text_structure.xml
36.1 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">W dniu 20 marca 1974 r. Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Pracy i Spraw Socjalnych, obradujące pod przewodnictwem posła Jerzego Bafii (PZPR) rozpatrzyły wybrane zagadnienia projektu kodeksu pracy, W posiedzeniu udział wzięli:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">— przedstawiciele sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej;</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">— wiceprezes Rady Ministrów — Franciszek Kaim, przedstawiciele Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z ministrem Wincentym Kawalcem, Ministerstwa Sprawiedliwości z ministrem, przewodniczącym Rady Legislacyjnej — Włodzimierzem Berutowiczem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów i Urzędu Rady Ministrów;</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">— prezes Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego — Franciszek Rusek;</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">— wicedyrektor zespołu NIK Henryk Zieleniewski;</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">— wiceprzewodniczący CRZZ — poseł Eugeniusz Grochal, przewodnicząca Krajowej Rady Kobiet Polskich — poseł Maria Milczarek, Prezes Zarządu Głównego Naczelnej Organizacji Technicznej — poseł Jerzy Bukowski, prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich — prof. Adam Łopatka.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">Uwagi o rozwinięciu w projekcie Kodeksu pracy zasad wynikających z Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przedstawił minister sprawiedliwości-przewodniczący Rady Legislacyjnej — Włodzimierz Berutowicz.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">Zasadniczym celem Kodeksu pracy jest stworzenie nowego, postępowego ustawodawstwa pracy, dostosowanego do zadań i ustroju państwa socjalistycznego. Jest to akt prawny, który kształtuje stosunki społeczne o najszerszym zasięgu.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">Kodeks pracy ustalić ma warunki pracy: regulując wzajemne stosunki między pracownikami a zakładem pracy, kojarzyć on ma interesy społeczne z interesami obywateli. Realizując te zadania projekt konkretyzuje i rozwija idee i założenia socjalistycznej organizacji stosunków pracy utrwalone w normach konstytucyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#Sprawozdawca">U podstaw nowoczesnego prawa pracy leży zasada ochrony interesu pracownika. Pracownik pozostaje bowiem nadal stroną słabszą, a jego podporządkowanie w procesie pracy jest źródłem różnego rodzaju zależności. Występująca jeszcze sprzeczność między wymaganiami produkcji, a doraźnymi interesami zatrudnionych stwarza potencjalne zagrożenie dla tych interesów, co uzasadnia potrzebę ich ochrony, tym bardziej że w ustroju socjalistycznym wszystko to, co dotyczy świata pracy ma szczególną doniosłość.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#Sprawozdawca">Konstytucja nakłada na wszystkie organy naszego państwa obowiązek stwarzania i rozwijania takich warunków, aby każdy obywatel miał możność uzyskania pracy. W Kodeksie pracy normy takiej powtarzać nie potrzeba. Powinna ona natomiast rzutować na takie ukształtowanie szczegółowych konstrukcji prawnych, które będą służyć zagwarantowaniu konstytucyjnego prawa do pracy. Konkretyzując tę zasadę Kodeks pracy powinien zawierać normy chroniące pracownika przed bezzasadną utratą zatrudnienia i pozostawaniem bez pracy oraz realizować zasadę jedności praw i obowiązków pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#Sprawozdawca">Przedstawiony projekt zawiera normy prawne w pełni zabezpieczające trwałość stosunku pracy. Jako szczególną gwarancję ochrony praw i interesów pracownika uznać należy wprowadzenie przez Kodeks pracy zakazuje nieuzasadnionego wypowiadania umów oraz ścisłe określanie podstaw i przyczyn rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Te zakazy obwarowane są w projekcie sankcjami w postaci kontroli powiatowej komisji odwoławczej i kontroli sądowej. Z ochrony przewidzianej w Kodeksie korzysta każdy pracownik, jest to więc ochrona powszechna, nieznana dotąd w takim ujęciu w naszym systemie prawnym. Jednocześnie projekt Kodeksu pracy przewiduje zapewnienie społecznej kontroli organów związkowych nad prawidłowością postępowania kierownika zakładu pracy przy zwalnianiu pracownika, co umożliwia wnikliwe rozpatrzenia sprawy przed podjęciem decyzji.