Commit 12adfba77595e0ab4b66e562809f86269b3f6e2d
1 parent
89981fb2
nowa wersja listy zjawisk semantycznych
Showing
2 changed files
with
420 additions
and
0 deletions
semsources/lista zjaw sem2.pdf
0 → 100644
No preview for this file type
semsources/lista zjaw sem2.tex
0 → 100644
1 | +% \RequirePackage[hyphens]{url} | |
2 | +\documentclass[a4paper, 12pt]{article} | |
3 | +% \documentclass[preprint, a4paper, 11pt]{article} | |
4 | + | |
5 | +\usepackage[T1]{fontenc} | |
6 | +\usepackage[english, polish]{babel} | |
7 | +\usepackage[utf8]{inputenc} | |
8 | + | |
9 | +\usepackage{fullpage} | |
10 | +\usepackage{lineno} | |
11 | +\usepackage{amsmath} | |
12 | +\usepackage{amsthm} | |
13 | +\theoremstyle{remark} | |
14 | +\newtheorem{test}{Test} | |
15 | + | |
16 | +\usepackage[hidelinks]{hyperref} | |
17 | +% \urlstyle{sf} | |
18 | +\expandafter\def\expandafter\UrlBreaks\expandafter{\UrlBreaks% save the current one | |
19 | + \do\\~} % this stops urls from sticking out of the damn screen and the paper. I hate this arrggh. | |
20 | + | |
21 | +\usepackage{tocloft} | |
22 | +\cftsetindents{section}{0pt}{1.5em} | |
23 | +\cftsetindents{subsection}{1.5em}{3em} | |
24 | +\cftsetindents{subsubsection}{1.5em}{3em} | |
25 | + | |
26 | +\newcommand{\eniam}{\textsc{Eniam}} | |
27 | +\newcommand{\experiencer}{\textsc{Experiencer}} | |
28 | +\newcommand{\agent}{\textsc{Agent}} | |
29 | +\newcommand{\theme}{\textsc{Theme}} | |
30 | + | |
31 | +\frenchspacing | |
32 | + | |
33 | +\title{ | |
34 | +\normalsize | |
35 | +\setlength{\topsep}{0pt} | |
36 | +\noindent | |
37 | +Zleceniodawca: IPI PAN \hfill Dzieło do umowy z dnia: 2.11.2016 \\ | |
38 | +Zleceniobiorca: Jakub Kozakoszczak \hfill Termin zakończenia pracy: 25.11.2016 \\ | |
39 | +\rule{\linewidth}{2pt} \\[6pt] | |
40 | +\huge Wstępna lista zjawisk semantycznych przeznaczonych do szczegółowej analizy \\[-2pt]} | |
41 | +\author{\Large Wojciech Jaworski, Jakub Kozakoszczak\\[6pt] | |
42 | +\hspace{-5pt}\rule{\linewidth}{2pt} } | |
43 | +\date{} | |
44 | +% \date{\normalsize Date Submitted} | |
45 | + | |
46 | +\begin{document} | |
47 | + | |
48 | +\maketitle | |
49 | + | |
50 | +\vspace{-26pt} | |
51 | +\begin{description} | |
52 | +\setlength{\itemsep}{4pt} | |
53 | +\setlength{\parskip}{0pt} | |
54 | + \item[Zrealizowane w ramach projektu:] „CLARIN -- Polskie wspólne zasoby językowe i infrastruktura technologiczna” | |
55 | + \item[Tytuł pracy zamówionej:] ,,Opracowanie wstępnej listy zjawisk semantycznych, które podlegać będą szczegółowej analizie'' | |
56 | + \item[Adres dzieła:] \url{http://wiki.nlp.ipipan.waw.pl/clarin/Parser\%20kategorialny?action=AttachFile\&do=view\&target=JK_zjawiska_semantyczne.pdf} | |
57 | + \item[Opracowanie dokumentu:] Jakub Kozakoszczak | |
58 | +\end{description} | |
59 | + | |
60 | +\vspace{6pt} | |
61 | +\hrule | |
62 | +\vspace{-14pt} | |
63 | +\renewcommand\contentsname{\normalsize{}} | |
64 | +\tableofcontents | |
65 | +\vspace{20pt} | |
66 | +\hrule | |
67 | +\newpage | |
68 | + | |
69 | +\linenumbers | |
70 | +\section{Zakres i przeznaczenie listy} % (fold) | |
71 | +Lista zbiera zjawiska semantyczne, których spójne opisanie w ramach jednolitej implementowalnej reprezentacji znaczenia o szerokim pokryciu dla języka polskiego wymaga szczegółowych, głębszych badań. | |
