniczej, to działanie na rzecz poprawy gospodarki żywnościowej, a przecież rolnictwo bardzo jeszcze ustępuje poziomem technicznego wyposażenia innym działom gospodarki narodowej, chociaż nie jest to obiektywną prawidłowością. Wprost przeciwnie, każde współcześnie rozwinięte rolnictwo wymaga równie wysokiego wyposażenia technicznego, co najbardziej kapitałochłonne gałęzie przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#BolesławStrużek">Projekt planu na 1976 r. prawidłowo — zgodnie ze społecznymi potrzebami i realnymi możliwościami — określa dość istotną reorientację w dynamice poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej. Na czoło zostało wysunięte zadanie wydatnego zwiększenia zbioru zbóż, gdyż o 3,1 do 3,5 mln ton zbóż więcej, co oznacza wzrost o 15%–17% w porównaniu do zbiorów w ostatnim roku, które kształtują się nieco poniżej średniorocznych zbiorów w mijającym pięcioleciu. Tak wysoki wzrost zbiorów zbóż może być uzyskany przy wykorzystaniu wszelkich czynników wpływających na wysokość plonów oraz bezpośrednio na rozmiar zbiorów. Osiągnięcie planowanego zwiększenia powierzchni uprawy zbóż o blisko 350 tys. ha może zapewnić zaledwie ok. 1/3 zakładanego przyrostu zbóż, a 2/3 powinniśmy uzyskać w wyniku różnorodnych czynników plonotwórczych. Pomyślne rozwiązanie tego zadania stanowić będzie zarazem wydatną poprawę bilansu pasz treściwych. Również wydatnie zwiększone powinny być zbiory innych pasz gospodarskich, zbiory roślin przemysłowych, owoców i warzyw.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#BolesławStrużek">W produkcji zwierzęcej założony jest dynamiczny wzrost produkcji żywca drobiowego i wołowego przy umiarkowanym wzroście produkcji mleka i jaj oraz niewielkim wzroście żywca wieprzowego. To zróżnicowanie dynamiki wynika z analizy stanu pogłowia w 1975 r. Korzystne ceny produktów zwierzęcych powinny wpływać pobudzająco nie tylko na wzrost tej produkcji, lecz również pośrednio na intensyfikację produkcji pasz, postęp w metodach ich konserwacji, bardziej efektywne skarmianie.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#BolesławStrużek">Specyficzną cechą aktualnej sytuacji rolnictwa jest zróżnicowanie potencjalnych możliwości wzrostu produkcji poszczególnych sektorów rolnictwa i typów gospodarstw indywidualnych. Jak wykazało ostatnie pięciolecie, dynamika wzrostu produkcji globalnej w uspołecznionym sektorze rolnictwa jest znacznie wyższa niż w gospodarce indywidualnej; w tej ostatniej wysoką dynamikę wzrostu osiągnęły indywidualne gospodarstwa, które śmielej wkroczyły na drogę postępu społeczno-ekonomicznego i organizacyjnego. Dotyczy to szczególnie gospodarstw rozwijających się w kierunku określonych specjalizacji, gospodarstw stosujących różne formy kooperacji, zarówno w swoim własnym środowisku jak również kooperacji tzw. międzysektorowej, między jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#BolesławStrużek">Projekt planu zakłada dalszy znaczny wzrost pozycji gospodarki uspołecznionej w rolnictwie w wyniku zwiększenia powierzchni użytków rolnych oraz w wyniku dalszego podniesienia poziomu intensywności gospodarowania. Wielostronny rozwój sektora uspołecznionego w rolnictwie będzie zarazem przesłanką ułatwienia i przyspieszenia rozwoju produkcji rolniczej w gospodarce indywidualnej. Można również stwierdzić w świetle dyskusji przedzjazdowej, w świetle dyskusji prowadzonych w związku z pracami przygotowawczymi do VII Kongresu ZSL, że na wsi nastąpił głęboki przełom psychiczny w stosunku do rozwijania różnych form kooperacji. Nasilenie pomocy technicznej, efektywne doradztwo ekonomiczno-organizacyjne, aktywność jednostek uspołecznionej gospodarki rolnej — powinny sprawić, że w roku 1976 powiększy się istotnie liczba rolników kooperujących. Ta nowa postawa wobec kooperacji wynika z osobistych doświadczeń rolników, z materialnych warunków ich życia i pracy, przy coraz to ambitniejszych aspiracjach cywilizacyjnych i społecznych. Ten swoisty konflikt sytuacji i dążeń, sytuacji faktycznej i dążeń, które się chce osiągnąć jest, wydaje mi się, ową siłą motoryczną tego postępu, który zachodzi w przyspieszonym wymiarze i w przyspieszonej skali i którego jesteśmy świadkami. Jest to zresztą zjawisko występujące i w szeregu innych krajów Europy zachodniej. Przypomina mi się niedawno słyszane powiedzenie chłopa włoskiego, który stwierdził, że nawet jedna krowa czyni rolnika niewolnikiem, czy też powiedzenie rolnika poznańskiego, na ostatnio odbywanym zjeździe wojewódzkim ZSL, który stwierdzał, że nie można tolerować takiej sytuacji, gdy wraz ze starzeniem się rodziny chłopskiej, starzeje się gospodarstwo. Są to często myśli proste, ale uderzają głębią pojmowania tego zjawiska, są też bardzo ciekawym przejawem procesów narastania nowej świadomości społecznej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#BolesławStrużek">Ważnym problemem jest kwestia jak najbardziej intensywnego użytkowania ziemi we wszystkich sektorach rolnictwa. Społeczna kontrola intensywności użytkowania ziemi powinna mieć charakter powszechny, obejmujący wszystkie sektory rolnictwa; zagospodarowanie gruntów przejętych za renty względnie z innych tytułów powinno następować w sposób mniej przewlekły, bez zbędnej mitręgi i z perspektywą na trwałość użytkowania oraz rozszerzania wyżej zorganizowanych form gospodarowania, których skala jest przecież obecnie bardzo szeroka, z możliwością dostosowania tych form do układu konkretnych warunków.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#BolesławStrużek">Również w licznej grupie drobnych gospodarstw powinny być wykorzystane wszelkie możliwości wzrostu produkcji rolniczej. Ta grupa gospodarstw ma silną pozycję w produkcji mleka, żywca zwierzęcego, ziemniaków, warzyw i innych pracochłonnych produktów. Przez rozwój kontraktacji można będzie skuteczniej oddziaływać na wzrost produkcji towarowej tej właśnie grupy gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#BolesławStrużek">Wysoka Izbo! W bieżącym roku wielką rolę do spełnienia w realizacji zadań rozwoju rolnictwa mają gminy. Gminy tworzą dziś jakościowo nowe jednostki podziału administracyjnego i organizacji życia społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#BolesławStrużek">Administracja gminna uzyskała niezbędne doświadczenie i dobrą znajomość swego terenu, podniósł się poziom kadr i wzrósł zakres decyzji. Wzrosły również możliwości wykonawcze w połączeniu z działającymi na terenie prawie każdej gminy jednostkami gospodarki uspołecznionej, takimi jak: gminne spółdzielnie, spółdzielnie kółek rolniczych i banki spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#BolesławStrużek">Realizacja zadań planu społeczno-gospodarczego na 1976 r., a zwłaszcza w dziedzinie rolnictwa, w poważnym stopniu będzie zależała od ich wykonania na szczeblu właśnie gminy. Stąd też należy nadać większą rangę planom społeczno-gospodarczym rozwoju i budżetom gmin, uczynić z nich operatywny instrument sterowania procesem rozwoju i efektywnej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#BolesławStrużek">W realizacji programu żywnościowego gminy powinny być uwzględnione wielostronne możliwości związane z intensyfikacją i modernizacją produkcji rolnej, lepsze dostosowanie działalności jednostek gospodarczych działających na terenie wsi do potrzeb rolnictwa, popieranie i programowanie różnych form kooperacji produkcji rolnej i prowadzenie właściwej gospodarki ziemią. Na tych zadaniach naczelnik gminy powinien koncentrować uwagę gminnych instruktorów rolnych oraz rozszerzać ich współdziałanie ze służbami surowcowymi i fachowymi przemysłu spożywczego i spółdzielczości wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#BolesławStrużek">Główną rolę w aktywizacji sił społecznych gminy spełniają instancje PZPR, wielostronnie współdziałając z instancjami ZSL. Ich działalność, wsparta konkretną pracą aktywu wiejskiego, powinna koncentrować się na tworzeniu właściwego klimatu społeczno-politycznego, przeprowadzaniu bieżących ocen rozwoju rolnictwa, inspirowaniu i inicjowaniu różnorodnych użytecznych inicjatyw społecznych, ugruntowywaniu postaw obywatelskich, oddziaływaniu na pełne, terminowe wywiązywanie się z podjętych zobowiązań kontraktacyjnych i kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#BolesławStrużek">Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, pragnę oświadczyć, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, tak jak powszechnie i aktywnie uczestniczyło w kampanii przed VII Zjazdem partii, i jak wykazała dyskusja — w pełni identyfikuje się z programem społeczno-gospodarczego rozwoju uchwalonym przez VII Zjazd, tak również z całym zaangażowaniem, wspólnie z partią, kierowniczą siłą polityczną całego narodu, podejmie działanie na rzecz realizacji zadań rozwoju rolnictwa w 1976 roku i postępu społeczno-ekonomicznego wsi.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#BolesławStrużek">Klub Poselski ZSL głosować będzie z pełną aprobatą, z dużą satysfakcją za uchwaleniem narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 oraz za uchwaleniem projektu ustawy budżetowej na rok 1976 w przedłożeniach rządowych.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Proszę Posła Sekretarza Macieja Maj kuta o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MaciejMajkut">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 35 do godz. 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AndrzejBenesz">Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AndrzejBenesz">Proszę o zabranie głosu posła Barbarę Koziej-Żukową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zaledwie 6 dni temu zakończył swe obrady VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Doniosłe uchwały i decyzje tego Zjazdu wytyczyły kierunki dalszego dynamicznego rozwoju budownictwa socjalistycznego i stworzyły podstawy do wyższej jakości pracy i lepszych warunków życia narodu. Znajdujemy się na początku realizacji tych zadań. Plan na rok 1976 daję możliwość dobrego startu.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia założeniom projektu planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na rok 1976 i głosować będzie za jego uchwaleniem.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Obecne pięciolecie zamykamy wielkim dorobkiem. Wyraża się on wzrostem dochodu narodowego, produkcji przemysłowej, a także produkcji rolnej oraz większymi obrotami handlu zagranicznego. Znacznie wzrosła wydajność pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Znamiennym i cennym osiągnięciem mijającego pięciolecia jest znaczny wzrost roli zarówno materialnych, jak i pozamaterialnych, a więc społecznych i organizacyjnych czynników dynamiki rozwoju społeczno-ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Przystępujemy zatem do zadań przyszłego roku z dużo wyższego poziomu niż planowany, jak to powiedział wicepremier Wrzaszczyk, mamy wyższy potencjał produkcyjny, silniejszą gospodarkę, która zdolna jest do podejmowania i realizowania zadań nawet w trudniejszych warunkach. „Zdajemy sobie jednak sprawę — jak stwierdził to na VII Zjeździe partii I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek — że wiele jeszcze pozostaje do zrobienia. Właśnie na tle wielkich osiągnięć ostatnich lat ostrzej i wyraźniej widzimy wielkość potrzeb jeszcze nie w pełni zaspokojonych, problemów wymagających rozwiązania. To żywe odczucie rosnących zadań, ta krytyczna świadomość istniejących rezerw i możliwości, ten twórczy niepokój, które cechują naszą pracę partyjną i państwową, nasze, życie społeczne — stanowią cenną i niezbędną przesłankę dalszego socjalistycznego rozwoju kraju”.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Mobilizacja sił społecznych i wytwórczych, wykorzystywanie wszelkich rezerw, przy nowoczesnych, stale wzrastających efektach naszej gospodarki, lepsza jakość pracy i osiąganie dzięki niej lepszych warunków życia narodu — to nasze zadania w roku 1976.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Zgodnie z założeniami planu na rok przyszły, Polska nadal będzie krajem o wielkiej dynamice rozwoju. Znajdzie to wyraz w dalszym wzroście dochodu narodowego, w rozwoju przemysłu, przy czym zakłada się, że priorytetowe tempo uzyska produkcja rynkowa oraz eksportowa. Wzrośnie także globalna produkcja rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Zabezpieczenie środków na rozbudowę i unowocześnienie transportu, łączności, budownictwa znajdzie swój, wyraz w stałej, ewidentnej poprawie funkcjonowania tych dziedzin gospodarki narodowej. Dla dalszego zabezpieczenia możliwości nabywania surowców i towarów za granicą, w warunkach nadal istniejących ruchów cen, wysiłek nasz zmierzać musi w kierunku dalszego wzrostu eksportu, charakteryzującego się nowoczesnością, jakością i odpowiadającego wymogom rynku światowego.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Plan zakłada dalszy wzrost siły nabywczej ludności, wynikający z dochodów uzyskiwanych ze wzrostu płacy realnej o 3,5%, wzrostu rent i emerytur, na które wydatki państwa zwiększą się o 16%, jak również z przewidywanej ponadplanowej poprawy zarobków, związanej w szczególności ze wzrostem poziomu i jakości pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#BarbaraKoziejŻukowa">W tych warunkach jednym z kluczowych problemów w projekcie planu jest zachowanie równowagi rynkowej, podejmowanie takich działań, aby trudności zaopatrzenia rynku w towary i usługi nie pomniejszały w odczuciu konsumentów wagi wysiłku i osiągnięć uzyskiwanych ogromnym nakładem środków materialnych naszego państwa, ogromnym nakładem pracy robotników, rolników, wszystkich ludzi pracy, rzetelnie i z oddaniem wykonujących swe obowiązki w różnych dziedzinach gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Z przedstawionych przez Rząd dokumentów wynika, że w 1976 r. zostanie zapewniony podstawowy warunek prawidłowego funkcjonowania gospodarki towarowo-pieniężnej, znajdującej wyraz w globalnej równowadze rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Zgodnie z zamierzeniami przedstawionymi w narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju, zadania planowe odnośnie do produkcji niektórych towarów mają zostać przekroczone, co niewątpliwie dodatnio wpłynie na utrwalenie równowagi rynkowej. Potrzeba kontynuacji osiągnięć bieżącego pięciolecia oraz nowe ambitne zadania roku 1976, jako pierwszego roku następnej pięciolatki, stawiają przed gospodarką konieczność intensyfikacji działań we wszystkich dziedzinach, w tym również w dziedzinie handlu wewnętrznego. Niezbędne jest bowiem nie tylko sprostanie nowym wymaganiom, ale likwidacja braków i nieprawidłowości powstałych w poprzednich okresach. Dlatego też konieczne jest, aby w przyszłym roku nastąpiło jeszcze większe zespolenie działań producentów towarów rynkowych oraz organizacji handlowych.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Szczególnego znaczenia nabierają takie sprawy, jak pełniejsze rozeznanie podaży i popytu, a także dalsze ulepszanie i unowocześnianie struktury konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#BarbaraKoziejŻukowa">W zakresie utrzymania równowagi rynkowej poważne miejsce zajmują usługi. Wartość usług świadczonych ludności ma wzrosnąć o 11%, a tempo ich rozwoju powinno osiągnąć 13%. W roku przyszłym szczególny nacisk powinien być położony na to, by globalna równowaga rynkowa była następstwem równowagi w ramach poszczególnych asortymentów towarów i usług, i wynikiem bardziej elastycznego oddziaływania na rynek.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoki Sejmie! Plan rozwoju gospodarczego na rok 1976 można określić mianem planu walki o jakość. Zakłada on bowiem, że efekty produkcji przemysłowej charakteryzować się muszą wyższą jakością, a procesy pracy lepszą sprawnością wykonawczą i organizacyjną. Procesy te sprzyjać mają dalszemu zaspokajaniu najbardziej istotnych potrzeb Polaków. Zaliczyć do nich można mieszkania. Dalszy postęp w realizacji wieloletniego programu budownictwa mieszkaniowego zakłada wybudowanie w roku przyszłym 277 tys. nowych mieszkań o powierzchni 9,5 mln m2, to jest o 7,7% więcej niż w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Słuszny jest kierunek wzrostu roli spółdzielczości mieszkaniowej. Samorządna działalność tej spółdzielczości pobudza mieszkańców do zwiększenia dbałości o substancję mieszkaniową, zwiększa aktywność we wspólnym nadzorze wspólnego dorobku. Dotyczy to również mieszkań sprzedawanych przez państwo na własność.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Istotny postęp przewiduje się w zwiększeniu rozmiarów indywidualnego budownictwa mieszkaniowego. Rozmiary tego budownictwa zwiększyć się mają według założeń projektu planu o 14%. Przygotowany będzie także szybszy rozwój tego budownictwa w następnych latach.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Popieranie budownictwa indywidualnego ze środków własnych ludności jest jednym z kierunków wzbogacania ogólnych zasobów mieszkaniowych. Nakłada to na naszą gospodarkę obowiązek szukania rozwiązań w zakresie szybszego budownictwa domków jednorodzinnych, opartego zarówno na metodach przemysłowych, jak i na rozwiązaniach tradycyjnych. Dla budownictwa indywidualnego należy także zapewnić odpowiednią ilość materiałów budowlanych. Ważnym źródłem poprawy zaopatrzenia w te materiały powinien stać się rozwój lokalnej produkcji materiałów budowlanych. Niezbędne jest zatem szybkie usunięcie hamulców ograniczających obecnie tę produkcję oraz stworzenie odpowiednich warunków ekonomicznych i materialnych, sprzyjających znacznemu jej rozwojowi przez rzemiosło, spółdzielczość pracy, „Samopomoc Chłopską” i zespoły wiejskie. Przyczyni się to do skutecznego uzupełniania i zabezpieczenia lokalnych potrzeb na rynku materiałów budowlanych oraz w poważnej mierze odciąży transport, usprawniając jednocześnie dostęp do tych materiałów miejscowej ludności.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoki Sejmie! Na jedną z czołowych pozycji projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 wysuwa się realizacja programu żywnościowego, przyjętego na XV Plenum KC partii, i będącego jednym z najistotniejszych zadań w dziedzinie dalszej poprawy warunków życia społeczeństwa. Sprzyjają temu podjęte decyzje o modernizacji i rozwoju przemysłu spożywczego, o budowie nowoczesnych piekarń, zakładów mleczarskich, zakładów mięsnych i przetwórni owocowo-warzywnych. Fermy zwierzęce i drobiarskie, kombinaty szklarniowo-ogrodnicze, organizowane z wielkim rozmachem i oparte na najnowocześniejszych technologiach mają zapewnić odpowiedni surowiec do przerobu oraz stanowić źródło dostaw na rynek wewnętrzny.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#BarbaraKoziejŻukowa">W zakresie wszechstronnej realizacji programu żywnościowego celowe wydaje się wykorzystanie wszystkich środków i rezerw. Obok obiektów podstawowych w zakresie produkcji żywności, obok sieci przetwórstwa i wytwórni artykułów żywnościowych w pionach spółdzielczych, mamy w kraju 2 577 piekarń rzemieślniczych, 2 312 zakładów cukierniczych. Stworzone tym rzemiosłom bardziej korzystne warunki pozwalają na zwiększanie produkcji ich zakładów i zróżnicowanie wytwarzanych przez nie asortymentów towarowych.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Również istniejące rzemieślnicze warsztaty wędliniarsko-masarskie, mogące podejmować produkcję opartą na surowcach o mniejszej przydatności w przemyśle mięsnym, mogą już dzisiaj być wykorzystane w systemie zaopatrzenia ludności. Na coraz lepszą pracę rzemiosł spożywczych i należyte wykorzystanie ich potencjału wytwórczego Stronnictwo Demokratyczne położy szczególny nacisk.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Omawiając problemy gospodarki narodowej na VII Zjeździe PZPR, Premier Piotr Jaroszewicz stwierdził, iż zadaniem drobnej wytwórczości — głównie spółdzielczości i indywidualnego rzemiosła — powinno być lepsze niż dotychczas zaspokajanie potrzeb rynku i rozwój usług dla ludności oraz wykorzystanie lokalnych i wtórnych surowców. Działalność drobnej wytwórczości, obok dalszego rozwijania usług, skoncentrowana być powinna na produkcji stosunkowo krótkich serii towarów wysokiej jakości, modnych i poszukiwanych, także dla dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Problemom drobnej wytwórczości i sprawom rozwoju usług poświęcamy stałą uwagę. Były one przedmiotem obrad i uchwał III i IX Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego oraz stanowią jedno z podstawowych zagadnień społeczno-gospodarczych, przedstawionych w materiałach przed XI Kongresem naszego Stronnictwa.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#BarbaraKoziejŻukowa">W imieniu Klubu Poselskiego SD pragnę zapewnić, że Stronnictwo nasze wzmoże swe działanie dla skutecznego zrealizowania zadań 1976 roku w zakresie usług i produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoki Sejmie! Realizacja zadań gospodarczych zarówno w zakresie produkcji towarowej, jak i usług rynkowych wymagać będzie także szerszego zainteresowania się odpowiednimi przepisami, regulującymi zagadnienia usług dla ludności i produkcji na rynek przez drobną wytwórczość. Wyrażamy pogląd, że niektóre z nich są nieadekwatne do dzisiejszej rzeczywistości, do potrzeb i zadań, jakie stawiamy dziś przed tą dziedziną gospodarki. Byłoby zasadne, aby w toku realizacji zadań gospodarczych w 1976 r. podjąć ocenę tych przepisów po to, aby często nieżyciowy i nie mający istotnego znaczenia dla prawidłowych relacji socjalistycznej gospodarki przepis nie hamował poczynań współdziałających we wszechstronnym rozwoju tej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoka Izbo! Plan na rok 1976 zawiera ambitne zadania w dziedzinie ochrony zdrowia, rozwoju różnych dziedzin turystyki i wypoczynku, doskonalenia systemu oświaty i wychowania, a także rozwoju nauki i kultury. Są to dziedziny bezpośrednio związane z fizycznymi i intelektualnymi potrzebami człowieka, stanowiące odpowiednie zaplecze dla jego wszechstronnego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-14.26" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wszystkie zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1976 rozwiązywać będziemy w warunkach bezpieczeństwa i pokoju, stworzonych w myśl zasad sformułowanych przez szefów państw i rządów na Konferencji w Helsinkach i sprzyjających rozszerzaniu współpracy ogółu państw i pokojowej stabilizacji w Europie. W stabilizację tę wielki wkład wniosła wspólnota państw socjalistycznych. Jej gwarantem jest siła pokojowej polityki i autorytetu w świecie naszego najbliższego sąsiada i sojusznika — Związku Radzieckiego. Nasza wszechstronna, braterska współpraca ze Związkiem Radzieckim jest ważnym czynnikiem zapewniającym warunki dla dalszego dynamicznego rozwoju naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-14.27" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Wysoki Sejmie! Zadania roku 1976 stanowią istotną część planu dekady dynamicznego rozwoju naszego kraju. Będzie to rok ważnych, a niełatwych zadań związanych z zakończeniem wielu wielkich przedsięwzięć lat poprzednich, z umacnianiem i rozwojem tych poczynań, które łączą się ze wszechstronnym wzrostem naszej pozycji gospodarczej. Będzie to pierwszy rok realizacji zadań nakreślonych na VII Zjeździe PZPR. Od społecznego zaangażowania, od tego, jak podejmiemy pracę nad ich urzeczywistnieniem — zależy powodzenie naszych zamierzeń i dążeń.</u>
          <u xml:id="u-14.28" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Jesteśmy przekonani, że projekt planu na rok 1976, który Wysoka Izba uchwali, będzie dobrze służył potrzebom i twórczym ambicjom narodu, a nasz udział w jego realizacji świadczyć będzie o rzetelnym i efektywnym poparciu Stronnictwa Demokratycznego dla polityki partii, dla uchwał VII Zjazdu, dla kierunków, jakie ten Zjazd nadał dalszemu, wszechstronnemu rozwojowi naszej ludowej ojczyzny. W tym przeświadczeniu, w poczuciu współodpowiedzialności za realizację zadań na rok 1976 i dalsze lata — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za uchwaleniem projektów planu i budżetu państwa na rok 1976 wraz z poprawkami zgłoszonymi przez Komisję. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-14.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Jan Mendalka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JanMendalka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwała VII Zjazdu, będąca kontynuacją sprawdzonej w praktyce polityki partii ustalonej na VI Zjeździe, wytycza kierunki społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na najbliższe pięciolecie. W programie kształtowania bazy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego ukazany został nierozerwalny związek między jakością pracy i warunkami życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JanMendalka">Społeczeństwo polskie drugiej połowy lat siedemdziesiątych przystępuje do realizacji wytyczonego na VII Zjeździe programu nie tylko z odnowionym i unowocześnionym majątkiem narodowym i bogatsze o doświadczenia organizacyjne, ale także z lepiej wykształconą kadrą we wszystkich dziedzinach gospodarki. Olbrzymie nakłady inwestycyjne, które w upływającym pięcioleciu wyniosły 1,9 biliona złotych sprawiły, że przyrost majątku trwałego był dwukrotnie większy niż w latach 1966–1970.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#JanMendalka">Jedna trzecia maszyn i urządzeń, jakimi dysponuje nasz przemysł ma nie więcej niż 5 lat. Nastąpiły więc zasadnicze zmiany jakościowe w wyposażeniu naszej gospodarki. Te zmiany narzucają konieczność ciągłego doskonalenia metod gospodarowania i lepszej pracy wszystkich zatrudnionych, gdyż w przeciwnym razie nie w pełni wykorzystany zostałby nasz wysiłek inwestycyjny. Mówiąc o tym, jakie zmiany jakościowe we wszystkich dziedzinach gospodarki przyniosła realizacja programu inwestycyjnego — myślę nie tylko o nowych halach produkcyjnych i nowych maszynach, ale także o nowych inwestycjach socjalnych, o realizacji całokształtu programu socjalnego, w wyniku którego radykalnie poprawiły się warunki pracy i życia społeczeństwa. W jedności pracy i warunków życia jest realizowana w praktyce zasada budowy socjalizmu przez ludzi i dla ludzi.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#JanMendalka">Wysoki Sejmie! Realizacja zasady sprzęgającej jakość pracy z jakością życia znalazła i znajduje potwierdzenie w rozwoju w ostatnich latach przemysłu okrętowego, w którym pracuję.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#JanMendalka">W mijającej pięciolatce nakłady inwestycyjne w przemyśle stoczniowym były prawie pięciokrotnie wyższe niż w latach 1966–1970. Dzięki intensywnemu i sprawnie realizowanemu procesowi inwestycyjnemu osiągnięto więcej niż podwojenie majątku trwałego przemysłu okrętowego.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#JanMendalka">Stworzone zostały warunki do podwojenia wysokości produkcji w ciągu kolejnych 5 lat. Organiczną częścią składową programu modernizacji i rozbudowy mocy produkcyjnych stoczni i innych ogniw przemysłu okrętowego stał się program rozwoju bazy socjalnej. W pierwszym etapie tej realizacji, kończącym się w roku bieżącym, dokonano znacznej poprawy warunków pracy i życia załóg; drugi etap realizacji rozwoju programu socjalnego zakłada, że do roku 1980 zostaną zaspokojone dalsze potrzeby bytowe załóg, a warunki socjalne osiągną stosowne normatywy. Chciałbym podkreślić, że program rozwoju bazy socjalnej opracowany został w szerokiej konsultacji z załogami na podstawie opinii specjalistów z różnych dziedzin. O wielkości jego zamierzeń i dokonań niech świadczy fakt, że oddano do użytku ok. 27 tys. m powierzchni przeznaczonych na szatnie i urządzenia higieniczno-sanitarne, 7 nowych przychodni zdrowia, uruchomiono własne sanatorium, licz ba miejsc w przedszkolach i żłobkach wzrosła prawie o 1 500. Liczba miejsc w ośrodkach wypoczynkowych zwiększyła się o 7 200. Nie mniejsze — efekty osiągnięto w rozszerzeniu uczestnictwa załogi w życiu kulturalnym i sportowym. Zdajemy sobie sprawę, że dalsza realizacja założonego programu socjalnego uzależniona jest od nas samych.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#JanMendalka">Pracujemy w systemie WOG, doskonaleniu ulegać muszą metody działania wewnątrz tego systemu. W parze z doskonaleniem gospodarowania, organizacji pracy i wytwarzania musi iść rosnąca świadomość, dyscyplina i odpowiedzialność zatrudnionych na każdym stanowisku pracy. Za rzetelny wysiłek i dobrą pracę — zasłużona płaca, moralny szacunek i uznanie. Klimat społecznego potępienia dla tych, którzy chcieliby niezasłużenie zagarniać nie zapracowaną cząstkę dochodu narodowego i swoją postawą hamować możliwość realizacji otwartego programu socjalnego. Zdajemy sobie bowiem sprawę, że rachunek naszych możliwości we wszystkich dziedzinach życia, w tym także w realizacji programu socjalnego, wystawiamy własną pracą.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#JanMendalka">Wysoki Sejmie! Oceniając najbardziej generalnie dorobek lat 1971–1975, można z dużą satysfakcją stwierdzić, iż założenia mijającej pięciolatki w zakresie wszystkich problemów społecznych zostały nie tylko zrealizowane, ale w większości wypadków poważnie przekroczone, wybiegając daleko poza założenia programu VI Zjazdu.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#JanMendalka">Uchwała VII Zjazdu zakłada kontynuację podstawowych kierunków polityki społecznej i socjalnej. Wyrażać się ona będzie w dalszym wzroście realnych dochodów ludności i świadczeń socjalnych państwa. Wynika to z humanistycznych zasad socjalizmu, które nakazują między innymi otoczenie społecznym szacunkiem weteranów pracy i zapewnienie im odpowiednich warunków życia. Nakłada to na zakłady pracy obowiązek troski o dalszy rozwój działalności socjalnej, o lepsze wykorzystanie czasu pracy przez każdego zatrudnionego, jak i tworzenie warunków do jak najbardziej racjonalnego wykorzystania czasu wolnego.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#JanMendalka">Wysoki Sejmie! Przedłożone w projekcie planu na rok 1976 założenia odnoszące się do rozwoju programu socjalnego stwarzają gwarancję, że będzie on w pełni realizowany. Jestem przekonany, że założenia te zostaną całkowicie poparte rzetelną pracą zatrudnionych Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#ZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego „Pax”, Chciałbym na samym wstępie podkreślić, że główne założenia projektów planu i budżetu na rok 1976 — rok otwierający nową pięciolatkę — oznaczają, że będzie on kolejnym rokiem szybkiego i wszechstronnego rozwoju naszego kraju, że obowiązywać będzie w całej polityce społeczno-gospodarczej strategia pogłębiająca sukcesy poprzedniego pięciolecia. Obrady VII Zjazdu PZPR ukazały kierunki i metody twórczej kontynuacji tej strategii i dobitnie wykazały, że mamy wszelkie warunki ku temu, aby lata siedemdziesiąte uczynić dekadą wielkiego przyspieszenia socjalistycznego rozwoju naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#ZenonKomender">Osiągnięcia kończącej się pięciolatki dowodzą, że realizacja ambitnego programu podnoszenia dobrobytu społecznego była możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego i odwrotnie, że właśnie tak wysokie tempo wzrostu gospodarczego może być osiągane tylko w pełnym powiązaniu z systematycznym podnoszeniem poziomu życia ludzi pracy i wzmożoną aktywnością całego społeczeństwa. Taka polityka społeczno-gospodarcza umożliwiła również pełniejsze włączenie Polski do międzynarodowego podziału pracy, a szczególnie coraz szerszą współpracę gospodarczą i naukowo-techniczną ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#ZenonKomender">Rozpatrywane dziś projekty planu i budżetu na rok przyszły proponują śmiałe zadania we wszystkich tych dziedzinach. Zakłada się, że w 1976 r. dochód narodowy wytworzony wzrośnie w porównaniu z 1975 rokiem o 8,3%. Z dotychczasowych informacji wynika, że w wielu krajach RWPG zakłada się na rok przyszły zwiększenie dochodu narodowego o 5% do 6%. A zatem również i w roku przyszłym Polska powinna utrzymać swoją pozycję w czołówce krajów socjalistycznych, a zarazem w grupie najszybciej rozwijających się krajów świata.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#ZenonKomender">Przyjęte proporcje podziału dochodu narodowego świadczą i o tym, jak to wszechstronnie uzasadnił Przewodniczący Komisji Planowania wicepremier Tadeusz Wrzaszczyk, że. zagwarantowanej w planie poprawy warunków życia społeczeństwa nie uzyskuje się kosztem ograniczenia rozbudowy kraju ani też przeciwnie — nie hamuje się wzrostu spożycia w imię wydatków na rozwój bazy wytwórczej. Oba te cele traktowane są w sposób nierozłączny.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#ZenonKomender">Szczególną wagę przywiązuje się w projekcie planu do usunięcia narosłych dysproporcji i trudności w dziedzinie transportu i komunikacji, a w zakresie handlu zagranicznego — do rozwoju naszej współpracy z krajami socjalistycznymi, a przede wszystkim do przyspieszania procesu socjalistycznej integracji gospodarczej w ramach wspólnoty krajów RWPG. W stosunkach z tymi krajami, a przede wszystkim ze Związkiem Radzieckim, wyszliśmy już poza etap, na którym ważny był tylko ilościowy rozwój obrotów. Obecnie jesteśmy świadkami kształtowania się nowych jakościowo form i metod wspólnego, wzajemnie korzystnego działania.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#ZenonKomender">Związek Radziecki jest i pozostanie głównym partnerem handlowym Polski, dostawcą wielu maszyn i urządzeń oraz surowców i materiałów dla naszej rozwijającej się gospodarki, a zarazem odbiorcą wielu naszych surowców i wyrobów. Ta wzajemna wymiana i współpraca, oparta na trwałej równowadze wzajemnych dostaw, szybko przeradza się w wielu dziedzinach w coraz ściślejsze związki gospodarcze, bazujące na wieloletnich porozumieniach o specjalizacji i kooperacji produkcyjnej. Między innymi dzięki dostawom radzieckim realizowany jest niezwykle ambitny program rozbudowy i rekonstrukcji naszego hutnictwa żelaza i stali. Wznoszona jest nasza największa i najnowocześniejsza huta Katowice. Warto tu przypomnieć, że produkcja stali uznawana jest w dalszym ciągu za ważny wskaźnik mocy ekonomicznej i zamożności każdego państwa. Wszystko wskazuje na to, że jeszcze do końca tego wieku ani masy plastyczne, ani aluminium nie osłabią w sposób zasadniczy znaczenia stali w gospodarce narodowej — jako jednego z podstawowych czynników wzrostu. Bogate kraje — to kraje o rozwiniętym hutnictwie stali i żelaza.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#ZenonKomender">Przyjęte do planu procentowe wskaźniki, będące wyrazem zakładanego wzrostu społeczno-gospodarczego, trzeba rozpatrywać i w tym kontekście, że oznaczają one wzrosty od coraz wyższej podstawy. Aby to sobie uprzytomnić wystarczy np. podać, że jeżeli w roku 1971 osiągnięty wzrost dochodu narodowego wytworzonego w stosunku do roku ubiegłego wynosił 8,1% i w liczbach bezwzględnych w cenach stałych — nieco ponad 64 mld zł, to w roku 1976 planowany na 8,3% wzrost dochodu narodowego daję już przyrost wynoszący 110,5 mld zł. Sądzę, że nie zawsze pamiętamy o tych nowych relacjach przy ocenie poszczególnych procentowych wskaźników wzrostu. Odnosi się to zarówno do sfery produkcji i wymiany międzynarodowej, jak i do konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Założenia projektów planu i budżetu na rok 1976 są praktycznym potwierdzeniem generalnej zasady wyrażonej raz jeszcze w programowym wystąpieniu I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na VII Zjeździe, a mówiącej o tym, że budujemy wysiłkiem całego narodu „humanistyczne społeczeństwo twórczej pracy, które stwarza podstawy do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju człowieka, do jego pomyślności materialnej, aktywności politycznej, społecznej i kulturalnej”.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#ZenonKomender">Stąd w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej państwa tak dużą wagę przywiązuje się do tworzenia warunków umacniających pozycję rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa socjalistycznego. Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików, Chciałbym ze szczególną satysfakcją podkreślić ten fakt.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#ZenonKomender">W ostatnich 5 latach bardzo dużo zrobiono u nas w zakresie polityki socjalnej na rzecz rodziny. Nie mniej bogate i wszechstronne są zamierzenia na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#ZenonKomender">W wielu działaniach gospodarczych w coraz większym stopniu uwzględnia się potrzeby gospodarstwa domowego jako podstawowego elementu w określaniu celów polityki gospodarczej i w realizacji socjalistycznych zasad sprawiedliwości społecznej. Najnowszym faktem, dokumentującym to działanie, jest przyjęcie nowych zasad wyznaczania podstawy do wyliczenia podatku wyrównawczego, który ma być zmodyfikowany na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#ZenonKomender">O warunkach egzystencji rodzin decydują w znacznej mierze pozornie drobne codzienne działania, a więc właściwe funkcjonowanie administracji domów mieszkalnych, usprawnianie usług komunalnych, sprawniejsze funkcjonowanie handlu i usług.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#ZenonKomender">W najbliższych latach wzrastać musi wszechstronna troska o ludzi starych, którym rodzina nie może zapewnić odpowiedniej opieki. Często zajmują oni miejsca w szpitalach. Przewiduje się, że dzięki przeniesieniu tych osób do domów opieki zwolniłoby się około 12 tys. tak potrzebnych łóżek szpitalnych.