text_structure.xml
76 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godzinie 14 minut 05</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Stanisław Gawłowski</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeżeli państwo pozwolicie, to rozpoczniemy kolejne posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dzisiejszy porządek obrad przewiduje przede wszystkim informację ministra klimatu i środowiska na temat przygotowań do wdrażania Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 r. Taki materiał w formie pisemnej został odpowiednio wcześniej przysłany przez ministra klimatu i środowiska, został on podpisany przez głównego konserwatora przyrody, panią minister Małgorzatę Golińską. Mam nadzieję, że jest już z nami połączona, bo miała być.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Na razie, jak słyszę, jeszcze nie jest połączona.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Bardzo serdecznie witam pozostałych gości i prelegentów.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Państwo senatorowie z wysokiej komisji otrzymali dość obszerne materiały przygotowane przez m. in. WWF. W części dotyczącej prezentacji przygotowanej przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków poproszę również o głos… o samą prezentację.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Zaczęlibyśmy od… Aha, formalnie muszę jeszcze przypomnieć o obowiązujących zasadach i regułach dotyczących odbywania posiedzeń komisji zdalnie. A więc wszystkie osoby, które uczestniczą w posiedzeniu i są na sali, poproszone są o wyłączenie aplikacji, a te, które uczestniczą w nim zdalnie, proszę o to, żeby w przypadku, gdybyśmy mieli potrzebę głosować, miały włączoną kamerkę.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Muszę również zapytać, czy na sali są osoby zajmujące się zawodowo działalnością lobbystyczną? Nie widzę.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Czy są jakieś uwagi do porządku obrad? Nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Możemy przejść do realizacji porządku obrad. Cały czas dopytuję, czy mamy zdalne połączenie z panią minister. Nie mamy ani z panią minister…</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Dzień dobry, Maja Kosieradzka-Arabik, naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Jeżeli pani minister nie będzie, to może ja pozwolę sobie uskutecznić krótki wstęp.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">To proszę o wprowadzenie, będzie nam łatwiej. Jeżeli dotrze pani minister, to wtedy będziemy już mogli prowadzić z nią dyskusję.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Korzystając z tego, że jestem pierwszym mówcą, przybliżę państwu strategię na rzecz różnorodności biologicznej. Będzie nam łatwiej w późniejszej dyskusji.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Strategia została opublikowana 20 maja 2020 r. jako komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady, co oznacza, że państwa członkowskie nie miały możliwości ingerowania w treść tej strategii. Dokument ten stanowi element realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, w którym obok zmian klimatu wskazuje się różnorodność biologiczną jako równie istotne wyzwanie, jakie stoi przed obecnym pokoleniem. Unijna strategia wynika ze zobowiązania Unii Europejskiej jako strony konwencji ONZ o różnorodności biologicznej. Komisja Europejska uznała, że dotychczasowe starania służące wdrażaniu CBD, czyli Konwencji o różnorodności biologicznej, okazały się niewystraczające i zaproponowała podjęcie bardziej ambitnych działań. Według Komisji Europejskiej inwestowanie w ochronę przyrody i jej odbudowę będzie miało kluczowe znaczenie dla odbudowy gospodarki w związku z kryzysem związanym z COVID-19. Strategia na rzecz różnorodności biologicznej, razem z prawem klimatycznym, planem na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, strategią „|Od pola do stołu” czy opublikowaną niedawno nową strategią leśną, ma służyć powrotowi Unii Europejskiej na dobre tory. Komisja Europejska podkreśla również w strategii konieczność zachowania różnorodności biologicznej ze względów ekonomicznych. Zwraca uwagę, że ponad połowa światowego PKB jest uzależniona od przyrody, a usługi świadczone w ramach trzech kluczowych sektorów, gospodarki, budownictwa, rolnictwa oraz żywności, są z nią w wysokim stopniu powiązane.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Przeczytam teraz główne cele strategii. Jest ich dość dużo, ale są one dość precyzyjne, więc myślę, że to jest fajna informacja.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">W odniesieniu do obszarów chronionych strategia proponuje objęcie ochroną co najmniej 30% unijnych obszarów lądowych, 30% unijnych obszarów morskich oraz ustanowienie korytarzy ekologicznych. Drugi punkt. Objęcie ścisłą ochroną co najmniej jednej trzeciej unijnych obszarów chronionych, czyli 9% obszarów lądowych, 10% obszarów morskich, w tym wszystkich pozostałych w Unii Europejskiej lasów pierwotnych i starodrzewów. Punkt trzeci. Skuteczne zarządzanie wszystkimi obszarami chronionymi, określenie jasnych celów, środków ochrony oraz ich odpowiednie monitorowanie. Komisja proponuje również prawnie wiążące cele w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych, przywrócenie do 2030 r. istotnych obszarów zdegradowanych i bogatych w węgiel ekosystemów. Proponuje również jako strategię odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających, ograniczenie o 50% stosowania pestycydów chemicznych oraz ograniczenie o 50% stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów, objęcie co najmniej 25% gruntów rolnych rolnictwem ekologicznym i uzyskanie znacznie wyższego poziomu stosowania praktyk agroekologicznych, zasadzenie w Unii Europejskiej 3 miliardów nowych drzew, osiągnięcie znacznego postępu w rekultywacji miejsc z zanieczyszczoną glebą, przywrócenie co najmniej 25 tysięcy km rzek do swobodnego przepływu, ograniczenie o 50% liczby gatunków z tzw. czerwonej księgi, dla których zagrożenie stanowią inwazyjne gatunki obce, ograniczenie o 50% utraty składników odżywczych, co doprowadzi do ograniczenia stosowania nawozów o co najmniej 20%, zazielenienie obszarów miejskich dla miast z co najmniej 20 tysiącami mieszkańców, niestosowanie żadnych pestycydów chemicznych na obszarach wrażliwych, takich jak miejskie obszary zielone, znaczne ograniczenie negatywnego wpływu działalności połowowej, wydobywczej na gatunki i siedliska wrażliwe, w tym siedliska dna morskiego, wyeliminowanie przełowów lub ich ograniczenie do poziomu umożliwiającego odbudowę i zachowanie gatunków. Strategia zapowiada ponadto wprowadzenie nowych rozwiązań, umożliwiających zmianę transformacyjną, w tym nowych europejskich ram zarządzania różnorodnością biologiczną, których część stanowić będzie mechanizm monitorowania i przeglądu.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Ostatnia część strategii odnosi się do działań Unii Europejskiej i…</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-5.7" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">11 września 2021 r. Komitet do Spraw Europejskich przyjął stanowisko rządu do strategii na rzecz różnorodności 2030. W pracach nad tym stanowiskiem brały udział wszystkie resorty, które będą zaangażowane we wdrażanie nowej unijnej strategii. Stanowisko rządu jest takie, że Polska generalnie popiera potrzebę ochrony różnorodności biologicznej, która ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia możliwości życia ludzi na Ziemi oraz dla zaspokajania ich podstawowych potrzeb. Jednak pomimo zasługującego na poparcie głównego celu unijnej strategii, należy zwrócić uwagę na fakt, że szereg elementów zawartych w strategii, w tym definicje i terminy, w szczególności pojęcia takie jak ochrona ścisła, odtwarzanie, lasy pierwotne, stare lasy, wymaga doprecyzowania i wyjaśnienia oraz analizy postaw naukowych. W tym kontekście rząd polski podkreśla, że niezwykle istotną kwestią jest zagwarantowanie rzeczywistego udziału państw członkowskich w budowaniu definicji, a także przewodników, wytycznych, ponieważ będą one miały kluczowe znaczenie podczas wdrażania tego dokumentu, a także podczas interpretacji jego