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#Sprawozdawca">Projekt przewiduje również w pełni zasadę jedności praw i obowiązków pracowniczych. Znalazło to wyraz zarówno w sformułowaniach podstawowych zasad prawa pracy, jak i w wielu rozwiązaniach szczegółowych.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#Sprawozdawca">Wynagrodzenie jest podstawowym świadczeniem za pracę pełnioną przez pracownika. Art.58 Konstytucji określa prawo do pracy jako prawo do zatrudnienia za wynagrodzeniem, które powinno odpowiadać ilości i jakości pracy.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#Sprawozdawca">Wymiar wynagrodzenia za pracę podlega socjalistycznej zasadzie podziału według ilości i jakości pracy, co oznacza, że względy związane z osobą pracownika (rasa, narodowość, pochodzenie) nie mogą stanowić kryterium zróżnicowania wynagrodzenia na pracę. Wynika stąd m.in. równouprawnienie kobiet, którym przysługuje jednakowe z mężczyznami prawo do pracy i wynagrodzenia stosownie do reguły „równa płaca za równą pracę”.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#Sprawozdawca">Konkretyzując konstytucyjną zasadę wynagradzania zgodnie z ilością i jakością wykonanej pracy, projekt Kodeksu pracy przyjmuje, że wynagrodzenie pracowników powinno być tek ustalone, aby odpowiadało ono rodzajowi wykonywanej pracy oraz kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu. Projekt zawiera zatem jedynie normy podstawowe, powierzając ustalenie zasad wynagrodzenia Kadzie Ministrów przy współudziale CRZZ, co jest uzasadnione dyferencjacją systemów płac w poszczególnych gałęziach pracy.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#Sprawozdawca">Kodeks pracy realizuje też zasadę prawnej ochrony wynagrodzenia poprzez unormowanie terminów i miejsca zapłaty, wskazanie należności, które mogą być potrącone z wynagrodzenia oraz określenie uprawnień do dysponowania zarobkiem.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#Sprawozdawca">Projekt Kodeksu pracy przyjmuje jako podstawowe normy czasu pracy — 8-godzinny dzień pracy i 46-godzinny tydzień pracy. W szczegółowych przepisach projektu przewidziano możliwość większego wymiaru czasu pracy, niż określony w Konstytucji, gdy wymaga tego zapewnienie sprawnego funkcjonowania gospodarki i zaspokojenie potrzeb ludności (dotyczy to zakładów handlowych, usługowych, komunikacyjnych oraz zakładów pracujących w ruchu ciągłym). Uelastycznienie norm czasu pracy przewidziane w projekcie można uznać za celowe, zwłaszcza w okresie przejściowym, przygotowującym wprowadzenie skróconej tygodniowej normy czasowej.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#Sprawozdawca">Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika zagwarantowanym ustawowo i stanowi konkretyzację prawa do wypoczynku, które zostało podniesione przez Konstytucję do rzędu podstawowych praw obywatelskich.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#Sprawozdawca">Projekt Kodeksu pracy inkorporował prawie w całości ustawę z 1969 r. o pracowniczych urlopach wypoczynkowych, przewidując wprowadzenie korzystniejszych norm w zakresie wynagradzania za czas urlopu, korzystniejszego dla pracownika sposobu ustalania okresu pracy wpływającego na wymiar urlopu i nowej zasady, według której pracownik wypowiadający umowę o pracę nie traci prawa do urlopu. Prawidłowo została także unormowana istotna z punktu widzenia potrzeb pracownika kwestia urlopów bezpłatnych.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#Sprawozdawca">Instytucja ochrony pracy obejmuje całokształt przepisów dotyczących ochrony zdrowia i życia pracowników w procesie pracy. Stworzenie warunków zapewniających tę ochronę jest jednym z podstawowych obowiązków zatrudniającego. Uprawnienia pracownika w tym zakresie określone są nie tylko w ustawodawstwie pracy, lecz także w postanowieniach Konstytucji, która uznaje prawo do ochrony zdrowia urzeczywistniane m.in. poprzez stałe polepszanie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy za jedno z podstawowych praw obywatelskich.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#Sprawozdawca">W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy projekt przewiduje konkretne obowiązki dla zakładów pracy, ich jednostek nadrzędnych i pracowników. Obowiązki ciążące na zakładach prący mają przy tym podwójną treść: organizacyjną i majątkową. Prawidłową realizacją obowiązków organizacyjnych przez zakłady pracy powinny zapewnić nakazy stworzenia bezpiecznych warunków w budynkach i pomieszczeniach, przy maszynach i urządzeniach technicznych, stosowania środków profilaktycznej ochrony zdrowia, organizowania szkolenia i dostarczania sprzętu ochrony osobistej; obowiązki te są obwarowane sankcjami karno-wykroczeniowymi.