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#ZenonKomender">Konieczne jest nasilenie walki z alkoholizmem, który nie tylko obniża dyscyplinę pracy, ale jest główną przyczyną rozpadu wielu rodzin i ich trudnej sytuacji materialnej. Chodzi tu przede wszystkim o właściwą i konsekwentną realizację rządowych decyzji w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#ZenonKomender">Szczególnie wiele jest jeszcze do zrobienia w tych dziedzinach na wsi i w małych miastach. Nowa struktura władzy i administracji terenowej umożliwia szybką poprawę tego stanu rzeczy. Duże znaczenie ma tu odpowiednie planowanie budżetów terenowych. Częste są na przykład głosy aktywów gminnych mówiące o zbyt szczupłych budżetach gmin i małych miasteczek na gospodarkę komunalną. Jak wiadomo, w ostatnim czasie w oparciu o fundusze inwestycyjne i czyny społeczne rozbudowano w wielu gminach urządzenia komunalne. Nie zawsze jednak zapewniono w budżetach odpowiednie fundusze na ich eksploatację i konserwację.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Dyskutowany projekt uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 wyraźnie akcentuje potrzebę lepszego niż dotychczas wykorzystania krajowych osiągnięć nauki i postępu techniczno-organizacyjnego w procesie modernizacji sił wytwórczych. W ogólnonarodowej dyskusji poprzedzającej VII Zjazd PZPR, jak również w czasie debaty zjazdowej podkreślano skokowy wzrost nakładów na badania i rozwój, które przecież w poprzednim pięcioleciu osiągnęły wartość 115 mld zł, a według założeń planu na rok 1976 wynieść mają 35,6 mld zł, to jest 2,5% dochodu narodowego. Z tym, że w całym pięcioleciu 1976–1980 wyniosą ponad 200 mld zł, a w roku 1980 stanowić będą około 3% dochodu narodowego. Stanowi to ogromną szansę dalszego postępu naukowo-technicznego, a równocześnie zwiększa społeczną odpowiedzialność ludzi nauki za właściwe i efektywne wykorzystanie tych środków.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#ZenonKomender">Ciągle jednak — jak to wynika chociażby z publikowanych na łamach prasy ocen, i to formułowanych przez samych naukowców — utrzymuje się od lat taki stan, w którym proces wdrożeń wyników prac badawczo-rozwojowych do produkcji jest ogniwem najsłabszym w całym kompleksie działań badawczo-rozwojowych. Według tych ocen przyczyną tego jest między innymi brak spójnego systemu „nauka — technika — produkcja”, niedoinwestowanie wielu dziedzin nauki, brak wyposażenia, a także brak dostatecznie sprawdzonej koncepcji współpracy nauki reprezentowanej przez szkoły wyższe z praktyką gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#ZenonKomender">Zdaniem wielu naukowców i praktyków gospodarczych ciągle jeszcze niedostatecznie i nie wszędzie w pełni wykorzystywany jest wprowadzony ostatnio system oddziaływania ekonomicznego na wszystkich partnerów cyklu: badania — produkcja, w formie funduszu efektów wdrożeniowych. Tam gdzie system wprowadzono w pełni — analizy wykazują bardzo silne jego oddziaływanie na pracowników jednostek badawczych i zakładów przemysłowych. To pozytywne działanie ilustruje chociażby wskaźnik efektywności badań wprowadzony w przemyśle chemicznym. Wskaźnik ten jest ilorazem sumy efektów (zysków) uzyskanych w przemyśle w wyniku działania jednostki badawczej do sumy nakładów na utrzymanie tej jednostki. Tak wyliczony syntetyczny wskaźnik dla wszystkich instytutów i ośrodków badawczo-rozwojowych przemysłu chemicznego wyniósł w 1973 roku 1,08, a w roku 1974 już 1,76. Wyliczony wstecz za 1972 r., kiedy nie obowiązywał jeszcze powszechnie system umów wdrożeniowych i fundusz efektów wdrożeniowych, analogiczny wskaźnik wyniósł niewiele ponad 0,2. W 1974 r., dzięki działalności jednostek badawczych, uzyskano w przemyśle chemicznym prawie 2,2 mld zł zysku, głównie z wdrożeń 1973 r. i 1974 r., przy pełnych nakładach (1 250 mln zł) na utrzymanie 11 instytutów i 11 ośrodków badawczo-rozwojowych. Oznacza to, że w przemyśle w 1974 r. każda złotówka wydana na badania przyniosła 1,76 zł zysku.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#ZenonKomender">Świadczy to o tym, jak wielkie możliwości podniesienia ogólnej efektywności gospodarowania tkwią jeszcze we właściwym i szybkim wdrażaniu osiągnięć nauki do praktyki.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#ZenonKomender">Innym nurtem tego samego działania jest dalszy rozwój wynalazczości pracowniczej. Jest to dziedzina, którą trudno ujmować i regulować planami, ale można tu odnotować poważny postęp, a równocześnie znaczne rezerwy do wykorzystania. W 1974 r. wynalazcy i racjonalizatorzy zgłosili w uspołecznionych zakładach pracy 313,5 tys. projektów wynalazczych, tj. o 18,5% więcej niż w 1973 r. Jest to najwyższa liczba rocznie zgłoszonych projektów wynalazczych na przestrzeni lat istnienia pracowniczego ruchu wynalazczego, a więc od roku 1945. Spośród rozpatrzonych projektów wynalazczych 211 tys. przyjęto do stosowania we własnym zakładzie pracy, to jest o prawie 21% więcej niż w 1973 r.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#ZenonKomender">Efekty ekonomiczne zgłoszonych projektów wynalazczych oceniono na około 20 mld zł w ciągu roku 1974, z których to możliwości, jak wynika z danych statystycznych, uspołecznione zakłady pracy skorzystały tylko częściowo — oczywiście z przyczyn zarówno usprawiedliwionych, jak i nie usprawiedliwionych — osiągając w 1974 r. 14,5 mld zł. Jest to najwyższa kwota efektów ekonomicznych uzyskanych w pierwszym roku stosowania projektów wynalazczych w uspołecznionych zakładach pracy, a w porównaniu z rokiem poprzednim była ona o 24% wyższa. Tak więc wynalazczość pracownicza stanowi ciągle jeszcze poważne źródło rezerw dalszego podnoszenia ogólnej efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Uzyskanie w ostatnim pięcioleciu wysokiego tempa wzrostu produkcji było przede wszystkim wynikiem ogromnego skoku w technicznym uzbrojeniu pracy, a i w znacznej mierze rezultatem zagospodarowywania rezerw tkwiących w naszej gospodarce z tym, że były to rezerwy proste, tkwiące w złej organizacji pracy, w niepełnym wykorzystaniu posiadanych maszyn i urządzeń. W tych dziedzinach ciągle jednak jest wiele jeszcze do zrobienia. Stąd w projekcie planu za ważne zadanie uznano dalszą racjonalizację zatrudnienia i poprawę jakości pracy i to zarówno w produkcji materialnej, jak i we wszystkich działach szeroko rozumianych usług.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#ZenonKomender">W sferze produkcji decydującą rolę w tym działaniu mają służby inżynieryjno-techniczne i personel średniego nadzoru. Stąd tak wyraźnie podkreślano w debacie zjazdowej potrzebę podniesienia rangi mistrzów i kierowników wydziałów, którzy jako bezpośredni organizatorzy produkcji i zwierzchnicy podstawowych zespołów pracowniczych mają największe możliwości podnoszenia dyscypliny i wydajności pracy. Odpowiednie szkolenie pracowników tych służb i nadanie im odpowiedniego statusu zawodowego pozwoli na pewno na właściwszą organizację pracy w wielu przedsiębiorstwach. Funkcja mistrza jest szczególnie ważna w zakładach uspołecznionej drobnej wytwórczości, Która przecież ma tak ważną rolę do spełnienia w sferze usług i w dostawach niektórych artykułów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#ZenonKomender">Ważnym elementem dynamizowania wzrostu wydajności pracy będzie zalecana w projekcie uchwały racjonalizacja gospodarowania funduszem płac. Zbyt często zdarzają się bowiem wypadki opłacania pozornego wzrostu wydajności pracy. Słusznie w dyskusjach na ten temat podnosi się to, że obecnie hasło „jaka praca taka płaca” sprowadzone być powinno w coraz większym stopniu do konkretnych stanowisk pracy, a nie tylko do całych przedsiębiorstw czy gałęzi gospodarki. Ciągle bowiem, mimo wzrostu uprawnień kierownictwa przedsiębiorstw do różnicowania płac, uzależnione są one w większym stopniu od tego, w jakim przedsiębiorstwie się pracuje, a nie od tego, czy pracuje się rzeczywiście ofiarnie i wydajnie na swoim stanowisku pracy. Prowadzić to musi do utrzymywania się, a nawet do wzrostu niekorzystnej fluktuacji załóg i niedostatecznego pobudzania dyscypliny i aktywności pracujących. Zbyt często awans płacowy jest wynikiem zmiany miejsca pracy, a nie rezultatem pracy lepszej i wydajniejszej. Toteż szczególnie trzeba podkreślić to, że projekt uchwały wyraźnie zaleca dalsze doskonalenie systemów płac przez coraz silniejsze powiązanie wzrostu wynagrodzeń pracowników ze wzrostem ich indywidualnej wydajności i jakości pracy, kwalifikacjami, stażem pracy i zakresem odpowiedzialności, jak również z wynikami ekonomicznymi przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#ZenonKomender">O pełnym wykorzystaniu stworzonych dotychczas możliwości dalszego rozwoju i o tworzeniu nowych, jakościowo wyższych, jak to szeroko i konsekwentnie zostało udokumentowane w przemówieniu posła Jana Szydlaka, decyduje zawsze ludzka aktywność i inicjatywa, coraz lepsza praca i właściwe rozumienie interesu własnego i społecznego. Toteż obecnie, na półmetku „dekady wielkiego przyspieszenia”, odpowiednie kształtowanie i wykorzystywanie ludzkich chęci, zdolności i talentów, darzenie zaufaniem, ale i obarczanie odpowiedzialnością — co zawsze stanowi pozytywny bodziec w pracy — rozstrzygać będą o powodzeniu realizacji wszelkich zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#ZenonKomender">Decydujące w tym względzie jest wielostronne działanie wszystkich środowisk wychowawczych i opiniotwórczych na rzecz kształtowania odpowiednich postaw ludzkich i motywacji pracy, które wynikają również z chęci bezinteresownego świadczenia na rzecz innych ludzi, wnoszenia do rozwoju swej grupy społecznej osobistego wkładu, zapisania swym indywidualnym wysiłkiem ważnych kart w dziejach własnego narodu, w historii najbliższej nam społeczności.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#ZenonKomender">Istotna rola przypada tu także, według naszego przekonania, działalności duszpasterskiej Kościoła, której głównym zadaniem jest oddziaływanie na ludzi wierzących w kierunku osiągania przez nich doskonałości w chrześcijaństwie. Istotnym chrześcijańskim kryterium jakości życia jest szczęście osoby ludzkiej w służbie szczęścia wszystkich ludzi. Tę właśnie potrzebę i obowiązek skutecznego służenia ludziom bliźnim, społeczeństwu, trzeba ugruntowywać w działalności duszpasterskiej, wiążąc ją z określonym kontekstem potrzeb Polski Ludowej, a nie pozostawiając poza historią. Oznacza to, że ludzie wierzący powinni coraz lepiej rozumieć także istotę swych obowiązków społeczno-moralnych, wynikających zarówno z ich przynależności do rodziny chrześcijańskiej, jak i do społeczności narodowej tworzącej określone państwo.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#ZenonKomender">Istota pracy wszystkich obywateli naszego ludowego państwa zasadza się przecież na szeroko rozumianym współdziałaniu na rzecz pomnażania ogólnego dorobku, z którego czerpiemy i dla siebie „według zasług”, z tym jednak, że tak jak dziś my korzystamy z pracy pokoleń nas poprzedzających, tak i swoją pracą musimy spłacać ten dług, tworząc realne perspektywy rozwoju ojczyzny na miarę przyszłych okresów. W tym działaniu umacnia się jedność ideowo-moralna naszego narodu i współdziałanie wszystkich niezależnie od wyznawanego światopoglądu. Na tym zasadza się dziś nasze socjalistyczne i patriotyczne działanie.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#ZenonKomender">Mówił o tym I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w wystąpieniu zamykającym obrady VII Zjazdu: „Główne źródło naszej siły — to zespolenie socjalistycznych ideałów z gorącym patriotyzmem narodu polskiego. To zespolenie decydować będzie o naszym marszu naprzód — ku nowym horyzontom, ku nowym osiągnięciom”.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Projekty planu i budżetu na rok 1976 wytyczają ambitne, ale i konsekwentne zadania w tym marszu. Z tym też przekonaniem posłowie z Koła Poselskiego „Pax” będą głosować za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-18.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Halina Zielińska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#HalinaZielińska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dotychczasowa debata parlamentarna nad projektami narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawy budżetowej na rok 1976 wskazuje, jak duże znaczenie przywiązuje się w tych projektach do spraw związanych z ochroną zdrowia, oświatą i kulturą, na których rozwój przeznacza się w roku przyszłym znaczne nakłady finansowe i materiałowe. Jest to odzwierciedlenie przyjętego na VII Zjeździe partii programu rozwiązywania spraw społecznych, dowodem konsekwentnej realizacji uchwały Sejmu o ochronie zdrowia ludności oraz o rozwoju oświaty, tym sprawom pragnę poświęcić nieco uwagi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#HalinaZielińska">Pragnę przede wszystkim wyrazić przekonanie, że wprowadzenie dwustopniowej struktury władzy i administracji terenowej oraz nowy podział administracyjny kraju ułatwią stopniową likwidację dysproporcji, jakie występują w zakresie ochrony zdrowia, oświaty i kultury między poszczególnymi województwami. Odnosi się to również do województwa chełmskiego, które mam zaszczyt z tej trybuny reprezentować. Mimo bowiem znacznego postępu, jaki zanotowaliśmy, potrzeby społeczne w tym zakresie są nadal duże.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#HalinaZielińska">W celu poprawienia sytuacji w dziedzinie ochrony zdrowia został opracowany program rozwoju zdrowia i opieki społecznej na lata 1976–1980. Jego założenia przewidują istotny wzrost kadr fachowych, których brakuje w naszym województwie. W średnich i pomaturalnych szkołach medycznych będziemy kształcić pielęgniarki. Projekt planu przewiduje budowę szpitala w Chełmie na 535 łóżek.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#HalinaZielińska">Już w roku przyszłym — jak przewidują założenia planu — liczba łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców wzrośnie w województwie chełmskim o 27,3% i osiągnie wskaźnik 62,9. Z satysfakcją pragnę podkreślić, że jest to wskaźnik wyższy niż średnia krajowa.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#HalinaZielińska">W roku przyszłym nie wzrośnie jednak liczba ośrodków zdrowia. W konsekwencji jeden ośrodek będzie nadal obsługiwał 5 300 osób zamieszkałych w dodatku w dużym rozproszeniu. W tych warunkach konieczne jest, aby pracownicy służby zdrowia otrzymali odpowiednie samochody osobowe i inne pojazdy. Konieczne jest także zdecydowane polepszenie wyposażenia szpitali i ośrodków zdrowia w urządzenia, materiały pomocnicze i lekarskie, których w wielu ośrodkach odczuwa się brak.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#HalinaZielińska">Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej powinno także opracować program zwiększenia stanu zatrudnienia służb pomocniczych w ośrodkach zdrowia i polepszenia wynagrodzenia tych służb, a także lekarzy. Analiza wynagrodzeń wykazuje bowiem, że w porównaniu z innymi grupami pracowników, a zwłaszcza z administracją, wynagrodzenia powinny być wyższe. Dysproporcje są tu nieuzasadnione i zbyt duże.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#HalinaZielińska">Służba zdrowia województwa chełmskiego może poszczycić się istotnym osiągnięciem w zakresie poprawy obsługi zdrowotnej społeczeństwa. Wprowadzając wiele zmian organizacyjnych, dostosowując na przykład godziny pracy poradni i ośrodków zdrowia do potrzeb ludności — świadczenia stały się bardziej dostępne, poprawiła się ich jakość, z czego w dużej mierze korzysta ludność wiejska objęta powszechnym ubezpieczeniem leczniczym.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#HalinaZielińska">Wysoki Sejmie! Zapewnienie młodzieży szkolnej na wsi możliwości równego startu wiąże się z koniecznością podniesienia na wyższy poziom nauczania w szkołach podstawowych i organizowania dalszych zbiorowych szkół gminnych. Sprawy te są przedmiotem stałej troski władz i społeczeństwa naszego województwa, gdyż ich właściwe rozwiązanie wiąże się z koniecznością załatwienia wielu problemów między innymi lokalowych, naukowych i komunikacyjnych. W województwie chełmskim działa obecnie zaledwie 15 zbiorczych szkół gminnych, a w latach 1976–1980 przewiduje się utworzenie dalszych 10 szkół. Nie rozwiążą one jednak wszystkich potrzeb istniejących w tej dziedzinie. Sytuację pogarszają również trudności komunikacyjne. Transport samochodowy PKS nie jest w stanie zapewnić należytego dowozu dzieci do szkół zbiorczych. W celu zapewnienia sprawnego dowożenia dzieci konieczne jest, aby w najbliższej przyszłości każda szkoła zbiorcza posiadała przynajmniej jeden własny autobus.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#HalinaZielińska">Dalsza poprawa pracy dydaktyczno-wychowawczej zależy od właściwego przygotowania merytorycznego nauczycieli. W województwie chełmskim wyższe studia magisterskie ukończyło 51 nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych, co stanowi 3,1% ogółu tych nauczycieli. Dlatego szczególną wagę przywiązujemy do stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i pedagogicznych. Przewiduje się, że do 1980 r. dokształceniem w wyższych uczelniach zostanie objętych niemal 2 000 nauczycieli, zaś egzamin kwalifikacyjny złoży dalszych 800 pedagogów.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#HalinaZielińska">Przytoczone liczby wskazują, iż szkolnictwo województwa chełmskiego wkracza na nowe tory, zmierzając do podniesienia jakości i poziomu nauczania. Świadczy o tym również fakt objęcia opieką przedszkolną ok. 82% sześciolatków, co zapewni 39 klas przedszkolnych. W naszych szkołach brakuje nadal podręczników i wielu pomocy naukowych. Oszczędne gospodarowanie podręcznikami szkolnymi, co tak konsekwentnie zaleca Ministerstwo Oświaty i Wychowania, jest wysoce wskazane i w naszym województwie praktycznie przestrzegane. Wiemy jednak, że to nie rozwiąże problemu. Tymczasem jest w tej dziedzinie wiele poważnych rezerw. Ukazuje się bowiem wiele książek i innych wydawnictw, mało przydatnych lub w ogóle niecelowych. Wydaje się, że nadzór nad działalnością poszczególnych wydawnictw powinien być w tym zakresie znacznie uważniejszy.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#HalinaZielińska">Wysoki Sejmie! Stała poprawa poziomu życia społeczeństwa idzie w parze z rozwojem życia kulturalnego zarówno w miastach, jak i na wsi. Szczycimy się posiadaniem dobrze działającego Teatru Ziemi Chełmskiej, licznych amatorskich zespołów artystycznych: folklorystycznych i towarzystwa regionalnego. Również na wsi chełmskiej posiadamy pokaźną liczbę klubów, świetlic, domów kultury. Rozwijanie właściwej działalności kulturalnej wymaga stałego przystosowywania placówek i instytucji kultury do sprawnego pełnienia ich funkcji. W związku z tym napotykamy trudności w rozwiązaniu spraw lokalowych i kadrowych. Przy przezwyciężeniu tych trudności, obok własnych wysiłków, oczekujemy skutecznej pomocy ze strony resortu kultury i sztuki. Działania nasze zmierzają w tym kierunku, aby w możliwie krótkim okresie zaangażować do pracy w placówkach kulturalno-oświatowych własnych specjalistów z dziedziny plastyki, muzyki, choreografii, historii sztuki i innych.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#HalinaZielińska">Ważną rolę w organizacji życia społeczno-kulturalnego spełniają: społeczny ruch kulturalny, którego reprezentantami są dwa stowarzyszenia regionalne, Teatr Ziemi Chełmskiej, wiele zespołów folklorystycznych, muzycznych, estradowych, kluby i koła zainteresowań. Niektóre z tych zespołów odnosiły duże sukcesy na wielu konkursach i przeglądach organizowanych na terenie województwa oraz imprezach ogólnopolskich. Wymienić tu należy chór ziemi chełmskiej „Hejnał”, zespół folklorystyczny z Siennicy Różanej i kapelę ludową z Kamionki.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#HalinaZielińska">Dużym zainteresowaniem społeczeństwa chełmskiego oraz opieką władz odpowiedzialnych za kulturę cieszy się twórczość ludowa. Na terenie województwa żyje i tworzy kilkudziesięciu twórców ludowych reprezentujących różne kierunki twórczości — rzeźbę, malarstwo, poezję, hafciarstwo, plecionkarstwo. Na terenie województwa w Pawłowie znajduje się jeden z największych w Polsce ośrodków garncarstwa ludowego. Placówki kulturalne organizują wystawy, kiermasze, przeglądy twórczości ludowej. Muzea dokonują zakupów do swoich zbiorów dzieł. Planuje się również zorganizowanie specjalnego punktu sprzedaży wyrobów ludowych.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#HalinaZielińska">Istotną sprawą jest także zwiększenie ochrony zabytków kultury w województwie chełmskim, co jest przedmiotem naszej stałej troski.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#HalinaZielińska">Wysoki Sejmie! W przeświadczeniu społeczeństwa ziemi chełmskiej projekty planu i budżetu tworzą warunki do dalszego wszechstronnego rozwoju naszej ojczyzny. Dlatego też mieszkańcy województwa chełmskiego swoim zaangażowaniem i aktywnością zawodową przyczynią się do realizacji wyznaczonych zadań. Jako członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z satysfakcją stwierdzam, iż dobrze rozwijająca się współpraca ludowców i członków PZPR staje się czynnikiem inspirującym i mobilizującym społeczeństwo do dalszego aktywnego działania na rzecz rozwoju regionu. Aktywności zawodowej mieszkańców ziemi chełmskiej towarzyszy wzmożona działalność społeczna, umożliwiająca konsekwentną realizację zadań, wytyczonych przez VII Zjazd partii, które w zakresie wsi i rolnictwa omówi również VII Kongres ZSL.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#HalinaZielińska">W moim przeświadczeniu aktywność społeczna przyczyni się także do zmniejszenia różnicy, jaka dzieli jeszcze nasze województwo od innych — bardziej rozwiniętych regionów. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos zabierze poseł Tadeusz Czwojdrak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#TadeuszCzwojdrak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pięć lat strategii rozwojowej, realizowanej konsekwentnie i zgodnie z założeniami przyjętymi na VI Zjeździe partii i skonkretyzowanej w planie społeczno-gospodarczego rozwoju — przyniosły nie osiągane dotąd rezultaty. Niewątpliwie jednym z czynników dynamizujących ten rozwój był handel zagraniczny. Z jego niezbędnym w tym procesie udziałem dokonane zostały zasadnicze przekształcenia w strukturze gospodarki kraju. Daleko idące zmiany odnosiły się do wytworzonego produktu społecznego i rzeczowej struktury dochodu narodowego. Osiągnięcia te pozwalają na kontynuowanie rozwiniętego już programu w oparciu o dyrektywne ustalenia VII Zjazdu partii w kolejnym etapie rozwojowym w następnej pięciolatce. Dyskutowany projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 wskazuje na dalsze zmiany strukturalne i modelowe, umożliwiające przyrost produkcji, dochodu narodowego, stopy życiowej ludności oraz możliwości uzyskania przez nasz kraj korzystniejszego miejsca w międzynarodowym podziale pracy jako warunku normalnego funkcjonowania i rozwijania gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#TadeuszCzwojdrak">Wysoki Sejmie! Truizmem jest dziś mówienie o znaczeniu handlu zagranicznego w gospodarce narodowej, jest jednak konieczna weryfikacja roli tego czynnika w warunkach osiągniętego już obecnie zaawansowanego poziomu gospodarczego. Wynika to między innymi z faktu niewystarczającego obecnie uczestnictwa Polski w międzynarodowej wymianie handlowej, które nie odpowiada naszemu potencjałowi wytwórczemu. Zweryfikowane bowiem ustalenia wskazują na znaczny, sięgający 2,3%, udział Polski w światowej produkcji przemysłowej przy niskiej partycypacji w obrotach handlowych, wynoszącej nieco więcej niż 1%. Aktualnie postępujący proces odprężenia, będący rezultatem pokojowej polityki obozu państw socjalistycznych, stwarza korzystniejsze aniżeli kiedykolwiek warunki współpracy gospodarczej z zagranicą, mimo że nie jest to jedyna podstawa aktywizująca handel.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#TadeuszCzwojdrak">Uwzględniając przy tym olbrzymi skok dokonany w powiększaniu produktywności majątku narodowego, przy ponad 60-procentowym wzroście w przemyśle wartości majątku trwałego, teza o zwiększonej ekspansji eksportowej jest w pełni uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#TadeuszCzwojdrak">Dotychczasowy rozwój i przemiany strukturalne w naszej gospodarce dokonywały się głównie pod presją importu, wynikającą z dążenia do przekroczenia barier technicznych i technologicznych. W następnych latach ciężar importu niezbędnego sprzętu inwestycyjnego przesuwać się będzie z gotowych obiektów na ich elementy. Jest to zrozumiały wynik osiągniętego już etapu wysokiego uprzemysłowienia kraju.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#TadeuszCzwojdrak">Dalsze jednak modernizowanie gospodarki narodowej wymaga jeszcze zaopatrywania w środki produkcji z importu. Stąd też w najbliższych latach konieczne jest nadal wyprzedzanie wpływów eksportowych wydatkami importowymi. Jednocześnie jednak wzmagać się musi presja na rozwój eksportu, który powinien doprowadzić w perspektywie najbliższych lat do zrównoważenia obrotów handlowych. Już od przyszłego roku winien zwiększać się stopień pokrycia importu eksportem. Słuszne zatem jest założenie, że w obecnych warunkach związek między handlem zagranicznym a produkcją musi być obustronny. Chodzi o to, aby struktura obrotów lepiej służyła rozwojowi i modernizacji aparatu wytwórczego i aby uwzględniała wymagania popytu na rynkach zagranicznych. Stąd też utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego kraju nakazuje przyjęcie zmodyfikowanej strategii handlu zagranicznego. Składa się na to między innymi określony wpływ handlu zagranicznego na strukturę podaży, polegający na stałym jej dywersyfikowaniu i unowocześnieniu. Zaostrzająca się przy tym walka konkurencyjna na rynkach zagranicznych, produkcja coraz to nowocześniejszych i bardziej zróżnicowanych wyrobów, rosnące wymagania odbiorców, zmieniające się gusty i upodobania konsumentów — to tylko niektóre z czynników kształtujących strukturę produkcji eksportowej. Dużego znaczenia nabiera tzw. piramida wieku wytwarzanych towarów, która powinna zapewnić optymalną ciągłość produkcji.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#TadeuszCzwojdrak">Wysokie tempo wzrostu nowych rodzajów produkcji musi przewyższać tempo wzrostu tradycyjnej produkcji eksportowej. Wymaga to stosowania uzasadnionych preferencji dla gałęzi specjalizujących się w produkcji proeksportowej tak w zakresie inwestycji i nakładów modernizujących, jak i przy zakupie niezbędnych licencji. Rola zatem handlu zagranicznego polegać będzie coraz bardziej na wyznaczaniu kierunków produkcyjnej specjalizacji narodowej, przy uwzględnianiu maksymalizacji korzyści w międzynarodowym podziale pracy, a tym samym maksymalizacji dochodu narodowego i tempa jego wzrostu. Handel zagraniczny będzie miał ważący wpływ, jak z tego wynika, na wybór najbardziej efektywnych wariantów budowy poszczególnych obiektów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#TadeuszCzwojdrak">Aktywizacja eksportu, będąca następstwem pomyślnej realizacji planu gospodarczego, nakazuje przyjęcie zmienionej strategii handlu zagranicznego prowadzącej do wiązania nowych możliwości specjalizacyjnych z przewidywanymi zmianami struktury gospodarki światowej oraz zmianami koniunktury na rynkach międzynarodowych. Nowym elementem tej strategii jest opracowanie koncepcji tzw. kompleksów wiodących i branż obsługujących. Wiąże się ona z ukształtowaną w ostatnich latach polityką inwestycyjną. Będzie to służyć proeksportowej specjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#TadeuszCzwojdrak">Szczególne znaczenie dla eksportu ma kooperacja przemysłowa. Pozwala ona na zwiększenie produkcji eksportowej poza możliwości, jakie stwarza międzynarodowa wymiana handlowa, przy obniżeniu kosztów uzyskiwania określonych elementów. Umożliwia ona też transfer nowych rozwiązań technologicznych, zmniejszenie nakładów pracy w sferze organizacji, zaopatrzenia i nakładów inwestycyjnych oraz stanu zamrożonych środków obrotowych. W planie na rok 1976 zakłada się więc dalszy wzrost obrotów wynikających z porozumień kooperacyjnych i specjalizacyjnych. W oparciu o stałe dwustronne porozumienia, towary wyspecjalizowane będą stanowić kilkanaście procent naszych obrotów z krajami obszaru płatniczego, a więc blisko 3 razy więcej aniżeli w roku obecnym.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#TadeuszCzwojdrak">Coraz bardziej zacieśniająca się współpraca z krajami socjalistycznymi i koordynacja wzajemnych planów rozwoju gospodarczego, czego wyrazem jest rozwój wzajemnej specjalizacji i kooperacji produkcji, stwarzają odpowiednie warunki sprzyjające zsynchronizowaniu rozwoju wzajemnego eksportu. Handel Polski z krajami RWPG jest głównym czynnikiem rozwoju i pogłębiania naszej współpracy w różnych dziedzinach. Wzmocnienie roli wymiany towarowej z krajami socjalistycznymi jest nadal niezbędną przesłanką rytmicznego rozwoju naszej całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#TadeuszCzwojdrak">Odnotowując stały wzrost obrotów z tytułu realizacji umów specjalistycznych i kooperacyjnych, stwierdzić jednak należy, iż dotychczasowy ich udział w ogólnych obrotach nie wyczerpuje możliwości naszej gospodarki. Potencjał przemysłowy naszego i pozostałych krajów RWPG stwarza daleko większe w tym względzie szanse rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#TadeuszCzwojdrak">Wysoki Sejmie! Przemysł naszego kraju opiera się w dużej mierze na dostawach ważnych surowców ze Związku Radzieckiego. Wystarczy przypomnieć, że dostawy te zaspokajają praktycznie niemal całe nasze zapotrzebowanie na ropę, w przeważającej mierze — na rudę żelaza i metale kolorowe, bawełnę oraz w bardzo poważnym stopniu na maszyny i urządzenia. Również w przyszłości dostawy te będą stanowiły jedno z podstawowych importowych źródeł zaopatrzenia polskiego przemysłu. Szczególnie duże znaczenie w zaspokajaniu przyszłych potrzeb w odniesieniu do podstawowych surowców ma nasze uczestnictwo we wspólnych inwestycjach mających na celu rozwój produkcji lub wydobycia na terytorium Związku Radzieckiego takich produktów, jak celuloza, azbest, koncentraty rud, oraz udział w budowie gazociągu magistralnego „Orenburg”. Znaczenie tych przedsięwzięć z punktu widzenia perspektywicznych potrzeb gospodarczych jest bardzo poważne, bowiem zadecydują one o rozwoju wielu dziedzin naszej gospodarki, wpłyną w sposób zasadniczy na umocnienie stabilności rozwojowej wielu ważnych dziedzin produkcji.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#TadeuszCzwojdrak">Wysoki Sejmie! Zadania stojące przed handlem zagranicznym w 1976 r. należy uważać za bardzo złożone. Wymagają one podjęcia niezbędnych środków wzmacniających dyscyplinę wykonawczą zarówno w eksporcie, jak i w imporcie.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#TadeuszCzwojdrak">Dla realizacji założonych celów strategicznych niezbędne staje się również usprawnienie systemu kierowania handlem zagranicznym. Dotyczy to zakresu planowania, a więc formy bezpośredniego zarządzania handlem zagranicznym oraz wprowadzenia nowych rozwiązań w systemie ekonomiczno-finansowym, oddziaływającym na handel zagraniczny w sposób pośredni. Aby handel zagraniczny mógł spełnić ciążące na nim zadania, musi być coraz bardziej opłacalny. Wymóg ten jest tym bardziej obowiązujący w sytuacji wyznaczonych zadań dewizowych. Wynika stąd tak duża rola i znaczenie rachunku efektywności wymiany zagranicznej. Postulat ten znalazł wyraz w niedawno wydanych normach precyzujących zasady i sposób funkcjonowania narzędzi ekonomicznych w obrocie zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#TadeuszCzwojdrak">Wysoki Sejmie! Głęboka analiza zespołu warunków i środków daję podstawę do przekonania o pomyślnej realizacji planu gospodarczego w 1976 r. w zakresie handlu zagranicznego, mimo wielkiej złożoności czynników zewnętrznych i wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Tadeusz Myślik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#TadeuszMyślik">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Miałem zaszczyt przemawiać z tej wysokiej trybuny po raz pierwszy w marcu 1971 r., kiedy to Sejm V kadencji dyskutował nad projektami planu i budżetu na pierwszy rok rozpoczynającej się wówczas pięciolatki. Już wtedy, pomimo niełatwej sytuacji, w jakiej znalazła się gospodarka narodowa, zwłaszcza na skutek licznych, dających się we znaki dysproporcji, pomimo jakże trudnego bilansu otwarcia, z przekonaniem poparliśmy wszyscy przedstawiony Sejmowi przez Rząd ambitny i dynamiczny program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dziś, kiedy od zakończenia realizacji bieżącego planu 5-letniego dzieli nas zaledwie kilka dni, kiedy możemy już dokonać podsumowania i oceny minionego okresu, stwierdzić należy z uznaniem, że realizacja owych śmiałych, odważnych zamierzeń uwieńczona została sukcesem. Mamy świeżo w pamięci wskaźniki wzrostu osiągniętego w latach 1971–1975, przedstawione na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wymienię tylko niektóre z nich: 62-procentowy wzrost dochodu narodowego, 73-procentowy wzrost produkcji przemysłowej i 22-procentowy wzrost produkcji rolniczej, podwojenie obrotów handlu zagranicznego, 1 900 tys. nowych miejsc pracy, 1 125 tys. nowych mieszkań, poważny wzrost płac i realnych dochodów ludności, wiele trwałych zdobyczy socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#TadeuszMyślik">Można zatem już dziś stwierdzić bez przesady i bez zbędnego patosu w rzeczowej, ekonomicznej dyskusji, że kończący się właśnie 5-letni okres społeczno-gospodarczego rozwoju stał się okresem przełomowym, że pomimo niepomyślnych w ostatnich 2 latach warunków klimatycznych, które w poważnym stopniu zahamowały wzrost produkcji rolnej i pomimo wielu niekorzystnych dla nas czynników w handlu zagranicznym — stworzyliśmy w ubiegłych pięciu latach realną, materialną podstawę dalszego dynamicznego wzrostu, którego kierunki wytyczają podjęte w ubiegłym tygodniu uchwały VII Zjazdu partii, że gospodarka nasza uzyskała owo niezbędne, drugie przyspieszenie, że znaleźliśmy się, co podkreślano już dziś z tej trybuny, w czołówce najszybciej rozwijających się krajów na świecie.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#TadeuszMyślik">Wysoka Izbo! Dyskutowany dziś projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 precyzuje zadania pierwszego etapu realizacji tych nowych zamierzeń. Aprobujemy założenia tego planu, traktując go, zgodnie zresztą z intencją Rządu, jako plan otwarty, którego wskaźniki w wypadku zaistnienia bardziej pomyślnych od założonych w projekcie okoliczności, a zwłaszcza w wyniku poprawy organizacji i jakości pracy — będą mogły być korygowane w górę.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#TadeuszMyślik">Za szczególnie cenną uznajemy wyrażoną w planie generalną zasadę, że przewidywane znaczne wydatki na dalszy rozwój bazy materialnej nie zahamują wzrostu spożycia, że przeciwnie, zagwarantowana jest dalsza znaczna i efektywna poprawa społecznego standardu.