wymagań. W swoim stanowisku rząd polski zaznacza także, że w miejscach odnoszących się do lasów i leśnictwa strategia wkracza w kompetencje państw członkowskich Unii Europejskiej, co może powodować daleko idące zmiany w sposobie zarządzania lasami w wielu państwach członkowskich, w tym w Polsce. Kluczowe znaczenie będzie miało to, w jaki sposób zostanie przeprowadzony podział wysiłków na rzecz osiągnięcia celów unijnych. Polska stoi na stanowisku, że podział wysiłków musi być oparty na wspólnej pracy ekspertów ze wszystkich państw członkowskich. Należy zaznaczyć, że strategia powinna być realizowana solidarnie, a trud realizacji postawionych przez nią celów powinien być ponoszony w zależności od możliwości państw członkowskich. Rząd polski jako słabość strategii dostrzega też brak informacji o źródłach finansowania, gdyż poziom ambicji w nowej strategii jest dość wysoki i nie odpowiada dotychczasowym narzędziom finansowania. Rząd polski stoi również na stanowisku, że niezwykle ambitne cele, w tym zwiększenie do 30% powierzchni zarówno lądowych, jak i morskich obszarów chronionych, z czego jedna trzecia ma być objęta ochroną ścisłą, może powodować duże trudności w postępie gospodarczym, bowiem osiągnięcie tych celów może ograniczyć lub uniemożliwiać wprowadzanie na tych terenach jakichkolwiek działań, w szczególności związanych z gospodarką leśną. W związku z wyznaczeniem w strategii celu objęcia co najmniej 10% unijnych obszarów ochroną ścisłą znaczącemu zmniejszeniu może ulec powierzchnia lasów, w których możliwe będzie pozyskanie drewna, co spowoduje potencjalny problem z jego podażą dla przemysłu drzewnego. Realizacja tych celów musi uwzględniać ryzyka związane ze zmianami klimatu i ewentualną koniecznością podejmowania działań ochronnych oraz nie może obniżać szans polskiego przemysłu drzewnego, przyczyniając się do importu drewna z krajów o niższych wymaganiach wobec gospodarki leśnej.</u>
<u xml:id="u-5.8" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Unijna Strategia na rzecz różnorodności biologicznej obejmuje swoim zakresem kilka sektorów i jest to m. in wspomniane już wcześniej leśnictwo, ale również sektor rolny. Jeśli chodzi o sektor rolny, to organizacja celów strategii powiązanych z sektorem rolnym wymaga bardzo poważnych zmian i przebudowy w zakresie struktury i technologii produkcji rolne. Zmiany te będą łączyć się z wysokimi kosztami dostosowawczymi, które tylko w części będą mogły być pokryte ze wspólnej polityki rolnej. Potrzebne będzie wzmocnienie otoczenia rolnictwa, sektora naukowo-badawczego, kanałów transferu wiedzy i doradztwa. Jeśli chodzi o realizację postanowień strategii w odniesieniu do rolnictwa, to z pewnością konieczna będzie dalsza dyskusja w trakcie realizacji założonego planu działań, tak zwanego action plan, który przewiduje opracowanie szeregu przepisów i wytycznych stanowiących praktyczną postawę wdrożenia strategii.</u>
<u xml:id="u-5.9" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Jeśli chodzi o przywracanie dobrego stanu środowiska ekosystemów morskich, to w opinii rządu polskiego należy docenić podkreślenie w jej zapisach nie tylko działań podejmowanych w kierunku zapobieganiu degradacji ekosystemów morskich i utraty różnorodności biologicznej, ale przede wszystkim mających na celu ich rzeczywistą odbudowę. Jednocześnie rząd polski uznaje, że Unijna Strategia prezentuje ambitne podejście do ochrony zasobów naturalnych oraz redukcji zanieczyszczeń środowiska morskiego, jak również wdrażania krajowych strategii i planów działania, aby osiągnąć te cele. Z tego względu realizacja poszczególnych elementów, jak również podejmowanie przyszłych zobowiązań przez państwa członkowskie musi się odbywać z poszanowaniem i uwzględnieniem specyficznych warunków krajowych. Rząd polski za pozytywne uznaje silniejsze uwypuklenie kwestii ochrony przyrody w ramach działań, które można finansować z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Istotne jest również zwiększenie nacisku w ramach wspólnej polityki rolnej na połowy bardziej zrównoważone, w mniejszym stopniu wpływające na elementy środowiska morskiego, takie jak integralność dna morskiego, i ochronę naturalnych siedlisk.</u>
<u xml:id="u-5.10" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Ekosystemy wodne stają się szczególnie istotne w obliczu zmian klimatu i zagrożenia suszą. Rząd polski popiera ideę inwestycji polegających na rewitalizacji rzek i terenów zalewowych oraz konieczność odbudowy ekosystemów wodnych, szczególnie torfowisk, podmokłych trwałych użytków zielonych, terenów zalewowych. Konieczne są działania dotyczące małej retencji, przebudowa urządzeń melioracji na posiadające dwojaką funkcję, przebudowa urządzeń hydrotechnicznych i udrażnianie rzek. W opinii rządu RP na szczególną uwagę zasługuje postulat, zgodnie z którym co najmniej 25 tysięcy km rzek powinno zostać zrenaturalizowanych poprzez usunięcie przestarzałych barier hydrotechnicznych. Działanie mające na celu odbudowę charakteru ścieków o spornym przepływie jest w opinii rządu działaniem słusznym, lecz może się okazać trudne do wykonania w nałożonej perspektywie czasowej. Po raz kolejny wątpliwości budzi w szczególności udział poszczególnych państw w realizacji poszczególnych celów. Wyjaśnienia wymaga, w jaki sposób dokonane zostały podziały długości rzek do renaturyzacji, podział między państwami, oraz to, jakimi przesłankami kierowała się Komisja Europejska, szacując, że zrenaturyzowanie 25 tysięcy km rzek jest wykonalne do 2030 r. Rząd polski zauważa, że cel ten powinien być osiągnięty na rzekach niewykorzystywanych gospodarczo, co pozwoli na zapewnienie zgodności z polityką rządu, wyrażoną strategią odpowiedzialnego rozwoju i strategią zrównoważonego rozwoju transportu. Należy też zauważyć, że terminy wdrażania środków zmierzających do osiągnięcia celów strategii są nieskorelowane z terminarzem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Zgodnie z przepisami alarmowa strategia wodna powinna być realizowana do roku 2027, natomiast ta strategia odnosi się do perspektywy 2030 r.</u>
<u xml:id="u-5.11" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Rząd polski z zadowoleniem przyjmuje cel zazieleniania obszarów miejskich i podmiejskich. Cel ten jest zgodny z przyjętą w 2019 r. przez rząd polski polityką ekologiczną państwa do 2030 r. Zdaniem rządu zazielenienie obszarów miejskich i podmiejskich poprzez rozwijanie zieleni miejskiej z elementami retencji wody w wielu przypadkach wspomaga także funkcje rekreacyjne, zdrowotne oraz estetyczne, wpływa na życie mieszkańców, utrzymuje różnorodność przyrody, a także poprawia sytuację, jeśli chodzi o lokalne miejsca pracy i możliwości…</u>
<u xml:id="u-5.12" who="#komentarz">Zakłócenia w trakcie wypowiedzi</u>
<u xml:id="u-5.13" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Według rządu RP wdrażanie tego celu powinno być powiązane z celem odnoszącym się do kwestii zwalczania inwazyjnych gatunków obcych i wykorzystania gatunków rodzimych oraz unikania roślin o charakterze inwazyjnym należących do gatunków obcych.</u>
<u xml:id="u-5.14" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">W odniesieniu do celu dotyczącego ograniczenia strat składników odżywczych z nawozów o co najmniej 50%, co przyczyni się do ograniczenia stosowania nawozów o co najmniej 20%, rząd polski stoi na stanowisku, że dla zrównoważonej produkcji rolnej żyzność gleb jest kluczowa. W ramach dotychczasowych działań wynikających z dyrektywy ochrony wód przez zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego ten cel jest już realizowany poprzez wprowadzenie kompleksowych zasad w kontekście zastosowania azotu. Jednocześnie należy rozważyć przeprowadzenie oceny, czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu, ograniczenie stosowania nawozów o 20% nie spowoduje zubożenia gleby w składniki odżywcze, a więc czy, dążąc do poprawy stanu środowiska, nie spowoduje się erozji gleb, jeśli chodzi o te składniki, co może zmniejszyć plonowanie, pogorszyć jakość upraw i zmniejszyć ich odporność.</u>