72 | + Są to przede wszystkim zjawiska polegające na wprowadzaniu przez wyrażenia elementów znaczenia do zdań w sposób inny podstawowy, czyli przez zawężającą modyfikację znaczenia bezpośredniego nadrzędnika składniowego. | |
73 | +Ten podstawowy sposób nazywamy roboczo \emph{lokalnym wkładem znaczeniowym}. | |
74 | +Lista jest wstępnym rozpoznaniem, które posłuży jako mapa zadań w następnych etapach rozwoju kategorialnego parsera składniowo-semantycznego \eniam. | |
75 | + | |
76 | +% section zakres_i_cel_listy (end) | |
77 | + | |
78 | +\section{Lista zjawisk semantycznych} % (fold) | |
79 | + | |
80 | + | |
81 | +Do zrobienia: | |
82 | +\begin{itemize} | |
83 | +\setlength{\itemsep}{0pt} | |
84 | +\setlength{\parskip}{0pt} | |
85 | +\item uzupełnić metatekstowość | |
86 | +\begin{itemize} | |
87 | +\setlength{\itemsep}{0pt} | |
88 | +\setlength{\parskip}{0pt} | |
89 | +\item wskazać istotne aspekty tych zjawisk semantycznych | |
90 | +\item zilustrować je przykładami | |
91 | +\item przemyśleć pod kątem reprezentacji nieintersektywnych | |
92 | +\end{itemize} | |
93 | +\item uzupełnić nielokalne zmiany zależności semantycznych | |
94 | + | |
95 | +\begin{itemize} | |
96 | +\setlength{\itemsep}{0pt} | |
97 | +\setlength{\parskip}{0pt} | |
98 | +\item wskazać istotne aspekty tych zjawisk semantycznych | |
99 | +\item zilustrować je przykładami | |
100 | +\item przemyśleć pod kątem reprezentacji nieintersektywnych | |
101 | +\end{itemize} | |
102 | + | |
103 | +\item znaleźć odpowiedzi na zawarte w nim pytania (tenie na później) | |
104 | +\end{itemize} | |
105 | +\subsection{Znaczenie relacji składniowych} % (fold) | |
106 | + | |
107 | +\subsubsection{Uogólniona intersektywność} % (fold) | |
108 | +Ważną cechą semantyczną, która przysługuje nie wszystkim leksemom, a pozwala na reprezentowanie ich wkładu znaczeniowego jako zawężającego znaczenie szerszej frazy, jest \emph{intersektywność}. | |
109 | +Tradycyjnie rozumiana intersektywność przypisywana jest przymiotnikom i oznacza, że denotacja frazy rzeczownikowej z przymiotnikiem intersektywnym jest podzbiorem denotacji frazy bez niego. | |
110 | + | |
111 | +\begin{equation} | |
112 | +\text{Widzę czarnego kota.} \rightarrow \text{Widzę kota.} | |
113 | +\end{equation} | |
114 | + | |
115 | + | |
116 | +Rozumienie to można uogólnić na przysłówki i mówić o przysłówkach intersektywnych. Zbadania wymaga, w jakich innych częściach mowy lub pozycjach składniowych da się mówić o podziale na wyrażenia nieintersektywne i intersektywne w sensie uogólnionym -- wyrażenia takie powinny spełniać większość lub wszystkie testy: | |
117 | +\begin{test} | |
118 | +Zaczynając od korzenia drzewa rozbioru składniowego dodajemy kolejne węzły i sprawdzamy, czy ze znaczenia drzewa rozszerzonego wynika znaczenie drzewa mniejszego. Jeśli tak, dodawane węzły są intersektywne w sensie uogólnionym. | |
119 | +\end{test} | |
120 | +\begin{test} | |
121 | +Zaczynamy od liści i ucinamy je po jednym, sprawdzając, czy znaczenie zdania staje się bardziej ogólne. Jeśli tak, ucinane węzły są intersektywne w sensie uogólnionym. | |
122 | +\end{test} | |
123 | +\begin{test} | |
124 | +Porównujemy typy semantyczne wyrażenia złożonego i tego samego wyrażenia bez jednego z podrzędników. Jeżeli pierwszy z tych typów jest podtypem drugiego, podrzędnik jest intersektywny w sensie uogólnionym. | |
