text_structure.xml 189 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram V sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Z żalem stwierdzam, że w dniu 18 czerwca br. zmarł poseł Zygmunt Modzelewski...</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(wszyscy obecni wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">...członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa, członek Prezydium Polskiej Akademii Nauk, rektor Instytutu Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Zygmunt Modzelewski urodził się w Częstochowie w r. 1900 jako syn robotnika kolejowego. Już w r. 1917 wstąpił w szeregi rewolucyjnej partii proletariatu — SDKPiL i odtąd całe Jego życie to walka o zwycięstwo socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Działacz SDKPiL i KPP, organizator lewicowego ruchu spółdzielczego i związkowego, na wszystkich tych stanowiskach Zygmunt Modzelewski wykazywał ofiarność, hart i bojowość dojrzałego działacza rewolucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Rządy burżuazyjne ścigały Go nieustannie. Znały Go więzienia Częstochowy, Krakowa, Lublina, Warszawy. Po wyjściu z więzienia za każdym razem stawał znowu w szeregi walczących.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">W okresie drugiej wojny światowej Zygmunt Modzelewski jest jednym ze współorganizatorów i czołowych bojowników Związku Patriotów Polskich oraz Armii Polskiej w ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">W Polsce Ludowej Zygmunt Modzelewski piastuje początkowo szereg odpowiedzialnych stanowisk w służbie dyplomatycznej. Jako pierwszy ambasador Polski Ludowej w Moskwie bierze udział w opracowaniu historycznego paktu przyjaźni miedzy Polską a ZSRR. Od czerwca 1945 r. wiceminister, a od lutego 1947 r. Minister Spraw Zagranicznych, członek delegacji polskiej na konferencję poczdamską, wielokrotny uczestnik obrad Organizacji Narodów Zjednoczonych, przedstawiciel Polski w Radzie Bezpieczeństwa — w całej swej działalności dyplomatycznej nieugięcie bronił interesów i zdobyczy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, walczył o utrwalenie jej niepodległości i suwerenności w oparciu o nierozerwalny sojusz ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Gdy w r. 1951 zmorzony ciężką chorobą musiał ustąpić ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych, poświęcił się głównie działalności naukowej. Jako członek Polskiej Akademii Nauk i członek jej Prezydium oraz rektor Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR odegrał poważną role w coraz ściślejszym wiązaniu świata nauki polskiej z walką i pracą narodu, z naszym socjalistycznym budownictwem. Szczególną uwagę poświęcał dziejom rozwoju nauki polskiej, postępowym tradycjom narodu, którym złożył hołd w swoich wnikliwych pracach o Roku Odrodzenia i o Polakach - bojownikach Komuny Paryskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Życie i działalność Zygmunta Modzelewskiego. Jego praca ideowo-polityczna i naukowo-wychowawcza to wzór gorącego patriotyzmu i umiłowania Ojczyzny, ofiarnego i nieugiętego służenia sprawie ludu pracującego, sprawie solidarności międzynarodowej ludzi pracy, sprawie pokoju i socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Proponuje, aby Sejm uczcił pamięć Zygmunta Modzelewskiego chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Zygmunta Modzelewskiego z dniem 18 czerwca 1954 r. — wskutek śmierci.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad V sesji Sejmu:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">I. Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów w okresie między IV a V sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">II.Projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">a) o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (ustanowienie terenowych organów władzy w osiedlach i gromadach),</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">b) o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">c) o osiedlach i osiedlowych radach narodowych,</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">d) Ordynacja wyborcza do rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">III.Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między IV a V sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad V sesji został przez Sejm przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Do Prezydium Sejmu wpłynęło, wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 24 września br. o wstąpieniu ob. Władysława Olesia, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 57 w Częstochowie, na miejsce zmarłego posła Zygmunta Modzelewskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do stołu prezydialnego i o powtarzanie za mną słów ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#komentarz">(Poseł Władysław Oleś podchodzi do stołu prezydialnego.)</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#komentarz">(Poseł Władysław Oleś powtarza za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">Stwierdzam, że poseł Władysław Oleś złożył ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Marszałek">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Marszałek">W chwili, gdy toczą się obrady naszego Sejmu, w stolicy bratniego narodu chińskiego, w Pekinie, dobiega końca historyczna sesja Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Marszałek">Historyczne znaczenie tej sesji polega na tym, że Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych przyjęło jednomyślnie Konstytucję wielkiego narodu chińskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Marszałek">Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej jest ukoronowaniem wspaniałego zwycięstwa, jakie osiągnął naród chiński w wyniku długich, bohaterskich i ofiarnych walk o wolność narodową i społeczną w imię postępu i pokoju na całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Marszałek">Konstytucja utrwala dotychczasowe wiekopomne zdobycze narodu chińskiego i wytycza dalsza drogę wiodącą do pełnego rozkwitu Chin, do całkowitego triumfu socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Marszałek">Dając wyraz uczuciom głębokiej przyjaźni i braterstwa, jakie łącza naród polski z narodem chińskim, Prezydium Sejmu proponuje Wysokiej Izbie wysłanie do Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych następującego pozdrowienia:</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Marszałek">„Do Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Marszałek">Pekin</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#Marszałek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zebrany na V Sesji 24.IX.1954 r. przesyła Ogólnochińskiemu Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych, które przyjęło Konstytucję narodu chińskiego, braterskie pozdrowienia i wyrazy szczerego szacunku.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#Marszałek">Naród polski z uczuciem głębokiej radości stwierdza, że Konstytucja wielkiego narodu chińskiego utrwala jego wiekopomne narodowe i społeczne zwycięstwa, osiągnięte w ofiarnej i bohaterskiej walce długich pokoleń chińskich bojowników o niepodległość narodową, pokój i socjalizm.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#Marszałek">Naród polski, złączony uczuciami najgłębszej przyjaźni i braterskiej solidarności z narodem chińskim, ceni wysoko rolę Chin Ludowych jako ostoi pokoju i bezpieczeństwa narodów azjatyckich, oraz ogromny wkład wielkiej demokracji chińskiej w dzieło pokoju na całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#Marszałek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej życzy wielkiemu narodowi chińskiemu dalszych wspaniałych osiągnięć na drodze do pełnego rozkwitu jego pięknej ojczyzny, w służbie pokoju i postępu całej ludzkości”.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#Marszałek">Uważam, że Wysoka Izba przyjęła proponowany tekst pozdrowienia przez aklamację.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: zatwierdzenie uchwał Rady Państwa z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#Marszałek">Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjęte na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwały z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#Marszałek">Uchwała z dnia 14 maja 1954 r. brzmi:</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#Marszałek">„Rada Państwa uchwala:</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#Marszałek">1. Powołać Obywatela Stanisława Łapota na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#Marszałek">2. Odwołać Obywatela Ryszarda Nieszporka ze stanowiska Ministra Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#Marszałek">3. Powołać Obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Ministra Górnictwa, przy równoczesnym zachowaniu przez niego stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów”. Uchwała z dnia 20 września 1954 r. brzmi:</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#Marszałek">„Rada Państwa uchwala: odwołać Obywatela Adama Żebrowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła”.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionych uchwał Rady Państwa, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#Marszałek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwały Rady Państwa z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#Marszałek">a) o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 38),</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#Marszałek">b) o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (druk nr 39),</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#Marszałek">c) o osiedlach i osiedlowych radach narodowych (druk nr 40),</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#Marszałek">d) Ordynacja wyborcza do rad narodowych (druk nr 41).</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#Marszałek">Powyższe projekty ustaw zostały wniesione pod obrady Sejmu ze wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#Marszałek">Dla łącznego zreferowania projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, oraz o osiedlach i osiedlowych radach narodowych — głos zabierze członek Rady Państwa Roman Zambrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wysoki Sejmie! Przedstawione przez Radę Państwa i Radę Ministrów do decyzji Sejmu projekty ustaw o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych oraz o ordynacji wyborczej do rad narodowych mają doniosłe znaczenie dla dalszej demokratyzacji naszego państwa robotniczo-chłopskiego, dla dalszego rozwoju naszych rad narodowych, jako terenowych organów władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Na czym polega zasadniczy sens społeczno-polityczny projektów ustaw przedłożonych Sejmowi? Polega on przede wszystkim na tym, że ustawy te stwarzają niezbędne warunki dla większego niż dotychczas zbliżenia organów władzy państwowej do najszerszych mas pracujących, dla szerszego rozwoju ich aktywności i inicjatywy oraz udziału w rządzeniu państwem. Wcielenie tych ustaw w życie sprawi, że podstawa władzy ludowej — sojusz robotniczo-chłopski — zyska na sile.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wielkie znaczenie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania gromadzkich rad narodowych oraz zbliżających się wyborów do rad narodowych na wszystkich szczeblach występuje ze szczególną siła na tle zadań, jakie przed całym aparatem Państwa Ludowego, od góry do dołu, postawiły uchwały II Zjazdu Partii.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Podstawowe zadania bowiem, wytyczone przez II Zjazd w walce o szybszy wzrost stopy życiowej najszerszych mas pracujących i związana z tym wzmożona walka o zwiększenie produkcji rolniczej oraz wytwórczości towarów powszechnego spożycia, postawiły również nowe, wyższe wymagania przed radami narodowymi, rozszerzając znacznie zasięg ich działalności. Rady narodowe bowiem, wraz z ich organami wykonawczymi w postaci prezydiów rad, powołane są do odegrania szczególnej roli w całokształcie wysiłków zmierzających do jak najpełniejszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych mas pracujących. Wystarczy przecież wskazać na podstawowe ogniwa administracyjne prezydiów rad narodowych — komisje planowania gospodarczego, zarządy rolnictwa, wydziały przemysłu, handlu, budownictwa, wydziały kwaterunkowe, wydziały gospodarki komunalnej, oświaty, zdrowia, finansów — aby uzmysłowić sobie, jak szeroki wachlarz zadań gospodarczych i bytowo-komunalnych oraz kulturalnych składa się na działalność rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Główną treścią pracy i codzienną troską rad narodowych jest walka o wzrost dobrobytu i kultury wsi i jej przebudowę. Walka o wzrost produkcji rolniczej i pełną realizację obowiązkowych dostaw, rozwój przemysłu miejscowego i sieci warsztatów usługowych, rozbudowa sieci handlu detalicznego i właściwa jej lokalizacja oraz zaopatrzenie, remonty budynków mieszkalnych i sprawy kwaterunkowe, gospodarka komunalna i sprawy lecznictwa, szkolnictwo powszechne i zawodowe, a więc najbardziej życiowe sprawy ludzi pracy w mieście i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Istnieje organiczny związek między linią uchwał II Zjazdu, mających na celu wzrost produkcji rolniczej i pełniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych oraz kulturalnych mas pracujących, a treścią ustaw, które weszły dziś pod obrady Sejmu. Ustawy te stwarzają dla rad narodowych korzystniejsze warunki ich działalności, a przede wszystkim możliwości ściślejszego zespolenia z masami pracującymi w urzeczywistnianiu ogólnonarodowego zadania — szybszego podnoszenia poziomu materialnego i kulturalnego ludzi pracy miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Uchwały II Zjazdu, reforma podziału administracyjnego wsi i powołanie gromadzkich rad narodowych oraz powszechne wybory do rad narodowych mogą i powinny doprowadzić do przełomu w działalności rad narodowych oraz zapewnić wzrost ich roli i autorytetu. Rzecz jasna, byłoby błędem liczyć na samoczynne działanie uchwał II Zjazdu i ustaw sejmowych. Wzrost roli rad narodowych w rozwiązywaniu podstawowych zagadnień budownictwa socjalistycznego na obecnym etapie wymagać będzie znacznego podniesienia poziomu ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Sprawa polega na tym, aby aktyw rad narodowych i cały nasz aktyw polityczny i społeczny w terenie zdał sobie sprawę z dotychczasowych osiągnięć oraz słabości rad narodowych i aby uświadomił sobie w pełni nowe olbrzymie możliwości, jakie przed radami narodowymi otwierają uchwały II Zjazdu, powołanie gromadzkich rad narodowych oraz wybory, po to, by przekształcić te możliwości w rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Lud pracujący w ciągu całego dziesięciolecia Polski Ludowej kształtował rady narodowe jako organy swej władzy w kierunku ich coraz głębszej demokratyzacji. Ustawy, które omawiamy, likwidują pewne opóźnienia w rozwoju rad narodowych i stanowią niewątpliwie uwieńczenie dziesięcioletniego dorobku w budownictwie organów jednolitej terenowej władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Od swych narodzin rady narodowe odgrywały poważną rolę w rozwoju aktywności i inicjatywy rewolucyjnej szerokich mas pracujących w odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych, w budowie nowego życia.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Swój autorytet czerpały one ze świeżej tradycji narodowo-wyzwoleńczej, antyhitlerowskiej walki podziemnych rad narodowych w okresie okupacji, ze swojego składu klasowego w ogromnej większości robotniczo-chłopskiego, a przede wszystkim ze swojego charakteru politycznego i społecznego. Od zarania swego istnienia stanowiły one praktyczną szkołę walki politycznej, w której, w zaciętych zmaganiach z mikołajczykowsko-peeselowską i wuerenowską reakcją, krzepła jedność klasy robotniczej, umacniał się front stronnictw demokratycznych, ugruntowywał się sojusz robotniczo-chłopski.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Nie stały się jednak rady narodowe w tym okresie jedynymi organami nowej, ludowej władzy w terenie. Jak wiadomo, władza wykonawcza do reformy 1950 r. skupiała się przede wszystkim w urzędach wojewódzkich, powiatowych i gminnych na czele z wojewodami, starostami i wójtami, zaś rady narodowe sprawowały demokratyczny nadzór społeczny nad ich działalnością.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Przeprowadzona na podstawie ustawy sejmowej z 1950 r. reforma zlikwidowała tę dwutorowość wynikającą z podziału władzy w terenie między organy centralnej władzy państwowej — wojewodów, starostów i wójtów — a rady narodowe. Oznaczało to istotny zwrot w rozwoju rad narodowych, które stały się w pełni organami jednolitej terenowej władzy ludowej, ucieleśniając w sobie jedność władzy państwowej i terenowego samorządu.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Znalazło to swój pełny wyraz w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która wprowadziła jednolitość organów władzy państwowej od góry do dołu.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Na zasadnicze znaczenie przemian dokonanych przez Konstytucję w strukturze systemu organów władzy państwowej tow. Bierut wskazywał w swoim referacie o projekcie Konstytucji:</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">„Ustala ona strukturę organów władzy państwowej w kierunku jej większego wzajemnego powiązania i w duchu jej głębszej demokratyzacji. Usunięty został sztuczny i sprzeczny z zasadami demokratycznymi podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądową. Projekt nowej Konstytucji usuwa przeżytki burżuazyjne w dotychczasowej strukturze władz państwowych i nadaj e wszystkim organom władzy od góry do dołu charakter jednolity, wiążąc je ściślej z kontrolą mas zgodnie z podstawową zasadą demokracji socjalistycznej „jak najszerszego włączania mas pracujących do rządzenia państwem”.”. Głęboki demokratyzm systemu rad narodowych, jako jednolitych organów terenowej władzy ludowej, znajduje swój dobitny wyraz w realizacji zasady centralizmu demokratycznego, podstawowej zasady organizacyjnej naszego państwa, państwa typu socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Nasze budownictwo socjalistyczne wymaga skupienia sił przy rozwiązywaniu ogólnopaństwowych zadań. Niezbędną jednak jedność działania w sprawach zasadniczych i istotnych może zapewnić jedynie wnikliwe uwzględnianie miejscowych warunków przy rozwiązywaniu tych zadań, otwarcie szerokiego pola dla wszechstronnej inicjatywy terenowej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Czyni temu zadość między innymi właściwa centralizmowi demokratycznemu zasada podwójnego podporządkowania, zgodnie z którą prezydium rady narodowej jako jej organ wykonawczy, oraz aparat administracyjny w postaci wydziałów, podlega w swej działalności zarówno swojej radzie narodowej jako organowi władzy terenowej, jak i wyższej radzie oraz odpowiedniemu wyższemu prezydium rady i wydziałowi.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Lenin mówił: „Centralizm zrozumiany w rzeczywiście demokratycznym sensie zakłada po raz pierwszy w historii stworzoną możliwość pełnego i wolnego od przeszkód rozwoju nie tylko terenowych właściwości, ale również miejscowej inicjatywy, różnorodności dróg, sposobów i środków w dążeniu do wspólnego celu”. Powołanie gromadzkich rad narodowych, wyłonienie przez ludność w powszechnych wyborach rad narodowych na wszystkich szczeblach stwarza po raz pierwszy tak szerokie ujście dla przejawiania inicjatywy terenowej mas ludowych wokół spraw, które stanowią treść pracy rad narodowych. Pozwoli to również skuteczniej zwalczać przejawy centralizmu biurokratycznego, który tu i ówdzie zagnieździł się w aparacie rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Cztery z górą lata rady narodowe działają jako jednolite organy terenowej władzy ludowej. W ciągu tych lat w kraju naszym dokonały się olbrzymie przemiany gospodarcze i społeczne. Z kraju rolniczego staliśmy się krajem wielkiego socjalistycznego przemysłu. Rozwinął się i umocnił sojusz robotniczo-chłopski, spójnia gospodarcza miedzy miastem i wsią. Ruch spółdzielczości produkcyjnej wyszedł z powijaków, przekształcając się w ruch masowy. W miastach i wsiach ogromnie rozwinęła się sieć instytucji oświatowych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W tym przełomowym dla budownictwa socjalistycznego okresie stawały przed radami narodowymi trudne i odpowiedzialne zadania organizacji nowego życia w miastach i osiedlach pochłoniętych wielkim budownictwem przemysłowym oraz we wsiach, gdzie toczyła się szczególnie ostra walka klasowa. W walce tej krzepły rady narodowe, zwiększały swój wkład w budownictwo socjalistyczne, zacieśniały więź z masami, doskonaliły swoją strukturę, wysuwały ze swej stutysięcznej rzeszy radnych — ofiarnych i utalentowanych działaczy.