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#TadeuszMyślik">Podzielamy troskę wyrażoną przez I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka w jego referacie programowym na VII Zjeździe partii o przezwyciężenie trudności w zaopatrzeniu rynku w mięso i w inne artykuły deficytowe, których braki odczuwane są dotkliwie przez społeczeństwo. Możliwość zmniejszenia tych braków widzimy przede wszystkim we wzroście produkcji towarów rynkowych, zwłaszcza we wzroście produkcji rolnej. Ustalone w tym względzie zadania planowe są ambitne, trudne, ale przy założeniu średnich warunków klimatycznych całkowicie realne. W pełni zgadzamy się z opinią przedstawioną tu dziś przez generalnego sprawozdawcę posła Józefa Pińkowskiego. W rolnictwie polskim tkwią bowiem bardzo duże, nie uruchomione z różnych względów rezerwy. Jedną z takich rezerw są owe 2,5 mln ha ziemi, o których mówił na VII Zjeździe obywatel Premier Jaroszewicz, że przynoszą plony znacznie niższe od średnich, a dodajmy, że przecież owe średnie — to także jeszcze nie jest pułap naszych możliwości agrotechnicznych. Dlatego tak ważny jest w zagospodarowaniu ziemi prymat kryterium produkcyjnego, elastyczne stosowanie takich form i struktur, które są w stanie zapewnić najwyższe zbiory, najwyższe pogłowie bydła i trzody chlewnej. Rezerwę stanowi także gotowość rolników indywidualnych do ponoszenia znacznych wydatków inwestycyjnych kosztem własnego funduszu spożycia. Poważną rezerwą jest wreszcie konieczna, chociaż trudna, stopniowo realizowana poprawa struktury agrarnej, powstawanie chłopskich zespołów uprawowych i tworzenie nowych, opartych na dobrych podstawach rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Aby jednak rezerwy te w pełni uruchomić, musimy dostarczać wsi niezbędne maszyny rolnicze i inne środki produkcji oraz materiały budowlane. Można powiedzieć bez przesady, że o intensyfikacji produkcji rolnej, o wzroście wydajności pracy w rolnictwie, a tym samym o poprawie zaopatrzenia sklepów spożywczych — zadecyduje przede wszystkim pracujący na potrzeby rolnictwa przemysł. Dlatego m.in. z uznaniem podkreślić należy przewidziane w planie poważne nakłady na rozwój przemysłu maszyn rolniczych, wzrost dostaw tych maszyn dla rolnictwa w roku przyszłym i odpowiedni wzrost usług produkcyjnych, świadczonych przez kółka rolnicze na rzecz gospodarstw indywidualnych. Dlatego bardzo cenne jest w projekcie uchwały Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 zobowiązanie, że dodatkowo wytworzona ponad plan produkcja materiałów budowlanych będzie kierowana głównie na potrzeby rynku, w tym zwłaszcza dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#TadeuszMyślik">Obok wskazanych przez obywatela Premiera w jego wystąpieniu na VII Zjeździe partii przyczyn pogłębiającego się deficytu zasobów pracy w wielu gospodarstwach chłopskich, a mianowicie podeszłego wieku ich właścicieli i faktu podjęcia przez poważną rzeszę rolników pracy w gospodarce uspołecznionej, występuje jeden jeszcze czynnik, który określiłbym jako czynnik psychologiczny. Jest nim odczuwana w coraz większym stopniu uciążliwość ciężkiej i nie normowanej pracy fizycznej na roli czy w zagrodzie, przy znacznym produkcyjnym ryzyku. Ten czynnik nie zawsze może być równoważony bodźcami ekonomicznymi. Dlatego niezbędne jest przyspieszenie mechanizacji wsi, wprowadzanie do produkcji rolnej w coraz szerszym zakresie elementów technologii przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#TadeuszMyślik">Doceniając w pełni decydującą rolę nakładów produkcyjnych w uruchomieniu wspomnianych rezerw, nie chcę bynajmniej sugerować Rządowi wzrostu udziału inwestycji netto w podzielonym dochodzie narodowym powyżej założonych w projekcie planu 25,3%. Na temat uporządkowania frontu inwestycyjnego wypowiadałem się z tego miejsca w naszej debacie marcowej i program Rządu w tym zakresie na rok przyszły uważam za słuszny. Jednak poważna centralna rezerwa inwestycyjna w wysokości 1 300 milionów złotych umożliwia jeszcze Radzie Ministrów ingerencję w procesy inwestycyjne już w trakcie realizacji planu, tym bardziej że w trakcie roku gospodarczego szereg już rozdysponowanych środków do rezerwy tej powraca. Być może, że w tym trybie doraźnym mogłyby zostać sfinansowane pewne niewielkie inwestycje uzupełniające, od których zależy nieraz natychmiastowe wyzwolenie poważnych zamrożonych zdolności produkcyjnych w rolnictwie. Mam na myśli takie przypadki, jak np. zbudowanie przy pomocy czynu społecznego wodociągu we wsi, która nie ma wody, a ma znaczne nadwyżki paszowe i wolne stanowiska dla zwierząt w zabudowaniach inwentarskich — wsi takich jest sporo, np. na pograniczu województw krakowskiego i katowickiego — lub zmeliorowanie dodatkowego obszaru łąk, tam gdzie jest woda i wolne stanowiska dla zwierząt, brak natomiast dostatecznej ilości paszy, aby można było intensywnie rozwijać hodowlę. Takie wsie mógłbym wskazać na krakowskim powiślu. Oczywiście wchodziłyby w rachubę tylko takie tytuły inwestycyjne, które mają przygotowaną dokumentację i zabezpieczone wykonawstwo.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#TadeuszMyślik">Inny pilny postulat dotyczy usprawnienia współpracy transportu z organizacjami obsługującymi rolnictwo. Postulat ten uzasadnię nieco szerzej. Jak wiadomo, kolej, ze względu na trudności techniczne, z którymi się boryka, ograniczyła znacznie liczbę stacji wyładunkowych. Są one obecnie bardziej oddalone od baz magazynowych handlu wiejskiego. Na stacje te kieruje się jednorazowo poważne transporty, zwłaszcza towarów masowych, tzw. pociągi wahadłowe, co powoduje gwałtowne spiętrzenie prac wyładunkowych. Jest to szczególnie uciążliwe dla odbiorców, ponieważ stacje, o których mowa, w wielu wypadkach pozbawione są jakichkolwiek urządzeń ułatwiających pracę. Sądzę, że Obywatel Minister Komunikacji zna tę sytuację doskonale. Znają ją również dobrze na każdej stacji z osobna gminne spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu, zobowiązane słusznie do przestrzegania rygorystycznych terminów wyładunku, ale nie zawsze dysponujące odpowiednią liczbą pracowników i środków transportu kołowego. Opisany stan rzeczy powoduje w tych spółdzielniach często wysokie, ponadplanowe straty, które niweczą spółdzielcze zyski, wypracowane w innych dziedzinach. Natomiast stosunkowo niewielkie nakłady na uzbrojenie tych stacji w transportery mechaniczne, podnośniki i temu podobne urządzenia, miałyby właśnie ów walor natychmiastowego odblokowania rezerw. Mam prawo sądzić, że zapowiedziane przez obywatela Premiera na VII Zjeździe przyspieszenie w przyszłej pięciolatce mechanizacji prac przeładunkowych w całym transporcie obejmie także już od przyszłego roku te nieduże stacje, do których aktualnie kierowany jest węgiel i inne masowe środki produkcji dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#TadeuszMyślik">Wysoka Izbo! Ważny i w pełni uzasadniony — ze względu na konieczność realizacji programu żywnościowego bez opóźnień — jest przepis zawarty w art. 9 ust. 3 projektu ustawy budżetowej, zakazujący zmniejszania w budżetach terenowych kredytów w dziale „rolnictwo”. Równocześnie niezbędne jest dalsze poprawianie organizacji i jakości pracy wszystkich instytucji i służb współdziałających w realizacji tego programu. Tym bardziej, że w tak szerokiej dziedzinie tkwią duże możliwości uzyskania poprawy zakładanych wskaźników produkcyjnych bez dodatkowych nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#TadeuszMyślik">Niestety, nawet w tym miesiącu notowałem jeszcze w moim okręgu wyborczym skargi na złą jakość rozprowadzanych na wiosnę ziemniaków-sadzeniaków, na niewłaściwy, nie dostosowany do lokalnych warunków glebowych i klimatycznych dobór odmian rozprowadzanej pszenicy nasiennej, na brak rozeznania służby rolnej w potrzebach nawozowych gleb wyługowanych przez dwie kolejne powodzie, co hamuje stosowanie nawozów sztucznych, wobec braku podkładów geodezyjnych, na poważne zaległości w wydawaniu aktów uwłaszczeniowych, na zakłócenia w pracy administracji. I tak np. mieszkańcy gminy Drwinia w woj. miejskim krakowskim muszą do zespołu usług projektowych jeździć do Myślenic, w sprawach komunikacyjnych do Niepołomic, nie mają swego SKR, a właściwy terenowo Państwowy Ośrodek Maszynowy mają w Opatkowicach, odległych, w związku z brakiem mostu na Wiśle w Brzesku Nowym, o 22 kilometry, sprawy wywłaszczeniowe załatwiają w Urzędzie Gminnym w Wieliczce, a wpisy do dowodów osobistych w Proszowicach, nie licząc spraw zastrzeżonych do kompetencji władz wojewódzkich. Przykład ten komentarza nie wymaga. Chyba tylko przypomnienia, że czas rolnika, stracony na owe rozjazdy, jest czasem bezpowrotnie straconym dla produkcji.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#TadeuszMyślik">Na zakończenie — raz jeszcze chcę powrócić do problemów rynkowych w nieco innym aspekcie. Poważne możliwości poprawy zaopatrzenia rynku w mięso i jego przetwory uzależnione są od bardziej gospodarskiego obchodzenia się ze zwierzętami rzeźnymi w bazach organizacji skupu i przemysłu mięsnego oraz w transporcie. Rejestruje się tu bowiem — jak dotąd — znaczne ubytki wagowe. Poważne rezerwy widzę w dalszym usprawnianiu pracy przemysłu mięsnego, a szczególnie w umiejętnym wykorzystywaniu i przetwarzaniu przez ten przemysł całego otrzymywanego surowca.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#TadeuszMyślik">Wiceprezes Rady Ministrów i Przewodniczący Komisji Planowania obywatel Tadeusz Wrzaszczyk w referacie wygłoszonym w dniu 2 grudnia br. na posiedzeniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, a także w swoim dzisiejszym wystąpieniu, omawiając problem braku równowagi odcinkowej w odniesieniu do niektórych artykułów, a zwłaszcza o tempie wzrostu popytu na mięso wskazał m.in. na przyzwyczajenia konsumpcyjne społeczeństwa. Jest to spostrzeżenie trafne. Ale, aby zmienić te przyzwyczajenia, aby je zracjonalizować — trzeba propagować spożywanie smacznych i pełnowartościowych potraw niemięsnych. Polskie i zagraniczne książki kucharskie zawierają wiele takich przepisów. Ale dobry przykład musi dawać przede wszystkim będący w gestii administracji uspołeczniony sektor żywienia zbiorowego. Tymczasem wiem z autopsji, że w stołówkach i restauracjach, nie wyłączając tych najbardziej renomowanych, potrawy niemięsne są rzadkością i rarytasem, a kierownicy tych placówek tłumaczą ten stan rzeczy brakiem personelu czy też etatów, niską ceną, wysoką pracochłonnością itp. Owa uciążliwa pracochłonność potraw niemięsnych występuje jednak także w gospodarstwie domowym, zwłaszcza jeżeli zarówno żona, jak i mąż pracują zawodowo. Można by więc wysnuć z tego wniosek, że szybkie mechanizowanie prac kuchennych będzie również oddziaływało pozytywnie na zmianę struktury spożycia — W mojej wypowiedzi świadomie pominąłem wiele innych aspektów dyskutowanych projektów planu i budżetu, chciałem bowiem skoncentrować się na problematyce programu żywnościowego i skupić na nich uwagę obywateli posłów.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#TadeuszMyślik">Wysoka Izbo! Z uwagą śledziliśmy przebieg VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który nakreślił program rozwoju naszego kraju na następne pięciolecie. W swoim przemówieniu końcowym Edward Gierek zaadresował ten program do całego narodu, do wszystkich Polaków. Podejmujemy ten apel. Według naszej najlepszej wiedzy i woli troszczyć się będziemy o realizację tego programu. Wypowiadane przez nas niejednokrotnie z tej trybuny słowa krytyki powodowane są niczym innym, jak właśnie troską o to, aby realizacja wspólnych narodowych zamierzeń przebiegała sprawniej, bez zahamowań i zbędnych kosztów. I tak Chcielibyśmy, aby były one przyjmowane. Koło Poselskie „Znak” głosować będzie za projektami uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawy budżetowej na rok 1976, według przedłożenia rządowego, z uwzględnieniem poprawek zgłoszonych przez posła generalnego sprawozdawcę. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Wiesław Sadowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WiesławSadowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony Sejmowi projekt uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok świadczy o tym, że plan na nadchodzący rok jest zamierzeniem ambitnym i odważnym, stanowiącym dobry wstęp do nowej pięciolatki na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WiesławSadowski">Jak wiadomo — co dobitnie potwierdziły przebieg i uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — strategia rozwoju na najbliższe 5 lat, strategia której etapem realizacji jest nadchodzący rok, zakłada kontynuowanie wysokiego tempa społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju. Aby założone cele mogły być realizowane, trzeba uruchomić odpowiednie środki i czynniki, stosowne do sytuacji, w jakiej się aktualnie znajdujemy. Najogólniej mówiąc, idzie o wydatne zwiększenie efektywności naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WiesławSadowski">Musimy pamiętać o tym, że na etapie, na który obecnie wkraczamy — na etapie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego — podstawową rolę spełniają czynniki powodujące wzrost efektywności nakładów. Wśród czynników wpływających na intensyfikację gospodarki, na wzrost jej efektywności, na czoło wysuwa się sprawa przyspieszenia wzrostu wydajności pracy, poprawa jakości pracy. Stąd też od właściwej polityki zatrudnienia, od prawidłowego gospodarowania czynnikiem ludzkim w dużej mierze zależeć będzie pomyślna realizacja założonych celów i zadań planu na rok 1976, jak również pomyślna realizacja całej nadchodzącej pięciolatki. Słusznie przeto w projekcie uchwały sejmowej, która jest przedmiotem obecnej debaty, sprawie polityki zatrudnienia poświęca się wiele miejsca i uwagi. Na tej właśnie sprawie pragnąłbym nieco się zatrzymać w swym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WiesławSadowski">Doświadczenia ostatnich lat dobitnie wykazały, że kadry, że ludzie stanowią najważniejszy i najcenniejszy czynnik rozwoju gospodarczego kraju. Wszystko to co robimy — robimy dla ludzi, ale i przez ludzi.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WiesławSadowski">W stosunkach ludnościowo-zatrudnieniowych naszego kraju zachodzą dość istotne procesy. Jeszcze do niedawna tempo wzrostu zatrudnienia było u nas wyższe od tempa demograficznego przyrostu zasobów pracy. Wyróżnialiśmy się względną obfitością czynnika ludzkiego i nie zawsze w pełni racjonalnym wykorzystaniem biologicznych przyrostów zasobów pracy.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#WiesławSadowski">Dzisiaj Stoimy przed nową sytuacją, w której ujawnia się deficyt zasobów pracy w stosunku do potrzeb. Przyjdzie więc nam inaczej organizować wykorzystanie zdeterminowanych już i niemożliwych do zmiany stanów ludności zdolnej do pracy w ciągu najbliższych 20 lat. Potencjał naszej gospodarki poważnie wzrósł, chcemy go nadal szybko rozwijać — i to jest jeden fakt; drugi to ten, że wkraczamy w okres malejącego przyrostu siły roboczej. Nie ma i być nie może innej drogi wyjścia z tej sytuacji, jak tylko coraz bardziej racjonalne i efektywne wykorzystanie czasu pracy i prawidłowe rozmieszczenie kadr pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#WiesławSadowski">O skali i wadze zagadnienia świadczą następujące liczby. W latach 1972–1973 przyrost zatrudnienia w samej tylko gospodarce uspołecznionej przekraczał 400 tysięcy osób rocznie. W roku 1975 przyrost ten wyniesie nieco więcej niż 300 tysięcy. W planie na rok 1976 przyrost zatrudnienia zakłada się na 178 tys. osób, a w całej gospodarce narodowej przyrost ten wyniesie niespełna 200 tys. osób. Podczas gdy w pięcioleciu 1971–1975 przyrost zatrudnienia wyniósł 1,8 mln osób, to na pięciolecie 1976–1980 przyrost ten szacuje się na 1,3 mln osób, a więc o 0,5 mln osób mniej.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WiesławSadowski">Fakt, że przyszła pięciolatka charakteryzować się będzie zmniejszonym przyrostem zatrudnienia o blisko 28% w porównaniu do pięciolatki kończącej się obecnie, wymaga, by już w pierwszym roku nadchodzącego pięciolecia polityka i plan zatrudnienia uwzględniały tę odmienną sytuację.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#WiesławSadowski">Jak już o tym wspomniałem, w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 zakłada się przyrost zatrudnienia w gospodarce narodowej na poziomie 200 tys. osób. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że realizacja programu socjalnego, a zwłaszcza stworzenie warunków do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę kobiet i kombatantów powoduje, że w najbliższym roku wielkość szacowanego dotychczas naturalnego ubytku załóg wzrośnie z 200 tys. do 230 tys. osób. Nadto, w związku z systematycznym wzrostem odsetka pracownic korzystających z bezpłatnych urlopów na wychowanie dziecka, należy szacować, że średnioroczna liczba wolnych stanowisk pracy z tego tytułu, wymagających obsadzenia, wyniesie dodatkowo około 50 tysięcy. Tak więc w sumie, w wyniku ubytku naturalnego i podanych przyczyn socjalnych, zaistnieje potrzeba zapewnienia obsady 280 tys. stanowisk pracy, co łącznie z planowanym przyrostem zatrudnienia daję w 1976 r. 480 tysięcy wolnych miejsc pracy wymagających obsadzenia. Taka podaż miejsc pracy gwarantuje zatrudnienie wszystkich absolwentów kończących naukę w roku 1976.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#WiesławSadowski">Wysoki Sejmie! W warunkach zmniejszającej się podaży zasobów siły roboczej, co wynika z mniejszej liczebności roczników wkraczających w wiek produkcyjny, jak również z malejącego trendu w aktywizacji kobiet i malejącej liczby ludności przechodzącej z rolnictwa do innych prac, zachodzi konieczność zwiększenia oddziaływań na proces racjonalizacji zatrudnienia. Dlatego też należy wyrazić uznanie Rządowi, który podejmuje wielokierunkowe działania mające na celu wyzwolenie rezerw, które pozwolą na dalszy wzrost wydajności pracy, na lepsze, efektywniejsze i skuteczniejsze wykorzystanie tego bezcennego czynnika rozwoju gospodarki, jakim jest człowiek, jego wiedza i umiejętności. O niektórych z tego rodzaju działań Chciałbym słów parę powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#WiesławSadowski">Jak wiadomo, w ostatnim czasie dokonano przeglądu poziomu i struktury zatrudnienia w naszej gospodarce oraz wyciągnięto pierwsze wnioski, które pozwoliły na bardziej racjonalne zatrudnienie ponad 100 tysięcy pracowników. Prace w tym kierunku będą prowadzone dalej, a w ich wyniku spodziewać się należy dalszego doskonalenia struktury organizacyjnej i zarządzania, wzmocnienia dyscypliny wykorzystania czasu pracy, zwiększenia stosowania zmianowości pracy, doskonalenia organizacji pracy na poszczególnych stanowiskach pracy, doskonalenia postępu technicznego i nowoczesnych metod wytwarzania, dających oszczędności pracy żywej, systematycznego doskonalenia systemu kształcenia i wykorzystania kwalifikacji pracowników.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#WiesławSadowski">Systematyczne wdrażanie wniosków i postanowień podjętych na podstawie ogólnokrajowego przeglądu stanu i struktury zatrudnienia powinno stać się podstawowym zadaniem wszystkich zakładów pracy, zjednoczeń i resortów.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#WiesławSadowski">Następny problem — to polityka przemieszczeń siły roboczej. Nowa struktura administracyjna kraju wymaga skoncentrowania działań na racjonalnym rozmieszczeniu kadr w przekroju regionalnym, zmierzających do; zmniejszania dysproporcji w nasyceniu kadrą kwalifikowaną poszczególnych regionów kraju. Celom tym sprzyjać będzie doskonalenie systemu przydziałów pracy absolwentom oraz polityki stypendialnej. Działaniem uzupełniającym i równorzędnym w polityce kadrowej musi być racjonalizacja wykorzystania kwalifikacji kadr i ograniczenie do minimum zatrudnienia niezgodnego z kwalifikacjami zawodowymi. Dużą rolę w tym zakresie spełnić musi analiza i weryfikacja taryfikatorów kwalifikacyjnych stosownie do zmian organizacyjnych i technologicznych.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#WiesławSadowski">Proces pogłębiania racjonalizacji zatrudnienia będzie prowadzony także przez dalsze doskonalenie systemu ekonomiczno-finansowego i innych mechanizmów ekonomicznego oddziaływania na zatrudnienie. Przykładowo wymienić tu można system obciążeń funduszu płac z tytułu wzrostu zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#WiesławSadowski">Jak wiadomo, w przeszłości wieś i rolnictwo stanowiły ważne źródło dopływu siły roboczej do innych działów gospodarki narodowej. Jeszcze w latach 1961–1970 około 50% przyrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej poza rolnictwem stanowiła ludność rolnicza. Sytuacja ta zmienia się w latach bieżącej dekady, a zasadniczo odmienna będzie w latach 1981–1990. Ważnym zadaniem polityki zatrudnienia w 1976 r. i latach następnych będzie zapewnienie dopływu kadr kwalifikowanych do rolnictwa i służb związanych z obsługą rolnictwa. Wymaga tego wzrastający poziom kultury agrarnej, jak też założenia programu żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#WiesławSadowski">Trudny do realizacji plan na rok 1976 wymaga elastycznego działania władz terenowych. W tym zakresie istnieje potrzeba dalszego doskonalenia analiz gospodarczych, analiz rynku pracy i ich synchronizacji z polityką zatrudnienia, ze sterowaniem dopływu nowych pracowników do zakładów pracy według określonej hierarchii, organizacji przemieszczeń pracowników, co wiąże się z odpowiednimi planami rozmieszczenia budownictwa mieszkaniowego itp.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#WiesławSadowski">Wysoki Sejmie! Te i inne działania prowadzone i podejmowane przez Rząd, powinny się przyczynić do wykorzystania rezerw tkwiących w organizacji pracy, w podnoszeniu kwalifikacji kadr pracowniczych, w szybkim wdrażaniu postępu naukowo-technicznego. Wiąże się z tym rozwijanie ruchu racjonalizacji i nowatorstwa w zakładach pracy. W zadaniach polegających na optymalizacji gospodarowania zasobami ludzkimi, na racjonalizacji zatrudnienia niemałą rolę odgrywać powinna także nauka, pomagając rozwiązać niełatwe problemy, wobec jakich stoi nasza gospodarka w związku z relatywnym zmniejszaniem się zasobów siły roboczej. Podstawowym źródłem przyrostu produkcji staje się nie przyrost zatrudnienia, lecz wzrost wydajności pracy. Jest to zadanie trudne, ale realne. Zwiększył się bowiem i unowocześnił majątek trwały gospodarki narodowej, a tym samym polepszyło się wyposażenie stanowisk pracy.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#WiesławSadowski">Na zakończenie Chciałbym z całą mocą podkreślić, że zasadniczym czynnikiem we wzroście wydajności pracy jest świadomość ludzka. Musimy więc zdawać sobie sprawę wszyscy z tego, że w najbliższych latach zmniejszać się będzie co roku liczba ludzi podejmujących pracę. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że chcąc realizować w tych warunkach coraz to większe i ambitniejsze zadania, każdy z nas musi pracować lepiej, sprawniej, skuteczniej, bardziej wydajnie. Wszyscy Polacy, na wszystkich stanowiskach pracy muszą wytężyć swe umysły, by odpowiedzieć na pytanie, co jeszcze można uczynić, aby efekt naszej pracy był większy.</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#WiesławSadowski">W świadomości naszego społeczeństwa zachodzą korzystne zmiany. Należy wierzyć, że w wyniku tych zmian coraz skuteczniej wspierane będą wysiłki Rządu mające na celu wzrost wydajności pracy, podstawowy czynnik gwarantujący pomyślną realizację naszych planów, a w tym — planu na rok 1976, o którym dziś dyskutujemy. Należy też pamiętać i o tym, że utrzymanie i dalszy rozwój zdobyczy socjalnych ludzi pracy wymagać będzie samodyscypliny oraz przeciwdziałania naruszeniom dyscypliny pracy, przeciwdziałania występującemu jeszcze tu i ówdzie nadużywaniu zdobyczy socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-26.19" who="#WiesławSadowski">Wysoka Izbo! Środki, jakie przeznacza Rząd w celu zwiększenia wydajności pracy, wsparte wzrastającą społeczną świadomością ogółu obywateli naszego kraju, pozwalają wierzyć, że plan na rok 1976 zostanie wykonany, że główne źródło realizacji założonych zadań produkcyjnych, jakim jest wzrost wydajności pracy — zostanie w pełni wykorzystane. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-26.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Jan Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JanSzymański">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zakończony przed kilkoma dniami VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podsumował dokonania mijającego pięciolecia i nakreślił kierunki dalszego, dynamicznego rozwoju kraju. Są one kontynuacją i dalszym rozwinięciem zaakceptowanych i popartych wysiłkiem wszystkich ludzi pracy historycznych już dzisiaj uchwał VI Zjazdu, wytyczających nową strategię socjalistycznego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JanSzymański">Fundamentalną zasadą wypracowanej przez partię nowej strategii rozwoju kraju stało się ścisłe kojarzenie celów społecznych i gospodarczych. Sprawom ludzi, coraz lepszego zaspokajania ich potrzeb, podporządkowane zostały programy i plany społeczno-gospodarczego rozwoju. „Przez ludzi — dla ludzi, dla społeczeństwa, dla całego narodu” — tak można w lapidarny sposób ująć głęboko humanistyczną treść programu partii. Jest przecież niepodważalną prawdą, że jeszcze nigdy w naszej historii w tak krótkim czasie nie zrobiliśmy tak wiele. Tak wiele w gospodarce, tak wiele w poprawie warunków życia i pracy.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JanSzymański">Poziom zaspokajania potrzeb mieszkaniowych jest jednym z podstawowych czynników poprawy warunków życia społeczeństwa; odgrywa ogromną rolę w postępie społecznym i w rozwoju gospodarki. Mieszkanie jest bowiem nie tylko miejscem bytowania i regeneracji sił fizycznych, lecz także niezbędnym warunkiem właściwego rozwoju rodziny, podnoszenia kultury i wiedzy społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JanSzymański">Partia z całą powagą i konsekwentnie podjęła ten problem, określając jednocześnie metody i środki jego rozwiązania. Po raz pierwszy w historii Polski Ludowej na V Plenum KC PZPR wypracowano i przedstawiono społeczeństwu kompleksowy program rozwiązania nabrzmiałego problemu mieszkaniowego. Nakłady inwestycyjne na gospodarkę mieszkaniową oraz na gospodarkę komunalną uznano za ważny, dynamizujący czynnik postępu społeczno-gospodarczego, Partia realistycznie oceniając sytuację, przedstawiła program budownictwa mieszkaniowego do 1990 r. Powinny to być mieszkania o wyższym niż dotychczas standardzie, o większej powierzchni użytkowej i lepiej wyposażone.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#JanSzymański">Pięciolatka, która właśnie dobiega końca, była więc zaledwie fragmentem i to wstępnej fazy realizacji wieloletniego programu.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#JanSzymański">Oceniając wyniki tej pięciolatki na podstawie zadań wynikających z programu należy stwierdzić, że zakończyła się ona sukcesem. W programie postawiono zadanie zbudowania 1 080 tys. mieszkań. Według szacunków od początku 1971 r. do końca bieżącego roku klucze do nowych mieszkań otrzyma 1 125 tys. rodzin, to jest o 45 tys. rodzin więcej, niż zakładano w bardzo napiętym, o 26% wyższym planie. Każde dodatkowe mieszkanie, każda dodatkowa izba budowana ponad plan cieszą szczególnie tych, którzy na co dzień mają do czynienia ze skutkami braku mieszkań, znają ludzkie kłopoty, a nierzadko tragedie. Z zadowoleniem przyjmujemy każdą wiadomość o przekroczeniu planowych zadań, gdyż zdajemy sobie sprawę z dysproporcji, jakie występują jeszcze między możliwościami budownictwa a potrzebami.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JanSzymański">Struktura wieku istniejącej substancji mieszkaniowej też nie jest najkorzystniejsza. W dalszym ciągu mamy dużo starych budynków, w znacznym stopniu wyeksploatowanych. Z różnych względów, w tym również z uwagi na techniczne zużycie, trzeba było zburzyć około 150 tys. mieszkań. Musimy również pamiętać o sporej grupie tych ludzi, którzy nie mieli samodzielnych mieszkań przed 1971 rokiem. W sumie więc — mimo założonej dużej dynamiki wzrostu budownictwa mieszkaniowego i przekroczenia tych zadań, potrzeby mieszkaniowe są w dalszym ciągu bardzo duże.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#JanSzymański">W mijającym pięcioleciu podjęto olbrzymi wysiłek na rzecz rozbudowy przemysłu materiałów budowlanych oraz prefabrykacji elementów budowlanych dla budownictwa mieszkaniowego. Dodatkowe środki inwestycyjne przeznaczone ma rozbudowę bazy produkcyjnej resortu budownictwa przyniosły i nadal będą przynosić dodatkowe ilości materiałów budowlanych. Umożliwiły również zwiększenie liczby popularnych „fabryk domów” z 37 w 1971 roku do 100 w roku bieżącym. Tak rozbudowane zaplecze pozwoliło w znacznie szerszym zakresie na stosowanie uprzemysłowionych metod budownictwa i eliminowanie uciążliwych i pracochłonnych robót na placu budowy. W bieżącym roku już 150 tys. mieszkań zmontowano z elementów wyprodukowanych w „fabrykach domów”.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#JanSzymański">Ale budownictwo mieszkaniowe nie jest — jak się okazało w naszej praktyce — jedynie sprawą samego resortu budownictwa. Na efekty nowych mieszkań składa się praca wielu przedsiębiorstw podległych resortom — przemysłu chemicznego, ciężkiego, maszynowego, lekkiego, leśnictwa i przemysłu drzewnego. Ich udział wynosi aż 65% wartości wyprodukowanych materiałów. W tej sytuacji staje się jasne, jak bardzo dużo zależy nie tylko od przedsiębiorstw budowlano-montażowych, ale także od zaangażowania i zrozumienia wielkości i złożoności problemu przez załogi tych wszystkich zakładów, które pracują na rzecz budownictwa. Nie od rzeczy jest również przypomnienie o tym, że problem nie zamyka się na koordynacji produkcji materiałów przez wymienione zakłady zgrupowane w kilku resortach branżowych. Wiele również zależy od architektów, urbanistów, władz lokalnych, należytego przygotowania terenów, ich uzbrojenia i koncentracji budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#JanSzymański">W następnym pięcioleciu mamy, zgodnie z programem zatwierdzonym przez VII Zjazd, zbudować 1 525 tys. mieszkań. Ale przecież rzecz nie ogranicza się do wybudowania jedynie domów mieszkalnych. Ci, którzy będą w nich mieszkać, muszą mieć także sklepy, szkoły, żłobki, przedszkola i wiele innych placówek usługowych, bez których nie można wyobrazić sobie współczesnego osiedla.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#JanSzymański">W projekcie planu zakłada się, że do 1980 roku w budownictwie użyteczności publicznej należy zbudować obiekty o łącznej powierzchni 26 mln m2, w tym ponad 14 mln m2 wyniesie osiedlowe budownictwo towarzyszące. Sprawą naszych inżynierów i projektantów jest zastąpienie dotychczas stosowanych ciężkich żelbetowych konstrukcji rozwiązaniami nowoczesnymi materiało-i pracooszczędnymi. Lekkie konstrukcje, których w 1975 roku udział wynosi w tym budownictwie zaledwie 14%, powinny stanowić w 1980 roku już 42%.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#JanSzymański">Rozwiązanie potrzeb mieszkaniowych nie może być następstwem angażowania wyłącznie środków społecznych i państwowych, ale również musi się odbywać przez wykorzystanie zasobów ludności, jej inwencji, a także własnych sił — w zależności od zasobów materiałowych regionu. A że takie istnieją — wiemy wszyscy. Musimy szukać najtańszych, najbardziej efektywnych rozwiązań. Takich dobrych inicjatyw jest dużo i jako przykład przedstawię inicjatywę grupy ludzi z terenu województwa koszalińskiego.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#JanSzymański">W 1970 roku rozpoczęto próbną budowę domów jednorodzinnych, tzw. „atriowców”. Podstawowym surowcem budowlanym jest pozyskiwany pod Karlinem glinoporyt. W 1972 roku oddano 16 pierwszych budynków, uzyskano odpowiednie doświadczenie, które pozwoliło na uprzemysłowienie produkcji. W pierwszym etapie zdolność produkcyjna wytwórni wyniesie 250 domów rocznie. Te domy już się buduje na osiedlu Karola Marksa w Koszalinie.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#JanSzymański">Pomyślano również o wsi — aktualnie opracowuje się wersję dostosowaną do warunków wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#JanSzymański">Wysoka Izbo! Czeka nas realizacja ambitnego programu wybudowania w najbliższym pięcioleciu 1 525 tys. mieszkań. Doświadczenie ubiegłego pięciolecia wskazuje, że ten program może i powinien być przekroczony.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#JanSzymański">Uchwały VII Zjazdu PZPR, oparte na realnych możliwościach, stwarzają otwartą drogę dla budownictwa w ogóle, a dla budownictwa mieszkaniowego szczególnie. Musimy jednak pamiętać, że jego realizacja zależeć będzie tylko i wyłącznie od nas samych.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#JanSzymański">Dotychczasowe osiągnięcia pozwalają zwrócić się z apelem do wszystkich ludzi pracy, o dalsze wytrwanie w realizacji ambitnych zadań. Im lepsza i wydajniejsza będzie nasza praca, tym szybciej spełnią się marzenia tysięcy Polaków — o posiadaniu własnego mieszkania, Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos zabierze poseł Jerzy Nawrocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JerzyNawrocki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W uchwale VII Zjazdu podkreśla się, że wielką szansą dla naszego kraju i warunkiem gwarantującym utrzymanie dynamiki rozwojowej uzyskanej w minionym pięcioleciu jest sprzęgnięcie rewolucji naukowo-technicznej ze społecznymi celami socjalizmu. Łączy się to z pełnym wykorzystaniem osiągnięć i możliwości nauki i techniki, które w naszym kraju mają szczególnie dogodne warunki rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JerzyNawrocki">Dla spełnienia podanych uwarunkowań trzeba założyć, że tempo rozwoju nauki powinno być prawie dwukrotnie szybsze niż innych dziedzin gospodarki narodowej. W praktyce oznacza to stałe zwiększanie nakładów finansowych na jej rozwój. Założenia przewidują, że nakłady na działalność badawczą w latach 1976–1980 wyniosą 220 mld zł, a więc o ponad 90% więcej aniżeli w ubiegłej pięciolatce.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#JerzyNawrocki">Z punktu widzenia pracowników nauki najistotniejszym elementem założeń nowego planu 5-letniego jest to, że większość najważniejszych jego zadań związana jest z rezultatami poszukiwań naukowych, że od efektów tej pracy zależy pomyślne rozwiązanie kluczowych problemów dyktowanych przez aktualne i perspektywiczne potrzeby kraju. Nauka ma ogromne zadania do wypełnienia i musi stać się w pełni aktywnym współrealizatorem programu rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#JerzyNawrocki">Dla nas — dla pracowników naukowych — wynikają z tego faktu dwa niezwykle ważne wnioski:</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#JerzyNawrocki">— po pierwsze — tak rozumiana funkcja i rola nauki jest wielką szansą dla niej samej, jest warunkiem dalszego i pełnego jej rozkwitu:</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#JerzyNawrocki">— po drugie — pełne wykorzystanie już istniejącego potencjału naukowego i nakładów przeznaczonych na jej dalszy rozwój oraz wiedzy i zaangażowania ludzi nauki staje się miarą społecznej i patriotycznej postawy tej grupy pracowników.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#JerzyNawrocki">Wysoki Sejmie! Stworzeniu najlepszych warunków dla realizacji generalnych zadań nauki w nowym pięcioleciu podporządkować musimy naszą działalność w 1976 roku, traktując ten rok równocześnie jako pierwszy etap pięcioletni.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#JerzyNawrocki">Podstawowe zadania nauki realizowane będą w ramach 7 problemów rządowych, 65 problemów węzłowych, w tym 11 o charakterze podstawowym oraz ok. 500 problemów resortowo-branżowych.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#JerzyNawrocki">Środki przeznaczone na zabezpieczenie zadań roku 1976 zostaną zwiększone o 14,7% w stosunku do przewidywanego wykonania, a o 10,6% w stosunku do planu w roku 1975. Na podkreślenie zasługuje przy tym fakt, że z ogólnej sumy 35,5 mld zł przeznaczonych na badania w roku przyszłym — 53% tych środków zabezpieczają zainteresowane resorty gospodarki narodowej. Fakt ten świadczy również o tym, że podjęte problemy wiążą się z żywotnymi problemami naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#JerzyNawrocki">Planuje się, że w roku 1976 powinna zwiększyć się efektywność prowadzonych badań. Wynika to zarówno z ilości prac, które mają zostać wdrożone do praktyki gospodarczej, jak i z faktu, że wiążą się one z jakościowymi zmianami w naszej gospodarce, a mianowicie: podwyższaniem jakości nowych wyrobów, stałym doskonaleniem technologii produkcji, oszczędnością i lepszym wykorzystaniem surowców i materiałów, zwiększeniem produkcji rynkowej oraz zadaniami eksportowymi.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#JerzyNawrocki">Zakłada się, że w roku przyszłym zrealizowanych zostanie ponad 300 ważniejszych zadań wdrożeniowych, spośród których 55 przeznaczonych będzie na rynek, 54 to wdrożenia związane z realizacją programów rządowych, 121 łączy się z problemami węzłowymi, a 123 dalsze — z resortowo-branżowymi. Te uwagi upoważniają do stwierdzenia, że z planowanych założeń wynika harmonijny rozwój wszystkich dziedzin nauki, w tym badań podstawowych i prac rozwojowych, co powinno być dobrą przesłanką dla realizacji zadań w kolejnych latach nowej pięciolatki oraz sprzyjającym warunkiem rozwoju całej nauki.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#JerzyNawrocki">Efekty ekonomiczne, które uzyska się z tytułu zastosowania projektów wynalazczych, powinny przy tym przekroczyć 16 mld złotych, tj. o 2 mld złotych więcej niż w analogicznym okresie roku bieżącego.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#JerzyNawrocki">Poważne i odpowiedzialne zadania stają również przed szkolnictwem wyższym. Uczelnie, poza szerszym i bardziej aktywnym udziałem w pracach badawczych, powinny zwiększyć efektywność kształcenia, przy jednoczesnym wzroście liczby studentów I roku o 3,4% w stosunku do pierwotnych założeń oraz o 2% w stosunku do przewidywanej realizacji w roku 1975. Jak wynika z powyższych danych, spodziewane jest zwiększenie ogólnej liczby studiujących o ok. 9%.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#JerzyNawrocki">Ważnym zadaniem szkół wyższych będzie aktywniejszy niż dotychczas udział uczelni w doskonaleniu i podnoszeniu kwalifikacji czynnych zawodowo specjalistów oraz intensyfikacja szkolenia kadr naukowych, szczególnie na poziomie studiów doktoranckich. Zgodnie z planowanymi założeniami w tej dziedzinie liczba słuchaczy studiów podyplomowych wszystkich typów zwiększy się o 6,4%, a studiów doktoranckich o 4,6%.