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#Sprawozdawca">Obowiązki w zakresie majątkowym zabezpiecza nakaz wypłaty odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych; przewidywane w tych sprawach unormowania są korzystniejsze niż dotąd dla pracowników.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#Sprawozdawca">Projekt przewiduje konsekwentną realizację zawartej w Konstytucji zasady równouprawnienia kobiet. Szczególna ochrona pracy kobiet przejawia się:</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#Sprawozdawca">— w zakazie zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia;</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#Sprawozdawca">— w ochronie przed zwolnieniem z pracy w okresie ciąży i przerwy połogowej;</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#Sprawozdawca">— w obowiązku przesunięcia kobiety do innej pracy od początku ciąży w przypadku wykonywania pracy zabronionej kobietom w ciąży lub na zalecenie lekarza -przy zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia;</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#Sprawozdawca">— w utrzymaniu dotychczasowego wymiaru urlopu macierzyńskiego, przy przedłużeniu go do 26 tygodni w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie;</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#Sprawozdawca">— w obowiązku udzielenia urlopu bezpłatnego w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#Sprawozdawca">Projekt realizując konstytucyjną zasadę szczególnie troskliwej opieki nad wychowaniem młodzieży, zapewnia tej kategorii pracowników znaczne przywileje (szczególna ochrona trwałości stosunku pracy młodocianego, ochrona zdrowia i uprawnień urlopowych). Jednocześnie projekt przewiduje nałożenie na młodocianego pracownika obowiązku dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej, ogólnokształcącej lub zawodowej.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#Sprawozdawca">O skutecznej ochronie praw pracownika stanowi możliwość dochodzenia przez niego roszczeń wynikających ze stosunku pracy. W myśl projektu mogą być one dochodzone w postępowaniu wewnątrzzakładowym, interwencyjnym. skargowym oraz sądowym. Rozstrzyganie sporów w drodze sądowej stwarza największą gwarancję obiektywizmu i stanowi zarazem jedną z podstawowych gwarancji przestrzegania prawa.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#Sprawozdawca">Rozwiązania przyjęte przez projekt w kwestii rozstrzygania sporów wynikających ze stosunku pracy zmierzają do wzmocnienia pozycji pracownika w toczącym się sporze, do uproszczenia i przyśpieszenia postępowania oraz do zapewnienia udziału czynnika społecznego reprezentującego znajomość warunków leżących u podstaw sporu.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#Sprawozdawca">Referat p.t. „Orzecznictwo Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych” przedstawił prezes Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego — Franciszek Rusek.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#Sprawozdawca">Prawidłowe orzecznictwo sądowe w sprawach wynikających ze stosunku pracy kształtuje świadomość prawną w stosunkach pracowniczych, likwiduje konflikty zaistniałe i zapobiega powstawaniu nowych. Spełnia ono funkcje profilaktyczne, porządkuje stosunki pracownicze, kształtuje wzajemne prawa i obowiązki pracowników i zakładów pracy, utrwala zasady praworządności oraz poczucie ładu i porządku.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#Sprawozdawca">Realizacja tych zadań nie jest jednak łatwa. Trudności stwarza m.in. obecny stan prawa pracy, w którym obok aktów prawnych, wydanych przez ustawodawcę Polski ludowej, obowiązują nadal przepisy wywodzące się z okresu międzywojennego, jak również brak w zakresie orzecznictwa w sprawach ze stosunku pracy jednego ośrodka wykładni prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#Sprawozdawca">Wpływ orzecznictwa Sądu Najwyższego na kształtowanie rozwiązań legislacyjnych, w tym również na niektóre rozwiązania proponowane w projekcie kodeksu pracy, jest faktem niewątpliwym.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#Sprawozdawca">Dorobek orzecznictwa Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych znalazł zastosowanie w wielu rozwiązaniach przyjętych przez projekt Kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#Sprawozdawca">Dotychczasowy dorobek orzecznictwa Izby i jej pozycja wskazują na trafność rozwiązań przyjętych w projekcie kodeksu pracy w sprawie powołania sądów pracy i ubezpieczeń społecznych do rozstrzygania roszczeń pracowniczych ze stosunku pracy.