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Chciałbym jednak skupić uwagę Obywateli Posłów wokół licznych jeszcze słabości i niedociągnięć w pracy rad narodowych. Nie nauczyły się one jeszcze w pełni w praktyce wciągać najszersze masy do zarządzania państwem i gospodarką. Nie rozumieją często, jaką potężną dźwignią w wykonywaniu ogólnopaństwowych zadań gospodarczych i kulturalnych jest pobudzanie inicjatywy i aktywności ludności dla maksymalnego wykorzystania rezerw miejscowych. Tym się przede wszystkim tłumaczy, że sesje rad mają często charakter formalny, pozbawiony ostrości politycznej, że na działalności prezydiów rad ciąży nierzadko styl zurzędniczenia, niedostatecznego kontaktu z masami, a stałe komisje rad nie są uzbrojone w dostateczny autorytet. W aparacie rad narodowych, niedostatecznie kierowanym, koordynowanym i kontrolowanym, pokutuje jeszcze tu i ówdzie bezduszny stosunek do człowieka pracy, biurokratyzm.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Ogólnie rzecz biorąc, stopień upolitycznienia, samodzielności, poczucia odpowiedzialności za stan rzeczy w terenie, rozmachu organizatorskiego nie dorasta jeszcze w radach do roli, jaką wyznaczyła im Konstytucja jako organom państwowym, którym powierzona została pełnia władzy w terenie.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Dotychczasowy rozwój rad narodowych jeszcze bardziej podkreśla przełomowe znaczenie dla nich uchwał II Zjazdu.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wysunięcie przez II Zjazd jako zadania centralnego koncentracji sił w celu podniesienia rolnictwa oraz osiągnięcia szybszego wzrostu stopy życiowej i kultury mas pracujących, ustawiło rady narodowe w pierwszej linii walki o realizację tych ogólnonarodowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Można już stwierdzić pierwsze poważne osiągnięcia rad narodowych na decydującym odcinku — na odcinku rolnictwa. Jeśli bowiem po kilku latach miernych i złych urodzajów możemy w roku bieżącym pochwalić się lepszym urodzajem zbóż i okopowych, to jest to nie tylko rezultatem bardziej sprzyjających warunków atmosferycznych, ale przede wszystkim rezultatem wzrostu aktywności produkcyjnej i politycznej szerokich mas chłopów małorolnych i średniorolnych oraz członków spółdzielni produkcyjnych, jak i wzmożonej pomocy państwa dla rolnictwa, która przecież w przeważającej mierze szła przez aparat rad narodowych. Wzrósł wkład rad narodowych w walkę o likwidację odłogów, w organizację upowszechnienia wiedzy rolniczej. Wzmogła się ich troska o terminowe zaopatrzenie rolnictwa w nawozy, narzędzia rolnicze i materiały budowlane.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Realizując ogólnonarodowe zadanie podniesienia produkcji rolniczej, rady narodowe zapoczątkowały poważną działalność w dziedzinie popularyzacji najlepszych osiągnięć produkcyjnych PGR, spółdzielni produkcyjnych i chłopów indywidualnych, organizowania szerokiego współzawodnictwa w gromadach i spółdzielniach produkcyjnych; zbliżają one cały aparat kierowniczy, a przede wszystkim aparat rolnictwa do mas chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Na skalę w przeszłych latach nieznaną organizowane są czyny chłopskie — melioracyjne, drogowe. Szlachetne współzawodnictwo rozwinęło się w spółdzielniach produkcyjnych, wśród chłopów indywidualnych i w PGR-ach o honor wystąpienia ze swoimi eksponatami na Lubelskiej Ogólnokrajowej Wystawie Rolniczej oraz na powiatowych wystawach rolniczych, które wywołały szerokie zainteresowanie na wsi polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W tej wielkiej pracy organizacyjnej działacze i pracownicy rad narodowych stopniowo wyzwalają się z nawyków pracy gabinetowej, papierkowej, uczą się pracy w terenie, z żywymi ludźmi, uczą się podpatrywać w terenie wszystko co nowe i postępowe, po to, aby je popularyzować, upowszechniać, coraz lepiej rozumieją, że tylko ten działacz zdobywa sobie autorytet w terenie, który wiąże się z masami, pracuje z żywymi ludźmi i okazuje realną, operatywną pomoc w pokonywaniu trudności.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Jest również rzeczą godną specjalnego podkreślenia, że jednocześnie ze wzmożoną troską o rozwój produkcji rolniczej rady narodowe lepiej w tym roku doceniły sprawę obowiązkowych dostaw zbóż i w oparciu o patriotyczną postawę podstawowych mas chłopskich doprowadziły do tego, że już obecnie zbliżamy się do pełnej realizacji rocznego planu obowiązkowych dostaw zboża.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wzmogła się również po IX Plenum i II Zjeździe troska rad narodowych o rozwój przemysłu miejscowego, którego produkcja w I półroczu 1954 r. wzrosła o 20% w stosunku do I półrocza 1953 r., o rozwój sieci punktów usługowych, o lepsze zaopatrzenie sklepów detalicznych, o usprawnienie pracy gospodarki komunalnej, ośrodków lecznictwa itd. Osiągnięcia w tej dziedzinie są jednak wyraźnie niedostateczne. Jakość wielu produktów w sieci detalicznej, jakość pracy punktów usługowych, jakość remontów mieszkaniowych i w szczególności praca instytucji lecznictwa pracowniczego pozostawia jeszcze wiele do życzenia i wywołuje wiele uzasadnionych skarg.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W nowym okresie swej działalności, która przechodzi pod znakiem zwiększenia wysiłku i troski o potrzeby najszerszych rzesz ludności, niepomiernie wzrasta znaczenie pracy masowej rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Tylko przez wyjaśnianie ludności wszystkich poczynań rad narodowych i wciąganie jej do ich urzeczywistnienia, rady narodowe mogą ożywić swą pracę, skupiać i organizować masy.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Dlatego tak ważną jest walka z biurokratyzmem w radach narodowych, z bezdusznym stosunkiem do człowieka pracy, walka z kumoterstwem, która w naszych warunkach ciągłych prób ze strony kułaków i spekulantów demoralizowania dołowych ogniw aparatu, w warunkach kiedy jeszcze na wsi naszej przeważa indywidualna gospodarka chłopska i silny jest nacisk żywiołu drobnomieszczańskiego — stanowi jedną z form walki klasowej i wymaga ciągłej czujności i uporczywości.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Skuteczność walki z biurokratyzmem będzie tym większa, im bardziej systematyczna będzie praca nad doskonaleniem metod działalności aparatu rad narodowych, nad podniesieniem kultury jego pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Podstawowe znaczenie dla przybliżenia organów władzy państwowej do najszerszych mas pracujących będzie miała reforma podziału administracyjno-terytorialnego kraju. Największe znaczenie w tej reformie ma powołanie gromadzkich rad narodowych. Uruchamia ono nową dźwignię wzrostu aktywności i inicjatywy twórczej w walce o pełniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych ludności. Konieczność powołania gromadzkich rad narodowych wynika w pierwszym rzędzie z faktu, że dotychczasowe gminy były zbyt rozległe, co utrudniało gminnym radom narodowym dotarcie do wszystkich wsi, wnikanie w ich bolączki oraz rozwijanie w nich niezbędnej działalności uświadamiającej i organizacyjnej. Cierpiały na tym szczególnie gromady bardziej odległe od gminy. Z drugiej strony gromady pozbawione były swojego organu władzy ludowej; na terenie gromad działał tylko sołtys, jako pracownik i przedstawiciel gminnej rady narodowej. W rezultacie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania gromadzkich rad narodowych na miejsce dotychczas istniejących 3.000 gmin oraz 40.000 gromad powstanie około 8.800 nowych gromad, w których działać będą wyłonione w drodze wyborów gromadzkie rady narodowe.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W ten sposób dokonane zostaje znaczne przybliżenie organów władzy państwowej do ludności wiejskiej, a z drugiej strony ulega likwidacji ciężki czteroszczeblowy system administracyjny (województwo, powiat, gmina, gromada) na rzecz systemu trzyszczeblowego (województwo, powiat, gromada) oraz sprzeczny z zasadami demokratyzmu socjalistycznego charakter działalności sołtysa, która często wyradzała się we władzę jednostkową.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Prowadzona od wielu miesięcy przez rady narodowe akcja przygotowawcza do podziału administracyjnego wsi przekształciła się w wielką masową kampanię polityczną.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W zebraniach poświęconych podziałowi administracyjnemu wzięło udział ponad milion chłopów.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Reforma została przyjęta z olbrzymim aplauzem przez podstawowe masy chłopskie, które aktywny swój stosunek do niej przejawiły nie tylko w tysiącach poprawek, ale w dziesiątkach tysięcy dni pracy, ofiarowanej przy remontach pomieszczeń w przyszłych siedzibach gromadzkich rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Analiza zaprojektowanych nowych gromad wskazuje, że na ogólną ilość ponad 8.800 gromad w 8.300 ilość mieszkańców nie będzie przekraczała 3.000, podczas gdy w dotychczasowych gminach przeciętna zaludnienia wynosi 5.000, a są gminy, w których liczba mieszkańców sięga 18.000.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W około 7.700 gromadach powierzchnia nie będzie przekraczała 50 km2, podczas gdy w dotychczasowych gminach przeciętny obszar wynosi 98 km2, a istnieją gminy, w których powierzchnia sięga 400 km2.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W około 6.800 gromadach odległość siedziby gromadzkiej rady narodowej od najdalej położonych gospodarstw nie przekracza 5 km, podczas gdy w dzisiejszych gminach odległość gospodarstw od gminnej rady narodowej na ogół przekracza 10 km.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Z analizy projektów nowych gromad, wypracowanych w terenie w oparciu o kryteria ustalone przez Radę Państwa i Radę Ministrów, wynika jednocześnie, że nowe gromady w olbrzymiej większości posiadać będą dość silną bazę materialną i kulturalną.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W około 8.000 gromad powierzchnia użytków rolnych będzie przekraczać 1.000 ha.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Jak wynika z dokonanych ustaleń, przytłaczająca większość nowych gromad będzie wyposażona w niezbędne urządzenia gospodarcze, kulturalne, zdrowotne, a mianowicie: w ponad 8.700 projektowanych gromadach są szkoły podstawowe, w tym w 6.600 gromadach co najmniej 2 szkoły.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Podobnie przedstawia się wyposażenie nowych gromad w świetlice i biblioteki.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Sklepy GS-ów (od 1 do ponad 5) znajdują się w około 8.600 gromadach, zlewnie mleka (od 1 do ponad 4) znajdują się w 8.100 gromadach, w ponad 7.000 gromad istnieją ochotnicze straże pożarne.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W około 4.000 gromad istnieją spółdzielnie produkcyjne w ilości od 1 do 8.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Ustawa o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych wyposaża je w rozległe uprawnienia, ale nakłada na nie również doniosłe i odpowiedzialne obowiązki. W szczególności artykuł 4 ustawy: „Organami władzy państwowej w gromadach są gromadzkie rady narodowe” oraz art. 10: „Gromadzkie rady narodowe jako organy władzy państwowej w gromadach kierują w swoim zakresie na terenie gromady działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, wiążąc potrzeby gromady z zadaniami ogólnopaństwowymi” mają podstawowe, kardynalne znaczenie, przenoszą bowiem konstytucyjne uprawnienia rad narodowych na gromadzkie rady narodowe.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Z tych wielkich uprawnień wypływają jednak odpowiedzialne obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Doniosłe zadania stoją przed gromadzkimi radami w dziedzinie walki o wzrost produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Zwrot dokonany w tej dziedzinie przez II Zjazd naszej Partii został z uznaniem przyjęty przez podstawowe masy chłopskie. Wywołał on poważny wzrost aktywności politycznej i produkcyjnej wśród chłopstwa pracującego. Przyniósł on już pierwsze osiągnięcia gospodarcze, lepszy urodzaj i postępy w hodowli.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Ale walka o podniesienie rolnictwa jest dopiero w pierwszych zaczątkach. Sprawa podniesienia rolnictwa nie może być traktowana jako jakaś krótkotrwała kampania, a wymaga ona długofalowej systematycznej, uporczywej pracy. Jest na przykład niepokojącym fakt, że przebieg siewów jesiennych i orek w roku bieżącym opóźnił się w porównaniu z rokiem 1953. Trzeba, aby rady narodowe, pomne że przeprowadzenie siewów jesiennych i orek zimowych we właściwych terminach agrotechnicznych stanowi niezbędny warunek dobrych urodzajów w roku przyszłym, z całą energią zabrały się do likwidacji tego opóźnienia, które wystąpiło w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Walka o pełne zagospodarowanie użytków rolnych i o wzrost plonów wysunie się na czoło zadań gromadzkich rad narodowych. A wykonywać to zadanie — to znaczy w oparciu o aktywność i inicjatywę mas chłopskich walczyć o pełną likwidację odłogów, o zagospodarowanie łąk i pastwisk, to znaczy dbać o właściwą organizację pomocy sąsiedzkiej, o pełne wykorzystanie sprzętu maszynowego, to znaczy troszczyć się o właściwą dystrybucję nawozów, ziarna kwalifikowanego, materiałów budowlanych, o rozwój współzawodnictwa na wsi, o upowszechnienie wiedzy rolniczej i nowoczesnych zabiegów agrotechnicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Nie ulega wątpliwości, że gromadzkie rady narodowe, mające przeważnie w swoim terenie 1.000–2.000 ha użytków rolnych, mają wszystkie warunki, aby lepiej niż gminne rady narodowe wykonywać zadanie podniesienia rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Szczególną rolę mają gromadzkie rady narodowe do spełnienia w walce o rozwój spółdzielczości produkcyjnej, w popularyzowaniu osiągnięć najlepszych spółdzielni produkcyjnych, w demaskowaniu i izolacji politycznej kułaków, nosicieli wrogiej propagandy antyspółdzielczej — a przede wszystkim w umocnieniu istniejących spółdzielni produkcyjnych. Byłoby dużym błędem mniemanie, że na terenach silnego uspółdzielczenia rzekomo zmniejsza się rola gromadzkich rad narodowych. Przeciwnie, w terenach uspółdzielczonych organizatorska rola gromadzkiej rady narodowej w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej winna być jeszcze większa niż w gromadach o przewadze indywidualnych chłopów.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Doniosła jest rola gromadzkich rad narodowych w ugruntowaniu i upowszechnianiu patriotycznej postawy mas chłopskich w wykonywaniu obowiązków wobec państwa oraz w zdecydowanym zwalczaniu wszelkich prób ze strony kułaków i spekulantów uchylania się od wykonywania obowiązkowych dostaw oraz zobowiązań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wielkie zadania i możliwości otwierają się przed gromadzkimi radami narodowymi w dziedzinie sprawniejszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W oparciu o coraz bardziej rosnące asygnowanie z budżetu centralnego na potrzeby socjalno-kulturalne, w oparciu o własny budżet oraz gromadzkie czyny chłopskie, w oparciu o swoje prawo nadzoru nad spółdzielczością zaopatrzenia i zbytu — gromadzkie rady narodowe mogą i powinny rozwinąć aktywną pracę w celu rozszerzenia sieci sklepów GS i punktów usługowych oraz podniesienia poziomu ich pracy, ulepszenia sieci dróg i rozszerzenia urządzeń komunalnych, rozszerzenia sieci szkół, świetlic i przedszkoli oraz należytego ich wyposażenia, rozbudowy urządzeń ochrony zdrowia i podniesienia stanu sanitarnego osiedli.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W działalności tej gromadzkie rady narodowe mają wszystkie warunki, aby osiągnąć większe rezultaty, niż osiągały gminne rady narodowe.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Znaczenie reformy podziału administracyjnego wsi i powołanie gromadzkich rad narodowych nie ogranicza się tylko do zbliżenia organów władzy państwowej do ludności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Reforma przyczyni się również do poważnego ożywienia życia społeczno-politycznego w nowych gromadach.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Sam fakt, że w każdej gromadzie działać będzie rada narodowa złożona z 9 do 27 członków i kolegialnie działające jej prezydium w liczbie 3 do 7 członków oraz jej stałe komisje, niewątpliwie pobudzać będzie tętno życia społeczno-politycznego i kulturalnego wsi. Skutki reformy podziału administracyjnego wykraczają jednak poza obręb zagadnień samych rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W rezultacie reformy nastąpi również bardzo istotne przegrupowanie w kierunku koncentracji sił w organizacjach politycznych i społecznych, działających na wsi. Organizacje te wyjdą z dość ciasnych opłotków dotychczasowej gromady do nowej, większej gromady, staną się organizacjami większymi, silniejszymi, o większym zakresie promieniowania. Umożliwi to ściślejsze współdziałanie gromadzkiej rady narodowej z organizacjami politycznymi oraz z masowymi organizacjami społecznymi, niż to mogły uczynić gminne rady narodowe.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Powołanie gromadzkich rad narodowych stanowi politycznie najdonioślejszy element reformy administracyjno-terytorialnej kraju. Jednocześnie wysuwa się problem przybliżenia do ludności powiatowych rad narodowych, problem, który gdzieniegdzie nabiera ostrości w związku z likwidacją gmin.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Już w roku bieżącym utworzonych zostanie 19 nowych powiatów. Reforma podziału administracyjnego kraju tylko wtedy da oczekiwane rezultaty, jeśli towarzyszyć jej będzie niesłabnąca walka z przerostami w administracji, walka z marnotrawstwem i twarde przestrzeganie zasady oszczędzania.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Jest intencją Partii i Rządu Ludowego, aby reforma podziału administracyjnego kraju nie pociągnęła za sobą wzrostu wydatków na utrzymanie aparatu administracyjnego. Intencja ta winna stać się wytyczną dla wszystkich rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Reforma podziału administracyjnego jest realizacją doniosłego wskazania Lenina: „Każdemu stopniowi, jaki udaje się nam osiągnąć, każdemu stopniowi prowadzącemu naprzód, wzwyż w dziedzinie rozwoju sił wytwórczych i kultury, powinno towarzyszyć doskonalenie i przerabianie systemu radzieckiego”.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Uchwalenie przez Sejm przedłożonego projektu ordynacji wyborczej otworzy w naszym kraju okres kampanii wyborczej do rad narodowych. Po raz pierwszy w swej historii naród polski będzie swobodnie wybierać swoje organy władzy terenowej, bo przy władzy jest lud, bo lud zorganizowany jest w państwo.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W okresie międzywojennym odbywały się wybory do samorządu miejskiego i wiejskiego. Ale jakiż to był samorząd i jakie to były wybory!</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Marginesowy zakres uprawnień, nędzne środki materialne, pełne podporządkowanie biurokratycznej administracji centralnej — oto rola przedwrześniowego „samorządu”, którym z urzędu kręcił sanacyjny wojewoda i starosta lub komisaryczny burmistrz.