125 | +\end{test} | |
126 | +\begin{equation}\label{biegnie} | |
127 | + \text{Jaś biegnie.} \rightarrow \text{Biegnie.} | |
128 | +\end{equation} | |
129 | +\begin{equation}\label{jablka} | |
130 | + \text{cztery jabłka} \subset \text{jabłka} | |
131 | +\end{equation} | |
132 | +\begin{equation}\label{fontanna} | |
133 | +\text{Mieszkam nieopodal fontanny.} \stackrel{?}{\rightarrow} \text{Mieszkam nieopodal.} | |
134 | +\end{equation} | |
135 | + | |
136 | +Przykłady \ref{biegnie} i \ref{fontanna} ilustrują wynikanie zdań, przykład \ref{jablka} mówi o zawieraniu się denotacji. | |
137 | +Ostatni przykład pokazuje, że rozstrzygnięcia wymaga problem relacji znaczenia jednobrzmiących leksemów przysłówkowych i przyimkowych. Pożądaną opcją wymagającą zweryfikowania jest identyczność znaczeniowa wszystkich lub większości takich par \emph{modulo} argument niejawny przysłówka. | |
138 | + | |
139 | +\subsubsection{Rozbiór składniowy w podejściu semantycznym} | |
140 | + | |
141 | +Do wyliczenia reprezentacji semantycznej zdania potrzebne są dane wejściowe -- rozbiór składniowy w podejściu semantycznym. Otrzymanie takiego rozbioru wymaga przekształcenia bardziej niskopoziomowego rozbioru w podejściu morfoskładniowym z użyciem informacji o znaczeniu wzajemnych rzędników. Przekształcenie jest potrzebne, gdy bezpośredni podrzędnik węzła $n$ nie spełnia jego ograniczeń selekcyjnych, ale podrzędnik następnego rzędu (wnuczek $n$) je spełnia. Spełnianie ograniczeń selekcyjnych przez leksem polega na tym, że jego typ semantyczny jest podtypem jednego z typów wskazanych w ograniczeniach selekcyjnych. W takim przypadku podrzędnik pierwszego i drugiego rzędu są zamieniane miejscami w drzewie rozbioru. | |
142 | + | |
143 | +Typowym przykładem zadania, w którym opisana wyżej procedura jest nietrywialna, jest rozpoznanie, czy wystąpienie przyimka przewidzianego w ramie składniowej nadrzędnego czasownika jest realizacją tej ramy, jak ,,w głowie'', czy jest to przyimek semantyczny, jak w wyrażeniu ,,w samolocie'' w przykładzie: | |
144 | + | |
145 | +\begin{equation} | |
146 | + \text{\textbf{W samolocie} wielu osobom kręci się \textbf{w głowie}.} | |
147 | +\end{equation} | |
148 | +W rozwijanej dla parsera \eniam{} odmianie podejścia semantycznego | |
149 | +o tym, czy bezpośrednim podrzędnikiem czasownika jest przyimek czy rzeczownik, | |
150 | +decyduje ostatecznie to, czy preferencje selekcyjne argumentu ramy uzgadniają się z typem semantycznym rzeczownika czy frazy przyimkowej. | |
151 | +Podobny problem dotyczy liczebników i rzeczowników w użyciu pojemnikowym (patrz sekcja \ref{pojemniki}) | |
152 | + | |
153 | +\subsubsection{Zależność roli tematycznej od cech pozaskładniowych} | |
154 | + | |
155 | +Podrzędniki dzielimy na argumenty i modyfikatory rozumiane semantycznie, czyli tak, że rola tematyczna argumentu zależy przede wszystkim od znaczenia nadrzędnika i typu zależności składniowej między nim a podrzędnikiem. | |
156 | +\begin{equation} | |
157 | + \text{były prezydent} | |
158 | +\end{equation} | |
159 | +Przykładowo, odniesienie podmiotu \emph{myśleć} to \agent{} zdarzenia, odniesienie dopełnienia to jego \theme, a podmiot \emph{czuć} to \experiencer. | |