</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#Sprawozdawca">Proponowane rozwiązania odpowiadają dotychczasowym bogatym doświadczeniom praktyki sądowej, uwzględniają wyniki dyskusji nad projektem. Do takiego uregulowania przyczyniła się niewątpliwie także Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zarówno całokształtem swej działalności, jak również zgłoszonymi do projektu kodeksu pracy obszernymi uwagami i publikacjami.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#Sprawozdawca">Projektowane przepisy kodeksu uwzględniają dotychczasowy dorobek orzecznictwa Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na odcinku usprawnienia postępowania sądowego w sprawach pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#Sprawozdawca">Kierunek preferujący ugodowe załatwianie sporów pracowniczych oraz możliwie największe — w ramach obowiązujących przepisów — odformalizowanie postępowania w tych sprawach był stale reprezentowany w orzecznictwie Izby, co z kolei oddziaływało na postępowanie innych sądów. Rozwiązania przewidziane w projekcie Kodeksu pracy utrwalają i rozwijają te tendencje.</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#Sprawozdawca">Dalszym wyrazem usprawnienia postępowania w sprawach pracowniczych jest likwidacja dwutorowości rozpoznawania tych spraw przed organami sądowymi i przed organami związków zawodowych; stwarza to lepsze warunki jednolitej wykładni prawa pracy; projekt określa również ściśle terminy dla podjęcia i przeprowadzenia poszczególnych czynności.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#Sprawozdawca">Projekt przewiduje jako generalną zasadę — ochronę trwałości stosunku pracy, uznając dopuszczalność wypowiedzenia stosunku pracy przez pracodawcę jedynie w uzasadnionych wypadkach. Podkreślić należy, że przyjęcie tej zasady oznacza wykorzystanie bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego w tej dziedzinie, które już od dawna zajmowało stanowisko, że nie może być prawnie skuteczna takie wypowiedzenie, które narusza zasady współżycia społecznego w państwie ludowym.</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#Sprawozdawca">Projekt Kodeksu wzbogacił dotychczasowy dorobek orzecznictwa na odcinku ochrony stosunku pracy przed bezpodstawnym jego wypowiedzeniem, nowymi rozwiązaniami, w szczególności ustalając generalną zasadę, że każde wypowiedzenie stosunku pracy może nastąpić tylko z przyczyn uzasadnionych przy jednoczesnym zastrzeżeniu obowiązku uprzedniego zasięgnięcia opinii odpowiednich organów związków zawodowych, pracownikowi zaś, któremu umowa o pracę została bezpodstawnie wypowiedziana, przyznał prawo zaskarżenia wypowiedzenia do powiatowej komisji odwoławczej z prawem dalszego odwołania się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Jest to w porównaniu z obecnym stanem prawnym rozwiązanie całkowicie nowe, generalnie chroniące trwałość stosunków pracowniczych, zwłaszcza, gdy się zważy, że wypowiedzenie stosunku pracy jest najbardziej typowym i powszechnym Sposobem rozwiązywania umów o pracę.</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#Sprawozdawca">Rozwiązanie stosunku pracy beż wypowiedzenia może nastąpić — według projektu Kodeksu pracy — wyłącznie z przyczyn w Kodeksie wymienionych, przy jednoczesnym podaniu uzasadnienia rozwiązania stosunku i po uprzednim zawiadomieniu rady zakładowej, która, w razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy, wyraża swoją opinię niezwłocznie. Wykładnia przepisów projektu Kodeksu w tym zakresie nie może pominąć bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego, które rozwinęło się na tle dekretu z 1956 r. o rozwiązywaniu stosunków pracy bez wypowiedzenia. Także w tym przypadku pracownikowi służy skarga do powiatowej komisji odwoławczej, a na jej rozstrzygnięcie — odwołanie do sądu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#Sprawozdawca">W projekcie znalazło wyraz reprezentowane w orzecznictwie Izby stanowisko, że ochrona stosunku pracy kobiet winna być udzielana przy szerokim zastosowaniu zasad współżycia społecznego. Zgodnie zaś z tymi zasadami zasadniczym celem ochrony uprawnień pracowniczych w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego jest zagwarantowanie trwałości jej stosunku pracy. Ten kierunek orzecznictwa Sądu Najwyższego wypracowany pod rządem przepisów dotychczasowych, znalazł wyraz w projekcie Kodeksu pracy przy regulowaniu urlopów macierzyńskich, wynagrodzenia w okresie ochronnym i zabezpieczenia uprawnień wynikających z ochrony macierzyństwa.