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Robotnicy Warszawy pamiętają wybory do rady miejskiej w 1927 r., w których władze sanacyjne unieważniły listę komunistyczną, na którą padło 70.000 głosów. Robotnicy Łodzi pamiętają wybory do rady miejskiej w 1936 r., które przyniosły zwycięstwo jednolitemu frontowi komunistów i socjalistów, ale zakończyły się wyznaczeniem przez rząd sanacyjny komisarycznego zarządu miejskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W Polsce Ludowej wybory do rad narodowych odbędą się na podstawie najbardziej demokratycznej ordynacji wyborczej, która wszystkim obywatelom, którzy ukończyli 18 rok życia, bez różnicy płci, przynależności narodowej, rasowej, wyznania i wykształcenia, daje prawo do wybierania. Wybory będą powszechne, równe, bezpośrednie i odbywać się będą w tajnym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Z ordynacji wyborczej do rad narodowych wynika, że wybory wyłonią olbrzymią, bo sięgającą prawie 230.000 liczbę radnych i ich zastępców.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W ciągu dziesięciu lat Polski Ludowej w masach robotniczych, chłopskich i inteligencji wyrosły liczne zastępy utalentowanych działaczy i organizatorów, przodujących w swym środowisku, cieszących się autorytetem i popularnością oraz przejawiających zainteresowanie dla pracy rad narodowych. Oto kandydaci do rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W ciągu dziesięciu lat Polski Ludowej naród nasz wyrósł i wyrosły jego wymagania w stosunku do jego działaczy. Masy ludowe darzą zaufaniem tylko takich działaczy, którzy posiadają niezbędne doświadczenie oraz odpowiednią postawę moralno-polityczną. Cenią one w działaczach wyczulenie na potrzeby i troski mas pracujących, nieprzejednany stosunek wobec wrogów Polski Ludowej, zdecydowaną wolę i upór w usuwaniu wszelkich braków i niedomagań, rzeczowość i odwagę w krytyce, a nade wszystko szczere oddanie władzy ludowej i sprawie budowy zamożnej, silnej, socjalistycznej Polski. Masy ludowe pragną widzieć w terenowych organach swojej władzy ludzi na co dzień z nimi związanych, a nie zrutynizowanych, zaśniedziałych urzędników.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Idziemy do wyborów w szeregach Frontu Narodowego, który skupia wszystkie patriotyczne siły narodu — robotników, chłopów, inteligencję pracującą, rzemieślników.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Podstawowe cele, jakie jednoczą miliony Polaków i Polek pod sztandarami Frontu Narodowego, przenikają również całą działalność rad narodowych. Wybory do rad narodowych powinny stworzyć warunki dla ugruntowania codziennej, ścisłej więzi między radami narodowymi a Frontem Narodowym, jego komitetami i działaczami.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Siłą Frontu Narodowego są setki tysięcy świadomych, aktywnych, pełnych inicjatywy ludzi partyjnych i bezpartyjnych, mężczyzn, kobiet i młodzieży, ludzi starszego pokolenia doświadczonych w pracy i walce oraz ludzi młodych, którzy wyrośli już w warunkach Polski Ludowej. Spośród tej wielkiej armii przodujących wyłonią się radni terenowych organów władzy na wszystkich szczeblach.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W skład rad narodowych, obok najlepszych radnych i działaczy rad narodowych, którzy swą ofiarną pracą zyskali uznanie i zaufanie ludności oraz zdobyli cenne doświadczenie w pracy, wejdą dziesiątki tysięcy wybrańców narodu, którym po raz pierwszy społeczeństwo powierzy reprezentowanie go w organach władzy.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W miastach i wsiach, w całym kraju, obok działaczy PZPR, ZSL, SD wyrósł szeroki aktyw spośród ludzi bezpartyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Naszą troską winno być, aby najlepsi spośród nich, w szerszym niż dotychczas zakresie, weszli w skład rad.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Robotnicy, którzy są najaktywniejszą siłą narodu, w wielu wypadkach w zbyt słabej mierze uczestniczyli bezpośrednio w radach narodowych. A przecież w kopalniach, hutach i fabrykach wyrosły całe zastępy wybitnych robotników, którzy przodownictwo w pracy kojarzą z horyzontem i postawą działaczy państwowych.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Jest zjawiskiem nienormalnym, kiedy np. w województwie warszawskim na 4 miasta wydzielone: Żyrardów, Pruszków, Płock, Siedlce na 152 radnych jest tylko 44 robotników. Jest też zjawiskiem nienormalnym, jeśli w sercu proletariatu polskiego w województwie stalinogrodzkim na łączną liczbę 939 radnych miast wydzielonych robotnicy stanowią 413, a więc nawet mniej niż połowę.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Kobiety, którym władza ludowa otworzyła drogę do pracy społecznej, które wnoszą do niej tyle serca i zapału, nie były dotychczas w dostatecznej mierze reprezentowane w radach narodowych. Jeśli w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Lublinie jest zaledwie 19 kobiet na 112 radnych, jeśli w takim województwie łódzkim, gdzie kobiety stanowią większość pracowników przemysłu włókienniczego, w miejskich radach narodowych na 929 radnych są tylko 202 kobiety, to trudno to uznać za rzecz normalną. Przecież kobiety w pierwszym rzędzie są szczególnie czułe na te wszystkie potrzeby i troski ludności, które powinny skupić największą uwagę ze strony rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W 8.800 gromadach ludność wsi, a przede wszystkim chłopi pracujący wybiorą ponad 150 tysięcy radnych. Stanie się niewątpliwie troską Frontu Narodowego, by w skład gromadzkich rad narodowych weszli ludzie pracy, zdolni z honorem pełnić służbę społeczną, przodujący na roli chłopi pracujący, światli gospodarze i dobrzy obywatele, świecący przykładem w wykonywaniu obowiązków wobec państwa, wolni od wpływów kułackich. A obok nich znajdą się w radach narodowych najgodniejsi spośród pracowników PGR-ów i POM-ów oraz przedstawiciele naszej młodej, ale jakże zasłużonej dla sprawy upowszechnienia kultury na wsi inteligencji — nauczyciele, agronomowie, lekarze, korespondenci wiejscy, przedstawiciele inteligencji nowej, wśród której po raz pierwszy w naszych dziejach poważną i coraz liczniejszą rzeszę stanowią synowie i córki chłopskie, którzy wyszli ze wsi po to, aby do niej wrócić i budować nowe, dostatnie, kulturalne życie wsi polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Sprawa wyborów do rad narodowych dotyczy każdego obywatela w mieście i na wsi i treścią kampanii wyborczej będą podstawowe hasła Frontu Narodowego, wytyczne II Zjazdu, wokół których skupił się cały Front Narodowy.</u>
          <u xml:id="u-3.88" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Nasze Państwo Ludowe jest silne świadomością mas i realizacja wszystkich zamierzeń naszej Partii i Rządu Ludowego jest tym pełniejsza, im jaśniej masy pracujące rozumieją sens tej polityki, im aktywniejszy biorą udział w jej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-3.89" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Kraj nasz jest w pełni rozwoju, naród jest świadom swej drogi i z ufnością patrzy w przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-3.90" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W kampanii wyborczej dokonamy przeglądu osiągnięć zarówno ogólnopaństwowych jak i terenowych. Możemy być dumni z tych osiągnięć. Wybory staną się potężną dźwignią podniesienia świadomości najszerszych rzesz społeczeństwa — ogólnonarodową dyskusją nad tym, jak pomnażać osiągnięcia naszego narodu i jak usuwać istniejące jeszcze braki i słabości. Dyskusja taka niewątpliwie wskaże, jak wielkie rezerwy i możliwości można uruchomić w każdym terenie dla pełniejszego i sprawniejszego zaspokajania potrzeb i usunięcia bolączek mas pracujących, doprowadzi do wysunięcia przez masy wyborców wobec kandydatów na radnych konkretnych, realnych postulatów i poleceń z nakazem ich realizacji.</u>
          <u xml:id="u-3.91" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Przed każdym bowiem wyborcą wraz z zagadnieniami ogólnopaństwowymi staną sprawy dlań najbliższe, konkretne, polityczne, gospodarcze i kulturalne, sprawy jego terenu — województwa, powiatu, miasta, gromady.</u>
          <u xml:id="u-3.92" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Chodzi o to, aby kampania wyborcza wytworzyła atmosferę pełnego zrozumienia, zarówno przez kandydatów jak i przez wyborców, nowych wymogów i odpowiedzialnych zadań, jakie dla rad narodowych wynikają z zasadniczej linii II Zjazdu, aby między kandydatami i wyborcami już w toku akcji wyborczej zadzierzgnęła się więź wzajemnego zrozumienia i zaufania.</u>
          <u xml:id="u-3.93" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Będzie to miało ważne znaczenie dla pracy rad narodowych i ich prezydiów po wyborach, kiedy przed każdym radnym stanie zadanie: nie zawieść zaufania, spełnić nadzieje pokładane przez wyborców.</u>
          <u xml:id="u-3.94" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Wybory odbywają się w X-lecie Polski Ludowej, gdy naród nasz dokonuje przeglądu swych historycznych osiągnięć, gdy Ojczyzna nasza jest silna jak nigdy, silna swym rosnącym wkładem w dzieło utrwalenia pokoju, silna sojuszem z ZSRR, Chinami Ludowymi i krajami demokracji ludowej, silna rosnącą potęgą obozu pokoju i jego przewagą nad ciemnymi mocami reakcji i wojny.</u>
          <u xml:id="u-3.95" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W wyborach do rad narodowych naród polski zamanifestuje swoje pełne uznanie i poparcie dla polityki zagranicznej naszego Rządu Ludowego, który nie szczędzi wysiłków na rzecz umocnienia pokoju w drodze ugruntowania bezpieczeństwa zbiorowego, współpracy narodów na rzecz rozstrzygnięcia wszystkich spornych między narodami spraw w drodze rokowań.</u>
          <u xml:id="u-3.96" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Idziemy do wyborów w sytuacji, gdy w całym kraju wre wytężona praca nad urzeczywistnieniem doniosłych wskazań II Zjazdu, gdy praca ta dała już swe pierwsze owoce w postaci dwóch obniżek cen, oraz regulacji płac w tak podstawowych działach świata pracy, jak np. górnicy, kolejarze, nauczyciele, pracownicy PGR-ów i POM-ów.</u>
          <u xml:id="u-3.97" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">W tej pracy i walce, która zmierza do wzrostu siły, dobrobytu i kultury naszej Ludowej Ojczyzny, zacieśnił się sojusz robotniczo-chłopski, wzmogła się rola kierownicza klasy robotniczej, wyrosła aktywność produkcyjna i polityczna mas pracujących miast i wsi, ugruntowała się jedność podstawowych mas narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.98" who="#CzłonekRadyPaństwaRomanZambrowski">Stoimy w przededniu olbrzymiej wagi ogólnonarodowej kampanii politycznej, jaką będą wybory do rad narodowych wszystkich szczebli, które odbędą się w końcu tego roku. W wyniku tej wielkiej kampanii — jak wskazał na II Zjeździe tow. Bierut — „powinniśmy osiągnąć decydujący przełom w pracy rad narodowych, ściślejsze powiązanie ich z masami pracującymi oraz wzmocnienie ich kierowniczej roli w walce o gospodarczy, kulturalny i społeczny rozwój kraju”.</u>
          <u xml:id="u-3.99" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe, oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 15 do godz. 11 min. 30.)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Dla zreferowania projektu ustawy o Ordynacji wyborczej do rad narodowych zabierze głos członek Rady Państwa Aleksander Juszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! Wniesiony przez Radę Państwa i Rząd projekt ustawy o Ordynacji wyborczej do rad narodowych jest oparty podobnie jak projekt ustawy o powołaniu gromadzkich rad narodowych na naczelnej zasadzie ustroju politycznego naszego państwa, na konstytucyjnej zasadzie, że w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Ustawa ta staje na porządku obrad Sejmu w szczególnym momencie, kiedy cały naród polski obchodzi dziesiątą rocznicę swego wyzwolenia.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W ciągu minionego dziesięciolecia władzy ludowej dzięki ofiarnym i twórczym wysiłkom narodu dokonały się w Polsce wielkie przeobrażenia.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Coraz silniejsze staje się wszystko to, co jest „nowe” w życiu naszego narodu. Coraz głębszy jest proces przekształcania się narodu w naród socjalistyczny.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze ludowo-demokratyczne państwo w ciągu minionego dziesięciolecia nieustannie urzeczywistniało i pogłębiało w praktycznym działaniu zasadę coraz szerszego włączania mas pracujących do rządzenia państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdziła, że jest to podstawowa zasada, na której opiera się ustrój polityczny naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Z roku na rok na coraz mocniejszym fundamencie zdobyczy i osiągnięć gospodarczo-społecznych dokonuje się w Polsce szereg zmian, zmierzających do jak najszerszego udziału ludzi pracy w rządzeniu państwem. Już ustawa z dnia 11 września 1944 r. określiła organizację i zakres działania rad narodowych. Jakkolwiek w początkowym okresie rady narodowe nie stanowiły jednolitej władzy państwowej, jednakże od samego początku swego istnienia sprawowały one kontrolę społeczną nad działalnością całego niemal aparatu państwowego. Od pierwszych dni po wyzwoleniu rady stały się dla dziesiątków tysięcy aktywistów niezastąpioną i niezawodną szkołą socjalistycznego rządzenia.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze rady wyrosły z bohaterskiej walki o narodowe i społeczne wyzwolenie, prowadzonej w tragicznych latach okupacji.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Do pierwszych rad narodowych, tworzonych na wezwanie Krajowej Rady Narodowej powołanej z inicjatywy PPR, garnęli się najlepsi synowie ludu polskiego, patrioci-rewolucjoniści, którzy już wtedy zrozumieli, że tylko lud pracujący z klasą robotniczą na czele zdolny jest wywalczyć wolność i zaprowadzić sprawiedliwość społeczną, znosząc jednocześnie przemoc wroga zewnętrznego i panowanie obszarnictwa i kapitalistów wewnątrz kraju. Te pierwsze rady były rewolucyjnymi organami sojuszu robotniczo-chłopskiego, podstawowej siły wyzwoleńczej i fundamentu przyszłej władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Ta świeża, patriotyczno-rewolucyjna tradycja — obok dawnej tradycji pierwszych rad robotniczo-chłopskich, tworzonych przez polski lud pracujący przed 35 laty, gdy zwycięstwo Rewolucji Październikowej przyniosło nam po raz pierwszy wyzwolenie — przyczyniła się do szybkiego umocnienia i rozwoju rad narodowych natychmiast po wyzwoleniu naszego kraju przez bohaterską Armię Radziecką.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W oparciu o dorobek pierwszego okresu pracy rad narodowych uchwalona została u progu pierwszego roku Planu 6-letniego ustawa z dnia 20 marca 1950 r. Rady narodowe stały się odtąd organami jednolitej władzy terenowej.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustaliła szereg doniosłych zasad, mających istotne znaczenie dla dalszego rozwoju rad narodowych. Konstytucja nasza ustaliła więc przede wszystkim, że w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lud pracujący sprawuje władzę państwową przez swych przedstawicieli wybranych do Sejmu i do rad narodowych, że przedstawiciele ci są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym oraz że są odpowiedzialni przed wyborcami i mogą być przez nich odwoływani; ponadto w szeregu artykułów Konstytucja określiła najważniejsze zadania i formy pracy rad narodowych oraz sformułowała podstawy systemu wyborczego do rad.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Uchwalenie przez Sejm projektu ordynacji wyborczej do rad wniesionego przez Radę Państwa i Rząd — opracowanego zgodnie z przepisami rozdziału 8 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — stanowić będzie podstawę do przeprowadzenia wyborów do rad i łącznie z utworzeniem gromadzkich rad narodowych dalsze rozszerzenie udziału mas pracujących w rządzeniu państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W państwach burżuazyjnych wszechwładza pieniądza, kryjąc się za formami parlamentarnymi, zazdrośnie strzeże przywileju bezpośredniego wykonywania funkcji rządzenia przez podporządkowaną sobie machinę policyjno-biurokratyczną, której żadne wybory oczywiście zmienić nie mogą. Burżuazyjny system podziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądową faktycznie przekreśla udział mas wyborców w funkcjach rządzenia państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">System ten pogłębia się jeszcze bardziej na niższych terenowych szczeblach, gdzie wszechwładza aparatu policyjno-biurokratycznego jest jeszcze większa, a tak zwany samorząd sprowadzony jest do wykonywania pomocniczych funkcji machiny biurokratycznej. Stąd też w tych państwach tzw. wybory samorządowe nie odgrywają większej roli w życiu społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W Polsce Ludowej rady urzeczywistniają zasadę jednolitego charakteru wszystkich organów władzy, od góry do dołu, oraz ścisłego ich powiązania z kontrolą i bezpośrednim szerokim udziałem mas pracujących w rządzeniu państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W naszym ustroju rady narodowe jako jednolite organy władzy ludowej mają rozległy zakres wykonywania funkcji władzy — rozległy zakres i środki działania. Rady współdziałają w wykonywaniu wielkich ogólnopaństwowych zadań przez społeczną pomoc i kontrolę nad działającymi na ich terenie zakładami, instytucjami i organizacjami. Rady realizują na swoim terenie podstawowe zadania w dziedzinie rozwoju rolnictwa i socjalistycznej przebudowy wsi. Rady kierują bezpośrednio przemysłem miejscowym i drobną wytwórczością, odgrywającymi doniosłą rolę w całokształcie gospodarki narodowej i w zaspokajaniu potrzeb najszerszych mas w artykuły masowego zapotrzebowania. Rady realizują podstawowe prawa obywatelskie. Powołane są do zapewnienia ochrony zdrowia, prawa do nauki, do kultury, prawa do opieki nad macierzyństwem i dzieckiem. Rady są ważnym ogniwem braterskiej współpracy chłopów z klasą robotniczą — są organami sojuszu robotniczo-chłopskiego. W tym szerokim zakresie swojej pracy rady rozwijają inicjatywę mas pracujących w pomnażaniu sił wytwórczych naszego kraju, w rozwoju przemysłu i rolnictwa. Z drugiej strony dysponując olbrzymią większością sum przeznaczonych na oświatę, ochronę zdrowia, organizację życia kulturalnego i opiekę nad matką i dzieckiem, rady realizują w poważnym zakresie podstawowe zadanie władzy ludowej — zadanie zaspokajania w coraz szerszym zakresie materialnych i kulturalnych potrzeb wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Rady mają szerokie uprawnienia w dziedzinie kontroli nad działalnością urzędów, przedsiębiorstw i instytucji na swoim terenie. Ogromna jest ich rola w zwalczaniu biurokratyzmu i samowoli. Rady czuwają nad poszanowaniem ustaw naszego państwa i nad ochroną mienia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Ten podany w największym skrócie obraz roli i zadań rad narodowych dostatecznie uwydatnia różnicę między tym, co istnieje w państwach burżuazyjnych w takich czy innych formach tzw. samorządu terytorialnego, a naszymi radami urzeczywistniającymi zasadę szerokiego udziału mas ludowych w rządzeniu państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Dlatego też wybory do rad narodowych mają ogromne znaczenie dla całego społeczeństwa, dla naszego państwa, dla każdego województwa, powiatu, miasta i gromady, dla każdej rodziny i dla każdego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze rady narodowe mają w swojej działalności niemałe sukcesy obok trafiających się wciąż jeszcze braków i wypaczeń. Liczne rady mają poważne osiągnięcia w podnoszeniu poziomu pracy znajdujących się na ich terenie zakładów przemysłowych, zarówno przemysłu miejscowego jak i kluczowego. Mamy rady, które szczycić się mogą poważnymi osiągnięciami w likwidowaniu zacofania w rolnictwie, choć na ogół działalność ich w tej dziedzinie jest jeszcze daleko niedostateczna. Mamy rady, które rozwinęły wzorową pracę polityczną i organizatorską w dziedzinie spójni gospodarczej wsi z miastem, zapewniając terminowe wykonanie obowiązków wsi wobec państwa i należycie zaopatrując wieś w artykuły przemysłowe na potrzeby produkcji i konsumpcji. Wielkim osiągnięciem rad są chłopskie czyny melioracyjne i drogowe.