<u xml:id="u-5.15" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Odnosząc się do bieżących prac, pragnę wskazać trzy grupy, które znajdą się we właściwości ministra właściwego do spraw środowiska. Są to: NADEG, restaurantions targets oraz Forest and Nature. Grupa Forest and Nature ma na celu opracowanie pisemnych zaleceń, wytycznych dotyczących leśnictwa bliższego naturze, dyskutuje się też na niej definicje dotyczące starych lasów i lasów pierwotnych. Narzędzie restoration targets jest jeszcze niedookreślone, ponieważ Komisja Europejska planuje jego przedstawienie pod koniec 2021 r., ale już teraz wiadomo, że ma ona stanowić katalizator celów określonych w sektorowych dyrektywach, w dyrektywie siedliskowej, habitatowej, ptasiej, morskiej czy wodnej, ma poprawić stan zasobów przyrodniczych zarówno na obszarach chronionych, jak i poza nimi poprzez dążenie do stworzenia funkcjonalnego systemu. Jeżeli chodzi o grupę NADEG, to jest to grupa, w której dyskutuje się nad objęciem ochroną co najmniej 30% unijnych obszarów lądowych oraz nad definicją ścisłej ochrony. Ponadto w resorcie środowiska utworzony został zespół do spraw unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej, którego celem jest skoordynowanie działań w ministerstwie klimatu zmierzających do realizacji strategii. Należy zwrócić uwagę na to, że strategia zawiera właśnie wiele niezdefiniowanych pojęć i dopiero teraz, w różnorakich grupach roboczych toczą się prace związane z wypracowaniem definicji, które, tak jak powiedziałam, będą miały kluczowe znaczenie podczas jej wdrażania. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na to, że resort środowiska zakończył prace podsumowujące dotychczasową polską strategię na rzecz różnorodności biologicznej i przystępuje do przyszłej perspektywy. Te prace zostały trochę opóźnione ze względu na kontekst globalny i opóźnienie posiedzenia stron konwencji CBD, które przesunęło się z zeszłego roku na wiosnę przyszłego roku. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-5.16" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Może pani minister już dotarła?</u>
<u xml:id="u-5.17" who="#Gloszsali">Nie.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Nie widzimy jej.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Zanim otworzę debatę, to, jeśli państwo pozwolicie, poprosiłbym o jedną prezentację. Materiały, które przesłał WWF, są dość obszerne, państwo już je macie i nie chciałbym, żebyśmy o nich dyskutowali w szeroki sposób, ale prezentację przygotowaną przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków i przez pana Tomasza Wilka… Myślę, że łatwiej nam będzie potem… Ona jest wycinkowa, fragmentaryczna, nie dotyczy całego obszaru związanego ze strategią na rzecz bioróżnorodności, ale myślę, że łatwiej nam będzie dyskutować, jak przynajmniej w jakiejś części zobaczymy ocenę ekspertów.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Czy mamy połączenie z panem Tomaszem Wilkiem?</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Ja państwa słyszę. Dzień dobry. Słychać mnie?</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak, słychać pana. Poproszę o prezentację. Potem przystąpimy do dyskusji. Mam nadzieję, że pani minister już wtedy dotrze.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#komentarz">Rozmowy na sali</u>
<u xml:id="u-6.7" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Obrazek widać, ale nie słychać pana teraz. Nie wiem, co się dzieje, straciliśmy łączność.</u>
<u xml:id="u-6.8" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Teraz mnie słychać?</u>
<u xml:id="u-6.9" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Teraz już słychać, tak.</u>
<u xml:id="u-6.10" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Czy obrazek widać w całości?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Obrazek widać w całości, tylko nie było nic słychać. Jeśliby pan już zaczął mówić, to chyba byłoby już dobrze.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Pierwsza plansza jest… Teraz nie ma nic, teraz wszystko nam zniknęło.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">Rozmowy na sali</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Ja mam do pana prośbę, żebyśmy wrócili do normalnego łącza. Ta prezentacja została przesłana, senatorowie ją otrzymali, więc jakby pan po prostu omawiał te kwestie po kolei, tak jak jest w prezentacji, ale bez wyświetlania, to może byłoby nam łatwiej…</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#Gloszsali">Bez mówienia.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Raczej z mówieniem, a bez pokazywania. Wolałbym, żeby pan dodał kilka zdań od siebie, niż… Mamy połączenie?</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jakby pan na razie zrezygnował z prezentacji…</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Tomasz Wilk, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Dziękuję bardzo za zaproszenie.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">W tej rzeczywiście krótkiej prezentacji chciałem tak naprawdę odpowiedzieć na trzy pytania. Po pierwsze: czy w Polsce doświadczamy kryzysu różnorodności biologicznej? Myślę, że to jest takie troszkę zaczepne pytanie, ale warto dać szerszy kontekst samej Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do roku 2030 i zasygnalizować, że to jest rzeczywiście ważny dokument i jest się czym zajmować. Po drugie, chciałbym spytać, też może troszkę zaczepnie, czy powinno nas to obchodzić. No i po trzecie: jak temu przeciwdziałać? To jest oczywiście szeroki temat, ale tutaj chciałbym podkreślić jeden wątek, który, jak myślę, często gdzieś nam umyka, jeśli chodzi o działania na rzecz ochrony przyrody.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Jeśli chodzi o pierwsze pytanie, to na początku chciałbym podkreślić, że to, co teraz pokażę, czyli takie obrazki, które wskazują, że z przyrodą rzeczywiście dzieje się źle, to są naprawdę dobrej jakości, aktualne dane krajowe, z terenu Polski, zbierane według rygorystycznej metodyki. One pochodzą z dwóch głównych źródeł. Pierwsze to „Czerwona lista ptaków Polski”, publikacja, która wyszła niecały rok temu i która była przygotowywana zgodnie z metodyką Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody. To jest jeden zestaw danych. Drugie źródło to dane z Państwowego Monitoringu Środowiska realizowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska we współpracy m. in. z OTOP, a także z Polską Akademią Nauk.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Jeśli chodzi o pierwszą część prezentacji, czyli pokazanie tego, jak ma się polska przyroda, to pokażę dwie grupy procesów, które teraz trwają. Po pierwsze, jest to wymieranie gatunków, a po drugie, zmniejszanie populacji gatunków pospolitych. Tak jak powiedziałem wcześniej, jeśli chodzi o wymieranie gatunków, to dane, które teraz zaprezentuję, zawarte są w „Czerwonej liście ptaków Polski”. Zainteresowanych odsyłam do tej publikacji. Są tam informacje o ocenie ryzyka wymarcia wszystkich krajowych gatunków ptaków, a przeanalizowaliśmy pod tym kątem 230 gatunków według metodyki IUCN. Ja oczywiście nie będę wchodził na poziom poszczególnych gatunków, bo nie ma na to czasu, i pokażę trzy zbiorcze statystyki, które zawarliśmy w tej publikacji. Po pierwsze, 20% przeanalizowanych gatunków jest w Polsce zagrożonych wymarciem, czyli co piąty gatunek. Jest to naprawdę dużo, tym bardziej, że kryteria IUCN są wyśrubowane w takim sensie, że gatunek musi się, mówiąc kolokwialnie, bardzo postarać, żeby trafić na listę gatunków zagrożonych wymarciem. Jeśli do tej puli gatunków zagrożonych, a na tym wykresie są różne kategorie zagrożenia, gatunki niezagrożone są na zielono, dołączymy gatunki już wymarłe w skali kraju, a są to te fioletowe na górze, plus gatunki z tak zwanej kategorii „bliskie zagrożenia”, to robi się nam z tego około 33% gatunków wpadających do worka pod nazwą „gatunki wymagające szczególnej ochrony”. A więc z co trzecim gatunkiem dzieje się naprawdę źle albo już zadziało się źle. Ten wykres pokazuje liczbę gatunków zagrożonych w poszczególnych kategoriach zagrożenia. Ciemne słupki to jest poprzednia czerwona lista, sprzed 20 lat, a jasne słupki to jest aktualna czerwona lista, sprzed roku. Widać, że w każdej kategorii z wyjątkiem jednej liczba gatunków zagrożonych bardzo mocno wzrosła, wyraźnie wzrosła i, co szczególnie niepokojące, w ciągu tych zaledwie 20 lat prawie podwoiła nam liczba gatunków wymarłych. Dodam jeszcze, że te gatunki najbardziej zagrożone są związane w szczególności z siedliskami podmokłymi, z dolinami rzek, ale też z krajobrazem rolniczym, co też jest ważne w kontekście dalszej części prezentacji. Ale tak naprawdę te gatunki zagrożone obecne są w każdej grupie ekosystemowej. To by było tyle, jeśli chodzi o wymieranie.