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#JerzyNawrocki">Problem, który wymagać będzie zdecydowanego zaangażowania możliwości całego potencjału naukowego kraju — to sprawa rozwoju ilościowego i jakościowego kadr naukowych. W tej dziedzinie musimy wypracować system działania na miarę czasu i aktualnych oraz perspektywicznych potrzeb. Mimo wielu pozytywnych osiągnięć w dziedzinie nauki i dydaktyki, nie potrafiliśmy jeszcze wypracować istotnych form i elementów działalności z tego zakresu, w tym:</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#JerzyNawrocki">— metody ocen i prognozowania zapotrzebowania na kadry z wyższym wykształceniem na najbliższe 10–15 lat, aby można było prawidłowo ukształtować perspektywę rozwoju, zadania i strukturę organizacyjną szkolnictwa wyższego;</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#JerzyNawrocki">— systemu, który gwarantowałby właściwy przepływ kadr z placówek naukowych do jednostek gospodarki narodowej i odwrotnie; niedociągnięcia te utrudniają wzajemne wykorzystanie najzdolniejszych ludzi w tych pracach i działaniach, do których aktualnie są najbardziej predysponowani i potrzebni;</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#JerzyNawrocki">— systemu intensywnego i skutecznego rozwoju młodych kadr naukowych; fakt ten powoduje zbyt często jeszcze wieloletnie poświęcanie czasu wyłącznie na prace związane z uzyskiwaniem stopni naukowych, co w wielu wypadkach traktowane jest jako cel sam w sobie, a nie jako środek w rozwoju naukowym;</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#JerzyNawrocki">— metody łączenia studiów z najlepszym przygotowaniem przyszłego adepta do pracy naukowej; chodzi bowiem o to, aby absolwent kończący współczesną uczelnię przygotowany był do tych wszystkich przemian organizacji pracy, technologii wytwarzania, do zmian w świadomości i mentalności ludzi, aby reprezentował również sobą zaangażowaną postawę społeczno-polityczną;</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#JerzyNawrocki">— metody terminowej realizacji i egzekwowania inwestycji w szkolnictwie wyższym i Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#JerzyNawrocki">Wysoki Sejmie! Z tej krótkiej charakterystyki zadań i problemów stojących przed nauką w nowym pięcioleciu wynika, że będziemy realizować program dwukrotnie większy niż w ubiegłej pięciolatce, że są to zadania ambitne, trudne i niezwykle odpowiedzialne. Zdajemy sobie z tego w pełni sprawę, tym bardziej, że w wielu wypadkach zadania te przyjdzie nam realizować w warunkach nie zawsze odpowiednio nowoczesnej bazy i wyposażenia we współczesną aparaturę badawczą, że musimy je realizować przy niewielkim tylko liczebnie przyroście kadr. Powstaje więc pytanie: Czy realne jest ich wykonanie? Odpowiedź może być tylko jedna: tak. Wymagać to jednak będzie jakościowych zmian w naszym działaniu, zmian, które pociągną za sobą potrzebę większej ofensywności nauki zarówno w zakresie etapów działalności badawczej i wdrożeniowej, jak i w formułowaniu postulatów i propozycji rozwiązań wobec praktyki. Skrócić musimy również do niezbędnego minimum okres prób i weryfikacji proponowanych rozwiązań oraz zasadniczo przyspieszyć i usprawnić proces wdrożeniowy. Tak, jak w polityce inwestycyjnej jako oddany obiekt uważamy zakład od momentu jego uruchomienia i uzyskania pełnej sprawności produkcyjnej, tak i naszą ambicją powinno być uznanie pracy naukowej za właściwie zakończoną w momencie wykorzystania jej w praktyce społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#JerzyNawrocki">Tak więc podstawę oceny osiągnięcia naukowego powinna stanowić efektywność jego wykorzystania w praktyce, a z kolei we wprowadzaniu wyników badań do praktyki uczestniczyć powinni: naukowiec-twórca, inżynier-realizator i wykonawca oraz robotnik, jak i przyszły użytkownik. Jest to warunek wzmocnienia roli nauki jako bezpośredniej siły wytwórczej społeczeństwa socjalistycznego. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Zygmunt Napora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#ZygmuntNapora">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W realizowaniu zadań planowych dotyczących zaopatrzenia ludności w artykuły codziennego użytku i rolnictwa w środki do produkcji rolnej, a także w całej organizacji rynku wiejskiego dużą i pozytywną rolę odgrywa spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu. Należy ona do rzędu największych organizacji społeczno-gospodarczych w Polsce. Obsługuje rolników, będąc jednocześnie ważnym ogniwem samorządu rolniczego. Trudno byłoby sobie obecnie wyobrazić wieś polską bez organizacji spółdzielczych oraz bez masowego ruchu spółdzielczego, w którego ramach rozwijają owocną działalność członkowie PZPR i ZSL wraz z działaczami bezpartyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#ZygmuntNapora">Coraz lepsza towarowa obsługa rolników i ludności wiejskiej, coraz sprawniejsza organizacja skupu płodów rolnych, jest wielkim osiągnięciem spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#ZygmuntNapora">Faz wolcie obywatele posłowie, że przedstawię niektóre zagadnienia rozwoju spółdzielczości na przykładzie swojego województwa częstochowskiego. Podobnie jak na terenie całego kraju, zakłada się u nas dynamiczny rozwój usprawnienia obsługi rolnictwa oraz poprawę zaopatrzenia ludności wiejskiej w artykuły przemysłowe i usługi. W sprzedaży detalicznej zakłada się uzyskanie 13,5% wzrostu, w sprzedaży gastronomicznej 12,4% wzrostu, w sprzedaży przetworów owocowo-warzywnych 30% wzrostu, a ogółem w zakresie obrotów — 15,1% wzrostu, a więc dynamikę wysoką. Równocześnie zakłada się smaczną aktywizację skupu płodów rolnych, np. zbóż — o 13,8%, ziemniaków — o 22,5%, zwierząt rzeźnych — o 6,7% więcej aniżeli w roku bieżącym. Województwo nasze ma sprzyjające warunki do realizacji tych zadań. W większości gmin i gospodarstw rolnych tkwią jeszcze znaczne rezerwy produkcyjne, które mogą i powinny być uruchomione.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#ZygmuntNapora">Duże możliwości istnieją również w zakresie doskonalenia obsługi rolnictwa, na co wskazywała ostatnio nasza aktywnie pracująca sejmowa Komisja Handlu Wewnętrznego. Widoczne jest to na przykładzie organizacji skupu płodów rolnych. Przykładem może tu być odebranie w roku bieżącym blisko 80% skupionych ziemniaków jadalnych przez spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu bezpośrednio od rolników z gospodarstw rolnych. Możliwość taka istnieje też w zakresie skupu zbóż oraz żywca, szczególnie w rejonach objętych oceną poubojową zwierząt. Dlatego staramy się upowszechnić praktykę odbioru płodów rolnych bezpośrednio z gospodarstw towarowych, kontraktujących produkcję w powiązaniu z bezpośrednim zaopatrzeniem w środki do produkcji rolnej. Dla mnie, jako rolnika, istotnym problemem wiążącym się bezpośrednio z tym zagadnieniem jest potrzeba uproszczenia przepisów dotyczących zasad kontraktacji, a szczególnie naliczeń bonifikat nawozowych, co przedłuża czas operacji, nie dając często właściwych efektów finansowych. Dalszym uproszczeniem byłoby ujednolicenie wzorów umów dla poszczególnych instytucji kontraktujących.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#ZygmuntNapora">Ważnym czynnikiem zwiększającym możliwość rozwoju usług, poprawy obsługi rolnictwa i ludności wiejskiej jest dalszy rozwój inwestycji w spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu. W inwestycjach na rok 1976 założono znaczny wzrost nakładów na rozwój zaplecza produkcyjnego, masarnie, piekarnie, mieszalnie pasz oraz obiektów handlowych, pawilonów, magazynów nawozowych i paszowych. Istnieje potrzeba uwzględnienia potrzeb materiałowych zakładów remontowo-budowlanych spółdzielczości samopomocowej w centralnym rozdzielnictwie materiałów. Chodzi tu w szczególności o urządzenia techniczne i elementy prefabrykowane. Rozwiązanie tego problemu jest ważne również dlatego, że miałoby istotny wpływ na przyspieszenie poprawy zaopatrzenia ludności wiejskiej zarówno w środki do produkcji rodnej, jak również usługi i artykuły codziennego użytku.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#ZygmuntNapora">Przy rosnącej z roku na rok produkcji w dostawach materiałów budowlanych nie są jednak zaspokajane stale rosnące potrzeby wsi. Należy bardziej rygorystycznie stosować postanowienia ustawy o planowanym budownictwie, zaopatrywać przede wszystkim rolników posiadających zatwierdzone plany budowy, a nie rozpraszać niewystarczających przydziałów. Zezwolenie na budowę powinno być także wystarczającą podstawą do uzyskania niezbędnych materiałów bez konieczności składania dodatkowych podań, co zajmuje tyle czasu wszystkim zainteresowanym.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#ZygmuntNapora">Wysoki Sejmie! W zakresie zaopatrzenia ludności coraz większego znaczenia nabiera organizacja dostaw towarów na rynek wiejski. Przedstawię to na przykładzie dostawy węgla w roku bieżącym — mówił o tym z tej trybuny poseł Myślik.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#ZygmuntNapora">W istniejącym układzie organizacyjnym CRS — Oddział Katowice zaopatruje w opał nasze województwo, korzystając z transportu samochodowego. W ten sposób przewieziono w sierpniu i wrześniu 23 000 ton, co stanowi zaledwie 25% potrzeb województwa. W związku z tym umożliwiono dodatkową dostawę węgla do 9 stacji systemem wahadłowym lub w grupach wagonowych. W ten sposób przewieziono w ciągu 20 dni listopada ponad 23 000 ton węgla. Sytuacja dyktuje kontynuację tego systemu rozwiązań w najbliższej przyszłości, o ile nie ulegnie zmianie zdolność przewozowa transportu kołowego. Powstają jednak napięcia w rozładunku dostaw wahadłowych głównie ze względu na niedostosowanie stacji do odbioru węgla. System dostaw wahadłowych powoduje także nierównomierne nasycenie rynku. Większe możliwości zakupów mają posiadacze odpowiednich środków transportu i siły roboczej, mieszkający w pobliżu stacji rozładunkowych. Należy się także zastanowić, jak zlikwidować tzw. pustobiegi samochodów — wobec braku zdolności przewozowych transportu kołowego i konieczności oszczędzania paliwa.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#ZygmuntNapora">Problem ten należałoby rozwiązać kompleksowo, gdyż zakładany wzrost dostaw wszystkich środków do produkcji i towarów na zaopatrzenie ludności wymaga sprawnego i szybkiego transportu.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#ZygmuntNapora">Sprawą ważną dla rolnictwa zarówno uspołecznionego, jak i indywidualnego jest zaopatrzenie w odzież roboczą. Obecnie występują braki określane na ok. 4 mln sztuk ubrań roboczych rocznie. Przemysł odzieżowy powinien więc podjąć i wykonać to zadanie.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#ZygmuntNapora">Wysoki Sejmie! Poruszyłem tylko niektóre zagadnienia, których właściwe rozwiązanie w istotny sposób może przyczynić się do dalszego usprawnienia obsługi rolnictwa i poprawy organizacji pracy. Ma to istotne znaczenie dla harmonijnego rozwoju rolnictwa i całego kompleksu żywnościowego, w którym ważne miejsce zajmuje obrót rolny. Usprawnienia te mają wielki udział w stwarzaniu warunków do dalszego wzrostu produkcji i przyczyniają się do aktywizacji produkcyjnej rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#ZygmuntNapora">Wyrażam głębokie przekonanie, że projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976, przedstawiony do zatwierdzenia na dzisiejszym posiedzeniu, zgodny z uchwałą Sejmu „O dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa”, opracowany stosownie do strategii rozwoju przyjętej na VII Zjeździe PZPR, uwzględniający postulaty, zawarte w projekcie uchwały na VII 'Kongres ZSL — w pełni odpowiada aspiracjom rolników, uwzględnia nasze żywotne interesy, dając możliwość wzrostu zarówno produkcji rolnej, jak i zaspokojenia zwiększającej się znacznie konsumpcji usług i towarów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Zygmunt Zenderowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#ZygmuntZenderowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony na dzisiejszą debatę projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976, oparty został na wynikach zrealizowanych zadań, wyznaczonych prze z VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na lata 1971–1975, a także na Wytycznych oraz uchwałach VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#ZygmuntZenderowski">Dokumenty te ustaliły główne kierunki i zadania na następne pięciolecie, a zatem stanowią także podstawę planu na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#ZygmuntZenderowski">Polityka społeczno-ekonomiczna, skonstruowana przed pięciu laty wolą partii i przy poparciu narodu, sprawdziła się w praktyce, a zadania przez nią wyznaczone zostały dobrze i z nadwyżką wykonane. Dlatego też, w dalszym naszym działaniu kontynuujemy tę strategię.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#ZygmuntZenderowski">Jednym z podstawowych działów przyszłorocznego planu są inwestycje. W wielkim stopniu warunkują one tempo i strukturalne zmiany w naszej gospodarce. Od wielkości, struktury i rozmieszczenia inwestycji oraz od tempa i sprawności ich realizacji w dużej mierze zależeć będzie bezpośrednie osiągnięcie wyznaczonych celów.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#ZygmuntZenderowski">W swoim wystąpieniu skoncentruję się na inwestycjach w przemyśle. Przy utrzymaniu wysokiego poziomu nakładów w przemysłach lekkim i spożywczym, zakłada się zwiększenie, w porównaniu z 1975 rokiem, udziału inwestycji w przemyśle metalurgicznym i hutniczym z 15,9% do 16,7%, głównie w związku z wejściem w zasadniczą fazę I etapu budowy huty „Katowice”, mającej decydujące znaczenie dla dalszego rozwoju i unowocześnienia naszego hutnictwa. W kraju naszym, jak i na całym świecie, stal jest niezbędna, a i bez metali kolorowych trudno byłoby sobie wyobrazić współczesną technikę. Na rozwój hutnictwa w latach 1971–1975 przeznaczono kwotę około 80 mld zł (prawie 3-krotnie więcej niż w poprzedniej pięciolatce). Nakłady te skierowane zostały przede wszystkim na zwiększenie udziału produkcji wyrobów walcowanych w ogólnej produkcji stali.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#ZygmuntZenderowski">Huta „Katowice”, budowana we współpracy ze Związkiem Radzieckim, w roku przyszłym osiągnie już początkową zdolność produkcyjną, tj. 2 mln ton stali rocznie. Zaś na początku 1978 roku zakłada się zakończenie I etapu budowy huty, co ma przynieść krajowi 4,5 mln ton stali rocznie.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#ZygmuntZenderowski">Lata 1971–1975 były okresem dochodzenia do pełnych zdolności produkcyjnych kopalń i hut Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi w Lubinie. Kopalnie „Lubin” i „Polkowice” przekroczyły swoje zdolności produkcyjne i są dalej rozbudowywane. Kopalnia „Rudna”, najmłodsza i największa w Zagłębiu, pełną zdolność wydobywczą ma osiągnąć w 1978 roku. Rozbudowywana jest również czwarta kopalnia „Konrad”.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#ZygmuntZenderowski">Nową inwestycją w przetwórstwie miedzi jest budowana obecnie huta „Cedynia”. Będzie to bezwlewkowa walcownia miedzi, zdolna do odzyskiwania z rud miedzi również innych metali, m.in. ołowiu.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#ZygmuntZenderowski">W lipcu 1974 roku uruchomiona została koło Olkusza w woj. katowickim kopalnia rud cynkowo-ołowianych „Pomorzany”. Jest to jedna z większych kopalń w Europie. W 1977 roku wydobycie jej wyniesie 2 mln ton rudy cynku rocznie.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#ZygmuntZenderowski">Nie ma jednak perspektyw rozwoju życia gospodarczego bez energii i paliw. Dlatego też i na tę gałąź przemysłu plan przewiduje wzrost nakładów z 18,3% w roku 1975 do 19,1% w 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#ZygmuntZenderowski">Pod koniec bieżącego roku wydobycie węgla kamiennego osiągnie blisko 172 mln ton. Plan na 1976 rok zakłada 177 mln ton. Stawia to nas w rzędzie czterech największych producentów tego surowca na świecie.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#ZygmuntZenderowski">W latach 1971–1975 uruchomione zostały 4 nowe kopalnie. W wielu innych oddano do eksploatacji nowe poziomy wydobywcze. Wiele kopalń zmodernizowano i zmechanizowano.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#ZygmuntZenderowski">W styczniu 1975 roku Biuro Polityczne KC i Prezydium Rządu podjęły decyzję o zagospodarowaniu Lubelskiego Zagłębia Węglowego, które posiada wysokokaloryczny węgiel na głębokości 600–1000 m. Zasoby te szacuje się na około 400 mld ton. Przewiduje się, że pierwsza kopalnia da węgiel już w 1977 roku. W 1990 r. ma być zakończony I etap budowy Zagłębia. W sumie 4 kopalnie dostarczą rocznie 25 mln ton czarnego złota.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#ZygmuntZenderowski">W 1975 r. rozpoczął się I etap budowy Zespołu Paliwowo-Energetycznego „Bełchatów”.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#ZygmuntZenderowski">Złoża węgla brunatnego zalegające w tym rejonie szacuje się na około 2 mld ton. Węgiel pochodzący z odkrywek w ilości ok. 70 mln ton w ciągu roku dostarczany będzie do dwu elektrowni o mocy 5 040 MW.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#ZygmuntZenderowski">Wybudowana rafineria „Gdańsk” stanowi najnowocześniejszy tego typu obiekt w Europie, w pełni zautomatyzowany. Po rozruchu bloku paliwowego — I etap budowy — rafineria przerabiać będzie 3 min ton ropy naftowej rocznie, głównie na benzynę i oleje.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#ZygmuntZenderowski">W elektrowni „Kozienice” przystąpiono do III etapu budowy, w którym zainstalowane będą po raz pierwszy w Polsce bloki energetyczne o mocy po 500 MW. Prąd z pierwszej „pięćsetki” popłynie w 1977 roku. W 1978 roku — po zakończeniu budowy — elektrownia dysponować będzie mocą 2 600 MW.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#ZygmuntZenderowski">Północno-zachodnie rejony kraju, zasilane są w energię elektryczną z elektrowni „Dolna Odra”. W dalszym ciągu kontynuowana jest jej rozbudowa. Całkowite zakończenie przewiduje się na 1980 rok.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#ZygmuntZenderowski">Nad Jeziorem Żarnowieckim powstaje największa w krajach socjalistycznych elektrownia szczytowo-pompowa. Jej docelowa moc wyniesie 680 MW. Pierwsze turbozespoły ruszą pod koniec 1977 roku. Obiekt ten sprzężony zostanie w przyszłości z pierwszą polską elektrownią atomową, która powstaje w sąsiedztwie.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#ZygmuntZenderowski">Wszystkie te przedsięwzięcia mają dla nas ogromne znaczenie gospodarcze i wymagają wielkich nakładów. Mają one zaspokoić potrzeby naszego kraju na dziś i na jutro. Ale mimo to, iż Polska dosłownie i w przenośni na węglu stoi, musimy uporczywie i stale wdrażać powszechny nawyk oszczędzania węgla i głównie z niego w Polsce pochodzącej energii elektrycznej i cieplnej. Dlatego resort górnictwa w trosce o węgiel wdraża nowoczesne metody wydobycia, mające na celu pełniejsze wykorzystanie złóż, a naukowcy zajmują się podziemnym zgazowywaniem węgla i rozwojem karbochemii. Zresztą oszczędzanie — to nie tylko węgiel, powinien to być nawyk codzienny każdego z nas.</u>
          <u xml:id="u-34.20" who="#ZygmuntZenderowski">Obywatele Posłowie! Struktura rodzajowa planu inwestycyjnego na 1976 rok charakteryzuje się zwiększeniem udziału również inwestycji modernizacyjnych. Wprawdzie 1/3 część pracujących obecnie maszyn i urządzeń w naszym przemyśle pochodzi z ostatniego pięciolecia, niemniej jednak maszyny też się starzeją, podobnie jak technologie i całe fabryki. Chcąc więc nadążać za światowym postępem technicznym, musimy stale unowocześniać i usprawniać nasz przemysł i jego park maszynowy. Zwiększenie zatem nakładów inwestycyjnych na ten odcinek w 1976 r. stwarza lepsze warunki do szybszego doskonalenia struktury naszej produkcji i eliminuje wyroby przestarzałe oraz energo-i materiałochłonne. Jest to polityka ze wszech miar słuszna, albo wiem pieniądze zainwestowane w obiekty nowe dają mniejszy przyrost produkcji niż te same pieniądze wydatkowane na modernizację, Zatem gospodarując taką samą pulą środków inwestycyjnych, możemy mieć znacznie wyższe efekty produkcyjne, dając pierwszeństwo modernizacji. Poza tym inwestycje modernizacyjne niemal z reguły zapewniają oszczędność tzw. pracy żywej, czyli zmniejszenie zatrudnienia lub powodują tylko niewielki jego przyrost. Jest to istotne w świetle bilansu zasobów pracy na nadchodzące pięciolecie, a zwłaszcza na lata osiemdziesiąte.</u>
          <u xml:id="u-34.21" who="#ZygmuntZenderowski">Modernizację potencjału produkcyjnego należy traktować zatem jako proces stały, podnoszący gospodarkę na wyższy poziom techniczny i organizacyjny oraz zwiększający jej efektywność. W roku 1976 modernizacją obejmie się przede wszystkim przedsiębiorstwa i zakłady stare. Preferowane będą przy tym przedsięwzięcia przynoszące szybkie efekty techniczne i produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-34.22" who="#ZygmuntZenderowski">W przyszłym roku podjętych zostanie również wiele działań mających na celu dalsze wzmocnienie dyscypliny w działalności inwestycyjnej. Dotyczy to głównie eliminowania przypadków podejmowania inwestycji fikcyjnych, odciągających potencjał wykonawczy od przedsięwzięć planowych lub też rozpoczynania dużych przedsięwzięć inwestycyjnych w trybie kapitalnych remontów lub czynów społecznych. Wprowadzenie środków dyscyplinujących działalność inwestycyjną jest niezbędne. Przyjmować je należy w trosce o powodzenie programu inwestycyjnego, o utrzymanie równowagi inwestycyjnej i równowagi całej gospodarki w roku przyszłym i w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-34.23" who="#ZygmuntZenderowski">Obywatele Posłowie! Przedstawiony przez Rząd projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok i ukierunkowanie w nim polityki inwestycyjnej jest prawidłowe. Plan ten wyrósł z Wytycznych i uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Plan roku 1976 kontynuuje, rozwija i umacnia te podstawowe kierunki polityki społeczno-gospodarczej, które są dotąd z pełnym powodzeniem konsekwentnie realizowane i które wyraźnie posuwają naprzód socjalistyczny rozwój naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-34.24" who="#ZygmuntZenderowski">W przyszłym roku niczego nie zaczynamy od nowa. Jest to kontynuacja pracy poprzedniej. Ale są w nim sprawy istotne do podjęcia. Postawiła je partia przed całym narodem. Można mieć najgłębsze przekonanie, że zyskają one powszechną aprobatę i realizowane będą z dotychczasową konsekwencją. Do tych spraw należy m.in. zaliczyć większą niż dotychczas solidność pracy i prawidłowe stosunki międzyludzkie. Majątek, jaki zgromadziliśmy dotąd, musi lepiej procentować. A będzie tak, jeśli nieporządek i lekceważenie obowiązków, nieuczciwość — zaliczymy do przywar, które budzą powszechne potępienie. Dom, w którym niedostatecznie dba się o codzienny ład i porządek, w którym gospodarze żyją „aby do jutra” — nigdy nie będzie zamożnym domem. Socjalizm — to ustrój, w którym człowiek rozwija się najpełniej. Chodzi więc o zapewnienie realnego i odczuwalnego wzrostu poziomu życiowego całego społeczeństwa, przy równoczesnej wysokiej dynamice rozwoju gospodarczego, która jest warunkiem realizacji celów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-34.25" who="#ZygmuntZenderowski">Towarzysz Edward Gierek na zakończenie VII Zjazdu partii powiedział: „Nasz cel — to zbudowanie w Polsce rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Realizując go, będziemy harmonijnie łączyć ogólne prawidłowości socjalizmu z warunkami naszego kraju, z doświadczeniem i potrzebami naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-34.26" who="#ZygmuntZenderowski">Będziemy wzbogacać jego historyczne dziedzictwo i spełniać jego współczesne aspiracje. Dążenie do tego celu wiążemy nierozerwalnie z podnoszeniem jakości pracy i warunków życia społeczeństwa. Jest to dziś nasze naczelne zadanie”.</u>
          <u xml:id="u-34.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos zabierze poseł Tadeusz Stadniczeńko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#TadeuszStadniczeńko">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976, który jest przedmiotem dzisiejszej debaty sejmowej, jest ambitny, a jednocześnie realny. Opierając się na kontynuacji strategii, wysuwającej na plan pierwszy zasadę wszechstronnego zaspokajania ludzkich potrzeb, zakłada wysokie tempo rozwoju gospodarczego, zawiera element zrównoważenia rozwoju, wychodzi naprzeciw problemom wymagającym szybkiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#TadeuszStadniczeńko">Projekty planu i budżetu na rok przyszły zakładają wysokie tempo, a zarazem stwarzają korzystniejsze warunki rozwoju sfery usług, co posłowie Stronnictwa Demokratycznego chcą szczególnie podkreślić. Wyraża się to przewidywanym wzrostem o 11% wartości usług dla ludności. Jednocześnie zamierza się postawić przed usługodawcami dodatkowe zadania, które pozwoliłyby uzyskać znacznie szybszy rozwój usług, a w efekcie zwiększyć łączne tempo rozwoju usług o 13%.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#TadeuszStadniczeńko">Przy zaplanowanym na rok przyszły wzroście zatrudnienia w całej gospodarce uspołecznionej o 1,5%, w usługach niematerialnych będzie on wyższy, zbliżający się do 2%. Znaczne przyrosty zatrudnienia zakłada się w służbie zdrowia, kulturze, oświacie i wychowaniu. Tendencja ta wychodzi naprzeciw ogólnie przyjętym poglądom, że liczba zatrudnionych w usługach wyraża ogólny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#TadeuszStadniczeńko">Problem wzrostu zatrudnienia w usługach wiąże się też z przygotowaniem kadr o wysokich kwalifikacjach, z doskonaleniem i podnoszeniem ich poziomu. Dużą rolę odgrywa tu szkolenie w warsztatach rzemieślniczych. Aktualnie naukę zawodu w rzemiośle pobiera około 60 tys. uczniów. Liczba ta powinna wzrosnąć w wyniku podnoszenia atrakcyjności tej formy szkolenia. W przygotowywaniu kadr dla usług ważną rolę spełnia Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego, który w kończącym się obecnie pięcioleciu przeszkoli 1 650 tys. osób dla całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#TadeuszStadniczeńko">W ostatnich latach został rozbudowany i unowocześniony potencjał materialno-dydaktyczny i produkcyjny wojewódzkich zakładów doskonalenia zawodowego, rozwinęły się i utrwaliły nowe kierunki szkolenia. Zadania, jakie stoją przed nami w usługach w roku 1976, będą wymagały dalszego szybkiego postępu w szkoleniu kadr dla usług w szkołach wyższych, w średnich i zasadniczych szkołach zawodowych, w technikach, w zakładach doskonalenia zawodowego, w rzemiośle oraz w szkołach podległych pionom spółdzielczym.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#TadeuszStadniczeńko">Wysoki Sejmie! Rozwój odpłatnych usług dla ludności powinien wyprzedzać tempo rozwoju produkcji towarów na rynek, co jest konieczne i uzasadnione m.in. założonym tempem wzrostu przychodów pieniężnych ludności. Szczególnie pilne potrzeby występują w usługach bytowych, skierowanych na bezpośrednie zaspokojenie potrzeb ludności. W roku 1976 poważne zadania stają tu przed wszystkimi gestorami usług. Największa ich liczba skupia się w drobnej wytwórczości. Drobna wytwórczość pokrywa obecnie około 90% zapotrzebowania na usługi bytowe. Tak więc rozwiązania przyjęte w tym dziale gospodarki, środki, którymi dysponuje drobna wytwórczość, w decydującym stopniu określają sytuację w usługach.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#TadeuszStadniczeńko">W ramach drobnej wytwórczości działa rzemiosło, świadczące ponad 50% ogółu usług bytowych. Uregulowanie spraw rzemiosła, wprowadzenie w życie postanowień ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła, korzystniejsze warunki tworzone przez administrację terenową przyczyniły się do wzrostu podaży usług rzemieślniczych. Kontynuacja wytyczonej przy udziale Stronnictwa Demokratycznego polityki państwa wobec rzemiosła powinna przynieść dalszy postęp. Sprawami wymagającymi rozwiązania pozostają jeszcze zaopatrzenie materiałowe i poprawa sytuacji lokalowej.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#TadeuszStadniczeńko">Nieco szerzej chciałbym się zatrzymać na sprawach spółdzielczości pracy, która jest głównym gestorem usług bytowych świadczonych przez gospodarkę uspołecznioną (60%).</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#TadeuszStadniczeńko">Rozwijając usługi dla ludności, spółdzielczość pracy w roku 1975 osiągnie ich wartość 10 840 mln zł, to jest o 16% więcej niż w roku 1974. Przewiduje się, że w roku 1976 spółdzielczość pracy osiągnie w usługach dla ludności dynamikę rzędu 112,5%, a łącznie z zadaniami dodatkowymi — 125,1%, a więc osiągnie w roku 1976 wartość usług 13 560 mln zł. Spółdzielczość pracy rozwija szczególnie szybko te usługi, na które najszybciej wzrasta popyt, to jest motoryzacyjne, pralnicze, mieszkaniowo-komunalne, których dynamika roczna przekracza 30%. Rozwój tych branż usługowych był możliwy na skutek przeznaczenia na nie ponad 30% całości nakładów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#TadeuszStadniczeńko">Jednostki organizacyjne spółdzielczości pracy sprowadzają i rozwijają nowe formy organizacyjne świadczenia usług: organizuje się osiedlowe spółdzielnie pracy oraz osiedlowe centra usług bytowych, wprowadza się w usługach dogodne dla klientów formy obsługi z odbiorem i dostawą do domu.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#TadeuszStadniczeńko">Te pozytywne zjawiska, jakie odnotowuje spółdzielczość pracy w rozwijaniu usług dla ludności pozwalają jej osiągnąć stosunkowo wysoką dynamikę wartości świadczonych usług, chociaż napotyka ona w dalszym ciągu duże trudności w realizacji swych zadań planowych. Podstawowe trudności — to niedobory w zaopatrzeniu materiałowym i technicznym, niedobory w powierzchni lokalowej oraz trudności kadrowe. Pomimo wysokiej dynamiki realizowanych inwestycji (ponad 15%), inwestycje usługowe w roku 1974 zostały zrealizowane zaledwie w 80%. W niezadowalający jeszcze sposób realizowane są porozumienia pomiędzy Centralnym Związkiem Spółdzielczości Pracy a CRS „Samopomoc Chłopska” w sprawie budowy gminnych ośrodków usług bytowych.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#TadeuszStadniczeńko">W bieżącym roku, w związku z reformą władz i administracji terenowej, dokonała się w spółdzielczości pracy głęboka reorganizacja. Powstały wojewódzkie usługowe spółdzielnie pracy oraz powołano dodatkowo 11 krajowych związków i zrzeszeń branżowych. Nową organizację wprowadzono również w spółdzielczości inwalidów. Powstało 17 regionalnych lub wojewódzkich związków, zrzeszających 427 spółdzielni. Stwarza to warunki umocnienia branżowego i terenowego sterowania rozwojem usług w oparciu o lepsze bilansowanie potrzeb społecznych w skali kraju i poszczególnych regionów.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#TadeuszStadniczeńko">Jednocześnie ze zmianami organizacyjnymi wdrażany jest w krajowych związkach nowy system ekonomiczno-finansowy, który powinien być dostosowany do specyfiki zadań i działalności spółdzielczości pracy. Zmiany te powinny stworzyć spółdzielczości pracy korzystniejsze warunki rozwijania usług, zlikwidować zbędną nadbudowę administracyjną nad jednostkami usługowymi oraz umocnić ekonomiczne narzędzia sterowania rozwojem usług. Szczególne znaczenie będzie miała sprawna i dynamiczna działalność wojewódzkich usługowych spółdzielni pracy, które mają spełniać rolę terenowego koordynatora usług. Przed władzami nowych województw stoi zadanie stworzenia lepszych warunków działalności drobnej wytwórczości dla zintegrowania i rozwijania całego potencjału usługowego w regionie.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#TadeuszStadniczeńko">Wysoki Sejmie! Rok 1976 będzie pierwszym rokiem realizacji ogólnonarodowego programu rozwoju kraju wytyczonego przez VII Zjazd PZPR. Jest to program dalszych, głębokich przeobrażeń i postępu we wszystkich dziedzinach życia politycznego i społeczno-gospodarczego, program zakładający pomnożenie dotychczasowego dorobku i osiągnięcie w latach 1976–1980 wyższego jakościowo etapu rozwoju. Zadania, które nas oczekują w roku 1976, musimy wiązać z większą aktywnością i dyscypliną społeczną, z lepszą efektywnością funkcjonowania całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#TadeuszStadniczeńko">Przystępujemy do bardziej intensywnej, lepiej zorganizowanej pracy. Wykonanie zadań roku 1976 zależne jest od zwiększonego poczucia wrażliwości na problemy społeczne i odpowiedzialności za ich rozwiązanie, od przyjęcia przez każdego z nas większych zadań i obowiązków na każdym stanowisku pracy, bowiem suma indywidualnej aktywności ludzi, ich twórcza pasja i zaangażowanie stanowią główną siłę społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję. Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#ZygmuntFilipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przez sprawozdawcę generalnego — posła Józefa Pińkowskiego, wnosi o podjęcie uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju oraz ustawy budżetowej na rok 1976. Uprzednio odpowiednie części planu i budżetu były poddane dyskusji we właściwych przedmiotowo komisjach sejmowych, które przedłożyły Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów swoje uwagi i wnioski.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#ZygmuntFilipowicz">Na forum tej Komisji wiceprezes Rady Ministrów tow. Tadeusz Wrzaszczyk oraz Minister Finansów tow. Henryk Kisiel zreferowali podstawowe problemy planu i uzasadnienie budżetu państwa w rozumieniu głównych źródeł jego dochodów i kierunków wydatkowania środków.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#ZygmuntFilipowicz">Otrzymaliśmy — co należy z uznaniem potwierdzić — starannie i wnikliwie opracowaną dokumentację ekonomiczną, dopełnioną wartościową argumentacją społeczną. Argumentacja ta była wyrazem nowej polityki społeczno-ekonomicznej, która zapoczątkowała tak radykalne zmiany w rozwoju i sytuacji Polski po roku 1970. Nastąpiło wtedy powszechne uznanie nadrzędności celów społecznego rozwoju jako punktu wyjścia do wyznaczenia odpowiednio skoordynowanych zadań wzrostu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#ZygmuntFilipowicz">W wyniku tak rozumianych i właściwie wdrażanych założeń polityki społecznej VI Zjazdu PZPR, w pełni potwierdzonych przez VII Zjazd PZPR - - wyraźnie zarysowała się integracja trzech płaszczyzn realizowanych zadań i wytyczonych celów. Te trzy czynniki — płaszczyzna polityczna, społeczna i gospodarcza — wyznaczają treści polityki kształtowania rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Referat programowy Biura Politycznego, wygłoszony na VII Zjeździe PZPR przez I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka — „O dalszy dynamiczny rozwój budownictwa socjalistycznego, o wyższą jakość pracy i warunków życia narodu” — prezentuje szeroko pojmowane kierunki przyspieszonego rozwoju społecznego i gospodarczego, rozwoju realizowanego w latach 1971–1980. Plan na lata 1971–1975 jest już zrealizowany, a na lata 1976–1980 określono zadania przybliżające osiągnięcie wysoko rozwiniętych form społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#ZygmuntFilipowicz">Zadania podstawowe tego planu ująć można w zestawie czterech wielkich kompleksów wiodących, warunkujących dalszy kierunek naszego rozwoju w perspektywie roku 1980 i lat dziewięćdziesiątych. Chodzi tu szczególnie o wielki program dalszego rozwoju przemysłu, a więc o zakończenie procesu industrializacji gospodarki wraz z rekonstrukcją techniczną rolnictwa przez rozbudowę tych branż przemysłu maszynowego, które wytwarzają środki mechanizacji dla rolnictwa, a zwłaszcza przemysłu wytwarzającego ciągniki i maszyny rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#ZygmuntFilipowicz">Należy przyspieszyć rozwój tych gałęzi przemysłu, które są funkcjonalnie związane z rewolucją naukowo-techniczną i stanowią bazę zasadniczą dalszego rozwoju, jak: kompleksowa automatyzacja przemysłu, opracowanie i wdrażanie do przemysłu nowych materiałów konstrukcyjnych, zastosowanie elektronicznej techniki obliczeniowej, wykorzystanie nowych źródeł energii, w późniejszym terminie jądrowej.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#ZygmuntFilipowicz">Zasadnicze podniesienie jakości i wydajności pracy, to następny zestaw zagadnień. Problemy jakości pracy zaważyły bardzo poważnie na wynikach bieżącej, a kończącej się za parę dni pięciolatki. Nastąpiło też wyraźne zwiększenie tempa wzrostu wydajności pracy. Program pięciolatki 1976–1980 wyznacza bardzo poważne zadania w zakresie jakości i wydajności pracy. Wymogi w tym zakresie działań będą bardzo wysokie, w tym poważna ich część będzie bardzo złożona, a w części całkiem nowa. Nastąpi bowiem wzrost potencjału produkcyjnego o wysokim poziomie nowoczesnej techniki. Na ten wzrost wyposażenia czy uzbrojenia pracy wydaliśmy już setki miliardów złotych. Zwiększyła się już wydajność maszyn i innych urządzeń. Zmniejszać się będzie intensywność bezpośrednia, wymagająca wysiłku fizycznego człowieka pracy. Coraz większego znaczenia nabiorą kwalifikacje, organizacja pracy i wykorzystanie nowej techniki, jak też towarzysząca im dyscyplina człowieka — fachowca, mistrza — i wreszcie nastąpi dobre spożytkowanie czasu fachowca i czasu pracy maszyn i urządzeń w pełni nowoczesnych.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#ZygmuntFilipowicz">Dalszym etapem będzie szersze wkroczenie na rynki światowe, a w szczególności na rynki krajów Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Rozwój społeczno-gospodarczy Polski, jego wielkość i dynamika uzależnione są w poważnym stopniu od tempa wymiany ekonomicznej z zagranicą. Korzyści z międzynarodowego podziału pracy oddziałują bardzo poważnie na wzrost dochodu narodowego; poważnie wpływają na intensyfikację procesów produkcyjnych. Przez konkurencję cen i konkurencję jakości produktów na rynkach światowych — działamy na rzecz osiągnięcia najwyższego poziomu technicznego naszych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#ZygmuntFilipowicz">Na tym tle występuje i stale ulega korzystnym zmianom struktura naszego eksportu i importu. Oto ilustracje dotyczące maszyn i urządzeń:</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#ZygmuntFilipowicz">Eksport w 1955 r. wynosił 13,1%; import w 1955 r. — 30,9%, a więc znacznie więcej niż dwukrotny rozwój produkcji maszyn i urządzeń. W roku 1973 sytuacja się zmienia — eksport maszyn i urządzeń wynosił 38,8%, a import — 41,1%.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#ZygmuntFilipowicz">Import w skali 41,1% w roku 1973 wyznaczał niezbędną modernizację wyposażenia pracy specjalisty.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#ZygmuntFilipowicz">Tym wielkim zadaniom podstawowym towarzyszyć muszą:</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#ZygmuntFilipowicz">— Polityka żywnościowa PRL i wynikające z niej zadania dalszej poprawy wyżywienia i rozwoju gospodarki żywnościowej. Stanowi to czynnik zasadniczy — jeden z najważniejszych na okres planu lat 1976–1980 i planu perspektywicznego do roku 1990.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#ZygmuntFilipowicz">— Pogodzenie rozwoju przemysłu i rolnictwa z wymogami ochrony środowiska naturalnego.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#ZygmuntFilipowicz">— Zorganizowanie pełnego asortymentu nowoczesnych usług na rzecz ludności i na rzecz potrzeb wynikających z wypoczynku i dni wolnych od pracy obowiązkowej.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Rok 1976 i związany z nim plan rozwoju społeczno-ekonomicznego otwiera pięciolatkę, która wyróżnia się kilku szczególnie istotnymi, podstawowymi dla naszego kraju problemami. Na ich czoło wysuwa się realizowana już, zgodnie z uchwałami VI Zjazdu, zasada szczególnego akcentowania celów socjalnych przy wykonywaniu zadań pięciolatki. Dzięki temu — zadania w dziedzinie poprawy warunków życia ludności zostały w ubiegłej pięciolatce na wszystkich odcinkach nie tylko wykonane, ale nawet poważnie przekroczone. Te same zasady realizacji zadań i priorytetu celów społecznych znalazły swój wyraz w Wytycznych KC na VII Zjazd PZPR, jak też w projekcie planu na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#ZygmuntFilipowicz">Należy stwierdzić, że właśnie takie założenia prezentują nie tylko linię generalną rozwoju kraju, ale również zaspokojenie potrzeb społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#ZygmuntFilipowicz">Węzłowym problemem, stanowiącym treść planu na lata 1976–1980 i planu na rok 1976 jest utrzymanie wysokiej dynamiki rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-38.19" who="#ZygmuntFilipowicz">Zdajemy sobie bowiem w pełni sprawę, że konieczne będzie rozwiązywanie naszych wielkich, a równocześnie trudnych problemów społecznych, jak zdobywanie coraz większego zasobu środków niezbędnych dla zaspokojenia stale rosnących potrzeb społecznych. Rozwiązanie tych kwestii możliwe jest jedynie w warunkach wysokiego, nowocześnie rozumianego rozwoju gospodarczego. Jest to właściwy i oczywisty — choć wysoce trudny w realizacji — sposób, dający możliwość wyjścia naprzeciw aspiracjom ludzi pracy na drodze do rozwiniętych form społeczeństwa socjalistycznego. Z tych przeto racji uznajemy plan roku 1976 jako ważny środek kojarzenia wielkiego wysiłku i wysokiej dynamiki rozwoju, przy przyspieszonej realizacji celów społecznych. Cele te zresztą wynikają ze zrealizowanej już koncepcji ujętej w planie lat 1971–1975, wytyczającej drogi rozwojowe naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-38.20" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Plan na rok 1976 — trzeba to wyraźnie podkreślić — realizowany będzie w warunkach trudniejszych, z uwagi na szczególną sytuację rynkową szeregu krajów, jak też z racji na niedomogi naszego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-38.21" who="#ZygmuntFilipowicz">Oczywiście, nic nie przychodzi i nie przyjdzie łatwo. Musimy więc nie tylko pracować więcej i wydajniej, ale również stale podnosić jakość naszego wysiłku i efektów naszej pracy — zakreślonych planem roku 1976 i planem na lata 1976–1980. Wynika z tego, świadomie to powtarzam, że dalsza wysoka dynamika rozwoju gospodarczego musi zawierać w sobie te nowe cechy jakościowe i być nakierowana na optymalizację produkcji.</u>