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W całym kraju rady osiągnęły poważne sukcesy w dziedzinie szkolnictwa, szpitalnictwa, ochrony zdrowia i rozwoju bibliotek i świetlic, kin, amatorskiego ruchu artystycznego. Z drugiej strony w wielu radach nie potrafiono skutecznie zwalczyć biurokratyzmu, niedbalstwa i marnotrawstwa. W aparacie rad nie brak przejawów lekceważenia krytyki i inicjatywy mas, zastępowania pracy organizatorskiej opartej na świadomości i aktywności mas bezdusznym administrowaniem, prowadzącym do odrywania się od mas. Przejawia się to między innymi w lekceważeniu przez aparat niektórych prezydiów rad roli samej rady i jej komisji, w formalnym stosunku do sesji rad, w niezałatwianiu wniosków komisji, w niereagowaniu na głosy radnych itp.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Wybory przeprowadzone na podstawie ordynacji wyborczej, której projekt został przedstawiony, pozwolą nowym radom skutecznie zwalczać dotychczasowe braki i błędy. W radach wyrosła bezpośrednio z mas robotniczych i chłopskich wielotysięczna kadra działaczy. Praca tych tysięcy działaczy w całej pełni potwierdziła prawdę, że polski lud pracujący zjednoczony we Froncie Narodowym pod przewodem klasy robotniczej potrafi kierować sprawami państwa, prowadząc naród drogą postępu, dobrobytu i kultury — drogą budowy socjalizmu. Powołanie gromadzkich rad narodowych i przeprowadzenie wyborów do rad wszystkich stopni ma na celu dalsze rozwinięcie i poszerzenie dotychczasowych osiągnięć rad, usunięcie błędów i wypaczeń, wciągnięcie jeszcze szerszych mas ludu pracującego do udziału w rządzeniu państwem.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W fabrykach, kopalniach i hutach, w spółdzielniach produkcyjnych, PGR-ach i wśród chłopów gospodarujących na wsi indywidualnie wyrosły w okresie dziesięciolecia Polski Ludowej wielotysięczne szeregi działaczy, którzy gorący patriotyzm łączą z głębokim rozumieniem potrzeb i celów naszej Ludowej Ojczyzny, z głębokim rozumieniem jedności interesów i dobra swojego środowiska z interesami i dobrem ogólnonarodowym. Tacy działacze wyrośli w szeregach nauczycielstwa, pracowników służby zdrowia, instytucji kulturalnych i gospodarczych, wyrośli w organizacjach masowych i politycznych, w związkach zawodowych, wśród partyjnych i bezpartyjnych, wśród kobiet i mężczyzn, wśród młodzieży. Nauczyli się oni przekształcać słuszne wskazania programowe w codzienną praktyczną działalność, opanowali wielką sztukę przeistaczania słów w czyny, programów i uchwał w codzienną twórczą pracę nad umacnianiem naszej Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Przedłożony projekt ordynacji wyborczej do rad narodowych stwarza warunki ku temu, aby takich właśnie ludzi masy wysunęły i wybrały do terenowych organów jednolitej władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasza Konstytucja ustala zasadę powszechności wyborów do rad narodowych. Projekt ordynacji wyborczej czyni w pełni zadość tej zasadzie. „Wybory są powszechne” — stwierdza art. 1 projektu. I dalej: „prawo wybierania ma każdy obywatel mający w dniu wyborów ukończonych 18 lat — bez względu na płeć, przynależność narodową i rasową, wyznanie, wykształcenie, czas zamieszkiwania w obwodzie głosowania, pochodzenie społeczne, zawód i stan majątkowy. Kobiety mają wszystkie prawa wyborcze na równi z mężczyznami. Wojskowi mają wszystkie prawa wyborcze na równi z osobami cywilnymi”. Wystarczy przytoczyć ten jeden przepis naszej ordynacji, by zdać sobie sprawę z tego, jaka przepaść dzieli nasz system wyborczy od różniących się w szczegółach ale jakże zbieżnych w ogólnych zasadach, kolejnych systemów wyborczych, które obowiązywały w poszczególnych dzielnicach Polski burżuazyjno-obszarniczej przy wyborach do niesławnej pamięci organów tzw. samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W Polsce na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego do roku 1933 prawo do udziału w wyborze sołtysa posiadali tylko tzw. „włościanie”- gospodarze, czyli tacy, którzy — jak głosiły przepisy — „zamieszkują we własnych domostwach”, po to zaś, aby móc być wybranym sołtysem, należało m. in. mieszkać w gminie od trzech lat, być chrześcijaninem i posiadać przynajmniej trzy morgi gruntu. Oczywiście taka „powszechność” wykluczała od udziału w wyborach bezrolnych i najbiedniejszych rolników na wsi, czyli największą warstwę chłopów w ówczesnej Polsce. Przeprowadzona przez sanację częściowa zmiana ustroju samorządu terytorialnego, w wielu szczegółach żywcem wzięta z ustaw hitlerowskich, polegała m. in. na podniesieniu cenzusu wieku; odtąd czynne prawo wyborcze przysługiwało tym, którzy ukończyli 24 lata, a bierne tym, którzy ukończyli 30 lat. Prawo państw kapitalistycznych zna do dziś dnia szereg innych cenzusów, które stosowane są tak przy wyborach parlamentarnych, jak i przy wyborach do organów samorządu terytorialnego w celu świadomego ograniczenia lub nawet całkowitego zniweczenia działania demokratycznej zasady powszechności wyborów. I tak na przykład cenzus płci powoduje, że kobiety nie mają praw wyborczych w szeregu krajów, a do ostatnich niemal lat nie miały ich również w Szwajcarii, Belgii i Francji. W niektórych stanach USA konsekwencją stosowania cenzusu osiadłości jest przyznanie praw wyborczych tym tylko, którzy w stanie tym mieszkają dwa lata przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W całych Stanach Zjednoczonych słynących „cudami demokracji” przeciwko pracującej ludności murzyńskiej stosowany jest cenzus wykształcenia. Wiadomo, jakie to może mieć rezultaty, skoro ludność murzyńska w 80% jest analfabetami. Tak więc w państwach kapitalistycznych zasada powszechności należy wraz ze wszystkimi innymi prawami i swobodami demokratycznymi do postanowień, które są w praktyce na każdym kroku omijane i łamane.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Drugą z kolei zasadą, której urzeczywistnienia domaga się Konstytucja, jest zasada równości wyborów. Art. 4 projektu ustala, że:</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">„obywatele biorą udział w wyborach na równych zasadach; każdemu wyborcy przysługuje jeden głos”. I w tym wypadku prawodawcy burżuazyjni wykazali dużo pomysłowości w wyszukaniu środków omijania zasady równości. Najczęściej stosują oni tzw. geografię wyborczą, która polega na uprzywilejowaniu pewnych okręgów wyborczych na niekorzyść innych. Na przykład w Polsce przedwrześniowej znaną było rzeczą takie „krajanie” okręgów wyborczych, aby okręgi o przewadze proletariatu, biedniejszych chłopów lub tzw. mniejszości narodowych wykazały mniejszą liczbę posłów czy radnych w porównaniu z innymi okręgami.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasz projekt ordynacji wyborczej przewiduje, że liczba radnych wybieranych w okręgu wyborczym ustalana jest odpowiednio do liczby mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Trzecią zasadą naszego prawa wyborczego jest zasada bezpośredniości wyborów. Zgodnie z postanowieniami Konstytucji projekt ordynacji wyborczej stoi na stanowisku całkowitej bezpośredniości wyborów.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Projekt ordynacji zabezpiecza zasadę tajności głosowania. Art. 63 projektu stanowi, że po otrzymaniu kart do głosowania wyborca udaje się do pomieszczenia za zasłoną, gdzie zaznajamia się z kartami do głosowania. Wyborca ma prawo skreślenia poszczególnych kandydatów i zastępców. Następnie wyborca podchodzi do urny i w obecności komisji wrzuca do niej karty do głosowania złożone w ten sposób, aby strona zadrukowana nie była widoczna. Trzeba także dodać, że art. 90 projektu przewiduje sankcje karne dla tych, którzy dopuszczają się przestępstw przeciwko głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Trzeba więc stwierdzić, że przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ordynacji wyborczej we właściwy sposób i w należytej mierze realizuje sformułowane w Konstytucji podstawowe zasady systemu wyborczego do rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Artykuły 42 do 54 projektu ordynacji wyborczej gwarantują realizację zasady powszechności prawa wyborczego biernego. Idąc za art. 86 Konstytucji i wypróbowanymi już w praktyce postanowieniami Ordynacji wyborczej do Sejmu, art. 42 projektu stwierdza, że prawo zgłaszania kandydatów na członków rad narodowych przysługuje organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego. Organizacje te zgłaszają kandydatów zarówno z własnej inicjatywy, jak również spośród osób wysuniętych na zebraniach pracowników w zakładach pracy, na zebraniach wiejskich, na zebraniach członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, pracowników państwowych gospodarstw rolnych i żołnierzy w jednostkach wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Warto nadmienić w tym miejscu, że w rzekomo demokratycznym ustroju państw kapitalistycznych szerokie masy wyborców w przeważającej większości wypadków nie mają żadnego wpływu na wysuwanie kandydatur. Listy kandydatów, które w tym systemie ma ją decydujące znaczenie dla wyniku wyborów, ustala się w ciszy gabinetów leaderów w toku przetargów. Proceder ten jest zastrzeżony dla nielicznego grona kierujących tzw. gór partyjnych, zazwyczaj uzależnionych od działających za kulisami wielkich kapitalistów i obszarników.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Właśnie dzięki tym podstępnym metodom i u nas przed wojną na listach kandydatów stronnictw ludowych systematycznie pojawiały się nazwiska obszarników, ich najrozmaitszych pełnomocników i adwokatów, a nawet przemysłowców. W tak zwanych wyborach samorządowych sprawa wysuwania kandydatów we wsiach rozstrzygała się pomiędzy dworem, plebanią a posterunkiem policji pod czułym okiem pana starosty. Po szumnych wyborach, w których wielu nieuświadomionych pokładało nadzieję, że coś się poprawi, sejmikom przewodzili ziemianie. Zaś próg gminy był zbyt niski dla dziedzica. Sadzano tam chłopa, ale sekretarz wszystkim rządził ściśle według instrukcji ziemian.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Nasz projekt ordynacji wyborczej zabezpiecza udział szerokich mas wyborców w wysuwaniu kandydatur.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Listy kandydatów mogą być zgłoszone przez organizacje samoistnie lub łącznie, w myśl art. 42., Projekt ordynacji wyborczej zapewnia, że z wyborów wyjdą rady cieszące się zaufaniem wyborców. Art. 63 głosi, że wyborca ma prawo skreślenia poszczególnych kandydatów i zastępców, zaś art. 74 stwierdza, że za wybranych uważa się kandydatów tylko wówczas, jeżeli otrzymali więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, a w głosowaniu wzięła udział co najmniej połowa uprawnionych. Projekt ordynacji wyborczej zawiera szereg dalszych przepisów gwarantujących, by skład każdej rady był wyrazem woli większości wyborców. Art. 78 głosi, że w wypadku, gdy w wyborach wzięła udział mniej niż połowa uprawnionych, zarządza się w okręgu w ciągu dwóch tygodni ponowne wybory. Również w wypadku, gdy wybrana została mniej niż połowa radnych, ogłasza się w myśl art. 79 ponowne wybory.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Według wstępnych obliczeń, przeprowadzonych w oparciu o projekt ordynacji wyborczej, w radach narodowych zasiąść ma po wyborach około 230.000 radnych, z tego około 160.000 w gromadzkich radach narodowych. Realizacja postanowień przedłożonego Wysokiemu Sejmowi projektu przyczyni się więc do znacznego powiększenia aktywu rad narodowych i pozwoli na wciągnięcie do pracy w radach nowych zastępów przodujących robotników, chłopów pracujących i inteligencji.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Po upływie trzyletniej kadencji rad prezydia działają tylko do wyboru prezydiów przez nowo obrane rady narodowe. Ponieważ prezydia nie mogą dłuższy czas działać nie kontrolowane przez rady, art. 8 projektu stanowi, że Rada Państwa zarządzi wybory do rad narodowych nie później niż na miesiąc przed upływem kadencji rad i wyznaczy je na dzień wolny od pracy, przypadający nie później niż w 2 miesiące po upływie kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.41" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Omawiany projekt ordynacji wyborczej określa organizację wyborów w oparciu o okręgi wyborcze. Z reguły nowa gromada jest okręgiem wyborczym w wyborach do gromadzkiej rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.42" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Inaczej sprawa przedstawia się w powiecie. Powiat może być podzielony na kilka okręgów wyborczych, w których wybiera się po kilku lub kilkunastu członków powiatowej rady narodowej, zależnie od liczby mieszkańców okręgu.</u>
          <u xml:id="u-5.43" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Podobnie województwo będzie podzielone na okręgi wyborcze, w których wybierana będzie taka liczba członków wojewódzkiej rady narodowej, jaka odpowiada liczbie mieszkańców okręgu. Przewiduje się, że okręgami wyborczymi do wojewódzkiej rady narodowej będą w zasadzie powiaty i miasta stanowiące powiaty. Mieszkaniec wsi będzie jednocześnie wybierać radnych do gromadzkiej rady narodowej, do powiatowej rady narodowej i do wojewódzkiej rady narodowej. Podobnie mieszkańcy osiedli oraz małych miast nie stanowiących powiatów wybierać będą radnych jednocześnie do trzech rad narodowych, oczywiście różnych stopni. Mieszkańcy miast stanowiących powiaty głosować będą jednocześnie do dwóch rad — miejskiej i wojewódzkiej. Podobnie mieszkańcy Warszawy i Łodzi głosować będą jednocześnie do dwóch rad — dzielnicowej i miejskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.44" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Podstawową jednostką administracji wyborczej projekt ordynacji czyni obwód głosowania. Obwód jest jeden dla wyborów do rad wszystkich stopni. Oznacza to, że wyborca na przykład w gromadzie, który w dniu głosowania przybędzie do lokalu głosowania (siedziby obwodowej komisji wyborczej), otrzyma z rąk członka obwodowej komisji wyborczej jedną kartę do głosowania, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych gromadzkiej rady narodowej, drugą, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych i zastępców radnych wybieranych z danego okręgu do powiatowej rady narodowej, i trzecia, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych i zastępców radnych wybieranych z danego okręgu do wojewódzkiej rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.45" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Projekt ordynacji wyborczej przewiduje powołanie aparatu społecznego celem przeprowadzenia pracy organizacyjnej, koniecznej do przeprowadzenia wyborów. Projekt przewiduje powołanie terytorialnych, okręgowych i obwodowych komisji wyborczych. Podstawowym zadaniem obwodowej komisji wyborczej, która jest wspólna dla wyborców do rad wszystkich stopni, jest przeprowadzenie samego głosowania, ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie odpowiednich protokołów okręgowym komisjom wyborczym tych okręgów, do których należy obwód.</u>
          <u xml:id="u-5.46" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Zadaniem okręgowej komisji będzie przede wszystkim rejestrowanie list kandydatów, ogłaszanie danych o zarejestrowanych listach kandydatów, a po głosowaniu ustalenie wyników głosowania w okręgu. Dla sprawowania nadzoru nad ścisłym przestrzeganiem przepisów ordynacji wyborczej oraz w celu ustalenia i ogłoszenia ostatecznych wyników wyborów do poszczególnych rad narodowych proponuje się powołanie terytorialnych komisji wyborczych: w województwach, powiatach, miastach, i dzielnicach.</u>
          <u xml:id="u-5.47" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Organizacja aparatu wyborczego, zasady ustalenia sieci obwodów głosowania, przygotowanie list wyborców, zgłaszanie i ogłaszanie list kandydatów oraz przeprowadzenie głosowania i obliczenie jego wyników dają maksymalną gwarancję umożliwienia każdemu obywatelowi spełnienia obowiązku obywatelskiego przez udział w głosowaniu, oraz zapobieżenia wszelkim nadużyciom.</u>
          <u xml:id="u-5.48" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">W przypadku dopuszczenia się przestępstw przeciw głosowaniu lub naruszenia przepisów ordynacji wyborczej projekt przewiduje w art. 80 unieważnienie wyborów przez Radę Państwa i zarządzenie w granicach unieważnienia ponownych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-5.49" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Radę Państwa i Rząd projekt Ordynacji wyborczej do rad narodowych daje gwarancję, że wybrane na podstawie tej ordynacji rady będą w myśl zasad Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyrażały wolę polskiego ludu pracującego, będą rozwijały jego inicjatywę twórczą i aktywność w celu pomnożenia sił, dobrobytu i kultury narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.50" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">U progu drugiego dziesięciolecia Polski Ludowej, w przededniu zwycięskiego zakończenia Planu 6-letniego i rozpoczęcia drugiej polskiej pięciolatki stoimy wobec pilnego zadania dalszego umocnienia terenowych organów jednolitej władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.51" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Uchwalenie przez Sejm Ordynacji wyborczej do rad narodowych oraz innych ustaw znajdujących się na porządku obrad obecnej sesji stanowić będzie początek wielkiej kampanii, która poprzedzi sam akt wyborów, powołanie i ukonstytuowanie nowych, po raz pierwszy pochodzących z wyboru rad narodowych, a wśród nich ponad 8.000 rozpoczynających pracę gromadzkich rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.52" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Kampania wyborcza — jak to wskazał Bolesław Bierut — „...podniesie i rozwinie aktywność mas ludowych, pomoże jeszcze silniej zespolić nasz naród wokół władzy ludowej, uaktywni milionowe masy, ożywi wszystkie rady narodowe i usprawni ich działanie jako terenowych organów władzy państwowej, jako ogólnonarodowej, powszechnej organizacji mas współuczestniczących w rządzeniu państwem, w podnoszeniu i wzmacnianiu jego siły obronnej”.</u>
          <u xml:id="u-5.53" who="#CzłonekRadyPaństwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! W imieniu Rady Państwa i Rządu proszę o rozpatrzenie i uchwalenie zawartego w druku nr 41 projektu ustawy „Ordynacja wyborcza do rad narodowych”.</u>