160 | +W przypadku modyfikatorów, ich rola tematyczna nie zależy od znaczenia nadrzędnika, a od typu zależności i znaczenia podrzędnika. | |
161 | +% W pewnych wypadkach rola zależy dodatkowo od formy fleksyjnej modyfikatora rzeczownikowego, mimo że rodzaj zależności składniowej nie dostarcza o niej informacji. | |
162 | +Przykładem jest modyfikator rzeczownikowy w narzędniku. Taki modyfikator może wprowadzać role \textsc{Instrument}, \textsc{Time} lub \textsc{Manner}. | |
163 | + | |
164 | +\begin{equation} | |
165 | + \text{Naprawiła szafę \textbf{młotkiem}.} | |
166 | +\end{equation} | |
167 | +\begin{equation} | |
168 | + \text{Naprawiła szafę \textbf{wieczorem}.} | |
169 | +\end{equation} | |
170 | +\begin{equation} | |
171 | + \text{Naprawiła szafę \textbf{własnym sposobem}.} | |
172 | +\end{equation} | |
173 | + | |
174 | +Podobnie oddzielnej uwagi wymagają rzeczownikowe frazy wolne w celowniku, | |
175 | +przymiotniki, które mają rolę tematyczną inną niż \textsc{Attribute} | |
176 | +i przysłówki, które mają rolę tematyczną inną niż \textsc{Manner}. | |
177 | + | |
178 | +\subsection{Cechy zjawisk nieintersektywnych w sposób uogólniony} | |
179 | + | |
180 | +\begin{itemize} | |
181 | +\item ``były'' traktujemy jako funktor, który modyfikuje pojęcie składniowego nadrzędnika, tworzą nowe. | |
182 | +\begin{equation} | |
183 | + \text{były prezydent} | |
184 | +\end{equation} | |
185 | + | |
186 | +\item także, również, też: są przyrematyczne, stwierdzają, że istnieją inne obiekty oprócz wskazanego, które spełniają resztę drzewa | |
187 | + | |
188 | +\item ``ledwo'' ma dwa znaczenia: | |
189 | +1. czasowe | |
190 | +\begin{equation} | |
191 | + \text{Słońce ledwo wzeszło} | |
192 | +\end{equation} | |
193 | +\begin{equation} | |
194 | + \text{Ledwo zabrał się do pracy, zadzwonił telefon.} | |
195 | +\end{equation} | |
196 | +``ledwo'' traktujemy tu jak funktor biorący zdarzenie i generujący czas chwilę po nim. W funkcji | |
197 | +spójnika podrzędnego, czas ten określa czas zdarzenia ze zdania nadrzędnego, w funkcji przysłówka | |
198 | +czas ten określa czas zdarzenia wynikającego z kontekstu, co można wyrazić jako pro-zdarzenie. | |
199 | +2. określające położenie pojęcia na jakiejś skali porównawczej, w jakimś porządku np. | |
200 | +\begin{equation} | |
201 | + \text{Ledwo zdał egzamin} | |
202 | +\end{equation} | |
203 | +Mamy tu funktor który modyfikuje pojęcie będące jego składniowym nadrzędnikiem (analogicznie jak leksem ``były''). | |
204 | +Funktor ten ma też domyślny argument (położenie w jakimś porządku) zależny od nadrzędnika | |
205 | + | |
206 | +\item już, jeszcze, aż mają domyśny argument wskazujący skalę jako czasową, przestrzenną itp. | |
207 | + | |
208 | +\item dużo, niedużo: aż mają domyśny argument zależny od nadrzędnika | |
209 | +``dużo złota'' to inna ilość niż ``dużo węgla''. | |
210 | + | |
211 | +\item ``gdy'' czasowe bierze sytuację (zdarzenie) i generuje jej czas. | |
212 | +\begin{equation} | |
213 | + \text{Wszedł, gdy go wpuścili.} | |
214 | +\end{equation} | |
215 | +\item ``prawdopodobnie'' wyciąga z sytuacji jej odległość od świata aktualnego. | |
216 | + | |
217 | +\item chyba, pewnie, prawdopodobnie, może, być może, na pewno, oczywiście stanowią ocenę stopnia uzasadnienia sądu | |
218 | + | |
219 | +\item nawet - sąd dziwi osobę referencyjną, przyrematyczny | |
220 | + | |