          <u xml:id="u-38.22" who="#ZygmuntFilipowicz">Z nowego ujęcia planu na rok 1976 rodzą się poważne zmiany strukturalne w działaniach, które będą mogły dać pełną satysfakcję odczuciom społeczeństwa. Zbyt często bowiem jakość i rozmiary naszych dużych osiągnięć są niepotrzebnie obniżane przez usterki lub braki, wynikające czasem z nieporządnej roboty.</u>
          <u xml:id="u-38.23" who="#ZygmuntFilipowicz">Plan na rok 1976 formułuje przeto taki ogólnonarodowy program, który podkreśla solidarność współudziału ludzi pracy w jakościowo lepszej robocie. Plan ten wskazuje bardzo wyraźnie, po co i dla jakich celów nie zbędny jest ten wzmożony wysiłek całego społeczeństwa, a więc wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-38.24" who="#ZygmuntFilipowicz">Tak rozumiejąc wagę projektów planu i budżetu na rok 1976, Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego głosować będzie za przyjęciem wniosków Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-38.25" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Stowarzyszenie nasze wzięło żywy udział w dyskusji nad Wytycznymi Komitetu Centralnego na VII Zjazd PZPR, podobnie jak w roku 1971 w dyskusji nad Wytycznymi na VI Zjazd.</u>
          <u xml:id="u-38.26" who="#ZygmuntFilipowicz">Zorganizowaliśmy dyskusję w naszych 30 oddziałach wojewódzkich, jak też dwa spotkania ogólnokrajowe.</u>
          <u xml:id="u-38.27" who="#ZygmuntFilipowicz">W Warszawie odbyło się posiedzenie Rady Naczelnej Stowarzyszenia, rozumiane jako polityczne spotkanie władz, na którym zostały wygłoszone referaty: „Polityczne, społeczno-ekonomiczne i wychowawczo-moralne treści Wytycznych na VII Zjazd PZPR” oraz „Omówienie działalności społeczno-politycznej Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego”.</u>
          <u xml:id="u-38.28" who="#ZygmuntFilipowicz">Odbyło się również w Warszawie ogólnopolskie spotkanie przedstawicieli środowisk skupionych wokół wojewódzkich oddziałów Stowarzyszenia. W spotkaniu uczestniczyli również członkowie władz naczelnych Stowarzyszenia oraz redaktorzy prasy i wydawnictw Stowarzyszenia. Szczególnie licznie reprezentowane były środowiska z oddziałów w nowo powstałych województwach. Wygłoszony był referat „Miejsce i rola chrześcijan w dynamicznym rozwoju Polski”. Omawiano funkcje zarówno wewnętrzno-polityczne, jak i międzynarodowe dynamicznego rozwoju Polski. Zatrzymano się dłużej nad sprawą szerokiego poparcia i współudziału wszystkich Polaków, w tym ludzi wierzących, w urzeczywistnianiu perspektywy rozwojowej Polski; perspektywy wynikającej ze strategii zapoczątkowanej i realizowanej z powodzeniem od 1971 roku przez kierownictwo polityczne pod przewodnictwem I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka.</u>
          <u xml:id="u-38.29" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Stanowisko ludzi wierzących, skupionych wokół naszego Stowarzyszenia, sprowadzić można do kilku stwierdzeń.</u>
          <u xml:id="u-38.30" who="#ZygmuntFilipowicz">Dorobek PRL — stanowiący osiągnięcie całego zjednoczonego narodu — uzyskany został pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jego wiodące składniki prezentują dla naszego społeczeństwa:</u>
          <u xml:id="u-38.31" who="#ZygmuntFilipowicz">— oparcie naszego bezpieczeństwa i pokojowych możliwości rozwoju kraju na nowym, wartościowym i korzystnym systemie sojuszów, jak też na działaniach, które reprezentuje Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie podpisany w dniu 1. VIII. 1975 roku w Helsinkach, zwany Wielką Kartą Pokoju,</u>
          <u xml:id="u-38.32" who="#ZygmuntFilipowicz">— zdobycie poważnej pozycji gospodarczej, w wyniku zrealizowanego w latach 1971–1975 przyspieszonego rozwoju społeczno-ekonomicznego, zabezpieczającego nam poważne miejsce w grupie krajów rozwiniętych gospodarczo,</u>
          <u xml:id="u-38.33" who="#ZygmuntFilipowicz">— stworzenie warunków i atmosfery społecznej, sprzyjających współżyciu i współpracy wewnątrz naszej narodowej wspólnoty,</u>
          <u xml:id="u-38.34" who="#ZygmuntFilipowicz">— dla społeczności ludzi wierzących, szczególnie chrześcijan — dorobek wyrażający się również dobrą organizacją, działaniem i uczestnictwem we Froncie Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-38.35" who="#ZygmuntFilipowicz">A oto końcowe refleksje. Za nami lata trudne, ale dające nam prawo do dumy. Lata pracy, lata pełne głębokiej, dalekowzrocznej myśli politycznej i społecznej. Wokół stawianych zadań ogólnonarodowych skupione zostały podstawowe siły społeczne, którym Polska i jej rozwój były i są bliskie, i drogie.</u>
          <u xml:id="u-38.36" who="#ZygmuntFilipowicz">Byliśmy i jesteśmy współtwórcami dzieła, które omawiamy w dzisiejszych dniach. Mamy, wraz z całym narodem, pełne podstawy do satysfakcji, a nawet do zadowolenia z osiągniętych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-38.37" who="#ZygmuntFilipowicz">Stwierdzić i szczególnie podkreślić należy, że osiągnięty został zasadniczy, widoczny dla każdego postęp społeczny i ekonomiczny. Polska zdobyła sobie poważną polityczną pozycję w świecie. Te osiągnięcia były i są wynikiem podjętej przed laty, w obliczu śmiertelnych zmagań o prawo naszego narodu do życia, prawidłowej koncepcji politycznej. Prawidłowość tej koncepcji w pełni się potwierdziła. Wyraża się ona treścią ustroju socjalistycznego, efektami przeszło 30 lat pracy oraz powrotem i zagospodarowaniem ziem przed wiekami utraconych. Wyraża się wreszcie owocnymi działaniami na rzecz otwarcia pokojowej współpracy z Europą i całym światem.</u>
          <u xml:id="u-38.38" who="#ZygmuntFilipowicz">Otwarcie wrót przyjaźni, życzliwości i gotowości do współpracy przynosi ludziom i narodom dobrej woli możliwość pokoju. Te działania i propozycje wymagają jednak wielkiej pracy, jak też wiedzy i umiejętności politycznej. Wymagają w działaniu i prognozowaniu przyszłości wielkiej przezorności, która w realizacji wspólnoty socjalistycznej zabezpieczyła nam ponad 30 lat pokoju.</u>
          <u xml:id="u-38.39" who="#ZygmuntFilipowicz">Potwierdzenie tego stanowiska przynosi nam komunikat z odbytej w dniach 15 i 16 grudnia 1975 r. w Moskwie narady ministrów spraw zagranicznych siedmiu państw socjalistycznych: „Ministrowie spraw zagranicznych wyrazili zadowolenie, że mimo całej złożoności sytuacji i sprzeczności we współczesnym świecie, dominującą cechą jest rozwój pokojowych i przyjaznych stosunków między państwami na podstawach równouprawnienia, rozszerzenia wzajemnej korzystnej współpracy, utrwalenia procesu odprężenia. Jest to w znacznej mierze wynikiem dynamicznej i konsekwentnej polityki krajów socjalistycznych, znajdującej coraz większy oddźwięk i poparcie wszystkich postępowych i pokojowych sił na świecie”. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-38.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#AndrzejBenesz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#AndrzejBenesz">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym. Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#AndrzejBenesz">Obecnie proszę Sekretarza Posła Macieja Majkuta o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MaciejMajkut">Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu w dniu dzisiejszym odbędzie się posiedzenie Komisji Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MaciejMajkut">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek, dnia 19 grudnia br. odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o godz. 8 min. 30 w sali nr 67 — Dom Poselski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AndrzejBenesz">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. do dnia 19 grudnia, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 18 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Andrzej Werblan)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#AndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#AndrzejWerblan">Powołuję na sekretarzy posłów Stanisławę Karną i Jerzego Rachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#AndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Jerzy Rachowski.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#AndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#AndrzejWerblan">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektem uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1976 oraz projektem ustawy budżetowej na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#AndrzejWerblan">Głos ma poseł Eugeniusz Pacia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#EugeniuszPacia">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Swój głos w dzisiejszej debacie generalnej Chciałbym poświęcić niektórym problemom gospodarki rolnej, z którą wiążemy wiele nadziei na lepsze zaspokojenie potrzeb obywateli. Nie trzeba przypominać, że sprawom tym poświęcamy w tej Izbie wiele uwagi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#EugeniuszPacia">Chcę zatrzymać się przede wszystkim na tych sprawach, które — moim zdaniem — warunkują dalszy, pomyślny rozwój tego złożonego działu gospodarki narodowej. Jestem z woj. leszczyńskiego — województwa, które legitymuje się dobrymi, a w niektórych dziedzinach rolnictwa nawet bardzo dobrymi wynikami produkcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#EugeniuszPacia">Mimo pewnego regresu, jaki zaznaczył się w produkcji rolnej, wynikającego przede wszystkim z niekorzystnego układu warunków atmosferycznych dwóch ostatnich lat, dzięki dużej pomocy państwa, a także powszechnemu społeczno-produkcyjnemu zaangażowaniu załóg przedsiębiorstw państwowej gospodarki rolnej, kolektywów spółdzielczych i rolników indywidualnych uzyskaliśmy w pięciolatce, którą kończymy, poważny wzrost produkcji rolniczej. W produkcji zboża i mleka wskaźnik wzrostu wyniósł ponad 20%, a żywca — 30%. W porównaniu do średniej krajowej dostarczamy więcej z każdego hektara: zboża o 240 kg, mleka o 160 litrów i żywca o 105 kg. Chcę zaznaczyć, że warunki glebowe mamy zróżnicowane od dobrych do nawet bardzo słabych.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#EugeniuszPacia">Województwo nasze jest poważnym eksporterem bydła hodowlanego, owiec oraz zboża siewnego.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#EugeniuszPacia">Przed VII Zjazdem zameldowaliśmy kierownictwu partii i Rządu wykonanie planu skupu zbóż i ziemniaków jadalnych w ponad 100%. W skupie żywca znajdujemy się aktualnie w czołówce krajowej. Cukrownie nasze zgłosiły już wykonanie rocznych zadań produkcyjnych. Pracujemy usilnie nad trudnym zadaniem wykonania tegorocznego planu skupu mleka.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#EugeniuszPacia">Wykazujemy ciągły niepokój o pełne wykorzystanie wszystkich rezerw tkwiących jeszcze w produkcji rolniczej. Wiele bowiem gospodarstw indywidualnych i uspołecznionych nadal nie uzyskuje należytego poziomu produkcji. Część z nich osiąga niskie wyniki w hodowli tuczu, zużywając przy tym nierzadko nadmierną ilość pasz. U innych notuje się słaby wskaźnik odchowu prosiąt od maciory lub niedostateczną mleczność krów. Nie w pełni jesteśmy jeszcze zadowoleni z postępu w zakresie ochrony roślin. Notuje się tu znaczne straty. Wymownym przykładem rezerw jest niewłaściwe wykorzystanie w wielu wypadkach użytków rolnych, szczególnie łąk i pastwisk.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#EugeniuszPacia">Wiele rezerw tkwi w nieumiejętności, niedbałości lub niedostatecznej aktywności producentów i załóg pracowniczych. W sumie więc nie brakuje nam tematów do tegorocznych masowych i specjalistycznych szkoleń zimowych oraz do rozmów z aktywem społeczno-politycznym wsi. W tej pracy pomocna nam będzie bardzo atmosfera, jaka została wytworzona zapowiedzią zawartą w Wytycznych oraz w wystąpieniu programowym I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka i Premiera tow. Piotra Jaroszewicza na VII Zjeździe — mówiącą o kontynuacji i rozwijaniu dotychczasowych zasad polityki rolnej partii, prowadzonej wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. Wieś przyjęła tę zapowiedź z najwyższym uznaniem i satysfakcją.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#EugeniuszPacia">Wysoka Izbo! W narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju stawiamy przed rolnictwem w roku 1976 odpowiedzialne zadania. Zakładany jest wzrost globalnej produkcji rolnictwa o 5,9%. Wyższą jeszcze dynamikę, zwłaszcza w produkcji zwierzęcej, kreślimy sobie w naszych planach wojewódzkich. Mamy jednakże problemy, które wymagają głębszego rozważenia, m. in. w aspekcie racjonalnego gospodarowania ziemią. Realizujemy to zadanie prawidłowo, zgodnie z zasadą, że ziemia należy się tym, którzy potrafią wydobyć z niej jak najwięcej żywności. Ziemia — jak mówią — jest najsprawiedliwszą egzaminatorką. Nie wybacza ona jej użytkownikom żadnego zaniedbania, sowicie natomiast opłaca plonem, gdy się o nią zadba. W naszym województwie w najbliższych latach zagospodarować mamy 16 tys. hektarów gruntów wypadających z różnych przyczyn z produkcji. Chcielibyśmy, aby nowi ich użytkownicy dobrze je uprawiali i o nie dbali. Nowa technologia produkcji wymaga jednakże więcej nowoczesnego sprzętu, zwłaszcza ciągników, kombajnów zbożowych, urządzeń do uprawy i zbioru buraków cukrowych oraz kukurydzy, a także środków transportu rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#EugeniuszPacia">Obecnie w okresie natężonych prac potowych powstają duże napięcia w terminowym zakończeniu prac, a nierzadko zdarza się znaczna utrata lub co najmniej pogorszenie jakości zbieranych plonów.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#EugeniuszPacia">Znane są nam wszystkim wysiłki zmierzające do lepszego i szybszego zaopatrzenia wsi w sprzęt i niezbędne narzędzia oraz części zamienne. Potrzeby rosną jednak szybciej. Stąd wniosek i uwaga, aby w sposób konsekwentny i całkowity realizowane były uchwały XV Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL, dotyczące programu rozwoju produkcji maszyn dla kompleksu żywnościowego. W miarę powstawania ewentualnych możliwości najpilniejsze potrzeby w tym względzie powinny być uzupełniane racjonalnym importem zagranicznym w zamian za zwiększony drogą wzrostu produkcji eksport artykułów pochodzenia rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#EugeniuszPacia">Drugim bardzo ważnym dla naszego rolnictwa problemem jest sprawa wydatnej poprawy sytuacji w zakresie zaopatrzenia wsi i rolnictwa w wodę. Wypowiedź tow. Premiera na VII Zjeździe partii, dotycząca tego zagadnienia, spotkała się nie tylko z dobrym przyjęciem obecnych tam delegatów, ale w taki sam żywy i spontaniczny sposób zareagowali na nią nasi rolnicy. W Wielkopolsce sprawa zaopatrzenia wsi w wodę jest szczególnej wagi i miary.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#EugeniuszPacia">Nasz rejon położony jest w bardzo niekorzystnej strefie opadów atmosferycznych, a ponadto poziom zalegania płytkich wód podziemnych ulega częstym wahaniom, powodując zanikanie wody w studniach kopanych. W okresie pilnych prac notuje się nierzadkie wypadki, że bydło pojone jest raz na dwa dni. Straty ponoszone z tego tytułu są oczywiście ogromne.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#EugeniuszPacia">Przy tak dużej liczbie inwentarza, jaką mają nasze wsie, a nawet całe gminy — ponad 100 sztuk bydła na 100 ha użytków rolnych oraz ponad 350 sztuk trzody chlewnej — trudno jest mówić o dowożeniu tak dużej ilości wody z dużych odległości. Jest to więc problem pierwszoplanowy o charakterze socjalno-produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#EugeniuszPacia">W nadchodzącym planie 5-letnim przewidujemy założenie wodociągów w wielu wsiach. Jednak dodatkowo w najbliższym czasie powinno otrzymać wodę dalszych kilkadziesiąt wsi, w których odczuwa się stały jej brak powodujący m.in. spadek pogłowia zwierząt. Potrzebne, są na ten cel zarówno dodatkowe środki inwestycyjne, jak też lepsze zaopatrzenie materiałowe i niezbędny sprzęt. Podejmujemy w tym zakresie wiele własnych poczynań. Nie rozwiążą nam one jednak w całości tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#EugeniuszPacia">Kolejna kwestia — to występujące napięcia w bilansie zbożowo-paszowym. Napięcia te likwidujemy lub co najmniej pomniejszamy różnymi sposobami. Przede wszystkim przez zmianę struktury upraw na korzyść zwiększonej uprawy pszenicy, jęczmienia — oraz kukurydzy na ziarno i zielonkę, a także przestrzegając agrotechnicznych terminów sprzętu i należytą konserwację pasz gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#EugeniuszPacia">Wyłania się jednak potrzeba szybkiego rozwoju suszarnictwa, zwłaszcza na zapleczu większych obszarów łąk i pastwisk. W ten sposób można by całkowicie uniezależnić się od kaprysów pogody, zebrać cały plon siana i zielonek bez strat, które w trudnych latach przekraczają nawet 50%. Są to jak widać duże rezerwy, dzięki którym można zabezpieczyć bazę paszową dla kilku tysięcy dodatkowych sztuk bydła.</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#EugeniuszPacia">Wysoki Sejmie! W mijającym pięcioleciu, poważne sumy środków przeznaczone zostały na rozwój poszczególnych branż przemysłu rolnego. Rola tego przemysłu w gospodarce żywnościowej stale wzrasta. Jednak mimo podjęcia ważnych decyzji inwestycyjnych — zmierzających do nadrobienia w tym zakresie wielu opóźnień w dziedzinie bazy skupowej, przetwórczej, transportu i przechowalnictwa istnieją nadal pilne i nie zaspokojone w tym zakresie potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-43.17" who="#EugeniuszPacia">Szczególnie dotkliwie odczuwamy w województwie brak magazynów o odpowiedniej pojemności, której wskaźnik pokrycia potrzeb w stosunku do skupu zbóż wynosi zaledwie 40%. W związku z tym, jak też na skutek słabego wyposażenia technicznego, każdego roku w okresie skupu występują ogromne trudności z magazynowaniem, a ponadto zbyt dużo czasu tracą producenci rolni czekając przed punktami skupu zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych.</u>
          <u xml:id="u-43.18" who="#EugeniuszPacia">Trudną sytuację odczuwamy także w przemyśle mięsnym, gdzie zdolności ubojowe nie pokrywają nawet połowy potrzeb województwa. Są to przykładowo niektóre tylko sprawy, których częściowe nawet rozwiązanie zdynamizowałoby produkcję, usprawniło obsługę producentów i wyzwoliło wiele rezerw.</u>
          <u xml:id="u-43.19" who="#EugeniuszPacia">W swej pracy terenowej nie czekamy — rzecz jasna — z założonymi rękami na ich rozwiązanie, lecz tak jak tylko potrafimy, w warunkach, jakie mamy, robimy wszystko, by utrzymać dotychczasowe tempo i nie osłabiać wysiłku dla podnoszenia sprawności i skuteczności gospodarowania w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-43.20" who="#EugeniuszPacia">Dyskutowane dzisiaj projekty planu i budżetu wychodzą naprzeciw procesom intensyfikacji produkcji przez uwzględnienie w maksymalnym stopniu, tak jak pozwalają na to warunki, niezbędnych środków materialnych, nakładów inwestycyjnych oraz działań społeczno-gospodarczych w polityce rolnej.</u>
          <u xml:id="u-43.21" who="#EugeniuszPacia">W obecnym układzie administracyjnym kraju łatwiej jest zbliżyć się do wszystkich problemów nurtujących wieś i rolników, głębiej je poznawać i wykorzystać dla prawidłowego kierowania rozwojem całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-43.22" who="#EugeniuszPacia">Chciałbym podkreślić, że mamy obecnie w województwie dobry klimat. Na tę dobrą atmosferę wśród obywateli wpłynęła obecność na wojewódzkiej konferencji partyjnej I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR tow. Edwarda Gierka, który wyraził uznanie pod adresem naszej wsi i wszystkich ludzi pracy. Postaramy się zgodnie z najlepszymi umiejętnościami i możliwościami tę dobrą atmosferę jak najpełniej wykorzystać dla dalszego pomyślnego rozwoju naszego regionu, a przez to i całego kraju. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję. Głos ma poseł Zdzisław Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#ZdzisławBalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Już po raz szósty podczas kolejnej debaty sejmowej nad planem i budżetem na rok następny w hierarchii spraw przedstawionych przez Rząd oraz przez posła sprawozdawcę — rynek i jego problemy zajmują miejsce szczególne. Wynika to z roli, jaką pogrudniowa polityka społeczno-gospodarcza partii i Rządu wyznaczyła rynkowi, a także z faktu, że przez jego pryzmat społeczeństwo w znacznej mierze ocenia nasze sukcesy, słabości i niedociągnięcia — Wielkość i struktura zaopatrzenia ludności w towary i usługi ma zasadnicze znaczenie dla jej warunków bytowych, poziomu cywilizacyjnego i stylu życia, decyduje o realności dochodów, wpływa na odczuwanie ich wzrostu. Aktywnie funkcjonujący rynek, tak jak to obecnie rozumiemy, i jak tego dowiodła praktyka lat ostatnich, stanowi też ważną siłę napędową gospodarki. Uruchamia liczne sprzężenia zwrotne, wpływające na wzrost wydajności pracy i nowoczesność produktów. Obok handlu zagranicznego i inwestycji, rynek rozstrzyga również o równowadze gospodarczej państwa. Sytuacja rynkowa była więc i pozostaje nadal — na tle podstawowych wskazań VII Zjazdu partii — problemem o zasadniczym znaczeniu gospodarczym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#ZdzisławBalicki">Nasze dotychczasowe dokonania w tej dziedzinie są tak ogromne, że nie wystarczy ich mierzyć tylko szybkim narastaniem ilościowym dostaw towarów. W ciągu 5 lat rozpoczął się proces, który można by nazwać jakościowym przeobrażaniem poziomu i kultury spożycia w Polsce. W strukturze spożycia żywności znacznie wzrosło spożycie artykułów o bogatej zawartości odżywczej, a także artykułów urozmaicających posiłki i ułatwiających ich przygotowanie.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#ZdzisławBalicki">Polacy ubierają się dobrze i modnie. Nastąpił zasadniczy postęp w wyposażeniu mieszkań i gospodarstwa domowego w nowoczesny sprzęt, wzrósł popyt na artykuły służące wypoczynkowi, turystyce i kulturze. Decyzją VII Zjazdu PZPR produkcję tych artykułów będziemy rozwijać, przezwyciężając napięcia związane przede wszystkim z szybkim wzrostem dochodów społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#ZdzisławBalicki">Obywatele Posłowie! Istota naszych problemów rynkowych polega głównie na tym, że silna dynamika wzrostu popytu łączy się z dużymi zmianami jego struktury w kierunku towarów wyższego rzędu. Zjawisko to musi stwarzać określone trudności i napięcia odcinkowe na rynku wszędzie tam, gdzie nacisk pieniądza jest największy, a rozwiązanie problemu wymaga dłuższego czasu i ogromnych nakładów. Przykładem tego jest mięso i jego przetwory, meble, samochody, niektóre artykuły trwałego użytku — mimo stosunkowo wysokich wzrostów ich podaży.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#ZdzisławBalicki">Stąd też jednym z podstawowych zadań na rok przyszły pozostaje wzrost produkcji rynkowej i lepsze jej dostosowanie do zmieniającej się struktury popytu. Prezentowany dziś projekt planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na rok 1976 daję pełny wyraz temu zadaniu, orientując całą ekonomikę na przyśpieszanie produkcji rynkowej i umocnienie równowagi pieniężno-rynkowej. Przewiduje się więc, że tempo wzrostu artykułów konsumpcyjnych będzie szybsze niż tempo wzrostu całej produkcji w przemyśle, zaś stopień wzrostu dostaw towarów na rynek — o 3,4 punktu wyższy niż stopień wzrostu funduszu nabywczego ludności przeznaczonego na zakup towarów, dzięki czemu wzrośnie stopień pokrycia 1 złotówki funduszu nabywczego. Cały prawie przyrost zapasów w gospodarce ma dotyczyć towarów konsumpcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#ZdzisławBalicki">Nastąpi dalsza poprawa zaopatrzenia rynku w wyroby przemysłu lekkiego oraz złagodzenie braku mebli i niektórych artykułów trwałego użytku. Na przykład dostawy samochodów osobowych wzrosną o ponad 24%, mebli — o ponad 19%, lodówek — o 10,5%, zaś automatów pralniczych — aż o 127%. W grupie artykułów żywnościowych najsilniej, bo o 24% wzrosnąć ma podaż owoców. Dostawy mięsa i jego przetworów zwiększą się o 6,5% i chociaż nie zaspokoi to wciąż rosnącego popytu, to jednak spożycie artykułów mięsnych sięgnie już wysokiego poziomu 72,5 kg na 1 mieszkańca. Równocześnie w projekcie planu zakłada się wydatne przyspieszenie rozwoju usług.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#ZdzisławBalicki">Wysoki Sejmie! Dzięki postawie ludzi pracy i coraz doskonalszym mechanizmom sterowania produkcją udawało nam się zawsze w minionych latach poprawiać zaopatrzenie rynku ponad założenia planu. Jestem przekonany, że jest to możliwe także w roku przyszłym, mimo że zadania zawarte w planie są niełatwe do wykonania.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#ZdzisławBalicki">W naszym przemyśle dóbr konsumpcyjnych zrealizowano w ostatnich latach wiele nowych inwestycji, wprowadzono wiele technik i technologii, które nie zawsze jeszcze są należycie wykorzystane, także wskutek niskiego wskaźnika zmianowości pracy. Rezerwy wzrostu poszukiwanej produkcji rynkowej tkwią również w skracaniu cykli inwestycyjnych i szybszym dochodzeniu nowo oddawanych obiektów do pełnej zdolności produkcyjnej, np. w fabrykach mebli, zakładach mleczarskich, zakładach przemysłu lekkiego, tak licznie oddawanych do użytku w latach ostatnich.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#ZdzisławBalicki">Należałoby przede wszystkim dążyć do zwiększenia dostaw przemysłowych artykułów niekonsumpcyjnych, to znaczy środków do produkcji rolnej i materiałów budowlanych na rynek wiejski. Dostawy te określają bowiem w znacznym stopniu tempo intensyfikacji produkcji rolniczej oraz stopień zaangażowania inwestycyjnego ludności. Wiejska pula rynkowa materiałów budowlanych powinna być też skuteczniej chroniona przed wykupem przeznaczonym do celów nierolniczych.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#ZdzisławBalicki">Ciągle aktualna jest sprawa lepszego, bardziej giętkiego dostosowywania asortymentu towarów do zmieniającej się i różnicującej struktury potrzeb. Dotyczy to zwłaszcza przemysłu lekkiego, gdzie nie tyle równowaga w grupach towarowych, a nawet w asortymencie, ale cechy szczegółowe wyrobów, takie jak model, rozmiar czy kolor zaczynają odgrywać rolę zasadniczą. Przy całym wielkim postępie, jaki dokonał się w tej gałęzi, szczególnie imponującym w dziewiarstwie, zdarzają się ciągle sprawy niepokojące. Bardzo słabe jest np. zaopatrzenie sklepów w jesienne i zimowe płaszcze damskie. Żenujące są niedobory papieru toaletowego albo środków opatrunkowych, takich jak wata, lignina czy bandaże elastyczne.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#ZdzisławBalicki">Analogiczne znaczenie dla poprawy sytuacji rynkowej ma doskonalenie jakości towarów. Postęp w tej dziedzinie jest znaczny, ale dość nierównomierny j pożądany tu byłby mocniejszy nacisk odpowiednich organów państwa, a także opinii publicznej. Denerwujące są zwłaszcza przypadki brakoróbstwa elementarnego, jak pękanie skóry w obuwiu czy szwów w konfekcji po krótkotrwałym użyciu, szybkie rozstrajanie się radioodbiorników i magnetofonów. Zresztą, co się tyczy przemysłu elektromaszynowego, to zrobiono w nim chyba najwięcej ze wszystkich gałęzi przemysłu na rzecz jakości i nowoczesności wyrobów. Trzeba zwłaszcza podkreślić, że większość wyrobów tego przemysłu godzi z powodzeniem nowoczesność rozwiązań z solidnością wykonania, co — jak wiadomo — nie zawsze chodzi w parze. Dlatego tym bardziej warto zasygnalizować pewne pogorszenie wysokiej do niedawna jakości samochodów osobowych fiat-125. Nie dotyczy to wprawdzie na ogół istoty tego samochodu, lecz różnego rodzaju usterek i niedoróbek, ale niepokoi, bo może świadczyć o pogorszeniu tego, co nazywamy niekiedy „czystością roboty” i stanowi ważny element kultury i organizacji pracy.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#ZdzisławBalicki">W miarę kształtowania się nowoczesnego modelu konsumpcji wzrasta wyraźnie rola usług w kształtowaniu codziennych warunków bytowania. Stają się one tak samo potrzebne jak towary i dopiero łącznie z nimi decydują o poziomie spożycia. Powinniśmy, więc szybciej niż dotąd odrabiać istniejące w tej dziedzinie zaległości i dysproporcje. Dotyczą one zarówno rozmieszczenia usług, jak i ich struktury, co szczególnie unaocznił nowy podział terytorialny kraju. Dlatego też zakładany wysoki przyrost wartości usług w roku przyszłym powinien przede wszystkim wystąpić na terenach pod tym względem zaniedbanych, o potrzebach stosunkowo gorzej zaspokajanych. Mam tu zwłaszcza na myśli motoryzację, remonty i konserwację mieszkań, potrzeby rolnictwa, telefonię i turystykę. Ambicją władz terenowych powinno być wysokie przekroczenie planu rozwoju usług oraz skuteczniejsze pokonywanie barier lokalowych, materialnych i kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#ZdzisławBalicki">W rozwiązywaniu całokształtu spraw związanych z zaopatrzeniem rynku w żywność zasadnicza rola przypada rolnictwu, chociaż niemałą i rosnącą rolę spełnia tu cały łańcuch leżący — jak mówią już nieco anachronicznie Francuzi — między widłami a widelcem. Jest to temat, który przed chwilą został omówiony, a wyraża się w wielkim programie poprawy wyżywienia narodu, uchwalonym na XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#ZdzisławBalicki">W tym miejscu chcę jedynie podkreślić, że stopień poprawy zaopatrzenia rynku w mięso i jego przetwory musi być uzależniony, wobec trudności w imporcie zbóż i pasz oraz rosnących na nie cen, głównie od wielkości rodzimej produkcji rolnictwa. Zwłaszcza w lepszych niż tegoroczne warunkach atmosferycznych produkcja ta może wydatnie przekroczyć założenia planowe, jednakże wymaga to niezwykle racjonalnej gospodarki paszami, aby utrzymać do przyszłorocznych zbiorów odpowiedni stan pogłowia zwierząt. Z tego punktu widzenia ogromne znaczenie ma praca organizatorska, jaką prowadzi się wśród rolników w okresie jesienno-zimowym, szczególnie zaś powszechne szkolenie i rozmowy indywidualne z producentami rolnymi.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#ZdzisławBalicki">Wreszcie istotnym czynnikiem usprawnienia rynku powinno być dalsze doskonalenie funkcjonowania aparatu handlowego oraz umacnianie pozycji handlu w stosunku do przemysłu. Wiemy dobrze, że w licznych miejscowościach i dzielnicach sklepy i magazyny z trudem gromadzą i sprzedają rosnącą i różnicującą się masę towarową. Powinniśmy więc zapewnić, aby zaplanowane inwestycje handlowe łącznie z towarzyszącymi budowanym osiedlom, zostały całkowicie i w terminie wykonane. Szybszy niż dotychczas powinien być postęp techniczno-organizacyjny w obrocie towarowym.</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#ZdzisławBalicki">Wysoka Izbo! Popierając w całej rozciągłości projekt uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976, jako zgodny z polityką mojej partii, ustaloną na jej VII Zjeździe, pragnę wyrazić przekonanie, że zawarte w niej zadania, dzięki aktywnemu i twórczemu poparciu klasy robotniczej i całego narodu, zostaną pomyślnie wykonane i przekroczone. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#AndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Lista mówców zgłoszonych do dyskusji została wyczerpana. Proszę obecnie o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zakończony przed tygodniem VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — kierowniczej siły naszego narodu, podsumował społeczno-gospodarczy dorobek Polski w mijającym właśnie pięcioleciu. Było to pięciolecie niezwykle pomyślne i owocne dla całego kraju i narodu, dla każdego Polaka. Osiągnęliśmy wiele, jak nigdy dotąd, we wszystkich dziedzinach życia. Odczuwalnie poprawił się byt ludzi pracy, wzrosła siła gospodarcza kraju, ranga i znaczenie Polski w świecie. Źródłem i podstawą tego „polskiego przyspieszenia” było to, że mieliśmy słuszny, prawidłowy pro gram, wytyczony na poprzednim VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Odzwierciedlał on najbardziej istotne potrzeby i aspiracje narodu, zyskał więc pełną jego aprobatę. Program ten jednocześnie wyzwolił aktywność zawodową milionów ludzi, partyjnych i bezpartyjnych.