          <u xml:id="u-5.54" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby przedstawione cztery projekty ustaw ze względu na ich doniosłe znaczenie rozpatrzone zostały przez specjalnie w tym celu powołaną Komisję Sejmową.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął propozycję.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wyboru Komisji?</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Poseł Janina Cabaj: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Janina Cabaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełCabajJanina">Wysoki Sejmie! Proponuję powołanie Komisji dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych, w następującym składzie:</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełCabajJanina">przewodniczący</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełCabajJanina">– Wicemarszałek Sejmu Józef Ozga-Michalski;</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełCabajJanina">członkowie:</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełCabajJanina">– poseł Albrecht Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełCabajJanina">– Bigus Antoni,</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełCabajJanina">– Budzyńska Celina,</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełCabajJanina">– Chabura Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełCabajJanina">– Chrzanowska Klementyna,</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełCabajJanina">– Dachów Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełCabajJanina">– Dumanowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełCabajJanina">– Dzięcioł Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełCabajJanina">– Furmaniak Eugenia,</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełCabajJanina">– Jagusztyn Władysław,</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełCabajJanina">– Janczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełCabajJanina">– Jarochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełCabajJanina">– Jaszczukowa Maria,</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełCabajJanina">– Jodłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełCabajJanina">– Kiliś Józef,</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PosełCabajJanina">– Korzycki Antoni,</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PosełCabajJanina">– Kuroczko Eustachy,</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PosełCabajJanina">– Kwiatek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#PosełCabajJanina">– Lange Oskar,</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#PosełCabajJanina">– Łubieński Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#PosełCabajJanina">– Malewski Juliusz,</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#PosełCabajJanina">– Morawski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#PosełCabajJanina">– Nowak Roman,</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#PosełCabajJanina">– Osmańczyk Edmund,</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#PosełCabajJanina">– Pawlak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#PosełCabajJanina">– Pieprzyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#PosełCabajJanina">– Rózga Wacław,</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#PosełCabajJanina">– Skok Gerhard,</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#PosełCabajJanina">– Stachacz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#PosełCabajJanina">– Tatarkówna-Majkowska Michalina,</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#PosełCabajJanina">– Tołwiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#PosełCabajJanina">– Wiktor Jan,</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#PosełCabajJanina">oraz proponuję zlecić Komisji rozpatrzenie zgłoszonych z inicjatywy Rady Państwa i Rządu projektów ustaw i złożenie Sejmowi sprawozdania na najbliższym posiedzeniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie złożonego przez posła Cabajową projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie powołał Komisję Sejmową dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych i dokonał wyboru tej Komisji w zaproponowanym składzie.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Proszę Komisję o zebranie się w dniu dzisiejszym po zakończeniu posiedzenia Sejmu w celu rozpatrzenia przekazanych projektów ustaw oraz przygotowania sprawozdania na jutrzejsze posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">a) z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. Nr 22, poz. 78),</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">b) z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 30, poz. 116),</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">c) z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych (Dz. U. Nr 31, poz. 120),</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">d) z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin (Dz. U. Nr 37, poz. 159),</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">e) z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 41, poz. 181) — (druk nr 42).</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Zofii Wasilkowskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych powierzyła mi zreferowanie grupy pięciu dekretów spośród tych, które Rada Państwa uchwaliła w okresie pomiędzy poprzednią a bieżącą sesją Sejmu. Dekrety te, jakkolwiek każdy z nich stanowi odrębny akt prawny, wiąże wspólna nić przewodnia: wszystkie one zmierzają bezpośrednio do poprawy warunków socjalnych i bytowych szerokich rzesz ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełWasilkowskaZofia">Spośród omawianych dekretów na czoło wysuwa się dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret ten jest aktem o doniosłym znaczeniu dla milionów robotników, pracowników umysłowych i ich rodzin, dokonuje on bowiem zasadniczej reformy całokształtu spraw emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełWasilkowskaZofia">W ciągu minionego dziesięciolecia Polski Ludowej następował stały rozwój ubezpieczeń społecznych, zarówno przez zwiększenie rodzajów i zakresu świadczeń ze strony państwa jak i przez obejmowanie świadczeniami coraz większej liczby obywateli.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełWasilkowskaZofia">Ten stały rozwój ubezpieczeń społecznych jest rękojmią coraz szerszego urzeczywistniania prawa ludzi pracy do zabezpieczenia materialnego ze strony państwa na wypadek niezdolności do pracy — prawa zagwarantowanego Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Toteż II Zjazd PZPR, wskazując na dalsze drogi prowadzące do szybszego podnoszenia stopy życiowej ludzi pracy, zapowiedział również stopniową poprawę poziomu zaopatrzenia osób korzystających z rent wskutek starości lub niezdolności do pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełWasilkowskaZofia">Omawiany dekret jest bezpośrednim krokiem na drodze realizacji tych zapowiedzi II Zjazdu PZPR. Dekret ten poważnie podnosi wysokość świadczeń emerytalnych na starość, w razie inwalidztwa lub w razie śmierci żywiciela rodziny. Dekret ten jest jednocześnie wyrazem socjalistycznych założeń ustawodawstwa ubezpieczeniowego.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dotychczas obowiązujące ustawodawstwo emerytalne, mimo licznych i często istotnych zmian dokonanych po wyzwoleniu, opierało się w swym trzonie o przedwojenny system ubezpieczeniowy z jego bardzo skomplikowanym i formalistycznym ustawodawstwem obejmującym olbrzymią ilość podstawowych i dodatkowych aktów prawnych. Systemy te odrębnie normowały np. emerytury urzędników państwowych, pracowników samorządowych, pracowników banków, monopoli, robotników i pracowników umysłowych.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PosełWasilkowskaZofia">Wszystkie te różnorodne systemy emerytalne zostają obecnie zastąpione jednolitym systemem powszechnego zaopatrzenia emerytalnego obejmującego wszystkich zatrudnionych., System ten uzależnia uzyskanie renty i jej wysokość nie od kryteriów formalnych, a więc nie od tego, czy pracownik jest etatowy czy kontraktowy, czy jest zatrudniony w administracji państwowej czy w przedsiębiorstwie, a jedynie od rodzaju i warunków rzeczywiście wykonywanej pracy i od indywidualnego zarobku pracownika. W ten sposób system ten jest wolny od pozostałości kapitalistycznych i opiera się o socjalistyczną zasadę „każdemu według jego pracy”.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret, likwidując społecznie nieuzasadnione przywileje dla pewnych grup pracowników, wprowadza podział wszystkich pracujących na dwie kategorie zatrudnienia:</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PosełWasilkowskaZofia">1) zatrudnionych pod ziemią i w warunkach szkodliwych dla zdrowia,</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PosełWasilkowskaZofia">2) wszystkich pozostałych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PosełWasilkowskaZofia">Zachowane ponadto zostały przepisy o rentach z Karty Górnika i o świadczeniach emerytalnych dla robotników zespołów formujących szkło, co nie wyklucza możliwości korzystania przez tych pracowników z powszechnego zaopatrzenia emerytalnego, o ile nie nabędą uprawnień na podstawie specjalnych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PosełWasilkowskaZofia">Tego rodzaju podział zatrudnionych, który bierze pod uwagę rodzaj pracy ze względu na jej trudne warunki i szkodliwość dla zdrowia, jest społecznie w pełni uzasadniony i słusznie też dekret wprowadza wyższe renty dla pierwszej kategorii zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PosełWasilkowskaZofia">Powszechne zaopatrzenie emerytalne obejmuje zgodnie z dekretem świadczenia pieniężne i świadczenia w naturze.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PosełWasilkowskaZofia">Do świadczeń pieniężnych należą: renta starcza, renta inwalidzka, renta rodzinna, dodatki do rent i zasiłek pogrzebowy.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#PosełWasilkowskaZofia">Świadczenia w naturze obejmują: pomoc leczniczą i położniczą, protezowanie, przysposobienie zawodowe i umieszczenie w domu rencistów.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PosełWasilkowskaZofia">Nie jest moim zamiarem omawianie poszczególnych świadczeń wynikających z dekretu, gdyż Obywatele Posłowie mieli możność zapoznać się z tekstem dekretu. Chciałabym natomiast zwrócić uwagę na niektóre istotne postanowienia, zmieniające zasadniczo dotychczasowy stan prawny.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PosełWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o rentę starczą, to warto podkreślić, że przepisy dekretu upraszczają, a w niektórych przypadkach łagodzą warunki uzyskania prawa do renty. Tak na przykład dekret obniża granicę wieku upoważniającą do uzyskania renty starczej dla kobiet o 5 lat, a w pierwszej kategorii zatrudnionych o 10 lat dla kobiet i o 5 lat dla mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PosełWasilkowskaZofia">W ten sposób już w bieżącym roku około 20.000 osób uzyskało prawo do renty, na którą według poprzednio obowiązujących przepisów musiałyby czekać jeszcze 5 lub 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret wprowadza ważną zasadę, że pracownik, który osiągnie wiek starczy, ma prawo do renty choćby był nadal w pełni zdolny do pracy i nadal zarobkował. Jest to istotna zmiana w porównaniu z poprzednio obowiązującymi przepisami, które przewidywały w szeregu przypadków, że rencista nie mógł otrzymać renty, jeśli pracował i zarabiał powyżej pewnego minimum.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret opiera się na zasadzie jednej renty, to znaczy że można pobierać rentę tylko z jednego tytułu, w razie zaś zbiegu prawa do dwu lub więcej rent, uprawnionemu wypłaca się rentę najwyższą lub też przez niego wybraną.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret uzależnia prawo do renty starczej od osiągnięcia pewnego okresu zatrudnienia, który dla mężczyzn wynosi 25 lat, a dla kobiet 20 lat. Należy jednak zwrócić uwagę, że do okresu zatrudnienia mogą być w pewnych warunkach wliczone inne okresy, jak np. okres nauki w szkole, okres służby wojskowej, pobytu w niewoli, w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i w obozach pracy przymusowej, okresy działalności rewolucyjnej, okresy bezrobocia przed wyzwoleniem i szereg innych. Szczegółowy wykaz tych okresów zawiera art. 8 dekretu.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#PosełWasilkowskaZofia">Należy podkreślić — jako społecznie ważny przepis — art. 98 dekretu, który przewiduje, że w wyjątkowych przypadkach Minister Pracy i Opieki Społecznej może przyznać rentę również takim osobom, które nie uzyskały uprawnień do renty na podstawie dekretu.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#PosełWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o renty inwalidzkie, dekret usuwa dotychczasowe zasady określania w procentach utraty zdolności zarobkowej i wprowadza nowe pojęcie inwalidztwa oparte na utracie zdolności do pracy. Zgodnie z tym dekret odróżnia trzy grupy inwalidów zależnie od stopnia niezdolności do pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret ustala wysokość renty starczej na 40 do 60%, a renty inwalidzkiej na 30 do 100% podstawy wymiaru renty. Stanowi to, jak wspomniałam, znaczną podwyżkę w stosunku do świadczeń dotychczasowych. Dla ilustracji rozmiaru podwyżki przytoczę, że górna granica wymiaru renty starczej przewidziana dekretem jest o 80% wyższa dla II kategorii zatrudnienia, a o 170% wyższa dla I kategorii w porównaniu z maksymalnym wymiarem renty w tzw. ubezpieczeniu powszechnym obowiązującym do dnia wejścia w życie obecnej reformy.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#PosełWasilkowskaZofia">Obok rent zasadniczych dekret wprowadza dodatki do rent, np. dodatki rodzinne, dodatki dla osób odznaczonych orderami Polski Ludowej, dodatki dla pracowników nauki, dodatki z tytułu nieprzerwanego po wyzwoleniu okresu zatrudnienia w ostatnim zakładzie pracy. Dekret wprowadza również renty dla osób szczególnie zasłużonych dla Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#PosełWasilkowskaZofia">Mówiąc o założeniach dekretu należy również wspomnieć o uproszczeniu trybu dochodzenia rent; w szczególności ważny jest przepis (art. 66), że z wnioskiem o rentę może wystąpić nie tylko sam uprawniony, lecz również zakład pracy lub rada zakładowa (miejscowa). Otwiera to wielkie pole działania dla aktywu związkowego w zakładach pracy, który winien udzielać czynnej pomocy zainteresowanym w realizowaniu należnych im świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret odnosi się w zasadzie, poza pewnymi wyjątkami, do wniosków o renty i inne świadczenia emerytalne zgłoszonych po dniu wejścia w życie dekretu, tj. po 1 lipca 1954 r.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#PosełWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o renty przyznane przed dniem 1 lipca br., których dekret w zasadzie nie dotyczy, należy podkreślić, że uchwała Prezydium Rządu ogłoszona równocześnie z dekretem podwyższa szereg tych rent przeciętnie o 14%.</u>
          <u xml:id="u-9.29" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym został przyjęty z zainteresowaniem i zadowoleniem przez ogół pracujących. Przynosi on nie tylko bezpośrednią poprawę warunków życia rencistów, lecz opierając się o doświadczenia radzieckich ubezpieczeń stwarza prawidłowe ustawienie całego systemu zaopatrzeń emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-9.30" who="#PosełWasilkowskaZofia">Stanowi on również bazę wyjściową dla dalszego rozwoju i poprawy zaopatrzenia rencistów i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-9.31" who="#PosełWasilkowskaZofia">Z dekretem o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym wiążą się ściśle dwa następne dekrety, które pragnę pokrótce omówić, a mianowicie: dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, oraz dekret z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-9.32" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. uchylił dotychczasowe przepisy o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych, które opierały się na ustawie z 1932 r., zawierającej zagmatwany system rent i różnorodnych dodatków. Obecny dekret zastępuje powyższe przepisy nowym systemem opartym w swych podstawowych założeniach na zreferowanym przed chwilą dekrecie o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym. Dekret podwyższa wysokość zaopatrzeń zarówno samych inwalidów wojskowych jak i ich rodzin, wprowadzając analogiczną podstawę wymiaru rent jak w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-9.33" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret różnicuje wysokość rent w zależności od tego, czy inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową czy też nie ma tego związku, oraz od tego, czy żołnierz pracował przed powołaniem do służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-9.34" who="#PosełWasilkowskaZofia">Na uwagę zasługuje również przepis dekretu (art. 8), przewidujący usprawnienie aparatu obsługowego rent inwalidów wojskowych przez skoncentrowanie całości tych zaopatrzeń w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-9.35" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym uchylił dotychczasowe przestarzałe i nie odpowiadające obecnym wymogom przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym zawodowych wojskowych. Zaszła więc konieczność unormowania na nowych podstawach, odpowiadających założeniom Ludowego Wojska Polskiego, zaopatrzenia emerytalnego oficerów zawodowych i nadterminowych podoficerów.</u>
          <u xml:id="u-9.36" who="#PosełWasilkowskaZofia">Tej potrzebie czyni zadość dekret z dnia 18 września 1954 r. Dekret przewiduje dla oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych dwa rodzaje zaopatrzeń: z tytułu wysługi lat oraz w wypadku inwalidztwa.</u>
          <u xml:id="u-9.37" who="#PosełWasilkowskaZofia">Przyjęta w dekrecie konstrukcja inwalidztwa oraz warunki przyznawania renty za wysługę lat oparte są w zasadzie — z uwzględnieniem specyfiki służby wojskowej — na systemie przyjętym w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-9.38" who="#PosełWasilkowskaZofia">Również warunki i krąg osób uprawnionych do rent rodzinnych zostały określone w dekrecie zgodnie z zasadami powszechnego zaopatrzenia emerytalnego. Podobnie też jak w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym zostały unormowane w dekrecie sprawy dodatków do rent oraz świadczenia w naturze.</u>
          <u xml:id="u-9.39" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dodatkowo omawiany dekret przewiduje dla oficerów i podoficerów prawo do wojskowej pomocy leczniczej, do kwatery wojskowej oraz do pomocy państwa w uzyskaniu działki ziemi pod zabudowę lub uprawę.</u>
          <u xml:id="u-9.40" who="#PosełWasilkowskaZofia">Renty przewidziane dekretem przyznawane są przez organy wojskowe, a wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dekret ustala renty na poziomie wyższym od dotychczasowego.</u>
          <u xml:id="u-9.41" who="#PosełWasilkowskaZofia">W ten sposób oba obecnie omawiane dekrety, podobnie jak podstawowy dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, stanowią realizacje zapowiedzi o poprawie warunków bytowych rencistów.</u>
          <u xml:id="u-9.42" who="#PosełWasilkowskaZofia">Czwarty z kolei dekret, który zamierzam pokrótce zreferować, wiąże się ze sprawą ubezpieczeń społecznych, a w szczególności zasiłków chorobowych. Jest to dekret z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-9.43" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret ten, krótki w swej treści, gdyż zawierający jeden artykuł — zmieniający artykuł 95 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (wraz z późniejszymi zmianami) — ma istotne znaczenie z punktu widzenia rozszerzenia uprawnień robotników do zasiłków chorobowych.</u>
          <u xml:id="u-9.44" who="#PosełWasilkowskaZofia">Należy przypomnieć, że według ustawodawstwa przedwojennego robotnik uzyskiwał prawo do zasiłku chorobowego dopiero poczynając od czwartego dnia niezdolności do pracy. Ten stan rzeczy uległ zmianie w r. 1946 dzięki wprowadzeniu przepisu, na podstawie którego robotnik otrzymywał zasiłek chorobowy poczynając od pierwszego dnia niezdolności do pracy, jeżeli trwała ona co najmniej trzy dni.</u>
          <u xml:id="u-9.45" who="#PosełWasilkowskaZofia">Przepis ten stanowił krok naprzód w stosunku do ustawodawstwa przedwojennego, jednak utrzymywał nadal niekorzystną sytuację dla robotnika w porównaniu z pracownikiem umysłowym. O ile bowiem pracownik umysłowy zachowywał prawo do pełnego wynagrodzenia, choćby choroba trwała krócej niż trzy dni, to pracownik fizyczny w przypadku choroby trwającej tylko jeden lub dwa dni był pozbawiony prawa do zasiłku. Ten stan rzeczy rodził ze strony robotników postulaty zmiany na tym odcinku przepisów ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-9.46" who="#PosełWasilkowskaZofia">Omawiany obecnie dekret jest realizacją tych słusznych postulatów i zapewnia pracownikom fizycznym pełne prawo do zasiłku chorobowego, likwidując dotychczasowe ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-9.47" who="#PosełWasilkowskaZofia">Ostatni z referowanych dekretów dotyczy zagadnień bytowych ludzi pracy na innym odcinku niż dotychczas omawiane, a mianowicie na odcinku mieszkaniowym.</u>