221 | +\item chyba, pewnie: osoba referencyjna potwierdziłaby modyfikowany sąd, gdyby wiedziała, że pewna kontekstualna | |
222 | +przesłanka jest prawdziwa | |
223 | +\item pod | |
224 | +\begin{equation} | |
225 | + \text{pod stołem} | |
226 | +\end{equation} | |
227 | +Funktor biorący obiekt i zwracający miejsce, wskazujący, że jest to miejce, gdzie znajduje się nadrzędnik. | |
228 | +\begin{equation} | |
229 | + \text{pod stół} | |
230 | +\end{equation} | |
231 | +Funktor biorący obiekt i zwracający miejsce, wskazujący, że jest to miejce, do którego zmierza się nadrzędnik. | |
232 | +\item co najmniej: funktor biorący określenie liczby bądź miary i generujący nowe określenie liczby bądź miary. | |
233 | + | |
234 | +\item chociaż, ponieważ: funktor biorący sytuację i \dots (no właśnie, co produktem ``ponieważ''?) | |
235 | +\end{itemize} | |
236 | + | |
237 | +\subsubsection{Kwantyfikatory} | |
238 | +Przykłady: każdy, prawie każdy, każdy z powyższych, co dziesiąty, | |
239 | +każda strona ma inny kolor, nawzajem, razem, | |
240 | +codziennie, nigdy, zawsze, tylko, jakiś, pewien, jedyny, oba, inny | |
241 | + | |
242 | +Interesują nas następujące cechy kwantyfikatorów: | |
243 | +\begin{itemize} | |
244 | +\item konstrukcje składniowe, w których występują, | |
245 | +\item semantyka, czyli wprowadzane zmienne i liczba argumentów, | |
246 | +\item odwzorowanie konstrukcji składniowych na semantykę. | |
247 | +\end{itemize} | |
248 | +Nie będziemy definiować kwantyfikatorów a jedynie zaznaczać ich wystąpienia w formach logicznych | |
249 | +w sposób taki, by po zdefiniowaniu kwantyfikatora znaczenie formy logicznej było zgodne ze znaczeniem zdania. | |
250 | + | |
251 | +Z uwagi na to, że kwantyfikatory będące w zdaniu wchodzą ze sobą w interakcje (np. mogą stać w różnej kolejności) | |
252 | +zadane przez nas odwzorowanie konstrukcji składniowych na semantykę nie będzie stanowić przepisu na jednoznaczną semantykę, | |
253 | +w szczególności nie będziemy na tym etapie rozwiązywać problemu niejednoznaczności zakresu kwantyfikatorów. | |
254 | + | |
255 | +Osobnym problemem jest reprezentacja kwantyfikatorów wprowadzonych przez kilka leksemów znajdujących się w różnych częściach | |
256 | +zdania (np Każda strona ma inny kolor.) i interakcji między kwantyfikatorami innej niż wpływanie na swój zakres | |
257 | +np. kwatyfikatory rozgałęzione w zdaniu Hintikki. | |
258 | + | |
259 | +Negację traktujemy jako kwantyfikator mający jeden argument i nie wprowadzający zmiennej. | |
260 | + | |
261 | +``jeśli \dots, to \dots'' oraz ``jeśli \dots, \dots'' użyte w znaczeniu logicznym uznajemy ze kwantyfikator. | |
262 | +Uwaga zgodnie z formalizmem wprowadzonym w Walentym ``jeśli'' wiąże zdanie podrzędne z orzeczeniem zdania nadrzędnego za pomocą | |
263 | +roli tematycznej Condition. Trzeba będzie zbadać użycia roli Condition i określić czy są one uogólnienie intersektywne. | |
264 | +Jeśli nie są trzeba zbadać w jaki sposób należy je przekształcić do postaci formuły logicznej. | |
265 | + | |
266 | +\subsubsection{Koreferencje pomiędzy argumentami kwantyfikatorów} | |
267 | +\begin{equation} | |
268 | + \text{Jeśli rolnik ma krowę, to ją doi} | |
269 | +\end{equation} | |
270 | +W powyższym przykładzie ``jeśli traktujemy jako logiczną implikację, ''rolnik`` i ''krowa`` są kwantyfikowane egzystencjalnie, a | |