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Teraz przejdę do krótkiej części dotyczącej zmniejszania populacji gatunków pospolitych. Wymierają tak naprawdę ptaki rzadkie i one trafiają na czerwoną listę. Jednak jest dużo gatunków, które tak naprawdę wciąż są pospolite w skali kraju i jeśli pójdziemy do lasu, na łąkę, to wciąż mamy szansę je zobaczyć, ale często podlegają one bardzo silnym spadkom liczebności. Tak naprawdę w skali ekosystemu być może to, że populacja pliszki żółtej zmniejszyła się w ciągu 20 lat o połowę, powoduje większy efekt niż wymarcie jakiegoś bardzo rzadkiego gatunku. To powoduje większy efekt w ekosystemie, ale być może ma też wpływ na gospodarkę, bo pliszka żółta to jest gatunek owadożerny i tak znaczne ubytki w tej grupie mogą powodować różne sytuacje przyrodnicze. Powiem jeszcze, że szczegółowe, precyzyjne dane dotyczące trendu w liczebności wszystkich gatunków dostępne są właśnie dzięki pracom Państwowego Monitoringu Środowiska, są one m. in. w bazie dostępnej online, gdzie można sobie podejrzeć konkretne gatunki. Nie ma czasu, żeby wchodzić na poziom gatunkowy, pokażę tylko dwa wykresy zbiorcze, które pokazują informacje o pewnych procesach. Na tym slajdzie, który teraz widać w powiększeniu, pokazane są zmiany liczebności całej grupy gatunków związanych z krajobrazem rolniczym, to jest dwadzieścia kilka gatunków. Wylicza się dla nich tak zwany farmland bad index. Widać, że w ciągu ostatnich 20 lat nastąpił bardzo intensywny i wyraźny spadek liczebności tej grupy ptaków w Polsce. W zasadzie bardzo podobny jest obraz grupy ptaków mokradłowych, przy czym tu jest krótsza seria danych i ten spadek liczebności jest nawet intensywniejszy. A więc widać, że z wieloma grupami ptaków dzieje się coś naprawdę złego. To, co ja teraz pokazuję, oczywiście jest niepokojące w kontekście ochrony ptaków, ale tak naprawdę chodzi o to, jak państwo pamiętają z lekcji biologii w szkole, że ptaki są dobrą grupą wskaźnikową tego, co w ogóle dzieje się w ekosystemach, bo z reguły są wysoko w łańcuchach troficznych i na nich akumulują się różne zmiany środowiskowe. A więc to, co ja państwu teraz pokazuję, ten niepokojący obraz dotyczący ptaków, tak naprawdę wskazuje, że z całym systemem przyrodniczym dzieje się coś złego. Przyczyny tego… Znowu: w takiej krótkiej prezentacji nie ma czasu, żeby się nad tym zatrzymywać. Ja chciałbym tylko podkreślić, że dzięki badaniom naukowym, pracom monitoringowym w przypadku większości gatunków dobrze wiemy, co powoduje te zmiany liczebności, czasami też, co powoduje wymieranie gatunków. Warto wiedzieć, że ta wiedza jest, znamy ten mechanizm przyczynowo-skutkowy. Tutaj, na tym slajdzie są podane dwa przykłady, jak przebiega intensyfikacja rolnictwa Unii Europejskiej. Ten dolny graf pokazuje, że bardzo szybko przybywa dużych gospodarstw rolnych, a ubywa małych, które są przyjazne zarówno przyrodzie, jak i tak naprawdę nam, bo z reguły produkują jedzenie lepszej jakości. Górna mapa pokazuje, ile torfowisk zostało zniszczonych w środkowej i wschodniej Europie.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Chciałbym, żeby z tej pierwszej części prezentacji wybrzmiało to, że naprawdę jest źle. Kryzys bioróżnorodności obserwujemy także u nas za oknem, za miedzą, jak to się mówi. To nie są tylko sytuacje z jakichś filmów z Davidem Attenborough, tylko to naprawdę dzieje się teraz i na naszych oczach.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Druga, krótka część: czy powinno nas to obchodzić? Myślę, że wszyscy czujemy, że powinno nas to obchodzić, z różnych powodów. Można sobie różnie, na różnych poziomach odpowiadać na to pytanie, czy powinniśmy zajmować się ochroną przyrody, ale ja zwrócę uwagę na jeden specyficzny wątek, aspekt, który jest, jak dla mnie, być może najważniejszy, a o którym często zapominamy. Chodzi o to, że jakość naszego życia, życia społeczeństwa ludzkiego, zobrazowanego tutaj zdjęciem mojego syna, jest tak naprawdę bardzo mocno zależna od tego, jak ma się przyroda, zobrazowana tutaj zdjęciem pisklęcia czajki. Jest bardzo dużo danych, które pokazują, że jeśli coś złego dzieje się z przyrodą, to warunki tak zwanego dobrostanu człowieka, dobrego życia człowieka… To też zaczyna działać nie tak, jak trzeba. Chodzi o takie aspekty, jak dostęp do czystej wody, do czystego powietrza, do zdrowej żywności, do miejsca, gdzie możemy odpocząć. W takim mocno zaburzonym systemie przyrodniczym wszystkie te elementy układanki zaczynają nam wypadać. Niestety, jeśli z przyrodą dzieje się źle, to nam też dzieje się gorzej. Podam trzy bardzo krótkie przykłady. Jeśli torfowisko jest dobrze zachowane, to nie tylko zapewnione jest miejsce lęgowe dla takiego gatunku z czerwonej listy, jak na przykład rybitwa czarna, którą widać tu na zdjęciu – torfowiska działają także jako wychwytywacze substancji, zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego, mówiąc w skrócie. Torfowiska często nazywa się nerkami w krajobrazie rolniczym. Jeśli torfowisko nie jest osuszone, dobrze działa, to dzięki temu w rzekach jest czystsza woda. To jest pierwszy przykład. Drugi przykład jest taki, że jeśli umiemy zachować rolnictwo w formie ekspensywnej, zamiast intensywnej, to sprzyja to nie tylko zachowaniu takich rzadkich, zagrożonych gatunków, jak na przykład kraska, która ginie w Polsce na naszych oczach, ale także sprzyja to temu, że to, co trafia na nasz stół, jest po prostu zdrowsze. Są na ten temat badania naukowe, ale myślę, że każdy czuje to na własnej skórze. Trzeci przykład jest taki, że jeśli pozwolimy ekosystemom rzecznym zachować swoją naturalną formę, szerokie międzywale, naturalny przebieg koryta, możliwość rozlewania się w międzywalu, to nie tylko zapewnimy ochronę zagrożonym gatunkom zwierząt, roślin, ale też będziemy mieli naturalne poldery przeciwpowodziowe.</u>
<u xml:id="u-8.9" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Kończąc tę drugą część prezentacji, powiem, że to są dane dobrej jakości. Akumulują się publikacje naukowe o tym, że dobrostan przyrody równa się dobrostan człowieka. Tutaj są pokazane ciekawe dane, wykres z niedawnej publikacji, który na postawie danych z 26 krajów europejskich pokazuje, że tam, gdzie jest większa różnorodność ptaków, a w domyśle, gdzie jest większa dostępność terenów zielonych, ludzie oceniają swoje życie jako bardziej spełnione, szczęśliwsze. Jeśli do kogoś bardziej przemawiają argumenty ekonomiczne, to powiem, że są też wyliczenia, które pokazują, że każda złotówka czy dokładnie każdy dolar, bo tak było w tej publikacji, wydany na ochronę przyrody zwraca się z nawiązką, średnio z dziesięciokrotną nawiązką, a w zależności od typu ekosystemów może to być nawet trzydziestokrotny zwrot.</u>