          <u xml:id="u-9.48" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i domach jednorodzinnych stoi w ścisłym związku z ogólną polityką naszego państwa w sprawie pomocy dla spółdzielni mieszkaniowych oraz dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego, wyrażoną w szczególności w uchwałach Prezydium Rządu z dnia 8 maja br.</u>
          <u xml:id="u-9.49" who="#PosełWasilkowskaZofia">Dekret wyłącza spod publicznej gospodarki lokalami lokale nowo wybudowane lub gruntownie naprawione po wejściu w życie dekretu, przy czym w odniesieniu do domów jednorodzinnych chodzi o takie, które obejmują nie więcej niż 4 pokoje z kuchnią o łącznej powierzchni do 110 m2, w odniesieniu zaś do blokowych domów spółdzielni mieszkaniowych — o lokale obejmujące najwyżej 3 pokoje z kuchnią.</u>
          <u xml:id="u-9.50" who="#PosełWasilkowskaZofia">Warunkiem wyłączenia lokalu spod publicznej gospodarki lokalami jest zamieszkiwanie go w całości lub w części przez właściciela względnie członka spółdzielni. W wyjątkowych przypadkach może być wydane zezwolenie na wynajem całego lokalu, np. w przypadkach przeniesienia służbowego właściciela domu jednorodzinnego lub członka spółdzielni mieszkaniowej, albo w razie konieczności leczenia się przez długi okres czasu w sanatorium itp.</u>
          <u xml:id="u-9.51" who="#PosełWasilkowskaZofia">Ważnym przepisem dekretu jest umożliwienie właścicielowi domu jednorodzinnego nawet wybudowanego przed wojną i nie wyłączonego spod przepisu o publicznej gospodarce lokalami objęcie tego domu, o ile dostarczy zajmującej dom osobie odpowiedni lokal zastępczy (art. 9).</u>
          <u xml:id="u-9.52" who="#PosełWasilkowskaZofia">Referowany dekret stwarzając korzystne warunki dla właścicieli domów jednorodzinnych oraz członków spółdzielni mieszkaniowych stanowi jeden z wyrazów troski Państwa Ludowego o rozwój indywidualnego i spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, a tym samym o poprawę warunków bytowo-mieszkaniowych ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.53" who="#PosełWasilkowskaZofia">Komisja Spraw Ustawodawczych po przedyskutowaniu wszystkich pięciu zreferowanych dekretów doszła do przekonania, że dekrety te w istotny sposób przyczyniają się do podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa, a więc do realizacji podstawowych zadań stojących przed naszym narodem.</u>
          <u xml:id="u-9.54" who="#PosełWasilkowskaZofia">W imieniu Komisji wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził omawiane dekrety.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#Marszałek">a) z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków (Dz. U. Nr 31, poz. 122),</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">b) z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego (Dz. U. Nr 31, poz. 123),</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#Marszałek">c) z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym (Dz. U. Nr 32, poz. 128) — (druk nr 43).</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Józefowi Chabie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełChabaJózef">Wysoki Sejmie! Obecny etap budownictwa socjalizmu w naszym kraju stawia przed całym narodem coraz to nowe, poważne zadania.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełChabaJózef">Nowe zadania, ujęte w najogólniejszym skrócie, zmierzają do szybkiego podniesienia stopy życiowej mas pracujących, co stanowi jeden z podstawowych celów całej działalności naszego państwa oraz realizowanego przez nie budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełChabaJózef">Realizacja tego celu wymaga skoncentrowania wysiłku pracujących mas chłopskich na decydującym odcinku frontu naszej walki — podniesieniu produkcji rolnej, szybszego wzrostu dobrobytu ludzi pracy miast i wsi poprzez politykę kojarzenia interesów Państwo Ludowego z interesami pracujących chłopów w myśl wytycznych II Zjazdu PZPR, a więc wysiłków zmierzających do pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełChabaJózef">Doniosłe znaczenie w realizacji zadań nakreślonych przez II Zjazd PZPR w zakresie podniesienia produkcji rolnej i szybszego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących mają między innymi dekrety, które w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przedstawiam Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełChabaJózef">Bardzo poważne znaczenie ma dekret z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym. Stanowi on podstawę do coraz bardziej głębokiej, klasowej polityki podatkowej, wprowadzając zmiany w kierunku uelastycznienia norm podatku gruntowego przez stosowanie indywidualnych obniżek lub podwyżek w zależności od przychodów podatników.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełChabaJózef">Postanowienia tego dekretu stanowią jeszcze jeden dowód troski Partii i Rządu o zabezpieczenie interesów mas pracujących i dalsze umocnienie naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełChabaJózef">Dekret przewiduje zwolnienie od podatku gruntów objętych przez osoby przesiedlające się w ramach akcji osiedleńczej i uchwały Prezydium Rządu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełChabaJózef">Jest to dalszy krok na drodze do pełniejszego zagospodarowania naszych Ziem Odzyskanych.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełChabaJózef">Przewidziane dekretem zwolnienie od podatku gruntów będących co najmniej od dwóch lat odłogiem, a otrzymanych przez chłopów na własność indywidualną, pozwala na szybszą realizację uchwał II Plenum KC PZPR w sprawie zagospodarowania odłogów.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełChabaJózef">O wybitnie klasowej polityce naszej na wsi w imię interesów pracujących chłopów świadczą postanowienia dekretu, przewidujące obniżenie podatku dla słabo zagospodarowanych gospodarstw w wypadku, gdy norma stanowiąca podstawę opodatkowania jest za wysoka. Z drugiej strony podatek może ulec podwyższeniu dla zamożniejszych gospodarstw chłopskich bez względu na wielkość areału w wypadku, gdy norma ta jest za niska, przy czym jednak podwyżka dla poszczególnych gospodarstw nie może przekroczyć 20% podatku.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełChabaJózef">Widzimy więc, że państwo wyciąga pomocną dłoń chłopu celem ekonomicznego umocnienia jego gospodarstwa, a równocześnie zapobiega powstawaniu warunków nadmiernej akumulacji.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełChabaJózef">O ile dotychczas górną granicą przy stosowaniu ulg była kwota 12.400 zł, to obecnie według omawianego dekretu górna granica jest podniesiona i ulgi mogą być stosowane od kwot podatkowych do 14.300 zł, czyli w przybliżeniu granica ulg rozszerza się o około 15%.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełChabaJózef">Jak widzimy z powyższego, dekret ten przewiduje wprowadzenie zmian, które pozwolą na obciążenie każdego gospodarstwa na podstawie stopnia jego zagospodarowania i możliwości płatniczych, w oparciu o faktyczną przychodowość danego gospodarstwa, a więc na zasadach sprawiedliwej polityki podatkowej, w interesie chłopa i w interesie państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełChabaJózef">Przechodzę do omówienia dekretu z dnia 25 czerwca br. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. w sprawie obowiązkowych dostaw ziemniaków.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełChabaJózef">Dekret ten wraz z wydanym jednocześnie nowym rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie obowiązkowych dostaw ziemniaków w poważnym stopniu zwiększają bodźce ekonomiczne, pobudzające zainteresowanie pracujących chłopów rozwojem produkcji rolnej; do istniejącego systemu obowiązkowych dostaw ziemniaków dekret i rozporządzenie wprowadzają następujące m. in. zmiany:</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełChabaJózef">1) zwolnienie od obowiązkowych dostaw ziemniaków zespołów uprawowych, co stwarza dogodniejsze warunki przy przyjmowaniu do zagospodarowania odłogów i innych niezagospodarowanych gruntów ornych, a tym samym przyśpiesza realizację uchwał II Plenum KC PZPR w tej sprawie;</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PosełChabaJózef">2) ustalenie nowych norm dostaw dla spółdzielni produkcyjnych i zwolnienie od obowiązku dostaw z zagospodarowanych odłogów na okres pierwszych trzech lat użytkowania;</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PosełChabaJózef">3) zwolnienie od obowiązku dostaw ziemniaków działek przyzagrodowych członków spółdzielni produkcyjnych, jeżeli posiadacz działki — mężczyzna ma powyżej 60 lat, a kobieta powyżej 55 lat i w gospodarstwie przyzagrodowym nie ma w ich rodzinie zdolnych do pracy powyżej 14 lat; zwolnienie to ma na celu przyjście z pomocą członkom spółdzielni produkcyjnych niezdolnym do pracy. Niewątpliwie wpłynie to zarówno na polepszenie warunków materialnych członka spółdzielni, jak też i na umocnienie samej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PosełChabaJózef">Podobne znaczenie ma zwolnienie od obowiązkowej dostawy działek czy gospodarstw o obszarze poniżej 2 ha przeliczeniowych, których posiadacze odbywają obowiązkową służbę wojskową, a w gospodarstwie tym nie ma prócz jednej kobiety członków rodziny w wieku ponad 14 lat zdolnych do pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PosełChabaJózef">Zwolnienie od obowiązkowych dostaw ziemniaków gospodarstw należących do tuczami okręgowych Zakładów Tuczu Przemysłowego oraz gospodarstw Funduszu Wczasów Pracowniczych umożliwia tym gospodarstwom zaopatrzenie się w ziemniaki własnej produkcji bez konieczności dowozu związanego z dużymi kosztami. Jest to więc postanowienie zgodne z duchem uchwał II Zjazdu PZPR w sprawie poszerzenia bazy paszowej, rozwoju hodowli, a tym samym lepszego zaopatrzenia świata pracy w produkty rolne.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PosełChabaJózef">Przesunięcie końcowego terminu wykonania obowiązkowych dostaw ziemniaków na dzień 31 grudnia umożliwi chłopom, kontraktującym ziemniaki i wykonującym te kontrakty do końca grudnia, zaliczenie wykonanych dostaw na poczet obowiązkowych dostaw zgodnie z przepisami dekretu.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PosełChabaJózef">Bardzo ważne znaczenie mają również postanowienia dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PosełChabaJózef">Już z dniem 1 stycznia 1952 r. SFO przeszedł właściwie w stan likwidacji, bo zaniechany został pobór składek od uczestników funduszu. Dekret przewiduje wymianę wkładów uczestników SFO na obligacje Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polskich.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PosełChabaJózef">Wnioski o zamianę winni składać uczestnicy SFO do dnia 31 marca 1955 r., przy czym wkłady tych uczestników, którzy wniosków nie złożą, przechodzą na własność państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PosełChabaJózef">Na podkreślenie zasługuje fakt, że wkłady uczestników SFO funduszu C (świata pracy) wymienia się w pełnej wysokości, natomiast wymianę wkładów uczestników funduszu A, B, i D tylko wtedy przeprowadza się w pełnej wysokości, jeżeli uczestnik nie zalega z zapłatą wymienionych dekretem należności; w przeciwnym wypadku konwersję jego wkładu przeprowadza się w wysokości zmniejszonej o sumę niezapłaconych należności.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PosełChabaJózef">W sprawie wymiany wkładów SFO na obligacje Narodowej Pożyczki zamieszczone zostało w Monitorze Polskim Nr A-68 zarządzenie Ministra Finansów z dnia 10 lipca br.; również wszystkie organy finansowe otrzymały dnia 29 lipca br. odpowiednią instrukcję.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PosełChabaJózef">W wyniku realizacji powyższego dekretu zwiększy się o kilkaset milionów złotych emisja obligacji Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski, albowiem suma wykładów SFO podlegających konwersji wynosi 1.489.000.000 zł.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#PosełChabaJózef">Postanowienia dekretu są jednym z kroków na drodze realizacji uchwał II Zjazdu PZPR w sprawie polityki oszczędnościowej na wszystkich odcinkach naszej gospodarki narodowej, ponieważ niemal o połowę zmniejszą się koszty obsługi Funduszu. Obsługa SFO łącznie z kosztami administracji wynosiła bowiem średnio ponad 60.000.000 zł rocznie, a po konwersji koszt obsługi dodatkowej emisji obligacji Narodowej Pożyczki wynosić będzie około 32.000.000–36.000.000 zł.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#PosełChabaJózef">Omówione dekrety podyktowane są istotnymi potrzebami narodu, czynią zadość wymaganiom naszej planowej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#PosełChabaJózef">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, by Wysoki Sejm dekrety te zatwierdził.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#Marszałek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-12.20" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 50 do godz. 13 min. 10.)</u>
          <u xml:id="u-12.21" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-12.22" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-12.23" who="#Marszałek">a) z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego (Dz. U. Nr 31, poz. 121),</u>
          <u xml:id="u-12.24" who="#Marszałek">b) z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 37, poz. 160),</u>
          <u xml:id="u-12.25" who="#Marszałek">c) z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. Nr 41, poz. 183) — (druk nr 44).</u>
          <u xml:id="u-12.26" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Irenie Domańskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełDomańskaIrena">Wysoki Sejmie! Wymienione przez Obywatela Marszałka trzy dekrety, przedłożone do zatwierdzenia na bieżącej sesji, dotyczą służby zdrowia. Każdy z tych dekretów wymaga jednak oddzielnego naświetlenia; szczególnie dekret o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest doniosłym krokiem naprzód w dziedzinie podniesienia stanu zdrowotnego naszego kraju i wymaga bardziej szczegółowego omówienia.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełDomańskaIrena">Państwo Ludowe przywiązuje ogromną wagę do sprawy ochrony zdrowia obywateli, wychodząc z założenia, że jest to jeden z niezwykle ważnych i istotnych przejawów troski o człowieka pracy. Państwo nasze podporządkowuje wszystkie swoje zadania człowiekowi pracy — dla wzrostu jego dobrobytu materialnego i kulturalnego. Chcąc zapewnić jak najbardziej skuteczną realizację troski o zdrowie człowieka, stosujemy w naszej służbie zdrowia coraz pełniej zasadę profilaktyki, której celem jest zapobieganie chorobom, zmniejszanie śmiertelności, przedłużanie życia ludzkiego, stworzenie człowiekowi coraz lepszych warunków, które gwarantowałyby mu wszechstronny rozwój sił umysłowych i fizycznych. Realizując to zadanie, państwo nasze rozbudowuje stale bazę naukowo-techniczną, rozszerzając, powiększając i tworząc nowe instytuty naukowo-badawcze z jednej strony, oraz usprawniając sam aparat służby zdrowia w oparciu o doświadczenia i osiągnięcia medycyny radzieckiej — z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełDomańskaIrena">Obowiązujące dotychczas u nas ustawodawstwo sanitarne, będące jeszcze wytworem okresu kapitalistycznego, reguluje jedynie, i to w sposób niewystarczający, zagadnienie walki z chorobami zakaźnymi.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełDomańskaIrena">Ustrój socjalistyczny nadaje służbie zdrowia o wiele większe, poważniejsze uprawnienia: stawia jej zadanie objęcia wszystkich dziedzin gospodarki narodowej nadzorem higieniczno-sanitarnym. W tym celu Rada Państwa uchwaliła w dniu 14 sierpnia 1954 r. dekret powołujący Państwową Inspekcję Sanitarną.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełDomańskaIrena">W myśl dekretu do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełDomańskaIrena">1. Zapobiegawczy nadzór sanitarny, to jest zapobieganie powstawaniu szkodliwych dla zdrowia ludzkiego warunków otoczenia. Zapobiegawczy nadzór sanitarny obejmuje współudział służby zdrowia przy projektowaniu nowego budownictwa, uruchomieniu nowych zakładów pracy, przy ustalaniu norm artykułów żywności i wyrobów przemysłowych przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji obywateli itp. Nadzór ten usunie braki sanitarne w nowym budownictwie i nowo uruchomionych zakładach pracy, ponieważ umożliwi stwierdzenie tych braków we właściwym czasie i zapobieżenie im;</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełDomańskaIrena">2. Systematyczny nadzór sanitarny nad przestrzeganiem w życiu codziennym przepisów sanitarnych i wymagań higieny. Zadanie to będzie realizował bieżący nadzór sanitarny, w ramach którego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej będą stale kontrolowały stan sanitarny miast, osiedli, zakładów pracy itp.;</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełDomańskaIrena">3. Działalność przeciwepidemiczna, która polega na usuwaniu wszystkich czynników mogących spowodować szerzenie się chorób zakaźnych, a także na zwalczaniu tych chorób;</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełDomańskaIrena">4. Podnoszenie kultury sanitarnej w społeczeństwie drogą popularyzowania zasad higieny i zapobiegania chorobom.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełDomańskaIrena">W myśl dekretu organizacja Państwowej Inspekcji Sanitarnej tworzy jednolity aparat na szczeblu centralnym, województw i powiatów. Na czele tego aparatu stoi Główny Państwowy Inspektor Sanitarny, będący zastępcą Ministra Zdrowia do spraw sanitarno-epidemiologicznych. Na szczeblu województw pracą Inspekcji kierują wojewódzcy inspektorzy sanitarni, a na szczeblu powiatów — powiatowi inspektorzy sanitarni.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełDomańskaIrena">Dekret przewiduje ścisłe powiązanie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej z prezydiami rad narodowych, czego dowodem jest przede wszystkim postanowienie, że zastępca kierownika wydziału zdrowia prezydium danej rady jest państwowym inspektorem sanitarnym dla danego terenu — i ta zasada słusznej koordynacji zasługuje na specjalne podkreślenie. Dekret ustala także wymóg kwalifikacji z zakresu nauk lekarskich dla państwowych inspektorów sanitarnych. Wymóg ten jest słuszny, ponieważ dekret przewiduje, iż państwowi inspektorzy sanitarni będą kierować praca służby zdrowia pod względem sanitarno-epidemiologicznym oraz podejmować decyzje fachowe, które wymagają głębokiej wiedzy lekarskiej, szczególnie w dziedzinie higieny i epidemiologii. Uzasadnia to w pełni konieczność posiadania odpowiednich kwalifikacji przez państwowych inspektorów sanitarnych.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełDomańskaIrena">Gwarancją operatywności, sprężystości i skuteczności działania aparatu Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zespolenie w jednej osobie państwowego inspektora sanitarnego trzech funkcji: organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zastępcy kierownika wydziału zdrowia i kierownika stacji sanitarno-epidemiologicznej, która jest aparatem pracy inspektora, oraz przyznanie inspektorowi sanitarnemu szeregu uprawnień w sprawach fachowych i ustanowienie systemu odwołania w tych sprawach do inspektorów wyższego stopnia.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełDomańskaIrena">Chciałabym podkreślić jeszcze jeden ważny aspekt, który znalazł konkretne i praktyczne odbicie w omawianym dekrecie: w myśl postanowień dekretu państwowi inspektorzy sanitarni mają prawo do nakładania kar, zarówno na obywateli jak i na przedsiębiorstwa. Wychodzi się tu ze słusznego założenia, że ponieważ nakładanie na przedsiębiorstwo kary odbija się na wynikach jego działalności gospodarczej — zmusi to kierownictwo i ogół pracowników do należytej dbałości o sprawy sanitarno-epidemiologiczne.