271 | +''ją`` i ''pro`` (niemy podmiot ''doi``) są kwantyfikowane koreferencjnie (jota?). | |
272 | +Aby rozwiązać koreferencję trzeba przenieść powyższe 4 kwantyfikatory ponad implikację co powoduje | |
273 | +zamianę kwantyfikatorów ezgzystencjanych przy ''rolniku`` i ''krowie`` na uniwersalne. | |
274 | + | |
275 | +Analogiczne zjawisko będzie występować przy wszystkich kwantyfikatorach mających więcej niż jeden argument. | |
276 | + | |
277 | +\subsubsection{Przyrematyczność} | |
278 | + | |
279 | + | |
280 | +\subsection{Cechy składniowo-semantyczne jednostek nieopisanych w zasobach} % (fold) | |
281 | + | |
282 | +Słownik \emph{Walenty}, który jest podstawowym źródłem sformalizowanej informacji o cechach składniowo-semantycznych jednostek współczesnego języka polskiego, nie obejmuje niektórych klas gramatycznych lub obejmuje je w niedostatecznym stopniu. | |
283 | +Według wstępnego rozeznania wiele z brakujących leksemów rzeczownikowych, przymiotnikowych, przysłówkowych i przyimkowych wnosi wkład znaczeniowy lokalnie, a więc w sposób najbardziej podstawowy. Niezbędny jest jednak ich opis składniowo-semantyczny pozwalający przypisać im odpowiednią rolę tematyczną. | |
284 | +Dalsze potrzeby zasobowe obejmują typ semantyczny leksemów nieopisanych w Słowosieci. | |
285 | +Docelowy \textbf{opis cech składniowo-semantycznych} obejmuje następujące cechy: | |
286 | + | |
287 | +\begin{enumerate} | |
288 | +\item Rola tematyczna łącząca wyraz z nadrzędnikiem, jeśli leksem podrzędnika ma ją do siebie przypisaną oraz jest uogólnienie intersektywny | |
289 | +\item Struktura składniowa argumentów leksemu (rama składniowa), np. dla przyimka będzie to | |
290 | +\begin{enumerate} | |
291 | +\item Liczba argumentów jawnych przyimka (por. \emph{między\_a}, \emph{między\_i}) | |
292 | +\item Okalającość przyimka (por. \emph{między\_a}) | |
293 | +\item Pozycyjność przyimka (por. postpozycyjne \emph{(100 lat) temu}) | |
294 | +\item Przypadek wymagany przez przyimek | |
295 | +\end{enumerate} | |
296 | + | |
297 | +\item Preferencje selekcyjne i role tematyczne argumentów intersektywnych w sposób uogólniony | |
298 | +\item Typ semantyczny leksemu, jeśli leksem nie występuje w Słowosieci. Dla przyimków i spójników podrzędnych jest to typ semantyczny frazy, których są elementem głównym. | |
299 | +\end{enumerate} | |
300 | + | |
301 | + | |
302 | + | |
303 | +\subsection{Niejawne argumenty semantyczne} % (fold) | |
304 | + | |
305 | +Po wstępnej analizie przyjmujemy istnienie sześciu typów niejawnych argumentów semantycznych: | |
306 | + | |
307 | +\begin{enumerate} | |
308 | +\item Okazjonalne \\ Np. \emph{tu}. | |
309 | +\item Deiktyczne\\ Np. \emph{taki}. | |
310 | +\item Porównawcze \\ Leksemy z tym argumentem mogą przyjmować porównawczy argument przyimkowy. | |
311 | +\item Porządkowe \\ Np. \emph{kolejny}. | |
312 | +\item Koreferencyjne \\ Np. \emph{on}. | |
313 | +\item Relacyjne \\ Aby określić znaczenie znaczenie przymiotników i liczebników z argumentem relacyjnym (\emph{duży}, \emph{sporo}) trzeba wiedzieć, jaki predykat jest modyfikowany przez dane słowo. | |
314 | +\end{enumerate} | |
315 | + | |
316 | +Niezbędne jest rozpoznanie i oznaczenie argumentów niejawnych w leksemach i wypracowanie skutecznej koncepcji ich opisu i przetwarzania. | |