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PiotrJaroszewicz">Uznając słuszność polityki społeczno-gospodarczej, zapoczątkowanej przed pięcioma laty, VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej postanowił ją kontynuować i twórczo rozwijać także w drugiej połowie siedemdziesiątych lat. Takie jest podstawowe założenie programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju wytyczonego przez VII Zjazd partii. Obecnie Rząd pracuje nad konkretyzacją tego programu, przygotowując projekt planu na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Klasa robotnicza, rolnicy i inteligencja witali VII Zjazd partii wzmożoną pracą. W tysiącach listów i depesz, w meldunkach o wykonaniu dodatkowej produkcji, kierowanych do Komitetu Centralnego partii i do Rady Ministrów, na tysiącach spotkań sprawozdawczych z delegatami na Zjazd, ludzie pracy miast i wsi manifestują swoje gorące poparcie dla przewodniej myśli VII Zjazdu partii zawartej w haśle o dalszy dynamiczny rozwój socjalistycznego budownictwa, o wyższą jakość pracy i warunków życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PiotrJaroszewicz">Idee VII Zjazdu partii, zawarte w referacie programowym towarzysza Edwarda Gierka oraz w uchwałach Zjazdu, powinny być szeroko spopularyzowane. Z nich to powinny wynikać zadania dla każdego środowiska, zakładu, miasta i wsi, dla każdego Polaka. Stanowią one ideowo-polityczną motywację dla inicjatyw do lepszej pracy, do szybszego wyzwalania rezerw i utrwalania społeczno-politycznej atmosfery, sprzyjającej realizacji zadań nowego pięciolecia.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#PiotrJaroszewicz">Program VII Zjazdu partii jest otwarty dla stałego doskonalenia pracy i zwiększania jej efektów, dla śmiałych inicjatyw, dla poprawy efektywności gospodarowania. Umożliwia on dyrekcjom zakładów, załogom i ludziom pracy wyzwalanie rezerw, branie na siebie zwiększonej odpowiedzialności za programowanie i wykonywanie wyższych zadań. Od ich realizacji zależą dalsze korzystne zmiany w warunkach życia społeczeństwa. Wyższa jakość pracy i poprawa warunków życia narodu są bowiem pojęciami nierozerwalnymi.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#PiotrJaroszewicz">Rok 1976 jest pierwszym, a więc — jak mówiono w dyskusji — szczególnie ważnym okresem urzeczywistniania programu VII Zjazdu. Plan i budżet, które rozpatruje Wysoka Izba, konkretyzują przyszłoroczne zadania wynikające z tego programu. Świadczą one o kontynuacji wysokiego tempa rozwoju we wszystkich dziedzinach życia naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#PiotrJaroszewicz">Aby osiągnąć cele, które stawiamy w projekcie przyszłorocznego planu, trzeba przede wszystkim zapewnić wyższą jakość pracy. Jest to sprawa, której VII Zjazd partii nadał rangę najwyższą.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#PiotrJaroszewicz">Jakość pracy — jej wydajność i społeczna użyteczność decydują o warunkach życia, o sytuacji materialnej człowieka, jego pozycji w społeczeństwie, dostępie do oświaty i kultury, o stosunkach międzyludzkich, urzeczywistnianiu idei równości i sprawiedliwości. Wymienione elementy to ważne czynniki budowy, a zarazem symbole rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Im wyższa jakość pracy, tym lepsze warunki życia.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#PiotrJaroszewicz">Nie wracając już do liczb, znanych obywatelom posłom z materiałów VII Zjazdu i prac sejmowych w komisjach, i z wczorajszych wystąpień, Chciałbym stwierdzić, że plan na rok 1976 zapewnia realizację wytycznych programowych naszej partii i będzie stanowił dobre zapoczątkowanie nowego pięciolecia. Zapewnia on dalszą poprawę materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa, dynamiczny wzrost produkcji i usług, wymiany gospodarczej z zagranicą oraz kontynuację rozbudowy i unowocześniania bazy materialnej naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#PiotrJaroszewicz">Zadania nakreślone w planie są śmiałe i ambitne, a zarazem dostosowane do trudniejszych warunków wewnętrznych i zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowym warunkiem wykonania, a w sprzyjającej sytuacji przekroczenia tego planu, będzie dobra organizacja pracy na wszystkich stanowiskach, codzienna dyscyplina w realizacji zadań planowych, pełna rytmiczność ich wykonania przez cały czas, począwszy od pierwszych godzin i dni nowego 1976 roku.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Pracujemy coraz lepiej i słusznie jesteśmy z tego dumni. Ale prawdą jest także, że dobre wyniki obecnego pięciolecia stanowią niejako średnią działania dobrej pracy całego narodu. Kryją się za nią zarówno szczytowe rezultaty, jak i liczne jeszcze niedociągnięcia; najlepsza produkcja, ale też i taka, której nie chcielibyśmy kupić; pełna zaangażowania, dobra robota milionów ludzi i częste jeszcze przejawy lekceważenia obowiązków i marnotrawienia czasu i środków. I tak musimy widzieć ten problem. Faktem jest na przykład, że w wielu dziedzinach gospodarki, głównie w górnictwie, hutnictwie, transporcie, usługach i handlu, odczuwamy brak rąk do pracy. Ale faktem jest również, że w innych działach mamy przerosty zatrudnienia, które obciążają fundusz płac, a zarazem — co jest szczególnie dotkliwe — ujemnie oddziałują na całe życie społeczno-gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#PiotrJaroszewicz">Funduszem płac, który sięga już blisko 600 mld zł rocznie, nie zawsze gospodarujemy racjonalnie. A przecież zaledwie l% tego funduszu oznacza już 6 mld zł. Tymczasem w sposób nieuzasadniony wydajemy znacznie więcej niż 1% funduszu płac.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele mamy do zrobienia w dziedzinie poprawy jakości produkcji przemysłowej. Obywatele posłowie krytycznie wypowiadali się na ten temat. Jej wartość przekracza już 2 biliony zł rocznie. I znów, jeśli tylko l% tej produkcji nie znajdzie odbiorcy z powodu błędnej konstrukcji, złej jakości czy jakichś innych wad, stracimy ponad 20 mld zł. Kierownicy wielu resortów i zjednoczeń, dyrektorzy przedsiębiorstw dobrze wiedzą, że w niektórych zakładach i branżach odsetek produkcji złej jakości jest wyższy niż 1%.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#PiotrJaroszewicz">Przy obecnej skali potencjału gospodarczego Polski, przy ogromnych środkach, które przeznaczamy na rozwój kraju, ten zdawałoby się marginalny procent urasta do miary wielkiego społecznego problemu. Trzeba to dostrzegać, trzeba przeciwdziałać wszelkiemu marnotrawstwu pracy ludzkiej, surowców i materiałów. Takie właśnie zadania Rząd stawia wszystkim robotnikom i mistrzom, kierownikom i dyrektorom, rolnikom, kadrze technicznej i inteligencji, a także pracownikom sfery pozaprodukcyjnej. Podjęcia tych zadań oczekujemy także od młodzieży, której kwalifikacje zawodowe i aspiracje wysoko cenimy. Istnieją bowiem różne i wielorakie rezerwy w każdej organizacji gospodarczej, w każdym zakładzie pracy i instytucji. Wykrywanie i skuteczne zagospodarowywanie tych rezerw zależy w wielkiej mierze od zaangażowania i inicjatywy załóg pracowniczych, od metod sprawnego kierowania gospodarką i państwem.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#PiotrJaroszewicz">O problemach jakości naszej pracy musimy mówić coraz konkretniej i coraz bardziej otwarcie. W każdym przedsiębiorstwie i instytucji, na każdym stanowisku pracy, należy dokonać wszechstronnej i głębokiej analizy tego wszystkiego, co składa się na jakość pracy. Konieczne jest przeprowadzenie rozmów z kolektywami kierowniczymi i załogami. Rozmowy te każda dyrekcja, każdy resort, każde kierownictwo — powinny zacząć przede wszystkim od siebie. Niekiedy mogą to być rozmowy przykre i trudne. Nieraz trzeba będzie rzec ludziom z najbliższego otoczenia słowa gorzkiej prawdy lub gorzką prawdę samemu przyjąć do wiadomości. Ale takie właśnie rozmowy, pozbawione pobłażliwości są potrzebne, aby ujawnić i wykorzystać rezerwy. W tym działaniu nie może być tolerancji. Nie może być kumoterstwa. Trzeba umieć i chcieć patrzeć krytycznie na swoją własną pracę i krytycznie oceniać pracę innych. Nie wolno dopuszczać do samouspokojenia, od którego już tylko krok do zastoju.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#PiotrJaroszewicz">Wyższa jakość pracy to dziedzina bardzo rozległa. To wzrost wydajności pracy, poprawa gospodarowania materiałami i majątkiem produkcyjnym, rzetelne przestrzeganie norm jakościowych i reżimów technologicznych, dalsze usprawnianie procesów inwestycyjnych, lepsza efektywność handlu zagranicznego. Wyższa jakość pracy wymaga również zapewnienia większej niż dotychczas inicjatywy, pomysłowości, samodzielności i dyscypliny w realizacji planu na wszystkich szczeblach i na wszystkich obszarach gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#PiotrJaroszewicz">Dała temu wyraz również obecna debata poselska. Obywatele posłowie podkreślali konieczność wydania walki postawom i zjawiskom, które na skutek niedostatecznej jakości i złej organizacji pracy wielu jeszcze ludzi, zakładów, organizacji gospodarczych i ogniw administracji podważają zasady efektywnego gospodarowania, tworzą szczeliny, którymi uchodzą zasoby energii, rezerwy czasu i poważne środki materialne.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#PiotrJaroszewicz">Skuteczne prowadzenie walki o wysoką jakość pracy Rząd zalicza do swoich najważniejszych zadań. Pozwólcie więc, obywatele posłowie, że zwrócę się do wszystkich pracujących o wyższą jakość pracy, o większą gotowość do podejmowania nowych zadań, o ujawnianie i zwalczanie różnych słabości i niekorzystnych zjawisk, o szybsze uruchamianie rezerw.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#PiotrJaroszewicz">Głęboka mądrość narodu, wrażliwość Polaków na przejawy złej roboty, cenne doświadczenia w dynamizowaniu budownictwa socjalistycznego, poparcie klasy robotniczej i całego narodu dla słusznej polityki społeczno-gospodarczej naszej partii, utrzymujący się wysoki rytm pracy — stanowią rękojmię utrwalenia klimatu pełnego zaangażowania i rzetelnej pracy, jaki wytworzył VII Zjazd, rękojmię dobrego startu do przyszłorocznych zadań i ich pełnej, pomyślnej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#PiotrJaroszewicz">Wraz z rozpoczęciem realizacji planu 1976 roku wejdziemy w nowy etap społeczno-gospodarczej działalności. Novum tego etapu polega na zwiększonej skali zadań i środków, jakimi dysponujemy, a także na złożonych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#PiotrJaroszewicz">Do pozytywnych czynników, które określają te warunki, należą bez wątpienia: sprzyjający klimat społeczno-polityczny, dobre wyniki produkcyjne przemysłu i postęp techniczny produkcji, rosnący udział wzrostu wydajności pracy we wzroście produkcji, znaczny przyrost majątku trwałego o wysokich znamionach nowoczesności, wreszcie — poważny stan zaangażowania w inwestycjach kontynuowanych, gwarantujący w przyszłym roku duży przyrost nowych zdolności produkcyjnych i usługowych.</u>
          <u xml:id="u-47.22" who="#PiotrJaroszewicz">Z drugiej jednak strony mamy do czynienia również ze zjawiskami niekorzystnymi. Już drugi z kolei rok wyniki produkcyjne rolnictwa są gorsze niż oczekiwaliśmy. Pozostają one w dysproporcji do szybko rozwijającego się popytu i spożycia oraz potrzeb handlu zagranicznego. Usuwanie tych dysproporcji, a szczególnie skutków spadku produkcji roślinnej i tempa rozwoju hodowli obciążyło bilans naszego handlu zagranicznego kosztami ponadplanowego importu zbóż i pasz oraz następstwami zmniejszenia eksportu mięsa i jego przetworów.</u>
          <u xml:id="u-47.23" who="#PiotrJaroszewicz">Negatywną okolicznością jest również nie zawsze nadążający w stosunku do szybko rosnących dochodów pieniężnych ludności poziom produkcji towarów rynkowych, co wynika nie tylko z trudności w rolnictwie i handlu zagranicznym, ale często z nie dość aktywnej działalności producentów i nie dość sprawnej pracy aparatu handlu.</u>
          <u xml:id="u-47.24" who="#PiotrJaroszewicz">Nadal odczuwamy niekorzystne dla naszej gospodarki skutki wzrostu cen na rynkach zagranicznych oraz wpływ recesji gospodarczej w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. To, że wpływ ten nie jest nadto dotkliwy, zawdzięczamy silnym i nadal szybko rozwijanym powiązaniom naszej gospodarki ze Związkiem Radzieckim i z bratnimi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Zawarte w projektach planu i budżetu na rok 1976 założenia wykorzystują pozytywne przesłanki rozwoju i uruchamiają środki konieczne do przeciwdziałania ujemnym zjawiskom i tendencjom. Zmierzają do zapewnienia w skali przyszłego roku realizacji założeń programowych VII Zjazdu, do dalszego dynamicznego rozwoju gospodarki i wzrostu dostatku społecznego, do umacniania równowagi ekonomicznej kraju.</u>
          <u xml:id="u-47.25" who="#PiotrJaroszewicz">W projekcie planu założyliśmy wysoki wzrost produkcji przemysłowej. Ze szczególną troską będziemy kształtować plany produkcji towarów rynkowych i eksportowych, będziemy dążyć do przekraczania tych planów.</u>
          <u xml:id="u-47.26" who="#PiotrJaroszewicz">Nie uważamy natomiast za celowe przekraczanie planów produkcji tych wyrobów, które nie mają zapewnionego zbytu, zwłaszcza powodujących swoisty nacisk na powiększenie ponad plan działalności inwestycyjnej i zwiększających bez potrzeby zużycie kosztownych paliw, surowców i materiałów. Od resortów i zjednoczeń, od wielkich organizacji gospodarczych i przedsiębiorstw, od władz wojewódzkich będziemy wymagać zdecydowanego uporządkowania sytuacji w tych zakładach, które nie wykonują okresowo lub stale swych planowych, produkcyjnych zadań bądź nie utrzymują właściwych relacji ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-47.27" who="#PiotrJaroszewicz">W interesie całej gospodarki, społeczeństwa i każdej załogi leży położenie kresu powstawaniu zaległości z początkiem miesięcy i kwartałów, a następnie odrabianiu tych zaległości szturmowymi metodami, często kosztem jakości detali i wyrobów. Rozbija to bowiem organizację pracy, zwiększa koszty produkcji i pomnaża braki.</u>
          <u xml:id="u-47.28" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Odpowiedzialne zadania stają w przyszłym roku przed rolnictwem. Chodzi o wydatny wzrost produkcji roślinnej i zwierzęcej, o zwiększenie produkcji żywności. Szczególnie szybki wzrost produkcji przewiduje się w uspołecznionych gospodarstwach rolnych. Gospodarstwa te muszą również zagospodarować około 200 tys. ha nowych gruntów.</u>
          <u xml:id="u-47.29" who="#PiotrJaroszewicz">Przywiązujemy wielką wagę do coraz lepszego zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji. Rozliczamy przemysł z rytmicznych dostaw tych środków na rzecz wsi i podnoszenia ich jakości. W tym pięcioleciu dostarczyliśmy rolnictwu o 6 mln ton pasz treściwych więcej niż przewidywano w planie, o 14 tys. więcej ciągników. Sprzedaliśmy wsi o 1,2 mln ton więcej cementu niż planowano i o 250 tys. ton więcej wyrobów hutniczych. Przekraczamy również znacznie planowane dostawy towarów przemysłowych i spożywczych dla handlu wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-47.30" who="#PiotrJaroszewicz">Wykonując i przekraczając zadania w dziedzinie zaopatrzenia wsi, liczymy jednocześnie na solidność i zdyscyplinowanie rolników indywidualnych w wypełnianiu umów kontraktacyjnych. Sojusz robotniczo-chłopski oznacza bowiem stałe umacnianie więzi między przemysłem a rolnictwem, opartej na pełnej realizacji wzajemnych zobowiązań tych dwóch podstawowych działów gospodarki. Leży to w interesie zarówno miast, jak i wsi. Odpowiedzialność za upowszechnianie tej prawdy spoczywa na wojewodach, naczelnikach gmin, całej służbie rolnej.</u>
          <u xml:id="u-47.31" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnie ważnym i pilnym zadaniem jest pełne wykonanie planu skupu zbóż. Zboże dostarczone państwu powraca przecież w dużej mierze na wieś w formie sprzedawanych gospodarstwom pasz i kwalifikowanych nasion oraz produktów spożywczych. Dotychczas tylko 5 województw wykonało plan skupu zbóż.</u>
          <u xml:id="u-47.32" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy jednak, że wszyscy rolnicy indywidualni wywiążą się ze swych zobowiązań wobec państwa i wykonają dostawy zboża, zwiększą dostawy mleka i mięsa.</u>
          <u xml:id="u-47.33" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzony po 1970 roku system kontraktacji płodów rolnych, który zastąpił obowiązkowe dostawy oraz polityka cen Skupu, zapewniły rolnikom opłacalność produkcji roślinnej i hodowlanej, a także wzrost dochodów w tempie zbliżonym do tempa wzrostu płac w gospodarce uspołecznionej. System kontraktacji jest dla nich korzystny. Może być jednak utrzymany jedynie w warunkach rzetelnej realizacji umów kontraktacyjnych przez wszystkich rolników nie tylko w latach najlepszego, ale i średniego urodzaju.</u>
          <u xml:id="u-47.34" who="#PiotrJaroszewicz">Przewidziane na rok przyszły przedsięwzięcia w rolnictwie i współpracujących z nim działach gospodarki stanowią dalszy, ważny etap konsekwentnego wdrażania w życie programu poprawy wyżywienia narodu. Do pełnego wykonania tego programu partia i państwo przywiązują wielką wagę.</u>
          <u xml:id="u-47.35" who="#PiotrJaroszewicz">Doceniamy trud rolników, podobnie jak górników, hutników, metalowców, chemików i innych oddziałów klasy robotniczej. Otaczamy ich troskliwą opieką i rosnącą pomocą państwa. Ale też, tak jak od załóg przemysłowych, oczekujemy od nich wyższej jakości pracy, osiągania większej produkcji, intensywnego i racjonalnego gospodarowania na każdym skrawku ziemi, pełnego i terminowego wywiązywania się z umów kontraktacyjnych, z obowiązków obywatelskich. Jestem przekonany, że zadania te znajdą wśród rolników pełne zrozumienie.</u>
          <u xml:id="u-47.36" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rok 1976 przyniesie dalsze nasilenie starań o poprawę sytuacji w transporcie, która jest trudna, a na niektórych odcinkach hamuje rytmiczny rozwój produkcji i sprawne zaopatrzenie kraju. Będziemy konsekwentnie realizować uchwalony niedawno przez Rząd wieloletni program modernizacji i usprawniania transportu, a równocześnie dążyć do racjonalizacji przewozów i optymalnego, sprawnego wykorzystywania taboru przez wszystkich usługobiorców w interesie całej gospodarki, wszystkich jej ogniw i wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.37" who="#PiotrJaroszewicz">Wykonanie trudnych zadań przewozowych przyszłego roku zależy również w dużej mierze od dalszego wysiłku i zdyscyplinowania kolejarzy i transportowców. Dobre efekty dała w tym roku praca wojewódzkich sztabów transportowych. Rząd postanowił więc utrzymać je również w roku przyszłym. Liczymy, że sprawna działalność wojewódzkich sztabów, a nade wszystko coraz lepsza praca naszych kolejarzy i transportowców zapewni wykonanie przyszłorocznych zadań w transporcie.</u>
          <u xml:id="u-47.38" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Wysoki aktualnie poziom inwestycji kontynuowanych wraz z nakładami przewidzianymi na przyszły rok pozwoli uzyskać wzrost wartości majątku trwałego w gospodarce o około 455 mld zł, to jest o około 280 mld zł więcej niż wynosił średnioroczny przyrost tego majątku w obecnym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-47.39" who="#PiotrJaroszewicz">Utrzymamy wysokie tempo inwestowania w budownictwie mieszkaniowym i komunalnym. Będziemy dążyć do tego, by cały przemysł materiałów budowlanych i załogi budowlane przekroczyły plan budownictwa mieszkaniowego. Pamiętamy o tych wszystkich rodzinach, które niecierpliwie czekają na mieszkania. Rozumiemy ich trudną sytuację.</u>
          <u xml:id="u-47.40" who="#PiotrJaroszewicz">W przyszłym roku koncentrujemy nakłady na inwestycjach kontynuowanych oraz wzmacniamy dyscyplinę planu pod względem zakresu rzeczowego, wartości kosztorysowej oraz terminowości realizowanych zadań. Przyspieszymy oddawanie obiektów do użytku i osiąganie przez nie projektowanych zdolności produkcyjnych, aby szybciej uzyskać efekty z działalności inwestycyjnej. Ale nie zamierzamy tolerować niesolidnego wykonawstwa, podnoszącego koszty i opóźniającego terminy eksploatacji obiektów. Porządkowanie frontu inwestycyjnego obejmuje także zasadnicze zaostrzenie dyscypliny i bezwzględne eliminowanie wszelkich przejawów pozaplanowej i nielegalnej działalności inwestycyjnej. Rząd zobowiąże ministrów i wojewodów oraz aparat bankowy do rygorystycznego egzekwowania tych zasad.</u>
          <u xml:id="u-47.41" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zgodnie ze wskazaniami VII Zjazdu w przyszłym roku poważne zadania stawiamy w dziedzinie handlu i współpracy gospodarczej z zagranicą. W obrotach towarowych sprawą najważniejszą jest przyspieszenie rozwoju eksportu. Znajduje to wyraz w założonych proporcjach wzrostu produkcji i kierunkach jej rozdysponowania, wśród których najwyższą dynamiką charakteryzuje się właśnie produkcja przeznaczona na eksport.</u>
          <u xml:id="u-47.42" who="#PiotrJaroszewicz">Sprzyjające warunki dla szybkiego wzrostu eksportu tworzą rozbudowany i unowocześniony majątek produkcyjny, jak również powiązania umowne z bratnimi krajami RWPG oraz znacznie rozszerzone powiązania gospodarcze z wieloma innymi krajami świata.</u>
          <u xml:id="u-47.43" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy także racjonalizować i dyscyplinować import. Każda decyzja importowa musi być przedmiotem wnikliwej analizy, a zakupiony za granicą towar maksymalnie wykorzystany. Zarówno w eksporcie, jak i w imporcie należy dążyć do stałej poprawy efektywności.</u>
          <u xml:id="u-47.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmocnimy nadzór Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej oraz Ministra Finansów nad działalnością central handlu zagranicznego we wszystkich resortach.</u>
          <u xml:id="u-47.45" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatny wzrost eksportu oraz inicjatywa i dyscyplina w wykonywaniu zadań handlu zagranicznego powinny zapewnić niezbędny dla gospodarki import oraz umocnić równowagę płatniczą państwa.</u>
          <u xml:id="u-47.46" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W bieżącym pięcioleciu osiągnęliśmy duży postęp w racjonalizacji zatrudnienia, zwiększaniu wydajności pracy, doskonaleniu gospodarki surowcami i materiałami, w wykorzystaniu majątku produkcyjnego, tj. w dziedzinach decydujących o jakości pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.47" who="#PiotrJaroszewicz">Zmieniające się warunki realizacji zadań społeczno-gospodarczych wymagają jednak, by postęp ten był jeszcze szybszy i bardziej powszechny. Chodzi o to, aby w każdym działaniu gospodarczym postępować zgodnie z wyrażoną przez tow. Edwarda Gierka tezą, że więcej — musi dzisiaj znaczyć lepiej.</u>
          <u xml:id="u-47.48" who="#PiotrJaroszewicz">Pełna realizacja zadań w dziedzinie wzrostu wydajności pracy wymaga konsekwentnej racjonalizacji zatrudnienia w każdym zakładzie.</u>
          <u xml:id="u-47.49" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd zobowiązał przedsiębiorstwa, by w toku prac nad planami techniczno-ekonomicznymi wykorzystały i zrealizowały wnioski wypływające z ogólnokrajowego przeglądu zatrudnienia oraz przystąpiły do poszukiwania dalszych rezerw w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-47.50" who="#PiotrJaroszewicz">Już obecnie trzeba bowiem uwzględnić potrzeby nowych zakładów, których uruchomienie przewidujemy w 1976 r. Chodzi w szczególności o to, by załogi pracownicze dla tych zakładów kompletowano i przygotowywano w poszczególnych branżach, zjednoczeniach czy nawet resortach w ramach obowiązujących planów zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-47.51" who="#PiotrJaroszewicz">Zadanie racjonalizacji zatrudnienia w całej pełni odnosimy również do administracji. W roku 1975 zmniejszyliśmy administrację centralną o 500 etatów, a administrację terenową o ponad 15 tys. etatów. W różnych jej ogniwach mamy jednak nadal przerosty etatów, zjawisko dublowania się struktur organizacyjnych, krzyżowania bądź zacierania kompetencji. Śmiałe innowacje organizacyjne powinny zapewnić lepsze wykorzystanie i funkcjonowanie kadr administracji na wszystkich szczeblach.</u>
          <u xml:id="u-47.52" who="#PiotrJaroszewicz">W nadchodzącym roku musimy bardziej energicznie zwalczać nieuzasadnioną absencję oraz nadmierną fluktuację kadr. Nie można tolerować szkodliwego i demoralizującego zjawiska przechwytywania ludzi, podkupywania ich przez sprzeczne z przepisami podnoszenie stawek płac i zaniżanie wymogów kwalifikacyjnych, lekceważenie zasad prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.53" who="#PiotrJaroszewicz">Działalność zmierzającą do podnoszenia jakości i wydajności pracy będziemy wspierać kształtowaniem i doskonaleniem środków polityki gospodarczej, w tym polityki płacowej oraz zachęt materialnych. W tym celu Rząd wprowadzi w przyszłym roku, m.in. nowe zasady ściślejszego wiązania wzrostu płac ze wzrostem wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.54" who="#PiotrJaroszewicz">Określając prawidłowe rozmiary opłacania lepszej pracy i większej gospodarności, będziemy jednocześnie skuteczniej kontrolować przestrzeganie właściwych relacji między wykorzystaniem planowanego funduszu płac a realizacją zadań produkcyjnych. Leży to w interesie załóg i kierownictwa zakładów pracy, w interesie wszystkich dobrze pracujących ludzi. Trzeba także rozwijać i doskonalić system moralnego satysfakcjonowania ludzi rzetelnego trudu, kształtując równocześnie klimat społecznej dezaprobaty wobec maruderów i bumelantów.</u>
          <u xml:id="u-47.55" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka społeczno-gospodarcza i płacowa, jaką realizujemy, daję każdemu człowiekowi pracy szanse i perspektywy wzrostu zarobków, uzyskania materialnej i moralnej satysfakcji. Ale ta nadrzędna idea naszej polityki równocześnie oznacza, że ten, kto nie chce dobrze pracować — nie może liczyć na pobłażanie, na korzystanie z pełnych praw socjalnych, stanowiących wielką zdobycz naszego ustroju, a bieżącego pięciolecia w szczególności.</u>
          <u xml:id="u-47.56" who="#PiotrJaroszewicz">W naszym przyszłorocznym działaniu ważne miejsce zajmuje usprawnienie gospodarki materiałowej, produkcji i powiązań kooperacyjnych, terminowa realizacja zobowiązań wobec odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-47.57" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnej troski wymaga oszczędna gospodarka wyrobami hutniczymi, drewnem i papierem, materiałami budowlanymi i instalacyjnymi oraz wszystkimi surowcami i materiałami do produkcji, pochodzącymi z importu. Dobrą podstawę do realizacji zadań związanych ze zmniejszeniem materiałochłonności produkcji stanowią procesy modernizacyjne środków produkcji, nowe technologie, szeroko wprowadzane w wielu branżach przemysłu, a także w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-47.58" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem jest niedopuszczanie do złej produkcji. Na VII Zjeździe partii padła ciekawa wypowiedź robotnicy łódzkiej Urszuli Płażewskiej, która w prosty i słuszny sposób oceniła szkodliwość produkcji wyrobów przestarzałych, o niskiej jakości i małych walorach użytkowych i wezwała do przestrzegania zasady: „Po mnie poprawiać nie potrzeba”.</u>
          <u xml:id="u-47.59" who="#PiotrJaroszewicz">Im pełniejsza będzie odpowiedź kadry kierowniczej, inżynierów i techników, robotników i robotnic na hasło: „Produkujemy tylko to, co sami chcielibyśmy kupić, co jest przydatne w kraju i na eksport”, tym większe efekty przyniesie wysiłek produkcyjny narodu, tym skuteczniej przeciwstawimy się trudnościom w zdobywaniu deficytowych materiałów i surowców do produkcji, skutkom wzrostu ich cen na rynkach zagranicznych, tym lepiej zaspokajać będziemy rosnące zapotrzebowanie społeczeństwa na towary, usługi i mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-47.60" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wielkie dokonania bieżącego pięciolecia zawdzięczamy dobrej pracy robotników, rolników, inteligencji. Pozwólcie, Obywatele Posłowie, że złożę gorące podziękowanie wszystkim ludziom rzetelnej roboty, a jednocześnie wyrażę przekonanie, że naczelne hasło VII Zjazdu — podnoszenie jakości pracy jako podstawowego warunku polepszenia życia narodu znajdzie pełne zrozumienie i poparcie w całym naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-47.61" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-47.62" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Poprawa warunków życia społeczeństwa, która stanowi zasadniczy cel naszego rozwoju, uzależniona jest od wzrostu produkcji materialnej, od jakości i efektów pracy narodu. Zadania zawarte w omawianych dziś projektach planu i budżetu państwa na rok 1976 przewidują dalszy istotny postęp w tej dziedzinie. Wyrazi się on w zwiększeniu dochodów ludności i zapewnieniu odpowiadającego im zaopatrzenia w towary i usługi, w umocnieniu równowagi pieniężno-rynkowej, we wzroście budownictwa mieszkaniowego, rozwoju oświaty, kultury i innych dziedzin zaspokajających potrzeby społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-47.63" who="#PiotrJaroszewicz">Politykę płac, dochodów ludności, politykę rynkową, a w tym także politykę cen będziemy tak kształtować, by zapewnić przewidziany w planie wzrost realnych płac i dochodów ludności, a jednocześnie zdecydowanie umocnić stabilność rynku.</u>
          <u xml:id="u-47.64" who="#PiotrJaroszewicz">Zdajemy sobie sprawę, że wszelki brak równowagi rynkowej, choćby tylko na niektórych odcinkach, nawet przy wysokim wzroście globalnych dostaw towarów, zmniejsza w odczuciu społecznym wagę ogromnego wysiłku ludowego państwa — robotników, rolników, w dążeniu do stałej poprawy zaopatrzenia ludności.</u>
          <u xml:id="u-47.65" who="#PiotrJaroszewicz">Dlatego zgodnie z założeniami planu na 1976 r. dostawy na rynek towarów oraz podaż usług będą wyprzedzać wzrost pieniężnych przychodów ludności. Spożycie mięsa zwiększy się o dwa i pół kilograma na jednego mieszkańca. Wiemy, że nie zrównoważy to jeszcze popytu, ale na więcej nie będzie nas stać w związku ze znaną sytuacją w rolnictwie i w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-47.66" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę raz jeszcze podkreślić, że rozwiązanie problemu zaopatrzenia rynku w mięso i dalszy planowany wzrost jego spożycia widzimy w stałym powiększaniu produkcji rolniczej — Jest jednak oczywiste, że przy obecnym wysokim już spożyciu mięsa i przy nasycaniu rynku innymi produktami żywnościowymi musimy zastanowić się nad problemem struktury cen podstawowych artykułów żywnościowych, uwzględniając ogólną sytuację gospodarczą, nasze rezerwy i nasze możliwości.</u>
          <u xml:id="u-47.67" who="#PiotrJaroszewicz">Dlatego też zgodnie z Wytycznymi VII Zjazdu partii Rząd dokona dogłębnej analizy tego problemu, przeprowadzi odpowiednie konsultacje ze społeczeństwem i przedstawi w roku 1976 niezbędne propozycje i wnioski Wysokiemu Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-47.68" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie dbał o to, by ilość towarów przeznaczonych na rynek nie była uszczuplana zakupami dokonywanymi przez instytucje i przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-47.69" who="#PiotrJaroszewicz">Ilościowa i jakościowa poprawa zaopatrzenia rynku będzie jedną z dziedzin, na których Rząd i jego organy oraz cała administracja państwowa i gospodarcza skoncentrują swoją działalność.</u>
          <u xml:id="u-47.70" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Zadania planu gospodarczego znajdują finansowy wyraz w budżecie. Charakteryzuje go stabilność, wyrażająca się przede wszystkim przewagą wpływów nad wydatkami. Oszczędnie ustaliliśmy wydatki na administrację.</u>
          <u xml:id="u-47.71" who="#PiotrJaroszewicz">Po stronie wydatków zostały uwzględnione zarówno potrzeby rozwojowe gospodarki, jak i potrzeby społeczne. Przewidziano poważny wzrost wydatków na świadczenia społeczne, w tym zwłaszcza na renty i emerytury, na ochronę zdrowia, rozwój nauki i oświaty.</u>
          <u xml:id="u-47.72" who="#PiotrJaroszewicz">W celu umocnienia równowagi finansowej państwa będziemy starać się o osiągnięcie przewidzianych wpływów oraz o utrzymanie założonych rozmiarów wydatków i ich wzajemnych proporcji w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-47.73" who="#PiotrJaroszewicz">Zaostrzona zostanie dyscyplina podatkowa, stosować będziemy odpowiednie instrumenty fiskalne przeciw nadmiernemu bogaceniu się i przeciw nieuzasadnionym dochodom.</u>
          <u xml:id="u-47.74" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji planu i budżetu będziemy dążyć do osiągnięcia korzystniejszych rezultatów produkcyjnych i finansowych, do podnoszenia na jeszcze wyższy poziom efektywności gospodarowania, co pozwoli zapoczątkować tworzenie odpowiednich rezerw umożliwiających kontynuację polityki socjalnej partii i państwa, a w szczególności dalszą poprawę sytuacji materialnej ludzi niżej zarabiających, emerytów i rencistów, którym ustalono zaopatrzenie w dalszej przeszłości przy niskim naówczas poziomie płac, a także rodzin i kobiet wielodzietnych.</u>
          <u xml:id="u-47.75" who="#PiotrJaroszewicz">Jesteśmy głęboko przekonani, że polityka ta wychodzi naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu i spotka się z życzliwym przyjęciem i poparciem ze strony wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.76" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Poselska debata nad planem dobiega końca. Obywatele posłowie wyrazili w niej aprobatę dla generalnej linii polityki społeczno-gospodarczej wytyczonej przez VII Zjazd na przyszłe pięciolecie. Potwierdzili również trafność projektów planu i budżetu na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-47.77" who="#PiotrJaroszewicz">Zgłoszone przez obywateli posłów wnioski, opinie i krytyczne uwagi wnikliwie rozpatrzymy i wykorzystamy w toku sterowania realizacją zadań wynikających z narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-47.78" who="#PiotrJaroszewicz">Narodowy plan społeczno-gospodarczy stanowi podstawowy instrument sterowania procesami rozwoju socjalistycznej gospodarki. Właściwe wykorzystanie tego instrumentu, który stale i konsekwentnie umacniamy i doskonalimy, oznacza zarazem obowiązek powszechnego przestrzegania założeń planu. Jest to niezbędny warunek pomyślnej realizacji przyszłorocznych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-47.79" who="#PiotrJaroszewicz">Jeśli w swoim wystąpieniu położyłem nacisk na konieczność konsekwentnego przezwyciężania postaw i zjawisk utrudniających osiąganie rezultatów, na jakie stać dziś nasz naród i naszą gospodarkę, to uczyniłem tak dlatego, że wysokie tempo rozwoju i skala stojących przed nami zadań wymagają likwidowania wszelkich przejawów tej roboty, niegospodarności, braku dyscypliny i odpowiedzialności. Zjawiska te — choć nie są powszechne — są dokuczliwe, demoralizujące i kosztowne. Mówimy o nich otwarcie, kierując się pragnieniem, aby zmobilizować wszystkie siły Polaków do ich usuwania. Szybka likwidacja tych zjawisk oraz szerokie upowszechnienie postępu naukowo-technicznego, ekonomicznego i organizacyjnego, to jeden z ważnych czynników urzeczywistniania programowego hasła VII Zjazdu partii — ku wyższej jakości pracy i wyższej jakości życia. Mamy ku temu warunki. Tworzą je dokonania bieżącego pięciolecia, które nie przyszły nam łatwo i które wymagały przezwyciężenia wielu złożonych problemów społecznych i gospodarczych, z jakimi rozpoczynaliśmy realizację uchwał VI Zjazdu partii i dobiegającego końca obecnego planu 5-letniego. Tworzą je jasno wytyczone cele i rozległe perspektywy. Tworzy je korzystny pozjazdowy klimat.</u>
          <u xml:id="u-47.80" who="#PiotrJaroszewicz">Zadaniem kierowników życia gospodarczego od najwyższego do najniższego ogniwa — jest zapewnienie maksymalnego wykorzystania tych warunków dla dobrego wykonania zadań przyszłorocznego planu.</u>
          <u xml:id="u-47.81" who="#PiotrJaroszewicz">W niełatwym bowiem procesie powszechnej walki o wyższą jakość pracy, wzrasta rola i odpowiedzialność całej administracji, inżynierów, ekonomistów, organizatorów produkcji, całego dozoru majstrów, kierowników i dyrektorów. To przede wszystkim oni powinni zapewnić lepsze wykorzystanie środków produkcji, materiałów i surowców, usprawnić organizację każdego miejsca pracy, wprowadzać sprawnie postęp techniczny i modernizację, umacniać dyscyplinę, zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy — podnieść wagę i wartość czasu.</u>
          <u xml:id="u-47.82" who="#PiotrJaroszewicz">Wielką rolę odegrają w tej mierze rozumnie i rzetelnie opracowane zakładowe plany produkcji na cały 1976 rok, na wszystkie jego kwartały, a szczególnie na pierwsze miesiące nowego roku. Planom tym powinny towarzyszyć szczegółowe programy realizacyjne, w których przewidziane będą wszystkie konieczne do wykonania nowych zadań przedsięwzięcia organizacyjne, ekonomiczne, techniczne, zaopatrzeniowe, kadrowe i socjalne. Chodzi o rytmiczną i prawidłową realizację zadań już od pierwszych godzin nowego 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-47.83" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawy właściwego przygotowania programów pracy całej gospodarki na przełomie bieżącego i przyszłego roku — zgodnie ze wskazaniem tow. Edwarda Gierka, by nie tracić ani dnia, ani godziny — będą przedmiotem narad aktywu politycznego i gospodarczego, które w najbliższym czasie odbędą się we wszystkich województwach.</u>