<u xml:id="u-8.10" who="#PrzedstawicielOgolnopolskiegoTowarzystwaOchronyPtakowTomaszWilk">Kończąc tę moją krótką prezentację, powiem, że mam nadzieję, że państwo czują i że to wybrzmiało też na tych wcześniejszych slajdach, iż przyroda nie ma się teraz dobrze i że ważne jest, żeby się nią zająć. Jak się nią zająć, to jest temat na osobną konferencję, a nie na piętnastominutową prezentację. Na pewno te hasła, które widać na slajdzie, to są takie sprawy do załatwienia, o których państwo też dobrze wiecie i ja tu nie będę wchodził w szczegóły. Chciałbym jednak podkreślić, że tak naprawdę powinniśmy się bardziej starać współpracować, bo myślę, że często, a właściwie nie często, tylko zawsze, najważniejsze decyzje dotyczące przyrody zapadają gdzieś tam u państwa i mam takie wrażenie, że zbyt rzadko razem działamy na rzecz ochrony przyrody w takim sensie, że ten nasz głos, nasz to znaczy naukowców, ekologów, ale także działaczy na rzecz ochrony środowiska, takich praktyków, jest zbyt rzadko słyszalny. I tak sobie pomyślałem, że może właśnie przyjęcie tej Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do roku 2030 jest dobrym momentem, żeby zacząć taką intensywniejszą współpracę. Tak jak powiedziała moja poprzedniczka, jest w tej strategii dużo ambitnych celów, w związku z którymi naprawdę trzeba będzie wykorzystać tę wiedzę ekspercką. Myślę, że warto tu słuchać głosu naukowców i przyrodników. Na koniec dodam jako taki przyczynek do tych prac nad unijną strategią na rzecz bioróżnorodności, że niedawno powstała tzw. koalicja 10% grupująca kluczowe NGO zajmujące się ochroną przyrody w Polsce. Głównym celem jest tu sensowne wypracowanie podejścia do tego, jak wybierać obszary ochrony ścisłej w ramach prac nad strategią. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Bardzo dziękuję za prezentację.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jednym z powodów, dla których chcieliśmy odbyć w tej sprawie posiedzenie komisji, było to, żebyśmy się nauczyli działać wspólnie, wszyscy razem tutaj w parlamencie, rozmawiać z ekspertami, z rządem o poważnych wyzwaniach i o przyszłości.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Do głosu zapisali się już senatorowie. Nie wiem, czy pani minister już zdążyła się połączyć, czy nie.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Cały czas nie.</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Pan senator Rybicki, pani senator Jazłowiecka. Wszyscy.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Dziękuję państwu za prezentację materiałów związanych ze strategią na rzecz bioróżnorodności. Tak jak powiedział pan Wilk, powinniśmy pracować razem, stąd moje pierwsze pytanie, do pani minister, której niestety nie ma na spotkaniu. Mam nadzieję, że to pani będzie mogła mi odpowiedzieć. Utworzyliście państwo zespół, który ma skoordynować wdrażanie Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 r., ale w tym zespole zabrakło przedstawicieli infrastruktury i rolnictwa. Jak słyszeliśmy przed chwileczką, tylko z małego fragmentu dotyczącego bioróżnorodności, jakimi są ptaki, wynika, że zarówno rolnictwo, jak i infrastruktura są szalenie istotne dla prac na rzecz bioróżnorodności i szalenie istotna jest ta praca razem, ta współpraca. Dlaczego wobec tego w państwa zespole brakuje tych przedstawicieli? Tym bardziej, że w strategii jest bardzo dużo informacji dotyczących renaturyzacji rzek, tworzenia rolnictwa ekologicznego czy ochrony zapylaczy. W naszym kraju z ochroną zapylaczy mamy chyba największe problemy w Europie. To jest moje pierwsze pytanie.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Drugie moje pytanie dotyczy prac, które zostały zlecone do opracowania eksperckiego, a mianowicie „Analizy scenariuszowej wpływu ograniczenia możliwości pozyskania surowca drzewnego przez Lasy Państwowe na sytuacje społeczno-ekonomiczną w Polsce” oraz analizy wpływu ograniczenia pozyskania drewna w Lasach Państwowych na przemysł drzewny. Chciałabym wiedzieć, jaki mają zakres oba te opracowania, bo przyznam, że już same tytuły są niepokojące.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Na koniec chciałabym poprosić, ponieważ państwo otrzymaliście bardzo dużo opinii, komentarzy, propozycji związanych właśnie z opublikowaniem Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do roku 2030… Chciałabym zapytać, czy moglibyście państwo przesłać nam te opinie, byśmy również mogli poszerzyć swoją wiedzę na temat oceny tej strategii przez rożne organizacje.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Może nie powinnam zadać tego pytania, ale moja ciekawość jest znacznie większa niż pokora. Chciałabym zapytać, czy pani przedstawiała nam opinię ministerstwa z biura ministerstwa. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Pan senator Rybicki.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#SenatorSlawomirRybicki">Dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#SenatorSlawomirRybicki">Ja zabiorę głos może nie w ramach pytań, a raczej w ramach opinii, którą chciałbym wyrazić zaniepokojony wystąpieniem pani, no, w istocie przedstawicielki rządu, co prawda nie z tytułem ministra, ale reprezentującej rząd. Mam wrażenie, że do tej Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 r., ambitnego i długoterminowego planu, którego celem jest ochrona przyrody i odrzucenie jej degradacji, przedstawiciel rządu, jak to jest zazwyczaj wobec innych dokumentów, które formułują agendy Unii Europejskiej czy Komisji Europejskiej, wyraziła szereg uwag, wątpliwości, przedstawiła wiele problemów interpretacyjnych. Znalazło się tam też sformułowanie o wtrącaniu się w wewnętrzne polityki, zastrzeżone tylko i wyłącznie dla krajów członkowskich, w szczególności w tym obszarze strategii, który dotyczy lasów. W tej strategii Unii lasy mają szczególną pozycję, szczególny wyraz, są chyba najbardziej istotnym składnikiem tej strategii. Niepokoję się tym bardziej, że przeczytałem zawarte w materiałach do posiedzenia komisji opinie, a właściwie stanowisko, takie twarde stanowisko Rady Krajowej Związku Leśników Polskich, niezwykle wpływowej instytucji, której głos, jeżeli chodzi o ocenę polityki Komisji Europejskiej dotyczącej lasów… Te głosy się nawzajem uzupełniają, żeby nie powiedzieć, że się pokrywają . Antycypując trochę dobrą radę doktora Wilka, że warto słuchać głosów naukowców i przyrodników, poprosiłem o merytoryczną opinię, którą przekażę w trakcie posiedzenia komisji panu przewodniczącemu jako niezwykle interesującą, naukową ocenę, panią profesor doktor habilitowaną Małgorzatę Latałową z Katedry Ekologii Roślin na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Pani profesor merytorycznie ocenia wszystkie wątki wystąpienia krajowej rady leśników, które budzą sprzeciw naukowców i przyrodników. W stanowisku, które jest zawarte w materiałach, leśnicy, związkowcy przytaczają szereg obaw oraz argumentów finansowych, merytorycznych, ale mam wrażenie, że wynika to albo z nieprzeczytania dokumentu, jakim jest strategia, albo z niewłaściwego zrozumienia tego dokumentu. Nie wchodząc w szczegóły opinii pani profesor opartej na badaniach naukowych, empirycznych wyliczeniach, statystyce wynikającej z europejskich badań różnych fachowych instytucji, które się specjalizują w ocenie tych zjawisk… Muszę zacytować trzy akapity z tego wystąpienia, z tego twardego stanowiska rady leśników polskich i odpowiedzi na nie pani profesor, bo te stanowiska budzą po prostu zażenowanie. W krótkich słowach spróbuję to opisać. W stanowisku rady czytamy: „Polska ochrona przyrody oparta o istnienie wielu form ochrony przyrody oraz równolegle realizowaną zrównoważoną gospodarkę leśną, której celem jest również ochrona lasów, gleby i wody, pozwoliła nam zachować znane na całym świecie bogactwo lasów i gatunków.”. Koniec cytatu. Kolejny cytat: „Dobrze zajmujemy się polskimi lasami i nie jest nam potrzebna reforma bioróżnorodności oraz ochrony przyrody proponowana przez specjalistów z Unii Europejskiej.”. Koniec cytatu. I ostatni z cytatów, który chcę zaprezentować, ale warto sięgnąć do tego dokumentu w całości: „Każdy Polak wie, że nasza przyroda jest unikalna i niezwykle cenna dla nas, ale także dla całej Europy. Dlatego, choć bardzo nam zależy na ochronie bioróżnorodności, nie zgadzamy się na nieprzygotowane eksperymenty, które z pewnością będą miały istotny, negatywny wpływ na przyrodę i klimat nie tylko Polski i UE, ale i całej planety oraz na jakość i poziom życia Europejczyków.”