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PosełDomańskaIrena">Należy zwrócić jeszcze uwagę na te postanowienia dekretu, które przewidują powołanie resortowych i zakładowych służb sanitarnych w niektórych gałęziach produkcji. Są one bowiem jeszcze jednym dowodem troski państwa o stworzenie specjalnie korzystnych warunków dla ochrony zdrowia ludności z uwagi na specyfikę produkcji, która wymaga szczególnej dbałości o sprawy higieniczno-sanitarne. Tak np. w przemyśle mięsnym, mleczarskim itp. produkcja wymaga stałego i systematycznego współdziałania czynnika sanitarnego i prowadzenia kontroli stałej i w większym zakresie, niż mogą to spełnić państwowi inspektorzy sanitarni. Dlatego dekret powołuje specjalną służbę sanitarną resortową i zakładową, stanowiącą pion służby podległy właściwemu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PosełDomańskaIrena">Aby jednak nie osłabiać zasady jednolitości działania, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zachowują w stosunku do tych przedsiębiorstw wszystkie uprawnienia przewidziane w dekrecie.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#PosełDomańskaIrena">Ponadto dekret przewiduje zniesienie Morskiego Urzędu Zdrowia, utworzonego jeszcze w 1945 r., niepowiązanego z radami narodowymi, który stał się obecnie przeżytkiem wobec wprowadzenia jednolitej organizacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz dalszego umacniania roli rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#PosełDomańskaIrena">W myśl postanowień dekretu zadania Morskiego Urzędu Zdrowia oraz podległych mu portowych urzędów zdrowia przejmują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, z wyjątkiem drobnego stosunkowo wycinka prac tych urzędów, tj. lecznictwa, które przejmują rady narodowe. Biorąc jednak pod uwagę specyfikę zagadnień występujących na wybrzeżu, dekret ustala powołanie specjalnych portowych inspektorów sanitarnych, którzy będą wykonywali zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w morskich portach i przystaniach oraz na wodach wewnętrznych i terytorialnych. Portowi państwowi inspektorzy sanitarni, mimo że będą spełniać zadania analogiczne do powiatowych inspektorów, będą powiązani bezpośrednio z wojewódzkimi a nie powiatowymi radami narodowymi, ponieważ zasięg ich działania nie pokrywa się z podziałem administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#PosełDomańskaIrena">Kończąc omawianie niniejszego dekretu, chcę podkreślić, że zostało wydane równocześnie rozporządzenie wykonawcze, co gwarantuje skuteczną i szybką realizację postanowień dekretu.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#PosełDomańskaIrena">Powołanie do życia Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest — jak to wykazały doświadczenia radzieckie, które posłużyły za wzór przy opracowaniu dekretu — jednym z niezbędnych warunków szybkiego podniesienia stanu zdrowotnego oraz kultury sanitarnej mas pracujących naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#PosełDomańskaIrena">Przechodząc do uchwalonego przez Radę Państwa w dniu 25 czerwca br. dekretu o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego, należy stwierdzić, że zasadniczo celem tego dekretu jest nadanie uprawnień tym kategoriom techników i uprawnionych techników dentystycznych, którym uprzedni dekret z dnia 5 lipca 1946 r. uniemożliwia wykonywanie zawodu.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#PosełDomańskaIrena">Omawiany dekret daje możność powrotu do zawodu lub nabycia praw do wykonywania zawodu tym wszystkim, którzy z przyczyn natury formalnej, jak np. niedotrzymanie terminu egzaminów, niezgłoszenie we właściwym czasie swych uprawnień lub z powodu nieobecności w kraju nie mogli wypełnić wymogów przewidzianych w dekrecie z dnia 5 lipca 1946 roku.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#PosełDomańskaIrena">Nowy dekret umożliwia tym osobom uzyskanie uprawnień zawodowych pod warunkiem złożenia odpowiedniego egzaminu, usuwając w ten sposób krzywdzący w wielu wypadkach stan rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#PosełDomańskaIrena">Jednocześnie na podstawie obecnego dekretu umożliwia się dotychczasowym laborantom dentystycznym, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje oraz nabyli pewna sprawność zawodową w czasie pracy w zakładach społecznych służby zdrowia, nabycie uprawnień technika dentystycznego po złożeniu egzaminu, otwierając tym samym drogę do awansu dla osób chcących się doskonalić w zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#PosełDomańskaIrena">Reasumując, należy stwierdzić, że dekret jest dalszym krokiem naprzód w dziedzinie właściwego wykorzystania kadr technicznych służby zdrowia i stałego podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#PosełDomańskaIrena">Następny z dekretów, uchwalony przez Radę Państwa w dniu 18 września br., znosi izby lekarsko-weterynaryjne i reguluje sposób ich likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#PosełDomańskaIrena">Dekret wychodzi z założenia, że o ile izby lekarsko-weterynaryjne utworzone w 1945 r., gdy lekarze weterynarii pracowali przeważnie w ramach wolnego zawodu, były uzasadnione jako jedyna organizacja zawodowa zrzeszająca lekarzy weterynaryjnych, to obecnie — gdy wszyscy lekarze weterynaryjni pracują w jednostkach uspołecznionych — izby te są przeżytkiem, tym bardziej że mają cechy elitarności, nie dopuszczając technicznych i pomocniczych pracowników weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#PosełDomańskaIrena">Dekret szczegółowo ustala sposób likwidacji izb lekarsko-weterynaryjnych. Majątek zamierza się przekazać Stowarzyszeniu Naukowo-Technicznemu Inżynierów i Techników Rolnictwa, w ramach którego służba weterynaryjna będzie miała swoją sekcję. Słuszne jest więc postanowienie, aby majątek b. izb lekarsko-weterynaryjnych przekazany został tej organizacji, która jest członkiem NOT.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#PosełDomańskaIrena">Przedkładając w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych trzy zreferowane przeze mnie dekrety, proszę Wysoki Sejm o ich zatwierdzenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#Marszałek">a) z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej (Dz. U. Nr 23, poz. 84),</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#Marszałek">b) z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej (Dz. U. Nr 25, poz. 95),</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#Marszałek">c) z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej (Dz. U. Nr 25, poz. 96) — (druk nr 45).</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#Marszałek">Głos zabierze sprawozdawca poseł Adolf Kita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełKitaAdolf">Wysoki Sejmie! Wspólne dla grupy dekretów, którą mam omówić, jest to, że zawarte w nich przepisy zmierzają do realizacji zadań wytyczonych przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w zakresie racjonalnej i oszczędnej gospodarki surowcami i innymi środkami produkcji w naszym socjalistycznym przemyśle, zapobiegania marnotrawstwu tych środków, właściwej polityki zatrudnienia, a w rezultacie dalszego potanienia kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełKitaAdolf">Temu celowi służy powołana w Ministerstwie Górnictwa Państwowa Inspekcja Gazownicza, specjalny organ nadzoru i kontroli nad właściwą dystrybucją i użytkowaniem gazu w zakładach przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełKitaAdolf">Występujący deficyt wszystkich rodzajów gazów mocnych czyli wysokokalorycznych, a więc gazu ziemnego, koksowniczego i miejskiego, wskazuje konieczność wprowadzenia i zabezpieczenia jak najbardziej racjonalnego i oszczędnego gospodarowania gazem zarówno w zakładach dostarczających jak i zużywających gaz, co jest głównym zadaniem Inspekcji.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełKitaAdolf">Ponadto do zadań Inspekcji należy kontrola wykonania zarządzeń właściwych władz, a przede wszystkim Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, w sprawie gospodarki gazem, jego ewidencjonowania i stosowania się odbiorców do wyznaczonych im okresowych limitów użytkowania gazu w celu wzmożenia dyscypliny tak w zakresie dystrybucji, jak i właściwego zużycia gazu przez zakłady przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełKitaAdolf">Drugi dekret dotyczy Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej, która dotychczas wchodziła w skład Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej powołanego dekretem z dnia 24 kwietnia 1952 r.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełKitaAdolf">Dotychczasowe zadania Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej ograniczały się do kontroli właściwego stosowania i zużycia materiałów przez urzędy, instytucje państwowe i jednostki gospodarki uspołecznionej, prawidłowości zamówień, obrotu oraz składowania tych materiałów.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełKitaAdolf">Jak wskazuje doświadczenie przeszło dwuletniej działalności Inspekcji, jej kompetencje, ograniczające się w zasadzie do stwierdzania tylko faktów, są niewystarczające do zapewnienia prawidłowej dystrybucji oraz celowego i oszczędnego zużycia materiałów w produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełKitaAdolf">Doświadczenia dotychczasowe wykazywały konieczność rozszerzenia kompetencji Inspekcji, aby mogła ona badać przyczyny niedociągnięć i braków w gospodarce materiałowej, wskazywać na środki i sposoby ich naprawienia oraz zapobiegania tym brakom na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełKitaAdolf">Temu czyni zadość dekret z dnia 2 czerwca br. Na podstawie tego dekretu Państwowa Inspekcja Gospodarki Materiałowej ma prawo żądać od kontrolowanych urzędów i instytucji odpowiednich informacji i wyjaśnień, sprawdzać fachowe przygotowanie pracowników, przedstawiać do premii pracowników wyróżniających się we właściwym gospodarowaniu materiałami, podawać do ukarania bądź nakładać kary na pracowników, którzy swoim postępowaniem naruszyli przepisy o gospodarowaniu materiałami.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PosełKitaAdolf">Stosowanie premii oraz kar stanowi poważny bodziec i niewątpliwie przyczyni się do wydatnej poprawy gospodarki materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PosełKitaAdolf">Wreszcie dekret o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej utworzonego dekretem z 24 kwietnia 1952 r. Zakres działania tego urzędu obejmował między innymi ustalanie zasad właściwego stosowania i wykorzystywania surowców i innych materiałów, paliwa, narzędzi i artykułów technicznych, organizacji obrotu i składowania materiałów.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PosełKitaAdolf">Część zadań Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej, podlegającego Przewodniczącemu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, należała równocześnie do zakresu działania PKPG, a praktyka działalności Urzędu wykazała potrzebę przeprowadzenia odpowiednich zmian organizacyjnych celem uniknięcia dublowania poszczególnych zadań w gospodarce materiałowej oraz celem racjonalnego i bardziej oszczędnego prowadzenia polityki zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PosełKitaAdolf">Również doświadczenia Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, gdzie rozdzielnictwo i zaopatrzenie materiałowe należy do centralnego organu planowania, uzasadniały potrzebę przekazania zakresu działania tego urzędu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, czemu czyni zadość omawiany dekret.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PosełKitaAdolf">Takie rozwiązanie sprawy niewątpliwie postawi na wyższym poziomie zaopatrzenie materiałowe i przysporzy gospodarce narodowej korzyści w zakresie planowego zatrudnienia i rozmieszczenia kadr.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PosełKitaAdolf">Komisja Spraw Ustawodawczych po rozpatrzeniu powyższych dekretów na posiedzeniu w dniu wczorajszym uznała je za słuszne i celowe i jednomyślnie uchwaliła wystąpić na plenum Sejmu z wnioskiem o ich zatwierdzenie. Z upoważnienia Komisji wnoszę o zatwierdzenie zreferowanych dekretów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#Marszałek">a) z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 34, poz. 142),</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#Marszałek">b) z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej (Dz. U. Nr 34, poz. 143).</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#Marszałek">c) z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. Nr 34, poz. 144) — (druk nr 46).</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Andrzejowi Werblanowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełWerblanAndrzej">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zreferować Wysokiemu Sejmowi trzy dekrety z dnia 20 lipca 1954 r., a mianowicie: dekret o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego, dekret o Milicji Obywatelskiej i dekret o Służbie Więziennej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełWerblanAndrzej">Wymienione dekrety dotyczą spraw dużej państwowej wagi. Organy bezpieczeństwa publicznego na przestrzeni 10 lat Polski Ludowej wniosły wielki wkład w dzieło umocnienia naszego Państwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełWerblanAndrzej">W walce o utrwalenie wolności i niepodległości naszego narodu organy bezpieczeństwa publicznego odegrały chlubną rolę, jako to ogniwo aparatu Państwa Ludowego, któremu Partia i Rząd powierzyły odpowiedzialny odcinek bezpośredniej walki z wrogami Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełWerblanAndrzej">Naród nasz, klasa robotnicza i chłopstwo pracujące skierowały do szeregów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i innych formacji organów bezpieczeństwa najlepszych swych synów, którzy ofiarnie bronili i bronią wolności zdobytej przez lud, ustanowionych przez lud praw, naszego wielkiego budownictwa, utrwalają porządek, chronią mienie społeczne j osobiste obywateli, zwalczają przestępczość. W tej zaszczytnej walce wielu z nich oddało swe młode życie.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełWerblanAndrzej">Ofiarna walka organów bezpieczeństwa, głęboka ich więź z masami ludowymi, wzrost czujności rewolucyjnej najszerszych mas, pozwoliły unieszkodliwić próby przywrócenia rządów obszarniczo-kapitalistycznych, przecinać liczne macki agentów imperialistycznych i unieszkodliwiać wszelkie próby szpiegostwa, dywersji, terroru, szerzenia wrogiej propagandy i zamętu.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełWerblanAndrzej">Umacnianie się Frontu Narodowego powoduje coraz głębszą izolację niedobitków reakcji. Głębokie przemiany, jakie zaszły w warunkach bytowych mas i w ich świadomości, ułatwiają naszą walkę przeciw wrogowi.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełWerblanAndrzej">Znamienny jest stały spadek przestępczości w naszym kraju. Stan takich najcięższych przestępstw jak zabójstwa był w 1953 roku o 3/4 mniejszy niż w 1938 roku, ilość oszustw i fałszerstw była o 80% mniejsza. Rośnie z roku na rok poziom służby porządkowo-prewencyjnej organów Milicji Obywatelskiej, rośnie umiejętność zapobiegania przestępstwom.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełWerblanAndrzej">Realizujemy nasze zadania, nasze budownictwo w warunkach ostrej walki klasowej przeciw siłom i spuściźnie starego świata. Istnieją jeszcze i usiłują działać na rzecz przywrócenia kapitalizmu rozbitki klas pasożytniczych, elementy żyjące z wyzysku. Nie mogą pogodzić się z istnieniem Polski Ludowej wszelkie imperialistyczne ośrodki, które nasyłają i będą usiłowały nasyłać swych płatnych najmitów — wyzutych z czci i sumienia szpiegów, dywersantów i terrorystów, podejmując rozpaczliwe wysiłki, aby hamować nasz marsz ku socjalizmowi, sięgać po najświętsze dobro naszego narodu, jego wolność i niepodległość, wielkie społeczne zdobycze ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełWerblanAndrzej">Pozbawieni oparcia, chwytają się oni wszelkich perfidnych, zakonspirowanych metod walki przeciwko władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełWerblanAndrzej">Podstawowym orężem w ręku mas pracujących naszego narodu jest nasze Państwo Ludowe. Umacnianie ze wszech miar naszego państwa jest podstawowym nakazem. Wymaga ono również umacniania tych jego ogniw, które prowadzą bezpośrednią walkę z wrogiem.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełWerblanAndrzej">Ogniwa te spełniają również doniosłą rolę walcząc przy poparciu całego społeczeństwa przeciw spuściźnie przeszłości — demoralizacji, chuligaństwu, wynaturzeniom, gwałceniu praw i ustaw, gwałceniu praw ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełWerblanAndrzej">Duże znaczenie dla umocnienia naszego aparatu państwowego mają przedstawione dziś do zatwierdzenia Wysokiemu Sejmowi dekrety Rady Państwa, które regulując ustawowo całokształt stosunków służbowych w organach bezpieczeństwa publicznego, usuwają istniejące w tej dziedzinie luki w naszym ustawodawstwie i płynące stąd trudności.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełWerblanAndrzej">Nie referując szczegółów wymienionych dekretów, które Obywatele Posłowie otrzymali, chciałbym zwrócić uwagę na najistotniejsze momenty.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełWerblanAndrzej">Wszystkie trzy dekrety we wstępnej części określają zadania służby bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełWerblanAndrzej">Dekret o służbie w organach bezpieczeństwa stwierdza, że organy bezpieczeństwa publicznego są powołane do ochrony ustroju ludowo-demokratycznego, ustalonego w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, i prowadzą walkę z wszelką działalnością zmierzającą do podważenia lub osłabienia tego ustroju.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełWerblanAndrzej">Działając na podstawie prawa ludowego organy bezpieczeństwa publicznego prowadzą nieugiętą walkę z agentami imperializmu, szpiegami, dywersantami, sabotażystami i innymi elementami godzącymi w ustrój demokracji ludowej, oraz z wszelką wrogą działalnością wymierzoną przeciw budownictwu socjalistycznemu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełWerblanAndrzej">Na tej podstawie artykuł 20 pkt 1 dekretu określa obowiązki funkcjonariusza organów bezpieczeństwa, wysuwając na czoło obowiązek służenia ze wszech miar Ojczyźnie, stania na straży ustroju ludowo-demokratycznego, ustalonego w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, oraz działania w ścisłej zgodności z przepisami prawa.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełWerblanAndrzej">Dekret o Milicji Obywatelskiej wskazuje we wstępie, że:</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PosełWerblanAndrzej">„Milicja Obywatelska, działając w ramach służby bezpieczeństwa publicznego, jest powołana do ochrony ludowego porządku prawnego, opartego na zasadach Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PosełWerblanAndrzej">Milicja Obywatelska strzeże porządku i ładu wewnętrznego, prowadzi nieubłaganą walkę z wszelką działalnością godzącą w ustalony wolą ludu pracującego porządek prawny, ochrania własność społeczną, strzeże bezpieczeństwa, spokoju i mienia obywateli”. Dekret o Służbie Więziennej, określając zadania tej formacji, podkreśla, że spełniając zadania powierzone przez wymiar sprawiedliwości ludowej w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności, powinna ona jednocześnie wychowywać skazanych na karę pozbawienia wolności na uczciwych ludzi pracy i pożytecznych obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PosełWerblanAndrzej">Wszystkie wymienione dekrety regulują zagadnienie stopni podoficerskich i oficerskich w służbie bezpieczeństwa oraz stopni służbowych dla Służby Więziennej. Dekrety przyznają Ministrowi Bezpieczeństwa Publicznego prawo mianowania oficerów, zaś prawo nadawania stopni generalskich przyznają Radzie Ministrów na wniosek Ministra Bezpieczeństwa Publicznego.