          <u xml:id="u-47.84" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Wszystko co robimy podporządkowane jest nadrzędnemu celowi, jakim jest dobro naszego społeczeństwa. Dlatego też liczymy na jego aktywne poparcie i pomoc w urzeczywistnianiu naszych zamierzeń. Podejmujemy nowe ambitne zadania. Ich realizacja zapewni dalszą poprawę życia narodu, umocnienie potencjału gospodarczego kraju i postęp w dziele budownictwa rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. W tym przekonaniu proszę Wysoką Izbę o uchwalenie przedłożonych przez Rząd projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawy budżetowej na 1976 r. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.85" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#AndrzejWerblan">Zamykam dyskusję. Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 245.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na, 1976 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm jednogłośnie powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju na 1976 rok.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#AndrzejWerblan">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1976 wraz z załącznikami nr 1 i 2 zamieszczone są w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 246.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#AndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#AndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na 1976 r. wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — proszę o podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#AndrzejWerblan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#AndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#AndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#AndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm jednogłośnie uchwalił ustawę budżetową na rok 1976.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#AndrzejWerblan">Zarządzam obecnie 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 25 do godz. 10 min. 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#Marszałek">1) o opłacie skarbowej (druki nr 236 i 247),</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#Marszałek">2) o podatku wyrównawczym (druki nr 237 i 248),</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#Marszałek">3) o podatku od spadków i darowizn (druki nr 238 i 249),</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#Marszałek">4) o niektórych podatkach i opłatach terenowych (druki nr 239 i 250),</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#Marszałek">5) o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji (druki nr 240 i 251),</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#Marszałek">6) zmieniającej ustawę o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej (druki nr 243 i 252).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#TeresaMorawiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie tej Komisji, dotyczące rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#TeresaMorawiec">1) o podatku od spadków i darowizn,</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#TeresaMorawiec">2) o opłacie skarbowej,</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#TeresaMorawiec">3) o podatku wyrównawczym,</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#TeresaMorawiec">4) o niektórych podatkach i opłatach terenowych,</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#TeresaMorawiec">5) o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji oraz 6) zmieniającej ustawę o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej — Projekty tych ustaw przygotowane zostały w ramach wykonania programu porządkowania prawa, w celu dostosowania zasad opodatkowania do aktualnych warunków społecznych i ekonomicznych w naszym kraju. Przedstawię kolejno główne założenia tych projektów.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#TeresaMorawiec">Projektowana ustawa o podatku od spadków i darowizn częściowo przejmuje tematykę zawartą w obowiązującym obecnie dekrecie o podatku od nabycia praw majątkowych, który poddaje opodatkowaniu dwa rodzaje nabycia praw majątkowych, a mianowicie pod tytułem nieodpłatnym oraz pod tytułem odpłatnym.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#TeresaMorawiec">Ponieważ przy podatku od nieodpłatnego nabycia praw obowiązują odmienne zasady niż przy opodatkowaniu odpłatnego nabycia, projektuje się wyodrębnienie przepisów dotyczących nieodpłatnego nabycia i ujęcie ich w. oddzielnej, projektowanej ustawie o podatku od spadków i darowizn. Dotychczasowe określenie tego podatku, jako „podatku od nabycia praw majątkowych”, było dla ogółu podatników niezrozumiałe i mimo wieloletniego obowiązywania dekretu nie zostało przyswojone. Dlatego proponuje się zmianę nazwy tego podatku na „podatek od spadków i darowizn”.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#TeresaMorawiec">Jeżeli chodzi o stronę merytoryczną, projekt przejmuje zasady opodatkowania obowiązujące dotychczas, przy czym:</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#TeresaMorawiec">— utrzymuje skale podatkowe wprowadzone w roku 1975 na podstawie ustawy budżetowej na ten rok,</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#TeresaMorawiec">— podwyższa z 30 000 zł do 50 000 zł kwotę wolną od podatku, jeżeli nabywcami majątku w drodze spadku lub darowizny są: małżonek, zstępni, osoby przysposobione, pasierbowie, zięciowie, synowe,</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#TeresaMorawiec">— obniża o 50% podatek należny od wchodzącego do spadku domu jednorodzinnego, samodzielnego lokalu mieszkalnego lub spółdzielczego prawa do lokalu, jeżeli spadkobiercami są małżonek i zstępni, zamieszkali do dnia otwarcia spadku w tym domu lub lokalu.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#TeresaMorawiec">Ponadto projekt przewiduje opodatkowanie nabycia w drodze spadku lub darowizny budynków mieszkalnych w gospodarstwach rolnych na wsi, w wypadku gdy wartość budynku przekracza 400 tys. zł z tym, że opodatkowana będzie nadwyżka ponad tę wartość. Projekt wprowadza też warunkowe opodatkowanie nabycia niektórych składników specjalistycznych gospodarstw rolnych (obiekty służące do chowu i wylęgu drobiu lub hodowli zwierząt futerkowych, szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców oraz nadwyżki obszaru sadów ponad 3 ha). Nabycie tych składników przez małżonka i zstępnych spadkodawcy lub darczyńcy wolne będzie od podatku pod warunkiem, że nabywca będzie przez okres co najmniej 5 lat prowadził to gospodarstwo. Chodzi tu zatem o preferencje dla tych, którzy chcą pozostać w rolnictwie i rozwijać produkcję.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#TeresaMorawiec">Problematyka dotycząca opodatkowania odpłatnego nabycia praw majątkowych włączona została do projektu ustawy o opłacie skarbowej. Do tej pory opłacie skarbowej poddane zostały podania, zezwolenia, świadectwa i czynności urzędowe, a także określone w ustawie czynności cywilno-prawne oraz niektóre pisma stwierdzające takie czynności. Takie ujęcie zakresu przedmiotowego opłaty skarbowej wydaje się merytorycznie w pełni uzasadnione. Za takim włączeniem przemawia również to, że dotychczas podatek od odpłatnego nabycia praw majątkowych jest uiszczany do kwoty 500 zł znaczkami skarbowymi.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#TeresaMorawiec">W konsekwencji zakres przedmiotowy projektowanej ustawy o opłacie skarbowej w stosunku do dotychczas obowiązujących przepisów rozszerzony został na szereg czynności cywilno-prawnych dokonywanych odpłatnie. Niektóre z nich podlegają opłacie bez względu na to, ozy zostały stwierdzone w formie pisemnej, inne tylko wtedy, gdy dokonanie takiej czynności stwierdzone zostało odpowiednim dokumentem.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#TeresaMorawiec">Projektowana ustawa utrzymuje także dotychczasową zasadę opłaty skarbowej od określonych grup rzemiosła wykonywanego na podstawie potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła. Projekt, podobnie jak obowiązująca obecnie ustawa, wymienia przedmioty opłaty oraz ustala górne stawki opłat.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#TeresaMorawiec">Projektowana ustawa o podatku wyrównawczym zastępuje dotychczasową ustawę o tym podatku obowiązującą od 1957 r. Początkowo dotyczyła ona tylko osób osiągających przychody podlegające podatkowi od wynagrodzeń i podatkowi dochodowemu, a od 1969 r. również osób prowadzących niektóre wysoko rentowne działy gospodarki rolnej. Zmiana ustawy uzasadniona jest tym, że wobec znacznego wzrostu zarobków w okresie obowiązywania ustawy granica, powyżej której powstaje obowiązek podatkowy, jest za niska, a progresja skali zbyt ostra; obecnie nie uwzględnia się sytuacji rodzinnej podatnika; wysokość podatku w zbyt wielkim stopniu zależy od rodzaju i źródeł przychodów podatnika.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#TeresaMorawiec">Przedłożony projekt przewiduje w stosunku do stanu obecnego następujące zmiany.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#TeresaMorawiec">Pułap zarobków lub dochodów wolnych od opodatkowania ustala się na takim poziomie, aby podatek przy równoczesnym uwzględnieniu stanu rodzinnego nie obejmował w zasadzie robotników nawet z grup najwyżej zarabiających.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#TeresaMorawiec">Różnicuje się wysokość kwoty zarobku, powyżej której powstaje obowiązek podatkowy w zależności od stanu rodzinnego. Uwzględnienie stanu rodzinnego następować będzie przez podwyższenie kwoty wolnej od podatków o odpowiednią kwotę na małżonka oraz na każde dziecko własne, dziecko przysposobione, pasierbów i dziecko wzięte na wychowanie lub utrzymanie, jak również na rodziców i rodzeństwo podatnika pozostających na jego utrzymaniu.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#TeresaMorawiec">W części dotyczącej przychodów z działalności lub twórczości artystycznej, literackiej, publicystycznej lub naukowej, projekt utrzymuje dotychczasowe przywileje.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#TeresaMorawiec">Jeżeli chodzi o gospodarstwa rolne, to przewiduje się tylko opodatkowanie gospodarstw prowadzących wysoko rentowne działy specjalne, z których dochód przekracza kwotę wolną od podatku wyrównawczego i w których są zatrudnieni stale lub sezonowo pracownicy najemni.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#TeresaMorawiec">Proponowane rozwiązanie nie zmienia w zasadniczy sposób obecnego zasięgu podatku wyrównawczego w stosunku do rolników, stanowi raczej inne, bardziej proste rozwiązanie techniczne. Przy ustaleniu dochodów według norm, o obowiązku podatkowym i wysokości podatku decyduje powierzchnia, a nie faktyczny dochód, a więc zwiększenie dochodu przez wyższą wydajność nie zwiększy podatku, co powinno zachęcać do intensyfikowania specjalistycznej produkcji rolnej. Chcę podkreślić, że przewiduje się ulgi dla rolników zrzeszonych w zespoły oraz ulgi dla rolników indywidualnych, którzy zakontraktują swą produkcję i wywiążą się z umowy kontraktacyjnej. Rady narodowe będą mogły w sposób elastyczny modyfikować normy dochodowości, a nawet wyłączać niektóre uprawy z opodatkowania w zależności od sytuacji na danym terenie. Przedstawione propozycje w sprawie podatku wyrównawczego w rolnictwie w istocie rzeczy poprawiają warunki rozwijania produkcji specjalistycznej, przewidując zarazem bardziej sprawiedliwe opodatkowanie wysokich dochodów konsumpcyjnych. Generalne zasady funkcjonowania podatku wyrównawczego będą następujące.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#TeresaMorawiec">Jako podstawową kwotę wolną od podatku proponuje się przyjąć jednolicie dla wszystkich grup podatników kwotę 144 000 zł rocznie. Kwota ta uległaby podwyższeniu z tytułu utrzymywania małżonka o 24 000 zł oraz o 12 000 zł na pozostające na utrzymaniu podatnika dzieci własne, przysposobione, pasierbów, dzieci wzięte na wychowanie i utrzymanie oraz rodziców i rodzeństwo podatnika pozostających na jego utrzymaniu. W przedstawionym Wysokiej Izbie sprawozdaniu, Komisja proponuje wprowadzić poprawkę polegającą na podwyższeniu o 12 tys. zł kwoty wolnej od podatku również w razie utrzymywania rodziców małżonka, jeżeli nie posiadają oni własnych źródeł przychodów. Proponuje się jednakową skalę dla wszystkich grup podatników podatku wyrównawczego z progresją dostosowaną do aktualnych warunków ekonomicznych. Podatek wyrównawczy od osób, które osiągnęły przychody ze stosunku pracy w wysokości powodującej obowiązek podatkowy, będą obliczać i pobierać zakłady pracy. Osoby te, które oprócz wynagrodzeń ze stosunku pracy od jednego zakładu pracy otrzymują także wynagrodzenia od innych pracodawców lub inne przychody, obowiązane będą zgłosić obowiązek podatkowy w zakładzie pracy zobowiązanym do obliczenia i poboru podatku.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#TeresaMorawiec">Proponuje się utrzymać ulgi o charakterze inwestycyjnym, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#TeresaMorawiec">— dla osób osiągających tylko wynagrodzenie ze stosunku pracy lub inne przychody podlegające podatkowi od wynagrodzeń,</u>
          <u xml:id="u-50.26" who="#TeresaMorawiec">— utrzymać prawo odliczania od kwoty przychodów wydatków na budownictwo mieszkaniowe z podwyższeniem granicy wydatków podlegających odliczeniu z 300 tys. zł do 400 tys. zł;</u>
          <u xml:id="u-50.27" who="#TeresaMorawiec">— podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą rolniczą przyznać prawo odliczania wydatków na określone inwestycje gospodarcze do kwoty 400 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-50.28" who="#TeresaMorawiec">Podatek wyrównawczy w proponowanym ujęciu spełni rolę regulacyjną dochodów, bez ujemnego wpływu na wydajność pracy i rozwijanie produkcji w gospodarce nie uspołecznionej, rolniczej i pozarolniczej.</u>
          <u xml:id="u-50.29" who="#TeresaMorawiec">Projektowana ustawa o niektórych podatkach i opłatach terenowych dotyczy problematyki ujętej w obowiązującym od 1955 roku dekrecie o niektórych podatkach i opłatach terenowych. Na podstawie tego dekretu pobierane są obecnie: podatek od nieruchomości, podatek od lokali, podatek od posiadania psów i podatek od spożycia w nocnych lokalach rozrywkowych oraz opłaty: od środków transportowych, targowa, uzdrowiskowa i administracyjna, za czynności nie będące przedmiotem opłaty skarbowej. Podatek od posiadania psów i podatek od spożycia w nocnych lokalach rozrywkowych oraz opłaty administracyjne mają charakter fakultatywny — to znaczy mogą je wprowadzać i ustalać ich wysokość rady narodowe. Rady narodowe ustalają również wysokość opłaty targowej i opłaty uzdrowiskowej. Istotna zmiana przewidziana w ustawie dotyczy konstrukcji i zasady obliczania podatków od nieruchomości i od lokali oraz ich wysokości. Obecnie, jeżeli chodzi o budynki lub ich części zajęte przez właściciela, podstawę opodatkowania stanowi wartość czynszowa, to jest czynsz, który należałby się, gdyby budynek był wynajęty. Od tej wartości oblicza się podatek od nieruchomości wg określonych stawek. Dla uniezależnienia wysokości podatku od czynszów i uproszczenia obliczania podatku, projekt przewiduje jako podstawę opodatkowania powierzchnię budynku. W tym wypadku stawki podatku będą nie procentowe, jak dotychczas, lecz wyrażane w kwotach od każdego metra kwadratowego powierzchni. W odniesieniu do budynków wynajętych podstawę opodatkowania stanowić będzie nadal — tak jak obecnie — czynsz pobierany przez właściciela i w tym zakresie projekt nie przewiduje zmian.</u>
          <u xml:id="u-50.30" who="#TeresaMorawiec">Również nie przewiduje się zmian w opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości budynków należących do jednostek gospodarki uspołecznionej. Jeżeli chodzi o podatek od lokali, to jego zasięg jest wydatnie ograniczony, gdyż przy reformie czynszów za lokale mieszkalne zwolniono od podatku najemców lokali mieszkalnych, uprawnionych do opłacania niższego czynszu. Nie pobiera się również tego podatku od osób zajmujących lokale we własnych budynkach, gdyż objęte są one podatkiem od nieruchomości. Podatek od lokali opłacają obecnie tylko najemcy lokali użytkowych w miastach, nie będący jednostkami gospodarki uspołecznionej, a jeżeli chodzi o najemców lokali mieszkalnych — tylko najemcy nie uprawnieni do opłacania niskiego czynszu przewidzianego dla osób utrzymujących się z pracy najemnej. Projekt utrzymuje nie zmieniony zasięg działania podatku, przy czym dla usprawnienia — podobnie jak w podatku od nieruchomości od budynków zajętych przez właściciela — wprowadza stawki kwotowe od powierzchni lokalu.</u>
          <u xml:id="u-50.31" who="#TeresaMorawiec">Określenie stawek podatku od nieruchomości i podatku od lokali projekt pozostawia do uregulowania w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, z tym jednak, że określa górne granice tych stawek, przy czym zakłada się pewną podwyżkę bardzo niskiego obecnie obciążenia podatkowego nieruchomości zajętych przez ich właścicieli.</u>
          <u xml:id="u-50.32" who="#TeresaMorawiec">Dalsza zmiana w zakresie podatku od nieruchomości dotyczy opodatkowania gruntów. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, grunty podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, jeżeli nie są związane z gospodarstwem rolnym, przy czym przepis nie precyzuje bliżej innych kryteriów, które mają kwalifikować grunt do opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Projekt ustawy przewiduje, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty o powierzchni nie przekraczającej 0,5 ha, jeśli grunt taki nie stanowi podstawowego źródła utrzymania właścicieli lub nie jest zajęty pod uprawę inspektową, albo nie stanowi działki przyzagrodowej członka spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych, albo działki przydzielonej pracownikom pod uprawę przez uspołecznione zakłady pracy. Takie uregulowanie sprawy zgodne jest z przepisami Kodeksu cywilnego. Ponadto właściciele gruntów o powierzchni do 0,5 ha w olbrzymiej większości nie są rolnikami i mają inne, pozarolnicze źródła dochodów.</u>
          <u xml:id="u-50.33" who="#TeresaMorawiec">Projekt poddaje opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości budynki mieszkalne rolników położone na obszarze miast, brak jest bowiem uzasadnienia do innego traktowania tych budynków niż pozostałych budynków mieszkalnych w miastach.</u>
          <u xml:id="u-50.34" who="#TeresaMorawiec">Pozostałe podatki i opłaty terenowe objęte projektem są następujące.</u>
          <u xml:id="u-50.35" who="#TeresaMorawiec">Utrzymuje się dotychczasowy fakultatywny charakter podatku od posiadania psów. Rady narodowe stopnia podstawowego upoważnione będą do wprowadzania w drodze uchwał tego podatku i ustalania jego wysokości. Komisja proponuje poprawkę, by w razie wprowadzenia tego podatku obowiązywała ulga w wysokości co najmniej 50% ustalonej stawki z tytułu posiadania jednego psa przez inwalidów, emerytów i rencistów prowadzących samodzielne gospodarstwo domowe.</u>
          <u xml:id="u-50.36" who="#TeresaMorawiec">Utrzymuje się opłatę od środków transportowych, pobiera się ją od motorowerów, większych jednostek pływających oraz koni (z wyłączeniem koni używanych w gospodarstwach rolnych).</u>
          <u xml:id="u-50.37" who="#TeresaMorawiec">Nie podlegają opłacie samochody i motocykle, gdyż dla usprawnienia poboru od tych środków transportowych pobiera się tylko odpowiednio skalkulowane opłaty rejestracyjne. Opłacie transportowej podlegają ponadto przewozy dokonywane na obszarze kraju samochodami ciężarowymi i autobusami zarejestrowanymi za granicą.</u>
          <u xml:id="u-50.38" who="#TeresaMorawiec">Utrzymuje się opłatę targową jako powszechnie obowiązującą. Projekt upoważnia Radę Ministrów do ustalania wysokości maksymalnych stawek opłaty targowej, w granicach których rady narodowe ustalą wysokość opłaty na poszczególnych targowiskach. Jednocześnie projekt zobowiązuje rady narodowe (w razie gdy targowisko jest prowadzone przez spółdzielnie) do przyznania spółdzielni udziału w wysokości 50% wpływów, z przeznaczeniem na konserwację i remonty urządzeń targowiska.</u>
          <u xml:id="u-50.39" who="#TeresaMorawiec">Projekt zmienia nazwę „opłata uzdrowiskowa” na „opłata klimatyczna” jako bardziej odpowiadającą charakterowi tej opłaty, ponieważ jest ona pobierana nie tylko w miejscowościach uzdrowiskowych, ale w miejscowościach posiadających właściwości klimatyczne. Ponadto określa się ściślej miejscowości, w których opłata klimatyczna może być pobierana. W projekcie utrzymuje się górne granice opłaty klimatycznej w wysokości obowiązującej w 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-50.40" who="#TeresaMorawiec">Projektowana ustawa nie utrzymuje natomiast podatku od spożycia w nocnych lokalach rozrywkowych. Miał on charakter fakultatywny i w praktyce nie był wprowadzany.</u>
          <u xml:id="u-50.41" who="#TeresaMorawiec">Założeniem projektu ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji jest udoskonalenie systemu ulg stosowanych dotychczas na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 1970 r. Ulgi te miałyby przysługiwać z tytułu inwestycji w rzemiośle oraz usługach gastronomicznych i pensjonatach. W myśl dotychczasowych przepisów z ulg podatkowych nie mogły korzystać osoby podlegające podatkowi wyrównawczemu. W projekcie nowej ustawy proponuje się przyznać i tej grupie podatników prawo do ulg inwestycyjnych. Powinno to pobudzić przede wszystkim rozwój usług. Upoważnienie rad narodowych stopnia wojewódzkiego do zmiany wysokości tych ulg w granicach określonych przez Radę Ministrów — umożliwi bardziej elastyczne stosowanie ulg inwestycyjnych i realizowanie zasady preferowania najbardziej pożądanej na danym terenie działalności pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-50.42" who="#TeresaMorawiec">Realizacja projektu ustawy powinna skierować środki na inwestycje w objętych projektem działach gospodarki, a tym samym przyczynić się do wzrostu mocy produkcyjnych w dziedzinie usług dla ludności.</u>
          <u xml:id="u-50.43" who="#TeresaMorawiec">Projektowana zmiana ustawy o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej ma na celu powierzenie Radzie Ministrów sprawy ustalania wysokości odsetek za opóźnienie w zapłacie należności za dostawy, roboty i usługi wykonywane na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Wysokość tych odsetek była dotychczas ustalona w ustawie o rozliczeniach pieniężnych i wynosiła 12% w stosunku rocznym. Odsetki te stanowią jeden z istotnych instrumentów dyscypliny rozliczeń, a ich wysokość powinna pozostawać we właściwej relacji do odsetek pobieranych od kredytów bankowych udzielanych jednostkom gospodarki uspołecznionej oraz od oprocentowania ich środków pieniężnych, przechowywanych na rachunkach bankowych. Należy nadmienić, że stosownie do przepisów uchwalonego w dniu 12 czerwca 1975 r. Prawa bankowego, wysokość oprocentowania środków na rachunkach bankowych ustala Rada Ministrów, a wysokość oprocentowania kredytów — Minister Finansów. Również Kodeks cywilny nie określa bezpośrednio wysokości odsetek za opóźnienie zapłaty należności pieniężnych, lecz upoważnia Radę Ministrów do uregulowania tego zagadnienia w drodze rozporządzenia. Z tych przyczyn należy uznać za słuszne przyjęcie analogicznego rozwiązania w odniesieniu do odsetek za opóźnienie zapłaty za dostawy, roboty i usługi wykonywane na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Takie uregulowanie pozwoli Radzie Ministrów na dostosowywanie wysokości omawianych odsetek do aktualnych potrzeb społeczno-ekonomicznych w obrocie uspołecznionym, z uwzględnieniem podstawowej funkcji tych odsetek jako instrumentu polityki finansowej i dyscypliny rozliczeń.</u>
          <u xml:id="u-50.44" who="#TeresaMorawiec">Wysoki Sejmie! Uchwalenie przedstawionych projektów sześciu ustaw o charakterze finansowym stanowić będzie dalszy postęp w porządkowaniu prawa w tej dziedzinie. Unormowania te są społecznie uzasadnione. Sprzyjać one powinny m.in. rozwijaniu produkcji specjalistycznej w rolnictwie, z uwzględnieniem bardziej sprawiedliwego opodatkowania nadmiernych i społecznie nie uzasadnionych dochodów, jak również przez bardziej elastyczne stosowanie ulg inwestycyjnych — preferowaniu rozwoju najbardziej pożądanej na danym terenie działalności pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-50.45" who="#TeresaMorawiec">Przedstawione unormowania prawne przez zapewnienie stabilności opodatkowania oraz uproszczenie systemu rozliczeń powinny lepiej służyć aktualnej polityce finansowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-50.46" who="#TeresaMorawiec">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o uchwalenie przez Sejm projektów:</u>
          <u xml:id="u-50.47" who="#TeresaMorawiec">— ustawy o opłacie skarbowej, wraz z poprawkami (druki nr 236 i 247),</u>
          <u xml:id="u-50.48" who="#TeresaMorawiec">— ustawy o podatku wyrównawczym, wraz z poprawkami (druki nr 237 i 248),</u>
          <u xml:id="u-50.49" who="#TeresaMorawiec">— ustawy o podatku od spadków i darowizn, wraz z poprawkami (druki nr 238 i 249),</u>
          <u xml:id="u-50.50" who="#TeresaMorawiec">— ustawy o niektórych podatkach i opłatach terenowych, wraz z poprawkami (druki nr 239 i 250),</u>
          <u xml:id="u-50.51" who="#TeresaMorawiec">— ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji, wraz z poprawkami (druki nr 240 i 251),</u>
          <u xml:id="u-50.52" who="#TeresaMorawiec">— ustawy zmieniającej ustawę o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej — w brzmieniu przedłożenia rządowego (druki nr 243 i 252). Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-50.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o opłacie skarbowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o opłacie skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o podatku wyrównawczym wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o podatku wyrównawczym.</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o podatku od spadków i darowizn wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o podatku od spadków i darowizn.</u>
          <u xml:id="u-51.19" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o niektórych podatkach i opłatach terenowych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.20" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.21" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.22" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.23" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o niektórych podatkach i opłatach terenowych.</u>
          <u xml:id="u-51.24" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.25" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.26" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.27" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.28" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-51.29" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-51.30" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.31" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.32" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-51.33" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o rozliczeniach pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-51.34" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Spraw Socjalnych o rządowym projekcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (druki nr 234 i 244).</u>
          <u xml:id="u-51.35" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Alfred Przydatek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#AlfredPrzydatek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizacja programu dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, w którym jako jeden z głównych celów polityki naszego państwa przyjęta została zasada stałego podnoszenia poziomu bytu i życia obywateli, a w tym rozwoju świadczeń socjalnych — przyniosła w efekcie cały szereg unormowań prawnych, które wpłynęły na wyraźną i odczuwalną poprawę sytuacji materialnej ogromnej większości społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#AlfredPrzydatek">Podjęte w tym zakresie decyzje rządowe i konsekwentna realizacja uchwał VI Zjazdu i I Krajowej Konferencji Partyjnej stworzyły, na nie spotykaną dotąd skalę, trwałe przemiany w życiu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#AlfredPrzydatek">W ciągu bieżącego pięciolecia nie została pominięta żadna realna szansa rozwoju świadczeń społecznych, w rezultacie czego zadania zawarte w uchwałach partii zostały wysoko przekroczone, a lista zdobyczy socjalnych ludzi pracy jest wyjątkowo długa, znana zarówno obywatelom posłom, jak i szerokim rzeszom obywateli. Listę tę powiększa kolejny dokument rządowy — projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Z upoważnienia Komisji Pracy i Spraw Socjalnych mam zaszczyt i głęboką satysfakcję zaprezentowania go Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#AlfredPrzydatek">Projekt omawianej ustawy kończy w zasadzie proces upowszechniania ubezpieczenia społecznego zatrudnionych, ponieważ nadaje uprawnienia ubezpieczeniowe ostatniej — liczącej ponad 160 tys. osób — grupie społeczno-zawodowej, wykonującej zadania zlecone przez jednostki gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#AlfredPrzydatek">Wymaga podkreślenia fakt, że grupa społeczno-zawodowa, której dotyczy omawiany projekt ustawy, nie jest wprawdzie liczna, ma jednak duże znaczenie społeczne. Obejmuje bowiem osoby, które pracują w szeroko rozumianej dziedzinie handlu i usług, zatem ich udział w społecznym podziale pracy jest odczuwalny i potrzebny. Z ludźmi tymi stykamy się na co dzień, ich obecność i praca wpływają niejednokrotnie na nasz dzień codzienny. Są to:</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#AlfredPrzydatek">— sprzedawcy w „Ruchu”,</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#AlfredPrzydatek">— gospodarze klubów rolnika,</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#AlfredPrzydatek">— dostawcy i roznosiciele mleka,</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#AlfredPrzydatek">— sprzedawcy w mniejszych sklepach i kioskach,</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#AlfredPrzydatek">— zbieracze surowców wtórnych oraz — osoby prowadzące schroniska, campingi, stacje benzynowe, mniejsze zakłady gastronomiczne itp.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#AlfredPrzydatek">Ludzie ci pracują na rzecz gospodarki uspołecznionej, a szczególna forma stosunku prawnego, na podstawie którego świadczą swoją pracę, wynika z jej specyfiki, a zarazem z dążenia do zwiększenia zakresu i różnorodności działalności handlowej i usługowej. Z tych względów projektowana reglamentacja prawna ubezpieczenia społecznego tej grupy osób jest ze wszech miar pożądana. Projekt przedstawionej ustawy w zasadzie zrównuje uprawnienia ubezpieczeniowe tej grupy społeczno-zawodowej z uprawnieniami pracowników. Zapewnia on m.in. świadczenia lecznicze w pełnym zakresie, świadczenia z tytułu macierzyństwa, takie jak zasiłek macierzyński i połogowy, zasiłki rodzinne, chorobowe i pogrzebowe.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#AlfredPrzydatek">Projekt przewiduje również emerytury oraz renty inwalidzkie, a także odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Świadczenia te przysługiwać mają na takich samych zasadach i w takiej samej wysokości jak analogiczne świadczenia dla pracowników.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#AlfredPrzydatek">Niektóre rozwiązania projektu, odbiegające od rozwiązań przyjętych dla pracowników, uzasadnione są specyfiką pracy omawianej grupy. Różnice te polegają m.in. na tym, że zasiłek chorobowy przysługiwać ma tylko w razie choroby trwającej ponad 30 dni, że nie przewiduje się wypłacania zasiłku wyrównawczego i opiekuńczego.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#AlfredPrzydatek">Projekt ustawy zawiera jednakże upoważnienie dla Rady Ministrów do rozszerzenia zakresu świadczeń i podniesienia ich wysokości, co będzie mogło nastąpić w przyszłości, w miarę powstających możliwości finansowych ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#AlfredPrzydatek">Specyfiką pracy tej grupy społeczno-zawodowej podyktowane jest również to, że składka na ubezpieczenie, stanowiąca 18% wynagrodzenia ubezpieczonych i jedyne źródło pokrycia wydatków na świadczenia ubezpieczeniowe, będzie opłacana w części przez ubezpieczonych, w części zaś przez właściwe jednostki gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#AlfredPrzydatek">Projekt ustawy zawiera jednak upoważnienie dla Rady Ministrów, przewidujące możliwość zwalniania w części lub w całości niektórych kategorii osób z opłaty składki, obciążając tą częścią składki jednostki gospodarki uspołecznionej. Upoważnienie to stwarza tym samym możliwość preferowania niektórych rodzajów działalności w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#AlfredPrzydatek">Wysoki Sejmie! Komisja Pracy i Spraw Socjalnych na dwóch kolejnych posiedzeniach wnikliwie rozpatrzyła prezentowany projekt ustawy. Prace nad jego rozpatrzeniem prowadzono z udziałem Komisji Prac Ustawodawczych oraz przedstawicieli zainteresowanych Komisji: Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła. W toku dyskusji podkreślano jednomyślnie, że dla osób, do których adresowana jest ustawa, wprowadzenie jej w życie oznacza bądź uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej, bądź też znaczne jej rozszerzenie. Jest więc ona korzystna zarówno z punktu widzenia samych zainteresowanych, jak i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#AlfredPrzydatek">Rozwiązania merytoryczne zaprezentowane w projekcie rządowym ocenione zostały przez Komisję jako w pełni odpowiadające tym założeniom. Równocześnie, biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie grupy zawodowej objętej projektem ustawy oraz szeroki zakres przewidzianych w niej świadczeń, Komisja zwróciła szczególną uwagę na to, aby ustawa była komunikatywna i zrozumiała dla odbiorców. Kierując się tymi względami, Komisja zaproponowała szereg poprawek redakcyjnych, uściślających i doskonalących projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#AlfredPrzydatek">W imieniu Komisji Pracy i Spraw Socjalnych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt tej ustawy wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku sejmowym nr 244 Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Pracy i Spraw Socjalnych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Także nikt.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o przedłużeniu kadencji ławników ludowych i członków kolegiów do spraw wykroczeń (druki nr 233 i 235).</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Tadeusz Komsta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#TadeuszKomsta">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o przedłużeniu kadencji ławników ludowych i członków kolegiów do spraw wykroczeń. Projekt ustawy dotyczy wyboru ławników sądów powszechnych oraz wyboru członków kolegiów do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#TadeuszKomsta">Zgodnie z ustawą z dnia 2 grudnia 1960 r. o ławnikach ludowych w sądach powszechnych, ławników wybierają rady narodowe na okres 4 lat kalendarzowych, następujących po roku, w którym odbyły się wybory. Ostatnie wybory odbyły się w 1971 r. Kadencja obecnie czynnych ławników upływa zatem z dniem 31 grudnia 1975 r. z tym, że mogą być oni powoływani do udziału w posiedzeniach sądowych jeszcze przez okres 3 miesięcy od daty upływu kadencji, to jest do dnia 31 marca 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#TadeuszKomsta">Sprawa członków kolegiów do spraw wykroczeń przedstawia się nieco odmiennie. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń nie ustala jednolitego konkretnego terminu wyboru członków kolegiów do spraw wykroczeń. Stanowi jedynie, iż kadencja członków kolegiów trwa cztery lata. W związku z tym ich wybory przeprowadzane są przez poszczególne rady narodowe, w terminach wynikających z cyklu wyborczego, ukształtowanego przez termin pierwszych wyborów do określonego kolegium do spraw wykroczeń. Przeprowadzona w trzech etapach reforma terenowych organów władzy i administracji spowodowała znaczne pogłębienie rozbieżności w terminach wyborów członków kolegiów przez poszczególne rady narodowe. Skutkiem tego kadencja członków kolegiów upływa w różnych terminach.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#TadeuszKomsta">Okoliczności te wyłoniły potrzebę ujednolicenia terminu wyboru członków kolegiów do spraw wykroczeń przez wszystkie rady narodowe. Zachodzi więc potrzeba zsynchronizowania wyboru ławników sądów powszechnych z wyborem członków kolegiów. Pozwoli to na sprawniejsze przeprowadzenie akcji wyborczej oraz na znaczne zaoszczędzenie sił i środków społecznych.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#TadeuszKomsta">Przeprowadzenie w roku bieżącym jednocześnie wyborów ławników i członków kolegiów byłoby znacznie utrudnione z uwagi na zaabsorbowanie terenowych organów władzy i administracji państwowej sprawami pełnego wcielenia w życie ostatniego etapu reformy tych organów.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#TadeuszKomsta">Z tego względu projekt ustawy przewiduje z jednej strony przedłużenie kadencji ławników i członków kolegiów wybranych w 1971 r. o jeden rok, z drugiej zaś — skrócenie kadencji członków kolegiów wybranych po 1971 r. Pozwoli to na realizację zasady jednoczesnego upływu kadencji wszystkich ławników i członków kolegiów, a w konsekwencji umożliwi jednoczesne przeprowadzenie wyborów ławników sądów powszechnych oraz członków kolegiów do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#TadeuszKomsta">W bieżącej kadencji działalność ławników i członków kolegiów charakteryzował wzrost aktywności zarówno przy rozpatrywaniu spraw i ferowaniu orzeczeń, jak i przy spełnianiu ważnych zadań w zakresie zapobiegania popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz usuwania rodzących je przyczyn. Wnieśli oni również duży wkład w zapewnienie ładu i porządku w kraju, umocnienie dyscypliny społecznej i podniesienie poziomu świadomości prawnej społeczeństwa. Za ten trud, za społecznie ważki wkład pracy należy wyrazić ławnikom ludowym i członkom kolegiów słowa uznania. Ich postawa, autorytet, jaki zdobyli w swoich środowiskach oraz wysoka ocena społeczna ich wkładu pracy utwierdzają w przekonaniu, że w okresie tej kadencji pełnić będą swoje obowiązki z dotychczasową ofiarnością i zaangażowaniem.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#TadeuszKomsta">Nowo powołane kolegia w gminach i małych miasteczkach dały już dowód sprawności działania i stosowania słusznej polityki zwalczania wykroczeń. Borykają się one jeszcze niejednokrotnie z trudnościami, wynikającymi przede wszystkim z niezapewnienia tym kolegiom dostatecznej obsługi organizacyjno-prawnej oraz odpowiednich warunków lokalowych. Terenowe organy administracji państwowej wykażą niewątpliwie pełne zrozumienie tych problemów i podejmą skuteczne środki ich rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#TadeuszKomsta">W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić rządowy projekt ustawy ó przedłużeniu kadencji ławników ludowych i członków kolegiów do spraw wykroczeń, w brzmieniu zawartym w druku sejmowym nr 233 wraz z poprawką zamieszczoną w druku nr 235. W poprawce tej proponuje się zmienić tytuł projektowanej ustawy w taki sposób, aby lepiej odzwierciedlał on jej treść. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o przedłużeniu kadencji ławników ludowych i członków kolegiów do spraw wykroczeń wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych i członków kolegiów do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy wniesiony przez Komisje: Prac Ustawodawczych, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości (druk nr 253).</u>