. To jest stanowisko rady leśników polskich, instytucji, która ma naprawdę przeogromny wpływ na działalność Lasów Państwowych, powiedziałbym, że nawet decydujący. To się trochę wpisuje w tonację wypowiedzi, którą usłyszałem od przedstawiciela rządu, a są to sformułowania, które brzmią po prostu arogancko i karykaturalnie w sytuacji ogromnych strat wizerunkowych, jakie ponieśliśmy jako państwo, jako społeczeństwo, naród w ostatnich latach w związku z trzebieżą Puszczy Białowieskiej i przegranym procesem w tej sprawie przed TSUE. Toczą się kolejne postępowania w związku z wprowadzeniem nowej ustawy czy nowelizacji ustawy o lasach i zwolnieniem gospodarki leśnej z obowiązku ścisłej ochrony gatunkowej oraz umożliwieniem m. in. wycinki w okresie lęgowym ptaków. Jest cały długi wykaz spraw, które toczą się właśnie przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Co do tego poglądu wyrażonego w stanowisku leśników o nadzwyczajnych osiągnięciach polskiego leśnictwa na tle innych krajów europejskich to, kończąc już, podam kilka danych statystycznych w oparciu o literaturę europejską, m. in. Forest Europe, ale i dane wielu innych instytucji, które zajmują się monitoringiem w obszarze lasów europejskich. One jednoznacznie wskazują, że Polska nie jest liderem ani pod względem skali zalesienia, czyli lesistości, bo zajmuje dwudzieste dziewiąte miejsce w Europie, a dwudzieste w Unii Europejskiej, ani pod względem tempa przyrostu obszarów leśnych – dwudzieste miejsce w Europie – a jest niestety na szarym końcu, bo ma dwudzieste miejsce, pod względem ilości drewna pozostawianego w lasach do rozkładu, co jest przecież niezbędnym elementem właściwego funkcjonowania ekosystemu leśnego. Jesteśmy zaś w czołówce pod względem pozyskiwania surowca drzewnego, mamy piąte miejsce w Europie, i jesteśmy bezwzględnie na pierwszym miejscu pod względem zatrudnienia w leśnictwie w krajach Unii Europejskiej – to jest prawie 76 tysięcy osób. Wskaźnik zatrudnienia w stosunku do powierzchni leśnej jest w Polsce dwu-, trzykrotnie wyższy niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej. To jest taki krótki komentarz do tego stanowiska związkowców z Lasów Państwowych. Ten tekst, który związkowcy polscy przedłożyli komisji, pewnie także jako konsultant rządu, pokazuje kompletny brak zrozumienia dla wyzwań, jakie niosą zmiany klimatu i postępująca lawinowo degradacja środowiska naturalnego.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#SenatorSlawomirRybicki">Panie Przewodniczący, ja zostawię tę opinię pani profesor w materiałach komisji, bo to jest źródło naprawdę naukowej wiedzy, a także dobry komentarz do stanowiska leśników polskich i, w domyśle, rządu polskiego.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Bardzo dziękuję.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeżeli pan senator pozwoli, to ja się zwrócę o stanowisko pani minister do tejże opinii, żebyśmy wszyscy…</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#SenatorSlawomirRybicki">To jest w dużej mierze opinia do stanowiska leśników polskich, ale ja tutaj słyszałem głos, który pobrzmiewa bardzo podobnie.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Ale warto poznać stanowisko rządu w sprawie opinii, zwłaszcza, że intuicja mi podpowiada, że cały szereg stanowisk przyjmowanych przez niektóre gminy był inspirowany przez środowisko leśników, bardzo często związanych z lokalnymi samorządami. Oczywiście to nie jest nic złego, że angażują się oni w życie społeczne, ale to wypacza proces, w którym jako kraj członkowski powinniśmy uczestniczyć. Jeżeli mamy poważnie traktować wyzwania, które są przed nami, to nie możemy walczyć z ochroną przyrody i z bioróżnorodnością. Ta prezentacja pana doktora Wilka, rzeczywiście krótka, ale jednoznacznie pokazująca, co się stało na przestrzeni bardzo krótkiego czasu z określonymi gatunkami w Polsce, pokazuje, że my nie mamy czasu, nie możemy mówić, że możemy odłożyć coś na przyszłość. Trzeba działać tu i teraz.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Zanim oddam głos pozostałym osobom, pozwolę sobie powiedzieć zdanie. Jeżeli w strategii pojawia się zapis w części związanej z obszarami chronionymi dotyczącymi lasów i gruntów, te 30%, to… Przyznam szczerze, że absolutnie nie potrafię zrozumieć niektórych zachowań, to znaczy szukam logicznego wytłumaczenia w kwestii dotyczącej choćby Puszczy Białowieskiej, Puszczy Karpackiej, wielu innych miejsc i myślę sobie, że przecież ten dokument, ta strategia nie pojawiła się wczoraj, ona była długo dyskutowana i warto było odpowiednio wcześniej powiedzieć: „Dobra, te obszary wyłączamy.”. Z jakichś powodów władze zachowują się inaczej, nielogiczne.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Nie ma pani minister, więc poprosimy o wszystkie odpowiedzi na piśmie. Chyba że pani naczelnik jest upoważniona przez panią minister do prezentowania stanowiska i będzie nam mogła odpowiedzieć. Ale najpierw jeszcze pani senator Jazłowiecka, a potem pan Ślusarczyk.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Ja może tylko dodam do wypowiedzi pana senatora Rybickiego, że tak naprawdę surowe drzewo ścięte bezpośrednio z lasu wysyłamy do takich krajów, jak Skandynawia czy Niemcy, krajów znacznie bardziej zalesionych. Te kraje potrafią zaoszczędzić i nie zużywać swojego bogactwa, a my lekką ręką…</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Te moje pytania dotyczące…</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Tak.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Moje pytania dotyczące analiz eksperckich, które mają być przygotowane dla Lasów Państwowych… To jest naprawdę niepokojące, bardzo niepokojące. Ale chciałabym uzupełnić moje pytania i zaadresować je do pani naczelnik, przedstawicielki ministerstwa. Otóż zespół powstał w marcu. Chciałabym się dowiedzieć, jak mocno zaawansowane są prace tego zespołu. Mam nadzieję, że również ten zespół zaproponuje aktualizację strategii wodnej do roku 2030, a nie do roku 2027.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Chciałabym też zwrócić się do doktora Wilka. Ponieważ powołaliście państwo zespół bardzo istotnych instytucji, to chciałabym zapytać, czy ten zespół już pracuje, jakie przyjęliście zadania i jak mocno zaawansowane są prace tego zespołu. Mam tutaj na myśli ostatni slajd, który pan prezentował. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeszcze pan Radosław Ślusarczyk ze Stowarzyszenia „Pracownia na rzecz Wszystkich Istot”, zdalnie.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Nie wiem, czy pan nas słyszy…</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">Dzień dobry. Czy dobrze mnie słychać, Szanowni Państwo?</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak, słychać, proszę.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">Dziękuję za wszystkie głosy, przede wszystkim pani naczelnik, bo to pokazuje, w jakim momencie jest polski rząd w aspekcie przygotowania się do wdrożenia strategii. Dziękuję też za uwagi krytyczne.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">Ja mam jedno pytanie, właściwie do pani minister, która, jak widać, jest nieobecna. Pytanie dotyczy obszarów Natura 2000. 9 czerwca bieżącego roku Komisja Europejska ogłosiła wszczęcie przeciwko Polsce procedury naruszeniowej w związku z nieprawidłową ochroną obszarów Natura 2000. W Polsce do tej pory z 845 obszarów nie wdrożono 655 obszarów. Chciałbym też podkreślić, że w przypadku 54% siedlisk leśnych Natura 2000 ich stan jest niezadowalający, a 28% siedlisk uległo pogorszeniu. Mówię tutaj o obszarach Natura 2000 i siedliskach leśnych. I tutaj jest moje pytanie do pani naczelnik i do polskiego rządu. Od 9 czerwca mieliśmy 2 miesiące na odpowiedź i na reakcję ze strony… to znaczy Komisja Europejska poprosiła o reakcję strony rządzącej. Moje pytanie jest takie: czy w jakikolwiek sposób chcemy wdrażać obszary Natura 2000, do czego jesteśmy zobligowani, i czy chcemy ustalać plany zadań ochronnych, bo tej kwestii dotyczył drugi zarzut Komisji Europejskiej? To jest bardzo ważne z punktu widzenia strategii bioróżnorodności, dlatego że Komisja Europejska swoje bardziej ambitne plany opiera na sieci obszarów Natura 2000. Ona chce iść do przodu i działać bardziej progresywnie, jeśli chodzi o ochronę siedlisk i gatunków, a my, Polska, mamy problem z wdrożeniem sieci oraz z jej należytą ochroną. Moje pytanie jest takie: czy chociażby w aspekcie siedlisk leśnych, których sprawa była poruszana na tym spotkaniu, Polska ma zamiar podjąć jakieś kroki? To jest pierwsze pytanie.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">Drugie pytanie jest takie. W strategii bioróżnorodności duży nacisk kładzie się na ochronę starodrzewów i lasów pierwotnych. W tym czasie w Polsce w Puszczy Boreckiej, Karpackiej czy Świętokrzyskiej wycina się właśnie starodrzewy, mimo tego, że organy specjalistyczne, takie jak regionalna dyrekcja ochrony środowiska, negatywnie opiniują takie działania. Czy polski rząd ma zamiar w jakikolwiek sposób wprowadzić moratorium lub chronić te tereny do momentu, kiedy strategia bioróżnorodności zostanie przyjęta? Jako strona społeczna mamy obawy, że za 2 lata, kiedy skończą się prace, kiedy definicja starodrzewów będzie ustalona, kiedy strategia będzie już miała wejść w życie, Polska będzie w jeszcze gorszym stanie, jeśli chodzi o ochronę swoich siedlisk obszarów leśnych.