</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#Sprawozdawca">Istotne znaczenie dla prawidłowej regulacji stosunków pracowniczych ma wzajemne powiązanie praw i obowiązków pracownika i zakładu pracy, co znajduje wyraz w zasadzie w jedności praw i obowiązków. Zasada ta znalazła w projekcie Kodeksu pracy właściwe rozwiązanie. I w tym zakresie został uwzględniony dorobek orzecznictwa Izby, stale podkreślającej w swym orzecznictwie, że każdemu uprawnieniu pracownika lub zakładu pracy odpowiada stosowny jego obowiązek, że naruszenie tej Jedności jest zawsze społecznie niekorzystne i z tego względu nie zasługuje na aprobatę i ochronę.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#Sprawozdawca">Projekt przyjmuje jako podstawę szeregu rozwiązań zasadą współżycia społecznego. W dotychczasowym dorobku orzecznictwa Sądu Najwyższego zasady współżycia społecznego stanowiły podstawę rozstrzygnięć mających istotne znaczenie dla prawidłowego ukształtowania wykładni przepisów prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#Sprawozdawca">Orzecznictwo Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wypracowało zasady materialnej odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone w mieniu społecznym, wyodrębniając sytuacje, w których szkody zostały wyrządzone z winy umyślnej pracownika, od tych przypadków, w których szkoda była następstwem winy nieumyślnej.</u>
<u xml:id="u-1.49" who="#Sprawozdawca">Projekt Kodeksu pracy przewiduje utrzymanie zasady pełnej odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone zakładowi prący umyślnie, jak również zasady ograniczonej odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną nieumyślnie.</u>
<u xml:id="u-1.50" who="#Sprawozdawca">Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazało na szczególną przydatność zbiorowych układów pracy, jako środka regulowania stosunków pracowniczych; stwarzają te układy możliwość bardziej szczegółowego i dostosowanego do potrzeb danej branży unormowania stosunków pracy. Projekt Kodeksu pracy, mając na uwadze przydatność zbiorowych układów pracy, jako skutecznego instrumentu regulacji stosunków pracowniczych, utrzymał tę instytucję i określił podstawowe warunki, jakim powinny te zakłady odpowiadać.</u>
<u xml:id="u-1.51" who="#Sprawozdawca">Orzecznictwo Izby wyjaśniło szereg wątpliwości na tle wykładni przepisów o urlopach wypoczynkowych, w szczególności zaś zajęło się zagadnieniem prawa do urlopu pracownika w razie rozwiązania stosunku pracy na podstawie wzajemnego porozumienia stron oraz zagadnieniem prawa do urlopu pracownika w razie jego przejścia do innego zakładu pracy. Ustalenie orzecznictwa w tym względzie zostały w dużej mierze uwzględnione w projekcie.</u>
<u xml:id="u-1.52" who="#Sprawozdawca">W projekcie szeroko uwzględniono również dorobek Orzecznictwa Izby podkreślając zasady właściwego opiniowania pracowników.</u>
<u xml:id="u-1.53" who="#Sprawozdawca">Prawidłowa realizacja przepisów przyszłego Kodeksu pracy w dużej mierze zależeć będzie od poziomu pracy organów, które będą przepisy te stosowały. Do organów tych zaliczyć należy sądy.</u>
<u xml:id="u-1.54" who="#Sprawozdawca">Podkreślić należy, że orzecznictwo sądowe ma doniosłe znaczenie dla kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz kształtowania prawidłowych wykładni prawa.</u>
<u xml:id="u-1.55" who="#Sprawozdawca">Jedną z podstawowych gwarancji prawidłowego rozstrzygania sporów ze stosunku pracy jest zasada kontradyktoryjności, umożliwiająca w toku postępowania konfrontację stanowisk obu stron, tzn. pracownika i pracodawcy. Zasada ta zapewniająca możliwie wszechstronne i obiektywne rozpoznanie sprawy, powinna być w maksymalnym stopniu zabezpieczona zarówno w postępowaniu sądowym jak i postępowaniu przed komisjami rozjemczymi i odwoławczymi.</u>
<u xml:id="u-1.56" who="#Sprawozdawca">W dalszym ciągu swego wystąpienia, referent przedstawił propozycję wprowadzenia do projektu poprawek dotyczących przepisów regulujących postępowanie sporne wynikające ze. stosunku pracy oraz omówił podejmowane przez Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego działania przygotowawcze podejmowane dla realizacji Kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.57" who="#Sprawozdawca">Ocenę, projektu kodeksu pracy dokonaną z punktu widzenia dostosowania jego rozwiązań do wymogów rewolucji naukowo-technicznej oraz potrzeb w zakresie zarządzania wynikających z wymogów tej rewolucji przedstawił prezes Naczelnej Organizacji Technicznej, poseł Jerzy Bukowski.</u>