          <u xml:id="u-55.10" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Jerzemu Bafii, który w imieniu Komisji przedstawi projekt ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JerzyBafia">Obywatelu Marszałku! Obywatelki Posłanki! Obywatele Posłowie! Zamknęliśmy niedawno 10-letni okres obowiązywania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, aktu prawnego o doniosłym znaczeniu społecznym, kodeksu, który regulując podstawowe przesłanki społeczno-prawne funkcjonowania małżeństwa i rodziny, żywo obchodzi każdego obywatela PRL. Uchwalenie w 1964 roku tego kodeksu oznaczało istotny krok naprzód w nowoczesności i postępowości polskiego systemu prawnego i ważki wkład do kultury naszego społeczeństwa — Ścisły związek sytuacji rodziny z całokształtem warunków społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz fakt, że prawidłowa realizacja funkcji rodziny ma istotny wpływ na postępy w urzeczywistnianiu socjalistycznych zasad współżycia społecznego, rozwijanie więzi międzypokoleniowej, kształtowanie postępowych obyczajów i kultury moralnej uzasadniały poselską analizę i podsumowanie doświadczeń ze stosowania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Uzasadniały także dokonanie oceny efektów polityki społecznej, które on przynosi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#JerzyBafia">Warto podkreślić, że analiza Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stała się dla licznych zespołów poselskich asumptem do szerokich rozważań i głębszego rozpoznania problemów rodziny w ogóle, jej społeczno-ekonomicznych uwarunkowań, wychowawczych i kulturowych przeobrażeń.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#JerzyBafia">Trzynaście komisji sejmowych i dziesięć wojewódzkich zespołów poselskich przeprowadziło przez okres dwóch lat wszechstronną dyskusję i sformułowało opinię dotyczącą większości problemów polskiej rodziny w mieście i na wsi. Plon tych dyskusji i rozważań jest bogaty i optymistyczny. Niezależnie bowiem od spraw, które wymagają dalszej poprawy, postęp jaki dokonał się w sytuacji materialnej i kulturalno-moralnej rodziny w Polsce Ludowej został oceniony jednoznacznie. Komisje sejmowe zapoznały się z poglądami resortów, w szczególności Ministerstwa Sprawiedliwości, miały do dyspozycji ekspertyzy naukowe przedstawione przez socjologów, pedagogów i prawników, opinie organizacji społecznych, szczególnie Ligi Kobiet, wnioski wynikające z poselskich konsultacji ze społeczeństwem oraz korzystały z wielostronnych doświadczeń Sądu Najwyższego w stosowaniu i wykładni prawa rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#JerzyBafia">Dyskusji poselskiej towarzyszyła szeroka wymiana poglądów w środkach masowego przekazu, najpełniej na łamach „Trybuny Ludu” — na temat rodziny.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#JerzyBafia">Komisje sejmowe Prac Ustawodawczych, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, które ustosunkowały się do całości prac poselskich stwierdzają, że założenia społeczno-polityczne, instytucje prawne i podstawowe przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego spełniają rolę czynnika umacniającego pozycję rodziny, utrwalają i chronią jej funkcje wewnętrzne i zewnętrzne, pobudzają rozwój oraz społeczny awans polskiej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#JerzyBafia">Podstawowe założenia kodeksu odpowiadają tendencji podnoszenia rangi i znaczenia rodziny. Zawarty w kodyfikacji model stosunków rodzinnych gwarantuje jej trwałość. Cechuje go bowiem równy status obojga małżonków zarówno w zakresie praw, jak i obowiązków, ze szczególnym przy tym uwzględnieniem interesów matki i dziecka — również pozamałżeńskiego.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#JerzyBafia">Utrwala się coraz bardziej rodzina partnerska, zabezpieczająca przy tym — jak na to wskazują dane demograficzne — dynamiczny przyrost naturalny.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#JerzyBafia">Zasady sprawowania władzy rodzicielskiej, wykonywania opieki oraz zapewnienia dziecku materialnych, fizycznych i duchowych warunków rozwoju, jak też zakres ingerencji organów państwowych w sprawy rodziny, zostały podporządkowane celowi nadrzędnemu, jakim jest wychowywanie młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#JerzyBafia">Poselskie dyskusje i opinie wysunęły jednak pewien krąg problemów społecznych, wymagających interwencji ustawodawcy. Stąd przedstawiony jest pod dzisiejsze obrady poselski projekt ustawy o nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#JerzyBafia">Inicjatywa ustawodawcza posłów nawiązuje do szeregu postulatów formułowanych w dyskusjach społecznych nad doskonaleniem prawa rodzinnego i stanowi prawny wyraz dalszej troski o dobro rodziny i interesy dzieci, przede wszystkim w trudnych sytuacjach dla więzi rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#JerzyBafia">W projekcie ustawy poszukujemy nowych, praktyczniejszych rozwiązań prawnych, łączących sprawniejsze rozstrzyganie spraw rodzinnych z niezbędną wrażliwością dla ludzkich trudności.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#JerzyBafia">Obywatelki Posłanki i Obywatele Posłowie! Przedstawię obecnie motywację podstawowych kierunków poselskiej inicjatywy ustawodawczej. Przede wszystkim pragnę zwrócić uwagę na tę grupę projektowanych przepisów, które zmierzają do wzmożenia opieki nad dzieckiem pozbawionym rodziców lub wprawdzie posiadającym rodziców, ale pozbawionych władzy rodzicielskiej, albo w sprawowaniu tej władzy ograniczonych. Już w kwestii podstaw ograniczenia władzy rodzicielskiej projekt zawiera istotną zmianę, dopuszczając ingerencję sądu opiekuńczego zawsze wówczas, gdy dobro dziecka zostaje zagrożone, choćby źródłem jego nie było wadliwe wykonywanie władzy rodzicielskiej.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#JerzyBafia">Następnie — rozszerzając i wyraźnie punktując w art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego katalog środków postawionych do dyspozycji sądu opiekuńczego — projekt stwarza warunki do elastycznego stosowania form roztaczania pieczy nad dzieckiem, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności konkretnego wypadku. Wychodząc z założenia, że opieka powinna mieć charakter maksymalnie zbliżony do opieki sprawowanej przez rodziców, proponuje się — poza opieką jednoosobową — wprowadzenie również wspólnej opieki przez dwie osoby, będące małżonkami. Ma to istotne znaczenie i odnosi się także do tak zwanych rodziców zastępczych.</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#JerzyBafia">Niedostatecznie dotąd uregulowana prawnie i wykorzystana w praktyce instytucja rodziny zastępczej uzyskuje w nowelizowanym prawie rodzinnym rangę odpowiadającą jej stwierdzonemu znaczeniu społecznemu. Przepisy nadają mianowicie decyzji o umieszczeniu w rodzinie zastępczej znaczenie ustanowienia opieki ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami, jeżeli naturalni rodzice dziecka zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub zawieszeni w jej wykonywaniu. W wypadku natomiast ograniczenia jedynie władzy rodzicielskiej, umieszczenie w rodzinie zastępczej projektuje się traktować jako wyjątkowe. Umieszczenie w takiej rodzinie wyłącza uprawnienia małżonków do sprawowania bieżącej pieczy nad dzieckiem i reprezentowania go w dochodzeniu środków utrzymania do czasu ustania przyczyn ograniczenia władzy rodzicielskiej. Wydaje się, że tego rodzaju rozwiązanie prawne, któremu towarzyszy zarazem upoważnienie Rady Ministrów do uregulowania m.in. sprawy zasad doboru rodzin zastępczych oraz pomocy udzielanej przez państwo dzieciom umieszczonym w takich rodzinach, poprawnie zabezpiecza realizację społecznych postulatów. W upoważnieniu tym, na wniosek Ministra Oświaty i Wychowania, proponuję wprowadzenie poprawki, polegającej na przeniesieniu z pkt. 1 wyrazów: „oraz postępowania w tych sprawach” na koniec zdania w tym przepisie. Nowe sformułowanie pozwoli na rozwijanie form działalności opiekuńczo-wychowawczych, potwierdzając prawnie społeczną zasadność rodzinnych domów dziecka. Organizowanie w tej formie działalności opiekuńczo-wychowawczych zostało już zapoczątkowane przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania. Utrwalenie instytucji rodzin zastępczych oraz podejmowanie nowych form działalności opiekuńczo-wychowawczych także tych, o których przed chwilą wspomniałem, pozwoli na coraz pełniejsze rozwiązywanie tego doniosłego problemu.</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#JerzyBafia">Do ważnych i społecznie pożądanych form zapobiegania sieroctwu oraz zaspokajaniu uczuć rodzinnych osób nie mogących mieć dzieci, należało i należy przysposobienie, a szczególnie ta jego forma, którą określa się mianem anonimowego. Dotyczy bowiem najczęściej niemowląt lub małych dzieci, co do których rodzice naturalni wyrazili zgodę na ich przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającej. Wiąże się z nią z jednej strony pełne wejście przysposobionego do nowej rodziny, z drugiej zaś — ustanie praw i obowiązków wobec rodziny naturalnej oraz zerwanie wszelkich kontaktów z tą rodziną.</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#JerzyBafia">Dążąc do prawnego umocnienia instytucji przysposobienia anonimowego, a pośrednio — do zwiększenia zainteresowania społecznego możliwościami, które z niego wynikają, projekt nowelizacji czyni to na kilku płaszczyznach. Przede wszystkim wyklucza możliwość ukształtowania przysposobienia anonimowego jako przysposobienia niepełnego oraz rozwiązania takiego przysposobienia. Ponadto czyni niedopuszczalne ustalenie pochodzenia dziecka przysposobionego anonimowo. Nowela zbliża równocześnie sposób rejestracji urodzenia dziecka anonimowo przysposobionego do sposobu rejestracji dziecka dokonywanej przez naturalnych rodziców. Nowela dopuszcza wreszcie prawną możliwość zmiany przysposobienia niepełnego na przysposobienie pełne.</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#JerzyBafia">W efekcie tych zmian, w sposób pełniejszy niż dotychczas zostaje zagwarantowana więź dziecka z przysposabiającą go rodziną, ochrona zaś prawa do spokojnego posiadania stanu cywilnego, którym zainteresowany jest przysposobiony i przysposabiający, ulega niezbędnemu wzmocnieniu.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#JerzyBafia">Dążąc przy tym do skoncentrowania orzecznictwa dotyczącego osób niepełnoletnich w jednym specjalistycznym organie sądowym projekt ustawy przewiduje, że w sprawach małoletnich — sądem opiekuńczym jest sąd dla nieletnich. Takie unormowanie stanowi istotny krok naprzód w kierunku powołania tzw. sądów rodzinnych, które rozstrzygałyby sprawy cywilne i karne, powstałe na tle stosunków rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-56.18" who="#JerzyBafia">Ważna społecznie i prawnie jest także ta część projektu noweli, której przepisy poświęcone są złagodzeniu konfliktów powstających w związku z postępowaniem rozwodowym. W szczególności zwraca uwagę fakt, że najczęstszym podłożem tych konfliktów jest pozostawanie rozwiedzionych małżonków we wspólnym mieszkaniu, a także i to, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym podział majątku wspólnego może nastąpić dopiero po prawomocnym orzeczeniu rozwodu.</u>
          <u xml:id="u-56.19" who="#JerzyBafia">Zmierzając do usunięcia przyczyn takich konfliktów, projekt upoważnia sądy do ustalenia już w wyroku rozwodowym sposobu korzystania z mieszkania w okresie wspólnego zamieszkiwania, a w wypadkach wyjątkowych uprawnia sąd nawet do nakazania eksmisji tego z małżonków, który swoim postępowaniem, rażąco naruszającym prawo lub zasady współżycia społecznego, uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Na zgodne żądanie obojga małżonków w sytuacjach określonych w noweli sąd może zajmowane przez nich mieszkanie podzielić lub przyznać jednemu z małżonków. Nowela zawiera przy tym doniosłą społecznie dyrektywę, nakazującą sądowi uwzględnienie w tych wypadkach przede wszystkim interesu dzieci i interesu tego małżonka, któremu sąd powierza wykonywanie obowiązków rodzicielskich, przy którym więc pozostają dzieci.</u>
          <u xml:id="u-56.20" who="#JerzyBafia">Dalej idące niż obecnie zabezpieczenie interesów dziecka w rodzinie, która ulega lub uległa rozkładowi, jest przedmiotem kilku innych projektowanych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-56.21" who="#JerzyBafia">Przede wszystkim projekt zmierza do postawienia tamy zarysowującej się w praktyce tendencji do uproszczonego rozpoznawania spraw rozwodowych małżonków posiadających małoletnie dzieci. Narusza to interes małoletnich. Brak obiektywnych ustaleń utrudnia nie tylko rozstrzygnięcie co do samego rozwodu, ale co do powierzenia opieki oraz określenia wysokości alimentów zgodnie z interesem dzieci.</u>
          <u xml:id="u-56.22" who="#JerzyBafia">Następnie chcemy, aby wzmocnieniu uległa ochrona interesów rodziny w wypadku, gdy jeden z małżonków uchyla się od partycypowania w kosztach jej utrzymania. Dotychczasowy środek ochrony budżetu rodziny przed niebezpieczeństwem roztrwonienia, szczególnie gdy np. jeden z małżonków nadużywał alkoholu — nakazanie przez sąd wypłacenia wynagrodzenia lub innych należności wprost do rąk współmałżonka — zawodzi wówczas, gdy winny tej sytuacji uchyla się od podporządkowania nakazowi, zrywając jednostronnie więź rodzinną. Projektowana w związku z tym interwencja prawna polega na uzupełnieniu art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w kierunku jednoznacznego rozciągnięcia mocy nakazu sądowego także na czas po ustaniu wspólnego pożycia małżonków.</u>
          <u xml:id="u-56.23" who="#JerzyBafia">Przewidziana w noweli możliwość zmiany bądź uchylenia takiego nakazu pozostawiona została ocenie sądu. Samo ustanie wspólnego pożycia nie będzie już zatem stanowiło jedynej i wystarczającej przesłanki uchylenia nakazu.</u>
          <u xml:id="u-56.24" who="#JerzyBafia">Ochronie interesów ekonomicznych rodziny służy również projektowane ograniczenie zakresu odpowiedzialności z majątku wspólnego za długi i innego rodzaju zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków. Z majątku tego mogły być zaspokajane również grzywny, kary porządkowe, nawiązki i koszty orzekane w postępowaniu karnym, a także odszkodowania zasądzone z tytułu czynów niedozwolonych, popełnionych przez jednego z małżonków. Praktyczna realizacja tego postanowienia wpływała niejednokrotnie niekorzystnie na stan zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny i to — co słusznie podnosiła krytyka społeczna — w sytuacji, gdy ani współmałżonek ani pozostali członkowie rodziny nie mieli wpływu na postępowanie zobowiązanego, zaciągającego pożyczki na alkohol lub naruszającego pod jego wpływem porządek prawny. W sytuacjach tych wspólność majątkowa, powołana jako nowoczesna forma prawna zinstytucjonalizowania stosunków majątkowych normalnie funkcjonującej rodziny, staje się fikcją, a i tak już skromne środki wypracowane przez jednego małżonka musiały w takich wypadkach służyć na zaspokajanie różnego rodzaju zobowiązań zaciągniętych przez niesolidnego współmałżonka oraz różnego rodzaju obciążających go należności. Potrzebie zaradzenia tak niepożądanej sytuacji wychodzi naprzeciw projekt zarówno w części dotyczącej Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak i innych aktów prawnych, których przepisy kwestii tej dotyczą.</u>
          <u xml:id="u-56.25" who="#JerzyBafia">Założenia projektu w tej kwestii ująć można w stwierdzeniu, iż utrzymując w pełni ukształtowaną przez kodeks zasadę wspólności majątkowej małżonków oraz odpowiedzialności z tego majątku za zobowiązania i inne należności związane z funkcjonowaniem małżeństwa i rodziny — chroni zarazem ten majątek w społecznie uzasadnionym interesie rodziny przed skutkami nagannego działania jednego z małżonków, w szczególności przed działaniami i skutkami sprzeciwiającymi się zasadom współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-56.26" who="#JerzyBafia">Ocena zasadności zaspokojenia długu z majątku wspólnego z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, uwzględniać będzie charakter długu albo też stopień przyczynienia się drugiego z małżonków do powstania majątku wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-56.27" who="#JerzyBafia">Na zakończenie jeszcze jedna ze zmian, zapewniająca osobom wstępującym w związek małżeński równe prawa, co do wyboru nazwiska.</u>
          <u xml:id="u-56.28" who="#JerzyBafia">Nowy przepis w art. 25 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zezwala małżonkom na noszenie nazwiska żony na tych samych zasadach, jak przewidują to przepisy dotychczasowe co do noszenia przez małżonków nazwiska męża. Projekt dopuszcza również możliwość noszenia przez męża nazwiska swojego z dodanym nazwiskiem żony, co odpowiada dotychczasowym uprawnieniom tylko żony.</u>
          <u xml:id="u-56.29" who="#JerzyBafia">Obywatelki i Obywatele Posłowie! Przedstawiłem podstawowe kierunki zmian Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przebija z nich troska o rodzinę, o młode pokolenie, o dzieci wymagające wzmożonej opieki, o ochronę trwałości rodziny, o sprawniejsze rozstrzyganie spraw opiekuńczych, alimentacyjnych, majątkowych i mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-56.30" who="#JerzyBafia">Rodzina, szczególnie w okresie kształtowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, jest i będzie podstawową komórką życia społecznego, najmniejszym organizmem ekonomicznym, wielostronnie powiązanym z systemem ogólnonarodowej gospodarki, w sposób istotny wpływającym na jego funkcjonowanie i osiągnięcia. Rośnie też rola rodziny w wychowaniu młodego pokolenia, w kształtowaniu patriotycznych i socjalistycznych postaw etyczno-moralnych, w uzbrajaniu młodzieży w wiedzę, rzetelność, wrażliwość społeczną, w zamiłowanie do porządku i gospodarności, w poczucie godności własnej i poszanowanie godności innych, a więc w te wszystkie cechy, które znamionować powinny człowieka — członka socjalistycznej społeczności — Wskazujemy przy tym na istnienie współzależności pomiędzy kształtem i funkcjonowaniem rodziny a życiem społecznym kraju i poczuciem szczęścia osobistego jednostki, rozwijaniem uczuciowych i ideowych więzi wzbogacających treść i sens życia rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-56.31" who="#JerzyBafia">Podniesienie rangi rodziny i kształtowanie szacunku dla mej, wzrost społecznej roli i pozycji kobiety matki stanowi część składową polityki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej po VI i VII Zjeździe, polityki kształtowanej z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, który m.in. stwierdzał wyraźnie, że „nie ma socjalistycznego społeczeństwa bez trwałej i mocnej duchowo rodziny” oraz, że „Państwo ludowe będzie rodzinę polską otaczać opieką, umacniać i popierać w imię najżywotniejszych interesów naszego narodu”.</u>
          <u xml:id="u-56.32" who="#JerzyBafia">Za słowami następują czyny. W ostatnich latach podjęta została aktywna polityka płac, rozwinięty został system świadczeń socjalnych, zrównano uprawnienia wszystkich pracowników do zwolnień z tytułu opieki nad dziećmi, zwiększono wymiar płatnego urlopu macierzyńskiego oraz bezpłatnego urlopu przysługującego matce wychowującej małe dzieci, zwiększono zakres uprawnień kobiet pracujących w okresie ciąży oraz wysokość zasiłków rodzinnych, rent i emerytur; ponadto utworzono fundusz alimentacyjny oraz wprowadzono dni wolne od pracy. Wszystko to są tylko przykłady, ważniejsze wyznaczniki korzystniejszych niż poprzednio warunków bytu i funkcjonowania polskiej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-56.33" who="#JerzyBafia">W toku realizacji programu budowy socjalizmu dla ludzi i przez ludzi — zgodność interesów rozwoju społeczno-gospodarczego kraju z interesami jednostkowymi staje się coraz pełniejsza i wszechstronniejsza, umacnia się jedność moralno-polityczna narodu oraz w sposób naturalny następuje sprzężenie kształtowania się socjalistycznych stosunków społecznych z ekonomicznym, moralnym i prawnym umacnianiem rodziny.</u>
          <u xml:id="u-56.34" who="#JerzyBafia">Program umacniania rodziny ma głębokie treści humanistyczne, ponieważ wyższą jakość pracy i życia osiągamy dla rodziny i przy jej twórczym udziale, ponieważ szczęście rodziny traktujemy jako wartość ogólnonarodową.</u>
          <u xml:id="u-56.35" who="#JerzyBafia">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Prac Ustawodawczych, Komisji Pracy i Spraw Socjalnych oraz Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości przedstawiam Wysokiej Izbie inicjatywę ustawodawczą posłów, ujętą w druku sejmowym nr 253 i wnoszę o uchwalenie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.</u>
          <u xml:id="u-56.36" who="#JerzyBafia">Przedstawione zmiany naszego prawa rodzinnego i opiekuńczego to przyczynek do wielkich przeobrażeń społecznych. Wnosimy je w przekonaniu, że będą dobrze służyły wypracowanej na VII Zjeździe PZPR idei umacniania rodziny.</u>
          <u xml:id="u-56.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektowanej nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy wraz z dodatkową poprawką zgłoszoną w dniu dzisiejszym — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Powołanie Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 254).</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu posła Edwarda Babicha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w porozumieniu z Klubami Poselskimi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawia Sejmowi projekt uchwały Sejmu w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#EdwardBabiuch">VI Zjazd PZPR zwrócił uwagę na dojrzewającą potrzebę nowelizacji Konstytucji naszego kraju. Ideowo-polityczne treści niezbędnych zmian zostały sformułowane w wystąpieniu sejmowym I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka w 30-lecie Polski Ludowej i znalazły potwierdzenie w toku dyskusji przedzjazdowej i obrad VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#EdwardBabiuch">W naszym socjalistycznym państwie — podobnie jak w innych bratnich krajach — Konstytucja pełni funkcję szczególną. Stanowi ona zarówno o ustroju politycznym, jak i o zasadach ustroju społeczno-ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#EdwardBabiuch">Utwierdza osiągnięte przeobrażenia socjalistyczne i zdobycze ludu pracującego, a równocześnie wskazuje na dalsze kierunki rozwoju państwa i społeczeństwa; gwarantuje prawa i normuje powinności obywatelskie.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#EdwardBabiuch">Obowiązująca od 1952 roku Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sprawdziła się w praktyce jako ustawa zasadnicza państwa budującego socjalizm. Zawarte w niej postanowienia w sposób właściwy określiły istotę klasową naszego państwa, ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy, system naczelnych i terenowych organów władzy, prawa i obowiązki obywatelskie. W tym sensie założenia Konstytucji z 1952 r. zachowują swe walory normatywne na cały historyczny okres budownictwa socjalistycznego. Dlatego też zakres zmień, które naszym zdaniem należałoby rozważyć w obecnej Konstytucji, po winien mieć charakter ograniczony. Chodzi głównie o uwzględnienie najważniejszych nowych zjawisk i procesów społecznych, które dokonały się od czasu jej uchwalenia. Jest to niezbędne dla zachowania adekwatności norm konstytucyjnych z dynamicznie rozwijającą się rzeczywistością społeczną.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#EdwardBabiuch">Szczególnie głębokie przemiany dokonały się w sferze materialnego bytu, w rozwoju sił wytwórczych i stosunków produkcji. Umocniła się socjalistyczna baza naszego społeczeństwa. Socjalistyczne zasady niepodzielnie określają charakter naszego szybko rozwijającego się przemysłu, transportu, systemu finansowego, handlu, gospodarki komunalnej. Pogłębiają się socjalistyczne przemiany na wsi, rośnie uspołeczniony sektor w rolnictwie, głębokim przeobrażeniom podlega gospodarka chłopska, i coraz ściślej powiązana z gospodarką socjalistycznego państwa.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#EdwardBabiuch">Od kilku lat pomyślnie realizujemy politykę dynamicznego rozwoju społeczno-ekonomicznego oraz stałego polepszania materialnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy. Naszą dewizę stanowi podstawowa zasada socjalizmu, wedle której dobro człowieka i jest nadrzędnym celem wszystkich poczynań społecznych.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#EdwardBabiuch">Wkraczamy w nowy etap rozwoju naszego kraju, podejmujemy budowę rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#EdwardBabiuch">W mijającym od uchwalenia obowiązującej Konstytucji ćwierćwieczu dokonały się również istotne przeobrażenia w orientacji politycznej i strukturze społecznej naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#EdwardBabiuch">Ugruntowała się w życiu politycznym przewodnia pozycja klasy robotniczej i jej partii. Trwałą cechą życia politycznego w naszym kraju jest współdziałanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz Front Jedności Narodu, zespalający wszystkich świadomych patriotów.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#EdwardBabiuch">Osiągnęliśmy — zwłaszcza w ostatnich latach — istotny postęp w umacnianiu socjalistycznego państwa, w pogłębianiu demokracji socjalistycznej. Rozwinęły się formy samorządu społecznego, zmieniona została struktura administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#EdwardBabiuch">Doskonalimy ludowe prawo, umacniamy samorządność, podnosimy ład i porządek publiczny.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#EdwardBabiuch">W procesie socjalistycznego rozwoju utrwaliły się charakterystyczne stosunki społeczno-polityczne i zrodziły nowe formy życia politycznego. Powinny one znaleźć właściwy wyraz w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#EdwardBabiuch">Możemy też dzisiaj pełniej niż było to możliwe w 1952 r. sformułować w Konstytucji postanowienia dotyczące praw i obowiązków obywateli. Prawa te realizujemy znacznie szerzej i na wyższym poziomie we wszystkich dziedzinach — w zapewnieniu pracy zgodnie z kwalifikacjami, w uprawnieniach socjalnych i opiece zdrowotnej, w dostępie do oświaty i uczestnictwie w kulturze. Coraz wyższe też musimy stawiać sobie wymagania, upowszechniać najlepsze wzory dobrej roboty, gospodarności, wysokiej społecznej dyscypliny i obywatelskiej odpowiedzialności, patriotycznej dbałości o sprawy kraju.</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#EdwardBabiuch">Konstytucyjnego potwierdzenia wymagają również zasady międzynarodowej polityki Polski Ludowej, jej przynależność do światowego systemu socjalistycznego, jej nienaruszalna braterska więź ze Związkiem Radzieckim, jej niezłomna wola kierowania się zasadami pokojowego współistnienia w stosunkach z państwami o odmiennym ustroju. Są to zasady sprawdzone w praktyce, ugruntowane w świadomości narodu, stanowiące podstawę pozycji naszego państwa w świecie.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Wymieniłem jedynie najważniejsze spośród spraw wymagających rozważenia przez Komisję Nadzwyczajną, o powołanie której wnosimy. Przedłożony obywatelom posłom projekt przewiduje wybranie do jej składu znanych działaczy naszej partii i stronnictw politycznych, przedstawicieli bezpartyjnych i ugrupowań katolickich, działaczy związków zawodowych, ruchu kobiecego i młodzieżowego, robotników i chłopów, pracowników nauki i przedstawicieli innych środowisk twórczych. Będzie to zatem komisja reprezentatywna. Kierowanie jej pracami proponujemy powierzyć członkowi Biura Politycznego KC PZPR, Przewodniczącemu Rady Państwa prof. dr. Henrykowi Jabłońskiemu.</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#EdwardBabiuch">Komisja Nadzwyczajna będzie współdziałać w realizacji swych zadań ze stałymi komisjami Sejmu i z szerokim gronem posłów. Jestem przekonany, że Komisja włączy do swych prac rzeczoznawców spośród przedstawicieli nauk społecznych, a zwłaszcza znawców prawa konstytucyjnego. Proponowana uchwała Sejmu przewiduje, że Komisja Nadzwyczajna przedstawi projekt ustawy o zmianie Konstytucji pod obrady Sejmu na posiedzeniu w lutym 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Podejmujemy prace wielkiej doniosłości. Kierunek tych prac najlepiej wyznaczają słowa I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka, wypowiedziane 21 lipca ubiegłego roku w tej sali: „Powinniśmy taki kształt nadać Konstytucji naszego państwa, by stała się ona jeszcze mocniejszą podstawą budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i pełnej realizacji zasad socjalizmu we wszystkich dziedzinach życia narodu”. Wysoka Izbo! W imieniu Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył podjąć uchwałę o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — w brzmieniu przedłożonym w druku sejmowym nr 254.</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za podjęciem uchwały w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w proponowanym składzie — zgodnie z drukiem nr 254 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm powołał jednomyślnie Komisję Nadzwyczajną dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz dokonał wyboru jej składu.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#Marszałek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Stanisławę Karną o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#StanisławaKarna">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji sejmowych:</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#StanisławaKarna">1) Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego — w sali nr 72, Dom Poselski,</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#StanisławaKarna">2) Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#Marszałek">Na tym kończymy 30 posiedzenie Sejmu PRL.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Kończymy ostatnie w 1975 roku posiedzenie Sejmu. Był to rok doniosłych wydarzeń i osiągnięć w życiu naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#Marszałek">Przed kilkoma dniami zakończył obrady VII Zjazd PZPR. Uchwalony na Zjeździe program stanowi kontynuację i twórcze rozwinięcie polityki ustalonej przed 5 laty. Polityki, która we wszystkich dziedzinach przyniosła krajowi nie spotykany dotąd rozwój, a jego obywatelom poważny wzrost poziomu życiowego. Program VII Zjazdu PZPR — kierowniczej siły państwa i narodu — spotkał się z pełnym poparciem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, z poparciem wszystkich sił społecznych skupionych we Froncie Jedności Narodu. Jest to program całego narodu, każdej Polki, każdego Polaka.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#Marszałek">Rok 1975 przyniósł dalszy postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym naszej ojczyzny. Walnie przyczyniła się do tego realizacja zobowiązań podejmowanych przez ludzi pracy dla przyspieszenia rozwoju kraju i dla uczczenia VII Zjazdu partii. W pełni został zrealizowany i na wszystkich podstawowych odcinkach wyraźnie przekroczony plan 5-letni, którego ambitne zadania zwiększone zostały z inicjatywy I Krajowej Konferencji Partyjnej.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#Marszałek">Mijający rok był rokiem dalszego wzrostu autorytetu i znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Zawdzięczamy to naszemu rozwojowi gospodarczemu, społecznemu i kulturalnemu, na który złożył się wysiłek całego narodu. Zawdzięczamy to naszej braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim i naszej przynależności do wspólnoty socjalistycznej. Wielkim zwycięstwem naszym, zwycięstwem wspólnoty socjalistycznej, zwycięstwem zwolenników pokojowego współistnienia we wszystkich krajach Europy — były uchwały Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Wszystkie wydarzenia mające wpływ na rozwój kraju i na jego pozycję w świecie znajdowały głęboki oddźwięk w pracach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#Marszałek">Wszyscy mamy w pamięci uroczyste posiedzenie Sejmu w 30 rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem i doniosłe wystąpienie I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR posła Edwarda Gierka.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#Marszałek">Przedyskutowaliśmy na posiedzeniu Sejmu oświadczenie Prezesa Rady Ministrów o wynikach Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy, dając wyraz poparcia dla wyników tej Konferencji i dla stanowiska, jakie zajęła na niej delegacja polska.</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#Marszałek">Rozpatrywaliśmy na posiedzeniach Sejmu i jego komisji wiele węzłowych dla rozwoju naszego kraju problemów społecznych i ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-61.11" who="#Marszałek">Niemało uwagi poświęciliśmy sprawom warunków życia obywateli. W 1975 r. kontynuowaliśmy prace ustawodawcze nad rozszerzeniem zakresu świadczeń socjalnych państwa, zapewniliśmy m. in. dalszą poprawę warunków życia weteranów walk wyzwoleńczych i byłych więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-61.12" who="#Marszałek">Przyjęliśmy dziś ustawę nowelizującą Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Kodeks, który umacnia prawne warunki rozwoju podstawowej komórki społecznej, jaką w naszym socjalistycznym państwie jest i pozostanie rodzina.</u>
          <u xml:id="u-61.13" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! W związku ze zbliżającym się Nowym Rokiem, chciałbym w imieniu całej Izby złożyć serdeczne życzenia dalszych sukcesów w działalności politycznej i w życiu osobistym posłowi Edwardowi Gierkowi...</u>
          <u xml:id="u-61.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-61.15" who="#Marszałek">....a równocześnie dołączyć gratulacje w związku z ponownym wybraniem towarzysza Gierka na stanowisko I Sekretarza KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-61.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-61.17" who="#Marszałek">Najlepsze życzenia składam Przewodniczącemu Rady Państwa obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu i członkom Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-61.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-61.19" who="#Marszałek">Pragnę przekazać w imieniu Sejmu najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u>
          <u xml:id="u-61.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-61.21" who="#Marszałek">W imieniu Prezydium Sejmu wyrażam wszystkim Wam, Obywatele Posłowie, podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców. Życzę Wam dalszych sukcesów w działalności społecznej i zawodowej oraz w życiu osobistym. Niech rok 1976 będzie rokiem owocnej pracy dla wszystkich, niech przyniesie dalszy postęp w rozwoju naszej Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-61.22" who="#Marszałek">Wszystkiego najlepszego.</u>
          <u xml:id="u-61.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-61.24" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-61.25" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 20)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>