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">I trzecie pytanie. W strategii bioróżnorodności duży nacisk kładzie się na to, żeby planami urządzania lasów były objęte wszystkie tereny lasów publicznych. Wiemy, że w Polsce ten proces działania bez planów urządzenia lasu… Wycinki są prowadzone na masową skalę. I chciałbym zapytać, czy w tej materii Polska również zamierza coś zrobić, by poprawić ten stan rzeczy. Ja tylko powiem, że na początku 2021 r. 10% nadleśnictw nie miało planów urządzenia lasu, czyli gospodarka leśna była tam prowadzona bez zbadania jej wpływu na przyrodę.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#PrezesZarzaduStowarzyszeniaPracownianarzeczWszystkichIstotRadoslawSlusarczyk">Chciałbym, żeby na te trzy pytania ministerstwo spróbowało odpowiedzieć, dlatego że to jest bardzo mocno związane z tym, co jest przed nami, czyli z wprowadzeniem tej strategii bioróżnorodności i strategii leśnej, która z niej wynika. Ale są też sprawy bieżące, które musimy rozwiązać tu i teraz, dlatego że może się okazać, że po wdrożeniu tej strategii niestety nasza bioróżnorodność bardzo radykalnie spadnie. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeżeli mogę, to proszę panią naczelnik o odniesienie się do tych głosów, które już padły. A jeżeli nie będzie pani w stanie odpowiedzieć, to resztę proszę wyjaśnić na piśmie.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Myślę, że przede wszystkim padło tutaj bardzo dużo wątpliwości i uwag związanych z leśnictwem. Myślę, że to są pytania skierowane nawet nie tyle do minister Golińskiej, ile do pana ministra Edwarda Siarki. Bardzo żałuję, że nie ma z nami przedstawiciela departamentu leśnictwa czy ministra Siarki, który mógłby podjąć te kwestie. Ponieważ ja nie czuję się na siłach, proszę wszystkie pytania związane z leśnictwem przesłać na piśmie do ministerstwa.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Jeżeli zaś chodzi o pierwsze pytanie, a mianowicie o zespół do spraw strategii, który jest w ministerstwie, to jest to zespół, którego celem jest koordynowanie działań wewnętrznych, bowiem w różnych gremiach toczą się różne dyskusje. Tak jak powiedziałam, w grupie Forest and Nature są dyskutowane kwestie związane ze starodrzewem, z byciem bliżej natury, a w grupie NADEG są dyskutowane kwestie związane z definicją ochrony ścisłej, z dochodzeniem do 10–30% obszarów. I jest również ten trzeci filar, dotyczący restoration targets, czyli odbudowy zasobów przyrodniczych. Myślę, że to jest bardzo ciekawe narzędzie, o którym chętnie państwu opowiem, odnosząc się też do tego pytania à propos zaangażowania ministra infrastruktury i ministra rolnictwa. Otóż takie zaangażowanie na poziomie roboczym jest widoczne właśnie w ramach tej grupy, ponieważ jest to grupa działająca na zasadzie warsztatów. Tak jak powiedziałam, samo narzędzie zostanie przedstawione przez Komisję Europejską dopiero pod koniec tego roku. Dopiero pod koniec tego roku będziemy mogli podejść do negocjowania w sprawie tego narzędzia. W tej chwili są to bardzo luźne dyskusje na temat pojęcia odbudowy ekosystemów. Wszystkie materiały, które są dostępne w tej grupie, są udostępniane przedstawicielom tych resortów. Myślę, że w momencie, kiedy na stole pojawi się już to narzędzie, kiedy to będzie prawnie wiążące, wszystkie zaangażowane podmioty, czyli właśnie resort infrastruktury i minister rolnictwa, będą proszone o głos i swój wkład.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Jeżeli chodzi o stanowisko rządu, no to, tak jak powiedziałam, w pracach nad tym stanowiskiem brały udział wszystkie resorty. Jest to jakby podsumowanie wątpliwości, ale również wyrażenie poparcia. Myślę, że tutaj doszło do pewnego nieporozumienia. Polska nie neguje tego, że te wysiłki są potrzebne, że wysiłki na rzecz ochrony różnorodności biologicznej są potrzebne już teraz, w tej chwili.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Nawiązując do opracowań, które stworzyły Lasy Państwowe, powiem, że to są tylko opracowania. To, co leży na stole, to jest unijna strategia, to są dyrektywy i zobowiązania unijne. Również narzędzie restoration targets będzie to katalizowało, będzie zmuszało państwa członkowskie do osiągnięcia zobowiązań nałożonych dyrektywami. No, będzie to w jakiś sposób wskazywało kierunek. Nie są to tylko opracowania poszczególnych instytucji.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Tu pozwolę sobie też zauważyć, tak à propos tych 30%, że europejska strategia mówi wyraźnie o 30% obszarów lądowych. Tu nie jest napisane, że to ma być 30% obszarów leśnych. Chciałabym, żeby to też wyraźnie zabrzmiało.</u>
<u xml:id="u-18.5" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">A jeżeli chodzi o ostatnie pytanie, dotyczące obszarów Natura 2000, to państwo gościcie na sali przedstawiciela Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Myślę, że on będzie najbardziej właściwym adresatem. Jest to osoba, która może państwu przedstawić aktualny stan prac związanych z tym naruszeniem.</u>
<u xml:id="u-18.6" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Ze swojej strony chciałabym jeszcze tylko zwrócić państwa uwagę na to, że to nie jest tak, że rząd polski nic nie robi w związku z ochroną różnorodności biologicznej. Jest obecnie realizowany projekt „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000”, który zakłada sukcesywne kończenie procesu planistycznego na obszarach Natura 2000. Generalny dyrektor ochrony środowiska realizuje również projekt „Ochrona siedlisk i gatunków terenów nieleśnych zależnych od wód”, który z kolei pozwala na realizację dużej części zadań z zakresu ochrony czynnej, wynikających z zatwierdzonych już dokumentów planistycznych dla obszarów Natura 2000.</u>
<u xml:id="u-18.7" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Zmienia się również legislatywa. Parę miesięcy temu, właściwie miesiąc temu, została przyjęta ustawa o gatunkach obcych, która porządkuje w polskim systemie podejście do gatunków obcych, w szczególności inwazyjnych gatunków obcych, co jednocześnie pozwala na usunięcie 1 naruszenia i przybliża nas do usunięcia aż dwóch naruszeń. Planowana jest również nowelizacja ustawy o ochronie przyrody, również w zakresie przebudowy systemu, tzn. w zakresie parków narodowych i poprawy funkcjonowania pozostałych form ochrony przyrody.</u>
<u xml:id="u-18.8" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">Tak że chciałabym państwa zapewnić, że dzieje się naprawdę dużo. Może niekoniecznie to widać, ponieważ potrzeby są ogromne. Chodzi również o to, z czego korzystał pan Wilk w swojej prezentacji, przywołując wyniki monitoringu. Główny inspektor ochrony środowiska, czyli organ nadzorowany przez ministra klimatu i środowiska, prowadzi szereg różnych programów monitoringowych. W tej chwili jest aż 30 programów monitoringowych. Tak że te działania są przez resort podejmowane.</u>
<u xml:id="u-18.9" who="#NaczelnikWydzialuOchronySrodowiskawDepartamencieOchronyPrzyrodywMinisterstwieKlimatuiSrodowiskaMajaKosieradzkaArabik">A co do pytań dotyczących leśnictwa, no to, tak jak powiedziałam, proszę przesłać je na piśmie. Myślę, że minister Siarka będzie chętny do zajęcia się nimi. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Rzeczywiście jest z nami na sali pan Jan Balcerzak, naczelnik w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Chodzi o te sprawy, które dotyczą obszarów Natura 2000. Czy mógłby pan odnieść się do nich?</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Tak. Dzień dobry państwu.</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Gdyby pan podszedł bliżej i usiadł… Tam jest mikrofon.</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-19.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak, wystarczy nacisnąć i będzie pana słychać.</u>
<u xml:id="u-19.6" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Tutaj?</u>