<u xml:id="u-1.58" who="#Sprawozdawca">Kadra inżynierów i techników w Polsce, spełniająca w społecznym procesie wytwarzania i użytkowania dóbr materialnych funkcję kierowników i organizatorów zespołów pracy spodziewa się, że kodeks stworzy lepsze warunki „dobrej roboty”, poprawy dyscypliny pracy, rozwoju indywidualnych umiejętności i kwalifikacji oraz prawidłowej oceny pracy, wysiłku i talentu zgodnie z socjalistycznymi zasadami społecznymi.</u>
<u xml:id="u-1.59" who="#Sprawozdawca">Należałoby jednak rozważyć w toku dalszych, prac nad projektem Kodeksu, możliwość wyraźniejszego uwzględnienia zarysowującej się w praktyce tendencji do elastycznego traktowania czasu pracy pracowników badawczych, koncepcyjnych; stosownie do indywidualnych skłonności i warunków psychofizycznych tych pracowników. Odpowiednie unormowania projektu zawierają już pewne możliwości w tym zakresie.</u>
<u xml:id="u-1.60" who="#Sprawozdawca">Zaaprobować należy zawarte w projekcie postanowienia umacniające nie zawsze dziś konsekwentnie przestrzeganą zasadę jednoosobowego kierownictwa i jednoosobowej odpowiedzialności. Wydaje się, że byłoby celowe rozważenie możliwości dalszego rozszerzania zasady jednoosobowej odpowiedzialności np. poprzez wyraźniejsze. rozgraniczenie kompetencji kierownictwa zakładu pracy i organizacji związkowych oraz poprzez wyraźniejsze sprecyzowanie uprawnień jednostek nadrzędnych. Odnosi się to zwłaszcza do spraw bhp, powoływania komisji rozjemczych i innych. Bardziej precyzyjnie określić należałoby uprawnienia pracownicze związane ze współdziałaniem załóg w opracowywaniu kierunków rozwoju zakładów i podziale efektów pracy wśród załogi.</u>
<u xml:id="u-1.61" who="#Sprawozdawca">Pozytywnie należy ocenić zlikwidowanie w projekcie kodeksu różnic pomiędzy uprawnieniami pracowników fizycznych i umysłowych. Projekt znosi wszystkie te różnice, przyjmując za główne kryteria różnicowania uprawnień pracowniczych, wykształcenie, staż pracy i warunki, w jakich praca jest wykonywana. Rozwiązania te, zrozumiale dla techników i inżynierów, ułatwiają rozstrzyganie w zakładach pracy wielu drażliwych dotychczas problemów związanych z właściwym usytuowaniem techników. Należałoby rozważyć możliwość bardziej elastycznego różnicowania świadczeń w zależności od warunków i rodzajów wykopywanej pracy.</u>
<u xml:id="u-1.62" who="#Sprawozdawca">Projekt przewiduje dużą ilość delegacji ustawowych. Przepisy Kodeksu powinny wyraźniej określać kierunki rozwiązań przyszłych rozporządzeń wykonawczych.</u>
<u xml:id="u-1.63" who="#Sprawozdawca">Bardziej precyzyjnie określić należałoby w kodeksie obowiązki zakładu pracy i pracownika do doskonalenia kwalifikacji zawodowych, co ma decydujące znaczenie w procesie postępu techniczno-ekonomicznego.</u>
<u xml:id="u-1.64" who="#Sprawozdawca">Rozwiązania w zakresie stymulowania wynalazczości i racjonalizacji w zakładach pracy powinny stwarzać bardziej wyraźną zachętę dla rozwijania tej działalności.</u>
<u xml:id="u-1.65" who="#Sprawozdawca">Projekt kodeksu przewiduje, że jedynym partnerem społecznym rządu zarówno w sprawie realizacji postanowień ustawowych, jak i ich rozwinięcia w przepisach wykonawczych są związki zawodowe, a w szczególności — ich organ reprezentatywny — CRZZ. Tymczasem w rozwiązywaniu wielu szczegółów problemów [nieczytelne].</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełIrenaSroczyńska">... zainteresowane są [nieczytelne] kodeks pracy również liczne organizacje społeczne mające charakter stowarzyszeń zawodowych lub zawodowo-specjalistycznych, takie jak: NOT, PTE, SATP, Zrzeszenie Księgowych i inne.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełIrenaSroczyńska">Treść uchwały Plenum Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich z dnia 11 marca 1974 r. zawierającej ocenę projektu Kodeksu pracy przedstawił przewodniczący Zarządu Głównego ZPP - prof. Adam Łopatka.