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PosełWerblanAndrzej">Uregulowanie tej sprawy ma duże znaczenie praktyczne, gdyż wygaśnięcie z dniem 20 lipca 1951 r. mocy obowiązującej w stosunku do funkcjonariuszy bezpieczeństwa publicznego dekretu z dn. 3 kwietnia 1948 r. o służbie wojskowej oficerów, stwarzało trudności w regulowaniu stosunków służbowych w służbie bezpieczeństwa publicznego.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#PosełWerblanAndrzej">W trosce o wysokie kwalifikacje moralno-polityczne i zawodowe funkcjonariuszy dekrety uzależniają nadanie I stopnia podoficerskiego lub oficerskiego od zdania egzaminów lub ukończenia odpowiednich szkół i kursów. Ustalają one również wysługę lat w poszczególnych stopniach według zasad obowiązujących w Wojsku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#PosełWerblanAndrzej">Dekrety stwierdzają, że stosunek służbowy w organach służby bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej powstaje na podstawie mianowania, w wyniku dobrowolnego zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#PosełWerblanAndrzej">Szczegółowo została uregulowana również sprawa odpowiedzialności dyscyplinarnej w organach bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej oraz przepisy prawne o zmianach w stosunku służbowym i zwolnieniu ze służby.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#PosełWerblanAndrzej">Regulując w ten sposób całokształt stosunków służbowych w organach bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służbie Więziennej, dekrety niniejsze powodują wygaśnięcie mocy prawnej dotychczasowych ustaw, a w szczególności dekretu z dnia 7 października 1944 r. o Milicji Obywatelskiej i rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 23 sierpnia 1932 r. o straży więziennej.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#PosełWerblanAndrzej">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył zatwierdzić zreferowane przeze mnie dekrety.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#Marszałek">a) z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu „Medal 10-lecia Polski Ludowej” (Dz. U. Nr 23, poz. 82),</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#Marszałek">b) z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń (Dz. U. Nr 23, poz. 83),</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#Marszałek">c) z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 25, poz. 93),</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#Marszałek">d) z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa (Dz. U. Nr 25, poz. 94),</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#Marszałek">e) z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych (Dz. U. Nr 39, poz. 170),</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#Marszałek">f) z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin (Dz. U. Nr 41, poz. 182),</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#Marszałek">g) z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy (Dz. U. Nr 41, poz. 184) — (druk nr 47).</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Józefowi Czapskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełCzapskiJózef">Wysoki Sejmie! Przypadło mi w udziale zreferowanie pozostałych siedmiu dekretów, wydanych w okresie pomiędzy IV a V sesją Sejmu przez Radę Państwa.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełCzapskiJózef">Pierwszym z tych dekretów jest dekret z dnia 12 maja 1954 r., o odznaczeniu „Medal 10-lecia Polski Ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełCzapskiJózef">Historyczny rok 1954 przejdzie do historii Polski, jako rok zamykający okres pierwszego dziesięciolecia Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełCzapskiJózef">Gdy mówimy o tym dniu i roku, wracamy myślą do wydarzeń minionego dziesięciolecia, do pamiętnego dnia 22 lipca 1944 r., kiedy to w ogniu największych bitew świata dokonał się największy w naszej historii przełom rewolucyjny, kiedy dzięki bohaterskiej Armii Radzieckiej i u jej boku walczącemu odrodzonemu Wojsku Polskiemu na terenach Lubelszczyzny zostały wyzwolone pierwsze skrawki ziemi polskiej i powstała władza ludu pracującego. Możemy śmiało powiedzieć, że w naszej tysiącletniej historii polskiej nie było tak przełomowego okresu i tak doniosłego w wydarzenia, jak okres pierwszego dziesięciolecia władzy ludowej w latach 1944–1954.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełCzapskiJózef">W ciągu dziesięciu lat dokonaliśmy dzieła, które na pozór przewyższa siły jednego pokolenia, które zdumiewa cały świat. Dźwignęliśmy kraj nasz z wojennych zniszczeń: zbudowaliśmy i uruchomiliśmy potężny, nowoczesny, socjalistyczny przemysł jako podstawę naszej siły, obronności i dobrobytu. W oparciu o przyjaźń i pomoc wszechstronną wielkiego naszego sojusznika i przyjaciela Związku Radzieckiego zbudowaliśmy takie giganty naszego przemysłu, jak Huta im. Lenina, Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu, Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Bolesława Bieruta w Lublinie, Wierzbica, Dychów, Kędzierzyn i wiele, wiele innych, zapisanych złotymi zgłoskami w historii naszego dziesięciolecia władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełCzapskiJózef">Rozwinęliśmy w tym okresie potężnie całą naszą gospodarkę narodową, posunęliśmy poważnie naprzód gospodarczo-społeczne przemiany wsi, poprowadziliśmy szerokim frontem rewolucję kulturalno-oświatową w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełCzapskiJózef">Od pierwszych dni swego powstania władza ludowa znalazła poparcie i zaufanie szerokich mas pracujących miast i wsi. Wspólnym i zgodnym wysiłkiem olbrzymiej większości narodu, któremu przewodzi przodująca klasa robotnicza, ciężką, ofiarną pracą milionów ludzi odbudowywano i uruchamiano zniszczone przez hitlerowskiego okupanta kopalnie i huty, fabryki i elektrownie, szkoły i szpitale, budowano nowe miasta, wsie i osiedla robotnicze, aby z kraju biednego i zacofanego stać się dzisiaj krajem szybko rozwijającego się przemysłu, stawiającego nas na piątym miejscu w Europie, stać się wielkim placem budowy, krajem rozkwitającej kultury i wzrastającego dobrobytu.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PosełCzapskiJózef">Chcąc uczcić dziesiątą rocznicę powstania władzy ludu pracującego zbratanego w sojuszu robotniczo-chłopskim, Rada Państwa wydała dnia 12 maja 1954 r. dekret o odznaczeniu Medalem 10-lecia Polski Ludowej oraz podjęła uchwałę w sprawie statutu nadawania Medalu, ogłoszoną w „Monitorze Polskim” Nr A-45 z dnia 15 maja 1954 r.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PosełCzapskiJózef">Zgodnie z art. 3 dekretu Medal nadawany będzie:</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PosełCzapskiJózef">— robotnikom, chłopom, technikom, inżynierom, pracownikom komunikacji i łączności, budownictwa, handlu, spółdzielczości i innych działów gospodarki narodowej,</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PosełCzapskiJózef">—pracownikom nauki, kultury, oświaty i ochrony zdrowia,</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#PosełCzapskiJózef">—pracownikom administracji państwowej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#PosełCzapskiJózef">— żołnierzom sił zbrojnych oraz pracownikom organów bezpieczeństwa publicznego,</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#PosełCzapskiJózef">—działaczom politycznym i społecznym, to jest tym wszystkim, którzy w okresie dziesięciolecia Polski Ludowej wyróżnili się całokształtem swojej pracy zawodowej lub działalności społeczno-politycznej, przyczyniając się tym samym do wykonywania zadań budownictwa socjalistycznego i pomnażania sił Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#PosełCzapskiJózef">Następnym dekretem jest wydany przez Radę Państwa dekret z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń, który znosi ogłaszanie w „Monitorze Polskim” obwieszczeń sądowych oraz obwieszczeń w sprawach likwidacji przedsiębiorstw, spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a także rejestracji stowarzyszeń.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#PosełCzapskiJózef">Dotychczasowy system publikowania materiałów w „Monitorze Polskim” w części B nie spełniał swego zadania z następujących względów:</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#PosełCzapskiJózef">1) ogłaszanie nie osiągało właściwego celu, gdyż nie docierało do powszechnej wiadomości, o czym świadczy fakt wysokości nakładu — 8.500 egzemplarzy — i rozdzielania go tylko między państwowe komórki organizacyjne,</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#PosełCzapskiJózef">2) ogłaszanie obwieszczeń sądowych i innych w dzienniku urzędowym jest dzisiaj anachronizmem, gdyż inne formy publikacji skuteczniej zapewniają dotarcie do powszechnej wiadomości, np. za pomocą prasy codziennej, wywieszek w lokalach prezydiów rad narodowych, w lokalach zakładów pracy itp.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#PosełCzapskiJózef">3) ogłaszanie w części B „Monitora” naraża obywateli na zbędne i niecelowe koszty oraz na przewlekłość postępowania.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#PosełCzapskiJózef">Te względy przemawiają za zniesieniem ogłaszania w „Monitorze Polskim” obwieszczeń publikowanych dotychczas w części B. Nie spowoduje to żadnych ujemnych skutków prawnych dla zainteresowanych, a pozwoli na likwidację dotychczasowego podziału „Monitora” na dwie części.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#PosełCzapskiJózef">Trzecim dekretem jest dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych. Dekret ten przewiduje zniesienie z dniem 1 października 1954 r. Urzędu Zastępstwa Prawnego oraz wydziałów prawnych prezydiów rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#PosełCzapskiJózef">Prowadzenie spraw procesowych będzie przekazane samym jednostkom gospodarczym bezpośrednio, przez co zmniejszy się obciążenie budżetu administracji państwowej kosztami procesów oraz wzmoże się poczucie odpowiedzialności za wytaczanie procesów i za ich wyniki u kierowników przedsiębiorstw, którzy będą sami albo przez swoich pełnomocników stawali przed sądami w sprawach cywilnych. Dekret zmierza do zmiany dotychczasowego stanu prawnego stworzonego dekretem z 1951 r. Przemawiają za tym następujące względy:</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#PosełCzapskiJózef">1) Udzielanie pomocy prawnej i sprawowanie zastępstwa sądowego w oderwaniu od bezpośredniego kontaktu z działalnością jednostki zastępowanej powoduje, że instytucje zastępowane zatracają poczucie odpowiedzialności za wytaczanie procesów oraz za ich wyniki.</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#PosełCzapskiJózef">2) Prowadzenie wielu spraw sądowych instytucji i przedsiębiorstw niepodporządkowanych bezpośrednio terenowym organom władzy państwowej uniemożliwiało wydziałom prawnym prezydiów rad narodowych należyte wykonywanie właściwego zadania w zakresie obsługi prawnej samego prezydium i jego organów.</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#PosełCzapskiJózef">3) Obciążanie budżetu administracji państwowej kosztami prowadzenia procesu jednostek gospodarczych jest sprzeczne z zasadami rozrachunku gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-19.25" who="#PosełCzapskiJózef">Wobec tego dekret przewiduje zniesienie organów zastępstwa prawnego i przekazanie prowadzenia spraw procesowych samym jednostkom bezpośrednio zainteresowanym, zgodnie z art. 1 i 2 dekretu.</u>
          <u xml:id="u-19.26" who="#PosełCzapskiJózef">Przy rozpatrywaniu tego dekretu Komisja Spraw Ustawodawczych, w trosce o interes państwa i należyte zabezpieczenie dalszego prowadzenia spraw sądowych instytucji i przedsiębiorstw państwowych, powzięła dezyderat, aby przedsięwzięte zostały wszelkie niezbędne środki należytego zapewnienia właściwej ochrony instytucji i przedsiębiorstw państwowych w procesach sądowych, a w szczególności by zapewniona została dostateczna liczba etatów radców prawnych do obsługi procesowej tych jednostek.</u>
          <u xml:id="u-19.27" who="#PosełCzapskiJózef">Jako drugi dezyderat komisja wysunęła sprawę zabezpieczenia pracy pracownikom likwidowanych z dniem 30 września 1954 r. wydziałów prawnych prezydiów rad narodowych i Urzędu Zastępstwa Prawnego oraz zapewnienia tym pracownikom pracy zgodnie z ich kwalifikacjami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-19.28" who="#PosełCzapskiJózef">Czwartym dekretem jest wydany dnia 2 czerwca 1954 r. dekret wprowadzający zmiany do dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-19.29" who="#PosełCzapskiJózef">W obecnym stanie prawnym tylko prezydia wojewódzkich rad narodowych oraz miasta stołecznego Warszawy i miasta Łodzi rozporządzają rezerwą jednostkowego budżetu wojewódzkiego. Brak jest natomiast rezerwy budżetowej na szczeblu powiatowych rad narodowych, która by służyła do zasilania jednostkowych budżetów powiatowych i budżetów niższych stopni środkami pieniężnymi w wypadkach konieczności sfinansowania nieprzewidzianych wydatków bądź wyrównania z rezerwy budżetowej kwot, które okażą się nie wystarczające do całkowitego wykonania planowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-19.30" who="#PosełCzapskiJózef">Nowy dekret, zezwalający — przez wprowadzenie poprawek do art. 27 dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. — na ustanowienie rezerw w budżetach powiatowych, usprawni gospodarkę budżetową rad narodowych niższych stopni oraz rozszerzy uprawnienia prezydiów tych rad.</u>
          <u xml:id="u-19.31" who="#PosełCzapskiJózef">Piątym dekretem jest dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-19.32" who="#PosełCzapskiJózef">Celem dekretu jest uregulowanie sprawy wyjazdów za granicę oraz przyjazdów do kraju obywateli polskich w sposób odpowiadający potrzebom państwa, gdyż obowiązująca dotychczas ustawa z 1936 r. nie spełniała należycie tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-19.33" who="#PosełCzapskiJózef">Dekret uregulował również sprawę dokumentów, które uprawniają do przekraczania granicy cudzoziemców przebywających w Polsce, a nie posiadających paszportów zagranicznych swoich państw (art. 24).</u>
          <u xml:id="u-19.34" who="#PosełCzapskiJózef">Następny z kolei dekret, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 41, poz. 182, to dekret z dnia 18 września 1954 r. wprowadzający zmiany do dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-19.35" who="#PosełCzapskiJózef">Nowowydany dekret z dnia 18 września 1954 r. rozszerza ulgi i zakres świadczeń żołnierzy kadrowej zasadniczej służby wojskowej i na żołnierzy zastępczej służby wojskowej oraz na uczniów szkół oficerskich i słuchaczy akademii wojskowych nie będących oficerami lub podoficerami nadterminowymi.</u>
          <u xml:id="u-19.36" who="#PosełCzapskiJózef">Ważny jest nowy art. 5a i 5b, na mocy których zobowiązuje się prezydia właściwych rad narodowych do skierowania niezatrudnionej żony żołnierza odbywającego zasadniczą służbę wojskową — na jej wniosek do uspołecznionego zakładu pracy. Zakład pracy obowiązany jest przyjąć ją do pracy stosownie do posiadanych kwalifikacji i w miarę wolnych stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-19.37" who="#PosełCzapskiJózef">Rozwiązanie (wypowiedzenie) przez zakład pracy stosunku pracy z żoną żołnierza odbywającego zasadniczą służbę wojskową może nastąpić wyłącznie z winy pracownicy lub w razie zupełnej likwidacji zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-19.38" who="#PosełCzapskiJózef">Rozwiązanie tego zagadnienia, tak ważnego pod względem społecznym jak i politycznym, w sposób wyżej podany, pozwoli na zabezpieczenie bytu rodzinie żołnierza, co z kolei wpłynie dodatnio na odbywanie przez żołnierza obowiązku służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-19.39" who="#PosełCzapskiJózef">Ostatnim dekretem z grupy referowanej jest dekret z dn. 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-19.40" who="#PosełCzapskiJózef">Dotychczas obowiązujący dekret z 1951 r. nie regulował całokształtu zagadnień w zakresie depozytów, zastawów i rzeczy znalezionych. Dlatego w sądach i prokuraturach, w urzędach, bankach, instytucjach państwowych i społecznych oraz w przedsiębiorstwach państwowych i organizacjach spółdzielczych gromadzą się przedmioty, które ze szkodą dla gospodarki narodowej zostają wyłączane z obrotu. Są to przeważnie nieodebrane rzeczy złożone do depozytu, przedmioty zatrzymane w związku z toczącym się postępowaniem, jak i rzeczy znalezione a nie odebrane.</u>
          <u xml:id="u-19.41" who="#PosełCzapskiJózef">Dekret oparł się na założeniu ustalenia jednolitych zasad postępowania z niepodjętymi rzeczami, przyjmując zasadę, iż rzeczy nieodebrane przez osoby uprawnione do odbioru — mimo wezwania ich i upływu terminów przewidzianych w dekrecie — przechodzą na własność państwa zgodnie z art. 1 wymienionego dekretu.</u>
          <u xml:id="u-19.42" who="#PosełCzapskiJózef">Przepisy dekretu mają przede wszystkim na celu wypełnienie Juki w obowiązującym ustawodawstwie i nie naruszają przepisów szczególnych normujących postępowanie z niepodjętymi przedmiotami, a w szczególności przepisów kolejowych, pocztowych oraz przepisów prawa karnego skarbowego.</u>
          <u xml:id="u-19.43" who="#PosełCzapskiJózef">Ustalając terminy, po upływie których depozyt przechodzi na własność państwa, dekret daje z jednej strony wyraz należytej ochronie prawa własności osobistej obywatela, z drugiej zaś wychodzi z założenia, że obywatel nie może ciążącego na nim obowiązku troski o własne mienie przerzucać na organy państwowe i społeczne ponad uzasadniony czasokres.</u>
          <u xml:id="u-19.44" who="#PosełCzapskiJózef">Wszystkie zreferowane przeze mnie dekrety były rozpatrywane w dniu 23 bm. na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych, która jednomyślnie powzięła uchwałę o przedstawieniu ich Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-19.45" who="#PosełCzapskiJózef">Wobec powyższego, z upoważnienia tejże Komisji proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie tych dekretów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie zabiera.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu „Medal 10-lecia Polski Ludowej”, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu „Medal 10-lecia Polski Ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.30" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.31" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.32" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.33" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-20.34" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-20.35" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.36" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.37" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.38" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-20.39" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-20.40" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-20.41" who="#Marszałek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, dnia 25 września. Ponieważ posiedzenie to obejmuje obszerną dyskusję nad projektami czterech ustaw, a chcielibyśmy zakończyć je przed południem, zaczniemy obrady o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-20.42" who="#Marszałek">Ogłaszam komunikat:</u>
          <u xml:id="u-20.43" who="#Marszałek">Posiedzenie Komisji Sejmowej dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych rozpocznie się punktualnie o godz. 18 w sali budżetowej Domu Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-20.44" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-20.45" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 15.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>