317 | + | |
318 | +Za niejawne argumenty semantyczne uznajemy te argumenty, które są niezbędne do ustalenia znaczenia wyrazu mającego ten argument. | |
319 | +Przykłady występowania wyrażeń z różnymi argumentami niejawnymi: | |
320 | +\begin{itemize} | |
321 | + \item większy -- większy niż słoń \\ Znaczenia wyrazu ,,większy'' nie da się obliczyć bez argumentu ,,niż słoń''. | |
322 | + \item Biegnie. -- On biegnie. -- Jaś biegnie. \\ | |
323 | + W pierwszym zdaniu inicjatora (\textsc{Initiator}) reprezentujemy oznaczając go niemym zaimmkiem (\textsc{pro}), w drugim jest on wyrażony za pomocą zaimka ,,on'', w trzecim jest wskazany jawnie jako ,,Jaś''. | |
324 | + Aby obliczyć znaczenie \textsc{pro} i ,,on'' potrzebna jest wartość koreferencyjnego lub deiktycznego argumentu. | |
325 | + \item Karol chce. -- Karol chce pracować.\\ | |
326 | + Brakującego argumentu składniowego czasownika ,,chcieć'' nie traktujemy jako niejawnego argumentu semantycznego. | |
327 | +\end{itemize} | |
328 | + | |
329 | +\subsection{Oznaczanie miary i liczebności referenta} % (fold) | |
330 | + | |
331 | +Szczególnej uwagi wymagają wyrażenia, których typem semantycznym jest \textsf{ILOŚĆ} dla wyrażeń policzalnych lub \textsf{MIARA} dla wyrażeń niepoliczalnych. Ich rolą tematyczną jest odpowiednio \textsc{count} lub \textsc{measure}. | |
332 | + | |
333 | + | |
334 | +\subsubsection{Użycie pojemnikowe} % (fold) | |
335 | +\label{pojemniki} | |
336 | +Użycie pojemnikowe rzeczownika to takie, w którym rzeczownik odnosi do miary referenta swojego podrzędnika rzeczownikowego w dopełniaczu w morfoskładniowym (niesemantycznym) podejściu do składni. Przykładem jest ,,łyżka'' w wyrażeniu ,,łyżka cukru''. | |
337 | +Żeby otrzymać rozkład zdania zawierającego rzeczowniki w użyciach pojemnikowych w składni semantycznej, jak Universal Dependencies, traktujemy pojemniki jak podrzędniki swoich tradycyjnych składniowych nadrzędników. Do tego celu niezbędne jest oznaczenie pojemników w języku polskim. | |
338 | + | |
339 | +% subsubsection pojemniki (end) | |
340 | + | |
341 | +\subsubsection{Podział liczebników ze względu na dokładność} % (fold) | |
342 | + | |
343 | +Liczebniki niewłaściwe (\emph{trochę}, \emph{sporo}) i większość rzeczowników w użyciu oznaczającym miarę nie podaje dokładnej wartości wielkości, którą opisuje. Żeby reprezentować ich znaczenia, trzeba je podzielić ze względu na dokładność, opisać zakres niedokładności i zaproponować spójną koncepcję reprezentacji znaczeń niedokładnych. | |
344 | + | |
345 | +% subsubsection podział_liczebników_ze_względu_na_dokładność (end) | |
346 | + | |
347 | +\subsubsection{Miara referentów niepoliczalnych} % (fold) | |
348 | + | |
349 | +Do zdefiniowania, które leksemy wprowadzają w języku polskim relację \textsc{Measure} (np. \emph{niedużo}), konieczne jest ich oznaczenie w zasobie typu słownikowego. | |
350 | + | |
351 | +% subsubsection miara_referentów_niepoliczalnych (end) | |
352 | + | |
353 | + | |
354 | +\subsection{Niedenotatywne funkcje języka} % (fold) | |
355 | +% Pierwotna nazwa podrozdziału: Metatekstowość | |
356 | +Szczególnej uwagi wymagają wszystkie leksemy i konstrukcje pełniące funkcję fatyczną (\emph{halo}), konatywną (np. tryb rozkazujący), emotywną (np. ekspresywizmy) lub metatekstową (np. \emph{że tak powiem}). | |