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PosełIrenaSroczyńska">Uchwalenie przez Sejm PRL Kodeksu pracy stanowić będzie wydarzenie o dużym znaczeniu społecznym i politycznym. Kodeks pracy kończy okres przebudowy naszego ustawodawstwa pracy. Na zatem za zadanie stworzenie takiego systemu norm, który we wszystkich głównych dziedzinach związanych ze świadczeniem pracy, odpowiadać będzie zasadom ustrojowym socjalizmu i etapowi rozwoju stosunków społeczno-ekonomicznych w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PosełIrenaSroczyńska">Plenum stwierdziło, że przedstawiony Sejmowi projekt Kodeksu pracy spełnia - co do zasady - wymienione postulaty. Pozytywnie należy ocenić uporządkowanie w projekcie Kodeksu wszystkich zasadniczych przepisów prawa pracy i nadanie im bardziej swoistego kształtu, konsekwentne i odpowiadające naszym Warunkom ustrojowym zrealizowanie zasady równości praw i obowiązków ogółu zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, uwypuklenie tendencji harmonijnego łączenia wszystkich funkcji prawa pracy, konsekwentne realizowanie funkcji ochronnej prawa pracy zabezpieczającej poszanowanie uprawnień pracowniczych przez administrację, pełne rozwinięcie zadań socjalnych zakładów prący oraz nowe ukształtowanie odpowiedzialności materialnej pracownika za szkodę wyrządzoną zakładowi pracy.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PosełIrenaSroczyńska">Należy jednak oczekiwać, że trwające w komisjach sejmowych prace nad projektem Kodeksu doprowadzą do jego udoskonalenia pod względem legislacyjnym.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PosełIrenaSroczyńska">Rozważenia wymagają w szczególnością preambuła do Kodeksu, przepisy dotyczące porzucenia pracy, przepisy dotyczące rozwiązywania umów o pracę zawartych na okres próbny, limit godzin nadliczbowych i tryb ich stosowania oraz zasada przesuwania ustalonego terminu urlopu i odwoływania pracownika z urlopu. Celowym byłoby rozważenie potrzeby wprowadzenia do Kodeksu stosowanych przepisów dotyczących nadzoru nad warunkami pracy i kontroli przestrzegania uprawnień pracowniczych oraz określających zadania i kompetencje społecznej inspekcji pracy oraz inspekcji pracy.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PosełIrenaSroczyńska">Zachodzi również konieczność jednolitego - na gruncie wszystkich norm kodeksowych - określenia pojęcia dyscypliny pracy sprecyzowania pojęcia stosunku pracy oraz podporządkowania pracownika poleceniom kierownika zakładu pracy.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#PosełIrenaSroczyńska">Prawidłowa realizacja uchwalonego Kodeksu pracy wymagać będzie określenia dłuższego niż w przypadku innych aktów normatywnych okresu vacatio legis.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#PosełIrenaSroczyńska">Opinię sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej o projekcie Kodeksu pracy przedstawiła poseł Teresa Lebiedzińska-Torbus (PZPR): Postanowienia projektu Kodeksu należy - zdaniem Komisji - traktować jako kolejny etap rozwoju ustawodawstwa dotyczącego ochrony macierzyństwa i zdrowia kobiety, powszechnego zabezpieczenia higienicznych i bezpiecznych warunków pracy oraz szeroko rozumianej ochrony zdrowia pracownika.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#PosełIrenaSroczyńska">Komisja Zdrowia akceptując założenia projektu, zgłosiła pod jego adresem szereg uwag, które dotyczą bardziej precyzyjnego określenia uprawnień do urlopów macierzyńskich, problemów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz szeroko rozumianej ochrony zdrowia pracowników.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#PosełIrenaSroczyńska">Zdaniem Komisji - W zakładach zatrudniających znaczną liczby kobiet należałoby ustanowić specjalny fundusz osobowy lub bezosobowy, z którego finansowano by urlopy macierzyńskie.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#PosełIrenaSroczyńska">W dyskusji udział wzięli posłowie: Sylwester Zawadzki (PZPR), Aleksander Foch (ZSL) Zofia Ładyńska (PZPR), Krystyna Marszałek-Młyńczyk (SD), Marian Górski (bezp.), Bolesław Dylak (ZSL) i Maria Gajecka (PZPR); dodatkowych wyjaśnień udzielił wiceprezes Rady Ministrów Franciszek Kaim.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#PosełIrenaSroczyńska">W toku dyskusji poddano analizie zawarte w projekcie sformułowania dotyczące:</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#PosełIrenaSroczyńska">— zapewnienia realizacji przewidzianego w Konstytucji prawa do pracy (poseł Sylwester Zawadzki),</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#PosełIrenaSroczyńska">— jednoosobowego kierownictwa i udziału pracowników we współzarządzaniu zakładem pracy (poseł Sylwester Zawadzki),</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#PosełIrenaSroczyńska">— urlopów macierzyńskich i sposobów ich wykorzystania (posłowie: Sylwester Zawadzki, Aleksander Poch, Marian Górski, Maria Gajecka),</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#PosełIrenaSroczyńska">— limitów godzin nadliczbowych (posłowie: Sylwester Zawadzki, Bolesław Dylak),</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#PosełIrenaSroczyńska">— porzucenia pracy przez pracownika (poseł Bolesław Dylak).