<u xml:id="u-19.7" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak, obok jest czarny…</u>
<u xml:id="u-19.8" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">A, jest. Ja dziś bez okularów, przepraszam.</u>
<u xml:id="u-19.9" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Jeżeli chodzi o to naruszenie, które dotyczyło niewystarczających narzędzi w zakresie ochrony obszarów Natura 2000, to strona polska… Generalna dyrekcja przedstawiła Ministerstwu Klimatu i Środowiska program naprawczy, według którego do końca 2022 r. mają być przygotowane projekty dla wszystkich obszarów Natura 2000, projekty planów zadań ochronnych bądź planów ochrony. Ja nie będę wchodził w szczegóły, bo to jest skomplikowany system wynikający z ustawy o ochronie przyrody. W tej chwili tych dokumentów jest prawie 700, bodajże 670. Kilka projektów jest już na etapie bardzo zaawansowanych prac, w związku z czym… No, obszarów jest prawie 1 tysiąc, czyli zostało nam do opracowania jeszcze trzysta ileś planów. Tak jak pani naczelnik mówiła, jest realizowany duży projekt, w ramach którego Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ma opracować ponad 200 tych projektów. A reszta jest z innych środków realizowana.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Tu jeszcze był taki problem, że tak naprawdę… To pan z fundacji zadawał to pytanie. Tam jeszcze chodzi o coś takiego, co się nazywa cele ochrony. One są bardzo istotne, jeżeli chodzi o obszary Natura 2000. Rzeczywiście pracujemy nad czymś takim, żeby uszczegóławiać te cele zarówno w tych dokumentach planistycznych, jak i na etapie realizacji działań. Tak że ja bym się tego, jeżeli chodzi o obszary Natura 2000, nie obawiał.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Druga część pytania dotyczyła działalności leśnej. W planach zadań ochronnych zapisujemy działania, które należy podjąć, a regionalny dyrektor, który jest za to odpowiedzialny, bądź dyrektor parku narodowego, bądź nadleśniczy jakoś tam to nadzorują. Tak że powiem szczerze, że poza tym problemem, który tutaj pan senator przedstawił, jeżeli chodzi o pozostawianie martwego drewna, ilość martwego drewna pozostawianego w lasach, która jest zresztą niewielka… Ja jakoś nie zauważyłem innych problemów, jeżeli chodzi o realizację zadań związanych z zapisami planów zadań ochronnych bądź planów ochrony dla obszarów Natura 2000.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeszcze pani senator Jazłowiecka.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#SenatorDanutaJazlowiecka">Ja chciałabym pana zapytać, w jaki sposób państwo traktujecie w swoich programach lasy. Jakie są rekomendacje odnośnie do lasów, które są objęte obszarami Natura 2000? I w jaki sposób traktujecie zabudowę, nową zabudowę na tych terenach? Bo z tego, co wiem, wynika, że tutaj przepisy są łamane notorycznie.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Ja chciałbym wytłumaczyć jedną rzecz, która jest istotna dla zrozumienia sieci Natura 2000. Sieć Natura 2000 różni się od naszego parku narodowego czy rezerwatu przyrody, w którym chroni się cały ten obszar. Prawda? Chroni się cały rezerwat, cały park narodowy. Obszary Natura 2000 zostały stworzone na podstawie dyrektywy siedliskowej. Tam w grę wchodzi też dyrektywa ptasia, ale zgodnie z dyrektywą siedliskową jest to obszar, na którym chroni się siedliska i gatunki. Tak że to nie jest tak, że na danym obszarze jest np. zakaz zabudowy, że na danym obszarze jest zakaz wycinania lasu, zakaz prowadzenia gospodarki leśnej czy gospodarki wodnej. My chronimy siedliska. Jeżeli mamy do czynienia z taką sytuacją, że obszar Natura 2000 ma tysiące hektarów… Bo takie obszary też są. Jeżeli dane działanie nie ma wpływu na siedlisko bądź na gatunek, to takie działanie – chodzi np. o zabudowę, działalność leśną czy działalność wodną – jest tam dozwolone. Po prostu należy przeanalizować, czy to nie zniszczy siedliska, czy to nie zniszczy gatunku. Tak że jeśli chodzi o to pojęcie, to tutaj się zgadzamy. Komisja nie ma do nas żadnych zarzutów, jeżeli są prowadzone działania, które nie niszczą siedlisk, nie niszczą gatunków, nie szkodzą gatunkom.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Najlepszym przykładem jest poruszana tutaj kwestia. Pani mówiła o gospodarce rolnej, a większość siedlisk łąkowych to siedliska seminaturalne. Bez człowieka one by zarosły. Popatrzmy na to z drugiej strony. Załóżmy, że mamy pod ochroną siedlisko priorytetowe, jakim są murawy kserotermiczne. Gdyby nie wypas na tych murawach kserotermicznych, to one by zarosły lasem i tego siedliska by nie było. A Komisja i prawo europejskie wymagają, żeby chronić to siedlisko, więc musimy prowadzić tam działania ochronne. Nie możemy tego siedliska zniszczyć, czyli z jednej strony nie możemy go zabudować, ale z drugiej strony nie możemy go też zalesić. No, nie możemy pozwolić, żeby tam urósł las.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Potwierdzam, rzeczywiście tak jest. Tylko za każdym razem trzeba sporządzić raport oddziaływania na środowisko i…</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Chodzi o to, że nie można tego równać z parkiem czy z rezerwatem.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak jest.</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">Nie można mówić, że jest zakaz. Tak jak w rezerwacie jest zakaz, tak w przypadku obszaru Natura 2000 nie jest jasno powiedziane, że tam jest zakaz. Tylko musimy udowodnić, że…</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Że nie ma oddziaływania.</u>
<u xml:id="u-26.4" who="#NaczelnikWydzialudosprawPlanowaniaOchronywDepartamencieZarzadzaniaZasobamiPrzyrodywGeneralnejDyrekcjiOchronySrodowiskaJanBalcerzak">…że to nie ma wpływu na to. W ten sposób to działa.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak jest.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeżeli nie ma więcej pytań, to ja zwrócę się z prośbą o odpowiedź na piśmie, zarówno w tej części dotyczącej leśnictwa… No, z punktu widzenia komisji ministerstwo jest jedno, my nie rozdzielamy ministerstwa na departamenty ani wydziały. Ale rozumiem trudną sytuację pani naczelnik.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">I poproszę też o ustosunkowanie się do tej opinii, którą wyłożył pan senator Rybicki. Myślę, że z punktu widzenia i komisji, i wszystkich zainteresowanych stron stanowisko rządu w tej sprawie będzie ciekawe.</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Rozumiem, że pan dr Wilk nie będzie miał… My to już rozesłaliśmy, ale gdyby ktokolwiek był zainteresowany…</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-27.5" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Proszę?</u>
<u xml:id="u-27.6" who="#Gloszsali">Pytanie było.</u>
<u xml:id="u-27.7" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">A, było jeszcze pytanie.</u>
<u xml:id="u-27.8" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Panie Doktorze, czy pan nas jeszcze słyszy? Nie, niestety już nas nie słyszy.</u>
<u xml:id="u-27.9" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Tak więc ja tylko roześlę te prezentacje, które dostaliśmy. Państwo również je dostali, choć przed chwilą dostałem SMS, że nie wszyscy senatorowie dostali te materiały. Myślę, że warto z nimi się zapoznać, bo pokazują one pewną bardzo, bardzo niepokojącą tendencję.</u>
<u xml:id="u-27.10" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Do spraw dotyczących bioróżnorodności, zwłaszcza w tej części dotyczącej rolnictwa, na pewno wrócimy. Do pozostałych części, związanych choćby z leśnictwem, również wrócimy, ale jedno z trudniejszych, nawet bardzo trudnych wyzwań dotyczy właśnie pogodzenia interesów związanych z rolnictwem i bioróżnorodnością, ochroną przyrody i presją rolniczą na środowisko naturalne.</u>
<u xml:id="u-27.11" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Jeżeli nie ma więcej uwag, to zamykam dzisiejsze posiedzenie komisji.</u>
<u xml:id="u-27.12" who="#PrzewodniczacyStanislawGawlowski">Bardzo dziękuję wszystkim za udział.</u>
<u xml:id="u-27.13" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 23</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>