357 | +Do opisu ostatniej należą złożone zagadnienia znaczenia spójników, wyrażeń przyrematycznych i przytematycznych. | |
358 | + | |
359 | +halo, brawo, brr, miau, "że tak powiem" | |
360 | + | |
361 | +% temat, remat, implikatura konwencjonalna | |
362 | + | |
363 | + | |
364 | +% \subsection{Opis przykładów, które nie są uogólnienie intersektywne} % (fold) | |
365 | +% Bycie kwantyfikatorem / nielokalne zmienianie zależności semantycznych | |
366 | +% każdy | |
367 | +% prawdopodobnie | |
368 | +% może | |
369 | +% oczywiście | |
370 | +% tylko | |
371 | +% jeśli w znaczeniu logicznym, | |
372 | +% Jeśli występuje nielokalne zmienianie zależności semantycznych, to nie ma uogólnionej intersektywności. | |
373 | +% powyższe stwierdzenie niedziała dla metatekstowego "oczywiście", czy jest prawdziwe po pominięciu metatekstowości? | |
374 | +% Reprezentacja semantyczna partykuł. | |
375 | +% % subsection opis_przykładów_które_nie_są_uogólnienie_intersektywne (end) | |
376 | + | |
377 | +\subsection{Faktywność} % (fold) | |
378 | +(napisać czym jest, czemu przysługuje, jakie pytania sobie z nią związane zadajemy) | |
379 | + | |
380 | +podrzędniki zdaniowe rzeczowników i czasowników z Walentego - faktywność przysługuje pozycji w ramie walencyjnej | |
381 | + | |
382 | +spójniki zdaniowe - faktywność przysługuje spójnikowi (zdaniu podrzędnemu). | |
383 | + | |
384 | +faktywność fraz niefinitywnych (bezokolicznikowych, praet, ger, imps, ...), jak poradzić sobie z brakiem czasu gramatycznego | |
385 | + | |
386 | + | |
387 | +% subsection faktywność (end) | |
388 | + | |
389 | + | |
390 | +\subsection{Zdarzenia, procesy (zmiany stanu rzeczy w czasie)} % (fold) | |
391 | + | |
392 | +czym się różni zdarzenie od sytuacji i od sądu | |
393 | +koreferencyjność zdarzeń: ``Zosia ukryła piłkę wkładając ją do szafy'' - dwa czasowniki opisujące to samo zdarzenie. | |
394 | + | |
395 | +% subsection zdarzenia_procesy_zmiany_stanu_rzeczy_w_czasie_ (end) | |
396 | + | |
397 | +\subsection{Relacje czasowe i przestrzenne} % (fold) | |
398 | +Relacje czasowe (role tematyczne Time i Duration, pytanie kiedy?) i przestrzenne (role tematyczne Location i Path, pytania gdzie?, skąd?, dokąd?, którędy?) | |
399 | + | |
400 | + | |
401 | + | |
402 | +10. Relacje przyczynowe, celowe, warunkowe i przyzwoleniowe (role Purpose i Condition) | |
403 | + | |
404 | + | |
405 | + | |
406 | +Czy rozróżnienie pomiędzy Purpose i Condition to rozróżnienie pomiędzy intencjonalnymi i nieintecjonalnymi okolicznościami wpływającymi na podjęcie akcji. | |
407 | + | |
408 | +% subsection relacje_czasowe_i_przestrzenne (end) | |
409 | + | |
410 | + | |
411 | + | |
412 | +------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | |
413 | + | |
414 | + | |
415 | + | |
416 | +Dodać w części wyraźnie oddzielonej możliwość przebadania też zjawisk elipsy i metonimii i podobnych - patrz. rozdz. ,,Typy znaczeń wariantowych'' w R. Grzegorczykowa ,,Wprowadzenie do semantyki językoznawczej'' ss. 44-47. Ta część raportu musi być opatrzona zastrzeżeniem, że będzie wykonana tylko w razie, gdy zostanie czasu i środków. | |
417 | + | |
418 | +% section lista_zjawisk_semantycznych (end) | |
419 | + | |
420 | +\end{document} | |
0 | 421 | \ No newline at end of file |
... | ... |