</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#PosełIrenaSroczyńska">Poseł Zofia Ładyńska zajęła się problemem wynagrodzeń za okres przestoju spowodowanego przez pracodawcę. Jej zdaniem, proponowana w projekcie zasada wynagradzania w takim przypadku w niedostatecznym stopniu mobilizuje pracodawcę do usuwania przyczyn przestojów.</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#PosełIrenaSroczyńska">Poseł Krystyna Marszałek-Młyńczyk wskazała na potrzebę lepszego skorelowania postanowień Kodeksu i unormowań zawartych w ustawie o rzemiośle.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#PosełIrenaSroczyńska">Zdaniem posła Mariana Górskiego należałoby zabezpieczyć mocniej w przepisach Kodeksu pracy uprawnienia pracowników do ochrony zdrowia przed szkodliwymi warunkami pracy. W związku z tym, obok przewidzianego w projekcie obowiązku rejestracji chorób zawodowych, należałoby również wprowadzić rejestr stanowisk zagrożonych chorobą zawodową.</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#PosełIrenaSroczyńska">Istotne znaczenie z punktu widzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy miałoby - zdaniem posła Górskiego - ustanowienie obowiązku przeprowadzania ekspertyzy poprzedzającej wprowadzenie w zakładzie pracy nowej technologii; ekspertyza ta mogłaby wykazać, czy nową technologia nie wywiera szkodliwego wpływu na zdrowie pracownika.</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#PosełIrenaSroczyńska">Wiceprezes Rady Ministrów Franciszek Kaim podkreślił, że w dyskusji nad projektem nie można pomijać dwóch podstawowych zagadnień: okresu na jaki uchwala się Kodeks oraz celów jakie przyświecają jego autorom.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#PosełIrenaSroczyńska">Podstawowym celem kodyfikacji prawa pracy jest uregulowanie stosunków pomiędzy pracownikiem i pracodawcą oraz zagwarantowanie środków na pokrycie przywilejów pracownika. Dyscyplina pracy i organizacja pracy powinny być zabezpieczone w taki sposób, aby możliwe było realizowanie przyśpieszonego wzrostu stopy życiowej ludzi pracy. Układ przywilejów i obowiązków pracowniczych przewidzianych w projekcie Kodeksu jest więc dostosowany do ekonomicznych możliwości państwa i nimi determinowany.</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#PosełIrenaSroczyńska">Konieczność nieustannego dostosowywania przepisów prawa pracy do rewolucji naukowo-technicznej spowodować by mogła częste nowelizacje Kodeksu, Stąd znaczna ilość przewidzianych w projekcie delegacji.</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#PosełIrenaSroczyńska">Uwzględniając rosnącą rolę, jaką odgrywa w stosunkach pracy technika, przyjęto w projekcie szereg rozwiązań surowszych dla pracownika niż aktualnie obowiązujące; dotyczą one m.in. kwalifikacji zawodowych, warunków przyjęcia do pracy, dyscypliny pracy.</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#PosełIrenaSroczyńska">Zabierając głos na zakończenie obrad, przewodniczący Komisji Prac Ustawodawczych poseł Jerzy Bafia (PZPR) podkreślił, że dotychczasowa dyskusja umożliwiła wyjaśnienie podstawowych założeń prawno-ustrojowych projektu oraz pogłębienie uzasadnienia społecznej przydatności przewidywanych w nim unormowań. Dokonana w Komisjach praca przybliżyła posłom rozpatrywany projekt i umożliwiła nie tylko zaznajomienie się z nim, lecz i analizę poszczególnych jego konstrukcji.</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#PosełIrenaSroczyńska">W toku pracy nad projektem Kodeksu skoncentrowano się głównie na trzech zagadnieniach:</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#PosełIrenaSroczyńska">— podporządkowaniu postanowień Kodeksu społeczno-gospodarczemu rozwojowi kraju,</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#PosełIrenaSroczyńska">— zachowanie jedności praw i obowiązków pracowników,</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#PosełIrenaSroczyńska">— wychowawczych aspektach prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#PosełIrenaSroczyńska">Te trzy aspekty, weźmie niewątpliwie pod uwagę podkomisja, której zadaniem jest sformułowanie wniosków wynikających z prac Komisji nad projektem Kodeksu.</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#PosełIrenaSroczyńska">Na sprawozdawcę projektu Kodeksu pracy Komisje wybrały posła Jerzego Bafię (PZPR).</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>